CÔ HOÏC KEÁT CAÁU PGS.TS.

ÑOÃ KIEÁN QUOÁC

Chapter6
THE DISPLACEMENT METHOD FOR ANALYSIS OF
KINERTICALLY INDETERMINATE STRUCTURES

6.1. BASIC CONCEPTS

1. Idea of the Displacement
Method
If the displacements at 2 ends of a
member are known  Deflection curve
y ( z ) known M = -EJy”  Q = -EJy”’ 
Fig. 6.1
N.
The structural members are connected to the nodes, so the
nodal displacements (straight and rotational) can be taken as the
unknowns.
A structure having nodal displacements is termed Kinetically
Indeterminate Structure (KIS)
2. Assumptions
1) Rigid Nodes: the rotation angles of the members rigidly
connected to a node are the same (the effect of Q to
displacement is negligible)
2) The length of a loaded member in the original direction is
unchanged (the effect of N & high order of displacement are
negligible). However, the change of length must be considered in
the case of temperature change.
A L B

A’
B’
L
Fig.6.
2
Meaning: The above assumptions reduce the unkowns.
3. Determination of unknowns
Unknowns n = Nodal Displacements (Rotational n1 & Straight
n2)
n = n1 + n2
n1 = Rigid nodes (having ≥2 ends rigidly connected).
n2 = Number of independent straight displacements (using
assumption 2)
Chöông 6. PHÖÔNG PHAÙP CHUYEÅN VÒ
49
CÔ HOÏC KEÁT CAÁU PGS.TS. ÑOÃ KIEÁN QUOÁC

= Degrees of freedom of the hinged structure

= Minimum linkages added to the hinged structure to be
GSS (stable).

Example: Fig.6.3.
Added
linkage

Fig.
6.3
Explanation: From assumption 2, the number of straight
displacements in the statically indeterminate structure is the
same with that in the hinged structure.
4. Kinetically Determinate Structures KDS
 Definition:
KDS = KIS + Added Linkages = Fixed Nodes (no
displacements)
Heä xaùc Heä
ñònh sieâu
ñoäng ñoäng
 Lieân keát phuï:
- Lieân keát moâ men: ngaên caûn chuyeån vò
xoay, phaùt sinh phaûn löïc moâ men.
- Lieân keát löïc: ngaên caûn chuyeån vò
thaúng, phaùt sinh löïc.
 Taïo HCB
n1 lieân keát Nuùt baát ñoäng
Ñaët theâm momen
Moãi thanh laø phaàn töû
n2 lieân keát löïc ñôn giaûn
Thí P
duï:
n1 = 4
n2 = 2
HSÑ HCB

Hình
Chöông 6. PHÖÔNG PHAÙP CHUYEÅN6.4
VÒ
50
CÔ HOÏC KEÁT CAÁU PGS.TS. ÑOÃ KIEÁN QUOÁC

6.2. HEÄ SIEÂU ÑOÄNG CHÒU TAÛI TROÏNG.

1. Phöông trình chính taéc
 So saùnh HSÑ & HCB:
- Chuyeån vò nuùt: HSÑ coù, HCB khoâng coù.
- Phaûn löïc nuùt: HSÑ khoâng, HCB coù.
Z1 Z2
P P

Z3

Hình
6.5
 Boå sung: ñeå HCB gioáng HSÑ
- Taïo caùc chuyeån vò nuùt cöôõng böùc Z1, Z2,…, Zn.
- AÙp ñaët ñieàu kieän phaûn löïc nuùt Rk (Z1, Z2,…, Zn, P) = 0
 Phöông trình chính taéc:
Rk (Z1, Z2,…, Zn, P) = Rk1 + Rk2 + …+ Rkn + RkP = 0
hay : rk1Z1 + … + rknZn + RkP = 0, k =1, n
Daïng ma traän:

Chöông 6. PHÖÔNG PHAÙP CHUYEÅN VÒ

51
CÔ HOÏC KEÁT CAÁU PGS.TS. ÑOÃ KIEÁN QUOÁC

r11 r12 ...

� r1n ��Z1 � �R1P �
�
r21 r22 ... r2 n �� �
Z2 � � �
� �� �R2 P �
� �+ � �= 0
�
... ... ... ... ��... � �... �
� �
rn1 rn 2 ...
���� rnn �Z n � �RnP �

Heä soá Soá haïng töï

cöùng do
Theo ñònh lyù Rayleigh: rkm = rmk  ma traän cöùng ñoái xöùng.
2. Bieåu ñoà MP
Caàn bieát:
Duøng nguyeân lí coäng taùc duïng:
- M Po
M P = M 1 + M 2 + ... + M n + M Po =
- Mk
= M 1Z1 + M 2 Z 2 + ... + M n Z n + M o >
P
- Z k (ca�
n xa�
c��
nh rkm & RkP )

3. Bieåu ñoà M Po
HCB goàm caùc phaàn töû ñôn giaûn, chòu löïc rieâng bieät. Lieân
keát ôû 2 ñaàu chæ coù theå laø: ngaøm, khôùp & ngaøm tröôït.
Ngöôøi ta giaûi saün caùc phaàn töû maãu chòu taûi troïng thöôøng
gaëp & laäp baûng. Ñeå veõ M Po , chæ caàn gheùp caùc bieåu ñoà M
cuûa caùc phaàn töû.
Thí duï:
P= PL qL2
=
qL 8 8

qL2 L
q
8 M Po

qL2 L
12 Hình
6.6
4. Bieåu ñoà M k
Bieåu ñoà M k do Zk = 1 gaây ra. Bieåu ñoà cuûa töøng phaàn töû
do chuyeån vò cuûa ñaàu thanh gaây ra  giaûi saün & laäp baûng
(phöông phaùp tích phaân).
1)Daàm bò ngaøm 2 ñaàu:
Phöông trình vi phaân”
A B
M L
y" = - (1)
EJ
jA
Chöông 6. PHÖÔNG PHAÙP CHUYEÅN VÒ

52 jB
Hình
6.7
CÔ HOÏC KEÁT CAÁU PGS.TS. ÑOÃ KIEÁN QUOÁC

M" q
y "" = - =- =0
EJ EJ
y = Az 3 + Bz 2 + Cz + D (2)
Ñieàu kieän bieân: y A = 0, y B = , y ' A = j A , y 'B = j B � A, B, C , D .
Khi bieát y(z) töø (2) thì suy ra ñöôïc:
M = -EJy"
do ñoù bieát ñöôïc caùc noäi löïc ñaàu thanh MA, MB  QA, QB.
Coâng thöùc:
2 EJ � 3 �
MA = �2j A + j B - �
L � L �
2 EJ � 3 �
MB = - j A + 2j B - �
�
L � L �
6 EJ � 2 �
QA = - j + jB -
2 �A �
L � L �
QB = QA .
Thí duï:
EJ
i=
jA = 1 L

2
4 iM
i
6i
Q
L
Hình
6.8
2)Daàm 1 ñaàu ngaøm, 1 ñaàu khôùp:
Töông töï nhö treân, coù keát quaû
sau:  j
3EJ 3EJ
MA = jA + 2 
L L Hình
3EJ 3EJ 6.9
QA = QB = - 2 j A + 3 
L L
Döïa vaøo caùc keát quaû treân, laàn löôït cho caùc chuyeån vò
cöôõng böùc baèng ñôn vò & laäp baûng.
Thí duï:

Chöông 6. PHÖÔNG PHAÙP CHUYEÅN VÒ

53
CÔ HOÏC KEÁT CAÁU PGS.TS. ÑOÃ KIEÁN QUOÁC

4EJ 2EJ 4EJ Z3=

Z1= Z2= 6EJ 6EJ
L L L
1 1 L2 L2 1
2EJ
L
L
2EJ M M2 M3
1
L
L 2EJ 6EJ 6EJ
Hình L L2 L2
6.10
5. Xaùc ñònh caùc heä soá rkm & RkP.
Ñöôïc xaùc ñònh töø ñieàu kieän caân baèng.
- Lieân keát moâmen: taùch nuùt, caân baèng Chieàumoâmen
döông cuøng
- Lieân keát löïc: xeùt caân baèng cuûa taàng chieàu chuyeån vò
cöôõng böùc Zk
Xeùt thí duï treân:
r11 r2 r22
8EJ 2 EJ
M 1 : r11 = , r21 = 4EJ
L L 4EJ 2EJ 1

8EJ 2 EJ L L L
M 2 : r22 = , r12 = = r21
L L 4EJ 4EJ
24 EJ Hình
M 3 : r33 = 3 L L
6.11
L r2 r1
6 EJ r33
r13 = 2 = r31 3 3
L
6 EJ
r23 = 2 = r32 6EJ 6EJ 12EJ 12EJ
L 2 2 3 3
L L L L
Hình
qL2 qL2 qL2 6.12
M Po : R1P = - =-
12 8 24
2
qL
R2 P =
8
qL
R3 P = -
2

Chöông 6. PHÖÔNG PHAÙP CHUYEÅN VÒ

54
CÔ HOÏC KEÁT CAÁU PGS.TS. ÑOÃ KIEÁN QUOÁC

P= qL2 R1P R2P

qL 8
qL2 qL2
8 8
2
qL2
qL L
q 12
8 R3P
M Po

L qL
qL2
2
12 Hình
6.13

Thí duï: cho EJ = const

Chöông 6. PHÖÔNG PHAÙP CHUYEÅN VÒ

55
CÔ HOÏC KEÁT CAÁU PGS.TS. ÑOÃ KIEÁN QUOÁC

3EJ
P P L Z1
PL/2

4EJ
L
L
M Po M1
2EJ
L
L L/2
3PL PL
r11 R1P 14 2
3EJ
PL
L 2 PL
2
4EJ 7
L MP
PL
Hình 7
6.14
7 EJ
r11 =
L
PL
R1P = -
2
R1P PL / 2 PL2
Z1 = - = =
r11 7 EJ / L 14 EJ
M P = M 1 Z1 + M Po

Chöông 6. PHÖÔNG PHAÙP CHUYEÅN VÒ

56
CÔ HOÏC KEÁT CAÁU PGS.TS. ÑOÃ KIEÁN QUOÁC

6.3. XAÙC ÑÒNH CHUYEÅN VÒ THAÚNG ÑÖÙNG TÖÔNG

ÑOÁI TRONG HEÄ COÙ CAÙC THANH ÑÖÙNG KHOÂNG
SONG SONG.
1. YÙ nghóa:
Khi veõ M k cho Zk = 1 gaây ra, caàn xaùc ñònh chuyeån vò thaúng
ñöùng töông ñoái. Tröôøng hôïp heä coù thanh ñöùng khoâng song
song thì vieäc xaùc ñònh chuyeån vò thaúng töông ñoái phöùc taïp
hôn.
2. Caùc xaùc ñònh. 1 2 II III
 Veõ sô ñoà bieán =
daïng: 1 I 3 3
’
Duøng giaû thieát 2
( chieàu daøi thanh theo
phöông ban ñaàu khoâng
ñoåi) ñeå xaùc ñònh vò trí bB
a III cC
nuùt. A
Sô ñoà bieán daïng
cho thaáy thôù caêng ñeå O II
(a,b,c,1,2, 1
veõ Mk , nhöng tính Hình
3) I
chuyeån vò töông ñoái (A,B,C) 6.15
khoù.
 Veõ giaûn ñoà Viliot:
- Ñieåm O töông tröng cho vò trí ban ñaàu cuûa caùc ñieåm.
- Caùc ñieåm I, II, III, A, B, C töông tröng vò trí saùu chuyeån vò.
Ñoaïn AI laø chuyeån vò thaúng töông ñoái theo phöông  truïc thanh
a1; I II laø chuyeån vò töông ñoái cuûa thanh 12…
- Xaùc ñònh chuyeån vò töông ñoái baèng löôïng giaùc hoaëc ño
tröïc tieáp theo tæ leä ñaõ choïn.
3. Thí duï: trang 149
II
1 =
2 1 II
I

O
(a,b,c,1,2) I
a b (A,B)
A B
Hình
6.16

Chöông 6. PHÖÔNG PHAÙP CHUYEÅN VÒ

57
CÔ HOÏC KEÁT CAÁU PGS.TS. ÑOÃ KIEÁN QUOÁC

6.4. HEÄ SIEÂU ÑOÄNG CHÒU LUÙN CUÛA GOÁI TÖÏA

1. Ñöôøng loái:
Sau khi ñaët theâm lieân keát phuï leân HST, ñieàu kieän töông
ñöông:
Rk ( Z1 , ... , Z n , ) = 0
Daãn tôùi heä phöông trình:
[ rkm ] { Z k } + { Rk  } = 0
Bieåu ñoà noäi löïc:
M  = M 1Z1 + ... + M n Z n + M o
M o
Caàn bieát:
Rk 

2. Veõ bieåu ñoà M o

L
M o M jo ' M o "
j

 j 
L Hình
6.17
Phaân tích: M  = M j '+ M  "
o o o

o
- Veõ M j ' do xoay: tra baûng 6-2

2EJ
j
L

M jo '
j
4EJ
j
Hình L
6.18
- Veõ M o " : veõ bieåu ñoà bieán daïng & giaûn ñoà viliot & tra
baûng 6-2.

Chöông 6. PHÖÔNG PHAÙP CHUYEÅN VÒ

58
CÔ HOÏC KEÁT CAÁU PGS.TS. ÑOÃ KIEÁN QUOÁC

6EJ 6EJ
  O(a,b1,2
1I L2 2 1I L2 2 )
(A,I)
II II II  B

M o " M o "

b b
aA  aA 
B B
Hình
6.19
3. Tìm soá haïng töï do Rk 
Rk  = R 'kj + R "k 

M jo ' M o "
Z1
Thí duï: Veõ M 
1 L1
- Phöông trình chính
taéc : f
r11Z1 + R1 = 0 
- Veõ M o = M o " I  I
(döïa vaøo sô ñoà L1
1
 2f
bieán daïng & giaûn ñoà
chuyeån vò). f O
B 
 B b (a,b,1)
- Veõ M 1 a 
- Xaùc ñònh heä soá: A
Z1=
8EJ
r11 = 1 4EJ
L1
L1
R1 = R1"
- Giaûi phöông trình: M o " M1
2EJ 2EJ
Z1 = 0 3EJ  L1
fL1 L1
- Bieåu ñoà:
Hình
M  = M 1Z1 + M o " = M o " 6.20

Chöông 6. PHÖÔNG PHAÙP CHUYEÅN VÒ

59
CÔ HOÏC KEÁT CAÁU PGS.TS. ÑOÃ KIEÁN QUOÁC

6.5. HEÄ SIEÂU ÑOÄNG CHÒU TAÙC THAY ÑOÅI NHIEÄT

ÑOÄ.
1. Ñöôøng loái:
Töø ñieàu kieän töông ñöông: Rk ( Z1 , ... , Z n , t ) = 0, k = 1, n
daãn tôùi heä phöông trình:
r11 r12 ... r1n ��Z1 � �R1t �
�
�
r21 r22 ... r2 n ��Z2 � � �
� �� � �R2 t �
� � + � �= 0
�
... ... ... ... ��... � �... �
� �
rn1 rn 2 ... rnn �Z n � �Rnt �
����
M to
Caàn bieát:
Rkt

2. Veõ M to
M to = M to '+ M to "
tc t
o
- Veõ M ' : veõ sô ñoà bieán daïng, quan
t M to '
nieäm chieàu daøi thanh ban ñaàu goàm caû
phaàn co daõn nhieät. Xaùc ñònh chuyeån vò
töông ñoái  tra baûng.
Hình
- Veõ M to " : caùc phaàn töû ñoäc laäp: 2 6.21
ñaàu ngaøm, 1 ngaøm + 1 khôùp chòu t  tra baûng.
3. Xaùc ñònh Rkt :
Rkt = Rkt' + Rkt"

Bieåu ñoà: M t = M 1Z1 + ... + M n Z n M

+M o o
'+ oM o "
t 't Mt "t

Chöông 6. PHÖÔNG PHAÙP CHUYEÅN VÒ

60
CÔ HOÏC KEÁT CAÁU PGS.TS. ÑOÃ KIEÁN QUOÁC

HEÄ
6.6. COÙ NUÙT KHOÂNG CHUYEÅN VÒ
THAÚNG
1. Tính chaát
P
Neáu heä coù nuùt khoâng chuyeån vò thaúng
vaø taûi troïng taäp trung chæ ñaët ôû nuùt thì
bieåu ñoà M=0, do ñoù coù theå thay nuùt
cöùng baèng khôùp: heä khung trôû thaønh heä
daøn.
2. Chöùng minh
Duøng phöông phaùp chuyeån vò ñeå tính heä
khung.
Hình
r11 r12 ...
� r1n ��Z1 � �R1P � 6.22
�
r21 r22 ... r2 n ��Z2 � �R �
� ��
� �+
� �2P �
� �= 0
�
... ... ... ... ��... � �... �
� �
rn1 rn 2 ...
���� rnn � Zn � �RnP �

Vì M Po = 0 � R1P = K = RnP = 0 � Z1 = ... = Z n = 0.

M P = M 1Z1 + ... + M n Z n + M Po = 0
Nhö vaäy coù theå thay caùc nuùt cöùng baèng khôùp vì chæ coù löïc
doïc.

3. YÙ nghóa
Trong thöïc teá khoâng coù sô ñoà daøn vì caùc thanh noái cöùng
taïi nuùt. Nhôø tính chaát naøy maø coù theå tính theo sô ñoà daøn,
giaûm nheï tính toaùn raát nhieàu!
Chöùng minh naøy laøm saùng toû caùc giaû thieát duøng cho heä
daøn ñaõ giôùi thieäu trong CHKC !

LÔÏI DUÏNG TÍNH ÑOÁI XÖÙNG CUÛA

6.7. KEÁT
CAÁU

Nguyeân taéc: Nhaän xeùt chuyeån vò cuûa tieát dieän treân truïc
ñoái xöùng, thay baèng lieân keát töông ñöông vaø ñöa veà tính treân
1/2 heä. Bieåu ñoà M toaøn heä suy ra theo tính chaát ñoái xöùng
hoaëc phaûn xöùng cuûa taûi troïng (hoaëc nguyeân nhaân taùc duïng
noùi chung).

Chöông 6. PHÖÔNG PHAÙP CHUYEÅN VÒ

61
CÔ HOÏC KEÁT CAÁU PGS.TS. ÑOÃ KIEÁN QUOÁC

1. Taûi troïng ñoái xöùng

 Truïc ñoái xöùng truøng vôùi truïc moät thanh: tieát dieän treân
truïc ñoái xöùng khoâng xoay, khoâng chuyeån vò thaúng => ngaøm.

Hình
6.23
 Truïc ñoái xöùng khoâng truøng vôùi truïc thanh naøo: tieát dieän
khoâng xoay  ngaøm tröôït.

Hình
6.24
2. Taûi troïng phaûn xöùng.
 Truïc ñoái xöùng khoâng truøng vôùi truïc thanh naøo.

P A P P P
MA=
0

N A= 0
Hình
6.25
Chöông 6. PHÖÔNG PHAÙP CHUYEÅN VÒ
62
 CÔ HOÏC KEÁT CAÁU PGS.TS. ÑOÃ KIEÁN QUOÁC
“N
=41”
P1
cos α - Vì MA = 0, NA = 0, neân coù theå boû ñi lieân keát öùng vôùi
MA & NA maø khoâng aûnh höôûng. => goái di
- Vì A khoâng theå chuyeån vò ñöùng ñoäng
Tính treân nöûa heä vaø suy ra nöûa heä coøn laïi theo tính chaát
ñoái xöùng.

P P P

Sieâu Tónh
tónh ñònh

Hình
6.26
 Truïc ñoái xöùng truøng vôùi truïc moät thanh.
Sô ñoà ñôn giaûn:
B B B
P 2J 2J P P 2J 2J P
J J J J J/2 J J/2

A A A
Hình
6.27
Chöùng minh: MP , NP phaûn xöùng (ngöôïc daáu)
QP ñoái xöùng M Q Q M H Q
(cuøng daáu) ì
N N N n N
Xeùt thanh AB vaø nuùt B M M
h
- Veà noäi löïc: 6
(a) = (b) + (c) = 2(c) J J/. J/
- Veà chuyeån vò: 2 2 2
8
y1 = y2 : 2 nöûa thanh töï
ñoäng “dính” vôùi nhau. Qy
y y2
y = y1, vì noäi löïc heä (a) 1
(a) Hình (b) (c)
gaáp ñoâi, nhöng ñoä cöùng J
6.27
cuõng gaáp ñoâi.
Vì vaäy, coù theå chia ñoâi ñoä cöùng cuûa thanh treân truïc ñoái
xöùng ñeå taùch heä ban ñaàu ra 2 nöûa.

Chöông 6. PHÖÔNG PHAÙP CHUYEÅN VÒ

63