Σχίσμα ή και συρρίκνωση

της Ορθοδοξίας;
Βασίλειος Σαρόγλου
Καθηγητής Πανεπιστημίου Λουβαίν

Σεπτέμβριος 2019
Εισαγωγικά

Σε σχέση με την δια γυμνού οφθαλμού ζοφερή κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει σήμερα η
Ορθόδοξη Εκκλησία μέσα στην οποία μεγάλωσα και ανατράφηκα, ας μου επιτραπεί να εκφράσω
την προσωπική μου άποψη (το αισθάνομαι περισσότερο ως ηθική υποχρέωση) για το λεγόμενο
ουκρανικό ζήτημα και τις επιφαινόμενες μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες συνέπειες, και να το
κάνω αυτό πολύ απλά, με εικόνες και σχόλια. Η προσέγγισή μου είναι περισσότερο από τη σκοπιά
των λεγομένων κοινωνικών επιστημών της θρησκείας, αλλά δεν είμαι και εντελώς άμοιρος κάποιας
θεολογικής παιδείας.
Είμαι ο Οικουμενικός Πατριάρχης

Είμαι κριτής της οικουμένης

Είμαστε η μήτηρ των Εκκλησιών

Ηγούμαι της πολυπληθέστερης Εκκλησίας

Το Κανονικό Δίκαιο είναι
Το Κανονικό Δίκαιο είναι
με το μέρος μας
με το μέρος μας
Η εκκλησιαστική ιστορία
Η εκκλησιαστική ιστορία
μας δικαιώνει
μας δικαιώνει
Οι αντίπαλοί μας
Οι αντίπαλοί μας
χρηματίζονται
χρηματίζονται
Παναγιώτατε, χρειάζεται
σύνεση. Υπάρχει αντιδικία
μεταξύ δύο μερών,
συμπεριλαμβανομένου
του Πατριαρχείου σας.
Χρειάζεται ανώτερος
θεσμός να επιλύσει το
θέμα. Ως Πρώτος, καλέστε
Πανορθόδοξη Σύνοδο.
Μπορεί το ΄Αγιο Πνεύμα
να βοηθήσει.
Δεν καλώ Πανορθόδοξη
Σύνοδο. Μπορεί η Σύνοδος
να με αναγκάσει να
υποχωρήσω εν μέρει. Είναι
δυνατόν ο Πρώτος να είναι
υπό κρίσην; Αυτός μόνον
μπορεί να είναι
ταυτόχρονα και διάδικος,
και κατήγορος, και
εισαγγελέας, και κριτής με
τα αντιβαλλόμενα μέρη.

"Το Οικουμενικό Πατριαρχείον, ως πρωτεύθυνος

και πρωτόθρονος Εκκλησία, με την πείραν και την
σοφίαν των αιώνων που το χαρακτηρίζει, πράττει
το εκάστοτε ορθόν και το εκάστοτε δίκαιον" ΠΚΒ
 Δεν σας δίνουμε αυτοκεφαλία.
Ουκρανοί ορθόδοξοι μη Οι άλλοι λαοί που την πήραν
ρωσόφιλοι: ήταν απλά πιο τυχεροί.

Είμαστε πλέον Δεν το δέχεστε; Είστε λοιπόν

ανεξάρτητο κράτος. σχισματικοί. Και εθνικιστές.
Ζητούμε αυτοκεφαλία Αγαπάτε τη χώρα σας την
όπως και τόσοι άλλοι Ουκρανία πιο πολύ από εμάς.
ορθόδοξοι λαοί στην
Ευρώπη. Δεν θα κληρονομησετε την
αιώνια ζωή; Φυσικά, αφού
είστε σχισματικοί.

Άλλες Εκκλησίες σας

αναγνωρίζουν; Θα τις
θεωρήσουμε και αυτές
σχισματκές. Άλλωστε, χωρίς
εμάς, αυτές είναι μειονότητα.
Καθολική αυτοσυνειδησία Τρίτη χιλιετία: Το Κληρικοί Πατρ. Κων/πόλεως:
των Ορθοδόξων για δύο πολίτευμα της Πατριάρχης = πρώτος άνευ ίσων
χιλιετίες: Ορθόδοξης Εκκλησίας
Το πολίτευμα της είναι "Συνοδικόν και
Ορθόδοξης Εκκλησίας Ιεραρχικόν"
είναι Συνοδικό. (ωσάν η συνοδικότης να
Φυσικά με πρωτείο τιμής αποκλείει τους μη
(= συντονισμού), ιστορικά Επισκόπους κληρικούς
στον Κων/πόλεως και τους λαϊκούς)

Προς σύγκριση: Εκκλησίες Ελλάδος και Ρουμανίας

 Η Ορθόδοξη Εκκλησία καταδικάζει τον Εθνοφυλετισμό;

Είναι προνόμιο να βρίσκεται η έδρα της

Οι μη ρωσόφιλοι ορθόδοξοι
Ορθοδοξίας στο Φανάρι, και έτσι κατά
Ουκρανοί είναι σχισματικοί
κάποιο τρόπο στο δικό μας Γένος (Οικ.
(30 χρόνια)
Πατριάρχης σε Έλληνες προσκυνητές, 2018)

"Το αίμα νερό δεν γίνεται" (2019)

 Περί Συνοδικότητας

Η αλήθεια της Εκκλησίας εκφράζεται εν συνόδω

Εν συνόδω, οι επίσκοποι εκφράζουν την αλήθεια του εκκλησιαστικού σώματος

Ερώτημα 1. Ποίος με ερώτησε;

Ερώτημα 2. Ποιό εκκλησιαστικό σώμα ερωτήθηκε;

Ερώτημα 3. Ποίου είναι η Εκκλησία;

Εάν η Εκκλησία της Ελλάδος συνταχθεί με το Πατρ. Κων/πόλεως (άνευ Πανορθόδοξης Συνόδου):
θα παγιωθεί το σχίσμα σε ελληνόφωνη Ορθοδοξία και σλαβόφωνη Ορθοδοξία (συν δορυφόρους).

Μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες συνέπειες (μεταξύ άλλων):

1. Απαξίωση της Ορθοδοξίας και του λεγομένου

Πατριάρχης των Αιγυπτίων
Ανατολικού Χριστιανισμού στον σύγχρονο κόσμο
κοπτών (ανατολικών Ορθοδόξων)
Πατριάρχης των Αιθιόπων
(ανατολικών Ορθοδόξων)
Πατριάρχης των Αρμενίων

Οικ. Πατριάρχης = Πρώτος βασικά

των ελληνόφωνων Ορθοδόξων
Πατρ. Μόσχας = Πρώτος βασικά
των σλαβόόφωνων Ορθοδόξων

Θρησκείες στον κόσμο (πληθυσμός)

2. Μείωση των ιερατικών κλίσεων ή μείωση της ποιότητας των υποψηφίων κληρικών

- Ερευνες αποδεικνύουν ότι η πρώτη αιτία για την απομάκρυνση από την Εκκλησία είναι η
υποκρισία των θρησκευτικών λειτουργών και η αναντιστοιχία μεταξύ λόγων και έργων

- Η άνοδος του βιοτικού επιπέδου με το ξεπέρασμα της οικονομικής κρίσης πιθανότατα θα

μειώσει τις ιερατικές κλίσεις

- Ενας σύγχρονος νέος με υψηλή αίσθηση αυτονομίας και ανάγκη για ελεύθερη και κριτική σκέψη
χρειάζεται να θυσιάσει πολλά για να υπηρετήσει σε χώρους που δεν χαρακτηρίζονται από υψηλή
ελευθερία συνειδήσεων (Βλ. Μόνον ένας από τους εκατοντάδες ιεράρχες του Π. Κων/πόλεως
εξέφρασε διαφορετική άποψη. Και κανένας από τους εκατοντάδες ιεράρχες του Π. Μόσχας δεν
εξέφρασε διαφορετική άποψη)
3. Συρίκνωση της Ορθοδοξίας στον υπόλοιπο κόσμο (εκτός Βαλκανικών και Σλαβικών χωρών) σε λίγες δεκαετίες
(πολύ πιθανή υπόθεση)

Εξήγηση 1: όσοι από τους νέους 3ης κ΄4ης

γενιών της Διασποράς (που συνήθως
απομακρύνονται από τις εθνικές ρίζες και
αφομοιώνονται) έχουν πνευματικές
αναζητήσεις, πιθανότατα θα στραφούν σε
άλλες χρστιιανκές εκκλησίες ή άλλες
θρησκείες που δεν έχουν τις εθνικιστικές
τάσεις και την εσωστρέφεια των
Ορθόδοξων Εκκλησιών
Εξήγηση 2: μέχρι σήμερα η ορθόδοξη
αυτοσυνειδησία και "υπερηφάνεια"
έναντι της "Παπικής" Δύσεως ήταν ότι το
πολίτευμα της Ορθοδοξίας είναι Συνοδικό
Ο Βασίλειος Σαρόγλου (πτυχίο θεολογίας ΕΚΠΑ, δίπλωμα φιλοσοφίας, πτυχίο και
διδακτορικό ψυχολογίας Λουβαίν) είναι τακτικός καθηγητής στη Σχολή της Ψυχολογίας στο
καθολικό Πανεπιστήμιο της Λουβαίν, όπου επίσης προεδρεύει του διδακτορικού
προγράμματος των επιστημών της θρησκείας στη Θεολογική Σχολή. Το ερευνητικό και
διδακτικό του έργο είναι βασικά στον χώρο της ψυχολογίας της θρησκείας, αλλά και
επεκτείνεται στους χώρους της κοινωνικής και διαπολιτιστικής ψυχολογίας, και της
ψυχολογίας της προσωπικότητας. Έχει διατελέσει πρόεδρος της International Association
for the Psychology of Religion, και έχει βραβευθεί με πολλές διακρίσεις από διεθνείς και
αμερικανικές ενώσεις των παραπάνω επιστημονικών χώρων. Δεν είναι αντι-οικουμενιστής,
τουναντίον πιστεύει στη σημασία της οικουμενικής κινήσεως στο σύχρονο κόσμο.