ae aes ema A. Van mau (nguyén am) Hé thong ngif 4m chit Han gém cé 36 nguyén 4m (goi la van mau). Céc nguyén 4m nay dugc thé hién bang bang sau: Bang nguyén 4m ch@ Han a ° e i u a ai ou ei ia ua ue ao ong en iao uai dan an eng ian uan dn ang er jang uang ie uo iu ui in un ing ueng jong Luuy “Ueng" la nguyén am dac biét, né khéng dude ghép vdi bat ki mét phu 4m nao ma chi diing riéng va dude viét la "Weng".B. Thanh mau (phy 4m) Trong tiéng Trung cé 21 phu 4m (con goi la thanh mau). Hai muoi mét phu 4m nay dude chia thanh 18 phu 4m don va 3 phu Am kép. Cén lai hai phu 4m khéng chinh thifc [a “y" va “w" thuc chat la bién thé cua hai nguyén am “i" va “u" khi no duing 6 vi tri dau cau. Bang phu 4m chi Han: b p m f d t n I g k h j q x Zz c s zh ch sh r y w Thanh diéu Chir Han cé 4 thanh diéu chinh va mét thanh nhe: Thanh 1 (thanh ngang): Doc cao va binh binh, gan gidng nhu doc cac tl khong dau trong tiéng Viét (dé cao 5 - 5).Thanh 2 (thanh sAc): Doc giéng dau sac trong tiéng viét (dé cao 3-5). Thanh 3 (thanh hoi): Doc gan gidng dau hdi nhung kéo dai hdi hon (dé cao 2-1-4). Thanh 4 (thanh huyén): Thanh nay doc gidng gitfa dau huyén va dau nang. Khi doc hay doc cao giong va bat hoi manh (dé cao 5 - 1). Ngoai ra, trong tiéng Trung cé mét thanh nhe (khinh thanh), khéng biéu thi bang thanh diéu (khéng dung dau). Thanh nay sé doc nhe va ngan hon thanh diéu. C. Bién am 1. Bién Am cua tie" 7%" (bu) - "ZB" (bu) dung trude cdc 4m tiét cd thanh diéu 1a thanh 1,2, 3 thi giff nguyén thanh diéu 4(bu). A (buy) +°B (he) —> %°B/ bi he A (bu) + & (zbu)—> A/ bi zbu - "FR" (bu) dung trude cdc 4m tiét cd thanh diéu la thanh 4 thi doc thanh thanh 2 (bu). A (bi) + & (qu) > K#/ bu qu 2. Bién 4m cla sé dém "—" (yi) - "=" (yi) duing trudc am tiét cé thanh 1, 2, 3 thi dude doc thanh thanh 4 (yi). — (yi) +.& (dian) > —4/yidian — (yi)+ A (zhi) > —H/yizhi - "=" (yi) duing trudc am tiét cé thanh 4 thi dude doc thanh thanh 2 (yi) — (yi)+# (ding) —-> —#/ yiding