Вы находитесь на странице: 1из 29

(falerosis kedeli ocdaTxuTmeti stadionis sigrZisa iyo, sakuTriv qalaqis galavani – ormocdasami stadioni,

pireosis grZeli kedeli – ormoci, pireosis garSemo kedlebi – samoci), aTas orasi mxedari (maT Soris
moisrebic), aTas rvaasi qveiTi moisari da samasi trieri sabrZolo mzadyofnaSi. aseTi iyo aTenis samxedro
Zalebi peloponoselTa pirveli Semosevis win. aTenelebma daujeres perikless, ojaxebi qalaqSi
gadaiyvanes, saqoneli ki – evbeasa da sxva kunZulebze. maT umZimdaT saxlebTan ganSoreba,
umravlesoba soflad cxovrebas iyo miCveuli. cxovrebis aseTi wesi maT uZvelesi droidan hqondaT.
kekrofsisa da pirveli mefeebis dros xalxi atikaSi Temebad cxovrobda. Temebs TavianTi Tavkacebi
hyavdaT, mefesTan saTaTbirod iSviaTad midiodnen. Temebi sakuTar saqmeebs TviTon wyvetdnen da
erTmaneTTan omobdnen kidec. Tesevsma, brZenma da Zlevamosilma mefem, gaaerTiana isini erT
qveynad da erTiani mmarTveloba SemoiRo. xalxi soflad cxovrobda, magram qalaqi erTi hqondaT.
maTTvis Zneli iyo midiuri omebis Semdeg gaWirvebiT aRdgenili saxl-karisa da salocavebis mitoveba da
qalaqSi gadasaxleba. es samSoblos datovebis tolfasi iyo. aTenSi ltolvilTa mxolod mcire nawilma
moaxerxa megobrebTan an naTesavebTan dabinaveba. umravlesoba udabur adgilebSi, RmerTebisa Tu
gmirebis taZrebSi an galavnis koSkebSi dasaxlda. qalaqi ver itevda amden xalxs. mogvianebiT grZeli
kedlisa da pireosis galavnis saTavsoebic binebad iqca. amasobaSi aTenelebi krebdnen mokavSireebs da
eskadras amzadebdnen peloponesze Tavdasasxmelad. atikisaken gzaze peloponeselTa laSqari oinoas
miadga. aq dabanakdnen da samxedro manqanebiT galavnis SturmisaTvis mzadeba daiwyes. oinoa
gamagrebuli qalaqia atikisa da beotiis sazRvarze da aTenelebs aq garnizoni eyenaT. peloponoselebs
samzadisze bevri dro daekargaT. arqidamosis zedmetma sidinjem (rogorc omisTvis mzadebisas, aseve
misi dawyebis Semdeg) didi ukmayofileba gamoiwvia. igi aTenelTa megobradac ki miiCnies, radgan
lakedemonelebs omisagan Tavis Sekavebas urCevda. mas sayvedurobdnen isTmosze Seyovnebas,
ganzrax nel gadaadgilebas da oinoas uSedego alyas. marTlac, amasobaSi aTenelebma moaswres
TavianTi qonebis gadarCena. peloponeselebi javrobdnen, rom Seyovnebis gamo nadavli ver igdes xelT.
arqidamosi ki, rogorc fiqroben, imis imediT ar Cqarobda, rom aTenelebi manam daTmobdnen, sanam
maTi miwa srulad ganadgurdeboda. bolos, oinoas oTxmocdRiani uSedego alyis Semdeg peloponeselebi
atikaSi SeiWrnen. maT banaki moawyves da iqidan elevsinisa da Triasiis dablobis gaCanageba daiwyes,
aTeneli mxedrebi ki ukuaqcies. Semdeg maT winsvla ganagrZes da atikis udides edems – aqarnes
miaRwies. aqac dabanakdnen da axla aqedan daTareSobdnen qveyanaSi. Tavad arqidamosi aqarnes olqSi
idga srul sabrZolo mzadyofnaSi. is eloda, rom aTeneli axalgazrdebi ar dauSvebdnen maTi miwis xelyofas
da sabrZolvelad gamovidodnen. rodesac arc elevsinSi, arc Triasiis dablobze aTenelebs winaaRmdegoba
ar gauweviaT, arqidamosi aqarnesTan dabanakda da kidev scada mtris gamotyueba. erTi mxriv, es adgili
banakisaTvis mosaxerxebeli iyo, meore mxriv, aqarnelebs sami aTasi hopliti gamohyavdaT da
arqidamoss imedi hqonda, rom isini sxva aTenelebsac aiyolebdnen maTi miwisaTvis sabrZolvelad. Tu
aTenelebi arc axla gamovidodnen, Semdeg ufro Tamamad SeiZleboda dablobSi Casvla da qalaqTan
miaxloeba. aqarnelebs sakuTari qonebis dakargvis Semdeg naklebi xalisi eqnebodaT, sxvisTvis ebrZolaT.
ase mtris banakSi SuRlis gaRvivebac SeiZleboda. am mosazrebebiT idga arqidamosi aqarnesTan. sanam
mteri elevsinTan idga, aTenelebs kidev hqondaT imedi, rom is ufro Sors aRar wamovidoda. ToTxmeti
wlis win lakedemonelTa mefem pleistoanaqsma SeaRwia atikaSi elevsinamde da ukan gabrunda. Semdeg
mefe spartidan gandevnes braldebiT, rom amaSi qrTami aiRo. aTenelebisTvis autaneli iyo mtris
aqarnesTan (qalaqidan samoci stadionis daSorebiT) xilva. mSobliuri miwis ganadgureba maTze Zalian
mZime STabeWdilebas axdenda. axalgazrdebs aseTi ram arasodes enaxaT, moxucebs ki – mxolod
midielTa Semosevis dros. yvela mzad iyo sabrZolvelad. quCebSi ikribebodnen, kamaTobdnen da
periklesze brazobdnen, radgan sardali maT mtris winaaRmdeg ar miuZRoda. periklesi xedavda aTenelTa
ganwyobas, magram sakuTari gadawyvetileba sworad miaCnda. amitom arc saxalxo krebas iwvevda da
arc sxva ram TaTbirs, rom aTenelebs daufiqreblad Secdoma ar daeSvaT. man brZana qalaqis
saguldagulod dacva da Seecada xalxis ukmayofileba Caeqro. drodadro mxedrebs gzavnida, raTa mtris
marbieli razmebisTvis xeli SeeSalaT. erTxel aTeneli da Tesalieli mxedrebi beotielebs Seebnen. maT ukan
mxolod mas mere daixies, rac beotielebs hoplitebi wamoeSvelnen. danakargi umniSvnelo iyo, daRupulTa
cxedrebi imave dRes gamoitanes, peloponeselebma ki meore dRes gamarjveba izeimes. aTenelebi kvlav
aridebdnen Tavs brZolas da peloponeselebma aqarnedan sxva TemebSi gadainacvles. amasobaSi
aTenelebma asi xomaldisgan Semdgari eskadra aTasi hoplitiTa da oTxasi moisriT peloponesisken
gagzavnes. eskadra napiris gaswvriv micuravda, peloponeselebi ki sanovagis gamolevamde atikaSi
darCnen, Semdeg ki beotiis gavliT Sin dabrundnen. peloponeselTa atikidan wasvlis Semdeg aTenelebma
saguSagoebi moawyves xmeleTsa da zRvaze. maT agreTve gadawyvites, rom ukiduresi aTasi talanti da
asi saukeTeso xomaldi hyolodaT mzad. aTenelTa as xomalds kerkirelTa da sxva mokavSireTa
ormocdaaTi gemi SeuerTda. isini peloponesis sanapiro olqebs aCanagebdnen. erTxelac aTenelebi
lakoniaSi, meTonesTan gadasxdnen da Seecadnen, ieriSiT aeRoT cudad gamagrebuli qalaqi.
SemTxveviT maxloblad imyofeboda sparteli brasidasi, romelic hoplitebis aseuliT maT saSvelad
gaemarTa. man moaxerxa aTenelTa razmis garRveva da qalaqis gadarCena. am gmirobisaTvis man
pirvelma daimsaxura am omSi Seqeba qveynis saxeliT. aTenelebi ki ganagrZobdnen napiris gaswvriv
curvas. isini Tavs daesxnen feias eleaSi da aaoxres misi midamoebi. maT daamarcxes eleelTa samasi
rCeuli meomari, aiRes qalaqi da igi mxolod eleelTa ZiriTadi Zalebis moaxloebisas datoves. daaxloebiT
imave dros aTenelebma kleopomposis sardlobiT ocdaaTi xomaldi gagzavnes lokrebis winaaRmdeg da
evbeis dasacavad. imave zafxuls aTenelebma gandevnes eginelebi ojaxebiTurT da maTi kunZuli, romelic
peloponesTan axlos mdebareobs, Tavad daasaxles. lakedemonelebma ltolvilebi madlierebis niSnad
TireaSi daabinaves miwisZvrisa da helotebis ajanyebis dros gaweuli daxmarebisTvis. imave zafxuls,
savse mTvarisas, dRisiT mze dabnelda. erT xans mze namgala mTvares hgavda da ramdenime
varskvlavic gamoCnda caze. imave zafxuls aTenelebma proqsenosad airCies nomfodorosi. man aTenelTa
mokavSired aqcia TrakielTa mefe sitalkesi da Termas dabrunebis fasad Seariga isini perdikasTan. amis
Semdeg perdika SeuerTda aTenelebs qalkidelTa winaaRmdeg laSqrobaSi. aTenelTa eskadra ki isev
ganagrZobda curvas peloponesis sanapiros gaswvriv. maT xelT igdes korinTelTa qalaqi soliosi, agreTve
astakosi, saidanac gandevnes tirani evarqosi da qveyana aTenis kavSirSi CarTes. kefalenia ki maT
ubrZolvelad danebda. garkveuli xnis Semdeg eskadra Sin dabrunda. zafxulis miwuruls aTenelebis
ZiriTadi Zalebi periklesis sardlobiT megaris miwaze SeiWrnen. Sinisaken momaval eskadras am
ambavma eginasTan miuswro da isic megarisken gaeSura. es iyo aTenelTa udidesi laSqari, romelic
odesme erT adgilas Sekrebila – aTi aTasi hopliti moqalaqis, sami aTasi hopliti metekisa da mravali
msubuqad SeiaraRebuli qveiTisgan Semdgari. qveynis aoxrebis Semdeg aTenelebi ukan gabrundnen.
amgvar laSqrobebs isini yovelwliurad awyobdnen, sanam nisea ar daikaves. aTenelebma daikaves
ukacrieli kunZuli atalanta da iq simagre aaSenes, raTa evbea lokrebis mxridan daecvaT. momdevno
zamTars evarqosma korinTelTa laSqris, xomaldebisa da moqiravneTa ZalebiT daibruna xelisufleba
astakosSi. akarnaniis sxva qveynebSi ki korinTelebma warmatebas veRar miaRwies da ukan gabrundnen.
gzad isini kefaleniaze gadasxdnen, magram kraniebis veraguli Tavdasxmis Semdeg razmis nawili
dakarges da kunZuli datoves. imave zamTars aTenelebma Zveli Cveulebis mixedviT omSi daRupul
mebrZolTa sazeimo dakrZalva moawyves. dakrZalvamde sami dRiT adre neSts asvenebdnen karavSi da
yvelas SeeZlo misTvis rame mierTmia. dakrZalvis dRes micvalebulebs miasveneben kviparosis kuboTi
(TiTo filedan daRupulTa naSTebs erT kuboSi aTavseben), aseve moaqvT xaliCagadafarebuli carieli
sareceli ugzo-ukvlod dakargulTaTvis. procesias yvela msurveli uerTdeba. daRupul meomrebs krZalaven
saxelmwifo samarxSi aTenis ulamazes gareubanSi. gamonaklisi mxolod maraTonis gmirebisTvis
dauSves – isini brZolis velze arian dakrZaluli. dakrZalvaze gamosaTxovar sityvas warmoTqvams kaci,
visac misi Wkuisa da damsaxurebis gamo upirvelesad miiCneven Tanamoqalaqeni. amjerad
gamomsvlelad periklesi airCies. `Cemamde aq gamosulTa umravlesoba aqebda daRupulTa saflavTan
maT pativsacemad sityvis warmoTqmis wess, radgan gvmarTebs pativi mivagoT brZolaSi dacemulT. me
ki vamjobinebdi, im moqalaqeebs, vinc saqmiT gamoiCina gmiroba, saqmiTve mivagoT pativi da maTi
gmirobis Sefaseba ar iyos gamomsvlelis mWevrmetyvelebaze damokidebuli. marTlac, Znelia ipovo
Sesaferisi sityvebi iq, sadac rTulia msmeneli naTqvamisadmi ndobiT ganawyo. movlenebSi garkveul da
TanagrZnobiT ganwyobil aTenels sityva sustad moeCveneba imasTan SedarebiT, rac icis da ris
mosmenac surs. ucxo ki roca imas moismens, rasac TviTon ver Caidenda, SuriT aRivseba da gmirobas
gadaWarbebulad miiCnevs. magram, radgan Cvens winaprebs es Cveuleba daudgeniaT, mec
davemorCilebi da vecdebi TiToeuli msmenelis survilisa da moTxovnilebis dakmayofilebas. daviwyeb
winaprebiT. Cven gvmarTebs maTi mogoneba. isini am qveyanaSi cxovrobdnen odiTganve da TavianTi
gmirobiT igi dRevandlamde Semogvinaxes. kidev meti qebis Rirsni arian Cveni mamebi, romlebmac
winaparTa danatovari gaamravles da Cven didi saxelmwifo gvianderZes. Cven, dRevandelma mowifulma
Taobam, kidev ufro ganvamtkiceT misi Zliereba. Cven miveciT qveyanas sruli damoukidebloba da
movamzadeT igi rogorc omis, aseve mSvidobisaTvis. Cveni sagmiro saqmeebi sxva qveynebis
dapyrobisas Tu Semoseuli mtrebisgan Tavdacvisas sayovelTaodaa cnobili da maTze aRar vilaparakeb.
sanam dacemulT, visac dRes vkrZalavT, xotbas Sevasxamde, vityvi Cveni qveynis saxelmwifo wyobis
Sesaxeb, ramac dRevandeli sidiade mogvitana. vfiqrob, dRes es unda gavixsenoT da msmenelisTvisac
sasargeblo iqneba amis mosmena. Cveni saxelmwifo ucxo nimuSis mixedviT ar mogviwyvia. piriqiT,
Cven varT sxvisTvis samagaliTo. da radgan Cvens qveyanas marTavs ara adamianTa mcire jgufi, aramed
xalxi, am wyobas demokratia hqvia. kerZo saqmeebSi yvela Tanasworia kanonis winaSe. xolo rac
saxelmwifo saqmes Seexeba, sapatio Tanamdebobebze virCevT gamorCeulT, ara romelime wodebisadmi
kuTvnilebis mixedviT, aramed piradi Rirsebebis gamo. Tu kacs qveynis samsaxuri SeuZlia, mas amaSi
xels ver SeuSlis siRaribe, mdabio warmoSoba an dabali sazogadoebrivi mdgomareoba. Cven Tavisuflad
vcxovrobT da yoveldRiurobaSi mezobelsac ar vawuxebT zedmeti eWviTa da Wkuis darigebiT.
sazogadoebriv cxovrebaSi vicavT kanonebs, maT mimarT pativiscemis gamo, vemorCilebiT
xelisuflebasa da kanons, gansakuTrebiT CagrulTa dasacavad dadgenils da dauwerel wesebs, romelTa
darRvevac saTakilod iTvleba. Sromisa da sadardelisgan dasvenebisas vawyobT TamaSebsa da
dResaswaulebs, xolo ojaxuri siTbo aqarvebs yoveldRiur sazrunavs. Cveni qveynis bazarze mTeli
msofliodan moedineba yvelaferi, rac gvWirdeba – ucxo nawarmiT iseve Tavisuflad vsargeblobT, rogorc
sakuTariT. samxedro saqmeSic sxvebisgan gansxvavebuli wesebi gvaqvs. Cven yvelas vuSvebT Cvens
qveyanaSi da ar vuSliT ucxoelebs mis gacnobas imis SiSiT, rom Cvens saidumlos gaigeben. Cven xom,
ZiriTadad, sakuTar simamaces veyrdnobiT da ara samxedro eSmakobebs. Cveni mowinaaRmdege misi
aRzrdis sistemiT cdilobs bavSvobidan mkacri discipliniT gamoumuSaos ymawvils vaJkacoba, Cven ki
Tavisuflad vcxovrobT, amgvari simkacris gareSe da mainc mxned vebrZviT Tanaswor metoqes. ai
dasturic: lakedemonelebi mokavSireebTan erTad iWrebian Cvens miwaze, Cven ki martoni vesxmiT
Tavs maT mezoblebs da iolad vZlevT, miuxedavad imisa, rom isini sakuTari qonebis dasacavad ibrZvian.
mteri jer arasdros Sexvedria mTel Cvens samxedro Zalas, radgan Cven erTdroulad gviwevs xomaldebis
aRWurvac da xmeleTzec sxvadasxva adgilas razmebis gagzavnac. erT razmTan SetakebaSi Tu
miaRweven warmatebas, Tavi ise moaqvT, TiTqos aTenelTa gaerTianebul laSqars sZlies, marcxis
SemTxvevaSic irwmunebian, TiTqos mTel Cvens ZalebTan damarcxdnen. Cveni upiratesoba imaSia,
rom xifaTs ar gavurbivarT ara mZime varjiSis Cvevisa da kanonis moTxovnaTa gamo, aramed sicocxlis
xalisisa da Tandayolili simamacis gamo. Cven ar gvadardebs momavali safrTxe, rTul mdgomareobaSi ki
aranakleb vaJkacobas viCenT, vidre is, vinc mZime SromiT mudmivad amisTvis emzadeba. sxvaTa
Soris, Cveni qveyana amiTac iwvevs gaocebas. mSvenierebas veswrafviT mflangvelobis gareSe da Cveni
gataceba mecnierebiT ar vnebs sulier Zalas. simdidres vafasebT, radgan misi gonivrulad moxmareba
SeiZleba. siRaribe ar aris CvenTan samarcxino, magram saTakiloa, Tu kaci ar cdilobs Tavisi SromiT
dasZlios igi. Cveni xalxi kerZo da sazogado saqmiT erTdroulad aris dakavebuli. miuxedavad imisa, rom
yvela sakuTar saqmeSia gawafuli, TiToeuli moqalaqe kargad erkveva politikaSi. radgan mxolod Cven
miviCnevT sazogadoebriv saqmeTagan Sors mdgom kacs ara saimedo moqalaqed, aramed usargeblo
uqnarad. Cven ar vfiqrobT, rom sazogado saqmes avnebs sajaro ganxilva. piriqiT, arasworad migvaCnia
mniSvnelovani gadawyvetilebebis moumzadeblad, gansjis gareSe miReba. miuxedavad imisa, rom
mamacni varT, Cven jer kargad davgegmavT da Semdeg CavigdebT Tavs safrTxeSi, sxvebSi ki umecari
SezRudulobaa gambedaobis, xolo saRi gansja – gadauwyvetelobis mizezi. namdvil vaJkacad mxolod is
SeiZleba miviCnioT, vinc mwarec icis da tkbilic da swored amis gamo ar gaurbis xifaTs. gulkeTiloba
Cven gansxvavebulad gvesmis, vidre adamianebis umravles nawils: megobrebs viZenT ara imis
mixedviT, ras viRebT maTgan, aramed imiT, Tu ragvar megobrobas viCenT maT mimarT. ufro sando
megobari swored is aris, vinc samsaxurs uwevs meores da damsaxurebul madlierebas Semdgomi
samsaxuriT amtkicebs. naklebad sandoa kaci, romelic keTil saqmes valdebulebis gamo akeTebs da ara
wrfeli guliT. Cven erTaderTi varT, vinc sxvas uangarod exmareba. mokled, me vamtkiceb, rom Cveni
qveyana sanimuSoa mTeli eladisaTvis da TiToeul Cvengans SeuZlia kargad warmoaCinos Tavi sruliad
gansxvavebul viTarebaSi. Cemi sityvebis simarTles adasturebs Cveni qveynis Zlevamosileba, romelsac
swored Cveni wyobis meSveobiT mivaRwieT. Tanamedrove qveynebidan mxolod Cveni aris
sinamdvileSi imaze Zlieri, ra saxelic mas aqvs. mters ar Sercxveba masTan marcxi, xolo qveSevrdomi
ver daiCivlebs mmarTvelTa araraobas. TanamedroveTa da Cveni STamomavlobis gasaocrad Cven didi
saqmeebiT davadastureT Cveni qveynis Zlevamosileba. Cven gansadideblad ar gvWirdeba homerosi.
Cvenma simamacem gadagviSala zRvac da xmeleTic da yvelgan samudamo Zegli dagvidga. swored
aseTi qveynisaTvis dades Tavi am meomrebma da cocxlad darCenilebic yvelani sixaruliT SevewirebiT
mas. amitom visaubre amdeni Cveni qveynis didebis Sesaxeb. mindoda meCvenebina, rom Cven bevrad
ufro mets vicavT, vidre is xalxi, visac msgavsi ram ar gaaCnia, da mindoda mometana daRupulTa
gmirobis utyuari sabuTi. ZiriTadi ukve iTqva. radgan yvelafers, rasac me aq xotba Sevasxi, Cveni
qveyana am gmirebs unda umadlodes. mTel eladaSi cota Tu moiZebneba iseTi, visi saxelic amdenadve
Seesabameba mis damsaxurebas. maTi aRsasruli sicocxlis saxelovani dasasrulia. vinc adre Tavis
movaleobas ar asrulebda, samSoblosaTvis brZoliT SeuZlia Zvel SecodebaTa gamosyidva. am gmirebma
ki ar dakarges mxneoba, ar amjobines simdidriT tkboba an gamdidrebis imediT ar SeuSindnen safrTxes.
samSoblosaTvis Tavis dadeba maT udides siqveled miiCnies. udidesi gansacdelis Jams maT moisurves
Sebmodnen mters, daiviwyes yvelaferi da sakuTar Zalebs daendnen. maT sikvdili amjobines daTmobas,
riTac Tavidan aiciles simxdalis braldeba, daamarcxes SiSi da samudamo saxeli moipoves. maT pirnaTlad
moixades vali qveynis winaSe. cocxlad darCenilebma RmerTebs unda vTxovoT, rom bedma metad
gagviRimos, magram mtris mimarT Cvenc maTsaviT Seudrekeli unda viyoT. moqalaqeTa umetesoba
mxolod oratorisgan nu Seityobs, ra kargia mtris mogerieba, aramed TiToeul Tqvengans yoveldRiurad
unda hqondes qveynis mSvenierebiTa da miRwevebiT tkbobis saSualeba. rodesac qveynis sidiadiT
iamayebT, gaxsovdeT, rom arsebobdnen Rirseuli adamianebi, vinc icoda, ra aris vali, da aRasrula igi.
maT warumateblobis drosac ar daukargavT Rirseba da qveyanas umSvenieresi – sakuTari sicocxle
Seswires. amiT maT saukuno saxeli moipoves. amgvari xalxia CvenTvis samagaliTo. bednierebad
miiCnieT Tavisufleba, xolo Tavisuflebad – simamace, da mxned SexvdiT oms. gaWirvebulma da
uimedom risTvis unda ibrZolos, magram samSoblosaTvis Tavganwirva marTebs mas, visac
warumatebeli omi cxovrebas daumZimebs. keTilSobili adamianisaTvis damcireba sikvdilze uaresia,
aRsasruli ki umtkivneulo xdeba, Tu sakuTari Zalis SegrZnebiTa da saerTo saqmis warmatebis imediT
kvdebi. amdenad, me ar vglovob daRupulTa mSoblebTan erTad da mivmarTav maT nugeSis sityvebiT.
bednieria is, visac aseTi gmiruli aRsasruli eRirsa an TqvensaviT keTilSobili mwuxareba ergo. mesmis,
rom Znelia gagiqarvoT Svilis sikvdiliT gamowveuli mwuxareba, Tqveni dakarguli bedniereba yovelTvis
gagaxsendebaT, rodesac sxvisas dainaxavT. ganucdel bednierebas ar moaqvs tkivili, magram SeCveulis
dakargva mtanjvelia. Tu kidev axalgazrda xarT da sxva Svilis gaCena SegiZliaT, amiT inugeSeT Tavi.
axali bavSvebi mSoblis nugeSicaa da qveynis Zalac. vinc ar zrunavs bavSvebis momavalze, verc
TanamoqalaqeTaTvis sasargeblo da samarTlian gadawyvetilebas miiRebs. moxucebma ki gaixareT imiT,
rom sicocxlis didi nawili bednierad ganvleT da cotaRa dagrCaT, darCenil dReebs ki Svilebis dideba
dagimSvenebT. didebisadmi ltolva arasdros qreba. im asakSic ki, rodesac kaci sazogadoebisTvis
usargeblo xdeba, mas yvelaze metad pativi swyuria. gmirebis vaJebsa da Zmebs gagiWirdebaT maT
saxelTan Sejibri da udidesi vaJkacobiTac mxolod miuaxlovdebiT maT didebas. sicocxleSi Rirseuli xalxi
Surs aRZravs da mxolod micvalebulebs asxamen uSurvelad xotbas (isini xom metoqeebi aRar arian).
unda Sevexo daqvrivebul qalTa siqveles da maT es rCeva mivce: nu dakargavT qalur bunebas rogorc
meuRleebi da moqalaqeebi; Tqveni udidesi damsaxureba iqneba, Tu kacebi Tqvenze arafers ityvian, arc
augs da arc saqebars. Cveni winaprebis wesisamebr, daRupulTa pativsacemad me vTqvi, risi Tqmac
saWirod mimaCnda. qveyanam nawilobriv miago maT pativi am ceremonialiT, da is izrunebs maT
Svilebzedac srulwlovanebamde. es maRali jildoa, gvirgvinis msgavsi, rasac gmirebis Svilebi
imsaxureben. qveyanaSi, sadac vaJkacoba fasdeba, moqalaqeebic vaJkacebi arian.~ ase dasrulda omis
pirveli weli. momdevno zafxulis dadgomisTanave peloponeselTa da maT mokavSireTa Zalebis ori
mesamedi arqidamosis sardlobiT kvlav SeiWra atikaSi da qveynis rbeva daiwyo. mtris gamoCenidan
ramdenime dRis Semdeg aTenSi epidemiis pirveli SemTxvevebi aRiniSna. msgavsi Wiri adrec yofila
sxvadasxva adgilas, magram is arasdros gavrcelebula ase swrafad da arasdros umsxverplia amdeni
adamiani. mis winaSe uZluri iyo yvela da yvelaferi da xalxi sasowarkveTilebam moicva. rogorc
amboben, Wiri eTiopiaSi gaCnda, iqidan jer egviptesa da libias, Semdeg sparseTis mefis mTel
samflobelos moedo. moulodnelad ifeTqa aTenSic. jer pireosSi gamoCnda, mere ki zemo qalaqSic avida
da msxverplis raodenoba mkveTrad gaizarda. sneuleba maRali sicxiTa da Tvalebis dawiTlebiT iwyeboda
da swrafad edeboda mTel organizms. avadmyofs sunTqva uWirda da wyurvili axrCobda. umravlesoba
meSvide an mecxre dRes kvdeboda, vinc kriziss gadaitanda, xSirad sisustisgan kvdeboda an xeibrdeboda.
seni ganurCevlad celavda mdidarsa da Raribs, kargad movlilsa da upatronos. am ubedurebis yvelaze
mZime Sedegi mainc sulieri dacema iyo: vinc Tavs SeuZlod igrZnobda, imeds gadaiwuravda da sikvdils
eloda. avadmyofoba gadamdebi iyo da sneulTa movlas mxolod Wirmoxdilebi da gadarCenilebi
bedavdnen. marTlac, seni adamians meored aRar ekareboda. aTenelTa ubedurebas amZafrebda isic, rom
qalaqSi uamravi ltolvili iyo. binebi ar hyofnidaT, mTeli qalaqi momakvdavebiTa da gvamebiT iyo savse.
dakrZalvis wesebs aRaravin icavda. sakuTar micvalebuls yvela ise asaflavebda, rogorc SeeZlo.
usaxsrobis gamo zogi namusze sul iRebda xels da sxvisTvis gamzadebul kocons epatroneboda. saerTod,
Wirma aTenSi ukanonoba warmoSva. rasac adre malulad Tu Caidenda kaci, axla amas aSkarad da utifrad
kadrulobda. uceb Seicvala yvelaferi: mdidari kvdeboda da uqoneli eufleboda mis qonebas. radgan
sicocxle da simdidre gardamaval Rirebulebad iqca, yvela wuTier siamovnebas eswrafoda. amaRlebuli
miznisTvis Tavis gawirva aRaravis surda, radgan ar icoda, moeswreboda Tu ara nanatr momavals.
gancxroma upirveles da umSvenieres saqmed iqca. aRar akavebda kacs borotebisgan aRarc RmerTebis da
aRarc kanonis SiSi, radgan yvela erTnairad ixoceboda da aravin icoda, icocxlebda Tu ara kanonier
sasjelamde. ufro mZime ganaCeni xom ukve gamotanili iyo da mis aRsrulebamde yvelas undoda
sicocxliT damtkbariyo. aseTi iyo aTenelTa gasaWiri: qalaqSi maT Wiri avlebda musrs, gareT ki mteri
aCanagebda maT miwas. dablobis aoxrebis Semdeg peloponeselebi paraliis olqSi SeiWrnen da miaRwies
lavrionis mTebs, sadac aTenelTa vercxlis sabadoebi mdebareobda. maT jer peloponesis mopirdapire
sanapiro dalaSqres, Semdeg ki – evbeasa da androsis mxares mdebare. periklesi, romelic isev aTenelTa
strategosad rCeboda, akavebda maT brZolaSi Cabmisagan. rodesac mtris laSqari paraliis olqSi
daTareSobda, periklesma brZana asi xomaldis aRWurva peloponesis napirebis dasalaSqrad. xomaldebze
oTxi aTasi hopliti da samasi mxedari dasxes (es iyo pirveli SemTxveva, rodesac gemebi kavaleriis
gadasayvanad moawyves). laSqrobas SeuerTdnen qioselebi da lesboselebi ormocdaaTi xomaldiT. eskadra
Tavdapirvelad epidavross daesxa Tavs, qveyana aaoxra, magram qalaqi ver aiRo. Semdeg troiZene,
Hhaliasi da hermionisi gaaCanaga. bolos aTenelebi lakoniis sanapiro qalaq prasiass miadgnen. qveyana
daarbies, qalaqi aiRes da daangries. roca aTenelebi Sin dabrundnen, peloponeselTa jari atikidan ukve
wasuli iyo. sanam peloponeselebi atikaSi iyvnen, aTenelTa xomaldebi ki – zRvaSi, Wiri mZvinvarebda
qalaqSic da aTenis jarSic. amboben, rom peloponeselebma atika swored Wiris SiSiT datoves. Tumca am
wels maTi atikaSi TareSi yvelaze xangrZlivi iyo da ormoc dRes grZeldeboda. imave zafxuls hagnonma
da kleopomposma, periklesis Tanastrategosebma, gadaibares laSqari da eskadra da Trakiis sanapirosken
gaswies qalkidelTa da poteidaielTa winaaRmdeg. maT poteidaias galavans saalyo manqanebi miayenes,
magram verc qalaqi aiRes da verc rame sxva warmatebas miaRwies. aTenelebs aqac Wiri daeria.
hagnonma ormoc dReSi oTxi aTasidan aTas xuTasi hopliti dakarga da ukan gabrunda. peloponeselTa
meore Semosevam da Wirma aTenelTa ganwyobileba mkveTrad Secvala. isini perikless
adanaSaulebdnen yvela ubedurebaSi, lakedemonelebTan ki dazaveba gadawyvites da elCebic ki
gagzavnes, magram Sedegs ver miaRwies. moqalaqeTa gasamxneveblad periklesma saxalxo kreba
moiwvia da SekrebilT ase mimarTa: `me velodi Tqvens aRSfoTebas, mesmis amis mizezi da SegkribeT,
raTa migiTiToT, rom usamarTlod msayvedurobT da gasaWirs nebdebiT. Cemi azriT, qveynis ayvaveba
met sargebels moutans calkeul moqalaqes, vidre erTeulTa keTildReoba saerTo dacemis pirobebSi. rogor
kargadac unda misdiodes saqme kerZo pirs, samSoblos daRupva misTvisac sabediswero iqneba, xolo
bednier qveyanaSi uiRblosac aqvs saqmis gamosworebis imedi. amdenad, radgan qveyanas SeuZlia
calkeul moqalaqeTa ubedurebis atana, moqalaqe ki ver gadaitans qveynis ubedurebas, umjobesia erTad
davicvaT samSoblo da ar moiqceT ise, rogorc axla iqceviT: sakuTar gasaWirSi Caflulebi aRar zrunavT
qveyanaze, msayvedurobT me, rom omi girCieT, da sayvedurobT sakuTar Tavs, rom damijereT. Tqven
brazobT kacze, visac sxvaze naklebad ar esmis, rogor unda saxelmwifo saqmeebis gaZRola, visac
SeuZlia amis sxvisTvis axsna, visac uangarod uyvars samSoblo. vinc saqmeSi kargad erkveva, magram
sxvisTvis axsna ar SeuZlia, arafriT sjobs umecars. visac orive xelewifeba, niWieric aris da
mWevrmetyvelic, magram qveynisadmi siyvaruli ar amoZravebs, is ar mogcemT karg rCevas; da bolos,
visac samSoblo uyvars, magram fuli urCevnia, is yvelafers gayidis. amitom, Tu neba momeciT
damerwmunebineT, rom omi dagewyoT, radgan fiqrobdiT, rom saxelmwifo moRvawisTvis saWiro
Tvisebebi sxvaze metad mqonda, axla ar gaqvT mizezi damadanaSauloT. Tu xelsayrel mdgomareobaSi
xar da omsa da mSvidobas Soris arCevanis gakeTeba SegiZlia, omis dawyeba ugunureba iqneba. magram
Tu unda gaakeToT arCevani mtrisTvis daTmobasa da damoukideblobisaTvis brZolas Soris, maSin
xifaTisTvis Tavis arideba ar ivargebs. me isev Cems azrze vdgavar, Tqven ki SeicvaleT. Tqven
damijereT, magram rodesac gasaWiri mogvadga, inaneT da Cemi rCeva mcdarad geCvenebaT. Cemi
gegmis mZime Sedegi axla naTlad Cans, xolo upiratesobas jer yvela ver mimxvdara da bedis mZime da
moulodneli dartymebis Semdeg giWirT Tqvens Zvel gadawyvetilebebs mihyveT. marTalia, aseTi
dartyma Zneli gadasatania da aryevs adamianis sakuTar ZalebSi rwmenas. Tqvenc ase dagemarTaT,
pirvel rigSi, Wiris gamo. magram diadi qveynis moqalaqeebs marTebT gansacdelis Rirseulad gadatana.
unda daiviwyoT piradi gasaWiri da erTi miznis garSemo gaerTiandeT. rac Seexeba Tqvens eWvebs, rom
omi gaWianurdeba da Cven ver gavimarjvebT, maT gasaqarveblad isic kmara, rac araerTxel miTqvams
TqvenTvis. minda kidev erTi upiratesoba giTxraT, rac adre ar Tqmula – Cveni qveynis Zliereba. arc axla
vitrabaxebdi, Tqven rom sruliad usafuZvlod ase daTrgunulebi ar iyoT. Tqven ggoniaT, rom
mokavSireebze mbrZaneblobT, me ki getyviT, rom dedamiwis zedapiris ori nawilidan – zRva da xmeleTi
– erTi mTlianad Tqven gekuTvniT. verc erTi mefe, verc erTi xalxi amas win ver aRudgeba. amitom
Cveni sazRvao Zalebi me bevrad mniSvnelovnad mimaCnia, vidre kerZo saxlebi da miwa, ris
dakargvasac ase mistiriT. es didad ar unda gadardebdeT. Tu Tavisuflebas SevinarCunebT, danakargi
erTiaTad aginazRaurdebaT, sxvisi batonobis qveS ki yvelafers davkargavT. viyoT Cveni winaprebis
Rirseuli STamomavlebi da Tamamad vibrZoloT. im sapatio mdgomareobis SesanarCuneblad, riTac ase
vamayobT, mTeli Zalebi unda davZaboT. nu fiqrobT, TiTqos monoba gvemuqreba. Tu Zalauflebas
davkargavT, safrTxe gvelis maTgan, visac is sZulda. Zalauflebaze uaris Tqma ukve aRar SegviZlia,
Tundac es dRes keTilSobil mSvidobian nabijad davsaxoT. Cveni Zalaufleba tiranias hgavs, is
usamarTlobiT miiRweva, masze uaris Tqma ki saxifaToa. vinc amas girCevT, qveyanas Rupavs.
mSvidobiani politika damRupvelia, Tu mas gadamwyveti moqmedebiT ar amagreb. did saxelmwifos is
arafers argebs, mxolod mas gamoadgeba, visac usafrTxo monobaSi surs cxovreba. nu ahyvebiT amgvar
rCevebs da nu javrobT Cemze Cveni erToblivi gadawyvetilebis gamo mxolod imitom, rom mteri Cvens
qveyanaSi SemoiWra. man is qna, rasac velodiT. moulodneli Wiri iyo. swored man gangawyoT Cem
winaaRmdeg, magram es usamarTlobaa, moulodnel warmatebasac me xom ar momawerdiT? RmerTebis
mier movlenili gansacdeli udrtvinvelad unda miviRoT, xolo sabrZolo – mxned. aTenSi adre ase iyo da ar
Rirs am wesis Secvla. gamxnevdiT im azriT, rom Cveni qveyana sirTuleebs arasdros SeSinebia da
amitom miaRwia dRevandel didebas. xsovna mis Sesaxeb samudamod darCeba. emaxsovrebaT, rom
Cven davimorCileT elinuri qveynebis didi nawili, movigeT mravali omi da Cveni qveyana uZlieresad da
umdidresad vaqcieT. marTalia, susti gagvkicxavs, magram mamaci Segvejibreba, da Tu ver gagvitolda,
Cveni SeSurdeba. Tu axla bevrs vZulvarT, ras izam, aseTia Zlieris bedi. magram vinc siZulvils didi
miznis miRwevisaTvis imkis, sworad iqceva. siZulvili gaivlis, saxeli ki darCeba. Tqven ki gaxsovdeT, ra
mogvitans saxels da eswrafodeT mas. lakedemonelebTan molaparakeba ki ar gindaT, nu aCvenebT, rom
gasaWirma dagTrgunaT. Rirseuli swored isaa – qveyana iqneba Tu kaci – vinc gansacdels medgrad
xvdeba.~ ase cdilobda periklesi moqalaqeTa ukmayofilebis dacxromas da maT gamxnevebas. xalxi
mihyva mis rCevas, lakedemonelebTan elCebi aRar gaugzavniaT da omsac meti mondomebiT
moekidnen, magram Tavs datexil ubedurebebs mainc Znelad itandnen. Raribebma is mciredic dakarges,
rac aqamde hqondaT, xolo mdidrebs umZimdaT atikaSi mamulebis dakargva da cxovrebis niris Secvla.
periklesis winaaRmdeg gaRizianeba manam ar Camcxrala, sanam mas fuladi sasjeli ar daakisres. Tumca,
cota xnis Semdeg, rogorc es brbos sCvevia, mas kvlav sardloba da qveynis marTva Caabares. calkeuli
moqalaqeebi Seeguvnen pirad danakargs, xolo rogorc saxelmwifo moRvawe, periklesi saukeTeso iyo.
mSvidobian drosac is brZnulad da samarTlianad marTavda qveyanas da omis mniSvnelobac sworad
Seafasa. omis dawyebidan periklesma kidev orweliwadnaxevari icocxla. misi gardacvalebis Semdeg
aTenelebi darwmundnen, ramdenad swori iyo misi gaTvlebi. igi aTenelebs gamarjvebas
uwinaswarmetyvelebda, Tu isini ar Seebmodnen metoqes brZolis velze, ganamtkicebdnen sazRvao
Zalebs da uars ityodnen axal dapyrobebze omis dros. aTenelebma yvelaferi ukuRma qnes. omTan erTi
SexedviT daukavSirebel saqmeebSic ki maTi politika calkeuli pirebis pativmoyvareobiTa da sixarbiT iyo
nakarnaxevi da ara qveynis da misi mokavSireebis interesebiT. am wamowyebebSi warmatebas sargebeli
mxolod erTeulebisTvis mohqonda, marcxi ki mTeli qveynisa da omis Sedgomi msvlelobisaTvis iyo
damRupveli. gamWriax da mousyidav perikless Tanamoqalaqeebi usazRvro pativs scemdnen. igi ar
zRudavda xalxis Tavisuflebas, magram arc brbos nebas hyveboda, ufro TviTon miuZRoda xalxs. is ar
eswrafoda Zalauflebas nebismier fasad, ar epirfereboda xalxs da sakuTari saxelis wyalobiT mis
winaaRmdeg gamosvlac SeeZlo. mas SeeZlo sifrTxilisken moewodebina, Tu xalxs windauxedavi,
Tavxeduri idea moxiblavda, an gaemxnevebina gansacdelSi sasowarkveTili Tanamoqalaqeebi. amas
demokratia erqva, sinamdvileSi ki es pirveli moqalaqis mmarTveloba iyo. mis memkvidreTagan arc erTi
moRvawe ar gamoirCeoda sxvaTagan, magram yvelas pirveloba surda da xalxis keTilganwyobis
mosapoveblad saxelmwifo interessac aras dagidevdnen. aqedan warmodga mravali Secdoma, maT Soris
udidesi iyo siciliuri laSqroba. is marcxiT dasrulda swored mmarTvelTa SeuTanxmeblobis gamo,
romlebic laSqrobis warmatebaze ki ara, sakuTarze fiqrobdnen, riTac sabolood awewes saxelmwifo
saqmeebi. siciliaze katastrofis Semdegac ki, aTeni, miuxedavad imisa, rom laSqrisa da xomaldebis didi
nawili dakarga, kidev sami wlis ganmavlobaSi ibrZoda. maT mowinaaRmdegeTa rigebs am droisaTvis
Seematnen sicilielebi, gandgomili mokavSireebi da sparselTa mefis Ze kirosi. ase daadastura realobam
periklesis sityvebi, rom mxolod peloponeselebTan brZolaSi aTens iolad SeeZlo gamarjveba. imave
zafxuls lakedemonelTa eskadra asi xomaldisa da aTasi hoplitis SemadgenlobiT Tavs daesxa ZakinToss.
kunZuli aaoxres, magram ver daimorCiles da ukan gabrundnen. zafxulis miwuruls korinTeli aristevsi da
peloponeselTa sxva elCebi gaemgzavrnen aziaSi mefisaTvis daxmarebis saTxovnelad. gzad TrakiaSi
sitalkess Sexvdnen da Seecadnen mis gadabirebas. am dros SemTxveviT TrakiaSi aTeneli elCebic
iyvnen. maT daarwmunes sadokosi, sitalkesis vaJi da aTenis moqalaqe, Seepyro lakedemonelebi da
aTenelTaTvis gadaeca isini. aTenSi tyveebi gausamarTleblad daxoces (radgan eSinodaT, rom cocxlad
gadarCenili aristevsi maT kidev bevr zians moutanda) da gvamebi ufskrulSi gadayares. aTenelebi ar
miiCnevdnen amas usamarTlod, radgan tyveebs amgvarad pirvelad lakedemonelebi moepyrnen.
daaxloebiT imave dros aTenelebma gagzavnes ocdaaTi xomaldi formionis sardlobiT amprakielebisa da
amfiloqielTa argoss Soris konfliqtis mosagvareblad. formionma amfiloqielebs qalaqi daubruna da
akarnanielebTan dado kavSiri. momdevno zamTars aTenelebma peloponesis wylebSi gagzavnes formioni
oci xomaldiT. navpaqtosidan man korinTelebs zRvaSi gasasvleli gadauketa. eqvsi xomaldi melesandrosis
sardlobiT kariasa da likiaSi gaigzavna xarkis asakrefad da savaWro xomaldebis mekobreTagan
dasacavad. likiaSi melesandrosi damarcxda, razmis nawili dakarga da Tavadac daiRupa. imave zamTars
potideelebma veRar gauZles alyas da aTenelTa sardalTan, qsenofonTan molaparakeba daiwyes danebebis
pirobebze. sardalma winadadeba siamovnebiT miiRo, radgan jars zamTarSi alyis gagrZeleba uWirda,
Tanac masze ukve ori aTasi talanti daixarja. poteidaielebs qalaqidan uvneblad gasvlis, TiTo xeli
tansacmlisa da cotaodeni fuli waRebisa da qalkidikaSi gadasaxlebis ufleba misces. aTenelebma sardlebi
daadanaSaules zavis pirobebis TviTneburad dadgenaSi, Semdeg ki poteidaiaSi kolonistebi gagzavnes. ase
dasrulda omis meore weli. momdevno zafxuls peloponeselebma arqidamosis sardlobiT plateaze
gailaSqres. plateelebma Seaxsenes arqidamoss, rom qalaqis kedlebTan midielTa damarcxebis Semdeg
lakedemonelma pavsaniasma msxverpli Seswira zevss, xolo qveyana plateelebs daubruna, raTa maT
Tavisuflad emarTaT sakuTari bedi. maTi damoukideblobis garanti yvela mokavSire unda yofiliyo. axla ki
lakedemonelebi fics arRveven, radgan TebelebTan erTad Tavs esxmian plateas. arqidamosma miugo:
`Tqveni saCivari samarTliani iqneboda, Tqven rom damoukideblebi iyoT da Tqveni yofili
mokavSireebis, aTenelTa batonobisgan ganTavisuflebisaTvis ibrZodeT. es omi xom swored elinTa
TavisuflebisaTvis daiwyo. umjobesia, Cven SemogvierTdeT an Tu es ar gsurT, daicvaT neitraliteti da
Tqvens saqmeebs mixedoT.~ plateelebma es piroba ver miiRes, radgan ojaxebi aTenSi hyavdaT
gaxiznuli da ar arsebobda garantia, rom aTenelebi maT RalatisaTvis ar dasjidnen. maSin arqidamosma
SesTavaza plateelebs, omis dasrulebamde lakedemonelTaTvis CaebarebinaT qalaqi da miwa. igi maT
omis Semdeg mTeli qonebis ukan dabrunebas hpirdeboda, omis dros ki – maTi miwidan aRebuli
mosavlis wils. plateelebma dro iTxoves, raTa aTenelebTan moeTaTbiraT. aTenelebTan molaparakebebis
Semdeg plateelebma gadawyvites, ar daerRviaT maTTan kavSiri da medgrad Sexvedrodnen gansacdels.
maTi pasuxi rom moismina, arqidamosma warmoTqva: `plateis mfarvelo RmerTebo da gmirebo!
damemowmeT, rom Cven Tavidanve kanonierad movediT aq, radgan plateelebma pirvelebma daarRvies
fici. am miwaze Cvenma winaprebma mogixmes saSvelad da Tqveni daxmarebiT sZlies midielebs. Cven
ar viqceviT usamarTlod, radgan Cveni samarTliani winadadebebi uaryves. dagvexmareT maT dasjaSi,
vinc pirvelma Caidina usamarTloba.~ arqidamosma brZana sabrZolo moqmedebaTa dawyeba. pirvel
rigSi qalaqs xis meseri da miwayrili Semoavles. imdeni kaci muSaobda, rom qalaqis swrafad aRebis
imedi hqondaT. miwayrils orive mxridan xis jebiri gaukeTes, zemodan ki daayares fiCxi, qva, miwa da
yvelaferi, rac xelSi moxvdaT. lakedemonelebi cvlebSi muSaobdnen samocdaaTi dRe-Rame. rodesac
plateelebma dainaxes, rom miwayrili sul maRla miiwevda, mis gaswvriv galavans damatebiTi zRude
daaSenes. xis konstruqcia aguriT amoaSenes da almodebuli isrebisgan dasacavad tyavi Semoakres. koSki
swrafad izrdeboda, magram arc miwayrili CamorCeboda. maSin plateelebma Semdeg xriks mimarTes:
maT miwayrilis maxloblad kedeli gamoangries da am xvreliT miwis gatana daiwyes. peloponeselebma es
rom SeniSnes, moklebuli miwis adgilas TixiT savse lerwmisgan dawnuli godrebi Cayares, radgan maT
miwasaviT iolad ver gaitandnen. maSin plateelebma miwayrilis qveS gvirabi gaTxares da iqidan daiwyes
miwis gatana. mteri didxans verafers xvdeboda, bejiTad muSaobdnen, magram saqme win ar midioda.
plateelebs mainc eSinodaT, rom mravalricxovan mters xangrZlivad ver Seejibrebodnen da sxva zomebsac
mimarTes. maT Sewyvites galavanze koSkis mSenebloba da daiwyes damatebiTi Sida kedlis amoyvana.
Tu mteri pirvel kedels aiRebda, mas meore gadaeRobeboda da igi isrebisaTvis kargi samizne gaxdeboda.
amasobaSi lakedemonelebma miwayrili daasrules da qalaqs saalyo manqanebi miayenes. erTma taranma
ise Searyia miwayrilis sapirispirod agebuli koSki, rom plateelebi SiSma moicva. taranebi kedlis sxva
adgilebTanac miiyvanes. plateelebi yulfs esrodnen tarans, Tavs aawevinebdnen da amiT mas Zalas
akargvinebdnen. garda amisa, maT rkinis jaWvebiT kedlebze dakides uzarmazari morebi, romlebsac
ucbad qvemoT uSvebden, riTic tarans azianebdnen. mas mere, rac tarani usargeblo gamodga da
plateelebma miwayrilis gaswvriv axali damcavi jebiri aages, peloponeselebi mixvdnen, rom ase qalaqs
ver aiRebdnen da daiwyes qalaqis garSemo kedlis mSeneblobisTvis samzadisi. magram manamde
xelsayreli qaris pirobebSi qalaqis gadawvas Seecadnen. saerTod, isini cdilobdnen qalaqi didi
danaxarjebisa da namdvili alyis gareSe aeRoT. amisaTvis miwayrilsa da kedels Soris fiCxi Cayares,
qalaqSic Semoyares, sadamdec miswvdnen. Semdeg gogirdiTa da fisiT gaJRenTil fiCxs cecxli waukides.
aseTi xanZari mxolod mTebSi gaCenil tyis xanZars Tu Seedreboda. plateelebi mxolod uecarma
kokispirulma wvimam gadaarCina. am warumateblobis Semdeg peloponeselebma laSqris didi nawili
daiTxoves, qalaqTan mxolod mcire razmi darCa, romelmac kedlis mSenebloba daiwyo. plateelebma
ojaxebi jer kidev adre gaxiznes aTenSi. qalaqSi alyis dros darCenili iyo oTxas oTxmoci plateeli, samasi
aTeneli da as aTi mzareuli qali. imave zafxuls aTenelebma gagzavnes qsenofoni ori aTasi hoplitiTa da
orasi mxedriT Trakiis sanapiroze qalkidelebisa da botieebis winaaRmdeg. aTenelebi spartoloss miadgnen
da yanebis gaCanagebas Seudgnen. maT imedi hqondaT, rom zogi moqalaqis daxmarebiT aiRebdnen
qalaqs. magram umravlesoba ar daTanxmda da daxmareba olinsidan gamoiZaxes. Tavdapirvelad
aTenelebma sZlies qalkidel hoplitebs, romlebmac qalaqs Seafares Tavi, magram ver gauZles mtris
mxedrobis Setevas. sabolood aTenelebs poteidaiaSi mouwiaT dabruneba. maT dakarges oTxas ocdaaTi
mebrZoli, maT Soris, sardlebic. imave zafxuls amprakielebma da qaonebma, romlebsac mTeli akarnaniis
damorCileba surdaT, daarwmunes lakedemonelebi, maTTvis eskadra da hoplitebi gaegzavnaT. akarnaniis
dapyrobiT isini ZakinTossa da kefaleniasac daimorCilebdnen da aTenelebs peloponesis garSemo curvas
gaurTulebdnen. SeiZleboda navpaqtosic CaegdoT xelSi. lakedemonelebma gagzavnes ramdenime
xomaldi da aTasi hopliti navarqos knemosis sardlobiT. mokavSireTa xomaldebi mogvianebiT unda
misuliyvnen levkadasTan, sadac ZiriTad Zalebs levkadis, anaqtoriisa da amprakiis eskadrebi ukve
elodnen. knemosma navpaqtosTan mdgom formions SeumCnevlad Cauara da saxmeleTo operaciisTvis
daiwyo samzadisi. mis gankargulebaSi elinTagan iyvnen amprakielebi, anaqtorielebi, levkadelebi da
aTasi peloponeseli, barbarosTagan – qaonebi, Tesprotebi da sxvebi. perdikamac aTenelTagan farulad
aTasi makedoneli miaSvela, magram maT daagviandaT. knemosi aRar daeloda korinTelTa xomaldebs da
am ZalebiT daiZra argosis olqis gavliT. man daangria limnea da miadga akarnaniis udides qalaqs,
stratoss. mas imedi hqonda, rom Tu am qalaqs aiRebda, danarCenebi iaraRs dayridnen. akarnanielebma
gadawyvites erTiani ZalebiT ki ar Sebmodnen Zlier mters, aramed yvela qalaqs damoukideblad daecva
Tavi. formionsac sTxoves daxmareba, magram is navpaqtoss ver tovebda korinTelTa eskadris molodinSi.
amasobaSi peloponeselebi da maTi mokavSireebi sam jgufad miuaxlovdnen stratoss. erTmaneTisagan
sakmaod daSorebuli razmebi erTmaneTs ver xedavdnen. elinebi salaSqro wyobiT midiodnen saTanado
sifrTxilis dacviT, sanam banakisaTvis mosaxerxebeli adgili ar ipoves. Tavdajerebul qaonebs ki arc
ufiqriaT banakis mowyoba da pirdapir qalaqze miitanes ieriSi. qalaqidan droulad SeamCnies
momxvdurebi da gadawyvites, Tu barbarosebs elinTa mosvlamde daamarcxeben, elinebma SeiZleba
aRarc isurvon Tavdasxma. isini qalaqis misadgomebTan ramdenime adgilas Causafrdnen mters da
rodesac is miuaxlovda, moulodnelad ramdenime mimarTulebiT Seuties maT. qaonebi Sedrknen da
sastikad damarcxdnen. es rom dainaxes, sxva barbarosebmac gaqceviT uSveles Tavs. elinTa razmebma
brZolis Sesaxeb araferi icodnen. maT egonaT, rom barbarosebi adgils eZebdnen banakisaTvis.
gamoqceulebi rom naxes, Seifares da erTi dRe banakSi darCnen. stratoselebi ar dasxmian maT Tavs sxva
akarnanelTa damxmare Zalis molodinSi, mxolod SurduliT qvebs esrodnen Soridan. RamiT knemosma
ukan daixia oTxmoci stadioniT, Semdeg ki samSobloSi dabrunda. stratoselebma ki barbarosebze
gamarjvebis niSani aRmarTes. korinTelTa eskadra ver mivida knemosis dasaxmareblad, radgan
stratosTan brZolis dRes formionis eskadrasTan mouxda Setakeba zRvaze. formioni mtris xomaldebs
yuridan gamosasvlelSi darajobda. korinTelebi sazRvao brZolisTvis ki ara, akarnaniaze laSqrobis
mosamzadeblad gavidnen. maT ver warmoedginaT, rom aTenelTa oci xomaldi maT ormocdaSvid
xomalds gaubedavda Tavdasxmas. maT aTenelebi maSin SeamCnies, rodesac sruteSi gadiodnen da,
radgan SeumCnevlad veRar wavidodnen, iqve mouwiaT brZolaSi Cabma. peloponeselTa xomaldebi
wriulad ganlagdnen, cxviriT gareT, SuaSi ki ganalages patara gemebi da ramdenime swrafmavali
xomaldi, romlebic iq unda misuliyvnen saSvelad, sadac mteri Seutevda. aTenelebma ki xomaldebi
gaamwkrives. isini gars uvlidnen mowinaaRmdeges da aviwroebdnen mas. ise axlos midiodnen, TiTqos
Tavdasxmas apirebdnen, magram formionisgan nabrZanebi hqondaT misi niSnis gareSe brZola ar
daewyoT. sardals imedi hqonda, rom mowinaaRmdege wyobas ver SeinarCunebda, gemebi erTmaneTs
Seejaxeboda, mcire xomaldebi ki areulobas gaamZafrebda. formionis swrafmaval xomaldebs SeeZlo
TavdasxmisaTvis yvelaze xelsayrel moments dalodeboda. marTlac, dilas qarma daubera da
peloponeselTa wyoba aria. xomaldebi erTmaneTs ejaxeboda, gamoucdeli meniCbeebi Tavs ver
arTmevdnen saqmes, xmaurSi ki brZanebebi ar esmodaT. swored am dros misca formionma Tavdasxmis
niSani. aTenelebma flagmani CaZires da daerien dabneul mters. maT Tormeti xomaldi igdes xelT,
danarCenebi ki gaaqcies. maT gamarjvebis niSani aRmarTes rionis koncxze, poseidons xomaldi
miarTves ZRvnad da navpaqtosSi dabrundnen. peloponeselTa eskadris narCenebi ki levkadidan
dabrunebul knemoss SeuerTdnen. lakedemonelebma mZimed ganicades es marcxi. isini pirvelad
Seecadnen sazRvao brZola gaemarTaT da ver warmoedginaT, rom amdenad CamorCebodnen aTenelebs.
maT ver gaiTvaliswines, rom axalbedebi SeeWidnen gamocdil zRvaosnebs, sardlebsa da mezRvaurebs
adanaSaulebdnen da knemoss mrCevlebic gaugzavnes. sardlobam mokavSireebs axali xomaldebis
aRWurva da Zvelebis SekeTeba mosTxova. formionmac Seatyobina aTens mtris samzadisis Sesaxeb da
damxmare Zala iTxova. aTenelebma gaugzavnes mas kidev oci xomaldi, magram maT jer kretaze Sevla
daavales. aTenelTa proqsenosma, nikiasma isini daarwmuna, gaelaSqraT kidonias winaaRmdeg. jer
araxelsayrelma qarma, Semdeg ki Stilma es xomaldebi didxans Seayovna gzaSi. sanam aTenis eskadra
dros kretaze kargavda, peloponeselebi sazRvao brZolisaTvis gaemzadnen. maTi samocdaCvidmeti
xomaldi da formionis eskadra erTmaneTis pirispir idga eqvsi Tu Svid dRes krisaiosis yuris SesasvlelTan.
peloponeselebs axsovdaT TavianTi marcxi da gaSlil zRvaSi ar undodaT gasvla, aTenelebi ki yureSi
Sesvlas eridebodnen. peloponeselTa sardlebs aTenelTa damxmare Zalebis mosvlamde undodaT brZolis
gamarTva da mezRvaurTa gasamxneveblad kreba moiwvies: `peloponeselebo, cdebiT, Tu Tqven wina
marcxis gamo gafiqrebT momavali brZolis bedi. sinamdvileSi SiSis aranairi safuZveli ar gaqvT. maSin
Cven jerovnad momzadebuli ar viyaviT da arc vapirebdiT zRvaze brZolas. sxva SemTxveviTobebic
cudad daemTxva. Tanac es Cveni pirveli brZola iyo da gamoucdelobam dagvRupa. ar Rirs gulis gatexa
SemTxveviTi marcxis gamo. SevinarCunoT mxneoba, gamoucdeloba simxdalis gasamarTleblad ver
gamodgeba. Tqven arc imdenad CamorCebiT mters gamocdilebiT, ramdenadac aRematebiT vaJkacobiT.
garda amisa, Cveni eskadra mtrisaze Zlieria da Tan Cven sakuTar napirTan vibrZviT mZimed SeWurvili
meomrebis mier daculebi. gamarjveba, rogorc wesi, ufro mravalricxovansa da ukeT SeiaraRebuls rCeba.
TiToeulma Tqvenganma kargad SeasruleT Tqveni saqme, Cven ki ukeT gixelmZRvanelebT, vidre
Tqveni adrindeli ufrosebi.~ ase agulianebdnen peloponeseli sardlebi meomrebs. formionic Sewuxebuli
iyo misi xalxis ganwyobiT da Seecada maT gamxnevebas: `me SegkribeT, radgan vxedav, rom mtris
raodenobam dagafrTxoT. ar unda geSinodeT imis, rac saSiSi sulac ar aris. mterma amodena floti imitom
Sekriba, rom CvenTan Tanabari brZola SeuZleblad miaCnia. maTi Tavdajerebuloba xmeleTze brZolis
gamocdilebas emyareba, magram ratomRac fiqroben, rom igi zRvazedac gamoadgebaT. aq ki upiratesoba
Cvens mxaresaa: simamaciT Tqven maT ar CamouvardebiT, gamocdilebiT ki bevrad sjobixarT.
lakedemonelebi mxolod sakuTar didebaze fiqroben da mokavSireebs maTi survilis winaaRmdeg
moerekebian sabrZolvelad. wina marcxis Semdeg isini sakuTari nebiT aRar moindomebdnen zRvaze
brZolas. nu gafiqrebT maTi simamace, es maT eSiniaT Tqveni, radgan ukve davamarcxeT da axlac
vapirebT amis sadari gmirobis Cadenas. adamianTa umravlesoba xom Tanaswor metoqes ebrZvis da
sakuTari Zalis imedi ufro aqvs, vidre gambedaobisa. is, vinc mcire ZaliT sakuTari nebiT esxmis mters
Tavs, did simamaces iCens. es mtermac icis da swored amitom ufro eSinia Cveni, vidre SeeSindeboda,
Zalebi Tanaswori rom iyos. xSirad damarcxebulan mcirericxovan metoqesTan gamoucdelobis an
simxdalis gamo. Tqven gamocdili vaJkacebi xarT. me ki ar Seval yureSi sabrZolvelad. iq brZola xels ar
gvaZlevs, radgan xomaldebis siswrafesa da manevrirebas ver gamoviyenebT, brZola saxmeleTos
daemsgavseba da ricxobrivi upiratesoba fass SeiZens. amas SeZlebisdagvarad gaviTvaliswineb, Tqven ki
zustad SeasruleT brZanebebi, daicaviT wesrigi da siCume. iseve mamacad ibrZoleT, rogorc aqamde.
mZime brZola gvelis. an peloponeselTa zRvaze gasvlis imeds davasamarebT an aTenelTa batonobas
moeReba bolo. gaxsovdeT, rom isini erTxel ukve davamarcxeT da veRar iqnebian uwindeburad
Tavdajerebulebi.~ amasobaSi peloponeselebma dainaxes, rom aTenelebi yureSi Sesvlas eridebodnen da
maTi iq Setyueba gadawyvites. cru manevriT aiZules formioni yurisaken daZruliyo, Semdeg mkveTrad
Semobrundnen da gzis moWra ganizraxes. aTenelTa TerTmetma xomaldma mainc moaswro Ria zRvaSi
gasvla, danarCenebi ki peloponeselebma napirTan miimwyvdies, xomaldebi daazianes, ekipaJi ki, vinc
zRvaSi ar gadaxta, amoxoces. ramdenime xomalds peloponeselebi buqsiriT miaTrevdnen. maSin
mesenielebi mieSvelnen aTenelebs, SeWurvilebi gadaeSvnen zRvaSi, aZvrnen xomaldebze da gembanze
xanmokle brZolis Semdeg daibrunes. amdenad, aq peloponeselebma imarjves. maTi marjvena frTis oci
xomaldi aTenelTa TerTmet gadarCenil xomalds daedevna. aTma maTganma mdevars miaswro
navpaqtosSi da apolonis samlocvelosTan sabrZolvelad gamzadebuli dadga. peloponeselebi simReriT
mocuravdnen, TiTqos ukve gamarjvebulebi yofiliyvnen. erTi levkaduri xomaldi dawinaurda da
CamorCenil aTenurs daedevna. es ukanaskneli moefara iqve reidze mdgom satvirTo gems, uecari ieriSiT
gverdi gaurRvia mdevars da CaZira igi. aman Zlier SeaSfoTa peloponeselebi. wyoba isedac darRveuli
hqondaT, axla ki zogi gaCerda, zogma gza ganagrZo da meCeCze aRmoCnda. aTenelebi gamxnevden,
sabrZolo yiJiniT Seuties mters da ukuaqcies igi. maT daibrunes gemebi da xelSi Caigdes metoqis eqvsi
xomaldi. ekipaJis nawili daxoces, nawili ki tyved aiyvanes. droebiTi dazavebis Semdeg
mowinaaRmdegeebma gacvales da dakrZales daRupulebi. orive mxarem aRniSna gamarjveba,
gamarjvebis niSani aRmarTa da samadlobeli msxverpli Seswira. amis Semdeg peloponeselebi swrafad
gabrundnen ukan, raTa aTenelTa damxmare eskadras ar Sexvedrodnen. Sors ar iqnebodnen wasuli,
rodesac navpaqtosSi kretadan oci atikuri xomaldi movida. ase dasrulda zafxuli. sanam flots daiTxovdnen,
knemosma, brasidasma da sxva peloponeselma sardlebma megarelTa rCeviT pireosze moulodneli
Tavdasxma dagegmes. navsadguri ar iyo daculi, rac zRvaze aTenelTa sruli upiratesobis pirobebSi
bunebrivic iyo. Canafiqris mixedviT, mezRvaurebi farulad unda Sekrebiliyvnen megaraSi, sadac niseas
gemsaSenSi gamzadebul ormoc xomaldze dasxdebodnen da pirdapir pireosze gascuravdnen.
lakedemonelebma saswrafod daiwyes gegmis ganxorcieleba, niseaSi RamiT mividnen da gemebze
dasxdnen, magram araxelsayreli qaris gamo pireosis nacvlad salaminis koncxisaken gaswies. aq
mdebareobda saTvalTvalo punqti da idga sami sabrZolo xomaldi. lakedemonelebma xelT igdes isini da
kunZuli daarbies. Tavdasxmis ambavi aTens sasignalo cecxliT amcnes. qalaqSi arnaxuli panika atyda.
aTenSi egonaT, rom mtris flotma pireosi daikava, xolo pireosSi fiqrobdnen, rom salamini daeca da mteri
navsadgurs uaxlovdeba. peloponeselebs ufro gabedulad rom emoqmedaT, marTla SeZlebdnen
navsadguris dakavebas. gamTeniisas aTenelebma pireoss miaSures, xomaldebi ki salaminze gagzavnes.
rogorc ki peloponeselebma gaiges, aTenelebi saSvelad daiZrneno, tyveebi da nadavli niseaSi
gadaiyvanes, megaridan ki Sin xmeleTiT dabrundnen. salaminze aTenelebs mteri aRar daxvda. amis
Semdeg maT pireosis dacva gaaZlieres. imave dros, zamTris dasawyisSi, TrakielTa mefe sitalkesma
gailaSqra makedonelTa mefis perdikas da qalkidelTa winaaRmdeg, raTa mieRo misTvis danapirebi da
aTenelTaTvis sakuTari danapirebi Seesrulebina. amitom mas axldnen aminta filipes Ze, romelsac
makedoniis taxtze dasmas upirebda, aTeneli elCebi da sardali hagnoni. sitalkesma laSqari Tavis vrcel
samflobeloSi Seagrova. misi samefo sanapiros gaswvriv abderidan mdinare istrosis SesarTavamde
TerTmeti dRis savali iyo, xmeleTiT, bizantionidan mdinare strimonamde – cameti dRisa. zomiTa da
simdidriT evropaSi mis qveyanas veravin Seedreboda, samxedro ZaliT ki mxolod skviTebi
aRematebodnen. am mxriv, skviTebs evropasa da aziaSi badali ar eyolebodaT, erTianni rom yofiliyvnen.
keTilgonierebisa da cxovrebis donis mxriv skviTebi CamorCebian sxva xalxebs. aseTi Zlevamosili
qveynis mefe agrovebda laSqars. samzadiss rom morCa, makedoniaSi SeiWra. gadmocemiT, mis
laSqarSi as ormocdaaTi aTasi kaci iyo, maTgan ori mesamedi – qveiTi da erTi mesamedi – mxedrebi.
laSqari Wreli iyo da misi Zala, ZiriTadad, simravleSi mdgomareobda. makedonelebi am uzarmazar jars
aSkara winaaRmdegobas ver uwevdnen da mxolod mxedrebis TavdasxmebiT kmayofildebodnen.
sitalkesma umtkivneulod daikava odesRac filipes kuTvnili miwebi da makedoniis gaCanagebas Seudga.
man molaparakeba daiwyo perdikasTan im sakiTxebze, rac omis mizezi gaxda. aTenelebma ar miaSveles
eskadra, radgan ar sjerodaT, rom sitalkesi laSqars Sekrebda, da elCebisa da saCuqrebis gagzavnas
dasjerdnen. amao lodinis Semdeg sitalkesma jaris nawili qalkidelebisa da botieebis winaaRmdeg
gagzavna, isini cixeebSi Caketa da maTi miwis rbeva daiwyo. elinebi daZabulad adevnebdnen Tvals mis
qmedebebs da iRebdnen zomebs im SemTxvevisaTvis, Tu is samxreTisken daiZvreboda. sitalkesi ki
qalkidikasa da makedoniaSi rCeboda da iqaurobas aCanagebda. man ver miaRwia mizans, ris gamoc omi
wamoiwyo. garda amisa, laSqari sakvebis naklebobam da zamTris susxma Seawuxa. maSin man usmina
perdikas mier mosyiduli ZmisSvilis, sevTosis rCevas da ukan gabrunda. imave zamTars, peloponesis
flotis daTxovnis Semdeg, aTenelebma formionis sardlobiT navpaqtosidan sazRvao laSqroba wamoiwyes.
isini gadasxdnen astakosTan, akarnaniaSi Sevidnen, stratosidan da sxva qalaqebidan gandevnes
arasaimedo pirebi da ukan dabrundnen, radgan zamTarSi maTdami mtrulad ganwyobil oiniadas ver
dalaSqravdnen. formioni akarnaniidan navpaqtosSi dabrunda, gazafxulze ki aTenSi Cavida da sazRvao
brZolebSi mopovebuli nadavli Caiyvana: Tavisuflad Sobili tyveebi da mtris xomaldebi. tyveebi Semdeg
kaci kacSi gacvales. ase dasrulda zamTari da masTan erTad omis mesame weli. Semdeg zafxuls
peloponeselebi da maTi mokavSireebi mefe arqidamosis sardlobiT SeiWrnen atikaSi, dabanakdnen da
yanebis rbeva daiwyes. aTenelTa mxedrebi axlac awuxebdnen mters da msubuqad SeiaraRebul qveiTebs
banakidan gasvlis saSualebas ar aZlevdnen. peloponeselebi maragis amowurvamde qveyanaSi darCnen,
Semdeg ki ukan gabrundnen. peloponeselTa SemosevisTanave aTenelebs aujanydnen lesboselebi. isini
jer kidev omis win fiqrobdnen gandgomas, magram maSin lakedemonelTa daxmareba ver miiRes, axlac
jer ar iyvnen mzad ajanyebisTvis da ufro adre mouwiaT amis gakeTeba, vidre apirebdnen. isini elodnen
navsadguris damcavi dambisa da qalaqis galavnis mSeneblobis damTavrebas, aseve xomaldebis
aRWurvas. agreTve, damxmare Zalasa da sursaTs. Tumca aTenelebi gaafrTxiles, rom mitilene kunZulis
gaerTianebasa da ajanyebas apirebda da maT zomebi unda mieRoT, raTa kunZuli ar daekargaT. omisa da
Wirisgan gatanjul aTenelebs ar surdaT axali omi lesbosTan, amitom arc ijerebdnen am Worebs. rodesac
aTenelma elCebma ver moaxerxes lesboselTa darwmuneba, daeswroT ajanyebisTvis da moulodnelad
gagzavnes lesbosze peloponesisken gasamgzavreblad gamzadebuli ormoci xomaldisgan Semdgari
eskadra. aTenelebma icodnen, rom kunZulze apolonis pativsacemad dResaswauli imarTeboda da am dros
fiqrobdnen Tavdasxmas. Tu gamouvidodaT, xom kargi, Tu ara, mitilenelebs mosTxovdnen xomaldebis
daTmobas da galavnis dangrevas, uaris miRebis SemTxvevaSi ki oms daiwyebdnen. aTenelebi zRvaSi
gavidnen da mitilenedan, xelSekrulebis Sesabamisad, gamogzavnili aTi trieris ekipaJi tyved aiyvanes.
viRacam gaafrTxila mitilenelebi aTenelTa Tavdasxmis Sesaxeb. isini aRar wavidnen apolonis zeimze da
qalaqis gamagrebas Seudgnen. eskadris sardlobam mas Semdeg, rac moulodneli Tavdasxma CaiSala,
mitilenelebs moTxovna wauyena, xolo uaris Semdeg saomari moqmedebebi daiwyo. mitilenelebi
amisTvis ar iyvnen jerovnad momzadebuli. maTi xomaldebi gamovidnen navsadguridan, raTa brZola
gaemarTaT, magram aTenelebma isini male ukuaqcies. mitilenelebma molaparakeba daiwyes
aTenelebTan, raTa met-naklebad misaReb pirobebSi daexsnaT Tavi maTi eskadrisgan. aTenelma
sardlebma miiRes maTi winadadeba, radgan SiSobdnen, rom ar eyofodaT Zala mTeli kunZulis
winaaRmdeg saomrad. dazavebis Semdeg mitilenelebma gagzavnes elCebi aTenSi, magram, radgan am
elCobis warmatebis imedi ar hqondaT, farulad lakedemonelebsac gaugzavnes kaci daxmarebis TxovniT.
aTenSi warumatebeli elCobis Semdeg, mitilenelebma omi gadawyvites. meTimna, imbrosi da lemnosi
aTenelTa erTgulebi darCnen. mitilenelebi Tavs daesxnen aTenelTa banaks. marTalia, ar damarcxebulan,
magram mainc ver gabedes brZolis velze darCena, da qalaqSi Sebrundnen. amis Semdeg isini,
peloponeselTa daxmarebis molodinSi, ver bedavdnen aqtiur moqmedebebs. maTTan movidnen jer kidev
ajanyebamde gamogzavnili lakedemoneli da Tebeli elCebi, romlebmac urCies axali elCoba gaegzavnaT
lakedemonSi, rac mitilenelebma gaakeTes kidec. mowinaaRmdegeTa umoqmedobam gaamxneva
aTenelebi da maTi mokavSireebi. maT moaxerxes qalaqis blokireba zRvidan da, nawilobriv,
xmeleTidanac, Tumca kunZulis didi nawili ajanyebulTa xelSi rCeboda. imave zafxuls, daaxloebiT imave
dros, aTenelebma gagzavnes peloponesis sanapirosken ocdaaTi xomaldisgan Semdgari eskadra asopiosis,
formionis Zis sardlobiT. maT daarbies lakoniis sanapiro, Semdeg asopiosi Tormeti xomaldiT navpaqtosSi
gaemgzavra, xolo danarCeni xomaldebi saxlSi gagzavna. man Sekriba akarnanelTa laSqari da gaemarTa
oiniadasis winaaRmdeg. xomaldebi mdinare aqelooss auyvnen, qveiTi jari ki qveyanas aCanagebda. maT
qalaqi ver aiRes. ukan daxevisas asopiosi razmis nawilTan erTad daiRupa. dazavebis Semdeg
aTenelebma daibrunes daRupulTa gvamebi da zRvaSi gavidnen. amasobaSi mitilenelTa elCebi Cavidnen
olimpiaSi. lakedemonelebma isini swored iq daibares, raTa yvelas moesmina maTi saTxovari. es is
olimpiada iyo, sadac rodoselma dorievsma meored gaimarjva. zeimis dasrulebis Semdeg, elCebma
SekrebilT ase mimarTes: `CvenTvis cnobilia elinTa damokidebuleba im adamianTa mimarT, vinc omis
dros mokavSireebs miatovebs. maT siamovnebiT iReben, Tu isini saWiro arian, magram pativs ar
scemen. aseTi azri gamarTlebulia, Tu saqme exeba Tanaswor saxelmwifoTa daSorebas safuZvliani
mizezis gareSe. Cveni damokidebulebebi aTenelebTan ar aris aseTi da veravin dagvabralebs, rom Cven
maT mZime dros vtovebT, xolo isini mSvidobianobis Jams kargad gveqceodnen. radgan Cveni mizani
TqvenTan kavSiria, pirvel rigSi, samarTlianobasa da Rirsebas SevexoT. Cven viciT, rom ar SeiZleba
arsebobdes megobroba adamianebs an qveynebs Soris, Tu isini ar endobian erTmaneTs da ar aqvT
msgavsi miswrafebebi. gansxvavebul azrebs moqmedebaSi gansxvavebebi mohyveba. Cven aTenelebTan
kavSiri davamyareT mas mere, rac Tqven gamoeTiSeT midielebTan oms, isini ki darCnen brZolis
dasasruleblad. Cven arasodes vyofilvarT aTenelTa mokavSireebi elinebis damorCilebisken swrafvaSi.
Cven maTTan erTad viyaviT, sanam isini rogorc TanasworT ise gvepyrobodnen da midielebs ebrZodnen.
Cven SevSfoTdiT, rodesac SevatyveT, rom aTenelebs mokavSireebze batonoba surT. mokavSireebi ver
gaerTiandnen aTenelTa winaaRmdeg da TandaTanobiT yvela maT damorCilda qioselebisa da Cven
garda. damoukideblebi gverqva, magram maT mxareze unda gvebrZola. axla Cven veRar vandobT
aTenelebs Cvens xelmZRvanelobas. daujerebelia, rom sxva mokavSireTa damorCilebis Semdeg Cveni
damonebac ar moindomon. sxvebs rom damoukidebloba SeenarCunebinaT, Cvenc gveqneboda imedi.
aTeni gaZlierda da uWirda CvenTan Tanaswori urTierTobis SenarCuneba. kavSiris simtkicis sawindari
mxolod erTmaneTis ridia. misi darRvevisagan erT-erT mxares sakuTari sisustis SegrZneba akavebs.
Cven aTenma damoukidebloba mxolod imitom dagvitova, rom batonobis miRweva tkbili sityviT
amjobina. Cven ki maT vemsaxurebodiT da maTi saqmis samarTlianobis sabuTadac vadgebodiT.
aTenelebi Zliers sustis winaaRmdeg iyenebdnen. Cven, rogorc SedarebiT Zlierebi, bolosaTvis
mogvitoves da fiqrobdnen, rom mcire qveynebis damorCilebis Semdeg Cven ioli lukma gavxdebodiT.
CveniT rom daewyoT, sxva mokavSireebi mixvdebodnen, vis dayrdnobodnen, da ase iolad ver
mogvereodnen. rogor vendeT aseT megobrobasa da Tavisuflebas? samsaxuri, romelsac erTmaneTs
vuwevdiT, ar Seefereboda Cvens grZnobebs. aTenelebi SiSiT gveferebodnen omis dros, Cven ki aseve
vpasuxobdiT mSvidobianobisas. urTierTndoba urTierTSiSze iyo damyarebuli, SiSi kravda Cvens kavSirs
da ara siyvaruli. da vinc pirveli SeZlebda kavSiris darRvevas sakuTari Tavis xifaTSi Cagdebis gareSe,
siamovnebiT izamda amas. amitom cdeba, vinc miiCnevs, rom Cveni ajanyeba usamarTloa. Zalebi rom
Tanaswori yofiliyo, Cven kidev unda davlodebodiT erTxans, magram radgan Tavdasxmas mudam
velodiT, unda dagveswro dacviTi zomebis miReba. ase SeiZleba avxsnaT da gavamarTloT Cveni
gandgoma. savsebiT sakmarisi mizezia, rom dagarwmunoT Cvens sisworeSi. Cven ukve didi xania
vapirebdiT aTenelTagan gandgomas da adrec mogmarTeT Tqven, magram uSedegod, amitom Cvens
ganzraxvaze xeli aviReT. axla Cven gamovexmaureT beotielTa winadadebas. Cven ori mizani gvaqvs:
davexmaroT elinebs, rom aTenelTagan gaTavisufldnen, da ar mivceT aTenelebs Cveni mospobis
saSualeba. Cven ufro adre mogviwia ajanyeba, vidre vapirebdiT, da ar viyaviT amisaTvis mzad. amitom
Tqven unda migviRoT Tqvens kavSirSi da saswrafod dagvexmaroT. amiT Tqven daadasturebT, rom
mzad xarT daicvaT Cagruli, da sakuTar Zalas aCvenebT mters. viTareba xelsayrelia, rogorc arasdros.
aTenelebi daasusta Wirma da omis xarjebma, maTi floti gafantulia. maT aRar eqnebaT upiratesoba
zRvaze da Tu Tqven atikas xmeleTiTa da zRviT SeutevT, maT gauWirdebaT Tavdasxmis mogerieba. nu
ifiqrebT, rom sxvis gamo safrTxeSi agdebT Tqvens samSoblos. Tu lesbosi Sors geCvenebaT, is
sargebeli, rasac Cven gTavazobT, sakmaod axlosaa. brZolis veli atikaSi ki ar iqneba, aramed iq, saidanac
maT Semosavali aqvT. aTenelebs fuli mokavSireebisgan SemosdiT da Cveni damorCilebiT maTi
Semosavali gaizrdeba. maT aRaravin aujanydeba, Cveni xarki gaizrdeba, xolo mdgomareoba
damZimdeba. Tu dagvexmarebiT, moipovebT Zlier flots, romelic esoden gWirdebaT. xolo Tu aTenelebs
mokavSireebs waarTmevT, maT Zalasac SeamcirebT. aTenis mokavSireebi siamovnebiT gadmovlen
Tqvens mxareze da veravin dagwamebT, rom ar exmarebiT mas, visac aTenis winaaRmdeg gamosvla
surs. Tu aSkarad gamoxvalT eladis ganmaTavisufleblad, gamarjveba Tqven dagrCebaT. gaamarTleT
elinTa imedebi, pativi eciT olimpoel zevss da migviReT Tqvens kavSirSi. nu dagvtovebT marto maSin,
rodesac mxolod Cven vwiravT sicocxles elinTa saqmisTvis, iyaviT mamacni, rogorebadac migiCneven
elinebi da rogorebis xilvac Cven gvinda Cvens gasaWirSi.~ lakedemonelebi daeTanxmnen mitilenelTa
winadadebebs da miiRes isini kavSirSi. iq Sekrebil mokavSireebs ki mouwodes, Segroviliyvnen
isTmosze atikaSi SesaWrelad. pirvelebi TviT lakedemonelebi mividnen da daiwyes samzadisi
xomaldebis korinTosis zRvidan aTenis zRvaSi gadasaTrevad. isini apirebdnen, aTenelebs erTdroulad
dasxmodnen Tavs xmeleTidan da zRvidan. mokavSireebi ar Cqarobdnen, radgan mosavlis aRebiT iyvnen
dakavebuli. aTenelebma SeamCnies mowinaaRmdegeTa samzadisi da gadawyvites, eCvenebinaT
sakuTari Zala. maT aRWurves asi xomaldi ise, rom arc gamouwveviaT lesbosidan Tavisi eskadra,
gavidnen zRvaSi da Tavs daesxnen peloponesis sanapiros sxvadasxva adgilebSi. lakedemonelebma
Tavisi mdgomareoba saxifaTod CaTvales da ukan gabrundnen. mogvianebiT maT ubrZanes
mokavSireebs, aReWurvaT ormoci xomaldi lesbosze gasagzavnad. rodesac aTenelebma dainaxes, rom
peloponeselebi Sin gabrundnen, maTac ukan gamoiwvies Tavisi xomaldebi. aTenelebs arasodes hyoliaT
amdeni xomaldi. asi xomaldi icavda atikas, evbeasa da salamins, kidev asi dacuravda peloponesis
wylebSi im xomaldebis garda, romlebic poteidaias blokadas axorcielebdnen an sxva adgilebSi
imyofebodnen. amgvarad, im zafxuls aTenis floti oras ormocdaaTi xomaldisgan Sedgeboda. flotis
Senaxva da poteidaias alya acarielebda aTenis xazinas. TiToeuli hopliti dReSi or drahmas iRebda,
hoplitTa ricxvi ki Tavdapirvelad sami aTasi iyo. mogvianebiT maT droebiT daemata aTas eqvsasi kaci.
mezRvaurebic imave raodenobis Tanxas iRebdnen. rodesac lakedemonelebi isTmosze imyofebodnen,
mitilenelebi Seecadnen meTimnas aRebas, magram uSedegod. maT daamyares oligarqiuli wesebi
mokavSire qveynebSi, gaamagres qalaqebis kedlebi da Sin dabrundnen. aTenelebma paqetesis sardlobiT
gagzavnes aTasi hopliti, romlebmac zamTris dasawyisisaTvis daasrules mitilenes blokada xmeleTidan.
mitilenes alyisaTvis aTenelebi iZulebulebi iyvnen, SemoeRoT specialuri samxedro gadasaxdi – orasi
talanti. garda amisa, maT gagzavnes Tormeti xomaldi mokavSireTagan xarkis asakrefad. plateas alya ki
grZeldeboda. plateelebs sursaTi uTavdebodaT da aTenelebis imedi aRar hqondaT, amitom mtris kedelze
gadasvla gadawyvites. Tavidan es gegma yvelas moewona, magram Semdeg naxevarma uari Tqva da
bolos oras oci kaci wavida am Canafiqris Sesasruleblad. maT moamzades mtris kedlis simaRlis kibeebi,
xolo kedlis simaRle agurebis daTvliT gansazRvres. peloponeselTa simagre ki amgvarad iyo agebuli. is
Sedgeboda ori wriuli kedlisgan, Sida plateasken iyo mimarTuli, gareTa ki – aTenisken. maT Soris
Teqvsmeti wyrTa iyo. am monakveTSi arsebuli saTavsoebi ise axlos iyo erTmaneTTan, rom faqtobrivad
erTian kedels qmnida miwayriliT orive mxridan. yoveli aTi miwayrilis Semdeg iyo maRali koSki. RamiT
an avdarSi guSagi miatovebda miwayrils da adioda gadaxurul koSkze. plateelebi daelodnen bnel da
wvimian Rames da gavidnen qalaqidan. maT gadalaxes Txrili da SeumCnevlad miadgnen kedels. isini
msubuqad iyvnen SeiaraRebulni da mxolod marcxena fexze ecvaT, raTa ufro uxifaTod evloT talaxSi.
plateelebi miadgnen kedels or koSks Soris, miadges kibeebi da daiwyes gadasvla. umravlesoba ukve
kedelze iyo asuli, rodesac guSagma isini SeamCnia da gangaSi atexa. maSin qalaqSi darCenilma
plateelebmac Seuties kedels. moalyeebi daibnen, magram posts mainc ar tovebdnen. Soriaxlos
dabanakebuli samasi peloponeseli gangaSisTanave maT saSvelad daiZra. ainTo sasignalo cecxli,
romelsac TebelTaTvis xifaTi unda euwyebina. plateelebmac daanTes qalaqis kedlebze winaswar
momzadebuli CiraRdnebi, raTa TebelebisTvis gza-kvali aebniaT. amasobaSi kedelze asulma plateelebma
daikaves ori koSki da guSagebi daxoces. maT mihyvnen sxva mebrZolebic da daikaves gasasvlelebi, raTa
mowinaaRmdegeebisTvis gza gadaeketaT. plateelTa umravlesobam kedeli gadalaxa da samasi
peloponeseli CiraRdnebiT ekveTa maT. plateelebi, romlebic Txrilis piras idgnen, sibnelidan ukeT
xedavdnen mters, mowinaaRmdegeebs ki CiraRdnebis Suqi abrmavebda. plateelebi maT isrebiT
igeriebdnen da moaxerxes kidec Txrilis gadalaxva. Txrilidan rom amovidnen, maT gezi Tebeze aiRes im
imediT, rom mteri iq Zebnas ar dauwyebda. marTlac, CiraRdniani mdevari aTenis gzas daadga. eqvsi Tu
Svidi stadioni gaiares plateelebma Tebes mimarTulebiT, Semdeg mTas Semouares da mSvidobiT
Cavidnen aTenSi. peloponeselebma Sewyvites devna da ukan dabrundnen. qalaqSi darCenilebma araferi
icodnen momxdaris Sesaxeb. Tavidan maT peloponeselebs dazaveba sTxoves daRupulTa dasakrZalad,
Semdeg ki, rodesac simarTle Seityves, dazavebaze uari Tqves. zamTris miwuruls mitileneSi Cavida
lakedemoneli salaiTosi, romelmac auwya, rom peloponeselebi atikaSi SeWrasa da lesbosze damxmare
eskadris gagzavnas apirebdnen. am cnobam mitilenelebi gaamxneva da maT aTenelebTan SeTanxmeba
gadaafiqrebina. ase dasrulda omis meoTxe weliwadi. momdevno zafxuls peloponeselebma mitileneSi
ormocdaori xomaldi gagzavnes navarqos alkidasis xelmZRvanelobiT. isini mokavSireebTan erTad
atikaSic SeiWrnen. amjerad maT sardlobda kleomenesi Tavisi mcirewlovani ZmisSvilis, mefe
pavsaniasis nacvlad. peloponeselebma kvlav daarbies atika, mospes yvelaferi, rasac gaxareba moeswro.
rodesac sursaTi gamoeliaT, Sin dabrundnen. amasobaSi mitilenelebs gadauwydaT peloponeselTa
eskadris daxmarebis imedi, gamoeliaT sakvebi da iZulebulebi gaxdnen, danebebodnen aTenelebs. amis
uSualo mizezi ki is gaxda, rom salaiTasma iaraRi dauriga mosaxleobas, raTa Tavs dasxmodnen
moalyeebs. moqalaqeebma ki aRar moindomes mTavrobis morCileba da mdidrebs mosTxoves,
gaenawilebinaT maTTvis puris maragi. mitilenes xelisuflebam dainaxa, rom xalxs veRar SeaCerebda da
yvela moqalaqis saxeliT SeuTanxmda paqetess Semdeg pirobebze: qveynis beds gadawyveten aTenelebi,
mitilenelebi SeuSveben laSqars qalaqSi da gagzavnian elCebs aTenSi. elCebis dabrunebamde paqetess
ekrZaleba vinmes datyveveba, gayidva an mokvla. amis miuxedavad, rogorc ki aTenelTa jari qalaqSi
Sevida, lakedemonelTa mTavarma momxreebma Tavi taZars Seafares. paqetesma aRuTqva maT, rom
arafers dauSavebda da tenedosze gagzavna, sanam aTenelebi maT beds gadawyvetdnen. amasobaSi
lesbosze mimavalma peloponeselTa eskadram mSvidobianad miaRwia ikarossa da mikonos, sadac
pirvelad gaiges mitilenes dacemis ambavi. isini Seikribnen saTaTbirod. eleelma tevtiaplosma maT
SesTavaza, manam dasxmodnen Tavs mitilenes, sanam mteri maTi Camosvlis ambavs gaigebda.
aTenelebisTvis, albaT, Tavdasxma gamarjvebis Semdeg moulodneli iqneboda, miT umetes zRvidan,
sadac isini gansakuTrebiT Zlierebi iyvnen. eleelis sityvebma alkidasi ver daarwmuna. maSin ramdenime
ionielma ltolvilma mas urCia romelime ioniuri qalaqis an eoliuri kimes dakaveba. es qalaqi gamodgeboda
bazad ioniaSi ajanyebis mosawyobad. amiT aTenelebs didi Semosavali daakldebodaT, xolo Tu aq
peloponeselTa blokadas gadawyvetdnen, es maTTvis did xarjebTan iqneboda dakavSirebuli. alkidasma
arc es winadadeba miiRo. mas mere, rac mitileneSi daagvianda, mas Sin dabruneba eCqareboda. alkidasi
zRvaSi dabrunda da sanapiros gaswvriv gacura. man sikvdiliT dasaja tyveebis umravlesoba, vinc gzad
xelSi Caigdo. Semdeg is miadga efesosis navsadgurs. aq masTan movidnen samoseli elCebi da
usayvedures udanaSaulo adamianTa sikvdiliT dasja, rac eladis ganTavisuflebis karg saSualebad ver
CaiTvleboda. es xalxi xom aTenelTa uneblie mokavSire iyo. Tu ase gaagrZelebs, aramc Tu axal
megobrebs ver moipovebs, aramed Zvel megobrebsac mtrebad aqcevs. alkidasma gaiziara samoselTa
sityvebi da gaaTavisufla gadarCenili tyveebi. alkidass swrafad mouwia efesosis datoveba, radgan igi
aTenelTa xomaldebidan SeamCnies. mdevris SiSiT is Ria zRvaSi gavida da gezi pirdapir peloponesisken
aiRo. rodesac paqetesma alkidasis eskadris Sesaxeb gaigo, SeSinda, rom peloponeselebi ioniis qalaqebs
ar dasxmodnen Tavs. is swrafad daedevna mters da kunZul patmosamde sdia. miuxedavad imisa, rom
peloponeselebs ver daewia, paqetesi mainc kmayofili darCa, rom mas ar mouwia mtris blokireba
gamagrebul adgilas. ukana gzaze paqetesi miadga kolofonelTa navsadgurs – notios. aq kolofonelebi
gadmosaxldnen zemo qalaqidan, romelic itamanosma da barbarosebma daikaves. es moxda atikaSi
peloponeselTa meored SeWrisas. notioSi dasaxlebuli ltolvilebi erTmaneTs daerivnen. erTma jgufma
arkadieli da barbarosi moqiravneebis daxmarebiT daisakuTra qalaqi, meore jgufma ki paqetess sTxova
Svela. paqetesma mosalaparakeblad miiwvia garnizonis ufrosi hipiasi da dahpirda mas, rom qalaqSi
uvneblad daabrunebda. magram aTenelma daatyveva igi da moulodneli SeteviT aiRo qalaqi, garnizoni ki
amoxoca. amis Semdeg hipiasi dapirebisamebr gauSves, magram qalaqSi Sesuli isrebiT dacxriles. qalaqi
paqetesma kolofonelebs gadasca. SemdgomSi aTenelebma aq gadmoasaxles kolofonelebi mezobeli
qalaqebidanac, misces kanonebi da meTvalyured aTeneli moxele dauniSnes. mitileneSi dabrunebulma
paqetesma daimorCila mezobeli qalaqebi, daatyveva lakedemoneli salaiTesi da gagzavna aTenSi. iqve
gagzavnes mitileneli tyveebic, romlebic adre tenedosze hyavdaT. laSqris didi nawili paqetesma gauSva,
erTi razmi ki lesbosze daitova iqauri saqmeebis mosagvareblad. rodesac tyveebi da salaiTesi aTenSi
Cavidnen, aTenelebma salaiTesi sikvdiliT dasajes, miuxedavad imisa, rom is Tavis samsaxurs
sTavazobda, sxvaTa Soris, plateas alyis moxsnis saqmeSic. Semdeg aTenelebma saxalxo kreba moiwvies
danarCeni tyveebis bedis gadasawyvetad. gaRizianebulma xalxma gadawyvita, daexocaT ara marto
aTenSi Camoyvanili tyveebi, aramed yvela zrdasruli mitileneli, xolo qalebi da bavSvebi monebad
gaeyidaT. mitilenelTa gandgoma aTenelebs miT ufro dauSveblad miaCndaT, radgan isini, sxva
ajanyebulebisgan gansxvavebiT, iyvnen ara aTenelTa qveSevrdomebi, aramed Tavisuflebi. aTenelTa
guliswyromas aZlierebda isic, rom peloponeselTa eskadram gabeda dasaxmareblad ioniaSi misvla. aman
daarwmuna aTenelebi, rom ajanyeba ar iyo uecari da didxans mzaddeboda. amis gamo, aTenelebma
gaugzavnes paqetess brZaneba, dauyovnebliv daexoca mitilenelebi. meore dRes aTenelebma inanes
sakuTari gadawyvetileba. mSvidi gansjis Sedegad udanaSaulo xalxis daxocva maT zedmet sisastiked
miiCnies. mitilenelTa elCebma da maTma aTenelma megobrebma SeamCnies xalxis ganwyobaSi es
cvlileba da daarwmunes xelisufleba, xelaxla daeyenebina sakiTxi saxalxo krebaze. es maT ar
gasWirvebiaT, radgan moqalaqeTa umravlesobas isedac undoda gadawyvetilebis Secvla. maSinve
moiwvies kreba, sadac gamoiTqva sxvadasxva azri. xelaxla gamovida kleoni, romelmac wina Sekrebaze
gadaawyvetina moqalaqeebs mitilenelTa dasja. es kaci, saerTod, yvelaze mZvinvare iyo moqalaqeTa
Soris da im dros saxalxo krebaze didi pativiT sargeblobda. man am sityvebiT mimarTa SekrebilT: `me
adrec araerTxel davrwmunebulvar demokratiis uniaTobaSi, rodesac saqme sxva qveynebze batonobas
exeba, magram gansakuTrebiT cxadi es axla Seiqna, rodesac Tqven mitilenelebis ganaCens nanobT.
yoveldRiur urTierTobaSi TqvenTvis ucxoa SiSi da undobloba. aseve ndobiT ekidebiT mokavSireebsac.
Tu axla dahyvebiT Segonebebs da gulmowyalebis gamo dauSvebT Secdomas, es Tqven mxolod safrTxes
SegiqmniT, mokavSireTa madlierebas ki tyuilad eliT. nu dagaviwydebaT, rom Tqveni batonoba
mokavSireebze maTi nebis sawinaaRmdego tiraniaa. isini ki ar arian Tqven mimarT keTilad
ganwyobilni. isini imitom ki ar gemorCilebian, rom Tqven maT keTilad epyrobiT da megobrobT
maTTan, aramed imitom, rom Tqveni Zalis eSiniaT. yvelaze cudi meryeoba da gadawyvetilebaTa cvlaa.
Cven unda vicodeT, rom saxelmwifo, Tundac naklebad srulyofili, magram mkacri, Sesrulebadi
kanonebiT ufro Zlieria masze, visac mSvenieri, magram ususuri kanonebi aqvs. gaunaTlebloba,
keTilganwyobasTan erTad, xom ufro sasargebloa, vidre Wkua da Tavisufali azrovneba. marTlac, ubralo
kaci ukeTesi moqalaqea, vidre ganaTlebuli, romelsac unda kanonze ufro Wkviani Candes. saxalxo
krebaze isini yovelTvis cdiloben gaimarjvon sazogado saqmeebze davaSi, TiTqos ar arsebobdes sxva
sfero, sadac maT Tavisi Wkuis gamovlena SeuZliaT. saxelmwifosTvis ki maT, rogorc wesi, ziani
moaqvT. ubralo xalxi ar miiCnevs Tavs gansakuTrebulad da, Sesabamisad, arc kanonze ufro Wkvianad.
isini ar ekamaTebian imas, rac kargad iTqva. ufro miukerZoebeli mosamarTleni arian, vidre kamaTis
monawileni da xSir SemTxvevaSi sworad iqcevian. Cvenc ase unda moviqceT, nu SevejibrebiT
erTmaneTs mWevrmetyvelebasa da WkuaSi. me Cems azrze vrCebi da mikvirs, rom mitilenelTa
saqmeze kvlav dainiSna Sekreba. es gadavadeba damnaSaveTa interesebSi ufroa, vidre CvensaSi. droTa
ganmavlobaSi dazaralebulis risxva cxreba da is naklebad mkacrad sjis moZalades, xolo sasjeli, romelic
uSualod mosdevs danaSauls, saukeTeso Surisgebaa. me maocebs isic, vinc cdilobs daamtkicos, rom
mitilenelTa danaSauli CvenTvis sasargebloa, xolo Cveni warumatebloba vnebs mokavSireebs. erTi
cxadia: an Tavis mWevrmetyvelebaSi darwmunebulma, eWvi unda Seitanos Cvens guSindel erTsulovan
gadawyvetilebaSi an angarebiT Sepyrobilma unda scados Tqveni moxibvla da motyueba sofisturi sityviT.
mWevrmetyvelTa aseT SejibrSi jildos erTi iRebs, qveyana ki imkis mcdari gadawyvetilebis Sedegebs.
damnaSave Tqven iqnebiT, radgan cudad awyobT amgvar Sejibrebs da miCveuli xarT, iyoT mayurebeli
da msmeneli, rodesac wydeba saxelmwifo saqmeebi. momaval saqmeebze Tqven msjelobT ara realuri
faqtebis, aramed oratoris sityvebis mixedviT. Tqven iolad tyuvdebiT axali ideebiT da ar gindaT misdioT
ukve miRebul gadawyvetilebebs. Tqven gitacebT yvelaferi uCveulo da gZulT Cveuli. TiToeuli
Tqvengani cdilobs Tqvas sityva. Tu kargi oratorobiT ver daikvexnis, aseTs SeekamaTeba mainc. Tqven
aitacebT xolme TiToeul mZafr sityvas, cdilobT gamoicnoT, ra mohyveba mas, magram ar SegiZliaT
gaiTvaliswinoT Tqveni gadawyvetilebis Sedegebi. Tqven ocnebobT da arafrad agdebT realobas,
romelSic vcxovrobT. Tqven ufro gavxarT sofistTa msmenelebs, vidre xalxs, romelic saxelmwifo
saqmeebze msjelobs. me vecdebi gixsnaT am Secdomisgan da dagimtkicoT, rom mitilenelebma didi ziani
mogvayenes. me kidev vapatiebdi mokavSireebs, visac mZime tvirTad awevs Cveni batonoba, an mtris
waqezebiT ajanyebulebs. es xalxi ki, kargad daculi sakuTar kunZulze mkvidri galavniTa da Zlieri flotiT,
Tavisufali iyo da Cveni pativiscemiT sargeblobda, magram mainc ase moiqca. sxva ra hqvia maT saqciels
Tu ara veraguli Tavdasxma? mas ajanyebas ver uwodeb. gana isini ar cdilobdnen Cvens dauZinebel
mterTan erTad Cvens daRupvas? es kidev uaresia, vidre pativmoyvareobiT Sepyrobilebs damoukideblad
rom daewyoT CvenTan omi. maT veraferi aswavla mezobelTa bedma da keTildReobam ver Seakava
isini, rom ar gadaedgaT sabediswero nabiji. Cven ar unda gagverCia mitilenelebi sxva
mokavSireebisagan. maSin ase ar gaTavxeddebodnen. xalxs xom saerTod ezizReba pirferi adamiani, da,
piriqiT, pativs scems Zliers. axla mainc miiRon damsaxurebuli sasjeli. Cven ar unda davadanaSauloT
mxolod oligarqebi da ar unda davtovoT dausjeli xalxi. isini xom erTad dagvesxnen Tavs. oligarqebi rom
mietovebinaT da Cvens mxareze gadmosuliyvnen, axla Tavisufal qalaqSi icxovrebdnen. magram xalxma
amjobina, oligarqebTan erTad gaeziarebina xifaTi da SeuerTda ajanyebas. daufiqrdiT, Tu Cven erTnairad
davsjiT sakuTari nebiT ajanyebul mokavSireebsac da maTac, vinc mterma aiZula, viRa ityvis uars
ajanyebaze, Tu warmateba Tavisuflebas hpirdeba, xolo marcxis SemTxvevaSi ar daisjebian? Cven ki
nebismier ajanyebul qveyanasTan brZolaSi safrTxeSi vagdebT sakuTar qonebasa da sicocxles. amitom
nu mivcemT imaT imeds, vinc sityviT Tu qrTamiT gvaiZulebs, maTi danaSauli adamianuri sisustiT
gavamarTloT da, Sesabamisad, vapatioT. SeiZleba apatio uneblieT moyenebuli zarali, magram isini Cven
gacnobierebulad dagvesxnen Tavs. amitom me moviTxov, nu SevcvliT Cvens gadawyvetilebas da nu
davnebdebiT didi saxelmwifosTvis sam yvelaze mavnebel sisustes – sibraluls, mWevrmetyvelebiT
gatacebasa da didsulovnebas. sibraluli ar unda gamoiCino imis mimarT, vinc savaraudod gimtrobs;
mWevrmetyvelma Tavisi xelovneba qveynisTvis nakleb mniSvnelovan saqmeSi unda gamoiCinos, xolo
didsulovneba gamarTlebulia maT mimarT, vinc amas daafasebs. mokled, damijereT da ise moeqeciT
mitilenelebs, rogorc isini amas imsaxureben. Tu Tqven sxva gadawyvetilebas miiRebT, maTgan
madlierebas nu eliT, sakuTar Tavs ki ganaCens gamoutanT. Tu isini samarTlianad ajanydnen, Tqven ar
gqoniaT ufleba, maTze batonobdeT. magram, Tu Tqven samarTali ar gainteresebT da batonobas apirebT,
sxva araferi dagrCeniaT, Tu ara maTi dasja. winaaRmdeg SemTxvevaSi, uari TqviT batonobaze da Tavi
moiwoneT Tqveni didsulovnebiT. dafiqrdiT, ras gizamdnen isini, gamarjveba rom moepovebinaT. miT
ufro, rom isini pirvelebi dagesxnen Tavs. is, vinc umizezod esxmis Tavs, bolomde midis, radgan
Surisgebis eSinia. amdenad, nu uRalatebT sakuTar Tavs, Suri iZieT imis gamo, rac Tqven
gemuqrebodaT. miuzReT maT sakadrisi da aCveneT sxva mokavSireebs, rom ajanyebis sazRauri
sikvdilia. rodesac amas gaigeben, Tqven meti dro dagrCebaT namdvil mtrebTan sabrZolvelad.~ kleonis
Semdeg sityva diodotosma iTxova, romelic wina krebazec mitilenelTa dasjis ZiriTadi mowinaaRmdege
iyo. `me ar vamtyuneb maT, vinc kvlav moiTxova sakiTxis ganxilva da ar vamarTleb esoden
mniSvnelovani saqmeebis meored ganxilvis mowinaaRmdegeebs. Cemi azriT, swori gadawyvetilebis
miRebas aCqareba da gaRizianeba uSlis xels. pirveli ugunurebis Sedegia, meore – uxeSobisa da
windauxedaobis. nebismieri, vinc sityvis winaaRmdegia, an ugunuria an angarebiT moqmedebs. is
ugunuria, Tu ver xedavs, rom TaTbiris gareSe ver ganWvrets momavals, da angarebiT moqmedebs, Tu
xvdeba, rom mxolod Tavxeduri ciliswamebiT daaSinebs mowinaaRmdegeebsa da msmenelebs. magram
yvelaze cudia, eWvobde, rom mowinaaRmdege mosyidulia. Tu orators brals sdeben imaSi, rom cudad
erkveva saqmeSi, maSin mas mouwevs wasvla msmenelTa darwmunebis gareSe. is aRmoCndeba suleli,
magram ara usindiso. magram Tu mas uwesobaSi davadanaSaulebT, damajerebeli gamosvla ver
gafantavs eWvebs, xolo Tu is msmenelebs ver daarwmunebs, mas ara marto sisuleleSi, tyuilSic
daadanaSauleben. qveyana bevrs dakargavs, Tu SiSi mas saukeTeso mrCevelebs daakargvinebs. qveyana
mxolod moigebda, Tu msgavsi xalxi ar iqneboda mWevrmetyveli. maSin isini ver moatyuebdnen
moqalaqeebs. kargma moqalaqem Tavisi simarTle mowinaaRmdegis daSinebiT ki ara, Tanaswor
patiosan kamaTSi unda daamtkicos. saxelmwifom arc unda ganadidos misi damsaxureba, vinc keTil
rCevas iZleva, da arc daamcros; aseve is, vis rCevasac ar miiRebs, ar unda daisajos. maSin arc erTi
oratori ar Seecdeba sakuTari rwmenis sawinaaRmdegod xalxis keTilganwyobis mopovebas. Cven ki
piriqiT viqceviT. Tu vinme karg rCevas gvaZlevs, magram Cndeba eWvi, rom is Tavis Tavze fiqrobs,
mzad varT saxelmwifos aSkara mogeba davakargvinoT. saqme iqamde mivida, rom saukeTeso rCeva, Tu
is ar aris mWevrmetyvelurad gamoTqmuli, iseTsave eWvs badebs, rogorc cudi, da patiosan kacsac
tyuiliT uwevs xalxis ndobis mopoveba. mxolod Cvens qveyanaSia SeuZlebeli aSkarad da patiosnad
emsaxuro saxelmwifos, radgan Cven zedmetad Wkvianebi da amis gamo metismetad eWvianebi varT.
aTenelebi eWvoben, rom yvelas, vinc aSkarad sCadis sikeTes, angareba amoZravebs, da mainc, rodesac
saqme mniSvnelovani gadawyvetilebis miRebas exeba, Tqven unda aRiaroT, rom oratorebi ufro
Sorsmxedvelebi arian, vidre isini, vinc mxolod ganxilvis drosaa yuradRebiT. unda gaxsovdeT, rom
oratori pasuxs agebs rCevebsa da winadadebebze, msmeneli ki – ara. Tqveni ganaCeni ufro zomieri da
frTxili iqneboda, Tanabrad rom agebdnen pasuxs isic, vinc cud rCevas iZleva, da isic, vinc mas ujerebs.
axla ki cudi Sedegis SemTxvevaSi Tqven brazobT mrCevelze, sakuTar Tavs ki Secdomas patiobT,
radgan mas sxvebTan erTad iziarebT. me mitilenelTa arc damcveli var da arc bralmdebeli. Cven
vkamaTobT ara maT danaSaulze, aramed Cvens gadawyvetilebaze. romc davamtkico mitilenelebis
umZimesi danaSauli, mainc ar moviTxov maT dasjas, Tu es ar iqneba Cvens interesebSi. meore mxriv,
maTi danaSauli sul mciredic rom iyos, ar vapatiebdi, Tu es Cven gvavnebda. gadawyvetilebis miRebisas
momavalze unda vifiqroT. Tu kleoni miiCnevs, rom maTi sikvdiliT dasja agvacilebs mokavSireTa
ajanyebebs, me sapirispiros davamtkiceb. imedi maqvs, Tavs ar moatyuebinebT kleonis moCvenebiT
samarTlianobas da ar uaryofT Cems winadadebas. kleonis sityvebi metad esadageba Tqvens samarTlian
gaRizianebas, magram Cven aq sasamarTlo procesi ara gvaqvs da vmsjelobT ara samarTlianobaze,
aramed Cvens interesebze. naklebad mZime danaSaulisTvisac ki saxelmwifo sikvdiliT sjis, magram
adamianebs yovelTvis aqvT warmatebis imedi, Tundac sasikvdilo xifaTis fasad. aravin wamoiwyebs
saqmes, Tu warumatebloba winaswar gansazRvrulia. arc erTi qveyana ar ajanydeba, Tu ara aqvs sakuTari
ZalebiT an sxvisi daxmarebiT gamarjvebis imedi. Tavisi bunebiT, adamiani sCadis dauSvebels rogorc
kerZo, ise sazogadoebriv cxovrebaSi da veraviTari kanoni mas ver akavebs. saxelmwifoebma
gamoscades yvelanairi damsjeli zoma da sul amkacreben maT im imediT, rom danaSauls mospoben. Zvel
dros sasjeli ufro rbili iyo. droTa ganmavlobaSi igi sikvdiliT Seicvala, magram danaSauli ar Semcirebula.
amdenad, an unda ufro mkacri sasjeli unda movifiqroT, an vaRiaroT, rom damnaSaves sasjeli ar aSinebs:
an siRaribe Trgunavs adamians da mas Tavxedobas matebs, an simdidre qedmaRlobasa da
TavdajerebulobasTan erTad ubiZgebs mas, rom ufro mets eswrafvodes. adamiani Sepyrobilia brma
vnebebiT, amas emateba gataceba da imedi. es uxilavi Zalebi ufro Zlierad moqmedebs adamianze, vidre
sazareli sasjelis xilva. Tanac bednieri SemTxveva abrmavebs xalxs. saxelmwifo kidev ufro iolad ahyveba
cdunebas, radgan saqme exeba umniSvnelovanes rames – Tavisuflebasa da sxvebze batonobas da
TiToeuli adamiani sazogadoebaSi ufro mxned grZnobs Tavs. mokled, sisulele iqneboda gvefiqra, rom
mkacri kanonebiT adamianebs xels avaRebinebT imaze, rac maT bunebiT mosdgamT. amitom ar unda
miviRoT ugunuri gadawyvetileba. nu gveqneba im usafrTxoebis imedi, romelsac sikvdiliT dasja
mogvitans, da nu movuspobT Cvens amboxebul mokavSireebs danaSaulis monaniebis imeds. kargad
dafiqrdiT, ra girCevniaT: ajanyebuli qveyana mas mere, rac sakuTar sisusteSi darwmundeba, dagnebdeT,
aginazRauroT samxedro xarjebi da gaagrZelos xarkis gadaxda, Tu Tqveni sisastikiT SeSinebulma sisxlis
bolo wveTamde ibrZolos? gana amiT Tqven ufro ar dazaraldebiT? Tqveni fuli daixarjeba xangrZliv
alyaze da Tu qalaqs aiRebT, nangrevebiRa SegrCebaT da Semosavalic aRar geqnebaT. swored amazea
damokidebuli Tqveni samxedro Zala. amitom nu gamovitanT mkacr ganaCens Cvenda sazianod. piriqiT,
ajanyebulebi msubuqad unda davsajoT. maSin isini SeinarCuneben Tavis simdidres da Cvenc momavalSi
xarks avkrefT. sakuTari usafrTxoebis dasacavad Cven mkacri kanonebi ki ar gvWirdeba, aramed
mokavSireebTan frTxili da gonivruli mopyroba. Cven ki amis sapirispirod viqceviT. xalxi sakuTari
Tavisuflebis dasacavad ajanyda. Cven ki gvinda ajanyebis CaxSobis mere mkacri zomebi miviRoT.
ajanyebas ki ar unda velodoT, rom Semdeg fxizlad viyoT, aramed ajanyeba ar unda davuSvaT da, Tu
mainc moxda, ajanyebulebi msubuqad unda davsajoT. dafiqrdiT, ra Secdomas dauSvebT, Tu kleonis
rCevas miiRebT. axla saxalxo partia yvela qveyanaSi Tqvens mxarezea. isini an ar emxrobian oligarqebs
an, Tu maT aiZuleben miemxron ajanyebas, isini mzad arian mas gaemijnon. Tu ajanyebul qveyanasTan
oms daiwyebT, xalxi Tqvens mxareze iqneba, magram Tu dasjiT mitilenelebs, romlebic ar
monawileobdnen ajanyebaSi da romlebmac iaraRis xelSi Cagdebis mere, qalaqi Tqven gadmogces, did
danaSauls CaidenT, mospobT Tqvens keTilis msurvelebs da yvelgan did samsaxurs gauwevT oligarqias.
Tu amis Semdeg oligarqebi agijanydebian, xalxi maT miemxroba, radgan Tqven ukve daanaxveT, rom
Yyvelas Tanabrad sjiT. saxalxo partia damnaSavec rom iyos, Tqven es ar unda SeimCnioT, rom ar
dakargoT ukanaskneli megobrebi. mokavSireebze batonobisTvis Tqven girCevniaT aitanoT
usamarTloba, vidre samarTlianad dasajoT is, visi dandobac gWirdebaT. marTalia, kleoni amtkicebs, rom
sasjeli samarTlianic aris da mizanSewonilic, mainc unda davaskvnaT, rom aq es ori SeuTavsebelia.
amitom, Tu migaCniaT, rom Cemi rCeva sasargebloa aTenisTvis, mihyeviT mas. dasajeT is mitilenelebi,
vinc paqetesma gamogvigzavna, danarCenebma ki icxovron. es samomavlod CvenTvis sasargeblo iqneba
da mtrebsac gaafrTxilebs. brZnuli gadawyvetilebebi Cven met upiratesobas mogvcems, vidre ugunuri
Zaladoba.~ saxalxo krebaze xmebi gaiyo, magram umravlesobam mainc diodotosis azrs dauWira mxari.
saswrafod gaagzavnes meore trieri im imediT, rom pirvels daeweoda da xalxs daRupvisgan gadaarCenda.
mitilenelma elCebma ekipaJisTvis Rvino da fqvili moimarages da meniCbeebs did jildos dahpirdnen, Tu
pirvel xomalds Caaswrebdnen. amitom aTenelma meniCbeebma didi mondomeba gamoiCines. bedad,
qars maTTvis xeli ar SeuSlia, pirveli trieri ki ar Cqarobda sasikvdilo ganaCenis Catanas. mainc pirvelma
imdenad Caaswro, rom paqetesma saxalxo krebis gadawyvetilebis wakiTxva moaswro da ukve
Sesabamisi brZanebis gacemas apirebda, rodesac meorec Cavida da qveyana ixsna. paqetesis mier aTenSi
gagzavnili daaxloebiT aTasi mitileneli aTenelebma, kleonis rCeviT, sikvdiliT dasajes. qalaqis kedlebi
daangries da mitilenelebs floti CamoarTves. imis magivrad, rom damarcxebulebisaTvis xarki
daekisrebinaT, aTenelebma kunZuli, meTimnis olqis garda, sami aTas nakveTad dayves. aqedan samasi
RmerTebs Seswires, danarCenebi ki aTenel kleruxebs gadasces. miwaze momuSave lesboselebs
daekisraT ori mina saijaro gadasaxadi TiTo nakveTze. mitilenelTa sxva samflobeloebic aTenelTa xelSi
gadavida. ase dasrulda ajanyeba lesbosze. imave zafxuls aTenelebma nikiasis sardlobiT dalaSqres
kunZuli minoa. megarelebs iq saguSago koSkebi hqondaT niseis navsadguris dasacavad. nikiasma es
laSqroba im mizniT moawyo, rom aTenelebs megaraze kontrolis saSualeba hqonodaT. maSin
peloponeselebi veRar gagzavnidnen SeumCnevlad sakuTar an mekobreTa gemebs. amasTan, megaris
momarageba zRvidan SeuZlebeli iqneboda. nikiasma zRvidan saalye manqanebis meSveobiT aiRo ori
koSki, gaaTavisufla minoasa da megaras Soris sruteSi Sesasvleli da kunZulis napirze ramdenime dReSi
kedeli aaSena. nikiasma kunZulze garnizoni datova da Tavisi laSqriT Sin dabrunda. im periodSi
plateelebs sursaTi daumTavrdaT da iZulebuli gaxdnen, danebebodnen peloponeselebs. peloponeselebma
ieriSi miitanes galavanze, magram sardals ar undoda qalaqis ZaliT aReba, raTa dazavebis SemTxvevaSi
ar daebrunebina is aTenelebisTvis, rogorc danebebuli. sardalma plateelebs macne gaugzavna da
SesTavaza Tavis nebiT gadaecaT qalaqi lakedemonTaTavis da damorCilebodnen maT sasamarTlos.
plateelebi danebdnen. lakedemonel mosamarTleTa Camosvlamde peloponeselebi ramdenime dRis
manZilze aWmevdnen plateelebs. mosamarTleebma maT braldeba ar wauyenes da maT mxolod erTi
kiTxva dausves: ra samsaxuri gauwies maT lakedemonelebsa da mokavSireebs? `lakedemonelebo, Cven
dagnebdiT, radgan gendeT. Cven velodiT Cveulebriv sasamarTlos da samarTlian ganaCens. axla ki
vSiSobT, rom ormagi Secdoma davuSviT. Cven gvaqvs safuZveli, gveSinodes, rom mosamarTleebi ar
iqnebian miukerZoeblebi da sastik ganaCens gamoitanen. ase imitom CavTvaleT, rom CvenTvis ar
wamogiyenebiaT braldeba, risganac Tavi unda davicvaT da imitom, rom Tqveni SekiTxva Zalze moklea.
Tu simarTles getyviT, es Cven winaRmdeg iqneba. tyuili ki iolad gamoaSkaravdeba. am gamouval
mdgomareobaSi Cven iZulebuli varT mogmarToT sityviT. vecdebiT davasabuToT, rom marTlebi varT
rogorc TebelebTan, aseve TqvenTan, da sxva elinebTanac SegaxsenoT Cveni damsaxureba eladis winaSe
da guli mogilboT. Tqvens mokle SekiTxvaze, gavuwieT Tu ara Cven am omSi lakedemonelebs da maT
mokavSireebs raime samsaxuri, ase gipasuxebT: Tu gvekiTxebiT rogorc mtrebs, ar gaqvT sasayveduro,
rom Cven TqvenTvis samsaxuri ar gagviwevia. Tu Tqven megobrebad gvTvliT, maSin TviTon CaidineT
usamarTloba, rodesac omi dagviwyeT. rogorc mSvidobianobis dros, aseve midielebTan omSi Cven
davamtkiceT Cveni Rirseba. axlandel omSi Cven ar dagvirRvevia mSvidoba, xolo midielebis
winaaRmdeg eladis TavisuflebisTvis TqvenTan erTad beotielTagan mxolod Cven vibrZodiT.
miuxedavad imisa, rom Cven ar vcxovrobT zRvasTan, mainc Tqven gverdiT viyaviT sazRvao brZolaSi
artemisiasTan, aseve vibrZodiT Cvens sakuTar miwaze TqvenTan da pavsaniasTan erTad. yvelgan, sadac
elinebs safrTxe eloda, Cven SeZlebisdagvarad vexmarebodiT maT. Tqvenc, lakedemonelebo,
gamogigzavneT moqalaqeTa mesamedi, rodesac miwisZvris Semdeg helotebi agijanydnen da iTome
daikaves. nu dagaviwydebaT es. aseTebi viyaviT yovelTvis da Tqveni Tu sxva elinTa daxmarebas
Rirsebis saqmed miviCnevdiT. mxolod Semdeg gavxdiT mtrebi da amaSi damnaSave Tqven xarT.
rodesac Tebelebi Tavs dagvesxnen da Cveni damorCileba moindomes, Cven gTxoveT Tqven kavSirSi
miReba. Tqven ki uari gviTxariT da gvirCieT, aTenelebisTvis migvemarTa, rogorc uaxloesi
mezoblisTvis. am omSic Cvengan araviTari usiamovneba arc gqondaT da arc gelodaT. da Tu ar
vuRalateT aTenelebs Tqveni moTxovnisTanave, sworadac moviqeciT, radgan aTenelebi dagvexmarnen
TebelebTan brZolaSi. Cven ver vuRalatebdiT aTenelebs mas mere, rac bevri sikeTe gagvikeTes. maT
migviRes kavSirSi, mogvces moqalaqeTa uflebebi da Cveni vali iyo, davmorCilebodiT maT. Tu Tqveni
an aTenelebis brZanebebi ar varga, amaze pasuxi mokavSireebs ki ar unda daekisros, aramed mas, vinc
brZanebas gascems. Tebelebma bevri wyena mogvayenes. maTgan bolo Cveni dRevandeli ubedurebis
mizezi gaxda. rodesac isini mSvidobianobis dros, Tanac wminda dResaswaulze dagvesxnen Tavs, Cven
maTi dasjis sruli ufleba gvqonda. mtris Zaladobas xom ZaladobiT unda upasuxo. amdenad, Cven axla
maT gamo ar unda visjebodeT. Tu am sasamarTloze samarTlianobisa da kanonierebis sazomad sakuTar
gamorCenas daadgenT, amiT aCvenebT, rom angarebiT moqmedebT. nu fiqrobT, rom Tebelebi
TqvenTvis sasargebloni arian. Cvenc da sxva elinebic bevrad ufro gamogadeqiT midiuri omebis dros,
rodesac uaresi xifaTi gelodaT. axla Tqven esxmiT Tavs, maSin ki barbarosTa monoba gemuqrebodaT,
Tebelebi ki maT mxareze iyvnen. da Tu Cven mainc rameSi damnaSave varT, samarTliani iqneboda am
danaSaulisaTvis Cveni Zveli damsaxureba dagvepirispirebina da Tqven naxavdiT, rom Cveni
damsaxurebebi bevrad aRemateba savaraudo danaSauls, gansakuTrebiT Tu gavixsenebT, rom maSin
eladaSi arc ise bevri xalxi SeebrZola mamacad qserqses. im dros met pativs scemdnen maT, vinc ar
fiqrobda sakuTar usafrTxoebaze da sicocxle gaswira elinTa gadasarCenad. aseT xalxs Soris viyaviT
Cvenc da Tqvengan didi jildoc miviReT, axla ki sikvdili gvelis imis gamo, rom aTenelTa erTguleba
vamjobineT angarebiT Tqvens mxareze gadmosvlas. msgavs SemTxvevebSi msgavsad unda gansajoT.
saxelmwifosTvis sasargeblo iqneba misi uSualo dRevandeli interesebis Sexameba mtkice madlierebasTan
patiosani mokavSireebis mimarT, visi siqvelec Tqven mier aRiarebulia. dafiqrdiT imazedac, rom dRemde
elinTa umravlesoba Tqven patiosnebis nimuSad migiCnevT. xolo Tu usamarTlo ganaCens gamogvitanT,
es ar daimaleba, Tqven ki gamoiwvevT wesier adamianTa aRSfoTebas. gana SemaZrwunebeli ar aris is
azri, rom platea daangrion lakedemonelebma, da isini, visma mamebmac Cveni saxeli delfosTvis
gankuTvnil ZRvenze daweres, axla TebelTa saameblad Cveni qalaqis mospobas apireben. ai, ra
ubedurebas moveswariT. midielTa batonobis dros mzad viyaviT sikvdilisaTvis, axla odesRac saukeTeso
megobris winaSe vdgavarT, Tqven ki Tebelebs msxverplad unda SegvwiroT. ukve orjer CavxedeT
sikvdils TvalebSi. cota xnis win SimSiliT sikvdili gveloda. axla ki sasikvdilo ganaCens veliT. dRes Cven,
plateelebi, romlebmac yvelaferi gaviReT elinTaTvis, Tqven winaSe ususurebi da mitovebulebi vdgavarT.
maSindel mokavSireTagan aravin gvexmareba da Tqvenc, lakedemonelebo, Cveno ukanasknelo imedo,
gvtovebT. da mainc, Cveni samxedro kavSiris mfarveli RmerTebis saxeliT, Cveni Zveli damsaxurebebis
gamo gTxovT, gulmowyaleba gamoiCinoT da SearbiloT sasjeli, Tu Tebelebis xaTriT Cveni dasja
gadagiwyvetiaT. Cven samarTlian wyalobas moviTxovT. nu dasjiT maT, vinc sasjels ar imsaxurebs.
maSin, TebelTa samarcxvino madlierebis nacvlad, Tqven moipovebT Cvens gulwrfel madlierebas da ar
SebRalavT Tqvens patiosan saxels. Cveni daxocva iolia, am sircxvilis Camorecxva ki – Zneli. Cven xom
mtrebi ki ara, megobrebi varT, uneblieT mogviwia erTmaneTTan brZolam. nu dagaviwydebaT, rom
Cven dagnebdiT da Sewyaleba gTxoveT. amitom elinTa wminda kanoni Cvens daxocvas gikrZalavT.
SexedeT Tqveni winaprebis saflavebs, vinc midielebTan omSi daeca da Cvens miwazea damarxuli. Cven
yovelwliurad pativs mivagebT maT da msxverpls vwiravT. Tqven ki CvenTvis usamarTlo ganaCenis
gamotana gsurT. rodesac pavsaniasi Tqvens daRupulebs aq krZalavda, fiqrobda, rom isini megobar
qveyanaSi iqnebodnen. magram Tu Cven dagvsjiT da miwas Tebelebs miscemT, gana Tqveni winaprebi
mtris miwaze ar aRmoCndebian? garda amisa, Tu daimorCilebT miwas, sadac elinebma Tavisufleba
moipoves, Tqven daangrevT im RmerTebis salocavebs, visac elinebi midielTa Zlevas SesTxovdnen da
maT kuTvnil msxverplSewirvas moaklebT. Tu daarRvevT zogadelinur kanonebs da winaparTa
pativiscemis wess, da daRupavT Tqvens Zvel megobrebs, romlebsac Tqven winaSe danaSauli ar
miuZRviT, amiT saxels ver moipovebT. daindeT Cveni sicocxle. dafiqrdiT imaze, ramdenad mZimea
Cveni xvedri da Seusabamo Cveni damsaxurebebisa, da imazec, Tu ramdeni gansacdeli SeiZleba
moumzados bedma Tundac udanaSaulo adamians. am mZime mdgomareobaSi gTxovT da mivmarTavT
elinTa RmerTebs, rom damajerebloba Sematon Cvens Txovnas: nu daiviwyebT Tqveni mamebis mier
dadebul fics da Tqvens winaparTa saflavebTan gTxovT, dagvicvaT TebelTagan, ar dauTmoT Tqveni
saukeTeso megobrebi uborotes mters. am gansacdelis Jams SegaxsenebT im dRes, rodesac Cven erTad
CavidineT gmiroba. axla unda davasruloT Cveni sityva da es Zalze Znelia adamianisTvis, vinc icis, rom
sityvis damTavrebasTan erTad misi sikvdilic axlovdeba. Cveni ukanaskneli sityva aseTia: Cven Tebelebs
ar davnebebivarT, vamjobinebdiT SimSiliT davxociliyaviT. Cven Tqven mogmarTeT daxmarebisTvis.
Tu Cven Txovnas ar SeismenT, Tqveni valia, dagvabrunoT im mdgomareobaSi, romelSic danebebamde
viyaviT, raTa Cven TviTon avirCioT, rogor movkvdeT. kvlav gTxovT, nu gadagvcemT Tebelebs, nu
dagvRupavT maSin, rodesac sxva elinebs aTavisuflebT.~ imis SiSiT, rom am gamosvlas
lakedemonelebze gavlena ar moexdina, Tebelebmac iTxoves sityva: `Cven sityvas ar moviTxovdiT,
plateelebs mokled rom epasuxaT dasmul kiTxvaze. amis nacvlad maT agvavses braldebebiT, didi dro
dauTmes Tavis marTlebas imaSi, raSic aravin adanaSaulebs da Tavs iwonebdnen damsaxurebebiT, rasac
aravin uaryofs. iZulebulebi varT, vupasuxoT braldebebs da gavabaTiloT maTi dasabuTeba. arc Cveni
simdable da arc maTi saxeli ar unda gamoadgeT maT Tavis samarTleblad. magram sanam ganaCens
gamoitanT, moismineT simarTle. Cveni mtroba plateelebTan ase daiwyo. mas Semdeg, rac beotia
davasaxleT, davikaveT platea da sxva adgilebi, saidanac ganvdevneT sxva xalxebi. Tavdapirveli
Tanxmobis miuxedavad, plateelebma, sxva beotielTagan gansxvavebiT, ar isurves Cveni ufrosoba da
daarRvies mamapapaTa wesi, radgan aTenelTa mxares gadavidnen. maTi sityviT, barbarosis Semosevis
dros beotielTagan mxolod isini ar gadasulan midielTa mxareze. isini amiT amayoben da Cven RalatSi
gvdeben brals. Cven ki vamtkicebT, rom isini ar SeuerTdnen midielebs mxolod imitom, rom aTenelebs
mihbaZes. Semdegac, rodesac aTenelebi eladas daupirispirdnen, beotielTagan mxolod plateelebi
gamovidnen maT mxareze. daakvirdiT, ramdenad gansxvavebul mdgomareobaSi viyaviT, rodesac Cven
midielTa mxare daviWireT, maT ki aTenelTa. maSin Cven ar gvqonda arc Tanaswori oligarqia, arc
demokratia. Cveni maSindeli saxelmwifo wyoba ar iyo kanonieri da uaxlovdeboda tiranias. Zalauflebas
adamianTa patara jgufi flobda. mmarTvelebs imedi hqondaT, rom midielis gamarjvebis Semdeg kidev
ufro ganimtkicebdnen xelisuflebas, da maT SemouSves midielebi qveyanaSi. maSin qveyana ar iyo
damoukidebeli da amitom mas ver davadanaSaulebT im ukanono drois Secdomebis gamo. midielTa
wasvlis Semdeg CvenTan kanonma gaimarjva da Cven daviwyeT aTenelTa winaaRmdeg brZola, radgan
isini cdilobdnen sxva elinTa da maT Soris Cvens damorCilebas. EelinTa SeuTanxmeblobis gamo,
aTenelebma moaxerxes eladis didi nawilis dapyroba, magram Cven davamarcxeT isini koroneasTan da
gavaTavisufleT beotia. axla Cven vcdilobT dagexmaroT danarCen elinTa gaTavisuflebaSi, gawvdiT
mxedrebs da sursaTs sxva mokavSireebze ufro meti raodenobiT. es pasuxi sakmarisia imisTvis, rom
midielebTan TanamSromlobaSi braldebisgan Tavi vimarTloT. axla vecdebiT vaCvenoT, rom swored
plateelebma moutanes elinebs ziani da Cven ki ara, isini imsaxureben sasjels. Tqven ambobT, rom
daukavSirdiT aTenelebs da miiReT maTi moqalaqeoba, raTa winaaRmdegoba gagewiaT CvenTvis. am
SemTxvevaSi Tqven unda dasjerebodiT maT daxmarebas mxolod Cven winaaRmdeg da ar dasxmodiT
Tavs sxvebs maTTan erTad. Tqven SegeZloT, ar daxmarebodiT aTenelebs. xolo Tu aTenelebi
gaiZulebdnen, maSin ukve arsebobda lakedemonelTa kavSiri midielTan sabrZolvelad. es kavSiri ara
marto dagicavdaT, aramed, rac Zalze mniSvnelovania, srul Tavisuflebasac mogcemdaT Sinauri
saqmeebis gadawyvetaSi. Tqven ki sakuTari nebiT miemxreT aTenelebs. Tqven ambobT, rom ver
uRalatebdiT Tqvens keTilismyofels, magram uRalateT yvela elins, visTanac fici gakavSirebdaT, da
miemxreT maT dammoneblebs. Tqven gauwieT aTenelebs samsaxuri, rac samarcxvinoa. Tqven sTxoveT
maT daxmareba Cvens winaaRmdeg, xolo Semdeg maTTan erTad sCadiodiT usamarTlobas. cxadia,
sikeTes sikeTiT unda upasuxo, magram sircxvilia, Tu samarTlianobis dacvisTvis iseTi saqmiT
miuzRavT, romelic usamarTlobas amkvidrebs. amgvarad, Tqven ar gadaxvediT midielTa mxares ara
elinebis, aramed aTenelTa gamo. radgan aTenelTa mxare daiWireT da maTTan erTad bolomde ibrZodiT,
axla sakuTari Tavis gadasarCenad nuRar ixsenebT Zvel kavSirs. Tqven mas uRalateT, radgan
exmarebodiT aTenelebs eginelTa da sxva mokavSireTa damonebaSi da amas SvrebodiT Cvengan
gansxvavebiT ara iZulebiT, aramed sakuTari nebiT demokratiuli wyobis pirobebSi. Tqven aseve
uaryaviT bolo winadadeba alyis dawyebamde – SegenarCunebinaT mSvidoba da darCeniliyaviT
neitralurebi. Tqven ki Tqveni Rirseba elinTa dasaRupad gamoiyeneT da amitom siZulvils imsaxurebT.
Tu adre sagmiro saqmeebs CadiodiT, axlandeli saqcieliT aCveneT, vinc xarT. Tqveni buneba da
miswrafebebi maSin gamovlinda, rodesac aTenelebTan erTad usamarTlobis gzas daadeqiT. ai, ra unda
gveTqva Cvens iZulebiT kavSirze midielebTan da aTenelebisadmi Tqvens erTgulebaze. rac Seexeba
Tqvens braldebebs, rom ukanonod davesxiT Tqvens qalaqs zeimisas, aqac migvaCnia, rom Cveni brali
Tqvensaze meti ar aris. ar uarvyofT, rom usamarTlod moviqceodiT, umizezod rom davsxmodiT Tavs
Tqvens qalaqs, magram Cven mogvixmes Tqvenma saukeTeso moqalaqeebma, raTa gamogveyvaneT
ucxo kavSiridan da dagvebrunebineT saerTo beotiur ojaxSi. maS, raRaSia Cveni danaSauli? arc isini da
arc Cven damnaSave ar varT. rogorc moqalaqeebma, maT did safrTxeSi Caigdes Tavi, rodesac WiSkari
gagviRes. maT Segviyvanes qalaqSi rogorc megobrebi. maT surdaT Tqven Soris uaresebi gadaerCinaT
saboloo dacemisgan, xolo saukeTesoebs mieRoT is, rac ekuTvnodaT. rogorc mkacr maswavleblebs, maT
surdaT Tqveni gamosworeba da ara qveynis gaCanageba moqalaqeTa gandevniT da mokvliT. isini
cdilobdnen, daebrunebineT naTesavTa kavSirSi, raTa yvelasTan mSvidobianad gecxovraT. Cven rom
mtruli ganzraxviT ar movsulvarT, iqidanac Cans, rom aravisTvis araferi dagviSavebia da pirdapir
mivmarTeT keTil moqalaqeebs, visac beotielTa kavSiris aRdgena surs, gadmosuliyvnen Cvens mxares.
Tavidan Tqvenc megobrulad miiReT es winadadeba da SegviTanxmdiT. mxolod mas mere, rac Cveni
mcirericxovneba aRmoaCineT, SemogvitieT. Tu Tqven CaTvaleT, rom arasworad moviqeciT, rodesac
mTeli xalxis Tanxmobis gareSe movediT TqvenTan, mainc ar unda migemarTaT ZaladobisTvis. Tqven
daarRvieT SeTanxmeba da Tavs dagvesxiT. Cven imdenad brZolaSi daRupulebs ar vglovobT,
ramdenadac tyveebis sikvdils, romlebic Sewyalebas iTxovdnen da Tqven, pirobis miuxedavad, daxoceT.
gana es saSineli danaSauli ar aris? ramdenime saaTis manZilze Tqven sami danaSauli CaidineT:
daarRvieT SeTanxmeba, daxoceT tyveebi da mogvatyueT, rom ar dasjidiT maT, Tu Tqvens qonebasa da
yanebs davindobdiT. axla ki Cven gvadanaSaulebT. ara, Tu lakedemoneli mosamarTleebi sworad
gansjian, Tqven unda zRoT yvela danaSauli. lakedemonelebo, Cven yvelaferi giTxariT da magaTi dasjiT
samarTlianad moiqceviT. nu miscemT nebas, warsuli damsaxurebebiT mogilbon guli. amis gaxsenebis
ufleba aqvs mxolod udanaSaulod dazaralebuls, ukeTuri saqmis Camdeni ki ormagad damnaSavea. nu
daindobT maT wuwunis gamo, Tqveni mamebis saflavebis xaTriT. Cven gagaxsenebT Cvens
axalgazrdebs, romlebic plateelebma daxoces. maTi mamebi an koroneasTan daiRupnen, rodesac beotiis
Tqvens mxareze moqcevas cdilobdnen, an dRes ukve moxucebi dastirian TavianT Svilebs da Tqven
gTxoven, dasajoT plateelebi. is, vinc daumsaxureblad itanjeba, metad imsaxurebs sibraluls, xolo Tu
mZime bedi elis mas, vinc es daimsaxura, rogorc plateelebma, es mxolod unda gvaxarebdes. dRes isini
marto arian, radgan TviTon uaryves saukeTeso mokavSireebi. Cven ukanonod mogveqcnen: maT
siZulvili amoqmedebdaT da ara samarTlianoba, amisTvis ki jerac ar dasjilan. maT daimsaxures sasjeli,
radgan brZolis velze ki ar uTxoviaT Sewyaleba, aramed danebebis Semdeg TviTon gadawyvites
damorCilebodnen Tqvens sasamarTlos. maS, aiZuleT isev, pativi scen elinur kanonebs da miuzReT
CvenTvis moyenebuli borotebisTvis. xels nu gvkravT maTi sityvebis gamo, mieciT magaliTi elinebs,
rom gansjiT maT ara sityvebis, aramed saqmeebis mixedviT. maT sagmiro saqmeebs zedmeti laparaki ar
sWirdeba, xolo Tu isini damnaSaveni arian, lamazi sityvebi mxolod simarTles daamaxinjebs. Tu yvela
beladi saqmis garCevas mokle da mkafio SekiTxvamde daiyvans, adamianebs naklebi safuZveli eqnebaT,
ipovon lamazi sityvebi usamarTlobis dasafaravad.~ aseTi iyo TebelTa gamosvla. lakedemonelma
mosamarTleebma dausves SekiTxva imis Sesaxeb, ra samsaxuri gauwies maT plateelebma omis dros.
isini imasac iTvaliswinebdnen, rom plateelebma uaryves maTi winadadeba neitralitetis Sesaxeb, rac
pavsaniasTan dadebuli Zveli xelSekrulebidan gamomdinareobda. alyis win lakedemonelebma kvlav
gaumeores es winadadeba da kvlav uari miiRes. amiT, maTi azriT, plateelebma daarRvies xelSekruleba
da Tavi mtris mdgomareobaSi Caiyenes. lakedemonelebi rig-rigobiT iZaxebdnen plateelebs da erTsa da
imave kiTxvas usvamdnen, gauwies Tu ara maT lakedemonelebs samsaxuri omSi. rodesac plateelebi
uariT pasuxobdnen, lakedemonelebi xocavdnen maT. sul sikvdiliT dasajes orasi plateeli da ocdaxuTi
aTeneli, vinc Tavidanve plateelebTan erTad iyo alyaSi. qalebi ki monebad gayides. qalaqi Tebelebma
erTi wliT gadasces megarelebs da maT momxre plateelebs. SemdgomSi ki is mTlianad daangries da
heras samlocvelos maxloblad kvadratuli orsarTuliani nageboba aaSenes. qalaqidan wamoRebuli liTonis
nivTebisgan sawolebi daamzades da heras Seswires. heras auges asi wyrTis sigrZis qvis samlocveloc.
plateis olqi sazogado sakuTrebad aqcies da aTi wliT ijariT gadasces Tebelebs. lakedemonelTa aseTi
simkacre ganpirobebuli iyo maTi surviliT, esiamovnebinaT mokavSire TebelebisTvis. aseTi bedi ewia
plateas, romelic daingra aTenTan kavSiris dadebidan oTxmocdacameti wlis Semdeg. amasobaSi,
peloponeselTa lesboselTa dasaxmareblad gagzavnili ormoci xomaldi aTenel mdevars gaurboda. kretis
maxloblad eskadra qariSxalSi mohyva da Zlivs miaRwia peloponesis napirebs. maT Seegeba levkadelTa
da amprakielTa cameti trieri da brasidasi, romelic lakedemonelebma alkides gaugzavnes mrCevelad.
lesbosze warumateblobis Semdeg lakedemonelebma gadawyvites, gaeZlierebinaT floti da wasuliyvnen
kerkiraze, sadac am dros Sida dapirispireba iyo. aTenelTa eskadra navpaqtosSi mxolod Tormeti
xomaldisgan Sedgeboda. lakedemonelebs surdaT, kunZulamde manam mieRwiaT, sanam aTenelebi
damxmare Zalebs miiRebdnen. sazRvao brZolebsa da epidamnosis omSi korinTelebis mier datyvevebul
kerkirelebis Sin dabrunebis Semdeg daiwyo partiuli brZola. tyveebi TiTqos rvaasi talantis safasurad
gaaTavisufles. sinamdvileSi ki maT kerkira korinTelTa mxareze unda gadaeyvanaT. gaTavisuflebulebma
saxlebSi Camouares moqalaqeebs da maT aTenis winaaRmdeg ajanyebaze dayoliebas Seecadnen.
amasobaSi kerkiraze aTeneli da korinTeli elCebi Cavidnen. saxalxo krebaze orive mxaris gamosvlis
Semdeg kerkirelebma aTenelebTan kavSirSi darCena da peloponeselebTan megobruli urTierTobis
aRdgena gadawyvites. demokratiuli frTis beladi iyo piTiasi, aTenelTa ki – proqsenosi. korinTosidan
dabrunebulma moqalaqeebma mas sasamarTloSi uCivles, TiTqos igi kerkiras aTenisaTvis damorCilebas
apirebda. piTiasma Tavi imarTla da Tavis mxriv daadanaSaula Tavisi xuTi yvelaze mdidari metoqe
imaSi, rom maT vazis sayrdenebi zevsisa da alkinoosis wminda tyeebSi moWres. TiTo sayrdenisTvis
jarima erTi stateri iyo. sasamarTlom mdidrebi gaamtyuna, gadasaxadi iseTi didi iyo, rom braldebulebi
zevsisa da alkinoosis samlocveloebSi mividnen da jarimis nawil-nawil gadaxda iTxoves. piTiasma,
romelic sabWos wevric iyo, moiTxova, rom damnaSaveebs kanonis mTeli simkacriT mopyrobodnen.
uaris Semdeg braldebulebma SeTqmuleba moawyves. isini Secvivdnen sabWos SenobaSi da piTiasi da
samoci kaci daxoces. piTiasis mxolod ramdenime momxrem Seafara Tavi atikur xomalds. xalxis
momxreTa daxocvis Semdeg, SeTqmulebma moiwvies saxalxo kreba da gamoacxades, rom es xalxis
sakeTildReod da aTenelTa batonobisgan gasaTavisufleblad gaakeTes. amieridan maT unda daeketaT
navsadguri mowinaaRmdege mxareTa xomaldebisTvis, garda im SemTxvevisa, rodesac mxolod erTi
xomaldi modioda mSvidobiani mizniT. oligarqebma saxalxo krebas miaRebines gadawyvetileba, Semdeg
saswrafod elCebi gagzavnes aTenSi, raTa gadatrialebis Sesaxeb TavianTTvis misaRebi formiT
ecnobebinaT. elCebi aTenSi CasvlisTanave daapatimres, rogorc ajanyebulebi, da eginaze gagzavnes.
amasobaSi kerkiraze oligarqebi aSkarad daesxnen Tavs demokratebs da SetakebaSi gaimarjves kidec.
RamiT demokratebi akropolisze da qalaqis amaRlebul nawilSi gamagrdnen. maT aq Tavi mouyares
sakuTar Zalebs da daikaves hilaiis navsadguri, mowinaaRmdegeebma ki daiWire maTi saxlebis axlos
bazris moedani. meore dRes Setakebebi ganaxlda. orive mxare Sikrikebs gzavnida mimdebare soflebSi,
raTa Tavisuflebis dapirebiT monebi miemxroT. monaTa umravlesoba demokratebs miemxro,
demokratTa mowinaaRmdegeebs ki materikidan rvaasi kaci moeSvela. meore dRes daiwyo brZola.
amjerad xalxma gaimarjva, romelsac ricxobrivi upiratesobac hqonda da ukeTesi poziciac ekava. brZolaSi
qalebic monawileobdnen. isini saxuravebidan kramitebs isrodnen. oligarqebi damarcxdnen da RamiT
cecxli waukides saxlebs, raTa metoqis winsvlisTvis xeli SeeSalaT. arc sakuTari da arc sxvisi saxlebi ar
daundiaT. bevri saqoneli daiwva. orive mxare Rame fxizlad iyo. korinTelTa xomaldma sibneleSi datova
kunZuli. materikidan mosuli damxmare razmebic aseve SeumCnevlad ukan gabrundnen. meore dRes
kerkiraze navpaqtosidan aTeneli sardali nikostratosi Cavida Tormeti xomaldiTa da xuTasi mesenieli
hoplitiT. is Seecada mSvidoba daemyarebina kunZulze. misi rCeviT, orive mxares unda gadaeca
sasamarTlosTvis aTi damnaSave, romlebic maSinve gaiqcnen. danarCenebs ki mSvidobianad unda
ecxovraT da aTenelebTan samxedro kavSiri daedoT. kerkirelTa Serigebis Semdeg nikostratosi ukan
gabrunebas apirebda, magram xalxis beladebma sTxoves mas, xuTi xomaldi daetovebina da sanacvlod
kerkirelTa xomaldebi waeyvana. nikostratosi daTanxmda da am xomaldebisTvis ekipaJi maTi
mowinaaRmdegeebisgan SearCia. SerCeulebma imis SiSiT, rom maT aTenSi gzavnidnen, dioskurebis
samlocvelos Seafares Tavi. nikostratosi cdilobda maT damSvidebas, magram uSedegod. demokratebi
darwmunebuli iyvnen, rom undobloba da aTenSi wasvlaze uari mowinaaRmdegeTa boroti ganzraxvis
dasturi iyo, amitom gadawyvites gasworebodnen maT. nikostratosi rom ara, albaT daxocavdnen kidec
maT. oligarqiis oTxasamde momxrem Tavi heras samlocvelos Seafara. demokratebma ki, Semdgomi
Zaladobis SiSiT, daarwmunes isini, kunZulze gadasuliyvnen heras samlocvelos maxloblad da iq maT
sursaTi miutanes. am dros, oligarqebis kunZulze gadayvanidan meoTxe Tu mexuTe dRes, peloponeselTa
ormocdacameti xomaldi alkidesisa da brasidasis sardlobiT kerkirisken gaemarTa. demokratiuli
xelisufleba SeSfoTda. xalxs Sida mtrebisac iseve eSinoda, rogorc peloponeselTa xomaldebis. maSinve
gadawyvites, aReWurvaT samoci xomaldi da gaegzavnaT mtris winaaRmdeg. aTenelebma Tavad iTaves
mterTan Sexvedra, kerkirelebs ki urCies, mihyolodnen maT, rodesac mzad iqnebodnen. rodesac
kerkirelTa naCqarevad aRWurvili xomaldebi mowinaaRmdegeebs miuaxlovdnen, maTi ori xomaldi mtris
mxares gadavida, sxvebze ki uwesrigoba daiwyo. peloponeselebma SeamCnies ganxeTqileba
mowinaaRmdegis rigebSi da oci xomaldi kerkirelTa winaaRmdeg gauSves, danarCeni Zalebi ki
aTenelTa Tormeti xomaldis winaaRmdeg mimarTes. kerkirelebma maT uwesrigod Seuties da didi
danakargi naxes. aTenelebma mowinaaRmdegis ricxobrivi upiratesobisa da alyaSi moxvedris SiSiT ver
gabedes maT mTavar Zalebze Tavdasxma. isini mowinaaRmdegeTa eskadris frTas daupirispirdnen da
erTi xomaldi CaZires. rodesac mowinaaRmdegeTa gemebma wre Sekres, aTenelebma maT gars
Semouares da Seviwroeba dauwyes. peloponeselebma, romlebic kerkirelTa pirispir idgnen, SeamCnies
aTenelTa manevri. maT SeeSindaT navpaqtosis warumateblobis ganmeorebisa da mieSvelnen
Tavisianebs. axla mTeli peloponeselTa eskadra aTenelebs utevda. aTenelebma daiwyes neli ukan daxeva,
riTac kerkirelebs gadarCenis Sansi misces. es sazRvao brZola mzis Casvlisas dasrulda. kerkiris
demokratebs eSinodaT, rom gamarjvebis Semdeg mowinaaRmdege qalaqs daesxmoda Tavs an
kunZulidan oligarqebs waiyvanda. maSin maT oligarqebi heras samlocveloSi daabrunes da qalaqSi dacva
gaaZlieres. peloponeselebma, miuxedavad imisa, rom brZola moiges, ver gabedes qalaqze zRvidan
Tavdasxma da Tavis sadgomisken gabrundnen xelSi Cagdebul camet kerkirul gemTan erTad. meore
dResac ver gabedes qalaqze Tavdasxma. rogorc amboben, brasidasi urCevda alkides, ecadaT aeRoT
qalaqi, magram ver daiyolia igi. peloponeselebi levkimes koncxTan gadmosxdnen da qveynis aoxreba
daiwyes. amasobaSi demokratebma peloponeselTa Tavdasxmis SiSiT taZrebSi SefarebulebTan da sxva
mowinaaRmdegeebTan molaparakeba daiwyes qalaqis dacvis Taobaze. zogi daiTanxmes, xomaldze
emsaxura. demokratebma moaxerxes kidev ocdaaTi xomaldis aRWurva. peloponeselebi SuadRemde
aCanagebdnen qveyanas, Semdeg ki ukan gabrundnen. daRamebisas sasignalo cecxlma maT aTenelTa
samoci xomaldis moaxloeba amcno. es xomaldebi aTenelebma gamogzavnes, rodesac ajanyebisa da
alkidesis laSqrobis Sesaxeb gaiges. peloponeselebi RamiTve saswrafod Sinisken gaemarTnen. jer
sanapiros gaswvriv micuravdnen, mere ki levkadasTan xmeleTiT gadaaTries xomaldebi, rom
mowinaaRmdeges ar SeeniSna. atikuri xomaldebis moaxloeba rom Seityves, demokratebma qalaqSi
Seiyvanes meseniuri razmebi, xolo xomaldebi kunZulis garSemo gagzavnes hilaiis navsadgurisken.
sanam es xomaldebi gzaSi iyvnen, demokratebma qalaqSi Tavis mowinaaRmdegeTa xocva daiwyes.
mowinaaRmdegeebi, vinc xomaldebze msaxurobda, napirze Camosxes da daxoces. Semdeg heras
samlocveloSi Sefarebulebi daarwmunes, warmdgariyvnen sasamrTlos winaSe da yvelas sikvdili miusajes.
SefarebulTa didi nawili ar gamovida samlocvelodan rodesac naxa, gareT ra xdeboda, da erTmaneTi
daxoces wminda adgilas. Svidi dRis ganmavlobaSi, sanam aTenelebis samoci xomaldi kunZulze
rCeboda, demokratebi Jletdnen Tanamoqalaqeebs, visac ki mtrebad miiCnevdnen. maT demokratiis
xelyofaSi sdebdnen brals, sinamdvileSi zogi piradi mtrobiT mokles, zogic movaleebma – fulis gamo.
kunZuli sikvdilma moicva. yvela ubedureba, rac gadatrialebas Tan axlavs, kerkiras daatyda Tavs. mama
Svils klavda, Sewyalebis mTxovnels sakurTxevelTan klavdnen, zogic dionises samlocveloSi amoqoles.
aseT sisastikemde mivida Sinaomi. aman saSineli STabeWdileba moaxdina, gansakuTrebiT imitom, rom
aseTi ram pirvelad moxda. SemdgomSi mTeli elinuri samyaro Searyia partiebis brZolam. yvela
qveyanaSi saxalxo partia aTenelebs uxmobda dasaxmareblad, oligarqiuli ki – lakedemonelebs.
mSvidobian periodSi partiebis beladebs amis arc safuZveli hqondaT da arc survili. axla ki, rodesac aTeni
da lakedemoni erTmaneTs ebrZodnen, orive mxares iolad SeeZlo mokavSiris povna mowinaaRmdegis
dasaTrgunad da ukmayofiloni sixaruliT iwvevdnen ucxoelebs politikur cvlilebaTa imediT. SinaaSlilobis
Sedegad, qveynebs mravali ubedureba daatyda Tavs, rac adrec arsebobda da mudam iarsebebs, sanam
adamianis buneba ucvlelia. mSvidobisa da keTildReobis dros saxelmwifoc da kerZo piric Tavis
qmedebebSi xelmZRvanelobs saukeTeso survilebiT, radganac maTi Tavisufleba ar aris SezRuduli. omi ki
Zaladobas aswavlis. is cvlis cxovrebis Cveul nirs da adamianebs Sesabamis survilebsa da ganwyobas
uqmnis. Sinaurma brZolebma mTeli elada moicva. qveynebi, romlebic ufro gvian CaerTnen, igebdnen, ra
xdeboda sxvasTan da kidev ufro Sors midiodnen TavianT CanafiqrebSi. isini aRematebodnen
winamorbedebs veragobiTa da sisastikiT. sityvebis Cveuli mniSvnelobac ki Seicvala adamianis
moqmedebaTa Sefasebisas. ugunuri simamace gambedaobad iTvleboda, gonieri sifrTxile – SeniRbul
laCrobad, zomiereba – uniaTobad, yovelmxrivi ganxilva – srul umoqmedobad. uzomo sificxe Rirsebad
iqca, usafrTxoebaze zrunva ki – moqmedebisTvis Tavis aridebis mizezad. kaci, vinc yvelas lanZRavda da
yvelafriT ukmayofilo iyo, ndobas imsaxurebda. misi metoqe ki, piriqiT, eWvs iwvevda. warmatebuli da
eSmaki kaci gamWriaxad iTvleboda, xolo vinc mis gegmebs amoicnobda, kidev ufro yoCaRad. mas ki,
vinc winaswar gadawyvita, uari eTqva politikur brZolaze, Tavisi partiis mtrad Tvlidnen, xolo visac
mowinaaRmdegis SeeSinda, mxdalad. aqebdnen mas, visac SeeZlo dabezRebiT daeswro mis
winaaRmdeg Cafiqrebuli xlarTebisTvis an sxvebi CaerTo amgvar qmedebebSi. politikuri kavSirebi
naTesaurze mtkice iyo da saZmos wevrebi erTad nebismier saxifaTo saqmeze midiodnen. amgvari
organizaciebi sazogado sikeTes da kanonis dacvas ki ar emsaxurebodnen, aramed kerZo interesebs. am
xalxis erTmaneTisadmi erTguleba emyareboda ara RmerTebis kanonis dacvas, aramed maT erTobliv
darRvevas. isini iRebdnen mowinaaRmdegis mSvidobian winadadebas, Tu marcxdebodnen. dazavebisas
micemuli fici orive mxares drois mogebis saSualebad miaCnda. is maT akavebda mxolod manam, sanam
axali brZolisTvis Zalas ar moikrebdnen. vinc dros ixelTebda da fics mindobil metoqes Tavs daesxmoda,
tkbeboda SurisZiebiT. mterze veragobiT gamarjvebiT warmatebis mopovebac SeiZleboda da saxelisac:
adamianTa umravlesobas urCevnia moxerxebul matyuarad iTvlebodes, vidre patiosan sulelad. am
ubedurebaTa mizezi Zalauflebis wyurvilia, romelic sixarbesa da pativmoyvareobas emyareba. orive
partiis Tavkacebi lamaz sityvebs amboben – `Tanasworoba yvelasTvis~, an `zomieri aristokratia~. isini
amtkiceben, rom qveynis sikeTisTvis ibrZvian, sinamdvileSi ki – batonobas eswrafvian. TiToeuli cdilobs,
daamarcxos metoqe da aTasgvar danaSauls sCadis. SurisZiebaSi kidev ufro Sors midian. gayalbebuli
kenWisyriT an ZaladobiT xelisuflebis mopovebis Semdeg isini mzad arian, nebismier dros gamoavlinon
TavianTi siZulvili mowinaaRmdegisadmi. patiosneba da RmerTebis SiSi maTTvis litoni sityvebis, xolo,
vinc usindiso saqmeebs lamazi frazebiT niRbavs, saxelsac ixveWs. is moqalaqeebi, romlebic arc erT
partias ar ekuTvnian, orive mxaris msxverpli xdebian, radgan calke dganan da ukve amiT maTdami
siZulvils iwveven. partiebis brZolam eladaSi yvelanairi mankiereba da usindisoba warmoSva, ubraloeba
da sikeTe ki dacinvis sagani gaxda da gaqra. yvelgan moqiSpe partiebi iyo. maT ukve veraferi
Searigebda. yvela darwmunebuli iyo, rom saerTo usafrTxoeba aRar arsebobda, amitom yvelas Tavis
Tavze unda ezruna da sxvas ar ndoboda. am brZolaSi naklebad ganviTarebuli da naklebad ganaTlebuli
xalxi imarjvebda. isini grZnobdnen Tavis arasrulfasovnebas, eSinodaT, rom mowinaaRmdegis Wkuisa da
eSmakobis msxverplni gaxdebodnen da Tamamad mimarTavdnen Zaladobas. sxvebi ki, vinc
qedmaRlurad miiCnevda, rom yvelaferi gaiTvaliswina da Zaladobis gareSe gavidoda fons, sifxizles
kargavdnen da iRupebodnen. am borotebaTa umetesoba pirvelad kerkiraze gaCnda. zogi gamoiwvia
SurisZiebis grZnobam im mmarTvelTa mimarT, romlebic tiranebis msgavsad ugunurad da TviTneburad
iqceodnen. sxva boroteba siRaribisgan Tavis daRwevisa da ukanonod gamdidrebis survilma gaaCina.
zogi danaSauli siZulvilma warmoSva da ukidures sisastikes aRwevda. qveyanaSi cxovreba moiSala.
adamianis buneba xom yovelTvis mzadaa kanonis dasarRvevad, axla ki qvena grZnobebs gasaqani
mieca. aseTi ambebi datrialda kerkiraze. amasobaSi aTenelTa eskadra ukan gabrunda. SemdgomSi
kerkiradan devnilma oligarqebma daikaves simagre kunZulis mopirdapire mxares, saidanac periodulad
Tavs esxmodnen da awuxebdnen kerkirelebs. maT daxmareba sTxoves lakedemonsa da korinToss,
magram uSedegod. Semdeg gaamzades satransporto gemebi, iqiraves mebrZolebi da eqvsasi kaciT
kunZulze gadasxdnen. mebrZolebisTvis ukandasaxevi rom moeWraT, gemebi dawves, da istones mTaze
gamagrdnen. aqedan agrZelebdnen moqalaqeTa rbevas. imave zafxulis miwuruls aTenelebma laqetesis
sardlobiT oci xomaldi gagzavnes siciliaze. amis mizezi sirakuzelTa da leontinelTa omi iyo. sirakuzelebs
miemxrnen sxva doriuli qveynebic, kamarinis garda, romlebic omis dawyebisTanave Sevidnen
lakedemonis kavSirSi, magram brZolaSi monawileobas ar iRebdnen. leontinelTa mxares ki qalkidelTa
qveynebi da kamarina iyvnen. italiaSi sirakuzelebs lokrebi SeuerTdnen, leontinelebs ki – regielebi.
rodesac leontinelTa mokavSireebs gauWirdaT, maT dasaxmareblad aTens mimarTes. aTenelebma Zveli
megobrobis sababiT eskadra gagzavnes, sinamdvileSi maT peloponesSi puris miwodebis Seferxeba da
siciliis dapyroba ainteresebdaT. aTenelebi italiaSi gadasxdnen da mokavSireebs mieSvelnen. ase
damTavrda zafxuli. momdevno zamTars Wirma isev ifeTqa aTenSi. amjerad is mTel weliwads
mZvinvarebda. am ubedurebam didad Searyia aTenis Zliereba. siebSi SetanilTagan oTxi aTas oTxasi
hopliti da samasi mxedari daiRupa, danarCeni mosaxleobidan ki – ramdeni, veravin moTvlis. xSiri iyo
miwisZvrebic aTenSi, evbeasa da beotiaSi. zamTarSi siciliaze myofma aTenelebma da regielebma
dalaSqres eolosis kunZulebi. kunZulebi knidoselTa kolonist liparielebs ekuTvniT. mosaxleoba mxolod
erT kunZulze cxovrobs, sxvebze ki gadadian da miwas amuSaveben. maT sjeraT, rom iq aris hefestosis
samWedlo, radgan RamiT cecxlis sveti Cndeba. aTenelebma daarbies kunZulebi, magram mosaxleoba
ver daimorCiles da ukan gabrundnen. ase dasrulda omis mexuTe weli. momdevno zafxuls peloponeselebi
mefe agisis, arqidamosis Zis sardlobiT atikis dasalaSqrad emzadebodnen, magram ukan gabrundnen xSiri
miwisZvrebis gamo. daaxloebiT imave dros miwisZvris gamo evbeaze, orobiasSi zRvam ukan daixia,
Semdeg ki uzarmazari talRebi daatyda Tavs qalaqs. sadac adre xmeleTi iyo, axla zRvaa. amasTan, bevri
xalxi daiRupa. msgavsi wyaldidoba moxda kunZul atalantazec, sadac zRvam aTenelTa simagris nawili
daangria da erTi xomaldi daaziana. pepareTosTanac zRvam odnav ukan daixia da miwisZvram galavnis
nawili, navsadguri da ramdenime saxli daangria. im zafxuls siciliaze omi grZeldeboda. sicilieli elinebi
erTmaneTs eomebodnen, aTenelebi ki TavianT mokavSireebs exmarebodnen. aTeneli sardlis qareadasis
daRupvis Semdeg laqetesma gadaibara mTavarsardloba da mokavSirebTan erTad qalaq mileze gailaSqra.
qalaqis garnizoni Causafrda aTenelebs, magram aTenelebma gaaqcies mowinaaRmdege, Semdeg Seuties
cixesimagres da aiZules mteri, danebebuliyo da maTTan erTad mesenas winaaRmdeg wasuliyo. bolos da
bolos, mesenac danebda, maT aTenelebs mZevlebi da erTgulebis garantia misces. imave zafxuls
aTenelebma ocdaaTi xomaldisgan Semdgari eskadra gagzavnes demosTenesis da proklosis sardlobiT
peloponesis napirebTan. agreTve, samoci xomaldi da ori aTasi hopliti gagzavnes melosze nikiasis
sardlobiT. aTenelebs undodaT meloselTa damorCileba. radgan meloselebi maTi miwebis gaCanagebis
Semdegac ar danebdnen, aTenelebs oroposSi wasvla mouwiaT. iq isini daRamebisas gadasxdnen da
hoplitebi beotiuri tanagrisken daiZrnen. amasobaSi aTenelTa Zalebi, hiponikosis da evrimedonis
sardlobiT, maT Sesaxvedrad daiZrnen. isini dabanakdnen da mTeli dRis ganmavloaSi aoxrebdnen
tanagris miwas. meore dRes maT daamarcxes tanagrelebi da maT dasaxmareblad mosuli Tebelebi.
aTenelebma aRmarTes gamarjvebis niSani, Semdeg ki dabrundnen, erTni – Sin, meoreni ki – sakuTar
gemebTan. nikiasis eskadra Tavs daesxa lokriss, aaoxra qveyana da Sin dabrunda. daaxloebiT imave dros
lakedemonelebma daaarses heraklea traqineaSi. traqineelebma mezoblebTan marcxis Semdeg jer
aTenelebTan dakavSireba ganizraxes, magram Semdeg lakedemonSi gagzavnes elCoba. maTTan erTad
daxmarebas iTxovda lakedemonelTa metropolia dorisic. lakedemonelebma gadawyvites maTi
daxmareba, Tanac axali qalaqis mdebareoba xelsayreli iyo aTenelebTan omSi. iqidan SeiZleboda evbeaze
xomaldebis gagzavna. agreTve laSqris TrakiaSi gadayvana. Tavidan rCeva RmerTs hkiTxes delfoSi.
keTili misnobis Semdeg ki kolonistebi gagzavnes. axali qalaqis mSeneblobam aTenSi SeSfoTeba
gamoiwvia, radgan mixvdnen, rom is evbeaze Tavdasasxmelad iyo gamiznuli. magram SemdgomSi am
qalaqisgan aTenelebs araviTari usiamovneba ar SexvedriaT. Tavdapirvelad, Tesalielebs da sxva tomebs,
vis miwazedac daarsda kolonia, eSinodaT axalmosulebis da gauTavebeli omebiT TiTqmis sul gawyvites
isini. Tavidan ki bevri kolonisti iyo. TiToeuli kolonias usafrTxod miiCnevda, radgan maT saTaveSi
lakedemonelebi idgnen. koloniis daRupvis meore mizezi ki ugunuri mmarTveloba iyo. lakedemonelebma
mkacri da zogjer usamarTlo mmarTvelobiT xalxis siZulvili daimsaxures. imave zafxuls, daaxloebiT
imave dros, rodesac aTenelebi melosTan ibrZodnen, maTi ocdaaTi xomaldi akarnanielebis, ZakinTelebis,
kefalenielebis da kerkirelTa TxuTmeti xomaldis daxmarebiT levkadas daesxnen Tavs. levkadelebi
qalaqSi Caiketnen da ar gamodiodnen mterTan sabrZolvelad miuxedavad imisa, rom mowinaaRmdege
maT miwas aCanagebda. icodnen, mravalricxovan mters ver gaumklavdebodnen. akarnanielebi
sTxovdnen aTenel sardal demosTeness, Caeketa qalaqi saalyo kedliT. imedi hqondaT, rom ase ufro iolad
aiRebdnen qalaqs da moiSorebdnen Zvel mters. magram mesenielebma daarwmunes demosTenesi,
gaelaSqra etolielebze, navpaqtosis mtrebze. etolielebis damorCilebiT SeiZleboda am sanapiroze
lakedemonelTa sxva mokavSireebis gadabireba aTenelTa mxareze. marTalia, etolielebi didi da meomari
tomia, magram maT ara aqvT simagreebi da mxolod msubuqad SeiaraRebuli meomrebi hyavT. amitom
maTi damarcxeba ioli iqneboda, Tu isini ver moaxerxebdnen Zalebis Tavmoyras. demosTenesi
daeTanxma am winadadebas, radgan undoda mesenieliebisTvis eamebina. igi imasac SesaZleblad
miiCnevda, aTenidan daxmarebis gareSe, mxolod mokavSireTa da etolielTa ZalebiT Tavs dasxmoda
beotias. imedi hqonda, aTenelebTan Zveli megobrobis gamo fokidelebic miiRebdnen laSqrobaSi
monawileobas. demosTenesma akarnanielTa nebis sawinaaRmdegod datova levkada da gezi soliosze
aiRo. aq man akarnanielebs gaumxila etolielebze Tavdasxmis gegma. akarnanielebma uari ganacxades
am wamowyebaze, radgan levkada daucveli rCeboda. maSin demosTenesma daiwyo laSqroba mis xelT
darCenili ZalebiT. eseni iyvnen: kefalenielebi, mesenielebi, ZakinTelebi da samasi qveiTi aTeneli. maT
unda SeerTebodnen lokrebic, romlebic etolielebis msgavsad iyvnen SeiaraRebuli da kargad icnobdnen
maT. demosTenesma pirveli Rame nemeeli zevsis samlocveloSi gaaTia, sadac, gadmocemis Tanaxmad,
hesiode mokles. gamTeniisas is etoliaSi SeiWra, aiRo ramdenime dasaxlebuli punqti da nadavli
evpaliosSi gagzavna. demosTenesi ar fiqrobda yvelaze Zlier etoliur tomze, ofionebze Tavdasxmas.
qveynis danarCeni nawilis damorCilebis Semdeg igi navpaqtosSi dabrunebas varaudobda. aTeneli sardlis
gegmebi etolielTaTvis cnobili gaxda, maT Sekribes laSqari da mtris Sesaxvedrad wamovidnen.
amasobaSi mesenielebma gaumeores demosTeness maTi Tavdapirveli rCeva. isini irwmunebodnen, rom
qveynis damorCileba iolad moxerxdeboda, Tu dasaxlebebs manam daikavebda, sanam etolielebi
gaerTiandebodnen. demosTenesi endo mesenielTa rCevas da sakuTar beds, romelic aqamde swyalobda,
aRar daeloda lokrebis SemoerTebas da aigitioss Seutia. man iolad aiRo qalaqi, magram am dros etolielebi
gamoCndnen. isini mTis ferdobebidan eSvebodnen xan erT, xan meore adgilas da Subebs styorcnidnen
aTenelebs. aTenelTa yoveli ieriSis dros ukan ixevdnen, mere ki isev brundebodnen. brZola gaWianurda,
ieriSebi da ukan daxeva erTmaneTs cvlida da orive SemTxvevaSi aTenelTa rigebSi msxverpli iyo. sanam
moisreebs isrebi gauTavdebodaT, aTenelebi medgrad idgnen. moisreTa razmis ufrosi rom daeca, razmi
gaifanta, aTenelebma veRar gauZles Semotevas da gaiqcnen. zogi xevSi gadavarda, zogsac gza daebna,
maTi mesenieli megzuric daiRupa. msubuqad SeWurvili etolielebi iolad eweodnen gaqceul mters da
xocavdnen. razmis didi nawili tyeSi aRmoCnda. maSin mterma tyes cecxli waukida. aTenelTa jaris
narCenebma lokriss miaRwies. laSqrobaSi bevri mokavSirec daiRupa, aTenelebma ki as oci hopliti
dakarges, sul rCeuli axalgazrdebi. dazavebis Semdeg aTenelebma daRupulTa cxedrebi daibrunes da
navpaqtosisken daixies, iqidan ki aTenSi dabrundnen. demosTenesi navpaqtosSi darCa, radgan marcxis
gamo aTenelTa risxvis eSinoda. daaxloebiT imave dros aTenelTa eskadram siciliidan lokrisisken aiRo
gezi. gadmosxdomisas aTenelebma daamarcxes lokrebi da aiRes sasazRvro simagre. imave zafxuls
etolielebma elCebi gagzavnes korinTossa da lakedemonSi. maT daarwmunes lakedemonelebi,
gaegzavnaT jari navpaqtosis dasasjelad. Semodgomaze lakedemonelebma marTlac gagzavnes sami aTasi
hopliti evriloqosis sardlobiT. rodesac laSqari delfosSi Seikriba, evriloqosma macne gaugzavna lokrebs,
radgan maT miwaze unda gaevlo, Tanac imedi hqonda, rom maT aTenelTa winaaRmdeg waaqezebda.
adgilobrivi tomebi miemxrnen peloponeselebs, mZevlebi misces maT, zogma meomrebic miaSvela.
samzadiss rom morCa, evriloqosi lokrisis gavliT navpaqtosisken daiZra. gzad oineoni da evpaliosi aiRo
da navpaqtosis olqis aoxrebas Seudga. aTenelma demosTenesma mtris moaxloeba rom Seityo, Sewuxda
qalaqis bedze da akarnanelebs daxmareba sTxova. maT axsovdaT misi wasvla levkadidan, magram mainc
misces aTasi hopliti, romlebmac gadaarCines qalaqi. maT gareSe qalaqi grZeli kedlebiTa da mcire
garnizoniT didxans ver gaZlebda. evriloqosma maSveli Zalis mosvla rom Seityo, mixvda, ieriSiT qalaqs
veRar aiRebda, ukan daixia da eolisSi gadavida. aq masTan amprakielebi mividnen da SesTavazes,
amfiloqi da akarnania daelaSqra. Tu maTi damorCileba moxerxdeboda, mTeli xmeleTi lakedemonelTa
kavSirs SeuerTdeboda. evriloqosi daTanxmda. man daiTxova etolielebi, TviTon ki Tavisi laSqriT
qveyanaSi darCa, rom amprakielebs argosis winaaRmdeg brZolaSi daxmareboda. ase dasrulda zafxuli.
momdevno zamTars aTenelebi da maTi sicilieli mokavSireebi Tavs daesxnen inesas, romlis akropolisic
sirakuzelebs epyraT. qalaqi ver aiRes da ukan daixies. maSin sirakuzelebma ieriSi miitanes ariergardSi
myof mokavSireebze da didad avnes maT. amis Semdeg maleve laqetesma gadasxa desanti lokrisSi da
mdinare kaikinosTan daamarcxa lokrebis razmi. imave zamTars, raRac misnobis safuZvelze, aTenelebma
delosi ganwmindes. adre tiranma pisistratosma gawminda kunZulis nawili, romelic taZridan Cans. axla
mTeli kunZuli ganiwminda. aTenelebma brZanes kunZulidan yvela samarxis gatana da samomavlod
akrZales iq momakvdavTa da mSobiareTa yofna. isini reniaze unda gadaeyvanaT. es kunZuli ise axloa
delosidan, rom samoselma tiranma polikratesma, romelic odesRac zRvaze batonobda, isini jaWviT
gadaaba da delosel apolons Seswira. ganwmendis Semdeg aTenelebma delosze oTx weliwadSi erTxel
TamaSebis mowyoba daaweses. TamaSebze dasaswrebad ojaxebiT Camodiodnen. aqve imarTeboda
musikaluri da gimnastikuri Sejibrebebi, ris Sesaxeb homerosic gvamcnobs. imave zamTars
amprakielebma Seasrules evriloqosisTvis micemuli piroba da amfiloqiur argosze gailaSqres. isini
SeiWrnen argosis olqSi da daeuflnen olpas, simagres zRvis napirze, sadac adre akarnanelTa sasamarTlo
ikribeboda. es simagre argosidan ocdaxuTi stadioniTaa daSorebuli. akarnanelTa erTi razmi argosis
saSvelad gaemarTa, meores ki evriloqosis gadaadgilebisTvis unda edevnebina Tvali. akarnanelebma
sTxoves demosTeness, saTaveSi Cadgomoda maT jars. amprakielebma olpadan Tanamoqalaqeebs
sTxoves maSveli razebi, radgan eSinodaT, rom evriloqosi akarnanelebs ver gascdeboda. amasobaSi
evriloqosma gaigo amprakielTa olpaSi misvla da saswrafod daiZra maT saSvelad. man SeumCnevlad
auara gverdi akarnanelebs, RamiT argosis dablobze daeSva da amprakielebs SeuerTda. SeerTebis
Semdeg diliT orive jari daiZra metropolisisken da iq dabanakda. cota xanSi argoselebs wamoeSvelnen
aTenis oci xomaldi da demosTenesi orasi mesenieli hoplitiTa da samoci aTeneli mSvildosniT. eskadram
olpas maxloblad CauSva Ruza. akarnanelebi da amfiloqelTa nawili argosSi Seikribnen. mTavarsardlad
demosTenesi airCies. igi laSqriT olpas maxloblad dabanakda. mowinaaRmdegeebs erTi xevi hyofda.
xuTi dRe umoqmedod idgnen, meeqvse dRes ki sabrZolvelad gaemzadnen. metoqis ricxobrivi
upiratesobisa da ufro grZeli frontis pirobebSi demosTeness garemocvaSi moxvedra aSinebda. amitom
man maxis dageba gadawyvita. oTxasi hopliti da msubuqad aRWurvili qveiTi buCqnarSi Caasafra, raTa
garemocvis dros mters zurgidan dasxmodnen Tavs. demosTenesi mesenielebTan da aTenelebTan erTad
marjvena flangze idga, centrsa da marcxena flangze ki – akarnanelebi da amfiloqelebi. peloponeselebi da
amprakielebi Sereulad idgnen, garda mantineelebisa, romlebic erTad idgnen marcxena flangze.
demosTenesis pirispir evriloqosis razmi dadga. brZola gaCaRda. peloponeselebma SemovliTi manevri
wamoiwyes, raTa mteri alyaSi moemwyvdiaT. maSin akarnanelebi buCqnaridan gamocvivdnen da
mowinaaRmdeges zurgidan Seuties. peloponeselebi Sedrknen da gaiqcnen. saukeTeso nawilis marcxma
danarCenebsac daukarga mxneoba. amdenad demosTenesma da misma mesenielebma gaimarjves.
marjvena frTaze ki amprakielebi imarjvebdnen, maT mowinaaRmdege argosamde ukuaqcies, magram
mobrunebulebma aRmoaCines, rom laSqris ZiriTadi nawili ganadgurebuli iyo, da brZoliT daixies
olpasaken. mxolod mantineelebma moaxerxes wyobis darRvevis gareSe ukan daxeva. brZola
daRamebamde gagrZelda. evriloqosi brZolaSi daiRupa da sardloba menedaiosma Caibara. mZime
marcxis Semdeg man aRar icoda, ra eqna da demosTenesTan dazavebis Sesaxeb daiwyo molaparakeba.
aTenelebma da akarnanelebma mas daRupulTa cxedrebi daubrunes, TviTon ki gamarjvebis niSani
aRmarTes da sakuTari daRupulebi dakrZales. maT neba ar darTes mowinaaRmdeges, mTeli laSqriT
gaclodnen iqaurobas. demosTenesma da misma akarnanelma amxanagebma saidumlo SeTanxmeba dades
menedaiosTan, romlis Tanaxmadac mantinelebs, menedaiossa da sxva sardlebs wasvla SeeZloT.
demosTenesma es imitom qna, rom amprakielebis marto datoveba surda, agreTve amiT lakedemonelebsa
da peloponeselebs adgilobriv elinTa Soris saxels gautexda. peloponeselebma saswrafod dakrZales
TavianTi micvalebulebi da wasasvlelad moemzadnen. amasobaSi demosTenesma miiRo cnoba, rom
amprakidan didi razmi modioda olpas dasaxmareblad. man saswrafod gagzavna jaris nawili, rom
strategiuli simaRleebi daekavebinaT da mters gzaze Casafrebodnen. peloponeselebma patara jgufebad
daiwyes qalaqidan gasvla. gzad viTom mwvanilsa da fiCxs agrovebdnen. olpas rom gaSordnen, fexs
auCqares. amprakielebma es SeamCnies da gaekidnen maT. akarnanelebs Tavidan egonaT, rom mteri
unebarTvod midioda da devna dauwyes. Semdeg sardlebma auxsnes maT, rac xdeboda da mantineelebsa
da peloponoselebs wasvlis neba misces, amprakielebs ki daerivnen. orasamde amprakieli daiRupa im
dRes. amasobaSi amprakielTa maSveli razmebi idomenas miadgnen. es ori borcvia, romelTagan ufro didi
demosTenesis razmma daikava, ufro pataraze ki amprakielebi dabanakdnen. saRamos demosTenesi
danarCeni mebrZolebiT mtrisaken daiZra da meore diliT moulodnelad daesxa Tavs. maT jer eZinaT da
imdenad ver warmoidgines, ra xdeboda, rom Tavidan demosTenesis mebrZolebi Tavisianebi egonaT.
demosTenesma swored am mizniT win mesenielebi gauSva, rom doriul dialeqts yaraulis sifrTxile
moedunebina. demosTenesi ase daesxa mters Tavs, nawili daxoca, nawilic gaaqcia. magram
ukandasaxevi gza ukve moWrili iyo amfiloqelebis mier – midamos kargad mcodne msubuqad
SeiaraRebuli mebrZolebi iolad uswordebodnen gaqceul hoplitebs. amprakielebis umravlesoba daiRupa,
mxolod erTeulebi dabrundnen Sin. akarnanelebma saWurveli ahyares daRupulebs, gamarjvebis niSani
aRmarTes da argosSi dabrundnen. meore dRes olpadan gaqceul amprakielTa macne movida
akarnanelebTan pirvel brZolaSi daRupulTa cxedrebis saTxovnelad. is gaaoca amprakielTa saWurvelis
raodenobam, man xom meore brZolis Sesaxeb araferi icoda. rodesac gaigo, rac moxda, usityvod gabrunda
ukan. marTlac, omSi arc erT qveyanas ar ganucdia erT dReSi amodena danakargi. daRupulTa ricxvi ar
momyavs, radgan qalaqis zomasTan SedarebiT warmoudgenlad mogeCvenebaT. magram darwmunebuli
var, rom akarnanelebs da amfiloqelebs demosTenesis rCeva rom mieRoT, umtkivneulod aiRebdnen
qalaqs. magram akarnanelebi SiSobdnen, rom qalaqis xelSi Cagdebis Semdeg aTenelebi kidev ufro
arasasurveli mezoblebi iqnebodnen, vidre amprakielebi. akarnanelebma nadavlis mesamedi aTenelebs
dauTmes, danarCeni ki Tavad gainawiles. Tumca aTenelTa wili mgzavrobaSi daikarga, xolo is, rac atikis
taZrebSia gamodgmuli, demosTenesma Camoitana aTenSi. am warmatebis Semdeg mas Tamamad
SeeZlo aTenSi dabruneba. aTenelTa eskadra ki navpaqtosSi dabrunda. aTenelTa wasvlis Semdeg
akarnanelebma da amfiloqelebma gaqceul amprakielebsa da peloponeselebs Tavisuflad wasvlis neba
misces, erTmaneTSi ki aswliani kavSiri dades, riTac omi daasrules. imave zamTarSi aTenelebma
siciliaSi himeraias olqSi desanti gadasxes, sikulebi ki xmeleTiT SeiWrnen iq. aTenelebma dalaSqres
agreTve eolosis kunZulebi. regiosSi dabrunebulebs daxvdaT piTodorosi, romelsac laqetesi unda Seecvala
flotis sardlis Tanamdebobaze. es imitom moxda, rom aTenelTa sicilielma mokavSireebma ufro Zlieri
eskadris gagzavna iTxoves. maTi miwa sirakuzelebs epyraT da zRvidanac sirakuzelTa xomaldebi
axorcielebdnen blokadas. aTenelebma gadawyvites gaegzavnaT ormoci xomaldi, raTa, erTi mxriv, omi
swrafad daesrulebinaT, meore mxriv ki sabrZolo pirobebSi gamoecadaT floti. maT gagzavnes piTodorosi
ramdenime xomaldiT da SemdgomSi sofoklesisa da evrimedonis gagzavnas apirebdnen didi eskadriT.
piTodorosi zamTris miwuruls gaemarTa lokrebis im simagris winaaRmdeg, romelic adre laqetesma aiRo.
lokrebTan warumatebeli brZolis Semdeg mas ukan daxeva mouxda. gazafxulis damdegs siciliis yvelaze
maRali mTidan, etnadan cecxlovani nakadi amoifrqva da katanelTa miwebi gaanadgura. ukanaskneli
amofrqveva, rogorc amboben, ormocdaaTi wlis win moxda, sul ki elinebs sami amofrqveva axsovT. ase
dasrulda omis meeqvse weli.

Вам также может понравиться