Вы находитесь на странице: 1из 32

VADEMECUM

LATINO
Índice: Voz pasiva
Las declinaciones Indicativo
Los adjetivos Presente
Los pronombres Pretérito imperfecto
Los participios Futuro imperfecto
Los infinitivos Pretérito perfecto
Los verbos Pretérito pluscuamperfecto
Voz activa Futuro perfecto
Indicativo Subjuntivo
Presente Presente
Pretérito imperfecto Pretérito imperfecto
Pretérito perfecto Futuro imperfecto
Pretérito pluscuamperfecto Pretérito perfecto
Futuro perfecto Pretérito pluscuamperfecto
Futuro imperfecto La oración compuesta
Subjuntivo Coordinadas
Presente Copulativas
Pretérito imperfecto Disyuntivas
Pretérito perfecto Adversativas
Pretérito pluscuamperfecto Explicativas
Ilativas o conclusivas
Subordinadas
De relativo o adjetivas
Adverbiales o circunstanciales
(construcciones)
Sustantivas o completivas
Yuxtapuestas
Leyes de etimología
Expresiones latinas
Las declinaciones:

Primera declinación Segunda declinación Cuarta declinación

Femeninos Masculinos Neutros Masculinos Neutros


Singular Plural Singular Plural Singular Plural Singular Plural Singular Plural
N -a -ae N -us/-er -i -um -a N -us -us -u -ua
v -a -ae v -e/-er -i -um -a v -us -us -u -ua
A -am -as A -um -os -um -a A -um -us -u -ua
G -ae -arum G -i -orum -i -orum G -us -uum -us -uum
D -ae -is D -o -is -o -is D -ui -ibus -ui -ibus
Ab -a -is Ab -o -is -o -is Ab -u -ibus -u -ibus
Tercera declinación

TEMAS EN CONSONANTE TEMAS EN VOCAL -I TEMAS MIXTOS


Masculino/Femenino Neutro Masculino/Femenino Neutro
• Es igual que los temas
Singular Plural Singular Plural Singular Plural Singular Plural
en -i, excepto el N y V
N -∅/-s -es -∅ -a -is -es -e -ia
de singular que se
v -∅/-s -es -∅ -a -is -es -e -ia
quedan tal cual
A -em -es -∅ -a -em -es -e -ia
G -is -um -is -um -is -ium -is -ium • Sólo hay masculinos y
D -i -ibus -i -ibus -i -ibus -i -ibus
femeninos
Ab -e -ibus -e -ibus -e -ibus -i -ibus

Quinta declinación
Singular Plural
N -es -es
La 5ª declinación sólo comprende algunos sustantivos de género femenino, excepto
v -es -es dies que puede tener los dos géneros: masculino cuando significa dia y femenino
A -em -es
G -ei -erum cuando significa fecha. Con la declinación completa sólo hay dos sustantivos: dies, diei
D -ei -ebus (día/fecha) y res, rei (cosa)
Ab -e -ebus
Los adjetivos
M F N

De primera clase Bonus-Bona-Bonum


1ª d 2ª d 1ª d

Los adjetivos Son pocos, los 3 más


Pauper-Pauperis
A Dives-Divitis
frecuentes son: Vetus-Veteris
M/F/N M/F/N
De segunda clase De 1 term Felix-Felicis
N G
M/F N

B De 2 term Fortis-Forte
N N

De 3 term
M F N
Acer-Acris-Acre
N N N

Los grados del adjetivo

3ª declinación, como un tema en consonante


Adj + -ior/-ius
Comparativo
Quam + Mismo caso que el 1º término
Sintaxis
Los grados Quam + ablativo
del adjetivo adj+-issimus/-issima/-issimum
adj(-il)+-issimus/-issima/-issimum

Superlativo adj(-er)+-issimus/-issima/-issimum
Muy alto
Superlativo absoluto
Altísimo
Sintaxis
Genitivo
POSITIVO COMPARATIVO SUPERLATIVO Superlativo relativo Ab/ex + ablativo
Bonus,a,um Melior, Melius Optimus,a,um
Inter/apud + acus
Malus,a,um Peior, Peius Pessimus,a,um

Magnus,a,um Maior, Maius Maximus,a,um

Parvus,a,um Minor, Minus Minimus,a,um


Definición: Los pronombres son la parte de la oración que sustituye a un
nombre, evitando repetición.
Personales

Pronombres

Posesivos
Demostrativos
Tipos: Anafóricos (Demostrativos en castellano)
Identificadores ⟶ El mismo/la misma/lo mismo
Enfáticos
Relativos
Interrogativo-indefinido
Otros indefinidos

Personales

Singular Plural

1ª p 2ª p Reflexivo 1ª p 2ª p Reflexivo

N Ego Tu - Nos Vos -

Ac Me Te Se Nos Vos Se

G Mei Tui Sui Nostri/um Vestri/um Sui

D Mihi Tibi Sibi Nobis Vobis Sibi

A Me/mecum Te/tecum Se/secum Nobis/nobiscum Vobis/vobiscum Se/secum

Evolución: Segunda persona:


Primera persona: • Tu > Tú.
• Ego Pasó a eo por pérdida de la g intervocálica; eo • Te > Te. Igual que me puede ejercer de CD o CI
pasó a io, que en castellano dio yo. • Tibi > Ti. Por pérdida de la consonante sorda y
• Mihi Pasó a mí por pérdida de la h intervocálica y contracción de ii. Siempre con preposición.
contracción de ii. En castellano se usa siempre con • Tecum > debería haber dado “tigo”. La forma contigo
preposición. tiene el mismo origen medieval que conmigo.
• Me se conserva en castellano y funciona como CD o • Vos > os. CD o CI. Vosotros tiene el mismo origen que
CI. nosotros.
• Mecum debería haber dado “migo”; sin embargo, a
este pronombre se le antepuso la preposición con, Reflexivo:
dando en pronombre conmigo. • Se > Se
• Nos se conserva en castellano y es siempre CD o CI. • Sibi > Sí
Cuando era sujeto, en la Edad Media, se le añadió el • Secum > Sigo > Consigo (evolución medieval
pronombre otros dando origen al pronombre nosotros. semejante a mecum y tecum)
Posesivos

Un poseedor Varios poseedores

1ª p Tu Vos

2ª p Te Vos

3ª p Tui Vestri/um

Demostrativos

Este, esta, Singular Plural

esto M F N M F N

N Hic Haec Hoc Hi Hae Haec

Ac Hunc Hanc Hoc Hos Has Haec

G Huius Houm Harum Horum

D Huic His

A Hoc Hac Hoc His

Ese, esa, Singular Plural

eso M F N M F N

N Iste Ista Istud Isti Istae Ista

Ac Istum Istam Istud Istos Istas Ista

G Istius Istorum Istarum Istorum

D Isti Istis

A Isto Ista Isto Istis


Aquel, aquella, Singular Plural

aquello M F N M F N

N Ille Illa Illud Illi Illae Illa

Ac Illum Illam Illud Illos Illas Illa

G Illius Illorum Illarum Illorum

D Illi Illis

A Illo Illa Illo Illis

Anafóricos

El mencionado, Singular Plural

el dicho M F N M F N

N is ea id ei/ii eae ea

Ac Eum eam id eos eas ea

G eius Eorum earum eorum

D ei iis/eis

A eo ea eo iis/eis

Identificadores

El mismo, la Singular Plural

misma, lo mismo M F N M F N

N idem eadem idem eidem/iidem eaedem eadem

Ac eundem eandem Idem eosdem easdem eadam

G eiusdem eorundem earundem eorundem

D eidem eisdem/iisdem

A eodem eadem Eodem eisdem/iisdem


Enfático

Él personalmente, Singular Plural

él y ningún otro M F N M F N

N ipse ipsa ipsum ipsi ipsae ipsa

Ac eundem eandem Idem eosdem ipsas ipsa

G eiusdem eorundem Ipsarum ipsorum

D eidem ipsis

A eodem eadem Eodem Ipsis

Relativo

Singular Plural
Que, quien, cuyo
M F N M F N

N qui quae quod qui quae quae

Ac quem quam quod quos quas quae

G cuius quorum quarum quorum

D cui quibus

A quo qua quo Quibus

Interrogativo-indefinido

¿Qué? ¿Cuál? Singular Plural

¿Qué? ¿Qué…? M F N M F N

N quis/qui quae quid/quod qui Quae quae

Ac quem quam quid/quod quos quas quae

G cuius quorum quarum quorum

D cui quibus

A quo qua quo Quibus


Otros indefinidos

Compuestos de quis Otros indefinidos

• Alius, alia, aliud: otro


• Alter, altera, alterum: el otro, el segundo
• Aliquis, aliqua, aliquid (-od): alguien, algo • Totus, tota, totum: todo, entero
• Quidam, quaedam, quiddam (quoddam): cierto, uno, alguno • Solus, sola, solum: solo
• Quisque, quaeque, quidque (quodque): cada uno • Uluis, ulua, ulum: alguno
• Quivis, quaevis, quidvis (quodvis): cualquiera • Nullus, nulla, nullum: ninguno
• Quilibet, quaelibet, quidlibet (quodlibet): cualquiera • Uterque, atraque, atrumque: uno y otro, ambos
• Quisquam (M y F) quicquam (quidquam): alguien, algo • Neuter, neutra, neutrum: ninguno de los dos
• Nemo: nadie
• Nihil: nada

Participios
Participio de presente - voz activa

TEMA DE PRESENTE + -NS/-NT

1ª CONJUGACIÓN Amans, amantis

2ª CONJUGACIÓN Videns, videntis

3ªCONJUGACIÓN Regens, regentis

4ª CONJUGACIÓN Audiens, audientis

• Se declina como prudens, prudentis


• Se traduce por un gerundio simple o por una oración de relativo

Participio de pasado - voz pasiva

TEMA DE SUPINO + -US/-A/-UM

1ª CONJUGACIÓN Amatus, amata, amatum

2ª CONJUGACIÓN Visus, visa, visum

3ªCONJUGACIÓN Rectus, recta, rectum

4ª CONJUGACIÓN Auditus, audita, auditum

• Se declina como bonus, bona, bonum


• Se traduce como nuestro participio

 Participio de futuro - voz activa

TEMA DE SUPINO + -URUS/-URA/-URUM

1ª CONJUGACIÓN Amaturus, amatura, amaturum

2ª CONJUGACIÓN Visurus, visura, visurum

3ªCONJUGACIÓN Recturus, rectura, recturum

4ª CONJUGACIÓN Auditurus, auditura, auditurum

SUM Futurus, futura, futurum

• Se traduce como una perífrasis

Infinitivos
Infinitivo de presente - voz activa

TEMA DE PRESENTE + -RE

1ª CONJUGACIÓN Amare

2ª CONJUGACIÓN Videre

3ªCONJUGACIÓN Regere

4ª CONJUGACIÓN Audire

SUM Esse

• Se traduce como nuestro infinitivo


Infinitivo de pasado - voz activa

TEMA DE PERFECTO + -ISSE

1ª CONJUGACIÓN Amavisse

2ª CONJUGACIÓN Vidisse

3ªCONJUGACIÓN Rexisse

4ª CONJUGACIÓN Audivisse

SUM Fuisse

• Se traduce “haber amado”

Infinitivo de futuro - voz pasiva

SINGULAR PRESENTE
TEMA DE FUTURO-ACUSATIVO PLURAL
+ INF PERFECTO
SUM

Amaturum, amaturam, amarurum esse


1ª CONJUGACIÓN
Amaturos, amaturas amaturos esse

Visurum, visuram, visurum esse


2ª CONJUGACIÓN
Visuros, visuras, visuros esse

recturum, recturam, recturum esse


3ªCONJUGACIÓN
recturos, recturas, rescturos esse

Auditurum, audituram, auditurum esse


4ª CONJUGACIÓN
Audituros, audituras, audituros esse

Futurum, futuram, futurum esse


SUM
Futuros, futuras, futuros esse

• Se traduce: “haber de amar”


Presente
Pretérito imperfecto Tema de presente
Pretérito perfecto

Verbos
Pretérito pluscuamperfecto Tema de perfecto
Futuro perfecto

PRESENTE PRETÉRITO IMPERFECTO

Raiz + Desinencias personales 1ª y 2ª Tema de presente+BA+desinencias personales


3ª y 4ª Tema de presente+E+BA+desinencias personales
Sum:
Sum Summus
Sum: Amo:
Es Estis
Eram Eramus Amabam Amabamus
Est Sunt
Eras Eratis Amabas Anabatis
Amo: Video: Video:
Erat Erant Amabat Amabant
Amo Amamus Video Videmus Videbam Videbamus
Amas Anatis Vides Videtis Videbas. Videbatis
Amat Amant Videt Vident Videbat Videbant
Rego: Audio:
Rego: Audio:
Regebam Regebamus Audiebam Audiebamus
Rego Regimus Audio Audimus
Regebas. Regebatis Audiebas Audiebatis
Regis Regitis Audis Auditis
Regebat Regebant Audiebat Audiebaunt
Regit Regint Audit Audiunt

Desinencias personales:
Conjugación Temas Tema PTE Tema de PTO Tema Supino
-o/-m
1ª -a amo-amas-amare amavi Amatum
-s
2ª -e moveo-moves-movere movi motum -t
-mus
3ª -cons dico-dicis-dicere dixi dictum
-tis
4ª -i audio-audis-audire audivi Auditum
-nt
PRETÉRITO PERFECTO PRETÉRITO PLUSCUANPERFECTO
1ª 1ª
2ª 2ª
3ª Tema de perf. + des. pers pret perf 3ª Tema de perf. + ERA + des. pers.
(4ª forma-i) -i -imus (4ª forma-i)
4ª -isti -istis 4ª
-it -erunt/ere
SUM SUM

Sum: Sum:
Fui Fuimus Fueram Fueramus
Fuisti Fuistis Fueras Fueratis
Fuit Fuerunt Fuerat Fuerant
Amo: Moveo: Moveo:
Amo:
Amavi Amavimus Movi Movimus
Amaveram Amaveramus Moveram Moveramus
Amavisti Amavistis Movisti. Movistis
Amaveras Amaveratis Moveras Moveratis
Amavit. Amaverunt Movit Moverunt Moverat Moverant
Amaveras Amaverant

Rego: Audio: Rego: Audio:


Rexi Reximus Audivi Audivimus Rexeram Rexeramus Audiveram Audiveramus
Rexisti Rexistis Audivisti Audivistis Rexeras Rexeratis Audiveras Audiveratis
Rexit Rexerunt Audiv. Aiudiverunt Rexerat Rexerant Audiverat Aiudiverant
FUTURO PERFECTO FUTURO IMPERFECTO


2ª 1ª/2ª Tema de pte + B, BI, BU + Des Pers
ERI (El resto)
3ª +Tema de perf.+ ER (1ª p. sing) +des. pers.
A (1ª p. sing)
4ª 3ª/4ª Tema de pte + + Des Pers
E (El resto)
SUM

Sum: Sum:
Fuero Fuerimus Ero Erimus
Fueris Fueritis Eris Eritis
Fuerit Fuerint Erit Erint
Amo: Moveo: Amo: Moveo:
Amavero Amaverimus Movero Moverimus Amabo Amabimus Movebo Movebimus
Amaveris Amaveritis Moveris Moveritis Amabis Amabitis Movebis Movebitis
Amaverit Amaverint Moverit Moverint Amabit Amabunt Movebit Movebunt
Rego: Audio: Rego: Audio:
Rexero Rexerimus Audivero Audiverimus Rexam Rexemus Audiam Audiemus
Rexeris Rexeritis Audiveris Audiveritis Rexes Rexetis Audies Audietis
Rexerit Rexerint Audiverit Aiudiverint Rexet Rexent Audiet Aiudient
SUBJUNTIVO
PRESENTE PRETÉRITO IMPERFECTO
1ª + Tema de pte. - a + e + des. pers. 1ª
2ª 2ª
3ª 3ª + infinitivo + des. pers.
+ Tema de pte. + a + des. pers.
4ª 4ª
SUM Irregular SUM

Sum: Sum:
Sim Simus Essem Essemus
Sis Sitis Esses Essetis
Sit Sint Esset Essent

Amo: Moveo: Amo: Moveo:


Ame Amemus Moveam Moveamus Amarem Amaremus Moverem Moveremus
Ames Ametis Moveat Moveatis Amares Amaretis Moveres Moveretis
Amet Ament Movea Moveant Amaret Amarent Moveret Moverent

Rego: Audio: Rego: Audio:


Regam Regant Audiam Audiamus Regerem Regeremus Audirem Audiremus
Regas Regatis Audias Audiatis Regeres Regeretis Audires Audiretis
Regat Regant Audiat Audiant Regeret Regerent Audiret Audirent
SUBJUNTIVO
PRETÉRITO PERFECTO PRETÉRITO PLUSCUANPERFECTO
1ª 1ª
2ª 2ª
3ª + tema de perf. + ERI + des. pers. 3ª + tema de perf. + ISSE + des. pers.
4ª 4ª
SUM SUM

Sum: Sum:
Fuerim Fuerimus Fuissem Fuissemus
Fueris Fueritis Fuisses Fuissetis
Fuerit Fuerint Fuisset Fuissent

Amo: Moveo: Amo: Moveo:


Amaverim Amaverimus Moverim Moverimus Amavissem Amaverimus Moverim Moverimus
Amaveris Amaveritis Moveris Moveritis Amavisses Amaveritis Moveris Moveritis
Amaverit Amaverint Moverit Moverint Amavisset Amaverint Moverit Moverint

Rego: Audio: Rego: Audio:


Rexerim Rexerimus Audiverim Audiverimus Rexissem Rexissemus Audivissem Audivissemus
Rexeris Rexeritis Audiveris Audiveritis Rexisses Rexissetis Audivisses Audivissetis
Rexerit Rexerint Audiverit Audiverint Rexisset Rexissent Audivisset Audivissent
LA PASIVA

Voz activa Presente Tema de pres + des pers pasivas
Pret. Imp. Tema de pres + BA + des pers pasivas
Indicativo 1ª
Fut. Imp. 2ª
Tema de presente + BO, BI, BU + desinencias personales pasivas

VERBOS Tema de presente 3ª Tema de presente +A (1ª p.), E (resto) + desinencias personales pasivas

Presente 1ª Tema de presente -A + E + des pers pas

Subjuntivo 2ª
3ª Tema de presente + A + des pers pas

Voz pasiva Pret. Imp. Tema de presente + RE + des pers pas


Pret. perf. Participio pasado + pres. ind. vb sum
Indicativo Pret. plusc. Participio pasado + Pret. imp. ind. vb sum
Fut. Perf. Participio pasado + Fut. imp. ind. vb sum
Tema de perfecto
Pret. perf. Participio pasado + Pres. subj. vb sum
Subjuntivo
Pret. plusc. Participio pasado + Pret. imp. subj. vb sum

Tema de presente
La voz pasiva en el tema de presente se forma sustituyendo las desinencias personales activas por las pasivas. El resto (lexema y
morfema temporal) permanece igual. Des. Pers. Pasivas. Des. Pers. Impersonales. Des. Pers. Vbs. Imp. pasivos.
-r -mur 2ª sing ⟶ -re 1ª/2ª/4ª ⟶ -ri
-ris/re -mini 2ª plu ⟶ -mini Se quita -re
-tur -ntur 3ª ⟶ -i

Indicativo
Presente Pretérito imperfecto
Tema de pres + des pers pasivas Tema de pres + BA + des pers pasivas

1ª conjugación (yo soy amado) 2ª conjugación (yo soy visto) 1ª conjugación (yo era amado) 2ª conjugación (yo era visto)

amor amamur videor videmur amabar amabamur videber videbamur


amaris/re amamini videris/re videmini amabaris/re amabamini videbaris/re videbamini
amatur amantur videtur videntur amabatur amabantur videbatur videbantur

3ª conjugación (yo soy gobernado) 4ª conjugación (yo soy oído) 3ª conjugación (yo era gobernado) 4ª conjugación (yo era oído)
regor regemur audior audimur regebar regebamur audiebar audiebamur
regeris/re regemini audiris/re audimini regebaris/re regebamini audiebaris/re audiebamini
regetur regentur auditur audiuntur regebatur regebantur audiebatur audiebantur
Futuro imperfecto

Tema de presente + BO, BI, BU + desinencias personales pasivas

3ª Tema de presente +A (1ª p.), E (resto) + desinencias personales pasivas

1ª conjugación (yo seré amado) 2ª conjugación (yo seré visto) 3ª conjugación (yo seré gobernado) 4ª conjugación (yo seré oído)

amabor amabimur videbor videbimur regar regemur audiar audiemur


amaberis/re amabimini videberis/re videbimini regeris/re regemini audieris/re audiemini
amabitur amabuntur videbitur videbuntur regetur regentur audietur audientur

Subjuntivo
Presente Pretérito imperfecto

Tema de presente -A + E + des pers pas

Tema de presente + RE + des pers pas
3ª Tema de presente + A + des pers pas

1ª conjugación 2ª conjugación
1ª conjugación (yo sea amado) 2ª conjugación (yo sea visto)
(yo fuera/fuese amado) (yo fuera/fuese visto)
amer amemur videar videamur amarer amaremur viderer videremur
ameris/re amemini videaris/re videamini amareris/re amaremini videreris/re videremini
ametur amentur videatur videantur amaretur amarentur videretur viderentur
3ª conjugación 4ª conjugación
3ª conjugación (yo sea gobernado) 4ª conjugación (yo sea oído) (yo fuera/fuese gobernado) (yo fuera/fuese oído)
regar regamur audiar audiamur regerer regeremur audirer audiremur
regaris/re regamini audiaris/re audiamini regereris/re regeremini audireris/re audiremini
regatur regantur audiatur audiauntur regeretur regerentur audiretur audirentur

Infinitivo
1ª conjugación (ser amado) 2ª conjugación (ser visto) 3ª conjugación (ser gobernado) 4ª conjugación (ser oído)
↳ amari ↳ videri ↳ regi ↳ audiri
Tema de perfecto
Los tiempos de perfecto forman la pasiva mediante la siguiente perífrasis: PARTICIPIO DE PERFECTO+TIEMPOS DEL VERBO SUM

El participio de perfecto se forma: SUPINO - UM + US, A, UM

Indicativo
PRETÉRITO PERFECTO PRETÉRITO PLUSCUAMPERFECTO
(yo fui/he sido amado) (yo había sido amado)

Participio pasado + pres. ind. vb sum Participio pasado + Pret. imp. ind. vb sum

amat-us, -a, -um sum amat-i, -ae, -a sumus amat-us, -a, -um eram amat-i, -ae, -a eramus
amat-us, -a, -um es amat-i, -ae, -a estis amat-us, -a, -um eras amat-i, -ae, -a eratis
amat-us, -a, -um est amat-i, -ae, -a sunt amat-us, -a, -um erat amat-i, -ae, -a erant

FUTURO PERFECTO
(yo habré sido amado)
Participio pasado + Fut. imp. ind. vb sum

amat-us, -a, -um ero amat-i, -ae, -a erimus


amat-us, -a, -um eris amat-i, -ae, -a eritis
amat-us, -a, -um erit amat-i, -ae, -a erunt

Subjuntivo
PRETÉRITO PERFECTO PRETÉRITO PLUSCUAMPERFECTO
(yo haya sido amado) (yo hubiera/hubiese sido amado)

Participio pasado + Pres. subj. vb sum Participio pasado + Pret. imp. subj. vb sum

amat-i, -ae, -a simus amat-us, -a, -um essem amat-i, -ae, -a essemus
amat-us, -a, -um sim
amat-i, -ae, -a sitis amat-us, -a, -um esses amat-i, -ae, -a essetis
amat-us, -a, -um sis
amat-i, -ae, -a sint amat-us, -a, -um esset amat-i, -ae, -a essent
amat-us, -a, -um sit
Sintaxis

El complemento agente el latín se expresa en ablativo: Voz activa: Sujeto CD Verbo (v. act)
- A/AB + Ablativo ⟶ Si es persona
- ⦰ + Ablativo ⟶ Si es cosa
Voz pasiva: Sujeto C. Ag Verbo (v. pas)
VOZ ACTIVA VS VOZ PASIVA

Tema de presente - indicativo

Presente indicativo Presente indicativo

T. Presente + desinencias personales T. Presente + desinencias pers pasivas

Pretérito Imperfecto Pretérito Imperfecto

1 T. Pres + BA + des personales


2 T. Presente + BA + desinencias pasivas
3
T. Pres + E +BA + des pers
4

Futuro Imperfecto Futuro Imperfecto

1 T. Pres + B, Bi, Bu + des pers 1 T. Pres + B, Bi, Bu + des pasivas


2 2
3 3
T. Pres + A (1ªp), E (resto) + d. p. T. Pres + A (1ªp), E (resto) + d. pas.
4 4

Tema de presente - subjuntivo

Presente Presente

1 T. Pres - A + E + des pers 1 T. Pres - A + E + des pasivas


2 2
3 T. Pres + A + des pers 3
T. Pres + A + des. Pasivas
4 4
Presente Presente

Infinitivo + desinencias personales Infinitivo + desinencias pasivas

Tema de perfecto - indicativo

Pretérito Perfecto Pretérito Perfecto

T. Perfecto + desinencias personales inf. Participio pasado + pres. ind. vb. SUM

Pretérito Pluscuamperfecto Pretérito Pluscuamperfecto

T. Perfecto + ERA + des pers Participio pasado + pret. imp. ind. vb. SUM

Futuro perfecto Futuro perfecto

T. Perf + ER (1ªp), ERI (resto) + des pers Participio pasado + fut. imp. ind. vb. SUM

Tema de perfecto - subjuntivo

Pretérito Perfecto Pretérito Perfecto

T. Perfecto + ERI + des pers Participio pasado + pres. subj. vb. SUM

Pretérito Pluscuamperfecto Pretérito Pluscuamperfecto

T. Perf + ISSE + des pers Participio pasado + pret. imp. subj. vb. SUM
LA ORACIÓN COMPUESTA
La unión de dos o más oraciones recibe el nombre de oración compuesta. La relación entra oraciones

puede ser de 3 tipos:


! Yuxtaposición: Las oraciones son independientes la una de la otra y no van unidas por nexos.
" Coordinación: Las oraciones son independientes la una de la otra pero van unidas por nexos.
# Subordinación: Las oraciones dependen la una de la otra y van unidas por nexos.

Coordinación Subordinadas
Nexos: Según la función que desempeñen pueden ser:

Tipo de or. ! Adjetivas o de relativo


Nexo Español
coordinada " Adverbiales o circunstanciales
Et, atque, ac, - Causales
Copulativa -que. Neque, Y. no, ni. - Temporales
nec. - Finales
Non solum…sed No solo…sino - Concesivas
Disyuntivas
etiam. también. - Comparativas
At, sed. Pero. Sin - Condicionales
Adversativas
Autem. embargo. - Consecutivas
Nam, namque, Pues, en # Sustantivas o completivas
Explicativas
enim, atenim. efecto.

Por lo tanto,
Ilativas o Ergo, igitur
así pues, por
conclusivas itaque.
consiguiente.
Subordinadas

! Adjetivas o de relativo

- Van introducidas por un pronombre relativo en cualquiera de sus casos o por un


adverbio (ubi, unde, quo, qua)
- Se las llama también adjetivas por actuar como un adjetivo con respecto al sustantivo
o pronombre de la oración principal llamado antecedente (las oraciones pueden ser con
o sin antecedente expreso, por ejemplo cuando la oración adjetiva se ha sustantivado).
- Por lo general están en indicativo
- El pronombre de relativo y su antecedente concuerdan en género y número

" Adverbiales o circunstanciales (construcciones)

• CAUSALES ⟶ Expresan el motivo por el que acontece lo indicado en la oración


principal.
• TEMPORALES ⟶ Relación de tiempo entre lo expresado en la oración principal y la
subordinada.
• FINALES ⟶ Indican la finalidad o intención con que se realiza lo expresado en la
oración principal.
• CONCESIVAS ⟶ Expresan la dificultad para la realización de los dicho en la oración
principal pero que no impide que esto se cumpla.
• CONDICIONALES ⟶ Expresa una condición para que se cumpla lo que se dice en la
oración principal
• CONSECUTIVAS ⟶ Expresan una acción que se produce en consecuencia de lo
expresado en la oración principal
• COMPARATIVAS ⟶ La oración subordinada sirve de término de comparación a la
principal
CONJUNCIONES QUE INTRODUCEN LAS ORACIONES:

 TIPO CONJUNCIÓN TRADUCCIÓN

CAUSALES Quod, quia, quoniam Porque, ya que, puesto que

Cum, ubi, ut; antequam,


Cuando; antes que; después que;
TEMPORALES priusquam; postquam; dum, donec,
mientras que, hasta que
quoad; cum hitórico*

FINALES Ut; ne, ut non Para que, para; para que no, para no

CONCESIVAS Quam quam, etsi, etiamsi, quamvis aunque, por más que

CONDICIONALES Si; ni, nisi; si non Si, en caso de; si no; si no, a no ser que

CONSECUTIVAS Ut; Ut non Que; Que no

COMPARATIVAS Ut, sicut, tamquam Como, así como


*CUM HISTÓRICO:
- Usada para narraciones de historiadores
- Cum+pretérito imperfecto/pluscuamperfecto de subjuntivo
- Se traduce como:
- Gerundio simple (si el vb está en imperf. de subj.)
- Gerundio compuesto (si el vb está en plusc. de subj.)
- Al+infinitivo
- Como+tiempo verbal que aparezca en la oración
# Sustantivas o completivas

Las conjunciones de uso más frecuente son:


- Con el verbo en subjuntivo
- Ut ⟶ que
- Ne ⟶ que no
- Con el verbo en indicativo o subjuntivo
- Quod ⟶ que
Etimología

1. La -m final del acusativo singular 16. Las consonantes oclusivas sordas p, t, c, en


posición intervocálica, o entre vocal y r se
desaparece
sonorizan (de petaca a bodega):
2. La -s final del acusativo plural se 1. p > b
conserva en castellano como morfema de 2. t > d
plural 3. c > g
3. La O breve tónica diptonga en ue 17. Las consonantes oclusivas sonoras b (v), d,
4. La E breve tónica diptonga en ie g, en posición intervocálica o entre vocal y
r o l tienden a desaparecer
5. La u final del acusativo se abre um > o
18. La LL generalmente > a LL
6. La i breve y tónica > e
19. Los grupos pl, cl y fl en sílaba inicialmente
7. La u breve tónica > o generalmente > a LL
8. La vocal breve postónica desaparece 20. La x intervocálica > a J
9. El diptongo latino ae >e pero cuando en 21. El grupo ct en castellano > a ch
22. El grupo gn, mm, nn en castellano ha
latín estaba acentuado > ie
dado ñ
10. El diptongo latino au > o 23. El grupo c(u)ll, cuando la u es postónica,
11. El diptongo latino oe > e desaparece y las consonantes cl>l
12. Desaparecen todas las consonantes en 24. Grupo de consonante más i ante vocal:
sílaba final excepto la l y la s
- li>j
- ti>ci o z
13. La r final sufre metástasis (cambio de
- ce, te>z
lugar) 25. El grupo di->y
14. La f > h 26. El grupo ni>ñ; ne>ñ
15. L i consonántica seguida de o, u > j pero
cuando va seguida de a > y
Expresiones latinas

1. Opera prima ⟶ primera obra.


2. Materia prima ⟶ materia primera.
3. Persona non grata ⟶ persona no deseable.
4. Tabula rasa ⟶ tabla resa.
5. Mea culpa ⟶ por mi culpa.
6. Grosso modo ⟶ de modo genérico, a grandes rasgos.
7. Peccata minuta ⟶ faltas sin importancia.
8. Extra muros ⟶ fuera de la muralla.
9. Contra naturam ⟶ contra la naturaleza.
10. In memoriam ⟶ en memoria de.
11. Ad kalendas graecas ⟶ “hasta las calendas griegas” (hasta nunca).
12. Curriculum vitae ⟶ breve resumen de la vida.
13. Verbi gratia ⟶ por ejemplo.
14. Verba movent, exempla trahunt ⟶ las palabras mueven, los ejemplos arrastran.
15. Per saecula saecularum ⟶ por los siglos
16. Aleia iacta est ⟶ la suerte está echada
17. Sancta sanctorum ⟶ lugar más sagrado
18. Homo homini lupus ⟶ el hombre es un lobo para el hombre
19. Dura lex, sed lex ⟶ la ley (es) dura, pero (es) la ley
20. Alma mater ⟶ madre nutricia (así se designa a la universidad)
21. Cum laude ⟶ con alabanza
22. Honoris causa ⟶ por causa de honor
23. Magnis itineribus ⟶ a marchas forzadas
24. Per capita ⟶ por cabeza
25. Urbi est orbi ⟶ a la ciudad y al mundo
26. Audaces fortuna iuvat ⟶ la fortuna ayuda a los audaces
27. Rigor mortis ⟶ rigidez de la muerte
28. Mare magnum ⟶ gran mar, confusión
29. Vis cronica ⟶ fuerza crónica, facultad de hacer reír
30. Labor omnia vincit ⟶ el trabajo todo lo puede
31. Intelligenti pauca ⟶ a buen entendedor, pocas palabras bastan
32. Ars longa, vista brevis ⟶ el trabajo es mucho, la vida breve
33. Finis coronat opus ⟶ el fin corona la obra
34. Ab ovo usque ad mala ⟶ desde el huevo a las manzanas. De principio a fin.
35. Cave canem ⟶ cuidado con el perro
36. Vade retro ⟶ ve atrás, retrocede
37. Nota bene ⟶ fíjate bien
38. Carpe diem ⟶ disfruta del presente
39. Ora et labora ⟶ reza y trabaja
40. Stricto sensu ⟶ en sentido estricto
41. Senatus Populusque Romanus (SPQR) ⟶ el senado y el pueblo romano
42. Manu militari ⟶ militarmente, bajo el poder militar
43. In media res ⟶ en el centro del asunto
44. Excusatio non petita, accusatio manifesta ⟶ excusa no pedida, acusación evidente
45. Multatis mutandis ⟶ cambiado lo que deba ser cambiado
46. Deo volente ⟶ si dios quiere, queriéndolo dios
47. Primum vivere deinde philosophari ⟶ primero vivir, después filosofar
48. Hominum est errare ⟶ equivocarse es propio de los hombres
49. Tu quoque, fili mi ⟶ tu también, hijo mío
50. Vade mecum ⟶ camina conmigo (manual de consulta rápida)
51. Tibi dabo ⟶ te daré
52. Te deum laudamos ⟶ te alabamos, señor
53. Ubi tu caius, ego caia ⟶ donde tu seas cayo, yo seré caya
54. Sit tibi terra levis (S.T.T.L.) ⟶ que la tierra sea ligera
55. Requiescat in pace (R.I.P) ⟶ descanse en paz
56. Quae nocent, docent ⟶ lo que daña, enseña
57. Condicio sine qua non ⟶ condición sin la que no
58. Quod erat demostrandum ⟶ lo que había que demostrar
59. Quorum ⟶ consenso
60. Cui prodest? ⟶ ¿A quién beneficia?
61. Quo vadis? ⟶ ¿A dónde vas?
62. Statu quo ⟶ en la situación en la que (actual)
63. Hoc loco ⟶ en este lugar
64. In hoc signo vinces ⟶ con esta señal vencerás
65. In illo tampore ⟶ en aquel tiempo
66. Ut supre ⟶ como (se ha dicho) más arriba
67. Ad hoc ⟶ para esto, a propósito
68. Idem ⟶ lo mismo
69. Ipso facto ⟶ en el mismo hecho
70. Nosce te ipsum ⟶ conócete a tí mismo
71. Ipsis verbis ⟶ con las mismas palabras
72. Id est ⟶ esto es
73. Si vis pacem para bellum ⟶ si quieres la paz, prepara la guerra
74. Trivium ⟶ trivio, triple vía para la formación consistente en el estudio de la gramática,
retórica y dialéctica
75. Bis ⟶ dos veces
76. Numerus clausus ⟶ número cerrado (limitado)
77. Primus me circumdedisti ⟶ has sido el primero que me ha circundado
78. Primus inter pares ⟶ el primero entre sus iguales
79. Bis dat qui cito dat ⟶ el que da primero da dos veces

Вам также может понравиться