Coxprofilli dmumtohsil moktob layihosinin mod ‘Abdulla Mehrabov ‘professor, Rusiva Tehsil Akademiyasinin akademiki Telman Qardasov Fizika-riyaziyyat elmlori namizadi Tham Cavadov aspirant Azarbaycan qodim sivilizasiya, elm, madaniyyat, in sonet morkezirinden bir Kimi, tariin gox godin Zamman: | larindan Szintin tabsil sistemini formalasdirmisdir, Olko- mmiz hazirda geni saxolonmis tohsil sistemino, elmi bilikleri, tocriboni nasilden-nsile dtirmoyo qadir olan makemmol al ort “kin, "peyorixtisas vo mumtohsil maktablor sobokesine malikdir” Azarbaycanda bitin sahalardo oldu- u Kimi tohsil sahosindo do boyuk isiahatlar apariir. 1999 x ildon hayata kegiriton «islahat Programiynin talablorina avab veron tohsi sisteminin strukturunun, mezmununtn. maddi ~ texniki bazasinin, idaro olunmasinin yenilogdiril: rmosi 82 aktualligy ilo secilir 5-8]. Hazirda genis miqyas almig islahateiig_ horokatr cargivesindo tohsil sahosinds ‘miihiim dayisiliklorin, yeniliklorin hoyata kegirilmosino | baslantims vo bu islor ugurla davam etdirilir. Ona goro do | demokratiklosdirmo, humanistlosdirma, humanitarlas- | dirma, "diferensiallagdirma vo integrasiya,prinsiplorino osuslanaraq tohsil alanin. soxsiyyat kimi formalagdi- | Fimasini, onun tolim-torbiya prosesinin asas subyektiny gevrilmasini baslica vazifa hesab edan, milli. zomino. Umumbegori dayorlore osaslanan, bitin qurumlarin foaliy~ yotini tohsil alan monafeyino xidmot etmak magsoui ‘lrafinda birlosditmoyo istiqamotlonmis imumtohsil mues- | sisosinin yeni modelinin iglanmasi, onun ayriayni struktur bolmalorinin iginin olagolendirilmasinin tomin olunmas! | ‘ign mivafig tOvsiyyalorin hazirlanmasi, ham elmi, hom do | crUbi négteyi-nezordan béyiik ahomiyyota malikdir{|-4). | 1. Layihonin strateji obomiyyati | Respublikamuzda son illor yeni tiplitabsil miassisolori, © cimladan mixtolif tomayalki, maktoblar, liseylor, gim= naziyalat, Kolleclor agilmisdir, Hamin tabsil miossisolori sazirdlorin, misyyon yas soviyyesindan sonra bu vo ya digor fonlorin darindan éyronilmasina gorait yaradir. Yeni pli eksperimental maktoblorda cksperimentin gedisiny | sira taskilati_masololar lip elaperinental moktabonde cksperineatn getyine be eye moka skperimentn gets Rice apie wae ene tanger ‘ime Bala evemt. amy eb pakabier Wr anne ie am th Ge as PUN Silane in eigen eet eon cal pln inn nah Roma eh at sagirdlarin segilmosi ils hayata kegirilir. Belo maktablord. SE Symes > ovata kei Belo mktabiordn patna Creiuarnar ayaa or Bi Barn ox Sap em a rn rade Hy dior aaah yarn ngs naan BS vo ye Wetnskel mskoegearas, oust, Cony syd: yaudlipineon erage ARS fonkret ioe dia naticada usaglarda geri qalma hallari bas verir va tahsii proselnin SEU ete eee hs bron eet, ag. Dar soratdon bi go si Eonar a papal baba ey meitaneraon mbogyon Fin title roa eae Pe amin makteblere hevasi olmasina baxmayaraq, milayyon. Som proere ae. cmaams baka. myo cigectimeny woreuage en wero st regener ager i mle GB Gabe, mooring sums agar ges yenidan avval tahsil aldigi maktabe qayitmali olurlar. Ona xgoutan guna ahead: matobe ayia ort Ons See, aed al storey, pomion 8rd an moktablerin foaliyyati daha semerali olar va belo maktab- ee onlypet da sor or va bee maki valiklesdirilmasi, humanistlasdirilmasi, humanitarlagdiril- Fa a maamientiines, humana Faia ecegeauaedmapan co nega poner roy feemasig, dah geng, mania ara. vo maraglarina, onlarin zehni inkisaf soviyyasina mivatig seumraems, ona ze niga seve at gurulma, bi dab, ge or 2aranginden kt fuupan yn! compro mek aye mihi stoma Riamatiennden bet ean aoetans Oe eta moktab layihasini hayata kegirmok iigiin onun Nizam- namasi islanilib, mivafiq gaydada tasdiq edildikdan, bir gyda toi gdcicon, ary oma mesos pega Keiidikden sonny vote KBD M0hoyatinda zim ola blacok, hgemco minimum, mezmuncs url bik vo versie: alma kant vee + wortasoviyyoin fos program dedikdo imumtahsil noktgblorin bees, fodris plamna. yen hazirlanm. 3) frunede tmumtansl maktablorindo wstfada olunan ths Poaramisriit Riyaziyyat- informatica, Fizika, Kimya v9 Foiggiya fontorindon «orta soviyyal tabsl programy humanitar profit sinilorda, Azprbayean it vo 3 Dyyat, tart vo cografiyafoniarindon cortasaviyyoly toh: SM frogranmiannin sg) riysziyyae informatike, Tika Kinga Siologiya profil siniflardafstifadosttomin olan Bunan bagga but sinfiordo.Azorbayean tari Azor- bayean copiafiyes,, Azorbayean Konstitusivas, ganclrin gabingagodorki horbihazirligi vo digor’ fonlor «ort Swisgolie fobs program asasinds Todi ein; #tonaisimim soya sl program dedikdo mi oyyon fonna marag v9 0 fonndan qabiliyyat olan sagedlor Ulin nozordo tut, homin fonni nazar vo toeribieohot- on dorindon Oyrantioye imkan veron tehsil program Dasa sla, makin ey ahs program gsto- ‘in fonno imaragi olan gagizdde, bu fonn tre qubliyyo: ibrinin muoyyontoydiiimost va inkigaf etdirimost agin 3 tait yaratmaheir. Profil sniorda profil fonlori «mak: Simm soviyyol thsi program asasina todrs edi. ‘eye etmok faze kh, Ugsoviyyall «minimum soviy ol ora avn, kim savy al prog famlarnin hezitanmast isina bor! pilot moktablorindo ‘rq baslemimasina baxmayarag, bu istigamatdo konkret nailiyyottorin alga olunmasy aga ekspertmentioin apati- tas daba da pictondiiimolii. IIL, Moktobdo talim-torbiyo prosesinin taskili va foaliyyotinin giymotlondirilmasi Goxprofil makiobda talim-tarbiyo.prosesinin doviot standartlarmin taleblorina cavab veran vo onun minimum, mozmununa mivafiq toskili sagirdlorin yiksak soviyyodo ‘ohsil almasim tamin edan tadris planlan, sagirdlorin talim: torbiya prosesinin baraborhiiqualu subyektino gevrilmasi. hor bir sagird_soxsiyyotinin inkisaf Ugin olverisli goraitin dima, yeni pedagoji texnologiyalarm, hamcinin mé sir tolim metodlannin totbigina imkan Veron inteqrativ Fonn programlant osasinda qurulur. Moktobde sagirdlorle talim-torbiyo islori asagidaky ‘sas istiqamatlor tzre apaniir 2 | orbiya prosesinds nazare al * torbiya prosesinds tohsilin humanistiosdirilmos vis gag higuglarinn madafies idea reelagdiningy vo lotbiqi sthasinds tadbirlorin nazoro alinmasis * sagitdloro qarsi somimi miinasibot, onlann loyagot speeyjting hbsmotazadikivino, tou dune vo baxislarina, sorbost ray yiridtlmasina sorait.yare dilmast vo buntin daim rogbotlongisiimesr: °° * sagirdlorin milli zomino, imumbogori dayarlorn dviot romzlaring, comiyyoto, atraf._mihito, Azaroayean xalginin tarixina, madoniyyatina, dilina, adat vo anon. loring hérmat vo mahobbot hissiori astianmas) rund torbiyo edilmosi: « sagirdlorin istok vo arzularina, meyl va maraglarina: ford xdustyatlrinin diggatlo “éyronimesi v9. tlm linmas. Siniflarda sagirdlarin sixligim, bozi fontordan siniflorin iki yarimgrupa “bélinmasi mosalolorini maktab bideos! gargivasindo vo talim-torbiya prosesinin toskili zaruriliyin- don asi olaraq ders ilinin avvolinds moktobin. Elmi- Metodik Surasi mitoyyan edir. Moktabdo dors mogielolori bir qayda olarag_sen- tyabrin 15-da baslayir va mayin 31-do basa gat. Dors ili’ middotinds asajidakr tatillor miiayyan edilir payiz totili 6 gin (12-17 noyabr), qis tatili7 gin ( 30 de. kabr 05 yanvar), yaz.totili_8 gin (16-23 mart). | siniflor atin olava tat 6 gin (12-17 fevral) Moktobdo dors moggololori direktorun tasdig_etdiyi codvello misyyonlasdirilir, dars mosgolalari tahsilin pil- loforindan astli olarag 35°— 45 dogiga, maggololaratasi fasilo iso sagirdlorin foal istirahoti vo maktobin imkanlari navare alinmagla, {~ IV siniflorda bes gunlik dars hattasi ineyyan edilir. Moktobin ‘I ~ IV siniflorindo sagirdiorin biliyi adod- lorlo giymatlondirilmic. Ibtidai sinif millimi va psixolog ‘orafindon hor dars ii Ggiin sagirdin soxsiisinda onun bilik soviyyesinin dinamikasint va maraq dairosini aks eldiron genis molumat, yazihr, V-XI sinifiordo sagirdlorin biliyi Azorbaycan tohsil sisteminda istifade olunan giymatlon- dirma sistem ila aparir. Moktobin X vo. XI sniferindo mista ekepertorin ‘ohsil organlan niimayondolerinin va moktob rahborliyinin ‘stirakt ila uygun sinif sagirdlorinin meyl va -maragy.snginin program materiallarinin monimsomo soviyyosi tamer va Intllekttestion! vasitos! lo qiymationditir jymotiondimmann “notictor! milimlonn ik foaly: sounin yekuinlagdirdmast zaman ‘nozare amir ve. tobi Ssusinds’ asagidakilar muayyon edilir: * sagirdlorin program materiallarinin monimsomo soviyyesi: ‘ sagirdiorin meyl vo maraqlari, hemginin meyl_vo vranegeseloin ey ve maaan, mein, me, o inimosinin vaziyyeti; | + segirorip mey vo maraglarina, homginin potensil imkanlanina uygun Korreksva slerinin apariimast * IX vo. XI siniflorda timumi orta vo tam oria tobsil hhagginda mivafiq dovlot sonadlorinin verilmasi vaziyyot. ‘Miollimlarin hoftelik dars yikti va buna uygun amok hagglan Azarbaycan Respublikast «Tahsil Qanunuyna vir Inova normatvioro uygun mioyyen edi. Moktobdy Touliyyet gostoren qiymotiondirmo surasmin gararina asa son maktab bidcesinin 3%-ni aymamag sorti ile yaradici fouliyyati ilo farqlanan millimlar regbotlondirilir. Moktab direktorunun vazifo maagint, texniki iggilorin jomok hagglarinin migdarint Moktab Ali Surasi darsilinin ‘owolinds maktab bidcasi gargivesinda’miayyon edit. Direktorun_vozifa maasi, muollimlorin bir statinin orl «giymotinin iki mislini agmamalidir. Qalan pedagoji isgiorin vorifo maaslan asagidaks sokilds mioyyon edili: : * ditektor miayininin vezife maasi - direktorun vail’ mausinin 90%-i godar; * kordinatorlarin’ 1.0 stat vezifo magi - direktorun vorifo maasinin 75%-i qadar; * sinif rohborliyina gBro édonilon hagq ~ hemin ‘miollimin 1.0 stat maasinn 20%i qador; * kabinet vo emalatxana rohborliyino g6ro ddonilon hagq — homin miollimin 1.0 stat maasimin 15%-i qodor: * doftor yoxlamasina’ giro Sdonilon haqq — homin miollimin LO stat maagimn 10% qadar. Moaktobdo mixtolif profillor fizro damoklorin tagkilino 10 stat orta emek haggina mivafiq ayhq vasait ayril. IV. Moktabin idara olunmast Moktob dévlot va ictimai Sziintidaro prinsiplori osasind idaro edilir (bax. moktabin modelina), onun foaliyyali fig qanunvericilik aktlan ile tanzimlanir. Moktobin als er Mite tn | alnrn sayina borane apt fied mola va valideyn tors oleate ean AA Stren fonebntn a ween omBa ohn dejan todo brn comic ore Ph va. ting Sapa Sagi Bete Al Suranis deynlar Valideyn Komitasinin iclasindan, miollimlar iss. ; mokteb Pedagoji Surasinin iclasindan segilir. Ali Surany hemsodrlor idaro edir. Onlardan biri moktobdo isloya, Indl, igor Ro vaaemnnary Mentobde oan ite cone s Gotat Coe ata eee Se dor erage Nalobin AT Ses vitor 1A Sur onsen ve an sei ocgintna namzadx agionekn moe aN Ya hs * moktabin biideasini tasdiq figiin yuxan tohsil orqenia ayn ei * maktebin Nizamnamasini tosdig edir va tale olunan hallarda onda dayisiklik aparir; : at moktab iizre qiymatlondirmo surasinin_torkibini misyyonedt ® makbin nkpafinn sss sgumairn mioyyon edi ¢ maktabin foaliyyatinin mixtolif sahalarind (tolim- txbiya, elm = merodie maliyya rest ea iyi) ard aklitoe wi Moktabdo dziiniiidargetme organ kimi Pedagoji Su | oaiayat gosarizBedayoy Suramh rebel limlar, psixolog, Sagird Parlamentinin sadri, kitabxana miidin, maktabin hakimi daxildir. Pedagoji Sura Azor- bayean Resputiaar Tekst Neng satis Oa olunmus Osasnamayo uygun faaliyyot géstarir. Moktabda tain: orb prescans slainetogk. t- minati meqsadi ilo Moktob Elmi-Metodiki Surasi (MEMS) fouliyyat géstarir. MEMS-nin iizvlarinin say: bir qayda olaraq miallimlerin imumi sayinin altida biri gador olur vo torkibi, Pedagoji Surada moktabin miixtalil profillor iizra_kordinatorlarindan, Rieleadan ya qabageil fann miollimlorinden segilir.. MEMS-na bir qayda olar direktor milavini sadrlik edir. Mkt En Metod ki Sorasinn vziolrino dai