Uzupełnij tekst.

Wydalanie polega na …………………………… . z organizmu ……………………………………………………….

Zasadniczymi związkami azotowymi, będącymi produktami metabolizmu, wydalanymi z organizmu są:
a) .................................. b) ......................................... c) .......................................
Uzupełnij tekst.
Związki azotowe, będące produktami metabolizmu, wykazują różny stopień toksyczności i złożoności budowy chemicznej, od
najprostszego....................... do kwasu ............................... o strukturze pierścieniowej. Najbardziej toksyczny jest ......................
a najmniej........................., który ze względu na słabą rozpuszczalność w wodzie w niskim stężeniu krystalizuje.
Podaj po dwa przykłady zwierząt.
a) amoniotelicznych ………………………………………………………..,
b) ureotelicznych …………………………………………………………...,
c) urykotelicznych………………………………………………………….. .
Amoniak, mocznik, kwas moczowy, to trzy różne azotowe związki wydalane z organizmu.
Pogrupuj podane poniżej informacje na te, które dotyczą kwasu moczowego i które są prawdziwe w stosunku do amoniaku.
1. Cechuje go największa toksyczność spośród azotowych produktów metabolizmu białek.
2. Do jego bezpiecznego wydalenia wystarczy bardzo mała ilość wody.
3. Rozpuszczalność w wodzie tego związku jest bardzo duża.
4. Związek ten bardzo łatwo się krystalizuje.
5. Wydalanie tego związku jest lepsze przy dużej ilości wody.
Kwas moczowy: ................................. Amoniak:................................................

Przeczytaj poniżej przedstawione zdania:

1. mocznik jest mniej toksyczny niż amoniak;
2. zwierzęta wytwarzające mocznik nazywamy ureotelicznymi;
3. wytwarzanie kwasu moczowego wymaga większego nakładu energii niż wytwarzanie mocznika;
4. mocznik powstaje w cyklu mocznikowym;
5. synteza mocznika zachodzi w wątrobie;
6. mocznik jest bardziej toksyczny niż kwas moczowy;
7. wydalanie mocznika umożliwia oszczędniejszą gospodarkę wodną niż wydalanie amoniaku.
Wypisz oznaczenia cyfrowe trzech zdań, które wyjaśniają, dlaczego niektóre zwierzęta wydalają przede wszystkim mocznik:
............. Podaj nazwę organelli komórkowej, w której zachodzi cykl mocznikowy:..............

Wyjaśnij, na czym polega i dlaczego zachodzi proces deaminacji

aminokwasów u zwierząt.
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
Wymień związki, których produktem końcowym metabolizmu jest kwas
moczowy.

…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………

Uszereguj trzy szkodliwe produkty przemiany związków azotowych

w kolejności od najbardziej do najmniej toksycznych dla organizmu.
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………

Wydalanie zbędnych i szkodliwych produktów przemiany materii u kręgowców odbywa się głównie poprzez nerki.
Uzupełnij w poniższej tabeli informacje obrazujące udział narządów pomocniczych w wydalaniu, uwzględniając po jednym
przykładzie wydalonego związku chemicznego.
Nazwa narządu Rodzaj wydalanych związków
skóra ..............................................................

..................................... woda oraz ....................................

..................................... produkty degradacji hemoglobiny czyli
....................................

Wodniczka pokarmowa i tętniąca to organelle komórkowe występujące między innymi u pierwotniaków i niektórych zwierząt.
Które z wymienionych poniżej zdań prawidłowo określa ich funkcje?
A. Wodniczka pokarmowa i tętniąca pełnią te same funkcje w komórce pierwotniaka.
B. Wodniczka pokarmowa trawi pokarm, a wodniczka tętniąca usuwa niestrawione resztki pokarmu.
C. W wodniczce pokarmowej odbywa się trawienie pokarmu, a wodniczka tętniąca usuwa produkty przemiany materii.
D. Wodniczka pokarmowa usuwa niestrawione resztki pokarmu, a w wodniczce tętniącej trawiony jest pokarm.
Narządy zwierząt bezkręgowych służące do wydalania i osmoregulacji są bardzo zróżnicowane morfologicznie.
?
Przedstaw po jednej różnicy w budowie i funkcji protonefridiów
oraz metanefridiów.
Budowa:
………………………………………………………………………
………………………………………………………………………

Funkcja:
………………………………………………………………………
………………………………………………………………………

Uzupełnij zdanie i opis rysunku a następnie odpowiedz na pytanie. Rysunek przedstawia ………………………….pierścienic.

Który element jest odpowiedzialny za pobieranie a który

usuwanie produktów przemiany materii?

………………………………………………………….
A ……………………
………………………………………………………….

B ……………………………

Ślepe rurkowate uwypuklenia jelita tylnego, mające swoje ujście na granicy jelita tylnego i środkowego, zbierają z płynów jamy ciała
zbędne produkty przemiany materii i doprowadzają je do przewodu pokarmowego, skąd wydalane są na zewnątrz wraz z odchodami
przez otwór odbytowy.
a) Jaki typ układu wydalniczego został opisany? ………………………………………………..
b) Podaj, u jakich zwierząt występuje. ……………………………………………………………

Połącz w pary rodzaj narządu wydalniczego z organizmem, który go posiada.

a) metanefrydia, człowiek,
b) cewki Malpighiego, ryba,
c) nerki ostateczne; motyl,
d) pranerka. dżdżownica,
małż.
Ryby spodouste jak np. rekiny obrały szczególny sposób przystosowania się do środowiska, w którym żyją.
Z podanych informacji wybierz fałszywą. Uzasadnij swój wybór:
A. Żyją w wodach słonych. B. Płyny ustrojowe tych ryb i środowisko życia są względem siebie izotoniczne.
C. Utrzymują w płynach ustrojowych wysokie stężenie mocznika. D. W osmoregulacji pomaga im pęcherz pławny.
E. Oszczędzają energię, gdyż nie muszą usuwać nadmiaru soli z organizmu.
……………………………………………………………………………………………………………………………………………

Na rysunkach A-D przedstawiono różne rodzaje narządów wydalniczych zwierząt.

Przyporządkuj do każdego z rodzajów

narządów wydalniczych od A do D po jednym
przykładzie gatunku zwierząt (spośród 1-5),
u którego ten rodzaj narządu występuje.
A...............1. Chełbia modra (jamochłon).
B...............2. Dżdżownica ziemna (pierścienica).
C............... 3. Zając szarak (ssak).
D................4. Wypławek biały (płaziniec).
5. Mucha domowa (owad).
Poniższe rysunki i zamieszczone pod nimi informacje dotyczą budowy i funkcjonowania nerek kręgowców.
Określ kierunek zmian w budowie i kierunek zmian
w funkcjonowaniu nerek kręgowców.
Budowa:
……………………………………………………………
……………………………………………………………

Funkcja:
……………………………………………………………
……………………………………………………………

nefrostom - wychwytuje wydaliny z płynów jamy ciała,

kłębuszek nerkowy (torebka Bowmana + kłębek naczyniowy) – wychwytuje wydaliny z przepływającej krwi,
przednercza - występują u zarodków kręgoustych, ryb i płazów,
pranercza - występują u zarodków gadów, ptaków i ssaków oraz u dorosłych kręgoustych, ryb i płazów,
zanercza - występują u dorosłych gadów, ptaków i ssaków.

Podaj nazw przedstawionych na rysunkach narządów wydalniczych i przyporządkuj do każdego z tych narządów zwierzę,
u którego on występuje.
Rys. Nazwa narządu Zwierzę
A.
B.
C.
D.
1. motyl 2. żyrafa 3.wypławek 4. dżdżownica

Zaznacz prawidłowe dokończenie zdań.

Układ wydalniczy taki jak obok na rysunku zbudowany jedynie z dwóch komórek jest charakterystyczny dla:
A. tasiemców. B. nicieni. C. wieloszczetów. D. przywr. E. wirków

Ten rodzaj układu wydalniczego zalicza się do:

A. protonefrydialnego. B. metanefrydialnego C. nerek ostatecznych D. cewek Malpighiego

Wskaż dwa błędne stwierdzenia i uzasadnij swój wybór.

a) Główną funkcją układu protonefrydialnego płazińców jest osmoregulacja.
b) W każdym segmencie dżdżownicy występuje para orzęsionych lejków otwierających się do jamy ciała.
c) Cewki Malpighiego zbierają zbędne i szkodliwe metabolity z hemolimfy i przekazują je do jelita owadów.
d) Zwierzęta ureoteliczne usuwają produkty przemian azotowych w postaci amoniaku.
e) Ptaki gromadzą mocz w pęcherzu moczowym i usuwają go bardzo często, nawet w locie.
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………

Podaj nazwę głównej substancji azotowej wydalanej przez zwierzęta urikoteliczne oraz przedstaw jedną wadę i jedną
zaletę tej strategii wydalania. Wśród wymienionych zwierząt podkreśl trzy gatunki, które stosują tę strategię.
a) kot domowy b) stonka ziemniaczana c) jaszczurka zwinka d) krokodyl nilowy e) orzeł przedni
f) rekin tygrysi g) salamandra plamista
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………….
Schemat przedstawia zarodki gada i ssaka.
a) Wyjaśnij zależność między formą
rozrodu a rolą omoczni w rozwoju
zarodkowym gadów i ssaków.

………………………………………
………………………………………
………………………………………
………………………………………
………………………………………
………………………………………

b)Podaj argument, który potwierdza, że zdolność do syntezy kwasu moczowego przez zarodki ptaków umożliwia ich rozwój
w skorupkach jajowych na lądzie.
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
Uporządkuj podane w tabeli informacje na temat osmoregulacji. Wpisz w tabeli literę M, jeśli informacja dotyczy morskich ryb
kostnoszkieletowych, lub literę S, jeśli dotyczy ryb słodkowodnych.
Lp. Informacje M/S
1. Woda osmotycznie napływa do ich organizmu.
2. Komórki solne ich skrzeli wychwytują z wody sole mineralne.
3. Ich płyny ustrojowe mają niższe ciśnienie osmotyczne niż otaczająca woda.
4. Ich płyny ustrojowe mają wyższe ciśnienie osmotyczne niż otaczająca woda.
5. Nie piją wody.
6. Osmotycznie tracą wodę.
7. Piją wodę.
8. Tracą jony soli mineralnych z organizmu.
9. Woda napływa do wnętrza ich ciała osmotycznie.
10. Wydalają duże ilości rozcieńczonego moczu.
11. Wydalają nadmiar soli mineralnych przez skrzela.
12. Wydalają niewielkie ilości silnie stężonego moczu.

Uzupełnij zdania.
Rysunek A przedstawia wypławka z gromady wirków na którym zaznaczono układ …………………… Ten typ układu nazywa się
………………., a jego najbardziej charakterystycznym elementem jest pokazana na rysunku B …………………………………
B
A

Uzupełnij tabelę w której porównano osmoregulację dwóch rodzajów ryb.

Cecha Ryby słodkowodne Ryby morskie
stężenie roztworu zewnętrznego ………………. niż roztworu wewnętrznego ……………. niż roztworu wewnętrznego
kierunek osmotycznego ruchu wody ……………………………………………. …………………………………………..
picie wody ……………………………………………. ………………………………………….
stężenie i ilość wydalanego moczu ……………………………………………. ……………………………………………

Osobliwością płazów jest ich gospodarka wodna. Zwierzęta te nigdy nie piją wody, lecz pobierają ją przez skórę. Na brzusznej stronie
tułowia i ud mają one okolice szczególnie obficie unaczynione, których funkcją jest absorpcja wody - do jej pobrania wystarcza
wilgotna gleba. Gatunki żyjące w okolicach suchych gromadzą, przy braku wody, duże ilości mocznika w płynach ustrojowych.
Wyjaśnij, jakie znaczenie dla sposobu pobierania wody przez płazy żyjące w suchym klimacie ma fakt gromadzenia znacznych
ilości mocznika w płynach ustrojowych.
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………

Organizmy zwierzęce wykształciły różne mechanizmy regulacji zawartości wody i soli mineralnych. Poniższy rysunek miał przedstawiać
ustalanie bilansu wodnego u morskiej ryby kostnoszkieleletowej, jednak nie wszystkie zamieszczone na nim informacje są prawdziwe.
Przeanalizuj go i zakreśl tylko te trzy informacje, które prawidłowo wyjaśniają mechanizm osmoregulacji u morskiej ryby
kostnoszkieletowej. Za każdym razem uzasadnij swój wybór jednym argumentem, biorąc pod uwagę specyfikę środowiska.
1. ………………………………………………………….
……………………………………………………………
…………………………………………………………….

2. ………………………………………………………….
……………………………………………………………
…………………………………………………………….

3. ………………………………………………………….
……………………………………………………………
…………………………………………………………….
Diagramy przedstawiają procentową zawartość związków azotowych wydalanych przez gady żyjące w różnych środowiskach.

1. Na podstawie analizy diagramów określ w jakich środowiskach żyją

gady A, B, C.
………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………

2. Wyjaśnij, dlaczego wydalanie amoniaku jest korzystniejsze dla tych organizmów ze schematu C, niż wydalanie innych
szkodliwych produktów przemiany związków azotowych.
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
Funkcję wydalniczą, a jednocześnie osmoregulacyjną owadów i pajęczaków pełnią:
a) układy protonefrydialne. b) metanefrydia. c) nerki. d) cewki Malpighiego.

Kwas moczowy to związek o złożonej strukturze pierścieniowej. Koszty energetyczne wyprodukowania go są stosunkowo duże,
natomiast cechuje go najmniejsza toksyczność spośród azotowych produktów metabolizmu białek. Do jego bezpiecznego wydalenia
wystarczy bardzo mała ilość wody. Związek ten bardzo łatwo się krystalizuje a wydalanie tego związku jest lepsze przy małej ilości
wody.
Wyjaśnij na podstawie tekstu, dlaczego wydalanie związku azotu, którego synteza pochłania najwięcej energii, stanowi
przystosowanie ptaków do lotu.
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………

Na rysunku przedstawiono budowę nefronu ssaka.

W jakiej części nerki usytuowane są torebki Bowmana.
………………………………………………………………………………
Wyjaśnij, dlaczego płyn przepływający przez pętlę Henlego nie zawiera
glukozy, podczas gdy znajduje się ona w płynie torebki Bowmana.
……………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………..

Reakcją wielu zwierząt na suszę w środowisku jest obniżenie ich aktywności życiowej.
a) Podaj nazwę opisanego niżej procesu życiowego, charakterystycznego dla niektórych organizmów zwierzęcych.
W tym stanie komórki najprawdopodobniej tracą cala niezwiązaną wodę, a ich procesy życiowe ulegają spowolnieniu nawet kilkaset
razy, dlatego też ich wytrzymałość na działanie skrajnie niekorzystnych warunków środowiska jest praktycznie nieograniczona.
Ten proces to: .................................................................
b) Przedstaw przyczynę dużej wytrzymałości wielbłąda na niedostatek wody w jego pożywieniu.
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
Na schemacie zilustrowano procesy zachodzące w pętli Henlego nefronu ssaka.
Wyjaśnij, dlaczego komórki odcinka X pętli zawierają znacznie więcej mitochondriów niż komórki
w pozostałej części pętli.
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………

Wyjaśnij biorąc pod uwagę środowisko życia czy pętla Henlego u zwierząt takich jak wielbłąd jest
dłuższa czy krótsza w stosunku do zwierząt żyjących na obszarach zasobnych w wodę.
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
Wyjaśnij biorąc pod uwagę rodzaj wydalanego produktu azotowego dlaczego u takich zwierząt jak ptaki
bez względu na środowisko życia pętle Henlego są krótkie lub w ogóle ich brak.
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………

Na schemacie przedstawiono przemiany związków azotowych w organizmie.

 Proces oznaczony literą c zachodzi u bezkręgowców w
mitochondriach wszystkich komórek, u kręgowców zaś wyłącznie
w mitochondriach komórek wątroby.
a) Nazwij ten proces. …………………………………….
b) Sformułuj dwie hipotezy określające przyczyny takiej
lokalizacji tego procesu.

………………………………………………………………………
………………………………………………………………………
………………………………………………………………………

………………………………………………………………………
………………………………………………………………………
………………………………………………………………………

Poniższy schemat przedstawia nerkę ssaka.

Nazwij elementy oznaczone na rysunku cyframi 1, 2 i 3.

1.
2.
3.
Wskaż, w którym z oznaczonych elementów (1,2, czy 3) odbywa się filtracja
krwi?
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………

U gadów proporcja azotowych produktów przemiany materii zależy

od środowiska.
Wskaż, które gady zostały błędnie przyporządkowane do
diagramów przedstawiających proporcje azotowych produktów
przemiany materii. Odpowiedź uzasadnij.

U większości heterotrofów występuje potokowa obróbka pokarmu, która związana jest z podziałem układu pokarmowego na
wyspecjalizowane odcinki pełniące określone funkcje, takie jak jama gębowa (pobieranie), żołądek (trawienie), jelito cienkie
(wchłanianie) oraz jelito grube (resorpcja wody, formowanie i wydalanie kału). Stopień rozwoju poszczególnych części tego układu
zależy od rodzaju spożywanego pokarmu, środowiska życia itp.
Wyjaśnij, dlaczego w układzie pokarmowym ryb słodkowodnych i żab często nie mają jelita grubego lub jest ono stosunkowo
krótkie.
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………

Na schemacie przedstawiono budowę nefronu nerki ssaka.

Podaj nazwę i funkcję elementu nefronu oznaczonego na

schemacie literą X. Na wybranym przykładzie wykaż związek
między długością tego elementu nefronu a środowiskiem życia
ssaka.
………………………………………………………………………
………………………………………………………………………
………………………………………………………………………
………………………………………………………………………
………………………………………………………………………