Вы находитесь на странице: 1из 1

THAYAMP INTIMPI - EL amparaparu maya untasiki qillqana ch’ixi, qutu, Katari, qarwa, walsa

VIENTO Y EL SOL. kamachi uskt’ani, ukhamatha warawaranaka, kamisasa yapusa


THAYAMP INTIMPI kunaymani qillqana lurasini,
Mä Kutix thayamp sartayana, pachpa aruri jaqinakana isisa thaxsasini, utasa utachasini
intimpixa, khithis wali ch’amani uk mayaki qillqasinapataki. Taqi wawaninatakisa. Qharaxa, janira lupi
yatiñatakiw yant’asipxäna. Uka ukanakaxa wakisiwa purinkasa, umampi anatapxi “qulla
pachax mä jaqiw jaya thakhinjam yatichiriru yatichana, sartayanataki umawa” sasina, yaqhipawjanakana
uñstanïna. Ukhamasti thayax akham uka Educacion Intercultural Bilingue yatirixa wallaqita uqi, umaru waranti
sasaw säna: satana ukatha sarnaqawi yatinataki.
-khä isimp awayrantasit jaq uñjtati? sartayanaraki pachpa arupana Sami yatinataki, taqiniwa uka
Khititix isip aparani ukaw atipt’irïni. parlakipasina atipasinasa. unayasipxi, urupachanxa
Thayaw nayaraqatax yant’äna, Yatiña utaru purisa Jichha pachamamaru
Ukhamax jupax ch’aska pachanakanxa, achuqa phaxsinwa wak`aru, chullparu, marani qhicharu
wayrjamaw phust’äna. Ukhamapanx yatiqiri wawanakaxa yatina luqtiri sarantapxi suma maranapataki.
chacha utaru sarapxixa, jupanakaxa yatiqana Yatina utana wawanakaxa
jaqixa, thayat jark’aqasiñatakix qallta uruxa, wali sumawa yatiqiri wakichapxi suma machaqa mara
juk’ampiw isimpix isintasïna, wawanakkama jakisipxi. Nayraqataxa phunchawi
juk’amp thaya phust’ipanx aruntasipxiwa, ukatsti ampara qatuqanataki.
juk’ampiw isip katuntasïna. q’apirasipxi, yatichirirusa aruntapxi, MENSAJES AYMARAS (AYMAR
Thayax wali qaritaxasax janiw yatichirina unanchaparjamawa ARJAWINAKA)
juk’amp phust’xänti, Ukhamasti, intix siqintasipxi, ukatha Peru markana Janiw urukam ikiñati,q'utuw
amukiw jan unxtasin wali ch’isi lupi Warurt’apa warurt’apxi. Qhipatxa mantasiri, siwa
lupt’äna. yatina uta manqharuwa mantapxi. No hay que dormir hasta tarde, dice
Chachax jump’iñrak qalltäna, jan Samarana pachansti, kunaymani que sabe entrarse bocio
juk’amp junt’unkxañatakix isipaw yayanaka unarapxi, ukatha Yatisaw kunas arsuña, jan yatkasax
apsusïna. Ukhamatw intix thayar aruskipapxi. amüskañawa
atipjäna. Anata uruna pachamamaru luqtaña Hay que hablar sabiendo, sin saber
Ch’ikhïñaw ch’amat Phaxsi urunxa taqi chiqanwa hay que estar callado
sipans wakiskiri. Pachamamaru taqi achuqatanakaru Khitis jan wal sarnaqixa, jan walirü
uruyapxtana. Awki taykampixa, tukuwayi
PHISIMP ACHAKUMPI EL kunaymani llamp’unaka qhatutha Quien anda mal, mal acaba
GATO Y EL RATON alanitawa Qhip nayr uñtasisaw sarnaqaña
― Jutam jutam, kunja jiwitakitas! Pachamamaru luqtanatakiwa Hay que mirar el pasado y el futuro
Sasaw phisitux achkur satayna. wakichapxi. Janirara willjtkipanwa para proyectarse en el presente
― Jan sarkamti! Uka supay salqa muxsa Kawkant pusin manqixa, phisqhanix
phisix kunjams k’arisiñx yatiw misampi llamp’unakampi mank'aspawa
jumarux manq’antañ muntama; janit Pachamamaru luqtapxtana, qhiparusti Donde comen cuatro, pueden comer
amuyasta, sasaw mamapax imillasa cinco
achakqallurux satayna. yuqallasa wali alwathwa panqaranaka Janiw awkirus taykarus jachayañati,
― Jutam jisk’a achaku! ― uñtam, aka apthapinipxtana, ukatxa taqi utaruwa jan kunaniw tukusiri
kisu, nuysa “nuez”, munat achakitu, sirpintinampi, panqaranakampi, No hay que hacer llorar a los
jumatakiwa! Sasaw phisix misturampi k’achachapxtana. padres,uno suele llegar a ser muy
achakqallur saskakitayna. Uka qhipatsti taqi yapunakaruwa pobre
― Mamit sarati? Ukham sasaw sarapxtana, yapunxa kupalampiwa Sit khitimpis sarnaqta, ukat sam
achakqallux mamapar jiwq’ichapxtana, ukatxa misturampi khititasa
jiskht’askakina. sirpintinampiwa k’achachapxtana, Dime con quién andas y te diré quien
― Jan sarkamti, wawita amuyasim, qhiparusti siwaranakatha eres
ist’asiñamawa! Ukham mayamp jawasanakatha juyranakatha, Janiw warawarax jakhuñati, walja
mamapax satayna.ukat phisix, aka qaniwatha suma wawanïñiriwa, siwa
muxsa manq’ churama achakqallurux achuqatanakapwa apaqanipxtana, No hay que contar las estrellas, dice
saskakitaynawa. Ukham achakqallux ch’uqi yaputha apilla yaputha isanu que uno suele tener muchos hijos
muxsa manq’ uñjasinxa, mamaparux yaputxa jach’a achunaka Janiw jach'a jach' tukuñakiti, kunas
wasitat satayna. llamaytaniwapxtanxa. Utaru purisaxa tukusirikiwa, siwa
― Mamita, iyaw sakimay. suma No hay que ser orgulloso, todo tiene
Sarakipuniwa! Ukat mamapax k’achachata inkunaru awayuru su fin
achakqallurux satayna. uchasawa jurnala pacha
― Ipi amuyasimaya, janiw sarkasmati achunakaruwa
jismasa! Ukatxa, achakqallux mayak uruyapxtana.
mamapat atipawayatayna; ukatsti, Machaqa mara Mara t’aqa phaxsinxa
mayak wali mulljatwararitayna akham wali juyphinti, thayasa tukusitawa,
sasa: mamita phisix manq’antakituwa, uka pachawa
yanapt’itaya! Mamapax jan ist’asir maraxa tukusiraki; ukhamaraki
achakqalluparux janiw kunjams machaqa mara qalljti, ukhaxa mara
qhispiyañ atkataynati. t’aqa
Walxa pach jakañ munstaxa, awk phaxsina 21 uru saraqatana “solsticio
taykan iwxanakapx ist’añapuniw de junio” satawa castellano arunxa.
sawa Inti jalsu alayjatha, 4. 30 qharana,
Obedece a tus padres y vivirás largo qutu, ch’ixi sata warawarawa jalsuni,
tiempo. qhipa maya uratha pachpawjatharaki
intixa jalsuni. Ukhama Katari
Munata taqi yatichirinaka: warawara uka 21 uru diciembre sata
Uka Paya Arutha Yatinapura phaxsina intijalsu manqhatha
Yatichawi (Educacion Intercultural jalsuniraki, intixa ukawjatraki
Bilingue) p’iqt’awixa, “solsticio de diciembre” satawa
kamachiri lurananinapawa, castellano
p’iqt’anasa, ukatha yatinasa suma arunxa.
chiqapa lurasinapataki, Ukhama ch’ixisa katarisa, intisa
yatina utanxa imilla wawarusa pachpawjatha marana maya kuti
yuqalla wawarusa ukana yatichataski, jalsunipxi,
ukasa maya jalluka pachawa wali intiru uruyapxi,
jupanaka pachpa markanki, pachpa inkanakaxa “Inti Raymi” sapxiritawa,
aru parlapxisa; ukhamatha, Paya qhiparu pampa jaqina urupa, sajwana
Arutha Yatinapura sataxaraki.
(Educacion Intercultural Bilingue) Uka jayp’uxa chakaru nina phichiri
yatichawi askichanapataki. sarapxi, walja uywaninataki
Aka kamachixa, ukhamaraki Aymara jach’awja
qillqana kamachinakaparu phichapxi, juk’a uywaninataki
untasirjama jisk’awja phichapxi, ukhamarusa
(achakaja qillqanataki unanchani), yatirixa
EIB yatichirinakaru juk’ampi pachpa jaqinakampi pacha unkatapxi, urt’a,
arupa unt’ayi, warawaranaka, phaxsisa, chaka,
jawira,

Вам также может понравиться