Gujarati Grammer by Ashtha Academy

1
Mkk{kLkkÚkeo þçËku
y¬÷ çkwrØ, {rík, {u½k, «¿kk, [uíkLkk fÃkk¤ ¼k÷, ÷÷kx, y÷ef
yr¾÷ yk¾wt, çkÄwt, Mk¤tøk, Mk{Mík, Mk{økú, Mkf÷ f{¤ WíÃk÷, ÃkÈ, Lkr÷Lk, yh®ðË, hkSð,
yÂøLk yLk÷, ykøk, Ëuðíkk, Ãkkðf, nwíkkþLk ytçkws
y
y[kLkf yufkyuf, yku®[íkw, yýÄkÞwO, yufË{ fk{Ëuð Ë{Lk, {L{Úk, {kh, «ãw{Lk, ftËÃko, ËÃkof
yríkrÚk {nu{kLk, Ãkhkuýku, yÇÞkøkík fkÞ{ þkïík, Äúwð, rLkíÞ, hkus, nt{uþk
m
yríkþÞ yíkeðú, yíÞtík, y{ÞkoËk, yrÄf fk¤wt ~Þk{, ~Þk{÷, þk{¤wt, f]»ý, fks¤
ykí{k Án, hk{, y[÷, ÃkwËTøk÷ rfLkkhku fktXku, íkx, [kuðkhku, ykhku, íkeÚko
fuMkqzku ¾kÃkhku, Ãk÷kþ, ®fþwf
e
yËT¼wík y÷ki r ¬, ykùÞo f khf, yòÞçk,
LkðkE¼ÞwO fkuÞ÷ fkurf÷k, rÃkf, Ãkh¼]ík, yLð¼]ík
yLkkËh yð¿kk, íkwåAfkh, rÄ¬kh, ríkhMfkh, ¢kuÄ hku»k, økwMMkku, fkuÃk, y{»ko
d
yðnu÷Lkk, Ãkrh¼ð, Ãkhk¼ð
1
fkiþ÷ Ëûkíkk, Ãkxwíkk, «kðeÛÞ, [íkwhkE
44
yLkwÃk{ yLkku¾wt, yrîíkeÞ, yLkwÃk, yÃkqðo, yLkLÞ, fwËhík «f]rík, rLkMkøko, Mk]rü
a
yòuz, çkuLk{qLk fwËhíke «kf]ríkf, Mkns, Mðk¼krðf
yÃk{kLk yLkkËh, yð{kLkLkk, yðnu÷Lkk, WÃkuûkk
61
c
f]Ãkk ËÞk, yLkwftÃkk, fhwýk, yLkwøkún, {nuhçkkLke
y{]ík y{e, ÃkeÞq»k, MkwÄk f]»ý fLkiÞku, ~Þk{, økkuÃkk÷, røkhÄh, ðkMkwËuð,
09
yÕÃk swËwt, Auxwt, y÷kÞËwt, Ëqh
A
fuþð, {kÄð
y÷tfkh yk¼q»ký, ½huýwt, ËkrøkLkk økýÃkrík økòLkLk, ÷tçkkuËh, rðLkkÞf, økkiheMkwík
yðks MkkË, ½ktxku, hð, Mðh, æðrLk økÄuzku økË¼o, ¾h, ðiþk¾LktËLk
98
A
yðko[eLk yãíkLk, «ðíko{kLk, Mkkt«ík økheçk ËeLk, Ërhÿ, rLkÄoLk, ftøkk÷, htf
yÂM{íkk økkihð, «¼wíkk, yiïÞo, ði¼ð ½h øk]n, økun, MkËLk, ¼ðLk, yøkkh, {trËh,
.:8
TH
yntfkh yr¼{kLk, økðo, økw{kLk, ½{tz, ËÞo rLkfuíkLk, hnuXký

ykfkþ økøkLk, yk¼, yk¼÷w, ykMk{kLk, ÔÞku{, ½kuzku yï, nÞ, ðkS, ½kuxf, MkIÄð, íkwhøk,
ytçkh økktÄðo
Mo
ykþk yr¼÷k»kk, {LkkuhÚk, r÷ÃMkk, fktûkk, MÃk]nk, ½kíkfe rLkËoÞ, rLkcwh, ¢qh, fXkuh
AS
fk{Lkk, EåAk ½e Ä]ík, nrð, MkŠÃk, yksÞ

ykt¾ Lkuºk, LkÞLk, [ûkw, ÷ku[Lk, Ëøk [ûk [tÿ [tÿ{k, ELËw, MkwÄkfh, þþe, {Þtf, rn{ktþw
EåAk fk{Lkk, MÃk] n k, ykfkt û kk, yu » kýk, søkík søk, ËwrLkÞk, rðï, ÷kuf, ¼wðLk, MktMkkh
yr¼÷k»kk, y¼eÃMkk støk÷ yhÛÞ, fkLkLk, ðLk, rðrÃkLk, yxrð
ELkk{ Ãkkrhíkkur»kf, ÃkwhMfkh rs¿kkMkk fkiíkwf, fqíkqn÷, WíftXk, $íkuòhe
RLÿ RLÿMkwhÃkrík, þ[eÃkrík, {Äðk, ðkMkð ®sËøke ykÞw»Þ, ykÞ¾wt, SðLk, Sðíkh
Eïh «¼w, nrh, Ãkh{uïh, Ãkh{kí{k, Eþ su÷ fkhkøk]n, fkhkøkkh, çktËeðkMk, çktËe½h
WÒkrík rðfkMk, Wíf»ko, [zíke, WíÚkkLk Íhýwt Íhku, †kuík, rLksoh
WÃkfkh yk¼kh, ynuMkkLk, f]ík¿kíkk, WÃkf]rík, Ãkkz Íkz ð]ûk, ÿw{, ÃkkËÃk, íkhw, íkhwðh
www.current663.wordpress.com
2
ÍqtÃkze fwxe, fwrxh, Ãkýoþk¤k, Wns «fkþ íkus, ãwrík, Ëeró, WòMk, «¼k, Wãkuík
ík¤kð Mkh, Mkhkuðh, fkMkkh, Lkr÷Lke, íkzkøk «u{ MLkun, «erík, ÃÞkh, «ýÞ, yLkwhkøk
ík÷ðkh íkuøk, ¾zTøk, Mk{þuh, f]Ãkký çkrûkMk ¼ux, WÃknkh, ÃkwhMfkh, Lkshkýw, RLkk{
ËÃkoý yheMkku, {wfwh, fk[ çkwrØ {rík, «¿kk
ËrhÞku Mkkøkh, Mk{wÿ, híLkkfh, WËrÄ, s÷rÄ çkký þh, R»kw, MkkÞf, íkeh, þÕÞ
y
rËðMk rËLk, ðkMkh, yn, ynh ¼{hku ¼ú{h, ¼]tøk, yr÷, {Äwfh, {ÄwÃk, »kxTÃkË,
Ëeðku ËeÃk, ËeÃkf, þ{k, Ëeðzku, «ËeÃk rîhuV, r{®÷Ë
m
ËiíÞ ËkLkð, ËMÞw, yMkwh, hkûkMk, rLkþk[h ¼Þtfh ËkYý, ¼e»ký, ¼ÞkLkf, ¼e»{ ½kuh
Ëkuhzwt hkþ, hßsw, hMkLkk {hý {]íÞw, {kuík, ytíkfk¤, rLkÄLk, Ëunktík
ÄLk Ëku÷ík, ÃkiMkku, ÃkqtS, Lkkýw {Míkf {kÚkwt, rþh, þe»ko, þeþ, W¥k{ktøk
e
LkËe Mkrhík, Mkrhíkk, ÄwrLk, ykÃkøkk, íkhtrøkýe, {nu{kLk yríkrÚk, Ãkhkuýku, yÇÞkøkík
íkrxLke, rLkÍorhýe {kýMk {Lkw»Þ, {kLkð, {kLkðe, sLk
Lk{Mfkh
d
«ýk{, Mk÷k{, Lk{Lk, swnkh, ðtËLk, r{ºk ¼kEçktÄ, ¼uÁ, ËkuMík, Mk¾k, Mkn[h,
1
yr¼ðkËLk MkwÓËÞ
44
Lkðwt
a
LkðeLk, Lkð÷wt, Lkkiík{, LkqíkLk, yr¼Lkð {w¾ {ku, {kuZwt, [nuhku, ðËLk, ykLkLk, ËeËkh
LkwfMkkLk çkøkkz, økuhVkÞËku, økuh÷k¼, nkrLk {wMkkVh ðxu{køkwo, «ðkMke, ÃkrÚkf, ÃktÚke, Þkrºkf
61
c
Lkkufh Mkuðf, [kfh, ËkMk, ®ffh, yLkw[h hkne, MkVkhe
Ãkrík LkkÚk, Mðk{e, ¼íkko, ¼hÚkkh, ½ýe, ftÚk, {kuswt íkhtøk, QŠ¼, ðer[, ÷nuhe
09
A
«kýLkkÚk, ðÕ÷¼, ËrÞík {kuûk rLkðkoý, rLkÞkoý, MkËTøkrík, {wÂõík
ÃkíLke ðnw, yÄkOøkLkk, ¼kÞko, ðÄq, ðÕ÷¼k, Ëkhk, ÞwØ ÷zkE, Í½zku, rðøkún, Mktøkúk{, Mk{hhý
98
Ëuðe hMíkku {køko, ðkx, hkn, ÃkÚk, ÃktÚk, ðerÚk

A
ÃkÚkhku ÃkÚÚkh, Ãkk»kký, W½÷, rþ÷k, Ãnký hkò Lk]Ãk, Lk]Ãkk÷, ¼qÃk, ¼qÃkrík, hksuþ, ÃkkŠÚkð
.:8
Ãkrðºk ÃkkðLk, þwr[, Ãkqík, ÃkLkkuíkw hkrºk hsLke, rLkþk, þðohe, Þkr{Lke, rLkþeÚk
TH
ÃkðLk ðkÞw, ðkík, ðk, ðkÞhku, yrLk÷, Mk{eh, hwykçk «¼kð, «íkkÃk, fktrík
{hwík ÷û{e f{÷k, h{k, ÃkÈk, ©e, RÂLËhk
Mo
Ãkðoík Ãknkz, zwtøkh, røkrh, þi÷, y[÷, ¼qÄh ÷kune hõík, hwrÄh, þkurýík, ¾qLk
Ãkt¾e Ãkûke, rðnøk, rðntøk, ¾øk, ytzs, rîs,
AS
ð† fkÃkz, ÷qøkzwt, ðMkLk, ytçkh, ytþwf

Ãkt¾ezwt, Ãkt¾hwt
ðkýe ðk[k, ðkf, ¼k»kk, røkhk, ði¾he, çkku÷e
Ãktrzík rðîkLk, «¿k, rðËøÄ, Äe{tík, {uÄkðe
ðkË¤ {u½, ½Lk, y~{Lk, ÄkhkÄh, ytçkws, LkehË,
Ãkkýe s¤, ðkrh, Lkeh, Mkr÷÷, íkkuÞ, [wtçkh, WËf ÃkÞkuË, ÃkÞkuÄh
ÃkktËzw ÃkkLk, Ãkýo, ÃkÕ÷ð, Ãkºk, Ãk]c, rfMk÷Þ ðktËhwt ðkLkh, {fox, þk¾k{]øk
rÃkíkk çkkÃk, sLkf, íkkík, sL{Ëkíkk rðLktrík rð¿kró, ykSS, yhs, yLkw L kÞ,
Ãkwºk Ëefhku, íkLkÞk, Mkwík, íkLkws, MkqLkw yLkwhkuÄ
Ãkwºke Ëefhe, íkLkÞk, Mkwíkk, íkLkwò, Ëwrníkk rð»k Íuh, n÷kn÷, økh, økh÷
Ãk]Úðe ¼q, ¼qr{, ¼ku{, ¼kuÞ, s{eLk, rðït¼hk, rð»ýw WÃkuLÿ, [¢Ãkkrý, ÃkÈLkk¼, sLkkËoLk,
Ähk, Ärhºke, yðLke ÄhýeÄh, {neÄh, Ãk]Úkw, MkwËþoLk
3
ðes¤e ðes, rðãwík, [Ãk÷k, Ëkr{Lke, yþLke, rLkíÞ Ëhhkus, fkÞ{e

íkrzík ykðhËk ykÞw»Þ
þheh Ëun, fkÞk, ytøk, íkLk, ðÃkw, økkºk, ËLk fh{ f{o
rþfkhe ÔÞkÄ, ÃkkhÄe, økkhwze, rLk»kkÄ, {]økÞw ði¼ð ònkus÷k÷e
rþûkf økwhw, yæÞkÃkf, yíkkr÷f fk{Lke MkwtËhe, fkr{Lke
y
rþð þt¼w, þtfh, ÃkþwÃkrík, {nuïh, [tÿ{kir÷, ft[Lk MkkuLkwt, nu{
røkheþ, {]íÞwtsÞ, rÃkLkkrfLk, ºÞtçkf, nh, MkËkðúík yÒkûkuºk
m
rºk÷ku[Lk, hwÿ
Vq÷ Ãkw»Ãk
þkuf rð»kkË, ø÷krLk, øk{, øk{økeLk, rË÷økeh,
{kuík {]íÞw
r¾Òk, B÷kLk, ¾uË
MkkU½wt MkMíkw
e
©uc W¥k{, W{Ëk, Ãkh{, yLkwÃk{
Lkeh Ãkkýe
MkVuË Äku¤wt, Äð÷, ïuík, Qs¤wt, þwr[, þw¼
þheh íkLk, Ëun
Mkhkuðh
d
Mkh, fkMkkh, ÃkÈkfh, Ãkwfwh, ÃkÕ÷ð÷
Wßsð¤ ËuËeÃÞ{kLk, Qs¤wt
1
Mkkz÷ku Mkkze, MkkÕ÷ku, ykuZýe, Ãkxku¤wt, çkktÄýe,
44
{w÷f «Ëuþ
MkkÃk
a
økðLk, {÷eh
MkÃko, ¼wstøk, Lkkøk, yrn, þu»k, VýkÄh, Lkuºk LkÞLk
61
íkûkf y{qÕÞ fª{íke
c
®Mkn {]økuLÿ, ðLkhks, nrh, fuMkhe, Mkkðs {kuíke híLk
09
fü {w~fu÷e, Ëw:¾
A
MkwøktÄ MkwðkMk, Vkuh{, Mkwhr¼, Ãkrh{÷, {nuf
Mkeíkk {irÚk÷e, òLkfe, ðiËune, ysL{k Í½zku ÷zkE
«eík «u{, «erík
98
MkwtËh ¾qçkMkqhík, YÃkk¤wt, Vqxzwt, hwr[h, [khw,

A
÷r÷ík, f{LkeÞ, {Mk]ý nkÚk fh, nMík

MkqÞo hrð, ¼kLkw, ykrËíÞ, Mkqhs, yfo, {kíkOz Ãkktøk¤wt yÃktøk
.:8
TH
rËðkfh, rËLkfh, Mkrðíkk, ¼ký, ¼kMfh [uLk Mkw¾, ykhk{

MkkuLkwt Mkwðýo, fLkf, ft[Lk, rnhÛÞ, nu{, fwtËLk çkwrØ Mk{s, y¬÷
MðåA [kuÏ¾wt, MkkV, rLk{o¤, rð{¤, rðþwØ
Mo
hkík rLkþk, hkrºk

nhý nrhý, {]øk, Mkkhtøk, fwhtøk, {hý «ký Sð
AS
nkÚke øks, rîÃk, {kíktøk, Lkkøk, fwtsh, rîhË heík ÃkØrík, herík
nkuze Lkkifk, Lkkð, nkuzfwt, ðnký, {Zðku, íkhýe, søkík ËwrLkÞk, rðï
s÷ÞkLk ykøk yLk÷, yÂøLk
niÞwt ÓËÞ, Wh ytíkh, fk¤sw, Ë÷, rË÷, rË÷zwt, ÷ku[Lk [ûkw
nizwt
þeþ {Míkf, {kÚkwt
¼qík¤ Ãk]Úðe, Ähíke
Wh niÞwt, ÓËÞ
¼Âõík Ãkqò, y[oLk
rðÃkË rðÃkr¥k, Mktfx
yðíkkh sL{
Ãkh{ký Mkkrçkíke
MðkË hMk, ykLktË
ykLktË Mkw¾, {ò
4
½kx Ëu¾kð, ykfkh ðÞ ô{h, yðMÚkk

Ãkíkes ©Øk, rðïkMk yLkuhe yLkLÞ
®f{ík {qÕÞ f÷uswt fk¤swt, ÓËÞ
íkhý íkhýwt, ík]ý ®sËøke SðLk
rð»k Íuh M{]rík M{hý, ÞkË
y
¼kuhtøk Lkkøk Açke íkMkðeh
ðkMkLkk fk{Lkk, EåAk fki{kh fki{kÞo
m
Aký økkuçkh, ¾kíkh yr¾÷ ÃkqhuÃkqhwt
Lk¼ ykfkþ, økøkLk fwnh økwVk, çk¾ku÷
fhk÷ ¼ÞkLkf, ¼Þtfh røkrh Ãkðoík
e
ãqík swøkkh Ônu¤ku Íhýw
MktËun þtfk søk søkík, ËwrLkÞk
Ãkwh Lkøkh
d [Ãk¤ [k÷kf
1
44
½kuh økkZ, rçknk{ýe ðkË¤e ðkË¤wt, y¼ú
yrLkü
a
¾hkçk, yþw¼ MLkun «erík
rLkøkqZ
61
Ÿze, AkLke ðuý ð[Lk
c
ðËLk {w¾ çkrÄh çknuhwt, MkqhËkMk
09
árü Lksh, æÞkLk {Lke»kk EåAk, ykfktûkk
A
Ëwü ÃkkÃke, yÄ{ ÃkwrLkík Ãkrðºk, ÃkqÛÞþk¤e
¼Þ zh, çkef {Ze ÍqtÃkze
98
A
ftX øk¤w, økúeðk, økhËLk Lk{ýkt MkwtËh, fku{¤

yk{tºký Lkkuíkhwt, rLk{tºký yLkøk¤ Ãkw»f¤, yÃkkh
.:8
TH
rþþw çkk¤f, çkk¤ WAtøk ¾ku¤ku, økkuË

ûkÞ Lkkþ Ãkk÷ð Auzku
Mo
ykuc nkuX, ykuX ðkíMkÕÞ MLkun, «erík

yrÄfkh nfq{ík, Mk¥kk f÷e fr÷fk
AS
®[íkk rVfh {]Ëw÷ fku{¤

fuþ ðk¤ íkeÚko ÃkwÛÞ¼qr{
þq¤ ðuËLkk, Ãkezk MktøkkÚk MkkÚk
rþh {kÚkw, {Míkf MktþÞ þtfk, ðnu{
ðûk Akíke, ðûk:MÚk÷ ¼wò çkknw, nkÚk
Ëtík Ëktík yku¤ku AkÞku, ÃkzAkÞku
{kze {kíkk, sLkLke ystÃkku yþktrík
ÂM{ík nkMÞ, {÷fkx Ãkøk÷wt zøk÷wt, zktV
¼ktzwt ¼kE, ¼úkíkk yðfkþ ykfkþ, yk¼
5
su÷ fuË, nuz høk LkMk

ÃkkÞ Ãkøk, ÃkkË çkLkkðxe Lkf÷e, f]rºk{
fkux rfÕ÷ku [nuhku Mkqhík, rMkf÷
s¤ Mkr÷÷, Ãkkýe øk¼hkx {qtÍðý, yf¤k{ý
®çkçk AkÞk, Arçk hMk{ heík, YrZ
y
økZ rfÕ÷ku, fkux ytrík{ yk¾he, AuÕ÷wt
ïkMk nktV, Ë{ r[ífkh [eMk
m
økkÞçk yÆ~Þ rLkÞ{ heík, [k÷
þçk {zËwt, {]íkËun ÍtÍx Í½zku, Ãkt[kík
Ëþk ÂMÚkrík, nk÷ík Äkhýk fÕÃkLkk, {LkMkqçkku
e
Ãk¤ ûký Mk{kÄkLk Ãkíkkðx
ðk÷{ Ãkrík, r«Þík{ ¼ªMk Ä¬ku, Ëçkký
MktËuþku
d
¾çkh, Mk{k[kh ÃktÚkf {wMkkVh, ðxu{køkwo
1
44
{w¾ [nuhku ½kuzku yï, íkwhøk
Mkkøkh
a
ËrhÞku, {nuhk{ý ÃkkËh ¼køkku¤, økkUËhwt
ÄqÃk
61
íkzfku, økh{e Ze÷kþ rþrÚk÷íkk
c
fXý Mk¾ík, fXkuh fu¤ðýe rþûký
09
MktÃk MkkÚk, Mknfkh Wíf»ko WÒkrík
A
þºkw Ëw~{Lk, yrh r{ÚÞk ¾kuxwt
MkkÄw ðihkøke LkXkhwt ¾hkçk
98
A
Íqtz xku¤wt, sqÚk fqÚk÷e ®LkËk

øk{økeLk WËkMk, r¾Òk fk¤ Mk{Þ
.:8
TH
ðuý ð[Lk n¬ Ëkðku, yrÄfkh

Wîuøk ¾uË, Ëw:¾ ykçkY feŠík, «ríkck
Mo
{nuh f]Ãkk Mkwnkøke Mkw¼køke, Mkw¾e

VkÞËku ÷k¼, ð¤íkh WÆuþ nuíkw, «ÞkusLk
AS
VrhÞkË yhS, rðLktíke Mkw½z MðåA, [kuÏ¾wt

{tËðkz hkuøk, çke{kh W¥kusLk WíMkkn, Ãkwrü
ÃkhMkuðku MðuË, ÃkMkeLkku ÞwÂõík WÃkkÞ, íksðes
LkMkeçk ¼køÞ, rfM{ík WÃkkrÄ {w~fu÷e
¼q¾ ûkwÄk Ãkkhtøkík rLk»ýkík
«rMkØ òýeíkwt, ÏÞkíkLkk{ rLkhkfhý Wfu÷, VUMk÷ku
yk÷tçkLk ykÄkh, xufku økswt íkkfkík
Lkk{ktrfík òýeíkk, ÏÞkík yLkkËh yðøkýLkk, WÃkuûkk
nwÕ÷z íkkuVkLk, çk¤ðku þun «¼kð
6
çk[kð Wøkkhku, Mkthûký íkký ¾U[ký, íkLkkð

ÔÞðMÚkk økkuXðý, çktËkuçkMík níkkþk rLkhkþk
rLkÞík Lk¬e «Úkk rhðks
«kÄkLÞ {n¥ð, {knkíBÞ ¾[fkx Mktfku[
÷k[kh rððþ, rLkhwÃkkÞ ¾÷u÷ rðÎLk, nhfík
y
ðíkoLk yk[hý, heík¼kík ðLk støk÷, hkLk
ÃkØrík heík, íkhefku ðkMký Ãkkºk, Xk{
m
ÞwÂõík fhk{ík [wMík fzf, {¬{
rLkhðrÄ yÃkkh ¼z¼kt¾¤wt ÃkhkuZ, ÃkhkurZÞwt
þ]tøk xku[, rþ¾h yk½kík Vxfku, «nkh
e
VMk÷ Ãkkf yk¬k {kuxeçknuLk
Akf Lkþku, fuV fwLkun [íkwhkE, ykðzík
rz÷ þheh
d r¾Òk WËkMk, øk{økeLk
1
¼uË hnMÞ
44
ykuAÃk QýÃk, ykuAkÃkýwt
y÷øk
a
swËwt, r¼Òk E÷ks WÃkkÞ, WÃk[kh
¾k¤ðwt hkufðwt, yxfkððwt
ÃÞkËkt
61
nrÚkÞkh
c
ðkÄoõÞ ½zÃký {kLkeíke ðnk÷e
rLkhkþ níkkþ, LkkMkeÃkkMk
09
ík¤kð s¤kþÞ, Mkhkuðh
A
¾w{khe {Míke, økðo Ãkrh[Þ yku¤¾
WÃk[kh Mkkhðkh ¾wþk{ík ð¾ký, Míkwrík
98
A
fuV Lkþku, ½uLk MkhMðíke þkhËk, {ÞqhðkrnLke

rLkýoÞ VUMk÷ku, rLkùÞ þ{Lk þktík
.:8
TH
ykht¼ þYykík Ãkrh[Þ yku¤¾

ÃkkðLk Ãkrðºk y[kLkf yufkyuf
«ÞkMk «ÞíLk
Mo
yknT÷kË ykLktË, n»ko

Ãkrhðuþ rðMíkkh fkøkzku fkøk
AS
«¼kð þÂõík, íkus rþrÚk÷ Ze÷wt, rLkçko¤

[wMík fzf, {¬{ {kÚkwt {Míkf, þe»ko
RÕfkçk r¾íkkçk, MkB{kLkÃkºk rðM{Þ y[hs
©Øk rðïkMk, ykMÚkk ð]tË xku¤w, Mk{wËkÞ
M{]rík ÞkË, Mkt¼khýwt ûkwÿ Ãkk{h, íkwåA
ytþ ¼køk, rnMMkku ytfwþ fkçkq
ykz¾e÷e ytíkhkÞ, çkkÄk, rðÎLk «VwÕ÷ ¾e÷u÷wt
ykrË{ «kht¼Lkwt, {q¤, yMk÷ Äkf zh, çkef
ykuAÃk QýÃk, f{e xuð ÷ík, ykËík
7
Ãkkufkh çkq{, VrhÞkË Ãkðo íknuðkh, WíMkð

økðo økkihð ykfkþ økøkLk, Lk¼
þqhðeh çknkËqh íkk÷kðu÷e ykíkwhíkk, [xÃkxe
ð† fÃkzwt Aík AkÃkÁt
r¾Òk øk{økeLk fË {kÃk
y
feŠík ÏÞkrík, Lkk{Lkk ÷ûÞ æÞuÞ
nkÚke øks, nMíke MÃkÄko nheVkE
m
rLk{o÷ MðåA, Ãkrðºk rhðks Äkhku, [k÷
fkLk fýo {rn{k «íkkÃk, Þþ
MðMÚk íktËwhMík þuíkkLk çkË{kþ,
e
rLkù÷ ÂMÚkh n¬ yrÄfkh, Ëkðku
ík÷ðkh ¾zøk LkufrË÷ «k{krýf
rLkÄkoh
d
rLkýoÞ {Lkk rLk»kuÄ, çktÄe
1
44
MktÃkÒk Mk{]Ø, ði¼ðþk¤e ¾kíkh çkhËkMík ykøkíkk-Mðkøkíkk, Mkh¼hk
rLkðkMke
a
çk[Ãký ykùÞo LkðkE, y[tçkku
çkk¤f
61rþþw r{Mºke fkheøkh, MkwÚkkh
c
ð]ûk Íkz, íkhw ¾kLkËkLke MkßsLkíkk, fw÷eLkíkk
09
rðïkMk ¼hkuMkku, ¾kíkhe yswøkíkwt yÞkuøÞ, y½rxík
A
MkqÞo hrð, rËðkfh, rËLkfh rLkÞík ËkLkík, ð]r¥k
®n{ík íkkfkík ½hkf økúknf
98
A
ÃkkËh Mke{ f¤k nwÒkh, fMkçk

Äq¤ huík R{kLk «k{krýõíkk, Lkufe
.:8
TH
ðhËkLk ykþeðkoË çktËøke «kÚkoLkk, EçkkËík

†e Lkkhe ÄLk r{÷fík, Ëku÷ík
Mo
Mk{kó Ãkqýo, Ãkqhwt nkþ þktrík, rLkhktík

AkÃkwt ðíko{kLkÃkºk ytfkðwt {q÷ððwt
AS
ð÷kuÃkkík yk¢tË LkkÃkkf yþwØ, yÃkrðºk

Ãkw»ÃkÄLðk fk{Ëuð {tz¤ Mkr{rík, Mk¼k
yr¼øk{ {ík, {tíkÔÞ çkwtË xeÃkwt
ykhkuøÞ íktËwhMíke, MðkMÚÞ {Mík {òLkwt, ykLktËe
ytÄ yktÄ¤ku, [ûkwneLk fuze ÃkøkhMíkku, ÃkøkËtze
½kx ykfkh, ÷køk Ãkhøksw WÃkfkhe, ¼÷ku
{fhMkt¢ktrík W¥khkÞý þkuf Ëw:¾, øk{økeLke
ytøk ¼køk, yðÞð ¾{eh òuþ, íkkfkík
MktMf]rík MkÇÞíkk ð[oMð «¼wíð, «¼kð
8
Lkçkehk MktíkkLk, Ãkwºk ÔÞkÃkkh ðuÃkkh

ÂM{ík {÷fkx yøkrýík yMktÏÞ
Lkqh íkus, «fkþ WòMk ysðk¤wt, «fkþ
fkh{wt ¼Þtfh Ëk{ ®f{ík, {qÕÞ
{nuMkq÷ fh, Ëký nk{ ®n{ík
y
rðsÞ Sík, Víkun Ãkku¤ þuhe, {nkuÕ÷ku
Ä{o Vhs, fíkoÔÞ ¾çkhytíkh Mk{k[kh
m
þuhe Vr¤Þwt, ÷¥kku y¼kð yýøk{ku
Mðíktºkíkk ykÍkËe, {wÂõík yxf[k¤ku {Míke¾kuh, íkkuVkLke
þYykík «kht¼, ykht¼ þkLk Mk{sý, y¬÷
e
LkkÚk {kr÷f, Mðk{e íkífk¤ íkhík
Mðýo MkkuLkwt, Mkwðýo íkÃk¾eh Aªfýe
Þþ
d
feríko, sþ zkhku XÃkfku
1
44
økwýðtíke økwýðkLk nký nkrLk, LkwfMkkLk
rðMkhkðwt
a
¼q÷kðwt yríkþÞ ½ýku, çknw
økkÚkk
61
fÚkk Xk{ Xufkýwt, {wfk{
c
çk[Ãký çkk¤Ãký, þiþð ðuËLkk Ãkezk, ËËo
09
Äøkþ nkUþ, WíMkkn ÃkËðe Ëhßòu, WÃkkrÄ
A
Ít¾Lkk EåAk, yÃkuûkk çkknkuþ [k÷kf, nkurþÞkh
©Øk rðïkMk, ykþk Mkrhíkk LkËe
98
A
ÃkrhðíkoLk VuhVkh, çkË÷kð rð¼w ¼økðkLk, Eïh

ÄtÄku ÔÞðMkkÞ W»kk ÃkhkuZ, Mkðkh
.:8
TH
yk©{ Akºkk÷Þ Mkhkuðh ík¤kð, fkMkkh

ÃkÞoxLk {wMkkVhe, «ðkMk ðLk støk÷, yhÛÞ
Mo
nuík «u{, ÷køkýe Mk{eh ÃkðLk, yrLk÷

nu{¾u{ fwþ¤, MkneMk÷k{ík frðíkk fkÔÞ, Ãkã
AS
WÃkðkMk ðúík þkLkËkh AxkËkh, ¼ÔÞ

rþ»Þ rðãkÚkeo, [u÷ku f÷øke {wøkx, íkks
sqXwt yMkíÞ LÞkhku swËku, rðrþü
¼ku{ ykfkþ, Lk¼ Lkf÷e çkLkkðxe, f]rºk{
ðes ðes¤e, rðãwík ¼Ãkfku Ëu¾kð, zku¤
ð[Lk ðuý, çkku÷ rfM{ík LkMkeçk, ¼køÞ
¼kE çktÄw, MknkuËh yËu¾kE E»kko, îu»k
çknuLk ¼røkLke ËwËoþk yðËþk
{iºke r{ºkíkk, ËkuMíke ËwrLkÞk rðï, Mk]rü
9
yr¼{kLk økðo, ½{tz yý{ku÷ y{qÕÞ, fe{íke

þkuh yðks, fku÷kn÷ r¼ûkw MkkÄw, MktLÞkMke
Íkz ð]ûk, íkÁ yLkkÚk rLkhkÄkh, Ërhÿ
Ãkkð Ãkøk, [hý ¼z ðeh, çknkËwh
{uðr÷Þku {unwr÷Þku, ðhMkkË økkihð {kuxkE, {n¥kk
y
ËÏ¾ý Ërûký Mkhðkýe Íhýwt
«k[eLk sqLkwt, Ãkwhkýwt rðsÞ Sík, Víkun
m
Ëþk nk÷ík, ÂMÚkrík ¾uðiÞk ¾÷kMke, Mkkøkh¾uzwt
hkð VrhÞkË, Ãkkufkh WíkkÁt {wMkkVh, hknøkeh
[wfkËku LÞkÞ, ELMkkV Ãkkøk÷ økktzku
e
MðÃLk þ{ýwt, MkÃkLkwt rfrfÞkhe [eMk, çkq{
Ãkkufkh çkq{, VrhÞkË rð{kMký ®[íkk, {qtÍðý
ÄýeÄkuhe
d
{kr÷f, hûkf WíftXk EåAk, ykíkwhíkk
1
44
Ãkrh[Þ yku¤¾ MíkçÄ ykùÞo[rfík
þkMkLk
a
hkßÞ, Mk¥kk Äq{ þkuh, Ä{k÷
Lkuík]íð
61
ykøkuðkLke,Lkuíkkøkehe {wÍkh {æÞu, ðå[u
c
MÃktËLk Úkzfku òs{ þuíkhtS
09
LkiÞk Lkkifk, nkuze Mktfku[ ¾[fkx, ykt[fku
A
[hý Ãkøk, ÃkkÞ y¬÷ nkurþÞkhe, ykðzík
ËeÃkf Ëeðku, Ëeðzku íkku÷ {kÃk, «{ký
98
A
søkík rðï, ËwrLkÞk ðtËLk «{ký, Lk{Mfkh

{kunf ykf»kof, ÷ku¼k{ýwt òuzkt Ãkøkh¾kt, çkqx
.:8
TH
Lk{ýe MkwtËh, Lkkswf {trÍ÷ ÷ûÞ, æÞuÞ

çktfe ðktfe, yxÃkxe þ{ýwt MðÃLk
Mo
Mkkunk{ýe MkwtËh, þku¼íke økøkLk ykMk{kLk, yk¼

ðkËrððkË [[ko ÏÞk÷ rð[kh, fÕÃkLkk
AS
MLkun «u{, {{íkk ðuý ð[Lk, fÚkLk

yrÄÃkrík WÃkhe, {kr÷f Ä{o Lkerík, Vhs
ykÃkË ykÃkr¥k, Ãkezk Ä{eo LkeríkðkLk, fíkoÔÞðkLk
rðM{Þ ykùÞo, LkðkE MkkË çkq{, ½ktxku
Äehe Xhu÷, Xkðfe y÷çku÷k MVqŠíkËkÞf
{kíku÷wt {Mík, ÓüÃkwü WòMk «fkþ, ysðk¤wt
[eðx [kufMkkE, fk¤S yÚkkf yríkþÞ, Ãkw»f¤
fe{íke {qÕÞðkLk, {kU½e MðkMÚÞ íktËwhMíke, rLkhk{Þ
«rík{k {qŠík, çkkð÷wt fwLkun [íkwhkE, nkurþÞkhe
10
yøkúýe ykøkuðkLk, {ku¼e Mktfx ykVík, {w~fu÷e

Mktøk Mkkuçkík nwÒkh fMkçk, fkheøkehe
Mkkøkh Mk{wÿ, ËrhÞku ystÃkku yþktrík, íkkuVkLk
rðæLk Mktfx, yz[ý îu»k E»kko, ðuh
Yzwt MkwtËh, MkkÁt ytÄkÄqtÄe yhksfíkk, yÔÞðMÚkk
y
íÞsðwt Akuzðwt, íÞkøkðwt {ktøk {køkýe, W½hkýe
{rn{k «íkkÃk, Þþ fkuz {Lkku¼kð
m
ßÞkurík íkus, «fkþ ykøkLíkwf ykðLkkh, yríkrÚk
{ÄwhÞ {Äwhíkk, {eXkþ ðkx hMíkku, ÃkÚk
ðkx rËðux W[kx ®[íkk, rVfh
e
fk÷ku yýMk{sw rðfhk¤ ¼ÞkLkf, zhk{ýwt
økkuXý Zª[ý støk ÞwØ, ÷zkE
ríkhMfkh
d
íkwåAfkh, rÄ¬kh ½kuh fçkh, økkZ
1
44
÷ðkhku ÷ðhe, çkfðkx ðkðkÍkuzwt ðkðtxku¤
ðkýkuíkh
a
økw{kMíkku nqtV MknkÞíkk, {ËË
[kfhe
61
Mkuðk, Mkkhðkh ykuh yLkku¾e, rLkhk¤e
c
xuMk ykhk{, {ò ÚkkuÚkkt ÃkwMíkfku
09
VwhMkË Lkðhkþ Ãktrzík rðîkLk, Mkkûkh
A
¾es [ez, økwMMkku ðkÁ Xef, MkkÁt
Mkík MkíÞ, Mkk[wt [¬e ½txe
98
A
Mk{eÃk ÃkkMku, LkSf ¾qLke níÞkÁt, ½kíkfe

{k¼ku{ {kík]¼qr{, sL{¼qr{ Ãkhðkh VqhMkË, Lkðhkþ
.:8
TH
ykçkkË Mkw¾e, Mk{]Ø Mkðo çkÄkt, Mk½¤kt

Eßsík ykçkY, feŠík Eþ Eïh, ¼økðkLk
Mo
yZ¤f Ãkw»f¤, ½ýwt rðÃkË Ëw:¾, Mktfx

WMíkkË fkçku÷, nkurþÞkh þuðk¤ ÷e÷
AS
frsÞku ftfkMk, Í½zku ¼kuh ÃkhkurZÞwt, «¼kík

Ëku÷ík ÄLk, ÃkqtS rn{ çkhV, Xkh
Ãkheûkk fMkkuxe, Ãkh¾ Ãk{hkx {nUf, MkwøktÄ
rLk{tºký yk{tºký, LkkuíkÁt ðxu{køkwo {wMkkVh, «ðkMke
y{÷Ëkh yrÄfkhe fwts ðLkhkE, ½xk
ËeðkLk ðSh, «ÄkLk h{ýk ¢ezk, h{ík
rË÷økehe Lkk¾wþe, Ëw:¾ yuþykhk{ {kus{ò, Mkw¾[uLk
XkX ¼Ãkfku, þku¼k Lkeh s¤, Ãkkýe
støke rðþk¤, {kuxwt YÃkk¤wt MkwtËh, Ëu¾kðzwt
11
ytfwh Výøkku, Akuz WÒkík Ÿ[wt

fkÞh zhÃkkuf, çkefý «kiZ ¼ÔÞ, Ãkwg
{kuf¤wt ¾wÕ÷wt, rLk¾k÷Mk «íkkÃk íkus, «¼kð
ík{Òkk EåAk, ykíkwhíkk [rhºk ÔÞðnkh, ðíkoLk
Äøkþ WíMkkn, Wífxíkk Ãkh{ ©uc, W¥k{
y
fhk{ík fkheøkhe, fMkçk þkiÞo þqhðehíkk, þqhíkk
Mkwhðk÷ ÃkkÞò{ku, [kuhýku fLËhk økwVk, çk¾ku÷
m
ykuMkz yki»kÄ, Ëðk Mkkøkh ËrhÞku, Mk{tËh
ÍY¾ku Aswt ½Lk ðkË¤wt, {u½
MkhÃkkð ELkk{, þkçkkþe Yzku YÃkk¤ku, MkwtËh
e
{hf {hf {tË {tË ÷qøkzkt fÃkzkt, ðMºkku
Mkkðs ®Mkn ÃkhMÃkh ykhMkÃkhMk, yLÞkuLÞ
MkËe
d
Mkifku ftze÷ VkLkMk
1
44
ykuMkký ÞkË, M{]rík Xk{ Xufkýwt, MÚkkLk
huZwt
a
h¾zíkwt rLks ÃkkuíkkLkwt
çkr÷nkhe
61
¾qçke, ðknðkn Mkktçku÷kÄkh {wþ¤Äkh
c
ÃkrhðíkoLk VuhVkh, çkË÷kð fuze ÃkøkËtze, hMíkku
09
¾kur¤Þwt þheh, Ëun ðksçke ÞkuøÞ, ½rxík
A
rþþw çkk¤f, çkå[wt Mk{ MkkuøkLk, þÃkÚk
ykí{eÞ ytøkík, ÃkkuíkkLkwt Éý Ëuðwt, fhs
98
A
«ÞkusLk nuíkw, ykþÞ çkuçkkf¤wt çkkðÁt, ¼Þ¼eík

htòz fLkzøkík, nuhkLkøkrík rçknk{ýwt ¼Þtfh
.:8
TH
ðLk støk÷, yhÛÞ {uZwt ½uxwt

økkZ øke[, ½è ¼kuxe÷wt fwhfwrhÞwt, øk÷qrzÞwt
Mo
Mkthûký Mkk[ðýe, Mkwhûkk ¾Ãk sYh

«f]rík fwËhík, Mð¼kð MkkLk Eþkhku, Mktfuík
AS
Äk{ MÚk¤, MÚkkLk {Äwh {eXwt

rðþk¤ {kuxwt, rðMík]ík {]øk nhý
÷íkk ðu÷, ðu÷ku rLkÞwÂõík rLk{ýqf
«rík¿kk «ý, MktfÕÃk ðtr[ík çkkfe, hrník
{rn{k «íkkÃk, {knkíBÞ y®f[Lk Ërhÿ, økheçk
Íkz ð]ûk, íkÁ MkkUMkhðwt ykhÃkkh
WíMkð íknuðkh, Ãkðo Ä®íkøk ZkUøk
hûkk hûký, çk[kð økkhku fkËð, fe[z
nkuze Lkkð, Lkkifk ðe÷wt Ëw:¾e
12
Yzwt {Lkkunh, MkwtËh íkífk¤ þe½ú, íkhík

{kðze {k, sLkLke Ãk÷f ûký, ½ze
MkËk nt{uþk, fkÞ{ Míkwrík «kÚkoLkk
fh nkÚk, nMík rðfx {w~fu÷, Ëwøko{
ÃkÕ÷ð Ãkk÷ð, ÃkktËzwt hs Äq¤, {kxe
y
ÃkðLk Mk{eh, yrLk÷ Ãkezk Ëw:¾, ðuËLkk
yzÃk÷wt íkkuVkLk, yxf[k¤ku þnuLkþkn Mk{úkx, {nkhkò
m
rMkØ MkV¤, Mk{Úko îkh Ëhðkòu, çkkhýwt
{wøÄ ykùÞo, y[tçkku økwó AqÃkwt, ¾kLkøke
ËeÃkf Ëeðku, ËeÃk MkkðÄ Mkkð[uík, ¾çkhËkh
e
«íkerík ¾kíkhe, rðïkMk Ëøkkçkks Ëøkk¾kuh, rðïkMk½kíke
Mk{kht¼ WíMkð, fkÞo¢{ þqhkíkLk swMMkku, þkiÞo
yðMÚkk
d
ÂMÚkrík, nk÷ík økkçkzwt rAÿ, çkkfkuÁt
1
44
yz[ý yøkðz, {w~fu÷e rn÷[k÷ «ð]r¥k
[kÃk
a
ÄLkw»Þ, «íÞt[k ¾wËk Eïh, ¼økðkLk
ftËwf
61
Ëzku f{òuhe yþÂõík, Lkçk¤kE
c
çktËeðkLk fuËe hý ÞwØ¼qr{, {Á¼qr{
09
¼q»ký ½huýwt, yk¼q»ký {nuh f]Ãkk, ËÞk
A
yr¼hk{ {Lkkunh, MkwtËh r{÷fík MktÃkr¥k, ÃkqtS
Mktfx ykVík, Ëw:¾ [wfkËku LÞkÞ, VUMk÷ku
98
A
ÃkrhíkkÃk MktíkkÃk, ÔÞÚkk ÔÞÞ ¾h[, çkøkkz

yÄh nkuX ¼ð yðíkkh, sL{
.:8
TH
«nkh ½k frsÞku Í½zku, ftfkMk, íkfhkh

Ãkwh Lkøkh rþhku{kLÞ MðefkÞo
Mo
rLkrþ[h hkûkMk, yMkwh WÃkÂMÚkík nksh

rLkÄkoh rLkýoÞ, rLkùÞ ykã {q¤, «kht¼Lkwt
AS
{whkË EåAk, W{uË WÆuþ nuíkw, ykþÞ

ÔÞqn {kuh[ku, h[Lkk r[ö rLkþkLke, Mktfuík
ÃkkýeËkh íkus, ykusMðe yr¼ðkËLk Mðkøkík, ykðfkh
½{tz yr¼{kLk, yntfkh rðrþü rð÷ûký, yMkkÄkhý
«þtMkk ð¾ký, økwýøkkLk Ëeûkk ðúík, rLkÞ{
Ëqík çkkík{eËkh, òMkqMk çkËLkk{e ÷ktALk, yÃkÞþ
hõík ÷kune, YrÄh Mk]rü søkík, rðï
rLkMíkus Íkt¾wt, rV¬wt {ku÷ Ãkkf
hkÞ hkò, Lk]Ãk ÷½w LkkLkwt, n÷fwt
13
ðÞ ô{h íkkhks rðLkkþ, VLkk

{rn»ke ¼UMk ¼ú{ MktËun, ¼úktrík
çkkhfMk íkkuVkLke fÃkÁt y½Át, {w~fu÷
neý n÷fwt, Lke[ ¾k¾ Lkkþ, hk¾
«ýð Hfkh Íwtz sqÚk, xku¤wt
y
yr¼òík MkwtËh, ¾kLkËkLk rsËT nX
«¿kk çkwrØ, {rík fkçkq ytfwþ, rLkÞtºký
m
½kxe÷wt MkwtËh, YÃkk¤wt, Mkwzku¤ Mkk¾ Mkkûke
{{o íkkíÃkÞo, hnMÞ fhkz ¾zf, ¼u¾z
Ãkk{h ftøkk¤, hktf Äªøkkýwt íkkuVkLk, ÷zkE
e
E÷fkçk r¾íkkçk ¼e»ký ¼Þtfh
«çktÄ økkuXðý, ÔÞðMÚkk [{o [k{zwt, íð[k
økkihð
d
{rn{k, {n¥kk ÔÞk½ú ðk½
1
44
sçkhku fkçku÷, òuhkðh fwtsh nkÚke, øks
rðîkLk
a
Ãktrzík, ¿kkLke ËwtËwr¼ LkøkkÁt, ¼uhe
«¼wíð
61
fkçkq, {kr÷fe Vkus Ë¤, MkuLkk
c
rðh÷ Ëw÷o¼, yÕÃk «íÞûk MÃkü, nksh
09
Ãkw»f¤ ½ýwt, rðÃkw÷ WMíkkË fkçku÷, økwÁ
A
ykhku hMíkku, rfLkkhku nuçkf nçkf, zh
ytfwþ fkçkq, Ëkçk EíÞkrË ðøkuhu
98
A
rnf{ík ÞwÂõík, fhk{ík rLkðkon økwòhku, økwshkLk

rfM{ík LkMkeçk, ¼køÞ yðfkþ VwhMkË, Lkðhkþ
.:8
TH
nhkS r÷÷k{ rð{w¾ Q÷xwt

fuð¤ Võík, {kºk fkhe ËkÁý, fkh{wt
Mo
{tË Äe{wt, Äehwt MkkÚkof MkV¤

yMkqÞk yËu¾kE þk¤k rLkþk¤, rðãk÷Þ
AS
þe÷ [krhºÞ, MkËk[kh ð»ko ðhMk, Mkk÷

{qf {qtøkwt rðLktíke rðLkðýe, yLkwLkÞ
{þnqh «ÏÞkík, òýeíkwt Íkt¾wt ykAwt, rLkMíkus
økkuËku Ä¬ku, XkUMkku ÃkØrík heík, þi÷e
¾÷kMke ¾khðku, Lkkrðf xuf «rík¿kk, Ãký
Wã{ {nuLkík, ÞíLk þkýku Mk{sËkh, fwþ¤
Vkuøkx Lkfk{wt, ÔÞÚko f¤ ÞwÂõík, íkhfeçk
¾tík [eðx sþ Þþ, feŠík
Ãkh Ãkkhfwt, yLÞ Mkkçkqík Lk¬h, {sçkqík
14
ÃkzAtË fËkðh, {nkfkÞ Ít¾ðkýku ¼kutXku, ¾rMkÞkýku

øk÷Zuhk ð]Ø, ½hzk sqÚk Mk{qn, Mk{wËkÞ
fxf ÷~fh, MkiLÞ øknLk yf¤ Ÿzwt, økkZ
nheVkE MÃkÄko, MkhMkkE Ëtz Míkt¼, Úkkt¼÷ku
«ùk¥kkÃk ÃkMíkkðku, ¾uË fÕÃkktík ÁËLk, yk¢tË
y
çkúkñý rîs, rð« B÷kLk r¾LLk, fh{kÞu÷wt
ðUÍýku ðªÍýku, Ãkt¾ku ðktf økwLkku, Ëku»k
m
LkXkÁt ¾hkçk, Lkfk{wt Mºkkuík Íhýk, Íhku
øk¼hkrxÞku zhÃkkuf, ¼eÁ ð]ûk ÿw{, ÃkkËÃk
çkw÷tË {kuxku, «[tz ÃknkU[ øksw, þÂõík
e
V÷ktøk A÷ktøk, fqËfku Ãkktøkhðwt Qøkðwt, rðfMkðwt
ò[wt Þk[wt, {ktøkw fkf÷qËe ykSS, fk÷kðk÷k
¼Ufkh
d
¼Þtfh, MkqLkwt y{e y{]ík, ÃkeÞq»k
1
44
Vzfku ¼Þ, çkef íkøkíkøkðwt [{fðwt, «fkþðwt
niÞwt
a
Wh, fk¤swt Lk¬h ½Lk, MktøkeLk
rLkhkfhý
61
Wfu÷, Mk{kÄkLk yze¾{ Äªøkwt, þqhðeh
c
«ÞíLk fkurþþ, ÞíLk {kU ykLkLk, ðËLk
09
«ríkf]rík Arçk, íkMkðeh Lkk{ yr¼ÄkLk, Mkt¿kk
A
yðks þçË, æðrLk «f]rík fwËhík, rLkMkøko
fwþ¤ «ðeý, rLkÃkwý íktíke÷wt s¬e, nXe÷wt
98
A
ðeh þqh, çknkËwh íkkuh yr¼{kLk, r{òs,

ZkUøk ykztçkh, zku¤ íkhtøk {kuswt, ðer[
.:8
TH
rfhíkkh ¼økðkLk, Ãkh{uïh ÃkkuZðwt Mkqðwt, Ÿ½ðwt

LkkË yðks, hð {kxe {xkuze, {]r¥kfk
Mo
Ë{ze ÃkiMkk, Lkkýwt, Ëk{ ËqÄ ûkeh, ÃkÞ

[zMk WíMkkn, [Mkfku, ðuøk rLkÞrík Ëuð, ¼køÞ
AS
ðkðxku æðs, Äò fwrxh ÍqtÃkze, ykðkMk

þÂõík íkkfkík, çk¤ [Mkðwt ¾Mkðwt, sðwt
ykrþ»k Ëwyk, ykþeðkoË yÂøLk yLk÷, Ãkkðf
WLkk¤ku økúe»{ ÃkqtS {qze
ðkíMkÕÞ «u{, ðnk÷ r[êe nqtze, xqtfkuÃkºk
MkuLk MkuLkk, ÷~fh Lkkðr÷Þku Ãkrík
[kux «nkh, ½k yk¤ ykûkuÃk, ykhkuÃk
økkuòÁt ¢qh, ½kíkfe ðkZ fkÃkku
çkçkq[f {q¾o, çkuðfqV çkçkh[e hMkkuEÞku
15
Ëhøkwsh {kVe òsðÕÞ{kLk íkusMðe

íkkhks Lkkþ çkz¼køke LkMkeçkËkh
þun «¼kð, Äkf ¾{eh òuþ, íkkfkík
økkuhMk {k¾ý, LkðLkeík Ëøk árü, Lksh
yLkw{kuËLk xufku, Mk{ÚkoLk fkuþ ¼tzkh
y
ÔÞku{ ykfkþ r[íkkhku r[ºkfkh
yxkhe hðuþ, ÍÁ¾ku yVkx rðþk¤
m
yhÛÞ støk÷ fkS LÞkÞkÄeþ
Mkqh yðks ðuhe Ëw~{Lk
rðËune {]ík WL{¥k {Mík
e
íkfuËkhe Mkkð[uíke ði~Þ ðrýf, ðuÃkkhe
{Úkk{ý {kÚkkfqx, ÷{ýktÍªf r[íkk [un
ûkku¼
d
Mktfku[ «kMkkË {nu÷
1
44
íkkuAz ykuAÃk, ¾k{e MðkLík ÓËÞ, ytík:fhý
Ãktfs
a
f{¤ þe÷ [krhºÞ
«f]rík
61
fwËhík, rLkMkøko ÃkwÁ»kíð {ËkoLkøke
c
ík]ró Mktíkku»k Ãkrhíkku»k Mktíkku»k, ík]ró
09
MkwÄk y{]ík çkr÷nkhe ¾qçke
A
ELÿÄLkw {u½ÄLkw»Þ økkurÃkík økwó, ¾kLkøke
®MkÄw Mkkøkh MktfÕÃk rLkÄkoh, EåAk, rLkùÞ
98
A
{qÕÞ ®f{ík ffoþ fXkuh, ykfÁt, yr«Þ

ËrÄ WËrÄ, ËrhÞku Ä®íkøk ZkUøk, ykztçkh
.:8
TH
Q¾¤ ¾ktzrýÞku [¤kððwt zøk{økkððwt

økË¼o økÄuzku ¾wþLkw{k ykLktËËkÞf, yknT÷kËf
Mo
ykÞ ykÞw»Þ, ykðhËk hkuLkf íkus, ¼¼fku

ðúý ½k ÷uýkËuýe ÉýkLkwçktÄ
AS
rhÃkw Ëw~{Lk hts Ëw:¾, yVMkkuMk

MknMkk yufkyuf Mknkhku ykïkMkLk, ¾kíkhe
fíkkh nkh y{ehkík Mk{]rØ, ði¼ð
fkLkLk støk÷ f]Ãkýíkk ftsqMkkE
ELÿÄk{ Mðøko ykiÃk[krhõíkk rððuf
nwßsík nX Mkhðkýe Íhýwt
ykðuøk ykðuþ, Wíkkð¤ r÷ßsík ÷nusík
Áûk fXkuh ËuðkËkh fhsËkh
MktrÄ Mkw÷un ¼ªMk íktøke, ¾U[
16
ykçkunqçk íkkÆþ íkhsw{ku ¼k»kktíkh, yLkwðkË

íkw÷Lkk Mkh¾k{ýe ËkËwh Ëuzfku
[eðx fk¤S Äð÷ MkVuË, ïuík,
ÿÔÞ ÄLk Äò æðs, Ãkíkkfk, ðkðxku, fuíkLk
fqt[e [kðe {s÷ ytíkh, Auxwt
y
íkkíÃkÞo nuíkw rhõíkíkk ¾k÷eÃkýwt, ¾k÷eÃkku, þqLÞkðfkþ, þqLÞíkk
YrZ ÃkhtÃkhk Ëkuhzwt hktZðwt, hßsq, hkþ, hMkLkk
m
y{]ík MkwÄk ¼ú{ MktËun, ¼úkÂLík
þtfk MktËun, ðnu{ þnuh Ãkwh, Ãkwhe, Lkøkh, Lkøkhe
ËqÄ ËwøÄ, ûkeh Ãkez ykÃkËk
e
ft[Lk MkkuLkwt, nu{ çkúkñý rîs
[nuhku ðËLk ðk[ ¼k»kk
Ãkíkes
d
¼hkuMkku, rðïkMk þw¼ú rLk{o¤
1
44
rð»k ð¾, Íuh rsnTðk S¼
øk{økeLk
a
r¾LLk, WËkMk {w÷kÞ{ fku{¤
{Lke»kk
61
EåAk, ykfktûkk {hòË Mke{k
c
WËf Ãkkýe, s¤ çktËøke «kÚkoLkk
09
ÃkwrLkík Ãkrðºk, rLk{o¤ Lkkð nkuze
A
MktËuþ fnuý, ¾çkh ô{h ðÞ
çk[kð Mkthûký, Wøkkhku fÃkk¤ ¼k÷
98
A
rLkÞrík LkMkeçk, ¼køÞ ÍktÍh LkqÃkwh

AkÃkÁt Aks, ¾kuhzwt Ëeðku þ{k
.:8
TH
¼k÷ ÷÷kx, fÃkk¤ çkøkkðík çktz

ÃkkuÃkx þwf, feh ¼kMfh ykrËíÞ
Mo
÷k[kh rððþ, rLkÁÃkkÞ fkøkzku ðkÞMk

{nuh f]Ãkk, ËÞk økkuºk ðtþ
AS
fk{ý {kurnLke {kuh÷e ðuýwt

shX ð]Ø, ½hzwt, ðÞkuð]Ø ¼hÚkkh Mðk{e
sz¼økík {q¾o, yýMk{sw ¾÷kMke MkwfkLke
Íkf¤ ykuþ, íkw»kkh, þçkLk{ ðtËLkk Míkwrík
xkuýku {nuýwt Mkh Mkhkuðh
íkeh çkký, þh, þÕÞ, MkkÞ÷, MkkÞf, h{qs økB{ík
ík¤kð Mkh, Mkhkuðh, fkMkkh, íkxkøk, íkzkøk çknuLk ¼røkLke
íkkuhku f÷øke, Akuøkwt fýo ©]rík, fkLk
ríkríkûkk MknLkþe÷íkk, ÄiÞo ÃkzËku ykuÍ÷, Ãkx÷
17
y{hkÃkwhe Mðøko, Ëuð÷kuf ðh ©uc, W¥k{

íktíkw íkktíkýku, íkkh økh÷ Íuh, rð»k
MkkuLkwt Mkwðýo, fLkf yÂøLk ykøk, Ëð, yLk÷, Ãkkðf
økkÞ ÄuLkw, økki rfhý ytþw, hÂ~{
fqËfku íkhkÃk ÃkkËºkký Ãkøkh¾kt, ¾kMkzkt
y
{unw÷ku ðhMkkË ÃkUíkhk ËkðÃku[
ytík Auðxu Ãkwºk Mkwík, yí{s
m
frXLk {w~fu÷, y½Át þe¤ku þeík¤, AktÞzku
Mktøk{ MktÞkuøk, {u¤kÃk ¼ku{fk Ähíke, ¼qr{
{u¤ Lkkíkku, MktçktÄ Íkf¤ íkw»kkh, þçkLk{
e
®n{ík nk{, þÂõík [khÃkkE Zkur÷Þku, ¾kx÷ku
rLkhkÄkh yLkkÚk íkuøk ík÷ðkh, Mk{þuh
ÄLk ÃkqtS
d yrLk÷ {kÁík, Mk{eh, ðkÞhku, ðkÞw, ÃkðLk
1
44
Mkøkðz ÔÞðMÚkk y{kLkw»ke ¢qh, ½kíkfe, rLkËoÞ, rLk»Xwh
ÍzÃk
a
íðhk,ðuøk yMke{ y{kÃk, Ãkw»f¤, yZ¤f
{k¤
61
{uzku, {s÷ku yswoLk rfhex, ÃkkÚko
c
íkku¾kh yï, ½kuzku ysÃkk¤ ¼hðkz
09
ÃkktËzwt ÃkkLk, Ãkýo ykí{&÷k½k Mð«þtMkk
A
{Lk¾ku yðíkkh, {Lkw»Þ yr÷ ¼ú{ý, ¼]tøk, ¼{hku, {Äwfh
rMkLku{k xkìfeÍ, çkku÷Ãkx yLkLÞ yòuz, çkuLk{qLk, yLkuÁt, yMkkÄhý
98
A
MkVk¤wt yku®[íkw Lkkhe Mºke, {rn÷k, ðrLkíkk

þfohk Mkkfh yrn ¼wstøk, Lkkøk, MkkÃk, MkÃko
.:8
TH
yLkw¿kk yk¿kk, hò fkuÞ÷ ðLkr«Þ, Mkkhtøk, fkurf÷, rÃkf, fkurf÷k

çkknw ¼wò, nkÚk ðkË¤ {u½, ½Lk, y¼ú, s÷Ë, ðkrhË, ÃksoLÞ,
LkehË, ytçkwË
Mo
ðkze ðkrxfk
WAtøk ¾ku¤ku, ytf
AS
18
rðYØkÚkeo þçËku
yf{eo × Mkf{eo yMík WËÞ
yfkhý Mkfkhý ynª íknª
y¾íÞkh rçkLky¾íÞkh ytík ykht¼
y
y¾tz ¾trzík ytík{w¾eo çkrn{w¾eo
yøk{çkwrØ ÃkåA{çkwrØ ytËh çknkh
m
Mkøkðz yøkðz ytÄfkh «fkþ
yøkú ytrík{ ytþ AuË
e
yøkús yLkws ykf»kof yLkkf»kof
yøkku[h økku[h ykfkþ Ãkkíkk¤
y½hwt
dMknu÷wt ykøk¤ ÃkkA¤
1
y¿k «¿k yntfkh Lk{ú
44
y[÷
yÚk
a [÷
Erík
yk½kík
yk[kh
«íÞk½kík
yLkk[kh
61
c
yËçk çkuyËçk ykÍkËe økw÷k{e
yãíkLk ÃkwhkíkLk × ykËh yLkkËh
09
A
yÄ{ W¥k{ ykËþo ÔÞðnkh
yrÄf LÞqLk ykËkLk «ËkLk
98
A
yÄkuøkrík Qæðoøkrík ykrË ytík

yLkkÚk MkLkkÚk ykã ytíÞ
.:8
TH
yLkqfw¤ «ríkfq¤ ykÄwrLkf «k[eLk

yLkwøkk{e Ãkwhkuøkk{e ykLktËe WËkMkeLk
yLÞkÞ LÞkÞ ykÃkðwt ÷uðwt
Mo
yLkwr[ík Wr[ík ykçkkËe çkhçkkËe

AS
yÃkhkÄe rLkhkÃkhkÄe ykÞkík rLkfkMk

yÃkuûkk WÃkuûkk ykht¼ ytík
yV¤ MkV¤ yk¤Mkw Wã{e
y¼ÿ ¼ÿ ykhkuÃke VrhÞkËe
y{eh {wVr÷Mk ykhkun yðhkun
yðh sðh ykÿ þw»f
yð¤wt Mkð¤w ykðf òðf
ykMkwhe Mkwhe ykrð¼koð ríkhku¼kð
yMk÷ Lkf÷ ykrþ»k þkÃk
19
ykMkõík × yLkkMkõík frLkü W¥k{

ykÂMíkf LkkÂMíkf ûkrýf þkïík
ykMÚkk yLkkMÚkk ftfkuºke fk¤kuºke
yknkh rðnkh fwrx÷ Mkh¤
ykÞo yLkkÞo fwrÃkík «MkÒk
y
EåAk yrLkåAk fw÷eLk fw÷neLk
ELkfkh Mðefkh fwtðkhe rððkrníkk
m
E÷ks LkkE÷ks ¢r{f ÔÞwíf{o
Eü yrLkü ¢qh ËÞk¤w
e
E{kLkËkh çkuE{kLk f]ík¿k f]íkÎLk
En÷kuf Ãkh÷kuf ¾zík÷ {wzËk÷
WAktA¤w
dXhu÷ ¾hkçk Mkkhwt
1
WzkW ftsqMk ¾heË ðu[ký
44
Wíf»ko
WíÚkkLk
a yÃkf»ko
ÃkíkLk
¾tzLk
¾kLkøke
{tzLk
ònuh
61
c
WíMkkne rLkhwíMkkne ¾kLkËkLk LkkËkLk
W¥k{ku¥k{ yÄ{kÄ{ ¾k÷e ¼hu÷wt
×
09
A
W¥khkÞý ËrûkýkÞLk ¾e÷ðwt fh{kðwt
WËÞ yMík ¾wþfe íkhe
98
WÄkh hkufzk ¾wþçkku çkË÷ku

A
WÃkfkh yÃkfkh ¾kuV {nuh

.:8
TH
WÃkÿðe rLkhwÃkÿðe øk{ku yýøk{ku

W{uË LkkW{uË økh{e Xtze
W÷k¤ Ähk¤ økheçk íkðtøkh
Mo
Q»kk MktæÞk økã Ãkã

AS
Q¾¤ V¤ÿwÃk økk{rzÞwt þnuhe

Qøkðwt ykÚk{ðwt økwýkfkh ¼køkkfkh
QX çkuMk økwhw rþ»Þ
ŸÄwt [¥kwt økúknf ËwfkLkËkh
yufktøke MkðkOøke ½rxík y½rxík
Éswíkk ð¢íkk ½Lk «ðkne
fXý Ãkku[wt ½hzwt swðkLk
fzf Lkh{ ¿kkík y¿kkík
fzðwt {eXwt [÷ y[÷
20
[t[¤ × ÂMÚkh rËÔÞ ÷kirff

[uíkLk sz Ëwøkwoý MkËTøkwý
Aík yAík ËwsoLk MkßsLk
AªAhwt Ÿzwt Ëw÷o¼ Mkw÷¼
Aqxf sÚÚkkçktÄ ËkuMík Ëw~{Lk
y
Awxwt çkktÄu÷w îiík yîiík
Aqík yAqík á~Þ yá~Þ
m
sL{ {hý ÄkhËkh çkqXwt
s{k WÄkh LkSf Ëqh
e
sÞ ÃkhksÞ Lk{ú WØík
sþ yÃksþ rLk®ùík MkŠ[ík
snÒk{
dsÒkík rLk{u»k WL{u»k
1
støk{ MÚkkðh rLkhkfkh ykfkh
44
òøk]rík
ònuh
a Mkw»kwró
¾kLkøke
rLkøkwoý
rLkËkuo»k
Mkøkwý
Ëkur»kík
61
c
Sðtík {]ík rLk¼oÞ ¼Þ¼eík
sqLkwt Lkðwt rLkð]¥k «ð]¥k
×
09
A
òuøke ¼kuøke ®LkËk «þtMkk
òuçkLk ½zÃký Lkufe çktËe
98
sÞuc frLkc ÃkÚÞ yÃkÚÞ

A
xku[ ík¤uxe ÃkhfeÞ MðfeÞ

.:8
TH
XkuX nkUrþÞkh Ãkhýðwt hktzðwt

zhÃkkuf çknkËwh Ãkhíktºk Mðíktºk
zkÌkwt økktzw Ãkhðk ÷kÃkhðk
Mo
íkíMk{ WËT¼ð ÃkhkÄeLk MðkÄeLk

AS
íkr¤Þwt xku[ Ãkrhr[ík yÃkrhr[ík

íktøke Aík Ãkrðºk yÃkrðºk
íkkswt ðkMke Ãknu÷wt AuÕ÷wt
íkkýku ðkýku Ãktrzík {q¾o
íkqxf Mk¤tøk Ãkkf LkkÃkkf
íkkuAzwt MkÇÞ ÃkkùkíÞ ÃkkihMíÞ
ËÞk¤w rLkËoÞ rÃkÞh MkkMkhwt
Ërhÿ ÄLkðkLk Ãkwhkuøkk{e yLkwøkk{e
Ëtz ÃkwhMfkh Ãkqðo Ãkrù{
21
Ãkqðoøk × yLkwøk {wrÿík nMíkr÷r¾ík

ÃkqðkoÄo W¥khkÄo {kuxkE LkkLkÃk
Ãkkuf¤ Lk¬h {kU½ðkhe MkkU½ðkhe
«íÞûk Ãkhkuûk B÷kLk «VwÕ÷
«Úk{ ytrík{ hûký ¼ûký
y
«&™ W¥kh htf hkÞ
«Míkwík y«Míkwík hkøk îu»k
m
«k[eLk yðko[eLk heÍ ¾es
«kÞ: ytþík: hwr[ yhwr[
e
r«Þ yr«Þ YÃk fYÃk
«u{ ríkhMfkh hkufzwt WÄkh
V¤ÿwÃk
dðuhkLk ÷½w økwhw
1
Vqðz Mkw½z ÷½wíkk økwhwíkk
44
Vq÷ðwt
çkLkkð
a Mktfku[kðwt
yýçkLkkð
÷½w{íke
÷k½ð
çknw{íke
økkihð
61
c
çktÄLk {wÂõík ÷kÞf Lkk÷kÞf
çkkrÄík yçkkrÄík ÷e÷wt Mkqfwt
×
09
A
çkktÄðwt Akuzðwt ÷eMkwt ¾hçk[zwt
çkqhkE ¼÷kE ÷ur¾ík {kir¾f
98
çkuzku¤ Mkwzku¤ ÷uýËkh ËuýËkh

A
çkuMkqÁt Mkwhe÷wt ÷uðz Ëuðz

.:8
TH
¼híke ykux ÷ku¼e Mktíkku»ke

¼ûÞ y¼ûÞ ÷kirff Ãkh÷kirff, y÷kirff
¼eLkwt Mkqfwt ðfe÷ yMke÷
Mo
¼q[h ¾u[h ðõíkk ©kuíkk

AS
{Lku f{Lku ð¾ký ®LkËk

{hrsÞkík VhrsÞkík ðÄ ½x
{Ëo Lkk{Ëo ðVkËkh çkuðVk
{r÷Lk rLk{o¤ ðk[k¤ {qf
{tøk¤ y{tøk¤ ðkËe «ríkðkËe
{kLk yÃk{kLk rðfkMk Mktfku[
{k{q÷e fª{íke rðÄðk Mk½ðk
r{íkknkhe yfhktríkÞw rðLkeík WØík
r{ºk þºkw rðÞkuøk MktÞkuøk
22
rðMík]ík × Mker{ík Mktíkku»k yMktíkku»k

ÔÞÚko MkkÚkof MktÃk fwMktÃk
ÔÞkûke Mk{rü Mkkûkh rLkhûkh
þÂõík yþÂõík Mkk[wt sqXwt
þnuhe økúkBÞ Mkkswt {ktËw
y
þkÃk ykþeðkoË MkkÄf çkkÄf
þkïík ûkrýf MkkÃkuûk rLkhÃkuûk
m
rþ¾h ík¤uxe MkkÚkof rLkhÚkof
þeík W»ý MkwrË ðrË
e
þwØ yþwØ MkqÞkuoËÞ MkqÞkoMík
þuX Lkkufh Míkwrík ®LkËk
©e{tík
d rLkÄoLk MÚkq¤ Mkqû{
1
ïuík ~Þk{ MðsLk ÃkhsLk
44
Mkfk{
Mks¤
a rLk»fk{
rLkso¤
Mðøko
MðkÚko
Lkhf
Ãkh{kÚko
61
c
MkSð rLkSoð nhkÞwt çkktÄu÷w
Mkíkus rLkMíkus nksh økuhnksh
×
09
A
MkíÞ yMkíÞ rník yrník
MkíÞkøkún Ëwhkøkún ®n{ík Lkk®n{ík
98
MkËun rðËun ®nMkk y®nMkk

A
MkËTøkrík Ëwøkorík nuðkíkLk htzkÃkku

.:8
TH
MkËTøkwý Ëwøkwoý nuðkrLkÞík RLMkkrLkÞík

Mk½Lk rLkÄoLk nkUrþÞkh XkuX
MkÄwh rðÄwh òøk]ík økkVu÷
Mo
MkL{w¾ rð{w¾ y¾tz ¾trzík

AS
Mk{Þ rð»k{ r{÷Lk rðhn

Mk{kMk rðøkún rLkËkuo»k Ëkur»kík
Mkr¢Þ rLkr»¢Þ rLkrùík yrLkrùík
Mk¬{eo yff{eo ÔÞÂõík Mk{rc
MkÃkqík fÃkqík ÔÞðnkhwt yÔÞðnkhwt
MksoLk Mktnkh feŠík yÃkfeŠík
Mkðu¤k fðu¤k [uLk çku[uLk
MktÞ{ ÔÞÞ [kuÏ¾wt øktËw, {u÷wt
Mktrûkó rðMík]ík AuÕ÷wt Ãknu÷wt
23
sL{ × {hý MkkLkwMðkh rLkhLkwMðkh

sYhe rçkLksYhe MkkÃkhkÄ LkkÃkhkÄ
ònuh ¾kLkøke Mkwf{o fwf{o
sqLkk Lkðk Mkw½z yý½z
sqXwt Mkk[wt MºkefuMkh ÃkwtfuMkh
y
ríkhMfkh ykðfkh MðkuÃkkŠsík ðze÷kuÃkkŠsík
íÞkøk Mðefkh nhk{Lkwt n¬Lkwt
m
òuçkLk ½zÃký nuðkíkLk htzkÃkku
íkíMk{ íkËT¼ð nuðkrLkÞík ELMkkrLkÞík
e
íkkýku ðkýku Ëwfk¤ Mkwfk¤
ËqÄ¼kE ykuh{kLk¼kE Ëw:¾e Mkw¾e
ÄLÞðkË
drÄ¬kh Ëwøkorík MkËTøkrík
1
ÃkÚÞ yÃkÚÞ Ä{o yÄ{o
44
rÃkíkk{n
ÃkqLk{
a {kíkk{n
y{kMk
Ähíke
Äehs
ykfkþ
Wíkkð¤
61
c
«kýÃkku»kf «ký½kíkf LkkÚk yLkkÚk
çktrÄÞkh ðnuíkwt rLk{o¤ {r÷Lk
×
09
A
çkkrÄík yçkkrÄík rLkËkuo»k Ëkur»kík
çkwÍðwt Mk¤økðwt LkwfMkkLk VkÞËku
98
çkufËh fËhËkLk Ãkrðºk yÃkrðºk

A
çkkÌk yktíkrhf yr¼{kLke rLkhr¼{kLke

.:8
TH
¼q[h ¾u[h ykLktË þkuf

{nkLk Ãkk{h, íkwåA, yÕÃk, þqÿ ykð~Þf yLkkð~Þf
{tøk¤ y{tøk¤ yk¤Mk {nuLkík
Mo
Þkuøke ¼kuøke ykËh yLkkËh

AS
h[Lkkí{f ¾tzLkkí{f ykçkkËe çkhçkkËe

hkLkeÃkhs Qs¤eÃkhs ykrþ»k þkÃk
rðÄðk MkÄðk WÃkfkh yÃkfkh
þeík W»ý W¥kh Ërûký
MkwrË ðrË WÃkÞkuøke rçkLkWÃkÞkuøke, rLkÁÃkÞkuøke
MkíÞðõíkk r{ÚÞk¼k»ke Ÿ[wt Lke[wt
r¼Òkíkk yufíkk ŸÄw [¥kw
MksoLk rðMksoLk, Mktnkh fzðwt {eXwt
Mktfzkþ {kuf¤kþ fk¤e Äku¤e
24
r¾òÞ × rhÍkÞ ykðzík yýykðzík

¾wþ Lkk¾wþ Mkwxuð fwxuð
økheçk ÄLkðkLk ÷ku¼e ðý÷ku¼e
½ýwt Úkkuzwt {køÞwt ðý{køÞwt
[zíke Ãkzíke MkÃkqík fÃkqík
y
[¤fíke Íkt¾e LkkuíkÞwO ðýLkkuíkÞwO
Ãkkf LkkÃkkf Mkqhík çkËMkqhík
m
ÃkkÃk ÃkwÛÞ Lkk{ çkËLkk{
ÃkqÁt yÄwÁt fkLkqLke økuhfkLkqLke
e
ÃkkuíkkLke Ãkkhfe VkÞËku økuhVkÞËku
«ÏÞkík fwÏÞkík WÃkÞkuøk økuhWÃkÞkuøk
«økrík
dyÄkuøkrík nË çkunË
1
«k[eLk yðko[eLk ykçkY çku ykçkY
44
çknkh
¼÷kE
a ytËh
çkwhkE
ðkhMke
Íuh
rçkLkðkhMke
y{]ík
61
c
¼khu n÷fwt Mk{eÃk Ëqh
{nuLkíkw yk¤Mkw rËðMk hkík
×
09
A
{q¾o þkýku ykËh yLkkËh
Þþ yÃkÞþ Ëuþ ÃkhËuþ
98
YÃkk¤e fËYÃke þkýku {q¾o

A
Mktíkku»k yMktíkku»k {w~fu÷ Mkh¤

.:8
TH
ÔÞðÂMÚkík yÔÞðÂMÚkík ÞwðkLk ð]Ø

Ãkqhíkku yÃkqhíkku ð¾ký ®LkËk
Mk{kLk yMk{kLk Mkkunk{ýe fËYÃke
Mo
Ãkkh yÃkkh r{ºk Ëw~{Lk

AS
Äeh yÄeh çktÄLk {wÂõík

þw¼ yþw¼ rLkËkuo»k Ëkur»kík
rðLkÞ yrðLkÞ WÃkfkh yÃkfkh
®nMkk y®nMkk hûkf ¼ûkf
¿kkLk y¿kkLk Ëw÷o¼ Mkw÷¼
¼Þ y¼Þ heÍu ¾esu
Mðefkh yMðefkh Sík nkh
rððuf yrððuf fe{íke {k{q÷e
øk{ku yýøk{ku {kU½e MkkU½e
25
f{¼køke × MkËT¼køke Mkki¼køÞ Ëw¼koøÞ

«u{ ½]ýk Mðøko Lkfo
©e{tík htf Mðk¼krðf yMðk¼krðf
¾heË ðu[ký n»ko þkuf
Äe{e ÍzÃke nkh Sík
y
ynª íÞkt ¾tz y¾tz
ÃkkuíkkLkwt Ãkkhfwt ÔÞðMÚkk yÔÞðMÚkk
m
MðkÚko rLk:MðkÚko òýeíkwt yòÛÞwt
fwtðkhku Ãkhýu÷ku þÂõík yþÂõík
e
AuÕ÷e Ãknu÷e ËÞk¤w rLkËoÞ
hkSÃkku Lkkhksøke ykþeðkoË þkÃk
LkwfMkkLk
dVkÞËku Ëuþ«u{e Ëuþÿkune
1
fMkkÞu÷wt {ktË÷wt sL{ {hý
44
[kuÏ¾w
WòMk
a øktËwt
ytÄfkh
«ÏÞkík
ðnk÷ku
fwÏÞkík
y¤¾k{ýku
61
c
MktæÞk W»kk þwfrLkÞk¤ yÃkþwfrLkÞk¤
ÃkhkE ÃkkuíkkLke {kLkð ËkLkð
×
09
A
¼qtzwt ¼÷wt Lkezh zhÃkkuf
¼eLke Mkqfe ®n{ík Lkk®n{ík
98
økheçk íkðtøkh, ÄLkðkLk WíMkkn níkkuíMkkn

A
fzðwt {eXwt Mkkhku LkXkhku

.:8
TH
nkurþÞkh XkuX M{hý rðM{hý

{nuLkík yk¤Mk ~Þk{ ïuík
Qøkðwt ykÚk{ðwt fku{¤ fXý
Mo
÷k¼ økuh÷k¼ yk¼ Ähíke

AS
÷ktçke xqtfe fkÞh çknkËwh

÷kÞf Lkk÷kÞf fkÕÃkrLkf ðkMíkrðf
ðkMke íkkswt ¾k÷e ¼hu÷wt
rðÄðk MkÄðk økwÃík ònuh
rðsÞ ÃkhksÞ økwý yðøkwý
þwØ yþwØ [Zkð Wíkkh
MkíÞ yMkíÞ sçkhku Lkçk¤ku
MkËTWÃkÞkuøk ËwÁÃkÞkuøk znkÃký økktzÃký
Mknu÷wt y½Át Úkkf rðMkk{ku
26
Ëuðwt × ÷uýwt Ãkh{ yÄ{

ÄkŠ{f yÄkŠ{f Ãkqýo yÃkqýo
á~Þ yá~Þ Mkt{rík yMkt{rík
rLkËkuo»k Ëkur»kík MkkËwt yxÃkxwt
rLkð]¥k «ð]¥k ÂMÚkh yÂMÚkh
y
rLkhûkh Mkkûkh MkkÄkhý yMkkÄkhý, rðrþü
«&™ W¥kh Mkwzku¤ çkuzku¤
m
r«Þ yr«Þ MkkÚkof rLkhÚkof
«fkþ ytÄfkh Mkíf{o Ëw»f{o
e
«Úk{ ytrík{ nfkh Lkfkh
Ãkqhíke yÃkqhíke y¾tz ¾trzík
«þtMkLkeÞ
d®LkËLkeÞ ykf»koý yÃkkf»koý
1
çkwÍkðwt Ãkuxðwt ykðf òðf
44
çk¤ðkLk
{kuf¤wt
a rLkçko¤
Mktfwr[ík
ysðk¤wt
yLkw¼ðe
ytÄkÁt
rçkLkyLkw¼ðe
61
c
{kLkeíkwt yý{kLkeíkwt EåAk yrLkåAk
{u÷wt [kuÏ¾wt Ÿzwt AeAÁt
×
09
A
{tË íkus Q÷xwt Mkq÷xwt, MkeÄwt
Þþ yÃkÞþ WíMkkn rLkÁíMkkn
98
÷½w økwÁ ¼køÞ Ëw¼koøÞ

A
rðfx Mkh¤ s÷Ëe {kuzwt

.:8
TH
rð{w¾ MkL{w¾ çkuzku¤ YÃkk¤wt

rððkrník yrððkrník {kLkeíkwt yý{kLkeíkwt
rðLkÞ yrðLkÞ MkeÄuMkeÄku ðktfku[qtfku
Mo
ðktfwt MkeÄwt rLkhMk hrMkf

AS
rðïkMk yrðïkMk þkuf WÕ÷kMk

þktrík yþktrík rðËuþ Ëuþ
rþMík yrþMík ytÄkÁt ßÞkurík, ysðk¤wt
rþ¾h ík¤uxe MkL{kLk yÃk{kLk
þwØ yþwØ ykøk÷wt ÃkkA÷wt
þÂõík yþÂõík íkzfe AktÞze
©kuíkk ðõíkk ÔÞÞ çk[ík
þYykík ytík MkðkOøke yufktøke
Ãkrðºk yÃkrðºk MðiÂåAf VhrsÞkík
27
fkuÃk × ykþeðkoË rLkhk{Þ hkurøkü

rþ¾h ík¤uxe yLkws yøkús
MkkS ¼ktøku÷e Ãkh÷ûke ykí{÷ûke
{qf ðk[k¤ {wõík çkØ
Lkh {kËk ©{Sðe çkwrØSðe
y
MkkðÄ økkVu÷ {kr÷f Lkkufh
ðnu{ ©Øk ykÂMíkf LkkÂMíkf
m
Wíkkð¤e Äehe Ãkûk rðÃkûk
rðÞkuøk r{÷Lk {r÷Lk rLk{o¤
e
Ëwøko{ Mkwøk{ r{íkknkhe yfhktríkÞwt
økwý yðøkwý hVuËVu ÔÞðÂMÚkík
rðLkkþ
d MksoLk hrMkf yhrMkf
1
økkuÁt fk¤wt ÷½wíkk økwÁíkk
44
Mðk{e
Ërhÿ
a Mkuðf
ÄrLkf
ÔÞÞ
f]ík¿k
Mkt[Þ
f]íkæLk
61
c
÷ku¼e WËkh LkkLkÃk {kuxÃk
MktÞkuøk rðÞkuøk, rðhn Mk{kMk rðøkún
×
09
A
rLk»V¤ MkV¤ hÚk rðhÚk
ytrík{ «khtr¼f yiÂåAf yLkiÂåAf
98
feŠík yÃkfeŠík fòík òíkðkLk

A
W¥k{ yÄ{ fðk Mkðk

.:8
TH
y¾tz ¾trzík fk{ rLk»fk{

ðk[k¤ {qf fk¤eÃkhs Ws¤eÃkhs
yk½wt ykuÁt fw÷eLk fw÷neLk
Mo
rþþw ð]Ø fw¤çkku¤wt fw¤ËeÃkf

AS
«{kË y«{kË fkiíkwfr«Þ Mkkicðr«Þ

MðsLk ÃkhsLk ¾zík÷ {wzËk÷
Ãknku¤wt Mkktf¤wt ¾tzLk {tzLk
r{ÚÞk ðkMíkrðf ¾wþfe íkhe
rLkhktík Wíkkð¤ ¾kuV {nuh
økku[h yøkku[h økk{ Ãkhøkk{
òøkíkwt Ÿ½íkwt økwý Ëku»k, yðøkwý
yMkkh Mkkh økwÛÞ ¼kßÞ
r{÷Lk rðhn [h y[h
28
ytíkøkkuo¤ × çkrnøkkuo¤ W¥khkÄo ÃkqðkoÄo

E÷ks LkkE÷ks MksoLk rðMksoLk
ÃkqŠý{k y{kðMÞk {Äwhe fzðe
W¥khkÞý ËrûkýkÞLk ÷½w økwÁ
ÃkqðkoÄo W¥khkÄo {u¤ððwt økw{kððwt
y
÷kirff Ãkkh÷kirff ©kuíkk ðõíkk
yýËeX ËeXu÷wt MkwáZ Ze÷wt
m
yÄehku ÄiÞoðkLk Mkw{rík fw{rík
sÒkík snÒk{ ÍkÍwt Úkkuzwt
e
yríkð]rü yLkkð]rü yufXwt ðuhrð¾uh
ykhkun yðhkun Ëiðe ykMkwhe
yÕÃkkuÂõík
dyíÞwÂõík sLkð]tË rLksoLk
1
xku[ ík¤uxe yÄku®çkËw rþhku®çkËw
44
Ãktrzík
VhrsÞkík
a {q¾o
{hrsÞkík
yãíkLk
Aqík
ÃkwhkíkLk
yAqík
61
c
¢r{f ÔÞwí¢{ ftfkuºke fk¤kuºke
V¤ÿwÃk ðuhkLk ykLktË WËkMkeLk
×
09
A
÷kÄð økkihð çkz¼krøkÞku f{¼krøkÞku
¢kuÄ Mk{íkk {ktMkknkhe þkfknkhe
98
®çkËw ®MkÄw ¼híke ykux

A
sÞtíke MktðíMkhe ©e{tík y®f[Lk

.:8
TH
LkVhík «u{ çkk çkkÃkk

fwYÃk Yzwt ÃkkMk LkkÃkkMk
ÃÞkhkt y¤¾k{ýkt {wrÿík nMíkr÷r¾ík
Mo
M{]rík rðM{]rík ykMÚkk yLkkMÚkk

AS
©uc frLkc yufËuþeÞ MkðoËuþeÞ

yrík yÕÃk ÄLkðkLk Ërhÿ
Ãkqýo rhõík, ¾k÷e ELfkh Efhkh
y{h {íÞo Wã{ yk¤Mk
ðVkËkh Ëøkkçkks ÃkwrLkík Ëqr»kík
økwó ònuh ykÍkË økw÷k{
íkkswt ðkMke WÄkh hkufz
fkÞhíkk þkiÞo ytÄkÁ ysðk¤wt
yðLkrík WÒkrík Þk[f Ëkíkk
29
[t[¤ × ÂMÚkh ykøkufq[ ÃkeAunX

þwf÷Ãkûk f]»ýÃkûk ykí{kuØkh ÃkhkuØkh
ríkr{h ßÞkurík ykËkLk «ËkLk
½u÷kt zkÌkkt ykÃkðwt ÷uðwt
Ëuð ËkLkð ykÿ þw»f
y
Lkçk¤wt {sçkqík ykÞo yLkkÞo
MðkrËü yMðkË yrð¼koð ríkhku¼kð
m
y¾íÞkh rçkLky¾íÞkh yknT÷kË rð»kkË
y¾tz ¾trzík E÷ks LkkE÷ks
e
yøkú ytrík{ Eü yrLkü
yøkús yLkws Wøkú MkkiBÞ
y¿k
d«¿k WAktA¤wt Xhu÷wt
1
yÚk Rrík W{uË LkkW{uË
44
yæÞÞLk
yf¤
a yLkæÞÞLk
Mkf¤
Q¾h
yuf
V¤ÿwÃk
yLkuf
61
c
y{eh {wVr÷Mk, økheçk yirnf Ãkkh÷kirff
ynª íknª
×
09
A
98
A
.:8
TH
Mo
AS
30
þçËMk{qn {kxu yuf þçË

1 ¾hkçk Ëþk ËwËoþk 33 ¼ktøkeíkqxe E{khík ¾tzuh
2 ®MknLke ykf]ríkðk¤wt ykMkLk ®MknkMkLk 34 Sýo ÚkÞu÷kLku Mk{hkððwt íku SýkuoØkh
3 ËuþLkku «òsLk Lkkøkrhf 35 «nkh Íe÷ðkLkwt [k{zkLkwt yuf MkkÄLk Zk÷
y
4 LkðkE ÷køku íkuðwt yËT¼wík 36 ¾qçk s ÃkqAÃkqA fhLkkh ÃkzÃkqrAÞku
5 LÞkÞkÄeþLku çkuMkðkLkwt MÚkkLk LÞkÞkMkLk 37 fk{fksLkkt fkøkr¤Þkt, [kuÃkzk ðøkuhu ËVíkh
m
6 feŠíkLke økkÚkk ÞþøkkÚkk 38 fk[e fuheLkkt ÷ktçkk [eheÞkt fÃkqrhÞkt
7 rËþkykuYÃke ðMºkðk¤wt rËøktçkh 39 fwtzk¤k{kt òuhÚke ðkíkku ÃkðLk ðtxku¤
e
8 fÃkkÞu÷k nkÚkðk¤wt XqtXwt 40 Mkqfðu÷wt hkÞý fkufze
9 ÃkËðe MkwÄeLkwt rþûký Ähkðíke ÔÞÂõík MLkkíkf 41 Zkuh [hkðLkkhku økkuðkr¤Þku
10
d
ËqÄ - Ënª ðøkuhu ¼hðkLke nktz÷e Ëkuýe 42 ÷kuxe suðwt LkkLke {kxeLkwt ðkMký fw÷ze
1
11 Ëký ¼hðkLkwt [qfðwt íku Ëký[kuhe 43 ðnuíkk Ãkkýe{kt Úkíkwt fqtzk¤wt ð{¤
44
12
13
a
AkÃkfk{ Úkíkwt nkuÞ íku MÚk¤
ÃkkuÃkxLke ÃkuXu Mk{ßÞk rðLkk økku¾e {khu÷wt
AkÃk¾kLkwt 44
45
ÃkqhuÃkqÁt ykÃke Ëuðwt íku
Mk÷k{íkeLke ¾kíkhe ykÃkðe íku
Mk{Ãkoý
y¼ÞËkLk
61
c
ÃkkuÃkrxÞwt 46 {¤ðwt {w~fu÷ nkuÞ íkuðwt Ëw÷o¼
14 LkðkE WÃksu yuðwt ysçk 47 y{h fhu yuðku {kLku÷ku yuf hMk y{]ík
09
A
15 ÃkwMíkf{ktÚke {u¤ðu÷wt ÃkwMíkrfÞwt. 48 ðkË¤ktLke s{kðx {u½kztçkh
16 ðkhMkk rðþuLkwt ÷¾ký ðrMkÞíkLkk{wt 49 MktøkeíkLkk Mkkík Mkqh Mkóf
98
17 Ëhðkòðk¤ku {nkuÕ÷ku Ãkku¤ 50 fkuE ykf]rík Zk¤ðkLkwt [kufXwt rçkçkwt

A
18 ¾kÄu÷wt {kU{kt ÷kðe VheÚke [kððwt íku ðkøkku¤ðwt 51 ½kx ykÃkLkkh ½zðiÞk
19 suLkku Ãkrík {]íÞw ÃkkBÞku nkuÞ íkuðe Mºke rðÄðk
.:8
52 Mk[kux yMkh WÃkòðu íkuðwt hk{çkký

TH
20 WÃkfkh fu økhsLku ÷eÄu ÃkhkÄeLk ykurþÞk¤wt 53 íkeýe fkh{e [eMk rfrfÞkhe

21 W¥k{ ÷kufLke «kró MkËTøkrík 54 [khu çkksw ÃkkýeLke ðå[uLke s{eLk çkux
Mo
22 ½hLku ÷økíkku MkhMkk{kLk ½hð¾he 55 ¾qýu ¾kt[hu ¾qçk ¾ku¤k¾ku¤ fhðe íku ¾kt¾k¾ku¤k
23 24 r{rLkxLkku Mk{Þ ½ze 56 ÷¾ðk {kxuLkwt ÷kfzkLkwt çkLku÷wt MkkÄLk f÷{
AS
24 ÷uýËuý ðøkuhu MktçktÄe ÷¾ký ËMíkkðus 57 þkne hk¾ðkLkwt MkkÄLk ¾rzÞku

25 ÃkíktøkLke fk[ ÃkkÞu÷e Ëkuhe {ktòu 58 ðuÃkkheLkwt fkÞko÷Þ ÃkuZe
26 ykþhu ðeMk rf÷ku {ý 59 ¼økðkLk rð»ýwLke WÃkkMkLkk fhLkkh ði»ýð
27 çkhkçkh ÃkhkuðkÞu÷wt íkíÃkh 60 ¾uíkh fu økk{Lke nË Mke{
28 {wMk÷{kLkkuLkku Ä{o økútÚk fwhkLk-yu-þheV 61 MkkuLkk[ktËe Ãkh htøkeLk fkheøkhefk{ {eLkkfkhe
29 çku Mkh¾e ðMíkwykuLke òuz òuxku 62 YÿkûkLkk {kuxk {ýfkLke {k¤k çkuh¾ku
30 ¾eÕÞk ðøkhLkwt Vq÷ f¤e 63 çkuÚke ðÄkhu yktxkðk¤e, ðk¤kLke ðªxe ðuZ
31 yLkks, ½kMk ðøkuhuLke íktøkeLkku Mk{Þ Ëwfk¤ 64 sheçkwèkLkk ðýkxLkwt yuf òíkLkwt fkÃkz rfLk¾kçk
32 ½kuzkLku çkktÄðkLke søÞk ½kuzkh, íkçku÷ku 65 ½kuzkLke ÃkeX Ãkh Lkkt¾ðkLkku Mkk{kLk Ãk÷ký
31
66 Íx Wf÷e Lk þfu íkuðku «&™ fkuÞzku 100 ½wB{xðk¤wt ½kMkLkwt ÍqtÃkzwt fqçkku
67 MkðkhLkku LkkMíkku rþhk{ý 101 YrÃkÞkLkku Mkku{ku ¼køk Ëkufzku
68 suLkk þwfLk ¾hkçk økýkíkk nkuÞ íkuðwt yÃkþwfrLkÞk¤ 102 Ëkðku fhLkkh ËkðuËkh
69 fk¤Lkk suðk {kUðk¤wt fk¤{w¾wt 103 yuf çkkswyuÚke ðktfwt Z¤íkwt fkuhðtfw
70 ðihkøke çkkðku yðÄqík 104 MkkÃkLkk ðþefhýLkku {tºk òýLkkh økkÁze
y
71 yuf s Lkk{Úke yku¤¾kíkku ÷kufMk{qn fku{ 105 hu÷Lkk Ãkkxk Lke[u økkuXðkíkku Ãkkxzku Mk÷uÃkkx
72 ÷kfzkLkk LkkLkk LkkLkk xwfzk fhøkrXÞkt 106 suLkku fkuE ykÄkh Lk nkuÞ íkuLkku ykÄkh yþhýþýo
m
73 yzÄe ô{hu ÃknkU[u÷wt ykÄuz 107 Ãkqhk rð[khLku ytíku «økxu÷wt Ãkwg, Ãkkfx
74 çkk¤ðkLkkt ÷kfzkt çk¤íký 108 níkkþkLku fkhýu Ze÷wt ÚkÞu÷wt ðe÷wt
75 Zkuh WAuh fhíke òríkLkku {kýMk {k÷Äkhe 109 Lkkþ Lk Ãkk{u íkuðwt yûkÞ, yrðLkkþe
e
76 y{wf Lk¬e ðsLkLkwt íkku÷ðkLkwt MkkÄLk fkx÷wt 110 Ÿx ÃkhLke Lkkuçkík fu {kuxwt LkøkkÁt rLkþkLk
77 {zËwt ËkxðkLkku ¾kzku fçkh, ½kuh 111 rLkÞ{{kt hk¾Lkkh rLkÞtíkk
78 ¼qhe fefeðk¤wt
d {ktsÁt 112 økk{{kt MknwLku çkuMkðkLke ònuh søÞk [kuhku
1
44
79 þkMºk{kt rLk»ýkík Ãktrzík, þkMºk¿k 113 {kÚku çkktÄðkLkku Akuøkkðk¤ku MkkVku rþhkuÃku[
80
a
yLkks ÍkxfðkLkwt MkkÄLk MkqÃkzwt 114 Sík Mkq[ðLkkÁt økeík sÞøkeík
81
61
«k[eLk fk¤Úke [k÷e ykðíkwt MkLkkíkLk 115 ßÞkt ½ýk hMíkk {¤íkk nkuÞ íkuðwt MÚk¤ Lkkfwt
c
82 MkwøktÄe ÿÔÞ ÄqÃk 116 ðýoðe Lk þfkÞ yuðwt yðýoLkeÞ
09
83 AkuzLke ykMkÃkkMk fhu÷e LkkLke ðkz ðkzkur÷Þwt 117 íki÷e htøkkuÚke Ëkuhðk{kt ykðu÷wt r[ºk íki÷r[ºk
A
84 AeAhku õÞkhku ¾k{ýwt 118 íkkð {kÃkðkLkwt MkkÄLk Úk{kuo{exh
85 Ëkíkhzkt suðwt V¤wt çkuMkkzu÷ku ÷ktçkku ðktMk ðktMke 119 MkktsLkk Mk{Þu Lkef¤íkwt Mkh½Mk MkkÞtVuhe
98
A
86 Íkz yLku ðu÷kLkkt ÃkktËzkÚke ÚkÞu÷e ½xk fwts 120 f{oLku «uhýk ykÃkíke Äò f{oÄò
87 LkkLke fk[e fuhe {hðku 121 ‘Mkh’ Lkk r¾íkkçkLkwt «{kýÃkºk r¾íkkçk¾ík
.:8
TH
88 òíku çkLkkðu÷wt MðrLkŠ{ík 122 R÷fkçkLkwt «{kýÃkºk R÷fkçk¾ík

89 íkusMðe ÃkwÁ»k LkhhíLk 123 ZkuhLku øk¤u çkktÄðk {kxuLkwt Ëkuhzwt yAkuzku
Mo
90 Mkktçku÷k suðe Äkhu ðhMkíkku ðhMkkË Mkktçku÷kÄkh 124 {Lk{kt rð[khkuLkwt {tÚkLk [k÷ðkLke r¢Þk
91 ÉýLkk ¼kh{ktÚke {wõík Úkðwt íku Éý{wÂõík økz{Úk÷, {tÚkLk
AS
92 fLÞk Ãkkuíku ðh ÃkMktË fhu íku {kxuLkku Mk{kht¼ MðÞtðh 125 ¾ktzeLku íkiÞkh fhu÷ku ¾kãÃkËkÚko fqxku
93 MðkÚko {kxu fhu÷kt nË çknkhLkkt ð¾ký ¾wþk{ík 126 MkkÚku sL{u÷wt fu Mðk¼krðf nkuÞ Au íku Mkns
94 îkhLkku hûkf îkhÃkk¤ 127 fkuE «fkhLkk çkË÷kLke yÃkuûkk ðøkhLkwt rLkhÃkuûk
95 økwÁ ÃkkMkuÚke ðúík rLkÞ{ fu {tºk ÷uðku íku Ëeûkk 128 fkuE yuf Ä{oLkku Vktxku yÚkðk ÃktÚk Mkt«ËkÞ
96 ykht¼Úke ytík MkwÄe yÚkurík 129 çkeò fþk Ãkh ykÄkh hk¾LkkÁt MkkÃkuûk
97 50 ð»kuo WsððkLke sÞtíke MkwðýosÞtíke 130 ðkz{ktÚke sðk ykððk fhu÷ku {køko Aªzw
98 60 ð»ko Ãkqhk ÚkÞkLke ¾wþe{kt Wsðkíkku {nkuíMkð 131 Mkqfk ½kMkLke Ãkq¤kLke øktS nkuøk÷e, yku½÷e
nehf {nkuíMkð 132 rVfh ®[íkk ðøkhLkku LkVfhku, rLk®ùík
99 W¥k{ «fkhLke Mºke ÃkË{ýe (ÃkrÈLke) 133 s¬e ð÷ýðk¤wt íktíke÷wt, nXkøkúne
32
134 ½kMk ðøkuhu ðkZðk fkÃkðk {kxuLkwt ykuòh Ëkíkhzwt 169 þkherhf heíku fu ErLÿÞkuÚke yþõík Ãkktøk¤wt
135 yzÄe òøkúík nkuÞ íkuðe yðMÚkk íktÿk 170 fþwtf «kó fhðkLke íkeðú EåAk ÷økLk
136 {kxe{ktÚke çkLkkðu÷wt ðkxfk suðwt ðkMký Zkuçk÷wt 171 ¼uøkkt {¤ðwt íku Mktòuøk
137 Mkqfwt ½kMk Mktfkuhðk {kxu ðÃkhkíkwt ykuòh ÃktsuXe 172 swËk Ãkzðwt íku rðÞkuøk
138 MkktsLke ykhíkeLkku Mk{Þ Ík÷hxkýwt 173 «ÞíLkÚke {u¤ðe þfkÞ íkuðwt «ÞíLkMkkæÞ
y
139 ¾kMk {kLkeíkku {wÏÞ rðãkÚkeo {kìrLkxh 174 ÞkºkkLkwt MÚkkLk íkeÚko, ÞkºkkÄk{
140 MkqÞo suðwt {w¾ ÄhkðLkkh MkqÞo{w¾e 175 øktøkk LkËeLkwt Ãkrðºk s¤ øktøkkuËf
m
141 suLkku Lkkþ Úkíkku LkÚke íku yrðLkkþe 176 íkksuíkhLkwt sL{u÷wt Lkðòík
142 Þtºk ðøkh nkÚkÚke [k÷íkku Wãkuøk nMíkWãkuøk 177 Mkkt¼¤e Lk þfLkkh çkrÄh
143 YrZLku [wMíkÃkýu ð¤øke hnuLkkh YrZ[wMík 178 MLkun (÷køkýe) Úke ¼ªòÞu÷wt MLkun¼eLkwt
e
144 yuf s ðøko{kt MkkÚku ¼ýLkkh MknkæÞkÞe, MknÃkkXe 179 Ãkkýe suðwt Ãkku[wt ÃkkýeÃkku[wt
145 ELÿ«MÚkLkøkhLkk ðkMkeyku ELÿ«MÚksLkku 180 [[korð[khýkLku ytíku {u¤ðu÷ku rLkýoÞ rMkØktík
146
d
ÃkkýeLkku LkkLkku «ðkn ðnu¤ku 181 þhehLkku Mkwzku¤, Mkw½è çkktÄku fkXwt
1
44
147 fkuELkk Ãkh fhkÞu÷ WÃkfkhLke ÷køkýe f]ík¿kíkk 182 suLkku fþku ykÄkh Lk nkuÞ íku rLkhkÄkh
148
a
çkÄwt òýLkkh Mkðo¿k 183 suLke ÃkíLke {hý Ãkk{e Au íkuðku ÃkwÁ»k rðÄwh
149
61
Mk{kÄkLk þõÞ Lk nkuÞ íkuðe økqt[ {zkøkktX 184 {wMkkVhe{kt MkkÚku ÷eÄu÷k ¾kã ÃkËkÚkkuo ¼kíkwt, ¼kÚkwt
c
150 «ÞíLk fÞko rðLkk yLkkÞkMk 185 suLke ÃkíLke nÞkík nkuÞ íkuðku ÃkwÁ»k MkÄwh
09
151 yufçkeò{kt ¼¤e økÞu÷ ykuík«kuík 186 ZkuhLku Äkuðwt fu Lkðzkððwt Ä{khðwt
A
152 çkÄkÚke ykøk¤ hnuLkkh yøkúuMkh 187 Ãkqðo rËþk íkhV {w¾ðk¤wt Ãkqðkor¼{w¾
153 y{h ÷kufkuLkwt Lkøkh y{hkÃkwhe 188 {Míkf Ãkh zk¤eðk¤e MºkeLkwt rþÕÃk þk÷¼trsfk
98
A
154 ðkhtðkh sL{ ÷uðk{ktÚke Aqxfkhku {kuûk, {wÂõík 189 XtzeÚke çk[ðk íkzfk{kt Q¼k hnuðwt ÃkzíkÃkðwt
155 [kuhkþe ÷k¾ sL{Lkk Vuhk ÷¾[kuhkþe 190 Mkkhe heíku ½zkÞu÷ Mkw½z
.:8
TH
156 ðús{kt hnuLkkh ðúsðkMke 191 {ÞkoËk rðLkkLkwt y{ÞkoË

157 ðhfLÞk Ãkhýðk çkuMku íku {tzÃk [kìhe, {ktÌkÁt 192 ¾hkçk fu ¾kuxwt fk{ fwf{o
Mo
158 Mºke (ÃkíLke)Lkk rÃkíkkLkwt ½h rÃkÞh 193 suLke çkwrØ ÂMÚkh Au íkuðku {kýMk ÂMÚkík«¿k
159 rLkík Lkðkt Lkðkt YÃk Äkhý fhLkkh çknwYÃke 194 rËþk yLku fk¤Lkku Mk{qn rË¬k÷
AS
160 ykt¾Úke Mkkt¼¤Lkkh [ûkw:©ðk 195 ík¥ðLku òýLkkh ÔÞÂõík ík¥ð¿k, ík¥ð¿kkLke
161 fwxwtçk fu ðíkLkLkku íÞkøk fhðku yu rnshík 196 Ãkøk ðzu fhðk{kt ykðíkku «nkh ÃkËk½kík
162 ÃkwºkLke Ãkkiºke «Ãkkiºke 197 ðhMkkË ÷kððk {kxu økðkíkku hkøk {Õnkh
163 EåAk fu Ít¾Lkk fu MÃk]nk fhðk ÞkuøÞ MÃk]nýeÞ 198 fhu÷k WÃkfkhLku ¼q÷e sLkkh f]íkÎLke
164 ytíkhLke ð]r¥k fu ¼kð ytík¼koð 199 Ãkqðuo sL{u÷k ðze÷ (çkkÃkËkËk) Ãkqðos
165 ð@ suðku Mk¾ík yk½kík ð@k½kík 200 çkk¤f íkhVLkwt ðnk÷ ðkíMkÕÞ
166 ¼kusLk fhðk çkuMkLkkhkykuLke nkh Ãktøkík 201 [kh ½zeLkku Mk{Þ [ku½rzÞwt
167 s{ðk ykððkLkwt rLk{tºký LkkuíkÁt 202 ½hLke çkkswLke Ëeðk÷ fhku
168 MºkeykuLku Ãkøk{kt ÃknuhðkLkwt ½huýwt Íh{h 203 íkwðuhLke Ëk¤Lke Ãkqhý ¼hu÷e Ãkku¤e ÃkqhýÃkku¤e
33
204 ytøkqXk ÃkkMkuLke yktøk¤e íksoLke 239 fkuE Ãký fk{Lkk ðøkhLkwt rLk»fk{
205 AkíkeLkk hûký {kxuLkwt fð[ ðûkMºkký 240 fkuEÃký Ãkûk{kt Lk ¼¤u÷wt yÃkûk / íkxMÚk
206 òuðk{kt r«Þ ÷køku yuðwt r«ÞËþoLk 241 ¾kWÄhkLke ÃkuXu ðíkoðwt íku yfhktríkÞkðuzk
207 {¤ fu {u÷ rðLkkLkwt rLk{o¤ 242 ¾kMk {kLkeíkku {wÏÞ rþ»Þ Ãkèrþ»Þ
208 Ëkçke þfkÞ Lknª yuðwt yËBÞ 243 økkzkt ¼kzu VuhðLkkh yÄðkÞku
y
209 suLkku Ãkrík «ðkMku økÞku Au íkuðe Mºke «kur»kík¼ík]ofk 244 økkÞkuLkk [k÷ðkÚke Wzíke Äq¤ økkuhs
210 rËðMkLkku {æÞ ¼køk {æÞknTLk 245 ½hzwt Lk ÚkkÞ íkuðwt ysh
m
211 Ít¾Lkk fhðk ÞkuøÞ MÃk]nýeÞ 246 ½uh ½uh r¼ûkk {ktøkðe íku {kÄwfhe
212 {kLkrMkf ykðuøkðk¤wt Mkktðurøkf 247 [zíkk ÷kuneLkwt Lkð÷kurnÞwt
213 yËT¼wík ðMíkwykuLkwt MktøkúnMÚkkLk yòÞçk½h 248 [uíkLk yLku sz [hk[h
e
214 yÄf[hk ¿kkLkðk¤wt yÄoËøÄ 249 Äkh fkZðk {kxuLkwt Þtºk Mkhký
215 yzðkÚke íkqxe òÞ yuðwt çkhz 250 AÃkkELku çknkh Ãkzíkwt {wrÿík
216
d
y{ehðøkoLke hksMk¼kLkku ykuhzku ËeðkLku¾kMk 251 Aqxwt VUfðkLkwt nrÚkÞkh yMºk
1
44
217 y{]ík Mk{kLk ð[Lkku ð[Lkk{]ík 252 søkíkLkwt rLkÞtºký fhLkkh søkrLkÞtíkk
218
a
yÚko ðøkhLkwt rLkhÚkof 253 sz{q¤Úke Q¾uze Lkkt¾Lkkh WåAuËf
219
61
yM¾r÷ík ðnuíke ðkýe ðkøÄkhk 254 s{eLk WÃkh ÚkELku síkku {køko ¾wþfe
c
220 ytíkh{kt hnu÷wt òýLkkh ytíkÞko{e 255 støk÷{kt çk¤íke ykøk ËkðkLk¤
09
221 ykfkþ{kt VhLkkÁt ¾u[h 256 òíku hktÄeLku ¾kðwt íku MðÞtÃkkfe
A
222 yk¾k ð»koLkk rnMkkçkLkwt íkkhý MkhðiÞwt 257 Síke Lk þfkÞ yuðwt ysuÞ
223 ykøk¤ sýkðu÷wt {sfwh 258 Sð Ãkh ykðe økÞu÷wt {hrýÞwt
98
A
224 ykÄkh ðøkhLke ðkík Wxtøk 259 swðkh fu çkksheLkk Mkqfk MkktXk hktzk
225 yk ÷kuf{kt {¤u Lkrn yuðwt y÷kirff 260 suýu ðMkðkx økw{kðu÷ Au íku rLkðkorMkík
.:8
TH
226 ykt¾ ykøk¤ ¾zwt ÚkE òÞ yuðwt íkkáþ, ykçkunqçk 261 suLke ykþk hk¾ðk{kt Lk ykðu íkuðwt y«íÞkrþík
227 ykt¾Lku Akðhe ÷uíkw Ãkz Ãkz¤ 262 suLke íkw÷Lkk Lk ÚkE þfu íkuðwt yíkw÷LkeÞ
Mo
228 EM÷k{Lkku WÃkËuþ fhLkkh {ki÷ðe 263 suLke «ríkck ÚkÞu÷e Au íkuðwt ÷çÄ«ríkc
229 #zk{ktÚke WíÃkÒk ÚkLkkÁt ytzs 264 suLkwt Lkk{ ÷uðwt Ãkrðºk Au íkuðwt ÃkwÛÞ&÷kuf
AS
230 WËkh Mð¼kð hk¾ðku íku yfçkh rË÷e 265 suLkku fkuE çku÷e LkÚke íkuðwt yLkkÚk
231 ô{h÷kÞf ÚkÞu÷ ÔÞÂõík ðÞMf 266 suLkku fkuE þºkw LkÚke íkuðwt yòík þºkw
232 yufsðkh V¤Lkkhe Mºke fkfðtæÞk 267 suLkku Lkkþ Lk ÚkkÞ íkuðwt yrðLkkþe
233 f{¤ suðe ykt¾kuðk¤e f{÷kûke 268 su{ktÚke ðMíkw ¾qxu Lknª yuðwt Ãkkºk yûkÞÃkkºk
234 f{hLkk WÃk÷k¼køkLke {qŠík yÁý {qŠík 269 su hkuøkLkku fkuE E÷ks Lk nkuÞ yuðwt yMkkæÞ
235 fMkçkLkk ¼híkðk¤wt shfMkçke 270 siLk Ä{oLkk «ðíkof íkeÚkOfh
236 fkøk¤ ðu[Lkkh ðuÃkkhe fkøkËe 271 htøk¼qr{Lkku ÃkzËku fu ÃkkA¤Lkku ¼køk LkuÃkÚÞ
237 fktfheðk¤e òze huíke ðufhku 272 Lknª SíkkÞu÷w ySík
238 fkuE fkÞoLkwt rðøkíku ðýoLk ynuðk÷ 273 LkkfÚke çkku÷kíkku æðrLk yLkwLkkrMkf
34
274 Ãkríkyu íÞS ËeÄu÷e Mºke íÞõíkk 300 ßÞkt yuf fhíkkt ðÄkhu LkËeyku ¼uøke Úkíke nkuÞ íku MÚk¤
275 ÃkríkLku MðkÄeLk hk¾Lkkhe Mºke MðkÄeLkÃkríkfk Mktøk{MÚkkLk
276 Ãknu÷kt ÚkE økÞu÷wt Ãkwhkuøkk{e 301 íku÷erçkÞkt Ãke÷ðkLkwt MkkÄLk ½kýe
277 Ãknu÷kt sL{u÷ yøkús 302 {ne yLku Mkkçkh yu çku LkËeyku ðå[uLkku «Ëuþ
278 ÃktËh rËðMku «økx Úkíkwt Ãkºk Ãkkrûkf [hkuíkh
y
279 ÃkkA¤ ykðLkkÁt yLkwøkk{e 303 MkíÞÃkk÷LkLkk ykøkún îkhk ÷zkíkwt y®nMkf ÞwØ
MkíÞkøkún
280 ÃkkA¤ Úke sL{u÷ yLkws
m
304 þMºkr¢Þk {kxu ËhËeLku çku¼kLk fhðk ðÃkhkíke yuf Ëðk
281 Ãkkýe{kt Äku¤u÷wt yVeý fMktwçkku
fT÷kìhkuVkì{o
282 Ãkkýe ðøkhLke huíkk¤ søÞk {wÁ¼qr{, hý
305 ðnkýLkku Ëku h Lkkh, ðkný{kt L kk {k÷Lkku rnMkkçk
283 ÃkeðkLku ÞkuøÞ ÃkuÞ hk¾Lkkh {k÷{
e
284 Ãk]Úðe Ãkh VhLkkh ¼q[h 306 {wÂM÷{ ÔÞðMÚkk {wsçk ¾kx{kt þçk økkuXðu÷wt nkuÞ íku
285 ÃkkuíkkLke òík Ãkh ykÄkh hk¾LkkÁt ykÃkf{eo {iÞík
286
d
ËMk ð»koLkku Mk{Þøkk¤ku ËkÞfku, ËMkfku (ËþkçËe) 307 Mkhfkh íkhVÚke çkrûkMk íkhefu {¤u÷e s{eLk fu økk{
1
44
287 çkkhýwt çktÄ hk¾ðkLkku ÷ktçkku ykzku Ëtzku ¼kuøk¤ ÄhkðLkkh òøkehËkh
288
a
suLkwt r[¥k yLÞ rð[khku{kt hkufkÞu÷wt nkuÞ íku 308 {Lkkufk{Lkk Ãkqhe fhLkkhe yuf fÂÕÃkík økkÞ fk{ÄuLkw
yLÞ{LkMf 309 ¼hðkzkuyu støk÷{kt çkktÄu÷k ÍqtÃkzkLkwt økk{ LkuMk
61
c
289 økk{Lku ÃkkËh ¼hðkzkuLkwt ½uxkt-çkfhkt hk¾ðkLkwt Xufkýwt 310 ÷øLk«Mktøku ðhfLÞkLku þhehu [ku¤ðkLkwt Ãke¤k htøkLkwt
Íkufzw÷ MkwøktÄe r{©ý ÃkeXe
09
A
290 ¼økðkLk rð»ýwLkk «íkef íkhefu Ãkqòíkku fk¤ku ÷eMkku økku¤ 311 ÄtÄkËkhe heíku ÷¾ðkLkwt fk{ fhLkkh {kýMk ÷rnÞku
ÃkÚÚkh þkr÷økúk{ 312 ¾zf íkkuzðk fu þºkwLkku Lkkþ fhðk ¼qøko¼{kt økkuXðkíke
98
291 sðkçkËkheLkk ¼kLk rðLkkLkwt ËkÁøkku¤kLke h[Lkk Mkwhtøk

A
çkusðkçkËkh, økuhrsB{uËkh 313 60 ð»ko Ãkqhk ÚkÞkLke ¾wþk÷e{kt fhðk{kt ykðíkku

.:8
292 ÃkkuíkkLkku Lkkþ fhLkkÁt ykí{Lkkþf {nkuíMkð nehf {nkuíMkð

TH
293 ðktfwt çkku÷Lkkhe, fxkûk fhLkkhe Mºke 314 rðrþü fk{økehe fhLkkhLku ykÃkðk{kt ykðíkku hk»xÙeÞ
ðktfkçkku÷e, ð¢çkku÷e E÷fkçk ÃkÈ©e
Mo
294 Mknu÷kEÚke {u¤ðe þfkÞ íkuðwt MknsMkkæÞ, Mkw÷¼ 315 ònuh{kt ®f{ík çkku÷kðhkðe ðÄkhu{kt ðÄkhu ®f{íku ðMíkw
ðu[ðe íku nhkS, r÷÷k{
AS
295 yrÄfkhe ykøk¤ hsq fhðk{kt ykðíke nfefík

furVÞík 316 ðnkýLkku ÃkkýeLke MkÃkkxeÚke Lke[u hnuíkku ¼kUÞhk suðku
296 SðLk [÷kððk {kxuLke f{kýe fu yu {kxuLkwt MkkÄLk ¼køk ¼tzf
ykSrðfk 317 ðnkýLkk WÃk÷k ¼køk{kt ykðu÷ku yøkkMke suðku ¼køk
297 ßÞkt sL{ ÚkÞku nkuÞ íku MÚk¤ fu Ëuþ íkqíkf
sL{¼qr{, {kík]¼qr{ 318 fMíkqhe, fuMkh, [tËLk yLku MkkuLkkLkk ðh¾Lku ÃkeMke - ½qtxeLku
íkiÞkh fhu÷ku ÷uÃk ÃkûkfËo{
298 ÃkíktøkLku [økkððk {kxu ÃkØríkMkh çkktÄu÷e Ëkuhe
319 ¾k¤Lkwt {u÷wt Ãkkýe su{kt ¼uøkwt ÚkkÞ íku ¾kzku ¾k¤fqtze
rfÒkk
320 Mkki¼køÞLke rLkþkLkeYÃku Mºkeyu øk¤k{kt ÃknuhðkLkwt ½huýwt
299 ÃkíktøkLke MkkÚku [zkððk{kt ykðíkwt fkøk¤Lkwt VkLkMk
{tøk¤Mkqºk
íkw¬÷
35
321 ßÞkurík»kLkk ÔÞðMkkÞ{kt {wnqíko, hkrþ ðøkuhu òuðk {kxu 339 fkíkrhÞk suðwt nrÚkÞkh, su VUfkÞk ÃkAe VUfLkkh ÃkkMku
ðkÃkhðk{kt ykðíke ÃkkuÚke xeÃkýwt, Ãkt[ktøk ÃkkAwt ykðu Au. «íÞkðíkoLkþMºk, çkq{hUøk
322 ÍkzkuLke ÷ktçke nkh fu støk÷Lkku ÷ktçkku «Ëuþ 340 rþ»Þ (rðãkÚkeo)Lku ¼ýðk {kxu yÃkkíke {ËË
ðLkhkE, ðLkhkrs rþ»Þð]r¥k
323 Lkkýkt ÷ELku økúknfkuLku s{kzðk {kxuLkwt ¼kusLkk÷Þ 341 ÃkÚÚkh{ktÚke fkuíkhu÷wt økkÞLkwt {w¾, su{ktÚke ÃkkýeLkwt ðnuý
fkZðk{kt ykðíkwt nkuÞ økki{w¾
y
ðeþe
324 çkúkñýkuLku {kxu íkiÞkh fhu÷wt, çkúkñýkuLku fhkððk {kxuLkwt 342 su{ktÚke YrÄhLkwt ðnLk (Íhý) ÚkkÞ Au íkuðwt
m
¼kusLk çkúñ¼kusLk YrÄhÍh
325 çkwÍkíkkt Ãknu÷kt ðÄkhu «ßðÂÕ÷ík ÚkELku Íçkfíke ßðk¤k 343 Mkhfkh íkhVÚke ¾uzqíkkuLku Äehðk{kt ykðíkkt Lkkýkt
ÍçkfßÞkuík íkøkkðe, íkfkðe
344 ºký {rnLkk{kt yuf ðkh «økx Úkíkwt Mkk{krÞf
e
326 çkÄk ÃkkMkkt íkÃkkMkeLku õÞkMk fkZðkLke, økwýËku»k
íkkhððkLke r¢Þk Mk{k÷ku[Lkk ºki{krMkf
345 ykfkþe Lkûkºkku, økúnku, MkqÞo, [tÿLke ÂMÚkrík ÃkhÚke
d
327 Ãkqhíke íkÃkkMk fÞko ÃkAe Lk¬e fhðk{kt ykðíkwt {qÕÞ
yktfýe, ykfhýe ¼rð»ÞLke
1
44
328 Lkkufhe{ktÚke Aqxk ÚkðkLke yÚkðk fkuEÃký çkkçkík{kt ½xLkkyku rðþu yLkw{kLk fhLkkh.....ßÞkurík»k, ßÞkuríkr»k
hkS¾wþeÚke
a 346 MkkÚku hneLku Ä{oLkwt yk[hý fhLkkhe ÃkíLke
nxe sðkLkwt Ëþkoðíkwt ÷¾ký.......hkSLkk{wt MknÄ{o[krhýe
61
c
329 ÔÞks ðxkðLkku ÄehÄkhLkku ÄtÄku fhLkkh 347 sqLke «kýkr÷fkLkwt yk[hý íku{s Mk{ÚkoLk fhLkkh
YrZ[wMík
09
Lkkýkðxe, þhkV, þknwfkh
A
330 Zkuhu ¾kÄk ÃkAe ðÄu÷wt yLku Ãkøk{kt hku¤kÞu÷wt ½kMk yLku 348 Ãkqhíkk WòMkLku y¼kðu Íkt¾wt Íkt¾wt òuE þfkÞ íku
Ãkq¤kLkwt Lkehý ykuøkkX MkqÞkuoËÞ Ãknu÷kLkku Mk{Þ ¼z¼k¾Át
98
349 {qŠík, {trËh fu yLÞ fkuE ÃkËkÚko (yðfkþe)Lku s{ýu

A
331 ZkuhLku ¾kðk {kxu yuLke ykøk¤ {qfu÷ku [khku Lkehý

nkÚku hk¾e fhðk{kt ykðíke Ãkrh¢{k.... «Ërûkýk
332 rLkrùík ðÞu LkkufheLke Mk{Þ{ÞkoËk Ãkqhe Úkíkkt Vhs{ktÚke
.:8
350 EM÷k{ Ä{o «{kýu rËðMk{kt Ãkkt[ Ãkkt[ ðkh fhðk{kt

TH
{wõík fhkÞu÷wt rLkð]¥k

ykðíke çktËøke Lk{ks
333 Lkkufhe{ktÚke rLkð]¥k ÚkÞk ÃkAe {¤íke {krMkf hf{
rLkð]r¥k ðuíkLk, ÃkuLþLk 351 ¼qÏÞkt, økheçk yLku Þk[fkuLku MkËkÞ (fkÞ{) yÒk ðøkuhu
Mo
ykÃkðwt íku MkËkðúík

334 ËkíkkLkwt Lkk{ fkuíkhkðu÷ku Ëeðk÷{kt szðk{kt ykðíkku
ÃkÚÚkh íkfíke 352 MðøkoLkwt fkÕÃkrLkf ð]ûk, suLke Lke[u çkuMkLkkh MktfÕÃk «{kýu
AS
ðMíkw {u¤ðe þfu fÕÃkð]ûk

335 nðk, Ãkkýe, yLkks ðøkuhu ík¥ðkuLkwt Ëqr»kík Úkðwt íku
«Ëq»ký 353 fýMk÷k økqtËeLku fu ÍqzeLku yLkks fkZðkLke søÞk
¾¤wt
336 su{kt {xfe yÚkðk ðkMký {qfeLku yØh ÷xfkðe þfkÞ
yuðwt økqtÚku÷e Íku¤e suðwt MkkÄLk þefwt 354 {ktfzk, hªA ðøkuhuLkku ¾u÷ fhLkkh f÷tËh {Ëkhe
337 ¾uíkh{kt ÃkkfLke ®Mk[kE {kxu çkLkkðu÷e Lkef 355 ðkð, fqðk, ík¤kð, LkËe, Mkhkuðh ðøkuhu {eXk ÃkkýeLkkt
Zkr¤Þku s¤kþÞ Lkðký
338 ¾uíkh{kt íkiÞkh Ãkkf ¾kE Lk òÞ yu {kxu Ãkt¾eyku Þk 356 Mkk{kLÞÚke ðÄkhu ¿kkLk, ðÄkhu Ãkzíkwt ¿kkLk
ðktËhkykuLku rçkðzkððk ½kMk ÷kfzeykuÚke Q¼ku fhu÷ku yrík¿kkLk
{kýMk suðku ykfkh [krzÞku 357 su ÃkeÃk¤k Lke[u ¼økðkLk çkwØLku ¿kkLkLkku çkkuÄ ÚkÞku níkku,
íku ð]ûk çkkurÄð]ûk
36
358 yzÄe {ª[kÞu÷e yzÄe ¾wÕ÷e (ykt¾) 378 fþwtf «kó fhðkLke íkeðú EåAk ÷økLk
yÄorLk{er÷ík 379 Ëu¾eíkk yÚkoÚke yð¤ku yÚko Mkw[ðíke ðkýe
359 hUxLkk ½zkykuLke {kVf [k÷íke nkh{k¤k ½x{k¤ yð¤ðkýe
360 çkk¤fkuLku «khtr¼f rþûký ykÃkðk {kxuLke ÃkkuÚke 380 Ãkrík MkÃkíLkeLku íÞkt síkkt {Lk{kt çk¤íke Mºke ¾trzíkk
çkk¤ÃkkuÚke 381 ÃkðLk fu ÃkðLk MkkÚku Ãkzíkk ðhMkkËLkku MkwMkðkx
y
361 Ãknkz{kt ykðu÷e Ãkku÷e (çk¾ku÷ suðe) søÞk ÍtÍkðkík
fwnh fu økwVk 382 Ëuðku y™u ËkLkðkuyu Mk{wÿ{tÚkLk ð¾íku suLkku hðiÞku
m
362 fkøk¤ Qze Lk òÞ yu {kxu íkuLkk WÃkh hk¾ðkLkwt MkkÄLk çkLkkÔÞku íku Ãkðoík {uÁ
fkøk¤ ËkçkrýÞwt 383 ðús{kt hnuLkkh ðúsðkMke
363 suLke ÃkíLke ÃkhËuþ økÞu÷e nkuÞ íkuðku ÃkwÁ»k 384 swËk Ãkzðwt íku rðòuøk
e
«kur»kíkÃkíLkef 385 ¼uøkkt {¤ðwt íku Mktòuøk
364 Mºke MktçktÄe ðkík[eík Mkkt¼¤eLku hkS hkS ÚkE òÞ 386 MktËuþku ÃknkU[kzLkkh Mkuðf Ëqík
d
íkuðk ÃkwÁ»k Ãkku{÷ku 387 †eLkk rÃkíkkLkwt ½h rÃkÞh
1
365 suLkkt ÷øLk LkÚke ÚkÞkt fu MkøkkE Ãký Lk ÚkE nkuÞ íkuðku 388 Mkkt¼¤e Lk þfLkkh çkrÄh
44
(ÃkwÁ»kfu Mºke)
a ðktZwt (ÃkwÁ»k - ðktZku, Mºke - ðktZe)
389 Ãkkýe suðwt Ãkku[wt
390 MLkunÚke ¼ªòÞu÷wt
ÃkkýeÃkku[wt
MLkun¼eLkwt
61
366 suLkku Ãkrík nÞkík nkuÞ íkuðe Mºke
c
391 çkk¤fku íkhVLkwt ðnk÷ ðkíMkÕÞ
MkÄðk, MkwðkMkýe, Mkki¼køÞðíke
392 íkksuíkh{kt sL{ ÷uLkkh Lkðòík
09
A
367 yríkrÚkLku {kLk MkkÚku ÷kððk Mk{qn{kt ðksíku økksíku
393 øktøkk LkËeLkwt Ãkrðºk s¤ øktøkkuËf
Mkk{wt sðwt íku Mkk{iÞwt
394 ÞkºkkLkwt MÚkkLk íkeÚko
368 ð]Ø Mºkeykuyu ÷ktçkk yLkw¼ðÚke Lk¬e fhu÷ Lkerík
98
395 ÃkwºkLke Ãkkiºke «Ãkkiºke

A
rLkÞ{ku zkuþeþkMºk
369 økk{ fu LkøkhLke çknkhLkku ¾wÕ÷ku MkÃkkx ¼køk ÃkkËh, 396 ykt¾Úke Mkkt¼¤Lkkh [ûkwt©ðk
.:8
397 Mkk{kLk ÷R sLkkhwt ðknLk furhÞh

TH
ÃkkÄh
370 fktE yswøkíkwt ÚkÞk ÃkAe yu rðþu Úkíkku yVMkkuMk 398 [kuhkþe ÷k¾ sL{Lkk Vuhk ÷¾[kuhkþe
Ãkùk¥kkÃk 399 y{h ÷kufkuLkwt Lkøkh, ËuðkuLke Lkøkhe y{hkÃkwhe
Mo
371 hkøkLkk {wÏÞ MðhLkku rðMíkkh fhe, yu hkøkLkk çkeò 400 ðkhtðkh sL{ ÷uðk{ktÚke Aqxfkhku {wÂõík
þwØ Mðh {u¤ðe, hkøkLkwt [kuÏ¾wt MðYÃk
AS
401 EïhLkk økwýøkkLk økkðkLkku WíMkð feíkoLk ykuåAð

çkíkkððkLke r¢Þk yk÷kÃk 402 fýMk÷kt økqtËeLku fu ÍqzeLku yLkks fkZðkLke søÞk
372 fkuEÃký {trËh fu íkeÚko MÚkkLkLke «Ërûkýk fhðe ¾¤wt
Ãkrh¢{k 403 suLke Lke[u çkuMkLkkh MktfÕÃk «{kýu ðMíkw {¤e þfu íkuðwt
373 çkòh{kt sELku fhðk{kt ykðíke ¾heËe nxkýwt ð]ûk fÕÃkð]ûk
374 ¾qçk Mktfwr[ík árüðk¤e ÔÞÂõík fqÃk{tzqf 404 ¼qÏÞkt, økheçk ÷kufkuLku nt{uþk yÒk ðøkuhu ykÃkðwt íku
375 s{ðk ykððk {kxuLkwt yk{tºký LkkuíkÁt MkËkðúík
376 økkÞLkku Ëefhku Mkqhr¼Mkwík 405 ½hLke çkkswLke Ëeðk÷ fhku
377 íkkuÃk{kt ¼hu÷k ËkÁLku Mk¤økkððk {kxuLkku fkfzku 406 íkzfkLke Ãkz¾u Q¼k hnuðwt ÃkzíkÃkðwt
ò{økhe 407 [kh ½zeLkku Mk{Þ [ku½rzÞwt
37
408 {ÞkoËk rðLkkLkwt y{ÞkoË 441 ðhfLÞk Ãkhýðk çkuMku Au íku {tzÃk [kuhe
409 ¾hkçk fu ¾kuxwt fk{ fwf{o 442 Ëhhkus Lkðkt Lkðkt YÃk Äkhý fhLkkh çknwYÃke
410 Mkkhe heíku ½zkÞu÷ Mkw½z 443 çku Ãknkz ðå[uLke Mkktfze Ãkku÷e søÞk fwnh
411 ík¥ðLku òýLkkh ÔÞÂõík ík¥ð¿kkLke 444 su{ktÚke hwrÄhLkwt ðnLk ÚkkÞ Au íkuðwt hwrÄhfh
412 suLke çkwrØ ÂMÚkh Au íkuðku ÂMÚkík«¿k 445 hUxLkk ½zkykuLke {kVf [k÷íke nkh{k¤k ½x{k¤
y
413 rËþk yLku fk¤Lkku Mk{qn rËfTfk÷ 446 ¼uËe Lk þfkÞ íkuðwt {sçkqík ðsshMk{kýwt
414 ¾qxu Lkrn yuðwt yý¾qx 447 suLkwt «rík®çkçk Ãkzâwt nkuÞ íku ®çkçk
m
415 çkÄwt òýLkkh Mkðo¿k 448 suLke ÃkíLke nÞkík nkuÞ íkuðku Ãkwhw»k MkÄwh
416 Ãkqðuo sL{u÷k ðze÷ Ãkqðos 449 fkøk¤ Lk Qze òÞ yu {kxu Ëçkkðe hk¾ðkLkwt MkkÄLk
417 Ëþ ð»koLkku økk¤ku yLkkÞkMk fkøk¤ ËkçkrýÞwt
e
418 LkhYÃku yðíkhu÷k Eïh Lkhnrh 450 þhehLkku Mkwzku¤ Mkw½è çkktÄku fkXwt
419 ÷û{eLkku Ãkrík ÷û{eÃkrík 451 suLkku fþku ykÄkh Lk nkuÞ íku rLkhkÄkh
420
d
~Þk{ yuðku ðkLk ~Þk{ðýo 452 ÃkiMkk ÷ELku økúknfkuLku s{kzðk {kxuLkwt ¼kusLkk÷Þ
1
ðeþe, ÷kus
44
421 «ktíkLkku ðzku Mkqçkku
422
a
ðuËLkkLkku r[ífkh ykíkoLkkË 453 suLkku Ãkrík nÞkík nkuÞ íkuðe †e MkÄðk, Mkki¼køÞðíke
454 [[ko rð[khýkLku ytíku {u¤ðu÷ku rLkýoÞ rMkØktík
423
61
hÚk Ãkh [Zu÷ku ÞkuØku hÚke
c
424 MkktsLkwt ¼kusLk ðk¤w 455 fwxwtçk fu ðíkLkLkku MÚkkLk íÞkøk fhðku yu rnshík
456 [khÚke ðÄw {kýMk çkuMke þfu íkuðwt ÞtºkÚke [k÷íkwt ðknLk
09
425 hkuøkLke Ãkh¾ rLkËkLk
A
Afzku
426 çku[uLke ¼hu÷e þktrík MkÒkkxku
457 Ãkkýe sðkLkku Úkkuzk Ÿzkýðk¤ku {køko Lkk¤wt
427 rMkØ fhðkLke ðMíkw MkkæÞ
98
458 çkòh{kt sE fhðk{kt ykðíke ¾heËe nxkýwt

A
428 ÞwØu [zu÷e ðehktøkLkk hý[tze

459 ÃkðLk suðk ðuøkÚke ËkuzLkkh ÃkðLkðuøke
429 su ðþ{kt LkÚke íku rððþ
.:8
460 þktrík {kxuLkwt rLkðkMkMÚkkLk þktrík-rLkfuíkLk

TH
430 hkºku ¾e÷íkwt f{¤ ÃkkuÞýwt

461 økk{ fu LkøkhLkk ËhðkòLke çknkhLkku ¾wÕ÷ku MkÃkkx ¼køk
431 ÓËÞLku ¼uËe Lkk¾u íkuðwt ÓËÞ¼uËe
ÃkkËh
Mo
432 y{eLku ð¾íku íkkfzu

462 fktE yswøkíkwt ÚkÞk ÃkAe yu rðþu Úkíkku yVMkkuMk
433 ykÞkMk fu «ÞíLk rðLkk yLkkÞkMk ÃkùkíkkÃk
AS
434 ðkð, fqðk, ík¤kð, LkËe, Mkhkuðh ðøkuhu {eXk ÃkkýeLkk 463 «ðkne fu yLkks su{kt {kuZwt Lkk¾eLku yuXwt Lk fÞwO nkuÞ
s¤kþÞ Lkðký yuðwt yýçkkux
435 fþwtf «kó fhðkLke íkeðú EåAk ÷økLk 464 ÃkrhðíkoLk fu QÚk÷ÃkkÚk÷Lkku Mk{Þ Mkt¢kÂLíkfk¤
436 þkherhf heíku fu RrLÿÞkuÚke yþõík Ãkktøk¤wt 465 Ëþ ð»koLkku økk¤ku ËkÞfku, þíkkçËe
437 hkík fu rËðMkLkk ºký f÷kfLkku Mk{qn «nh 466 sqLke «ýkr÷fkLkwt yk[hý íku{s Mk{ÚkoLk fhLkkh
438 WÃkfkhLkku çkË÷ku yÃkfkhÚke ðk¤Lkkh, fhu÷k WÃkfkhLku YrZ[wMík
¼q÷e sLkkh f]íkÎLke 467 Mk{kÄkLk þõÞ Lk nkuÞ íkuðe økqt[ {zkøkktX
439 ELÿ«MÚkLkøkhLkk ðkMkeyku RLÿ«MÚksLkku 468 ¼kusLk fhðk çkuMkLkkhkykuLke nkh Ãktøkík
440 Mkk{kLÞÚke ðÄkhu ¿kkLk yrík¿kkLk 469 ytíkhLke ð]r¥k fu ¼kð ytík¼koð
38
470 EåAk fu Ít¾Lkk fu MÃk]nk fhðk ÞkuøÞ MÃk]nýeÞ 499 rðsÞ {Lkkððk {kxuLkku {kuxku WíMkð rðsÞkuíMkð
471 ytøkqXk ÃkkMkuLke yktøk¤e íksoLke 500 Mkkhwt - LkhMkwt økúný fhðkLke þÂõík rððuf, MkqÍ
472 þºkwLke AqÃke heíku çkkík{e òýe ÷kðLkkh òMkqMk 501 fkuELku ÃknkU[kzðk {kxu MkkUÃkkÞu÷e ðMíkw MktÃkuíkhwt
473 íkwðuhLke Ëk¤Lkwt Ãkqhý ¼hu÷e Ãkku¤e ÃkqhýÃkku¤e 502 yzÄk [tÿ suðe ykf]rík yÄo[tÿkf]rík
474 AkíkeLkk hûký {kxuLkwt fð[ ðûk†ký 503 MkwtËh heíku fhu÷wt ykÞkusLk MkwÞkusLkk
y
475 þ†Úke Mkßs ÚkÞu÷k þ†MkÂßsík 504 ¼rð»ÞLkwt ½zíkh fhLkkh ½zðiÞku
476 {kÚku ÃknuhðkLkwt ð† Ãkk½ze, rþhÃkk½ 505 MkkiLku Mk{kLk árüÚke òuðk íku Mk{árü
m
477 nrÚkÞkh íkhefu Vq÷Lkku WÃkÞkuøk fhLkkh fk{Ëuð 506 nkÚkeLku fkçkq{kt hk¾ðk {kxu ðÃkhkíkwt ÷kuZkLkwt MkkÄLk
Ãkw»ÃkÄLðk ytfwþ
478 Mknu÷kEÚke {u¤ðe þfkÞ íkuðwt Mkw÷¼ 507 y{]ík suðe {eXe Lksh y{eárü
e
479 Ãkrù{ rËþk íkhV {w¾ðk¤wt Ãkrù{kr¼{w¾ 508 ÄLk fu {k÷{íkkLkku Mktøkún fhðk íku Ãkrhøkún
480 yuf MksofLkk MksoLk ÃkhÚke yLÞ MksoLk fhLkkh 509 suLkwt {Lk çkeS çkkçkík{kt fu çkeò MÚk¤u ÷køku÷wt Au íku
d yLkwMksof yLÞ{LkMf
1
510 ykÃkçk¤Úke ykøk¤ ðÄLkkh ykÃkf{eo
44
a
481 Ãkøk ðzu fhðk{kt ykðíkku «nkh
482 çkk¤fkuLku «khtr¼f rþûký ykÃkðk {kxuLke ÃkkuÚke
ÃkËk½kík 511 Ëw»fk¤ fu fwËhíke ykVík ð¾íku {ËË fhðk þY ÚkÞu÷kt
fk{ hkníkfkÞo
61
c
çkk¤ÃkkuÚke 512 Ãk]Úðe Ãkh MkkiLku ðnk÷ku fu Ähíke{kíkkLkku ðnk÷ku
483 fkuEÃký {trËh fu íkeÚkoMÚkkLkLke «Ërûkýk fhðe Ãk]rÚkðeðÕ÷¼
09
A
Ãkrh¢{k 513 íkhík sL{u÷k çkk¤fLku økku¤ ðøkuhuLkwt Ãkkýe fhe yu Ãkqt¼zk
484 Ãk]ÚðeLke WÃkhLke MkÃkkxe Ähkík÷ ðzu xkuðk{kt ykðu yu r¢Þk øk¤ÚkqtÚke
98
485 þkMkLk îkhk ÷uðk{kt ykðíke sfkík Þk xku÷ Ëký 514 MkqÞo Qøku íku{ ¾e÷eLku çkhkçkh yuLke Mkk{u hnuíkku ykðu
A
486 sL{ {hý{ktÚke {wÂõík rLkðkoý, {kuûk yuðkt Vq÷kuLkku Akuz MkqÞo{w¾e
487 yk Mk]rüLkk Ëhuf yýw{kt hnu÷wt Ãkh{ ík¥ð 515 ÃkeÃk¤kLkk su ð]ûkLke Lke[u ¼økðkLk çkwØLku ¿kkLkLkku çkkuÄ
.:8
TH
çkúñ ÚkÞku níkku íku ð]ûk çkkurÄð]ûk

488 íku÷erçkÞkt{ktÚke íku÷ fkZðkLkwt Þtºk ½kýe 516 EM÷k{ Ä{o «{kýu rËðMk{kt Ãkkt[ - Ãkkt[ ðkh fhðk{kt
ykðíke «kÚkoLkk Lk{ks
Mo
489 ÄLkw»ÞLke ËkuheLkku yðks xtfhkð

490 hÚkÚke y÷øk ÚkÞu÷ku ÞkuØku rðhÚke 517 Ãkqhíkk QòMkLku y¼kðu Íkt¾wt - Íkt¾wt òuE þfkÞ íku
AS
MkqÞkuoËÞ Ãknu÷kLkku Mk{Þ ¼z¼k¾¤wt

491 ÃkkuíkkLkk{ktÚke sL{Lkkhe ykí{ò
518 {qŠík, {trËh fu yLÞ fkuE ÃkËkÚkoLku s{ýu nkÚku hk¾e
492 MkqÞoLkwt fu [tÿLkwt MktÃkqýo økúný ¾økúkMkøkúný
fhðk{kt ykðíke Ãkrh¢{k «Ërûkýk
493 suLku òuE fu Mk{S Lk þfkÞ íkuðwt yøkku[h
519 hkøkLkk {wÏÞ MðhLkku rðMíkkh fhe, yu hkøkLkk çkeò
494 Ãkkýe WÃkh íkhíkku ðktMk fu ÷kfzkLkku rðþk¤ Ãkx þwØMðh {u¤ðe hkøkLkwt [kuÏ¾wt MðYÃk çkíkkððkLke r¢Þk
íkhkÃkku yk÷kÃk
495 [h yLku y[h ðMíkw [hk[h 520 suLkk MÃkþoÚke ÷kuZkLkwt MkkuLkk{kt YÃkktíkh ÚkðkLkwt {LkkÞ Au
496 ÃkøkÚke {kÚkk MkwÄeLkwt ykÃkkË{Míkf íku {rý ÃkkhMk{rý
497 suLkwt þçËku{kt ðýoLk Lk ÚkE þfu yuðwt yðýoLke[ 521 {kun{kÞk «íÞu WËkMkeLk rðhÂõík
498 LkshkuLksh òuðwt Þk {¤ðwt íku Mkkûkkífkh 522 MkktsLkwt ¼kusLk ðk¤w
39
523 òíku Mkuðk ykÃkLkkh MðÞtMkuðf 545 yýeLkk ð¾íku íkkfzu

524 hkuøkLke yku¤¾ rLkËkLk 546 ÃkkýeLke ytËh ¼¤u÷ku [efýku fkËð MkqtÚk
525 ð@Lkk «nkh suðku «[tz yk½kík ð@k½kík 547 ½e ÃkehMkðk {kxuLkwt ðkMký ðkZe
526 nkÚkeLku nktfLkkh {nkðík 548 Mk{Þ Ãkqhku ÚkÞk yøkkW ð[økk¤k{kt ykðíke [qtxýe
527 Ëe½o ykÞw»Þðk¤wt r[hkÞw {æÞMkºk [qtxýe
y
528 y{]ík suðe {eXe Lksh y{eárü 549 ÷u¾fu ÷¾u÷e ÃkkuíkkLke SðLkfÚkk ykí{fÚkk
529 ÷kuZkLkwt çkký LkkhkÞ 550 fkÔÞLkwt «&™ku¥khe îkhk Úkíkwt rððu[Lk fkÔÞMk{eûkk
m
530 ‘òyku’ fneLku fkZe {qfðwt íku òfkhku 551 økúnkuLke ÂMÚkrík Ëþkoðíke ¾kLkkðk¤e ykf]rík fwtz¤e
531 yðks ðøkhLkwt rLkhð 552 ð]Ø Aíkkt {sçkqík çkktÄkLkwt ¾¾zÄs
532 Ãkkýe ¼hðkLkwt [k{zkLkwt MkkÄLk {þf 553 þçËLke {q¤ WíÃkr¥k ÔÞwíÃkr¥k
e
533 yuf s ðkík ðkhtðkh fÌkk fhðe íku rÃküÃku»ký 554 ÃkøkÚke {kÚkk MkwÄeLkwt ykÃkkË{Míkf
534 niÞwt Vkxe òÞ yuðwt niÞkVkx 555 økkÞkuLkk [k÷ðkÚke Qzíkehs økkuhs
535
d
huíkk¤ s{eLk WÃkh MkqÞorfhý ÃkzðkÚke ËqhÚke Ëu¾kíkku 556 ÞkËøkehe YÃku h[u÷e E{khík M{khf
1
s¤ suðku yk¼kMk {]øks¤ 557 [khu rËþkyku{kt {u¤ðu÷ rðsÞ rËÂøðsÞ
44
536
a
Mk]rüLkku MkkiÚke «Úk{ sL{u÷ku {kLkðe su Lkk{Úke 558 su{Lke {k Lk nkuÞ íkuðkt Lk{kÞkt
yku¤¾kÞ Au íku ykË{ 559 fkuELku ÃknkU[kzðk {kxuLke ðMíkw MktÃkuíkhwt
61
c
537 ÞwØu [zu÷e ðehktøkLkk hý[tze 560 yufçkeò{kt ÃkhkuðkÞu÷wt íkÕ÷eLk
538 ykÃkçk¤u rðfkMk MkkÄLkkh ykÃkf{eo 561 rðhnLkku Mk{Þ rð«Þkuøkfk¤, rðòuøkðu¤
09
A
539 yýeLkk ð¾íku íkkfzu 562 ÷ktçkk ÚkRLku ykhk{Úke çkuMke þfkÞ íkuðe ¾whþe
540 niÞwt Vkxe òÞ yuðwt niÞkVkx ykhk{¾whþe
98
541 {fkLkLke ykÄkhYÃk Úkkt¼÷e fwt¼e 563 MknwLke Mkh¾e {kr÷feLke {rsÞkhe
A
542 çku çk¤Ë ðzu ¾U[kíkwt økkzwt z{rýÞwt 564 {trËhLke ytËhLkku {qŠíkðk¤ku ¼køk øk¼oøk]n
.:8
TH
543 MkwøktÄ Vu÷kðíkwt ÃkeÃk¤íkwt ({nufíkwt) 565 yuf s Mk{Þ{kt ÚkE økÞu÷k Mk{fk÷eLk
544 ðh íkhVÚke fLÞkLku [Zkðkíkk y÷tfkh ÃkÕ÷wt
Mo
AS
40
YrZ«ÞkuøkkuLkk yÚko
1 yktÄ¤wt yLkwfhý fhðwt ÃkkhfkLkku ¾kuxku ðkË fhðku 33 ykLkkfkLke fhðe nk Lkk fhðe
2 [uLk Lk Ãkzðwt þktrík Lk Úkðe 34 ðuLku [zðwt nX fhðe
3 þkuh {[kððku çkq{ku Ãkkzðe 35 Äqhe ykððe yufLkku yuf rð[kh ykððku
y
4 Ëþk çkuMkðe {kXe Ëþk þY Úkðe 36 xkZu Ãkuxu fnuðwt þktík r[¥ku fnuðwt
5 hkð ¾kðe - VrhÞkË fhðe 37 ¼¼qfe QXðwt økwMMku Úkðwt
m
6 ®Ëøk ÚkE sðwt, Ëtøk ÚkE sðwt [rfík ÚkE sðwt 38 fk[k nkuðwt LkkËkLk nkuðwt
7 rË÷ [kuÏ¾wt nkuðwt fÃkx Lk nkuðwt 39 {kuZk{kt Ãkkýe ykðesðwt ¾kðkLke íkeðú EåAk Úkðe
e
8 Mðýo yûkhu ÷¾kðwt fkÞ{e Þþ feŠík {¤ðkt 40 xuMk Ãkze sðku MðkË ykððku, r÷ßsík ykððe
9 çku ÃkiMkk f{kðk Úkkuzwt ½ýwt f{kE ÷uðwt 41 ÓËÞ Ãkeøk¤ðwt ËÞk ykððe
d
10 LkðkE Ãkk{ðwt y[hs Úkðwt 42 økËTøkË ÚkE sðwt øk¤øk¤k ÚkE sðwt
1
11 ÷økLke ÷køkðe fþwtf «kó fhðkLke íkeðú EåAk Úkðe 43 rË÷ Síke ÷uðwt r«Þ ÚkE sðwt
44
12
13
a
Ëk¾÷ku çkuMkkzðku çkeò {kxu WËknhý ÃkwÁt Ãkkzðwt
fkLkLkk ÃkzËk íkqxðk yðks yMkÌk ÷køkðku
44
45
Í¤Ír¤Þkt ykððkt
SðLke su{ Mkk[ððwt
ykt¾{kt yktMkw ykðe sðkt
¾qçk síkLk fhðwt
61
c
14 Whíktíkw íkqxðku Ëw:¾e Úkðwt 46 ykt¾ku VkzeLku òuðwt y[hs Úkðwt
15 hkux÷ku h¤ðku- {nuLkík fheLku «k{krýf hkuS {u¤ððe 47 ¼ýfkhk Úkðk ykððkLke fu çkLkðkLke ykøkkne Úkðe
09
A
16 zkx ðk¤ðku LkwfMkkLk fhðwt 48 rË÷{kt ÄúkMkfku Ãkzðku Vk¤ Ãkzðe
17 rË÷ zt¾ðwt ÓËÞ{kt ¾xfðwt 49 ¼ktøkeLku ¼q¬k ÚkE sðwt Lkkþ Ãkk{ðwt
98
18 nkþ yLkw¼ððe þktríkLkku yLkw¼ð Úkðku 50 Sð íkk¤ðu [kUxðku òýu n{ýkt Sð sþu yuðe
A
19 íkkuz fkZðku VUMk÷ku fhðku, hMíkku fkZðku ÂMÚkrík{kt nkuðwt

20 íkz Ãkzðe ¼køk÷k Ãkkzðk 51 ykfkþ Ãkkíkk¤ yuf fhðk«ÞíLk fhðk{ktt ftE çkkfe Lkk
.:8
TH
21 SðLk økwòhðwt SðLk økk¤ðwt hk¾ðwt

22 niÞk{kt Mkt½hðwt ÞkË hk¾ðwt 52 Sð Ãkh ykðe sðwt {hrýÞk Úkðwt
Mo
23 nh¾Lkkt yktMkw ykððkt n»ko Úkðku 53 yufLkk çku Lk Úkðwt SË Akuzðe Lknª
24 þkuf{kt zqçke sðwt Ëw:¾e Úkðwt 54 ÷k÷LkÃkk÷Lk fhðwt ÷kz{kt WAuhðwt
AS
25 {kU Ãkh Lkqh Lk nkuðwt {kU Ãkh íkus Lk nkuðwt 54 zq{ku ¼hkðku ÷køkýeLkk ykðuþÚke Akíke{kt z[qhku
¼hkðku
26 ÃkeX Úkkçkzðe þkçkkþe ykÃkðe
55 Ãkkh fhðwt Wøkkhe ÷uðwt
27 z½kE sðwt øk¼hkxÚke MíkçÄ Úkðwt
56 yk¼ MkwÄe Wzðwt ¾qçk Ÿ[e rMkrØ «kó fhðe
28 {qA Ãkh íkkð Ëuðku yr¼{kLk fhðwt
57 ðk¤ ðktfku Lk Úkðku shk Ãký Eò Lk Úkðe
29 Sð{kt Sð ykððku ¼Þ Ëqh ÚkðkÚke þktrík Úkðe
58 {kU ðe÷wt Ãkze sðwt Ít¾ðkýk Ãkze sðwt
30 hkík Ënkzku yuf fhðkt yÚkkf Ãkrh©{ fhðku
59 rË÷{kt ÷¾kE sðwt ðkík {Lk{kt Wíkhe sðe
31 Af ÚkE sðwt [rfík ÚkE sðwt
60 ykLktËLkku Q¼hku ykððku ¾qçk ykLktË Úkðku
32 htøku htøkkE sðwt Lke yMkh Úkðe, Lke ÷økLke ÷køkðe
61 niÞwt nh¾Úke Vq÷ðwt ¾qçk nh¾ Úkðku
41
62 {[f Lk ykÃkðe ÃkkAwt Lk nxðwt, Lk{íkwt Lk ykÃkðwt 96 Äkf Ãkzðe ¼Þ ÷køkðku

63 ÷k÷Ãke¤k ÚkE sðwt ¾qçk økwMMku Úkðwt 97 nuíkLke Mkhðkýe ðnuðe çknw ¼kð Úkðku
64 hMk Ãkzðku {ò Ãkzðe 98 SðLk{kt Ãk÷xku ykððku SðLk çkË÷kE sðwt
65 ykt¾u [¬h ykððk íkB{h ykððkÚke Lk Ëu¾kðwt 99 ÃkkLkku [Zkððku þqh [zkððwt
66 [kUfe QXðwt [{fe sðwt 100 xkÃkþe Ãkqhðe Mkt{rík ykÃkðe
y
67 Sð yzÄku ÚkE sðku ®[íkkÚke rðnTð¤ ÚkE sðwt 101 çkuzku Ãkkh ÚkE sðku fk{{kt MkV¤íkk {¤ðe
68 rË÷Lkku xwfzku nkuðwt ¾qçk ðnk÷kt nkuðwt 102 {kÚku Ãkzðwt sðkçkËkhe ykðe Ãkzðe
m
69 rË÷{kt Ëw:¾ Úkðwt ¾qçk Ëw:¾e Úkðwt 103 [kh rËðMkLkwt [ktËhýwt Úkkuzk Mk{ÞLke ÍkfÍ{k¤
70 {kU Ãkze sðwt WËkMk ÚkE sðwt 104 ¼ez Ãkzðe {wMkeçkík ykððe
71 Mkzf ÚkE sðwt MíkçÄ ÚkE sðwt 105 ¼kuøk [zkððku Lkiðuã yÃkoý fhðwt, çkr÷ËkLk ykÃkðwt
e
72 òík ½Mkðe çkeò {kxu Ëw:¾ ðuXðkt 106 niÞu ðMke sðwt {Lk{kt Qíkhe sðwt, ÞkË hne sðwt
73 Mkkík ¾kuxLkwt nkuðwt yíÞtík ðnk÷wt nkuðwt 107 fkLkLkk fk[k nkuðwt çkeòLkk fnuðkÚke ¼h{kE sðwt
74
d
niÞk Äkhýk ykÃkðe ykïkMkLk ykÃkðwt 108 hk{ h{e sðk {he sðwt
1
44
75 Sð xqtfku ÚkE sðku ftsqMk Úkðwt 109 søk ¾kxwt ÷køkðwt MkktMkkrhf çkkçkíkku yr«Þ ÷køkðe
76
a
Ãkøk ðk¤eLku çkuMkðwt ykhk{ fhðku 110 zk½ ÷køkðku f÷tf ÷køkðwt
77
61
Sð Ãkhkuððku {Lk ÷økkðe fk{ fhðwt 111 yk¤ [zkððwt ykhkuÃk {qfðku
c
78 Ãkkuhku ¾kðku Úkkf ¾kðku 112 nkÚk fhðwt ðþ{kt ÷uðwt, fçkò{kt ÷uðwt
09
79 ÃkkA¤ Ãkzðwt [ezÔÞk fhðwt 113 xufku Ëuðku ykÄkh ykÃkðku, {ËË fhðe
A
80 yzMkèku ÷økkððku ytËks fkZðku 114 økðo ykððku yr¼{kLk Úkðwt
81 ík÷ÃkkÃkz Úkðwt yÄeÁt Úkðwt 115 Ëktíku ík]ý økúnðwt nkh fçkq÷ðe, þhýkøkrík Mðefkhðe
98
A
82 ¼k¾kurzÞkt ¼hðkt ½qtxrýÞu [k÷ðwt 116 S¼ Lk WÃkzðe ðkík fhíkkt ¾[fkx yLkw¼ððku
83 økwzk øk¤e sðk ®n{ík nkhe sðe 117 çku ÃkktËzu Úkðwt ykŠÚkf ÂMÚkrík Mkkhe Úkðe
.:8
TH
84 ½k fhe Ëuðku VUfe Ëuðwt 118 fÃkk¤u ÃkhMkuðku ð¤ðku ¾qçk {nuLkík fhðe
85 þçËku ykuøk¤eLku yktMkw çkLkðkt ¼kðrð¼kuh ÚkðkÚke 119 ÷kune Wf¤ðwt ¾qçk økwMMkku ykððku
çkku÷e Lk þfðwt
Mo
120 çku ðu’ý fnuðk ¼÷k{ý fu xfkuh fhðe

86 nrhÞk¤k hnuðwt Mkw¾e hnuðwt 121 Sð nuXku çkuMkðku rLkhktík yLkw¼ððe
AS
87 fkLku ðkík ÃknkU[ðe çkkík{e {¤e sðe 122 Lksh [wfkððe ¼q÷ÚkkÃk ¾ðzkððe
88 fkLk ¼t¼uhðk ¾kuxe {krníke ykÃke W~fuhðwt 123 Sð {kuxku nkuðku WËkh nkuðwt
89 Mð¡ íkqxe Ãkzðwt EåAkLkku ytík ykððku 124 þeþ fwhçkkLk fhðwt SðLk Mk{ŠÃkík fhðwt
90 ¼khu Ãkze sðwt {kU½wt Ãkzðwt 125 Ãkhðkhe sðwt fk{ ÃkwÁt Úkíkkt Lkðhk Úkðwt
91 {kÚku Äku¤kt ykððkt yLkw¼ð Úkðku 126 fkLk {ktzðk æÞkLkÚke Mkkt¼¤ðwt
92 íkzfe-AktÞze òuðe Mkw¾ Ëw:¾ yLkw¼ððkt 127 økkuÚkkt ¾kðkt ¼q÷ fhe çkuMkðe, Auíkhkðwt
93 rþhku{kLÞ hk¾ðe ykËh MkkÚku Mðefkhðwt 128 ÃkiMkkLkkt Íkz nkuðkt, ÃkiMkk fu ÄLkËku÷íkLke rðÃkw÷íkk nkuðe
94 {kÚkwt ¾tsðk¤ðwt {qtÍðý Q¼e Úkðe 129 Íuh «Mkhkððwt, ðuh Q¼wt fhðwt, frsÞkLku fkhý ykÃkðwt
95 fkMk¤ fkZðwt {khe Lkk¾ðwt 130 ík÷ÃkkÃkz Úkðwt yÄehk Úkðwt
42
131 Lkkxf ¼sððwt, nfefíkLku AwÃkkððk ZkUøke hsqykík fhðe 164 ¾kE çkøkkzðwt çkuðVk Lkeðzðwt
132 {kÚku ÷uðwt sðkçkËkhe Mkt¼k¤ðe 165 ¾kELku ¾kuËðwt rLk{fnhk{ Úkðwt
133 n¤ðk Vq÷ ÚkE sðwt ®[íkk{wõík ÚkE sðwt 166 ¾kíkwt ÄLkfkÞ{ suLke ÃkkA¤ ¾[o ÚkÞk fhíkku nkuÞ íkuðe
134 ¾zu Ãkøku hnuðwt fk{ fhðk íkíÃkh hnuðwt. r{÷fík
135 sz{q¤Úke Q¾uze Lkkt¾ðwt Mk{q¤økku Lkkþ fhðku, 167 øk{ ¾kðku MknLk fhe ÷uðwt
y
LkuMíkLkkçkqË fhðwt 168 økku¤ ¾kðku MkøkÃký fhðwt
136 Lkkíkøkík{kt ÃkqAkðwt Lkkík{kt ykçkY ðÄðe 169 Úkkf ¾kðku ykhk{ ÷uðku
m
137 nkÚk {Míkf Ãkh nkuðk f]Ãkk fu {nuhçkkLke nkuðe 170 ÃkiMkk ¾kðk ÷kt[ ÷uðe
138 Mkkuz íkkýeLku MkqE sðwt {]íÞw Ãkk{ðwt 171 nðk ¾kðe çkufkh çkuMke hnuðwt
139 feŠík Äq¤{kt {¤e sðe «ríkckLku {kuxu ÃkkÞu nkrLk 172 ¼kð ¾kðku {kuxkE çkíkkðíkkt ykLkkfkLke fhðe
e
ÃknkU[ðe 173 ¼køk ÷uðku fkuE Ãký MÃkÄko{kt «ríkrLkrÄíð fhðwt
140 fkLk {hze Lkkt¾ðku ¼q÷Lke «íkerík fhkððe 174 {Lk{kt Mk{Mk{e sðwt ÄqtÄðkE QXðwt
141
d
øk{økeLke Vu÷kE sðe þkufLkwt ðkíkkðhý Mkòoðwt 175 økuz çkuMkðe Mk{sý Ãkzðe, {Lk{kt økkuXðkðwt
1
142 nkuX ÃkeMkðk økwMMku Úkðwt, r{òs økw{kððku 176 hMkLkk ½qtxzk Ãkeðk ykLktËLkku yLkw¼ð Úkðku
44
143
a
{kuZwt Vuhðe ÷uðwtheMk ònuh fhðe, yýøk{ku çkíkkððku 177 Wf¤e WXðwt ¾qçk økwMMku Úkðwt, ¢kuÄu ¼hkðwt
144 ®sËøke {ku¤e ÚkE sðe SðLk LkehMk ÚkE sðwt 178 fk¤swt Xufkýu nkuðwt r[¥kLke ÂMÚkhíkk hk¾ðe
61
c
145 fkLk yk{¤ðk XÃkfku ykÃkðku 179 Xtzu f÷usu ¾qçk þktríkÚke, W~fuhkx ðøkh
146 fkLkLke çkqx Ãkfzðe ¼q÷ Mðefkhðe 180 Auzku ðk¤ðku {Þko ÃkkA¤ hkuðwt
09
A
147 fkLk{kt zq[k {khðk rþ¾k{ý Lk {kLkðe 181 {kuZwt ðe÷wt fhðwt rLkhkþk Úkðe, rLk»V¤íkk {¤ðe
148 fkLkLkku fk[ku ¼h{kðu íku{ ¼h{kÞ íkuðwt 182 s¾ {khðe ÔÞÚko fkurþþ fhðe
98
149 fkLk Vqtfðk ¾kuxe [Zk{ýe fhðe

A
183 ykt¾ fhze Úkðe ¢kuÄ ykððku, økwMMkku [zðku

150 fkLk Q½kzðk Mkk[e nfefík sýkððe 184 ½kuzkLkk zkçk÷k nuX Ãkzðwt yk¢{ýLkwt rLkþkLk çkLkðwt
.:8
TH
151 S¼ ÷ktçke nkuðe ðøkh rð[kÞuo çkkuÕÞk fhðwt 185 [ktËkt fhðkt [ktÃk÷kþ fhðe
152 S¼ fkZðe [k¤k Ãkkzðk 186 {eXkLkkt n¤ nktfðkt ¾uËkLk {uËkLk fhe Lkkt¾ðwt
153 S¼ ykððe ðÄw Ãkzíkwt çkku÷ðwt 187 Mk{ËhÃkux hk¾ðwt WËkhíkk Ëk¾ððe
Mo
154 S¼Lkk fq[k ðk¤ðk fne fneLku Úkkfðwt 188 Akíke ¼ktøke sðe ®n{ík íkqxe sðe
AS
155 S¼Lku xuhðu {kuZu, ftXMÚk 189 ËkÍu çk¤ðwt økwMMku ¼hkðwt
156 Ãkøk Aqxku fhðku Vhðk sðwt 190 MkkíkuÞ ykfkþ íkqxe Ãkzðkt {kuxe ykVík ykðe Ãkzðe
157 Ãkøk Xhðku ÂMÚkh ÚkE hnuðwt 191 {kuZwt fk¤wt fhðwt yÃkÞþ {¤u yuðwt fk{ fhðwt
158 Ãkøk Ze÷k Ãkzðk Lkk®n{ík Úkðwt 192 ðkhýu sðwt ykuðkhýkt ÷uðkt
159 Ãkøk{kt {kÚkwt {qfðwt þhýu sðwt 193 ykðe Ãkzðwt yýÄkÞwO ykððwt fu {kÚku ykðe ÷køkðwt
160 Ãkøk Ãkfzðk ykSS fhðe 194 Mkuhðe Ëuðwt Äe{u hneLku W{uhe Ëuðwt fu Mkhfkðe Ëuðwt
161 Ãkøku f{kz ¾ku÷ðkt ÞwÂõíkÚke fk{ ÷uðwt 195 Ãkkuhðe Ëuðwt ÃkÄhkðe Ëuðwt, øk{u íku{ fheLku ykÃke Ëuðwt
162 ¾kE sðwt W[kÃkík fhðe 196 fq¾ ËeÃkkððe {kíkkLku økkihð yÃkkððwt
163 ¾kE Ãke Wíkhðwt WÃk¼kuøk fhe {kýe ÷E Ãkkh Wíkhðwt 197 ðk¤ ðktfku Lk Úkðku Mknus Ãký Eò Lk Úkðe
43
198 çkkÚku ÷Ãkuxðwt ¼uxðwt 230 nkÚk ½k÷ðk Mkk{u÷ Úkðwt, Ëhr{ÞkLkøkehe fhðe
199 «ký {u÷ðk {]íÞw Ãkk{ðwt 231 òu¾{ ¾uzðwt MkknMk fhðwt
200 ykt¾ Ëu¾kzðe zhkððwt 232 yufhk{ Úkðwt shkÞ swËkE Lk nkuðe
201 {kÚkwt Vkxe sðwt økwMMkku [zðku 233 Ãkkuøk¤ WÄkzkt Ãkkzðkt ¾kuxku Ët¼ ònuh ÚkE sðku
202 {[f Lk ykÃkðe Lk nXðwt 234 htøk [Zkððku WíMkkn - W{tøk ðÄkhðkt
y
203 niÞwt ¼hkE ykððwt Ëw:¾ Úkðwt 235 fkLku Ãkzðwt Mkkt¼¤ðk{kt ykððwt
204 ytíkh{kt Vk¤ Ãkzðe {Lk{kt ÄúkMkfku Ãkzðku 235 Ãkkýe [Zkððwt W~fuhðwt, W¥kursík fhðwt
m
205 ykuAwt ykððwt Ëw:¾ Úkðwt 237 ¼u¾ ÷uðku, Wå[ æÞuÞ {kxu çkeswt çkÄwt Akuzðwt, MkðoMð
206 [nuhku Wíkhe sðku WËkMk ÚkE sðwt Akuze MktLÞkMke Úkðwt
207 ½h [÷kððwt fwxwtçk ÔÞðnkh Lk¼kððku 238 Vk[h {khðe VkxVqx Ãkzkððe
e
208 ÍzÃke ÷uðwt yufË{ ÷E ÷uðwt fu yku®[íkwt ÷E ÷uðwt 239 niÞwt Qf¤ðwt ¾qçk MktíkkÃk Úkðku
209 W[k¤k ¼hðk{wíÞw Ãkk{ðwt, yuf MÚk¤uÚke {k÷ - Mkk{kLk 240 Ÿ[k {kÚku Vhðwt Mð{kLk, økkihð MkkÚku hnuðwt
d
MkkÚku çkesu sðwt 241 Ãkux ÃkfzeLku nMkðwt ¾qçk nMkðwt
1
210 [f{[fk Qzðk ÷kzwLkwt s{ý {¤ðwt 242 çku ÃkktËzu Úkðwt ÃkiMkkËkh Úkðwt
44
211
a
{kut{kt Ãkkýe ykððwt ¾kðkLke EåAk Úkðe 243 çku ðu’ý fnuðk ykfhk þçËku fnuðk
212 h¾ze Ãkzðwt h¾zíkk hne sðwt, rLk»V¤íkk MkktÃkzðe, 244 Ãkøkðk¤eLku çkuMkðwt ykhk{Úke çkuMkðwt
61
c
Xufkýwt Lk Ãkzðwt 245 øk¤ÚkqÚke{kt {¤ðwt çkk¤ÃkýÚke {¤ðwt, {q¤Úke {¤ðwt
213 [qtf ykððe {kXwt ÷køkðwt, yrLkåAk nkuðe 246 ¼etík ¼q÷ðe {køko ¼q÷ðku
09
A
214 Aqxfku Úkðku {wÂõík Úkðe 247 fk¤swt Äzfðwt ¼ÞÚke zhe sðwt, øk¼hk{ý Úkðe
215 {kU Ãkze sðwt WËkMk ÚkE sðwt, níkkþ Úkðwt 248 y{÷ fhðku Mk¥kk [÷kððe
98
216 ðå[u {kÚkwt {khðwt Ë¾÷økehe fhðe, ð[{kt znkÃký

A
249 ½qtxzk øk¤e sðk MknLk fhðwt, Mkkt¼¤e hnuðwt

fhðwt 250 hZ ÷køkðe ÷økLke ÷køkðe
.:8
217 Sð çk¤ðku MktíkkÃk Úkðku, ®[íkk Úkðe

TH
251 ½kUMkhe WÃkkzðe sðkçkËkhe ÷uðe

218 s¤ {qfðwt «rík¿kk ÷uðe 252 Lkðwt h{fzwt {¤ðwt Mk{Þ ÃkMkkh fhðk fkuE {¤e hnuðwt
219 ðks ykððwt ftxk¤e sðwt 253 Mkkzkçkkhe Lk hk¾ðe ykurþÞk¤k Lk hnuðwt, Ãkhðk Lk
Mo
220 Ãkux{kt ykøk ÷køkðe ¾qçk ¼q¾Úke Ãkezkðwt hk¾ðe

AS
221 hýðkMk h{ðku ytík:Ãkwh{kt ykLktËkuÕ÷kMk fhðku 254 ÓËÞLkku hMk {w¾{kt ykððku Wífx heíku ÷køkýeðþ
222 {kufký {ktzðe {kuxe ykVík Q¼e fhðe Úkðwt, ¼kðrð¼kuh ÚkE sðwt
223 çkøkkMkkt ¾kðkt fk{fks rðLkk çkuMke hnuðwt 255 ÷qZfe sðwt {]íÞw Ãkk{ðwt
224 AkíkeLke Ä{ý WÃkzðeïkMkkuåAðkMk ÍzÃkÚke [k÷ðku 256 ¾e÷ku ÚkE sðwt su íku MkkÚku ÂMÚkh Q¼k ÚkE sðwt
225 ¾wðkh Úkðwt ÃkkÞ{k÷ Úkðwt 257 ykt¾ku Vkxe sðe yLknË ykùÞo yLkw¼ððwt
226 «ký Ãkqhðk ®n{ík ykÃkðe 258 nkfkðkfk ÚkE sðwt çkuçkkf¤k ÚkE sðwt
227 çknuhk fkLku Ãkzðwt æÞkLk Ãkh ÷uðwt 259 Lkkíkøkík{kt ÃkwAkðwt Lkkíkòík{kt ykçkY ðÄðe
228 nkÚk Ähðwt {ktøkýe fhðe, {køkðwt 260 ¾zu Ãkøku nkuðwt fkÞo fhðk íkíÃkh hnuðwt
229 VLkk Úkðwt ÃkkÞ{k÷ Úkðwt 261 Ãkkxu [Ze sðwt fk{ ÄtÄu [Ze sðwt, VheÚke MkkLkwfq¤
ÃkrhÂMÚkrík{kt ykðe sðwt
44
262 nktÕ÷kt nrzÞwt fhðkt ¾kðkLkkt MkktMkk Ãkzðk, ykŠÚkf 294 fkLk økehðu {qfðk su{ ¼h{kðu íku{ ¼h{kðwt
ÃkrhÂMÚkrík rðfx çkLkðe 295 fk[e AkíkeLkwt ®n{ík rðLkkLkwt
263 íkkMkeh Vuhððe ÃkrhÂMÚkrík çkË÷ðe 296 fk¤e xe÷e f÷tf
264 ½kyu ½k sðwt MkeÄu hMíku sðkLkwt 297 fk¤ku Lkkøk yíÞtík ¾hkçk {kýMk
265 ÷kune stÃkðwt þktík Úkðwt, {LkLku hkník Úkðe 298 fk¤k {kÚkkLkwt þÂõíkþk¤e
y
266 Lksh Vuhððe WÃkh WÃkhÚke òuE ÷uðwt 299 fkøkzku ËnªÚkÁt ÷E sðku Mkkhe ðMíkw yÃkkºkLku {¤ðe
267 økkuÚkkt ¾kðkt ¼q÷ fhe çkuMkðe, Auíkhkðwt 300 Íkxfýe fkZðe ¾qçk XÃkfku ykÃkðku
m
268 fkLk {ktzðk æÞkLkÚke Mkkt¼¤ðwt 301 fwt¼fýoLke rLkÿk ¼Þtfh ÷ktçke Ÿ½
269 MkkuLkkLkk rËðMkku çkuMkðk [khu çkkswÚke Mkw¾þktrík ykðe 302 fqíkhkLkk {kuíku {hðwt çkwhe nk÷íkÚke {hðwt
{¤ðkt 303 fw÷ze{kt økku¤ ¼ktøkðku ytøkík heíku fk{ Ãkíkkððwt
e
270 ÷kz ÷zkððkt ðÄkhu Ãkzíkwt ðnk÷ fhðwt 304 fkuxu zuhku çkktÄðku ÔÞÚko ðMíkw ÷ELku Vhðwt
271 fkufzwt Wfu÷ðwt økqt[ Wfu÷ðe 305 fezeyku [zðe ftxk¤ku ykððku
d
272 Íuh «Mkhkððwtðuh Q¼wt fhðwt, frsÞkLku fkhý ykÃkðwt 306 fktxk ðuhðk Ëw~{Lkkðx Q¼e fhðe
1
273 A¤e {hðwt ykfÂM{f ¼Þ fu yk½kík yLkw¼ððku
44
307 fzËku fhðku ¾hkçk fhðwt
a
274 ¾÷u÷ ÃknkU[kzðerðûkuÃk Q¼ku fhðku, yz[ý Lkkt¾ðe 308 fuzu nkÚk Ëuðk Úkkfe sðwt
275 Lkkxf ¼sððwtnfefíkLku AwÃkkððk ZkUøke hsqykíkku fhðe
61 309 ¾kxwt {ku¤wt Úkðwt çkøkze sðwt
c
276 ykt¾ku {¤ðe yufçkeò íkhV ÷køkýeÚke òuðwt 310 ¾ÞwO ÃkkLk {hýLku ykhu ÃknkU[u÷wt
277 ¾wÕ÷k {Lku n¤ðkþÚke
09
311 ¾¼ku Úkkçkzðku þkçkkþe ykÃkðe
A
278 [f{f Íhðe ½»koý Úkðwt 312 ¾ku ¼w÷kððe ÃkkX þe¾ððku
279 çkkÚk ¼hðe Lke Mkk{u xfhkðwt yLku Lkku Mkk{Lkku fhðku. 313 ¾kMkzkt {khðkt yÃksþ ykÃkðku
98
280 þhMktÄkLk fhðwt ÷ûÞ MkkÄðwt

A
314 ¾ku¤u {kÚkwt {qfðwt þhýu sðwt

281 niÞwt ÃkkAwt ykððwt ÷køkýeyku MðMÚk Úkðe 315 økz çkuMkðe yLkwMktÄkLk Mk{sðwt
.:8
TH
282 nuík WA¤ðkt MLkun fu «u{Lke ÷køkýe rðÃkw÷ {kºkk{kt 316 økkÃk[e {khðe ¼køkeLku sðwt
ÔÞõík Úkðe
317 øktÄ ykððe þtfk sðe
283 ytfwþ ÷E ÷uðku rLkÞtºký{ktÚke {wõík fhðwt
Mo
318 økÄuzu çkuMkðwt çkËLkk{e ðnkuhðe

284 f{f{kt ykððkt ÄúwS QXðwt
319 økýuþ {ktzðk þYykík fhðe
AS
285 nkuX ¼ªMkðk økwMMku Úkðwt, r{òs økw{kððku

320 øksðkt ¼hðkt ÷kt[ ykÃkðe
286 AkÃku÷wt fkx÷wt Lkk{[eLk nkuðwt
321 øks ðkøkðku MkV¤íkk {¤ðe
287 {k¾eLke su{ {hðwt ÍkÍe MktÏÞk{kt xÃkkuxÃk {hðwt
322 ½h Qs¤wt Úkðwt ½hLke ykçkY ðÄðe
288 rnshík fhe sðwt ðíkLkLkku íÞkøk fhe [kÕÞk sðwt
323 ½zku Vqxðku ðkík ònuh ÚkE sðe
289 nrzÞkÃkkxe fhðe Ëkuzk Ëkuze fhðe
324 ½ku¤eLku Ãke sðwt Lk økýfkhðwt
290 {zkøkktX Ãkzðe Wfu÷e Lk þfkÞ íkuðe Mk{MÞk Úkðe
325 [f{f Íhðe ½»koý Úkðwt
291 Mkns MkkæÞ nkuðwtMknu÷kEÚke {u¤ðe þfkÞ yuðwt nkuðwt
326 [hçke [xfk ¼hðe þÂõíkLkku ËwhWÃkÞkuøk Úkðku
292 fk¤k Äku¤k fhðkt ¾hkçk fk{ku fhðkt
327 [kiË{wt híkLk {khÍqz
293 fkLk W½kzðk Mk¼kLk fhðk
328 A¬k Wzkzðk ÃkhksÞ ykÃkðku
45
329 AkÃkhu [Zðwt ¾qçk Vq÷kE sðwt 363 ÃkkrxÞkt çkuMke sðkt ®n{ík nkhe sðe
330 Ënª-ËqÄ{kt Ãkøk hk¾ðku çkÒku Ãkûk{kt hnuðwt 364 ÃkkMkkt yð¤kt Ãkzðkt rLk»V¤íkk {¤ðe
331 ËkÍTÞk WÃkh zk{ Ëuðku Ëw:¾ WÃkh Ëw:¾ Ëuðwt 365 htøk hk¾ðku ðx hk¾ðku
332 ËkÍ fkZðe Mkk{k WÃkh ðuh ðk¤ðwt 366 hkufzwt Ãkh¾kððwt MÃkü fne Ëuðwt
333 Ëkýkt-Ãkkýe YXðkt {kXk rËðMkku ykððk 367 Vk¤ Ãkzðe ÄúkMkfku Ãkzðku
y
334 Ëkýku [ktÃke òuðku «ÞíLk fhe òuðku 368 VtËku h[ðku fkðíkÁt fhðwt
335 ËkË Ëuðe «rík¼kð ykÃkðku 369 Vq÷u ðÄkððwt {kLkÃkqðof ykðfkh
m
336 Ëktík ÃkeMkðk ¢kuÄ «økx fhðku 370 çkèku ÷køkðku f÷tf ÷køkðwt
337 ËktríkÞkt fhðk r[zkELku çkku÷ðwt 371 çkVfk çkku÷kððk ykhk{Úke ¾kðwt
338 rË Qs¤ku Úkðku ¼køÞkuËÞ Úkðku 372 çkºkeMku fkuXu Ëeðk Úkðk W¥k{ ¿kkLk Úkðwt
e
339 ËqÄ{kt Mkkfh ¼¤ðe Mkw¾Ë Mktòuøkku ykððk 373 çk÷k x¤ðe ykVík sðe
340 Ëw:¾Lkkt Íkz Qøkðkt Ëw:¾Lkku Ãkkh Lk hnuðku 374 çkkÃku {kÞko ðuh yríkþÞ Ëw~{Lkkðx nkuðe
341
d
ËwðkoMkkLkku yðíkkh ¾qçk s ¢kuÄe 375 çku Auzk ¼uøkk fhðk {wMkeçkíkÚke økwshkLk [÷kððwt
1
44
342 Ähíke{kt Qíkhe sðwt Ãk¥kku Ãký Lk {¤ðku. 376 çku {kÚkkLkwt MkknrMkf
343
a
Ähíke n÷kðe Lkk¾ðe {w~fu÷ fk{ ÃkqÁt fhðwt. 377 çku ÃkktËzu ÷e÷k Úkðwt ykŠÚkf heíku Mkw¾e Úkðwt
344
61
Äh{ Ä¬ku Úkðku fk{ Lk Úkðwt 378 rçk÷kzeLkk fkuxu ½tx çkktÄðku òu¾{ ðnkuhðwt
c
345 Äkf ¾kE sðe çkef ÃkuMke sðe 379 ¼økehÚk «ÞíLkku yMkkÄhý «ÞíLkku
09
346 Äk¤ku nkÚke çkktÄðku økò WÃkhktíkLkku ¾[o fhðku 380 ¼ýfkhk ðkøkðk ykøkkne Úkðe
A
347 Äq¤ [kxíkwt fhðwt nhkððwt 381 ¼uË ¾q÷ðku hnMÞ «økx Úkðwt
348 Äq¤ WÃkh ÷ªÃký fhðwt ¾kuxk «ÞkMkku fhðk 382 ¼e»{ «rík¿kk yVh rLkýoÞ
98
A
349 Äq¤ Vkfðe xuf íkkuzðe 383 ¼kUÞ ¾kuíkhðe Lke[wt òuðwt
350 Lk¾{kt hkuøk Lk nkuðku MktÃkqýo íktËwhMík nkuðwt 384 {{hku {qfðku ðkík ðÄkhðe
.:8
TH
351 LkMkeçk çku zøk÷kt ykøk¤ nkuðwt f{LkMkeçke ykøk¤ 385 {kÚkkLkwt Vhu÷ ÃkkuíkkLkwt ÄkÞwO fhLkkh
ykððe 386 {kÚkk Mkkxu SðLkk òu¾{u
352 Lkkz Ãkfzðe ¾Át fkhý òýðwt
Mo
387 {kÚku Akýkt ÚkkÃkðkt Lk økktXðwt - yk¤ [zkððwt

353 LkkhËðuzk çku sýkLku ÷zkðLkkh 388 {kÚku [ze sðwt n¬ fhðku
AS
354 Ãkøk ÄkuELku Ãkeðk WÃkfkh {kLkðku 389 {kÚku {khðwt ð¤økkzðwt
355 Ãkøk ½Mkðk Lkknf {nuLkík fhðe 390 {kÚku Ãkzðwt ¼khYÃk Úkðwt
356 ÃkLkkuíke çkuMkðe ÃkzíkeLkk rËðMkku ykððk 391 {kÚku Íkz Qøkðk ¾qçk Ëw:¾ Ãkzðwt
357 Ãkzâwt ÃkkLkwt rLk¼kðe ÷uðwt su íku ðMíkw Mðefkhe ÷uðe 392 {kU [qtxðwt yÃk{kLk fhðwt
358 ÃkÚÚkh Ãkh Ãkkýe {nuLkík ÔÞÚko 393 {kU çkk¤ðwt ríkhMfkh{kt ykððwt
359 ÃkkýeLkk ¼kðu LkSðe ®f{íku 394 {kU çktÄ fhðwt çkku÷íkkt çktÄ fhðwt
360 ÃkkýeËkh íkusMðe 395 {kU ¼hðwt ÷kt[ ykÃkðe
361 Ãkkýe òuðwt þÂõík {kÃkðe 396 {kU {÷fkððwt ¾wþe ÔÞõík fhðe
362 Ãkkýe Wíkkhðwt nhkððwt 397 {u¾ {khðe rðæLk Q¼wt fhðwt
46
398 {eh {khðku Ãkhk¢{ fhðwt 432 yktøk¤eÚke Lk¾ ðuøk¤k ¼uË¼kð hk¾ðku
399 {kuý Lkkt¾ðwt ÔÞÚko ðkík ðÄkhðe 433 yktøk¤e ykÃkðe {ËË fhðe
400 ÷{ýkt Íªfðk ÔÞÚko {kÚkkfqx fhðe 434 ykuAwt ykuAwt ÚkE sðwt «u{{kt íkhçkku¤ ÚkE sðwt
401 ÷û{ýhu¾k {ÞkoËk 435 ykuAwt ykððwt {Lk Ëw:¾ Úkðwt
402 ÷kuZkLkkt [ýk [kððkt {w~fu÷ fk{ fhðwt 436 yuf {k¤kLkk {ýfk Mkh¾uMkh¾k nkuðk
y
403 ð¤íkkt Ãkkýe Úkðkt «¼kð ykuAku Úkðku 437 Qs¤ku Ënkzku Mkkhku Mk{Þ
404 ðxkðe ¾kðwt økuh÷k¼ ÷uðku 438 Wíkhíkkt Ãkkýe ½zÃký, ð¤íkkt Ãkkýe
m
405 ðk½Lkk Ëktík økýðk ¾qçk s yþõÞ fk{ fhðwt 439 ykurnÞk fhðwt çkeòLkwt Ãk[kðe Ãkkzðwt
440 yuf ÷kfzeyu nktfðwt çkÄkLku Mkh¾k økýðk
406 ðuË ¼ýðk yríkþÞ ¼khu fk{ fhðwt 441 EzrhÞku økZ Síkðku Ãkhk¢{ fhðwt
e
407 ®þøkzkt Mkk{kt ¼hkððkt Mkk{Lkku fhðku 442 ŸçkkrzÞwt ykÃkðwt rðÎLk Q¼wt fhðwt
408 Mkkíku ðnký zqçke sðkt çkÄku s ykÄkh Lkü Úkðku 443 Ÿzk Ãkkýe{kt Wíkhðwt òu¾{ ¾uzðwt
409 nku¤e fhðe
d f÷uþ fhðku 444 Ÿ½ nhk{ Úkðe yíÞtík ®[íkk Úkðe
1
410 yzÄku hkux÷ku {¤ðku {ktz Ãkux ¼hkðwt
44
445 y¬÷ WAeLke ÷uðe çkeò ÃkkMkuÚke þe¾ðwt
411
a
yzÄe hkíku ¼khu yøkðz ð¾íku 446 nrhùtÿLkku yðíkkh MkíÞðkËe nkuðwt
412 yzÄwt ÚkE sðwt rVfh fhðe
61 447 fkøkzk Wzðk ftE çkkfe Lk hnuðwt, Wßsz ÚkE sðwt
c
413 y¬÷Lkwt ykuÚk{eh çkwrØ rðLkkLkwt 448 fkøkLkku ðk½ fhðku LkkLke ðkíkLkwt {kuxwt MðYÃk ykÃkðwt
414 y¬÷ økehku {qfðe çkwrØLkku WÃkÞkuøk Lk fhðku
09
449 fkËð Wzkzðku xefk fhðe
A
415 yøkíMÞLkk ðkÞËk ¾qçk ÷ktçkk ðkÞËk 450 fqðk{ktLkwt Ëuzfwt Mktfwr[ík {Lkkuð]r¥kðk¤wt
416 yxf{kt ÷uðwt fuË{kt Ãkqhðwt 451 {Lk ¾kxwt Úkðwt WËkMk Úkðwt
98
A
417 yœku s{kððku «¼kð s{kððku 452 fkuXu Ãkzðwt {kVf ykððwt, yLkwfq¤ ykððwt
418 yZkhu ðktfkt nkuðk çkÄe heíku yÃk÷ûkýwt nkuðwt 453 f{h çkuðze ð¤e sðe ¾qçk {nuLkík fhðe
.:8
TH
419 yËçk hk¾ðe {kLk {ÞkoËk hk¾ðe 454 fk[wt MkkuLkwt hMkk¤ s{eLk
420 yÒk yLku ËktíkLku ðuh nkuðwt ¾qçk s økheçke nkuðe 455 fwnkzeLkku nkÚkku çkLkðwt ÃkkuíkkLkkLku LkwfMkkLk fhe çkeòLku
421 ysðk¤ðwt ykçkY ðÄkhðe {ËË fhðe
Mo
422 y¾kzk fhðk ËeXwt Lk ËeXwt fhðwt 456 ytøkqXku çkíkkððku Lkk Ãkkzðe
AS
423 ykøk ÷økkzðe frsÞku fhkððku 457 fqðku nðkzku fhðku f{kuíku {hðwt
424 ykøk ykufðe ¢kuÄu ¼hkððwt 458 fkLkçkwèe Ãkfzðe ÃkkuíkLke ¼q÷ fçkq÷ fhðe
425 ykt¾ ¾q÷ðe Mkk[e ÃkrhÂMÚkrík Mk{òðe 459 fh{ Vqxu÷kt nkuðkt LkMkeçk MkkÁt Lk nkuðwt
426 ykt¾Lkwt híkLk nkuðwt yíÞtík ðnk÷wt nkuðwt 460 fzðku ½qtxzku niÞk{kt Mk{kððkuLk øk{íkwt fkÞo Ëw:¾Ãkqðof
427 ykt¾ ÷zðe Ëqh Úkðwt MknLk fhðwt
428 ykt¾ r{[k{ýkt fhðkt òuÞwt Lk òuÞwt fhðwt 461 ftXu ¼wòyku hkuÃkðe ¼kð¼eLkwt Mðkøkík fhðwt
429 ykt¾ [ku¤ðe hzðwt 462 fk¤k yûkh fwnkzu {khðk yûkh¿kkLk rðLkkLkwt nkuðwt
430 ykt¾Lke fefe ¾qçk ðnk÷wt 463 ¾kE ÃkeLku {tzðwt ¾tíkÚke Mkíkík fk{{kt {øLk hnuðwt
431 yk Ãkkýeyu {øk Lk [Zðk MkkÁt Ãkrhýk{ Lk ykððwt 464 ¾ku¤ku ÃkkÚkhðku føkhðwt
47
465 økktXLkku ¾e[zku ¾kELku ÃkkuíkkLkk ÄLk{ktÚke ¾[o fheLku 498 økkuXý Aqxk ÚkR sðk fk{fks fhðk {ktzðw
466 [kh ËnkzkLkwt [ktËhýwt Úkkuzk Mk{ÞLkwt Mkw¾ 499 nkfkðkfk ÚkE sðwt çkuçkkf¤k ÚkR sðwt
467 A¤e {hðwt zhÚke [{fe sðwt 500 hkSLkk huz Úkðwt ¾qçk s ykLktË{kt ykðe sðwt
468 Akíke çkuMke sðe ®n{ík økw{kððe 501 Lkkíkøkík{kt ÃkwAkðwt Lkkíkòík{kt ykçkY ðÄðe
469 sz fkZðe {q¤{ktÚke LkkçkqË fhðwt 502 Ãkøk ðk¤eLku çkuMkðwt rLkhktíku çkuMkðwt
y
470 xkZk ÃknkuhLkwt {q¤ {kÚkk rðLkkLkwt 503 Lksh Vuhððe WÃkh WÃkhÚke òuE ÷uðwt
471 Zku÷ ðøkkzðku ònuhkík Úkðe 504 Sð Qze sðku øk¼hkE sðwt
m
472 Úkqtf Wzkððwt ®LkËk fhðe 505 ÃkeX Xkufðe þkçkkþe ykÃkðe
473 yLkuf htøkku òuðk Mkw¾ Ëw:¾ {ktÚke ÃkMkkh Úkðwt 506 hZ ÷køkðe ÷økLke ÷køkðe
474 Ãkux Ãkh Ãkkxwt {khðwt ykSrðfkLkwt MkkÄLk AeLkðe ÷uðwt 507 ðuý hk¾ðwt ð[LkLkwt Ãkk÷Lk fhðwt
e
475 ykt¾Lkwt Ÿzký {kÃkðwt íkkfkík rðþu ÏÞk÷ çkktÄðku 508 niÞwt ¼hkE ykððwt hzðwt ykððwt
476 ½kUMkhe WÃkkzðe sðkçkËkhe ÷uðe 509 fk¤swt Äzfðwt øk¼hk{ý Úkðe
477
d
Lkðwt hfzwt {¤ðwt Mk{Þ ÃkMkkh fhðk fkuE {¤e hnuðwt 510 ôfhkxk QÃkzðk Lkðe EåAkyku òøk]ík Úkðe
1
44
478 ÷ks fkZðe ½q{xku íkkýðku 511 fÃkk¤u ÃkhMkuðku ð¤ðku ¾qçk {nuLkík Ãkzðe
479
a
Lksh [wfkððe ¼q÷ÚkkÃk ¾ðzkððe 512 {kÚku ÷uðwt sðkçkËkhe Mkt¼k¤ðe
480
61
çku ðuý fnuðk ¼÷k{ý {kxu çku þçËku fnuðk 513 økkuÚkkt ¾kðkt Auíkhkðwt
c
481 Sð çkuXku çkuMkðku rLkhktík yLkw¼ððe 514 ykt¾Lku sfze hk¾ðe
rLkrùík çkkçkík Ãkh æÞkLk furLÿík fhðwt
09
482 Sð shkf suðzku nkuðku ftsqMk Mð¼kðLkk nkuðwt
A
483 Sð {kuxku nkuðku WËkh nkuðwt 515 MkkuLkkLkk rËðMkku çkuMkðk Mkw¾þktrík ykððe
484 {kLkíkk V¤ðe {køku÷wt {¤ðwt, EÂåAík «kó Úkðwt 516 æÞkLk ¾U[kðwt ÷ûÞ sðwt
98
A
485 Mkkzeçkkh Lk hk¾ðe Ãkhðk Lk hk¾ðe 517 ík÷ÃkkÃkz Úkðwt yÄehk ÚkE sðwt
486 fkXwt fhðwt þhehLkku çkktÄku Xef Úkðku 518 ÃkiMkkLkkt Íkz nkuðkt Ãkw»f¤ ÄLk nkuðwt
.:8
TH
487 ÓËÞLkku hMk {w¾{kt ykððku ¼kðrð¼kuh çkLke sðwt 519 n¤ðk Vq÷ ÚkE sðwt ®[íkk{wõík ÚkE sðwt
488 ®sËøke {ku¤e ÚkE sðe SðLk LkehMk ÚkE sðwt 520 Íuh «Mkhkððwt Í½zkLku fkhý ykÃkðwt
521 A¤e {hðwt yk½kík yLkw¼ððku
Mo
489 Vkuze ÷uðwt ykðe Ãkzu÷wt fk{ fkuEÃký heíku Ãkíkkððwt

490 ykt¾ku Ãknku¤e Úkðe ykùÞo[rfík Úkðwt 522 ¾÷u÷ ÃknkU[kzðe yz[ý Lkk¾ðe
AS
491 SðLk Mktfu÷e ÷uðwt {]íÞw Ãkk{ðwt 523 ykt¾{kt ykt¾ Ãkhkuððe
492 hMkLkk ½qtx Ãkeðk ¾qçk ykLktË {kýðku yufçkeò íkhV yufexþu òuðwt
493 {kuZwt Ãkuhðe ÷uðwt yýøk{ku çkíkkððku 524 niÞwt Ãkeøk¤ðwt ËÞk yLkw¼ððe
494 ÷qZfe sðwt {]íÞw Ãkk{ðwt 525 Mkkuz íkkýeLku MkqE sðwt {]íÞw Ãkk{ðwt
495 Ãkux ¼heLku Vhðwt 526 {Lk{kt ðkík XMkðe Mk{s{kt ykððwt
rLk®ùík ÚkRLku Vhðwt, çkurVfh ÚkRLku Vhðwt 527 çkkÚk ¼hðe Lkku Mkk{Lkku fhðku
496 ¾e÷ku ÚkE sðwt 528 ¾¼u nkÚk {qfðk Äehs ykÃkðe
suðe nkuÞ íkuðe ÃkrhÂMÚkrík{kt ÂMÚkh ÚkR sðwt 529 nkuX ÃkeMkðk økwMMku Úkðwt
497 ykt¾ku Vkxe sðe ¾qçk s ykùÞo yLkw¼ððwt 530 feŠík Äq¤{kt {¤e sðe «ríkckLku nkrLk ÃknkU[ðe
48
531 sz{q¤Úke W¾uze Lkk¾ðwt Mk{q¤økku Lkkþ fhðku ÷kz ÷zkððkt, ¾qçk ykËh Mkífkh fhðku
532 ytfwþ ÷R ÷uðku rLkÞtºký{ktÚke {wõík fhðwt 565 yxf{kt ÷uðwt fuË Ãkfzðwt
533 þhMktÄkLk fhðwt ÷ûÞ MkkÄðwt 566 yzÄe hkíku fxkufxe, {w~fu÷eLkk Mk{Þu
534 {rík {khe sðe Wfu÷ Lk szðku 567 y®zøkku ÷økkððku nX, ykøkún fhe çkuMkðwt
535 {nkuhe QXðwt ¾e÷e QXðwt 568 yËçk hk¾ðe {kLk{ÞkoËk ò¤ððe
y
536 yktËkur÷ík ÚkE QXðwt hku{ktr[ík ÚkR QXðwt 569 y¼hkEyu [zkððwt fk{ çktÄ fhe Ëuðwt
537 nkÚk Ëuðku {ËË fhðe 570 yÚko Mkhðku nuíkw rMkØ Úkðku
m
538 f¤ ð¤ðe ¼kLk{kt ykððwt 571 yð¤k ÃkkMkk Ãkzðk økýíkhe ¾kuxe Ãkzðe
539 ík÷ðkh íkkýðe Mkt½»ko{kt Qíkhðwt 572 ytfu fhðwt Ãkkfwt fhðwt, ÷¾kðe ÷uðwt
540 ykt¾ku Xhðe Mktíkku»k Úkðku 573 ytøkqXku Ãkkzðku {tswhe ykÃkðe, Mkne fhðe
e
541 fkLk Ëuðk æÞkLkÚke ðkík Mkkt¼¤ðe 574 ytÄkhkt ykððkt íkB{h ykððe, Lk Ëu¾kðwt
542 {qALkku Ëkuhku Vqxðku swðkLke ykððe 575 ytÄkhk{kt hnuðwt y¿kkík hnuðwt
543
d
íkzfk-AktÞk òuðk Mkw¾ Ëw:¾Lkku yLkw¼ð fhðku 576 ykfkþ{kt Qzðwt Lkfk{wt Vw÷kE sðwt
1
44
544 ¼uË Ãkk{e sðku hnMÞ Mk{òR sðwt 577 ykfkþ - Ãkkíkk¤ yuf fhðkt
545
a
ðkík fkÃkðe ðkíkLkwt ¾tzLk fhðwt, rðhkuÄ fhðku fkuE «ÞíLk çkkfe Lk hk¾ðku
578 ykfkþ nuXu ÷kððwt yþõÞ fk{ þõÞ çkLkkððwt
546
61
ykt¾ {¤e sðe rLkÿk ykðe sðe
c
547 økkzwt økçkzðwt ÄtÄku [k÷ðku 579 yk¾wt fku¤w þkf{kt sðwt økV÷ík - {kuxe ¼q÷ Úkðe
580 yk¾k økk{Lkku Wíkkh
09
548 ¾ku ¼q÷e sðe Lk ¼q÷kÞ íkuðku ÃkkX ¼ýkððku
A
549 Ãkøk ík¤u nkuðwt yufË{ LkSf nkuðwt økk{Lkku ¾hkçk{kt ¾hkçk ÔÞÂõík
550 ykt¾ {ktzðe Äkhe ÄkheLku æÞkLkÚke òuðwt 581 yk½wt ÃkkAwt fhðwt ¾hwt ¾kuxwt fhðwt, AwÃkkððwt
98
582 ykzu ykððwt fLkzðwt, {w~fu÷eYÃk çkLkðwt

A
551 {Lk{kt økktX çktÄkR sðe{sçkwík {kLÞíkk çktÄkE sðe

552 niÞwt ff¤e QXðwt ¾qçk ðuËLkk Úkðe 583 ykzu Qíkhðwt yÃkþwfLk Úkðk
.:8
TH
553 çkkS Äq¤{kt {u¤ððe ÞkusLkk rLk»V¤ sðe 584 ykzwt ðuíkhðwt çkøkkze {wfðwt
554 Ãkux ykÃkðwt {LkLke økwó ðkík sýkððe 585 ykzku yktf ðk¤ðku nË fhðe
586 ykËwt ¾kELku {tze Ãkzðwt ¾qçk {nuLkík fhðe
Mo
555 økqzk ¼ktøke sðk ®n{ík síke hnuðe

556 ftXu ¼wòyku hkuÃkðe ¼kð¼eLkwt Mðkøkík fhðwt 587 ykt¾Lkwt híkLk {qÕÞðkLk - yíÞtík ðnk÷wt
AS
557 Ík¤ QXðe ¾qçk ¢kuÄ Úkðku 588 ykt¾ {khðe Eþkhku fhðku
558 ðkhe sðwt rVËk ÚkR sðwt 589 ykt¾ ÷k÷ fhðe økwMMku Úkðwt
559 Lkkf sðwt ykçkY sðe, çkËLkk{ Úkðwt 590 ykt¾ Êe÷q sðe Mkk[e ÃkrhÂMÚkrík Mk{òðe
560 ¾ktzkLke Äkhu [k÷ðwt 591 ykt¾{kt Äq¤ Lkk¾ðe Ëøkku Ëuðku, Auíkhðwt
yíÞtík rðfx ÃkrhÂMÚkrík{kt Sððwt 592 ykt¾uÚke Qíkhe sðwt {kLk økw{kððwt
561 y¬÷ [k÷ðe Mk{sðwt, MkqÍ Ãkzðe 593 ykt¾ku fkZðe økwMMku fhðku
562 y¬÷Lkku ykuÚk{eh zVku¤, {w¾o, çkuðfqV 594 ykt¾ku ÷zðe ðuh-Íuh çktÄkðwt
563 y¾kzk fhðk rð÷tçk fhðku, òuÞwt Lk òuÞwt fhðwt 595 yktxe Ãkzðe yý çkLkkð Úkðku
564 yAkuðkLkkt fhðk 596 yktíkhku hk¾ðku ¼uË¼kð hk¾ðku
49
597 yktMkw ÷qAðkt rË÷kMkku ykÃkðku 631 fkLku Ähðwt Mkkt¼¤ðwt, æÞkLk{kt ÷uðwt
598 W[k¤k ¼hðk ½hçkkh ¾k÷e fhe sðwt 632 fkMk¤ fkZðwt ¾ík{ fhðwt, {khe Lkk¾ðwt
599 Wíkkhe Ãkkzðwt {kLk¼tøk fhðwt 633 fk¤su xkZf ð¤ðe Mktíkku»k Úkðku
600 WËh ¼hðwt økwshkLk [÷kððwt 634 fk¤ [Zðku økwMMkku ykððku
601 WËknhý ÷uðwt Mk{sðwt, Äzku ÷uðku 635 fk¤kt - Äku¤k fhðkt ¾kuxkt fkÞkuo fhðk
y
602 WÃkh Ãkzðwt çkkusYÃk Úkðwt, nheVkE{kt Qíkhðwt 636 ®f{ík fhðe fËh fhðe
603 ôçkkrzÞwt fhðwt íkkuVkLk fhðwt 637 fktfhe [k¤ku fhðku íkkuVkLk fhðwt, {~fhe fhðe
m
604 Qs¤u ÷qøkzu zk½ ykçkhw WÃkh f÷tf 638 fezeÞkhwt Q¼hkððwt ÷kufkuLkwt xku¤wt ¼uøkwt Úkðwt
605 QXkt ¼ýkððkt Auíkhðwt, ¾kuxwt ¼h{kððwt 639 fqíkhkLkkt {kuíku {hðwt ¾hkçk nk÷ík{kt {hðwt
606 QLke ykt[ Lk ykððe shkÃký LkwfMkkLk Lk Úkðwt 640 fqðk{ktLkku Ëuzfku Mktfwr[ík rð[khku
e
607 Ÿ[u [zkððwt ¾kuxkt ð¾ký fhðkt 641 fuzku {qfðku ÃkeAku Akuzðku
608 Ÿ[wt {qfðwt (fk{) Ãkíkkððwt, Ãkqýo fhðwt 642 fuMkrhÞk fhðk {hrýÞk ÚkELku ÷zðwt
609
d
ŸÄk ÄtÄk fhðk ¾kuxkt fk{ fhðk 643 fkufzwt økqt[ððwt Wfu÷ Lk ykððku
1
44
610 ŸÄw {khðwt ¼q÷ fhðe 644 fkufzwt ð¤e sðwt Mktfku[kE sðwt
611
a
ŸÄw ð¤e sðwt çkøkze sðwt 645 fkuýeyu økku¤ ÷økkzðku ÷k÷[ ykÃkðe
612
61
yufLkk çku Lk Úkðwt {¬{ hnuðwt, SË Lk Akuzðe 646 ¾çkh ÷E Lkk¾ðe Ä{fkððwt
c
613 yuf {k¤kLkk {ýfk Mkh¾u Mkh¾k nkuðwt 647 ¾¼ku Úkkçkzðku þkçkkþe ykÃkðe
09
614 yufzku fhðku Mkt{rík ykÃkðe, fçkq÷ fhðwt 648 ¾h¾hu sðwt þkuf ÔÞõík fhðk suðwt
A
615 ykuAwt ykððwt {Lk Ëw:¼kððwt, ¾kuxwt ÷køkðwt 649 ¾hkçku [zðwt çkhçkkË Úkðwt
616 ykuzLkwt [kuz ðuíkhðwt Mkkð rðr[ºk fhe Ëuðwt 650 ¾t¾uhe ÷uðwt Ãkzkðe ÷uðwt, ÷qtxe ÷uðwt
98
A
617 ykuhíkku hne sðku {LkLke EåAk {Lk{kt hnuðe 651 ¾qýku Ãkk¤ðku ðiÄÔÞLkku þkuf Ãkk¤ðku
618 ff¤e QXðwt Ëw:¾e Úkðwt 652 ¾ku¾hwt fhðwt Mk¾ík {kh {khðku
.:8
TH
619 fzðe S¼ fhðe yr«Þ çkku÷ðwt 653 ¾ku¤u çkuMkkzðwt Ë¥kf ÷uðwt
620 fMk fkZðku ÃkqhuÃkqhku ÷k¼ ÷uðku 654 ¾ku¤ku ÃkkÚkhðku rðLktíke fhðe
Mo
621 fÃkzkt Wíkhkððkt çkuEßsík fhðku 655 økØk ðiíkhwt fhðwt ¾qçk {nuLkík fhðe
622 fÃkk¤u nkÚk Ëuðku rLkhkþ Úkðwt 656 økÄuzk økðkðwt ¾qçk MkMíkw nkuðwt
AS
623 f¤ ð¤ðe rLkhktík fu þktrík Úkðe 657 øk{ ¾kðe Äehs hk¾ðe
624 ftXe çkktÄðe rþ»Þ çkLkðwt, Mðefkh fhðku 658 økÕ÷kt íkÕ÷kt fhðkt MkeÄku sðkçk Lk ykÃkðku
625 fkøkLkku ðk½ fhðku 659 øk¤[e Ëkçke Ëuðe {khe Lkk¾ðwt
LkSðe çkkçkíkLku {kuxwt MðYÃk ykÃkðwt 660 øk¤wt fkÃkðwt rðïkMk½kík fhðku
626 fk[wt fkÃkðwt Wíkkð¤ fhe fk{ çkøkkzðwt 661 øk¤u ÷økkzðwt ðnk÷ fhðwt
627 fkXwt fkZðwt Ãkrhýk{ ÷kððwt 662 økk{Lkku Wíkkh ¾hkçk {kýMk
628 fýe fkuze Lk nkuðe økheçk nkuðwt 663 økktX Ãkzðe {Lk{kt Ãkqðkoøkún çktÄkðku
629 fkLkLkk Zkfk Q½zðk Mkk[e ÂMÚkrík Mk{òððe 664 økw÷ktx {khðe rð[kh çkË÷ðku
630 fkLk Ãkfzðk ¼q÷ fçkq÷ fhðe 665 økku¤ - Äkýk ðnU[ðk ykLktË ÔÞõík fhðku
50
666 ½zeLkk Aêk ¼køk{kt òuíkòuíkk{kt 701 ZtZuhku Ãkexðku ònuh fhðwt
667 ½h {ktzðwt ÷øLk fhðwt 702 Ze{ Zk¤ðwt ¾qLk fhðwt
668 ½kx ½zðku ÞwÂõík - «Ãkt[ fhðku 703 Zku÷ ðøkkzðku òuh þkuhÚke ònuhkík fhðe
669 ½e-fu¤kt Úkðk ¾qçk ÷k¼ Úkðku 704 íkzfku - AktÞzku ðuXðku Mkw¾ Ëw:¾ yLkw¼ððkt
670 ½qtxzk øk¤ðk yÃk{kLk MknLk fhðwt 705 íkzkfk {khðk økÃÃkk {khðk
y
671 ½kurzÞwt çktÄkðwt MktíkkLk Úkðwt 706 íkzkfku Ãkzðku yýÄkÞkuo ÷k¼ Úkðku
672 ½ku¤eLku Ãke sðwt Lk økýfkhðwt 707 íkr¤Þwt Ëu¾kðwt ¾qxe sðwt, ¾÷kMk Úkðwt
m
673 [f{f Íhðe íkfhkh Úkðe, çkku÷k[k÷e Úkðe 708 íktøk fhðwt Mkíkkððwt
674 [hçke [zðe yr¼{kLkÚke Afe sðwt 709 ík÷ÃkkÃkz ÚkE sðwt yÄehwt çkLkðwt
675 [ku¤eLku [efýwt fhðwt ðkíkLkwt rLkhÚkof ÷tçkký fhðwt 710 íkk¤e ykÃkðe Mkt{rík ykÃkðe, Axfe sðwt
e
676 A¬ ÚkE sðwt rËø{qZ ÚkE sðwt 711 íkw{khu [zðwt rð÷tçk{kt Ãkzðwt
677 Akíke øksøks Vw÷ðe yríkþÞ ykLktË Úkðku 712 íkk÷ òuðku ík{kþku òuðku
678
d
Akíke fXý fhðe ®n{ík hk¾ðe 713 ºkkzku h[ðku fkðíkhwt fhðwt
1
44
679 Akíke r[hkE sðe ¾qçk Ëw:¾ Úkðwt 714 ºkeswt Lkuºk W½kzðwt fkuÃkkÞ{kLk Úkðwt
680
a
AkÃkku {khðku yufkyuf nw{÷ku fhðku 715 ÚkkÃk ¾kE sðe AuíkhkE sðwt
681
61
Ak÷ Akuzðku ÃkeAku Akuzðku 716 Úkªøkzwt {khðwt fk{[÷kW WÃkkÞ fhðku
c
682 Aktxk Qzðk yMkh Úkðe 717 Ë{ fkZðku ¾qçk Úkfðe Lkk¾ðwt
09
683 Auzku ÃkkÚkhðku ykSS fhðe 718 Ë{ ¼ezkððku Ä{fkððwt
A
684 òík íkkuze Lkk¾ðe íkLkíkkuz {nuLkík fhðe 719 Ëþk çkuMkðe ¾hkçk rËðMkku ykððk
685 S¼Lkku fq[ku fhðku fne fneLku Úkkfe sðwt 720 ËkZu ð¤økðwt MðkË hne sðku
98
A
686 S¼kòuze fhðe íkfhkh fhðe 721 Ëkýku [k¾e òuðku «ÞíLk fhðku
687 Sð [fzku¤u [zðku yMðMÚk çkLke sðwt 722 Ëk¤{kt fk¤wt nkuðwt A¤fÃkx fu ÃkkÃk nkuðwt
.:8
TH
688 Sð íkk¤ðu [kuxðku ¼khu W[kx Úkðku 723 ËrhÞku W÷u[ðku yþõÞ fk{ fhðwt
689 Sð{kt Sð ykððku þktrík Úkðe 724 Ëtøk ÚkE sðwt ykùÞo Ãkk{ðwt
Mo
690 Í{u÷ku ÚkE sðku xku¤wt ÚkE sðwt 725 Ëktíku íkhýwt ÷uðwt nkh fçkq÷ fhðe
691 Íeýwt fktíkðwt E»Þko ykððe 726 rËðMk Vhðku ¼køÞ çkË÷kðwt
AS
692 x¬h ÷uðe {wfkçk÷ku fhðku 727 Ëeðku ÷RLku fqðk{kt Ãkzðwt
693 xÃkfe Ãkzðwt yku®[íkw ykððwt òýe òuELku {w~fu÷e{kt {wfkðwt
694 xnu÷ Lkk¾ðe rðLktíke fhðe 728 Äkf çkuMkkzðe «¼kð Ãkkzðku
695 xktrxÞku fkZðku MktçktÄ íkkuze Lkk¾ðku 729 Äq¤ Wzkzðe fkuELkwt ½Mkkíkwt çkku÷ðwt
696 Xtzw Ãkkýe huzðwt rLkhwíMkkrník fhðwt 730 LkÏ¾kuË sðwt Ãkqhe ÃkkÞ{k÷e Úkðe, yÃkwºk Úkðwt
697 XuMk ÃknkU[kzðe yk½kík ykÃkðku 731 Lkkf fÃkkE sðwt ykçkÁ sðe
698 ztfku ðkøkðku Lkk{Lkk Úkðe 732 Lkkíkhwt fhðwt ÃkwLk÷oøLk fhðk
699 zkx ðk¤ðku {kuxwt LkwfMkkLk fhðwt 733 Lkk{ f{kððwt Eßsík {u¤ððe
700 zk{ Ëuðku {nuýkt {khðk 734 Ãkøk fhe sðwt yá~Þ ÚkE sðwt, [kuhkE sðwt
51
735 Ãkøk ík¤u hu÷ku nkuðku ÃkkuíkkLkku Ëku»k nkuðku 770 {Lk Ÿ[wt Úkðwt yýçkLkkð Úkðku
736 Ãkøk Lk WÃkzðk Mktfku[ Úkðku 771 {LkLke {Lk{kt hne sðe EåAk yÄqhe hnuðe
737 Ãkøk ðk¤eLku çkuMkðwt rLkhktík yLkw¼ððe 772 {{ík Ãkh ykðe sðwt nX Ãkfzðe
738 ÃkÚkhku Lkk¾ðku rðÎLk Q¼wt fhðwt 773 {h[kt ÷køkðkt ¾kuxwt ÷køkðwt, heMk [zðe
739 ÃkhMkuðku Aqxðku øk¼hk{ý Úkðe 774 {Mkfku {khðku ¾wþk{ík fhðe
y
740 Ãknkz íkqxe Ãkzðku ½ýe {kuxe ykVík ykððe 775 {k¾ý ÷økkððwt ¾wþk{ík fhðe
741 Ãkkýe çkíkkððwt íkkfkík çkíkkððe 776 {kA÷kt Äkuðkt Íkxfýe fkZðe
m
742 Ãkkýe {qfðwt «rík¿kk ÷uðe 777 {kÚkwt {khðwt rçkLksYhe Ë¾÷ fhðe
743 ÃkktËzu Ãkkýe Ãkkðwt ¾qçk Ëw:¾ ykÃkðwt, rhçkkððwt 778 {kÚku Akýkt ÚkkÃkðkt fÌkk{kt Lk hnuðwt
744 ÃkktÃký ¼khu Úkðe Ÿ½ ykððe 779 {eýLke Zªøk÷e yíÞtík fku{¤
e
745 ÃkeX Úkkçkzðe þkçkkþe ykÃkðe 780 {wêe ¾q÷e sðe ¼uË ¾wÕ÷ku Ãkzðku
746 ÃkuxLkku ¾kzku Ãkqhðku økwshkLk [÷kððwt 781 {kuZk ÃkhÚke {k¾ Lk Wzðe rLkçko¤ nkuðwt
747
d
Ãkux{kt Ëktík nkuðku ytíkh{kt ðuh¼kðLkk nkuðe 782 {kuZk{kt {øk ¼hðk {qtøkk hnuðwt
1
44
748 ÃkiMkkLkwt Ãkkýe fhðwt ÃkiMkk Wzkðe Ëuðk 783 {kuZwt Ãkze sðwt þh{kE sðwt
749
a
Ãkkuçkkhk økýðk LkkMke sðwt 784 {kuh {khðku Ãkhk¢{ fhðwt
750
61
Ãkkuhku ¾kðku rðhk{ fhðku 785 {kU Äkuðk sðwt íkf økw{kððe
c
751 VLkk ÚkE sðwt fwhçkkLk ÚkE sðwt 786 hkE [zðe økwMMku Úkðwt
09
752 Vk¤ Ãkzðe ÄúkMkfku Ãkzðku 787 hkíkwt Ãke¤wt ÚkR sðwt ¢kuÄkÞ{kLk Úkðwt
A
753 Vkhøkíke ykÃkðe MktçktÄ íkkuze Lkk¾ðku 788 hkux÷ku x¤e sðku økwshkLk yxfe sðwt
754 Vq÷eLku Vk¤fku Úkðwt çktVkþku {khðe 789 ÷{ýu nkÚk ËELku çkuMkðwt níkkþ ÚkE sðwt
98
A
755 Vqtfe {khðwt Wzkze Ëuðwt 780 ÷kfzkLkku ÷kzwt {w~fu÷ fk{
756 Vkuz Ãkkzðku rðøkíku Mk{òððwt 781 ÷kuZkLkk [ýk [kððk Mk¾ík Ãkrh©{ fhðku
.:8
TH
757 çkèku ÷køkðku f÷tf ÷økkzðwt 782 ÷kuneLkwt Ãkkýe Úkðwt ¾qçk {nuLkík Ãkzðe
758 çkË÷ku ÷uðku ðuh ðk¤ðwt 783 ðz ðktËhkt ¾qçk íkkuVkLke
Mo
759 çkkS økkuXððe ÞwÂõík h[ðe 784 ðkíkkuLkkt ðzkt fhðkt Lkfk{e ðkíkku fhðe
760 çkkh{ku [tÿ nkuðku yýçkLkkð nkuðku 785 þehk {kxu ©kðf Úkðwt ÷k÷[Úke {kLke sðwt
AS
761 çkkhýu nkÚke Íq÷ðk ¾qçk ©e{tík nkuðwt 786 ©e økýuþ fhðk fkÞoLkku «kht¼ fhðku
762 rçk÷kzkt çkku÷ðkt ¾qçk ¼q¾ ÷køkðe 787 MkÃkkzwt [zðwt WÃkfkh fhðku
763 çkuzku Ãkkh fhðku rðsÞ {u¤ððku 788 Mkkze çkkh Lk nkuðe økhs Lk nkuðe
764 ¼ðkzk fhðk çkËLkk{e fhðe 789 MkkíkuÞ ðnký zqçke sðkt çkÄku s ykÄkh Lkü Úkðku
765 ¼kE-çkkÃkk fhðk ykSS fhðe 790 MkkhktðkLkkt ÚkE sðkt çkÄw þktríkÚke Ãkkh Ãkzðwt
766 ¼uòLkwt Ënª Úkðwt {øks Úkkfe sðwt 791 MkkuLkkLke ò¤ Ãkkýe{kt Lkk¾ðe rLkhÚkof çkku÷ðwt
767 {økLkwt Lkk{ {he Lk Ãkkzðwt fþwt çkku÷ðwt Lknª 792 nÚku¤e{kt Úkqtfkððwt ¾qçk ÷kz ÷zkððk
768 {zkøkktX Ãkzðe økqt[ Ãkzðe 793 nÚku¤e{kt [ktË Ëu¾kzðku {kuxe ykþkyku ykÃke Xøkðwt
769 {íkwt {khðwt Mkne fhðe 794 nðk{kt çkk[fkt ¼hðk r{ÚÞk «ÞíLk fhðku
52
795 nkÚk fk¤k fhðk ¾hkçk fk{ fhðk 799 nktÕ÷kt fwMíke fhðkt ¾kðkLkk MkktMkk nkuðk
796 nkÚk {khðku [kuhe fhðe 800 niÞwt r[hkE sðwt ¼khu ðuËLkk Úkðe
797 nkòt økøkze sðkt Lkk®n{ík ÚkE sðwt 801 nkuþ Qze sðk øk¼hkE sðwt
798 ÓËÞ Ãkeøk¤ðwt ËÞkLke ÷køkýe Úkðe 802 niÞwt Lkk[e QXðwt ykLktrËík ÚkE WXðwt
my
d e
1
44
a
61
c
09
A
98
A
.:8
TH
Mo
AS
53
fnuðíkku
1 frsÞkLkwt {q¤ nktMke------------------------------------------------------------------ fkuELke {~fhe Úke frsÞku ÚkkÞ
2 frsÞkLkwt {kU fk¤wt ----------------------------------------------------------------- Í½zkLkwt Ãkrhýk{ ¾hkçk s ykðu
3 fzðwt ykuMkz {k s ÃkkÞ ------------------------------------------------------------------ rníkLke ðkík rníkuåAw s fhu
y
4 f{ ¾kLkk ykih øk{ ¾kLkk ------------------------------------------------------------ ykuAwt ¾kðwt yLku Äehs Ähðe
m
5 f{ íkkfkík yLku økwMMkk çknkuík ------------------------------------------------------ ®n{ík ykuAe yLku økwMMkku ðÄkhu
6 fhfMkh çkeòu ¼kE Au ---------------------------------------------------- fhfMkh {kýMkLke su{ {ËËYÃk ÚkkÞ Au
7 fh{{kt fkurzÞwt íkku ½e õÞktÚke {¤u ------------------------------------ LkMkeçk{kt s fXýkE nkuÞ íkku Mkw¾ õÞktÚke {¤u
e
8 fhýe íkuðe ¼hýe ------------------------------------------------------------------------- suðkt f{kuo íkuðk Ãkrhýk{
9 fhðk økÞk ftMkkhLku ÚkE økE Úkw÷e -------------------------------------------------MkkÁt fhðk síkkt fk{ çkøkze sðwt
10
d
fh ¼÷k nkuøkk ¼÷k ------------------------------------------------------------------- MkkÁt fhLkkhLkwt MkkÁt s ÚkkÞ
1
11 f¤Úke ÚkkÞ íku çk¤ Úke Lk ÚkkÞ ------------------------------------------------------------------- çk¤ fhíkkt çkwrØ [zu
44
12
13
a
fkøkLkku ðk½ fhðku ------------------------------------------------------------------ LkkLke ðkíkLku {kuxwt MðYÃk ykÃkðwtT
fkøkLkwt çkuMkðwt Lku zk¤Lkwt ¼ktøkðwt -------------------------------------------------------------- yfM{kíku ½xLkk çkLkðe
61
c
14 fkøkzkLku fkuxu híkLk ---------------------------------------------------------------- yÞkuøÞ ÃkkºkLku Mkkhe ðMíkw {¤ðe
15 fk{ fhu íku fk{ý fhu ----------------------------------------------------------------------- fk{ fhu íku ðnk÷k ÷køku
09
A
16 fk{ fk{Lku þe¾ðu -------------------------------------------------------------------------- fk{Úke Lkðwt òýðk {¤u
17 fkþeyuÞ fkøkzk fk¤k ------------------------------------------------------------------- çkÄu yuf Mkh¾e ÃkrhÂMÚkrík
98
18 fk¤k yûkh ¼UMk çkhkçkh ------------------------------------------------------------------- y¼ý - y¿kkLke nkuðwt

A
19 fezeLku fý Lku nkÚkeLku {ý -------------------------------------------- suðe suLke sYrhÞkík yuðwt ¼økðkLk íkuLku ykÃku
.:8
20 fw{¤wt Íkz ðk¤eyu íku{ ð¤u ------------------------------------------------------------LkkLkÃký{kt Mkkhe xuðku ÃkzkÞ

TH
21 fqíkhkLke ÃkqtAze ðktfe íku ðktfe--------------------------------------------------------- «ký yLku «f]rík çkË÷kÞ Lknª
22 fqðk{ktLkku Ëuzfku ---------------------------------------------------------------------------------- Mktfwr[ík árüðk¤ku
Mo
23 fqðk{kt nkuÞ íkku nðkzk{kt ykðu --- {k çkkÃk{kt MktMfkh nkuÞ íkku çkk¤fku{kt íku Wíkhu, Lkrn íkku çkk¤fku MktMfkh neLk hnu
24 fku÷MkkLke Ë÷k÷e{kt nkÚk fk¤k ----------------------------------------------------- ¾hkçk fk{{kt çkËLkk{e s {¤u
AS
25 fkux{kt {k¤k y™u niÞu ÷k¤k -------------------------------------------------- çknkhLkwt y™u ytËhLkwt ðíkoLk swËwt nkuðwt
26 fkuELke xkuÃke fkuELkk {kÚku ---------------------------------------------------------------- sðkçkËkhe çkeòLku MkkUÃkðe
27 fktfhu - fktfhu Ãkk¤ çktÄkÞ ------------------------------------------------------ LkkLkk - LkkLkk fk{Úke {kuxwt fk{ ÚkkÞ
28 fwt¼kh fhíkkt økÄuzkt zkÌkkt --------------------------------------------------------------- þuX fhíkkt økw÷k{ [rZÞkíkku
29 õÞkt hkò ¼kus Lku õÞkt øktøkwt íku÷e --------------------------------------------------- ykMk{kLk s{eLkLkku Vhf nkuðku
30 ¾kzku ¾kuËu íku Ãkzu -------------------------------------------------------------------------------------- fhu íkðwt Ãkk{u
31 ¾kíkh WÃkh rËðu÷ ---------------------------------------------------------------------------------- ¾[o{kt ðÄw ¾[o
32 ¾k÷e [ýku ðkøku ½ýku -------------------------------------------------------------------- yÄqhku ½zku A÷fkÞ ½ýku
33 ¾k¤u zq[ku Lku Ëhðkò {kuf¤k ------------------------------------- LkkLke ðMíkwLke ®[íkk fhu Lku {kuxwt LkwfMkkLk MknLk fhu
54
34 ¾kuxku YrÃkÞku ðÄkhu [¤fu ---------------------------------------------------------------- ykuAwt Ãkkºk ðÄkhu zku¤ fhu
35 ¾kuæÞku ôËhLku ¼kuøkðu ¼kuhªøk ------------------------------------------------- fkuE ðMíkwLkku ÷k¼ çkeòu fkuE {u¤ðu
36 ¾kuãku zwtøkh Lku LkeféÞku ôËh ------------------------------------------------- ¾qçk {nuLkík ÃkAe Ãkrhýk{ þqLÞ ykðu
37 ¾wËk {nuhçkkLk íkku økÄk Ãknu÷ðkLk ----------------------------- EïhLke f]Ãkk nkuÞ íkku rLkçko¤ Ãký çk¤ðkLk çkLke þfu
38 ¾wþk{ík íkku ¾wËkLku Ãký ÃÞkhe Au ------------------------------------------------------------------ ð¾ký MkkiLku øk{u
y
39 økhs økktXu Lku rðãk ÃkkXu ---------------------------------------------------------- ÃkiMkk ÃkkMku yLku rðãk {kuZu òuEyu
40 økhs MkheLku ðiË ðuhe ------------------------------------------------------------------ MðkÚko Ãkqhku yux÷u MktçktÄ Ãkqhku
m
41 økhsu økÄuzkLku çkkÃk fnuðku ------------------------------------------------------------ økhs{kt Ãkkºkíkk òuðkíke LkÚke
42 økkßÞk {un ðhMku Lkrn ----------------------------------------------------------------------- çkku÷u íku fhe þfu Lknª
43 økk{Lku {kuZu økhýwt Lkk ËuðkÞ ---------------------------------------------------------- çkÄkLku çkku÷íkk hkufe Lk þfkÞ
e
44 økkÞ ðk¤u íku økkuðk¤ ----------------------------------------------------------------------------fk{ fhu íku WÃkÞkuøke
45 økkÞLku Ëkune fqíkheLku Ãkkðwt ------------------------------------------------------------------------- {nuLkík ÔÞÚko sðe
46
d
øktøkk LkkÌkkt ------------------------------------------------------------------------------------------- Ãkkh Ãkze økÞk
1
44
47 økktzkLkk økk{ Lk nkuÞ ---------------------------------------------------------- økk{{kt yufkË s {kýMk økktzku nkuÞ
48
a
½h Vqxu ½h òÞ ---------------------------------------------------------------- ytËhku - ytËh ¼uË Ãkzíkkt þºkw Vkðu
49
61
½h ðu[eLku íkehÚk fhðwt -------------------------------------------------------------------------- LkwfMkkLk MknLk fhðwt
c
50 ½hzkt økkzkt ðk¤u -------------------------------------------------------------------------- yLkw¼ðe s WÃkkÞ çkíkkðu
09
51 ½hLkk ¼wðk ½hLkk òøkrhÞk --------------------------------------------------------------- MktçktÄeyku yu ÷k¼ ÷uðku
A
52 ½hze ½kuze Lku ÷k÷ ÷økk{ -------------------------------------------------------------------½zÃký{kt þ]tøkkh fhðku
53 ½hLke {wh½e Ëk¤ çkhkçkh ----------------------------------------------------------- ½hLke ðMíkwLke ®f{ík Lk økýkÞ
98
A
54 ½hLkku òuøke òuøkxku ---------------------------------------------------------------- ½hLkk {kýMkLke ®f{ík Lk økýkÞ

55 ½hLkkt Akufhkt ½txe [kxu ------------------------------------------------ ½h{kt íkf÷eV nkuÞ yLku yLÞLku {ËË fhu íku
.:8
TH
56 ½kt[eLkku çk¤Ë XuhLkku Xuh -------------------------------------------------------- yÚko ðøkhLkk fk{{kt «økrík Lk ÚkkÞ
57 ½e Zku¤kÞ íkkuÞ ¾e[ze{kt ----------------------------------------------------------- ÃkkuíkkLkk s {kýMkLku ÷k¼ ÚkkÞ
Mo
58 ½uxe [hðk òÞLku QLk {qfeLku ykðu --------------------------------- ÷k¼ ÷uðk økÞk nkuÞ yLku LkwfMkkLk ðuXeLku ykðu
59 ½uh ½uh {kxeLkk [q÷k -------------------------------------------------------------- ËhufLkk ½h{kt Mkh¾k «&™ku nkuÞ
AS
60 ½uh çkuXkt øktøkk ---------------------------------------------------------------------------- Mkk{u [k÷eLku VkÞËku Úkðku

61 ½ku {hðkLke ÚkkÞ íÞkhu ðk½he ðkzu òÞ--------------------------------------- LkwfMkkLk ÚkðkLkwt nkuÞ íÞkhu fw{rík MkqÍu
62 ½kuze Aqxu ½kuzku Aqxu -------------------------------------------------------------- ¼rð»Þ{kt þwt ÚkðkLkwt Au fkuLku ¾çkh
63 [f÷e LkkLkeLku Vifzku {kuxku ----------------------------------------------------------------------økò WÃkhktíkLke ðkík
64 [zò çkuxk þq¤e Ãkh -------------------------------------------------------------------- ðnk÷ çkíkkðe fkMk¤ fkZðwt
65 [{ze íkqxu Ãký Ë{ze Lk Aqxu -----------------------------------------------------Ëw:¾ MknLk ÚkkÞ Ãký ÄLk Lk ¾[koÞ
66 [{ífkh íÞkt Lk{Mfkh --------------------------------------------------------------------------- zh rðLkk Lk{u Lknª
67 [kh {¤u [kux÷k íkku ¼køku fkuELkk ykux÷k ------------------------------ [kh Mºkeyku {¤u yux÷u fkuELke ®LkËk s fhu
68 ®[íkk r[íkk Mk{kLk -------------------------------------------------------------------------- ®[íkk {kýMkLku çkk¤u Au
55
69 [uíkíkk Lkh MkËk Mkw¾e ------------------------------------------------------------- íkf÷eV Ãknu÷kt WÃkkÞ fhðku Mkkhku
70 [kuh fkuxðk¤Lku Ëtzu ------------------------------ økwLkuøkkh îkhk LÞkÞ {ktøkLkkh fu LÞkÞ ykÃkLkkhLke Mkíkk{ýe ÚkkÞ.
71 [kuhLkku ¼kE ½txe [kuh ------------------------------------------------------------------------------ çktLku Ãkûk Mkh¾k
72 [kuhLke {k fkuXe{kt {kU ½k÷eLku hzu -------------------------------------------------økwLkuøkkhLku ÚkÞu÷wt LkwfMkkLk fkuLku fnu
73 AAwtËhLke AÞu Mkh¾kt --------------------------------------------------------------------- fkuE{kt rðþu»k økwý Lknª
y
74 AkMk ÷uðk sðwt yLku Ëkuýe Mktíkkzðe ------------------------------------------------------------ {q¤ ðkíkLku AwÃkkððe
75 AkMk{kt {k¾ý òÞLku ðnw Vwðz fnuðkÞ -------------------------------------------- LkwfMkkLk ÚkkÞ yLku {q¾o økýkÞ
m
76 AkýLkk ËuðLku fÃkkrMkÞkLkku yktfku ------------------------------------------------------------ ÷kÞfkík {wsçkLkwt {kLk
77 Aetzu [zâku íku [kuh ----------------------------------------------------------------- [kuheLke søÞkyu ÃkfzkÞku íku [kuh
78 AkuÁt fAkuÁt ÚkkÞ Ãký {kðíkh f{kðíkh Lk ÚkkÞ -------------çkk¤fku ¼q÷ fhu Ãký {k çkkÃk Úke íkuLkku çkË÷ku Lk ÷uðkÞ
e
79 sh [kÌkkt Mkku fh ------------------------------------------------------------------------------- ÃkiMkkÚke çkÄwt s ÚkkÞ
80 sh, s{eLk Lku òuÁt ºkýuÞ frsÞkLkk Akuhtw ---------------------------------- yk ºkýuÞ Võík Í½zkLkwt {q¤ s nkuÞ Au
81
d
òøkíkkLke Ãkkze Lku Ÿ½íkkLkku Ãkkzku ------------------------------------------------------- MkkðÄkLk hnuLkkh Mkw¾e ÚkkÞ
1
44
82 òøÞk íÞkhÚke Mkðkh ------------------------------------------------------------------- Ëku»k Ëu¾kÞ íÞktÚke Akuze Ëuðwt
83
a
òík rðLkk ¼kík Lk Ãkzu -------------------------------------------------- òíku hMk ÷eÄkt rðLkk MkkÁt Ãkrhýk{ Lk ykðu
84
61
òLk{kt fkuE òýu Lknª Lku nwt ðhLke VE --------------------------------------------------òíku s ð¾ký fheLku Vq÷ðwt
c
85 Sðíkku Lkh ¼ÿk Ãkk{u ----------------------------------------------- Sðíkk nkuEyu íkku [kneyu íku Mkw¾ Ãkk{e þfeyu
09
86 SÔÞk fhíkkt òuÞwt ¼÷wt ------------------------------------------------------------------------ yLkw¼ðÚke rMkrØ {¤u
A
87 sux÷k ¼kuøk íkux÷k hkuøk ---------------------------------------------------------- sux÷e ¼kuøkð]r¥k ðÄkhu íkuðk hkuøk
88 suýu {qfe ÷ks íkuLkwt LkkLkwt Mkh¾wt hks ---------------------------------------- suLku þh{ Lknª íkuLku fkuE ðMíkw Lkzu Lknª
98
A
89 suLkku hkò ðuÃkkhe íkuLke «ò r¼¾khe ------------------------------------------------------------ hkò s «òLku ÷qtxu

90 suðe árü íkuðe Mk]rü -------------------------------------------------------------------- suðk Ãkkuíku íkuðk çkeò Ëu¾kÞ
.:8
TH
91 suðku Ëuþ íkuðku ðuþ --------------------------------------------------------------- ßÞkt hneyu íÞktLkk rhðks Ãkk¤eyu
92 swðkLke Lkwt héÞwt Lku ÃkhkurZÞkLkwt ËéÞwt -------------------------------------------- Mk{ÞMkh fk{ fhu÷wt s WÃkÞkuøke çkLku
Mo
93 ßÞkt MkwÄe ïkMk íÞkt MkwÄe ykþ ------------------------------------------------------- SðLk¼h ykþk {qfkíke LkÚke
94 ÍkÍk nkÚk hr¤Þk{ýk ---------------------------------------------------- ðÄkhu ÷kufkuLkk MknfkhÚke MkkÁt fk{ ÚkkÞ
AS
95 ÍkÍe fezeyku MkkÃkLku íkkýu-------------------------------- ykuAk çk¤ðkLk Ãký ðÄkhu nkuÞ íkku çk¤ðkLkLku Ãký ntVkðu
96 ÍkÍe MkwÞkýe ðuíkh ðtXu --------------------------------------------------------------------- çknw ÷kufkuÚke fk{ çkøkzu
97 Íuh Íuh Lku {khu ------------------------------------------------------------------------ çkwhkELkku Mkk{Lkku çkwhkE fhu
98 xkZu Ãkkýeyu ¾Mk òÞ ------------------------------------------------------------------- ykuAk «ÞíLku {w~fu÷e òÞ
99 XkuX rLkþkr¤ÞkLku ðíkhýkt ÍkÍk -------------------------------------------------- ¼ýðwt Lk nkuÞ íku Ëu¾kð ðÄkhu fhu
100 zkÌkku Ëefhku Ëuþkðh ¼÷ku --------------------------------------------------- Mkkhe ðMíkwLke ®f{ík íkku yLÞºk s ÚkkÞ
101 zkÌke MkkMkhu Lk òÞ Lku økktzeLku rþ¾k{ý ykÃku ------------------------- Ãkkuíku yk[hý Lk fhuLku çkeòLku WÃkËuþ ykÃku
102 zktøku {kÞkO Ãkkýe swËk Lk Ãkzu --------------------------------------------- MkkÚku hnuíkk nkuÞ íku s÷Ëe swËk Lk ÚkE þfu
103 zwtøkhk ËqhÚke hr¤Þk{ýk -------------------------------------------------------------- Ãkrh[Þ rðLkkLkwt s MkkÁt ÷køku
56
104 zqçkíkku {kýMk íkhýwt Ík÷u --------------------------------------------------- çk[ðk {kxu {kýMk øk{u íkuLkku Mknkhku ÷u
105 Z{Zku÷ {ktnu Ãkku÷ ------------------------------------------ çknkhÚke MkkÁt Ëu¾kíkwt nkuÞ íku ytËhÚke ¾hkçk Ãký nkuÞ
106 Zku÷ ðkøku ZktõÞku Lk hnu ---------------------------------------------------------------------- {kuxe ðMíkw AqÃke Lk hnu
107 ík{kþkLku íkuzw Lk nkuÞ ------------------------------------------------- Í½zku ÚkkÞ íÞkt {kýMk ¼uøkwt Úkíkkt ðkh Lk ÷køku
108 íkeh Lknª íkku íkw¬ku ------------------------------------------------------------------------------ fk{ ÚkkÞ íkku Xef Au
y
109 íkuSLku xfkuhLku økÄuzkLku zVýkt ----------------------------------------------------- Mk{sLkkhLku Eþkhku s fkVe nkuÞ
110 íkuhk íku÷ økÞk {uhk ¾u÷ økÞk ------------------------------------------------- íkLku LkwfMkkLk ÚkÞwt Lku {khe {w~fu÷e økE
m
111 íku÷ òuðwt Lku íku÷Lke Äkh òuðe --------------------------------------------- fkuEÃký fkÞo ¾qçk Mk{S rð[kheLku fhðwt
112 Ëøkku fkuELkku Mkøkku Lknª ----------------------------------------------------------- Ëøkku fhLkkhLku s LkwfMkkLk ÚkkÞ Au
113 ËÞk zkfýLku ¾kÞ ---------------------------------------------------------------------- WÃkfkh fhðk{kt Ëw:¾ ykðu
e
114 ËkÍTÞk WÃkh zk{ ---------------------------------------------------------------------- LkwfMkkLk WÃkh çkeswt LkwfMkkLk
115 Ëefhe Lku økkÞ Ëkuhu íÞkt òÞ --------------------------- Ëefhe yLku økkÞLku çkeòLke EåAk {wsçk s ðíkoðkLkwt nkuÞ Au
116
d
Ëefhku ÚkELku ¾ðkÞ çkkÃk ÚkELku Lknª ------------------------------------------ Lk{úíkk ÚkR {tøkkÞ, Mkk{k ÚkELku Lknª
1
44
117 ËeXk ËuðLku ÃknkU[e òºkk ------------------------------------------------------------------ ßÞkt íÞkt fk{ Ãkíkkðe Ëuðwt
118
a
Ëeðk ÃkkA¤ ytÄkÁt ------------------------------------------ Mkkhk {kýMkLke ÃkkA¤ Mkkhk {kýMk íkiÞkh Úkíkkt LkÚke
119
61
Ëw:¾Lkwt ykuMkz Ënkzk ----------------------------------------------------- øk{u íkuðwt Ëw:¾ rËðMkku Úkíkkt rðMkhe òÞ Au
c
120 ËqÄLkku ËkÍTÞku Akþ Vqtfe VqtfeLku Ãkeyu ---------------------------- ¾hkçk yLkw¼ðÚke yLÞ søÞkyu Ãký ¼Þ Ëu¾kÞ
09
121 Ëkuhze çk¤u Ãký ð¤ Lk òÞ ------------------------------------ øk{u íkuðk Mktòuøkku{kt Ãký {q¤ Mð¼kð çkË÷kÞ Lknª
A
122 Ëwçk¤k ZkuhLku çkøkkEyku ½ýe ----------------------------------------------------------- rLkçko¤ ÔÞÂõíkLku Ëw:¾ ðÄkhu
123 ËqÍýe økkÞLke ÷kík ¼÷e ----------------------------------------------------------- VkÞËku fhLkkhLkk Ëku»k Lk òuðkÞ
98
A
124 ËqÄLkk ËqÄ{kt Lku ÃkkýeLkk Ãkkýe{kt ---------------------------------------- su {køkuo ÃkiMkk ykÔÞk nkuÞ yu {køkuo s òÞ
125 ËqÄ ÃkkELku MkkÃk WAuhðku ----------------------------------------------------------- yk©Þ ykÃkeLku WÃkkrÄ ðnkuhðe
.:8
TH
126 Ëqçk¤wt Zkuh fMkfeyu hkS -------------------------------------------------------------- økheçk {kýMk Úkkuzk{kt Mkw¾e
127 Ëw»fk¤{kt yrÄf {kMk ---------------------------------- SðLk{kt yuf ykVík WÃkh çkeS ykVík ykðu yuðe ÂMÚkrík
Mo
128 Ëuþ íkuðku ðuþ ------------------------------------------------------------------------------- MÚk¤ «{kýu ðíkoLk fhðwt

129 Äh{ fhíkkt Äkz Ãkzu ---------------------------------------------------------------- Mkkhkt fk{ fhíkkt Mkku Ëw:¾ ykðu
AS
130 Äh{Lkk fk{{kt Ze÷ Lknª ---------------------------------------------------------- Mkkhk fk{{kt rð÷tçk fhðku Lknª
131 Äh{Lke økkÞLkk Ëktík Lk òuðkÞ ----------------------------------------------- {Vík{kt {¤u÷e ðMíkwLkk Ëku»k Lk òuðkÞ
132 ÄehsLkkt V¤ {eXkt ----------------------------------------------------------------- Äehs hk¾ðkÚke fk{ MkkÁt ÚkkÞ
133 ÄkuçkeLkku fqíkhku Lknª ½kxLkku fu Lknª ½hLkku --------------------- çku Ãkûk{kt fk{ fhLkkh {kýMkLku Mkkhku ÷k¼ {¤u Lknª
134 Äq¤ Ãkkýe Úkðwt --------------------------------------------------------------------------------------------- ÔÞÚko sðwt
135 Lkf÷{kt y¬÷ Lk nkuÞ ------------------------------------------------ yLkwfhý fhðk{kt çkwrØLke sYh Ãkzíke LkÚke
136 Lkøkkhk{kt rÃkÃkqze õÞkt Mkt¼¤kÞ-------------------------------- {kuxkykuLkk yðks{kt LkkLkk {kýMkLkwt fkuý Mkkt¼¤u ?
137 Lk{u íku MkkiLku øk{u ---------------------------------------------------------------------- Lk{úíkk yu MkkiÚke {kuxku økwý Au
138 Lk {k{k fhíkkt fkýku {k{ku Mkkhku ------------------------------------ fþwt s Lk nkuÞ íkuLkk fhíkkt Úkkuzwt nkuÞ íku Ãký MkkÁt
57
139 Lk hnu ðktMk Lk ðkøku ðktMk¤e ---------------------------------------------------------------- Lkk{kurLkþkLk {exkðe Ëuðwt

140 Lkðe røkÕ÷eLku Lkðku Ëkð -------------------------------------------------- LkðuMkhÚke «kht¼ fhðku, Lkðk Lkkfu rËðk¤e
141 Lkk[ðwt LknªLku fnu íkkÁt yktøkýwt ðktfwt ------------------------------------- fk{ Lk fhðwt nkuÞ yux÷u çknkLkkt çkíkkððkt.
142 Lkkýk ðøkhLkku LkkrÚkÞku Lku Lkkýu LkkÚkk÷k÷ -------------------- {kýMkLke ®f{ík íkuLke ykŠÚkf MkØhíkk WÃkhÚke ÚkkÞ Au
143 LkkLkku LkkLkku íkkuÞu hkELkku Ëkýku ----------------------------------------------------- LkkLke ðMíkw Ãký þÂõíkþk¤e nkuÞ
y
144 LkkËkLkLke ËkuMíkeLku òLkLkwt òu¾{ ---------------------------------------------------- {q¾o r{ºkLke ËkuMíke LkwfMkkLk fhu
145 Lkk{ {kuxkt Lku ËþoLk ¾kuxkt ----------------------------------------------------------------- Lkk{ «{kýu økwý Lk nkuðk
m
146 LkuðktLkkt Ãkkýe {ku¼u Lk [zu --------------------------------------------------------------- yþõÞ ðMíkw þõÞ Lk çkLku
147 Ãkøk òuELku ÃkkÚkhýwt íkkýku ------------------------------------------------------------------ þÂõík òuELku fk{ fhðwt
148 Ãkk½zeLkku ð¤ Auzu ------------------------------------------------------------- fk{Lkwt Ãkrhýk{ íkku fk{ ÃkíÞu s {¤u
e
149 Ãkzâk ÃkkuË¤k çku íký¾k ÷uÞ ---------------------------------------------------- Ëw:¾ ykðu íku LkwfMkkLk fheLku s òÞ
150 «Úk{ økúkMku {rûkfk ----------------------------------------------------------------- þw¼ fk{Lkk ykht¼{kt s rðæLk
151
d
«ký yLku «f]rík MkkÚku s òÞ ----------------------------------------------------------- Mð¼kð çkË÷ðku {w~fu÷ Au
1
44
152 Ãknu÷wt Mkw¾ íku òíku LkÞkO ----------------------------------------------------------------- íktËwhMíke yu s {kuxwt Mkw¾ Au
153
a
Ãknu÷ku Mkøkku Ãkkzkuþe --------------------------------------------------------------- {w~fu÷e{kt Ãkkzkuþe s fk{ ykðu
154
61
Ãkkzu Ãkkzk ÷zu Lku ÍkzLkku ¾kuzku fkZu -------------------------------------------- çkr¤Þk ÷zuLku rLkçko¤ Lku LkwfMkkLk ÚkkÞ
c
155 ÃkkzkLkk ðktfu Ãk¾k÷eLku zk{ ------------------------------------------------------ økwLkku çkeòu fhuLku Mkò çkeòLku ÚkkÞ
09
156 Ãkkýe Ãknu÷kt Ãkk¤ çkktÄðe ------------------------------------------------------------------------------------------
A
------------------------- fkuE ykVík fu {w~fu÷e ykðu íku Ãknu÷kt yøk{[uíke ðkÃkhe yuðk{ktÚke çk[ðkLkku WÃkkÞ fhðku
157 Ãkkýe{kt hnuðwt Lku {økhÚke zhðwt ------------------------------------------------MkkÚku hnuðkLkwt nkuÞ íkuLkkÚke zhkÞ Lknª
98
A
158 Ãkkfu ½zu fktXk Lk [zu ----------------------------------------------------{kuxe ô{hu ftE Lkðwt rþûký {u¤ðe Lk þfkÞ
159 ÃkkÃkLkku ½zku Vqxâk ðøkh Lk hnu --------------------------------------------------------------- ÃkkÃk íkku ònuh ÚkkÞ s
.:8
TH
160 ÃkkÃk AkÃkhu [ZeLku Ãkkufkhu -------------------------------------------------------------------- ¾hkçk fkÞo AqÃkwt Lk hnu
161 ÃkkÃkze ¼uøke EÞ¤ çkVkÞ -------------------------------------------- ¾hkçk {kýMk MkkÚku MkkhkLku Ãký LkwfMkkLk ÚkkÞ
Mo
162 Ãkkhfe ykþk MkËk rLkhkþk --------------------------------------------------- òík {nuLkík ðøkh fkuE fk{ ÚkkÞ Lknª
163 Ãkkhfu ¼kýu {kuxk ÷kzwt ------------------------------------------------------------------- çkeòLkku MðkÚko ðÄkhu ÷køku
AS
164 Ãkkþuhk{kt Ãknu÷e Ãkqýe ------------------------------------------------------------------------------- þYykík fhðe

165 ÃkeX ÃkkA¤ ½k fhðku ----------------------------------------------------------------------------- rðïkMk½kík fhðku
166 ÃkqAíkk Lkh Ãktrzík ¼÷k ----------------------------------------------------------------- ÃkqAeyu íkku ½ýwt òýe þfkÞ
167 ÃkwºkLkkt ÷ûký Ãkkhýk{kt -------------------------------------------------------- Mkk[wt MðYÃkíkku þYykíkÚke s Ëu¾kÞ
168 Ãkux fhkðu ðuX -------------------------------------------------------------------------- ¼q¾ Mðkr¼{kLkLku {qfkðu Au
169 ÃkuxLkku çkéÞku økk{ çkk¤u ----------------------------------------------------------- ÃkkuíkkLkk Ëw:¾u MkkiLku Ëw:¾{kt Lkk¾u
170 Vhu íku [hu, çkktæÞku ¼q¾u {hu --------------------------------------------------- ÃkwÁ»kkÚko fhu íku Ãkk{u, Lkðhku ¼q¾u {hu
171 Vq÷ Lknª íkkuu Vq÷Lke Ãkkt¾ze ------------------------------------------------------------------------------- ÞÚkkþÂõík
172 çkfÁt fkZíkkt Ÿx ÃkuXwt ----------------------------------------------------- LkkLkwt LkwfMkkLk çk[kðíkkt {kuxwt LkwfMkkLk ÚkkÞ
58
173 çknw zkÌkku çknw ¾hzkÞ ---------------------------------------------------------------ðÄkhu [eðx fhíkkt fk{ çkøkzu
174 çknwík økELku Úkkuze hne ------------------------------------------------------------------- Úkkuzku s Mk{Þ çkkfe hnuðku
175 çkr¤ÞkLkk çku ¼køk ---------------------------------------------------------------- çk¤ðkLk {kýMk ðÄw ÷k¼ {u¤ðu
176 çkkÃk yuðk çkuxkLku ðz yuðk xuxk ------------------------------------------------ fux÷kf {q¤ økwýku ðkhMkk{kt {¤u Au
177 çkkh økkWyu çkku÷e çkË÷kÞ ---------------------------------------------------------- y{wf ytíkhu ¼k»kk çkË÷kÞ Au
y
178 çkkðkLkk çkuW çkøkzâkt -----------------------------------------------------------------------------------------------
Mkk[e Ä{o¼kðLkk ðøkhLkk økwÁ nkuÞ íkku íku MktMkkh Mkw¾ íkÚkk ykæÞkÂí{f rMkrØ çktLku økw{kðu yux÷u çktLku íkhVÚke íkuLku ÷k¼
m
økw{kððku Ãkzu.
179 çkkE çkkE [khýe ----------------------------------------------------------------------- sðkçkËkhe çkeòLku MkkUÃkðe
180 rçk÷kzeLkk fqËfu þefw Lkk íkqxu --------------------------------------------------------- ykÃkýe ykþkyu fk{ Lkk ÚkkÞ
e
181 çkwrØ ykøk¤ çk¤ Ãkkýe ¼hu -------------------------------------------- çk¤ fhíkkt çkwrØLkwt {n¥ð ðÄkhu økýkÞ Au
182 çku nkÚk ðøkh íkk¤e Lk Ãkzu ---------------------------------------------------------- fkuE fk{ Mknfkh rðLkk Lk ÚkkÞ
183
d
çkuLke ÷zkE{kt ºkeòu Vkðu ----------------------------------------------------------------- fwMktÃk nkuÞ íÞkt ºkeòu Vkðu
1
184 çkkuze çkk{ýeLkwt ¾uíkh ---------------------------------------------------------------------- {sçkqík {kr÷fe ðøkhLkwt
44
185
a
çkku÷u íkuLkkt çkkuh ðu[kÞ --------------------------------------------------------------- fÌkk rðLkk fkuE fk{ ÚkkÞ Lknª
186 ¼ýíkkt Ãktrzík LkeÃksu ------------------------------------------------------------------- {nkðhkÚke fkiþÕÞ rðfMku Au
61
c
187 ¼ÛÞku ¼q÷u Lku íkkhku zqçku --------------------------------------------------------- õÞkhuf Mk{sw ÔÞÂõík Ãký ¼q÷ fhu
188 ¼hkuMkkLke ¼UMk Ãkkzku sýu ------------------------------------------------------------------------- rðïkMkw s Auíkhu
09
A
189 ¼÷kLke ËwrLkÞk LkÚke ----------------------------------------------------------------- ¼÷k {kýMkLku çknw Ëw:¾ ykðu
190 ¼Mkíkku fqíkhku fhzu Lknª ------------------------------------------------ çkku÷Lkkh {kýMk fk{ fhðk{kt fk[ku nkuÞ Au
98
A
191 ¼¤íkk{kt ¼¤u ------------------------------------------------------------------------------- ykðf{kt ðÄkhku ÚkkÞ

192 ¼køkíkk ¼qíkLke [kuxe ¼÷e ----------------------------------------- çkÄw økw{kÔÞk fhíkkt su çk[u íku çk[kðe ÷uðwt MkkÁt
.:8
TH
193 ¼køÞþk¤eLku ¼qík h¤u ----------------------------------------------- LkMkeçkËkhLku çkÄwt s Mkh¤íkkÚke {¤íkwt nkuÞ Au
194 ¼kðíkwt níkwt Lku ðiãi fÌkwt ---------------------------------------------ÃkkuíkkLku ÃkMktË nkuÞ yLku rníkuåAw Ãký yu s Mkq[ðu
195 ¼e¾Lkkt nkÕ÷kt þefu Lk [zu ------------------------------------------------------------- ¼e¾ {ktøku ©e{tík Lk ÚkðkÞ
Mo
196 ¼q¾ÚkeÞ ¼qtze ¼e¾---------------------------------------------------------------- ¼q¾ fhíkkt Mðkr¼{kLk {kuxwt Au

AS
197 ¼UMk ykøk¤ ¼køkðík ---------------- su fkuE Mkkð Mk{S þfu íku{ Lk nkuÞ íkuLku Mk{òððkLkku rLk»V¤ «ÞkMk fhðku.
198 ¼UMkLkkt ®þøkzkt ¼UMkLku ¼khu ---------------------------------------------- suLke ¼q÷ su íkuLku s LkwfMkkLk fhíke nkuÞ Au
199 ¼UMk ¼køkku¤u Lku Akþ Akøkku¤u --------------------------------------------------------------yøkkWÚke ykþk hk¾ðe
200 {Lk [tøkk íkku fÚkhkux{kt øktøkk --------------------------------------------- {Lk Ãkrðºk nkuÞ íkku çkÄwt Ãkrðºk s nkuÞ Au
201 {Lk nkuÞ íkku {k¤ðu sðkÞ ------------------------------------------------------------ {Lk {¬{ nkuÞ íkku fk{ ÚkkÞ
202 {nuíkku {khu Lkrn Lku ¼ýkðu Þ Lkrn -------------------------------------------- fzf Ãký Lk ÚkkÞ yLku fk{ Ãký Lk fhu
203 {køÞk rðLkk {k Ãký Lk ÃkehMku ----------------------------------------------------------- fÌkk rðLkk fkuE ykÃku Lknª
204 {køÞk {Un ðhMku Lknª --------------------------------------------------------------- EåAk «{kýuLkwt fk{ ÚkkÞ Lknª
205 {k íku {k çkeò çkÄk ðøkzkLkk ðk ------------------------------------------------------- {k Lke íkku÷u fkuE s Lk ykðu
59
206 {kÚkk fhíkkt Ãkk½ze {kuxe ------------------------------------------------------------ ÔÞÂõík fhíkkt sðkçkËkhe ðÄkhu
207 {kLkku íkku Ëuð Lknªíkh ÃkÚkhk ------------------------------------------------------------- ¼Âõík yu ©ØkLkku rð»kÞ Au
208 r{Þkt çkeçke hkS íkku õÞk fhuøkk fkS --------------------------------------- çku ÔÞÂõíkyku yuf nkuÞ íkku ºkeòu þwt fhu
209 r{Þkt Lku {nkËuðLku {u¤ --------------------------------------------------------- çku ÔÞÂõíkyku su{Lku Lk çkLkíkwt nkuÞ íku
210 {w¾{kt hk{Lku çkøk÷{kt Aqhe ---------------------------------------------------- çknkhÚke MkßsLk Ãký {Lk{kt fÃkx
y
211 {wMkk¼kELkkt ðk Lku Ãkkýe-------------------------------------------------------------------çkeòLkk ¾[uo ÷e÷k ÷nuh
212 {kuhLkkt #zk [eíkhðkt Lk Ãkzu --------------- {kíkk rÃkíkkLkk MktMfkh MktíkkLkku{kt ykÃkku ykÃk ykðe Wíkhu, fu¤ððk Lk Ãkzu
m
213 hsLkwt øks fhðwt --------------------------------------------------------------------- LkkLke ðkíkLku {kuxwt MðYÃk ykÃkðwt
214 hkò Lku øk{e íku hkýe, Akýkt ðeýíkkt ykýe --------------------------------suLku su ÃkMktË ykðu íku, íku{kt yLÞLku þwt ?
215 hkík ÚkkuzeLku ðuþ ÍkÍk -------------------------------------------------------------------- Mk{Þ Úkkuzku Lku fk{ ðÄkhu
e
216 hk{ hk¾u íkuLku fkuý [k¾u --------------------------------------------------------- «¼w Mkk[ðu íkuLku fkuE {khe Lk þfu
217 htfLku ½uh híkLk --------------------------------------------------------------------- økheçk {k çkkÃkLkwt íkusMðe MktíkkLk
218
d
hktzâk ÃkAeLkwt znkÃký ---------------------------------------------------------------- LkwfMkkLk ÚkÞk ÃkAeLkku ÃkMíkkðku
1
44
219 hktze Ãkw¥kh þknòËk ------------------------------------------------------------ rðÄðkLkk Akufhkt MðåAtËe ÚkE òÞ
220
a
÷ÏÞk ÷u¾ {xu Lknª ----------------------------------------------------------------------- LkMkeçk{kt nkuÞ íkus ÚkkÞ
221
61
÷økk{ ðøkhLkku ½kuzku --------------------------------------------------------------- þÂõíkþk¤eLku ytfwþ Lk nkuÞ íkuðwt
c
222 ÷û{e [ktÕ÷ku fhðk ykðu íÞkhu {kU Äkuðk Lk sðkÞ ----------------------------------------- {¤u÷e íkfLku [qfkÞ Lknª
09
223 ÷tfkLke ÷kzeLku ½ku½kLkku ðh --------------------------------------------------------- çku r¼Òk «ËuþLkk ÷kufkuLkwt r{÷Lk
A
224 ÷kfzk Lkk ÷kzwt ---------------------------------------------------------------------------- Ëqh Úke Mkkhe ÷køkíke ðMíkw
225 ÷kíkku fu ¼qík çkkíkkU Mku Lknª {kLkíku---------------------------------------------------- [{ífkh ðøkh Lk{Mfkh Lk fhu
98
A
226 ÷e÷k ðLkLkk Mkqzk ½ýk------------------------------------------------------ ÷k¼ nkuÞ íÞkt ½ýk {kýMkku Ëkuze ykðu
227 ÷qtxðk íkku hkòLku ------------------------------------------------------------------ Mkk{kLÞ {kýMkLku nuhkLk Lk fhðku
.:8
TH
228 ÷kur¼Þk nkuÞ íÞkt Äwíkkhk ¼q¾u Lk {hu ----------------------------------------- yríkþÞ ÷ku¼{kt ÷kufku AuíkhkE òÞ
229 ð¾kýe ¾e[ze Ëktíku ð¤øke -------------------------------------------------------- ð¾kýu÷e ðMíkw ¾hkçk Lkef¤ðe
Mo
230 ðøk fhu Ãkøk -----------------------------------------------------------------------------÷køkðøkÚke «ðuþ {¤e þfu

231 ðMkw rðLkk Lkh Ãkþw ---------------------------------------------------------------- ÷û{e rðLkkLkku {kýMk Ãkþw Mk{kLk
AS
232 ðnwLke heMkLku MkkMkwLkku Mktíkku»k --------------------------------------------------------- yufLkku økwMMkku Lku çkeòLkku ÷k¼
233 ðnw yLku ðhMkkËLku sþ Lknª ------------------------------------------------------------- ÷kufku øk{u íku{ çkkuÕÞk fhu
234 Ãknu÷ku íku ðnu÷ku ------------------------------------------------------------------------- òøk]ík nkuÞ íkuLku ÷k¼ {¤u
235 ðkz s [e¼zkt øk¤u----------------------------------------------------------------------------- hûkf s ¼ûkf ÚkkÞ
236 ðkz rðLkk ðu÷ku Lk [zu ------------------------------------------------------------- «økrík fhðk fkuELkku MkkÚk òuEyu
237 ðkz Mkkt¼¤u ðkzLkku fktxku Þ Mkkt¼¤u -------------------------------------------------------- økwó ðkík fkuE òýe òÞ
238 ðkÞko Lk ðhu íku nkÞko ðhu -------------------------------------------------- fkuE WÃkkÞ Lk hnu íÞkhu ÚkkfeLku ÃkkAk ð¤u
239 ðkðu íkuðwt ÷ýu ---------------------------------------------------------------------------- suðkt f{o fhu íkuðkt V¤ {¤u
240 rðLkkþ fk¤u rðÃkrhík çkwrØ ------------------------------------------------------------- ytík ykðu íÞkhu çkwrØ çkøkzu
60
241 ðeíke nkuÞ íku òýu --------------------------------------------------------------- Ëw:¾Lkku yLkw¼ð íkku Ëw:¾e s òýu
242 þuX «rík þkXâ -------------------------------------------------------------------------------------- suðk MkkÚku íkuðk
243 rþÞk¤ íkkýu Mke{¼ýeLku fqíkÁt íkkýu økk{ ¼ýe -------------------------------------- rðÁØ rËþkLke ¾U[íkký Úkðe
244 þuXLke rþ¾k{ý ÍktÃkk MkwÄe --------------------------{kuxk {kýMkLke Mk÷kn Úkkuzku s Mk{Þ MkwÄe æÞkLk{kt ÷uðkÞ Au
245 Mk¥kk ykøk¤ þkýÃký Lkfk{wt --------------------------------------------------------- yrÄfkheLku WÃkËuþ Lk yÃkkÞ
y
246 Mktøk íkuðku htøk ------------------------------------------------------------------------------- MkkuçkíkLke yMkh ÚkkÞ s
247 Mkt½Þkuo MkkÃk Ãký fk{ ykðu ---------------------------------------------------- Lkfk{e ðMíkw Ãký õÞkhuf ÷k¼ ykÃku
m
248 MktÃk íÞkt stÃk ------------------------------------------------------------------------------- MktÃk nkuÞ íkku Mkw¾e ÚkðkÞ
249 MkkXu çkwrØ LkkXu --------------------------------------------------------------------------- ô{h ðÄu yux÷u çkwrØ ½xu
250 MkELkku Ëefhku Sðu íÞkt MkwÄe Mkeðu ------------------------------------------------------------- ðkhMkkøkík fk{ fhðwt
e
251 Mkk[Lku Lknª ykt[ --------------------------------------------------------------------- MkíÞLkku nt{uþk rðsÞ ÚkkÞ Au
252 MkkÃk økÞkLku r÷Mkkuxk hne økÞk--------------------------------------------- {q¤ ðMíkw økE {kºk rLkþkLke s hne økE
253
d
MkkÃk {hu Lknª Lku ÷kXe ¼køku Lknª ------------------------------------------------------ LkwfMkkLk ÚkÞk rðLkk fk{ ÚkkÞ
1
44
254 MkqtXLkk økktøkzu økktÄe ---------------------------------------------------------- LkkLke yuðe ðMíkw Úke {kuxwt Lkk{ f{kððwt
255
a
Mkqfk ¼uøkwt ÷e÷wt çk¤u ------------------------------------------------------------- ËwsoLkku ¼uøkk MkßsLkkuÞ Ëw:¾e ÚkkÞ
256
61
Mkwðk suðwt Mkw¾ Lknª -------------------------------------------------------------- Ÿ½ ykðu yux÷u çkÄwt ¼q÷e sðkÞ
c
257 MkwÚkkhLkwt {Lk çkkðr¤Þu ------------------------------------------ Ëhuf ÔÞÂõíkLku íkuLkk ÄtÄk «{kýu MðkÚko{kt Lksh nkuÞ
09
258 Mkku òu»keLku yuf zkuþe ---------------------------------------------------------------------- yLkw¼ð {kuxku rþûkf Au
A
259 Mkku rËðMk MkkMkwLkk íkku yuf rËðMk ðnwLkku -------------------------------------------------- ðkhk Vhíke ðkhku ykðu s
260 MkkuLkk fhíkkt ½zk{ý {kU½wt --------------------------------------------------------- {q¤ ðMíkw fhíkkt íkuLkku ¾[o ðÄkhu
98
A
261 MkkuLkkLke fxkh Ãkux{kt Lk {hkÞ -------------------------------------------------- ÞkuøÞ ðMíkw ÞkuøÞ søÞkyu s þku¼u
262 MkkuLkkLke Úkk¤e{kt ÷kuZkLkku {u¾ ------------------------------------------------------------ Mkkhe ðMíkw f÷trfík fhðe.
.:8
TH
263 MkkuLkeLkk MkkuLku ÷wnkhLkku yuf --------------------------------------- LkkLkk «ÞíLkku fhðk fhíkkt yuf {kuxku «ÞíLk Mkkhku
264 MkkuLkwt sýkÞ ½MkeLku ----------------------------------------------------MkkuLkkLke Mk{s íkuLku ÃkÚÚkh Ãkh ½MkeLku s ÚkkÞ
Mo
265 Mkku{ý íku÷u ytÄkhk ------------------------------------------------------------ «ÞíLkku nkuðk Aíkkt rLk»V¤íkk {¤ðe
266 y¬{eoLkku ÃkrzÞku fkýku ------------------------------------------------------------------- f{LkMkeçkLku Ëw:¾ s {¤u
AS
267 yÄqhku ½zku A÷fkÞ ½ýku------------------------------------- suLke ÃkkMku ykuAwt nkuÞ íku ðÄkhu Ëu¾kzðkLkku «ÞíLk fhu
268 Mkqíkku MkkÃk søkkzðku Lknª --------------------------------------------------------------- Mkk{u Úke Ëw:¾ Mðefkhðwt Lknª
269 yÒk íkuðk ykuzfkh ------------------------------------------------------------------------------ÔÞÂõíkíð yuðwt ðíkoLk
270 yrík ÷ku¼ íku ÃkkÃkLkwt {q¤ ---------------------------------------------------------------------- çknw ÷ku¼ Mkkhku Lknª
271 yr¼ çkku÷k yr¼ Vkuf ---------------------------------------------------------------------------- ð[Lk ¼tøk fhðku
272 yk¾w fku¤wt þkf{kt ---------------------------------------------------------------------- {wÏÞ ðkík s rðMkhkE økE
273 ykøk ÷køku íÞkhu fqðku Lkk ¾kuËkÞ ----------------------------------------- {w~fu÷eLkk Mk{Þ WÃkkÞ þkuÄðk Lk çkuMkkÞ
274 ykøk¤ W÷k¤ ÃkkA¤ Ähk¤ -------------------------------------------------------------------- ftE ÷uðk Ëuðk Lknª
275 ykÃk ¼÷k íkku søk ¼÷k ------------------------------------------------------------- ykÃkýu Mkkhk íkku ËwrLkÞk Mkkhe
61
276 ykÃkýk nkÚk søkÒkkÚk --------------------------------------------------------- òíkçk¤ rMkðkÞ fkuE fk{ ÚkkÞ Lknª
277 ykt¾Lkwt fks¤ Ak÷u ½MÞwt ------------------------------------------------------------------------ {q¾koE hsq fhðe
278 yktøk¤eÚke Lk¾ ðuøk¤k ---------------------------------------------------------------------- Ãkkhfkt íku Ãkkhfkt s hnu
279 yktÄ¤wt Ë¤uLku fqíkhkt ¾kÞ ----------------------------------------------------------------- {q¾koLke f{kýe ÔÞÚko òÞ
280 Wßsz økk{{kt yuhtzku «ÄkLk ------------------------------ ßÞkt y¼kð nkuÞ íÞkt Mkk{kLÞ ðMíkw Ãký fe{íke økýkÞ
y
281 Wíkkð¤u yktçkk Lk Ãkkfu ----------------------------------------------------------------------ÄehsÚke fk{ MkkÁt ÚkkÞ
282 Äku¤wt yux÷u ËqÄ Lkrn ---------------------------------------------------------------- çkkÌk ¼¼fku Mkkhku Lk Ãký nkuÞ
m
283 WíkÞkuo y{÷Ëkh fkuzeLkku ---------------------------------------------- Mk¥kk økÞk ÃkAe {kýMkLke ®f{ík hnuíke LkÚke
284 QLkk Ãkkýeyu Äh{ çk¤u ------------------------------------------------ rððufÚke fXý fk{ ÷Eyu íkku ÷k¼ s ÚkkÞ
285 WÃkh yk¼ Lku Lke[u Ähíke ------------------------------------------------------------ rLkhkÄkhLkku fkuE ykÄkh Lknª
e
286 W÷{ktÚke [q÷{kt Ãkzâk ------------------------------------------------ LkkLke {w~fu÷eyku{ktÚke {kuxe {w~fu÷e{kt Ãkzðwt
287 ŸxLkkt yZkhu ðktfkt -------------------------------------------------------------- Lkçk¤k {kýMkku{kt {ÞkoËkyku ½ýe
288
d
yuf ½k Lku çku fxfk ----------------------------------------------------------------------------- MÃkü ðkík fhe Ëuðe
1
44
289 yufzk rðLkkLkk {ªzk ---------------------------------------------------------------------------------- ®f{ík rðLkkLkwt
290
a
yuf ÃktÚkLku Ëku fks ------------------------------------------------------------------------ yuf Ä¬k{kt çku fk{ ÚkkÞ
291
61
yuf {hrýÞku Mkku Lku ¼khu Ãkzu ------------------------------------------------- {hðkLke íkiÞkhe nkuÞ íkku MkV¤ ÚkðkÞ
c
292 yuf nkÚku íkk¤e Lk Ãkzu --------------------------------------------------------------------- Mknfkh rðLkk fk{ Lk ÚkkÞ
09
293 ykuAwt ÃkkºkLku yËfwt ¼ÛÞku ------------------------------------------------------¿kkLk ykuAwt nkuÞ Ãký zku¤ ðÄkhu fhu
A
294 yku¤¾ký MkkuLkkLke ¾ký ------------------------------------------------------------------------ Ãkrh[Þ fk{ ykðu
295 Wßsz økk{{kt ðkøku Zku÷ ----------------------------------- rLksoLk økk{{kt ònuhkík fhðkLkku fkuE yÚko hnuíkku LkÚke
98
A
296 y¬h{eLkku ÃkrzÞku fkýku -------------------------------------------- f{LkMkeçk ÔÞÂõíkLkk ¼køk{kt ðÄkhu Ëw:¾ nkuðwt
297 yøk{çkwrØ ðkrýÞku, ÃkùkËçkwrØ çkúñ ------ ðrýÞk{kt yøk{[uíke nkuÞ Au ßÞkhu çkúkñý rð[khðk{kt ÃkkAku Ãkzu Au.
.:8
TH
298 yýe [qõÞku Mkku ðhMk Sðu ----------------------------------------------- yuf ðkh çk[e sLkkhLke SðkËkuhe ÷tçkkÞ
299 yÄqhku ½zku ðÄw A÷fkÞ -------------------------------------------------------------- yÃkqýo {kýMk ðÄw ztVkþ {khu
Mo
300 yÒk íkuðku ykuzfkh --------------------------------------------------------------------------- suðwt fkÞo íkuðwt Ãkrhýk{

301 ytÄuhe LkøkheLku [kuÃkx hkò ------------------------------------------- ðneðxËkh Lkçk¤ku íkku hkßÞ y{÷{kt ytÄuh
AS
302 ykøk ÷køku íÞkhu fqðku ¾kuËðk Lk sðkÞ --------- ykÃkr¥k ykðe Ãkzu íÞkhu s WÃkkÞ {kxu Ëkuzeyu íkku MkV¤íkk Lk {¤u.
303 ykÃk {qyk rðLkk Mðøkuo Lk sðkÞ -----------------------------òíku fk{ fÞko rðLkk Mkkhwt fk{ ÚkðkLke ykþk Lk h¾kÞ.
304 yk¼ Vkxâwt íÞkt Úkªøkzw Lk ËuðkÞ ---------- fkçkq çknkhLke ÃkrhÂMÚkrík ÚkkÞ íÞkhu fk{[÷kW WÃkkÞku fhðkÚke þwt ð¤u ?
305 yktøk¤e ykÃkíkk ÃnkU[ku Ãkfzu --------------------------------------------- Úkkuzef {ËË {¤íkk ðÄw {kxu yÃkuûkk hk¾u
306 yktøk¤eÚke Lk¾ ðuøk¤k íku ðuøk¤k ----------------------------------------------------- ËqhLkk {kýMkku Ëqh s hnuðkLkk
307 Qßsz ¾uzu çkkßÞwt Zku÷ ------------------------------------------------- Ët¼e økwhwLkk ð[Lk Zku÷ suðkt Ãkku÷kt nkuÞ Au
308 Wßsz økk{{kt yuhtzku «ÄkLk ------------------------------------ y¼kð{kt Úkkuze {n¥ððk¤wt Ãký {n¥ð Ähkðu Au.
309 Wíkkð¤u yktçkk Lk Ãkkfu ---------------------------------------------fkuE Ãký rMkrØ Wíkkð¤u fhðkÚke «kó Úkíke LkÚke.
310 Q÷{ktÚke [q÷{kt Ãkzðwt --------------------------------------------- LkkLke {w~fu÷e{ktÚke {kuxe {w~fu÷e{kt ykðe Ãkzðwt
62
311 Ÿ½ Lk swyu MkkÚkhku, ¼q¾ Lk sqyu ¼k¾hku -------------------------------------------------------------------------

Ÿ½ ykðe nkuÞ íÞkhu ÃkkÚkhýwt Ãký ¼q÷e sðkÞ, ¼q¾ ÷køke nkuÞ íÞkhu Mkqfku hkux÷ku Ãký {eXku ÷køku.
312 Ÿxu fÞko Zufk íkku {kýMku fÞko fkXk---------------------------------------------------------- suðk Mktòuøk íkuðe ÞwÂõík
313 yuf fkLku Mkkt¼¤e çkesu fkLku fkZe Lkk¾ðwt ---------------------------------------------------- ðkíkLku æÞkLk{kt Lk ÷uðe
314 yuf Ãkøk ËqÄ{kt Lku yuf Ãkøk Ënª{kt --------------------------------------- çkuW çkkswLkku ÷k¼ {u¤ððk «ÞíLk fhðku.
y
315 yku¤¾eíkku rMkÃkkE çku Ëtzk ðÄw {khu ------------------------------------------- Ãkrhr[ík ÔÞÂõík s LkwfMkkLk{kt Wíkkhu
316 fhðk økÞk ftMkkh ÚkE økE Úkq÷e ------------------------------------------Mkkhwt fk{ fhðk síkkt fk{ ðÄw çkøkze sðwt
m
317 fnuýe íkuðe ¼hýe -------------------------------------------------------suðwt çkku÷ku íkuðku s yk[kh hk¾ðku òuEyu
318 õÞkt hkò ¼kus Lku õÞkt økktøkku íku÷e ---------------------------------------------------- ykMk{kLk s{eLkLkku íkVkðík
319 fkøkLkwt çkuMkðwt Lku zk¤Lkwt Ãkzðwt ---------------------------------------------------------- ykfÂM{f Mktòuøkku Q¼k Úkðk
e
320 fk[Lkk ½h{kt hneLku ÃkÚÚkh Lk VUfkÞ --------------------------------------- Ëkur»kík {kýMk çkeòLkk Ëku»k Lk fkZe þfu
321 fk{Lkk fqzk Lku ðkíkkuLkk Yzk -----------------------------------------------------------------------nhk{Lkk nkzfkLkkt
d
322 fk¤k fk¤k {tfkuzkLku hkíke hkíke Äe{u÷ku -------------------------------- y¼ýLku {kxu Mkkhwt ¾hkçk çkÄwt s yufMkh¾wt
1
323 fktfhu fktfhu Ãkk¤ çktÄkÞ -------------------------------------- ÄehsÃkqðof Ãkrh©{ fhðkÚke {kuxe MkV¤íkk {¤e hnu
44
a
324 fezeLku fý yLku nkÚkeLku {ý --------------------------------------- sux÷e suLke sYhík íku «{kýu íkuLku {¤ðwt òuEyu.
325 fwt¼kh fhíkkt økÄuzk zkÌkk --------------------------------------------- {kr÷f fhíkkt íkuLkk Lkkufhku ðÄw znkÃký Ëk¾ðu
61
c
326 fqíkhkLkku Mkt½ fkþeyu Lk ÃknkU[u ------------------------------------ ÷zâk fhLkkhk fþe MkV¤íkk {u¤ðe þfíkk LkÚke.
327 fqðk{kt nkuÞ íkku nðkzk{kt ykðu ----------------------------------------------------------- Aík nkuÞ íkku Ëu¾kE ykðu
09
A
328 fku÷MkkLke Ë÷k÷e{kt fk¤k nkÚk ÚkkÞ -------------------------------------------- Lkfk{k fk{ ÃkkA¤ çkËLkk{ ÚkðkÞ.
329 ¾k÷e [ýku ðkøku ½ýku ------------------------------------------------------------ yÄqhk ¿kkLkðk¤ku ðÄw çkzkþ {khu
98
A
330 ¾k¤u zq[k Lku Ëhðkò W½kzk -------------------------------------------------------------------------- ¾kuxe fhfMkh

331 ¾kzku ¾kuËu íku Ãkzu ---------------------------------------------------- çkeòLku nkrLk fhLkkh ¾wË LkwfMkkLk{kt Qíkhu Au
.:8
TH
332 ¾k¾hkLke r¾Mkfku÷e MkkfhLkku MðkË þwt òýu ? ----------------- yLkw¼ð Lk fÞkuo nkuÞ íkuLku ykLktËLke ¾çkh õÞktÚke ?
333 ¾kuãku zwtøkhLku LkeféÞku ôËh----------------------------------------------------{nuLkík ½ýe fhe Ãký Ãkrhýk{ þqLÞ
334 økhs Mkhe fu ðiã ðuhe -------------------------------------------------------------- fk{ Ãkíke síkk MðkÚkeo çkLke sðwt
Mo
335 økhsu økÄuzkLku Ãký çkkÃk fnuðku Ãkzu -------------------------------- Mk{Þ ykðu Lkçk¤kLke Ãký ¾wþk{ík fhðe Ãkzu Au
AS
336 økheçkLke ðnw MkkiLke ¼k¼e -------------------------------------------------------------- Lkçk¤k íkhV Mkki fwárü fhu
337 øktSLkku fqíkhku ¾kÞ Lkrn, ¾kðk Ëu Lkrn ------------------------------------------------------------- yËu¾ku Mð¼kð
338 økkßÞk {u½ ðhMku Lkrn --------------------------------------------------------------- sux÷wt çkku÷u íku «{kýu fhu Lkne
339 økk{{kt ½h Lkrn íku Mke{{kt ¾uíkh Lkrn ----------------------------------------------------------------- Mkkð økhçke
340 økkÞLku ËkuneLku fqíkheLku Ãkkðwt ------------------------------------------------------ {nuLkíkÚke «kó ÚkÞu÷wt ðuzVe Lkk¾ðwt
341 ½ku {hðkLke ÚkkÞ íÞkhu ðk½he ðkzu òÞ--------------------------------- rðLkkþ ÚkðkLkku nkuÞ íÞkhu yð¤e çkwrØ MkqÍu
342 økku¤ Lkk¾u íkux÷wt økéÞwt ÚkkÞ ----------------------------------------------- sux÷ku Mknfkh ykÃkku íkux÷ku Mknfkh {¤u
343 ½hfe {wh½e Ëk÷ çkhkçkh ------------------------------------------ yrík Ãkrhr[íkíkkLkwt {qÕÞ nt{uþk ½ýwt ykuAwt nkuÞ
344 Lk çkku÷ðk{kt Lkð økwý ------------------------------------------------ fux÷efðkh Lknª çkku÷ðkÚke ¼÷wt Úkíkwt nkuÞ Au.
63
345 nkuX Mkkò íkku W¥kh ÍkÍk ------------------------------------ nkUrþÞkh {kýMk øk{u íku ÃkrhÂMÚkrík{kt Ãký {køko fkZu
346 niÞwt çkk¤ðk fhíkk nkÚk çkk¤ðk Mkkhk --------------------------------------------------- fk{ fnuðk fhíkkt fhðwt Mkkhwt
347 nkÚkeLke ÃkkA¤ fqíkhkt ¼MÞk fhu --------- þÂõík{kLk Mkk{u rLkçko¤ {kýMku rLkhÚkof çk¾k¤k fkZðkLkku fkuE yÚko LkÚke.
348 ½uxe [hðk økELku QLk {qfeLku ykðe --------------------------------------- Úkkuzkuf {u¤ððk síkk {kuxwt LkwfMkkLk ðuXðwt
349 ½uh ½uh{ kxeLkk [q÷k -------------------------------------------------------------------- çkÄu yufMkh¾e ÃkrhÂMÚkrík
y
350 [f÷e LkkLke Lku Vizfku {kuxku -------------------------------------------------------------- økò WÃkhktíkLke ðkík fhðe
351 [x {tøkLke Lku Ãkx çÞkn ---------------------------------------------------------------- þw¼ fk{{kt rð÷tçk Lk nkuÞ
m
352 [{ze íkqxu Ãký Ë{ze Lkk Aqxu ------------------------------------------------------------------------ yríkþÞ ftswMk
353 [kËh òuELku Mkkuz íkýkÞ ------------------------------------------------------------------ þÂõík «{kýu ¾[o fhðku
354 [kuh fkuxðk¤Lku Ëtzu ---------------------------------------------------------------------------- økwLkuøkkh s LÞkÞ fhu
e
355 [kuhLke {k fkuXe{kt {kU ½k÷eLku hzu ----------------- økwLkuøkkh {kýMk ÃkkuíkkLku ÚkÞu÷wt LkwfMkkLk ònuh{kt fne þfíkku LkÚke.
356 [kuhkLkwt LkÏ¾kuË òÞ Lkrn ------------------------------------- ònuh MktMÚkk fkuELku fkuE {kýMk îkhk [k÷íke s hnu.
357
d
AkMk{kt {k¾ý òÞLku çkkE Vwðz økýkÞ -------------------------------- LkwfMkkLk òÞ yLku WÃkhÚke {q¾o{kt økýkÞ.
1
44
358 AkMk ÷uðk sðwt Lku Ëkuýe Mktíkkzðe--------------------------------------------------------- fk{ fhðwt Lku þh{ hk¾ðe
359
a
ðkz rðLkk ðu÷ku Lkk [zu --------------------------------------------------------------- ykÄkh rðLkk «økrík Úkíke LkÚke
360
61
s{ðk{kt søk÷ku Lku fqxðk{kt fuþðku ---------------------------------------------÷k¼ fkuE ÷u yLku {nuLkík çkeòu fhu
c
361 ðkrýÞk {qA Lke[e íku Lke[u------------------------------------------------------ ÃkeAu nX ¼he ÂMÚkrík Mðefkhe ÷uðe
09
362 sþLku {kÚku sqríkÞkt -------------------------------------------------------------------------- fËhLku çkË÷u ríkhMfkh
A
363 òLk{kt fkuE òýu Lkrn Lku nwt ðhLke VkuE --------------------------fkuE ¼kð ÃkqAíkwt Lk nkuÞ Aíkkt çkÄk{kt {kÚkwt {khðwt
364 òøÞk íÞkhÚke Mkðkh ------------------------------------------------------- Lkðk yLkw¼ðÚke Lkðe ®sËøke þY fhðe
98
A
365 ßÞkt Lk ÃknkU[u hrð, íÞkt ÃknkU[u frð -------------------------------------- frðLke fÕÃkLkk íkku MkqÞoLku Ãký Ãkxkðe òÞ.
366 ÍkÍk nkÚk hr¤Þk{ýk -------------------------------------------------------------- MkkiLkk MknfkhÚke MkV¤íkk {¤u
.:8
TH
367 xfu þuh ¼kS, xfu þuh ¾kòt ------------------------------------ Mkkhk LkhMkkLkku fkuE ¼uË Lkrn yuðe rðr[ºk ÂMÚkrík
368 ðkðu íkuðwt ÷ýu ----------------------------------------------------------------------------- suðwt fkÞo fhu íkuðwt V¤ {¤u
Mo
369 zkne MkkMkhu Lkk òÞ Lku ½u÷eLku rþ¾k{ý Ëu ------------------------------- Ãkkuíku y{÷ Lk fhu Lku çkeòLku WÃkËuþ ykÃku
370 ðktÍýe «MkqríkLke Ãkezk þwt òýu ? ------------------------------- suLku yLkw¼ð LkÚke íkuLku ÃkrhÂMÚkríkLkku ÏÞk÷ Lk ykðu
AS
371 rþh Mk÷k{ík íkku Ãk½rzÞk çknkuík --------------------------------- ÔÞÂõík nþu íkku íkuLku yLkwYÃk Mktòuøkku ykðe {¤þu.
372 Ëeðku ÷RLku fqðk{kt Ãkzðwt -------------------------------------------------------------- òýe òuELku ykVík{kt {wfkðwt
373 Ëw»fk¤{kt yrÄf {kMk -------------------------------------------------------------- {w~fu÷ Mk{Þ{kt yrÄf {w~fu÷e
374 Ëw:¾Lkwt ykuMkz Ënkzk ---------------------------------------------------------- Mk{Þ s {kLkðeLkwt Ëw:¾ ykuAwt fhu Au
375 ËqÍýe økkÞLke ÷kík Ãký Mkkhe ---------------------------------------------- VkÞËku fhkðLkkhLkk Ëku»k Ãký Mkne ÷uðk
376 ËqÄLkwt ËqÄ Lku ÃkkýeLkwt Ãkkýe ------------------------------------------------------- Mkk[ku LÞkÞ íkku¤ðku, MÃkü fhe Ëuðwt
377 ËqÄLkk ËqÄ{kt Lku ÃkkýeLkk Ãkkýe{kt ----------------------------------- su {køkuo ÃkiMkk ykÔÞk nkuÞ íku s {køkuo ÃkiMkk òÞ
378 ËqÄLkku ËkÍTÞku Akþ VqtfeLku Ãkeyu --------------------------------- yuf fxw yLkw¼ð {kýMkLku ðÄw MkkðÄkLk çkLkkðu Au
379 ËqÄ ÃkkELku MkkÃk WAuhðku -------------------------------------------------------- yk©Þ ykÃkeLku WÃkkrÄ Q¼e fhðe
64
380 Ëkuhe çk¤u Ãký ð¤ Lk Aqxu ------------------------------ {hý MkwÄe Ãký {kýMkLke «f]rík (Mð¼kð) çkË÷kíke LkÚke.
381 Äh{Lke økkÞLkk Ëktík Lkk òuðkÞ ---------------------------------------------------{Vík {¤u÷e ðMíkwLkk Ëku»k Lk òuðk
382 Äh{ fhíkkt Äkz Ãkzðe -------------------------------------------------------- Mkkhwt fk{ fhðk síkkt ykÃkr¥k ykððe
383 ÄehsLkk V¤ {eXkt ----------------------------------------------------- Äehs Äkhý fhðkÚke [ku¬Mk MkV¤íkk {¤u
384 Äq¤{ktÚke ÄkLk ÃkuËk fhðwt --------------------------------------------------------------------- þqLÞ{ktÚke MksoLk fhðwt
y
385 Lk{ks ÃkZðk síkkt {MkeË fkuxu ð¤ðe ------------------------------------------- Ä{o fkÞo fhíkk ykVík ykðe Ãkzðe
386 Lkðhku çkuXku LkÏ¾kuË ðk¤u ------------------------------------------------------ fk{ ðøkhLkku {kýMk {w~fu÷e ðÄkhu.
m
387 Lkðe røkÕ÷e Lkðku Ëkð ------------------------------------------------------------------------LkðuMkhÚke «kht¼ fhðku
388 Lkk[ðwt Lknª íkuLku yktøkýwt ðkfwt ----------------------------------------------- fk{ Lk fhLkkhLku nòh çknkLkk {¤u Au.
389 Lkk{ {kuxkt Lku ËhþLk ¾kuxkt-------------------------------------------------------------- Lkk{ «{kýu økwý nkuíkk LkÚke
e
390 þuXLke rþ¾k{ý ÍktÃkk MkwÄe ----------------------------------------------------------- fkuELkwt þe¾ÔÞwt ÃknkU[íkwt LkÚke
391 Mk¥kk ykøk¤ þkýÃký Lkfk{wt ------------------------------------- yrÄfkh ÃkkMku {kýMkLkwt fkiþ÷ fk{ ykðíkwt LkÚke.
392
d
MkwÚkkhLkwt r[¥k çkkðr¤Þu -------------------------------------------------------- {kýMkLku øk{íke ðkík{kt ðÄw hMk Ãkzu
1
44
393 Mkqfk ¼uøkwt ÷e÷wt çk¤u ------------------------------------------- ËwükuLkk Mktnkh{kt MkßsLkLku Ãký MknLk fhðkLkwt ykðu
394
a
Ãkkfu ½zu fktXk Lk [Zu ----------------------------------------------------------------- {kuxe ô{hu yÇÞkMk Lk ykðzu
395
61
Mkt½Þkuo MkkÃk Ãký fk{ ÷køku --------------------------- Mkk[ðe hk¾u÷e íkwåA ðMíkw Ãký ½ýe ð¾ík WÃkÞkuøke çkLku Au.
c
396 ÃkkÃkze ¼uøke EÞ¤ çkVkÞ ----------------------------------------------- LkXkhkLke MkkÚku Mkkhk {kýMkLku Ãký fü Ãkzu
09
397 Ãkkhfe ykþ MkËk rLkhkþ --------------------------------------- çkeòLke ykþkyu çkuMke hnuLkkhLku rLkhkþk MkktÃkzu Au
A
398 Ãkkhfe {k s fkLk ðªÄu ----------------------------------------- yÃkrhr[ík ÔÞÂõík s {kýMkLku Mkk[ku yLkw¼ð fhkðu
399 Ãkkhfu ¼kýu {kuxku ÷kzðku ------------------------------------------------------ çkeòLke [es nt{uþk ðÄw Mkkhe ÷køku
98
A
400 ÃkkuÚke{ktLkk hªøkýk --------------------------------------------------------- yk[kh yLku rð[kh{kt {kuxwt ytíkh hnuðwt
401 çkfhwt fkZíkkt Ÿx ÃkuMku --------------------------------------------------------- Äh{ fhðk síkk ykVík ykðe ÃknkU[u
.:8
TH
402 çk¤íkwt ½h f]»ýkÃkoý ------------------------------------ Lkfk{e [esðMíkw çkeòLku ykÃke sðkçkËkhe{ktÚke Aqxe sðwt
403 çkkE çkkE [khýe ----------------------------------- ÃkkuíkkLke sðkçkËkhe çkeòLku ykÃke sðkçkËkhe{ktÚke Aqxe sðwt.
Mo
404 Mkkík MkwÞkýeyu ðuíkh ðtXu ---------------------------------- ½ýkt {kýMkku ¼uøkk Úkíkkt Mkk{kLÞ fk{ Ãký çkøkze òÞ.
405 çkuLke ÷zkE{kt ºkeòu Vkðu ------------------------------------------------ fwMktÃk nkuÞ íÞkt çknkhLke ÔÞÂõík Vkðe òÞ
AS
406 çku nkÚk rðLkk íkk¤e Lk Ãkkzu ------------------------------------------- Mknfkh ðøkh fkÞoLke MkV¤íkk «kó Úkíke LkÚke.
407 çkkuze çkk{ýeLkwt ¾uíkh --------------------------------------------------------------- {kr÷fLkk yrÄfkh ðøkhLkwt ûkuºk
408 çkku÷u íkuLkk çkkuh ðu[kÞ -------------------------------------------------------------- «ÞíLk fhðkÚke MkV¤íkk {¤u Au
409 ¼økkLkk ¼kE suðwt --------------------------------------------------------------------------------------- {q¾oíkk¼ÞwO
410 MkkÃk økÞk yLku r÷Mkkuxk hÌkk ------------------------ {q¤ ðkík (yk[kh) ¼w÷kE økE Lku ytÄ ÃkhtÃkhk s¤ðkE hne
411 ¼÷wt ÚkÞwt ¼ktøke stò¤ --------------------------------------------------------------WÃkkrÄ{ktÚke Aqxâk íku Mkkhwt ÚkÞwt
412 r÷Þu ÷k÷ku Lku ¼hu nhËk ---------------------------------------------------------- ðktf fkuELkku Lku rþûkk çkeòLku ÚkkÞ
413 ¼køÞwt ¼køÞwt íkkuÞu ¼hw[ ------------------------------------------------------------- Lkçk¤wt Ãký «¼kð íkku ¾hku s
414 MkqtXLkk økktøkzu økktÄe ---------------------------------------------- Úkkuzk y{Úkk yLkw¼ðÚke {kuxe {kuxe çkzkþ nktfðe
65
415 MkkuLkkt fhíkkt ½zk{ý {kU½wt -------------------------------------------------- ðMíkw fhíkkt íkuLke ÃkkA¤ ÚkLkkh ¾[o ðÄw
416 MkkuLkkLke Úkk¤e{kt ÷kuZkLke {u¾ ------------------------------------------------------ Wßsð¤ fkhrfËeo f÷tf Mk{kLk
417 ð¾kýe ¾e[ze ËktZu ð¤øku --------------------------------------- suLkk ð¾ký fÞko nkuÞ íku s fzðku yLkw¼ð fhkðu
418 {Lk, {kuíkeLku fk[ íkqxâk Lkk MktÄkÞ ------ {Lk, {kuíke yuLku fk[ yufðkh íkqxu ÃkAe {q¤ suðkt Mk{hMk ÚkR þfíkk LkÚke.
419 {Lk{kt ÃkhÛÞk Lku {Lk{kt hktzâk ----------------------------------------- ÃkkuíkkLkk Mkw¾ Ëw:¾Lke çkeòLku ¾çkh Lk nkuðe
y
420 {nuíkku {khu Þ Lknª Lku ¼ýkðuÞ Lknª --------------- ÔÞÂõík {w~fu÷e ÃkuËk fhuÞ Lkrn yLku fk{Lkku rLkfk÷ Ãký fhu Lkrn
421 †eLke çkwrØ ÃkøkLke ÃkkLkeyu --------------------- †eyku {kuxu ¼køku ÃkkA¤Úke rð[khíke nkuÞ Au yuðe ÷kufðkÞfk Au.
m
422 MkeÄe yktøk¤eyu ½e Lkk Lkef¤u ------------------------------------------------------- Lkh{kþÚke fk{ Ãkkh Ãkzíkwt LkÚke
423 nkÚke Sðu íÞkhu ÷k¾Lkku, {Þuo Mkðk ÷k¾Lkku ------------------ ÔÞÂõíkLke ®f{ík Sðíkk Úkíke LkÚke, {Þko ÃkAe ÚkkÞ Au.
424 {kÚkk fhíkkt Ãkk½ze {kuxe -------------------------------------------- þÂõík Lk nkuðk Aíkk {kuxe sðkçkËkhe QXkððe
e
425 {køkðe ¼e¾ Lku hk¾ðk Úkkur¼Þk ---------------------------------------------¼e¾ {køkðe Lku WÃkhÚke ðx Ëk¾ððku
426 {kLkeyu íkku Ëuð Lkrn íkku ÃkÚÚkh ----------------------------------------------------------©Øk ðøkh çkÄwt s Lkfk{wt Au
427
d
nkÚkeLkkt Ëu¾kzðkLkk yLku [kððkLkk Ëktík swËk ----------------------{kýMkLke fÚkLke Lku fhýe{kt ytíkh òuðk {¤u Au.
1
44
428 {khu íkuLke ík÷ðkh ------------------------------------------------------------------------ çk¤ðkLkLku s MkV¤íkk {¤u
429
a
{khðku íkku {ehLku nýðku íkku nkÚke ------------------------------------------ ÷k¼ {u¤ððku íkku ÃkAe {kuxku s {u¤ððku
430
61
{khwt {khwt ðk ðk Lku çkkfeLkwt çkÄwt Ae Ae ----------------------------------- ÃkkuíkkLkwt çkÄwt Mkkhwt yLku ÃkkhfkLkwt çkÄw ¾hkçk
c
431 {trËh LkkLkwt Lku ¼økíkzkt ½ýk ------------------------------------------søÞk Úkkuzef yLku íkuLkku WÃkÞkuøk fhLkkhk ½ýk
09
432 ðkAzku fqËu ¾e÷kLkk òuhu -------------------------------------------- {kýMk fkuEfLke {ËËÚke s òuh fhíkku nkuÞ Au.
A
433 {w¾{kt hk{, çkøk÷{kt Aqhe ----------------------------------------------------------[nuhk Ãkh Ët¼, ytíkh{kt Ëøkku
434 {wÕ÷kLke Ëkuz {ÂMsË MkwÄe --------------------------------------------------{kýMkLke þÂõíkLke Ãký {ÞkoËk nkuÞ Au
98
A
435 {uhe rçkÕ÷e {wsfku BÞkW ? ---------------------------------------------------suLku ykþhku ykÃÞku íku s çkuðVkE fhu
436 {kuhLkkt #zk [eíkhðkt Lkk Ãkzu -------------------------------------------------- W¥k{ ÔÞÂõíkLkk ÷ûkýku s{kE ykðu.
.:8
TH
437 {kuMkk¤u s{ðkLkwt Lku {k ÃkehMkLkkhe----------------------------------------------- çkÄe heíku yLkwfq¤ ÃkrhÂMÚkrík nkuðe
438 ðZfýe ðnwyu Ëefhku sÛÞku ----------------------------- {q¤ íkku Wøkú Mð¼kð níkku yLku íku{kt r{ÚÞkr¼{kLk ¼éÞwt.
Mo
439 ðhLku ð¾kýu ðhLke {k ------------------------------------------------------- {kLku ÃkkuíkkLkwt MktíkkLk ðÄkhu ðnk÷wt ÷køku
AS
66
MktrÄ
MktrÄLkku yÚko : (4) R + R, E = E
çku ÃkË òuzíkk MðhÔÞtsLk{kt su ftR VuhVkh ÚkkÞ íkuLku MktrÄ Ëuðe + RåAk = ËuðeåAk
fnuðk{kt ykðu Au. MktMf]ík{kt MktrÄLkk (1) MðhMktrÄ (2) ÔÞtsLk yðLke + RLÿ = yðLkeLÿ
y
MktrÄ yuðk çku «fkh çkíkkðkÞk Au. hsLke + Rþ = hsLkeþ
m
Mðh MktrÄ : ßÞkhu çku Mðhku ¼uøkk ÚkELku íku{Lkku Wå[kh yðLke + Rþ = yðLkeþ
¼uøkku ÚkkÞ íÞkhu íkuLku MðhMktrÄ fnuðkÞ Au. (5) W + W, Q = Q
økwshkíke ¼k»kk{kt Mðhku Lke[u «{kýu Au. Mkw + WÂõík = MkqÂõík
e
y, yk / R, E / W, Q / É / yu, yi / yku, yki ¼kLkwt + WËÞ = ¼kLkqËÞ
Ëk.ík. ÃkwMíkf + yk÷Þ = ÃkwMíkfk÷Þ (y + yk) çknw + QŠ{ = çknqŠ{
d
rðãk + yÚkeo = rðãkÚkeo (yk + y) ®MkÄw + QŠ{ = rMkÄqŠ{
1
ÔÞtsLk MktrÄ : ÔÞtsLk MkkÚku Mðh òuzkÞ yÚkðk ÔÞtsLk (6) Q + W, Q = Q
44
MkkÚku ÔÞtsLk òuzkÞ íkuLku ÔÞtsLk MktrÄ fnuðk{kt ykðu Au.
a
økwshkíke ¼k»kk{kt ÔÞtsLkku f¾..økÄ... ðøkuhu Au.
ðÄq + WÕ÷kMk = ðÄqÕ÷kMk
[{q + WíMkkn = [{qíMkkn
61
c
Ëk.ík. MkíkT + WÃkÞkuøk = MkËwÃkÞkuøk (íkT + W : Mðh + ðÄT + QŠ{ = ðÄqŠ{
ÔÞtsLk)
¼q + QŠsík = ¼qŠsík
09
íkíkT + ÷eLk = íkÕ÷eLk (íkT + ÷T : çktLku ÔÞtsLk)
A
(7) y + R, E = yu
(y) Mðh MktrÄLkk rLkÞ{ku nh + RLÿ = nhuLÿ
98
(1) y + y, yk = yk hks + ELÿ = hksuLÿ

A
÷kuf + yÃkðkË = ÷kufkÃkðkË Þkuøk + Rþ = Þkuøkuþ

.:8
yuf + ytík = yufktík Mkwh + Rþ = Mkwhuþ

TH
MkíÞ + ykøkún = MkíÞkøkún (8) yk + R, R = yu

{n¥ð + ykfktûkk = {n¥ðkfktûkk ÞÚkk + Rü = ÞÚkuü
Mo
(2) yk + y, yk = yk {nk + RLÿ = {nuLÿ

fËk + yrÃk = fËkrÃk h{k + Rþ = h{uþ
AS
rðãk + yÚkeo = rðãkÚkeo W{k + Rþ = W{uþ

ðkíkko + yk÷kÃk = ðkíkko÷kÃk (9) y + W, Q = yku
®[íkk + ykíkwh = ®[íkkíkwh Mkðo + WËÞ = MkðkuoËÞ
(3) R + R, R = E Ãkh + WÃkfkh = ÃkhkuÃkfkh
hrð + RLÿ = hðeLÿ ykLktË + QŠ{ = ykLktËkuŠ{
ßÞkurík + RLÿ = ßÞkuíkeLÿ «ýÞ + QŠ{ = «ýÞkuŠ{
Ãkrh + Rûkk = Ãkheûkk (10) yk + W, Q = yku
frð + Rïh = fðeïh rðãk + WÃkkMkLkk = rðãkuÃkkMkLkk
{nk + WËÞ = {nkuËÞ
67
f÷k + QŠ{ = f÷kuŠ{ (18) yi + y = ykÞT

{nk + QŠ{ = {nkuŠ{ øki + yLk = økkÞLk
(11) y, yk + É = yhT Lki + yf = LkkÞf
Ëuð + Ér»k = ËuðŠ»k (19) W + y = ðT
{nk + Ér»k = {nŠ»k {Lkw + ytíkh = {Lðtíkh
y
Mkó + Ér»k = MkóŠ»k Mkw + yMÚk = MðMÚk
çkúñ + Ér»k = çkúñŠ»k Mkw + yåA = MðåA
m
(12) y, yk, + yu = yi (20) W + yu = ðu
Ãkwºk + yu»kýk = Ãkwºki»kýk yLkw + yu»ký = yLðu»ký
MkËk +yuð = MkËið (21) yki + y, R = ykðT
e
rník + yu»ke = rníki»ke Ãkki + yf = Ãkkðf
íkÚkk + yuð = íkÚkið Lkki + Rf = Lkkrðf
(13)
d
y, yk + yi = yi (22) R + W = Þw
1
44
hMk + yiõÞ = hMkiõÞ «rík + W¥kh = «íÞw¥kh
a
{nk + yiïÞo = {niïÞo (23) W + yk = ðk
61
ÓËÞ + yiõÞ = nËÞiõÞ Mkw + ykLktË = MðkLktË
c
{nk + yiõÞ = {niõÞ Mkw + ykøkík = Mðkøkík
09
(14) y, yk + yku = yki (24) R + y = Þ
A
økwý + ykuÄ = økwýkiÄ «erík + yÚko = «eíÞÚko
øktøkk + ykuÄ = øktøkkiÄ «rík + yûk = «íÞûk
98
A
s÷ + ykuÄ = s÷kiÄ yrÄf + yûk = yæÞûk

{nk + ykuÄ = {nkiÄ yÂøLk + yMíkw = yøLÞMíkw
.:8
TH
(15) y, yk + yki = yki Ãkrh + yxLk = ÃkÞoxLk

ðLk + yki»krÄ = ðLkki»krÄ (25) R + yu = Þu
Mo
{nk + ykiËkÞo = {nkiËkÞo «rík + yuf = «íÞuf

Ãkh{ + ykiËkÞo = Ãkh{kiËkÞo (26) R + yk = Þk
AS
{nk + yki»krÄ = {nki»krÄ yrÄ + ykí{ = yæÞkí{

(16) yu + y = yÞT Rrík + ykrË = RíÞkrË
þu + yLk = þÞLk yr¼ + ykøkík = yÇÞkøkík
Lku + yLk = LkÞLk (27) É + Mk = hT
yu + ÞLk = yÞLk rÃkík] + yÚko = rÃkºkÚko
(17) yku + yk = yðT {kík] + yÚko = {kºkÚko
Ãkku + yLk = ÃkðLk (28) É + yk = hk
¼ku + yLk = ¼ðLk {kík] + ykËuþ = {kºkkËuþ
©ku + yLk = ©ðý rÃkík] + ykËuþ = rÃkºkkËuþ
68
(çk) ÔÞtsLk MktrÄLkk rLkÞ{ku íkÃkMkT + ðLk = íkÃkkuðLk

swËk swËk Mktòuøkku{kt ‘MkT’ Lke[u «{kýu ÃkrhðíkoLk (9) ‘y’ fu ‘yk’ rMkðkÞLkku ykøk¤ Mðh nkuÞ yLku ÃkkA¤
Ãkk{u Au. ½ku»k ÔÞtsLk fu Mðh ykðu íkku ‘h’ hnu
(1) ‘y’ - ‘yk’ rMkðkÞLkku Mðh òu ykøk¤ nkuÞ íkku ‘»kT’ rLkMkT + ¼Þ = rLk¼oÞ
hnu ËwMkT + økrík = Ëwøkorík
y
rð + Mk{ = rð»k{ rLkMk + ytfwþ = rLkhtfwþ
rLk + MkuÄ = rLk»kuÄ ËwMk + yk[kh = Ëwhk[kh
m
Mkw + Mkwó = Mkw»kwó swËk swËk Mk{Þu ‘h’ yk «{kýu ÃkrhðíkoLk Ãkk{u
(2) ‘[’, ‘A’ òu ÃkkA¤ nkuÞ íkku ‘þT’ hnu Au.
Ëwþ + r[Líkk = ËwrùLíkk (1) ÃkkA¤ òu ‘[’ fu ‘A’ ykðu íkku ‘þT’ hnu
e
rLkMkT + r[Lík = rLkrùík ytíkh + [ûkw = ytíkùûkw
(3) ÃkkA¤ ‘íkT’ ‘ÚkT’ nkuÞ íkku ‘MkT’ hnu ÃkwLkhT + [ = ÃkwLkù
d
rLkMk + íkus = rLkMíkus (2) ÃkkA¤ òu ‘íkT’ fu ‘ÚkT’ ykðu íkku ‘MkT’ hnu
1
ytíkh + ík¥ð = ytíkMíkíð
44
ËwMk + íkh = ËwMíkh
(4)
a
ÃkkA¤ ‘xT’, ‘X’ nkuÞ íkku ‘»kT’ hnu ytíkh + íkkÃk = yLíkMíkkÃk
(3) ÃkkA¤ ‘þ’, ‘»kT’ fu ‘MkT’ ykðu íkku rðMkøko hnu
61
ÄLkwMk + xtfkh = ÄLkwütfkh
c
rLkMk + Xwh = rLkcwh ytíkh + þkuf = ytík:þkuf
ytíkh + þktrík = ytík:þktrík
09
A
(5) þT, »kT, Mk òu ÃkkA¤ nkuÞ íkku rðMkøko hnu
rLkMkT + þçË = rLk:þçË (4) òu ykøk¤ ‘R’ nkuÞ Lku ÃkkA¤ ‘f’, ‘¾’, fu ‘fT’ ykðu
íkku ‘»kT’ hnu
rLkMkT + MktíkkLk = rLk:MktíkkLk
98
[íkwh + ÃkËe = [íkw»ÃkËe

A
(6) ykøk¤ ‘R’ fu ‘W’ nkuÞ Lku ÃkkA¤ ‘f, ¾, Ãk, f’ nkuÞ
íkku ‘»k’ hnu [íkwh + ÃkkË = [íkw»ÃkkË
.:8
(5) ykøk¤ ‘R’, ‘W’ rMkðkÞLkku òu Mðh nkuÞ yLku ÃkkA¤

TH
rLkMkT + fk{ = rLk»fk{

‘fT’, ‘¾’, ‘Ãk’, ‘fT’ ykðu íkku rðMkøko hnu
ËwMk + «kÃÞ = Ëw»«kÃÞ
ÃkwLkh + Ãkheûkk = ÃkwLk:Ãkheûkk
ËwMk + fk¤ = Ëw»fk¤
Mo
ÃkwLkh + «kró = ÃkwLk:«kró

(7) ykøk¤ ‘R’ fu ‘W’ rMkðkÞLkku Mðh nkuÞ yLku ÃkkA¤
(6) ÃkkA¤ çkeòu ‘h’ ykðu íkku Ãknu÷ktLkku yûkh yLku íkuLke
AS
‘f’ ‘Ãk’ nkuÞ íkku rðMkøko hnu

ykøk¤Lkku Mðh Ëe½o çkLku
yÄMkT + ÃkíkLk = yÄ:ÃkíkLk
rLkMkT + hð = rLkhT + hð = Lkehð
yÄMkT + Ãkkík = yÄ:Ãkkík
rLkMkT + hkuøke = rLkhT + hkuøke = Lkehkuøke
yÄMkT + fkÞ = yÄ:fkÞ
(7) þçËLku ytíku ykðíkk ‘[’, ‘s’, ‘þ’ Lkku ‘fT’ ÚkkÞ yLku
(8) ykøk¤ ‘y’ Lku ÃkkA¤ ½ku»k ÔÞtsLk nkuÞ íkku ‘W’ (y+W
‘»kLkku ‘xT’ hnu
= yku) hnu
ðk[T + Ãkrík = ðkfTÃkrík
{LkMkT + nh = {Lkkunh
»k»kT + fkuý = »kxTfkuý
MkhMkT + ðh = Mkhkuðh
rËþ + fk÷ = rË¬k÷
yÄMkT + økrík = yÄkuøkrík
rËþ + Ãkk÷ = rËfTÃkk÷
69
rLkhLkwLkkrMkf fu MÃkþo ÔÞtsLkku Au íku swËk swËk Ãkrh + Lkk{ = Ãkrhýk{

Mktòuøkku{kt yk «{kýu ÃkrhðíkoLk Ãkk{u Ãkrh + Lkerík = Ãkrhýeík
(1) ÃkkA¤ y½ku»k ÔÞtsLk ykðu, íkku íkuLkk ðøkoLkku Ãknu÷ku • ÞkË hk¾ku
ÔÞtsLk yk (1) ÃkËkLíku ykðu÷k ‘{’ Lku MÚkkLku íkuLke ÃkqðuoLkk ÔÞtsLk Ãkh
ykÃkËT + fk÷ = ykÃkífk÷ yLkwMðkh {wfkÞ Au
y
rðÃkË + rík = rðÃkr¥k Mk{T + íkkÃk = MktíkkÃk
þhfT + ÃkqŠý{k = þhíÃkqŠý{k Mk{T + {kunf = Mkt{kunf
m
(2) ÃkkA¤ Mðh fu ½ku»k ÔÞtsLk ykðu íkku íkuLkk ðøkoLkku ºkeòu Mk{T + íkku»k = Mktíkku»k
ÔÞtsLk ykðu Mk{T + Mkkh = MktMkkh
íkíkT + økwý = íkËTøkwý Mk{T + nkh = Mktnkh
e
íkíkT + yLkwMkkh = íkËLkwMkkh Mk{T + Ëun = MktËun
(3) òu ÃkkA¤ yLkw L kkrMkf ykðu , íkku íku L kk ðøko L kku (2) ÃkËktík ‘Þ’ Lkk ‘x’ ÚkkÞ Au
d
yLkwLkkrMkf hnu
»k»kT + ÃkËT = »kxTÃkË
1
Mkík + {rík = MkL{rík
»k»kT + ykLkLk = »kxkLkLk
44
a
rËþ + {qZ = rËzT{qZ
‘ík’ ðøkoLkk ÔÞtsLk{kt Lke[u «{kýu VuhVkh ÚkkÞ.
(3) ÃkËktík ‘þ’ Lkku ‘f’ ÚkkÞ Au
rËþ + Ãkk÷ = rËfTÃkk÷
61
c
(1) ÃkkA¤ òu ‘[’ ðøkoLkku ÔÞtsLk fu ‘þT’ ykðu íkku íkuLku
rËþ + øks = rËøøks
{¤íkku ‘[T’ ðøkoLkku ÔÞtsLk ykðu
(4) nMð ÃkAe ‘A’ ykðu íkku íku çkuðzkÞ Au. AT AT Lkku ÃkAe
09
A
søkíkT + sLkLke, søkËT + sLkLke = søkíksLkLke
åA ÚkkÞ Au.
MkíkT + [rhºk = Mkå[rhºk
rþh + Aºk = rþhåAºk
98
MkíkT + sLk = MkßsLk

ð]ûk + AkÞk = ð]ûkåAkÞk
A
(2) ÃkkA¤ òu ‘íkT’ ykðu íkku ‘÷T’ hnu

rþh + AuË = rþhåAuË
íkíkT + ÷eLk = íkÕ÷eLk
.:8
TH
rð + AuË = rðåAuË
¼økðËT + ÷e÷k = ¼økðÕ÷e÷k
ÃkË + AuË = ÃkËåAuË
rðãwík + ÷u¾k = rðãwÕ÷u¾k
(5) ynLk þçËLke ÃkAe fkuE Ãký ðýo ykðu íkku íkuLkku ‘h’
Mo
òu rLkhLkwLkkrMkf MÃkþo ÔÞtsLk ÃkAe ‘þT’ ykðu ÚkkÞ Au Ãkhtíkw hkrºk yLku YÃkLke Ãkqðuo ‘ynTLk’ þçË{kt
íkku íkuLkku ‘A’ ÚkkÞ. ‘Lk’ Lkku ‘W’ ÚkkÞ Au.
AS
r[íkT + þÂõík = r[[T + þÂõík = r[[T + AÂõík = ynTLk + rþ = ynŠLkþ

r[åAÂõík
WËknhý :
WíkT + þ]t¾÷ = WåA]t¾÷
Ãkrh + yxLk = ÃkÞoxLk
MkíkT + rþ»Þ = MkrhåA»Þ
ÄLkwMkT + çkký = ÄLkwçkkoý
òu ykøk¤ ‘É’ ‘h’ fu ‘»k’ ykÔÞk nkuÞ yLku
Ãkku + yLk = ÃkðLk
ðå[u ‘f’ ðøko ‘Ãk’ ðøko íkÚkk ‘Þ’, ‘h’, ‘÷’ ‘ð’
rMkðkÞLkku fkuE ÔÞtsLk Lk ykÔÞku nkuÞ íÞkhu ‘Lk’ Lkku ðkík + ykðhý = ðkíkkðhý
‘ý’ ÚkkÞ. « + WËT + MkknLk = «kuíMkknLk
Ãkrh + Lkrík = Ãkrhýrík Mk{T + çkkuÄLk = MktçkkuÄLk
WíkT + ÷kMk = WÕ÷kMk
70
rLk + QLk = LÞqLk MkhMkT + ðh = Mkhkuðh

Ãk]Úkw + E = Ãk]Úðe ÞÚkk + yÚko = ÞÚkkÚko
{nk + WíMkð = {nkuíMkð nrh: + [tÿ = nrhùtÿ
yLíkMkT + íkkÃk = yLíkMíkkÃk WËT + Lkík = WÒkík
{nk + WíMkð = {nkuíMkð nrh + RLÿ = nheLÿ
y
r¼ËT + Lk = r¼Òk rð + yMík = ÔÞMík
ðkøkT + çkký, ðkfT + çkký = ðkøçkký rLk + MLkkík = rLk»ýkík
m
¼kLkw + WËÞ = ¼kLkqËÞ çkk÷ + RLËw = çkk÷uLËw
Ãkrh + yxLk = ÃkÞoxLk «rík + W¥kh = «íÞw¥kh
ËwMkT + ÞkuÄLk = ËwÞkuoÄLk {Lkw + ytíkh = {Lðtíkh
e
rð + yðnkh = ÔÞðnkh Mkw + Mkwó = Mkw»kwó
yr¼ + ykMk = yÇÞkMk {nk + WíMkð = {nkuíMkð
d
« + WËT + MkknLk = «kuíMkknLk røkrh + Eþ = røkrhþ
1
44
WËT + sð÷ = Wßsð÷ r[h + ykÞw = r[hkÞw
a
Mk{T + íkku»k = Mktíkku»k rn{ + yk÷Þ = rn{k÷Þ
61
MkíkT + sLk = MkßsLk Lku + yLk = LkÞLk
c
« + Lkk{ = «ýk{ r¾íkT + Lk = r¾Òk
09
Ãkh{ + yÚkeo = Ãkh{kÚkeo rÃkík] + ykËuþ = rÃkºkkËuþ
A
Ãk]Úkw + E = Ãk]Úðe Mkw + ykøkík = Mðkøkík
MkíkT + {køko = MkL{køko Ãkrh + ykðhý = ÃkÞkoðhý
98
A
MkíkT + r[íkT + ykLktË = MkÂå[ËkLktË ©ku + yLk = ©ðý

« + Eûkf = «uûkf áü + ytík = áüktík
.:8
TH
Mk{T + økeík = Mktøkeík Mk + ytøk + WÃkktøk = MkktøkkuÃkktøk

[íkw: + ÃkËe = [íkw»ÃkËe ykþe: + ðkË = ykþeðkoË
Mo
Mð + yÚko = MðkÚko {LkMkT + ÞíLk = {LkkuÞíLk

MkËk + yuð = MkËið ÞwrÄ + ÂMÚkh = ÞwrÄrch
AS
W¥kh + W¥kh = W¥khku¥kh Lkð + WL{u»k = LkðkuL{u»k

ð]Ø + yðMÚkk = ð]ØkðMÚkk rð + Mk{ = rð»k{
{LkMkT + nh = {Lkkunh Ãkrh + Lkrík = Ãkrhýrík
rLkMkT + zh = Lkezh íkíkT + ykfkh = íkËkfkh
Lkð + QZk = LkðkuZk Mk{T + Mkkh = MktMkkh
rAËT + Lk = rAÒk rð + yøkú = ÔÞøkú
Ãkrh + Eûkk = Ãkheûkk ©íkT + Äk = ©Øk
Mk]s + rík = Mk]rü Ãkki + yf = Ãkkðf
Ãkrh + MkË = Ãkrh»kË rËþT + {qZ = rËø{qZ
71
« + Lkk{ = «ýk{ ßÞkurík + RLÿ = ßÞkuíkeLÿ

« + Eûkf = «uûkf rðãk + yk÷Þ = rðãk÷Þ
rník + yu»ke = rníki»ke þk† + Wõík = þk†kuõík
r[h + ykÞw = r[hkÞw RríknkMk + Ef = yiríknkrMkf
¼ku + yLk = ¼ðLk yLkT + yÃk + Eûkk = yLkÃkuûkk
y
rLk + QLkíkk = LÞqLkíkk WËT + [k÷Lk = Wå[k÷Lk
Mk{T + fÕÃk = MktfÕÃk h{k + Eþ = h{uþ
m
íkusMkT + ðÄ = íkuòuðÄ yÄMkT + økrík = yÄkuøkrík
ËwMkT + ÔÞMkLk = ËwÔÞoMkLk øktøkk + WËf = øktøkkuËf
Lkk{ + ykðr÷ = Lkk{kðr÷ WËT + Þ{ = Wã{
d e
1
44
a
61
c
09
A
98
A
.:8
TH
Mo
AS
72
òuzýe
• òuzýeLkk rLkÞ{ku (10) þçËLkk Auzu ykðíkk ‘Rþ’, ‘RLÿ’{kt Ëe½o ‘R’ ykðu
ÞkË hk¾ku Au.
Ëk.ík. : søkËeþ, røkheþ, hsLkeþ, ÞkuøkeLÿ, hðeLÿ,
nÙMð
y
Ëe½o
nheLÿ
r w e q (11) ‘ðíke’ yLku ‘{íke’ - ðk¤eLkk yÚko{kt nkuÞ íÞkt Ëe½o
m
(1) yÚkkoíkT, fðr[íkT, fËkr[íkT, ®fr[íkT, MkkûkkíkT, yfM{kíkT ‘R’ ykðu Au.
(yufkyufLkk yÚko{kt){kt AuÕ÷ku yûkh ÔÞtsLkkík Ëk.ík. : f÷kðíke, ¼økðíke, [khw{íke, RLËw{íke,
(¾kuzku) Au. ©e{íke
e
(2) Lke[uLkk Ãkqðoøkku nÙMð nkuðkÚke íku ÃkhÚke çkLkíkk þçËku{kt (12) þçËLkk Auzu ykðíkkt ‘ýqf’ yLku ‘økehe’{kt Ëe½o ‘Q’
nÙMð ‘R’ ykðu Au. yLku ‘R’ ykðu Au.
d
Ãkqðoøkku : yrík, yrÄ, yr¼, Ãkrh, «rík, rLk, rLk:, Ëk.ík. rLk{ýqf, ðíkoýqf, fk{økehe, ÞkËøkehe
1
yLkw, rð, WÃk, Mkw, fw, ÃkwLk- çkrn: Ãkwh
(13) þçË{kt òuzkûkh Ãknu÷ktLkk ‘R’, ‘W’ nÙMð nkuÞ Au.
44
yrÄ : yrÄfkhe
a
Ëk.ík. : yrík : yríkþÞ, yrík¿kkLk
yr¼ : yr¼{kLk
Ëk.ík. : rþ»Þ, {w¬ku, ÷wå[ku, rMk¬ku, Ãkw»f¤, {Lkw»Þ,
nwÕ÷z
61
c
rLk : rLkhtfwþ Ãkrh : Ãkrhr[ík (14) yufkûkhe þçËku{kt Ëe½o ‘R’, ‘Q’ ykðu Au.
rð : rð¿kkLk yLkw : yLkwfhý Ëk.ík. : ©e, †e, Ve, S, Ãke, ÷q
09
A
Mkw : Mkwrð[kh fw : fwÃkwºk (15) yLkwMðkh MkkÚkuLkk yufkûkh{kt nÙMð ‘W’ ykðu Au.
çkrn : çkrnøkkuo¤ Ãkwh : Ãkwhòuþ Ëk.ík. : nwt, þwt, íkwt
98
(3) þçËLkk Auzu ykðíkk EÞ, ELk{kt Ëe½o ‘R’ ykðu Au. (16) çku yûkhðk¤k þçË{kt Ãknu÷k yûkh{kt ‘R’ fu ‘Q’
A
Ëk.ík. : ykí{eÞ, ¼khíkeÞ, {kLkðeÞ, hksfeÞ Ëe½o ykðu.

(4) þçËLkk Auzu ¼qíkf]ËLík íkhefu ykðíkk ‘Rík’{kt nÙMð
.:8
Ëk.ík. : çkef, ¼e÷, Ze÷, ¼e¾, ¼qík, Vq÷, fq¾,

TH
‘R’ ykðu Au. ËqÄ

Ëk.ík. : ytrfík, r÷r¾ík, Ãkríkík (17) ºký yûkhLkk þçËku{kt økwhw yûkh Ãknu÷kt nÙMð ‘R’,
Mo
(5) þçË{kt ykðíkk ‘Rûk’{kt Ëe½o ‘R’ Au. ‘W’ nkuÞ. ßÞkhu ÷½w yûkh Ãknu÷ktLkk ‘R’, ‘Q’ Ëe½o
Ëk.ík. : rLkheûkf, Ãkheûkf, yÄeûkf nkuÞ Au.
AS
(6) Lkk{ ÃkhÚke rðþu»ký Úkíkkt nkuÞ íÞkt ‘Rf’ «íÞÞ{kt (økwhw yûkh yux÷u - Ëe½o yûkhku) (÷½w yûkh - nÙMð
nÙMð ‘R’ ykðu Au. yûkhku)
Ëk.ík. {kLkrMkf, ðkŠ»kf, «kÚkr{f Ëk.ík. : rfLkkhku, MkwÚkkh, ¾uzqík, {sqh, rçk÷kze
(7) ‘Rfk’ «íÞÞ{kt nÙMð ‘R’ ykðu Au. (18) [kh fu ðÄw yûkhðk¤k þçË{kt «Úk{ ‘R’, ‘W’ nÙMð
Ëk.ík. : ykSrðfk, ÷ur¾fk nkuÞ Au.
(8) þçË{kt ykðíkk (huV) Ãkqðuo ‘R-Q’ Ëe½o ykðu Au. Ëk.ík. : rn÷[k÷, r¾Mkfku÷e, rð÷kÞík, rf÷rf÷kx,
WnkÃkkun, WÃkÞkuøk
Ëk.ík. : íkeÚko, {qŠík, MVqŠík, Ãkqýo
(19) ‘R’ fu ‘W’ ÃkAe òuzkûkh ykÔÞku nkuÞ íkku ‘R’ fu ‘W’
(9) ‘Þ’ Ãknu÷kt ykðíkku ‘R’ nÙMð nkuÞ Au.
nÙMð fhðkt.
Ëk.ík. : r«Þ, ûkrºkÞ, nkurþÞkh, ¾krMkÞík, VurhÞku
73
Ëk.ík. : R†e, RÂMÃkíkk÷, rfÕ÷ku, r[êe, rsÕ÷ku, rþMík sLk{rMkØ - sL{rMkØ rLknkhefk - rLknkrhfk
(20) fux÷kf þçËku çkku÷íkkt ¼kh ykðu íÞkt Ëe½o ‘R’, ‘Q’ BÞwLkeMkeÃkk÷exe - BÞwrLkrMkÃkkr÷xe
ykðu. rík{eh -ríkr{h S¿kkMkk - rs¿kkMkk
Ëk.ík. ËkøkeLkku, Íuhe÷ku, Lkíkeòu, Lk{qLkku fk{ÄuLkq - fk{ÄuLkw ykurVMk - ykìrVMk
(21) ©ucíkkËþof «íÞÞ{kt ‘Rü’ Lknª Ãkhtíkw ‘Rc’ Au. ËheÞkrÃkh -ËrhÞkÃkeh y¼eþuf - yr¼»kuf
y
Ëk.ík. : frLkc, ðrhc, ðrMkc, ÄŠ{c yðk[eoLk - yðko[eLk rLk{ýwtf - rLk{ýqtf
(22) ytík{kt ‘R’ ykðíkku nkuÞ íkku ‘LkT’Lke Ãknu÷kt ‘R’ nÙMð Mkw©q»kk - þw©q»kk heMku»k - heMkuMk
m
ykðu. yËT¼qík -yËT¼wík rf{eÞku - fer{Þku
Ëk.ík. : ¼røkLke, Lkr÷Lke, hkrøkýe, {]ýkr÷Lke YZe - YrZ Lkehðký - rLkðkoý
(23) {kLkkÚko Lkkhe òrík{kt çknwð[Lk ðÃkhkÞ Au. íÞkhu {wÕÞÃkºkefk - {qÕÞÃkrºkfk ¾wçkMkwhík - ¾qçkMkqhík
e
yLkwMðkh ykðu Au.
rÚkøkzqt -Úkªøkzwt rËõðeßÞe - rËÂøðsÞe
Ëk.ík. : {kuxkt çkk, MkkMkw økÞkt
MknkLkw¼qíke - MknkLkw¼qrík {w¾oðeãk - {q¾orðãk
(24)
d
økwshkíke ¼k»kk{kt Mkkík{e rð¼ÂõíkLkku «íÞÞ ‘{kt’
ÔÞksrçk - ðksçke MkwMkúw»kk - þw©q»kk
1
Au. íku{kt yLkwMðkh ÷¾ðku s òuEyu.
44
rðÄerLk{eoík - rðrÄrLkŠ{ík ¾wçkMkwhík - ¾qçkMkqhík
a
Ëk.ík. : ½h{kt, ËwfkLk{kt, ¾uíkh{kt
[tÿçkªçk - [tÿ®çkçk økerh©wtøk - røkrhþ]tøk
61 ¾kºke - ¾kíkhe Ãkhe[krhfk - Ãkrh[krhfk

c
yøkíÞLke òuzýe rfhíke - feŠík Ëq½»koíkk - Ëw»ko½oíkk
¾kuxe - Mkk[e ¾kuxe - Mkk[e
09
«ùkíkkÃk - ÃkùkíkkÃk neshík - rnhshík
A
¼qhe©ðk -¼qrh©ðk ÃkhrçkzeÞwt - ÃkhçkerzÞwt Ãkwðko¼e{w¾ - Ãkqðkor¼{w¾ MÚkeík«¿k - ÂMÚkík«¿k
W{eo - QŠ{ «ríkrüík - «ríkrcík {whrík - {qŠík QíMkwf - WíMkwf
98
A
ykþeoðkË - ykþeðkoË ÍwtÃkzwt - ÍqtÃkzwt rðÄqh - rðÄwh rÃkÞwþ - ÃkeÞq»k

nkuMÃkex÷ - nkìÂMÃkx÷ Lkehðký - rLkðkoý ÞwLkeðŠMkxe -ÞwrLkðŠMkxe Lk{wLkku - Lk{qLkku
.:8
TH
«[÷eík - «[r÷ík øk]nMÚk - øk]nMÚk Lke{eík - rLkr{¥k «uõxeþ - «uÂõxMk

çke÷fw÷ - rçk÷fw÷ Mkqh¼e (Mkwhr¼(-¼e)) Äw{fuíkw - Äq{fuíkw ûkeíkes -rûkríks
ÃkÚÚkh - ÃkÚÚkh ¼e¾krh - r¼¾khe
Mo
rËðkMkhe - ËeðkMk¤e rLk~íkçÄ - rLkMíkçÄ

ÃkheMÚkerík - ÃkrhÂMÚkrík ¾kíkrh - ¾kíkhe Äw{ú½kux - Äúq{økkux ykŠþðkË - ykþeðkoË
AS
Mð¼krðf - Mðk¼krðf rðÄerLk{eoík (rðrÄrLkŠ{ík rLkríkrhrík - Lkeríkherík yLkwfw¤ - yLkwfq¤

ðf]íð - ðõík]íð {wÕÞÃkrºkfk - {qÕÞÃkrºkfk rLk{ýwf - rLk{ýqf «ríkrík - «íkerík
Ãk]ÚkerððÕ÷¼ - Ãk]rÚkðeðÕ÷¼ y¼eþuf - yr¼»kuf ÃkwŠý{k - ÃkqŠý{k
rðsr¤ - ðes¤e ÃkhkuZeô - ÃkhkurZÞwt RhMkkË - EþkoË ykfM{ef - ykfÂM{f
çkwYt - çkqhwt ÃkkxkÃkªze - Ãkkxk®Ãkze ðe¼wíke - rð¼qrík økúnMÚk - øk]nMÚk
¾eMk¾kur÷ - r¾Mkfku÷e ÃkheÂMÚkrík - ÃkrhÂMÚkrík YMðík - hwïík ÃkhrçkrzÞwt - ÃkhçkerzÞwt
hw{k÷ - Y{k÷ MknkLkq¼qrík- MknkLkw¼qrík LkeþËeLk - rLkþrËLk Ãkhe[khefk - Ãkrh[krhfk
LkqfMkkLk - LkwfMkkLk StËøke - ®sËøke {esçkkLke - r{sçkkLke MðkMÚÞ - MðkMÚÞ
rð¼wíke - rð¼qrík Ëw:MkkþLk - Ëw:þkMkLk híLk[ªíkk{ýe - híLk®[íkk{rý
74
Mkeþkurx - rMkMkkuxe WŠ{÷k - QŠ{÷k yk rMkðkÞLke çkeS ½ýe {w~fu÷e Q¼e ÚkkÞ
MkeÚke÷ - rþrÚk÷ MknkLkq¼qíke - MknkLkw¼qrík Au. ykÚke ¼k»kk ÷u¾Lk{kt yufMkh¾kÃkýwt s¤ðkÞ yu
yÄorLkr{r÷ík - yÄorLk{eor÷ík Lkeð]íke - rLkð]r¥k {kxu íkuLkk rLkÞ{kuLku yLkwMkhðwt sYhe çkLku Au. þwØ÷u¾Lk
{kxuLke ÃkkÞkLke yk sYrhÞkík Au - þçËkuLke þwØ
Ãkhe[eík - Ãkrhr[ík LkeÞíke - rLkÞrík
òuzýe.
rðsr¤ - ðes¤e MktMkÞ - MktþÞ
økwshkíke ¼k»kkLkk þçËkuLke òuzýe Mkki yuf
y
rsýoþeýo - Sýoþeýo ykuVeþ - ykurVMk Mkh¾e fhu yu {kxu økwshkík rðãkÃkeXLkk {nkí{k
ËeøðesÞ - rËÂøðsÞ xefex - rxrfx økktÄeSyu rðîkLkku îkhk íkiÞkh fhkðu÷k òuzýefkuþLke
m
ÃkkurMkík¼ík]fk - «kur»kík¼ík]ofk ÿrü - árü òuzýeLku «{ký¼qík økýe Au. yuÚke fkuE òuzýe rðþu
yuLSLkeÞh - yuÂLsrLkÞh «íkeæðLke - «ríkæðLke {ík¼uË Ãkzu íÞkhu rðãkÃkeXLkk òuzýefkuþLku {kLÞ
ÃkheðíkoLk - ÃkrhðíkoLk MkktíkeLkefuxLk - þktríkrLkfuíkLk hk¾ðkLkwt MðefkhkÞwt Au.
e
yLke{uþ - yrLk{u»k MÚkeík«øLk - ÂMÚkík«¿k 3. òuzýeLkk rLkÞ{ku : òuzýe rðþu Úkkuzef ÃkkÞkLke òøk]rík
hk¾ðk{kt ykðu íkku íkuLkk WÃkh fkçkq {u¤ððkLkwt {w~fu÷
Ëe÷MkkuS - rË÷MkkuS MkwÞo{wr¾ - MkqÞo{w¾e
LkehðÄe - rLkhðrÄ
d þtðuøkef - Mkktðurøkf
LkÚke. òuzýeLkk çkÄk Lknª Ãkhtíkw fux÷kf {n¥ðLkk
1
rLkÞ{kuLke òýfkhe nkuÞ íkku {kuxk¼køkLke òuzýe
44
Q÷t½Lk - WÕ÷t½Lk Mkk[e ÷¾e þfkÞ Au.
a (1) {q¤ MktMf]ík þçËLke òuzýe : {q¤{kt nkuÞ íku heíku MktMf]ík
íkíMk{ þçËkuLke òuzýe ÷¾ðe. Ëk.ík. þw©q»kk, {rík,
61
• òuzýe MkwÄkh
c
1. ¼k»kk yLku r÷rÃk : ‘¼k»kk yux÷u Wå[rhík æðrLk økwhw, rðãkÚkeoLke, «k{krýf, ÃkeÞq»k, ®sËøke, rLk{ýqtf,
MktfuíkkuLke ÞkáÂåAf ÔÞðMÚkk Au.’ yux÷u çkku÷kÞ íku ðíkoýqf, fkhrfËeo, {wnqíko, «erík, Lkerík, QŠ{, feŠík,
09
A
¼k»kk yLku ÷¾kÞ íku r÷rÃk. çkku ÷ kíke ¼k»kk frð, LkËe, {Þqh, RrLÿÞ, yLkw¼qrík, fw¤.
{kLkðòíkLku «kó ÚkÞu÷e y{qÕÞ [es Au. yk ¼k»kkLku (2) íkËT¼ð YÃkku : íkíMk{ WÃkhktík íkËT¼ð YÃkLkku ðÃkhkþ
98
÷eÄu s {kLkð-{kLkð ðå[uLkku ÔÞðnkh Mkh¤ çkLÞku ¼k»kk{kt Úkíkku nkuÞ íkku çktLku YÃkku [k÷u. Ëk.ík. frXLk -
A
Au. fXý, Lkrn - Lknª, ÃkqŠý{k - ÃkqLk{, Ëþ-ËMk, nqçknq

2. Wå[kh yLku òuzýe : yk Wå[krhík ¼k»kk íkku yá~Þ - ykçkunqçk, hkrºk-hkík, f{o-fh{, fýo-fkLk.
.:8
TH
Au Ãký {Lkw»Þu yá~ÞWå[khkuLku á~ÞYÃku fu Mkt¿kkyku (3) ©ucíkk Ëþkoððk : ©ucíkk Ëþkoðíkk ‘Rü’ Lknª Ãký
îkhkhsq fhe Au . Ëhu f ¼k»kkLkw t r ÷rÃkçkØfu ‘Rc’ Au. Ëk.ík. frLkc, ðrMkc, ðrhc, ÄŠ{c, sÞuc
r÷r¾íkMðYÃk íkuLke ÃkkuíkkLke æðrLk ÔÞðMÚkkWÃkh (4) ‘Ef’ «íÞÞ : þçËLkk ytíku ‘Rf’ «íÞÞ{kt ‘R’ (nMð)
Mo
ykÄkrhíknkuÞAu ÃkýWå[kh yLku íkuLkk ÃkhÚke÷¾kíke (R) nkuÞ Au íku þçË{kt ÷køkíkk þçËLkk ykøk¤Lkk
AS
¼k»kkMðYÃk yux÷u fu òuzýe ðå[uftEf íkVkðíkhne MðhLke ð]rØ ÚkkÞ Au Lku ytíkLkk MðhLkku ÷kuÃk ÚkkÞ Au.
òÞ Au. ð¤e Ëhuf ÔÞÂõíkLke Wå[khðkLke ÷Zý swËe Ëk.ík. ð»ko - ðkŠ»kf, Mk{ks - Mkk{krsf, hMk - hrMkf,
swËe nkuÞ Au. íku «{kýu òuzýeswËe swËe ÚkkÞ yuðwt ¢{-¢r{f, yÚko - ykŠÚkf, MktMkkh - MkktMkkrhf,
çkLku.ykÚke ¼k»kkLkk Wå[khý{kt fËk[ íkVkðík hnu ÔÞðnkh - ÔÞkðnkrhf, Mð¼kð - Mðk¼krðf, ÃkÚk -
íkku Ãký íku ¼k»kkLkwt r÷r¾ík MðYÃk Mkðo{kLÞ nkuÞ yu ÃkrÚkf, ÄLk-ÄrLkf, yÃkðkË - «íkef.
sYhe Au. suÚke yÚkoLkku yLkÚko Lk ÚkkÞ. fkuE ÔÞÂõík (5) ‘Rík’ ¼qíkf]Ëtík : ¼qíkf]ËtíkLkk ‘Rík’ «íÞÞ{k ‘R’
‘¤’ Lku çkË÷u ‘Lk’Lkku Wå[kh fhu fu ‘h’ Wå[khu íkku íku nt{uþk nÙMð nkuÞ Au. Ëk.ík. økrýík, ¾trzík, Ãkrhr[ík,
fnu. hr[ík, «[r÷ík yÃkðkË - rðÃkheík, rðLkeík, Ãkrhýeík,
‘Mkkhwt ÚkÞwt fu íkuyku MxuþLk WÃkh s {he økÞk’ - «íkeík, LkðLkeík.
ynª {¤e økÞk’Lku çkË÷u ‘{he økÞk’ yu{ ÷¾ðkÚke (6) ÔÞtsLkkLík þçËku : ÔÞtsLkkLík þçËku su økwshkíke «íÞÞ
yÚko çkË÷kE òÞ Au.
75
÷uíkk nkuÞ íku ¾kuzk Lk ÷¾kÞ. Mðh Ëe½o nkuÞ Ãký òu íku yLkwLkkrMkf Lk nkuÞ íkku íkuLkwt
(7) ‘{kLk’ «íÞÞ : þçËLku ytíku ‘{kLk’ «íÞÞ ÷køkðkÚke «uhf YÃk Úkíkkt íku nÙMð çkLku Au. Ëk.ík. {qfðwt - {wfkððwt,
rðþu»k çkLku. Ëk.ík. fktrík{kLk, Lkerík{kLk, ©e{kLk, ÷qAðwt - ÷wAkððwt, Ãkezu - rÃkzk, ÷qtxðwt - ÷wtxkððwt, AqËðwt
þÂõík{kLk, çkwrØ{kLk. - AqtËkððwt, [qtÚkðwt - [qtÚkkððwt
(8) ‘R÷’ «íÞÞ : su þçËkuLku Auzu ‘R÷’ «íÞÞ ÷køkíkku (19) ytøkúuS Wå[khðk¤k þçËku : rðð]ík yu yLku ykì
nkuÞ íkuðk þçËku{kt Ãký {kuxu ¼køku WÃkkLíÞ ‘R’ nÙMð Wå[khðk¤k ytøkúuS þçËkuLke òuzýe{kt ŸÄe {kºkk
y
nkuÞ Au. Ëk.ík. yrLk÷, WŠ{÷, yr¾÷, srx÷, ËþkoðkÞ Au. Ëk.ík. fkìVe, fì{uhk, ykìrVMk, çkìLf
Mkr÷÷. (20) MÃkü Wå[khkíkku ‘n’ yûkh : ‘n’ MÃkü Wå[khkíkku
m
(9) ‘RÞ’ «íÞÞ : su þçËkuLku Auzu ‘EÞ’ ÷køku÷ nkuÞ íkuðk nkuÞ íÞkt ‘n’ swËku ÃkkzeLku ÷¾ku. Ëk.ík. çknuLk, þnuh,
þçËku{kt WÃkkLíÞ ‘R’ Ëe½o nkuÞ Au. Ëk.ík. hksfeÞ, Ãknku¤wt, ðnk÷wt, Lknkuh, ðnkýwt, {nuhçkkLk, {nkðík,
ÃkûkeÞ, ¼ðËeÞ, ¼khíkeÞ, h{ýeÞ. ÃknkU[
e
(10) ‘Rþ’ «íÞÞ : su þçËLku Auzu ‘Rþ’ «íÞÞ ÷køkíkku (21) ‘ðku’Lkk MÚkkLku ‘yku’ : swðku, Äwðku, Ãkeðku, suðk
nkuÞ íku þçËku{kt WÃkkLíÞ ‘R’ Ëe½o nkuÞ Au. Ëk.ík. Äkíkwyku{kt ‘ðku’ Lku MÚkkLku ‘yku’ ÷¾ðku. Ëk.ík. swyku,
d
søkËeþ, Mk¥kkÄeþ, nheþ, Ãk]Úðeþ, rËøkeþ. Äwyku, ¾kyku, Ãkeyku, Mkqyku
1
(11) ‘RLk’ «íÞÞ : su þçËkuLku Auzu ‘RLk’ «íÞÞ ÷køkíkku (22) ‘s’ yûkh : ‘s’ swËku s ÷¾ðku ík{u s, hkus s,
44
a
nkuÞ íkuðk þçËku{kt WÃkkLíÞ ‘R’ Ëe½o nkuÞ Au. Ëk.ík.
«k[eLk, rð÷eLk, Lk÷eLk, MLkunkÄeLk, yðko[eLk. (23)
MkkÚku s.
‘Þ’ yûkh : ‘Þ’ fu ‘Þu’ þçËkuLke MkkÚku ÷¾ku. Ëk.ík.
61
c
(12) ‘RLke’ «íÞÞ : þçËLku ytíku ‘RLk’Lkwt Lkkhe òíkLkwt YÃku ík{uÞu, ík{uÞ, hk{uÞ, ¼híkuÞu.
‘RLke’ ÷køku íÞkhu WÃkkLíÞ ‘R’ nÙMð yLku ytíÞ ‘R’ (24) yÕÃk«kýLku {nk«ký MktÞwõík nkuÞ íÞkhu : ßÞkt
09
A
Ëe½o hk¾ðku. Ëk.ík. {kr÷Lke, rðãkÚkeoLke, nu{ktrøkLke, yÕÃk«ký Lku {nk«ký MktÞwõík nkuÞ íkuðk íkËT¼ð
rðhrnýe þçËku{kt {nk«kýLku çkuðzkððku. Ëk.ík. [kuÏ¾w, ÃkÚÚkh,
(13) ‘Rûk’ «íÞÞ : su þçËLke MkkÚku ytíku Rûk (fu Eûkk) r[êe, ÍÇ¼ku, òuæÄku, MkwæÄkt, MkæÄh
98
A
þçË òuzkÞk nkuÞ íku þçËkuLke ‘R’ Ëe½o fhðe. Ëk.ík. (25) yufkûkhe rð¼ÂõíkLkk «íÞÞku : yufkfkhe rð¼ÂõíkLkk
Mk{eûkk, Ãkheûkk, rLkheûkf, heûkk, Ëeûkk «íÞÞku ¼u ø kk ÷¾ðk. økk{{kt , y{khk{kt Ú ke,
.:8
rn{k÷ÞLke
TH
(14) ‘R’ nÙMð : ‘RLÿ’{kt ‘R’ nÙMð Au Ãký yk þçË suLku

÷køku íku þçËkuLkk ytíÞkûkh ‘E’ nkuÞ íkku MktrÄ Úkíkk (26) nÙMð yLku Ëe½o ÞkË hk¾ku :
Ëe½o ÚkkÞ Au. Ëk.ík. hðeLÿ, ßÞkuríkLÿ, ÞkuøkuLÿ, nÙMð ( r w ) Ëe½o ( e q)
Mo
yðLkeLÿ í h = ºk, S - se, þTe = ©e

(15) òuzkûkh Ãknu÷kLkku Mðh : òuzkûkh Ãknu÷ktLkku Mðh
AS
çku swËe swËe heíku ÷¾kÞ. Mðøko - {]øk, «ðeý

Mkk{kLÞík: nÙMð ykðu. Ëk.ík. rþMík, ÷wå[wt, çkwrØ,
fwMíke, [wMík, {w¬ku
(16) yLkwMðkh : yufkûkhe þçË ytíku yLkwMðkh rMkðkÞLkk ÞkË hk¾ðk suðe òuzýe
nkuÞ íkku íkuLku ytíku ykðíkku ‘Q’ Ëe½o ÚkkÞ Au. Ëk.ík.
yLkwr[ík y¾íkhku
sq, ÷q, Y, ¼q, Aq
yswoLk yXðkrzÞwt
(17) [kh fu ðÄkhu yûkhLkk þçËku : [kh fu íkuÚke ðÄkhu
yûkhLkk çkLku÷k ÷ktçkk þçËLkk ykht¼{kt ‘R’ fu ‘W’ ykswçkksw ytÄkhwt
ykðíkku nkuÞ íkku íku nÙMð ÚkkÞ Au. ykþeðkoË WÄhMk
(18) ykht¼Lkku Mðh Ëe½o nkuÞ : {q¤ þçËkuLkku ykht¼Lkku WÕ÷kMk QLkwt
rfhý fk¤sw
76
¢tËLk fkurzÞwt ½w½ðkx r[hkÞwt

¾kçkkur[Þwt ¾qýku s÷Ëe sqXwt
yr÷ó yxq÷wt Íq÷ xwfzku
yïíÚkk{k yÄo[tÿkf]rík íktçkqhku ríkhkz
ytíkrhûk yÄ¾q÷wt ËeðkMk¤e ËwøkOÄ
y
WL{ík QŠ{÷k rîs Äq{kzku
RÂMÃkíkk÷ fðr[ík rLkþkr¤Þku rLk»V¤
m
fwtz¤ fw÷eLk Ãkrh[krhfk rÃkÞwzku
fw{¤wt r¾Òk «rík¿kk «ríkf]rík
ûkrýf ynŠLkþ «[r÷ík rçkÂMfx
e
y®nMkk yÃkþwfrLkÞk¤ ¼q÷uïh r¼¾khe
ykíkoMðh yknwrík {nkuíMkð {kÞk¤w
ytfwþ
d WíftXk {qtÍðý {wfuþ
1
44
WíMkwfíkk WÃkÞkurøkíkk {qr¤Þkt {]r¥kfk
fËkrÃk
a ¢ktríkðkËe híLksrzík hwtðktxwt
fqíkwn÷
61 fqtÃk¤ ÷nkðku rðÃkheík
c
fk{ÄuLkwt r¾Mkfku÷e rð{kMký ð]rü
09
rûkríks yðko[eLk rðhrfík rðr[ºk
A
yMíkÔÞMík yLkwfq¤íkk rþrûkfk þw©q»kk
ykåAkrËík ytÄ¥ð øk{íke÷e øk]nMÚkkE
98
A
ytsr÷ Wíkkð¤ økýíkhe [k¤ýe

Wßsð¤ QŠ{ AqtËýwt òr÷{
.:8
TH
f»kkÞ feŠík òuçkrLkÞwt ÍqtÃkzwt

f]rík fqýwt xktrxÞku íkÃkùÞko
Mo
r¾÷r¾÷kx ¾wþLkw{k ríkòuhe ËeÃkf

ûkwÿíkk yr¼{LÞw árü Ëw:r¾Þkhwt
AS
yr¼»kuf yrLk{u»k Lk¾rþ¾ rLkðkoý

ykfktûkk ykrþ»k rLk:MíkçÄ ÃkhçkerzÞwt
WËrÄ W½hkýwt ÃkwÛÞ «f]rík
Ÿ½ýþe fxkuhe Ãk]rÚkðe ðÕ÷¼ Ãkkxk®Ãkze
fkcÃkqík¤e f]íÞ «ríkûký rçk÷fw÷
fqíkhwt ¾kíkhe ¼erík
¾qçkMkqhík ûkwÄkíkwh {æÞknTLk r{sçkkLke
økúe»{ øk¼oøk]n {qÕÞÃkrºkfk {]íÞw
økwMkÃkwMk øktSVku {wõíkf {kuhÃkªA
77
hÂ~{ Yðkzwt ÃkÚÚkh Ãkwhw»k

÷ur¾Lke ð]rØ Ãkkihw»k «þktík
ÔÞÂõíkíð rð÷eLk ÃkqhuÃkwhwt Ãkwhòuþ
rðnð¤ ðrLkíkk rçk[khku ¼qrh©ðk
rþfkhe þþe {hSðku {ËkuL{¥k
y
røkrhþ]tøk øk]nMÚkk BÞwrLkrMkÃkkr÷xe r{r÷xhe
½wðz [krhºÞ {q¾orðãk {qŠík
m
r¼Òkr¼Òk ®sËøke ÞwÂõík hwÿ
swLkðkýe Íq{¾wt hu÷ðu ÷¾÷qtx
zkurfÞwt íkhwðh rð« rðïkr{ºk
e
Úkªøkzwt Ëeðk÷ ðtr[ík rððkrníkk
ËtÃkíke ÄLðtíkrh ÔÞwíÃkr¥k rþûkýkLkw¼ðe
LkkrhÞu¤
d rLkÞr{ík þk{r¤Þku økqtøk¤kðwt
1
44
rLkMkkMkku Lkeh¾ðwt ÃkíktrøkÞwt [ªÚkhk r[êe
Ãkwhkýe
a ÃkkuÞýwt [tËT®çkçk sqsðe
61
ÃkqtAzwt ÃkÕ÷wt ÍktÍðk xnwfku
c
Ãkrhøkún çkurVfhkE Zkur÷Þku ríkr{h
09
¼qík¤ r¼ûkwýe rËðk¤e Ëwnku
A
{økYhe r{èefý ËkuÌk÷e ÄrýÞkýe
{eXkþ {qÕÞðkLk rLkþk rLkcwh
98
A
{qŠAík Þkr{Lke ÃkhkurZÞwt ÃkkrýÞkhwt

hðeLÿ YrÃkÞk ÃkqhuÃkwhwt Ãkrhr[ík
.:8
TH
÷ÚkrzÞwt rðþu»k ÃkrhÂMÚkrík «ð]r¥k

ðes¤e ð]r¥k Vq÷zkt çke{khe
Mo
rðrÄ ÔÞk½ú ¼qtzwt {Äwhe

þkïík MkÒkkxku {r÷Lk {w~fu÷e
AS
røkhÄh økqt[ðkðwt {whríkÞku {]Ëw

½kU½kx r[ífkh {wÂõík ÞkuæÄku
[eðxÃkqðof sqE Áþðík ÷tøkkurxÞku
ÍkÍuhwt Í¤Ír¤Þkt r÷Mkkuxku rðr[ºk
zqMkfwt íkMkðeh rðãkÚkeo rðrËík
rËLk[Þko ËwrLkÞk rð¼qrík ðnk÷wt
rËÂøðsÞ ®Äøkkýwt rþ÷krsík MkÂå[ËkLktË
rLkþrËLk rLk»ýktík Mk{rü Mkn†
rLk»ýktík Lkerík MÃkËtLk Mð¡Mk]rü
78
Mðk¼krðf MkqLk{qLk ðksçke ÷kRçkúuhe

Mkwþe÷ nkutrþÞkh yÃke÷ VŠLk[h
ynª rþÞk¤ku yìMkkurMkyuþLk rh÷eV
MðkÄeLk ykrþ»k ykìõxkuçkh yufþLk
hksfeÞ ÃkíLke r¢fux fLxÙku÷
y
«ríkrLkrÄ rsøkh [eÃMk Ä]ýk
íkk÷e{ rË{køk MkkhrÚk Mðk©Þe
m
{]ýkr÷Lke ½rzÞk¤ MktÃkuíkhwt MkkIËÞo
[qtxýe søkËeþ nrhÞk¤w Lkrn
Ãkrhrþü ¼qhfe Ëefhku yÄeík
e
ŸÄwt fwËkfwË yíkeík ðze÷
rþ¾ðkzðwt yLkwfq¤ W¥keýo rhðks
d
MktMf]íkefhý ðkÕ{erf MVwŠík Ãkku÷eMk
1
44
®f{ík Ãkºkfkhíð nkrLk {køkoËŠþLke
Ãkrhýeík
a «kur»kík¼ík]fk Mk{qn rMkíkkh
ÃkkuMx
61 yìÕÞwr{rLkÞ{ «erík r¾÷ðýe
c
RÂLMxxâwþLk rhÃkkuxo ¾uzqík Qæðo
09
MkŠxrVfux ykuV Ãkezðwt {wfkððwt
A
fuMk fku{k ðøkuhu ykþeðkoË
[u÷uLs Mk{eÃk ykSrðfk ¾kíkhe
98
A
MÚkrøkík M{]rík¼ú{ s÷Mkúkuík îi{krMkf

MðøkoMÚk MkwMkðkxku ÃkhkÄeLk ykEMk¢e{
.:8
TH
Mkqhe÷wt ÓüÃkwü {uLku®søk ßÞwrçk÷e

Lknª ðes¤e rçkúrxþ ykrMkMxtx
Mo
rðLkeík «íkerík yìÂLsLk fBÃkkWLzh

þe»kof íkeûý Rr÷ÍkçkuÚk stfþLk ßÞqMk
AS
rðÃkheík hwr[ MkËTøkrík M{]rík

Ãkªsý rMkðkÞ M{hýkÚkuo Mk]rü
Ãkqòrhýe nuðkrLkÞík MktMf]rík rMkMkkuxe
fkhfwLk LÞkÞkÄeþ nrhùtÿ Ënª
Qsðýe {wøkx LkðeLk fðeïh
Mkqû{ Ãkqsðwt røkhËe Lkehkuøke
{qfðwt LkwfMkkLk þneË YrZ
þe»kof þkherhf çke¼íMk fe{íke
{k÷w{ þíkkçËe frXLk íkhtrøkýe
79
nqçknq íkhfeçk xkE{ xÙusuze

ßÞtíke Ãkwhðkh zkR®LkøkY{ xur÷VkuLk
yËT¼wík swËwt xkEVkuRz rzMÃkuLMkhe
rÃkzkðwt «íkef «uÍLx çkkW÷
Mkeðý nheVkE çkqx {ursMxÙux
y
feíkoLk MkwÃkhík {urxÙf rhÃkkuxoh
ËeÃkkuíMkðe Ãkkuþkf VuLxkÂMxf MÃku~Þkr÷Mx
m
hu÷ðu ÞwrLkðŠMkxe nu{hus xÙkLMkVh
yk÷çk{ MkkEf÷ xuçk÷ ÚkuõÞwt
Mkqxfuþ ykuÃkhuþLk ÃkurhMk çkkìMk
e
yuxu[e fkuÂLþÞMk çkúeVfuMk {uxÙLk
økðoLkh òuõMk {kuMfku hkuhh
Mkkûkkífkh
d Míkwrík rðõxkurhÞk rMkøLk÷
1
44
©wrík Mkkrðºke nku{ðfo xÙu®Lkøk
rMk¬ku
a nkuÂMÃkx÷ zkìõxh Úkh{kuMk
WLkk¤ku
61 «k[eLk Ãkkuxoh çkkìBçk
c
ðeLkððwt rçk{kh VeMx r{rLkx
09
økt¼eh Lkerík ÞwÚk rhÞur÷xe
A
Mkeðý ËeðkLk Mkkuhe MxuÚkkuMfkuÃk
rçk÷kze QŠ{ nkìÂMÃkx÷ xuLf
98
A
fðrÞºke Íqtçkuþ zÙku#økY{ LkMko

{kr÷f ðkrýßÞ Ã÷eÍ çkkEçk÷
.:8
TH
Ãkh[qhý {sçkqík VkELk÷ r{r÷xhe

çknkËwh þe¾ðwt he®zøk hrþÞLk
Mo
«íkeûkk Wãkuøkefhý rMkøkkhux rMkLku{k

r{÷fík y¼eÃMkk «kuøkúk{ çkúkWLMk
AS
rLkhr¼{kLk ykþeðo[Lk çkÚkozu VufÕxeÍ

fr{þLkh {÷urhÞk {khfux r÷Vx
nkEMfq÷ MkkhsLx ðLkkoõÞw÷h Mfq÷
ytf÷ $ø÷uLz MkqÞo Úkh{kur{xh
fr{xe økúkLzzâwf MkuLzrð[
80
Mk{kMk
• yÚko - fkÞo • Mk{kMkLkk «fkhkuLke rðMík]ík Mk{s
- swËk swËk yÚkoðk¤k çku fu íkuÚke ðÄw þçËku òuzkELku (1) îLî Mk{kMk
Lkðk yÚkoðk¤ku yuf þçËçkLku Au íkuLku Mk{kMk fnu Au.
y
(1) swËk swËk yÚkoðk¤k þçËku Mk{kLk fûkk{kt yux÷u
- Lkðk h[kÞu÷k ÃkËLku Mk{Mík ÃkË fu Mkk{krMkf ÃkË fu Mkh¾wt {n¥ð Ähkðíkk nkuÞ yLku
m
fnuðk{kt ykðu Au. (2) íku{Lke ðå[u Mk{wå[Þ fu rðfÕÃkLkku yux÷u fu ‘yLku’
- þçËkuLke fhfMkh fhðe yLku fnuðkLke ðkíkLku MktûkuÃk{kt yÚkðk ‘fu’Lkku MktçktÄ nkuÞ íkuLku îLî Mk{kMk fnu Au.
fnuðe yu Mk{kMkLkwt fkÞo Au. Ëk.ík. : ¼kEçknuLk = ¼kE yLku çknuLk
e
- Mk{kMkT = Mk{T + ykMk. su{kt ‘Mk{T’ yux÷u Mkh¾wt ÃkqðoÃkË MktçktÄðk[f ÃkË W¥kh ÃkË
yLku ‘ykMk’ yu x ÷u økku X ðýe. ÃkËku L ke Þku ø Þ
• yLÞ WËknhý :
økkuXðýeLke ÔÞðMÚkk yux÷u Mk{kMk.
• Mk{kMk - rðøkún
d ºký[kh = ºký fu [kh
1
{kíkkrÃkíkk = {kíkk yLku rÃkíkk
44
- Mkk{krMkf ÃkË çku ÃkËkuLkwt çkLku÷wt nkuÞ, íÞkhu Ãknu÷k ÃkËLku
a
ÃkqðoÃkË yLku çkeò ÃkËLku W¥khÃkË fnu Au. su Mkk{krMkf ykçkkunðk = yk¼ yLku nðk
ÃkË{kt çkuÚke ðÄw ÃkËku nkuÞ íku{kt Ãknu÷k ÃkË (ÃkqðoÃkË) ðuhÍuh = ðuh yLku Íuh
61
c
yLku AuÕ÷k ÃkË (W¥khÃkË)Lke ðå[uLkkt ÃkË {æÞ{ÃkË (2) íkíÃkwhw»k Mk{kMk
fnuðkÞ. su Mk{kMk{kt «Úk{ þçË (ÃkqðoÃkË) ÃkAeLkk þçË
09
A
- Mk{kMkLkkt çkÒku fu (çku Úke ðÄw nkuÞ íÞkhu) çkÄktÞ ÃkËkuLku (W¥khÃkË) MkkÚku rð¼Âõík MktçktÄÚke òuzkÞu÷ nkuÞ íkuLku
yu{Lke ðå[uLkku yLku yu{Lkku ðkõÞ MkkÚkuLkkuMktçktÄ ÔÞõík íkíÃkwhw»k Mk{kMk fnu Au.
98
ÚkkÞ yu heíku Aqxkt ÃkkzðkLke r¢ÞkLku rðøkún fnu Au. Mkk{kLÞ heíku ykðk «fkhLkk Mk{kMk{kt W¥khÃkË «ÄkLk
A
- Mk{kMkLkku rðøkún fhíke ð¾íku íkuLkkt ÃkËku ðå[u MktçktÄ yLku ÃkqðoÃkË økkiý nkuÞ Au yux÷u fu ÃkqðoÃkË fhíkkt
ËþkoðLkkh rð¼ÂõíkLkk yLkwøk («íÞÞ) {qfðk{kt ykðu W¥khÃkË ðÄkhu {n¥ðLkwt nkuÞ Au.
.:8
TH
Au yÚkðk MktçktÄðk[f ÃkËku {qfeLku yu Mk{kMkLkku «fkh rð¼Âõíkyku fkhf «íÞÞ WËknhý
Ëþkoððk{kt ykðu Au. (rðøkún MkkÚku)
«Úk{k fíkko 0, yu -
Ëk.ík.
Mo
rîíkeÞk f{o 0, Lku «u{ðþ -

Mkk{krMkf ÃkË rðøkún «u{Lku ðþ
AS
÷uýËuý ÷uý yLku Ëuý ík]íkeÞk fhý Úke, Úkfe, ðzu Þku{wõík - ÞkuøkÚke
Þwõík
ðÄu½xu ðÄu fu ½xu
[íkwÚkeo Mkt«ËkLk {kxu, ðkMíku, fksu, Mkkhwt ËuþËkÍ- Ëuþ {kxu
• Mk{kMkLkk «fkh ËkÍ
(1) îLî Mk{kMk (2) íkíÃkwhw»k Mk{kMk Ãkt[{e yÃkkËkLk {ktÚke, ytËhÚke, WÃkhÚke ®[íkk{wõík -
®[íkk{ktÚke {wõík
(3) {æÞ{ÃkË÷kuÃke Mk{kMk »kce MktçktÄ Lkku, Lke, Lkwt, Lkk çkknwçk¤ - çkknwLkwt
(4) WÃkÃkË Mk{kMk (5) f{oÄkhÞ Mk{kMk çk¤
Mkó{e yrÄfhý {kt, ytËh, WÃkh ðLkðkMk - ðLk{kt ðkMk
(6) çknwðúern Mk{kMk
yü{e MktçkkuÄLk nu, yhu -
(7) yÔÞÞe¼kð Mk{kMk
81
(3) {æÞ{ÃkË÷kuÃke Mk{kMk Ëun÷íkk = Ëun YÃke ÷íkk

íkíÃkwhw»k Mk{kMk{kt rð¼ÂõíkLkku «íÞÞ ÷kuÃk ÃkkBÞku nkuÞ ¿kkLkMkkøkh = ¿kkLkYÃke Mkkøkh
Au, ßÞkhu yk «fkhLkk Mk{kMk{kt ÃkqðoÃkË yLku W¥khÃkË ÃkhËuþ = Ãkh (çkeòu) Ëuþ
ðå[u hnu÷wt ‘{æÞ{ ÃkË’ ÷kuÃk Ãkk{u÷wt nkuÞ Au. rðøkún (6) çknwðúern Mk{kMk
fhíke ð¾íku {æÞ{ÃkË W{uheyu íkku s íkuLkku yÚko
f{oÄkhÞ Mk{kMkLke su{ çknwðúern Mk{kMk{kt ÃkqðoÃkË
çkhkçkh Mk{òÞ Au.
y
rðþu»ký yLku W¥khÃkË rðþu»Þ nkuÞ Au. Aíkkt yk çktLku
Ëk.ík. : «fkhLkk Mk{kMk ðå[u yuf íkVkðík Au. f{oÄkhÞ
m
ykøkøkkze = ykøk ðzu [k÷íke økkze Mk{kMk{kt çktLku ÃkËku ðå[u Ãknu÷e rð¼ÂõíkLkku MktçktÄ
½kuzkøkkze = ½kuzk ðzu [k÷íke økkze nkuÞ Au ßÞkhu çknwðúern Mk{kMk{kt çktLku ÃkËku ðå[u
ËeðkËktze = Ëeðku çkíkkðíke Ëktze Ãknu÷e rMkðkÞLke rð¼ÂõíkLkku MktçktÄ nkuÞ Au.
e
ykhk{¾whþe = ykhk{ fhðk {kxuLke ¾whþe çknwðúern Mk{kMkLkku rðøkún fhíke ð¾íku suLku, su{Lku,
Ëðk¾kLkwt = Ëðk {kxuLkwt ¾kLkwt suLkkt, su{Lkkt, su{kt, su{Lkk{kt ðøkuhu ‘su’ MkðoLkk{Lkk
YÃkku ðÃkhkÞ Au.
d
ËeðkMk¤e = Ëeðku ÃkuxkðLkkhe Mk¤e
çknwðúern Mk{kMkLkk çktLku ÃkËku ðå[u rðþu»ký -
1
(4) WÃkÃkË Mk{kMk rðþu»ÞLkku MktçktÄ WÃk{kLk - WÃk{uÞLkku MktçktÄ nkuÞ Au.
44
a
ÃkqðoÃkË yLku W¥khÃkË MkkÚku rð¼Âõík MktçktÄÚke òuzkÞu÷wt
nkuÞ Au, Ãký W¥khÃkË r¢ÞkÃkË ÃkhÚke çkLku÷ku þçË
Ëk. ík. :
økòLkLk = øksLkk suðwt ykLkLk ({w¾) suLkwt Au íku
61
c
nkuÞ Au, r¢ÞkÄkíkw nkuÞ Au.
Ä{orLkc = Ä{o{kt su{Lke rLkck Au yuðku
Ëk.ík. :
09
níkkþ = suLke ykþk ník (¾ík{) ÚkR Au íkuðku
A
Lkehs = Lkeh{kt sL{Lkkh
yufr[¥k = yuf Au r[¥k su{Lkwt íku
ÃkkÃkzíkkuz = ÃkkÃkzLku íkkuzLkkh
Lkfk{wt = Úke fk{ suLkwt íku
98
Ãkøkh¾wt = ÃkøkLkwt hûký fhLkkh

A
[kuÃkøkwt = [kh Au Ãkøk suLkk íku

økútÚkfkh = økútÚkLkku fhLkkh
{wþ¤Äkh = {wþ¤ suðe Au Äkh suLke íku
.:8
øk]nMÚk = øk]n{kt hnuLkkh

TH
ykLktËsLkf = ykLktËLku sL{kðLkkh

(7) yÔÞÞe¼kð Mk{kMk
su Mk{kMk yÔÞÞ yÚkðk r¢Þkrðþu»ký íkhefu ðÃkhkÞku
(5) f{oÄkhÞ Mk{kMk
nkuÞ íkuLku yÔÞÞe¼kð Mk{kMk fnu Au. ÃkqðoÃkË yÔÞÞ
Mo
íkíÃkwhw»k Mk{kMk{kt ÃkqðoÃkË yLku W¥khÃkË ðå[u çkeSÚke Ãkh ÞÚkk, «rík ðøkuhu nkuÞ yÚkðk íkku yk¾ku Mk{kMk
Mkó{e rð¼Âõík MkwÄeLkk MktçktÄ nkuÞ Au. ßÞkhu
AS
yÔÞÞ íkhefu ðÃkhkíkku nku Þ íku ð k Mk{kMkLku

f{oÄkhÞ Mk{kMk{kt çktLku ÃkËku Ãknu÷e rð¼ÂõíkLkk yÔÞÞe¼kð fnu Au.
MktçktÄÚke òuzkÞu÷kt nkuÞ Au. íku{kt yuf ÃkË rðþu»ký
Ëk.ík. :
yLku çkeswt ÃkË rðþu»Þ nkuÞ Au yÚkðk çktLku ÃkË rðþu»ký
nkuÞ Au. ÞÚkkþÂõík = ÞÚkkþÂõík «{kýu
Ëk.ík. : [kuíkhV = [khu íkhV
{nkËuð = {nkLk yuðk Ëuð ykçkk÷ð]Ø = çkk¤fÚke {ktze ð]Ø MkwÄe
{nkuíMkð = {nkLk WíMkð ÞÚkkçkwrØ = çkwrØ «{kýu
fks¤fk¤e = fks¤ suðe fk¤e «ríkrËLk = «íÞuf rËLku
Lkh®Mkn = ®Mkn suðku Lkh ÞÚkkÚko = ÞkuøÞ heíku
hkíkkuhkík = hkíku Lku hkíku
82
• Mk{kMkLkk WËknhýku yksfk÷ - yks yLku fk÷

(1) îLî Mk{kMk WXfçkuXf - WXf fu çkuXf
{kíkkrÃkíkk - {kíkk yLku rÃkíkk {Lkku{Lk - {Lk{kt yLku {Lk{kt
÷k÷Ãke¤wt - ÷k÷ yLku Ãke¤wt {kçkkÃk - {k yLku çkkÃk
yÒkÃkkýe - yÒk yLku Ãkkýe Mkw¾Ëw:¾ - Mkw¾ yLku Ëw:¾
y
çku[kh - çku fu [kh ÷¾ðkðkt[ðk - ÷¾ðk fu ðkt[ðk
þkf¼kS - þkf fu ¼kS ®Mknðk½ - ®Mkn yLku ðk½
m
íkzfkAkÞzk - íkzfk yLku AkÞzk AMkkík - A fu Mkkík
ytËh-çknkh - ytËh fu çknkh ËkøkeLkk½huýkt - ËkøkeLkk fu ½huýkt
sLk{kusLk{ - sLk{ yLku sLk{ Vq÷V¤ - Vq÷ yLku V¤
e
÷ku[Lk{Lk - ÷ku[Lk yLku {Lk fk¤k¼qhkt - fk¤k fu ¼qhkt
rLkøk{yøk{ - rLkøk{ yLku yøk{ {hwýfÚkkE - {hwý yLku fÚÚkkE
d Wîuøkku - W¥kkÃkku - Wîuøkku fu W¥kkÃkku
1
hkíkrËðMk - hkík yLku rËðMk
44
MktfÕÃkrðfÕÃk - MktfÕÃk yLku rðfÕÃk {kus{ò - {kus fu {ò
a
{w¾ku{w¾ - {w¾ yLku {w¾ þw¼-yþw¼ - þw¼ yLku yþw¼
61 ËqhMkwËqh - Ëqh fu MkwËqh

c
hk{÷¾{ý - hk{ yLku ÷¾{ý
ËtÃkíke - Ãkrík yLku ÃkíLke Lk¤Ë{Þtíke - Lk¤ yLku Ë{Þtíke
09
LkhLkkhe - Lkh yLku Lkkhe
A
Mkqhýçkxkxk - Mkqhý yLku çkxkxk
†eÃkwhw»k - †e yLku Ãkwhw»k AkLkwtAqÃkwt - AkLkwt fu AqÃkwt
frðf÷kfkh - frð yLku f÷kfkh
98
LkkxfrMkLku{k - Lkkxf yLku rMkLku{k

A
Ëk¤[ku¾k - Ëk¤ yLku [ku¾k MkkÄwMktLÞkMke - MkkÄw fu MktLÞkMke

yufçku - yuf fu çku òÛÞuyòÛÞu - òýu fu yòÛÞu
.:8
TH
Ëk¤¼kík - Ëk¤ yLku ¼kík [zðwtQíkhðwt - [zðwt fu Qíkhðwt

çkk÷çkå[kt - çkk÷ fu çkå[kt fåAytòh - fåA yLku ytòh
Mo
Ãkqò-«kÚkoLkk - Ãkqò fu «kÚkoLkk ÷e÷e÷e÷e - ÷e÷e yLku ÷e÷e

MkðkhMkkts - Mkðkh yLku Mkkts MkkuLkkYÃkk - MkkuLkk fu YÃkkt
AS
¾kÄwtÃkeÄwt - ¾kÄwt yLku ÃkeÄwt ÃkqðoÃkrù{ - Ãkqðo yLku Ãkrù{

MkkXrMk¥kuh - MkkX fu rMk¥kuh ðuhÍuh - ðuh yLku Íuh
ðkze¾uíkh - ðkze yLku ¾uíkh MkkiBÞhkiÿ - MkkiBÞ yLku hkiÿ
fkLkLkkf - fkLk yLku Lkkf yMíkÔÞMík - yMík fu ÔÞMík
Ãkkt[ÃktËh - Ãkkt[ fu ÃktËh yts¤ - yÒk yLku s¤
ðnu÷e{kuze - ðnu÷e fu {kuze fhk÷fku{¤ - fhk÷ fu fku{¤
hkíkrË’ - hkík yLku rËðMk feíkoLk - ykuåAð - feíkoLk yLku ykuåAð
Ÿ[kLke[k - Ÿ[k fu Lke[k Sðstíkw - Sð yLku stíkw
nkÚkÃkøk - nkÚk yLku Ãkøk økwýsþ - økwý yLku sþ
83
nh¾þkuf - nh¾ yLku þkuf s¤Äkhk - s¤Lke Äkhk

¾x{eXkt - ¾kxkt yLku {eXkt MkÃkoËtþ - MkÃkoLkku Ëtþ
n÷Lk[÷Lk - n÷Lk yLku [÷Lk økku®ðËøkwý - økku®ðËLkk økwý
hwr[-yhwr[ - hwr[ yLku yhwr[ ð]tËkðLk - ð]tËkLkwt ðLk
{LkÓËÞ - {Lk yLku ÓËÞ LktËfwtðh - LktËLkku fwtðh
y
{kusþku¾ - {kus yLku þkuf Lkk{ktrfík - Lkk{Úke ytrfík
rnLËeøkwshkíke - rnLËe yLku økwshkíke {ík¼uË - {íkLkku ¼uË
m
ðktfk[qfk - ðktfk yLku [qfk ¢{¼tøk - ¢{Lkku ¼tøk
(2) íkíÃkwhw»k Mk{kMk ½h«ðuþ - ½h{kt «ðuþ
¼qík¤ - Ãk]ÚðeLke MkÃkkxe, ¼q (Ãk]Úðe)Lkwt ík¤ {kÞkò¤ - {kÞkLke ò¤
e
hksfw{kh - hkòLkku fw{kh {kLkðSðLk - {kLkðLkwt SðLk
hks{nu÷ - hkòLkku {nu÷ ðLkÃkx - ðLkLkku Ãkx
d
økk{Mke{kzu - økk{Lkk Mke{kzu hMk¼hu÷kt - hMkÚke ¼hu÷kt
1
44
økËk«nkh - økËkLkku «nkh ðLk÷kðhe - ðLkLke ÷kðhe
a
híLksrzík - híLkÚke srzík ÞtºkÞwøk - ÞtºkLkku Þwøk
61
yhwýWËÞ - yhwýLkku WËÞ MksoLk¾u÷ - MksoLkLkku ¾u÷
c
ÃkºkÔÞðnkh - ÃkºkLkku ÔÞðnkh ð]ûk«erík - ð]ûk «íÞuLke «erík
09
ðûk†ký - ð]ûk yLku ºkký
A
ðLkðkMk - ðLk{kt ðkMk
LktËfw{kh - LktËLkku fw{kh SðLk[uíkLkk - SðLkLke [uíkLkk
hnMÞ½uhkt - hnMÞÚke ½uhkt
98
MktMkkhMkuðf - MktMkkhLkk Mkuðf

A
r{èefhý - r{èeLkku fý ðLkMkkIËÞo - ðLkLkwt MkkIËÞo

{kLkðòík - {kLkðLke òík æÞkLkrLk{øLk - æÞkLk{kt rLk{øLk
.:8
TH
Ãk]rÚkðeðÕ÷¼ - Ãk]rÚkðeLkku ðÕ÷¼ ynT{çkkus - ynT{Lkku çkkus

Lkkifkhkuný - LkkifkLkwt ykhkuný fýor«Þ - fýoLku r«Þ
Mo
hks¼ðLk - hkòLkwt ¼ðLk ¼ÞøkúMík - ¼ÞÚke økúMík

®[íkk¼he - ®[íkkÚke ¼hu÷e SðLk«Mktøkku - SðLkLkk «Mktøkku
AS
ÃkwÛÞ«¼kð - ÃkwÛÞLkku «¼kð yktíkh«urhík - yktíkh ðzu «urhík

MLkun¼eLke - MLkunÚke ¼eLke ykí{rþMík - ykí{kLke rþMík
{kunktÄ - {kunÚke ytÄ ðkíkkðhý - ðkíkkLkwt ykðhý
øksuLÿ - øks{kt RLÿ (hkò) hk{rðsÞ - hk{Lkku rðsÞ
ËËo¼Þko - ËËoÚke ¼hu÷k {kík]¼õík - {kík]Lkku ¼õík
ÃkkÃk{wõík - ÃkkÃkÚke {wõík ð@½kík - ðúsLkku yk½kík
rLkíÞ¢{ - rLkíÞLkku ¢{ {rnBLk†kuík - {rn{kLkwt Míkkuºk
æÞkLk¼tøk - æÞkLkÚke ¼tøk MkkuLkk{nkuh - MkkuLkkLke {nkuh
LkhÃkwtøkð - Lkhku{kt Ãkwtøkð (©uc) rþhÃkk½ - rþhLkku Ãkk½
84
nrhsLk - nrhLkku sLk ÓËÞLkkÚk - ÓËÞLkku LkkÚk

½hÄtÄku - ½hLkku ÄtÄku fÕÃkLkkhkurÃkík - fÕÃkLkkÚke ykhkurÃkík
hksøk]n - hkòLkwt øk]n LkøkhsLkku - LkøkhLkk sLkku
MLkun¼eLkkt - MLkunÚke ¼eLkk ÃkhkÄeLk - ÃkhLku ykÄeLk
†eÃkkºk - †eLkwt Ãkkºk MðkÄeLk - MðLku ykÄeLk
y
nrhEåAk - nrhLke RåAk «u{ðþ - «u{Lku ðþ
rsÕ÷k «{w¾ - rsÕ÷kLkk «{w¾ {ËkuL{ík - {ËÚke WL{ík
m
nh¾½u÷k - nh¾Úke ½u÷k sL{òík - sL{Úke òík
†eòík - †eLke òík Mkðkuo¥k{ - Mkðo{kt W¥k{
rðãkÚkeo - rðãkLkku yÚkeo søkËeþ - søkíkLkku Rþ
e
{kLkðSðLk - {kLkðLkwt SðLk çkúñkLktË - çkúñLkku ykLktË
rþðk÷Þ - rþðLkwt yk÷Þ {kuhkrh - {whLkk yrh
d
ËrhÞkfktXu - ËrhÞkLkk fktXu ð]tËkðLk - ð]tËkLkwt ðLk
1
44
ðknLkÔÞðnkh - ðknLkLkku ÔÞðnkh ~Þk{þheh - ~Þk{Lkwt þheh
a
rð¿kkLkrþûkf - rð¿kkLkLkk rþûkf søkík¼økík - søkíkLkk ¼økík
61
htøk¼qr{ - htøkLke ¼qr{ {qh¾nkÚku - {qh¾Lkk nkÚku
c
hks{nu÷ - hkòLkku {nu÷ [tËLkzk¤u - [tËLkLke zk¤u
09
þ†Mkßs - þ†Úke Mkßs RLÿ«MÚksLkku - RLÿ«MÚkLkk sLkku
A
hkßÞMk¥kk - hkßÞLke Mk¥kk ÃkwhðkMke - ÃkwhLkk ðkMke
Lk{oËkfktXu - Lk{oËkLkk fktXu rþhþq¤ - rþhLkwt þq¤
98
A
fk¤¼Þko - fk¤Úke ¼hu÷k M{]ríkÃkz - M{]ríkLkwt Ãkz

[hýhs - [hýLke hs rþþwMk{Þ - rþþwLkku Mk{Þ
.:8
TH
økkihð¼Þko - økkihðÚke ¼hu÷k çkk¤ðuþu - çkk¤Lkk ðuþu

s÷Mk{]rØ - s÷Lke Mk{]rØ {ËÚkuo - {khk yÚkuo
Mo
æÞkLk¼tøk - æÞkLkÚke ¼tøk ðnLkøkeík - ðnLkLkwt økeík

{k÷ðhks - {k÷ðLkku hkò ÞkºkkÄk{ - ÞkºkkLkwt Äk{
AS
økshks - øks (nkÚkeyku){kt hkò øktøkkuËf - øktøkkLkwt WËf

ykLktË½u÷k - ykLktËÚke ½u÷k {Zeykuxu - {ZeLkk ykux÷u
ÃkwÛÞ¼kð - ÃkwÛÞLkku «¼kð †eMðkíktºÞ - †eLkwt MðkíktºÞ
{hýþhý - {hýLku þhý (3) {æÞ{ÃkË÷kuÃke Mk{kMk
rLkíÞ¢{ - rLkíÞLkku ¢{ Ëðk¾kLkwt - Ëðk {kxuLkwt ¾kLkwt
ÃkwºksL{ - ÃkwºkLkku sL{ ðíko{kLkÃkºk - ðíko{kLk ykÃkLkkhwt Ãkºk
ËËo¼Þko - ËËoÚke ¼hu÷kt rþ»Þð]r¥k - rþ»ÞLku ykÃkðk{kt ykðíke ð]r¥k
{kuhrÃkåA - {kuhLkk ÃkªAkt ykøkçkkux - ykøk ðzu [k÷íke çkkux
hksÃkwhkurník - hkòLkk Ãkwhkurník ykøkøkkze - ykøk ðzu [k÷íke økkze
85
½kuzkøkkze - ½kuzk ðzu [k÷íke økkze ¼sLk{tz¤e - ¼sLk fhðk yufrºkík ÚkÞu÷e {tz¤e
rðãk÷Þ - rðãk {u¤ððkLkwt yk÷Þ ÃkqhýÃkku¤e - Ãkqhý ¼hu÷e Ãkku¤e
þktríkrLkfuíkLk - þktrík ykÃkLkkh rLkfuíkLk hks{nu÷ - hkòLku hnuðkLkku {nu÷
®MknkMkLk - ®MknLke ykf]ríkðk¤wt ykMkLk ÃkkÞË¤ - Ãkøku [k÷eLku ÷zLkkhwt Ë¤
ð]tËkðLk - ð]tËkÚke ¼hu÷wt ðLk rþhVk½ - rþhÃkh ÃknuhðkLkku Ãkk½
y
Mk¼køk]n - Mk¼k ¼hðk {kxuLkwt øk]n rðsÞMkuLkk - rðsÞLke RåAkðk¤e MkuLkk
ËeðkËktze - Ëeðku çkíkkðíke Ëktze (4) WÃkÃkË Mk{kMk
m
«{kýÃkºk - «{ký ykÃkíkwt Ãkºk røkrhÄh - røkrhLku Äkhý fhLkkh
xÃkk÷Ãkuxe - xÃkk÷ Lkk¾ðkLke Ãkuxe ¼Þtfh - ¼Þ fhLkkh
÷kuføkeík - ÷kufku îkhk økðkíkwt økeík økkuÃkk¤ - økkÞkuLkku Ãkk¤Lkkh
e
nkÚkY{k÷ - nkÚk{kt hk¾ðkLkku Y{k÷ øk]nMÚk - øk]n{kt hnuLkkh
ykhk{¾whþe - ykhk{ fhðk {kxuLke ¾whþe ¿kkLkËk - ¿kkLk ykÃkLkkh
d
{hýÃkkuf - {hý Mk{Þu {qfðk{kt ykðíke Ãkkuf íkxMÚk - íkx{kt hnuLkkh
1
44
nkÚk[k÷kfe - nkÚk ðzu fhðk{kt ykðíke [k÷kfe Ãktfs - Ãktf{kt sL{Lkkh
a
Ënªðzkt - Ënª{kt ¼u¤ðu÷k ðzk økútÚkfkh - økútÚk fhðkðk¤ku / çkLkkðLkkh
61
÷kufðkÞfk - ÷kufku{kt «[r÷ík ðkÞfk Ä{o¿k - Ä{oLku òýLkkh
c
{{oð[Lk - {{oÚke ¼hu÷k ð[Lk MkwÄkfh - MkwÄkLku fhLkkh
09
çkúñ¼kusLk - çkúkñýkuLku yÃkkíkwt ¼kusLk
A
{Lkkunh - {LkLku nhLkkh
fÕÃkð]ûk - fÕÃku÷wt ykÃkLkkhwt ð]ûk Ãkqðos - Ãkqðuo sL{Lkkh
{kLkðf]rík - {kLkðu h[u÷e f]rík
98
MkíÞðkË - MkíÞ ðËLkkh

A
hkníkfkÞo - hkník {kxu ykÃkðk{kt ykðíkwt fkÞo nhk{¾kuh - nhk{Lkwt ¾kLkkh

feíkoLkykuåAð - feíkoLk îkhk Qsðkíkku ykuåAð fËhËkLk - fËhLku òýLkkh
.:8
TH
ft[Lk[qtzku - ft[Lk{ktÚke çkLkkðu÷ [qzku ík¥ð¿k - ík¥ðLku òýLkkh

Ëw:¾rðÞkuøk - Ëw:¾ ykÃkLkkh rðÞkuøk økkihð«Ë - økkihð ykÃkLkkhwt
Mo
MkwtËhðhMktòuøk - MkwtËhðh MkkÚku Mktòuøk f]ík¿k - f]íkLku òýLkkh

M{]ríkAçke - M{]rík{kt hnu÷e Açke ztfkÄkhe - ztfku Äkhý fLkkh
AS
Ëk¤ - [ku¾k - Ëk¤ ¼u¤ðu÷k [ku¾k ykÞwÄÄkhe - ykÞwÄLku Äkhý fhLkkh

fkøk¤ ËkçkrýÞwt - fkøk¤ Ëkçkðk {kxuLkwt ËkçkrýÞwt Lk{oËk - Lk{o (ykLktË) ykÃkLkkh
{u½ÄLkw»k - {u½Úke h[kíkwt ÄLkw»k WØkhf - WØkh fhLkkh
M{]ríkÃkx - M{]ríkÚke ytrfík Ãkx «u{Ëk - «u{Lku yÃkoLkkh
sfkíkLkkfwt- sfkík ¼hðkLkwt Lkkfwt røkrhÄh - røkrhLku Äkhý fhLkkh
½hÄtÄku - ½h{kt hneLku fhkíkku ÄtÄku MðøkoMÚk - Mðøkuo hnuLkkh
hkíkðkMkku - hkíku fhu÷ku ðkMkku ÃkkÃkk[khe - ÃkkÃk yk[hLkkh
{ÄwÃkw»Ãkku - {ÄwÚke Ãkqýo Ãkw»Ãkku Ãkøkh¾wt - ÃkøkLkwt hûký fhLkkh
MkqÞo{w¾e - MkqÞo íkhV {w¾ fhíkwt Vq÷ ðkrhrÄ - ðkrhLku ÄhLkkh
86
y¼ÞËk - y¼Þ yÃkoLkkh {æÞhkrºk - {æÞ hkrºk

rË÷Ëkh - rË÷Lku ËuLkkh ðhËkLk - ©uc ËkLk
(5) f{oÄkhÞ Mk{kMk {Ähkík - {æÞ hkík
{nkrMkrØ - {nkLk yuðe rMkrØ yktíkh«ðkn - ytËhLkku «ðkn
¼ÂõíkÃkËkhÚk - ¼ÂõíkYÃke ÃkËkhÚk ¼hMk¼k - ¼he Mk¼k
y
Ãkh{kÚkeo - Ãkh{ yÚkeo ÃkhËuþ - çkeòu Ëuþ
~Þk{þheh - ~Þk{ yuðwt þheh yÄ{qyku - yÄuo {qyu÷ku
m
MkwtËhðh - MkwtËh yuðku ðh Ëun÷¥kk - ËunYÃke ÷¥kk
Mkíkøkwhw - Mkk[ku økwhw fks¤fk¤e - fks¤ suðe fk¤e
MkíkMktøk - Mkk[ku Mktøk ¿kkLkMkkøkh - ¿kkLkYÃke Mkkøkh
e
ÃkkýeÃkku[k - Ãkkýe suðwt Ãkku[wt ÔÞÂõíkrðþu»ký - rðrþü ÔÞÂõík
íkeÚkkuo¥k{ - W¥k{ íkeÚko Lkh®Mkn - ®Mkn suðku Lkh
d
Lkðòíkk - Lkðe òíkk (sL{u÷) ½Lk~Þk{ - ½Lk suðwt ~Þk{
1
44
y{]íkÍhk - y{]ík YÃke Íhku ~Þk{ðýo - ~Þk{ yuðku ðýo
a
y{hðu÷ - y{h yuðe ðu÷ yÄ¾wÕ÷e - yzÄe ¾wÕ÷e
61
nrhðh - nrh yus ðh ûkýuf - yuf ûký
c
«eríkfktXk - «eríkYÃke fktXk rð[khðnuý - rð[khYÃke ðnuý
09
rMkØÃkwhw»k - rMkØ yuðk Ãkwhw»k
A
«eík{Mkkøkh - «eík{ yu s Mkkøkh
yÄ{ý - yzÄku {ý «ríkf]rík - Mkk{e f]rík
rLk:MðkÚko - MðkÚko rðLkkLkwt
98
Ëe½oárü - Ëe½o yuðe árü

A
økkÞ{kíkk - økkÞ yu s {kíkk Mk{¼kð - Mk{ yuðku ¼kð

Ëwfk¤ - Ëwü fk¤ LkhÃkwtøkð - ©uc Lkh
.:8
TH
¼qíkfk¤ - ðeíku÷ku fk¤ MkßsLk - Mkkhku sLk

÷tçkøkku¤ - ÷ktçkw økku¤ {w¾kh®ðË - yh®ðË suðwt {w¾
Mo
¿kkLkçk¤ - ¿kkLk yu s çk¤ MkíÞLkkhkÞý - MkíÞ yu s LkkhkÞý

Ãkh{r{ºk - Ãkh{ r{ºk yuf{kºk - {kºk yuf
AS
†ehíLk -†e yu s híLk (6) çknwðúern Mk{kMk

{nkþk¤k - {nk þk¤k ~Þk{þheh - ~Þk{ Au þheh suLkwt íku
{nkÃkwhw»k - {nkLk yuðku Ãkwhw»k yòý - LkÚke òý suLku íku
MksoLk¾u÷ - MksoLk yu s ¾u÷ rLk»V¤ - rLkøkoík Au V¤ su{ktÚke íku
LkðÃkÕ÷ð - Lkðk ÃkÕ÷ðku rLk»fkhý - rLkøkoík Au fkhý su{ktÚke íku
ynT{çkkus - ynT{YÃke çkkus WËTøkúeð - Ÿ[e Au økúeðk su{kt íku
¼hÃkuxu - ¼hu÷k Ãkuxu çknwYÃke - çknw Au YÃk suLkk íku
MkwMðh - Mkkhku Mðh yLkøko¤ - LkÚke yøko÷ suLku íku
ytík¼koð - ytËhLkku ¼kð Ëe½oárü - Ëe½o Au árü suLke íku
87
ÃkkýeÃktÚkku - ÃkkýeLkk suðku ÃktÚk suLkku Au íku [ku{kMkwt - [kh {kMkLkku Mk{qn
y{qÕÞ - LkÚke {qÕÞ suLkwt íku Mkn†®÷øk - Mkn† ®÷økLkku Mk{qn
y{ÞkoË - LkÚke {ÞkoËk su{kt íku Ãkt[ðxe - Ãkkt[ ðzLkku Mk{qn
ÂMÚkík«¿k - ÂMÚkík Au «¿kk suLke íku • Ãkheûkk{kt ÃkwAkÞu÷k Mk{kMk
rLk:MÃk]n - rLkøkoík Au MÃk]nk su{ktÚke íku ËÞkÃkkºk - íkíÃkwhw»k
y
yrð¼kßÞ - rð¼kßÞ Lkrn íku þþeðËLke - çknwðúern
y¾tz - LkÚke ¾tz suLkku íku ËeðkMk¤e - {æÞ{ÃkË÷kuÃke
m
y¼uË - LkÚke ¼uË su{kt íku ykðíkktsíkkt - îLî
RrLÿÞsz - RrLÿÞku Au sz suLke íku r{èefý - íkíÃkwhw»k
íkktçkkðhýkt - íkktçkk suðku Au ðýo su{Lkku íku {nkuíMkð - f{oÄkhÞ
e
LkðÃkÕ÷ð - Lkðk Au ÃkÕ÷ð suLku íku ð]tËkðLk - {æÞ{ÃkË÷kuÃke
níkkþ - ník Au ykþk suLke íku Vq÷zkt - fxkuhe - {æÞ{ÃkË÷kuÃke
d
{ÞqhðkrnLke - {qÞh suLkwt ðknLk Au íku ys¤ - îLî
1
44
f]íkkÚko - f]ík ÚkÞku Au yÚko suLkku íku ykøkøkkze - {æÞ{ÃkË÷kuÃke
a
ûký¼tøkwh - suLkku ûký{kt Lkkþ ÚkkÞ Au íku y{]íkÍkhe - {æÞ{ÃkË÷kuÃke
61
Ëk{kuËh - Ëkuhzwt Au suLkk WËh Ãkh íku Ãkøkh¾wt - WÃkÃkË
c
Ä{orLkc - Ä{o{kt su{Lke rLkck Au yuðku sþkuËk - WÃkÃkË
09
ûký¼tøkwh - suLkku ûký{kt Lkkþ ÚkkÞ íku
A
rLkþrËLk - îLî
{nkMksof - {nkLk MksoLk Au suLkwt íku MkÄðk - çknwðúern
MkíÞYÃk - MkíÞ Au YÃk suLkwt íku
98
{LkøkBÞwt - íkíÃkwhw»k
A
rLk{o¤ - LkÚke fkuE {¤ su{kt íku [ZQíkh - îLî

rLkËkuo»k - LkÚke fkuE Ëku»k su{kt íku çkúñLkkË - íkíÃkwhw»k
.:8
TH
Lkezh - rLkøkoík ÚkÞku Au zh suLkku íku Ãkhøkk{ - f{oÄkhÞ

• rîøkw Mk{kMk yLku íkuLkk WËknhýku yÄ¾q÷e - f{oÄkhÞ
Mo
f{oÄkhÞ Mk{kMk{kt rðþu»kýLku MÚkkLku nkuÞ Au. ynª {nkuíMkð - f{oÄkhÞ

MktÏÞkðk[f rðþu»ký nkuÞ Au. su{fu... Lk¾rþ¾ - çknwðúern
AS
rºk÷kuf - ºký ÷kufLkku Mk{qn íkzfkfqtÃk¤ku - f{oÄkhÞ

Ãk¾ðkrzÞwt - ÃktËh ðkhLkku Mk{wËkÞ ¼eLkku¼eLkku - îLî
Ãkt[ík¥ð - Ãkkt[ ík¥ðLkku Mk{qn {hýÃkkuf - {æÞ{ÃkË÷kuÃke
Lkðhkrºk - LkðhkrºkykuLkku Mk{qn {nkËuð - f{oÄkhÞ
LkðhMk - Lkð hMkLkku Mk{qn Ãktfs - WÃkÃkË íkíÃkwhw»k
Lkðhtøk - Lkð htøkLkku Mk{qn ~Þk{ðýo - f{oÄkhÞ
Ãkt[LkkË - Ãkkt[ LkËeykuLkku Mk{qn íkzfkfqtÃk¤ - f{oÄkhÞ
rºk¼wðLk - ºký ¼wðLkLkku Mk{qn {hýÃkkuf - {æÞ{ÃkË÷kuÃke
»kzhMk - A hMkLkku Mk{qn ¿kkLk{kºk - f{oÄkhÞ
88
[hýhs - íkíÃkwhw»k yk{tºkýÃkrºkfk - {æÞ{ÃkË÷kuÃke

{nkhks - f{oÄkhÞ ÷e÷e÷e÷e - îLî
¼Þtfh - WÃkÃkË ðLkðkMk - íkíÃkwhw»k
yÄ¾w÷e - f{oÄkhÞ Mkwðýofkh - WÃkÃkË
{nkðeh - f{oÄkhÞ ðLkðkMk - íkíkT Ãkwhw»k
y
½kuzkøkkze - {æÞ{ÃkË÷kuÃke [íkw¼wos - çknwðúern
neLkf{o - f{oÄkhÞ rðÄðk - çknwðúern
m
Lkhnrh - {æÞ{ÃkË÷kuÃke Lk¾rþ¾ - çknwðúern
ÃkhËuþ - f{oÄkhÞ «ÃkkíkMktøkeík - íkíÃkwhw»k
rAÒkr¼Òk - îLî rðÄðk - çknwðúern
e
rLkþrËLk - îLî rLkÿkðþ - íkíÃkwhw»k
ykøkøkkze - {æÞ{ÃkË÷kuÃke ËtÃkíke - îLî
d
rð[khðnuý - f{oÄkhÞ {nkËuð - f{oÄkhÞ
1
44
ËeðkËktze - {æÞ{ÃkË÷kuÃke MkkuÞËkuhku - îLî
a
ðu¤wAeÃk - {æÞ{ÃkË÷kuÃke ®[íkkíkwh - íkíÃkwhw»k
61
{Lkkunh - WÃkÃkË ÄLkwçkkoý - îLî
c
÷kufMk¼k - {æÞ{ÃkË÷kuÃke çknwðúern - WÃkÃkË
09
{]økLkÞLke - çknwðúern WÃkÃkË - íkíÃkwhw»k
A
ËtÃkíke - îLî ykçkkunðk - îLî
{hýÃkkuf - {æÞ{ÃkË÷kuÃke {nkuíMkð - f{oÄkhÞ
98
A
ËeðkMk¤e - {æÞ{ÃkË÷kuÃke þþeðËLke - çknwðúern

[ªÚkhunk÷ - çknwðúern [íkw¼wos - rîøkw
.:8
TH
Úkk¤eðkxfku - îLî
Mo
AS
89
y÷tfkh yku¤¾kðku
• y÷tfkh yux÷u ½huýkt - yk¼q»ký (1) WÃk{uÞ : suLku {kxu fkuE Mkh¾k{ýe fhðk{kt
yk¼q»kýLke Mkòðx þku¼k yÃkuo Au. ¼k»kk{kt ykðe nkuÞ íkuLku WÃk{uÞ fnu Au.
ðkýeLku Mkòðx fhðkðk¤k þku ¼ kðk¤k YÃkLku (2) WÃk{kLk : ðMíkwLku (WÃk{uÞ)Lku suLke MkkÚku
y
‘y÷tfkh’ fnu Au. ¼k»kkLkwt fk{ þwt ? {LkLkk ¼kð fu Mkh¾kððk{kt ykðu íkuLku WÃk{kLk fnu Au.
rð[khLku «økx fhðkLkwt f{o ¼k»kkLkwt Au, Ãkhtíkw ¼kð fu • WÃk{kLkðk[f fu ðk[f : WÃk{uÞLke WÃk{kLk MkkÚku
m
rð[khLku yMkhfkhf yLku ykf»kof heíku «økx fhðk Mkh¾k{ýe fhíke ð¾íku Mk{, Mk{kLk, íkwÕÞ, suðwt, þwt,
¼k»kk fu ðkýeLku Mkòðx fhðk{kt íkuLku þýøkkhðk{kt Mk{kuðzwt suðk þçËkuLkku «Þkuøk fhðk{kt ykðu Au. yk
íkuLku {Lkkunh çkLkkððk{kt su YÃk yÃkoðk{kt ykðu íku Mkh¾k{ýe Mkq[ðíkk þçËkuLku WÃk{kðk[f fu ðk[f
‘y÷tfkh’ çkLku Au. y÷tfkhLkku WÃkÞkuøk frðíkk{kt ÚkkÞ ÃkËku fnu Au.
e
Au. Ãkhtíkw íkuLkku WÃkÞkuøk økãrLkYÃký{kt Ãký ÚkkÞ Au. Ëk.ík.
hMkÞwõík ðkõÞLku fkÔÞ fnu Au, ÃkAe íku ÃkãÃktÂõík nkuÞ Ë{ÞtíkeLkwt {w¾ [tÿ suðwt MkwtËh Au.
d
fu økãfÚkLk nkuÞ.
WÃk{uÞ WÃk{kLk ðk[f ÃkË MkkÄkhý Ä{o
1
• y÷tfkh ¼k»kkLku r[¥knh - {Lknh, MkhMk yLku Mk[kux
44
• MkkÄkhý Ä{o : WÃk{uÞLku WÃk{kLk MkkÚku fkuEyuf
•
a
çkLkkðu Au.
y÷tfkhLkk «fkh : çku «fkh (1) þçËk÷tfkh (2)
Mk{kLk økwýLke çkkçkík{kt Mkh¾kððk{kt ykðu Au fu yu
økwýLku ‘MkkÄkhý Ä{o’ fnu Au.
61
c
yÚkko÷tfkh
þçËk÷t f khku : (1) yLkw « kMk (ðýko L kw « kMk /
(1) þçËk÷tfkh : su y÷tfkh îkhk fuð¤ þçËLku s ðýo M køkkR) (2) Þ{f (þçËkLkw « kMk) (3)
09
A
[{íf]rík¼Þko fu ykf»kof çkLkkððk{kt ykðu íkuLku «kMkMkktf¤e (yktíkh«kMk) (4) ytíÞkLkw«kMk.
þçËk÷tfkh fnu Au. þçËk÷tfkh{kt þçËkuLke ¾qçkeLke
yÚkko÷tfkhku : (1) WÃk{k (2) YÃkf (3) Wí«uûkk
[kðe íku íkuLkk þçËku Au.
98
(4) yLkLðÞ (5) ÔÞríkhu f (6) &÷u » k (7)

A
Ëk.ík. : ‘fqt[e fhkðwt fhwýkLktË fuhe’{kt þçËkuLke ¾qçke ÔÞksMíkwrík (8) MkSðkhkuÃký
Au Lku çkËu÷ ‘[kðe çkLkkðwt fhwýkLktË’Lke yÚkoÞwõík þçË
• þçËk÷tfkhLkk «fkhkuLke rðøkíkðkh Mk{s
.:8
TH
çkË÷ðkÚke þçË [{íf]rík Lkkþ Ãkk{u Au.

(2) yÚkko÷tfkh : su y÷tfkh îkhk yÚkoLku [{íf]rík¼Þko fu (1) ðýkoLkw«kMk fu ðýoMkøkkE
ykf»kof çkLkkððk{kt ykðu íkuLku yÚkko÷tfkh fnu Au. ÔÞkÏÞk : ðkõÞ{kt yufLkku yuf ðýo (yûkh) þçËLkk
Mo
Ëk.ík. : [ktËLkeLkk Zøk÷k suðwt nhýLkwt çkå[wt YÃkkLke ykht¼u çku fu íkuÚke ðÄkhu ð¾ík ykðu íÞkhu ðýoMkøkkE
Mkktf¤u çkktÄu÷wt níkwt. fu ðýkoLkw«kMk y÷tfkh çkLku Au.
AS
• yk ðkõÞ{kt fkLkLku {Äwh ÷køku íkuðku yûkh fu þçË Ëk.ík. :

LkÚke. Ãký nhýLkk çkå[kLku [ktËLkeLkk Zøk÷k MkkÚku (1) Lkxðh rLkhÏÞk LkuLk ! íkU...
Mkh¾kððk{kt ykÔÞwt Au. íkuÚke yÚko Mk[kux yLkuMkwtËh (2) rLkíÞ Mkuðk, rLkíÞ feíkoLk - ykuåAð, rLkh¾ðk
çkLÞku Au. nhýLkk çkå[ktLke MkwtËhíkkLke Mk[kux AkÃk LktËfw{kh hu.
ykÃkýk {Lk Ãkh Ãkzu Au. yÚkoLku MkwtËh Mk[kux çkLkkðLkkh (3) s¤Lkku sðkLk s¤ðíke çkLku.
y÷tfkhLku yÚkko÷tfkh fnu Au. (4) fkþe{kyu fk{ fkZâwt.
• æÞkLk{kt hk¾ðkLke çkkçkíkku (5) {qh¾ {Lk{kt {kuxk hu, yòÛÞu Wíkkhý ykýu
y÷tfkhLkku yÇÞkMk fhíkkt Ãknu÷kt Lke[uLke çkkçkíkkuLkku
(2) Þ{f (þçËkLkw«kMk)
yÇÞkMk sYhe Au.
ÔÞkÏÞk : yufLkku yuf yûkhMk{qn çkeSð¾ík ykðíkku
90
nkuÞ yLku çkÒku Xufkýu yuLkk swËk swËk yÚko Úkíkk nkuÞ (5) y¥krhÞk ! y¥khLkk MkkuËkLk feSyu.
íÞkhu Þ{f y÷tfkh çkLku. y¥krhÞk ! y¥khíkku yu{Lku{ ËeSyu.
Ëk.ík. : • yÚkko÷tfkhLkk «fkhkuLke rðøkíkðkh Mk{s :
(1) {kÞkLke AkÞk{kt Ú ke fkÞkLku {w õ ík fhðk çku swËe swËe ðMíkwyku ðå[u fkuE yuf ¾kMk økwý ytøku
økku®ðËhkÞkLke {kÞk fhku. (‘{kÞk’ þçËLkk çku yÚko) Mkh¾k{ýe fhðk{kt ykðu yÚkðk WÃk{uÞLke WÃk{kLk
y
(2) y¾kzk{kt sðkLkk {U ½ýeðkh y¾kzk fÞkO Au. MkkÚku Mkh¾k{ýe fhðk{kt ykðu, íkuLku WÃk{k y÷tfkh
(3) Ëeðk LkÚke Ëhçkkh{kt, Ëeðk LkÚke Au ytÄkhwt ½kuh. fnu Au.
m
(‘Ëeðk LkÚke’, ‘Ëeðk LkÚke’ yu Mkh¾k Wå[khðk¤kt LkkUÄ : suðwt, suðe, suðku, Mk{kLk, Mkh¾ku, þku, su{,
ÃkËku Au íku{Lkku yÚko çkË÷kE òÞ Au.) Mk{ku ð zw t , Ãku X u , þe, Mkáþ, íkw Õ Þ, Mk{w t . .. su ð k
(4) òuíkkt ðktík s nRÞwt rð»kÞþh ðªÄe ÷eÄ rð»k{ WÃk{kMkq[f þçËku îkhk Mkh¾k{ýe ÚkkÞ.
þhu. (rð»k{þh - fk{Ëuð / rð{ þhu - rð»ký
e
Ëk.ík. :
çkkýkuÚke.) (1) zkunku Mkkuxk su{ nk÷ðk[k÷ðk ÷køÞku.
(5) n¤ðu n¤ðu n¤ðu nhS {khu {trËh ykÔÞk hu.
d (2) þk{¤ fnu çkeò çkkÃkzk, Ãnký Mkhe¾k ÃkkhÏÞk.
1
3. «kMk - Mkktf¤e / yktíkh«kMk (3) ðßsh Mk{kýk fkuxLkk økZLku íkÃkkMkeyu.
44
a
Ãknu÷k [hýLkk AuÕ÷k þçË yLku çkeò [hýLkk Ãknu÷k
þçË ðå[u «kMk h[kÞ íÞkhu «kMkMkktf¤e fu yktíkh«kMk
(4) þYykík{kt yu ÷kufku Ãke¤[xk ðk½ suðk ÷køkíkk.
(5) Äe{u Äe{u íku zøk Ähíkku - fkuR {¥k øksuLÿLke
y÷tfkh çkLku Au.
61
c
{kVf.
Ëk.ík. (6) Ë{ÞtíkeLkwt {w¾ [tÿ suðwt Au.
09
(1) rðãk ¼rýÞku sun, íkun ½uh ði¼ð Yzku.
A
2. YÃkf
(2) òýe ÷u søk Ëeþ, þeþ MkËTøkwhwLku Lkk{e.
WÃk{uÞ yLku WÃk{kLkLku yufYÃk çkíkkððk{kt ykÔÞk
(3) {nuíkkS rLkþkyu ykÔÞk, ÷kÔÞk «MkkËLku fÞkuo
98
nkuÞ yux÷u fu çkÒkuLke ðå[u MkkÄkhý Ä{o suðwt nkuíkwt

A
ykuåAð. LkÚke. íÞkhu YÃkf y÷tfkh çkLku Au.

(4) ½uh ÃkÄkÞkO nrhøkwý økkíkk, ðkíkk íkk÷Lku þt¾ Ëk.ík. :
.:8
{]Ëtøk.
TH
(1) çkÃkkuh yu {kuxwt rþfkhe fqíkhwt Au.

4. ytíÞkLkw«kMk (2) Ë{ÞtíkeLkwt {w¾ íkku [tÿ Au.
fkuEÃký fzeLke Ãknu÷e ÷exeLku Auzu suðk yûkhku ykðu
Mo
(3) yLku yk [hý ík{khkt ÃkkrhòíkLkkt Vq÷ Vq÷Lke

íku ð k s yûkhku çkeS ÷exeLku Au z u ykðu íÞkhu Ãkøk÷e Ãkkzku.
ytíÞkLkw«kMk y÷tfkh çkLku Au. yÚkðk ÃktÂõíkLku ytíku
AS
(4) yu{Lke ykt¾ku{kt ÷køkýeLke ¼eLkkþ níke.

Mk{kLk Wå[khðk¤k þçËku ykÔÞk nkuÞ.
(5) yk MktMkkhMkkøkh íkhðku Mknu÷ku LkÚke.
Ëk.ík. :
(6) ÃktzLke Ãkuxe{kt ÃkkhMk Au Ãkzâku.
(1) òu òu hu {kuxkLkk çkku÷,
Qsz ¾uzu çkkßÞku Zku÷.
3. Wí«uûkk
(2) ò{e økE íkhík ½kuh, fhk÷ hkík. WÃk{uÞ òýu WÃk{kLk nkuÞ íkuðku íkfo - Mkt¼kðLkk
fhðk{kt ykðu íÞkhu Wí«uûkk y÷tfkh çkLku Au.
÷køke çkÄu «Mkhðk Ãkwh {ktrn ðkík.
Mkt¼kðLkk Mkq[f þçËku : òýu, h¾u, þfu, þwt ðøkuhu.
(3) ËwÞkuoÄLk «ur»kík Ëqík yuf, Ëu¾kð{kt ½kíkf Ëwü
Auf. Ëk.ík. :
(4) suLke sþkuËk {kð÷ze. [hkðu økkufw¤ økkð÷ze. (1) Ë{ÞtíkeLkwt {wÏÞ òýu ÃkqLk{Lkku [tÿ !
91
(2) ÚkkÞ Au {khe Lksh òýu nhý, Lku hnu Au Xufíke (1) þwt ík{khe çknkËwhe ! ôËh òuELku LkkXk. (ð¾ký
yu ½kMk{kt. îkhk ®LkËk)
(3) niÞwt òýu rn{k÷Þ. (2) ík{u ¾hk Ãknu÷ðkLk ! Qøkíkku çkkð¤ fqËe økÞk.
(4) fkÞkLkk Mkhkuðh òýu nu÷u [Zâk. (3) Mk{ehLku AuÕ÷e Ãkkx÷e Ãkh çkuMkðkLkku þku¾ Au.
(5) ßÞkt íÞkt ykðe ðÞ çkË÷e MktíkkÞ, òýu Ãkheyku. (4) AøkLk {kÞfktøk÷ku LkÚke, ÃkkÃkzíkkuz Ãknu÷ðkLk
y
4. yLkLðÞ Au.
(yLkT + yLðÞ) WÃk{uÞLke Mkh¾k{ýe fhðk ÞkuøÞ (5) yk nkUrþÞkh rðãkÚkeo çkeò LktçkhLkk MÚkkLkLkku
m
WÃk{kLk Lk {¤íkkt WÃk{uÞLke Mkh¾k{ýe WÃk{uÞ MkkÚku fèh ðuhe Au. (®LkËk - ð¾ký)
s fhðk{kt ykðu íÞkhu yLkLðÞ y÷tfkh çkLku Au. 8. MkSðkhkuÃký
Ëk.ík. : rLkSoð{kt MkSðLkwt ykhkuÃký fhðk{kt ykðu Au.
e
(1) {k íku {k {kLkðMð¼kðLkwt ykhkuÃký rLkSoð ÃkËkÚkkuo{kt ÚkkÞ íÞkhu
(2) Ë{ÞtíkeLkwt {w¾ íku Ë{ÞtíkeLkwt {w¾ MkSðkhkuÃký y÷tfkh çkLku Au.
d
(3) økktÄeS yux÷u økktÄeS Ëk.ík. :
1
(4) Mkkøkh Mkkøkh suðku Au, ykfkþ ykfkþ suðwt Au. (1) hk{Lku, MkeíkkS {kxu rð÷kÃk fhíkk òuELku ÃkÚÚkhku
44
a
(5) òuøkLkku ÄkuÄ yux÷u òuøkLkku ÄkuÄ
Ãký hze QXâk.
(2) Vq÷ nMkíkkt níkkt.
5. ÔÞríkhuf
61
c
(3) ËqhLkk zwtøkhku MkkË fheLku çkku÷íkk níkk.
WÃk{uÞLku WÃk{kLk fhíkkt [rZÞkíkwt økýðk{kt ykðu Au
(4) hkíkkuhkík ðLkÃkx Ãkz¾wt çkË÷e ÷u Au.
íÞkhu ÔÞríkhuf y÷tfkh çkLku Au.
09
A
(5) íkøkzeLkkt ÃkkËh ðªÄeLku Mkzf Ëkuzíke nkuÞ.
Ëk.ík. :
(1) MkwËk{kLkk ði¼ð ykøk¤ fwçkuh íku fkuý {kºk. • y÷tfkhLkk WËknhýku
98
(2) Ë{ÞtíkeLkk {w¾ ÃkkMku íkku [tÿ Ãký rLkMíkus ÷køku 1. fk¤k fh{Lkku fk¤ku {kunLk, fk¤wt yuLkwt Lkk{.
A
Au. ðýkoLkw«kMk
2. ¼qík¤ ¼Âõík ÃkËkhÚk {kuxwt, çkúñ÷kuf{kt Lkknª hu.
.:8
(3) n÷fk íkku ÃkkhuðkLke Ãkkt¾Úke, BnkËuðÚkeÞ {kuxkS.

TH
(4) øktøkkLkk Lkeh íkku ðÄu ½xu hu ÷ku÷. Mkh¾ku yu «u{Lkku YÃkf
«ðkn hu. 3. rLkíÞ Mkuðk, rLkíÞ feíkoLk - ykuåAð, rLkh¾ðk LktËfw{kh
Mo
6. &÷u»k hu.
ðýkoLkw«kMk
yuf s þçËLkk çku yÚkðk ðÄkhu yÚko ÚkkÞ íÞkhu &÷u»k
AS
y÷tfkh çkLku Au. 4. ÄLk ð]tËkðLk, ÄLk yu ÷e÷k, ÄLk yu ðúsLkkt ðkMke hu.
Ëk.ík. : yü {nkrMkrØ yktøkrýÞu hu Q¼e, {wÂõík Au yuLke
ËkMke hu.
(1) hrðLku ÃkkuíkkLkku íkzfku Lk øk{u íkku õÞkt òÞ ?
(‘hrð’Lkk çku yÚko) ytíÞkLkw«kMk
(2) ík{u ÃkMktË fhu÷wt Ãkkºk Ãkkýe rðLkkLkwt Au. (Ãkkºk - 5. nrhLkk sLk íkku {wÂõík Lk {køku, {køku sLk{kusLk{
ÔÞÂõík, ðkMký; Ãkkýe - s¤, íkkfkík) yðíkkh hu.
yktíkh«kMk
7. ÔÞksMíkwrík
6. ¼hík¾tz ¼qík¤{kt sLk{e suýu økku®ðË økwý økkÞk hu.
®LkËk îkhk ð¾ký yLku ð¾ký îkhk ®LkËkLkk YÃk{kt
nkuÞ íÞkhu ÔÞksMíkwrík y÷tfkh çkLku Au. ðýkoLkw«kMk
Ëk.ík. :
92
7. rðãk ¼rýÞku sun, íkun MkËkðúík ykÃku. 23. òøk, søkLk, sÃk, íkÃk Lku íkehÚk íku{kt MknwÚke {kuxku
yktíkh«kMk MkíkMktøk.
8. rðãk ¼rýÞku sun, íkun ½uh ði¼ð Yzku. ðýkoLkw«kMk
rðãk ¼rýÞku sun, fk{Lke ft[Lk [qzku. 24. {qh¾ {Lk{kt {kuxk hu, yòÛÞu Wíkkhý ykýu.
ytíÞkLkw«kMk ðýkoLkw«kMk
y
9. Ãkh{kÚkeo Ãkhk¢{e ½ýku, Ãkh {w÷f{kt Ãkhðhu. 25. nehkLke Ãkheûkk hu, Íðuhe nkuÞ íku òýu
ðýkoLkw«kMk {qh¾ {Lk{kt {kuxk hu, yòÛÞu Wíkkhý ykýu.
m
10. þk{¤ fnu çkeò çkkÃkzkt, Ãnký Mkhe¾k ÃkkhÏÞk. ytíÞkLkw«kMk
WÃk{k 26. ò{e økR íkhík ½kuh fhk÷ hkík
11. {½ðkrËf Ãký {kuíku {hu, fkuý {kºk{kt {kLkðe ? ÷køke çkÄu «Mkhðk, Ãkwh {ktrn ðkík.
e
ðýkoLkw«kMk ytíÞkLkw«kMk
12. Lkrn ð]ûk Lkrn ðu÷, Lkrn ÃkkLku Lkrn Vq÷u, 27. ðËLk MkwÄkfhLku hnw rLknk÷e.
d
Lkrn Lkuºk Lkrn çkes, fýufý yrík y{qÕÞu. YÃkf
1
ytíÞkLkw«kMk 28. rþþw Mk{kLk økýe MknËuðLku.
44
a
13. ÷økLk ÷økkze ykøk ! WÃk{k
29. WËTøkúeð árü fhíkkt Lk¼ þqLÞ ¼kMku.
ðýkoLkw«kMk
61
c
14. Mkqý [ûkw ! nwt Ãkktøk¤wt, íkwt {khwt ðknLk ! Íkt¾e rËþk Ãký sýkÞ yrLkü ÃkkMku.
MkSðkhkuÃký, YÃkf ytíÞkLkw«kMk
09
A
15. {Lk ! ÷ku[LkLkku «ký íkwt, ÷ku[Lk íkwt {Lk fkÞ. 30. ßÞkt íÞkt ykðe ðÞ çkË÷e MktíkkÞ òýu Ãkheyku.
YÃkf Wí«uûkk
98
16. ÷ku[Lk {LkLkku hu ! fu Í½zku ÷ku[Lk {LkLkku ! 31. {kze {eXe ÂM{ík {ÄwhLku ¼ÔÞ {qŠík rÃkíkkS.
A
hrMkÞk íku sLkLkku hu ! fu Í½zku ÷ku[Lk {LkLkku ! ðýkoLkw«kMk

.:8
32. çkuMke ¾kxu rÃkÞh½h{kt ®sËøke òuE Mkkhe,

TH
ytíÞkLkw«kMk
17. Mkw¾Úke Mkw¾, Ëw:¾ Ëw:¾Úke, {Lk÷ku[Lk ! yu heík íÞkhu òýe yLkTnË økrík, LkkÚk Bnkhk ín{khe.
þçËkLkw«kMk ytíÞkLkw«kMk
Mo
18. {uhw hu zøku Lku suLkkt {Lk Lkku zøku. 33. MkqLkkt MÚkkLkku MkSðLk ÚkÞkt, Mkkt¼¤wt ftX sqLkk.
AS
ðýkoLkw«kMk ðýkoLkw«kMk, MkSðkhkuÃký

19. rðÃkË Ãkzu Ãký ðýMku Lkrn. 34. íÞkt íkku Ãku÷e [Ãk¤ ËeMkíke ðkË¤e òÞ [k÷e.
ðýkoLkw«kMk MkSðkhkuÃký
20. suýu íkkuze LkkÏÞku {kÞk fuhku VtË hu, 35. Ëkuzâku Ônu¤ku ðnLkøkík{kt «&™ {khku zwçkkðe.
YÃkf MkSðkhkuÃký
21. nh¾Lku þkufLke Lkk’ðu suLku nuzfe. 36. Lku yk çkwêku ðz Ãký Lkfkhu s {kÚkwt n÷kðe.
YÃkf MkSðkhkuÃký
22. íkLk òuøke {Lk ft[Lk fk{Lke. 37. ¼ÞLke fkÞkLku ¼wò LkÚke, LkÚke ð¤e MktþÞLku Ãkkt¾,
ðýkoLkw«kMk ¼hkuMku [kÕÞk su yLk¼u htøk{kt, Vqxe yuLku Ytðu Ytðu
ykt¾.
93
ytíÞkLkw«kMk, yktíkh«kMk 53. òtçkk¤k... ¾kuÃkk¤k... íkøkzeLku ¼ze... Lku ¼kðLkøkh.

38. Ÿ½íkkLku ÃkkÞu søkLke su÷. þçËkLkw«kMk
YÃkf y÷tfkh 54. zkunku Mkkuxk su{ nk÷ðk[k÷ðk ÷køÞku.
39. ¼ÞLke fkÞkLku ¼qò LkÚke. WÃk{k
ðýkoLkw«kMk 55. Mkzf Ãký Ãkz¾wt VheLku MkqE økE nkuÞ.
y
40. s¤{kt nðu szíkwt LkÚke, íkxLku íkÃkkMkeyu. MkSðkhkuÃký
yu ®çkçk þkuÄe fkZðk {LkLku íkÃkkMkeyu. 56. yuf ð¾íkLkwt M{þkLk suðwt ½h hkíkrË Ä{Ä{íkwt ÚkE
m
ytíÞkLkw«kMk økÞwt.
41. s¤{kt nðu szíkwt LkÚke, íkxLku íkÃkkMkeyu. WÃk{k
ðýkoLkw«kMk 57. røk÷kLku òýu fu{uhkðk¤kLke ¾çkh nkuÞ yu{ yu fu{uhk
e
42. ðßshMk{kýk fkuxLkk økZLku íkÃkkMkeyu. Mkk{wt nMke hÌkku nkuÞ yu{ ÷køkíkwt níkwt.
WÃk{k Wí«uûkk
d
43. nktVe økÞu÷k ïkMkLkk ÃkøkLku íkÃkkMkeyu. 58. Ãkwhw»kkuLke {kVf †e Ãký fu¤ðýe ÷E þfu Au.
1
MkSðkhkuÃký WÃk{k
44
a
44. yrík ¼÷ku Lknª çkku÷ðwt, yrík ¼÷e Lknª íkqÃk, 59. Ãkkuíku s h[u÷e {kÞk{kt çkØ Úkíkkt ykí{ík¥ð ÃkuXu {khk
½zâk xkE{xuçk÷{kt nwt çktÄkô Awt.
yrík ¼÷ku Lknª ðhMkðwt, yrík ¼÷e Lknª ÄqÃk.
61
c
WÃk{k
ytíÞkLkw«kMk
60. fk[, ½rzÞk¤Lku MkíÞLke ÃkuXu xkE{xuçk÷ yuðe Lkkswf
45. fheyu MktÃk fwxwtçk{kt, þºkwÚke þwt ÚkkÞ ?
09
A
ðMíkw Au fu íku shk ðkh{kt rðf]ík çkLkeLku [qtÚkkE òÞ
ðýkoLkw«kMk
Au.
46. ¾qtËe ¾{u {kíkk «Úk{e, ðkZe y{u ðLkhkE.
98
WÃk{k
A
MkSðkhkuÃký, ðýkoLkw«kMk
61. MkqÞo{w¾eLkkt ¾uíkhku ðZkR òÞ ÃkAe òýu Mkqhs ðÄkhu
47. Ãkøk÷wt ðktf rðLkkLkwt ŸxLkk suðwt Ãkzíkwt. fhzkfeðk¤ku çkLku Au.
.:8
TH
WÃk{k Wí«uûkk
48. ytÄkhk{kt swyku íkku çku ykt¾ku Ëeðk suðe Íøkkhk {khu. 62. Mkðkhu Ãkkfu÷kt ¾uíkhku Ãkh fkLk {ktzeyu íkku hýfíkkt
WÃk{k Mkt¼¤kÞ - òýu MkkuLkuhe ½txzeyku hýfíke Lkk nkuÞ !
Mo
49. {kuíke y{khe fqíkhe níke. {kuíke suðe MkVuË, íkuðe MkwtËh, Wí«uûkk
Mkwtðkýe.
AS
63. ËËo yLku WÃkuûkk òýu øk¤ÚkqtÚke{ktÚke s {¤u÷kt.

WÃk{k Wí«uûkk
50. íkuLkk ÷ÚkzçkÚkz ytøkku... fkrAÞku Mkqhýçkxkxk 64. fxkuhe suðkhkíkkt Vq÷ku ykðLkkhk WLkk¤kLke ykøkkne
økktMkze{kt çkktÄu íku{, fk¤e Íeýe ÃkkuíkzeÚke çktÄ çkktÄe fhíkkt nMÞk fhu Au.
çkktÄu÷k níkkt. WÃk{k
ðýkoLkw«kMk 65. suLkk{kt ð]ûk «eríkLkÚkeyuLkk{kt òýu fu SðLk«erík s
51. íkøkzeLkkt ÃkkÄh ðªÄeLku Mkzf Ëkuzíke nkuÞ. LkÚke.
MkSðkhkuÃký Wí«uûkk
52. Afzku ÃkkýeÃktÚku ½kuzku ÚkE økÞku. 66. þYykík{kt yu ÷kufku Ãke¤k[xk ðk½ suðk ÷køkíkk.
YÃkf WÃk{k
94
67. hkus Mkðkhu ðLkðkË¤e Äw{kzkÚke ¼hkE òÞ... ËqhÚke 80. ËuðLkËe, ½kÞ÷ ðk½ý suðe, þkuh yLku øksoLkk MkkÚku
yu çkÄwt hnMÞ ½uhk Ãkrh{÷ suðwt ÷køku. hwÿfwtz{kt ¾kçkfu Au.
WÃk{k WÃk{k
68. yu ð]ûkLke zk¤eyku {kºk ò¤eykusuðe níke. 81. MktÃkÒk íkku yux÷ku çkÄku fu õÞktf ÃkkuíkkLke s [ktËLkeLkk
WÃk{k ¼khÚke íkqxe Lk Ãkzu !
y
69. hkíkkuhkík ðLkÃkx Ãkz¾wt çkË÷e ÷u Au. MkSðkhkuÃký
MkSðkhkuÃký 82. õÞkhuf [ktËe þe Í¤ktn¤kt Úkíke LkËeLku òuíkku.
m
70. {nwzk ykuAkçkku÷k Ãký fk{Lkk {kýMk suðkAu. WÃk{k
WÃk{k 83. yrLk÷ íkku ykøk¤ ¼køke hÌkku Au, fu{ òýu ÃkkA÷e
71. Äe{u Äe{u íku zøk Ähíkku - fkuR {¥k øksuLÿLke {kVf. Þkºkk{kt Lk ykðe þfðkLke ÃkkuíkkLke {sçkwhe ¼hÃkkE
e
fhe hÌkku Lk nkuÞ.
WÃk{k
Wí«uûkk
72. {wtsu VheÚke Ÿ[u òuÞwt, yuf nkMÞçkký Akuzâwt.
d
84. {æÞ«ËuþÚke økwshkík{kt nwt ykÔÞku Awt, òýu yuf {kLke
YÃkf
økkuË{ktÚke çkeS {kLke økkuË{kt ykðe økÞku Awt.
1
73. çk¤íkk ytøkkh Mk{e ykt¾ku íkuýu ÂMÚkh fhe.
44
Wí«uûkk
WÃk{k
a
74. ykøk¤ ykðu÷k rðþk¤ AkíkeLkk Mktøku{h{hLkk
85. zwtøkhkyku Ãkh nrhÞk¤e Au, yu{ýu Lkðku ðuþ MkS ÷eÄku
Au.
61
c
[kuhMkk suðk MÃkü, MLkkÞwðk¤k rð¼køkku ðûk†kýLke
MkSðkhkuÃký
økhs Mkkhe... Ëu¾kíkwt níkwt.
09
86. õÞkhuf [ktËLkeLke [kËh ykuZeLku Mkqíku÷k zwtøkhkykuLku
A
WÃk{k
òuíkku.
75. íkuLkk ÷ktçkk fk¤ ðk¤ MkwhMkrhíkkLkk s÷Mk{k, íkuLkk
YÃkf, MkSðkhkuÃký
98
þtfhþk rðþk¤ ¾¼k Ãkh ÃkÚkhkE hÌkk níkk.

A
87. {Lku ÷køÞwt fu [ktËku çknw Äe{u Äe{u [k÷e hÌkku Au.
WÃk{k
MkSðkhkuÃký
76. zt¾ ¼hðk ÃkkA¤ ¾U[u÷e VýeÄhLke VýkLke {kVf
.:8
TH
íkuLke ¼hu÷e ÷ktçke zkuf ÷køkíke níke. 88. s÷k÷wÆeLk ¾wËk rðþu yuðe heíku ðkík fhíkk òýu fu
íkuyku yuLkk ¼køkeËkh nkuÞ.
WÃk{k
Wí«uûkk
77. ½kxe÷e ÃkkLke Ãkh h[u÷k, Ähýe Äúwòðíkk çku Ãkøkku
Mo
Míkt¼Lke {kVf f{hLkk {Úkk¤k Ãkh WÃk÷k þhehLku 89. íkkhku çkkÃk Ãkkuf {qfeLku hwyu Au, {Lku yu ð[Lk yÃk{kLk
suðwt ÷køÞwt.
AS
Äkhe hÌkk níkk.

WÃk{k WÃk{k
78. rðþk¤ ¼k÷Lke MVrxf þe rLk{o¤íkk nkuXkuyu nkMÞ 90. Vq÷Lke ÃkktËzeyku Ãkh çkuXkt çkuXkt Ãkkt¾kuLkk Ãkt¾kLku Vu÷kðe
fhe Akuzu÷e þh Mk{e MLkunhe {kunfíkk... ykx÷wt s - Mktfkuhe hÌkk Au.
íkuýu òuÞwt. YÃkf
WÃk{k
79. Ähíke WÃkh fkuEf ðhËkLkLke su{ [ktËLke Qíkhe hne
Au.
WÃk{k
95
AtË yku¤¾kðku
• AtË yLku íkuLkk «fkhku • Ëk.ík. : Lku çkezu÷k / f{÷ {nª / çktÄkE MkkiLËÞo½u÷ku
- MktMf]ík{kt AtËkuLku ð]¥k yLku òrík yuðk çku «fkhku{kt WÃkhkuõík ÃktÂõík{kt ‘çk’ ÃkkMku ÞríkMÚkkLk nkuðkÚke þçËLku
ðnU[ðk{kt ykðu Au. økwshkíke{kt ð]¥kLku yûkh{u¤ AtË íkkuzeLku ‘çkt’ ÃkkMku Mknus yxfeLku íkuLku Wå[khðku Ãkzu
y
yLku òrík {kºkk{u¤ AtË íkhefu yku¤¾kÞ Au. Au.
- MkkrníÞLkwt ykf»kof hMkfuLÿ íku frðíkk. frðíkk{kt ÃktÂõík - íkk÷ : AtË{kt y{wf y{wf ytíkhu ¼kh {wfkÞ Au íkuLku
m
[ku¬Mk {kÃkLke nkuÞ Au. ÃkãLke h[Lkk [ku¬Mk {kÃk íkk÷ fnu Au.
fu AtË{kt nkuÞ Au. suLku ÃkkuíkkLkwt rLkrùík MðYÃk nkuÞ - [hý : AtËLke ÃkqhuÃkqhk {kÃkðk¤e yuf ÷exeLku [hý
Au. AtËÚke {kÄwÞo ÃkuËk ÚkkÞ Au. xqtf{kt, fu ÃkkË fnu Au. [hý Mkk{kLÞ heíku yuf y÷øk
e
‘{kÄwÞo Mksoðk {kxu Ëhuf ÷exe{kt yûkhkuLke [ku¬Mk ÃktÂõíkYÃku ÷¾kÞ Au.
«fkhLke økkuXðýe yux÷u AtË.’ • Ëk.ík.
-
d
AtËkuLkwt çktÄkhý Mk{sðk {kxu ÷½w økwhw, øký, {kºkk, ËeÃkfLkk çku Ëefhk, fks¤Lku ysðkþ (ÃktÂõík-1)
1
Þrík ðøkuhu Mk{sðk sYhe Au. [hý-1 [hý-2
44
-
a
AtËLkk {wÏÞ çku «fkh Au. (1) yûkh{u¤ AtË (2)
{kºkk{u¤ AtË
yuf fÃkqík fk¤wt fhu, çkeòu rËÞu «fkþ. (ÃktÂõík-2)
[hý-3 [hý-4
61
c
(1) yûkh{u¤ AtË : yûkh{u¤ AtË{kt fkÔÞLke ÃktÂõíkykuLkk - fze fu &÷kuf : [kh [hý fu ÃkkËLke yuf fze fu &÷kuf
yûkhkuLke økýíkhe fhðe Ãkzu Au. íku{kt ÷½w - økwhw
çkLku Au. yk rLkÞ{ Lk s¤ðkÞ íkku &÷kuf¼tøk ÚkÞku
09
yûkhkuLke [ku¬Mk MktÏÞk Lk¬e fhe økýh[Lkk fhðk{kt
A
økýkÞ Au.
ykðu Au.
- ©wrík¼tøk : yuf økwhw yûkhLku MÚkkLku çku ÷½w yûkh ykðu
- ÷ûkw yûkh : AtËLkk þk†{kt nÙMðLku ÷½w fnu Au, y,
98
íkuLku ©wrík¼tøk fnu Au.

E, W yLku É Mðhkuðk¤k ðýo yLku yu Mðhku su
A
ÔÞtsLkkuLku ÷køÞk nkuÞ íku ÷½w (nÙMð) fnuðkÞ. Ëk.ík. • ÷½w yûkhku õÞkhu økwhw çkLku ?
.:8
f, rh, Þw, Mk], « ðøkuhu ‘÷½w’Lke ..... rLkþkLke Au. (1) yLkwMðkh yÚkðk yLkwLkkrMkf
TH
- økwhw yûkh : AtËLkk þk†{kt Ëe½oLku økwhw fnu Au. yk, fkuEÃký yûkh WÃkh yLkwMðkh íkeðú nkuÞ íÞkhu íku
E, Q, yu, yi, yku, yki Mðhkuðk¤k ðýoLku yLku yu yûkh økwhw økýkÞ.
Mo
Mðhku su ÔÞtsLkkuLku ÷køÞk nkuÞ íku ÔÞtsLkkuLku økwhw Ëk.ík. : Ãktfs, øktøkk, Ëtz, Mkt{rík ðøkuhu{kt Ãkt, økt, Ët,
fnuðkÞ. Ëk.ík. ò, ðu, Lke, Ëu, ÷ku, ÷q ‘økwhw’Lke rLkþkLke Mkt økwhw yûkhku Au.
AS
- Au. - fux÷efðkh yLkwMðkhLkku Wå[kh {]Ëw nkuÞ íÞkhu

- Þrík : AtËLke ÃktÂõík{kt õÞkhuf yxfeLku fu ÷tçkkðeLku yLkwMðkh Þwõík yûkh ÷½w økýkÞ.
ÃkkX fhðkLkk MÚkkLk ykðu Au. ykðk MÚkkLkLku Þrík Ëk.ík. : fnwt, sô, {éÞwt, çkku÷íkwt, Mkwtðk¤wt, fwtðkhwt
fnuðk{kt ykðu Au. ðøkuhu{kt ykðu÷ yLkwMðkh n¤ðku nkuðkÚke yu ÷½w
• Ëk.ík. : Ÿ[k Ÿ[k / rþð rþ¾hLkk / þku¼íkk þk yûkhku Au.
«Ëuþku. (2) MktÞwõík yûkh
- Þrík¼tøk : AtËLkk çktÄkhý{kt ßÞkt Þrík ykðíkku nkuÞ
çku ÔÞtsLkku òuzkELku MktÞwõík ÔÞtsLk çkLku Au. MktÞwõík
íÞkt þçË Ãkq h ku Úkðku òu E yu . fku E fðkh fku R f
ÔÞtsLk{kt Mðh {¤íkkt MktÞwõík yûkh ÚkkÞ Au.
ÃktÂõíkyku{kt ÞríkLku fkhýu þçËLku íkkuzeLku Wå[khðku
Ãkzu Au. yk{ ÚkkÞ íÞkhu Þrík¼tøk ÚkÞku Au yu{ fnuðkÞ. Ëk.íkk. : ûk + y = ûk
96
- ÷½w yûkh ÃkAe MktÞwõík yûkh ykðu íkku ÷½w yûkh • yûkh{u¤ AtË
økwhw økýkÞ íkuÚke íkuLke çku {kºkk nkuÞ Au. (1) rþ¾rhýe AtË
Ëk.ík. : ‘rLk»V¤’{kt Ãknu÷ku yûkh ‘rLk’ ÷½w Au. Ãký
AtËLkwt Lkk{ : rþ¾rhýe AtË
íkuLke ÃkAe ykðu÷k MktÞwõík yûkhLkk ÚkzfkLku ÷eÄu íku
yûkh : 17
økwhw Au. Ëwü, rþü, árü - økwhw yûkh.
çktÄkhý : Þ{LkMk¼÷økk
- ßÞkhu MktÞwõík yûkhkuLkku Wå[kh {]Ëw nkuÞ íÞkhu Ãkqðuo
y
ykðu÷ku ÷½w yûkh ÷½w yLku yuf {kºkkðk¤ku s hnu Þrík : 6 yLku 12 yûkhu
Au. Ëk.ík. : (1) «¼ku ytíkÞko{e SðLk SðLkk ËeLk
m
Ëk.ík. : økéÞwt, XÞwO, Ãkzâku, {éÞkt - ÷½w yûkhku çkLku. þhýk.
- rðMkøko : rðMkøkoðk¤ku yûkh ÷½w nkuÞ, Ãký rðMkøkoLkku (2) yMkíÞku {ktnuÚke «¼w Ãkh{ MkíÞu íkwt ÷R ò.
Wå[kh fhðku Ãkzu íkku íku økwhw ÚkkÞ. Ëk.ík. ytík:fhý{kt Þ { Lk Mk ¼ ÷økk
e
‘ík’ økwhw økýkÞ. yMkíÞku {ktnuÚke «¼wÃk h{Mk íÞuíkwt÷ Eò
- økýh[Lkk : ÷½w - økwhw yûkhLkk çkLku÷k sqÚkLku øký __ ___ __ _ _
d
fnu Au. ykðk ykX øký Au. yk ÞkË hk¾ðk Lke[uLke (2) Ãk]Úðe AtË
1
ÃktÂõík íkiÞkh fhðk{kt ykðu Au.
44
AtËLkwt Lkk{ : Ãk]Úðe AtË
¢{ øký
a
Mkqºk : Þ {k íkk hk s ¼k Lk Mk ÷ økk
÷½wøkwhw WËknhý r[nTLk yûkh
yûkh : 17
61
c
çktÄkhý (÷½w-økwhw) çktÄkhý : sMksMkÞ÷økk
1. Þ-øký Þ{kíkk sþkuËk ∪ _ _ ÷½w-økwhw-økwhw Þrík : 8 fu 9 yûkhu
økwhw-økwhw-økwhw ∪
09
A
2. {-øký {kíkkhk ykfktûkk ___ Ëk.ík.
3. ík-øký íkkhks ykfkþ __ økwhw-økwhw-÷½w (1) ¼{ku ¼hík¾tz{kt Mkf¤ ¼ku{ ¾qtËe ð¤e.
4. h-øký hks¼k {kLkðe _ _ økwhw-÷½w-økwhw
98
(2) {Lku rþþw íkýe øk{u Mkh¤ Mk]rü MLkunu ¼he.

A
5. s-øký s¼kLk MkËið _ ÷½w-økwhw-÷½w

(3) AíkktÞ rË÷íkku [nu íkLk ÞwðkLkLke íkksøke
6. ¼-øký ¼kLkMk ði¼ð _ økwhw-÷½w-÷½w
(4) Lknª MðsLk íku çkÄkt, MðsLk yuf÷e íkwt níke.
.:8
7. Lk-øký LkMk÷ r{rLkx ÷½w-÷½w-÷½w

TH
8. Mk-øký Mk÷økk ð÷¼ku _ ÷½w-÷½w-økwhw s Mk s Mk Þ ÷ økk

9. ÷ ÷½w - ÷½w ¼{ku¼ hík¾t z{ktMk f¤¼ku {¾qtËe ð¤e
Mo
10. økk økwhw - __ økwhw _ _ _ _ __ _

(2) {kºkk{u¤ AtË : (3) {tËk¢kLíkk AtË
AS
{kºkk{u¤ AtË{kt yûkhku Lkrn, Ãký {kºkk s òuðkÞ. AtËLkwt Lkk{ : {tËk¢kLíkk AtË
÷½w .... Lke òuz (1) yLku økwhw Lke çku (2) {kºkk økýkÞ yûkh : 17
Au.
çktÄkhý : {¼Lkíkíkøkkøkk
• AtËLkk «fkh Þrík : 4, 10 yûkhu
yûkh{u¤ AtË : (1) rþ¾rhýe (2) Ãk]Úðe (3) Ëk.ík. :
{tËk¢kLíkk (4) þkËqo÷ rð¢erzík (5) {Lknh (6)
(1) hu Ãkt¾ezk Mkw¾Úke [ýòu, økeík ðk fkt økkòu.
yLkwüwÃk (7) †øÄhk
(2) nk ÃkMíkkðku rðÃkw÷ Íhýwt MðøkoÚke QíkÞwO Au.
{kºkk{u¤ AtË : (1) Ëkunhku (2) [kuÃkkE (3) MkðiÞk
(4) nrhøkeík (3) çkuMke ¾kxu rÃkÞh½h{kt ®sËøke òuE Mkkhe.
(4) Äe{u QXe rþrÚk÷ fhLku LkuºkLke ÃkkMk hk¾e.
97
(5) þkufkðuþu ÓËÞ ¼híke ftÃkíke ¼eríkykuÚke. Þrík : (1) Ëhuf [hý{kt Ãkkt[{ku yûkh ÷½w yLku
{ ¼ Lk ík ík økk økk Aêku yûkh økwhw (2) Ãknu÷k yLku ºkeò [hý{kt
nk Míkk ðkurÃkÃkw ÷Íh ýwt Mðøko Úke Qík ÞwO Au Mkkík{ku yûkh økwhw (3) çkeò yLku [kuÚkk [hý{kt
Mkkík{ku yûkh økwhw
___ ∪ _ __ __ __
Ëk.ík. :
(4) þkËqo÷rð¢erzík
(1) AkÞk íkku ðz÷k suðe, ¼kð íkku LkËLkk Mk{
y
AtËLkwt Lkk{ : þkËqo÷rð¢erzík, yûkh : 19
ËuðkuLkk Äk{Lkk suðwt, nizwt òýu rn{k÷Þ.
çktÄkhý : {MksMkíkíkøkk
m
(2) MLkunøkðo LkÚke suLku MLkunþkuf Lk yu Ähu.
Þrík : 12, 7 yûkhu
íkqxíkk yk¼Lku Íe÷e ÷uðkLke þÂõík yu Whu.
Ëk.ík. :
(3) ðMku þwt rðï{kt ykðe MkíÞÄ{o «Mkkhíke
(1) Qøku Au Mkwh¾e ¼he hrð {]Ëw, nu{LíkLkku Ãkqðo{kt
e
y{ku÷ {kLkðe Mk¥kk Mkðo÷kuf «íkkhíke
(2) Qøku Au Lk¼MkqÞo økkZ søkLkk ytÄkhLku ¼uËðk 1 2 3 4 5 6 7 8 1 2 3 4 5 6 7 8
(3) Lk íkkhku yÃkhkÄ yk{ íÞsðk suðku ÷økkhu ÚkÞku
d
Ak Þk íkku ð z ÷k su ðe, ¼k ð íkku Lk Ë Lkk Mk {
(4) ®[íkk ytíkhLke ËR ËrÞíkLku Mktøke Úkðk EåAðwt.
1
__ _
44
{ Mk s Mk ík ík økk Ëu ðku Lkk Äk { Lkk su ðwt, ni zwt ò ýu rn {k ÷ Þ
a
Qøku Au Mkwh¾e ¼heh rð{]Ëw nu{Lík Lkku Ãkqðo {kt 1 2 3 4 5 6 7 8
__
1 2 3 4 5
_
6 7 8
61
c
___ _ _ _ __ __ _
- ykX - ykX yûkhLkk [kh [hý
(5) {Lknh AtË
∪ -
∪ Ãknu÷e yLku ºkeS ÃktÂõík{kt 5, 6, 7{ku yûkh ÷ økk økk
09
A
AtËLkwt Lkk{ : {Lknh AtË
- çkeS yLku [kuÚke ÃktÂõík{kt 5, 6, 7{ku yûkh ÷ økk ÷
yûkh : 31 (16+15)
çktÄkhý : [hýLku Auzu økwhw (çku ÃktÂõík nkuÞ)
(7) †øÄhk AtË
98
A
Þrík : 8, 16, 24 yûkhu AtËLkwt Lkk{ : †øÄhk AtË

Ëk.ík. : yûkh : 21
.:8
TH
(1) Ÿx fnu yk Mk¼k{kt ðktfk ytøkðk¤kt ¼qtzkt. çktÄkhý : { 2 ¼ Lk Þ Þ Þ

¼qík¤{kt Ãkþwyku Lku Ãkûkeyku yÃkkh Au. Þrík : 7, 14 yûkhu
Ëk.ík.
Mo
(2) Ãkku÷wt Au íku çkkuÕÞwt íku{kt fhe íkU þe fk{økehe ?

Mkktçku÷wt ðøkkzu íkku nwt òýwt fu íkwt þkýku Au. (1) Äe{u Äe{u AxkÚke fwMkw{hs ÷R zku÷íkku ðkÞw
AS
ðkÞ.
(3) fnu Ë÷Ãkíkhk{ hks yrÄhks Mkwýku,
(2) QXe Ônu÷k «¼kíku Íx ½h ð¾he økkuXðu ðk¤e
Yze økwshkíke ðkýe hkýeLkku ðfe÷ Awt.
Íkze.
Ãkku÷wt Au íku çkkuÕÞwt íku{kt fhe íkU þe fkheøkhe (16 yûkh)
(3) ¾kxe Akþu ¼ªòðe økøkhe f¤rþÞk {ktS MkkuLku
Mkktçku÷wt ðøkkzu íkku nwt òýwt fu íkwt þkýku Au. (15 yûkh) {Ze Ëu.
(6) yLkwüwÃk AtË { h ¼ Lk Þ Þ Þ
AtËLkwt Lkk{ : yLkwüwÃkAtË Äe {u ½e {u A xk Úke fw Mkw { h s ÷ E zku ÷ íkku ðk Þw ðk Þ
yûkh : 16 + 16 ___ _ _ __ __ __
çktÄkhý : 16, 16Lkk çku [hý yÚkðk 8, 8Lkk 4

[hý
98
• {kºkk{u¤ AtË (2) ÃkkLku ÃkkLku ÃkkuZe hkík, ík¤kð stÃÞwt fnuíkkt ðkík,
(1) Ëkunhku AtË Xtzku {eXku Ônuíkku ðk, {eXk fku niÞkLke ‘nk’.
AtËLkwt Lkk{ : Ëkunhku AtË (3) ðkË¤Lke [kËh ykuZeLku Mkqhs ßÞkhu ÃkkuZe òÞ,
yûkh : 4 ¼xqrhÞkt þk íkkhr÷Þk ÷i [tËk yk¼k h{ðk òÞ.
çktÄkhý : 1 yLku 3 [hý{kt = 13 {kºkk (4) ßÞkt sEyu íÞkt fqzufqz Mkk{Mkk{e çkuXkt ½qz.
y
2 yLku 4 [hý{kt = 11 {kºkk (5) òu òu hu {kuxkLkk çkku÷, Qs¤ ¾uzu çkkßÞwt Zku÷.
Þrík : 13{e {kºkk ÃkAe 2 2 2 2 2 2 2 1
m
Ëk.ík. : ÷kt çkk òu zu xqt fku ò Þ = 15 {kºkk
(1) yku Eïh ¼rsÞu íkLku, {kuxwt Au íkwt s Lkk{ 1 2 1 2 2 2 2 2 1
økwý íkkhk rLkík økkEyu, ÚkkÞ y{khktfk{ { hu Lk nª íkku {kt Ëku Úkk Þ. = 15 {kºk
e
(2) nMku økøkLkLkk íkkh÷k, nMku çkkøkLkk Vq÷, (3) MkðiÞk AtË
nrhøkík niÞktyku nMku, nMku Lk ÄqMkhu Äq¤. AtËLkwt Lkk{ : MkðiÞk AtË
d [hý - 4
1
(3) ËeÃkfLkk çku Ëefhk, fks¤ Lku ysðkþ
44
yuf fÃkqík fk¤wtfhu, çkeòu rËÞu «fkþ. çktÄkhý : 31 fu 32 {kºkk
a
(4) þuhe r{ºkku Mkku {¤u íkk¤e r{ºk yLkuf [hýLkk ytíku økwhw - ÷½w ykð~Þf Au.
61 AuÕ÷ku yûkh økwhw nkuÞ íkku 32 {kºkk ÚkkÞ.

c
su{kt Mkw¾Ëw:¾ ðk{eyu Mkku ÷k¾Lk{kt yuf.
(5) çkeòLku ÃknkU[u Lkrn íku h{eLku ¼hÚkkh Þrík : 16, 21{e {kºkk
09
A
21122 2 212 Ëk.ík. :
ËeÃkfLkk çku Ëefhk, (1) Íuh økÞkt Lku ðuh økÞkt, ð¤e fk¤kfuh økÞk fhLkkh,
98
[hý - 1 ({kºkk-13) Ãkh Lkkíke÷k òíke÷kÚke MktÃk fhe [k÷u MktMkkh.

A
2112 1121 (2) Ëu¾ rçk[khe çkfheLkku Ãký fkuE Lk òuíkkt Ãkfzu fkLk.
fks¤Lku ysðkþ (3)ykfkþu MktæÞk ¾e÷íke {kÚku Mkkík{ fuhku [ktË
.:8
TH
[hý-2 ({kºkk-11) (4) ytíkhLke yuhý Ãkh fkuLke Ãkzu nÚkkuze [uíkLkYÃk ?
(frð Aqx) yuf fÃkqík fk¤wt fhu, çkeòu rËÞu «fkþ Íuh økÞkt Lku ðuh økÞkt, ð¤e fk¤kfuh økÞk fhLkkh
Mo
[hý-3 [hý-4 2 1 1 2 2 2 1 1 2 1 1 2 2 2 1 1 2 1121

({kºkk-13) ({kºkk-11) (4) nrhøkeík
AS
(2) [kuÃkkE AtË AtËLkwt Lkk{ : nrhøkeík AtË

AtËLkwt Lkk{ : [kuÃkkE AtË [hý - 4
[hý - 4 çktÄkhý : Ëhuf [hý{kt 28 {kºkk
çktÄkhý : Ëhuf [hý{kt 15 {kºkk, AuÕ÷k çku yûkh [hýLkku AuÕ÷ku yûkh økwhw
yLkw¢{u økwhw - ÷½w Ëk.ík. :
Þrík : 15{e {kºkk ÃkAe (1) AtËLkwt Lkk{: nrhøkeík AtË
Ëk.ík. : [hý - 4
(1) ÷ktçkk òuzu xqtfku òÞ, {hu Lknª íkku {ktËku ÚkkÞ. çktÄkhý: Ëhuf [hý{kt 28 {kºkk
íku {kxu íkf òuE ík{k{, þÂõík rð[khe fheyu fk{. [hýLkku AuÕ÷ku yûkh økwhw
99
Ëk.ík. : 11. Ãkwhe,fkþe, fkt[e, yðÄ,{ÚkwhkLku yðh Mkki.

(1) ßÞktßÞkt Lksh {khe Xhu, ÞkËe¼he íÞkt ykÃkLke rþ¾rhýe
(2) LkhËuð ¼e{fLke Mkwíkk Ë{Þtíke Lkk{u MkwtËhe 12. yrík ¼÷ku Lknª çkku÷ðwt, yrík ¼÷e Lknª [qÃk;
(3) su Ãkku»kíkwtíku {khíkwt yu ¢{ LkÚke þwtfwËhíke ? yrík ¼÷ku Lknª ðhMkðwt,yrík ¼÷e Lknª ÄqÃk.
(4) Lkuýu ¾wþe,ðuýu¾wþe, nk÷u ¾wþe, [k÷u¾wþe Ëkunhku
y
(5)[¤fkxíkkhku yu s Ãký íkws ¾qLkLke ík÷ðkh Au. 13. s÷kðe òíkLku ÄqÃk MkwðkrMkík çkÄwt fhu,
(6) ykfkþÚke ð»kkoðíkk Aku ¾tshku Ëw~{Lk çkÄk. ½MkeLku òíkLku Mktíkku yLÞLku Mkwr¾Þkt fhu.
m
2 2122212 22 111 11 21 2 yLkwüwÃk
yk «u{Ãkkhkðkh{kt Lkkíkkt {hý Ãký r{ü Au. =28 {kºkk 14. {Lku çkku÷kðu yku røkrhðh íkýkt {kiLk rþ¾hku,
• AtËLkk WËknhýku ÄMku Äkhku Ÿ[e, íkwrnLk íknª xku[u íkøkíkøku
e
1. ðkz ÚkRLku [e¼zkt øk¤u, MkkU½e ðMíkw õÞktÚke {¤u ? rþ¾rhýe
¾¤wt ¾kíkwt nkuÞ òu yÒk, íkku Sðu Lkrn yufu sLk. 15. ÃkhkuZu ykðu÷k MkÃkLk Mk{ ykÔÞk rÃkÞw ík{u.
[kuÃkkE AtË
d rþ¾rhýe
1
2. {k {uh ÃkÞ Ãkeíkkt çkk¤, MkíÞðkËe òu çkku÷u yk¤, 16. ¾qt[e íkeýe Mks÷ Ëøk{kt fk[ fuhe fýef !!
44
a
hkò ÚkRLku ÷qtxe ÷uÞ, «ò fkuý ykøk¤ sR fTnuÞ ? WÃkkzu÷kt zøk WÃkh þk ÷kun fuhk {rýfk !
{tËk¢kLíkk
[kuÃkkE AtË
61
c
3. þkLku ykÔÞku nþu íkuLke fÕÃkLkkyku [÷kðíkk 17. hu hu ! ©Øk økík ÚkR ÃkAe fkuE fk¤u Lk ykðu;
¼Þ MktËun Ëþkoðe rþh fkuE n÷kðíkk ÷køÞk ½kLku rðMkhe þfðk fktE Mkk{ÚÞo Lkk Au.
09
A
yLkwüwÃk AtË {tËk¢kLíkk
4. òýu çkÄwt, íkÚkkrÃk fi fnuðkLke hò Lknª, 18. ËuðkuLku {kLkðkuLkkt {Äwr{÷Lkíkýk MÚkkLk Mktfuík suðku,
98
þ{kðe Lk þfu íkuÚke {qtÍkÞ {LkLke {nª. Ëiðe ðir{rLkfkuLkk rðhrík ¼ðLk þku rMkØ þi÷uþ Q¼ku.
A
yLkwüwÃk AtË †øÄhk

.:8
5. frLkc ÿkiÃkËe MkkÚk ÃkkuíkkLkk ðkMk{kt níkku 19. çkuMku Au ¼køÞ çkuXkLkwt, Q¼wt Q¼k hnu÷Lkwt
TH
Mkíke ¾uË níke òuíke ðËLku ðÄíkku síkku ! Mkqíku÷kLkwt hnu Mkqíkwt, [k÷u ¼køÞ [÷tíkLkwt.
yLkwüwÃk AtË yLkwüwÃk
Mo
6. RLÿ«MÚksLkku yksu rð[kh fhíkk níkkt 20. íkwt Lk Lkfe çkk¤k nþu fkuzu ¼he fki{kÞoíkk.
yuf çkkçkíkLku {kxu þtfk Mkki Ähíkk níkk. nrhøkeík
AS
yLkwüwÃk AtË 21. Mkíke çku¼kLk þGÞk{kt øktÄÚke s Ãkze økE,

7. çkuMke ¾kxu rÃkÞh½h{kt ®sËøke òuE Mkkhe. Mkqíkku ßÞkurík»ke ÃÞk÷eLku Akíke MkkÚku sze ËE.
{tËk¢kLíkk yLkwüwÃk
8. ËeXkt nuíku M{]ríkÃkz çkÄkt QfÕÞkt ykÃk Yzkt. 22. íkkhk ÷køku çkrÄh, ðes¤e ÃkqAðk Ëu s Au õÞkt ?
{tËk¢kLíkk íÞkt Ãk]ÚðeLkkt MðsLk íkýwt íkku Lkk{ ÷uðwt ÃkAe fkt ?
9. Au fku {khwt yr¾÷ søk{kt ? çkq{ {U yufÃkkze. {tËk¢kLíkk
{tËk¢kLíkk 23. yktMkwLkk ÃkzËk ðíke LkÞLk íkku {khk ÚkÞkt yktÄ¤k !
10. ¼BÞku íkeÚkuo íkeÚkuo Ähe Wh {Lke»kk ËhþLke ÷qAÞktLkk Ãký W»ý ïkMk rË÷Lku y©w Mkwfkðe ËeÄk.
rþ¾rhýe þkËwo÷rð¢erzík
100
24. Lkkøkhðu÷eLkk suðe Lkkswfze Lkkh ðktfe 34. WAtøk rÃkðkze yLkøk¤ hne y{]íkÍhk !
ðktfku yuLkku ytçkkuzkuLku ðktfk yuLkkt ðuý Au. {Lku yu [ûkw{kt «¼w ! søkíkíkeÚkkuo¥k{ {éÞwt.
{Lknh rþ¾rhýe
25. ¼ýíkkt Ãktrzík LkeÃksu, ÷¾íkkt ÷rnÞku ÚkkÞ 35. hne søk Vhe ÃkkAku Aqxku ÚkkÞ þhehÚke,
[kh [kh økkW [k÷íkkt ÷ktçkku ÃkÚk fÃkkÞ. r«Þu ! MÃkþo fhwt þwt nwt ? yrÄfkh shk LkÚke !
y
Ëkunhku yLkwüwÃk
26. ‘nkrÄfT ! nkrÄfT f]íkÎLke nwt yk{ {kiLk Ähe hnwt 36. Mkíke çku¼kLk þGÞk{kt øktÄÚke s Ãkze økR.
m
ykðíkwt ðkË¤wt Ëu¾e {w¾Úke Lk fþwt fnwt !’ Mkqíkku ßÞkurík»ke ÃÞk÷eLku Akíke MkkÚku sze ËE !
yLkwüwÃk yLkwüwÃk
27. ð¤kðe çkk ykðe rLks Mkf÷ MktíkkLk ¢{þ: 37. ßÞkt ßÞkt Lksh {khe Xhu, ÞkËe ¼he íÞkt ykÃkLke.
e
rþ¾rhýe nrhøkeík
28. þkLku ykÔÞku nþu, íkuLke fÕÃkLkkyku [÷kðíkk 38. {kze {eXe, ÂM{ík{Äwh Lku ¼ÔÞ{qŠík rÃkíkkS,
d
¼Þ MktËun Ëþkoðe, rþh fkuE n÷kðíkk. ËkËe ðktfe, hrMkf fhíke økkurcÚke çkk¤ hkS.
1
44
yLkwüwÃk {tËk¢kLíkk
a
29. Mkw¾ Mk{Þ{kt Afe Lkð sðwt, Ëw:¾{kt Lk ®n{ík nkhðe 39. Ë¤ Vhu, ðkË¤ Vhu, Vhu LkËeLkk Ãkqh,
Mkw¾ Ëw:¾ MkËk xfíkk LkÚke, yu Lkerík Wh Wíkkhðe. þqhk çkkuÕÞk Lkk Vhu, Ãkrù{ Qøku Mkqh.
61
c
nrhøkeík Ëkunhku
30. þuhe r{ºk Mkku {¤u, íkk¤e r{ºk yLkuf, 40. ¼q÷ku ¼÷u çkeswt çkÄwt {k-çkkÃkLku ¼q÷þku Lkrn.
09
A
su{kt Mkw¾Ëw:¾ Ãkk{eyu, Mkku ÷k¾ku{kt yuf. nrhøkeík
Ëkunhku 41. {Lku rþþwíkýe øk{u Mkh¤ Mk]rü MLkun¼he.
98
A
31. hu yk MkkVÕÞxkýwt ÞwøkÞwøk Ãk÷xu íkkuÞ ÃkkAwt Lk ykðu. Ãk]Úðe

†øÄhk 42. ÷ktçkk òuzu xqtfku òÞ, {hu Lkrn íkku {ktËku ÚkkÞ.
.:8
TH
32. Qøku Au Mkw¾e ¼he hrð {]Ëw, nu{tíkLkku Ãkqðo{kt. [kuÃkkE

þkËqo÷rð¢erzík 43. hu Ãkt¾ezk ! Mkw¾Úke [ýòu økeík ðk fkt økkòu.
33. Ÿx fnu yk Mk¼k{kt ðktfk ytøkðk¤kt ¼qtzkt {tËk¢kLíkk
Mo
¼qík¤{kt Ãkûkeyku Lku Ãkþwyku yÃkkh Au. 44. y¾qx hMk ÃkkiÁ»ku Mk¼h ykí{ nwt íkku [nwt.
AS
{Lknh Ãk]Úðe
101
ík¤ÃkËk þçËkuLkkt rþü YÃk

økwshkíke ¼k»kk{kt fux÷kf þçËku yuðk Au fu suLkk {q¤ MktMf]ík ¼k»kk{ktÚke Lkrn Ãký ÷kufkuLke çkku÷e{ktÚke szu Au. ykðk
þçËkuLku ík¤ÃkËk (á~Þ) þçËku fnuðk{kt ykðu Au. ykðk fux÷kf ík¤ÃkËk þçËkuLkkt rþüYÃk Lke[u ykÃkðk{kt ykÔÞk Au. íkuLkku
æÞkLkÃkqðof yÇÞkMk fhku.
y
• Mk{kLkkÚkeo þçËku VtË - ò¤ frhÞkt - fÞkO
ÃkËkhÚk - ÃkËkÚko ¼økrík - ¼Âõík AeÃkðwt - Mktíkku»kkðwt
m
ykuåAð - WíMkð Mktf÷Ãk - MktfÕÃk ÍkÍk - Ãkw»f¤
ÄLk - ÄLk - ÄLÞ ÄLÞ rðf÷Ãk - rðfÕÃk ÃkuXu - su{
sLk{e - sL{e {uÕÞkt - {qõÞkt Mkktswfkt - Mkktsu
e
{ktne - {kt nh¾ - n»ko ËhþLke - ËþoLkLke
çkkÃkzk - rçk[khk ðeþðkMk - rðïkMk yhÄÃkhÄk - yÄwO
d
ykðhËk - ykÞw»Þ rðÃkË - rðÃkr¥k Ãkhu - WÃkhu
1
44
rÃkÞkhwt - Ãkkhfwt ð[Lkwt - ð[Lkku ÃkkÞ - Ãkøk
sun - su
a Wíkkhý - Wíkkhðwt yLkt¼u - rLk¼oÞ
ykýðwt - ÷kððwt Ytðu - Ytðkzu
61
íkun - íku
c
yk¤ - ykhkuÃk ¼økík - ¼õík yku¤ku - AkÞk
09
÷kÄðwt - «kó Úkðwt ËqÍðwt - Íhðwt
A
yríkþu - yríkþÞ
ËeXwt - òuÞwt Ãkqhý - Ãkqýo Mk{kýwt - Mkh¾wt
¾x - »kxT {qh¾ - {q¾o ðk’÷ku - ðnk÷ku
98
A
fh{ - f{o òuøke - Þkuøke økkuÃkeô - økkuÃkeyku

Lkðký - s¤kþÞ søkLk - Þ¿k szkððwt - Mkßsz
.:8
TH
fnuÞ - fnu íkehÚk - íkeÚko Ãkh{kýu - «{kýu

fÞ{ - fu{ ðkMk - ðMkðkx fu’òu - fnuòu
yuf÷zku - yuf÷ku, òíku s ðkZðwt - fkÃkðwt
Mo
{w÷f - «Ëuþ
LkuLk - LkÞLk ¾kx - ®nzku¤k¾kx ¾{ðwt - MknLk fhðwt
AS
÷økLk - ÷økLke Zçk - heík ¾qtËðwt - f[hðwt

¼køk - ¼køÞ rn{khe - ík{khe «Úk{e - Ãk]Úðe
fLku - ÃkkMku Bnkhkt - {khk çkihe - ÃkíLke
Äe¾wt - ÄøkÄøkwt Xkhðwt - ík]ó fhðwt yÄ{ý - yÄkuo{ý
Äq{ - Äq{kzku Yzwt - Mkkhwt ¼ku - ¼Þ
Ãkktøk¤wt - Ãktøkw fks - fkÞo ðktZku - fwtðkhku
¼h{ktz - çkúñktz {k÷uf - {kr÷f çkhzku - ÃkeX
Ãkku’h - «nh fkt - fu{ Íku¤e - Íq÷íke Úku÷e
Ãkh{ký - «{ký fku - fkuE ykut{ - yk heíku
102
÷ktf - {hkuz ÃkAðkzu - ÃkkA¤ økðLk - MkkÕ÷ku

ðhíkðwt - yku¤¾ðwt Ënkzk - rËðMk Ãkus - ½Uþ
çkqZku - ð]Ø òuMMkku -swMMkku QLke - økh{
ykMíku - Äehu ÍktÍrhÞk - yk¼q»ký fkuhwt - Mkqfwt
{økíkhkt - {åAh fqÚk÷e - ®LkËk ¼iMkkçk - ¼kEMkknuçk
y
høk - LkMk LkXkhe - yÞkuøÞ nUzku - [k÷ku
÷qZfðwt - økçkzðwt ¾ku¤ðwt - þkuÄðwt yZu÷eLku - yzeLku
m
çkuík - LkuíkhLke ÷kfze þun - AkÃk, Ëkçk íkkLk{kt - øku÷{kt
hkMk - {u¤ ðu¤k - Mk{Þ ÄÄqzku - ÄkuÄ
sqíke - ¾kMkzwt ykøk÷wt - ykøk¤Lkwt [÷uþ - [k÷u Au
e
Vfo - íkVkðík {u¤u - òíku ¾kMMkk - Ãkw»f¤
{wzËwt - {zËw, þçk rMkf÷ - [nuhku LkkuÄkhe - rLkhkÄkh
¼kÞ - ¼kE
d zku¤e - V¤ Ãkhkýu - {ktz{ktz
1
44
¼¤fzu - Mkðkhu Akf - Lkþku ÷qøkzkt - fÃkzkt
a
nxkýwt - ¾heËe Auf - ytík f{f{k - Äúwòhe
61
ÃkzíkÃku - íkzfk{kt fhzkfe - fxkûk XkX{kX - ði¼ð
c
xkZ - Xtze ¼kUÞ - íkr¤Þwt AkLkwt - økwó
09
Vkuz - MÃküíkk Mkk¾u - Mkkûkeyu [ktËku - [tÿ
A
MkkUMkhðwt - ykhÃkkh hðhðíkwt - [[híkwt Ëkçkzku - zçkku
{kìh - ykøk¤ ðuøk¤ku - y÷øk ¾kçkfðwt - ºkkxfðwt
98
A
{k¤wt - ðnk÷{kt ({k¤wt çkuxwt) Lkk{ Mk÷ðx - fh[÷e çkå[wt - çkk¤f

{kýn - {kýMk nkÃk - MkkÃk ðu¤k - Mk{Þ
.:8
TH
ykýeÃkk - yk çkksw økhðkE - økkihð Vktx - ¾kuçkku

¼k¤u - swyu ÷kuËkU - ÷ku[ku çkwLk - çknuLk
Mo
ðxu - ÃkMkkh fhu ¾÷u÷ - yz[ý, nhfík MktÄwÞ - çkÄwtÞ

çkfk÷wt - þkf¼kS Lkkuíkhwt - yk{tºký ¼ýe - íkhV
AS
zkunku - zkuMkku {usçkkLk - Þs{kLk yk÷ - ykÃk

Ãkqøku - ÃknkU[u fkuf - fkuEf ËLk - rËðMk
yzk¤e - hfkçke ykE - {k ykÃkËk - {w~fu÷e
¼¤fzu - Mkðkhu çkkE - †e ðuý - þçË
nzV - yufkyuf yswøkíkwt - yÞkuøÞ rLkh{÷ - rLk{o¤
Mk{þkLk - M{þkLk ÃkuXe - «ðuþe yr[hs - y[hs
Lkku hn - Lkk hnu Ãktøkík - nkh yk’Ãkk - yk çkksw
nhðh - M{hý ËwtË - {kuxwt Ãkux ykuhwt - LkSf
ðkhe - ¢{, ðkhku Ãkkuf - çkq{ [køkk[qtøkwt - çkuðfqV
www.current663.wordpress.com íktE - íkku ÃkAe
103
LkÞýwt - LkuLk h¾kuÃkwt - hûký ¼kuøkkðku - ¾kzku

rLknkfku - rLkMkkMkku ÷ê - ÷kXe Aýwtðýwt - rAÒkr¼Òk
çknuzku - fkËðfe[z ð¾ - rð»k, Íuh [qÄzku - ftsqMk
økkus - ÃkkÃk ðzuhkt - {kuxuhkt ykuhwt - LkSf
[tíÞk - ®[íkk ðkðzku - ðk[khku ËkUøkwt - ÷wå[wt
y
ËkuÚkku - ¾kuçkku ðhn - ð»ko økk - økkÞ
çkqíkkt - íkkfkík ðk÷uþhe - [knf Ãkkuhe - Akufhe
m
«køkz - Mkðkh ðktnu - ÃkkA¤ Vkuhýwt - LkMkfkuhwt
nk÷hwt - xku¤wt Mkhøk - Mðøko fzík÷ - Lkfk{e fqÚk÷e
{ku¾ - yLkwfq¤íkk çkð - çknw {ku¾ - yLkwfq¤íkk
e
yíkkhu - yíÞkhu Ãkk - çkksw {kzwt - {kýMk
ÃkwLkR - ÃkwÛÞ rLk{kýwt - ÷k[kh Mktíkkuhku - ÍtÍx
d
swÂõík - ÞwÂõík íkIý - ºký fu ðkhu ? - õÞkhu
1
44
[un - r[íkk Ë¾ý - Ërûký økxfqzwt - LkkLke {kx÷e
òíkhk - òºkk
a øk÷Zuhkt - ½hzkt ykuíkh - W¥kh
61
f¤søk - fr¤Þwøk fwý - fkuý ykçkkufkh - ykðfkh
c
09
A
98
A
.:8
TH
Mo
AS
104
rð¼Âõík (ðkõÞ«fkh)
• yLkwøkku yLku Lkk{Þkuøkeyku • rð¼Âõík yux÷u Mkt¿kk fu MkðoLkk{Lkk ÃkËkuLkku r¢ÞkÃkË
- rð¼Âõíkyku yux÷u þwt ? MkkÚkuLkku fu yLÞ Mkt¿kk, MkðoLkk{ MkkÚkuLkku MktçktÄ.
økwshkíke ¼k»kk{kt ykðíke rð¼Âõíkyku yLku íku{Lku ÷køkíkk
ðkõÞLkk ÃkËku ðå[u fíkko, f{o ðøkuhu swËk - swËk «fkhLkk
y
yLkwøkku fu Lkk{Þkuøke Ëþkoðíkku fkuXku :
su MktçktÄku nkuÞ Au íkuLku rð¼Âõík MktçktÄ fu rð¼Âõíkyku
fkhf rð¼Âõík þwt Ëþkoðu Au ? «íÞÞ
fnuðk{kt ykðu Au.
m
fíkko «Úk{k r¢ÞkLkku fhLkkh 0, yu
‘yu’, ‘Lku’, ‘Úke’, ‘{kt’ ðøkuhuLku rð¼Âõík «íÞÞku fu
f{o rîíkeÞk r¢ÞkLkwt f{o 0, Lku
yLkwøkku fnu Au.
fhý ík]íkeÞk r¢ÞkLkwt MkkÄLk Úke, Úkfe, ðzu, îkhk
Ëk.ík. : Lkr[fuíku LkeíkkLku frðíkk Mk{òðe.
e
Mkt«ËkLk [íkwÚkeo r¢ÞkLkku nuíkw, fkhý {kxu, íku ðkMíku, Mkkhwt,
(hu¾ktrfík ðýo ‘yu’, ‘Lku’ «íÞÞ Ëþkoðu Au.) fksu
yÃkkËkLk Ãkt[{e Aqxwt ÃkzðkLke r¢Þk{kt {ktÚke, ytËhÚke, WÃkhÚke
d
• rð¼ÂõíkLku ÷køkíkk yLkwøkku :
ÂMÚkh, yÂMÚkh ÃkËkÚko
1
‘yu’, Lku ‘Úke’, Úkfe, {kt, Lkku, Lke, Lkwt, Lkk, Lkkt
MktçktÄ »kce MktçktÄ ËþkoðLkkh ÃkË Lkku, Lke, Lkwt, Lkk, hku, he,
44
a
ÞkË hk¾ku : fþku «íÞÞ fu yLkwøk Lk nkuÞ yu ÂMÚkrík
Ãký fkuEf rð¼Âõík ËþkoððkLkwt fk{ fhu Au. yrÄfhý Mkó{e
hwt, hkt
r¢ÞkLkwt ykÄkhðk[f ÃkË {kt, ytËh, WÃkh
Ëk.ík.
61 Lkeíkk økeík økkÞ Au.
c
MktçkkuÄLk yü{e suLku çkku÷kððkLkku nkuÞ íku nu, yhu, yku
fíkko rð. f{o rð. (0 - yux÷u õÞkhuf fkuR «íÞÞ Lk Ãký ÷køku.)
09
A
• yLkwøkku yLku Lkk{Þkuøkeyku : yLkwøkku su{ rð¼Âõík • økwshkíke ¼k»kkLke rð¼ÂõíkykuLkku Ãkrh[Þ
Ëþko ð ðkLkw t fk{ fhu Au íku { Lkk{Þku ø keyku Ãký
(1) «Úk{k rð¼Âõík (fíkko rð¼Âõík)
rð¼Âõíkyku Ëþkoðu Au.
98
• r¢ÞkLkku fhLkkh íku fíkko. Ëhuf r¢ÞkLkku fíkko nkuÞ Au.

A
• ÞkË hk¾ku
fkuEÃký ÃkË ßÞkhu r¢ÞkLkk fhLkkhLku Ëþkoðu íÞkhu íku
(1) yLkwøkku yLku Lkk{Þkuøke çkÒku ÃkËLke ÃkkA¤ ykðu fíkko rð¼Âõík{kt Au yu{ fnuðkÞ. Mkk{kLÞ heíku yk
.:8
TH
Au yLku rð¼Âõík Ëþkoðu Au. rð¼ÂõíkLkku «íÞÞ ÷¾kíkku LkÚke. õÞkhuf yuLku ‘yu’
(2) yLkwøkku ÃkË MkkÚku òuzkELku ykðu Au. Lkk{Þkuøke «íÞÞ ÷økkzðk{kt ykðu Au.
y÷øk {qfkÞ Au. Ëk.ík.
Mo
(3) Lkk{Þkuøkeyku ½ýeðkh ÃkkuíkkLke Ãknu÷kt Lku, Lkku, økeíkk MkhMk økeík økkÞ Au. (yLkwøk ðøkhLkku fíkko)
Lkwt, Lkk fu Lkkt ðøkuhu{ktÚke fkuE yLkwøk ÷u Au.
AS
økeíkkyu MkhMk økeík økkÞwt. (yLkwøkðk¤ku fíkko)

(4) yLkwøkkuLke MktÏÞk [ku¬Mk Au, ‘yu’, ‘Lku’, ‘Úke’,
• fíkko rð¼Âõík økwshkíke{kt yLkwøk rðLkk íku{s ‘yu’,
Lkku, Lke, Lkwt, Lkkt, Lkk, {kt... ðøkuhu
‘Lku’ yLku ‘Úke’ yLkwøkÚke Ëþkoðe þfkÞ Au.
(5) Lkk{Þkuøkeyku yLkuf Au. su{fu ðzu, ðíke, Úkfe,
Ëk.ík.
{khVík, îkhk, MkkÚku, rMkðkÞ, rðLkk, ÷eÄu, fkhýu,
íkhefu, ÃkuXu, {kVf, {kxu, fksu, ðkMíku, Mkkhw, ¾kíkh, (1) {eLkk fÃkzk Äkuðk çkuXe Au. (yLkwøk rðLkk fíkko)
íkýwt, fuhwt, ÃkkMku, íkhV, Mkk{u, ytËh, çknkh, WÃkh, (2) ÃkqðkorËíÞLku h{ðwt øk{u Au. (‘Lku’ yLkwøk MkkÚku fíkko)
Lke[u, ykøk¤, MkwÄe, ytøku (3) {ÄwÚke yðkþu Lkrn. (‘Úke’ yLkwøk MkkÚku fíkko)
(6) rð¼ÂõíkLkk yLkwøkku fu Lkk{Þkuøkeyku {wÏÞíðu Mkt¿kk (4) røk÷kyu AfzkLkwt nuLz÷ Ãkfzâwt. (‘yu’ yLkwøk
yLku MkðoLkk{Lku ÷køku Au. MkkÚku fíkko)
105
(2) rîíkeÞk rð¼Âõík (f{o rð¼Âõík) {khVík, îkhk, {kVf, ÃkuXu, su{, MkkÚku ðøkuhu heíkLkku
• fíkko îkhk su r¢Þk ÚkkÞ, su «ð]r¥kLkku ykÄkh nkuÞ yÚko Ëþkoðu Au.
yÚkðk íkku fíkko ÃkkuíkkLke r¢Þk ðzu su V¤ «kó fhðk (4) [íkwÚkeo rð¼Âõík (Mkt«ËkLk rð¼Âõík)
EåAu íku f{o. Mkk{kLÞ heíku r¢ÞkLkku rð»kÞ fu ÷ûÞ • r¢ÞkLkwt V¤ suLku «kó ÚkkÞ íku Mkt«ËkLk. ykÃkðkLke
nkuÞ íku çkLkkðLkkh ÃkËLku f{o fnuðkÞ. r¢Þk{kt su ÔÞÂõík ÷uLkkh nkuÞ íkuLku Mkt«ËkLk fnuðkÞ
y
Ëk.ík. Au. su{fu :
(1) «rËÃk «ËþoLk{kt r[ºkku swyu Au. (r[ºkku òuðkLke Ëk.ík.
m
r¢ÞkLkku rð»kÞ) (1) ðze÷kuLku ¼økðkLku ½ýwt ËkLk ykÃÞwt Au.
(2) rþfkheLkk Ãkøkhðu ®MknýLku [{fkðe. (®MknýLku (2) íku WÃkkæÞkÞLku økkÞ ykÃku Au.
[{fðkLke r¢ÞkLkku rð»kÞ) WÃkhLkk ðkõÞku{kt ‘ðze÷kuLku’ yLku ‘WÃkkæÞkÞLku’ ÃkËku
e
(3) r¢»Lkk {Lku {trËhu {¤e. ({¤ðkLke r¢ÞkLkku Mkt«ËkLk{kt Au.
rð»kÞ) • Mkt«ËkLk rð¼Âõík{kt ‘Lku’, ‘{kxu’, ‘ðkMíku’, ‘Mkkhwt’,
• WÃkhkuõík ðkõÞku{kt ‘r[ºkku’, ‘®MknýLku’, ‘{Lku’ yu ÃkËku
d
f{o rð¼ÂõíkLkk Au.
‘fksu’, ‘Lku {kxu’ ðøkuhu «íÞÞku fu Lkk{Þkuøke ÷køku Au.
1
(5) Ãkt[{e rð¼Âõík (yÃkkËkLk rð¼Âõík)
44
• fux÷efðkh yuf s ðkõÞ{kt çku f{o Ãký nkuÞ íÞkhu
a
íkuðe h[LkkLku rîf{of fnuðkÞ. yu{kt yuf {wÏÞ f{o
• yÃkkËkLk yux÷u Aqxk Ãkzðwt. ðkõÞ{kt ßÞkhu Aqxk
ÃkzðkLkku ¼kð (yÚko) «økx Úkíkku nkuÞ íÞkhu yÃkkËkLk
yLku çkeswt økkiý f{o økýkÞ Au. fux÷kf r¢ÞkÃkËku çku
61
c
rð¼Âõík «ÞkuòÞ. yÃkkËkLk rð¼Âõík{kt Aqxk
f{o ÷uíkk nkuÞ Au.
ÃkzðkLkku ¼kð Au. suLkkÚke Aqxk ÃkzðkLke r¢Þk ÚkE
Ëk.ík. nkuÞ íkuLku Ëþkoðíkwt ÃkË yÃkkËkLk rð¼Âõík{kt Au yu{
09
A
ËkËkS çkk¤fkuLku ðkíkko fnu Au. fnuðkÞ.
økkiýf{o {wÏÞf{o Ëk.ík.
98
• yk{, f{orð¼ÂõíkLku «íÞÞ nkuíkku LkÚke yLku òu õÞkhuf

A
(1) {U LktËkMkýÚke ð]tËkðLk sðkLkwt Lk¬e fÞwO. (Aqxk

«íÞÞ nkuÞ íkku íku{kt ‘Lku’ «íÞÞ «ÞkuòÞ Au. ÃkzðkLkku yÚko)
.:8
(3) ík]íkeÞk rð¼Âõík (fhý rð¼Âõík) (2) Ÿzk ytÄkhuÚke «¼w ! Ãkh{ íkusu íkwt ÷E ò. )Aqxk
TH
• fhý yux÷u MkkÄLk. r¢Þk fhðk{kt suLkku WÃkÞkuøk ÚkkÞ ÃkzðkLkku yÚko / Ëqh ÚkðkLkku yÚko)
íku, r¢Þk fhðk{kt su WÃkÞkuøke nkuÞ íku. ßÞkhu r¢ÞkLkwt (3) rLk{e»kkyu ÃkríkLkk nkÚk{ktÚke Úku÷e ÷E ÷eÄe.
Mo
MkkÄLk heík fu fkhý Ëþkoðu Au, íÞkhu íku fhý (Aqxk ÃkzðkLkku yÚko)
rð¼Âõík{kt Au yu{ fnuðkÞ. (4) Íkz ÃkhÚke V¤ Ãkzâwt. (Aqxk ÃkzðkLkku yÚko)
AS
Ëk.ík. • ÞkË hk¾ku

(1) ¼khu niÞu yu Ëðk¾kLkk{kt økÞk. (‘yu’, heíkLkku íkw÷Lkk fu íkVkðík Ëþkoðíkkt ÃkËku{kt yÃkkËkLkLkku yÚko
yÚko) Mkqû{ nkuÞ Au. yk{ yÃkkËkLk rð¼ÂõíkLkk «íÞÞku
(2) íkuýu f÷{Úke fkøk¤ ÷ÏÞku. (‘Úke’ MkkÄLkLkku yÚko) ‘Úke’, ‘Úkfe’, ‘{ktÚke’, ‘WÃkhÚke’, ‘ÃkkMkuÚke’, ‘Lku ÷eÄu’
(3) íku [kf ðzu ÷exk fhíke. (‘ðzu’ MkkÄLkLkku yÚko) ðøkuhu Au.
(4) {U {khk r{ºk îkhk MktËuþku {kuf÷kÔÞku níkku. (6) »kce rð¼Âõík (MktçktÄ rð¼Âõík)
(‘îkhk’ heíkLkku heík) • yuf Lkk{Lku yLÞ Lkk{ MkkÚku òuzLkkh íku MktçktÄ.
• ÞkË hk¾ku ðkõÞ{kt Mkt¿kk fu MkðoLkk{Lkk ÃkËLku r¢ÞkÃkËLku çkË÷u
fhý rð¼Âõík{kt ðÃkhkíkk Lkk{Þkuøkeyku suðk fu çkeò Mkt¿kk fu MkðoLkk{Lkk ÃkË MkkÚku òuzðkLke sYh
Ãkzu Au. su Lkk{ÃkË yk heíku çkeò Lkk{ÃkË MkkÚkuLkku
106
MktçktÄ «økx fhu íku MktçktÄ rð¼Âõík{kt Au yu{ fnuðkÞ. (8) yü{e rð¼Âõík (MktçkkuÄLk rð¼Âõík)
Ëk.ík. • MktçkkuÄLk rð¼Âõík yuf yÚko{kt fíkko rð¼Âõík s Au.
(1) ÃkríkLke ÃkíLke MkeÄwt MktçkkuÄLk nkuÞ íÞkhu yu «ÞkuòÞ Au. ðkõÞ{kt
(2) ð]ûkLkwt V¤ fkuELku MktçkkuÄLk fhðk{kt ykÔÞwt nkuÞ íkku yu ÃkË
(3) {k-çkkÃkLkku yufLkku yuf Ëefhku MktçkkuÄLk rð¼Âõík{kt Au yu{ fnuðkÞ. MktçkkuÄLk
rð¼ÂõíkLkwt ÃkË ðkõÞÚke Mðíktºk nkuÞ Au yLku yuLku
y
(4) ÷k¾kðk¤kLkku ykí{khk{ yu ðAuhku !
yÕÃkrðhk{ fu WËTøkkh r[nTLkÚke swËwt Ãkkzðk{kt ykðu
WÃkhLkk ðkõÞku{kt, Lkku, Lke, Lkwt, ðøkuhu yuf ÃkËLku çkeò Au.
m
ÃkË MkkÚku fkuE [ku¬Mk MktçktÄÚke òuzu Au {kxu íku MktçktÄ
Ëk.ík.
rð¼Âõík{kt Au yu{ fnuðkÞ.
(1) ¼kR, ík{u íkuLku {ËË fhþku fu ?
Ëk.ík. : økrýíkLkk Ëk¾÷k økýku.
(2) ºkýu ÷kufu, Ëuðk ! LkÚke íkws Mk{kU yLÞ Lk Úkþu.
e
• WÃkhkuõík ðkõÞ{kt ‘økrýíkLkk’ yu ÃkË ‘Ëk¾÷k’Lkku
(3) çknuLk, {khu ík{khe ûk{k {køkðkLke Au.
rðþu»k Ãkrh[Þ ykÃku Au. ynª økrýíkLkk yu Lkk{ÃkËLkku
• WÃkhkuõík ðkõÞku{kt ¼kE, Ëuðk, çknuLk ðøkuhu ÃkË
d
‘Ëk¾÷k’ Lkk{ÃkË MkkÚku MktçktÄ Au. yu MktçktÄ ‘Lkk’
MktçkkuÄLkYÃku «ÞkuòÞkt Au. yk ÃkËku ðkõÞLkk yLÞ
1
«íÞÞÚke h[kÞ Au.
fkuE ÃkË MkkÚku fíkko, f{o fu ykðk fkuE MktçktÄÚke
44
•
a
yk{, MktçktÄ rð¼ÂõíkLkk «íÞÞku Lkku, Lke, Lkwt, Lkkt, íkýw,
fuhwt, îkhk ðøkuhu Au. Mktf¤kíkkt LkÚke Ãký ðkõÞ fkuLku WÆuþeLku fnuðk{kt ykÔÞwt
Au íku Ëþkoðu Au. íkuÚke yk ÃkËku MktçkkuÄLk rð¼Âõík{kt
61
c
(7) Mkó{e rð¼Âõík (yrÄfhý rð¼Âõík) Au yu{ fnuðkÞ. MktçkkuÄLk rð¼Âõík{kt ‘nu’, yku, ðøkuhu
• r¢ÞkLkwt MÚkkLk fu r¢ÞkLkku Mk{Þ çkíkkðLkkh ÃkËku suðk «íÞÞYÃk YÃkku «ÞkuòÞ Au. yu{kt fkuE yLkwøk
09
A
yrÄfhý rð¼Âõík{kt Au yu{ fnuðkÞ. r¢ÞkLkku su fu Lkk{ÞkuøkeLkku WÃkÞkuøk Úkíkku LkÚke.
ykÄkh nkuÞ íku yrÄfhý. • rð¼ÂõíkLkk WËknhýku
Ëk.ík.
98
- hu¾ktrfík rð¼Âõík - «íÞÞ fE rð¼Âõík Ëþkoðu

A
(1) nwt rçknkheSLkkt ËþoLk fheLku yk©{u ykÔÞku -

Au íku ÷¾ku.
‘yu’
.:8
1. ¼qík¤ ¼Âõík ÃkËkhÚk {kuxwt çkúñ÷kuf{kt Lkknª hu.

TH
(2) fux÷kf MkkÄfku ½h{kt hneLku MkkÄLkk fhu Au. -

‘{kt’ çkúñ÷kuf{kt - yrÄfhýLkk yÚko{kt Mkó{e rð¼Âõík
(3) yrøkÞkhMkLkk rËðMku ¼økík Ãkøku [k÷íkk 2. ¼hík¾tz ¼qík¤{kt sLk{e suýu økku®ðË økwý økkÞk hu.
Mo
Ëk{kfwtz{kt Lkknðk Ãkzu. - ‘yu’ ¼qík¤{kt - yrÄfhýLkk yÚko{kt Mkó{e rð¼Âõík

• økwshkíke ¼k»kk{kt ytËh, çknkh, WÃkh, Lke[u, ÃkkMku, 3. Ãkkuíku òík Ãkrðºk Lkkðk ÄkuðkÚke LkkMku.
AS
Ãkz¾u, íkhV, Mkk{u, Ãknu÷kt, Ãkz¾u, ÃkAe, çkkË, Lkkðk-ÄkuðkÚke - fhýLkk yÚko{kt ík]íkeÞk rð¼Âõík
ykøk¤, ÃkkA¤, MkwÄe, ÷øke ðøkuhu suðk Lkk{Þkuøkeyku 4. Ãkh{kÚkeo Ãkhk¢{e ½ýku, Ãkh {w÷f{kt Ãkhðhu.
Ãký r¢ÞkLkk MÚkkLk fu Mk{Þ Ëþkoððk «ÞkuòÞ Au. {w÷f{kt - yrÄfhýLkk yÚko{kt Mkó{e rð¼Âõík
yux÷u yu yrÄfhý rð¼Âõík Ëþkoðu Au.
5. ¼kusLk{kt íku ¼¤u, {Lkw»ÞLku ÷køku íku {eXwt
Ëk.ík.
¼kusLk{kt - yrÄfhýLkk yÚko{kt Mkó{e rð¼Âõík
(1) ËkËk fuMkhe®Mk½Lkk {w¾ WÃkh Lkk¾wþeLkk ¼kð
{Lkw»ÞLku - fíkkoLkk yÚko{kt «Úk{k rð¼Âõík
Au.
6. Lkrn ð]ûk Lkrn ðu÷, Lkrn ÃkkLku Lkrn Vq÷u
(2) nwt Mkkík rËðMk MkwÄe hò WÃkh Awt.
ÃkkLku, Vq÷u - yrÄfhýLkk yÚko{kt Mkó{e rð¼Âõík
107
7. ÷ku[Lk{LkLkku hu ! fu Í½zku ÷ku[Lk{LkLkku ! 23. ËkËe ðktfe, hrMkf fhíke, økkurcÚke çkk¤ hkS
÷ku[Lk{LkLkku - MktçktÄ rð¼ÂõíkLkk yÚko{kt »kce økkurcÚke - fhýLkk yÚko{kt ík]íkeÞk rð¼Âõík
rð¼Âõík 24. çkuMke ¾kxu rÃkÞh½h{kt ®sËøke òuE Mkkhe.
8. «eík «Úk{ fkuýu fhe, LktËfwtðhLke MkkÚk ? rÃkÞh½h{kt - yrÄfhýLkk yÚko{kt Mkó{e rð¼Âõík
LktËfwtðhLke - MktçktÄ rð¼ÂõíkLkk yÚko{kt »kce rð¼Âõík 25. ¼kzwt LnkLkku rþþwMk{ÞLkkt ¾x{eXkt Mkkuçkíkeyku,
y
9. ÃkAe çktÄkÔÞwt {wsLku, ÷økLk ÷økkze ykøk ! rþþwMk{ÞLkku - MktçktÄ Lkk yÚko{kt, »kce rð¼Âõík
{wsLku - f{oLkk yÚko{kt rîíkeÞk rð¼Âõík 26. Ãkøk÷wt {ktzwt nwt yðfkþ{kt òuô Lke[u nrhðhLkku nkÚk
m
10. Mkqý [ûkw ! nwt Ãkktøk¤wt, íkwt {khwt ðknLk ! yðfkþ{kt - yrÄfhýLkk yÚko{kt Mkó{e rð¼Âõík
[ûkw - MktçkkuÄLkLkk yÚko{kt yü{e rð¼Âõík nrhðhLkku - MktçktÄLkk yÚko{kt »kce rð¼Âõík
11. ðLk{kt Ônk÷kS fLku, nwt Þ ðMkwt Awt Lku ! 27. s¤{kt nðu szíkwt LkÚke, íkxLku íkÃkkMkeyu.
e
ðLk{kt - yrÄfhýLkk yÚko{kt Mkó{e rð¼Âõík s¤{kt - yrÄfhýLkk yÚko{kt, Mkó{e rð¼Âõík
12. ¼kE hu ! rLkíÞ hu’ðwt MktíkMktøk{kt Lku, íkxLku - f{oLkk yÚko{kt rîíkeÞk rð¼Âõík
d
¼kE hu - MktçkkuÄLkLkk yÚko{kt yü{e rð¼Âõík 28. ¼z¼z çk¤u÷k f]»ýLkk hÚkLku íkÃkkMkeyu.
1
MktíkMktøk{kt - yrÄfhýLkk yÚko{kt Mkó{e rð¼Âõík
44
f]»ýLkk - MktçktÄLkk yÚko{kt »kce rð¼Âõík
13.
a
ík{u Úkkòu MkíkøkwhwSLkkt ËkMk hu hÚkLku - f{oLkk yÚko{kt, rîíkeÞk rð¼Âõík
MkíkøkwhwSLkkt - MktçktÄLkk yÚko{kt Aêe rð¼Âõík
61 29. hk{÷¾{ýLku MkeíkkS ðkt÷k
c
14. nh¾Lku þkufLke Lkkðu suLku nuzfe hk{÷¾{ýLku - MktçktÄLkk yÚko{kt »kck rð¼Âõík
þkufLke - MktçktÄLkk yÚko{kt Aêe rð¼Âõík
09
30. íkw÷Mkeyu {kuíkezkt çktÄkðòu S hu.
A
15. Ãkw»ÃkLke ðkMkLkk ÃkºkLk òýu, yuðku søkík¼økíkLkku XkX íkw÷Mkeyu - yrÄfhýLkk yÚko{kt, Mkó{e rð¼Âõík
Ãkw»ÃkLke - MktçktÄLkk yÚko{kt Aêe rð¼Âõík 31. fwts÷ze hu MktËuþku y{khku sE ðk÷{Lku fu’òu S hu !
98
A
søkík¼økíkLkku - MktçktÄLkk yÚko{kt Aêe rð¼Âõík fwts÷ze hu - MktçkkuÄLk Lkk yÚko{kt, yü{e rð¼Âõík
16. {qh¾ {Lk{kt {kuxk hu ðk÷{Lku - f{oLkk yÚko{kt, rîíkeÞk rð¼Âõík
.:8
TH
{Lk{kt - yrÄfhýLkk yÚko{kt Mkó{e rð¼Âõík 32. {nkhksu zkçkk nkÚkLkku Ãktòu ÃkkuíkkLkk zkçku ¾¼u
17. Mkwøkwý hksøk]nLke rËþk{kt. ytøkqXkLku ykÄkhu xufÔÞku.
hksøk]nLke-MktçktÄLkk yÚko{kt, Aêe rð¼Âõík nkÚkLkku - MktçktÄLkk yÚko{kt, »kce rð¼Âõík
Mo
18. økúne fhu, {MíkfÚke hÌkku Lk{e 33. «u{kLktËLkk Lkkxfku fkuLkkt Au íku fnkuLku, {khk Mkðo¿kk
AS
{MíkfÚke - fhýLkk yÚko{kt ík]íkeÞ rð¼Âõík çkkE !

19. frLkc ÿkiÃkËe MkkÚku ÃkkuíkkLkk ðkMk{kt níkku. çkkE ! - MktçkkuÄLkLkk yÚko{kt yü{e rð¼Âõík
ðkMk{kt - yrÄfhýLkk yÚko{kt, Mkó{e rð¼Âõík «u{kLktËLkk - MktçktÄLkk yÚko{kt
20. yuf çkkçkíkLku {kxu þtfk Mkki Ähíkk níkk. 34. s{kËkh, çktËqf økkzk{kt {qfe Ëku.
çkkçkíkLku {kxu -Mkt«ËkLkLkk yÚko{kt [íkwÚkeo rð¼Âõík s{kËkh - MktçkkuÄLkLkk yÚko{kt, yü{e rð¼Âõík
21. ðËLk MkwÄkfhLku hnwt rLknk¤e. økkzk{kt - yrÄfhýLkk yÚko{kt Mkó{e rð¼Âõík
MkwÄkfhLku - f{oLkk yÚko{kt rîíkeÞk rð¼Âõík 35. ËkËkLku fkuþkLke MkkÚku MkkiÚke ðÄw çkLkíkwt.
22. yðhMkðo økÞk Lk]ÃkLke fLku ËkËkLku - fíkkoLkk yÚko{kt «Úk{ rð¼Âõík
Lk]ÃkLke - MktçktÄLkk yÚko{kt, »kce rð¼Âõík fkuþkLke - MktçktÄLkk yÚko{kt »kce rð¼Âõík
108
36. fux÷kf ÷kþkuLku ËrhÞk{kt VUfe Ëuíkk níkk. 50. ËËo yLku WÃkuûkk òýu øk¤ÚkqtÚke{ktÚke s {¤u÷k.
÷kþkuLku - f{oLkk yÚko{kt rîíkeÞk rð¼Âõík øk¤ÚkqtÚke{ktÚke - yÃkkËkLkLkk yÚko{kt Ãkt[{e rð¼Âõík
ËrhÞk{kt - yrÄfhýLkk yÚko{kt Mkó{e rð¼Âõík 51. ftfwLkku ðýo þe{¤k{kt ðÄkhu Mk½Lk ÷køku Au.
37. çkÃkkuhu fkuþk Mfq÷Úke ½hu ykðe íÞkhu ËkËk ô½íkk níkk. þe{¤k{kt - yrÄfhýLkk yÚko{kt Mkó{e rð¼Âõík
Mfq÷Úke - yÃkkËkLkLkk yÚko{kt [íkwÚkeo rð¼Âõík 52. Vkøký{kt ð]ûkku ÃkhÚke MkqhsLku ¾híkku òuô Awt.
y
38. ËwrLkÞkLkk yðkòu, SðLkLkk yðkòu yLku {]íÞwLkku Mðh Vkøký{kt - yrÄfhýLkk yÚko{kt Mkó{e rð¼Âõík
ËwrLkÞkLkk, SðLkLkk, {]íÞwLkku - MktçktÄLkk yÚko{kt »kce ð]ûkku ÃkhÚke - yÃkkËkLkLkk yÚko{kt, Ãkt[{e rð¼Âõík
m
rð¼Âõík MkqhsLku - f{oLkk yÚko{kt rîíkeÞk rð¼Âõík
39. MkktsLke AuÕ÷e çkMk ¼kðLkøkhÚke Lkef¤e òÞ. 53. ð]ûkku ÉíkwLke hkn òuíkkt hnu Au.
¼kðLkøkhÚke - yÃkkËkLkLkk yÚko{kt [íkwÚkeo rð¼Âõík ÉíkwLke - MktçktÄLkk yÚko{kt »kce rð¼Âõík
e
40. fkLkkLkku çkkÃk ykðeLku çkeS ¾whþe{kt økkuXðkÞku. 54. þ]tøkuÚke ík{u yu{Lku òuÞkt nþu.
fkLkkLkku - MktçktÄLkk yÚko{kt »kce rð¼Âõík þ]tøkuÚke - ykht¼Lkk yÚko{kt Ãkt[{e rð¼Âõík
d
¾whþe{kt - yrÄfhýLkk yÚko{kt Mkó{e rð¼Âõík 55. fqtÃk¤kuÚke yk¾wt ðLk Ãk÷eÃk÷e hnu Au.
1
41. nswÞ røk÷kLkk AfzkLkku yðks Mkt¼¤íkku Lknkuíkku.
44
fqtÃk¤kuÚke - fhýLkk yÚko{kt ík]íkeÞk rð¼Âõík
a
røk÷kLkk - MktçktÄLkk yÚko{kt, »kce rð¼Âõík 56. hkus Mkktsu, {trËh{kt ykðeLku fkuE yufktík ¾qýu çkuMke
AfzkLkku - MktçktÄLkk yÚko{kt »kce rð¼Âõík hnuðwt.
61
c
42. ¿kkLkçk¤Úke ykÃkýu çkeòt «kýeyku fhíkkt Ÿ[k Aeyu. {trËh{kt - yrÄfhýLkk yÚko{kt Mkó{e rð¼Âõík
¿kkLkçk¤Úke - fhýLkk yÚko{kt, ík]íkeÞk rð¼Âõík 57. Wîurøkík{Lk þktríkLkku yLkw¼ð fhe hnu Au.
09
A
43. LkeríkLke AkÃk çkk¤ÃkýÚke Ãkzu íkku íku fËe Ãký òÞ Lknª. þktríkLkku - MktçktÄLkk yÚko{kt »kce rð¼Âõík
çkk¤ÃkýÚke - yÃkkËkLkLkk yÚko{kt Ãkt[{e rð¼Âõík 58. Mðk{eSyu ykðeLku ytfeLkk çkÄk ÃkrhðuþLku MkwtËh
98
çkLkkðe ËeÄku.
A
44. ¼ýu÷e †e Mkw¾{kt økB{ík yLku Ëw:¾{kt rË÷kMkku ykÃku

Au. Mðk{eSyu - fíkkoLkk yÚko{kt rîíkeÞk rð¼Âõík
.:8
TH
Mkw¾{kt - yrÄfhýLkk yÚko{kt Mkó{e rð¼Âõík ÃkrhðuþLku - f{oLkk yÚko{kt rîíkeÞk rð¼Âõík
Ëw:¾{kt - yrÄfhýLkk yÚko{kt Mkó{e rð¼Âõík 59. çknuLkkuLke ¼sLk{tz¤e ykðe økE Au.
45. ¼ýu÷e †eÚke MktMkkh yuf h{ýeÞ çkkøk Au. çknuLkkuLke - MktçktÄLkk yÚko{kt »kce rð¼Âõík
Mo
†eÚke - fíkkoLkk yÚko{kt, «Úk{k rð¼Âõík 60. {khku sL{ {ÿkMk hkßÞ{kt ykðu÷ xkÃkw - økk{
AS
46. ykÃkýwt yk¾wt SðLk yrLkrùíkíkkÚke ¼hu÷wt Au. hk{uïh{kt yuf {æÞ{ðøkeoÞ íkkr{÷ fwxwtçk{kt ÚkÞku
yrLkrùíkíkkÚke - fhýLkk yÚko{kt ík]íkeÞk rð¼Âõík níkku.
47. íkuLkk çk[kð{kt {U yu{Lku fÌkwt. hkßÞ{kt, hk{uïh{kt, fwxwtçk{kt - yrÄfhýLkk yÚko{kt
Mkó{e rð¼Âõík
çk[kð{kt - yrÄfhýLkk yÚko{kt Mkó{e rð¼Âõík
61. Þkºkk¤wykuLku hk{uïhÚke ÄLkw»kfkuze ÷R sðk ÷kfzkLkwt
48. fux÷ef xÙuLkku y{wf MxuþLkÚke WÃkzu ÃkAe õÞkt òÞ Au
ðnký çkktÄðkLkwt þY fÞwO.
íkuLkku Ãk¥kku Lk ÷køku.
hk{uïhÚke - yÃkkËkLkLkk yÚko{kt Ãkt[{e rð¼Âõík
MxuþLkÚke - yÃkkËkLkLkk yÚko{kt Ãkt[{e rð¼Âõík
62. y{u çkÄkt ¾qçk n¤e{¤eLku hnuíkkt.
49. nkEMfq÷{kt ¼ýíkk çkuXku íÞkhu hu÷økkze{kt Ãknu÷eðkh
çkuMkðkLkku yLkw¼ð ÚkÞku. y{u - fíkkoLkk yÚko{kt «Úk{k rð¼Âõík
hu÷økkze{kt - yrÄfhýLkk yÚko{kt Mkó{e rð¼Âõík
109
63. íkuyku {khe ÃkkMku fu¤Lkwt ÃkktËzwt {qfíkkt. {q¤{kt - yrÄfhýLkk yÚko{kt Mkó{e rð¼Âõík
fu¤Lkwt - MktçktÄLkk yÚko{kt »kce rð¼Âõík nkÚk{ktLkk - MktçktÄLkk yÚko{kt »kce rð¼Âõík
64. su W¥khÚke nwt yuf yá~Þ þÂõík yLku WíMkknÚke ÷kuxkÚke - fhýLkk yÚko{kt ík]íkeÞk rð¼Âõík
W¼hkE økÞku níkku. 78. [tÃkf yk yktøkýk{kt Q¼ku Q¼ku Lkkníkku níkku.
W¥khÚke, WíMkknÚke - fhýLkk yÚko{kt ík]íkeÞk rð¼Âõík yktøkýk{kt - yrÄfkhýLkk yÚko{kt Mkó{e rð¼Âõík
y
65. ðnkýLkku yfk¤u ytík ykÔÞku. 79. hks{nu÷Lke yxkhe Ãkh htøkçkuhtøke ÷qøkzkÚke Mkßs
ðnkýLkku - MktçktÄLkk yÚko{kt »kce rð¼Âõík ÚkÞu÷e †eyku þku¼e hne.
m
66. yk¬kLkwt ðíkoLk yu yk¬kLkwt ðíkoLk hks{nu÷Lke - MktçktÄLkk yÚko{kt, »kce rð¼Âõík
yk¬kLkwt - MktçktÄLkk yÚko{kt »kce rð¼Âõík ÷qøkzkÚke - fhýLkk yÚko{kt, ík]íkeÞk rð¼Âõík
67. †eykuLku nwt ËqhÚke Ãkqswt Awt. 80. {]ýk÷ðíke çknkh yxkhe{kt ykðe.
e
†eykuLku - f{oLkk yÚko{kt rîíkeÞ rð¼Âõík yxkhe{kt - yrÄfhýLkk yÚko{kt, Mkó{e rð¼Âõík
ËqhÚke - yÃkkËkLkLkk yÚko{kt Ãkt[{e rð¼Âõík 81. íku{Lkk çkÄkLkk {kuZk Ãkh yýÄkhu÷ku ykLktË níkku.
d
68. íku çknw nuíkÚke, fqLkunÚke {Lku ¼ýkðu. çkÄkLkk - MktçktÄLkk yÚko{kt, »kce rð¼Âõík
1
nuíkÚke, fwLkunÚke - fhýLkk yÚko{kt ík]íkeÞk rð¼Âõík
82. MkirLkfkuLke nkhÚke ÚkE hnu÷kt [kuøkkLk{kt íku yuf÷ku
44
a
69. Úkkuzk rËðMk ÃkAe çku÷økk{Úke yk¬kLkk ðh y{khu
íÞkt ykÔÞk.
Q¼ku níkku.
MkirLkfkuLke - MktçktÄLkk yÚko{kt »kce rð¼Âõík
61
c
çku÷økk{Úke - yÃkkËkLkLkk yÚko{kt Ãkt[{e rð¼Âõík
nkhÚke - fhýLkk yÚko{kt ík]íkeÞk rð¼Âõík
70. y{u þknÃkwh{kt ykÔÞk Aeyu.
83. Ãk]rÚkðeðÕ÷¼Lku ÷zkE{kt Ãký frðyku rðLkk Lk [kÕÞwt.
09
A
þknÃkwh{kt - yrÄfhýLkk yÚko{kt Mkó{e rð¼Âõík
Ãk]rÚkðeðÕ÷¼Lku - fíkkoLkk yÚko{kt «Úk{k rð¼Âõík
71. y{khk ½h{kt yk¬kLke ÂMÚkrík MÃk]nýeÞ níke.
84. yxkhe{kt ÷û{eËuðeyu rð÷kMkLkwt æÞkLk ¾UåÞwt.
98
½h{kt - yrÄfhýLkk yÚko{kt Mkó{e rð¼Âõík

yxkhe{kt - yrÄfhýLkk yÚko{kt Mkó{e rð¼Âõík
A
yk¬kLke - MktçktÄLkk yÚko{kt »kce rð¼Âõík

÷û{eËuðíkeyu - fíkkoLkk yÚko{kt «Úk{k rð¼Âõík
72. [k÷, íkLku yuf ðkíkko fnwt.
.:8
TH
85. hMíkuÚke ÃkkufkhLke øksoLkk ykøk¤Lku ykøk¤ ykðe.

íkLku - f{oLkk yÚko{kt rîíkeÞk rð¼Âõík
hMíkuÚke - yÃkkËkLkLkk yÚko{kt Ãkt[{e rð¼Âõík
73. {khkÚke yk{ rsðkÞ Lkrn.
86. {khk rÃkíkk økw s hkíkLkk yu f økk{zu Ú ke ykðeLku
Mo
{khkÚke - fíkkoLkk yÚko{kt «Úk{k rð¼Âõík

{æÞ«ËuþLkk sçk÷Ãkwh{kt ðMke økÞk.
74. {sqh fwnkzeÚke ð]ûk Ãkh ½k {khðk òÞ Au.
AS
økwshkíkLkk - MktçktÄLkk yÚko{kt »kce rð¼Âõík

fwnkzeÚke - fhýLkk yÚko{kt ík]íkeÞk rð¼Âõík
økk{zuÚke - yÃkkËkLkLkk yÚko{kt Ãkt[{e rð¼Âõík
75. ËkËk ½h{ktÚke çknkh Lkef¤e ykux÷k Ãkh ykðu Au.
{æÞ«ËuþLkk - MktçktÄLkk yÚko{kt »kce rð¼Âõík
½h{ktÚke - yÃkkËkLkLkk yÚko{kt Ãkt[{e rð¼Âõík
76. [fw rÃkíkkLku MLkunÚke MÃkþuo Au. sçk÷Ãkwh{kt - yrÄfhLkk yÚko{kt Mkó{e rð¼Âõík
rÃkíkkLku - f{oLkk yÚko{kt rîíkeÞk rð¼Âõík 87. {æÞ«ËuþÚke økwshkík{kt nwt ykÔÞku Awt.
MLkunÚke - fhýLkk yÚko{kt ík]íkeÞk rð¼Âõík {æÞ«ËuþÚke - yÃkkËkLkLkk yÚko{kt Ãkt[{e rð¼Âõík
77. EÂLËhk ð]ûkLkk {q¤{kt nkÚk{ktLkk ÷kuxkÚke Ãkkýe økwshkík{kt - yrÄfhýLkk yÚko{kt Mkó{e rð¼Âõík
huzðkLkku yr¼LkÞ fhu Au. 88. nwt Ë{Lkku sqLkku hkuøke Awt.
ð]ûkLkk - MktçktÄLkk yÚko{kt »kce rð¼Âõík Ë{Lkku - MktçktÄLkk yÚko{kt »kce rð¼Âõík
110
89. ykfkþ{kt «fkþLkku ¼ÔÞ {nkuíMkð þY ÚkE økÞku 91. ÃkkA÷e ðu¤k MkzfÚke [k÷eLku y{u íÞkt yuf f÷kf{kt
níkku. ÃknkU[e økÞk.
ykfkþ{kt - yrÄfhýLkk yÚko{kt Mkó{e rð¼Âõík MkzfÚke - yÃkkËkLkLkk yÚko{kt Ãkt[{e rð¼Âõík
«fkþLkku - MktçktÄLkk yÚko{kt »kce rð¼Âõík 92. çkÃkkuhLke xÙuELk{kt òô Awt.
90. ÷u¾f rLkrùík ÚkRLku Lk{oËkfktXu [kÕÞk økÞk. çkÃkkuhLke - MktçktÄLkk yÚko{kt »kce rð¼Âõík
y
Lk{oËkfktXu - yrÄfhýLkk yÚko{kt Mkó{e rð¼Âõík xÙuELk{kt - yrÄfhýLkk yÚko{kt Mkó{e rð¼Âõík
em
d
1
44
a
61
c
09
A
98
A
.:8
TH
Mo
AS
111
rLkÃkkík
• rLkÃkkík yLku íkuLkk «fkhku Ëk.ík.
• rLkÃkkík yux÷u þwt ? (1) Võík ËMk r{rLkx{kt ykðe òyku.
ðkõÞ{kt ykðíkk swËk swËk «fkhLkk ÃkËku suðk fu Mkt¿kk, (2) fuð¤ ík{khk {kLk ¾kíkh nwt ykðeþ.
y
MkðoLkk{, rðþu»ký, f]Ëtík, r¢ÞkÃkË, r¢Þkrðþu»ký MkkÚku (3) íkÆLk LkSðe çkkçkík{kt çktLku Í½ze Ãkzâk.
ykðe þfu yLku ¼kh, rLkùÞ ðøkuhu yÚkoLke rðþu»kíkk (4) íku Mkkð yuf÷ku Ãkze økÞku Au.
m
Ëþkoðu íku ÃkËkuLku rLkÃkkík fnuðk{kt ykðu Au. (5) Auf ykðwt Úkþu yuðe {khe Äkhýk Lknkuíke.
Ëk.ík. (3) rðLkÞðk[f rLkÃkkík
(1) rLkr¾÷u s yk fk{ fÞwO. (Mkt¿kk MkkÚku)
e
su{kt rðLkÞ, rððuf, {kLk-{ku¼ku fu ykËhLkku yÚko
(2) rLkr¾÷u fÌkwt ‘nwt s yk fheþ.’ (MkðoLkk{ MkkÚku) Ëþkoðíkku nkuÞ íkuðk rLkÃkkík íku rðLkÞðk[f.
(3) rLkr¾÷ s÷Ëe s [k÷u Au.
d
ykËh¼kð fu rðLkÞ - rðLk{úíkk {kxu ‘S’ ÷økkzkÞ
(r¢Þk rðþu»ký MkkÚku) Au íku rðLkÞðk[f rLkÃkkík fnuðkÞ.
1
44
(4) rLkr¾÷Lku ÷e÷ku s htøk øk{u Au. (rðþu»ký MkkÚku) Ëk.ík.
a
(5) rLkr¾÷ nt{uþk nMkíkku nMkíkku s çkku÷u Au. (1) YçkY {éÞk íkwÕÞ {kLke ÃkÄkhþkuS.
61
(f]Ëtík MkkÚku)
c
(2) ðLk{kt Ônk÷kS fLku, nwtÞ ðMkwt Awt Lkunk.
(6) Lkk Ãkkzðk Aíkkt rLkr¾÷u yu fk{ fÞwO s. (3) ¼q÷[qf {kV fhþkuS.
09
A
(r¢ÞkÃkË MkkÚku) (4) økwhwSLku «ýk{.
• rLkÃkkíkLkk «fkhku (4) «feýo - ÷xfrýÞkt YÃk «Þkuòíkk rLkÃkkík
98
(1) ¼khðk[f rLkÃkkík ‘Lku’, ‘fu’, ‘íkku’, ‘íku’, ‘yu{ fu’ ðøkuhu suðk ½xfku su
A
¼khðkne yÚko çkLkkðu íku ¼khðk[f rLkÃkkík. ðkík[eík Ëhr{ÞkLk «ÞkuòÞ Au íkuðk ½xfku ßÞkhu
ðkõÞLkk ytíku rðLktíke, ykøkún yÚkðk íkku yLkw{rík
s, íkku, Þ, Ãký, MkwØkt, rMkÏ¾u ðøkuhu yk «fkhLkk
.:8
TH
ðøkuhu suðk yÚko{kt yLku õÞkhuf íkku yu{ s ÷xfrýÞkt

¼khðk[f rLkÃkkík fnuðkÞ.
YÃku «ÞkuòÞ íÞkhu íku{Lku ðkõÞLkkt ÷xfrýÞkt YÃk
Ëk.ík. (1) Mkwr{ºkk s yk ÷¾e þfþu.
«Þkuòíkk rLkÃkkík íkhefu yku¤¾kðe þfkÞ.
Mo
(2) sfkíkLkkfu Afzku íkku {¤e s hnu. Ëk.ík.

(3) ¼õík ÚkÞk Ãký ¼uË Lk òÛÞku fhu íkhðkLkku WÃkkÞ. (1) hÂ~{ íkku {khe ðkík {kLkþu Lku !
AS
(4) Mkwr{ºkkÞ økeík økkþu. (2) {Lku ík{khe ÃkuLk ykÃkþku fu ?

(5) ¼ýu÷k MkwØkt ykðe ¼q÷ fhu Au. (3) {Lku yu{Lkwt MkhLkk{wt ÷¾kð íkku.
(2) Mke{kðk[f rLkÃkkík (4) {Lku yu{ fu ík{u Lkrn [k÷e þfku.
su{kt Mke{k - {ÞkoËk ytfkíke ÷køku, Mke{k {ÞkoËkLkku økwshkíke ¼k»kk{kt ykðíkk rLkÃkkíkku
yÚko yr¼ÔÞõík fhíkku nkuÞ íku Mke{kðk[f rLkÃkkík
rLkÃkkík õÞku yÚko ÔÞõík fhu Au ?
fnuðkÞ.
s [ku¬MkÃkýwt, rLkrùÞ
Võík, fuð¤, íkÆLk, Mkkð, Auf, {kºk ðøkuhu Mke{k
{ÞkoËkLkku MktË¼o Ähkðu Au. íkuÚke íku Mke{kðk[f rLkÃkkík íkku çkeswt fkuE òÞ fu Lk òÞ, Ãký
fnuðkÞ. nwt sEþ yuðku yÚko
Lku ykøkún fu ¾kíkhe
112
Þ / Þu çkeò MkkÚku ykLkku Ãký fhðkLkku yÚko.

Mk{kðuþ 12. yu{kt nðu ¼ze íkku økýkÞ yu{ s õÞkt hne Au !
Ãký çkeò MkkÚku ykLkku Ãký íkku - ¼khðk[f rLkÃkkík,
Mk{kðuþ s - ¼khðk[f rLkÃkkík
MkwØkt çkeò MkkÚku ykLkku Ãký 13. yuLke ÄkhýkÞ ¾kuxe Ãkze.
Mk{kðuþ
y
Þ - ‘Ãký’ Lkk yÚko{kt ¼khðk[f rLkÃkkík
Võík, fuð¤, MkwØkt, {kºk yk s yLku çkeswt ftE Lk®n
14. çku ÃkuMkuLshku ykuAkt nkuÞ íkkuÞ nktfe fkZu.
m
yuðku yÚko
íkkuÞ - ¼khðk[f rLkÃkkík
S (òuzkòuz) ykËh, {kLk
15. Ãkwhw»kkuLke {kVf †e Ãký fu¤ðýe ÷R þfu Au.
¾hwt, ¾hku, ¾he, ¾hkt ¾kíkhe fhðkLkku yÚko
Ãký - ¼khðk[f rLkÃkkík
e
• rLkÃkkíkLkk WËknhý
16. fu¤ðýe íkku ËwøkwoýLku fnkzLkkhe Au.
Lke[uLkk rðÄkLkku{ktÚke rLkÃkkík þkuÄe íkuLkku yÚko sýkðku.
íkku - ¼khðk[f rLkÃkkík
d
1. íkuLkku økwshkíke yLkwðkË Ãký íkhík s MVqÞkuo.
17. †eLkk n¬ ½ýk¾hk Ãkwhw»k sux÷k s Au.
1
s - ¼khðk[f rLkÃkkík
44
a
2. {khk ÷øLk {kxu íkuýu çku ðuýuÞ fkuELku fÌkkt LkÚke.
Þ = ‘Ãký’ Lkk yÚko{kt ¼khðk[f rLkÃkkík
18. Mktfx{kt Mkøkkðnk÷kt Mkki yk½k ¾Mke òÞ Au Võík
†e s íkuLke ÚkE hnu Au.
61
c
3. íÞkhu {Lku yufðkh ËþoLk fhðk ÷R òyku Lku ? Võík - Mke{kðk[f rLkÃkkík
Lku - ÷xfrýÞktYÃk rLkÃkkík 19. {Lku çkÄk fk{ fhðkLkwt s þk {kxu fnuíkk nþu íku
09
A
4. {rnLkk{kt yuf-çku ðkh Lkkxf rMkLku{k íkku ¾hkt s. Mk{òíkwt LkÚke.
íkku, s = ¼khðk[f rLkÃkkík s - ¼khðk[f rLkÃkkík
98
5. ¼kík, Ëk¤, þkf Lkrn, ½e Ãký shkf s. 20. ðøko{kt Ÿ[ku Lktçkh ÷kððk rðþu fuð¤ rLkMÃk]n hne
A
Ãký, s - ¼khðk[f rLkÃkkík çkeò Akufhkyku MkkÚku ÷zðk{kt {þøkq÷ hnuíkku.

.:8
6. ík{u ykt¾ku çktÄ fhe Au yux÷u s Mkkt¼¤íkk LkÚke. fuð¤ - Mke{kðk[f rLkÃkkík
TH
s - ¼khðk[f rLkÃkkík 21. {khe hwr[ - yhwr[Lke shkÞ Ëhfkh nkuíke LkÚke.
7. [kufXkt Ãký nðu çknw fk{ ykÃkíkkt Lk níkkt. Þ - ¼khðk[f rLkÃkkík
Mo
Ãký - ¼khðk[f rLkÃkkík 22. xkE{ xuçk÷ «{kýu íkku xÙuLk Ãký [k÷e þfíke LkÚke.
AS
8. {wtçkE þnuh{kt íkku Ã÷uøkLku ÷eÄu nwÕ÷zku Ãký ÚkÞk Au. íkku - ¼khðk[f rLkÃkkík
Ãký - ¼khðk[f rLkÃkkík Ãký - ¼khðk[f rLkÃkkík
íkku - ¼khðk[f rLkÃkkík 23. Þtºkku Ãký fkuEfðkh yxfe Ãkzu Au.
9. s{ðk{kt «ðkne s hnuíkwt. Ãký - ¼khðk[f rLkÃkkík
s - ¼khðk[f rLkÃkkík 24. yuf yLkw¼ðu znkÃký fkuELkk{kt ¼køÞu s ykðu Au.
10. fktE Lkrn íkku ¼¤fzu çkfk÷kLkku Vuhku íkku Lk¬e. s - ¼khðk[f rLkÃkkík
íkku - ¼khðk[f rLkÃkkík 25. y{wf ð¾íku y{wf ðMíkw ykÃkýLku øk{u íku çkesu Mk{Þu
11. ðnwLkuÞ yuðwt ¾hwt fu ykÃkzku ðx Ãkzðku òuðu. Lk Ãký øk{u.
‘Þ’ - ÃkýLkk yÚko{kt ¼khðk[f rLkÃkkík, ¾hwt - ¾kíkhe Ãký - ¼khðk[f rLkÃkkík
26. r{ºkLke Mk÷kn «{kýu Ëhufu xkE{xuçk÷ çkLkkððwt íkku
113
¾hwt s. 40. þwt s÷k÷wÆeLkLku ¾wËk MkkÚku fkuE rðrþü MktÃkfo íkku LkÚke
íkku - ¼khðk[f rLkÃkkík Lku ?
¾hwt - ¾kíkheðk[f rLkÃkkík íkku - ¼khðk[f rLkÃkkík
27. {U Úkkuzwt Úkkuzwt Ãký ðktåÞwt nkuík íkku nwt Ãkheûkk{kt çknw Ÿ[k Lku - ÷xfrýÞktYÃk rLkÃkkík
Lktçkhu W¥keýo Úkkík. 41. ÷û{ýLkT þk†eLke rLkrùÞkí{f árüLku Ãkrhýk{u íkuku
y
Ãký - ¼khðk[f rLkÃkkík MkwÄhe Ãký økÞk.
28. ºký [kh rËðMk hnuðkLkku rLkÄkoh fheLku s ½huÚke Ãký - ¼khðk[f rLkÃkkík
m
LkeféÞk níkk. 42. yíÞkh MkwÄe {U ËrhÞkLkwt {kºk MkkIËÞo s òuÞwt níkwt.
s - ¼khðk[f rLkÃkkík {kºk - Mke{kðk[f rLkÃkkík
29. yk{uÞ, ÃkrhðíkoLkLke «r¢Þk òuE hnuðkLkwt ykMðkã s - ¼khðk[f rLkÃkkík
e
÷køku Au. 43. {khk rÃkíkk{kºk ÂM{ík fhíkk.
Þ - ‘Ãký’ Lkk yÚko{kt - ¼khðk[f rLkÃkkík {kºk - Mke{kðk[f rLkÃkkík
30.
d
Ãký MkkuLkkLkk ð]ûkku íkku swËk s yu{Lke rMkf÷ yk Éíkw{kt 44. íku s rËðMkÚke yuýu {Lku ¼ýkððkLkwt þY fÞwO.
1
s Mkkð ÃkrhðíkkoE hnu Au. s - ¼khðk[f rLkÃkkík
44
a
Ãký, íkku, s - ¼khðk[f rLkÃkkík
Mkkð - Mke{kðk[f rLkÃkkík
45. yuf ûký MkwÄe íkku çknkh Qze sðkLkwt ÃkkuÃkxLku MkqÍTÞwt
Ãký Lknª.
61
c
31. økk{Lkk Ãknu÷k ¾uíkhÚke þY ÚkkÞ íku Auf ðLkku ÷øke íkku, Ãký - ¼khðk[f rLkÃkkík
yk ð]ûkkuLke ðMkrík. 46. yr¼øk{ shk Ãký Mkk[ku LkÚke yLku yLkwMkhðk suðwt
09
A
Auf - Mke{kðk[f rLkÃkkík Ãký LkÚke.
32. ð]ûkku - nwt, ð]ûkku MkkÚkuLkwt ykðwt yîiík nwt Þ yLkw¼ðwt Awt. Ãký - ¼khðk[f rLkÃkkík
98
Þ - ‘Ãký’Lkk yÚko{kt - ¼khðk[f rLkÃkkík 47. {khk rÃkíkk yk ðnýLke {ËËÚke ÃkkuíkkLkku ÔÞðMkkÞ
A
33. yuðk Íkz {kºk hkòyku s Wøkkzíkk nþu. ¾qçk s Mkkhe heíku fhe hÌkk níkk.
{kºk - Mke{kðk[f rLkÃkkík s - ¼khðk[f rLkÃkkík
.:8
TH
34. ykÃkýe ½úkýurLÿÞ MkkçkËe hne Au ¾he ? 48. nwt nt{uþkt «Úk{ çkktfzu yLku hk{kLktË þk†eLke çkksw{kt
¾he - ¾kíkhe fhðkLkku yÚko s çkuMkíkku.
Mo
35. «f]rík s {khe {k hne Au. s - ¼khðk[f rLkÃkkík

s - ¼khðk[f rLkÃkkík 49. fkuý òýu þk fkhýu y{Lku yk¾ku rËðMk íÞkt s hkufe
AS
36. yuLke zk¤eyku {kºk ò¤eyku suðe. hk¾ðkLkk «Þkuøkku ÚkÞk.

{kºk - Mke{kðk[f rLkÃkkík s - ¼khðk[f rLkÃkkík
37. çkÄkÞ ËuðkuLku ÃkkuíkkLkkt y÷øk y÷øk ðknLk Au. 50. Lkkxf íkku ÷ktçkwt [kÕÞwt fu{u fÞkuo hMk ò{u s Lkrn.
Þ - ¼khðk[f rLkÃkkík s - ¼khðk[f rLkÃkkík
38. Mðk{eS zkçke íkhVLkk çkktfzu çkuXk níkk. 51. yk¬kLkwt ð[Lk yk¾hu yk¬k rðþu s Mkk[wt Ãkzâwt.
S- rðLkÞðk[f rLkÃkkík s - ¼khðk[f rLkÃkkík
39. yuÚkeÞ ðÄkhu fýor«Þ yðks íkku ËqhÚke çkku÷íkk fkuE 52. Ãký ÓËÞLke ¼q¾ íkku yk¬kLkk Ãkrðºk M{hýÚke s
Ãkt¾eLkku Au. þ{kððe hne.
Þ, íkku - ¼khðk[f rLkÃkkík Ãký, íkku, s - ¼khðk[f rLkÃkkík
114
53. yuLke ÃkkMku Mkk{kLk Ãký ¾qçk níkku. 67. þhehÃkhÚke ykx÷wt çk¤ Ëu¾kíkwt níkwt Aíkkt, {kºk
Ãký - ¼khðk[f rLkÃkkík MLkkÞwykuLke Mk{]rØ{kt s íkuLke yÃkqðoíkk Mk{kE síke
54. ykE íkku yuLkk znkÃký Ãkh yLku nuíkk¤ Mð¼kð WÃkh Lknkuíke.
ðkhe síke níke. {kºk - Mke{kðk[f rLkÃkkík
íkku - ¼khðk[f rLkÃkkík s - ¼khðk[f rLkÃkkík
y
55. ÷kð íkku [fw {Lku òuðk Ëu íkku Vkuxku 68. rð÷kMku Ãký MkVuË ð† ÃknuÞwO níkwt.
íkku - ¼khðk[f rLkÃkkík Ãký - ¼khðk[f rLkÃkkík
m
56. íkkhu ¾kðku nkuÞ yux÷ku ¾ksu Lku ! 69. yu{ ? Ãký swyku íkku¾hk, Ëu¾kÞ Au fuðku ?
Lku - ÷xfrýÞktYÃk rLkÃkkík Ãký, íkku - ¼khðk[f rLkÃkkík
57. íku ÃkiMkk {¤u s Lku ! ¾hk - ¾kíkhe fhðkLkk yÚko{kt
e
s - ¼khðk[f rLkÃkkík 70. yk ¾wÕ÷e søÞk{kt yuf s çktËeðkLk [k÷íkku níkku.
Lku - ÷xfrýÞkt YÃk rLkÃkkík s - ¼khðk[f rLkÃkkík
d
58. yk [tÃkf [k÷íkku Þ LkÚke Lku çkku÷íkkuÞ LkÚke. 71. yk Ëwøko{ MÚk¤{kt hkrºk íkku ykðe s Lk þfu.
1
Þ - ¼khðk[f rLkÃkkík íkku, s - ¼khðk[f rLkÃkkík
44
a
59. yk ¾he ðMíkw íkku hne s økE. 72. íÞkt íkku {÷Þ Ãký ykðe økÞku.
¾he - ¾kíkhe fhðkLkk yÚko{kt íkku, Ãký - ¼khðk[f rLkÃkkík
61
c
íkku, s - ¼khðk[f rLkÃkkík 73. yk íkku yu s «kÚkoLkk níke.
60. [tÃkf {wêe Ÿ[e fhe fu ‘fu çkkÃkwS ¾ku÷ku íkku.’ íkku, s - ¼khðk[f rLkÃkkík
09
A
íkku - ÷xfrýÞktYÃk rLkÃkkík 74. yk ykLktË÷kufÚke rLkðkorMkík Úkðwt øk{íkwt íkku LkÚke Ãký
61. ík{u íkku {Lku LkkUÄkhe AkuzeLku yk{ Mkkð MkqLk{qLk MkkÄw Mk{wÿfktXu ðu¤kMkh ÃknkU[ðwt sYhe Au.
98
suðk çkLke økÞk. íkku, Ãký - ¼khðk[f rLkÃkkík

A
íkku - ¼khðk[f rLkÃkkík 75. Ãknu÷kt íkku nwt yuLke ò¤{kt Lk ykÔÞku Ãký ÃkAe {kheÞ
.:8
{rík {khe økE.

TH
Mkkð - Mke{kðk[f rLkÃkkík

62. nwt íkku «ÞíLk fÞko s fhwt Ãký ¾q÷u s Lkrn. íkku, Ãký, Þ - ¼khðk[f rLkÃkkík
íkku, s, Ãký - ¼khðk[f rLkÃkkík 76. ykLku Ãký þwt yuðe s fXý yÂøLkÃkheûkk ykÃkðe Ãkzþu
Mo
?
63. [k÷ku, ËkËkS, ík{u ykðe òykuLku.
Ãký, s - ¼khðk[f rLkÃkkík
AS
Lku - ÷xfrýÞktYÃk rLkÃkkík

77. ykx÷e Mknu÷kE yLku ¾qçkMkwhíkeLke MkkÚku {kºk Ãknkze
64. MkíÞ nkuÞ íku s Síku.
†eyku s [k÷e þfu.
{kºk - Mke{kðk[f rLkÃkkík
65. yuLkku MÃkþo ÚkkÞ íkku Mkkík ÃkuZe Lkhf{kt òÞ yuðku Au.
78. yk¾e MkuLkkLku {kºk árüÃkkíku yÄ{íkkLkku yLkw¼ð
íkku - ¼khðk[f rLkÃkkík fhkðíkku íku Mkðkhe ykøk¤ [k÷ðkLke ðkx òuíkku Q¼ku
66. [khu íkhV ðªxkÞu÷k MkirLkfku íkuLke ykøk¤ {kºk Akufhkt hÌkku.
s ÷køkíkkt. {kºk - Mke{kðk[f rLkÃkkík
{kºk - Mke{kðk[f rLkÃkkík 79. yu{Lkk {LkLkk Ÿzký{kt ÃkkuíkkLkk ðzðkykuLkk «ktík «íÞu
s - ¼khðk[f rLkÃkkík ÃÞkhLke fktf Lku fktEf ¼kðLkk íkku hnuðkLke s.
115
íkku, s - ¼khðk[f rLkÃkkík 82. íkkhu {kxu n÷ðku ÷kÔÞku Awt íkLku çknw s ¼kðu Au Lku ?
80. ÃktËhuf ð»ko ÃkAe íkku ykLkwt yÂMíkíð s Mk{kó ÚkR s - ¼khðk[f rLkÃkkík
sþu. Lku - ÷xfrýÞktYÃk rLkÃkkík
íkku, s - ¼khðk[f rLkÃkkík
81. ~Þk{÷k÷ íkku W½kzk Ãkøku s [k÷þu.
y
íkku, s - ¼khðk[f rLkÃkkík
em
d
1
44
a
61
c
09
A
98
A
.:8
TH
Mo
AS
116
f]Ëtík (ðkõÞ«fkh)
• f]ËLík (f]Ëtík) yux÷u þwt ? • f]ËtíkLkk «fkh
f]Ëtík yuf ÔÞkfhýLke ¼k»kkLkku þçË Au. f]Ëtík r¢ÞkÃkË ðkõÞh[Lkk{kt f]Ëtík su «fkhLke fk{økehe çkòðu Au
MkkÚku òuzkÞu÷e çkkçkík Au. íkuLku ykÄkhu íkuLkk «fkh Lke[u {wsçk Ãkkzðk{kt ykðu
y
• fux÷kf ÃkËku r¢ÞkÃkËLke su{ fíkko - f{o ÷u Au, yLku Au.
m
MkkÚku MkkÚku Mkt¿kk, rðþu»ký fu r¢Þkrðþu»ký íkhefu Ãký • Mkk{kLÞ heíku f]ËtíkLkk A «fkh Au.
ykðe þfu Au. ykðk ÃkËku f]Ëtíkku fnuðkÞ. (1) ðíko{kLkf]Ëtík (2) ¼qíkf]Ëtík (3) ¼rð»Þf]Ëtík
• r¢ÞkÃkË íkhefu ðÃkhkÞ yÚkðk Lkk Ãký ðÃkhkÞ. (4) rðæÞÚko f]Ëtík yÚkðk Mkk{kLÞ f]Ëtík (5) MktçktÄf
• f]ËtíkLkku WÃkÞkuøk r¢ÞkÃkË rMkðkÞ yux÷u fu rðþu»ký, ¼qíkf]Ëtík (6) nuíðÚko f]Ëtík
e
r¢Þkrðþu»ký íkhefu ðkÃkhe þfkÞ. LkkUÄ : WÃkhkuõík Ãkkt[ «fkhku{kt yuf MktçktÄf ¼qíkf]Ëtík
Ëk.ík. rMkðkÞLkk Mkðo f]Ëtíkku r¢ÞkÃkË íkhefu ykðu Au.
d
ðkt[íkwt, ðktåÞwt, ðkt[u÷wt, ðkt[Lkkh, ðkt[ðwt, ðkt[eLku... (1) ðíko{kLkf]Ëtík
1
44
ðøkuhu swËk - swËk f]Ëtíkku Au. • ðíko{kLk f]ËtíkLkku «íÞÞ ‘ík’ Au yLku íku ®÷økr[nTLk
Ëk.ík.
a MkkÚku «ÞkuòÞ Au. ðíko{kLkf]Ëtík Mkk{kLÞ heíku r¢ÞkLke
(1) Lkunk LkkLkÃký{kt ¾qçk Lkk[íke. (r¢ÞkÃkË) fk¤Lke [k÷w yðMÚkk Ëþkoðu Au.
61
c
(2) hÂ~{yu hzíkk yðksu fÌkwt. (rðþu»ký) Ëk.ík. ðkt[íkku, ðkt[íke, ðkt[íkwt, ðkt[íkkt
• ðíko { kLk f] Ë t í kLkku WÃkÞku ø k r¢ÞkÃkË, rðþu » ký,
09
(3) ÷¾ðwt - ðkt[ðwt yu ftE fu¤ðýe LkÚke Ãký íkuLkk
A
MkkÄLk Au. (Mkt¿kk) r¢Þkrðþu»ký yLku õÞkhuf Mkt¿kk íkhefu Ãký ÚkkÞ Au.
(4) {rLk»kkyu nMkíkkt - nMkíkkt fÌkwt. (r¢Þkrðþu»ký) Ëk.ík.
98
(1) (r¢ÞkÃkË íkhefu) «rËÃk rLkÞr{ík fMkhík fhíkku.

A
• ÞkË hk¾ku
(1) f]Ëtík yu r¢Þk YÃkku fu r¢ÞkËþof ÃkËku Au, yux÷u fu yu (2) (r¢ÞkÃkË íkhefu) íkuyku hkºku íkku s{íkkt LkÚke.
.:8
(3) (rðþu»ký íkhefu) øk{íkwt økeík Mkkt¼¤ðk nwt çkuMke

TH
ðkõÞ{kt fíkko, f{o,rðþu»ký fu r¢Þkrðþu»ký íkhefu

ykðe þfu Au. hÌkku.
(2) f]Ëtík r¢ÞkÃkË YÃku Ãký «ÞkuòÞ Au. (4) (r¢Þk rðþu»ký íkhefu) r[ºkk Mkqíkkt Mkqíkkt s ðkt[u
Mo
(3) f]Ëtík Mkt¿kk, rðþu»ký, r¢Þkrðþu»ký íkhefu «ÞkuòÞ Au.

Au. (5) (Mkt¿kk íkhefu) ÃkzíkktLku fkuý Ãkkxwt {khu ?
AS
(f]ËLík ßÞkhu fíkko, f{o fu yLÞ rð¼Âõík{kt ykðu • æÞkLk hk¾ku

íÞkhu yu Mkt¿kk íkhefu ðÃkhkÞu÷wt Au yu{ fnuðkÞ.) ðíko{kLkf]Ëtík íkhefu ðÃkhkÞu÷k ÃkËku{kt AuÕ÷ku ðýo ‘ík’
(4) f]Ëtík {q¤ ÄkíkwLkwt nkuÞ fu «uhf ÄkíkwLkwt nkuÞ. yu ðíko{kLk f]ËtíkLkku «íÞÞ Ëþkoðu Au.
su{fu, : fhíkwt ({q¤ MkkËwt YÃk) fhkðíkwt («uhfYÃk) Au. (2) ¼qíkf]Ëtík
(5) f]Ëtík fíkorh h[Lkk{kt nkuÞ fu f{orý h[Lkk{kt nkuÞ. r¢ÞkLke fkuEÃký fk¤Lke Ãkqýo yðMÚkk Ëþkoðu íku
«uhf ÄkíkwLke Ãký f{orý fu ¼kðu h[Lkk nkuÞ. ¼qíkf]Ëtík, ¼qíkf]ËtíkLkk çku «fkh òuðk {¤u Au.
su{fu : ÷¾íkwt (fíkorh), ÷¾kíkwt (f{orý), ÷¾kðíkwt (1) MkkËwt ¼qíkf]Ëtík : ‘Þ’ «íÞÞ + ®÷økr[nTLkðk¤wt
(«uhf fíkorh), ÷¾kðkíkwt («uhf f{orý) (su{ fu, ðktåÞku, ðkt[e, ðkt[ðwt, ðktåÞkt)
(2) Ãkhkuûk ¼qíkf]Ëtík : ‘Þ’ «íÞÞ + ®÷økr[nTLkðk¤wt
117
/ ðøkhLkwt(su{ fu, ðkt[u÷ku, ðkt[u÷e, ðkt[u÷wt, ðkt[u÷k, (2) ‘ð’ + ‘Lk’ «íÞÞ + ®÷økr[nTLkðk¤wt f]Ëtík
ðkt[u÷) su{fu, ðkt[ðkLkku, ðkt[ðkLke, ðkt[ðkLkwt, ðkt[ðkLkkt
• MkkËk ¼qíkf]Ëtík yLku Ãkhkuûk ¼qíkf]ËtíkLkku «Þkuøk • rðæÞÚko f]Ëtík r¢ÞkÃkË, Mkt¿kk yLku rðþu»ký íkhefu
rðþu»ký, r¢Þkrðþu»ký, Mkt¿kk íkhefu ÚkkÞ Au. «ÞkuòÞ Au.
• MkkËk ¼qíkf]ËtíkLkk WËknhýku Ëk.ík.
y
(1) fkuE fþwt çkkuÕÞwt Lknª. (r¢ÞkÃkË) (1) {khu ík{Lku yuf ðkík fnuðe Au. (r¢ÞkÃkË)
(2) hktæÞkt ÄkLk hÍ¤e Ãkzâk. (rðþu»ký) (2) s{ðk {kxu ½ýkt {kýMkku ykðeLku çkuXkt níkkt.
m
(3) íku {kÞkuo {kÞkuo Vhu Au. (r¢Þkrðþu»ký) (Mkt¿kk)
(4) nkÚkLkk fÞko niÞu ðkøÞkt. (Mkt¿kk) (3) fhðkLkkt fk{ku L ke ÞkËe {U fhe ÷eÄe Au .
• Ãkhkuûk ¼qíkf]ËtíkLkk WËknhýku (rðþu»ký)
e
(1) nhøkku®ðË yLku nwt çkk¤ÃkýÚke MkkÚku h{u÷k. • rðæÞÚko L kku «Úk{ «fkh ‘ð’ «íÞÞ +
(r¢ÞkÃkË) ®÷økr[nTLkðk¤wt f]Ëtík su{kt fíkoÔÞLkku ¼kð
d
(2) çkkuÕÞkt ðuý íkeh Mk{kt. (rðþu»ký) yr¼ÔÞõík ÚkkÞ Au. su{fu,
1
(3) yufkË-çku hzâkt - ¾zâkt hÌkk Au. (r¢Þkrðþu»ký) Ëk.ík.
44
a
(4) Mkqíku÷kLku søkkzðku Lknª. (Mkt¿kk) (1) rþûkfu fÌkwt Au fu íkkhu rLkÞr{ík ðkt[ðwt.
(3) ¼rð»Þ f]Ëtík (2) þkfwLík÷Lku nwt ftE fnuðkLkku LkÚke.
61
c
r¢ÞkLke yÃkurûkík yðMÚkk (ÚkLkkh ÂMÚkrík) ËþkoðLkkh • rðæÞÚko L kku rîíkeÞ «fkh ‘ð’ + ‘Lk’ «íÞÞ +
f]Ëtík íku ¼rð»Þf]Ëtík, ¼rð»Þf]ËtíkLkku «íÞÞ ‘Lkkh’ Au. ®÷økr[nTLkðk¤wt f]Ëtík rðrÄ fu VhsLkku yÚko Ëþkoðu
09
A
yux÷u fu ‘Lkkh’ «íÞÞ + ®÷økr[nTLkðk¤wt fu ®÷økr[nTLk Au. su{fu,
ðøkhLkwt Ëk.ík. ík{khu ð¾íkMkh Ëðk ÃkeðkLke Au.
98
su{fu : ðkt[Lkkhku, ðkt[Lkkhe, ðkt[Lkkhwt, ðkt[Lkkhk, • ‘Lk’ yLkwøkðk¤wt rðæÞÚko ßÞkhu f{oLku yLkwMkhíkwt nkuÞ
A
ðkt[Lkkh íÞkhu VhsLkku yÚko çkíkkðu, ßÞkhu yu fíkkoLku yLkwMkhíkwt

nkuÞ íÞkhu EåAk fu EhkËkLkku yÚko Ëþkoðu Au.
.:8
Ëk.ík. : fkr÷çknuLk íkku fk÷u ykðLkkh níkk.

TH
• ¼rð»Þf]ËtíkLkku «Þkuøk r¢ÞkÃkË, Mkt¿kk yLku (5) MktçktÄf ¼qíkf]Ëtík

rðþu»ký íkhefu ÚkkÞ Au. MktçktÄ Ähkðíke ykøk¤Lke r¢Þk ËþkoðuAu. MktçktÄf
Mo
¼qíkf]ËtíkLkku «íÞÞ ‘E’ fu ‘ELku’ Au. yu r¢Þk rðþu»ký

Ëk.ík. : (1) Mk¼k{kt fux÷k ðõíkkyku çkku÷Lkkh nþu?
íkhefu fk{økehe fhu Au.
(r¢ÞkÃkË)
AS
Ëk.ík.
(2) çkku÷Lkkhk fkuE Au s LkrnLku ! (Mkt¿kk)
(1) hÂ~{ s{eLku MkqE økE Au.
(3) hktÄLkkhku {kýMk {kuzku ykÔÞku. (rðþu»ký)
(2) r{ºkk Mfq÷{kt [k÷eLku økE.
(4) rðæÞÚko yÚkðk Mkk{kLÞ f]Ëtík
(3) íkuýu òýe - òuELku {Lku ¾kzk{kt LkkÏÞku.
Mkk{kLÞ heíku r¢ÞkLke rðrÄ - yux÷u fu fíkoÔÞ fu VhsLkku
(4) íku yu{Lke LkSf ykðeLku Q¼kuhÌkku.
yÚko çkíkkðu yÚkðk {kºk r¢Þk ÚkðkLkku yÚko Ëþkoðíkwt f]Ëít k
íku rðæÞÚko yÚkðk Mkk{kLÞ f]Ëtík íkhefu yku¤¾kÞ Au. • WÃkhkuõík WËknhýku{kt s{eLku, [k÷eLku, òýe òuELku,
ykðeLku ðøkuhu r¢Þkyku Ãknu÷k ÚkÞu÷e Au yk yÚko{kt
• rðæÞÚkoLkk çku «fkh Au :
f]Ëtík r¢Þkrðþu»ký íkhefu ðÃkhkÞwt Au.
(1) ‘ð’ «íÞÞ + ®÷økr[nTLkðk¤wt f]Ëtík
su{fu, fhðku, fhðe, fhðwt ðøkuhu
118
• ÞkË hk¾ku 13. fkfk, økkÞ {kíkkLku ¾ðzkðe þfíkk LkÚke.

MktçktÄf ¼qíkf]Ëtík r¢ÞkÃkË íkhefu ykðíkwt LkÚke. yu {kºk ¾ðzkðe - MktçktÄf ¼qíkf]Ëtík
r¢Þkrðþu»ký YÃku s ykðu Au. 14. çknkh {u¤ku ÷køku÷ku níkku.
(6) nuíðÚko f]Ëtík ÷køku÷ku - ¼qíkf]Ëtík
yk f]Ëtík r¢ÞkLkku WÆuþ fu nuíkw Ëþkoðu Au Lku r¢Þk 15. [kufXkt Ãký nðu çknw fk{ ykÃkíkkt Lk níkk.
y
rðþu»ký íkhefu ðÃkhkÞ Au. yk f]ËtíkYÃk r¢ÞkÃkË íkhefu ykÃkíkkt - ðíko{kLk f]Ëtík
ðÃkhkíkwt LkÚke. yk f]ËtíkLkku «íÞÞ ‘ðk’ fu ‘ðkLku’ Au. 16. ËkËkLke ðkíkku Mkkt¼¤ðkLke çknw {ò ykðíke.
m
Ëk.ík.: rðãkÚkeoyku h{íkku h{ðk {uËkLk{kt òÞ Au. Mkkt¼¤ðkLke - rðæÞÚko f]Ëtík
(þk nuíkwÚke òÞ Au ? h{ðkLkk nuíkwÚke) 17. {kuxe rhMkuMk Ãkqhe ÚkðkLkku çku÷ ðkøkíkku.
• f]ËtíkLkk WËknhý ÚkðkLkku - rðæÞÚko f]Ëtík
e
1. ÷E sELku r«Þ ðûkLke Mk{e. 18. {kýMk sqLkku Úkíkku òÞ Au, ËwrLkÞk Lkðe Úkíke òÞ Au ?
÷E sELku - MktçktÄf ¼qíkf]Ëtík Úkíkku, Úkíke - ðíko{kLk f]Ëtík
d
2. rð[khíkkt Lkuºk s÷u ¼hkÞ Au. 19. ð[{kt Ãkkt[ økk{Lkwt çkfk÷wt ¼híkwt - ¼híkwt [khuf ðkøku
1
rð[khíkkt - ðíko{kLk f]Ëtík {kfuox Þkzo ÃknkU[u Au.
44
a
3. òýu çkÄwt, íkÚkkrÃk fI fnuðkLke hò Lkrn, ¼híkwt - ¼híkwt - ðíko{kLk f]Ëtík
fnuðkLke - Mkk{kLÞ f]Ëtík / rðæÞÚko f]Ëtík 20. yk{uÞ yk¾e ®sËøke fktE fk{ fhu÷wt Lkrn.
61
c
4. LkSf ykt¾u Lkeh¾u ÚkLkkhLku. fhu÷wt - ¼qíkf]Ëtík
ÄLkkhLku - ¼rð»Þf]Ëtík 21. hkík ÃkzeLku þuheLke [khÃkkt[ çkkÞwt Akufhk ð¤økkzeLku
09
A
5. Ãkqheyku ðýíkkt ðýíkkt {U fÌkwt. fkLkkLke ¾zfe{kt økR yuÞ zkunk xefe-xefeLku òuE
ðýíkkt ðýíkkt - ðíko{kLk f]Ëtík hÌkk.
98
ð¤økkzeLku, xefe xefeLku - MktçktÄf ¼qíkf]Ëtík

A
6. nwt sûkýe {kíkkLkk ËþoLk fhðk ykðwt.

fhðk - nuíðÚko f]Ëtík 22. røk÷ku hkík Ãkzâu øksðwt Xk÷ððk {ktzâku.
.:8
Ãkzâu - ¼qíkf]Ëtík, Xk÷ððk - nuíðÚko f]Ëtík

TH
7. fefku Q¼ku ÚkÞku Lku hzðk ÷køÞku.

hzðk - nuíðÚko f]Ëtík 23. LkMkeçk Ëkuzíkwt hnu Auíkku ðx Ãkzíkku hnu Au.
8. {U çkÄwt ðk¤eLku MkkV fÞwO. Ëkuzíkwt, Ãkzíkwt - ðíko{kLk f]Ëtík
Mo
ðk¤eLku - MktçktÄf ¼qíkf]Ëtík 24. zkunku Lkkík{kt ÃkwAkðk {ktzâku.

AS
9. ð¤e íkwt ¾kðkLkwt {kuf÷Lkkh fkuý ? ÃkwAkðk - nuíðÚko f]Ëtík

¾kðkLkwt - rðæÞÚko f]Ëtík 25. ÷¾ðwt - ðkt[ðwt yu ftE fu¤ðýe LkÚke.
{kuf÷Lkkh - ¼rð»Þ f]Ëtík ÷¾ðwt - ðkt[ðwt - rðæÞÚko / Mkk{kLÞ f]Ëtík
10. yu{Lke yÄqhe ÷¾u÷e ðkhíkk Ãkh ËçkkðeLku {qfe níke. 26. ¼ýu÷e †e Mkw¾{kt økB{ík ykÃku Au.
ËçkkðeLku - MktçktÄf ¼qíkf]Ëtík ¼ýu÷e - ¼qíkf]Ëtík
11. {kíkkS yks rËðMk MkwÄe ík{Lku ¾kðkLkwt {kufÕÞwt. 27. †e hMkkuzk MktçktÄe fk{{kt økwtÚkkÞu÷e nkuÞ Au.
¾kðkLkwt - rðæÞÚko f]Ëtík økwtÚkkÞu÷e - ¼qíkf]Ëtík
12. ykÃkýu {Ëkuoyu íkku ynª hnuðwt Ãkzþu. 28. xkE{ - xuçk÷ «{kýu [k÷ðkLku nwt çktÄkÞu÷ku Awt.
hnuðwt - rðæÞÚko f]Ëtík [k÷ðkLku - nuíðÚko f]Ëtík
119
29. yu{ fnuLkkh søkík{ktÚke çkÄk Ãkhðkhe økÞk nkuÞ yu{ 42. yk hr¤Þk{ýe ÷køkíke søÞk Ãknu÷kt fux÷e øktËe
÷køku Au. níke !
fnuLkkh - ¼rð»Þ f]Ëtík ÷køkíke - ðíko{kLk f]Ëtík
30. xkE{ xuçk÷ çkLkkðLkkh ËhufLku {khe Mkq[Lkk Au. 43. yu{Lke LkSf ykðeLku Q¼k hnuíkkt. yknT÷kËf
çkLkkðLkkh - ¼rð»Þ f]Ëtík yLkw¼ðkÞ Au.
y
31. íku «{kýu ðíkoðkLkku «ÞíLk yuf fhíkkt ðÄkhu ðkh fÞkuo ykðeLku - MktçktÄf ¼qíkf]Ëtík
níkku. 44. Mðk{eSLkk Mkq[LkÚke «¼krðík ÚkÞu÷k {Lku rLkýoÞ fÞkuo
m
ðíko{kLkku - rðæÞÚko f]Ëtík Au.
32. nwt yuf fk{ fhðkLkwt {kÚku ÷ô Awt. ÚkÞu÷k - ¼qíkf]Ëtík
fhðkLkwt - rðæÞÚko f]Ëtík 45. yu{ýu ykuZu÷k WÃkð†Lke Mk÷ðxku Lke[u MktíkkÞu÷k
e
33. xkE{ xuçk÷ hkÏÞk Aíkkt yu òýu nkuÞ s Lkrn yu{ yu{Lkk nkÚk hkrºkLkk ytÄfkh{kt õÞkhuf ¾q÷íkkt Lknª
ðíkoLk hk¾ðwt. nkuÞ ?
d
hkÏÞk - ¼qíkf]Ëtík, hk¾ðwt - rðæÞÚko f]Ëtík ykuZu÷k - ¼qíkf]Ëtík, MktíkkÞu÷k - ¼qíkf]Ëtík
1
34. Ähíkeyu «økxkðu÷wt fu ykfkþu ðhMkkðu÷wt Au yk ¾q÷íkkt - ðíko{kLkf]Ëtík
44
MkkuLkwt ?
a
«økxkðu÷wt, ðhMkkðu÷wt - ¼qíkf]Ëtík
46. Ëw:¾{kt VMkkÞu÷ ÷kufku {khe ÃkkMku ykðu Au.
VMkkÞu÷ - ¼qíkf]Ëtík
61
c
35. fxkuhe suðkt hkíkk Vq÷ku, ykðLkkhk WLkk¤kLke ykøkkne 47. nwt yuf yá~Þ þÂõík yLku WíMkknÚke Q¼hkE økÞku
fhíkkt nMÞk fhu Au. níkku.
09
A
ykðLkkhk - ¼rð»Þ f]Ëtík, fhíkkt - ðíko{kLk f]Ëtík Q¼hkE - MktçktÄf ¼qíkf]Ëtík
36. yk ð]ûkku rðþk¤ þíkhts V÷f Ãkh {wfkÞu÷kt ÃÞkËkt 48. {khe ô{h «&™ku ÃkqAðk sux÷e ÚkE.
98
suðkt Au. ÃkqAðk - rðæÞÚko f]Ëtík

A
{wfkÞu÷k - ¼qíkf]Ëtík 49. íkuyku yufkË zÍLk Lkkr¤Þuh çkktÄeLku ÷E ykðíkk.

37. Vkøký{kt ð]ûkku ÃkhÚke MkqhsLku ¾híkku òuô Awt. çkktÄeLku - MktçktÄf ¼qíkf]Ëtík
.:8
TH
¾híkku - ðíko{kLk f]Ëtík 50. íkuyku fkuE MkkÚk þkuÄðkLkku «ÞíLk fhu Au.
38. çkË÷kíke ÉíkwLkwt YÃk òuðkLkwt {Lku øk{u Au. þkuÄðkLkku - nuíðÚko f]Ëtík
Mo
òuðkLkwt - Mkk{kLÞ fu rðæÞÚko f]Ëtík 51. nwt Ãký íÞkt sELku çkuMkíkku.
39. hMk¼hu÷kt Ãke¤kt {nwzk [k¾íkkt - [k¾íkkt ÚkÞu÷e yu sELku - MktçktÄf ¼qíkf]Ëtík
AS
ðkík y{LkuÞ øk{e økÞu÷e. çkuMkíkku - ðíko{kLk f]Ëtík

[k¾íkkt - [k¾íkkt - ðíko{kLk f]Ëtík 52. yk¬k yuLku h{kzíkkt - h{kzíkkt fkuf ð¾ík r¾Òk ÚkkÞ.
40. ¾q÷ðkLkwt fu ¾e÷ððkLkwt òýu ykÃkýu ¼q÷íkk sEyu h{kzíkkt h{kzíkkt - ðíko{kLk f]Ëtík
Aeyu. 53. LkkLkÃkýÚke yu M{hýkuLkwt s æÞkLk fhe fheLku íku{Lkunwt
¾q÷ððkLkwt, ¾e÷ððkLkwt - rðæÞÚko f]Ëtík Ãkku»kíkku ykÔÞku Awt.
¼q÷íkkt - ðíko{kLk f]Ëtík fhe fheLku - MktçktÄf ¼qíkf]Ëtík
41. LkðÃkÕ÷ðkuLku {{íkk¼he Lkshu rLknk¤íkk Mðk{eS 54. íku s rËðMkÚke yuýu {Lku ¼ýkððwt þY fÞwO.
MðÞt yuf çkkurÄð]ûk LkÚke ? ¼ýkððwt - rðæÞÚkof]Ëtík
rLknk¤íkk - ðíko{kLk f]Ëtík
120
55. íku{Lke MkkÚku Mðk¼krðf heíku MktçktÄ{kt ykðíkkt {Lku 67. íku{Lkkt çkÄkLkkt {w¾ Ãkh yýÄkhu÷ku ykLktË níkku.
ykðzíkwt s LkÚke. yýÄkhu÷ku - ¼qíkf]Ëtík
ykðíkkt - ðíko{kLk f]Ëtík 68. yksu [ktËku Vktx ¼heLku [ktËLke ÷kðþu.
ykðzíkwt - ðíko{kLk f]Ëtík ¼heLku - MktçktÄf ¼qíkf]Ëtík
56. y{Lku yk¾ku rËðMk íÞkt s hkufe hk¾ðkLkk «Þkuøkku 69. íku{Lkkt ð†kuLku çkghku ÷kuneÚke ¾hzkÞu÷kt níkkt.
y
Úkðk ÷køÞk. ¾hzkÞu÷kt - ¼qíkf]Ëtík
hk¾ðkLkk - rðæÞÚko f]Ëtík 70. yu ðu¤k ynª ºký-[kh rËðMk hnuðkLkku rLkÄkoh fheLku
m
Úkðk - nuíðÚko f]Ëtík s ½huÚke LkeféÞk níkk.
57. [tÃkfLkwt þheh [Mkfíkwt LkÚke. hnuðkLkku - nuíðÚko f]Ëtík
[Mkfíkwt - ðíko{kLk f]Ëtík fheLku - MktçktÄf ¼qíkf]Ëtík
e
58. EÂLËhkLkku hzðkLkku yðks Mkt¼¤kÞ Au. 71. LkkLkÃký{kt økwshkík ykððwt - sðwt [k÷íkwt hÌkwt.
hzðkLkku - rðæÞÚko f]Ëtík ykððwt - sðwt - rðæÞÚko f]Ëtík
d
59. EÂLËhk çkksw{kt fnuðk «{kýu økkuXðkÞ Au. [k÷íkwt - ðíko{kLk f]Ëtík
1
fnuðk - nuíðÚko f]Ëtík 72. yksu íku L kk ¼eíkhLkw t Mk{Mík y{] í k A÷fkE -
44
Au.
a
60. [tÃkfu {urxÙfLke Ãkheûkk ÃkkMk fhu÷e íÞkhu Ãkzkðu÷ku Vkuxku A÷fkELku çknkh ykðe hÌkwt Au.
A÷fkE - A÷fkELku - MktçktÄf ¼qíkf]Ëtík
61
c
Ãkzkðu÷ku - ¼qíkf]Ëtík 73. {kuíke ÃkqtAze n÷kðíke - n÷kðíke Mkk{e ykðe.
61. AøkLk Lke[u çkuMkeLku [tÃkfLku ÃkøkÚke Ÿ[fðkLkku «ÞkMk n÷kðíke n÷kðíke - ðíko{kLk f]Ëtík
09
A
fhu Au. 74. {kíkkS yks rËðMk MkwÄe ík{Lku ¾kðkLkwt {kufÕÞwt íku
Ÿ[fðkLkku - nuíðÚkof]Ëtík, Mkk{wt íkku swyku.
98
çkuMkeLku - MktçktÄf ¼qíkf]Ëtík {kufÕÞwt - ¼qíkf]Ëtík

A
62. ¼kEyu Ãký yuLku õÞkt stÃkeLku çkuMkðk ËeÄku ? 75. Mkkt¼¤Lkkh fkuE níkwt s LkrnLku !
.:8
stÃkeLku - MktçktÄf ¼qíkf]Ëtík Mkkt¼¤Lkkh - ¼rð»Þ f]Ëtík

TH
çkuMkðk - nuíðÚko f]Ëtík 76. íku ¾kíkkt ¾kíkkt çknkh ykÔÞku.

63. ½ýu ð»kuo ËçkkE hnu÷kt nuíkku QAéÞk. ¾kíkkt ¾kíkkt - ðíko{kLk f]Ëtík
Mo
ËçkkE - MktçktÄf ¼qíkf]Ëtík 77. çkk¤Ãký{kt ÚkÞu÷ku yk yLkw¼ð nwt fËe ¼q÷eþ Lknª.
hnu÷kt - ¼qíkf]Ëtík
AS
ÚkÞu÷ku - ¼qíkf]Ëtík
64. íku Mk{qnLke ÃkkA¤ íki÷ÃkhksLkku nkÚke Ëkuzíkku ykðíkku 78. {Lku WÃkËuþ ykÃkLkkh íkwt fkuý ?
Ëu¾kÞku. ykÃkLkkh - ¼rð»Þf]Ëtík
Ëkuzíkku, ykðíkku - ðíko{kLkf]Ëtík 79. ‘nhk{¾kuh’ fne {khðk síke níke íÞkt ‘[tze fkuÃk Lk
65. íkuLku çknkh Lk Ãkzðk ËuðkLke íkuLku xuð Ãkze LkÚke. fhku’ fne {Lku yxfkðe.
Ãkzðk - nuíðÚko f]Ëtík {khðk - nuíðÚko f]Ëtík
ËuðkLke - rðæÞÚko f]Ëtík fne - MktçktÄf ¼qíkf]Ëtík
66. çkkhe{kt nMkíkkt, fqËíkkt {òf fhíkkt LkhLkkheyku Ëu¾kðk 80. yu {Vík{kt ¾kíkk LkÚke.
÷køÞkt. ¾kíkk - ðíko{kLk f]Ëtík
nMkíkkt, fqËíkkt, fhíkkt - ðíko{kLk f]Ëtík
121
81. nwt ykhk{¾whþe ÃkhÚke Ãkzíkkt - Ãkzíkkt çkåÞku. 85. sûkýe íkku hkºku s{íkkt LkÚke.
Ãkzíkkt - Ãkzíkkt - ðíko{kLk f]Ëtík s{íkkt - ðíko{kLkf]Ëtík
82. ÚkÞwt, Lk ÚkÞwt ÚkLkkh LkÚke. 86. fkuEÃký Mk{MÞk Wfu÷ðe nkuÞ íkku nwt íkiÞkh Awt.
ÚkLkkh - ¼rð»Þ f]Ëtík Wfu÷ðe - rðæÞÚko f]Ëtík
83. þuX LkkufhLku yðkh Lkðkh {khíkk. 87. {Lku ÃkkAk ð¤eLku òuðkLkwt {Lk Lk ÚkÞwt.
y
{khíkk - ðíko{kLk f]Ëtík òuðkLkwt - rðæÞÚko f]Ëtík
84. øk{íkwt økeík Mkkt¼¤ðk íku çkuMke hÌkku.
m
øk{íkwt - ðíko{kLk f]Ëtík
d e
1
44
a
61
c
09
A
98
A
.:8
TH
Mo
AS
122
«uhf / ¼kðu ðkõÞ

• «uhf ðkõÞ h[Lkk (3) {eLkw nk÷hzwt økkÞ Au. (3) {eLkw nk÷hzwt
r¢ÞkÃkË{kt ßÞkhu r¢Þk fhkððkLkku, «uhðkLkku yÚko nkuÞ økðzkðu Au.
íÞkhu ðkõÞh[Lkk «uhf çkLku Au. • yuf ð¾ík su «uhfYÃk íkiÞkh ÚkÞwt íkuLku VheÚke çkeòu
y
Ëk.ík. «uhf «íÞÞ ÷økkze yux÷u fu ÃkwLk: çkeòu «íÞÞ ÷økkze
«uhfLkwt Ãký «uhfYÃk çkLkkððk{kt ykðu íkuLku ÃkwLk:«uhf
MkkËe h[Lkk «uhf h[Lkk
m
yÚkðk íkku rîíkeÞ «uhf íkhefu yku¤¾ðk{kt ykðu Au.
nkÚke [k÷u Au. {nkðík nkÚkeLku [÷kðu Au.
Ëk.ík.
{U yuLku ÃkwMíkf ykÃÞwt {U yuLku ÃkwMíkf yÃkkÔÞwt.
MkkËe ðkõÞ h[Lkk «uhf h[Lkk ÃkwLk:«uhf h[Lkk
• MkkËk ðkõÞ ÃkhÚke «uhf ðkõÞ h[Lkk çkLkkððk {kxu...
e
h{ h{kz h{kzkð
1. ÄkíkwLkwt «uhfYÃk {qfeLku íkÚkk «urhík fíkko W{uheLku ÚkkÞ. ykÃk yÃkkð yÃkkðzkð
d
2. {q¤ fíkkoLku «urhík çkLkkðeLku ÚkkÞ. ÷¾ ÷¾kð ÷¾kðzkð
1
• æÞkLk{kt hk¾ðkLke çkkçkíkku Ëkuz Ëkuzkð Ëkuzkðzkð
44
(1)
a
«uhf ðkõÞ çkLkkðíkkt {q¤ ÄkíkwLku ‘ykð’, ‘yð’,
‘hkð’, ‘zkð’, ‘ykz’, ‘ðkz’, ‘yuz’, ‘yku¤’ «íÞÞku
Ãkz
[k÷
Ãkzkð
[÷kð
Ãkzkðzkð
[÷kðzkð
61
÷køkeLku «uhf Äkíkwyku çkLku Au.
c
¾Mk ¾Mkuz ¾Mkuzkð
Ëk.ík.
ÃkqA ÃkwAkð ÃkwAkðzkð
09
A
[k÷ [÷kðu (‘ykð’ «íÞÞ)
• ÃkwLk: «uhf ðkõÞh[Lkk{kt yuf ÔÞÂõík, çkeS ÔÞÂõík
Ähk Ähkð (‘ykð’ «íÞÞ)
îkhk ºkeS ÔÞÂõíkLku r¢Þk fhðkLke «uhýk ykÃku Au.
[k¾ [¾kz (‘ykz’ «íÞÞ)
98
Ëk.ík. nwt h{k îkhk {kurnLke ÃkkMku fk{ fhkðwt Awt.

A
¾Mk ¾Mkuz (‘yuz’ «íÞÞ)

• ÞkË hk¾ku
nª[ nª[ku¤ (‘yku¤’ «íÞÞ)
.:8
ÃkwLk: «uhf {kxu fkuE Lkðk «íÞÞku ÷økkzðk{kt ykðíkk

TH
¾kÞ ¾ðzkðu (‘ykð’ «íÞÞ) LkÚke. yuLkk yu s «íÞÞku yu{kt «ÞkuòÞ Au. Ãký þhík
ð½ ð½kh (‘ykh’ «íÞÞ) yux÷e fu yufLkku yuf «íÞÞ Vheðkh ðÃkhkíkku LkÚke.
Mo
(2) «uhf ðkõÞ h[LkkLkk fíkkoLku MÚkkLku «uhffíkko nkuÞ Au (1) òu «uhf{kt ‘ykð’ «íÞÞ nkuÞ íkku ÃkwLk: «uhf{kt
yLku «urhíkfíkko ‘ÃkkMku’ Lkk{Þkuøke fu ‘Lku’ yLkwøk MkkÚku VheÚke yu Lk ykðu Ãký ‘zkð’ yuðku «íÞÞ ykðu. òu
AS
ykðu Au. «uhf{kt ‘ykz’ «íÞÞ «ÞkuòÞku nkuÞ íkku íÞkt ÃkAe
{q¤ ðkõÞ h[Lkk : {eLkk Ãkqò fhu Au. ‘ykð’ suðku «íÞÞ ykðu.
«uhf ðkõÞh[Lkk : Ëk.ík.
çkk {eLkk ÃkkMku Ãkqò fhkðu Au. Ëkuz - Ëkuzkð - Ëkuzkðzkð (ykð, zkð)
«uhf fíkko «urhík Lkk{Þkuøke ykð «íÞÞ h{ - h{kz - h{kzkÞ (ykz, ykð)
Ëk.ík. (2) WÃkhkuõík WËknhý ÃkhÚke ÏÞk÷ ykðþu fu MkkËe
MkkËe ðkõÞh[Lkk «uhf ðkõÞh[Lkk h[Lkk ÃkhÚke «uhfh[Lkk yLku «uhfh[Lkk ÃkhÚke
(1) rþûkf ÷¾u Au. (1) rþûkf ÷¾kðu Au. ÃkwLk:«uhf h[Lkk çkLkkððk fux÷efðkh «íÞÞ ÷køkíkk
Ãknu÷kt r¢ÞkÃkËLkk ðýkuo{kt fux÷kf ykËuþ{q÷f yLku
(2) heLfw Ëkuzu Au. (2) heLfw Ëkuzkðu Au.
MktrÄ{q÷f VuhVkh ÚkkÞ Au.
123
Ëk.ík. (12) rþûkf ÷¾u Au.

‘y’ Lkku ‘yk’ = Ãkz - Ãkkz «uhf ðkõÞ - rþûkf rðãkÚkeoykuLku ÷¾kðu Au.
‘y’ Lkku ‘yu’ = ¼¤ - ¼u¤ð ÃkwLk:«uhf ðkõÞ - rþûkf {kunLk ÃkkMku rðãkÚkeoykuLku
‘y’ Lkku ‘yku’ = Z¤ - Zku¤ ÷¾kðzkðu Au.
‘Q’ Lkku ‘yku’ = Vq÷ - Vku÷ (13) {U nkÚk{kt Äkufýwt ÷eÄwt
y
‘E’ Lkku ‘yk’ = Ãke - Ãkk «uhf ðkõÞ - {U nkÚk{kt Äkufýwt ÷uðhkÔÞwt.
• Lke[uLkk{ktÚke õÞwt ðkõÞ «uhf ðkõÞ Au íku ÃkwLk:«uhf ðkõÞ - {U Ãkrík ÃkkMku nkÚk{kt Äkufýwt ÷uðzkÔÞwt.
m
sýkðku. (14) çkÄk {nkÃkwhw»kku xkE{xuçk÷ hk¾íkk.
(1) {nkhks hMkkuE ÃkehMku Au. «uhf ðkõÞ - çkÄk {nkÃkwhw»kku xkE{xuçk÷ h¾kðíkk.
«uhf ðkõÞ - {nkhks hMkkuE rÃkhMkkðu Au. ÃkwLk:«uhf ðkõÞ - çkÄk {nkÃkwhw»kku yu{Lkk ytøkík
e
Ãkw L k:«u h f ðkõÞ - þu X {nkhks îkhk hMkku E ÔÞÂõík ÃkkMku xkE{xuçk÷ h¾kðzkðíkk.
rÃkhMkkðhkðu Au. (15) çkeòLku fuË fhðk yuf {Lkw»Þ Mkktf¤ ½zíkku níkku.
d
(2) rþûkfu ÃkqAâwt. «uhf ðkõÞ - çkeòLku fuË fhðk yuf {Lkw»Þ Mkktf¤
1
«uhf ðkõÞ - rþûkfu ÃkqAkÔÞwt.
44
½zkðíkku níkku.
a
ÃkwLk:«uhf ðkõÞ - yk[kÞuo rþûkf îkhk ÃkwAkðhkÔÞwt. ÃkwLk:«uhf ðkõÞ - çkeòLku fuË fhðk yuf {Lkw»Þ {sqh
(3) hÂ~{yu rLkhktíku çkuMkðkLkwt Au. ÃkkMku Mkktf¤ ½zkðzkðíkku níkku.
61
c
«uhf ðkõÞ - hÂ~{yu rLkhktíku çkuMkkzðkLkwt Au. (16) yuðku nwf{ yu{ýu fkZâku.
09
(4) fk{ðk¤e fÃkzkt Äwyu Au. «uhf ðkõÞ - yuðku nwf{ yu{ýu fZkÔÞku.
A
«uhf ðkõÞ - þuXkýe fk{ðk¤e ÃkkMku fÃkzkt Äkuðzkðu Au. ÃkwLk:«uhf ðkõÞ - yuðku nwf{ yu{ýu LÞkÞkÄeþ îkhk
(5) hkus Mkktsu {trËh{kt þt¾ ðkøku Au. fZkðzkÔÞku.
98
A
«uhf ðkõÞ - íku hkus Mkktsu {trËh{kt þt¾ ðøkzkðu Au. (17) ¾uzqíkku yu {nwzk fu {ÄwÃkw»ÃkkuLku ðeýe ÷u Au.
(6) hktÄwt Ãký nwt. «uhf ðkõÞ - ¾uzqíkku yu {nwzk fu {ÄwÃkw»ÃkkuLku ðeýkðe
.:8
TH
«uhf ðkõÞ - htÄkðwt Ãký nwt. ÷u Au.

(7) nwt ¼kíkwt fhíke níke. ÃkwLk:«uhf ðkõÞ - ¾uzqíkku yu {nwzk fu {ÄwÃkw»ÃkkuLku {swhku
«uhf ðkõÞ - nwt ¼kíkwt fhkðíke níke. îkhk ðeýkðzkðe ÷u Au.
Mo
(8) {U çkÄwt ðk¤eLku MkkV fÞwO. (18) Mðk{eSyu {trËh{kt ð]ûkku yLku hkuÃkk ðkÔÞk.
AS
«uhf ðkõÞ - {U çkÄwt ðk¤eLku MkkV fhkÔÞwt. «uhf ðkõÞ - Mðk{eSyu {trËh{kt ð]ûkku yLku hkuÃkk
(9) {U fÃkzkt ÃknuÞkO. ððzkÔÞk.
«uhf ðkõÞ - {U fÃkzkt ÃknuhkÔÞk. (19) Mðk{eSLkk Mkq[LkÚke «¼krðík ÚkÞu÷k {Lku rLkýoÞ fÞkuo Au.
(10) þk†fkhkuyu Ãkwhw»k {kxu fþwt ÷ÏÞwt LkÚke. «uhf ðkõÞ - Mðk{eSLkk Mkq[LkÚke «¼krðík ÚkÞu÷k
«uhf ðkõÞ - þk†fkhkuyu Ãkwhw»k {kxu fþwt ÷ÏÞwt LkÚke. {Lku rLkýoÞ fhkÔÞku Au.
ÃkwLk:«uhf ðkõÞ - þk†fkhkuyu xefkfkhku ÃkkMku Ãkwhw»k (20) LkkLkk LkkLkk AkufhkykuLku fþkf fk{Lkk rLkr{¥ku ÃkiMkk
{kxu fþwt ÷¾kðzkÔÞwt LkÚke. ðnU[e hÌkk níkk.
(11) {U ÃkehMÞwt. «uhf ðkõÞ - LkkLkk LkkLkk AkufhkykuLku fþkf fk{Lkk
rLkr{¥ku ÃkiMkk ðnU[kðkE hÌkk níkk.
«uhf ðkõÞ - {U he{kLku ÃkehMkkÔÞwt.
124
(21) yuf ÃkqðosLku rçkúrxþhkuyu ‘çknkËwh’Lkku RÕfkçk Ãký (32) {nkhksu íkhík s ¼kýwt íkiÞkh fÞwO.
ykÃÞku níkku. «uhf ðkõÞ - {nkhksu íkhík s ¼kýwt íkiÞkh fhkÔÞwt.
«uhf ðkõÞ - yuf ÃkqðosLku rçkúrxþhkuyu çknkËwhLkku (33) Ëhuf fk{ y{wf rLkÞík Mk{Þu s fhðwt.
RÕfkçk Ãký yÃkkÔÞku níkku. «uhf ðkõÞ - Ëhuf fk{ y{wf rLkÞík Mk{Þu s fhkððwt.
(22) íku{ýu ÃkkuíkkLkk nkÚku ¼kusLk ÃkehMÞwt.
(34) {U xkE{xuçk÷ çkLkkÔÞwt.
«uhf ðkõÞ - íku{ýu ÃkkuíkkLkk nkÚku ¼kusLk rÃkhMkkÔÞwt.
y
«uhf ðkõÞ - {U xkE{xuçk÷ çkLkkðhkÔÞwt.
(23) íÞkhÃkAe s íkuyku LkkMíkku fhíkk.
(35) xkE{xuçk÷ çkLkkððkLkk «Þkuøkku ÷ktçkk fk¤ MkwÄe {U
m
«uhf ðkõÞ - íÞkhÃkAe s íku{Lku LkkMíkku fhkðkíkku. fÞkO.
(24) íkuyku {khe ÃkkMku fu¤Lkwt ÃkktËzwt {qfíkkt. ÃkwLk:«uhf ðkõÞ - xkE{xuçk÷ çkLkkððkLkk «Þkuøkku
«uhf ðkõÞ - íkuyku {khe ÃkkMku fu¤Lkwt ÃkktËzwt {wfkðíkk. ÷ktçkk fk¤ MkwÄe {U fhkÔÞk.
e
(25) íku{ýu ÃkkuíkkLkk yuf MktçktÄe s÷k÷wÆeLkLke {ËËÚke (36) yíÞkhu ykÃkýu {kiLk hk¾ðkLkwt níkwt.
ËrhÞkfktXu fk{ þY fÞwO.
«uhf ðkõÞ - yíÞkhu ykÃkýu {kiLk h¾kððkLkwt níkwt.
d
«uhf ðkõÞ - íku{ýu ÃkkuíkkLkk yuf MktçktÄe s÷k÷wÆeLkLke
(37) hÂ~{yu ÃkkuÚke Ãkuxe{kt {qfe ËeÄe.
{ËËÚke ËrhÞkfktXu fk{ þY fhkÔÞwt.
1
«uhf ðkõÞ - hÂ~{yu ÃkkuÚke Ãkuxe{kt {qfkðe ËeÄe.
44
(26) [fw ykux÷k WÃkh ËVíkh {qfu Au.
a
«uhf ðkõÞ - [fw ykux÷k WÃkh ËVíkh {wfkðu Au.
(38) zkunkyu ¾zfe W½kze.
«uhf ðkõÞ - zkunkyu ¾zfe W½zkðe.
61
ÃkwLk:«uhf ðkõÞ - [fw RÂLËhk ÃkkMku ykux÷k WÃkh
c
ËVíkh {wfkðzkðu Au. (39) Mðk{e rððufkLktËSLke ÃkeX ÃkkA¤Lkk yuf çkktfzu
çkuMkeLku ykht¼ fhe hÌkku Awt.
09
(27) [fw fÃkzkt yLku ðk¤ rLk[kuðu Au.
A
«uhf ðkõÞ - [fw fÃkzkt yLku ðk¤ rLk[kuðkðu Au. «uhf ðkõÞ - Mðk{e rððufkLktËSLke ÃkeX ÃkkA¤Lkk
yuf çkktfzu çkuMkeLku ykht¼ fhkðe hÌkku Awt.
ÃkwLk:«uhf ðkõÞ - [fw {B{e ÃkkMku fÃkzkt yLku ðk¤
98
rLk[kuðzkðu Au. (40) y{khe nkshe{kt s rþûkfLku fzf Mkq[Lkk ykÃke.

A
(28) EÂLËhk {kÚkkLkku Auzku Mkh¾ku fhu Au. «uhf ðkõÞ - y{khe nkshe{kt s rþûkfLku fzf
Mkq[Lkk yÃkkE.
.:8
«uhf ðkõÞ - EÂLËhk {kÚkkLkku Auzku Mkh¾ku fhkðu Au.

TH
ÃkwLk:«uhf ðkõÞ - EÂLËhk {kÚkkLkku Auzku [fw ÃkkMku ÃkwLk:«uhf ðkõÞ - y{khe nkshe{kt s nuz{kMíkh
Mkh¾ku fhkðzkðu Au. îkhk rþûkfLku fzf Mkq[Lkk yÃkkðzkðe.
Mo
(29) ytøkúuS AkÃkkðk¤kyu Vx [uf ykÃke ËeÄku. (41) íku{Lkk nkÚk ÃkeX ÃkkA¤ çkktÄu÷k níkk.
«uhf ðkõÞ - ytøkúuS AkÃkkðk¤kyu Vx [uf yÃkkðe «uhf ðkõÞ - íku{Lkk nkÚk ÃkeX ÃkkA¤ çktÄkðu÷k níkk.
AS
ËeÄku. (42) yk økeíku íkku {Lku {khwt çk[Ãký ÃkkAwt ykÃke ËeÄwt.
ÃkwLk:«uhf ðkõÞ - ytøkúuS AkÃkkðk¤kyu {uLkush ÃkkMku «uhf ðkõÞ - yk økeíku íkku {Lku {khwt çk[Ãký ÃkkAwt
Vx [uf yÃkkðzkðe ËeÄku. yÃkkðe ËeÄwt.
(30) EÂLËhk ðk¤ økqtÚku Au. (43) ~Þk{÷k÷ íkku W½kzk Ãkøku s [k÷þu.
«uhf ðkõÞ - EÂLËhk ðk¤ økqtÚkkðu Au. «uhf ðkõÞ - ~Þk{÷k÷ íkku W½kzk Ãkøku s [÷kðþu.
ÃkwLk:«uhf ðkõÞ - EÂLËhk [fw ÃkkMku ðk¤ økqÚt kkðzkðu Au.
(31) su Ëe’Lkðhku ËeLkkLkkÚk’ íku Ëe {nkhksLku ½zâku nþu.
«uhf ðkõÞ - su Ëe’Lkðhku ËeLkkLkkÚk’ íku Ëe {nkhksLku
½zkÔÞku nþu.
125
(3) nwt Lk çkkuÕÞku íku Lk s çkkuÕÞku.

¼kðu ðkõÞ h[Lkk ¼kðu ðkõÞ - {khkÚke Lk çkku÷kÞwt íku Lk s çkku÷kÞwt.
• r¢ÞkÃkËLkku WÃkÞkuøk fíkorh yLku f{orý h[Lkk{kt Lk (4) íkkhku çkkÃk Ãkkuf {qfeLku hwyu Au.
ÚkÞku nkuÞ íÞkhu ¼kðuðkõÞ ÚkkÞ Au. fíkkoLke rð¼Âõík
¼kðu ðkõÞ - íkkhk çkkÃkÚke Ãkkuf {qfeLku hzkÞ Au.
f{orý «Þkuøk «{kýu nkuÞ Au. ynª yf{of r¢ÞkÃkË
(5) [fw Lke[u çkuMke òÞ Au.
(ðkõÞ{kt f{o nkuíkwt LkÚke) ðÃkhkÞwt Au. yu{kt r¢ÞkLkk
y
¼kðLke «ÄkLkíkk nkuÞ Au. ¼kðu ðkõÞ - [fwÚke Lke[u çkuMke sðkÞ Au.
Ëk.ík. (1) {kunLkÚke ¾ðkÞ Au. (2) {eLkkÚke ÷¾kÞwt. (6) nwt íkku ÚkÚkhe økE.
m
• æÞkLk hk¾ku ¼kðu ðkõÞ - {khkÚke íkku ÚkÚkhe sðkÞwt.
¼kðu ðkõÞh[Lkk{kt f{o hnuíkwt LkÚke yLku fíkkoLku Úke, (7) ËkËkS nMke Ãkzu Au.
ðzu, îkhk ÃkËku ÷køku Au. ¼kðu ðkõÞ - ËkËkSÚke nMke ÃkzkÞ Au.
e
(1) yux÷k{kt sûkýe ykðe økE. (fíkorh) (8) EÂLËhk yuf ûký yxfe òÞ Au.
yux÷k{kt sûkýeÚke ykðe sðkÞwt. (¼kðu) ¼kðu ðkõÞ - EÂLËhkÚke yuf ûký yxfe sðkÞ Au.
d
(2) fkuþk hze Ãkze. (fíkorh) (9) nwt rLk®ùík ÚkE økÞku.
1
44
fkuþk îkhk hze ÃkzkÞwt. (¼kðu) ¼kðu ðkõÞ - {khkÚke rLkrùík ÚkE sðkÞwt.
•
a
¼kðu ðkõÞh[LkkLkk WËknhýku (10) {khk rÃkíkk©e ð¤e hkuíkk nþu ?
61 ¼kðu ðkõÞ - {khk rÃkíkk©eÚke ð¤e hkuðkíkwt nþu ?

c
(1) nwt íkhík s òuE Lk þõÞku.
¼kðu ðkõÞ - {khkÚke íkhík s òuE Lk þfkÞwt.
09
A
(2) íkuyku çknw çkku÷íkk Lkrn.
¼kðu ðkõÞ - íku{LkkÚke çknw çkku÷kíkwt Lkrn.
98
A
.:8
TH
Mo
AS
126
fíkorh / f{orý ðkõÞ

• fíkorh ðkõÞh[Lkk (2) íkwt yk fk{ fheþ Lkrn.
(3) y{u hze Ãkzâk.
r¢ÞkÃkËLkku WÃkÞkuøk fíkkoLku yLkw÷ûkeLku fhðk{kt ykðu
(4) ík{u [kuhe Lk fhku.
y
íÞkhu fíkorh ðkõÞh[Lkk fnuðkÞ. fíkkoLkk Ãkwhw»k, ®÷øk
yLku ð[Lk{kt su { su { Vu h Vkh ÚkkÞ íku { íku { • fíkorh ðkõÞh[LkkLkk WËknhýku
m
r¢ÞkÃkËLkk YÃk{kt Ãký VuhVkh ÚkkÞ Au. ynª fíkko 1. ykÃkýkÚke Lk [÷kÞ íkku ÷kufku nMku Au.
Lkk{kÚkuo Ãknu÷e rð¼Âõík{kt nkuÞ Au. fíkorh : ykÃkýu Lk [k÷eyu íkku ÷kufku nMku Au.
Ëk.ík. 2. 1888{kt rðõxku r hÞk xŠ{LkMkLkw t Ãkkfw t Mxu þ Lk
e
nwt ¼ýwt Awt. íku ¼ýu Au. (fíkkoLkk Ãkwhw»k «{kýu VuhVkh) çktÄkðkÞwt níkwt.
íku s{íkku níkku. {eLkwt s{íke níke. (fíkkoLkk ®÷øk «{kýu fíkorh - 1888{kt rðõxkurhÞk xŠ{LkMkLkwt Ãkkfwt MxuþLk
d
VuhVkh) çkktæÞwt níkwt.
1
r«Þtf yLku {Þtf y{urhfk sðkLkk Au. (fíkkoLkk ð[Lk 3. {wtçkEÚke ÷¾u÷wt ÃkkuMxfkzo yu{Lkk rÃkíkkÚke ðt[kÞwt níkwt.
44
«{kýu VuhVkh)
•
a
ÞkË hk¾ku
fíkorh - {wtçkEÚke ÷¾u÷wt ÃkkuMxfkzo yu{Lkk rÃkíkkyu
ðktåÞwt níkwt.
61
c
(1) fíkko MkkÚku òuzkÞu÷k ‘Úke’, ‘ðzu’, ‘îkhk’, ‘íkhVÚke’ suðk 4. {ËkheÚke çkeLk ðøkkzkÞ.
«íÞÞ fu Lkk{Þkuøke fkZe Lkk¾ðkÚke fíkorh ðkõÞh[Lkk fíkorh - {Ëkhe çkeLk ðøkkzu.
09
çkLku Au.
A
5. yu{LkkÚke «ð]¥k SðLk Mktfu÷e ÷uðkÞwt.
f{orý ðkõÞ : fíkorh - yu{ýu «ð]¥k SðLk Mktfu÷e ÷eÄwt.
(1) ËkËkÚke QXkíkwt LkÚke.
98
6. EïhÚke ÃkkÃkLke Mkò fhkíke níke.

A
(2) {uLkush íkhVÚke rðãkÚkeoykuLku RLkk{ yÃkkÞk. fíkorh - Eïh ÃkkÃkLke Mkò fhíkku níkku.
fíkorh ðkõÞ : 7. røk÷kÚke nzV çkuXk ÚkE sðkÞwt.
.:8
TH
(1) ËkËk QXíkk LkÚke. fíkorh - røk÷ku nzV çkuXku ÚkÞku.

(2) {uLkushu rðãkÚkeoykuLku ELkk{ ykÃÞk. 8. {khkÚke xkE{xuçk÷ çkLkkðkÞwt.
(2) {Lku, {khkÚke, Lku søÞkyu nwt, {U,
Mo
fíkorh - {U xkE{xuçk÷ çkLkkÔÞwt.

íkkhkÚke Lku çkË÷u ‘íkwt’ 9. {rýçkkÚke ðå[u ykðe sðkÞwt.
AS
y{khkÚke Lku MÚkkLku y{u fíkorh - {rýçkk ðå[u ykðe økÞkt.

ík{khkÚke Lku MÚkkLku ‘ík{u’ {qfðkÚke fíkorhðkõÞ çkLkþu. 10. {khkÚke rðþk¤ Þkºkk¤wykuLkk Mk{qnLku òuðkíkku.
f{orý ðkõÞ : fíkorh - nwt rðþk¤ Þkºkk¤wykuLkk Mk{qnLku òuíkku.
(1) {khkÚke Ãkheûkk yÃkkE Lkrn. 11. {khkÚke ytËh sðkÞwt.
(2) íkkhkÚke yk fk{ fhkþu Lkrn. fíkorh - nwt ytËh økÞku.
(3) y{khkÚke hze ÃkzkÞwt. 12. {khkÚke yk{ Lkrn SðkÞ.
(4) ík{khkÚke [kuhe Lk fhkÞ. fíkorh - nwt yk{ Lkrn Sðe þfwt.
fíkorh ðkõÞ : 13. {khkÚke hnuðkÞwt Lkrn.
(1) {U Ãkheûkk ykÃke Lkrn. fíkorh - nwt hne þfe Lk®n.
127
14. {wts ðzu yuf Mkðoøkúkne Lksh rð÷kMk Ãkh Lkt¾kE. 4. zkuMkk xe.ðe.Lku xefexefeLku òuE hÌkk.
fíkorh - {wtsu yuf Mkðoøkúkne Lksh rð÷kMk Ãkh Lkk¾e. f{orý - zkuMkkÚke xe.ðe.Lku xefexefeLku òuE hnuðkÞwt.
5. {wts Äe{u Äe{u {nu÷Lkk Lke[÷k [kuøkkLk Ãkh ykÔÞku.
f{orý ðkõÞ h[Lkk f{orý - {wtsÚke yuf Mkðoøkúkne Lksh rð÷kMk Ãkh
Lkt¾kE.
r¢ÞkÃkËLkku WÃkÞkuøk f{oLku yLkw÷ûkeLku fhðk{kt ykðu íÞkhu
y
6. {wtsu yuf Mkðoøkúkne Lksh rð÷kMk Ãkh Lkkt¾e.
f{orý ðkõÞh[Lkk çkLku Au. f{oLkk ®÷øk yLku ð[Lk «{kýu
r¢ÞkÃkË{kt VuhVkh ÚkkÞ Au. yk «Þkuøk{kt fíkko ºkeS, [kuÚke fu f{orý - {wtsÚke yuf Mkðoøkúkne Lksh rð÷kMk Ãkh
m
Ãkkt[{e rð¼Âõík{kt nkuÞ Au. Lkt¾kE.
Ëk.ík. 7. {wtsu Ÿ[wt òuÞwt.
(1) {khkÚke Ãkw M íkf ðt [ kÞ Au . (fíkko Ãkkt [ {e f{orý - {wtsÚke Ÿ[wt òuðkÞwt.
e
rð¼Âõík{kt Au.) 8. {U {khe Lkkuxçkwf{kt ÷ÏÞwt.
(2) hkÄk ðzu ÃkwMíkf yÃkkÞwt Lkrn. (fíkko ºkeS f{orý - {khkÚke {khe Lkkuxçkwf{kt ÷¾kÞwt.
d
rð¼Âõík{kt Au.) 9. nwt þiþðLke M{]rík{kt ¾kuðkE økÞku.
1
(3) E÷kÚke fkÔÞku ðt[kÞkt. (fíkko Ãkkt[{e rð¼Âõík{kt f{orý - {khkÚke þiþðLke M{]rík{kt ¾kuðkE sðkÞwt.
44
•
Au.)
ÞkË hk¾ku
a
fíkorh - f{orýLkk yøkíÞLkk ðkõÞku
61
c
1. fíkko økkiý nkuÞ Au Lku ðkõÞ{kt f{oLke s «ÄkLkíkk nkuÞ
1. fkþe{kÚke fkçkhe ÃkkA¤ ËkuzkÞwt. ¼kðu ðkõÞ
Au. Mkf{of r¢ÞkÃkËðk¤e (yu{kt f{o nkuÞ s) h[Lkk
09
A
nkuÞ. 2. ËwÞkuoÄLku f]íkð{ko ÃkkMku fð[ fÃkkÔÞwt. «uhf ðkõÞ
Ëk.ík. rÃkLk÷Úke Ãkkt[ YrÃkÞk{kt ÃkuLk ¾heËkE. 3. «¼kþtfhu ðkíkko þY fhe. fíkorh ðkõÞ
4. {LkwÚke Íx Ëkuhku ÃkhkuðkÞ Au. f{orý ðkõÞ
98
2. fíkko MkkÚku Úke, ðzu, îkhk, íkhVÚke suðk «íÞÞku fu

A
Lkk{Þkuøke ykðíkkt f{orý ðkõÞh[Lkk çkLku. 5. {LkwÚke Íx Ëkuhku ÃkhkuðkÞ Au. f{orý ðkõÞ
Ëk.ík. fíkorh ðkõÞ : 6. «¼kþtfhu ðkíkko þY fhe. fíkorh ðkõÞ
.:8
TH
(1) rðÃkw÷u çkÄk «ÞíLkku fÞko. 7. Akufhktykuyu økwshkíkeLkk rþûkf ÃkkMku ðkíkko fnuðzkðe.
(2) {kunLku [kuhe fhe. «uhf ðkõÞ
Mo
Ëk.ík. f{orý ðkõÞ : 8. rðãkÚkeoykuÚke ðøko{kt [kÕÞk sðkÞwt. ¼kðu ðkõÞ

(1) rðÃkw÷Úke çkÄk «ÞíLkku fhkÞk. 9. þe÷kyu çkuçkeLku sL{ ykÃÞku níkku. fíkorh ðkõÞ
AS
(2) {kunLk ðzu [kuhe fhkE. 10. fkçkheÚke fþwt ¾ðkíkwt LkÚke. ¼kðu ðkõÞ
• f{orý ðkõÞh[LkkLkk WËknhýku 11. «¼kþtfhu {Lkw ÃkkMku MkkuÞ{kt Ëkuhku ÃkhkuðzkÔÞku.
«uhf ðkõÞ
1. {nkhks ¾wþ ÚkR økÞk.
12. sw{k ðzu òuhÚke çkkhýk{kt Ãkkxwt {hkÞwt.
f{orý - {nkhksÚke ¾wþ ÚkR sðkÞwt.
fíkorh ðkõÞ
2. nwt yufðkh Mkkt¼¤wt íkku ¼q÷wt Lkrn.
13. y{híkfkfe {tøkwLku ¾ðzkðu Au. «uhf ðkõÞ
f{orý - {khkÚke yufðkh Mkt¼¤kÞ íkku ¼q÷kÞ Lkrn.
14. fkþe{kt fkçkhe ÃkkA¤ ËkuzkÞwt. ¼kðu ðkõÞ
3. nwt fkì÷us{kt õÞkhu sEþ ?
15. fýo ðzu MkqhsLke Míkwrík fhkÞ Au. f{orh ðkõÞ
f{orý - {khkÚke fkì÷us{kt õÞkhu sðkþu ?
128
16. {wtsu íki÷Ãk Ãkh ríkhMfkh¼he yuf Lksh Lkk¾e. 28. y{híkfkfe Mkk{u òuELku {tøkwÚke nMkkÞwt.
fíkorh ðkõÞ ¼kðu ðkõÞ
17. økýÃkíku fwtðhLke ÃkeX Ãkh nkÚk {qõÞku. fíkorh ðkõÞ 29. Ãkku÷eMk ÃkkMku yk[kÞo©eyu íkÃkkMk fhkðe níke.
18. sw{kÚke hMíkk íkhV ËkuzkÞwt. ¼kðu ðkõÞ «uhf ðkõÞ
19. {nkðíku økshksLku LkþkÚke [f[qh çkLkkÔÞku níkku. 30. {kuhLkkt #zkt fkuý [eíkhu Au ? fíkorh ðkõÞ
y
«uhf ðkõÞ 31. sw{kÚke hMíkk íkhV ËkuzkÞwt. ¼kðu ðkõÞ
20. «¼kþtfh ðzu økku¾÷k{ktÚke ÃkkLkLke [{[e ÷uðkE. 32. «¼kþtfh îkhk økku¾÷k{ktÚke ÃkkLkLke [{[e ÷uðkE.
m
f{orý ðkõÞ fíkorh ðkõÞ
21. {Lkwyu «¼kþtfh ÃkkMku ðkíkko fnuðzkðe. 33. {Lkwyu «¼kþtfh ÃkkMku ðkíkko fnuðzkðe.
«uhf ðkõÞ «uhf ðkõÞ
e
22. yux÷k{kt þe÷kÚke ykðe sðkÞwt. ¼kðu ðkõÞ 34. {{íkkÚke økeík økðkÞ Au. fíkorh ðkõÞ
23. «{kuËhkÞu fþku sðkçk ykÃÞku Lkrn. fíkorh ðkõÞ 35. nwt ¾uíkhu sEþ Lkrn. fíkorh ðkõÞ
d
24. {khkÚke íkkhe ðkík Mk{S þfkíke LkÚke.f{orý ðkõÞ 36. «MkÒkÚke nMkkÞwt. ¼kðu ðkõÞ
1
44
25. h{uþÚke ÃkwMíkf ÷¾kþu. f{orý ðkõÞ 37. nkÚkeyu {wtsLku Ÿ[fe ÷eÄku. fíkorh ðkõÞ
a
26. {Lkwyu «¼kþtfh ÃkkMku ðkíkko fnuðzkðe. 38. MkwnkMk ©wríkLku çkÄwt Mk{òðu Au. «uhf ðkõÞ
«uhf ðkõÞ
61 39. sw{kÚke [khu íkhV árü VUfkE. fíkorh ðkõÞ
c
27. yu{ýu çkeò ½ýk «&™ku [åÞko. fíkorh ðkõÞ 40. fwtðhÚke hze ÃkzkÞwt. ¼kðu ðkõÞ
09
A
98
A
.:8
TH
Mo
AS
129
MktÞkusf : ðkõÞMktÞkusLk / ðkõÞrð&÷u»ký

• MktÞkusf yux÷u þwt ? ðkõÞMktÞkusLk : ð]ûkku ÉíkwLke hkn òuíkkt hnu Au Ãký
‘çku fu çkuÚke ðÄw ÃkËku, ÃkËMk{qnku, ðkõÞ¾tzku fu ðkõÞkuLku Éíkwyku ð]ûkkuLku Ônk÷ fhíkkt Úkkfíke LkÚke.
òuzíkk ÃkËkuLku MktÞkusf fnu Au.’ • ðkõÞrð&÷u»ký
y
• MktÞkusfku : Lku, yLku, fu, Ãký, Aíkkt, Ãkhtíkw, yÚkðk, ykÃku÷k MktÞwõík fu Mktfw÷ ðkõÞku{kt òuzkÞu÷k ðkõÞkuLku
íkuÚke, {kxu, Lkrníkh, yux÷u, fk..íkku, fkhýfu, fu{fu, swËk Ãkkze çkíkkððk, MktÞkusfku yku¤¾kððk íkuLkwt Lkk{
m
yÚkkoíkT, Aíkkt Ãký, òu... íkku, ßÞkhu... íÞkhu, su... íku, ðkõÞrð&÷u»ký. ðkõÞrð&÷u»ký yux÷u ðkõÞkuLku Aqxk
íkku, ßÞkt MkwÄe ... íÞkt MkwÄe, ßÞkt ... íÞkt, suðwt... íkuðwt, Ãkkzðk.
ðøkuhu Ëk.ík.
e
• ðkõÞMktÞkusLk (1) [k÷ nðu þheh fkuhwt fh yLku s{ðk çkuMke ò.
ðkõÞMktÞkusLk yux÷u MkkËk ðkõÞkuLku MktÞkusfkuLkk ðkõÞrð&÷u»ký : (1) [k÷ nðu þheh fkuhwt fh. (2)
d
WÃkÞkuøkÚke MktÞwõík fu Mktfw÷ ðkõÞkuYÃku òuzðk. s{ðk çkuMke ò.
1
• ðkõÞMktÞkusLk fhíke ð¾íku æÞkLk{kt hk¾ðkLke MktÞkusf : ‘yLku’
44
1.
çkkçkík
a
çktLku ðkõÞku Mk{kLk nkuÞ íkku Lku, yLku, íkÚkk, íku{s ðøkuhu
(2) Lkðwt MxuþLk çkLÞwt íÞkhu yu{Lkk rÃkíkk yu{Lku
[÷kðeLku MxuþLk òuðk ÷E økÞk níkk.
61
c
MktÞkusfkuÚke òuzðk. ðkõÞrð&÷u»ký : (1) Lkðwt MxuþLk çkLÞwt. (2) yu{Lkk
2. ðkõÞku rðhwØ fu rðfÕÃkYÃku nkuÞ íkku Ãký, Ãkhtíkw, ®fíkw, rÃkíkk yu{Lku [÷kðeLku MxuþLk òuðk ÷E økÞk níkk.
09
A
Aíkkt, íkkuÃký, íku{ Aíkkt, fu, yÚkðk, Þk, ðk, yøkh, MktÞkusf : ‘íÞkhu’
fkt íkku, òu fu MktÞkusfkuÚke òuzðk. • ðkõÞMktÞkusLkLkk fux÷kf WËknhýku
98
3. yuf ðkõÞLkwt Ãkrhýk{ çkeò ðkõÞ{kt nkuÞ íÞkhu íkuÚke, 1. ®nËwMíkkLk{kt fk{ fhLkkhLku ¾kðk LkÚke {¤íkwt.
A
yuÚke, yux÷k {kxu, fu

fk{ Lkrn fhLkkhLku {¤e hnu Au.
4. yuf ðkõÞLkk yÚkoLkku ðÄkhku fu ÃkqŠík çkeò ðkõÞ{kt
.:8
®nËwMíkkLk{kt fk{ fhLkkhLku ¾kðk LkÚke {¤íkwt Ãký fk{

TH
nkuÞ íÞkhu yux÷u, yux÷u fu, yÚkkoíkT suðk MktÞkusfku

Lkrn fhLkkhLku {¤e hnu Au.
ðÃkhkÞ.
2. fefku Q¼ku ÚkÞku. / hzðk ÷køÞku.
5. yuf ðkõÞLke r¢Þk {kxu çkeswt ðkõÞ þhíkYÃku ykðu
Mo
íÞkhu òu... íkku, ßÞkhu ... íÞkhu suðk MktÞkusfku ðÃkhkÞ. fefku Q¼ku ÚkÞku yLku hzðk ÷køÞku.
3. Mkðkhu Akufhku {kuf÷eþ. / Ãknu÷kt íkuLke MkkÚku {kuf÷òu.
AS
Ëk.ík.
(1) nwt ¼kíkwt fhíke níke. yu{Lkk Ãkøk÷kt Mkt¼¤kÞkt. Mkðkhu Akufhku {kuf÷eþ yux÷u Ãknu÷kt íkuLke MkkÚku
{kuf÷òu.
ðkõÞMktÞkusLk : nwt ¼kíkwt fhíke níke íÞkt yu{Lkk Ãkøk÷kt
Mkt¼¤kÞkt. 4. Ãknu÷e ykøkøkkze ykðe. þnuhLkk ½ýkt Lkk{ktrfík
†eÃkwhw»kku òuðk ykÔÞk níkk.
(2) ÃkqLk{Lkku [ktËku Qøke økÞku Au.
Ãknu÷e ykøkøkkze ykðe íÞkhu þnuhLkk ½ýkt Lkk{ktrfík
nS yuLkwt ysðk¤wt ykÔÞwt LkÚke.
†eÃkwhw»kku òuðk ykÔÞk níkk.
ðkõÞMktÞkusLk : ÃkqLk{Lkku [ktËku Qøke økÞku Au, Ãký
5. n÷fk {kýMkkuLku íkku ÷kfzkt {¤íkkt Lk níkk.
nS yuLkwt ysðk¤wt ykÔÞwt LkÚke.
ykøk {wzËkLkk {kuZk Ãkh {qfeLku rnshík fhíkk níkk.
(3) ð]ûkku ÉíkwLke hkn òuíkkt hnu Au.
n÷fk {kýMkkuLku íkku ÷kfzkt {¤íkkt Lk níkk yux÷u ykøk
Éíkwyku ð]ûkkuLku Ônk÷ fhíkkt Úkkfíke LkÚke.
130
{wzËkLkk {kuZk Ãkh {qfeLku rnshík fhíkk níkk. 13. {khk {kíkkrÃkíkk Q[kt yLku Ëu¾kðzkt níkkt.
6. çkLkkðLkwt ykùÞo yu Au. Afzk{ktÚke ÃkAzkðkÚke ¼UþLku nwt ykuAe Ÿ[kE Ähkðíkku Akufhku níkku.
MÚk¤ Ãkh s Ãkkzku sLBÞku níkku. {khk {kíkkrÃkíkk Ÿ[k yLku Ëu¾kðzkt níkkt Ãký nwt ykuAe
çkLkkðLkwt ykùÞo yu Au fu Afzk{ktÚke ÃkAzkðkÚke Ÿ[kE Ähkðíkku Akufhku níkku.
¼UþLku MÚk¤ Ãkh s Ãkkzku sLBÞku níkku. 14. nwt ¾kíkheÃkqðof fne þfwt Awt. / ¼kiríkf heíku yLku
y
7. fu¤ðýeÚke Mkh¾kÃkýwt þku¼íkwt nkuÞ Au. Mkktðurøkf heíku {khwt çkk¤Ãký Ãkqhwt Mk÷k{ík hÌkwt níkwt.
†eÃkwhw»kLkkt {Lk yufçkeò MkkÚku {¤u Au. nwt ¾kíkheÃkqðof fne þfwt Awt fu ¼kiríkf heíku yLku
m
fu¤ðýeÚke Mkh¾kÃkýwt þku¼íkwt nkuÞ Au íÞkt †eÃkwhw»kLkkt Mkktðurøkf heíku {khwt çkk¤Ãký Ãkqhwt Mk÷k{ík hÌkwt níkwt.
{Lk yufçkeò MkkÚku {¤u Au. 15. {khe ô{h «&™ku ÃkqAðk sux÷e ÚkE.
8. {LkLku yuf «fkhLkku Mktíkku»k hnuþu. nwt {khk rÃkíkkLku Lk{ks fu «kÚkoLkkLke WÃkÞkurøkíkk rðþu
e
yu «{kýu [k÷ðk rð»ku çknw ®[íkk Lk hk¾ðe. ÃkqAíkku.
{LkLku yuf «fkhLkku Mktíkku»k hnuþu Ãký yu «{kýu ßÞkhu {khe ô{h «&™ku ÃkqAðk sux÷e ÚkE íÞkhu nwt
d
[k÷ðk rð»ku çknw ®[íkk Lk hk¾ðe. {khk rÃkíkkLku Lk{ks fu «kÚkoLkkLke WÃkÞkurøkíkk rðþu
ÃkqAíkku.
1
9. xkE{xuçk÷ «{kýu Ëhuf fkÞo ÚkÞu sþu. / fktE hne
44
16. rþðMkwçkú{ÛÞk yiÞhLkk ÃkíLke {Lku hMkkuzk{kt ÷R økÞk.
òÞ Lkrn.
a
xkE{xuçk÷ «{kýu Ëhuf fkÞo ÚkÞu sþu yux÷u fktE ÃkkuíkkLkk nkÚku ¼kusLk ÃkehMÞwt.
61
hne òÞ Lkrn. rþðMkwçkú{ÛÞk yiÞhLkk ÃkíLke {Lku hMkkuzk{kt ÷R økÞk
c
10. ykË{e RrLÿÞsz Lk nkuÞ. yLku ÃkkuíkkLkk nkÚku ¼kusLk ÃkehMÞwt.
09
17. nwt íkhík s òuE þõÞku. / ½h{kt çkÄkLke {kLkeíke níke.
A
ð]ûkku «íÞuf Éíkw{kt y÷¾ MktËuþku ÷kðu Au.
òu ykË{e RrLÿÞsz Lk nkuÞ íkku ð]ûkku «íÞuf Éíkw{kt nwt íkhík s òuE þõÞku fu ½h{kt çkÄkLke {kLkeíke níke.
y÷¾ MktËuþku ÷kðu Au. 18. n{ýkt zkìõxh ykðeLku $sufþLk ykÃke Ëuþu. / Mkkhwt
98
A
11. yktçkk MkkuLku {ZkE òÞ Au. / yu MkkuLkk{kt ÃkkAe MkwøktÄ ÚkE sþu.
nkuÞ Au. n{ýkt zkìõxh ykðeLku RLsufþLk ykÃke Ëuþu yux÷u
.:8
TH
yktçkk MkkuLku {ZkE òÞ Au Lku yu MkkuLkk{kt ÃkkAe MkwøktÄ Mkkhwt ÚkE sþu.
nkuÞ Au. 19. þhËe ÚkE økE Au. / shkf íkkð Ãký Au.
12. ¼sLk ÃkqðuoLke økB{íkku [k÷e hne Au. þhËe ÚkE økE Au yLku shkf íkkð Ãký Au.
Mo
yuÚkeÞu ðÄkhu fýor«Þ yðks íkku ËqhÚke çkku÷íkk fkuE 20. {]ýk÷ íkuykuLku rÄ¬khíke. / íkuLke rs¿kkMkk ðÄe níke.
AS
Ãkt¾eLkku Au. {]ýk÷ Ãk]rÚkðeðÕ÷¼Lku rÄ¬khíke íkuÚke íkuLke rs¿kkMkk

¼sLk ÃkqðuoLke økB{íkku [k÷e hne Au Ãký yuÚkeÞu ðÄkhu ðÄe níke.
fýor«Þ yðks íkku ËqhÚke çkku÷íkk fkuE Ãkt¾eLkku Au.

Gujarati Grammer by Ashtha Academy

Загружено:

Сведения о документе

Авторское право

Доступные форматы

Поделиться этим документом

Поделиться или встроить документ

Параметры публикации

Этот документ был вам полезен?

Это неприемлемый материал?

Авторское право:

Доступные форматы

Gujarati Grammer by Ashtha Academy

Загружено:

Авторское право:

Доступные форматы

1

yntfkh yr¼{kLk, økðo, økw{kLk, ½{tz, ËÞo rLkfuíkLk, hnuXký

fk{Lkk, EåAk ½e Ä]ík, nrð, MkŠÃk, yksÞ

Ëuðe hMíkku {køko, ðkx, hkn, ÃkÚk, ÃktÚk, ðerÚk

ð† fkÃkz, ÷qøkzwt, ðMkLk, ytçkh, ytþwf

ðes¤e ðes, rðãwík, [Ãk÷k, Ëkr{Lke, yþLke, rLkíÞ Ëhhkus, fkÞ{e

MkwtËh ¾qçkMkqhík, YÃkk¤wt, Vqxzwt, hwr[h, [khw,

÷r÷ík, f{LkeÞ, {Mk]ý nkÚk fh, nMík

rËðkfh, rËLkfh, Mkrðíkk, ¼ký, ¼kMfh [uLk Mkw¾, ykhk{

hkík rLkþk, hkrºk

½kx Ëu¾kð, ykfkh ðÞ ô{h, yðMÚkk

ftX øk¤w, økúeðk, økhËLk Lk{ýkt MkwtËh, fku{¤

rþþw çkk¤f, çkk¤ WAtøk ¾ku¤ku, økkuË

ykuc nkuX, ykuX ðkíMkÕÞ MLkun, «erík

®[íkk rVfh {]Ëw÷ fku{¤

su÷ fuË, nuz høk LkMk

Íqtz xku¤wt, sqÚk fqÚk÷e ®LkËk

ðuý ð[Lk n¬ Ëkðku, yrÄfkh

{nuh f]Ãkk Mkwnkøke Mkw¼køke, Mkw¾e

VrhÞkË yhS, rðLktíke Mkw½z MðåA, [kuÏ¾wt

çk[kð Wøkkhku, Mkthûký íkký ¾U[ký, íkLkkð

d r¾Òk WËkMk, øk{økeLk

fuV Lkþku, ½uLk MkhMðíke þkhËk, {ÞqhðkrnLke

ykht¼ þYykík Ãkrh[Þ yku¤¾

yknT÷kË ykLktË, n»ko

«¼kð þÂõík, íkus rþrÚk÷ Ze÷wt, rLkçko¤

Ãkkufkh çkq{, VrhÞkË Ãkðo íknuðkh, WíMkð

ÃkkËh Mke{ f¤k nwÒkh, fMkçk

ðhËkLk ykþeðkoË çktËøke «kÚkoLkk, EçkkËík

Mk{kó Ãkqýo, Ãkqhwt nkþ þktrík, rLkhktík

ð÷kuÃkkík yk¢tË LkkÃkkf yþwØ, yÃkrðºk

Lkçkehk MktíkkLk, Ãkwºk ÔÞkÃkkh ðuÃkkh

ÃkrhðíkoLk VuhVkh, çkË÷kð rð¼w ¼økðkLk, Eïh

yk©{ Akºkk÷Þ Mkhkuðh ík¤kð, fkMkkh

nuík «u{, ÷køkýe Mk{eh ÃkðLk, yrLk÷

WÃkðkMk ðúík þkLkËkh AxkËkh, ¼ÔÞ

yr¼{kLk økðo, ½{tz yý{ku÷ y{qÕÞ, fe{íke

søkík rðï, ËwrLkÞk ðtËLk «{ký, Lk{Mfkh

Lk{ýe MkwtËh, Lkkswf {trÍ÷ ÷ûÞ, æÞuÞ

Mkkunk{ýe MkwtËh, þku¼íke økøkLk ykMk{kLk, yk¼

MLkun «u{, {{íkk ðuý ð[Lk, fÚkLk

yøkúýe ykøkuðkLk, {ku¼e Mktfx ykVík, {w~fu÷e

Mk{eÃk ÃkkMku, LkSf ¾qLke níÞkÁt, ½kíkfe

ykçkkË Mkw¾e, Mk{]Ø Mkðo çkÄkt, Mk½¤kt

yZ¤f Ãkw»f¤, ½ýwt rðÃkË Ëw:¾, Mktfx

frsÞku ftfkMk, Í½zku ¼kuh ÃkhkurZÞwt, «¼kík

ytfwh Výøkku, Akuz WÒkík Ÿ[wt

«ÞkusLk nuíkw, ykþÞ çkuçkkf¤wt çkkðÁt, ¼Þ¼eík

ðLk støk÷, yhÛÞ {uZwt ½uxwt

Mkthûký Mkk[ðýe, Mkwhûkk ¾Ãk sYh

Äk{ MÚk¤, MÚkkLk {Äwh {eXwt

Yzwt {Lkkunh, MkwtËh íkífk¤ þe½ú, íkhík

ÃkrhíkkÃk MktíkkÃk, ÔÞÚkk ÔÞÞ ¾h[, çkøkkz

«nkh ½k frsÞku Í½zku, ftfkMk, íkfhkh

rLkrþ[h hkûkMk, yMkwh WÃkÂMÚkík nksh

{whkË EåAk, W{uË WÆuþ nuíkw, ykþÞ

ðÞ ô{h íkkhks rðLkkþ, VLkk

rnf{ík ÞwÂõík, fhk{ík rLkðkon økwòhku, økwshkLk

nhkS r÷÷k{ rð{w¾ Q÷xwt

{tË Äe{wt, Äehwt MkkÚkof MkV¤

þe÷ [krhºÞ, MkËk[kh ð»ko ðhMk, Mkk÷

ÃkzAtË fËkðh, {nkfkÞ Ít¾ðkýku ¼kutXku, ¾rMkÞkýku

ðeh þqh, çknkËwh íkkuh yr¼{kLk, r{òs,

rfhíkkh ¼økðkLk, Ãkh{uïh ÃkkuZðwt Mkqðwt, Ÿ½ðwt