PAPER-I
Signature and Name of Invigilator
1. (Signature) __________________________
(Name) ____________________________
2. (Signature) __________________________
(Name) ____________________________
J 00 1 1
Test Booklet Code
Time : 1 1/4 hours]
Number of Pages in this Booklet : 20
Instructions for the Candidates
1. Write your roll number in the space provided on the top of
this page.
2. This paper consists of sixty (60) multiple-choice type of
questions, out of which the candidate would be required to
answer any fifty (50) questions. In the event of the candidate
attempting more than fifty questions, the first fifty questions
attempted by the Candidate would be evaluated.
3. At the commencement of examination, the question booklet
will be given to you. In the first 5 minutes, you are requested
to open the booklet and compulsorily examine it as below :
(i) To have access to the Question Booklet, tear off the paper
seal on the edge of this cover page. Do not accept a booklet
without sticker-seal and do not accept an open booklet.
(ii) Tally the number of pages and number of questions in
the booklet with the information printed on the cover
page. Faulty booklets due to pages/questions missing
or duplicate or not in serial order or any other
discrepancy should be got replaced immediately by a
correct booklet from the invigilator within the period
of 5 minutes. Afterwards, neither the Question Booklet
will be replaced nor any extra time will be given.
(iii) After this verification is over, the Test Booklet Code
should be entered in the OMR Sheet and the OMR Sheet
Number should be entered on this Test Booklet.
4. Each item has four alternative responses marked (A), (B), (C)
and (D). You have to darken the oval as indicated below on the
correct response against each item.
Example : A B C D
where (C) is the correct response.
5. Your responses to the items are to be indicated in the Answer
Sheet given inside this Booklet, which is common for
Paper I and Paper II. If you mark at any place other than in
the ovals in the Answer Sheet, it will not be evaluated.
6. Read instructions given inside carefully.
7. Rough Work is to be done in the end of this booklet.
8. If you write your Name, Roll Number, Phone Number or put
any mark on any part of the Answer Sheet, except for the
space allotted for the relevant entries, which may disclose
your identity, or use abusive language or employ any other
unfair means, you will render yourself liable to disqualification.
9. You have to return the test question booklet and OMR Answer
sheet to the invigilators at the end of the examination
compulsorily and must not carry it with you outside the
Examination Hall.
10. Use only Blue/Black Ball point pen.
11. Use of any calculator or log table etc., is prohibited.
12. There is no negative marks for incorrect answers.
Z-00
OMR Sheet No. : ............................................
(To be filled by the Candidate)
Roll No.
(In figures as per admission card)
Roll No.________________________________
Z
(In words)
[Maximum Marks : 100
Number of Questions in this Booklet : 60
¯Ö¸üßõÖÖÙ£ÖµÖÖë Ûêú ×»Ö‹ ×®Ö¤ìü¿Ö
1. ¯ÖÆü»Öê ¯Öéšü Ûêú ‰ú¯Ö¸ü ×®ÖµÖŸÖ Ã£ÖÖ®Ö ¯Ö¸ü †¯Ö®ÖÖ ¸üÖê»Ö ®Ö´²Ö¸ü ×»Ö×ÜÖ‹ …
2. ‡ÃÖ ¯ÖÏ¿®Ö-¯Ö¡Ö ´Öë ÃÖÖšü (60) ²ÖÆãü×¾ÖÛú»¯ÖßµÖ ¯ÖÏ¿®Ö Æïü, וִ֮Öë ÃÖê ˆ´´Öߤü¾ÖÖ¸ü
ÛúÖê ×ÛúÃÖß ³Öß ¯Ö“ÖÖÃÖ (50) ¯ÖÏ¿®Ö ÛúÖ ˆ¢Ö¸ü ¤êü®ÖÖ ÆüÖêÝÖÖ … ˆ´´Öߤü¾ÖÖ¸ü «üÖ¸üÖ
¯Ö“ÖÖÃÖ ÃÖê †×¬ÖÛú ¯ÖÏ¿®ÖÖë ÛúÖ ˆ¢Ö¸ü ¤êü®Öê ¯Ö¸ü ˆ´´Öߤü¾ÖÖ¸ü «üÖ¸üÖ ×¤üµÖê ÝÖµÖê ¯ÖÏ£Ö´Ö
¯Ö“ÖÖÃÖ ¯ÖÏ¿®ÖÖë ÛúÖ ´Ö滵ÖÖÓÛú®Ö ×ÛúµÖÖ •ÖÖµÖêÝÖÖ …
3. ¯Ö¸üßõÖÖ ¯ÖÏÖ¸ü´³Ö ÆüÖê®Öê ¯Ö¸ü, ¯ÖÏ¿®Ö-¯Öã×ßÖÛúÖ †Ö¯ÖÛúÖê ¤êü ¤üß •ÖÖµÖêÝÖß … ¯ÖÆü»Öê
¯ÖÖÑ“Ö ×´Ö®Ö™ü †Ö¯ÖÛúÖê ¯ÖÏ¿®Ö-¯Öã×ßÖÛúÖ ÜÖÖê»Ö®Öê ŸÖ£ÖÖ ˆÃÖÛúß ×®Ö´®Ö×»Ö×ÜÖŸÖ
•ÖÖÑ“Ö Ûêú ×»Ö‹ פüµÖê •ÖÖµÖëÝÖê, וÖÃÖÛúß •ÖÖÑ“Ö †Ö¯ÖÛúÖê †¾Ö¿µÖ Ûú¸ü®Öß Æîü :
(i) ¯ÖÏ¿®Ö-¯Öã×ßÖÛúÖ ÜÖÖê»Ö®Öê Ûêú ×»Ö‹ ˆÃÖÛêú Ûú¾Ö¸ü ¯Öê•Ö ¯Ö¸ü »ÖÝÖß ÛúÖÝÖ•Ö
Ûúß ÃÖᯙ ÛúÖê ±úÖ›Ìü »Öë … ÜÖã»Öß Æãü‡Ô µÖÖ ×²Ö®ÖÖ Ã™üßÛú¸ü-ÃÖᯙ Ûúß
¯Öã×ßÖÛúÖ Ã¾ÖßÛúÖ¸ü ®Ö Ûú¸ëü …
(ii) Ûú¾Ö¸ü ¯Öéšü ¯Ö¸ü ”û¯Öê ×®Ö¤ìü¿ÖÖ®ÖãÃÖÖ¸ü ¯ÖÏ¿®Ö-¯Öã×ßÖÛúÖ Ûêú ¯Öéšü ŸÖ£ÖÖ ¯ÖÏ¿®ÖÖë
Ûúß ÃÖÓܵÖÖ ÛúÖê †“”ûß ŸÖ¸üÆü “ÖîÛú Ûú¸ü »Öë ×Ûú µÖê ¯Öæ¸êü Æïü … ¤üÖêÂÖ¯ÖæÞÖÔ
¯Öã×ßÖÛúÖ ×•Ö®Ö´Öë ¯Öéšü/¯ÖÏ¿®Ö Ûú´Ö ÆüÖë µÖÖ ¤ãü²ÖÖ¸üÖ †Ö ÝÖµÖê ÆüÖë µÖÖ ÃÖß׸üµÖ»Ö
´Öë ®Ö ÆüÖë †£ÖÖÔŸÖ ×ÛúÃÖß ³Öß ¯ÖÏÛúÖ¸ü Ûúß ¡Öã×™ü¯ÖæÞÖÔ ¯Öã×ßÖÛúÖ Ã¾ÖßÛúÖ¸ü ®Ö
Ûú¸ëü ŸÖ£ÖÖ ˆÃÖß ÃÖ´ÖµÖ ˆÃÖê »ÖÖî™üÖÛú¸ü ˆÃÖÛêú ãÖÖ®Ö ¯Ö¸ü ¤æüÃÖ¸üß ÃÖÆüß
¯ÖÏ¿®Ö-¯Öã×ßÖÛúÖ »Öê »Öë … ‡ÃÖÛêú ×»Ö‹ †Ö¯ÖÛúÖê ¯ÖÖÑ“Ö ×´Ö®Ö™ü פüµÖê
•ÖÖµÖëÝÖê … ˆÃÖÛêú ²ÖÖ¤ü ®Ö ŸÖÖê †Ö¯ÖÛúß ¯ÖÏ¿®Ö-¯Öã×ßÖÛúÖ ¾ÖÖ¯ÖÃÖ »Öß •ÖÖµÖêÝÖß
†Öî¸ü ®Ö Æüß †Ö¯ÖÛúÖê †×ŸÖ׸üŒŸÖ ÃÖ´ÖµÖ ×¤üµÖÖ •ÖÖµÖêÝÖÖ …
(iii) ‡ÃÖ •ÖÖÑ“Ö Ûêú ²ÖÖ¤ü ¯ÖÏ¿®Ö-¯Öã×ßÖÛúÖ ÛúÖ ÛúÖê›ü OMR ¯Ö¡ÖÛú ¯Ö¸ü †Ó×ÛúŸÖ
Ûú¸ëü †Öî¸ü OMR ¯Ö¡ÖÛú Ûúß ÛÎú´Ö ÃÖÓܵÖÖ ‡ÃÖ ¯ÖÏ¿®Ö-¯Öã×ßÖÛúÖ ¯Ö¸ü
†Ó×ÛúŸÖ Ûú¸ü ¤ëü …
4. ¯ÖÏŸµÖêÛú ¯ÖÏ¿®Ö Ûêú ×»Ö‹ “ÖÖ¸ü ˆ¢Ö¸ü ×¾ÖÛú»¯Ö (A), (B), (C) ŸÖ£ÖÖ (D) פüµÖê
ÝÖµÖê Æïü … †Ö¯ÖÛúÖê ÃÖÆüß ˆ¢Ö¸ü Ûêú ¤üß‘ÖÔ¾Öé¢Ö ÛúÖê ¯Öê®Ö ÃÖê ³Ö¸üÛú¸ü ÛúÖ»ÖÖ Ûú¸ü®ÖÖ
Æîü •ÖîÃÖÖ ×Ûú ®Öß“Öê פüÜÖÖµÖÖ ÝÖµÖÖ Æîü …
ˆ¤üÖÆü¸üÞÖ : A B C D
•Ö²Ö×Ûú (C) ÃÖÆüß ˆ¢Ö¸ü Æîü …
5. ¯ÖÏ¿®Ö-¯Ö¡Ö I †Öî¸ü ¯ÖÏ¿®Ö-¯Ö¡Ö II Ûêú ×»Ö‹ ‹Ûú Æüß ˆ¢Ö¸ü ¯Ö¡ÖÛú Æîü •ÖÖê ‡ÃÖ ¯ÖÏ¿®Ö
¯Öã×ßÖÛúÖ Ûêú †®¤ü¸ü פüµÖÖ ÝÖµÖÖ Æîü … ¯ÖÏ¿®ÖÖë Ûêú ˆ¢Ö¸ü Ûêú¾Ö»Ö ˆ¢Ö¸ü-¯Ö¡ÖÛú ¯Ö¸ü
Æüß †Ó×ÛúŸÖ Ûú¸ü®Öê Æïü … µÖפü †Ö¯Ö ˆ¢Ö¸ü ¯Ö¡ÖÛú ¯Ö¸ü פüµÖê ÝÖµÖê ¤üß‘ÖÔ¾Öé¢Ö Ûêú
†»ÖÖ¾ÖÖ ×ÛúÃÖß †®µÖ ãÖÖ®Ö ¯Ö¸ü ˆ¢Ö¸ü דÖÅ®ÖÖÓ×ÛúŸÖ Ûú¸ŸÖêü Æïü, ŸÖÖê ˆÃÖÛúÖ
´Ö滵ÖÖÓÛú®Ö ®ÖÆüà ÆüÖêÝÖÖ …
6. †®¤ü¸ü פüµÖê ÝÖµÖê ×®Ö¤ìü¿ÖÖë ÛúÖê ¬µÖÖ®Ö¯Öæ¾ÖÔÛú ¯ÖœÌëü …
7. Ûú““ÖÖ ÛúÖ´Ö (Rough Work) ‡ÃÖ ¯Öã×ßÖÛúÖ Ûêú †×®ŸÖ´Ö ¯Öéšü ¯Ö¸ü Ûú¸ëü …
8. µÖפü †Ö¯Ö ˆ¢Ö¸ü-¯Öã×ßÖÛúÖ ¯Ö¸ü ×®ÖµÖŸÖ Ã£ÖÖ®Ö Ûêú †»ÖÖ¾ÖÖ †¯Ö®ÖÖ ®ÖÖ´Ö, ¸üÖê»Ö
®Ö´²Ö¸ü, ±úÖê®Ö ®Ö´²Ö¸ü µÖÖ ÛúÖê‡Ô ³Öß ‹êÃÖÖ ×“ÖÅ®Ö ×•ÖÃÖÃÖê †Ö¯ÖÛúß ¯ÖÆü“ÖÖ®Ö ÆüÖê
ÃÖÛêú, †Ó×ÛúŸÖ Ûú¸üŸÖê Æïü †£Ö¾ÖÖ †³Ö¦ü ³ÖÖÂÖÖ ÛúÖ ¯ÖϵÖÖêÝÖ Ûú¸üŸÖê Æïü, µÖÖ ÛúÖê‡Ô
†®µÖ †®Öã×“ÖŸÖ ÃÖÖ¬Ö®Ö ÛúÖ ¯ÖϵÖÖêÝÖ Ûú¸üŸÖê Æïü, ŸÖÖê ¯Ö¸üßõÖÖ Ûêú ×»ÖµÖê †µÖÖêݵÖ
‘ÖÖê×ÂÖŸÖ ×ÛúµÖê •ÖÖ ÃÖÛúŸÖê Æïü …
9. †Ö¯ÖÛúÖê ¯Ö¸üßõÖÖ ÃÖ´ÖÖ¯ŸÖ ÆüÖê®Öê ¯Ö¸ü ¯ÖÏ¿®Ö-¯Öã×ßÖÛúÖ ‹¾ÖÓ OMR ˆ¢Ö¸ü-¯Ö¡ÖÛú
×®Ö¸üßõÖÛú ´ÖÆüÖê¤üµÖ ÛúÖê »ÖÖî™üÖ®ÖÖ †Ö¾Ö¿µÖÛú Æîü †Öî¸ü ¯Ö¸üßõÖÖ ÃÖ´ÖÖׯŸÖ Ûêú ²ÖÖ¤ü
ˆÃÖê †¯Ö®Öê ÃÖÖ£Ö ¯Ö¸üßõÖÖ ³Ö¾Ö®Ö ÃÖê ²ÖÖÆü¸ü ®Ö »ÖêÛú¸ü •ÖÖµÖë …
10. Ûêú¾Ö»Ö ®Öß»Öê/ÛúÖ»Öê ²ÖÖ»Ö ¯¾ÖÖ‡Õ™ü ¯Öê®Ö ÛúÖ Æüß ‡ÃŸÖê´ÖÖ»Ö Ûú¸ëü …
11. ×ÛúÃÖß ³Öß ¯ÖÏÛúÖ¸ü ÛúÖ ÃÖÓÝÖÞÖÛú (Ûîú»ÖÛãú»Öê™ü¸ü) µÖÖ »ÖÖÝÖ ™êü²Ö»Ö †Öפü ÛúÖ
¯ÖϵÖÖêÝÖ ¾ÖÙ•ÖŸÖ Æîü …
12. ÝÖ»ÖŸÖ ˆ¢Ö¸üÖë Ûêú ×»Ö‹ ÛúÖê‡Ô †ÓÛú ÛúÖ™êü ®ÖÆüà •ÖÖ‹ÑÝÖê …
P.T.O.
 FOR OFFICE USE ONLY
Marks Obtained

Obtained
Question

Obtained
Obtained

Question
Number

Question
Number

Number
Marks

Marks
Marks

1 21 41
2 22 42
3 23 43
4 24 44
5 25 45
6 26 46
7 27 47
8 28 48
9 29 49
10 30 50
11 31 51
12 32 52
13 33 53
14 34 54
15 35 55
16 36 56
17 37 57
18 38 58
19 39 59
20 40 60
Total Marks Obtained (in words) ...........................................
(in figures) ..........................................
Signature & Name of the Coordinator ...................................

(Evaluation) Date .........................

Z-00 2
 Paper – I
¯ÖÏ¿−Ö¯Ö¡Ö – I
Note : • This paper contains Sixty (60) multiple choice questions, each question carrying two (2) marks.
• Candidate is expected to answer any Fifty (50) questions.
• In case more than 50 questions are attempted, only the first 50 questions will be evaluated.
−ÖÖê™ü : • ‡ÃÖ ¯ÖÏ¿−Ö¯Ö¡Ö ´Öë ÃÖÖšü (60) ²ÖÆãü×¾Öú»¯ÖßµÖ ¯ÖÏ¿−Ö Æïü … ¯ÖÏŸµÖêú ¯ÖÏ¿−Ö êú ¤üÖê (2) †Óú Æïü …
• †³µÖ£Öá úÖê úÖê‡Ô ³Öß ¯Ö“ÖÖÃÖ (50) ¯ÖÏ¿−ÖÖë êú ˆ¢Ö¸ü ¤êü−Öê Æïü …
• µÖפü ¯Ö“ÖÖÃÖ (50) ÃÖê †×¬Öú ¯ÖÏ¿−ÖÖë êú ˆ¢Ö¸ü פüµÖê ŸÖÖê ¯ÖÏ£Ö´Ö ¯Ö“ÖÖÃÖ (50) ¯ÖÏ¿−Ö Æüß •ÖÖÑ“Öê •ÖÖµÖë)Öê …
1. In mega cities of India, the dominant 1. ³ÖÖ¸üŸÖ êú ´ÖÆüÖ−Ö)Ö¸üÖë ´Öë ¾ÖÖµÖã ¯ÖϤæüÂÖ,Ö úÖ ¯ÖÏ´Öã-Ö ÄÖÖêŸÖ Æîü
source of air pollution is (A) ¯Ö׸ü¾ÖÆü−Ö -Ö,›ü (ÃÖꌙü¸ü)
(A) transport sector
(B) ŸÖÖ¯ÖßµÖ ¿ÖÛŒŸÖ
(B) thermal power
(C) municipal waste (C) ´µÖæ×−Ö×ÃÖ¯Ö»Ö †¯Ö׿Ö™ü
(D) commercial sector (D) ¾ÖÖ×,ÖÛ•µÖú -Ö,›ü (ÃÖꌙü¸ü)

2. The first Open University in India 2. ³ÖÖ¸üŸÖ úÖ ¯ÖÆü»ÖÖ -Öã»ÖÖ ×¾Ö¿¾Ö×¾ÖªÖ»ÖµÖ ×úÃÖ ¸üÖ•µÖ ´Öë
was set up in the State of ãÖÖ×¯ÖŸÖ Æãü†Ö ?
(A) Andhra Pradesh (A) †Ö−¬ÖÐ ¯ÖϤêü¿Ö
(B) Delhi
(B) פü»»Öß
(C) Himachal Pradesh
(C) ×Æü´ÖÖ“Ö»Ö ¯ÖϤêü¿Ö
(D) Tamil Nadu
(D) ŸÖ×´Ö»Ö−ÖÖ›ãü
3. Most of the Universities in India are 3. ³ÖÖ¸üŸÖ ´Öë †×¬ÖúŸÖ¸ü ×¾Ö¿¾Ö×¾ÖªÖ»ÖµÖÖë úÖ ×¾Ö¢Ö¯ÖÖêÂÖ,Ö
funded by
(A) êú−¦ü ÃÖ¸üúÖ¸ü «üÖ¸üÖ ÆüÖêŸÖÖ Æîü …
(A) the Central Government
(B) ¸üÖ•µÖ ÃÖ¸üúÖ¸üÖë «üÖ¸üÖ ÆüÖêŸÖÖ Æîü …
(B) the State Governments
(C) the University Grants (C) ×¾Ö¿¾Ö×¾ÖªÖ»ÖµÖ †−Öã¤üÖ−Ö †ÖµÖÖê)Ö «üÖ¸üÖ ÆüÖêŸÖÖ
Commission Æîü …
(D) Private bodies and Individuals (D) ×−Ö•Öß ÃÖÓãÖÖ†Öë ŸÖ£ÖÖ ¾µÖÛŒŸÖµÖÖë «üÖ¸üÖ ÆüÖêŸÖÖ Æîü …

4. Which of the following 4. ×−Ö´−Ö ´Öë ÃÖê úÖî−Ö ÃÖÖ ÃÖÓ)Öšü−Ö ³ÖÖ¸üŸÖ ´Öë ŸÖú−Ößúß ŸÖ£ÖÖ
organizations looks after the quality
of Technical and Management
¯ÖϲÖ−¬Ö-׿Ö<ÖÖ úß )Öã,Ö¾Ö¢ÖÖ úß ¤êü-Ö-¸êü-Ö ú¸üŸÖÖ Æîü ?
education in India ? (A) NCTE
(A) NCTE (B) MCI
(B) MCI
(C) AICTE
(C) AICTE
(D) CSIR (D) CSIR

Z-00 3 P.T.O.
 Not for Visually Handicapped ¥üÛ™ü ×¾Öú»ÖÖÓÖ †³µÖÙ£ÖµÖÖë êú ×»Ö‹ −ÖÆüà …
Candidates
Questions 5 to 7 are based upon the ¯ÖÏ¿−Ö ÃÖÓ-µÖÖ 5 ÃÖê 7 ŸÖú ×−Ö´−Ö ×“Ö¡Ö ¯Ö¸ü †Ö¬ÖÖ׸üŸÖ
following diagram in which there are Æïü, וÖÃÖ´Öë ŸÖß−Ö ¾Öé¢Ö A, P ŸÖ£ÖÖ S ‹ú ¤æüÃÖ¸êü úÖê
three interlocking circles A, P and S
úÖ™üŸÖê Æïü … µÖê ¾Öé¢Ö A ú»ÖÖúÖ¸üÖ,ë ¾Öé¢Ö P ¯ÖÏÖ¬µÖÖ¯ÖúÖë
where A stands for Artists, circle P
for Professors and circle S for ŸÖ£ÖÖ ¾Öé¢Ö S ×-Ö»ÖÖ×›ÌüµÖÖë úÖê ¯ÖϤüÙ¿ÖŸÖ ú¸üŸÖê Æïü …
Sportspersons. ×“Ö¡Ö ´Öë ÃÖ³Öß <Öê¡ÖÖë úÖê a ÃÖê f ŸÖú דÖÛÅ−ÖŸÖ ×úµÖÖ )ÖµÖÖ
Different regions in the figure are
lettered from a to f :
Æîü …

5. The region which represents artists 5. úÖî−Ö ÃÖÖ <Öê¡Ö ˆ−Ö ú»ÖÖúÖ¸üÖë úÖê ¯ÖϤüÙ¿ÖŸÖ ú¸üŸÖÖ Æîü •ÖÖê
who are neither sportsmen nor
professors. −Ö ŸÖÖê ×-Ö»ÖÖ›Ìüß Æïü †Öî¸ü −Ö Æüß ¯ÖÏÖ¬µÖÖ¯Öú ?
(A) d (A) d
(B) e (B) e
(C) b (C) b
(D) g (D) g

6. The region which represents 6. úÖî−Ö ÃÖÖ <Öê¡Ö ˆ−Ö ¯ÖÏÖ¬µÖÖ¯ÖúÖë úÖê ¯ÖϤüÙ¿ÖŸÖ ú¸üŸÖÖ Æîü •ÖÖê
professors, who are both artists and ú»ÖÖúÖ¸ü ŸÖ£ÖÖ ×-Ö»ÖÖ›Ìüß ³Öß Æïü ?
sportspersons.
(A) a (A) a
(B) c (B) c
(C) d (C) d
(D) g (D) g

7. The region which represents 7. úÖî−Ö ÃÖÖ <Öê¡Ö ˆ−Ö ¯ÖÏÖ¬µÖÖ¯ÖúÖë úÖê ¯ÖϤüÙ¿ÖŸÖ ú¸üŸÖÖ Æîü •ÖÖê
professors, who are also ×-Ö»ÖÖ›Ìüß ŸÖÖê Æïü ×ú−ŸÖã ú»ÖÖúÖ¸ü −ÖÆüà ?
sportspersons, but not artists.
(A) e
(A) e
(B) f (B) f
(C) c (C) c
(D) g (D) g
Z-00 4
 Questions 8 to 10 are based on the
following data :
Measurements of some variable X
were made at an interval of 1 minute
from 10 A.M. to 10:20 A.M. The
data, thus, obtained is as follows :
X : 60, 62, 65, 64, 63, 61, 66, 65, 70, 68
63, 62, 64, 69, 65, 64, 66, 67, 66, 64
¯ÖÏ¿−Ö ÃÖÓ-µÖÖ 8 ÃÖê 10 ŸÖú ×−Ö´−Ö †ÖÑú›ÌüÖë ¯Ö¸ü
†Ö¬ÖÖ׸üŸÖ Æïü …
×úÃÖß “Ö¸ü X úÖ ´ÖÖ¯Ö−Ö 10 ²Ö•Öê ÃÖê 10:20 ²Ö•Öê ŸÖú
¯ÖÏŸµÖêú ×´Ö−Ö™ü êú †−ŸÖ¸üÖ»Ö êú ²ÖÖ¤ü ×úµÖÖ )ÖµÖÖ ŸÖ£ÖÖ µÖê
†ÖÑú›êü ¯ÖÏÖ¯ŸÖ ÆãüµÖê :
X : 60, 62, 65, 64, 63, 61, 66, 65, 70, 68
63, 62, 64, 69, 65, 64, 66, 67, 66, 64

8. The value of X, which is exceeded

10% of the time in the duration of
8. X úÖ ¾ÖÆü ´ÖÖ−Ö –ÖÖŸÖ ú׸üµÖê וÖÃÖêú ‰ú¯Ö¸ü ´ÖÖ¯Ö−Ö úß
measurement, is †¾Ö×¬Ö ´Öë 10% ÃÖ´ÖµÖ êú ×»ÖµÖê X êú ´ÖÖ−Ö Æïü …
(A) 69 (A) 69
(B) 68 (B) 68
(C) 67 (C) 67
(D) 66 (D) 66

9. The value of X, which is exceeded

90% of the time in the duration of
9. X úÖ ¾ÖÆü ´ÖÖ−Ö –ÖÖŸÖ ú׸üµÖê וÖÃÖêú ‰ú¯Ö¸ü ´ÖÖ¯Ö−Ö úß
measurement, is †¾Ö×¬Ö ´Öë 90% ÃÖ´ÖµÖ êú ×»ÖµÖê X êú ´ÖÖ−Ö Æïü …
(A) 63 (A) 63
(B) 62 (B) 62
(C) 61 (C) 61
(D) 60 (D) 60

10. The value of X, which is exceeded

50% of the time in the duration of
10. X úÖ ¾ÖÆü ´ÖÖ−Ö –ÖÖŸÖ ú׸üµÖê וÖÃÖêú ‰ú¯Ö¸ü ´ÖÖ¯Ö−Ö úß
measurement, is †¾Ö×¬Ö ´Öë 50% ÃÖ´ÖµÖ êú ×»ÖµÖê X êú ´ÖÖ−Ö Æïü …
(A) 66
(A) 66
(B) 65 (B) 65
(C) 64 (C) 64
(D) 63 (D) 63

Z-00 5 P.T.O.
 For Visually Handicapped Candidates only
Read the following passage carefully and answer the questions from 5 to 10 :
All the perceptions of the human mind resolve themselves into two distinct kinds, which I
shall call impressions and ideas. The difference betwixt these consists in the degrees of force
and liveliness, with which they strike upon the mind, make their way into our thought or
consciousness. Those perceptions which enter with most force and violence, we may name
impressions; and under this name I comprehend all our sensations, passions and emotions, as
they make their first appearance in the soul. By ideas I mean the faint images of these in
thinking and reasoning; such as, for instance, are all the perceptions excited by the present
discourse, excepting only those which arise from the sight and touch and excepting the
immediate pleasure or uneasiness it may occasion. I believe it will not be very necessary to
employ many words in explaining this distinction. Every one of himself will readily believe,
perceive the difference betwixt feeling and thinking. The common degrees of these are easily
distinguished; though it is not impossible but in particular instances they may very nearly
approach to each other. Thus, in sleep, in a fever, in madness, or in any very violent emotions
of soul, our ideas may approach to our impressions : as on the other hand it sometimes
happens, that our impressions are so faint and low, that we cannot distinguish them from our
ideas. But not withstanding this near resemblance in a few instances, they are in general so
very different, that no one can make a scruple to rank them under distinct heads, and assign to
each a peculiar name to mark the difference.
There is another division of our perceptions, which it will be convenient to observe, and
which extends itself both to our impressions and ideas. This division is into simple and
complex. Simple perceptions, or impressions and ideas, are such as admit of no distinction
nor separation. The complex are the contrary to these, and may be distinguished into parts.
Though a particular colour, taste and smell, are qualities all united together in this apple, it is
easy to perceive they are not the same, but are at least distinguishable from each other.
5. The passage mainly discusses the origin of
(A) impressions (B) ideas
(C) sensations (D) passions
6. Perceptions that have force may be called
(A) impression (B) emotions
(C) difference (D) thinking
7. Which of the following is excepted from perceptions ?
(A) Faint images of reasoning
(B) Force of liveliness
(C) Those which arise from the sight and touch
(D) The common degree of distinction
8. Ideas may approach impressions in
(A) resemblance (B) madness
(C) readiness (D) consciousness
9. Simple perceptions and impressions have no
(A) ideas (B) scruples
(C) separation (D) quality
10. Impressions and ideas, in general, are so different, each can be given a particular name
to identity
(A) the force (B) the similarity
(C) the difference (D) the feeling

Z-00 6
 êú¾Ö»Ö ¥üÛ™ü-×¾Öú»ÖÖÓÖ †³µÖÙ£ÖµÖÖë êú ×»ÖµÖê
−Öß“Öê פüµÖÖ )ÖµÖÖ ¯Ö׸ü“”êû¤ü ¯ÖלÌü‹ †Öî¸ü ¯Ö׸ü“”êû¤ü êú ²ÖÖ¸êü ´Öë †¯Ö−Öß ÃÖ´Ö—Ö êú †Ö¬ÖÖ¸ü ¯Ö¸ü −Öß“Öê פüµÖê ¯ÖÏ¿−ÖÖë (5-10) úÖ ˆ¢Ö¸ü ¤üßוֵÖê :
´ÖÖ−Ö¾ÖßµÖ ´Ö−Ö êú ÃÖ´ÖÃŸÖ †¾Ö²ÖÖê¬ÖÖë êú ¤üÖê ïÖ™ü ¯ÖÏúÖ¸ü Æïü וÖ−Æëü ´Öï ”ûÖ¯Ö †Öî¸ü ×¾Ö“ÖÖ¸ü úÆæÑü)ÖÖ … ‡−Öêú ²Öß“Ö †Ö¾Öê)Ö ŸÖ£ÖÖ ¯Öϱãú»»ÖŸÖÖ úß úÖê×™ü,
וÖÃÖêú ÃÖÖ£Ö ¾Öê ´ÖÖ−ÖÃÖ ¯Ö¸ü ¯ÖÏÆüÖ¸ü ú¸üŸÖê Æïü †Öî¸ü Æü´ÖÖ¸üß ÃÖÖê“Ö †£Ö¾ÖÖ “ÖêŸÖ−ÖÖ ´Öë †¯Ö−ÖÖ ¸üÖßÖÖ ²Ö−ÖÖŸÖê Æïü, úÖ †−ŸÖ¸ü Æîü … ¾ÖÖê †¾Ö²ÖÖê¬Ö •ÖÖê
ÃÖ¾ÖÖÔ׬Öú †Ö¾Öê)Ö ŸÖ£ÖÖ ØÆüÃÖÖ êú ÃÖÖ£Ö ¯ÖϾÖê¿Ö ú¸üŸÖê Æïü, ˆ−Æëü Æü´Ö ”ûÖ¯Ö úÆü ÃÖúŸÖê Æïü, †Öî¸ü ‡ÃÖ −ÖÖ´Ö êú †−ŸÖ)ÖÔŸÖ, ´Öï Æü´ÖÖ¸üß ÃÖ³Öß †−Öã³ÖæןֵÖÖë,
³ÖÖ¾ÖÖןָêüúÖë †Öî¸ü ³ÖÖ¾ÖÖë •Ö²Ö ¾ÖÖê ¯ÖÆü»Öß ²ÖÖ¸ü †ÖŸ´ÖÖ ´Öë ¯ÖÏ)Ö™ü ÆüÖêŸÖê Æïü, úÖê ¿ÖÖ×´Ö»Ö ú¸üŸÖÖ ÆæÑü … ×¾Ö“ÖÖ¸üÖë ÃÖê ´Öê¸üÖ ŸÖÖŸ¯ÖµÖÔ ÃÖÖê“Ö ŸÖ£ÖÖ ŸÖÔú,ÖÖ ´Öë
‡−Öúß ¬ÖãѬֻÖß ¯ÖÏן֓”ûÖµÖÖ ÃÖê Æîü; •ÖîÃÖê ×ú, ˆ¤üÖÆü¸ü,Ö êú ×»ÖµÖê, ¾ÖŸÖÔ´ÖÖ−Ö ¾ÖÖŸÖÖÔ»ÖÖ¯Ö «üÖ¸üÖ ˆ¢Öê×•ÖŸÖ ÃÖ³Öß †¾Ö²ÖÖê¬Ö Æïü, ×ÃÖ¾ÖÖµÖ ˆ−Öêú •ÖÖê ¥ü¿µÖ ŸÖ£ÖÖ
ïֿÖÔ ÃÖê ˆŸ¯Ö−−Ö ÆüÖêŸÖê Æïü †Öî¸ü ˆÃÖÃÖê ˆŸ¯Ö−−Ö ÆüÖê ÃÖú−Öê ¾ÖÖ»ÖÖ ŸÖÖŸúÖ×»Öú †Ö−Ö−¤ü †£Ö¾ÖÖ ²Öî“Öê−Öß … ´Öê¸üÖ ´ÖÖ−Ö−ÖÖ Æîü ×ú ‡ÃÖ †−ŸÖ¸ü úÖê ïÖ™ü
ú¸ü−Öê ´Öë •µÖÖ¤üÖ ¿Ö²¤üÖë úÖ ¯ÖϵÖÖê)Ö ú¸ü−ÖÖ ²ÖÆãüŸÖ •Öºþ¸üß −ÖÆüà ÆüÖê)ÖÖ … ¯ÖÏŸµÖêú úÖê‡Ô †¯Ö−Öê †Ö¯Ö ‡ÃÖê ŸÖã¸ü−ŸÖ ´ÖÖ−Ö »Öê)ÖÖ, ÃÖÓ¾Öê)Ö ŸÖ£ÖÖ ÃÖÖê“Ö êú ²Öß“Ö
†−ŸÖ¸ü úÖê †−Öã³Ö¾Ö ú¸ü »Öê)ÖÖ … ‡−Öúß ÃÖ¾ÖÔÃÖÖ´ÖÖ−µÖ úÖê×™üµÖÖë úß †ÖÃÖÖ−Öß ÃÖê †»Ö)Ö-†»Ö)Ö ¯ÖÆü“ÖÖ−Ö úß •ÖÖ ÃÖúŸÖß Æîü … µÖª×¯Ö µÖÆü †ÃÖ´³Ö¾Ö
−ÖÆüà Æîü ¯Ö¸ü−ŸÖã ×¾Ö¿ÖêÂÖ ¥ü™üÖ−ŸÖÖë ´Öë ¾Öê ‹ú ¤æüÃÖ¸êü êú úÖ±úß ÃÖ´Öß¯Ö †Ö ÃÖúŸÖê Æïü … †ŸÖ:, Ø−Ö¦üÖ ´Öë, •¾Ö¸ü ´Öë, ¯ÖÖ)Ö»Ö¯Ö−Ö ´Öë †£Ö¾ÖÖ †ÖŸ´ÖÖ êú ²ÖÆãüŸÖ
ØÆüÃÖÖŸ´Öú ÃÖÓ¾Öê)ÖÖë ´Öë, Æü´ÖÖ¸êü ×¾Ö“ÖÖ¸ü Æü´ÖÖ¸êü ÃÖÓÃúÖ¸üÖë (†£Ö¾ÖÖ ”ûÖ¯ÖÖë) ŸÖú ¯ÖÆãÑü“Ö ÃÖúŸÖê Æïü : •ÖîÃÖê ×ú ‡ÃÖêú ×¾Ö¯Ö¸üßŸÖ ú³Öß-ú³Öß µÖÆü ÆüÖêŸÖÖ Æîü ×ú
Æü´ÖÖ¸êü ”ûÖ¯Ö ‡ŸÖ−Öê ¬ÖãѬֻÖê †Öî¸ü ú´Ö ÆüÖêŸÖê Æïü ×ú Æü´Ö ˆ−Æëü †¯Ö−Öê ×¾Ö“ÖÖ¸üÖë ÃÖê †»Ö)Ö −ÖÆüà ú¸ü ¯ÖÖŸÖê Æïü … ¯Ö¸ü−ŸÖã ãú”û ¥ü™üÖ−ŸÖÖë ´Öë, ‡ÃÖ ‘Ö×−Ö™ü
ÃÖ´Öºþ¯ÖŸÖÖ êú ÆüÖêŸÖê Æãü‹ ³Öß, ¾Öê ÃÖÖ´ÖÖ−µÖŸÖµÖÖ ‡ŸÖ−Öê ׳Ö−−Ö ÆüÖêŸÖê Æïü ×ú úÖê‡Ô ³Öß ˆ−Æëü ïÖ™ü ¾Ö)ÖÖí êú †−ŸÖ)ÖÔŸÖ ÁÖê,Öß²Ö¨ü ú¸ü−Öê, ŸÖ£ÖÖ ¯ÖÏŸµÖêú úÖê
×¾Ö׿Ö™ü −ÖÖ´Ö ¤êü−Öê ´Öë ÃÖÓúÖê“Ö −ÖÆüà ú¸ü ÃÖúŸÖÖ Æîü ‹¾ÖÓ †−ŸÖ¸ü ïÖ™ü ºþ¯Ö ÃÖê ÃÖÖ´Ö−Öê †ÖŸÖÖ Æîü …
Æü´ÖÖ¸êü †¾Ö²ÖÖê¬ÖÖë úÖ †−µÖ ×¾Ö³ÖÖ•Ö−Ö Æîü, וÖÃÖúÖ †¾Ö»ÖÖêú−Ö ú¸ü−ÖÖ ÃÖã×¾Ö¬ÖÖ•Ö−Öú ÆüÖê)ÖÖ, †Öî¸ü •ÖÖê Æü´ÖÖ¸üß ”ûÖ¯ÖÖë ŸÖ£ÖÖ Æü´ÖÖ¸êü ×¾Ö“ÖÖ¸üÖë
ŸÖú †¯Ö−Öê úÖê ×¾ÖßÖ׸üŸÖ ú¸ü ÃÖúŸÖê Æïü … µÖÆü ×¾Ö³ÖÖ•Ö−Ö ÃÖ¸ü»Ö †Öî¸ü •Ö×™ü»Ö êú ²Öß“Ö Æîü … ÃÖ¸ü»Ö †¾Ö²ÖÖê¬Ö, †£Ö¾ÖÖ ”ûÖ¯Ö †Öî¸ü ×¾Ö“ÖÖ¸ü ‹êÃÖê ÆüÖêŸÖê
Æïü ×ú ×úÃÖß ³Öß †−ŸÖ¸ü úÖê −ÖÆüà þÖßúÖ¸ü ú¸üŸÖê Æïü †Öî¸ü −Ö Æüß †»Ö)ÖÖ¾Ö úÖê … •Ö×™ü»Ö ‡−Öêú ×¾Ö¯Ö¸üßŸÖ Æîü, †Öî¸ü ‡−ÖúÖ ³ÖÖ)ÖÖë ´Öë ³Öê¤ü ×úµÖÖ •ÖÖ
ÃÖúŸÖÖ Æîü … µÖª×¯Ö ×¾Ö׿Ö™ü ¸Óü)Ö, þÖÖ¤ü †Öî¸ü )ÖÓ¬Ö )Öã,Ö¾Ö¢ÖÖ‹Ñ Æïü וÖ−Æëü ÃÖê²Ö ´Öë ÃÖÓµÖãŒŸÖ ºþ¯Ö ÃÖê ¯ÖÖµÖÖ •ÖÖŸÖÖ Æîü, µÖÆü ´ÖÆüÃÖæÃÖ ú¸ü−ÖÖ †ÖÃÖÖ−Ö Æîü ×ú
¾Öê ‹ú ÃÖ´ÖÖ−Ö −ÖÆüà Æïü, ú´Ö ÃÖê ú´Ö ¾Öê ‹ú ¤æüÃÖ¸êü ÃÖê †»Ö)Ö ×úµÖê •ÖÖ ÃÖúŸÖê Æïü …
5. µÖÆü ¯Ö׸ü“”êû¤ü ´Öã-µÖ ºþ¯Ö ÃÖê ˆ¤Ëü³Ö¾Ö úß ×¾Ö¾Öê“Ö−ÖÖ ú¸üŸÖÖ Æîü
(A) ”ûÖ¯Ö êú (B) ×¾Ö“ÖÖ¸ü êú
(C) ÃÖÓ¾Öê¤ü−ÖÖ êú (D) ³ÖÖ¾ÖÖןָêüú êú
6. וÖ−Ö †¾Ö²ÖÖê¬ÖÖë úÖ ²Ö»Ö †£Ö¾ÖÖ †Ö¾Öê)Ö ÆüÖêŸÖÖ Æîü ˆÃÖê úÆüÖ •ÖÖ ÃÖúŸÖÖ Æîü
(A) ”ûÖ¯Ö (B) ³ÖÖ¾Ö
(C) †−ŸÖ¸ü (D) ÃÖÖê“Ö
7. ×−Ö´−Ö×»Ö×-ÖŸÖ ´Öë úÖî−Ö ÃÖÖ †¾Ö²ÖÖê¬Ö−Ö ÃÖê †»Ö)Ö Æîü ?
(A) ŸÖÔú,ÖÖ úß ¬ÖãѬֻÖß ¯ÖÏן֓”ûÖµÖÖ
(B) ¯Öϱãú»»ÖŸÖÖ úÖ †Ö¾Öê)Ö
(C) ¾ÖÆü •ÖÖê ¥ü¿µÖ †Öî¸ü ïֿÖÔ ÃÖê ˆŸ¯Ö−−Ö ÆüÖêŸÖÖ Æîü
(D) †−ŸÖ¸ü úß ÃÖ¾ÖÔÃÖÖ´ÖÖ−µÖ úÖê×™ü
8. ×¾Ö“ÖÖ¸ü ”ûÖ¯Ö êú −Ö•Ö¤üßú ¯ÖÆãÑü“Ö ÃÖúŸÖê Æïü
(A) ÃÖ´Öºþ¯ÖŸÖÖ ´Öë (B) ¯ÖÖ)Ö»Ö¯Ö−Ö ´Öë
(C) ŸÖŸ¯Ö¸üŸÖÖ ´Öë (D) “ÖêŸÖ−ÖÖ ´Öë
9. ÃÖ¸ü»Ö †¾Ö²ÖÖê¬ÖÖë ŸÖ£ÖÖ ”ûÖ¯ÖÖë úÖ ×−Ö´−Ö×»Ö×-ÖŸÖ ´Öë ÃÖê ŒµÖÖ −ÖÆüà ÆüÖêŸÖÖ Æîü ?
(A) ×¾Ö“ÖÖ¸ü (B) ×—Ö—Öú (ÃÎæú¯Ö»Ö)
(C) †»Ö)ÖÖ¾Ö (D) )Öã,Ö¾Ö¢ÖÖ
10. ”ûÖ¯Ö †Öî¸ü ×¾Ö“ÖÖ¸ü ÃÖÖ´ÖÖ−µÖŸÖµÖÖ ‡ŸÖ−Öê ׳Ö−−Ö Æïü ×ú ¯ÖÏŸµÖêú úÖê ×−Ö´−Ö×»Ö×-ÖŸÖ úß ¯ÖÆü“ÖÖ−Ö ú¸ü−Öê êú ×»ÖµÖê ‹ú ×¾Ö¿ÖêÂÖ −ÖÖ´Ö ×¤üµÖÖ •ÖÖ
ÃÖúŸÖÖ Æîü :
(A) †Ö¾Öê)Ö (B) ÃÖ´ÖÖ−ÖŸÖÖ
(C) †−ŸÖ¸ü (D) ÃÖÓ¾Öê¤ü−ÖÖ

Z-00 7 P.T.O.
11. Consider the following statements :
Identify the statement which implies
natural justice.
(A) The principle of natural justice
is followed by the Courts.
11. −Öß“Öê פüµÖê )ÖµÖê ú£Ö−ÖÖë úÖê ¯ÖלÌüµÖê … ˆÃÖ ú£Ö−Ö úÖê
¯ÖÆü“ÖÖ×−ÖµÖê וÖÃÖ´Öë ¯ÖÏÖéúןÖú −µÖÖµÖ ×−Ö×ÆüŸÖ Æîü …
(A) −µÖÖµÖÖ»ÖµÖ ¯ÖÏÖéúןÖú −µÖÖµÖ êú ×ÃÖ¨üÖ−ŸÖ úÖ
†−ÖãÃÖ¸ü,Ö ú¸üŸÖê Æïü …

(B) Justice delayed is justice (B) −µÖÖµÖ ´Öë ¤êü¸üß −µÖÖµÖ ÃÖê ¾ÖÓ×“ÖŸÖ ¸ü-Ö−Öê êú
denied. ÃÖ´ÖÖ−Ö Æîü …
(C) Natural justice is an (C) ¯ÖÏÖéúןÖú −µÖÖµÖ ‹ú −ÖÖ)Ö׸üú úÖ †×³Ö−−Ö
inalienable right of a citizen
†×¬ÖúÖ¸ü Æîü …
(D) A reasonable opportunity of
(D) ÃÖã−Öê •ÖÖ−Öê úÖ ˆ×“ÖŸÖ †¾ÖÃÖ¸ü פüµÖÖ •ÖÖµÖê …
being heard must be given.

12. ³ÖÖ¸üŸÖ úÖ ¸üÖ™Òü¯ÖןÖ

12. The President of India is

(A) the Head of State (A) ¸üÖ•µÖ úÖ ´Öã×-ÖµÖÖ Æîü …

(B) the Head of Government (B) ÃÖ¸üúÖ¸ü úÖ ´Öã×-ÖµÖÖ Æîü …

(C) both Head of the State and the
(C) ¸üÖ•µÖ ŸÖ£ÖÖ ÃÖ¸üúÖ¸ü ¤üÖê−ÖÖë úÖ ´Öã×-ÖµÖÖ Æîü …
Head of the Government

(D) None of the above

(D) ‡−Ö´Öë ÃÖê úÖê‡Ô −ÖÆüà …

13. Who among the following holds

13. ×−Ö´−Ö ´Öë ÃÖê úÖî−Ö ³ÖÖ¸üŸÖ êú ¸üÖ™Òü¯Ö×ŸÖ úß ‡“”ûÖ¯ÖµÖÔ−ŸÖ ¯Ö¤ü
office during the pleasure of the ¯Ö¸ü ¸üÆüŸÖÖ Æîü ?
President of India ?

(A) Chief Election Commissioner (A) ´Öã-µÖ ×−Ö¾ÖÖÔ“Ö−Ö †×¬ÖúÖ¸üß

(B) Comptroller and Auditor
General of India (B) ³ÖÖ¸üŸÖ úÖ ×−ÖµÖÓ¡Öú ´ÖÆüÖ»Öê-ÖÖ ¯Ö¸üß<Öú

(C) Chairman of the Union Public

(C) ÃÖÓ‘Ö »ÖÖêú ÃÖê¾ÖÖ †ÖµÖÖê)Ö úÖ †¬µÖ<Ö
Service Commission

(D) Governor of a State (D) ¸üÖ•µÖ úÖ ¸üÖ•µÖ¯ÖÖ»Ö

Z-00 8
14. For maintaining an effective discipline 14. ú<ÖÖ ´Öë ¯ÖϳÖÖ¾Öß †−Öã¿ÖÖÃÖ−Ö êú ×»Ö‹ †¬µÖÖ¯Öú úÖê
in the class, the teacher should “ÖÖ×Æü‹ ×ú
(A) Allow students to do what they
like. (A) ”ûÖ¡ÖÖë úÖê •ÖÖê “ÖÖÆêü ú¸ü−Öê ¤êü …
(B) Deal with the students strictly. (B) ”ûÖ¡ÖÖë êú ÃÖÖ£Ö úšüÖê¸ü ¾µÖ¾ÖÆüÖ¸ü ú¸êü …
(C) Give the students some
problem to solve. (C) ”ûÖ¡ÖÖë úÖê ãú”û ÃÖ´ÖõÖÖµÖë Æü»Ö ú¸ü−Öê úÖê ¤êü …
(D) Deal with them politely and (D) ˆ−ÖÃÖê −Ö¸ü´Öß êú ÃÖÖ£Ö ¥üœÌüŸÖÖ ²Ö¸üŸÖê …
firmly.

15. An effective teaching aid is one which 15. ¯ÖϳÖÖ¾Öß ×¿Ö<Ö,Ö-ÃÖÆüÖµÖú ÃÖÖ´Ö)ÖÏß ¾ÖÆü Æîü, •ÖÖê
(A) is colourful and good looking
(A) ¸Óü)Ö-ײָÓü)Öß ŸÖ£ÖÖ ¤êü-Ö−Öê ´Öë †“”ûß ÆüÖê …

(B) activates all faculties

(B) ÃÖ³Öß –ÖÖ−ÖêÛ−¦üµÖÖë úÖê ÃÖ×ÎúµÖ ú¸üŸÖß ÆüÖê …
(C) ÃÖ³Öß ”ûÖ¡ÖÖë úÖê פü-ÖÖ‡Ô ¤êüŸÖß ÆüÖê …
(C) is visible to all students
(D) ²Ö−ÖÖ−Öê ŸÖ£ÖÖ ¯ÖϵÖÖê)Ö ú¸ü−Öê ´Öë †ÖÃÖÖ−Ö ÆüÖê …
(D) easy to prepare and use

16. ”ûÖ¡ÖÖë ´Öë ¾Öê †¬µÖÖ¯Öú »ÖÖêúׯÖ쵅 ÆüÖêŸÖê Æïü, •ÖÖê

16. Those teachers are popular among
students who (A) ˆ−Öêú ÃÖÖ£Ö ×−Öú™üŸÖÖ ²Ö−ÖÖ »ÖêŸÖê Æïü …
(A) develop intimacy with them (B) ˆ−Öúß ÃÖ´ÖõÖÖ†Öë êú ÃÖ´ÖÖ¬ÖÖ−Ö ´Öë ÃÖÆüÖµÖú
(B) help them solve their problems ÆüÖêŸÖê Æïü …
(C) award good grades (C) †“”êû †Óú ¯ÖϤüÖ−Ö ú¸üŸÖê Æïü …
(D) take classes on extra tuition fee (D) ˆ−Æëü †×ŸÖ׸üŒŸÖ ¿Öã»ú ¯Ö¸ü ™ËüµÖæ¿Ö−Ö ¯ÖœÌüÖŸÖê Æïü …

17. The essence of an effective 17. ‹ú ¯ÖϳÖÖ¾Öß ú<ÖÖ-ú<Ö êú ¾ÖÖŸÖÖ¾Ö¸ü,Ö úÖ ´Öæ»Ö ŸÖ¢¾Ö Æîü
classroom environment is (A) ׿Ö<Ö,Ö ÃÖÖ´Ö)ÖÏß úß ×¾Ö×¾Ö¬ÖŸÖÖ …
(A) a variety of teaching aids
(B) ׿Ö<Öú-”ûÖ¡ÖÖë úß ÃÖ•Öß¾Ö †−ŸÖ:×ÎúµÖÖ …
(B) lively student-teacher interaction
(C) ÃÖ´¯Öæ,ÖÔ ¿ÖÖÛ−ŸÖ
(C) pin-drop silence
(D) ÃÖ-ŸÖ (úšüÖê¸ü) †−Öã¿ÖÖÃÖ−Ö
(D) strict discipline
Z-00 9 P.T.O.
18. On the first day of his class, if a
teacher is asked by the students to
introduce himself, he should
(A) ask them to meet after the class
(B) tell them about himself in brief
(C) ignore the demand and start
teaching
(D) scold the student for this
unwanted demand
19. Moral values can be effectively
inculcated among the students when
the teacher
(A) frequently talks about values
(B) himself practices them
(C) tells stories of great persons
(D) talks of Gods and Goddesses
18. µÖפü ú<ÖÖ êú ¯ÖÆü»Öê פü−Ö ”ûÖ¡Ö ×úÃÖß †¬µÖÖ¯Öú úÖê
þֵÖÓ úÖ ¯Ö׸ü“ÖµÖ ¤êü−Öê êú ×»Ö‹ úÆêü ŸÖÖê †¬µÖÖ¯Öú úÖê
“ÖÖ×ÆüµÖê ×ú ¾ÖÆü
(A) ˆ−Æëü ú<ÖÖ êú ²ÖÖ¤ü ×´Ö»Ö−Öê êú ×»Ö‹ úÆêü …
(B) ÃÖÓ<Öê¯Ö ´Öë †¯Ö−Öê ²ÖÖ¸êü ´Öë ²ÖŸÖÖµÖê …
(C) ‡ÃÖ ´ÖÖÑ)Ö úß ˆ¯Öê<ÖÖ ú¸êü ŸÖ£ÖÖ ¯ÖœÌüÖ−ÖÖ ¿Öãºþ
ú¸êü …
(D) ‡ÃÖ ¯ÖÏúÖ¸ü úß †×−Ö™ü ´ÖÖÑ)Ö êú ×»Ö‹ ˆ−Æëü
›üÖÑ™êü …
19. −ÖîןÖú ´Ö滵ÖÖë úÖ ¯ÖϳÖÖ¾Öß ºþ¯Ö ÃÖê ×¾ÖúÖÃÖ ×úµÖÖ •ÖÖ
ÃÖúŸÖÖ Æîü, µÖפü †¬µÖÖ¯Öú
(A) ²ÖÖ¸ü-²ÖÖ¸ü ´Ö滵ÖÖë úß ²ÖÖŸÖ ú¸ëü …
(B) þֵÖÓ ˆ−Ö ¯Ö¸ü †Ö“Ö¸ü,Ö ú¸ëü …
(C) ´ÖÆüÖ−Ö ¾µÖÛŒŸÖµÖÖë úß úÆüÖ−Öß ÃÖã−ÖÖµÖë …
(D) ¤êü¾Öß-¤êü¾ÖŸÖÖ†Öë úß ²ÖÖŸÖ ú¸ëü …

20. The essential qualities of a 20. ‹ú ¿ÖÖê¬ÖÖ£Öá êú †Ö¾Ö¿µÖú )Öã,Ö ÆüÖêŸÖê Æïü
researcher are
(A) þ֟ÖÓ¡Ö ¯Ö׸ü¯ÖÏ¿−Ö úß ¯ÖϾÖé×¢Ö
(A) spirit of free enquiry
(B) †¾Ö»ÖÖêú−Ö ‹¾ÖÓ ¯ÖÏ´ÖÖ,Ö ¯Ö¸ü ×−Ö³ÖÔ¸üŸÖÖ
(B) reliance on observation and
evidence (C) –ÖÖ−Ö úÖ ¾µÖ¾ÖÛã֟Ößú¸ü,Ö †£Ö¾ÖÖ
(C) systematization or theorizing ×ÃÖ¨üÖÓŸÖßú¸ü,Ö
of knowledge
(D) ˆ¯ÖµÖãÔŒŸÖ ÃÖ³Öß
(D) all the above

21. Research is conducted to 21. ¿ÖÖê¬Ö ×úµÖÖ •ÖÖŸÖÖ Æîü :

I. Generate new knowledge I. −ÖµÖê –ÖÖ−Ö êú ÃÖé•Ö−Ö êú ×»Ö‹
II. Not to develop a theory II. ×ÃÖ¨üÖ−ŸÖ ×¾Öú×ÃÖŸÖ −Ö ú¸ü−Öê êú ×»Ö‹
III. Obtain research degree III. ¿ÖÖê¬Ö ˆ¯ÖÖ×¬Ö ¯ÖÏÖÛ¯ŸÖ êú ×»Ö‹
IV. Reinterpret existing knowledge IV. ×¾Öª´ÖÖ−Ö –ÖÖ−Ö úß ¯Öã−Ö¾µÖÖÔ-µÖÖ êú ×»Ö‹
Which of the above are correct ? ˆ¯ÖµÖãÔŒŸÖ ´Öë ÃÖê úÖî−Ö ÃÖÆüß Æïü ?
(A) I, III & II (B) III, II & IV (A) I, III ‹¾ÖÓ II (B) III, II ‹¾ÖÓ IV
(C) II, I & III (D) I, III & IV (C) II, I ‹¾ÖÓ III (D) I, III ‹¾ÖÓ IV
Z-00 10
22. A research paper is a brief report of 22. ‹ú ¿ÖÖê¬Ö¯Ö¡Ö ¿ÖÖê¬ÖúÖµÖÔ úß ×¸ü¯ÖÖê™Ôü ÆüÖêŸÖÖ Æîü, וÖÃÖúÖ
research work based on †Ö¬ÖÖ¸ü ÆüÖêŸÖÖ Æîü
(A) Primary Data only (A) êú¾Ö»Ö ¯ÖÏÖ£Ö×´Öú †ÖÑú›ÌüÖ
(B) Secondary Data only (B) êú¾Ö»Ö ׫üŸÖßµÖú †ÖÑú›ÌüÖ
(C) Both Primary and Secondary Data (C) ¯ÖÏÖ£Ö×´Öú †Öî¸ü ׫üŸÖßµÖú †ÖÑú›ÌüÖ ¤üÖê−ÖÖë
(D) None of the above (D) ˆ¯ÖµÖãÔŒŸÖ ´Öë ÃÖê úÖê‡Ô −ÖÆüà …

23. Newton gave three basic laws of 23. −µÖæ™ü−Ö −Öê )Ö×ŸÖ êú ×−ÖµÖ´Ö êú ŸÖß−Ö ´Öæ»Ö ×ÃÖ¨üÖÓŸÖ ¯ÖÏßÖãŸÖ
motion. This research is categorized as ×úµÖê … ˆ−Öêú ‡ÃÖ ¿ÖÖê¬Ö úÖê ¾Ö)ÖáéúŸÖ ×úµÖÖ )ÖµÖÖ Æîü
(A) Descriptive Research (A) ¾Ö,ÖÔ−ÖÖŸ´Öú ¿ÖÖê¬Ö êú ºþ¯Ö ´Öë
(B) Sample Survey (B) ¯ÖÏן֤ü¿ÖÔ (−Ö´Öæ−ÖÖ) ÃÖ¾Öì<Ö,Ö êú ºþ¯Ö ´Öë
(C) Fundamental Research (C) ´Öæ»Ö³ÖæŸÖ ¿ÖÖê¬Ö êú ºþ¯Ö ´Öë

(D) Applied Research (D) ¾µÖÖ¾ÖÆüÖ׸üú ¿ÖÖê¬Ö êú ºþ¯Ö ´Öë

24. A group of experts in a specific area 24. ×¾Ö¿ÖêÂÖ–ÖÖë úÖ –ÖÖ−Ö êú ‹ú ×¾Ö׿Ö™ü <Öê¡Ö ÃÖê ÃÖÓ²ÖÓ×¬ÖŸÖ ¾Ö)ÖÔ
of knowledge assembled at a place ‹ú ãÖÖ−Ö ¯Ö¸ü ‹ú −Ö‹ ¯ÖÖšËüµÖÎú´Ö êú ¯ÖÖšËüµÖ ×¾Ö¾Ö¸ü,Ö
and prepared a syllabus for a new
course. The process may be termed
ŸÖîµÖÖ¸ü ú¸ü−Öê êú ×»Ö‹ ‹ú×¡ÖŸÖ Æãü†Ö … ‡ÃÖ ¯ÖÏ×ÎúµÖÖ úÖê
as úÆüÖ •ÖÖ ÃÖúŸÖÖ Æîü
(A) Seminar (A) ÃÖÓ)ÖÖêšüß (ÃÖê×´Ö−ÖÖ¸ü)
(B) Workshop (B) úÖµÖÔ¿ÖÖ»ÖÖ
(C) Conference (C) ÃÖ´´Öê»Ö−Ö (úÖò−±ú¸ëüÃÖ)
(D) Symposium (D) )ÖÖêšüß (×ÃÖ´¯ÖÖêוִֵÖ)

25. In the process of conducting research 25. ¿ÖÖê¬ÖúÖµÖÔ ú¸ü−Öê úß ¯ÖÏ×ÎúµÖÖ ´Öë ¯Ö׸üú»¯Ö−ÖÖ úÖê ÃÖæ¡Ö²Ö¨ü
‘Formulation of Hypothesis” is ú¸ü−Öê êú ¯Ö¿“ÖÖŸÖË †ÖŸÖÖ Æîü
followed by
(A) ˆ§êü¿µÖÖë úÖ ú£Ö−Ö
(A) Statement of Objectives
(B) †ÖÑú›ÌüÖë úß ¾µÖÖ-µÖÖ
(B) Analysis of Data
(C) Selection of Research Tools
(C) ¿ÖÖê¬Ö ˆ¯Öú¸ü,Ö úÖ “ÖµÖ−Ö

(D) Collection of Data (D) †ÖÑú›ÌüÖë úÖ ‹ú¡Ößú¸ü,Ö

Z-00 11 P.T.O.
Read the following passage carefully and answer questions 26 to 31 :
All historians are interpreters of text if they be private letters, Government records or parish
birthlists or whatever. For most kinds of historians, these are only the necessary means to
understanding something other than the texts themselves, such as a political action or a
historical trend, whereas for the intellectual historian, a full understanding of his chosen texts
is itself the aim of his enquiries. Of course, the intellectual history is particularly prone to
draw on the focus of other disciplines that are habitually interpreting texts for purposes of
their own, probing the reasoning that ostensibly connects premises and conclusions.
Furthermore, the boundaries with adjacent subdisciplines are shifting and indistinct : the
history of art and the history of science both claim a certain autonomy, partly just because
they require specialised technical skills, but both can also be seen as part of a wider
intellectual history, as is evident when one considers, for example, the common stock of
knowledge about cosmological beliefs or moral ideals of a period.
Like all historians, the intellectual historian is a consumer rather than a producer of
‘methods’. His distinctiveness lies in which aspect of the past he is trying to illuminate, not in
having exclusive possession of either a corpus of evidence or a body of techniques. That
being said, it does seem that the label ‘intellectual history’ attracts a disproportionate share of
misunderstanding.
It is alleged that intellectual history is the history of something that never really mattered.
The long dominance of the historical profession by political historians bred a kind of
philistinism, an unspoken belief that power and its exercise was ‘what mattered’. The
prejudice was reinforced by the assertion that political action was never really the outcome of
principles or ideas that were ‘more flapdoodle’. The legacy of this precept is still discernible
in the tendency to require ideas to have ‘licensed’ the political class before they can be
deemed worthy of intellectual attention, as if there were some reasons why the history of art
or science, of philosophy or literature, were somehow of interest and significance than the
history of Parties or Parliaments. Perhaps in recent years the mirror-image of this philistinism
has been more common in the claim that ideas of any one is of systematic expression or
sophistication do not matter, as if they were only held by a minority.
Answer the following questions :
26. An intellectual historian aims to fully understand
(A) the chosen texts of his own (B) political actions
(C) historical trends (D) his enquiries
27. Intellectual historians do not claim exclusive possession of
(A) conclusions (B) any corpus of evidence
(C) distinctiveness (D) habitual interpretation
28. The misconceptions about intellectual history stem from
(A) a body of techniques (B) the common stock of knowledge
(C) the dominance of political historians (D) cosmological beliefs
29. What is philistinism ?
(A) Reinforcement of prejudice (B) Fabrication of reasons
(C) The hold of land-owning classes (D) Belief that power and its exercise matter
30. Knowledge of cosmological beliefs or moral ideas of a period can be drawn as part of
(A) literary criticism (B) history of science
(C) history of philosophy (D) intellectual history
31. The claim that ideas of any one is of systematic expression do not matter, as if they
were held by a minority, is
(A) to have a licensed political class (B) a political action
(C) a philosophy of literature (D) the mirror-image of philistinism
Z-00 12
 −Öß“Öê פüµÖÖ )ÖµÖÖ ¯Ö׸ü“”êû¤ü ¬µÖÖ−Ö¯Öæ¾ÖÔú ¯ÖלÌü‹ †Öî¸ü ¯Ö׸ü“”êû¤ü êú ²ÖÖ¸êü ´Öë †¯Ö−Öß ÃÖ´Ö—Ö êú †Ö¬ÖÖ¸ü ¯Ö¸ü −Öß“Öê פüµÖê ¯ÖÏ¿−ÖÖë (26 ÃÖê 31) úÖ
ˆ¢Ö¸ü ¤üßוֵÖê :
ÃÖ³Öß ‡×ŸÖÆüÖÃÖúÖ¸ü )ÖÏ−£Ö “ÖÖÆêü ¾ÖÖê ×−Ö•Öß ¯Ö¡Ö, ÃÖ¸üúÖ¸üß †×³Ö»Öê-Ö µÖÖ ¯Ö»»Öß •Ö−´Ö ÃÖæדֵÖÖÑ µÖÖ ãú”û ³Öß ÆüÖ,ë êú ×−Ö¾ÖÔ“Öú ÆüÖêŸÖê Æïü …
†×¬ÖúÖÓ¿Ö ¯ÖÏúÖ¸ü êú ‡×ŸÖÆüÖÃÖúÖ¸üÖë êú ×»ÖµÖê, þֵÖÓ )ÖÏ−£ÖÖë úÖê ”ûÖê›Ìüú¸ü †−µÖ ×úÃÖß úÖê ÃÖ´Ö—Ö−Öê úÖ µÖÆü ×ÃÖ±Ôú †Ö¾Ö¿µÖú ´ÖÖ¬µÖ´Ö Æîü,
•ÖîÃÖê ×ú ¸üÖ•Ö−ÖßןÖú úÖ¸Ôü¾ÖÖ‡Ô µÖÖ ‹êןÖÆüÖ×ÃÖú ¯ÖϾÖé×¢Ö … •Ö²Ö×ú, ²ÖÖîרüú ‡×ŸÖÆüÖÃÖúÖ¸ü êú ×»ÖµÖê, ˆÃÖêú “ÖµÖ×−ÖŸÖ )ÖÏ−£Ö úÖê Æüß ¯Öæ,ÖÔŸÖµÖÖ
ÃÖ´Ö—Ö−ÖÖ ¯Öæ”ûŸÖÖ”û úÖ »Ö<µÖ ÆüÖêŸÖÖ Æîü … ×−ÖÃÃÖÓ¤êüÆü, ²ÖÖîרüú ‡×ŸÖÆüÖÃÖ, †−µÖ ×¾ÖÂÖµÖÖë, •ÖÖê †¯Ö−Öê Æüß ˆ§êü¿µÖÖë êú ×»ÖµÖê )ÖÏ−£ÖÖë úÖ †Ö¤üŸÖ−Ö
×−Ö¾ÖÔ“Ö−Ö ú¸ü ¸üÆêü Æïü †Öî¸ü ŸÖÔú,ÖÖ •ÖÖê ×−ÖÂúÂÖÔ úÖê פü-ÖÖ¾Ö™üß ºþ¯Ö ÃÖê <Öê¡Ö êú ÃÖÖ£Ö •ÖÖê›ÌüŸÖß Æîü, ¯Ö¸ü ±úÖêúÃÖ ú¸üêú ×−ÖÂúÂÖÔ ×−ÖúÖ»Ö−Öê úÖê
×¾Ö¿ÖêÂÖŸÖ: ¯ÖϾÖé¢Ö ÆüÖêŸÖÖ Æîü … ‡ÃÖêú †×ŸÖ׸üŒŸÖ, ÃÖ´²ÖÛ−¬ÖŸÖ ˆ¯Ö-×¾ÖÂÖµÖ <Öê¡ÖÖë êú ÃÖÖ£Ö ÃÖß´ÖÖ‹Ñ ²Ö¤ü»Ö µÖÖ ×-ÖÃÖú ¸üÆüß Æïü †Öî¸ü †Ã¯Ö™ü Æïü :
ú»ÖÖ úÖ ‡×ŸÖÆüÖÃÖ †Öî¸ü ×¾Ö–ÖÖ−Ö úÖ ‡×ŸÖÆüÖÃÖ ¤üÖê−ÖÖë ãú”û þÖÖµÖ¢ÖŸÖÖ úÖ ¤üÖ¾ÖÖ ú¸üŸÖê Æïü, †ÖÓ׿Öú ºþ¯Ö ÃÖê ‡ÃÖ×»ÖµÖê ŒµÖÖë×ú ˆ−Æëü
×¾Ö¿Öê×ÂÖŸÖ ŸÖú−Ößúß úÖî¿Ö»ÖÖë úß •Ö̺þ¸üŸÖ Æîü … ¯Ö¸ü−ŸÖã ¤üÖê−ÖÖë úÖê ¾µÖÖ¯Öú ²ÖÖîרüú ‡×ŸÖÆüÖÃÖ êú ³ÖÖ)Ö êú ºþ¯Ö ´Öë ³Öß ¤êü-ÖÖ •ÖÖ ÃÖúŸÖÖ Æîü,
•ÖîÃÖÖ ×ú ïÖ™ü ÆüÖêŸÖÖ Æîü •Ö²Ö Æü´Ö ²ÖÎÉÖ,›üúßµÖ ¬ÖÖ¸ü,ÖÖ†Öë †£Ö¾ÖÖ úÖ×»Öú −ÖîןÖú †Ö¤ü¿ÖÖí êú ²ÖÖ¸êü ´Öë –ÖÖ−Ö êú ÃÖ¾ÖÔÃÖÖ´ÖÖ−µÖ ÙüÖòú êú
²ÖÖ¸êü ´Öë ×¾Ö“ÖÖ¸ü ú¸üŸÖê Æïü …
ÃÖ³Öß ‡×ŸÖÆüÖÃÖúÖ¸üÖë úß ŸÖ¸üÆü ÃÖê, ²ÖÖîרüú ‡×ŸÖÆüÖÃÖúÖ¸ü “×¾Ö׬ֵÖÖë” úÖ ˆŸ¯ÖÖ¤üú ÆüÖê−Öê êú ²Ö•ÖÖµÖ ˆ−ÖúÖ ˆ¯Ö³ÖÖꌟÖÖ ÆüÖêŸÖÖ Æîü …
ˆÃÖúß ×¾Ö׿Ö™üŸÖÖ ×¾Ö)ÖŸÖúÖ»Ö êú ˆÃÖ ¯ÖÆü»Öæ וÖÃÖ ¯Ö¸ü ¾ÖÆü ¯ÖÏúÖ¿Ö ›üÖ»Ö−Öê úß úÖê×¿Ö¿Ö ú¸ü ¸üÆüÖ Æîü, ´Öë ÛÃ£ÖŸÖ Æîü †Öî¸ü ¯ÖÏ´ÖÖ,Ö êú ÃÖ´ÖæÆü
µÖÖ ŸÖú−ÖßúÖë êú ÃÖ´ÖæÆü ¯Ö¸ü ‹ú´ÖÖ¡Ö Ã¾ÖÖ×´ÖŸ¾Ö ÆüÖê−Öê ´Öë ÛÃ£ÖŸÖ −ÖÆüà Æîü … µÖÆü úÆü »Öê−Öê êú ²ÖÖ¤ü, µÖÆü •Öºþ¸ü ¯ÖÏŸÖßŸÖ ÆüÖêŸÖÖ Æîü ×ú “²ÖÖîרüú
‡×ŸÖÆüÖÃÖ” úÖ −ÖÖ´Ö )Ö»ÖŸÖ±úÆü´Öß êú †−ÖÖ−Öã¯ÖÖןÖú ³ÖÖ)Ö úÖê †ÖúÙÂÖŸÖ ú¸üŸÖÖ Æîü …
µÖÆü úÆüÖ •ÖÖŸÖÖ Æîü ×ú ²ÖÖîרüú ‡×ŸÖÆüÖÃÖ ×úÃÖß ‹êÃÖß “Öß•ÖÌ úÖ ‡×ŸÖÆüÖÃÖ Æîü וÖÃÖê ú³Öß ´ÖÆü¢¾Ö −ÖÆüà פüµÖÖ •ÖÖŸÖÖ £ÖÖ … ¸üÖ•Ö−ÖßןÖú
‡×ŸÖÆüÖÃÖúÖ¸üÖë êú ‹êןÖÆüÖ×ÃÖú þÖÖ×´ÖŸ¾Ö ¯Ö¸ü ¤üß‘ÖÔúÖ»Öß−Ö ¯ÖϳÖãŸ¾Ö ‹ú ¯ÖÏúÖ¸ü úß ×¾ÖÂÖµÖÖÃÖÛŒŸÖ (×±ú×»ÖÛßÖ×−Ö•ûÌ´Ö), †−ÖúÆüß ¬ÖÖ¸ü,ÖÖ úß
ÃÖ¢ÖÖ †Öî¸ü ˆÃÖêú ¯ÖϵÖÖê)Ö úÖ Æüß ¾ÖÖÃŸÖ¾Ö ´Öë ´ÖÆü¢¾Ö £ÖÖ, úÖê •Ö−´Ö ¤êüŸÖÖ Æîü … ‡ÃÖ ¤üÖ¾Öê ÃÖê ¯Öæ¾ÖÖÔ)ÖÏÆü ÃÖÓ²Ö×»ÖŸÖ Æãü†Ö ×ú ¸üÖ•Ö−ÖßןÖú
úÖ¸Ôü¾ÖÖ‡Ô ¾ÖÖÃŸÖ¾Ö ´Öë ú³Öß ³Öß ˆ−Ö ×ÃÖ¨üÖ−ŸÖÖë µÖÖ ×¾Ö“ÖÖ¸üÖë •ÖÖê “•µÖÖ¤üÖ °»Öî¯Ö›ãü›ü»Ö” £Öê úÖ ¯Ö׸,ÖÖ´Ö −ÖÆüà £Öß … ‡ÃÖ ¬ÖÖ¸ü,ÖÖ úß ²Ö¯ÖÖîŸÖß
†³Öß ³Öß ‡−Ö †¯Öê×<ÖŸÖ ×¾Ö“ÖÖ¸üÖë úß ¯ÖϾÖé×¢Ö ´Öë ¥üÛ™ü)ÖÖê“Ö¸ü ÆüÖêŸÖß Æîü, ×ú ‡ÃÖÃÖê ¯ÖÆü»Öê ×ú ¸üÖ•Ö−ÖßןÖú ¾Ö)ÖÔ úÖê ²ÖÖîרüú ÃÖŸúÖ¸ü êú µÖÖê)µÖ
ÃÖ´Ö—ÖÖ •ÖÖ ÃÖêú ˆÃÖê †−Öã–ÖÖ¯Ö¡Ö ¯ÖÏÖ¯ŸÖ ÆüÖ,ê ´ÖÖ−ÖÖê ‡ÃÖêú ãú”û úÖ¸ü,Ö Æïü ×ú ŒµÖÖë ú»ÖÖ µÖÖ ×¾Ö–ÖÖ−Ö, ¤ü¿ÖÔ−Ö¿ÖÖÃ¡Ö µÖÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖ úÖ ‡×ŸÖÆüÖÃÖ
¤ü»ÖÖë µÖÖ ÃÖÓÃÖ¤üÖë êú ‡×ŸÖÆüÖÃÖ úß ŸÖã»Ö−ÖÖ ´Öë פü»Ö“ÖïÖß †Öî¸ü ´ÖÆü¢¾Ö úÖ Æîü … ¿ÖÖµÖ¤ü ÆüÖ»Ö Æüß êú ¾ÖÂÖÖí ´Öë ‡ÃÖ ×±ú×»ÖÛßÖ×−Ö•ûÌ´Ö
(×¾ÖÂÖµÖÖÃÖÛŒŸÖ) úß ¤ü¯ÖÔ,Ö-¯ÖÏן֓”ûÖµÖÖ ‡ÃÖ ¤üÖ¾Öê ´Öë •µÖÖ¤üÖ ÃÖ¾ÖÔÃÖÖ´ÖÖ−µÖ ¸üÆüß Æîü ×ú ×úÃÖß êú ×¾Ö“ÖÖ¸ü ×¾Ö×¬Ö¾ÖŸÖ †×³Ö¾µÖÛŒŸÖ êú †£Ö¾ÖÖ
¤ãü×−ÖµÖÖ¤üÖ¸üß êú Æïü úÖ úÖê‡Ô ´ÖÆü¢¾Ö −ÖÆüà Æîü, ´ÖÖ−ÖÖê ¾ÖÆü ×ÃÖ±Ôú †»¯ÖÃÖÓ-µÖú ¾Ö)ÖÔ êú ×¾Ö“ÖÖ¸ü Æïü …
×−Ö´−Ö×»Ö×-ÖŸÖ ¯ÖÏ¿−ÖÖë úÖ ˆ¢Ö¸ü ¤üßו֋ :
26. ²ÖÖîרüú ‡×ŸÖÆüÖÃÖúÖ¸ü úÖ »Ö<µÖ ×−Ö´−Ö×»Ö×-ÖŸÖ ´Öë ÃÖê ×úÃÖê ÃÖ´Ö—Ö−Öê úÖ ÆüÖêŸÖÖ Æîü ?
(A) ˆÃÖêú †¯Ö−Öê ×¾Ö¿ÖêÂÖ )ÖÏ−£Ö (B) ¸üÖ•Ö−ÖßןÖú úÖ¸Ôü¾ÖÖ‡µÖÖÑ
(C) ‹êןÖÆüÖ×ÃÖú ¯ÖϾÖé×¢ÖµÖÖÑ (D) ˆÃÖúß ¯Öæ”ûŸÖÖ”û
27. ²ÖÖîרüú ‡×ŸÖÆüÖÃÖúÖ¸ü ×úÃÖêú ‹ú´ÖÖ¡Ö Ã¾ÖÖ×´ÖŸ¾Ö úÖ ¤üÖ¾ÖÖ −ÖÆüà ú¸üŸÖÖ Æîü ?
(A) ×−ÖÂúÂÖÔ (B) ¯ÖÏ´ÖÖ,Ö úÖ úÖê‡Ô ³Öß ÃÖÓ)ÖÏÆü
(C) ×¾Ö׿Ö™üŸÖÖ (D) †Ö¤üŸÖ−Ö ×−Ö¾ÖÔ“Ö−Ö
28. ²ÖÖîרüú ‡×ŸÖÆüÖÃÖ êú ²ÖÖ¸êü ´Öë )Ö»ÖŸÖ±úÆü×´ÖµÖÖÑ ×úÃÖÃÖê ˆŸ¯Ö−−Ö ÆüÖêŸÖß Æïü ?
(A) ŸÖú−ÖßúÖë úÖ ÃÖ´ÖæÆü (B) –ÖÖ−Ö úÖ ÃÖÖ´ÖÖ−µÖ ÙüÖòú
(C) ¸üÖ•Ö−ÖßןÖú ‡×ŸÖÆüÖÃÖúÖ¸üÖë úÖ ¯ÖϳÖãŸ¾Ö (D) ²ÖÎÉÖ,›üúßµÖ ¬ÖÖ¸ü,ÖÖ‹Ñ
29. ×¾ÖÂÖµÖÖÃÖÛŒŸÖ¾ÖÖ¤ü (×±ú×»ÖÛßÖ×−Ö•ûÌ´Ö) ŒµÖÖ Æîü ?
(A) ¯Öæ¾ÖÖÔ)ÖÏÆü úÖ ¯Öã−Ö²ÖÔ×»ÖŸÖ ÆüÖê−ÖÖ (B) úÖ¸ü,ÖÖë úÖê )ÖœÌü−ÖÖ
(C) ³ÖæþÖÖ×´ÖµÖÖë úÖ ¯ÖϳÖÖ¾Ö (D) µÖÆü ¬ÖÖ¸ü,ÖÖ ×ú ÃÖ¢ÖÖ †Öî¸ü ˆÃÖêú ¯ÖϵÖÖê)Ö úÖ ´ÖÆü¢¾Ö ÆüÖêŸÖÖ Æîü …
30. ²ÖÎÉÖ,›üúßµÖ ¬ÖÖ¸ü,ÖÖ†Öë µÖÖ úÖ×»Öú −ÖîןÖú ×¾Ö“ÖÖ¸üÖë úÖ –ÖÖ−Ö ×úÃÖêú †Ó¿Ö êú ºþ¯Ö ´Öë ×−ÖúÖ»ÖÖ •ÖÖ ÃÖúŸÖÖ Æîü ?
(A) ÃÖÖ×ÆüÛŸµÖú †Ö»ÖÖê“Ö−ÖÖ (B) ×¾Ö–ÖÖ−Ö úÖ ‡×ŸÖÆüÖÃÖ
(C) ¤ü¿ÖÔ−Ö¿ÖÖÃ¡Ö úÖ ‡×ŸÖÆüÖÃÖ (D) ²ÖÖîרüú ‡×ŸÖÆüÖÃÖ
31. ×¾Ö×¬Ö¾ÖŸÖ †×³Ö¾µÖÛŒŸÖ êú ²ÖÖ¸êü ´Öë ×úÃÖß êú ×¾Ö“ÖÖ¸üÖë úÖ úÖê‡Ô ´ÖÆü¢¾Ö −ÖÆüà Æîü, ´ÖÖ−ÖÖê ¾ÖÖê ×¾Ö“ÖÖ¸ü †»¯ÖÃÖÓ-µÖú ¾Ö)ÖÔ êú Æïü, µÖÆü ¤üÖ¾ÖÖ
×úÃÖêú ×»ÖµÖê Æîü ?
(A) †−Öã–ÖÖ¯Ö¡Ö ¯ÖÏÖ¯ŸÖ ¸üÖ•Ö−ÖßןÖú ¾Ö)ÖÔ (B) ¸üÖ•Ö−ÖßןÖú úÖ¸Ôü¾ÖÖ‡Ô
(C) ÃÖÖ×ÆüŸµÖ úÖ ¤ü¿ÖÔ−Ö (D) ×±ú×»ÖÛßÖ×−Ö•ûÌ´Ö úß ¤ü¯ÖÔ,Ö-¯ÖÏן֓”ûÖµÖÖ
Z-00 13 P.T.O.
32. Public communication tends to occur 32. »ÖÖêú ÃÖÓ“ÖÖ¸ü ÃÖÆü•Ö ÆüÖê •ÖÖŸÖÖ Æîü
within a more
(A) •µÖÖ¤üÖ •Ö×™ü»Ö ÃÖÓ¸ü“Ö−ÖÖ êú †−¤ü¸ü
(A) complex structure
(B) political structure
(B) •µÖÖ¤üÖ ¸üÖ•Ö−ÖßןÖú ÃÖÓ¸ü“Ö−ÖÖ êú †−¤ü¸ü
(C) convenient structure (C) •µÖÖ¤üÖ ÃÖã×¾Ö¬ÖÖ•Ö−Öú ÃÖÓ¸ü“Ö−ÖÖ êú †−¤ü¸ü
(D) formal structure (D) •µÖÖ¤üÖ †Öî¯Ö“ÖÖ׸üú ÃÖÓ¸ü“Ö−ÖÖ êú †−¤ü¸ü

33. Transforming thoughts, ideas and 33. ÃÖÖê“Ö, ×¾Ö“ÖÖ¸üÖë ŸÖ£ÖÖ ÃÖÓ¤êü¿ÖÖë úÖê ¾ÖÖדÖú ŸÖ£ÖÖ †¾ÖÖדÖú
messages into verbal and non-verbal דÖÅ−ÖÖë (¯ÖÏŸÖßúÖë) ´Öë ºþ¯ÖÖ−ŸÖ׸üŸÖ ú¸ü−ÖÖ ŒµÖÖ úÆü»ÖÖŸÖÖ
signs is referred to as
Æîü ?
(A) channelisation
(A) “Öî−Ö»Ößú¸ü,Ö (¯ÖÏ,ÖÖ»Öú¸ü,Ö)
(B) mediation
(B) ´Ö¬µÖã֟ÖÖ
(C) encoding
(C) æú™ü»Öê-Ö−Ö
(D) decoding
(D) æú™ü¾Ö“Ö−Ö

34. Effective communication needs a 34. ¯ÖϳÖÖ¾Ö¯Öæ,ÖÔ ÃÖÓ“ÖÖ¸ü úÖê îúÃÖÖ ÃÖÆüÖµÖú ¾ÖÖŸÖÖ¾Ö¸ü,Ö
supportive “ÖÖ×ÆüµÖê ?
(A) economic environment (A) †ÖÙ£Öú ¾ÖÖŸÖÖ¾Ö¸ü,Ö
(B) political environment (B) ¸üÖ•Ö−ÖßןÖú ¾ÖÖŸÖÖ¾Ö¸ü,Ö
(C) social environment (C) ÃÖÖ´ÖÖוÖú ¾ÖÖŸÖÖ¾Ö¸ü,Ö
(D) multi-cultural environment (D) ²ÖÆãü-ÃÖÖÓÃéúןÖú ¾ÖÖŸÖÖ¾Ö¸ü,Ö

35. A major barrier in the transmission 35. ÃÖÓ“ÖÖ¸ü úß ¯ÖÏ×ÎúµÖÖ ´Öë ÃÖÓ–ÖÖ−ÖÖŸ´Öú †ÖÑú›Ìêü êú ¯ÖÏêÂÖ,Ö ´Öë
of cognitive data in the process of ´Öã-µÖ ¹ýúÖ¾Ö™ü ÆüÖêŸÖß Æîü
communication is an individual’s
(A) ¾µÖÛŒŸÖŸ¾Ö
(A) personality
(B) expectation (B) †¯Öê<ÖÖ
(C) social status (C) ÃÖÖ´ÖÖוÖú ¤ü•ÖÖÔ
(D) coding ability (D) æú™ü²Ö¨ü ú¸ü−Öê úß µÖÖê)µÖŸÖÖ

36. When communicated, institutionalised 36. ¯ÖÏê×ÂÖŸÖ ÆüÖê−Öê ¯Ö¸ü, ÃÖÖÓãÖÖ×−Öú ºþלÌü²Ö¨ü ¬ÖÖ¸ü,ÖÖ‹Ñ ²Ö−Ö
stereotypes become •ÖÖŸÖß Æïü
(A) myths (A) ×´Ö£Öú
(B) reasons (B) úÖ¸ü,Ö
(C) experiences (C) †−Öã³Ö¾Ö
(D) convictions (D) ×¾Ö¿¾ÖÖÃÖ µÖÖ ¥üœÌü ¬ÖÖ¸ü,ÖÖ
Z-00 14
37. In mass communication, selective 37. •Ö−Ö ÃÖÓ“ÖÖ¸ü ´Öë, “ÖµÖ−ÖÖŸ´Öú †¾Ö²ÖÖê¬Ö−Ö ¯ÖÏÖ¯Öú úß
perception is dependent on the ______ ¯Ö¸ü ×−Ö³ÖÔ¸ü ú¸üŸÖÖ Æîü …
receiver’s
(A) ×−Ö¯Öã,ÖŸÖÖ
(A) competence
(B) ¯ÖϾÖ,ÖŸÖÖ
(B) pre-disposition
(C) receptivity (C) )ÖÏÆü,Ö¿Ö߻֟ÖÖ

(D) ethnicity (D) −Öé•ÖÖŸÖßµÖŸÖÖ

38. Determine the relationship between 38. ¿Ö²¤üÖë êú µÖã)´Ö, †Ó¿Ö : Æü¸ü êú ²Öß“Ö ÃÖ´²Ö−¬Ö ×−Ö¬ÖÖÔ׸üŸÖ
the pair of words NUMERATOR : ú¸ëü †Öî¸ü ×±ú¸ü ×−Ö´−Ö×»Ö×-ÖŸÖ ´Öë ÃÖê ¿Ö²¤üÖë êú µÖã)´Ö úÖ
DENOMINATOR and then select “ÖµÖ−Ö ú¸ëü וÖÃÖúÖ ˆ¯ÖµÖãÔŒŸÖ •ÖîÃÖÖ ÃÖ´²Ö−¬Ö Æîü …
the pair of words from the following
which have a similar relationship :
(A) ³ÖÖ)Ö (µÖÖ †Ó¿Ö) : ¤ü¿Ö´Ö»Ö¾Ö
(A) fraction : decimal (B) ³ÖÖ•Öú : ³ÖÖ)Ö±ú»Ö
(B) divisor : quotient (C) ׿Ö-Ö¸ü : ŸÖ»Ö (†£Ö¾ÖÖ ×−Ö“Ö»ÖÖ ³ÖÖ)Ö)
(C) top : bottom
(D) ³ÖÖ•µÖ : ³ÖÖ•Öú
(D) dividend : divisor

39. Find the wrong number in the 39. ×−Ö´−Ö×»Ö×-ÖŸÖ †−ÖãÎú´Ö ´Öë )Ö»ÖŸÖ ÃÖÓ-µÖÖ –ÖÖŸÖ ú¸ëü :
sequence
125, 127, 130, 135, 142, 153, 165
125, 127, 130, 135, 142, 153, 165
(A) 130 (B) 142
(A) 130 (B) 142
(C) 153 (D) 165 (C) 153 (D) 165

40. If HOBBY is coded as IOBY and 40. µÖפ ÆüÖò²Ößü (HOBBY) úÖê †Ö‡†Öê²Öß (IOBY)
LOBBY is coded as MOBY; then êú ºþ¯Ö ´Öë æú™ü²Ö¨ü ×úµÖÖ )ÖµÖÖ Æîü †Öî¸ü »ÖÖò²Öß
BOBBY is coded as (LOBBY) úÖê ´ÖÖò²Öß (MOBY) êú ºþ¯Ö ´Öë; ŸÖÖê
(A) BOBY (B) COBY ²ÖÖò²Öß (BOBBY) úÖê æú™ü²Ö¨ü ×úµÖÖ Æîü
(C) DOBY (D) OOBY (A) BOBY (B) COBY
(C) DOBY (D) OOBY

41. The letters in the first set have 41. ¯ÖÏ£Ö´Ö ÃÖ´Öã““ÖµÖ ´Öë †<Ö¸üÖë úÖ ‹ú ×−ÖÛ¿“ÖŸÖ ÃÖ´²Ö−¬Ö
certain relationship. On the basis of Æîü … ‡ÃÖ ÃÖ´²Ö−¬Ö êú †Ö¬ÖÖ¸ü ¯Ö¸ü ¤æüÃÖ¸êü ÃÖ´Öã““ÖµÖ êú ×»ÖµÖê
this relationship, make the right
choice for the second set :
ÃÖÆüß “ÖµÖ−Ö ú¸ëü :
K/T : 11/20 :: J/R : ? K/T : 11/20 :: J/R : ?
(A) 10/8 (B) 10/18 (A) 10/8 (B) 10/18
(C) 11/19 (D) 10/19 (C) 11/19 (D) 10/19
Z-00 15 P.T.O.
42. If A = 5, B = 6, C = 7, D = 8 and so 42. µÖפü A = 5, B = 6, C = 7, D = 8 ‡ŸµÖÖפü Æîü,
on, what do the following numbers ŸÖÖê ×−Ö´−Ö×»Ö×-ÖŸÖ †Óú ×úÃÖêú ×»ÖµÖê Æïü ?
stand for ?
17, 19, 20, 9, 8 17, 19, 20, 9, 8
(A) Plane (A) ÃÖ´ÖŸÖ»Ö
(B) Moped (B) ´ÖÖî¯Öê›ü (‹´Ö †Öê ¯Öß ‡Ô ›üß)
(C) Motor (C) ´ÖÖê™ü¸ü
(D) Tonga (D) ™üÖÑ)ÖÖ

43. The price of oil is increased by 25%. 43. ŸÖê»Ö úß úß´ÖŸÖ ´Öë 25% úß ¾Öéרü Æãü‡Ô Æîü … µÖפü -Ö“ÖÖÔ
If the expenditure is not allowed to
increase, the ratio between the
−ÖÆüà ²ÖœÌüÖµÖÖ •ÖÖ ÃÖúŸÖÖ Æîü, ŸÖÖê ˆ¯Ö³ÖÖê)Ö ´Öë ú´Öß †Öî¸ü
reduction in consumption and the ´Öæ»Ö ˆ¯Ö³ÖÖê)Ö êú ²Öß“Ö †−Öã¯ÖÖŸÖ Æîü
original consumption is
(A) 1 : 3 (B) 1:4
(A) 1 : 3 (B) 1 : 4
(C) 1 : 5 (D) 1 : 6 (C) 1:5 (D) 1 : 6

44. How many 8’s are there in the 44. ×−Ö´−Ö †−ÖãÎú´Ö ´Öë ‹êÃÖê ×úŸÖ−Öê 8 êú †Óú Æïü וÖ−Öêú
following sequence which are ¯ÖÆü»Öê 5 úÖ †Óú ÆüÖê ŸÖ£ÖÖ ²ÖÖ¤ü ´Öë 3 úÖ †Óú −Ö ÆüÖê ?
preceded by 5 but not immediately
followed by 3 ? 5 8 3 7 5 8 6 3 8 5 4 5 8 4 7 6
5 8 3 7 5 8 6 3 8 5 4 5 8 4 7 6 5 5 8 3 5 8 7 5 8 2 8 5
5 5 8 3 5 8 7 5 8 2 8 5 (A) 4 (B) 5
(A) 4 (B) 5
(C) 7 (D) 3 (C) 7 (D) 3

45. If a rectangle were called a circle, a 45. µÖפü †ÖµÖŸÖ úÖê ¾Öé¢Ö úÆüÖ •ÖÖµÖê, ¾Öé¢Ö úÖê ײÖ−¤ãü, ײÖ−¤ãü
circle a point, a point a triangle and a úÖê סֳÖã•Ö ŸÖ£ÖÖ ×¡Ö³Öã•Ö úÖê ¾Ö)ÖÔ úÆüÖ •ÖÖµÖê ŸÖÖê “ÖÎú úÖ
triangle a square, the shape of a
wheel is
†ÖúÖ¸ü
(A) Rectangle (A) †ÖµÖŸÖ ÆüÖê)ÖÖ …
(B) Circle (B) ¾Öé¢Ö ÆüÖê)ÖÖ …
(C) Point (C) ײÖ−¤ãü ÆüÖê)ÖÖ …
(D) Triangle (D) סֳÖã•Ö ÆüÖê)ÖÖ …

46. Which one of the following methods 46. ³ÖÖ¸üŸÖ ´Öë ±úÃÖ»ÖÖë êú ´ÖÖ−ÖúßéúŸÖ ¾Ö)Öáú¸ü,Ö ´Öë ×¾Ö׳Ö−−Ö
is best suited for mapping the ±úÃÖ»ÖÖë êú ×¾ÖŸÖ¸ü,Ö êú ´ÖÖ−Öד֡Ö,Ö êú ×»Ö‹ ×−Ö´−Ö ´Öë ÃÖê
distribution of different crops as úÖî−Ö ÃÖß ×¾Ö×¬Ö ÃÖ¾ÖÖì×“ÖŸÖ Æîü ?
provided in the standard
classification of crops in India ? (A) ¯ÖÖ‡Ô ×“Ö¡Ö
(A) Pie diagram (B) •Öß¾Ö ×¾ÖŸÖ¸ü,Ö-¾Ö,ÖáµÖ ŸÖú−Ößú
(B) Chorochromatic technique
(C) †Ö‡ÃÖÖ꯻Öî£Ö ŸÖú−Ößú
(C) Isopleth technique
(D) Dot method (D) ›üÖò™ü ×¾Ö׬Ö
Z-00 16
47. Which one of the following does not 47. ×−Ö´−Ö ´Öë ÃÖê úÖî−Ö ÃÖÖ †ÖÑú›ÌüÖë êú ¾Ö)Öáú¸ü,Ö úß ×¾Ö×¬Ö ´Öë
come under the methods of data ÃÖÛ´´Ö×»ÖŸÖ −ÖÆüà Æîü ?
classification ? (A) )Öã,ÖÖŸ´Öú
(A) Qualitative (B) ´ÖÖ−ÖúßµÖ
(B) Normative
(C) ãÖÖ×−Öú
(C) Spatial
(D) ÃÖÓ-µÖÖŸ´Öú
(D) Quantitative

48. Which one of the following is not a 48. ×−Ö´−Ö ´Öë ÃÖê úÖî−Ö ÃÖÖ †ÖÑú›ÌüÖë úÖ ÄÖÖêŸÖ −ÖÆüà Æîü ?
source of data ? (A) ¯ÖÏ¿ÖÖÃÖ×−Öú ¤üßÖÖ¾Öê•Ö
(A) Administrative records (B) •Ö−Ö)Ö,Ö−ÖÖ
(B) Population census
(C) •Öß. †Ö‡Ô. ‹ÃÖ.
(C) GIS
(D) −µÖÖ¤ü¿ÖÔ ÃÖ¾Öì<Ö,Ö
(D) Sample survey

49. If the statement ‘some men are cruel’ 49. µÖפü ú£Ö−Ö ‘ãú”û ¾µÖÛŒŸÖ ×−Ö¤ÔüµÖß ÆüÖêŸÖê Æïü …’ ÃÖÆüß −ÖÆüà Æîü
is false, which of the following ŸÖÖê ×−Ö´−Ö ´Öë ÃÖê úÖî−Ö ÃÖÖ/ÃÖê ú£Ö−Ö ÃÖÆüß Æîü ?
statements/statement are/is true ? (i) ÃÖ³Öß ¾µÖÛŒŸÖ ×−Ö¤ÔüµÖß Æïü …
(i) All men are cruel.
(ii) úÖê‡Ô ¾µÖÛŒŸÖ ×−Ö¤ÔüµÖß −ÖÆüà Æîü …
(ii) No men are cruel.
(iii) ãú”û ¾µÖÛŒŸÖ ×−Ö¤ÔüµÖß −ÖÆüà Æïü …
(iii) Some men are not cruel.
(A) (i) ŸÖ£ÖÖ (iii)
(A) (i) and (iii)
(B) (i) ŸÖ£ÖÖ (ii)
(B) (i) and (ii)
(C) (ii) ŸÖ£ÖÖ (iii)
(C) (ii) and (iii)
(D) êú¾Ö»Ö (iii)
(D) (iii) only

50. The octal number system consists of 50. ‹ú †Â™üúÖÓú ×−ÖúÖµÖ ´Öë ×−Ö´−Ö ×“ÖÅ−Ö ÆüÖêŸÖê Æïü :
the following symbols : (A) 0 – 7
(A) 0 – 7 (B) 0 – 9
(B) 0 – 9 (C) 0 – 9, A – F
(C) 0 – 9, A – F (D) ˆ¯Ö¸üÖêŒŸÖ ´Öë ÃÖê úÖê‡Ô −ÖÆüà
(D) None of the above

51. The binary equivalent of (–19)10 in 51. דÖÛÅ−ÖŸÖ ¯Ö׸ü´ÖÖ,Ö ¯ÖÏ,ÖÖ»Öß ´Öë (–19)10 úÖ
signed magnitude system is ׫ü-†Ö¬ÖÖ¸üß ÃÖ´ÖŸÖã»µÖ Æîü
(A) 11101100 (A) 11101100
(B) 11101101 (B) 11101101
(C) 10010011 (C) 10010011
(D) None of these (D) ˆ¯Ö¸üÖêŒŸÖ ´Öë ÃÖê úÖê‡Ô −ÖÆüà
Z-00 17 P.T.O.
52. DNS in internet technology stands 52. ‡−™ü¸ü−Öê™ü úß ³ÖÖÂÖÖ ´Öë DNS úÖ †£ÖÔ Æîü
for (A) ›üÖµÖ−ÖÖ×´Öú −Öê´Ö ×ÃÖÙü´Ö
(A) Dynamic Name System
(B) ›üÖê´Öê−Ö −Öê´Ö ×ÃÖÙü´Ö
(B) Domain Name System
(C) ×›üÙÒüß²µÖæ™êü›ü −Öê´Ö ×ÃÖÙü´Ö
(C) Distributed Name System
(D) úÖê‡Ô ³Öß −ÖÆüà
(D) None of these

53. HTML stands for 53. ‹“Ö ™üß ‹´Ö ‹»Ö (HTML) ‡Ó×)ÖŸÖ ú¸üŸÖÖ Æîü
(A) Hyper Text Markup Language (A) ÆüÖ‡¯Ö¸ü ™êüŒÃÖË™ü ´ÖÖÔú†¯Ö »ÖïÛ)¾Ö•Ö
(B) Hyper Text Manipulation
(B) ÆüÖ‡¯Ö¸ü ™êüŒÃÖË™ü ´Öî×−Ö¯Öã»Öê¿Ö−Ö »ÖïÛ)¾Ö•Ö
Language
(C) Hyper Text Managing Links (C) ÆüÖ‡¯Ö¸ü ™êüŒÃÖË™ü ´Öî−ÖêØ•Ö)Ö Ø»ÖŒÃÖ
(D) Hyper Text Manipulating (D) ÆüÖ‡¯Ö¸ü ™êüŒÃÖË™ü ´Öî×−Ö¯Öã»ÖêØ™ü)Ö Ø»ÖŒÃÖ
Links

54. Which of the following is type of 54. ×−Ö´−Ö ´Öë ÃÖê úÖî−Ö ÃÖÖ LAN úÖ ¯ÖÏúÖ¸ü Æîü ?
LAN ?
(A) ‡£Ö¸ü−Öê™ü
(A) Ethernet
(B) Token Ring (B) ™üÖêú−Ö Ø¸ü)Ö
(C) FDDI (C) ‹±ú ›üß ›üß †Ö‡Ô
(D) All of the above (D) ˆ¯ÖµÖãÔŒŸÖ ÃÖ³Öß

55. Which of the following statements is 55. ×−Ö´−Ö×»Ö×-ÖŸÖ ú£Ö−ÖÖë ´Öë ÃÖê úÖî−Ö ÃÖÖ ÃÖÆüß Æîü ?
true ? (A) ôÖÖ™Ôü úÖ›üÖí úÖê ¯ÖÏ“ÖÖ»Ö−Ö-¯ÖÏ,ÖÖ»Öß úß
(A) Smart cards do not require an
operating system.
†Ö¾Ö¿µÖúŸÖÖ −ÖÆüà …
(B) Smart cards and PCs use some (B) ôÖÖ™Ôü úÖ›Ôü ŸÖ£ÖÖ ¯Öß.ÃÖß. ×úÃÖß ¯ÖÏúÖ¸ü úß
operating system. ¯ÖÏ“ÖÖ»Ö−Ö ¯ÖÏ,ÖÖ»Öß úÖ ¯ÖϵÖÖê)Ö ú¸üŸÖê Æïü …
(C) COS is smart card operating
(C) COS ‹ú ôÖÖ™Ôü úÖ›Ôü ¯ÖÏ“ÖÖ»Ö−Ö ¯ÖÏ,ÖÖ»Öß Æîü…
system.
(D) The communication between (D) ¯ÖϾÖÖ“Öú ŸÖ£ÖÖ úÖ›Ôü êú ´Ö¬µÖ ÃÖÓ“ÖÖ¸ü ÃÖ´¯Öæ,ÖÔ
reader and card is in full ׫üßָüß ×¾Ö×¬Ö êú ºþ¯Ö ´Öë ÆüÖêŸÖÖ Æîü …
duplex mode.

56. The Ganga Action Plan was initiated 56. )ÖÓ)ÖÖ úÖµÖÔ µÖÖê•Ö−ÖÖ ¯ÖÏÖ¸Óü³Ö úß )Ö‡Ô £Öß
during the year
(A) 1986 ´Öë
(A) 1986
(B) 1988 (B) 1988 ´Öë
(C) 1990 (C) 1990 ´Öë
(D) 1992 (D) 1992 ´Öë
Z-00 18
57. Identify the correct sequence of 57. ³ÖÖ¸üŸÖ êú ¿ÖÛŒŸÖ -Ö,›ü ´Öë ³ÖÖ)Ö úß ¥üÛ™ü ÃÖê ‰ú•ÖÖÔ êú
energy sources in order of their share
in the power sector in India :
ÄÖÖêŸÖÖë úÖ ÃÖÆüß Îú´Ö Æîü :
(A) Thermal > nuclear > hydro > (A) ŸÖÖ¯ÖßµÖ > −µÖ挻ÖßµÖ > •Ö»ÖßµÖ > ¾ÖÖµÖã
wind
(B) Thermal > hydro > nuclear > (B) ŸÖÖ¯ÖßµÖ > •Ö»ÖßµÖ > −µÖ挻ÖßµÖ > ¾ÖÖµÖã
wind
(C) Hydro > nuclear > thermal > (C) •Ö»ÖßµÖ > −µÖ挻ÖßµÖ > ŸÖÖ¯ÖßµÖ > ¾ÖÖµÖã
wind
(D) Nuclear > hydro > wind > (D) −µÖ挻ÖßµÖ > •Ö»ÖßµÖ > ¾ÖÖµÖã > ŸÖÖ¯ÖßµÖ
thermal

58. Chromium as a contaminant in 58. ¯ÖêµÖ•Ö»Ö ´Öë ˆ×“ÖŸÖ ÃÖê †×¬Öú ´ÖÖ¡ÖÖ ´Öë ÆüÖê−Öê ¯Ö¸ü ÎúÖê×´ÖµÖ´Ö
drinking water in excess of ‹ú ÃÖÓ¤æüÂÖú êú ºþ¯Ö ´Öë úÖ¸üú ÆüÖêŸÖÖ Æîü
permissible levels, causes
(A) Skeletal damage (A) ÓúúÖ»Ö-<Ö×ŸÖ úÖ
(B) Gastrointestinal problem (B) )ÖîÙÒüÖê‡−™êüÙüÖ‡−Ö ÃÖÓ²ÖÓ¬Öß ÃÖ´ÖõÖÖ úÖ
(C) Dermal and nervous problems (C) “Ö´ÖÔ/Ã−ÖÖµÖã ÃÖÓ²ÖÓ¬Öß ÃÖ´ÖõÖÖ úÖ
(D) Liver/Kidney problems
(D) µÖéúŸÖ/)Öã¤üÖÔ ÃÖÓ²ÖÓ¬Öß ÃÖ´ÖõÖÖ úÖ

59. The main precursors of winter smog 59. ¿ÖߟÖúÖ»Öß−Ö ¬Öæ´Ö-úÖêÆü¸üÖ êú ¯ÖÏ´Öã-Ö ¯Öã¸üÖê)ÖÖ´Öß ÆüÖêŸÖê Æïü
are
(A) N2O ‹¾ÖÓ ÆüÖ‡›ÒüÖêúÖ²ÖÔ−Ö
(A) N2O and hydrocarbons
(B) NOx ‹¾ÖÓ ÆüÖ‡›ÒüÖêúÖ²ÖÔ−Ö
(B) NOx and hydrocarbons
(C) SO2 and hydrocarbons (C) SO2 ‹¾ÖÓ ÆüÖ‡›ÒüÖêúÖ²ÖÔ−Ö

(D) SO2 and ozone (D) SO2 ‹¾ÖÓ †Öê•ÖÖê−Ö

60. Flash floods are caused when 60. ŸÖÖŸ<Ö×,Öú ²ÖÖœÌü (°»Öî¿Ö °»Ö›ü) ‘Ö×™üŸÖ ÆüÖêŸÖß Æîü •Ö²Ö
(A) the atmosphere is convectively ¾ÖÖµÖã´Ö,›ü»Ö
unstable and there is (A) ÃÖÓ¾ÖÆü×−Öú ¥üÛ™ü (ú−¾ÖêÛŒ™ü¾Ö»Öß) ÃÖê †Ûãָü
considerable vertical wind
ÆüÖêŸÖÖ Æîü ŸÖ£ÖÖ ˆÃÖ´Öë µÖ£Öê™ü ¾ÖÖµÖã ¯ÖÏןֲֻÖ
shear
(׿ֵָü) ÆüÖêŸÖÖ Æîü …
(B) the atmosphere is stable
(B) Ûãָü ÆüÖêŸÖÖ Æîü …
(C) the atmosphere is convectively
unstable with no vertical (C) ÃÖÓ¾ÖÆü×−Öú ¥üÛ™ü (ú−¾ÖêÛŒ™ü¾Ö»Öß) †Ûãָü ÆüÖêŸÖÖ
windshear Æîü ‹¾ÖÓ ¾ÖÖµÖã ¯ÖÏ×ŸÖ²Ö»Ö −ÖÆüà ÆüÖêŸÖÖ Æîü …
(D) winds are catabatic (D) ¾ÖÖµÖã †¯Ö“ÖµÖß (îú™êü²ÖÖê×»Öú) ÆüÖêŸÖß Æïü …
Z-00 19 P.T.O.
 Space For Rough Work

Z-00 20