Ομάδα Απόσχιση του Βερολίνου (Βερολινέζικος Ζετσεσιονισμός)

Περίληψη
Ένα από τα τελευταία κινήματα Γερμανικής τέχνης του 19ου αιώνα, ο Βερολινέζικος Αποσχιτισμός
(Ζετσεσιονισμός) ήταν μια αποστασιοποιημένη ομάδα καλλιτεχνών που το 1898 “αποσχίστηκαν” από
το κατεστημένο για τις τέχνες στην πόλη και, με επικεφαλής τον διάσημο ζωγράφο Μαξ Λίμπερμαν
(Max Liebermann), ίδρυσαν μια ανεξάρτητη εκθεσιακή συντροφιά, για να στηρίξουν τις νέες μορφές
σύγχρονης τέχνης – από το να συνεχίσουν να στριφογυρίζουν στην παλιομοδίτικη ακαδημαϊκή τέχνη,
που ευνοούσε η Ακαδημία του Βερολίνου. Αυτό ήταν το τρίτο σημαντικό Αποσχιστικό κίνημα – τα άλλα
είναι η ομάδα Απόσχιση του Μονάχου (1892) και η ομάδα Απόσχιση της Βιέννης (1897) – μετά την
αρχική αποστασιοποίηση στο Παρίσι (1890). Αυτό το τελευταίο συνέβη όταν η Société Nationale des
Beaux-Arts (και ο εκθεσιακός της βραχίωνας, Salon au Champs-de-Mars) σχηματίστηκε ως η μοντέρνα
εναλλακτική στην επίσημη Société des Artistes Francais (και την Salon de Champs-Élysées). Ο όρος
“Απόσχιση” επινοήθηκε από τον Γκέοργκ Χερτ (Georg Hirth), εκδότη του πολιτιστικού περιοδικού
Jugend (Γιούγκιντ – Νεότητα), το οποίο ήταν όργανο προώθησης της Αρτ Νουβό (γνωστής επίσης ως
Jugendstil – Γιούγκιντστιλ – Μοντέρνα Τέχνη). Αυτές και άλλες καλλιτεχνικές ομάδες του
Ζετσεσιονισμού απέρριψαν τα επίσημα διοικητικά όργανα της τέχνης λόγω της απέχθειας που είχαν
για την αβάν γκαρντ, όπως τον Ιμπρεσιονισμό, φόρμες της μετα-Ιμπρεσιονιστικής ζωγραφικής και τον
Νατουραλισμό, καθώς και τους περιοριστικούς εκθεσιακούς τους κανόνες, που έτειναν να ευνοούν
τους καθιερωμένους ζωγράφους και γλύπτες από τους νεότερους, πιο μοντέρνους συναδέλφους τους.
Το κίνημα του Αποσχιτισμού (Ζετσεσιονισμού) αποτελούσε άμεση πρόκληση για τις επίσημες
ακαδημίες Καλών Τεχνών και για τους βασιλικούς προστάτες τους. Ο Βερολινέζικος Ζετσεσιονισμός, για
παράδειγμα, προσέφερε μια μοντέρνα εναλλακτική στη συντηρητική τέχνη που υποστήριζε η Ακαδημία
του Βερολίνου και ο αυτοκρατορικός προστάτης της Γουλιέλμος Β΄, η οποία συνίστατο από ελιτίστικη
ιστοριογραφική ζωγραφική, και παραδοσιακή τοπιογραφία, καθώς και μνημειακά γλυπτά που δόξαζαν
την Γερμανία και την δυναστεία των Χοεντσόλερν. Εκτός από τον Μαξ Λίμπερμαν (Max Liebermann,
1847-1935), άλλα μέλη της ομάδας Απόσχιση του Βερολίνου ήταν πολλοί από τους πιο ταλαντούχους
μοντέρνους καλλιτέχνες, όπως οι γλύπτες Κάθι Κόλβιτς – Kathe Kollwitz (1867-1945) και Ερνστ
Μπάρλαχ – Ernst Barlach (1870-1938), και οι ζωγράφοι Βάλτερ Λέιστικοφ – Walter Leistikow (1865-
1908), Μαξ Κλίνγκερ – Max Klinger (1857-1920), Λόβις Κορίντ – Lovis Corinth (1858-1925), Έντβαρτ
Μουνκ – Edvard Munch (1863-1944), Έμιλ Νόλντε – Emil Nolde (1867-1956) Ερνστ Λούντβιχ Κίρχνερ –
Ernst Ludwig Kirchner (1880-1938), Έριχ Χέκελ – Erich Heckel (1883-1970), Μαξ Μπέκμαν – Max
Beckmann (1884-1950) και Καρλ Σμιντ-Ρότλουφ – Karl Schmidt-Rottluff (1884-1976).
Προέλευση και Ιστορία
Η τέχνη στο Βερολίνο ελεγχόταν σε μεγάλο βαθμό από την επίσημη Ακαδημία Τεχνών, η οποία
ιδρύθηκε το 1696 από τον πρίγκιπα Φρειδερίκο Γ΄ του Βρανδεμβούργου, ως “Ακαδημία Ζωγραφικής,
Γλυπτικής και Αρχιτεκτονικής Τέχνης”, και η επίσημη Ένωση Καλλιτεχνών Βερολίνου (Verein Berliner
Kunstler) – και τα δυο υπό την προεδρεία του Πρώσου ζωγράφου Anton von Werner (1843-1915), κάτω
από το άγρυπνο βλέμμα του Γερμανού αυτοκράτορα Γουλιέλμου Β΄, του οποίου η συμβατική αισθητική
τον οδήγησε να κοσμήσει την πόλη με τέτοιες τερατουργίες όπως η νέο-Ρωμαϊκή Gedachtniskirche
(Γκεντάχτνισκιρχε – Καθεδρικός Ναός, 1891) και ο υπερβολικά μεγάλος καθεδρικός ναός Ντομ (1894-
1905), καθώς και πάνω από 30 μνημειώδη γλυπτά κατά μήκος της Siegesallee (Λεωφόρος Νίκης), προς
τιμήν γεγονότων της πρωσικής ιστορίας. Το επίκεντρο του επίσημου ημερολογίου τέχνης ήταν η
Μεγάλη Έκθεση Βερολινέζικης Τέχνης (Grosse Berliner Kunstausstellung), την οποία διοργάνωνε η
Ένωση Καλλιτεχνών Βερολίνου.
Το διάστημα πριν την δημιουργία της ομάδας της Απόσχισης υπήρξαν πολλές αντιπαραθέσεις. Τον
Φεβρουάριο του 1892, ορισμένοι καλλιτέχνες του Βερολίνου ίδρυσαν την “Ελεύθερη Ένωση για την

1
Οργάνωση Καλλιτεχνικών Εκθέσεων”. Αργότερα, τον Νοέμβριο, έκανε έκθεση ζωγραφικής ο Έντβαρτ
Μουνκ στο Berliner Architekturhaus. Τα μέλη της Ένωσης Καλλιτεχνών του Βερολίνου που ήρθαν,
σοκαρίστηκαν τόσο πολύ από τα έργα του Μουνκ, που έκλεισαν την Έκθεση. Σε απάντηση, η
μοντερνιστική πτέρυγα της Ένωσης δημιούργησε ένα νέο εκθεσιακό σώμα, γνωστό ως η Ομάδα των
Έντεκα, στα μέλη του οποίου περιλαμβάνονταν ο Βάλτερ Λέιστικοφ, ο Μαξ Λίμπερμαν, ο Μαξ Κλίνγκερ
και ο Λούντβιχ φον Χόφμαν. Η πάλη μεταξύ συντηρητικών (με επικεφαλής τον φον Βέρνερ) και
προοδευτικών (με επικεφαλείς τους Λίμπερμαν και Λέιστικοφ) του Βερολίνου συνεχίστηκε στην
Ακαδημία και την Ένωση για το μεγαλύτερο διάστημα της δεκαετίας του ’90. Στη συνέχεια, κατά τη
διάρκεια της Grosse Berliner Kunstausstellung του 1898, ξέσπασε μεγάλο σκάνδαλο όταν ο Γερμανός
αυτοκράτορας Γουλιέλμος Β΄ αρνήθηκε να εγκρίνει τα βραβεία που κέρδισε η Κάθι Κόλβιτς (για τον
λόγο ότι ήταν γυναίκα !) και ο Βάλτερ Λέιστικοφ (επειδή ζωγράφισε μπλε δέντρα !).
Ίδρυση
Για την αβάν γκαρντ του Βερολίνου, αυτό ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι. Στις 2 Μαΐου, εξήντα
πέντε καλλιτέχνες του Βερολίνου, ακολουθώντας τα βήματα των συναδέλφων του Μονάχου και της
Βιέννης, δημιούργησαν μια νέα ένωση καλλιτεχνών, γνωστή ως Απόσχιση του Βερολίνου. Ο Μαξ
Λίμπερμαν εξελέγη πρώτος πρόεδρός της. Στα ιδρυτικά μέλη περιλαμβάνονταν: Lovis Corinth, Ernst
Barlach, Edvard Munch, Max Slevogt, Kathe Kollwitz, Max Beckmann and Heinrich Zille, καθώς και ο
έμπορος σύγχρονης τέχνης στο Βερολίνο Paul Cassirer. Η πρώτη έκθεση της Απόσχισης, που
περιλάμβανε 300 έργα ζωγραφικής και 50 γλυπτά, έγινε δυο εβδομάδες αργότερα, στις 19 Μαΐου 1899
στο Charlottenburg. Μετά απ’ αυτό η Απόσχιση πραγματοποιούσε δυο εκθέσεις το χρόνο.
Για πάνω από μια δεκαετία, οι Ζετσενιονιστές και το κατεστημένο στις τέχνες διατήρησαν μια ασταθή
συνύπαρξη. Οι δεύτεροι διατήρησαν την ολοσχερή κυριαρχία τους, αλλά οι αντάρτες έγιναν σταδιακά
ένας οικείος και αποδεκτός πόλος έλξης της γερμανικής τέχνης, πράγμα που έκανε τον Λίμπερμαν να
δηλώσει: “Οι χθεσινοί επαναστάτες, είναι οι σημερινοί κλασικοί καλλιτέχνες !”
Νέα Απόσχιση και Άλλες Διασπάσεις
Ωστόσο, ακριβώς όπως η Ένωση Καλλιτεχνών Βερολίνου είχε αποδειχτεί ανίκανη να ικανοποιήσει τα
πιο μοντερνιστικά μέλη της, έτσι και η Απόσχιση αποδείχτηκε ανίκανη να ικανοποιήσει τα πιο
ριζοσπαστικά μέλη της. Το 1910, αφού ο Λίμπερμαν απέρριψε 27 εξπρεσιονιστικούς πίνακες από
καλλιτέχνες όπως ο Max Pechstein (1881-1955), οι ριζοσπάστες Ζετσεσιονιστές (συγκεντρωμένοι γύρω
από πρώην μέλη της ομάδας της Δρέσδης, γνωστής ως Die Brucke – Η Γέφυρα) δημιούργησαν μια
ομάδα που αποχώρησε, γνωστή ως Νέα Απόσχιση (Neue Secession) και έκανε επίσημα μια
ανταγωνιστική έκθεση με τίτλο “Απορριφθέντες Καλλιτέχνες της Απόσχισης του Βερολίνου 1910”. Αυτό
το νέο αβάν γκαρντ όργανο είχε ως εκφραστή το περιοδικό Sturm (1910-1932) που έβγαζε ο Herwarth
Walden (Georg Lewin), και αργότερα την Γκαλερί Walden Sturm (1912-25).
Την περίοδο 1910-1912, σημειώθηκαν αρκετές επιθέσεις γκρίνιας ενάντια στον πρόεδρο της Απόσχισης
Μαξ Λίμπερμαν, ο οποίος τελικά παραιτήθηκε απ’ όλα τα καθήκοντά του, για να αντικατασταθεί από
τον Λόβις Κορίντ. Κι άλλες διασπαστικές ομάδες εμφανίστηκαν το 1913 και το 1914, περιλαμβανόμενης
της Ελεύθερης Απόσχισης. Η επίσημη Απόσχιση πραγματοποίησε την τελευταία της έκθεση το 1913,
αλλά παρέμεινε μέχρι την διάλυσή της το 1933, τη χρονιά που οι Ναζί ξεκίνησαν την εκστρατεία τους
για την απαγόρευση της λεγόμενης Εκφυλισμένης Τέχνης (δες επίσης: Nazi art 1933-45).

Σχετικά άρθρα
• German Expressionism
The Worpswede Group, The Bridge (1905-13), Blue Rider (1911-14) and more.

2
• Expressionist Movement (1880s onwards)
Germany, France, Belgium, Europe, America
• Expressionism in Art (c.1890-present)
Characteristics of expressionist painting and sculpture.
• Greatest Expressionist Paintings (c.1880-1950)
Gauguin, Van Gogh, Modersohn-Becker, Matisse, Kandinsky, Marc and others.
• Bauhaus Design School (1919-1933) German school founded in Weimar by Walter Gropius.

Το παραπάνω κείμενο είναι μετάφραση του άρθρου Berlin Secession, German Breakaway Artist Group under Max Liebermann.
Μετάφραση: Αντώνης Αρβανίτης
Αναρτήθηκε: 31/05/2019 Scribd