Вы находитесь на странице: 1из 335

[PTS Vol S - 4] [\z S /] [\f IV /]

[PTS Page 001] [\q 1/]


[BJT Vol S - 4] [\z S /] [\w IV /]
[BJT Page 002] [\x 2/]
Suttantapi�ake
Sa�yuttanik�yo
Catutthobh�go
SaŒyatanasa�yutta�
1. Aniccavaggo

Namo tassa bhagavato arahato samm�sambuddhassa.


1. 1. 1
Ajjhatt�niccasutta�
1. Eva� me suta�, eka� samaya� bhagav� s�vatth�ya� viharati jetavane
an�thapi�ikassa �r�me. Tatra kho bhagav� bhikkh� �mantesi "bhikkhavo" ti.
"Bhadante" ti te bhikkh� bhagavato paccassosu�. Bhagav� etadavoca:

Cakkhu� bhikkhave anicca�, yadanicca� ta� dukkha�, ya� dukkha� tadanatt�, yadanatt�
ta� neta� mama, neso'hamasmi, na me'so att�, ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya
da��habba�.

Sota� anicca�, yadanicca� ta� dukkha�, ya� dukkha� tadanatt� yadanatt� ta� neta�
mama, neso'hamasmi, na me so att�'ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya da��habba�.

Gh�na� anicca�, yadanicca� ta� dukkha�, ya� dukkha� tadanatt�, yadanatt� ta� neta�
mama, ne so'hamasmi, na me so att�'ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya
da��habba�.

[BJT Page 004] [\x 4/]

Jivh� anicc�, yadanicca� ta� dukkha�, ya� dukkha� tadanatt�, yadanatt� ta� neta�
mama, neso'hamasmi, na me so att�' ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya
da��habba�.

K�yo anicco, yadanicca� ta� dukkha�, ya� dukkha� tadanatt�, yadanatt� ta� neta�
mama, neso'hamasmi, na me so att�' ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya
da��habba�.

Mano anicco, yadanicca� ta� dukkha�, ya� dukkha� tadanatt�, yadanatt� ta� neta�
mama, neso'hamasmi, na me so att�' ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya
da��habba�.

[PTS Page 002] [\q 2/] eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako cakkhusm�mpi
nibbindati, sotasm�mpi nibbindati, gh�nasmimpi nibbindati, jivh�yapi nibbindati,
k�yasmimpi nibbindati, manasmimpi nibbindati, nibbinda� virajjati, vir�g�
vimuccati, vimuttasmi� vimuttamiti ���a� hoti, kh�� j�ti, vusita� brahmacariya�,
kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti paj�n�t�ti.

1. 1. 2
Ajjhattadukkhasutta� 2. S�vatthiya�
Cakkhu� bhikkhave dukkha�, ya� dukkha� tadanatt�, yadanatt� ta� neta� mama,
neso'hamasmi, na meso att�" ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya da��habba�.
Sota� dukkha�, ya� dukkha� tadanatt�, yadanatt� ta� neta� mama, neso'hamasmi, na
meso att�'ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya da��habba�.

Gh�na� dukkha�, ya� dukkha� tadanatt�, yadanatt� ta� neta� mama, ne so' hamasmi. Na
meso att�' ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya da��habba�.
Jivh� dukkh�, yadanicca� ta� dukkha�, ya� dukkha� tadanatt�, yadanatt� ta� neta�
mama, neso'hamasmi, na meso att�' ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya da��habba�.

K�yo dukkho, ya� dukkha� tadanatt�, yadanatt� ta� neta� mama, neso'hamasmi, na meso
att�' ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya da��habba�.

Mano dukkho, ya� dukkha�, tadanatt�, yadanatt� ta� neta� mama, neso'hamasmi, na
meso att�" ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya da��habba�.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako cakkhusmimpi nibbindati, sotasmimpi
nibbindati, gh�nasmimpi nibbindati, jivh�yapi nibbindati, k�yasmimpi nibbindati,
manasmimpi nibbindati, nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati, vimuttasmi�
vimuttamiti ���a� hoti, kh�� j�ti, vusita� brahmacariya�, kata� kara�ya�, n�para�
itthatt�y�ti paj�n�t�ti.

[BJT Page 006] [\x 6/]


1. 1. 3
Ajjhatt�nattasutta� 3. S�vatthiya�
Cakakhu� bhikkhave anatt�, yadanatt� ta� "neta� mama, neso'hamasmi, na meso att�ti
evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya da��habba�.

Sota� anatt�, yadanicca� ta� dukkha�, ya� dukkha� tadanatt� yadanatt� ta� neta�
mama, neso'hamasmi, na meso att�'ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya da��habba�.

Gh�na� anatt�, yadanatt� ta� neta� mama, ne so' hamasmi. Na meso att�' ti evameta�
yath�bh�ta� sammappa���ya da��habba�.
Jivh� anatt�, yadanatt� ta� neta� mama, neso'hamasmi, na meso att�' ti evameta�
yath�bh�ta� sammappa���ya da��habba�.

K�yo anatt�, yadanatt� ta� neta� mama, neso'hamasmi, na meso att�' ti evameta�
yath�bh�ta� sammappa���ya da��habba�.

Mano anatt�, yadanatt� ta� neta� mama, neso'hamasmi, na meso att�" ti evameta�
yath�bh�ta� sammappa���ya da��habba�.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako cakkhusmimpi nibbindati, sotasmimpi
nibbindati, gh�nasmimpi nibbindati, jivh�yapi nibbindati, k�yasmimpi nibbindati,
manasmimpi nibbindati, nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati, vimuttasmi�
vimuttamiti ���a� hoti, kh�� j�ti, vusita� brahmacariya�, kata� kara�ya�, n�para�
itthatt�y�ti paj�n�t�ti.

1. 1. 4
B�hir�niccasutta�
4. S�vatthiya�
R�pa� bhikkhave anicca�, yadanicca� ta� dukkha�, ya� dukkha� tadanatt�, yadanatt�
ta� neta� mama, [PTS Page 003] [\q 3/] neso'hamasmi, na meso att�ti evameta�
yath�bh�ta� sammappa���ya da��habba�.

Sadd� anicc�, yadanicca� ta� dukkha�, ya� dukkha� tadanatt� yadanatt� ta� neta�
mama, neso'hamasmi, na meso att�ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya da��habba�.

Gandh� anicc�, yadanicca� ta� dukkha�, ya� dukkha� tadanatt�, yadanatt� ta� neta�
mama, ne so' hamasmi, na meso att�ti ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya
da��habba�.
Ras� anicc�, yadanicca� ta� dukkha�, ya� dukkha� tadanatt�, yadanatt� ta� neta�
mama, neso'hamasmi, na meso att�ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya da��habba�.

Po��habb� anicc�, yadanicca� ta� dukkha�, ya� dukkha� tadanatt�, yadanatt� ta�
neta� mama, neso'hamasmi, na meso att�ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya
da��habba�.
Dhamm� anicc�, yadanicca� ta� dukkha�, ya� dukkha� tadanatt�, yadanatt� ta� neta�
mama neso'hamasmi, na meso att�ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya da��habba�.

Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako r�pesupi nibbindati, saddesupi nibbindati,


gandhesupi nibbindati, rasesupi nibbindati, pho��habbesupi nibbindati, dhammesupi
nibbindati, nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati, vimuttasmi� vimuttamiti ���a�
hoti, kh�� j�ti, vusita� brahmacariya�, kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti
paj�n�t�ti.

[BJT Page 008] [\x 8/]


1. 1. 5
B�hiradukkhasutta�
5. S�vatthiya�
R�p� bhikkhave dukkh�, ya� dukkha� tadanatt�, yadanatt� ta� neta� mama, neso'
hamasmi, na meso att�'ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya da��habba�.

Sadd� dukkh�, ya� dukkha� tadanatt�. Yadanatt� ta� neta� mama, neso'hamasmi, na
meso att�'ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya da��habba�.

Gandh� dukkh�, ya� dukkha� tadanatt�, yadanatt� ta� neta� mama, neso' hamasmi. Na
meso att�' ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya da��habba�.

Ras� dukkh�, ya� dukkha� tadanatt�, yadanatt� ta� neta� mama, neso' hamasmi, na
meso att�' ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya da��habba�.

Po��habb� dukkh�, ya� dukkha� tadanatt�, yadanatt� ta� neta� mama, neso' hamasmi,
na meso att�' ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya da��habba�.

Dhamm� dukkh�, ya� dukkha� tadanatt�, yadanatt� ta� neta� mama, neso' hamasmi, na
meso att�' ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya da��habba�.

Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako cakkhusmimpi nibbindati, sotasmimpi


nibbindati gh�nasmimpi nibbindati, jivh�yapi nibbindati, k�yasmimpi nibbindati,
manasmimpi nibbindati, nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati, vimuttasmi�
vimuttamiti ���a� hoti, kh�� j�ti, vusita� brahmacariya�, kata� kara�ya�, n�para�
itthatt�y�ti paj�n�t�ti.

1. 1. 6
B�hir�nattasutta�
6. S�vatthiya�
R�p� bhikkhave anatt�, yadanatt� ta� neta� mama, neso'hamasmi, na meso att�' ti
evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya da��habba�.

Sadd� bhikkhave anatt�, yadanatt� ta� neta� mama, neso'hamasmi, na meso att�' ti
evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya da��habba�.

Gandh� bhikkhave anatt�, yadanatt� ta� neta� mama, neso'hamasmi, na meso att�' ti
evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya da��habba�.

Ras� bhikkhave anatt�, yadanatt� ta� neta� mama, neso'hamasmi, na meso att�' ti
evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya da��habba�.

Po��habb� bhikkhave anatt�, yadanatt� ta� neta� mama, neso'hamasmi, na meso att�'
ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya da��habba�.

Dhamm� bhikkhave anatt�, yadanatt� ta� neta� mama, neso'hamasmi, na meso att�' ti
evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya da��habba�.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako cakkhusmimpi nibbindati, sotasmimpi
nibbindati, gh�nasmimpi nibbindati, jivh�yapi nibbindati, k�yasmimpi nibbindati,
manasmimpi nibbindati, nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati, vimuttasmi�
vimuttamiti ���a� hoti, kh�� j�ti, vusita� brahmacariya�, kata� kara�ya�, n�para�
itthatt�y�ti paj�n�t�ti.

1. 1. 7
Dutiyaajajhatt�niccasutta�
7. [PTS Page 004] [\q 4/] s�vatthiya� cakkhu� bhikkhave anicca�
at�t�n�gata�, ko pana v�do paccuppannassa, eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako
at�tasmi�-1 cakkhusmi� anapekho-2. Hoti, an�gata� cakkhu� n�bhinandati,
paccappannassa cakkhussa nibbid�ya vir�g�ya nirodh�ya pa�ipanno hoti.
1. At�tasamimpi - s�mu, s� 1. 2. Anapekkho - machasa�, sy�.

[BJT Page 010] [\x 10/]

Sota� anicca� at�t�n�gata�, ko pana v�do paccuppannassa, eva� passa� bhikkhave


sutav� ariyas�vako at�tasmi� sotasmi� anapekho hoti, an�gata� sota� n�bhinandati
paccuppannassa sotassassa nibbid�ya vir�g�ya nirodh�ya pa�ipanno hoti.

Gh�na� anicca� at�t�n�gata�, ko pana v�do paccuppannassa, eva� passa� bhikkhave


sutav� ariyas�vako at�tasmi� gh�nasmi� anapekho hoti, an�gata� gh�na� n�bhinandati,
paccuppannassa gh�nassa nibbid�ya vir�g�ya nirodh�ya pa�ipanno hoti.

Jivh� anicc� at�t�n�gat�. Ko pana v�do paccuppann�ya, eva� passa� bhikkhave sutav�
ariyas�vako at�t�ya jivh�ya anapekho hoti, an�gata� jivha� n�bhinandati,
paccuppann�ya jivh�ya nibbid�ya nirodh�ya pa�ipanno hoti.

K�yo anicco at�t�n�gato, ko pana v�do paccuppannassa, eva� passa� bhikkhave sutav�
ariyas�vako at�tasmi� k�yasmi� anapekho hoti, an�gata� k�ya� n�bhinandati,
paccuppannassa k�yassa nibbid�ya vir�g�ya nirodh�ya pa�ipanno hoti.

Mano anicco at�t�n�gato, ko pana v�do paccuppannassa, eva� passa� bhikkhave sutav�
ariyas�vako at�tasmi� manasmi� anapekho hoti, an�gata� mana� n�bhinandati,
paccuppannassa manassa nibbid�ya vir�g�ya nirodh�ya pa�ipanno hot�ti.

1. 1. 8
Dutiya ajjhattadukkhasutta�
8. S�vatthiya�. Cakkhu� bhikkhave dukkha� at�t�n�gata�. Ko pana v�do
paccuppannassa. Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako at�tasmi� cakkhusmi�
anapekho hoti, an�gata� cakkhu� n�bhinandati, paccuppannassa cakkhussa nibbid�ya
vir�g�ya nirodh�ya pa�ipanno hoti.
Sota� dukkha� at�t�n�gata�. Ko pana v�do paccuppannassa. Eva� passa� bhikkhave
sutav� ariyas�vako at�tasmi� sotasmi� anapekho hoti, an�gata� sota� n�bhinandati,
paccuppannassa sotassa nibbid�ya vir�g�ya nirodh�ya pa�ipanno hoti.

Gh�na� bhikkhave dukkha� at�t�n�gata�. Ko pana v�do paccuppannassa. Eva� passa�


bhikkhave sutav� ariyas�vako at�tasmi� gh�nasmi� anapekho hoti, an�gata� gh�na�
n�bhinandati, paccuppannassa gh�nassa nibbid�ya vir�g�ya nirodh�ya pa�ipanno hoti.
Jivh� dukkh� at�t�n�gat�. Ko pana v�do paccuppann�ya. Eva� passa� bhikkhave sutav�
ariyas�vako at�t�ya jivh�ya anapekho hoti, an�gata� jivha� n�bhinandati,
paccuppann�ya jivh�ya nibbid�ya vir�g�ya nirodh�ya pa�ipanno hoti.

K�yo bhikkhave dukkho at�t�n�gato. Ko pana v�do paccuppannassa. Eva� passa�


bhikkhave sutav� ariyas�vako at�tasmi� k�yasmi� anapekho hoti, an�gata� k�ya�
n�bhinandati, paccuppannassa k�yassa nibbid�ya vir�g�ya nirodh�ya pa�ipanno hoti.
Mano dukkho at�t�n�gato. Ko pana v�do paccuppannassa. Eva� passa� bhikkhave sutav�
ariyas�vako at�tasmi� manasmi� anapekho hoti, an�gata� mana� n�bhinandati,
paccuppannassa manassa nibbid�ya vir�g�ya nirodh�ya pa�ipanno hot�ti.
1. 1. 9
Dutiya ajjhatt�natta sutta�
9. S�vatthiya�
Cakkhu� bhikkhave anatt� at�t�n�gata�. Ko pana v�do paccuppannassa. Eva� passa�
bhikkhave sutav� [PTS Page 005] [\q 5/] ariyas�vako at�tasmi� cakkhusmi�
anapekho hoti, an�gata� cakkhu� n�bhinandati, paccuppannassa cakkhussa nibbid�ya
vir�g�ya nirodh�ya pa�ipanno hoti.
Sota� bhikkhave anatt� at�t�n�gata�. Ko pana v�do paccuppannassa. Eva� passa�
bhikkhave sutav� ariyas�vako at�tasmi� sotasmi� anapekho hoti, an�gata� sota�
n�bhinandati, paccuppannassa sotassa nibbid�ya vir�g�ya nirodh�ya pa�ipanno hoti.

Gh�na� bhikkhave anatt� at�t�n�gata�. Ko pana v�do paccuppannassa. Eva� passa�


bhikkhave sutav� ariyas�vako at�tasmi� gh�nasmi� anapekho hoti, an�gata� gh�na�
n�bhinandati, paccuppannassa gh�nassa nibbid�ya vir�g�ya nirodh�ya pa�ipanno hoti.

Jivh� bhikkhave anatt� at�t�n�gat�. Ko pana v�do paccuppann�ya. Eva� passa�


bhikkhave sutav� ariyas�vako at�tasmi� jivh�ya anapekho hoti, an�gata� jivha�
n�bhinandati, paccuppann�ya jivh�ya nibbid�ya vir�g�ya nirodh�ya pa�ipanno hoti.

K�yo bhikkhave anatt� at�t�n�gato. Ko pana v�do paccuppannassa. Eva� passa�


bhikkhave sutav� ariyas�vako at�tasmi� k�yasmi� anapekho hoti, an�gata� k�ya�
n�bhinandati, paccuppannassa k�yassa nibbid�ya vir�g�ya nirodh�ya pa�ipanno hoti.

Mano bhikkhave anatt� at�t�n�gato. Ko pana v�do paccuppannassa. Eva� passa�


bhikkhave sutav� ariyas�vako at�tasmi� manasmi� anapekho hoti, an�gata� mana�
n�bhinandati, paccuppannassa manassa nibbid�ya vir�g�ya nirodh�ya pa�ipanno hot�ti.

[BJT Page 012] [\x 12/]

1. 1. 10
Dutiya b�hir�niccasutta�
10. S�vatthiya�
R�p� bhikkhave anicc� at�t�n�gat�. Ko pana v�do paccuppann�na�, eva� passa�
bhikkhave sutav� ariyas�vako at�tesu r�pesu anapekho hoti, an�gate r�pe
n�bhinandati, paccuppann�na� r�p�na� nibbid�ya vir�g�ya nirodh�ya pa�ipanno hoti.
Sadd� bhikkhave anicc� at�t�n�gat�. Ko pana v�do paccuppann�na�, eva� passa�
bhikkhave sutav� ariyas�vako at�tesu saddesu anapekho hoti, an�gate sadde
n�bhinandati, paccuppann�na� sadd�na� nibbid�ya vir�g�ya nirodh�ya pa�ipanno hoti.
Gandh� bhikkhave anicc� at�t�n�gat�. Ko pana v�do paccuppann�na�, eva� passa�
bhikkhave sutav� ariyas�vako at�tesu gandhesu anapekho hoti, an�gate gandhe
n�bhinandati, paccuppann�na� gandh�na� nibbid�ya vir�g�ya nirodh�ya pa�ipanno hoti.

Ras� bhikkhave anicc� at�t�n�gat�. Ko pana v�do paccuppann�na�, eva� passa�


bhikkhave sutav� ariyas�vako at�tesu rasesu anapekho hoti, an�gate rase
n�bhinandati, paccuppann�na� ras�na� nibbid�ya vir�g�ya nirodh�ya pa�ipanno hoti.
Pho��habb� bhikkhave anicc� at�t�n�gat�. Ko pana v�do paccuppann�na�, eva� passa�
bhikkhave sutav� ariyas�vako at�tesu pho��habbesu anapekho hoti, an�gate pho��habbe
n�bhinandati, paccuppann�na� pho��habb�na� nibbid�ya vir�g�ya nirodh�ya pa�ipanno
hoti.

Dhamm� bhikkhave anicc� at�t�n�gat�. Ko pana v�do paccuppann�na�, eva� passa�


bhikkhave sutav� ariyas�vako at�tesu dhammesu anapekho hoti, an�gate dhamme
n�bhinandati, paccuppann�na� dhamm�na� nibbid�ya vir�g�ya nirodh�ya pa�ipanno
hot�ti.
1. 1. 11
Dutiya b�hiradukkhasutta�
11. S�vatthiya�
R�p� bhikkhave dukkh� at�t�n�gat�. Ko pana v�do paccuppann�na�, eva� passa�
bhikkhave sutav� ariyas�vako at�tesu r�pesu anapekho hoti, an�gate r�pe
n�bhinandati, paccuppann�na� r�p�na� nibbid�ya vir�g�ya nirodh�ya pa�ipanno hoti.
[PTS Page 006] [\q 6/]
Sadd� bhikkhave dukkh� at�t�n�gat�. Ko pana v�do paccuppann�na�, eva� passa�
bhikkhave sutav� ariyas�vako at�tesu saddesu anapekho hoti, an�gate sadde
n�bhinandati, paccuppann�na� sadd�na� nibbid�ya vir�g�ya nirodh�ya pa�ipanno hoti.
Gandh� bhikkhave dukkh� at�t�n�gat�. Ko pana v�do paccuppann�na�, eva� passa�
bhikkhave sutav� ariyas�vako at�tesu gandhesu anapekho hoti, an�gate gandhe
n�bhinandati, paccuppann�na� gandh�na� nibbid�ya vir�g�ya nirodh�ya pa�ipanno hoti.

Ras� bhikkhave dukkh� at�t�n�gat�. Ko pana v�do paccuppann�na�, eva� passa�


bhikkhave sutav� ariyas�vako at�tesu rasesu anapekho hoti, an�gate rase
n�bhinandati, paccuppann�na� ras�na� nibbid�ya vir�g�ya nirodh�ya pa�ipanno hoti.
Pho��habb� bhikkhave dukkh� at�t�n�gat�. Ko pana v�do paccuppann�na�, eva� passa�
bhikkhave sutav� ariyas�vako at�tesu pho��habbesu anapekho hoti, an�gate pho��habbe
n�bhinandati, paccuppann�na� pho��habb�na� nibbid�ya vir�g�ya nirodh�ya pa�ipanno
hoti.

Dhamm� bhikkhave dukkh� at�t�n�gat�. Ko pana v�do paccuppann�na�. Eva� passa�


bhikkhave sutav� ariyas�vako at�tesu dhammesu anapekho hoti, an�gate dhamme
n�bhinandati, paccuppann�na� dhamm�na� nibbid�ya vir�g�ya nirodh�ya pa�ipanno
hot�ti.

1. 1. 12
Dutiya b�hir�nattasutta�
12. S�vatthiya�:

R�p� bhikkhave anatt� at�t�n�gat�. Ko pana v�do paccuppann�na�, eva� passa�


bhikkhave sutav� ariyas�vako at�tesu r�pesu anapekho hoti, an�gate r�pe
n�bhinandati, paccuppann�na� r�p�na� nibbid�ya vir�g�ya nirodh�ya pa�ipanno hoti.
Sadd� bhikkhave anatt� at�t�n�gat�. Ko pana v�do paccuppann�na�, eva� passa�
bhikkhave sutav� ariyas�vako at�tesu saddesu anapekho hoti, an�gate sadde
n�bhinandati, paccuppann�na� sadd�na� nibbid�ya vir�g�ya nirodh�ya pa�ipanno hoti.
Gandh� bhikkhave anatt� at�t�n�gat�. Ko pana v�do paccuppann�na�, eva� passa�
bhikkhave sutav� ariyas�vako at�tesu gandhesu anapekho hoti, an�gate gandhe
n�bhinandati, paccuppann�na� gandh�na� nibbid�ya vir�g�ya nirodh�ya pa�ipanno hoti.

Ras� bhikkhave anatt� at�t�n�gat�. Ko pana v�do paccuppann�na�, eva� passa�


bhikkhave sutav� ariyas�vako at�tesu rasesu anapekho hoti, an�gate rase
n�bhinandati, paccuppann�na� ras�na� nibbid�ya vir�g�ya nirodh�ya pa�ipanno hoti.
Pho��habb� bhikkhave anatt� at�t�n�gat�. Ko pana v�do paccuppann�na�, eva� passa�
bhikkhave sutav� ariyas�vako at�tesu pho��habbesu anapekho hoti, an�gate pho��habbe
n�bhinandati, paccuppann�na� pho��habb�na� nibbid�ya vir�g�ya nirodh�ya pa�ipanno
hoti.

Dhamm� bhikkhave anatt� at�t�n�gat�. Ko pana v�do paccuppann�na�, eva� passa�


bhikkhave sutav� ariyas�vako at�tesu dhammesu anapekho hoti, an�gate dhamme
n�bhinandati, paccuppann�na� dhamm�na� nibbid�ya vir�g�ya nirodh�ya pa�ipanno
hot�ti.
Aniccavaggo pa�hamo.

Tassudd�na�:

Anicca� dukkha� anatt� ca tayo ajjhattab�hir�


Yadaniccena tayo vutt� te te ajjhattab�hir�.

[BJT Page 014] [\x 14/]

2. Yamakavaggo
1. 2. 1
Sambodhasutta�

13. S�vatthiya�:
Pubbeva me bhikkhave sambodh� anabhisambuddhassa [PTS Page 007] [\q 7/]
bodhisattasseva sato etadahosi. Ko nu kho cakkhussa ass�do, ko �d�navo, ki�
nissara�a�,
Ko sotassa ass�do, ko �d�navo, ki� nissara�a�,
Ko gh�nassa ass�do, ko �d�navo, ki� nissara�a�,
Ko jivh�ya ass�do, ko �d�navo, ki� nissara�a�,
Ko k�yassa ass�do, ko �d�navo, ki� nissara�a�,
Ko manassa ass�do, ko �d�navo, ki� nissara�anti.

Tassa mayha� bhikkhave etadahosi: ya� kho cakkhu� pa�icca uppajjati sukha�
somanassa� aya� cakkhussa ass�do, ya� cakkhu� anicca� dukkha� vipari�madhamma� aya�
cakkhussa �d�navo, yo cakkhusmi� chandar�gavinayo chandar�gappah�na� ida� cakkhussa
nissara�a�,
Ya� kho sota� pa�icca uppajjati sukha� somanassa� aya� sotassa ass�do, ya� sota�
anicca� dukkha� vipari�madhamma� aya� sotassa �d�navo, yo sotasmi� chandar�gavinayo
chandar�gappah�na� ida� sotassa nissara�a�,
Ya� kho gh�na� pa�icca uppajjati sukha� somanassa� aya� gh�nassa ass�do, ya� gh�na�
anicca� dukkha� vipari�madhamma� aya� gh�nassa �d�navo, yo gh�nasmi�
chandar�gavinayo chandar�gappah�na� ida� gh�nassa nissara�a�,

Ya� kho jivha� pa�icca uppajjati sukha� somanassa� aya� jivh�ya ass�do, y� jivh�
anicc� dukkh� vipari�madhamm� aya� jivh�ya �d�navo, yo jivh�ya chandar�gavinayo
chandar�gappah�na� ida� jivh�ya nissara�a�,

Ya� kho k�ya� pa�icca uppajjati sukha� somanassa� aya� k�yassa ass�do, yo k�yo
anicco dukkho viparin�madhammo aya� k�yassa �d�navo, yo k�yasmi� chandar�gavinayo
chandar�gappah�na� ida� k�yassa nissara�a�,

Ya� kho mana� pa�icca uppajjati sukha� somanassa� aya� manassa ass�do, yo mano
anicco dukkho vipari�madhammo aya� manassa �d�navo, yo manasmi� chandar�gavinayo
chandar�gappah�na� ida� manassa nissara�a�, ya� mana� pa�icca upapajjati sukha�
somanassa�, aya� manassa ass�do, yo mano anicco dukkho vipari�madhammo aya� manassa
�d�navo, yo manasmi� chandar�gavinayo chandar�gappah�na� ida� manassa nissara�a�.

Y�vak�va�c�ha� bhikkhave imesa� channa� ajjhattik�na� �yatan�na� eva� ass�da�ca


ass�dato �d�nava�ca �d�navato nissara�a�ca nissara�ato yath�bh�ta� n�bbha���si�,
neva t�v�ha� bhikkhave sadevake loke sam�rake sabrahmake sassama�abr�hma�iy� paj�ya
sadeva manuss�ya anuttara� samm�sambodhi� abhisambuddhoti-2 pacca���si�.

Yato ca kho' ha� bhikkhave imesa� channa� ajjhattik�na� �yatan�na� eva� ass�da�ca
ass�dato �d�nava�ca �d�navato nissara�a�ca nissara�ato yath�bh�ta� abbha���si�,
ath�ha� bhikkhave sadevake loke sam�rake sabrahmake sassama�abr�hma�iy� paj�ya
sadeva manuss�ya anuttara� samm�sambodhi� abhisambuddhoti pacca���si�. [PTS Page
008] [\q 8/] ���a�ca pana me dassana� udap�di, akupp� me cetovimutti
ayamantim� j�ti, natthid�ni punabbhavoti.
------------------------
1. Mano - machasa� 2. Abhisambuddho - s�. Mu.

[BJT Page 016] [\x 16/]


1. 2. 2
Dutiya sambodhasutta�
14 S�vatthiya�
Pubbeva me bhikkhave sambodh� anabhisambuddhassa bodhisattasseva sato etadahosi:

Ko nu kho r�p�na� ass�do, ko �d�navo, ki� nissara�a�.


Ko nu kho sadd�na� ass�do, ko �d�navo, ki� nissara�a�.

Ko nu kho gandh�na� ass�do, ko �d�navo, ki� nissara�a�.

Ko nu kho ras�na� ass�do, ko �d�navo, ki� nissara�a�.

Ko nu kho po��habb�na� ass�do, ko �d�navo, ki� nissara�a�.

Ko nu kho dhamm�na� ass�do, ko �d�navo, ki� nissara�anti.

Tassa mayha� bhikkhave etadahosi.


Ya� kho r�pe pa�icca uppajjati sukha� somanassa� aya� r�p�na� ass�do. Ye1 r�p�
anicc� dukkh� vipari�madhamm� aya� r�p�na� �d�navo. Yo r�pesu chandar�gavinayo
chandar�gappah�na�, ida� r�p�na� nissara�a�.
Ya� kho sadde pa�icca uppajjati sukha� somanassa� aya� sadd�na� ass�do. Ye sadd�
anicc� dukkh� vipari�madhamm� aya� sadd�na� �d�navo. Yo saddesu chandar�gavinayo
chandar�gappah�na�, ida� sadd�na� nissara�a�.
Ya� kho gandhe pa�icca uppajjati sukha� somanassa� aya� gandh�na� ass�do. Ye gandh�
anicc� dukkh� vipari�madhamm� aya� gandh�na� �d�navo. Yo gandhesu chandar�gavinayo
chandar�gappah�na�, ida� gandh�na� nissara�a�.
Ya� kho rase pa�icca uppajjati sukha� somanassa� aya� ras�na� ass�do. Ye ras�
anicc� dukkh� vipari�madhamm� aya� ras�na� �d�navo. Yo rasesu chandar�gavinayo
chandar�gappah�na�, ida� ras�na� nissara�a�.
Ya� kho po��habbe pa�icca uppajjati sukha� somanassa� aya� po��habb�na� ass�do. Ye
po��habb� anicc� dukkh� vipari�madhamm� aya� po��habb�na� �d�navo. Yo po��habbesu
chandar�gavinayo chandar�gappah�na�, ida� po��habb�na� nissara�a�.
Ya� kho dhamme pa�icca uppajjati sukha� somanassa� aya� dhamm�na� ass�do. Ye dhamm�
anicc� dukkh� vipari�madhamm� aya� dhamm�na� �d�navo, yo dhammesu chandar�gavinayo
chandar�gappah�na� ida� dhamm�na� nissara�a�.
Y�vak�va�c�ha� bhikkhave imesa� channa� b�hir�na� �yatan�na� eva� ass�da�ca
ass�dato, �d�nava�ca �d�navato, nissara�a�ca nissara�ato yath�bh�ta� n�bbha���si�,
neva t�v�ha� bhikkhave sadevake loke sam�rake sabrahmake sassama�abr�hma�iy� paj�ya
sadeva manuss�ya anuttara� samm�sambodhi� abhisambuddhoti pacca���si�.
Yato ca kho' ha� bhikkhave imesa� channa� ajjhattik�na� �yatan�na� eva� ass�da�ca
ass�dato �dinava�ca �d�navato nissara�a�ca nissara�ato yath�bh�ta� abbha���si�,
ath�ha� bhikkhave sadevake loke sam�rake sabrahmake sassama�abr�hma�iy� paj�ya
sadeva manuss�ya anuttara� samm�sambodhi� abhisambuddhoti pacca���si�. ���a�ca pana
me dassana� udap�di, akupp� me ceto vimutti ayamantim� j�ti, natthid�ni
punabbhavoti. . 1
1. Ya� r�p�. - Machasa�. Sy�.

[BJT Page 018] [\x 18/]


1. 2. 3
Ass�dapariyesanasutta�.
15. S�vatthiya�
Cakkhuss�ha� bhikkhave ass�dapariyesana� acari�, yo cakkhussa ass�do tadajjhagama�,
y�vat� cakkhussa ass�do pa���ya me so sudi��ho, cakkhuss�ha� [PTS Page 009] [\q
9/] bhikkhave �d�navapariyesana� acari�, yo cakkhussa �d�navo tadajjhagama�,
y�vat� cakkhussa �d�navo pa���ya me so sudi��ho. Cakkhuss�ha� bhikkhave
nissara�apariyesana� acari� ya� cakkhussa nissara�a� tadajjhagama�, y�vat�
cakkhussa nissara�a� pa���ya me ta� sudi��ha�.

Sotass�ha� bhikkhave ass�dapariyesana� acari�, yo sotassa ass�do tadajjhagama�,


y�vat� sotassa ass�do pa���ya me so sudi��ho, sotass�ha� bhikkhave
�d�navapariyesana� acari�, yo sotassa �d�navo tadajjhagama�, y�vat� sotassa �d�navo
pa���ya me so sudi��ho. Sotass�ha� bhikkhave nissara�apariyesana� acari� ya�
sotassa nissara�a� tadajjhagama�, y�vat� sotassa nissara�a� pa���ya me ta�
sudi��ha�.
Gh�nass�ha� bhikkhave ass�dapariyesana� acari�, yo gh�nassa ass�do tadajjhagama�,
y�vat� gh�nassa ass�do pa���ya me so sudi��ho, gh�nass�ha� bhikkhave
�d�navapariyesana� acari�, yo gh�nassa �d�navo tadajjhagama�, y�vat� gh�nassa
�d�navo pa���ya me so sudi��ho. Gh�nass�ha� bhikkhave nissara�apariyesana� acari�
ya� gh�nassa nissara�a� tadajjhagama�, y�vat� gh�nassa nissara�a� pa���ya me ta�
sudi��ha�.

Jivh�y�ha� bhikkhave ass�dapariyesana� acari�, yo jivh�ya ass�do tadajjhagama�,


y�vat� jivh�ya ass�do pa���ya me so sudi��ho, jivh�y�ha� bhikkhave
�d�navapariyesana� acari�, yo jivh�ya �d�navo tadajjhagama�, y�vat� jivh�ya �d�navo
pa���ya me so sudi��ho. Jivh�y�ha� bhikkhave nissara�apariyesana� acari� ya�
jivh�ya nissara�a� tadajjhagama�, y�vat� jivh�ya nissara�a� pa���ya me ta�
sudi��ha�.

K�yass�ha� bhikkhave ass�dapariyesana� acari�, yo k�yassa ass�do tadajjhagama�,


y�vat� k�yassa ass�do pa���ya me so sudi��ho, k�yass�ha� bhikkhave
�d�navapariyesana� acari�, yo k�yassa �d�navo tadajjhagama�, y�vat� k�yassa �d�navo
pa���ya me so sudi��ho. K�yass�ha� bhikkhave nissara�apariyesana� acari� ya�
k�yassa nissara�a� tadajjhagama�, y�vat� k�yassa nissara�a� pa���ya me ta�
sudi��ha�.

Manass�ha� bhikkhave ass�dapariyesana� acari�, yo manassa ass�do tadajjhagama�,


y�vat� manassa ass�do pa���ya me so sudi��ho, manass�ha� bhikkhave
�d�navapariyesana� acari�, yo manassa �d�navo tadajjhagama�, y�vat� manassa �d�navo
pa���ya me so sudi��ho. Manass�ha� bhikkhave nissara�apariyesana� acari� ya�
manassa nissara�a� tadajjhagama�, y�vat� manassa nissara�a� pa���ya me ta�
sudi��ha�.

Y�vak�va�c�ha� bhikkhave imesa� channa� ajjhattik�na� �yatan�na� ass�da�ca ass�dato


�d�nava�ca �d�navato nissara�a�ca nissara�ato yath�bh�ta� n�bbha���si�, neva
t�v�ha� bhikkhave sadevake loke sam�rake sabrahmake sassama�abr�hma�iy� paj�ya
sadeva manuss�ya anuttara� samm�sambodhi� abhisambuddhoti pacca���si�. Yato ca kho'
ha� bhikkhave imesa� channa� ajjhattik�na� �yatan�na� eva� ass�da�ca ass�dato
�dinava�ca �d�navato nissara�a�ca nissara�ato yath�bh�ta� abbha���si�, ath�ha�
bhikkhave sadevake loke sam�rake sabrahmake sassama�abr�hma�iy� paj�ya sadeva
manuss�ya anuttara� samm�sambodhi� abhisambuddhoti pacca���si�. ���a�ca pana me
dassana� udap�di, akupp� me ceto vimutti ayamantim� j�ti, natthid�ni punabbhavoti.

[BJT Page 020] [\x 20/]

1. 2. 4
Dutiya ass�dapariyesanasutta�
16. S�vatthiya�-
R�p�n�ha� bhikkhave ass�dapariyesana� acari�, yo r�p�na� ass�do tadajjhagama�,
y�vat� r�p�na� ass�do pa���ya me so sudi��ho. R�p�n�ha� bhikkhave [PTS Page 10] [\q
10/] �d�navapariyesana� acari�, yo r�p�na� �d�navo tadajjhagama�, y�vat�
r�p�na� �d�navo pa���ya me so sudi��ho. R�p�n�ha� bhikkhave nissara�apariyesana�
acari�, ya� r�p�na� nissara�a� tadajjhagama�, y�vat� r�p�na� nissara�a� pa���ya me
ta� sudi��ha�.

Sadd�n�ha� bhikkhave ass�dapariyesana� acari�, yo sadd�na� ass�do tadajjhagama�,


y�vat� sadd�na� ass�do pa���ya me so sudi��ho. Sadd�n�ha� bhikkhave
�d�navapariyesana� acari�, yo sadd�na� �d�navo tadajjhagama�, y�vat� sadd�na�
�d�navo pa���ya me so sudi��ho. Sadd�n�ha� bhikkhave nissara�apariyesana� acari�,
ya� sadd�na� nissara�a� tadajjhagama�, y�vat� sadd�na� nissara�a� pa���ya me ta�
sudi��ha�.

Gandh�n�ha� bhikkhave ass�dapariyesana� acari�, yo gandh�na� ass�do tadajjhagama�,


y�vat� gandh�na� ass�do pa���ya me so sudi��ho, gandh�n�ha� bhikkhave
�d�navapariyesana� acari�, yo gandh�na� �d�navo tadajjhagama�, y�vat� gandh�na�
�d�navo pa���ya me so sudi��ho. Gandh�n�ha� bhikkhave nissara�apariyesana� acari�,
ya� gandh�na� nissara�a� tadajjhagama�, y�vat� gandh�na� nissara�a� pa���ya me ta�
sudi��ha�.

Ras�n�ha� bhikkhave ass�dapariyesana� acari�, yo ras�na� ass�do tadajjhagama�,


y�vat� ras�na� ass�do pa���ya me so sudi��ho. Ras�n�ha� bhikkhave
�d�navapariyesana� acari�, yo ras�na� �d�navo tadajjhagama�, y�vat� ras�na� �d�navo
pa���ya me so sudi��ho. Ras�n�ha� bhikkhave nissara�apariyesana� acari�, ya�
ras�na� nissara�a� tadajjhagama�, y�vat� ras�na� nissara�a� pa���ya me ta�
sudi��ha�.

Dhamm�n�ha� bhikkhave ass�dapariyesana� acari�, yo dhamm�na� ass�do tadajjhagama�,


y�vat� dhamm�na� ass�do pa���ya me so sudi��ho. Dhamm�n�ha� bhikkhave
�d�navapariyesana� acari�, yo dhamm�na� �d�navo tadajjhagama�, y�vat� dhamm�na�
�d�navo pa���ya me so sudi��ho. Dhamm�n�ha� bhikkhave nissara�apariyesana� acari�,
ya� dhamm�na� nissara�a� tadajjhagama�, y�vat� dhamm�na� nissara�a� pa���ya me ta�
sudi��ha�.

Y�vak�va�c�ha� bhikkhave imesa� channa� b�hir�na� �yatan�na� ass�da�ca ass�dato


�d�nava�ca �d�navato nissara�a�ca nissara�ato yath�bh�ta� n�bbha���si�, neva
t�v�ha� bhikkhave sadevake loke sam�rake sabrahmake sassama�abr�hma�iy� paj�ya
sadeva manuss�ya anuttara� samm�sambodhi� abhisambuddhoti pacca���si�. Yato ca kho'
ha� bhikkhave imesa� channa� ajjhattik�na� �yatan�na� eva� ass�da�ca ass�dato
�dinava�ca �d�navato nissara�a�ca nissara�ato yath�bh�ta� abbha���si�, ath�ha�
bhikkhave sadevake loke sam�rake sabrahmake sassama�abr�hma�iy� paj�ya sadeva
manuss�ya anuttara� samm�sambodhi� abhisambuddhoti pacca���si�. ���a�ca pana me
dassana� udap�di, akupp� me cetovimutti ayamantim� j�ti, natthid�ni punabbhavoti.
1. 2. 5
No ve ass�dasutta�
17. S�vatthiya�
No ceda� bhikkhave cakkhussa ass�do abhavissa, nayida� satt� cakkhusmi�
s�rajjeyyu�, yasm� ca kho bhikkhave atthi cakkhussa ass�do, tasm� satt� cakkhusmi�
s�rajjanti. No ceda� bhikkhave cakkhussa �d�navo abhavissa, nayida� satt�
cakkhusmi� nibbindeyyu�, yasm� ca kho bhikkhave atthi cakkhussa �d�navo. Tasm�
satt� cakkhusmi� nibbindanti. No ceda� bhikkhave cakkhussa nissara�a� abhavissa,
nayida� satt� cakkhusm� nissareyyu�. Yasm� ca kho bhikkhave atthi cakkhussa
nissara�a�, tasm� satt� cakkhusm� nissaranti.

[BJT Page 022] [\x 22/]

No ceda� bhikkhave sotassa ass�do abhavissa, nayida� satt� sotasmi� s�rajjeyu�,


yasm� ca kho bhikkhave atth� sotassa ass�do, tasm� satt� sotasmi� s�rajjanti. No
ceda� bhikkhave sotassa �d�navo abhavissa, nayida� satt� sotasmi� nibbindeyyu�,
yasm� ca kho bhikkhave atthi sotassa �d�navo. Tasm� satt� sotasmi� nibbindanti. No
ceda� bhikkhave sotassa nissara�a� abhavissa, nayida� satt� sotasm� nissareyyu�.
Yasm� ca kho bhikkhave atthi sotassa nissara�a�, tasm� satt� sotasm� nissaranti.
[PTS Page 011] [\q 11/] no ceda� bhikkhave gh�nassa ass�do abhavissa, nayida�
satt� gh�nasmi� s�rajjeyyu�, yasm� ca kho bhikkhave atthi gh�nassa ass�do, tasm�
satt� gh�nasmi� s�rajjanti. No ceda� bhikkhave gh�nassa �d�navo abhavissa, nayida�
satt� gh�nasmi� nibbindeyyu�, yasm� ca kho bhikkhave atth� gh�nassa �d�navo. Tasm�
satt� gh�nasmi� nibbindanti. No ceda� bhikkhave gh�nassa nissara�a� abhavissa,
nayida� satt� gh�nasm� nissareyyu�. Yasm� ca kho bhikkhave atthi gh�nassa
nissara�a�, tasm� satt� gh�nasm� nissaranti.
No ceda� bhikkhave jivh�ya ass�do abhavissa, nayida� satt� jivh�ya s�rajjeyu�,
yasm� ca kho bhikkhave atthi jivh�ya ass�do, tasm� satt� jivh�ya s�rajjanti. No
ceda� bhikkhave jivh�ya �d�navo abhavissa, nayida� satt� jivh�ya nibbindeyyu�,
yasm� ca kho bhikkhave atthi jivh�ya �d�navo. Tasm� satt� jivh�ya nibbindanti. No
ceda� bhikkhave jivh�ya nissara�a� abhavissa, nayida� satt� jivh�ya nissareyyu�.
Yasm� ca kho bhikkhave atthi jivh�ya nissara�a�, tasm� satt� jivh�ya nissaranti.

No ceda� bhikkhave k�yassa ass�do abhavissa, nayida� satt� k�ya� s�rajjeyu�, yasm�
ca kho bhikkhave atthi k�yassa ass�do, tasm� satt� k�yasmi� s�rajjanti. No ceda�
bhikkhave k�yassa �d�navo abhavissa, nayida� satt� k�yasmi� nibbindeyyu�, yasm� ca
kho bhikkhave atthi k�yassa �d�navo. Tasm� satt� k�yasmi� nibbindanti. No ceda�
bhikkhave k�yassa nissara�a� abhavissa, nayida� satt� k�yasm� nissareyyu�. Yasm� ca
kho bhikkhave atthi k�yassa nissara�a�, tasm� satt� k�yasm� nissaranti.
No ceda� bhikkhave manassa ass�do abhavissa, nayida� satt� manasmi� s�rajjeyyu�,
yasm� ca kho bhikkhave atthi manassa ass�do, tasm� satt� cakkhusmi� s�rajjanti. No
ceda� bhikkhave manassa �d�navo abhavissa, nayida� satt� manasmi� nibbindeyyu�,
yasm� ca kho bhikkhave atthi manassa �d�navo. Tasm� satt� manasmi� nibbindanti. No
ceda� bhikkhave cakkhussa nissara�a� abhavissa nayida� satt� cakkhusm� nissareyyu�.
Yasm� ca kho bhikkhave atthi manassa nissara�a�, tasm� satt� manasm� nissaranti.

Y�vak�va�ca bhikkhave satt� imesa� channa� ajjhattik�na� �yatan�na� ass�da�ca


ass�dato �d�nava�ca �d�navato nissara�a�ca nissara�ato yath�bh�ta� n�bbha���su�, 1
neva t�va bhikkhave satt� sadevak� lok� sam�rak� sabrahmak� sassama�abr�hma�iy�
paj�ya sadevamanuss�ya nissa�� visa�yutt� vippamutt� vimariy�d�katena2 cetas�
vihari�su.
Yato ca kho bhikkhave satt� imesa� channa� ajjhattik�na� �yatan�na� ass�da�ca
ass�dato �d�nava�ca �d�navato nissara�a�ca nissara�ato yath�bh�ta� abbha���su�;
[PTS Page 012] [\q 12/] atha bhikkhave satt� sadevak� lok� sam�rak�
sabrahmak� sassama�abr�hma�iy� paj�ya sadevamanuss�ya nissa�� visa�yutt� vippamutt�
vimariy�d�katena cetas� viharant�ti.
1. N�bbha��a�su - machasa� 2. Vimariy�dikatena - s�mu, [pts.] Vipariy�dikatena -
sy�.

[BJT Page 024] [\x 24/]

1. 2. 6
Dutiya no ce ass�dasutta�
18. S�vatthiya�
No ceda� bhikkhave r�p�na� ass�do abhavissa, nayida� satt� r�pesu s�rajjeyyu�.
Yasm� ca kho bhikkhave atthi r�p�na� ass�do. Tasm� satt� r�pesu s�rajjanti. No
ceda� bhikkhave r�p�na� �d�navo abhavissa, nayida� satt� r�pesu nibbindeyyu�. Yasm�
ca kho bhikkhave atthi r�p�na� �d�navo, tasm� satt� r�pesu nibbindanti. No ceda�
bhikkhave r�p�na� nissara�a� abhavissa, nayida� satt� r�pehi nissareyyu�. Yasm� ca
kho bhikkhave atthi r�p�na� nissara�a�, tasm� satt� r�pehi nissaranti.
No ceda� bhikkhave sadd�na� ass�do abhavissa, nayida� satt� saddesu s�rajjeyyu�,
yasm� ca kho bhikkhave atthi sadd�na� ass�do, tasm� satt� saddesu s�rajjanti. No
ceda� bhikkhave sadd�na� �d�navo abhavissa, nayida� satt� saddesu nibbindeyyu�,
yasm� ca kho bhikkhave atthi sadd�na� �d�navo. Tasm� satt� saddesu nibbindanti. No
ceda� bhikkhave sadd�na� nissara�a� abhavissa nayida� satt� saddasm� nissareyyu�.
Yasm� ca kho bhikkhave atthi sadd�na� nissara�a�, tasm� satt� saddehi nissaranti.
No ceda� bhikkhave gandh�na� ass�do abhavissa, nayida� satt� gandh�na� s�rajjeyyu�,
yasm� ca kho bhikkhave atthi gandh�na� ass�do, tasm� satt� gandhesu s�rajjanti. No
ceda� bhikkhave ghandh�na� �d�navo abhavissa, nayida� satt� gandhesu nibbindeyyu�,
yasm� ca kho bhikkhave atthi gandh�na� �d�navo. Tasm� satt� gandhesu nibbindanti.
No ceda� bhikkhave gandh�na� nissara�a� abhavissa, nayida� satt� gandhehi
nissareyyu�. Yasm� ca kho bhikkhave atth� gandh�na� nissara�a�, tasm� satt�
gandhehi nissaranti.
No ceda� bhikkhave ras�na� ass�do abhavissa, nayida� satt� rasesu s�rajjeyu�, yasm�
ca kho bhikkhave atthi ras�na� ass�do, tasm� satt� rasesu s�rajjanti. No ceda�
bhikkhave ras�na� �d�navo abhavissa, nayida� satt� rasesu nibbindeyyu�, yasm� ca
kho bhikkhave atthi ras�na� �d�navo. Tasm� satt� rasesu nibbindanti. No ceda�
bhikkhave ras�na� nissara�a� abhavissa, nayida� satt� rasehi nissareyyu�. Yasm� ca
kho bhikkhave atthi ras�na� nissara�a�, tasm� satt� rasehi nissaranti.
No ceda� bhikkhave po��habb�na� ass�do abhavissa, nayida� satt� po��habbesu
s�rajjeyyu�,
Yasm� ca kho bhikkhave atth� po��habb�na� ass�do tasm� satt� po��habbesu
s�rajjanti. No ceda� bhikkhave po��habb�na� �d�navo abhavissa, nayida� satt�
po��habbesu nibbindeyyu�, yasm� ca kho bhikkhave atthi po��habb�na� �d�navo. Tasm�
satt� po��habbesu nibbindanti. No ceda� bhikkhave po��habb�na� nissara�a�
abhavissa, nayida� satt� po��habbehi nissareyyu�. Yasm� ca kho bhikkhave atthi
po��habb�na� nissara�a�, tasm� satt� po��habbehi nissaranti.

No ceda� bhikkhave dhamm�na� ass�do abhavissa, nayida� satt� dhammesu s�rajjeyyu�,


yasm� ca kho bhikkhave atthi dhamm�na� ass�do, tasm� satt� dhammesu s�rajjanti. No
ceda� bhikkhave dhamm�na� �d�navo abhavissa, nayida� satt� dhammesu nibbindeyyu�,
yasm� ca kho bhikkhave atthi dhamm�na� �d�navo. Tasm� satt� dhammesu nibbindanti.
No ceda� bhikkhave dhamm�na� nissara�a� abhavissa, nayida� satt� dhammehi
nissareyyu�. Yasm� ca kho bhikkhave atthi dhamm�na� nissara�a�, tasm� satt�
dhammehi nissaranti.
Y�vak�va�ca bhikkhave satt� imesa� channa� b�hir�na� �yatan�na� ass�da�ca ass�dato
�d�nava�ca �d�navato nissara�a�ca nissara�ato yath�bh�ta� n�bbha���su�, [PTS Page
013] [\q 13/] neva t�va bhikkhave satt� sadevak� lok� sam�rak� sabrahmak�
sassama�abr�hma�iy� paj�ya sadevamanuss�ya nissa�� visa�yutt� vippamutt�
vimariy�d�katena cetas� vihari�su.
Yato ca kho bhikkhave satt� imesa� channa� b�hir�na� �yatan�na� ass�da�ca ass�dato
�d�nava�ca �d�navato nissara�a�ca nissara�ato yath�bh�ta� abbha���su�, atha
bhikkhave satt� sadevak� lok� sam�rak� sabrahmak� sassama�abr�hma�iy� paj�ya
sadevamanuss�ya nissa�� visa�yutt� vippamutt� vimariy�d�katena cetas� viharant�ti.

[BJT Page 026] [\x 26/]

1. 2. 7
Abhinandasutta�.
19. S�vatthiya�
Yo bhikkhave cakkhu� abhinandati, dukkha� so abhinandati. Yo dukkha� abhinandati,
aparimutto so dukkhasm�ti vad�mi. Yo sota� abhinandati, dukkha� so abhinandati. Yo
dukkha� abhinandati aparimutto so dukkhasm�ti vad�mi. Yo gh�na� abhinandati,
dukkha� so abhinandati. Yo dukkha� abhinandati, aparimutto so dukkhasm�ti vad�mi.
Yo jivha� abhinandati, dukkha� so abhinandati. Yo dukkha� abhinandati, aparimutto
so dukkhasm�ti vad�mi. Yo k�ya� abhinandati, dukkha� so abhinandati. Yo dukkha�
abhinandati, aparimutto so dukkhasm�ti vad�mi. Yo mana� abhinandati, dukkha� so
abhinandati. Yo dukkha� abhinandati, aparimutto so dukkhasm�ti vad�mi.

Yo ca kho bhikkhave cakkhu� n�bhinandati, dukkha� so n�bhinandati. Yo dukkha�


n�bhinandati, parimutto so dukkhasm�ti vad�mi. Yo sota� n�bhinandati, dukkha� so
n�bhinandati. Yo dukkha� n�bhinandati, parimutto so dukkhasm�ti vad�mi. Yo gh�na�
n�bhinandati, dukkha� so n�bhinandati. Yo dukkha� n�bhinandati, parimutto so
dukkhasm�ti vad�mi. Yo jivha� n�bhinandati, dukkha� so n�bhinandati. Yo dukkha�
n�bhinandati, parimutto so dukkhasm�ti vad�mi. Yo k�ya� n�bhinandati dukkha� so
n�bhinandati. Yo dukkha� n�bhinandati, parimutto so dukkhasm�ti vad�mi. Yo mana�
n�bhinandati, dukkha� so n�bhinandati. Yo dukkha� n�bhinandati. Parimutto so
dukkhasm�ti vad�m�ti.

1. 2. 8
Dutiya abhinandasutta�

20 S�vatthiya� yo bhikkhave r�pe abhinandati, dukkha� so abhinandati. Yo dukkha�


abhinandati, aparimutto so dukkhasm�ti vad�mi. Yo sadde abhinandati, dukkha� so
abhinandati. Yo dukkha� abhinandati, aparimutto so dukkhasm�ti vad�mi. Yo gandhe
abhinandati, dukkha� so abhinandati. Yo dukkha� abhinandati, aparimutto so
dukkhasm�ti vad�mi. Yo rase abhinandati, dukkha� so abhinandati. Yo dukkha�
abhinandati, aparimutto so dukkhasm�ti vad�mi. Yo po��habbe abhinandati, dukkha� so
abhinandati. Yo dukkha� abhinandati, aparimutto so dukkhasm�ti vad�mi. Yo dhamme
abhinandati, dukkha� so abhinandati. Yo dukkha� abhinandati, aparimutto so
dukkhasm�ti vad�mi.

[PTS Page 014] [\q 14/] yo ca kho bhikkhave r�pe n�bhinandati, dukkha� so
n�bhinandati. Yo dukkha� n�bhinandati, parimutto so dukkhasm�ti vad�mi. Yo sadde
n�bhinandati, dukkha� so n�bhinandati. Yo dukkha� n�bhinandati, parimutto so
dukkhasm�ti vad�mi. Yo gandhe n�bhinandati, dukkha� so n�bhinandati. Yo dukkha�
n�bhinandati, parimutto so dukkhasm�ti vad�mi. Yo rase n�bhinandati, dukkha� so
n�bhinandati. Yo dukkha� n�bhinandati, parimutto so dukkhasm�ti vad�mi. Yo
po��habbe n�bhinandati dukkha� so n�bhinandati. Yo dukkha� n�bhinandati, parimutto
so dukkhasm�ti vad�mi. Yo dhamme n�bhinandati, dukkha� so n�bhinandati. Yo dukkha�
n�bhinandati. Parimutto so dukkhasm�ti vad�m�ti.

[BJT Page 028] [\x 28/]

1. 2. 9
Upp�dasutta�
21. S�vatthiya�
Yo bhikkhave cakkhussa upp�do �hiti abhinibbatti p�tubh�vo, dukkhasseso upp�do
rog�na� �hiti jar�mara�assa p�tubh�vo.
Yo sotassa upp�do �hiti abhinibbatti p�tubh�vo, dukkhasseso upp�do rog�na� �hiti
jar�mara�assa p�tubh�vo.
Yo gh�nassa upp�do �hiti abhinibbatti p�tubh�vo, dukkhasseso upp�do rog�na� �hiti
jar�mara�assa p�tubh�vo.
Yo jivh�ya upp�do �hiti abhinibbatti p�tubh�vo, dukkhasseso upp�do rog�na� �hiti
jar�mara�assa p�tubh�vo.
Yo k�yassa upp�do �hiti abhinibbatti p�tubh�vo, dukkhasseso upp�do rog�na� �hiti
jar�mara�assa p�tubh�vo.
Yo manassa upp�do �hiti abhinibbatti p�tubh�vo, dukkhasseso upp�do rog�na� �hiti
jar�mara�assa p�tubh�vo.

Yo ca kho bhikkhave cakkhussa nirodho v�pasamo atthagamo-1, dukkhasseso nirodho


rog�n�� v�pasamo jar�mara�assa atthagamo -1.
Yo sotassa nirodho v�pasamo atthagamo dukkhasseso nirodho rog�na� v�pasamo
jar�mara�assa atthagamo-1.
Yo gh�nassa nirodho v�pasamo atthagamo, dukkhasseso nirodho rog�na� v�pasamo
jar�mara�assa atthagamo-1.
Yo jivh�ya nirodho v�pasamo atthagamo dukkhasseso nirodho rog�na� v�pasamo
jar�mara�assa atthagamo-1.
Yo k�yassa nirodho v�pasamo atthagamo, dukkhasseso nirodho rog�na� v�pasamo
jar�mara�assa atthagamo-1.
Yo manassa nirodho v�pasamo atthagamo, dukkhasseso nirodho rog�na� v�pasamo
jar�mara�assa atthagamo-1. Ti.

1. 2. 10
Dutiya upp�dasutta�
22. S�vatthiya�
Yo bhikkhave r�p�na� upp�do �hiti abhinibbatti p�tubh�vo, dukkhasseso upp�do
rog�na� �hiti jar�mara�assa p�tubh�vo.
Yo sadd�na� upp�do �hiti abhinibbatti p�tubh�vo, dukkhasseso upp�do rog�na� �hiti
jar�mara�assa p�tubh�vo.
Yo gandh�na� upp�do �hiti abhinibbatti p�tubh�vo, dukkhasseso upp�do rog�na� �hiti
jar�mara�assa p�tubh�vo.
Yo ras�na� upp�do �hiti abhinibbatti p�tubh�vo, dukkhasseso upp�do rog�na� �hiti
jar�mara�assa p�tubh�vo.
Yo pho��habb�na� upp�do �hiti abhinibbatti p�tubh�vo, dukkhasseso upp�do rog�na�
�hiti jar�mara�assa p�tubh�vo.
Yo dhamm�na� upp�do �hiti abhinibbatti p�tubh�vo, dukkhasseso upp�do rog�na� �hiti
jar�mara�assa p�tubh�vo.

Yo ca kho bhikkhave r�p�na� nirodho v�pasamo atthagamo, dukkhasseso nirodho rog�na�


v�pasamo jar�mara�assa atthagamo.
Yo sadd�na� nirodho v�pasamo atthagamo, dukkhasseso nirodho rog�na� v�pasamo
jar�mara�assa atthagamo.
Yo gandh�na� nirodho v�pasamo atthagamo, dukkhasseso nirodho rog�na� v�pasamo
jar�mara�assa atthagamo.
Yo ras�na� nirodho v�pasamo atthagamo, dukkhasseso nirodho rog�na� v�pasamo
jar�mara�assa atthagamo.
Yo pho��habb�na� nirodho v�pasamo atthagamo, dukkhasseso nirodho rog�na� v�pasamo
jar�mara�assa atthagamo.
[PTS Page 015] [\q 15/] yo dhamm�na� nirodho v�pasamo atthagamo, dukkhasseso
nirodho rog�na� v�pasamo jar�mara�assa atthagamoti.

Yamakavaggo dutiyo.
Tassudd�na�:
Sambodhena duve vutt� ass�dena pare d�ve
No ce tena duve vutt� abhinandena pare duve
Upp�dena duve vutt� vaggo tena pavuccat�ti.
1. Attha�gamo - machasa�, sy�.

[BJT Page 030] [\x 30/]

3. Sabbavaggo
1. 3. 1
Sabbasutta�
23. S�vatthiya�
Sabba� vo bhikkhave desiss�mi-1 ta� su�tha. Ki�ca bhikkhave sabba�: cakkhu�ceva
r�p� ca sota�ca sadd� ca gh�na�ca gandh� ca jivh� ca ras� ca k�yo ca pho��habb� ca
mano ca dhamm� ca ida� vuccati bhikkhave sabba�.

Yo bhikkhave eva� vadeyya: ahameta� sabba� paccakkh�ya a��a� sabba� pa���pess�m�ti,


tass� v�c�vatthurevassa-2. Pu��ho ca na samp�yeyya, uttari�ca vigh�ta� �pajjeyya,
ta� kissa hetu yath� ta� bhikkhave avisayasminti.

1. 3. 2
Pah�nasutta�
24. S�vatthiya�
Sabbappah�n�ya-3 vo bhikkhave dhamma� desiss�mi: ta� su�tha. Katamo ca bhikkhave
sabbappah�n�ya dhammo: cakkhu� bhikkhave pah�tabba�, r�p� pah�tabb�, cakkhuvi����a�
pah�tabba�, cakkhu samphasso pah�tabbo, [PTS Page 016] [\q 16/] yampida�
cakkhusamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�,
tampi pah�tabba� aya� kho bhikkhave sabbappah�n�ya dhammoti.

Jivh� pah�tabb�, ras� pah�tabb�. Jivh�vi����a� pah�tabba�, jivh� samphasso


pah�tabbo, yampida� jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi pah�tabba� aya� kho bhikkhave sabbappah�n�ya dhammoti.

Mano pah�tabbo, dhamm� pah�tabb�. Manovi����a� pah�tabba�, manosamphasso pah�tabbo,


yampida� manosamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi pah�tabba� aya� kho bhikkhave sabbappah�n�ya dhammoti.
1. Desess�mi - machasa� 2. V�c�vatthukamevassa - machasa� v�c�vatthudevassa. Sy� 3.
Sabba� pah�n�ya - sy�.

[BJT Page 032] [\x 32/]

1. 3. 3.
Dutiya pah�nasutta�
25. S�vatthiya�
Sabba� abhi��� pari��� pah�n�ya kho bhikkhave dhamma� desiss�mi, ta� su�tha.

Katamo ca bhikkhave sabba� abhi��� pari��� pah�n�ya dhammo: cakkhu� bhikkhave


abhi��� pari��� pah�tabba�, r�p� abhi��� pari��� pah�tabb�, cakkhuvi����a� abhi���
pari��� pah�tabba�, cakkhusamphasso abhi��� pari��� pah�tabbo, yampida�
cakkhusamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tampi abhi��� pari��� pah�tabba�. Aya� kho bhikkhave sabba� abhi��� pari���
pah�n�ya dhammoti.

Jivh� abhi��� pari��� pah�tabb�, ras� abhi��� pari��� pah�tabb�, jivh�vi����a�


abhi��� pari��� pah�tabba�, jivh�samphasso abhi��� pari��� pah�tabbo, yampida�
jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tampi abhi��� pari��� pah�tabba�. Aya� kho bhikkhave sabba� abhi��� pari���
pah�n�ya dhammoti.

Mano abhi��� pari��� pah�tabbo, dhamm� abhi��� [PTS Page 017] [\q 17/]
pari��� pah�tabb�, manovi����a� abhi��� pari��� pah�tabba�, manosamphasso abhi���
pari��� pah�tabbo, yampida� manosamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v�
dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi abhi��� pari��� pah�tabba�. Aya� kho bhikkhave
sabba� abhi��� pari��� pah�n�ya dhammoti.

1. 3. 4
Aparij�nasutta�
26. S�vatthiya�
Sabba� bhikkhave anabhij�na� aparij�na� avir�jaya� appajaha� abhabbo
dukkhakkhay�ya. Ki�ca bhikkhave sabba� anabhij�na� aparij�na� avir�jaya� appajaha�
abhabbo dukkhakkhay�ya.

[BJT Page 034] [\x 34/]

Cakkhu� bhikkhave anabhij�na� aparij�na� avir�jaya� appajaha� abhabbo


dukkhakkhay�ya, r�pe anabhij�na� aparij�na� avir�jaya� appajaha� abhabbo
dukkhakkhay�ya, cakkhuvi����a� anabhij�na� aparij�na� avir�jaya� appajaha� abhabbo
dukkhakkhay�ya, cakakhusamphassa� anabhij�na� aparij�na� avir�jaya� appajaha�
abhabbo dukkhakkhay�ya yampida� cakkhusamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha�
v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi anabhij�na� aparij�na� avir�jaya� appajaha�
abhabbo dukkhakkhay�ya.
Ida� kho bhikkhave sabba anabhij�na� aparij�na� avir�jaya� appajaha� abhabbo
dukkhakkhay�ya

Jivha� anabhij�na� aparij�na� avir�jaya� appajaha� abhabbo dukkhakkhay�ya, rase


anabhij�na� aparij�na� avir�jaya� appajaha� abhabbo dukkhakkhay�ya, jivh�vi����a�
anabhij�na� aparij�na� avir�jaya� appajaha� abhabbo dukkhakkhay�ya, jivh�samphassa�
anabhij�na� aparij�na� avir�jaya� appajaha� abhabbo dukkhakkhay�ya yampida�
jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tampi anabhij�na� aparij�na� avir�jaya� appajaha� abhabbo dukkhakkhay�ya.

Mana� anabhij�na� aparij�na� avir�jaya� appajaha� abhabbo dukkhakkhay�ya, dhamme


anabhij�na� aparij�na� avir�jaya� appajaha� abhabbo dukkhakkhay�ya, manovi����a�
anabhij�na� aparij�na� avir�jaya� appajaha� abhabbo dukkhakkhay�ya, manosamphassa�
anabhij�na� aparij�na� avir�jaya� appajaha� abhabbo dukkhakkhay�ya, yampida�
manosamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tampi anabhij�na� aparij�na� avir�jaya� appajaha� abhabbo dukkhakkhay�ya.
Ida� kho bhikkhave sabba� anabhij�na� aparij�na� avir�jaya� appajaha� abhabbo
dukkhakkhay�ya. Sabba�ca kho bhikkhave abhij�na� parij�na� vir�jaya� pajaha� bhabbo
dukkhakkhay�ya. [PTS Page 018] [\q 18/] ki�ca bhikkhave sabba� abhij�na�
parij�na� vir�jaya� pajaha� bhabbo dukkhakkhay�ya:
Cakkhu� bhikkhave abhij�na� parij�na� vir�jaya� pajaha� bhabbo dukkhakkhay�ya, r�pe
abhij�na� parij�na� vir�jaya� pajaha� bhabbo dukkhakkhay�ya, cakkhuvi����a�
abhij�na� parij�na� vir�jaya� pajaha� bhabbo dukkhakkhay�ya, cakkhusamphassa�
abhij�na� parij�na� vir�jaya� pajaha� bhabbo dukkhakkhay�ya, yampida�
cakkhusamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tampi abhij�na� parij�na� vir�jaya� pajaha� bhabbo dukkhakkhay�ya.

Ida� kho bhikkhave sabba� abhij�na� parij�na� vir�jaya� pajaha� bhabbo


dukkhakkhay�ya.

[BJT Page 036] [\x 36/]

Jivha� abhij�na� parij�na� vir�jaya� pajaha� bhabbo dukkhakkhay�ya, rase abhij�na�


parij�na� vir�jaya� pajaha� bhabbo dukkhakkhay�ya, jivh�vi����a� abhij�na�
parij�na� vir�jaya� pajaha� bhabbo dukkhakkhay�ya, jivh�samphassa� abhij�na�
parij�na� vir�jaya� pajaha� bhabbo dukkhakkhay�ya, yampida� jivh�samphassapaccay�
uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi abhij�na�
parij�na� vir�jaya� pajaha� bhabbo dukkhakkhay�ya.

Mana� abhij�na� parij�na� vir�jaya� pajaha� bhabbo dukkhakkhay�ya, dhamme abhij�na�


parij�na� vir�jaya� pajaha� bhabbo dukkhakkhay�ya, manovi����a� abhij�na� parij�na�
vir�jaya� pajaha� bhabbo dukkhakkhay�ya, manosamphassa� abhij�na� parij�na�
vir�jaya� pajaha� bhabbo dukkhakkhay�ya, yampida� manosamphassapaccay� uppajjati
vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi abhij�na� parij�na�
vir�jaya� pajaha� bhabbo dukkhakkhay�ya.

Ida� kho bhikkhave sabba� abhij�na� parij�na� vir�jaya� pajaha� bhabbo


dukkhakkhay�y�ti.
1. 3. 5
Dutiyaaparij�nasutta�
27. S�vatthiya�
Sabba� bhikkhave anabhij�na� aparij�na� avir�jaya� appajaha� abhabbo
dukkhakkhay�ya, ki�ca bhikkhave, sabba� anabhij�na� aparij�na� avir�jaya� appajaha�
abhabbo dukkhakkhay�ya:

Ya�ca kho bhikkhave cakkhu ye ca r�p� ya�ca cakkhuvi����a� ye ca cakkhuvi����a


vi���tabb� dhamm�, ya�ca sota� ye ca sadd� ya�ca sotavi����a� ye ca sotavi����a
vi���tabb� dhamm�, ya�ca gh�na� ye ca gandh� ya�ca gh�navi����a� ye ca gh�navi����a
vi���tabb� dhamm�, [PTS Page 019] [\q 19/] y� ca jivh� ye ca ras� ya�ca
jivh�vi����a� ye ca jivh�vi����a vi���tabb� dhamm�, yo ca k�yo ye ca pho��habb�
ya�ca k�yavi����a� ye ca k�yavi����a vi���tabb� dhamm�, yo ca mano ye ca dhamm�
ya�ca manovi����a� ye ca manovi����a vi���tabb� dhamm�, ida� kho bhikkhave sabba�
anabhij�na� aparij�na� avir�jaya� appajaha� abhabbo dukkhakkhay�ya.

[BJT Page 038] [\x 38/]

Sabba�ca kho bhikkhave abhij�na� parij�na� vir�jaya� pajaha� bhabbo dukkhakkhay�ya.


Ki�ca bhikkhave, sabba� abhij�na� parij�na� vir�jaya� pajaha� bhabbo
dukkhakkhay�ya:
Ya�ca kho bhikkhave cakkhu�-1 ye ca r�p� ya�ca cakkhuvi����a� ye ca cakkhuvi����a
vi���tabb� dhamm�, ya�ca sota� ye ca sadd� ya�ca sotavi����a� ye ca sotavi����a
vi���tabb� dhamm�, ya�ca gh�na� ye ca gandh� ya�ca gh�navi����a� ye ca gh�navi����a
vi���tabb� dhamm�, y� ca jivh� ye ca ras� ya�ca jivh�vi����a� ye ca jivh�vi����a
vi���tabb� dhamm�, yo ca k�yo ye ca pho��habb� ya�ca k�yavi����a� ye ca k�yavi����a
vi���tabb� dhamm�, yo ca mano ye ca dhamm� ya�ca manovi����a� ye ca manovi����a
vi���tabb� dhamm�, ida� kho bhikkhave sabba� abhij�na� parij�na� vir�jaya� pajaha�
bhabbo dukkhakkhay�y�ti.

1. 3. 6
�dittapariy�yasutta�

28. Eka� samaya� bhagav� gay�ya� viharati gay�s�se saddhi� bhikkhusahassena, tatra
kho bhagav� bhikkh� �mantesi.

Sabba� bhikkhave �ditta�, ki�ca bhikkhave sabba� �ditta�, cakkhu� bhikkhave


�ditta�, r�p� �ditt�, cakkhuvi����a� �ditta�. Cakkhusamphasso �ditto, yampida�
cakkhusamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tampi �ditta�. Kena �ditta�: �ditta� r�gaggin� dosaggin� mohaggin�, �ditta� j�tiy�
jar�mara�ena, sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi up�y�sehi �dittant� vad�mi.

Sota� �ditta�, sadd� �ditt�, sotavi����a� �ditta�, sotasamphasso �ditto, yampida�


sotasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tampi �ditta�. Kena �ditta�: �ditta� r�gaggin� dosaggin� mohaggin�, �ditta� j�tiy�
jar�mara�ena, sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi up�y�sehi �dittanti vad�mi.

1. Cakkhu - machasa�.

[BJT Page 040] [\x 40/]

Gh�na� �ditta�, gandh� �ditt�, gh�navi����a� �ditta�, gh�nasamphasso �ditto,


yampida� gh�nasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi �ditta�, kena �ditta�: �ditta� r�gaggin� dosaggin�
mohaggin�, �ditta� j�tiy� jar�mara�ena, sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi
up�y�sehi �dittanti vad�mi.

Jivh� �ditt�, ras� �ditt�, jivh�vi����a� �ditta�, [PTS Page 020] [\q 20/]
jivh�samphasso �ditto, yampida� jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v�
dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi �ditta�, kena �ditta�: �ditta� r�gaggin�
dosaggin� mohaggin�, �ditta� j�tiy� jar�mara�ena, sokehi paridevehi dukkhehi
domanassehi up�y�sehi �dittanti vad�mi.

K�yo �ditto, pho��habb� �ditt�, k�yavi����a� �ditta�, k�yasamphasso �ditto,


yampida� k�yasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi �ditta�, kena �ditta�: �ditta� r�gaggin� dosaggin�
mohaggin�, �ditta� j�tiy� jar�mara�ena, sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi
up�y�sehi �dittanti vad�mi.

Mano �ditto, dhamm� �ditt�, manovi����a� �ditta�, manosamphasso �ditto, yampida�


manosamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tampi �ditta�, kena �ditta�: �ditta� r�gaggin� dosaggin� mohaggin�, �ditta� j�tiy�
jar�mara�ena, sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi up�y�sehi �dittanti vad�mi.

Evampassa� bhikkhave sutav� ariyas�vako cakkhusmimpi nibbindati, r�pesupi


nibbindati, cakkhuvi����epi nibbindati, cakkhusamphassepi nibbindati, yampida�
cakkhusamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.

Evampassa� bhikkhave sutav� ariyas�vako jivh�yapi nibbindati, rasesupi nibbindati,


jivh�vi����epi nibbindati, jivh�samphassepi. 1Nibbindati, yampida�
jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.

[BJT Page 042] [\x 42/]

Evampassa� bhikkhave sutav� ariyas�vako manassampi nibbindati, dhammesupi


nibbindati, manovi����epi nibbindati, manosamphassepi nibbindati, yampida�
manosamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati. Nibbinda� virajjati vir�g� vimuccati, vimuttasmi� vimuttamiti
���a� hoti, kh�� j�ti, vusita� brahmacariya�, kata� kara�ya� n�para� itthatt�y�ti
paj�n�t� ti.

Idamavoca bhagav�. Attaman� te bhikkh� bhagavato bh�sita� abhinandunti. Imasmi�ca


pana veyy�kara�asmi� bha��am�ne tassa bhikkhusahassassa anup�d�ya �savehi citt�ni
vimucci�s�ti.

1. 3. 7
Andhabh�tasutta�
29. Eka� samaya� bhagav� r�jagahe viharati ve�uvane kalandaka niv�pe. Tatra kho
bhagav� bhikkh� �mantesi.

Sabba� bhikkhave andhabh�ta�. [PTS Page 021] [\q 21/] ki�ca bhikkhave sabba�
andhabh�ta�? Cakkhu� bhikkhave andhabh�ta�, r�p� andhabh�t�, cakkhuvi����a�
andhabh�ta�, cakkhusamphasso andhabh�to. Yampida� cakkhusamphassapaccay� uppajjati
vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�, tampi andhabh�ta�. Kena
andhabh�ta�: andhabh�ta� j�tiy� jar�mara�ena, sokehi paridevehi dukkhehi
domanassehi up�y�sehi andhabh�tanti vad�mi.

Sota� andhabh�ta�, sadd� andhabh�t�, sotavi����a� andhabh�ta�, sotasamphasso


andhabh�to, yampida� sotasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v�, tampi andhabh�ta�. Kena andhabh�ta�: andhabh�ta� j�tiy�
jar�mara�ena, sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi up�y�sehi andhabh�tanti
vad�mi.

Gh�na� andhabh�ta�, gandh� andhabh�t�, gh�navi����a� andhabh�ta�, gh�nasamphasso


andhabh�to, yampida� gh�nasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v�, tampi andhabh�ta�. Kena andhabh�ta�: andhabh�ta� j�tiy�
jar�mara�ena, sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi up�y�sehi andhabh�tanti
vad�mi.

Jivh� andhabh�t�, ras� andhabh�t�, jivh�vi����a� andhabh�ta�, jivh�samphasso


andhabh�to, yampida� jivih�samphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha�
v� adukkhamasukha� v�, tampi andhabh�ta�. Kena andhabh�ta�: andhabh�ta� j�tiy�
jar�mara�ena, sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi up�y�sehi andhabh�tanti
vad�mi.

Mano andhabh�to, dhamm� andhabh�t�, manovi����a� andhabh�ta�, manosamphasso


andhabh�to, yampida� manosamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v�, tampi andhabh�ta�. Kena andhabh�ta�: andhabh�ta� j�tiy�
jar�mara�ena, sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi up�y�sehi andhabh�tanti
vad�mi.

[BJT Page 044] [\x 44/]

Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako cakkhusmimpi nibbindati, r�pesupi


nibbinidati, cakkhuvi����epi nibbindati, cakkhusamphassepi nibbindati yampida�
cakkhusamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbandati.

Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako sotamimpi nibbindati, saddesupi


nibbindati, sotavi����epi nibbindati, sotasamphassepi nibbindati yampida�
sotasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbandati.

Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako gh�nasmimpi nibbindati, gandhesupi


nibbanidati, gh�navi����epi nibbindati, gh�nasamphassepi nibbindati yampida�
gh�nasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbandati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako jivh�yapi nibbindati, rasesupi nibbandati,
jivh�vi����epi nibbindati, jivh�samphassepi nibbindati yampida�
jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbandati.

Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako k�yasmimpi nibbindati, pho��habbesupi


nibbindati, k�yavi����epi nibbindati, k�yasamphassepi nibbindati yampida�
k�yasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.

Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako manasmimpi nibbindati, dhammesupi


nibbindati, manovi����epi nibbindati, manosamphassepi nibbindati yampida�
manoyamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbandati.

Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati. Vimuttasmi� vimuttamiti ���a� hoti. Kh��


j�ti vusita� brahmacariya�, kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti paj�n�t�ti.

1. 3. 8.
S�ruppapa�ipad�sutta�
30. S�vatthiya�
Sabbama���tasamuggh�tas�ruppa� vo bhikkhave [PTS Page 022] [\q 22/] pa�ipada�
desiss�mi. Ta� su�tha.

Katam� ca s� bhikkhave sabbama��itasamuggh�tas�ruppapa�ipad� idha bhikkhave bhikkhu


cakkhu� na ma��ati, cakkhusmi� na ma��ati, cakkhuto na ma��ati, cakkhu� meti na
ma��ati, r�pe na ma��ati. R�pesu na ma��ati, r�pato na ma��ati. R�p� meti na
ma��ati. Cakkhuvi����a� na ma��ati, cakkhuvi����asmi� na ma��ati. Cakkhuvi����ato
na ma��ati, cakkhuvi����a� meti na ma��ati. Cakkhusamphassa� na ma��ati,
cakkhusamphassasmi� na ma��ati, cakkhusamphassato na ma��ati, cakkhusamphasso meti
na ma��ati, yampida� cakkhusamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha�
v� adukkhamasukha� v� tampi na ma��ati tasmimpi na ma��ati. Tatopi na ma��ati.
Tammeti na ma��ati.

Jivh� na ma��ati. Jivh�ya na ma��ati, jivh�to na ma��ati. Jivh� meti na ma��ati,


rase na ma��ati. Rasesu na ma��ati, rasato na ma��ati. Ras� meti na ma��ati.
Jivh�vi����a� na ma��ati, jivh�vi����asmi� na ma��ati. Jivh�vi����ato na ma��ati,
jivh�vi����a� meti na ma��ati. Jivh�samphassa� na ma��ati, jivh�samphassasmi� na
ma��ati, jivh�samphassato na ma��ati, jivh�samphasso meti na ma��ati, yampida�
jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tampi na ma��ati tasmimpi na ma��ati. Tatopi na ma��ati. Tammeti na ma��ati.

[BJT Page 046] [\x 46/]

Mana� na ma��ati. Manasmi� na ma��ati, manato na ma��ati. Mano meti na ma��ati,


dhamme na ma��ati. Dhammesu na ma��ati, dhammato na ma��ati. Dhamm� meti na
ma��ati. Manovi����a� na ma��ati, manovi����asmi� na ma��ati. Manovi����ato na
ma��ati, manovi����a� meti na ma��ati. Manosamphassa� na ma��ati, manosamphassasmi�
na [PTS Page 023] [\q 23/] ma��ati, manosamphassato na ma��ati, manosamphasso
meti na ma��ati, yampida� manosamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v�
dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi na ma��ati, tasmimpi na ma��ati. Tatopi na
ma��ati. Tammeti na ma��ati.

Sabba� na ma��ati, sabbasmi� na ma��ati, sabbato na ma��ati, sabba� meti na


ma��ati. So eva� ama��am�no na ca ki�ci loke up�diyati, anup�diya� na paritassati,
aparitassa� paccatta��eva parinibb�yati. Kh�� j�ti, vusita� brahmacariya�, kata�
kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti paj�n�ti.
Aya� kho s� bhikkhave sabbama��itasamuggh�tas�ruppapa�ipad�ti.

1. 3. 9
Sapp�yapa�ipad�sutta�
31. S�vatthiya�
Sabbama��itasam�ggh�tasapp�ya� vo bhikkhave pa�ipada� desiss�mi ta� su�tha.

Katam� ca s� bhikkhave sabbama��itasamuggh�tasapp�yapa�ipad�:

[BJT Page 048] [\x 48/]

Idha bhikkhave bhikkhu cakkhu� na ma��ati. Cakkhusmi� na ma��ati, cakkhuto na


ma��ati, cakkhu� meti na ma��ati, r�pe na ma��ati. R�pesu na ma��ati, r�pato na
ma��ati. R�p� meti na ma��ati. Cakkhuvi����a� na ma��ati, cakkhuvi����asmi� na
ma��ati. Cakkhuvi����ato na ma��ati, cakkhuvi����a� meti na ma��ati.
Cakkhusamphassa� na ma��ati, cakkhusamphassasmi� na ma��ati, cakkhusamphassato na
ma��ati, cakkhusamphasso meti na ma��ati, yampida� cakkhusamphassapaccay� uppajjati
vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi na ma��ati, tasmimpi na
ma��ati. Tatopi na ma��ati. Tammeti na ma��ati.

Ya� hi bhikkhave ma��ati, yasmi� ma��ati, yato ma��ati, yammeti ma��ati, tato ta�
hoti a��ath�. A��ath�bh�v� bhavasatto loko bhavameva abhinandati.

Jivha� na ma��ati. Jivh�ya na ma��ati. Jivh�to na ma��ati, jivh� meti na ma��ati,


rase na ma��ati. Rasesu na ma��ati, rasato na ma��ati. Ras� meti na ma��ati.
Jivh�vi����a� na ma��ati, jivh�vi����asmi� na ma��ati. Jivh�vi����ato na ma��ati,
jivh�vi����a� meti na ma��ati. Jivh�samphassa� na ma��ati, jivh�samphassasmi� na
ma��ati, jivh�samphassato na ma��ati, jivh�samphasso meti na ma��ati, yampida�
jivh�samphassapaccay� uppajjati [PTS Page 024] [\q 24/] vedayita� sukha� v�
dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi na ma��ati, tasmimpi na ma��ati. Tatopi na
ma��ati. Tammeti na ma��ati. Ya� hi bhikkhave ma��ati, yasmi� ma��ati, yato
ma��ati, yammeti ma��ati,

Tato ta� hoti a��ath�. A��ath�bh�v� bhavasatto loko bhavameva abhinandati.

Mana� na ma��ati. Manasmi� na ma��ati, manato na ma��ati. Mano meti na ma��ati,


dhamme na ma��ati. Dhammesu na ma��ati, dhammato na ma��ati. Dhamm� meti na
ma��ati. Manovi����a� na ma��ati, manovi����asmi� na ma��ati. Manovi����ato na
ma��ati, manovi����a� meti na ma��ati. Manosamphassa� na ma��ati, manosamphassasmi�
na ma��ati, manosamphassato na ma��ati, manosamphasso meti na ma��ati, yampida�
manosamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tampi na ma��ati, tasmimpi na ma��ati. Tatopi na ma��ati. Tammeti na ma��ati.

Ya� hi bhikkhave ma��ati, yasmi� ma��ati, yato ma��ati, yammeti ma��ati. Tato ta�
hoti a��ath�. A��ath�bh�v� bhavasatto loko bhavameva abhinandati.

[BJT Page 050] [\x 50/]

Y�vat� bhikkhave khandhadh�tu�yatana� tampi na ma��ati, tasmimpi na ma��ati, tatopi


na ma��ati, tammeti na ma��ati, so eva� na ma��am�no na ca ki�ci loke up�diyati,
anup�diya� na paritassati, aparitassa� paccatta��eva parinibb�yati, kh�� j�ti
vusita� brahmacariya� kata� kara�ya� n�para� itthatt�y�ti paj�n�ti. Aya� kho s�
bhikkhave sabbama��itasamuggh�tasapp�ya-1 pa�ipad�ti.

1. 3. 10
Dutiya sapp�yapa�ipad�sutta�
32. S�vatthiya�
Sabbama��itasamuggh�tasapp�ya� vo bhikkhave pa�ipada� desiss�mi ta� su�tha. Katam�
ca s� bhikkhave sabbama��itasamuggh�tasapp�ya pa�ipad�:

Ta� kimma��atha bhikkhave cakkhu� nicca� v� anicca� v�ti? Anicca� bhante. Ya�
pan�nicca� dukkha� v� ta� sukha� v�ti? [PTS Page 025] [\q 25/] dukkha�
bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta� samanupassitu� "eta�
mama eso'hamasm� eso me att�" ti? Noheta� bhante.

R�p� nicc� v� anicc� v�ti? Anicc� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta� sukha�
v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� viparin�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama esohamasmi eso me att�" ti? Noheta� bhante.

Cakkhuvi����a� nicca� v� anicca� v�ti? Anicca� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v�


ta� sukha� v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma�, kallannu
ta� samanupassitu�; "eta� mama esohamasmi, eso me att�" ti? Noheta� bhante.
Cakkhusamphasso nicco v� anicco v�ti? Anicco bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta�
sukha� v� ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti? Noheta� bhante.
1. Sapp�y� - machasa�. Sy�.

[BJT Page 052] [\x 52/]

Yampida� cakkhusamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�


adukkhamasukha� v�, tampi nicca� v� anicca� v� ti? Anicca� bhante. Ya� pan�nicca�
dukkha� v� ta� sukha� v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma�
kallannu ta� samanupassitu�: "eta� mama, eso'hamasmi eso me att�" ti? Noheta�
bhante.

Sota� nicca� v� anicca� v�ti? Anicca� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta� sukha�
v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� viparin�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama eso'hamasm� eso me att�" ti? Noheta� bhante.

Sadd� nicc� v� anicc� v�ti? Anicc� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta� sukha�
v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� viparin�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama esohamasmi eso me att�" ti? Noheta� bhante.

Sotavi����a� nicca� v� anicca� v�ti? Anicca� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta�
sukha� v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma�, kallannu ta�
samanupassitu�; "eta� mama esohamasmi, eso me att�" ti? Noheta� bhante.
Sotasamphasso nicco v� anicco v�ti? Anicco bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta�
sukha� v� ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti? Noheta� bhante.

Yampida� sotasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�


adukkhamasukha� v�, tampi nicca� v� anicca� v� ti? Anicca� bhante. Ya� pan�nicca�
dukkha� v� ta� sukha� v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma�
kallannu ta� samanupassitu�: "eta� mama, eso'hamasmi eso me att�" ti? Noheta�
bhante.

Gh�na� nicca� v� anicca� v�ti? Anicca� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta� sukha�
v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� viparin�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama eso'hamasm� eso me att�" ti? Noheta� bhante.

Gandh� nicc� v� anicc� v�ti? Anicc� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta� sukha�
v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� viparin�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama esohamasmi eso me att�" ti? Noheta� bhante.

Gh�navi����a� nicca� v� anicca� v�ti? Anicca� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta�
sukha� v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma�, kallannu ta�
samanupassitu�; "eta� mama esohamasmi, eso me att�" ti? Noheta� bhante.
Gh�nasamphasso nicco v� anicco v�ti? Anicco bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta�
sukha� v� ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti? Noheta� bhante.

Yampida� gh�nasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�


adukkhamasukha� v�, tampi nicca� v� anicca� v� ti? Anicca� bhante. Ya� pan�nicca�
dukkha� v� ta� sukha� v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma�
kallannu ta� samanupassitu�: "eta� mama, eso'hamasmi eso me att�" ti? Noheta�
bhante.

Jivh� nicc� v� anicc� v�ti? Anicca� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta� sukha�
v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� viparin�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama eso'hamasm� eso me att�" ti? Noheta� bhante.

Ras� nicc� v� anicc� v�ti? Anicc� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta� sukha�
v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� viparin�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama esohamasmi eso me att�" ti? Noheta� bhante.

Jivh�vi����a� nicca� v� anicca� v�ti? Anicca� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta�
sukha� v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma�, kallannu ta�
samanupassitu�; "eta� mama esohamasmi, eso me att�" ti? Noheta� bhante.
Jivh�samphasso nicco v� anicco v�ti? Anicco bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta�
sukha� v� ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti? Noheta� bhante.

Yampida� jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�


adukkhamasukha� v�, tampi nicca� v� anicca� v� ti? Anicca� bhante. Ya� pan�nicca�
dukkha� v� ta� sukha� v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma�
kallannu ta� samanupassitu�: "eta� mama, eso'hamasmi eso me att�" ti? Noheta�
bhante.

K�yo nicco v� anicco v�ti? Anicco bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta� sukha�
v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� viparin�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama eso'hamasm� eso me att�" ti? Noheta� bhante.

Pho��habb� nicc� v� anicc� v�ti? Anicc� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta�
sukha� v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� viparin�madhamma�, kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama esohamasmi eso me att�" ti? Noheta� bhante.

K�yavi����a� nicca� v� anicca� v�ti? Anicca� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta�
sukha� v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma�, kallannu ta�
samanupassitu�; "eta� mama esohamasmi, eso me att�" ti? Noheta� bhante.
K�yasamphasso nicco v� anicco v�ti? Anicco bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta�
sukha� v� ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti? Noheta� bhante.

Yampida� k�yasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�


adukkhamasukha� v�, tampi nicca� v� anicca� v� ti? Anicca� bhante. Ya� pan�nicca�
dukkha� v� ta� sukha� v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma�
kallannu ta� samanupassitu�: "eta� mama, eso'hamasmi eso me att�" ti? Noheta�
bhante.

Mano nicco v� anicco v�ti? Anicco bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta� sukha�
v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� viparin�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama eso'hamasm� eso me att�" ti? Noheta� bhante.

Dhamm� nicc� v� anicc� v�ti? Anicc� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta� sukha�
v�ti? Dukkha� bhante ya� pan�nicca� dukkha� viparin�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama esohamasmi eso me att�" ti? Noheta� bhante.
[BJT Page 054] [\x 54/]

Manovi����a� nicca� v� anicca� v�ti? Anicca� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta�
sukha� v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma�, kallannu ta�
samanupassitu�; "eta� mama esohamasmi, eso me att�" ti? Noheta� bhante.
Manosamphasso nicco v� anicco v�ti? Anicco bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta�
sukha� v� ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti? Noheta� bhante.

Yampida� manosamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�


adukkhamasukha� v�, tampi nicca� v� anicca� v� ti? Anicca� bhante. Ya� pan�nicca�
dukkha� v� ta� sukha� v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma�
kallannu ta� samanupassitu�: "eta� mama, eso'hamasmi eso me att�" ti? Noheta�
bhante.

[PTS Page 026] [\q 26/] eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako cakkhusmimpi
nibbindati, r�pesupi nibbindati, cakkhuvi����epi nibbindati, cakkhusamphassepi
nibbindati yampida� cakkhusamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako sotasmimpi nibbindati, saddesupi
nibbindati, sotavi����epi nibbindati, sotasamphassepi nibbindati yampida�
sotasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako gh�nasmimpi nibbindati, gandhesupi
nibbindati, gh�navi����epi nibbindati, gh�nasamphassepi nibbindati, yampida�
gh�nasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako jivh�yapi nibbindati, rasesupi nibbindati,
jivh�vi����epi nibbindati, jivh�samphassepi nibbindati, yampida�
jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako k�yasmimpi nibbindati, pho��habbesupi
nibbindati, k�yavi����epi nibbindati, k�yasamphassepi nibbindati, yampida�
k�yasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako manasmimpi nibbindati, dhammesupi
nibbindati, manovi����epi nibbindati, manosamphassepi nibbindati, yampida�
manoyamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati. Vimuttasmi� vimuttamiti
���a� hoti. Kh�� j�ti vusita� brahmacariya�, kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti
paj�n�ti.

Aya� kho s� bhikkhave sabbama��itasamugagh�ta sapp�yapa�ipad�ti.


Sabbavaggo tatiyo
. Tasasudd�na�:
Sabba�ca dvepi pah�n� parij�n� apare d�ve
�ditta� andhabh�ta�ca s�rupp� dveca sapp�y� vaggo tena pavuccat�ti.

[BJT Page 056] [\x 56/]

4. J�tidhammavaggo
1. 4. 1
J�tidhammasutta�
33. S�vatthiya�
33. Sabba� bhikkhave j�tidhamma� ki�ca bhikkhave. Sabba� j�tidhamma�: [PTS Page
027] [\q 27/] cakkhu� bhikkhave j�tidhamma�, r�p� j�tidhamm�, cakkhuvi����a�
j�tidhamma�, cakkhusamphasso j�tidhammo, yampida� cakkhusamphassapaccay� uppajjati
vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi j�tidhamma�.
Sota� j�tidhamma�, sadd� j�tidhamm�, sotavi����a� j�tidhamma�, sotasamphasso
j�tidhammo, yampida� sotasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi j�tidhamma�.

Gh�na� j�tidhamma�, gandh� j�tidhamm�, gh�navi����a� j�tidhamma�, gh�nasamphasso


j�tidhammo, yampida� gh�nasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi j�tidhamma�.

Jivh� j�tidhamm�, ras� j�tidhamm�, jivh�vi����a� j�tidhamma�, jivh�samphasso


j�tidhammo, yampida� jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi j�tidhamma�.

K�yo j�tidhammo, pho��habb� j�tidhamm�, k�yavi����a� j�tidhamma�, k�yasamphasso


j�tidhammo, yampida� k�yasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi j�tidhamma�.

Mano j�tidhammo, dhamm� j�tidhamm�, manovi����a� j�tidhamma�, manosamphasso


j�tidhammo, yampida� manosamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi j�tidhamma�.

Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako cakkhusmimpi nibbindati, r�pesupi


nibbindati, cakkhuvi����epi nibbindati, cakkhusamphassepi nibbindati, yampida�
cakkhusamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako sotasmimpi nibbindati, saddesupi
nibbindati, sotavi����epi nibbindati, sotasamphassepi nibbindati yampida�
sotasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako gh�nasmimpi nibbindati, gandhesupi
nibbindati, gh�navi����epi nibbindati, g�nasamphassepi nibbindati yampida�
gh�nasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako jivh�yapi nibbindati, rasesupi nibbindati,
jivh�vi����epi nibbindati, jivh�samphassepi nibbindati yampida�
jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako k�yasmimpi nibbindati, pho��habbesupi
nibbindati, k�yavi����epi nibbindati, k�yasamphassepi nibbindati yampida�
k�yasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako manasmimpi nibbindati, dhammesupi
nibbindati, manovi����epi nibbindati, manosamphassepi nibbindati yampida�
manosamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati. Vimuttasmi� vimuttamiti
���a� hoti. Kh�� j�ti vusita� brahmacariya�, kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti
paj�n�t�ti.

[BJT Page 058] [\x 58/]

4. J�tidhammavaggo
1. 4. 2
Jar�dhammasutta�
34. S�vatthiya�
34. Sabba� bhikkhave jar�dhamma� ki�ca bhikkhave. Sabba� jar�dhamma�: cakkhu�
bhikkhave jar�dhamma�, r�p� jar�dhamm�, cakkhuvi����a� jar�dhamma�, cakkhusamphasso
jar�dhammo, yampida� cakkhusamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha�
v� adukkhamasukha� v� tampi jar�dhamma�.
Sota� jar�dhamma�, sadd� jar�dhamm�, sotavi����a� jar�dhamma�, sotasamphasso
jar�dhammo, yampida� sotasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi jar�dhamma�.

Gh�na� jar�dhamma�, gandh� jar�dhamm�, gh�navi����a� jar�dhamma�, gh�nasamphasso


jar�dhammo, yampida� gh�nasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi jar�dhamma�.

Jivh� jar�dhamm�, ras� jar�dhamm�, jivh�vi����a� jar�dhamma�, jivh�samphasso


jar�dhammo, yampida� jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi jar�dhamma�.

K�yo jar�dhammo, pho��habb� jar�dhamm�, k�yavi����a� jar�dhamma�, k�yasamphasso


jar�dhammo, yampida� k�yasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi jar�dhamma�.

Mano jar�dhamma�, dhamm� jar�dhamm�, manovi����a� jar�dhamma�, manosamphasso


jar�dhammo, yampida� manosamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi jar�dhamma�.

Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako cakkhusmimpi nibbindati, r�pesupi


nibbindati, cakkhuvi����epi nibbindati, cakkhusamphassepi nibbindati yampida�
cakkhusamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako sotasmimpi nibbindati, saddesupi
nibbindati, sotavi����epi nibbindati, sotasamphassepi nibbindati yampida�
sotasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako gh�nasmimpi nibbindati, gandhesupi
nibbindati, gh�navi����epi nibbindati, gh�nasamphassepi nibbindati yampida�
gh�nasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako jivh�yapi nibbindati, rasesupi nibbindati,
jivh�vi����epi nibbindati, jivh�samphassepi nibbindati yampida�
jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako k�yasmimpi nibbindati, pho��habbesupi
nibbindati, k�yavi����epi nibbindati, k�yasamphassepi nibbindati yampida�
k�yasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako manasmimpi nibbindati, dhammesupi
nibbindati, manovi����epi nibbindati, manosamphassepi nibbindati yampida�
manosamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati. Vimuttasmi� vimuttamiti
���a� hoti. Kh�� j�ti vusita� brahmacariya�, kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti
paj�n�t�ti.

1. 4. 3
Vy�dhidhammasutta�
35. S�vatthiya�
35. Sabba� bhikkhave vy�dhidhamma� ki�ca bhikkhave. Sabba� vy�dhidhamma�: cakkhu�
bhikkhave vy�dhidhamma�, r�p� vy�dhidhamm�, cakkhuvi����a� vy�dhidhamma�,
cakkhusamphasso vy�dhidhammo, yampida� cakkhusamphassapaccay� uppajjati vedayita�
sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi vy�dhidhamma�.

Sota� vy�dhidhamma�, sadd� vy�dhidhamm�, sotavi����a� vy�dhidhamma�, sotasamphasso


vy�dhidhammo, yampida� sotasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha�
v� adukkhamasukha� v� tampi vy�dhidhamma�.
Gh�na� vy�dhidhamma�, gandh� vy�dhidhamm�, gh�navi����a� vy�dhidhamma�,
gh�nasamphasso vy�dhidhammo, yampida� gh�nasamphassapaccay� uppajjati vedayita�
sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi vy�dhidhamma�.

Jivh� vy�dhidhamm�, ras� vy�dhidhamm�, jivh�vi����a� vy�dhidhamma�, jivh�samphasso


vy�dhidhammo, yampida� jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha�
v� adukkhamasukha� v� tampi vy�dhidhamma�.

K�yo vy�dhidhammo, pho��habb� vy�dhidhamm�, k�yavi����a� vy�dhidhamma�,


k�yasamphasso vy�dhidhammo, yampida� k�yasamphassapaccay� uppajjati vedayita�
sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi vy�dhidhamma�.

Mano vy�dhidhammo, dhamm� vy�dhidhamm�, manovi����a� vy�dhidhamma�, manosamphasso


vy�dhidhammo, yampida� manosamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha�
v� adukkhamasukha� v� tampi vy�dhidhamma�.

Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako cakkhusmimpi nibbindati, r�pesupi


nibbindati, cakkhuvi����epi nibbindati, cakkhusamphassepi nibbindati yampida�
cakkhusamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako sotasmimpi nibbindati, saddesupi
nibbindati, sotavi����epi nibbindati, sotasamphassepi nibbindati yampida�
sotasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako gh�nasmimpi nibbindati, gandhesupi
nibbindati, gh�navi����epi nibbindati, gh�nasamphassepi nibbindati yampida�
gh�nasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako jivh�yapi nibbindati, rasesupi nibbindati,
jivh�vi����epi nibbindati, jivh�samphassepi nibbindati yampida�
jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako k�yasmimpi nibbindati, pho��habbesupi
nibbindati, k�yavi����epi nibbindati, k�yasamphassepi nibbindati yampida�
k�yasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako manasmimpi nibbindati, dhammesupi
nibbindati, manovi����epi nibbindati, manosamphassepi nibbindati yampida�
manoyamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati. Vimuttasmi� vimuttamiti
���a� hoti. Kh�� j�ti vusita� brahmacariya�, kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti
paj�n�t�ti.

1. 4. 4
Mara�adhammasutta�
36. S�vatthiya�
36. Sabba� bhikkhave mara�adhamma� ki�ca bhikkhave. Sabba� mara�adhamma�: cakkhu�
bhikkhave mara�adhamma�, r�p� mara�adhamm�, cakkhuvi����a� mara�adhamma�,
cakkhusamphasso mara�adhammo, yampida� cakkhusamphassapaccay� uppajjati vedayita�
sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi mara�adhamma�.

Sota� mara�adhamma�, sadd� mara�adhamm�, sotavi����a� mara�adhamma�, sotasamphasso


mara�adhammo, yampida� sotasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha�
v� adukkhamasukha� v� tampi mara�adhamma�.

Gh�na� mara�adhamma�, gandh� mara�adhamm�, gh�navi����a� mara�adhamma�,


gh�nasamphasso mara�adhammo, yampida� gh�nasamphassapaccay� uppajjati vedayita�
sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi mara�adhamma�.
Jivh� mara�adhamm�, ras� mara�adhamm�, jivh�vi����a� mara�adhamma�, jivh�samphasso
mara�adhammo, yampida� jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha�
v� adukkhamasukha� v� tampi mara�adhamma�.

K�yo mara�adhammo, pho��habb� mara�adhamm�, k�yavi����a� mara�adhamma�,


k�yasamphasso mara�adhammo, yampida� k�yasamphassapaccay� uppajjati vedayita�
sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi mara�adhamma�.

Mano mara�adhammo, dhamm� mara�adhamm�, manovi����a� mara�adhamma�, manosamphasso


mara�adhammo, yampida� manosamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha�
v� adukkhamasukha� v� tampi mara�adhamma�.

Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako cakkhusmimpi nibbindati, r�pesupi


nibbindati, cakkhuvi����epi nibbindati, cakkhusamphassepi nibbindati yampida�
cakkhusamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako sotasmimpi nibbindati, saddesupi
nibbindati, sotavi����epi nibbindati, sotasamphassepi nibbindati yampida�
sotasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako gh�nasmimpi nibbindati, gandhesupi
nibbindati, gh�navi����epi nibbindati, gh�nasamphassepi nibbindati yampida�
gh�nasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako jivh�yapi nibbindati, rasesupi nibbindati,
jivh�vi����epi nibbindati, jivh�samphassepi nibbindati yampida�
jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako k�yasmimpi nibbindati, pho��habbesupi
nibbindati, k�yavi����epi nibbindati, k�yasamphassepi nibbindati yampida�
k�yasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako manasmimpi nibbindati, dhammesupi
nibbindati, manovi����epi nibbindati, manosamphassepi nibbindati yampida�
manoyamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati. Vimuttasmi� vimuttamiti
���a� hoti. Kh�� j�ti vusita� brahmacariya�, kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti
paj�n�t�ti.

1. 4. 5
Sokadhammasutta�
37. S�vatthiya�
37. Sabba� bhikkhave sokadhamma� ki�ca bhikkhave. Sabba� sokadhamma�: cakkhu�
bhikkhave sokadhamma�, r�p� sokadhamm�, cakkhuvi����a� sokadhamma�, cakkhusamphasso
sokadhammo, yampida� cakkhusamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha�
v� adukkhamasukha� v� tampi sokadhamma�.

Sota� sokadhamma�, sadd� sokadhamm�, sotavi����a� sokadhamma�, sotasamphasso


sokadhammo, yampida� sotasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi sokadhamma�.

Gh�na� sokadhamma�, gandh� sokadhamm�, sotavi����a� sokadhamma�, gh�nasamphasso


sokadhammo, yampida� gh�nasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi sokadhamma�.

Jivh� sokadhamm�, ras� sokadhamm�, jivh�vi����a� sokadhamma�, jivh�samphasso


sokadhammo, yampida� jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi sokadhamma�.
K�yo sokadhammo, pho��habb� sokadhamm�, k�yavi����a� sokadhamma�, k�yasamphasso
sokadhammo, yampida� k�yasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi sokadhamma�.

Mano sokadhammo, dhamm� sokadhamm�, manovi����a� sokadhamma�, manosamphasso


sokadhammo, yampida� manosamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi sokadhamma�.

Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako cakkhusmimpi nibbindati, r�pesupi


nibbindati, cakkhuvi����epi nibbindati, cakkhusamphassepi nibbindati yampida�
cakkhusamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako sotasmimpi nibbindati, saddesupi
nibbindati, sotavi����epi nibbindati, sotasamphassepi nibbindati yampida�
sotasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako gh�nasmimpi nibbindati, gandhesupi
nibbindati, gh�navi����epi nibbindati, gh�nasamphassepi nibbindati yampida�
gh�nasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako jivh�yapi nibbindati, rasesupi nibbindati,
jivh�vi����epi nibbindati, jivh�samphassepi nibbindati yampida�
jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako k�yasmimpi nibbindati, pho��habbesupi
nibbindati, k�yavi����epi nibbindati, k�yasamphassepi nibbindati yampida�
k�yasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako manasmimpi nibbindati, dhammesupi
nibbindati, manovi����epi nibbindati, manosamphassepi nibbindati yampida�
manosamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati. Vimuttasmi� vimuttamiti
���a� hoti. Kh�� j�ti vusita� brahmacariya�, kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti
paj�n�t�ti.
1. 4. 6
Sa�kilesadhammasutta�
38. S�vatthiya�
38. Sabba� bhikkhave sa�kilesadhamma� ki�ca bhikkhave. Sabba� sa�kilesadhamma�:
cakkhu� bhikkhave sa�kilesadhamma�, r�p� sa�kilesadhamm�, cakkhuvi����a�
sa�kilesadhamma�, cakkhusamphasso sa�kilesadhammo, yampida� cakkhusamphassapaccay�
uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi sa�kilesadhamma�.

Sota� sa�kilesadhamma�, sadd� sa�kilesadhamm�, sotavi����a� sa�kilesadhamma�,


sotasamphasso sa�kilesadhammo, yampida� sotasamphassapaccay� uppajjati vedayita�
sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi sa�kilesadhamma�.

Gh�na� sa�kilesadhamma�, gandh� sa�kilesadhamm�, gh�navi����a� sa�kilesadhamma�,


gh�nasamphasso sa�kilesadhammo, yampida� gh�nasamphassapaccay� uppajjati vedayita�
sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi sa�kilesadhamma�.

Jivh� sa�kilesadhamm�, ras� sa�kilesadhamm�, jivh�vi����a� sa�kilesadhamma�,


jivh�samphasso sa�kilesadhammo, yampida� jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita�
sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi sa�kilesadhamma�.

K�yo sa�kilesadhammo, pho��habb� sa�kilesadhamm�, k�yavi����a� sa�kilesadhamma�,


k�yasamphasso sa�kilesadhammo, yampida� k�yasamphassapaccay� uppajjati vedayita�
sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi sa�kilesadhamma�.
Mano sa�kilesadhammo, dhamm� sa�kilesadhamm�, manovi����a� sa�kilesadhamma�,
manosamphasso sa�kilesadhammo, yampida� manosamphassapaccay� uppajjati vedayita�
sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi sa�kilesadhamma�.

Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako cakkhusmimpi nibbindati, r�pesupi


nibbindati, cakkhuvi����epi nibbindati, cakkhusamphassepi nibbindati yampida�
cakkhusamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako sotasmimpi nibbindati, saddesupi
nibbindati, sotavi����epi nibbindati, sotasamphassepi nibbindati yampida�
sotasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako gh�nasmimpi nibbindati, gandhesupi
nibbindati, gh�navi����epi nibbindati, gh�nasamphassepi nibbindati yampida�
gh�nasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako jivh�yapi nibbindati, rasesupi nibbindati,
jivh�vi����epi nibbindati, jivh�samphassepi nibbindati yampida�
jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako k�yasmimpi nibbindati, pho��habbesupi
nibbindati, k�yavi����epi nibbindati, k�yasamphassepi nibbindati yampida�
k�yasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako manasmimpi nibbindati, dhammesupi
nibbindati, manovi����epi nibbindati, manosamphassepi nibbindati yampida�
manosamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati. Vimuttasmi� vimuttamiti
���a� hoti. Kh�� j�ti vusita� brahmacariya�, kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti
paj�n�t�ti.
1. 4. 7
Khayadhammasutta�
39. S�vatthiya�
39. [PTS Page 028] [\q 28/] sabba� bhikkhave khayadhamma� ki�ca bhikkhave.
Sabba� khayadhamma�: cakkhu� bhikkhave khayadhamma�, r�p� khayadhamm�,
cakkhuvi����a� khayadhamma�, cakkhusamphasso khayadhammo, yampida�
cakkhusamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tampi khayadhamma�.

Sota� khayadhamma�, sadd� khayadhamm�, sotavi����a� khayadhamma�, sotasamphasso


khayadhammo, yampida� sotasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi khayadhamma�.

Gh�na� khayadhamma�, gandh� khayadhamm�, gh�navi����a� khayadhamma�, gh�nasamphasso


khayadhammo, yampida� gh�nasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha�
v� adukkhamasukha� v� tampi khayadhamma�.

Jivh� khayadhamm�, ras� khayadhamm�, jivh�vi����a� khayadhamma�, jivh�samphasso


khayadhammo, yampida� jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha�
v� adukkhamasukha� v� tampi khayadhamma�.

K�yo khayadhammo, pho��habb� khayadhamm�, k�yavi����a� khayadhamma�, k�yasamphasso


khayadhammo, yampida� k�yasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi khayadhamma�.

Mano khayadhammo, dhamm� khayadhamm�, manovi����a� khayadhamma�, manosamphasso


khayadhammo, yampida� manosamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi khayadhamma�.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako cakkhusmimpi nibbindati, r�pesupi
nibbindati, cakkhuvi����epi nibbindati, cakkhusamphassepi nibbindati yampida�
cakkhusamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako sotasmimpi nibbindati, saddesupi
nibbindati, sotavi����epi nibbindati, sotasamphassepi nibbindati yampida�
sotasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako gh�nasmimpi nibbindati, gandhesupi
nibbindati, gh�navi����epi nibbindati, gh�nasamphassepi nibbindati yampida�
gh�nasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako jivh�yapi nibbindati, rasesupi nibbindati,
jivh�vi����epi nibbindati, jivh�samphassepi nibbindati yampida�
jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako k�yasmimpi nibbindati, pho��habbesupi
nibbindati, k�yavi����epi nibbindati, k�yasamphassepi nibbindati yampida�
k�yasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako manasmimpi nibbindati, dhammesupi
nibbindati, manovi����epi nibbindati, manosamphassepi nibbindati yampida�
manosamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati. Vimuttasmi� vimuttamiti
���a� hoti. Kh�� j�ti vusita� brahmacariya�, kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti
paj�n�t�ti.

1. 4. 8
Vayadhammasutta�
40. S�vatthiya�
40. Sabba� bhikkhave vayadhamma� ki�ca bhikkhave. Sabba� vayadhamma�: cakkhu�
bhikkhave vayadhamma�, r�p� vayadhamm�, cakkhuvi����a� vayadhamma�, cakkhusamphasso
vayadhammo, yampida� cakkhusamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha�
v� adukkhamasukha� v� tampi vayadhamma�.

Sota� vayadhamma�, sadd� vayadhamm�, sotavi����a� vayadhamma�, sotasamphasso


vayadhammo, yampida� sotasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi vayadhamma�.

Gh�na� vayadhamma�, gandh� vayadhamm�, gh�navi����a� vayadhamma�, gh�nasamphasso


vayadhammo, yampida� gh�nasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi vayadhamma�.

Jivh� vayadhamm�, ras� vayadhamm�, jivh�vi����a� vayadhamma�, jivh�samphasso


vayadhammo, yampida� jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi vayadhamma�.

K�yo vayadhammo, pho��habb� vayadhamm�, k�yavi����a� vayadhamma�, k�yasamphasso


vayadhammo, yampida� k�yasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi vayadhamma�.

Mano vayadhammo, dhamm� vayadhamm�, manovi����a� vayadhamma�, manosamphasso


vayadhammo, yampida� manosamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi vayadhamma�.

Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako cakkhusmimpi nibbindati, r�pesupi


nibbindati, cakkhuvi����epi nibbindati, cakkhusamphassepi nibbindati yampida�
cakkhusamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako sotasmimpi nibbindati, saddesupi
nibbindati, sotavi����epi nibbindati, sotasamphassepi nibbindati yampida�
sotasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako gh�nasmimpi nibbindati, gandhesupi
nibbandati, gh�navi����epi nibbindati, gh�nasamphassepi nibbindati yampida�
gh�nasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako jivh�yapi nibbindati, rasesupi nibbindati,
jivh�vi����epi nibbindati, jivh�samphassepi nibbindati yampida�
jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako k�yasmimpi nibbindati, pho��habbesupi
nibbindati, k�yavi����epi nibbindati, k�yasamphassepi nibbindati yampida�
k�yasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako manasmimpi nibbindati, dhammesupi
nibbindati, manovi����epi nibbindati, manosamphassepi nibbindati yampida�
manosamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati. Vimuttasmi� vimuttamiti
���a� hoti. Kh�� j�ti vusita� brahmacariya�, kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti
paj�n�t�ti.

1. 4. 9
Samudayadhammasutta�
41. S�vatthiya�
42. Sabba� bhikkhave samudayadhamma�, ki�ca bhikkhave. Sabba� samudaya dhamma�:
cakkhu� bhikkhave samudayadhamma�, r�p� samudayadhamm�, cakkhuvi����a�
samudayadhamma�, cakkhusamphasso samudayadhammo, yampida� cakkhusamphassapaccay�
uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi samudayadhamma�.

Sota� samudayadhamma�, sadd� samudayadhamm�, sotavi����a� samudayadhamma�,


sotasamphasso samudayadhammo, yampida� sotasamphassapaccay� uppajjati vedayita�
sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi samudayadhamma�.

Gh�na� samudayadhamma�, gandh� samudayadhamm�, gh�navi����a� samudayadhamma�,


gh�nasamphasso samudayadhammo, yampida� gh�nasamphassapaccay� uppajjati vedayita�
sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi samudayadhamma�.

Jivh� samudayadhamm�, ras� samudayadhamm�, jivh�vi����a� samudayadhamma�,


jivh�samphasso samudayadhammo, yampida� jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita�
sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi samudayadhamma�.

K�yo samudayadhammo, pho��habb� samudayadhamm�, k�yavi����a� samudayadhamma�,


k�yasamphasso samudayadhammo, yampida� k�yasamphassapaccay� uppajjati vedayita�
sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi samudayadhamma�.

Mano samudayadhammo, dhamm� samudayadhamm�, manovi����a� samudayadhamma�,


manosamphasso samudayadhammo, yampida� manosamphassapaccay� uppajjati vedayita�
sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi samudayadhamma�.

Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako cakkhusmimpi nibbindati, r�pesupi


nibbindati, cakkhuvi����epi nibbindati, cakkhusamphassepi nibbindati yampida�
cakkhusamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako sotasmimpi nibbindati, saddesupi
nibbindati, sotavi����epi nibbindati, sotasamphassepi nibbindati yampida�
sotasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako gh�nasmimpi nibbindati, gandhesupi
nibbindati, gh�navi����epi nibbindati, gh�nasamphassepi nibbindati yampida�
gh�nasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako jivh�yapi nibbindati, rasesupi nibbindati,
jivh�vi����epi nibbindati, jivh�samphassepi nibbindati yampida�
jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako k�yasmimpi nibbindati, pho��habbesupi
nibbindati, k�yavi����epi nibbindati, k�yasamphassepi nibbindati yampida�
k�yasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako manasmimpi nibbindati, dhammesupi
nibbindati, manovi����epi nibbindati, manosamphassepi nibbindati yampida�
manosamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati. Vimuttasmi� vimuttamiti
���a� hoti. Kh�� j�ti vusita� brahmacariya�, kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti
paj�n�t�ti.

[BJT Page 060] [\x 60/]

1. 4. 10
Nirodhadhammasutta�
42. S�vatthiya�
42. Sabba� bhikkhave nirodhadhamma� ki�ca bhikkhave. Sabba� nirodhadhamma�: cakkhu�
bhikkhave nirodhadhamma�, r�p� nirodhamm�, cakkhuvi����a� nirodhadhamma�,
cakkhusamphasso nirodhadhammo, yampida� cakkhusamphassapaccay� uppajjati vedayita�
sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi nirodhadhamma�.

Sota� nirodhadhamma�, sadd� nirodhadhamm�, sotavi����a� nirodhadhamma�,


sotasamphasso nirodhadhammo, yampida� sotasamphassapaccay� uppajjati vedayita�
sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi nirodhadhamma�.

Gh�na� nirodhadhamma�, gandh� nirodhadhamm�, gh�navi����a� nirodhadhamma�,


gh�nasamphasso nirodhadhammo, yampida� gh�nasamphassapaccay� uppajjati vedayita�
sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi nirodhadhamma�.

Jivh� nirodhadhamm�, ras� nirodhadhamm�, jivh�vi����a� nirodhadhamma�,


jivh�samphasso nirodhadhammo, yampida� jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita�
sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi nirodhadhamma�.

K�yo nirodhadhammo, pho��habb� nirodhadhamm�, k�yavi����a� nirodhadhamma�,


k�yasamphasso nirodhadhammo, yampida� k�yasamphassapaccay� uppajjati vedayita�
sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi nirodhadhamma�.

Mano nirodhadhammo, dhamm� nirodhadhamm�, manovi����a� nirodhadhamma�,


manosamphasso nirodhadhammo, yampida� manosamphassapaccay� uppajjati vedayita�
sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi nirodhadhamma�.

Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako cakkhusmimpi nibbindati, r�pesupi


nibbindati, cakkhuvi����epi nibbindati, cakkhusamphassepi nibbindati yampida�
cakkhusamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako sotasmimpi nibbindati, saddesupi
nibbindati, sotavi����epi nibbindati, sotasamphassepi nibbindati yampida�
sotasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako gh�nasmimpi nibbindati, gandhesupi
nibbindati, gh�navi����epi nibbindati, gh�nasamphassepi nibbindati yampida�
gh�nasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako jivh�yapi nibbindati, rasesupi nibbindati,
jivh�vi����epi nibbindati, jivh�samphassepi nibbindati yampida�
jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako k�yasmimpi nibbindati, pho��habbesupi
nibbindati, k�yavi����epi nibbindati, k�yasamphassepi nibbindati yampida�
k�yasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako manasmimpi nibbindati, dhammesupi
nibbindati, manovi����epi nibbindati, manosamphassepi nibbindati yampida�
manosamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati. Vimuttasmi� vimuttamiti
���a� hoti. Kh�� j�ti vusita� brahmacariya�, kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti
paj�n�t�ti.

J�tidhammavaggo catuttho.
Tassudd�na�:
J�tijar�vy�dhimara�a� soko ca sa�kileso ca-1
Khayadhamma� vayadhamma�ca samudayadhamma�-2 nirodhadhammena te das�ti.

1. Sa�kilesika� - machasa�. Sa�kiles� - sy�. 2. Khayavayasamudaya� - machasa�.

[BJT Page 062. [\x 62/] ]

5. Sabb�niccavaggo
1. 5. 1.
Aniccasutta�.
43. S�vatthiya�
Sabba� bhikkhave anicca�. Ki�ca bhikkhave sabba� anicca�: cakkhu� bhikkhave
anicca�, r�p� anicc�, cakkhuvi����a� anicca�, cakkhusamphasso anicco, yampida�
cakkhusamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tampi anicca�.

Sota� anicca�, sadd� anicc�, sotavi����a� anicca�, sotasamphasso anicco, yampida�


sotasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tampi anicca�.

Gh�na� anicca�, gandh� anicc�, gh�navi����a� anicca�, gh�nasamphasso anicco,


yampida� gh�nasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi anicca�.

Jivh� anicc�, ras� anicc�, jivh�vi����a� anicca�, jivh�samphasso anicco, yampida�


jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tampi anicca�.

K�yo anicco, pho��habb� anicc�, k�yavi����a� anicca�, k�yasamphasso anicco,


yampida� k�yasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi anicca�.

Mano anicco, dhamm� anicc�, manovi����a� anicca�, manosamphasso anicco, yampida�


manosamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tampi anicca�.

Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako cakkhusmimpi nibbindati, r�pesupi


nibbindati, cakkhuvi����epi nibbindati, cakkhusamphassepi nibbindati yampida�
cakkhusamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako sotasmimpi nibbindati, saddesupi
nibbindati, sotavi����epi nibbindati, sotasamphassepi nibbindati yampida�
sotasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako gh�nasmimpi nibbindati, gandhesupi
nibbindati, gh�navi����epi nibbindati, gh�nasamphassepi nibbindati yampida�
gh�nasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako jivh�yapi nibbindati, rasesupi nibbindati,
jivh�vi����epi nibbindati, jivh�samphassepi nibbindati yampida�
jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako k�yasmimpi nibbindati, pho��habbesupi
nibbindati, k�yavi����epi nibbindati, k�yasamphassepi nibbindati yampida�
k�yasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako manasmimpi nibbindati, dhammesupi
nibbindati, manovi����epi nibbindati, manosamphassepi nibbindati yampida�
manosamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati, vimuttasmi� vimuttamiti
���a� hoti. Kh�� j�ti vusita� brahmacariya�, kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti
paj�n�t�ti.

1. 5. 2.
Dukkhasutta�.
44. S�vatthiya�
44. Sabba� bhikkhave dukkha�. Ki�ca bhikkhave sabba� dukkha�: cakkhu� bhikkhave
dukkha�, r�p� dukkh�, cakkhuvi����a� dukkha�, cakkhusamphasso dukkho, yampida�
cakkhusamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tampi dukkha�.

Sota� dukkha�, sadd� dukkh�, sotavi����a� dukkha�, sotasamphasso dukkho, yampida�


sotasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tampi dukkha�.

Gh�na� dukkha�, gandh� dukkh�, gh�navi����a� dukkha�, gh�nasamphasso dukkho,


yampida� gh�nasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi dukkha�.

Jivh� dukkh�, ras� dukkh�, jivh�vi����a� dukkha�, jivh�samphasso dukkho, yampida�


jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tampi dukkha�.

K�yo dukkho, pho��habb� dukkh�, k�yavi����a� dukkha�, k�yasamphasso dukkho,


yampida� k�yasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi dukkha�.

Mano dukkho, dhamm� dukkh�, manovi����a� dukkha�, manosamphasso dukkho, yampida�


manosamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tampi dukkha�.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako cakkhusmimpi nibbindati, r�pesupi
nibbindati, cakkhuvi����epi nibbindati, cakkhusamphassepi nibbindati yampida�
cakkhusamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako sotasmimpi nibbindati, saddesupi
nibbindati, sotavi����epi nibbindati, sotasamphassepi nibbindati yampida�
sotasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako gh�nasmimpi nibbindati, gandhesupi
nibbindati, gh�navi����epi nibbindati, gh�nasamphassepi nibbindati yampida�
gh�nasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako jivh�yapi nibbindati, rasesupi nibbindati,
jivh�vi����epi nibbindati, jivh�samphassepi nibbindati yampida�
jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako k�yasmimpi nibbindati, pho��habbesupi
nibbindati, k�yavi����epi nibbindati, k�yasamphassepi nibbindati yampida�
k�yasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako manasmimpi nibbindati, dhammesupi
nibbindati, manovi����epi nibbindati, manosamphassepi nibbindati yampida�
manosamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati, vimuttasmi� vimuttamiti
���a� hoti. Kh�� j�ti vusita� brahmacariya�, kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti
paj�n�t�ti.

1. 5. 3.
Anattasutta�.
45. S�vatthiya�
45. Sabba� bhikkhave anatt�. Ki�ca bhikkhave sabba� anatt�: cakkhu� bhikkhave
anatt�, r�p� anatt�, cakkhuvi����a� anatt�, cakkhusamphasso anatt�, yampida�
cakkhusamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tampi anatt�.

Sota� anatt�, sadd� anatt�, sotavi����a� anatt�, sotasamphasso anatt�, yampida�


sotasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tampi anatt�.

Gh�na� anatt�, gandh� anatt�, gh�navi����a� anatt�, gh�nasamphasso anatt�, yampida�


gh�nasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tampi anatt�.

Jivh� anatt�, ras� anatt�, jivh�vi����a� anatt�, jivh�samphasso anatt�, yampida�


jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tampi anatt�.

K�yo anatt�, pho��habb� anatt�, k�yavi����a� anatt� k�yasamphasso anatt�, yampida�


k�yasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tampi anatt�.

Mano anatt�, dhamm� anatt�, manovi����a� anatt�, manosamphasso anatt�, yampida�


manosamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tampi anatt�.

Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako cakkhusmimpi nibbindati, r�pesupi


nibbindati, cakkhuvi����epi nibbindati, cakkhusamphassepi nibbindati yampida�
cakkhusamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako sotasmimpi nibbindati, saddesupi
nibbindati, sotavi����epi nibbindati, sotasamphassepi nibbindati yampida�
sotasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako gh�nasmimpi nibbindati, gandhesupi
nibbindati, gh�navi����epi nibbindati, gh�nasamphassepi nibbindati yampida�
gh�nasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako jivh�yapi nibbindati, rasesupi nibbindati,
jivh�vi����epi nibbindati, jivh�samphassepi nibbindati yampida�
jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako k�yasmimpi nibbindati, pho��habbesupi
nibbindati, k�yavi����epi nibbindati, k�yasamphassepi nibbindati yampida�
k�yasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako manasmimpi nibbindati, dhammesupi
nibbindati, manovi����epi nibbindati, manosamphassepi nibbindati yampida�
manosamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati, vimuttasmi� vimuttamiti
���a� hoti. Kh�� j�ti vusita� brahmacariya�, kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti
paj�n�t�ti.

1. 5. 4
Abhi��eyyasutta�
46. S�vatthiya�
46. [PTS Page 029] [\q 29/] sabba� bhikkhave abhi��eyya�. Ki�ca bhikkhave
sabba� abhi��eyya�: cakkhu� bhikkhave abhi��eyya�, r�p� abhi��eyya�, cakkhuvi����a�
abhi��eyya�, cakkhusamphasso abhi��eyya�, yampida� cakkhusamphassapaccay� uppajjati
vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi abhi��eyya�.

Sota� abhi��eyya�, sadd� abhi��eyya�, sotavi����a� abhi��eyya�, sotasamphasso


abhi��eyya�, yampida� sotasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi abhi��eyya�.

Gh�na� abhi��eyya�, gandh� abhi��eyya�, gh�navi����a� abhi��eyya�, gh�nasamphasso


abhi��eyya�, yampida� gh�nasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha�
v� adukkhamasukha� v� tampi abhi��eyya�.

Jivh� abhi��eyya�, ras� abhi��eyya�, jivh�vi����a� abhi��eyya�, jivh�samphasso


abhi��eyya�, yampida� jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha�
v� adukkhamasukha� v� tampi abhi��eyya�.

K�yo abhi��eyya�, pho��habb� abhi��eyya�, k�yavi����a� abhi��eyya�, k�yasamphasso


abhi��eyya�, yampida� k�yasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi abhi��eyya�.

Mano abhi��eyya�, dhamm� abhi��eyya�, manovi����a� abhi��eyya�, manosamphasso


abhi��eyya�, yampida� manosamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi abhi��eyya�.

Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako cakkhusmimpi nibbindati, r�pesupi


nibbindati, cakkhuvi����epi nibbindati, cakkhusamphassepi nibbindati yampida�
cakkhusamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako sotasmimpi nibbindati, saddesupi
nibbindati, sotavi����epi nibbindati, sotasamphassepi nibbindati yampida�
sotasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako gh�nasmimpi nibbindati, gandhesupi
nibbindati, gh�navi����epi nibbindati, gh�nasamphassepi nibbindati yampida�
gh�nasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako jivh�yapi nibbindati, rasesupi nibbindati,
jivh�vi����epi nibbindati, jivh�samphassepi nibbindati yampida�
jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako k�yasmimpi nibbindati, pho��habbesupi
nibbindati, k�yavi����epi nibbindati, k�yasamphassepi nibbindati yampida�
k�yasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako manasmimpi nibbindati, dhammesupi
nibbindati, manovi����epi nibbindati, manosamphassepi nibbindati yampida�
manosamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati, vimuttasmi� vimuttamiti
���a� hoti. Kh�� j�ti vusita� brahmacariya�, kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti
paj�n�t�ti.

[BJT Page 064. [\x 64/] ]

1. 5. 5.
Pari��eyyasutta�.
47. S�vatthiya�
47. Sabba� bhikkhave pari��eyya�. Ki�ca bhikkhave sabba� pari��eyya�: cakkhu�
bhikkhave pari��eyya�, r�p� pari��eyy�, cakkhuvi����a� pari��eyya�, cakkhusamphasso
pari��eyyo, yampida� cakkhusamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha�
v� adukkhamasukha� v� tampi pari��eyya�.

Sota� pari��eyya�, sadd� pari��eyy�, sotavi����a� pari��eyya�, sotasamphasso


pari��eyyo, yampida� sotasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi pari��eyya�.

Gh�na� pari��eyya�, gandh� pari��eyy�, gh�navi����a� pari��eyya�, gh�nasamphasso


pari��eyyo, yampida� gh�nasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi pari��eyya�.

Jivh� pari��eyy�, ras� pari��eyy�, jivh�vi����a� pari��eyya�, jivh�samphasso


pari��eyyo, yampida� jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi pari��eyya�.

K�yo pari��eyyo, pho��habb� pari��eyy�, k�yavi����a� pari��eyya�, k�yasamphasso


pari��eyyo, yampida� k�yasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi pari��eyya�.

Mano pari��eyyo, dhamm� pari��eyy�, manovi����a� pari��eyya�, manosamphasso


pari��eyyo, yampida� manosamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi pari��eyya�.

Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako cakkhusmimpi nibbindati, r�pesupi


nibbindati, cakkhuvi����epi nibbindati, cakkhusamphassepi nibbindati yampida�
cakkhusamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako sotasmimpi nibbindati, saddesupi
nibbindati, sotavi����epi nibbindati, sotasamphassepi nibbindati yampida�
sotasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako gh�nasmimpi nibbindati, gandhesupi
nibbindati, gh�navi����epi nibbindati, gh�nasamphassepi nibbindati yampida�
gh�nasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako jivh�yapi nibbindati, rasesupi nibbindati,
jivh�vi����epi nibbindati, jivh�samphassepi nibbindati yampida�
jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako k�yasmimpi nibbindati, pho��habbesupi
nibbindati, k�yavi����epi nibbindati, k�yasamphassepi nibbindati yampida�
k�yasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako manasmimpi nibbindati, dhammesupi
nibbindati, manovi����epi nibbindati, manosamphassepi nibbindati yampida�
manosamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati, vimuttasmi� vimuttamiti
���a� hoti. Kh�� j�ti vusita� brahmacariya�, kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti
paj�n�t�ti.

1. 5. 6.
Pah�tabbasutta�.
48. S�vatthiya�
48. Sabba� bhikkhave pah�tabba�. Ki�ca bhikkhave sabba� pah�tabba�: cakkhu�
bhikkhave pah�tabba�, r�p� pah�tabb�, cakkhuvi����a� pah�tabba�, cakkhusamphasso
pah�tabbo, yampida� cakkhusamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi pah�tabba�.

Sota� pah�tabba�, sadd� pah�tabb�, sotavi����a� pah�tabba�, sotasamphasso


pah�tabbo, yampida� sotasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi pah�tabba�.

Gh�na� pah�tabba�, gandh� pah�tabb�, gh�navi����a� pah�tabba�, gh�nasamphasso


pah�tabbo, yampida� gh�nasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi pah�tabba�.

Jivh� pah�tabb�, ras� pah�t�bb�, jivh�vi����a� pah�t�bba�, jivh�samphasso


pah�tabbo, yampida� jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi pah�tabba�.

K�yo pah�tabbo, pho��habb� pah�tabb�, k�yavi����a� pah�tabba�, k�yasamphasso


pah�tabbo, yampida� k�yasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi pah�tabba�.

Mano pah�tabbo, dhamm� pah�tabb�, manovi����a� pah�tabba�, manosamphasso pah�tabbo,


yampida� manosamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi pah�tabba�.

Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako cakkhusmimpi nibbindati, r�pesupi


nibbindati, cakkhuvi����epi nibbindati, cakkhusamphassepi nibbindati yampida�
cakkhusamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako sotasmimpi nibbindati, saddesupi
nibbindati, sotavi����epi nibbindati, sotasamphassepi nibbindati yampida�
sotasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako gh�nasmimpi nibbindati, gandhesupi
nibbindati, gh�navi����epi nibbindati, gh�nasamphassepi nibbindati yampida�
gh�nasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako jivh�yapi nibbindati, rasesupi nibbindati,
jivh�vi����epi nibbindati, jivh�samphassepi nibbindati yampida�
jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako k�yasmimpi nibbindati, pho��habbesupi
nibbindati, k�yavi����epi nibbindati, k�yasamphassepi nibbindati yampida�
k�yasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako manasmimpi nibbindati, dhammesupi
nibbindati, manovi����epi nibbindati, manosamphassepi nibbindati yampida�
manosamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati, vimuttasmi� vimuttamiti
���a� hoti. Kh�� j�ti vusita� brahmacariya�, kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti
paj�n�t�ti.

1. 5. 7.
Sacchik�tabbasutta�.
49. S�vatthiya�
49. Sabba� bhikkhave sacchik�tabba�. Ki�ca bhikkhave sabba� sacchik�tabba�: cakkhu�
bhikkhave sacchik�tabba�, r�p� sacchik�tabb�, cakkhuvi����a� sacchik�tabba�,
cakkhusamphasso sacchik�tabbo, yampida� cakkhusamphassapaccay� uppajjati vedayita�
sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi sacchik�tabba�.

Sota� sacchik�tabba�, sadd� sacchik�tabb�, sotavi����a� sacchik�tabba�,


sotasamphasso sacchik�tabbo, yampida� sotasamphassapaccay� uppajjati vedayita�
sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi sacchik�tabba�.

Gh�na� sacchik�tabba�, gandh� sacchik�tabb�, gh�navi����a� sacchik�tabba�,


gh�nasamphasso sacchik�tabbo, yampida� gh�nasamphassapaccay� uppajjati vedayita�
sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi sacchik�tabba�.

Jivh� sacchik�tabb�, ras� sacchik�tabb�, jivh�vi����a� sacchik�tabba�,


jivh�samphasso sacchik�tabbo, yampida� jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita�
sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi sacchik�tabba�.

K�yo sacchik�tabbo, pho��habb� sacchik�tabb�, k�yavi����a� sacchik�tabba�,


k�yasamphasso sacchik�tabbo, yampida� k�yasamphassapaccay� uppajjati vedayita�
sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi sacchik�tabba�.

Mano sacchik�tabbo, dhamm� sacchik�tabb�, manovi����a� sacchik�tabba� manosamphasso


sacchik�tabbo, yampida� manosamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha�
v� adukkhamasukha� v� tampi sacchik�tabba�.

Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako cakkhusmimpi nibbindati, r�pesupi


nibbindati, cakkhuvi����epi nibbindati, cakkhusamphassepi nibbindati yampida�
cakkhusamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako sotasmimpi nibbindati, saddesupi
nibbindati, sotavi����epi nibbindati, sotasamphassepi nibbindati yampida�
sotasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako gh�nasmimpi nibbindati, gandhesupi
nibbindati, gh�navi����epi nibbindati, gh�nasamphassepi nibbindati yampida�
gh�nasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako jivh�yapi nibbindati, rasesupi nibbindati,
jivh�vi����epi nibbindati, jivh�samphassepi nibbindati yampida�
jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako k�yasmimpi nibbindati, pho��habbesupi
nibbindati, k�yavi����epi nibbindati, k�yasamphassepi nibbindati yampida�
k�yasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako manasmimpi nibbindati, dhammesupi
nibbindati, manovi����epi nibbindati, manosamphassepi nibbindati yampida�
manosamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati, vimuttasmi� vimuttamiti
���a� hoti. Kh�� j�ti vusita� brahmacariya�, kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti
paj�n�t�ti.

1. 5. 8.
Abhi��eyyapari��eyyasutta�.
50. S�vatthiya�
50. Sabba� bhikkhave abhi��eyyapari��eyya�. Ki�ca bhikkhave sabba�
abhi��eyyapari��eyya�: cakkhu� bhikkhave abhi��eyyapari��eyya�, r�p�
abhi��eyyapari��eyy�, cakkhuvi����a� abhi��eyyapari��eyya�, cakkhusamphasso
Abhi��eyyapari��eyyo, yampida� cakkhusamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v�
dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi abhi��eyyapari��eyya�.

Sota� abhi��eyyapari��eyya�, sadd� abhi��eyyapari��eyy�, sotavi����a�


abhi��eyyapari��eyya�, sotasamphasso abhi��eyyapari��eyyo, yampida�
sotasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tampi abhi��eyyapari��eyya�.
Gh�na� abhi��eyyapari��eyya�, gandh� abhi��eyyapari��eyy�, gh�navi����a�
abhi��eyyapari��eyya�, gh�nasamphasso abhi��eyyapari��eyyo, yampida�
gh�nasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tampi abhi��eyyapari��eyya�.
Jivh� abhi��eyyapari��eyy�, ras� abhi��eyyapari��eyy�, jivh�vi����a�
abhi��eyyapari��eyya�, jivh�samphasso abhi��eyyapari��eyyo, yampida�
jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tampi abhi��eyyapari��eyya�.

K�yo abhi��eyyapari��eyyo, pho��habb� abhi��eyyapari��eyy�, k�yavi����a�


abhi��eyyapari��eyya�, k�yasamphasso abhi��eyyapari��eyyo, yampida�
k�yasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tampi abhi��eyyapari��eyya�.
Mano abhi��eyyapari��eyyo, dhamm� abhi��eyyapari��eyy�, manovi����a�
abhi��eyyapari��eyya�, manosamphasso abhi��eyyapari��eyyo, yampida�
manosamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tampi abhi��eyyapari��eyya�.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako cakkhusmimpi nibbindati, r�pesupi
nibbindati, cakkhuvi����epi nibbindati, cakkhusamphassepi nibbindati yampida�
cakkhusamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako sotasmimpi nibbindati, saddesupi
nibbindati, sotavi����epi nibbindati, sotasamphassepi nibbindati yampida�
sotasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako gh�nasmimpi nibbindati, gandhesupi
nibbindati, gh�navi����epi nibbindati, gh�nasamphassepi nibbindati yampida�
gh�nasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako jivh�yapi nibbindati, rasesupi nibbindati,
jivh�vi����epi nibbindati, jivh�samphassepi nibbindati yampida�
jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako k�yasmimpi nibbindati, pho��habbesupi
nibbindati, k�yavi����epi nibbindati, k�yasamphassepi nibbindati yampida�
k�yasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako manasmimpi nibbindati, dhammesupi
nibbindati, manovi����epi nibbindati, manosamphassepi nibbindati yampida�
manosamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati, vimuttasmi� vimuttamiti
���a� hoti. Kh�� j�ti vusita� brahmacariya�, kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti
paj�n�t�ti.

1. 5. 9.
Upaddutasutta�.
51. S�vatthiya�
51. Sabba� bhikkhave upadduta�. Ki�ca bhikkhave sabba� upadduta�: cakkhu� bhikkhave
upadduta�, r�p� upaddut�, cakkhuvi����a� upadduta�, cakkhusamphasso upadduto,
yampida� cakkhusamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi upadduta�.

Sota� upadduta�, sadd� upaddut�, sotavi����a� upadduta�, sotasamphasso upadduto,


yampida� sotasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi upadduta�.

Gh�na� upadduta�, gandh� upaddut�, gh�navi����a� upadduta�, gh�nasamphasso


upadduto, yampida� gh�nasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha�v�
adukkhamasukha� v� tampi upadduta�.

Jivh� upaddut�, ras� upaddut�, jivh�vi����a� upadduta�, jivh�samphasso upadduto,


yampida� jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi upadduta�.

K�yo upadduto, pho��habb� upaddut�, k�yavi����a� upadduta�, k�yasamphasso upadduto,


yampida� k�yasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi upadduta�.

Mano upadduto, dhamm� upaddut�, manovi����a� upadduta�, manosamphasso upadduto,


yampida� manosamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi upadduta�.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako cakkhusmimpi nibbindati, r�pesupi
nibbindati, cakkhuvi����epi nibbindati, cakkhusamphassepi nibbindati yampida�
cakkhusamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako sotasmimpi nibbindati, saddesupi
nibbindati, sotavi����epi nibbindati, sotasamphassepi nibbindati yampida�
sotasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako gh�nasmimpi nibbindati, gandhesupi
nibbindati, gh�navi����epi nibbindati, gh�nasamphassepi nibbindati yampida�
gh�nasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako jivh�yapi nibbindati, rasesupi nibbindati,
jivh�vi����epi nibbindati, jivh�samphassepi nibbindati yampida�
jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako k�yasmimpi nibbindati, pho��habbesupi
nibbindati, k�yavi����epi nibbindati, k�yasamphassepi nibbindati yampida�
k�yasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako manasmimpi nibbindati, dhammesupi
nibbindati, manovi����epi nibbindati, manosamphassepi nibbindati yampida�
manosamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati, vimuttasmi� vimuttamiti
���a� hoti. Kh�� j�ti vusita� brahmacariya�, kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti
paj�n�t�ti.
1. 5. 10.
Upassa��hasutta�.
52. S�vatthiya�
52. Sabba� bhikkhave upassa��ha�-1. Ki�ca bhikkhave sabba� upassa��ha�:
Cakkhu� bhikkhave upassa��ha�, r�p� upassa��h�, cakkhuvi����a� upassa��ha�,
cakkhusamphasso upassa��ho. Yampida� cakkhusamphassapaccay� uppajjati vedayita�
sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi upassa��ha�.

1. Upasa��ha� - machasa�.

[BJT Page 066] [\x 66/]

Sota� upassa��ha�, sadd� upassa��h�, sotavi����a� upassa��ha�, sotasamphasso


upassa��ho, yampida� sotasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi upassa��ha�.

Gh�na� upassa��ha�, gandh� upassa��h�, gh�navi����a� upassa��ha�, gh�nasamphasso


upassa��ho, yampida� gh�nasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi upassa��ha�.

Jivh� upassa��h�, ras� upassa��h�, jivh�vi����a� upassa��ha�, jivh�samphasso


upassa��ho, yampida� jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi upassa��ha�.

K�yo upassa��ho, pho��habb� upassa��h�, k�yavi����a� upassa��ha�, k�yasamphasso


upassa��ho, yampida� k�yasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi upassa��ha�.

Mano upassa��ho, dhamm� upassa��h�, manovi����a� upassa��ha�, manosamphasso


upassa��ho, yampida� manosamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi upassa��ha�.

Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako cakkhusmimpi nibbindati, r�pesupi


nibbindati, cakkhuvi����epi nibbindati, cakkhusamphassepi nibbindati yampida�
cakkhusamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako sotasmimpi nibbindati, saddesupi
nibbindati, sotavi����epi nibbindati, sotasamphassepi nibbindati yampida�
sotasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako gh�nasmimpi nibbindati, gandhesupi
nibbindati, gh�navi����epi nibbindati, gh�nasamphassepi nibbindati yampida�
gh�nasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako jivh�yapi nibbindati, rasesupi nibbindati,
jivh�vi����epi nibbindati, jivh�samphassepi nibbindati yampida�
jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako k�yasmimpi nibbindati, pho��habbesupi
nibbindati, k�yavi����epi nibbindati, k�yasamphassepi nibbindati yampida�
k�yasamphassapaccay� uppajjati vedayita� [PTS Page 030] [\q 30/] sukha� v�
dukkha� v� adukkhamasukha� v� tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako manasmimpi nibbindati, dhammesupi
nibbindati, manovi����epi nibbindati, manosamphassepi nibbindati yampida�
manosamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati. Vimuttasmi� vimuttamiti
���a� hoti. Kh�� j�ti vusita� brahmacariya�, kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti
paj�n�t�ti.
Sabb�niccavaggo pa�camo
Tassudd�na�:

Anicca� dukkha� anatt� ca abhi��eyya� pari��eyya�


Pah�tabba� sacchik�tabba� abhi��eyya� pari��eyya�
Upadd�ta� upasa��ha� vaggo tena pavuccati.

Pa�hamo pa��sako.
Tassa vaggudd�na�:

Aniccavaggo yamako sabbavaggo j�tidhammo


Sabb�niccena pa���so pa�hamo tena pavuccati.

[BJT Page 068] [\x 68/]

6. Avijj�vaggo
1. 6. 1
Avijj�pah�nasutta�.
53. S�vatthiya�
Atha kho a��ataro bhikkhu yena bhagav� tenupasa�kami. Upasa�kamitv� bhagavanta�
abhiv�detv� ekamanta� nis�di. [PTS Page 031] [\q 31/] ekamanta� nisinno kho
so bhikkhu bhagavanta� etadavoca: kathannu kho bhante j�nato katha� passato avijj�
pah�yati, vijj� uppajjat�ti?

Cakkhu� kho bhikkhu aniccato j�nato passato avijj� pah�yati, vijj� uppajjati. R�pe
aniccato j�nato passato avijj� pah�yati, vijj� uppajjati. Cakkhuvi����a� aniccato
j�nato passato avijj� pah�yati, vijj� uppajjati. Cakkhusampassa� aniccato j�nato
passato avijj� pah�yati, vijj� uppajjati. Yampida� cakkhusamphassapaccay� uppajjati
vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi aniccato j�nato passato
avijj� pah�yati, vijj� uppajjati.

Sota� kho bhikkhu aniccato j�nato passato avijj� pah�yati, vijj� uppajjati. Sadde
aniccato j�nato passato avijj� pah�yati, vijj� uppajjati. Sotavi����a� aniccato
j�nato passato avijj� pah�yati, vijj� uppajjati. Sotasampassa� aniccato j�nato
passato avijj� pah�yati, vijj� uppajjati. Yampida� sotasamphassapaccay� uppajjati
vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi aniccato j�nato passato
avijj� pah�yati, vijj� uppajjati.

Gh�na� kho bhikkhu aniccato j�nato passato avijj� pah�yati, vijj� uppajjati. Gandhe
aniccato j�nato passato avijj� pah�yati, vijj� uppajjati. Gh�navi����a� aniccato
j�nato passato avijj� pah�yati, vijj� uppajjati. Gh�nasampassa� aniccato j�nato
passato avijj� pah�yati, vijj� uppajjati. Yampida� gh�nasamphassapaccay� uppajjati
vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi aniccato j�nato passato
avijj� pah�yati, vijj� uppajjati.

Jivh� kho bhikkhu aniccato j�nato passato avijj� pah�yati, vijj� uppajjati. Rase
aniccato j�nato passato avijj� pah�yati, vijj� uppajjati. Jivh�vi����a� aniccato
j�nato passato avijj� pah�yati, vijj� uppajjati. Jivh�sampassa� aniccato j�nato
passato avijj� pah�yati, vijj� uppajjati. Yampida� jivh�samphassapaccay� uppajjati
vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi aniccato j�nato passato
avijj� pah�yati, vijj� uppajjati.

K�ya� aniccato j�nato passato avijj� pah�yati, vijj� uppajjati. Pho��habbe aniccato
j�nato passato avijj� pah�yati, vijj� uppajjati. K�yavi����a� aniccato j�nato
passato avijj� pah�yati, vijj� uppajjati. K�yasamphassa� aniccato j�nato passato
avijj� pah�yati, vijj� uppajjati. Yampida� k�yasamphassapaccay� uppajjati vedayita�
sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi aniccato j�nato passato avijj�
pah�yati, vijj� uppajjati.
Mana� aniccato j�nato passato avijj� pah�yati, vijj� uppajjati. Dhamme aniccato
j�nato passato avijj� pah�yati, vijj� uppajjati. Manovi����a� aniccato j�nato
passato avijj� pah�yati, vijj� uppajjati. Manosamphassa� aniccato j�nato passato
avijj� pah�yati, vijj� uppajjati. Yampida� manosamphassapaccay� uppajjati vedayita�
sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi aniccato j�nato passato avijj�
pah�yati, vijj� uppajjati.

Eva� kho bhikkhu j�nato eva� passato avijj� pah�yati, vijj� uppajjat�ti.

[BJT Page 070] [\x 70/]

1. 6. 2
Sa��ojanapah�nasutta�
54. S�vatthiya�
Kathannu kho bhante j�nato katha� passato sa��ojan� pah�yant�ti?

Cakkhu� kho bhikkhu aniccato j�nato passato sa��ojan� pah�yanti, r�pe aniccato
j�nato passato sa��ojan� pah�yanti, cakkhuvi����a� aniccato j�nato passato
sa��ojan� pah�yanti, cakkhusamphassa� aniccato j�nato passato sa��ojan� pah�yanti.
Yampida� cakkhusamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi aniccato j�nato passato sa��ojan� pah�yanti. Yampida�
cakkhusamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tampi aniccato j�nato passato sa��ojan� pah�yanti.

Sota� kho bhikkhu aniccato j�nato passato sa��ojan� pah�yanti, sadde aniccato
j�nato passato sa��ojan� pah�yanti.
Sotavi����a� aniccato j�nato passato sa��ojan� pah�yanti, sotasampassa� aniccato
j�nato passato sa��ojan� pah�yanti yampida� sotasamphassapaccay� uppajjati
vedayita� sukha� v� dukkha� v�
Adukkhamasukha� v� tampi aniccato j�nato passato sa��ojan� pah�yanti.
Gh�na� kho bhikkhu aniccato j�nato passato sa��ojan� pah�yanti,
Gandhe aniccato j�nato passato sa��ojan� pah�yanti.
Gh�navi����a� aniccato j�nato passato sa��ojan� pah�yanti
Gh��asampassa� aniccato j�nato passato sa��ojan� pah�yanti
Yampida� gh�nasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi aniccato j�nato passato sa��ojan� pah�yanti.

Jivh� kho bhikkhu aniccato j�nato passato sa��ojan� pah�yanti, rase aniccato j�nato
passato sa��ojan� pah�yanti, jivh�vi����a� aniccato j�nato passato sa��ojan�
pah�yanti
Jivh�samphassa� aniccato j�nato passato sa��ojan� pah�yanti
Yampida� jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v�
Dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi aniccato j�nato passato sa��ojan� pah�yanti

K�ya� aniccato j�nato passato sa��ojan� pah�yanti,


Pho��habbe aniccato j�nato passato sa��ojan� pah�yanti,
K�yavi����a� aniccato j�nato passato sa��ojan� pah�yanti,
K�yasamphassa� aniccato j�nato passato sa��ojan� pah�yanti,
Yampida� k�yasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi aniccato j�nato passato sa��ejan� pah�yanti.
Mana� aniccato j�nato passato sa��ojan� pah�yanti,
Dhamme aniccato j�nato passato sa��ojan� pah�yanti,
Manovi����a� aniccato j�nato passato sa��ojan� pah�yanti,
Manosamphassa� aniccato j�nato passato sa��ojan� pah�yanti, yampida�
manosamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
Adukkhamasukha� v� tampi aniccato j�nato passato sa��ojan� pah�yanti
Eva� kho bhikkhu j�nato eva� passato sa��ojan� pah�yant�ti,
1. 6. 3
Sa��ojanasamuggh�tasutta�

55. Kathannu kho bhante j�nato katha� passato sa��ojan� samuggh�ta� gacchant�ti?
Cakkhu� kho bhikkhu anattato j�nato passato [PTS Page 032] [\q 32/] sa��ojan�
samuggh�ta� gacchanti. R�pe anattato j�nato passato sa��ojan� samuggh�ta�
gacchanti, cakkhuvi����a� anattato j�nato passato sa��ojan� samuggh�ta� gacchanti.
Cakkhusamphassa� anattato j�nato passato sa��ojan� samuggh�ta� gacchanti. Yampida�
cakkhusamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tampi anattato j�nato passato sa��ojan� samuggh�ta� gacchanti.

Sota� kho bhikkhu anattato j�nato passato sa��ojan� samuggh�ta� gacchanti, sadde
anattato j�nato passato sa��ojan� samuggh�ta� gacchanti.
Sotavi����a� anattato j�nato passato sa��ojan� samuggh�ta� gacchanti.
Sotasamphassa� anattato j�nato passato sa��ojan� samuggh�ta� gacchanti. Yampida�
sotasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
Adukkhamasukha� v� tampi anattato j�nato passato sa��ojan� samuggh�ta� gacchanti.
Gh�na� kho bhikkhu anattato j�nato passato sa��ojan� samuggh�ta� gacchanti, gandhe
anattato j�nato passato sa��ojan� samuggh�ta� gacchanti.
Gh�navi����a� anattato j�nato passato sa��ojan� samuggh�ta� gacchanti,
gh�nasampassa� anattato j�nato passato sa��ojan� samuggh�ta� gacchanti,
Yampida� gh�nasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi anattato j�nato passato sa��ojan� samuggh�ta� gacchanti,
Jivh� kho bhikkhu anattato j�nato passato sa��ojan� samuggh�ta� gacchanti, rase
anattato j�nato passato sa��ojan� samuggh�ta� gacchanti.
Jivh�vi����a� anattato j�nato passato sa��ojan� samuggh�ta� gacchanti,
jivh�sampassa� anattato j�nato passato sa��ojan� samuggh�ta� gacchanti, yampida�
jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tampi anattato j�nato passato sa��ojan� samuggh�ta� gacchanti.

K�ya� anattato j�nato passato sa��ojan� samuggh�ta� gacchanti,


Pho��habbe anattato j�nato passato sa��ojan� samuggh�ta� gacchanti,
K�yavi����a� anattato j�nato passato sa��ojan� samuggh�ta� gacchanti,
k�yasamphassa� aniccato j�nato passato sa��ojan� samuggh�ta� gacchanti, yampida�
k�yasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tampi anattato j�nato passato sa��ojan� samuggh�ta� gacchanti,
Mana� anattato j�nato passato sa��ojan� samuggh�ta� gacchanti,
Dhamme anattato j�nato passato sa��ojan� samuggh�ta� gacchanti.
Manovi����a� anattato j�nato passato sa��ojan� samuggh�ta� gacchanti.
Manosamphassa� anattato j�nato passato sa��ojan� samuggh�ta� gacchanti, yampida�
Manosamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tampi anattato j�nato passato sa��ojan� samuggh�ta� gacchanti.
Eva� kho bhikkhu j�nato eva� passato sa��ojan� samuggh�ta� gacchant�ti.

[BJT Page 072] [\x 72/]

1. 6. 4.
�savappah�nasutta�
56. S�vatthiya�
Kathannu kho bhante j�nato katha� passato �sav� pah�yant�ti.

Cakkhu� kho bhikkhu aniccato j�nato passato �sav� pah�yanti, r�pe aniccato j�nato
passato �sav� pah�yanti, cakkhuvi����a� aniccato j�nato passato �sav� pah�yanti,
cakkhusamphassa� aniccato j�nato passato �sav� pah�yanti. Yampida�
cakkhusamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tampi aniccato j�nato passato �sav� pah�yant�ti.
Sota� kho bhikkhu aniccato j�nato passato �sav� pah�yanti, sadde aniccato j�nato
passato �sav� pah�yanti, sotavi����a� aniccato j�nato passato �sav� pah�yanti,
sotasamphassa� aniccato j�nato passato �sav� pah�yanti. Yampida�
sotasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tampi aniccato j�nato passato �sav� pah�yanti.

Gh�na� kho bhikkhu aniccato j�nato passato �sav� pah�yanti, gandhe aniccato j�nato
passato �sav� pah�yanti, gh�navi����a� aniccato j�nato passato �sav� pah�yanti,
gh��asamphassa� aniccato j�nato passato �sav� pah�yanti. Yampida�
gh��asamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tampi aniccato j�nato passato �sav� pah�yanti. Yampida� gh��asamphassapaccay�
uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi aniccato j�nato
passato �sav� pah�yanti.

Jivh� kho bhikkhu aniccato j�nato passato �sav� pah�yanti,


Rase aniccato j�nato passato �sav� pah�yanti,
Jivh�vi����a� aniccato j�nato passato �sav� pah�yanti,
Jivh�sampassa� aniccato j�nato passato �sav� pah�yanti,
Yampida� jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi aniccato j�nato passato �sav� pah�yanti,

K�ya� aniccato j�nato passato �sav� pah�yanti,


Pho��habbe aniccato j�nato passato �sav� pah�yanti,
K�yavi����a� aniccato j�nato passato �sav� pah�yanti,
K�yasamphassa� aniccato j�nato passato �sav� pah�yanti,
Yampida� k�yasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi aniccato j�nato passato �sav� pah�yanti,

Mana� aniccato j�nato passato �sav� pah�yanti,


Dhamme aniccato j�nato passato �sav� pah�yanti,
Manovi����a� aniccato j�nato passato �sav� pah�yanti,
Manosamphassa� aniccato j�nato passato �sav� pah�yanti,
Yampida� manosamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi aniccato j�nato passato �sav� pah�yanti.

Eva� kho bhikkhu j�nato eva� passato �sav� pah�yant�ti.


1. 6. 5
�savasamuggh�tasutta�

57. Kathannu kho bhante j�nato katha� passato �sav� samuggh�ta� gacchant�ti?

Cakkhu� kho bhikkhu anattato j�nato passato �sav� samuggh�ta� gacchanti. R�pe
anattato j�nato passato �sav� samuggh�ta� gacchanti, cakkhuvi����a� anattato j�nato
passato �sav� samuggh�ta� gacchanti. Cakkhusamphassa� anattato j�nato passato �sav�
samuggh�ta� gacchanti. Yampida� cakkhusamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha�
v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi anattato j�nato passato �sav� samuggh�ta�
gacchanti.

Sota� kho bhikkhu anattato j�nato passato �sav� samuggh�ta� gacchanti, sadde
anattato j�nato passato �sav� samuggh�ta� gacchanti. Sotavi����a� anattato j�nato
passato �sav� samuggh�ta� gacchanti.
Sotasamphassa� anattato j�nato passato �sav� samuggh�ta� gacchanti.
Yampida� sotasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
Adukkhamasukha� v� tampi anattato j�nato passato �sav� samuggh�ta� gacchanti.
Gh�na� kho bhikkhu anattato j�nato passato �sav� samuggh�ta� gacchanti, gandhe
anattato j�nato passato �sav� samuggh�ta� gacchanti. Gh�navi����a� anattato j�nato
passato �sav� samuggh�ta� gacchanti, gh�nasampassa� anattato j�nato passato �sav�
samuggh�ta� gacchanti, yampida� gh�nasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v�
dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi anattato j�nato passato �sav� samuggh�ta�
gacchanti.
Jivh� kho bhikkhu anattato j�nato passato �sav� samuggh�ta� gacchanti, rase
anattato j�nato passato �sav� samuggh�ta� gacchanti.
Jivh�vi����a� anattato j�nato passato �sav� samuggh�ta� gacchanti, jivh�sampassa�
anattato j�nato passato �sav� samuggh�ta� gacchanti, yampida� jivh�samphassapaccay�
uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi anattato j�nato
passato �sav� samuggh�ta� gacchanti.

K�ya� anattato j�nato passato �sav� samuggh�ta� gacchanti,


Pho��habbe anattato j�nato passato �sav� samuggh�ta� gacchanti,
K�yavi����a� anattato j�nato passato �sav� samuggh�ta� gacchanti, k�yasamphassa�
anattato j�nato passato �sav� samuggh�ta� gacchanti, yampida� k�yasamphassapaccay�
uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi anattato j�nato
passato �sav� samuggh�ta� gacchanti.
Mana� anattato j�nato passato �sav� samuggh�ta� gacchanti,
Dhamme anattato j�nato passato �sav� samuggh�ta� gacchanti.
Manovi����a� anattato j�nato passato �sav� samuggh�ta� gacchanti.
Manosamphassa� anattato j�nato passato �sav� samuggh�ta� gacchanti, yampida�
manosamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tampi anattato j�nato passato �sav� samuggh�ta� gacchanti.
Eva� kho bhikkhu j�nato eva� passato �sav� samuggh�ta� gacchant�ti.
1. 6. 6
Anusayappah�nasutta�

58. Kathannu kho bhante j�nato katha� passato anusay� pah�yant�ti?


Cakkhu� kho bhikkhu aniccato j�nato passato anusay� pah�yanti, r�pe aniccato j�nato
passato anusay� pah�yanti, cakkhuvi����a� aniccato j�nato passato anusay�
pah�yanti, cakkhusamphassa� aniccato j�nato passato anusay� pah�yanti. Yampida�
cakkhusamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tampi aniccato j�nato passato anusay� pah�yant�ti.

Sota� kho bhikkhu aniccato j�nato passato anusay� pah�yanti, sadde aniccato j�nato
passato �sav� pah�yanti, sotavi����a� aniccato j�nato passato anusay� pah�yanti,
sotasamphassa� aniccato j�nato passato anusay� pah�yanti. Yampida�
sotasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tampi aniccato j�nato passato anusay� pah�yanti.

Gh�na� kho bhikkhu aniccato j�nato passato anusay� pah�yanti, gandhe aniccato
j�nato passato anusay� pah�yanti, gh�navi����a� aniccato j�nato passato anusay�
pah�yanti, gh�nasamphassa� aniccato j�nato passato anusay� pah�yanti. Yampida�
gh�nasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tampi aniccato j�nato passato anusay� pah�yanti.

Jivh� kho bhikkhu aniccato j�nato passato anusay� pah�yanti,


Rase aniccato j�nato passato anusay� pah�yanti,
Jivh�vi����a� aniccato j�nato passato anusay� pah�yanti,
Jivh�samphassa� aniccato j�nato passato anusay� pah�yanti,
Yampida� jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi aniccato j�nato passato anusay� pah�yanti,

K�ya� aniccato j�nato passato anusay� pah�yanti,


Pho��habbe aniccato j�nato passato anusay� pah�yanti,
K�yavi����a� aniccato j�nato passato anusay� pah�yanti,
K�yasamphassa� aniccato j�nato passato anusay� pah�yanti,
Yampida� k�yasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi aniccato j�nato passato anusay� pah�yanti.
Mana� aniccato j�nato passato anusay� pah�yanti,
Dhamme aniccato j�nato passato anusay� pah�yanti,
Manovi����a� aniccato j�nato passato anusay� pah�yanti,
Manosamphassa� aniccato j�nato passato anusay� pah�yanti,
Yampida� manosamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi aniccato j�nato passato anusay� pah�yanti.

Eva� kho bhikkhu j�nato eva� passato anusay� pah�yant�ti.

[BJT Page 074] [\x 74/]

1. 6. 7
Anusayasamuggh�tasutta�
59. S�vatthiya�
Kathannu kho bhante j�nato katha� passato anusay� samuggh�ta� gacchant�ti?

Cakkhu� kho bhikkhu anattato j�nato passato anusay� samuggh�ta� gacchanti, r�pe
anattato j�nato passato anusay� samuggh�ta� gacchanti, cakkhuvi����a� anattato
j�nato passato anusay� samuggh�ta� gacchanti, cakkhusamphassa� anattato j�nato
passato anusay� samuggh�ta� gacchanti, yampida� cakkhusamphassapaccay� uppajjati
vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi anattato j�nato passato
anusay� samuggh�ta� gacchanti.

Sota� kho bhikkhu anattato j�nato passato anusay� samuggh�ta� gacchanti, sadde
anattato j�nato passato anusay� samuggh�ta� gacchanti, sotavi����a� anattato j�nato
passato anusay� samuggh�ta� gacchanti, sotasampassa� anattato j�nato passato
anusay� samuggh�ta� gacchanti, yampida� sotasamphassapaccay� uppajjati vedayita�
sukha� v� dukkha� v�
Adukkhamasukha� v� tampi anattato j�nato passato anusay� samuggh�ta� gacchanti.
Gh�na� kho bhikkhu anattato j�nato passato anusay� samuggh�ta� gacchanti, gandhe
anattato j�nato passato anusay� samuggh�ta� gacchanti, gh�navi����a� anattato
j�nato passato anusay� samuggh�ta� gacchanti, gh�nasampassa� anattato j�nato
passato anusay� samuggh�ta� gacchanti, yampida� gh�nasamphassapaccay� uppajjati
vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi anattato j�nato passato
anusay� samuggh�ta� gacchanti.
Jivh� kho bhikkhu anattato j�nato passato anusay� samuggh�ta� gacchanti, rase
anattato j�nato passato anusay� samuggh�ta� gacchanti, jivh�vi����a� anattato
j�nato passato anusay� samuggh�ta� gacchanti, jivh�sampassa� anattato j�nato
passato anusay� samuggh�ta� gacchanti, yampida� jivh�samphassapaccay� uppajjati
vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi anattato j�nato passato
anusay� samuggh�ta� gacchanti.

K�ya� anattato j�nato passato anusay� samuggh�ta� gacchanti,


Pho��habbe anattato j�nato passato anusay� samuggh�ta� gacchanti,
K�yavi����a� anattato j�nato passato anusay� samuggh�ta� gacchanti, k�yasamphassa�
anattato j�nato passato anusay� samuggh�ta� gacchanti, yampida�
k�yasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tampi anattato j�nato passato anusay� samuggh�ta� gacchanti.
Mana� anattato j�nato passato anusay� samuggh�ta� gacchanti,
Dhamme anattato j�nato passato anusay� samuggh�ta� gacchanti, manovi����a� anattato
j�nato passato anusay� samuggh�ta� gacchanti, manosamphassa� anattato j�nato
passato anusay� samuggh�ta� gacchanti, yampida� manosamphassapaccay� uppajjati
vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi anattato j�nato passato
anusay� samuggh�ta� gacchanti.
Eva� kho bhikkhu j�nato eva� passato anusay� samuggh�ta� gacchant�ti.
1. 6. 8
Sabb�p�d�napari���sutta�

60. Sabb�p�d�napari���ya vo bhikkhave dhamma� desiss�mi, ta� su�tha. Katamo ca


bhikkhave sabb�p�d�napari���ya dhammo:

Cakkhu�ca pa�icca r�pe ca uppajjati-1 cakkhuvi����a� ti��a� sa�gati phasso,


phassapaccay� vedan�, eva� passa� [PTS Page 033] [\q 33/] bhikkhave sutav�
ariyas�vako cakkhusmimpi nibbindati, r�pesupi nibbindati, cakkhuvi����epi
nibbindati, cakkhusamphassepi nibbindati, vedan�yapi nibbindati, nibbinda�
virajjati, vir�g� vimuccati. Vimokkh�-2. Pari���ta� me up�d�nanti paj�n�ti.

Sota�ca pa�icca sadde ca uppajjati sotavi����a�, ti��a� sa�gati phasso


phassapaccay� vedan�, eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako sotasmimpi
nibbindati. Saddesupi nibbindati, sota vi����epi nibbindati, sotasamphassepi
nibbindati, vedan�yapi nibbindati nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati vimokkh�
"pari���ta� me up�d�na"nti paj�n�ti.

Gh�na�ca pa�icca gandhe ca uppajjati, gh�navi����a� ti��a� sa�gati phasso,


phassapaccay� vedan�. Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako gh�nasmimpi
nibbindati, gandhesupi nibbindati gh�navi����epi nibbindati, gh�nasamphassepi
nibbindati, vedan�yapi nibbindati, nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati, vimokkh�
"pari���ta� me up�d�na" nt� paj�n�ti.

Jivha�ca pa�icca rase ca uppajjati jivh� vi����a� ti��a� sa�gati phasso.


Phassapaccay� vedan�, eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako jivh�yapi
nibbindati, rasesupi nibbindati, jivh�vi����epi nibbindati, jivh�samphassepi
nibbindati,

1. Uppajjati - s�mu 2. Vimokho - [PTS.]

[BJT Page 076] [\x 76/]

Vedan�yapi nibbindati, nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati. Vimokkh� "pari���ta�


me up�d�na" nti paj�n�ti.

K�ya�ca pa�icca pho��habbe ca uppajjati k�yavi����a� ti��a� sa�gati phasso.


Phassapaccay� vedan�, eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako k�yepi nibbindati.
Pho��habbesupi nibbindati k�yavi����epi nibbindati, k�yasamphassepi nibbindati
vedan�yapi nibbindati. Nibbinda� virajjati vir�g� vimuccati. Vimokkh� "pari���ta�
me up�d�na" nti paj�n�ti.

Mana�ca pa�icca dhamme ca uppajjati manovi����a�. Ti��a� sa�gati phasso.


Phassapaccay� vedan� eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako manasmimpi
nibbindati. Dhammesupi nibbindati. Manovi����epi nibbindati. Manosamphassepi
nibbindati. Vedan�yapi nibbindati, nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati, vimokkh�
"pari���ta� me up�d�na" nti paj�n�ti. Aya� kho bhikkhave sabbup�d�napari���ya
dhammoti.

1. 6. 9
Sabb�p�d�napariy�d�nasutta�

61. Sabb�p�d�napariy�d�n�ya vo bhikkhave dhamma� desiss�mi, ta� su�tha. Katamo ca


bhikkhave sabb�p�d�napariy�d�n�ya dhammo:

Cakkhu�ca pa�icca r�pe ca uppajjati cakkhuvi����a� ti��a� sa�gati phasso,


phassapaccay� vedan�, eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako cakkhusmimpi
nibbindati, r�pesupi nibbindati, cakkhuvi����epi nibbindati, cakkhusamphassepi
nibbindati, vedan�yapi nibbindati, nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati. Vimokkh�
"pariy�dinna� me up�d�na" nti paj�n�ti.

Sota�ca pa�icca sadde ca uppajjati sotavi����a�, ti��a� sa�gati phasso


phassapaccay� vedan�, eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako sotasmimpi
nibbindati. Saddesupi nibbindati, sota vi����epi nibbindati, sotasamphassepi
nibbindati, vedan�yapi nibbindati nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati vimokkh�
"pariy�dinna� me up�d�na"nti paj�n�ti.

Gh�na�ca pa�icca gandhe ca uppajjati, gh�navi����a� ti��a� sa�gati phasso,


phassapaccay� vedan�. Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako gh�nasmimpi
nibbindati, gandhesupi nibbindati gh�navi����epi nibbindati, gh�nasamphassepi
nibbindati, vedan�yapi nibbindati, nibbinda� virajjati. Vir�g� vimuccati, vimokkh�
"pariy�dinna� me up�d�na" nt� paj�n�ti.

Jivha�ca pa�icca rase ca uppajjati jivh� vi����a� ti��a� sa�gati phasso.


Phassapaccay� vedan�, eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako jivh�yapi
nibbindati, rasesupi nibbindati, jivh�vi����epi nibbindati, jivh�samphassepi
nibbindati, vedan�yapi nibbindati, nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati. Vimokkh�
"pariy�dinna� me up�d�na" nti paj�n�ti.

K�ya�ca pa�icca pho��habbe ca uppajjati k�yavi����a� ti��a� sa�gati phasso.


Phassapaccay� vedan�, eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako k�yepi nibbindati.
Pho��habbesupi nibbindati k�yavi����epi nibbindati, k�yasamphassepi nibbindati
vedan�yapi nibbindati. Nibbinda� virajjati vir�g� vimuccati. Vimokkh� "pariy�dinna�
me up�d�na" nti paj�n�ti.

Mana�ca pa�icca dhamme ca uppajjati manovi����a�, ti��a� sa�gati phasso.


Phassapaccay� vedan� eva� phassa� bhikkhave sutav� ariyas�vako manasmimpi
nibbindati. Dhammesupi nibbindati. Manovi����epi [PTS Page 034] [\q 34/]
nibbindati. Manosamphassepi nibbindati. Vedan�yapi nibbindati, nibbinda� virajjati,
vir�g� vimuccati, vimokkh� "pariy�dinna� me up�d�na" nti paj�n�ti. Aya� kho
bhikkhave sabb�p�d�napariy�d�n�ya dhammoti.

[BJT Page 078] [\x 78/]

1. 6. 10
Dutiya sabb�p�d�napariy�d�nasutta�
62. S�vatthiya�
Sabb�p�d�napariy�d�n�ya vo bhikkhave dhamma� desiss�mi ta� su�tha. Katamo ca
bhikkhave sabb�p�d�napariy�d�n�ya dhammo?

Ta� kimma��atha bhikkhave cakkhu� nicca� v� anicca� v�ti? Anicca� bhante. Ya�
pan�nicca� dukkha� v� ta� sukha� v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha�
viparin�madhamma� kallannu ta� samanupassitu� "eta� mama, eso'hamasmi, eso me att�"
ti? Noheta� bhante.

R�p� nicc� v� anicc� v�ti? Anicc� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta� sukha�
v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama, esohamasmi, eso me att�" ti? Noheta� bhante.

Cakkhuvi����a� nicca� v� anicca� v�ti? Anicca� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v�


ta� sukha� v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma�, kallannu
ta� samanupassitu�; "eta� mama, esohamasmi, eso me att�" ti? Noheta� bhante.
Cakkhusamphasso nicco v� anicco v�ti? Anicco bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta�
sukha� v� ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama, eso'hamasmi, eso me att�" ti? Noheta� bhante.
Yampida� cakkhusamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v�, tampi nicca� v� anicca� v� ti? Anicca� bhante. Ya� pan�nicca�
dukkha� v� ta� sukha� v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma�
kallannu ta� samanupassitu�: "eta� mama, eso'hamasmi, eso me att�" ti? Noheta�
bhante.

Sota� nicca� v� anicca� v�ti? Anicca� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta� sukha�
v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama, eso'hamasm�, eso me att�" ti? Noheta� bhante.

Sadd� nicc� v� anicc� v�ti? Anicc� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta� sukha�
v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama, eso'hamasmi, eso me att�" ti? Noheta� bhante.

Sotavi����a� nicca� v� anicca� v�ti? Anicca� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta�
sukha� v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma�, kallannu ta�
samanupassitu�; "eta� mama, eso'hamasmi, eso me att�" ti? Noheta� bhante.
Sotasamphasso nicco v� anicco v�ti? Anicco bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta�
sukha� v� ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama, eso'hamasmi, eso me att�" ti? Noheta� bhante.

Yampida� sotasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�


adukkhamasukha� v�, tampi nicca� v� anicca� v� ti? Anicca� bhante. Ya� pan�nicca�
dukkha� v� ta� sukha� v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma�
kallannu ta� samanupassitu�: "eta� mama, eso'hamasmi, eso me att�" ti? Noheta�
bhante.

Gh�na� nicca� v� anicca� v�ti? Anicca� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta� sukha�
v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama, eso'hamasmi, eso me att�" ti? Noheta� bhante.

Gandh� nicc� v� anicc� v�ti? Anicc� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta� sukha�
v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama, eso'hamasmi, eso me att�" ti? Noheta� bhante.

Gh�navi����a� nicca� v� anicca� v�ti? Anicca� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta�
sukha� v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma�, kallannu ta�
samanupassitu�; "eta� mama, eso'hamasmi, eso me att�" ti? Noheta� bhante.
Gh�nasamphasso nicco v� anicco v�ti? Anicco bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta�
sukha� v� ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama, eso'hamasmi, eso me att�" ti? Noheta� bhante.
Yampida� gh�nasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v�, tampi nicca� v� anicca� v� ti? Anicca� bhante. Ya� pan�nicca�
dukkha� v� ta� sukha� v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma�
kallannu ta� samanupassitu�: "eta� mama, eso'hamasmi, eso me att�" ti? Noheta�
bhante.

Jivh� nicc� v� anicc� v�ti? Anicc� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta� sukha�
v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama, eso'hamasmi, eso me att�" ti? Noheta� bhante.

Ras� nicc� v� anicc� v�ti? Anicc� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta� sukha�
v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama, eso'hamasmi, eso me att�" ti? Noheta� bhante.

Jivh�vi����a� nicca� v� anicca� v�ti? Anicca� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta�
sukha� v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma�, kallannu ta�
samanupassitu�; "eta� mama, eso'hamasmi, eso me att�" ti? Noheta� bhante.
Jivh�samphasso nicco v� anicco v�ti? Anicco bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta�
sukha� v� ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama, eso'hamasmi, eso me att�" ti? Noheta� bhante.
Yampida� jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v�, tampi nicca� v� anicca� v� ti? Anicca� bhante. Ya� pan�nicca�
dukkha� v� ta� sukha� v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma�
kallannu ta� samanupassitu�: "eta� mama, eso'hamasmi, eso me att�" ti? Noheta�
bhante.

K�yo nicco v� anicco v�ti? Anicca� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta� sukha�
v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama, eso'hamasmi, eso me att�" ti? Noheta� bhante.

Pho��habb� nicc� v� anicc� v�ti? Anicc� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha�v� ta�
sukha�v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama, eso'hamasmi, eso me att�" ti? Noheta� bhante.

K�yavi����a� nicca� v� anicca� v�ti? Anicca� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta�
sukha� v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma�, kallannu ta�
samanupassitu�; "eta� mama, eso'hamasmi, eso me att�" ti? Noheta� bhante.
K�yasamphasso nicco v� anicco v�ti? Anicco bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta�
sukha� v� ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama, eso'hamasmi, eso me att�" ti? Noheta� bhante.
Yampida� k�yasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v�, tampi nicca� v� anicca� v� ti? Anicca� bhante. Ya� pan�nicca�
dukkha� v� ta� sukha� v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma�
kallannu ta� samanupassitu�: "eta� mama, eso'hamasmi, eso me att�" ti? Noheta�
bhante.

Mano nicco v� anicco v�ti? Anicco bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta� sukha�
v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama, eso'hamasmi, eso me att�" ti? Noheta� bhante.

Dhamm� nicc� v� anicc� v�ti? Anicc� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta� sukha�
v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama, eso'hamasmi, eso me att�" ti? Noheta� bhante.

Manovi����a� nicca� v� anicca� v�ti? Anicca� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta�
sukha� v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma�, kallannu ta�
samanupassitu�; "eta� mama, eso'hamasmi, eso me att�" ti? Noheta� bhante.
Manosamphasso nicco v� anicco v�ti? Anicco bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta�
sukha� v� ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama, eso'hamasmi, eso me att�" ti? Noheta� bhante.
Yampida� manosamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v�, tampi nicca� v� anicca� v� ti? Anicca� bhante. Ya� pan�nicca�
dukkha� v� ta� sukha� v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma�
kallannu ta� samanupassitu�: "eta� mama, eso'hamasmi, eso me att�" ti? Noheta�
bhante.

[PTS Page 035] [\q 35/] eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako cakkhusmimpi
nibbindati, r�pesupi nibbanidati, cakkhuvi����epi nibbindati, cakkhusamphassepi
nibbindati yampida� cakkhusamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako sotasmimpi nibbindati, sadd�supi
nibbindati, sotavi����epi nibbindati, sotasamphassepi nibbindati yampida�
sotasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako gh�nasmimpi nibbindati, gandhesupi
nibbindati, gh�navi����epi nibbindati, gh�nasamphassepi nibbindati yampida�
gh�nasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako jivh�yapi nibbindati, rasesupi nibbindati,
jivh�vi����epi nibbindati, jivh�samphassepi nibbindati yampida�
jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako k�yasmimpi nibbindati, po��habbesupi
nibbindati, k�yavi����epi nibbindati, k�yasamphassepi nibbindati yampida�
k�yasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako manasmimpi nibbindati, dhammesupi
nibbindati, manovi����epi nibbindati, manosamphassepi nibbindati yampida�
manosamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati. Vimuttasmi� vimuttamiti
���a� hoti. Kh�� j�ti vusita� brahmacariya�, kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti
paj�n�ti.

Aya� kho bhikkhave sabb�p�d�napariy�d�n�ya dhammoti.

Avijj�vaggo cha��ho.
Tassudd�na�:
Avijj� sa��ojan� dve �sav� apare duve,
Anusayena dve vutt� pari��� dve pariy�dinnena tedas�ti.

[BJT Page 080] [\x 80/]

7. Mij�lavaggo
1. 7. 1
Migaj�lasutta�
63. S�vatthiya�
Atha kho �yasm� migaj�lo yena bhagav� tenupasa�kami, upasa�kamitv� bhagavanta�
abhiv�detv� ekamanta� nis�di, ekamanta� nisinno kho �yasm� migaj�lo bhagavanta�
etadavoca:

"Ekavih�r� ekavih�r�" ti bhante vuccati, [PTS Page 036] [\q 36/] kitt�vat� nu
kho bhante ekavih�r� hoti? Kitt�vat� ca pana sadutiya-1 vih�r� ca hot�ti?
Santi kho migaj�la cakkhuvi��eyy� r�p� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhos�ya ti��hati, tassa ta�
abhinandato abhivadato ajjhos�ya ti��hato uppajjati nandi, nandiy� sati s�r�go hoti
s�r�ge sati sa��ogo hoti, nandisa��ojana sa��utto kho migaj�la bhikkhu sadutiya-1
vih�r�t� vuccati.

Santi kho migaj�la sotavi��eyy� sadd� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhos�ya ti��hati, tassa ta�
abhinandato abhivadato ajjhos�ya ti��hato uppajjati nandi, nandiy� sati s�r�go hoti
s�r�ge sati sa��ogo hoti, nandisa��ojana sa��utto kho migaj�la bhikkhu sadutiya
vih�r�t� vuccati.

Santi kho migaj�la gh�navi��eyy� gandh� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhos�ya ti��hati, tassa ta�
abhinandato abhivadato ajjhos�ya ti��hato uppajjati nandi, nandiy� sati s�r�go hoti
s�r�ge sati sa��ogo hoti, nandisa��ojana sa��utto kho migaj�la bhikkhu sadutiya
vih�r�t� vuccati.

Santi kho migaj�la jivh�vi��eyy� ras� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhos�ya ti��hati, tassa ta�
abhinandato abhivadato ajjhos�ya ti��hato uppajjati nandi, nandiy� sati s�r�go hoti
s�r�ge sati sa��ogo hoti, nandisa��ojana sa��utto kho migaj�la bhikkhu sadutiya
vih�r�t� vuccati.

Santi kho migaj�la k�yovi��eyy� pho��habb� i��h� kant� man�p� piyar�p�


k�m�pasa�hit� rajan�y�, ta�ce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhos�ya ti��hati,
tassa ta� abhinandato abhivadato ajjhos�ya ti��hato uppajjati nandi, nandiy� sati
s�r�go hoti s�r�ge sati sa��ogo hoti, nandisa��ojana sa��utto kho migaj�la bhikkhu
sadutiya vih�r�t� vuccati.

Santi kho migaj�la manovi��eyy� dhamm� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhos�ya ti��hati, tassa ta�
abhinandato abhivadato ajjhos�ya ti��hato uppajjati nandi, nandiy� sati s�r�go hoti
s�r�ge sati sa��ogo hoti, nandisa��ojana sa��utto kho migaj�la bhikkhu sadutiya
vih�r�t� vuccati.

Eva� vih�r� ca migaj�la bhikkhu ki�c�pi ara��e vanapatth�ni pant�ni sen�san�ni


pa�isevati appasadd�ni appanigghos�ni vijanav�t�ni manussar�haseyyak�ni
pa�isall�nas�rupp�ni, atha kho sadutiyavih�r�ti vuccati. Ta� kissa hetu? Ta�h�
hissa dutiy�, s�ssa appah�n�, tasm� sadutiya vih�r�ti vuccati.

1. Sadadutiya - s� 1. 2. S�mu [II]


2. Sa�yutto - s� 1. 2.

[BJT Page 082] [\x 82/]

Santi ca kho migaj�la cakkhuvi��eyy� r�p� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ce bhikkhu n�bhinandati n�bhivadati na ajjhos�ya ti��hati, tassa ta�
anabhinandato anabhivadato anajjhos�ya ti��hato nandi nirujjhati, nandiy� asati
s�r�go na hoti. S�r�ge asati [PTS Page 037] [\q 37/] sa��ogo na hoti,
nandisa��ojana visa��utto kho migaj�la bhikkhu ekavih�r�t� vuccati.

Santi ca kho migaj�la sotavi��eyy� sadd� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ce bhikkhu n�bhinandati n�bhivadati na ajjhos�ya ti��hati, tassa ta�
anabhinandato anabhivadato anajjhos�ya ti��hato nandi nirujjhati, nandiy� asati
s�r�go na hoti. S�r�ge asati sa��ogo na hoti, nandisa��ojana visasa��utto kho
migaj�la bhikkhu ekavih�r�t� vuccati.

Santi ca kho migaj�la gh�navi��eyy� gandh� i��h� kant� man�p� piyar�p�


k�m�pasa�hit� rajan�y�, ta�ce bhikkhu n�bhinandati n�bhivadati na ajjhos�ya
ti��hati, tassa ta� anabhinandato anabhivadato anajjhos�ya ti��hato nandi
nirujjhati nandiy� asati s�r�go na hoti s�r�ge asati sa��ogo na hoti,
nandisa��ojana visa��utto kho migaj�la bhikkhu ekavih�r�t� vuccati.

Santi ca kho migaj�la jivh�vi��eyy� ras� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ce bhikkhu n�bhinandati n�bhivadati na ajjhos�ya ti��hati, tassa ta�
anabhinandato anabhivadato anajjhos�ya ti��hato nandi nirujjhati nandiy� asati
s�r�go na hoti s�r�ge asati sa��ogo na hoti, nandisa��ojana visa��utto kho migaj�la
bhikkhu ekavih�r�t� vuccati.

Santi ca kho migaj�la k�yovi��eyy� pho��habb� i��h� kant� man�p� piyar�p�


k�m�pasa�hit� rajan�y�, ta�ce bhikkhu n�bhinandati n�bhivadati na ajjhos�ya
ti��hati, tassa ta� anabhinandato anabhivadato anajjhos�ya ti��hato nandi
nirujjhati nandiy� asati s�r�go na hoti. S�r�ge asati sa��ogo na hoti,
nandisa��ojana visa��utto kho migaj�la bhikkhu ekavih�r�t� vuccati.

Santi ca kho migaj�la manovi��eyy� dhamm� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ce bhikkhu na abhinandati na abhivadati na ajjhos�ya ti��hati, tassa
ta� anabhinandato anabhivadato anajjhos�ya ti��hato nandi nirujjhati. Nandiy� asati
s�r�go na hoti. S�r�ge asati sa��ogo na hoti, nandisa��ojana visa��utto kho
migaj�la bhikkhu ekavih�r�t� vuccati.
Eva� vih�r� ca migaj�la bhikkhu ki�c�pi g�mante viharati �ki��o bhikkh�hi
bhikkhu�hi up�sakehi up�sik�hi r�j�hi r�jamah�mattehi titthiyehi titthiyas�vakehi,
atha so ekavih�r�ti vuccati ta� kissa hetu? Ta�h� hissa dutiy�, s�ssa pah�n�, tasm�
ekavih�r�ti vuccat�ti,
1. 7. 2.
Dutiya migaj�lasutta�

64. Atha kho �yasm� migaj�lo yena bhagav� tenupasa�kami, upasa�kamitv� bhagavanta�
abhiv�detv� ekamanta� nis�di, ekamanta� nisinno kho �yasm� migaj�lo bhagavanta�
etadavoca: s�dhu me bhante bhagav�, sa�khittena dhamma� desetu yamaha� bhagavato
dhamma� sutv� eko v�paka��ho appamatto �t�p� pahitatto vihareyyanti.

[BJT Page 084] [\x 84/]

Santi ca kho migaj�la cakkhuvi��eyy� r�p� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhos�ya ti��hati, tassa ta�
abhinandato abhivadato ajjhos�ya ti��hato uppajjati nandi, nandisamuday�
dukkhasamudayo migaj�l�ti vad�mi.

Santi ca kho migaj�la sotavi��eyy� sadd� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhos�ya ti��hati, tassa ta�
abhinandato abhivadato ajjhos�ya ti��hato uppajjati nandi, nandisamuday�
dukkhasamudayo migaj�l�ti vad�mi.

Santi ca kho migaj�la gh�navi��eyy� gandh� i��h� kant� man�p� piyar�p�


k�m�pasa�hit� rajan�y�, ta�ce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhos�ya ti��hati,
tassa ta� abhinandato abhivadato ajjhos�ya ti��hato uppajjati [PTS Page 038] [\q
38/] nandi, nandisamuday� dukkhasamudayo migaj�l�ti vad�mi.

Santi ca kho migaj�la jivh�vi��eyy� ras� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhos�ya ti��hati, tassa ta�
abhinandato abhivadato ajjhos�ya ti��hato uppajjati nandi, nandisamuday�
dukkhasamudayo migaj�l�ti vad�mi.

Santi ca kho migaj�la k�yavi��eyy� pho��habb� i��h� kant� man�p� piyar�p�


k�m�pasa�hit� rajan�y�, ta�ce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhos�ya ti��hati,
tassa ta� abhinandato abhivadato ajjhos�ya ti��hato uppajjati nandi, nandisamuday�
dukkhasamudayo migaj�l�ti vad�mi.

Santi kho migaj�la manovi��eyy� dhamm� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhos�ya ti��hati, tassa ta�
abhinandato abhivadato ajjhos�ya ti��hato uppajjati nandi, nandisamuday�
dukkhasamudayo migaj�l�ti vad�mi.

Santi ca kho migaj�la cakkhuvi��eyy� r�p� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ce bhikkhu na abhinandati na abhivadati na ajjhos�ya ti��hati, tassa
ta� anabhinandato anabhivadato anajjhos�ya ti��hato nandi nirujjhati, nandinirodh�
dukkhanirodho migaj�l�ti vad�mi.

Santi ca kho migaj�la sotavi��eyy� sadd� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ce bhikkhu n�bhinandati n�bhivadati na ajjhos�ya ti��hati, tassa ta�
anabhinandato anabhivadato anajjhos�ya ti��hato nandi nirujjhati, nandinirodh�
dukkhanirodho migaj�l�ti vad�mi.

Santi ca kho migaj�la gh�navi��eyy� gandh� i��h� kant� man�p� piyar�p�


k�m�pasa�hit� rajan�y�, ta�ce bhikkhu n�bhinandati n�bhivadati na ajjhos�ya
ti��hati, tassa ta� anabhinandato anabhivadato anajjhos�ya ti��hato nandi
nirujjhati nandinirodh� dukkhanirodho migaj�l�ti vad�mi.

Santi ca kho migaj�la jivh�vi��eyy� ras� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ce bhikkhu n�bhinandati n�bhivadati na ajjhos�ya ti��hati, tassa ta�
anabhinandato anabhivadato anajjhos�ya ti��hato nandi nirujjhati, nandinirodh�
dukkhanirodho migaj�l�ti vad�mi.

Santi ca kho migaj�la k�yavi��eyy� pho��habb� i��h� kant� man�p� piyar�p�


k�m�pasa�hit� rajan�y�, ta�ce bhikkhu n�bhinandati n�bhivadati na ajjhos�ya
ti��hati, tassa ta� anabhinandato anabhivadato anajjhos�ya ti��hato nandi
nirujjhati, nandinirodh� dukkhanirodho migaj�l�ti vad�mi.

Santi ca kho migaj�la manovi��eyy� dhamm� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ce bhikkhu na abhinandati na abhivadati na ajjhos�ya ti��hati, tassa
ta� anabhinandato anabhivadato anajjhos�ya ti��hato nandi nirujjhati, nandinirodh�
dukkhanirodho migaj�l�ti vad�m�ti.

Atha kho �yasm� migaj�lo bhagavato bh�sita� abhinanditv� anumoditv� u��h�y�san�


bhagavanta� abhiv�detv� padakkhi�a� katv� pakk�mi.

Atha kho �yasm� migaj�lo eko v�paka��ho appamatto �t�p� pahitatto viharanto na
cirasseva yassatth�ya kulaputt� sammadeva ag�rasm� anag�riya� pabbajanti
tadanuttara� brahmacariya� pariyos�na� di��heva dhamme saya� abhi��� sacchikatv�
upasampajja vih�si, kh�� j�ti vusita� brahmacariya�, kata� kara�ya� n�para�
itthatt�y�t� abbha���si. A��ataro va pan�yasm� migaj�lo arahata� ahos�ti.

[BJT Page 086] [\x 86/]

1. 7. 3
Samiddhi-m�rapa�hasutta�

65. Eka� samaya� bhagav� r�jagahe viharati veevane kalandaka niv�pe. Atha kho
�yasm� samiddhi yena bhagav� tenupasa�kami, upasa�kamitv� bhagavanta� abhiv�detv�
ekamanta� nis�di. Ekamanta� nisinno kho �yasm� samiddhi bhagavanta� etadavoca: m�ro
m�roti bhante, vuccati kitt�vat� nu kho bhante m�ro v� assa m�rapa��atti v�ti?

Yattha kho samiddhi atthi cakkhu atthi r�p� atthi [PTS Page 039] [\q 39/]
cakkhuvi����a� atthi cakkhuvi����a vi���tabb� dhamm�. Atthi tattha m�ro v�
m�rapa��atti v�.

Yattha kho samiddhi atthi sota atthi sadd� atthi sotavi����a� atthi sotavi����a
vi���tabb� dhamm�. Atthi tattha m�ro v� m�rapa��atti v�.

Yattha kho samiddhi atthi gh�na atthi gandh� atthi gh�navi����a� atthi gh�navi����a
vi���tabb� dhamm�. Atthi tattha m�ro v� m�rapa��atti v�.

Yattha kho samiddhi atthi jivh� atthi ras� atthi jivh�vi����a� atthi jivh�vi����a
vi���tabb� dhamm�. Atthi tattha m�ro v� m�rapa��atti v�.

Yattha kho samiddhi atthi k�yo atthi pho��habbo atthi k�yavi����a� atthi
k�yavi����a vi���tabb� dhamm�. Atthi tattha m�ro v� m�rapa��atti v�.

Yattha kho samiddhi atthi mano atthi dhamm� atthi manovi����a� atthi manovi����a
vi���tabb� dhamm�. Atthi tattha m�ro v� m�rapa��atti v�.

Yattha ca kho samiddhi natthi cakkhu natthi r�p� natthi cakkhuvi����a� natthi
cakkhuvi����a vi���tabb� dhamm�. Natthi tattha m�ro v� m�rapa��atti v�.

Yattha ca kho samiddhi natthi sota natthi sadd� natthi sotavi����a� natthi
sotavi����a vi���tabb� dhamm�. Natthi tattha m�ro v� m�rapa��atti v�.

Yattha ca kho samiddhi natthi gh�na natthi gandh� natthi gh�navi����a� natthi
gh�navi����a vi���tabb� dhamm�. Natthi tattha m�ro v� m�rapa��atti v�.
Yattha ca kho samiddhi natthi jivh� natthi ras� natthi jivh�vi����a� natthi
jivh�vi����a vi���tabb� dhamm�. Natthi tattha m�ro v� m�rapa��atti v�.

Yattha ca kho samiddhi natthi k�yo natthi pho��habb� natthi k�yavi����a� natthi
k�yavi����a vi���tabb� dhamm�. Natthi tattha m�ro v� m�rapa��atti v�.

Yattha ca kho samiddhi natthi mano natthi dhamm� natthi manovi����a� natthi
manovi����a vi���tabb� dhamm�. Natthi tattha m�ro v� m�rapa��atti v�ti.

1. 7. 4.
Samiddhi-sattapa�hasutta�

66. Eka� samaya� bhagav� r�jagahe viharati veevane kalandaka niv�pe. Atha kho
�yasm� samiddhi yena bhagav� tenupasa�kami, upasa�kamitv� bhagavanta� abhiv�detv�
ekamanta� nis�di. Ekamanta� nisinno kho �yasm� samiddhi bhagavanta� etadavoca:
satto sattoti bhante vuccati, kitt�vat� nu kho bhante satto v� assa sattapa��atti
v�ti?

Yattha kho samiddhi atthi cakkhu atthi r�p� atthi cakkhuvi����a� atthi
cakkhuvi����a vi���tabb� dhamm�. Atthi tattha satto v� sattapa��atti v�.

Yattha kho samiddhi atthi sota atthi sadd� atthi sotavi����a� atthi sotavi����a
vi���tabb� dhamm�. Atthi tattha satto v� sattapa��atti v�.

Yattha kho samiddhi atthi gh�na atthi gandh� atthi gh�navi����a� atthi gh�navi����a
vi���tabb� dhamm�. Atthi tattha satto v� sattapa��atti v�.

Yattha kho samiddhi atthi jivh� atthi ras� atthi jivh�vi����a� atthi jivh�vi����a
vi���tabb� dhamm�. Atthi tattha satto v� sattapa��atti v�.

Yattha kho samiddhi atthi k�yo atthi pho��habb� atthi k�yavi����a� atthi
k�yavi����a vi���tabb� dhamm�. Atthi tattha satto v� sattapa��atti v�.

Yattha kho samiddhi atthi mano atthi dhamm� atthi manovi����a� atthi manovi����a
vi���tabb� dhamm�. Atthi tattha satto v� sattapa��atti v�.

[BJT Page 088] [\x 88/]

Yattha ca kho samiddhi natthi cakkhu natthi r�p� natthi cakkhuvi����a� natthi
cakkhuvi����a vi���tabb� dhamm�. Natthi tattha satto v� sattapa��atti v�.

Yattha ca kho samiddhi natthi sota natthi sadd� natthi sotavi����a� natthi
sotavi����a vi���tabb� dhamm�. Natthi tattha satto v� sattapa��atti v�.

Yattha ca kho samiddhi natthi gh�na natthi gandh� natthi gh�navi����a� natthi
gh�navi����a vi���tabb� dhamm�. Natthi tattha satto v� sattapa��atti v�.

Yattha ca kho samiddhi natthi jivh� natthi ras� natthi jivh�vi����a� natthi
jivh�vi����a vi���tabb� dhamm�. Natthi tattha satto v� sattapa��atti v�.

Yattha ca kho samiddhi natthi k�yo natthi pho��habb� natthi k�yavi����a� natthi
k�yavi����a vi���tabb� dhamm�. Natthi tattha satto v� sattapa��atti v�.

Yattha ca kho samiddhi natthi mano natthi dhamm� natthi manovi����a� natthi
manovi����a vi���tabb� dhamm�. Natthi tattha satto v� sattapa��atti v�ti.

1. 7. 5.
Samiddhi-dukkhapa�hasutta�
67. Dukkha� dukkhanti bhante vuccati kitt�vat� nu kho bhante dukkha� v� assa
dukkhapa��atti v�ti?

Yattha kho samiddhi atthi cakkhu atthi r�p� atthi cakkhuvi����a� atthi
cakkhuvi����a vi���tabb� dhamm�. Atthi tattha dukkha� v� dukkhapa��atti v�.

Yattha kho samiddhi atthi sota atthi sadd� atthi sotavi����a� atthi sotavi����a
vi���tabb� dhamm�. Atthi tattha dukkha� v� dukkhapa��atti v�.

Yattha kho samiddhi atthi gh�na atthi gandh� atthi gh�navi����a� atthi gh�navi����a
vi���tabb� dhamm�. Atthi tattha dukkha� v� dukkhapa��atti v�.

Yattha kho samiddhi atthi jivh� atthi ras� atthi jivh�vi����a� atthi jivh�vi����a
vi���tabb� dhamm�. Atthi tattha dukkha� v� dukkhapa��atti v�.

Yattha kho samiddhi atthi k�yo atthi pho��habb� atthi k�yavi����a� atthi
k�yavi����a vi���tabb� dhamm�. Atthi tattha dukkha� v� dukkhapa��atti v�.

Yattha kho samiddhi atthi mano atthi dhamm� atthi manovi����a� atthi manovi����a
vi���tabb� dhamm�. Atthi tattha dukkha� v� dukkhapa��atti v�.

Yattha ca kho samiddhi natthi cakkhu natthi r�p� natthi cakkhuvi����a� natthi
cakkhuvi����a vi���tabb� dhamm�. Natthi tattha dukkha� v� dukkhapa��atti v�.

Yattha ca kho samiddhi natthi sota natthi sadd� natthi sotavi����a� natthi
sotavi����a vi���tabb� dhamm�. Natthi tattha dukkha� v� dukkhapa��atti v�.

Yattha ca kho samiddhi natthi gh�na natthi gandh� natthi gh�navi����a� natthi
gh�navi����a vi���tabb� dhamm�. Natthi tattha dukkha� v� dukkhapa��atti v�.

Yattha ca kho samiddhi natthi jivh� natthi ras� natthi jivh�vi����a� natthi
jivh�vi����a vi���tabb� dhamm�. Natthi tattha dukkha� v� dukkhapa��atti v�.

Yattha ca kho samiddhi natthi k�yo natthi pho��habb� natthi k�yavi����a� natthi
k�yavi����a vi���tabb� dhamm�. Natthi tattha dukkha� v� dukkhapa��atti v�.

Yattha ca kho samiddhi natthi mano natthi dhamm� natthi manovi����a� natthi
manovi����a vi���tabb� dhamm�. Natthi tattha dukkha� v� dukkhapa��atti v�ti.

1. 7. 6
Samiddhi-lokapa�hasutta�

68. Loko lokoti bhante vuccati, kitt�vat� nu kho bhante loko v� assa lokapa��atti
v�ti?

Yattha kho samiddhi atthi cakkhu atthi r�p� atthi cakkhuvi����a� atthi
cakkhuvi����a vi���tabb� dhamm�, atthi tattha loko v� lokapa��atti v�.

Yattha kho samiddhi atthi sota atthi sadd� atthi sotavi����a� atthi sotavi����a
vi���tabb� dhamm�. Atthi tattha loko v� lokapa��atti v�.

Yattha kho samiddhi atthi gh�na atthi gandh� atthi gh�navi����a� atthi gh�navi����a
vi���tabb� dhamm�. Atthi tattha loko v� lokapa��atti v�.

Yattha kho samiddhi atthi jivh� atthi ras� atthi jivh�vi����a� atthi jivh�vi����a
vi���tabb� dhamm�. Atthi tattha loko v� lokapa��atti v�.

Yattha kho samiddhi atthi k�yo atthi pho��habb� atthi k�yavi����a� atthi
k�yavi����a vi���tabb� dhamm�. Atthi tattha loko v� lokapa��atti v�.
Yattha kho samiddhi [PTS Page 040] [\q 40/] atthi mano atthi dhamm� atthi
manovi����a� atthi manovi����a vi���tabb� dhamm�. Atthi tattha loko v� lokapa��atti
v�.

[BJT Page 090] [\x 90/]

Yattha ca kho samiddhi natthi cakkhu natthi r�p� natthi cakkhuvi����a� natthi
cakkhuvi����a vi���tabb� dhamm�. Natthi tattha loko v� lokapa��atti v�.

Yattha ca kho samiddhi natthi sota natthi sadd� natthi sotavi����a� natthi
sotavi����a vi���tabb� dhamm�. Natthi tattha loko v� lokapa��atti v�.

Yattha ca kho samiddhi natthi gh�na natthi gandh� natthi gh�navi����a� natthi
gh�navi����a vi���tabb� dhamm�. Natthi tattha loko v� lokapa��atti v�.

Yattha ca kho samiddhi natthi jivh� natthi ras� natthi jivh�vi����a� natthi
jivh�vi����a vi���tabb� dhamm�. Natthi tattha loko v� lokapa��atti v�.

Yattha ca kho samiddhi natthi k�yo natthi pho��habb� natthi k�yavi����a� natthi
k�yavi����a vi���tabb� dhamm�. Natthi tattha loko v� lokapa��atti v�.
Yattha ca kho samiddhi natthi mano natthi dhamm� natthi manovi����a� natthi
manovi����a vi���tabb� dhamm�. Natthi tattha loko v� lokapa��atti v�ti.

1. 7. 7
Upasenasutta�

69. Eka� samaya� �yasm� ca s�riputto �yasm� ca upaseno r�jagahe viharanti s�tavane
sappaso�ika pabbh�re tena kho pana samayena �yasmato upasenassa k�ye �siviso patito
hoti.

Atha kho �yasm� upaseno bhikkh� �mantesi: etha me �vuso, ima� k�ya� ma�caka�
�ropetv� bahiddh� n�haratha, pur�ya� k�yo idheva vikirati seyyath�pi bhusamu��hiti.
Eva� vutte �yasm� s�riputto �yasmanta� upasena� etadavoca: na kho pana maya�
pass�ma �yasmato upasenassa k�yassa v� a��athatta� indriy�na� v� vipari�ma�, atha
ca pan�yasm� upaseno evam�ha: etha me �vuso ima� k�ya� ma�caka� �ropetv� bahiddh�
n�haratha, pur�ya� k�yo idheva vikirati seyyath�pi bhusamu��hiti.

Yassa n�na �vuso s�riputta evamassa:

Aha� cakkhunti v� mama cakkhunti v�, aha� sotanti v� mama sotanti v�, aha� gh�nanti
v� mama gh�nanti v�, aha� jivh�ti v� mama jivh�ti v�, aha� k�yoti v� mama k�yoti
v�, aha� manoti v� mama manoti v�, tassa n�na �vuso-1 s�riputta siy� k�yassa v�
a��athatta� indriy�na� v� vipari�mo. Mayha�ca kho �vuso s�riputta na eva� hoti:
[PTS Page 041] [\q 41/] aha� cakkhunti-2 v� mama cakkhunti v�, aha� sotanti
v� mama sotanti v�, aha� gh�nanti v� mama gh�nanti v�, aha� jivh�ti v� mama jivh�ti
v�, aha� k�yoti v� mama k�yoti v�, aha� manoti v� mama manoti v�, tassa mayha�
�vuso s�riputta ki� k�yassa v� a��athatta� bhavissati indriy�na� v� vipari�moti?

1. Tassa �vuso - machasa�, sy�. 2. Cakkh�ti - machasa�.

[BJT Page 092] [\x 92/]

Tath� hi pan�yasmato upasenassa d�gharatta� aha�k�ramami�k�ra m�n�nusay�


susam�hat�, -1 tasm�yasmato upasenassa na eva� hoti:

Aha� cakkhunti v� mama cakkhunti v�, aha� sotanti v� mama sotanti v�, aha� gh�nanti
v� mama gh�nanti v�, aha� jivh�ti v� mama jivh�ti v�, aha� k�yoti v� mama k�yoti
v�, aha� manoti v� mama manoti v�, tassa n�na �vuso-1 s�riputta siy� k�yassa v�
a��athatta� indriy�na� v� vipari�mo. Mayha�ca kho �vuso s�riputta na eva� hoti:
aha� cakkhunti-2. V� mama cakkhunti v�, aha� sotanti v� mama sotanti v�, aha�
gh�nanti v� mama gh�nanti v�, aha� jivh�ti v� mama jivh�ti v�, aha� k�yoti v� mama
k�yoti v�, aha� manoti v� mama manoti v�ti.

Atha kho te bhikkhu �yasmato upasenassa k�ya� ma�caka� �ropetv� bahiddh� n�hari�su
atha kho �yasmato upasenassa k�yo tattheva vikiri seyyath�pi bhusamu��hiti.

1. 7. 8
Upav��asutta�
70. Atha kho �yasm� upav��o yena bhagav� tenupasa�kami. Upasa�kamitv� bhagavanta�
abhiv�detv� ekamanta� nis�di. Ekamanta� nisinno kho �yasm� upav��o bhagavanta�
etadavoca: sandi��hiko dhammo sandi��hiko dhammoti bhante vuccati kitt�vat� nu kho
bhante sandi��hiko dhammo hoti ak�liko ehi passiko opanayiko paccatta� veditabbo
vi���h�ti?

Idh�pav��a-2 bhikkhu cakkhun� r�pa� disv� r�papa�isa�ved� ca hoti


r�par�gapa�isa�ved� ca. Santa�ca ajjhatta� r�pesu r�ga� atthi me ajjhatta� r�pesu
r�goti paj�n�ti, yanta� upav��a bhikkhu cakkhun� r�pa� disv� r�papa�isa�ved�-3 ca
hoti, r�par�gapa�isa�ved�-4 ca santa�ca ajjhatta� r�pesu r�ga� atthi me ajjhatta�
r�pesu r�goti paj�n�ti. Evampi kho upav��a, sandi��hiko dhammo hoti ak�liko
ehipassiko opanayiko paccatta� veditabbo vi���hi.

Puna ca para� upav��a bhikkhu sotena sadda� sutv� saddapa�isa�ved� ca hoti


saddar�gapa�isa�ved� ca. Santa�ca ajjhatta� saddesu r�ga� atthi me ajjhatta�
saddesu r�goti paj�n�ti, yanta� upav��a bhikkhu sotena sadda� sutv�
saddapa�isa�ved� ca hoti, saddar�gapa�isa�ved� ca santa�ca ajjhatta� saddesu r�ga�
atthi me ajjhatta� saddesu r�goti paj�n�ti. Evampi kho upav��a, sandi��hiko dhammo
hoti ak�liko ehipassiko opanayiko paccatta� veditabbo vi���hi.

[PTS Page 042] [\q 42/] puna ca para� upav��a bhikkhu gh�nena gandha�
gh�yitv� gandhapa�isa�ved� ca hoti gandhar�gapa�isa�ved� ca. Santa�ca ajjhatta�
gandhesu r�ga� atthi me ajjhatta� gandhesu r�goti paj�n�ti, yanta� upav��a bhikkhu
gh�nena gandha� gh�yitv� gandhapa�isa�ved� ca hoti, gandhar�gapa�isa�ved� ca
santa�ca ajjhatta� gandhesu r�ga� atthi me ajjhatta� gandhesu r�goti paj�n�ti.
Evampi kho upav��a, sandi��hiko dhammo hoti ak�liko ehipassiko opanayiko paccatta�
veditabbo vi���hi.

Puna ca para� upav��a bhikkhu jivh�ya rasa� s�yitv� rasapa�isa�ved� ca hoti


rasar�gapa�isa�ved�. Ca santa�ca ajjhatta� rasesu r�ga� atthi me ajjhatta� rasesu
r�goti paj�n�ti, yanta� upav��a bhikkhu jivh�ya rasa� s�yitv� rasapa�isa�ved� ca
hoti, rasar�gapa�isa�ved� ca. Santa�ca ajjhatta� rasesu r�ga� atthi me ajjhatta�
rasesu r�goti paj�n�ti. Evampi kho upav��a, sandi��hiko dhammo hoti ak�liko
ehipassiko opanayiko paccatta� veditabbo vi���hi.

1. M�n�nusayo susam�hato - machasa�


2. Idha pana upav��a - machasa�, sy�.
3. R�pappa�isa�vedi - machasa�
4. R�par�gappa�isa�ved� - machasa�.

[BJT Page 094] [\x 94/]

Puna ca para� upav��a bhikkhu manas� dhamma� vi���ya dhammapa�isa�ved� ca hoti


dhammar�gapa�isa�ved� ca, santa�ca ajjhatta� dhammesu r�ga� atthi me ajjhatta�
dhammesu r�goti paj�n�ti, yanta� upav��a bhikkhu manas� dhamma� vi���ya
dhammapa�isa�ved� ca hoti, dhammar�gapa�isa�ved� ca, santa�ca ajjhatta� dhammesu
r�ga� atthi me ajjhatta� dhammesu r�goti paj�n�ti. Evampi kho upav��a, sandi��hiko
dhammo hoti ak�liko ehipassiko opanayiko paccatta� veditabbo vi���hi.

Idh�pav��a bhikkhu cakkhun� r�pa� disv� r�papa�isa�ved� hi kho hoti no ca


r�par�gapa�isa�ved�, asanta�ca ajjhatta� r�pesu r�ga� natthi me ajjhatta� r�pesu
r�goti paj�n�ti. Yanta� upav��a bhikkhu cakkhun� r�pa� disv� r�papa�isa�ved� hi
khohoti no ca r�par�gapa�isa�ved�, -1. Asanta�ca ajjhatta� r�pesu r�ga� natthi me
ajjhatta� r�pesu r�goti paj�n�ti. Evampi kho upav��a sandi��hiko dhammo hoti
ak�liko ehipassiko opanayiko paccatta� veditabbo vi���hi.
Puna ca para� upav��a bhikkhu sotena sadda� sutv� saddapa�isa�ved� hi kho hoti no
ca saddar�gapa�isa�ved�, asanta�ca ajjhatta� saddesu r�ga� natthi me ajjhatta�
saddesu r�goti paj�n�ti, yanta� upav��a bhikkhu sotena sadda� sutv�
saddapa�isa�ved� hi kho hoti no ca saddar�gapa�isa�ved�, asanta�ca ajjhatta�
saddesu r�ga� natthi me ajjhatta� saddesu r�goti paj�n�ti. Evampi kho upav��a,
sandi��hiko dhammo hoti ak�liko ehipassiko opanayiko paccatta� veditabbo vi���hi.
Puna ca para� upav��a bhikkhu gh�nena gandha� gh�yitv� gandhapa�isa�ved� hi kho
hoti no ca gandhar�gapa�isa�ved�, asanta�ca ajjhatta� gandhesu r�ga� natthi me
ajjhatta� gandhesu r�goti paj�n�ti, yanta� upav��a bhikkhu gh�nena gandha� gh�yitv�
gandhapa�isa�ved� hi kho hoti no ca gandhar�gapa�isa�ved�, asanta�ca ajjhatta�
gandhesu r�ga� natthi me ajjhatta� gandhesu r�goti paj�n�ti. Evampi kho upav��a,
sandi��hiko dhammo hoti ak�liko ehipassiko opanayiko paccatta� veditabbo vi���hi.
Puna ca para� upav��a bhikkhu jivh�ya rasa� s�yitv� rasapa�isa�ved� hi kho hoti no
ca rasar�gapa�isa�ved�, asanta�ca ajjhatta� rasesu r�ga�: natthi me ajjhatta�
rasesu r�goti paj�n�ti, yanta� upav��a bhikkhu jivh�ya rasa� s�yitv�
rasapa�isa�ved� hi kho hoti no ca rasar�gapa�isa�ved�, asanta�ca ajjhatta� rasesu
r�ga�: natthi me ajjhatta� rasesu r�goti paj�n�ti. Evampi kho upav��a, sandi��hiko
dhammo hoti
Ak�liko ehipassiko opanayiko paccatta� veditabbo vi���hi.

Puna ca para� upav��a bhikkhu k�yena pho��habba� phusitv� pho��habbapa�isa�ved� hi


kho hoti no ca pho��habbar�gapa�isa�ved�, asanta�ca ajjhatta� pho��habbesu r�ga�:
natthi me ajjhatta� pho��habbesu r�goti paj�n�ti, yanta� upav��a bhikkhu k�yena
pho��habba� phusitv� pho��habbapa�isa�ved� hi kho hoti no ca
pho��habbar�gapa�isa�ved�, asanta�ca ajjhatta� rasesu r�ga�: natthi me ajjhatta�
rasesu r�goti paj�n�ti. Evampi kho upav��a, sandi��hiko dhammo hoti ak�liko
ehipassiko opanayiko paccatta� veditabbo vi���hi.

[PTS Page 043] [\q 43/] puna ca para� upav��a bhikkhu manas� dhamma� vi���ya
dhammapa�isa�ved� hi kho hoti no ca dhammar�gapa�isa�ved�, asanta�ca ajjhatta�
dhammesu r�ga�: natthi me ajjhatta� dhammesu r�goti paj�n�ti, yanta� upav��a
bhikkhu manas� dhamma� vi���ya dhammapa�isa�ved� hi kho hoti no ca
dhammar�gapa�isa�ved�, asantata�ca ajjhatta� dhammesu r�ga�: natthi me ajjhatta�
dhammesu r�goti paj�n�ti. Evampi kho upav��a, sandi��hiko dhammo hoti ak�liko
ehipassiko opanayiko paccatta� veditabbo vi���h� ti.
1. Pa�isa�ved� hi - s�mu.

1. 7. 9
Pa�hama chaphass�yatanasutta�

71. Yo hi koci bhikkhave bhikkhu channa� phass�yatan�na� samudaya�ca atthagama�aca


ass�da�ca �d�nava�ca nissara�a�ca yath�bh�ta� nappaj�n�ti; avusita� tena
brahmacariya�, �rak� so imamh� dhammavinay�ti.

[BJT Page 096] [\x 96/]

Eva� vutte a��ataro bhikkhu bhagavanta� etadavoca: etth�ha� bhante, anass�si�, -1.
Aha�hi bhante channa� �yatan�na� samudaya�ca atthagama�ca ass�da�ca �d�nava�ca
nissara�a�ca yath�bh�ta� nappaj�n�m�ti.

Ta� kimma��asi bhikkhu cakkhu�: "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti


samanupassas�ti? Noheta� bhante, s�dhu bhikkhu ettha ca te bhikkhu cakkhu�: "neta�
mama nesohamasmi na meso att�" ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya sudi��ha�
bhavissati, esevanto dukkhassa.
Sota�: "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti samanupassas�ti? Noheta� bhante,
s�dhu bhikkhu ettha ca te bhikkhu sota�: "neta� mama nesohamasmi na meso att�" ti
evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya sudi��ha� bhavissati, esevanto dukkhassa.

Gh�na�: "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti samanupassas�ti? Noheta� bhante,


s�dhu bhikkhu ettha ca te bhikkhu gh�na�: "neta� mama nesohamasmi na meso att�" ti
evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya sudi��ha� bhavissati, esevanto dukkhassa.

Jivha�: -2. "Eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti samanupassas�ti? Noheta� bhante,
s�dhu bhikkhu ettha ca te bhikkhu jivh�: "neta� mama nesohamasmi na meso att�" ti
evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya sudi��h� bhavissati, esevanto dukkhassa.

K�ya�: "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti samanupassas�ti? Noheta� bhante,


s�dhu bhikkhu ettha ca te bhikkhu k�ya�: "neta� mama nesohamasmi na meso att�" ti
evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya sudi��ha� bhavissati, esevanto dukkhassa.

Mana�: "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti samanupassas�ti? Noheta� bhante,


s�dhu bhikkhu ettha ca te bhikkhu mano: "neta� mama nesohamasmi na meso att�" ti
evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya sudi��ho-3. Bhavissati, esevanto dukkhass�ti.

1. Anassasa� - machasa�. Anass�sa� - sy�.


2. Jivh� - s�mu.
3. Sudi��ha� - s�mu

1. 7. 10
Dutiya chaphass�yatanasutta�

72. [PTS Page 044] [\q 44/] yo hi koci bhikkhave bhikkhu channa�
phass�yatan�na� samudaya�ca atthagama�ca ass�da�ca �d�nava�ca nissara�a�ca
yath�bh�ta� nappaj�n�ti, avusita� tena brahmacariya�, �rak�va so imamh�
dhammavinay�ti.

Eva� vutte a��ataro bhikkhu bhagavanta� etadavoca: etth�ha� bhante anass�si�,


aha�hi bhante channa� phass�yatan�na� samudaya�ca atthagama�ca ass�da�ca �d�nava�ca
nissara�a�ca yath�bh�ta� napp�n�m�ti.

[BJT Page 098] [\x 98/]

Ta� kimma��asi bhikkhu cakkhu� "neta� mama neso'hamasmi na me so att�" ti


samanupassas�ti? Eva� bhante. S�dhu bhikkhu, ettha ca te bhikkhu cakkhu� "neta�
mama neso hamasmi na meso att�" ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya sudi��ha�
bhavissati, evante eta� pa�hama� phass�yatana� pah�na� bhavissati �yati�-1
apunabbhav�ya.
Sota� "neta� mama neso'hamasmi na meso att�" ti samanupassas�ti? Eva� bhante. S�dhu
bhikkhu, ettha ca te bhikkhu sota� "neta� mama neso'hamasmi na meso att�" ti
evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya sudi��ha� bhavissati, evante eta� dutiya�
phass�yatana� pah�na� bhavissati �yati� apunabbhav�ya. Gh�na� "neta� mama
neso'hamasmi na meso att�" ti samanupassas�ti? Eva� bhante. S�dhu bhikkhu, ettha ca
te bhikkhu gh�na� "neta� mama neso'hamasmi na meso att�" ti evameta� yath�bh�ta�
sammappa���ya sudi��ha� bhavissati, evante eta� tatiya� phass�yatana� pah�na�
bhavissati �yati� apunabbhav�ya.
Jivha� "neta� mama neso'hamasmi na meso att�" ti samanupassas�ti? Eva� bhante.
S�dhu bhikkhu, ettha ca te bhikkhu jivh� "neta� mama neso'hamasmi na meso att�" ti
evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya sudi��h� bhavissati, evante eta� catuttha�
phass�yatana� pah�na� bhavissati �yati� apunabbhav�ya.
K�ya� "neta� mama neso'hamasmi na meso att�" ti samanupassas�ti? Eva� bhante. S�dhu
bhikkhu, ettha ca te bhikkhu k�ya� "neta� mama neso'hamasmi na meso att�" ti
evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya sudi��ha� bhavissati, evante eta� pa�cama�
phass�yatana� pah�na� bhavissati �yati� apunabbhav�ya.
Mana� "neta� mama neso'hamasmi na meso att�" ti samanupassas�ti? Eva� bhante. S�dhu
bhikkhu, ettha ca te bhikkhu mano-2. "Neta� mama neso'hamasmi na meso att�" ti
evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya sudi��ho bhavissati, evante eta� cha��ha�
phass�yatana� pah�na� bhavissati �yati�-1 apunabbhav�y�ti.
1. �yati - s�mu
2. Mana� - s�mu
3. Anassasa� panassasa� - machasa�

1. 7. 11
Tatiya chaphass�yatanasutta�

73. Yo hi koci bhikkhave, bhikkhu channa� phass�yatan�na� [PTS Page 045] [\q 45/]
samudaya�ca atthagama�ca ass�da�ca �d�nava�ca nissara�a�ca yath�bh�ta� nappaj�n�ti,
avusita� tena brahmacariya� �rak�va so imamh� dhammavinay�ti.

Eva� vutte a��ataro bhikkhu bhagavanta� etadavoca: etth�ha� bhante, panassassa�,


aha�hi bhante channa� phass�yatan�na� samudaya�ca atthagama�ca ass�da�ca �d�nava�ca
nissara�a�ca yath�bh�ta� nappaj�n�m�ti.

[BJT Page 100] [\x 100/]

Ta� kimma��asi bhikkhu, "cakkhu� nicca� v� anicca� v�" ti. Anicca� bhante. Ya�
pan�nicca� dukkha� v� ta� sukha� v�ti. Dukkha� bhante, ya� pan�nicca� dukkha�
vipari�madhamma� kallannu ta� samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�"
ti. No heta� bhante.

Sota� "nicca� v� anicca� v�" ti. Anicca� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta�
sukha� v�ti. Dukkha� bhante, ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti. No heta� bhante.

Gh�na� "nicca� v� anicca� v�" ti. Anicca� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta�
sukha� v�ti. Dukkha� bhante, ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti. No heta� bhante.

Jivh� "nicc� v� anicc� v�" ti. Anicc� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta� sukha�
v�ti. Dukkha� bhante, ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti. No heta� bhante.

K�yo "nicco v� anicco v�" ti. Anicco bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta� sukha�
v�ti. Dukkha� bhante, ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti. No heta� bhante.
Mano "nicco v� anicco v�" ti. Anicco bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta� sukha�
v�ti. Dukkha� bhante, ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti. No heta� bhante.

Eva� passa� bhikkhu sutav� ariyas�vako cakkhusmimpi nibbindati, sotasmimpi


nibbindati, gh�nasmimpi nibbindati, jivh�yapi nibbindati, k�yasmimpi nibbindati,
manasmimpi nibbindati.
Nibbinda� virajjati vir�g� vimuccati vimuttasmi� vimuttamiti ���a� hoti, kh�� j�ti,
vusita� brahmacariya�, kata� kara�ya� n�para� itthatt�y�ti paj�n�t�ti.

Migaj�lavaggo sattamo.
Tassudd�na�:
Migaj�lena dve vutt� catt�ro ca samiddhin�
Upaseno upav��o ca chaphass�yatanik� tayo.

[BJT Page 102] [\x 102/]


8. Gil�navaggo
1. 8. 1
Gil�nasutta�
74. [PTS Page 046] [\q 46/] s�vatthiya�
Atha kho a��ataro bhikkh� yena bhagav� tenupasa�kami. Upasa�kamitv� bhagavanta�
abhiv�detv� ekamanta� nis�di. Ekamanta� nisinno kho so bhikkhu bhagavanta�
etadavoca:

Amukasmi�-1 bhante, vih�re a��ataro bhikkhu navo appa���to �b�dhiko dukkhito


b��hagil�no, s�dhu bhante, bhagav� yena so bhikkhu tenupasa�kamatu anukampa�
up�d�y�ti.

Atha kho bhagav� navav�da�ca sutv� gil�nav�da�ca-2 appa���to bhikkh�ti iti viditv�
yena so bhikkhu tenupasa�kami. Addas� kho so bhikkhu bhagavanta� d�ratova
�gacchanta�, disv�na ma�cena sama�cosi.10 Atha kho bhagav� ta� bhikkhu� etadavoca:
ala� bhikkhu m� tva� ma�cena sama�cosi.10 Santim�ni �san�ni pa��att�ni. Tatth�ha�
nis�diss�miti. Nis�di bhagav� pa��atte �sane. Nisajja kho bhagav� ta� bhikkhu�
etadavoca:

Kacci te bhikkhu khaman�ya�, kacci y�pan�ya�, kacci dukkh� vedan� pa�ikkamanti no


abhikkamanti, pa�ikkamos�na� pa���yati no abhikkamoti?

Na me bhante khaman�ya�, na y�pan�ya�, b��h� me dukkh� vedan� abhikkamanti no


pa�ikkamanti, abhikkamos�na� pa���yati no pa�ikkamoti.

Kacci te bhikkhu na ki�ci kukkucca�, na koci vippa�is�roti? Taggha me bhante,


anappaka� kukkucca� anappako vippa�is�roti.

[PTS Page 047] [\q 47/] kacci pana tva� bhikkhu att� s�lato na upavadat�ti,
na kho me bhante att� s�lato upavadat�ti.

1. Amokasmi� s�. Mu. 2. Gil�nav�da�ca sutv� - s� 2. 10 [BJT] sama�cosi [PTS]


sama�copi

[BJT Page 104] [\x 104/]


No ce kira tva� bhikkhu att� s�lato upavadati, atha kismi�ca te kukkucca�? Ko ca
vippa�is�roti? Na kho aha� bhante, s�lavisuddhattha� bhagavat� dhamma� des�ta�
�j�n�m�ti.

No ce kira tva� bhikkhu s�lavisuddhattha� may� dhamma� desita� �j�n�si. Atha


kimattha� carahi tva� bhikkhu may� dhamma� desita� �j�n�s�ti? R�gavir�gattha�ca
khv�ha� bhante bhagavat� dhamma� desita� �j�n�m�ti.

S�dhu s�dhu bhikkhu, s�dhu kho tva� bhikkhu r�gavir�gattha� may� dhamma� desita�
�j�n�si, r�gavir�gattho hi bhikkhu may� dhammo desito.

Ta� kimma��asi bhikkhu, "cakkhu� nicca� v� anicca� v�" ti? Anicca� bhante. Ya�
pan�nicca� dukkha� v� ta� sukha� v�ti? Dukkha� bhante, ya� pan�nicca� dukkha�
vipari�madhamma� kallannu ta� samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�"
ti? No heta� bhante.

Sota� "nicca� v� anicca� v�" ti? Anicca� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta�
sukha� v�ti? Dukkha� bhante, ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti? No heta� bhante.

Gh�na� "nicca� v� anicca� v�" ti? Anicca� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta�
sukha� v�ti? Dukkha� bhante, ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti? No heta� bhante.

Jivh� "nicc� v� anicc� v�" ti? Anicc� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta� sukha�
v�ti? Dukkha� bhante, ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti? No heta� bhante.

K�yo "nicco v� anicco v�" ti? Anicco bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta� sukha�
v�ti? Dukkha� bhante, ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti? No heta� bhante.

Mano "nicco v� anicco v�" ti? Anicco bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta� sukha�
v�ti? Dukkha� bhante, ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti? No heta� bhante.
Eva� passa� bhikkhu sutav� ariyas�vako cakkhusmimpi nibbindati, sotasmimpi
nibbindati, gh�nasmimpi nibbindati, jivh�yapi nibbindati, k�yasmimpi nibbindati,
manasmimpi nibbindati. Nibbinda� virajjati vir�g� vimuccati vimuttasmi� vimuttamiti
���a� hoti, kh�� j�ti, vusita� brahmacariya�, kata� kara�ya� n�para� itthatt�y�ti
paj�n�t�ti.
Idamavoca bhagav�. Attamano so bhikkhu bhagavato bh�sita� abhinandi. Imasmi�ca pana
veyy�kara�asmi� bha��am�ne tassa bhikkhuno viraja� v�tamala� dhammacakkhu� udap�di
"ya� ki�ci samudayadhamma� sabbanta� nirodhadhammanti.

[BJT Page 106] [\x 106/]


1. 8. 2
Dutiyagil�nasutta�

75. Atha kho a��ataro bhikkhu yena bhagav� tenupasa�kami. Upasa�kamitv� bhagavanta�
abhiv�detv� ekamanta� nis�di. Ekamanta� nisinno kho so bhikkhu bhagavanta�
etadavoca:
Amukasmi� bhante, vih�re a��ataro bhikkhu navo appa���to �b�dhiko dukkhito
b��hagil�no, s�dhu bhante, bhagav� yena so bhikkhu tenupasa�kamatu anukampa�
up�d�y�ti.

Atha kho bhagav� navav�da�ca sutv� gil�nav�da�ca appa���to bhikkh�ti iti viditv�
yena so bhikkhu tenupasa�kami. Addas� kho so bhikkhu bhagavanta� duratova
�gacchanta�, disv�na ma�cena sama�cosi.10 Atha kho bhagav� ta� bhikkhu� etadavoca:
"ala� bhikkhu m� tva� ma�cena sama�cosi.10 Santim�ni �san�ni pa��att�ni. Tatth�ha�
nis�diss�miti. Nis�di bhagav� pa��atte �sane. Nisajja kho bhagav� ta� bhikkhu�
etadavoca:

Kacci te bhikkhu khaman�ya�, kacci y�pan�ya�, kacci dukkh� vedan� pa�ikkamanti no


abhikkamanti, pa�ikkamos�na� pa���yati no abhikkamoti?

Na me bhante khaman�ya�, na y�pan�ya�, b��h� me dukkh� vedan� abhikkamanti no


pa�ikkamanti, abhikkamos�na� pa���yati no pa�ikkamoti.

Kacci te bhikkhu na ki�ci kukkucca�, na koci vippa�is�roti? Taggha me bhante,


anappaka� kukkucca� anappako vippa�is�roti.

Kacci pana tva� bhikkhu att� s�lato na upavadat�ti, na kho me bhante att� s�lato
upavadat�ti.

[PTS Page 048] [\q 48/] no ce kira tva� bhikkhu att� s�lato upavadati, atha
kismi�ca te kukkucca�? Ko ca vippa�is�roti? Na khoha� bhante, s�lavisuddhattha�
bhagavat� dhamma� des�ta� �j�n�m�ti.

No ce kira tva� bhikkhu s�lavisuddhattha� may� dhamma� desita� �j�n�si. Atha


kimattha� carahi tva� bhikkhu may� dhamma� desita� �j�n�s�ti? Anup�d�
parinibb�nattha� khv�ha� bhante bhagavat� dhamma� desita� �j�n�m�ti.

S�dhu s�dhu bhikkhu, s�dhu kho pana tva� bhikkhu anup�d�parinibb�natth�ya may�
dhamma� desita� �j�n�si, anup�d� parinibb�nattho hi bhikkhu may� dhammo desito.
Ta� kimma��asi tva� bhikkhu, "cakkhu� nicca� v� anicca� v�" ti? Anicca� bhante. Ya�
pan�nicca� dukkha� v� ta� sukha� v�ti? Dukkha� bhante, ya� pan�nicca� dukkha�
vipari�madhamma� kallannu ta� samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�"
ti? No heta� bhante.

R�p� "nicc� v� anicc� v�" ti. Anicc� bhante. Yampan�nicca� dukkha� v� ta� sukha�
v�ti. Dukkha� bhante, ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti. No heta� bhante.
Cakkhuvi����a� "nicca� v� anicca� v�" ti. Anicca� bhante. Yampan�nicca� dukkha� v�
ta� sukha� v�ti. Dukkha� bhante, ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu
ta� samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti. No heta� bhante.

Cakkhusamphasso"nicco v� anicco v�" ti. Anicco bhante. Yampan�nicca� dukkha� v� ta�


sukha� v�ti. Dukkha� bhante, ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti. No heta� bhante.
Yampida� cakkhusamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi nicca� v� anicca� v�ti. Anicca� bhante. Yampan�nicca�
dukkha� v� ta� sukha� v�ti. Dukkha� bhante, yampan�nicca� dukkha� vipari�madhamma�
kallannu ta� samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti. No heta�
bhante.
"Sota� nicca� v� anicca� v�" ti. Anicca� bhante. Yampan�nicca� dukkha� v� ta�
sukha� v�ti. Dukkha� bhante, yampan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti. No heta� bhante.

Sadd� "nicc� v� anicc� v�" ti. Anicc� bhante. Yampan�nicca� dukkha� v� ta� sukha�
v�ti. Dukkha� bhante, ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti. No heta� bhante.
Sotavi����a� "nicca� v� anicca� v�" ti. Anicca� bhante. Yampan�nicca� dukkha� v�
ta� sukha� v�ti. Dukkha� bhante, ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu
ta� samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti. No heta� bhante.
Sotasamphasso"nicco v� anicco v�" ti. Anicco bhante. Yampan�nicca� dukkha� v� ta�
sukha� v�ti. Dukkha� bhante, ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti. No heta� bhante.
Yampida� sotasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi nicca� v� anicca� v�ti. Anicca� bhante. Yampan�nicca�
dukkha� v� ta� sukha� v�ti. Dukkha� bhante, yampan�nicca� dukkha� vipari�madhamma�
kallannu ta� samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti. No heta�
bhante.
"Gh�na� nicca� v� anicca� v�" ti. Anicca� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta�
sukha� v�ti. Dukkha� bhante, ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti. No heta� bhante.

Gandh� "nicc� v� anicc� v�" ti. Anicc� bhante. Yampan�nicca� dukkha� v� ta� sukha�
v�ti. Dukkha� bhante, yampan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti. No heta� bhante.
Gh��avi����a� "nicca� v� anicca� v�" ti. Anicca� bhante. Yampan�nicca� dukkha� v�
ta� sukha� v�ti. Dukkha� bhante, yampan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu
ta� samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti. No heta� bhante.
Gh��asamphasso"nicco v� anicco v�" ti. Anicco bhante. Yampan�nicca� dukkha� v� ta�
sukha� v�ti. Dukkha� bhante, yampan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti. No heta� bhante.
Yampida� gh��asamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi nicca� v� anicca� v�ti. Anicca� bhante. Yampan�nicca�
dukkha� v� ta� sukha� v�ti. Dukkha� bhante, yampan�nicca� dukkha� vipari�madhamma�
kallannu ta� samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti. No heta�
bhante.
"Jivh� nicc� v� anicc� v�" ti. Anicc� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta� sukha�
v�ti. Dukkha� bhante, ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti. No heta� bhante.

Ras� "nicc� v� anicc� v�" ti. Anicc� bhante. Yampan�nicca� dukkha� v� ta� sukha�
v�ti. Dukkha� bhante, ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti. No heta� bhante.
Jivh�vi����a� "nicca� v� anicca� v�" ti. Anicca� bhante. Yampan�nicca� dukkha� v�
ta� sukha� v�ti. Dukkha� bhante, ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu
ta� samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti. No heta� bhante.
Jivh�samphasso"nicco v� anicco v�" ti. Anicco bhante. Yampan�nicca� dukkha� v� ta�
sukha� v�ti. Dukkha� bhante, ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti. No heta� bhante.
Yampida� jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi nicca� v� anicca� v�ti. Anicca� bhante. Yampan�nicca�
dukkha� v� ta� sukha� v�ti. Dukkha� bhante, yampan�nicca� dukkha� vipari�madhamma�
kallannu ta� samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti. No heta�
bhante.
"K�yo nicco v� anicco v�" ti. Anicco bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta� sukha�
v�ti. Dukkha� bhante, ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti. No heta� bhante.

Pho��habb� "nicc� v� anicc� v�" ti. Anicc� bhante. Yampan�nicca� dukkha� v� ta�
sukha� v�ti. Dukkha� bhante, yampan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti. No heta� bhante.
K�yavi����a� "nicca� v� anicca� v�" ti. Anicca� bhante. Yampan�nicca� dukkha� v�
ta� sukha� v�ti. Dukkha� bhante, yampan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu
ta� samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti. No heta� bhante.
K�yasamphasso "nicco v� anicco v�" ti. Anicco bhante. Yampan�nicca� dukkha� v� ta�
sukha� v�ti. Dukkha� bhante, yampan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti. No heta� bhante.
Yampida� k�yasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi nicca� v� anicca� v�ti. Anicca� bhante. Yampan�nicca�
dukkha� v� ta� sukha� v�ti. Dukkha� bhante, yampan�nicca� dukkha� vipari�madhamma�
kallannu ta� samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti. No heta�
bhante.
"Mano nicco v� anicco v�" ti. Anicco bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta� sukha�
v�ti. Dukkha� bhante, ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti. No heta� bhante.

Dhamm� "nicc� v� anicc� v�" ti. Anicc� bhante. Yampan�nicca� dukkha� v� ta� sukha�
v�ti. Dukkha� bhante, ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti. No heta� bhante.
Manovi����a� "nicca� v� anicca� v�" ti. Anicca� bhante. Yampan�nicca� dukkha� v�
ta� sukha� v�ti. Dukkha� bhante, ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu
ta� samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti. No heta� bhante.
Manosamphasso"nicco v� anicco v�" ti. Anicco bhante. Yampan�nicca� dukkha� v� ta�
sukha� v�ti. Dukkha� bhante, ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti. No heta� bhante.
Yampida� manosamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi nicca� v� anicca� v�ti. Anicca� bhante. Yampan�nicca�
dukkha� v� ta� sukha� v�ti. Dukkha� bhante, yampan�nicca� dukkha� vipari�madhamma�
kallannu ta� samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti. No heta�
bhante.
Eva� passa� bhikkhu sutav� ariyas�vako cakkhusmimpi nibbindati, r�pesupi
nibbindati, cakkhuvi����epi nibbindati, cakkhusamphassepi nibbindati, yampida�
cakkhusamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati, vimuttasmi� vimuttamiti
���a� hoti, kh�� j�ti, vusita� brahmacariya� kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti
paj�n�t�ti.
Eva� passa� bhikkhu sutav� ariyas�vako sotasmimpi nibbindati, saddesupi nibbindati,
sotavi����epi nibbindati, sotasamphassepi nibbindati, yampida� sotasamphassapaccay�
uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tasmimpi nibbindati.
Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati, vimuttasmi� vimuttamiti ���a� hoti, kh��
j�ti, vusita� brahmacariya� kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti paj�n�t�ti.
Eva� passa� bhikkhu sutav� ariyas�vako gh��asmimpi nibbindati, gandhesupi
nibbindati, gh�navi����epi nibbindati, gh�nasamphassepi nibbindati, yampida�
gh�nasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati, vimuttasmi� vimuttamiti
���a� hoti, kh�� j�ti, vusita� brahmacariya� kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti
paj�n�t�ti.
Eva� passa� bhikkhu sutav� ariyas�vako jivh�yapi nibbindati, rasesupi nibbindati,
jivh�vi����epi nibbindati, jivh�samphassepi nibbindati, yampida�
jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati, vimuttasmi� vimuttamiti
���a� hoti, kh�� j�ti, vusita� brahmacariya� kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti
paj�n�t�ti.
Eva� passa� bhikkhu sutav� ariyas�vako k�yasmimpi nibbindati, pho��habbesupi
nibbindati, k�yavi����epi nibbindati, k�yasamphassepi nibbindati, yampida�
k�yasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati, vimuttasmi� vimuttamiti
���a� hoti, kh�� j�ti, vusita� brahmacariya� kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti
paj�n�t�ti. Eva� passa� bhikkhu sutav� ariyas�vako manasmimpi nibbindati,
dhammesupi nibbindati, manovi����epi nibbindati, manosamphassepi nibbindati,
yampida� manosamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tasmimpi nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati,
vimuttasmi� vimuttamiti ���a� hoti, kh�� j�ti, vusita� brahmacariya� kata�
kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti paj�n�t�ti.

Idamavoca bhagav�. Attamano so bhikkhu bhagavato bh�sita� abhinandi. Imasmi�ca pana


veyy�kara�asmi� bha��am�ne tassa bhikkhussa anup�d�ya �savehi citta� vimucc�ti.

1. 8. 3
Aniccasutta�
76. Atha kho �yasm� r�dho yena bhagav� tenupasa�kami. Upasa�kamitv� bhagavanta�
abhiv�detv� ekamanta� nis�di. Ekamanta� nisinno kho �yasm� r�dho bhagavanta�
etadavoca: s�dhu me bhante, bhagav� sa�khittena dhamma� desetu, yamaha� bhagavato
dhamma� sutv� eko v�paka��ho appamatto �t�p� pahitatto vihareyyanti.

Ya� kho r�dha, anicca� tatra te chando pah�tabbo, ki�ca r�dha, anicca�?
Cakkhu� kho r�dha, anicca�, tatra te chando pah�tabbo. R�p� anicc�, tatra te chando
pah�tabbo; cakkhuvi����a� anicca�, tatra te chando pah�tabbo; cakkhusamphasso
anicco, tatra te chando pah�tabbo; yampida� cakkhusamphassapaccay� uppajjati
vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi anicca�, tatra te chando
pah�tabbo;
Sota� anicca�, tatra te chando pah�tabbo. Sadd� anicc�, tatra te chando pah�tabbo;
sotavi����a� anicca�, tatra te chando pah�tabbo; sotasamphasso anicco, tatra te
chando pah�tabbo; yampida� sotasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v�
dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi anicca�, tatra te chando pah�tabbo;
Gh�na� anicca�, tatra te chando pah�tabbo. Gandh� anicc�, tatra te chando
pah�tabbo; gh�navi����a� anicca�, tatra te chando pah�tabbo; gh�nasamphasso anicco,
tatra te chando pah�tabbo; yampida� gh�nasamphassapaccay� uppajjati vedayita�
sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi anicca�, tatra te chando pah�tabbo;
Jivh� anicc�, tatra te chando pah�tabbo. Ras� anicc�, tatra te chando pah�tabbo;
jivh�vi����a� anicca�, tatra te chando pah�tabbo; jivh�samphasso anicco, tatra te
chando pah�tabbo; yampida� jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v�
dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi anicca�, tatra te chando pah�tabbo;
K�yo, anicco, tatra te chando pah�tabbo. Pho��habb� anicc�, tatra te chando
pah�tabbo; k�yavi����a� anicca�, tatra te chando pah�tabbo; k�yasamphasso anicco,
tatra te chando pah�tabbo; yampida� k�yasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha�
v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi anicca�, tatra te chando pah�tabbo;
Mano anicco, tatra te chando pah�tabbo. Dhamm� anicc�, tatra te chando pah�tabbo;
manovi����a� anicca�, tatra te chando pah�tabbo; manosamphasso anicco, tatra te
chando pah�tabbo; yampida� manosamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v�
dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi anicca�, tatra te chando pah�tabbo.
[PTS Page 049] [\q 49/] ya� kho r�dha anicca�, tatra te chando pah�tabboti.
1. 8. 4

Dukkhasutta�

77. Ya� kho r�dha, dukkha� tatra te chando pah�tabbo. Ki�ca r�dha dukkha�:

Cakkhu� kho r�dha, dukkha�, tatra te chando pah�tabbo. R�p� dukkh�, tatra te chando
pah�tabbo; cakkhuvi����a� dukkha�, tatra te chando pah�tabbo; cakkhusamphasso
dukkho, tatra te chando pah�tabbo; yampida� cakkhusamphassapaccay� uppajjati
vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi dukkha�, tatra te chando
pah�tabbo;
Sota� dukkha�, tatra te chando pah�tabbo. Sadd� dukkh�, tatra te chando pah�tabbo;
sotavi����a� dukkha�, tatra te chando pah�tabbo; sotasamphasso dukkho, tatra te
chando pah�tabbo; yampida� sotasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v�
dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi dukkha�, tatra te chando pah�tabbo;
Gh�na� dukkha�, tatra te chando pah�tabbo. Gandh� dukkh�, tatra te chando
pah�tabbo; gh�navi����a� dukkha�, tatra te chando pah�tabbo; gh�nasamphasso dukkho,
tatra te chando pah�tabbo; yampida� gh�nasamphassapaccay� uppajjati vedayita�
sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi dukkha�, tatra te chando pah�tabbo;
Jivh� dukkh�, tatra te chando pah�tabbo. Ras� dukkh�, tatra te chando pah�tabbo;
jivh�vi����a� anicca�, tatra te chando pah�tabbo; jivh�samphasso dukkho, tatra te
chando pah�tabbo; yampida� jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v�
dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi dukkha�, tatra te chando pah�tabbo;
K�yo, dukkho, tatra te chando pah�tabbo. Pho��habb� dukkh�, tatra te chando
pah�tabbo; k�yavi����a� dukkha�, tatra te chando pah�tabbo; k�yasamphasso dukkho,
tatra te chando pah�tabbo; yampida� k�yasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha�
v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi dukkha�, tatra te chando pah�tabbo;
Mano dukkho, tatra te chando pah�tabbo. Dhamm� dukkh�, tatra te chando pah�tabbo;
manovi����a� dukkha�, tatra te chando pah�tabbo; manosamphasso dukkho, tatra te
chando pah�tabbo; yampida� manosamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v�
dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi dukkha�, tatra te chando pah�tabbo.
Ya� kho r�dha, dukkha� tatra te chando pah�tabboti.
[BJT Page 110] [\x 110/]

1. 8. 5
Anattasutta�
78. Atha kho �yasm� r�dho yena bhagav� tenupasa�kami. Upasa�kamitv� bhagavanta�
abhiv�detv� ekamanta� nis�di. Ekamanta� nisinno kho �yasm� r�dho bhagavanta�
etadavoca: s�dhu me bhante, bhagav� sa�khittena dhamma� desetu, yamaha� bhagavato
dhamma� sutv� eko v�paka��ho appamatto �t�pi pahitatto vihareyyanti.

"Yo kho r�dha, anatt� tatra te chando pah�tabbo. Ko ca r�dha, anatt�:

Cakkhu� kho r�dha anatt�, tatra te chando pah�tabbo. R�p� anatt�, tatra te chando
pah�tabbo; cakkhuvi����a� anatt�, tatra te chando pah�tabbo; cakkhusamphasso
anatt�, tatra te chando pah�tabbo; yampida� cakkhusamphassapaccay� uppajjati
vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi anatt�, tatra te chando
pah�tabbo;

[BJT Page 112. [\x 112/] ]


Sota� anatt�, tatra te chando pah�tabbo. Sadd� anatt�, tatra te chando pah�tabbo;
sotavi����a� anatt�, tatra te chando pah�tabbo; sotasamphasso anatt�, tatra te
chando pah�tabbo; yampida� sotasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v�
dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi anatt�, tatra te chando pah�tabbo;

Gh�na� anatt�, tatra te chando pah�tabbo. Gandh� anatt�, tatra te chando pah�tabbo;
gh�navi����a� anatt�, tatra te chando pah�tabbo; gh�nasamphasso anatt�, tatra te
chando pah�tabbo; yampida� gh�nasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v�
dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi anatt�, tatra te chando pah�tabbo;
Jivh� anatt�, tatra te chando pah�tabbo. Ras� anatt�, tatra te chando pah�tabbo;
jivh�vi����a� anatt�, tatra te chando pah�tabbo; jivh�samphasso anatt�, tatra te
chando pah�tabbo; yampida� jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v�
dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi anatt�, tatra te chando pah�tabbo;
K�yo, anatt�, tatra te chando pah�tabbo. Pho��habb� anatt�, tatra te chando
pah�tabbo; k�yavi����a� anatt�, tatra te chando pah�tabbo; k�yasamphasso anatt�,
tatra te chando pah�tabbo; yampida� k�yasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha�
v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi anatt�, tatra te chando pah�tabbo;
Mano anatt�, tatra te chando pah�tabbo. Dhamm� anatt�, tatra te chando pah�tabbo;
manovi����a� anatt�, tatra te chando pah�tabbo; manosamphasso anatt�, tatra te
chando pah�tabbo; yampida� manosamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v�
dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi anatt�, tatra te chando pah�tabboti;

Yo kho r�dha anatt� tatra te chando pah�tabboti. 1. 1. 8. 6


Avijj�sutta�

79. Atha kho a��ataro bhikkhu yena bhagav� tenupasa�kami. Upasa�kamitv� bhagavanta�
abhiv�detv� ekamanta� nis�di. Ekamanta� nisinno kho so bhikkhu bhagavanta�
etadavoca: atthi nu kho bhante, eko dhammo yassa pah�� bhikkhuno avijj� pah�yati
vijj� uppajjat�ti. Atthi kho bhikkhu eko dhammo yassa pah�� bhikkhuno avijj�
pah�yati vijj� uppajjat�ti. Katamo pana bhante, eko dhammo yassa pah�� bhikkhuno
avijj� pah�yati vijj� uppajjat�ti? [PTS Page 050] [\q 50/] avijj� kho bhikkhu
eko dhammo yassa pah�� bhikkhuno avijj� pah�yati vijj� uppajjat�ti.

Kathampana bhante, j�nato kathampassato bhikkhuno avijj� pah�yati vijj�


uppajjat�ti?
Cakkhu� kho bhikkhu aniccato j�nato passato bhikkhuno avijj� pah�yati, vijj�
uppajjati. R�pe aniccato j�nato passato bhikkhuno avijj� pah�yati, vijj� uppajjati.
Cakkhuvi����a� aniccato j�nato passato bhikkhuno avijj� pah�yati, vijj� uppajjati.
Cakkhusamphassa� aniccato j�nato passato bhikkhuno avijj� pah�yati, vijj�
uppajjati. Yampida� cakkhusamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi aniccato j�nato passato bhikkhuno avijj� pah�yati.
Sota� aniccato j�nato passato bhikkhuno avijj� pah�yati, vijj� uppajjati. Saddo
aniccato j�nato passato bhikkhuno avijj� pah�yati, vijj� uppajjati. Sotavi����a�
aniccato j�nato passato bhikkhuno avijj� pah�yati, vijj� uppajjati. Sotasamphassa�
aniccato j�nato passato bhikkhuno avijj� pah�yati, vijj� uppajjati. Yampida�
sotasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tampi aniccato j�nato passato bhikkhuno avijj� pah�yati.
Vijj� uppajjati.
Gh�na� aniccato j�nato passato bhikkhuno avijj� pah�yati, vijj� uppajjati. Gandho
aniccato j�nato passato bhikkhuno avijj� pah�yati, vijj� uppajjati. Gh�navi����a�
aniccato j�nato passato bhikkhuno avijj� pah�yati, vijj� uppajjati. Gh�nasamphassa�
aniccato j�nato passato bhikkhuno avijj� pah�yati, vijj� uppajjati. Yampida�
gh�nasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tampi aniccato j�nato passato bhikkhuno avijj� pah�yati.
Vijj� uppajjati. Jivha� aniccato j�nato passato bhikkhuno avijj� pah�yati, vijj�
uppajjati. Rase aniccato j�nato passato bhikkhuno avijj� pah�yati, vijj� uppajjati.
Jivh�vi����a� aniccato j�nato passato bhikkhuno avijj� pah�yati, vijj� uppajjati.
Jivh�samphassa� aniccato j�nato passato bhikkhuno avijj� pah�yati, vijj� uppajjati.
Yampida� jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi aniccato j�nato passato bhikkhuno avijj� pah�yati. Vijj�
uppajjati. K�ya� aniccato j�nato passato bhikkhuno avijj� pah�yati, vijj�
uppajjati. Pho��habbe aniccato j�nato passato bhikkhuno avijj� pah�yati, vijj�
uppajjati. K�yavi����a� aniccato j�nato passato bhikkhuno avijj� pah�yati, vijj�
uppajjati. K�yasamphassa� aniccato j�nato passato bhikkhuno avijj� pah�yati, vijj�
uppajjati. Yampida� k�yasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi aniccato j�nato passato bhikkhuno avijj� pah�yati, vijj�
uppajjati. Mana� aniccato j�nato passato bhikkhuno avijj� pah�yati, vijj�
uppajjati. Dhamme aniccato j�nato passato bhikkhuno avijj� pah�yati, vijj�
uppajjati. Manovi����a� aniccato j�nato passato bhikkhuno avijj� pah�yati, vijj�
uppajjati. Manosamphassa� aniccato j�nato passato bhikkhuno avijj� pah�yati, vijj�
uppajjati. Yampida� manosamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi aniccato j�nato passato bhikkhuno avijj� pah�yati, vijj�
uppajjat�ti.
Eva� kho bhikkhu j�nato eva� passato bhikkhuno avijj� pah�yati, vijj� uppajjat�ti.
[BJT Page 114] [\x 114/]

1. 8. 7
Dutiya avijj�sutta�

80. Atha kho a��ataro bhikkhu yena bhagav� tenupasa�kami. Upasa�kamitv� bhagavanta�
abhiv�detv� ekamanta� nis�di. Ekamanta� nisinno kho so bhikkhu bhagavanta�
etadavoca: atthi nu kho bhante, eko dhammo yassa pah�� bhikkhuno avijj� pah�yati
vijj� uppajjat�ti. Atthi kho bhikkhu eko dhammo yassa pah�� bhikkhuno avijj�
pah�yati vijj� uppajjat�ti. Katamo pana bhante, eko dhammo yassa pah�� bhikkhuno
avijj� pah�yati vijj� uppajjat�ti. Avijj� kho bhikkhu eko dhammo yassa pah��
bhikkhuno avijj� pah�yati vijj� uppajjat�ti.

Kathampana bhante, j�nato katha� passato bhikkhuno avijj� pah�yati vijj�


uppajjat�ti?
Idha bhikkhu, bhikkhuno suta� hoti sabbe dhamm� n�la� abhinives�y�ti, eva�ceta�
bhikkhu, bhikkhuno suta� hoti sabbe dhamm� n�la� abhinives�y�ti; so sabba� dhamma�-
1 abhij�n�ti, sabba� dhamma� abhi���ya, sabba� dhamma� parij�n�ti sabba� dhamma�
pari���ya sabbanimitt�ni a��ato passati, cakkhu� a��ato passati, r�pe a��ato
passati, cakkhuvi����a� a��ato passati, cakkhusamphassa� a��ato passati, yampida�
cakkhusamphassapaccay� uppajjati sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi
a��ato passati.
Idha bhikkhu, bhikkhuno suta� hoti sabbe dhamm� n�la� abhinives�y�ti, eva�ceta�
bhikkhu, bhikkhuno suta� hoti sabbe dhamm� n�la� abhinives�y�ti; so sabba� dhamma�
abhij�n�ti, sabba� dhamma� abhi���ya sabba� dhamma� parij�n�ti sabba� dhamma�
pari���ya sabbanimitt�ni a��ato passati, sota� a��ato passati, sadde a��ato
passati, sotavi����a� a��ato passati, sotasamphassa� a��ato passati, yampida�
sotasamphassapaccay� uppajjati sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi a��ato
passati.
Idha bhikkhu, bhikkhuno suta� hoti sabbe dhamm� n�la� abhinives�y�ti, eva�ceta�
bhikkhu, bhikkhuno suta� hoti sabbe dhamm� n�la� abhinives�y�ti; so sabba� dhamma�
abhij�n�ti, sabba� dhamma� abhi���ya sabba� dhamma� parij�n�ti sabba� dhamma�
pari���ya sabbanimitt�ni a��ato passati, gh�na� a��ato passati, gandhe a��ato
passati, gh�navi����a� a��ato passati, gh�nasamphassa� a��ato passati, yampida�
gh�nasamphassapaccay� uppajjati sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi
a��ato passati.
Idha bhikkhu, bhikkhuno suta� hoti sabbe dhamm� n�la� abhinives�y�ti, eva�ceta�
bhikkhu, bhikkhuno suta� hoti sabbe dhamm� n�la� abhinives�y�ti; so sabba� dhamma�
abhij�n�ti, sabba� dhamma� abhi���ya sabba� dhamma� parij�n�ti sabba� dhamma�
pari���ya sabbanimitt�ni a��ato passati, jivh� a��ato passati, rase a��ato passati,
jivh�vi����a� a��ato passati, jivh�samphassa� a��ato passati, yampida�
jivh�samphassapaccay� uppajjati sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi
a��ato passati.
Idha bhikkhu, bhikkhuno suta� hoti sabbe dhamm� n�la� abhinives�y�ti, eva�ceta�
bhikkhu, bhikkhuno suta� hoti sabbe dhamm� n�la� abhinives�y�ti; so sabba� dhamma�
abhij�n�ti, sabba� dhamma� abhi���ya sabba� dhamma� parij�n�ti sabba� dhamma�
pari���ya sabbanimitt�ni a��ato passati, k�yo a��ato passati, pho��habbe a��ato
passati, k�yavi����a� a��ato passati, k�yasamphassa� a��ato passati, yampida�
k�yasamphassapaccay� uppajjati sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi a��ato
passati.
Idha bhikkhu, bhikkhuno suta� hoti sabbe dhamm� n�la� abhinives�y�ti, eva�ceta�
bhikkhu, bhikkhuno suta� hoti sabbe dhamm� n�la� abhinives�y�ti; so sabba� dhamma�
abhij�n�ti, sabba� dhamma� abhi���ya sabba� dhamma� parij�n�ti sabba� dhamma�
pari���ya sabbanimitt�ni a��ato passati, mano a��ato passati, dhamme a��ato
passati, manovi����a� a��ato passati, manosamphassa� a��ato passati, yampida� mano
samphassapaccay� uppajjati sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi a��ato
passati.

Eva� kho bhikkhu j�nato eva� passato bhikkhuno avijj� pah�yati vijj� uppajjat�ti.
1. Sabbadhamma� - s� 2.

1. 8. 8
Sambahulabhikkhusutta�

81. Atha kho sambahul� bhikkh� yena bhagav� tenupasa�kami�su. Upasa�kamitv�


bhagavanta� abhiv�detv� ekamanta� nis�di�su. Ekamanta� nisinno kho te bhikkh�
bhagavanta� [PTS Page 051] [\q 51/] etadavocu�. Idha no bhante, a��atitthiy�
paribb�jak� amhe eva� pucchanti: kimatthiya� �vuso sama�e gotame brahmacariya�
vussat�ti? Eva� pu��h� maya� bhante, tesa� a��atitthiy�na� paribb�jak�na� eva�
by�karoma: dukkhassa kho �vuso pari��attha� bhagavati brahmacariya� vussat�ti.
Kacci maya� bhante, eva� pu��h� eva� by�karam�n� vuttav�dino ceva bhagavato homa na
ca bhagavanta� abh�tena abbh�cikkh�ma, dhammassa c�nudhamma� vy�karoma, na ca koci
sahadhammiko v�d�nuv�do g�rayha� �h�na� �gacchat�ti.

[BJT Page 116] [\x 116/]

Taggha tumhe bhikkhave, eva� pu��h� eva� by�karam�n� vuttav�dino ceva me hotha na
ca ma� abh�tena abbh�cikkhatha, dhammassa c�nudhamma� vy�karotha, na ca koci
sahadhammiko v�d�nuv�do-1 g�rayha� �h�na� �gacchati, dukkhassa hi bhikkhave,
pari��attha� mayi brahmacariya� vussati. Sace vo bhikkhave, a��atitthiy�
paribb�jak� eva� puccheyyu� "katama� pana ta� �vuso dukkha� yassa pari���ya sama�e
gotame brahmacariya� vussat�"ti. Eva� pu��h� tumhe bhikkhave. Tesa� a��atitthiy�na�
paribb�jak�na� eva� vy�kareyy�tha:

Cakkhu� kho �vuso dukkha� tassa pari���ya bhagavati brahmacariya� vussati, r�pa�
dukkha� tassa pari���ya bhagavati brahmacariya� vussati, cakkhuvi����a� dukkha�
tassa pari���ya bhagavati brahmacariya� vussati, cakkhusamphasso dukkho tassa
pari���ya bhagavati brahmacariya� vussati, yampida� cakkhusamphassapaccay�
uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampidukkha�, tassa
pari���ya bhagavati brahmacariya� vussati.
Sota� dukkha� tassa pari���ya bhagavati brahmacariya� vussati, sadda� dukkha� tassa
pari���ya bhagavati brahmacariya� vussati, sotavi����a� dukkha� tassa pari���ya
bhagavati brahmacariya� vussati, sotasamphasso dukkho tassa pari���ya bhagavati
brahmacariya� vussati, yampida� sotasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v�
dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampidukkha�, tassa pari���ya bhagavati brahmacariya�
vussati.
Jivh� dukkh� tassa pari���ya bhagavati brahmacariya� vussati, rasa� dukkha� tassa
pari���ya bhagavati brahmacariya� vussati, jivh�vi����a� dukkha� tassa pari���ya
bhagavati brahmacariya� vussati, jivh�samphasso dukkho tassa pari���ya bhagavati
brahmacariya� vussati, yampida� jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v�
dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampidukkha�, tassa pari���ya bhagavati brahmacariya�
vussati.
K�yo dukkho tassa pari���ya bhagavati brahmacariya� vussati, pho��habb� dukkh�
tassa pari���ya bhagavati brahmacariya� vussati, k�yavi����a� dukkha� tassa
pari���ya bhagavati brahmacariya� vussati, k�yasamphasso dukkho tassa pari���ya
bhagavati brahmacariya� vussati, yampida� k�yasamphassapaccay� uppajjati vedayita�
sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampidukkha�, tassa pari���ya bhagavati
brahmacariya� vussati.
Mano dukkho tasasa pari���ya bhagavati brahmacariya� vussati, dhamm� dukkh� tassa
pari���ya bhagavati brahmacariya� vussati, manovi����a� dukkha� tassa pari���ya
bhagavati brahmacariya� vussati, manosamphasso dukkho tassa pari���ya bhagavati
brahmacariya� vussati, yampida� manosamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v�
dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampidukkha�, tassa pari���ya bhagavati brahmacariya�
vussati.
[PTS Page 052] [\q 52/] eva� pu��h� tumhe bhikkhave, tesa� a��atitthiy�na�
paribb�jak�na� eva� vy�kareyy�th�ti.

V�d�nupatho - s� 2.

1. 8. 9
Lokasutta�

82. Atha kho a��ataro bhikkhu yena bhagav� tenupasa�kami. Upasa�kamitv� bhagavanta�
abhiv�detv� ekamanta� nis�di. Ekamanta� nisinno kho so bhikkhu bhagavanta�
etadavoca, loko lokoti bhante vuccati, kitt�vat� nu kho bhante, lokoti vuccat�ti.

[BJT Page 118. [\x 118/] ]

Lujjat�ti kho bhikkhu tasm� lokoti vuccati. Ki�ca lujjati? Cakkhu� kho bhikkhu
lujjati, r�p� lujjanti, cakkhuvi����a� lujjati, cakkhusamphasso lujjati, yampida�
cakkhusamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tampi lujjati.

Sota� kho bhikkhu lujjati, sadd� lujjanti, sotavi����a� lujjati, sotasamphasso


lujjati, yampida� sotasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi lujjati.
Gh�na� kho bhikkhu lujjati, gandh� lujjanti, gh�navi����a� lujjati, gh�nasamphasso
lujjati, yampida� gh�nasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi lujjati.

Jivh� kho bhikkhu lujjati, ras� lujjanti, jivh�vi����a� lujjati, jivh�samphasso


lujjati, yampida� jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi lujjati.
K�ya� kho bhikkhu lujjati, pho��habb� lujjanti, k�yavi����a� lujjati, k�yasamphasso
lujjati, yampida� k�yasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi lujjati.
Mano kho bhikkhu lujjati, dhamm� lujjanti, manovi����a� lujjati, manokhusamphasso
lujjati, yampida� manosamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi lujjat�ti
Kho bhikkhu tasm� lokoti vuccat�ti.

1. 8. 10
Phaggunasutta�
83. Atha kho �yasm� phagguno yena bhagav� tenupasa�kami. Upasa�kamitv� bhagavanta�
abhiv�detv� ekamanta� nis�di. Ekamanta� nisanno kho �yasm� phagguno bhagavanta�
etadavoca.

Atthi nu kho bhante, ta� cakkhu-1 yena cakkhun� at�te buddhe parinibbute
chinnapapa�ce chinnava�ume pariy�dinnava��e sabbadukkhav�tivatte pa���payam�no
pa���peyya.
Atthi nu kho ta� bhante, sota yena sotena at�te buddhe parinibbute chinnapapa�ce
chinnava�ume pariy�dinnava��e sabbadukkhav�tivatte pa���payam�no pa���peyya.
Atthi nu kho ta� bhante, gh�na yena gh�nena at�te buddhe parinibbute chinnapapa�ce
chinnava�ume pariy�dinnava��e sabbadukkhav�tivatte pa���payam�no pa���peyya.
Atthi nu kho s� bhante, jivh� y�ya jivh�ya at�te buddhe parinibbute chinnapapa�ce
chinnava�ume pariy�dinnava��e sabbadukkhav�tivatte pa���payam�no pa���peyya.
Atthi nu kho so bhante, k�yo yena k�yena at�te buddhe parinibbute chinnapapa�ce
chinnava�ume pariy�dinnava��e sabbadukkhav�tivatte pa���payam�no pa���peyya.
Atthi nu kho so bhante, mano yena manena at�te buddhe parinibbute chinnapapa�ce
chinnava�ume pariy�dinnava��e sabbadukkhav�tivatte pa���payam�no pa���peyy�ti.

Natthi kho ta� phagguna, cakkhu yena cakkhun� at�te buddhe parinibbute
chinnapapa�ce chinnava�ume pariy�dinnava��e sabbadukkha v�tivatte pa���payam�no
pa���peyya.
Natthi kho ta� phagguna, sota yena sotena at�te buddhe parinibbute chinnapapa�ce
chinnava�ume pariy�dinnava��e sabbadukkhav�tivatte pa���payam�no pa���peyya.
Natthi kho ta� phagguna, gh�na yena gh�nena at�te buddhe parinibbute chinnapapa�ce
chinnava�ume pariy�dinnava��e sabbadukkhav�tivatte pa���payam�no pa���peyya.
Natthi kho s� phagguna, jivh� y�ya jivh�ya at�te buddhe parinibbute chinnapapa�ce
chinnava�ume pariy�dinnava��e sabbadukkhav�tivatte pa���payam�no pa���peyya.
Natthi kho so phagguna, k�yo yena k�yena at�te buddhe parinibbute chinnapapa�ce
chinnava�ume pariy�dinnava��e sabbadukkhav�tivatte pa���payam�no pa���peyya.
[PTS Page 053] [\q 53/] natthi kho so phagguna, mano yena manena at�te buddhe
parinibbute chinnapapa�ce chinnava�ume pariy�dinnava��e sabbadukkhav�tivatte
pa���payam�no pa���peyy�ti.

Gil�navaggo a��hamo.
Tassudd�na�:
Gil�nena dve vutt� r�dhena apare tayo
Avijj�ya ca dve vutt� bhikkhu loko ca phagguno.

1. Ta� bhante cakkhu - s�mu


Bhante ta� cakkhu - machasa�.

[BJT Page 120] [\x 120/]


9. Channavaggo
1. 9. 1
Palokadhammasutta�
84. S�vatthiya�
[PTS Page 054] [\q 54/] atha kho �yasm� �nando yena bhagav� tenupasa�kami.
Upasa�kamitv� bhagavanta� abhiv�detv� ekamanta� nis�di. Ekamanta� nisinno kho
�yasm� �nando bhagavanta� etadavoca: loko lokoti bhante vuccati, kitt�vat� nu kho
bhante lokoti vuccat�ti.

Ya� kho �nanda palokadhamma� aya� vuccati ariyassa vinaye loko. Ki�ca �nanda
palokadhamma�?

Cakkhu� kho �nanda palokadhamma�, r�p� palokadhamm�, cakkhuvi����a� palokadhamma�,


cakkhusamphasso palokadhammo, yampida� cakkhusamphassapaccay� uppajjati vedayita�
sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi palokadhamma�.
Sota� palokadhamma�, sadd� palokadhamm�, sotavi����a� palokadhamma�, sotasamphasso
palokadhammo, yampida� sotasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha�
v� adukkhamasukha� v� tampi palokadhamma�.
Gh�na� palokadhamma�, gandh� palokadhamm�, gh�navi����a� palokadhamma�,
gh�nasamphasso palokadhammo, yampida� gh�nasamphassapaccay� uppajjati vedayita�
sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi palokadhamma�.
Jivh� palokadhamm�, ras� palokadhamm�, jivh�vi����a� palokadhamma�, jivh�samphasso
palokadhammo, yampida� jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha�
v� adukkhamasukha� v� tampi palokadhamma�.
K�yo palokadhammo, pho��habb� palokadhamm�, k�yavi����a� palokadhamma�,
k�yasamphasso palokadhammo, yampida� k�yasamphassapaccay� uppajjati vedayita�
sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi palokadhamma�.
Mano palokadhammo, dhamm� palokadhamm�, manovi����a� palokadhamma�, manosamphasso
palokadhammo, yampida� manosamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha�
v� adukkhamasukha� v� tampi palokadhamma�.

Ya� kho �nanda, palokadhamm�� aya� vuccati ariyassa vinaye lokoti.


1. 9. 2
Su��alokasutta�

85. Ekamanta� nisinno kho �yasm� �nando bhagavanta� etadavoca: su��o loko su��o
lokoti bhante vuccati, kitt�vat� nukho bhante su��o lokoti vuccat�ti? Yasm� ca kho
�nanda, su��a� attena v� attaniyena v�, tasm� su��o lokoti vuccati.

[BJT Page 122] [\x 122/]

Ki�ca �nanda, su��a� attena v� attaniyena v�:

Cakkhu� kho �nanda, su��a� attena v� attaniyena v�, r�p� su��� attena v� attaniyena
v�, cakkhuvi����a� su��a� attena v� attaniyena v�, cakkhusamphasso su��o attena v�
attaniyena v� yampida� cakkhusamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha�
v� adukkhamasukha� v� tampi su��a� attena va attaniyena v�.
Sota� su��a� attena v� attaniyena v�, sadd� su��� attena v� attaniyena v�,
sotavi����a� su��a� attena v� attaniyena v�, sotasamphasso su��o attena v�
attaniyena v� yampida� sotasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha�
v� adukkhamasukha� v� tampi su��a� attena va attaniyena v�.
Gh�na� su��a� attenav� attaniyena v�, gandh� su��� attena v� attaniyena v�,
gh�navi����a� su��a� attena v� attaniyena v�, gh�nasamphasso su��o attena v�
attaniyena v� yampida� gh�nasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha�
v� adukkhamasukha� v� tampi su��a� attena va attaniyena v�.
Jivh� su��� attena v� attaniyena v�, ras� su��� attena v� attaniyena v�,
jivh�vi����a� su��a� attena v� attaniyena v�, jivh�samphasso su��o attena v�
attaniyena v� yampida� jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha�
v� adukkhamasukha� v� tampi su��a� attena va attaniyena v�.
K�yo su��o attena v� attaniyena v�, pho��habb� su��� attena v� attaniyena v�,
k�yavi����a� su��a� attena v� attaniyena v�, k�yasamphasso su��o attena v�
attaniyena v� yampida� k�yasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha�
v� adukkhamasukha� v� tampi su��a� attena va attaniyena v�.
Mano su��o attena v� attaniyena v�, dhamm� su��� attena v� attaniyena v�,
manovi����a� su��a� attena v� attaniyena v�, manosamphasso su��o attena v�
attaniyena v� yampida� manosamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha�
v� adukkhamasukha� v� tampi su��a� attena va attaniyena v�.

Yasm� ca kho �nanda, su��a� attena v� attaniyena v�, tasm� su��o lokoti vuccat�ti.

1. 9. 3
Sa�khittadhammasutta�
86. Ekamanta� nisinno kho �yasm� �nando bhagavanta� etadavoca, s�dhu me bhante,
bhagav� sa�khittena dhamma� desetu yamaha� bhagavato dhamma� sutv� eko v�paka��ho
appamatto �t�p� pahitatto vihareyyanti

Ta� kimma��asi �nanda, cakkhu� nicca� v� anicca� v�ti? Anicca� bhante. Ya�
pan�nicca� dukkha� v� ta� sukha� v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha�
vipari�madhamma� kallannu ta� samanupassitu�: "eta� mama, eso hamasmi, eso me att�"
ti? Noheta� bhante.
R�p� nicc� v� anicc� v�ti? Anicc� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta� sukha�
v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu�: "eta� mama, eso hamasmi, eso me att�" ti? Noheta� bhante.
Cakkhuvi����a� nicca� v� anicca� v�ti? Anicca� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v�
ta� sukha� v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu
ta� samanupassitu�: "eta� mama, eso hamasmi, eso me att�" ti? Noheta� bhante.
Cakkhusamphasso nicco v� anicco v�ti? Anicco bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta�
sukha� v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu�: "eta� mama, eso hamasmi, eso me att�" ti? Noheta� bhante.
Yampida� cakkhusamphassapaccay� uppajjati vedayita� [PTS Page 055] [\q 55/]
sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi nicca� v� anicca� v�ti? Anicca�
bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta� sukha� v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca�
dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta� samanupassitu�: "eta� mama, eso hamasmi, eso
me att�" ti? Noheta� bhante.
Sota� nicca� v� anicca� v�ti? Anicca� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta� sukha�
v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu�: "eta� mama, eso hamasmi, eso me att�" ti? Noheta� bhante.
Sadd� nicc� v� anicc� v�ti? Anicc� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta� sukha�
v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu�: "eta� mama, eso hamasmi, eso me att�" ti? Noheta� bhante.
Sotavi����a� nicca� v� anicca� v�ti? Anicca� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta�
sukha� v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu�: "eta� mama, eso hamasmi, eso me att�" ti? Noheta� bhante.
Sotasamphasso nicco v� anicco v�ti? Anicco bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta�
sukha� v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu�: "eta� mama, eso hamasmi, eso me att�" ti? Noheta� bhante.
Yampida� sotasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi nicca� v� anicca� v�ti? Anicca� bhante. Ya� pan�nicca�
dukkha� v� ta� sukha� v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma�
kallannu ta� samanupassitu�: "eta� mama, eso hamasmi, eso me att�" ti? Noheta�
bhante.
Gh�na� nicca� v� anicca� v�ti? Anicca� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta� sukha�
v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu�: "eta� mama, eso hamasmi, eso me att�" ti? Noheta� bhante.
Gandh� nicc� v� anicc� v�ti? Anicc� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta� sukha�
v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu�: "eta� mama, eso hamasmi, eso me att�" ti? Noheta� bhante.
Gh�navi����a� nicca� v� anicca� v�ti? Anicca� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta�
sukha� v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu�: "eta� mama, eso hamasmi, eso me att�" ti? Noheta� bhante.
Gh�nasamphasso nicco v� anicco v�ti? Anicco bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta�
sukha� v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu�: "eta� mama, eso hamasmi, eso me att�" ti? Noheta� bhante.
Yampida� gh�nasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi nicca� v� anicca� v�ti? Anicca� bhante. Ya� pan�nicca�
dukkha� v� ta� sukha� v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma�
kallannu ta� samanupassitu�: "eta� mama, eso hamasmi, eso me att�" ti? Noheta�
bhante.

[BJT Page 124] [\x 124/]

Jivh� nicc� v� anicc� v�ti? Anicc� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta� sukha�
v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu�: "eta� mama, eso hamasmi, eso me att�" ti? Noheta� bhante.
Ras� nicc� v� anicc� v�ti? Anicc� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta� sukha�
v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu�: "eta� mama, eso hamasmi, eso me att�" ti? Noheta� bhante.
Jivh�vi����a� nicca� v� anicca� v�ti? Anicca� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta�
sukha� v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu�: "eta� mama, eso hamasmi, eso me att�" ti? Noheta� bhante.
Jivh�samphasso nicco v� anicco v�ti? Anicco bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta�
sukha� v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu�: "eta� mama, eso hamasmi, eso me att�" ti? Noheta� bhante.
Yampida� jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi nicca� v� anicca� v�ti? Anicca� bhante. Ya� pan�nicca�
dukkha� v� ta� sukha� v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma�
kallannu ta� samanupassitu�: "eta� mama, eso hamasmi, eso me att�" ti? Noheta�
bhante.
K�yo nicco v� anicco v�ti? Anicco bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta� sukha�
v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu�: "eta� mama, eso hamasmi, eso me att�" ti? Noheta� bhante.
Pho��habb� nicc� v� anicc� v�ti? Anicc� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta�
sukha� v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu�: "eta� mama, eso hamasmi, eso me att�" ti? Noheta� bhante.
K�yavi����a� nicca� v� anicca� v�ti? Anicca� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta�
sukha� v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu�: "eta� mama, eso hamasmi, eso me att�" ti? Noheta� bhante.
K�yasamphasso nicco v� anicco v�ti? Anicco bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta�
sukha� v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu�: "eta� mama, eso hamasmi, eso me att�" ti? Noheta� bhante.
Yampida� k�yasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi nicca� v� anicca� v�ti? Anicca� bhante. Ya� pan�nicca�
dukkha� v� ta� sukha� v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma�
kallannu ta� samanupassitu�: "eta� mama, eso hamasmi, eso me att�" ti? Noheta�
bhante.
Mano nicco v� anicco v�ti? Anicco bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta� sukha�
v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu�: "eta� mama, eso hamasmi, eso me att�" ti? Noheta� bhante.
Dhamm� nicc� v� anicc� v�ti? Anicc� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta� sukha�
v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu�: "eta� mama, eso hamasmi, eso me att�" ti? Noheta� bhante.
Manovi����a� nicca� v� anicca� v�ti? Anicca� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta�
sukha� v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu�: "eta� mama, eso hamasmi, eso me att�" ti? Noheta� bhante.
Manosamphasso nicco v� anicco v�ti? Anicco bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta�
sukha� v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu�: "eta� mama, eso hamasmi, eso me att�" ti? Noheta� bhante.
Yampida� manosamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi nicca� v� anicca� v�ti? Anicca� bhante. Ya� pan�nicca�
dukkha� v� ta� sukha� v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma�
kallannu ta� samanupassitu�: "eta� mama, eso hamasmi, eso me att�" ti? Noheta�
bhante.

Eva� passa� �nanda, sutav� ariyas�vako cakkhusmimpi nibbindati, r�pesupi


nibbindati, cakkhuvi����epi nibbindati, cakkhusamphassepi nibbindati, yampida�
cakkhusamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati. Sotasmimpi nibbindati, saddesupi nibbindati, sotavi����epi
nibbindati, sotasamphassepi nibbindati, yampida� sotasamphassapaccay� uppajjati
vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tasmimpi nibbindati. Gh��asmimpi
nibbindati, gandhesupi nibbindati, gh�navi����epi nibbindati, gh�nasamphassepi
nibbindati, yampida� gh�nasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tasmimpi nibbindati. Jivh�yapi nibbindati, rasesupi nibbindati,
jivh�vi����epi nibbindati, jivh�samphassepi nibbindati, yampida�
jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati. K�yasmimpi nibbindati, pho��habbesupi nibbindati,
k�yavi����epi nibbindati, k�yasamphassepi nibbindati, yampida� k�yasamphassapaccay�
uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tasmimpi nibbindati.
Manasmimpi nibbindati, dhammesupi nibbindati, manovi����epi nibbindati,
manosamphassepi nibbindati, yampida� manosamphassapaccay� uppajjati vedayita�
sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tasmimpi nibbindati. Nibbinda� virajjati,
vir�g� vimuccati, vimuttasmi� vimuttamiti ���a� hoti, kh�� j�ti, vusita�
brahmacariya� kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti paj�n�t�ti.
1. 9. 4
Channasutta�
87. Eka� samaya� bhagav� r�jagahe viharati ve�uvane kalandaka niv�pe, tena kho pana
samayena �yasm� ca s�riputto �yasm� ca mah�cundo �yasm� ca channo gijjhak�e pabbate
viharanti, tena kho pana samayena �yasm� channo �b�dhiko hoti dukkhito b��hagil�no.
Atha kho �yasm� s�riputto s�yanhasamaya� pa�isall�n� [PTS Page 056] [\q 56/]
vu��hito yen�yasm� mah�cundo tenupasa�kami, upasa�kamitv� �yasmanta� mah�cunda�
etadavoca: "�y�m�vuso cunda, yen�yasm� channo tenupasa�kamiss�ma gil�napucchak�"
ti. Evam�vusoti kho �yasm� mah�cundo �yasmato s�riputtassa paccassosi.

Atha kho �yasm� ca s�riputto �yasm� ca mah�cundo yen�yasm� channo tenupasa�kami�su,


upasa�kamitv� pa��atte �sane nis�di�su. Nisajja kho �yasm� s�riputto �yasmanta�
channa� etadavoca:

[BJT Page 126] [\x 126/]

"Kacci te �vuso khaman�ya�, kacci y�pan�ya�, kacci dukkh� vedan� pa�ikkamanti, no


abhikkamanti, pa�ikkamos�na� pa���yati no abhikkamoti.

Na me �vuso s�riputta khaman�ya�, na y�pan�ya�, b��h� me dukkh� vedan� abhikkamanti


no pa�ikkamanti, abhikkamos�na� pa���yati no pa�ikkamo-1 seyyath�pi �vuso balav�
puriso ti�hena sikharena muddh�na�-2 abhimantheyya-3 evameva kho �vuso adhimatt�
v�t� muddh�na�-2 upahananti.

Na me �vuso s�riputta khaman�ya�, na y�pan�ya�, b��h� me dukkh� vedan� abhikkamanti


no pa�ikkamanti, abhikkamos�na� pa���yati no pa�ikkamo-1 seyyath�pi �vuso balav�
puriso da�hena varattakha�ena-5 s�se s�save�ha� dadeyya, evameva kho �vuso
adhimatt� me s�se vedan�. -6.

Na me �vuso khaman�ya�, na y�pan�ya�, b��h� me dukkh� vedan� abhikkamanti no


pa�ikkamanti, abhikkamos�na� pa���yati no pa�ikkamo-1 seyyath�pi �vuso dakkho
gogh�tako v� gogh�takantev�s� v� ti�hena govikantanena kucchi� parikanenteyya,
evameva kho �vuso adhimatt� v�t� kucchi� parikantanti.

Na me �vuso khaman�ya�, na y�pan�ya�, b��h� me dukkh� vedan� abhikkamanti no


pa�ikkamanti, abhikkamos�na� pa���yati no pa�ikkamo-1 seyyath�pi �vuso dve
balavanto puris� dubbalatara� purisa� n�n�b�h�su gahetv� a�g�rak�suy� sant�peyyu�,
[PTS Page 057] [\q 57/] samparit�peyyu�, evameva kho �vuso adhimanto k�yasmi�
��ho.

Na me �vuso khaman�ya�. Na y�pan�ya�, b��h� me dukkh� vedan�. Abhikkamanti no


pa�ikkamanti, abhikkamos�na� pa���yati no pa�ikkamo-1 sattha� �vuso s�riputta
�hariss�mi n�vaka�kh�mi j�vitanti.

M� �yasm� channo sattha� �haresi. Y�pet�yasm� channo, y�penta� maya� �yasmanta�


channa� icch�ma, sace �yasmato channassa natthi sapp�y�ni bhojan�ni, aha� �yasmato
channassa sapp�y�ni bhojan�ni pariyesiss�mi, sace �yasmato channassa natthi
sapp�y�ni bhesajj�ni, aha� �yasmato channassa sapp�y�ni bhesajj�ni pariyesiss�mi,
sace �yasmato channassa natthi patir�p� upa��h�k�, aha� �yasmanta� channa�
upa��hahiss�mi, m�yasm�-7 channo sattha� �haresi, y�pet�yasm� channo, y�penta�
maya� �yasmanta� channa� icch�m�ti.

1. Pa�ikkamoti - sy�, s�mu. 2. Muddhani - machasa� sy�,


3. Abhimattheyya - machasa� 4. �hant� - machasa�,
5. Bandhena - sy�. 6. Adhimattav�t� s�se s�savedan� - sy�
7. M�ca �yasm� - sy� adhimatat� s�se s�savedan� - machasa�.

[BJT Page 128] [\x 128/]

Na me �vuso s�riputta natthi sapp�y�ni bhojan�ni, atthi me sapp�y�ni bhojan�ni,


napi me natthi sapp�y�ni bhesajj�ni, atthi me sapp�y�ni bhesajj�ni, napi me natthi
patir�p� upa��h�k�, atthi me patir�p� upa��h�k�. Api ca me �vuso satth� parici��o
d�gharatta� man�peneva no aman�pena, eta� hi �vuso s�vakassa patir�pa� ya�
satth�ra� paricareyya man�peneva no aman�pena, ta� anupavajja� channo bhikkhu
sattha� �harissat�ti, evameta� �vuso s�riputta dh�reh�ti.

Puccheyy�ma maya� �yasmanta� channa� ka�c�1deva desa�, sace �yasm� channo ok�sa�
karoti pa�hassa veyy�kara�y�ti.

[PTS Page 058] [\q 58/] pucch�vuso s�riputta sutv� vediss�m�ti.

Cakkhu� �vuso channa, cakkhuvi����a� cakkhuvi����avi���tabbe dhamme "eta� mama,


eso'hamasmi, eso me att�'ti samanupassasi.
Sota� �vuso channa, sotavi����a� sotavi����avi���tabbe dhamme "eta� mama,
eso'hamasmi, eso me att�'ti samanupassasi.
Gh�na� �vuso channa, gh�navi����a� gh�navi����avi���tabbe dhamme "eta� mama,
eso'hamasmi, eso me att�'ti samanupassasi.
Jivha� �vuso channa, jivh�vi����a� jivh�vi����avi���tabbe dhamme "eta� mama,
eso'hamasmi, eso me att�'ti samanupassasi.
K�ya� �vuso channa, k�yavi����a� k�yavi����avi���tabbe dhamme "eta� mama,
eso'hamasmi, eso me att�'ti samanupassasi.
Mana� �vuso channa, manovi����a� manovi����avi���tabbe dhamme "eta� mama,
eso'hamasmi, eso me att�"ti samanupassas�ti.

Cakkhu� �vuso s�riputta, cakkhuvi����a� cakkhuvi����avi���tabbe dhamme: "neta�


mama, neso'hamasmi, na me so att�"ti samanupass�mi.
Sota� �vuso s�riputta, sotavi����a� sotavi����avi���tabbe dhamme:"neta� mama,
neso'hamasmi, na meso att�"ti samanupass�mi.
Gh�na� �vuso s�riputta, gh�navi����a� gh�navi����avi���tabbe dhamme: "neta� mama,
neso'hamasmi, na me so att�"ti samanupass�mi.
Jivha� �vuso s�riputta, jivh�vi����a� jivh�vi����avi���tabbe dhamme: "neta� mama,
neso'hamasmi, na me so att�"ti samanupass�mi.
K�ya� �vuso s�riputta, k�yavi����a� k�yavi����avi���tabbe dhamme: "neta� mama,
neso'hamasmi, na me so att�"ti samanupass�mi.
Mana� �vuso s�riputta, manovi����a� manovi����avi���tabbe dhamme: "neta� mama,
neso'hamasmi, na me so att�"ti samanupass�m�ti.

1. Ki�ci - sy�. [PTS]

[BJT Page 130] [\x 130/]

Cakkhusmi� �vuso channa, cakkhuvi����e, cakkhuvi����avi���tabbesu dhammesu ki�


disv� ki� abhi���ya cakkhu� cakkhuvi����a� cakkhuvi����avi���tabbe dhamme "neta�
mama, neso'hamasmi, na me so att�" ti samanupassasi?
Gh�nasmi� �vuso channa, gh�navi����e, gh�navi����avi���tabbesu dhammesu ki� disv�
ki� abhi���ya gh�na� gh�navi����a� gh�navi����avi���tabbe dhamme "neta� mama,
neso'hamasmi, na me so att�" ti samanupassasi?
Jivh�ya �vuso channa, jivhavi����e, jivh�vi����avi���tabbesu dhammesu ki� disv� ki�
abhi���ya jivha� jivh�vi����a� jivh�vi����avi���tabbe dhamme "neta� mama,
neso'hamasmi, na me so att�" ti samanupassasi?
Manasmi� �vuso channa, manovi����e, manovi����avi���tabbesu dhammesu ki� disv� ki�
abhi���ya mana� manovi����a� manovi����avi���tabbe dhamme "neta� mama,
neso'hamasmi, na me so att�" ti samanupassasi?
Cakkhusmi� �vuso channa, cakkhuvi����e, cakkhuvi����avi���tabbesu dhammesu ki�
disv� ki� abhi���ya cakkhu� cakkhuvi����a� cakkhuvi����avi���tabbe dhamme "neta�
mama, neso'hamasmi, na me so att�" ti samanupassasi?

Cakkhusmi� �vuso s�riputta, cakkhuvi����e cakkhuvi����avi���tabbesu dhammesu


nirodha� disv� nirodha� abhi���ya cakkhu� cakkhuvi����a� cakkhuvi����avi���tabbe
dhamme "neta� mama, neso'hamasmi, na me so att�" ti samanupass�mi.

Sotasmi� �vuso s�riputta, sotavi����e sotavi����avi���tabbesu dhammesu nirodha�


disv� nirodha� abhi���ya sota� sotavi����a� sotavi����avi���tabbe dhamme "neta�
mama, neso'hamasmi, na me so att�" ti samanupass�mi.

Jivh�ya �vuso s�riputta, jivhavi����e jivh�vi����avi���tabbesu dhammesu nirodha�


disv� nirodha� abhi���ya jivha� jivh�vi����a� jivh�vi����avi���tabbe [PTS Page 059]
[\q 59/] dhamme "neta� mama, neso'hamasmi, na me so att�" ti samanupass�mi.

K�yasmi� �vuso s�riputta, k�yavi����e k�yavi����avi���tabbesu dhammesu nirodha�


disv� nirodha� abhi���ya k�ya� k�yavi����a� k�yavi����avi���tabbe dhamme "neta�
mama, neso'hamasmi, na me so att�" ti samanupass�mi.

Manasmi� �vuso s�riputta, manovi����e manovi����avi���tabbesu dhammesu nirodha�


disv� nirodha� abhi���ya mana� manovi����a� manovi����avi���tabbe dhamme "neta�
mama, neso'hamasmi, na me so att�" ti samanupass�m�ti.

Eva� vutte �yasm� mah�cundo �yasmanta� channa� etadavoca: "tasm�tiha �vuso channa,
idampi tassa bhagavato s�sana� niccakappa� s�dhuka� manasik�tabba�: "nissitassa
calita�,anissitassa calita� natthi, calite asati passaddhi hoti, passaddhiy� sati
nati-1 na hoti, natiy� asati �gatigati na hoti, �gatigatiy� asati cutupap�to na
hoti, cutupap�te asati nevidha na hura� na ubhayamantarena esevanto dukkhass�ti.

1. Nandi - sy�.

[BJT Page 132] [\x 132/]


[BJT Page 132] [\x 132/]

Atha kho �yasm� ca s�riputto �yasm� ca mah�cundo �yasmanta� channa� imin� ov�dena
ovaditv� u��h�y�san� pakkami�su. Atha kho �yasm� channo acirapakkantesu tesu
�yasmantesu sattha� �haresi.

Atha kho �yasm� s�riputto yena bhagav� tenupasa�kami. Upasa�kamitv� bhagavanta�


abhiv�detv� ekamanta� nis�di. Ekamanta� nisinno kho �yasm� s�riputto bhagavanta�
etadavoca "�yasmat� bhante, channena sattha� �harita�, tassa k� gati ko
abhisampar�yoti? Nanu te s�riputta, channena bhikkhun� sammukh�yeva anupavajjat�
khy�kat�ti.

Atthi bhante, pubbac�ra�-1 n�ma vajjig�mo, tatth�yasmato channassa mittakul�ni


suhajjakul�ni upavajjakul�n�ti.

Honti hete s�riputta, channassa bhikkhuno mittakul�ni suhajjakul�ni upavajjakul�ni,


na kho pan�ha� s�riputta, [PTS Page 060] [\q 60/] ett�vat� saupavajjoti-2
vad�mi, yo kho s�riputta ima�ca k�ya� nikkhipati, a��a�ca k�ya� up�diyati, tamaha�
saupavajjoti vad�mi, ta� channassa bhikkhuno natthi, anupavajja� channena bhikkhun�
sattha� �haritanti evameta� s�riputta, dh�reh�ti.

1. 9. 5
Pu��asutta�

88. Atha kho �yasm� pu��o yena bhagav� tenupasa�kami. Upasa�kamitv� bhagavanta�
abhiv�detv� ekamanta� nis�di. Ekamanta� nisinno kho �yasm� pu��o bhagavanta�
etadavoca "s�dhu me bhante, bhagav� sa�khittena dhamma� desetu yamaha� bhagavato
dhamma� sutv� eko v�paka��ho appamatto �t�pi pahitatto vihareyyanti.

Santi kho pu��a cakkhuvi��eyy� r�p� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ce bhikkh� abhinandati, abhivadati, ajjhos�ya ti��hati, tassa ta�
abhinandato abhivadato ajjhos�ya ti��hato uppajjati nandi, nandisamuday�
dukkhasamudayo pu��ti vad�mi.

1. Pubbavijajana� - machasa�, sy�. Pubbavijajhana� - [PTS.] Pubbacivira� - s� 2


2. S� upavajj�ti - s�mu.
3. Kata�ca - machasa�.

[BJT Page 134] [\x 134/]

Santi kho pu��a sotavi��eyy� sadd� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ce bhikkh� abhinandati, abhivadati, ajjhos�ya ti��hati, tassa ta�
abhinandato abhivadato ajjhos�ya ti��hato uppajjati nandi, nandisamuday�
dukkhasamudayo pu��ti vad�mi.
Santi kho pu��a gh�navi��eyy� gandh� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ce bhikkh� abhinandati, abhivadati, ajjhos�ya ti��hati, tassa ta�
abhinandato abhivadato ajjhos�ya ti��hato uppajjati nandi, nandisamuday�
dukkhasamudayo pu��ti vad�mi.
Santi kho pu��a jivh�vi��eyy� ras� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ce bhikkh� abhinandati, abhivadati, ajjhos�ya ti��hati, tassa ta�
abhinandato abhivadato ajjhos�ya ti��hato uppajjati nandi, nandisamuday�
dukkhasamudayo pu��ti vad�mi.
Santi kho pu��a k�yavi��eyy� pho��habb� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ce bhikkh� abhinandati, abhivadati, ajjhos�ya ti��hati, tassa ta�
abhinandato abhivadato ajjhos�ya ti��hato uppajjati nandi, nandisamuday�
dukkhasamudayo pu��ti vad�mi.
Santi kho pu��a manovi��eyy� dhamm� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ce bhikkh� abhinandati, abhivadati, ajjhos�ya ti��hati, tassa ta�
abhinandato abhivadato ajjhos�ya ti��hato uppajjati nandi, nandisamuday�
dukkhasamudayo pu��ti vad�mi.

Santi ca kho pu��a, cakkhuvi��eyy� r�p� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ce [PTS Page 061] [\q 61/] bhikkh� n�bhinandati n�bhivadati
n�jjhos�ya ti��hati, tassa ta� anabhinandato anabhivadato anajjhos�ya ti��hato
nandi nirujjhati, nandinirodh� dukkhanirodho pu��ti vad�mi.
Santi ca kho pu��a, sotavi��eyy� sadd� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ce bhikkh� n�bhinandati n�bhivadati n�jjhos�ya ti��hati, tassa ta�
anabhinandato anabhivadato anajjhos�ya ti��hato nandi nirujjhati, nandinirodh�
dukkhanirodho pu��ti vad�mi.

Santi ca kho pu��a, gh�navi��eyy� gandh� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ce bhikkh� n�bhinandati n�bhivadati n�jjhos�ya ti��hati, tassa ta�
anabhinandato anabhivadato anajjhos�ya ti��hato nandi nirujjhati, nandinirodh�
dukkhanirodho pu��ti vad�mi.

Santi ca kho pu��a, jivh�vi��eyy� ras� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ce bhikkh� n�bhinandati n�bhivadati n�jjhos�ya ti��hati, tassa ta�
anabhinandato anabhivadato anajjhos�ya ti��hato nandi nirujjhati, nandinirodh�
dukkhanirodho pu��ti vad�mi.

Santi ca kho pu��a, k�yavi��eyy� pho��habb� i��h� kant� man�p� piyar�p�


k�m�pasa�hit� rajan�y�, ta�ce bhikkh� n�bhinandati n�bhivadati n�jjhos�ya ti��hati,
tassa ta� anabhinandato anabhivadato anajjhos�ya ti��hato nandi nirujjhati,
nandinirodh� dukkhanirodho pu��ti vad�mi.

Santi ca kho pu��a, manovi��eyy� dhamm� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ce bhikkh� n�bhinandati n�bhivadati n�jjhos�ya ti��hati, tassa ta�
anabhinandato anabhivadato anajjhos�ya ti��hato nandi nirujjhati, nandinirodh�
dukkhanirodho pu��ti vad�mi.

Imin� tva� pu��a, may� sa�khittena ov�dena ovadito katamasmi� janapade


viharissas�ti? Atthi bhante, sun�paranto n�ma janapado, tatth�ha� vihariss�m�ti.

Ca� kho pu��a, sun�parantak� manuss�, pharus� kho pu��a sun�parantak� manuss�, sace
kho tva� pu��a sun�parantak� manuss� akkosissanti paribh�sissanti, tatra te pu��a,
kinti bhavissat�ti? Sace ma� bhante, sun�parantak� manuss� akkosissanti,
paribh�sissanti, tatra me eva� bhavissati, bhaddak� vatime sun�parantak� manuss�,
subhaddak� vatime sun�parantak� manuss�; ya� me nayime p��in� pah�ra� dent�ti,
evamettha bhagav� bhavissati evamettha sugata bhavissat�ti.

Sace pana te pu��a sun�parantak� manuss� p��in� pah�ra� dassanti, tatra pana te
pu��a kinti bhavissat�ti? Sace me bhante, sun�parantak� manuss� p��in� pah�ra�
dassanti tatra me eva� bhavissati:

[BJT Page 136] [\x 136/]

"Bhaddak� vatime sun�parantak� manuss�, subhaddak� vatime sun�parantak� manuss� ya�


me nayime le��un� pah�ra� dent�" ti evamettha bhagav� bhavissati, evamettha sugata
bhavissat�ti.

Sace pana te pu��a sun�parantak� manuss� le��un� pah�ra� dassanti, tatra pana te
pu��a, kinti bhavissat�ti? Sace me bhante, sun�parantak� manuss� le��un� pah�ra�
dassanti, tatra me eva� bhavissati: "bhaddak� vatime sun�parantak� manuss�,
subhaddak� vatime sun�parantak� manuss�, ya� me nayime da�ena pah�ra� [PTS Page
062] [\q 62/] dent�" ti evamettha bhagav� bhavissati, evamettha sugata
bhavissat�ti.

Sace pana te pu��a sun�parantak� manuss� da�ena pah�ra� dassanti, -1 tatra pana te
pu��a, kinti bhavissat�ti? Sace me bhante, sun�parantak� manuss� da�ena pah�ra�
dassanti, tatra me eva� bhavissati: "bhaddak� vatime sun�parantak� manuss�,
subhaddak� vatime sun�parantak� manuss�, ya� me nayime satthena pah�ra� dent�" ti
evamettha bhagav� bhavissati, evamettha sugata bhavissat�ti.

Sace pana te pu��a sun�parantak� manuss� satthena pah�ra� dassanti, tatra pana te
pu��a, kinti bhavissat�ti? Sace me bhante, sun�parantak� manuss� satthena pah�ra�
dassanti tatra me eva� bhavissati: "bhaddak� vatime sun�parantak� manuss�,
subhaddak� vatime sun�parantak� manuss�, ya� ma� nayime ti�hena satthena j�vit�
voropant�ti. Evamettha bhagav� bhavissati, evamettha sugata bhavissat�ti.
1. Dassenti - s�mu.

[BJT Page 138] [\x 138/]

Sace pana tva� pu��a sun�parantak� manuss� ti�hena satthena j�vit� voropessanti,
tatra pana te pu��a kinti bhavissat�ti? Sace me bhante, sun�parantak� manuss�
ti�hena satthena j�vit� voropessanti, tatra me eva� bhavissati: "santi kho tassa
bhagavato s�vak� k�yena ca j�vitena ca a���yam�n� har�yam�n� jiguccham�n�
satthah�raka� pariyesanti, tamme ida� aparayi��hameva-3 satthah�raka� laddhanti",
evamettha bhagav� bhavissati, evamettha sugata bhavissat�ti.

S�dhu s�dhu pu��a sakkhissasi kho tva� pu��a imin� upasamena samann�gato
sun�parantasmi� janapade vatthu�, yassad�ni tva� pu��a k�la� ma��as�ti.

Atha kho �yasm� pu��o bhagavato bh�sita�-4 abhinanditv� anumoditv� u��h�y�san�


bhagavanta� abhiv�detv� [PTS Page 063] [\q 63/] padakkhi�a� katv� sen�sana�
sa�s�metv� pattac�vara� �d�ya yena sun�paranto janapado tena c�rika� pakkami.
Anupubbena c�rika� caram�no yena sun�paranto janapado tadavasari. Tatra suda�
�yasm� pu��o sun�parantasmi� janapade viharati.

Atha kho �yasm� pu��o tenevantaravassena pa��amatt�ni up�sakasat�ni pa�ivedesi,


"teneva antaravassena pa�camatt�ni up�sik�sat�ni pa�ivedesi-5 tenevantaravassena
tisso vijj� sacch�k�si, tenevantaravassena parinibb�yi.

Atha kho sambahul� bhikkh� yena bhagav� tenupasa�kami�su. Upasa�kamitv� bhagavanta�


abhiv�detv� ekamanta� nis�di. Ekamanta� nisinno kho te bhikkh� bhagavanta�
etadavocu� "yo so bhante pu��o n�ma kulaputto bhagavat� sa�khittena ov�dena ovadito
so k�lakato tassa k� gati? Ko abhisampar�yoti? Pa�ito bhikkhave, pu��o, kulaputto
ahosi paccap�d�-6 dhammass�nu dhamma�, na ca ma� dhamm�dhikara�a� vihesesi-7
parinibbuto bhikkhave pu��o kulaputtoti.

1. Te - sy�, machasa�
2. Me - sy�, machasa�
3. Apariyi��ha��eva - machasa� pariyi��ha��eva - sy�
4. Vacata� - machasa�
5. Pa�ip�desi - s� 1, 2, pa�idesesi - sy�
6. Saccav�di - sy�, kulaputto paccap�da - machasa�
7. Vihe�hesi - machasa�.

1. 9. 6
B�hiyasutta�

89. Atha kho �yasm� b�hiyo yena bhagav� tenupasa�kami, upasa�kamitv� bhagavanta�
abhiv�detv� ekamanta� nis�di. Ekamanta� nisinno kho �yasm� b�hiyo bhagavanta�
etadavoca, s�dhu me bhante, bhagav� sa�khittena dhamma� desetu yamaha� bhagavato
dhamma� sutv� eko v�paka��ho appamatto �t�p� pahitatto vihareyyanti.

[BJT Page 140] [\x 140/]

Ta� kimma��asi b�hiya, cakkhu� nicca� v� anicca� v�ti? Anicca� bhante. Ya�
pan�nicca� dukkha� v� ta� sukha� v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha�
vipari�madhamma� kallannu ta� samanupassitu�: "eta� mama, eso hamasmi, eso me att�"
ti? Noheta� bhante.
R�p� nicc� v� anicc� v�ti? Anicc� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta� sukha�
v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu�: "eta� mama, eso hamasmi, eso me att�" ti? [PTS Page 064] [\q 64/]
noheta� bhante.
Cakkhuvi����a� nicca� v� anicca� v�ti? Anicca� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v�
ta� sukha� v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu
ta� samanupassitu�: "eta� mama, eso hamasmi, eso me att�" ti? Noheta� bhante.
Cakkhusamphasso nicco v� anicco v�ti? Anicco bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta�
sukha� v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu�: "eta� mama, eso hamasmi, eso me att�" ti? Noheta� bhante.
Yampida� cakkhusamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi nicca� v� anicca� v�ti? Anicca� bhante. Ya� pan�nicca�
dukkha� v� ta� sukha� v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma�
kallannu ta� samanupassitu�: "eta� mama, eso hamasmi, eso me att�" ti? Noheta�
bhante.
Sota� nicca� v� anicca� v�ti? Anicca� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta� sukha�
v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu�: "eta� mama, eso hamasmi, eso me att�" ti? Noheta� bhante.
Sadd� nicc� v� anicc� v�ti? Anicc� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta� sukha�
v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu�: "eta� mama, eso hamasmi, eso me att�" ti? Noheta� bhante.
Sotavi����a� nicca� v� anicca� v�ti? Anicca� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta�
sukha� v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu�: "eta� mama, eso hamasmi, eso me att�" ti? Noheta� bhante.
Sotasamphasso nicco v� anicco v�ti? Anicco bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta�
sukha� v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu�: "eta� mama, eso hamasmi, eso me att�" ti? Noheta� bhante.
Yampida� sotasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi nicca� v� anicca� v�ti? Anicca� bhante. Ya� pan�nicca�
dukkha� v� ta� sukha� v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma�
kallannu ta� samanupassitu�: "eta� mama, eso hamasmi, eso me att�" ti? Noheta�
bhante.
Gh�na� nicca� v� anicca� v�ti? Anicca� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta� sukha�
v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu�: "eta� mama, eso hamasmi, eso me att�" ti? Noheta� bhante.
Gandh� nicc� v� anicc� v�ti? Anicc� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta� sukha�
v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu�: "eta� mama, eso hamasmi, eso me att�" ti? Noheta� bhante.
Gh�navi����a� nicca� v� anicca� v�ti? Anicca� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta�
sukha� v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu�: "eta� mama, eso hamasmi, eso me att�" ti? Noheta� bhante.
Gh�nasamphasso nicco v� anicco v�ti? Anicco bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta�
sukha� v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu�: "eta� mama, eso hamasmi, eso me att�" ti? Noheta� bhante.
Yampida� gh�nasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi nicca� v� anicca� v�ti? Anicca� bhante. Ya� pan�nicca�
dukkha� v� ta� sukha� v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma�
kallannu ta� samanupassitu�: "eta� mama, eso hamasmi, eso me att�" ti? Noheta�
bhante.
Jivh� nicc� v� anicc� v�ti? Anicc� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta� sukha�
v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu�: "eta� mama, eso hamasmi, eso me att�" ti? Noheta� bhante.
Ras� nicc� v� anicc� v�ti? Anicc� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta� sukha�
v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu�: "eta� mama, eso hamasmi, eso me att�" ti? Noheta� bhante.
Jivh�vi����a� nicca� v� anicca� v�ti? Anicca� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta�
sukha� v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu�: "eta� mama, eso hamasmi, eso me att�" ti? Noheta� bhante.
Jivh�samphasso nicco v� anicco v�ti? Anicco bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta�
sukha� v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu�: "eta� mama, eso hamasmi, eso me att�" ti? Noheta� bhante.
Yampida� jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi nicca� v� anicca� v�ti? Anicca� bhante. Ya� pan�nicca�
dukkha� v� ta� sukha� v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma�
kallannu ta� samanupassitu�: "eta� mama, eso hamasmi, eso me att�" ti? Noheta�
bhante.
K�yo nicco v� anicco v�ti? Anicco bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta� sukha�
v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu�: "eta� mama, eso hamasmi, eso me att�" ti? Noheta� bhante.
K�yo nicco v� anicco v�ti? Anicco bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta� sukha�
v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu�: "eta� mama, eso hamasmi, eso me att�" ti? Noheta� bhante.
K�yavi����a� nicca� v� anicca� v�ti? Anicca� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta�
sukha� v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu�: "eta� mama, eso hamasmi, eso me att�" ti? Noheta� bhante.
K�yasamphasso nicco v� anicco v�ti? Anicco bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta�
sukha� v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu�: "eta� mama, eso hamasmi, eso me att�" ti? Noheta� bhante.
Yampida� k�yasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi nicca� v� anicca� v�ti? Anicca� bhante. Ya� pan�nicca�
dukkha� v� ta� sukha� v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma�
kallannu ta� samanupassitu�: "eta� mama, eso hamasmi, eso me att�" ti? Noheta�
bhante.
Mano nicco v� anicco v�ti? Anicco bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta� sukha�
v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu�: "eta� mama, eso hamasmi, eso me att�" ti? Noheta� bhante.
Dhamm� nicc� v� anicc� v�ti? Anicc� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta� sukha�
v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu�: "eta� mama, eso hamasmi, eso me att�" ti? Noheta� bhante.
Manovi����a� nicca� v� anicca� v�ti? Anicca� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta�
sukha� v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu�: "eta� mama, eso hamasmi, eso me att�" ti? Noheta� bhante.
Manosamphasso nicco v� anicco v�ti? Anicco bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta�
sukha� v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu�: "eta� mama, eso hamasmi, eso me att�" ti? Noheta� bhante.
Yampida� manosamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi nicca� v� anicca� v�ti? Anicca� bhante. Ya� pan�nicca�
dukkha� v� ta� sukha� v�ti? Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma�
kallannu ta� samanupassitu�: "eta� mama, eso hamasmi, eso me att�" ti? Noheta�
bhante.

Eva� passa� b�hiya, sutav� ariyas�vako cakkhusmimpi nibbindati, r�pesupi


nibbindati, cakkhuvi����epi nibbindati, cakkhusamphassepi nibbindati, yampida�
cakkhusamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati, vimuttasmi� vimuttamiti
���a� hoti, kh�� j�ti, vusita� brahmacariya� kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti
paj�n�t�ti.
Eva� passa� bhikkhu sutav� ariyas�vako sotasmimpi nibbindati, saddesupi nibbindati,
sotavi����epi nibbindati, sotasamphassepi nibbindati, yampida� sotasamphassapaccay�
uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tasmimpi nibbindati.
Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati, vimuttasmi� vimuttamiti ���a� hoti, kh��
j�ti, vusita� brahmacariya� kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti paj�n�t�ti.
Eva� passa� bhikkhu sutav� ariyas�vako gh��asmimpi nibbindati, gandhesupi
nibbindati, gh�navi����epi nibbindati, gh�nasamphassepi nibbindati, yampida�
gh�nasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati, vimuttasmi� vimuttamiti
���a� hoti, kh�� j�ti, vusita� brahmacariya� kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti
paj�n�t�ti.
Eva� passa� bhikkhu sutav� ariyas�vako jivh�smimpi nibbindati, rasesupi nibbindati,
jivh�vi����epi nibbindati, jivh�samphassepi nibbindati, yampida�
jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati, vimuttasmi� vimuttamiti
���a� hoti, kh�� j�ti, vusita� brahmacariya� kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti
paj�n�t�ti.
Eva� passa� bhikkhu sutav� ariyas�vako k�yasmimpi nibbindati, pho��habbesupi
nibbindati, k�yavi����epi nibbindati, k�yasamphassepi nibbindati, yampida�
k�yasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati, vimuttasmi� vimuttamiti
���a� hoti, kh�� j�ti, vusita� brahmacariya� kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti
paj�n�t�ti. Eva� passa� bhikkhu sutav� ariyas�vako manasmimpi nibbindati,
dhammesupi nibbindati, manovi����epi nibbindati, manosamphassepi nibbindati,
yampida� manosamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tasmimpi nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati,
vimuttasmi� vimuttamiti ���a� hoti, kh�� j�ti, vusita� brahmacariya� kata�
kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti paj�n�t�ti.

Atha kho �yasm� b�hiyo bhagavato bh�sita� abhinanditv� anumoditv� u��h�y�san�


bhagavanta� abhiv�detv� padakkhi�a� katv� pakkami. Atha kho �yasm� b�hiyo eko
v�paka��ho appamatto �t�p� pahitatto viharanto na cirasseva yassatth�ya kulaputt�
sammadeva ag�rasm� anag�riya� pabbajjanti tadanuttara� brahmavacariya pariyos�na�
di��heva dhamme saya� abhi��� sacchikatv� upasampajja vih�si.

Kh�� j�ti, vusita� brahmacariya�, kata� kara�ya�, n�para� itthatt� y�ti abbha���si,
a��ataro ca pan�yasm� b�hiyo arahata� ahos�ti.

1. Viharati - sy�.
[BJT Page 142] [\x 142/]

[BJT Page 142] [\x 142/]


1. 9. 7
Ej�sutta�

90. Ej� bhikkhave rogo, ej� ga�o, ej� salla�, tasm�tiha bhikkhave, tath�gato anejo
viharati v�tasallo. [PTS Page 065] [\q 65/] tasm�tiha bhikkhave, bhikkhu cepi
�ka�kheyya anejo vihareyya� v�tasalloti:

Cakkhu� na ma��eyya, cakkhusmi� na ma��eyya, cakkhuto na ma��eyya, cakkhu� meti na


ma��eyya. R�pe na ma��eyya, r�pesu na ma��eyya, r�pato na ma��eyya, r�p� meti na
ma��eyya. Cakkhuvi����a� na ma��eyya, cakkhuvi����asmi� na ma��eyya,
cakkhuvi����ato na ma��eyya, cakkhuvi����a meti na ma��eyya. Cakkhusamphassa� na
ma��eyya, cakkhusamphassasmi� na ma��eyya, cakkhusamphassato na ma��eyya
cakkhusamphasso meti na ma��eyya. Yampida� cakkhusamphassapaccay� uppajjati
vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi na ma��eyya tasmimpi na
ma��eyya, tatopi na ma��eyya, ta� meti na ma��eyya.

Sota� na ma��eyya, sotasmi� na ma��eyya, sotato na ma��eyya, sota� meti na


ma��eyya. Sadde na ma��eyya saddesu na ma��eyya, saddato na ma��eyya, sadd� meti na
ma��eyya. Sotavi����a� na ma��eyya, sotavi����asmi� na ma��eyya, sotavi����ato na
ma��eyya, sotavi����a meti na ma��eyya. Sotasamphassa� na ma��eyya,
sotasamphassasmi� na ma��eyya, sotasamphassato na ma��eyya sotasamphasso meti na
ma��eyya. Yampida� sotasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi na ma��eyya tasmimpi na ma��eyya, tatopi na ma��eyya, ta�
meti na ma��eyya.

Gh�na� na ma��eyya, gh�nasmi� na ma��eyya, gh�nato na ma��eyya, gh�na� meti na


ma��eyya. Gandhe na ma��eyya gandhesu na ma��eyya, gandhato na ma��eyya, gandh�
meti na ma��eyya. Gh�navi����a� na ma��eyya, gh�navi����asmi� na ma��eyya,
gh�navi����ato na ma��eyya, gh�navi����a meti na ma��eyya. Gh�nasamphassa� na
ma��eyya, gh�nasamphassasmi� na ma��eyya, gh�nasamphassato na ma��eyya
gh�nasamphasso meti na ma��eyya. Yampida� gh�nasamphassapaccay� uppajjati vedayita�
sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi na ma��eyya tasmimpi na ma��eyya,
tatopi na ma��eyya, ta� meti na ma��eyya.

Jivha� na ma��eyya, jivh�ya na ma��eyya, jivh�to na ma��eyya, jivh� meti na


ma��eyya. Rase na ma��eyya rasesu na ma��eyya, rasato na ma��eyya, ras� meti na
ma��eyya. Jivh�vi����a� na ma��eyya, jivh�vi����asmi� na ma��eyya, jivh�vi����ato
na ma��eyya, jivh�vi����a meti na ma��eyya. Jivh�samphassa� na ma��eyya,
jivh�samphassasmi� na ma��eyya, jivh�samphassato na ma��eyya jivh�samphasso meti na
ma��eyya. Yampida� jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi na ma��eyya tasmimpi na ma��eyya, tatopi na ma��eyya, ta�
meti na ma��eyya.

K�ya� na ma��eyya, k�yasmi� na ma��eyya, k�yato na ma��eyya, k�ya� meti na


ma��eyya. Pho��habbe na ma��eyya k�yesu na ma��eyya, pho��habbato na ma��eyya,
pho��habb� meti na ma��eyya. K�yavi����a� na ma��eyya, k�yavi����asmi� na ma��eyya,
k�yavi����ato na ma��eyya, k�yavi����a meti na ma��eyya. K�yasamphassa� na
ma��eyya, k�yasamphassasmi� na ma��eyya, k�yasamphassato na ma��eyya k�yasamphasso
meti na ma��eyya. Yampida� k�yasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v�
dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi na ma��eyya tasmimpi na ma��eyya, tatopi na
ma��eyya, ta� meti na ma��eyya.

Mana� na ma��eyya, manasmi� na ma��eyya, manato na ma��eyya, mano meti na ma��eyya.


Dhamme na ma��eyya dhammesu na ma��eyya, dhammato na ma��eyya, dhamm� meti na
ma��eyya. Manovi����a� na ma��eyya, manovi����asmi� na ma��eyya, manovi����ato na
ma��eyya, manovi����a meti na ma��eyya. Manosamphassa� na ma��eyya,
manosamphassasmi� na ma��eyya, manosamphassato na ma��eyya manosamphasso meti na
ma��eyya. Yampida� manosamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi na ma��eyya tasmimpi na ma��eyya, tatopi na ma��eyya, ta�
meti na ma��eyya.

[BJT Page 144] [\x 144/]

So eva� na ma��am�no na ca ki�ci-1 loke up�diyati anup�diya� na paritassati,


aparitassa� paccatta��eva [PTS Page 066] [\q 66/] parinibb�yati, kh�� j�ti,
vusita� brahmacariya�, kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti paj�n�t�ti.

1. 9. 8
Dutiyaej�sutta�

91. Ej� bhikkhave rogo, ej� ga�o, ej� salla�, tasm�tiha bhikkhave, tath�gato anejo
viharati c�tasallo, tasm�tiha bhikkhave, bhikkhu cepi �ka�kheyya anejo vihareyya�
v�tasalloti.

Cakkhu� na ma��eyya, cakkhusmi� na ma��eyya, cakkhuto na ma��eyya, cakkhu� meti na


ma��eyya. R�pe na ma��eyya r�pesu na ma��eyya, r�pato na ma��eyya, r�p� meti na
ma��eyya. Cakkhuvi����a� na ma��eyya, cakkhuvi����asmi� na ma��eyya,
cakkhuvi����ato na ma��eyya, cakkhuvi����a meti na ma��eyya. Cakkhusamphassa� na
ma��eyya, cakkhusamphassasmi� na ma��eyya, cakkhusamphassato na ma��eyya
cakkhusamphasso meti na ma��eyya. Yampida� cakkhusamphassapaccay� uppajjati
vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi na ma��eyya tasmimpi na
ma��eyya, tatopi na ma��eyya, ta� meti na ma��eyya. Ya� hi bhikkhave-2 ma��ati,
yasmi� ma��ati, yato ma��ati, ya� meti ma��ati, tato ta� hoti a��ath�. A��ath�bh�v�
bhavasatto loko bhavamev�bhinandati.

Sota� na ma��eyya, sotasmi� na ma��eyya, sotato na ma��eyya, sota� meti na


ma��eyya. Sadde na ma��eyya saddesu na ma��eyya, saddato na ma��eyya, sadd� meti na
ma��eyya. Sotavi����a� na ma��eyya, sotavi����asmi� na ma��eyya, sotavi����ato na
ma��eyya, sotavi����a meti na ma��eyya. Sotasamphassa� na ma��eyya,
sotasamphassasmi� na ma��eyya, sotasamphassato na ma��eyya sotasamphasso meti na
ma��eyya. Yampida� sotasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi na ma��eyya tasmimpi na ma��eyya, tatopi na ma��eyya, ta�
meti na ma��eyya. Ya� hi bhikkhave-2 ma��ati yasmi� ma��ati yato ma��ati ya� meti
ma��ati, tato ta� hoti a��ath� a��ath�bh�v� bhavasatto loko bhavamev�bhinandati.

Gh�na� na ma��eyya, gh�nasmi� na ma��eyya, gh�nato na ma��eyya, gh�na� meti na


ma��eyya. Gandhe na ma��eyya gandhesu na ma��eyya, gandhato na ma��eyya, gandh�
meti na ma��eyya. Gh�navi����a� na ma��eyya, gh�navi����asmi� na ma��eyya,
gh�navi����ato na ma��eyya, gh�navi����a meti na ma��eyya. Gh�nasamphassa� na
ma��eyya, gh�nasamphassasmi� na ma��eyya, gh�nasamphassato na ma��eyya
gh�nasamphasso meti na ma��eyya. Yampida� gh�nasamphassapaccay� uppajjati vedayita�
sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi na ma��eyya tasmimpi na ma��eyya,
tatopi ta ma��eyya, tammeti na ma��eyya. Ya� hi-2. Bhikkhave ma��ati yasmi� ma��ati
yato ma��ati ya� meti ma��ati, tato ta� hoti a��ath� a��ath�bh�v� bhavasatto loko
bhavamev�bhinandati.

Jivha� na ma��eyya, jivh�ya na ma��eyya, jivh�to na ma��eyya, jivh� meti na


ma��eyya. Rase na ma��eyya rasesu na ma��eyya, rasato na ma��eyya, ras� meti na
ma��eyya. Jivh�vi����a� na ma��eyya, jivh�vi����asmi� na ma��eyya, jivh�vi����ato
na ma��eyya, jivh�vi����a meti na ma��eyya. Jivh�samphassa� na ma��eyya,
jivh�samphassasmi� na ma��eyya, jivh�samphassato na ma��eyya jivh�samphasso meti na
ma��eyya. Yampida� jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi na ma��eyya tasmimpi na ma��eyya, tatopi ta ma��eyya,
tammeti na ma��eyya. Ya� hi-2 bhikkhave ma��ati yasmi� ma��ati [PTS Page 067] [\q
67/] yato ma��ati ya� meti ma��ati, ta� hoti a��ath� a��ath�bh�v� bhavasatto
loko bhavamev�bhinandati.

K�ya� na ma��eyya, k�yasmi� na ma��eyya, k�yato na ma��eyya, k�ya� meti na


ma��eyya. Pho��habbe na ma��eyya k�yesu na ma��eyya, pho��habbato na ma��eyya,
pho��habb� meti na ma��eyya. K�yavi����a� na ma��eyya, k�yavi����asmi� na ma��eyya,
k�yavi����ato na ma��eyya, k�yavi����a meti na ma��eyya. K�yasamphassa� na
ma��eyya, k�yasamphassasmi� na ma��eyya, k�yasamphassato na ma��eyya k�yasamphasso
meti na ma��eyya. Yampida� k�yasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v�
dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi na ma��eyya tasmimpi na ma��eyya, tatopi na
ma��eyya, ta� meti na ma��eyya. Ya� hi bhikkhave ma��ati yasmi� ma��ati yato
ma��ati ya� meti ma��ati, tato ta� hoti a��ath� a��ath�bh�v� bhavasatto loko
bhavamev�bhinandati.

1. Na ki�cipi - machasa�
2. Ya� bhikkhave - s�mu.

[BJT Page 146] [\x 146/]

Mana� na ma��eyya, manasmi� na ma��eyya, manato na ma��eyya, mano meti na ma��eyya.


Dhamme na ma��eyya dhammesu na ma��eyya, dhammato na ma��eyya, dhamm� meti na
ma��eyya. Manovi����a� na ma��eyya, manovi����asmi� na ma��eyya, manovi����ato na
ma��eyya, manovi����a meti na ma��eyya. Manosamphassa� na ma��eyya,
manosamphassasmi� na ma��eyya, manosamphassato na ma��eyya manosamphasso meti na
ma��eyya. Yampida� manosamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi na ma��eyya tasmimpi na ma��eyya, tatopi na ma��eyya, ta�
meti na ma��eyya. Ya� hi-1 bhikkhave, ma��ati, yasmi� ma��ati yato ma��ati, ya�
meti ma��ati tato ta� hoti a��ath�. A��ath�bh�v� bhavasatto loko
bhavamev�bhinandati.

Y�vat� bhikkhave, khandhadh�tu�yatan� tampi na 'ma��ayye, tasmimpi na ma��eyya,


tatopi na ma��eyya, ta� meti na ma��eyya. So eva� ama��am�no na ca ki�ci-2 loke
up�diyati anup�diya� na paritassati, aparitassa� paccatta��eva parinibb�yati, kh��
j�ti, vusita� brahmacariya�, kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti paj�n�t�ti.
1. Yampi - s�mu;
2. Na ki�ci - s�mu; machasa�.

1. 9. 9
Dvayasutta�

92. Dvaya� vo bhikkhave desiss�mi, ta� su�tha. Ki�ca bhikkhave dvaya�? Cakkhu�ceva
r�p� ca, sota�ceva sadd� ca, gh�na�ceva gandh� ca, jivh�ceva ras� ca, k�yo ceva
pho��habb� ca, mano ceva dhamm� ca, ida� vuccati bhikkhave dvaya�.

Yo bhikkhave eva� vadeyya: "ahameta� dvaya� paccakkh�ya a��a� dvaya� pa���pess�m�"


ti. Tassa v�c�vatthurevassa, pu��ho ca na samp�yeyya, uttari�ca vigh�ta� �pajjeyya,
ta� kissa hetu? Yath� ta� bhikkhave avisayasminti.

[BJT Page 148] [\x 148/]

1. 9. 10
Dutiyadvayasutta�

93. Dvaya� bhikkhave, pa�icca vi����a� sambhoti. Katha�ca bhikkhave, dvaya� pa�icca
vi����a� sambhoti?
Cakkhu�ca pa�icca r�pe uppajjati cakkhuvi����a�, cakkhu�-1 anicca� vipari�m�
a��ath�bh�vi. [PTS Page 068] [\q 68/] r�p� anicc� vipari�mino a��ath�bh�vino,
ittheta� dvaya� cala�ceva vyaya�ca-2 anicca� vipari�mi a��ath�bh�vi. Cakkhuvi����a�
anicca� vipari�m� a��ath�bh�vi, yopi hetu yopi paccayo cakkhuvi����assa
a��ath�bh�vi upp�d�ya, sopi hetu sopi paccayo anicco vipari�m� a��ath�bh�vi.
Anicca� kho pana bhikkhave paccaya� pa�icca samuppanna� cakkhuvi����a� kuto nicca�
bhavissati.

Y� kho bhikkhave, imesa� ti��a� dhamm�na� sa�gati sannip�to samav�yo aya� vuccati
bhikkhave cakkhusamphasso. Cakkhusamphassopi anicco vipari�m� a��ath�bh�v�, yopi
hetu yopi paccayo cakkhusamphassassa upp�d�ya, sopi hetu sopi paccayo anicco
vipari�m� a��ath�bh�v�, anicca� kho pana bhikkhave paccaya� pa�icca uppanno
cakkhusamphasso kuto nicco bhavissati. Phu��ho bhikkhave vedeti, phu��ho sa�j�n�ti,
phu��ho ceteti, itthetepi dhamm� cal� ceva vyay� ca anicc� vipari�mino
a��ath�bh�vino.

Sota�ca pa�icca sadde uppajjati sotavi����a�, sota� anicca� vipari�m� a��ath�bh�vi.


Sadd� anicc� vipari�mino a��ath�bh�vino, ittheta� dvaya� cala�ceva vyaya�ca anicca�
vipari�m� a��ath�bh�vi. Sotavi����a� anicca� vipari�m� a��ath�bh�vi, yopi hetu yopi
paccayo sotavi����assa a��ath�bh�vi upp�d�ya, sopi hetu sopi paccayo anicco
vipari�m� a��ath�bh�vi. Anicca� kho pana bhikkhave paccaya� pa�icca samuppanna�
sotavi����a� kuto nicca� bhavissati.
Y� kho bhikkhave, imesa� ti��a� dhamm�na� sa�gati sannip�to samav�yo, aya� vuccati
bhikkhave sotasamphasso sotasamphassopi anicco vipari�m� a��ath�bh�v�, yopi hetu
yopi paccayo sotasamphassassa upp�d�ya, sopi hetu sopi paccayo anicco vipari�m�
a��ath�bh�v�, anicca� kho pana bhikkhave paccaya� pa�icca uppanno sotasamphasso
kuto nicco bhavissati. Phu��ho bhikkhave vedeti, phu��ho sa�j�n�ti, phu��ho ceteti,
itthetepi dhamm� cal� ceva vyay� ca anicc� vipari�mino a��ath�bh�vino.

Gh�na�ca pa�icca gandhe uppajjati gh�navi����a�, gh�na� anicca� vipari�m�


a��ath�bh�vi. Gandh� anicc� vipari�mino a��ath�bh�vino, ittheta� dvaya� cala�ceva
vyaya�ca-2 anicca� vipari�mi a��ath�bh�vi. Gh�navi����a� anicca� vipari�m�
a��ath�bh�vi, yopi hetu yopi paccayo gh�navi����assa a��ath�bh�vi upp�d�ya, sopi
hetu sopi paccayo anicco vipari�m� a��ath�bh�vi. Anicca� kho pana bhikkhave
paccaya� pa�icca samuppanna� gh�navi����a� kuto nicca� bhavissati.

1. Cakkhu - s�mu. Machasa�


2. Khyatha�ca - machasa�
3. Aya� vuccati cakkhusamphasso - machasa�, s�2
4. Vipari�min�?
5. A��ath�bh�vin�?

Y� kho bhikkhave, imesa� ti��a� dhamm�na� sa�gati sannip�to samav�yo aya� vuccati
bhikkhave gh�nasamphasso gh�nasamphassopi anicco vipari�m� a��ath�bh�v�, yopi hetu
yopi paccayo gh�nasamphassassa upp�d�ya, sopi hetu sopi paccayo anicco vipari�m�
a��ath�bh�v�, [PTS Page 069] [\q 69/] anicca� kho pana bhikkhave paccaya�
pa�icca uppanno gh�nasamphasso kuto nicco bhavissati. Phu��ho bhikkhave vedeti,
phu��ho sa�j�n�ti, phu��ho ceteti, itthetepi dhamm� cal� ceva vyay� ca anicc�
vipari�mino a��ath�bh�vino.

Jivha�ca pa�icca rase uppajjati jivh�vi����a�, jivh� anicc� vipari�m�-4


a��ath�bh�vi-5 ras� anicc� vipari�mino a��ath�bh�vino, ittheta� dvaya� cala�ceva
vyaya�ca anicca� vipari�m� a��ath�bh�vi. Jivh�vi����a� anicca� vipari�mi
a��ath�bh�v�, yopi hetu yopi paccayo jivh�vi����assa upp�d�ya, sopi hetu sopi
paccayo anicco vipari�m� a��ath�bh�v�. Anicca� kho pana bhikkhave paccaya� pa�icca
samuppanna� jivh�vi����a� kuto nicca� bhavissati.
[BJT Page 150] [\x 150/]

Y� kho bhikkhave, imesa� ti��a� dhamm�na� sa�gati sannip�to samav�yo aya� vuccati
bhikkhave jivh�samphasso jivh�samphassopi anicco vipari�m� a��ath�bh�v�, yopi hetu
yopi paccayo jivh�samphassassa upp�d�ya, sopi hetu sopi paccayo anicco vipari�m�
a��ath�bh�v�, anicca� kho pana bhikkhave paccaya� pa�icca uppanno jivh�samphasso
kuto nicco bhavissati. Phu��ho bhikkhave vedeti, phu��ho sa�j�n�ti, phu��ho ceteti,
itthetepi dhamm� cal� ceva vyay� ca anicc� vipari�mino a��ath�bh�vino.

K�yakhu�ca pa�icca pho��habbe uppajjati k�yavi����a�, k�ya� anicca� vipari�mi


a��ath�bh�vi. Pho��habb� anicc� vipari�mino a��ath�bh�vino, ittheta� dvaya�
cala�ceva vyaya�ca anicca� vipari�m� a��ath�bh�v�. K�yavi����a� anicca� vipari�m�
a��ath�bh�v�, yopi hetu yopi paccayo k�yavi����assa a��ath�bh�v� upp�d�ya, sopi
hetu sopi paccayo anicco vipari�m� a��ath�bh�v�. Anicca� kho pana bhikkhave
paccaya� pa�icca samuppanna� k�yavi����a� kuto nicca� bhavissati.

Y� kho bhikkhave, imesa� ti��a� dhamm�na� sa�gati sannip�to samav�yo aya� vuccati
bhikkhave k�yasamphasso k�yasamphassopi anicco vipari�m� a��ath�bh�v�, yopi hetu
yopi paccayo k�yasamphassassa upp�d�ya, sopi hetu sopi paccayo anicco vipari�m�
a��ath�bh�v�, anicca� kho pana bhikkhave paccaya� pa�icca uppanno k�yasamphasso
kuto nicco bhavissati. Phu��ho bhikkhave vedeti, phu��ho sa�j�n�ti, phu��ho ceteti,
itthetepi dhamm� cal� ceva vyay� ca anicc� vipari�mino a��ath�bh�vino.

Mana�ca pa�icca dhamme uppajjati manovi����a�, mano anicco vipari�m� a��ath�bh�v�.


Dhamm� anicc� vipari�mino a��ath�bh�vino, ittheta� dvaya� cala�ceva vyaya�ca
anicca� vipari�m� a��ath�bh�v�. Manovi����a� anicca� vipari�m� a��ath�bh�v�, yopi
hetu yopi paccayo manovi����assa a��ath�bh�v� upp�d�ya, sopi hetu sopi paccayo
anicco vipari�m� a��ath�bh�v�. Anicca� kho pana bhikkhave paccaya� pa�icca
samuppanna� manovi����a� kuto nicca� bhavissati.
Y� kho bhikkhave, imesa� ti��a� dhamm�na� sa�gati sannip�to samav�yo aya� vuccati
bhikkhave manosamphasso manosamphassopi anicco vipari�m� a��ath�bh�v�,

Yopi hetu yopi paccayo manosamphassassa upp�d�ya, sopi hetu sopi paccayo anicco
vipari�m� a��ath�bh�v�, anicca� kho pana bhikkhave paccaya� pa�icca uppanno
manosamphasso kuto nicco bhavissati. Phu��ho bhikkhave vedeti, phu��ho sa�j�n�ti,
phu��ho ceteti, itthetepi dhamm� val� ceva vyay� ca anicc� vipari�mino
a��ath�bh�vino. Eva� kho bhikkhave dvaya� pa�icca vi����a� sambhot�ti.
Channavaggo navamo
Tatrudd�na�:
Paloka su��� sa�khitta�-1 channo pu��o ca b�hiyo
Ejena ca duve vutt� - dvayehi apare duveti.

1. Palokasu��o sa�khitto - s�mu.

[BJT Page 152] [\x 152/]

10. Chalavaggo
1. 10. 1
Chaphass�yatanasutta�

94. [PTS Page 070] [\q 70/] chayime-1 bhikkhave phass�yatan� adant� agutt�
arakkhit� asa�vut� dukkh�dhiv�h� honti. Katame cha?

Cakkhu� bhikkhave phass�yatana� adanta� agutta� arakkhita� asa�vuta� dukkh�dhiv�ha�


hoti. Sota� bhikkhave phass�yatana� adanta� agutta� arakkhita� asa�vuta�
dukkh�dhiv�ha� hoti. Gh�na� bhikkhave phass�yatana� adanta� arakkhita� asa�vuta�
dukkh�dhiv�ha� hoti. Jivh� bhikkhave phass�yatana� adanta� agutta� arakkhita�
asa�vuta� dukkh�dhiv�ha� hoti. K�yo bhikkhave phass�yatana� adanta� agutta�
arakkhita� asa�vuta� dukkh�dhiv�ha� hoti. Mano bhikkhave phass�yatana� adanta�
agutta� arakkhita� asa�vuta� dukkh�dhiv�ha� hoti. Ime kho bhikkhave cha
phass�yatan� adant� agutt� arakkhit� asa�vut� dukkh�dhiv�h� honti.

Chayime bhikkhave phass�yatan� sudant� sugutt� surakkhit� susa�vut� sukh�dhiv�h�


honti. Katame cha?

Cakkhu� bhikkhave phass�yatana� sudanta� sugutta� surakkhita� susa�vuta�


sukh�dhiv�ha� hoti. Sota� bhikkhave phass�yatana� sudanta� sugutta� surakkhita�
susa�vuta� sukh�dhiv�ha� hoti. Gh�na� bhikkhave phass�yatana� sudanta� surakkhita�
susa�vuta� sukh�dhiv�ha� hoti. Jivh� bhikkhave phass�yatana� sudanta� sugutta�
surakkhita� susa�vuta� sukh�dhiv�ha� hoti. K�yo bhikkhave phass�yatana� sudanta�
sugutta� surakkhita� susa�vuta� sukh�dhiv�ha� hoti. Mano bhikkhave phass�yatana�
sudanta� sugutta� surakkhita� susa�vuta� sukh�dhiv�ha� hoti. Ime kho bhikkhave cha
phass�yatan� sudant� sugutt� surakkhit� susa�vut� sukh�dhiv�h� hont�ti.

Idamoca bhagav�: ida� vatv� sugato ath�para� etadavoca satth�:

1. Cha ime - s�mu.

[BJT Page 154] [\x 154/]

Cha�eva phass�yatan�ni bhikkhavo


Asa�vuto yattha dukkha� nigacchati,
Tesa�ca ye sa�vara�a� avedisu�
Saddh�dutiy� viharant�navassut�.

Disv�na r�p�ni manoram�ni


Athopi disv� amanoram�ni
Manorame r�gapatha� vinodaye
Na cappiya�-1 meti mana� padosaye

Sadda�ca sutav� dubhaya� piy�ppiya�


Piyampi sadde na samucchito siy�
Athoppiye-2 dosagata� vinodaye
Na cappiya� meti mana� padosaye

Gandha�ca gh�tv� surabhi� manorama�


Athopi gh�tv� asuci� akantiya�
Akantiyasmi� pa�igha� vinodaye
Chand�nun�to naca kantiye-3 siy�

Rasa�ca bhotv� s�dita�ca s�du�-4


Athopi bhotv�na as�dumekad�
S�du� rasa� n�jjhos�ya bhu�je
Virodham�s�dusu nopada�saye

Phassena phu��ho na sukhena majje-5


Dukkhena phu��hopi na sampavedhe
Phassadvaya� sukhadukkhe-6 upekkhe-7
An�nuruddho aviruddhakenaci

Papa�casa��� itar�tar� nar�


Papa�cayant� upayanti sa��ino
Manomaya� gehasita�ca sabba�
Panujja nekkhammasita� ir�yati

Eva� mano chassu yad� subh�vito


Phu��hassa citta� na vikampate kvaci
Te r�gadose-8 abhibhuyya bhikkhavo
Bhav�tha-9 j�timara�assa p�rag�ti.

-------------------------
1. Na c�ppiya� - sy�, machasa�
2. Athapapiya� - s� 2.
3. Kanatiyo - s�mu.
4. Parita�ca s�du - sy�: s�dita�cas�du� - s� 2. As�dita�cas�du� - machasa�,
s�d�ta�cas�du�ca s�mu.
5. Majjhe - sy�, s�2.
6. Sukhadukkha� - sy�.
7. Upekkho - s�mu.
8. R�gadosa� - s�mu.
9. Bhavattha - machasa�.
[BJT Page 156] [\x 156/]

1. 10. 2
M�lu�kyaputtasutta�

95. [PTS Page 072] [\q 72/] atha kho �yasm� m�lu�kyaputto-1 yena bhagav�
tenupasa�kami. Upasa�kamitv� bhagavanta� abhiv�detv� ekamanta� nis�di. Ekamanta�
nisinno kho �yasm� m�lu�kyaputto bhagavanta� etadavoca: s�dhu me bhante, bhagav�
sa�khittena dhamma� desetu yamaha� bhagavato dhamma� sutv� eko v�paka��ho appamatto
�t�p� pahitatto vihareyyanti.

Etthad�ni m�lu�kyaputta ki� dahare bhikkh� vakkh�ma, yatra hi n�ma tva� bhikkhu
ji��o vuddho mahallako addhagato vayoanuppatto sa�khittena ov�da� y�cas�ti.
Ki�c�paha� bhante ji��o vuddho mahallako addhagato vayoanuppatto, desetu me bhante
bhagav� sa�khittena dhamma�, desetu me sugato sa�khittena dhamma�, appevan�m�ha�
bhagavato bh�sitassa attha� �j�neyya�, appevan�m�ha� bhagavato bh�sitassa d�y�do
assanti.

Ta� kimma��asi m�lu�kyaputta ye te cakkhuvi��eyy� r�p� adi��h� adi��hapubb�, na ca


passasi, na ca te hoti. Passeyyanti, atthi te tattha chando v� r�go v� pema� v�ti.
No heta� bhante.

Ye te sotavi��eyy� sadd� assut� assutapubb�, na ca su�si, na ca te hoti su�eyyant�,


atthi te tattha chando v� r�go v� pema� v�ti. No heta� bhante.
Ye te gh�navi��eyy� gandh� agh�yit� agh�yitapubb�, na ca s�yasi, na ca te hoti
gh�yeyyanti, atthi te tattha chando v� r�go v� pema� v�ti. No heta� bhante.

Ye te jivh�vi��eyy� ras� as�yit� as�yitapubb�, na ca s�yasi, na ca te hoti


gh�yeyyanti, atthi te tattha chando v� r�go v� pema� v�ti. No heta� bhante.

1. M�lukkya - machasa�, sy�.

[BJT Page 158] [\x 158/]

Ye te k�yavi��eyy� pho��habb� asamphu��h� asamphu��hapubb�, na ca phusasi, na ca te


hoti phuseyyanti, atthi te tattha chando v� r�go v� pema� v�ti. No heta� bhante.
[PTS Page 073] [\q 73/] ye te manovi��eyy� dhamm� avi���t� avi���tapubb�, na
ca vij�n�si, na ca te hoti vij�neyyanti, atthi te tattha chando v� r�go v� pema�
v�ti. No heta� bhante.

Ettha ca te m�lu�kyaputta di��hasutamutavi���tabbesu dhammesu di��he di��hamatta�


bhavissati, sute sutamatta� bhavissati, mute mutamatta� bhavissati, vi���te
vi���tamatta� bhavissati. Yato kho te m�lu�kyaputta di��hasutamutavi���tabbesu
dhammesu di��he di��hamatta� bhavissati, sute sutamatta� bhavissati, mute
mutamatta� bhavissati, vi���te vi���tamatta� bhavissati. Tato tva� m�lu�kyaputta na
tena, yato tva� m�lu�kaputta na tena, tato tva� m�lu�kyaputta na tattha, yato tva�
m�lu�kyaputta na tattha, tato tva� m�lu�akyaputta nevidha na hura� na
ubhayamantarena esevanto dukkhass�ti.

Imassa khv�ha� bhante bhagavat� sa�khittena bh�sitassa eva� vitth�rena-1 attha�


�j�n�mi.

R�pa� disv� sati mu��h� piyanimitta�-2 manasi karoto


S�rattacitto vedeti ta�ca ajjhes�ya-3 ti��hati.
Tassa va��hanti vedan� anek� r�pasambhav�
Abhijjh� ca vihes� ca cittamass�paha��ati
Eva� �cinato dukkha� �r� nibb��a�-4 vuccati.

Sadda� sutv� sati mu��h� piya� nimitta� manasi karoto


S�rattacitto vedeti ta�ca ajjhos�ya ti��hati
Tassa va��hanti vedan� anek� saddasambhav�
Abhijjh� ca vihes� ca cittamass�paha��ati
Eva� �cinato dukkha� �r� nibb��a� vuccati.

[PTS Page 074] [\q 74/] gandha� gh�tv� sati mu��h� piya� nimitta� manasi
karoto
S�rattacitto vedeti ta�ca ajjhes�ya ti��hati.
Tassa va��hanti vedan� anek� gandhasambhav�
Abhijjh� ca vihes� ca cittamass�paha��ati
Eva� �cinato dukkha� �r� nibb��a� vuccati.

1. Bh�sitassa vitv�rena - machasa�. , Sy�, s�mu. 2. Piyanimitta� - s�mu. S� 2


3. Ajjhosa - machasa�, ajejhas�- sy�. 4. Nibb�na - machasa�. Sy�.

[BJT Page 160] [\x 160/]

Rasa� bhotv� sati mu��h� piya� nimitta� manasi karoto


S�rattacitto vedeti ta�ca ajjhos�ya ti��hati
Tassa va��hanti vedan� anek� rasasambhav�
Abhijjh� ca vihes� ca cittamass�paha��ati
Eva� �cinato dukkha� �r� nibb��a� vuccati.

Phassa�-1 phussa sati mu��h� piya� nimitta� manasi karoto


S�rattacitto vedeti ta�ca ajjhos�ya ti��hati
Tassa va��hanti vedan� anek� saddasambhav�
Abhijjh� ca vihes� ca cittamass�paha��ati
Eva� �cinato dukkha� �r� nibb��a� vuccati.

Dhamma� �atv� sati mu��h� piya� nimitta� manasi karoto


S�rattacitto vedeti ta�ca ajjhes�ya ti��hati.
Tassa va��hanti vedan� anek� dhammasambhav�
Abhijjh� ca vihes� ca cittamass�paha��ati
Eva� �cinato dukkha� �r� nibb��a� vuccati.

Na so rajjati r�pesu r�pa� disv� patissato-2


Virattacitto vedeti ta�ca n�jjhos�ya ti��hati
Yath�ssa passato r�pa� sevato c�pi vedana�
Kh�yati nopac�yati eva� so carat� sato
Eva� apacinato dukkha� santike nibb�na� vuccati.

Na so rajjati saddesu sadda� sutv� patissato


Virattacitto vedeti ta�ca n�jjhos�ya ti��hati
Yath�ssa su�ato sadda� sevatoc�pi vedana�
Kh�yati no pac�yati eva� so carat� sato
Eva� apacinato dukkha� santike nibb�na� vuccati.

[PTS Page 075] [\q 75/] na so rajjati gandhesu gandha� gh�tv� patissato
Virattacitto vedeti ta�ca n�jjhos�ya ti��hati
Yath�ssa gh�yato gandha� sevatoc�pi vedana�
Kh�yati no pac�yati eva� so carat� sato
Eva� apacinato dukkha� santike nibb�na� vuccati.
Na so rajjati rasesu rasa� bhotv� patissato
Virattacitto vedeti ta�ca n�jjhos�ya ti��hati
Yath�ssa s�yato rasa� sevato c�pi vedana�
Kh�yati no pac�yati eva� so carat� sato
Eva� apacinato dukkha� santike nibb�na� vuccati.

1. Pho��habb� - sy�
2. Pa�issato- machasa�

[BJT Page 162] [\x 162/]

Na so rajjati phassesu phassa� phussa patissato


Virattacitto vedeti ta�ca n�jjhos�ya ti��hati
Yath�ssa phusato phassa� sevato c�pi vedana�
Kh�yati no pac�yati eva� so carat� sato
Eva� apacinato dukkha� santike nibb�na� vuccati.

[PTS Page 076] [\q 76/] na so rajjati dhammesu dhamma� �atv� patissato
Virattacitto vedeti ta�ca n�jjhos�ya ti��hati
Yath�ssa vij�nato-1 dhamma� sevatoc�pi vedana�
Kh�yati no pac�yati eva� so carat� sato
Eva� apacinato dukkha� santike nibb�na� vuccat� ti.

Imassa kho'ha� bhante bhagavat� sa�khittena bh�sitassa eva� vitth�rena attha�


�j�n�m�ti. S�dhu s�dhu m�lu�kyaputta, s�dhu kho tva� m�lu�kyaputta may� sa�khittena
bh�sitassa vitth�rena attha� �j�n�si.

R�pa� disv� sati mu��h� piyanimitta� manasi karoto


S�rattacitto vedeti ta�ca ajjhes�ya ti��hati.
Tassa va��hanti vedan� anek� r�pasambhav�
Abhijjh� ca vihes� ca cittamass�paha��ati
Eva� �cinato dukkha� �r� nibb��a� vuccati.

Sadda� sutv� sati mu��h� piya� nimitta� manasi karoto


S�rattacitto vedeti ta�ca ajjhos�ya ti��hati
Tassa va��hanti vedan� anek� saddasambhav�
Abhijjh� ca vihes� ca cittamass�paha��ati
Eva� �cinato dukkha� �r� nibb��a� vuccati.

Gandha� gh�tv� sati mu��h� piya� nimitta� manasi karoto


S�rattacitto vedeti ta�ca ajjhes�ya ti��hati.
Tassa va��hanti vedan� anek� gandhasambhav�
Abhijjh� ca vibhes� ca cittamass�paha��ati
Eva� �cinato dukkha� �r� nibb��a� vuccati.

Rasa� bhotv� sati mu��h� piya� nimitta� manasi karoto


S�rattacitto vedeti ta�ca ajjhos�ya ti��hati
Tassa va��hanti vedan� anek� rasasambhav�
Abhijjh� ca vihes� ca cittamass�paha��ati
Eva� �cinato dukkha� �r� nibb��a� vuccati.

Phassa� phussa sati mu��h� piya� nimitta� manasi karoto


S�rattacitto vedeti ta�ca ajjhos�ya ti��hati
Tassa va��hanti vedan� anek� saddasambhav�
Abhijjh� ca vihes� ca cittamass�paha��ati
Eva� �cinato dukkha� �r� nibb��a� vuccati.

Dhamma� �atv� sati mu��h� piya� nimitta� manasi karoto


S�rattacitto vedeti ta�ca ajjhes�ya ti��hati.
Tassa va��hanti vedan� anek� dhammasambhav�
Abhijjh� ca vibhes� ca cittamass�paha��ati
Eva� �cinato dukkha� �r� nibb��a� vuccati.

Na so rajjati r�pesu r�pa� disv� patissato


Virattacitto vedeti ta�ca n�jjhos�ya ti��hati
Yath�ssa passato r�pa� sevato c�pi vedana�
Kh�yati no pac�yati eva� so carat� sato
Eva� apacinato dukkha� santike nibb�na� vuccati.

Na so rajjati saddesu sadda� sutv� patissato


Virattacitto vedeti ta�ca n�jjhos�ya ti��hati
Yath�ssa sunato sadda� sevatoc�pi vedana�
Kh�yati no pac�yati eva� so carat� sato
Eva� apacinato dukkha� santike nibb�na� vuccati.

Na so rajjati gandhesu gandha� gh�tv� patissato


Virattacitto vedeti ta�ca n�jjhos�ya ti��hati
Yath�ssa gh�yato gandha� sevatoc�pi vedana�
Kh�yati no pac�yati eva� so carat� sato
Eva� apacinato dukkha� santike nibb�na� vuccati.

Na so rajjati rasesu rasa� bhotv� patissato


Virattacitto vedeti ta�ca n�jjhos�ya ti��hati
Yath�ssa s�yato rasa� sevato c�pi vedana�
Kh�yati no pac�yati eva� so carat� sato
Eva� apacinato dukkha� santike nibb�na� vuccati.

Na so rajjati phassesu phassa� phussa patissato


Virattacitto vedeti ta�ca n�jjhos�ya ti��hati
Yath�ssa phusato phassa� sevato c�pi vedana�
Kh�yati no pac�yati eva� so carat� sato
Eva� apacinato dukkha� santike nibb�na� vuccati.

[PTS Page 076] [\q 76/] na so rajjati dhammesu dhamma� �atv� patissato
Virattacitto vedeti ta�ca n�jjhos�ya ti��hati
Yath�ssa vij�nato dhamma� sevatoc�pi vedana�
Kh�yati no pac�yati eva� so carat� sato
Eva� apacinato dukkha� santike nibb�na� vuccat� ti.

Imassa kho m�lu�kyaputta may� sa�khittena bh�sitassa eva� vitth�rena attho


da��habboti. Atha kho �yasm� m�lu�kyaputto bhagavato bh�sita� abhinanditv�
anumoditv� u��h�y�san� bhagavanta� abhiv�detv� padakkhi�a� katv� pakk�mi.

Atha kho �yasm� m�lu�kyaputto eko v�paka��ho appamatto �t�p� pahitatto viharanto na
cirasseva yassatth�ya kulaputt� sammadeva �g�rasm� anag�riya� pabbajanti,
tadanuttara� brahmacariyapariyos�na� di��heva dhamme saya� abhi��� sacchikatv�
upasampajja vih�si. Kh�� j�ti, vusita� brahmacariya�, kata� kara�ya�, n�para�
itthatt�y�ti abbha���si. A��ataro ca pan�yasm� m�lu�kyaputto arahata� ahos�ti.

1. J�nato - machasa�, sy�.

[BJT Page 164] [\x 164/]


1. 10. 3
Parih�nadhammasutta�

96. Parih�nadhamma�ca vo bhikkhave, desiss�mi aparih�na dhamma�ca cha ca


abhibh�yatan�ni. Ta� su�tha. Katha�ca bhikkhave parih�nadhammo hoti. Idha bhikkhave
bhikkhuno cakkhun� r�pa� disv� uppajjanti p�pak� akusal� sarasa�kapp�-1 sa�yojan�y�
ta�ce-2 bhikkhu adhiv�seti nappajahati na vinodeti na vyant� karoti na anabh�va�
gameti. Veditabbameta� bhikkhave bhikkhun�, parih�y�mi kusalehi dhammehi parih�na�
heta� vutta� bhagavat�ti.

Punacapara� bhikkhave, bhikkhuno sotena sadda� sutv� uppajjanti p�pak� akusal�


sarasa�kapp� sa�yojan�y�, ta�ce bhikkh� adhiv�seti nappajahati na vinodeti na
vyant�karoti na anabh�va� gameti. Veditabbameta� bhikkhave bhikkhun�, parih�y�mi
kusalehi dhammehi, parih�na� heta� vutta� bhagavat�ti. Eva� kho bhikkhave parih�na
dhammo hoti.
Punacapara� bhikkhave, bhikkhuno gh�nena gandha� gh�yitv� uppajjanti p�pak� akusal�
sarasa�kapp� sa�yojan�y�, ta�ce bhikkh� adhiv�seti na ppajahati na vinodeti na
vyant�karoti na anabh�va� gameti. Veditabbameta� bhikkhave bhikkhun�, parih�y�mi
kusalehi dhammehi, parih�na� heta� vutta� bhagavat�ti. Eva� kho bhikkhave parih�na
dhammo hoti.
Punacapara� bhikkhave, bhikkhuno jivh�ya rasa� s�yitv� uppajjanti p�pak� akusal�
sarasa�kapp� sa�yojan�y�, ta�ce bhikkh� adhiv�seti na ppajahati na vinodeti na
vyant�karoti na anabh�va� gameti. Veditabbameta� bhikkhave bhikkhun�, parih�y�mi
kusalehi dhammehi, parih�na� heta� vutta� bhagavat�ti. Eva� kho bhikkhave parih�na
dhammo hoti.
Punacapara� bhikkhave, bhikkhuno k�yena pho��habba� sutv� uppajjanti p�pak� akusal�
sarasa�kapp� sa�yojan�y�, ta�ce bhikkh� adhiv�seti na ppajahati na vinodeti na
vyant�karoti na anabh�va� gameti. Veditabbameta� bhikkhave bhikkhun�, parih�y�mi
kusalehi dhammehi, parih�na� heta� vutta� bhagavat�ti. Eva� kho bhikkhave parih�na
dhammo hoti.
Punacapara� bhikkhave, bhikkhuno manas� dhamma� [PTS Page 077] [\q 77/]
vi���ya uppajjanti p�pak� akusal� sarasa�kapp� sa�yojan�y�, ta�ce bhikkh�
adhiv�seti na ppajahati na vinodeti na vyant�karoti na anabh�va� gameti.
Veditabbameta� bhikkhave bhikkhun�, parih�y�mi kusalehi dhammehi, parih�na� heta�
vutta� bhagavat�ti. Eva� kho bhikkhave parih�na dhammo hoti.

1. Akusal� dhamm� sarasa�kapp� - sy�, [PTS]


2. Ta�ca - sy�.

[BJT Page 166] [\x 166/]

Katam�ni ca bhikkhave cha abhibh�yatan�ni. Idha bhikkhave bhikkhuno cakkhun� r�pa�


disv� n�ppajjanti-1 p�pak� akusal� sarasa�kapp� sa��ojan�y�. Veditabbameta�
bhikkhave bhikkhun� abhibh�tameta� �yatana�-2, abhibh�yatana� heta� vutta�
bhagavat�ti.
Punacapara� bhikkhave bhikkhuno sotena sadda� sutv� n�pajjanti p�pak� akusal�
sarasa�kapp� sa�yojan�y�. Veditabbameta� bhikkhave bhikkhun� abhibh�tameta�
�yatana�, abhibh�yatana� heta� vutta� bhagavat�ti.
Punacapara� bhikkhave bhikkhuno gh�nena gandha� g�yitv� n�pajjanti p�pak� akusal�
sarasa�kapp� sa�yojan�y�. Veditabbameta� bhikkhave bhikkhun� abhibh�tameta�
�yatana�, abhibh�yatana� heta� vutta� bhagavat�ti.
Punacapara� bhikkhave bhikkhuno jivh�ya rasa� s�yitv� n�pajjanti p�pak� akusal�
sarasa�kapp� sa�yojan�y�. Veditabbameta� bhikkhave bhikkhun� abhibh�tameta�
�yatana�, abhibh�yatana� heta� vutta� bhagavat�ti.
Punacapara� bhikkhave bhikkhuno k�yena pho��habba� phusitv� n�pajjanti p�pak�
akusal� sarasa�kapp� sa�yojan�y�. Veditabbameta� bhikkhave bhikkhun� abhibh�tameta�
�yatana�, abhibh�yatana� heta� vutta� bhagavat�ti.
Punacapara� bhikkhave bhikkhuno manas� dhamma� vi���ya n�pajjanti p�pak� akusal�
sarasa�kapp� sa�yojan�y�. Veditabbameta� bhikkhave bhikkhun� abhibh�tameta�
�yatana�, abhibh�yatana� heta� vutta� bhagavat�ti.

Im�ni vuccanti bhikkhave cha abhibh�yatan�n� ti.

1. 10. 4
Pam�davih�risutta�
97. [PTS Page 078] [\q 78/] pam�davih�ri�ca vo bhikkhave desiss�mi
appam�davih�ri�ca. Ta� su�tha. Katha�ca bhikkhave pam�davih�r� hoti?

Cakkhundriy� sa�vutassa-3 bhikkhave viharato citta� khy�siccati-4 cakkhuvi��eyyesu


r�pesu, tassa vy�sittacittassa p�mujja� na hoti, p�mujje asati p�ti na hoti, p�tiy�
asati passaddhi na hoti, passaddhiy� asati dukkha� viharati-5, dukkhino citta� na
sam�dhiyati, asam�hite citte dhamm� na p�tubhavanti, dhamm�na� ap�tubh�v�
pam�davih�r�tveva sa�kha� gacchati.
Sotindriy� asa�vutassa bhikkhave viharato citta� khy�siccati sotavi��eyyesu
saddesu, tassa vy�sittacittassa p�mujja� na hoti, p�mujje asati p�ti na hoti,
p�tiy� asati passaddhi na hoti, passaddhiy� asati dukkha� viharati-5, dukkhino
citta� na sam�dhiyati, asam�hite citte dhamm� na p�tubhavanti, dhamm�na� ap�tubh�v�
pam�davih�r�tveva sa�kha� gacchati.
Gh�nindriy� sa�vutassa bhikkhave viharato citta� khy�siccati gh�navi��eyyesu
gandhesu, tassa vy�sittacittassa p�mujja� na hoti, p�mujje asati p�ti na hoti,
p�tiy� asati passaddhi na hoti, passaddhiy� asati dukkha� viharati-5, dukkhino
citta� na sam�dhiyati, asam�hite citte dhamm� na p�tubhavanti, dhamm�na� ap�tubh�v�
pam�davih�r�tveva sa�kha� gacchati.
Jivhindriy� asa�vutassa bhikkhave viharato citta� khy�siccati jivh�vi��eyyesu
rasesu, tassa vy�sittacittassa p�mujja� na hoti, p�mujje asati p�ti na hoti, p�tiy�
asati passaddhi na hoti, passaddhiy� asati dukkha� viharati-5, dukkhino citta� na
sam�dhiyati, asam�hite citte dhamm� na p�tubhavanti, dhamm�na� ap�tubh�v�
pam�davih�r�tveva sa�kha� gacchati.
K�yindriy� sa�vutassa bhikkhave viharato citta� khy�siccati k�yavi��eyyesu
pho��habbesu, tassa vy�sittacittassa p�mujja� na hoti, p�mujje asati p�ti na hoti,
p�tiy� asati passaddhi na hoti, passaddhiy� asati dukkha� viharati-5, dukkhino
citta� na sam�dhiyati, asam�hite citte dhamm� na p�tubhavanti, dhamm�na� ap�tubh�v�
pam�davih�r�tveva sa�kha� gacchati.
Manindriy� sa�vutassa bhikkhave viharato citta� khy�siccati manovi��eyyesu
dhammesu, tassa vy�sittacittassa p�mujja� na hoti, p�mujje asati p�ti na hoti,
p�tiy� asati passaddhi na hoti, passaddhiy� asati dukkha� viharati. Dukkhino citta�
na sam�dhiyati, asam�hite citte dhamm� na p�tubhavanti, dhamm�na� ap�tubh�v�
pam�davih�r�tveva sa�kha� gacchati.

Eva� kho bhikkhave pam�davih�r� hoti.

1. Anuppajjanti - s�mu.
2. �yatan�na� - s�2
3. Cakkhundriya� asa�vutassa - machasa�, sy�
4. Vy�si�cati - machasa�, s�mu.
5. Hoti - machasa�.

[BJT Page 168] [\x 168/]

Katha�ca bhikkhave appam�davih�r� hoti? Cakkhundriya sa�vutassa bhikkhave viharato


citta� na vy�siccati cakkhuvi��eyyesu r�pesu, tassa aby�sittacittassa p�mujja�
j�yati. Pamuditassa p�ti j�yati, p�timanassa k�yo passambhati, passaddhak�yo sukha�
vediyati, sukhino citta� sam�dhiyati, sam�hite citte dhamm� p�tubhavanti, dhamm�na�
p�tubh�v� appam�davih�ritveva sa�kha� gacchati.

Sotindriya sa�vutassa bhikkhave viharato citta� na vy�siccati sotavi��eyyesu


saddesu, tassa aby�sittacittassa p�mujja� j�yati. Pamuditassa p�ti j�yati,
p�timanassa k�yo passambhati, passaddhak�yo sukha� vediyati, sukhino citta�
sam�dhiyati, sam�hite citte dhamm� p�tubhavanti, dhamm�na� p�tubh�v�
appam�davih�ritveva sa�kha� gacchati.
Gh�n�ndriya sa�vutassa bhikkhave viharato citta� na vy�siccati gh�navi��eyyesu
gandhesu, tassa aby�sittacittassa p�mujja� j�yati. Pamuditassa p�ti j�yati,
p�timanassa k�yo passambhati, passaddhak�yo sukha� vediyati, sukhino citta�
sam�dhiyati, sam�hite citte [PTS Page 079] [\q 79/] dhamm� p�tubhavanti,
dhamm�na� p�tubh�v� appam�davih�ritveva sa�kha� gacchati.
Jivhindriya sa�vutassa bhikkhave viharato citta� na vy�siccati jivh�vi��eyyesu
rasesu, tassa aby�sittacittassa p�mujja� j�yati. Pamuditassa p�ti j�yati,
p�timanassa k�yo passambhati, passaddhak�yo sukha� vediyati, sukhino citta�
sam�dhiyati, sam�hite citte dhamm� p�tubhavanti, dhamm�na� p�tubh�v�
appam�davih�ritveva sa�kha� gacchati.
K�yindriya sa�vutassa bhikkhave viharato citta� na vy�siccati k�yavi��eyyesu
pho��habbesu, tassa aby�sittacittassa p�mujja� j�yati. Pamuditassa p�ti j�yati,
p�timanassa k�yo passambhati, passaddhak�yo sukha� vediyati, sukhino citta�
sam�dhiyati, sam�hite citte dhamm� p�tubhavanti, dhamm�na� p�tubh�v�
appam�davih�ritveva sa�kha� gacchati.
Manindriya sa�vutassa bhikkhave viharato citta� na vy�siccati manovi��eyyesu
dhammesu, tassa aby�sittacittassa p�mujja� j�yati. Pamuditassa p�ti j�yati,
p�timanassa k�yo passambhati, passaddhak�yo sukha� vediyati, sukhino citta�
sam�dhiyati, sam�hite citte dhamm� p�tubhavanti, dhamm�na� p�tubh�v�
appam�davih�ritveva sa�kha� gacchati.

Eva� kho bhikkhave appam�davih�r� hot� ti.

1. 1[O. 5]
Sa�varasutta�

98. Sa�vara�ca vo bhikkhave desiss�mi asa�vara�ca ta� su�tha. Katha�ca bhikkhave


asa�varo hoti? Santi bhikkhave cakkhuvi��eyy� r�p� i��h� kant� man�p� piyar�p�
k�mupasa�hit� rajan�y�. Ta�ce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhos�ya ti��hati.
Veditabbameta� bhikkhave bhikkhun� parih�y�mi kusalehi dhammehi, parih�na� heta�
vutta� bhagavat�ti.
Santi bhikkhave sotavi��eyy� sadd� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�mupasa�hit�
rajan�y�. Ta�ce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhos�ya ti��hati. Veditabbameta�
bhikkhave bhikkhun�, parih�y�mi kusalehi dhammehi, parih�na� heta� vutta�
bhagavat�ti.

Santi bhikkhave gh�navi��eyy� gandh� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�mupasa�hit�


rajan�y�. Ta�ce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhos�ya ti��hati. Veditabbameta�
bhikkhave bhikkhun�, parih�y�mi kusalehi dhammehi, parih�na� heta� vutta�
bhagavat�ti.

Santi bhikkhave jivh�vi��eyy� ras� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�mupasa�hit�


rajan�y�. Ta�ce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhos�ya ti��hati. Veditabbameta�
bhikkhave bhikkhun�, parih�y�mi kusalehi dhammehi, parih�na� heta� vutta�
bhagavat�ti.

Santi bhikkhave k�yavi��eyy� pho��habb� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�mupasa�hit�


rajan�y�. Ta�ce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhos�ya ti��hati. Veditabbameta�
bhikkhave bhikkhun�, parih�y�mi kusalehi dhammehi, parih�na� heta� vutta�
bhagavat�ti.

Santi bhikkhave manovi��eyy� dhamm� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�mupasa�hit�


rajan�y�. Ta�ce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhos�ya ti��hati. Veditabbameta�
bhikkhave bhikkhun�, parih�y�mi kusalehi dhammehi, parih�na� heta� vutta�
bhagavat�ti.

Eva� kho bhikkhave asa�varo hoti.

[BJT Page 170] [\x 170/]

Katha�ca bhikkhave sa�varo hoti? Santi bhikkhave cakkhuvi��eyy� r�p� i��h� kant�
man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit� rajan�y�. Ta�ce bhikkhu n�bhinandati n�bhivadati
n�jejh�jas�ya ti��hati. Veditabbameta� bhikkhave bhikkhun�, na parih�y�mi kusalehi
dhammehi, aparih�na� heta� vutta� bhagavat�ti.
Santi bhikkhave sotavi��eyy� sadd� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�. Ta�ce bhikkhu n�bhinandati n�bhivadati n�jjhos�ya ti��hati.
Veditabbameta� bhikkhave bhikkhun�, na parih�y�mi kusalehi dhammehi, aparih�na�
heta� vutta� bhagavat�ti.
Santi bhikkhave gh�navi��eyy� gandh� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�. Ta�ce bhikkhu n�bhinandati n�bhivadati n�jjhos�ya ti��hati.
Veditabbameta� bhikkhave bhikkhun�, na parih�y�mi kusalehi dhammehi, aparih�na�
heta� vutta� bhagavat�ti.
Santi bhikkhave jivh�vi��eyy� ras� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�. Ta�ce bhikkhu n�bhinandati n�bhivadati n�jjhos�ya ti��hati.
Veditabbameta� bhikkhave bhikkhun�, na parih�y�mi kusalehi dhammehi, aparih�na�
heta� vutta� bhagavat�ti.
Santi bhikkhave k�yavi��eyy� pho��habb� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�. Ta�ce bhikkhu n�bhinandati n�bhivadati n�jjhos�ya ti��hati.
Veditabbameta� bhikkhave bhikkhun�, na parih�y�mi [PTS Page 080] [\q 80/]
kusalehi dhammehi, aparih�na� heta� vutta� bhagavat�ti.
Santi bhikkhave manovi��eyy� dhamm� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�. Ta�ce bhikkhu n�bhinandati n�bhivadati n�jjhos�ya ti��hati.
Veditabbameta� bhikkhave bhikkhun�, na parih�y�mi kusalehi dhammehi, aparih�na�
heta� vutta� bhagavat�ti.

Eva� kho bhikkhave sa�varo hot� ti.

1. 10. 6
Sam�dhisutta�

99. Sam�dhi� bhikkhave bh�vetha, sam�hito bhikkhave bhikkhu yath�bh�ta� paj�n�ti.


Ki�ca yath�bh�ta� paj�n�ti?

Cakkhu� aniccanti yath�bh�ta� paj�n�ti, r�p� anicc�ti yath�bh�ta� paj�n�ti,


cakkhuvi����a� aniccanti yath�bh�ta� paj�n�ti, cakkhusamphasso aniccoti yath�bh�ta�
paj�n�ti, yampida� cakkhusamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi aniccanti yath�bh�ta� paj�n�ti.
Sota� aniccanti yath�bh�ta� paj�n�ti, sadd� anicc�ti yath�bh�ta� paj�n�ti,
sotavi����a� aniccanti yath�bh�ta� paj�n�ti, sotasamphasso aniccoti yath�bh�ta�
paj�n�ti, yampida� sotasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi aniccanti yath�bh�ta� paj�n�ti.
Gh�na� aniccanti yath�bh�ta� paj�n�ti, gandh� anicc�ti yath�bh�ta� paj�n�ti,
gh�navi����a� aniccanti yath�bh�ta� paj�n�ti, gh�nasamphasso aniccoti yath�bh�ta�
paj�n�ti, yampida� gh�nasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi aniccanti yath�bh�ta� paj�n�ti.
Jivh� anicc�ti yath�bh�ta� paj�n�ti, ras� anicc�ti yath�bh�ta� paj�n�ti,
jivh�vi����a� aniccanti yath�bh�ta� paj�n�ti, jivh�samphasso aniccoti yath�bh�ta�
paj�n�ti, yampida� jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi aniccanti yath�bh�ta� paj�n�ti.
K�yo aniccoti yath�bh�ta� paj�n�ti, pho��habb� anicc�ti yath�bh�ta� paj�n�ti,
k�yavi����a� aniccanti yath�bh�ta� paj�n�ti, k�yasamphasso aniccoti yath�bh�ta�
paj�n�ti, yampida� k�yasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi aniccanti yath�bh�ta� paj�n�ti.
Mano anicco yath�bh�ta� paj�n�ti, dhamm� anicc�ti yath�bh�ta� paj�n�ti,
manovi����a� aniccanti yath�bh�ta� paj�n�ti, manosamphasso aniccoti yath�bh�ta�
paj�n�ti, yampida� manosamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi aniccanti yath�bh�ta� paj�n�t� ti.Sam�dhi� bhikkhave
bh�vetha,sam�hito bhikkhave bhikkhu yath�bhuta� paj�n�t� ti.

1. Aniccanti - machasa�.
[BJT Page 172] [\x 172/]

1. 10. 7

Pa�isall�nasutta�

Cakkhu� aniccanti yath�bh�ta� paj�n�ti, [PTS Page 081] [\q 81/] r�p� anicc�ti
yath�bh�ta� paj�n�ti, cakkhuvi����a� aniccanti yath�bh�ta� paj�n�ti,
cakkhusamphasso aniccoti yath�bh�ta� paj�n�ti, yampida� cakkhusamphassapaccay�
uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi aniccanti
yath�bh�ta� paj�n�ti. Pa�isall�na� bhikkhave yogam�pajjatha. Patisall�no bhikkhave
bhikkhu yath�bh�ta� paj�n�t�ti.
Sota� aniccanti yath�bh�ta� paj�n�ti, sadd� anicc�ti yath�bh�ta� paj�n�ti,
sotavi����a� aniccanti yath�bh�ta� paj�n�ti, sotasamphasso aniccoti yath�bh�ta�
paj�n�ti, yampida� sotasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi aniccanti yath�bh�ta� paj�n�ti. Pa�isall�na� bhikkhave
yogam�pajjatha. Patisall�no bhikkhave bhikkhu yath�bh�ta� paj�n�t�ti.
Gh�na� aniccanti yath�bh�ta� paj�n�ti, gandh� anicc�ti yath�bh�ta� paj�n�ti,
gh�navi����a� aniccanti yath�bh�ta� paj�n�ti, gh�nasamphasso aniccoti yath�bh�ta�
paj�n�ti, yampida� gh�nasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi aniccanti yath�bh�ta� paj�n�ti. Pa�isall�na� bhikkhave
yogam�pajjatha. Patisall�no bhikkhave bhikkhu yath�bh�ta� paj�n�ti.
Jivh� anicc�ti yath�bh�ta� paj�n�ti, ras� anicc�ti yath�bh�ta� paj�n�ti,
jivh�vi����a� aniccanti yath�bh�ta� paj�n�ti, jivh�samphasso aniccoti yath�bh�ta�
paj�n�ti, yampida� jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi aniccanti yath�bh�ta� paj�n�ti. Pa�is�ll�na� bhikkhave
yogam�pajja. Patisall�no bhikkhave bhikkhu yath�bh�ta� paj�n�ti.
K�yo aniccoti yath�bh�ta� paj�n�ti, pho��habb� anicc�ti yath�bh�ta� paj�n�ti,
k�yavi����a� aniccanti yath�bh�ta� paj�n�ti, k�yasamphasso aniccoti yath�bh�ta�
paj�n�ti, yampida� k�yasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi aniccanti yath�bh�ta� paj�n�ti. Pa�isall�na� bhikkhave
yogam�pajja. Patisall�no bhikkhave bhikkhu yath�bh�ta� paj�n�ti.
Mano anicco yath�bh�ta� paj�n�ti, dhamm� anicc�ti yath�bh�ta� paj�n�ti,
manovi����a� aniccanti yath�bh�ta� paj�n�ti, manosamphasso aniccoti yath�bh�ta�
paj�n�ti, yampida� manosamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi aniccanti yath�bh�ta� paj�n�t� ti. Pa�isall�na� bhikkhave
yogam�pajja. Patisall�no bhikkhave bhikkhu yath�bh�ta� paj�n�t�ti.

1. 10. 8
Natumh�kasutta�

101. Ya�-2 bhikkhave na tumh�ka� ta� pajahatha, ta� vo pah�na� hit�ya sukh�ya
bhavissati. Ki�ca bhikkhave na tumh�ka�? Cakkhu� bhikkhave na tumh�ka�. Ta�
pajahatha. Ta� vo pah�na� hit�ya sukh�ya bhavissati. R�p� na tumh�ka�, te
pajahatha, te vo pah�n� hit�ya sukh�ya bhavissanti.

Cakkhuvi����a� na tumh�ka�, ta� pajahatha. Ta� vo pah�na� hit�ya sukh�ya


bhavissati. Cakkhusamphasso na tumh�ka�, ta� pajahatha. So vo pah�no hit�ya sukh�ya
bhavissati. Yampida� cakkhusamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha�
v� adukkhamasukha� v� tampi na tumh�ka�, ta� pajahatha. Ta� vo pah�na� hit�ya
sukh�ya bhavissati.

Sota� na tumh�ka�, ta� pajahatha. S� vo pah�n� hit�ya sukh�ya bhavissati. Sadd� na


tumh�ka�, te pajahatha, te vo pah�n� hit�ya sukh�ya bhavissanti. Sotavi����a� na
tumh�ka�, ta� pajahatha. Ta� vo pah�na� hit�ya sukh�ya bhavissati. Sotasamphasso na
tumh�ka�, ta� pajahatha. So vo pah�no hit�ya sukh�ya bhavissati. Yampida�
sotasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tampi na tumh�ka�, ta� pajahatha. Ta� vo pah�na� hit�ya sukh�ya bhavissati.
1. Pa�issall�ne - machasa� - pa�isall�no - s� 2.
Pa�isallin� - sy�.
2. Yampi [PTS.]

Gh�na� na tumh�ka�, ta� pajahatha. S� vo pah�n� hit�ya sukh�ya bhavissati. Gandh�


na tumh�ka�, te pajahatha, te vo pah�n� hit�ya sukh�ya bhavissanti. Gh�navi����a�
na tumh�ka�, ta� pajahatha. Ta� vo pah�na� hit�ya sukh�ya bhavissati.
Gh�nasamphasso na tumh�ka�, ta� pajahatha. So vo pah�no hit�ya sukh�ya bhavissati.
Yampida� gh�nasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi na tumh�ka�, ta� pajahatha. Ta� vo pah�na� hit�ya sukh�ya
bhavissati.

[BJT Page 174] [\x 174/]

Jivh� na tumh�ka�, ta� pajahatha. S� vo pah�n� hit�ya sukh�ya bhavissati. Ras� na


tumh�ka�, te pajahatha, te vo pah�n� hit�ya sukh�ya bhavissanti. Jivh�vi����a� na
tumh�ka�, ta� pajahatha. Ta� vo pah�na� hit�ya sukh�ya bhavissati. Jivh�samphasso
na tumh�ka�, ta� pajahatha. So vo pah�no hit�ya sukh�ya bhavissati. Yampida�
jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita� [PTS Page 082] [\q 82/] sukha� v�
dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi na tumh�ka�, ta� pajahatha. Ta� vo pah�na�
hit�ya sukh�ya bhavissati.

K�yo na tumh�ka�, ta� pajahatha. S� vo pah�n� hit�ya sukh�ya bhavissati. Pho��habb�


na tumh�ka�, te pajahatha, te vo pah�n� hit�ya sukh�ya bhavissati. K�yavi����a� na
tumh�ka�, ta� pajahatha. Ta� vo pah�na� hit�ya sukh�ya bhavissati. Sotasamphasso na
Tumh�ka�, ta� pajahatha. So vo pah�no hit�ya sukh�ya bhavissati. Yampida�
k�yasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tampi na tumh�ka�, ta� pajahatha. Ta� vo pah�na� hit�ya sukh�ya bhavissati.

Mano na tumh�ka�, ta� pajahatha. Ta� vo pah�na� hit�ya sukh�ya bhavissati. Dhamm�
na tumh�ka�, te pajahatha, te vo pah�n� hit�ya sukh�ya bhavissanti. Manovi����a� na
tumh�ka�, ta� pajahatha. Ta� vo pah�na� hit�ya sukh�ya bhavissati. Manosamphasso na
tumh�ka�, ta� pajahatha. So vo pah�no hit�ya sukh�ya bhavissati. Yampida�
manosamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tampi na tumh�ka�, ta� pajahatha. Ta� vo pah�na� hit�ya sukh�ya bhavissati.

Seyyath�pi bhikkhave ya� imasmi� jetavane ti�aka��has�kh�pal�sa�, ta� jano hareyya


v� �aheyya v� yath�ppaccaya� v� kareyya. Apinutumh�ka� evamassa: amhe jano harati
v� �ahati v� yath�ppaccaya� v� karot�ti? Noheta� bhante. Ta� kissa hetu? Na hi no
heta� bhante att� v� attaniya� v�ti.

Evameva kho bhikkhave cakkhu�-1 na tumh�ka� ta� pajahatha, ta� vo pah�na� hit�ya
sukh�ya bhavissati. R�p� na tumh�ka� ta� pajahatha, ta� vo pah�na� hit�ya sukh�ya
bhavissati. Cakkhuvi����a� na tumh�ka�, ta� pajahatha. Ta� vo pah�na� hit�ya
sukh�ya bhavissati. Cakkhusamphasso na tumh�ka�, ta� pajahatha. So vo pah�no hit�ya
sukh�ya bhavissati.
Yampida� cakkhusamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi na tumh�ka�, ta� pajahatha. Ta� vo pah�na� hit�ya sukh�ya
bhavissati.
Sota� na tumh�ka�, ta� pajahatha. S� vo pah�na� hit�ya sukh�ya bhavissati. Sadd� na
tumh�ka�, te pajahatha, te vo pah�n� hit�ya sukh�ya bhavissanti. Sotavi����a� na
tumh�ka�, ta� pajahatha. Ta� vo pah�na� hit�ya sukh�ya bhavissati. Sotasamphasso na
tumh�ka�, ta� pajahatha. So vo pah�no hit�ya sukh�ya bhavissati. Yampida�
sotasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tampi na tumh�ka�, ta� pajahatha. Ta� vo pah�na� hit�ya sukh�ya bhavissati.
Gh�na� na tumh�ka�, ta� pajahatha. S� vo pah�na� hit�ya sukh�ya bhavissati. Gandh�
na tumh�ka�, te pajahatha, te vo pah�n� hit�ya sukh�ya bhavissanti. Gh�navi����a�
na tumh�ka�, ta� pajahatha. Ta� vo pah�na� hit�ya sukh�ya bhavissati.
Gh�nasamphasso na tumh�ka�, ta� pajahatha. So vo pah�no hit�ya sukh�ya bhavissati.
Yampida� gh�nasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi na tumh�ka�, ta� pajahatha. Ta� vo pah�na� hit�ya sukh�ya
bhavissati.
Jivh� na tumh�ka�, ta� pajahatha. S� vo pah�n� hit�ya sukh�ya bhavissati. Ras� na
tumh�ka�, te pajahatha, te vo pah�n� hit�ya sukh�ya bhavissanti. Jivh�vi����a� na
tumh�ka�, ta� pajahatha. Ta� vo pah�na� hit�ya sukh�ya bhavissati. Jivh�samphasso
na tumh�ka�, ta� pajahatha. So vo pah�no hit�ya sukh�ya bhavissati. Yampida�
jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tampi na tumh�ka�, ta� pajahatha. Ta� vo pah�na� hit�ya sukh�ya bhavissati.
K�yo na tumh�ka�, ta� pajahatha. S� vo pah�na� hit�ya sukh�ya bhavissati.
Pho��habb� na tumh�ka�, te pajahatha, te vo pah�n� hit�ya sukh�ya bhavissati.
K�yavi����a� na tumh�ka�, ta� pajahatha. Ta� vo pah�na� hit�ya sukh�ya bhavissati.
Sotasamphasso na
Tumh�ka�, ta� pajahatha. So vo pah�no hit�ya sukh�ya bhavissati. Yampida�
k�yasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tampi na tumh�ka�, ta� pajahatha. Ta� vo pah�na� hit�ya sukh�ya bhavissati.
Mano na tumh�ka�, ta� pajahatha. Ta� vo pah�na� hit�ya sukh�ya bhavissati. Dhamm�
na tumh�ka�, te pajahatha, te vo pah�n� hit�ya sukh�ya bhavissanti. Manovi����a� na
tumh�ka�, ta� pajahatha. Ta� vo pah�na� hit�ya sukh�ya bhavissati. Manosamphasso na
tumh�ka�, ta� pajahatha. So vo pah�no hit�ya sukh�ya bhavissati. Yampida�
manosamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tampi na tumh�ka�, ta� pajahatha. Ta� vo pah�na� hit�ya sukh�ya bhavissati.

1. Cakkhu - s�mu machasa�, s� 2

1. 10. 9
Dutiyanatumh�kasutta�

102. Ya� bhikkhave na tumh�ka� ta� pajahatha, ta� vo pah�na� hit�ya sukh�ya
bhavissati. Ki�ca bhikkhave na tumh�ka�?

[BJT Page 176] [\x 176/]

Cakkhu� bhikkhave na tumh�ka� ta� pajahatha, ta� kho pah�na� hit�ya sukh�ya
bhavissati. R�p� na tumh�ka� te pajahatha. Te vo pah�n� hit�ya sukh�ya bhavissanti.
Cakkhuvi����a� na tumh�ka� ta� pajahatha. Ta� vo pah�na� hit�ya sukh�ya bhavissati.
Cakkhusamphasso na tumh�ka� ta� pajahatha. So vo pah�no hit�ya sukh�ya bhavissati.

Yampida� cakkhusamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�


adukkhamasukha� v� tampi na tumh�ka�, ta� pajahatha. Ta� vo pah�na� hit�ya sukh�ya
bhavissati.
Sota� na tumh�ka�, ta� pajahatha. S� vo pah�na� hit�ya sukh�ya bhavissati. Sadd� na
tumh�ka�, te pajahatha, te vo pah�n� hit�ya sukh�ya bhavissanti. Sotavi����a� na
tumh�ka�, ta� pajahatha. Ta� vo pah�na� hit�ya sukh�ya bhavissati. Sotasamphasso na
tumh�ka�, ta� pajahatha. So vo pah�no hit�ya sukh�ya bhavissati. Yampida�
sotasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tampi na tumh�ka�, ta� pajahatha. Ta� vo pah�na� hit�ya sukh�ya bhavissati.
Gh�na� na tumh�ka�, ta� pajahatha. S� vo pah�na� hit�ya sukh�ya bhavissati. Gandh�
na tumh�ka�, te pajahatha, te vo pah�n� hit�ya sukh�ya bhavissanti. Gh�navi����a�
na tumh�ka�, ta� pajahatha. Ta� vo pah�na� hit�ya sukh�ya bhavissati.
Gh�nasamphasso na tumh�ka�, ta� pajahatha. So vo pah�no hit�ya sukh�ya bhavissati.
Yampida� gh�nasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi na tumh�ka�, ta� pajahatha. Ta� vo pah�na� hit�ya sukh�ya
bhavissati.
Jivh� na tumh�ka�, ta� pajahatha. S� vo pah�n� hit�ya sukh�ya bhavissati. Ras� na
tumh�ka�, te pajahatha, te vo pah�n� hit�ya sukh�ya bhavissanti. Jivh�vi����a� na
tumh�ka�, ta� pajahatha. Ta� vo pah�na� hit�ya sukh�ya bhavissati. Jivh�samphasso
na tumh�ka�, ta� pajahatha. So vo pah�no hit�ya sukh�ya bhavissati. Yampida�
jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tampi na tumh�ka�, ta� pajahatha. Ta� vo pah�na� hit�ya sukh�ya bhavissati.
K�yo na tumh�ka�, ta� pajahatha. S� vo pah�na� hit�ya sukh�ya bhavissati.
Pho��habb� na tumh�ka�, te pajahatha, te vo pah�n� hit�ya sukh�ya bhavissati.
K�yavi����a� na tumh�ka�, ta� pajahatha. Ta� vo pah�na� hit�ya sukh�ya bhavissati.
Sotasamphasso na
Tumh�ka�, ta� pajahatha. So vo pah�no hit�ya sukh�ya bhavissati. Yampida�
k�yasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tampi na tumh�ka�, ta� pajahatha. Ta� vo pah�na� hit�ya sukh�ya bhavissati.
Mano na tumh�ka�, ta� pajahatha. Ta� vo pah�na� hit�ya sukh�ya bhavissati. Dhamm�
na tumh�ka�, te pajahatha, te vo pah�n� hit�ya sukh�ya bhavissanti. Manovi����a� na
tumh�ka�, ta� pajahatha. Ta� vo pah�na� hit�ya sukh�ya bhavissati. Manosamphasso na
tumh�ka�, ta� pajahatha. So vo pah�no hit�ya sukh�ya bhavissati. Yampida�
manosamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tampi na tumh�ka�, ta� pajahatha. Ta� vo pah�na� hit�ya sukh�ya bhavissat� ti.

1. 10. 10
Uddakasutta�

103. [PTS Page 083] [\q 83/] uddako-1 suda� bhikkhave r�maputto eva� v�ca�
bh�sati.

"Ida� j�tu vedagu ida� j�tu sabbaj�-2


Ida� j�tu apalikhata�-3 ga�dham�la� palikha�inti. "

Ta� kho paneta� bhikkhave uddako r�maputto avedag�yeva sam�no vedag�'sm�ti bh�sati,
asabbaj�yeva sam�no sabbaj�'sm�ti bh�sati, apalikhata� yeva-4 ga�am�la�
palikhata�yeva ga�am�lanti bh�sati.

Idha kho ta� bhikkhave bhikkhu samm�vadam�no vadeyya.

"Ida� j�ti vedagu ida� j�tu sabbaj�


Ida� j�tu apalikhata� ga�am�la� palikha�inti. "

Katha�ca bhikkhave bhikkhu vedagu hoti? Yato kho bhikkhave bhikkhu channa�
phass�yatan�na� samudaya�ca atthagama�ca ass�da�ca �d�nava�ca nissara�a�ca
yath�bh�ta� paj�n�ti, eva� kho bhikkhave bhikkhu vedagu hoti.

1. Udako - machasa�, sy�


2. Pabbaji - sy�,
3. Apalikh�ta� - s� 2.
4. Atha - sy�.

[BJT Page 178] [\x 178/]

Katha�ca bhikkhave bhikkhu sabbaj� hoti? Yato kho bhikkhave bhikkhu channa�
phass�yatan�na� samudaya�ca atthagama�ca ass�da�ca �d�nava�ca nissara�a�ca
yath�bh�ta� viditv� anup�d�ya vimutto hoti. Eva� kho bhikkhave bhikkhu sabbaj�
hoti.

Katha�ca bhikkhave bhikkhu no apalikhata� ga�am�la� palikhata� hoti? Ga�oti kho


bhikkhave imasseta� c�tummah�bhutikassa k�yassa adhivacana� m�t�pettikasambhavassa
odanakumm�s�pacayassa aniccucch�dana parimaddana bhedana viddha�sanadhammassa.
Ga�am�lanti kho bhikkhave ta�h�yeta� adhivacana�. Yato kho bhikkhave, bhikkhuno
ta�h� pah�n� hoti-1 ucchinnam�l� [PTS Page 084] [\q 84/] t�l�vatthukat�
anabh�vakat�-2 �yati� anupp�dadhamm�. Eva� kho bhikkhave bhikkhuno apalikhata�
ga�am�la� palikhata� hoti.

Uddako suda� bhikkhave, r�maputto eva� v�ca� bh�sati;


Ida� j�tu vedagu ida� j�tu sabbaj�
Ida� j�tu apalikhata� ga�am�la� palikha�inti.

Ta� kho paneta� bhikkhave, uddako r�maputto avedag�yeva sam�no vedag�'sm�ti


bh�sati. Asabbajiyeva sam�no sabbaj�sm�ti bh�sati. Apalikhata�yeva ga�am�la�
palikhata�yeva ga�am�lanti bh�sati.

Idha kho ta� bhikkhave, bhikkhu samm�vadam�no vadeyya:


Ida� j�tu vedagu ida� j�tu sabbaj�
Ida� j�tu apalikhata� ga�am�la� palikha�inti.

Cha�avaggo dasamo.

Tassudd�na�:
Dve sa�gayh� parih�na� pam�davih�r� ca sa�varo
Sam�dhi pa�isall�na�-4 dve natumh�kena uddako ti.

Dutiyo pa��sako.
Tassa vaggudd�na�:
Avijj� migaj�la�ca gil�na� channa� catutthaka�
Cha�avaggena pa���sa� dutiyo pa���sako aya�

1. Honti - ma
2. Anabh�va�kat� - machasa�, sy�.
3. Sa�a - machasa�.
4. Pa�isall�na� - sy�.

[BJT Page 180] [\x 180/]


Tatiyo pa��sako
11. Yogakkhemivaggo
1. 11. 1
Yogakkhemisutta�
104. S�vatthiya�:

[PTS Page 085] [\q 85/] yogakkhemipariy�ya� vo bhikkhave dhammapariy�ya�


desiss�mi ta� su�tha. Katamo ca bhikkhave yogakkhemipariy�yo dhammapariy�yo?

Santi bhikkhave cakkhuvi��eyy� r�p� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�


rajan�y�, te tath�gatassa pah�n� ucchinnam�l� t�l�vatthukat� anabh�vakat� �yati�
anupp�dadhamm�, tesa�ca pah�n�ya akkh�si yoga�, tasm� tath�gato yogakkhem�ti
vuccati.
Santi bhikkhave sotavi��eyy� sadd� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, te tath�gatassa pah�n� ucchinnam�l� t�l�vatthukat� anabh�vakat� �yati�
anupp�dadhamm�, tesa�ca pah�n�ya akkh�si yoga�, tasm� tath�gato yogakkhem�ti
vuccati.
Santi bhikkhave gh�navi��eyy� gandh� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, te tath�gatassa pah�n� ucchinnam�l� t�l�vatthukat� anabh�vakat� �yati�
anupp�dadhamm�, tesa�ca pah�n�ya akkh�si yoga�, tasm� tath�gato yogakkhem�ti
vuccati.
Santi bhikkhave jivh�vi��eyy� ras� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, te tath�gatassa pah�n� ucchinnam�l� t�l�vatthukat� anabh�vakat� �yati�
anupp�dadhamm�, tesa�ca pah�n�ya akkh�si yoga�, tasm� tath�gato yogakkhem�ti
vuccati.
Santi bhikkhave k�yavi��eyy� pho��habb� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, te tath�gatassa pah�n� ucchinnam�l� t�l�vatthukat� anabh�vakat� �yati�
anupp�dadhamm�, tesa�ca pah�n�ya akkh�si yoga�, tasm� tath�gato yogakkhem�ti
vuccati.
Santi bhikkhave manovi��eyy� dhamm� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, te tath�gatassa pah�n� ucchinnam�l� t�l�vatthukat� anabh�vakat� ayata�
anupp�dadhamm�, tesa�ca pah�n�ya akkh�si yoga�, tasm� tath�gato yogakkhem�ti
vuccati.

Aya� kho bhikkhave, yogakkhemi pariy�yo dhammapariy�yoti.

1. 11. 2
Up�d�yasutta�

105. Kisminnu kho bhikkhave sati ki� up�d�ya uppajjati ajjhatta� sukha-1 dukkhanti.

Bhagavamm�lak� no bhante dhamm�, bhagavantettik� bhagavampa�isara�, s�dhu vata


bhante, bhagavanta� yeva pa�ibh�tu etassa bh�sitassa attho, bhagavato sutv� bhikkh�
dh�ressant�ti. Tena hi bhikkhave su�tha, s�dhuka� manasi karotha, bh�siss�m�ti.
Evamhanteti kho te bhikkh� bhagavato paccassosu� bhagav� etadavoca:

1. Sukha� - machasa�

[BJT Page 182] [\x 182/]

Cakkhusmi� kho bhikkhave sati cakkhu� up�d�ya uppajjati ajjhatta� sukhadukkha�,


sotasmi� sati sota� up�d�ya uppajjati ajjhatta� sukhadukkha�, gh�nasmi� sati gh�na�
up�d�ya uppajjati ajjhatta� sukhadukkha�, jivh�ya sati jivha� up�d�ya uppajjati
ajjhatta� sukhadukkha�, k�yasmi� sati k�ya� up�d�ya uppajjati ajjhatta�
sukhadukkha�, manasmi� sati mana� up�d�ya uppajjati ajjhatta� sukhadukkha�,

Ta� kimma��atha bhikkhave, "cakkhu� nicca� v� anicca� v�" ti? Anicca� bhante.
"Yampan�nicca� dukkha� v� ta� sukha� v�"ti. Dukkha� bhante, "yampan�nicca� dukkha�
vipari�madhamma� api nu ta� anup�d�ya uppajjeyya ajjhatta� sukhadukkhanti". Noheta�
bhante.

"Sota� nicca� v� anicca� v�" ti? Anicca� bhante. "Yampan�nicca� dukkha� v� ta�
sukha� v�"ti. Dukkha� bhante, "yampan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� api nu ta�
anup�d�ya uppajjeyya ajjhatta� sukhadukkhanti". Noheta� bhante.
"Gh�na� nicca� v� anicca� v�" ti? Anicca� bhante. "Yampan�nicca� dukkha� v� ta�
sukha� v�"ti. Dukkha� bhante, "yampan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� api nu ta�
anup�d�ya uppajjeyya ajjhatta� sukhadukkhanti". Noheta� bhante.
[PTS Page 086] [\q 86/] "jivh� nicc� v� anicc� v�" ti? Anicc� bhante.
"Yampan�nicca� dukkha� v� ta� sukha� v�"ti. Dukkha� bhante, "yampan�nicca� dukkha�
vipari�madhamma� api nu ta� anup�d�ya uppajjeyya ajjhatta� sukhadukkhanti". Noheta�
bhante.
"K�yo nicco v� anicco v�" ti? Anicco bhante. "Yampan�nicca� dukkha� v� ta� sukha�
v�"ti. Dukkha� bhante, "yampan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� api nu ta� anup�d�ya
uppajjeyya ajjhatta� sukhadukkhanti". Noheta� bhante.
"Mano nicco v� anicco v�" ti? Anicco bhante. "Yampan�nicca� dukkha� v� ta� sukha�
v�"ti. Dukkha� bhante, "yampan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� api nu ta� anup�d�ya
uppajjeyya ajjhatta� sukhadukkhanti". Noheta� bhante.

Evampassa� bhikkhave, sutav� ariyas�vako cakkhusmimpi nibbindati, sotasmimpi


nibbindati, gh�nasmimpi nibbindati, jivh�yapi nibbindati, k�yasmimpi nibbindati,
manasmimpi nibbindati, nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati, vimuttasmi�
vimuttamiti ���a� hoti, kh�� j�ti, vusita� brahmacariya�, kata� kara�ya� n�para�
itthatt�y�ti paj�n�t�ti.
1. 11. 3
Dukkhasamudayasutta�

106. Dukkhassa bhikkhave, samudaya�ca atthagama�ca desiss�mi. Ta� su�tha. Katamo ca


bhikkhave, dukkhassa samudayo:

Cakkhu�ca pa�icca r�pe vuppajjati cakkhuvi����a�, ti��a� sa�gati phasso,


phassapaccay� vedan�, vedan� paccay� ta�h�, aya� dukkhassa samudayo. Sota�ca
pa�icca sadde vuppajjati sotavi����a�, ti��a� sa�gati phasso, phassapaccay� vedan�,
vedan� paccay� ta�h�, aya� dukkhassa samudayo. Gh�na�ca pa�icca gandhe vuppajjati
gh�navi����a�, ti��a� sa�gati phasso, phassapaccay� vedan�, vedan� paccay� ta�h�,
aya� dukkhassa samudayo. Jivha�ca pa�icca rase vuppajjati jivh�vi����a�, ti��a�
sa�gati phasso, phassapaccay� vedan�, vedan� paccay� ta�h�, aya� dukkhassa
samudayo. K�ya�ca pa�icca pho��habbe vuppajjati k�yavi����a�, ti��a� sa�gati
phasso, phassapaccay� vedan�, vedan� paccay� ta�h�, aya� dukkhassa samudayo. [PTS
Page 087] [\q 87/] mana�ca pa�icca dhamme vuppajjati manovi����a�, ti��a�
sa�gati phasso, phassapaccay� vedan�, vedan� paccay� ta�h�, aya� dukkhassa
samudayo.

[BJT Page 184] [\x 184/]


Katamo ca bhikkhave, dukkhassa atthagamo?
Cakkhu�ca pa�icca r�pe vuppajjati cakkhuvi����a�, ti��a� sa�gati phasso,
phassapaccay� vedan�, vedan�paccay� ta�h�, tass� yeva ta�h�ya asesavir�ganirodh�
up�d�nanirodho, up�d�nanirodh� bhavanirodho, bhavanirodh� j�tinirodho, j�tinirodh�
jar�mara�a� sokaparidevadukkhadomanassup�y�s� nirujjhanti, evametassa kevalassa
dukkhakkhandhassa nirodho hoti, aya� dukkhassa atthagamo.
Sota�ca pa�icca sadde vuppajjati sotavi����a�, ti��a� sa�gati phasso, phassapaccay�
vedan�, vedan�paccay� ta�h�, tass� yeva ta�h�ya asesavir�ganirodh� up�d�nanirodho,
up�d�nanirodh� bhavanirodho, bhavanirodh� j�tinirodho, j�tinirodh� jar�mara�a�
sokaparidevadukkhadomanassup�y�s� nirujjhanti, evametassa kevalassa
dukkhakkhandhassa nirodho hoti, aya� dukkhassa atthagamo.
Gh�na�ca pa�icca gandhe vuppajjati gh�navi����a�, ti��a� sa�gati phasso,
phassapaccay� vedan�, vedan�paccay� ta�h�, tass� yeva ta�h�ya asesavir�ganirodh�
up�d�nanirodho, up�d�nanirodh� bhavanirodho, bhavanirodh� j�tinirodho, j�tinirodh�
jar�mara�a� sokaparidevadukkhadomanassup�y�s� nirujjhanti, evametassa kevalassa
dukkhakkhandhassa nirodho hoti, aya� dukkhassa atthagamo.
Jivha�ca pa�icca rase vuppajjati jivh�vi����a�, ti��a� sa�gati phasso,
phassapaccay� vedan�, vedan�paccay� ta�h�, tass� yeva ta�h�ya asesavir�ganirodh�
up�d�nanirodho, up�d�nanirodh� bhavanirodho, bhavanirodh� j�tinirodho, j�tinirodh�
jar�mara�a� sokaparidevadukkhadomanassup�y�s� nirujjhanti, evametassa kevalassa
dukkhakkhandhassa nirodho hoti, aya� dukkhassa atthagamo.
Mana�ca pa�icca dhamme vuppajjati manovi����a�, ti��a� sa�gati phasso,
phassapaccay� vedan�, vedan�paccay� ta�h�, tass� yeva ta�h�ya asesavir�ganirodh�
up�d�nanirodho, up�d�nanirodh� bhavanirodho, bhavanirodh� j�tinirodho, j�tinirodh�
jar�mara�a� sokaparidevadukkhadomanassup�y�s� nirujjhanti, evametassa kevalassa
dukkhakkhandhassa nirodho hoti, aya� kho bhikkhave dukkhassa atthagamoti. 1. 11. 4
Lokasamudayasutta�

107. Lokassa bhikkhave, samudaya�ca atthagama�ca desiss�mi, ta� su�tha. Katamo ca


bhikkhave lokassa samudayo?
Cakkhu�ca pa�icca r�pe vuppajjati cakkhuvi����a�, ti��a� sa�gati phasso,
phassapaccay� vedan�. Vedan�paccay� ta�h�, ta�h�paccay� up�d�na�, up�d�napaccay�
bhavo, bhavapaccay� j�ti, j�tipaccay� jar�mara�a� sokaparidevadukkhadomanassup�y�s�
sambhavanti, aya� kho bhikkhave lokassa samudayo.
Sota�ca pa�icca sadde vuppajjati sotavi����a�, ti��a� sa�gati phasso, phassapaccay�
vedan�, vedan�paccay� ta�h�, ta�h�paccay� up�d�na�, up�d�napaccay� bhavo,
bhavapaccay� j�ti, j�tipaccay� jar�mara�a� sokaparidevadukkhadomanassup�y�s�
sambhavanti, aya� kho bhikkhave lokassa samudayo.
Gh�na�ca pa�icca gandhe vuppajjati gh�navi����a�, ti��a� sa�gati phasso,
phassapaccay� vedan�. Vedan�paccay� ta�h�, ta�h�paccay� up�d�na�, up�d�napaccay�
bhavo, bhavapaccay� j�ti, j�tipaccay� jar�mara�a� sokaparidevadukkhadomanassup�y�s�
sambhavanti, aya� kho bhikkhave lokassa samudayo.
Jivha�ca pa�icca rase vuppajjati jivh�vi����a�, ti��a� sa�gati phasso,
phassapaccay� vedan�, vedan�paccay� ta�h�, ta�h�paccay� up�d�na�, up�d�napaccay�
bhavo, bhavapaccay� j�ti, j�tipaccay� jar�mara�a� sokaparidevadukkhadomanassup�y�s�
sambhavanti, aya� kho bhikkhave lokassa samudayo.
K�ya�ca pa�icca pho��habbe vuppajjati cakkhuvi����a�, ti��a� sa�gati phasso,
phassapaccay� vedan�. Vedan�paccay� ta�h�, ta�h�paccay� up�d�na�, up�d�napaccay�
bhavo, bhavapaccay� j�ti, j�tipaccay� jar�mara�a� sokaparidevadukkhadomanassup�y�s�
sambhavanti, aya� kho bhikkhave lokassa samudayo.
Mana�ca pa�icca dhamme vuppajjati manovi����a�, ti��a� sa�gati phasso,
phassapaccay� vedan�, vedan�paccay� ta�h�, ta�h�paccay� up�d�na�, up�d�napaccay�
bhavo, bhavapaccay� j�ti, j�tipaccay� jar�mara�a� sokaparidevadukkhadomanassup�y�s�
sambhavanti, aya� kho bhikkhave lokassa samudayo.
Katamo ca bhikkhave, lokassa atthagamo?

Cakkhu�ca pa�icca r�pe vuppajjati cakkhuvi����a�, ti��a� sa�gati phasso,


phassapaccay� vedan�, vedan�paccay� ta�h�, tass�yeva ta�h�ya asesavir�ga nirodh�
up�d�nanirodho, up�d�nanirodh� bhavanirodho, bhavanirodh� j�tinirodho, j�tinirodh�
jar�mara�a� sokaparidevadukkhadomanassup�y�s� nirujjhanti. Evametassa kevalassa
dukkhakkhandhassa nirodho hoti. Aya� kho bhikkhave lokassa atthagamo.
[BJT Page 186] [\x 186/]

Sota�ca pa�icca sadde vuppajjati sotavi����a�, ti��a� sa�gati phasso, phassapaccay�


vedan�, vedan�paccay� ta�h�, tass�yeva ta�h�ya asesavir�ga nirodh� up�d�nanirodho,
up�d�nanirodh� bhavanirodho, bhavanirodh� j�tinirodho, j�tinirodh� jar�mara�a�
sokaparidevadukkhadomanassup�y�s� nirujjhanti. Evametassa kevalassa
dukkhakkhandhassa nirodho hoti. Aya� kho bhikkhave lokassa atthagamo.
Gh�na�ca pa�icca gandhe vuppajjati gh�navi����a�, ti��a� sa�gati phasso,
phassapaccay� vedan�, vedan�paccay� ta�h�, tass�yeva ta�h�ya asesavir�ga nirodh�
up�d�nanirodho, up�d�nanirodh� bhavanirodho, bhavanirodh� j�tinirodho, j�tinirodh�
jar�mara�a� sokaparidevadukkhadomanassup�y�s� nirujjhanti. Evametassa kevalassa
dukkhakkhandhassa nirodho hoti. Aya� kho bhikkhave lokassa atthagamo.
Jivha�ca pa�icca rase vuppajjati jivh�vi����a�, ti��a� sa�gati phasso,
phassapaccay� vedan�, vedan�paccay� ta�h�, tass�yeva ta�h�ya asesavir�ga nirodh�
up�d�nanirodho, up�d�nanirodh� bhavanirodho, bhavanirodh� j�tinirodho, j�tinirodh�
jar�mara�a� sokaparidevadukkhadomanassup�y�s� nirujjhanti. Evametassa kevalassa
dukkhakkhandhassa nirodho hoti. Aya� kho bhikkhave lokassa atthagamo.
K�ya�ca pa�icca pho��habbe vuppajjati k�yavi����a�, ti��a� sa�gati phasso,
phassapaccay� vedan�, vedan�paccay� ta�h�, tass�yeva ta�h�ya asesavir�ga nirodh�
up�d�nanirodho, up�d�nanirodh� bhavanirodho, bhavanirodh� j�tinirodho, j�tinirodh�
jar�mara�a� sokaparidevadukkhadomanassup�y�s� nirujjhanti. Evametassa kevalassa
dukkhakkhandhassa nirodho hoti. Aya� kho bhikkhave lokassa atthagamo.
Mana�ca pa�icca dhamme vuppajjati cakkhuvi����a�, ti��a� sa�gati phasso,
phassapaccay� vedan�, vedan�paccay� ta�h�, tass�yeva ta�h�ya asesavir�ga nirodh�
up�d�nanirodho, up�d�nanirodh� bhavanirodho, bhavanirodh� j�tinirodho, j�tinirodh�
jar�mara�a� sokaparidevadukkhadomanassup�y�s� nirujjhanti. Evametassa kevalassa
dukkhakkhandhassa nirodho hoti. Aya� kho bhikkhave lokassa atthagamo.
1. 11. 5
Seyyasutta�

108. [PTS Page 088] [\q 88/] kisminnu kho bhikkhave sati ki� up�d�ya ki�
abhinivissa "seyyo'hamasm�ti v� hoti, sadiso'hamasm�ti v� hoti, h�no'hamasm�ti v�
hoti"

Bhagavamm�lak� no bhante dhamm�, bhagavantettik�, bhagavampa�isara�; s�dhu vata


bhante bhagavanta� yeva pa�ih�tu etassa bh�sitassa attho, bhagavato sutv� bhikkh�
dh�ressant�ti.
Cakkhusmi� kho bhikkhave sati cakkhu� up�d�ya cakkhu� abhinivissa 'seyyo'hamasm�ti
v� hoti. Sadiso'hamasm�ti v� hoti, h�no'hamasm�ti v� hoti.
Sotasmi� sati sota� up�d�ya sota� abhinivissa 'seyyo'hamasm�ti v� hoti.
Sadiso'hamasm�ti v� hoti, h�no'hamasm�ti v� hoti.
Gh�nasmi� sati gh�na� up�d�ya gh�na� abhinivissa 'seyyo'hamasm�ti v� hoti.
Sadiso'hamasm�ti v� hoti, h�no'hamasm�ti v� hoti.
Jivhasmi� sati jivh�ya up�d�ya jivha� abhinivissa 'seyyo'hamasm�ti v� hoti.
Sadiso'hamasm�ti v� hoti, h�no'hamasm�ti v� hoti.
K�yasmi� sati k�ya� up�d�ya k�ya� abhinivissa 'seyyo'hamasm�ti v� hoti.
Sadiso'hamasm�ti v� hoti, h�no'hamasm�ti v� hoti.
Manasmi� sati mana� up�d�ya mana� abhinivissa 'seyyo'hamasm�ti v� hoti.
Sadiso'hamasm�ti v� hoti, h�no'hamasm�ti v� hoti.

Ta� kimma��atha bhikkhave "cakkhu� nicca� v� anicca� v�" ti. Anicca� bhante.
"Yampan�nicca� dukkha� v� ta� sukha� v�" ti. Dukkha� bhante. "Yampan�nicca� dukkha�
vipari�madhamma� api n� ta� anup�d�ya seyyo'hamasm�ti v� assa sadiso'hamasm�ti v�
assa h�no'hamasm�ti v� assa sadiso'hamasm�ti v� assa hino'hamasm�ti v� ass�" ti. No
heta� bhante.
"Sota� nicca� v� anicca� v�" ti. Anicca� bhante. "Yampan�nicca� dukkha� v� ta�
sukha� v�" ti. Dukkha� bhante. "Yampan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� api n� ta�
anup�d�ya seyyo'hamasm�ti v� assa sadiso'hamasm�ti v� assa h�no'hamasm�ti v� assa
sadiso'hamasm�ti v� assa hino'hamasm�ti v� ass�"ti. No heta� bhante.
"Gh�na� nicca� v� anicca� v�" ti. Anicca� bhante. "Yampan�nicca� dukkha� v� ta�
sukha� v�" ti. Dukkha� bhante. "Yampan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� api n� ta�
anup�d�ya seyyo'hamasm�ti v� assa sadiso'hamasm�ti v� assa h�no'hamasm�ti v� assa
sadiso'hamasm�ti v� assa hino'hamasm�ti v� ass�"ti. No heta� bhante.
"Jivh� nicc� v� anicc� v�" ti. Anicc� bhante. "Yampan�nicca� dukkha� v� ta� sukha�
v�" ti. Dukkha� bhante. "Yampan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� api n� ta�
anup�d�ya seyyo'hamasm�ti v� assa sadiso'hamasm�ti v� assa h�no'hamasm�ti v� assa
sadiso'hamasm�ti v� assa hino'hamasm�ti v� ass�"ti. No heta� bhante.
"K�yo nicco v� anicco v�" ti. Anicca� bhante. "Yampan�nicca� dukkha� v� ta� sukha�
v�" ti. Dukkha� bhante. "Yampan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� api n� ta�
anup�d�ya seyyo'hamasm�ti v� assa sadiso'hamasm�ti v� assa h�no'hamasm�ti v� assa
sadiso'hamasm�ti v� assa hino'hamasm�ti v� ass�"ti. No heta� bhante.
"Mano nicco v� anicco v�" ti. Anicca� bhante. "Yampan�nicca� dukkha� v� ta� sukha�
v�" ti. Dukkha� bhante. "Yampan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� api n� ta�
anup�d�ya seyyo'hamasm�ti v� assa sadiso'hamasm�ti v� assa h�no'hamasm�ti v� assa
sadiso'hamasm�ti v� assa hino'hamasm�ti v� ass�"ti. No heta� bhante.
Evampassa� bhikkhave, sutav� ariyas�vako cakkhusmimpi nibbindati, sotasmimpi
nibbindati, gh�nasmimpi nibbindati, jivh�yapi nibbindati, k�yasmimpi nibbindati,
manasmimpi nibbindati, nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati, vimuttasmi�
vimuttamiti ���a� hoti, kh�� j�ti, vusita� brahmacariya�, kata� kara�ya� n�para�
itthatt�y�ti paj�n�t�ti.
[BJT Page 188] [\x 188/]
1. 11. 6
Sa��ojanasutta�

109. [PTS Page 089] [\q 89/] sa��ojan�ye ca bhikkhave dhamme desiss�mi
sa��ojana�ca ta� su�tha. Katame ca bhikkhave sa��ojan�y� dhamm�? Katama�ca
sa��ojana�?

Cakkhu� bhikkhave sa��ojan�yo dhammo, yo tattha chandar�go ta� tattha sa��ojana�,


sota� sa��ojan�yo dhammo, yo tattha chandar�go ta� tattha sa��ojana�.
Gh�na� sa��ojan�yo dhammo, yo tattha chandar�go ta� tattha sa��ojana�.
Jivh� sa��ojan�yo dhammo, yo tattha chandar�go ta� tattha sa��ojana�.
K�yo sa��ojan�yo dhammo, yo tattha chandar�go ta� tattha sa��ojana�.
Mano sa��ojan�yo dhammo, yo tattha chandar�go ta� tattha sa��ojana�.
Ime vuccanti bhikkhave sa��ojan�y� dhamm�, ida� sa��ojananti.

1. 11. 7
Up�d�nasutta�

110. Up�d�niye ca bhikkhave dhamme desiss�mi up�d�na�ca. Ta� su�tha. Katame ca


bhikkhave up�d�niy� dhamm�? Katama�ca up�d�na�?

Cakkhu� bhikkhave up�d�niyo dhammo, yo tattha chandar�go ta� tattha up�d�na�, sota�
up�d�niyo dhammo, yo tattha chandar�go ta� tattha up�d�na�,
Gh�na� up�d�niyo dhammo, yo tattha chandar�go ta� tattha up�d�na�
Jivh� up�d�niyo dhammo, yo tattha chandar�go ta� tattha up�d�na�,
K�yo up�d�niyo dhammo, yo tattha chandar�go ta� tattha up�d�na�,
Mano up�d�niyo dhammo, yo tattha chandar�go ta� tattha up�d�na�,
Ime vuccanti bhikkhave up�d�niy� dhamm�, ida� up�d�nanti.

1. 11. 8
Parij�nanasutta�

111. Cakkhu� bhikkhave anabhij�na� aparij�na� avir�jaya� appajaha� abhabbo


dukkhakkhay�ya.

Sota� anabhij�na� aparij�na� avir�jaya� appajaha� abhabbo dukkhakkhay�ya.


Gh�na� anabhij�na� aparij�na� avir�jaya� appajaha� abhabbo dukkhakkhay�ya.
Jivha� anabhij�na� aparij�na� avir�jaya� appajaha� abhabbo dukkhakkhay�ya.
K�ya� anabhij�na� aparij�na� avir�jaya� appajaha� abhabbo dukkhakkhay�ya.
Mana� anabhij�na� aparij�na� avir�jaya� appajaha� abhabbo dukkhakkhay�ya.

Cakkhu�ca kho bhikkhave abhij�na� parij�na� vir�jaya� pajaha� bhabbo


dukkhakkhay�ya.

Sota� abhij�na� parij�na� vir�jaya� pajaha� bhabbo dukkhakkhay�ya.


Gh�na� abhij�na� parij�na� vir�jaya� pajaha� bhabbo dukkhakkhay�ya.
Jivha� abhij�na� parij�na� vir�jaya� pajaha� bhabbo dukkhakkhay�ya.
K�ya� abhij�na� parij�na� vir�jaya� pajaha� bhabbo dukkhakkhay�ya.

Mana� abhij�na� parij�na� vir�jaya� pajaha� bhabbo dukkhakkhay�y�ti. [BJT Page 190]
[\x 190/]
1. 11. 9
Dutiyaparij�nanasutta�

112. [PTS Page 090] [\q 90/] r�pe kho bhikkhave anabhij�na� aparij�na�
avir�jaya� appajaha� abhabbo dukkhakkhay�ya.
Sadde anabhij�na� aparij�na� avir�jaya� appajaha� abhabbo dukkhakkhay�ya.
Gandhe anabhij�na� aparij�na� avir�jaya� appajaha� abhabbo dukkhakkhay�ya.
Rase anabhij�na� aparij�na� avir�jaya� appajaha� abhabbo dukkhakkhay�ya.
Pho��habbe anabhij�na� aparij�na� avir�jaya� appajaha� abhabbo dukkhakkhay�ya.
Dhamme anabhij�na� aparij�na� avir�jaya� appajaha� abhabbo dukkhakkhay�ya.

R�pe ca kho bhikkhave abhij�na� parij�na� vir�jaya� pajaha� bhabbo dukkhakkhay�ya.


Sadde abhij�na� parij�na� vir�jaya� pajaha� bhabbo dukkhakkhay�ya.
Gandhe abhij�na� parij�na� vir�jaya� pajaha� bhabbo dukkhakkhay�ya.
Rase abhij�na� parij�na� vir�jaya� pajaha� bhabbo dukkhakkhay�ya.
Pho��habbe abhij�na� parij�na� vir�jaya� pajaha� bhabbo dukkhakkhay�ya.
Dhamme abhij�na� parij�na� vir�jaya� pajaha� bhabbo dukkhakkhay�y�t�.

1. 11. 10
Upassutisutta�

113. Eka� samaya� bhagav� n�dike-1 viharati gi�jak�vasathe. Atha kho bhagav�
rahogato pa�isall�no-2 ima� dhammapariy�ya� abh�si.

Cakkhu� pa�icca r�pe vuppajjati cakkhuvi����a� ti��a� sa�gati phasso, phassapaccay�


vedan�, vedan�paccay� ta�h�, ta�h�paccay� up�d�na�, up�d�napaccay� bhavo,
bhavapaccay� j�ti, j�tipaccay� jar�mara�a� sokaparidevadukkhadomanassup�y�s�
sambhavanti, evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

Sota�ca pa�icca sadde vuppajjati sotavi����a�, ti��a� sa�gati phasso, phassapaccay�


vedan�, vedan�paccay� ta�h�, ta�h�paccay� up�d�na�, up�d�napaccay� bhavo,
bhavapaccay� j�ti, j�tipaccay� jar�mara�a� sokaparidevadukkhadomanassup�y�s�
sambhavanti, evametassa kevalassa dukkhandhassa samudayo hoti.

Gh�na�ca pa�icca gandhe vuppajjati gh�navi����a�, ti��a� sa�gati phasso,


phassapaccay� vedan�. Vedan�paccay� ta�h�, ta�h�paccay� up�d�na�, up�d�napaccay�
bhavo, bhavapaccay� j�ti, j�tipaccay� jar�mara�a� sokaparidevadukkhadomanassup�y�s�
sambhavanti, evametassa kevalassa dukkhandhassa samudayo hoti.

Jivha�ca pa�icca rase vuppajjati jivh�vi����a�, ti��a� sa�gati phasso,


phassapaccay� vedan�, vedan�paccay� ta�h�, ta�h�paccay� up�d�na�, up�d�napaccay�
bhavo, bhavapaccay� j�ti, j�tipaccay� jar�mara�a� sokaparidevadukkhadomanassup�y�s�
sambhavanti, evametassa kevalassa dukkhandhassa samudayo hoti.

K�ya�ca pa�icca pho��habbe vuppajjati cakkhuvi����a�, ti��a� sa�gati phasso,


phassapaccay� vedan�. Vedan�paccay� ta�h�, ta�h�paccay� up�d�na�, up�d�napaccay�
bhavo, bhavapaccay� j�ti, j�tipaccay� jar�mara�a� sokaparidevadukkhadomanassup�y�s�
sambhavanti, evametassa kevalassa dukkhandhassa samudayo hoti

Mana�ca pa�icca dhamme vuppajjati manovi����a�, ti��a� sa�gati phasso,


phassapaccay� vedan�, vedan�paccay� ta�h�, ta�h�paccay� up�d�na�, up�d�napaccay�
bhavo, bhavapaccay� j�ti, j�tipaccay� jar�mara�a� sokaparidevadukkhadomanassup�y�s�
sambhavanti, evametassa kevalassa dukkhandhassa samudayo hoti.

Cakkhu�ca pa�icca r�pe vuppajjati cakkhuvi����a�, ti��a� sa�gati phasso,


phassapaccay� vedan�, vedan�paccay� ta�h�, tass� yeva ta�h�ya asesavir�ganirodh�
up�d�nanirodho, up�d�nanirodh� bhavanirodho, bhavanirodh� j�tinirodho, j�tinirodh�
jar�mara�a� sokaparidevadukkhadomanassup�y�s� nirujjhanti, evametassa kevalassa
dukkhakkhandhassa nirodho hoti,

Sota�ca pa�icca sadde vuppajjati sotavi����a�, ti��a� sa�gati phasso, phassapaccay�


vedan�, vedan�paccay� ta�h�, tass� yeva ta�h�ya asesavir�ganirodh� up�d�nanirodho,
up�d�nanirodh� bhavanirodho, bhavanirodh� j�tinirodho, j�tinirodh� jar�mara�a�
sokaparidevadukkhadomanassup�y�s� nirujjhanti, evametassa kevalassa
dukkhakkhandhassa nirodho hoti,

Gh�na�ca pa�icca gandhe vuppajjati gh�navi����a�, ti��a� sa�gati phasso,


phassapaccay� vedan�, vedan�paccay� ta�h�, tass� yeva ta�h�ya asesavir�ganirodh�
up�d�nanirodho, up�d�nanirodh� bhavanirodho, bhavanirodh� j�tinirodho, j�tinirodh�
jar�mara�a� sokaparidevadukkhadomanassup�y�s� nirujjhanti, evametassa kevalassa
dukkhakkhandhassa nirodho hoti,

Jivha�ca pa�icca rase vuppajjati jivh�vi����a�, ti��a� sa�gati phasso,


phassapaccay� vedan�, vedan�paccay� ta�h�, tass� yeva ta�h�ya asesavir�ganirodh�
up�d�nanirodho, up�d�nanirodh� bhavanirodho, bhavanirodh� j�tinirodho, j�tinirodh�
jar�mara�a� sokaparidevadukkhadomanassup�y�s� nirujjhanti, evametassa kevalassa
dukkhakkhandhassa nirodho hoti,

Mana�ca pa�icca dhamme vuppajjati cakkhuvi����a�, ti��a� sa�gati phasso,


phassapaccay� vedan�, vedan�paccay� ta�h�, tass� yeva ta�h�ya asesavir�ganirodh�
up�d�nanirodho, up�d�nanirodh� bhavanirodho, bhavanirodh� j�tinirodho, j�tinirodh�
jar�mara�a� sokaparidevadukkhadomanassup�y�s� nirujjhanti, evametassa kevalassa
dukkhakkhandhassa nirodho hot�ti.

1. ��tike - sy�, s�mu.


N�tike - machasa�
2. Patisallino - s�mu.
[BJT Page 192] [\x 192/]

[PTS Page 091] [\q 91/] tena kho pana samayena a��ataro bhikkhu bhagavato
upassuti�-1 �hito hoti. Addas� kho bhagav� ta� bhikkhu� upassuti�-1 �hita�. Disv�na
ta� bhikkhu� etadavoca: assosi no tva� bhikkhu ima� dhammapariy�yanti? Eva� bhante.
Ugga�h�hi tva� bhikkhu ima� dhammapariy�ya�, pariy�pu�hi tva� bhikkhu ima�
dhammapariy�ya�, dh�rehi tva� bhikkhu ima� dhammapariy�ya�, atthasa�hito' ya�
bhikkhu dhammapariy�yo, �dibrahmacariyakoti.

Yogakkhemivaggo ek�dasamo.

Tatrudd�na�:
Yogakkhemi up�d�ya dukkha� loko ca seyyo ca
Sa�yojana� up�d�na� dve parij�na� upassut�ti.

[BJT Page 194] [\x 194/]


12. Lokak�magu�avaggo
1. 12. 1
M�rap�sasutta�

114. Santi bhikkhave cakkhuvi��eyy� r�p� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhos�ya ti��hati, aya� vuccati
bhikkhave bhikkhu �v�sagato m�rassa, m�rassa vasa�gato, [PTS Page 092] [\q 92/]
pa�imukkassa m�rap�so, baddho so m�rabandhanena yath�k�makara�yo p�pimato.

Santi bhikkhave sotavi��eyy� sadd� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�


rajan�y�, ta�ce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhos�ya ti��hati, aya� vuccati
bhikkhave bhikkhu �v�sagato m�rassa, m�rassa vasa�gato, pa�imukkassa m�rap�so,
baddho so m�rabandhanena yath�k�makara�yo p�pimato.
Santi bhikkhave gh�navi��eyy� gandh� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhos�ya ti��hati, aya� vuccati
bhikkhave bhikkhu �v�sagato m�rassa, m�rassa vasa�gato, pa�imukkassa m�rap�so,
baddho so m�rabandhanena yath�k�makara�yo p�pimato.
Santi bhikkhave jivh�vi��eyy� ras� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhos�ya ti��hati, aya� vuccati
bhikkhave bhikkhu �v�sagato m�rassa, m�rassa vasa�gato, pa�imukkassa m�rap�so,
baddho so m�rabandhanena yath�k�makara�yo p�pimato.
Santi bhikkhave k�yavi��eyy� pho��habb� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhos�ya ti��hati, aya� vuccati
bhikkhave bhikkhu �v�sagato m�rassa, m�rassa vasa�gato, pa�imukkassa m�rap�so,
baddho so m�rabandhanena yath�k�makara�yo p�pimato.
Santi bhikkhave manovi��eyy� dhamm� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhos�ya ti��hati, aya� vuccati
bhikkhave bhikkhu �v�sagato m�rassa, m�rassa vasa�gato, pa�imukkassa m�rap�so,
baddho so m�rabandhanena yath�k�makara�yo p�pimato.

Santi ca kho bhikkhave cakkhuvi��eyy� r�p� i��h� kant� man�p� piyar�p�


k�m�pasa�hit� rajan�y�, ta�ce bhikkhu n�bhinandati n�bhivadati n�jjhos�ya ti��hati,
aya� vuccati bhikkhave bhikkhu na �v�sagato m�rassa, na m�rassa vasa�gato,
ummukkassa m�rap�so, mutto so m�rabandhanena na yath�k�makara�yo p�pimato.
Santi bhikkhave sotavi��eyy� sadd� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ce bhikkh� n�bhinandati n�bhivadati n�jjhos�ya ti��hati, aya� vuccati
bhikkhave bhikkhu na �v�sagato m�rassa, na m�rassa vasa�gato, ummukkassa m�rap�so,
mutto so m�rabandhanena na yath�k�makara�yo p�pimato.
Santi bhikkhave gh�navi��eyy� gandh� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ce bhikkhu n�bhinandati n�bhivadati n�jjhos�ya ti��hati, aya� vuccati
bhikkhave bhikkhu na �v�sagato m�rassa, na m�rassa vasa�gato, umukkassa m�rap�so,
mutto so m�rabandhanena na yath�k�makara�yo p�pimato.
Santi bhikkhave jivh�vi��eyy� ras� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ce bhikkhu n�bhinandati n�bhivadati n�jjhos�ya ti��hati, aya� vuccati
bhikkhave bhikkhu na �v�sagato m�rassa, na m�rassa vasa�gato, umukkassa m�rap�so,
mutto so m�rabandhanena na yath�k�makara�yo p�pimato.
Santi bhikkhave k�yavi��eyy� pho��habb� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ce bhikkhu n�bhinandati n�bhivadati n�jjhos�ya ti��hati, aya� vuccati
bhikkhave bhikkhu na �v�sagato m�rassa, na m�rassa vasa�gato, umukkassa m�rap�so,
mutto so m�rabandhanena na yath�k�makara�yo p�pimato.
Santi bhikkhave manovi��eyy� dhamm� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ce bhikkhu n�bhinandati n�bhivadati ajjhos�ya ti��hati, aya� vuccati
bhikkhave bhikkhu na �v�sagato m�rassa, na m�rassa vasa�gato, umukkassa m�rap�so,
mutto so m�rabandhanena na yath�k�makara�yo p�pimatoti.

[BJT Page 196] [\x 196/]


1. 12. 2
Dutiyam�rap�sasutta�

115. Santi bhikkhave cakkhuvi��eyy� r�p� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhos�ya ti��hati, aya� vuccati
bhikkhave bhikkhu baddho cakkhuvi��eyyesu r�pesu, �v�sagato m�rassa, m�rassa
vasa�gato yath�k�makara�yo p�pimato.

Santi bhikkhave sotavi��eyy� sadd� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�


rajan�y�, ta�ce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhos�ya ti��hati, aya� vuccati
bhikkhave bhikkhu baddho sotavi��eyyesu saddesu. �v�sagato m�rassa, m�rassa
vasa�gato, yath�k�makara�yo p�pimato.
Santi bhikkhave gh�navi��eyy� gandh� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhos�ya ti��hati, aya� vuccati
bhikkhave bhikkhu baddho gh�navi��eyyesu gandhesu �v�sagato m�rassa, m�rassa
vasa�gato, yath�k�makara�yo p�pimato.
Santi bhikkhave jivh�vi��eyy� ras� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhos�ya ti��hati, aya� vuccati
bhikkhave bhikkhu baddho jivh�vi��eyyesu rasesu, �v�sagato m�rassa, m�rassa
vasa�gato, yath�k�makara�yo p�pimato.
Santi bhikkhave k�yavi��eyy� pho��habb� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhos�ya ti��hati, aya� vuccati
bhikkhave bhikkhu baddho k�yavi��eyyesu pho��habbesu �v�sagato, m�rassa, m�rassa
vasa�gato, yath�k�makara�yo p�pimato.
Santi bhikkhave manovi��eyy� dhamm� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhos�ya ti��hati, aya� vuccati
bhikkhave bhikkhu baddho manovi��eyyesu dhammesu, �v�sagato m�rassa, m�rassa
vasa�gato, yath�k�makara�yo p�pimato.

Santi ca kho bhikkhave cakkhuvi��eyy� r�p� i��h� kant� man�p� piyar�p�


k�m�pasa�hit� rajan�y�, ta�ce bhikkhu n�bhinandati n�bhivadati n�jjhos�ya ti��hati,
aya� vuccati bhikkhave bhikkhu, mutto cakkhuvi��eyyehi r�pehi, na �v�sagato
m�rassa, na m�rassa vasa�gato, na yath�k�makara�yo p�pimato.
Santi bhikkhave sotavi��eyy� sadd� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ce bhikkhu n�bhinandati n�bhivadati n�jjhos�ya ti��hati, aya� vuccati
bhikkhave bhikkhu, mutto sotavi��eyyehi saddehi, na �v�sagato m�rassa, na m�rassa
vasa�gato, na yath�k�makara�yo p�pimato.
Santi bhikkhave gh�navi��eyy� gandh� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ce bhikkhu n�bhinandati n�bhivadati n�jjhos�ya ti��hati, aya� vuccati
bhikkhave bhikkhu, mutto gh�navi��eyyehi gandhehi, na �v�sagato m�rassa, na m�rassa
vasa�gato, na yath�k�makara�yo p�pimato.
Santi bhikkhave jivh�vi��eyy� ras� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ce bhikkhu n�bhinandati n�bhivadati n�jjhos�ya ti��hati, aya� vuccati
bhikkhave bhikkhu, mutto jivh�vi��eyyehi rasehi, na �v�sagato m�rassa, na m�rassa
vasa�gato, na yath�k�makara�yo p�pimato.
Santi bhikkhave k�yavi��eyy� pho��habb� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ce bhikkhu n�bhinandati n�bhivadati n�jjhos�ya ti��hati, aya� vuccati
bhikkhave bhikkhu, mutto k�yavi��eyyehi pho��habbehi, na �v�sagato m�rassa, na
m�rassa vasa�gato, na yath�k�makara�yo p�pimato.
Santi bhikkhave manovi��eyy� dhamm� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ce [PTS Page 093] [\q 93/] bhikkhu n�bhinandati n�bhivadati
ajjhos�ya ti��hati, aya� vuccati bhikkhave bhikkhu, mutto manovi��eyyehi dhammehi,
na �v�sagato m�rassa, na m�rassa vasa�gato, na yath�k�makara�yo p�pimatoti.

1. 12. 3
Lokantagamanasutta�
116. N�ha� bhikkhave gamanena lokassa anta� ��teyya�-1 da��heyya�-2 patteyyanti
vad�mi. Na ca pan�ha� bhikkhave appatv� lokassa anta� dukkhassa antakiriya�
vad�m�ti. Ida� vatv� bhagav� u��h�y�san� vih�ra� p�visi.

1. ��tayya� - s� 2.
2. Di��heyya� - sy�.

[BJT Page 198] [\x 198/]

Atha kho tesa� bhikkh�na� acirapakkantassa bhagavato etadahosi: ida� kho no-1 �vuso
bhagav� sa�khittena uddesa� uddisitv� vitth�rena attha� avibhajitv� u��h�y�san�
vih�ra� pavi��ho "n�ha� bhikkhave gamanena lokassa anta� ��teyya� da��heyya�
patteyyanti vad�mi, na ca pan�ha� bhikkhave appatv� lokassa anta� dukkhassa
antakiriya� vad�m�" ti. Ko nu kho imassa bhagavat� sa�khittena uddesassa
uddi��hassa vitth�rena attha� avibhattassa vitth�rena attha� vibhajeyy�ti.

Atha kho tesa� bhikkh�na� etadahosi, aya� kho �yasm� �nando satthu ceva sa�va��ito,
sambh�vito ca vi���na� sabrahmac�r�na�. Pahoti c�yasm� �nando imassa bhagavat�
sa�khittena uddesassa uddesassa vitth�rena attha� avibhattassa vitth�rena attha�
vibhajitu�. Yann�na maya� yen�yasm� �nando tenupasa�kameyy�ma, upasa�kamitv�
�yasmanta� �nanda� etamattha� pa�ipuccheyy�m�ti.
Atha kho te bhikkh� yen�yasm� �nando tenupasa�kami�su. Upasa�kamitv� �yasmat�
�nandena saddhi� sammodi�su. Sammodan�ya� katha� s�r��ya� v�tis�retv� ekamanta�
nis�di�su. Ekamanta� nisinn� kho te bhikkh� �yasmanta� [PTS Page 094] [\q 94/]
�nanda� etadavocu�: ida� kho no �vuso �nanda bhagav� sa�khittena uddesa� uddisitv�
vitth�rena attha� avibhajitv� u��h�y�san� vih�ra� pavi��ho, "n�ha� bhikkhave
gamanena lokassa anta� ��teyya� da��heyya� patteyyanti vad�mi, na ca pan�ha�
bhikkhave, appatv� lokassa anta� dukkhassa antakiriya� vad�m�" ti tesa� no �vuso
amh�ka� acirapakkantassa bhagavato etadahosi:
Ida� kho no �vuso bhagav� sa�khittena uddesa� uddisitv� vitth�rena attha�
avibhajitv� u��h�y�san� vih�ra� pavi��ho, "n�ha� bhikkhave gamanena lokassa anta�
��teyya� da��heyya� patteyyanti vad�mi. Na ca pan�ha� bhikkhave, appatv� lokassa
anta� dukkhassa antakiriya� vad�m�" ti. Ko nu kho imassa bhagavat� sa�khittena
uddesassa uddi��hassa vitth�rena attha� avibhattassa vitth�rena attha�
vibhajeyy�ti. Tesa� no �vuso amh�ka� etadahosi: aya� kho �vuso �yasm� �nando satthu
ceva sa�va��ito, sambh�vito ca vi���na� sabrahmac�r�na�, pahoti c�yasm� �nando
imassa bhagavat� sa�khittena uddesassa uddi��hassa vitth�rena attha� avibhattassa
vitth�rena attha� vibhajitu�. Yann�na maya� yen�yasm� �nando tenupasa�kameyy�ma,
upasa�kamitv� �yasmanta� �nanda� etamattha� pa�ipuccheyy�m�ti, vibhajat�yasm�
�nandoti.

1. Ida� kho nu - s� 2.

[BJT Page 200] [\x 200/]

Seyyath�pi �vuso puriso s�ratthiko s�ragaves� s�rapariyesana� caram�no mahato


rukkhassa ti��hato s�ravato atikkammeva m�la� atikkamma-1 khandha� s�kh�pal�se
s�ra� pariyesitabba� ma��eyya eva� sampadamida�. �yasmant�na� satthari
sammukh�bhute-2 ta� bhagavanta� atisitv� amhe-3 etamattha� pa�ipucchitabba�
ma��atha-4, soh�vuso bhagav� j�na� j�n�ti passa� passati cakkhubhuto ���abhuto
dhammabhuto brahmabhuto vatt� pavatt� atthassa ninnet� amatassa d�t� dhammass�m�
tath�gato. Soceva panetassa k�lo ahosi, ya� bhagavanta��eva etamattha�
pa�ipuccheyy�tha. [PTS Page 095] [\q 95/] yath� vo bhagav� vy�kareyya tath�
na�-5 dh�reyy�th�ti.

Addh�vuso �nanda bhagav� j�na� j�n�ti passa� passati cakkhu bhuto ���abhuto
dhammabhuto brahmabhuto vatt� pavatt� atthassa ninnet� amatassa d�t� dhammass�m�
tath�gato.

So ceva panetassa k�lo ahosi ya� bhagavanta��eva etamattha� pa�ipuccheyy�ma, yath�


no bhagav� vy�kareyya tath� na� dh�reyy�ma. Api c�yasm� �nando satthu ceva
sa�va��ito sambh�vito ca vi���na� sabrahmac�r�na�, pahoti v�yasm� �nando imassa
bhagavat� sa�khittena uddesassa uddi��hassa vitth�rena attha� avibhattassa
vitth�rena attha� vibhajitu�, vibhajat�y�sm� �nando agaru� karitv�ti.

Ten�h�vuso su�tha, s�dhuka� manasikarotha, bh�siss�m�ti. Evam�vusoti kho te bhikkh�


�yasmato �nandassa paccassosu�. �yasm� �nando etadavoca: ya� kho vo �vuso bhagav�
sa�khittena uddesa� uddisitv� vitth�rena attha� avibhajitv� u��h�y�san� vih�ra�
pavi��ho: "n�ha� bhikkhave gamanena lokassa anta� ��teyya� da��heyya� patteyyanti
vad�mi, na ca pan�ha� bhikkhave appatv� lokassa anta� dukkhassa antakiriya� vad�m�"
ti. Imassa khv�ha� �vuso bhagavat� sa�khittena uddesassa uddi��hassa vitth�rena
attha� avibhattassa eva� vitth�rena-6 attha� �j�n�mi:

Yena kho �vuso lokasmi� lokasa��i hoti lokam�n�, aya� vuccati ariyassa vinaye loko.
Kena c�vuso lokasmi� lokasa��� hoti lokam�n�?

1. Atikkammeva - machasa�
2. Bh�ta� - sy�
3. Tumhe -sy�
4. Ma��etha - s�2. [PTS]
5. Vo machasa�
6. Avibhattassa vitth�rena - machasa�, sy�.

[BJT Page 202] [\x 202/]

Cakkhun� kho �vuso lokasmi� lokasa��i hoti lokam�n�, sotena kho �vuso lokasmi�
lokasa��i hoti lokam�ni, gh�nena kho �vuso lokasmi� lokasa��i hoti lokam�ni,
jivh�ya kho �vuso lokasmi� lokasa��i hoti lokam�ni, k�yena kho �vuso lokasmi�
lokasa��i hoti lokam�n�, manena kho �vuso lokasmi� lokasa��i hoti lokam�n�, yena
kho �vuso lokasmi� lokasa��� hoti lokam�n� aya� vuccati ariyassa vinaye loko.

[PTS Page 096] [\q 96/] ya� kho vo �vuso bhagav� sa�khittena uddesa�
uddisitv� vitth�rena attha� avibhajitv� u��h�y�san� vih�ra� pavi��ho, "n�ha�
bhikkhave gamanena lokassa anta� ��teyya� da��heyya� patteyyanti vad�mi, na ca
pan�ha� bhikkhave appatv� lokassa anta� dukkhassa antakiriya� vad�m�" ti. Imassa
khv�ha� �vuso bhagavat� sa�khittena uddesassa uddi��hassa vitth�rena attha�
avibhattassa eva� vitth�rena attha� �j�n�mi. �ka�kham�n� ca pana tumhe �yasmanto,
bhagavanta��eva upasa�kamitv� etamattha� pa�ipuccheyy�tha. Yath� vo bhagav�
vy�karoti tath� na� dh�reyy�th�ti.

Evam�vusoti kho te bhikkh� �yasmato �nandassa pa�issutav� u��h�y�san� yena bhagav�


tenupasa�kami�su, upasa�kamitv� bhagavanta� abhiv�detv� ekamanta� nis�di�su.
Ekamanta� nisinn� kho te bhikkh� bhagavanta� etadavocu�: ya� kho no bhante, bhagav�
sa�khittena uddesa� uddisitv� vitth�rena attha� avibhajitv� u��h�y�san� vih�ra�
pavi��ho: "n�ha� bhikkhave gamanena lokassa anta� ��teyya� da��heyya� patteyyanti
vad�mi, na ca pan�ha� bhikkhave appatv� lokassa anta� dukkhassa antakiriya� vad�m�"
ti. Tesa� no bhante amh�ka� acirapakkantassa bhagavato etadahosi:
Ida� kho no �vuso, bhagav� sa�khittena uddesa� uddisitv� vitth�rena attha�
avibhajitv� u��h�y�san� vih�ra� pavi��ho, "n�ha� bhikkhave, gamanena lokassa anta�
��teyya� da��heyya� patateyyanti vad�mi, na ca pan�ha� bhikkhave, appatv� lokassa
anta� dukkhassa antakiriya� vad�m�" ti. Ko nu kho imassa bhagavat� sa�khittena
uddesassa uddi��hassa vitth�rena attha� avibhattassa vitth�rena attha�
vibhajeyy�ti.
[BJT Page 204] [\x 204/]

Tesa� no bhante amh�ka� etadahosi: aya� [PTS Page 097] [\q 97/] kho �yasm�
�nando satthu ceva sa�va��ito sa�bh�vito ca vi���na� sabrahmac�r�na�, pahoti
c�yasm� �nando imassa bhagavat� sa�khittena uddesassa uddi��hassa vitth�rena attha�
avibhattassa vitth�rena attha� vibhajitu�. Yann�na maya� yen�yasm� �nando
tenupasa�kameyy�ma, upasa�kamitv� �yasmanta� �nanda� etamattha� pa�ipuccheyy�m�ti.

Atha kho maya� bhante yen�yasm� �nando tenupasa�kamimha-1 upasa�kamitv� �yasmanta�


�nanda� etamattha� pa�ipucchimha. Tesa� no heta� bhante, �yasmat� �nandena imehi
�k�rehi imehi padehi imehi vya�janehi attho vibhattoti. Pa�ito bhikkhave �nando,
mah�pa��o bhikkhave �nando, ma�cepi tumhe bhikkhave etamattha� pa�ipuccheyy�tha,
ahampi ca ta�-2 evameva vy�kareyya�, yath� ta� �nandena vy�kata�, eso kho cevetassa
attho, eva�ca ta� dh�reyy�th�ti.
1. 12. 4.
K�magu�asutta�

117. Pubbeva me bhikkhave sambodh� anabhisambuddhassa bodhisattasseva sato


etadahosi. Yeme-3 pa�cak�magu� cetaso samphu��hapubb� at�t� niruddh� vipari�at�,
tattha me citta� bahula� gaccham�na� gaccheyya, paccuppannesu v�, appa� v�
an�gatesu.

Tassa mayha� bhikkhave etadahosi: yeme pa�cak�magu� cetaso samphu��hapubb� at�t�


niruddh� vipari�at�, tatra me attar�pena appam�do sati cetaso �rakkho kara�yo.

Tasm�tiha bhikkhave tumh�kampi ye vo pa�cak�magu� cetaso samphu��hapubb� at�t�


niruddh� vipari�at�, nanu vo citta� bahula� gaccham�na� gaccheyya paccuppannesu v�
appa� v� an�gatesu. Tasm�tiha bhikkhave tumh�kampi ye vo pa�cak�magu� cetaso
samphu��hapubb� at�t� niruddh� vipari�at� tatra vo attar�pehi appam�do sati cetaso
�rakkho kara�yo.

1. Mah� sy�.
2. Ahampita� - machasa�, sy�.
3. Mayha� - sy�.

[BJT Page 206] [\x 206/]

Tasm�tiha bhikkhave, se-1 �yatane veditabbe, yattha cakkhu�ca-2 nirujjhati


r�pasa��� ca virajjati-3, se �yatane veditabbe, yattha sota�ca nirujjhati
saddasa��a ca virajjati se �yatane veditabbe, yattha gh�na�ca nirujjhati
gandhasa��� ca virajjati-3 se �yatane veditabbe, yattha jivh� ca nirujjhati
rasasa��� ca virajjati-3 se �yatane veditabbe, yattha k�yo ca nirujjhati
pho��habbasa��� ca virajjati-3 se �yatane veditabbe, yattha mano ca nirujjhati
dhammasa��� ca virajjati-3 se �yatane veditabbeti ida� vatv� bhagav� u��h�y�san�
vih�ra� p�visi.

Atha kho tesa� bhikkh�na� acirapakkantassa bhagavato etadahosi: ida� kho no �vuso
bhagav� sa�khittena uddesa� uddisitv� vitth�rena attha� avibhajitv� u��h�y�san�
vih�ra� pavi��ho. "Tasm�tiha bhikkhave, se �yatane veditabbe yattha cakkhu�ca
nirujjhati r�pasa��� ca virajjati.
Se �yatane veditabbe yattha sota�ca nirujjhati saddasa��� ca virajjati. Se �yatane
veditabbe yattha gh�na�ca nirujjhati gandhasa��� ca virajjati. Se �yatane veditabbe
yattha jivha�ca nirujjhati rasasa��� ca virajjati. Se �yatane veditabbe yattha
k�ya�ca nirujjhati pho��habbasa��� ca virajjati. Se �yatane veditabbe yattha mano
ca nirujjhati dhammasa��� ca virajjati.
Se �yatane veditabbeti. Ko nu kho imassa bhagavat� sa�khittena uddesassa
uddi��hassa vitth�rena attha� vibhajeyy�ti.

Atha kho bhikkh�na� etadahosi, aya� kho �yasm� �nando satthu ceva sa�va��ito
sambh�vito ca vi���na� sabrahmac�r�na�, pahoti c�yasm� �nando imassa bhagavat�
sa�khittena uddesassa uddi��hassa vitth�rena attha� avibhattassa vitth�rena attha�
vibhajitu�. Yann�na maya� yen�yasm� �nando tenupasa�kameyy�ma, upasa�kamitv�
�yasmanta� �nanda� etamattha� pa�ipuccheyy�m�ti.

Atha kho te bhikkh� yen�yasm� �nando tenupasa�kami�su upasa�kamitv� �yasmat�


�nandena saddhi� [PTS Page 099] [\q 99/] sammodi�su, sammodan�ya� katha�
s�r��ya� v�tis�retv� ekamanta� nis�di�su. Ekamanta� nisinn� kho te bhikkh�
�yasmanta� �nanda� etadavocu�: ida� kho no �vuso �nanda bhagav� sa�khittena uddesa�
uddisitv� vitth�rena attha� avibhajitv� u��h�y�san� vih�ra� pavi��ho "tasm�tiha
bhikkhave se �yatane veditabbe. Yattha cakkhu�ca nirujjhati r�pasa��� ca virajjati.
Se �yatane veditabbe yattha sota�ca nirujjhati saddasa��� ca virajjati.
Se �yatane ved�tabbe yattha gh�na�ca nirujjhati gandhasa��� ca virajjati. Se
�yatane veditabbe yattha jivha�ca nirujjhati rasasa��� ca virajjati. Se �yatane
veditabbe yattha k�ya�ca nirujjhati pho��habbasa��� ca virajjati. Se �yatane
veditabbe yattha mano ca nirujjhati dhammasa��� ca virajjati. Se �yatane
veditabbe"ti.

1. Ye - s�mu. Ye te - machasa�. Sy�.


2. Cakkhu s�mu, s�2.
3. Nirujjhati - machasa�

[BJT Page 208] [\x 208/]


Tesa� no �vuso amh�ka� acirapakkantassa bhagavato etadahosi: eda� kho no-1 �vuso
bhagav� sa�khittena uddesa� uddisitv� vitth�rena attha� avibhajitv� u��h�y�san�
vih�ra� pavi��ho, tasm�tiha bhikkhave se �yatane veditabbe, yattha cakkhu�ca
nirujjhati r�pasa��� ca virajjati.
Se �yatane veditabbe yattha sota�ca nirujjhati saddasa��� ca virajjati. Se �yatane
veditabbe yattha gh�na�ca nirujjhati gandhasa��� ca virajjati. Se �yatane veditabbe
yattha jivha�ca nirujjhati rasasa��� ca virajjati. Se �yatane veditabbe yattha
k�ya�ca nirujjhati pho��habbasa��� ca virajjati. Se �yatane veditabbe yattha mano
ca nirujjhati dhammasa��� ca virajjati. Se �yatane veditabbe"ti. Ko nu kho imassa
bhagavat� sa�khittena uddesassa uddi��hassa vitth�rena attha� avibhattassa
vitth�rena attha� vibhajeyy�ti.

Tesa� no �vuso amh�ka� etadahosi: aya� kho �yasm� �nando satthu ceva sa�va��ito.
Sambh�vito ca vi���na� sabrahmac�r�na�, pahoti c�yasm� �nando imassa bhagavat�
sa�khittena uddesassa uddi��hassa vitth�rena attha� avibhattassa vitth�rena attha�
vibhajitu�. Yann�na maya� yen�yasm� �nando tenupasa�kameyy�ma upasa�kamitv�
�yasmanta� �nanda� etamattha� pa�ipuccheyy�m�ti. Vibhajat�yasm� �nandoti.

Seyyath�pi �vuso puriso s�ratthiko s�ragaves� s�rapariyesana� caram�no mahato


rukkhassa ti��hato s�ravato atikkammeva m�la� atikkamma khandha� s�kh�pal�se s�ra�
pariyesitabba� ma��eyya. Eva� sampadamida�. �yasmant�na� satthari sammukh�bhute ta�
bhagavanta� atisitv� amhe etamattha� pa�ipucchitabba� ma��atha. Soh�vuso bhagav�
j�na� j�n�ti passa� passati cakkhubhuto ���abhuto dhammabhuto brahamabhuto vatt�
pavatt� atthassa ninnet� amatassa d�t� dhammass�m� tath�gato. So ceva panetassa
k�lo ahosi, ya� bhagavanta��eva etamattha� pa�ipuccheyy�tha. Yath� vo bhagav�
vy�kareyya tath� na� dh�reyy�th�ti.

Addh� �vuso �nanda bhagav� j�na� j�n�ti passa� passati. Cakkhubhuto ���abhuto
dhammabhuto brahmabhuto vatt� pavatt� atthassa ninnet� amatassa d�t� dhammass�m�
tath�gato, so ceva panetassa k�lo ahosi, ya� bhagavanta��eva etamattha�
pa�ipuccheyy�ma yath� no bhagav� vy�kareyya tath� na� dh�reyy�ma. Api c�yasm�
�nando satthuceva sa�va��ito, sambh�vito ca vi���na� sabrahmac�r�na�, hapahoti
c�yasm� �nando imassa bhagavat� sa�khittena uddesassa uddi��hassa vitth�rena attha�
avibhattassa vitth�rena attha� vibhajitu�, vibhajat�yasm� �nando agaru� karitv�ti.
1. Ida� kho no - sy� s�.

[BJT Page 210] [\x 210/]

Tenah�vuso su�tha s�dhuka� manasikarotha bh�siss�m�ti. [PTS Page 100] [\q 100/]
evam�vusoti kho te bhikkh� �yasmato �nandassa paccassosu�. �yasm� �nando etadavoca:
ya� kho vo �vuso bhagav� sa�khittena uddesa� uddisitv� vitth�rena attha�
avibhajitv� u��h�y�san� vih�ra� pavi��ho: tasm�tiha bhikkhave se �yatane veditabbe,
yattha cakkhu�ca nirujjhati r�pasa��� ca virajjati.
Se �yatane veditabbe yattha sota�ca nirujjhati saddasa��� ca virajjati. Se �yatane
veditabbe yattha gh�na�ca nirujjhati gandhasa��� ca virajjati. Se �yatane veditabbe
yattha jivha�ca nirujjhati rasasa��� ca virajjati. Se �yatane veditabbe yattha
k�ya�ca nirujjhati pho��habbasa��� ca virajjati. Se �yatane veditabbe yattha mano
ca nirujjhati dhammasa��� ca virajjati. Se �yatane veditabbeti. Imassa khv�ha�
�vuso bhagavat� sa�khittena uddesassa uddi��hassa vitth�rena attha� �j�n�mi.
SaŒyatananirodha� kho eta� �vuso bhagavat� sandh�ya bh�sita�: " tasm�tiha
bhikkhave, se �yatane veditabbe, yattha cakkhu�ca nirujjhati r�pasa��� ca
virajjati.
Se �yatane veditabbe yattha sota�ca nirujjhati saddasa��� ca virajjati. Se �yatane
veditabbe yattha gh�na�ca nirujjhati gandhasa��� ca virajjati. Se �yatane veditabbe
yattha jivha�ca nirujjhati rasasa��� ca virajjati. Se �yatane veditabbe yattha
k�ya�ca nirujjhati pho��habbasa��� ca virajjati. Se �yatane veditabbe yattha mano
ca nirujjhati dhammasa��� ca virajjati. Se �yatane veditabbe"ti.

Ya� kho �vuso bhagav� sa�khittena uddesa� uddisitv� vitth�rena attha� avibhajitv�
u��h�y�san� vih�ra� pavi��ho: "tasm�tiha bhikkhave se �yatane veditabbe, yattha
cakkhu�ca nirujjhati r�pasa��� ca virajjati.
Se �yatane veditabbe yattha sota�ca nirujjhati saddasa��� ca virajjati. Se �yatane
veditabbe yattha gh�na�ca nirujjhati gandhasa��� ca virajjati. Se �yatane veditabbe
yattha jivha�ca nirujjhati rasasa��� ca virajjati. Se �yatane veditabbe yattha
k�ya�ca nirujjhati pho��habbasa��� ca virajjati. Se �yatane veditabbe yattha mano
ca nirujjhati dhammasa��� ca virajjati. Se �yatane veditabbe"ti. Imassa khv�ha�
�vuso bhagavat� sa�khittena uddesassa uddi��hassa vitth�rena attha� avibhattassa
eva� vitth�rena attha� �j�n�mi. �ka�kham�n� ca pana tumhe �yasmant� bhagavanta��eva
upasa�kamatha, upasa�kamitv� etamattha� pa�ipuccheyy�tha, yath� vo bhagav�
vy�karoti, tath� na� dh�reyyath�ti.

Evam�vusoti kho te bhikkh� �yasmato �nandassa pa�issutv� u��h�y�san� yena bhagav�


tenupasa�kami�su, upasa�kamitv� bhagavanta� abhiv�detv� yena bhagav�
tenupasa�kami�su. Upasa�kamitv� bhagavanta� abhiv�detv� ekamanta� nis�di�su,
ekamanta� nisinn� kho te bhikkh� bhagavanta� etadavocu�:

Ya� kho no bhante bhagav� sa�khittena uddesa� uddisitv� vitth�rena attha�


avibhajitv� u��h�y�san� vih�ra� pavi��ho:"tasm�tiha bhikkhave se �yatane veditabbe,
yattha cakkhu�ca nirujjhati r�pasa��� ca virajjati.
Se �yatane veditabbe yattha sota�ca nirujjhati saddasa��� ca virajjati. Se �yatane
veditabbe yattha gh�na�ca nirujjhati gandhasa��� ca virajjati. Se �yatane veditabbe
yattha jivha�ca nirujjhati rasasa��� ca virajjati. Se �yatane veditabbe yattha
k�ya�ca nirujjhati pho��habbasa��� ca virajjati. Se �yatane veditabbe yattha mano
ca nirujjhati dhammasa��� ca virajjati. Se �yatane veditabbe"ti. Tesa� no bhante
amh�ka� acirapakkantassa bhagavato etadahosi:

[BJT Page 212] [\x 212/]

Ida� kho no [PTS Page 101] [\q 101/] �vuso, bhagav� sa�khittena uddesa�
uddisitv� vitth�rena attha� avibhajitv� u��h�y�san� vih�ra� pavi��ho: "tasm�tiha
bhikkhave se �yatane veditabbe, yattha cakkhu�ca nirujjhati r�pasa��� ca virajjati.

Se �yatane veditabbe yattha sota�ca nirujjhati saddasa��� ca virajjati. Se �yatane


veditabbe yattha gh�na�ca nirujjhati gandhasa��� ca virajjati. Se �yatane veditabbe
yattha jivha�ca nirujjhati rasasa��� ca virajjati. Se �yatane veditabbe yattha
k�ya�ca nirujjhati pho��habbasa��� ca virajjati. Se �yatane veditabbe yattha mano
ca nirujjhati dhammasa��� ca virajjati. Se �yatane veditabbe"ti. Ko nu kho imassa
bhagavat� sa�khittena uddesassa uddi��hassa vitth�rena attha� avibhattassa
vitth�rena attha� vibhajeyy�ti.
Tesa� no bhante, amh�ka� etadahosi: aya� kho �yasm� �nando satthu ceva sa�va��ito,
sambh�vito ca vi���na� sabrahmac�r�na�, pahoti c�yasm� �nando imassa bhagavat�
sa�khittena uddesassa uddi��hassa vitth�rena attha� avibhattassa vitth�rena attha�
vibhajitu�. Yann�na maya� yen�yasm� �nando tenupasa�kameyy�ma, upasa�kamitv�
�yasmanta� �nanda� etamattha� pa�ipuccheyy�m�ti.

Atha kho maya� bhante, yen�yasm� �nando tenupasa�kamimha upasa�kamitv� �yasmanta�


�nanda� etamattha� pa�ipucchimha. Tesa� no bhante �yasmat� �nandena imehi �k�rehi
imehi padehi imehi vya�janehi attho vibhattoti. Pa�ito bhikkhave �nando, mah�pa��o
bhikkhave �nando, ma�cepi tumhe bhikkhave etamattha� pa�ipuccheyy�tha, ahampi ta�
evameva vy�kareyya� yath� ta� �nandena vy�kata�. Eso kho cevetassa-1 attho eva�ca
na� dh�reyy�th�ti.

1. 12. 5
Sakkapa�hasutta�
118. Eka� samaya� bhagav� r�jagahe viharati gijjhak�e pabbate, atha kho sakko
dev�namindo yena bhagav� tenupasa�kami. Upasa�kamitv� bhagavanta� abhiv�detv�
ekamanta� a��h�si. Ekamanta� �hito kho sakko dev�namindo bhagavanta� etadavoca: ko
nu kho bhante hetu ko paccayo [PTS Page 102] [\q 102/] yenamidhekacce satt�
di��heva dhamme no parinibb�yanti? Ko pana bhante hetu ko paccayo yenamidhekacce
satt� di��heva dhamme parinibb�yanti?

1. Eso cevetassa - machasa�

[BJT Page 214] [\x 214/]


Santi kho dev�naminda, cakkhuvi��eyy� r�p� i��h� kant� man�p� piyar�p�
k�m�pasa�hit� rajan�y�, ta�ce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhos�ya ti��hati,
tassa ta� abhinandato abhivadato ajjhos�ya ti��hato tannissita� vi����a� hoti
tadup�d�na�. Saup�d�no dev�naminda, bhikkhu no parinibb�yati.
Santi kho dev�naminda, sotavi��eyy� sadd� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhos�ya ti��hati, tassa ta�
abhinandato abhivadato ajjhos�ya ti��hato tannissita� vi����a� hoti tadup�d�na�.
Saup�d�no dev�naminda, bhikkhu no parinibb�yati.
Santi kho dev�naminda, gh�navi��eyy� gandh� i��h� kant� man�p� piyar�p�
k�m�pasa�hit� rajan�y�, ta�ce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhos�ya ti��hati,
tassa ta� abhinandato abhivadato ajjhos�ya ti��hato tannissita� vi����a� hoti
tadup�d�na�. Saup�d�no dev�naminda, bhikkhu no parinibb�yati.
Santi kho dev�naminda, jivh�vi��eyy� ras� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhos�ya ti��hati, tassa ta�
abhinandato abhivadato ajjhos�ya ti��hato tannissita� vi����a� hoti tadup�d�na�.
Saup�d�no dev�naminda, bhikkhu no parinibb�yati.
Santi kho dev�naminda, k�yavi��eyy� pho��habb� i��h� kant� man�p� piyar�p�
k�m�pasa�hit� rajan�y�, ta�ce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhos�ya ti��hati,
tassa ta� abhinandato abhivadato ajjhos�ya ti��hato tannissita� vi����a� hoti
tadup�d�na�. Saup�d�no dev�naminda, bhikkhu no parinibb�yati.
Santi kho dev�naminda, manovi��eyy� dhamm� i��h� kant� man�p� piyar�p�
k�m�pasa�hit� rajan�y�, ta�ce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhos�ya ti��hati,
tassa ta� abhinandato abhivadato ajjhos�ya ti��hato tannissita� vi����a� hoti
tadup�d�na�. Saup�d�no dev�naminda, bhikkhu no parinibb�yati.
Aya� kho dev�naminda, hetu aya� paccayo yenamidhekacce satt� di��heva dhamme no
parinibb�yanti.

Santi ca kho dev�naminda, cakkhuvi��eyy� r�p� i��h� kant� man�p� piyar�p�


k�m�pasa�hit� rajan�y�, ta�ce bhikkhu n�bhinandati n�bhivadati n�jjhos�ya ti��hati,
tassa ta� anabhinandato anabhivadato anajjhos�ya ti��hato na tannissita� vi����a�
hoti na tadup�d�na�. Anup�d�no dev�naminda, bhikkhu parinibb�yati.
Santi ca kho dev�naminda, sotavi��eyy� sadd� i��h� kant� man�p� piyar�p�
k�m�pasa�hit� rajan�y�, ta�ce bhikkhu n�bhinandati n�bhivadati n�jjhos�ya ti��hati,
tassa ta� anabhinandato anabhivadato anajjhos�ya ti��hato na tannissita� vi����a�
hoti na tadup�d�na�. Anup�d�no dev�naminda, bhikkhu parinibb�yati.
Santi kho dev�naminda, gh�navi��eyy� gandh� i��h� kant� man�p� piyar�p�
k�m�pasa�hit� rajan�y�, ta�ce bhikkhu n�bhinandati n�bhivadati n�jjhos�ya ti��hati,
tassa ta� anabhinandato anabhivadato anajjhos�ya ti��hato na tannissita� vi����a�
hoti na tadup�d�na�. Anup�d�no dev�naminda, bhikkhu parinibb�yati.
Santi kho dev�naminda, jivh�vi��eyy� ras� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ce bhikkhu n�bhinandati n�bhivadati n�jjhos�ya ti��hati, tassa ta�
anabhinandato anabhivadato anajjhos�ya ti��hato na tannissita� vi����a� hoti na
tadup�d�na�. Anup�d�no dev�naminda, bhikkhu parinibb�yati.
Santi kho dev�naminda, k�yavi��eyy� pho��habb� i��h� kant� man�p� piyar�p�
k�m�pasa�hit� rajan�y�, ta�ce bhikkhu n�bhinandati n�bhivadati n�jjhos�ya ti��hati,
tassa ta� anabhinandato anabhivadato anajjhos�ya ti��hato na tannissita� vi����a�
hoti na tadup�d�na�. Anup�d�no dev�naminda, bhikkhu parinibb�yati.
Santi kho dev�naminda, manovi��eyy� dhamm� i��h� kant� man�p� piyar�p�
k�m�pasa�hit� rajan�y�, ta�ce bhikkhu n�bhinandati n�bhivadati n�jjhos�ya ti��hati,
tassa ta� anabhinandato anabhivadato anajjhos�ya ti��hato na tannissita� vi����a�
hoti na tadup�d�na�. Anup�d�no dev�naminda, bhikkhu parinibb�yati.
Aya� kho dev�naminda, hetu aya� paccayo yenamidhekacce satt� di��heva dhamme no
parinibb�yant� ti.
1. 12. 6
Pa�casikhapa�hasutta�

119. [PTS Page 103] [\q 103/] eka� samaya� bhagav� r�jagahe viharati gijjhak�e
pabbate. Atha kho pa�casikho gandhabbaputto-1 yena bhagav� tenupasa�kami.
Upasa�kamitv� bhagavanta� abhiv�detv� ekamanta� a��h�si. Ekamanta� �hito kho
pa�casikho gandhabbaputto bhagavanta� etadavoca: ko nu kho bhante hetu ko paccayo
yenamidhekacce satt� di��heva dhamme no parinibb�yanti? Ko pana bhante-2 hetu ko
paccayo yenamidhekacce satt� di��heva dhamme parinibb�yant�ti.

1. Gandhabbadevaputto - machasa�
2. Ko nu kho bhante - s�mu.

[BJT Page 216] [\x 216/]

Santi kho pa�casikha, cakkhuvi��eyy� r�p� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhos�ya ti��hati, tassa ta�
abhinandato abhivadato ajjhos�ya ti��hato tannissita� vi����a� hoti tadup�d�na�.
Saup�d�no pa�casikha, bhikkhu no parinibb�yati.
Santi kho pa�casikha, sotavi��eyy� sadd� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhos�ya ti��hati, tassa ta�
abhinandato abhivadato ajjhos�ya ti��hato tannissita� vi����a� hoti tadup�d�na�.
Saup�d�no pa�casikha, bhikkhu no parinibb�yati.
Santi kho pa�casikha, gh�navi��eyy� gandh� i��h� kant� man�p� piyar�p�
k�m�pasa�hit� rajan�y�, ta�ce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhos�ya ti��hati,
tassa ta� abhinandato abhivadato ajjhos�ya ti��hato tannissita� vi����a� hoti
tadup�d�na�. Saup�d�no pa�casikha, bhikkhu no parinibb�yati.
Santi kho pa�casikha, jivh�vi��eyy� ras� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhos�ya ti��hati, tassa ta�
abhinandato abhivadato ajjhos�ya ti��hato tannissita� vi����a� hoti tadup�d�na�.
Saup�d�no pa�casikha, bhikkhu no parinibb�yati.
Santi kho pa�casikha, k�yavi��eyy� pho��habb� i��h� kant� man�p� piyar�p�
k�m�pasa�hit� rajan�y�, ta�ce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhos�ya ti��hati,
tassa ta� abhinandato abhivadato ajjhos�ya ti��hato tannissita� vi����a� hoti
tadup�d�na�. Saup�d�no pa�casikha, bhikkhu no parinibb�yati.
Santi kho pa�casikha, manovi��eyy� dhamm� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhos�ya ti��hati, tassa ta�
abhinandato abhivadato ajjhos�ya ti��hato tannissita� vi����a� hoti tadup�d�na�.
Saup�d�no pa�casikha, bhikkhu no parinibb�yati.
Aya� kho pa�casikha, hetu aya� paccayo yenamidhekacce satt� di��heva dhamme no
parinibb�yanti.

Santi ca kho pa�casikha, cakkhuvi��eyy� r�p� i��h� kant� man�p� piyar�p�


k�m�pasa�hit� rajan�y�, ta�ce bhikkhu n�bhinandati n�bhivadati n�jjhos�ya ti��hati,
tassa ta� anabhinandato anabhivadato anajjhos�ya ti��hato na tannissita� vi����a�
hoti na tadup�d�na�. Anup�d�no pa�casikha, bhikkhu parinibb�yati.
Santi ca kho pa�casikha, sotavi��eyy� sadd� i��h� kant� man�p� piyar�p�
k�m�pasa�hit� rajan�y�, ta�ce bhikkhu n�bhinandati n�bhivadati n�jjhos�ya ti��hati,
tassa ta� anabhinandato anabhivadato anajjhos�ya ti��hato na tannissita� vi����a�
hoti na tadup�d�na�. Anup�d�no pa�casikha, bhikkhu parinibb�yati.
Santi kho pa�casikha, gh�navi��eyy� gandh� i��h� kant� man�p� piyar�p�
k�m�pasa�hit� rajan�y�, ta�ce bhikkhu n�bhinandati n�bhivadati n�jjhos�ya ti��hati,
tassa ta� anabhinandato anabhivadato anajjhos�ya ti��hato na tannissita� vi����a�
hoti na tadup�d�na�. Anup�d�no pa�casikha, bhikkhu parinibb�yati.
Santi kho pa�casikha, jivh�vi��eyy� ras� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ce bhikkhu n�bhinandati n�bhivadati n�jjhos�ya ti��hati, tassa ta�
anabhinandato anabhivadato anajjhos�ya ti��hato na tannissita� vi����a� hoti na
tadup�d�na�. Anup�d�no pa�casikha, bhikkhu parinibb�yati.
Santi kho pa�casikha, k�yavi��eyy� pho��habb� i��h� kant� man�p� piyar�p�
k�m�pasa�hit� rajan�y�, ta�ce bhikkhu n�bhinandati n�bhivadati n�jjhos�ya ti��hati,
tassa ta� anabhinandato anabhivadato anajjhos�ya ti��hato na tannissita� vi����a�
hoti na tadup�d�na�. Anup�d�no pa�casikha, bhikkhu parinibb�yati.
Santi kho pa�casikha, manovi��eyy� dhamm� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ce bhikkhu n�bhinandati n�bhivadati n�jjhos�ya ti��hati, tassa ta�
anabhinandato anabhivadato anajjhos�ya ti��hato na tannissita� vi����a� hoti na
tadup�d�na�. Anup�d�no pa�casikha, bhikkhu parinibb�yati.
Aya� kho pa�casikha, hetu aya� paccayo yenamidhekacce satt� di��heva dhamme no
parinibb�yant� ti.

1. 12. 7
S�riputtasaddhivih�rikasutta�

120. Eka� samaya� �yasm� s�riputto s�vatthiya� viharati jetavane an�thapi�ikassa


�r�me. Atha kho a��ataro bhikkhu yen�yasm� s�riputto tenupasa�kami. Upasa�kamitv�
�yasmat� s�riputtena saddhi� sammodi. Sammodan�ya� katha� s�r��ya�-1 v�tis�retv�
ekamanta� nis�di. Ekamanta� nisinno kho so bhikkhu �yasmanta� s�riputta� etadavoca:
saddhivih�riko �vuso s�riputta bhikkhu sikkha� paccakkh�ya h�n�y�vattoti.

Eva�heta�-2 �vuso hoti indriyesu aguttadv�rassa bhojane amatta��� no j�gariya�


ananuyuttassa.

So vat�vuso bhikkhu indriyesu aguttadv�ro bhojane amatta��� [PTS Page 104] [\q
104/] j�gariya� ananuyutto y�vaj�va� paripu��a� parisuddha� brahmacariya�
sant�nessat�ti neta� �h�na� vijjati. So vat�vuso bhikkhu indriyesu guttadv�ro
bhojane matta��� j�gariya� anuyutto y�vaj�va� paripu��a� parisuddha� brahmacariya�
sant�nessat�ti �h�nameta� vijjati.
1. S�ra�ya�, machasa�
2. Evameta� - s�mu.
[BJT Page 218] [\x 218/]

Katha�c�vuso indriyesu guttadv�ro hoti. Idh�vuso, bhikkhu cakkhun� r�pa� disv� na


nimittagg�h� hoti n�nubya�janagg�h�, yatv�dhikara�ameta� cakkhundriya� asa�vuta�
viharanta� abhijjh� domanass� p�pak� akusal� dhamm� anv�ssaveyyu�, tassa sa�var�ya
pa�ipajjati, rakkhati cakkhundriya�, cakkhundriye sa�vara� �pajjati.
Sotena sadda� sutv� na nimittagg�h� hoti n�nubya�janagg�h�, yatv�dhikara�amena�
sotendriya� asa�vuta� viharanta� abhijjh� domanass� p�pak� akusal� dhamm�
anv�ssaveyyu�, tassa sa�var�ya pa�ipajjati, rakkhati sotindriya�, sotendriye
sa�vara� �pajjati.
Gh�nena gandha� gh�yitv� na nimittagg�h� hoti n�nubya�janagg�h�,
yatv�dhikara�amena� gh�ndriye� asa�vuta� viharanta� abhijjh� domanass� p�pak�
akusal� dhamm� anv�ssaveyyu�, tassa sa�var�ya pa�ipajjati, rakkhati gh�nendriya�,
gh�nendriye sa�vara� �pajjati.
Jivh�ya rasa� s�yitv� na nimittagg�h� hoti n�nubya�janagg�h�, yatv�dhikara�amena�
jivhendriya� asa�vuta� viharanta� abhijjh� domanass� p�pak� akusal� dhamm�
anv�ssaveyyu�, tassa sa�var�ya pa�ipajjati, rakkhati jivhendriya�, jivhendriye
sa�vara� �pajjati.
K�yena pho��habba� phusitv� na nimittagg�h� hoti n�nubya�janagg�h�,
yatv�dhikara�amena� k�yendriya� asa�vuta� viharanta� abhijjh� domanass� p�pak�
akusal� dhamm� anv�ssaveyyu�, tassa sa�var�ya pa�ipajjati, rakkhati k�yendriya�,
k�yendriye sa�vara� �pajjati.
Manas� dhamma� vi���ya na nimittagg�h� hoti n�nubya�janagg�h�, yatv�dhikara�amena�
manindriya� asa�vuta� viharanta� abhijjh� domanass� p�pak� akusal� dhamm�
anv�ssaveyyu�, tassa sa�var�ya pa�ipajjati, rakkhati manindriya�, manindriye
sa�vara� �pajjati. Eva� kho �vuso indriyesu guttadv�ro hoti.

Katha�c�vuso bhojane matta��� hoti. Idh�vuso bhikkhu pa�isa�kh�yoniso �h�ra�


�h�reti, neva dv�ya na mad�ya na ma�an�ya na vibhusan�ya y�vadeva imassa k�yassa
�hitiy� y�pan�ya vihi�s�paratiy� brahmacariy�nugg�h�ya, iti pur��a�ca vedana�
pa�iha�kh�mi nava�ca vedana� na upp�dess�mi y�tr� ca me bhavissati. Anavajjat� ca
ph�suvih�ro c�ti. Eva� kho �vuso bhojane matta��� hoti.

Katha�c�vuso j�gariya� anuyutto hoti. Idh�vuso bhikkhu divasa� ca�kamena nisajj�ya


�vara�yehi dhammehi citta� parisodheti, rattiy� pa�hama� y�ma� ca�kamena nisajj�ya
�vara�iyehi dhammehi citta� parisodheti, [PTS Page 105] [\q 105/] rattiy�
majjhama� y�ma� dakkhi�ena passena s�haseyya� kappeti p�de p�da�-1 acc�dh�ya sato
sampaj�no u��h�nasa��a� manasikaritv�. Rattiy� pacchima� y�ma� paccu��h�ya
ca�kamena nisajj�ya �vara�iyehi dhammehi citta� parisodheti. Eva� kho �vuso
j�gariya� anuyutto hoti.

Tasm�tih�vuso eva� sikkhitabba�: indriyesu guttadv�r� bhaviss�ma bhojane matta��uno


j�gariya� anuyutt�ti. Eva� hi vo �vuso sikkhitabbanti.

1. P�dena p�da� - saha.

[BJT Page 220] [\x 220/]


1. 12. 8
R�hu�ov�dasutta�
121. Eka� samaya� bhagav� s�vatthiya� viharati jetavane an�thapi�ikassa �r�me. Atha
kho bhagavato rahogatassa patisall�nassa-1 eva� cetaso parivitakko udap�di:

"Parikk�-2 kho r�hu�assa vimuttiparip�can�y� dhamm�. Yann�n�ha� r�hu�a� uttari�


�sav�na� khaye vineyya" nti.

Atha kho bhagav� pubba�hasamaya� niv�setv� pattac�varam�d�ya s�vatthi� pi�ya


p�visi. S�vatthiya� pi�ya caritv� pacc�bhatta� pi�ap�tapa�ikkanto �yasmanta�
r�hu�a� �mantesi: "ga�h�hi r�hu�a nis�dana�, yenandhavana� tenupasa�kamiss�ma
div�vih�r�y�"ti 'evambhante' ti kho �yasm� r�hu�o bhagavato pa�issutv� nis�dana�
�d�ya bhagavanta� pi��hito pi��hito anubandhi.

Tena kho pana samayena anek�ni devat�sahass�ni bhagavanta� anubandh�ni bhavanti-3


"ajja bhagav� �yasmanta� r�hu�a� uttari� �sav�na� khaye vinessat�" ti. Atha kho
bhagav� andhavana� ajjhogahetv�-4 a��atarasmi� rukkham�le pa��atte �sane nis�di.
�yasm�pi kho r�hu�o bhagavanta� abhiv�detv� ekamanta� nis�di. [PTS Page 106] [\q
106/] ekamanta� nisinna� kho �yasmanta� r�hu�a� bhagav� etadavoca:

Ta� kimma��asi r�hu�a "cakkhu� nicca� v� anicca� v�" ti. Anicca� bhante. Ya�
pan�nicca� dukkha� v� ta� sukha� v� ti. Dukkha� bhante, ya� pan�nicca� dukkha�
vipari�madhamma� kallannu ta� samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�"
ti. No heta� bhante.
R�p� "nicc� v� anicc� v�" ti. Anicc� bhante. Yampan�nicca� dukkha� v� ta� sukha�
v�ti. Dukkha� bhante, ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti. No heta� bhante.
Cakkhuvi����a� "nicca� v� anicca� v�" ti. Anicca� bhante. Yampan�nicca� dukkha� v�
ta� sukha� v�ti. Dukkha� bhante, ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu
ta� samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti. No heta� bhante.
Cakkhusamphasso"nicco v� anicco v�" ti. Anicco bhante. Yampan�nicca� dukkha� v� ta�
sukha� v�ti. Dukkha� bhante, ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti. No heta� bhante. Yampida�
cakkhusamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tampi nicca� v� anicca� v�ti. Anicca� bhante. Yampan�nicca� dukkha� v� ta� sukha�
v�ti. Dukkha� bhante, yampan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti. No heta� bhante.
[BJT Page 222] [\x 222/]
"Sota� nicca� v� anicca� v�" ti. Anicca� bhante. Yampan�nicca� dukkha� v� ta�
sukha� v�ti. Dukkha� bhante, yampan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu [PTS
Page 107] [\q 107/] ta� samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti.
No heta� bhante.
Sadd� "nicc� v� anicc� v�" ti. Anicc� bhante. Yampan�nicca� dukkha� v� ta� sukha�
v�ti. Dukkha� bhante, yampan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti. No heta� bhante.
Sotavi����a� "nicca� v� anicca� v�" ti. Anicca� bhante. Yampan�nicca� dukkha� v�
ta� sukha� v�ti. Dukkha� bhante, yampan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu
ta� samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti. No heta� bhante.
Sotasamphasso"nicco v� anicco v�" ti. Anicco bhante. Yampan�nicca� dukkha� v� ta�
sukha� v�ti. Dukkha� bhante, yampan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti. No heta� bhante. Yampida�
sotasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tampi nicca� v� anicca� v�ti. Anicca� bhante. Yampan�nicca� dukkha� v� ta� sukha�
v�ti. Dukkha� bhante, yampan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti. No heta� bhante. "Gh�na�
nicca� v� anicca� v�" ti. Anicca� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta� sukha�
v�ti. Dukkha� bhante, ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti. No heta� bhante.
Gandh� "nicc� v� anicc� v�" ti. Anicc� bhante. Yampan�nicca� dukkha� v� ta� sukha�
v�ti. Dukkha� bhante, yampan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti. No heta� bhante.
Gh��avi����a� "nicca� v� anicca� v�" ti. Anicca� bhante. Yampan�nicca� dukkha� v�
ta� sukha� v�ti. Dukkha� bhante, yampan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu
ta� samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti. No heta� bhante.
Gh��asamphasso"nicco v� anicco v�" ti. Anicco bhante. Yampan�nicca� dukkha� v� ta�
sukha� v�ti. Dukkha� bhante, yampan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti. No heta� bhante. Yampida�
gh��asamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tampi nicca� v� anicca� v�ti. Anicca� bhante. Yampan�nicca� dukkha� v� ta� sukha�
v�ti. Dukkha� bhante, yampan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti. No heta� bhante. "Jivha�
nicca� v� anicca� v�" ti. Anicca� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta� sukha�
v�ti. Dukkha� bhante, ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti. No heta� bhante.
Ras� "nicc� v� anicc� v�" ti. Anicc� bhante. Yampan�nicca� dukkha� v� ta� sukha�
v�ti. Dukkha� bhante, ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti. No heta� bhante.
Jivh�vi����a� "nicca� v� anicca� v�" ti. Anicca� bhante. Yampan�nicca� dukkha� v�
ta� sukha� v�ti. Dukkha� bhante, ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu
ta� samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti. No heta� bhante.
Jivh�samphasso"nicco v� anicco v�" ti. Anicco bhante. Yampan�nicca� dukkha� v� ta�
sukha� v�ti. Dukkha� bhante, ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti. No heta� bhante. Yampida�
jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tampi nicca� v� anicca� v�ti. Anicca� bhante. Yampan�nicca� dukkha� v� ta� sukha�
v�ti. Dukkha� bhante, yampan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti. No heta� bhante. "K�ya�
nicca� v� anicca� v�" ti. Anicca� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta� sukha�
v�ti. Dukkha� bhante, ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti. No heta� bhante.
Pho��habb� "nicc� v� anicc� v�" ti. Anicc� bhante. Yampan�nicca� dukkha� v� ta�
sukha� v�ti. Dukkha� bhante, yampan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti. No heta� bhante.
K�yavi����a� "nicca� v� anicca� v�" ti. Anicca� bhante. Yampan�nicca� dukkha� v�
ta� sukha� v�ti. Dukkha� bhante, yampan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu
ta� samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti. No heta� bhante.
K�yasamphasso "nicco v� anicco v�" ti. Anicco bhante. Yampan�nicca� dukkha� v� ta�
sukha� v�ti. Dukkha� bhante, yampan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti. No heta� bhante. Yampida�
k�yasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tampi nicca� v� anicca� v�ti. Anicca� bhante. Yampan�nicca� dukkha� v� ta� sukha�
v�ti. Dukkha� bhante, yampan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti. No heta� bhante. "Mano nicco
v� anicco v�" ti. Anicco bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta� sukha� v�ti. Dukkha�
bhante, ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta� samanupassitu� "eta�
mama eso'hamasmi eso me att�" ti. No heta� bhante.
Dhamm� "nicc� v� anicc� v�" ti. Anicc� bhante. Yampan�nicca� dukkha� v� ta� sukha�
v�ti. Dukkha� bhante, ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti. No heta� bhante.
Manovi����a� "nicca� v� anicca� v�" ti. Anicca� bhante. Yampan�nicca� dukkha� v�
ta� sukha� v�ti. Dukkha� bhante, ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu
ta� samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti. No heta� bhante.
Manosamphasso"nicco v� anicco v�" ti. Anicco bhante. Yampan�nicca� dukkha� v� ta�
sukha� v�ti. Dukkha� bhante, ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti. No heta� bhante. Yampida�
manosamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tampi nicca� v� anicca� v�ti. Anicca� bhante. Yampan�nicca� dukkha� v� ta� sukha�
v�ti. Dukkha� bhante, yampan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti. No heta� bhante.
1. Pa�isallinassa - machasa�, sy�.
2. Sakak�nu - s�mu.
3. Honti - machasa�
4. G�hetv� - machasa�.

Eva� passa� r�hu�a sutav� ariyas�vako cakkhusmimpi nibbindati, r�pesupi nibbindati,


cakkhuvi����epi nibbindati, cakkhusamphassepi nibbindati, yampida�
cakkhusamphassapaccay� uppajjati vedan�gata� sa���gata� sa�kh�ragata� vi����agata�
tasmimpi nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati, vimuttasmi� vimuttamiti
���a� hoti, kh�� j�ti, vusita� brahmacariya�, kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti
paj�n�t�ti.
Eva� passa� r�hu�a sutav� ariyas�vako sotasmimpi nibbindati, saddesupi nibbindati,
sotavi����epi nibbindati, sotasamphassepi nibbindati, yampida� sotasamphassapaccay�
uppajjati vedan�gata� sa���gata� sa�kh�ragata� vi����agata� tasmimpi nibbindati.
Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati, vimuttasmi� vimuttamiti ���a� hoti, kh��
j�ti, vusita� brahmacariya� kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti paj�n�t�ti.
Eva� passa� r�hu�a sutav� ariyas�vako gh��asmimpi nibbindati, gandhesupi
nibbindati, gh�navi����epi nibbindati, gh�nasamphassepi nibbindati, yampida�
gh�nasamphassapaccay� uppajjati vedan�gata� sa���gata� sa�kh�ragata� vi����agata�
tasmimpi nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati, vimuttasmi� vimuttamiti
���a� hoti, kh�� j�ti, vusita� brahmacariya� kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti
paj�n�t�ti.
Eva� passa� r�hu�a sutav� ariyas�vako jivh�smimpi nibbindati, rasesupi nibbindati,
jivh�vi����epi nibbindati, jivh�samphassepi nibbindati, yampida�
jivh�samphassapaccay� uppajjati vedan�gata� sa���gata� sa�kh�ragata� vi����agata�
tasmimpi nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati, vimuttasmi� vimuttamiti
���a� hoti, kh�� j�ti, vusita� brahmacariya� kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti
paj�n�t�ti.
Eva� passa� r�hu�a sutav� ariyas�vako k�yasmimpi nibbindati, pho��habbesupi
nibbindati, k�yavi����epi nibbindati, k�yasamphassepi nibbindati, yampida�
k�yasamphassapaccay� uppajjati vedan�gata� sa���gata� sa�kh�ragata� vi����agata�
tasmimpi nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati, vimuttasmi� vimuttamiti
���a� hoti, kh�� j�ti, vusita� brahmacariya� kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti
paj�n�t�ti.
Eva� passa� r�hu�a sutav� ariyas�vako manasmimpi nibbindati, dhammesupi nibbindati,
manovi����epi nibbindati, manosamphassepi nibbindati, yampida� manosamphassapaccay�
uppajjati vedan�gata� sa���gata� sa�kh�ragata� vi����agata� tasmimpi nibbindati.
Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati, vimuttasmi� vimuttamiti ���a� hoti, kh��
j�ti, vusita� brahmacariya� kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti paj�n�t�ti.

Idamavoca bhagav�, attamano �yasm� r�hu�o bhagavato bh�sita� abhinandi. Imasmi�ca


pana veyy�kara�asmi� bha��am�ne �yasmato r�hu�assa anup�d�ya �savehi citta�
vimucci.

Anek�na�ca devat�sahass�na� viraja� v�tamala� dhammacakkhu� udap�di "ya� ki�ci


samudayadhamma�, sabbanta� nirodhadhamma" nti.

[BJT Page 224. [\x 224/] ]


1. 12. 9
Sa��ojanasutta�

122. Sa��ojan�ye ca bhikkhave dhamme desiss�mi sa��ojana�ca, ta� su�tha. [PTS Page
108] [\q 108/] katame ca bhikkhave, sa��ojan�y� dhamm�, katama�ca sa��ojana�:

Santi bhikkhave cakkhuvi��eyy� r�p� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�


rajan�y�, ime vuccanti bhikkhave, sa��ojan�y� dhamm�. Yo tattha chandar�go ta�
tattha sa��ojana�.
Santi bhikkhave sotavi��eyy� sadd� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ime vuccanti bhikkhave, sa��ojan�y� dhamm�. Yo tattha chandar�go ta�
tattha sa��ojana�.
Santi bhikkhave gh�navi��eyy� gandh� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ime vuccanti bhikkhave, sa��ojan�y� dhamm�. Yo tattha chandar�go ta�
tattha sa��ojana�.
Santi bhikkhave jivh�vi��eyy� ras� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ime vuccanti bhikkhave, sa��ojaniy� dhamm�. Yo tattha chandar�go ta�
tattha sa��ojana�.
Santi bhikkhave k�yavi��eyy� pho��habb� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ime vuccanti bhikkhave, sa��ojaniy� dhamm�. Yo tattha chandar�go ta�
tattha sa��ojana�.
Santi bhikkhave manovi��eyy� dhamm� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ime vuccanti bhikkhave, sa��ojaniy� dhamm�. Yo tattha chandar�go ta�
tattha sa��ojananti.

1. 12. 10
Up�d�nasutta�

123. Up�d�niye ca bhikkhave dhamme desiss�mi up�d�na�ca, ta� su�tha. Katame ca


bhikkhave up�d�niy� dhamm�, katama�ca up�d�na�:
Santi bhikkhave cakkhuvi��eyy� r�p� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ime vuccanti bhikkhave, up�d�niy� dhamm�. Yo tattha chandar�go ta� tattha
up�d�na�.
Santi bhikkhave sotavi��eyy� sadd� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ime vuccanti bhikkhave, up�d�niy� dhamm�. Yo tattha chandar�go ta� tattha
up�d�na�.
Santi bhikkhave gh�navi��eyy� gandh� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ime vuccanti bhikkhave, up�d�niy� dhamm�. Yo tattha chandar�go ta� tattha
up�d�na�.
Santi bhikkhave jivh�vi��eyy� ras� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ime vuccanti bhikkhave, up�d�niy� dhamm�. Yo tattha chandar�go ta� tattha
up�d�na�.
Santi bhikkhave k�yavi��eyy� pho��habb� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ime vuccanti bhikkhave, up�d�niy� dhamm�. Yo tattha chandar�go ta� tattha
up�d�na�.
Santi bhikkhave manovi��eyy� dhamm� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ime vuccanti bhikkhave, up�d�niy� dhamm�. Yo tattha chandar�go ta� tattha
up�d�nanti.

Lokak�magu�avaggo dv�dasamo.

Tatrudd�na�:

M�rap�sena dve vutt� lokak�magu�ena ca


Sakko pa�casikho ceva s�riputto ca r�hu�o
Sa��ojana� up�d�na� vaggo tena pavuccat�ti
[BJT Page 226] [\x 226/]

13. Gahapativaggo
1. 13. 1
Ves�lisutta�

124. [PTS Page 109] [\q 109/] eka� samaya� bhagav� ves�liya� viharati mah�vane
k 譌 g�ras�l�ya�. Atha kho uggo gahapati ves�liko yena bhagav� tenupasa�kami.
Upasa�kamitv� bhagavanta� abhiv�detv� ekamanta� nis�di. Ekamanta� nisinno kho uggo
gahapati ves�liko bhagavanta� etadavoca: ko nu kho bhante hetu ko paccayo
yenamidhekacce satt� di��heva dhamme no parinibb�yanti, ko pana bhante hetu ko
paccayo yenamidhekacce satt� di��heva dhamme parinibb�yant�ti.
Santi kho gahapati, cakkhuvi��eyy� r�p� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhos�ya ti��hati, tassa ta�
abhinandato abhivadato ajjhos�ya ti��hato tannissita� vi����a� hoti tadup�d�na�.
Saup�d�no gahapati, bhikkhu no parinibb�yati.

Santi kho gahapati, sotavi��eyy� sadd� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ca bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhos�ya ti��hati, tassa ta�
abhinandato abhivadato ajjhos�ya ti��hato tannissita� vi����a� hoti tadup�d�na�.
Saup�d�no gahapati, bhikkhu no parinibb�yati.
Santi kho gahapati, gh�navi��eyy� gandh� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ca bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhos�ya ti��hati, tassa ta�
abhinandato abhivadato ajjhos�ya ti��hato tannissita� vi����a� hoti tadup�d�na�.
Saup�d�no gahapati, bhikkhu no parinibb�yati.
Santi kho gahapati, jivh�vi��eyy� ras� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ca bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhos�ya ti��hati, tassa ta�
abhinandato abhivadato ajjhos�ya ti��hato tannissita� vi����a� hoti tadup�d�na�.
Saup�d�no gahapati, bhikkhu no parinibb�yati.
Santi kho gahapati, k�yavi��eyy� pho��habb� i��h� kant� man�p� piyar�p�
k�m�pasa�hit� rajan�y�, ta�ca bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhos�ya ti��hati,
tassa ta� abhinandato abhivadato ajjhos�ya ti��hato tannissita� vi����a� hoti
tadup�d�na�. Saup�d�no gahapati, bhikkhu no parinibb�yati.
Santi kho gahapati, manovi��eyy� dhamm� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ca bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhos�ya ti��hati, tassa ta�
abhinandato abhivadato ajjhos�ya ti��hato tannissita� vi����a� hoti tadup�d�na�.
Saup�d�no gahapati, bhikkhu no parinibb�yati.
Aya� kho gahapati, hetu aya� paccayo yenamidhekacce satt� di��heva dhamme no
parinibb�yanti.

Santi ca kho gahapati, cakkhuvi��eyy� r�p� i��h� kant� man�p� piyar�p�


k�m�pasa�hit� rajan�y�, ta�ca bhikkhu n�bhinandati n�bhivadati n�jjhos�ya ti��hati,
tassa ta� anabhinandato anabhivadato anajjhos�ya ti��hato na tannissita� vi����a�
hoti na tadup�d�na�. Anup�d�no gahapati, bhikkhu parinibb�yati.
Santi ca kho gahapati, sotavi��eyy� sadd� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ce bhikkhu n�bhinandati n�bhivadati n�jjhos�ya ti��hati, tassa ta�
anabhinandato anabhivadato anajjhos�ya ti��hato na tannissita� vi����a� hoti na
tadup�d�na�. Anup�d�no gahapati, bhikkhu parinibb�yati.
Santi kho gahapati, gh�navi��eyy� gandh� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ce bhikkhu n�bhinandati n�bhivadati n�jjhos�ya ti��hati, tassa ta�
anabhinandato anabhivadato anajjhos�ya ti��hato na tannissita� vi����a� hoti na
tadup�d�na�. Anup�d�no gahapati, bhikkhu parinibb�yati.
Santi kho gahapati, jivh�vi��eyy� ras� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ce bhikkhu n�bhinandati n�bhivadati n�jjhos�ya ti��hati, tassa ta�
anabhinandato anabhivadato anajjhos�ya ti��hato na tannissita� vi����a� hoti na
tadup�d�na�. Anup�d�no gahapati, bhikkhu parinibb�yati.
Santi kho gahapati, k�yavi��eyy� pho��habb� i��h� kant� man�p� piyar�p�
k�m�pasa�hit� rajan�y�, ta�ce bhikkhu n�bhinandati n�bhivadati n�jjhos�ya ti��hati,
tassa ta� anabhinandato anabhivadato anajjhos�ya ti��hato na tannissita� vi����a�
hoti na tadup�d�na�. Anup�d�no gahapati, bhikkhu parinibb�yati.
Santi kho gahapati, manovi��eyy� dhamm� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ce bhikkhu n�bhinandati n�bhivadati n�jjhos�ya ti��hati, tassa ta�
anabhinandato anabhivadato anajjhos�ya ti��hato na tannissita� vi����a� hoti na
tadup�d�na�. Anup�d�no gahapati, bhikkhu parinibb�yati.
Aya� kho gahapati, hetu aya� paccayo yenamidhekacce satt� di��heva dhamme
parinibb�yant� ti.
[BJT Page 228] [\x 228/]
1. 13. 2
Vajjisutta�

125. Eka� samaya� bhagav� vajj�su viharati hatthig�me. Atha kho uggo gahapati
hatth�g�mako yena bhagav� tenupasa�kami. Upasa�kamitv� bhagavanta� abhiv�detv�
ekamanta� nis�di. Ekamanta� nisinno kho uggo gahapati hatth�g�mako bhagavanta�
etadavoca: ko nu kho bhante hetu ko paccayo yenamidhekacce satt� di��heva dhamme no
parinibb�yanti, ko pana bhante hetu ko paccayo yenamidhekacce satt� di��heva dhamme
parinibb�yant�ti.

Santi kho gahapati, cakkhuvi��eyy� r�p� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ca bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhos�ya ti��hati, tassa ta�
abhinandato abhivadato ajjhos�ya ti��hato tannissita� vi����a� hoti tadup�d�na�.
Saup�d�no gahapati, bhikkhu no parinibb�yati.

Santi kho gahapati, sotavi��eyy� sadd� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ca bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhos�ya ti��hati, tassa ta�
abhinandato abhivadato ajjhos�ya ti��hato tannissita� vi����a� hoti tadup�d�na�.
Saup�d�no gahapati, bhikkhu no parinibb�yati.
Santi kho gahapati, gh�navi��eyy� gandh� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ca bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhos�ya ti��hati, tassa ta�
abhinandato abhivadato ajjhos�ya ti��hato tannissita� vi����a� hoti tadup�d�na�.
Saup�d�no gahapati, bhikkhu no parinibb�yati.
Santi kho gahapati, jivh�vi��eyy� ras� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ca bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhos�ya ti��hati, tassa ta�
abhinandato abhivadato ajjhos�ya ti��hato tannissita� vi����a� hoti tadup�d�na�.
Saup�d�no gahapati, bhikkhu no parinibb�yati.
Santi kho gahapati, k�yavi��eyy� pho��habb� i��h� kant� man�p� piyar�p�
k�m�pasa�hit� rajan�y�, ta�ca bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhos�ya ti��hati,
tassa ta� abhinandato abhivadato ajjhos�ya ti��hato tannissita� vi����a� hoti
tadup�d�na�. Saup�d�no gahapati, bhikkhu no parinibb�yati.
Santi kho gahapati, manovi��eyy� dhamm� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ca bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhos�ya ti��hati, tassa ta�
abhinandato abhivadato ajjhos�ya ti��hato tannissita� vi����a� hoti tadup�d�na�.
Saup�d�no gahapati, bhikkhu no parinibb�yati.
[PTS Page 110] [\q 110/] aya� kho gahapati, hetu aya� paccayo yenamidhekacce
satt� di��heva dhamme no parinibb�yanti.

Santi ca kho gahapati, cakkhuvi��eyy� r�p� i��h� kant� man�p� piyar�p�


k�m�pasa�hit� rajan�y�, ta�ca bhikkhu n�bhinandati n�bhivadati n�jjhos�ya ti��hati,
tassa ta� anabhinandato anabhivadato anajjhos�ya ti��hato na tannissita� vi����a�
hoti na tadup�d�na�. Anup�d�no gahapati, bhikkhu parinibb�yati.
Santi ca kho gahapati, sotavi��eyy� sadd� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ce bhikkhu n�bhinandati n�bhivadati n�jjhos�ya ti��hati, tassa ta�
anabhinandato anabhivadato anajjhos�ya ti��hato na tannissita� vi����a� hoti na
tadup�d�na�. Anup�d�no gahapati, bhikkhu parinibb�yati.
Santi kho gahapati, gh�navi��eyy� gandh� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ce bhikkhu n�bhinandati n�bhivadati n�jjhos�ya ti��hati, tassa ta�
anabhinandato anabhivadato anajjhos�ya ti��hato na tannissita� vi����a� hoti na
tadup�d�na�. Anup�d�no gahapati, bhikkhu parinibb�yati.
Santi kho gahapati, jivh�vi��eyy� ras� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ce bhikkhu n�bhinandati n�bhivadati n�jjhos�ya ti��hati, tassa ta�
anabhinandato anabhivadato anajjhos�ya ti��hato na tannissita� vi����a� hoti na
tadup�d�na�. Anup�d�no gahapati, bhikkhu parinibb�yati.
Santi kho gahapati, k�yavi��eyy� pho��habb� i��h� kant� man�p� piyar�p�
k�m�pasa�hit� rajan�y�, ta�ce bhikkhu n�bhinandati n�bhivadati n�jjhos�ya ti��hati,
tassa ta� anabhinandato anabhivadato anajjhos�ya ti��hato na tannissita� vi����a�
hoti na tadup�d�na�. Anup�d�no gahapati, bhikkhu parinibb�yati.
Santi kho gahapati, manovi��eyy� dhamm� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ce bhikkhu n�bhinandati n�bhivadati n�jjhos�ya ti��hati, tassa ta�
anabhinandato anabhivadato anajjhos�ya ti��hato na tannissita� vi����a� hoti na
tadup�d�na�. Anup�d�no gahapati, bhikkhu parinibb�yati.
Aya� kho gahapati, hetu aya� paccayo yenamidhekacce satt� di��heva dhamme
parinibb�yant� ti.

1. 13. 3
N�land�sutta�

126. Eka� samaya� bhagav� n�land�ya� viharati p�v�rikambavane, atha kho up�li
gahapati yena bhagav� tenupasa�kami. Upasa�kamitv� bhagavanta� abhiv�detv�
ekamanta� nis�di. Ekamanta� nisinno kho up�li gahapati bhagavanta� etadavoca: ko nu
kho bhante hetu ko paccayo yenamidhekacce satt� di��heva dhamme no parinibb�yanti?
Ko pana bhante hetu ko paccayo yenamidhekacce satt� di��heva dhamme
parinibb�yant�ti.
Santi kho gahapati, cakkhuvi��eyy� r�p� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ca bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhos�ya ti��hati, tassa ta�
abhinandato abhivadato ajjhos�ya ti��hato tannissita� vi����a� hoti tadup�d�na�.
Saup�d�no gahapati, bhikkhu no parinibb�yati.

Santi kho gahapati, sotavi��eyy� sadd� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ca bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhos�ya ti��hati, tassa ta�
abhinandato abhivadato ajjhos�ya ti��hato tannissita� vi����a� hoti tadup�d�na�.
Saup�d�no gahapati, bhikkhu no parinibb�yati.
Santi kho gahapati, gh�navi��eyy� gandh� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ca bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhos�ya ti��hati, tassa ta�
abhinandato abhivadato ajjhos�ya ti��hato tannissita� vi����a� hoti tadup�d�na�.
Saup�d�no gahapati, bhikkhu no parinibb�yati.
Santi kho gahapati, jivh�vi��eyy� ras� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ca bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhos�ya ti��hati, tassa ta�
abhinandato abhivadato ajjhos�ya ti��hato tannissita� vi����a� hoti tadup�d�na�.
Saup�d�no gahapati, bhikkhu no parinibb�yati.
Santi kho gahapati, k�yavi��eyy� pho��habb� i��h� kant� man�p� piyar�p�
k�m�pasa�hit� rajan�y�, ta�ca bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhos�ya ti��hati,
tassa ta� abhinandato abhivadato ajjhos�ya ti��hato tannissita� vi����a� hoti
tadup�d�na�. Saup�d�no gahapati, bhikkhu no parinibb�yati.
Santi kho gahapati, manovi��eyy� dhamm� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ca bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhos�ya ti��hati, tassa ta�
abhinandato abhivadato ajjhos�ya ti��hato tannissita� vi����a� hoti tadup�d�na�.
Saup�d�no gahapati, bhikkhu no parinibb�yati.
Aya� kho gahapati, hetu aya� paccayo yenamidhekacce satt� di��heva dhamme no
parinibb�yanti.

Santi ca kho gahapati, cakkhuvi��eyy� r�p� i��h� kant� man�p� piyar�p�


k�m�pasa�hit� rajan�y�, ta�ca bhikkhu n�bhinandati n�bhivadati n�jjhos�ya ti��hati,
tassa ta� anabhinandato anabhivadato anajjhos�ya ti��hato na tannissita� vi����a�
hoti na tadup�d�na�. Anup�d�no gahapati, bhikkhu parinibb�yati.
Santi ca kho gahapati, sotavi��eyy� sadd� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ce bhikkhu n�bhinandati n�bhivadati n�jjhos�ya ti��hati, tassa ta�
anabhinandato anabhivadato anajjhos�ya ti��hato na tannissita� vi����a� hoti na
tadup�d�na�. Anup�d�no gahapati, bhikkhu parinibb�yati.
Santi kho gahapati, gh�navi��eyy� gandh� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ce bhikkhu n�bhinandati n�bhivadati n�jjhos�ya ti��hati, tassa ta�
anabhinandato anabhivadato anajjhos�ya ti��hato na tannissita� vi����a� hoti na
tadup�d�na�. Anup�d�no gahapati, bhikkhu parinibb�yati.
Santi kho gahapati, jivh�vi��eyy� ras� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ce bhikkhu n�bhinandati n�bhivadati n�jjhos�ya ti��hati, tassa ta�
anabhinandato anabhivadato anajjhos�ya ti��hato na tannissita� vi����a� hoti na
tadup�d�na�. Anup�d�no gahapati, bhikkhu parinibb�yati.
Santi kho gahapati, k�yavi��eyy� pho��habb� i��h� kant� man�p� piyar�p�
k�m�pasa�hit� rajan�y�, ta�ce bhikkhu n�bhinandati n�bhivadati n�jjhos�ya ti��hati,
tassa ta� anabhinandato anabhivadato anajjhos�ya ti��hato na tannissita� vi����a�
hoti na tadup�d�na�. Anup�d�no gahapati, bhikkhu parinibb�yati.
Santi kho gahapati, manovi��eyy� dhamm� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ce bhikkhu n�bhinandati n�bhivadati n�jjhos�ya ti��hati, tassa ta�
anabhinandato anabhivadato anajjhos�ya ti��hato na tannissita� vi����a� hoti na
tadup�d�na�. Anup�d�no gahapati, bhikkhu parinibb�yati.
Aya� kho gahapati, hetu aya� paccayo yenamidhekacce satt� di��heva dhamme
parinibb�yant� ti.

1. 13. 4
Bh�radv�jasutta�

127. Eka� samaya� �yasm� pi�labh�radv�jo kosambiya� viharati ghosit�r�me, atha kho
r�j� udeno yen�yasm� pi�olabh�radv�jo tenupasa�kami, upasa�kamitv� �yasmat�
pi�olabh�radv�jena saddhi� sammodi, sammodan�ya� katha� s�r��ya� v�tis�retv�
ekamanta� nis�di, ekamanta� nisinno kho r�j� udeno �yasmanta� pi�olabh�radv�ja�
etadavoca:

Ko nu kho bho-1 bh�radv�ja hetu ko paccayo yenime dahar� bhikkh� susuk��akes�


bhadrena yobbanena samann�gat� pa�hamena vayas� anik��it�vino k�mesu, y�vaj�va�
paripu��a� parisuddha� brahmacariya� caranti, addh�na�ca �p�dent�ti?

1. Konukho - s�mu 2.

[BJT Page 230] [\x 230/]

Vutta� kho eta� mah�r�ja tena bhagavat� j�nat� passat� arahat� samm�sambuddhena
"etha tumhe bhikkhave m�tumattisu m�tucitta� upa��hapetha, bhaginimattisu [PTS Page
111] [\q 111/] bhaginicitta� upa��hapetha, dh�tumattisu dh�tucitta�
upa��hapeth�" ti. Aya� kho mah�r�ja hetu aya� paccayo yenime dahar� bhikkhu
susuk��akes� bhadrena yobbanena samann�gat� pa�hamena vayas� anik��it�vino k�mesu
y�vaj�va� paripu��a� parisuddha� brahmacariya� caranti addh�na�ca �p�dent�ti.

Lola� kho bho-1 bh�radv�ja citta�, appekad� m�tumattisupi lobhadhamm� uppajjanti


bhaginimattisupi lobhadhamm� uppajjanti, �h�tumattisupi lobhadhamm� uppajjanti.
Atthi n� kho bho bh�radv�ja a��o ca hetu a��o ca paccayo yenime dahar� bhikkhu
susuk��akes� bhadrena yobbanena samann�gat� pa�hamena vayas� anik��it�vino k�mesu
y�vaj�va� paripu��a� parisuddha� brahmacariya� caranti addh�na�ca �p�dent�ti.

Vutta� kho eta� mah�r�ja tena bhagavat� j�nat� passat� arahat� samm�sambuddhena
"etha tumhe bhikkhave imameva k�ya� uddha� p�datal� adho kesamatthak�
tacapariyanta� p�ra� n�nappak�rassa asucino paccavekkhatha. Atth� imasmi� k�ye kes�
lom� nakh� dant� taco ma�sa� nah�ru a��hi a��himi�j� vakka� hadaya� yakana�
kilomaka� pihaka� papph�sa� anta� antagu�a� udariya� kar�sa� pitta� semha� pubbo
lohita� sedo medo ass� vas� khelo si�gh�nik� lasik� muttanti. Ayampi kho mah�r�ja
hetu aya� paccayo yenime dahar� bhikkhu susuk��akes� bhadrena yobbanena samann�gat�
pa�hamena vayas� anik��it�vino k�mesu y�vaj�va� paripu��a� parisuddha�
brahmacariya� caranti addh�na�ca �p�dent�ti.

Ye te bho bh�radv�ja bhikkhu bh�vitak�y� bh�vitas�l� bh�vitacitt� bh�vitapa���


tesa� ta� na dukkara�-2 hoti, ye ca kho te bho bh�radv�ja-3 bhikkh� abh�vitak�y�
abh�vitas�l� abh�vitacitt� abh�vitapa��� tesa� ta� dukkara� hoti. Appekad� bho
bh�radv�ja asubhato manasikariss�m�ti subhato v� �gacchati, atthi n� kho bho
bh�radv�ja-4 [PTS Page 112] [\q 112/] a��o ca-5. Hetu a��o ca paccayo yenime
dahar� bhikkhu susuk��akes� bhadrena yobbanena samann�gat� pa�hamena vayas�
anik��it�vino k�mesu y�vaj�va� paripu��a� parisuddha� brahmacariya� caranti,
addh�na�ca �p�dent�ti.

Vutta� kho eta� mah�r�ja tena bhagavat� j�nat� passat� arahat� samm�sambuddhena
'etha tumhe bhikkhave indiyesu guttadv�r� viharatha. Cakkhun� r�pa� disv� m�
nimittagg�hino ahuvattha, m�nubya�janagg�hino, yatv�dhikara�amena�-6 cakkhundriya�
asa�vuta� viharanta� abhijjh� domanass� p�pak� akusal� dhamm� anv�ssaveyyu� tassa
sa�var�ya pa�ipajjatha, rakkhatha cakkhundriya�, cakkhundriye sa�vara� �pajjatha.

Sotena sadda� sutv� m� nimittagg�hino ahuvattha, m�nubya�janagg�hino,


yatv�dhikara�amena� sotendriya� asa�vuta� viharanta� abhijjh� domanass� p�pak�
akusal� dhamm� anv�ssaveyyu� tassa sa�var�ya pa�ipajjatha, rakkhatha sotendriya�,
sotendriye sa�vara� �pajjatha.
Gh�nena gandha� s�yitv� m� nimittagg�hino ahuvattha, m�nubya�janagg�hino,
yatv�dhikara�amena� gh�nendriya� asa�vuta� viharanta� abhijjh� domanass� p�pak�
akusal� dhamm� anv�ssaveyyu� tassa sa�var�ya pa�ipajjatha, rakkhatha gh�nendriya�,
gh�nendriye sa�vara� �pajjatha.
Jivh�ya rasa� s�yitv� m� nimittagg�hino ahuvattha, m�nubya�janagg�hino,
yatv�dhikara�amena� jivhendriya� asa�vuta� viharanta� abhijjh� domanass� p�pak�
akusal� dhamm� anv�ssaveyyu� tassa sa�var�ya pa�ipajjatha, rakkhatha jivhendriya�,
jivhendriye sa�vara� �pajjatha.
K�yena pho��habba� phusitv� m� nimittagg�hino ahuvattha, m�nubya�janagg�hino,
yatv�dhikara�amena� k�yendriya� asa�vuta� viharanta� abhijjh� domanass� p�pak�
akusal� dhamm� anv�ssaveyyu� tassa sa�var�ya pa�ipajjatha, rakkhatha k�yendriya�,
k�yendriye sa�vara� �pajjatha.

1. Lola� bho - s�mu1 s�2.


2. S�kara� machasa�
3. Ye ca kho te bh�radv�ja - s�mu.
4. Ca- machasa� ca - sy�.
5. Ca kho - machasa�
6. Yatv�dhikara�ameta� - s�mu.

[BJT Page 232] [\x 232/]

Manas� dhamma� vi���ya m� nimittagg�hino ahuvattha, m�nubya�janagg�hino,


yatv�dhikara�amena� manindriya� asa�vuta� viharanta� abhijjh� domanass� p�pak�
akusal� dhamm� anv�ssaveyyu� tassa sa�var�ya pa�ipajjatha, rakkhatha manindriya�,
manindriye sa�vara� �pajjath�" ti. Ayampi kho mah�r�ja hetu aya� paccayo yenime
dahar� bhikkhu susuk��akes� bhadrena yobbanena samann�gat� pa�hamena vayas�
anik��it�vino k�mesu y�vaj�va� paripu��a� parisuddha� brahmacariya� caranti
addh�na�ca �p�dent�ti.

Acchariya� bho bh�radv�ja, abbhuta� bho bh�radv�ja, y�va subh�sitamida�-1 bho


bh�radv�ja tena bhagavat� j�nat� passat� arahat� samm�sambuddhena. Eso va-2. Kho
bho bh�radv�ja hetu phasapaccayo yenime dahar� bhikkhu susuk��akes� bhadrena
yobbanena samann�gat� pa�hamena vayas� anik��it�vino k�mesu y�vaj�va� paripu��a�
parisuddha� brahmacariya� caranti addh�na�ca �p�dent�ti.

Ahampi kho bho-3. Bh�radv�ja, yasmi� samaye arakkhiteneva k�yena �rakkhit�ya v�c�ya
�rakkhitena cittena anupa��hit�ya satiy� asa�vutehi indriyehi antepura� pavis�mi.
Ativiya ma� tasmi� samaye lobhadhamm� parisahanti. Yasmi�ca khv�ha� bho bh�radv�ja
samaye rakkhitenava k�yena rakkhit�ya v�c�ya rakkhitena cittena upa��hit�ya [PTS
Page 113] [\q 113/] satiy� sa�vutehi indriyehi antepura� pavis�mi na ma�
tattha-4 tasmi� samaye lobhadhamm� parisahant�.

Abhikkanta� bho bh�radv�ja, abhikkanta� bho bh�radv�ja, seyyath�pi bho bh�radv�ja


nikkujjita�-5 v� ukkujjeyya, pa�icchanna� v� vivareyya, m��ahassa v� magga�
�cikkheyya, andhak�re v� telapajjota� dh�reyya cakkhumanto r�p�ni dakkhint�ti.
Evameva�-6 bhot� bh�radv�jena anekapariy�yena dhammo pak�sito, es�ha� bho
bh�radv�ja ta� bhagavanta� sara�a� gacch�mi dhamma�ca bhikkhusa�gha�ca, up�saka�
ma� bhava� bh�radv�jo dh�retu ajjatagge p��upeta� sara�a� gatanti.

1. Subh�sita�cida� - machasa�
2. Esaceva - s�mu
3. Ahamapi bho - s�mu, [PTS]
4. Tath� - machasa�
5. Nikujjita� [PTS]
6. Evameta� - s� 2.

[BJT Page 232] [\x 232/]


1. 13. 5
So�asutta�

128. Eka� samaya� bhagav� r�jagahe viharati vephavane kalandakaniv�pe. Atha kho
so�o gahapatiputto yena bhagav� tenupasa�kami upasa�kamitv� bhagavanta� abhiv�detv�
ekamanta� a��h�si. Ekamanta� nisinno kho so�o gahapatiputto bhagavanta� etadavoca:
"ko nu kho bhante hetu ko paccayo yenamidhekacce satt� di��heva dhamme no
parinibb�yanti? Ko pana bhante hetu ko paccayo yena midhekacce satt� di��heva
dhamme parinibb�yant�" ti.

[BJT Page 234. [\x 234/] ]

Santi kho so�a, cakkhuvi��eyy� r�p� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ca bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhos�ya ti��hati, tassa ta�
abhinandato abhivadato ajjhos�ya ti��hato tannissita� vi����a� hoti tadup�d�na�.
Saup�d�no so�a, bhikkhu no parinibb�yati.

Santi kho so�a, sotavi��eyy� sadd� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ca bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhos�ya ti��hati, tassa ta�
abhinandato abhivadato ajjhos�ya ti��hato tannissita� vi����a� hoti tadup�d�na�.
Saup�d�no so�a, bhikkhu no parinibb�yati.
Santi kho so�a, gh�navi��eyy� gandh� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ca bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhos�ya ti��hati, tassa ta�
abhinandato abhivadato ajjhos�ya ti��hato tannissita� vi����a� hoti tadup�d�na�.
Saup�d�no so�a, bhikkhu no parinibb�yati.
Santi kho so�a, jivh�vi��eyy� ras� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�mupasa�hit�
rajan�y�, ta�ca bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhos�ya ti��hati, tassa ta�
abhinandato abhivadato ajjhos�ya ti��hato tannissita� vi����a� hoti tadup�d�na�.
Saup�d�no so�a, bhikkhu no parinibb�yati.
Santi kho so�a, k�yavi��eyy� pho��habb� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ca bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhos�ya ti��hati, tassa ta�
abhinandato abhivadato ajjhos�ya ti��hato tannissita� vi����a� hoti tadup�d�na�.
Saup�d�no so�a, bhikkhu no parinibb�yati.
Santi kho so�a, manovi��eyy� dhamm� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ca bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhos�ya ti��hati, tassa ta�
abhinandato abhivadato ajjhos�ya ti��hato tannissita� vi����a� hoti tadup�d�na�.
Saup�d�no so�a, bhikkhu no parinibb�yati.
Aya� kho so�a, hetu aya� paccayo yenamidhekacce satt� di��heva dhamme no
parinibb�yanti.

Santi ca kho so�a, cakkhuvi��eyy� r�p� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ca bhikkhu n�bhinandati n�bhivadati n�jjhos�ya ti��hati, tassa ta�
anabhinandato anabhivadato anajjhos�ya ti��hato na tannissita� vi����a� hoti na
tadup�d�na�. Anup�d�no gahapati, bhikkhu parinibb�yati.
Santi ca kho so�a, sotavi��eyy� sadd� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ce bhikkhu n�bhinandati n�bhivadati n�jjhos�ya ti��hati, tassa ta�
anabhinandato anabhivadato anajjhos�ya ti��hato na tannissita� vi����a� hoti na
tadup�d�na�. Anup�d�no gahapati, bhikkhu parinibb�yati.
Santi kho so�a, gh�navi��eyy� gandh� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ce bhikkhu n�bhinandati n�bhivadati n�jjhos�ya ti��hati, tassa ta�
anabhinandato anabhivadato anajjhos�ya ti��hato na tannissita� vi����a� hoti na
tadup�d�na�. Anup�d�no gahapati, bhikkhu parinibb�yati.
Santi kho so�a, jivh�vi��eyy� ras� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�mupasa�hit�
rajan�y�, ta�ce bhikkhu n�bhinandati n�bhivadati n�jjhos�ya ti��hati, tassa ta�
anabhinandato anabhivadato anajjhos�ya ti��hato na tannissita� vi����a� hoti na
tadup�d�na�. Anup�d�no gahapati, bhikkhu parinibb�yati.
Santi kho so�a, k�yavi��eyy� pho��habb� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ce bhikkhu n�bhinandati n�bhivadati n�jjhos�ya ti��hati, tassa ta�
anabhinandato anabhivadato anajjhos�ya ti��hato na tannissita� vi����a� hoti na
tadup�d�na�. Anup�d�no gahapati, bhikkhu parinibb�yati.
Santi kho so�a, manovi��eyy� dhamm� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�mupasa�hit�
rajan�y�, ta�ce bhikkhu n�bhinandati n�bhivadati n�jjhos�ya ti��hati, tassa ta�
anabhinandato anabhivadato anajjhos�ya ti��hato na tannissita� vi����a� hoti na
tadup�d�na�. Anup�d�no so�a, bhikkhu parinibb�yati.
Aya� kho so�a, hetu aya� paccayo yenamidhekacce satt� parinibb�yant� ti.
1. 13. 6
Ghositasutta�
129. Eka� samaya� �yasm� �nando kosambiya� viharati ghosit�r�me, atha kho ghosito
gahapati yen�yasm� �nando tenupasa�kami. Upasa�kamitv� bhagavanta� abhiv�detv�
ekamanta� a��h�si. Ekamanta� nisinno kho ghosito gahapati �yasmanta� �nanda�
etadavoca: "dh�tun�natta� dh�tun�nattanti [PTS Page 114] [\q 114/] bhante
�nanda vuccati, kitt�vat� nu kho bhante dh�tun�natta� vutta� bhagavat�" ti.

[BJT Page 236] [\x 236/]

Sa�vijjati kho gahapati cakkhudh�tu, r�p� ca man�p�, cakkhuvi����a�ca,


sukhavedan�ya� phassa� pa�icca uppajjati sukh�vedan�. Sa�vijjati kho gahapati
cakkhudh�tu, r�p� ca aman�p�, cakkhuvi����a�ca, dukkhavedan�ya� phassa� pa�icca
uppajjati dukkh� vedan�. Sa�vijjati kho gahapati cakkhudh�tu, r�p� ca
upekh��h�niy�-1. , Cakkhuvi����a�ca, adukkhamasukhavedan�ya� phassa� pa�icca
uppajjati adukkhamasukh� vedan�.

Sa�vijjati kho gahapati sotadh�tu, sadd� ca man�p�, sotavi����a�ca, sukhavedan�ya�


phassa� pa�icca uppajjati sukh�vedan�. Sa�vijjati kho gahapati sotadh�tu, sadd� ca
aman�p�, sotavi����a�ca, dukkhavedan�ya� phassa� pa�icca uppajjati dukkh� vedan�.
Sa�vijjati kho gahapati sotadh�tu, sadd� ca upekh��h�niy�, sotavi����a�ca,
adukkhamasukhavedan�ya� phassa� pa�icca uppajjati adukkhamasukh� vedan�.

Sa�vijjati kho gahapati gh�nadh�tu, gandh� ca man�p�, gh�navi����a�ca,


sukhavedan�ya� phassa� pa�icca uppajjati sukh�vedan�. Sa�vijjati kho gahapati
gh�nadh�tu, sadd� ca aman�p�, gh�navi����a�ca, dukkhavedan�ya� phassa� pa�icca
uppajjati dukkh� vedan�. Sa�vijjati kho gahapati gh�nadh�tu, gandh� ca
upekh��h�niy�, gh�navi����a�ca, adukkhamasukhavedan�ya� phassa� pa�icca uppajjati
adukkhamasukh� vedan�.

Sa�vijjati kho gahapati jivh�dh�tu, ras� ca man�p�, jivh�vi����a�ca, sukhavedan�ya�


phassa� pa�icca uppajjati sukh�vedan�. Sa�vijjati kho gahapati jivh�dh�tu, ras� ca
aman�p�, jivh�vi����a�ca, dukkhavedan�ya� phassa� pa�icca uppajjati dukkh� vedan�.
Sa�vijjati kho gahapati jivh�dh�tu, ras� ca upekh��h�niy�, jivh�vi����a�ca,
adukkhamasukhavedan�ya� phassa� pa�icca uppajjati adukkhamasukh� vedan�.

Sa�vijjati kho gahapati k�yadh�tu, pho��habb� ca man�p�, k�yavi����a�ca,


sukhavedan�ya� phassa� pa�icca uppajjati sukh�vedan�. Sa�vijjati kho gahapati
k�yadh�tu, pho��habb� ca aman�p�, k�yavi����a�ca, dukkhavedan�ya� phassa� pa�icca
uppajjati dukkh� vedan�. Sa�vijjati kho gahapati k�yadh�tu, pho��habb� ca
upekh��h�niy�, k�yavi����a�ca, adukkhamasukhavedan�ya� phassa� pa�icca uppajjati
adukkhamasukh� vedan�.

Sa�vijjati kho gahapati manodh�tu, dhamm� ca man�p�, manovi����a�ca, sukhavedan�ya�


phassa� pa�icca uppajjati sukh�vedan�. Sa�vijjati kho gahapati manodh�tu, dhamm� ca
aman�p�, manovi����a�ca, dukkhavedan�ya� phassa� pa�icca uppajjati dukkh� vedan�.
Sa�vijjati kho gahapati manodh�tu, dhamm� ca upekh��h�niy�, manovi����a�ca,
adukkhamasukhavedan�ya� phassa� pa�icca uppajjati adukkhamasukh� vedan�. Ett�vat�
kho gahapati dh�tun�natta� vutta� bhagavat�ti.

1. 13. 7
H�liddak�nisutta�

130. [PTS Page 115] [\q 115/] eka� samaya� �yasm� mah�kacc�no avant�su
viharati kuraraghare pavatte-2 pabbate, atha kho h�liddak�ni-3 gahapati yen�yasm�
mah�kacc�no tenupasa�kami. Upasa�kamitv� bhagavanta� abhiv�detv� ekamanta� a��h�si.
Ekamanta� nisinno kho h�liddak�ni gahapati �yasmanta� mah�kacc�na� etadavoca:
vuttamida� bhante bhagavat� "dh�tun�natta� pa�icca uppajjati phassan�natta�,
phassan�natta� pa�icca uppajjati vedan�n�natta" nti. Kathannu kho bhante
dh�tun�natta� pa�icca uppajjati phassan�natta�, phassan�natta� pa�icca uppajjati
vedan�n�nattanni.

Idha gahapati, bhikkhu cakkhun� r�pa� disv� man�pa� itthetanti paj�n�ti.


Cakkhuvi����a� sukhavedan�ya�ca-4 phassa� pa�icca uppajjati sukh� vedan�. Cakkhun�
kho paneva-5 r�pa� disv� aman�pa� itthetant� paj�n�ti, cakkhuvi����a�
dukkhavedan�ya�ca phassa� pa�icca uppajjati dukkh� vedan�. Cakkhun� paneva r�pa�
disv� upekh��h�n�ya� itthetant� paj�n�ti. Cakkhuvi����a� adukkhamasukhavedan�ya�ca
phassa� pa�icca uppajjati adukkhamasukh� vedan�.

1. Upekkha��h�niya - sy�. Man�p� upekkh�vedaniy� - machasa�


2. Kulaghare sampavatto - sy�, kulaghare pap�te - machasa�
3. H�liddik�ni - machasa�, s�2.
4. Sukhavedan�ya�, sukhavedan�ya� phassa� - s�mu.
5. Paneva� - sy�.

[BJT Page 238] [\x 238/] punacapara� gahapati, bhikkhu sotena sadda� sutv�
man�pa� itthetanti paj�n�ti. Cakkhuvi����a� sukhavedan�ya�ca phassa� pa�icca
uppajjati sukh� vedan�. Soteka kho paneva. Sadda� sutv� aman�pa� itthetant�
paj�n�ti, sotavi����a� dukkhavedan�ya�ca phassa� pa�icca uppajjati dukkh� vedan�.
Sotena paneva sadda� disv� upekh��h�n�ya� itthetant� paj�n�ti. Sotavi����a�
adukkhamasukhavedan�ya�ca phassa� pa�icca uppajjati adukkhamasukh� vedan�.

Idha gahapati, bhikkhu gh�nena gandha� gh�yitv� man�pa� itthetanti paj�n�ti.


Gh�navi����a� sukhavedan�ya�ca phassa� pa�icca uppajjati sukh� vedan�. Gh�nena kho
paneva gandha� gh�yitv� aman�pa� itthetant� paj�n�ti, gh�navi����a�
dukkhavedan�ya�ca phassa� pa�icca uppajjati dukkh� vedan�. Gh�nena paneva gandha�
gh�yitv� upekh��h�n�ya� itthetant� paj�n�ti. Gh�navi����a�
adukkhamasukhavedan�ya�ca phassa� pa�icca uppajjati adukkhamasukh� vedan�.

Idha gahapati, bhikkhu jivh�ya rasa� s�yitv� man�pa� itthetanti paj�n�ti.


Jivh�vi����a� sukhavedan�ya�ca phassa� pa�icca uppajjati sukh� vedan�. Jivh�ya kho
paneva rasa� s�yitv� aman�pa� itthetant� paj�n�ti, jivh�vi����a� dukkhavedan�ya�ca
phassa� pa�icca uppajjati dukkh� vedan�. Jivh�ya paneva rasa� s�yitv�
upekh��h�n�ya� itthetant� paj�n�ti. Jivh�vi����a� adukkhamasukhavedan�ya�ca phassa�
pa�icca uppajjati adukkhamasukh� vedan�.

Idha gahapati, bhikkhu k�yena pho��habba� phusitv� man�pa� itthetanti paj�n�ti.


Cakkhuvi����a� sukhavedan�ya�ca phassa� pa�icca uppajjati sukh� vedan�. K�yena kho
paneva pho��habba� phusitv� aman�pa� itthetant� paj�n�ti, k�yavi����a�
dukkhavedan�ya�ca phassa� pa�icca uppajjati dukkh� vedan�. K�yena paneva
pho��habba� phusitv� upekh��h�n�ya� itthetant� paj�n�ti. K�yavi����a�
adukkhamasukhavedan�ya�ca phassa� pa�icca uppajjati adukkhamasukh� vedan�.

Idha gahapati, bhikkhu manas� dhamma� vi���ya man�pa� itthetanti paj�n�ti.


Manovi����a� [PTS Page 116] [\q 116/] sukhavedan�ya�ca phassa� pa�icca
uppajjati sukh� vedan�. Manas� kho paneva dhamma� vi���ya aman�pa� itthetant�
paj�n�ti, manovi����a� dukkhavedan�ya�ca phassa� pa�icca uppajjati dukkh� vedan�.
Manas� paneva dhamma� vi���ya upekh��h�n�ya� itthetant� paj�n�ti. Manovi����a�
adukkhamasukhavedan�ya�ca phassa� pa�icca uppajjati adukkhamasukh� vedan�.

Eva� kho gahapati dh�tun�natta� pa�icca uppajjati phassan�natta�, phassan�natta�


pa�icca uppajjati vedan�n�nattanti.

1. 13. 8
Nakulapitusutta�

131. Eka� samaya� bhagav� bhaggesu viharati su�sum�ragire bhesakal�vane migad�ye.


Atha kho nakulapit� gahapati yena bhagav� tenupasa�kami upasa�kamitv� bhagavanta�
abhiv�detv� ekamanta� a��h�si. Ekamanta� nisinno kho nakulapit� gahapati
bhagavanta� etadavoca: ko nu kho bhante hetu ko paccayo yenamidhekacce satt�
di��heva dhamme no parinibb�yanti. Ko pana bhante hetu ko paccayo yenamidhekacce
satt� di��heva dhamme parinibb�yant�ti.

Santi kho gahapati, cakkhuvi��eyy� r�p� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ca bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhos�ya ti��hati, tassa ta�
abhinandato abhivadato ajjhos�ya ti��hato tannissita� vi����a� hoti tadup�d�na�.
Saup�d�no gahapati, bhikkhu no parinibb�yati.
Santi kho gahapati, sotavi��eyy� sadd� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ca bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhos�ya ti��hati, tassa ta�
abhinandato abhivadato ajjhos�ya ti��hato tannissita� vi����a� hoti tadup�d�na�.
Saup�d�no gahapati, bhikkhu no parinibb�yati.
Santi kho gahapati, gh�navi��eyy� gandh� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ca bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhos�ya ti��hati, tassa ta�
abhinandato abhivadato ajjhos�ya ti��hato tannissita� vi����a� hoti tadup�d�na�.
Saup�d�no gahapati, bhikkhu no parinibb�yati.
Santi kho gahapati, jivh�vi��eyy� ras� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ca bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhos�ya ti��hati, tassa ta�
abhinandato abhivadato ajjhos�ya ti��hato tannissita� vi����a� hoti tadup�d�na�.
Saup�d�no gahapati, bhikkhu no parinibb�yati.
Santi kho gahapati, k�yavi��eyy� pho��habb� i��h� kant� man�p� piyar�p�
k�m�pasa�hit� rajan�y�, ta�ca bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhos�ya ti��hati,
tassa ta� abhinandato abhivadato ajjhos�ya ti��hato tannissita� vi����a� hoti
tadup�d�na�. Saup�d�no gahapati, bhikkhu no parinibb�yati.
Santi kho gahapati, manovi��eyy� dhamm� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ca bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhos�ya ti��hati, tassa ta�
abhinandato abhivadato ajjhos�ya ti��hato tannissita� vi����a� hoti tadup�d�na�.
Saup�d�no gahapati, bhikkhu no parinibb�yati.
Aya� kho gahapati, hetu aya� paccayo yenamidhekacce satt� di��heva dhamme no
parinibb�yanti.

[BJT Page 240] [\x 240/]

Santi ca kho gahapati, cakkhuvi��eyy� r�p� i��h� kant� man�p� piyar�p�


k�m�pasa�hit� rajan�y�, ta�ca bhikkhu n�bhinandati n�bhivadati n�jjhos�ya ti��hati,
tassa ta� anabhinandato anabhivadato anajjhos�ya ti��hato na tannissita� vi����a�
hoti na tadup�d�na�. Anup�d�no gahapati, bhikkhu parinibb�yati.
Santi ca kho gahapati, sotavi��eyy� sadd� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ce bhikkhu n�bhinandati n�bhivadati n�jjhos�ya ti��hati, tassa ta�
anabhinandato anabhivadato anajjhos�ya ti��hato na tannissita� vi����a� hoti na
tadup�d�na�. Anup�d�no gahapati, bhikkhu parinibb�yati.
Santi kho gahapati, gh�navi��eyy� gandh� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ce bhikkhu n�bhinandati n�bhivadati n�jjhos�ya ti��hati, tassa ta�
anabhinandato anabhivadato anajjhos�ya ti��hato na tannissita� vi����a� hoti na
tadup�d�na�. Anup�d�no gahapati, bhikkhu parinibb�yati.
Santi kho gahapati, jivh�vi��eyy� ras� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ce bhikkhu n�bhinandati n�bhivadati n�jjhos�ya ti��hati, tassa ta�
anabhinandato anabhivadato anajjhos�ya ti��hato na tannissita� vi����a� hoti na
tadup�d�na�. Anup�d�no gahapati, bhikkhu parinibb�yati.
Santi kho gahapati, k�yavi��eyy� pho��habb� i��h� kant� man�p� piyar�p�
k�m�pasa�hit� rajan�y�, ta�ce bhikkhu n�bhinandati n�bhivadati n�jjhos�ya ti��hati,
tassa ta� anabhinandato anabhivadato anajjhos�ya ti��hato na tannissita� vi����a�
hoti na tadup�d�na�. Anup�d�no gahapati, bhikkhu parinibb�yati.
Santi kho gahapati, manovi��eyy� dhamm� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ce bhikkhu n�bhinandati n�bhivadati n�jjhos�ya ti��hati, tassa ta�
anabhinandato anabhivadato anajjhos�ya ti��hato na tannissita� vi����a� hoti na
tadup�d�na�. Anup�d�no gahapati, bhikkhu parinibb�yati.
Aya� kho gahapati, hetu aya� paccayo yenamidhekacce satt� di��heva dhamme
parinibb�yant� ti.

1. 13. 9
Lohiccasutta�

132. Eka� samaya� �yasm� mah�kacc�no avant�su viharati makkaraka�e ara��aku�ik�ya�.


[PTS Page 117] [\q 117/] atha kho lohiccassa br�hma�assa sambahul� antev�sik�
ka��hah�rak� m�navak� yen�yasmato mah�kacc�nassa ara��aku�ik� tenupasa�kami�su,
upasa�kamitv� parito parito ku�ik�ya anuca�kamanti anuvicaranti ucc�sadd� mah�sadd�
k�nici k�nici selissak�ni-1 karont�-2 ime pana mu�ak� sama�ak� ibh�ki�h�-3
bandhup�d�pacc�, imesa� bharatak�na� sakkat� garukat� m�nit� p�jit� apacit�ni.

Atha kho �yasm� mah�kacc�no vih�r� nikkhamitv� te m��avake etadavoca: m� vo


m��avak�-4 saddamakattha, dhamma� vo bh�siss�m�ti. Eva� vutte te m��avak� tu�h�
ahesu�. Atha kho �yasm� mah�kacc�no te m��avake g�th�hi ajjhabh�si.
Siluttam�-5 pubbatar� ahesu�
Te br�hma� ye pur��a� sarant�
Gutt�ni dv�r�ni surakkhit�ni
Ahesu� tesa� abhibhuyya kodha�.

-------------------------
1. Seleyyak�ni - machasa�, sy�. Selokassak�ni. A��hakath�.
2. Karonti - machasa�
3. Ka�h� - machasa�, sy�
4. M� m�navak� - machasa�, sy�.
5. S�luttar� - s�2.

[BJT Page 242. [\x 242/] ]

Dhamme ca jh�ne ca rat� ahesu�


Te br�hma� ye pur��a� saranti
Ime ca-1 vokkamma jap�maseti-2
Gottena matt� visama� caranti
Kodh�bhibh�t� puthu attada�-3
Virajjham�n� tasath�varesu-4

Aguttadv�rassa bhavanti mogh�


Supinova-5 laddha� purisassa citta�
[PTS Page 118] [\q 118/] an�sak� tha�ilas�yik� ca
P�to sit�na�ca tayo ca ved�.
Khar�jina� ja�� pa�ko mant� s�labbata� tapo
Kuhak� ca�kada� ca udak�caman�ni ca
Va�� ete br�hma�na� kataki�cikkhabh�van�-6.

Citta�ce susam�hita� vippasannaman�vila�


Akhila� sabbabhutesu so maggo brahmapattiy� ti.

Atha kho te m��avak� kupit� anattaman� yena lohicco br�hma�o tenupasa�kami�su.


Upasa�kamitv� lohicca� br�hma�a� etadavocu�: yagghe bhava� j�neyya sama�o
mah�kacc�no br�hma�na� mante eka�sena apavadati-7 pa�ikkosat�ti.

Eva� vutte lohicco br�hma�o kupito ahosi anattamano. Atha kho lohiccassa
br�hma�assa etadahosi: na kho pana me ta� patir�pa� yoha� a��adatthu m��avak�na�
yevasutv� sama�a� mah�kacc�na� akkoseyya� paribh�seyya�-8 yann�n�ha� upasa�kamitv�
puccheyyanti.

Atha kho lohicco br�hma�o tehi m��avakehi saddhi� yen�yasm� mah�kacc�no


tonupasa�kami upasa�kamitv� [PTS Page 119] [\q 119/] �yasmat� mah�kacc�nena
saddhi� sammodi. Sammodan�ya� katha� s�r��ya� v�tis�retv� ekamanta� nis�di.
Ekamanta� nisinno kho lohicco br�hma�o �yasmanta� mah�kacc�na� etadavoca:

�gama�su nu khvidha bho kacc�na, amh�ka� sambah�l� antev�sik� ka��hah�rak�


m��avak�ti? �gama�su khvidha te br�hma�a sambahul� antev�sik� ka��hah�rak�
m��avak�ti. Ahu pana bhoto kacc�nassa tehi m��avakehi saddhi� kocideva
kath�sall�poti?. Ahu kho me br�hma�a tehi m��avakehi saddhi� kocideva
kath�sall�poti. Yath� kathampana bhoto kacc�nassa tehi m��avakehi saddhi� ahosi
kath�sall�poti? Eva� kho me br�hma�a tehi m��avakehi saddhi� ahosi kath� sall�po.

1. Ime ca - sy�.
2. Jah�mbhaseti - sy�
3. Suputhuttada� - sy�
4. Sata�ah� ta�hesu - machasa�
5. Supinena - s�mu s�-2.
6. Kat�ki�cikkhabh�van� - machasa�
7. Asa�vadati - sy�
8. Akkoseyya� virujejhayya� paribh�seyya� - sy�.

[BJT Page 244] [\x 244/]

Siluttam� pubbatar� ahesu�


Te br�hma�, ye pur��a� sarant�
Gutt�ni dv�r�ni surakkhit�ni
Ahesu� tesa� abhibhuyya kodha�.

Dhamme ca jh�ne ca rat� ahesu�


Te br�hma� ye pur��a� saranti
Ime ca vokkamma jap�maseti
Gottena matt� visama� caranti
Kodh�bhibh�t� puthu attada�
Virajjham�n� tasath�varesu

Aguttadv�rassa bhavanti mogh�


Supinova laddha� purisassa citta�
An�sak� tha�ilas�yik� ca
P�to sit�na�ca tayo ca ved�.
Khar�jina� ja�� pa�ko mant� s�labbata� tapo
Kuhak� ca�kada� ca udak�caman�ni ca
Va�� ete br�hma�na� kataki�cikkhabh�van�.

Citta�ce susam�hita� vippasannaman�vila�


Akhila� sabbabhutesu so maggo brahmapattiy� ti.

Eva� kho me br�hma�a tehi m��avakehi saddhi� ahosi kath� sall�poti:


Aguttadv�roti bhava� kacc�no �ha, kitt�vat� nu kho bho kacc�na-1, aguttadv�ro
hot�ti? Idha br�hma�a ekacco cakkhun� r�pa� disv� piyar�pe r�pe adhimuccati,
appiyar�pe r�pe vy�pajjati, anupa��hitak�yasati ca-2 viharati parittacetaso, ta�ca
cetovimutti� [PTS Page 120] [\q 120/] pa���vimutti� yath�bh�ta� nappaj�n�ti
yatthassa-3 te uppann� p�pak� akusal� dhamm� aparises� na nirujjhanti.

Sotena sadda� sutv� piyar�pe sadde adhimuccati, appiyar�pe sadde vy�pajjati


anupa��hitak�yasati ca viharati parittacetaso, ta�ca cetovimutti� pa���vimutti�
yath�bh�ta� nappaj�n�ti yatthassa te uppann� p�pak� akusal� dhamm� aparises� na
nirujjhanti.
Gh�nena gandha� g�yitv� piyar�pe gandhe adhimuccati, appiyar�pe gandhe vy�pajjati
anupa��hitak�yasati ca viharati parittacetaso, ta�ca cetovimutti� pa���vimutti�
yath�bh�ta� nappaj�n�ti yatthassa te uppann� p�pak� akusal� dhamm� aparises� na
nirujjhanti.
Jivh�ya rasa� s�yitv� piyar�pe rase adhimuccati, appiyar�pe rase vy�pajjati
anupa��hitak�yasati ca viharati parittacetaso, ta�ca cetovimutti� pa���vimutti�
yath�bh�ta� nappaj�n�ti yatthassa te uppann� p�pak� akusal� dhamm� aparises� na
nirujjhanti.
K�yena pho��habba� phusitv� piyar�pe pho��habbe adhimuccati, appiyar�pe pho��habbe
vy�pajjati anupa��hitak�yasati ca viharati parittacetaso, ta�ca cetovimutti�
pa���vimutti� yath�bh�ta� nappaj�n�ti yatthassa te uppann� p�pak� akusal� dhamm�
aparises� na nirujjhanti.
Manas� dhamma� vi���ya piyar�pe dhamme adhimuccati, appiyar�pe dhamme vy�pajjati
anupa��hitak�yasati ca viharati parittacetaso, ta�ca cetovimutti� pa���vimutti�
yath�bh�ta� nappaj�n�ti yatthassa te uppann� p�pak� akusal� dhamm� aparises� na
nirujjhanti. Eva� kho br�hma�a, aguttadv�ro hot�ti. . 1. N� kho kacc�na - s�mu s�2.

2. Anupa��hit�yasatiy� - sy�. K�yasatiy� - s�mu


3. Sath�ssa - sy�.

Idha br�hma�a bhikkhu cakkhun� r�pa� disv� piyar�pe r�pe n�dhimuccati, appiyar�pe
r�pe na vy�pajjati, uppa��hitak�yasati ca viharati appam��acetaso, ta�ca
cetovimutti� pa���vimutta� yath�bh�ta� paj�n�ti yatthassa te uppann� p�pak� akusal�
dhamm� aparises� nirujjhanti.

Sotena sadda� sutv� piyar�pe sadde n�dhimuccati, appiyar�pe sadde na vy�pajjati


uppa��hitak�yasati ca viharati appam��acetaso, ta�ca cetovimutti� pa���vimutti�
yath�bh�ta� paj�n�ti yatthassa te uppann� p�pak� akusal� dhamm� aparises�
nirujjhanti.
Gh�nena gandha� g�yitv� piyar�pe gandhe n�dhimuccati, appiyar�pe gandhe na
vy�pajjati uppa��hitak�yasati ca viharati appam��acetaso, ta�ca cetovimutti�
pa���vimutti� yath�bh�ta� paj�n�ti yatthassa te uppann� p�pak� akusal� dhamm�
aparises� nirujjhanti.
Jivh�ya rasa� s�yitv� piyar�pe rase n�dhimuccati, appiyar�pe rase na vy�pajjati
uppa��hitak�yasati ca viharati appam��acetaso, ta�ca cetovimutti� pa���vimutti�
yath�bh�ta� paj�n�ti yatthassa te uppann� p�pak� akusal� dhamm� aparises�
nirujjhanti.
K�yena pho��habba� phusitv� piyar�pe pho��habbe n�dhimuccati, appiyar�pe pho��habbe
na vy�pajjati uppapa��hitak�yasati ca viharati appam��acetaso, ta�ca cetovimutti�
pa���vimutti� yath�bh�ta� paj�n�ti yatthassa te uppann� p�pak� akusal� dhamm�
aparises� nirujjhanti.
Manas� dhamma� vi���ya piyar�pe dhamme n�dhimuccati, appiyar�pe dhamme na
vy�pajjati uppa��hitak�yasati ca viharati appam��acetaso, ta�ca cetovimutti�
pa���vimutti� yath�bh�ta� paj�n�ti yatthassa te uppann� p�pak� akusal� dhamm�
aparises� nirujjhanti. Eva� kho br�hma�a, guttadv�ro hot�ti.

Acchariya� bho kacc�na, abbhuta� bho kacc�na, [PTS Page 121] [\q 121/]
y�va�cida� bhot� kacc�nena guttadv�rova sam�no guttadv�roti akkh�to. Abhikkanta�
bho kacc�na, abhikkanta� bho kacc�na, seyyath�pi bho kacc�na, nikkujjita� v�
ukkujjeyya, pa�icchanna� v� vivareyya, m��hassa v� magga� �cikkheyya, andhak�re v�
telapajjota� dh�reyya cakkhumanto r�p�ni dakkhint�ti: evameva bhot� kacc�nena
anekapariy�yena dhammo pak�sito.

[BJT Page 246] [\x 246/]

Es�ha� bho kacc�na, ta� bhagavanta� sara�a� gacch�mi dhamma�ca bhikkhusa�gha�ca,


up�saka� ma� bhava� kacc�no dh�retu ajjatagge p��upeta� sara�a� gata�. Yath� ca
bhava� kacc�no makkaraka�e up�sakakul�ni upasa�kamati, evameva lohiccakula�
upasa�kamatu. Tattha ye m��avak� v� m��avik� v� bhagavanta� kacc�na� abhiv�dessanti
paccupa��hissanti �sana� v� udaka� v� dassanti tesa� ta� bhavissati d�gharatta�
hit�ya sukh�y�ti.

1. 13. 10
Verahacc�nisutta�

133. Eka� samaya� �yasm� ud�yi k�ma�ya� viharati todeyyassa br�hma�assa ambavane.
Atha kho verahacc�nigott�ya br�hma�iy� antev�s� m��avako yen�yasm� ud�yi.
Tenupasa�kami. Upasa�kamitv� �yasmat� ud�yin� saddhi� sammodi, sammodan�ya� katha�
s�r��ya� v�tis�retv� ekamanta� nis�di. Ekamanta� nisinna� kho ta� m��avaka� �yasm�
ud�y� dhammiy� kath�ya sandessesi sam�dapesi samuttejesi sampaha�sesi.

Atha kho so m��avako �yasmat� ud�yin� dhammiy� kath�ya sandassito sam�dapito


samuttejito sampaha�sito u��h�y�san� yena verahacc�nigott� br�hma� tenupasa�kami.
Upasa�kamitv� verahacc�nigotta� br�hma� etadavoca; yagghe bhoti j�neyy�si-2 sama�o
ud�y� dhamma� deseti �dikaly��a� majjhekaly��a� pariyos�nakaly��a� [PTS Page 122]
[\q 122/] s�ttha� savya�jana� kevalaparipu��a� parisuddha� brahmacariya�
pak�set�ti.

Tena hi tva� m��avaka, mama vacanena sama�a� ud�yi� nimantehi sv�tan�ya bhatten�ti.
Eva� bhot�ti kho so m��avako verahacc�nigott�ya br�hma�iy� pa�issutv� yen�yasm�
ud�yi tenupasa�kami, upasa�kamitv� �yasmanta� ud�yi� etadavoca: adhiv�setu kira
bhava� ud�y� amh�ka� �cariyabhariy�ya verahacc�nigott�ya br�hma�iy� sv�tan�ya
bhattanti. Adhiv�sesi kho �yasm� ud�y� tu�hibh�vena.

1. Makkarakate- machasa�
2. J�neyya - s�mu, sy� [PTS] s� 2.

[BJT Page 248] [\x 248/]


Atha kho �yasm� ud�y� tass� rattiy� accayena pubba�hasamaya� niv�setv�
pattac�varam�d�ya yena verahacc�nigott�ya br�hma�iy� nivesana� tenupasa�kami,
upasa�kamitv� pa��atte �sane nis�di. Atha kho verahacc�nigott� br�hma� �yasmanta�
ud�yi� pa�itena kh�dan�yena bhojan�yena sahatth� santappesi sampav�resi. Atha kho
verahacc�nigott� br�hma� �yasmanta� ud�yi� bhunt�vi� on�tapattap��i� p�duk�
�rohitv� ucce �sane nis�ditv� s�sa� ogu�hit�-1 �yasmanta� ud�yi� etadavoca: bha�a
sama�a, dhammanti. Bhavissati bhagini samayoti vatv� u��h�y�san� pakkami. 2

Dutiyampi kho so m��avako yen�yasm� ud�y� tenupasa�kami, upasa�kamitv� �yasmat�


ud�yin� saddhi� sammodi. Sammodan�ya� katha� s�r��ya� v�tis�retv� ekamanta� nis�di.

Ekamanta� nisinna� kho ta� m��avaka� �yasm� ud�y� dhammiy� kath�ya sandassesi,
sam�dapesi, samuttejesi, sampaha�sesi. Dutiyampi kho so m��avako �yasmat� ud�yin�
dhammiy� kath�ya sandassito sam�dapito samuttejito sampaha�sito u��h�y�san� yena
verahacc�nigott� br�hma�i tenupasa�kami. Upasa�kamitv� verahacc�nigotta� br�hma�i�
etadavoca: yagghe hoti j�neyy�si, sama�o ud�y� dhamma� deseti �dikalay��a�
majjhekaly��a� [PTS Page 123] [\q 123/] pariyos�nakaly��a� s�ttha� savya�jana�
kevalaparipu��a� parisuddha� brahmacariya� pak�set�ti. Evameva� pana tva� m��avaka
sama�assa ud�yissa va��a� bh�sasi, sama�o panud�y�-3 bha�a sama�a dhammanti vutto
sam�no bhavissati bhagini samayoti vatv� u��h�y�san� vih�ra� pakkantoti.

Tath� hi pana tva� hoti p�duk� �rohitv� ucce �sane nis�ditv� s�sa� ogu�hit�
etadavoca: bha�a sama�a dhammanti, dhammagaruno hi te bhavanto dhammag�rav�ti. Tena
hi tva� m��avaka, mama vacanena sama�a� ud�yi� nimantehi sv�tan�ya bhatten�ti. Eva�
bhot�ti kho so m��avako verahacc�nigott�ya br�hma�iy� pa�issutv� yen�yasm� ud�y�
tenupasa�kami, upasa�kamitv� �yasmanta� ud�yi� etadavoca:

Adhiv�sesi kira bhava� ud�y� amh�ka� �cariyabhariy�ya verahacc�ni gott�ya


br�hma�iy� sv�tan�ya bhattanti. Adhiv�sesi kho �yasm� ud�y� tu�h�bh�vena. Atha kho
�yasm� ud�y� tass� rattiy� accayena pubba�hasamaya� niv�setv� pattac�varam�d�ya
yena verahacc�nigott�ya br�hma�iy� nivesana� tenupasa�kami, upasa�kamitv� pa��atte
�sane nis�di. Atha kho verahacc�nigott� br�hma� �yasmanta� ud�yi� pa�tena
kh�dan�yena bhojan�yena sahatth� santappesi, sampav�resi, atha kho verahacc�nigott�
br�hma�i �yasmanta� ud�yi� bhutt�vi� on�tapattap��i� p�duk� oruhitv� n�ce �sane
nis�ditv� s�sa� vivaritv� �yasmanta� ud�yi� etadavoca:
1. Ogu�a�hitv� - sy�.

2. Pakk�mi - sy�
3. Ud�yi� - sy�.

[BJT Page 250] [\x 250/] kisminnu kho bhante, sati arahanto sukhadukkha�
pa���pent�? Kismi� asati arahanto sukhadukkha� na pa���pent�ti?

Cakkhusmi� kho bhagini sati arahanto sukhadukkha� pa���penti, cakkhusmi� asati


arahanto sukhadukkha� [PTS Page 124] [\q 124/] na pa���penti.
Sotasmi� kho bhagini sati arahanto sukhadukkha� pa���penti, sotasmi� asati arahanto
sukhadukkha� na pa���penti.
Gh�nasmi� kho bhagini sati arahato sukhadukkha� pa���penti, kho bhagini sati
arahanto sukhadukkha� pa���penti, gh�nasmi� asati arahato sukhadukkha� na
pa���penti. Jivh�smi� asati arahanto sukhadukkha� na pa���penti.
K�yasmi� kho bhagini sati arahanto sukhadukkha� pa���penti, k�yasmi� asati arahanto
sukhadukkha� na pa���penti.
Manasmi� kho bhagini sati arahanto sukhadukkha� pa���penti, manasmi� asati arahanto
sukhadukkha� na pa���pent�ti.

Eva� vutte verahacc�nigott� br�hma�i �yasmanta� ud�yi� etadavoca: abhikkanta�


bhante, abhikkanta� bhante seyyath�pi bhante nikkujjita� v� ukkujjeyya,
pa�icchanna� v� vivareyya, m��hassa v� magga� �cikkheyya, andhak�re v� telapajjota�
dh�reyya cakkhumanto r�p�ni dakkhint�ti. Evameva� ayyena ud�yin� anekapariy�yena
dhammo pak�sito, es�ha� ayya ud�yi-1 ta� bhagavanta�-2 sara�a� gacch�mi dhamma�ca
bhikkhusa�gha�ca, up�sika� ma� ayyo ud�yi dh�retu ajjatagge p��upeta� sara�a�
gatanti.

Gahapativaggo terasamo.

Tatrudd�na�:

Ves�l� vajji n�land� bh�radv�ja so�a ghosit�


H�liddako nakulapit� lohicco verahacc�n�ti.

1. Bhante, ud�yi - sy�


2. Bhavanta� - sy�.

[BJT Page 252] [\x 252/]


14. Devadahavaggo
1. 14. 1
Devadahasutta�

134. Eka� samaya� bhagav� sakkesu viharati devadaha� n�ma saky�na� nigamo. Tatra
kho bhagav� bhikkh� �mantesi: n�ha� bhikkhave sabbesa��eva bhikkh�na� chasu
phass�yatanesu [PTS Page 125] [\q 125/] appam�dena kara�yanti vad�mi. Na ca
pan�ha� bhikkhave sabbesa��eva bhikkh�na� chasu phass�yatanesu n�ppam�dena
kara�yanti vad�mi.

Ye te bhikkhave bhikkh� arahanto kh��sav� vusitavanno katakara�y� ohitabh�r�


anuppattasadatth� parikkhi�abhavasa��ojan� sammada��� vimutt�, tes�ha� bhikkhave
bhikkh�na� chasu phass�yatanesu n�ppam�dena kara�yanti vad�mi. Ta� kissa hetu,
kata� tesa� appam�dena, abhabb� te pamajjitu�.

Ye ca kho tehi bhikkhave bhikkh� sekh� appattam�nas� anuttara� yogakkhema�


patthayam�n� viharanti, tes�ha� bhikkhave bhikkh�na� chasu phass�yatanesu
appam�dena kara�yanti vad�mi. Ta� kissa hetu�,
Santi bhikkhave cakkhuvi��eyy� r�p� manoram�pi amanoram�pi, ty�ssa phussa phussa
citta� na pariy�d�ya ti��hanti. Cetaso apariy�d�n� �raddha� hoti viriya� asall�na�,
upa��hit� sati apammu��h�, -1 passaddho k�yo as�raddho, sam�hita� citta� ekagga�,
ima� khv�ha� bhikkhave appam�daphala� sampassam�no tesa� bhikkh�na� chasu
phass�yatanesu appam�dena kara�yanti vad�mi.

Santi bhikkhave sotavi��eyy� sadd� manoram�pi amanoram�pi, ty�ssa phussa phussa


citta� na pariy�d�ya ti��hanti. Cetaso apariy�d�n� �raddha� hoti viriya� asall�na�,
upa��hit� sati apammu��h�, passaddho k�yo as�raddho, sam�hita� citta� ekagga�, ima�
khv�ha� bhikkhave appam�daphala� sampassam�no tesa� bhikkh�na� chasu phass�yatanesu
appam�dena kara�yanti vad�mi.
Santi bhikkhave gh�navi��eyy� gandh� manoram�pi amanoram�pi, ty�ssa phussa phussa
citta� na pariy�d�ya ti��hanti. Cetaso apariy�d�n� �raddha� hoti viriya� asall�na�,
upa��hit� sati apammu��h�, passaddho k�yo as�raddho, sam�hita� citta� ekagga�, ima�
khv�ha� bhikkhave appam�daphala� sampassam�no tesa� bhikkh�na� chasu phass�yatanesu
appam�dena kara�yanti vad�mi.
Santi bhikkhave jivh�vi��eyy� ras� manoram�pi amanoram�pi, ty�ssa phussa phussa
citta� na pariy�d�ya ti��hanti. Cetaso apariy�d�n� �raddha� hoti viriya� asall�na�,
upa��hit� sati apammu��h�, passaddho k�yo as�raddho, sam�hita� citta� ekagga�, ima�
khv�ha� bhikkhave appam�daphala� sampassam�no tesa� bhikkh�na� chasu phass�yatanesu
appam�dena kara�yanti vad�mi.
Santi bhikkhave k�yavi��eyy� pho��habb� manoram�pi amanoram�pi, ty�ssa phussa
phussa citta� na pariy�d�ya ti��hanti. Cetaso apariy�d�n� �raddha� hoti viriya�
asall�na�, upa��hit� sati apammu��h�, passaddho k�yo as�raddho, sam�hita� citta�
ekagga�, ima� khv�ha� bhikkhave appam�daphala� sampassam�no tesa� bhikkh�na� chasu
phass�yatanesu appam�dena kara�yanti vad�mi.
Santi bhikkhave manovi��eyy� dhamm� manoram�pi amanoram�pi, ty�ssa phussa phussa
citta� na pariy�d�ya ti��hanti. Cetaso apariy�d�n� �raddha� hoti viriya� asall�na�,
upa��hit� sati apammu��h�, -1 passaddho k�yo as�raddho, sam�hita� citta� ekagga�,
ima� khv�ha� bhikkhave appam�daphala� sampassam�no tesa� bhikkh�na� chasu
phass�yatanesu appam�dena kara�yanti vad�mi.

1. Appamu��ha - s� 2, sy�. Asammu��h� - machasa�.

[BJT Page 254] [\x 254/]


1. 14. 2
Kha�asutta�

135. [PTS Page 126] [\q 126/] l�bh� vo bhikkhave, suladdha� vo bhikkhave,
kha�o vo pa�iladdho brahmacariy�v�s�ya. Di��h� may� bhikkhave cha phass�yatanik�
n�ma niray�. Tattha ya� ki�ci cakkhun� r�pa� passati ani��har�pa� yeva passati no
i��har�pa� akantar�pa��eva passati no kantar�pa� aman�par�pa��eva passati no
man�par�pa�.

Ya� ki�ci sotena sadda� su�ti ani��har�pa� yeva passati no i��har�pa�


akantar�pa��eva passati no kantar�pa� aman�par�pa��eva passati no man�par�pa�. Ya�
ki�ci gh�nena gandha� gh�yati ani��har�pa� yeva passati no i��har�pa�
akantar�pa��eva passati no kantar�pa� aman�par�pa��eva passati no man�par�pa�. Ya�
ki�ci jivh�ya rasa� s�yati ani��har�pa� yeva passati no i��har�pa� akantar�pa��eva
passati no kantar�pa� aman�par�pa��eva passati no man�par�pa�. Ya� ki�ci k�yena
pho��habba� phusati ani��har�pa� yeva passati no i��har�pa� akantar�pa��eva passati
no kantar�pa� aman�par�pa��eva passati no man�par�pa�. Ya� ki�ci manas� dhamma�
vij�n�ti ani��har�pa� yeva vij�n�ti no i��har�pa� akantar�pa��eva vij�n�ti no
kantar�pa� aman�par�pa��eva vij�n�ti no man�par�pa�.
L�bh� vo bhikkhave, suladdha� vo bhikkhave, kha�o vo pa�iladdho brahmacariyav�s�ya.
Di��h� may� bhikkhave cha phass�yatanik� n�ma sagg�. Tattha ya� ki�ci cakkhun�
r�pa� passati i��har�pa� yeva passati no ani��har�pa�, kantar�pa��eva passati no
akantar�pa�, man�par�pa��eva passati no aman�par�pa�.
Ya� ki�ci sotena sadda� su�ti i��har�pa� yeva passati no ani��har�pa�,
kantar�pa��eva passati no akantar�pa�, man�par�pa��eva passati no aman�par�pa�. Ya�
ki�ci gh�nena gandha� gh�yati i��har�pa� yeva passati no ani��har�pa�,
kantar�pa��eva passati no akantar�pa�, man�par�pa��eva passati no aman�par�pa�. Ya�
ki�ci jivh�ya rasa� s�yati i��har�pa� yeva passati no ani��har�pa�, kantar�pa��eva
passati no akantar�pa�, man�par�pa��eva passati no aman�par�pa�. Ya� ki�ci k�yena
pho��habba� phusati i��har�pa� yeva passati no ani��har�pa�, kantar�pa��eva passati
no akantar�pa�, man�par�pa��eva passati no aman�par�pa�. Ya� ki�ci manas� dhamma�
vij�n�ti i��har�pa��eva vij�n�ti no ani��har�pa�, kantar�pa��eva passati no
akantar�pa�, man�par�pa��eva passati no aman�par�pa�. L�bh� vo bhikkhave, suladdha�
vo bhikkhave, kha�o vo pa�iladdho brahmacariyav�s�y�ti.

1. 14. 3
Sagayhasutta�
136. R�p�r�m� bhikkhave devamanuss� r�parat� r�pasammudit�-1
r�pavipari�mavir�ganirodh� dukkh� bhikkhave devamanuss� viharanti.

Sadd�r�m� bhikkhave devamanuss� sadd�rat� saddasammudit�


sadd�vipari�mavir�ganirodh� dukkh� bhikkhave devamanuss� viharanti.
Gandh�r�m� bhikkhave devamanuss� gandh�rat� gandhasammudit�
gandh�vipari�mavir�ganirodh� dukkh� bhikkhave devamanuss� viharanti.
Ras�r�m� bhikkhave devamanuss� ras�rat� rasasammudit� ras�vipari�mavir�ganirodh�
dukkh� bhikkhave devamanuss� viharanti.
Pho��habb�r�m� bhikkhave devamanuss� pho��habb�rat� pho��habbasammudit�
pho��habb�vipari�mavir�ganirodh� dukkh� bhikkhave devamanuss� viharanti.
Dhamm�r�m� bhikkhave [PTS Page 127] [\q 127/] devamanuss� dhamm�rat�
dhammasammudit� dhammavipari�mavir�ganirodh� dukkh� bhikkhave devamanuss�
viharanti.

1. R�pasamudit� - s�mu sy�, s� 1. 2.

[BJT Page 256] [\x 256/]

Tath�gato ca kho bhikkhave araha� samm�sambuddho r�p�na� samudaya�ca atthagama�ca


ass�da�ca �d�nava�ca nissara�a�ca yath�bh�ta� viditv� na r�par�mo na r�parato na
r�pasammudito, r�pavipari�mavir�ganirodh� sukho-1 bhikkhave tath�gato viharati.
Sadd�na� samudaya�ca atthagama�ca ass�da�ca �d�nava�ca nissara�a�ca yath�bh�ta�
viditv� na sadd�r�mo na sadd�rato na saddasammudito, sadd�vipari�mavir�ganirodh�
sukho bhikkhave tath�gato viharati.
Gandh�na� samudaya�ca atthagama�ca ass�da�ca �d�nava�ca nissara�a�ca yath�bh�ta�
viditv� na gandhar�mo na gandharato na gandhasammudito,
gandhavipari�mavir�ganirodh� sukho bhikkhave tath�gato viharati.
Ras�na� samudaya�ca atthagama�ca ass�da�ca �d�nava�ca nissara�a�ca yath�bh�ta�
viditv� na ras�r�mo na rasarato na rasasammudito, rasavipari�mavir�ganirodh� sukho
bhikkhave tath�gato viharati.
Pho��habb�na� samudaya�ca atthagama�ca ass�da�ca �d�nava�ca nissara�a�ca
yath�bh�ta� viditv� na pho��habb�r�mo na pho��habbarato na pho��habbasammudito,
pho��habbavipari�mavir�ganirodh� sukho bhikkhave tath�gato viharati.
Dhamm�na� samudaya�ca atthagama�ca ass�da�ca �d�nava�ca nissara�a�ca yath�bh�ta�
viditv� na dhamm�r�mo na dhammarato na dhammasammudito,
dhammavipari�mavir�ganirodh� sukho bhikkhave tath�gato viharat�ti. Ida� vatv�
sugato ath�para� etadavoca satth�:
R�p� sadd� ras� gandh� phass� dhamm� ca keval�
I��h� kant� man�p� ca y�vatatth�ti vuccati.

Sadevakassa lokassa ete vo sukhasammat�


Yattha ceto nirujjhanti ta� tesa� dukkhasammata�
Sukhanti-2 di��hamariyehi sakk�yassuparodhana�-3
Paccan�kamida� hoti sabbalokena passata�-4.

Ya� pare sukhato �hu tadariy� �hu dukkhato


Ya� pare dukkhato �hu tadariy� sukhato vid�.

Passa dhamma� dur�j�na� samm��ehattha aviddas�


Nivut�na� tamo hoti andhak�ro apassata�,

[PTS Page 128] [\q 128/] sata�ca viva�a� hoti �loko passat�miva
Santike na vij�nanti mag�-5 dhammassa akovid�.

Bhavar�gaparetehi bhavasot�nus�rihi-6
M�radheyy�nupannehi n�ya� dhammo susammudho.

Ko nu a��atra mariyehi pada� sambuddhamarahati.


Yampada� sammada���ya parinibbanti an�sav�ti.

1. Sukha� - s�mu
2. Sukha� - machasa�, sukha�ca - sy�
3. Sakk�yassanirodhana� - machasa�
4. Dassana� - s�, 1, 2
5. Magg� - sy�
6. Bhavar�g�nus�rihi - s� 1, 2.

[BJT Page 258] [\x 258/]

1. 14. 4
Gayhasutta�

137. R�p�r�m� bhikkhave devamanuss� r�parat� r�pasammudit�


r�pavipari�mavir�ganirodh� dukkh� bhikkhave devamanuss� viharanti.
Sadd�r�m� bhikkhave devamanuss� sadd�rat� saddasammudit�
saddavipari�mavir�ganirodh� dukkh� bhikkhave devamanuss� viharanti.
Gandh�r�m� bhikkhave devamanuss� gandh�rat� gandhasammudit�
gandhavipari�mavir�ganirodh� dukkh� bhikkhave devamanuss� viharanti.
Ras�r�m� bhikkhave devamanuss� ras�rat� rasasammudit� rasavipari�mavir�ganirodh�
dukkh� bhikkhave devamanuss� viharanti.
Pho��habb�r�m� bhikkhave devamanuss� pho��habb�rat� pho��habbasammudit�
pho��habbavipari�mavir�ganirodh� dukkh� bhikkhave devamanuss� viharanti.
Dhamm�r�m� bhikkhave devamanuss� dhamm�rat� dhammasammudit�
dhammavipari�mavir�ganirodh� dukkh� bhikkhave devamanuss� viharanti.

Tath�gato bhikkhave araha� samm�sambuddho r�p�na� samudaya�ca atthagama�ca


ass�da�ca �d�nava�ca nissara�a�ca yath�bh�ta� viditv� na r�p�r�mo na r�parato na
r�pasammudito, r�pavipari�mavir�ganirodh� sukho-1 bhikkhave tath�gato viharati.
Sadd�na� samudaya�ca atthagama�ca ass�da�ca �d�nava�ca nissara�a�ca yath�bh�ta�
viditv� na sadd�r�mo na sadd�rato na saddasammudito, saddavipari�mavir�ganirodh�
sukho bhikkhave tath�gato viharati.
Gandh�na� samudaya�ca atthagama�ca ass�da�ca �d�nava�ca nissara�a�ca yath�bh�ta�
viditv� na gandh�r�mo na gandharato na gandhasammudito,
gandhavipari�mavir�ganirodh� sukho bhikkhave tath�gato viharati.
Ras�na� samudaya�ca atthagama�ca ass�da�ca �d�nava�ca nissara�a�ca yath�bh�ta�
viditv� na ras�r�mo na rasarato na rasasammudito, rasavipari�mavir�ganirodh� sukho
bhikkhave tath�gato viharati.
Pho��habb�na� samudaya�ca atthagama�ca ass�da�ca �d�nava�ca nissara�a�ca
yath�bh�ta� viditv� na pho��habb�r�mo na pho��habbarato na pho��habbasammudito,
pho��habbavipari�mavir�ganirodh� sukho bhikkhave tath�gato viharati.
Dhamm�na� samudaya�ca atthagama�ca ass�da�ca �d�nava�ca nissara�a�ca yath�bh�ta�
viditv� na dhamm�r�mo na dhammarato na dhammasammudito,
dhammavipari�mavir�ganirodh� sukho bhikkhave tath�gato viharat�ti.

1. 14. 5
Pal�sasutta�

138. Ya� bhikkhave na tumh�ka�, ta� pajahatha. Ta� vo pah�na� hit�ya sukh�ya
bhavissati. Ki�ca bhikkhave na tumh�ka�?

Cakkhu� bhikkhave na tumh�ka�, ta� pajahatha. Ta� vo pah�na� hit�ya sukh�ya


bhavissati.
Sota� na tumh�ka�, ta� pajahatha. Ta� vo pah�na� hit�ya sukh�ya bhavissati.
Gh�na� na tumh�ka�, ta� pajahatha. Ta� vo pah�na� hit�ya sukh�ya bhavissati.
Jivh� na [PTS Page 129] [\q 129/] tumh�ka�, ta� pajahatha. S� vo pah�na�
hit�ya sukh�ya bhavissati.
K�yo na tumh�ka�, ta� pajahatha. Ta� vo pah�na� hit�ya sukh�ya bhavissati.
Mano na tumh�ka�, ta� pajahatha. So vo pah�na� hit�ya sukh�ya bhavissati.

Seyyath�pi bhikkhave ya� imasmi� jetavane ti�aka��has�khapal�sa�, ta� jano hareyya


v� �aheyya v� yath�paccaya� v� kareyya. Api nu tumh�ka� evamassa, amhe jano harati
v� �ahati v� yath�pacca� v� karot�ti. No heta� bhante. Ta� kissa hetu? Na hi no
eta� bhante att� v� attaniya� v�ti. Evameva kho bhikkhave cakkhu na tumh�ka�, ta�
pajahatha. Ta� vo pah�na� hit�ya sukh�ya bhavissati. Sota� na tumh�ka�, ta�
pajahatha. Ta� vo pah�na� hit�ya sukh�ya bhavissati. Gh�na� na tumh�ka�, ta�
pajahatha. Ta� vo pah�na� hit�ya sukh�ya bhavissati. Jivh� na tumh�ka�, ta�
pajahatha. Ta� vo pah�na� hit�ya sukh�ya bhavissati. K�yo na tumh�ka�, ta�
pajahatha. Ta� vo pah�na� hit�ya sukh�ya bhavissati. Mano na tumh�ka�, ta�
pajahatha, so vo pah�no hit�ya sukh�ya bhavissat�ti.

[BJT Page 260] [\x 260/]


1. 14. 6
Dutiyapal�sasutta�

139. Ya� bhikkhave na tumh�ka�, ta� pajahatha. Ta� vo pah�na� hit�ya sukh�ya
bhavissati. Ki�ca bhikkhave na tumh�ka�?

R�p� bhikkhave na tumh�ka�, te pajahatha. Te vo pah�n� hit�ya sukh�ya bhavissati.


Sadd� na tumh�ka�, te pajahatha. Te vo pah�n� hit�ya sukh�ya bhavissati.
Gandh� na tumh�ka�, te pajahatha. Te vo pah�n� hit�ya sukh�ya bhavissati.
Ras� na tumh�ka�, te pajahatha. Te vo pah�n� hit�ya sukh�ya bhavissati.
Pho��habb� na tumh�ka�, te pajahatha. Te vo pah�n� hit�ya sukh�ya bhavissati.
Dhamm� na tumh�ka�, te pajahatha. Te vo pah�n� hit�ya sukh�ya bhavissati.

Seyyath�pi bhikkhave ya� imasmi� jetavane ti�aka��has�khapal�sa�, ta� jano hareyya


v� �aheyya v� yath�paccaya� v� kareyya. Api nu tumh�ka� evamassa: amhe jano harati
v� �ahati v� yath�pacca� v� karot�ti. No heta� bhante. Ta� kissa hetu? Na hi no
eta� bhante att� v� attan�ya� v�ti. Evameva kho bhikkhave r�p� na tumh�ka�, te
pajahatha. Te vo pah�n� hit�ya sukh�ya bhavissanti. Sadd� na tumh�ka�, te
pajahatha. Te vo pah�n� hit�ya sukh�ya bhavissati. Gandh� na tumh�ka�, te
pajahatha. Te vo pah�n� hit�ya sukh�ya bhavissati. Ras� na tumh�ka�, te pajahatha.
Te vo pah�n� hit�ya sukh�ya bhavissati. Pho��habb� na tumh�ka�, te pajahatha. Te vo
pah�n� hit�ya sukh�ya bhavissati. Dhamm� na tumh�ka�, te pajahatha, te vo pah�n�
hit�ya sukh�ya bhavissant�ti.

1. 14. 7
Ajjhattaaniccasutta�

140. Cakkhu� bhikkhave anicca�, yopi hetu yopi paccayo cakkhussa upp�d�ya sopi
anicco. Aniccasambh�ta� bhikkhave cakkhu� kuto nicca� bhavissati.
[PTS Page 130] [\q 130/] sota� anicca�, yopi hetu yopi paccayo sotassa
upp�d�ya sopi anicco. Aniccasambh�ta� bhikkhave sota� kuto nicca� bhavissati.
Gh�na� anicca�, yopi hetu yopi paccayo gh�nassa upp�d�ya sopi anicco.
Aniccasambh�ta� bhikkhave gh�na� kuto nicca� bhavissati.
Jivh� anicc�, yopi hetu yopi paccayo jivh�ya upp�d�ya sopi anicco. Aniccasambh�t�
bhikkhave jivh� kuto nicc� bhavissati.
K�yo anicco, yopi hetu yopi paccayo k�yassa upp�d�ya sopi anicco. Aniccasambh�to
bhikkhave k�yo kuto nicco bhavissati.
Mano anicco, yopi-1 hetu yopi paccayo manassa upp�d�ya sopi anicco. Aniccasambh�to
bhikkhave mano kuto nicco bhavissati.

Eva� bhikkhu sutav� ariyas�vako cakkhusmimpi nibbindati, r�pesupi nibbindati,


cakkhuvi����epi nibbindati, cakkhusamphassepi nibbindati, yampida�
cakkhusamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati, vimuttasmi� vimuttamiti
���a� hoti, kh�� j�ti, vusita� brahmacariya� kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti
paj�n�t�ti.
Eva� bhikkhu sutav� ariyas�vako sotasmimpi nibbindati, saddesupi nibbindati,
sotavi����epi nibbindati, sotasamphassepi nibbindati, yampida� sotasamphassapaccay�
uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tasmimpi nibbindati.
Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati, vimuttasmi� vimuttamiti ���a� hoti, kh��
j�ti, vusita� brahmacariya� kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti paj�n�t�ti.
Eva� bhikkhu sutav� ariyas�vako gh��asmimpi nibbindati, gandhesupi nibbindati,
gh�navi����epi nibbindati, gh�nasamphassepi nibbindati, yampida�
gh�nasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati, vimuttasmi� vimuttamiti
���a� hoti, kh�� j�ti, vusita� brahmacariya� kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti
paj�n�t�ti.
Eva� bhikkhu sutav� ariyas�vako jivh�smimpi nibbindati, rasesupi nibbindati,
jivh�vi����epi nibbindati, jivh�samphassepi nibbindati, yampida�
jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati, vimuttasmi� vimuttamiti
���a� hoti, kh�� j�ti, vusita� brahmacariya� kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti
paj�n�t�ti.
Eva� bhikkhu sutav� ariyas�vako k�yasmimpi nibbindati, pho��habbesupi nibbindati,
k�yavi����epi nibbindati, k�yasamphassepi nibbindati, yampida� k�yasamphassapaccay�
uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tasmimpi nibbindati.
Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati, vimuttasmi� vimuttamiti ���a� hoti, kh��
j�ti, vusita� brahmacariya� kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti paj�n�t�ti. Eva�
bhikkhu sutav� ariyas�vako manasmimpi nibbindati, dhammesupi nibbindati,
manovi����epi nibbindati, manosamphassepi nibbindati, yampida� manosamphassapaccay�
uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tasmimpi nibbindati.
Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati, vimuttasmi� vimuttamiti ���a� hoti, kh��
j�ti, vusita� brahmacariya� kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti paj�n�t�ti.

1. Yopi bhikkhave - ma
2. Bhavissat�ti - sy�.

[BJT Page 262] [\x 262/]


1. 14. 8
Ajjhattadukkhasutta�

141. Cakkhu� bhikkhave dukkha�, yopi hetu yopi paccayo cakkhussa upp�d�ya sopi
dukkho. Dukkhasambh�ta� bhikkhave cakkhu� kuto sukha� bhavissati.
Sota� dukkha�, yopi hetu yopi paccayo sotassa upp�d�ya sopi dukkho. Dukkhasambh�ta�
bhikkhave sota� kuto sukha� bhavissati.
Gh�na� dukkha�, yopi hetu yopi paccayo gh�nassa upp�d�ya sopi dukkho.
Dukkhasambh�ta� bhikkhave gh�na� kuto sukha� bhavissati.
Jivh� dukkh�, yopi hetu yopi paccayo jivh�ya upp�d�ya sopi dukkho. Dukkhasambh�t�
bhikkhave jivh� kuto sukh� bhavissati.
K�yo dukkho, yopi hetu yopi paccayo k�yassa upp�d�ya sopi dukkho. Dukkhasambh�to
bhikkhave k�yo kuto sukh� bhavissati.
Mano dukkho, yopi hetu yopi paccayo manassa upp�d�ya sopi dukkho. Dukkhasambh�to
bhikkhave mano kuto nicco bhavissati.

Eva� passa� bhikkhu sutav� ariyas�vako cakkhusmimpi nibbindati, r�pesupi


nibbindati, cakkhuvi����epi nibbindati, cakkhusamphassepi nibbindati, yampida�
cakkhusamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati, vimuttasmi� vimuttamiti
���a� hoti, kh�� j�ti, vusita� brahmacariya� kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti
paj�n�t�ti.
Eva� passa� bhikkhu sutav� ariyas�vako sotasmimpi nibbindati, saddesupi nibbindati,
sotavi����epi nibbindati, sotasamphassepi nibbindati, yampida� sotasamphassapaccay�
uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tasmimpi nibbindati.
Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati, vimuttasmi� vimuttamiti ���a� hoti, kh��
j�ti, vusita� brahmacariya� kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti paj�n�t�ti.
Eva� passa� bhikkhu sutav� ariyas�vako gh��asmimpi nibbindati, gandhesupi
nibbindati, gh�navi����epi nibbindati, gh�nasamphassepi nibbindati, yampida�
gh�nasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati, vimuttasmi� vimuttamiti
���a� hoti, kh�� j�ti, vusita� brahmacariya� kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti
paj�n�t�ti.
Eva� passa� bhikkhu sutav� ariyas�vako jivh�smimpi nibbindati, rasesupi nibbindati,
jivh�vi����epi nibbindati, jivh�samphassepi nibbindati, yampida�
jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati, vimuttasmi� vimuttamiti
���a� hoti, kh�� j�ti, vusita� brahmacariya� kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti
paj�n�t�ti.
Eva� passa� bhikkhu sutav� ariyas�vako k�yasmimpi nibbindati, pho��habbesupi
nibbindati, k�yavi����epi nibbindati, k�yasamphassepi nibbindati, yampida�
k�yasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati, vimuttasmi� vimuttamiti
���a� hoti, kh�� j�ti, vusita� brahmacariya� kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti
paj�n�t�ti. Eva� passa� bhikkhu sutav� ariyas�vako manasmimpi nibbindati,
dhammesupi nibbindati, manovi����epi nibbindati, manosamphassepi nibbindati,
yampida� manosamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tasmimpi nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati,
vimuttasmi� vimuttamiti ���a� hoti, kh�� j�ti, vusita� brahmacariya� kata�
kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti paj�n�t�ti.

1. 14. 9
Ajjhattaanattasutta�

142. Cakkhu� bhikkhave anatt� yopi hetu yopi paccayo cakkhussa upp�d�ya sopi
anatt�. Anattasambh�ta� bhikkhave cakkhu� kuto att� bhavissati.
Sota� anatt�, yopi hetu yopi paccayo sotassa upp�d�ya sopi anatt�. Anattasambh�ta�
bhikkhave sota� kuto att� bhavissati.
Gh�na� anatt�, yopi hetu yopi paccayo gh�nassa upp�d�ya sopi anatt�.
Anattasambh�ta� bhikkhave gh�na� kuto att� bhavissati.
Jivh� anatt�, yopi hetu yopi paccayo jivh�ya upp�d�ya sopi anatt�. Anattasambh�t�
bhikkhave jivh� kuto att� bhavissati?.
K�yo anatt�, yopi hetu yopi paccayo k�yassa upp�d�ya sopi anatt�. Anattasambh�to
bhikkhave k�yo kuto att� bhavissati.
Mano anatt�, yopi hetu yopi paccayo manassa [PTS Page 131] [\q 131/] upp�d�ya
sopi anatt�. Anattasambh�to bhikkhave mano kuto att� bhavissati.

Eva� passa� bhikkhu sutav� ariyas�vako cakkhusmimpi nibbindati, r�pesupi


nibbindati, cakkhuvi����epi nibbindati, cakkhusamphassepi nibbindati, yampida�
cakkhusamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati, vimuttasmi� vimuttamiti
���a� hoti, kh�� j�ti, vusita� brahmacariya� kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti
paj�n�t�ti.
Eva� passa� bhikkhu sutav� ariyas�vako sotasmimpi nibbindati, saddesupi nibbindati,
sotavi����epi nibbindati, sotasamphassepi nibbindati, yampida� sotasamphassapaccay�
uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tasmimpi nibbindati.
Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati, vimuttasmi� vimuttamiti ���a� hoti, kh��
j�ti, vusita� brahmacariya� kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti paj�n�t�ti.
Eva� passa� bhikkhu sutav� ariyas�vako gh��asmimpi nibbindati, gandhesupi
nibbindati, gh�navi����epi nibbindati, gh�nasamphassepi nibbindati, yampida�
gh�nasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati, vimuttasmi� vimuttamiti
���a� hoti, kh�� j�ti, vusita� brahmacariya� kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti
paj�n�t�ti.
Eva� passa� bhikkhu sutav� ariyas�vako jivh�smimpi nibbindati, rasesupi nibbindati,
jivh�vi����epi nibbindati, jivh�samphassepi nibbindati, yampida�
jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati, vimuttasmi� vimuttamiti
���a� hoti, kh�� j�ti, vusita� brahmacariya� kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti
paj�n�t�ti.
Eva� passa� bhikkhu sutav� ariyas�vako k�yasmimpi nibbindati, pho��habbesupi
nibbindati, k�yavi����epi nibbindati, k�yasamphassepi nibbindati, yampida�
k�yasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati, vimuttasmi� vimuttamiti
���a� hoti, kh�� j�ti, vusita� brahmacariya� kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti
paj�n�t�ti. Eva� passa� bhikkhu sutav� ariyas�vako manasmimpi nibbindati,
dhammesupi nibbindati, manovi����epi nibbindati, manosamphassepi nibbindati,
yampida� manosamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tasmimpi nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati,
vimuttasmi� vimuttamiti ���a� hoti, kh�� j�ti, vusita� brahmacariya� kata�
kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti paj�n�t�ti.

1. 14. 10
B�hiraaniccasutta�
143. R�p� bhikkhave anicc�, yopi hetu yopi paccayo r�p�na� upp�d�ya sopi anicco.
Aniccasambh�t� bhikkhave r�p� kuto nicc� bhavissanti.
Sadd� anicc�, yopi hetu yopi paccayo sadd�na� upp�d�ya sopi anicco. Aniccasambh�t�
bhikkhave sadd� kuto nicc� bhavissanti.
Gandh� anicc�, yopi hetu yopi paccayo gandh�na� upp�d�ya sopi anicco.
Aniccasambh�t� bhikkhave gandh� kuto nicc� bhavissanti.
Ras� anicc�, yopi hetu yopi paccayo ras�na� upp�d�ya sopi anicco. Aniccasambh�t�
bhikkhave ras� kuto nicc� bhavissanti.
Pho��habb� anicc�, yopi hetu yopi paccayo pho��habb�na� upp�d�ya sopi anicco.
Aniccasambh�to bhikkhave pho��habb� kuto nicco bhavissanti.
Dhamm� anicc�, yopi hetu yopi paccayo dhamm�na� upp�d�ya sopi anicco.
Aniccasambh�t� bhikkhave dhamm� kuto nicc� bhavissanti.

[BJT Page 264] [\x 264/]

Eva� passa� bhikkhu sutav� ariyas�vako cakkhusmimpi nibbindati, r�pesupi


nibbindati, cakkhuvi����epi nibbindati, cakkhusamphassepi nibbindati, yampida�
cakkhusamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati, vimuttasmi� vimuttamiti
���a� hoti, kh�� j�ti, vusita� brahmacariya� kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti
paj�n�t�ti.
Eva� passa� bhikkhu sutav� ariyas�vako sotasmimpi nibbindati, saddesupi nibbindati,
sotavi����epi nibbindati, sotasamphassepi nibbindati, yampida� sotasamphassapaccay�
uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tasmimpi nibbindati.
Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati, vimuttasmi� vimuttamiti ���a� hoti, kh��
j�ti, vusita� brahmacariya� kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti paj�n�t�ti.
Eva� passa� bhikkhu sutav� ariyas�vako gh��asmimpi nibbindati, gandhesupi
nibbindati, gh�navi����epi nibbindati, gh�nasamphassepi nibbindati, yampida�
gh�nasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati, vimuttasmi� vimuttamiti
���a� hoti, kh�� j�ti, vusita� brahmacariya� kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti
paj�n�t�ti.
Eva� passa� bhikkhu sutav� ariyas�vako jivh�smimpi nibbindati, rasesupi nibbindati,
jivh�vi����epi nibbindati, jivh�samphassepi nibbindati, yampida�
jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati, vimuttasmi� vimuttamiti
���a� hoti, kh�� j�ti, vusita� brahmacariya� kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti
paj�n�t�ti.
Eva� passa� bhikkhu sutav� ariyas�vako k�yasmimpi nibbindati, pho��habbesupi
nibbindati, k�yavi����epi nibbindati, k�yasamphassepi nibbindati, yampida�
k�yasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati, vimuttasmi� vimuttamiti
���a� hoti, kh�� j�ti, vusita� brahmacariya� kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti
paj�n�t�ti. Eva� passa� bhikkhu sutav� ariyas�vako manasmimpi nibbindati,
dhammesupi nibbindati, manovi����epi nibbindati, manosamphassepi nibbindati,
yampida� manosamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tasmimpi nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati,
vimuttasmi� vimuttamiti ���a� hoti, kh�� j�ti, vusita� brahmacariya� kata�
kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti paj�n�t�ti.

1. 14. 11
B�hiradukkhasutta�

144. R�p� bhikkhave dukkh�, yopi hetu yopi paccayo r�p�na� upp�d�ya sopi dukkho.
Dukkhasambh�t� bhikkhave r�p� kuto sukh� bhavissanti.
Sadd� dukkh�, yopi hetu yopi paccayo sadd�na� upp�d�ya sopi dukkho. Dukkhasambh�t�
bhikkhave sadd� kuto sukh� bhavissanti.
Gandh� dukkh�, yopi hetu yopi paccayo gandh�na� upp�d�ya sopi dukkho.
Dukkhasambh�t� bhikkhave gandh� kuto sukh� bhavissanti.
Ras� dukkh�, yopi hetu yopi paccayo ras�na� upp�d�ya sopi dukkho. Dukkhasambh�t�
bhikkhave ras� kuto sukh� bhavissanti.
Pho��habb� dukkh�, yopi hetu yopi paccayo pho��habb�na� upp�d�ya sopi dukkho.
Dukkhasambh�t� bhikkhave pho��habb� kuto sukh� bhavissanti.
Dhamm� dukkh�, yopi hetu yopi paccayo dhamm�na� upp�d�ya sopi dukkho.
Dukkhasambh�t� bhikkhave dhamm� kuto sukh� bhavissanti.

Eva� passa� bhikkhu sutav� ariyas�vako cakkhusmimpi nibbindati, r�pesupi


nibbindati, cakkhuvi����epi nibbindati, cakkhusamphassepi nibbindati, yampida�
cakkhusamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati, vimuttasmi� vimuttamiti
���a� hoti, kh�� j�ti, vusita� brahmacariya� kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti
paj�n�t�ti.
Eva� passa� bhikkhu sutav� ariyas�vako sotasmimpi nibbindati, saddesupi nibbindati,
sotavi����epi nibbindati, sotasamphassepi nibbindati, yampida� sotasamphassapaccay�
uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tasmimpi nibbindati.
Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati, vimuttasmi� vimuttamiti ���a� hoti, kh��
j�ti, vusita� brahmacariya� kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti paj�n�t�ti.
Eva� passa� bhikkhu sutav� ariyas�vako gh��asmimpi nibbindati, gandhesupi
nibbindati, gh�navi����epi nibbindati, gh�nasamphassepi nibbindati, yampida�
gh�nasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati, vimuttasmi� vimuttamiti
���a� hoti, kh�� j�ti, vusita� brahmacariya� kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti
paj�n�t�ti.
Eva� passa� bhikkhu sutav� ariyas�vako jivh�smimpi nibbindati, rasesupi nibbindati,
jivh�vi����epi nibbindati, jivh�samphassepi nibbindati, yampida�
jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati, vimuttasmi� vimuttamiti
���a� hoti, kh�� j�ti, vusita� brahmacariya� kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti
paj�n�t�ti.
Eva� passa� bhikkhu sutav� ariyas�vako k�yasmimpi nibbindati, pho��habbesupi
nibbindati, k�yavi����epi nibbindati, k�yasamphassepi nibbindati, yampida�
k�yasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati, vimuttasmi� vimuttamiti
���a� hoti, kh�� j�ti, vusita� brahmacariya� kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti
paj�n�t�ti.
Eva� passa� bhikkhu sutav� ariyas�vako manasmimpi nibbindati, dhammesupi
nibbindati, manovi����epi nibbindati, manosamphassepi nibbindati, yampida�
manosamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati, vimuttasmi� vimuttamiti
���a� hoti, kh�� j�ti, vusita� brahmacariya� kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti
paj�n�t�ti.

1. 14. 12
B�hiraanattasutta�

145. R�p� bhikkhave anatt�, yopi hetu yopi paccayo r�p�na� upp�d�ya sopi anatt�.
Anattasambh�t� bhikkhave r�p� kuto att� bhavissanti.
Sadd� anatt�, yopi hetu yopi paccayo sadd�na� upp�d�ya sopi anatt�. Anattasambh�t�
bhikkhave sadd� kuto att� bhavissanti.
Gandh� anatt�, yopi hetu yopi paccayo gandh�na� upp�d�ya sopi anatt�.
Anattasambh�t� bhikkhave gandh� kuto att� bhavissanti.
Ras� anatt�, yopi hetu yopi paccayo ras�na� upp�d�ya sopi anatt�. Anattasambh�t�
bhikkhave ras� kuto att� bhavissanti.
Pho��habb� anatt�, yopi hetu yopi paccayo pho��habb�na� upp�d�ya sopi anatt�.
Anattasambh�t� bhikkhave pho��habb� kuto att� bhavissanti.
Dhamm� anatt�, yopi hetu yopi paccayo dhamm�na� upp�d�ya sopi anatt�.
Anattasambh�t� bhikkhave dhamm� kuto att� bhavissanti.

[PTS Page 132] [\q 132/] eva� passa� bhikkhu sutav� ariyas�vako cakkhusmimpi
nibbindati, r�pesupi nibbindati, cakkhuvi����epi nibbindati, cakkhusamphassepi
nibbindati, yampida� cakkhusamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha�
v� adukkhamasukha� v� tasmimpi nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati,
vimuttasmi� vimuttamiti ���a� hoti, kh�� j�ti, vusita� brahmacariya� kata�
kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti paj�n�t�ti.
Eva� passa� bhikkhu sutav� ariyas�vako sotasmimpi nibbindati, saddesupi nibbindati,
sotavi����epi nibbindati, sotasamphassepi nibbindati, yampida� sotasamphassapaccay�
uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tasmimpi nibbindati.
Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati, vimuttasmi� vimuttamiti ���a� hoti, kh��
j�ti, vusita� brahmacariya� kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti paj�n�t�ti.
Eva� passa� bhikkhu sutav� ariyas�vako gh��asmimpi nibbindati, gandhesupi
nibbindati, gh�navi����epi nibbindati, gh�nasamphassepi nibbindati, yampida�
gh�nasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati, vimuttasmi� vimuttamiti
���a� hoti, kh�� j�ti, vusita� brahmacariya� kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti
paj�n�t�ti.
Eva� passa� bhikkhu sutav� ariyas�vako jivh�smimpi nibbindati, rasesupi nibbindati,
jivh�vi����epi nibbindati, jivh�samphassepi nibbindati, yampida�
jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati, vimuttasmi� vimuttamiti
���a� hoti, kh�� j�ti, vusita� brahmacariya� kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti
paj�n�t�ti.
Eva� passa� bhikkhu sutav� ariyas�vako k�yasmimpi nibbindati, pho��habbesupi
nibbindati, k�yavi����epi nibbindati, k�yasamphassepi nibbindati, yampida�
k�yasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati, vimuttasmi� vimuttamiti
���a� hoti, kh�� j�ti, vusita� brahmacariya� kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti
paj�n�t�ti. Eva� passa� bhikkhu sutav� ariyas�vako manasmimpi nibbindati,
dhammesupi nibbindati, manovi����epi nibbindati, manosamphassepi nibbindati,
yampida� manosamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tasmimpi nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati,
vimuttasmi� vimuttamiti ���a� hoti, kh�� j�ti, vusita� brahmacariya� kata�
kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti paj�n�t�ti.

Devadahavaggo cuddasamo

Tatrudd�na�:
Devadaha kha�o-1 sagayha gayha-2 dve honti pal�s�n�-3
Hetun�'pi tayo vutt� te kho ajjhatta b�hir�4ti.

------------------------
1. Devadaho kha�e. Machasa�.
2. P�ggayha. Aggayha sy�.
3. Dve na tumh�kameva ca. Machasa�
4. Duve ajjhattab�hir� machasa�, sy�.

[BJT Page 266] [\x 266/]


15. Navapur��avaggo
1. 15. 1
Kammasutta�

146. Navapur��ni bhikkhave, kamm�ni desiss�mi, kammanirodha�ca,


kammanirodhag�mini�ca pa�ipada�. Ta� su�tha, s�dhuka� manasikarotha, bh�siss�m�ti.

Katama�ca bhikkhave pur��a� kamma�: -1.


Cakkhu� bhikkhave pur��a� kamma� abhisa�khata� abhisa�cetayita� vedan�ya�
da��habba�.
Sota� pur��a� kamma� abhisa�khata� abhisa�cetayita� vedan�ya� da��habba�.
Gh�na� pur��a� kamma� abhisa�khata� abhisa�cetayita� vedan�ya� da��habba�.
Jivh� pur��a� kamma� abhisa�khat� abhisa�cetayita� vedan�ya� da��habb�.
K�yo pur��a� kamma� abhisa�khato abhisa�cetayita� vedan�ya� da��habbo.
Mano pur��a� kamma� abhisa�khato abhisa�cetayita� vedan�ya� da��habbo.
Ida� vuccati bhikkhave, pur��a� kamma�.

Katama�ca bhikkhave nava� kamma�:


Ya� kho bhikkhave etarahi kamma� karoti k�yena v�c�ya manas�. Ida� vuccati
bhikkhave nava� kamma�.

Katamo ca bhikkhave kammanirodho: yo kho bhikkhave k�yakammavac�kammamanokammassa-1


nirodh� [PTS Page 138] [\q 138/] vimutti� phusati. Aya� vuccati bhikkhave,
kammanirodho.

Katam� ca bhikkhave kammanirodhag�min� pa�ipad�: ayameva ariyo a��ha�giko maggo.


Seyyath�da�: samm�di��hi samm�sa�kappo samm�v�c� samm�kamm�nto samm��j�vo
samm�v�y�mo samm�sati samm�sam�dhi. Aya� vuccati bhikkhave kammanirodhag�min�
pa�ipad�.

Iti kho bhikkhave desita� vo may� pur��a� kamma� desita� nava� kamma�, desito
kammanirodho, desit� kammanirodhag�min� pa�ipad�. Ya� vo bhikkhave, satth�r�
kara�ya� s�vak�na� hitesin� anukampakena anukampa� up�d�ya, kata� vo ta� may�. -2
Et�ni bhikkhave rukkham�l�ni, et�ni su���g�r�ni, jh�yatha bhikkhave, m� pam�dattha,
m� pacch� vippa�is�rino ahuvattha, aya� vo amh�ka� anus�san�ti.
3. K�yakamma� v�c�kamma� manokamma� s�mu, s� 2.
4. Kata� kho may� - sy�.

[BJT Page 268] [\x 268/]

1. 15. 2
Sapp�yasutta�

Nibb�nasapp�ya� vo bhikkhave pa�ipada� desiss�mi. Ta� su�tha, s�dhuka� manasi


karotha, bh�siss�m�ti. Katam� ca s� bhikkhave nibb�nasapp�y� pa�ipad�:

Idha bhikkhave bhikkhu cakkhu� aniccanti passati, r�p� anicc�ti passati,


cakkhuvi����a� aniccanti passati, cakkhusamphasso aniccoti passati, yampida�
cakkhusamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tampi aniccanti passati.

Sota� aniccanti passati, sadd� anicc�ti passati, sotavi����a� aniccanti passati,


sotasamphasso aniccoti passati, yampida� sotasamphassapaccay� uppajjati vedayita�
sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi aniccanti passati.
Jivh� anicc�ti passati, ras� anicc�ti passati, jivh�vi����a� aniccanti passati,
jivh�samphasso aniccoti [PTS Page 134] [\q 134/] passati, yampida�
jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tampi aniccanti passati.

K�yo aniccoti passati, pho��habb� anicc�ti passati, k�yavi����a� aniccanti passati,


k�yasamphasso aniccoti passati, yampida� k�yasamphassapaccay� uppajjati vedayita�
sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi aniccanti passati.
Mano aniccoti passati, dhamm� anicc�ti passati, manovi����a� aniccanti passati,
manosamphasso aniccoti passati, yampida� manosamphassapaccay� uppajjati vedayita�
sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi aniccanti passati.

Aya� kho s� bhikkhave nibb�nasapp�y� pa�ipad�ti.

1. 15. 3
Dutiyasapp�yasutta�

148. Nibb�nasapp�ya� vo bhikkhave pa�ipada� desiss�mi. Ta� su�tha s�dhuka� manasi


karotha, bh�siss�m�ti. Katam� ca s� bhikkhave nibb�nasapp�y� pa�ipad�:

Idha bhikkhave bhikkhu cakkhu� dukkhanti passati, r�p� dukkhanti passati,


cakkhuvi����a� dukkhanti passati, cakkhusamphasso dukkhoti passati, yampida�
cakkhusamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tampi dukkhanti passati.

Idha bhikkhave sota� dukkhanti passati, sadd� dukkhanti passati, sotavi����a�


dukkhanti passati, sotasamphasso dukkhoti passati, yampida� sotasamphassapaccay�
uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi dukkhanti
passati.
Idha bhikkhave gh�na� dukkhanti passati, gandh� dukkhanti passati, gh�navi����a�
dukkhanti passati, gh�nasamphasso dukkhoti passati, yampida� gh�nasamphassapaccay�
uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� jivh� dukkh�ti passati,
ras� dukkh�ti passati, jivh�vi����a� dukkhanti passati, jivh�samphasso dukkhoti
passati, yampida� jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi dukkhanti passati.

K�yo dukkhoti passati, pho��habb� dukkh�ti passati, k�yavi����a� dukkhanti passati,


k�yasamphasso dukkhoti passati, yampida� k�yasamphassapaccay� uppajjati vedayita�
sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi dukkhanti passati.
Mano dukkhoti passati, dhamm� dukkh�ti passati, manovi����a� dukkhanti passati,
manosamphasso dukkhoti passati, yampida� manosamphassapaccay� uppajjati vedayita�
sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi dukkhanti passati.

Aya� kho s� bhikkhave nibb�nasapp�y� pa�ipad�ti.

[BJT Page 270] [\x 270/]


1. 15. 4
Tatiyasapp�yasutta�

149. Nibb�nasapp�ya� vo bhikkhave pa�ipada� desiss�mi. Ta� su�tha, s�dhuka� manasi


karotha, bh�siss�m�ti. Katam� ca s� bhikkhave nibb�nasapp�y� pa�ipad�:

Idha bhikkhave bhikkhu cakkhu� anatt�ti passati, r�p� anatt�ti passati,


cakkhuvi����a� anatt�ti passati, cakkhusamphasso anatt�ti passati, yampida�
cakkhusamphassapaccay� [PTS Page 135] [\q 135/] uppajjati vedayita� sukha� v�
dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi anatt�ti passati.

Sota� anatt�ti passati, sadd� anatt�ti passati, sotavi����a� anatt�ti passati,


sotasamphasso anatt�ti passati, yampida� sotasamphassapaccay� uppajjati vedayita�
sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi anatt�ti passati.
Jivh� anatt�ti passati, ras� anatt�ti passati, jivh�vi����a� anatt�ti passati,
jivh�samphasso anatt�ti passati, yampida� jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita�
sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi anatt�ti passati.

K�yo anatt�ti passati, pho��habb� anatt�ti passati, k�yavi����a� anatt�ti passati,


k�yasamphasso anatt�ti passati, yampida� k�yasamphassapaccay� uppajjati vedayita�
sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi anatt�ti passati.
Mano anatt�ti passati, dhamm� anatt�ti passati, manovi����a� anatt�ti passati,
manosamphasso anatt�ti passati, yampida� manosamphassapaccay� uppajjati vedayita�
sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi anatt�ti passati.

Aya� kho s� bhikkhave nibb�nasapp�y� pa�ipad�ti.

1. 15. 5
Catutthasapp�yasutta�

150. Nibb�nasapp�ya� vo bhikkhave, pa�ipada� desiss�mi. Ta� su�tha, s�dhuka� manasi


karotha, bh�siss�m�ti. Katam� ca s� bhikkhave nibb�nasapp�y� pa�ipad�:

Ta� kimma��atha bhikkhave, "cakkhu� nicca� v� anicca� v�" ti?. Anicca� bhante.
Yampan�nicca� dukkha� v� ta� sukha� v�ti. ? Dukkha� bhante, yampan�nicca� dukkha�
vipari�madhamma� kallannu ta� samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�"
ti. No heta� bhante.
R�p� "nicc� v� anicc� v�" ti. ? Anicc� bhante. Yampan�nicca� dukkha� v� ta� sukha�
v�ti. ? Dukkha� bhante, ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti. No heta� bhante.
Cakkhuvi����a� "nicca� v� anicca� v�" ti. ? Anicca� bhante. Yampan�nicca� dukkha�
v� ta� sukha� v�ti. ? Dukkha� bhante, ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma�
kallannu ta� samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti. No heta�
bhante. Cakkhusamphasso"nicco v� anicco v�" ti. ?Anicco bhante. Yampan�nicca�
dukkha� v� ta� sukha� v�ti. ? Dukkha� bhante, ya� pan�nicca� dukkha�
vipari�madhamma� kallannu ta� samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�"
ti. No heta� bhante. Yampida� cakkhusamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v�
dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi nicca� v� anicca� v�ti. ? Anicca� bhante.
Yampan�nicca� dukkha� v� ta� sukha� v�ti. ? Dukkha� bhante, yampan�nicca� dukkha�
vipari�madhamma� kallannu ta� samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�"
ti. No heta� bhante.
[BJT Page 272] [\x 272/]
"Sota� nicca� v� anicca� v�" ti. ? Anicca� bhante. Yampan�nicca� dukkha� v� ta�
sukha� v�ti. ? Dukkha� bhante, yampan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti. No heta� bhante.
Sadd� "nicc� v� anicc� v�" ti. ? Anicc� bhante. Yampan�nicca� dukkha� v� ta� sukha�
v�ti. ? Dukkha� bhante, ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti. No heta� bhante.
Sotavi����a� "nicca� v� anicca� v�" ti. ? Anicca� bhante. Yampan�nicca� dukkha� v�
ta� sukha� v�ti. ? Dukkha� bhante, ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu
ta� samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti. No heta� bhante.
Sotasamphasso"nicco v� anicco v�" ti. ?Anicco bhante. Yampan�nicca� dukkha� v� ta�
sukha� v�ti. ? Dukkha� bhante, ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti. No heta� bhante. Yampida�
sotasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tampi nicca� v� anicca� v�ti. ? Anicca� bhante. Yampan�nicca� dukkha� v� ta� sukha�
v�ti. ? Dukkha� bhante, yampan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti. No heta� bhante.
"Gh�na� nicca� v� anicca� v�" ti. ? Anicca� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta�
sukha� v�ti. ? Dukkha� bhante, yampan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti. No heta� bhante.
Gandh� "nicc� v� anicc� v�" ti. ? Anicc� bhante. Yampan�nicca� dukkha� v� ta�
sukha� v�ti. ? Dukkha� bhante, yampan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti. No heta� bhante.
Gh��avi����a� "nicca� v� anicca� v�" ti. ? Anicca� bhante. Yampan�nicca� dukkha� v�
ta� sukha� v�ti. ? Dukkha� bhante, yampan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu
ta� samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti. No heta� bhante.
Gh��asamphasso"nicco v� anicco v�" ti. Anicco bhante. Yampan�nicca� dukkha� v� ta�
sukha� v�ti. ? Dukkha� bhante, yampan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti. No heta� bhante. Yampida�
gh��asamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tampi nicca� v� anicca� v�ti. Anicca� bhante. Yampan�nicca� dukkha� v� ta� sukha�
v�ti. Dukkha� bhante, yampan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti. No heta� bhante.
"Jivh� nicca� v� anicca� v�" ti. ? Anicca� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta�
sukha� v�ti. ? Dukkha� bhante, ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti. No heta� bhante.
Ras� "nicc� v� anicc� v�" ti. ? Anicc� bhante. Yampan�nicca� dukkha� v� ta� sukha�
v�ti. ? Dukkha� bhante, ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti. No heta� bhante.
Jivh�vi����a� "nicca� v� anicca� v�" ti. ? Anicca� bhante. Yampan�nicca� dukkha� v�
ta� sukha� v�ti. ? Dukkha� bhante, ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu
ta� samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti. No heta� bhante.
Jivh�samphasso"nicco v� anicco v�" ti. Anicco bhante. Yampan�nicca� dukkha� v� ta�
sukha� v�ti. ? Dukkha� bhante, ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti. No heta� bhante. Yampida�
jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tampi nicca� v� anicca� v�ti. Anicca� bhante. Yampan�nicca� dukkha� v� ta� sukha�
v�ti. Dukkha� bhante, yampan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti. No heta� bhante.
"K�ya� nicca� v� anicca� v�" ti. ? Anicca� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta�
sukha� v�ti. ? Dukkha� bhante, ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti. No heta� bhante.
Pho��habb� "nicc� v� anicc� v�" ti. ? Anicc� bhante. Yampan�nicca� dukkha� v� ta�
sukha� v�ti. ? Dukkha� bhante, yampan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti. No heta� bhante.
K�yavi����a� "nicca� v� anicca� v�" ti. ? Anicca� bhante. Yampan�nicca� dukkha� v�
ta� sukha� v�ti. Dukkha� bhante, yampan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu
ta� samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti. No heta� bhante.
K�yasamphasso "nicco v� anicco v�" ti. Anicco bhante. Yampan�nicca� dukkha� v� ta�
sukha� v�ti. ? Dukkha� bhante, yampan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti. No heta� bhante. Yampida�
k�yasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tampi nicca� v� anicca� v�ti. Anicca� bhante. Yampan�nicca� dukkha� v� ta� sukha�
v�ti. Dukkha� bhante, yampan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti. No heta� bhante.
"Mano nicco v� anicco v�" ti. ? Anicco bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta� sukha�
v�ti. ? Dukkha� bhante, ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti. No heta� bhante.
Dhamm� "nicc� v� anicc� v�" ti. ? Anicc� bhante. Yampan�nicca� dukkha� v� ta�
sukha� v�ti. ? Dukkha� bhante, ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti. No heta� bhante.
Manovi����a� "nicca� v� anicca� v�" ti. ?Anicca� bhante. Yampan�nicca� dukkha� v�
ta� sukha� v�ti. ? Dukkha� bhante, ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu
ta� samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti. No heta� bhante.
Manosamphasso"nicco v� anicco v�" ti. Anicco bhante. Yampan�nicca� dukkha� v� ta�
sukha� v�ti. ? Dukkha� bhante, ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti. No heta� bhante. Yampida�
manosamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tampi nicca� v� anicca� v�ti. Anicca� bhante. Yampan�nicca� dukkha� v� ta� sukha�
v�ti. Dukkha� bhante, yampan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu� "eta� mama eso'hamasmi eso me att�" ti. No heta� bhante.
Eva� passa� bhikkhu sutav� ariyas�vako cakkhusmimpi nibbindati, r�pesupi
nibbindati, cakkhuvi����epi nibbindati, cakkhusamphassepi nibbindati, yampida�
cakkhusamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati, vimuttasmi� vimuttamiti
���a� hoti, kh�� j�ti, vusita� brahmacariya� kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti
paj�n�t�ti.
Eva� passa� bhikkhu sutav� ariyas�vako sotasmimpi nibbindati, saddesupi nibbindati,
sotavi����epi nibbindati, sotasamphassepi nibbindati, yampida� sotasamphassapaccay�
uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tasmimpi nibbindati.
Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati, vimuttasmi� vimuttamiti ���a� hoti, kh��
j�ti, vusita� brahmacariya� kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti paj�n�t�ti.
Eva� passa� bhikkhu sutav� ariyas�vako gh��asmimpi nibbindati, gandhesupi
nibbindati, gh�navi����epi nibbindati, gh�nasamphassepi nibbindati, yampida�
gh�nasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati, vimuttasmi� vimuttamiti
���a� hoti, kh�� j�ti, vusita� brahmacariya� kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti
paj�n�t�ti.
Eva� passa� bhikkhu sutav� ariyas�vako jivh�smimpi nibbindati, rasesupi nibbindati,
jivh�vi����epi nibbindati, jivh�samphassepi nibbindati, yampida�
jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati, vimuttasmi� vimuttamiti
���a� hoti, kh�� j�ti, vusita� brahmacariya� kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti
paj�n�t�ti.
Eva� passa� bhikkhu sutav� ariyas�vako k�yasmimpi nibbindati, pho��habbesupi
nibbindati, k�yavi����epi nibbindati, k�yasamphassepi nibbindati, yampida�
k�yasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati, vimuttasmi� vimuttamiti
���a� hoti, kh�� j�ti, vusita� brahmacariya� kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti
paj�n�t�ti. Eva� passa� bhikkhu sutav� ariyas�vako manasmimpi nibbindati,
dhammesupi nibbindati, manovi����epi nibbindati, manosamphassepi nibbindati,
yampida� manosamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tasmimpi nibbindati. [PTS Page 136] [\q 136/] nibbinda�
virajjati, vir�g� vimuccati, vimuttasmi� vimuttamiti ���a� hoti, kh�� j�ti, vusita�
brahmacariya� kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti paj�n�ti. -1. Aya� kho s�
bhikkhave nibb�nasapp�yapa�ipad�ti.

1. Paj�n�t�ti - s�mu.
1. 15. 6
Antev�sikasutta�

151. Anantev�sikamida� bhikkhave brahmacariya� vussati an�cariyaka�, s�ntev�siko-2


bhikkhave bhikkhu s�cariyako dukkha� na ph�su viharati. Anantev�siko bhikkhave
bhikkhu an�cariyako sukha� ph�su� viharati.

Katha�ca bhikkhave bhikkhu s�ntev�siko s�cariyako dukkha� na ph�su viharati: idha


bhikkhave bhikkhuno cakkhun� r�pa� disv� uppajjanti p�pak� akusal� dhamm�
sarasa�kapp� sa��ojaniy�, ty�ssa anto vasanti, antassa vasanti p�pak� akusal�
dhamm�ti, tasm� s�ntev�sikoti vuccati, te na� samud�caranti, samud�caranti na�
p�pak� akusal� dhamm�ti, tasm� s�cariyakoti vuccati.

Punacapara� bhikkhave bhikkhuno sotena sadda� sutv� uppajjanti p�pak� akusal�


dhamm� sarasa�kapp� sa��ojaniy�, ty�ssa anto vasanti, antassa vasanti p�pak�
akusal� dhamm�ti, tasm� s�ntev�sikoti vuccati, te na� samud�caranti, samud�caranti
na� p�pak� akusal� dhamm�ti, tasm� s�cariyakoti vuccati.
Punacapara� bhikkhave bhikkhuno gh�nena gandha� gh�yitv� uppajjanti p�pak� akusal�
dhamm� sarasa�kapp� sa��ojaniy�, ty�ssa anto vasanti, antassa vasanti p�pak�
akusal� dhamm�ti, tasm� s�ntev�sikoti vuccati, te na� samud�caranti, samud�caranti
na� p�pak� akusal� dhamm�ti, tasm� s�cariyakoti vuccati.
Punacapara� bhikkhave bhikkhuno jivh�ya rasa� s�yitv� uppajjanti p�pak� akusal�
dhamm� sarasa�kapp� sa��ojaniy�, ty�ssa anto vasanti, antassa vasanti p�pak�
akusal� dhamm�ti, tasm� s�ntev�sikoti vuccati, te na� samud�caranti, samud�caranti
na� p�pak� akusal� dhamm�ti, tasm� s�cariyakoti vuccati.
Punacapara� bhikkhave bhikkhuno k�yena pho��habba� phusitv� uppajjanti p�pak�
akusal� dhamm� sarasa�kapp� sa��ojaniy�, ty�ssa anto vasanti, antassa vasanti
p�pak� akusal� dhamm�ti, tasm� s�ntev�sikoti vuccati, te na� samud�caranti,
samud�caranti na� p�pak� akusal� dhamm�ti, tasm� s�cariyakoti vuccati.

[BJT Page 274] [\x 274/]

Punacapara� bhikkhave bhikkhuno manas� dhamma� vi���ya uppajjanti p�pak� akusal�


dhamm� sarasa�kapp� sa��ojaniy�, ty�ssa anto vasanti, antassa vasanti p�pak�
akusal� dhamm�ti, tasm� s�ntev�sikoti vuccati, te na� samud�caranti, samud�caranti
na� p�pak� akusal� dhamm�ti, tasm� s�cariyakoti vuccati. Eva� kho bhikkhave,
bhikkhu s�ntev�siko s�cariko dukkha� na ph�su viharati.

Katha� ca bhikkhave, bhikkhu anantev�siko an�cariyako sukha� ph�su viharati: idha


bhikkhave, bhikkhuno cakkhun� r�pa� disv� n�pajjanti p�pak� akusal� dhamm�
sarasa�kapp� sa��ojaniy�, ty�ssa na anto vasanti, n�ssa anto vasanti p�pak� akusal�
dhamm�ti tasm� anantev�sikoti vuccati. Te na na�-1 samud�caranti. Na samud�caranti
na� p�pak� akusal� dhamm�ti, tasm� an�cariyakoti vuccati.

1. Neta� - sy�, te na� na - machasa�. Na

Punacapara� bhikkhave, bhikkhuno sotena sadda� sutv� n�pajjanti p�pak� akusal�


dhamm� sarasa�kapp� sa��ojaniy�, ty�ssa na anto vasanti, n�ssa anto vasanti p�pak�
akusal� dhamm�ti tasm� anantev�sikoti vuccati. Te na na� samud�caranti. Na
samud�caranti na� p�pak� akusal� dhamm�ti, tasm� an�cariyakoti vuccati.
Punacapara� bhikkhave, bhikkhuno gh�nena gandha� gh�yitv� n�pajjanti p�pak� akusal�
dhamm� sarasa�kapp� sa��ojaniy�, ty�ssa na anto vasanti, n�ssa anto vasanti p�pak�
akusal� dhamm�ti tasm� anantev�sikoti vuccati. Te na na� samud�caranti. Na
samud�caranti na� p�pak� akusal� dhamm�ti, tasm� an�cariyakoti vuccati.
Punacapara� bhikkhave, bhikkhuno jivh�ya rasa� s�yitv� n�pajjanti p�pak� akusal�
dhamm� sarasa�kapp� sa��ojaniy�, ty�ssa na anto vasanti, n�ssa anto vasanti p�pak�
akusal� dhamm�ti tasm� anantev�sikoti vuccati. Te na na� samud�caranti. Na
samud�caranti na� p�pak� akusal� dhamm�ti, tasm� an�cariyakoti vuccati.
Punacapara� bhikkhave, bhikkhuno k�yena pho��habba� phusitv� n�pajjanti p�pak�
akusal� dhamm� sarasa�kapp� sa��ojaniy�, ty�ssa na anto vasanti, n�ssa anto vasanti
p�pak� akusal� dhamm�ti tasm� anantev�sikoti vuccati. Te na na� samud�caranti. Na
samud�caranti na� p�pak� akusal� dhamm�ti, tasm� an�cariyakoti vuccati.
Punacapara� bhikkhave, bhikkhuno manas� dhamma� vi���ya n�pajjanti p�pak� akusal�
dhamm� sarasa�kapp� sa��ojaniy�, ty�ssa na anto [PTS Page 274] [\q 274/]
vasanti, n�ssa anto vasanti p�pak� akusal� dhamm�ti tasm� anantev�sikoti vuccati.
Te na na� samud�caranti. Na samud�caranti na� p�pak� akusal� dhamm�ti, tasm�
an�cariyakoti vuccati.

Eva� kho bhikkhave, bhikkhu anantev�siko an�cariyako sukha� ph�su viharati.


Anantev�sikamida� bhikkhave, brahmacariya� vussati an�cariyaka�. [PTS Page 138] [\q
138/] s�ntev�siko bhikkhave, bhikkhu s�cariyako dukkha� na ph�su viharati.
Anantev�siko bhikkhave, bhikkhu an�cariyako sukha� ph�su viharat�ti.

1. 15. 7
Kimatthiyasutta�

152. Sace vo bhikkhave, a��atitthiy� paribb�jak� eva� puccheyyu�: "kimatthiya�


�vuso sama�e gotame brahmacariya� vussat�" ti? Eva� pu��h� tumhe bhikkhave, tesa�
a��atitthiy�na� paribb�jak�na� eva� vy�kareyy�tha: dukkhassa kho �vuso pari���ya
bhagavati brahmacariya� vussat�ti. Sace pana vo bhikkhave, a��atitthiy� paribb�jak�
eva� puccheyyu�: katama� pana ta� �vuso dukkha� yassa pari���ya sama�e gotame
brahmacariya� vussat�ti? Eva� pu��h� tumhe bhikkhave, tesa� a��atitthiy�na�
paribb�jak�na� eva� vy�kareyy�tha:

[BJT Page 276] [\x 276/]

Cakkhu� kho �vuso dukkha�, tassa pari���ya bhagavati brahmacariya� vussati. R�p�
dukkh�, tesa� pari���ya bhagavati brahmacariya� vussati. Cakkhuvi����a� dukkha�,
tassa pari���ya bhagavati brahmacariya� vussati. Cakkhusamphasso dukkho, tassa
pari���ya bhagavati brahmacariya� vussati. Yampida� cakkhusamphassapaccay�
uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�, tampi dukkha� tassa
pari���ya bhagavati brahmacariya� vussati.

Sota� dukkha�, tassa pari���ya bhagavati brahmacariya� vussati. Sadd� dukkh� tesa�
pari���ya bhagavati brahmacariya� vussati. Sotavi����a� dukkha�, tassa pari���ya
bhagavati brahmacariya� vussati. Sotasamphasso dukkho, tassa pari���ya bhagavati
brahmacariya� vussati. Yampida� sotasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v�
dukkha� v� adukkhamasukha� v�, tampi dukkha� tassa pari���ya bhagavati
brahmacariya� vussati.
Gh�na� dukkha�, tassa pari���ya bhagavati brahmacariya� vussati. Gandh� dukkh�
tesa� pari���ya bhagavati brahmacariya� vussati. Gh�navi����a� dukkha�, tassa
pari���ya bhagavati brahmacariya� vussati. Sotasamphasso dukkho, tassa pari���ya
bhagavati brahmacariya� vussati. Yampida� gh�nasamphassapaccay� uppajjati vedayita�
sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�, tampi dukkha� tassa pari���ya bhagavati
brahmacariya� vussati.
Jivh� dukkh�, tassa pari���ya bhagavati brahmacariya� vussati. Ras� dukkh� tesa�
pari���ya bhagavati brahmacariya� vussati. Jivh�vi����a� dukkha�, tassa pari���ya
bhagavati brahmacariya� vussati jivh�samphasso dukkho, tassa pari���ya bhagavati
brahmacariya� vussati. Yampida� jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v�
dukkha� v� adukkhamasukha� v�, tampi dukkha� tassa pari���ya bhagavati
brahmacariya� vussati.
K�yo dukkho, tassa pari���ya bhagavati brahmacariya� vussati. Pho��habb� dukkh�
tesa� pari���ya bhagavati brahmacariya� vussati. K�yavi����a� dukkha�, tassa
pari���ya bhagavati brahmacariya� vussati. K�yasamphasso dukkho, tassa pari���ya
bhagavati brahmacariya� vussati. Yampida� k�yasamphassapaccay� uppajjati vedayita�
sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�, tampi dukkha� tassa pari���ya bhagavati
brahmacariya� vussati.
Mano dukkho, tassa pari���ya bhagavati brahmacariya� vussati. Dhamm� dukkh� tesa�
pari���ya bhagavati brahmacariya� vussati. Manovi����a� dukkha�, tassa pari���ya
bhagavati brahmacariya� vussati. Manosamphasso dukkho, tassa pari���ya bhagavati
brahmacariya� vussati. Yampida� manosamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v�
dukkha� v� adukkhamasukha� v�, tampi dukkha� tassa pari���ya bhagavati
brahmacariya� vussati.
Ida� kho �vuso dukkha� yassa pari���ya bhagavati brahmacariya� vussat�ti. Eva�
pu��ho tumhe bhikkhave, tesa� a��atitthiy�na� paribb�jak�na� eva� vy�kareyyath�ti.

1. 15. 8
Atthinukhopariy�yasutta�

153. S�vatthiya�:

Atthi n� kho bhikkhave, pariy�yo ya� pariy�ya� �gamma bhikkhu a��atreva saddh�ya
a��atra-1 ruciy� a��atra anussav� a��atra �k�raparivitakk� a��atra
di��hinijjh�nakkhantiy� [PTS Page 139] [\q 139/] a��a� vy�kareyya: "kh�� j�ti,
vusita� brahmacariya�, kata� kara�ya� n�para� itthatt�y�ti paj�n�m�" ti?

Bhagavamam�lak� no bhante, dhamm� bhagavannettik� bhagavamapa�isara�. S�dhu vata


bhante, bhagavanta� yeva pa�ibh�tu etassa bh�sitassa attho, bhagavato sutv� bhikkh�
dh�rassant�ti. Tena hi bhikkhave su�tha, s�dhuka� manasikarotha, bh�siss�m�ti. Eva�
bhanteti kho te bhikkh� bhagavato paccassosu� bhagav� etadavoca:

Atthi bhikkhave, pariy�yo ya� pariy�ya� �gamma bhikkhu a��atreva saddh�ya a��atra
ruciy� a��atra anussav� a��atra �k�raparivitakk� a��atra di��hinijjh�nakkhantiy�
a��a� vy�kareyya: "kh�� j�ti, vusita� brahmacariya�, kata� kara�ya� n�para�
itthatt�y�ti paj�n�m�" ti? Katamo ca bhikkhave, pariy�yo ya� pariy�ya� �gamma
bhikkh� a��atreva saddh�ya a��atra ruciy� a��atra anussav� a��atra �k�raparivitakk�
a��atra di��hinijjh�nakkhantiy� a��a� vy�karoti: "kh�� j�ti, vusita� brahmacariya�,
kata� kara�ya� n�para� itthatt�y�ti paj�n�m�" ti?
1. A��attha - s� 2

[BJT Page 278] [\x 278/]

Idha bhikkhave, bhikkhu cakkhun� r�pa� disv� santa� v� ajjhatta� r�gadosamoha�


atthi me ajjhatta� r�gadosamohoti paj�n�ti, asanta� v� ajjhatta� r�gadosamoha�
natthi me ajjhatta� r�gadosamohoti paj�n�ti: yanta� bhikkhave, bhikkhu cakkhun�
r�pa� disv� santa� v� ajjhatta� r�gadosamoha� atthi me ajjhatta� r�gadosamohoti
paj�n�ti, asatta� v� ajjhatta� r�gadosamoha� natthi me ajjhatta� r�gadosamohoti
paj�n�ti; api nu me bhikkhave, dhamm� saddh�ya v� veditabb� ruciy� v� veditabb�,
anussavena v� veditabb�, �k�raparivitakke v� veditabb�, di��hinijjh�nakkhantiy� v�
veditabb�? Noheta� bhante, nanu me bhikkhave, dhamm� pa���ya disv� veditabb�ti?
Evamhante.

Aya�-1 kho bhikkhave, pariy�yo ya� pariy�ya� �gamma bhikkhu a��atreva saddh�ya
a��atra ruciy� a��atra anussav� a��atra �k�raparivitakk� a��atra
di��hinijjh�nakkhantiy� a��a� vy�kareyya: "kh�� j�ti, vusita� brahmacariya�, kata�
kara�ya� n�para� itthatt�y�ti paj�n�m�" ti?

Punacapara� bhikkhave, bhikkhu sotena sadda� sutv� santa� v� ajjhatta�


r�gadosamoha� atthi me ajjhatta� r�gadosamohoti paj�n�ti, asanta� v� ajjhatta�
r�gadosamoha� natthi me ajjhatta� r�gadosamohoti paj�n�ti: yanta� bhikkhave,
bhikkhu sotena sadda� sutv� santa� v� ajjhatta� r�gadosamoha� atthi me ajjhatta�
r�gadosamohoti paj�n�ti, asanta� v� ajjhatta� r�gadosamoha� natthi me ajjhatta�
r�gadosamohoti paj�n�ti; api n� me bhikkhave, dhamm� saddh�ya v� veditabb� ruciy�
v� veditabb�, anussavena v� veditabb�, �k�raparivitakke v� veditabb�,
di��hinijjh�nakkhantiy� v� veditabb�? Noheta� bhante, nanu me bhikkhave, dhamm�
pa���ya disv� veditabb�ti? Evamhante.
Aya� kho bhikkhave, pariy�yo ya� pariy�ya� �gamma bhikkhu a��atreva saddh�ya
a��atra ruciy� a��atra anussav� a��atra �k�raparivitakk� a��atra
di��hinijjh�nakkhantiy� a��a� vy�kareyya: "kh�� j�ti, vusita� brahmacariya�, kata�
kara�ya� n�para� itthatt�y�ti paj�n�m�" ti?
Punacapara� bhikkhave, bhikkhu gh�nena gandha� gh�yitv� santa� v� ajjhatta�
r�gadosamoha� atthi me ajjhatta� r�gadosamohoti paj�n�ti, asanta� v� ajjhatta�
r�gadosamoha� natthi me ajjhatta� r�gadosamohoti paj�n�ti: yanta� bhikkhave,
bhikkhu gh�nena gandha� gh�yitv� santa� v� ajjhatta� r�gadosamoha� atthi me
ajjhatta� r�gadosamohoti paj�n�ti, asanta� v� ajjhatta� r�gadosamoha� natthi me
ajjhatta� r�gadosamohoti paj�n�ti; api n� me bhikkhave, dhamm� saddh�ya v�
veditabb� ruciy� v� veditabb�, anussavena v� veditabb�, �k�raparivitakke v�
veditabb�, di��hinijjh�nakkhantiy� v� veditabb�? Noheta� bhante, nanu me bhikkhave,
dhamm� pa���ya disv� veditabb�ti? Evamhante.
Aya� kho bhikkhave, pariy�yo ya� pariy�ya� �gamma bhikkhu a��atreva saddh�ya
a��atra ruciy� a��atra anussav� a��atra �k�raparivitakk� a��atra
di��hinijjh�nakkhantiy� a��a� vy�kareyya: "kh�� j�ti, vusita� brahmacariya�, kata�
kara�ya� n�para� itthatt�y�ti paj�n�m�" ti?
Punacapara� bhikkhave, bhikkhu jivh�ya rasa� s�yitv� santa� v� ajjhatta�
r�gadosamoha� atthi me ajjhatta� r�gadosamohoti paj�n�ti, asanta� v� ajjhatta�
r�gadosamoha� natthi me ajjhatta� r�gadosamohoti paj�n�ti: yanta� bhikkhave,
bhikkhu jivh�ya rasa� s�yitv� santa� v� ajjhatta� r�gadosamoha� atthi me ajjhatta�
r�gadosamohoti paj�n�ti, asanta� v� ajjhatta� r�gadosamoha� natthi me ajjhatta�
r�gadosamohoti paj�n�ti; api n� me bhikkhave, dhamm� saddh�ya v� veditabb� ruciy�
v� veditabb�, anussavena v� veditabb�, �k�raparivitakke v� veditabb�,
di��hinijjh�nakkhantiy� v� veditabb�? Noheta� bhante, nanu me bhikkhave, dhamm�
pa���ya disv� veditabb�ti? Evamhante.
Aya� kho bhikkhave, pariy�yo ya� pariy�ya� �gamma bhikkhu a��atreva saddh�ya
a��atra ruciy� a��atra anussav� a��atra �k�raparivitakk� a��atra
di��hinijjh�nakkhantiy� a��a� vy�kareyya: "kh�� j�ti, vusita� brahmacariya�, kata�
kara�ya� n�para� itthatt�y�ti paj�n�m�" ti?
Punacapara� bhikkhave, bhikkhu k�yena pho��habba� phusitv� santa� v� ajjhatta�
r�gadosamoha� atthi me ajjhatta� r�gadosamohoti paj�n�ti, asanta� v� ajjhatta�
r�gadosamoha� natthi me ajjhatta� r�gadosamohoti paj�n�ti: yanta� bhikkhave,
bhikkhu k�yena pho��habba� phusitv� santa� v� ajjhatta� r�gadosamoha� atthi me
ajjhatta� r�gadosamohoti paj�n�ti, asanta� v� ajjhatta� r�gadosamoha� natthi me
ajjhatta� r�gadosamohoti paj�n�ti; api n� me bhikkhave, dhamm� saddh�ya v�
veditabb� ruciy� v� veditabb�, anussavena v� veditabb�, �k�raparivitakke v�
veditabb�, di��hinijjh�nakkhantiy� v� veditabb�? Noheta� bhante, nanu me bhikkhave,
dhamm� pa���ya disv� veditabb�ti? Evamhante.
Aya� kho bhikkhave, pariy�yo ya� pariy�ya� �gamma bhikkhu a��atreva saddh�ya
a��atra ruciy� a��atra anussav� a��atra �k�raparivitakk� a��atra
di��hinijjh�nakkhantiy� a��a� vy�kareyya: "kh�� j�ti, vusita� brahmacariya�, kata�
kara�ya� n�para� itthatt�y�ti paj�n�m�" ti?
[PTS Page 140] [\q 140/] punacapara� bhikkhave, bhikkhu manas� dhamma� vi���ya
santa� v� ajjhatta� r�gadosamoha� atthi me ajjhatta� r�gadosamohoti paj�n�ti,
asanta� v� ajjhatta� r�gadosamoha� natthi me ajjhatta� r�gadosamohoti paj�n�ti:
yanta� bhikkhave, bhikkhu manas� dhamma� vi���ya santa� v� ajjhatta� r�gadosamoha�
atthi me ajjhatta� r�gadosamohoti paj�n�ti, asanta� v� ajjhatta� r�gadosamoha�
natthi me ajjhatta� r�gadosamohoti paj�n�ti; api nu me-2 bhikkhave, dhamm� saddh�ya
v� veditabb� ruciy� v� veditabb�, anussavena v� veditabb�, �k�raparivitakke v�
veditabb�, di��hinijjh�nakkhantiy� v� veditabb�? Noheta� bhante, nanu me bhikkhave,
dhamm� pa���ya disv� veditabb�ti? Evamhante.

Ayampi kho bhikkhave, pariy�yo ya� pariy�ya� �gamma bhikkhu a��atreva saddh�ya
a��atra ruciy� a��atra anussav� a��atra �k�raparivitakk� a��atra
di��hinijjh�nakkhantiy� a��a� vy�karoti: "kh�� j�ti, vusita� brahmacariya�, kata�
kara�ya� n�para� itthatt�y�ti paj�n�m�" ti?
1. Ayampi - s�mu, sy�.
2. Apinume - machasa�

1. 15. 9
Indriyasampannasutta�
154. S�vatthiya�:

Atha kho a��ataro bhikkhu yena bhagav� tenupasa�kami. Upasa�kamitv� bhagavanta�


abhiv�detv� ekamanta� nis�di. Ekamanta� nisinno kho so bhikkhu bhagavanta�
etadavoca: indriyasampanno indriyasampannoti bhante, vuccati, kitt�vat� nu kho
bhante, indriyasampanno hot�ti?

[BJT Page 280] [\x 280/]

Cakkhundriye ce bhikkhu udayabbay�nupass�-1 viharanto cakkhundriye nibbindati,


nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati, vimuttasmi� vimuttamiti ���a� hoti. Kh��
j�ti, vusita� brahmacariya�, kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti paj�n�ti.
Sotindriye ce bhikkhu udayabbay�nupass� viharanto sotindriye nibbindati, nibbinda�
virajjati, vir�g� vimuccati, vimuttasmi� vimuttamiti ���a� hoti. Kh�� j�ti, vusita�
brahmacariya�, kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti paj�n�ti.
Gh�nindriye ce bhikkhu udayabbay�nupass� viharanto gh�nindriye nibbindati,
nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati, vimuttasmi� vimuttamiti ���a� hoti. Kh��
j�ti, vusita� brahmacariya�, kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti paj�n�ti.
Jivhindriye ce bhikkhu udayabbay�nupass� viharanto jivhindriye nibbindati,
nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati, vimuttasmi� vimuttamiti ���a� hoti. Kh��
j�ti, vusita� brahmacariya�, kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti paj�n�ti.
K�yindriye ce bhikkhu udayabbay�nupass� viharanto k�yandriye nibbindati, nibbinda�
virajjati, vir�g� vimuccati, vimuttasmi� vimuttamiti ���a� hoti. Kh�� j�ti, vusita�
brahmacariya�, kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti paj�n�ti.
Manindriye ce bhikkhu udayabbay�nupass� viharanto manindriye nibbindati, nibbinda�
virajjati, vir�g� vimuccati, vimuttasmi� vimuttamiti ���a� hoti. Kh�� j�ti, vusita�
brahmacariya�, kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti paj�n�ti. Ett�vat� kho bhikkhu
indriyasampanno hot�ti.

1. 15. 10
Dhammakathikasutta�
155. S�vatthiya�:

[PTS Page 141] [\q 141/] atha kho a��ataro bhikkhu yena bhagav� tenupasa�kami.
Upasa�kamitv� bhagavanta� abhiv�detv� ekamanta� nis�di. Ekamanta� nisinno kho so
bhikkhu bhagavanta� etadavoca: dhammakathiko dhammakathikoti bhante vuccati,
kitt�vat� nu kho bhante, dhammakathiko hot�ti?

Cakkhussa ce bhikkhu nibbid�ya vir�g�ya nirodh�ya dhamma� deseti, dhammakathiko


bhikkh�ti ala� vacan�ya; cakkhussa ce bhikkhu nibbid�ya vir�g�ya nirodh�ya
pa�ipanno hoti, dhamm�nudhammapa�ipanno bhikkh�ti ala� vacan�ya; cakkhussa ce
bhikkhu nibbid� vir�g� nirodh� anup�d� vimutto hoti, di��hadhammanibb�nappatto
bhikkh�ti ala� vacan�ya;
Sotassa ce bhikkhu nibbid�ya vir�g�ya nirodh�ya dhamma� deseti, dhammakathiko
bhikkh�ti ala� vacan�ya; sotassa ce bhikkhu nibbid�ya vir�g�ya nirodh�ya pa�ipanno
hoti, dhamm�nudhammapa�ipanno bhikkh�ti ala� vacan�ya; sotassa ce bhikkhu nibbid�
vir�g� nirodh� anup�d� vimutto hoti, di��hadhammanibb�nappatto bhikkh�ti ala�
vacan�ya; gh�nassa ce bhikkhu nibbid�ya vir�g�ya nirodh�ya dhamma� deseti,
dhammakathiko bhikkh�ti ala� vacan�ya; gh�nassa ce bhikkhu nibbid�ya vir�g�ya
nirodh�ya pa�ipanno hoti, dhamm�nudhammapa�ipanno bhikkh�ti ala� vacan�ya; gh�nassa
ce bhikkhu nibbid� vir�g� nirodh� anup�d� vimutto hoti, di��hadhammanibb�nappatto
bhikkh�ti ala� vacan�ya; jivh�ya ce bhikkhu nibbid�ya vir�g�ya nirodh�ya dhamma�
deseti, dhammakathiko bhikkh�ti ala� vacan�ya; jivh�ya ce bhikkhu nibbid�ya
vir�g�ya nirodh�ya pa�ipanno hoti, dhamm�nudhammapa�ipanno bhikkh�ti ala� vacan�ya;
jivhassa ce bhikkhu nibbid� vir�g� nirodh� anup�d� vimutto hoti,
di��hadhammanibb�nappatto bhikkh�ti ala� vacan�ya; k�yassa ce bhikkhu nibbid�ya
vir�g�ya nirodh�ya dhamma� deseti, dhammakathiko bhikkh�ti ala� vacan�ya; k�yassa
ce bhikkhu nibbid�ya vir�g�ya nirodh�ya pa�ipanno hoti, dhamm�nudhammapa�ipanno
bhikkh�ti ala� vacan�ya; k�yassa ce bhikkhu nibbid� vir�g� nirodh� anup�d� vimutto
hoti, di��hadhammanibb�nappatto bhikkh�ti ala� vacan�ya; manassa ce bhikkhu
nibbid�ya vir�g�ya nirodh�ya dhamma� deseti, dhammakathiko bhikkh�ti ala� vacan�ya;
manassa ce bhikkhu nibbid�ya vir�g�ya nirodh�ya pa�ipanno hoti,
dhamm�nudhammapa�ipanno bhikkh�ti ala� vacan�ya; manassa ce bhikkhu nibbid� vir�g�
nirodh� anup�d� vimutto hoti, di��hadhammanibb�nappatto bhikkh�ti ala� vacan�y�ti.
Navapur��avaggo pa�cadasamo.

Tatrudd�na�:
Kamma� catt�ri sapp�y� anantev�sikimatthiy�
Atthi nu kho pariy�yo indriyakathikena c�ti

Tatra vaggudd�na:
Yogakkhema�ca loka�ca gahapati devadahena ca
Navapur��ena pa���sa� tatiya� tena vuccat�ti.

Tatiyo pa��sako.

--------------------------
1. Udayavyay�nupassi - machasa� s�mu.

[BJT Page 282] [\x 282/]

16. Nandikkhayavaggo
1. 16. 1
Ajjhattanandikkhayaaniccasutta�

156. S�vatthiya�:
[PTS Page 142] [\q 142/] anicca� yeva bhikkhave bhikkhu cakkhu� aniccanti
passati. S�ssa-1 hoti samm�di��hi, samm� passa� nibbindati, nandikkhay� r�gakkhayo
r�gakkhay� nandikkhayo nandir�gakkhay� citta� 'suvimuttanti' vuccati.
Anicca� yeva bhikkhave, bhikkhu sota� aniccanti passati. S�ssa hoti samm�di��hi,
samm� passa� nibbindati, nandikkhay� r�gakkhayo r�gakkhay� nandikkhayo
nandir�gakkhay� citta� 'suvimuttanti' vuccati.
Anicca� yeva bhikkhave bhikkhu gh�na� aniccanti passati. S�ssa hoti samm�di��hi,
samm� passa� nibbindati, nandikkhay� r�gakkhayo r�gakkhay� nandikkhayo
nandir�gakkhay� citta� 'suvimuttanti' vuccati.
Anicca� yeva bhikkhave bhikkhu jivha� aniccanti passati. S�ssa hoti samm�di��hi,
samm� passa� nibbindati, nandikkhay� r�gakkhayo r�gakkhay� nandikkhayo
nandir�gakkhay� citta� 'suvimuttanti' vuccati.
Anicca� yeva bhikkhave bhikkhu k�ya� aniccanti passati. S�ssa hoti samm�di��hi,
samm� passa� nibbindati, nandikkhay� r�gakkhayo r�gakkhay� nandikkhayo
nandir�gakkhay� citta� 'suvimuttanti' vuccati.
Anicca� yeva bhikkhave bhikkhu mana� aniccanti passati. S�ssa hoti samm�di��hi,
samm� passa� nibbindati, nandikkhay� r�gakkhayo r�gakkhay� nandikkhayo
nandir�gakkhay� citta� 'suvimuttanti' vuccati.
1. 16. 2
Bahiddh�nandikkhayaaniccasutta�

Anicceyeva bhikkhave bhikkhu r�pe anicc�ti passati. S�ssa hoti samm�di��hi, samm�
passa� nibbindati, nandikkhay� r�gakkhayo r�gakkhay� nandikkhayo nandir�gakkhay�
citta� suvimuttanti vuccati.
Anicceyeva bhikkhave bhikkhu sadde anicc�ti passati. S�ssa hoti samm�di��hi, samm�
passa� nibbindati, nandikkhay� r�gakkhayo r�gakkhay� nandikkhayo nandir�gakkhay�
citta� suvimuttanti vuccati.
Anicceyeva bhikkhave bhikkhu gandhe anicc�ti passati. S�ssa hoti samm�di��hi, samm�
passa� nibbindati, nandikkhay� r�gakkhayo r�gakkhay� nandikkhayo nandir�gakkhay�
citta� suvimuttanti vuccati.
Anicceyeva bhikkhave bhikkhu rase anicc�ti passati. S�ssa hoti samm�di��hi, samm�
passa� nibbindati, nandikkhay� r�gakkhayo r�gakkhay� nandikkhayo nandir�gakkhay�
citta� suvimuttanti vuccati.
Anicceyeva bhikkhave bhikkhu pho��habbe anicc�ti passati. S�ssa hoti samm�di��hi,
samm� passa� nibbindati, nandikkhay� r�gakkhayo r�gakkhay� nandikkhayo
nandir�gakkhay� citta� suvimuttanti vuccati.
Anicceyeva bhikkhave bhikkhu dhamme anicc�ti passati. S�ssa hoti samm�di��hi, samm�
passa� nibbindati, nandikkhay� r�gakkhayo r�gakkhay� nandikkhayo nandir�gakkhay�
citta� suvimuttanti vuccati.

1. S�ya� - machasa� [PTS]

1. 16. 3
Ajjhattanandikkhayayonisosutta�

158. Cakkhu� bhikkhave yoniso manasikarotha, cakkhuaniccata�ca yath�bh�ta�


samanupassatha, cakkhu� bhikkhave bhikkhu yoniso manasikaronto cakkhuaniccata�ca
yath�bh�ta� samanupassanto cakkhusmimpi nibbindati, nandikkhay� r�gakkhayo,
r�gakkhay� nandikkhayo nandir�gakkhay� citta� suvimuttanti vuccati.

[BJT Page 284] [\x 284/]

[PTS Page 143] [\q 143/] sota� bhikkhave yoniso manasikarotha, sot�niccata�ca
yath�bh�ta� samanupassatha, sota� bhikkhave bhikkhu yoniso manasikaronto
sot�niccata�ca yath�bh�ta� samanupassanto sotasmimpi nibbindati, nandikkhay�
r�gakkhayo, r�gakkhay� nandikkhayo nandir�gakkhay� citta� suvimuttanti vuccati.
Gh�na� bhikkhave yoniso manasikarotha, gh�n�niccata�ca yath�bh�ta� samanupassatha,
gh�na� bhikkhave bhikkhu yoniso manasikaronto gh�n�niccata�ca yath�bh�ta�
samanupassanto gh�nasmimpi nibbindati, nandikkhay� r�gakkhayo, r�gakkhay�
nandikkhayo nandir�gakkhay� citta� suvimuttanti vuccati.
Jivha� bhikkhave yoniso manasikarotha, jivh�niccata�ca yath�bh�ta� samanupassatha,
jivha� bhikkhave bhikkhu yoniso manasikaronto jivh�niccata�ca yath�bh�ta�
samanupassanto jivh�yapi nibbindati, nandikkhay� r�gakkhayo, r�gakkhay� nandikkhayo
nandir�gakkhay� citta� suvimuttanti vuccati.

K�ya� bhikkhave yoniso manasikarotha, k�y�niccata�ca yath�bh�ta� samanupassatha,


k�ya� bhikkhave bhikkhu yoniso manasikaronto k�y�niccata�ca yath�bh�ta�
samanupassanto k�yasmimpi nibbindati, nandikkhay� r�gakkhayo, r�gakkhay�
nandikkhayo nandir�gakkhay� citta� suvimuttanti vuccati.
Mana� bhikkhave yoniso manasikarotha, man�niccata�ca yath�bh�ta� samanupassatha,
mana� bhikkhave bhikkhu yoniso manasikaronto man�niccata�ca yath�bh�ta�
samanupassanto manasmimpi nibbindati, nandikkhay� r�gakkhayo, r�gakkhay�
nandikkhayo nandir�gakkhay� citta� suvimuttanti vuccat�ti.

1. 16. 4
Bahiddh� nandikkhayayonisosutta�
159. S�vatthiya�:

R�pe bhikkhave yoniso manasikarotha, r�p�niccata�ca yath�bh�ta� samanupassatha,


r�pe bhikkhave bhikkhu yoniso manasikaronto r�p�niccata�ca yath�bh�ta�
samanupassanto r�pesu nibbindati, nandikkhay� r�gakkhayo, r�gakkhay� nandikkhayo
nandir�gakkhay� citta� suvimuttanti vuccati.

Sadde bhikkhave yoniso manasikarotha, sadd�niccata�ca yath�bh�ta� samanupassatha,


sadde bhikkhave bhikkhu yoniso manasikaronto sadd�niccata�ca yath�bh�ta�
samanupassanto saddesu nibbindati, nandikkhay� r�gakkhayo, r�gakkhay� nandikkhayo
nandir�gakkhay� citta� suvimuttanti vuccati.
Gandhe bhikkhave yoniso manasikarotha, gandh�niccata�ca yath�bh�ta� samanupassatha,
gandhe bhikkhave bhikkhu yoniso manasikaronto gandh�niccata�ca yath�bh�ta�
samanupassanto gandhesu nibbindati, nandikkhay� r�gakkhayo, r�gakkhay� nandikkhayo
nandir�gakkhay� citta� suvimuttanti vuccati.
Rase bhikkhave yoniso manasikarotha, ras�niccata�ca yath�bh�ta� samanupassatha,
rase bhikkhave bhikkhu yoniso manasikaronto ras�niccata�ca yath�bh�ta�
samanupassanto rasesu nibbindati, nandikkhay� r�gakkhayo, r�gakkhay� nandikkhayo
nandir�gakkhay� citta� suvimuttanti vuccati.
Pho��habbe bhikkhave yoniso manasikarotha, pho��habb�niccata�ca yath�bh�ta�
samanupassatha, pho��habbe bhikkhave bhikkhu yoniso manasikaronto
pho��habb�niccata�ca yath�bh�ta� samanupassanto pho��habbesu nibbindati,
nandikkhay� r�gakkhayo, r�gakkhay� nandikkhayo nandir�gakkhay� citta� suvimuttanti
vuccat�ti.
Dhamme bhikkhave yoniso manasikarotha, dhamm�niccata�ca yath�bh�ta� samanupassatha,
dhamme bhikkhave bhikkhu yoniso manasikaronto dhamm�niccata�ca yath�bh�ta�
samanupassanto dhammesu nibbindati, nandikkhay� r�gakkhayo, r�gakkhay� nandikkhayo
nandir�gakkhay� citta� suvimuttanti vuccat�ti.

1. 16. 5
Sam�dhisutta�

160. Eka� samaya� bhagav� r�jagahe viharati j�vakambavane. Tatra kho bhagav�
bhikkh� �mantesi 'bhikkhavo'ti; bhadanteti te bhikkh� bhagavato paccassosu�,
bhagav� etadavoca: sam�dhi� bhikkhave bh�vetha, sam�hitassa bhikkhave [PTS Page
144] [\q 144/] bhikkhuno yath�bh�ta� okkh�yati. -1 Ki�ca yath�bh�ta�
okkh�yati:

1. Okk�y�ti - sayy�.

[BJT Page 286] [\x 286/]

Cakkhu� aniccanti yath�bh�ta� okkh�yati, r�p� anicc�ti yath�bh�ta� okkh�yati,


cakkhuvi����a� aniccanti yath�bh�ta� okkh�yati, cakkhusamphasso aniccoti
yath�bh�ta� okkh�yati, yampida� cakkhusamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha�
v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi aniccanti yath�bh�ta� okkh�yati.
Sota� aniccanti yath�bh�ta� okkh�yati, sadd� anicc�ti yath�bh�ta� okkh�yati,
sotavi����a� aniccanti yath�bh�ta� okkh�yati, sotasamphasso aniccoti yath�bh�ta�
okkh�yati, yampida� sotasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi aniccanti yath�bh�ta� okkh�yati.
Gh�na� aniccanti yath�bh�ta� okkh�yati, gandh� anicc�ti yath�bh�ta� okkh�yati,
gh�navi����a� aniccanti yath�bh�ta� okkh�yati, gh�nasamphasso aniccoti yath�bh�ta�
okkh�yati, yampida� gh�nasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi aniccanti yath�bh�ta� okkh�yati.
Jivh� aniccanti yath�bh�ta� okkh�yati, ras� anicc�ti yath�bh�ta� okkh�yati,
jivh�vi����a� aniccanti yath�bh�ta� okkh�yati, jivh�samphasso aniccoti yath�bh�ta�
okkh�yati, yampida� jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi aniccanti yath�bh�ta� okkh�yati.
K�yo aniccoti yath�bh�ta� okkh�yati, pho��habb� anicc�ti yath�bh�ta� okkh�yati,
k�yavi����a� aniccanti yath�bh�ta� okkh�yati, k�yasamphasso aniccoti yath�bh�ta�
okkh�yati, yampida� k�yasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi aniccanti yath�bh�ta� okkh�yati.
Mano aniccoti yath�bh�ta� okkh�yati, dhamm� anicc�ti yath�bh�ta� okkh�yati,
manovi����a� aniccanti yath�bh�ta� okkh�yati, manosamphasso aniccoti yath�bh�ta�
okkh�yati, yampida� manosamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi aniccanti yath�bh�ta� okkh�yati. Sam�dhi� bhikkhave
bh�vetha, sam�hitassa bhikkhave bhikkhuno yath�bh�ta� okkh�yat�ti.

1. 16. 6
Pa�isall�nasutta�

161. Eka� samaya� bhagav� r�jagahe viharati j�vakambavane. Tatra kho bhagav�
bhikkh� �mantesi 'bhikkhavo'ti; bhadanteti te bhikkh� bhagavato paccassosu�,
bhagav� etadavoca: pa�isall�ne bhikkhave yogam�pajjatha, patisall�nassa bhikkhave
bhikkhuno yath�bh�ta� okkh�yati. -1 Ki�ca yath�bh�ta� okkh�yati:

Cakkhu� aniccanti yath�bh�ta� okkh�yati, r�p� anicc�ti yath�bh�ta� okkh�yati,


cakkhuvi����a� aniccanti yath�bh�ta� okkh�yati, cakkhusamphasso aniccoti
yath�bh�ta� okkh�yati, yampida� cakkhusamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha�
v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi aniccanti yath�bh�ta� okkh�yati.

Sota� aniccanti yath�bh�ta� okkh�yati, sadd� anicc�ti yath�bh�ta� okkh�yati,


sotavi����a� aniccanti yath�bh�ta� okkh�yati, sotasamphasso aniccoti yath�bh�ta�
okkh�yati, yampida� sotasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi aniccanti yath�bh�ta� okkh�yati.
Gh�na� aniccanti yath�bh�ta� okkh�yati, gandh� anicc�ti yath�bh�ta� okkh�yati,
gh�navi����a� aniccanti yath�bh�ta� okkh�yati, gh�nasamphasso aniccoti yath�bh�ta�
okkh�yati, yampida� gh�nasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi aniccanti yath�bh�ta� okkh�yati.
Jivh� aniccanti yath�bh�ta� okkh�yati, ras� anicc�ti yath�bh�ta� okkh�yati,
jivh�vi����a� aniccanti yath�bh�ta� okkh�yati, jivh�samphasso aniccoti yath�bh�ta�
okkh�yati, yampida� jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi aniccanti yath�bh�ta� okkh�yati.
K�yo aniccoti yath�bh�ta� okkh�yati, pho��habb� anicc�ti yath�bh�ta� okkh�yati,
k�yavi����a� aniccanti yath�bh�ta� okkh�yati, k�yasamphasso aniccoti yath�bh�ta�
okkh�yati, yampida� k�yasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi aniccanti yath�bh�ta� okkh�yati.
Mano aniccoti yath�bh�ta� okkh�yati, dhamm� anicc�ti yath�bh�ta� okkh�yati,
manovi����a� aniccanti yath�bh�ta� okkh�yati, manosamphasso aniccoti yath�bh�ta�
okkh�yati, yampida� manosamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� [PTS
Page 145] [\q 145/] v� adukkhamasukha� v� tampi aniccanti yath�bh�ta�
okkh�yati. Sam�dhi� bhikkhave bh�vetha, sam�hitassa bhikkhave bhikkhuno yath�bh�ta�
okkh�yati, pa�isall�ne bhikkhave yogam�pajjatha, pa�isall�nassa bhikkhave bhikkhuno
yath�bh�ta� okkh�yat�ti

1. 16. 7
Ko��hitaaniccasutta�

162. Atha kho �yasm� mah�ko��hito yena bhagav� tenupasa�kami, upasa�kamitv�


bhagavanta� abhiv�detv� ekamanta� nis�di, ekamanta� nisinno kho �yasm� mah�ko��hito
bhagavanta� etadavoca: s�dhu me bhante, bhagav� sa�khittena dhamma� desetu yamaha�
bhagavato dhamma� sutv� eko v�paka��ho appamatto �t�pi pahitatto vihareyyanti.

1. Pakkh�yati - s� 1. Paccakkh�yati - s� 2.

[BJT Page 288] [\x 288/]

Ya� kho ko��hita anicca�, tatra te chando pah�tabbo; ki�ca ko��hita anicca�,
cakkhu� kho ko��hita anicca�, tatra te chando pah�tabbo. R�p� anicc�, tatra te
chando pah�tabbo. Cakkhuvi����a� anicca� tatra te chando pah�tabbo. Cakkhusamphasso
anicco, tatra te chando pah�tabbo. Yampida� cakkhusamphassapaccay� uppajjati
vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi anicca�, tatra te chando
pah�tabbo.
Sota� kho ko��hita anicca�, tatra te chando pah�tabbo. Sadd� anicc�, tatra te
chando pah�tabbo. Sotavi����a� anicca� tatra te chando pah�tabbo. Sotasamphasso
anicco, tatra te chando pah�tabbo. Yampida� sotasamphassapaccay� uppajjati
vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi anicca�, tatra te chando
pah�tabbo.
Gh�na� kho ko��hita anicca�, tatra te chando pah�tabbo. Gandh� anicc�, tatra te
chando pah�tabbo. Gh�navi����a� anicca� tatra te chando pah�tabbo. Gh�na samphasso
anicco, tatra te chando pah�tabbo. Yampida� gh�nasamphassapaccay� uppajjati
vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi anicca�, tatra te chando
pah�tabbo.
Jivh� kho ko��hita anicc�, tatra te chando pah�tabbo. Ras� anicc�, tatra te chando
pah�tabbo. Jivh�vi����a� anicca� tatra te chando pah�tabbo. Jivh�samphasso anicco,
tatra te chando pah�tabbo. Yampida� jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita�
sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi anicca�, tatra te chando pah�tabbo.
K�yo kho ko��hita anicco, tatra te chando pah�tabbo. Pho��habb� anicc�, tatra te
chando pah�tabbo. K�yavi����a� anicca� tatra te chando pah�tabbo. K�yasamphasso
anicco, tatra te chando pah�tabbo. Yampida� k�yasamphassapaccay� uppajjati
vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi anicca�, tatra te chando
pah�tabbo.
Mano kho ko��hita anicco, tatra te chando pah�tabbo. Dhamm� anicc�, tatra te chando
pah�tabbo. Manovi����a� anicca� tatra te chando pah�tabbo. Manosamphasso anicco,
tatra te chando pah�tabbo. Yampida� [PTS Page 147] [\q 147/]
manosamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tampi anicca�, tatra te chando pah�tabbo.
Ya� kho ko��hita, anicca�, tatra te chando pah�tabboti.

1. 16. 8.
Ko��hita dukkha sutta�
163. [PTS Page 146] [\q 146/] s�vatthiya�:

[PTS Page 146] [\q 146/] ekamanta� nisinno kho �yasm� mah�ko��hito bhagavanta�
etadavoca: s�dhu me bhante bhagav� sa�khittena dhamma� desetu. Yamaha� bhagavato
dhamma� sutv� eko v�paka��ho appamatto �t�pi pahitatto vihareyyanti.
Ya� kho ko��hita dukkha�, tatra te chando pah�tabbo; ki�ca ko��hita, dukkha�,
cakkhu� kho ko��hita dukkha�, tatra te chando pah�tabbo. R�p� dukkh�, tatra te
chando pah�tabbo. Cakkhuvi����a� dukkha� tatra te chando pah�tabbo. Cakkhusamphasso
dukkho, tatra te chando pah�tabbo. Yampida� cakkhusamphassapaccay� uppajjati
vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi dukkha�, tatra te chando
pah�tabbo.

[BJT Page 290] [\x 290/]

Sota� kho ko��hita dukkha�, tatra te chando pah�tabbo. Sadd� dukkh�, tatra te
chando pah�tabbo. Sotavi����a� dukkha� tatra te chando pah�tabbo. Sotasamphasso
dukkho, tatra te chando pah�tabbo. Yampida� sotasamphassapaccay� uppajjati
vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi dukkha�, tatra te chando
pah�tabbo.
Gh�na� kho ko��hita dukkha�, tatra te chando pah�tabbo. Gandh� dukkh�, tatra te
chando pah�tabbo. Gh�navi����a� dukkha� tatra te chando pah�tabbo. Gh�nasamphasso
dukkho, tatra te chando pah�tabbo. Yampida� gh�nasamphassapaccay� uppajjati
vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi dukkha�, tatra te chando
pah�tabbo.
Jivh� kho ko��hita dukkh�, tatra te chando pah�tabbo. Ras� dukkh�, tatra te chando
pah�tabbo. Jivh�vi����a� dukkha� tatra te chando pah�tabbo. Jivh�samphasso dukkho,
tatra te chando pah�tabbo. Yampida� jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita�
sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi dukkha�, tatra te chando pah�tabbo.
K�yo kho ko��hita dukkho, tatra te chando pah�tabbo. Pho��habba dukkh�, tatra te
chando pah�tabbo. K�yavi����a� dukkha� tatra te chando pah�tabbo. K�yasamphasso
dukkho, tatra te chando pah�tabbo. Yampida� k�yasamphassapaccay� uppajjati
vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi dukkha�, tatra te chando
pah�tabbo.
Mano kho ko��hita dukkho, tatra te chando pah�tabbo. Dhamm� dukkh�, tatra te chando
pah�tabbo. Manovi����a� dukkha� tatra te chando pah�tabbo. Manosamphasso dukkho,
tatra te chando pah�tabbo. Yampida� manosamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha�
v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi dukkha�, tatra te chando pah�tabbo.
Ya� kho ko��hita, dukkha�, tatra te chando pah�tabboti.

1. 16. 9.
Ko��hita anattasutta�
164. S�vatthiya�:

Ekamanta� nisinno kho �yasm� mah�ko��hito bhagavanta� etadavoca: s�dhu me bhante


bhagav� sa�khittena dhamma� desetu yamaha� bhagavato dhamma� sutv� eko v�paka��ho
appamatto �t�pi pahitatto vihareyyanti.
Yo kho ko��hita anatt�, tatra te chando pah�tabbo, ko ca ko��hita anatt�, cakkhu�
kho ko��hita anatt�, tatra te chando pah�tabbo. R�p� anatt�, tatra te chando
pah�tabbo. Cakkhuvi����a� anatt� tatra te chando pah�tabbo. Cakkhusamphasso anatt�,
tatra te chando pah�tabbo. Yampida� cakkhusamphassapaccay� uppajjati vedayita�
sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi anatt�, tatra te chando pah�tabbo.

Sota� kho ko��hita anatt�, tatra te chando pah�tabbo. Sadd� anatt�, tatra te chando
pah�tabbo. Sotavi����a� anatt� tatra te chando pah�tabbo. Sotasamphasso anatt�,
tatra te chando pah�tabbo. Yampida� sotasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha�
v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi anatt�, tatra te chando pah�tabbo.
Gh�na� kho ko��hita anatt�, tatra te chando pah�tabbo. Gandh� anatt�, tatra te
chando pah�tabbo. Gh�navi����a� anatt� tatra te chando pah�tabbo. Gh�nasamphasso
anatt�, tatra te chando pah�tabbo. Yampida� gh�nasamphassapaccay� uppajjati
vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi anatt�, tatra te chando
pah�tabbo.
Jivh� kho ko��hita anatt�, tatra te chando pah�tabbo. Ras� anatt�, tatra te chando
pah�tabbo. Jivh�vi����a� anatt� tatra te chando pah�tabbo. Jivh�samphasso anatt�,
tatra te chando pah�tabbo. Yampida� jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita�
sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi anatt�, tatra te chando pah�tabbo.
K�yo kho ko��hita anatt�, tatra te chando pah�tabbo. Pho��habb� anatt�, tatra te
chando pah�tabbo. K�yavi����a� anatt�, tatra te chando pah�tabbo. K�yasamphasso
anatt�, tatra te chando pah�tabbo. Yampida� k�yasamphassapaccay� uppajjati
vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi anatt�, tatra te chando
pah�tabbo.
Mano kho ko��hita anatt�, tatra te chando pah�tabbo. Dhamm� anatt�, tatra te chando
pah�tabbo. Manovi����a� anatt�, tatra te chando pah�tabbo. Manosamphasso anatt�,
tatra te chando pah�tabbo. Yampida� manosamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha�
v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi anatt�, tatra te chando pah�tabbo.
Yo kho ko��hita, anatt�, tatra te chando pah�tabboti.

1. 16. 10
Micch�di��hippah�nasutta�

165. Atha kho a��ataro bhikkhu yena bhagav� tenupasa�kami. Upasa�kamitv� ekamanta�
nis�di. Ekamanta� nisinno kho so bhikkh� bhagavanta� etadavoca: kathannu kho bhante
j�nato katha� passato micch�di��hi pah�yat�ti?

[BJT Page 292] [\x 292/] cakkhu� kho bhikkh� aniccato j�nato passato
micch�di��hi pah�yati. R�pe aniccato j�nato passato micch�di��hi pah�yati.
Cakkhuvi����a� aniccato j�nato passato micch�di��hi pah�yati, cakkhusamphassa�
aniccato j�nato passato micch�di��hi pah�yati, yampida� cakkhusamphassapaccay�
uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi aniccato j�nato
passato micch�di��hi pah�yati.

Sota� aniccato j�nato passato micch�di��hi pah�yati. Sadde aniccato j�nato passato
micch�di��hi pah�yati. Sotavi����a� aniccato j�nato passato micch�di��hi pah�yati,
sotasamphassa� aniccato j�nato passato micch�di��hi pah�yati, yampida�
sotasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tampi aniccato j�nato passato micch�di��hi pah�yati.
Gh�na� aniccato j�nato passato micch�di��hi pah�yati. Gandhe aniccato j�nato
passato micch�di��hi pah�yati. Gh�navi����a� aniccato j�nato passato micch�di��hi
pah�yati, gh�nasamphassa� aniccato j�nato passato micch�di��hi pah�yati, yampida�
gh�nasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tampi aniccato j�nato passato micch�di��hi pah�yati.
Jivha� aniccato j�nato passato micch�di��hi pah�yati. Rase aniccato j�nato passato
micch�di��hi pah�yati. Jivh�vi����a� aniccato j�nato passato micch�di��hi pah�yati,
jivh�samphassa� aniccato j�nato passato micch�di��hi pah�yati, yampida�
jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tampi aniccato j�nato passato micch�di��hi pah�yati.
K�ya� aniccato j�nato passato micch�di��hi pah�yati. Pho��habbe aniccato j�nato
passato micch�di��hi pah�yati. K�yavi����a� aniccato j�nato passato micch�di��hi
pah�yati, k�yasamphassa� aniccato j�nato passato micch�di��hi pah�yati, yampida�
k�yasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tampi aniccato j�nato passato micch�di��hi pah�yati.
Mana� aniccato j�nato passato micch�di��hi pah�yati. Dhamme aniccato j�nato passato
micch�di��hi pah�yati. Manovi����a� aniccato j�nato passato micch�di��hi pah�yati,
manosamphassa� aniccato j�nato passato micch�di��hi pah�yati, yampida�
manosamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tampi aniccato j�nato passato micch�di��hi pah�yati.
Eva� kho bhikkhu j�nato eva� passato micch�di��hi pah�yat�ti.

1. 16. 11
Sakk�yadi��hippah�nasutta�
166. S�vatthiya�:

Ekamanta� nisinno kho so bhikkhu bhagavanta� etadavoca: kathannu kho bhante j�nato
katha� passato sakk�yadi��hi pah�yat�ti?

Cakkhu� kho bhikkh� dukkhato j�nato passato sakk�yadi��hi pah�yati. R�pe dukkhato
j�nato passato sakk�yadi��hi pah�yati. Cakkhuvi����a� dukkhato j�nato passato
sakk�yadi��hi pah�yati, cakkhusamphassa� dukkhato j�nato passato sakk�yadi��hi
pah�yati, yampida� cakkhusamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi dukkhato j�nato passato sakk�yadi��hi pah�yati.

Sota� dukkhato j�nato passato sakk�yadi��hi pah�yati. Sadde dukkhato j�nato passato
sakk�yadi��hi pah�yati. Sotavi����a� dukkhato j�nato passato sakk�yadi��hi
pah�yati, sotasamphassa� dukkhato j�nato passato sakk�yadi��hi pah�yati, yampida�
sotasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tampi dukkhato j�nato passato sakk�yadi��hi pah�yati.
Gh�na� dukkhato j�nato passato sakk�yadi��hi pah�yati. Gandhe dukkhato j�nato
passato sakk�yadi��hi pah�yati. Gh�navi����a� dukkhato j�nato passato sakk�yadi��hi
pah�yati, gh�nasamphassa� dukkhato j�nato passato sakk�yadi��hi pah�yati, yampida�
gh�nasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tampi dukkhato j�nato passato sakk�yadi��hi pah�yati.
Jivha� dukkhato j�nato passato sakk�yadi��hi pah�yati. Rase dukkhato j�nato passato
sakk�yadi��hi pah�yati. Jivh�vi����a� dukkhato j�nato passato sakk�yadi��hi
pah�yati, jivh�samphassa� dukkhato j�nato passato sakk�yadi��hi pah�yati, yampida�
jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tampi dukkhato j�nato passato sakk�yadi��hi pah�yati.
K�ya� dukkhato j�nato passato sakk�yadi��hi pah�yati. Pho��habbe dukkhato j�nato
passato sakk�yadi��hi pah�yati. K�yavi����a� dukkhato j�nato passato sakk�yadi��hi
pah�yati, k�yasamphassa� dukkhato j�nato passato sakk�yadi��hi pah�yati, yampida�
k�yasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tampi dukkhato j�nato passato sakk�yadi��hi pah�yati.
Mana� dukkhato j�nato passato sakk�yadi��hi pah�yati. Dhamme dukkhato j�nato
passato sakk�yadi��hi pah�yati. Manovi����a� dukkhato j�nato passato sakk�yadi��hi
pah�yati, manosamphassa� dukkhato j�nato passato sakk�yadi��hi pah�yati, yampida�
manosamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tampi dukkhato j�nato passato sakk�yadi��hi pah�yati.
Eva� kho bhikkhu j�nato eva� passato sakk�yadi��hi pah�yat�ti.

[BJT Page 294] [\x 294/]


1. 16. 12
Att�nudi��hippah�nasutta�
167. [PTS Page 166] [\q 166/] s�vatthiya�:

Ekamanta� nisinno kho so bhikkhu bhagavanta� etadavoca: kathannu kho bhante j�nato
katha� passato sakk�yadi��hi pah�yat�ti?

Cakkhu� kho bhikkhu anattato j�nato passato att�nudi��hi pah�yati. R�pe anattato
j�nato passato att�nudi��hi pah�yati. Cakkhuvi����a� anattato j�nato passato
att�nudi��hi pah�yati, cakkhusamphassa� anattato j�nato passato att�nudi��hi
pah�yati, yampida� cakkhusamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi anattato j�nato passato att�nudi��hi pah�yati.

Sota� anattato j�nato passato att�nudi��hi pah�yati. Sadde anattato j�nato passato
att�nudi��hi pah�yati. Sotavi����a� anattato j�nato passato att�nudi��hi pah�yati,
sotasamphassa� anattato j�nato passato att�nudi��hi pah�yati, yampida�
sotasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tampi anattato j�nato passato att�nudi��hi pah�yati.
Gh�na� anattato j�nato passato att�nudi��hi pah�yati. Gandhe anattato j�nato
passato att�nudi��hi pah�yati. Gh�navi����a� anattato j�nato passato att�nudi��hi
pah�yati, gh�nasamphassa� dukkhato j�nato passato att�nudi��hi pah�yati, yampida�
gh�nasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tampi anattato j�nato passato att�nudi��hi pah�yati.
Jivha� anattato j�nato passato att�nudi��hi pah�yati. Rase anattato j�nato passato
att�nudi��hi pah�yati. Jivh�vi����a� anattato j�nato passato att�nudi��hi pah�yati,
jivh�samphassa� anattato j�nato passato att�nudi��hi pah�yati, yampida�
jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tampi anattato j�nato passato att�nudi��hi pah�yati.
K�ya� anattato j�nato passato att�nudi��hi pah�yati. Pho��habbe anattato j�nato
passato att�nudi��hi pah�yati. K�yavi����a� anattato j�nato passato att�nudi��hi
pah�yati, k�yasamphassa� anattato j�nato passato att�nudi��hi pah�yati, yampida�
k�yasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tampi anattato j�nato passato att�nudi��hi pah�yati.
Mana� anattato j�nato passato att�nudi��hi pah�yati. Dhamme anattato j�nato passato
att�nudi��hi pah�yati. Manovi����a� anattato j�nato passato att�nudi��hi pah�yati,
manosamphassa� anattato j�nato passato att�nudi��hi pah�yati, yampida�
manosamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tampi anattato j�nato passato att�nudi��hi pah�yati.
Eva� kho bhikkhu j�nato eva� passato att�nudi��hi pah�yat�ti.

Nandikkhaya vaggo so�asamo.

Tatrudd�na�:

Nandikkhayena catt�ro - j�vakambavane duve


Ko��hitena tayo vutt� - micch�sakk�ya attatoti.

[BJT Page 296] [\x 296/]


17. Sa��hipeyy�lo

1. 17. 1
Aniccachandasutta�
168. S�vatthiya�:

Ya� bhikkhave anicca�, tatra vo chando pah�tabbo. Ki�ca bhikkhave anicca�: [PTS
Page 149] [\q 149/] cakkhu� bhikkhave anicca�, tatra vo-1 chando pah�tabbo.
Sota� anicca�, tatra vo chando pah�tabbo. Gh�na� anicca� tatra vo chando pah�tabbo,
jivh� anicc� tatra vo chando pah�tabbo, k�yo anicco tatra vo chando pah�tabbo, mano
anicco tatra vo chando pah�tabbo. Ya� bhikkhave anicca�, tatra vo chando
pah�tabboti.

1. 17. 2
Aniccar�gasutta�
169. Ya� bhikkhave anicca�, tatra vo r�go pah�tabbo. Ki�ca bhikkhave anicca�:
cakkhu� bhikkhave anicca�, tatra vo r�go pah�tabbo.
Sota� anicca�, tatra vo r�go pah�tabbo. Gh�na� anicca�, tatra vo r�go pah�tabbo,
jivh� anicc�, tatra vo r�go pah�tabbo, k�yo anicco, tatra vo r�go pah�tabbo, mano
anicco, tatra vo r�go pah�tabbo. Ya� bhikkhave anicca�, tatra vo r�go pah�tabboti.

1. 17. 3
Anicca chandar�gasutta�

170. Ya� bhikkhave anicca�, tatra vo chandar�go pah�tabbo. Ki�ca bhikkhave anicca�:
cakkhu� bhikkhave anicca�, tatra vo chandar�go pah�tabbo.
Sota� anicca�, tatra vo chandar�go pah�tabbo. Gh�na� anicca�, tatra vo chandar�go
pah�tabbo, jivh� anicc�, tatra vo chandar�go pah�tabbo, k�yo anicco, tatra vo
chandar�go pah�tabbo, mano anicco, tatra vo chandar�go pah�tabbo. Ya� bhikkhave
anicca�, tatra vo chandar�go pah�tabboti.

1. 17. 4
Dukkhachandasutta�
171. Ya� bhikkhave dukkha�, tatra vo chando pah�tabbo. Ki�ca bhikkhave dukkha�:
cakkhu� bhikkhave dukkha�, tatra vo chando pah�tabbo.
Sota� dukkha�, tatra vo chando pah�tabbo. Gh�na� dukkha�, tatra vo chando
pah�tabbo, jivh� dukkh�, tatra vo chando pah�tabbo, k�yo dukkho, tatra vo chando
pah�tabbo, mano dukkho, tatra vo chando pah�tabbo. Ya� bhikkhave dukkha�, tatra vo
chando pah�tabboti.

1. 17. 5
Dukkhar�gasutta�
172. Ya� bhikkhave dukkha�, tatra vo r�go pah�tabbo. Ki�ca bhikkhave dukkha�:
cakkhu� bhikkhave dukkha�, tatra vo r�go pah�tabbo.
Sota� dukkha�, tatra vo r�go pah�tabbo. Gh�na� dukkha�, tatra vo r�go pah�tabbo,
jivh� dukkh�, tatra vo r�go pah�tabbo, k�yo, dukkho tatra vo r�go pah�tabbo, mano
dukkho, tatra vo r�go pah�tabbo. Ya� bhikkhave dukkha�, tatra vo r�go pah�tabboti.

1. 17. 6
Dukkha chandar�gasutta�

173. Ya� bhikkhave dukkha�, tatra vo chandar�go pah�tabbo. Ki�ca bhikkhave dukkha�:
cakkhu� bhikkhave dukkha�, tatra vo chandar�go pah�tabbo.
Sota� dukkha�, tatra vo chandar�go pah�tabbo. Gh�na� dukkha�, tatra vo chandar�go
pah�tabbo, jivh� dukkh�, tatra vo chandar�go pah�tabbo, k�yo dukkho, tatra vo
chandar�go pah�tabbo, mano dukkho, tatra vo chandar�go pah�tabbo. [PTS Page 150]
[\q 150/] ya� bhikkhave dukkha�, tatra vo chandar�go pah�tabboti.

1. Te-s�

[BJT Page 298] [\x 298/]


1. 17. 7
Anattachandasutta�
174. S�vatthiya�:
Yo bhikkhave anatt�, tatra vo chando pah�tabbo. Ko ca bhikkhave anatt�: cakkhu�
bhikkhave anatt�, tatra vo chando pah�tabbo.
Sota� anatt�, tatra vo chando pah�tabbo. Gh�na� anatt�, tatra vo chando pah�tabbo,
jivh� anatt�, tatra vo chando pah�tabbo, k�yo anatt�, tatra vo chando pah�tabbo,
mano anatt�, tatra vo chando pah�tabbo. Ya� bhikkhave anatt�, tatra vo chando
pah�tabboti.

1. 17. 8
Anantar�gasutta�
175. Yo bhikkhave anatt�, tatra vo r�go pah�tabbo. Ko ca bhikkhave anatt�: cakkhu�
bhikkhave anatt�, tatra vo r�go pah�tabbo.
Sota� anatt�, tatra vo r�go pah�tabbo. Gh�na� anatt�, tatra vo r�go pah�tabbo,
jivh� anatt�, tatra vo r�go pah�tabbo, k�yo anatt�, tatra vo r�go pah�tabbo, mano
anatt�, tatra vo r�go pah�tabbo. Ya� bhikkhave anatt�, tatra vo r�go pah�tabboti.

1. 17. 9
Anatta chandar�gasutta�
176. Yo bhikkhave anatt�, tatra vo chandar�go pah�tabbo. Ko ca bhikkhave anatt�:
cakkhu� bhikkhave anatt�, tatra vo chandar�go pah�tabbo.
Sota� anatt�, tatra vo chandar�go pah�tabbo. Gh�na� anatt�, tatra vo chandar�go
pah�tabbo, jivh� anatt�, tatra vo chandar�go pah�tabbo, k�yo anatt�, tatra vo
chandar�go pah�tabbo, mano anatt�, tatra vo chandar�go pah�tabbo. Ya� bhikkhave
anatt�, tatra vo chandar�go pah�tabboti.

1. 17. 10
B�hir�niccachandasutta�
177. S�vatthiya�:
Ya� bhikkhave anicca�, tatra vo chando pah�tabbo. Ki�ca bhikkhave anicca�: cakkhu�
bhikkhave anicca�, tatra vo chando pah�tabbo.
Sota� anicca�, tatra vo chando pah�tabbo. Gh�na� anicca�, tatra vo chando
pah�tabbo, jivh� anicc�, tatra vo chando pah�tabbo, k�yo anicco, tatra vo chando
pah�tabbo, mano anicco, tatra vo chando pah�tabbo. Ya� bhikkhave anicca�, tatra vo
chando pah�tabboti.

1. 17. 11
B�hir�niccar�gasutta�
178. Ya� bhikkhave anicca�, tatra vo r�go pah�tabbo. Ki�ca bhikkhave anicca�:
cakkhu� bhikkhave anicca�, tatra vo r�go pah�tabbo.
Sota� anicca�, tatra vo r�go pah�tabbo. Gh�na� anicca� tatra vo r�go pah�tabbo,
jivh� anicc�, tatra vo r�go pah�tabbo, k�yo anicco, tatra vo r�go pah�tabbo, mano
anicco, tatra vo r�go pah�tabbo. Ya� bhikkhave anicca�, tatra vo r�go pah�tabboti.

1. 17. 12
B�hir�nicca chandar�gasutta�
179. Ya� bhikkhave anicca�, tatra vo chandar�go pah�tabbo. Ki�ca bhikkhave anicca�:
cakkhu� bhikkhave anicca�, tatra vo chandar�go pah�tabbo.
Sota� anicca�, tatra vo chandar�go pah�tabbo. Gh�na� anicca�, tatra vo chandar�go
pah�tabbo, jivh� anicc�, tatra vo chandar�go pah�tabbo, k�yo anicco, tatra vo
chandar�go pah�tabbo, mano anicco, tatra vo chandar�go pah�tabbo. Ya� bhikkhave
anicca�, tatra vo chandar�go pah�tabboti.

1. 17. 13
B�hira dukkhachanda sutta�
180. Ya� bhikkhave dukkha�, tatra vo chando pah�tabbo. Ki�ca bhikkhave dukkha�:
cakkhu� bhikkhave dukkha�, tatra vo chando pah�tabbo.
Sota� dukkha�, tatra vo chando pah�tabbo. Gh�na� dukkha�, tatra vo chando
pah�tabbo, jivh� dukkh�, tatra vo chando pah�tabbo, k�yo dukkho, tatra vo chando
pah�tabbo, mano dukkho, tatra vo chando pah�tabbo. Ya� bhikkhave dukkha�, tatra vo
chando pah�tabboti.

1. 17. 14
B�hira dukkhar�ga sutta�
181. Ya� bhikkhave dukkha�, tatra vo r�go pah�tabbo. Ki�ca bhikkhave dukkha�:
cakkhu� bhikkhave dukkha�, tatra vo r�go pah�tabbo.
Sota� dukkha�, tatra vo r�go pah�tabbo. Gh�na� dukkha�, tatra vo r�go pah�tabbo,
jivh� dukkh�, tatra vo r�go pah�tabbo, k�yo dukkho, tatra vo r�go pah�tabbo, mano
dukkho, tatra vo r�go pah�tabbo. Ya� bhikkhave dukkha�, tatra vo r�go pah�tabboti.

1. 17. 15
B�hiradukkha chandar�gasutta�
182. Ya� bhikkhave dukkha�, tatra vo chandar�go pah�tabbo. Ki�ca bhikkhave dukkha�:
cakkhu� bhikkhave dukkha�, tatra vo chandar�go pah�tabbo.
Sota� dukkha�, tatra vo chandar�go pah�tabbo. Gh�na� dukkha�, tatra vo chandar�go
pah�tabbo, jivh� dukkh�, tatra vo chandar�go pah�tabbo, k�yo dukkho, tatra vo
chandar�go pah�tabbo, mano dukkho, tatra vo chandar�go pah�tabbo. Ya� bhikkhave
dukkha�, tatra vo chandar�go pah�tabboti.

[BJT Page 300] [\x 300/]


B�hir�nattachandasutta�
183. S�vatthiya�:
[PTS Page 151] [\q 151/] yo bhikkhave anatt�, tatra vo chando pah�tabbo. Ko ca
bhikkhave anatt�: r�p� bhikkhave anatt�, tatra vo chando pah�tabbo.
Sadd� anatt�, tatra vo chando pah�tabbo. Gandh� anatt�, tatra vo chando pah�tabbo,
ras� anatt�, tatra vo chando pah�tabbo, po��habb� anatt�, tatra vo chando
pah�tabbo, dhamm� anatt�, tatra vo chando pah�tabbo. Ya� bhikkhave anatt�, tatra vo
chando pah�tabboti.

1. 17. 17
B�hir�nattar�gasutta�
184. Yo bhikkhave anatt�, tatra vo r�go pah�tabbo. Ko ca bhikkhave anatt�; rap�
bhikkhave anatt�, tatra vo r�go pah�tabbo.
Sadd� anatt�, tatra vo r�go pah�tabbo. Gandh� anatt�, tatra vo r�go pah�tabbo, ras�
anatt�, tatra vo r�go pah�tabbo, po��habb�* anatt�, tatra vo r�go pah�tabbo, dhamm�
anatt�, tatra vo r�go pah�tabbo. Ya� bhikkhave anatt�, tatra vo r�go pah�tabboti.

1. 17. 18
B�hir�natta chandar�gasutta�
185. Ya� bhikkhave anatt�, tatra vo chandar�go pah�tabbo. Ko ca bhikkhave anatt�:
r�p� bhikkhave anatt�, tatra vo chandar�go pah�tabbo.
Sadd� anatt�, tatra vo chandar�go pah�tabbo. Gandh� anatt�, tatra vo chandar�go
pah�tabbo, ras� anatt�, tatra vo chandar�go pah�tabbo, po��habb� anatt�, tatra vo
chandar�go pah�tabbo, dhamm� anatt�, tatra vo chandar�go pah�tabbo. Ya� bhikkhave
anatt�, tatra vo chandar�go pah�tabboti.

1. 17. 19
At�t�niccasutta�
186. Cakkhu� bhikkhave anicca� at�ta�, sota� anicca� at�ta�, gh�na� anicca� at�ta�,
jivh� anicc� at�t�, k�yo anicco at�to, mano anicco at�to. Eva� passa� bhikkhave
sutav� ariyas�vako cakkhusmimpi nibbindati, sotasmimpi nibbindati, gh�nasmimpi
nibbindati, jivh�yapi nibbindati, k�yasmimpi nibbindati, manasmimpi nibbindati.
Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati vimuttasmi� vimuttamiti ���a� hoti. Kh��
j�ti, vusita� brahmacariya�, kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti paj�n�t�ti.

1. 17. 20
An�gat�niccasutta�
187. Cakkhu� bhikkhave anicca� an�gata�, sota� anicca� an�gata�, gh�na� anicca�
an�gata�, jivh� anicc� an�gat�, k�yo anicco an�gato, mano anicco an�gato. Eva�
passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako cakkhusmimpi nibbindati, sotasmimpi nibbindati,
gh�nasmimpi nibbindati, jivh�yapi nibbindati, k�yasmimpi nibbindati, manasmimpi
nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati vimuttasmi� vimuttamiti ���a�
hoti. Kh�� j�ti, vusita� brahmacariya�, kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti
paj�n�t�ti.

1. 17. 21
Paccuppann�niccasutta�
188. Cakkhu� bhikkhave anicca� paccuppanna�, sota� anicca� paccuppanna�, gh�na�
anicca� paccuppanna�, jivh� anicc� paccuppann�, k�yo anicco paccuppanno, mano
anicco paccuppanno. Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako cakkhusmimpi
nibbindati, sotasmimpi nibbindati, gh�nasmimpi nibbindati, jivh�yapi nibbindati,
k�yasmimpi nibbindati, manasmimpi nibbindati, nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati
vimuttasmi� vimuttamiti ���a� hoti. Kh�� j�ti, vusita� brahmacariya�, kata�
kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti paj�n�t�ti.

[BJT Page 302] [\x 302/]


1. 17. 22
At�ta dukkha sutta�
189. [PTS Page 152] [\q 152/] cakkhu� bhikkhave dukkha� at�ta�, sota� dukkha�
at�ta�, gh�na� dukkha� at�ta�, jivh� dukkh� at�t�, k�yo dukkho at�to, mano dukkho
at�to. Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako cakkhusmimpi nibbindati, sotasmimpi
nibbindati, gh�nasmimpi nibbindati, jivh�yapi nibbindati, k�yasmimpi nibbindati,
manasmimpi nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati vimuttasmi�
vimuttamiti ���a� hoti. Kh�� j�ti, vusita� brahmacariya�, kata� kara�ya�, n�para�
itthatt�y�ti paj�n�t�ti.

1. 17. 23
An�gata dukkha sutta�
190. Cakkhu� bhikkhave dukkha� an�gata�, sota� dukkha� an�gata�, gh�na� dukkha�
an�gata�, jivh� dukkh� an�gat�, k�yo dukkho an�gato, mano dukkho an�gato. Eva�
passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako cakkhusmimpi nibbindati, sotasmimpi nibbindati,
gh�nasmimpi nibbindati, jivh�yapi nibbindati, k�yasmimpi nibbindati, manasmimpi
nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati vimuttasmi� vimuttamiti ���a�
hoti. Kh�� j�ti, vusita� brahmacariya�, kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti
paj�n�t�ti.

1. 17. 24
Paccuppanna dukkha sutta�
191. Cakkhu� bhikkhave dukkha� paccuppanna�, sota� dukkha� paccuppanna�, gh�na�
dukkha� paccuppanna�, jivh� dukkh� paccuppann�, k�yo dukkho paccuppanno, mano
dukkho paccuppanno. Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako cakkhusmimpi
nibbindati, sotasmimpi nibbindati, gh�nasmimpi nibbindati, jivh�yapi nibbindati,
k�yasmimpi nibbindati, manasmimpi nibbindati, nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati
vimuttasmi� vimuttamiti ���a� hoti. Kh�� j�ti, vusita� brahmacariya�, kata�
kara�ya� n�para� itthatt�y�ti paj�n�t�ti.

1. 17. 25
At�t�nattasutta�
192. Cakkhu� bhikkhave anatt� at�ta�, sota� anatt� at�ta�, gh�na� anatt� at�ta�,
jivh� anatt� at�t�, k�yo anatt� at�to, mano anatt� at�to. Eva� passa� bhikkhave
sutav� ariyas�vako cakkhusmimpi nibbindati, sotasmimpi nibbindati, gh�nasmimpi
nibbindati, jivh�yapi nibbindati, k�yasmimpi nibbindati, manasmimpi nibbindati.
Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati vimuttasmi� vimuttamiti ���a� hoti. Kh��
j�ti, vusita� brahmacariya�, kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti paj�n�t�ti.

1. 17. 26
An�gat�nattasutta�
193. Cakkhu� bhikkhave anatt� an�gata�, sota� anatt� an�gata�, gh�na� anatt�
an�gata�, jivh� anatt� an�gat�, k�yo anatt� an�gato, mano anatt� an�gato. Eva�
passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako cakkhusmimpi nibbindati, sotasmimpi nibbindati,
gh�nasmimpi nibbindati, jivh�yapi nibbindati, k�yasmimpi nibbindati, manasmimpi
nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati vimuttasmi� vimuttamiti ���a�
hoti. Kh�� j�ti, vusita� brahmacariya�, kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti
paj�n�t�ti.

1. 17. 27
Paccuppann�nattaniccasutta�
194. Cakkhu� bhikkhave anatt� paccuppanna�, sota� anatt� paccuppanna�, gh�na�
anatt� paccuppanna�, jivh� anatt� paccuppann�, k�yo anatt� paccuppanno, mano anatt�
paccuppanno. Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako cakkhusmimpi nibbindati,
sotasmimpi nibbindati, gh�nasmimpi nibbindati, jivh�yapi nibbindati, k�yasmimpi
nibbindati, manasmimpi nibbindati, nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati
vimuttasmi� vimuttamiti ���a� hoti. Kh�� j�ti, vusita� brahmacariya�, kata�
kara�ya� n�para� itthatt�y�ti paj�n�t�ti.

1. 17. 28
B�hira at�t�nicca sutta�

195. R�p� bhikkhave anicc� at�t�, sadd� anicc� at�t�, gandh� anicc� at�t�, ras�
anicc� at�t�, pho��habb� anicc� at�t�, dhamm� anicc� at�t�. Eva� passa� bhikkhave
sutav� ariyas�vako r�pesupi nibbindati, saddesupi nibbindati, gandhesupi
nibbindati, rasesupi nibbindati, pho��habbesupi nibbindati, dhammesupi nibbindati.
Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati vimuttasmi� vimuttamiti ���a� hoti. Kh��
j�ti, vusita� brahmacariya�, kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti paj�n�t�ti.

1. 17. 29 B�hira an�gat�nicca sutta�. 196. R�p� bhikkhave anicc� an�gat�, sadd�
anicc� an�gat�, gandh� anicc� an�gat�, ras� anicc� an�gat�, pho��habb� anicc�
an�gat�, dhamm� anicc� an�gat�. Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako r�pesupi
nibbindati, saddesupi nibbindati, gandhesupi nibbindati, rasesupi nibbindati,
pho��habbesupi nibbindati, dhammesupi nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g�
vimuccati vimuttasmi� vimuttamiti ���a� hoti. Kh�� j�ti, vusita� brahmacariya�,
kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti paj�n�t�ti.

1. 17. 30 B�hirapaccuppann�nicca sutta� 197. R�p� bhikkhave anicc� paccuppann�,


sadd� anicc� paccuppann�, gandh� anicc� paccuppann�, ras� anicc� paccuppann�,
pho��habb� anicc� paccuppann�, dhamm� anicc� paccuppann�. Eva� passa� bhikkhave
sutav� ariyas�vako r�pesupi nibbindati, saddesupi nibbindati, gandhesupi
nibbindati, rasesupi nibbindati, pho��habbesupi nibbindati, dhammesupi nibbindati.
Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati vimuttasmi� vimuttamiti ���a� hoti. Kh��
j�ti, vusita� brahmacariya�, kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti paj�n�t�ti.
1. 17. 31
B�hir�t�ta dukkha sutta�
198. R�p� bhikkhave dukkh� at�t�, sadd� dukkh� at�t�, gandh� dukkh� at�t�, ras�
dukkh� at�t�, pho��habb� dukkh� at�t�, dhamm� dukkh� at�t�. Eva� passa� bhikkhave
sutav� ariyas�vako r�pesupi nibbindati, saddesupi nibbindati, gandhesupi
nibbindati, rasesupi nibbindati, pho��habbesupi nibbindati, dhammesupi nibbindati.
Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati vimuttasmi� vimuttamiti ���a� hoti. Kh��
j�ti, vusita� brahmacariya�, kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti paj�n�t�ti.

1.17. 32 B�hir�n�gata dukkha sutta� 199. R�p� bhikkhave dukkh� an�gat�, sadd�
dukkh� an�gat�, gandh� dukkh� an�gat�, ras� dukkh� an�gat�, pho��habb� dukkh�
an�gat�, dhamm� dukkh� an�gat�. Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako r�pesupi
nibbindati, saddesupi nibbindati, gandhesupi nibbindati, rasesupi nibbindati,
pho��habbesupi nibbindati, dhammesupi nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g�
vimuccati vimuttasmi� vimuttamiti ���a� hoti. Kh�� j�ti, vusita� brahmacariya�,
kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti paj�n�t�ti.

1. 17. 33 B�hira paccuppannadukkha sutta� 200. R�p� bhikkhave dukkh� paccuppann�,


sadd� dukkh� paccuppann�, gandh� dukkh� paccuppann�, ras� dukkh� paccuppann�,
pho��habb� dukkh� paccuppann�, dhamm� dukkh� paccuppann�. Eva� passa� bhikkhave
sutav� ariyas�vako r�pesupi nibbindati, saddesupi nibbindati, gandhesupi
nibbindati, rasesupi nibbindati, pho��habbesupi nibbindati, dhammesupi nibbindati.
Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati vimuttasmi� vimuttamiti ���a� hoti. Kh��
j�ti, vusita� brahmacariya�, kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti paj�n�t�ti.

1. At�t�n�gato - s�
2. At�t�nagat� -s�

1. 17. 34
B�hira at�t�natta sutta�

201. R�p� bhikkhave anatt� at�t�, sadd� anatt� at�t�, gandh� anatt� at�t�, ras�
anatt� at�t�, pho��habb� anatt� at�t�, dhamm� anatt� at�t�. Eva� passa� bhikkhave
sutav� ariyas�vako r�pesupi nibbindati, saddesupi nibbindati, gandhesupi
nibbindati, rasesupi nibbindati, pho��habbesupi nibbindati, dhammesupi nibbindati.
Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati vimuttasmi� vimuttamiti ���a� hoti. Kh��
j�ti, vusita� brahmacariya�, kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti paj�n�t�ti.

1. 17. 35 B�hira an�gat�natta sutta� 202. R�p� bhikkhave anatt� an�gat�, sadd�
anatt� an�gat�, gandh� anatt� an�gat�, ras� anatt� an�gat�, pho��habb� anatt�
an�gat�, dhamm� anatt� an�gat�. Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako r�pesupi
nibbindati, saddesupi nibbindati, gandhesupi nibbindati, rasesupi nibbindati,
pho��habbesupi nibbindati, dhammesupi nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g�
vimuccati vimuttasmi� vimuttamiti ���a� hoti. Kh�� j�ti, vusita� brahmacariya�,
kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti paj�n�t�ti.

1. 17. 36 B�hira paccuppann�natta sutta� 203. R�p� bhikkhave anatt� paccuppann�,


sadd� anatt� paccuppann�, gandh� anatt� paccuppann�, ras� anatt� paccuppann�,
pho��habb� anatt� paccuppann�, dhamm� anatt� paccuppann�. Eva� passa� bhikkhave
sutav� ariyas�vako r�pesupi nibbindati, saddesupi nibbindati, gandhesupi
nibbindati, rasesupi nibbindati, pho��habbesupi nibbindati, dhammesupi nibbindati.
Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati vimuttasmi� vimuttamiti ���a� hoti. Kh��
j�ti, vusita� brahmacariya�, kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti paj�n�t�ti.

[BJT Page 304] [\x 304/]


1. 17. 37
At�tayadaniccasutta�
204. S�vatthiya�:

Cakkhu� bhikkhave anicca� at�ta�, yadanicca� [PTS Page 153] [\q 153/] ta�
dukkha�, ya� dukkha� tadanatt�, yadanatt� ta� 'neta� mama, neso'hamasmi, na meso
att�'ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya da��habba�.
Sota� anicca� at�ta�, yadanicca� ta� dukkha�, ya� dukkha� tadanatt�, yadanatt� ta�
'neta� mama, neso'hamasmi, na meso att�'ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya
da��habba�.
Gh�na� anicca� at�ta�, yadanicca� ta� dukkha�, ya� dukkha� tadanatt�, yadanatt� ta�
'neta� mama, neso'hamasmi, na meso att�'ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya
da��habba�.
Jivh� anicc� at�t�, yadanicca� ta� dukkha�, ya� dukkha� tadanatt�, yadanatt� ta�
'neta� mama, neso'hamasmi, na meso att�'ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya
da��habba�.
K�yo anicco at�to, yadanicca� ta� dukkha�, ya� dukkha� tadanatt�, yadanatt� ta�
'neta� mama, neso'hamasmi, na meso att�'ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya
da��habba�.
Mano anicco at�to, yadanicca� ta� dukkha�, ya� dukkha� tadanatt�, yadanatt� ta�
'neta� mama, neso'hamasmi, na meso att�'ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya
da��habba�.

Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako cakkhusmimpi nibbindati, sotasmimpi


nibbindati, gh�nasmimipi nibbindati, jivh�yapi nibbindati, k�yasmimpi nibbindati,
manasmimpi nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati vimuttasmi�
vimuttamiti ���a� hoti. Kh�� j�ti, vusita� brahmacariya�, kata� kara�ya�, n�para�
itthatt�y�ti paj�n�t�ti.

1. 17. 38
An�gatayadaniccasutta�

205. Cakkhu� bhikkhave anicca� an�gata�, yadanicca� ta� dukkha�, ya� dukkha�
tadanatt�, yadanatt� ta� 'neta� mama, neso'hamasmi, na meso att�'ti evameta�
yath�bh�ta� sammappa���ya da��habba�. Sota� anicca� an�gata�, yadanicca� ta�
dukkha�, ya� dukkha� tadanatt�, yadanatt� ta� 'neta� mama, neso'hamasmi, na meso
att�'ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya da��habba�.
Gh�na� anicca� an�gata�, yadanicca� ta� dukkha�, ya� dukkha� tadanatt�, yadanatt�
ta� 'neta� mama, neso'hamasmi, na meso att�'ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya
da��habba�.
Jivh� anicc� an�gat�, yadanicca� ta� dukkha�, ya� dukkha� tadanatt�, yadanatt� ta�
'neta� mama, neso'hamasmi, na meso att�'ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya
da��habba�.
K�yo anicco an�gato, yadanicca� ta� dukkha�, ya� dukkha� tadanatt�, yadanatt� ta�
'neta� mama, neso'hamasmi, na meso att�'ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya
da��habba�.
Mano anicco an�gato, yadanicca� ta� dukkha�, ya� dukkha� tadanatt�, yadanatt� ta�
'neta� mama, neso'hamasmi, na meso att�'ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya
da��habba�.

Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako cakkhusmimpi nibbindati, sotasmimpi


nibbindati, gh�nasmimpi nibbindati, jivh�yapi nibbindati, k�yasmimpi nibbindati,
manasmimpi nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati vimuttasmi�
vimuttamiti ���a� hoti. Kh�� j�ti, vusita� brahmacariya�, kata� kara�ya�, n�para�
itthatt�y�ti paj�n�t�ti.

1. 17. 39
Paccuppannayadaniccasutta�

206. Cakkhu� bhikkhave anicca� paccuppanna�, yadanicca� ta� dukkha�, ya� dukkha�
tadanatt�, yadanatt� ta� 'neta� mama, neso'hamasmi, na me so att�'ti evameta�
yath�bh�ta� sammappa���ya da��habba�. Sota� anicca� paccuppanna�, yadanicca� ta�
dukkha�, ya� dukkha� tadanatt�, yadanatt� ta� 'neta� mama, neso'hamasmi, na me so
att�'ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya da��habba�.
Gh�na� anicca� paccuppanna�, yadanicca� ta� dukkha�, ya� dukkha� tadanatt�,
yadanatt� ta� 'neta� mama, neso'hamasmi, na meso att�'ti evameta� yath�bh�ta�
sammappa���ya da��habba�.
Jivh� anicc� paccuppann�, yadanicca� ta� dukkha�, ya� dukkha� tadanatt�, yadanatt�
ta� 'neta� mama, neso'hamasmi, na meso att�'ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya
da��habba�.
K�yo anicco paccuppanno, yadanicca� ta� dukkha�, ya� dukkha� tadanatt�, yadanatt�
ta� 'neta� mama, neso'hamasmi, na meso att�'ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya
da��habba�.
Mano anicco paccuppanno, yadanicca� ta� dukkha�, ya� dukkha� tadanatt�, yadanatt�
ta� 'neta� mama, neso'hamasmi, na meso att�'ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya
da��habba�.

Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako cakkhusmimpi nibbindati, sotasmimpi


nibbindati, gh�nasmimpi nibbindati, jivh�yapi nibbindati, k�yasmimpi nibbindati,
manasmimpi nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati vimuttasmi�
vimuttamiti ���a� hoti. Kh�� j�ti, vusita� brahmacariya�, kata� kara�ya�, n�para�
itthatt�y�ti paj�n�t�ti.
[BJT Page 306] [\x 306/]
1. 17. 40
At�ta ya� dukkha sutta�

207. [PTS Page 154] [\q 154/] cakkhu� bhikkhave dukkha� at�ta�, ya� dukkha�
tadanatt�, yadanatt� ta� 'neta� mama, neso'hamasmi, na meso att�'ti evameta�
yath�bh�ta� sammappa���ya da��habba�. Sota� dukkha� at�ta�, ya� dukkha� tadanatt�,
yadanatt� ta� 'neta� mama, neso'hamasmi, na meso att�'ti evameta� yath�bh�ta�
sammappa���ya da��habba�. Gh�na� dukkha� at�ta�, ya� dukkha� tadanatt�, yadanatt�
ta� 'neta� mama, neso'hamasmi, na meso att�'ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya
da��habba�. Jivh� dukkh� at�t�, ya� dukkha� tadanatt�, yadanatt� ta� 'neta� mama,
neso'hamasmi, na meso att�'ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya da��habba�. K�yo
dukkho at�to, ya� dukkha� tadanatt�, yadanatt� ta� 'neta� mama, neso'hamasmi, na
meso att�'ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya da��habba�. Mano dukkho at�to, ya�
dukkha� tadanatt�, yadanatt� ta� 'neta� mama, neso'hamasmi, na meso att�'ti
evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya da��habba�.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako cakkhusmimpi nibbindati, sotasmimpi
nibbindati, gh�nasmimpi nibbindati, jivh�yapi nibbindati, k�yasmimpi nibbindati,
manasmimpi nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati vimuttasmi�
vimuttamiti ���a� hoti. Kh�� j�ti, vusita� brahmacariya�, kata� kara�ya�, n�para�
itthatt�y�ti paj�n�t�ti.

1. 17. 41
An�gata ya� dukkha sutta�

208. Cakkhu� bhikkhave dukkha� an�gata�, ya� dukkha� tadanatt�, yadanatt� ta�
'neta� mama, neso'hamasmi, na meso att�'ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya
da��habba�. Sota� dukkha� an�gata�, ya� dukkha� tadanatt�, yadanatt� ta� 'neta�
mama, neso'hamasmi, na meso att�'ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya da��habba�.
Gh�na� dukkha� an�gata�, ya� dukkha� tadanatt�, yadanatt� ta� 'neta� mama,
neso'hamasmi, na meso att�'ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya da��habba�. Jivh�
dukkha� an�gata�, ya� dukkha� tadanatt�, yadanatt� ta� 'neta� mama, neso'hamasmi,
na meso att�'ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya da��habba�. K�yo dukkho an�gato,
ya� dukkha� tadanatt�, yadanatt� ta� 'neta� mama, neso'hamasmi, na meso att�'ti
evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya da��habba�. Mano dukkho an�gato, ya� dukkha�
tadanatt�, yadanatt� ta� 'neta� mama, neso'hamasmi, na meso att�'ti evameta�
yath�bh�ta� sammappa���ya da��habba�.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako cakkhusmimpi nibbindati, sotasmimpi
nibbindati, gh�nasmimpi nibbindati, jivh�yapi nibbindati, k�yasmimpi nibbindati,
manasmimpi nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati vimuttasmi�
vimuttamiti ���a� hoti. Kh�� j�ti, vusita� brahmacariya�, kata� kara�ya�, n�para�
itthatt�y�ti paj�n�t�ti.

1. 17. 42
Paccuppanna ya� dukkha sutta�

209. Cakkhu� bhikkhave dukkha� paccuppanna�, ya� dukkha� tadanatt�, yadanatt� ta�
'neta� mama, neso'hamasmi, na meso att�'ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya
da��habba�. Sota� dukkha� paccuppanna�, ya� dukkha� tadanatt�, yadanatt� ta� 'neta�
mama, neso'hamasmi, na meso att�'ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya da��habba�.
Gh�na� dukkha� paccuppanna�, ya� dukkha� tadanatt�, yadanatt� ta� 'neta� mama,
neso'hamasmi, na meso att�'ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya da��habba�. Jivh�
dukkh� paccuppann�, ya� dukkha� tadanatt�, yadanatt� ta� 'neta� mama, neso'hamasmi,
na meso att�'ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya da��habba�. K�yo dukkho
paccuppanno, ya� dukkha� tadanatt�, yadanatt� ta� 'neta� mama, neso'hamasmi, na
meso att�'ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya da��habba�. Mano dukkho
paccuppanno, ya� dukkha� tadanatt�, yadanatt� ta� 'neta� mama, neso'hamasmi, na
meso att�'ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya da��habba�.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako cakkhusmimpi nibbindati, sotasmimpi
nibbindati, gh�nasmimpi nibbindati, jivh�yapi nibbindati, k�yasmimpi nibbindati,
manasmimpi nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati vimuttasmi�
vimuttamiti ���a� hoti. Kh�� j�ti, vusita� brahmacariya�, kata� kara�ya�, n�para�
itthatt�y�ti paj�n�t�ti.

1. 17. 43
At�ta yadanatta sutta�

210. Cakkhu� bhikkhave anatt� at�ta�, yadanatt� ta� 'neta� mama, neso'hamasmi, na
meso att�'ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya da��habba�. Sota� anatt� at�ta�,
yadanatt� ta� 'neta� mama, neso'hamasmi, na meso att�'ti evameta� yath�bh�ta�
sammappa���ya da��habba�. Gh�na� dukkha� at�ta�, yadanatt� ta� 'neta� mama,
neso'hamasmi, na meso att�'ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya da��habba�. Jivh�
anatt� at�t�, yadanatt� ta� 'neta� mama, neso'hamasmi, na meso att�'ti evameta�
yath�bh�ta� sammappa���ya da��habba�. K�yo anatt� at�to, yadanatt� ta� 'neta� mama,
neso'hamasmi, na meso att�'ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya da��habba�. Mano
anatt� at�to, yadanatt� ta� 'neta� mama, neso'hamasmi, na meso att�'ti evameta�
yath�bh�ta� sammappa���ya da��habba�.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako cakkhusmimpi nibbindati, sotasmimpi
nibbindati, gh�nasmimpi nibbindati, jivh�yapi nibbindati, k�yasmimpi nibbindati,
manasmimpi nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati vimuttasmi�
vimuttamiti ���a� hoti. Kh�� j�ti, vusita� brahmacariya�, kata� kara�ya�, n�para�
itthatt�y�ti paj�n�t�ti.

1. 17. 44
An�gata yadanatta sutta�

211. Cakkhu� bhikkhave anatt� an�gat�, yadanatt� ta� 'neta� mama, neso'hamasmi, na
meso att�'ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya da��habba�. Sota� anatt� an�gata�,
yadanatt� ta� 'neta� mama, neso'hamasmi, na meso att�'ti evameta� yath�bh�ta�
sammappa���ya da��habba�. Gh�na� anatt� an�gata�, yadanatt� ta� 'neta� mama,
neso'hamasmi, na me so att�'ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya da��habba�. Jivh�
anatt� an�gata�, yadanatt� ta� 'neta� mama, neso'hamasmi, na meso att�'ti evameta�
yath�bh�ta� sammappa���ya da��habba�. K�yo anatt� an�gato, yadanatt� ta� 'neta�
mama, neso'hamasmi, na meso att�'ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya da��habba�.
Mano anatt� an�gato, yadanatt� ta� 'neta� mama, neso'hamasmi, na me so att�'ti
evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya da��habba�.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako cakkhusmimpi nibbindati, sotasmimpi
nibbindati, gh�nasmimpi nibbindati, jivh�yapi nibbindati, k�yasmimpi nibbindati,
manasmimpi nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati vimuttasmi�
vimuttamiti ���a� hoti. Kh�� j�ti, vusita� brahmacariya�, kata� kara�ya�, n�para�
itthatt�y�ti paj�n�t�ti.

1. 17. 45
Paccuppanna yadanta sutta�

212. Cakkhu� bhikkhave anatt� paccuppanna�, yadanatt� ta� 'neta� mama,


neso'hamasmi, na meso att�'ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya da��habba�. Sota�
anatt� paccuppanna�, yadanatt� ta� 'neta� mama, neso'hamasmi, na meso att�'ti
evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya da��habba�. Gh�na� anatt� paccuppanna�,
yadanatt� ta� 'neta� mama, neso'hamasmi, na meso att�'ti evameta� yath�bh�ta�
sammappa���ya da��habba�. Jivh� anatt� paccuppann�, yadanatt� ta� 'neta� mama,
neso'hamasmi, na meso att�'ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya da��habba�. K�yo
anatt� paccuppanno, yadanatt� ta� 'neta� mama, neso'hamasmi, na meso att�'ti
evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya da��habba�. Mano anatt� paccuppanno, yadanatt�
ta� 'neta� mama, neso'hamasmi, na meso att�'ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya
da��habba�.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako cakkhusmimpi nibbindati, sotasmimpi
nibbindati, gh�nasmimpi nibbindati, jivh�yapi nibbindati, k�yasmimpi nibbindati,
manasmimpi nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati vimuttasmi�
vimuttamiti ���a� hoti. Kh�� j�ti, vusita� brahmacariya�, kata� kara�ya�, n�para�
itthatt�y�ti paj�n�t�ti.
1. 17. 46
B�hir�t�ta yadanicca sutta�

213. R�p� bhikkhave anicc� at�t�, yadanicca� ta� dukkha�, ya� dukkha� tadanatt�,
yadanatt� ta� 'neta� mama, neso'hamasmi, na meso att�'ti evameta� yath�bh�ta�
sammappa���ya da��habba�.
Sadd� anicc� at�t�, yadanicca� ta� dukkha�, ya� dukkha� tadanatt�, yadanatt� ta�
'neta� mama, neso'hamasmi, na meso att�'ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya
da��habba�.
Gandh� anicc� at�t�, yadanicca� ta� dukkha�, ya� dukkha� tadanatt�, yadanatt� ta�
'neta� mama, neso'hamasmi, na meso att�'ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya
da��habba�.
Ras� anicc� at�t�, yadanicca� ta� dukkha�, ya� dukkha� tadanatt�, yadanatt� ta�
'neta� mama, neso'hamasmi, na meso att�'ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya
da��habba�.
Pho��habb� anicc� at�to, yadanicca� ta� dukkha�, ya� dukkha� tadanatt�, yadanatt�
ta� 'neta� mama, neso'hamasmi, na meso att�'ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya
da��habba�.
Dhamm� anicco at�to, yadanicca� ta� dukkha�, ya� dukkha� tadanatt�, yadanatt� ta�
'neta� mama, neso'hamasmi, na meso att�'ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya
da��habba�.

Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako cakkhusmimpi nibbindati, sotasmimpi


nibbindati, gh�nasmimpi nibbindati, jivh�yapi nibbindati, k�yasmimpi nibbindati,
manasmimpi nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati vimuttasmi�
vimuttamiti ���a� hoti. Kh�� j�ti, vusita� brahmacariya�, kata� kara�ya�, n�para�
itthatt�y�ti paj�n�t�ti.

1. 17. 47
B�hir�n�gata yadaniccasutta�

214. R�p� bhikkhave anicc� an�gat�, yadanicca� ta� dukkha�, ya� dukkha� tadanatt�,
yadanatt� ta� 'neta� mama, neso'hamasmi, na meso att�'ti evameta� yath�bh�ta�
sammappa���ya da��habba�. Sadd� anicc� an�gat�, yadanicca� ta� dukkha�, ya� dukkha�
tadanatt�, yadanatt� ta� 'neta� mama, neso'hamasmi, na me so att�'ti evameta�
yath�bh�ta� sammappa���ya da��habba�.
Gandh� anicc� an�gat�, yadanicca� ta� dukkha�, ya� dukkha� tadanatt�, yadanatt� ta�
'neta� mama, neso'hamasmi, na meso att�'ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya
da��habba�.
Ras� anicc� an�gat�, yadanicca� ta� dukkha�, ya� dukkha� tadanatt�, yadanatt� ta�
'neta� mama, neso'hamasmi, na meso att�'ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya
da��habba�.
Pho��habb� anicc� an�gat�, yadanicca� ta� dukkha�, ya� dukkha� tadanatt�, yadanatt�
ta� 'neta� mama, neso'hamasmi, na meso att�'ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya
da��habba�.
Dhamm� anicc� an�gat�, yadanicca� ta� dukkha�, ya� dukkha� tadanatt�, yadanatt� ta�
'neta� mama, neso'hamasmi, na meso att�'ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya
da��habba�.

Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako cakkhusmimpi nibbindati, sotasmimpi


nibbindati, gh�nasmimpi nibbindati, jivh�yapi nibbindati, k�yasmimpi nibbindati,
manasmimpi nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati vimuttasmi�
vimuttamiti ���a� hoti. Kh�� j�ti, vusita� brahmacariya�, kata� kara�ya�, n�para�
itthatt�y�ti paj�n�t�ti.

1. 17. 48
B�hira paccuppanna yadaniccasutta�
215. R�p� bhikkhave anicc� paccuppann�, yadanicca� ta� dukkha�, ya� dukkha�
tadanatt�, yadanatt� ta� 'neta� mama, neso'hamasmi, na meso att�'ti evameta�
yath�bh�ta� sammappa���ya da��habba�. Sadd� anicc� paccuppanna�, yadanicca� ta�
dukkha�, ya� dukkha� tadanatt�, yadanatt� ta� 'neta� mama, neso'hamasmi, na meso
att�'ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya da��habba�.
Gandh� anicc� paccuppanna�, yadanicca� ta� dukkha�, ya� dukkha� tadanatt�,
yadanatt� ta� 'neta� mama, neso'hamasmi, na meso att�'ti evameta� yath�bh�ta�
sammappa���ya da��habba�.
Ras� anicc� paccuppann�, yadanicca� ta� dukkha�, ya� dukkha� tadanatt�, yadanatt�
ta� 'neta� mama, neso'hamasmi, na meso att�'ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya
da��habba�.
Pho��habb� anicc� paccuppanno, yadanicca� ta� dukkha�, ya� dukkha� tadanatt�,
yadanatt� ta� 'neta� mama, neso'hamasmi, na meso att�'ti evameta� yath�bh�ta�
sammappa���ya da��habba�.
Dhamm� anicc� paccuppanno, yadanicca� ta� dukkha�, ya� dukkha� tadanatt�, yadanatt�
ta� 'neta� mama, neso'hamasmi, na meso att�'ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya
da��habba�.

Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako cakkhusmimpi nibbindati, sotasmimpi


nibbindati, gh�nasmimpi nibbindati, jivh�yapi nibbindati, k�yasmimpi nibbindati,
manasmimpi nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati vimuttasmi�
vimuttamiti ���a� hoti. Kh�� j�ti, vusita� brahmacariya�, kata� kara�ya�, n�para�
itthatt�y�ti paj�n�t�ti.

[BJT Page 308] [\x 308/]

1. 17. 49
B�hir�t�ta ya� dukkha sutta�

216. [PTS Page 155] [\q 155/] r�p� bhikkhave dukkh� at�t�, ya� dukkha�
tadanatt�, yadanatt� ta� 'neta� mama, neso'hamasmi, na meso att�'ti evameta�
yath�bh�ta� sammappa���ya da��habba�. Sadd� dukkh� at�t�, ya� dukkha� tadanatt�,
yadanatt� ta� 'neta� mama, neso'hamasmi, na meso att�'ti evameta� yath�bh�ta�
sammappa���ya da��habba�. Gandh� dukkh� at�t�, ya� dukkha� tadanatt�, yadanatt� ta�
'neta� mama, neso'hamasmi, na meso att�'ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya
da��habba�. Ras� dukkh� at�t�, ya� dukkha� tadanatt�, yadanatt� ta� 'neta� mama,
neso'hamasmi, na meso att�'ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya da��habba�.
Pho��habb� dukkh� at�t�, ya� dukkha� tadanatt�, yadanatt� ta� 'neta� mama,
neso'hamasmi, na meso att�'ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya da��habba�. Dhamm�
dukkh� at�t�, ya� dukkha� tadanatt�, yadanatt� ta� 'neta� mama, neso'hamasmi, na
meso att�'ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya da��habba�.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako r�pesupi nibbindati, saddesupi nibbindati,
gandhesupi nibbindati, rasesupi nibbindati, pho��habbesupi nibbindati, dhammesupi
nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati vimuttasmi� vimuttamiti ���a�
hoti. Kh�� j�ti, vusita� brahmacariya�, kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti
paj�n�t�ti.

1. 17. 50
B�hir�n�gata ya� dukkha sutta�

217. R�p� bhikkhave dukkh� an�gat�, ya� dukkha� tadanatt�, yadanatt� ta� 'neta�
mama, neso'hamasmi, na meso att�'ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya da��habba�.
Sadd� dukkh� an�gat�, ya� dukkha� tadanatt�, yadanatt� ta� 'neta� mama,
neso'hamasmi, na meso att�'ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya da��habba�. Gandh�
dukkh� an�gat�, ya� dukkha� tadanatt�, yadanatt� ta� 'neta� mama, neso'hamasmi, na
meso att�'ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya da��habba�. Ras� dukkh� an�gat�,
ya� dukkha� tadanatt�, yadanatt� ta� 'neta� mama, neso'hamasmi, na meso att�'ti
evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya da��habba�. Pho��habb� dukkh� an�gato, ya�
dukkha� tadanatt�, yadanatt� ta� 'neta� mama, neso'hamasmi, na meso att�'ti
evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya da��habba�. Dhamm� dukkh� an�gato, ya� dukkha�
tadanatt�, yadanatt� ta� 'neta� mama, neso'hamasmi, na meso att�'ti evameta�
yath�bh�ta� sammappa���ya da��habba�.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako r�pesupi nibbindati, saddesupi nibbindati,
gandhesupi nibbindati, rasesupi nibbindati, pho��habbesupi nibbindati, dhammesupi
nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati vimuttasmi� vimuttamiti ���a�
hoti. Kh�� j�ti, vusita� brahmacariya�, kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti
paj�n�t�ti.

1. 17. 51
B�hirapaccuppanna ya� dukkha sutta�

218. R�p� bhikkhave dukkh� paccuppann�, ya� dukkha� tadanatt�, yadanatt� ta� 'neta�
mama, neso'hamasmi, na meso att�'ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya da��habba�.
Sadd� dukkh� paccuppann�, ya� dukkha� tadanatt�, yadanatt� ta� 'neta� mama,
neso'hamasmi, na meso att�'ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya da��habba�. Gandh�
dukkh� paccuppann�, ya� dukkha� tadanatt�, yadanatt� ta� 'neta� mama, neso'hamasmi,
na meso att�'ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya da��habba�. Ras� dukkh�
paccuppann�, ya� dukkha� tadanatt�, yadanatt� ta� 'neta� mama, neso'hamasmi, na
meso att�'ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya da��habba�. Pho��habb� dukkh�
paccuppanno, ya� dukkha� tadanatt�, yadanatt� ta� 'neta� mama, neso'hamasmi, na
meso att�'ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya da��habba�. Dhamm� dukkh�
paccuppanno, ya� dukkha� tadanatt�, yadanatt� ta� 'neta� mama, neso'hamasmi, na
meso att�'ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya da��habba�.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako r�pesupi nibbindati, saddesupi nibbindati,
gandhesupi nibbindati, rasesupi nibbindati, pho��habbesupi nibbindati, dhammesupi
nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati vimuttasmi� vimuttamiti ���a�
hoti. Kh�� j�ti, vusita� brahmacariya�, kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti
paj�n�t�ti.

1. 17. 52
B�hir�t�ta yadanatta sutta�

219. R�p� bhikkhave anatt� at�t�, yadanatt� ta� 'neta� mama, neso'hamasmi, na meso
att�'ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya da��habba�. Sadd� anatt� at�t�,
yadanatt� ta� 'neta� mama, neso'hamasmi, na meso att�'ti evameta� yath�bh�ta�
sammappa���ya da��habba�. Gandh� anatt� at�t�, yadanatt� ta� 'neta� mama,
neso'hamasmi, na meso att�'ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya da��habba�. Ras�
anatt� at�t�, yadanatt� ta� 'neta� mama, neso'hamasmi, na meso att�'ti evameta�
yath�bh�ta� sammappa���ya da��habba�. Pho��habb� anatt� at�t�, yadanatt� ta� 'neta�
mama, neso'hamasmi, na meso att�'ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya da��habba�.
Dhamm� anatt� at�to, yadanatt� ta� 'neta� mama, neso'hamasmi, na meso att�'ti
evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya da��habba�.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako r�pesupi nibbindati, saddesupi nibbindati,
gandhesupi nibbindati, rasesupi nibbindati, pho��habbesupi nibbindati, dhammesupi
nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati vimuttasmi� vimuttamiti ���a�
hoti. Kh�� j�ti, vusita� brahmacariya�, kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti
paj�n�t�ti.

1. 17. 53
B�hir�n�gata yadanatta sutta�

220. R�p� bhikkhave anatt� an�gat�, yadanatt� ta� 'neta� mama, neso'hamasmi, na
meso att�'ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya da��habba�. Sadd� anatt� an�gat�,
yadanatt� ta� 'neta� mama, neso'hamasmi, na meso att�'ti evameta� yath�bh�ta�
sammappa���ya da��habba�. Gandh� anatt� an�gat�, yadanatt� ta� 'neta� mama,
neso'hamasmi, na meso att�'ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya da��habba�. Ras�
anatt� an�gat�, yadanatt� ta� 'neta� mama, neso'hamasmi, na meso att�'ti evameta�
yath�bh�ta� sammappa���ya da��habba�. Pho��habb� anatt� an�gat�, yadanatt� ta�
'neta� mama, neso'hamasmi, na meso att�'ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya
da��habba�. Dhamm� anatt� an�gat�, yadanatt� ta� 'neta� mama, neso'hamasmi, na meso
att�'ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya da��habba�.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako r�pesupi nibbindati, saddesupi nibbindati,
gandhesupi nibbindati, rasesupi nibbindati, pho��habbesupi nibbindati, dhammesupi
nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati vimuttasmi� vimuttamiti ���a�
hoti. Kh�� j�ti, vusita� brahmacariya�, kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti
paj�n�t�ti.

1. 17. 54
B�hirapaccuppanna yadanta sutta�

221. R�p� bhikkhave anatt� paccuppann�, yadanatt� ta� 'neta� mama, neso'hamasmi, na
meso att�'ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya da��habba�. Sadd� anatt�
paccuppann�, yadanatt� ta� 'neta� mama, neso'hamasmi, na meso att�'ti evameta�
yath�bh�ta� sammappa���ya da��habba�. Gandh� anatt� paccuppann�, yadanatt� ta�
'neta� mama, neso'hamasmi, na meso att�'ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya
da��habba�. Ras� anatt� paccuppann�, yadanatt� ta� 'neta� mama, neso'hamasmi, na
meso att�'ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya da��habba�. Pho��habb� anatt�
paccuppann�, yadanatt� ta� 'neta� mama, neso'hamasmi, na meso att�'ti evameta�
yath�bh�ta� sammappa���ya da��habba�. Dhamm� anatt� paccuppanno, yadanatt� ta�
'neta� mama, neso'hamasmi, na meso att�'ti evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya
da��habba�.
Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako r�pesupi nibbindati, saddesupi nibbindati,
gandhesupi nibbindati, rasesupi nibbindati, pho��habbesupi nibbindati, dhammesupi
nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati vimuttasmi� vimuttamiti ���a�
hoti. Kh�� j�ti, vusita� brahmacariya�, kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti
paj�n�t�ti.

1. 17. 55
Ajjhatt�yatana aniccasutta�

222. Cakkhu� bhikkhave anicca�, sota� anicca�, gh�na� anicca�, jivh� anicc�, k�yo
anicco, mano anicco. Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako cakkhusmimpi
nibbindati. Sotasmimpi nibbindati gh�nasmimpi nibbindati, jivh�yapi nibbindati,
k�yasmimpi nibbindati, manasmimpi nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati
vimuttasmi� vimuttamiti ���a� hoti. Kh�� j�ti, vusita� brahmacariya�, kata�
kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti paj�n�t�ti.

1. 17. 56
Ajjhatt�yatana dukkhasutta�

223. Cakkhu� bhikkhave dukkha�, sota� dukkha�, gh�na� dukkha�, jivh� dukkh�, k�yo
dukkho, mano dukkho. Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako cakkhusmimpi
nibbindati. Sotasmimpi nibbindati gh�nasmimpi nibbindati, jivh�yapi nibbindati,
k�yasmimpi nibbindati, manasmimpi nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati
vimuttasmi� vimuttamiti ���a� hoti. Kh�� j�ti, vusita� brahmacariya�, kata�
kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti paj�n�t�ti.

3. At�t�n�gat� - s�

[BJT Page 310] [\x 310/]

1. 17. 57
Ajjhatt�yatana anattasutta�

224. [PTS Page 156] [\q 156/] cakkhu� bhikkhave anatt�, sota� anatt�, gh�na�
anatt�, jivh� anatt�, k�yo anatt�, mano anatt�. Eva� passa� bhikkhave sutav�
ariyas�vako cakkhusmimpi nibbindati. Sotasmimpi nibbindati, gh�nasmimpi nibbindati,
jivh�yapi nibbindati, k�yasmimpi nibbindati, manasmimpi nibbindati. Nibbinda�
virajjati, vir�g� vimuccati vimuttasmi� vimuttamiti ���a� hoti. Kh�� j�ti, vusita�
brahmacariya�, kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti paj�n�t�ti.

1. 17. 58
B�hir�yatana aniccasutta�

225. R�p� bhikkhave anicc�, sadd� anicc�, gandh� anicc�, ras� anicc�, pho��habb�
anicc�, dhamm� anicc�. Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako r�pesupi
nibbindati. Saddesupi nibbindati, gandhesupi nibbindati, rasesupi nibbindati,
pho��habbesupi nibbindati, dhammesupi nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g�
vimuccati vimuttasmi� vimuttamiti ���a� hoti. Kh�� j�ti, vusita� brahmacariya�,
kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti paj�n�t�ti.

1. 17. 59
B�hir�yatana dukkhasutta�

226. R�p� bhikkhave dukkha�, sadd� dukkh�, gandh� dukkh�, ras� dukkh�, pho��habb�
dukkh�, dhamm� dukkh�. Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako r�pesupi
nibbindati. Saddesupi nibbindati, gandhesupi nibbindati, rasesupi nibbindati,
pho��habbesupi nibbindati, dhammesupi nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g�
vimuccati vimuttasmi� vimuttamiti ���a� hoti. Kh�� j�ti, vusita� brahmacariya�,
kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti paj�n�t�ti.

1. 17. 60
B�hir�yatana anattasutta�

227. R�p� bhikkhave anatt�, sadd� anatt�, gandh� anatt�, ras� anatt�, pho��habb�
anatt�, dhamm� anatt�. Eva� passa� bhikkhave sutav� ariyas�vako r�pesupi
Nibbindati. Saddesupi nibbindati, gandhesupi nibbindati, rasesupi nibbindati,
pho��habbesupi nibbindati, dhammesupi nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g�
vimuccati vimuttasmi� vimuttamiti ���a� hoti. Kh�� j�ti, vusita� brahmacariya�,
kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti paj�n�t�ti.

Sa��hipeyy�lo samatto.
Tatrudd�na�:

Chandena��h�rasa honti at�tena ca dve nava


Yadanicc���h�rasa vutt� tayo ajjhattab�hir�
Peyy�lo sa��hiko vutto buddhen�diccabandhun�ti.

[BJT Page 312] [\x 312/]

18. Samuddavaggo
1. 18. 1
Samuddasutta�

228. [PTS Page 157] [\q 157/] samuddo samuddoti bhikkhave assutav� puthujjano
bh�sati neso bhikkhave ariyassa vinaye samuddo, mah� eso bhikkhave udakar�si, mah�
udaka��avo. Cakkhu bhikkhave purisassa samuddo, tassa r�pamayo vego. Yo ta�
r�pamaya� vega� sahati, aya� vuccati bhikkhave atari cakkhu samudda� sa�mi�-1
s�va��a� sag�ha� sarakkhasa� ti��o p�ragato-2 thale ti��hati br�hma�o.

Sota� bhikkhave purisassa samuddo, tassa saddamayo vego. Yo ta� saddamaya� vega�
sahati, aya� vuccati bhikkhave atari sota samudda� sa�mi� s�va��a� sag�ha�
sarakkhasa� ti��o p�ragato thale ti��hati br�hma�o.
Gh�na� bhikkhave purisassa samuddo, tassa gandhamayo vego. Yo ta� gandhamaya� vega�
sahati, aya� vuccati bhikkhave atari gh�na samudda� sa�mi� s�va��a� sag�ha�
sarakkhasa� ti��o p�ragato thale ti��hati br�hma�o.
Jivh� bhikkhave purisassa samuddo, tassa rasamayo vego. Yo ta� rasamaya� vega�
sahati, aya� vuccati bhikkhave atari jivh� samudda� sa�mi� s�va��a� sag�ha�
sarakkhasa� ti��o p�ragato thale ti��hati br�hma�o.
K�ya� bhikkhave purisassa samuddo, tassa pho��habbamayo vego. Yo ta�
pho��habbamaya� vega� sahati, aya� vuccati bhikkhave atari k�yo samudda� sa�mi�
s�va��a� sag�ha� sarakkhasa� ti��o p�ragato thale ti��hati br�hma�o.
Mano bhikkhave purisassa samuddo, tassa dhammamayo vego. Yo ta� dhammamaya� vega�
sahati, aya� vuccati bhikkhave atari mano samudda� sa�mi� s�va��a� sag�ha�
sarakkhasa� ti��o p�ragato thale ti��hati br�hma�o.

Yo ima� samudda� sag�ha�


Sarakkhasa� sa�mibhaya�-3 duttara� accatari
Sa vedagu vusitabrahmacariyo
Lokannagu p�ragatoti vuccat�ti.

1. 18. 2
Dutiya samuddasutta�

229. Samuddo samuddoti bhikkhave assutav� puthujjano [PTS Page 158] [\q 158/]
bh�sati, neso bhikkhave ariyassa vinaye samuddo. Mah� eso bhikkhave udakar�si, mah�
udaka��avo. Santi bhikkhave cakkhuvi��eyy� r�p� i��h� kant� man�p� piyar�p�
k�m�pasa�hit� rajan�y�, aya� vuccati bhikkhave ariyassa vinaye samuddo.

1. Saumami� - sy�
2. P�ra�gato - machasa�
3. Saumamibhaya� - sy�.

[BJT Page 314] [\x 314/]

Etth�ya� sadevako loko sam�rako sabrahmako sassama�a br�hma� paj� sadevamanuss�


yebhuyyena samunn�-1 tann�-2 kulakaj�t� guŒgu�hikaj�t�-3 mu�jababbajabh�t� ap�ya�
duggati� vinip�ta� sa�s�ra� n�tivattat�ti.

Santi bhikkhave sota vi��eyy� sadd� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�. Aya� vuccati bhikkhave ariyassa vinaye samuddo etth�ya� sadevako loko
sam�rako sabrahmako sassama�a br�hma�paj� sadevamanuss� yebhuyyena samunn�
tant�kulakaj�t� guŒgu�hikaj�t� mu�jababbajabh�t� ap�ya� duggati� vinip�ta� sa�s�ra�
n�tivattati.
Santi bhikkhave gh�na vi��eyy� gandh� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�. Aya� vuccati bhikkhave ariyassa vinaye samuddo etth�ya� sadevako loko
sam�rako sabrahmako sassama�a br�hma�paj� sadevamanuss� yebhuyyena samunn�
tann�kulakaj�t� guŒgu�hikaj�t� mu�jababbajabh�t� ap�ya� duggati� vinip�ta� sa�s�ra�
n�tivattati.
Santi bhikkhave jivh� vi��eyy� ras� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�. Aya� vuccati bhikkhave ariyassa vinaye samuddo etth�ya� sadevako loko
sam�rako sabrahmako sassama�a br�hma�paj� sadevamanuss� yebhuyyena samunn�
tann�kulakaj�t� guŒgu�hikaj�t� mu�jababbajabh�t� ap�ya� duggati� vinip�ta� sa�s�ra�
n�tivattati.
Santi bhikkhave k�ya vi��eyy� pho��habb� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�. Aya� vuccati bhikkhave ariyassa vinaye samuddo etth�ya� sadevako loko
sam�rako sabrahmako sassama�a br�hma�paj� sadevamanuss� yebhuyyena samunn�
tann�kulakaj�t� guŒgu�hikaj�t� mu�jababbajabh�t� ap�ya� duggati� vinip�ta� sa�s�ra�
n�tivattati.
Santi bhikkhave mano vi��eyy� dhamm� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�. Aya� vuccati bhikkhave ariyassa vinaye samuddo etth�ya� sadevako loko
sam�rako sabrahmako sassama�a br�hma�paj� sadevamanuss� yebhuyyena samunn�
tann�kulakaj�t� guŒgu�hikaj�t� mu�jababbajabh�t� ap�ya� duggati� vinip�ta� sa�s�ra�
n�tivattati.
Yassa r�go ca doso ca avijj� ca vir�jit� so ima� samudda� sag�ha� sarakkhasa�
sa�mibhaya� duttara�-4 accatari.

Sa�g�tigo maccujaho nir�padhi


Pah�si dukkha� apunabbhav�ya
Attha�gato so na pam��ameti-5
Amohay� maccur�janti br�m�ti.

1. 18. 3
B��isikopamasutta�

230. Seyyath�pi bhikkhave b��isiko �misagata� ba�isa� gambh�re udakarahade


pakkhipeyya, tamena� a��ataro [PTS Page 159] [\q 159/] �misacakkhu maccho
gileyya; eva� hi so bhikkhave maccho gilitaba�iso-6 b��isikassa anaya� �panno
vyasana� �panno yath�k�makara�yo b��isikassa. Evameva kho bhikkhave chayime ba�is�
lokasmi� anay�ya satt�na�, vy�b�dh�ya-7 p��ina�. Katame cha;

Santi bhikkhave cakkhuvi��eyy� r�p� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�


rajan�y�, ta�ce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhos�ya ti��hati, aya� vuccati
bhikkhave bhikkhu gilitaba�iso m�rassa anaya� �panno vyasana� �panno
yath�k�makara�yo p�pimato.
Santi bhikkhave sotavi��eyy� sadd� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhos�ya ti��hati, aya� vuccati
bhikkhave bhikkhu gilitaba�iso m�rassa anaya� �panno vyasana� �panno
yath�k�makara�yo p�pimato.
Santi bhikkhave gh�navi��eyy� gandh� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhos�ya ti��hati, aya� vuccati
bhikkhave bhikkhu gilitaba�iso m�rassa anaya� �panno vyasana� �panno
yath�k�makara�yo p�pimato.
Santi bhikkhave jivh�vi��eyy� ras� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhos�ya ti��hati, aya� vuccati
bhikkhave bhikkhu gilitaba�iso m�rassa anaya� �panno vyasana� �panno
yath�k�makara�yo p�pimato.

1. Samudd� - sy�
2. Kant� - sy�
3. Kulaga�hikaj�t� - machasa�
4. Sa ummibhaya� suduttara� - sy�
5. Napuneti - machasa�
6. Giliba�iso - sy�
7. Va��ya - machasa�, sy�:

[BJT Page 316] [\x 316/]

Santi bhikkhave k�yavi��eyy� pho��habb� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�


rajan�y�, ta�ce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhos�ya ti��hati, aya� vuccati
bhikkhave bhikkhu gilitaba�iso m�rassa anaya� �panno vyasana� �panno
yath�k�makara�yo p�pimato.
Santi bhikkhave manovi��eyy� dhamm� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhos�ya ti��hati, aya� vuccati
bhikkhave bhikkhu gilitaba�iso m�rassa anaya� �panno vyasana� �panno
yath�k�makara�yo p�pimato.

Santi ca bhikkhave-1. Cakkhuvi��eyy� r�p� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�


rajan�y�, ta�ce bhikkhu n�bhinandati n�bhivadati n�jjhos�ya ti��hati, aya� vuccati
bhikkhave bhikkhu na gilitaba�iso m�rassa, abhed� ba�isa� na anaya� �panno, na
vyasana� �panno, na yath�k�makara�yo na p�pimato.
Santi ca bhikkhave sotavi��eyy� sadd� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ce bhikkhu n�bhinandati n�bhivadati n�jjhos�ya ti��hati, aya� vuccati
bhikkhave bhikkhu na gilitaba�iso m�rassa, abhed� ba�isa� na anaya� �panno, na
vyasana� �panno, na yath�k�makara�yo na p�pimato.
Santi ca bhikkhave gh�navi��eyy� gandh� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ce bhikkhu n�bhinandati n�bhivadati n�jjhos�ya ti��hati, aya� vuccati
bhikkhave bhikkhu na gilitaba�iso m�rassa, abhed� ba�isa� na anaya� �panno, na
vyasana� �panno, na yath�k�makara�yo na p�pimato.
Santi ca bhikkhave jivh�vi��eyy� ras� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ce bhikkhu n�bhinandati n�bhivadati n�jjhos�ya ti��hati, aya� vuccati
bhikkhave bhikkhu na gilitaba�iso m�rassa, abhed� ba�isa� na anaya� �panno, na
vyasana� �panno, na yath�k�makara�yo na p�pimato.
Santi ca bhikkhave k�yavi��eyy� pho��habb� i��h� kant� man�p� piyar�p�
k�m�pasa�hit� rajan�y�, ta�ce bhikkhu n�bhinandati n�bhivadati n�jjhos�ya ti��hati,
aya� vuccati bhikkhave bhikkhu na gilitaba�iso m�rassa, abhed� ba�isa� na anaya�
�panno, na vyasana� �panno, na yath�k�makara�yo na p�pimato.
Santi ca bhikkhave manovi��eyy� dhamm� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit�
rajan�y�, ta�ce bhikkhu n�bhinandati n�bhivadati n�jjhos�ya ti��hati, aya� vuccati
bhikkhave bhikkhu na gilitaba�iso m�rassa, abhed� ba�isa� na anaya� �panno, na
vyasana� �panno, na yath�k�makara�yo na p�pimatoti.

1. Santi bhikkhave - s� 1. Sy�.


[BJT Page 316] [\x 316/]

1. 18. 4
Kh�rarukkhopamasutta�

231. Yassa kassaci bhikkhave bhikkhussa v� bhikkhuniy� [PTS Page 160] [\q 160/]
v� cakkhu vi��eyyesu r�pesu yo r�go so atth�, yo doso so atthi, yo moho so atthi,
yo r�go so appah�no, yo doso so appah�no, yo moho so appah�no; tassa paritt� cepi
cakkhuvi��eyy� r�p� cakkhussa �p�tha� �gacchanti, pariy�diyantev�ssa citta�, ko
pana v�do adhimatt�na�. Ta� kissa hetu? Yo bhikkhave r�go so atthi, yo doso so
atthi, yo moho so atthi; yo r�go so appah�no, yo doso so appah�no, yo moho so
aph�no;

Yassa kassaci bhikkhave bhikkhussa v� bhikkhuniy� v� sotavi��eyyesu saddesu yo r�go


so atth�, yo doso so atthi, yo moho so atthi, yo r�go so appah�no, yo doso so
appah�no, yo moho so appah�no; tassa paritt� cepi sotavi��eyy� sadd� sotassa
�p�tha� �gacchanti, pariy�diyantev�ssa citta�, ko pana v�do adhimatt�na�. Ta� kissa
hetu? Yo bhikkhave r�go so atthi, yo doso so atthi, yo moho so atthi; yo r�go so
appah�no, yo doso so appah�no, yo moho so aph�no;

Yassa kassaci bhikkhave bhikkhussa v� bhikkhuniy� v� gh�navi��eyyesu gandhesu yo


r�go so atth�, yo doso so [PTS Page 161] [\q 161/] atthi, yo moho so atthi, yo
r�go so appah�no, yo doso so appah�no, yo moho so appah�no; tassa paritt� cepi
gh�navi��eyy� gandh� gh�nassa �p�tha� �gacchanti, pariy�diyantev�ssa citta�, ko
pana v�do adhimatt�na�. Ta� kissa hetu? Yo bhikkhave r�go so atthi, yo doso so
atthi, yo moho so atthi; yo r�go so appah�no, yo doso so appah�no, yo moho so
aph�no;

Yassa kassaci bhikkhave bhikkhussa v� bhikkhuniy� v� jivh�vi��eyyesu rasesu yo r�go


so atth�, yo doso so atthi, yo moho so atthi, yo r�go so appah�no, yo doso so
appah�no, yo moho so appah�no; tassa paritt� cepi jivh�vi��eyy� ras� jivh�ya
�p�tha� �gacchanti, pariy�diyantev�ssa citta�, ko pana v�do adhimatt�na�. Ta� kissa
hetu? Yo bhikkhave r�go so atthi, yo doso so atthi, yo moho so atthi; yo r�go so
appah�no, yo doso so appah�no, yo moho so aph�no;

Yassa kassaci bhikkhave bhikkhussa v� bhikkhuniy� v� k�yavi��eyyesu pho��habbesu yo


r�go so atth�, yo doso so atthi, yo moho so atthi, yo r�go so appah�no, yo doso so
appah�no, yo moho so appah�no; tassa paritt� cepi k�yavi��eyy� pho��habb� k�yassa
�p�tha� �gacchanti, pariy�diyantev�ssa citta�, ko pana v�do adhimatt�na�. Ta� kissa
hetu? Yo bhikkhave r�go so atthi, yo doso so atthi, yo moho so atthi; yo r�go so
appah�no, yo doso so appah�no, yo moho so aph�no;

[BJT Page 318] [\x 318/]

Yassa kassaci bhikkhave bhikkhussa v� bhikkhuniy� v� manovi��eyyesu dhammesu yo


r�go so atth�, yo doso so atthi, yo moho so atthi, yo r�go so appah�no, yo doso so
appah�no, yo moho so appah�no; tassa paritt� cepi manovi��eyy� dhamm� manassa
�p�tha� �gacchanti, pariy�diyantev�ssa citta�, ko pana v�do adhimatt�na�. Ta� kissa
hetu? Yo bhikkhave r�go so atthi, yo doso so atthi, yo moho so atthi; yo r�go so
appah�no, yo doso so appah�no, yo moho so aph�no;

Seyyath�pi bhikkhave b�rarukkho, assattho v� nigrodho v� pilakkho-1 v� udumbaro v�


daharo taru�o kom�rako, tamena� puriso ti�h�ya ku�h�riy� yato yato-2 �bhindeyya, -3
�gaccheyya kh�ranti. Evambhante. Ta� kissa hetu: ya� hi bhante kh�ra� ta� atth�ti.
Evameva kho bhikkhave yassa kassaci bhikkhussa v� bhikkhuniy� v� cakkhuvi��eyyesu
r�pesu yo r�go so atthi, yo deso so atthi, yo moho so atthi; yo r�go so appah�no yo
doso so appah�no, yo moho so appah�no; tassa paritt� cepi cakkhuvi��eyy� r�p�
cakkhussa �p�tha� �gacchanti, pariy�diyantev�ssa citta�. Ko pana v�do adhimatt�na�
ta� kissa hetu: yo r�go so atth�, yo doso so atthi, yo moho so atthi, yo r�go so
appah�no, yo doso so appah�no, yo moho so appah�no.

Yassa kassaci bhikkhave bhikkhussa v� bhikkhuniy� v� sotavi��eyyesu saddesu yo r�go


so atthi, yo deso so atthi, yo moho so atthi; yo r�go so appah�no yo doso so
appah�no, yo moho so appah�no; tassa paritt� cepi sotavi��eyy� sadd� sotassa
�p�tha� �gacchanti, pariy�diyantev�ssa citta�. Ko pana v�do adhimatt�na� ta� kissa
hetu: yo r�go so atth�, yo doso so atthi, yo moho so atthi, yo r�go so appah�no, yo
doso so appah�no, yo moho so appah�no.

Yassa kassaci bhikkhave bhikkhussa v� bhikkhuniy� v� gh�navi��eyyesu gandhesu yo


r�go so atthi, yo deso so atthi, yo moho so atthi; yo r�go so appah�no yo doso so
appah�no, yo moho so appah�no; tassa paritt� cepi gh�navi��eyy� gandh� gh�nassa
�p�tha� �gacchanti, pariy�diyantev�ssa citta�. Ko pana v�do adhimatt�na� ta� kissa
hetu: yo r�go so atth�, yo doso so atthi, yo moho so atthi, yo r�go so appah�no, yo
doso so appah�no, yo moho so appah�no.

Yassa kassaci bhikkhave bhikkhussa v� bhikkhuniy� v� jivh�vi��eyyesu rasesu yo r�go


so atthi, yo deso so atthi, yo moho so atthi; yo r�go so appah�no yo doso so
appah�no, yo moho so appah�no; tassa paritt� cepi jivh�vi��eyy� ras� jivh�ya
�p�tha� �gacchanti, pariy�diyantev�ssa citta�. Ko pana v�do adhimatt�na� ta� kissa
hetu: yo r�go so atth�, yo doso so atthi, yo moho so atthi, yo r�go so appah�no, yo
doso so appah�no, yo moho so appah�no.

Yassa kassaci bhikkhave bhikkhussa v� bhikkhuniy� v� manovi��eyyesu dhammesu yo


r�go so atthi, yo deso so atthi, yo moho so atthi; yo r�go so appah�no yo doso so
appah�no, yo moho so appah�no; tassa paritt� cepi manovi��eyy� dhamm� manassa
�p�tha� �gacchanti, pariy�diyantev�ssacitta�. Ko pana v�do adhimatt�na�. Ta� kissa
hetu: yo r�go so atth�, yo doso so atthi, yo moho so atthi, yo r�go so appah�no, yo
doso so appah�no, yo moho so appah�no.

1. Milakkhu - sy�.
2. Ato yato - s�mu.
3. Hindeyya (a��hakath�)

[BJT Page 320] [\x 320/]

Yassa kassaci bhikkhave bhikkhussa v� bhikkhuniy� v� cakkhu vi��eyyesu r�pesu yo


r�go so natthi, yo doso so natthi, yo moho so natthi; yo r�go so pah�no yo doso so
pah�no, yo moho so pah�no, tassa adhimatt� cepi cakkhuvi��eyy� r�p� cakkhussa
�p�tha� �gacchanti, nevassa citta� pariy�diyanti, ko pana v�do paritt�na�. Ta�
kissa hetu: yo bhikkhave r�go so natthi. Yo doso so natthi, yo moho so natthi; yo
r�go so pah�no, yo doso so pah�no, yo moho so pah�no.

Yassa kassaci bhikkhave bhikkhussa v� bhikkhuniy� v� sotavi��eyyesu saddesu yo r�go


so natthi, yo doso so natthi, yo moho so natthi; yo r�go so pah�no yo doso so
pah�no, yo moho so pah�no, tassa adhimatt� cepi sotavi��eyy� sadd� sotassa �p�tha�
�gacchanti, nevassa citta� pariy�diyanti, ko pana v�do paritt�na�. Ta� kissa hetu:
yo bhikkhave r�go so natthi. Yo doso so natthi, yo moho so natthi; yo r�go so
pah�no, yo doso so pah�no, yo moho so pah�no.

Yassa kassaci bhikkhave bhikkhussa v� bhikkhuniy� v� gh�navi��eyyesu gandhesu yo


r�go so natthi, yo doso so natthi, yo moho so natthi; yo r�go so pah�no yo doso so
pah�no, yo moho so pah�no, tassa adhimatt� cepi gh�navi��eyy� gandh� gh�nassa
�p�tha� �gacchanti, nevassa citta� pariy�diyanti, ko pana v�do paritt�na�. Ta�
kissa hetu: yo bhikkhave r�go so natthi. Yo doso so natthi, yo moho so natthi; yo
r�go so pah�no, yo doso so pah�no, yo moho so pah�no.

Yassa kassaci bhikkhave bhikkhussa v� bhikkhuniy� v� jivh�vi��eyyesu rasesu yo r�go


so natthi, yo doso so natthi, yo moho so natthi; yo r�go so pah�no yo doso so
pah�no, yo moho so pah�no, tassa adhimatt� cepi jivh�vi��eyy� ras� jivh�ya �p�tha�
�gacchanti, nevassa citta� pariy�diyanti, ko pana v�do paritt�na�. Ta� kissa hetu:
yo bhikkhave r�go so natthi. Yo doso so natthi, yo moho so natthi; yo r�go so
pah�no, yo doso so pah�no, yo moho so pah�no.

Yassa kassaci bhikkhave bhikkhussa v� bhikkhuniy� v� manovi��eyyesu dhammesu yo


r�go so natthi, yo doso so natthi, yo moho so natthi; yo r�go so pah�no yo doso so
pah�no, yo moho so pah�no, tassa adhimatt� cepi manovi��eyy� dhamm� manassa �p�tha�
�gacchanti, nevassa citta� pariy�diyanti, ko pana v�do paritt�na�. Ta� kissa hetu:
yo bhikkhave r�go so natthi. Yo doso so natthi, yo moho so natthi; yo r�go so
pah�no, yo doso so pah�no, yo moho so pah�no.

Seyyath�pi bhikkhave kh�rarukkho assattho v� nigrodho v� pilakkho v� udumbaro v�


sukkho kol�po therovassiko, tamena� puriso ti�h�ya ku�h�riy� yato yato �bhindeyya,
�gaccheyya kh�ranti. [PTS Page 162] [\q 162/] no heta� bhante. Ta� kissa hetu:
ya� hi bhante kh�ra� ta� natth�ti. Evameva kho bhikkhave yassa kassaci bhikkhussa
v� bhikkhuniy� v� cakkhuvi��eyyesu r�pesu yo r�go so natthi, yo doso so natthi, yo
moho so natthi; yo r�go so pah�no, yo doso so pah�no yo moho so pah�no; tassa
adhimatt� cepi cakkhuvi��eyy� r�p� cakkhussa �p�tha� �gacchanti, nevassa citta�
pariy�diyanti, ko pana v�do paritt�n��. Ta� kissa hetu: yo r�go so natthi, yo doso
so natth�, yo moho so natthi, yo r�go so pah�no, yo doso so pah�no yo moho so
pah�no.

Yassa kassaci bhikkhussa v� bhikkhuniy� v� sotavi��eyyesu saddesu yo r�go so


natthi, yo doso so natthi, yo moho so natthi; yo r�go so pah�no, yo doso so pah�no
yo moho so pah�no; tassa adhimatt� cepi sotavi��eyy� sadd� sotassa �p�tha�
�gacchanti, nevassa citta� pariy�diyanti, ko pana v�do paritt�n��. Ta� kissa hetu:
yo r�go so natthi, yo doso so natth�, yo moho so natthi, yo r�go so pah�no, yo doso
so pah�no yo moho so pah�no.

Yassa kassaci bhikkhussa v� bhikkhuniy� v� gh�navi��eyyesu gandhesu yo r�go so


natthi, yo doso so natthi, yo moho so natthi; yo r�go so pah�no, yo doso so pah�no
yo moho so pah�no; tassa adhimatt� cepi gh�navi��eyy� gandh� gh�nassa �p�tha�
�gacchanti, nevassa citta� pariy�diyanti, ko pana v�do paritt�n��. Ta� kissa hetu:
yo r�go so natthi, yo doso so natth�, yo moho so natthi, yo r�go so pah�no, yo doso
so pah�no yo moho so pah�no.
[BJT Page 322] [\x 322/]

Yassa kassaci bhikkhussa v� bhikkhuniy� v� jivh�vi��eyyesu rasesu yo r�go so


natthi, yo doso so natthi, yo moho so natthi; yo r�go so pah�no, yo doso so pah�no
yo moho so pah�no; tassa adhimatt� cepi jivh�vi��eyy� ras� jivh�ya �p�tha�
�gacchanti, nevassa citta� pariy�diyanti, ko pana v�do paritt�n��. Ta� kissa hetu:
yo r�go so natthi, yo doso so natth�, yo moho so natthi, yo r�go so pah�no, yo doso
so pah�no yo moho so pah�no.

Yassa kassaci bhikkhussa v� bhikkhuniy� v� k�yavi��eyyesu pho��habbesu yo r�go so


natthi, yo doso so natthi, yo moho so natthi; yo r�go so pah�no, yo doso so pah�no
yo moho so pah�no; tassa adhimatt� cepi k�yavi��eyy� pho��habb� k�yassa �p�tha�
�gacchanti, nevassa citta� pariy�diyanti, ko pana v�do paritt�n��. Ta� kissa hetu:
yo r�go so natthi, yo doso so natth�, yo moho so natthi, yo r�go so pah�no, yo doso
so pah�no yo moho so pah�no.

Yassa kassaci bhikkhussa v� bhikkhuniy� v� manovi��eyyesu dhammesu yo r�go so


natthi, yo doso so natthi, yo moho so natthi; yo r�go so pah�no, yo doso so pah�no
yo moho so pah�no; tassa adhimatt� cepi manovi��eyy� dhammesu manassa �p�tha�
�gacchanti, nevassa citta� pariy�diyanti, ko pana v�do paritt�n��. Ta� kissa hetu:
yo r�go so natthi, yo doso so natth�, yo moho so natthi, yo r�go so pah�no, yo doso
so pah�no yo moho so pah�noti.

1. 18. 5
Ko��hitasutta�

232. Eka� samaya� �yasm� s�riputto �yasm� ca mah� ko��hito b�r��asiya� viharanti
isipatane migad�ye. Atha kho �yasm� mah�ko��hito s�yanhasamaya� pa�isall�n�
vu��hito yen�yasm� s�riputto tenupasa�kami. Upasa�kamitv� �yasmat� s�riputtena
saddhi� sammodi, sammodan�ya� katha� s�r��ya� v�tis�retv� ekamanta� nis�di.
Ekamanta� nisinno kho �yasm� mah�ko��hito �yasmanta� s�riputta� etadavoca:
Kinnu kho �vuso s�riputta cakkhu r�p�na� sa��ojana� r�p� cakkhussa sa��ojana�,
sota� sadd�na� sa��ojana� sadd� sotassa sa��ojana�, gh�na� gandh�na� sa��ojana�
gandh� gh�nassa sa��ojana�, jivh� ras�na� sa��ojana� ras� jivh�ya [PTS Page 163]
[\q 163/] sa��ojana�, k�yo pho��habb�na� sa��ojana� pho��habb� k�yassa
sa��ojana�, mano dhamm�na� sa��ojana�, dhamm� manassa sa��ojananti?

Na kho �vuso ko��hita, cakkhu r�p�na� sa��ojana�, na r�p� cakkhussa sa��ojana�.


Ya�ca tattha tadubhaya� pa�icca uppajjati chandar�go ta� tattha sa��ojana�. Sota
sadd�na� sa��ojana�, na sadd� sotassa sa��ojana�. Ya�ca tattha tadubhaya� pa�icca
uppajjati chandar�go ta� tattha sa��ojana�.
Gh�na ghandh�na� sa��ojana�, na gandh� gh�nassa sa��ojana�. Ya�ca tattha tadubhaya�
pa�icca uppajjati chandar�go ta� tattha sa��ojana�.
Jivh� ras�na� sa��ojana�, na ras� jivh�ya sa��ojana�. Ya�ca tattha tadubhaya�
pa�icca uppajjati chandar�go ta� tattha sa��ojana�.
K�yo pho��habb�na� sa��ojana�, na pho��habb� k�yassa sa��ojana�. Ya�ca tattha
tadubhaya� pa�icca uppajjati chandar�go ta� tattha sa��ojana�.
Mano dhamm�na� sa��ojana�, na dhamm� manassa sa��ojana�. Ya�ca tattha tadubhaya�
pa�icca uppajjati chandar�go ta� tattha sa��ojana�.

[BJT Page 324] [\x 324/]

Seyyath�pi �vuso k��o ca balivaddo-1 od�to ca balivaddo ekena d�mena v� yottena v�


sa�yutt� assu, yo nu kho eva� vadeyya: k��o balivaddo od�tassa balivaddassa
sa��ojana�, od�to balivaddo k��assa balivaddassa sa��ojananti. Samm� nu kho so
vadam�no vadeyy�ti. No heta� �vuso. Na kho �vuso k��o balivaddo od�tassa
balivaddassa sa��ojana�, napi od�to balivaddo k��assa balivaddassa sa��ojana�, yena
ca kho te ekena d�mena v� yottena v� sa�yutt�, ta� tattha sa��ejana�.
Evameva kho �vuso na cakkhu r�p�na� sa��ojana�, na r�p� cakkhussa sa��ojana�. Ya�ca
tattha tadubhaya� pa�icca uppajjati chandar�go ta� tattha sa��ojana�. Na sota�
sadd�na� sa��ojana�, na sadd� sotassa sa��ojana�. Ya�ca tattha tadubhaya� pa�icca
uppajjati chandar�go ta� tattha sa��ojana�.
Na gh�na� gandh�na� sa��ojana�, na gandh� gh�nassa sa��ojana�. Ya�ca tattha
tadubhaya� pa�icca uppajjati chandar�go ta� tattha sa��ojana�.
Na jivh� ras�na� sa��ojana�, na ras� jivh�ya sa��ojana�. Ya�ca tattha tadubhaya�
pa�icca uppajjati chandar�go ta� tattha sa��ojana�.
Na mano dhamm�na� sa��ojana�, na dhamm� manassa sa��ojana�. Ya�ca tattha tadubhaya�
pa�icca uppajjati chandar�go ta� tattha sa��ojana�.
Cakkhu� v� �vuso r�p�na� sa��ojana� abhavissa, r�p� v� cakkhussa sa��ojana�
abhavissa, na ida� brahmacariyav�so pa���yetha samm� dukkhakkhay�ya, yasm� ca kho
�vuso na cakkhu r�p�na� sa��ojana� na r�p� cakkhussa [PTS Page 164] [\q 164/]
sa��ojana�, ya�ca tattha tadubhaya� pa�icca uppajjati chandar�go ta� tattha
sa��ojana�, tasm� brahmacariyav�so pa���yati samm�dukkhay�ya.
Sota� v� �vuso sadd�na� sa��ojana� abhavissa, sadd� v� sotassa sa��ojana�
abhavissa, na ida� brahmacariyav�so pa���yetha samm� dukkhakkhay�ya, yasm� ca kho
�vuso na sota sadd�na� sa��ojana� na sadd� sotassa sa��ojana�, ya�ca tattha
tadubhaya� pa�icca uppajjati chandar�go ta� tattha sa��ojana�, tasm�
brahmacariyav�so pa���yati samm�dukkhay�ya.
Gh�na� v� �vuso gandh�na� sa��ojana� abhavissa, gandh� v� gh�nassa sa��ojana�
abhavissa, na ida� brahmacariyav�so pa���yetha samm� dukkhakkhay�ya, yasm� ca kho
�vuso na gh�na� gandh�na� sa��ojana� na gandh� gh�nassa sa��ojana�, ya�ca tattha
tadubhaya� pa�icca uppajjati chandar�go ta� tattha sa��ojana�, tasm�
brahmacariyav�so pa���yati samm�dukkhay�ya.

Jivh� v� �vuso ras�na� sa��ojana� abhavissa, ras� v� jivh�ya sa��ojana� abhavissa,


na ida� brahmacariyav�so pa���yetha samm� dukkhakkhay�ya, yasm� ca kho �vuso na
jivh� ras�na� sa��ojana� na ras� jivh�ya sa��ojana�, ya�ca tattha tadubhaya�
pa�icca uppajjati chandar�go ta� tattha sa��ojana�, tasm� brahmacariyav�so
pa���yati samm�dukkhay�ya.
K�yo v� �vuso pho��habb�na� sa��ojana� abhavissa, pho��habb� v� k�yassa sa��ojana�
abhavissa, na ida� brahmacariyav�so pa���yetha samm� dukkhakkhay�ya, yasm� ca kho
�vuso na k�yo pho��habb�na� sa��ojana� na pho��habb� k�yassa sa��ojana�, ya�ca
tattha tadubhaya� pa�icca uppajjati chandar�go ta� tattha sa��ojana�, tasm�
brahmacariyav�so pa���yati samm�dukkhay�ya.
Mano v� �vuso dhamm�na� sa��ojana� abhavissa, dhamm� v� manassa sa��ojana�
abhavissa, na ida� brahmacariyav�so pa���yetha samm� dukkhakkhay�ya, yasm� ca kho
�vuso na mano dhamm�na� sa��ojana� na dhamm� manassa sa��ojana�, ya�ca tattha
tadubhaya� pa�icca uppajjati chandar�go ta� tattha sa��ojana�, tasm�
brahmacariyav�so pa���yati samm�dukkhay�ya.

Tadamin�peta� �vuso pariy�yena veditabba�: yath� na cakkhu r�p�na� sa��ojana�, na


r�p� cakkhussa sa��ojana�, ya�ca tattha tadubhaya� pa�icca uppajjati chandar�go ta�
tattha sa��ojana�.
Na sota sadd�na� sa��ojana�, na sadd� sotassa sa��ojana�, ya�ca tattha tadubhaya�
pa�icca uppajjati chandar�go ta� tattha sa��ojana�.
Na gh�na gandh�na� sa��ojana�, na gandh� gh�nassa sa��ojana�, ya�ca tattha
tadubhaya� pa�icca uppajjati chandar�go ta� tattha sa��ojana�.
Na jivh� ras�na� sa��ojana�, na ras� jivh�ya sa��ojana�, ya�ca tattha tadubhaya�
pa�icca uppajjati chandar�go ta� tattha sa��ojana�.
Na mano dhamm�na� sa��ojana�, na dhamm� manassa sa��ojana�, ya�ca tattha tadubhaya�
pa�icca uppajjati chandar�go ta� tattha sa��ojana�.

1. Balibaddo - machasa�

[BJT Page 326] [\x 326/]

Sa�vijjati kho �vuso bhagavato cakkhu, passati bhagav� cakkhun� r�pa�, chandar�go
bhagavato natthi, suvimuttacitto bhagav�.
Sa�vijjati kho �vuso bhagavato sota, passati bhagav� sotena sadda�, chandar�go
bhagavato natthi, suvimuttacitto bhagav�.
Sa�vijjati kho �vuso bhagavato gh�na, passati bhagav� gh�nena gandha�, chandar�go
bhagavato natthi, suvimuttacitto bhagav�.
Sa�vijjati kho �vuso bhagavato jivh�, s�yati bhagav� jivh�ya rasa�, chandar�go
bhagavato natthi, suvimuttacitto bhagav�.
Sa�vijjati kho �vuso bhagavato mano, j�n�ti bhagav� [PTS Page 165] [\q 165/]
manas� dhamma�, chandar�go bhagavato natthi, suvimuttacitto bhagav�.

Imin� kho eta� �vuso pariy�yena veditabba�: yath� na cakkhu r�p�na� sa��ojana�, na
r�p� cakkhussa sa��ojana�, ya�ca tattha tadubhaya� pa�icca uppajjati chandar�go ta�
tattha sa��ojana�.
Na sota sadd�na� sa��ojana�, na sadd� sotassa sa��ojana�, ya�ca tattha tadubhaya�
pa�icca uppajjati chandar�go ta� tattha sa��ojana�.

Na gh�na gandh�na� sa��ojana�, na gandh� gh�nassa sa��ojana�, ya�ca tattha


tadubhaya� pa�icca uppajjati chandar�go ta� tattha sa��ojana�.

Na jivh� ras�na� sa��ojana�, na ras� jivh�ya sa��ojana�, ya�ca tattha tadubhaya�


pa�icca uppajjati chandar�go ta� tattha sa��ojana�.

Na k�yo pho��habb�na� sa��ojana�, na pho��habb� k�yassa sa��ojana�, ya�ca tattha


tadubhaya� pa�icca uppajjati chandar�go ta� tattha sa��ojana�.

Na mano dhamm�na� sa��ojana�, na dhamm� manassa sa��ojana�, ya�ca tattha tadubhaya�


pa�icca uppajjati chandar�go ta� tattha sa��ojananti.

[BJT Page 326] [\x 326/]


1. 18. 6
K�mabhusutta�

233. Eka� samaya� �yasm� ca �nando �yasm� ca k�mabhu kosambiya� viharanti


ghosit�r�me. Atha kho �yasm� k�mabhus�yanhasamaya� pa�isall�n� vu��hito yen�yasm�
�nando tenupasa�kami. Upasa�kamitv� �yasmat� �nandena saddhi� sammodi. Sammodan�ya�
katha� s�r��ya� v�tis�retv� ekamanta� nis�di. Ekamanta� nisinno kho �yasm� k�mabhu
�yasmanta� �nanda� etadavoca:

Kinnu kho �vuso �nanda cakkhu r�p�na� sa��ojana� r�p� cakkhussa sa��ojana�, sota�
sadd�na� sa��ojana� sadd� sotassa sa��ojana�, gh�na� gandh�na� sa��ojana� gandh�
gh�nassa sa��ojana�, jivh� ras�na� sa��ojana� ras� jivh�ya sa��ojana�, k�yo
pho��habb�na� sa��ojana� pho��habb� k�yassa sa��ojana�, mano dhamm�na� sa��ojana�,
dhamm� manassa sa��ojananti?

Na kho �vuso k�mabhu, cakkhu r�p�na� sa��ojana�, na r�p� cakkhussa sa��ojana�.


Ya�ca tattha tadubhaya� pa�icca uppajjati chandar�go ta� tattha sa��ojana�. Sota
sadd�na� sa��ojana�, na sadd� sotassa sa��ojana�. Ya�ca tattha tadubhaya� pa�icca
uppajjati chandar�go ta� tattha sa��ojana�.
Gh�na gandh�na� sa��ojana�, na gandh� gh�nassa sa��ojana�. Ya�ca tattha tadubhaya�
pa�icca uppajjati chandar�go ta� tattha sa��ojana�.
Jivh� ras�na� sa��ojana�, na ras� jivh�ya sa��ojana�. Ya�ca tattha tadubhaya�
pa�icca uppajjati chandar�go ta� tattha sa��ojana�.
K�yo pho��habb�na� sa��ojana�, na pho��habb� k�yassa sa��ojana�. Ya�ca tattha
tadubhaya� pa�icca uppajjati chandar�go ta� tattha sa��ojana�.
Mano dhamm�na� sa��ojana�, na dhamm� manassa sa��ojana�. Ya�ca tattha tadubhaya�
pa�icca uppajjati chandar�go ta� tattha sa��ojana�.

[BJT Page 328] [\x 328/]


[PTS Page 166] [\q 166/] seyyath�pi �vuso k��o ca balivaddo od�to ca balivaddo
ekena d�mena v� yottena v� sa�yutt� assu, yo nu kho eva� vadeyya: k��o balivaddo
od�tassa balivaddassa sa��ojana�, od�to balivaddo k��assa balivaddassa
sa��ojananti. Samm� nu kho so vadam�no vadeyy�ti. No heta� �vuso. Na kho �vuso k��o
balivaddo od�tassa balivaddassa sa��ojana�, napi od�to balivaddo k��assa
balivaddassa sa��ojana�, yena ca kho te ekena d�mena v� yottena v� sa�yutt�, ta�
tattha sa��ejana�.

Evameva kho �vuso na cakkhu r�p�na� sa��ojana�, na r�p� cakkhussa sa��ojana�. Ya�ca
tattha tadubhaya� pa�icca uppajjati chandar�go ta� tattha sa��ojana�. Na sota
sadd�na� sa��ojana�, na sadd� sotassa sa��ojana�. Ya�ca tattha tadubhaya� pa�icca
uppajjati chandar�go ta� tattha sa��ojana�.
Na gh�na gandh�na� sa��ojana�, na gandh� gh�nassa sa��ojana�. Ya�ca tattha
tadubhaya� pa�icca uppajjati chandar�go ta� tattha sa��ojana�.
Na jivh� ras�na� sa��ojana�, na ras� jivh�ya sa��ojana�. Ya�ca tattha tadubhaya�
pa�icca uppajjati chandar�go ta� tattha sa��ojana�.
Na mano dhamm�na� sa��ojana�, na dhamm� manassa sa��ojana�. Ya�ca tattha tadubhaya�
pa�icca uppajjati chandar�go ta� tattha sa��ojananti.

1. 18. 7
Ud�y�sutta�

234. Eka� samaya� �yasm� ca �nando �yasm� ca ud�y� kosambiya� viharanti


ghosit�r�me. Atha kho �yasm� ud�y�s�yanhasamaya� pa�isall�n� vu��hito yen�yasm�
�nando tenupasa�kami. Upasa�kamitv� �yasmat� �nandena saddhi� sammodi. Sammodan�ya�
katha� s�r��ya� v�tis�retv� ekamanta� nis�di. Ekamanta� nisinno kho �yasm� ud�y�
�yasmanta� �nanda� etadavoca:

Yatheva nu kho-1 �vuso �nanda aya� k�yo bhagavat� anekapariy�yena akkh�to viva�o
pak�sito, itip�ya�-2 k�yo anatt�ti. Sakk� evameva� vi����ampida�-3 �cikkhitu�
desetu� pa���petu� pa��hapetu� vivaritu� vibhajitu� utt�n�k�tu� itipida� vi����a�
anatt�ti.

Yatheva kho �vuso ud�y� aya� k�yo bhagavat� aneka pariy�yena akkh�to viva�o
pak�sito, itip�ya� k�yo anatt�ti, sakk� evameva vi����ampida� �cikkhitu� desetu�
pa���petu� pa��hapetu� vivaritu� vibhajitu� utt�n�k�tu� itipida� vi����a� anatt�ti.

1. Yathevannukho - s� 1. 2.
2. Itipi aya� - s� 1, 2.
3. Vi����ampi - s� 1, 2.

[BJT Page 330] [\x 330/]

Cakkhu�c�vuso pa�icca r�pe vuppajjati cakkhuvi����anti, [PTS Page 167] [\q 167/]
evam�vusoti. Yo c�vuso hetu yo ca paccayo cakkhuvi����assa upp�d�ya-1 so ca hetu so
ca paccayo sabbena sabba� sabbath� sabba� aparises�-2 nirujejhayya, api n� kho
cakkhuvi����a� pa���yeth�ti. No heta� �vuso. Imin�pi kho eta� �vuso pariy�yena
bhagavat� akkh�ta� viva�a� pak�sita�: itipida� vi����a� anatt�ti.

Sota�c�vuso pa�icca sadde vuppajjati sotavi����anti, evam�vusoti. Yo c�vuso hetu yo


ca paccayo sotavi����assa upp�d�ya so ca hetu so ca paccayo sabbena sabba� sabbath�
sabba� aparises� nirujejhayya, api n� kho sotavi����a� pa���yeth�ti. No heta�
�vuso. Imin�pi kho eta� �vuso pariy�yena bhagavat� akkh�ta� viva�a� pak�sita�:
itipida� vi����a� anatt�ti.

Gh�na�c�vuso pa�icca gandhe vuppajjati gh�navi����anti, evam�vusoti. Yo c�vuso hetu


yo ca paccayo gh�navi����assa upp�d�ya so ca hetu so ca paccayo sabbena sabba�
sabbath� sabba� aparises� nirujejhayya, api nu kho gh�navi����a� pa���yeth�ti. No
heta� �vuso. Imin�pi kho eta� �vuso pariy�yena bhagavat� akkh�ta� viva�a�
pak�sita�: itipida� vi����a� anatt�ti.

Jivha�c�vuso pa�icca rase vuppajjati jivh�vi����anti, evam�vusoti. Yo c�vuso hetu


yo ca paccayo jivh�vi����assa upp�d�ya so ca hetu so ca paccayo sabbena sabba�
sabbath� sabba� aparises� nirujejhayya, api n� kho jivh�vi����a� pa���yeth�ti. No
heta� �vuso. Imin�pi kho eta� �vuso pariy�yena bhagavat� akkh�ta� viva�a�
pak�sita�: itipida� vi����a� anatt�ti.

K�ya�c�vuso pa�icca pho��habbe vuppajjati k�yavi����anti, evam�vusoti. Yo v�vuso


hetu yo ca paccayo k�yavi����assa upp�d�ya so ca hetu so ca paccayo sabbena sabba�
sabbath� sabba� aparises� nirujejhayya, api n� kho k�yavi����a� pa���yeth�ti. No
heta� �vuso. Imin�pi kho eta� �vuso pariy�yena bhagavat� akkh�ta� viva�a�
pak�sita�: itipida� vi����a� anatt�ti.

Mana�c�vuso pa�icca dhamme vuppajjati manovi����anti, evam�vusoti. Yo v�vuso hetu


yo ca paccayo manovi����assa upp�d�ya so ca hetu so ca paccayo sabbena sabba�
sabbath� sabba� aparises� nirujejhayya, api n� kho manovi����a� pa���yeth�ti. No
heta� �vuso. Imin�pi kho eta� �vuso pariy�yena bhagavat� akkh�ta� viva�a�
pak�sita�: itipida� vi����a� anatt�ti.

Seyyath�pi �vuso puriso s�ratthiko s�ragaves� s�rapariyesana� caram�no ti�ha�


ku�h�ri� �d�ya vana� paviseyya, so tattha passeyya mahanta� kadalikkhandha� ujuka�
nava� akukkukaj�ta�-3. Tamena� m�le [PTS Page 168] [\q 168/] jindeyya m�le
chetv� agge chindeyya agge jetv� patta� va��i� vinibbhujeyya-4. , So tattha
pheggumpi n�dhigaccheyya. Kuto s�ra�.

Evameva kho �vuso bhikkhu chassu phass�yatanesu neva att�na� n�ttaniya�


samanupassati, so eva� asamanupassanto na ki�ci loke up�diyati, anup�diya� na
paritassati, aparitassa� paccatta��eva parinibb�yati. Kh�� j�ti, vusita�
brahmacariya�, kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti paj�n�t�ti.

-------------------------
1. Up�d�ya - sy�
2. Apariseso - s� 1, 2.
3. Akukku�akaj�ta� - sy�
4. Vinibbhujjeyya - s� 1, 2.
Vinibbhajjeyya - sy�

[BJT Page 332] [\x 332/]

1. 18. 8
�dittapariy�yasutta�

235. �dittapariy�ya� vo bhikkhave dhammapariy�ya� desiss�mi. Ta� su�tha. Katamo ca


bhikkhave �ditt�pariy�yo dhammapariy�yo? Vara� bhikkhave tatt�ya ayosal�k�ya
�ditt�ya sampajjalit�ya sajotibh�t�ya cakkhundriya� sampalima��ha�, na tveva
cakkhuvi��eyyesu r�pesu anubya�janaso nimittagg�ho. Nimittass�dagathita�-1 v�
bhikkhave vi����a� ti��ham�na� ti��heyya anubya�janass�dagathita� v�, tasmi� ce
samaye k�la� kareyya, �h�nameta� vijjati ya� dvinna� gat�na� a��atara� gati�
gaccheyya niraya� v� tiracch�nayoni� v�. Ima� khv�ha� bhikkhave �d�nava� disv� eva�
vad�mi.

Vara� bhikkhave ti�hena ayosa�kun� �dittena sampajjalitena sajotibhutena


sotindriya� sampalima��ha�, na tveva sotavi��eyyesu saddesu anubya�janaso
nimittagg�ho. Nimittass�dagathita� v� bhikkhave vi����a� ti��ham�na� ti��heyya
anubya�janass�da gathita� v�, tasmi� ce samaye k�la� kareyya, �h�nameta� vijjati
ya� dvinna� gat�na� a��atara� gati� gaccheyya niraya� v� tiracch�nayoni� v�. Ima�
khv�ha� bhikkhave �d�nava� disv� eva� [PTS Page 169] [\q 169/] vad�mi.
Vara� bhikkhave ti�hena nikh�danena �dittena sampajjalitena sajotibhutena
gh�nindriya� sampalima��ha�, na tveva gh�navi��eyyesu gandhesu anubya�janaso
nimittagg�ho. Nimittass�dagathita� v� bhikkhave vi����a� ti��ham�na� ti��heyya
anubya�janass�dagathita� v�, tasmi� ce samaye k�la� kareyya, �h�nameta� vijjati ya�
dvinna� gat�na� a��atara� gati� gaccheyya niraya� v� tiracch�nayoni� v�. Ima�
khv�ha� bhikkhave �d�nava� disv� eva� vad�mi.

Vara� bhikkhave ti�hena khurena �dittena sampajjalitena sajotibhutena jivhindriya�


sampalima��ha�, natveva jivh�vi��eyyesu rasesu anubya�janaso nimittagg�ho.
Nimittass�dagathita� v� bhikkhave vi����a� ti��ham�na� ti��heyya anubya�janass�da
gathita� v�, tasmi� ce samaye k�la� kareyya, �h�nameta� vijjati ya� dvinna� gat�na�
a��atara� gati� gaccheyya niraya� v� tiracch�nayoni� v�. Ima� khv�ha� bhikkhave
�d�nava� disv� eva� vad�mi.

1. Gadhita� - sy�

[BJT Page 334] [\x 334/]

Vara� bhikkhave ti�h�ya sattiy� �ditt�ya sampajjalit�ya sajotibh�t�ya k�yindriya�


sampalima��ha�, na tveva k�yavi��eyyesu pho��habbesu anubya�janaso nimittagg�ho.
Nimittass�dagathita� v� bhikkhave vi����a� ti��ham�na� ti��heyya anubya�janass�da
gathita� v�, tasmi� ce samaye k�la� kareyya, �h�nameta� vijjati ya� dvinna� gat�na�
a��atara� gati� gaccheyya niraya� v� tiracch�nayoni� v�. Ima� khv�ha� bhikkhave
�d�nava� disv� eva� vad�mi.

Cara� bhikkhave sotta�-1 sotta� kho pan�ha� bhikkhave va�jha�-2 j�vit�na� vad�mi,
aphala� j�vit�na� vad�mi, momuha� j�vit�na� vad�mi. Na tveva tath�r�pe vitakke
vitakkeyya yath�r�p�na� vitakk�na� vasa�gato sa�gha� bhindeyya. Ima� khv�ha� [PTS
Page 170] [\q 170/] bhikkhave �d�nava� disv� eva� vad�mi.

Tatra bhikkhave sutav� ariyas�vako iti pa�isa�cikkhati: ti��hatu t�va tatt�ya


ayosal�k�ya �ditt�ya sampajjalit�ya sajotibh�t�ya cakkhundriya� samphalima��ha�,
hand�ha� idameva manasikaromi, 'iti cakkhu� anicca�, r�p� anicc�, cakkhuvi����a�
anicca�, cakkhu samphasso anicco, yampida� cakkhusamphassapaccay� uppajjati
vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi anicca�.
Ti��hatu t�va ti�hena ayosa�kun� �dittena sampajjalitena sajotibhutena sotindriya�
samphalima��ha�, hand�ha� idameva manasikaromi, 'iti sota� anicca�, sadd� anicc�,
sotavi����a� anicca�, sotasamphasso anicco, yampida� sotasamphassapaccay� uppajjati
vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi anicca�'.
Ti��hatu t�va ti�hena nikh�danena �dittena sampajjalitena sajotibhutena
gh�nindriya� samphalima��ha�, hand�ha� idameva manasikaromi: 'iti gh�na� anicca�,
gandh� anicc�, gh�navi����a� anicca�, gh�nasamphasso anicco, yampida�
gh�nasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tampi anicca�'.

Ti��hatu t�va ti�hena khurena �dittena sampajjalitena sajotibhutena jivhindriya�


samphalima��ha�, hand�ha� idameva manasikaromi: 'iti jivh� anicc�, ras� anicc�,
jivh�vi����a� anicca�, jivh�samphasso anicco, yampida� jivh�samphassapaccay�
uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi anicca�'.

1. Sutata� - s� 1, 2.
2. Vajja� - sy�.

[BJT Page 336] [\x 336/]

Ti��hatu t�va ti�h�ya sattiy� �ditt�ya sampajjalit�ya sajotibh�t�ya k�yindriya�


samphalima��ha�, hand�ha� idameva manasikaromi, 'iti k�yo anicco, pho��habb� [PTS
Page 171] [\q 171/] anicc�, k�yavi����a� anicca�, k�yasamphasso anicco,
yampida� k�yasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� tampi anicca�'.

Ti��hatu t�va sotta� hand�ha� idameva manasikaromi 'iti mano anicco, dhamm� anicc�,
manovi����a� anicca�, manosamphasso anicco, yampida� manosamphassapaccay� uppajjati
vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tampi anicca�'.

Eva� passa� bhikkhu sutav� ariyas�vako cakkhusmimpi nibbindati, r�pesupi


nibbindati, cakkhuvi����epi nibbindati, cakkhusamphassepi nibbindati, yampida�
cakkhusamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati, vimuttasmi� vimuttamiti
���a� hoti, kh�� j�ti, vusita� brahmacariya� kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti
paj�n�ti.
Eva� passa� bhikkhu sutav� ariyas�vako sotasmimpi nibbindati, saddesupi nibbindati,
sotavi����epi nibbindati, sotasamphassepi nibbindati, yampida� sotasamphassapaccay�
uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� tasmimpi nibbindati.
Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati, vimuttasmi� vimuttamiti ���a� hoti, kh��
j�ti, vusita� brahmacariya� kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti paj�n�ti.
Eva� passa� bhikkhu sutav� ariyas�vako gh��asmimpi nibbindati, gandhesupi
nibbindati, gh�navi����epi nibbindati, gh�nasamphassepi nibbindati, yampida�
gh�nasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati, vimuttasmi� vimuttamiti
���a� hoti, kh�� j�ti, vusita� brahmacariya� kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti
paj�n�ti.
Eva� passa� bhikkhu sutav� ariyas�vako jivh�smimpi nibbindati, rasesupi nibbindati,
jivh�vi����epi nibbindati, jivh�samphassepi nibbindati, yampida�
jivh�samphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati, vimuttasmi� vimuttamiti
���a� hoti, kh�� j�ti, vusita� brahmacariya� kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti
paj�n�ti.
Eva� passa� bhikkhu sutav� ariyas�vako k�yasmimpi nibbindati, pho��habbesupi
nibbindati, k�yavi����epi nibbindati, k�yasamphassepi nibbindati, yampida�
k�yasamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati, vimuttasmi� vimuttamiti
���a� hoti, kh�� j�ti, vusita� brahmacariya� kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti
paj�n�ti.
Eva� passa� bhikkhu sutav� ariyas�vako manasmimpi nibbindati, dhammesupi
nibbindati, manovi����epi nibbindati, manosamphassepi nibbindati, yampida�
manosamphassapaccay� uppajjati vedayita� sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
tasmimpi nibbindati. Nibbinda� virajjati, vir�g� vimuccati, vimuttasmi� vimuttamiti
���a� hoti, kh�� j�ti, vusita� brahmacariya� kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti
paj�n�ti. Aya� kho bhikkhave �dittapariy�yo dhammapariy�yoti.

1. 18. 9
Hatthap�dupamasutta�

236. Hatthesu bhikkhave sati �d�nanikkhepana� pa���yati. P�desu sati


abhikkamapa�ikkamo pa���yati. Pabbesu sati sammi�jana-1 pas�ra�a� pa���yati.
Kucchismi� sati jighacch� pip�s� pa���yati. Evameva kho bhikkhave cakkhusmi� sati
cakkhusamphassapaccay� uppajjati ajjhatta� sukha� dukkha�. -2
Sotasmi� sati sotasamphassapaccay� uppajjati ajjhatta� sukha� dukkha�. Gh�nasmi�
sati gh�nasamphassapaccay� uppajjati ajjhatta� sukha� dukkha�. Jivh�ya sati
jivh�samphassapaccay� uppajjati ajjhatta� sukha� dukkha�. K�yasmi� sati
k�yasamphassapaccay� uppajjati ajjhatta� sukha� dukkha�. Manasmi� sati
manosamphassapaccay� uppajjati ajjhatta� sukha� dukkha�.
Hatthesu bhikkhave asati �d�nanikkhepana� na pa���yati, p�desu asati
abhikkamapa�ikkamo na pa���yati, pabbesu asati sammi�jana pas�ra�a� na pa���yati,
kucchismi� asati jighacch� pip�s� na pa���yati. Evameva kho bhikkhave cakkhusmi�
asati cakkhusamphassapaccay� n�pajjati ajjhatta� sukha� dukkha�.
Sotasmi� asati sotasamphassapaccay� n�pajjati ajjhatta� sukha� dukkha�. Gh�nasmi�
asati gh�nasamphassapaccay� n�pajjati ajjhatta� sukha� dukkha�. Jivh�ya asati
jivh�samphassapaccay� n�pajjati ajjhatta� sukha� dukkha�. K�yasmi� asati
k�yasamphassapaccay� n�pajjati ajjhatta� sukha� dukkha�. Manasmi� asati
manosamphassapaccay� n�pajjati ajjhatta� sukha� dukkha�.
1. Sami�jana - machasa�
2. Sukhadukkha� - sy�.

[BJT Page 338] [\x 338/]


1. 18. 10
Dutiyahatthap�dupamasutta�

237. Hatthesu bhikkhave sati �d�nanikkhepana� hoti. P�desu sati abhikkamapa�ikkamo


hoti. Pabbesu sati sammi�janapas�ra�a� hoti.
Kucchismi� sati jighacch� pip�s� hoti. Evameva kho bhikkhave cakkhusmi� sati
cakkhusamphassapaccay� [PTS Page 172] [\q 172/] uppajjati ajjhatta� sukha�
dukkha�.
Sotasmi� sati sotasamphassapaccay� uppajjati ajjhatta� sukha� dukkha�. Gh�nasmi�
sati gh�nasamphassapaccay� uppajjati ajjhatta� sukha� dukkha�. Jivh�ya sati
jivh�samphassapaccay� uppajjati ajjhatta� sukha� dukkha�. K�yasmi� sati
k�yasamphassapaccay� uppajjati ajjhatta� sukha� dukkha�. Manasmi� sati
manosamphassapaccay� uppajjati ajjhatta� sukha� dukkha�.
Hatthesu bhikkhave asati �d�nanikkhepana� na pa���yati, p�desu asati
abhikkamapa�ikkamo na pa���yati, pabbesu asati sammi�jana pas�ra�a� na pa���yati,
kucchismi� asati jighacch� pip�s� na pa���yati. Evameva kho bhikkhave cakkhusmi�
asati cakkhusamphassapaccay� n�pajjati ajjhatta� sukha� dukkha�.
Sotasmi� asati sotasamphassapaccay� n�pajjati ajjhatta� sukha� dukkha�. Gh�nasmi�
asati gh�nasamphassapaccay� n�pajjati ajjhatta� sukha� dukkha�. Jivh�ya asati
jivh�samphassapaccay� n�pajjati ajjhatta� sukha� dukkha�. K�yasmi� asati
k�yasamphassapaccay� n�pajjati ajjhatta� sukha� dukkha�. Manasmi� asati
manosamphassapaccay� n�pajjati ajjhatta� sukha� dukkha�.
Samuddavaggo a��h�rasamo-1.

Tatrudd�na�:

Dve samudd� b��isiko kh�rarukkhena ko��hito


K�mabhu ud�y� ceva �dittena ca a��hama�
Hatthap�d�pam� dveti vaggo tena pavuccati.

1. Samanto - s� 1, 2.

[BJT Page 340] [\x 340/]


19. �sivisavaggo
1. 19. 1

�sivisopamasutta�
238. Eva� me suta� eka� samaya� bhagav� s�vatthiya� viharati jetavane
an�thapi�ikassa �r�me. Tatra kho bhagav� bhikkh� �mantesi bhikkhavoti bhadanteti.
Te bhikkh� bhagavato paccassosu�. Bhagav� etadavoca:

Seyyath�pi bhikkhave catt�ro �sivis�-1. Uggatej� ghoravis�. Atha puriso �gaccheyya


j�vituk�mo amarituk�mo sukhak�mo dukkhapa�ikkulo-2, tamena� eva� vadeyyu�: "ime te
ambho purisa, catt�ro �sivis� uggatej� ghoravis� [PTS Page 173] [\q 173/]
k�lenak�la� vu��h�petabb�, k�lena k�la� nah�petabb�, -3 k�lena k�la� bhojetabb�,
k�lena k�la� sa�vesetabb�, -4 yad� ca kho te ambho purisa mara�a� v� nigacchasi-5.
Mara�amatta� v� dukkha�: yante ambho, purisa kara�ya� ta� karoh�" ti.

Atha kho so bhikkhave puriso bh�to catunna� �sivis�na� uggatej�na� ghoravis�na�


yena v� tena v� pal�yetha, tamena� eva� vadeyyu�: ime te-6 ambho purisa,
pa�cavadhak� paccatthik� pi��hito pi��hito anubaddho-7. Yattheva na� passiss�ma
tattheva j�vit� voropess�m�ti; yante ambho purisa kara�ya� ta� kareh�ti. Atha kho
so bhikkhave puriso bh�to catunna� �sivis�na� uggatej�na� ghoravis�na�, bh�to
pa�canna� vadhak�na� paccatthik�na� yena v� tena v� pal�yetha.

Tamena� eva� vadeyyu�: aya� te ambho purisa cha��ho antaracaro vadhako ukkhitt�siko
pi��hito pi��hito anubaddho yattheva na� passiss�mi tattheva siro p�tess�m�ti-8.
Yante ambho purisa kara�ya� ta� karoh�ti. Atha kho so bhikkhave puriso bh�to
catunna� �sivis�na� uggatej�na� ghoravis�na�, bh�to pa�canna� vadhak�na�
paccatthik�na� bh�to, cha��hassa antaracarassa vadhakassa ukkhitt�sikassa yena v�
tena v� pal�yetha.

-------------------------
1. �sivis� - sy�
2. Dukkhappa�ik�lo - machasa�, dukkhapa�ikulo - sy�
3. Nah�petabb� - machasa� sy�, s�2
4. Pavesetabb� - sya. [PTS]
5. Nigacchissati - s� 1. 2.
6. Ime kho - machasa�
7. Anubandh� - s�mu. Machasa�
8. P�tiss�mi -s� 1. 2.

[BJT Page 342] [\x 342/]


So passeyya su��a� g�ma�: ya��adeva ghara� paviseyya rittaka��eva paviseyya,
tucchaka��eva paviseyya, su��aka��eva paviseyya, ya��adeva bh�jana� parimaseyya,
rittaka��eva parimaseyya, tucchaka��eva parimaseyya, su��aka��eva parimaseyya.
Tamena� eva� vadeyyu�: id�nambho purisa, ima� su��a� g�ma� cor� g�magh�tak�
vadhissant�, -1. Yanne ambho purisa, kara�ya� ta� karoh�ti.

[PTS Page 174] [\q 174/]


Atha kho so bhikkhave puriso bh�to catunna� �sivis�na� uggatej�na� ghoravis�na�,
bh�to pa�canna� vadhak�na� paccatthik�na�, bh�to cha��hassa antaracarassa
vadhakassa ukkhitt�sikassa, bh�to cor�na� g�magh�tak�na� yena v� tena v� pal�yetha.
So passeyya mahanta� udaka��ava�, orima�t�ra� s�sa�ka� sappa�ibhaya� p�rima�t�ra�
khema� appa�ibhaya�, natthassa-2. N�v� sant�ra� uttarasetu v� apar�para�-3.
Gaman�ya.

1. Pavisanti - machasa�
2. Na cassa s� - 1, 2.
3. Ap�r�p�ra� - machasa�. Ap�rap�ra� s�2.

Atha kho bhikkhave tassa purisassa evamassa: 'aya� kho mah� udaka��avo, orima�ca
t�ra� s�sa�ka� sappa�ibhaya�, p�rima�t�ra� khema� appa�ibhaya�; natthi ca n�v�
sant�ra� uttarasetu v� apar�para� gaman�ya, yann�n�ha� ti�aka��has�kh�pal�sa�
sa�ka��hitv� kulla� bandhitv� ta� kulla� niss�ya hatthehi ca p�dehi ca v�yamam�no
sotthin� p�ra� gaccheyyanti. ' Atha kho so bhikkhave puriso ti�aka��has�kh�pal�sa�
sa�ka��hitv� kulla� bandhitv� ta� kulla� niss�ya hatthehi ca p�dehi ca v�yamam�no
sotthin� p�ra� gaccheyya, ti��o p�ragato thale ti��hati br�hma�o.

Upam� kho my�ya� bhikkhave, kat� atthassa vi���panatth�ya, aya�cevettha attho:


catt�ro �sivis� ugganatej� ghoravis�ti kho bhikkhave, catunneta�-4 mah�bh�t�na�
adhivacana�, pa�havidh�tuy� �podh�tuy� tejodh�tuy� v�yodh�tuy�.
Pa�ca vadhak� paccatthik�ti kho bhikkhave, pa�canneta�-5. Up�d�nakkhandh�na�
adhivacana�, seyyath�da�: r�pup�d�nakkhandhassa, vedan�p�d�nakkhandhassa,
sa���p�d�nakkhandhassa, sa�kh�r�p�d�nakkhandhassa vi�����p�d�nakkhandhassa. Cha��ho
antaracaro vadhako ukkhitt�sikoti kho bhikkhave, nandir�gasseta� adhivacana�. Su��o
g�moti kho bhikkhave, channeta�-6. Ajjhattik�na� �yatan�na� adhivacana�.

4. Catunna� s�-2
5. Pa�canna� - s� 2
6. Channa� - s� 2.

[BJT Page 344] [\x 344/]

Cakkhuto cepi na� bhikkhave pa�ito vyatto medh�vi upaparikkhati, rittaka��eva


kh�yati, tucchaka��eva [PTS Page 175] [\q 175/] kh�yati, su��aka��eva kh�yati.

Sotato cepi na� bhikkhave pa�ito vyatto medh�vi upaparikkhati, rittaka��eva


kh�yati, tucchaka��eva kh�yati, su��aka��eva kh�yati.
Gh�nato cepi na� bhikkhave pa�ito vyatto medh�vi upaparikkhati, rittaka��eva
kh�yati, tucchaka��eva kh�yati, su��aka��eva kh�yati.
Jivh�to cepi na� bhikkhave pa�ito vyatto medh�vi upaparikkhati, rittaka��eva
kh�yati, tucchaka��eva kh�yati, su��aka��eva kh�yati.
K�yako cepi na� bhikkhave pa�ito vyatto medh�vi upaparikkhati, rittaka��eva
kh�yati, tucchaka��eva kh�yati, su��aka��eva kh�yati.
Manato cepi na� bhikkhave pa�ito vyatto medh�vi upaparikkhati, rittaka��eva
kh�yati, tucchaka��eva kh�yati, su��aka��eva kh�yati.

Cor� g�magh�tak�ti kho bhikkhave, channeta� b�hir�na� �yatan�na� adhivacana�.


Cakkhu bhikkhave ha��ati man�p�man�pesu r�pesu, sota� ha��ati man�p�man�pesu
saddesu, gh�na� ha��ati man�p�man�pesu gandhesu, jivh� ha��ati man�p�man�pesu
rasesu, k�yo ha��at� man�p�man�pesu pho��habbesu. Mano ha��ati man�p�man�pesu
dhammesu.

Mah�udaka��avoti kho bhikkhave, catunneta� ogh�na� adhivacana�: k�moghassa,


bhavoghassa, di��hoghassa, avijjoghassa. Orima� t�ra� s�sa�ka� sappa�ibhayanti kho
bhikkhave sakk�yasseta� adhivacana�. P�rima� t�ra� khema� appa�ibhayanti kho
bhikkhave, nibb�nasseta� adhivacana�. Kullanti kho bhikkhave, ariyasseta�
a��ha�gikassa maggassa adhivacana�, seyyath�da�: samm�di��hiy� samm�sa�kappassa
samm�v�c�ya samm�kammantassa, samm��j�vassa, samm�v�y�massa, samm�satiy�,
samm�sam�dhissa. Hatthehi ca p�dehi ca v�yamam�noti kho bhikkhave
viriy�rambhasseta� adhivacana�. Ti��o p�ragato thale ti��hati br�hma�oti kho
bhikkhave, arahato eta� adhivacananti.

1. 19. 2
Rath�pamasutta�

239. T�hi bhikkhave, dhammehi samann�gato bhikkhu di��heva dhamme


sukhasomanassabahulo viharati, yoni cassa �raddh� hoti �sav�na� khay�ya. Katamehi
t�hi: indriyesu guttadv�ro hoti, bhojane matta���, j�gariya� anuyutto.

[PTS Page 176] [\q 176/] katha�ca bhikkhave bhikkhu indriyesu guttadv�ro hoti.

Idha bhikkhave, bhikkhu cakkhun� r�pa� disv� na nimitatagg�h� hoti


n�nubya�janagg�h�, yatv�dhikara�amena� cakkhundriya� asa�vuta� viharanta� abhijjh�
domanass� p�pak� akusal� dhamm� anv�ssaveyyu�, tassa sa�var�ya pa�ipajjati,
rakkhati cakkhundriya�, cakkhundriye sa�vara� �pajjati.
[BJT Page 346] [\x 346/]

Sotena sadda� sutv� na nimitatagg�h� hoti n�nubya�janagg�h�, yatv�dhikara�amena�


sotindriya� asa�vuta� viharanta� abhijjh� domanass� p�pak� akusal� dhamm�
anv�ssaveyyu�, tassa sa�var�ya pa�ipajjati, rakkhati sotandriya�, sotindriye
sa�vara� �pajjati.
Gh�nena gandha� gh�yitv� na nimitatagg�h� hoti n�nubya�janagg�h�,
yatv�dhikara�amena� gh�n�ndriya� asa�vuta� viharanta� abhijjh� domanass� p�pak�
akusal� dhamm� anv�ssaveyyu�, tassa sa�var�ya pa�ipajjati, rakkhati gh�n�ndriya�,
gh�n�ndriye sa�vara� �pajjati.
Jivh�ya rasa� s�yitv� na nimitatagg�h� hoti n�nubya�janagg�h�, yatv�dhikara�amena�
jivhindriya� asa�vuta� viharanta� abhijjh� domanass� p�pak� akusal� dhamm�
anv�ssaveyyu�, tassa sa�var�ya pa�ipajjati, rakkhati jivhindriya�, jivhatindriye
sa�vara� �pajjati.
Manas� dhamma� vi���ya na nimitatagg�h� hoti n�nubya�janagg�h�, yatv�dhikara�amena�
manindriya� asa�vuta� viharanta� abhijjh� domanass� p�pak� akusal� dhamm�
anv�ssaveyyu�, tassa sa�var�ya pa�ipajjati, rakkhati manindriya�, manindriye
sa�vara� �pajjati.

Seyyath�pi bhikkhave, subhumiya� c�tummah�pathe �ja��aratho yutto assa-1.


Odhastapatodo: -2. Tamena� dakkho yogg�cariyo assadammas�rath� abhir�hitv� v�mena
hatthena rasmiyo gahetv� dakkhi�ena hatthena patoda� gahetv� yenicchaka�
yadicchaka� s�reyyapi pacc�s�reyyapi evameva kho bhikkhave, bhikkhu imesa� channa�
indriy�na� �rakkh�ya sikkhati. Sa��am�ya sikkhati, dam�ya sikkhati, upasam�ya
sikkhati, eva� kho bhikkhave, bhikkhu indriyesu guttadv�ro hoti.

Katha�ca bhikkhave, bhikkhu bhojane matta��� hoti: idha bhikkhave bhikkhu


pa�isa�kh�yoniso �h�ra� �h�reti: 'neva dav�ya na mad�ya na ma�an�ya na vibhusan�ya,
y�vadeva imassa k�yassa �hitiy� y�pan�ya vihi�s�paratiy� brahmacariy�nuggah�ya, iti
pur��a�ca vedana� pa�iha�kh�mi, nava�ca vedana� na upp�dess�mi, y�tr� ca me
bhavissati anavajjat� ca ph�suvih�ro c�' ti. [PTS Page 177] [\q 177/]
seyyath�pi bhikkhave, puriso va�a�-3. �limpeyya. Y�vadeva ropanatth�ya-4. Seyyath�
v� pana akkha� abbha�jeyya y�vadeva bh�rassa nitra�atth�ya; evameva kho bhikkhave
bhikkhu pa�isa�kh�yoniso �h�ra� �h�reti. Neva dav�ya na mad�ya na ma�an�ya, na
vibhusan�ya, y�vadeva imassa k�yassa �hitiy� y�pan�ya vihi�suparatiy�
brahmacariy�nuggah�ya, iti pur��a�ca vedana� pa�iha�kh�mi, nava�ca vedana� na
upp�dessimi, y�tr� ca me bhavissati anavajjat� ca ph�suvih�ro c�ti. Eva� kho
bhikkhave, bhikkhu bhojane matta��� hoti.

Katha�ca bhikkhave, bhikkhu j�gariya� anuyutto hoti: idha bhikkhave, bhikkhu


divasa� ca�kamena nisajj�ya �vara�yehi dhammehi citta� parisodheti.

1. Assa �hito - sy�, machasa�


2. Odhatapatodo - sy�
3. �a�a� - sy�.
4. Ropanatth�ya - s� 1, 2.

[BJT Page 348] [\x 348/]

Rattiy� pa�hama� y�ma� ca�kamena nissajj�ya �vara�yehi dhammehi citta� parisodheti,


rattiy� majjhima� y�ma� dakkhi�ena passena s�haseyya� kappeti p�de p�da� acc�dh�ya
sato sampaj�no u��h�nasa��a� manasikaritv�. Rattiy� pacchima� y�ma� paccu��h�ya
ca�kamena nisajj�ya �vara�yehi dhammehi citta� parisodheti. Eva� kho bhikkhave,
bhikkhu j�gariya� anuyutto hoti. Imehi kho bhikkhave, t�hi dhammehi samann�gato
bhikkhu di��heva dhamme sukhasomanassabahulo viharati; yoni cassa �raddh� hoti
�sav�na� khay�y�ti.

1. 19. 3
Kummopamasutta�

240. Bhutapubba� bhikkhave, kummo kacchapo s�yanhasamaya� anunad�t�re gocarapasuto


ahosi; sig�lopi kho bhikkhave s�yanhasamaya� anunad�t�re gocarapasuto hoti. Addas�
kho bhikkhave kummo kacchapo sig�la� duratova gocarapasuta�, disv�na so�i pa�cam�ni
[PTS Page 178] [\q 178/] a�g�ni sake kap�le samodahitv� appossukko tu�h� bhuto
sa�kas�yati-1. Sig�lopi kho bhikkhave addasa kumma� kacchap� duratova, -2. Disv�na
yena kummo kacchapo tenupasa�kami, upasa�kamitv� kumma� kacchapa� paccupa��hito
ahosi; yad�ya� kummo kacchapo so�a�ipa�cam�na� a�g�na� a��atara� v� a��atara� v�
a�ga� abhininn�messati, tattheva na� gahetv� udd�litv� kh�diss�m�ti. Yad� kho
bhikkhave kummo kacchapo so�ipa�cam�na� a�g�na� a��atara� v� a��atara� v� a�ga� na
abhininn�mesi, atha sig�lo kummamh� nibbijja pakkami. Ot�ra� alabham�no.
Evameva kho bhikkhave tumhepi m�ro pip�m� satata� samita� paccupa��hito;
'appevan�m�ha� imesa� cakkhuto v� ot�ra� labheyya�, sotato v� ot�ra� labheyya�,
gh�nato v� ot�ra� labheyya�, jivh�to v� ot�ra� labheyya�, k�yato v� ot�ra�
labheyya�, manato v� ot�ra� labheyya�' nti.

Tasm�tihabhikkhave indriyesu guttadv�r� viharatha,

Cakkhun� r�pa� disv� m� nimitatagg�hino ahuvattha, m�nubya�janagg�hino,


yatv�dhikara�amena� cakkhundriya� asa�vuta� viharanta� abhijjh�domanass� p�pak�
akusal� dhamm� anv�ssaveyyu�, tassa sa�var�ya pa�ipajjatha, rakkhatha
cakkhundriya�, cakkhundriye sa�vara� �pajjatha.

1. Sa�kal�yati - a��hakath�.
2. Duratova gocarapasuta� - machasa�, sy�.

[BJT Page 350] [\x 350/]

Sotena sadda� sutv� m� nimitatagg�hino ahuvattha, m�nubya�janagg�hino,


yatv�dhikara�amena� sotindriya� asa�vuta� viharanta� abhijjh� domanass� p�pak�
akusal� dhamm� anv�ssaveyyu�, tassa sa�var�ya pa�ipajjatha, rakkhati sotandriya�,
sotindriye sa�vara� �pajjatha.
Gh�nena gandha� gh�yitv� m� nimitatagg�hino ahuvattha, m�nubya�janagg�hino,
yatv�dhikara�amena� gh�nindriya� asa�vuta� viharanta� abhijjh� domanass� p�pak�
akusal� dhamm� anv�ssaveyyu�, tassa sa�var�ya pa�ipajjatha, rakkhati gh�nindriya�,
gh�nandriye sa�vara� �pajjatha.
Jivh�ya rasa� s�yitv� m� nimitatagg�hino ahuvattha, m�nubya�janagg�hino,
yatv�dhikara�amena� jivhindriya� asa�vuta� viharanta� abhijjh� domanass� p�pak�
akusal� dhamm� anv�ssaveyyu�, tassa sa�var�ya pa�ipajjatha, rakkhati jivhindriya�,
jivhandriye sa�vara� �pajjatha.
K�yena pho��habba� phusitv� m� nimitatagg�hino ahuvattha, m�nubya�janagg�hino,
yatv�dhikara�amena� k�yindriya� asa�vuta� viharanta� abhijjh� domanass� p�pak�
akusal� dhamm� anv�ssaveyyu�, tassa sa�var�ya pa�ipajjatha, rakkhati k�yindriya�,
k�yindriye sa�vara� �pajjatha.
Manas� dhamma� vi���ya m� nimitatagg�hino ahuvattha, m�nubya�janagg�hino,
yatv�dhikara�amena� manindriya� asa�vuta� viharanta� abhijjh� domanass� p�pak�
akusal� dhamm� anv�ssaveyyu�, tassa sa�var�ya pa�ipajjatha, rakkhati manindriya�,
manindriye sa�vara� �pajjatha.
Yato kho tumhe bhikkhave, indriyesu guttadv�r� viharissatha, atha tumhehipi m�ro
p�pim� nibbijja pakkamissati ot�ra� alabham�no kummambh�va sig�loti.

[PTS Page 179] [\q 179/] kummova a�g�ni sake kap�le


Samodaha� bhikkhu mano vitakke
Anissito a��amahe�hay�no
Parinibbuto na upavadeyya ka�citi.

1. 19. 4
D�rukkhandhopamasutta�

241. Eka� samaya� bhagav� ayojjh�ya�-1 viharati ga�g�ya nadiy� t�re, addas� kho
bhagav� mahanta� d�rukkhandha� ga�g�ya nadiy� sotena vuyham�na�, disv�na bhikkh�
�mantesi, passatha no tumhe bhikkhave amu� mahanta� d�rukkhandha� ga�g�ya nadiy�
sotena vuyham�nanti? Evambhante.

Sace kho bhikkhave d�rukkhandho na orima� t�ra� upagacchati, na p�rima� t�ra�


upagacchati, na majjhe sa�s�dissati, na thale uss�dissati na manussagg�ho
bhavissati, na amanussagg�ho bhavissati, na �va��agg�ho bhavissati, na antop�ti
bhavissati: eva� hi so bhikkhave d�rukkhandho samuddaninno bhavissati, samuddapo�o
samuddapabh�ro. Ta� kissa hetu, samuddaninno bhikkhave, ga�g�ya nadiy� soto,
samuddapo�o, samuddapabbh�ro.

Evameva kho bhikkhave sace tumhepi na orima� t�ra� upagacchatha-2 na p�rima� t�ra�
upagacchatha na majjhe sa�s�dissatha, na thale uss�dissatha, na manussagg�h�
hessatha-3. Na amanussagg�h� hessatha, na �va��agg�h� hessatha, na antop�ti
bhavissatha. Eva� [PTS Page 180] [\q 180/] tumhe bhikkhave nibb�naninn�
bhavissatha, nibb�napo� nibb�napabbh�r�. Ta� kissa hetu: nibb�naninn� bhikkhave
samm�di��hi, nibb�napo�, nibb�napabbh�r�ti.

1. Kosambiya� - machasa�
2. Upagacchittha - s� 1
3. Gahessati - machasa�

[BJT Page 352] [\x 352/]

Eva� vutte a��ataro bhikkhu bhagavanta� etadavoca: kinnu kho bhante orima�t�ra�?
Ki� p�rima�t�ra�? Ko majjhe sa�s�do?-1. Ko thale uss�do? Ko manussagg�ho? Ko
amanussagg�ho? Ko �va��agg�ho? Ko antop�tibh�voti?

Orima�t�ranti kho bhikkhu, channeta� ajjhattik�na� �yatan�na� adhivacana�,


p�rima�t�ranti kho bhikkhu channeta� b�hir�na� �yatan�na� adhivacana�. Majjhe
sa�s�doti kho bhikkhu, nandir�gasseta� adhivacana�. Thale uss�doti kho bhikkhu
asmim�nasseta� adhivacana�. Katamo ca bhikkhu manussagg�ho, idha bhikkhu gih�hi
sa�sa��ho viharati sahanandi sahasok� sukhitesu sukhito dukkhitesu dukkhito
uppannesu kicca kara�yesu attan� voyoga� �pajjati, aya� vuccati bhikkhu,
manussagg�ho. Katamo ca bhikkhu, amanussagg�ho: idha bhikkhu ekacco a��atara�
devanik�ya� pa�idh�ya brahmacariya� carati: 'imin�ha� s�lena v� vatena v� tapena v�
brahmacariyena v� devo v� bhaviss�m� deva��ataro v�' ti. Aya� vuccati bhikkh�
amanussagg�ho. �va��agg�hoti kho bhikkhu, pa�canneta� k�magu�na� adhivacana�,
katamo ca bhikkhu antop�tibh�vo: idha bhikkhu ekacco duss�lo hoti p�padhammo. Asuci
sa�kassarasam�c�ro pa�icchannakammanto assama�o sama�apa�i��o [PTS Page 181] [\q
181/] abrahmac�r� brahmac�r�pa�i��o antop�ti avassuto kasambuj�to-2 , aya�
vuccati bhikkhu, antop�tibh�voti.

Tena kho pana samayena nando gop�lako bhagavato avid�re �hito hoti; atha kho nando
gop�lako bhagavanta� etadavoca: aha� kho bhante na orima�t�ra� upagacch�mi, na
p�rima�t�ra� upagacch�mi, na majjhe sa�s�diss�mi, na thale uss�diss�mi, na
manussagg�ho gahissati-3. Na amanussaggaho gahissati, na �va��agg�ho gahissati. Na
antop�ti bhaviss�mi; labheyy�ha� bhante bhagavato santike pabbajja� labheyya�
upasampadanti.

Tena hi tva� nanda, s�mik�na� g�vo n�yy�deh�ti-4. Gamissanti bhante g�vo


vacchagiddhiniyoti, n�yy�dehve tva� nanda, s�mik�na� g�voti. Atha kho nando
gop�lako s�mik�na� g�vo niyy�detv� yena bhagav� tenupasa�kami. Upasa�kamitv�
bhagavanta� etadavoca: niyy�dit� bhante s�mik�na� g�vo, labheyayy�ha� bhante
bhagavato santike pabbajja� labheyya� upasampadanti.

1. Sa�side. Machasa�, sy�. S�1


2. Kasambukaj�to - sy�.
3. Gahessati - machasa�
4. N�yy�teh�ti - machasa�

[BJT Page 354] [\x 354/]


Alattha kho nando gop�lako bhagavato santike pabbajja�, alatthupasampada�;
acir�pasampanno ca pan�yasm� nando eko v�paka��ho appamatto �t�p� pahitatto
viharanto na cirasseva yassatth�ya kulaputt� sammadeva ag�rasm� anag�riya�
pabbajanti tadanuttara� brahmacariyapariyos�na� di��heva dhamme saya� abhi���
sacchikatv� upasampajja vih�si, kh�� j�ti, vusita� brahmacariya� kata� kara�ya�
n�para� ittatth�y�ti abbha���si, a��ataro ca pan�yasm� nando arahata� ahos�ti.
1. 19. 5
Dutiya d�rukkhandhopamasutta�

242. Eva� me suta� eka� samaya� bhagav� kimbil�ya�-1 viharati ga�g�ya nadiy� t�re.
Addas� kho bhagav� mahanta� d�rukkhandha� ga�g�ya nadiy� sotena vuyham�na�, disv�na
bhikkh� �mantesi: passatha no tumhe bhikkhave amu� [PTS Page 182] [\q 182/]
mahanta� [PTS Page 182] [\q 182/] d�rukkhandha� ga�g�ya nadiy� sotena
vuyham�nanti? Eva� bhante.

Sace kho bhikkhave d�rukkhandho na orima� t�ra� upagacchati, na p�rima� t�ra�


upagacchati, na majjhe sa�s�dissati, na thale uss�dissati na manussagg�ho
bhavissati, na amanussagg�ho bhavissati, na �va��agg�ho bhavissati, na antop�ti
bhavissati: eva� hi so bhikkhave d�rukkhandho samuddaninno bhavissati, samuddapo�o
samuddapabh�ro. Ta� kissa hetu, samuddaninno bhikkhave, ga�g�ya nadiy� soto,
samuddapo�o, samuddapabbh�ro.

Evameva kho bhikkhave sace tumhepi na orima� t�ra� upagacchatha- na p�rima� t�ra�
upagacchatha na majjhe sa�s�dissatha, na thale ussidissatha, na manussagg�h�
hessatha na amanussagg�h� hessatha, na �va��agg�h� hessatha, na antop�ti
bhavissatha. Eva� tumhe bhikkhave nibb�naninn� bhavissatha, nibb�napo�
nibb�napabbh�r�. Ta� kissa hetu: nibb�naninn� bhikkhave samm�di��hi, nibb�napo�,
nibb�napabbh�r�ti.

Eva� vutte �yasm� kimbilo-2 bhagavanta� etadavoca: kinnu kho bhante orima�t�ra�?
Ki� p�rima�t�ra�? Ko majjhe sa�s�do? Ko thale uss�do? Ko manussagg�ho? Ko
amanussagg�ho? Ko �va��agg�ho? Ko antop�tibh�voti?

Orima�t�ranti kho bhikkhu, channeta� ajjhattik�na� �yatan�na� adhivacana�,


p�rima�t�ranti kho bhikkhu channeta� b�hir�na� �yatan�na� adhivacana�. Majjhe
sa�s�doti kho bhikkhu, nandir�gasseta� adhivacana�. Thale uss�doti kho bhikkhu
asmim�nasseta� adhivacana�. Katamo ca bhikkhu manussagg�ho, idha bhikkhu gih�hi
sa�sa��ho viharati sahanandi sahasok� sukhitesu sukhito dukkhitesu dukkhito
uppannesu kicca kara�yesu attan� voyoga� �pajjati, aya� vuccati bhikkhu,
manussagg�ho. Katamo ca bhikkhu, amanussagg�ho: idha bhikkhu ekacco a��atara�
devanik�ya� pa�idh�ya brahmacariya� carati: 'imin�ha� s�lena v� vatena v� tapena v�
brahmacariyena v� devo v� bhaviss�m� deva��ataro v�' ti. Aya� vuccati bhikkh�
amanussagg�ho. �va��agg�hoti kho bhikkhu, pa�canneta� k�magu�na� adhivacana�,
katamo ca bhikkhu antop�tibh�vo: idha bhikkhu ekacco duss�lo hoti p�padhammo. Asuci
sa�kassarasam�c�ro pa�icchannakammanto assama�o sama�apa�i��o abrahmac�r�
brahmac�r�pa�i��o antop�ti avassuto kasambuj�to, aya� vuccati bhikkhu,
antop�tibh�vo: idha kimbila bhikkhu a��atara� sa�kili��ha� �patti� �panno hoti
yath�r�p�ya �pattiy� vu��h�na�-3. Pa���yati, aya� vuccati kimbila, antop�tibh�voti.

1. 19. 6
Avassutapariy�yasutta�

243. Eka� samaya� bhagav� sakkesu viharati k�pilavatthusmi� nigrodh�r�me. Tena kho
pana samayena kapilavatthav�na�-4 saky�na� nava� santh�g�ra� acirak�rita� hoti,
anajjh�vuttha� sama�ena v� br�hma�ena v� kenaci v� manussabhutena. Atha kho
k�pilavatthav� saky� yena bhagav� tenupasa�kami�su upasa�kamitv� bhagavanta�
abhiv�detv� ekamanta� nis�di�su, ekamanta� nisinn� kho k�pilavatthav� saky�
bhagavanta� etadavocu�;

-------------------------
1. Kimil�ya� - machasa�
2. Kimilo - machasa�
3. Na vu��h�na� - machasa�, sy�
4. Kapilavatthuv�sina� - sy�.

[BJT Page 356] [\x 356/]

Idha bhante k�pilavatthav�na� saky�na� nava� santh�g�ra� acirak�rita� hoti,


anajjh�vutta� sama�ena v� br�hma�ena v� kenaci v� manussabhute, [PTS Page 183] [\q
183/] ta� bhante bhagav� pa�hama� paribhu�jatu, bhagavat� pa�hama� paribhutta�
pacch� k�pilavatthav� saky� paribhu�jissanti; tadassa k�pilavatthav�na� saky�na�
d�gharatta� hit�ya sukh�y�ti. Adhiv�sesi bhagav� tu�h�bh�vena.

Atha kho k�pilavatthav� saky� bhagavato adhiv�sana� viditv� u��h�y�san� bhagavanta�


abhiv�detv� padakkhi�a� katv� yena nava� santh�g�ra� tenupasa�kami�su,
upasa�kamitv� sabbasanthari� santh�g�ra� santhar�petv�-1. �san�ni pa���petv�
udakama�ika� pati��h�petv� telappad�pa� �ropetv� yena bhagav� tenupasa�kami�su,
upasa�kamitv� bhagavanta� etadavocu�: sabbasantharisanthata� bhante santh�g�ra�,
�san�ni pa��att�ni udakama�iko pati��h�pito, telappad�po �ropito yassad�ni bhagav�
k�la� ma��at�ti. -2.

Atha kho bhagav� niv�setv� pattac�vara� �d�ya saddhi� bhikkhusa�ghena yena nava�
santh�g�ra� tenupasa�kami, upasa�kamitv� p�de pakkh�letv� santh�g�ra� pavisitv�
majjhimathamha� niss�ya puratth�bhimukho nis�di. Bhikkhusa�ghopi kho p�de
pakkh�letv� santh�g�ra� pavisitv� pacchima� bhitti� niss�ya puratth�bhimukho nis�di
bhagavanta��eva purakkhatv�. K�pilavatthav�pi kho saky� p�de pakkh�letv�
santh�g�ra� pavisitv� puratthima� bhitti� niss�ya pacchim�bhimukh�-3 nis�di�su
bhagavanta��eva purakkhatv�.

Atha kho bhagav� k�pilavatthave sakye bahudeva ratti� dhammiy� kath�ya sandassetv�
sam�dapetv� samuttejetv� sampaha�setv� uyyojesi: 'abhikkant� kho gotam�-4 ratti
yassad�ni k�la� ma��ath�'ti. [PTS Page 184 [\q 184/] ']evambhante' ti kho
k�pilavatthav� saky� bhagavato pa�issutv� u��h�y�san� bhagavanta� abhiv�detv�
padakkhi�a� katv� pakkami�su.

Atha kho bhagav� acirapakkantesu k�pilavatthevesu sakyesu �yasmanta�


mah�moggall�na� �mantesi: vigatath�namiddho kho moggall�na, bhikkhusa�gho,
pa�ibh�tu ta� moggall�na bhikkh�na� dhamm� kath�, pi��hi me �gil�yati-5 tamha�
�yamiss�m�ti. Evambhanteti kho �yasm� mah�moggall�no bhagavato paccassosi. Atha kho
bhagav� catuggu�a� sa�gh��i� pa���petv� dakkhi�ena passena s�haseyya� kappesi p�de
p�d�� acc�dh�ya sato sampaj�no u��h�nasa��a� manasi karitv�.

1. Sattharitv� - machasa�
2. Ma��as�ti - machasa�
3. Pacc�mukh� - sy�, s� 2
4. Gotama - s� 2.
5. Pi��himema �gil�yati - s� 1, 2.
[BJT Page 358] [\x 358/]
Tatra kho �yasm� mah�moggall�no bhikkhu �mantesi '�vuso bhikkhavo' ti. �vuso ti kho
te bhikkh� �yasmato mah�moggall�nassa paccassosu�, �yasm� mah�moggall�no etadavoca:

Avassutapariy�ya�ca vo �vuso desiss�mi, anavassutapariy�ya�ca ta� su�tha.


Katha�c�vuso avassuto hoti: idh�vuso bhikkhu cakkhun� r�pa� disv� piyar�pe r�pe
adhimuccati, appiyar�pe r�pe vy�pajjati, anupa��hitak�yasati ca viharati
parittacetaso, ta�ca cetovimutti� pa���vimutti� yath�bh�ta� nappaj�n�ti yatthassa
te uppann� p�pak� akusal� dhamm� aparises� nirujjhanti.

Sotena sadda� sutv� piyar�pe sadde adhimuccati, appiyar�pe sadde vy�pajjati,


anupa��hitak�yasati ca viharati parittacetaso, ta�ca cetovimutti� pa���vimutti�
yath�bh�ta� nappaj�n�ti yatthassa te uppann� p�pak� akusal� dhamm� aparises� [PTS
Page 185] [\q 185/] nirujjhanti. Gh�nena gandha� gh�yitv� piyar�pe gandhe
adhimuccati, appiyar�pe gandhe vy�pajjati, anupa��hitak�yasati ca viharati
parittacetaso, ta�ca cetovimutti� pa���vimutti� yath�bh�ta� nappaj�n�ti yatthassa
te uppann� p�pak� akusal� dhamm� aparises� nirujjhanti. Jivh�ya rasa� s�yitv�
piyar�pe rase adhimuccati, appiyar�pe rase vy�pajjati, anupa��hitak�yasati ca
viharati parittacetaso, ta�ca cetovimutti� pa���vimutti� yath�bh�ta� nappaj�n�ti
yatthassa te uppann� p�pak� akusal� dhamm� aparises� nirujjhanti. K�yena
pho��habba� phusitv� piyar�pe pho��habbe adhimuccati, appiyar�pe pho��habbe
khy�pajjati, anupa��hitak�yasati ca viharati parittacetaso, ta�ca cetovimutti�
pa���vimutti� yath�bh�ta� nappaj�n�ti yatthassa te uppann� p�pak� akusal� dhamm�
aparises� nirujjhanti.
Manas� dhamma� vi���ya piyar�pe dhamme adhimuccati, appiyar�pe dhamme vy�pajjati,
anupa��hitak�yasati ca viharati parittacetaso, ta�ca cetovimutti� pa���vimutti�
yath�bh�ta� nappaj�n�ti yatthassa te uppann� p�pak� akusal� dhamm� aparises�
nirujjhanti; . Aya� vuccat�vuso bhikkhu avassuto cakkhuvi��eyyesu r�pesu avassuto
sotavi��eyyesu saddesu. Avassuto gh�navi��eyyesu gandhesu, avassuto jivh�vi��eyyesu
rasesu, avassuto k�yavi��eyyesu pho��habbesu, avassuto manovi��eyyesu dhammesu.

Eva� vih�ra� c�vuso bhikkhu� cakkhuto cepi na� m�ro upasa�kamati, labhateva m�ro
ot�ra� labhati m�ro �ramma�a�;
Sotato cepi na� m�ro upasa�kamati, labhateva m�ro ot�ra� labhati m�ro �ramma�a�;
Gh�nato cepi na� m�ro upasa�kamati, labhateva m�ro ot�ra� labhati m�ro �ramma�a�;
Jivh�to cepi na� m�ro upasa�kamati, labhateva m�ro ot�ra� labhati m�ro �ramma�a�;
K�yato cepi na� m�ro upasa�kamati, labhateva m�ro ot�ra� labhati m�ro �ramma�a�;
Manato cepi na� m�ro upasa�kamati, labhateva m�ro ot�ra� labhati m�ro �ramma�a�;
Seyyath�pi �vuso naŒg�ra� v� ti�g�ra� v� sukkha� kol�pa� terovassika� puratthim�ya
cepi na� dis�ya puriso �ditt�ya ti�ukk�ya upasa�kameyya; labhetheva aggi ot�ra�,
labhetha aggi �ramma�a�. Pacchim�ya cepi na� dis�ya puriso �ditt�ya ti�ukk�ya
upasa�kameyya. Uttar�ya cepi na� dis�ya puriso �ditt�ya ti�ukk�ya upasa�kameyya.
Dakkhi�ya cepi na� dis�ya puriso �ditt�ya ti�ukk�ya upasa�kameyya. He��hato cepi
na� dis�ya puriso �ditt�ya ti�ukk�ya upasa�kameyya; uparito cepi na� dis�ya
�ditt�ya ti�ukk�ya upasa�akameyya, yato kuto cepi na� puriso, �ditt�ya ti�ukk�ya
upasa�kameyya; labhetheva aggi ot�ra� labhetha aggi �ramma�a�.

[BJT Page 360] [\x 360/]

Evameva kho �vuso eva� vih�ri� bhikkhu� cakkhuto cepi na� m�ro upasa�kamati;
labhateva m�ro ot�ra� labhati m�ro �ramma�a�.
Sotato cepi na� m�ro upasa�kamati, labhateva m�ro ot�ra� labhati m�ro �ramma�a�;
Gh�nato cepi na� m�ro upasa�kamati, labhateva m�ro ot�ra� labhati m�ro �ramma�a�;
Jivh�to cepi na� m�ro upasa�kamati, labhateva m�ro ot�ra� labhati m�ro �ramma�a�;
K�yato cepi na� m�ro upasa�kamati, labhateva m�ro ot�ra� labhati m�ro �ramma�a�;
Manato cepi na� m�ro upasa�kamati, labhateva m�ro ot�ra� labhati m�ro �ramma�a�;
Eva� vih�ri� c�vuso bhikkhu� r�p� adhibha�su, na bhikkhu r�pe adhibhosi; sadd�
bhikkhu� adhibha�su na [PTS Page 186] [\q 186/] bhikkhu sadde adhibhos�;
gandh� bhikkhu� adhibha�su, na bhikkhu� gandhe adhibhosi; ras� bhikkhu� adhibha�su,
na bhikkhu rase adhibhosi; pho��habb� bhikkhu� adhibha�su, na bhikkhu pho��habbe
adhibhosi; dhamm� bhikkhu� adhibha�su, na bhikkhu dhamme adhibhosi;

Aya� vuccat�vuso bhikkhu r�p�dhibhuto-1 sadd�dhibhuto gandh�dhibhuto ras�dhibhuto


pho��habb�dhibhuto dhamm�dhibhuto, adhibh�to anadhibh� adhibha�su na� p�pak�
akusal� dhamm� sa�kilesik� ponobhavik�-2 sadar� dukkhavip�k� �yati�-3 j�ti
jar�mara�y�. Eva� kho �vuso avassuto hoti.
Katha�c�vuso anavassuto hoti: idh�vuso bhikkhu cakkhun� r�pa� disv� piyar�pe r�pe
n�dhimuccati, appiyar�pe r�pe na khy�pajjati, upa��hitak�yasati ca viharati
appam��acetaso, ta�ca cetovimutti� pa���vimutti� yath�bh�ta� paj�n�ti yatthassa te
uppann� p�pak� akusal� dhamm� aparises� nirujjhanti.

Sotena sadda� sutv� piyar�pe sadde n�dhimuccati, appiyar�pe sadde na vy�pajjati,


upa��hitak�yasati ca viharati appam��acetaso, ta�ca cetovimutti� pa���vimutti�
yath�bh�ta� paj�n�ti yatthassa te uppann� p�pak� akusal� dhamm� aparises�
nirujjhanti.
Gh�nena gandha� gh�yitv� piyar�pe gandhe n�dhimuccati, appiyar�pe gandhe na
vy�pajjati, upa��hitak�yasati ca viharati appam��acetaso, ta�ca cetovimutti�
pa���vimutti� yath�bh�ta� paj�n�ti yatthassa te uppann� p�pak� akusal� dhamm�
aparises� nirujjhanti.
Jivh�ya rasa� s�yitv� piyar�pe rase n�dhimuccati, appiyar�pe rase na vy�pajjati,
upa��hitak�yasati ca viharati appam��acetaso, ta�ca cetovimutti� pa���vimutti�
yath�bh�ta� paj�n�ti yatthassa te uppann� p�pak� akusal� dhamm� aparises�
nirujjhanti.
K�yena pho��habba� phusitv� piyar�pe pho��habbe n�dhimuccati, appiyar�pe pho��habbe
na vy�pajjati, upa��hitak�yasati ca viharati appam��acetaso, ta�ca cetovimutti�
pa���vimutti� yath�bh�ta� paj�n�ti yatthassa te uppann� p�pak� akusal� dhamm�
aparises� nirujjhanti.
Manas� dhamma� vi���ya piyar�pe dhamme n�dhimuccati, appiyar�pe dhamme na
vy�pajjati, upa��hitak�yasati ca viharati appam��acetaso, ta�ca cetovimutti�
pa���vimutti� yath�bh�ta� paj�n�ti yatthassa te uppann� p�pak� akusal� dhamm�
aparises� nirujjhanti;
Aya� vuccat�vuso bhikkhu anavassuto cakkhuvi��eyyesu r�pesu anavassuto
sotavi��eyyesu saddesu. Anavassuto gh�navi��eyyesu gandhesu, anavassuto
jivh�vi��eyyesu rasesu, anavassuto k�yavi��eyyesu pho��habbesu, anavassuto
manovi��eyyesu dhammesu.

Eva� vih�ri� c�vuso bhikkhu� cakkhuto cepi na� m�ro upasa�kamati, neva labhati m�ro
ot�ra� na labhati m�ro �ramma�a�;
Sotato cepi na� m�ro upasa�kamati, neva labhati m�ro ot�ra� na labhati m�ro
�ramma�a�;
Gh�nato cepi na� m�ro upasa�kamati, neva labhati m�ro ot�ra� na labhati m�ro
�ramma�a�;
Jivh�to cepi na� m�ro upasa�kamati, neva labhati m�ro ot�ra� na labhati m�ro
�ramma�a�;
K�yato cepi na� m�ro upasa�kamati, neva labhati m�ro ot�ra� na labhati m�ro
�ramma�a�;
Manato cepi na� m�ro upasa�kamati, neva labhati m�ro ot�ra� na labhati m�ro
�ramma�a�;

1. Bhibhuto -s�mu. S� 1, 2.
2. Ponobbhavik� - sy�.
3. �yati - s� 2.

[BJT Page 362] [\x 362/]

Seyyath�pi �vuso ku��g�rak� v� ku��g�ras�l� v�1. [PTS Page 187] [\q 187/]
bahalamattik� add�valimpan�2 puratthim�ya cepi na� dis�ya puriso �ditt�ya ti�ukk�ya
upasa�kameyya; neva labhetha aggi ot�ra�, na labhetha aggi �ramma�a�. Pacchim�ya
cepi na� dis�ya puriso �ditt�ya ti�ukk�ya upasa�kameyya. Uttar�ya cepi na� dis�ya
puriso �ditt�ya ti�ukk�ya upasa�kameyya. Dakkhi�ya cepi na� dis�ya puriso �ditt�ya
ti�ukk�ya upasa�kameyya. He��hato cepi na� dis�ya puriso �ditt�ya ti�ukk�ya
upasa�kameyya; yato kuto cepi na� puriso, �ditt�ya ti�ukk�ya upasa�kameyya; neva
labhetha aggi ot�ra� na labhetha aggi �ramma�a�.

Evameva kho �vuso eva� vih�ri� bhikkhu� cakkhuto cepi na� m�ro upasa�kamati; neva
labhati m�ro ot�ra� na labhati m�ro �ramma�a�.
Sotato cepi na� m�ro upasa�kamati, neva labhati m�ro ot�ra� na labhati m�ro
�ramma�a�;
Gh�nato cepi na� m�ro upasa�kamati, neva labhati m�ro ot�ra� na labhati m�ro
�ramma�a�;
Jivh�to cepi na� m�ro upasa�kamati, neva labhati m�ro ot�ra� na labhati m�ro
�ramma�a�;
K�yato cepi na� m�ro upasa�kamati, neva labhati m�ro ot�ra� na labhati m�ro
�ramma�a�;
Manato cepi na� m�ro upasa�kamati, neva labhati m�ro ot�ra� na labhati m�ro
�ramma�a�;
Eva� vih�r� c�vuso bhikkhu r�pe adhibhosi, na r�p� bhikkhu� adhibha�su;
Sadde bhikkhu adhibhosi, na sadd� bhikkhu� adhibha�su; gandhe bhikkhu adhibhosi, na
gandh� bhikkhu� adhibha�su; rase bhikkhu adhibhosi, na ras� bhikkhu� adhibha�su.
Pho��habbe bhikkhu adhibhosi, na pho��habb� bhikkhu� adhibha�su; dhamme bhikkhu
adhibhosi, na dhamm� bhikkhu� adhibha�su;

Aya� vuccat�vuso bhikkhu r�p�dhibh� sadd�dhibh� gandh�dhibh� ras�dhibh�


pho��habb�dhibh� dhamm�dhibh�; adhibh� anadhibh�to adhibhosu te p�pake akusale
dhamme sa�kilesike ponobhavike sadare dukkhavip�ke �yati� j�ti jar�mara�ike. Eva�
kho �vuso anavassuto hot�ti.

Atha kho bhagav� u��hahitv� �yasmanta� mah�moggall�na� �mantesi: s�dhu s�dhu


moggall�na, s�dhu-3 kho tva� moggall�na bhikkh�na� avassutapariy�ya�ca
anavassutapariy�ya�ca abh�s�ti. Idamavoca �yasm� mah�moggall�no, samanu��o [PTS
Page 188] [\q 188/] satth� ahosi, attaman� te bhikkh� �yasmato
mah�moggall�nassa bh�sita� abhinandi�s�ti. -4.

1. 19. 7
Dukkhadhammasutta�

244. Yato kho bhikkhave bhikkhu sabbesa� yeva dukkhadhamm�na� samudaya�ca-5


atthagama�ca yath�bh�ta� paj�n�ti, tath� kho panassa k�m� di��h� honti, yath�ssa
k�me passato yo k�mesu k�macchando k�masneho k�mamucch� k�mapariŒho so n�nuseti,
tath� kho panassa c�ro ca vih�ro ca anubuddho hoti, yath� caranta� viharanta�
abhijjh� domanass� p�pak� akusal� dhamm� n�nussavanti.

1. Ku��g�ra� v� s�l� v� - machasa�


2. Madd�valepan� - sy�
Add�valepan� - machasa�
3. S�dhus�dhu kho - sy�.
4. Abhinandunti - machasa� sy�.
5. Ass�da�ca �d�nava�ca - s� 1. 2
6. Anubandho - sy�.

[BJT Page 364] [\x 364/]

Katha�ca bhikkhave bhikkhu sabbesa�yeva dukkhadhamm�na� samudaya�ca atthagama�ca


yath�bh�ta� paj�n�ti iti r�pa�, itir�passa samudayo, iti r�passa atthagamo iti
vedan�, iti vedan�ya samudayo, iti vedan�ya atthagamo;
Iti sa���, iti sa���ya samudayo, iti sa���ya atthagamo iti sa�kh�r�, iti
sa�kh�r�na� samudayo, iti sa�kh�r�na� atthagamo;
Iti vi����a�, iti vi����assa samudayo, iti vi����assa atthagamoti. Eva� kho
bhikkhave bhikkhu sabbesa�yeva dukkhadhamm�na� samudaya�ca atthagama�ca yath�bh�ta�
paj�n�ti.
Katha�ca bhikkhave bhikkhuno k�m� di��h� honti yath�ssa k�me passato yo k�mesu
k�macchando k�masneho k�mamucch� k�mapariŒho so n�nuseti, seyyath�pi bhikkhave
a�g�rak�su s�dhikaporis� pu�� a�g�r�na� v�taccik�na� v�tadh�m�na�, atha puriso
�gaccheyya j�vituk�mo amarituk�mo sukhak�mo dukkhapa�ikkulo, tamena� dve balavanto
puris� n�n�b�h�su gahetv� ta� a�g�rak�su� upaka�e�hayyu�, so iti viti ceva-1. K�ya�
sant�meyya, ta� kissa hetu ��ta� hi-2 bhikkhave [PTS Page 189] [\q 189/] tassa
purisassa hoti: 'ima�c�ha� a�g�rak�su� papatiss�mi, -3. Tatonid�na� mara�a� v�
nigacch�mi-4. Mara�amatta� v� dukkha'nti. Evameva kho bhikkhave bhikkhuno
a�g�rak�s�pam� k�m� di��h� honti, yath�ssa k�me passato yo k�mesu k�macchando
k�masneho k�mamucch� k�mapariŒho so n�nuseti.

Katha�ca bhikkhave bhikkhuno c�ro ca vih�ro ca anubuddho hoti yath� caranta�


viharanta� abhijjh� domanass� p�pak� akusal� dhamm� n�nussavanti, seyyath�pi
bhikkhave puriso bahuka�aka� d�ya� paviseyya: tassassa puratopi-5 ka�ako, pacchato
pi ka�ako, uttaratopi ka�ako, dakkhi�atopi ka�ako, he��hatopi ka�ako, uparitopi
ka�ako. So sato ca-6 abhikkameyya sato pa�ikkameyya; m� ma� ka�akoti, eva� kho
bhikkhave ya� loke piyar�pa� s�tar�pa� aya� vuccati ariyassa vinaye ka�ako; ta�
ka�akoti iti viditv� sa�varo ca asa�varo ca veditabbo.

Kata�cava bhikkhave asa�varo hoti.

Idha bhikkhave bhikkhu cakkhun� r�pa� disv� piyar�pe r�pe adhimuccati, appiyar�pe
r�pe vy�pajjati, anupa��hitak�yasati ca viharati parittacetaso, ta�ca cetovimutti�
pa���vimutti� yath�bh�ta� nappaj�n�ti yatthassa te uppann� p�pak� akusal� dhamm�
aparises� nirujjhanti.
Sotena sadda� sutv� piyar�pe sadde adhimuccati, appiyar�pe sadde vy�pajjati,
anupa��hitak�yasati ca viharati parittacetaso, ta�ca cetovimutti� pa���vimutti�
yath�bh�ta� nappaj�n�ti yatthassa te uppann� [PTS Page 190] [\q 190/] p�pak�
akusal� dhamm� aparises� nirujjhanti. Gh�nena gandha� gh�yitv� piyar�pe gandhe
adhimuccati, appiyar�pe gandhe vy�pajjati, anupa��hitak�yasati ca viharati
parittacetaso, ta�ca cetovimutti� pa���vimutti� yath�bh�ta� nappaj�n�ti yatthassa
te uppann� p�pak� akusal� dhamm� aparises� nirujjhanti. Jivh�ya rasa� s�yitv�
piyar�pe rase adhimuccati, appiyar�pe rase vy�pajjati, anupa��hitak�yasati ca
viharati parittacetaso, ta�ca cetovimutti� pa���vimutti� yath�bh�ta� nappaj�n�ti
yatthassa te uppann� p�pak� akusal� dhamm� aparises� nirujjhanti. K�yena
pho��habba� phusitv� piyar�pe pho��habbe adhimuccati, appiyar�pe pho��habbe
vy�pajjati, anupa��hitak�yasati ca viharati parittacetaso, ta�ca cetovimutti�
pa���vimutti� yath�bh�ta� nappaj�n�ti yatthassa te uppann� p�pak� akusal� dhamm�
aparises� nirujjhanti.
1. Iti imameva - sy�
2. A����a�hi - sy�
3. Ca pass�mi - sy�
4. Gacch�mi - sy�
Nigaccha s�mi - machasa�
5. Tassapuratopi - machasa�, sy�
6. Sato abhikkameyya- s�mu. S� 2.

[BJT Page 366] [\x 366/]

Manas� dhamma� vi���ya piyar�pe dhamme adhimuccati, appiyar�pe dhamme vy�pajjati,


anupa��hitak�yasati ca viharati parittacetaso, ta�ca cetovimutti� pa���vimutti�
yath�bh�ta� nappaj�n�ti yatthassa te uppann� p�pak� akusal� dhamm� aparises�
nirujjhanti; eva� kho bhikkhave asa�varo hoti.

Katha�ca bhikkhave sa�varo hoti:

Idha bhikkhu cakkhun� r�pa� disv� piyar�pe r�pe n�dhimuccati, appiyar�pe r�pe na
vy�pajjati, upa��hitak�yasati ca viharati appam��acetaso, ta�ca cetovimutti�
pa���vimutti� yath�bh�ta� paj�n�ti yatthassa te uppann� p�pak� akusal� dhamm�
aparises� nirujjhanti.
Sotena sadda� sutv� piyar�pe sadde n�dhimuccati, appiyar�pe sadde na khy�pajjati,
upa��hitak�yasati ca viharati appam��acetaso, ta�ca cetovimutti� pa���vimutti�
yath�bh�ta� paj�n�ti yatthassa te uppann� p�pak� akusal� dhamm� aparises�
nirujjhanti.
Gh�nena gandha� gh�yitv� piyar�pe gandhe n�dhimuccati, appiyar�pe gandhe na
khy�pajjati, upa��hitak�yasati ca viharati appam��acetaso, ta�ca cetovimutti�
pa���vimutti� yath�bh�ta� paj�n�ti yatthassa te uppann� p�pak� akusal� dhamm�
aparises� nirujjhanti.
Jivh�ya rasa� s�yitv� piyar�pe rase n�dhimuccati, appiyar�pe rase na vy�pajjati,
upa��hitak�yasati ca viharati appam��acetaso, ta�ca cetovimutti� pa���vimutti�
yath�bh�ta� paj�n�ti yatthassa te uppann� p�pak� akusal� dhamm� aparises�
nirujjhanti.
K�yena pho��habba� phusitv� piyar�pe pho��habbe n�dhimuccati, appiyar�pe pho��habbe
na vy�pajjati, upa��hitak�yasati ca viharati appam��acetaso, ta�ca cetovimutti�
pa���vimutti� yath�bh�ta� paj�n�ti yatthassa te uppann� p�pak� akusal� dhamm�
aparises� nirujjhanti.
Manas� dhamma� vi���ya piyar�pe dhamme n�dhimuccati, appiyar�pe dhamme na
vy�pajjati, upa��hitak�yasati ca viharati appam��acetaso, ta�ca cetovimutti�
pa���vimutti� yath�bh�ta� paj�n�ti yatthassa te uppann� p�pak� akusal� dhamm�
aparises� nirujjhanti; eva� kho bhikkhave sa�varo hoti.

Tassa ce bhikkhave, bhikkhuno eva� carato eva� viharato kad�ci karahaci satisammos�
uppajjanti p�pak� akusal� dhamm� sarasa�akapp� sa��ojaniy�, dandho bhikkhave,
satupp�do, atha kho na�-1 khippameva pajahati vinodeti, byant�karoti, anabh�va�
gameti.

Seyyath�pi bhikkhave, puriso divasasantatte ayoka��he dve v� t��i v� udakaphusit�ni


nip�teyya; dandho bhikkhave udakaphusit�na� nip�to, atha kho na� khippameva
parikkhaya� pariy�d�na� gaccheyya. Evameva kho bhikkhave, tassa ce bhikkhuno eva�
carato eva� viharato kad�ci karahaci satisammos� uppajjanti p�pak� akusal� dhamm�
sarasa�kapp� sa��ojaniy�; dandho bhikkhave, satupp�do atha kho na� khippameva
pajahati vinodeti byant� karoti anabh�va� gameti. Eva� kho bhikkhave bhikkhuno c�ro
ca vih�ro ca anubuddho hoti yath� caranta� viharanta� abhijjh� domanass� p�pak�
akusal� dhamm� n�nussavanti.

Ta�ce bhikkhave bhikkhu� eva� caranta� eva� viharanta� r�j�no v� r�jamah�matt� v�


mitt� v� amacc� v� ��t� v� s�lohit� v� bhogehi abhiha��hu� pav�reyyu�: ehamho
purisa, kinte ime k�s�va anudahanti?-2. Ki� mu�o kap�lamanucarasi? Ehi
h�n�y�vattitv� bhoge ca bhu�jassu, pu���ni ca karoh�ti.

So vata bhikkhave bhikkhu eva� caranto eva� viharanto sikkha� paccakkh�ya


h�n�y�vattissat�ti neta� �h�na� vijjati.

1. Ta� - s� 1, 2.
2. �ayhanti - s� 1, 2.
Dayhanti - sy�.

[BJT Page 368] [\x 368/]

[PTS Page 191] [\q 191/] seyyath�pi bhikkhave ga�g�nad� p�c�naninn� p�c�na po�
p�c�napabh�r�, atha mah�janak�yo �gaccheyya kudd�lapi�aka� �d�ya: maya� ima�
ga�g�nadi� pacch�ninna� kariss�ma pacch�po�a� pacch�pabbh�rant�; ta� kimma��atha
bhikkhave, api nu se mah�janak�yo ga�g�nadi� pacch�ninna� kareyya pacch�po�a�
pacch�pabbh�ranti? No heta� bhante. Ta� kissa hetu: ga�g�nad� bhante p�c�na ninn�
p�c�na po� p�c�na pabbh�r�, s� na sukar� pacch�ninna� k�tu� pacc�po�a�
pacch�pababh�ra�, y�vadeva ca pana so mah�janak�yo kilamathassa vigh�tassa bh�g�
ass�ti.

Evameva kho bhikhve ta�ce-1 bhikkhu� eva� caranta� eva� viharanta� r�j�no v�
r�jamah�matt� v� mitt� v� amacc� v� ��t� v� s�lohit� v� bhogehi abhiha��hu�
pav�reyyu�: "ehamho purisa, kinte ime k�s�v� anudahanti? Ki� mu�o kap�lamanucarasi?
Ehi h�n�y�vattitv� bhoge ca bhu�jassu, pu���ni ca karohi" ti. So pana bhikkhave
bhikkhu eva� caranto eva� viharanto sikkha� paccakkh�ya h�n�y�vattissat�ti neta�
�h�na� vijjati, ta� kissa hetu: ya� hi ta� bhikkhave citta� d�gharatta�
vivekaninna� vivekapo�a� vivekapabbh�ra�. Tatha-2. H�n�y�vattissat�ti neta� �h�na�
vijjat�ti.

1. 19. 8
Ki�sukopamasutta�
245. Atha-3 kho a��ataro bhikkhu yena��ataro bhikkhu tenupasa�kami, upasa�kamitv�
ta� bhikkhu� etadavoca: "kitt�vat� nu kho �vuso bhikkhuno dassana� suvisuddha�
hot�" ti? Yato kho �vuso bhikkhu channa� phass�yatan�na� [PTS Page 192] [\q 192/]
samudaya�ca atthagama�ca yath�bh�ta� paj�n�ti, ett�vat� kho �vuso bhikkhuno
dassana� suvisuddha� hot�ti.
Atha kho so bhikkhu asantu��ho tassa bhikkhussa pa�havy�kara�ena-4. Yena��ataro
bhikkhu tenupasa�kami, upasa�kamitv� ta� bhikkhu� etadavoca: "kitt�vat� n� kho
�vuso bhikkhuno dassana� suvisuddha� hot�" yatho kho �vuso bhikkhu pa�canna�
up�d�nakkhandh�na� samudaya�aca atthagama�ca yath�bh�ta� paj�n�ti, ett�vat� kho
�vuso bhikkhuno dassana� suvisuddha� hot�ti.

1. Ta�ca - s� 1
2. Tath� - machasa�. S� 1, 2.
3. Yato - s� 2.
4. Pa�ha veyy�kara�ena - machasa�.

[BJT Page 370] [\x 370/]

Atha kho so bhikkhu asantu��ho tassa bhikkhussa pa�havy�kara�ena yena��ataro


bhikkhu tenupasa�kami, upasa�kamitv� ta� bhikkhu� etadavoca: "kitt�vat� n� kho
�vuso bhikkhuno dassana� suvisuddha� hot�" ti? Yatho kho �vuso bhikkhu catunna�
mah�bh�t�na� samudaya�ca atthagama�ca yath�bh�ta� paj�n�ti, ett�vat� kho �vuso
bhikkhuno dassana� suvisuddha� hot�ti.

Atha kho so bhikkhu asantu��ho tassa bhikkhussa pa�havy�kara�ena [PTS Page 193] [\q
193/] yena��ataro bhikkhu tenupasa�kami, upasa�kamitv� ta� bhikkhu� etadavoca:
"kitt�vat� n� kho �vuso bhikkhuno dassana� suvisuddha� hot�" yato kho �vuso bhikkhu
"ya� ki�ci samudayadhamma� sabbanta� nirodhadhammanti" yath�bh�ta� paj�n�ti,
ett�vat� kho �vuso bhikkhuno dassana� suvisuddha� hot�ti.

Atha kho so bhikkhu asantu��ho tassa bhikkhuno pa�havy�kara�ena yena bhagav�


tenupasa�kami, upasa�kamitv� bhagavanta� abhiv�detv� ekamanta� nis�di, ekamanta�
nisinno kho so bhikkhu bhagavanta� etadavoca: idh�ha� bhante yena��ataro bhikkhu
tenupasa�kami, upasa�kamitv� ta� bhikkhu� etadavoca: "kitt�vat� nu kho �vuso
bhikkhuno dassana� suvisuddha� hot�" ti? Eva� vutte bhante so bhikkhu ma�
etadavoca: yato kho �vuso bhikkhu channa� phass�yatan�na� samudaya�ca atthagama�ca
yath�bh�ta� paj�n�ti ett�vat� kho �vuso bhikkhuno dassana� suvisuddha� hot�ti.
*
Atha khv�ha� bhante asantu��ho tassa bhikkhussa pa�havy�kara�ena yena��ataro
bhikkhu tenupasa�akami, upasa�kamitv� ta� bhikkhu� etadavoca: "kitt�vat� nu kho
�vuso bhikkhuno dassana� suvisuddha� hot�" ti? Eva� vutte bhante so bhikkhu ma�
etadavoca: yato ca kho �vuso bhikkhu pa�canna� up�d�nakkhandh�na� samudaya�ca
atthagama�ca yath�bh�ta� paj�n�ti, ett�vat� kho �vuso bhikkhuno dassana�
suvisuddha� hot�ti. Yato ca kho �vuso bhikkhu catunna� mah�bh�t�na� samudaya�ca
atthagama�ca yath�bh�ta� paj�n�ti ett�vat� kho �vuso bhikkhuno dassana� suvisuddha�
hot�ti. Ya� ki�ci samudayadhamma� sabbanta� nirodhadhammanti yath�bh�ta� paj�n�ti,
ett�vat� kho �vuso bhikkhuno dassana� suvisuddha� hot�ti.

Atha khv�ha� bhante asantu��ho tassa bhikkhuno pa�havy�kara�ena yena bhagav�


tenupasa�kami. Kitt�vat� nu kho bhante bhikkhuno dassana� suvisuddha� hot�ti?

Seyyath�pi bhikkhu purisassa ki�suko adi��hapubbo assa, so yena��ataro puriso


ki�sukassa dass�v� tenupasa�kameyya, upasa�kamitv� ta� purisa� eva� vadeyya:
"k�diso bho purisa, ki�suko" ti. So eva� vadeyya "k��ako kho ambho purisa, ki�suko,
seyyath�pi jh�makh���ti? Tena kho pana bhikkhu, samayena t�diso vassa ki�suko yath�
tassa purisassa dassana�.

[BJT Page 372] [\x 372/]


Atha kho so bhikkhu puriso asantu��ho tassa purisassa pa�havy�kare�ana yena��ataro
puriso ki�sukassa dass�v� tenupasa�kameyya, upasa�kamitv� ta� purisa� eva� vadeyya:
"k�diso bho purisa, ki�suko" ti? So eva� vadeyya: "lohitako ambho purisa, ki�suko
seyyath�pi ma�sapes�" ti. Tena kho pana bhikkhu samayena t�diso vassa ki�suko yath�
tassa purisassa dassana�.
Atha kho so bhikkhu puriso asantu��ho tassa purisassa pa�havy�kare�ana yena��ataro
puriso ki�sukassa dass�v� tenupasa�kameyya, upasa�kamitv� ta� purisa� eva� vadeyya:
k�diso bho purisa, ki�sukoti? So eva� vadeyya: oc�rakaj�to-1 ko ambho purisa,
ki�suko �dinnasip��iko, seyyath�pi sir�soti. Tena kho pana bhikkhu samayena
t�disovassa ki�suko yath� tassa purisassa dassana�.

Atha kho so bhikkhu puriso asantu��ho tassa purisassa [PTS Page 194] [\q 194/]
pa�havy�kare�ana yena��ataro puriso ki�sukassa dass�v� tenupasa�kameyya,
upasa�kamitv� ta� purisa� eva� vadeyya: k�diso bho purisa, ki�sukoti? So eva�
vadeyya: bahalapattapal�so ko ambho purisa, ki�suko sandacch�yo seyyath�pi
nigrodhoti. Tena kho pana bhikkhu samayena t�disovassa ki�suko yath� tassa
purisassa dassana�. Evameva kho bhikkhu yath� yath� adhimutt�na� tesa� sappuris�na�
dassana� suvisuddha�-2. Tath� tath� tehi tehi sappurisehi-3. By�kata�.

Seyyath�pi bhikkh� ra��o paccantima� nagara� da�ahudd�pa�-4. Da�ha p�k�ratora�a�


chadv�ra�, tatrassa dov�riko pa�ito vyatto medh�v� a���t�na� niv�ret� ��t�na�
paveset�, puratthim�ya dis�ya �gantv� s�gha� dutayuga� ta� dov�rika� eva� vadeyya:
"katthambho purisa, imassa nagarassa nagaras�m�" ti? -5. So eva� vadeyya: eso
bhante majjhe si�gh��ake nisinnoti.

Atha kho ta� s�gha� dutayuga� nagaras�missa-5 yath�bh�ta� vacana� n�yy�tetv�


yath�gatamagga� pa�ipajjeyya. Pacchim�ya dis�ya �gantv� s�gha� d�tayuga� ta�
dov�rika� eva� vadeyya: uttar�ya dis�ya �gantv� s�gha� dutayuga� ta� dov�rika� eva�
vadeyya: dakkhi�ya dis�ya �gantv� s�gha� d�tayuga� ta� dov�rika� eva� vadeyya:
"katthambho purisa imassa nagarassa nagaras�m�ti? So eva� vadeyya: "eso bhante
majjhe si�gh��ake nisinno" ti. Atha kho ta� s�gha� dutayuga� nagaras�missa-6
yath�bh�ta� vacana� n�yy�tetv� yath�gatamagga� pa�ipajjeyya.

1. Ojirakaj�to - s� 2, [PTS]
2. Suvisuddha� hoti - machasa�, sy�
3. Tath� tath� botehi sappurisehi - machasa�.
Chekehi sappurisehi - sy�.
4. Da�ahuddh�pa� - machasa�
5. Nagarassas�mi - s�mu, sy�.
Imassa nagarass�m� - machasa�.

[BJT Page 374] [\x 374/]

Upam� kho my�ya� bhikkhu kat� atthassa vi���pan�ya, aya�cevettha attho: nagaranti
kho bhikkhu imasseta� c�tummah�bhutikassa k�yassa adhivacana�.
M�t�pettikasambhavassa odanakumm�s�pacayassa aniccucch�dana parimaddana bhedana
vidda�sana dhammassa. Chadv�ranti kho bhikkhu, channeta� ajjhattik�na� �yatan�na�
adhivacana�. Dov�rikoti kho bhikkhu satiy� eta� adhivacana�. [PTS Page 195] [\q
195/] s�gha� dutayuganti kho bhikkhu samathavipassan�neta� adhivacana�.
Nagaras�miti kho bhikkhu vi����asseta� adhivacana�. Majjhe si�gh��akoti kho bhikkhu
catunneta� mah�bh�t�na� adhivacana�: pa�havidh�tuy� �podh�tuy� tejodh�tuy�
v�yodh�tuy�. Yath�bhutavacananti kho bhikkhu nibb�nasseta� adhivacana�.
Yath�gatamaggoti kho bhikkhu ariyasseta� a��ha�gikassa maggassa adhivacana�
syeyath�da�: samm�di��hiy�, samm�sa�kapp�, samm�v�c�, samm�kammant�, samm��j�v�,
samm�v�y�m�, samm�sati, samm�sam�dhiss�ti.

1. 19. 9
V��opamasutta�
246. Yassa kassa ci bhikkhave bhikkhussa v� bhikkhuniy� v� cakkhuvi��eyyesu r�pesu
uppajjeyya chando v� r�go v� doso v� moho v� pa�igha�-1 v� cetaso, tato citta�
niv�raye, -2. Sabhayo ceso maggo sappa�ibhayo ca saka�ako ca sagahano ca ummaggo ca
kummaggo ca dubhitiko ca, asappurisasevito ceso maggo na ceso maggo sappurisehi
sevito, na tva� arahas�ti tato citta� niv�raye cakkhuvi��eyyehi r�pehi.

Yassa kassa ci bhikkhave bhikkhussa v� bhikkhuniy� v� sotavi��eyyesu saddesu


uppajjeyya chando v� r�go v� doso v� moho v� pa�igha� v� cetaso, tato citta�
niv�raye, sabhayo ceso maggo sappa�ibhayo ca saka�ako ca sagahano ca ummaggo ca
kummaggo ca dubhitiko ca, asappurisasevito ceso maggo na ceso maggo sappurisehi
sevito, na tva� arahas�ti tato citta� niv�raye sotavi��eyyehi saddehi.

Yassa kassa ci bhikkhave bhikkhussa v� bhikkhuniy� v� gh�navi��eyyesu gandhesu


uppajjeyya chando v� r�go v� doso v� moho v� pa�igha� v� cetaso, tato citta�
niv�raye, sabhayo ceso maggo sappa�ibhayo ca saka�ako ca sagahano ca ummaggo ca
kummaggo ca dubhitiko ca, asappurisasevito ceso maggo na ceso maggo sappurisehi
sevito, na tva� arahas�ti tato citta� niv�raye gh�navi��eyyehi gandhesu.

Yassa kassa ci bhikkhave bhikkhussa v� bhikkhuniy� v� jivh�vi��eyyesu rasesu


uppajjeyya chando v� r�go v� doso v� moho v� pa�igha� v� cetaso, tato citta�
niv�raye, sabhayo ceso maggo sappa�ibhayo ca saka�ako ca sagahano ca ummaggo ca
kummaggo ca dubhitiko ca, asappurisasevito ceso maggo na ceso maggo sappurisehi
sevito, na tva� arahas�ti tato citta� niv�raye jivh�vi��eyyehi rasesu.

Yassa kassa ci bhikkhave bhikkhussa v� bhikkhuniy� v� k�yavi��eyyesu pho��habbesu


uppajjeyya chando v� r�go v� doso v� moho v� pa�igha� v� cetaso, tato citta�
niv�raye, sabhayo ceso maggo sappa�ibhayo ca saka�ako ca sagahano ca ummaggo ca
kummaggo ca duhitiko ca, asappurisasevito ceso maggo na ceso maggo sappurisehi
sevito, na tva� arahas�ti tato citta� niv�raye k�yavi��eyyehi pho��habbehi.

Yassa kassa ci bhikkhave bhikkhussa v� bhikkhuniy� v� manovi��eyyesu dhammesu


uppajjeyya chando v� r�go v� doso v� moho v� pa�igha� v� cetaso, tato citta�
niv�raye, sabhayo ceso maggo sappa�ibhayo ca saka�ako ca sagahano ca ummaggo ca
kummaggo ca duhitiko ca, asappurisasevito ceso maggo na ceso maggo sappurisehi
sevito, na tva� arahas�ti tato citta� niv�raye manovi��eyyehi dhammehi.

1. Sappa�igha� v�pi - sy�.


2. Niv�reyya, s�mu.

[BJT Page 376] [\x 376/]

Seyyath�pi bhikkhave ki��ha� sampanna�, ki��harakkhako-1. Ca pamatto go�o ca


ki��h�do adu� ki��ha� [PTS Page 196] [\q 196/] otaritv�-2 y�vadattha� mada�
�pajjeyya, evameva kho bhikkhave assutav� puthujjano chasu phass�yatanesu
asa�vutak�r� pa�casu k�magu�esu y�vadattha� mada� �pajjati. Seyyath�pi bhikkhave
ki��ha� sampanna� ki��harakkhako ca appamatto go�o ca ki��h�do adu� ki��ha�
otareyya-3. Tamena� ki��harakkhako n�s�ya suggah�ta� ga�heyya, n�s�ya suggah�ta�
gahetv� uparigha��ya� suniggahita� nigga�heyya, uparigha��ya� suniggahita�
niggahetv� da�ena sut��ita� t��eyya, da�ena sut��ita� t��etv� ossajeyya, -4.

Dutiyampi kho bhikkhave go�o ki��h�do adu� ki��ha� otareyya, tamena� ki��harakkhako
n�s�ya suggahita� ga�heyya, n�s�ya suggahita� gahetv� uparigha��ya� suniggahita�
nigga�aheyya, uparigha��ya� suniggahita� niggahetv� da�ena sut��ita� t��eyya,
da�ena sut��ita� t��etv� ossajeyya, eva� hi so bhikkhave go�o ki��h�do g�magato v�
ara��agato v� �h�na bahulo assa nisajjabahulo, na ta� ki��ha� puna otareyya. Tameva
purima� da�asamphassa� samanussaranto. Evameva kho bhikkhave yato bhikkhuno chasu
phass�yatanesu citta� udujjita� hoti sudujjita� ajjhatta� santi��hati sannis�dati
ekodi hoti sam�dhiyati.
Tatiyampi kho bhikkhave go�o ki��h�do adu� ki��ha� otareyya, tamena� ki��harakkhako
n�s�ya suggahita� ga�heyya, n�s�ya suggahita� gahetv� uparigha��ya� suniggahita�
nigga�aheyya, uparigha��ya� suniggahita� niggahetv� da�ena sut��ita� t��eyya,
da�ena sut��ita� t��etv� ossajeyya, eva� hi so bhikkhave go�o ki��h�do g�magato v�
ara��agato v� �h�na bahulo assa nisajjabahulo, na ta� ki��ha� puna otareyya. Tameva
purima� da�asamphassa� samanussaranto. Evameva kho bhikkhave yato bhikkhuno chasu
phass�yatanesu citta� udujjita�-5. Hoti sudujjita�-6. Ajjhatta� santi��hati
sannis�dati ekodi hoti sam�dhiyati.

Seyyath�pi bhikkhave ra��o v� r�jamah�mattassa v� v��ya saddo assutapubbo assa, so


v��sadda� su�eyya, so eva� vadeyya: "ambho kissa-7 nukho eso saddo eva� rajan�yo
eva� kaman�yo eva� madan�yo [PTS Page 197] [\q 197/] eva� mucchan�yo eva�
bandhan�yo" ti? Tamena� eva� vadeyyu�: "es� kho bhante v�� n�ma yass� eso sadde
eva� rajan�yo eva� kaman�yo eva� madan�yo eva� mucchan�yo eva� bandhan�yo" ti.

So eva� vadeyya: "gacchatha me bho ta� v��a� �harath� ti. Tassa ta� v��a�
�harayye�, tamena� eva� vadeyyu�: "aya� kho s� bhante v�� yass� eso saddo eva�
rajan�yo eva� kaman�yo eva� mucchan�yo eva� bandhan�yo" ti. So eva� vadeyya: "ala�
me bho t�ya v��ya, tameva me sadda� �harath�"ti.
1. Ki��h�rakkho - machasa�
2. Ot�ritv� - s� 1, 2
3. Ot�reyya - s� 2.
4. Osajjeyya - machasa�, sy�.
5. Ujuj�na� - s� 1, 2. Udujita� - machasa�
6. Sammujuj�ta� - s� 1, 2, sudujita� - machasa�
7. Kassa - machasa�, sy�.

[BJT Page 378] [\x 378/]

Tamena� eva� vadeyyu�: "aya� kho bhante v�� n�ma anekasambh�r� mah�sambh�r�,
anekehi sambh�rehi sam�raddh� vadati-1. Seyyath�da�? Do�i�ca pa�icca camma�ca
pa�icca da�a�ca pa�icca upave�a�ca-3. Pa�icca tantiyo ca pa�icca ko�a�ca pa�icca
purisassa ca tajja� v�y�ma� pa�icca ev�ya� bhante v�� n�ma anekasambh�r�
mah�sambh�r�, anekehi sambh�rehi sam�raddh� vadat�ti.

So ta� v��a� dasadh� v� satadh�-4. V� ph�leyya, dasadh� v� satadh� v� ta� ph�letv�


sakalika� sakalika� k�reyya sakalika� sakalika� karitv� aggin� �aheyya, aggin�
�ahetv� masi� kareyya, masi� karitv� mah�v�te v� opuneyya, nadiy� v� s�ghasot�ya
pav�heyya.

So eva� vadeyya: asat�-5. Kir�ya� bho v�� n�ma, yatheva� ya� ki�ci v�� n�ma, ettha
ca pan�ya� jano ativela� pamatto pal��ito-6. Ti. Evameva kho bhikkhave bhikkhu
r�pa� samantesati y�vat� r�passa gati. Vedan� samantesati y�vat� vedan�ya gati,
sa��a� samantesati y�vat� sa���ya gati sa�kh�re samantesati y�vat� sa�kh�r�na�
gati. Vi����a� samantesati y�vat� vi����assa gati. Tassa r�pa� samantesato y�vat�
r�passa gati. Vedana� samantesato y�vat� vedanassa gati. Sa��a� samantesato y�vat�
sa����assa gati. Sa�kh�re samantesato y�vat� sa�kh�rassa gati. Vi����a� samannesato
y�vat� vi����assa gati. Yampassa ta� [PTS Page 198] [\q 198/] hoti ahanti v�
mamanti v� asam�ti v� tampi tassa na hot�ti.

1. 19. 10
Chapp��akasutta�

247. Seyyath�pi bhikkhave puriso arugatto pakkagatto saravana� paviseyya, tassa


kusaka�ak� ceva p�de vijejhayyu�, sarapatt�ni ca gatt�ni vilikheyyu�-7. Eva� hi so
bhikkhave puriso bhiyyo somatt�ya tato nid�na� dukkha� domanassa� pa�isa�vediyetha.
Evameva kho bhikkhave idhekacco bhikkhu g�magato v� ara��agato v� labhati catt�ra�:
aya�ca so-8 �yasm� eva�k�r� eva�sam�c�ro asuci g�maka�akoti, ta� ka�akot� iti
viditv� sa�varo ca asa�varo ca veditabbo.
Katha�ca bhikkhave asa�varo hoti:

Katha�c�vuso avassuto hoti: idh�vuso bhikkhu cakkhun� r�pa� disv� piyar�pe r�pe
adhimuccati, appiyar�pe r�pe vy�pajjati, anupa��hitak�yasati ca viharati
parittacetaso, ta�ca cetovimutti� pa���vimutti� yath�bh�ta� nappaj�n�ti yatthassa
te uppann� p�pak� akusal� dhamm� aparises� nirujjhanti.

1. Carati - sy�
2. Ma�ca� - sy�
3. Upadh�ra�eva - machasa�, sy�
4. Satata dh� - s� 1
5. Asakkir�ya� - s� 1, 2.
6. Pala�ito - machasa�
7. Vilekheyu� - machasa�
Vil�kheyu�- sy�
8. Aya�ca kho [PTS]

[BJT Page 380] [\x 380/]

Sotena sadda� sutv� piyar�pe sadde adhimuccati, appiyar�pe sadde vy�pajjati,


anupa��hitak�yasati ca viharati parittacetaso, ta�ca cetovimutti� pa���vimutti�
yath�bh�ta� nappaj�n�ti yatthassa te uppann� p�pak� akusal� dhamm� aparises�
nirujjhanti. Gh�nena gandha� gh�yitv� piyar�pe gandhe adhimuccati, appiyar�pe
gandhe vy�pajjati, anupa��hitak�yasati ca viharati parittacetaso, ta�ca
cetovimutti� pa���vimutti� yath�bh�ta� nappaj�n�ti yatthassa te uppann� p�pak�
akusal� dhamm� aparises� nirujjhanti. Jivh�ya rasa� s�yitv� piyar�pe rase
adhimuccati, appiyar�pe rase vy�pajjati, anupa��hitak�yasati ca viharati
parittacetaso, ta�ca cetovimutti� pa���vimutti� yath�bh�ta� nappaj�n�ti yatthassa
te uppann� p�pak� akusal� dhamm� aparises� nirujjhanti. K�yena pho��habba� phusitv�
piyar�pe pho��habbe adhimuccati, appiyar�pe pho��habbe by�pajjati,
anupa��hitak�yasati ca viharati parittacetaso, ta�ca cetovimutti� pa���vimutti�
yath�bh�ta� nappaj�n�ti yatthassa te uppann� p�pak� akusal� dhamm� aparises�
nirujjhanti.
Manas� dhamma� vi���ya piyar�pe dhamme adhimuccati, appiyar�pe dhamme vy�pajjati,
anupa��hitak�yasati ca viharati parittacetaso, ta�ca cetovimutti� pa���vimutti�
yath�bh�ta� nappaj�n�ti yatthassa te uppann� p�pak� akusal� dhamm� aparises�
nirujjhanti;

Seyyath�pi bhikkhave puriso chapp��ake gahetv� n�n� visaye n�n�gocare da�h�ya


bandheyya: ahi� gahetv� da�h�ya rajjuy� bandheyya, su�sum�ra� gahetv� da�h�ya
rajjuy� bandheyya, pakkhi� gahetv� da�h�ya rajjuy� bandhayya, kukkura� gahetv�
da�h�ya rajjuy� [PTS Page 199] [\q 199/] bandheyya, sig�la� gahetv� da�h�ya
rajjuy� bandheyya, makka�a� gahetv� da�h�ya rajjuy� bandheyya; da�h�ya rajjuy�
bandhitv� majjhe ga�a�hi� karitv� ossajjeyya, atha kho te bhikkhave chapp��ak� n�n�
visay� n�n� gocar� saka� saka� gocaravisaya� �vi�jeyyu�,

Ahi �vi�jeyya vammika� pavekkh�m�ti, su�sum�ro �vi�jeyya udaka� pavekkh�m�ti,


pakkhi �vi�jeyya �k�sa� �ess�m�ti, kukkuro �vi�jeyya g�ma� pavekkh�m�ti, sig�lo
�vi�jeyya s�vathika� pavekkh�m�ti, makka�o �vi�jeyya vana� pavekkh�m�ti. Yad� kho
te bhikkhave chapp��ak� jhatt� assu kilant�, atha yo nesa� p��ako-1. Balavataro
assa, tassa te anuppavatteyyu�, anuvidh�yeyyu�, 2. Vasa� gaccheyyu�.
Evameva kho bhikkhave yassa kassaci bhikkhuno k�yagat� sati abh�vit� abahul�kat�,
ta� cakkhu �vi�jati man�pikesu r�pesu, aman�pikassa r�p� pa�ikkul� honti, sota�
�vi�jati man�pikesu saddesu, aman�pikassa sadd� pa�ikkul� honti, gh�na� �vi�jati
man�pikesu gandhesu, aman�pikassa gandh� pa�ikkul� honti, jivh� �vi�jati man�pikesu
rasesu, aman�pikassa ras� pa�ikkul� honti, k�yo �vi�jati man�pikesu pho��habbesu,
aman�pikassa pho��habb� pa�ikkul� honti, mano �vi�jati man�pikesu dhammesu,
aman�pikassa dhamm� pa�ikkul� honti.
Eva� kho bhikkhave asa�varo hoti.

Katha�ca bhikkhave sa�varo hoti: idha bhikkhave bhikkhu cakkhun� r�pa� disv�
piyar�pe r�pe n�dhimuccati, appiyar�pe r�pe na vy�pajjati, upa��hitak�yasati ca
viharati appam��acetaso, ta�ca cetovimutti� pa���vimutti� yath�bh�ta� paj�n�ti
yatthassa te uppann� p�pak� akusal� dhamm� aparises� nirujjhanti.

1. P��ak�na� - machasa�
P��ak� - sy�
2. Anuvidhiseyyu�- s� 1, 2.

[BJT Page 382] [\x 382/]

Sotena sadda� sutv� piyar�pe sadde n�dhimuccati, appiyar�pe sadde na vy�pajjati,


upa��hitak�yasati ca viharati appam��acetaso, ta�ca cetovimutti� pa���vimutti�
yath�bh�ta� paj�n�ti yatthassa te uppann� p�pak� akusal� dhamm� aparises�
nirujjhanti.
Gh�nena gandha� gh�yitv� piyar�pe gandhe n�dhimuccati, appiyar�pe gandhe na
vy�pajjati, upa��hitak�yasati ca viharati appam��acetaso, ta�ca cetovimutti�
pa���vimutti� yath�bh�ta� paj�n�ti yatthassa te uppann� p�pak� akusal� dhamm�
aparises� nirujjhanti.
Jivh�ya rasa� s�yitv� piyar�pe rase n�dhimuccati, appiyar�pe rase na vy�pajjati,
upa��hitak�yasati ca viharati appam��acetaso, ta�ca cetovimutti� pa���vimutti�
yath�bh�ta� paj�n�ti yatthassa te uppann� p�pak� akusal� dhamm� aparises�
nirujjhanti.
K�yena pho��habba� phusitv� piyar�pe pho��habbe n�dhimuccati, appiyar�pe pho��habbe
na vy�pajjati, upa��hitak�yasati ca viharati appam��acetaso, ta�ca cetovimutti�
pa���vimutti� yath�bh�ta� paj�n�ti yatthassa te uppann� p�pak� akusal� dhamm�
aparises� nirujjhanti.
Manas� dhamma� vi���ya piyar�pe dhamme n�dhimuccati, appiyar�pe dhamme na
vy�pajjati, upa��hitak�yasati ca viharati appam��acetaso, ta�ca cetovimutti�
pa���vimutti� yath�bh�ta� paj�n�ti yatthassa te uppann� p�pak� akusal� dhamm�
aparises� nirujjhanti;

Seyyath�pi bhikkhave puriso chapp��ake gahetv� n�n� visaye n�n�gocare da�h�ya


rajjuy� bandheyya, ahi� gahetv� da�h�ya rajjuy� bandheyya, su�sum�ra� gahetv�
da�h�ya rajjuy� bandheyya, pakkhi� gahetv� da�h�ya rajjay� bandhayya, kukkura�
gahetv� da�h�ya rajjuy� bandheyya, sig�la� gahetv� da�h�ya rajjuy� bandheyya,
makka�a� gahetv� da�h�ya rajjuy� bandheyya; da�h�ya rajjuy� bandhitv� da�he kh�le
v� thamhe v� upanibandheyya.

Atha kho te bhikkhave chapp��ak� n�n� visay� n�n� gocar� saka� saka� gocaravisaya�
�vi�jeyyu�; ahi �vi�jeyya vammika� pavekkh�m�ti, su�sum�ro �vi�jeyya udaka�
pavekkh�m�ti, pakkh� �vi�jeyya �k�sa� �ess�m�ti, kukkuro �vi�jeyya g�ma�
pavekkh�m�ti sig�lo �vi�jeyya s�vathika� pavekkh�m�ti. Makka�o �vi�jeyya vana�
pavekkh�m�ti. Yad� kho pana te bhikkhave chapp��ak� jhatt� assu kilant�, atha
tameva kh�la� v� thamha� v� upati��heyyu�, upanis�deyyu�, upanipajjeyyu�, vasa�
gaccheyyu�.

Evameva kho bhikkhave yassa kassaci bhikkhuno k�yagat� sati bh�vit� bahul�kat�, ta�
cakkhu n�vi�jati man�pikesu r�pesu, aman�pikassa r�p�ni nappa�ikkul� honti; sota�
n�vi�jati man�pikesu saddesu, aman�pikassa sadd�ni nappa�ikkul� honti, gh�na�
n�vi�jati man�pikesu gandhesu, aman�pikassa gandh� nappa�ikkul� honti, jivh�
n�vi�jati man�pikesu rasesu, man�pikassa ras� nappa�ikkul� honti, k�yo n�vi�jati
man�pikesu pho��habbesu, aman�pikassa pho��habb� nappa�ikkul� honti, mano n�vi�jati
man�pikesu dhammesu, aman�pikassa dhamm� nappa�ikkul� honti. Eva� kho bhikkhave
sa�varo hoti.

Da�he kh�le v� thamhe v�. Ti kho bhikkhave k�yagat� satiy� eta� adhivacana�,
tasm�tiha bhikkhave eva� sikkhitabba�: "k�yagat� no sati bh�vit� bhavissati
bahul�kat� y�n�kat� vatthukat� anu��hit� paricit� susam�raddh�" ti, eva� hi vo
bhikkhave sikkhitabbanti.

[BJT Page 384] [\x 384/]


1. 19. 11
Yavakal�p�sutta�

[PTS Page 201] [\q 201/] seyyath�pi bhikkhave yavakal�p� c�tummah�pathe


nikkhitt� assa, atha cha puris� �gaccheyyu� vy�bha�gihatth�, ne ta� yavakal�pi�
chahi vy�bha�g�hi haneyyu�, eva� hi s� bhikkhave yavakal�p� suhat� assa chahi
vy�bha�g�hi bha��am�n�, atha sattamo puriso �gaccheyya vy�bha�gihattho, sota�
yavakal�pi� sattam�ya vyabha�giy� haneyya, eva� hi s� bhikkhave yavakal�pi
suhatatar� assa sattam�ya vy�bha�giy� bha��am�n�.

Evameva kho bhikkhave assutav� puthujjano cakkhusmi� ha��ati man�p�man�pehi r�pehi,


sotasmi� ha��ati man�p�man�pehi saddehi, gh�nasmi� ha��ati man�p�man�pehi gandhehi,
jivh�ya ha��ati man�p�man�pehi rasehi, k�yasmi� ha��ati man�p�man�pehi
pho��habbehi, manasmi� ha��ati man�p�man�pehi dhammehi.

Sace so bhikkhave assutav� puthujjano �yati� punabbhav�ya ceteti eva� hi so


bhikkhave moghapuriso suhatataro hoti, seyyath�pi bhikkhave s� yavakal�p� sattam�ya
vy�bha�giy� ha��am�n�,

Bhutapubba� bhikkhave, dev�surasa�g�mo sam�pabbu�ho ahosi, atha kho bhikkhave


vepacitti asurindo asure �mantesi: "sace m�ris�, dev�surasa�g�me sam�pabb��he,
asur� jineyyu� dev� par�jineyyu�, yena na�-1 sakka� dev�naminda� ka�hapa�camehi
bandhanehi bandhitv� mama santike �neyy�tha asurapuranti", sakkopi kho bhikkhave
dev�namindo deve t�vati�se �mantesi: "sace m�ris� dev�surasa�g�me sam�pabbu�he dev�
jineyyu� asur� par�jineyyu� yena na� vepacitti�-2. Asurinda� ka�apa�camehi
bandhanehi bandhitv� mama santike �neyy�tha sudhamma devasahanti" -3. Tasmi� kho
pana bhikkhave sa�g�me dev� jini�su asur� par�jini�su, [PTS Page 202] [\q 202/]
atha kho bhikkhave dev� t�vati�s� vepacitti� asurinda� ka�hapa�camehi bandhanehi
bandhitv� sakkassa dev�namindassa santike �nesu� sudhammadevasabha�. Tatra suda�
bhikkhave vepacitti asurindo ka�hapa�camehi bandhanehi baddho-4 hoti yad� kho
bhikkhave vepacittissa asurindassa eva� hoti; "dhammik� kho dev� adhammik� asur�,
idhevad�n�ha�-5. Devapura�-6. Gacch�m�" ti. Atha ka�hapa�camehi bandhanehi mutta�
att�na� samanupassati. Dibbehi pa�cak�magu�ehi samappito sama�g�bhuto paric�reti.

1. Ta� - s� 1, 2.
2. Vepacitti - s� 1, 2
3. Sudhamma� saha� - s� 1, 2.
4. Bandho - s� 1, 2, sy�.
5. Id�n�ha� - sy�.
6. Devap�re - s� 1.

[BJT Page 386] [\x 386/]

Yad� ca kho bhikkhave vepacittissa asurindassa eva� hoti; dhammik� kho asur�,
adhammik� dev�, tattheva d�n�ha� asurapura� gamiss�m�ti, atha ka�apa�camehi
bandhanehi baddha�-1. Att�na� samanupassati; dibbehi pa�cak�magu�ehi parih�yati,
eva� sukhuma� kho bhikkhave vepacittibandhana�, tato sukhumatara� m�rabandhana�,
ma��am�no bhikkhave baddho-2. M�rassa, ama��am�no mutto p�pimato.

Asm�ti bhikkhave ma��itameta� ayamahamasm�ti ma��itameta�, bhavissanti


ma��itameta�, na bhavissanti ma��itameta�, r�pi bhavissanti ma��itameta�, ar�p�
bhavissanti ma��itameta�, sa���bhavissanti ma��itameta�, asa��� bhavissanti
ma��itameta�, nevasa��in�sa��i bhavissanti ma��itameta�; ma��ita� bhikkhave rogo,
ma��ita� ga�o, ma��ita� salla�, tasm�tiha bhikkhave ama��am�nena cetas�
vihariss�m�ti, eva� hi vo bhikkhave sikkhitabba�.

Asm�ti bhikkhave i�jitameta� ayamahamasm�ti i�jitameta�, bhavissanti i�jitameta�,


na bhavissanti i�jitameta�, r�pi bhavissanti i�jitameta�, ar�p� bhavissanti
i�jitameta�, sa���bhavissanti i�jitameta�, asa��� bhavissanti i�jitameta�,
nevasa��in�sa��i bhavissanti i�jitameta�; i�jita� [PTS Page 203] [\q 203/]
bhikkhave rogo, i�jita� ga�o, i�jita� salla�, tasm�tiha bhikkhave ani�jam�nena
cetas� vihariss�m�ti, eva� hi vo bhikkhave sikkhitabba�.

Asm�ti bhikkhave phanditameta�, ayamahamasm�ti phanditameta�, bhavissanti


phanditameta�, na bhavissanti phanditameta�, r�pi bhavissanti phanditameta�, ar�p�
bhavissanti phanditameta�, sa��� bhavissanti phanditameta�, asa��i bhavissanti
phanditameta�, nevasa��in�sa��i bhavissanti phanditameta�; phandita� bhikkhave
rogo, phandita� ga�o, phandita� salla�. Tasm�tiha bhikkhave aphandam�nena cetas�
vihariss�m�ti eva� hi vo bhikkhave sikkhitabba�.

1. Bandha� - s� 1, 2 sy�.
1. Bandho - sy�.

[BJT Page 388] [\x 388/]

Asm�ti-1. Bhikkhave papa�citameta�, ayamahamasm�ti papa�citameta� bhavissanti


papa�citameta�, na bhavissanti papa�citameta�, r�pi bhavissanti papa�citame�, ar�p�
bhavissanti papa�citameta�, sa��� bhavissanti papa�citame�, asa��� bhavissanti
papa�citameta�, nevasa���n�sa��� bhavissanti papa�citameta�, papa�cita� bhikkhave
rogo, papa�cita� ga�o, papa�cita� salla� tasm�tiha bhikkhave nippapa�c�r�mena
cetas� vihariss�m�ti, eva� hi vo bhikkhave sikkhitabba�.

Asm�ti-1. Bhikkhave m�nagatameta�, ayamahamasm�ti m�nagatameta�, bhavissanti


m�nagatameta�, na bhavissanti m�nagatameta�, r�pi bhavissanti m�nagatameta�, ar�p�
bhavissanti m�nagatameta�, sa��� bhavissanti m�nagatameta�, asa��� bhavissanti
m�nagatameta�, nevasa��� n�sa��� bhavissanti m�nagatameta�, m�nagatameta� bhikkhave
rogo, m�nagatameta� ga�o, m�nagatameta� salla�, tasm�tiha bhikkhave nihatam�nena
cetas� vihariss�m�ti eva� hi vo bhikkhave sikkhitabbanti.

�s�visavaggo ekunav�satimo.
Tatrudd�na�:

[PTS Page 204] [\q 204/] �siviso ratho kummo dve d�rukkhandhena avassut�
Dukkhadhamm� ki�suk� v�� chapp��ak�-2. Yavakal�pena c�ti

Catuttho pa��sako.

Tatra vaggudd�na�:

Nandikkhay� sa��hinay� samuddo uragena ca


Catutthapa��sak� ete nip�tesu pak�sit�ti.

1. Asm�tiha - s� 1, 2.
2. V�� cchapp��aka. - S�
3. Ida� potthakesu na dissate

[BJT Page 390] [\x 390/]

1. Sag�th�vaggo
1. 20. 1
Sam�dhisutta�

249. Tisso im� bhikkhave vedan�, katam� tisso,* sukh� vedan� dukkh� vedan�
adukkhamasukh� vedan�. Im� kho bhikkhave tisso vedan�ti.

Sam�hito sampaj�no sato buddhassa s�vako


Vedan� ca paj�n�ti vedan�na�ca sambhava�
Yattha cet� nirujjhanti magga�ca khayag�mina�
Vedan�na� khay� bhikkhu nicch�to parinibbuto ti.

1. 20. 2
Sukhasutta�

250. Tisso im� bhikkhave vedan�, katam� tisso; sukh� vedan� dukkh� vedan�
adukkhamasukh� vedan�; im� kho bhikkhave tisso vedan�ti.

[PTS Page 205] [\q 205/] sukha� v� yadi v� dukkha� adukkhamasukha� saha
Ajjhatta�ca bahiddh� ca ya� ki�ci atthi vedita�
Eta� dukkhanti �atv�na mosadhamma� palokita�-1.
Phussa phussa vayampassa�-2. Eva� tattha virajjat� ti.

1. 20. 3
Pah�nasutta�

251. Tisso im� bhikkhave vedan�. Katam� tisso, sukh� vedan� dukkh� vedan�
adukkhamasukh� vedan�. Sukh�ya bhikkhave vedan�ya r�g�nusayo pah�tabbo, dukkh�ya
vedan�ya pa�igh�nusayo pah�tabbo, adukkhamasukh�ya, vedan�ya avijj�nusayo
pah�tabbo. Yato kho bhikkhave bhikkhuno sukh�ya vedan�ya r�g�nusayo pah�no hoti
dukkh�ya vedan�ya pa�igh�nusayo pah�no hoti, adukkhamasukh�ya vedan�ya avijj�nusayo
pah�no hoti, aya� vuccati bhikkhave bhikkhu-3. Pah�nar�g�nusayo-4 acchecchi ta�ha�,
v�vattay�-5. Sa��ojana� samm�m�n�bhisamay� antamak�si dukkhass�ti.
1. Palokina - machasa�, a��hakath�
2. Vaya� phussa� - sy�, a��hakath�
Phassa� - s� 1, 2
3. Bhikkhuno - s� 1, 2
4. Niranusayo sammaddaso - machasa�
Nir�g�nusayo - sy�
5. Vivattay� - sy�.

[BJT Page 392] [\x 392/]

Sukha� vediyam�nassa vedana� appaj�nato


So r�g�nusayo hoti anissara�adassino.

Dukkha� vediyam�nassa vedana� appaj�nato


Pa�igh�nusayo hoti anissara�adassino.

Adukkhamasukha� santa� bhuripa��ena desita�


Ta� c�pi abhinandanto-1. Neva dukkh� pamuccati.

[PTS Page 206] [\q 206/] yato v�-2. Bhikkhu �t�p� sampaja��a� na ri�cati
Tato so vedan� sabb� parij�n�ti pa�ito.

1. 20. 4
P�t�lasutta�

252. Assutav� bhikkhave puthujjano eva� v�ca� bh�sati: 'atthi mah�samudde p�t�lo'
ti. Ta� kho paneta� bhikkhave assutav� puthujjano asanta� avijjam�na� eva� v�ca�
bh�sati: 'atthi mah� samudde p�t�lo'ti. S�r�rik�na� kho eta� bhikkhave dukkh�na�
vedan�na� adhivacana� yadida� p�t�loti. Assutav� bhikkhave puthujjano s�r�rik�ya
dukkh�ya vedan�ya phu��ho sam�no socati kilamati paridevati uratt��i�-4. Kandati.
Sammoha� �pajjati. Aya� vuccati bhikkhave assutav� puthujjano p�t�le na
paccu��h�si, g�dha�ca n�jajhag�. Sutav� bhikkhave ariyas�vako s�r�rik�ya dukkh�ya
vedan�ya phu��ho sam�no na sovati na kilamati na paridevati na uratt��i�-4. Kandati
na sammoha� �pajjati. Aya� vuccati bhikkhave sutav� ariyas�vako p�t�le paccu��h�si,
g�dha�ca ajjhag�ti.

Yo et� n�dhiv�seti uppann� vedan� dukh�-5.


S�r�rik� p��ahar� y�hi phu��ho pavedhati.

Akkandati parodati dubbalo appath�mako


Na so p�t�le paccu��h�si atho g�dhampi n�jajhag�.

[PTS Page 207] [\q 207/]


Yo cet� adhiv�seti uppann� vedan� dukh�-7.
S�r�rik� p��ahar� y�hi phu��ho na vedhati
Sa ce p�t�le paccu��h�si atho g�dhampi ajjhag� ti.

-----------------------
1. Abhinandanti - s�mu 11
2. Yato v� kho - s� 1, 2
3. Sa�khasa� nopeti - machasa�
Nupeti - sy�
Na upeti - s�. Mu.
4. Uratt�li� - s� 1. 2.
5. Dukkh�, - s�mu.

[BJT Page 394] [\x 394/]


1. 20. 5
Da��habbasutta�

253. Tisso im� bhikkhave vedan�. Katam� tisso: sukh� vedan� dukkh� vedan�
adukkhamasukh� vedan�. Sukh� bhikkhave vedan� dukkhato da��habb�, dukkh� vedan�
sallato da��habb�, adukkhamasukh� vedan� aniccato da��habb�.

Yato kho bhikkhave bhikkhuno sukh� vedan� dukkhato di��h� hoti, dukkh� vedan�
sallato di��h� hoti, adukkhamasukh� vedan� aniccato di��h� hoti, aya� vuccati
bhikkhave bhikkhu sammaddaso acchecchi ta�ha�, v�vattay� sa��ojana�,
samm�m�n�bhisamay� antamak�si dukkhass�ti.

Yo sukha� dukkhato adda dukkhamaddakkhi sallato


Adukkhamasukha� santa� addakkh� na� aniccato.

Sa ve sammaddaso bhikkhu parij�n�ti vedan�


So vedan� pari���ya di��hadhamme an�savo
K�yassa bhed� dhamma��ho sa�kha� nopeti vedaguti.

1. 20. 6
Sallasutta�
254. Assutav� bhikkhave puthujjano sukhampi vedan�� vediyati, dukkhampi vedana�
vediyati, adukkhamasukhampi vedana� vediyati, sutav� bhikkhave ariyas�vako sukhampi
vedana� [PTS Page 208] [\q 208/] vediyati, dukkhampi vedana� vediyati,
adukkhamasukhampi vedana� vediyati, tatra bhikkhave ko viseso, ko adhipp�yo, ki�
n�n�kara�a� sutavato ariyas�vakassa assutavat� puthujannoti?

Bhagavamam�lak� no bhante dhamm� bhagavantettik� bhagavampa�isara�, s�dhu vata


bhante bhagavatta� yeva pa�ibh�tu etassa bh�sitassa attho bhagavato sutv� bhikkhu
dh�ressant�ti. Tena hi bhikkhave su�tha, s�dhuka� manasikarotha, bh�siss�m�ti. Eva�
bhanteti kho te bhikkh� bhagavato paccassosu�, bhagav� etadavoca:

[BJT Page 396] [\x 396/]


Assutav� bhikkhave puthujjano dukkh�ya vedan�ya phu��ho sam�no socati kilamati
paridevati uratt��i� kandati sammoha� �pajjati so dve vedan� vediyati k�yika�ca
cetasika�ca seyyath�pi bhikkhave purisa� sallena vijejhayyu�, tamena dutiyena
sallena anuvedha� vijjheyyu�, eva� hi so bhikkhave puriso dve sallena vedan�
vediyetha.
Evameva kho bhikkhave assutav� puthujjano dukkh�ya vedan�ya phu��ho sam�no socati.
Kilamati, paridevati uratt��i� kandati, sammoha� �pajjati, so dve vedan� vediyati
k�yika�ca cetasika�ca. Tass�yeva kho pana dukkh�ya vedan�ya phu��ho sam�no
pa�ighav� hoti. Tamena� dukkh�ya vedan�ya pa�ighavanta� yo dukkh�ya vedan�ya
pa�igh�nusayo so anuseti, so dukkh�ya vedan�ya phu��ho sam�no k�masukha�
abhinandati. Ta� kissa hetu, na bhikkhave paj�n�ti assutav� puthujjano a��atra
k�masukh� dukkh�ya vedan�ya nissara�a�, tassa k�masukha� abhinandato yo sukh�ya
vedan�ya r�g�nusayo so anuseti. So t�sa� vedan�na� samudaya�ca atthagama�ca
ass�da�ca �d�nava�ca nissara�a�ca yath�bh�ta� nappaj�n�ti.

Tassa t�sa� vedan�na� samudaya�ca atthagama�ca ass�da�ca �d�nava�ca nissara�a�ca


yath�bh�ta� appaj�nato yo adukkhamasukh�ya vedan�ya avijj�nusayo so anuseti. So
sukha�ce-1. Vedana� vediyati sa��atto na� vediyati, [PTS Page 209] [\q 209/]
dukkha�ce vedana� vediyati sa��atto na� vediyati, adukkhamasukha�ce vedana�
vediyati sa��atto na� vediyati, aya� vuccati bhikkhave assutav� puthujjano sa��atto
j�tiy� jar�mara�ena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi up�y�sehi sa��utto
dukkhasm�ti vad�mi.

Sutav� ca kho bhikkhave ariyas�vako dukkh�ya vedan�ya phu��ho sam�no na socati na


kilamati na paridevati na uratt��i� kandati na sammoha� �pajjati: so eka� vedana�
vediyati k�yika�, na cetasika�. Seyyath�pi bhikkhave purisa� sallena vijejhayyu�,
tamena dutiyena sallena anuveda� na vijjheyyu�-2. Eva� hi so bhikkhave puriso eka�-
3. Sallena-3. Vedana� vediyetha-4. Evameva kho bhikkhave sutav� ariyas�vako
dukkh�ya vedan�ya phu��ho sam�no na socati na kilamati na paridevati, na uratt��i�
kandati, na sammoha� �pajjati; so eka� vedana� vediyati k�yika�, na cetasika�.
Tass�yeva kho pana dukkh�ya vedan�ya pa�ighav� na hoti, tamena� dukkh�ya vedan�ya
apa�ighavanta� yo dukkh�ya vedan�ya pa�igh�nusayo so n�nuseti; so dukkh�ya vedan�ya
phu��ho sam�no k�masukha� n�bhinandati. Ta� kissa hetu, paj�n�ti hi bhikkhave
sutav� ariyas�vako a��atra k�masukh� dukkh�ya vedan�ya nissara�a�.

-------------------------
1. Sukha� - s� 2
2. Na anuvijjheyyu� - s� 1. 2.
Anurodha� na vijjheyyu� - sy�
3. Ekasallena - machasa�,
4. Vedayati - machasa�

[BJT Page 398] [\x 398/]

Tassa k�masukha� anabhinandato yo sukh�ya vedan�ya r�g�nusayo so n�nuseti. So t�sa�


vedan�na� samudaya�ca atthagama�ca ass�da�ca �d�nava�ca nissara�a�ca yath�bh�ta�
paj�n�ti, tassa t�sa� vedan�na� samudaya�ca atthagama�ca ass�da�ca �d�nava�ca
nissara�a�ca yath�bh�ta� paj�nato yo adukkhamasukh�ya vedan�ya avijj�nusayo so
n�nuseti, so sukha�ce vedana� vediyati visa��utto na� vediyati, dukkha�ce vedana�
[PTS Page 210] [\q 210/] vediyati visa���tto na� vediyati, adukkhamasukha�ce
vedana� vediyati visa��utto na� vediyati. Aya� vuccati bhikkhave sutav� ariyas�vako
visa��utto j�tiy� jar�mara�ena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi up�y�sehi,
visa��utto dukkhasm�ti vad�mi. Aya� kho bhikkhave viseso, aya� adhipp�yo, ida�
n�n�kara�a� sutavato ariyas�vakassa assutavat� puthujjannoti.

Na-1 vedana� vediyati sapa��a�o-2.


Sukhampi dukkhamp� bahussutopi
Aya�ca dh�rassa puthujjanena
Mah�-3 viseso kusalassa hoti.

Sa�kh�tadhammassa bahussutassa
Sampassato lokamima� para�ca
I��hassa dhamm� na mathenti citta�
Ani��hato no pa�igh�tameti.

Tass�nurodh� athav� virodh�


Vidh�pit�-4 atthagat� na santi
Pada�ca �atv� viraja� asoka�
Samm� paj�n�ti bhavassa p�raguti.
1. 20. 7
Gela��asutta�

255. Eka� samaya� bhagav� ves�liya� viharati mah�vane k 譌 g�ras�l�ya�. Atha kho
bhagav� s�yanhasamaya� pa�isall�n� vu��hito yena gil�nas�l� tenupasa�kami,
upasa�kamitv� pa��atte �sane nis�di, nisajja kho bhagav� bhikkh� [PTS Page 211] [\q
211/] �mantesi: sato bhikkhave bhikkhu sampaj�no k�la� �gameyya, aya� vo
amh�ka� anus�san�.

Katha�ca bhikkhave bhikkhu sato hoti: idha bhikkhave bhikkhu k�ye k�y�nupass�
viharati �t�p� sampaj�no satim� vineyya loke abhijjh� domanassa�; vedan�su
vedan�nupass� viharati �t�p� sampaj�no satim� vineyya loke abhijjh� domanassa�;
citte citt�nupass� viharati �t�pi sampaj�no satim� vineyya loko abhijjh�
domanassa�; dhammesu dhamm�nupass� viharati �t�p� sampaj�no satim� vineyya loko
abhijjh� domanassa�; eva� kho bhikkhave bhikkhu sato hoti.

1. Na so - sy�
2. Sappa��o - s� 1. 2.
3. Aya� - sy�
4. Vidhamik� - sy�

[BJT Page 400] [\x 400/]

Katha�ca bhikkhave bhikkhu sampaj�no hoti; idha bhikkhave bhikkhu abhikkante


pa�ikkante sampaj�nak�r� hoti, �lokite vilokite sampaj�nak�r� hoti, samma�jite
pas�rite sampaj�nak�r� hoti, sa�g��ipattac�varadh�ra�e sampaj�nak�r� hoti, asite
p�te kh�yite s�yite sampaj�nak�r� hoti, ucc�rapass�vakamme sampaj�nak�r� hoti, gate
�hite nisinne sutte j�garite bh�site tu�h�bh�ve sampaj�nak�r� hoti; eva� kho
bhikkhave bhikkhu sampaj�no-1 hoti. Sato bhikkhave bhikkhu sampaj�no k�la�
�gameyya, aya� vo amh�ka� anus�san�.

Tassa ce bhikkhave bhikkhuno eva� satassa sampaj�nassa appamattassa �t�pino


pahitattassa viharato uppajjati sukh� vedan�; so eva� paj�n�ti; uppann� kho my�ya�-
2. Sukh� vedan�, s� ca kho pa�icca no apa�icca, ki� pa�icca: imameva k�ya� pa�icca,
aya� kho pana k�yo anicco sa�khato pa�iccasamuppanno, anicca� kho pana sa�khata�
pa�iccasamuppanna� k�ya� pa�icca uppann� sukh� vedan� kuto nicc� bhavissat� ti.

So k�ye ca sukh�ya ca vedan�ya anicc�nupass� viharati vay�nupass� viharati,


vir�g�nupass� viharati, nirodh�nupass� viharati, pa�inissagg�nupass� [PTS Page 212]
[\q 212/] viharati, tassa k�ye ca sukh�ya ca vedan�ya anicc�nupassino viharato
vay�nupassino viharato pa�inissagg�nupassino viharato yo k�ye ca sukh�ya ca
vedan�ya r�g�nusayo so pah�yati.

Tassa ce bhikkhave bhikkhuno eva� satassa sampaj�nassa appamattassa �t�pino


pahitattassa viharato uppajjati dukkh� vedan�; so eva� paj�n�ti; uppann� kho
my�ya�-2. Dukkh� vedan�, s� ca kho pa�icca no apa�icca, ki� pa�icca: imameva k�ya�
pa�icca, aya� kho pana k�yo anicco sa�khato pa�iccasamuppanno, anicca� kho pana
sa�khata� pa�iccasamuppanna� k�ya� pa�icca uppann� dukkh� vedan� kuto nicc�
bhavissat� ti.

1. Sampaj�nak�ri - machasa� sy�


2. Me aya� - s� 2, sy�.

[BJT Page 402] [\x 402/]


So k�ye ca dukkh�ya ca vedan�ya anicc�nupass� viharati, vay�nupass� viharati,
vir�g�nupass� viharati, nirodh�nupass� viharati, pa�inissagg�nupass� viharati,
tassa k�ye ca dukkh�ya ca vedan�ya anicc�nupassino viharato vay�nupassino viharato
vir�g�nu pass�no viharato nirodh�nupassino viharato pa�inissagg�nupassino viharato
yo k�ye ca dukkh�ya ca vedan�ya pa�igh�nusayo so pah�yati.

Tassa ce bhikkhave bhikkhuno eva� satassa sampaj�nassa appamattassa �t�pino


pahitattassa viharato uppajjati adukkhamasukh� vedan�; so eva� paj�n�ti; uppann�
kho my�ya� adukkhamasukh� vedan�, s� ca kho pa�icca no apa�icca, ki� pa�icca:
imameva k�ya� pa�icca, aya� kho pana k�yo anicco sa�khato pa�iccasamuppanno,
anicca� kho pana sa�khata� pa�iccasamuppanna� k�ya� pa�icca uppann� adukkhamasukh�
vedan� kuto nicc� bhavissat� ti.
So k�ye ca adukkhamasukh�ya vedan�ya anicc�nupass� viharati, vay�nupass� viharati,
vir�g�nupass� viharati, nirodh�nupass� viharati, pa�inissagg�nupass� viharati,
tassa k�ye ca adukkhamasukh�ya ca vedan�ya anicc�nupassino viharato vay�nupassino
viharato vir�g�nupassino viharato nirodh�nupassino viharato pa�inissagg�nupassino
viharato yo k�ye ca adukkhamasukh�ya ca vedan�ya avijj�nusayo so pah�yati.
[PTS Page 213] [\q 213/] so sukha�ce vedana� vediyati s� anicc�ti paj�n�ti.
Anajjhosit�ti paj�n�ti, anabhinandit�ti paj�n�ti; dukkha�ce vedana� vediyati s�
anicc�ti paj�n�ti, anajjhesit�ti paj�n�ti anabhinandit�ti paj�n�ti;
adukkhamasukha�ce vedana� vediyati s� anicc�ti paj�n�ti, anajjhesit�ti paj�n�ti
anabhinandit�ti paj�n�ti; so sukha�ce vedana� vediyati visa��utto na� vediyati
dukkha�ce vedana� vediyati visa��utto na� vediyati, adukkhamasukha�ceva vedana�
vediyati visa��utto na� vediyati; so k�ya pariyantika� vedana� vediyam�no
k�yapariyantika� vedana� vediy�m�ti paj�n�ti, j�vitapariyantika� vedana� vediyam�no
j�vitapariyantika� vedana� vediy�m�ti paj�n�ti; k�yassa bhed� uddha�
j�vitapariy�d�n� idheva sabbavedayit�ni anabhinandit�ni s�t�bhavissant�ti paj�n�ti.

Seyyath�pi bhikkhave tela�ca pa�icca va��i�ca pa�icca telappad�po jh�yeyya, -1.


Tasseva telassa ca va��iy� ca pariy�d�n� an�h�ro nibb�yeyya; evameva kho bhikkhave
bhikkhu k�yapariyantika� vedana� vediyamano k�yapariyantika� vedana� vediy�m�ti
paj�n�ti, j�vitapariyantika�-2. Vedana� vediyam�no j�vitapariyantika� vedana�
vediy�m�ti paj�n�ti, k�yassa bhed� uddha� j�vitapariy�d�n� idheva sabbavedayit�ni
anabhinandit�ti s�t�bhavissant�ti paj�n�t�' ti.

1. Jh� peyya - s� 1. 2.
2. J�vitassa pariyantika� - s� 1.

[BJT Page 404] [\x 404/]


1. 20. 8
Dutiya gela��asutta�

256. Eka� samaya� bhagav� ves�liya� viharati mah�vane k 譌 g�ras�l�ya�. Atha kho
bhagav� s�yanhasamaya� pa�isall��-1. Vu��hito yena gil�nas�l� tenupasa�kami,
upasa�kamitv� pa��atte �sane nis�di, nisajja kho bhagav� bhikkh� �mantesi: sato
bhikkhave bhikkhu sampaj�no k�la� �gameyya, aya� vo amh�ka� anus�san�.

Katha�ca bhikkhave bhikkhu sato hoti: idha bhikkhave bhikkhu k�ye k�y�nupass�
viharati �t�p� sampaj�no satim� vineyya loke abhijjh� domanassa�; vedan�su
vedan�nupass� viharati �t�p� sampaj�no satim� vineyya loke abhijjh� domanassa�;
citte citt�nupass� viharati �t�pi sampaj�no satim� vineyya loko abhijjh�
domanassa�; dhammesu dhamm�nupass� viharati �t�p� sampaj�no satim� vineyya loko
abhijjh� domanassa�; eva� kho bhikkhave bhikkhu sato hoti.

[PTS Page 214] [\q 214/] katha�ca bhikkhave bhikkhu sampaj�no hoti; idha
bhikkhave bhikkhu abhikkante pa�ikkante sampaj�nak�r� hoti, �lokite vilokite
sampaj�nak�r� hoti, samma�jite pas�rite sampaj�nak�r� hoti,
sa�g��ipattac�varadh�ra�e sampaj�k�r� hoti, asite p�te kh�yite s�yite sampaj�nak�r�
hoti, ucc�rapass�vakamme sampaj�nak�r� hoti, gate �hite nisinne sutte j�garite
bh�site tu�h�bh�ve sampaj�nak�r� hoti; eva� kho bhikkhave bhikkhu sampaj�no hoti.
Sato bhikkhave bhikkhu sampaj�no k�la� �gameyya, aya� vo amh�ka� anus�san�.

Tassa ce bhikkhave bhikkhuno eva� satassa sampaj�nassa appamattassa �t�pino


pahitattassa viharato uppajjati sukh� vedan�; so eva� paj�n�ti; uppann� kho my�ya�
sukh� vedan�, s� ca kho pa�icca no apa�icca, ki� pa�icca: imameva k�ya� pa�icca,
aya� kho pana k�yo anicco sa�khato pa�iccasamuppanno, anicca� kho pana sa�khata�
pa�iccasamuppanna� k�ya� pa�icca uppann� sukh� vedan� kuto nicc� bhavissat� ti.

1. Pa�isall�n� - s� 2.

[BJT Page 406] [\x 406/]

So phasse ca sukh�ya ca vedan�ya anicc�nupass� viharati; vay�nupass� viharati,


vir�g�nupass� viharati, nirodh�nupass� viharati, pa�inissagg�nupass� viharati,
tassa phasse ca sukh�ya ca vedan�ya anicc�nupassino viharato vay�nupassino viharato
pa�inissagg�nu pass�no viharato yo phasse ca sukh�ya ca vedan�ya r�g�nusayo so
pah�yati.

Tassa ce bhikkhave bhikkhuno eva� satassa sampaj�nassa appamattassa �t�pino


pahitattassa viharato uppajjati dukkh� vedan�; so eva� paj�n�ti; uppann� kho my�ya�
dukkh� vedan�, s� ca kho pa�icca no apa�icca, ki� pa�icca: imameva phassa� pa�icca,
aya� kho pana phasso anicco sa�khato pa�iccasamuppanno, anicca� kho pana sa�khata�
pa�iccasamuppanna� phassa� pa�icca uppann� dukkh� vedan� kuto nicc� bhavissat� ti.

So phasse ca dukkh�ya ca vedan�ya anicc�nupass� viharati, vay�nupass� viharati,


vir�g�nupass� viharati, nirodh�nupass� viharati, pa�inissagg�nupass� viharati,
tassa phasse ca dukkh�ya ca vedan�ya anicc�nupassino viharato vay�nupassino
viharato vir�g�nu pass�no viharato nirodh�nupassino viharato pa�inissagg�nupassino
viharato yo phasse ca dukkh�ya ca vedan�ya pa�igh�nusayo so pah�yati.

Tassa ce bhikkhave bhikkhuno eva� satassa sampaj�nassa appamattassa �t�pino


pahitattassa viharato uppajjati adukkhamasukh� vedan�; so eva� paj�n�ti; uppann�
kho my�ya� adukkhamasukh� vedan�, s� ca kho pa�icca no apa�icca, ki� pa�icca:
imameva phassa� pa�icca, aya� kho pana k�yo anicco sa�khato pa�iccasamuppanno,
anicca� kho pana sa�khata� pa�iccasamuppanna� k�ya� pa�icca uppann� adukkhamasukh�
vedan� kuto nicc� bhavissat� ti.

[BJT Page 408] [\x 408/]

So phasse ca adukkhamasukh�ya vedan�ya anicc�nupass� viharati, vay�nupass�


viharati, vir�g�nupass� viharati, nirodh�nupass� viharati, pa�inissagg�nupass�
viharati, tassa phasse ca adukkhamasukh�ya ca vedan�ya anicc�nupassino viharato
vay�nupassino viharato vir�g�nu pass�no viharato nirodh�nupassino viharato
pa�inissagg�nupassino viharato yo phasse ca adukkhamasukh�ya ca vedan�ya
avijj�nusayo so pah�yati.
So sukha�ce vedana� vediyati s� anicc�ti paj�n�ti. Anajjhosit�ti paj�n�ti,
anabhinandit�ti paj�n�ti; dukkha�ce vedana� vediyati s� anicc�ti paj�n�ti,
anajjhesit�ti paj�n�ti anabhinandit�ti paj�n�ti; adukkhamasukha�ce vedana� vediyati
s� anicc�ti paj�n�ti, anajjhesit�ti paj�n�ti anabhinandit�ti paj�n�ti; so sukha�ce
vedana� vediyati visa��utto na� vediyati dukkha�ce vedana� vediyati visa��utto na�
vediyati, adukkhamasukha�ceva vedana� vediyati visa��utto na� vediyati; so k�ya
pariyantika� vedana� vediyam�no k�yapariyantika� vedana� vediy�m�ti paj�n�ti,
j�vitapariyantika� vedana� vediyam�no j�vitapariyantika� vedana� vediy�m�ti
paj�n�ti; k�yassa bhed� uddha� j�vitapariy�d�n� idheva sabbavedayit�ni
anabhinandit�ni s�t�bhavissant�ti paj�n�ti.

Seyyath�pi bhikkhave tela�ca pa�icca va��i�ca pa�icca telappad�po jh�yeyya, -1.


Tasseva telassa ca va��iy� ca pariy�d�n� an�h�ro nibb�yeyya; evameva kho bhikkhave
bhikkhu k�yapariyantika� vedana� vediyamano k�yapariyantika� vedana� vediy�m�ti
paj�n�ti, j�vitapariyantika� vedana� vediyam�no j�vitapariy�ntika� vedana�
vediy�m�ti paj�n�ti, k�yassa bhed� uddha� j�vitapariy�d�n� idheva sabbavedayit�ni
anabhinandit�ti s�t�bhavissant�ti paj�n�t�' ti.

1. 20. 9
Aniccasutta�

257. Tisso im� bhikkhave vedan� anicc� sa�khat� pa�icca samuppann� khayadhamm�
vayadhamm� vir�gadhamm� nirodhadhamm� katam� tisso; sukh� vedan� dukkh� vedan�
adukkhamasukh� vedan� im� kho bhikkhave tisso vedan� anicc� sa�khat�
pa�iccasamuppann� khayadhamm� vayadhamm� vir�gadhamm� nirodhadhamm�ti.

[BJT Page 410] [\x 410/]

1. 20. 10
Phassam�lakasutta�

258. [PTS Page 215] [\q 215/] tisso im� bhikkhave vedan� phassaj� phassam�lak�
phassa nid�n� phassapaccay�. Katam� tisso: sukh� vedan� dukkh� vedan�
adukkhamasukh� vedan�. Sukhavedaniya� bhikkhave phassa� pa�icca uppajjati sukh�
vedan�. Tasseva sukhavedaniyassa phassassa nirodh� ya� tajja� vedayita�,
sukhavedaniya� phassa� pa�icca uppann� sukh� vedan� s� nirujjhati, s� v�pasammati;

Dukkhavedaniya� bhikkhave phassa� pa�icca uppajjati dukkh� vedan� tasseva


dukkhavedaniyassa phassassa nirodh� ya� tajja� vedayita� dukkhavedaniya� phassa�
pa�icca uppann� dukkh� vedan� s� nirujajhati, s� v�pasammati.
Adukkhamasukhavedan�ya� bhikkhave phassa� pa�icca uppajjati adukkhamasukh� vedan�.
Tasseva adukkhamasukhavedan�yassa phassassa nirodh� ya� tajja� vedayita�
adukkhamasukhavedan�ya� phassa� pa�icca uppann� adukkhamasukh� vedan� s�
nirujajhati, s� v�pasammati.

Seyyath�pi bhikkhave dvinna� ka��h�na� sa�gha��hanasamodh�n� usm� j�yati tejo


abhinibbattati, tesa� yeva ka��h�na� n�n� bh�v� vinikkhep� y� tajj� usm� s�
nirujajhati, s� v�pasammati, -1. Evameva kho bhikkhave im� tisso vedan� phassaj�
phassam�lak� phassanid�n� phassapaccay� tajja� tajja� phassa� pa�icca tajj� tajj�
vedan� uppajjanti. Tajjassa tajjassa phassassa nirodh� tajj� tajj� vedan�
nirujajhant�ti. -2.

[PTS Page 216] [\q 216/] sag�th�vaggo pa�hamo.

Tatrudd�na�:

Sam�dhi sukha pah�nena p�t�la� da��habbena ca


Sallena ca gela��ehi anicca phassam�lak�ti.

1. V�pasamati - say�
2. Tajaja� phassa� pa�icca tajj� vedan� upapajjati tajjassa phassassa nirodh� tajj�
vedan� nirujajhati - machasa�, syaja.

[BJT Page 412] [\x 412/]


2. Rahogatavaggo
2. 2. 1
Rahogatasutta�

259. Atha kho a��ataro bhikkhu yena bhagav� tenupasa�kami. Upasa�kamitv�


bhagavanta� abhiv�detv� ekamanta� nis�di. Ekamanta� nisinno kho so bhikkhu
bhagavanta� etadavoca: idha mayha� bhante rahogatassa pa�isall�nassa eva� cetaso
parivitakko udap�di: tisso vedan� vutt� bhagavat�, sukh� vedan�, dukkh� vedan�,
adukkhamasukh� vedan�. Im� tisso vedan� vutt� bhagavat�. Vutta� kho paneta�
bhagavat�: ya� ki�ci vedayita� ta� dukkhasminti. Kinnu kho eta� ca bhagavat�
sandh�ya bh�sita�; ya� ki�ca vedayita� ta� dukkhasminti.

S�dhu, s�dhu bhikkhu, tisso im� bhikkhu vedan� vutt� may�, sukh� vedan�, dukkh�
vedan�, adukkhamasukh� vedan�, im� tisso vedan� vutt� may�. Vutta� kho paneta�
bhikkhu may� ya� ki�ci vedayita� ta�-1. Dukkhasminti. Ta� kho paneta� bhikkhu may�
sa�kh�r�na��eva aniccata� sandh�ya bh�sita�: ya� ki�ci vedayita� ta� dukkhasminti.
Ta� kho paneta� bhikkhu may� sa�kh�r�na��eva-2. Khayadhammata� sandh�ya bh�sita�:
ya� ki�ci vedayita� ta� dukkhasminti. Ta� kho paneta� bhikkhu may� sa�kh�r�na��eva-
2. Vayadhammata� sandh�ya bh�sita�: ya� ki�ci vedayita� ta� dukkhasminti. Ta� kho
paneta� bhikkhu may� sa�kh�r�na��eva vir�gadhammata� sandh�ya bh�sita�: ya� ki�ci
vedayita� ta� dukkhasmint�. Ta� kho paneta� bhikkhu may� sa�kh�r�na��eva [PTS Page
217] [\q 217/] nirodhadhammata� sandh�ya bh�sita�: ya� ki�ci vedayita� ta�
dukkhasminti. Ta� kho paneta� bhikkhu may� sa�kh�r�na��eva vipari�madhammata�
sandh�ya bh�sita�: ya� ki�ci vedayita� ta� dukkhasminti.

Atha kho pana bhikkhu may� anupubba-3. Sa�kh�r�na� nirodho akkh�to, pa�hama� jh�na�
sam�pannassa v�c� niruddh� hoti, dutiya� jh�na� sam�pannassa vitakkavic�r� niruddh�
honti, tatiya� jh�na� sam�pannassa p�ti niruddh� hoti, catuttha� jh�na�
sam�pannassa ass�sapass�s� niruddh� honti, �k�s�na�c�yatana� sam�pannassa r�pasa���
niruddh� hoti, vi����a�c�yatana� sam�pannassa �k�s�na�c�yatanasa��� niruddh� hoti,
�ki�ca���yatana� sam�pannassa vi����a�c�yatanasa��� niruddh� hoti,
nevasa���n�sa���yatana� sam�pannassa �ki�ca���yatanasa��� niruddh� hoti,
sa���vedayitanirodha� sam�pannassa sa��� ca vedan� ca niruddh� honti, kh��savassa
bhikkhuno r�go niruddho hoti doso niruddho hoti, moho niruddho hoti.

1. Sabbanta� - s� 1.
2. Sa�kh�r�na� - yeva - s� 1, 2.
3. Anupubba� - s� 1. 2.

[BJT Page 414] [\x 414/]

Atha kho pana bhikkhu may� anupubbasa�kh�r�na� v�pasamo akkh�to, pa�hama� jh�na�
sam�pannassa v�c� v�pasant� hoti, dutiya� jh�na� sam�pannassa vitakkavic�r�
v�pasant� honti, tatiya� jh�na� sam�pannassa p�ti v�pasant� hoti, catuttha� jh�na�
sam�pannassa ass�sapass�s� v�pasant� honti, �k�s�na�c�yatana� sam�pannassa
r�pasa��� v�pasant� hoti, vi����a�c�yatana� sam�pannassa �k�s�na�c�yatanasa���
v�pasant� hoti, �ki�ca���yatana� sam�pannassa vi����a�c�yatanasa��� v�pasant� hoti,
nevasa���n�sa���yatana� sam�pannassa �ki�ca���yatanasa��� v�pasant� hoti,
sa���vedayitanirodha� sam�pannassa sa��� ca vedan� ca v�pasant� honti, kh��savassa
bhikkhuno r�go v�pasanto hoti doso v�pasanto hoti, moho v�pasanto hoti.

Chayim� bhikkhu passaddhiyo: pa�hama� jh�na� sam�pannassa v�c� pa�ippassaddh� hoti,


dutiya� jh�na� sam�pannassa vitakkavic�r� pa�ippassaddh� honti, tatiya� jh�na�
sam�pannassa p�ti pa�ippassaddh� hoti, catuttha� sam�pannassa ass�sapass�s�
pa�ippassaddh� [PTS Page 218] [\q 218/] honti, sa���vedayitanirodha�
sam�pannassa sa��� ca vedan� ca pa�ippassaddh� honti, kh��asavassa bhikkhuno r�go
pa�ippassaddho hoti, doso pa�ippassaddho hoti, moho pa�ippassaddho hot�ti.

2. 2. 2
�k�sasutta�

260. [PTS Page 219] [\q 219/] seyyath�pi bhikkhave �k�se vividh� v�t� v�yanti:
purattim�pi v�t� v�yanti, pacchim�pi v�t� v�yanti, uttar�pi v�t� v�yanti, dakkhi�pi
v�t� v�yanti, saraj�pi v�t� v�yanti, araj�pi v�t� v�y�nti, s�t�pi v�t� v�yanti,
u�ah�pi v�t� v�yanti, paritt�pi v�t� v�yanti, adhimatt�pi v�t� v�yanti, evameva kho
bhikkhave imasmi� k�yasmi� vividh� vedan� uppajjanti: sukh�pi vedan� uppajjanti,ti.
Dukkh�pi vedan� uppajjanti, adukkhamasukh�pi vedan� uppajjanti' ti.

Yath�pi v�t� �k�se v�y�nti vividh� puthu


Puratthim� pacchim� v�pi uttar� atha dakkhi�,
Saraj� araj� v�pi s�t� u�h� ca ekad�
Adhimatt� paritt� ca puth� v�yanti m�lut�,
Tathevimasmi� k�yasmi� samuppajjanti-1. Vedan�
Sukhadukkhasamuppatti adukkhamasukh� ca y�
Yato ca bhikkh� �t�p� sampaja��a� na ri�cati-2.
Tato so-3. Vedan� sabb� parij�n�ti pa�ito.
So vedan� pari���ya di��hadhamme an�savo
K�yassa bhed� dhamma��ho sa�kha�nopeti-4. Vedaguti.

1. Samuppajjati - s� 1. 2
2. Sampaj�no nirujajhati - sy�.
3. Tato ca - s�mu.
4. N�peti - sy�.

[BJT Page 416] [\x 416/]


2. 2. 3
Dutiya �k�sasutta�

261. Seyyath�pi bhikkhave �k�se vividh� v�t� v�yanti: purattim�pi v�t� v�yanti,
pacchim�pi v�t� v�yanti, uttar�pi v�t� v�yanti, dakkhi�pi v�t� v�yanti, saraj�pi
v�t� v�yanti, araj�pi v�t� v�y�nti, s�t�pi v�t� v�yanti, u�ah�pi v�t� v�yanti,
paritt�pi v�t� v�yanti, adhimatt�pi v�t� v�yanti, evameva kho bhikkhave imasmi�
k�yasmi� vividh� vedan� uppajjanti: sukh�pi vedan� uppajjanti, -1. Dukkh�pi vedan�
uppajjanti, -1. Adukkhamasukh�pi vedan� uppajjanti' ti. 2. 2. 4
Ag�rasutta�

262. Seyyath�pi bhikkhave �gantuk�g�ra�, tattha puratthim�yapi dis�ya �gantv� v�sa�


kappenti, pacchim�yapi dis�ya �gantv� v�sa� kappenti, uttar�yapi dis�ya �gantv�
v�sa� kappenti, dakkhi�yapi dis�ya �gantv� v�sa� kappenti, khattiy�pi agantv� v�sa�
kappenti, br�hma�pi �gantv� v�sa� kappenti, vess�pi �gantv� v�sa� kappenti, sudd�pi
�gantv� v�sa� kappenti.

Evameva kho bhikkhave imasmi� k�yasmi� vividh� vedan� uppajjanti: sukh�pi vedan�
uppajjanti, dukkh�pi vedan� uppajjanti, adukkhamasukh�pi vedan� uppajjanti,
s�mis�pi sukh� vedan� uppajjanti, nir�mis�pi sukh� vedan� uppajjanti s�mis�pi
dukkh� vedan� uppajjanti, nir�mis�pi dukkh� vedan� uppajjanti, s�mis�pi
adukkhamasukh� vedan� uppajjanti, nir�mis�pi adukkhamasukh� vedan� uppajjant�ti.

2. 2. 5
Santakasutta�

263. Atha kho �yasm� �nando yena bhagav� tenupasa�kami. Upasa�kamitv� bhagavanta�
abhiv�detv� ekamanta� nis�di. Ekamanta� nisinno kho �yasm� �nando bhagavanta�
etadavoca: katam� nu kho bhante vedan�? Katamo vedan�-2. Samudayo? Katamo vedan�
nirodho? Katam� [PTS Page 220] [\q 220/] vedan� nirodhag�min�pa�ipad�? Ko
vedan�ya ass�do? Ko-3. �d�navo? Ki�-4. Nissara�anti?

Tisso im� �nanda vedan�: sukh� vedan�, dukkh� vedan� adukkhamasukh� vedan�. Im�
vuccanti �nanda vedan�. Phassasamuday� vedan�samudayo phassanirodh� vedan�nirodho.
Ayameva ariyo a��ha�giko maggo vedan�nirodhag�min� pa�ipad�. Seyyath�da�:
samm�di��hi samm�sa�kappa, samm�v�c� samm�kammanta samm��j�v� samm�v�y�ma samm�sati
samm�sam�dhi. Ya� vedana� pa�icca uppajjati sukha� somanassa�, aya� vedan�ya
ass�do; y� vedan� anicc� dukkh� vipari�madhamm�, aya� vedan�ya �d�navo. Yo vedan�ya
chandar�gavinayo chandar�gappah�na�, ida� vedan�ya nissara�a�.

1. Uppajjati - sy�
2. Vedan�ya s� 1, 2.
3. Ko vedan�ya - sy�.
4. Ki� vedan�ya - sy�.

[BJT Page 418] [\x 418/]

Atha kho pan�nanda, may� anupubbasa�kh�r�na� nirodho akkh�to, pa�hama� jh�na�


sam�pannassa v�c� niruddh� hoti, dutiya� jh�na� sam�pannassa vitakkavic�r� niruddh�
honti, tatiya� jh�na� sam�pannassa p�ti niruddh� hoti, catuttha� jh�na�
sam�pannassa ass�sapass�s� niruddh� honti, �k�s�na�c�yatana� sam�pannassa r�pasa���
niruddh� hoti, vi����a�c�yatana� sam�pannassa �k�s�na�c�yatanasa��� niruddh� hoti,
�ki�ca���yatana� sam�pannassa vi����a�c�yatanasa��� niruddh� hoti,
nevasa���n�sa���yatana� sam�pannassa �ki�ca���yatanasa��� niruddh� hoti,
sa���vedayitanirodha� sam�pannassa sa��� ca vedan� ca niruddh� honti, kh��savassa
bhikkhuno r�go niruddho hoti doso niruddho hoti, moho niruddho hoti.

Atha kho pan�nanda may� anupubbasa�kh�r�na� v�pasamo akkh�to, pa�hama� jh�na�


sam�pannassa v�c� v�pasant� hoti, dutiya� jh�na� sam�pannassa vitakkavic�r�
v�pasant� honti, tatiya� jh�na� sam�pannassa p�ti v�pasant� hoti, catuttha� jh�na�
sam�pannassa ass�sapass�s� v�pasant� honti, �k�s�na�c�yatana� sam�pannassa
r�pasa��� v�pasant� hoti, vi����a�c�yatana� sam�pannassa �k�s�na�c�yatanasa���
v�pasant� hoti, �ki�ca���yatana� sam�pannassa vi����a�c�yatanasa��� v�pasant� hoti,
nevasa���n�sa���yatana� sam�pannassa �ki�ca���yatanasa��� v�pasant� hoti,
sa���vedayitanirodha� sam�pannassa sa��� ca vedan� ca v�pasant� honti, kh��savassa
bhikkhuno r�go v�pasanto hoti doso v�pasanto hoti, moho v�pasanto hoti.

Atha kho pan�nanda may� anupubbasa�kh�r�na� passaddhi-1. Akkh�t� pa�hama� jh�na�


sam�pannassa v�c� pa�ippassaddh� hoti, dutiya� jh�na� sam�pannassa vitakkavic�r�
pa�ippassaddh� honiti, tatiya� jh�na� sam�pannassa p�ti pa�ippassaddh� hoti,
catuttha� sam�pannassa ass�sapass�s� pa�ippassaddh� honti, sa���vedayitanirodha�
sam�pannassa sa��� ca vedan� ca pa�ippassaddh� honti, [PTS Page 221] [\q 221/]
kh��asavassa bhikkhuno r�go pa�ippassaddho hoti, doso pa�ippassaddho hoti, moho
pa�ippassaddho hot�ti.
2. 2. 6
Dutiyasantakasutta�

264. Atha kho �yasm� �nando yena bhagav� tenupasa�kami. Upasa�kamitv� bhagavanta�
abhiv�detv� ekamanta� nis�di. Ekamanta� nisinno kho �yasm� �nando bhagavanta�
etadavoca: katam� nu kho �nanda vedan�? Katamo vedan� samudayo? Katamo
vedan�nirodho? Katam� vedan� nirodhag�min�pa�ipad�? Ko vedan�ya ass�do? Ko �d�navo?
Ki� nissara�anti?

Bhagavamm�lak� no bhante dhamm� bhagavantettik� bhagavampa�isara�, s�dhu vata


bhante bhagavanta� yeva pa�ibh�tu etassa bh�sitassa attho, bhagavato sutv� bhikkh�
dh�ressant�ti. Tenah�nanda su�ohi s�dhuka� manasikarohi bh�siss�m�ti. Eva� bhanteti
kho �yasm� �nando bhagavato paccassosi, bhagav� etadavoca:

Pa�ippassaddhi - machasa�, sy�.

[BJT Page 420] [\x 420/]


Tisso im� �nanda vedan�: sukh� vedan�, dukkh� vedan� adukkhamasukh� vedan�. Im�
vuccanti �nanda vedan�. Phassasamuday� vedan�samudayo phassanirodh� vedan�nirodho.
Ayameva ariyo a��ha�giko maggo vedan�nirodhag�min� pa�ipad�. Seyyath�da�:
samm�di��hi samm�sa�kappa, samm�v�c� samm�kammanta samm��j�va samm�v�y�ma samm�sati
samm�sam�dhi. Ya� vedana� pa�icca uppajjati sukha� somanassa�, aya� vedan�ya
ass�do; y� vedan� anicc� dukkh� vipari�madhamm�, aya� vedan�ya �d�navo. Yo vedan�ya
chandar�gavinayo chandar�gappah�na�, ida� vedan�ya nissara�a�.

Atha kho pan�nanda, may� anupubbasa�kh�r�na� nirodho akkh�to, pa�hama� jh�na�


sam�pannassa v�c� niruddh� hoti, dutiya� jh�na� sam�pannassa vitakkavic�r� niruddh�
honti, tatiya� jh�na� sam�pannassa p�ti niruddh� hoti, catuttha� jh�na�
sam�pannassa ass�sapass�s� niruddh� honti, �k�s�na�c�yatana� sam�pannassa r�pasa���
niruddh� hoti, vi����a�c�yatana� sam�pannassa �k�s�na�c�yatanasa��� niruddh� hoti,
�ki�ca���yatana� sam�pannassa vi����a�c�yatanasa��� niruddh� hoti,
nevasa���n�sa���yatana� sam�pannassa �ki�ca���yatanasa��� niruddh� hoti,
sa���vedayitanirodha� sam�pannassa sa��� ca vedan� ca niruddh� honti, kh��savassa
bhikkhuno r�go niruddho hoti doso niruddho hoti, moho niruddho hoti.

Atha kho pan�nanda may� anupubbasa�kh�r�na� v�pasamo akkh�to, pa�hama� jh�na�


sam�pannassa v�c� v�pasant� hoti, dutiya� jh�na� sam�pannassa vitakkavic�r�
v�pasant� honti, tatiya� jh�na� sam�pannassa p�ti v�pasant� hoti, catuttha� jh�na�
sam�pannassa ass�sapass�s� v�pasant� honti, �k�s�na�c�yatana� sam�pannassa
r�pasa��� v�pasant� hoti, vi����a�c�yatana� sam�pannassa �k�s�na�c�yatanasa���
v�pasant� hoti, �ki�ca���yatana� sam�pannassa vi����a�c�yatanasa��� v�pasant� hoti,
nevasa���n�sa���yatana� sam�pannassa �ki�ca���yatanasa��� v�pasant� hoti,
sa���vedayitanirodha� sam�pannassa sa��� ca vedan� ca v�pasant� honti, kh��savassa
bhikkhuno r�go v�pasanto hoti doso v�pasanto hoti, moho v�pasanto hoti.

Atha kho pan�nanda may� anupubbasa�kh�r�na� passaddhi akkh�t� pa�hama� jh�na�


sam�pannassa v�c� pa�ippassaddh� hoti, dutiya� jh�na� sam�pannassa vitakkavic�r�
pa�ippassaddh� honiti, tatiya� jh�na� sam�pannassa p�ti pa�ippassaddh� hoti,
catuttha� sam�pannassa ass�sapass�s� pa�ippassaddh� honti, sa���vedayitanirodha�
sam�pannassa sa��� ca vedan� ca pa�ippassaddh� honti, kh��asavassa bhikkhuno r�go
pa�ippassaddho hoti, doso pa�ippassaddho hoti, moho pa�ippassaddho hot�ti.

A��hakasutta�
2. 2. 7

265. Atha kho sambahul� bhikkhu yena bhagav� tenupasa�kami�su. Upasa�kamitv�


bhagavanta� abhiv�detv� ekamanta� nis�di�su. Ekamanta� nisinno kho te bhikkh�
bhagavanta� etadavocu�: katam� nu kho bhante vedan�? Katamo vedan� samudayo? Katamo
vedan� nirodho? Katam� vedan� nirodhag�min�pa�ipad�? Ko vedan�ya ass�do? Ko
�d�navo? Ki� nissara�anti?

[BJT Page 422] [\x 422/]

[PTS Page 222] [\q 222/] tisso im� bhikkhave vedan�: sukh� vedan�, dukkh�
vedan� adukkhamasukh� vedan�. Im� vuccanti bhikkhave vedan�. Phassasamuday�
vedan�samudayo phassanirodh� vedan�nirodho. Ayameva ariyo a��ha�giko maggo
vedan�nirodhag�min� pa�ipad�. Seyyath�da�: samm�di��hi samm�sa�kappa, samm�v�c�
samm�kammanta samm��j�v� samm�v�y�ma samm�sati samm�sam�dhi. Ya� vedana� pa�icca
uppajjati sukha� somanassa�, aya� vedan�ya ass�do; y� vedan� anicc� dukkh�
vipari�madhamm�, aya� vedan�ya �d�navo. Yo vedan�ya chandar�gavinayo
chandar�gappah�na�, ida� vedan�ya nissara�a�.

Atha kho pana bhikkhave may� anupubbasa�kh�r�na� nirodho akkh�to: pa�hama� jh�na�
sam�pannassa v�c� niruddh� hoti, dutiya� jh�na� sam�pannassa vitakkavic�r� niruddh�
honti, tatiya� jh�na� sam�pannassa p�ti niruddh� hoti, catuttha� jh�na�
sam�pannassa ass�sapass�s� niruddh� honti, �k�s�na�c�yatana� sam�pannassa r�pasa���
niruddh� hoti, vi����a�c�yatana� sam�pannassa �k�s�na�c�yatanasa��� niruddh� hoti,
�ki�ca���yatana� sam�pannassa vi����a�c�yatanasa��� niruddh� hoti,
nevasa���n�sa���yatana� sam�pannassa �ki�ca���yatanasa��� niruddh� hoti,
sa���vedayitanirodha� sam�pannassa sa��� ca vedan� ca niruddh� honti, kh��savassa
bhikkhuno r�go niruddho hoti doso niruddho hoti, moho niruddho hoti.

Atha kho pana bhikkhave may� anupubbasa�kh�r�na� v�pasamo akkh�to, pa�hama� jh�na�
sam�pannassa v�c� v�pasant� hoti, dutiya� jh�na� sam�pannassa vitakkavic�r�
v�pasant� honti, tatiya� jh�na� sam�pannassa p�ti v�pasant� hoti, catuttha� jh�na�
sam�pannassa ass�sapass�s� v�pasant� honti, �k�s�na�c�yatana� sam�pannassa
r�pasa��� v�pasant� hoti, vi����a�c�yatana� sam�pannassa �k�s�na�c�yatanasa���
v�pasant� hoti, �ki�ca���yatana� sam�pannassa vi����a�c�yatanasa��� v�pasant� hoti,
nevasa���n�sa���yatana� sam�pannassa �ki�ca���yatanasa��� v�pasant� hoti,
sa���vedayitanirodha� sam�pannassa sa��� ca vedan� ca v�pasant� honti, kh��savassa
bhikkhuno r�go v�pasanto hoti doso v�pasanto hoti, moho v�pasanto hoti.

Chayim� bhikkhave passaddhiyo, pa�hama� jh�na� sam�pannassa v�c� pa�ippassaddh�


hoti, dutiya� jh�na� sam�pannassa vitakkavic�r� pa�ippassaddh� honiti, tatiya�
jh�na� sam�pannassa p�ti pa�ippassaddh� hoti, catuttha� jh�na� sam�pannassa
ass�sapass�s� pa�ippassaddh� honti, sa���vedayitanirodha� sam�pannassa sa��� ca
vedan� ca pa�ippassaddh� honti, kh��asavassa bhikkhuno r�go pa�ippassaddho hoti,
doso pa�ippassaddho hoti, doso pa�ippassaddho hoti, moho pa�ippassaddho hot�ti.

2. 2. 8
Dutiyaa��hakasutta�

266. Atha kho sambahul� bhikkh� yena bhagav� tenupasa�kami�su. Upasa�kamitv�


bhagavanta� abhiv�detv� ekamanta� nis�di. [PTS Page 228] [\q 228/] ekamanta�
nisinno kho te bhikkhu bhagav� etadavoca: katam� nu kho bhikkhave vedan�? Katamo
vedan� samudayo? Katamo vedan�nirodho? Katam� vedan� nirodhag�min�pa�ipad�? Ko
vedan�ya ass�do? Ko �d�navo? Ki� nissara�anti?

Bhagavamm�lak� no bhante dhamm� bhagavantettik� bhagavampa�isara�, s�dhu vata


bhante bhagavanta� yeva pa�ibh�tu etassa bh�sitassa attho, bhagavato sutv� bhikkh�
dh�ressant�ti. Tenah�nanda su�ohi s�dhuka� manasikarohi bh�siss�m�ti. Eva� bhanteti
kho �yasm� �nando bhagavato paccassosi, bhagav� etadavoca:

Tisso im� bhikkhave vedan�: sukh� vedan�, dukkh� vedan� adukkhamasukh� vedan�. Im�
vuccanti bhikkhave vedan�. Phassasamuday� vedan�samudayo phassanirodh�
vedan�nirodho. Ayameva ariyo a��ha�giko maggo vedan�nirodhag�min� pa�ipad�.
Seyyath�da�: samm�di��hi samm�sa�kappa, samm�v�c� samm�kammanta samm��j�va
samm�v�y�ma samm�sati samm�sam�dhi. Ya� vedana� pa�icca uppajjati sukha�
somanassa�, aya� vedan�ya ass�do; y� vedan� anicc� dukkh� vipari�madhamm�, aya�
vedan�ya �d�navo. Yo vedan�ya chandar�gavinayo chandar�gappah�na�, ida� vedan�ya
nissara�a�.

Atha kho pana bhikkhave may� anupubbasa�kh�r�na� nirodho akkh�to, pa�hama� jh�na�
sam�pannassa v�c� niruddh� hoti, dutiya� jh�na� sam�pannassa vitakkavic�r� niruddh�
honti, tatiya� jh�na� sam�pannassa p�ti niruddh� hoti, catuttha� jh�na�
sam�pannassa ass�sapass�s� niruddh� honti, �k�s�na�c�yatana� sam�pannassa r�pasa���
niruddh� hoti, vi����a�c�yatana� sam�pannassa �k�s�na�c�yatanasa��� niruddh� hoti,
�ki�ca���yatana� sam�pannassa vi����a�c�yatanasa��� niruddh� hoti,
nevasa���n�sa���yatana� sam�pannassa �ki�ca���yatanasa��� niruddh� hoti,
sa���vedayitanirodha� sam�pannassa sa��� ca vedan� ca niruddh� honti, kh��savassa
bhikkhuno r�go niruddho hoti doso niruddho hoti, moho niruddho hoti.

Atha kho pana bhikkhave may� anupubbasa�kh�r�na� v�pasamo akkh�to, pa�hama� jh�na�
sam�pannassa v�c� v�pasant� hoti, dutiya� jh�na� sam�pannassa vitakkavic�r�
v�pasant� honti, tatiya� jh�na� sam�pannassa p�ti v�pasant� hoti, catuttha� jh�na�
sam�pannassa ass�sapass�s� v�pasant� honti, �k�s�na�c�yatana� sam�pannassa
r�pasa��� v�pasant� hoti, vi����a�c�yatana� sam�pannassa �k�s�na�c�yatanasa���
v�pasant� hoti, �ki�ca���yatana� sam�pannassa vi����a�c�yatanasa��� v�pasant� hoti,
nevasa���n�sa���yatana� sam�pannassa �ki�ca���yatanasa��� v�pasant� hoti,
sa���vedayitanirodha� sam�pannassa sa��� ca vedan� ca v�pasant� honti, kh��savassa
bhikkhuno r�go v�pasanto hoti doso v�pasanto hoti, moho v�pasanto hoti.

Atha kho pana bhikkhave may� anupubbasa�kh�r�na� passaddhi akkh�t� pa�hama� jh�na�
sam�pannassa v�c� pa�ippassaddh� hoti, dutiya� jh�na� sam�pannassa vitakkavic�r�
pa�ippassaddh� honiti, tatiya� jh�na� sam�pannassa p�ti pa�ippassaddh� hoti,
catuttha� sam�pannassa ass�sapass�s� pa�ippassaddh� honti, sa���vedayitanirodha�
sam�pannassa sa��� ca vedan� ca pa�ippassaddh� honti, kh��asavassa bhikkhuno r�go
pa�ippassaddho hoti, doso pa�ippassaddho hoti, moho pa�ippassaddho hot�ti.

[BJT Page 424] [\x 424/]


2. 2. 9
Pa�caka�gasutta�

267. Atha kho pa�caka�go-1. Thapati yen�yasm� ud�y� tenupasa�kami. Upasa�kamitv�


�yasmanta� ud�yi� abhiv�detv� ekamanta� nis�di, ekamanta� nisinno kho pa�caka�go
thapati �yasmanta� ud�yi� etadavoca: kati nu kho bhante ud�y� vedan� vutt�
bhagavat�ti?

Tisso kho gahapati vedan� vutt� bhagavat�: sukh� vedan�, dukkh� vedan�,
adukkhamasukh� vedan�. Im� kho gahapati tisso vedan� vutt� bhagavat�ti.

Eva� vutte pa�caka�go thapati �yasmanta� ud�yi� etadavoca: na kho bhante ud�yi
tisso vedan� vutt� bhagavat�. Dve bhante vedan� vutt� bhagavat� sukh� vedan�
dukkh�vedan�. Y�ya� bhante adukkhamasukh� vedan�, sattasmi� es� pa�ite sukhe vutt�
bhagavat�ti.

Dutiyampi kho �yasm� ud�yi pa�caka�ga� thapati� etadavoca: na kho gahapati dve
vedan� vutt� bhagavat�, tisso vedan� vutt� bhagavat�: sukh� vedan�, dukkh� vedan�,
adukkhamasukh� vedan�. Im� tisso vedan� vutt� bhagavat�ti.

Dutiyampi kho pa�caka�go thapati �yasmanta� ud�yi� etadavoca: na kho bhante ud�yi
tisso vedan� vutt� bhagavat�, dve vedan� vutt� bhagavat�: sukh� vedan�, dukkh�
vedan�. Y�ya� bhante adukkhamasukh� vedan� santasmi� es� pa�te sukhe vutt�
bhagavat�ti.

Tatiyampi kho �yasm� ud�yi pa�caka�ga� thapati etadavoca: na kho gahapati dve
vedan� vutt� bhagavat�, tisso vedan� vutt� bhagavat�: sukh� vedan�, dukkh� vedan�,
adukkhamasukh� vedan�. Im� tisso vedan� vutt� bhagavat�ti.

Tatiyampi kho pa�caka�go thapati �yasmanta� [PTS Page 224] [\q 224/] ud�yi�
etadavoca: na kho bhante ud�yi tisso vedan� vutt� bhagavat�, dve vedan� vutt�
bhagavat�: sukh� vedan�, dukkh� vedan�. Y�ya� bhante adukkhamasukh� vedan�
santasmi� es� pa�te sukhe vutt� bhagavat�ti. Neva kho asakkhi �yasm� ud�y�
pa�caka�ga� thapati� sa���petu�, na pana asakkhi pa�caka�go thapati �yasmanta�
ud�yi� sa���petu�.

1. Pa�ca�go [b] a��hakath�.

[BJT Page 426] [\x 426/]

Assosi kho �yasm� �nando �yasmato ud�yissa pa�caka�gena thapatin� saddhi� ima�
kath�sall�pa�. Atha kho �yasm� �nando yena bhagav� tenupasa�kami upasa�kamitv�
�yasmanta� �nanda� bhagav� etadavoca: ekamanta� nisinno kho �yasm� �nando y�vatako
�yasmato ud�yissa pa�caka�gena thapatin� saddhi� ahosi kath�sall�po ta� sabba�
bhagavato �rocesi.

Santa� yeva kho �nanda pariy�ya� pa�caka�go thapati ud�yissa bhikkhuno


n�bbhanumodi, santa�ca pan�nanda pariy�ya� ud�yi bhikkhu pa�caka�gassa thapatino
n�bbhanumodi. Dvepi may� �nanda vedan� vutt� pariy�yena, tissopi may� vedan� vutt�
pariy�yena, pa�capi may� vedan� vutt� pariy�yena, chapi may� vedan� vutt�
pariy�yena, [PTS Page 225] [\q 225/] a��h�ras�pi may� vedan� vutt� pariy�yena,
chatti�s�pi may� vedan� vutt� pariy�yena, a��hasatampi may� vedan� vutt�
pariy�yena.

Eva� pariy�yadesito-1. Kho �nanda may� dhammo. Eva� pariy�ya desite kho �nanda may�
dhamme ye a��ama��assa subh�sita� sulapita� na samanuma��issanti na
samanuj�nissanti na samanumodissanti; nesa�-2. Eta� p��ika�akha� bha�anaj�t�
kalahaj�t� viv�d�pann� a��ama��a� mukhasatat�hi vitudant� viharissant�ti.

Eva� pariy�yadesito kho �nanda may� dhammo, eva� pariy�ya desite kho �nanda may�
dhamme ye a��ama��assa subh�sita� sulapita� samanuma��issanti samanuj�nissanti,
samanumodissanti, nesa� eta� p��ika�kha�, samagg� sammodam�n� avivadam�n� kh�rodak�
bh�t� a��ama��a� piyacakkh�h� sampassant� viharissant�ti.

Pa�cime �nanda k�magu�. Katame pa�ca: cakkhuvi��eyy� r�p� i��h� kant� man�p�
piyar�p� k�m�pasa�hit� rajan�y�, sotavi��eyy� sadd� i��h� kant� man�p� piyar�p�
k�m�pasa�hit� rajan�y�, gh�navi��eyy� gandh� i��h� kant� man�p� piyar�p�
k�m�pasa�hit� rajan�y�, jivh�vi��eyy� ras� i��h� kant� man�p� piyar�p�
k�m�pasa�hit� rajan�y�, k�yavi��eyy� pho��habb� i��h� kant� man�p� piyar�p�
k�m�pasa�hit� rajan�y�. Ime kho �nanda pa�ca k�magu�. Ya� kho �nanda ime pa�ca
k�magu�e pa�icca uppajjati sukha� somanassa�, ida� vuccati k�masukha�, ye kho
�nanda eva� vadeyyu�: eta� parama� santa� sukha� somanassa� pa�isa�vedent�ti, ida�
nes�ha� n�nuj�n�mi. Ta� kissa hetu; atth�nanda etamh� sukh� a��a� sukha�
abhikkantatara� ceva pa�tatara�ca.

1. Pariy�yena - s� 1, 2. 2. Tesa� - s� 1, 2.

[BJT Page 428] [\x 428/]

Katama�c�nanda etamh� sukh� a��a� sukha� abhikkantatara�ca pa�tatara�ca: idh�nanda


bhikkhu vivicceva k�mehi vivicca akusalehi dhammehi savitakka� savic�ra� vivekaja�
p�tisukha� pa�hama� jh�na� upasampajja viharati, ida� kho �nanda etamh� sukh� a��a�
sukha� abhikkantara�ca pa�tatara�ca.

[PTS Page 226] [\q 226/] ye kho �nanda eva� vadeyyu�: "eta� parama� santa�
sukha� somanassa� pa�isa�vedenti" ti, ida� nes�ha� n�nuj�n�mi, ta� kissa hetu:
atth�nanda etamh� sukh� a��a� sukha� abhikkantara�ca pa�tatara�ca katama�c�nanda
etamh� sukh� a��a� sukha� abhikkantara�ca pa�tatara�ca: idh�nanda bhikkhu
vitakkavic�r�na� v�pasam� ajjhatta� sampas�dana� cetaso ekodibh�va� avitakka�
avic�ra� sam�dhija� p�tisukha� dutiya� jh�na� upasampajja viharati. Ida� kho �nanda
etamh� sukh� a��a� sukha� abhikkantara�ca pa�tatara�ca.

Ye kho �nanda eva� vadeyyu�: eta� parama� santa� sukha� somanassa�


pa�isa�vedent�ti, ida� nes�ha� n�nuj�n�mi, ta� kissa hetu: atth�nanda etamh� sukh�
a��a� sukha� abhikkantara�ca pa�tatara�ca. Katama�c�nanda etamh� sukh� a��a� sukha�
abhikkantara�ca pa�tatara�ca: idh�nanda bhikkhu p�tiy� ca vir�g� upekkhako ca
viharati sato ca sampaj�no sukha�ca k�yena pa�isa�vedeti, yanta� ariy� �cikkhanti,
upekkhako satim� sukhavih�r�ti, ta� tatiya� jh�na� upasampajja viharati. Ida� kho
�nanda etamh� sukh� a��a� sukha� abhikkantara�ca pa�tatara�ca.
Ye kho �nanda eva� vadeyyu�: eta� parama� santa� sukha� somanassa�
pa�isa�vedent�ti, ida� nes�ha� n�nuj�n�mi, ta� kissa hetu: atth�nanda etamh� sukh�
a��a� sukha� abhikkantara�ca pa�tatara�ca. Katama�c�nanda etamh� sukh� a��a� sukha�
abhikkantara�ca pa�tatara�ca: idh�nanda bhikkhu sukhassa ca pah�n� dukkhassa ca
pah�n� pubbeva somanassadomanass�na� atthagam� adukkhamasukha� upekkh�sati
p�risuddhi� catuttha� jh�na� upasampajja viharati, ida� kho �nanda etamh� sukh�
a��a� sukha� abhikkantara�ca pa�tatara�ca.

Ye kho �nanda eva� vadeyyu�: eta� parama� santa� sukha� somanassa�


pa�isa�vedent�ti, ida� nes�ha� n�nuj�n�mi, ta� kissa hetu: atth�nanda etamh� sukh�
a��a� sukha� abhikkantara�ca pa�tatara�ca. Katama�c�nanda etamh� sukh� a��a� sukha�
abhikkantara�ca pa�tatara�ca: idh�nanda bhikkhu sabbaso r�pa sa���na� samatikkam�
pa�ighasa���na� atthagam� n�nattasa���na� amanasik�r� ananto �k�soti
�k�s�na�c�yatana� upasampajja viharati, ida� kho �nanda, etamh� sukh� a��a� sukha�
abhikkantara�ca pa�tatara�ca.

[BJT Page 430] [\x 430/]

Ye kho �nanda eva� vadeyyu�: eta� parama� santa� sukha� somanassa�


pa�isa�vedent�ti, ida� nes�ha� [PTS Page 227] [\q 227/] n�nuj�n�mi, ta� kissa
hetu: atth�nanda etamh� sukh� a��a� sukha� abhikkantara�ca pa�tatara�ca.
Katama�c�nanda etamh� sukh� a��a� sukha� abhikkantara�ca pa�tatara�ca: idh�nanda
bhikkhu sabbaso �k�s�na�c�yatana� samatikkamma ananta� vi����anti
vi����a�c�k�s�na�c�yatana� samatikkamma ananta� vi����anti vi����a�c�yatana�
upasampajja viharati ida� kho �nanda etamh� sukh� a��a� sukha� abhikkantara�ca
pa�tatara�ca.

Ye kho �nanda eva� vadeyyu�: eta� parama� santa� sukha� somanassa�


pa�isa�vedent�ti, ida� nes�ha� n�nuj�n�mi, ta� kissa hetu: atth�nanda etamh� sukh�
a��a� sukha� abhikkantara�ca pa�tatara�ca. Katama�c�nanda etamh� sukh� a��a� sukha�
abhikkantara�ca pa�tatara�ca: idh�nanda bhikkhu sabbaso vi����a�c�yatana�
samatikkamma natthi ki�citi �ki�ca���yatana� upasampajja viharati, ida� kho �nanda
etamh� sukh� a��a� sukha� abhikkantara�ca pa�tatara�ca.
Ye kho �nanda eva� vadeyyu�: "eta� parama� santa� sukha� somanassa� pa�isa�vedent�"
ti, ida� nes�ha� n�nuj�n�mi, ta� kissa hetu: atth�nanda etamh� sukh� a��a� sukha�
abhikkantara�ca pa�tatara�ca katama�c�nanda etamh� sukh� a��a� sukha�
abhikkantara�ca pa�tatara�ca: idh�nanda bhikkhu sabbaso �ki�c�yatana� samatikkamma
nevasa���n�sa���yatana� upasampajja viharati, ida� kho �nanda etamh� sukh� a��a�
sukha� abhikkantara�ca pa�tatara�ca.
Ye ca kho �nanda eva� vadeyyu�: "eta� parama� santa� sukha� somanassa�
pa�isa�vedent�" ti, ida� nes�ha� n�nuj�n�mi, ta� kissa hetu: atth�nanda etamh�
sukh� a��a� sukha� abhikkantara�ca pa�tatara�ca katama�c�nanda etamh� sukh� a��a�
sukha� abhikkantara�ca pa�tatara�ca: katama�c�nanda etamh� sukh� a��a� sukha�
abhikkantatara�ca pa�tatara�ca: idh�nanda bhikkhu sabbaso nevasa���n�sa���yatana�
samatikkamma sa���vedayitanirodha� upasampajja viharati, ida� kho [PTS Page 220]
[\q 220/] �nanda etamh� sukh� a��a� sukha� abhikkantara�ca pa�tatara�ca.

�h�na� kho paneta� �nanda vijjati ya� a��atitthiy� paribb�jak� eva� vadeyyu�:
"sa���vedayitanirodha� sama�o gotamo �ha, ta�ca sukhasmi� pa���peti, tayida� ki�su
tayida� katha�s� " ti? Eva�v�dino �nanda a��atitthiy� paribb�jak� evamassu
vacan�y�: na kho �vuso bhagav� sukha� yeva vedana� sandh�ya sukhasmi� pa���peti,
yattha yatth�vuso sukha� upalabbhati, ya� hi ya� hi sukha� ta� ta� tath�gato
sukhasmi� pa���pet�" ti.

[BJT Page 432] [\x 432/]

2. 2. 10
Bhikkhusutta�

268. Dvepi may�-1. Bhikkhave vedan� vutt� pariy�yena, tissopi may� vedan� vutt�
pariy�yena, pa�capi may� vedan� vutt� pariy�yena, chapi-2. May� vedan� vutt�
pariy�yena, a��h�rasapi-3. May� vedan� vutt� pariy�yena, chatti�s�pi may� vedan�
vutt� pariy�yena, a��hasatampi may� vedan� vutt� pariy�yena.
Eva� pariy�yadesito bhikkhave may� dhammo. Eva� pariy�ya desite kho pana bhikkhave
may� dhamme ye a��ama��assa subh�sita� sulapita� na samanuma��issanti, na
samanuj�nissanti, na samanumodissanti nesa� eta� [PTS Page 229] [\q 229/]
p��ika�kha�: 'bha�anaj�t� kalahaj�t� viv�d�pann� a��ama��a�-4. Mukhasattihi
vitudant� viharissanti' ti.

Eva� pariy�yadesito bhikkhave may� dhammo. Eva� pariy�ya desite kho pana bhikkhave
may� dhamme ye a��ama��assa subh�sita� sulapita� samanuma��issanti,
samanuj�nissanti, samanumodissanti nesa� eta� pa�ika�kha�: samagg� sammodam�n�
kh�rodak�bh�t� a��ama��a� piyacakkh�h� sampassam�n� viharissant�' ti.

Pa�cime bhikkhave k�magu�. Katame pa�ca: cakkhuvi��eyy� r�p� i��h� kant� man�p�
piyar�p� k�m�pasa�hit� rajan�y�, sotavi��eyy� sadd� i��h� kant� man�p� piyar�p�
k�m�pasa�hit� rajan�y�, gh�navi��eyy� gandh� i��h� kant� man�p� piyar�p�
k�m�pasa�hit� rajan�y�, jivh�vi��eyy� ras� i��h� kant� man�p� piyar�p�
k�m�pasa�hit� rajan�y�, k�yavi��eyy� pho��habb� i��h� kant� man�p� piyar�p�
k�m�pasa�hit� rajan�y�; ime kho bhikkhave pa�ca k�magu�.

Ya� kho bhikkhave ime pa�ca k�magu�e pa�icca uppajjati sukha� somanassa�, ida�
vuccati k�masukha�, ye kho bhikkhave eva� vadeyyu�: eta� parama� santa� sukha�
somanassa� pa�isa�vedent�ti, ida� nes�ha� n�nuj�n�mi. Ta� kissa hetu; atthi
bhikkhave etamh� sukh� a��a� sukha� abhikkantatara�ca pa�tatara�ca:

1. Dve may� - s� 1, 2.
2. Ch�pi - s� 1, sy�,
3. A��h�ras�pi - s� 1, sy�.
4. A��ama��assa - s� 1, sy�.

[BJT Page 434] [\x 434/]

Yo kho �nanda eva� vadeyyu�: "eta� parama� santa� sukha� somanassa� pa�isa�vedent�"
ti, ida� nes�ha� n�nuj�n�mi, ta� kissa hetu: atthi bhikkhave etamh� sukh� a��a�
sukha� abhikkantara�ca pa�tatara�ca katama�c�nanda etamh� sukh� a��a� sukha�
abhikkantara�ca pa�tatara�ca: idha bhikkhu sabbaso �ki�c�yatana� samatikkamma
nevasa���n�sa���yatana� upasampajja viharati, ida� kho bhikkhave etamh� sukh� a��a�
sukha� abhikkantara�ca pa�tatara�ca.

�h�na� kho paneta� bhikkhave vijjati ya� a��atitthiy� paribb�jak� eva� vadeyyu�:
"sa��avedayitanirodha� sama�o gotamo �ha, ta�ca sukhasmi� pa���peti. Tayida� ki�su,
tayida� katha�s�" ti? Eva� v�dino bhikkhave a��atitthiy� paribb�jak� evamassu
vacan�y�: "na kho �vuso bhagav� sukha� yeva vedana� sandh�ya sukhasmi� pa���peti,
yattha yatth�vuso sukha� upalabbhati ya� hi ya� hi sukha� ta� ta� tath�gato
sukhasmi� pa���pet�" ti.

Rahogatavaggo dutiyo

Tatrudd�na�:

Rahogata� dve ca �k�s� ag�ra� dve ca santak�


A��hakena ca dve vutt� pa�caka�gotha bhikkhun�.

[BJT Page 436] [\x 436/]


[PTS Page 230] [\q 230/]
3. A��hasatapariy�yavaggo
2. 3. 1
Mo�iyas�vakasutta�

269. Eka� samaya� bhagav� r�jagahe viharati vephavane kalandakaniv�pe. Atha kho
mo�iyas�vako-1 paribb�jako yena bhagav� tenupasa�kami, upasa�kamitv� bhagavat�
saddhi� sammodi, sammodan�ya� katha� s�r��ya� v�tis�retv� ekamanta� nis�di.
Ekamanta� nisinno kho mo�iyas�vako paribb�jako bhagavanta� etadavoca: santi hi bho
gotama eke sama�abr�hma� eva�v�dino eva�di��hino: "ya� ki�c�ya� purisapuggalo
pa�isa�vediyati sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v� sabbanta� pubbekatahetu"
ti. Idha bhava� gotamo kim�h�ti?

Pittasamu��h�n�nipi kho s�vaka idhekacc�ni vedayit�ni uppajjanti, s�mampi kho eta�


s�vaka veditabba�, yath� pittasamu��h�n�nipi idhekacc�ni vedayit�ni uppajjant�ti,
lokassapi kho eta�-2 s�vaka saccasammata�, yath� pittasamu��h�n�nipi idhekacc�ni
vedayit�ni uppajjanti, tatra s�vaka ye te sama�abr�hma� eva� v�dino eva�di��hino:
"ya� ki�c�ya� purisapuggalo pa�isa�vediyati sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
sabbanta� pubbekatahetu" ti. Ya�ca s�ma� ��ta� ta�ca atidh�vanti, ya�ca loke
saccasammata� ta�ca atidh�vanti, tasm� nesa� sama�abr�hma�na� micch�ti vad�mi.

Semhasamu��h�n�nipi kho s�vaka idhekacc�ni vedayit�ni uppajjanti, s�mampi kho eta�


s�vaka veditabba�, yath� semhasamu��h�n�nipi idhekacc�ni vedayit�ni uppajjant�ti,
lokassapi kho eta� s�vaka saccasammata�, yath� semhasamu��h�n�nipi idhekacc�ni
vedayit�ni upapajjanti, tatra s�vaka ye te sama�abr�hma� eva� v�dino eva�di��hino:
"ya� ki�c�ya� purisapuggalo pa�isa�vediyati sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
sabbanta� pubbekatahetu" ti. Ya�ca s�ma� ��ta� ta�ca atidh�vanti, ya�ca loke
saccasammata� ta�ca atidh�vanti, tasm� nesa� sama�abr�hma�na� micch�ti vad�mi.

V�tasamu��h�n�nipi kho s�vaka idhekacc�ni vedayit�ni uppajjanti, s�mampi kho eta�


s�vaka veditabba�, yath� v�tasamu��h�n�nipi idhekacc�ni vedayit�ni uppajjant�ti,
lokassapi kho eta� s�vaka saccasammata�, yath� v�tasamu��h�n�nipi idhekacc�ni
vedayit�ni upapajjanti, tatra s�vaka ye te sama�abr�hma� eva� v�dino eva�di��hino:
"ya� ki�c�ya� purisapuggalo pa�isa�vediyati sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
sabbanta� pubbekatahetu" ti. Ya�ca s�ma� ��ta� ta�ca atidh�vanti, ya�ca loke
saccasammata� ta�ca atidh�vanti, tasm� nesa� sama�abr�hma�na� micch�ti vad�mi.

Sannip�tik�nipi kho s�vaka idhekacc�ni vedayit�ni uppajjanti, s�mampi kho eta�


s�vaka veditabba�, yath� sannip�tik�nipi idhekacc�ni vedayit�ni uppajjant�ti,
lokassapi kho eta�-2. S�vaka saccasammata�, yath� sannip�tik�nipi idhekacc�ni
vedayit�ni uppajjanti, tatra s�vaka ye te sama�abr�hma� eva� v�dino eva�di��hino:
"ya� ki�c�ya� purisapuggalo pa�isa�vediyati sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
sabbanta� pubbekatahetu" ti. Ya�ca s�ma� ��ta� ta�ca atidh�vanti, ya�ca loke
saccasammata� ta�ca atidh�vanti, tasm� nesa� sama�abr�hma�na� micch�ti vad�mi.

1. Moliya s�vako - sy�


2. Eva� - sy�
3. Sannip�tasamu��h�n�nipi - sy�.

Utupari�maj�nipi kho s�vaka idhekacc�ni vedayit�ni uppajjanti, s�mampi kho eta�


s�vaka veditabba�, yath� utupari�maj�nipi idhekacc�ni vedayit�ni uppajjant�ti,
lokassapi kho eta� s�vaka saccasammata�, yath� utupari�maj�nipi idhekacc�ni
vedayit�ni uppajjanti, tatra s�vaka ye te sama�abr�hma� eva� v�dino eva�di��hino:
"ya� ki�c�ya� purisapuggalo pa�isa�vediyati sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
sabbanta� pubbekatahetu" ti. Ya�ca s�ma� ��ta� ta�ca atidh�vanti, ya�ca loke
saccasammata� ta�ca atidh�vanti, tasm� nesa� sama�abr�hma�na� micch�ti vad�mi.

Visamaparih�raj�nipi kho s�vaka idhekacc�ni vedayit�ni uppajjanti, s�mampi kho eta�


s�vaka veditabba�, yath� visamaparih�raj�nipi idhekacc�ni vedayit�ni uppajjant�ti,
lokassapi kho eta� s�vaka saccasammata�, yath� visamaparih�raj�nipi idhekacc�ni
vedayit�ni upapajjanti, tatra s�vaka ye te sama�abr�hma� eva� v�dino eva�di��hino:
"ya� ki�c�ya� purisapuggalo pa�isa�vediyati sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
sabbanta� pubbekatahetu" ti. Ya�ca s�ma� ��ta� ta�ca atidh�vanti, ya�ca loke
saccasammata� ta�ca atidh�vanti, tasm� nesa� sama�abr�hma�na� micch�ti vad�mi.
Opakkamik�nipi kho s�vaka idhekacc�ni vedayit�ni uppajjanti, s�mampi kho eta�
s�vaka veditabba�, yath� opakkamik�nipi idhekacc�ni vedayit�ni uppajjant�ti,
lokassapi kho eta� s�vaka saccasammata�, yath� opakkamik�nipi idhekacc�ni
vedayit�ni uppajjanti, tatra s�vaka ye te sama�abr�hma� eva� v�dino eva�di��hino:
"ya� ki�c�ya� purisapuggalo pa�isa�vediyati sukha� v� dukkha� v� adukkhamasukha� v�
sabbanta� pubbekatahetu" ti. Ya�ca s�ma� ��ta� ta�ca atidh�vanti, ya�ca loke
saccasammata� ta�ca atidh�vanti, tasm� nesa� sama�abr�hma�na� micch�ti vad�mi.

Kammavip�kaj�nipi kho s�vaka idhekacc�ni vedayit�ni uppajjanti, s�mampi kho eta�


s�vaka veditabba�, yath� kammavip�kaj�nipi kho s�vaka idhekacc�ni vedayit�ni
uppajjant�ti, lokassapi kho eta� s�vaka saccasammata�, yath� kammavip�kaj�nipi
idhekacc�ni vedayit�ni uppajjanti, tanu s�vaka ye te sama�abr�hma� eva� v�dino
eva�di��hino: "ya� ki�c�ya� purisapuggalo pa�isa�vediyati sukha� v� dukkha� v�
adukkhamasukha� v� sabbanta� pubbekatahetu" ti. Ya�ca s�ma� ��ta� ta�ca
atidh�vanti, ya�ca loke saccasammata� ta�ca atidh�vanti, tasm� nesa�
sama�abr�hma�na� micch�ti vad�mi.

[PTS Page 436] [\q 436/]


[BJT Page 438] [\x 438/]

Eva� vutte moliyas�vako paribb�jako bhagavanta� etadavoca: "abhikkanta� bho gotama


abhikkanta� bho gotama, seyyath�pi bho gotama nikkujjita� v� ukkujjeyya,
pa�icchanna� v� vivareyya, m��hassa v� magga� �cikkheyya, andhak�re v� telapajjota�
dh�reyya, evameva got� gotamena anekapariy�yena dhammo pak�sito. Es�ha� bhavanta�
gotama� sara�a� gacch�mi dhamma�ca bhikkhusa�gha�ca. Up�saka� ma� bhava� gotamo
dh�retu ajjatagge p��upeta� sara�a� gata"nti.

Pitta� semha�ca v�to ca sannip�t� utuni ca


Visama� opakkamiko ca kammavip�kena a��ham�ti.

2. 3. 2.
A��hasatapariy�yasutta�

270. A��hasatapariy�ya� vo bhikkhave dhammapariy�ya� desiss�mi. Ta� su�tha. Katamo


ca bhikkhave a��hasatapariy�yo dhammapariy�yo: dvepi may� bhikkhave vedan� vutt�
pariy�yena, tissopi may� vedan� vutt� pariy�yena, pa�capi may� vedan� vutt�
pariy�yena, chapi may� vedan� vutt� pariy�yena, a��h�ras�pi may� vedan� vutt�
pariy�yena, chatti�s�pi may� vedan� vutt� pariy�yena, a��hasatampi may� vedan�
vutt� pariy�yena.

Katam� ca bhikkhave dve vedan�: k�yik� ca cetasik� ca, im� vuccanti bhikkhave dve
vedan�. [PTS Page 232] [\q 232/] katam� ca bhikkhave tisso vedan�: sukh�
vedan� dukkh� vedan� adukkhamasukh� vedan�, im� vuccanti bhikkhave tisso vedan�.
Katam� ca bhikkhave pa�ca vedan�: sukhindriya� dukkhindriya� somanassindriya�
domanassindriya� upekkhindriya�, im� vuccanti bhikkhave pa�ca vedan�. Katam� ca
bhikkhave cha vedan�: cakkhusamphassaj� vedan� sotasamphassaj� vedan�
gh�nasamphassaj� vedan� jivh�samphassaj� vedan� k�yasamphassaj� vedan�
manosamphassaj� vedan�, im� vuccanti bhikkhave cha vedan�.
Katam� ca bhikkhave a��h�rasa vedan�: cha somanassupavic�r� cha domanassupavic�r�
cha upekkh�pavic�r�, im� vuccanti bhikkhave a��h�rasa vedan�. Katam� ca bhikkhave
chatti�sa-2. Vedan�: cha gehasit�ni somanass�ni cha nekkhammasit�ni somanass�ni cha
gehasit�ni domanass�ni cha nekkhammasit�ni domanass�ni cha gehasit� upekkho cha
nekkhammasit� upekkh�, im� vuccanti bhikkhave chatti�sa vedan�. Katam� ca bhikkhave
a��hasata-3. Vedan�: at�t� chatti�sa vedan�, an�gat� chatti�sa vedan�, paccuppann�
chatti�sa vedan�, im� vuccanti bhikkhave a��hasatavedan�. Aya� bhikkhave
a��hasatapariy�yo dhammapariy�yoti.

1. Dve - s�mu
2. Chatati�s� - s� 1.
3. A��hasata� - s� 1, 2

[BJT Page 440] [\x 440/]


2. 3. 3
Bhikkhusutta�

271. Atha kho a��ataro bhikkhu yena bhagav� tenupasa�kami. Upasa�kamitv�


bhagavanta� abhiv�detv� ekamanta� nis�di. Ekamanta� nisinno kho so bhikkhu
bhagavanta� etadavoca: katam�nu kho bhante vedan�? Katamo vedan�samudayo? Tatam�
vedan�samudayag�min� pa�ipad�? Katamo vedan�nirodho? Katam� vedan�nirodhag�min�
pa�ipad�? Ko vedan�ya ass�do? Ko �d�navo? K�� nissara�anti?
[PTS Page 233] [\q 233/] tisso im� bhikkhu vedan�. Sukh� vedan� dukkh� vedan�
adukkhamasukh� vedan�, im� vuccanti bhikkhu vedan�. Phassasamuday� vedan�samudayo.
Ta�h� vedan�samudayag�min� pa�ipad�. Phassanirodh� vedan�nirodho. Ayameva ariyo
a��ha�giko maggo vedan�nirodhag�min� pa�ipad�. Seyyathida�: samm�di��hi
samm�sa�kappo samm�v�c� samm�kammant� samm��j�vo samm�v�y�mo samm�sati
samm�sam�dhi. Ya� vedan� pa�icca uppajjati sukha� somanassa� aya� vedan�ya ass�do.
Y� vedan� anicc� dukkh� vipari�madhamm� aya� vedan�ya �d�navo. Yo vedan�ya
chandar�gavinayo chandar�gappah�na�, ida� vedan�ya nissara�anti.
2. 3. 4
Pubbesutta�

272. Pubbeva me bhikkhave sambodh� anabhisambuddhassa bodhisattasseva sato


etadahosi: katam� nu kho vedan�, katamo vedan�samudayo, katam� vedan�samudayag�min�
pa�ipad�, katamo vedan�nirodho, katam� vedan�nirodhag�min� pa�ipad�, ko vedan�ya
ass�do, ko �d�navo, ki� nissara�anti.

Tassa mayha� bhikkhave etadahosi: tisso im� vedan�. Sukh� vedan� dukkh� vedan�
adukkhamasukh� vedan�, im� vuccanti vedan�. Phassasamuday� vedan�samudayo. Ta�h�
vedan�samudayag�min� pa�ipad�. Phassanirodh� vedan�nirodho. Ayameva ariyo
a��ha�giko maggo vedan�nirodhag�min� pa�ipad�. Seyyath�da�: samm�di��hi
samm�sa�kappo samm�v�c� samm�kammanto samm��j�vo samm�v�y�mo samm�sati
samm�sam�dhi. Ya� vedan� pa�icca uppajjati sukha� somanassa� aya� vedan�ya ass�do.
Y� vedan� anicc� dukkh� vipari�madhamm� aya� vedan�ya �d�navo. Yo vedan�ya
chandar�gavinayo chandar�gappah�na�, ida� vedan�ya nissara�anti.

[BJT Page 442] [\x 442/]


2. 3. 5
���asutta�

273. Im� vedan�ti me bhikkhave pubbe ananussutesu dhammesu cakkhu� udap�di ���a�
udap�di pa��� udap�di vijj� udap�di �loko udap�di, aya� vedan� samudayoti me
bhikkhave pubbe ananussutesu dhammesu cakkhu� udap�di ���a� udap�di pa��� udap�di
vijj� udap�di �loko udap�di, [PTS Page 234] [\q 234/] aya� vedan�-1.
Samudayag�min� pa�ipad�ti me bhikkhave pubbe ananussutesu dhammesu cakkhu� udap�di
���a� udap�di pa��� udap�di vijj� udap�di �loko udap�di. Aya� vedan� nirodhoti me
bhikkhave pubbe ananussutesu dhammesu cakkhu� udap�di ���a� udap�di pa��� udap�di
vijj� udap�di �loko udap�di. Aya� vedan� nirodhag�min� pa�ipad�ti me bhikkhave
pubbe ananussutesu dhammesu cakkhu� udap�di ���a� udap�di pa��� udap�di vijj�
udap�di �loko udap�di. Aya� vedan�ya ass�doti me bhikkhave pubbe ananussutesu
dhammesu cakkhu� udap�di ���a� udap�di pa��� udap�di vijj� udap�di �loko udap�di.
Aya� vedan�ya �d�navoti me bhikkhave pubbo ananussutesu dhammesu cakkhu� udap�di
���a� udap�di pa��� udap�di vijj� udap�di �loko udap�di. Ida� vedan�ya nissara�anti
me bhikkhave pubbe ananussutesu dhammesu cakkhu� udap�di ���a� udap�di pa���
udap�di vijj� udap�di �loko udap�d�ti.

2. 3. 6
Sambahulabhikkhusutta�
274. Atha kho sambahul� bhikkh� yena bhagav� tenupasa�kami�su. Upasa�kamitv�
bhagavanta� abhiv�detv� ekamanta� nis�di. Ekamanta� nisinno kho so bhikkhu
bhagavanta� etadavocu�: katam�nu kho bhante vedan�? Katamo vedan�samudayo? Katam�
vedan�samudayag�min�pa�ipad�? Katamo vedan�nirodho? Katam� vedan�nirodhag�min�
pa�ipad�? Katamo vedan�nirodho? Katam� vedan�nirodhag�min� pa�ipad�? Ko vedan�ya
ass�do? Ko �d�navo? Ki� nissara�anti?

Tisso im� bhikkhu vedan�. Sukh� vedan� dukkh� vedan� adukkhamasukh� vedan�, im�
vuccanti bhikkhu vedan�. Phassasamuday� vedan�samudayo. Ta�h� vedan�samudayag�min�
pa�ipad�. Phassanirodh� vedan�nirodho. Ayameva ariyo a��ha�giko maggo
vedan�nirodhag�min� pa�ipad�. Seyyath�da�: samm�di��hi samm�sa�kappo samm�v�c�
samm�kammanto samm��j�vo samm�v�y�mo samm�sati samm�sam�dhi. Ya� vedan� pa�icca
uppajjati sukha� somanassa� aya� vedan�ya ass�do. Y� vedan� anicc� dukkh�
vipari�madhamm� aya� vedan�ya �d�navo. Yo vedan�ya chandar�gavinayo
chandar�gappah�na�, ida� vedan�ya nissara�anti.

2. 3. 7
Sama�abr�hma�asutta�

275. Tisso im� bhikkhave vedan�, katam� tisso: sukh� vedan� dukkh� vedan�
adukkhamasukh� vedan�. Ye hi ke ci bhikkhave sama� v� br�hma� v� im�sa� tissanna�
vedan�na� samudaya�ca atthagama�ca ass�da�ca �d�nava�ca nissara�a�ca yath�bh�ta�
nappaj�nanti. Ye hi ke ci bhikkhave sama� v� br�hma� v� im�s�� tissanna� vedan�na�
samudaya�ca attagama�ca ass�da�ca �d�nava�ca nissara�a�ca yath�bh�ta� paj�nanti.
-Pe- saya� abhi��� sacchikatv� upasampajja viharant�ti.

1. Vedan�ya - s�1, 2.

[BJT Page 444] [\x 444/]

2. 3. 8
Dutiya sama�abr�hma�asutta�

276. [PTS Page 235] [\q 235/] tisso im� bhikkhave vedan�, katam� tisso: sukh�
vedan� dukkh� vedan� adukkhamasukh� vedan�. Ye hi keci bhikkhave sama� v� br�hma�
v� im�sa� tissanna� vedan�na� samudaya�ca atthagama�ca ass�da�ca �d�nava�ca
nissara�a�ca yath�bh�ta� nappaj�nanti. Ye hi ke ci bhikkhave sama� v� br�hma� v�
im�sa� tissanna� vedan�na� samudaya�ca atthagama�ca ass�da�ca �d�nava�ca
nissara�a�ca yath�bh�ta� paj�nanti. Saya� abhi��� sacchikatv� upasampajja
viharant�ti.

2. 3. 9
Tatiya sama�abr�hma�asutta�

277. Ye hi koci bhikkhave sama� v� br�hma� v� vedana� nappaj�nanti. Vedan�samudaya�


nappaj�nanti, vedan�nirodha� nappaj�nanti, vedan�nirodhag�mini� pa�ipada�
nappaj�nanti,
Ye hi koci bhikkhave sama� v� brahma� v� vedana� paj�nanti, vedan�samudaya�
paj�nanti, vedan�nirodha� paj�nanti, vedan�nirodhag�min� pa�ipada� paj�nanti, -pe-

2. 3. 10
Suddhikavedan�sutta�

278. Tisso im� bhikkhave vedan�. Katam� tisso: sukh� vedan� dukkh� vedan�
adukkhamasukh� vedan�. Im� kho bhikkhave tisso vedan�ti.

2. 3. 11
Nir�misasutta�
279. Atthi bhikkhave s�mis� p�ti, atthi nir�mis� p�ti, atthi nir�mis� nir�misatar�
p�ti. Atthi s�misa� sukha�, atthi nir�misa� sukha�, atthi nir�mis� nir�misatara�
sukha�. Atthi s�mis� upekh�, atthi nir�mis� upekh�, atthi nir�mis� nir�misatar�
upekh�. Atthi s�miso vimokkho, atthi nir�miso vimokkho, atthi nir�mis� nir�misataro
vimokkho.

Katam� ca bhikkhave-1 s�mis� p�ti: pa�cime bhikkhave k�magu�, katame pa�ca:


Cakkhuvi��eyy� r�p� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit� rajan�y�.
Sotavi��eyy� sadd� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit� rajan�y�.
Gh�navi��eyy� gandh� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit� rajan�y�.
Jivh�vi��eyy� ras� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit� rajan�y�. K�yavi��eyy�
pho��habb� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit� rajan�y�.
Ime kho bhikkhave pa�cak�magu�, ya� kho bhikkhave ime pa�cak�magu�e pa�icca
uppajjati p�ti, aya� vuccati bhikkhave s�mis� p�ti.

1. [PTS Page 236] [\q 236/]


Katam� ca s� bhikkhave - s� 1.

[BJT Page 446. [\x 446/] ]

Katam� ca bhikkhave nir�mis� p�ti: idha bhikkhave bhikkhu vivicceva k�mehi vivicca
akusalehi dhammehi savitakka� savic�ra� vivekaja� p�tisukha� pa�hamajajh�na�
upasampajja viharati, vitakka vic�r�na� v�pasam� ajjhatta� sampas�dana� cetaso
ekodibh�va� avitakka� avic�ra� sam�dhija� p�tisukha� dutiyajajh�na� upasampajja
viharati, aya� vuccati bhikkhave nir�mis� p�ti.
Katam� ca bhikkhave nir�mis� nir�misatar� p�ti: y� kho bhikkhave kh��savassa
bhikkhuno r�g� citta� vimutta� paccavekkhato dos� citta� vimutta� paccavekkhato
moh� citta� vimutta� paccavekkhato uppajjati p�ti. Aya� vuccati bhikkhave nir�mis�
nir�misatar� p�ti.

Katama�ca bhikkhave s�misa� sukha�: pa�cime bhikkhave k�magu�, katame pa�ca:


Cakkhuvi��eyy� r�p� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit� rajan�y�.
Sotavi��eyy� sadd� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit� rajan�y�.
Gh�navi��eyy� gandh� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit� rajan�y�.
Jivh�vi��eyy� ras� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit� rajan�y�. K�yavi��eyy�
pho��habb� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit� rajan�y�.
Ime kho bhikkhave pa�cak�magu�. Ya� kho bhikkhave ime pa�cak�magu�e pa�icca
uppajjati sukha� somanassa�, ida� vuccati bhikkhave s�misa� sukha�.
Katama�ca bhikkhave nir�mis� sukha�: idha bhikkhave bhikkhu vivicceva k�mehi
vivicca akusalehi dhammehi savitakka� savic�ra� vivekaja� p�tisukha�
pa�hamajajh�na� upasampajja viharati, vitakka vic�r�na� v�pasam� ajjhatta�
sampas�dana� cetaso ekodibh�va� avitakka� avic�ra� sam�dhija� p�tisukha�
dutiyajajh�na� upasampajja viharati, p�tiy� ca vir�g� upekkhako ca viharati sato
sampaj�no sukha�ca k�yena pa�isa�vedeti, ya� ta� ariy� �cikkhanti upekkhako satim�
sukhavih�r�ti ta� tatiyajajh�na� upasampajja viharati. Ida� vuccati bhikkhave
nir�misa� sukha�.

Katama�ca bhikkhave nir�mis� nir�misatara� sukha�: ya� kho bhikkhave kh��savassa


bhikkhuno r�g� citta� vimutta� paccavekkhato dos� citta� vimutta� paccavekkhato
moh� citta� vimutta� [PTS Page 237] [\q 237/] paccavekkhato uppajjati sukha�
somanassa�, ida� vuccati bhikkhave nir�mis�nir�misatara� sukha�.

2. Dutiya� jh�na� - machasa�

[BJT Page 448] [\x 448/]

Katam� ca bhikkhave s�mis� upekh�: pa�cime bhikkhave k�magu�, katame pa�ca:


Cakkhuvi��eyy� r�p� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit� rajan�y�.
Sotavi��eyy� sadd� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit� rajan�y�.
Gh�navi��eyy� gandh� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit� rajan�y�.
Jivh�vi��eyy� ras� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit� rajan�y�. K�yavi��eyy�
pho��habb� i��h� kant� man�p� piyar�p� k�m�pasa�hit� rajan�y�.
Ime kho bhikkhave pa�cak�magu�. Y� kho bhikkhave ime pa�cak�magu�e pa�icca
uppajjati upekh�, aya� vuccati bhikkhave s�mis� upekh�.

Katam� ca bhikkhave nir�mis� upekh�: idha bhikkhave bhikkhu sukhassa ca pah�n�


dukkhassa ca pah�n� pubbeva somanassadomanass�na� attha�gam� adukkhamasukha�
upekh�satip�risuddhi� catutthajajh�na� upasampajja viharati. Aya� vuccati bhikkhave
nir�mis� upekh�.

Katam� ca bhikkhave nir�mis� nir�misatar� upekh�: y� kho bhikkhave kh��savassa


bhikkhuno r�g� citta� vimutta� paccavekkhato dos� citta� vimutta� paccavokkhato
moh� citta� vimutta� paccavekkhato uppajjati upekh�, aya� vuccati bhikkhave
nir�mis� nir�misatar� upekh�.

Katamo ca bhikkhave s�miso vimokkho: r�papa�isa��utto vimokkho s�miso vimokkho.


Katamo ca bhikkhave nir�miso vimokkho: ar�papa�isa��utto vimokkho nir�miso
vimokkho. Katamo ca bhikkhave nir�mis� nir�misataro vimokkho1. : Yo kho bhikkhave
kh��savassa bhikkhuno r�g� citta� vimutta� paccavekkhato dosa� citta� vimutta�
paccavekkhato moh� citta� vimutta� paccavekkhato uppajjati vimokkho, aya� vuccati
bhikkhave nir�mis� nir�misataro vimokkhoti.

A��hasatapariy�yavaggo tatiyo.

Tatrudd�na�:

[PTS Page 238] [\q 238/] s�vaka��hasata� bhikkhu pubbe���a�ca bhikkhun�


Sama�abr�hma� t��i suddhi�ca nir�misanti.

Vedan�sa�yutta� ni��hita�

1. Vimokho: s� 1.

[BJT Page 450. [\x 450/] ]

3. M�tug�masa�yutta�
1. M�tug�mavaggo
3. 1. 1.
M�tug�masutta�

280. Pa�cahi bhikkhave a�gehi samann�gato m�tug�mo ekanta aman�po hoti purisassa.
Katamehi pa�cahi: na ca r�pav� hoti, na ca bhogav� hoti, na ca s�lav� hoti, alaso
ca hoti, paja�cassa na labhati. Imehi kho bhikkhave pa�cahi a�gehi samann�gato
m�tug�mo ekanta aman�po hoti purisassa.

Pa�cahi bhikkhave a�gehi samann�gato m�tug�mo ekanta aman�po hoti purisassa.


Katamehi pa�cahi: r�pav� ca hoti, bhogav� ca hoti, s�lav� ca hoti, dakkho ca hoti
analaso paja�cassa labhati. Imehi kho bhikkhave pa�cahi a�gehi samann�gato m�tug�mo
ekantaman�po hoti purisass�ti.

3. 1. 2
Purisasutta�

281. Pa�cahi bhikkhave a�gehi samann�gato puriso ekant�man�po hoti m�tug�massa.


Katamehi pa�cahi: na ca r�pav� hoti, na ca bhogav� hoti, na ca s�lav� hoti, alaso
ca hoti, paja�cassa na labhati. Imehi kho bhikkhave [PTS Page 239] [\q 239/]
pa�cahi a�gehi samann�gato puriso ekant�man�po hoti m�tugamassa.

Pa�cahi bhikkhave a�gehi samann�gato puriso ekantaman�po hoti m�tugamassa. Katamehi


pa�cahi: r�pav� ca hoti, bhogav� ca hoti, s�lav� ca hoti, dakkho ca hoti analaso
paja�cassa labhati. Imehi kho bhikkhave pa�cahi a�gehi samann�gato puriso
ekantaman�po hoti m�tug�mass�ti.

3. 1. 3
�ve�ikadukkhasutta�

282. Pa�cim�ni bhikkhave m�tug�massa �ve�ik�ni dukkh�ni y�ni m�tug�mo paccanubhoti


a��atreva purisehi katam�ni pa�ca: idha bhikkhave m�tug�mo daharova sam�no
patikula� gacchati, ��takehi vin� hoti. Ida� bhikkhave m�tug�massa pa�hama�
�ve�ika� dukkha� ya� m�tug�mo paccanubhoti a��atreva purisehi. Puna ca para�
bhikkhave m�tug�mo utun� hoti, ida� bhikkhave m�tug�massa dutiya� �ve�ika� dukkha�
ya� m�tug�mo paccanubhoti a��atreva purisehi.

[BJT Page 452. [\x 452/] ]

Puna ca para� bhikkhave m�tug�mo gabbhin� hoti, ida� bhikkhave m�tug�massa tatiya�
�ve�ika� dukkha� ya� m�tug�mo paccanubhoti a��atreva purisehi. Puna ca para�
bhikkhave m�tug�mo vij�yati, ida� bhikkhave m�tug�massa catuttha� �ve�ika� dukkha�
ya� m�tug�mo paccanubhoti a��atreva purisehi. Puna ca para� bhikkhave m�tug�mo
purisassa p�ricariya� upeti, ida� bhikkhave m�tug�massa pa�cama� �ve�ika� dukkha�
ya� m�tug�mo paccanubhoti a��atreva purisehi. Im�ni kho bhikkhave pa�ca m�tug�massa
�ve�ik�ni dukkh�ni y�ni m�tug�mo paccanubhoti a��atreva puriseh�ti.

3. 1. 4.
T�hidhammehisutta�

283. [PTS Page 240] [\q 240/] t�hi bhikkhave dhammehi samann�gato m�tug�mo
yebhuyyena k�yassa bhed� parammara� ap�ya� duggati� vinip�ta� niraya� uppajjati.
Katamehi t�hi: idha bhikkhave m�tug�mo pubba�hasamaya� maccheramalapariyu�a�hitena
cetas� ag�ra� ajjh�vasati, majajhanatika� samaya� iss� pariyu��hitena cetas� ag�ra�
ajjh�vasati, s�yanhasamaya� k�mar�gapariyu��hitena cetas� ag�ra� ajjh�vasati, imehi
kho bhikkhave t�hi dhammehi samann�gato m�tug�mo yebhuyyena k�yassa bhed�
parammara� ap�ya� duggati� vinip�ta� niraya� uppajjat�ti.

3. 1. 5
Anuruddhasutta�*
284. Atha kho �yasm� anuruddho yena bhagav� tenupasa�kami, upasa�kamitv�
bhagavanta� abhiv�detv� ekamanta� nis�di, ekamanta� nisinno kho �yasm� anuruddho
bhagavanta� etadavoca:

Idh�ha� bhante m�tug�ma� pass�mi dibbena cakkhun� visuddhena atikkantam�nusakena


k�yassa bhed� parammara� ap�ya� duggati� vinip�ta� niraya� uppajjanta� -1. Kat�hi
nu kho bhante dhammehi samann�gato m�tug�mo k�yassa bhed� parammara� ap�ya�
duggati� vinip�ta� niraya� uppajjat�ti?

Pa�cahi kho anuruddha dhammehi samann�gato m�tug�mo k�yassa bhed� parammara� ap�ya�
duggati� vinip�ta� niraya� uppajjati. Katamehi pa�cahi: assaddho ca hoti, ahiriko
ca hoti, anott�pi ca hoti, kodhano ca hoti, duppa��o ca hoti. Imehi kho anuruddha
pa�cahi dhammehi samann�gato m�tug�mo k�yassa bhed� parammara� ap�ya� duggati�
vinip�ta� niraya� upapajjat�ti.

Ida sutta� marammapotthake na dissate


1. Uppajjanta� - s� 1, 2
2. Anotatappi - machasa�, sy�.
[BJT Page 454. [\x 454/] ]

3. 1. 6
Kodhanasutta�

285. Pa�cahi bhikkhave dhammehi samann�gato m�tug�mo k�yassa bhed� parammara�


ap�ya� duggati� vinip�ta� niraya� upapajjati. Katamehi pa�cahi: assaddho ca hoti,
ahiriko ca hoti, anott�p� ca hoti, kodhano ca hoti, duppa��o ca hoti. Imehi kho
bhikkhave pa�cahi dhammehi samann�gato [PTS Page 241] [\q 241/] m�tug�mo
k�yassa bhed� parammara� ap�ya� duggati� vinip�ta� niraya� upapajjat�ti.

3. 1. 7
Upan�h�sutta�

286. Pa�cahi bhikkhave dhammehi samann�gato m�tug�mo k�yassa bhed� parammara�


ap�ya� duggati� vinip�ta� niraya� upapajjati. Katamehi pa�cahi: assaddho ca hoti,
ahiriko ca hoti, anott�p� ca hoti, upan�h� ca hoti, duppa��o ca hoti. Imehi kho
bhikkhave pa�cahi dhammehi samann�gato m�tug�mo k�yassa bhed� parammara� ap�ya�
duggati� vinip�ta� niraya� upapajjat�ti.

3. 1. 8
Issuk�sutta�

287. Pa�cahi bhikkhave dhammehi samann�gato m�tug�mo k�yassa bhed� parammara�


ap�ya� duggati� vinip�ta� niraya� upapajjati. Katamehi pa�cahi: assaddho ca hoti,
ahiriko ca hoti, anott�p� ca hoti, issuk� ca hoti, duppa��o ca hoti. Imehi kho
bhikkhave pa�cahi dhammehi samann�gato m�tug�mo k�yassa bhed� parammara� ap�ya�
duggati� vinip�ta� niraya� upapajjat�ti.

3. 1. 9
Macchar�sutta�

288. Pa�cahi bhikkhave dhammehi samann�gato m�tug�mo k�yassa bhed� parammara�


ap�ya� duggati� vinip�ta� niraya� upapajjati. Katamehi pa�cahi: assaddho ca hoti,
ahiriko ca hoti, anott�p� ca hoti, macchar� ca hoti, duppa��o ca hoti. Imehi kho
bhikkhave pa�cahi dhammehi samann�gato m�tug�mo k�yassa bhed� parammara� ap�ya�
duggati� vinip�ta� niraya� upapajjat�ti.

[BJT Page 456] [\x 456/]


3. 1. 10
Atic�r�sutta�

289. [PTS Page 242] [\q 242/] pa�cahi bhikkhave dhammehi samann�gato m�tug�mo
k�yassa bhed� parammara� ap�ya� duggati� vinip�ta� niraya� upapajjati. Katamehi
pa�cahi: assaddho ca hoti, ahiriko ca hoti, anott�p� ca hoti, atic�r� ca hoti,
duppa��o ca hoti. Imehi kho bhikkhave pa�cahi dhammehi samann�gato m�tug�mo k�yassa
bhed� parammara� ap�ya� duggati� vinip�ta� niraya� upapajjat�ti.

3. 1. 11
Duss�lasutta�

290. Pa�cahi bhikkhave dhammehi samann�gato m�tug�mo k�yassa bhed� parammara�


ap�ya� duggati� vinip�ta� niraya� upapajjati. Katamehi pa�cahi: assaddho ca hoti,
ahiriko ca hoti, anott�p� ca hoti, duss�lo ca hoti, duppa��o ca hoti. Imehi kho
bhikkhave pa�cahi dhammehi samann�gato m�tug�mo k�yassa bhed� parammara� ap�ya�
duggati� vinip�ta� niraya� upapajjat�ti.

3. 1. 12
Appassutasutta�
291. Pa�cahi bhikkhave dhammehi samann�gato m�tug�mo k�yassa bhed� parammara�
ap�ya� duggati� vinip�ta� niraya� upapajjati. Katamehi pa�cahi: assaddho ca hoti,
ahiriko ca hoti, anott�p� ca hoti, appassuto ca hoti, duppa��o ca hoti. Imehi kho
bhikkhave pa�cahi dhammehi samann�gato m�tug�mo k�yassa bhed� parammara� ap�ya�
duggati� vinip�ta� niraya� upapajjat�ti.

3. 1. 13
Kus�tasutta�

292. Pa�cahi bhikkhave dhammehi samann�gato m�tug�mo k�yassa bhed� parammara�


ap�ya� duggati� vinip�ta� niraya� upapajjati. Katamehi pa�cahi: assaddho ca hoti,
ahiriko ca hoti, anott�p� ca hoti, kus�to ca hoti, duppa��o ca hoti. Imehi kho
bhikkhave pa�cahi dhammehi samann�gato m�tug�mo k�yassa bhed� parammara� ap�ya�
duggati� vinip�ta� niraya� uppajjat�ti.

[BJT Page 458] [\x 458/]


(3. 1. 14)
Mu��hassatisutta�

293. Pa�cahi bhikkhave dhammehi samann�gato m�tug�mo k�yassa bhed� parammara�


ap�ya� duggati� vinip�ta� niraya� upapajjati. Katamehi pa�cahi: [PTS Page 243] [\q
243/] assaddho ca hoti, ahiriko ca hoti, anott�p� ca hoti, mu��hassati ca
hoti, duppa��o ca hoti. Imehi kho bhikkhave pa�cahi dhammehi samann�gato m�tug�mo
k�yassa bhed� parammara� ap�ya� duggati� vinip�ta� niraya� uppajjat�ti.

3. 1. 15
Pa�caverasutta�

294. Pa�cahi bhikkhave dhammehi samann�gato m�tug�mo k�yassa bhed� parammara�


ap�ya� duggati� vinip�ta� niraya� upapajjati. Katamehi pa�cahi: p��tip�t� ca hoti,
adinn�d�y� ca hoti, k�mesumicch�c�r� ca hoti, mus�v�d� ca hoti,
sur�merayamajjapam�da��h�y� ca hoti. Imehi kho bhikkhave pa�cahi dhammehi
samann�gato m�tug�mo k�yassa bhed� parammara� ap�ya� duggati� vinip�ta� niraya�
uppajjat�ti.

M�tug�mavaggo pa�hamo

Tatrudd�na�:

M�tug�mo purisoca �ve�iko t�hi dhammehi


Kodhano upan�h� ca issuk� maccharena ca,
Atic�r� ca anuruddho duss�lo c�ppassuto
Kus�to mu��hassat�ceti pa�cavera� pa�cadas�ti.

[BJT Page 460] [\x 460/]


2. Anuruddhavaggo
3. 2. 1
Anuruddhasutta�
295. Atha kho �yasm� anuruddho yena bhagav� tenupasa�kami, upasa�kamitv�
bhagavanta� abhiv�detv� ekamanta� nis�di. Ekamanta� nisinno kho �yasm� anuruddho
bhagavanta� etadavoca:

Idh�ha� bhante m�tug�ma� pass�mi dibbena cakkhun� visuddhena atikkantam�nusakena


k�yassa bhed� parammara� sugati� sagga� loka� upapajjanta�. Kat�hi nukho bhante
dhammehi samann�gato m�tug�mo k�yassa bhed� parammara� sugati� sagga� loka�
upapajjat�ti.
Pa�cahi kho anuruddha dhammehi samann�gato m�tug�mo k�yassa bhed� parammara�
sugati� sagga� loka� upapajjati. Katamehi pa�cahi: saddho ca hoti, hirim� ca hoti,
ott�p� ca hoti, akkodhano ca hoti, pa��av� ca hoti. Imehi kho anuruddha pa�cahi
dhammehi samann�gato m�tug�mo k�yassa bhed� parammara� sugati� sagga� loka�
upapajjat�ti.

3. 2. 2
Akkodhanasutta�

296. Pa�cahi bhikkhave dhammehi samann�gato m�tug�mo k�yassa bhed� parammara�


sugati� sagga� loka� upapajjati. Katamehi pa�cahi: saddho ca hoti, hirim� ca hoti,
ott�p� ca hoti, akkodhano ca hoti, pa��av� ca hoti. Imehi kho bhikkhave pa�cahi
dhammehi samann�gato [PTS Page 244] [\q 244/] m�tug�mo k�yassa bhed�
parammara� sugati� sagga� loka� upapajjat�ti.

3. 2. 3
Anupan�h�sutta�

297. Pa�cahi bhikkhave dhammehi samann�gato m�tug�mo k�yassa bhed� parammara�


sugati� sagga� loka� upapajjati. Katamehi pa�cahi: saddho ca hoti, hirim� ca hoti,
ott�p� ca hoti, anupan�h� ca hoti, pa��av� ca hoti. Imehi kho bhikkhave pa�cahi
dhammehi samann�gato m�tug�mo k�yassa bhed� parammara� sugati� sagga� loka�
upapajjat�ti.

Idampi sutta� marammapotthake na dissate

[BJT Page 462] [\x 462/]

3. 2. 4
Anissuk�sutta�

298. Pa�cahi bhikkhave dhammehi samann�gato m�tug�mo k�yassa bhed� parammara�


sugati� sagga� loka� upapajjati. Katamehi pa�cahi: saddho ca hoti, hirim� ca hoti,
ott�p� ca hoti, anissuk� ca hoti, pa��av� ca hoti. Imehi kho bhikkhave pa�cahi
dhammehi samann�gato m�tug�mo k�yassa bhed� parammara� sugati� sagga� loka�
upapajjat�ti.

3. 2. 5
Amacchar�sutta�

299. Pa�cahi bhikkhave dhammehi samann�gato m�tug�mo k�yassa bhed� parammara�


sugati� sagga� loka� upapajjati. Katamehi pa�cahi: saddho ca hoti, hirim� ca hoti,
ott�p� ca hoti, amacchar� ca hoti, pa��av� ca hoti. Imehi kho bhikkhave pa�cahi
dhammehi samann�gato m�tug�mo k�yassa bhed� parammara� sugati� sagga� loka�
upapajjat�ti.

3. 2. 6
Anatic�r�sutta�

300. Pa�cahi bhikkhave dhammehi samann�gato m�tug�mo k�yassa bhed� parammara�


sugati� sagga� loka� upapajjati. Katamehi pa�cahi: saddho ca hoti, hirim� ca hoti,
ott�p� ca hoti, anatic�r� ca hoti, pa��av� ca hoti. Imehi kho bhikkhave pa�cahi
dhammehi samann�gato m�tug�mo k�yassa bhed� parammara� sugati� sagga� loka�
upapajjat�ti.

3. 2. 7
S�lavantasutta�

301. Pa�cahi bhikkhave dhammehi samann�gato m�tug�mo k�yassa bhed� parammara�


sugati� sagga� loka� upapajjati. Katamehi pa�cahi: saddho ca hoti, hirim� ca hoti,
ott�p� ca hoti, s�lav� ca hoti, pa��av� ca hoti. Imehi kho bhikkhave pa�cahi
dhammehi samann�gato m�tug�mo k�yassa bhed� parammara� sugati� sagga� loka�
upapajjat�ti.

[BJT Page 464] [\x 464/]

3. 2. 8
Bahussutasutta�

302. Pa�cahi bhikkhave dhammehi samann�gato m�tug�mo k�yassa bhed� parammara�


sugati� sagga� loka� upapajjati. Katamehi pa�cahi: saddho ca hoti, hirim� ca hoti,
ott�p� ca hoti, bahussuto ca hoti, pa��av� ca hoti. Imehi kho bhikkhave pa�cahi
dhammehi samann�gato m�tug�mo k�yassa bhed� parammara� sugati� sagga� loka�
upapajjat�ti.

3. 2. 9
�raddhaviriyasutta�

303. Pa�cahi bhikkhave dhammehi samann�gato m�tug�mo k�yassa bhed� parammara�


sugati� sagga� loka� upapajjati. Katamehi pa�cahi: saddho ca hoti, hirim� ca hoti,
ott�p� ca hoti, �raddhaviriyo ca hoti, pa��av� ca hoti. Imehi kho bhikkhave pa�cahi
dhammehi samann�gato m�tug�mo k�yassa bhed� parammara� sugati� sagga� loka�
upapajjat�ti.

3. 2. 10
Upa��hitasatisutta�

394. Pa�cahi bhikkhave dhammehi samann�gato m�tug�mo k�yassa bhed� parammara�


sugati� sagga� loka� upapajjati. Katamehi pa�cahi: saddho ca hoti, hirim� ca hoti,
ott�p� ca hoti, [PTS Page 245] [\q 245/] upa��hitasati ca hoti, pa��av� ca
hoti. Imehi kho bhikkhave pa�cahi dhammehi samann�gato m�tug�mo k�yassa bhed�
parammara� sugati� sagga� loka� upapajjat�ti.

3. 2. 11
Pa�cas�lasutta�

305. Pa�cahi bhikkhave dhammehi samann�gato m�tug�mo k�yassa bhed� parammara�


sugati� sagga� loka� upapajjati. Katamehi pa�cahi: p��tip�t� pa�ivirato ca hoti,
adinn�d�n� pa�ivirato ca hoti, k�mesu micch�c�r� pa�ivirato ca hoti, mus�v�d�
pa�ivirato ca hoti, sur�merayamajjapam�da��h�n� pa�ivirato ca hoti, imehi kho
bhikkhave pa�cahi dhammehi samann�gato m�tug�mo k�yassa bhed� parammara� sugati�
sagga� loka� upapajjat�ti.

Anuruddhavaggo dutiyo.

Tatrudd�na�:

Anuruddho akkodhano anupan�h� anissuk�


Amacchar� anatic�r� s�lav� ca bahussuto
Viriya� sati pa�cas�lo ca sukkapakkhe pak�sit�ti.

[BJT Page 466] [\x 466/]


3. Balavaggo
3. 3. 1
Suddhasutta�

306. Pa�cim�ni bhikkhave m�tug�massa bal�ni, katam�ni pa�ca: r�pabala�, bhogabala�,


��tibala�, puttabala�, s�labala�. Im�ni kho bhikkhave pa�ca m�tug�massa bal�n�ti.
3. 3. 2
Vis�radasutta�

307. [PTS Page 246] [\q 246/] pa�cim�ni bhikkhave m�tug�massa bal�ni katam�ni
pa�ca: r�pabala�, bhogabala�, ��tibala�, puttabala�, s�labala�. Im�ni kho bhikkhave
pa�ca m�tug�massa bal�ni. Imehi kho bhikkhave pa�cahi balehi samann�gato m�tug�mo
vis�rado ag�ra� ajjh�vasat�ti.

3. 3. 3
Pasayhasutta�

308. Pa�cim�ni bhikkhave m�tug�massa bal�ni katam�ni pa�ca: r�pabala�, bhogabala�,


��tibala�, puttabala�, s�labala�. Im�ni kho bhikkhave pa�ca m�tug�massa bal�ni.
Imehi kho bhikkhave pa�cahi balehi samann�gato m�tug�mo s�mika� pasayha ag�ra�
ajjh�vasat�ti.

3. 3. 4
Ahibhuyhasutta�

309. Pa�cim�ni bhikkhave m�tug�massa bal�ni katam�ni pa�ca: r�pabala�, bhogabala�,


��tibala�, puttabala�, s�labala�. Im�ni kho bhikkhave pa�ca m�tug�massa bal�ni.
Imehi kho bhikkhave pa�cahi balehi samann�gato m�tug�mo s�mika� abhibhuyyavattati.

Ekena ca kho bhikkhave balena samann�gato puriso m�tug�ma� abhibhuyya vattati,


katamena ekena: issariyabalena, issariyabalena abhibh�ta� bhikkhave m�tug�ma� neva
r�pabala� t�yati, na bhogabala�-1 t�yati, na ��tibala� t�yati, na puttabala�
t�yati, na s�labala� t�yat�ti.

------------------------
1. Gottabala� - s� 1, 2.

[BJT Page 468] [\x 468/]


3. 3. 5
A�gasutta�

310. [PTS Page 247] [\q 247/] pa�cim�ni bhikkhave m�tug�massa bal�ni, katam�ni
pa�ca: r�papabala� bhogabala� ��tibala� puttabala� s�labala�. R�pabalena ca
bhikkhave m�tug�mo samann�gato hoti na ca bhogabalena, eva� so tena a�gena
aparip�ro hoti. Yato ca kho bhikkhave m�tug�mo r�pabalena ca samann�gato hoti
bhogabalena ca, eva� so tena a�gena parip�ro hoti. R�pabalena ca bhikkhave m�tug�mo
samann�gato hoti bhoga balena ca, na ca ��tibalena eva� so tena a�gena aparip�ro
hoti. Yato ca kho bhikkhave m�tug�mo r�pabalena ca samann�gato hoti bhogabalena ca
��tibalena ca, eva� so tena a�gena parip�ro hoti.

R�pabalena ca bhikkhave m�tug�mo samann�gato hoti bhogabalena ca ��tibalena ca, na


ca puttabalena, eva� so tena a�gena aparip�ro hoti. Yato ca kho bhikkhave m�tug�mo
r�pabalena ca samann�gato hoti bhogabalena ca ��tibalena ca puttabalena ca, eva� so
tena a�gena parip�ro hoti. R�pabalena ca bhikkhave m�tug�mo samann�gato hoti
bhogabalena ca ��tibalena ca puttabalena ca na ca s�labalena. Eva� so tena a�gena
aparip�ro hoti. Yato ca kho bhikkhave m�tug�mo r�pabalena ca samann�gato hoti
bhogabalena ca ��tibalena ca puttabalena ca s�labalena ca, eva� so tena a�gena
parip�ro hoti. Im�ni kho bhikkhave pa�ca m�tug�massa bal�n�ti.

3. 3. 6
N�sitabbasutta�

311. Pa�cim�ni bhikkhave m�tug�massa bal�ni, katam�ni pa�ca: r�papabala� bhogabala�


��tibala� puttabala� s�labala�. [PTS Page 248] [\q 248/] r�pabalena ca
bhikkhave m�tug�mo samann�gato hoti na ca s�labalena, n�senteva na� kule na
v�senti. R�pabalena ca bhikkhave m�tug�mo samann�gato hoti bhogabalena ca na ca
s�labalena, n�senteva na� kule na v�senti. R�pabalena ca bhikkhave m�tug�mo
samann�gato hoti bhogabalena ca ��ti balena ca, na ca s�labalena, n�sentava na�
kule na v�senti. R�pabalena ca bhikkhave m�tug�mo samann�gato hoti bhogabalena ca
��tibalena ca puttabalena ca na ca s�labalena, n�senteva na� kule na v�senti.

[BJT Page 470] [\x 470/]

Yato ca kho bhikkhave m�tug�mo r�pabalena samann�gato hoti bhogabalena ca


��tibalena ca puttabalena ca s�la balena ca. V�sentava na� kule na n�senti.
S�labalena ca bhikkhave m�tug�mo samann�gato hoti na ca r�pa balena v�sentava na�
kule na n�senti. S�labalena ca bhikkhave m�tug�mo samann�gato hoti na ca
bhogabalena, v�senteva na� kule na n�senti. S�labalena ca bhikkhave m�tug�mo
samann�gato hoti na ca ��tibalena v�sentava na� kule na n�senti.

S�labalena ca bhikkhave m�tug�mo samann�gato hoti na ca puttabalena, v�senteva na�


kule na n�senti, im�ni kho bhikkhave pa�ca m�tug�massa bal�n�ti.

3. 3. 7
Hetusutta�

312. Pa�cim�ni bhikkhave m�tug�massa bal�ni, katam�ni pa�ca: r�pabala� bhogabala�


��tibala� puttabala� s�labala�. Na bhikkhave m�tug�mo r�pabalahetu v� bhogabalahetu
v� ��tibalahetu v� puttabalahetu v� k�yassa bhed� parammara� sugati� sagga� loka�
upapajjati. S�labalahetu kho bhikkhave m�tug�mo k�yassa bhed� parammara� sugati�
sagga� loka� upapajjati. Im�ni kho bhikkhave pa�ca m�tug�massa bal�n�ti.

3. 3. 8
�h�nasutta�

313. [PTS Page 249] [\q 249/] pa�cim�ni bhikkhave �h�n�ni dullabh�ni
akatapu��ena m�tug�mena. Katam�ni pa�ca: patir�pakule j�yeyyanti ida� bhikkhave
pa�hama� �h�na� dullabha� akatapu��ena m�tug�mena. Patir�pakule j�yitv� patir�pa�
kula� gaccheyyanti ida� bhikkhave dutiya� �h�na� dullabha� akatapu��ena m�tug�mena.
Patir�pakule j�yitv� patir�pa� kula� ganatv� asapatti �g�ra� ajjh�vaseyyanti ida�
bhikkhave tatiya� �h�na� dullabha� akatapu��ena m�tug�mena. Patir�pakule j�yitv�
patir�pa� kula� gantv� asapatti ag�ra� ajjh�vasanti puttavat� assanti ida�
bhikkhave catuttha� �h�na� dullabha� akatapu��ena m�tug�mena. Patir�pakule j�yitv�
patir�pa� kula� gantv� asapatti ag�ra� ajjh�vasanti puttavat� sam�n� s�mika�
abhibhuyya vatteyyanti ida� bhikkhave pa�cama� �h�na� dullabha� akatapu��ena
m�tug�mena. Im�ni kho bhikkhave pa�ca �h�n�ni dullabh�ni akatapu��ena m�tug�mena.

[BJT Page 472] [\x 472/]

Pa�cim�ni bhikkhave �h�n�ni sulabh�ni katapu��ena m�tug�mena. Katam�ni pa�ca:


patir�pakule j�yeyyanti ida� bhikkhave pa�hama� �h�na� sulabha� katapu��ena
m�tug�mena. Patir�pakule j�yitv� patir�pa� kula� gaccheyyanti ida� bhikkhave
dutiya� �h�na� sulabha� katapu��ena m�tug�mena. Patir�pakule j�yitv� patir�pa�
kula� gantv� asapatti ag�ra� ajjh�vaseyyanti ida� bhikkhave tatiya� �h�na� sulaba�
katapu��ena m�tug�mena. Patir�pakule j�yitv� patir�pa� kula� gantv� asapatti ag�ra�
ajjh�vasanti puttavat� assanti ida� bhikkhave catuttha� �h�na� sulabha� katapu��ena
m�tug�mena. Patir�pakule [PTS Page 250] [\q 250/] j�yitv� patir�pa� kula�
gantv� asapatti ag�ra� ajjh�vasanti puttavat� sam�n� s�mika� abhibhuyya vatteyyanti
ida� bhikkhave pa�cama� �h�na� sulabha� katapu��ena m�tug�mena. Im�ni kho bhikkhave
pa�ca �h�n�ni sulabh�ni katapu��ena m�tug�men�ti.

3. 3. 9
Vis�radav�dasutta�
314. Pa�cahi bhikkhave dhammehi samann�gato m�tug�mo vis�rado ag�ra� ajjh�vasati.
Katamehi pa�canahi: p��tip�t� pa�ivirato ca hoti, adinn�d�n� pa�ivirato ca hoti,
k�mesu micch�c�r� pa�ivirato ca hoti, mus�v�d� pa�ivirato ca hoti,
sur�merayamajjapam�da��h�n� pa�ivirato ca hoti; imehi kho bhikkhave pa�cahi
dhammehi samann�gato m�tug�mo vis�rado ag�ra� ajjh�vasat�ti.

3. 3. 10
Va���sutta�
315. Pa�cahi bhikkhave va���hi va��ham�n� ariyas�vik� ariy�ya va��iy� va��hati,
s�r�d�yin� ca hoti var�d�yin� ca k�yassa. Katam�hi-1 pa�cahi: saddh�ya va��hati,
s�lena va��hati, sutena va��hati, c�gena va��hati, pa���ya va��hati. Im�hi-2 kho
bhikkhave pa�cahi va���hi va��am�n� ariyas�vak� ariy�ya va��iy� va��hati,
s�r�d�yin� ca hoti var�d�yin� ca k�yass�ti.

Saddh�ya s�lena ca y�dha va��hati


Pa���ya c�gena sutena c�bhaya�
S� t�dis� s�lavat� up�sik�
�diyati-3 s�ra� idheva attanoti.

Balavaggo tatiyo
Tatrudd�na�:

Suddh� vis�rad� pasayh� abhibhuyya a�gena pa�cama�


N�sayitabba� hetu��h�na� vis�rad� va��in� te das�ti.

[PTS Page 251] [\q 251/] m�tug�masa�yutta� samatta�

1. Katamehi - machasa�, sy�.


2. Imehi - machasa�, sy�.
3. �diyati - machasa�. Sy�.

[BJT Page 474] [\x 474/]


4. Jambukh�daka sa�yutta�
4. 1. 1
Nibb�nasutta�

316. Eka� samaya� �yasm� s�riputto magadhesu viharati n�lag�make. -1. Atha kho
jambukh�dako paribb�jako yen�yasm� s�riputto tenupasa�kami. Upasa�kamitv� �yasmat�
s�riputtena saddhi� sammodi, sammodan�ya� katha� s�r��ya� v�tis�retv� ekamanta�
nis�di. Ekamanta� nisinno kho jambukh�dako paribb�jako �yasmanta� s�riputta�
etadavoca: nibb�na� nibb��anti �vuso s�riputta vuccati, katamannu kho �vuso
nibb�nanti.

Yo kho �vuso r�gakkhayo dosakkhayo mohakkhayo ida� vuccati nibb�nanti. Atthi


pan�vuso maggo atthi pa�ipad� etassa nibb�nassa sacchikiriy�y�ti. Atthi kho �vuso
maggo atthi pa�ipad� etassa nibb�nassa sacchikiriy�y�ti. [PTS Page 252] [\q 252/]
katamo pan�vuso maggo katam� pa�ipad� etassa nibb�nassa sacchikiriy�y�ti. Ayameva
kho �vuso ariyo a��ha�giko maggo etassa nibb�nassa sacchikiriy�ya, seyyath�da�:
samm�di��hi samm�sa�kappo samm�v�c� samm�kammanto samm��j�vo samm�v�y�mo samm�sati
samm�sam�dhi. Aya� kho �vuso maggo aya� pa�ipad� etassa nibb�nassa
sacchikiriy�y�ti. Bhaddako �vuso maggo bhaddik� pa�ipad� etassa nibb�nassa
sacchikiriy�ya, ala�ca pan�vuso s�riputta appam�d�y�ti.

4. 1. 2

Arahattasutta�

317. Arahatta� arahattanti �vuso s�riputta vuccati, katamannu kho �vuso


arahattanti. Yo kho �vuso r�gakkhayo dosakkhayo mohakkhayo ida� vuccati
arahattanti. Atthi pan�vuso maggo atthi pa�ipad� etassa arahattassa
sacchikiriy�y�ti. Atthi kho �vuso maggo atthi pa�ipad� etassa arahattassa
sacchikiriy�y�ti. Katamo pan�vuso maggo katam� pa�ipad� etassa arahattassa
sacchikiriy�y�ti. Ayameva kho �vuso ariyo a��ha�giko maggo etassa arahattassa
sacchikiriy�ya. Seyyath�da�: samm�di��hi samm�sa�kappo samm�v�c� samm�kamm�nto
samm��j�vo s�mm�v�y�mo samm�sati samm�sam�dhi. Aya� kho �vuso maggo aya� pa�ipad�
etassa arahattassa sacchikiriy�y�ti. Bhaddako �vuso maggo bhaddik� pa�ipad� etassa
arahattassa sacchikiriy�ya. Ala�ca pan�vuso s�riputta appam�d�y�ti.

1. N�lakag�make - machasa�,

[BJT Page 476] [\x 476/]


4. 1. 3
Dhammav�d�sutta�

318. Ko nu kho �vuso s�riputta loke dhammav�d�no. Ke loke suppa�ipann�, ke loko


sugat�ti. Ye kho �vuso r�gassa pah�n�ya-1 dhamma� desenti, [PTS Page 253] [\q 253/]
dosassa pah�n�ya dhamma� desenti, mohassa pah�n�ya dhamma� desenti, te loke
dhammav�dino. Ye kho �vuso r�gassa pah�n�ya pa�ipann�, dosassa pah�n�ya pa�ipann�,
moh�ssa pah�n�ya pa�ipann�, te loke suppa�ipann�. Yesa� kho �vuso r�go pah�no
ucchinnam�lo t�l�vatthukato anabh�vakato-2 �y�ti� anupp�dadhammo. Doso pah�no
ucchinnam�lo t�l�vatthukato anabh�vakato �yati� anupp�dadhammo, moho pah�no
ucchinnam�lo t�l�vatthukato anabh�vakato �yati� anupp�dadhammo te loke sugat�ti.

Atthi pan�vuso maggo atthi pa�ipad� etassa r�gassa dosassa mohassa pah�n�y�ti.
Atthi kho-3 �vuso maggo atthi pa�ipad� etassa r�gassa dosassa mohassa pah�n�y�ti.
Katamo pan�vuso maggo katam� pa�ipad� etassa r�gassa dosassa mohassa pah�n�y�ti.
Ayameva kho �vuso ariyo a��ha�giko maggo etassa r�gassa dosassa mohassa pah�n�ya.
Seyyath�da�: samm�di��hi samm�sa�kappo samm�v�c� samm�kammanto samm��j�vo
samm�v�y�mo samm�sati samm�sam�dhi. Aya� kho �vuso maggo aya� pa�ipad� etassa
r�gassa dosassa mohassa pah�n�y�ti. Bhaddako �vuso maggo bhaddik� pa�ipad� etassa
r�gassa dosassa mohassa pah�n�ya. Ala�ca pan�vuso s�riputta, appam�d�y�ti.

4. 1. 4
Kimatthiyasutta�
319. Kimatthiya� �vuso s�riputta sama�e gotame brahmacariya� vussat�ki. Dukkhassa
kho �vuso pari��attha� bhagavati brahmacariya� vussat�ti. Atthi pan�vuso maggo
atthi pa�ipad� etassa dukkhassa pari���y�ti. Atthi kho �vuso maggo atthi pa�ipad�
etassa dukkhassa pari���y�ti. Katamo pan�vuso maggo katam� pa�ipad� etassa
dukkhassa pari���y�ti. [PTS Page 254] [\q 254/] ayameva kho �vuso ariyo
a��ha�giko maggo etassa dukkhassa pari���ya, seyyath�da�: samm�di��hi samm�sa�kappo
samm�v�c� samm�kammanto samm��j�vo samm�v�y�mo samm�sati samm�sam�dhi. Aya� kho
�vuso maggo aya� pa�ipad� etassa dukkhassa pari���y�ti. Bhaddako �vuso maggo
bhaddik� pa�ipad� etassa dukkhassa pari���ya. Ala�ca pan�vuso s�riputta
appam�d�y�ti.

1. R�gappah�n�ya - machasa�, sy�


2. Anabh�va� kato - machasa�. Sy�
3. Atthiyeva kho - sy�.

[BJT Page 478] [\x 478/]

4. 1. 5
Ass�sasutta�

320. Ass�sappatto ass�sappattoti �vuso s�riputta vuccati. Kitt�vat� nu kho �vuso


s�riputta ass�sappatto hot�ti. Yato kho �vuso bhikkhu channa� phass�yatan�na�
samudaya�ca atthagama�ca �d�nava�ca nissara�a�ca yath�bh�ta� paj�n�ti, ett�vat� kho
�vuso ass�sappatto hot�ti. Atthi pan�vuso maggo atthi pa�ipad� etassa ass�sassa
sacchikiriy�y�ti. Atthi kho �vuso maggo atthi pa�ipad� etassa ass�sassa
sacchikiriy�y�ti.

Katamo pan�vuso maggo katam� pa�ipad� etassa ass�sassa sacchikiriy�y�ti. Ayameva


kho �vuso ariyo a��ha�giko maggo etassa ass�sassa sacchikiriy�ya. Seyyath�da�:
samm�di��hi samm�sa�kappo samm�v�c� samm�kammanto samm��j�vo samm�v�y�mo samm�sati
samm�sam�dhi. Aya� kho �vuso maggo aya� pa�ipad� etassa ass�sassa sacchikiriy�y�ti.
Bhaddako �vuso maggo bhaddik� pa�ipad� etassa ass�sassa sacchikiriy�ya. Ala�ca
pan�vuso s�riputta appam�d�y�ti.

4. 1. 6
Paramass�sasutta�

321. Paramass�sappatto paramass�sappattoti �vuso s�riputta, vuccati. Kitt�vat� nu


kho �vuso s�riputta paramass�sappatto hot�ti. Yato kho �vuso bhikkhu channa�
phass�yatan�na� [PTS Page 255] [\q 255/] samudaya�ca atthagama�ca �d�nava�ca
nissara�a�ca yath�bh�ta� viditv� anup�d� vimutto hoti, ett�vat� kho �vuso
paramass�sappatto hot�ti. Atthi pan�vuso maggo atthi pa�ipad� etassa paramass�sassa
sacchikiriy�y�ti.
Katamo pan�vuso maggo katam� pa�ipad� etassa paramass�sassa sacchikiriy�y�ti.
Ayameva kho �vuso ariyo a��ha�giko maggo etassa paramass�sassa sacchikiriy�ya.
Seyyath�da�: samm�di��hi samm�sa�kappo samm�v�c� samm�kammanto samm��j�vo
samm�v�y�mo samm�sati samm�sam�dhi. Aya� kho �vuso maggo aya� pa�ipad� etassa
paramass�sassa sacchikiriy�y�ti. Bhaddako �vuso maggo bhaddik� pa�ipad� etassa
paramass�sassa saccikiriy�ya. Ala�ca pan�vuso s�riputta appam�d�y�ti.

[BJT Page 480] [\x 480/]

4. 1. 7
Vedan�sutta�

322. Vedan� vedan�ti �vaso s�riputta vuccati. Katam� nu kho �vuso vedan�ti. Tisso
im� �vuso vedan�, sukh� vedan� dukkh� vedan� adukkhamasukh� vedan�. Im� kho �vuso
tisso vedan�ti. Atthi pan�vuso maggo atthi pa�ipad� et�sa�-1 vedan�na� pari���y�ti.
Atthi kho �vuso maggo atthi pa�ipad� et�sa� vedan�na� pari���y�ti.

Katamo pan�vuso maggo katam� pa�ipad� et�sa� vedan�na� pari���y�ti. Ayameva kho
�vuso ariyo a��ha�giko maggo et�sa� vedan�na� pari���ya. Seyyath�da�: samm�di��hi
samm�sa�kappo samm�v�c� samm�kammanto samm��j�vo samm�v�y�mo samm�sati
samm�sam�dhi. Aya� kho �vuso maggo aya� pa�ipad� et�sa� vedan�na� pari���y�ti.
Bhaddako �vuso maggo bhaddik� pa�ipad� et�sa� vedan�na� pari���ya. Ala�ca pan�vuso
s�riputta appam�d�y�ti.
4. 1. 8
�savasutta�
323. [PTS Page 256] [\q 256/] �savo �savoti �vuso s�riputta vuccati. Katamo nu
kho �vuso �savoti. Tayo me �vuso �sav�, k�m�savo bhav�savo avijj�savo. Ime kho
�vuso tayo �sav�ti. Atthi pan�vuso maggo atthi pa�ipad� etesa� �sav�na� pah�n�y�ti.
Katamo pan�vuso maggo katam� pa�ipad� etesa� �sav�na� pah�n�y�ti.

Ayameva kho �vuso ariyo a��ha�giko maggo etesa� �sav�na� pah�n�ya. Seyyath�da�:
samm�di��hi samm�sa�kappo samm�v�c� samm�kammanto samm��j�vo samm�v�y�mo samm�sati
samm�sam�dhi. Aya� kho �vuso maggo aya� pa�ipad� etesa� �sav�na� pah�n�ya. Ala�ca
pan�vuso s�riputta appam�d�y�ti.

4. 1. 9
Avijj�sutta�

324. Avijj� avijj�ti �vuso s�riputta vuccati. Katam� nu kho �vuso avijj�ti. Ya� kho
�vuso dukkhe a����a� dukkhasamudaye a����a� dukkhanirodhe a����a�
dukkhanirodhag�miniy� pa�ipad�ya a����a�, aya� vuccat�vuso avijj�ti. Atthi pan�vuso
maggo atthi pa�ipad� etiss� avijj�ya pah�n�y�ti. Ati kho �vuso maggo atthi pa�ipad�
etiss� avijj�ya pah�n�y�ti. Katamo pan�vuso maggo katam� pa�ipanad� etiss� avijj�ya
pah�n�y�ti. Ayameva kho �vuso ariyo a��ha�giko maggo etiss� avijj�ya pah�n�ya.
Seyyath�da�: samm�di��hi samm�sa�kappo samm�v�c� samm�kammanto samm��j�vo
samm�v�y�mo samm�sati samm�sam�dhi. Aya� kho �vuso maggo aya� pa�ipad� etassa [PTS
Page 257] [\q 257/] avijj�ya pah�n�ya. Ala�ca pan�vuso s�riputta appam�d�y�ti.

1. Tissanna� - machasa�, sy�.

[BJT Page 482] [\x 482/]


4. 1. 10
Ta�h�sutta�

325. Ta�h� ta�h�ti �vuso s�riputta vuccati. Katam� nu kho �vuso ta�h�ti. Tisso im�
�vuso ta�h�: k�mata�h� bhavata�h� vibhavata�h�. Im� kho �vuso ta�h�: im� kho �vuso
tisso ta�h�ti. Atthi pan�vuso maggo atthi pa�ipad� et�sa� ta�h�na� pah�n�y�ti.
Atthi kho �vuso maggo atthi pa�ipad� et�sa� ta�h�na� pah�n�y�ti. Katamo pan�vuso
maggo katam� pa�ipad� et�sa� ta�h�na� pah�n�y�ti. Ayameva kho �vuso ariyo
a��ha�giko maggo et�sa� ta�h�na� pah�n�ya. Seyyath�da�: samm�di��hi samm�sa�kappo
samm�v�c� samm�kammanto samm��j�vo samm�v�y�mo samm�sati samm�sam�dhi. Aya� kho
�vuso maggo aya� pa�ipad� et�sa� ta�h�na� pah�n�y�ti. Bhaddako �vuso maggo bhaddik�
pa�ipad� et�sa� ta�h�na� pah�n�ya. Ala�ca pan�vuso s�riputta appam�d�y�ti.

4. 1. 11
Oghasutta�
326. Ogho oghoti �vuso s�riputta vuccati katamo nu kho �vuso oghoti. Catt�rome
�vuso ogh�: k�moso bhavogho di��hogho avijjogho. Ime kho �vuso catt�ro ogh�ti.
Atthi pan�vuso maggo atthi pa�ipad� etesa� ogh�na� pah�n�y�ti. Atthi kho �vuso
maggo atthi pa�ipad� etesa� ogh�n�� pah�n�y�ti. Katamo pan�vuso maggo katam�
pa�ipad� etesa� ogh�na� pah�n�y�ti. Ayameva kho �vuso ariyo a��ha�giko maggo etesa�
ogh�na� pah�n�ya. Seyyath�da�: samm�di��hi samm�sa�kappo samm�v�c� samm�kammanto
samm��j�vo samm�v�y�mo samm�sati [PTS Page 258] [\q 258/] samm�sam�dhi. Aya�
kho �vuso maggo aya� pa�ipad� etesa� ogh�na� pah�n�y�ti. Bhaddako �vuso maggo
bhaddik� pa�ipad� etesa� ogh�na� pah�n�ya. Ala�ca pan�vuso s�riputta appam�d�y�ti.

4. 1. 12
Up�d�nasutta�

327. Up�d�na� up�d�nanti pan�vuso s�riputta vuccati. Katamannu kho �vuso


up�d�nanti. Catt�rim�ni �vuso up�d�ni: k�m�p�d�na� di��h�p�d�na� s�labbat�p�d�na�
attav�d�p�d�na� im�ni kho �vuso catt�ri up�d�n�n�ti. Atthi pan�vuso maggo atthi
pa�ipad� etesa� up�d�n�na� pah�n�y�ti. Atthi kho �vuso maggo atthi pa�ipad� etesa�
up�d�n�na� pah�n�y�ti. Katamo pan�vuso maggo katam� pa�ipad� etesa� up�d�n�na�
pah�n�y�ti. Ayameva kho ariyo a��ha�giko maggo etesa� up�d�n�na� pah�n�ya,
seyyath�da�: samm�di��hi samm�sa�kappo samm�v�c� samm�kammanto samm��j�vo
samm�v�y�mo samm�sati samm�sam�dhi. Aya� kho �vuso maggo aya� pa�ipad� etesa�
up�d�n�na� pah�n�y�ti. Bhaddako �vuso maggo bhaddik� pa�ipad� etesa� up�d�n�na�
pah�n�ya. Ala�ca pan�vuso s�riputta appam�d�y�ti.

[BJT Page 484] [\x 484/]


4. 1. 13
Bhavasutta�

328. Bhavo bhavoti �vuso s�riputta vuccati. Katamo nu kho �vuso bhavoti, tayome
�vuso bhav�, k�mabhavo r�pabhavo ar�pabhavo. Ime kho �vuso tayo bhav�ti. Atthi
pan�vuso maggo atthi pa�ipad� etesa� bhav�na� pari���y�ti. Atthi kho �vuso maggo
atthi pa�ipad� etesa� bhav�na� pari���y�ti. Katamo pan�vuso maggo katam� pa�ipad�
etesa� bhav�na� pari���y�ti. [PTS Page 259] [\q 259/] ayameva kho �vuso ariyo
a��ha�giko maggo etesa� bhav�na� pari���ya. Seyyath�da�: samm�di��hi samm�sa�kappo
samm�v�c� samm�kammanto samm��j�vo samm�v�y�mo samm�sati samm�sam�dhi. Aya� kho
�vuso maggo aya� pa�ipad� etesa� bhav�na� pari���y�ti. Bhaddako pan�vuso maggo,
bhaddik� pa�ipad� etesa� bhav�na� pari���ya. Ala�ca pan�vuso s�riputta
appam�d�y�ti.

4. 1. 14
Dukkhasutta�

329. Dukkha� dukkhanti �vuso s�riputta vuccati. Katama� nu kho �vuso dukkhanti.
Tisso im� �vuso dukkhat�, dukkhadukkhat� sa�kh�radukkhat� vipari�madukkhat�. Im�
kho �vuso tisso dukkhat�ti. Atthi pan�vuso maggo atthi pa�ipad� et�sa� dukkhat�na�
pari���y�ti. Atthi kho �vuso maggo atthi pa�ipad� et�sa� dukkhat�na� pari���y�ti.
Katamo pan�vuso maggo katam� pa�ipad� et�sa� dukkhat�na� pari���y�ti. Ayameva kho
�vuso ariyo a��ha�giko maggo et�sa� dukkhat�na� pari���ya, seyyath�da�: samm�di��hi
samm�sa�kappo samm�v�c� samm�kammanto samm��j�vo samm�v�y�mo samm�sati
samm�sam�dhi. Aya� kho �vuso maggo aya� pa�ipad� et�sa� dukkhat�na� pari���y�ti.
Bhaddako �vuso maggo bhaddik� pa�ipad� et�sa� dukkhat�na� pari���ya. Ala�ca
pan�vuso s�riputta appam�d�y�ti.

4. 1. 15
Sakk�yasutta�

330. Sakk�yo sakk�yoti �vuso s�riputta vuccati. Katamo nu kho �vuso sakk�yoti.
Pa�cime �vuso up�d�nakkhandh� sakk�yo vutto bhagavat�. Seyyath�da�
r�p�p�d�nakkhandho vedan�p�danakkhandho sa���p�d�nakkhandho sa�kh�r�p�d�nakkhandho
[PTS Page 260] [\q 260/] vi�����p�d�nakkhandho, ime kho �vuso
pa�c�p�d�nakkhandho sakk�yo vutto bhagavat�t�. Atthi pan�vuso maggo atthi pa�ipad�
etassa sakk�yassa pari���y�ti.

[BJT Page 486] [\x 486/]

Atthi kho �vuso maggo atthi pa�ipad� etassa sakk�yassa pari���y�ti. Katamo pan�vuso
maggo katam� pa�ipad� etassa sakk�yassa pari���y�ti. Ayameva kho �vuso ariyo
a��ha�giko maggo etassa sakk�yassa pari���ya, seyyath�da�: samm�di��hi
samm�sa�kappo samm�v�c� samm�kammanto samm��j�vo samm�v�y�mo samm�sati
samm�sam�dhi. Aya� kho �vuso maggo aya� pa�ipad� etassa sakk�yassa pari���y�ti.
Bhaddako �vuso maggo bhaddik� pa�ipad� etassa sakk�yassa pari���ya. Ala�ca p�n�vuso
s�riputta appam�d�y�ti.

4. 1. 16
Dukkarasutta�

331. Kinnu kho �vuso s�riputta imasmi� dhammavinaye dukkaranti. Pabbajj� kho �vuso
imasmi� dhammavinaye dukkar�ti. Pabbajitena pan�vuso ki� dukkaranti. Pabbajitena
kho �vuso abhirati dukkar�ti. Abhiratena pana �vuso ki� dukkaranti. Abhiratena kho
�vuso dhamm�nudhammapa�ipatti dukkar�ti. K�va cira� pan�vuso
dhamm�nudhammapa�ipanno bhikkhu araha� ass�ti. Na cira� �vusoti.

Jambukh�dakasa�yutta� samatta�
Tatrudd�na�:

Nibb�na� arahatta�ca [PTS Page 261] [\q 261/] dhammav�di kimatthiya�


Ass�so paramass�so vedan� �savo tath�,
Avijj� ta�h� oghova up�d�na� bhavopica
Dukkha�ceva sakk�yo dukkara�ceti so�asa.

[BJT Page 488] [\x 488/]


5. S�ma�ak�ni sa�yutta�
5. 1. 1
Nibb�nasutta�

332. Eka� samaya� �yasm� s�riputto vajj�su viharati ukkavel�ya� ga�g�ya nadiy�
t�re. Atha kho s�ma�ak�ni-2 paribb�jako yen�yasm� s�riputto tenupasa�kami.
Upasa�kamitv� �yasmat� s�riputtena saddhi� sammodi. Sammodan�ya� katha� s�r��ya�
v�tis�retv� ekamanta� nis�di. Ekamanta� nisinno kho s�ma�ak�ni paribb�jako
�yasmanta� s�riputta� etadavoca: nibb�na� nibb�nanti �vuso s�riputta vuccati.
Katamannu kho �vuso nibb�nanti. Yo kho �vuso r�gakkhayo dosakkhayo mohakkhayo, ida�
vuccati nibb�nanti.

Atthi pan�vuso maggo atthi pa�ipad� etassa nibb�nassa sacchikiriy�y�ti. Atthi kho
�vuso maggo atthi pa�ipad� etassa nibb�nassa sacchikiriy�y�ti. Katamo pan�vuso
maggo katam� pa�ipad� etassa nibb�nassa sacchikiriy�y�ti. Ayameva kho �vuso ariyo
a��ha�giko maggo etassa nibb�nassa sacchikiriy�ya. Seyyath�da�: samm�di��hi
samm�sa�kappo samm�v�c� samm�kammanto samm��j�vo samm�v�y�mo samm�sati
samm�sam�dhi. Aya� kho �vuso maggo aya� pa�ipad� etassa nibb�nassa
sacchikiriy�y�ti. Bhaddako �vuso maggo bhaddik� pa�ipad� etassa nibb�nassa
sacchikiriy�ya. Ala�ca pan�vuso s�riputta appam�d�y�ti.
5. 1. 2
Arahattasutta�
333. Arahatta� arahattanti �vuso s�riputta vuccati, katamannu kho �vuso
arahattanti. Yo kho �vuso r�gakkhayo dosakkhayo mohakkhayo ida� vuccati
arahattanti. Atthi pan�vuso maggo atthi pa�ipad� etassa arahattassa
sacchikiriy�y�ti. Atthi kho �vuso maggo atthi pa�ipad� etassa arahattassa
sacchikiriy�y�ti. Katamo pan�vuso maggo katam� pa�ipad� etassa arahattassa
sacchikiriy�y�ti. Ayameva kho �vuso ariyo a��ha�giko maggo etassa arahattassa
sacchikiriy�ya. Seyyath�da�: samm�di��hi samm�sa�kappo samm�v�c� samm�kamm�nto
samm��j�vo s�mm�v�y�mo samm�sati samm�sam�dhi. Aya� kho �vuso maggo aya� pa�ipad�
etassa arahattassa sacchikiriy�y�ti. Bhaddako �vuso maggo bhaddik� pa�ipad� etassa
arahattassa sacchikiriy�ya. Ala�ca pan�vaso s�riputta appam�d�y�ti.

5. 1. 3
Dhammav�d�sutta�

334. Ko nu kho �vuso s�riputta loke dhammav�d�no. Ke loke suppa�ipann�, ke loko


sugat�ti. Ye kho �vuso r�gassa pah�n�ya dhamma� desenti, dosassa pah�n�ya dhamma�
desenti, mohassa pah�n�ya dhamma� desenti, te loke dhammav�dino. Ye kho �vuso
r�gassa pah�n�ya pa�ipann� dosassa pah�n�ya pa�ipann�, moh�ssa pah�n�ya pa�ipann�,
te loke suppa�ipann�. Yesa� kho �vuso r�go pah�no ucchinnam�lo t�l�vatthukato
anabh�vakato-2. �y�ti� anupp�dadhammo. Doso pah�no ucchinnam�lo t�l�vatthukato
anabh�vakato �yati� anupp�dadhammo, moho pah�no ucchinnam�lo t�l�vatthukato
anabh�vakato �yati� anupp�dadhammo te loke sugat�ti.

Atthi pan�vuso maggo atthi pa�ipad� etassa r�gassa dosassa mohassa pah�n�y�ti.
Atthi kho �vuso maggo atthi pa�ipad� etassa r�gassa dosassa mohassa pah�n�y�ti.
Katamo pan�vuso maggo katam� pa�ipad� etassa r�gassa dosassa mohassa pah�n�y�ti.
Ayameva kho �vuso ariyo a��ha�giko maggo etassa r�gassa dosassa mohassa pah�n�ya.
Seyyathida�: samm�di��hi samm�sa�kappo samm�v�c� samm�kammanto samm��j�vo
samm�v�y�mo samm�sati samm�sam�dhi. Aya� kho �vuso maggo aya� pa�ipad� etassa
r�gassa dosassa mohassa pah�n�y�ti. Bhaddako �vuso maggo bhaddik� pa�ipad� etassa
r�gassa dosassa mohassa pah�n�ya. Ala�ca pan�vuso s�riputta, appam�d�y�ti.

5. 1. 4
Kimatthiyasutta�

335. Kimatthiya� �vuso s�riputta sama�e gotame brahmacariya� vussat�taki. Dukkhassa


kho �vuso pari��attha� bhagavati brahmacariya� vussat�ti. Atthi pan�vuso maggo
atthi pa�ipad� etassa dukkhassa pari���y�ti. Atthi kho �vuso maggo atthi pa�ipad�
etassa dukkhassa pari���y�ti. Katamo pan�vuso maggo katam� pa�ipad� etassa
dukkhassa pari���y�ti. Ayameva kho �vuso ariyo a��ha�giko maggo etassa dukkhassa
pari���ya, seyyathida�: samm�di��hi samm�sa�kappo samm�v�c� samm�kammanto
samm��j�vo samm�v�y�mo samm�sati samm�sam�dhi. Aya� kho �vuso maggo aya� pa�ipad�
etassa dukkhassa pari���y�ti. Bhaddako �vuso maggo bhaddik� pa�ipad� etassa
dukkhassa pari���ya. Ala�ca pan�vuso s�riputta appam�d�y�ti.

5. 1. 5
Ass�sasutta�

336. Ass�sappatto ass�sappattoti �vuso s�riputta vuccati. Kitt�vat� nu kho �vuso


s�riputta ass�sappatto hot�ti. Yato kho �vuso bhikkhu channa� phass�yatan�na�
samudaya�ca atthagama�ca �d�nava�ca nissara�a�ca yath�bh�ta� paj�n�ti, ett�vat� kho
�vuso ass�sappatto hot�ti. Atthi pan�vuso maggo atthi pa�ipad� etassa ass�sassa
sacchikiriy�y�ti. Atthi kho �vuso maggo atthi pa�ipad� etassa ass�sassa
sacchikiriy�y�ti.

Katamo pan�vuso maggo katam� pa�ipad� etassa ass�sassa sacchikiriy�y�ti. Ayameva


kho �vuso ariyo a��ha�giko maggo etassa ass�sassa sacchikiriy�ya. Seyyath�da�:
samm�di��hi samm�sa�kappo samm�v�c� samm�kammanto samm��j�vo samm�v�y�mo samm�sati
samm�sam�dhi. Aya� kho �vuso maggo aya� pa�ipad� etassa ass�sassa sacchikiriy�y�ti.
Bhaddako �vuso maggo bhaddik� pa�ipad� etassa ass�sassa sacchikiriy�ya. Ala�ca
pan�vuso s�riputta appam�d�y�ti.

5. 1. 6
Paramass�sasutta�

337. Paramass�sappatto paramass�sappattoti �vuso s�riputta, vuccati. Kitt�vat� nu


kho �vuso s�riputta paramass�sappatto hot�ti. Yato kho �vuso bhikkhu channa�
phass�yatan�na� samudaya�ca atthagama�ca �d�nava�ca nissara�a�ca yath�bh�ta�
viditv� anup�d� vimutto hoti, ett�vat� kho �vuso paramass�sappatto hot�ti. Atthi
pan�vuso maggo atthi pa�ipad� etassa paramass�sassa sacchikiriy�y�ti.
Katamo pan�vuso maggo katam� pa�ipad� etassa paramass�sassa sacchikiriy�y�ti.
Ayameva kho �vuso ariyo a��ha�giko maggo etassa paramass�sassa sacchikiriy�ya.
Seyyath�da�: samm�di��hi samm�sa�kappo samm�v�c� samm�kammanto samm��j�vo
samm�v�y�mo samm�sati samm�sam�dhi. Aya� kho �vuso maggo aya� pa�ipad� etassa
paramass�sassa sacchikiriy�y�ti. Bhaddako �vuso maggo bhaddik� pa�ipad� etassa
paramass�sassa saccikiriy�ya. Ala�ca pan�vuso s�riputta appam�d�y�ti.

5. 1. 7
Vedan�sutta�

338. Vedan� vedan�ti �vuso s�riputta vuccati. Katam� nu kho �vuso vedan�ti. Tisso
im� �vuso vedan�, sukh� vedan� dukkh� vedan� adukkhamasukh� vedan�. Im� kho �vuso
tisso vedan�ti. Atthi pan�vuso maggo atthi pa�ipad� et�sa�-1. Vedan�na�
pari���y�ti. Atthi ko �vuso maggo atthi pa�ipad� etesa� vedan�na� pari���y�ti.

Katamo pan�vuso maggo katam� pa�ipad� etas�� vedan�na� pari���y�ti. Ayameva kho
�vuso ariyo a��ha�giko maggo et�sa� vedan�na� pari���ya. Seyyath�da�: samm�di��hi
samm�sa�kappo samm�v�c� samm�kammanto samm��j�vo samm�v�y�mo samm�sati
samm�sam�dhi. Aya� kho �vuso maggo aya� pa�ipad� et�sa� vedan�n�� pari���y�ti.
Bhaddako �vuso maggo bhaddik� pa�ipad� et�sa� vedan�na� pari���ya. Ala�ca pan�vuso
s�riputta appam�d�y�ti.
5. 1. 8
�savasutta�

339. �savo �savoti �vuso s�riputta vuccati. Katamo nu kho �vuso �savoti. Tayo me
�vuso �sav�, k�m�savo bhav�savo avijj�savo. Ime kho �vuso tayo �sav�ti. Atthi
pan�vuso maggo atthi pa�ipad� etesa� �sav�na� pah�n�y�ti. Katamo pan�vuso maggo
katam� pa�ipad� etesa� �sav�na� pah�n�y�ti.

Ayameva kho �vuso ariyo a��ha�giko maggo etesa� �sav�na� pah�n�ya. Seyyath�da�:
samm�di��hi samm�sa�kappo samm�v�c� samm�kammanto samm��j�vo samm�v�y�mo samm�sati
samm�sam�dhi. Aya� kho �vuso maggo aya� pa�ipad� etesa� �sav�na� pah�n�ya. Ala�ca
pan�vuso s�riputta appam�d�y�ti.

5. 1. 9
Avijj�sutta�

340. Avijj� avijj�ti �vuso s�r�putta vuccati. Katam� nu kho �vuso avijj�ti. Ya� kho
�vuso dukkhe a����a� dukkhasamudaye a����a� dukkhanirodhe a����a�
dukkhanirodhag�miniy� pa�ipad�ya a����a�, aya� vuccat�vuso avijj�ti. Atthi pan�vuso
maggo atthi pa�ipad� etiss� avijj�ya pah�n�y�ti. Atthi kho �vuso maggo atthi
pa�ipad� etiss� avijj�ya pah�n�y�ti. Katamo pan�vuso maggo katam� pa�ipanad� etiss�
avijj�ya pah�n�y�ti. Ayameva kho �vuso ariyo a��ha�giko maggo etiss� avijj�ya
pah�n�ya. Seyyath�da�: samm�di��hi samm�sa�kappo samm�v�c� samm�kammanto samm��j�vo
samm�v�y�mo samm�sati samm�sam�dhi. Aya� kho �vuso maggo aya� pa�ipad� etassa
avijj�ya pah�n�ya. Ala�ca pan�vuso s�riputta appam�d�y�ti.

5. 1. 10
Ta�h�sutta�

341. Ta�h� ta�h�ti �vuso s�riputta vuccati. Katam� nu kho �vuso ta�h�ti. Tisso im�
�vuso ta�h�: k�mata�h� bhavata�h� vibhavata�h�. Im� kho �vuso ta�h�: im� kho �vuso
tisso ta�h�ti. Atthi pan�vuso maggo atthi pa�ipad� et�sa� ta�h�na� pah�n�y�ti.
Atthi kho �vuso maggo atthi pa�ipad� et�sa� ta�h�na� pah�n�y�ti. Katamo pan�vuso
maggo katam� pa�ipad� et�sa� ta�h�na� pah�n�y�ti. Ayameva kho �vuso ariyo
a��ha�giko maggo et�sa� ta�h�na� pah�n�ya. Seyyath�da�: samm�di��hi samm�sa�kappo
samm�v�c� samm�kammanto samm��j�vo samm�v�y�mo samm�sati samm�sam�dhi. Aya� kho
�vuso maggo aya� pa�ipad� et�sa� ta�h�na� pah�n�y�ti. Bhaddako �vuso maggo bhaddik�
pa�ipad� et�sa� ta�h�na� pah�n�ya. Ala�ca pan�vuso s�riputta appam�d�y�ti.

5. 1. 11
Oghasutta�

342. Ogho oghoti �vuso s�riputta vuccati katamo nu kho �vuso oghoti. Catt�rome
�vuso ogh�: k�moso bhavogho di��hogho avijjogho. Ime kho �vuso catt�ro ogh�ti.
Atthi pan�vuso maggo atthi pa�ipad� etesa� ogh�na� pah�n�y�ti. Atthi kho �vuso
maggo atthi pa�ipad� etesa� ogh�n�� pah�n�y�ti. Katamo pan�vuso maggo katam�
pa�ipad� etesa� ogh�na� pah�n�y�ti. Ayameva kho �vuso ariyo a��ha�giko maggo etesa�
ogh�na� pah�n�ya. Seyyath�da�: samm�di��hi samm�sa�kappo samm�v�c� samm�kammanto
samm��j�vo samm�v�y�mo samm�sati samm�sam�dhi. Aya� kho �vuso maggo aya� pa�ipad�
etesa� ogh�na� pah�n�y�ti. Bhaddako �vuso maggo bhaddik� pa�ipad� etesa� ogh�na�
pah�n�ya. Ala�ca pan�vuso s�riputta appam�d�y�ti.

5. 1. 12
Up�d�nasutta�

343. Up�d�na� up�d�nanti pan�vuso s�riputta vuccati. Katamannu kho �vuso


up�d�nanti. Catt�rim�ni �vuso up�d�ni: k�m�p�d�na� di��h�p�d�na� s�labbat�p�d�na�
attav�d�p�d�na� im�ni kho �vuso catt�ri up�d�n�n�ti. Atthi pan�vuso maggo atthi
pa�ipad� etesa� up�d�n�na� pah�n�y�ti. Atthi kho �vuso maggo atthi pa�ipad� etesa�
up�d�n�na� pah�n�y�ti. Katamo pan�vuso maggo katam� pa�ipad� etesa� up�d�n�na�
pah�n�y�ti. Ayameva kho ariyo a��ha�giko maggo etesa� up�d�n�na� pah�n�ya,
seyyath�da�: samm�di��hi samm�sa�kappo samm�v�c� samm�kammanto samm��j�vo
samm�v�y�mo samm�sati samm�sam�dhi. Aya� kho �vuso maggo aya� pa�ipad� etesa�
up�d�n�na� pah�n�y�ti. Bhaddako �vuso maggo bhaddik� pa�ipad� etesa� up�d�n�na�
pah�n�ya. Ala�ca pan�vuso s�riputta appam�d�y�ti.

5. 1. 13
Bhavasutta�

344. Bhavo bhavoti �vuso s�riputta vuccati. Katamo nu kho �vuso bhavoti, tayome
�vuso bhav�, k�mabhavo r�pabhavo ar�pabhavo. Ime kho �vuso tayo bhav�ti. Atthi
pan�vuso maggo atthi pa�ipad� etesa� bhav�na� pari���y�ti. Atthi kho �vuso maggo
atthi pa�ipad� etesa� bhav�na� pari���y�ti. Katamo pan�vuso maggo katam� pa�ipad�
etesa� bhav�na� pari���y�ti. Ayameva kho �vuso ariyo a��ha�giko maggo etesa�
bhav�na� pari���ya. Seyyathida�: samm�di��hi samm�sa�kappo samm�v�c� samm�kammanto
samm��j�vo samm�v�y�mo samm�sati samm�sam�dhi. Aya� kho �vuso maggo aya� pa�ipad�
etesa� bhav�na� pari���y�ti. Bhaddako pan�vuso maggo, bhaddik� pa�ipad� etesa�
bhav�na� pari���ya. Ala�ca pan�vuso s�riputta appam�d�y�ti.

5. 1. 14
Dukkhasutta�

345. Dukkha� dukkhanti �vuso s�riputta vuccati. Katama� nu kho �vuso dukkhanti.
Tisso im� �vuso dukkhat�, dukkhadukkhat� sa�kh�radukkhat� vipari�madukkhat�. Im�
kho �vuso tisso dukkhat�ti. Atthi pan�vuso maggo atthi pa�ipad� ek�sa� dukkhat�na�
pari���y�ti. Atthi kho �vuso maggo atthi pa�ipad� et�sa� dukkhat�na� pari���y�ti.
Katamo pan�vuso maggo katam� pa�ipad� et�sa� dukkhat�na� pari���y�ti. Ayameva kho
�vuso ariyo a��ha�giko maggo et�sa� dukkhat�na� pari���ya, seyyath�da�: samm�di��hi
samm�sa�kappo samm�v�c� samm�kammanto samm��j�vo samm�v�y�mo samm�sati
samm�sam�dhi. Aya� kho �vuso maggo aya� pa�ipad� et�sa� dukkhat�na� pari���y�ti.
Bhaddako �vuso maggo bhaddik� pa�ipad� et�sa� dukkhat�na� pari���ya. Ala�ca
pan�vuso s�riputta appam�d�y�ti.

5. 1. 15
Sakk�yasutta�

346. Sakk�yo sakk�yoti �vuso s�riputta vuccati. Katamo nu kho �vuso sakk�yoti.
Pa�cime �vuso up�d�nakkhandh� sakk�yo vutto bhagakavat�. Seyyath�da�
r�p�p�d�nakkhandho vedan�p�danakkhandho sa���p�d�nakkhandho sa�kh�r�p�danakkhandho
vi�����p�d�nakkhandho, ime kho �vuso pa�c�p�d�nakkhandho sakk�yo vutto bhagavat�t�.
Att� pan�vuso maggo atthi pa�ipad� etassa sakk�yassa pari���y�ti.

Atthi kho �vuso maggo atthi pa�ipad� etassa sakk�yassa pari���y�ti. [PTS Page 262]
[\q 262/] katamo pan�vuso maggo katam� pa�ipad� etassa sakk�yassa pari���y�ti.
Ayameva kho �vuso ariyo a��ha�giko maggo etassa sakk�yassa pari���ya, seyyath�da�:
samm�di��hi samm�sa�kappo samm�v�c� samm�kammanto samm��j�vo samm�v�y�mo samm�sati
samm�sam�dhi. Aya� kho �vuso maggo aya� pa�ipad� etassa sakk�yassa pari���y�ti.
Bhaddako �vuso maggo bhaddik� pa�ipad� etassa sakk�yassa pari���ya. Ala�ca p�n�vuso
s�riputta appam�d�y�ti.

5. 1. 16
Dukkarasutta�

347. Kinnu kho �vuso s�riputta imasmi� dhammavinaye dukkaranti. Pabbajj� kho �vuso
imasmi� dhammavinaye dukkar�ti. Pabbajitena pan�vuso ki� dukkaranti. Pabbajitena
kho �vuso abhirati dukkar�ti. Abhiratena pana �vuso ki� dukkaranti. Abhiratena kho
�vuso dhamm�nudhammapa�ipatti dukkar�ti. K�va cira� pan�vuso
dhamm�nudhammapa�ipanno bhikkhu araha� ass�ti. Na cira� �vusoti.

S�ma�ak�ni sa�yutta� samatta�


Purimakasadisameva udd�na�:
1. Ukkavel�ya - s� 1,
2. S�ma�ako - sy�, machasa�
3. Dukkaranti - sabbattha

[BJT Page 490] [\x 490/]


6. Moggall�nasa�yutta�
6. 1. 1
Savitakkasutta�

348. Eka� samaya� �yasm� mah�moggall�no s�vatthiya� viharati jetavane


an�thapi�ikassa �r�me. [PTS Page 263] [\q 263/] tatra kho �yasm�
mah�moggall�no bhikkh� �mantesi "�vuso bhikkhavo" ti. "�vusoti" kho te bhikkh�
�yasmato mah�moggall�nassa paccassosu�. �yasm� mah�moggall�no-1. Etadavoca: idha
mayha� �vuso rahogatassa patisall�nassa eva� cetaso parivitakko udap�di:
Pa�hama� jh�na� pa�hama� jh�nanti vuccati, katamannu kho pa�hama� jh�nanti. Tassa
mayha� �vuso etadahosi: idha bhikkhu vivicceva k�mehi vivicca akusalehi dhammehi
savitakka� savic�ra� vivekaja� p�tisukha� pa�hama� jh�na� upasampajja viharati.
Ida� vuccati pa�hama� jh�nanti. So khv�ha� �vuso vivicceva k�mehi vivicca akusalehi
dhammehi savitakka� savic�ra� vivekaja� p�tisukha� pa�hama� jh�na� upasampajja
vihar�mi. Tassa mayha� �vuso imin� vih�rena viharato k�masahagat� sa���manasik�r�
samud�caranti.

Atha kho ma� �vuso bhagav� iddhiy� upasa�kamitv� etadavoca: moggall�na, moggall�na,
m� br�hma�a, pa�hama� jh�na� pam�do, pa�hame jh�ne citta� sa�hapehi, pa�hame jh�ne
citta� ekodi�-2. Karohi, pa�hame jh�ne citta� sam�dah�ti. So khv�ha� �vuso aparena
samayena vivicceva k�mehi vivicca akusalehi dhammehi savitakka� savic�ra� vivekaja�
p�tisukha� pa�hama� jh�na� upasampajja vih�si�. Ya� hi ta� �vuso samm�vadam�no
vadeyya: "satth�r�nuggahito s�vako mah�bhi��ata� patto" ti, mamanta� samm�vadam�no
vadeyya, "satth�r�nuggahito s�vako mah�bhi��ata� patto" ti.

1. Mah�moggall�no te bhikkhu - sy�


2. Ekodi - s� 1, 2. [PTS.]

[BJT Page 492] [\x 492/]

6. 1. 2
Avitakkasutta�

349. Dutiya� jh�na� dutiya� jh�nanti vuccati, katama� nu kho dutiya� jh�nanti.
Tassa mayha� �vuso etadahosi: idha bhikkhu vitakkavic�r�na� [PTS Page 264] [\q
264/] v�pasam� ajhatta� sampas�dana� cetaso ekodibh�va� avitakka� avic�ra�
sam�dhija� p�tisukha� dutiya� jh�na� upasampajja viharati. Ida� vuccati dutiya�
jh�nanti. So khv�ha� �vuso vitakkavic�r�na� v�pasam� ajhatta� sampas�dana� cetaso
ekodibh�va� avitakka� avic�ra� sam�dhija� p�tisukha� dutiya� jh�na� upasampajja
vihar�mi. Tassa mayha� �vuso imin� vih�rena viharato vitakkasahagat�
sa���manasik�r� samud�caranti.

Atha kho ma� �vuso bhagav� iddhiy� upasa�kamitv� etadavoca: moggall�na, moggall�na,
m� br�hma�a, dutiya� jh�na� pam�do, dutiye jh�ne citta� sa�hapehi, dutiye jh�ne
citta� ekodi� karohi, dutiye jh�ne citta� sam�dah�ti. So khv�ha� �vuso aparena
samayena vitakkavic�r�na� v�pasam� ajhatta� sampas�dana� cetaso ekodibh�va�
avitakka� avic�ra� sam�dhija� p�tisukha� dutiya� jh�na� upasampajja vih�si�. Ya� hi
ta� �vuso samm�vadam�no vadeyya: satth�r�nuggahito s�vako mah�bhi��ata� pattoti,
mama� ta� samm�vadam�no vadeyya, satth�r�nuggahito s�vako mah�bhi��ata� pattoti.

6. 1. 3
Sukhasutta�

350. Tatiya� jh�na� tatiya� jh�nanti vuccati. Katama� nu kho tatiya� jh�nanti.
Tassa mayha� �vuso etadahosi: idha bhikkhu p�tiy� ca vir�g� upekhako viharati, sato
ca sampaj�no sukha�ca k�yena pa�isa�vedeti, yanta� ariy� �cikkhanti upekhako satim�
sukhavih�r�ti ta� tatiya� jh�na� upasampajja viharati, ida� vuccati tatiya�
jh�nanti. So khv�ha� �vuso p�tiy� ca vir�g� upekhako ca vihar�mi, sato ca sampaj�no
sukha�ca k�yena pa�isa�vedemi, yanta� ariy� �cikkhanti upekhako satim�
sukhavih�r�ti ta� tatiya� jh�na� upasampajja vihar�mi. Tassa mayha� �vuso imin�
vih�rena viharato p�tisahagat� sa���manasik�r� samud�caranti.

[BJT Page 494] [\x 494/]

[PTS Page 265] [\q 265/] atha kho ma� �vuso bhagav� iddhiy� upasa�kamitv�
etadavoca: moggall�na, moggall�na, m� br�hma�a, tatiya� jh�na� pam�do tatiye jh�ne
citta� sa�hapehi, tatiye jh�ne citta� ekodikarohi tatiye jh�ne citta� sam�dah�ti.
So khv�ha� �vuso aparena samayena p�tiy� ca vir�g� upekhako ca vih�si�-1. Sato ca
sampaj�no sukha�ca k�yena pa�isa�vedisi�-2. Yanta� ariy� �cikkhanti upekhako satim�
sukhavih�ri ta� tatiya� jh�na� upasampajja vih�si�. Ya� hi ta� �vuso samm�vadam�no
vadeyya satth�r�nuggahito s�vako mah�bhi��ata� pattot�, mama� ta� samm�vadam�no
vadeyya satth�r�nuggahito s�vako mah�bhi��ata� pattoti.

6. 1. 4
Upekh�sutta�

351. Catuttha� jh�na� catuttha� jh�nanti vuccati. Katama� nu kho catuttha�


jh�nant�. Tassa mayha� �vuso etadahosi: idha bhikkhu sukhassa ca pah�n� dukkhassa
ca pah�n� pubbeva somanassa domanass�na� atthagam� adukkha� asukha�
upekkh�satip�risuddhi� catuttha� jh�na� upasampajja viharati, ida� vuccati
catuttha� jh�nant�ti. So khv�ha� �vuso sukhassa ca pah�n� dukkhassa ca pah�n�
pubbeva somanassadomanass�na� atthagam� adukkha� asukha� upekkh�satip�risuddhi�
catuttha� jh�na� upasampajja vihar�mi. Tassa mayha� �vuso imin� vih�rena viharato
upekkh�sahagat� sa���manasik�r� samud�caranti.

Atha kho ma� �vuso bhagav� iddhiy� upasa�kamitv� etadavoca: moggall�na, moggall�na,
m� br�hma�a, catuttha� jh�na� pam�do, catutthe jh�ne citta� sa�hapehi, catutthe
jh�ne citta� ekodi�-3. Karohi, catutthe jh�ne citta� sam�dah�ti. So khv�ha� �vuso
aparena samayena sukhassa ca pah�n� dukkhassa ca pah�n� pubbeva
somanassadomanass�na� [PTS Page 266] [\q 266/] atthagam� adukkha� asukha�
upekkh�satip�risuddhi� catuttha� jh�na� upasampajja vih�si�. Ya� hi ta� �vuso
samm�vadam�no vadeyya satth�r�nuggahito s�vako mah�bhi��ata� pattoti, mama� ta�
samm�vadam�no vadeyya satth�r�nuggahito s�vako mah�bhi��ata� pattoti.

1. Vihar�mi - sy�.
2. Vedemi - sy�, machasa�
3. Ekodi - li

[BJT Page 496] [\x 496/]


6. 1. 5
�k�s�na�c�yatanasutta�

352. �k�s�na�c�yatana� �k�s�na�c�yatananti vuccati. Katama� nu kho


�k�s�na�c�yatananti. Tassa mayha� �vuso etadahosi. Idha bhikkhu sabbaso
r�pasa���na� samatikkam� pa�ighasa���na� atthagam� n�nattasa���na� amanasik�r�
ananto �k�soti �k�s�na�c�yatana� upasampajja viharati, ida� vuccati
�k�s�na�c�yatananti. So khv�ha� �vuso sabbaso r�pasa���na� samatikkam�
pa�ighasa���na� atthagam� n�nattasa���na� amanasik�r� ananto �k�soti
�k�s�na�c�yatana� upasampajja vihar�mi. Tassa mayha� �vuso imin� vih�rena viharato
r�pasahagat� sa���manasik�r� samud�caranti.

Atha kho ma� �vuso bhagav� iddhiy� upasa�kamitv� etadavoca: moggall�na, moggall�na,
m� br�hma�a, �k�s�na�c�yatana� pam�do, �k�s�na�c�yatane citta� sa�hapehi,
�k�s�na�c�yatane citta� ekodi� karohi, �k�s�n��c�yatane citta� sam�dah� ti. So
khv�ha� �vuso aparena samayena sabbaso r�pasa���na� samatikkam� pa�ighasa���na�
atthagam� n�nattasa���na� amanasik�r� ananto �k�soti �k�s�na�c�yatana� upasampajja
vih�si�. Ya� hi ta� �vuso samm�vadam�no vadeyya satth�r�nuggahito s�vako
mah�bhi��ata� pattoti.

6. 1. 6
Vi���na�c�yatanasutta�

353. Vi���na�c�yatana� vi���na�c�yatananti vuccati. Katama� nu kho


vi���na�c�yatananti. [PTS Page 267] [\q 267/] tassa mayha� �vuso etadahosi.
Idha bhikkhu sabbaso �k�s�na�c�yatana� samatikkamma ananta� vi����anti
vi����a�c�yatana� upasampajja viharati, ida� vuccati vi����a�c�yatananti. So
khv�ha� �vuso sabbaso �k�s�na�c�yatana� samatikkamma ananta� vi����anti
vi����a�c�yatana� upasampajja vihar�mi. Tassa mayha� �vuso imin� vih�rena viharato
�k�s�na�c�yatanasahagat� sa���manasik�r� samud�caranti.

Atha kho ma� �vuso bhagav� iddhiy� upasa�kamitv� etadavoca: moggall�na, moggall�na,
m� br�hma�a, vi����a�c�yatana� pam�do, vi���na�c�yatane citta� sa�hapehi,
vi����a�c�yatane citta� ekodi� karohi, vi���na�c�yatane citta� sam�dah�ti. So
khv�ha� �vuso aparena samayena sabbaso �k�s�na�c�yatana� samatikkamma ananta�
vi����anti vi����a�c�yatana� upasampajja vih�si�. Ya� hi ta� �vuso samm�vadam�no
vadeyya satth�r�nuggahito s�vako mah�bhi��ata� pattoti.

[BJT Page 498] [\x 498/]

6. 1. 7
�ki�ca���yatanasutta�

354. �ki�ca���yatana� �ki�ca���yatananti vuccati. Katama� nu kho


�ki�ca���yatananti. Tassa mayha� �vuso etadahosi. Idha bhikkhu sabbaso
vi����a�c�yatana� samatikkamma natthi ki�citi �ki�ca���yatana� upasampajja
viharati, ida� vuccati �ki�ca���yatananti. So khv�ha� �vuso sabbaso
vi����a�c�yatana� samatikkamma natthi ki�citi �ki�ca���yatana� upasampajja
vihar�mi. Tassa mayha� �vuso imin� vih�rena viharato vi����ana�c�yatanasahagat�
sa���manasik�r� samud�caranti.

Atha kho ma� �vuso bhagav� iddhiy� upasa�kamitv� etadavoca: moggall�na, moggall�na,
m� br�hma�a, �ki�ca���yatane pam�do, �ki�ca���yatane citta� sa�hapehi, [PTS
Page269] [\q 269/] �ki�ca���yatane citta� ekodi� karohi, �ki�ca���yatane
citta� sam�dah�ti. So khv�ha� �vuso aparena samayena sabbaso vi����a�c�yatana�
samatikkamma natthi ki�citi �ki�ca���yatana� upasampajja vih�si�. Ya� hi ta� �vuso
samm�vadam�no vadeyya satth�r�nuggahito s�vako mah�bhi��ata� pattoti.

6. 1. 8
Nevasa���n�sa���yatanasutta�

355. Nevasa���n����yatana� nevasa���n����yatananti vuccati. Katama� nu kho


nevasa���n�sa���yatananti. Tassa mayha� �vuso etadahosi. Idha bhikkhu sabbaso
�ki�ca���yatana� samatikkamma nevasa���n�sa���yatana� upasampajja viharati, ida�
vuccati nevasa���n�sa���yatananti. So khv�ha� �vuso sabbaso �ki�ca���yatana�
samatikkamma nevasa���n�sa���yatana� upasampajja vihar�mi. Tassa mayha� �vuso imin�
vih�rena viharato �ki�ca���yatanatanasahagat� sa���manasik�r� samud�caranti.

Atha kho ma� �vuso bhagav� iddhiy� upasa�kamitv� etadavoca: moggall�na, moggall�na,
m� br�hma�a, nevasa���n�nasa���yatana� pam�do, nevasa���n�sa���yatane citta�
sa�hapehi, nevasa���n�sa���yatane citta� ekodi� karohi, nevasa���n�sa���yatane
citta� sam�dah�ti. So khv�ha� �vuso aparena samayena sabbaso �ki�ca���yatana�
samatikkamma nevasa���n�sa���yatana� upasampajja vih�si�. Ya� hi ta� �vuso
samm�vadam�no vadeyya satth�r�nuggahito s�vako mah�bhi��ata� pattoti.

[BJT Page 500] [\x 500/]

6. 1. 9
Animittasutta�

356. Animitto cetosam�dhi animitto cetosam�dh�ti vuccati katamo nu kho animitto


cetosam�dh�ti. Tassa mayha� �vuso etadahosi. 'Idha bhikkhu [PTS Page 269] [\q 269/]
sabbanimitt�na� amanasik�r� animitta� cetosam�dhi� upasampajja viharati, aya�
vuccati animitto cetosam�dh�' ti. So khv�ha� �vuso sabbanimitt�na� amanasik�r�
animitta� cetosam�dhi� upasampajja vihar�mi. Tassa mayha� �vuso imin� vih�rena
viharato nimitt�nus�r�-1. Vi����a� hoti.

Atha kho ma� �vuso bhagav� iddhiy� upasa�kamitv� etadavoca: moggall�na, moggall�na,
m� br�hma�a, animitta� cetosam�dhi� pam�do, animittena cetosam�dhismi� citta�
sa�hapehi, animittena cetosam�dhismi� citta� ekodi� karohi, animitte
cetosam�dhismi� citta� sam�dah�ti. So khv�ha� �vuso aparena samayena
sabbanimitt�na� amanasik�r� animitta� cetosam�dhi� upasampajja vih�si�. Ya� hi ta�
�vuso samm�vadam�no vadeyya satth�r�nuggahito s�vako mah�bhi��ata� pattoti. Mama�
ta� samm� vadam�no vadeyya satth�r�nuggahito s�vako mah�bhi��ata� pattoti.

6. 1. 10
Sakkasutta�

357. Eka� samaya� �yasm� mah�moggall�no s�vatthiya� viharati jetavane


an�thapi�ikassa �r�me. Atha kho �yasm� mah� moggall�no seyyath�pi n�ma balav�
puriso sammi�jita� v� b�ha� pas�reyya pas�rita� v� b�ha� sammi�jeyya, evameva
jetavane antarahito devesu t�vati�sesu p�turahosi.

Atha kho sakko dev�namindo pa�cahi devat�satehi saddhi� yen�yasm� mah�moggall�no


tenupasa�kami, [PTS Page 270] [\q 270/] upasa�kamitv� �yasmanta� mah�
moggall�na� abhiv�detv� ekamanta� a��h�si. Ekamanta� �hita� kho sakka� dev�naminda�
�yasm� mah�moggall�no etadavoca:

S�dhu kho dev�naminda buddha� sara�agamana� hoti, buddha� sara�agamanahetu kho


dev�naminda evamidhekacce satt� k�yassa bhed� parammara� sugati� sagga� loka�
upapajjanti. S�dhu kho dev�naminda dhamma� sara�agamana� hoti, dhamma�
sara�agamanahetu kho dev�naminda evamidhekacce satt� k�yassa bhed� parammara�
sugati� sagga� loka� upapajjanti. S�dhu kho dev�naminda sa�gha� sara�agamana� hoti,
sa�gha� sara�agamanahetu kho dev�naminda evamidhekacce satt� k�yassa bhed�
parammara� sugati� sagga� loka� upapajjant�ti.

1. Animitt�nus�ri - s�mu, s�, 1, 2, sy�.

[BJT Page 502] [\x 502/]

S�dhu kho m�risa moggall�na buddha� sara�agamana� hoti, buddha� sara�agamana hetu
kho m�risa moggall�na evamidhekacce satt� k�yassa bhed� parammara� sugati� sagga�
loka� upapajjanti. S�dhu kho m�risa moggall�na dhamma� sara�agamana� hoti, dhamma�
sara�agamanahete kho m�risa moggall�na evamidhekacce satt� k�yassa bhed� parammara�
sugati� sagga� loka� upapajjanti, s�dhu kho m�risa moggall�na sa�gha� sara�agamana�
hoti, sa�gha� sara�agamanahetu kho moggall�na evamidhekacce satt� k�yassa bhed�
parammara� sugati� sagga� loka� upapajjant�ti.
6. 1. 11
Dutiyasakkasutta�

358. Atha kho sakko dev�namindo chahi devat�satehi saddhi� yen�yasm� mah�moggall�no
tenupasa�kami, upasa�kamitv� �yasmanta� mah�moggall�na� abhiv�detv� ekamanta�
a��h�si. Ekamanta� �hita� kho sakka� dev�naminda� �yasm� mah�moggall�no etadavoca:
Atha kho sakko dev�namindo sattahi devat�satehi saddhi� yen�yasm� mah�moggall�no
tenupasa�kami, upasa�kamitv� �yasmanta� mah�moggall�na� abhiv�detv� ekamanta�
a��h�si. Ekamanta� �hita� kho sakka� dev�naminda� �yasm� mah�moggall�no etadavoca:
Atha kho sakko dev�namindo a��hahi devat�satehi saddhi� yen�yasm� mah�moggall�no
tenupasa�kami, upasa�kamitv� �yasmanta� mah�moggall�na� abhiv�detv� ekamanta�
a��h�si. Ekamanta� �hita� kho sakka� dev�naminda� �yasm� mah�moggall�no etadavoca:
Atha kho sakko dev�namindo as�tiy� devat�sahassehi saddhi� yen�yasm� mah�moggall�no
tenupasa�kami, upasa�kamitv� �yasmanta� mah�moggall�na� abhiv�detv� ekamanta�
a��h�si. Ekamanta� �hita� kho sakka� dev�naminda� �yasm� mah�moggall�no etadavoca:
S�dhu kho dev�naminda buddha� sara�agamana� hoti, buddha� sara�agamanahetu kho
dev�naminda evamidhekacce satt� k�yassa bhed� parammara� sugati� sagga� loka�
upapajjanti. S�dhu kho dev�naminda dhamma� sara�agamana� hoti, dhamma�
sara�agamanahetu kho dev�naminda evamidhekacce satt� k�yassa bhed� parammara�
sugati� sagga� loka� upapajjanti. S�dhu kho dev�naminda sa�gha� sara�agamana� hoti,
sa�gha� sara�agamanahetu kho dev�naminda evamidhekacce satt� k�yassa bhed�
parammara� sugati� sagga� loka� upapajjant�ti.

S�dhu kho m�risa moggall�na buddha� sara�agamana� hoti, buddha� sara�agamana hetu
kho m�risa moggall�na evamidhekacce satt� k�yassa bhed� parammara� sugati� sagga�
loka� upapajjanti. S�dhu kho m�risa moggall�na dhamma� sara�agamana� hoti, dhamma�
sara�agamanahete kho m�risa moggall�na evamidhekacce satt� k�yassa bhed� parammara�
sugati� sagga� loka� upapajjanti, s�dhu kho m�risa moggall�na sa�gha� sara�agamana�
hoti, sa�gha� sara�agamanahetu kho moggall�na evamidhekacce satt� k�yassa bhed�
parammara� sugati� sagga� loka� upapajjant�ti.

6. 1. 12
Tatiyasakkasutta�

359. Atha kho sakko dev�namindo pa�cahi devat�satehi saddhi� yen�yasm�


mah�moggall�no tenupasa�kami. Upasa�kamitv� �yasmanta� mah�moggall�na� abhiv�detv�
ekamanta� a��h�si. Ekamanta� �hita� kho sakka� dev�naminda� �yasm� mah�moggall�no
etadavoca:

S�dhu kho dev�naminda buddhe aveccappas�dena samann�gamana� hoti 'itipi so bhagav�


araha� samm�sambuddho vijj�cara�asampanno sugato lokavid� anuttaro
purisadammas�rath� satt� devamanuss�na� buddho bhagav�' ti.
Buddhe aveccappas�dena samann�gamanahetu kho dev�naminda evamidhekacce satt�
k�yassa bhed� parammara� sugati� sagga� loka� upapajjant�ti.

[BJT Page 504] [\x 504/]

S�dhu kho dev�naminda dhamme aveccappas�dena samann�gamana� hoti, 'sv�kkh�to [PTS


Page 272] [\q 272/] bhagavat� dhammo sandi��hiko ak�liko ehipassiko opanayiko
paccatta� veditabbo vi���h�' ti, dhamme aveccappas�dena samann�gamanahetu kho
dev�naminda evamidhekacce satt� k�yassa bhed� parammara� sugati� sagga� loka�
upapajjanti.

S�dhu kho dev�naminda sa�ghe aveccappas�dena samann�gamana� hoti, 'supa�ipanno


bhagavato s�vakasa�gho ujupa�ipanno bhagavato s�vakasa�gho ��yapa�ipanno bhagavato
s�vakasa�gho s�m�cipa�ipanno bhagavato s�vakasa�gho, yadida� catt�ri purisayug�ni
a��hapurisapuggal�, esa bhagavato s�vakasa�gho �huneyo p�huneyyo dakkhi�eyyo
a�jalikara�yo anuttara� pu��akkhetta� lokass�'ti, sa�ghe aveccappas�dena
samann�gamanahetu kho dev�naminda evamidhekacce satt� k�yassa bhed� parammara�
sugati� sagga� loka� upapajjanti.

S�dhu kho dev�naminda ariyakantehi s�lehi samann�gamana� hoti akha�ehi acchiddehi


asabalehi akamm�sehi bhujissehi vi���ppasatthehi apar�ma��hehi
sam�dhisa�vattanikehi, ariyakantehi s�lehi samann�gamanahetu kho dev�naminda
evamidhekacce satt� k�yassa bhed� parammara� sugati� sagga� loka� upapajjant�ti.

S�dhu kho m�risa moggall�na buddhe aveccappas�dena samann�gamana� hoti, 'itipi so


bhagav� araha� samm�sambuddho vijj�cara�asampanno sugato lokavid� anuttaro
purisadammas�rath� satth� devamanuss�na� buddho bhagav�' ti. Buddhe aveccappas�dena
samann�gamanahetu kho dev�naminda evamidhekacce satt� k�yassa bhed� parammara�
sugati� sagga� loka� upapajjant�ti.

S�dhu kho m�risa moggall�na dhamme aveccappas�dena samann�gamana� hoti, 'sv�kkh�to


bhagavat� dhammo sandi��hiko ak�liko ehipassiko opanayiko paccatta� veditabbo
vi���h�'ti, dhamme aveccappas�dena samann�gamanahetu kho m�risa moggall�na
evamidhekacce satt� k�yassa bhed� parammara� sugati� sagga� loka� upapajjanti.

S�dhu kho m�risa moggall�na sa�ghe aveccappas�dena samann�gamana� hoti,


'supa�ipanno bhagavato s�vakasa�gho ujupa�ipanno bhagavato s�vakasa�gho
��yapa�ipanno bhagavato s�vakasa�gho s�m�cipa�ipanno bhagavato s�vakasa�gho,
yadida� catt�ri purisayug�ni a��hapurisapuggal�, esa bhagavato s�vakasa�gho �huneyo
p�huneyyo dakkhi�eyyo a�jalikara�yo anuttara� [PTS Page 278] [\q 278/]
pu��akkhetta� lokass�'ti, sa�ghe aveccappas�dena samann�gamanahetu kho m�risa
moggall�na evamidhekacce satt� k�yassa bhed� parammara� sugati� sagga� loka�
upapajjanti.

S�dhu kho m�risa moggall�na ariyakantehi s�lehi samann�gamana� hoti akha�ehi


acchiddehi asabalehi akamm�sehi bhujissehi vi���ppasatthehi apar�ma��hehi
sam�dhisa�vattanikehi, ariyakantehi s�lehi samann�gamanahetu kho m�risa moggall�na
evamidhekacce satt� k�yassa bhed� parammara� sugati� sagga� loka� upapajjant�ti.

[BJT Page 506] [\x 506/]


360. Atha kho sakko dev�namindo chahi devat�satehi saddhi� yen�yasm� mah�moggall�no
tenupasa�kami, upasa�kamitv� �yasmanta� mah�moggall�na� abhiv�detv� ekamanta�
a��h�si. Ekamanta� �hita� kho sakka� dev�naminda� �yasm� mah�moggall�no etadavoca:
Atha kho sakko dev�namindo sattahi devat�satehi saddhi� yen�yasm� mah�moggall�no
tenupasa�kami, upasa�kamitv� �yasmanta� mah�moggall�na� abhiv�detv� ekamanta�
a��h�si. Ekamanta� �hita� kho sakka� dev�naminda� �yasm� mah�moggall�no etadavoca:
Atha kho sakko dev�namindo a��hahi devat�satehi saddhi� yen�yasm� mah�moggall�no
tenupasa�kami, upasa�kamitv� �yasmanta� mah�moggall�na� abhiv�detv� ekamanta�
a��h�si. Ekamanta� �hita� kho sakka� dev�naminda� �yasm� mah�moggall�no etadavoca:
Atha kho sakko dev�namindo as�tiy� devat�sahassehi saddhi� yen�yasm� mah�moggall�no
tenupasa�kami, upasa�kamitv� �yasmanta� mah�moggall�na� abhiv�detv� ekamanta�
a��h�si. Ekamanta� �hita� kho sakka� dev�naminda� �yasm� mah�moggall�no etadavoca:

S�dhu kho dev�naminda buddhe aveccappas�dena samann�gamana� hoti 'itipi so bhagav�


araha� samm�sambuddho vijj�cara�asampanno sugato lokavid� anuttaro
purisadammas�rath� satt� devamanuss�na� buddho bhagav�' ti.
Buddhe aveccappas�dena samann�gamanahetu kho dev�naminda evamidhekacce satt�
k�yassa bhed� parammara� sugati� sagga� loka� upapajjant�ti.

S�dhu kho dev�naminda dhamme aveccappas�dena samann�gamana� hoti, 'sv�kkh�to


bhagavat� dhammo sandi��hiko ak�liko ehipassiko opanayiko paccatta� veditabbo
vi���h�' ti, dhamme aveccappas�dena samann�gamanahetu kho dev�naminda evamidhekacce
satt� k�yassa bhed� parammara� sugati� sagga� loka� upapajjanti.

S�dhu kho dev�naminda sa�ghe aveccappas�dena samann�gamana� hoti, 'supa�ipanno


bhagavato s�vakasa�gho ujupa�ipanno bhagavato s�vakasa�gho ��yapa�ipanno bhagavato
s�vakasa�gho s�m�cipa�ipanno bhagavato s�vakasa�gho, yadida� catt�ri purisayug�ni
a��hapurisapuggal�, esa bhagavato s�vakasa�gho �huneyo p�huneyyo dakkhi�eyyo
a�jalikara�yo anuttara� [PTS Page 273] [\q 273/] pu��akkhetta� lokass�'ti,
sa�ghe aveccappas�dena samann�gamanahetu kho dev�naminda evamidhekacce satt�
k�yassa bhed� parammara� sugati� sagga� loka� upapajjanti.
S�dhu kho dev�naminda ariyakantehi s�lehi samann�gamana� hoti akha�ehi acchiddehi
asabalehi akamm�sehi bhujissehi vi���ppasatthehi apar�ma��hehi
sam�dhisa�vattanikehi, ariyakantehi s�lehi samann�gamanahetu kho dev�naminda
evamidhekacce satt� k�yassa bhed� parammara� sugati� sagga� loka� upapajjant�ti.

S�dhu kho m�risa moggall�na buddhe aveccappas�dena samann�gamana� hoti, 'itipi so


bhagav� araha� samm�sambuddho vijj�cara�asampanno sugato lokavid� anuttaro
purisadammas�rath� satth� devamanuss�na� buddho bhagav�' ti. Buddhe aveccappas�dena
samann�gamanahetu kho dev�naminda evamidhekacce satt� k�yassa bhed� parammara�
sugati� sagga� loka� upapajjant�ti.
S�dhu kho m�risa moggall�na dhamme aveccappas�dena samann�gamana� hoti, 'sv�kkh�to
bhagavat� dhammo sandi��hiko ak�liko ehipassiko opanayiko paccatta� veditabbo
vi���h�'ti, dhamme aveccappas�dena samann�gamanahetu kho m�risa moggall�na
evamidhekacce satt� k�yassa bhed� parammara� sugati� sagga� loka� upapajjanti.
S�dhu kho m�risa moggall�na sa�ghe aveccappas�dena samann�gamana� hoti,
'supa�ipanno bhagavato s�vakasa�gho ujupa�ipanno bhagavato s�vakasa�gho
��yapa�ipanno bhagavato s�vakasa�gho s�m�cipa�ipanno bhagavato s�vakasa�gho,
yadida� catt�ri purisayug�ni a��hapurisapuggal�, esa bhagavato s�vakasa�gho �huneyo
p�huneyyo dakkhi�eyyo a�jalikara�yo anuttara� pu��akkhetta� lokass�'ti, sa�ghe
aveccappas�dena samann�gamanahetu kho m�risa moggall�na evamidhekacce satt� k�yassa
bhed� parammara� sugati� sagga� loka� [PTS Page 274] [\q 274/] upapajjanti.
S�dhu kho m�risa moggall�na ariyakantehi s�lehi samann�gamana� hoti akha�ehi
acchiddehi asabalehi akamm�sehi bhujissehi vi���ppasatthehi apar�ma��hehi
sam�dhisa�vattanikehi, ariyakantehi s�lehi samann�gamanahetu kho m�risa moggall�na
evamidhekacce satt� k�yassa bhed� parammara� sugati� sagga� loka� upapajjant�ti.

[BJT Page 508] [\x 508/]


6. 1. 14
Pa�camasakkasutta�

361. Atha kho sakko dev�namindo pa�cahi devat�satehi saddhi� yen�yasm�


mah�moggall�no tenupasa�kami. Upasa�kamitv� �yasmanta� mah�moggall�na� abhiv�detv�
ekamanta� a��h�si. Ekamanta� �hita� kho sakka� dev�naminda� �yasm� mah�moggall�no
etadavoca:

S�dhu kho dev�naminda buddha� sara�agamana� hoti. Buddha� sara�agamana hetu kho
dev�naminda evamidhekacce satt� k�yassa [PTS Page 275] [\q 275/] bhed�
parammara� sugati� sagga� loka� upapajjanti, te a��e deve dasahi �h�nehi
adhiga�hanti: dibbena �yun� dibbena va��ena dibbena sukhena dibbena yasena dibbena
�dhipateyyena dibbehi r�pehi dibbehi saddehi dibbehi gandhehi dibbehi rasehi
dibbehi pho��habbehi.

S�dhu kho dev�naminda dhamma� sara�agamana� hoti. Dhamma� sara�agamana hetu kho
dev�naminda evamidhekacce satt� k�yassa bhed� parammara� sugati� sagga� loka�
upapajjanti, te a��e deve dasahi �h�nehi adhiga�hanti: dibbena �yun� dibbena
va��ena dibbena sukhena dibbena yasena dibbena �dhipateyyena dibbehi r�pehi dibbehi
saddehi dibbehi gandhehi dibbehi rasehi dibbehi pho��habbehi.

S�dhu kho dev�naminda sa�gha� sara�agamana� hoti. Sa�gha� sara�agamanahetu kho


dev�naminda evamidhekacce satt� k�yassa bhed� parammara� sugati� sagga� loka�
upapajjanti, te a��e deve dasahi �h�nehi adhiga�hanti: dibbena �yun� dibbena
va��ena dibbena sukhena dibbena yasena dibbena �dhipateyyena dibbehi r�pehi dibbehi
saddehi dibbehi gandhehi dibbehi rasehi dibbehi pho��habbeh�ti.

S�dhu kho m�risa moggalal�na buddha� sara�agamana� hoti. Buddha� sara�agamana hetu
kho dev�naminda evamidhekacce satt� k�yassa bhed� parammara� sugati� sagga� loka�
upapajjanti, te a��e deve dasahi �h�nehi adhiga�hanti: dibbena �yun� dibbena
va��ena dibbena sukhena dibbena yasena dibbena �dhipateyyena dibbehi r�pehi dibbehi
saddehi dibbehi gandhehi dibbehi rasehi dibbehi pho��habbehi.

S�dhu kho m�risa moggall�na dhamma� sara�agamana� hoti. Dhamma� sara�agamana hetu
kho dev�naminda evamidhekacce satt� k�yassa bhed� parammara� sugati� sagga� loka�
upapajjanti, te a��e deve dasahi �h�nehi adhiga�hanti: dibbena �yun� dibbena
va��ena dibbena sukhena dibbena yasena dibbena �dhipateyyena dibbehi r�pehi dibbehi
saddehi dibbehi gandhehi dibbehi rasehi dibbehi pho��habbehi.

S�dhu kho m�risa moggall�na sa�gha� sara�agamana� hoti. Sa�gha� sara�agamana hetu
kho dev�naminda evamidhekacce satt� k�yassa bhed� parammara� sugati� sagga� loka�
upapajjanti, te a��e deve dasahi �h�nehi adhiga�hanti: dibbena �yun� dibbena
va��ena dibbena sukhena dibbena yasena dibbena �dhipateyyena dibbehi r�pehi dibbehi
saddehi dibbehi gandhehi dibbehi rasehi dibbehi pho��habbeh�ti.

[BJT Page 510] [\x 510/]

6. 1. 15
Cha��hasakkasutta�

362. [PTS Page 276] [\q 276/] atha kho sakko dev�namindo chahi devat�satehi
saddhi� yen�yasm� mah�moggall�no tenupasa�kami, upasa�kamitv� �yasmanta�
mah�moggall�na� abhiv�detv� ekamanta� a��h�si. Ekamanta� �hita� kho sakka�
dev�naminda� �yasm� mah�moggall�no etadavoca:
Atha kho sakko dev�namindo sattahi devat�satehi saddhi� yen�yasm� mah�moggall�no
tenupasa�kami, upasa�kamitv� �yasmanta� mah�moggall�na� abhiv�detv� ekamanta�
a��h�si. Ekamanta� �hita� kho sakka� dev�naminda� �yasm� mah�moggall�no etadavoca:
Atha kho sakko dev�namindo a��hahi devat�satehi saddhi� yen�yasm� mah�moggall�no
tenupasa�kami, upasa�kamitv� �yasmanta� mah�moggall�na� abhiv�detv� ekamanta�
a��h�si. Ekamanta� �hita� kho sakka� dev�naminda� �yasm� mah�moggall�no etadavoca:
Atha kho sakko dev�namindo as�tiy� devat�sahassehi saddhi� yen�yasm� mah�moggall�no
tenupasa�kami, upasa�kamitv� �yasmanta� mah�moggall�na� abhiv�detv� ekamanta�
a��h�si. Ekamanta� �hita� kho sakka� dev�naminda� �yasm� mah�moggall�no etadavoca:

S�dhu kho dev�naminda buddha� sara�agamana� hoti, buddha� sara�agamanahetu kho


dev�naminda evamidhekacce satt� k�yassa bhed� parammara� sugati� sagga� loka�
upapajjanti, te a��e deve dasahi �h�nehi adhiga�hanti: dibbena �yun� dibbena
va��ena dibbena sukhena dibbena yasena dibbena �dhipateyyena dibbehi r�pehi dibbehi
saddehi dibbehi gandhehi dibbehi rasehi dibbehi pho��habbehi.
S�dhu kho dev�naminda dhamma� sara�agamana� hoti, dhamma� sara�agamanahetu kho
dev�naminda evamidhekacce satt� k�yassa bhed� parammara� sugati� sagga� loka�
upapajjanti, te a��e deve dasahi �h�nehi adhiga�hanti: dibbena �yun� dibbena
va��ena dibbena sukhena dibbena yasena dibbena �dhipateyyena dibbehi r�pehi dibbehi
saddehi dibbehi gandhehi dibbehi rasehi dibbehi pho��habbehi.
S�dhu kho dev�naminda sa�gha� sara�agamana� hoti, sa�gha� sara�agamanahetu kho
dev�naminda evamidhekacce satt� k�yassa bhed� parammara� sugati� sagga� loka�
upapajjanti, te a��e deve dasahi �h�nehi adhiga�hanti: dibbena �yun� dibbena
va��ena dibbena sukhena dibbena yasena dibbena �dhipateyyena dibbehi r�pehi dibbehi
saddehi dibbehi gandhehi dibbehi rasehi dibbehi pho��habbeh�ti.

S�dhu kho m�risa moggall�na buddha� sara�agamana� hoti, buddha� sara�agamanahetu


kho m�risa moggall�na evamidhekacce satt� k�yassa bhed� parammara� sugati� sagga�
loka� upapajjanti, te a��e deve dasahi �h�nehi adhiga�hanti: dibbena �yun� dibbena
va��ena dibbena sukhena dibbena yasena dibbena �dhipateyyena dibbehi r�pehi dibbehi
saddehi dibbehi gandhehi dibbehi rasehi dibbehi pho��habbehi.
S�dhu kho m�risa moggall�na dhamma� sara�agamana� hoti, dhamma� sara�agamanahetu
kho m�risa moggall�na evamidhekacce satt� k�yassa bhed� parammara� sugati� sagga�
loka� upapajjanti, te a��e deve dasahi �h�nehi adhiga�hanti: dibbena �yun� dibbena
va��ena dibbena sukhena dibbena yasena dibbena �dhipateyyena dibbehi r�pehi dibbehi
saddehi dibbehi gandhehi dibbehi rasehi dibbehi pho��habbehi.
S�dhu kho m�risa moggall�na sa�gha� sara�agamana� hoti, sa�gha� sara�agamanahetu
kho m�risa moggall�na evamidhekacce satt� k�yassa bhed� parammara� sugati� sagga�
loka� upapajjanti, te a��e deve dasahi �h�nehi adhiga�hanti: dibbena �yun� dibbena
va��ena dibbena sukhena dibbena yasena dibbena �dhipateyyena dibbehi r�pehi dibbehi
saddehi dibbehi gandhehi dibbehi rasehi dibbehi pho��habbeh�ti.

6. 1. 16
Sattamasakkasutta�

363. Atha kho sakko dev�namindo pa�cahi devat�satehi saddhi� yen�yasm�


mah�moggall�no tenupasa�kami. Upasa�kamitv� �yasmanta� mah�moggall�na� abhiv�detv�
ekamanta� a��h�si. [PTS Page 277] [\q 277/] ekamanta� �hita� kho sakka�
dev�naminda� �yasm� mah�moggall�no etadavoca:

[BJT Page 512] [\x 512/]

S�dhu kho dev�naminda buddhe aveccappas�dena samann�gamana� hoti "itipi so bhagav�


araha� samm�sambuddho vijj�cara�asampanno sugato lokavid� anuttaro
purisadammas�rath� satth� devamanuss�na� buddho bhagav�" ti. Buddhe aveccappas�dena
samann�gamanahetu kho dev�naminda evamidhekacce satt� k�yassa bhed� parammara�
sugati� sagga� loka� upapajjanti. Te a��e deve dasahi �h�nehi adhiga�hanti: dibbena
�yun� dibbena va��ena dibbena sukhena dibbena yasena dibbena �dhipateyyena dibbehi
r�pehi dibbehi saddehi dibbehi gandhehi dibbehi rasehi dibbehi pho��habbehi.

S�dhu kho dev�naminda dhamme aveccappas�dena samann�gamana� hoti "sv�kkh�to


bhagavat� dhammo sandi��hiko ak�liko ehipassiko opanayiko paccatta� veditabba�
vi���h�" ti, dhamme aveccappas�dena samann�gamanahetu kho dev�naminda evamidhekacce
satt� k�yassa bhed� parammara� sugati� sagga� loka� upapajjanti. Te a��e deve
dasahi �h�nehi adhiga�hanti: dibbena �yun� dibbena va��ena dibbena sukhena dibbena
yasena dibbena �dhipateyyena dibbehi r�pehi dibbehi saddehi dibbehi gandhehi
dibbehi rasehi dibbehi pho��habbehi.

S�dhu kho dev�naminda sa�ghe aveccappas�dena samann�gamana� hoti "supa�ipanno


bhagavato s�vakasa�gho ujupa�ipanno bhagavato s�vakasa�gho ��yapa�ipanno bhagavato
s�vakasa�gho s�m�cipa�ipanno bhagavato s�vakasa�gho, yadida� catt�ri purisayug�ni
a��hapurisapuggal�, esa bhagavato s�vakasa�gho �huneyyo p�huneyyo dakkhi�eyyo
a�jalikara�yo anuttara� pu��akkhetta� lokass�" ti, sa�ghe aveccappas�dena
samann�gamanahetu kho dev�naminda evamidhekacce satt� k�yassa bhed� parammara�
sugati� sagga� loka� upapajjanti. Te a��e deve dasahi �h�nehi adhiga�hanti: dibbena
�yun� dibbena va��ena dibbena sukhena dibbena yasena dibbena �dhipateyyena dibbehi
r�pehi dibbehi saddehi dibbehi gandhehi dibbehi rasehi dibbehi pho��habbehi.
S�dhu kho dev�naminda ariyakantehi s�lehi samann�gamana� hoti akha�ehi acchiddehi
asabalehi akamm�sehi bhujissehi vi��uppasatthehi apar�ma��hehi
sam�dhisa�vattanikehi, ariyakantehi s�lehi samann�gamanahetu kho dev�naminda
evamidhekacce satt� k�yassa bhed� parammara� sugati� sagga� loka� upapajjanti, te
a��e deve dasahi �h�nehi adhiga�hanti dibbena �yun� dibbena va��ena dibbena sukhena
dibbena yasena dibbena �dhipateyyena dibbehi r�pehi dibbehi saddehi dibbehi
gandhehi dibbehi rasehi dibbehi pho��habbeh�ti.

S�dhu kho m�risa moggall�na buddhe aveccappas�dena samann�gamana� hoti "itipi so


bhagav� araha� samm�sambuddho vijj�cara�asampanno sugato lokavid� anuttaro
purisadammas�rath� satth� devamanuss�na� buddho bhagav�" ti. Buddhe aveccappas�dena
samann�gamanahetu kho dev�naminda evamidhekacce satt� k�yassa bhed� parammara�
sugati� sagga� loka� upapajjanti. Te a��e deve dasahi �h�nehi adhiga�hanti: dibbena
�yun� dibbena va��ena dibbena sukhena dibbena yasena dibbena �dhipateyyena dibbehi
r�pehi dibbehi saddehi dibbehi gandhehi dibbehi rasehi dibbehi pho��habbehi.

S�dhu kho m�risa moggall�na dhamme aveccappas�dena samann�gamana� hoti "sv�kkh�to


bhagavat� dhammo sandi��hiko ak�liko ehipassiko opanayiko paccatta� veditabbo
vi���h�" ti dhamme aveccappas�dena samann�gamanahetu kho m�risa moggall�na
evamidhekacce satt� k�yassa bhed� parammara� sugati� sagga� loka� upapajjanti. Te
a��e deve dasahi �h�nehi adhiga�hanti: dibbena �yun� dibbena va��ena dibbena
sukhena dibbena yasena dibbena �dhipateyyena dibbehi r�pehi dibbehi saddehi dibbehi
gandhehi dibbehi rasehi dibbehi pho��habbehi.
S�dhu kho m�risa moggall�na sa�ghe aveccappas�dena samann�gamana� hoti,
"supa�ipanno bhagavato s�vakasa�gho ujupa�ipanno bhagavato s�vakasa�gho
��yapa�ipanno bhagavato s�vakasa�gho s�m�cipa�ipanno bhagavato s�vakasa�gho,
yadida� catt�ri purisayug�ni a��hapurisapuggal�, esa bhagavato s�vakasa�gho
�huneyyo p�huneyyo dakkhi�eyyo a�jalikara�yo anuttara� pu��akkhetta� lokass�" ti,
sa�ghe aveccappas�dena samann�gamanahetu kho m�risa moggall�na evamidhekacce satt�
k�yassa bhed� parammara� sugati� sagga� loka� upapajjanti. Te a��e deve dasahi
�h�nehi adhiga�hanti: dibbena �yun� dibbena va��ena dibbena sukhena dibbena yasena
dibbena �dhipateyyena dibbehi r�pehi dibbehi saddehi dibbehi gandhehi dibbehi
rasehi dibbehi pho��habbehi.

S�dhu kho dev�naminda ariyakantehi s�lehi samann�gamana� hoti akha�ehi acchiddehi


asabalehi akamm�sehi bhujissehi vi���ppasatthehi apar�ma��hehi
sam�dhisa�vattanikehi, ariyakantehi s�lehi samann�gamanahetu kho dev�naminda
evamidhekacce satt� k�yassa bhed� parammara� sugati� sagga� loka� upapajjant�ti.
Te a��e deve dasahi �h�nehi adhiga�hanti dibbena �yun� dibbena va��ena dibbena
sukhena dibbena yasena dibbena �dhipateyyena dibbehi r�pehi dibbehi saddehi dibbehi
gandhehi dibbehi rasehi dibbehi pho��habbeh�ti.

[BJT Page 514] [\x 514/]

S�dhu kho m�risa moggall�na ariyakantehi s�lehi samann�gamana� hoti akha�ehi


acchiddehi asabalehi akamm�sehi bhujissehi vi���ppasatthehi apar�ma��hehi
sam�dhisa�vattanikehi, ariyakantehi s�lehi samann�gamanahetu kho m�risa moggall�na
evamidhekacce satt� k�yassa bhed� parammara� sugati� saggata� loka� upapajjanti, te
a��e deve dasahi �h�nehi adhiga�hanti dibbena �yun� dibbena va��ena dibbena sukhena
dibbena yasena dibbena �dhipateyyena dibbehi r�pehi dibbehi saddehi dibbehi
gandhehi dibbehi rasehi dibbehi pho��habbeh�ti.

6. 1. 17

�hama sakkasutta� 364. Atha kho sakko dev�namindo chahi devat�satehi saddhi�
yen�yasm� mah�moggall�no tenupasa�kami, upasa�kamitv� �yasmanta� mah�moggall�na�
abhiv�detv� ekamanta� a��h�si. [PTS Page 277] [\q 277/] ekamanta� �hita� kho
sakka� dev�naminda� �yasm� mah�moggall�no etadavoca:
Atha kho sakko dev�namindo sattahi devat�satehi saddhi� yen�yasm� mah�moggall�no
tenupasa�kami, upasa�kamitv� �yasmanta� mah�moggall�na� abhiv�detv� ekamanta�
a��h�si. Ekamanta� �hita� kho sakka� dev�naminda� �yasm� mah�moggall�no etadavoca:
Atha kho sakko dev�namindo a��hahi devat�satehi saddhi� yen�yasm� mah�moggall�no
tenupasa�kami, upasa�kamitv� �yasmanta� mah�moggall�na� abhiv�detv� ekamanta�
a��h�si. Ekamanta� �hita� kho sakka� dev�naminda� �yasm� mah�moggall�no etadavoca:
Atha kho sakko dev�namindo as�tiy� devat�sahassehi saddhi� yen�yasm� mah�moggall�no
tenupasa�kami, upasa�kamitv� �yasmanta� mah�moggall�na� abhiv�detv� ekamanta�
a��h�si. Ekamanta� �hita� kho sakka� dev�naminda� �yasm� mah�moggall�no etadavoca:

S�dhu kho dev�naminda buddhe aveccappas�dena samann�gamana� hoti 'itipi so bhagav�


araha� samm�sambuddho vijj�cara�asampanno sugato lokavid� anuttaro
purisadammas�rath� satt� devamanuss�na� buddho bhagav�' ti.
Buddhe aveccappas�dena samann�gamanahetu kho dev�naminda evamidhekacce satt�
k�yassa bhed� parammara� sugati� sagga� loka� upapajjanti: te a��e deve dasahi
�h�nehi adhiga�hanti dibbena �yun� dibbena va��ena dibbena sukhena dibbena yasena
dibbena �dhipateyyena dibbehi r�pehi dibbehi saddehi dibbehi gandhehi dibbehi
rasehi dibbehi pho��habbehi;
S�dhu kho dev�naminda dhamme aveccappas�dena samann�gamana� hoti, 'sv�kkh�to
bhagavat� [PTS Page 279] [\q 279/] dhammo sandi��hiko ak�liko ehipassiko
opanayiko paccatta� veditabbo vi���h�' ti, dhamme aveccappas�dena samann�gamanahetu
kho dev�naminda evamidhekacce satt� k�yassa bhed� parammara� sugati� sagga� loka�
upapajjanti: te a��e deve dasahi �h�nehi adhiga�hanti dibbena �yun� dibbena va��ena
dibbena sukhena dibbena yasena dibbena �dhipateyyena dibbehi r�pehi dibbehi saddehi
dibbehi gandhehi dibbehi rasehi dibbehi pho��habbehi;

[BJT Page 516] [\x 516/]

S�dhu kho dev�naminda sa�ghe aveccappas�dena samann�gamana� hoti, 'supa�ipanno


bhagavato s�vakasa�gho ujupa�ipanno bhagavato s�vakasa�gho ��yapa�ipanno bhagavato
s�vakasa�gho s�m�cipa�ipanno bhagavato s�vakasa�gho, yadida� catt�ri purisayug�ni
a��hapurisapuggal�, esa bhagavato s�vakasa�gho �huneyo p�huneyyo dakkhi�eyyo
a�jalikara�yo anuttara� pu��akkhetta� lokass�'ti, sa�ghe aveccappas�dena
samann�gamanahetu kho dev�naminda evamidhekacce satt� k�yassa bhed� parammara�
sugati� sagga� loka� upapajjanti: te a��e deve dasahi �h�nehi adhiga�hanti dibbena
�yun� dibbena va��ena dibbena sukhena dibbena yasena dibbena adhipateyyena dibbehi
r�pehi dibbehi saddehi dibbehi gandhehi dibbehi rasehi dibbehi pho��habbehi;

S�dhu kho dev�naminda ariyakantehi s�lehi samann�gamana� hoti akha�ehi acchiddehi


asabalehi akamm�sehi bhujissehi vi���ppasatthehi apar�ma��hehi
sam�dhisa�vattanikehi, ariyakantehi s�lehi samann�gamanahetu kho dev�naminda
evamidhekacce [PTS Page 280] [\q 280/] satt� k�yassa bhed� parammara� sugati�
sagga� loka� upapajjanti: te a��e deve dasahi �h�nehi adhiga�hanti; dibbena �yun�
dibbena va��ena dibbena sukhena dibbena yasena dibbena �dhipateyyena dibbehi r�pehi
dibbehi saddehi dibbehi gandhehi dibbehi rasehi dibbehi pho��habbehi;

S�dhu kho m�risa moggall�na buddhe aveccappas�dena samann�gamana� hoti, 'itipi so


bhagav� araha� samm�sambuddho vijj�cara�asampanno sugato lokavid� anuttaro
purisadammas�rath� satth� devamanuss�na� buddho bhagav�' ti. Buddhe aveccappas�dena
samann�gamanahetu kho dev�naminda evamidhekacce satt� k�yassa bhed� parammara�
sugati� sagga� loka� upapajjanti te a��e deve dasahi �h�nehi adhiga�hanti dibbena
�yun� dibbena va��ena dibbena sukhena dibbena yasena dibbena �dhipateyyena dibbehi
r�pehi dibbehi saddehi dibbehi gandhehi dibbehi rasehi dibbehi pho��habbehi.

S�dhu kho m�risa moggall�na dhamme aveccappas�dena samann�gamana� hoti, 'sv�kkh�to


bhagavat� dhammo sandi��hiko ak�liko ehipassiko opanayiko paccatta� veditabbo
vi���h�'ti, dhamme aveccappas�dena samann�gamanahetu kho m�risa moggall�na
evamidhekacce satt� k�yassa bhed� parammara� sugati� sagga� loka� upapajjanti te
a��e deve dasahi �h�nehi adhiga�hanti dibbena �yun� dibbena va��ena dibbena sukhena
dibbena yasena dibbena �dhipateyyena dibbehi r�pehi dibbehi saddehi dibbehi
gandhehi dibbehi rasehi dibbehi pho��habbehi.

S�dhu kho m�risa moggall�na sa�ghe aveccappas�dena samann�gamana� hoti,


'supa�ipanno bhagavato s�vakasa�gho ujupa�ipanno bhagavato s�vakasa�gho
��yapa�ipanno bhagavato s�vakasa�gho s�m�cipa�ipanno bhagavato s�vakasa�gho,
yadida� catt�ri purisayug�ni a��hapurisapuggal�, esa bhagavato s�vakasa�gho �huneyo
p�huneyyo dakkhi�eyyo a�jalikara�yo anuttara� pu��akkhetta� lokass�'ti, sa�ghe
aveccappas�dena samann�gamanahetu kho m�risamoggall�na [PTS Page 278] [\q 278/]
evamidhekacce satt� k�yassa bhed� parammara� sugati� sagga� loka� upapajjanti. Te
a��e deve dasahi �h�nehi adhiga�hanti dibbena �yun� dibbena va��ena dibbena sukhena
dibbena yasena dibbena �dhipateyyena dibbehi r�pehi dibbehi saddehi dibbehi
gandhehi dibbehi rasehi dibbehi pho��habbehi.

[BJT Page 518] [\x 518/]

S�dhu kho m�risa moggall�na ariyakantehi s�lehi samann�gamana� hoti. Akha�ehi


acchiddehi asabalehi akamm�sehi bhujissehi vi���ppasatthehi apar�ma��hehi
sam�dhisa�vattanikehi, ariyakantehi s�lehi samann�gamanahetu kho m�risa moggall�na
evamidhekacce satt� k�yassa bhed� parammara� sugati� sagga� loka� upapajjanti, te
a��e deve dasahi �h�nehi adhiga�hanti dibbena �yun� dibbena va��ena dibbena sukhena
dibbena yasena dibbena �dhipateyyena dibbehi r�pehi dibbehi saddehi dibbehi
gandhehi dibbehi rasehi dibbehi pho��habbeh�ti.

6. 1. 18
Nandana-1. Sutt�ni

365. Atha kho nandano devaputto chahi devat�satehi saddhi� yen�yasm� mah�moggall�no
tenupasa�kami, upasa�kamitv� �yasmanta� mah�moggall�na� abhiv�detv� ekamanta�
a��h�si. Ekamanta� �hita� kho nandano devaputto �yasm� mah�moggall�no etadavoca:
Atha kho nandano devaputto sattahi devat�satehi saddhi� yen�yasm� mah�moggall�no
tenupasa�kami, upasa�kamitv� �yasmanta� mah�moggall�na� abhiv�detv� ekamanta�
a��h�si. Ekamanta� �hita� kho sakka� dev�naminda� �yasm� mah�moggall�no etadavoca:
Atha kho nandano devaputto a��hahi devat�satehi saddhi� yen�yasm� mah�moggall�no
tenupasa�kami, upasa�kamitv� �yasmanta� mah�moggall�na� abhiv�detv� ekamanta�
a��h�si. Ekamanta� �hita� kho sakka� dev�naminda� �yasm� mah�moggall�no etadavoca:
Atha kho nandano devaputto as�tiy� devat�sahassehi saddhi� yen�yasm� mah�moggall�no
tenupasa�kami, upasa�kamitv� �yasmanta� mah�moggall�na� abhiv�detv� ekamanta�
a��h�si. Ekamanta� �hita� kho sakka� dev�naminda� �yasm� mah�moggall�no etadavoca:

S�dhu kho nandano buddhe aveccappas�dena samann�gamana� hoti 'itipi so bhagav�


araha� samm�sambuddho vijj�cara�asampanno sugato lokavid� anuttaro
purisadammas�rath� satt� devamanuss�na� buddho bhagav�' ti.
Buddhe aveccappas�dena samann�gamanahetu kho nandano evamidhekacce satt� k�yassa
bhed� parammara� sugati� sagga� loka� upapajjanti: te a��e deve dasahi �h�nehi
adhiga�hanti dibbena �yun� dibbena va��ena dibbena sukhena dibbena yasena dibbena
�dhipateyyena dibbehi r�pehi dibbehi saddehi dibbehi gandhehi dibbehi rasehi
dibbehi pho��habbehi;

S�dhu kho nandano dhamme aveccappas�dena samann�gamana� hoti, 'sv�kkh�to bhagavat�


dhammo sandi��hiko ak�liko ehipassiko opanayiko paccatta� veditabbo vi���h�' ti,
dhamme aveccappas�dena samann�gamanahetu kho dev�naminda evamidhekacce satt�
k�yassa bhed� parammara� sugati� sagga� loka� upapajjanti: te a��e deve dasahi
�h�nehi adhiga�hanti dibbena �yun� dibbena va��ena dibbena sukhena dibbena yasena
dibbena �dhipateyyena dibbehi r�pehi dibbehi saddehi dibbehi gandhehi dibbehi
rasehi dibbehi pho��habbehi;

S�dhu kho nandano sa�ghe aveccappas�dena samann�gamana� hoti, 'supa�ipanno


bhagavato s�vakasa�gho ujupa�ipanno bhagavato s�vakasa�gho ��yapa�ipanno bhagavato
s�vakasa�gho s�m�cipa�ipanno bhagavato s�vakasa�gho, yadida� catt�ri purisayug�ni
a��hapurisapuggal�, esa bhagavato s�vakasa�gho �huneyo p�huneyyo dakkhi�eyyo
a�jalikara�yo anuttara� pu��akkhetta� lokass�'ti, sa�ghe aveccappas�dena
samann�gamanahetu kho dev�naminda evamidhekacce satt� k�yassa bhed� parammara�
sugati� sagga� loka� upapajjanti: te a��e deve dasahi �h�nehi adhiga�hanti dibbena
�yun� dibbena va��ena dibbena sukhena dibbena yasena dibbena adhipateyyena dibbehi
r�pehi dibbehi saddehi dibbehi gandhehi dibbehi rasehi dibbehi pho��habbehi;

S�dhu kho nandano ariyakantehi s�lehi samann�gamana� hoti akha�ehi acchiddehi


asabalehi akamm�sehi bhujissehi vi���ppasatthehi apar�ma��hehi
sam�dhisa�vattanikehi, ariyakantehi s�lehi samann�gamanahetu kho dev�naminda
evamidhekacce satt� k�yassa bhed� parammara� sugati� sagga� loka� upapajjanti: te
a��e deve dasahi �h�nehi adhiga�hanti; dibbena �yun� dibbena va��ena dibbena
sukhena dibbena yasena dibbena �dhipateyyena dibbehi r�pehi dibbehi saddehi dibbehi
gandhehi dibbehi rasehi dibbehi pho��habbehi;

Ihata k� s�trayen ava�ya andama�a [copy command has] pi�apat g�n�ma�a h�ki nis� 366
si�a 404 dakv� v� pahata sadahan s�tra �ayip nokarana ladi.

Karu�kara a�guttara nik�ya 4 v�ni kh��aya pot (518 [Bjt Page] balanna.

366 - 372 Atha kho nandano devaputto -pepho��habbeh�ti.

6. 1. 26 - 33
Suy�masutt�ni
373 - 380 Atha kho suy�mo devaputto -pepho��habbeh�ti

6. 1. 34-41
Santusitasutt�ni
381 - 388 Atha kho santusito devaputto -pepho��habbeh�ti

6. 1. 42-49
Sunimmitasutt�ni

389 - 396 Atha kho sunimmito devaputto -pepho��habbeh�ti

6. 1. 50-57
Vasavattisutt�ni

397 - 404 Atha kho vasavatti devaputto -pepho��habbeh�ti.


(Yath� sakkasutt�ni tath� ime suttant�pi vitth�retabb�)

[PTS Page 282] [\q 282/] moggall�navaggo pa�hamo.

Tatrudd�na�:
Savitakk�vitakka�ca sukhena ca upekhako
�k�s�na�ca vi����a� �ki�ca��� nevasa��� ca
Animitto ceti nava sakko ca nandanena ca
Suy�mo ca santusito sunimmito vasavatti
A��ha a��ha bhavant�ti sattapa���sa honti te' ti.

Moggall�na sa�yutta� ti��hita�

1. Candana - machasa�, sy�.

[BJT Page 520] [\x 520/]


7. Cittasa�yutta�
1. Cittavaggo
7. 1. 1
Sa�yojanasutta�

405. Eka� samaya� sambahul� ther� bhikkhu macchik�sa�e viharanti amb��akavane. Tena
kho pana samayena sambahul�na� ther�na� bhikkh�na� pacch�bhatta�
pi�ap�tapa�ikkant�na� ma�alam�le sannisinn�na� sannipatit�na� ayamantar� kath�
udap�di: sa��ojananti v� �vuso sa��ojaniy� dhamm�ti v� ime dhamm� n�natth�
n�n�vya�jan�, ud�hu ekatth� vya�janameva n�nanti?

Tatrekaccehi therehi bhikkh�hi eva� vy�kata� hoti: "sa��ojananti v� �vuso-1


sa��ojaniy� dhamm�ti v� ime dhamm� n�natth� ceva n�n�vya�jan� v�" ti, ekaccehi
therehi bhikkh�hi eva� vy�kata� hoti: sa��ojananti v� �vuso sa��ojaniy� dhamm�ti v�
ime dhamm� ekatth� vya�janameva n�na" nti.

Tena kho pana samayena citto gahapati migapathaka� anuppatto hoti kenacideva
kara�yena, [PTS Page 282] [\q 282/] assosi kho citto gahapati sambahul�na�
kira ther�na� bhikkh�na� pacch�bhatta� pi�ap�tapa�ikkant�na� ma�alam�le
sannisinn�na� sannipatit�na� ayamantar� kath� udap�di: "sa��ojananti v� �vuso
sa��ojaniy� dhamm�ti v� ime dhamm� n�natth� n�n�vya�jan�, ud�hu ekatth�
vya�janameva n�nanti? Tatrekaccehi therehi bhikkh�hi eva� vy�kata�: sa��ojananti v�
�vuso sa��ojaniy� dhamm�ti v� ime dhamm� n�natth� ceva n�n�vya�jan� v�" ti ekaccehi
therehi bhikkh�hi eva� vy�kata�: sa��ojananti v� �vuso sa��ojaniy� dhamm�ti v� ime
dhamm� ekat� vya�janameva n�nanti" atha kho citto gahapati yena ther� bhikkh�
tenupasa�kami, upasa�kamitv� there bhikkh� abhiv�detv� ekamanta� nis�di, ekamanta�
nisinno kho citto gahapati there bhikkh� etadavoca:

1. C�vuso - s� 1 sy�.

[BJT Page 522] [\x 522/]

Suta� meta� bhante sambahul�na� kira ther�na� bhikkh�na� pacch�bhatta�


pi�ap�tapa�ikkant�na� ma�alam�le sannisinn�na� sannipatit�na� ayamantar� kath�
udap�di: "sa��ojananti v� �vuso sa��ojaniy� dhamm�ti v� ime dhamm� n�natth�
n�n�vya�jan�? Ud�hu ekatth� vya�janameva n�nanti? Ekaccehi therehi bhikkh�hi eva�
vy�kata�: sa��ojananti v� �vuso sa��ojaniy� dhamm�ti v� ime dhamm� n�natth� ceva
n�n�vya�jan� c�ti. Ekaccehi therehi bhikkh�hi eva� vy�kata�: sa��ojananti v� �vuso
sa��ojaniy� dhamm�ti v� ime dhamm� ekatth� vy��janameva n�nanti". Eva� gahapat�ti.

Sa��ojananti v� bhante sa��ejaniy� dhamm�ti v� ime dhamm� n�natth� ceva n�n�


vya�jan� ca. Tenahi bhante upama� vo kariss�mi. Upam�yapidhekacce vi��� puris�
bh�sitassa attha� �j�nanti. Seyyath�pi bhante k��o ca balivaddo od�to ca balivaddo
ekena d�mena v� yottena v� sa��utt� asasu, yo nu kho eva� vadeyya: k��o balivaddo
od�tassa balivaddassa [PTS Page 283] [\q 283/] sa��ojana�, od�to ca-1
balivaddo k��assa balivaddassa sa��ojananti samm� nu kho vadam�no vadeyy�ti? No
heta� gahapati.

Na kho gahapati k��o balivaddo od�tassa balivaddassa sa��ojana�, napi od�to


balivaddo k��assa balivaddassa sa��ojana�, yena ca kho te ekena d�mena v� yottena
v� sa��utt� ta� tattha sa��ojananti. Evameva kho bhante, na cakkhu r�p�na�
sa��ojana�, na r�p� cakkhussa sa��ojana�, ya�ca tattha tadubhaya� pa�icca uppajjati
chandar�go ta� tattha sa��ojana�.

Na sota� sadd�na� sa��ojana�, na sadd� sotassa sa��ojana�, ya�ca tattha tadubhaya�


pa�icca uppajjati chandar�go ta� tattha sa��ojana�.
Na gh�na� gandh�na� sa��ojana�, na gandh� gh�nassa sa��ojana�, ya�ca tattha
tadubhaya� pa�icca uppajjati chandar�go ta� tattha sa��ojana�.
Na jivh� ras�na� sa��ojana�, na ras� jivh�ya sa��ojana�, ya�ca tattha tadubhaya�
pa�icca uppajjati chandar�go ta� tattha sa��ojana�.
Na k�yo pho��habb�na� sa��ojana�, na pho��habb� k�yassa sa��ojana�, ya�ca tattha
tadubhaya� pa�icca uppajjati chandar�go ta� tattha sa��ojana�.
Na mano dhamm�na� sa��ojana�, na dhamm� manassa sa��ojana�, ya�ca tattha tadubhaya�
pa�icca uppajjati chandar�go ta� tattha sa��ojananti.
L�bh� te gahapati suladdha� te gahapati, yassa te gambh�re buddhavacane pa���cakkhu
kamat�ti.
1. Od�to - sy�, s�, 1, machasa�.

[BJT Page 524] [\x 524/]

7. 1. 2
Isidattasutta�
406. Eka� samaya� sambahul� ther� bhikkhu macchik�sa�e viharanti amb��akavane. Atha
kho citto gahapati yena ther� bhikkhu tenupasa�kami, upasa�kamitv� there bhikkhu
abhiv�detv� ekamanta� nis�di. Ekamanta� nisinno kho citto gahapati. There bhikkh�
etadavoca: "adhiv�sentu me bhante ther� v�tan�ya bhattanti" adhiv�sesu� ca kho
ther� bhikkhu tu�h�bh�vena. [PTS Page 284] [\q 284/] atha kho citto gahapati
ther�na� bhikkh�na� adhiv�sana� viditv� u��h�y�san� there bhikkh� abhiv�detv�
padakkhi�a� katv� pakk�mi.
Atha kho ther� bhikkhu tass� rattiy� accayena pubbanhasamaya� niv�setv�
pattac�varam�d�ya yena cittassa gahapatino nivesana� tenupasa�kami�su,
upasa�kamitv� pa��atte �sane nis�di�su. Atha kho citto gahapati yena ther� bhakkh�
tenupasa�kami, upasa�kamitv� there bhikkh� abhiv�detv� ekamanta� nis�di, ekamanta�
nisinno kho citto gahapati �yasmanta� thera� etadavoca:
Dh�tun�natta� dh�tun�nattanti bhante ther� vuccati, kitt�vat� nu kho bhante
dh�tun�natta� vutta� bhagavat�ti? Eva� vutte �yasm� thero tu�h� ahosi. Dutiyampi
kho citto, gahapati �yasmanta� thera� etadavoca: dh�tun�natta� dh�tun�nattanti
bhante ther� vuccati kitt�vat� nu kho bhante dh�tun�natta� vutta� bhagavat�ti.
Dutiyampi kho �yasm� thero tu�h� ahosi. Tatiyampi kho citto gahapati �yasmanta�
thera� etadavoca: dh�tun�natta� dh�tun�nattanti bhante thera vuccati, kitt�vat� nu
kho bhante dh�tun�natta� vutta� bhagavat�ti? Tatiyampi kho �yasm� thero tu�h�
ahosi.

Tena kho pana samayena �yasm� isidatto tasmi� bhikkhu sa�ghe sabbanavako hoti. Atha
kho �yasm� isidatto �yasmanta� thera� etadavo ca: vy�karomaha� bhante thera
cittassa gahapatino eta� pa�hanti? Vy�karohi tva� �vuso isidatta cittassa
gahapatino eta� pa�hanti.

Eva� hi tva� gahapati pucchasi: dh�tun�natta� dh�tun�nattanti bhante thera vuccati.


Kitt�vat� nu kho bhante dh�tun�natta� vutta� bhagavat�ti? [PTS Page 285] [\q 285/]
eva� bhante. Ida� kho gahapati dh�tun�natta� vutta� bhagavat�: cakkhudh�tu
r�padh�tu cakkhuvi����adh�tu, sotadh�tu saddadh�tu sotavi����adh�tu, gh�nadh�tu
gandhadh�tu gh�navi����adh�tu, jivh�dh�tu rasadh�tu jivh�vi����adh�tu, k�yadh�tu
pho��habbadh�tu k�yavi����adh�tu, manodh�tu dhammadh�tu manovi����adh�tu ett�vat�
kho gahapati dh�tun�natta� vutta� bhagavat�ti.

[BJT Page 526] [\x 526/]

Atha kho citto gahapati �yasmato isidattassa bh�sita� abhinanditv� anumoditv� there
bhikkh� pa�tena kh�dan�yena bhojan�yena sahatth� santappesi, sampav�resi. Atha kho
ther� bhikkh� bhutt�vino on�tapattap��ino u��h�y�san� pakkami�su. Atha kho �yasm�
thero �yasmanta� isidatta� etadavoca: s�dhu kho ta�-1 �vuso isidatta eso pa�ho
pa�ibh�si-2, neso pa�ho ma� pa�ibh�si, tenanah�vuso-3 isidatta yad� a��ad�pi-4.
Evar�po pa�ho �gaccheyya ta�yevettha pa�ibh�seyy�ti-5.

7. 1. 3.
Dutiysidaiattasutta�

407. Eka� samaya� sambahul� ther� bhikkhu macchik�sa�e viharanti amb��akavane. Atha
kho citto gahapati yena ther� bhikkhu tenupasa�kami, upasa�kamitv� there bhikkhu
abhiv�detv� ekamanta� nis�di. Ekamanta� nisinno kho citto gahapati. There bhikkh�
etadavoca: adhiv�sentu me bhante ther� sv�tan�ya bhattanti adhiv�sesu� ca kho ther�
bhikkhu tu�h�bh�vena. Atha kho citto gahapati ther�na� bhikkh�na� adhiv�sana�
viditv� u��h�y�san� there bhikkh� abhiv�detv� padakkhi�a� katv� pakk�mi.

Atha kho ther� bhikkhu tass� rattiy� accayena pubba�hasamaya� niv�setv�


pattac�varam�d�ya yena cittassa gahapatino nivesana� tenupasa�kami�su,
upasa�kamitv� pa��atte �sane nis�di�su. [PTS Page 286] [\q 286/] atha kho
citto gahapati yena ther� bhikkh� tenupasa�kami, upasa�kamitv� there bhikkh�
abhiv�detv� ekamanta� nis�di, ekamanta� nisinno kho citto gahapati �yasmanta�
thera� etadavoca:

Y� im� bhante thera anekavihit� di��hiyo loke uppajjanti: sassato loko, ti v�,
asassato lokoti, v�, antav� loko, ti v� anantav� loko, ti v�, ta� j�va� ta� sar�ra,
nti v�, a��a� j�va� a��a� sar�ra, nti v�, hoti tath�gato parammara�ti v�, na hoti
tath�gato parammara�, ti v�, hoti ca na ca hoti tath�gato parammara�ti v�, neva
hoti na na hoti tath�gato parammara�, ti v�, y�nicim�ni dv�sa��hidi��higat�ni
brahmaj�le bha�it�ni. Im� nu kho bhante di��hiyo kismi� sati honti kismi� asati na
hont�ti?

1. Tva�- sabbattha
2. Abh�si - s�, 1, 2.
3. Tena �vuso - s�mu, s� 1, 2.
4. A��ath�pi - machasa�, sy�.
5. Bh�seyy�m�ti - s� 1, 2.
Bh�seyy�s�ti - sy�.

[BJT Page 528] [\x 528/]

Eva� vutte �yasm� thero tu�h� ahosi. Dutiyampi kho citto gahapati �yasmanta� thera�
etadavoca: tatiyampi kho citto gahapati �yasmanta� thera� etadavoca: y� im� bhante
thera anekavihit� di��hiyo loke uppajjanti. Sassato lokoti. V�, asassato lokoti v�,
antav� lokoti v�, anantav� lokoti v�, ta� j�va� ta� sar�ranti v�, a��a� j�va� a��a�
sar�ranti v�, hoti tath�gato parammara�ti v�, na hoti tath�gato parammara�ti v�,
hoti ca na ca hoti tath�gato parammara�ti v�, neva hoti na na hoti tath�gato
parammara�ti v� y�nicim�ni dv�sa��hidi��higat�ni brahmaj�le bha�it�ni. Im� nu kho
bhante di��hiyo kismi� sati honti, kismi� asati na hont�ti? Tatiyampi kho �yasm�
thero tu�h� ahosi. Tena kho pana samayena �yasm� isidatto tasmi� bhikkhu sa�ghe
sabbanavo hoti. Atha kho �yasm� isidatto �yasmanta� thera� etadavoca: vy�karomaha�
bhante thera cittassa gahapatino eta� pa�hanti? Vy�karohi tva� �vuso isidatta
cittassa gahapatino eta� pa�hanti. [PTS Page 287] [\q 287/] eva� tva� gahapati
pucchasi: y� im� bhante thera anekavihit� di��hiyo loke uppajjanti: sassato lokoti
v�, asassato lokoti v�, antav� lokoti v�, anantav� lokoti v�, ta� j�va� ta�
sar�ranti v�, a��a� j�va� a��a� sar�ranti v�, hoti tath�gato parammara�ti v�, na
hoti tath�gato parammara�ti v�, hoti ca na ca hoti tath�gato parammara�ti v�, neva
hoti na na hoti tath�gato parammara�ti v� y�nicim�ni dv�sa��hidi��higat�ni
brahmaj�le bha�it�ni. Im� nu kho bhante di��hiyo kismi� sati honti, kismi� asati na
honit�ti? Eva� bhante.

Y� im� gahapati anekavihit� di��hiyo loke uppajjanti: sassato lokoti v�, asassato
lokoti v�, antav� lokoti v�, anantav� lokoti v�, ta� j�va� ta� sar�ranti v�, a��a�
j�va� a��a� sar�ranti v�, hoti tath�gato parammara�ti v�, na hoti tath�gato
parammara�ti v�, hoti ca na ca hoti tath�gato parammara�ti v�, neva hoti na na hoti
tath�gato parammara�ti v�, y�nicim�ni dv�sa��hi di��higat�ni brahmaj�le bha�it�ni.
Im� kho gahapati di��hiyo sakk�ya di��hiy� sati honti sakk�ya di��hiy� asati na
hont�ti.

Kathampana bhante sakk�ya di��hi hot�ti? Idha gahapati assutav� puthujjano ariy�na�
adass�v� ariyadhammassa akovido ariyadhamme avin�to sappuris�na� adass�v�
sappurisadhammassa akovido sappurisadhamme avin�to r�pa� attato samanupassati,
r�pavanta� v� att�na�, attani v� r�pa�, r�pasmi� v� att�na�; vedana� attato
samanupassati, vedan�vanta� v� att�na�, attani v� vedana�, vedan�smi� v� att�na�;
sa��a� attato samanupassati, sa���vanta� v� att�na�, attani v� sa��a�, sa���smi� v�
att�na�; sa�kh�re attato samanupassati, sa�kh�revanta� v� att�na�, attani v�
sa�kh�re, sa�kh�resmi� v� att�na�; vi����a� attato samanupassati, vi����avanta� v�
att�na�, attani v� vi����a�, vi����asmi� v� att�na�; eva� kho gahapati
sakk�yadi��hi hot�ti.

[BJT Page 530] [\x 530/]

Kathampana bhante sakk�ya di��hi na hot�ti? Idha gahapati sutav� ariyas�vako


ariy�na� dass�v� ariyadhammassa kovido ariyadhamme suvin�to sappuris�na� dass�v�
sappurisadhammassa kovido sappurisadhamme suvin�to na r�pa� attato samanupassati,
na r�pavanta� v� att�na�, na attani v� r�pa�, na r�pasmi� v� att�na�; na vedana�
attato samanupassati, na vedan�vanta� v� att�na�, na attani v� vedana�, na
vedan�smi� v� att�na�;na sa��a� attato samanupassati, na sa���vanta� v� att�na�, na
attani v� sa��a�, na sa���smi� v� att�na�; na sa�kh�re attato samanupassati, na
sa�kh�revanta� v� att�na�, na attani v� sa�kh�re, na sa�kh�resmi� v� att�na�; na
vi����a� attato samanupassati, na vi����avanta� v� att�na�, na attani v� vi����a�,
na vi����asmi� v� att�na�; eva� kho gahapati sakk�yadi��hi na hot�ti.

[PTS Page 288] [\q 288/] kuto bhante ayyo isidatto �gacchat�ti? Avantiy�
khv�ha� gahapati �gacch�miti. Atthi bhante avantiy� isidatto n�ma kulaputto amh�ka�
adi��hasah�yo pabbajito di��ho so �yasm�ti? Eva� gahapat�ti. Kaha� nu kho so bhante
�yasm� etarahi viharat�ti? Eva� vutte �yasm� isidatto tu�h� ahosi. Ayyo no bhante
isidattoti? Eva� gahapat�ti. Abhiramatu bhante ayyo isidatto macchik�sa�e, rama�ya�
amb��akavana�, aha� ayyassa isidattassa ussukka� kariss�mi c�vara-pi�ap�ta-
sen�sana-gil�napaccaya-bhesajjaparikkh�r�nanti. Kaly��a� vuccati gahapat�ti.

Atha kho citto gahapati �yasmato isidattassa bh�sita� abhinanditv� anumoditv� there
bhikkhu pa�tena kh�dan�yena bhojan�yena sahatth� santappesi sampav�resi, atha kho
ther� bhikkhu bhutt�vino on�tapattap��ino u��h�y�san� pakkami�su.

Atha kho �yasm� thero �yasmanta� isidatta� etadavoca: s�dhu kho ta� �vuso isidatta
eso pa�ho pa�ibh�si, neso pa�ho ma� pa�ibh�si. Tenah�vuso-1 isidatta yad� a��ad�pi
evar�po pa�ho �gaccheyya ta� yevettha pa�ibh�yeyy�ti atha kho �yasm� isidatto
sen�sana� sa�s�metv� pattac�vara� �d�ya macchik�sa�amh� pakk�mi, ya�
macchik�sa�amh� pakk�mi tath� pakkanto va ahosi, na puna pacc�ga�jiti.

1. Tena �vuso - s� 1, 2.

[BJT Page 532] [\x 532/]


7. 1. 4
Mahakasutta�

408. Eka� samaya� sambahul� ther� bhikkhu macchik�sa�e viharati amb��akavane, [PTS
Page 289] [\q 289/] atha kho citto gahapati yena ther� bhikkhu tenupasa�kami,
upasa�kamitv� there bhikkh� abhiv�detv� ekamanta� nis�di, ekamanta� nisinno kho
citto gahapati there bhikkhu etadavoca: adhiv�sentu me bhante ther� sv�tan�ya
gokule bhattanti, adhiv�sesu� kho ther� bhikkhu tu�h�bh�vena. Atha kho citto
gahapati ther�na� bhikkh�na� adhiv�sana� viditv� u��h�y�san� there bhikkh�
abhiv�detv� padakkhi�a� katv� pakk�mi.

Atha kho ther� bhikkh� tass� rattiy� accayena pubba�hasamaya� niv�setv�


pattac�varam�d�ya yena cittassa gahapatino gokula� tenupasa�kami�su, upasa�kamitv�
pa��atte �sane nis�di�su, atha kho citto gahapati there bhikkh� pa�tena
sappip�y�sena sahatth� santappesi sampav�resi, atha kho ther� bhikkh� bhutt�vino
on�tapattap��ino u��h�y�san� pakkami�su, cittopi kho gahapati sesaka� vissajjeth�ti
vatv� there bhikkh� pi��hito pi��hito anubandhi.

Tena kho pana samayena u�ha� hoti ku�hita�-1. , Te ca ther� bhikkhu paceliyam�nena
ma��e k�yena gacchanti yath� ta� subhojana� bhutt�vino. Tena kho pana samayena
�yasm� mahako tasmi� bhikkhusa�ghe sabbanavako hoti, atha kho �yasm� mahako
�yasmanta� thera� etadavoca: s�dhu khvassa bhante thera-2. Ya� s�tako v�to v�yeyya,
abbhasampil�po-3. Ca assa, devo ca ekameka� phus�yeyy�ti-4. S�dhu khvassa �vuso
mahaka ya� s�tako ca v�to v�yeyya, abbhasampil�po ca assa devo ca ekameka�
phus�yeyy�ti. Atha kho �yasm� mahako tath�r�pa� iddh�bhisa�kh�ra� [PTS Page 290]
[\q 290/] abhisa�kh�si-5. Yath�-6 s�tako ca v�to v�yittha-7 abbhasampil�po ca
assa, devo ca ekameka� phusi.

Atha kho cittassa gahapatissa-8 etadahosi: yo kho imasmi� bhikkhusa�ghe sabbanavako


bhikkhu, tassa-9 evar�po iddh�nubh�voti. Atha kho �yasm� mahako �r�ma� samp�pu�itv�
�yasmanta� thera� etadavoca: alamett�vat� bhante ther�ti, alamett�vat� �vuso
mahaka, katamett�vat� �vuso mahaka, pujitamett�vat� �vuso mahak�ti. Atha kho ther�
bhikkh� yath�vih�ra� agama�su, �yasm�pi kho mahako saka� vih�ra� agam�si.

------------------------
1. Ku��hita� sy�, a��hakath� kiki�a� s� 1, 2, kithita�?
2. Therassa - sy�
3. Abbhisambhil�po - s� 1, 2
4. Phasayeyya - sy�
5. Abhisa�khari - machasa�, sy�
6. Yath�ya� - machasa� sy�
7. V�yi - machasa�
8. Gahapatino - machasa�
9. Tass�ya� - machasa�, sy�

[BJT Page 534] [\x 534/]

Atha kho citto gahapati yen�yasm� mahako tenupasa�kami, upasa�kamitv� �yasmanta�


mahaka� abhiv�detv� ekamanta� nis�di. Ekamanta� nisinno kho citto gahapati
�yasmanta� mahaka� etadavoca: s�dhu me bhante ayyo mahako uttarimanussadhamm�
iddhip��ih�riya� dassetuti. Tena hi tva� gahapati �linde uttar�sa�ga� pa���petv�
ti�akal�pa� ok�seh�ti. Evambhanteti kho citto gahapati �yasmato mahakassa
pa�issutv� �linde uttar�sa�ga� pa���petv� ti�akal�pa� ok�sesi.

Atha kho �yasm� mahako vih�ra� pavisitv� s�cigha�ika� datv� tath�r�pa�


iddh�bhisa�kh�ra� abhisa�kh�si, yath� t�lacchiggalena ca aggalantarik�ya ca acci
nikkhamitv� ti�ni jh�pesi, uttar�sa�ga� na jh�pesi. Atha kho citto gahapati
uttar�sa�ga� pappho�etv� sa�viggo lomaha��haj�to ekamanta� a��h�si. Atha kho �yasm�
mahako vih�r� nikkhamitv� citta� gahapati� etadavoca: "alamett�vat� gahapat�" ti.
[PTS Page 291] [\q 291/] alamett�vat� bhante mahaka, katamett�vat� bhante
mahaka, p�jitamett�vat� bhante mahaka, abhiramatu bhante ayyo mahako macchik�sa�e,
rama�ya� amb��akavana�, aha� ayyassa mahakassa ussukka� kiriss�mi c�vara - pi�ap�ta
- sen�sana - gil�napaccaya - bhesajjaparikkh�r�nanti. Kaly��a� vuccati gahapat�ti.
Atha kho �yasm� mahako sen�sana� sa�s�metv� pattac�vara� �d�ya macchik�sa�amh�
pakk�mi, ya� macchik�sa�amh� pakk�mi tath� pakkantova ahosi. Na puna pacc�ga�ch�ti.

7. 1. 5
K�mabhusutta�

409. Eka� samaya� �yasm� k�mabhu macchik�sa�e viharati amb��akavane. Atha kho citto
gahapati yen�yasm� k�mabhu tenupasa�kami, upasa�kamitv� �yasmanta� k�mabhu�
abhiv�detv� ekamanta� nis�di. Ekamanta� nisinna� kho citta� gahapati� �yasm�
k�mabhu etadavoca: vuttamida� gahapati:

Nela�go setapacch�do ek�ro vattat� ratho


An�gha� passa �yanta�-1 chinnasota� abandhananti.

Imassa kho gahapati sa�khittena bh�sitassa katha� vitth�rena attho da��habboti?


Kinnu kho eta� bhante bhagavat� bh�sitanti? Eva� gahapat�ti, tena hi bhante
muhutta� �gamehi y�vassa attha� pekkh�m�ti. Atha kho citto gahapati muhutta� tu�h�
hutv� �yasmanta� k�mabhu� etadavoca:

1. Appatta� - sy�.

[BJT Page 536] [\x 536/]

[PTS Page 292] [\q 292/] nela�ganti kho bhante s�l�nameta� adhivacana�,
setapacch�do ti kho bhante vimuttiy� eta� adhivacana�, ek�roti kho bhante satiy�
eta� adhivacana�, vattat�ti kho bhante abhikkama pa�ikkamasseta� adhivacana�,
rathoti kho bhante imasseta� c�tummah�bhutikassa k�yassa adhivacana�
m�t�pettikasambhavassa odanakumm�s�pacayassa aniccucch�dana parimaddana bhedana
viddha�sana dhammassa, r�go kho bhante n�gho doso n�gho moho n�gho, te kh��savassa
bhikkhuno pah�n� ucchinnam�l� t�l�vatthukat� anabh�vakat� �yati� anupp�dadhamm�,
tasm� kh��savo bhikkhu an�ghoti vuccati. �yantanti-1 kho bhante arahato eta�
adhivacana�. Sototi kho bhante ta�h�ya eta� adhivacana�, s� kh��savassa bhikkhuno
pah�n� ucchinnam�l� t�l�vatthukat� anabh�vakat� �yati� anupp�dadhamm�. Tasm�
kh��savo bhikkhu chinnasototi vuccati. R�go kho bhante bandhana�, doso bandhana�,
moho bandhana�, te kh��savassa bhikkhuno pah�n� ucchinnam�l� t�l�vatthukat�
anabh�vakat� �yati� anupp�dadhamm�. Tasm� kh��savo bhikkhu abandhanoti vuccati. Iti
kho bhante yanta� vutta� bhagavat�;
"Nela�go setapacch�do ek�ro vattat� ratho
An�gha� passa �yanta�-1 chinnasota� abandhana" nti.

Imassa khv�ha� bhante-2 bhagavat� sa�khittena bh�sitassa eva� vitth�rena attha�


�j�n�m�ti. L�bh� vata te gahapati, suladdhante gahapati, yassa te gambh�re
buddhavacane pa���cakkhu kamat�ti.

7. 1. 6
Dutiyak�mabhusutta�

410. [PTS Page 293] [\q 293/] eka� samaya� �yasm� k�mabhu macchik�sa�e
viharati amb��aka vane. Atha kho citto gahapati yen�yasm� k�mabhu tenupasa�kami,
upasa�kamitv� �yasmanta� k�mabhu� abhiv�detv� ekamanta� nis�di. Ekamanta� nisinna�
kho citta� gahapati� �yasm� k�mabhu etadavoca: kati nu kho bhante sa�kh�r�ti. Tayo
kho gahapati sa�kh�r� k�yasa�kh�ro vac�sa�kh�ro cittasa�kh�roti. S�dhu bhanteti kho
citto gahapati �yasmato k�mabhussa bh�sita� abhinanditv� anumoditv� �yasmanta�
k�mabhu� uttari� pa�ha� �pucchi.
Katamo pana bhante k�yasa�kh�ro? Katamo vac� sa�kh�ro? Katamo cittasa�kh�roti?
Ass�sapass�s� kho gahapati k�yasa�kh�ro. Vitakkavic�r� vac�sa�kh�ro, sa��� ca
vedan� ca cittasa�kh�roti.
S�dhu bhanteti kho citto gahapati �yasmato k�mabhussa bh�sita� abhinanditv�
anumoditv� �yasmanta� k�mabhu� uttari� pa�ha� �pucchi:

1. Appatta� - sy�
2. Imassa kho bhante - machasa� imassa khoha� - sy�.

[BJT Page 538] [\x 538/]

Kasm� pana bhante ass�sapass�s�, k�yasa�kh�ro? Kasm� vitakkavic�r� vac�sa�kh�ro?


Kasm� sa��� ca vedan� ca cittasa�kh�roti? Ass�sapass�s� kho gahapati k�yik�, ete
dhamm� k�yapa�ibaddh�, tasm� ass�sapass�s� k�yasa�kh�ro. Pubbe kho gahapati
vitakketv� vic�retv� pacch� v�ca� bhindati, tasm� vitakkavic�r� vac�sa�kh�ro. Sa���
ca vedan� ca cetasik�, ete dhamm� cittapa�ibaddh�, tasm� sa��� ca vedan� ca
cittasa�kh�roti.
S�dhu bhanteti kho citto gahapati �yasmato k�mabhussa bh�sita� abhinanditv�
anumoditv� �yasmanta� k�mabhu� uttari� pa�ha� �pucchi:

Katha� pana bhante sa���vedayitanirodhasam�patti hot�ti? Na kho gahapati


sa���vedayita nirodha� sam�pajjantassa bhikkhuno eva� hoti: "aha�
sa���vedayitanirodha� sam�pajjassanti v� aha� sa���vedayitanirodha� sam�pajj�m�ti
v� aha� sa���vedayitanirodha� sam�panto" ti [PTS Page 294] [\q 294/] v�-1 ti,
atha khvassa pubbeva tath� citta� bh�vita� hoti ya� ta� tathatt�ya upanet�ti.
S�dhu bhanteti kho citto gahapati �yasmato k�mabhussa bh�sita� abhinanditv�
anumoditv� �yasmanta� k�mabhu� uttari� pa�ha� �pucchi:

Sa���vedayitanirodha� sam�pajjantassa pana bhante bhikkhuno katame dhamm� pa�hama�


nirujjhanti yadi v� k�yasa�kh�ro yadi v� vac�sa�kh�ro yadi v� cittasa�kh�ro? Ti.
Sa���vedayitanirodha� sam�pajjantassa kho gahapati bhikkhuno vac�sa�kh�ro pa�hama�
nirujjhati, tato k�yasa�kh�ro, tato cittasa�kh�roti.
S�dhu bhanteti kho citto gahapati �yasmato k�mabhussa bh�sita� abhinanditv�
anumoditv� �yasmanta� k�mabhu� uttari� pa�ha� �pucchi:

Soya� bhante mato k�lakato, yoc�ya� bhikkhu sa���vedayitanirodha� sam�panno, imesa�


ki� n�n�kara�anti? Yv�ya� gahapati mato k�lakato, tassa k�yasa�kh�ro niruddho
pa�ippassaddho, cittasa�kh�ro niruddho pa�ippassaddho, �yu parikkh��a� usm�
v�pasant�, indriy�ni viparibhinn�ni-2 yo ca khv�ya� gahapati bhikkhu
sa���vedayitanirodha� sam�panno, tassapi k�yasa�kh�ro niruddho pa�ippassaddho,
vac�sa�kh�ro niruddho pa�ippassaddho, cittasa�kh�ro niruddho pa�ippassaddho, �yu
aparikkh��a�, usm� avupasant�, indriy�ni vippasann�ni. Yv�ya� gahapati, mato
k�lakato, yoc�ya� bhikkh� sa���vedayitanirodha� sam�panno, ida� tesa�
n�n�kara�anti.
S�dhu bhanteti kho citto gahapati �yasmato k�mabhussa bh�sita� abhinanditv�
anumoditv� �yasmanta� k�mabhu� uttari� pa�ha� �pucchi:

Katha� pana bhante sa���vedayitanirodhasam�pattiy� vu��h�na� hot�ti. Na kho


gahapati sa���vedayitanirodhasam�pattiy� vu��hahantassa bhikkhuno eva� hoti: "aha�
sa���vedayitanirodhasam�pattiy� vu��hahissanti v� aha�
sa���vedayitanirodhasam�pattiy� vu��hah�m�ti v� aha�
sa���vedayitanirodhasam�pattiy� vu��hito v�" ti, atha khvassa pubbeva tath� citta�
bh�vita� hoti ya� ta� tathatt�ya upanet�ti.
[PTS Page 295] [\q 295/] s�dhu bhanteti kho citto gahapati �yasmato k�mabhussa
bh�sita� abhinanditv� anumoditv� �yasmanta� k�mabhu� uttari� pa�ha� �pucchi:

1. V�ti - iti bhavitabbanti ma��e


2. Paribhinn�ti - s� 1, 2.

[BJT Page 540] [\x 540/]

Sa���vedayitanirodhasam�pattiy� vu��hahantassa pana bhante bhikkhuno katame dhamm�


pa�hama� uppajjanti yadi v� k�yasa�kh�ro yadi v� vac�sa�kh�ro yadi v�
cittasa�kh�roti? Sa���vedayitanirodhasam�pattiy� vu��hahantassa kho gahapati
bhikkhuno cittasa�kh�ro pa�hama� uppajjati, tato k�yasa�kh�ro, tato vac�sa�kh�roti.

S�dhu bhanteti kho citto gahapati �yasmato k�mabhussa bh�sita� abhinanditv�


anumoditv� �yasmanta� k�mabhu� uttari� pa�ha� �pucchi:

Sa���vedayitanirodhasam�pattiy� vu��hita� pana bhante bhikkhu� kati phass�


phusant�ti? Sa���vedayitanirodhasam�pattiy� vu��hita� kho gahapati bhikkhu� tayo
phass� phusanti su��ato phasso animitto phasso appa�ihito phassoti.
S�dhu bhanteti kho citto gahapati �yasmato k�mabhussa bh�sita� abhinanditv�
anumoditv� �yasmanta� k�mabhu� uttari� pa�ha� �pucchi:

Sa���vedayitanirodhasam�pattiy� vu��hitassa pana bhante bhikkhuno ki� ninna� citta�


hoti ki� pona� ki� pabbh�ranti? Sa���vedayitanirodhasam�pattiy� vu��hitassa kho
gahapati bhikkhuno vivekaninna� citta� hoti vivekapona� vivekapabbh�ranti. S�dhu
bhanteti kho citto gahapati �yasmato k�mabhussa bh�sita� abhinanditv� anumoditv�
�yasmanta� k�mabhu� uttari� pa�ha� �pucchi:

Sa���vedayitanirodhasam�pattiy� pana bhante kati dhamm� bahuk�r�ti. Addh� kho tva�


gahapati ya� pa�hama� pucchitabba� ta� pacch� pucchasi, api ca ty�ha� vy�kariss�mi,
sa���vedayitanirodhasam�pattiy� kho gahapati dve dhamm� bahuk�r� samatho ca
vipassan� c�ti.

7. 1. 7
Godattasutta�
411. Eka� samaya� �yasm� godatto macchik�sa�e viharati amb��akavane, [PTS Page 296]
[\q 296/] atha kho citto gahapati yen�yasm� godatto tenupasa�kami,
upasa�kamitv� �yasmanta� godatta� abhiv�detv� ekamanta� nis�di. Ekamanta� nisinna�
kho citta� gahapati� �yasm� godatto etadavoca:

Y� c�ya� gahapati appam�� cetovimutti, y� ca �ki�ca��� cetovimutti y� ca su��at�


cetovimutti y� ca animitt� cetovimutti, ime dhamm� n�natth�-1 n�n� vya�jan�? Ud�h�
ekatth�-2 vy��janameva n�nanti?

1. N�na��h� - s� 1, 2.
2. Eka��h� - s� 1, 2.

[BJT Page 542] [\x 542/]

Atthi bhante pariy�yo ya� pariy�ya� �gamma ime dhamm� n�natth� ceva n�n�vya�jan�
ca, ati pana bhante pariy�yo ya� pariy�ya� �gamma ime dhamm� ekatth� vy��janameva
n�nanti.

Katamo ca pana bhante pariy�yo ya� pariy�ya� �gamma ime dhamm� n�natth� ceva
n�n�vya�jan� ca:

Idha bhante bhikkhu mett�sahagatena cetas� eka� disa� pharitv� viharati, tath�
dutiya�, tath� tatiya�, tath� catutthi�, -1 iti uddhamadho tiriya� sabbadhi
sabbattat�ya sabb�vanta� loka� mett�sahagatena cetas� vipulena mahaggatena
appam��ena averena aby�pajjhena -2. Pharitv� viharati.
Idha bhante bhikkhu karu�sahagatena cetas� eka� disa� pharitv� viharati, tath�
dutiya�, tath� tatiya�, tath� catutthi�, iti uddhamadho tiriya� sabbadhi
sabbattat�ya sabb�vanta� loka� karu�sahagatena cetas� vipulena mahaggatena
appam��ena averena aby�pajjhena pharitv� viharati.
Idha bhante bhikkhu mudit�sahagatena cetas� eka� disa� pharitv� viharati, tath�
dutiya�, tath� tatiya�, tath� catutthi�, iti uddhamadho tiriya� sabbadhi
sabbattat�ya sabb�vanta� loka� mudit�sahagatena cetas� vipulena mahaggatena
appam��ena averena aby�pajjhena pharitv� viharati.
Idha bhante bhikkhu upekkh�sahagatena cetas� eka� disa� pharitv� viharati, tath�
dutiya�, tath� tatiya�, tath� catutthi�, iti uddhamadho tiriya� sabbadhi
sabbattat�ya sabb�vanta� loka� upekkh�sahagatena cetas� vipulena mahaggatena
appam��ena averena aby�pajjhena pharitv� viharati. Aya� vuccati bhante appam��
cetovimutti.

Katam� ca bhante �ki�ca���cetovimutti:

Idha bhante bhikkhu sabbaso vi����a�c�yatana� samatikkamma natthi ki�c�ti


�ki�ca���yatana� upasampajja viharati, aya� vuccati bhante �ki�ca���cetovimutti.

Katam� ca bhante su��at�cetovimutti:

Idha bhante bhikkhu ara��agato v� rukkham�lagato v� su���g�ragato v�


itipa�isa�cikkhati su��amida� attena [PTS Page 297] [\q 297/] v� attaniyena
v�, aya� vuccati bhante su���t�cetovimutti.

Katam� ca bhante animitt�cetovimutti:

Idha bhante bhikkhu sabbanimitt�na� amanasik�r� animitta� ceto sam�dhi� upasampajja


viharati, aya� vuccati bhante animitt�cetovimutti. Aya� kho bhante pariy�yo ya�
pariy�ya� �gamma ime dhamm� n�natth� ceva n�n�vya�jan� ca.

Katamo ca bhante pariy�yo ya� pariy�ya� �gamma ime dhamm� ekatth� vya�janameva
n�na�:
1. Catuttha� - s� 1, 2, sy�. 2. Avy�pajjena - machasa�

[BJT Page 544] [\x 544/]

R�go kho bhante pam��akara�o doso pam��akara�o moho pam��akara�o, te kh��savassa


bhikkhuno pah�n� ucchinnam�l� t�l�vatthukat� anabh�vakat� �yati� anupp�dadhamm�.
Y�vat� kho bhante appam�� cetovimuttiyo akupp� t�sa� cetovimutti aggamakkh�yati. S�
kho pan�kupp� cetovimutti su��� r�gena su��� dosena su��� mohena. R�go kho bhante
ki�cana� doso ki�cana� moho ki�cana�, te kh��savassa bhikkhuno pah�n� uccinnam�l�
t�l�vatthukat� anabh�vakat� �yati� anupp�dadhamm�. Y�vat� kho bhante �ki�ca���
cetovimuttiyo akupp� t�sa� cetovimutti aggamakkh�yati; s� kho pan�kupp� cetovimutti
su��� r�gena su��� dosena su��� mohena.

R�go kho bhante nimittakara�o doso nimittakara�o moho nimittakara�o, te kh��savassa


bhikkhuno pah�n� ucchinnam�l� t�l�vatthukat� anabh�vakat� �yati� anupp�dadhamm�.
Y�vat� kho bhante animitt� cetovimuttiyo akupp� t�sa� cetovimutti aggamakkh�yati;
s� kho pan�kupp� cetovimutti su��� r�gena su��� dosena su��� mohena. Aya� kho
bhante pariy�yo ya� pariy�ya� �gamma ime dhamm� ekatth� vya�janameva n�nanti. L�bh�
te gahapati suladdhante gahapati yassa te gambh�re buddhavacane pa���cakkhu
kamat�ti

7. 1. 8
Niga�hasutta�

412. Tena kho pana samayena niga�ho n�taputto-1 macchik�sa�a� [PTS Page 298] [\q
298/] anuppatto hoti mahatiy� niga�haparis�ya saddhi�, assosi kho citto
gahapati niga�ho kira n�taputto macchik�sa�a� anuppatto mahatiy� niga�haparis�ya
saddhinti. Atha kho citto gahapati sambahulehi up�sakehi saddhi� yena niga�ho
n�taputto tenupasa�kami, upasa�kamitv� niga�hena n�taputtena saddhi� sammodi
sammodan�ya� katha� s�r��ya� v�tis�retv� ekamanta� nis�di, ekamanta� nisinna� kho
citta� gahapati� niga�ho n�taputto etadavoca: saddahasi tva� gahapati sama�assa
gotamassa atthi avitakko avic�ro sam�dhi, atthi vitakka vic�rana� nirodhoti.

1. N��a putto - machasa�

[BJT Page 546] [\x 546/]

Na khv�ha� ettha bhante bhagavato saddh�ya gacch�mi: atthi avitakko avic�ro


sam�dhi, atthi vitakkavic�r�na� nirodhoti. Eva� vutte niga�ho n�taputto saka�
parisa� ulloketv�-1 etadavoca: ida� bhavanto passantu y�vaujuko-2 c�ya� citto
gahapati, y�va asa�ho c�ya� citto gahapati, y�va am�y�v� c�ya� citto gahapati,
v�ta� v� so j�lena b�dhetabba� ma��eyya yo vitakkavic�re nirodhetabba� ma��eyya,
sakamu��hin� v� so ga�g�ya sota� �v�retabba� ma��eyy�ti. Yo vitakka vic�re
nirodhetabba� ma��eyy�ti.

Ta� kimma��asi bhante katama� nu kho pa�tatara� ���a� v� saddh� v�ti. Saddh�ya kho
gahapati ���a� yeva pa�tatara�.

Aha� kho bhante y�vadeva �ka�kh�mi vivicceva k�mehi vivicca akusalehi dhammehi
savitakka� savic�ra� vivekaja� p�tisukha� pa�hama� jh�na� upasampajja [PTS Page
299] [\q 299/] vihar�mi, aha� kho bhante y�vadeva �ka�kh�mi vitakkavic�r�na�
v�pasam� ajjhatta� sampas�dana� cetaso ekodibh�va� avitakka� avic�ra� sam�dhija�
p�tisukha� dutiya� jh�na� upasampajja vihar�mi. P�tiy� ca vir�g� ca upekkhako ca
viharati sato ca sampaj�no, sukha�ca k�yena pa�isa�vedeti. Ya� ta� ariy�
�cikkhanti: upekkhako satim� sukhavih�r�ti, tatiya� jh�na� upasampajja vihar�mi.
Aha� kho bhante y�vadeva �ka�kh�mi sukhassa ca pah�� dukkhassa ca pah�� pubbeva
somanassadomanass�na� attha�gam� adukkha� asukha� upekkh�satiparisuddhi� catuttha�
jh�na� upasampajja vihar�mi. Na so khv�ha� bhante eva� j�nanto eva� passanto kassa
a��assa sama�assa v� br�hma�assa v� saddh�ya gamiss�mi "atthi avitakko avic�ro
sam�dhi atthi vitakkavic�r�na� nirodho" ti.

Eva� vutte niga�ho n�taputto saka� parisa� ulloketv� etadavoca: ida� bhavanto
passantu: y�va anujjuko-2 c�ya� citto gahapati, y�va sa�ho c�ya� citto gahapati,
y�va m�y�v� c�ya� citto gahapat�ti idaneva-4 kho te maya� bhante bh�sita� eva�
�j�n�ma: "ida� bhavanto passantu y�va ujuko c�ya� citto gahapati, y�va asa�ho c�ya�
citto gahapati, y�va am�y�v� c�ya� citto gahapati, idaneva ca pana te maya� bhante
bh�sita� eva� �j�n�ma: "ida� bhavanto passantu, y�va anujjuko c�ya� citto gahapati,
y�va sa�ho c�ya� citto gahapati, y�va m�y�v� c�ya� citto gahapat�" ti. Sace te
bhante purima� sacca� pacchima� te micch�, sace pana te bhante pacchima� sacca�
purima� te micch�.

1. Apaloketv� s� mu-s� 1, 2, sy�


2. Y�vajjuko s� 1.
3. Anujuko - machasa�
4. Id�neva ca pana - sy�.

[BJT Page 548] [\x 548/]

Ime kho pana bhante dasa sahadhammik� pa�h� �gacchanti, yad� tesa� attha�
�j�neyy�si atha ma� pa�ihareyy�si saddhi� niga�ha paris�ya, 'eko pa�ho eko uddeso
eka� veyy�kara�a� dve pa�h� dve uddes� dve veyy�kara�ni, tayo pa�h� tayo uddes� t��
veyy�kara�ni, catt�ro pa�h� catt�ro uddes� catt�r� veyy�kara�ni, pa�ca pa�h� pa�ca
uddes� pa�ca veyy�kara�ni, cha pa�h� cha uddes� cha veyy�kara�ni, satta pa�h� satta
uddes� satta veyy�kara�ni, a��ha pa�h� [PTS Page 300] [\q 300/] a��ha uddes�
a��ha veyy�kara�ni, nava pa�h� nava uddes� nava veyy�kara�ni, dasa pa�h� dasa
uddes� dasa veyy�kara�n�' ti. Atha kho citto gahapati niga�ha� n�taputta� ime dasa
sahadhammike pa�he �pucchitv� u��h�y�san� pakk�m�ti.

7. 1. 9
Acelasutta�

413. Tena kho pana samayena acelo kassapo macchik�sa�a� anuppatto hoti, cittassa
gahapatino pur��agih� sah�yako. Assosi kho citto gahapati acelo kira kassapo
macchik�sa�a� anuppatto amh�ka� pur��agih�sah�yoti. Atha kho cittagahapati yena
acelo kassapo tenupasa�kami, upasa�kamitv� acelena kassapena saddhi� sammodi,
sammodan�ya� katha� s�r��ya� v�tis�retv� ekamanta� nis�di, ekamanta� nisinno kho
citto gahapati acela� kassapa� etadavoca: k�va cira� pabbajitosi-1 bhante
kassap�ti? Ti�sa matt�ni kho me gahapati vass�ni pabbajitass�ti. Imehi pana te
bhante ti�sa mattehi vassehi atthi koci uttarimanussadhamm�-2 alamariya���adassana
viseso adhigato ph�suvih�roti? Imehi kho me gahapati ti�sa mattehi vassehi-3 natth�
koci uttarimanussadhamm� alamariya���adassanaviseso adhigato ph�suvih�ro, a��atra
naggeyy� ca mu�eyy� ca p�va�anippho�an�ya-4 c�ti.

Eva� vutte citto gahapati acela� kassapa� etadavoca: acchariya� vata bho abbhuta�
vata bho dhammassa sv�kkh�tat� yatra hi n�ma ti�samattehi vassehi na [PTS Page 301]
[\q 301/] koci utarimanussadhamm� alamariya���adassanaviseso adhigato-5
bhavissati-6 ph�suvih�ro a��atra naggeyy� ca mu�eyy� ca p�va�anippho�an�ya c�ti.

1. Pabbajitassa - machasa�
2. Uttarimanussa dhammo - sy�
3. Vassehi pabbajitassa - machasa�,
4. V��i nippothan�ya - a��hakath�, p�v�tu s� 1, 2 v��anippotan�ya - sy� 5. Adhigamo
- s�, 1, 2, 3
6. Abhavissa - machasa�.
[BJT Page 550] [\x 550/]

Tuyha� pana gahapati k�va cira� up�sakatta� upagatass�ti? Mayhampi kho bhante ti�sa
matt�ni vass�ni. Up�sakatta� upagatass�ti. Imehi kho pana te gahapati, ti�samattehi
vassehi atthi koci uttarimanussadhamm� alamariya���adassanaviseso adhigato
ph�suvih�roti? Ki� hi no siy� bhante aha� hi bhante y�vadeva �ka�kh�mi vivicceva
k�mehi vivicca akusalehi dhammehi savitakka� savic�ra� vivekaja� p�tisukha�
pa�hama� jh�na� upasampajja vihar�mi. Aha� hi bhante y�vadeva �ka�kh�mi
vitakkavic�r�na� v�pasam� ajjhatta� sampas�dana� cetaso ekodibh�va� avitakka�
avic�ra� sam�dhija� p�tisukha� dutiya� jh�na� upasampajja vihar�mi. P�tiy� ca
vir�g� ca upekkhako ca viharati sato ca sampaj�no, sukha�ca k�yena pa�isa�vedeti.
Ya� ta� ariy� �cikkhanti: upekkhako satim� sukhavih�r�ti, tatiya� jh�na�
upasampajja vihar�mi. Aha� kho bhante y�vadeva �ka�kh�mi sukhassa ca pah��
dukkhassa ca pah�� pubbeva somanassadomanass�na� attha�gam� adukkha� asukha�
upekkh�sati p�risuddhi� catuttha� jh�na� upasampajja vihar�mi. Sace kho pan�ha�
bhante bhagavato-1 pa�hamatara� k�la� kareyya� anacchariya� kho paneta� ya� ma�
bhagav� eva� vy�kareyya: natthita� sa�yojana� yena sa�yojanena sa��utto citto
gahapati puna ima� loka� �gaccheyy�ti.

Eva� vutte acelo kassapo citta� gahapati� etadavoca: acchariya� vata bho abbhuta�
vata bho dhammassa sv�kkh�tat�, yatra hi n�ma gih� od�tavasan�-2 evar�pa�
uttarimanussadhamm� alamariya ���adassanavisesa� adhigamissanti-3 ph�suvih�ra�,
labheyy�ha� [PTS Page 302] [\q 302/] gahapati imasmi� dhammavinaye pabbajja�,
labheyya� upasampadanti.

Atha kho citto gahapati acela� kassapa� �d�ya yena ther� bhikkh� tenupasa�kami,
upasa�kamitv� there bhikkh� etadavoca: aya� bhante acelo kassapo amh�ka�
pur��agih�sah�yo, ima� ther� pabb�jentu upasamp�dentu ahamassa ussukka� kariss�mi
c�varapi�ap�tasen�sanagil�nappaccayabhesajjaparikkh�r�nanti.

Alattha kho acelo kassapo imasmi� dhammavinaye pabbajja� alattha upasampada�


acir�pasampanno ca pan�yasm� kassapo ekov�paka��ho appamatto �t�p� pahitatto
viharanto na cirasseva yassatth�ya kulaputt� sammadeva ag�rasm� anag�riya�
pabbajanti, tadanuttariya� brahmacariyapariyos�na� di��heva dhamme saya� abhi���
sacchikatv� upasampajja vih�si, kh�� j�ti, vusita� brahmacariya�, kata� kara�ya�,
n�para� itthatt�y�ti abbha���si, a��ataro ca pan�yasm� arahata� ahos�ti.

1. Bhagavat� - say�
2. Odatavasano - machasa�, sy�
3. Adhigamissati - machasa�, sy�.

[BJT Page 552] [\x 552/]

7. 1. 10
Gil�nasutta�

414. Tena kho pana samayena citto gahapati �b�dhito hoti dukkhito b��hagil�no. Atha
kho sambahul� �r�madevat� vanadevat� rukkhadevat� osadh� ti�a vanaspat�su-1
adhivatth� devat� sa�gamma sam�gamma citta� gahapati� etadavocu�: pa�idhehi
gahapati an�gatamaddh�na� r�j� assa� cakkavatt�ti. Eva� vutte citto gahapati t�
�r�madevat� vanadevat� rukkhadevat� osadh� ti�a vanaspat�su adhivatth� devat�
etadavoca: 'tampi anicca�, tampi addhuva� tampi pah�ya gaman�yanti'. Eva� vutte
cittassa gahapatino mitt�macc� ��tis�lohit� [PTS Page 303] [\q 303/] citta�
gahapati� etadavocu�: 'sati� ayyaputta upa��hapehi m� vippalap�'ti. -2

Kinn�ha�-3 vad�mi ya� ma� tumhe eva� vadetha: 'sati ayya putta upa��hapehi m�
vippalap�' ti. Eva� kho tva� ayyaputta vadesi: "tampi anicca� tampi addhuva� tampi
pah�ya gaman�ya" nti. Tath� hi pana ma� �r�madevat� vanadevat� rukkhadevat� osadh�
ti�a vanaspat�su adhivatth� devat� evam�ha�su: 'pa�idhehi gahapati an�gatamaddh�na�
r�j� assa� cakkavatt�' ti. T�s�ha� eva� vad�mi: tampi anicca� tampi addhuva� tampi
pah�ya gaman�yanti. Kinte-4 ayyaputta �r�madevat� vanadevat� rukkhadevat� osadh�
ti�a vanaspat�su adhivatth� devat� atthavasa� sampassam�n� evam�ha�su: pa�idhehi
gahapati an�gatamaddh�na� r�j� assa� cakkavatt�ti.

T�sa� kho �r�madevat�na� vanadevat�na� rukkhadevat�na� osadh� ti�a vanaspat�su


adhivatth�na� devat�na� eva� hoti: aya� kho citto gahapati s�lav� kaly��adhammo,
sace pa�idahissati an�gatamaddh�na� r�j� assa� cakkavatt�ti, -5 ijajhissati
s�lavato cetopa�idhi, visuddhatt� s�lassa, dhammiko dhammar�j� dhammika� bali�-6,
anuppadassat�ti-7. Ima�-8 kho �r�madevat� vanadevat� rukkhadevat�
osadhiti�avanaspat�su adhivatth� devat� atthavasa� sampassam�n� evam�ha�su:
'pa�idhehi gahapati an�gatamaddh�na� r�j� assa� cakkavatt�' ti, t�s�ha� eva�
vad�mi: 'tampi anicca� tampi addhuva� tampi pah�ya gaman�ya' nti.

1. Vanappat�su - machasa�
2. Vippalapasi - sy�
3. Kinty�ha� - s� 1, 2
4. Kimpanat� - sy�, machasa�
5. Tassa kho aya� - machasa�, sy�.
6. Phala - machasa�, bala� - sy�.
7. Anupassat�ti - machasa�.
8. Im� kho t� - sy�.

[BJT Page 554] [\x 554/]

Tena hi ayyaputta amhepi ovadeh�ti-1 tasm�tiha vo eva� sikkhitabba�: [PTS Page 304]
[\q 304/] buddhe aveccappas�dena samann�gat� bhaviss�ma, itipi so bhagav�
araha� samm� sambuddho vijj�cara�asampanno sugato lokavid� anuttaro
purisadammas�rath� satth� devamanuss�na� buddho bhagav�ti. Dhamme aveccappas�dena
samann�gat� bhaviss�ma: sv�kkh�to bhagavat� dhammo sandi��hiko ak�liko ehipassiko
opanayiko paccatta� veditabbo vi���h�ti. Sa�ghe aveccappas�dena samann�gat�
bhaviss�ma: supa�ipanno bhagavato s�vakasa�gho, ujupa�ipanno bhagavato
s�vakasa�gho, ��yapa�ipanno bhagavato s�vakasa�gho, s�m�cipa�ipanno bhagavato
s�vakasa�gho, yadida� catt�ri purisayug�ni a��hapurisapuggal� esa bhagavato
s�vakasa�gho �huneyyo p�huneyyo dakkhi�eyyo a�jalikara�yo anuttara� pu��akkhetta�
lokass�ti. Ya� kho pana ki�ci kule deyyadhamma� sabbanta� appa�ivibhatta�
bhavissati s�lavantehi kaly��adhammeh�ti. Eva� hi vo sikkhitabbanti.

Atha kho citto gahapati mitt�macce ��tis�lohite buddhe ca dhamme ca sa�ghe ca


pas�de c�ge ca-2. Sam�dapetv� k�lamak�s�ti.

Cittavaggo pa�hamo
Tatrudd�na�:

Sa�yojana� dve isidatt� mahako k�mabhupi ca


Godatto ca niga�ho ca acelena gil�nanti.

Cittasa�yutta� samatta�
1. Ovad�h�ti
2. Sa�ghe ca c�ge ca - machasa�, sy�.

[BJT Page 556] [\x 556/]

8. G�ma�sa�yutta�
8. G�ma�vaggo
8. 1. 1.
Ca�ag�ma�sutta�

415. [PTS Page 305] [\q 305/] eka� samaya� bhagav� s�vatthiya� viharati
jetavane an�thapi�ikassa �r�me. Atha kho ca�o g�ma� yena bhagav� tenupasa�kami.
Upasa�kamitv� bhagavanta� abhiv�detv� ekamanta� nis�di. Ekamanta� nisinno kho ca�o
g�ma� bhagavanta� etadavoca: ko nu kho bhante hetu ko paccayo yena midhekacco ca�o-
1 teva sa�kha� gacchati, ko pana bhante hetu ko paccayo yena midhekacco sorato-2
teva sa�kha� gacchat�ti.

Idha g�ma� ekaccassa r�go appah�no hoti, r�gassa appah�natt� pare kopenti, parehi
kopiyam�no kopa� p�tukaroti, so ca�oteva sa�kha� gacchati, doso appah�no hoti.
Dosassa appah�natt� pare kopenti, parehi kopiyam�no kopa� p�tukaroti, so ca�oteva
sa�kha� gacchati, moho appah�no hoti, mohassa appah�natt� pare kopenti, parehi
kopiyam�no kopa� p�tukaroti, so ca�oteva sa�kha� gacchati. Aya� kho g�ma� hetu aya�
paccayo yenamidhekacco ca�oteva sa�kha� gacchati.

Idha pana g�ma� ekaccassa r�go pah�no hoti, r�gassa pah�natt� pare na kopenti,
parehi kopiyam�no kopa� na p�tukaroti, so soratoteva sa�kha� gacchati, doso pah�no
hoti. Dosassa pah�natt� pare na kopenti, parehi kopiyam�no kopa� na p�tukaroti, so
soratoteva sa�kha� gacchati, moho pah�no hoti, mohassa pah�natt� pare na kopenti,
parehi kopiyam�no kopa� na p�tukaroti, so soratoteva sa�kha� gacchati. Aya� kho
g�ma� hetu aya� paccayo yenamidhekacco soratoteva sa�kha� gacchati.

1. Ca�o ca�o tveva - machasa�, ca�o ca�o teva - sy�


2. Sorato sorato tveva - machasa�, sorato sorato teva - sy�, surato teva - s� 1, 2.

[BJT Page 558] [\x 558/]

[PTS Page 306] [\q 306/] eva� vutte ca�o g�ma� bhagavanta� etadavoca:
abhikkanta� bhante abhikkanta� bhante, seyyath�pi bhante nikkujjita� v� ukkujjeyya,
pa�icchanta� v� vivareyya, m��ahassa v� magga� �cikkheyya andhak�re v� tela
pajjota� dh�reyya cakkhumanto r�p�ni dakkhint�ti, evameva� bhagavat�
anekapariy�yena dhammo pak�sito, es�ha� bhante bhagavanta� sara�a� gacch�mi
dhamma�ca bhikkhusa�gha�ca, up�saka� ma� bhagav� dh�retu ajjatagge p��upeta�
sara�a� gatanti.

8. 1. 2
T�lapu�asutta�

416. Eka� samaya� bhagav� r�jagahe viharati veevane kalandaka niv�pe. Atha kho
t�lapu�o-1 na�ag�ma� yena bhagav� tenupasa�kami. Upasa�kamitv� bhagavanta�
abhiv�detv� ekamanta� nis�di. Ekamanta� nisinno kho t�lapu�o na�ag�ma� bhagavanta�
etadavoca: suta� meta� bhante pubbak�na� �cariyap�cariy�na� na��na� bh�sam�n�na� yo
so na�o ra�gamajjhe samajjamajejha sacc�likena jana� bh�seti rameti, so k�yassa
bhed� parammara� pah�s�na� dev�na� sahavyata� uppajjat�ti. Idha bhagav� kim�h�ti.

Ala� g�ma� ti��hateta�, m� ma� eta� pucchi-2 ti. Dutiyampi kho t�lapu�o na�ag�ma�
bhagavanta� etadavoca: suta� meta� bhante pubbak�na� �cariyap�cariy�na� na��na�
bh�sam�n�na� yo so na�o ra�gamajjhe samajjamajjhe sacc�likena jana� bh�seti rameti,
so k�yassa bhed� parammara� pah�s�na� dev�na� sahavyata� upapajjat� ti. Idha
bhagav� kim�h�ti. Ala� g�ma� ti��hateta� m� ma� eta� pucchiti.

Tatiyampi kho t�lapu�o na�ag�ma� bhagavanta� etadavoca, suta� meta� bhante


pubbak�na� �cariyap�cariy�na� na��na� bh�sam�n�na� yo so na�o ra�gamajjhe
samajjamajjhe sacc�likena jana� bh�seti rameti, [PTS Page 307] [\q 307/] so
k�yassa bhed� parammara� pah�s�na� dev�na� sahavyata� upapajjat� ti. Idha bhagav�
kim�h�ti. Idha bhagav� kim�h�ti.

1. T�laputto sy�, a��hakath�


2. Pucch�ti - s� 1.
[BJT Page 560] [\x 560/]

Addh� kho ty�ha� g�ma� na labh�mi-1 "ala� g�ma� ti��hateta� m� ma� eta� pucch�" ti.
Api ca ty�ha� vy�kariss�mi. Pubbe kho g�ma�, satt� av�tar�g� r�gabandhanabaddh�-2,
tesa� na�o ra�gamajjhe samajjamajjhe ye dhamm� rajan�y� te upasa�harati bhiyyo
sar�g�ya-3. Pubbe kho g�ma� satt� av�tados� dos�bandhanabaddh�, tesa� na�o
ra�gamajjhe samajjamajjhe ye dhamm� dosan�y� te upasa�harati bhiyyo sados�ya-3.
Pubbe kho g�ma�i, satt� av�tamoh� mohabandhanabaddh�, tesa� na�o ra�gamajjhe
samajjamajjhe ye dhamm� mohan�y� te upasa�harati bh�yyo samoh�ya-3. So attan� matto
pamatto pare madetv� pam�detv� k�yassa bhed� parammara� pah�so n�ma nirayo
tatthuppajjati-4.

Sace kho panassa eva� di��h� hoti 'yo so na�o ra�gamajjhe samajjamajjhe sacc�likena
jana� bh�seti rameti, so k�yassa bhed� parammara� pah�s�na� dev�na� sahavyata�
uppajjat�' ti s�ssa hoti micch� di��hi, micch� di��hikassa kho pan�ha� g�ma�
purisapuggalassa dvinna� gat�na� a��atara� gati� vad�mi nirayaha� v�
tiracch�nayoni� v�ti.

Eva� vutte t�lapu�o na�ag�ma� parodi, ass�ni pavattesi. 'Eta� kho ty�ha� g�ma�
n�lattha�, ala� g�ma� ti��hateta� m� ma� eta� pucchi' ti.

N�ha� bhante eta� rod�mi, ya� ma� bhagav� evam�ha, api c�ha� bhante pubbakehi
�cariyap�cariyehi na�ehi d�gharatta� nikato va�cito paraddho-5. "Yo so na�o [PTS
Page 308] [\q 308/] ra�gamajjhe samajjamajjhe sacc�likena jana� bh�seti
rameti, so k�yassa bhed� parammara� pah�s�na� dev�na� sahavyata� uppajjat�" ti.

Abhikkanta� bhante, abhikkanta� bhante, seyyath�pi bhante nikkujjita� v�


ukkujjeyya, pa�icchanna� v� vivareyya, m�lahassa v� magga� �cikkheyya, andhak�re v�
telapajjota� dh�reyya cakkhumanto r�p�ni dakkhint�ti. Evameva� bhagavat�
anekapariy�yena dhammo pak�sito. Es�ha� bhante bhagavanta� sara�a� gacch�mi
dhamma�ca bhikkhusa�gha�ca, labheyy�ha� bhante bhagavato santike pabbajja�
labheyya� upasampadanti. Alattha kho t�lapu�o na�ag�mi� bhagavato santike
pabbajja�, alatthupasampada�, acir�pasampanno ca pan�yasm� t�lapu�o eko v�paka��ho
appamatto �t�pi pahitatto viharanto na cirasseva yassatth�ya kulaputt� sammadeva
ag�rasm� anag�riya� pabbajanti, tadanuttariya� brahmacariyapariyos�na� di��heva
dhamme saya� abhi��� sacchikatv� upasampajja vih�si, kh�� j�ti, vusita�
brahmacariya�, kata� kara�ya�, n�para� itthat�y�ti abbha���si, a��ataro ca
pan�yasm� t�lapu�o arahata� ahos�ti.

1. N�lattha�- sy�- [PTS]


2. Bandh� - sy�.
3. Bhiyyosomatt�ya - machasa�
4. Tattha uppajjati - machasa�, sy�.
5. Paluddho - machasa�

[BJT Page 562] [\x 562/]


8. 1. 3
Yodh�j�vasutta�

417. Atha kho yodh�j�vo g�ma� yena bhagav� tenupasa�kami. Upasa�kamitv� bhagavanta�
abhiv�detv� ekamanta� nis�di. Ekamanta� nisinno kho yodh�j�vo g�ma� bhagavanta�
etadavoca: suta� meta� bhante pubbak�na� �cariyap�cariy�na� yodh�j�v�na�
bh�sam�n�na� yo so yodh�j�vo sa�g�me ussahati v�yamati, tamena� ussahanna�
v�yamanna� v�yamanta� pare hananti pariy�p�denti, so k�yassa bhed� parammara�
sara�jit�na�-1 dev�na� sahavyata� upapajjat�ti. Idha bhagav� kim�h�ti.

Ala� g�ma� ti��hateta�, m� ma� eta� pucchiti. Dutiyampi kho yodh�j�vo g�ma�
bhagavanta� etadavoca: suta� meta� bhante pubbak�na� �cariyap�cariy�na�
yodh�j�v�na� bh�sam�n�na� 'yo so yodh�j�vo sa�g�me ussahati v�yamati, tamena�
ussahanta� v�yamanta� pare hananti pariy�p�denti, so k�yassa bhed� parammara�
sara�jit�na� dev�na� sahavyata� upapajjat�ti. Idha bhagav� kim�h�ti.
Ala� g�ma� ti��hateta�, m� ma� eta� pucchiti. Tatiyampi kho yodh�j�vo g�ma�
bhagavanta� etadavoca: suta� meta� bhante pubbak�na� �cariyap�cariy�na�
yodh�j�v�na� bh�sam�n�na� 'yo so yodh�j�vo sa�g�me ussahati v�yamati, tamena�
ussahanta� v�yamanta� pare hananti pariy�p�denti, so k�yassa bhed� parammara�
sara�jit�na� dev�na� sahavyata� upapajjat�ti. Idha bhagav� kim�h�ti.

[PTS Page 309] [\q 309/] addh� kho ty�ha� g�ma� na labh�mi. Ala� g�ma�
ti��hateta� m� ma� eta� pucchiti. Api ca ty�ha� vy�kariss�mi. Yo so g�ma�i
yodh�j�vo sa�g�me ussahati v�yamati, tassa ta� citta� pubbe h�na�-2 dukka�a�
duppa�ihita�: ime satt� ha��antu v� bajajhantu v� ucchijjantu v� vinassantu v� m�
v� ahesu� iti v�ti, tamena� ussahanta� v�yamanta� pare hananti pariy�p�denti, so
k�yassa bhed� parammara� sara�jito n�ma nirayo tatthuppajjati. Sace kho panassa
eva� di��hi hoti:' "yo so yodh�j�vo sa�g�me ussahati v�yamati, tamena� ussahanta�
v�yamanna� pare hananti pariy�p�denti, so k�yassa bhed� parammara� sara�jit�na�
dev�na� sahavyata� upapajjat�" ti, s�ssa hoti micch�di��hi, micch�di��hikassa kho
pan�ha� g�ma� purisapuggalassa dvinna� gat�na� a��atara� gati� vad�mi niraya� v�
tiracch�nayoni� v�ti.

1. Sarajit�na� - sy�, parijit�na� - machasa�


2. Gahika� - machasa�

[BJT Page 564] [\x 564/]

Eva� vutte yodh�j�vo g�ma� parodi, ass�ni pavattesi. 'Eta� kho ty�ha� g�ma�
n�lattha�, ala� g�ma� ti��hateta�, m� ma� eta� pucchi' ti.

N�ha� bhante eta� rod�mi, ya� ma� bhagav� evam�ha, api c�ha� bhante pubbakehi
�cariyap�cariyehi yodh�j�vehi d�gharatta� nikato va�cito paraddho, "yo so yodh�j�vo
sa�g�me ussahati v�yamati, tamena� ussahanta� v�yamanta� pare hananti
pariy�p�denti, so k�yassa bhed� parammara� sara�jit�na� dev�na� sahavyata�
upapajjat�" ti.

Abhikkanta� bhante, abhikkanta� bhante, seyyath�pi bhante nikkujjita� v�


ukkujjeyya, pa�icchanna� v� vivareyya, m��ahassa v� magga� �cikkheyya, andhak�re v�
telapajjota� dh�reyya 'cakkhumanto r�p�ni dakkhinti'-2ti. Evameva� bhagavat�
anekapariy�yena dhammo pak�sito. Es�ha� bhante bhagavanta� sara�a� gacch�mi
dhamma�ca bhikkhusa�gha�ca, up�saka� ma� bhagav� dh�retu ajjatagge p��upeta�
sara�a� gatanti.

8. 1. 4
Hatth�rohasutta�

418. [PTS Page 310] [\q 310/] atha kho hatth�roho-1 g�ma� yena bhagav�
tenupasa�kami. Upasa�kamitv� bhagavanta� abhiv�detv� ekamanta� nis�di. Ekamanta�
nisinno kho hatth�roho g�ma� bhagavanta� etadavoca: suta� meta� bhante pubbak�na�
�cariyap�cariy�na� hatth�roh�na� bh�sam�n�na� yo so hatth�roho sa�g�me ussahati
v�yamati, tamena� ussahanna� v�yamanta� pare hananti pariy�p�denti, so k�yassa
bhed� parammara� sara�jit�na� dev�na� sahavyata� upapajjat�ti. Idha bhagav�
kim�h�ti.

Ala� g�ma� ti��hateta�, m� ma� eta� pucchiti. Dutiyampi kho hatth�roho g�ma�
bhagavanta� etadavoca: suta� me ta� bhante pubbak�na� �cariyap�cariy�na�
hatth�roh�na� bh�sam�n�na� 'yo so hatth�roho sa�g�me ussahati v�yamati, tamena�
ussahanta� v�yamanta� pare hananti pariy�p�denti, so k�yassa bhed� parammara�
sara�jit�na� dev�na� sahavyata� upapajjat�ti. Idha bhagav� kim�h�ti.

Ala� g�ma� ti��hateta�, m� ma� eta� pucchiti. Tatiyampi kho hatth�roho g�ma�
bhagavanta� etadavoca: suta� me ta� bhante pubbak�na� �cariyap�cariy�na�
hatth�rohana� bh�sam�n�na� 'yo so hatth�roho sa�g�me ussahati v�yamati, tamena�
ussahanta� v�yamanta� pare hananti pariy�p�denti, so k�yassa bhed� parammara�
sara�jit�na� dev�na� sahavyata� upapajjat�ti. Idha bhagav� kim�h�ti.

Addh� kho ty�ha� g�ma� na labh�mi ala� g�ma� ti��hateta� m� ma� eta� pucch�ti. Api
ca ty�ha� vy�kariss�mi. Yo so g�ma�i hatth�roho sa�g�me ussahati v�yamati, [PTS
Page 311] [\q 311/] tassa ta� citta� pubbe h�na� dukka�a� duppa�ihita�: ime
satt� ha��antu v� bajajhantu v� ucchijjantu v� vinassantu v� m� v� ahesu� iti v�ti,
tamena� ussahanta� v�yamanta� pare hananti pariy�p�denti, so k�yassa bhed�
parammara� sara�jito n�ma nirayo tatthuppajjati. Sace kho panassa eva� da��hi
hoti:' "yo so hatth�roho sa�g�me ussahati v�yamati, tamena� ussahanta� v�yamanna�
pare hananti pariy�p�denti, so k�yassa bhed� parammara� sara�jit�na� dev�na�
sahavyata� upapajjat�" ti, s�ssa hoti micch�di��hi, micch�di��hikassa kho pan�ha�
g�ma� purisapuggalassa dvinna� gat�na� a��atara� gati� vad�mi niraya� v�
tiracch�nayoni� v�ti.

Eva� vutte hatth�roho g�ma� parodi, ass�ni pavattesi. 'Eta� kho ty�ha� g�ma�
n�lattha�, ala� g�ma� ti��hateta� m� ma� eta� pucchi' ti.

N�ha� bhante eta� rod�mi, ya� ma� bhagav� evam�ha, api c�ha� bhante pubbakehi
�cariyap�cariyehi hatth�rohehi d�gharatta� nikato va�cito paraddho, "yo so
hatth�roho sa�g�me ussahati v�yamati, tamena� ussahanta� v�yamanta� pare hananti
pariy�p�denti, so k�yassa bhed� parammara� sara�jit�na� dev�na� sahavyata�
upapajjat�" ti.

Abhikkanta� bhante, abhikkanta� bhante, seyyath�pi bhante nikkujjita� v�


ukkujjeyya, pa�icchanna� v� vivareyya, m��ahassa v� magga� �cikkheyya, andhak�re v�
telapajjota� dh�reyya 'cakkhumanto r�p�ni dakkhinti'ti. Evameva� bhagavat�
anekapariy�yena dhammo pak�sito. Es�ha� bhante bhagavanta� sara�a� gacch�mi
dhamma�ca bhikkhusa�gha�ca, up�saka� ma� bhagav� dh�retu ajjatagge p��upeta�
sara�a� gatanti.

8. 1. 5
Ass�rohasutta�

419. Atha kho ass�roho g�ma� yena bhagav� tenupasa�kami. Upasa�kamitv� bhagavanta�
abhiv�detv� ekamanta� nis�di. Ekamanta� nisinno kho ass�roho g�ma� bhagavanta�
etadavoca: suta� meta� bhante pubbak�na� �cariyap�cariy�na� ass�roh�na�
bh�sam�n�na�; yo so ass�roho sa�g�me ussahati v�yamati, tamena� ussahanna�
v�yamanna� pare hananti pariy�p�denti, so k�yassa bhed� parammara� sara�jit�na�
dev�na� sahavyata� upapajjat�ti. Idha bhagav� kim�h�ti. Ala� g�ma�, ti��hateta�, m�
ma� eta� pucchiti. Dutiyampi kho ass�roho g�ma� bhagavanta� etadavoca: suta� me ta�
bhante pubbak�na� �cariyap�cariy�na� ass�rohana� bh�sam�n�na� 'yo so ass�roho
sa�g�me ussahati v�yamati, tamena� ussahanta� v�yamanta� pare hananti
pariy�p�denti, so k�yassa bhed� parammara� sara�jit�na� dev�na� sahavyata�
upapajjat�ti. Idha bhagav� kim�h�ti.
Ala� g�ma� ti��hateta�, m� ma� eta� pucchiti. Tatiyampi kho ass�roho g�ma�
bhagavanta� etadavoca: suta� meta� bhante pubbak�na� �cariyap�cariy�na� ass�roh�na�
bh�sam�n�na� 'yo so ass�roho sa�g�me ussahati v�yamati, tamena� ussahanta�
v�yamanta� pare hananti pariy�p�denti, so k�yassa bhed� parammara� sara�jit�na�
dev�na� sahavyata� upapajjat�ti. Idha bhagav� kim�h�ti.

1. Hatth�ruho - s� 1, 2
2. Ass�ruho - s�

[BJT Page 566] [\x 566/]

Addh� kho ty�ha� g�ma� na labh�mi "ala� g�ma� ti��hateta� m� ma� eta� pucchi"ti.
Api ca ty�ha� vy�kariss�mi. Yo so g�ma�i ass�roho sa�g�me ussahati v�yamati, tassa
ta� citta� pubbe h�na� dukka�a� duppa�ihita�: "ime satt� ha��antu v� bajajhantu v�
ucchijjantu v� vinassantu v� m� v� ahesu� iti v�ti, tamena� ussahanta� v�yamanta�
pare hananti pariy�p�denti, so k�yassa bhed� parammara� sara�jito n�ma nirayo
tatthuppajjati. Sace kho panassa eva� di��hi hoti:' "yo so ass�roho sa�g�me
ussahati v�yamati, tamena� ussahanta� v�yamanna� pare hananti pariy�p�denti, so
k�yassa bhed� parammara� sara�jit�na� dev�na� sahavyata� upapajjat�" ti, s�ssa hoti
micch�di��hi, micch�di��hikassa kho pan�ha� g�ma� purisapuggalassa dvinna� gat�na�
a��atara� gati� vad�mi niraya� v� tiracch�nayoni� v�ti.

Eva� vutte ass�roho g�ma� parodi, ass�ni pavattesi. 'Eta� kho ty�ha� g�ma�
n�lattha�, ala� g�ma� ti��hateta� m� ma� eta� pucchi' ti.
N�ha� bhante eta� rod�mi, ya� ma� bhagav� evam�ha, api c�ha� bhante pubbakehi
�cariyap�cariyehi ass�rohehi d�gharatta� nikato va�cito paraddho, "yo so ass�roho
sa�g�me ussahati v�yamati, tamena� ussahanta� v�yamanta� pare hananti
pariy�p�denti, so k�yassa bhed� parammara� sara�jit�na� dev�na� sahavyata�
upapajjat�" ti.

Abhikkanta� bhante, abhikkanta� bhante, seyyath�pi bhante nikkujjita� v�


ukkujjeyya, pa�icchanna� v� vivareyya, m��ahassa v� magga� �cikkheyya, andhak�re v�
telapajjota� dh�reyya 'cakkhumanto r�p�ni dakkhint�'-2ti. Evameva� bhagavat�
anekapariy�yena dhammo pak�sito. Es�ha� bhante bhagavanta� sara�a� gacch�mi
dhamma�ca bhikkhusa�gha�ca, up�saka� ma� bhagav� dh�retu ajjatagge p��upeta�
sara�a� gatanti.

8. 1. 6
Asibaddhakasutta�

420. Eka� samaya� bhagav� n�land�ya� viharati p�v�rikambavane [PTS Page 312] [\q
312/] atha kho asibandhaka putto g�ma� yena bhagav� tenupasa�kami.
Upasa�kamitv� bhagavanta� abhiv�detv� ekamanta� nis�di. Ekamanta� nisinno kho
asibandhakaputto g�ma� bhagavanta� etadavoca: br�hma� bhante pacch�bhumak�
k�ma�aluk� sev�lam�lik� udako rohak� aggiparic�rak�-2 te mata� k�lakata� uyy�penti
n�ma sa���penti n�ma sagga� n�ma okk�menti. 3 Bhagav� pana bhante araha�
samm�sambuddho pahoti tath� k�tu� yath� sabbo loko k�yassa bhed� parammara� sugati�
sagga� loka� upapajjeyy�ti.

1. Pubbe - sy� machasa�


2. C�rik� - s� 1, 2
3. Okk�penti - sy�, a��hakath�, okkamenti - s� 1, 2

[BJT Page 568] [\x 568/]

Tena hi g�ma�i ta�yevettha pa�ipucchiss�mi, yath� te khameyya tath� na�


vy�kareyy�si. Ta� kimma��asi g�ma� idhassa puriso p��tip�t� adinn�d�y� k�mesu
micch�c�r� mus�v�d� pisun�v�co pharus�v�co-1 samphappal�p� abhijjh�l� vy�pannacitto
micch�di��hiko, tamena� mah�janak�yo sa�gamma sam�gamma �y�ceyya thomeyya pa�jaliko
anuparisakkeyya: "aya� puriso k�yassa bhed� parammara� sugati� sagga� loka�
upapajjatu" ti. Ta� kimma��asi g�ma�, api n� so puriso mahato janak�yassa
�y�canahetu v� thomanahetu v� pa�jalik� anuparisakkanahetu v� k�yassa bhed�
parammara� sugati� sagga� loka� upapajjeyy�ti. No heta� bhante.

Seyyath�pi g�ma�, puriso mahati� puthusila� gambh�re udakarahade pakkhipeyya,


tamena� mah�janak�yo sa�gamma sam�gamma �y�ceyya thomeyya pa�jaliko
anuparisakkeyya: ummujja bho puthusile uplava bho [PTS Page 313] [\q 313/]
puthusile, thalamuplava bho puthusileti. Ta� kimma��asi g�ma�i, apinu s� puthusil�
mahato janak�yassa �y�canahetu v� thomanahetu v� pa�jalik� anuparisakkanahetu v�
ummujjeyya v� uplaveyya v� thala� v� uplaveyy�ti. No heta� bhante.
Evameva kho g�ma� yo so puriso p��tip�t� adinn�d�y� k�mesu micch�c�r� mus�v�d�
pisun�v�co samphappal�p� abhijjh�l� vy�pannacitto micch�di��hiko, ki�c�pi ta�
mah�janak�yo sa�gamma sam�gamma �y�ceyya thomeyya pa�jaliko anuparisakkeyya: "aya�
puriso k�yassa bhed� parammara� sugati� sagga� loka� upapajjatu" ti. Atha kho so
puriso k�yassa bhed� parammara� ap�ya� duggati� vinip�ta� niraya� upapajjeyya.

Ta� kimma��asi g�ma�i, idhassa puriso p��tip�t� pa�ivirato adinn�d�n� pa�ivirato


k�mesu micch�c�r� pa�ivirato mus�v�d� pa�ivirato pisun�v�c� pa�ivirato pharus� v�c�
pa�ivirato samphappal�p� pa�ivirato anabhijjh�l� avy�pannacitto samm�di��hiko,
tamena� mah�janak�yo sa�gamma sam�gamma �y�ceyya thomeyya pa�jaliko
anuparisakkeyya: "aya� puriso k�yassa bhed� parammara� ap�ya� duggati� vinip�ta�
niraya� upapajjatu" ti. Ta� kimma��asi g�ma�i, api nu so puriso mahato janak�yassa
�y�canahetu v� thomanahetu v� pa�jalik� anuparissakkanahetu v� k�yassa bhed�
parammara� ap�ya� duggati� vinip�ta� niraya� upapajjeyy�ti. No heta� bhante.

------------------------
1. Pisu�v�copharus�v�co - s� 1, 2.

[BJT Page 570] [\x 570/]

Seyyath�pi g�ma�i, puriso sappikumbha� v� telakumbha� v� gambhira� udakarahada�


og�hetv� bhindeyya, tatra y�ssa-1. Sakkhar� v� ka�hal� v� s� adhog�m�-2. Assa,
ya�ca khv�ssa tatra sappi-3. V� tela� v� ta� uddhag�m�-4 [PTS Page 314] [\q 314/]
assa, tameta� mah�janak�yo sa�gamma sam�gamma �y�ceyya thomeyya pa�jaliko
anuparisakkeyya: os�da bho sappi tela, sa�s�da bho sappi tela adhogaccha bho sappi
tel�ti. Ta� kimma��asi g�ma�, api nu ta� sappi tela� mah� janak�yassa �y�canahetu
v� thomanahetu v� pa�jalik� anuparisakkanahetu v� os�deyya v� sa�s�deyya v� adho v�
gaccheyyati. No heta� bhante.

Evameva kho g�ma�i, yo so puriso p��tip�t� pa�ivirato adinn�d�n� pa�ivirato k�mesu


micch�c�r� pa�ivirato mus�v�d� pa�ivirato pisun�v�c�-3 pa�ivirato pharus� v�c�-6
pa�ivirato samphappal�p� pa�ivirato anabhijjh�l� avy�pannacitto samm�di��hiko,
ki�c�pi ta� mah�janak�yo sa�gamma sam�gamma �y�ceyya thomeyya pa�jaliko
anuparisakkeyya: "aya� puriso k�yassa bhed� parammara� ap�ya� duggati� vinip�ta�
niraya� upapajjatu" ti, atha kho so puriso k�yassa bhed� parammara� sugati� sagga�
loka� upapajjeyayy�ti.
Eva� vutte asibandhakaputto g�ma� bhagavanta� etadavoca: abhikkanta� bhante
abhikkanta� bhante seyyath�pi bhante nikkujjita� v� ukkujjeyya, pa�icchanna� v�
vivareyya, m��ahassa v� magga� �cikkheyya andhak�re v� tela pajjota� dh�reyya
cakkhumanto r�p�ni dakkhint�ti, evameva� bhagavat� anekapariy�yena dhammo pak�sito,
es�ha� bhante bhagavanta� sara�a� gacch�mi dhamma�ca bhikkhusa�ga�ca, up�saka� ma�
bhagav� dh�retu ajjatagge p��upeta� sara�a� gatanti.
8. 1. 7
Khett�pamasutta�

421. Eka� samaya� bhagav� n�land�ya� viharati p�v�rikambavane. Atha kho


asibandhakaputto g�ma� yena bhagav� tenupasa�kami, upasa�kamitv� bhagavanta�
abhiv�detv� ekamanta� nis�di, ekamanta� nisinno kho asibandhakaputto g�ma�
bhagavanta� etadavoca: nanu bhante bhagav� sabbap��abhutahit�nukamp�-7 viharat�ti.
Eva� g�ma� tath�gato sabbap��abhutahit�nugamp� viharat�ti. Atha ki�carahi bhante
bhagav� ekacc�na� sakkacca� dhamma� deseti, ekacc�na� no tath� sakkacca� dhamma�
deset�ti. [PTS Page 315] [\q 315/] tena hi g�ma�, ta� yevettha
pa�ipucchiss�mi, yath� te khameyya tath� na� vy�kareyy�si.

1. Yv�ssa - s�, yassa - sy�, a��hakath�.


2. S�dhog�mi - a��hakath� (adhog�min�ti bhavitabbanti ma��e)
3. Sappi� - s� 1, 2
4. Uddha�g�mi - machasa�,
5. Pisun�ya v�c�ya - machasa�, sy�
6. Pharus�ya v�c�ya - machasa�, sy�
7. Sabbabhutahit�nukampi - s�mu.

[BJT Page 572] [\x 572/]

Ta� kimma��asi g�ma� kassakassa gahapatino t�ni khett�ni: eka� khetta� agga�, eka�
khetta� majjhima�, eka� khetta� h�na� ja�gala� �sara�-1. P�pabhumi, ta� kimma��asi
g�ma�i asu kassako gahapati b�j�ni pati��h�petuk�mo kattha pa�hama� pati��h�peyya,
ya� v� adu� khetta� agga� ya� v� adu� khetta� majjhima� ya� v� adu� khetta� h�na�
ja�gala� �sara� p�pabhuminti. Asu bhante kassako gahapati b�j�ni pati��h�petuk�mo
ya� adu� khetta� agga� tattha pati��h�peyya, tattha pati��h�petv� ya� adu� khetta�
majjhima� tattha pati��h�peyya, tattha pati��h�petv� ya� adu� khetta� h�na�
ja�gala� �sara� p�pabhumi tattha pati��h�peyyapi nopi pati��h�peyya. Ta� kissa
hetu? Antamaso gobhattampi bhavissat�ti.

Seyyath�pi g�ma�i ya� adu� khetta� agga�, evameva mayha� bhikkhubhikkhuniyo,


tes�ha� dhamma� desemi �dikaly��a� majjhe kaly��a� pariyos�nakaly��a� s�ttha�
savya�jana� kevalaparipu��a� parisuddha� brahmacariya� pak�semi, ta� kissa hetu?
Ete hi g�ma�i, ma�d�p� ma�le� ma�t�� ma�sara� viharanti.

Seyyath�pi g�ma�i, ya� adu� khetta� majjhima�, evameva mayha� up�sakaup�sik�yo.


Tasempaha�-2 dhamma� desemi �dikaly��a� majjhekaly��a� pariyos�nakaly��a� s�ttha�
savya�jana� kevala paripu��a� parisuddha� brahmacariya� pak�semi, ta� kissa hetu?
Ete hi g�ma�i ma�d�p� ma�le� ma�t�� ma�sara� viharanti.

Seyyath�pi g�ma�i, ya� adu� khetta� h�na� ja�gala� [PTS Page 316] [\q 316/]
�sara� p�pabhumi. Evameva mayha� a��atitthiy� sama�abr�hma� paribb�jak�, tesampaha�
dhamma� desemi �dikaly��a� majjhekaly��a� pariyos�nakaly��a� s�ttha� savya�jana�
kevalaparipu��a� parisuddha� brahmacariya� pak�semi. Ta� kissa hetu? Appeva n�ma
ekapadampi �j�neyyu�, ta� nesa� assa d�gharatta� hit�ya sukh�ya.

Seyyath�pi g�ma�i, purisassa tayo udakama�ik�, eko udakama�iko acchiddo ah�r�-3


aparih�r�, eko udakama�iko acchiddo h�r� parih�r�, eko udakama�iko chiddo h�r�
parih�r�. Ta� kimma��asi g�ma�i asu pariso udaka� nikkhipituk�mo kattha pa�hama�
nikkhipeyya yo v� so udakama�iko acchiddo ah�r� parih�r�, yo v� so udakama�iko
acchiddo h�r� parih�r�, yo v� so udakama�iko chiddo h�r� parih�r�ti.

1. Osara� - a��hakath�, sy�.


2. Tes�ha� - say�,
Tesamy�ha� - machasa�
3. �h�ri - s�: sabbattha

[BJT Page 574] [\x 574/]

Asu bhante puriso udaka� nikkhipituk�mo yo so udakama�iko acchiddo ah�r� aparih�r�


tattha nikkhipeyya, tattha nikkhipitv� yo so udakama�iko acchiddo h�r� parih�r�
tattha nikkhipeyya, tattha nikkhipitv� yo so udakama�iko chiddo h�r� parih�r�
tattha nikkhipeyy�pi nopi nikkhipeyya, ta� kissa hetu? Antamaso bha�adhovanampi-1
bhavissatiti.

Seyyath�pi g�ma�i yo so udakama�iko acchiddo ah�r� aparih�r�, evameva mayha�


bhikkhubhikkhuniyo, tes�ha� dhamma� desemi �dikaly��a� majjhekaly��a�
pariyos�nakaly��a� s�ttha� savya�jana� kevalaparipu��a� parisuddha� brahmacariya�
pak�semi, ta� kissa hetu? Ete hi g�ma�i, ma�d�p� ma�le� ma�t�� ma�sara� viharanti.
Seyyath�pi g�ma�i, yo so udakama�iko acchiddo h�r� parih�r�, evameva mayha�
up�sakaup�sik�yo. Tesampaha� [PTS Page 317] [\q 317/] dhamma� desemi
�dikaly��a� majjhekaly��a� pariyos�nakaly��a� s�ttha� savya�jana� kevalaparipu��a�
parisuddha� brahmacariya� pak�semi, ta� kissa hetu? Ete hi g�ma�i ma�d�p� ma�le�
ma�t�� ma�sara� viharanti.
Seyyath�pi g�ma�i, yo so udakama�iko jiddo h�r� parih�r�, evameva mayha�
a��atitthiy� sama�abr�hma�aparibb�jak�, tesampaha� dhamma� desemi �dikaly��a�
majjhekaly��a� pariyos�nakaly��a� s�ttha� savya�jana� kevalaparipu��a� parisuddha�
brahmacariya� pak�semi. Ta� kissa hetu? Appeva n�ma ekapadampi �j�neyyu�, ta� nesa�
assa d�gharatta� hit�ya sukh�y�ti.

Eva� vutte asibandhakaputto g�ma� bhagavanta� etadavoca: abhikkanta� bhante


abhikkanta� bhante seyyath�pi bhante nikkujjita� v� ukkujjeyya, pa�icchanna� v�
vivareyya, m��ahassa v� magga� �cikkheyya andhak�re v� tela pajjota� dh�reyya
cakkhumanto r�p�ni dakkhint�ti, evameva� bhagavat� anekapariy�yena dhammo pak�sito,
es�ha� bhante bhagavanta� sara�a� gacch�mi dhamma�ca bhikkhusa�ga�ca, up�saka� ma�
bhagav� dh�retu ajjatagge p��upeta� sara�a� gatanti.

8. 1. 8
Sa�khadhamasutta�
422. Eka� samaya� bhagav� n�land�ya� viharati p�v�rikambavane. Atha kho
asibandhakaputto g�ma�i yena bhagav� tenupasa�kami, upasa�kamitv� bhagavanta�
abhiv�detv� ekamanta� nis�di, ekamanta� nisinno kho asibandhakaputto g�ma�
bhagavanta� etadavoca: kathannukho g�ma�i, niga�ho n�taputto s�vak�na� dhamma�
deset�ti

1. Bha�adhovanamattampi - s�mu.

[BJT Page 576] [\x 576/]

Eva� kho bhante niga�ho n�taputto s�vak�na� dhamma� deseti: yo koci p��amatip�teti-
1 sabbo so �p�yiko nerayiko. Yo koci adinnam�diyati sabbo so �p�yiko nerayiko. Yo
koci k�mesu micch� carati sabbo so �p�yiko nerayiko. Yo koci mus� ha�ati sabbo so
�p�yiko nerayiko. Ya� bahula� ya� bahula� viharati tena tena niyyat�ti. 2 Eva� kho
bhante niga�ho n�taputto s�vak�na� dhamma� deset�ti.

Ya� bahula� ya� bahula�ca g�ma�i viharati tena [PTS Page 318] [\q 318/] tena
niyyat�ti eva� sante na koci �p�yiko nerayiko bhavissati yath� niga�hassa
n�taputtassa vacana�. Ta� kimma��asi g�ma�i yo so puriso p��tip�t�, rattiy� v�
divasassa v� samay�samaya� up�d�ya, katamo bahutaro samayo ya� v� so p��a�
atip�teti ya� v� so p��a� n�tip�tet�ti.

Yo so bhante puriso p��tip�t�, rattiy� v� divasassa v� samay�samaya� up�d�ya


appataro so samayo ya� so p��a� atip�teti. Atha kho so va bahutaro samayo ya� so
p��a� n�tip�tet�ti. Ya� bahula� ya� bahula�ca g�ma�i viharati tena tena n�yyat�ti
eva� sante na koci �p�yiko nerayiko bhavissati yath� niga�hassa n�taputtassa
vacana�.

Ta� kimma��asi g�ma�i, yo so puriso adinn�d�y�, rattiy� v� divasassa v�


samay�samaya� up�d�ya katamo bahutaro samayo ya� v� so adinna� �diyati ya� v� so
adinna� n�diyat�ti. Yo so bhante puriso adinn�d�y� rattiy� v� divasassa v�
samay�samaya� up�d�ya, appataro so samayo ya� so adinna� �diyati, atha kho sova
bahutaro samayo ya� so adinna� n�diyat�ti. Ya� bahula� ya� bahula�ca g�ma�i
viharati tena tena n�yyat�ti, eva� sante na koci �p�yiko nerayiko bhavissati yath�
niga�hassa n�taputtassa vacana�.

1. Matim�peti - s� 1, 2, sy�
2. S�yy�t�ti - ni 1.

[BJT Page 578] [\x 578/]

Ta� kimma��asi g�ma�i yo so puriso k�mesu micch�c�r�, rattiy� v� divasassa v�


samay�samaya� up�d�ya katamo bahutaro samayo ya� v� so k�mesu micch� carati, ya� v�
so k�mesu micch� na carat�ti. Yo so bhante puriso k�mesu micch�c�r�, rattiy� v�
divasassa v� samay�samaya� up�d�ya appataro so samayo ya� so k�mesu micch� carati.
Atha kho sova bahutaro samayo ya� so k�mesu micch� na carati. Ya� bahula� ya�
bahula�ca g�ma�i viharati tena tena [PTS Page 319] [\q 319/] n�yayat�ti, eva�
sante na koci �p�yiko nerayiko bhavissati yath� niga�hassa n�taputtassa vacana�.

Ta� kimma��asi g�ma�i, yo so puriso mus�v�d� rattiy� v� divasassa v� samay�samaya�


up�d�ya katamo bahutaro samayo ya� v� so mus� bha�ati, ya� v� so mus� na bha�at�ti.
Yo so bhante puriso mus�v�d� rattiy� v� divasassa v� samay�samaya� up�d�ya appataro
so samayo ya� so mus� bha�ati. Atha kho sova bahutaro samayo ya� so mus� na
bha�at�ti. Ya� bahula� ya� bahula�ca g�ma�i viharati tena tena n�yyat�ti, eva�
sante na koci �p�yiko nerayiko bhavissati yath� niga�hassa n�taputtassa vacana�.

Idha g�ma�i ekacco satth� eva�v�d� hoti eva� di��hi: yo koci p��amatip�teti sabbo
so �p�yiko nerayiko, yo koci adinna� �diyati sabbo so �p�yiko nerayiko, yo koci
k�mesu micch� carati sabbo so �p�yiko nerayiko, yo koci mus� bha�ati sabbo so
�p�yiko nerayikoti. Tasmi� kho pana g�ma�i satthari s�vako abhippasanno hoti, tassa
eva� hoti mayha� kho satth� eva� v�d� eva� di��hi: "yo koci p��amatip�teti sabbo so
�p�yiko nerayikoti. Atthi kho pana may� p��o atip�tito-1 ahampi �p�yiko nerayikoti
di��hi� pa�ilabhati. Ta� g�ma�i v�ca� appah�ya ta� citta� appah�ya ta� di��hi�
appa�inissajjitv�-2 yath�bhata� nikkhitto eva� niraye.

1. Atim�pito-s� 1, 2, sy�.
2. Nissajitv� - sy�.
[BJT Page 580] [\x 580/]

Mayha� kho satth� eva� v�d� eva� di��hi: "yo koci adinna� �diyati sabbo so �p�yiko
nerayiko" ti. Atthi kho pana may� adinna� �dinna�, ahampamhi �p�yiko nerayikoti
di��hi� pa�ilabhati, ta� g�ma�i v�ca� appah�ya ta� citta� appah�ya ta� di��hi�
appa�inissajjitv� yath�bhata� nikkhitto eva� niraye.

Mayha� kho satth� eva� v�d� eva� di��hi: "yo koci k�mesu micach� carati, sabbo [PTS
Page 320] [\q 320/] so �p�yiko nerayiko" ti. Atthi kho pana may� k�mesu
micch�ci��a�-1 , ahampamhi �p�yiko nerayikoti di��hi� pa�ilabhati, ta� g�ma�i v�ca�
appah�ya ta� citta� appah�ya ta� di��hi� appa�inissajjitv� yath�bhata� nikkhitto
eva� niraye.

Mayha� kho satth� eva� v�d� eva� di��hi: "yo koci mus� bha�ati sabbo so �p�yiko
nerayiko" ti. Atthi kho pana may� mus� bha�ita� ahampamhi �p�yiko nerayikoti
di��hi� pa�ilabhati, ta� g�ma�i v�ca� appah�ya ta� citta� appah�ya ta� di��hi�
appa�inissajjitv� yath�bhata� nikkhitto eva� niraye.

Idha pana g�ma�i tath�gato loke uppajjati araha� samm�sambuddho vijj�cara�asampanno


sugato lokavid� anuttaro purisadammas�rath� satth� devamanuss�na� buddho bhagav�.
So aneka pariy�yena p��tip�ta� garahati vigarahati p��tip�t�viramath�ti c�ha,
adinn�d�na� garahati vigarahati �dinn�d�n� viramath�ti c�ha, k�mesu micch�c�ra�
garahati vigarahati k�mesu micch�c�r� viramath�ti c�ha, mus�v�da� garahati
vigarahati mus�v�d� viramath�ti c�ha.

Tasmi� kho pana g�ma�i satthari s�vako abhippasanno hoti, so iti pa�isa�cikkhati:
Bhagav� kho anekapariy�yena p��tip�ta� garahati vigarahati p��tip�t� viramath�ti
c�ha: atthi kho pana may� p��o atip�tito y�vatako v� t�vatako v�; yo kho pana may�
p��o atip�tito y�vatako v� t�vatako v�, ta� na su��hu ta� na s�dhu. Aha�ceva kho
pana tappaccay� vippa�is�r� assa� na me ta� p�paka�-2 kamma� akata� bhavissat�ti,
so iti pa�isa�kh�ya ta� ceva p��tip�ta� pajahati, �yati�ca p��tip�t� pa�ivirato
hoti; evametassa p�passa kammassa pah�na� hoti, evametassa p�passa kammassa
samatikkamo hoti.

1. Micch�c�r�ci��a� sy�.
2. P�pa� - s�.

[BJT Page 582] [\x 582/]

Bhagav� kho anekapariy�yena adinn�d�na� garahati vigarahati adinn�d�na viramath�ti


c�ha: atthi kho pana may� adinna� �dinna� y�vataka� v� t�vataka� v�; ya� kho pana
may� adinna� �dinna� y�vataka� v� t�vataka� v�, ta� na su��hu ta� na s�dhu.
Aha�ceva kho pana tappaccay� vippa�is�r� assa� na me ta� p�paka� kamma� akata�
bhavissat�ti, so iti pa�isa�kh�ya ta�ceva [PTS Page 321] [\q 321/] adinn�d�na�
pajahati, �yati�ca adinn�d�n� pa�ivirato hoti; evametassa p�passa kammassa pah�na�
hoti, evametassa p�passa kammassa samatikkamo hoti.

Bhagav� kho anekapariy�yena k�mesu micch�c�ra� garahati vigarahati k�mesu


micch�c�r� viramath�ti c�ha: atthi kho pana may� k�mesu micch�ci��a� y�vataka� v�
t�vataka� v�; ya� kho pana may� k�mesu micch�ci��a� y�vataka� v� t�vataka� v�, ta�
na su��hu ta� na s�dhu. Aha�ceva kho pana tappaccay� vippa�is�r� assa� na me ta�
p�paka� kamma� akata� bhavissat�ti, so iti pa�isa�kh�ya ta� ceva k�mesu micch�c�ra�
pajahati, �yati�ca k�mesu micch�c�r� pa�ivirato hoti; evametassa p�passa kammassa
pah�na� hoti, evametassa p�passa kammassa samatikkamo hoti.

Bhagav� kho anekapariy�yena mus�v�da� garahati vigarahati mus�vad� viramath�ti


c�ha: atthi kho pana may� mus� bha�ita� y�vataka� v� t�vataka� v�; ya� kho pana
may� mus� bha�ita� y�vataka� v� t�vataka� v�, ta� na su��hu ta� na s�dhu. Aha�ceva
kho pana tappaccay� vippa�is�r� assa� na me ta� p�paka� kamma� akata� bhavissat�ti,
so iti pa�isa�kh�ya ta� ceva mus�v�da� pajahati, �yati�ca mus�v�d� pa�ivirato hoti;
evametassa p�passa kammassa pah�na� hoti, evametassa p�passa kammassa samatikkamo
hoti.

So p��tip�ta� pah�ya p��tip�t� pa�ivirato hoti adinn�d�na� pah�ya adinn�d�n�


pa�ivirato hoti, k�mesu micch�c�ra� pah�ya k�mesu micch�c�r� pa�ivirato hoti,
mus�v�da� pah�ya mus�v�d� pa�ivirato hoti, pisu�v�ca� pah�ya pisu�yav�c�ya
pa�ivirato hoti, pharusa�v�ca� pah�ya pharus�ya v�c�ya pa�ivirato hoti,
samphappal�pa� pah�ya samphappal�p� pa�ivirato hoti, abhijjha� pah�ya anabhijjh�l�
hoti, vy�p�dadosa� [PTS Page 322] [\q 322/] pah�ya aby�pannacitto hoti,
micch�di��hi� pah�ya samm�di��hiko hoti.
Sa kho so g�ma�i ariyas�vako eva� vigat�bhijjho vigatavy�p�do. Asamm��ho sampaj�no
patissato mett�sahagatena cetas� eka� disa� pharitv� viharati, tath� dutiya�, tath�
tatiya�, tath� catutthi�; iti uddhamadhotiriya� sabbadhi sabbattat�ya sabb�vanta�
loka� mett�sahagatena cetas� vipulena mahaggatena appam��ena averena avy�pajjhena
pharitv� viharati. Seyyath�pi g�ma�i balav� sa�khadhamo appakasireneva catuddis�
vi���peyya, evameva kho g�ma�i eva� bh�vit�ya mett�ya cetovimuttiy� eva�
bahul�kat�ya ya� pam��akata� kamma� na ta� tatr�vasissati, na ta� tatr�vati��hati.

[BJT Page 584] [\x 584/]

Sa kho so g�ma�i ariyas�vako eva� vigat�bhijjho vigatavy�p�do. Asamm��ho sampaj�no


patissato karu�sahagatena cetas� eka� disa� pharitv� viharati, tath� dutiya�, tath�
tatiya�, tath� catutthi�; iti uddhamadhotiriya� sabbadhi sabbattat�ya sabb�vanta�
loka� karu�sahagatena cetas� vipulena mahaggatena appam��ena averena avy�pajjhena
pharitv� viharati. Seyyath�pi g�ma�i balav� sa�khadhamo appakasireneva catuddis�
vi���peyya, evameva kho g�ma�i eva� bh�vit�ya karu�ya cetovimuttiy� eva�
bahul�kat�ya ya� pam��akata� kamma� na ta� tatr�vasissati, na ta� tatr�vati��hati.

Sa kho so g�ma�i ariyas�vako eva� vigat�bhijjho vigatavy�p�do. Asamm��ho sampaj�no


patissato mudit�sahagatena cetas� eka� disa� pharitv� viharati, tath� dutiya�,
tath� tatiya�, tath� catutthi�; iti uddhamadhotiriya� sabbadhi sabbattat�ya
sabb�vanta� loka� mudit�sahagatena cetas� vipulena mahaggatena appam��ena averena
avy�pajjhena pharitv� viharati. Seyyath�pi g�ma�i balav� sa�khadhamo appakasireneva
catuddis� vi���peyya, evameva kho g�ma�i eva� bh�vit�ya mudit�ya cetovimuttiy� eva�
bahul�kat�ya ya� pam��akata� kamma� na ta� tatr�vasissati, na ta� tatr�vati��hati.

Sa kho so g�ma�i ariyas�vako eva� vigat�bhijjho vigatavy�p�do. Asamm��ho sampaj�no


patissato upekh�sahagatena cetas� eka� disa� pharitv� viharati, tath� dutiya�,
tath� tatiya�, tath� catutthi�; iti uddhamadhotiriya� sabbadhi sabbattat�ya
sabb�vanta� loka� upekh�sahagatena cetas� vipulena mahaggatena appam��ena averena
avy�pajjhena pharitv� viharati. Seyyath�pi g�ma�i balav� sa�khadhamo appakasireneva
catuddis� vi���peyya, evameva kho g�ma�i eva� bh�vit�ya upekh�ya cetovimuttiy� eva�
bahul�kat�ya ya� pam��akata� kamma� na ta� tatr�vasissati, na ta� tatr�vati��hati.
Eva� vutte asibandhakaputto g�ma� bhagavanta� etadavoca: abhikkanta� bhante
abhikkanta� bhante seyyath�pi bhante nikkujjita� v� ukkujjeyya, pa�icchanna� v�
vivareyya, m��ahassa v� magga� �cikkheyya andhak�re v� tela pajjota� dh�reyya
cakkhumanto r�p�ni dakkhint�ti, evameva� bhagavat� anekapariy�yena dhammo pak�sito,
es�ha� bhante bhagavanta� sara�a� gacch�mi dhamma�ca bhikkhusa�ga�ca, up�saka� ma�
bhagav� dh�retu ajjatagge p��upeta� sara�a� gatanti.

8. 1. 9
Kulasutta�

423. Eka� samaya� bhagav� kosalesu c�rika� caram�no mahat� bhikkhusa�ghena saddhi�
yena n�land� tadavasari. [PTS Page 323] [\q 323/] tatra suda� bhagav�
n�land�ya� viharati p�v�rikambavane. Tena kho pana samayena n�land� dubbhikkh� hoti
dvihitik�-1. Seta��hik�-2. Sal�k�vutt�. Tena kho pana samayena niga�ho n�taputto
n�land�ya� pa�ivasati mahatiy� niga�haparis�ya saddhi�. Atha kho asibandhakaputto
g�man� niga�has�vako yena niga�ho n�taputto tenupasa�kami. Upasa�kamitv� niga�ha�
n�taputta� abhiv�detv� ekamanta� nis�di. Ekamanta� nisinna� kho asibandhakaputta�
g�ma� niga�ho n�taputto etadavoca:

Ehi tva� g�ma�i, sama�assa gotamassa v�da� �ropehi, evante kaly��o kittisaddo
abbhuggacchati: "asibaddhakaputtena g�ma�in� sama�assa gotamassa eva� mahiddhikassa
eva� mah�nubh�vassa v�do �ropito" ti. Katha� pan�ha� bhante sama�assa gotamassa
eva� mahiddhikassa eva� mah�nubh�vassa v�da� �ropess�m�ti. Ehi tva� g�ma�i, yena
sama�o gotamo tenupasa�kama upasa�kamitv� sama�a� gotama� eva� vadehi: nanu bhante
bhagav� anekapariy�yena kul�na� anuddaya�-3. Va��eti, anurakkha� va��eti, anukampa�
va��et�ti.

1. Duhitik� katthavi
2. Seta��hik� - a�guttara
3. Anudaya� - s� 1, 2. Sy�.

[BJT Page 586] [\x 586/]

Sace te g�ma�i sama�o gotamo eva� phu��ho eva� vy�karoti: "eva� g�ma�i tath�gato
anekapariy�yena kul�na� anuddaya� va��oti, anurakkha� va��eti, anukampa� va��et�"
ti tamena� tva� eva� vadeyy�si: atha ki�carahi bhante bhagav� dubbhikkhe dvihitike
seta��hike sal�k�vutte mahat� bhikkhusa�ghena saddhi� c�rika� carati? Ucched�ya
bhagav� kul�na� pa�ipanno, anay�ya bhagav� kul�na� pa�ipanno, upagh�t�ya bhagav�
kul�na� pa�ipannoti. Ima� kho te g�ma�i sama�o gotamo ubhato ko�ika� pa�ha� phu��ho
neva sakkh�ti uggilitu� neva sakkh�ti ogilitunti.

[PTS Page 324] [\q 324/] eva� bhanteti kho asibandhakaputto g�ma�i niga�hassa
n�taputtassa pa�issutv� u��h�y�san� niga�ha� n�taputta� abhiv�detv� padakkhi�a�
katv� yena bhagav� tenupasa�kami. Upasa�kamitv� bhagavanta� abhiv�detv� ekamanta�
nis�di. Ekamanta� nisinno kho asibandhakaputto g�ma�i bhagavanta� etadavoca: "nanu
bhante bhagav� anekapariy�yena kul�na� anuddaya� va��eti, anurakkha� va��eti,
anukampa� va��et�ti. " Eva� g�ma�i tath�gato anekapariy�yena kul�na� anuddaya�
va��eti, anurakkha� va��eti, anukampa� va��et�ti. Atha ki�carahi bhante bhagav�
dukhikkhe dv�hitike seta��hike, sal�k�vutte mahat� bhikkhusa�ghena saddhi� c�rika�
carati? Ucched�ya bhagav� kul�na� pa�ipanno, anay�ya bhagav� kul�na� pa�ipanno,
upagh�t�ya bhagav� kul�na� pa�ipannoti.

Ito so g�ma�i ekanavuto kappo-2. , Yamaha� anussar�mi. N�bhij�n�mi ki�cikula�


pakkabhikkh�anuppad�namattena-3 upahatapubba� atha kho y�ni t�ni kul�ni a��h�ni
mahaddhan�ni mahabhog�ni pah�taj�tar�parajat�ni pah�tacittupakara�ni
pah�tadhanadha���ni, sabb�ni t�ni d�nasambh�t�ni ceva saccasambh�t�ni ca
sa��amasambh�t�ni ca. -4.

A��ha kho g�ma� hetu a��ha paccay� kul�na� upagh�t�ya. R�jato v� kul�ni upagh�ta�
gacchanti, corato v� kul�ni upagh�ta� gacchanti, aggito v� kul�ni upagh�ta�
gacchanti, udakato v� kul�ni upagh�ta� gacchanti, nihita� v� n�dhigacchanti, -5.
Duppayutt� v� kammanta� jahanti, -6. Kul�na� v� kula�g�ro uppajjati yo te bhoge
[PTS Page 325] [\q 325/] vikirati vidhamati viddha�seti, aniccat�yeva
a��ham�ti. Ime kho g�ma�i a��hahetu a��hapaccay� kul�na� upagh�t�ya. Imesu kho
g�mi�i a��hasu hetusu a��hasu paccayesu santesu sa�vijjam�nesu yo ma� eva� vadeyya:
"ucched�ya bhagav� kul�na� pa�ipanno, anay�ya bhagav� kul�na� pa�ipanno, upagh�t�ya
bhagav� kul�na� pa�ipannoti. Ta� g�ma�i v�ca� appah�ya ta� citta� appah�ya ta�
di��hi� appa�inissajitv� yath�bhata� nikkhitto eva� nirayeti.

-------------------------
1. Sakkhati - machasa�, sy�, s� 2
2. Ekanav�tikappe - s�mu. Machasa�
3. Pakkhabhikkh�d�nena - sy�
4. S�ma��asambh�t�ni ca - machasa�
5. �h�n�vigacchiti - machasa�
6. Kammanat� jahanti - s�mu.

[BJT Page 588] [\x 588/]

Eva� vutte asibandhakaputto g�ma� bhagavanta� etadavoca: abhikkanta� bhante


abhikkanta� bhante seyyath�pi bhante nikkujjita� v� ukkujjeyya, pa�icchanna� v�
vivareyya, m��ahassa v� magga� �cikkheyya andhak�re v� tela pajjota� dh�reyya
cakkhumanto r�p�ni dakkhint�ti, evameva� bhagavat� anekapariy�yena dhammo pak�sito,
es�ha� bhante bhagavanta� sara�a� gacch�mi dhamma�ca bhikkhusa�ga�ca, up�saka� ma�
bhagav� dh�retu ajjatagge p��upeta� sara�a� gatanti.

8. 1. 10
Ma�ic��akasutta�

424. Eka� samaya� bhagav� r�jagahe viharati veevane kalandakaniv�pe. Tena kho pana
samayena r�jantepure r�japaris�ya� sannisinn�na� sannipatit�na� ayamantar� kath�
udap�di: "kappati sama�na� sakyaputtiy�na� j�tar�parajata�, s�diyanti sama�
sakyaputtiy� j�tar�parajata�. Patiga�hanti sama� sakyaputtiy� j�tar�parajata" nti.

Tena kho pana samayena manic��ako g�ma� tassa� paris�ya� nisinno hoti. Atha kho
ma�ic��ako g�ma� ta� parisa� etadavoca: m� ayy� eva� avacuttha, na kappati sama�na�
sakyaputtiy�na� j�tar�parajata�, na s�diyanti sama� sakyaputtiy� j�tar�parajata�,
na patiga�hanti sama� sakyaputtiy� j�tar�parajata�, nikkhittama�isuva�� sama�
sakyaputtiy� apetaj�tar�parajat�ti. Asakkhi kho ma�ic��ako g�ma�i ta� parisa�
sa��apetu�. Atha kho ma�ic��ako g�ma�i yena bhagav� tenupasa�kami. Upasa�kamitv�
bhagavanta� abhiv�detv� ekamanta� nis�di. [PTS Page 326] [\q 326/] ekamanta�
nisinno kho ma�i�ac�ko g�ma�i bhagavanta� etadavoca:

Idha bhante r�jantepure r�japaris�ya� sannisinn�na� sannipatin�na� ayamantar� kath�


udap�di: kappati sama�na� sakyaputtiy�na� j�tar�parajata�, s�diyanti sama�
s�kyaputtiy� j�tar�parajata�, patiga�hanti sama� sakyaputtiy� j�tar�parajatanti.
Eva� vutt�ha� bhante ta� parisa� etadavoca: m� ayy� eva� avacuttha, na kappati
sama�na� sakyaputtiy�na� j�tar�parajata�, na s�diyanti sama� sakyaputtiy�
j�tar�parajata�, na patiga�hanti sama� sakyaputtiy� j�tar�parajata�,
nikkhittama�isuva�� sama� sakyaputtiy� apetaj�tar�parajat�ti. Asakkhi� khoha� ta�
bhante parisa� sa��apetu�. Kacc�ha� bhante eva� vy�karam�no vuttav�d� ceva
bhagavato homi. Na ca bhagavanta� abh�tena abbh�cikkh�mi, dhammassa c�nudhamma�
vy�karomi, na ca koci saha dhammiko v�d�nup�to g�rayha� �h�na� �gacchat�ti

[BJT Page 590] [\x 590/]

Taggha tva� g�ma�i eva� vy�karam�no vuttav�d� ceva me hosi, na ca ma� abh�tena
abbh�cikkhasi, dhammassa c�nudhamma� vy�karosi, na ca koci sahadhammiko v�d�nup�to
g�rayha� �h�na� �gacchati. Na hi kappati g�ma�i sama�na� sakyaputtiy�na�
j�tar�parajata�, na s�diyanti sama� sakyaputtiy� j�tar�parajata�, na patiga�hanti
sama� sakyaputtiy� j�tar�parajata�, nikkhitta ma�isuva�� sama� s�kyaputtiy�
apetaj�tar�parajat�.

Yassa kho g�ma�i j�tar�parajata� kappati, pa�capi tassa k�magu� kappanti. Yassa
pa�cak�magu� kappanti, eka�seneta� g�ma�i dh�reyy�si: assama�adhammo
asakkiyaputtiyadhammoti. Api c�ha� g�ma�i eva� vad�mi: ti�a� ti�atthikena
pariyesitabba�, d�ru� d�rutthikena pariyesitabba�, saka�a� saka�atthikena
pariyesitabba� puriso purisatthikena [PTS Page 327] [\q 327/] pariyesitabbo.
Natvev�ha� g�ma�i kenaci pariy�yena j�tar�parajata� s�ditabba� pariyesitabbanti
vad�m�ti

8. 1. 11
Bhadrakasutta�

425. Eka� samaya� bhagav� mallesu-1 viharati uruvelakappa� n�ma mall�na� nigamo.
Atha kho bhadrako-2 g�ma� yena bhagav� tenupasa�kami. Upasa�kamitv� bhagavanta�
abhiv�detv� ekamanta� nis�di. Ekamanta� nisinno kho bhadrako g�ma� bhagavanta�
etadavoca: s�dhu me bhante bhagav� dukkhassa samudaya�ca atthagama�ca desetuti.
Aha�ce-3 te g�ma�i at�ta� addh�na� �rabbha dukkhassa samudaya�ca atthagama�ca
deseyya�: "eva� ahosi at�tamaddh�na" nti tatra te siy� ka�kh� siy� vimati. Aha�ce
te g�ma�i an�gatamaddh�na� �rabbha dukkhassa samudaya�ca atthagama�ca deseyya�.
"Eva� bhavissati an�gatamaddh�na"nti tatr�pi te siy� ka�kh� siy� vimati. Api c�ha�
g�ma�i idheva nisinno ettha ca te nisinnassa dukkhassa samudaya�ca atthagama�ca
desiss�mi. Ta� su�ohi, s�dhuka� manasi karohi, bh�siss�m�ti. Eva� bhanteti kho
bhadrako g�ma�i bhagavato paccassosi bhagav� etadavoca:

1. Malatesu - s� 1, 2
2. Bhadragato - s� 1, gandhabhako - sy�
3. Aha�ca s� 1, sy�.

[BJT Page 592] [\x 592/]

Ta� kimma��asi g�ma�i atthi te uruvelakappe manuss� yesante [PTS Page 328] [\q
328/] vadhena v� bandhena v� j�niy� v� garah�ya v� uppajjeyyu�
sokaparidevadukkhadomanassup�y�s�ti. Atthi me bhante uruvelakappe manuss� yesa� me
vadhena v� bandhena v� j�niy� v� garah�ya v� uppajjeyyu�
sokaparidevadukkhadomanassup�y�s�ti. Atthi pana te g�ma�i uruvelakappe manuss�
yesante vadhena v� bandhena v� garah�ya v� n�ppajjeyyu�
sokaparidevadukkhadomanassup�y�s�ti. Atthi me bhante uruvelakappe manuss� yesa� me
vadhena v� bandhena v� j�niy� v� garah�ya v� n�ppajjeyyu�
sokaparidevadukkhadomanassup�y�s�ti.

Konu kho g�ma�i hetu kho paccayo yena te ekacc�na� uruvelakappiy�na� manuss�na�
vadhena v� bandhena v� j�niy� v� garah�ya v� uppajjeyyu�
sokaparidevadukkhadomanassup�y�s�?. Ko pana g�ma�i hetu ko paccayo yena te
ekacc�na� uruvelakappiy�na� manuss�na� vadhena v� bandhena v� j�niy� v� garah�ya v�
n�ppajjeyyu� sokaparidevadukkhadomanassup�y�s�ti. Yesa� me bhante uruvelakappiy�na�
manuss�na� vadhena v� bandhena v� j�niy� v� garah�ya v� uppajjeyyu�
sokaparidevadukkhadomanassup�y�s� atthi me tesu chandar�go. Yesa� pana me bhante
uruvelakappiy�na� manuss�na� vadhena v� bandhena v� j�niy� v� garah�ya v�
n�ppajjeyyu� sokaparidevadukkhadomanassup�y�s� natthi me tesu chandar�goti.
Imin� tva� g�ma�i dhammena di��hena viditena ak�likena pattena pariyog��hena
at�t�n�gate naya� nehi, ya� kho ki�ci at�tamaddh�na� dukkha� uppajjam�na�
uppajjati. Sabbanta� chandam�laka� chandanid�na�, chando hi m�la� dukkhassa ya� hi
ki�ci an�gatamaddh�na� dukkha� uppajjam�na� uppajjissati, sabbanta� chandam�laka�
chandanid�na� chando hi m�la� dukkhass�ti. Acchariya� bhante abbhuta� bhante y�va
subh�sitamida� bhante bhagavat� "ya� ki�ci -1 at�tamaddh�na� dukkha� uppajjam�na�
[PTS Page 329] [\q 329/] uppajjati sabbanta� chandam�laka� chandanid�na�,
chando hi m�la� dukkhassa. Ya� ki�ci an�gatamaddh�na� dukkha� uppajjam�na�
uppajjissati sabbanta� chandam�laka� chandanid�na�, chando hi m�la� dukkhass�ti. -2

1. At�tamaddh�nanti p��ho marammapotthake na dissate


2. Antarita p��hopi marammapotthake na dissate.

[BJT Page 594] [\x 594/]

Atthi me bhante cirav�s�-1. N�ma kum�ro, bahi �vasathe-2. Pa�ivasati, so khv�ha�


bhante k�lasseva vu��h�ya purisa� uyyojemi: "gaccha bha�e cirav�si� kum�ra�
j�n�h�ti. Y�vak�va�ca bhante so puriso n�gacchati tassa me hoteva a��athatta�; m�
heva-3 cirav�sissa kum�rassa ki�ci �b�dhayitth�ti-4. Ta� kimma��asi g�ma�i,
cirav�sissa te kum�rassa vadhena v� bandhena v� j�niy� v� garah�ya v� uppajjeyyu�
sokaparidevadukkhadomanassup�y�s�ti. Cirav�sissa me bhante kum�rassa vadhena v�
bandhena v� j�niy� v� garah�ya v� j�vitassapi siy� a��athatta�, kimpana me
n�ppajjissanti sokaparidevadukkhedomanassup�y�s�ti. Imin�pi kho eta� g�ma�i
pariy�yena veditabba� "ya� ki�ci dukkha� uppajjam�na� uppajjati, sabbanta�
chandam�laka� chandanid�na� chando hi m�la� dukkhass�" ti.

Ta� kimma��asi g�ma�i yad� te cirav�sissa m�t� adi��h� �si assut�, ahosi
cirav�sissa m�tuy� chando v� r�go v� pema� v�ti. No heta� bhante. Dassana� v� te
g�ma�i �gamma savana� v� te g�ma�i �gamma evante ahosi: cirav�sissa m�tuy� chando
v� r�go v� pema� v�ti. Eva� bhante. Ta� kimma��asi g�ma�i. Cirav�sissa m�tuy� te
vadhena v� bandhena v� j�niy� v� garah�ya v� uppajjeyyu�
sokaparidevadukkhadomanassup�y�s�ti. [PTS Page 330] [\q 330/] cirav�sissa
m�tuy� me bhante vadhena v� bandhena v� j�niy� v� garah�ya v� j�vitassapi siy�
a��athatta�, kimpana me n�ppajjissanti sokaparidevadukkhadomanassup�y�s�ti. Imin�pi
kho eta� g�ma�i pariy�yena veditabba� ya� ki�ci dukkha� uppajjam�na� uppajjati
sabbanta� chandam�laka� chandanid�na�, chandohi m�la� dukkhass�ti.

8. 1. 12
R�siyasutta�

426. Atha kho r�siyo g�ma�i yena bhagav� tenupasa�kami upasa�kamitv� bhagavanta�
abhiv�detv� ekamanta� nis�di. Ekamanta� nisinno kho r�siyo g�ma�i bhagavanta�
etadavoca: suta� meta� bhante sama�o gotamo sabba� tapa� garahati, sabba� tapassi�
l�kh�j�vi� eka�sena upavadati upakkosat�ti. Ye te bhante evam�ha�su: sama�o gotamo
sabba� tapa� garahati, sabba� tapassi� lukhaj�vi� eka�sena upavadati upakkosat�ti.
Kacci te bhante bhagavato vuttav�dino na ca bhagavanta� abh�tena abbh�cikkhanti,
dhammassa c�nudhamma� vy�karonti, na ca koci sahadhammiko v�d�nup�to g�rayha�
�h�na� �gacchat�ti.

1. Ciraniv�s� - s� 1, 2.
2. �v�sake - a��hakath�
3. Heva� - sy�
4. �b�dhayeth�ti - sy�

[BJT Page 596] [\x 596/]


Ye te g�ma�i evam�ha�su: sama�o gotamo sabba� tapa� garahati, sabba� tapassi�
lukhaj�vi� eka�sena upavadati, upakkosat�ti, na me te vuttav�dino, abbh�cikkhanti
ca pana ma� te asat� abh�tena-1. Dve me g�ma�i ant� pabbajitena na sevitabb�: yo
c�ya� k�mesu k�masukhallik�nuyogo h�no gammo pothujjaniko anariyo anatthasa�hito.
Yo c�ya� attakilamath�nuyogo dukkho anariyo anatthasa�hito, ete te g�ma�i ubho ante
anupagamma majjhim� pa�ipad� tath�gatena abhisambuddh� [PTS Page 331] [\q 331/]
cakkhukara� ���akara� upasam�ya abhi���ya sambodh�ya nibb�n�ya sa�vattati. Katam�
ca s� g�ma�i majjhim� pa�ipad� tath�gatena abhisambuddh� cakkhukara� ���akara�
upasam�ya abhi���ya sambodh�ya nibb�n�ya sa�vattati, ayameva ariyo a��ha�giko
maggo, seyyath�da�: samm�di��hi samm�sa�kappo samm�v�c� samm�kammanto samm� �j�vo
samm�v�y�mo samm�sati samm�sam�dhi. Aya� kho s� g�ma�i majjhim� pa�ipad�
tath�gatena abhisambuddh� cakkhukara� ���akara� upasam�ya abhi���ya sambodh�ya
nibb�n�ya sa�vattati.

Tayo kho me g�ma�i k�mabhogino santo sa�vijjam�n� lokasmi�. Katame tayo. Idha
g�ma�i ekacco k�mabhog� adhammena bhoge pariyesati s�hasena adhammena bhoge
pariyesitv� s�hasena na att�na� sukheti p��eti na sa�vibhajati-2 na pu���ni karoti,
idha pana g�ma�, ekacco k�mabhog� adhammena bhoge pariyesati s�hasena, adhammena
bhoge pariyesitv� s�hasena att�na� sukheti p��eti na sa�vibhajati na pu���ni
karoti. Idha pana g�ma�i ekacco k�mabhog� adhammena bhoge pariyesati s�hasena,
adhammena bhoge pariyesitv� s�hasena att�na� sukheti p��eti sa�vibhajati pu���ni ca
karoti.

Idha pana g�ma�i ekacco k�mabhog� dhamm�dhammena bhoge pariyesati s�hasenapi


as�hasenapi. Dhamm�dhammena bhoge pariyesitv� s�hasenapi as�hasenapi [PTS Page 332]
[\q 332/] na att�na� sukheti p��eti, na sa�vibhajati, na pu���ni karoti. Idha
pana g�ma�i ekacco k�mabhog� dhamm�dhammena bhoge pariyesati s�hasenapi
as�hasenapi. Dhamm�dhammena bhoge pariyesitv� s�hasenapi as�hasenapi att�na�
sukheti p��eti na sa�vibhajati na pu���ni karoti. Idha pana g�ma�i ekacco k�mabhog�
dhamm�dhammena bhoge pariyesati s�hasenapi as�hasenapi, dhamm�dhammena bhoge
pariyesitv� s�hasenapi as�hasenapi att�na� sukheti p��eti sa�vibhajati pu���ni ca
karoti.

1. Asat� tucch� abh�tena machasa� 2. Sa�vibhajjati - s� 1, 2

[BJT Page 598] [\x 598/]

Idha pana g�ma�i ekacco k�mabhog� dhammena bhoge pariyesati asahasena, dhammena
bhoge pariyesitv� as�hasena na att�na� sukheti p��eti na sa�vibhajati na pu���ni
karoti. Idha pana g�ma�i, ekacco k�mabhog� dhammena bhoge pariyesati asah�sena.
Dhammena bhoge pariyesitv� as�hasena att�na� sukheti p��eti na sa�vibhajati na
pu���ni karoti. Idha pana g�ma�i ekacco k�mabhog� dhammena bhoge pariyesati
as�hasena. Dhammena bhoge pariyesitv� as�hasena att�na� sukheti p��eti sa�vibhajati
pu���ni ca karoti. Te ca bhoge gathito-1. Mucchito ajjh�panno an�d�navadass�v�
anissara�apa��o paribhu�jati. Idha pana g�ma�i ekacco k�mabhog� dhammena bhoge
pariyesati as�hasena, dhammena bhoge pariyesitv� as�hasena [PTS Page 333] [\q 333/]
att�na� sukheti p��eti sa�vibhajati pu���ni ca karoti. Te ca bhoge agathito
amucchito anajjh�panno �d�navadass�v� nissara�apa��e paribhu�jati.

Tatra g�ma�i yv�ya� k�mabhog� adhammena bhoge pariyesati s�hasena, adhammena bhoge
pariyesitv� s�hasena na att�na� sukheti p��eti na sa�vibhajati na pu���ni karoti,
aya� g�ma�i k�mabhog� t�hi �h�nehi g�rayho. Katamehi t�hi �h�nehi g�rayho.
Adhammena bhoge pariyesati s�hasen�ti imin� pa�hamena �h�nena g�rayho, na att�na�
sukheti p��et�ti imin� dutiyena �h�nena g�rayho, na sa�vibhajati na pu���ni
karot�ti imin� tatiyena �h�nena g�rayho. Aya� g�mi� k�mabhog� imehi t�hi �h�nehi
g�rayho.
Tatra g�ma�i yv�ya� k�mabhog� adhammena bhoge pariyesati s�hasena, adhammena bhoge
pariyesitv� s�hasena att�na� sukheti p��eti na sa�vibhajati na pu���ni karoti, aya�
g�ma�i k�mabhog� t�hi �h�nehi g�rayho. Ekena �h�nena p�sa�so. Katamehi dv�hi
�h�nehi g�rayho?
Adhammena bhoge pariyesati s�hasen�ti imin� pa�hamena �h�nena g�rayho, na
sa�vibhajati na pu���ni karot�ti imin� dutiyena �h�nena g�rayho. Katamena ekena
�h�nena p�sa�so: att�na� sukheti p��et�ti. Imin� ekena �h�nena p�sa�so, aya� g�ma�
k�mabhog� imehi dvih� �h�nehi g�rayho, imin� ekena �h�nena p�sa�so.

1. Gadhito - machasa�, sy�.

[BJT Page 600] [\x 600/]

Tatra g�ma�i yv�ya�-1. K�mabhog� adhammena bhoge pariyesati s�hasena, adhammena


bhoge pariyesitv� s�hasena [PTS Page 334] [\q 334/] att�na� sukheti p��eti
sa�vibhajati pu���ni karoti, aya� g�ma�i k�mabhog� ekena �h�nena g�rayho. Dvihi
�h�nehi p�sa�so. Katamena ekena �h�nena g�rayho? Adhammena bhoge pariyesati
s�hasen�ti imin� ekena �h�nena g�rayho, katamehi dv�hi �h�nehi p�sa�so: att�na�
sukheti p��et�ti imin� pa�hamena �h�nena p�sa�so. Sa�vibhajati pu���ni karot�ti
imin� dutiyena �h�nena p�sa�so. Aya� g�ma�i k�mabhog� imin� ekena �h�nena g�rayho.
Imehi dv�hi �h�nehi p�sa�so.

Tatra g�ma� yv�ya� k�mabhog� dhamm�dhammena bhoge pariyesati s�hasenapi


as�hasenapi. Dhamm�dhammena bhoge pariyesitv� s�hasenapi as�hasenapi att�na�
sukheti p��eti. Na sa�vibhajati na pu���ni karoti. Aya� g�ma�i k�mabhog� dv�hi
�h�nehi p�sa�so, dv�hi �h�nehi g�rayho. Katamehi dv�hi �h�nehi p�sa�so: dhammena
bhoge pariyesati as�hasen�ti imin� pa�hamena �h�nena p�sa�so, att�na� sukheti
p��et�ti imin� dutiyena �h�nena p�sa�so, katamehi dv�hi �h�nehi g�rayho: adhammena
bhoge pariyesati s�hasen�ti imin� pa�hamena �h�nena g�rayho, na sa�vibhajati na
pu���ni karot�ti imin� dutiyena �h�nena g�rayho. Aya� g�ma�i k�mabhog� imehi dv�hi
�h�nehi p�sa�so, imehi dv�hi �h�nehi g�rayho.

1. Soya�- s� 1.

[BJT Page 602] [\x 602/]

Tatra g�ma� yv�ya� k�mabhog� dhamm�dhammena bhoge pariyesati s�hasenapi


as�hasenapi, dhamm�dhammena bhoge pariyesitv� s�hasenapi as�hasenapi att�na�
sukheti p��eti sa�vibhajati pu���ni karoti. Aya� g�ma�i k�mabhog� tihi �h�nehi
p�sa�so, ekena �h�nena g�rayho. Katamehi t�hi �h�nehi p�sa�so: dhammena bhoge
pariyesati as�hasen�ti imin� pa�hamena �h�nena p�sa�so, att�na� sukheti p��et�ti
imin� dutiyena �h�nena [PTS Page 335] [\q 335/] p�sa�so, sa�vibhajati pu���ni
karot�ti imin� tatiyena �h�nena p�sa�so. Katamena ekena �h�nena g�rayho: adhammena
bhoge pariyesati s�hasen�ti imin� ekena �h�nena g�rayho. Aya� g�ma�i k�mabhog�
imehi t�hi �h�nehi p�sa�so. Imin� ekena �h�nena g�rayho.

Tatra g�ma�i yv�ya� k�mabhog� dhammena bhoge pariyesati as�hasena, dhammena bhoge
pariyesitv� as�hasena na att�na� sukheti p��eti na sa�vibhajati na pu���ni karoti.
Aya� g�ma�i k�mabhog� ekena �h�nena p�sa�so, dv�hi �h�nehi g�rayho. Katamena ekena
�h�nena p�sa�so: dhammena bhoge pariyesati as�hasen�ti imin� ekena �h�nena p�sa�so.
Katamehi dv�hi �h�nehi g�rayho: na att�na� sukheti p��et�ti imin� pa�hamena �h�nena
g�rayho, na sa�vibhajati na pu���ni karot�ti imin� dutiyena �h�nena g�rayho. Aya�
g�ma�i k�mabhog� imin� ekena �h�nena p�sa�so, imehi dv�hi �h�nehi g�rayho.

[PTS Page 336] [\q 336/] tatra g�ma�i yv�ya� k�mabhog� dhammena bhoge
pariyesati as�hasena, dhammena bhoge pariyesitv� as�hasena att�na� sukheti p��eti,
na sa�vibhajati, na pu���ni karoti, aya� g�ma�i k�mabhog� dv�hi �h�nehi p�sa�so,
ekena �h�nena g�rayho. Katamehi dv�hi �h�nehi p�sa�so: dhammena bhoge pariyesati
as�hasen�ti imin� pa�hamena �h�nena p�sa�so, att�na� sukheti p��et�ti imin�
dutiyena �h�nena p�sa�so. Katamena ekena �h�nena g�rayho: na sa�vibhajati na
pu���ni karot�ti imin� ekena �h�nena g�rayho. Aya� g�ma�i k�mabhog� imehi dv�hi
�h�nehi p�sa�so, imin� ekena �h�nena g�rayho.

[BJT Page 604] [\x 604/]

Tatra g�ma�i yv�ya� k�mabhog� dhammena bhoge pariyesati as�hasena, dhammena bhoge
pariyesitv� as�hasena att�na� sukheti p��eti sa�vibhajati pu���ni karoti. [PTS Page
337] [\q 337/] te ca bhoge gathito mucchito ajjh�panno an�d�navadass�v�
anissara�a pa��o paribhu�jati, aya� g�ma�i k�mabhog� t�hi �h�nehi p�sa�so, ekena
�h�nena g�rayho. Katamehi t�hi �h�nehi p�sa�so: dhammena bhoge pariyesati
as�hasen�ti imin� pa�hamena �h�nena p�sa�so. Att�na� sukheti p��et�ti imin�
dutiyena �h�nena p�sa�so, sa�vibhajati pu���ni karot�ti imin� tatiyena �h�nena
p�sa�so, katamena ekena �h�nena g�rayho: te ca bhoge gathito mucchito ajjh�panno
an�d�navadass�v� anissara�apa��o paribhu�jat�ti imin� ekena �h�nena g�rayho. Aya�
g�ma�i k�mabhog� imehi t�hi �h�nehi p�sa�so, imin� ekena �h�nena g�rayho.

Tatra g�ma� yv�ya� k�mabhog� dhammena bhoge pariyesati as�hasena, dhammena bhoge
pariyesitv� as�hasena att�na� sukheti p��eti sa�vibhajati pu���ni karoti, [PTS Page
337] [\q 337/] te ca bhoge agathito amucchito anajjh�panno �d�navadass�v�
nissara�a pa��o paribhu�jati, aya� g�ma�i k�mabhog� catuhi �h�nehi p�sa�so.
Katamehi catuhi �h�nehi p�sa�so: dhammena bhoge pariyesati as�hasen�ti imin�
pa�hamena �h�nena p�sa�so, att�na� sukheti p��et�ti imin� dutiyena �h�nena p�sa�so,
sa�vibhajati pu���ni karot�ti imin� tatiyena �h�nena p�sa�so, te ca bhoge agathito
amucchito anajjh�panno �d�navadass�v� nissara�apa��o paribhu�jat�ti imin�
catutthena �h�nena p�sa�so. Aya� g�ma�i k�mabhog� imehi catuhi �h�nehi p�sa�so.

Tayome g�ma�i tapassino lukhaj�vino-1. Santo sa�vijjam�n� lokasmi�. Katame tayo:


idha g�ma�i ekacco tapass� lukhaj�vi saddh�-2. Ag�rasm� anag�riya� pabbajito hoti:
"appeva n�ma kusala� dhamma� adhigaccheyya�, appeva n�ma uttarimanussadhamm�-3.
Alamariya���adassanavisesa� sacchikareyya" nti. So att�na� �t�peti parit�peti,
kusala�ca dhamma� n�dhigacchati, uttarimanussa� dhamm� alamariya���adassanavisesa�
na sacchikaroti.

Idha pana g�ma�i ekacco tapass� lukhaj�v� saddh� ag�rasm� anag�riya� pabbajito
hoti: "appeva n�ma kusala� dhamma� adhigaccheyya�, appeva n�ma uttarimanussadhamm�
alamariya���adassanavisesa� sacchikareyya"nti. So att�na� �t�peti parit�peti,
kusala�ca kho dhamma� adhigacchati, uttari�ca manussadhamm� alamariya���adassana
visesa� na sacchikaroti.

1. Lukh�j�vino - s� 1, 2
2. Saddo - sy�
3. Uttarimanussadhamma� - sy�.

[BJT Page 606] [\x 606/]

[PTS Page 338] [\q 338/] idha pana g�ma�i ekacco tapass� lukhaj�v� saddh�
ag�rasm� anag�riya� pabbajito hoti: "appevan�ma kusala� dhamma� adhigaccheyya�,
appevan�ma uttarimanussadhamm� alamariya���adassanavisesa� sacchikareyya"nti. So
att�na� �t�peti parit�peti, kusala�ca dhamma� adhigacchati, uttarimanussadhamm�
alamariya���adassanavisesa� sacchikaroti.

Tatra g�ma�i yv�ya� tapass� lukhaj�v� att�na� �t�peti parit�peti, kusala�ca dhamma�
n�dhigacchati, uttari�ca manussadhamm� alamariya���adassanavisesa� na sacchikaroti.
Aya� g�ma�i tapass� lukhaj�vi t�hi �h�nehi g�rayho. Katamehi t�hi �h�nehi garayho:
att�na� �t�peti parit�pet�ti imin� pa�hamena �h�nena g�rayho, kusala�ca dhamma�
n�dhigacchat�ti imin� dutiyena �h�nena g�rayho, uttari�ca manussadhamm�
alamariya���adassanavisesa� na sacchikarot�ti imin� tatiyena �h�nena g�rayho. Aya�
g�ma�i tapass� lukhaj�vi imehi t�hi �h�nehi g�rayho.
Tatra g�ma�i yv�ya� tapass� lukhaj�v� att�na� �t�peti parit�peti, kusala� hi kho
dhamma� adhigacchati, uttari�ca manussadhamm� alamariya���adassanavisesa� na
sacchikaroti. Aya� g�ma� tapass� lukhaj�vi dv�hi �h�nehi g�rayho, ekena �h�nena
p�sa�so. Katamehi dv�hi �h�nehi g�rayho: att�na� �t�petaki parit�pet�ti imin�
pa�hamena �h�nena g�rayho. Uttari�ca manussadhamm� alamariya���adassanavisesa� na
sacchikarot�ti imin� dutiyena �h�nena g�rayho. Katamena ekena �h�nena p�sa�so,
kusala� hi kho dhamma� adhigacchat�ti imin� ekena �h�nena p�sa�so. Aya� g�ma�i
tapass� lukhaj�v� imehi dv�hi �h�nehi g�rayho, imin� ekena �h�nena p�sa�so.

[PTS Page 339] [\q 339/] tatra g�ma�i yv�ya� tapass� lukhaj�v� att�na� �t�peti
parit�peti, kusala�ca dhamma� adhigacchati, uttari�ca manussadhamm�
alamariya���adassanavisesa� sacchikaroti. Aya� g�ma�i, tapass� lukhaj�v� erakena
�h�nena g�rayho, dv�hi �h�nehi p�sa�so. Katamena ekena �h�nena garayho: att�na�
�t�peti parit�pet�ti imin� ekena �h�nena g�rayho. Katamehi dv�hi �h�nehi p�sa�so:
kusala�ca dhamma� adhigacchat�ti imin� pa�hamena �h�nena p�sa�so, uttari�ca
manussadhamm� alamariya���adassanavisesa� sacchikarot�ti imin� dutiyena �h�nena
p�sa�so. Aya� g�ma�i tapass� lukhaj�v� imin� ekena �h�nena g�rayho. Imehi dv�hi
�h�nehi p�sa�so.

[BJT Page 608] [\x 608/]

Tisso im� g�ma�i sandi��hik� nijjar� ak�lik� ehipassik� opanayik� paccatta�


veditabb� vi���hi. Katam� tisso:

Ya� ratto r�g�dhikara�a� attavy�b�dh�yapi ceteti, paravy�b�dh�yapi ceteti,


ubhayavy�b�dh�yapi ceteti, r�ge pah�ne neva attavy�b�dh�yapi ceteti, na
paravy�b�dh�yapi ceteti, na ubhayavy�b�dh�yapi ceteti. Sandi��hik� nijjar� ak�lik�
ehipassik� opanayik� paccatta� veditabb� vi���hi. Ya� du��ho dos�dhikara�a�
attavy�b�dh�yapi ceteti, paravy�b�dh�yapi ceteti, ubhayavy�b�dh�yapi ceteti. Dose
pah�ne neva attavy�b�dhayapi ceteti, na paravy�b�dh�yapi ceteti, na
ubhayavy�b�dh�yapi ceteti, sandi��hik� [PTS Page 340] [\q 340/] nijjar�
ak�lik� ehipassik� opanayik� paccatta� veditabb� vi���hi. Ya� mu�ho moh�dhikara�a�
attavy�b�dh�yapi ceteti paravy�b�dh�yapi ceteti, ubhayavy�b�dh�yapi ceteti, mehe
pah�ne neva attavy�b�dh�yapi ceteti, na paravy�b�dh�yapi ceteti, na
ubhayavy�b�dh�yapi ceteti. Sandi��hik� nijjar� ak�lik� ehipassik� opanayik�
paccatta� veditabb� vi���hi. Im� kho g�ma�i tisso sandi��hik� nijjar� ak�lik�
ehipassik� opanayik� paccatta� veditabb� vi���h�ti.

Eva� vutte r�siyo g�ma� bhagavanta� etadavoca: abhikkanta� bhante abhikkanta�


bhante seyyath�pi bhante nikkujjita� v� ukkujjeyya, pa�icchanna� v� vivareyya,
m��ahassa v� magga� �cikkheyya andhak�re v� tela pajjota� dh�reyya cakkhumanto
r�p�ni dakkhint�ti, evameva� bhagavat� anekapariy�yena dhammo pak�sito, es�ha�
bhante bhagavanta� sara�a� gacch�mi dhamma�ca bhikkhusa�gha�ca, up�saka� ma�
bhagav� dh�retu ajjatagge p��upeta� sara�a� gatanti.

[BJT Page 610] [\x 610/]

8. 1. 13
P��aliyasutta�

427. Eka� samaya� bhagav� koliyesu viharati uttaraka�-1. N�ma koliy�na� nigamo. -2.
Atha kho p��aliyo g�ma�i yena bhagav� tenupasa�kami. Upasa�kamitv� bhagavanta�
abhiv�detv� ekamanta� nis�di. Ekamanta� nisinno kho p��aliyo g�ma� bhagavanta�
etadavoca: suta� me ta� bhante "sama�o gotamo m�ya� j�n�t�"ti. Ye te bhante
evam�ha�su: "sama�o gotame m�ya� j�n�t�" ti, kacci te bhante bhagavato vuttav�dino,
na ca bhagavanta� abh�tena abbh�cikkhanti, dhammassa c�nudhamma� vy�karonti, na ca
koci sahadhammiko v�d�nup�to g�rayha� �h�na� �gacchati, anabbhakkh�tuk�m�-2. Hi
maya� bhante bhagavantanti.
Ye te g�ma�i evam�ha�su: "sama�o gotamo m�ya� j�n�t�" ti, vuttav�dino ceva me te,
na ca ma� abh�tena abbh�cikkhanti, dhammassa v�nudhamma� vy�karonti, naca koci
sahadhammiko v�d�nup�to g�rayha� �h�na� �gacchat�ti. [PTS Page 341] [\q 341/]
sacca� yeva kira bho maya� tesa� sama�abr�hma�na� na saddah�ma: sama�o gotamo m�ya�
j�n�t�ti. Sama�o khalu bho gotamo m�y�v�ti. Yonu kho g�ma�i eva� vadeti, "aha�
m�ya� j�n�m�" ti, so eva� vadeti, "aha� m�y�v�" ti. Tatheva ta� bhagav� hoti,
tatheva ta� sugata hot�ti. Tena hi g�ma�i ta��evettha pa�ipucchiss�mi, yath� te
khameyya tath� na� vy�kareyy�si.

Ta� kimma��asi g�ma�i, j�n�si tva� g�ma�i, koliy�na� lambac��ake bha�eti, j�n�maha�
bhante koliy�na� lambac��ake bha�eti. Ta� kimma��asi g�ma�i kimatth�y� koliy�na�
lambac��ak� bha��ti. Ye ca bhante koliy�na� cor� te ca pa�isedhetu�, y�ni ca
koliy�na� duteyy�ni t�ni vah�tu�-4, etadatth�ya-5. Bhante koliy�na� lambac��ak�
bha��ti. Ta� kimma��asi g�ma�i, j�n�si tva� koliy�na� lambac��ake bha�e s�lavante
v� te duss�le v�ti. J�namaha� bhante koliy�na� lambac��ake bha�e duss�le
p�padhamme, ye ca loke duss�l� p�padhamm� koliy�na� lambac��ak� bha�� tesa�
a��atar�ti.

1. Uttara - machasa�, sy�


2. Nigame - s� 2.
3. Anabbh�cikkh�tuk�m� - machasa�
4. Pah�tu� - sy�
5. Etadatthiy� - machasa�.

[BJT Page 612] [\x 612/]

Yo nu kho g�ma�i eva� vadeyya: "p��aliyo g�ma�i j�n�ti koliy�na� lambac��ake bha�e
duss�le p�padhamme, p��aliyopi g�ma�i duss�lo p�padhammo" ti, samm� nu kho so
vadam�no vadeyy�ti. No heta� bhante, a��e bhante koliy�na� lambac��ak� bha��,
a��e'hamasmi. A��ath�dhamm� koliy�na� lambac��ak� bha��, a��ath�dhammo'hamasm�ti.
[PTS Page 342] [\q 342/] tva� hi g�ma�i-1. Lacchasi-2. "P��aliyo g�ma�i j�n�ti
koliy�na� lambac��ake bha�e duss�le p�padhamme, na ca p��aliyo g�ma�i duss�lo
p�padhammo" ti. Kasm�-3, tath�gato na lacchati "tath�gato m�ya� j�n�ti, na ca
tath�gato m�y�v�" ti.

M�ya� c�ha� g�ma�i paj�n�mi m�y�ya ca vip�ka�, yath� pa�ipanno ca m�y�v� k�yassa
bhed� parammara� ap�ya� duggati� vinip�ta� niraya� upapajjati, ta�ca paj�n�mi.
P��tip�ta� c�ha� g�ma�i paj�n�mi p��tip�tassa ca vip�ka�, yath� pa�ipanno ca
p��tip�t� k�yassa bhed� parammara� ap�ya� duggati� vinip�ta� niraya� upapajjati,
ta�ca paj�n�mi. Adinn�d�na� c�ha� g�ma�i paj�n�mi adinn�d�nassa ca vip�ka�, yath�
pa�ipanno ca adinn�d�y� k�yassa bhed� parammara� ap�ya� duggati� vinip�ta� niraya�
upapajjati, ta�ca paj�n�mi, k�mesu micch�c�ra� c�ha� g�ma�i paj�n�mi,
k�mesumicch�c�rassa ca vip�ka�, yath� pa�ipanno ca k�mesu micch�c�r� k�yassa bhed�
parammara� ap�ya� duggati� vinip�ta� niraya� upapajjati, ta�ca paj�n�mi.

Mus�v�da� c�ha� g�ma�i paj�n�mi mus�v�dassa ca vip�ka�, yath� pa�ipanno ca mus�v�d�


k�yassa bhed� parammara� ap�ya� duggati� vinip�ta� niraya� upapajjati, ta�ca
paj�n�mi. Pisun�v�ca� c�ha� g�ma�i paj�n�mi pisun�v�c�ya ca vip�ka�, yath�
pa�ipanno ca pisun�v�co k�yassa bhed� parammara� ap�ya� duggati� vinip�ta� niraya�
upapajjati, ta�ca paj�n�mi. Pharusav�ca� c�ha� g�ma�i paj�n�mi pharusav�c�ya ca
vip�ka�, yath� pa�ipanno ca pharusav�co k�yassa bhed� parammara� ap�ya� duggati�
vinip�ta� niraya� upapajjati, ta�ca paj�n�mi. [PTS Page 343] [\q 343/]
samphappal�pa� c�ha� g�ma�i paj�n�mi samphappal�passa ca vip�ka�, yath� pa�ipanno
ca samphappal�p� k�yassa bhed� parammara� ap�ya� duggati� vinip�ta� niraya�
upapajjati ta�ca paj�n�mi.

Abhijjha� c�ha� g�ma�i paj�n�mi abhijjh�ya ca vip�ka�, yath� pa�ipanno ca


abhijjh�l� k�yassa bhed� parammara� ap�ya� duggati� vinip�ta� niraya� upapajjati,
ta�ca paj�n�mi. Vy�p�dapadosa�c�ha� g�ma�i paj�n�mi vy�p�dapadosassa ca vip�ka�,
yath� pa�ipanno ca vy�pannacitto k�yassa bhed� parammara� ap�ya� duggati� vinip�ta�
niraya� upapajjati, ta�ca paj�n�mi. Micch�di��hi�c�ha� g�ma� paj�n�mi
micch�di��hiy� ca vip�ka�, yath� pa�ipanno ca micch�di��hiko k�yassa bhed�
parammara� ap�ya� duggati� vinip�ta� niraya� upapajjati, ta�ca paj�n�mi.

1. Tva� hi n�ma g�ma�i - machasa�, sy�.


2. Naccha lacchasi - sy�.
3. Tasm� - sy�.

[BJT Page 614] [\x 614/]

Santi hi g�ma�i eke sama�abr�hma� eva�v�dino eva�di��hino: yo koci p��amatip�teti,


sabbo so di��heva dhamme dukkha� domanassa� pa�isa�vediyati, yo koci adinna�
�diyati, sabbo so di��heva dhamme dukkha� domanassa� pa�isa�vediyati, yo koci
k�mesu micch� carati sabbo so di��heva dhamme dukkha� domanassa� pa�isa�vediyati,
yo koci mus� bha�ati, sabbo so di��heva dhamme dukkha� domanassa�
pa�isa�vediyat�ti.
Dissati kho pana g�ma�i idhekacco m�l� ku�al� sunah�to-1. Suvilitto
kappitakesamass� itthik�mehi-2. R�j� ma��e paric�rento, tamena� evam�ha�su: ambho
aya� puriso ki� ak�si m�l� ku�al� sunah�to suvilitto kappitakesamassu itthik�mehi
r�j� ma��e paric�ret�ti? Tamena� [PTS Page 344] [\q 344/] evam�ha�su: ambho
aya� puriso ra��o paccatthika� pasayha j�vit� voropesi-3. Tassa r�j� attamano
abhih�ramad�si. Ten�ya� puriso m�l� ku�al� sunah�to suvilitto kappitakesamassu
itthik�mehi r�j� ma��e paric�ret�ti.

Dissati kho pana g�ma�i idhekacco da�h�ya rajjuy� pacch�b�ha� g��habandhana�


bandhitv� khuramu�a� karitv� kharassarena pa�avena rathik�ya rathika� si�gh��akena
si�gh��aka� parinetv� dakkhi�ena dv�rena nikkh�metv�-4. Dakkhi�ato nagarassa s�sa�
jijjam�no, tamena� evam�ha�su: ambho aya� puriso ki� ak�si da�h�ya rajjuy�
pacc�b�ha� g��habandhana� bandhitv� khuramu�a� karitv� kharassarena pa�avena
rathik�ya rathika� si�gh��akena si�gh��aka� parinetv� dakkhi�ena dv�rena
nikkh�metv� dakkhi�ato nagarassa s�sa� jindat�ti. Tamena� evam�ha�su: ambho, aya�
puriso r�javer� itthi� v� purisa� v� j�vit� voropesi, tena na� r�j�no gahetv�
evar�pa� kammak�ra�a� k�ront� ti-5. Ta� kimma��asi g�ma�i api n� te evar�pa�
di��ha� v� suta�v�ti. Di��ha�ca no bhante suta�ca s�yissati c�ti.
Tatra g�ma�i ye te sama�abr�hma� eva�v�dino eva�di��hino: "yo koci p��amatip�teti,
sabbo so di��heva dhamme dukkha� domanassa� pa�isa�vediyat�" ti, sacca� v� te
�ha�su mus� v�ti. Mus� bhante. Ye pana te tuccha� mus� vilapanti, s�lavanto v� te
duss�l� v�ti. [PTS Page 345] [\q 345/] duss�l� bhante. Ye pana te duss�l�
p�padhamm� micch�pa�ipann� v� te samm�pa�ipann� c�ti. Micch�pa�ipann� bhante. Ye
pana te micch�pa�ipann� micch�di��hik� v� te samm�di��hik� c�ti. Micch�di��hik�
bhante. Ye pana te micch�di��hik� kallannu tesu pasiditunti. No heta� bhante.

1. Sunah�to - machasa�, sy�


2. K�mesuhi - s� 1, 2
3. Voropati - sy�
4. Nikkhamitv� - sy�
5. Kara�ni k�rent�ti - sy�
Kara�a� karonti - s� 1, 2
6. Tucch� - s� 1, 2.
[BJT Page 616] [\x 616/]

Dissati kho pana g�ma�i idhekacco m�l� ku�al� sunah�to suvilitto kappitakesamass�
itthik�mehi r�j� ma��e paric�rento, tamena� evam�ha�su: ambho aya� puriso ki� ak�si
m�l� ku�al� sunah�to suvilitto kappitakesamassu itthik�mehi r�j� ma��e
paric�ret�ti? Tamena� evam�ha�su: ambho aya� puriso ra��o paccatthika� pasayha
j�vit� voropesi tassa r�j� attamano abhih�ramad�si. Ten�ya� puriso m�l� ku�al�
sunah�to suvilitto kappitakesamassu itthik�mehi r�j� ma��e paric�ret�ti.
Dissati kho pana g�ma�i idhekacco da�h�ya rajjuy� pacch�b�ha� g��habandhana�
bandhitv� khuramu�a� karitv� kharassarena pa�avena rathik�ya rathika� si�gh��akena
si�gh��aka� parinetv� dakkhi�ena dv�rena nikkh�metv� dakkhi�ato nagarassa s�sa�
jijjam�no, tamena� evam�ha�su: ambho aya� puriso ki� ak�si da�h�ya rajjuy�
pacc�b�ha� g��habandhana� bandhitv� khuramu�a� karitv� kharassarena pa�avena
rathik�ya rathika� si�gh��akena si�gh��aka� parinetv� dakkhi�ena dv�rena
nikkh�metv� dakkhi�ato nagarassa s�sa� jindat�ti. Tamena� evam�ha�su: ambho, aya�
puriso g�m� v� ara��� v� adinna� theyyasa�kh�ta� �diyi-3. Tena ta� r�j�no gahetv�
evar�pa� kammak�ra�a� k�renti ti. Ta� kimma��asi g�ma�i api n� te evar�pa� di��ha�
v� suta� v�ti? Di��ha�ca no bhante suta�ca suyissati c�ti. [PTS Page 346] [\q 346/]
tatra g�ma�i, ye te sama�abr�hma� eva�v�dino eva�di��hino "yo koci adinna� �diyati,
sabbo so di��heva dhamme dukkha� domanassa� pa�isa�vediyat�" ti. Sacca� v� te
�ha�su mus� v�ti? Mus� bhante. Ye pana te tuccha� mus� vilapanti, s�lavanto v� te
duss�l� c�ti. Duss�l� bhante. Ye pana te duss�l� p�padhamm� micch�pa�ipann� v� te
samm�pa�ipann� v�ti. Micch�pa�ipann� bhante. Ye pana te micch�pa�ipann�
micch�di��hik� v� te samm�di��hik� v�ti. Micch�di��hik� bhante. Ye pana te
micch�di��hik� kallannu tesu pas�ditunti. No heta� bhante.

Dissati kho pana g�ma�i idhekacco m�l� ku�al� sunah�to suvilitto kappitakesamass�
itthik�mehi r�j� ma��e paric�rento, tamena� evam�ha�su: ambho, aya� puriso ki�
ak�si m�l� ku�al� sunah�to suvilitto kappitakesamassu itthik�mehi r�j� ma��e
paric�ret�ti? Tamena� evam�ha�su: ambho aya� puriso ra��o paccatthikassa d�resu
sa�caritta� �pajji. Tassa r�j� attamano abhih�ramad�si. Ten�ya� puriso m�l� ku�al�
sunah�to suvilitto kappitakesamassu itthik�mehi r�j� ma��e paric�ret�ti.

Dissati kho pana g�ma�i, idhekacco da�h�ya rajjuy� pacch�b�ha� g��habandhana�


bandhitv� khuramu�a� karitv� kharassarena pa�avena rathik�ya rathika� si�gh��akena
si�gh��aka� parinetv� dakkhi�ena dv�rena nikkh�metv� dakkhi�ato nagarassa s�sa�
jijjam�no, tamena� evam�ha�su: ambho aya� puriso ki� ak�si da�h�ya rajjuy�
pacc�b�ha� g��habandhana� bandhitv� khuramu�a� karitv� kharassarena pa�avena
rathik�ya rathika� si�gh��akena si�gh��aka� parinetv� dakkhi�ena dv�rena
nikkh�metv� dakkhi�ato nagarassa s�sa� jindat�ti? Tamena� evam�ha�su: ambho, aya�
puriso kulitthisu kulakum�r�su c�ritta� �pajji. Tena na� r�j�no gahetv� evar�pa�
kammak�ra�a� k�rent� ti. Ta� kimma��asi g�ma�i, api nu te evar�pa� di��ha� v� suta�
v�ti? Di��hi�ca no bhante suta�ca suyissati c�ti. Tatra g�ma�i, ye te sama�a
br�hma� eva�v�dino eva�di��hino "yo koci k�mesu micch�carati, sabbo so di��heva
dhamme dukkha� domanassa� pa�isa�vediyat�" ti. Sacca� v� te �ha�su mus� v�ti. Mus�
bhante. Ye pana te tuccha�-6. Mus� vilapanti, s�lavanto v� te duss�l� v�ti. Duss�l�
bhante. Ye pana te duss�l� p�padhamm� micch�pa�ipann� v� te samm�pa�ipann� c�ti.
Micch�pa�ipann� bhante. Ye pana te micch�pa�ipann� micch�di��hik� v� te
samm�di��hik� v�ti. Micch�di��hik� bhante. Ye pana te micch�di��hik� kallannu tesu
pas�ditunti. No heta� bhante.

1. Adinna� �diyati - sy�


2. Abhih�ra - machasa�, sy�
3. �diyati - sy�
4. Tattha - s� 1, 2.

[BJT Page 618] [\x 618/]

[PTS Page 347] [\q 347/] dissati kho pana g�ma�i, idhekacco m�l� ku�al�
sunah�to suvilitto kappitakesamass� itthik�mehi r�j� ma��e paric�rento, tamena�
evam�ha�su: ambho aya� puriso ki� ak�si m�l� ku�al� sunah�to suvilitto
kappitakesamassu itthik�mehi r�j� ma��e paric�ret�ti. Tamena� evam�ha�su: ambho
aya� puriso r�j�na� mus�v�dena h�sesi-1. Tassa r�j� attamano abhih�ramad�si.
Ten�ya� puriso m�l� ku�al� sunah�to suvilitto kappitakesamassu itthik�mehi r�j�
ma��e paric�ret�ti.
Dissati kho pana g�ma�i idhekacco da�h�ya rajjuy� pacch�b�ha� g��habandhana�
bandhitv� khuramu�a� karitv� kharassarena pa�avena rathik�ya rathika� si�gh��akena
si�gh��aka� parinetv� dakkhi�ena dv�rena nikkh�metv� dakkhi�ato nagarassa s�sa�
jijjam�no, tamena� evam�ha�su: ambho aya� puriso ki� ak�si da�h�ya rajjuy�
pacc�b�ha� g��habandhana� bandhitv� khuramu�a� karitv� kharassarena pa�avena
rathik�ya rathika� si�gh��akena si�gh��aka� parinetv� dakkhi�ena dv�rena
nikkh�metv� dakkhi�ato nagarassa s�sa� jindat�ti. Tamena� evam�ha�su: ambho, aya�
puriso gahapatissa v� gahapatiputtassa v� mus�v�dena attha� bha�ji. Tena na� r�j�no
gahetv� evar�pa� kammak�ra�a� k�rent� ti. Ta� kimma��asi g�ma�i api n� te evar�pa�
di��ha� v� suta� c�ti? Di��hi�ca no bhante suta�ca suyissati c�ti. Tatra g�ma�i, ye
te sama�abr�hma� eva�v�dino eva�di��hino "yo koci mus� bha�ati, sabbo so di��heva
[PTS Page 348] [\q 348/] dhamme dukkha� domanassa� pa�isa�vediyat�" sacca� v�
te �ha�su mus� c�ti? Mus� bhante. Ye pana te tuccha� mus� vilapanti, s�lavanto v�
te duss�l� c�ti? Duss�l� bhante. Ye pana te duss�l� p�padhamm�, micch�pa�ipann� v�
te samm�pa�ipann� v�ti? Micch�pa�ipann� bhanate. Ye pana te micch�pa�ipann�
micch�di��hik� v� te samm�di��hik� v�ti? Micch�di��hik� bhante. Ye pana te
micch�di��hik�, kallannu tesu pas�ditunti? No heta� bhante.

Acchariya� bhante abbhuta� bhante, atthi me bhante �vasath�g�ra�, tattha ma�cak�ni


atth�, �san�ni atth�, udakama�iko atth�, telappad�po atth�, tattha yo sama�o v�
br�hma�o v� v�sa� upeti, ten�ha� yath�satti yath�bala� sa�vibhaj�mi. -2.
Bhutapubba� bhante, catt�ro satth�ro n�n�di��hik� n�n�khantik� n�n�rucik� tasmi�
�vasath�g�re v�sa� upagacchi�su. Eko satth� eva�v�di eva�di��hi: natthi dinna�,
natthi yi��ha� natthi huta�, natthi suka�adukka��na� kamm�na� phala� vip�ko, natthi
aya� loko, natthi paro loko, natthi m�t�, natthi pit�, natthi satt� opap�tik�,
natthi loke sama�abr�hma� sammaggat� samm�pa�ipann� ye ima�ca loka� para� ca loka�
saya� abhi��� sacchikatv� pavedent�ti.

1. Bh�seti - sy�.
2. Samabhaj�mi - a��hakath�.

[BJT Page 620] [\x 620/]

Eko satth� eva�v�di eva�di��hi: atthi dinna� atthi [PTS Page 349] [\q 349/]
yi��ha� atthi huta� atthi suka�adukka��na� kamm�na� phala� vip�ko, atthi aya� loko,
atthi paro loko, atthi m�t�, atthi pit�, atthi satt� opap�tik�, atthi loke
sama�abr�hman� sammaggat� samm�pa�ipann� ye ima�ca loka� para�ca loka� saya�
abhi��� sacchikatv� pavedent�ti.
Eko satth� eva�v�d� eva�di��hi: karato-1. K�rayato chindato ched�payato pacato
p�cayato socayato kilamayato phandato phand�payato p��amatip�tayato �dinna� �diyato
sandhi� chindato nillopa� harato ek�g�rika� karoto paripanthe ti��hato parad�ra�
gacchato mus� bha�ato karato na kar�yati p�pa�, khurapariyantena cepi cakkena yo
imiss� pa�haviy� p��e ekama�sakhala� ekama�sapu�ja� kareyaya, natthi tatonid�na�
p�pa�, natthi p�passa �gamo, dakkhi�a�cepi ga�g�ya t�ra� gaccheyya hananto gh�tento
chindanto ched�pento pacanto p�cento natthi tatonid�na� p�pa�, natthi p�passa
�gamo, uttara�cepi ga�g�ya t�ra� gaccheyya dadanto d�pento yajanto y�jento natthi
tatonid�na� pu��a�, natthi pu��assa �gamo. D�nena damena sa��amena saccavajjena
natthi pu��a� natthi pu��assa �gamoti.
Eko satth� eva�v�d� eva�di��hi: karato k�rayato chindato ched�payato pacato
p�cayato socayato kilamayato phandato phand�payato p��amatip�tayato �dinna� �diyato
sandhi� chindato nillopa� harato ek�g�rika� karoto paripanthe ti��hato parad�ra�
[PTS Page 350] [\q 350/] gacchato mus� bha�ato karato kar�yati p�pa�,
khurapariyantenapi cakkena yo imiss� pa�haviy� p��e ekama�sakhala� ekama�sapu�ja�
kareyya, atthi tatonid�na� p�pa�, atthi p�passa �gamo, dakkhi�a�cepi ga�g�ya t�ra�
gaccheyya hananto gh�tento jindanto ched�pento pacanto p�cento atthi tatonid�na�
p�pa�, atthi p�passa �gamo, d�nena damena sa��amena saccavajjena atthi pu��a� atthi
pu��assa �gamoti.

Tassa mayha� bhante ahudeva ka�kh� ahudeva vicikicch�: ko su n�ma imesa� bhavata�
sama�abr�hma�na� sacca� �ha, ko mus�ti.

Ala� hi te g�ma�, ka�kh�tu�, ala� vicikicchitu�, ka�khan�ye ca pana te �h�ne


vicikicch� uppann�ti. Eva� pasannoha�-3. Bhante bhagavati, pahoti me bhagav� tath�
dhamma� desetu� yath�ha� ima� ka�kh�dhamma� pajaheyyanti.

1. Karoto - machasa�
2. Ga�g� - s� 1, 2
3. Pasann�ha� - sy�.
[Pages missing 622 624 vvv]

[BJT Page 626] [\x 626/]


[PTS Page 351] [\q 351/]
Sa kho so g�ma�i, ariyas�vako eva� vigat�bhijjho vigatavy�p�do. Asamm��ho sampaj�no
patissato mett�sahagatena cetas� eka� disa� pharitv� viharati, tath� dutiya�, tath�
tatiya�, tath� catutthi�; iti uddhamadho tiriya� sabbadhi [PTS Page 352] [\q 352/]
sabbattat�ya sabb�vanta� loka� mett�sahagatena cetas� vipulena mahaggatena
appam��ena averena [PTS Page 353] [\q 353/] avy�pajjhena pharitv� viharati. So
iti pa�isa�cikkhati: yo'ya� satth� eva�v�d� eva�di��hi: "karato k�rayato chindato
ched�payato pacato p�cayato socayato kilamayato phandato phand�payato
p��amatip�tayato adinna� �diyato sandhi� chindato nillopa� harato ek�g�rika� karoto
paripanthe ti��hato parad�ra� gacchato mus� bha�ato karato kar�yati p�pa�.
Khurapariyantena cepi cakkena yo imiss� pa�haviy� p��e ekama�sakhala�
ekama�sapu�ja� kareyya, atthi tato nid�na� p�pa�, atthi p�passa �gamo.
Dakkhi�a�cepi ga�g�ya t�ra� gaccheyya hananto gh�tento chindanto ched�pento pacanto
p�cento, atthi tato nid�na� p�pa�, atthi p�passa �gamo. Uttara�cepi ga�g�ya t�ra�
gaccheyya dadanto d�pento yajanto y�jento, atthi tato nid�na� pu��a�, atthi
pu��assa �gamo, d�nena damena sa��amena saccavajjena atthi pu��a� atthi pu��assa
�gamo" ti. Sace tassa bhoto satthuno sacca� vacana�, apa��akat�ya mayha�: so'ha� na
ki�ci vy�b�dhemi tasa� v� th�vara� v�, ubhayamettha ka�agg�ho, ya�camhi k�yena
sa�vuto v�c�ya sa�vuto manas� sa�vuto, ya�ca k�yassa bhed� parammara� sugati�
sagga� loka� upapajjiss�m�ti, tassa p�mojja� j�yati, pamuditassa p�ti j�yati,
p�timanassa k�yo passambhati, passaddhak�yo sukha� vediyati, sukhino citta�
sam�dhiyati. Aya� kho so g�ma�i, dhammasam�dh�. [PTS Page 352] [\q 352/] tatra
ce tva� cittasam�dhi� pa�ilabheyy�si, eva� tva� ima� ka�kh�dhamma� pajaheyy�si.

Sa kho so g�ma�i ariyas�vako eva� vigat�bhijjho vigatavy�p�do. Asamm��ho sampaj�no


patissato karu�sahagatena [PTS Page 355] [\q 355/] cetas� eka� disa� pharitv�
viharati, tath� dutiya�, tath� tatiya�, tath� catutthi�; iti uddhamadho tiriya�
sabbadhi sabbattat�ya sabb�vanta� loka� karu�sahagatena cetas� vipulena mahaggatena
appam��ena averena avy�pajjhena pharitv� viharati. So iti pa�isa�cikkhati: yo'ya�
sat� eva�v�d� eva�di��hi: "karato k�rayato chindato ched�payato pacato p�cayato
socayato kilamayato phandato phand�payato p��amatip�tayato adinna� �diyato sandhi�
chindato nillopa� harato ek�g�rika� karoto paripanthe ti��hato parad�ra� gacchato
mus� bha�ato karato kar�yati p�pa�. Khurapariyantena cepi cakkena yo imiss�
pa�haviy� p��e ekama�sakhala� ekama�sapu�ja� kareyya, atthi tato nid�na� p�pa�,
atthi p�passa �gamo. Dakkhi�a�cepi ga�g�ya t�ra� gaccheyya hananto gh�tento
chindanto ched�pento pacanto p�cento, atthi tato nid�na� p�pa�, atthi p�passa
�gamo. Uttara�cepi ga�g�ya t�ra� gaccheyya dadanto d�pento yajanto y�jento, atthi
tato nid�na� pu��a�, atthi pu��assa �gamo, d�nena damena sa��amena saccavajjena
atthi pu��a� atthi pu��assa �gamo" ti. Sace tassa bhoto satthuno sacca� vacana�,
apa��akat�ya mayiha�: so'ha� na ki�ca vy�b�dhemi tasa� v� th�vara� v�, ubhayamettha
ka�agg�ho, ya�camhi k�yena sa�vuto v�c�ya sa�vuto manas� sa�vuto, ya�ca k�yassa
bhed� parammara� sugati� sagga� loka� upapajjiss�m�ti, tassa p�mojja� j�yati,
pamuditassa p�ti j�yati, p�timanassa k�yo passambhati, passaddhak�yo sukha�
vediyati, sukhino citta� sam�dhiyati. Aya� kho so g�ma�i, dhammasam�dh�. Tatra ce
tva� cittasam�dhi� pa�ilabheyy�si, eva� tva� ima� ka�kh�dhamma� pajaheyy�si.

Sa kho so g�ma�i ariyas�vako eva� vigat�bhijjho vigatavy�p�do. Asamm��ho sampaj�no


patissato mudit�sahagatena cetas� eka� disa� pharitv� viharati, tath� dutiya�,
tath� tatiya�, tath� catutthi�; iti uddhamadho tiriya� sabbadhi sabbattat�ya
sabb�vanta� loka� mudit�sahagatena cetas� vipulena mahaggatena appam��ena averena
avy�pajjhena pharitv� viharati. So iti pa�isa�cikkhati: yo'ya� sat� eva�v�d�
eva�di��hi: "karato k�rayato chindato ched�payato pacato p�cayato socayato
kilamayato phandato phand�payato p��amatip�tayato adinna� �diyato sandhi� chindato
nillopa� harato ek�g�rika� karoto paripanthe ti��hato parad�ra� gacchato mus�
bha�ato karato kar�yati p�pa�. Khurapariyantena cepi cakkena yo imiss� pa�haviy�
p��e ekama�sakhala� ekama�sapu�ja� kareyya, atthi tato nid�na� p�pa�, atthi p�passa
�gamo. Dakkhi�a�cepi ga�g�ya t�ra� gaccheyya hananto gh�tento chindanto ched�pento
pacanto p�cento, atthi tato nid�na� p�pa�, atthi p�passa �gamo. Uttara�cepi ga�g�ya
t�ra� gaccheyya dadanto d�pento yajanto y�jento, atthi tato nid�na� pu��a�, atthi
pu��assa �gamo, d�nena damena sa��amena saccavajjena atthi pu��a� atthi pu��assa
�gamo" ti. Sace tassa bhoto satthuno sacca� vacana�, apa��akat�ya mayha�: so'ha� na
ki�ca vy�b�dhemi tasa� v� th�vara� v�, ubhayamettha ka�agg�ho, ya�camhi k�yena
sa�vuto v�c�ya sa�vuto manas� sa�vuto, ya�ca k�yassa bhed� parammara� sugati�
sagga� loka� upapajjiss�m�ti, tassa p�mojja� j�yati, pamuditassa p�ti j�yati,
p�timanassa k�yo passambhati, passaddhak�yo sukha� vediyati, sukhino citta�
sam�dhiyati. Aya� kho so g�ma�i, dhammasam�dh�. Tatra ce tva� cittasam�dhi�
pa�ilabheyy�si, eva� tva� ima� ka�kh�dhamma� pajaheyy�si.

Sa kho so g�ma�i ariyas�vako eva� vigat�bhijjho vigatavy�p�do. Asamm��ho sampaj�no


patissato upekh�sahagatena cetas� eka� disa� pharitv� viharati, tath� dutiya�,
tath� tatiya�, tath� catutthi�; iti uddhamadho tiriya� sabbadhi sabbattat�ya
sabb�vanta� loka� upekh�sahagatena cetas� vipulena mahaggatena appam��ena averena
avy�pajjhena pharitv� viharati. So iti pa�isa�cikkhati: yo'ya� satth� eva�v�d�
eva�di��hi: "natthi dinna�, natthi yi��ha�, natthi huta�, natthi suka�adukka��na�
kamm�na� phala� vip�ko, natthi aya� loko, natthi paro loko,

[BJT Page 628] [\x 628/]

Natthi m�t�, natthi pit�, natthi satt� opap�tik�, natthi loke sama�abr�hma�
sammaggat� samm�pa�ipann� yo ima�ca loka� para�ca loka� saya� abhi��� sacchikatv�
pavedenti" sace tassa bhoto satthuno sacca� vacana�, apa��akat�ya mayha�, so'ha� na
ki�ci vy�b�dhemi tasa� v� th�vara� v�. Ubhayamettha ka�agg�ho: ya�camhi k�yena
sa�vuto v�c�ya sa�vuto manas� sa�vuto, ya�ca k�yassa bhed� parammara� sugati�
sagga� loka� upapajjiss�m�ti. Tassa p�mojja� j�yati, pamuditassa p�ti j�yati,
p�timanassa k�yo passambhati, passaddhak�yo sukha� vediyati, sukhino citta�
sam�dhiyati. Aya� kho so g�ma�i, dhammasam�dhi. Tatra ce tva� cittasam�dhi�
pa�ilabheyy�si, eva� tva� ima� ka�kh�dhamma� pajaheyy�si.

Sa kho so g�ma�i, ariyas�vako eva� vigat�bhijjho vigatavy�p�do. Asamm��ho sampaj�no


patissato upekh�sahagatena cetas� eka� disa� pharitv� viharati, tath� dutiya�,
tath� tatiya�, tath� catutthi�; iti uddhamadho tiriya� sabbadhi sabbattat�ya
sabb�vanta� loka� upekh�sahagatena cetas� vipulena mahaggatena [PTS Page 356] [\q
356/] appam��ena averena avy�pajjhena pharitv� viharati. So iti
pa�isa�cikkhati: yav�'ya�-1 satth� eva�v�d� eva�di��hi: "atthi dinna�, atthi
yi��ha�, atthi huta�, atthi suka�adukka��na� kamm�na� phala� vip�ko, atthi aya�
loko, atthi paro loko, atthi m�t�, atthi pit�, atthi satt� opap�tik�, atthi loke
sama�abr�hma� sammaggat� samm�pa�ipann� yo ima�ca loka� para�ca loka� saya� abhi���
sacchikatv� pavedenti"ti. Sace tassa bhoto satthuno sacca� vacana�, apa��akat�ya
mayha�, so'ha� na ki�ci vy�b�dhemi tasa� v� th�vara� v�, ubhayamettha ka�agg�ho:
ya�camhi k�yena sa�vuto v�c�ya sa�vuto manas� sa�vuto, ya�ca k�yassa bhed�
parammara� sugati� sagga� loka� upapajjiss�m�ti. Tassa p�mojja� j�yati, pamuditassa
p�ti j�yati, p�timanassa k�yo passambhati, passaddhak�yo sukha� vediyati, sukhino
citta� sam�dhiyati. Aya� kho so g�ma�i, dhammasam�dhi. Tatra ce tva� cittasam�dhi�
pa�ilabheyy�si, eva� tva� ima� ka�kh�dhamma� pajaheyy�si.

1. Yoya� - machasa�
[BJT Page 630] [\x 630/]

Sa kho so g�ma�i ariyas�vako eva� vigat�bhijjho vigatavy�p�do. Asamm��ho sampaj�no


patissato upekh�sahagatena cetas� eka� disa� pharitv� viharati, tath� dutiya�,
tath� tatiya�, tath� catutthi�; iti uddhamadho tiriya� sabbadhi sabbattat�ya
sabb�vanta� loka� upekh�sahagatena cetas� vipulena mahaggatena appam��ena averena
avy�pajjhena pharitv� viharati. So iti pa�isa�cikkhati: yv�'ya� satth� eva�v�d�
eva�di��hi: "karato k�rayato chindato ched�payato pacato p�cayato socayato
kilamayato phandato phand�payato p��amatip�tayato adinna� �diyato sandhi� chindato
nillopa� harato ek�g�rika� karoto paripanthe ti��hato parad�ra� gacchato mus�
bha�ato karato na kar�yati [PTS Page 357] [\q 357/] p�pa�. Khurapariyantena
cepi cakkena yo imiss� pa�haviy� p��e ekama�sakhala� ekama�sapu�ja� kareyya, natthi
tato nid�na� p�pa�, natthi p�passa �gamo. Dakkhi�a�cepi ga�g�ya t�ra� gaccheyya
hananto gh�tento chindanto ched�pento pacanto p�cento, natthi tato nid�na� p�pa�,
natthi p�passa �gamo. Uttara�cepi ga�g�ya t�ra� gaccheyya dadanto d�pento yajanto
y�jento, natthi tato nid�na� pu��a�, natthi pu��assa �gamo, d�nena damena sa��amena
saccavajjena natthi pu��a� natthi pu��assa �gamo" ti. Sace tassa bhoto satthuno
sacca� vacana�, apa��akat�ya mayha�: so'ha� na ki�ci vy�b�dhemi tasa� v� th�vara�
v�, ubhayamettha ka�agg�ho, ya�camhi k�yena sa�vuto v�c�ya sa�vuto manas� sa�vuto,
ya�ca k�yassa bhed� parammara� sugati� sagga� loka� upapajjiss�m�ti, tassa p�mojja�
j�yati, pamuditassa p�ti j�yati, p�timanassa k�yo passambhati, passaddhak�yo sukha�
vediyati, sukhino citta� sam�dhiyati. Aya� kho so g�ma�i, dhammasam�dh�. Tatra ce
tva� cittasam�dhi� pa�ilabheyy�si, eva� tva� ima� ka�kh�dhamma� pajaheyy�si.

Sa kho so g�ma�i ariyas�vako eva� vigat�bhijjho vigatavy�p�do. Asamm��ho sampaj�no


patissato upekhasahagatena cetas� eka� disa� pharitv� viharati, tath� dutiya�,
tath� tatiya�, tath� catutthi�; iti uddhamadho tiriya� sabbadhi sabbattat�ya
sabb�vanta� loka� karu�sahagatena cetas� vipulena mahaggatena appam��ena averena
avy�pajjhena pharitv� viharati. So iti pa�isa�cikkhati: yv�'ya� satth� eva�v�d�
eva�di��hi: "karato k�rayato chindato [BJT Page 632] [\x 632/]
Ched�payato pacato p�cayato socayato kilamayato phandato phand�payato
p��amatip�tayato adinna� �diyato sandhi� chindato [PTS Page 358] [\q 358/]
nillopa� harato ek�g�rika� karoto paripanthe ti��hato parad�ra� gacchato mus�
bha�ato karato kar�yati p�pa�. Khurapariyantena cepi cakkena yo imiss� pa�haviy�
p��e ekama�sakhala� ekama�sapu�ja� kareyya, atthi tato nid�na� p�pa�, atthi p�passa
�gamo. Dakkhi�a�cepi ga�g�ya t�ra� gaccheyya hananto gh�tento chindanto ched�pento
pacanto p�cento, atthi tato nid�na� p�pa�, atthi p�passa �gamo. Uttara�cepi ga�g�ya
t�ra� gaccheyya dadanto d�pento yajanto y�jento, atthi tato nid�na� pu��a�, atthi
pu��assa �gamo, d�nena damena sa��amena saccavajjena atthi pu��a� atthi pu��assa
�gamo" ti. Sace tassa bhoto satthuno sacca� vacana�, apa��akat�ya mayha�: so'ha� na
ki�ca vy�b�dhemi tasa� v� th�vara� v�, ubhayamettha ka�agg�ho, ya�camhi k�yena
sa�vuto v�c�ya sa�vuto manas� sa�vuto, ya�ca k�yassa bhed� parammara� sugati�
sagga� loka� upapajjiss�m�ti, tassa p�mojja� j�yati, pamuditassa p�ti j�yati,
p�timanassa k�yo passambhati, passaddhak�yo sukha� vediyati, sukhino citta�
sam�dhiyati. Aya� kho so g�ma�i, dhammasam�dh�. Tatra ce tva� cittasam�dhi�
pa�ilabheyy�si, eva� tva� ima� ka�kh�dhamma� pajaheyy�si.

Eva� vutte p��aliyo g�ma� bhagavanta� etadavoca: abhikkanta� bhante abhikkanta�


bhante seyyath�pi bhante nikkujjita� v� ukkujjeyya, pa�icchanna� v� vivareyya,
m��ahassa v� magga� �cikkheyya andhak�re v� tela pajjota� dh�reyya cakkhumanto
r�p�ni dakkhint�ti, evameva� bhagavat� anekapariy�yena dhammo pak�sito, es�ha�
bhante bhagavanta� sara�a� gacch�mi dhamma�ca bhikkhusa�ga�ca, up�saka� ma� bhagav�
dh�retu ajjatagge p��upeta� sara�a� gatanti.

G�ma�ivaggo pa�hamo

Tatrudd�na�:
[PTS Page 359] [\q 359/] ca�o t�lo yodh�j�vo
Hatthass�si ca khettak�,
Sa�kha kulama�ibhaddak� ca
R�siya p��aliyena teras�ti.

G�ma�isa�yutta� samatta�

[BJT Page 634] [\x 634/]

9. Asa�khatasa�yutta� 9. Asa�khatavaggo
9. 1. 1
K�yagat�satisutta�

428. Asa�khata�ca vo bhikkhave desiss�mi. Asa�khatag�mi�ca magga�, ta� su�tha.


Katama�ca bhikkhave asa�khata�: yo bhikkhave r�gakkhayo dosakkhayo mohakkhayo, ida�
vuccati bhikkhave asa�khata�. Katamo ca bhikkhave asa�khatag�m� maggo:
k�yagat�sati. Aya� vuccati bhikkhave asa�khatag�m� maggo.

Iti kho bhikkhave desita� vo may� asa�khata� desito asa�khatag�m� maggo. Ya�
bhikkhave satth�r� kara�ya� s�vak�na� hitesin� anukampakena anukampa� up�d�ya,
kata� vo ta� may� et�ni bhikkhave rukkham�l�ni et�ni su���g�r�ni, jh�yatha
bhikkhave, m� pam�dattha, m� pacch� vippa�is�rino ahuvattha, aya� kho amh�ka�
anus�san�.

9. 1. 2
Samathavipassan�sutta�

429. [PTS Page 360] [\q 360/] asa�khata�ca vo bhikkhave desiss�mi.


Asa�khatag�mi�ca magga�, ta� su�tha. Katama�ca bhikkhave asa�khata�: yo bhikkhave
r�gakkhayo dosakkhayo mohakkhayo, ida� vuccati bhikkhave asa�khata�. Katamo ca
bhikkhave asa�khatag�m� maggo: samatho ca vipassan� ca. Aya� vuccati bhikkhave
asa�khatag�m� maggo.
Iti kho bhikkhave desita� vo may� asa�khata� desito asa�khatag�m� maggo. Ya�
bhikkhave satth�r� kara�ya� s�vak�na� hitesin� anukampakena anukampa� up�d�ya,
kata� vo ta� may� et�ni bhikkhave rukkham�l�ni et�ni su���g�r�ni, jh�yatha
bhikkhave, m� pam�dattha, m� pacch� vippa�is�rino ahuvattha, aya� kho amh�ka�
anus�san�.

9. 1. 3
Savitakkasavic�rasutta�

430. Asa�khata�ca vo bhikkhave desiss�mi. Asa�khatag�mi�ca magga�, ta� su�tha.


Katama�ca bhikkhave asa�khata�: yo bhikkhave r�gakkhayo dosakkhayo mohakkhayo, ida�
vuccati bhikkhave asa�khata�. Katamo ca bhikkhave asa�khatag�m� maggo: savitakko-1
savic�ro sam�dhi, avitakko-2. Vic�ramatto sam�dhi, avitakko avic�ro sam�dhi. Aya�
vuccati bhikkhave asa�khatag�m� maggo.
Iti kho bhikkhave desita� vo may� asa�khata� desito asa�khatag�m� maggo. Ya�
bhikkhave satth�r� kara�ya� s�vak�na� hitesin� anukampakena anukampa� up�d�ya,
kata� vo ta� may� et�ni bhikkhave rukkham�l�ni et�ni su���g�r�ni, jh�yatha
bhikkhave, m� pam�dattha, m� pacch� vippa�is�rino ahuvattha, aya� kho amh�ka�
anus�san�.

1. Savitakka - machasa�. Sy�


2. Avitakka - machasa� sy�

[BJT Page 636] [\x 636/]

9. 1. 4
Su��atasam�dhisutta�
431. Katamo ca bhikkhave asa�khatag�m� maggo: su��ato sam�dhi animitto sam�dhi
appa�ihito sam�dhi. Aya� vuccati bhikkhave asa�khatag�m� maggo.
Iti kho bhikkhave desita� vo may� asa�khata� desito asa�khatag�m� maggo. Ya�
bhikkhave satth�r� kara�ya� s�vak�na� hitesin� anukampakena anukampa� up�d�ya,
kata� vo ta� may� et�ni bhikkhave rukkham�l�ni et�ni su���g�r�ni, jh�yatha
bhikkhave, m� pam�dattha, m� pacch� vippa�is�rino ahuvattha, aya� kho amh�ka�
anus�san�ti.

9. 1. 5
Satipa��h�nasutta�

432. Katamo ca bhikkhave asa�khatag�m� maggo: catt�ro satipa��h�n�, aya� vuccati


bhikkhave asa�khatag�m� maggo.
Iti kho bhikkhave desita� vo may� asa�khata� desito asa�khatag�m� maggo. Ya�
bhikkhave satth�r� kara�ya� s�vak�na� hitesin� anukampakena anukampa� up�d�ya,
kata� vo ta� may� et�ni bhikkhave rukkham�l�ni et�ni su���g�r�ni, jh�yatha
bhikkhave, m� pam�dattha, m� pacch� vippa�is�rino ahuvattha, aya� kho amh�ka�
anus�san�ti.

9. 1. 6
Sammappadh�nasutta�

433. Katamo ca bhikkhave asa�khatag�m� maggo: catt�ro sammappadh�n�. Aya� vuccati


bhikkhave asa�katag�m� maggo.
Iti kho bhikkhave desita� vo may� asa�khata� desito asa�khatag�m� maggo. Ya�
bhikkhave satth�r� kara�ya� s�vak�na� hitesin� anukampakena anukampa� up�d�ya,
kata� vo ta� may� et�ni bhikkhave rukkham�l�ni et�ni su���g�r�ni, jh�yatha
bhikkhave, m� pam�dattha, m� pacch� vippa�is�rino ahuvattha, aya� kho amh�ka�
anus�san�ti.

9. 1. 7
Iddhip�dasutta�

434. Katamo ca bhikkhave asa�khatag�m� maggo: catt�ro iddhip�d�. Aya� vuccati


bhikkhave asa�khatag�m� maggo.
Iti kho bhikkhave desita� vo may� asa�khata� desito asa�khatag�m� maggo. Ya�
bhikkhave satth�r� kara�ya� s�vak�na� hitesin� anukampakena anukampa� up�d�ya,
kata� vo ta� may� et�ni bhikkhave rukkham�l�ni et�ni su���g�r�ni, jh�yatha
bhikkhave, m� pam�dattha, m� pacch� vippa�is�rino ahuvattha, aya� kho amh�ka�
anus�san�ti.

9. 1. 8
Indriyasutta�

435. [PTS Page 361] [\q 361/] katamo ca bhikkhave asa�khatag�m� maggo:
pa�cindriy�ni. Aya� vuccati bhikkhave asa�khatag�m� maggo.
Iti kho bhikkhave desita� vo may� asa�khata� desito asa�khatag�m� maggo. Ya�
bhikkhave satth�r� kara�ya� s�vak�na� hitesin� anukampakena anukampa� up�d�ya,
kata� vo ta� may� et�ni bhikkhave rukkham�l�ni et�ni su���g�r�ni, jh�yatha
bhikkhave, m� pam�dattha, m� pacch� vippa�is�rino ahuvattha, aya� kho amh�ka�
anus�san�ti.

9. 1. 9
Balasutta�

436. Katamo ca bhikkhave asa�khatag�m� maggo: pa�ca bal�ni. Aya� vuccati bhikkhave
asa�khatag�m� maggo.
Iti kho bhikkhave desita� vo may� asa�khata� desito asa�khatag�m� maggo. Ya�
bhikkhave satth�r� kara�ya� s�vak�na� hitesin� anukampakena anukampa� up�d�ya,
kata� vo ta� may� et�ni bhikkhave rukkham�l�ni et�ni su���g�r�ni, jh�yatha
bhikkhave, m� pam�dattha, m� pacch� vippa�is�rino ahuvattha, aya� kho amh�ka�
anus�san�ti.

9. 1. 10
Bojjha�gasutta�

437. Katamo ca bhikkhave asa�khatag�m� maggo: satta bojjha�g�. Aya� vuccati


bhikkhave asa�khatag�m� maggo.
Iti kho bhikkhave desita� vo may� asa�khata� desito asa�khatag�m� maggo. Ya�
bhikkhave satth�r� kara�ya� s�vak�na� hitesin� anukampakena anukampa� up�d�ya,
kata� vo ta� may� et�ni bhikkhave rukkham�l�ni et�ni su���g�r�ni, jh�yatha
bhikkhave, m� pam�dattha, m� pacch� vippa�is�rino ahuvattha, aya� kho amh�ka�
anus�san�ti.

[BJT Page 638] [\x 638/]

9. 1. 11
Magga�gasutta�

438. Katamo ca bhikkhave asa�khatag�m� maggo: ariyo a��ha�giko maggo aya� vuccati
bhikkhave asa�khatag�m� maggo.
Iti kho bhikkhave desita� vo may� asa�khata� desito asa�khatag�m� maggo. Ya�
bhikkhave satth�r� kara�ya� s�vak�na� hitesin� anukampakena anukampa� up�d�ya,
kata� vo ta� may�. Et�ni bhikkhave rukkham�l�ni, et�ni su���g�r�ni, jh�yatha
bhikkhave, m� pam�dattha, m� pacch� vippa�is�rino ahuvattha. Aya� kho amh�ka�
anus�san�ti.

Asa�khatavaggo pa�hamo
Tatrudd�na�:

K�yasamatha-1 savitakko
Su��ato satipa��h�n�,
Sammappadh�na�ca iddhip�da
Indriyabalabojjha�gamagg�ti.

1. Sam�dhi - s� 1, 2.

[BJT Page 640] [\x 640/]

2. Dutiya asa�khata vaggo

9. 2. 1
Asa�khatasutta�

439. [PTS Page 362] [\q 362/] asa�khata�ca vo bhikkhave desiss�mi


asa�khatag�mi�ca magga�, ta� su�tha. Katama�ca bhikkhave asa�khata�: yo bhikkhave
r�gakkhayo dosakkhayo mohakkhayo, ida� vuccati bhikkhave asa�khata�. Katamo ca
bhikkhave asa�khatag�m� maggo: samatho. Aya� vuccati bhikkhave asa�khatag�m� maggo.

Iti kho bhikkhave desita� vo may� asa�khata�, desito asa�khatag�m� maggo. Ya�
bhikkhave satth�r� kara�ya� s�vak�na� hitesin� anukampakena, anukampa� up�d�ya.
Kata� vo ta� may�, et�ni bhikkhave rukkham�l�ni, et�ni su���g�r�ni, jh�yatha
bhikkhave, m� pam�dattha, m� pacch� vippa�is�rino ahuvattha. Aya� vo amh�ka�
anus�san�ti.

9. 2. 2
Vipassan�sutta�

440. Asa�khata�ca vo bhikkhave desiss�mi, asa�khatag�mi�ca magga�, ta� su�tha.


Katama�ca bhikkhave asa�khata�: yo bhikkhave r�gakkhayo dosakkhayo mohakkhayo, ida�
vuccati bhikkhave asa�khata�. Katamo ca bhikkhave asa�khatag�m� maggo: vipassan�.
Aya� vuccati bhikkhave asa�khatag�m� maggo.
Iti kho bhikkhave desita� vo may� asa�khata�, desito asa�khatag�m� maggo. Ya�
bhikkhave satth�r� kara�ya� s�vak�na� hitesin� anukampakena, anukampa� up�d�ya.
Kata� vo ta� may�, et�ni bhikkhave rukkham�l�ni, et�ni su���g�r�ni, jh�yatha
bhikkhave, m� pam�dattha, m� pacch� vippa�is�rino ahuvattha. Aya� vo amh�ka�
anus�san�ti.

9. 2. 3
Savitakkasavic�rasutta�

441. Katamo ca bhikkhave asa�khatag�m� maggo: savitakko [PTS Page 363] [\q 363/]
savic�ro sam�dhi. Aya� vuccati bhikkhave asa�khatag�m� maggo.
Iti kho bhikkhave desita� vo may� asa�khata�, desito asa�khatag�m� maggo. Ya�
bhikkhave satth�r� kara�ya� s�vak�na� hitesin� anukampakena, anukampa� up�d�ya.
Kata� vo ta� may�, et�ni bhikkhave rukkham�l�ni, et�ni su���g�r�ni, jh�yatha
bhikkhave, m� pam�dattha, m� pacch� vippa�is�rino ahuvattha. Aya� vo amh�ka�
anus�san�ti.

9. 2. 4
Avitakkavic�ramattasutta�

442. Katamo ca bhikkhave asa�khatag�m� maggo: avitakko vic�ramatto sam�dhi. Aya�


vuccati bhikkhave asa�khatag�m� maggo.
Iti kho bhikkhave desita� vo may� asa�khata�, desito asa�khatag�m� maggo. Ya�
bhikkhave satth�r� kara�ya� s�vak�na� hitesin� anukampakena, anukampa� up�d�ya.
Kata� vo ta� may�, et�ni bhikkhave rukkham�l�ni, et�ni su���g�r�ni, jh�yatha
bhikkhave, m� pam�dattha, m� pacch� vippa�is�rino ahuvattha. Aya� vo amh�ka�
anus�san�ti.

[BJT Page 642] [\x 642/]

9. 2. 5 Avitakkaavic�rasutta�

443. Katamo ca bhikkhave asa�khatag�m� maggo: avitakko avic�ro sam�dhi. Aya�


vuccati bhikkhave asa�khatag�m� maggo.
Iti kho bhikkhave desita� vo may� asa�khata�, desito asa�khatag�m� maggo. Ya�
bhikkhave satth�r� kara�ya� s�vak�na� hitesin� anukampakena, anukampa� up�d�ya.
Kata� vo ta� may�, et�ni bhikkhave rukkham�l�ni, et�ni su���g�r�ni, jh�yatha
bhikkhave, m� pam�dattha, m� pacch� vippa�is�rino ahuvattha. Aya� vo amh�ka�
anus�san�ti.

9. 2. 6
Su��atasam�dhisutta�

444. Katamo ca bhikkhave asa�khatag�m� maggo: su��ato sam�dhi. Aya� vuccati


bhikkhave asa�khatag�m� maggo.
Iti kho bhikkhave desita� vo may� asa�khata�, desito asa�khatag�m� maggo. Ya�
bhikkhave satth�r� kara�ya� s�vak�na� hitesin� anukampakena, anukampa� up�d�ya.
Kata� vo ta� may�, et�ni bhikkhave rukkham�l�ni, et�ni su���g�r�ni, jh�yatha
bhikkhave, m� pam�dattha, m� pacch� vippa�is�rino ahuvattha. Aya� vo amh�ka�
anus�san�ti.

9. 2. 7
Animittasam�dhisutta�
445. Katamo ca bhikkhave asa�khatag�m� maggo: animitto sam�dhi. Aya� vuccati
bhikkhave asa�khatag�m� maggo.
Iti kho bhikkhave desita� vo may� asa�khata�, desito asa�khatag�m� maggo. Ya�
bhikkhave satth�r� kara�ya� s�vak�na� hitesin� anukampakena, anukampa� up�d�ya.
Kata� vo ta� may�, et�ni bhikkhave rukkham�l�ni, et�ni su���g�r�ni, jh�yatha
bhikkhave, m� pam�dattha, m� pacch� vippa�is�rino ahuvattha. Aya� vo amh�ka�
anus�san�ti.

9. 2. 8
Appa�ihitasam�dhisutta�

446. Katamo ca bhikkhave asa�khatag�m� maggo: appa�ihito sam�dhi. Aya� vuccati


bhikkhave asa�khatag�m� maggo.
Iti kho bhikkhave desita� vo may� asa�khata�, desito asa�khatag�m� maggo. Ya�
bhikkhave satth�r� kara�ya� s�vak�na� hitesin� anukampakena, anukampa� up�d�ya.
Kata� vo ta� may�, et�ni bhikkhave rukkham�l�ni, et�ni su���g�r�ni, jh�yatha
bhikkhave, m� pam�dattha, m� pacch� vippa�is�rino ahuvattha. Aya� vo amh�ka�
anus�san�ti.

9. 2. 9
K�y�nupassan�sutta�

447. Katamo ca bhikkhave asa�khatag�m� maggo: idha bhikkhave bhikkhu k�ye


k�y�nupass� viharati �t�p� sampaj�no satim� vineyya loke abhijjh�domanassa�, aya�
vuccati bhikkhave asa�khatag�m� maggo.
Iti kho bhikkhave desita� vo may� asa�khata�, desito asa�khatag�m� maggo. Ya�
bhikkhave satth�r� kara�ya� s�vak�na� hitesin� anukampakena, anukampa� up�d�ya.
Kata� vo ta� may�, et�ni bhikkhave rukkham�l�ni, et�ni su���g�r�ni, jh�yatha
bhikkhave, m� pam�dattha, m� pacch� vippa�is�rino ahuvattha. Aya� vo amh�ka�
anus�san�ti.

9. 2. 10
Vedan�nupassan�sutta�

448. Katamo ca bhikkhave asa�khatag�m� maggo: idha bhikkhave bhikkhu vedan�su


vedan�nupass� viharati �t�p� sampaj�no satim� vineyya loke abhijjh�domanassa�. Aya�
vuccati bhikkhave asa�khatag�m� maggo.
Iti kho bhikkhave desita� vo may� asa�khata�, desito asa�khatag�m� maggo. Ya�
bhikkhave satth�r� kara�ya� s�vak�na� hitesin� anukampakena, anukampa� up�d�ya.
Kata� vo ta� may�, et�ni bhikkhave rukkham�l�ni, et�ni su���g�r�ni, jh�yatha
bhikkhave, m� pam�dattha, m� pacch� vippa�is�rino ahuvattha. Aya� vo amh�ka�
anus�san�ti.

[BJT Page 644] [\x 644/]

9. 2. 11
Citt�nupassan�sutta�

449. [PTS Page 364] [\q 364/] katamo ca bhikkhave asa�khatag�m� maggo: idha
bhikkhave bhikkhu citte citt�nupass� viharati �t�p� sampaj�no satim� vineyya loke
abhijjh�domanassa�. Aya� vuccati bhikkhave asa�khatag�m� maggo.
Iti kho bhikkhave desita� vo may� asa�khata�, desito asa�khatag�m� maggo. Ya�
bhikkhave satth�r� kara�ya� s�vak�na� hitesin� anukampakena, anukampa� up�d�ya.
Kata� vo ta� may�, et�ni bhikkhave rukkham�l�ni, et�ni su���g�r�ni, jh�yatha
bhikkhave, m� pam�dattha, m� pacch� vippa�is�rino ahuvattha. Aya� vo amh�ka�
anus�san�ti.

9. 2. 12
Dhamm�nupassan�sutta�

450. Katamo ca bhikkhave asa�khatag�m� maggo: idha bhikkhave bhikkhu dhammesu


dhamm�nupass� viharati �t�p� sampaj�no satim� vineyya loke abhijjh�domanassa�. Aya�
vuccati bhikkhave asa�khatag�m� maggo.
Iti kho bhikkhave desita� vo may� asa�khata�, desito asa�khatag�m� maggo. Ya�
bhikkhave satth�r� kara�ya� s�vak�na� hitesin� anukampakena, anukampa� up�d�ya.
Kata� vo ta� may�, et�ni bhikkhave rukkham�l�ni, et�ni su���g�r�ni, jh�yatha
bhikkhave, m� pam�dattha, m� pacch� vippa�is�rino ahuvattha. Aya� vo amh�ka�
anus�san�ti.
9. 2. 13
Pa�hamasammappadh�nasutta�

451. Katamo ca bhikkhave asa�khatag�m� maggo: idha bhikkhave bhikkhu anuppann�na�


p�pak�na� akusal�na� dhamm�na� anupp�d�ya chanda� janeti v�yamati viriya� �rabhati
citta� pagga�h�ti padahati. Aya� vuccati bhikkhave asa�khatag�m� maggo.
Iti kho bhikkhave desita� vo may� asa�khata�, desito asa�khatag�m� maggo. Ya�
bhikkhave satth�r� kara�ya� s�vak�na� hitesin� anukampakena, anukampa� up�d�ya.
Kata� vo ta� may�, et�ni bhikkhave rukkham�l�ni, et�ni su���g�r�ni, jh�yatha
bhikkhave, m� pam�dattha, m� pacch� vippa�is�rino ahuvattha. Aya� vo amh�ka�
anus�san�ti.
9. 2. 14
Dutiyasammappadh�nasutta�

452. Katamo ca bhikkhave asa�khatag�m� maggo: idha bhikkhave bhikkhu uppann�na�


p�pak�na� akusal�na� dhamm�na� pah�n�ya chanda� janeti v�yamati viriya� �rabhati
citta� pagga�h�ti padahati. Aya� vuccati bhikkhave asa�khatag�m� maggo.
Iti kho bhikkhave desita� vo may� asa�khata�, desito asa�khatag�m� maggo. Ya�
bhikkhave satth�r� kara�ya� s�vak�na� hitesin� anukampakena, anukampa� up�d�ya.
Kata� vo ta� may�, et�ni bhikkhave rukkham�l�ni, et�ni su���g�r�ni, jh�yatha
bhikkhave, m� pam�dattha, m� pacch� vippa�is�rino ahuvattha. Aya� vo amh�ka�
anus�san�ti.

9. 2. 15
Tatiyasammappadh�nasutta�

453. Katamo ca bhikkhave asa�khatag�m� maggo: idha bhikkhave bhikkhu anuppann�na�


p�pak�na� akusal�na� dhamm�na� anupp�d�ya chanda� janeti v�yamati viriya� �rabhati
citta� pagga�h�ti padahati. Aya� vuccati bhikkhave asa�khatag�m� maggo.
Iti kho bhikkhave desita� vo may� asa�khata�, desito asa�khatag�m� maggo. Ya�
bhikkhave satth�r� kara�ya� s�vak�na� hitesin� anukampakena, anukampa� up�d�ya.
Kata� vo ta� may�, et�ni bhikkhave rukkham�l�ni, et�ni su���g�r�ni, jh�yatha
bhikkhave, m� pam�dattha, m� pacch� vippa�is�rino ahuvattha. Aya� vo amh�ka�
anus�san�ti.

[BJT Page 646] [\x 646/]

9. 2. 16
Catutthasammappadh�nasutta�

454. Katamo ca bhikkhave asa�khatag�m� maggo: idha bhikkhave bhikkhu uppann�na�


akusal�na� dhamm�na� [PTS Page 365] [\q 365/] �hitiy� asammos�ya bhiyyobh�v�ya
vepull�ya bh�van�ya p�rip�riy� chanda� janeti v�yamati viriya� �rabhati citta�
pagga�h�ti padahati. Aya� vuccati bhikkhave asa�khatag�m� maggo.
Iti kho bhikkhave desita� vo may� asa�khata�, desito asa�khatag�m� maggo. Ya�
bhikkhave satth�r� kara�ya� s�vak�na� hitesin� anukampakena, anukampa� up�d�ya.
Kata� vo ta� may�, et�ni bhikkhave rukkham�l�ni, et�ni su���g�r�ni, jh�yatha
bhikkhave, m� pam�dattha, m� pacch� vippa�is�rino ahuvattha. Aya� vo amh�ka�
anus�san�ti.
9. 2. 17
Chandiddhip�dasutta�

455. Katamo ca bhikkhave asa�khatag�m� maggo: idha bhikkhave bhikkhu


chandasam�dhipadh�nasa�kh�rasamann�gata� iddhip�da� bh�veti, aya� vuccati bhikkhave
asa�khatag�m� maggo.
Iti kho bhikkhave desita� vo may� asa�khata�, desito asa�khatag�m� maggo. Ya�
bhikkhave satth�r� kara�ya� s�vak�na� hitesin� anukampakena, anukampa� up�d�ya.
Kata� vo ta� may�, et�ni bhikkhave rukkham�l�ni, et�ni su���g�r�ni, jh�yatha
bhikkhave, m� pam�dattha, m� pacch� vippa�is�rino ahuvattha. Aya� vo amh�ka�
anus�san�ti.
9. 2. 18
Viriyiddhip�dasutta�

456. Katamo ca bhikkhave asa�khatag�m� maggo idha bhikkhave bhikkhu


viriyasam�dhipadh�nasa�kh�rasamann�gata� iddhip�da� bh�veti. Aya� vuccati bhikkhave
asa�khatag�m� maggo.
Iti kho bhikkhave desita� vo may� asa�khata�, desito asa�khatag�m� maggo. Ya�
bhikkhave satth�r� kara�ya� s�vak�na� hitesin� anukampakena, anukampa� up�d�ya.
Kata� vo ta� may�, et�ni bhikkhave rukkham�l�ni, et�ni su���g�r�ni, jh�yatha
bhikkhave, m� pam�dattha, m� pacch� vippa�is�rino ahuvattha. Aya� vo amh�ka�
anus�san�ti.

9. 2. 19
Cittiddhip�dasutta�

457. Katamo ca bhikkhave asa�khatag�m� maggo idha bhikkhave bhikkhu


cittasam�dhipadh�nasa�kh�rasamann�gata� iddhip�da� bh�veti. Aya� vuccati bhikkhave
asa�khatag�m� maggo.
Iti kho bhikkhave desita� vo may� asa�khata�, desito asa�khatag�m� maggo. Ya�
bhikkhave satth�r� kara�ya� s�vak�na� hitesin� anukampakena, anukampa� up�d�ya.
Kata� vo ta� may�, et�ni bhikkhave rukkham�l�ni, et�ni su���g�r�ni, jh�yatha
bhikkhave, m� pam�dattha, m� pacch� vippa�is�rino ahuvattha. Aya� vo amh�ka�
anus�san�ti.

9. 2. 20
V�ma�siddhip�dasutta�

458. Katamo ca bhikkhave asa�khatag�m� maggo idha bhikkhave bhikkhu


vima�s�sam�dhipadh�nasa�kh�rasamann�gata� iddhip�da� bh�veti. Aya� vuccati
bhikkhave asa�khatag�m� maggo.
Iti kho bhikkhave desita� vo may� asa�khata�, desito asa�khatag�m� maggo. Ya�
bhikkhave satth�r� kara�ya� s�vak�na� hitesin� anukampakena, anukampa� up�d�ya.
Kata� vo ta� may�, et�ni bhikkhave rukkham�l�ni, et�ni su���g�r�ni, jh�yatha
bhikkhave, m� pam�dattha, m� pacch� vippa�is�rino ahuvattha. Aya� vo amh�ka�
anus�san�ti.

[BJT Page 648] [\x 648/]

9. 2. 21
Saddhindriyasutta�

459. Katamo ca bhikkhave asa�khatag�m� maggo: idha bhikkhave bhikkhu saddhindriya�


bh�veti vivekanissita� vir�ganissita� nirodhanissita� vossaggapari�mi�, aya�
vuccati bhikkhave asa�khatag�m� maggo.
Iti kho bhikkhave desita� vo may� asa�khata�, desito asa�khatag�m� maggo. Ya�
bhikkhave satth�r� kara�ya� s�vak�na� hitesin� anukampakena, anukampa� up�d�ya.
Kata� vo ta� may�, et�ni bhikkhave rukkham�l�ni, et�ni su���g�r�ni, jh�yatha
bhikkhave, m� pam�dattha, m� pacch� vippa�is�rino ahuvattha. Aya� vo amh�ka�
anus�san�ti.

9. 2. 22
Viriyindriyasutta�

460. [PTS Page 366] [\q 366/] katamo ca bhikkhave asa�khatag�m� maggo: idha
bhikkhave bhikkhu viriyindriya� bh�veti vivekanissita� vir�ganissita�
nirodhanissita� vossaggapari�mi�, aya� vuccati bhikkhave asa�khatag�m� maggo.
Iti kho bhikkhave desita� vo may� asa�khata�, desito asa�khatag�m� maggo. Ya�
bhikkhave satth�r� kara�ya� s�vak�na� hitesin� anukampakena, anukampa� up�d�ya.
Kata� vo ta� may�, et�ni bhikkhave rukkham�l�ni, et�ni su���g�r�ni, jh�yatha
bhikkhave, m� pam�dattha, m� pacch� vippa�is�rino ahuvattha. Aya� vo amh�ka�
anus�san�ti.

9. 2. 23
Satindriyasutta�

461. Katamo ca bhikkhave asa�khatag�m� maggo: idha bhikkhave bhikkhu satindriya�


bh�veti vivekanissita� vir�ganissita� nirodhanissita� vossaggapari�mi�, aya�
vuccati bhikkhave asa�khatag�m� maggo.
Iti kho bhikkhave desita� vo may� asa�khata�, desito asa�khatag�m� maggo. Ya�
bhikkhave satth�r� kara�ya� s�vak�na� hitesin� anukampakena, anukampa� up�d�ya.
Kata� vo ta� may�, et�ni bhikkhave rukkham�l�ni, et�ni su���g�r�ni, jh�yatha
bhikkhave, m� pam�dattha, m� pacch� vippa�is�rino ahuvattha. Aya� vo amh�ka�
anus�san�ti.

9. 2. 24
Sam�dhindriyasutta�

462. Katamo ca bhikkhave asa�khatag�m� maggo: idha bhikkhave bhikkhu sam�dhindriya�


bh�veti vivekanissita� vir�ganissita� nirodhanissita� vossaggapari�mi�, aya�
vuccati bhikkhave asa�khatag�m� maggo.
Iti kho bhikkhave desita� vo may� asa�khata�, desito asa�khatag�m� maggo. Ya�
bhikkhave satth�r� kara�ya� s�vak�na� hitesin� anukampakena, anukampa� up�d�ya.
Kata� vo ta� may�, et�ni bhikkhave rukkham�l�ni, et�ni su���g�r�ni, jh�yatha
bhikkhave, m� pam�dattha, m� pacch� vippa�is�rino ahuvattha. Aya� vo amh�ka�
anus�san�ti.

9. 2. 25
Pa��indriyasutta�

463. Katamo ca bhikkhave asa�khatag�m� maggo: idha bhikkhave bhikkhu pa��indriya�


bh�veti vivekanissita� vir�ganissita� nirodhanissita� vossaggapari�mi�, aya�
vuccati bhikkhave asa�khatag�m� maggo.
Iti kho bhikkhave desita� vo may� asa�khata�, desito asa�khatag�m� maggo. Ya�
bhikkhave satth�r� kara�ya� s�vak�na� hitesin� anukampakena, anukampa� up�d�ya.
Kata� vo ta� may�, et�ni bhikkhave rukkham�l�ni, et�ni su���g�r�ni, jh�yatha
bhikkhave, m� pam�dattha, m� pacch� vippa�is�rino ahuvattha. Aya� vo amh�ka�
anus�san�ti.
9. 2. 26
Saddh�balasutta�

464. Katamo ca bhikkhave asa�khatag�m� maggo: idha bhikkhave bhikkhu saddh�bala�


bh�veti vivekanissita� vir�ganissita� nirodhanissita� vossaggapari�mi�, aya�
vuccati bhikkhave asa�khatag�m� maggo.
Iti kho bhikkhave desita� vo may� asa�khata�, desito asa�khatag�m� maggo. Ya�
bhikkhave satth�r� kara�ya� s�vak�na� hitesin� anukampakena, anukampa� up�d�ya.
Kata� vo ta� may�, et�ni bhikkhave rukkham�l�ni, et�ni su���g�r�ni, jh�yatha
bhikkhave, m� pam�dattha, m� pacch� vippa�is�rino ahuvattha. Aya� vo amh�ka�
anus�san�ti.

[BJT Page 650] [\x 650/]

9. 2. 27
Viriyabalasutta�

465. Katamo ca bhikkhave asa�khatag�m� maggo: idha bhikkhave bhikkhu viriyabala�


bh�veti vivekanissita� vir�ganissita� nirodhanissita� vossaggapari�mi�, aya�
vuccati bhikkhave asa�khatag�m� maggo.
Iti kho bhikkhave desita� vo may� asa�khata�, desito asa�khatag�m� maggo. Ya�
bhikkhave satth�r� kara�ya� s�vak�na� hitesin� anukampakena, anukampa� up�d�ya.
Kata� vo ta� may�, et�ni bhikkhave rukkham�l�ni, et�ni su���g�r�ni, jh�yatha
bhikkhave, m� pam�dattha, m� pacch� vippa�is�rino ahuvattha. Aya� vo amh�ka�
anus�san�ti.

9. 2. 28
Satibalasutta�

466. Katamo ca bhikkhave asa�khatag�m� maggo: idha bhikkhave bhikkhu satibala�


bh�veti vivekanissita� vir�ganissita� nirodhanissita� vossaggapari�mi�, aya�
vuccati bhikkhave asa�khatag�m� maggo.
Iti kho bhikkhave desita� vo may� asa�khata�, desito asa�khatag�m� maggo. Ya�
bhikkhave satth�r� kara�ya� s�vak�na� hitesin� anukampakena, anukampa� up�d�ya.
Kata� vo ta� may�, et�ni bhikkhave rukkham�l�ni, et�ni su���g�r�ni, jh�yatha
bhikkhave, m� pam�dattha, m� pacch� vippa�is�rino ahuvattha. Aya� vo amh�ka�
anus�san�ti.

9. 2. 29
Sam�dhibalasutta�

467. [PTS Page 367] [\q 367/] katamo ca bhikkhave asa�khatag�m� maggo: idha
bhikkhave bhikkhu sam�dhibala� bh�veti vivekanissita� vir�ganissita�
nirodhanissita� vossaggapari�mi�, aya� vuccati bhikkhave asa�khatag�m� maggo.
Iti kho bhikkhave desita� vo may� asa�khata�, desito asa�khatag�m� maggo. Ya�
bhikkhave satth�r� kara�ya� s�vak�na� hitesin� anukampakena, anukampa� up�d�ya.
Kata� vo ta� may�, et�ni bhikkhave rukkham�l�ni, et�ni su���g�r�ni, jh�yatha
bhikkhave, m� pam�dattha, m� pacch� vippa�is�rino ahuvattha. Aya� vo amh�ka�
anus�san�ti.

9. 2. 30
Pa���balasutta�

468. Katamo ca bhikkhave asa�khatag�m� maggo: idha bhikkhave bhikkhu pa���bala�


bh�veti vivekanissita� vir�ganissita� nirodhanissita� vossaggapari�mi�, aya�
vuccati bhikkhave asa�khatag�m� maggo.
Iti kho bhikkhave desita� vo may� asa�khata�, desito asa�khatag�m� maggo. Ya�
bhikkhave satth�r� kara�ya� s�vak�na� hitesin� anukampakena, anukampa� up�d�ya.
Kata� vo ta� may�, et�ni bhikkhave rukkham�l�ni, et�ni su���g�r�ni, jh�yatha
bhikkhave, m� pam�dattha, m� pacch� vippa�is�rino ahuvattha. Aya� vo amh�ka�
anus�san�ti.

9. 2. 31
Satisambojjha�gasutta�

469. Katamo ca bhikkhave asa�khatag�m� maggo: idha bhikkhave bhikkhu


satisambojjha�ga� bh�veti vivekanissita� vir�ganissita� nirodhanissita�
vossaggapari�mi�, aya� vuccati bhikkhave asa�khatag�m� maggo.
Iti kho bhikkhave desita� vo may� asa�khata�, desito asa�khatag�m� maggo. Ya�
bhikkhave satth�r� kara�ya� s�vak�na� hitesin� anukampakena, anukampa� up�d�ya.
Kata� vo ta� may�, et�ni bhikkhave rukkham�l�ni, et�ni su���g�r�ni, jh�yatha
bhikkhave, m� pam�dattha, m� pacch� vippa�is�rino ahuvattha. Aya� vo amh�ka�
anus�san�ti.

9. 2. 32
Dhammavicaya sambojjha�gasutta�

470. Katamo ca bhikkhave asa�khatag�m� maggo: idha bhikkhave bhikkhu


dhammavicayasambojjha�ga� bh�veti vivekanissita� vir�ganissita� nirodhanissita�
vossaggapari�mi�, aya� vuccati bhikkhave asa�khatag�m� maggo.
Iti kho bhikkhave desita� vo may� asa�khata�, desito asa�khatag�m� maggo. Ya�
bhikkhave satth�r� kara�ya� s�vak�na� hitesin� anukampakena, anukampa� up�d�ya.
Kata� vo ta� may�, et�ni bhikkhave rukkham�l�ni, et�ni su���g�r�ni, jh�yatha
bhikkhave, m� pam�dattha, m� pacch� vippa�is�rino ahuvattha. Aya� vo amh�ka�
anus�san�ti.

[BJT Page 652] [\x 652/]

9. 2. 33
Viriyasambojjha�gasutta�

471. Katamo ca bhikkhave asa�khatag�m� maggo: idha bhikkhave bhikkhu


viriyasambojjha�ga� bh�veti vivekanissita� vir�ganissita� nirodhanissita�
vossaggapari�mi�, aya� vuccati bhikkhave asa�khatag�m� maggo.
Iti kho bhikkhave desita� vo may� asa�khata�, desito asa�khatag�m� maggo. Ya�
bhikkhave satth�r� kara�ya� s�vak�na� hitesin� anukampakena, anukampa� up�d�ya.
Kata� vo ta� may�, et�ni bhikkhave rukkham�l�ni, et�ni su���g�r�ni, jh�yatha
bhikkhave, m� pam�dattha, m� pacch� vippa�is�rino ahuvattha. Aya� vo amh�ka�
anus�san�ti.

9. 2. 34
P�tisambojjha�gasutta�

472. Katamo ca bhikkhave asa�khatag�m� maggo: idha bhikkhave bhikkhu


p�tisambojjha�ga� bh�veti vivekanissita� vir�ganissita� nirodhanissita�
vossaggapari�mi�, aya� vuccati bhikkhave asa�khatag�m� maggo.
Iti kho bhikkhave desita� vo may� asa�khata�, desito asa�khatag�m� maggo. Ya�
bhikkhave satth�r� kara�ya� s�vak�na� hitesin� anukampakena, anukampa� up�d�ya.
Kata� vo ta� may�, et�ni bhikkhave rukkham�l�ni, et�ni su���g�r�ni, jh�yatha
bhikkhave, m� pam�dattha, m� pacch� vippa�is�rino ahuvattha. Aya� vo amh�ka�
anus�san�ti.

9. 2. 35
Passaddhisambojjha�gasutta�

473. Katamo ca bhikkhave asa�khatag�m� maggo: idha bhikkhave bhikkhu


passaddhisambojjha�ga� bh�veti vivekanissita� vir�ganissita� nirodhanissita�
vossaggapari�mi�, aya� vuccati bhikkhave asa�khatag�m� maggo.
Iti kho bhikkhave desita� vo may� asa�khata�, desito asa�khatag�m� maggo. Ya�
bhikkhave satth�r� kara�ya� s�vak�na� hitesin� anukampakena, anukampa� up�d�ya.
Kata� vo ta� may�, et�ni bhikkhave rukkham�l�ni, et�ni su���g�r�ni, jh�yatha
bhikkhave, m� pam�dattha, m� pacch� vippa�is�rino ahuvattha. Aya� vo amh�ka�
anus�san�ti.

9. 2. 36
Sam�dhisambojjha�gasutta�
474. Katamo ca bhikkhave asa�khatag�m� maggo: idha bhikkhave bhikkhu
sam�dhisambojjha�ga� bh�veti vivekanissita� vir�ganissita� nirodhanissita�
vossaggapari�mi�, aya� vuccati bhikkhave asa�khatag�m� maggo.
Iti kho bhikkhave desita� vo may� asa�khata�, desito asa�khatag�m� maggo. Ya�
bhikkhave satth�r� kara�ya� s�vak�na� hitesin� anukampakena, anukampa� up�d�ya.
Kata� vo ta� may�, et�ni bhikkhave rukkham�l�ni, et�ni su���g�r�ni, jh�yatha
bhikkhave, m� pam�dattha, m� pacch� vippa�is�rino ahuvattha. Aya� vo amh�ka�
anus�san�ti.

9. 2. 37
Upekh�sambojjha�gasutta�

475. Katamo ca bhikkhave asa�khatag�m� maggo: idha bhikkhave bhikkhu


upekh�sambojjha�ga� bh�veti vivekanissita� vir�ganissita� nirodhanissita�
vossaggapari�mi�, aya� vuccati bhikkhave asa�khatag�m� maggo.
Iti kho bhikkhave desita� vo may� asa�khata�, desito asa�khatag�m� maggo. Ya�
bhikkhave satth�r� kara�ya� s�vak�na� hitesin� anukampakena, anukampa� up�d�ya.
Kata� vo ta� may�, et�ni bhikkhave rukkham�l�ni, et�ni su���g�r�ni, jh�yatha
bhikkhave, m� pam�dattha, m� pacch� vippa�is�rino ahuvattha. Aya� vo amh�ka�
anus�san�ti.

9. 2. 38
Samm�di��hisutta�

476. Katamo ca bhikkhave asa�khatag�m� maggo: idha bhikkhave bhikkhu samm�di��hi�


bh�veti vivekanissita� vir�ganissita� nirodhanissita� vossaggapari�mi�, aya�
vuccati bhikkhave asa�khatag�m� maggo.
Iti kho bhikkhave desita� vo may� asa�khata�, desito asa�khatag�m� maggo. Ya�
bhikkhave satth�r� kara�ya� s�vak�na� hitesin� anukampakena, anukampa� up�d�ya.
Kata� vo ta� may�, et�ni bhikkhave rukkham�l�ni, et�ni su���g�r�ni, jh�yatha
bhikkhave, m� pam�dattha, m� pacch� vippa�is�rino ahuvattha. Aya� vo amh�ka�
anus�san�ti.

[BJT Page 654] [\x 654/]

9. 2. 39
Samm�sa�kappasutta�

477. [PTS Page 368] [\q 368/] katamo ca bhikkhave asa�khatag�m� maggo: idha
bhikkhave bhikkhu samm�sa�kappa� bh�veti vivekanissita� vir�ganissita�
nirodhanissita� vossaggapari�mi�, aya� vuccati bhikkhave asa�khatag�m� maggo.
Iti kho bhikkhave desita� vo may� asa�khata�, desito asa�khatag�m� maggo. Ya�
bhikkhave satth�r� kara�ya� s�vak�na� hitesin� anukampakena, anukampa� up�d�ya.
Kata� vo ta� may�, et�ni bhikkhave rukkham�l�ni, et�ni su���g�r�ni, jh�yatha
bhikkhave, m� pam�dattha, m� pacch� vippa�is�rino ahuvattha. Aya� vo amh�ka�
anus�san�ti.

9. 2. 40
Samm�v�c�sutta�

478. Katamo ca bhikkhave asa�khatag�m� maggo: idha bhikkhave bhikkhu samm�v�ca�


bh�veti vivekanissita� vir�ganissita� nirodhanissita� vossaggapari�mi�, aya�
vuccati bhikkhave asa�khatag�m� maggo.
Iti kho bhikkhave desita� vo may� asa�khata�, desito asa�khatag�m� maggo. Ya�
bhikkhave satth�r� kara�ya� s�vak�na� hitesin� anukampakena, anukampa� up�d�ya.
Kata� vo ta� may�, et�ni bhikkhave rukkham�l�ni, et�ni su���g�r�ni, jh�yatha
bhikkhave, m� pam�dattha, m� pacch� vippa�is�rino ahuvattha. Aya� vo amh�ka�
anus�san�ti.
9. 2. 41
Samm�kammantasutta�

479. Katamo ca bhikkhave asa�khatag�m� maggo: idha bhikkhave bhikkhu samm�kammanta�


bh�veti vivekanissita� vir�ganissita� nirodhanissita� vossaggapari�mi�, aya�
vuccati bhikkhave asa�khatag�m� maggo.
Iti kho bhikkhave desita� vo may� asa�khata�, desito asa�khatag�m� maggo. Ya�
bhikkhave satth�r� kara�ya� s�vak�na� hitesin� anukampakena, anukampa� up�d�ya.
Kata� vo ta� may�, et�ni bhikkhave rukkham�l�ni, et�ni su���g�r�ni, jh�yatha
bhikkhave, m� pam�dattha, m� pacch� vippa�is�rino ahuvattha. Aya� vo amh�ka�
anus�san�ti.

9. 2. 42
Samm��j�vasutta�

480. Katamo ca bhikkhave asa�khatag�m� maggo: idha bhikkhave bhikkhu samm��j�va�


bh�veti vivekanissita� vir�ganissita� nirodhanissita� vossaggapari�mi�, aya�
vuccati bhikkhave asa�khatag�m� maggo.
Iti kho bhikkhave desita� vo may� asa�khata�, desito asa�khatag�m� maggo. Ya�
bhikkhave satth�r� kara�ya� s�vak�na� hitesin� anukampakena, anukampa� up�d�ya.
Kata� vo ta� may�, et�ni bhikkhave rukkham�l�ni, et�ni su���g�r�ni, jh�yatha
bhikkhave, m� pam�dattha, m� pacch� vippa�is�rino ahuvattha. Aya� vo amh�ka�
anus�san�ti.

9. 2. 43
Samm�v�y�masutta�

481. Katamo ca bhikkhave asa�khatag�m� maggo: idha bhikkhave bhikkhu samm�v�y�ma�


bh�veti vivekanissita� vir�ganissita� nirodhanissita� vossaggapari�mi�, aya�
vuccati bhikkhave asa�khatag�m� maggo.
Iti kho bhikkhave desita� vo may� asa�khata�, desito asa�khatag�m� maggo. Ya�
bhikkhave satth�r� kara�ya� s�vak�na� hitesin� anukampakena, anukampa� up�d�ya.
Kata� vo ta� may�, et�ni bhikkhave rukkham�l�ni, et�ni su���g�r�ni, jh�yatha
bhikkhave, m� pam�dattha, m� pacch� vippa�is�rino ahuvattha. Aya� vo amh�ka�
anus�san�ti.

9. 2. 44
Samm�satisutta�

482. Katamo ca bhikkhave asa�khatag�m� maggo: idha bhikkhave bhikkhu samm�sati�


bh�veti vivekanissita� vir�ganissita� nirodhanissita� vossaggapari�mi�, aya�
vuccati bhikkhave asa�khatag�m� maggo.
Iti kho bhikkhave desita� vo may� asa�khata�, desito asa�khatag�m� maggo. Ya�
bhikkhave satth�r� kara�ya� s�vak�na� hitesin� anukampakena, anukampa� up�d�ya.
Kata� vo ta� may�, et�ni bhikkhave rukkham�l�ni, et�ni su���g�r�ni, jh�yatha
bhikkhave, m� pam�dattha, m� pacch� vippa�is�rino ahuvattha. Aya� vo amh�ka�
anus�san�ti.

[BJT Page 656] [\x 656/]

9. 2. 45
Samm�sam�dhisutta�

483. Asa�khata�ca vo bhikkhave desiss�mi asa�khatag�mi�ca magga�, ta� su�tha.


Katama�ca bhikkhave asa�khata�: yo bhikkhave r�gakkhayo dosakkhayo mohakkhayo, ida�
vuccati bhikkhave asa�khata�. Katamo ca bhikkhave asa�khatag�m� maggo: idha
bhikkhave bhikkhu samm�sam�dhi� bh�veti vivekanissita� vir�ganissita�
nirodhanissita� vossaggapari�mi�, aya� vuccati bhikkhave asa�khatag�m� maggo.
Iti kho bhikkhave desita� vo may� asa�khata�, desito asa�khatag�m� maggo. Ya�
bhikkhave satth�r� kara�ya� s�vak�na� hitesin� anukampakena anukampa� up�d�ya,
kata� vo ta� may�. Et�ni bhikkhave rukkham�l�ni, et�ni su���g�r�ni, jh�yatha
bhikkhave m� pam�dattha, m� pacch� vippa�is�rino ahuvattha. Aya� vo amh�ka�
anus�san�ti.
9. 2. 46 - 101
Antasutt�ni

484-539. Anta�ca-1. Vo bhikkhave desiss�mi antag�mi�ca-2. Magga� ta� su�tha.


Katama�ca bhikkhave anta� - pe - anus�san�ti.
(Yath� asa�khata� tath� vitth�retabba�)

9. 2. 102 - 157
An�savasutt�ni

540-595. [PTS Page 369] [\q 369/] an�sava�ca vo bhikkhave desiss�mi


an�savag�mi�ca magga� -pe- anus�san�ti.

9. 2. 158 - 213
Saccasutt�ni

596-651. Sacca�ca vo bhikkhave desiss�mi sacc�mi�ca magga� -pe- anus�san�ti.


9. 2. 214 - 269
P�rasutt�ni

652-707. P�ra�ca vo bhikkhave desiss�mi p�rag�mi�ca magga� -pe- anus�san�ti.


1. Amata�ca - sy�
2. Amatag�mi�ca - sy�.

[BJT Page 658] [\x 658/]

9. 2. 270 - 325
Nipu�asutt�ni

708-763. Nipu�a�ca vo bhikkhave desiss�mi nipu�ag�mi�ca magga� -pe- anus�san�ti. .


2
9. 2. 326-381
Sududdasasutt�ni

764-819. Sududdasa�ca vo bhikkhave desiss�mi sududdasag�mi�ca magga� -pe-


anus�san�ti.

9. 2. 382-437
Ajarasutt�ni

820-975. Ajara�ca-1. Vo bhikkhave desiss�mi ajarag�mi�ca magga� -pe- anus�san�ti.

9. 2. 438-493
Dhuvasutt�ni

976-931. [PTS Page 370] [\q 370/] dhuva�ca vo bhikkhave desiss�mi dhuvag�mi�ca
magga� -pe- anus�san�ti.
9. 2. 494-549
Apalokitasutt�ni

932-987. Apalokita�ca-2. Vo bhikkhave desiss�mi apalokitag�mi�ca magga� -pe-


anus�san�ti.

9. 2. 550-605
Anidassanasutt�ni

988-1043. Anidassana�ca vo bhikkhave desiss�mi anidassanag�mi�ca magga� -pe-


anus�san�ti.

9. 2. 606-661
Nippapa�casutt�ni

1044-1099. Nippapa�ca�ca vo bhikkhave desiss�mi nippapa�cag�mi�ca magga� -pe-


anus�san�ti.

1. Ajjara�ca - s� 1, 2 ajjajara� - sy�


2. Apaloka�ca - s�. 1, 2
Apalokina�ca - sy�.

[BJT Page 660] [\x 660/]

9. 2. 662-717
Santasutt�ni

1100-1155. Santa�ca vo bhikkhave desiss�mi santag�mi�ca magga� -pe- anus�san�ti.

9. 2. 718-773
Amatasutt�ni

1156-1211. Amata�ca vo bhikkhave desiss�mi amatag�mi�ca magga� -pe- anus�san�ti.

9. 2. 774-829
Pa�itasutt�ni

1212-1267. Pa�ita�ca vo bhikkhave desiss�mi pa�itag�mi�ca magga� -pe- anus�san�ti.

9. 2. 830-885
Sivasutt�ni

1268-1323 Siva�ca vo bhikkhave desiss�mi sivag�mi�ca magga� -pe- anus�san�ti.

9. 2. 886-941
Khemasutt�ni

1324-1379. [PTS Page 371] [\q 371/] khema�ca vo bhikkhave desiss�mi


khemag�mi�ca magga� -pe- anus�san�ti.

9. 2. 942-997
Ta�hakkhayasutt�ni

1380-1435. Ta�hakkhaya�ca vo bhikkhave desiss�mi ta�hakkhayag�mi�ca magga� -pe-


anus�san�ti.

9. 2. 998-1053
Acchariyasutt�ni

1436-1491. Acchariya�ca vo bhikkhave desiss�mi acchariyag�mi�ca magga� -pe-


anus�san�ti.

[BJT Page 662] [\x 662/]

9. 2. 1054-1109
Abbhutasutt�ni
1492-1547. Abbhuta�ca vo bhikkhave desiss�mi abbhutag�mi�ca magga� -pe-
anus�san�ti.

9. 2. 1110-1165
An�tikasutt�ni

1548-1603. An�tika�ca vo bhikkhave desiss�mi an�tikag�mi�ca magga� -pe-


anus�san�ti.

9. 2. 1166-1221
An�tikadhammasutt�ni

1604-1659. An�tikadhamma�ca vo bhikkhave desiss�mi an�tikadhammag�mi�ca magga� -pe-


anus�san�ti.

9. 2. 1222-1277
Nibb�nasutt�ni

1660-1715. Nibb�na�ca vo bhikkhave desiss�mi nibb�nag�mi�ca magga� -pe-


anus�san�ti.

9. 2. 1278-1333
Aby�pajjhasutt�ni

1716-1771. Aby�pajjha�ca vo bhikkhave desiss�mi aby�pajjhag�mi�ca magga� -pe-


anus�san�ti.

9. 2. 1334-1389
Vir�gasutt�ni

1772-1827. Vir�ga�ca vo bhikkhave desiss�mi vir�gag�mi�ca magga� -pe- anus�san�ti.

9. 2. 1390-1445
Suddhisutt�ni

1828-1883. [PTS Page 372] [\q 372/] suddhi�ca vo bhikkhave desiss�mi


suddhig�mi�ca magga� -pe- anus�san�ti.

[BJT Page 664] [\x 664/]

9. 2. 1446-1501
Muttisutt�ni

1884-1939. Mutti�ca vo bhikkhave desiss�mi muttig�mi�ca magga� -pe- anus�san�ti.

9. 2. 1502-1557
An�layasutt�ni

1940-1995. An�laya�ca vo bhikkhave desiss�mi an�layag�mi�ca magga� -pe-


anus�san�ti.

9. 2. 1558-1613
D�pasutt�ni

1996-2051. D�pa�ca vo bhikkhave desiss�mi d�pag�mi�ca magga� -pe- anus�san�ti.

9. 2. 1614-1669
Le�asutt�ni
2052-2107. Le�a�ca vo bhikkhave desiss�mi le�ag�mi�ca magga� -pe- anus�san�ti.

9. 2. 1670-1725
T��asutt�ni

2108-2163. T��a�ca vo bhikkhave desiss�mi t��ag�mi�ca magga� -pe- anus�san�ti.

9. 2. 1726-1781
Sara�asutt�ni

2164-2219. Sara�a�ca vo bhikkhave desiss�mi sara�ag�mi�ca magga� -pe- anus�san�ti.

9. 2. 1782-1837
Par�ya�asutt�ni

2220-2275. [PTS Page 378] [\q 378/] par�ya�a�ca vo bhikkhave desiss�mi


par�ya�ag�mi�ca magga�, ta� su�tha. Katama�ca bhikkhave par�ya�a�: yo bhikkhave
r�gakkhayo dosakkhayo mohakkhayo, ida� vuccati bhikkhave par�ya�a�. Katamo ca
bhikkhave par�ya�ag�m� maggo: k�yagat�sati. Aya� vuccati bhikkhave par�ya�ag�m�
maggo.

[BJT Page 666] [\x 666/]

Iti kho bhikkhave desita� vo may� par�ya�a�, desito par�ya�ag�m� maggo. Ya�
bhikkhave satth�r� kara�ya� s�vak�na� hitesin� anukampakena anukampa� up�d�ya.
Kata� vo ta� may� et�ni bhikkhave rukkham�l�ni, et�ni su���g�r�ni, jh�yatha
bhikkhave m� pam�dattha, m� pacch� vippa�is�rino ahuvattha, aya� vo amh�ka�
anus�san�ti.
(Yath� asa�khata� tath� vitth�retabba�)
Dutyaasa�khatavaggo.
Tatrudd�na�:

Asa�khata� anta� an�sava� sacca�ca p�ra� nipu�a� sududdasa�


Ajaratta� dhuva� apalokita� anidassana� nippapa�ca santa�

Amata� pa�ta�ca siva�ca khema� ta�hakkhayo acchariya�ca abbhuta�


An�tika� an�tikadhamma� nibb�nameta� sugatena desita�

Aby�pajjho vir�go ca suddhi mutti an�layo


D�po le�a�ca t��a�ca sara�a�ca par�ya�a�c�ti.

Asa�khatasa�yutta� samatta�.

[BJT Page 668] [\x 668/]

10. Aby�kata sa�yutta�


1. Aby�katavaggo
10. 1. 1
Khem�sutta�

2276. [PTS Page 374] [\q 374/] eka� samaya� bhagav� s�vatthiya� viharati
jetavane an�thapi�ikassa �r�me. Tena kho pana samayena khem� bhikkhun� kosalesu
c�rika� caram�n� antar� ca s�vatthi�-1 antar� ca s�keta� tora�avatthusmi� v�sa�
upagat� hoti. Atha kho r�j� pasenadikosalo s�ket� s�vatthi� gacchanto antar� ca
s�keta� antar� ca s�vatthi� tora�avatthusmi� ekarattiv�sa� upaga�ji. Atha kho r�j�
pasenadikosalo a��atara� purisa� �mantesi: ehi tva� ambho purisa tora�avatthusmi�
tath�r�pa� sama�a� v� brahma�a� v� j�na, yamaha� ajja payirup�seyyanti.
Eva� dev�ti kho so puriso ra��o pasenadissa kosalassa pa�issutv� kevalakappa�
tora�avatthu�-2 anv�hi�anto-3 n�ddasa tath�r�pa� sama�a� v� br�hma�a� v� ya� r�j�
pasenadi kosalo payirup�seyya addas� kho so puriso khema� bhikkhuni�
tora�avatthusmi� v�sa� upagata�, disv�na yena pasenadikosalo tenupasa�kami.
Upasa�kamitv� r�j�na� pasenadi. Kosala� etadavoca: natthi kho deva,
tora�avatthusmi� tath�r�po sama�o v� br�hma�o v� ya� devo payirup�seyya. Atthi ca
kho deva, khem� n�ma bhikkhun� tassa bhagavato s�vik� arahato samm�sambuddhassa,
tass� kho panayy�ya eva� kaly��o kittisaddo abbhuggato: [PTS Page 375] [\q 375/]
"pa�it� viyatt� medh�vin� bahussut� cittakath� kaly��apa�ibh�n�" ti. Ta� devo
payirup�satuti.

Atha kho r�j� pasenadikosalo yena khem� bhikkhun� tenupasa�kami. Upasa�kamitv�


khema� bhikkhuni� abhiv�detv� ekamanta� nis�di. Ekamanta� nisinno kho r�j�
pasenadikosalo khema� bhikkhuni� etadavoca: kinnu kho ayye hoti tath�gato
parammara�ti. Avy�kata� eta� mah�r�ja bhagavat�: "hoti tath�gato parammara�" ti.
Kimpanayyo na hoti tath�gato parammara�ti. Etampi kho mah�r�ja avy�kata� bhagavat�:
"na hoti tath�gato parammara�" ti. Kinnu kho ayye, hoti ca na ca hoti tath�gato
parammara�ti. Avy�kata� kho eta� mah�r�ja bhagavat�: "hoti ca na ca hoti tath�gato
parammara�" ti. Kimpanayye, neva hoti na na hoti tath�gato parammara�ti. Etampi kho
mah�r�ja avy�kata� bhagavat�: "neva hoti na na hoti tath�gato parammara�" ti.

1. S�vatthiya� - s� 1, 2
2. Vatathusmi� s� 2, 1,
3. �bhi�anto - machasa� sy�.

[BJT Page 670] [\x 670/]

Kinnu kho ayye, hoti tath�gato parammara�ti iti pu��h� sam�n� avy�kata� kho eta�
mah�r�ja bhagavat�: "hoti tath�gato parammara�" ti vadesi, kimpanayye na hoti
tath�gato parammara�ti iti pu��h� sam�n� etampi kho mah�r�ja avy�kata� bhagavat�:
"na hoti tath�gato parammara�ti" vadesi, kinnu kho ayye, hoti ca na ca hoti
tath�gato parammara�ti iti pu��h� sam�n� avy�kata� kho eta� mah�r�ja bhagavat�:
"hoti ca na ca hoti tath�gato parammara�" ti vadesi, kimpanayye neva hoti na na
hoti tath�gato parammara�ti iti pu��h� sam�n� etampi kho mah�r�ja avy�kata�
bhagavat�: "neva hoti na na hoti tath�gato parammara�" ti vadesi. Ko nu [PTS Page
376] [\q 376/] kho ayye, hetu ko paccayo yena ta�-1. Avy�kata� bhagavat�ti.

Tena hi mah�r�ja ta��evettha pa�ipucchiss�mi, -2. Yath� te khameyya, tath� na�


vy�kareyy�si.

Ta� kimma��asi mah�r�ja, atthi te koci ga�ako v� muddiko v� sa�kh�yako v� yo pahoti


ga�g�ya v�lika�-3. Ga�etu�: "ettak� v�lik� iti v� ettak�ni-4 v�lik�sat�ni iti v�
ettak�ni v�lik�satasahass�ni iti v�" ti. No heta� ayye. Atthi pana te koci ga�ako
v� muddiko v� sa�kh�yako v� yo pahoti mah�samudde udaka� mi�itu�: "ettak�ni
udak��hak�n�ti-5 v� ettak�ni udak��haka sat�n�ti v� entak�ni udak��haka sahass�n�ti
v� ettak�ni udak��haka satasahass�n�ti v�" ti. Noheta� ayye. Ta� kissa hetu?
Mahayye, -6. Samuddo gambh�ro appameyyo appariyog�hoti.

Evameva kho mah�r�ja, yena r�pena tath�gata� pa���payam�no pa���peyya, ta� r�pa�
tath�gatassa pah�na� ucchinnam�la� t�l�vatthukata� anabh�vakata� �yati�
anupp�dadhamma�. R�pasa�khaya-7 vimutto kho mah�r�ja tath�gato gambh�ro appameyyo
appariyog�ho, seyyath�pi mah�samuddo. Hoti tath�gato parammara�tipi na upeti, na
hoti tath�gato parammara�tipi na upeti. Hoti ca na ca hoti tath�gato parammara�tipi
na upeti. Neva hoti na na hoti tath�gato parammara�tipi na upeti.

-------------------------
1. Yeneta� - say�. Machasa�
2. Paripucchiss�mi - s�mu
3. V�luka� - machasa�
4. Ettik�ni - s�, 1, 2.
5. Udak��h�ni v� - s� 1, 2,
6. Maheyy� - sy�, s� 2.
7. Sa�khay� - sy�. Sa�kh�ya - machasa�.

[BJT Page 672] [\x 672/]


[PTS Page 377] [\q 377/]

Y�ya vedan�ya tath�gata� pa���payam�no pa���peyya, ta� vedana� tath�gatassa


pah�na� ucchinnam�la� t�l�vatthukata� anabh�vakata� �yati� anupp�dadhamma�.
Vedan�sa�khaya vimutto kho mah�r�ja tath�gato gambh�ro appameyyo duppariyog�ho,
seyyath�pi mah�samuddo. Hoti tath�gato parammara�tipi na upeti, na hoti tath�gato
parammara�tipi na upeti. Hoti ca na ca hoti tath�gato parammara�tipi na upeti. Neva
hoti na na hoti tath�gato parammara�tipi na upeti.

Y�ya sa���ya tath�gata� pa���payam�no pa���peyya, ta� r�pa� tath�gatassa pah�na�


ucchinnam�la� t�l�vatthukata� anabh�vakata� �yati� anupp�dadhamma�. Sa���sa�khaya
vimutto kho mah�r�ja tath�gato gambh�ro appameyyo duppariyog�ho, seyyath�pi
mah�samuddo. Hoti tath�gato parammara�tipi na upeti, na hoti tath�gato
parammara�tipi na upeti. Hoti ca na ca hoti tath�gato parammara�tipi na upeti. Neva
hoti na na hoti tath�gato parammara�tipi na upeti.

Yehi sa�kh�rehi tath�gata� pa���payam�no pa���peyya, te sa�kh�r� tath�gatassa


pah�n� ucchinnam�l� t�l�vatthukat� anabh�vakat� �yati� anupp�dadhamm�.
Sa�kh�rasa�khayavimutto kho mah�r�ja tath�gato gambh�ro appameyyo duppariyog�ho,
seyyath�pi mah�samuddo. Hoti tath�gato parammara�tipi na upeti, na hoti tath�gato
parammara�tipi na upeti. Hoti ca na ca hoti tath�gato parammara�tipi na upeti. Neva
hoti na na hoti tath�gato parammara�tipi na upeti.

Yena vi����ena tath�gata� pa���payam�no pa���peyya, ta� vi����a� tath�gatassa


pah�na� ucchinnam�la� t�l�vatthukata� anabh�vakata� �yati� anupp�dadhamma�.
Vi����asa�khayavimutto kho mah�r�ja tath�gato gambh�ro appameyyo duppariyog�ho,
seyyath�pi mah�samuddo. Hoti tath�gato parammara�tipi na upeti, na hoti tath�gato
parammara�tipi na upeti. Hoti ca na ca hoti tath�gato parammara�tipi na upeti. Neva
hoti na na hoti tath�gato parammara�tipi na upet�ti.

Atha kho r�j� pasenadikosalo khem�ya bhikkhuniy� bh�sita� abhinanditv� anumoditv�


u��h�y�san� khema� bhikkhuni� abhiv�detv� padakkhi�a� katv� pakk�mi. Atha kho r�j�
pasenadikosalo aparena samayena yena bhagav� tenupasa�kami. Upasa�kamitv�
bhagavanta� abhiv�detv� ekamanta� nis�di. Ekamanta� nisinno kho r�j� pasenadikosalo
bhagavanta� etadavoca: kinnu kho bhante hoti tath�gato parammara�ti. [PTS Page 378]
[\q 378/] avy�kata� kho eta� mah�r�ja masay�: "hoti tath�gato parammara�ti. "
Kimpana bhante na hoti tath�gato parammara�ti. Tampi kho mah�r�ja avy�kata� may�
"na hoti tath�gato parammara�" ti. Kinnu kho ayye, hoti ca na ca hoti tath�gato
parammara�oti. Avy�kata� kho eta� mah�r�ja bhagavat�: "hoti ca na ca hoti tath�gato
parammara�" ti. Kimpanayye, neva hoti na na hoti tath�gato parammara�ti. Etampi kho
mah�r�ja avy�kata� bhagavat�: "neva hota na na hoti tath�gato parammara�" ti.

[BJT Page 674] [\x 674/]

Kinnu kho bhante, hoti tath�gato parammara�ti iti pu��ho sam�no avy�kata� kho eta�
mah�r�ja may�: "hoti tath�gato parammara�" ti vadesi, kimpana bhante neva hoti na
hoti tath�gato parammara�ti iti pu��ho sam�no tampi kho mah�r�ja avy�kata� may�:
"neva hoti na na hoti tath�gato parammara�ti" vadesi, ko nu kho bhante, hetu ko
paccayo yena ta� avy�kata� bhagavat�ti.

Tena hi mah�r�ja ta��evettha pa�ipucchiss�mi, yath� te khameyya, tath� na�


vy�kareyy�si.
Ta� kimma��asi mah�r�ja, atthi te koci ga�ako v� muddiko v� sa�kh�yako v� yo pahoti
ga�g�ya v�lika� ga�etu�: "ettak� v�lik� iti v� ettak�ni v�lik�satasahass�n�ti v�"
ti. No heta� ayye. Atthi pana te koci ga�ako v� muddiko v� sa�kh�yako v� yo pahoti
mah�samudde udaka� pametu�: "ettak�ni udak��ahak�n�ti v� ettak�ni udak��haka
sat�n�ti v� entak�ni udak��haka sahass�n�ti v� ettak�ni udak��haka satasahass�n�ti
v�" ti. Noheta� ayye. Ta� kissa hetu? Mah� bhante samuddo gambh�ro appameyyo
appariyog� hoti.

Evameva kho mah�r�ja, yena r�pena tath�gata� pa���payam�no pa���peyya, ta� r�pa�
tath�gatassa pah�na� ucchinnam�la� t�l�vatthukata� anabh�vakata� [PTS Page 379] [\q
379/] �yati� anupp�dadhamma�. R�pasa�khaya vimutto kho mah�r�ja tath�gato
gambh�ro appameyyo duppariyog�ho, seyyath�pi mah�samuddo. Hoti tath�gato
parammara�tipi na upeti, na bhoti tath�gato parammara�tipi na upeti. Hoti ca na ca
hoti tath�gato parammara�tipi na upeti. Neva hoti na na hoti tath�gato
parammara�tipi na upeti.

Y�ya vedan�ya tath�gata� pa���payam�no pa���peyya, s� vedan� tath�gatassa pah�n�


ucchinnam�l� t�l�vatthukat� anabh�vakat� �yati� anupp�dadhamm�.
Vedan�sa�khayavimutto kho mah�r�j� tath�gato gambh�ro appameyyo duppariyog�ho
seyyath�pi mah�samuddo. Hoti tath�gato parammara�tipi na upeti, na hoti tath�gato
parammara�tipi na upeti, hoti ca na ca hoti tath�gato parammara�tipi na upeti.
Y�ya sa���ya tath�gata� pa���payam�no pa���peyya, ta� r�pa� tath�gatassa pah�na�
ucchinnam�la� t�l�vatthukata� anabh�vakata� �yati� anupp�dadhamma�. R�pasa�khaya
vimutto kho mah�r�ja tath�gato gambh�ro appameyyo duppariyog�ho, seyyath�pi
mah�samuddo. Hoti tath�gato parammara�tipi na upeti, na bhoti tath�gato
parammara�tipi na upeti. Hoti ca na ca hoti tath�gato parammara�tipi na upeti. Neva
hoti na na hoti tath�gato parammara�tipi na upeti.

Yehi sa�kh�rehi tath�gata� pa���payam�no pa���peyya, te sa�kh�r� tath�gatassa


pah�n� ucchinnam�l� t�l�vatthukat� anabh�vakat� �yati� anupp�dadhamm�.
Sa�kh�rasa�khayavimutto kho mah�r�ja tath�gato gambh�ro appameyyo duppariyog�ho,
seyyath�pi mah�samuddo. Hoti tath�gato parammara�tipi na upeti, na bhoti tath�gato
parammara�tipi na upeti. Hoti ca na ca hoti tath�gato parammara�tipi na upeti. Neva
hoti na na hoti tath�gato parammara�tipi na upeti.

Yena vi����ena tath�gata� pa���payam�no pa���peyya, ta� vi����a� tath�gatassa


pah�na� ucchinnam�la� t�l�vatthukata� anabh�vakata� �yati� anupp�dadhamma�.
Vi����asa�khayavimutto kho mah�r�ja tath�gato gambh�ro appameyyo duppariyog�ho,
seyyath�pi mah�samuddo. Hoti tath�gato parammara�tipi na upeti, na bhoti tath�gato
parammara�tipi na upeti. Hoti ca na ca hoti tath�gato parammara�tipi na upeti. Neva
hoti na na hoti tath�gato parammara�tipi na upet�ti.

[BJT Page 676] [\x 676/]

Acchariya� bhante, abbhuta� bhante, yatra hi n�ma satthu-1. Ceva s�vik�ya ca


atthena attho vya�janena vya�jana� sa�sandissati samessati na vih�yissati-2.
Yadida� aggapadasmi�. Ekamid�ha� bhante samaya� khema� bhikkhuni� upasa�kamitv�
ekamattha� �pucchi�. S� pi me ayy� etehi padehi etehi vya�janehi etamattha� vy�k�si
seyyath�pi bhagav�. Acchariya� bhante abbhuta� bhante, yatra hi n�ma satthu ceva
s�vik�ya ca atthena attho vya�janena vya�jana� sa�sandissati samessati na
vih�yissati yadida� aggapadasmi�. Handa ca d�ni maya� bhante gacch�ma, bahukicc�
maya� bahukara�y�ti. Yassad�ni tva� mah�r�ja k�la� ma��as�ti. Atha kho r�j�
pasenadi kosalo bhagavato bh�sita� [PTS Page 380] [\q 380/] abhinanditv�
anumoditv� u��h�y�san� bhagavanta� abhiv�detv� padakkhi�a� katv� pakk�m�ti.

10. 1. 2
Anur�dhasutta�

2277. Eka� samaya� bhagav� ves�liya� viharati mah�vane k 譌 g�ras�l�ya�. Tena kho
pana samayena �yasm� anur�dho bhagavato avid�re ara��aku�ik�ya� viharati. Atha kho
sambahul� a��atitthiy� paribb�jak� yen�yasm� anur�dho tenupasa�kami�su.
Upasa�kamitv� �yasmat� anur�dhena saddhi� sammodi�su. Sammodaniya� katha� s�r��ya�
v�tis�retv� ekamanta� nis�di�su. Ekamanta� nisinno kho te a��atitthiy� paribb�jak�
�yasmanta� anur�dha� etadavocu�: yo so �vuso anur�dha, tath�gato uttamapuriso
paramapuriso paramapattippatto, ta� tath�gato imesu catusu �h�nesu pa���payam�no
pa���peti: "hoti tath�gato parammara�ti v�, na hoti tath�gato parammara�ti v�, hoti
ca na ca hoti tath�gato parammara�ti v�, neva hoti na na hoti tath�gato
parammara�ti v�" ti.

Yo so �vuso tath�gato uttamapuriso paramapuriso paramapattippatto, ta� tath�gato


a��atra imehi catuhi �h�nehi pa���payam�no pa���peti: "hoti tath�gato parammara�ti
v� na hoti tath�gato parammara�ti v� hoti ca na ca hoti tath�gato marammara�ti v�
neva hoti na na hoti tath�gato parammara�ti v�" ti. Eva� vutte a��atitthiy�
paribb�jak� �yasmanta� anur�dha� etadavocu�: yo-3. C�ya� bhikkhu navo bhavissati
acirapabbajito, thero v� pana b�lo avyattoti. Atha te a��atitthiy� paribb�janak�
�yasmanta� anur�dha� nava v�dena ca b�lav�dena ca apas�detv� u��h�y�san�
pakkami�su.

1. Satthuno - s�, 1, s�mu.


2. Virodhayissati - machasa�
3. So - sy�.

[BJT Page 678] [\x 678/]

[PTS Page 381] [\q 381/] atha kho �yasmato anur�dhassa acirapakkantesu tesu
a��atitthiyesu paribb�jakesu etadahosi: sace kho ma� te a��atitthiy� paribb�jak�
uttari� puccheyyu�. Katha� vy�karam�no nu khv�ha� tesa� a��atitthiy�na�
paribb�jak�na� vuttav�d� ceva bhagavato assa�, na ca bhagavanta� abh�tena
abbh�cikkheyya�, dhammassa c�nudhamma� vy�kareyya�. Na ca koci sahadhammiko
v�d�nuv�do g�rayha� �h�na� �gaccheyy�ti. Atha kho �yasm� anur�dho yena bhagav�
tenupasa�kami. Upasa�kamitv� bhagavanta� abhiv�detv� ekamanta� nis�di. Ekamanta�
nisinno kho �yasm� anur�dho bhagavanta� etadavoca:

Idh�ha� bhante, bhagavato avid�re ara��aku�ik�ya� vihar�mi, atha kho bhante


sambahul� a��atitthiy� paribb�jak� yen�ha� tenupasa�kami�su. Upasa�kamitv� mama
saddhi� sammodi�su, sammodan�ya� katha� s�r��ya� v�tis�retv� ekamanta� nis�di�su.
Ekamanta� nisinn� kho bhante a��atitthiy� paribb�jak� ma� etadavocu�: yo so �vuso
anur�dha tath�gato uttamapuriso paramapuriso paramapattippatto ta� tath�gato imesu
catusu �h�nesu pa���payam�no pa���peti: "hoti tath�gato parammara�ti v� na hoti
tath�gato parammara�ti v� neva hoti na na hoti tath�gato parammara�ti v�" ti. Eva�
vutt�ha� bhante te a��atitthiye paribb�jake etadavocu�: yo so �vuso tath�gato
uttamapuriso paramapuriso paramapattipanto ta� tath�gato a��atiramehi cat�hi
�h�nehi pa���payam�no pa���peti: "hoti tath�gato parammara�ti v� na hoti tath�gato
parammara�ti v� hoti ca na ca hoti tath�gato parammara�ti v� neva hoti na na hoti
tath�gato parammara�ti v�" ti.

Eva� vutte bhante te a��atitthiy� paribb�jak� ma� etadavocu�: yo c�ya� bhikkhu navo
bhavissati acirapabbajito, thero v� pana b�lo avyattoti. Atha kho ma� bhante te
a��atitthiy� paribb�jak� navav�dena ca b�lav�dena ca apas�detv� u��h�sayan�
pakkami�su. Tassa mayha� bhante acirapakkantesu tesu a��atitthiyesu [PTS Page 382]
[\q 382/] paribb�jakesu etadahosi: sace kho ma� te a��atitthiy� paribb�jak�
uttari� puccheyyu�, katha� vy�karam�no nu khv�ha� tesa� a��atitthiy�na�
paribb�jak�na� vuttav�d� ceva bhagavato assa�, na ca bhagavanta� abh�tena
abbh�cikekhayya�, dhammassa c�nudhamma� vy�kareyya�, na ca koci sahadhammiko
v�d�nuv�do g�rayha� �h�na� �gaccheyy�ti.

Ta� kimma��asi anur�dha, r�pa� nicca� v� anicca� v�ti. Anicca� bhante. Ya�
pan�nicca� dukkha� v� ta� sukha� v�ti. Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha�
vipari�madhamma� kallannu ta� samanupassitu�: "eta� mama, eso'hamasmi, eso me att�"
ti. No heta� bhante.
Vedan� nicc� v� anicc� v�ti. Anicca� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta� sukha�
v�ti. Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu�: "eta� mama, eso'hamasmi, eso me att�" ti. No heta� bhante.
Sa��� nicc� v� anicc� v�ti. Anicca� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta� sukha�
v�ti. Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu�: "eta� mama, eso'hamasmi, eso me att�" ti. No heta� bhante.
Sa�kh�r� nicc� v� anicc� v�ti. Anicca� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta� sukha�
v�ti. Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu�: "eta� mama, eso'hamasmi, eso me att�" ti. No heta� bhante.
Vi����a� nicca� v� anicca� v�ti. Anicca� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� v� ta�
sukha� v�ti. Dukkha� bhante. Ya� pan�nicca� dukkha� vipari�madhamma� kallannu ta�
samanupassitu�: "eta� mama, eso'hamasmi, eso me att�" ti. [PTS Page 384] [\q 384/]
no heta� bhante.

[BJT Page 680] [\x 680/]

Tasm�tiha anur�dha, ya� ki�cir�pa� at�t�n�gata paccuppanna� ajjhatta� v� bahiddh�


v� oŒrika� v� sukhuma� v� h�na� v� pa�ta� v� ya� d�re santike v�, sabba� r�pa�:
"neta� mama, neso'hamasmi, na me so att�" ti. Evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya
da��habba�.
Y� k�ci vedan� at�t�n�gatapaccuppann� ajjhatta� v� bahiddh� v� oŒrika� v� sukhuma�
v� h�na� v� pa�ta� v� ya� d�re santike v�, sabba� vedana�: "neta� mama,
neso'hamasmi, na meso att�" ti. Evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya da��habba�. Y�
k�ci sa��� at�t�n�gatapaccuppann� ajjhatta� v� bahiddh� v� oŒrika� v� sukhuma� v�
h�na� v� pa�ta� v� ya� d�re santike v�, sabba� sa���: "neta� mama, neso'hamasmi, na
meso att�" ti. Evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya da��habba�. Ye keci sa�kh�r�
at�t�n�gatapaccuppann� ajjhatta� v� bahiddh� v� oŒrika� v� sukhuma� v� h�na� v�
pa�ta� v� ya� d�re santike v�, sabba� sa�kh�r�: "neta� mama, neso'hamasmi, na me so
att�" ti. Evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya da��habba�. Ya� ki�ci vi����a�
at�t�n�gatapaccuppann� ajjhatta� v� bahiddh� v� oŒrika� v� sukhuma� v� h�na� v�
pa�ta� v� ya� d�re santike v�, sabba� vi����a�: "neta� mama, neso'hamasmi, [PTS
Page 383] [\q 383/] na meso att�" ti. Evameta� yath�bh�ta� sammappa���ya
da��habba�.

Eva� passa� anur�dha, sutav� ariyas�vako r�pasmimpi nibbindati, vedan�yapi


nibbindati, sa���yapi nibbindati, sa�kh�resupi nibbindati, vi����asmimpi
nibbindati, nibbinda� virajjati. Vir�g� vimuccati vimuttasmi� vimuttamiti ���a�
hoti. Kh�� j�ti. Vusita� brahmacariya�, kata� kara�ya�, n�para� itthatt�y�ti
paj�n�ti.

Ta� ki� ma��asi anur�dha, r�pa� tath�gatoti samanupassas�ti? No heta� bhante.


Vedana� tath�gatoti samanupassas�ti? No heta� bhante, sa��a� tath�gatoti
samanupassas�ti? Noheta� bhante, sa�kh�re tath�gatoti samanupassas�ti? No heta�
bhante, vi����a� tath�gatoti samanupassas�ti? No heta� bhante, ta� ki� ma��asi
anur�dha, r�pasmi� tath�gatoti samanupassas�ti? No heta� bhante. A��atra r�p�
tath�gatoti samanupassas�ti? No heta� bhante. Vedan�ya tath�gatoti samanupassas�ti?
No heta� bhante, a��atra vedan�ya tath�gatoti samanupassas�ti? No heta� bhante.
Sa���ya tath�gatoti samanupassas�ti? No heta� bhante. A��atra sa���ya tath�gatoti
samanupassas�ti? No heta� bhante. Sa�kh�resu tath�gatoti samanupassas�ti? No heta�
bhante, a��atra sa�kh�rehi tath�gatoti samanupassas�ti? No heta� bhante.
Vi����asmi� tath�gatoti samanupassas�ti? No heta� bhante, a��atra vi����
tath�gatoti samanupassas�ti? No heta� bhante. Ta� ki� ma��asi anur�dha, r�pa�
tath�gatoti samanupassas�ti? No heta� bhante. Vedana� tath�gatoti samanupassas�ti?
No heta� bhante. Sa��a�-1. Tath�gatoti samanupassas�ti? No heta� bhante. Sa�kh�re
tath�gatoti samanupassas�ti? No heta� bhante. Vi����a� tath�gatoti samanupassas�ti?
No heta� bhante.

Ta� ki� ma��asi anur�dha, aya� so ar�p� avedano asa��� asa�kh�ro avi����o
tath�gatoti samanupassas�ti? No heta� bhante. Ettha te anur�dha, di��heva dhamme
saccato thetato-2. Tath�gate anupalabbhiyam�ne-3. Kallannu te ta� vy�kara�ya:-4.
"Yo so �vuso tath�gato uttamapuriso paramapuriso paramapattipatto , ta� tath�gato
a��atiramehi cat�hi �h�nehi pa���payam�no pa���peti. Hoti tath�gato parammara�ti v�
na hoti tath�gato parammara�ti v� hoti ca na ca hoti tath�gato parammara�ti v� neva
hoti na na hoti tath�gato parammara�ti v�"ti. ? No heta� bhante: s�dhu s�dhu-5.
Anur�dha, pubbe c�ha� anur�dha, etarahi ca dukkha�ceva pa���pemi dukkhassa ca
nirodhanti.

------------------------
1. Vedan�, sa��� - s� 1, 2.
2. Saccato v� - sy�
Tathato v� - sy�.
3. Tath�gato anupalabbhiyam�no - machasa�
Anupalababhan�yasabh�vo - sy�.
Labbhan�yasabh�vo - sy�.
4. Veyy�kara�ya - sy�. Machasa�
5. S�dhu, s�mu.

[BJT Page 682] [\x 682/]

10. 1. 3
Upagatasutta�

2278. Eka� samaya� �yasm� s�riputto �yasm� ca mah�ko��hito b�r��asiya� viharanti


isipatane migad�ye. Atha kho �yasm� mah�ko��hito s�yanhasamaya� pa�isall�n�
vu��hito yen�yasm� s�riputto tenupasa�kami, upasa�kamitv� �yasmat� s�riputtena
saddhi� sammodi, sammodan�ya� katha� s�ra�ya� v�tis�retv� ekamanta� nis�di,
ekamanta� nisinno kho �yasm� mah�ko��hito �yasmanta� s�riputta� etadavoca:

Kinnu kho �vuso s�riputta, hoti, tath�gato parammara�ti? Avy�kata� kho eta� �vuso,
bhagavat�: "hoti tath�gato parammara�" ti. Ki� pan�vuso, na hoti tath�gato
parammara�ti? [PTS Page 385] [\q 385/] etampi kho �vuso, avy�kata� bhagavat�:
"na hoti tath�gato parammara�"ti. Kinnu kho �vuso, hoti ca na ca hoti tath�gato
parammara�ti? Etampi kho �vuso, avy�kata� bhagavat�: "hoti ca na ca hoti tath�gato
parammara�" ti. Ki� pan�vuso, neva hoti na na hoti tath�gato parammara�ti? Etampi
kho �vuso, avy�kata� bhagavat�: neva hoti na na hoti tath�gato parammara�ti.

Kinnu kho �vuso, hoti tath�gato parammara�ti iti pu��ho sam�no avy�kata� kho �vuso,
eta� bhagavat�: "hoti tath�gato parammara�" ti vadesi. Kinnu kho �vuso s�riputta,
hoti tath�gato parammara�ti? Avy�kata� kho eta� �vuso, bhagavat�: "hoti tath�gato
parammara�" ti. Ki� pan�vuso, neva hoti na na hoti tath�gato parammara�ti iti
pu��ho sam�no etampi kho �vuso, avy�kata� bhagavat�: "neva hoti na na hoti
tath�gato parammara�" ti vadesi, ko nu kho �vuso, hetu ko paccayo yena ta�
avy�kata� bhagavat�ti.

Hoti tath�gato parammara�ti kho �vuso, r�pagatameta�, na hoti tath�gato


parammara�ti r�pagatameta�, hoti ca na ca hoti tath�gato parammara�ti
r�pagatameta�, neva hoti na na hoti tath�gato parammara�ti r�pagatameta�. Hoti
tath�gato parammara�ti kho �vuso, vedan�gatameta�, na hoti tath�gato parammara�ti
vedan�gatameta�, hoti ca na ca hoti tath�gato parammara�ti vedan�gatameta�, neva
hoti na na hoti tath�gato parammara�ti vedan�gatameta�. Hoti tath�gato parammara�ti
[BJT Page 684] [\x 684/]
Kho �vuso, sa���gatameta�, na hoti tath�gato parammara�ti sa���gatameta�, hoti ca
na ca hoti tath�gato parammara�ti sa���gatameta�, neva hoti na na hoti tath�gato
parammara�ti sa���gatameta�. Hoti tath�gato parammara�ti kho �vuso,
sa�kh�ragatameta�, [PTS Page 386] [\q 386/] na hoti tath�gato parammara�ti
sa�kh�ragatameta�, hoti ca na ca hoti tath�gato parammara�ti sa�kh�ragatameta�,
neva hoti na na hoti tath�gato parammara�ti sa�kh�ragatameta�. Hoti tath�gato
parammara�ti kho �vuso, vi����agatameta�, na hoti tath�gato parammara�ti
vi����agatameta�, hoti ca na ca hoti tath�gato parammara�ti vi����agatameta�, neva
hoti na na hoti tath�gato parammara�ti vi����agatameta�.
Aya� kho �vuso, hetu aya� paccayo yena ta� avy�kata� bhagavat�ti.

10. 1. 4
Samudayasutta�

2279. Eka� samaya� �yasm� ca s�riputto �yasm� ca mah� ko��hito b�r��asiya�


viharanti isipatane migad�ye, atha kho �yasm� mah�ko��hito s�yanhasamaya�
pa�isall�n� vu��hito yen�yasm� s�riputto tenupasa�kami, upasa�kamitv� �yasm�
s�riputtena saddhi� sammodi, sammodan�ya� katha� s�r��ya� v�tis�retv� ekamanta�
nis�di, ekamanta� nisinno kho �y�sm� mah�ko��hito �yasmanta� s�riputta� etadavoca:

Ko nu kho �vuso, hetu ko paccayo yena ta� avy�kata� bhagavat�ti.

R�pa� kho �vuso, aj�nato apassato yath�bh�ta�, r�pasamudaya� aj�nato apassato


yath�bh�ta�, r�panirodha� aj�nato apassato yath�bh�ta�, r�panirodhag�mini�
pa�ipada� aj�nato apassato yat�bh�ta�: hoti tath�gato parammara�tipissa hoti, na
hoti tath�gato parammara�tipissa hoti, hoti ca na ca hoti tath�gato
parammara�tipissa hoti, neva hoti na na hoti tath�gato parammara�tipissa hoti.

Vedana� aj�nato apassato yath�bh�ta�, vedan�samudaya� aj�nato apassato yath�bh�ta�,


vedan�nirodha� aj�nato apassato yath�bh�ta�, vedan�nirodhag�mini� pa�ipada� aj�nato
apassato yat�bh�ta�: hoti tath�gato parammara�tipissa hoti, na hoti tath�gato
parammara�tipissa hoti, hoti ca na ca hoti tath�gato parammara�tipissa hoti, neva
hoti na na hoti tath�gato parammara�tipissa hoti.
Sa��a� aj�nato apassato yath�bh�ta�, sa���samudaya� aj�nato apassato yath�bh�ta�,
sa���nirodha� aj�nato apassato yath�bh�ta�, sa���nirodhag�mini� pa�ipada� aj�nato
apassato yat�bh�ta�: hoti tath�gato parammara�tipissa hoti, na hoti tath�gato
parammara�tipissa hoti, hoti ca na ca hoti tath�gato parammara�tipissa hoti, neva
hoti na na hoti tath�gato parammara�tipissa hoti.
Sa�kh�re aj�nato apassato yath�bh�ta�, sa�kh�rasamudaya� aj�nato apassato
yath�bh�ta�, sa�kh�ranirodha� aj�nato apassato yath�bh�ta�, sa�kh�ranirodhag�mini�
pa�ipada� aj�nato apassato yat�bh�ta�: hoti tath�gato parammara�tipissa hoti, na
hoti tath�gato parammara�tipissa hoti, hoti ca na ca hoti tath�gato
parammara�tipissa hoti, neva hoti na na hoti tath�gato parammara�tipissa hoti.
Vi����a� aj�nato apassato yath�bh�ta�, vi����asamudaya� aj�nato apassato
yath�bh�ta�, vi����anirodha� aj�nato apassato yath�bh�ta�, vi����anirodhag�mini�
pa�ipada� aj�nato apassato yat�bh�ta�: hoti tath�gato parammara�tipissa hoti, na
hoti tath�gato [PTS Page 387] [\q 387/] parammara�tipissa hoti, hoti ca na ca
hoti tath�gato parammara�tipissa hoti, neva hoti na na hoti tath�gato
parammara�tipissa hoti.

R�pa�ca kho �vuso, j�nato passato yath�bh�ta�, r�pa� samudaya� j�nato passato
yath�bh�ta�, r�panirodha� j�nato passato yath�bh�ta� r�panirodhag�mini� pa�ipada�
j�nato passato yath�bh�ta� hoti tath�gato parammara�tipissa na hoti, na hoti
tath�gato parammara�tipissa na hoti, hoti ca na ca hoti tath�gato parammara�tipissa
na hoti, neva hoti na na hoti tath�gato parammara�tipissa na hoti. Aya� kho �vuso,
hetu aya� paccayo yena ta� avy�kata� bhagavat�ti.
Vedana� j�nato passato yath�bh�ta�, vedan� samudaya� j�nato passato yath�bh�ta�,
vedan�nirodha� j�nato passato yath�bh�ta� vedan�nirodhag�mini� pa�ipada� j�nato
passato yath�bh�ta� hoti tath�gato parammara�tipissa na hoti, na hoti tath�gato
parammara�tipissa na hoti, hoti ca na ca hoti tath�gato parammara�tipissa na hoti,
neva hoti na na hoti tath�gato parammara�tipissa na hoti. Aya� kho �vuso, hetu aya�
paccayo yena ta� avy�kata� bhagavat�ti.
Sa��a� j�nato passato yath�bh�ta�, sa��a� samudaya� j�nato passato yath�bh�ta�,
sa��a� nirodha� j�nato passato yath�bh�ta� sa��a� nirodhag�mini� pa�ipada� j�nato
passato yath�bh�ta� hoti tath�gato parammara�tipissa na hoti, na hoti tath�gato
parammara�tipissa na hoti, hoti ca na ca hoti tath�gato parammara�tipissa na hoti,
neva hoti na na hoti tath�gato parammara�tipissa na hoti. Aya� kho �vuso, hetu aya�
paccayo yena ta� avy�kata� bhagavat�ti.
Sa�kh�re j�nato passato yath�bh�ta�, sa�kh�re samudaya� j�nato passato yath�bh�ta�,
sa�kh�ranirodha� j�nato passato yath�bh�ta� sa�kh�ra nirodhag�mini� pa�ipada�
j�nato passato yath�bh�ta� hoti tath�gato parammara�tipissa na hoti, na hoti
tath�gato parammara�tipissa na hoti, hoti ca na ca hoti tath�gato parammara�tipissa
na hoti, neva hoti na na hoti tath�gato parammara�tipissa na hoti. Aya� kho �vuso,
hetu aya� paccayo yena ta� avy�kata� bhagavat�ti.
Vi����a� j�nato passato yath�bh�ta�, vi����asamudaya� j�nato passato yath�bh�ta�,
vi����anirodha� j�nato passato yath�bh�ta� vi����a nirodhag�mini� pa�ipada� j�nato
passato yath�bh�ta� hoti tath�gato parammara�tipissa na hoti, na hoti tath�gato
parammara�tipissa na hoti, hoti ca na ca hoti tath�gato parammara�tipissa na hoti,
neva hoti na na hoti tath�gato parammara�tipissa na hoti. Aya� kho �vuso, hetu aya�
paccayo yena ta� avy�kata� bhagavat�ti.

[BJT Page 686] [\x 686/]

10. 1. 5
Pemasutta�

2280. Eka� samaya� �yasm� ca s�riputto �yasm� ca mah�ko��hito b�r��asiya� viharanti


isipatane migad�ye. Atha kho �yasm� mah�ko��hito s�yanhasamaya� pa�isall�n�
vu��hito yen�yasm� s�riputto tenupasa�kami, upasa�kamitv� �yasmat� s�riputtena
saddhi� sammodi, sammodan�ya� katha� s�r��ya� v�tis�retv� ekamanta� nis�di,
ekamanta� nisinno kho �yasm� mah�ko��hito �yasmanta� s�riputta� etadavoca:
Ko nu kho �vuso, hetu ko paccayo yena ta� avy�kata� bhagavat�ti? R�pe kho �vuso
avigatar�gassa avigatachandassa avigatapemassa avigatapip�sassa avigatapariŒhassa
avigatata�hassa: hoti, tath�gato parammara�tipissa, na hoti tath�gato
parammara�tipissa hoti, hoti na ca hoti tath�gato parammara�tipissa hoti. Neva hoti
na na hoti tath�gato parammara�tipissa hoti

Vedan�ya avigatar�gassa avigatachandassa avigatapemassa avigatapip�sassa


avigatapariŒhassa avigatata�hassa: hoti tath�gato parammara�tipissa na hoti,
tath�gato parammara�tipissa hoti, hoti na ca hoti tath�gato parammara�tipissa hoti.
Neva hoti na na hoti tath�gato parammara�tipissa hoti.
Sa���ya avigatar�gassa avigatachandassa avigatapemassa avigatapip�sassa
avigatapariŒhassa avigatata�hassa: hoti tath�gato parammara�tipissa na hoti,
tath�gato parammara�tipissa hoti, hoti na ca hoti tath�gato parammara�tipissa hoti.
Neva hoti na na hoti tath�gato parammara�tipissa hoti.
Sa�kh�resu avigatar�gassa avigatachandassa avigatapemassa avigatapip�sassa
avigatapariŒhassa avigatata�hassa: hoti tath�gato parammara�tipissa na hoti,
tath�gato parammara�tipissa hoti, hoti na ca hoti tath�gato parammara�tipissa hoti.
[PTS Page 388] [\q 388/] neva hoti na na hoti tath�gato parammara�tipissa
hoti.

R�pe ca kho �vuso vigatar�gassa vigatachandassa vigatapemassa vigatapip�sassa


vigatapariŒhassa vigatata�hassa hoti tath�gato parammara�tipissa na hoti, hoti ca
na ca hoti tath�gato parammara�tipissa na hoti, neva hoti na na hoti tath�gato
parammara�tipissa na hoti.
Vedan�ya vigatar�gassa vigatachandassa vigatapemassa vigatapip�sassa
vigatapariŒhassa vigatata�hassa hoti tath�gato parammara�tipissa na hoti, hoti ca
na ca hoti tath�gato parammara�tipissa na hoti, neva hoti na na hoti tath�gato
parammara�tipissa na hoti.
Sa���ya vigatar�gassa vigatachandassa vigatapemassa vigatapip�sassa
vigatapariŒhassa vigatata�hassa hoti tath�gato parammara�tipissa na hoti, hoti ca
na ca hoti tath�gato parammara�tipissa na hoti, neva hoti na na hoti tath�gato
parammara�tipissa na hoti.
Sa�kh�resu vigatar�gassa vigatachandassa vigatapemassa vigatapip�sassa
vigatapariŒhassa vigatata�hassa hoti tath�gato parammara�tipissa na hoti, hoti ca
na ca hoti tath�gato parammara�tipissa na hoti, neva hoti na na hoti tath�gato
parammara�tipissa na hoti.
Vi����e ca vigatar�gassa vigatachandassa vigatapemassa vigatapip�sassa
vigatapariŒhassa vigatata�hassa hoti tath�gato parammara�tipissa na hoti, hoti ca
na ca hoti tath�gato parammara�tipissa na hoti, neva hoti na na hoti tath�gato
parammara�tipissa na hoti.

Aya� kho �vuso, hetu aya� paccayo yena ta� avy�kata� bhagavat�ti.

10. 1. 6
�r�masutta�

2281. Eka� samaya� �yasm� ca s�riputto �yasm� ca mah� ko��hito b�r��asiya�


viharanti isipatane migad�ye, atha kho �yasm� s�riputto s�yanhasamaya� pa�isall�n�
vu��hito yen�yasm� mah�ko��hito tenupasa�kami, upasa�kamitv� �yasmat�
mah�ko��hitena saddhi� sammodi, sammodan�ya� katha� s�r��ya� v�tis�retv� ekamanta�
nis�di. Ekamanta� nisinno kho �yasm� s�riputto �yasmanta� mah�ko��hita� etadavoca:

Kinnu kho �vuso ko��hita, hoti tath�gato parammara�ti? Avy�kata� kho eta� �vuso,
bhagavat�: "hoti tath�gato parammara�" t�. Ki� pan�vuso, neva hoti na na hoti
tath�gato parammara�ti iti pu��ho sam�no etampi kho �vuso, avy�kata� bhagavat�:
"neva hoti na na hoti tath�gato parammara�" ti vadesi. Ko nu kho �vuso, hetu ko
paccayo yena ta� avy�kata� bhagavat�ti.
[BJT Page 688] [\x 688/]

R�p�r�massa kho �vuso, r�paratassa r�pasammuditassa r�pa nirodha� aj�nato apassato


yath�bh�ta� hoti [PTS Page 389] [\q 389/] tath�gato parammara�tipissa hoti, na
hoti tath�gato parammara�tipissa hoti, hoti ca na ca hoti tath�gato
parammara�tipissa hoti, neva hoti na na hoti tath�gato parammara�tipissa hoti.
Vedan�r�massa kho �vuso, vedan�ratassa vedan�sammuditassa vedan� nirodha� aj�nato
apassato yath�bh�ta� hoti tath�gato parammara�tipissa hoti, na hoti tath�gato
parammara�tipissa hoti, hoti ca na ca hoti tath�gato parammara�tipissa hoti, neva
hoti na na hoti tath�gato parammara�tipissa hoti.
Sa���r�massa kho �vuso, sa���ratassa sa���sammuditassa sa��� nirodha� aj�nato
apassato yath�bh�ta� hoti tath�gato parammara�tipissa hoti, na hoti tath�gato
parammara�tipissa hoti, hoti ca na ca hoti tath�gato parammara�tipissa hoti, neva
hoti na na hoti tath�gato parammara�tipissa hoti.
Sa�kh�r�r�massa kho �vuso, sa�kh�r�ratassa sa�kh�r�sammuditassa sa�kh�r� nirodha�
aj�nato apassato yath�bh�ta� hoti tath�gato parammara�tipissa hoti, na hoti
tath�gato parammara�tipissa hoti, hoti ca na ca hoti tath�gato parammara�tipissa
hoti, neva hoti na na hoti tath�gato parammara�tipissa hoti. Vi����r�massa kho
�vuso, vi����aratassa vi����asammuditassa vi����a nirodha� aj�nato apassato
yath�bh�ta� hoti tath�gato parammara�tipissa hoti, na hoti tath�gato
parammara�tipissa hoti, hoti ca na ca hoti tath�gato parammara�tipissa hoti, neva
hoti na na hoti tath�gato parammara�tipissa hoti.
Na r�par�massa kho �vuso, na r�paratassa na r�pasammuditassa r�pa nirodha� j�nato
passato yath�bh�ta� hoti tath�gato parammara�tipissa na hoti, na hoti tath�gato
parammara�tipissa hoti, neva hoti na hoti tath�gato parammara�tipissa na hoti, neva
hoti na na hoti tath�gato parammara�tipissa na hoti.
Na vedan�r�massa kho �vuso, na vedan�ratassa na vedan�sammuditassa vedan� nirodha�
j�nato passato yath�bh�ta� hoti tath�gato parammara�tipissa na hoti, na hoti
tath�gato parammara�tipissa hoti, neva hoti na hoti tath�gato parammara�tipissa na
hoti, neva hoti na na hoti tath�gato parammara�tipissa na hoti.
Na sa���r�massa kho �vuso, na sa���ratassa na sa���sammuditassa sa��� nirodha�
j�nato passato yath�bh�ta� hoti tath�gato parammara�tipissa na hoti, na hoti
tath�gato parammara�tipissa hoti, neva hoti na hoti tath�gato parammara�tipissa na
hoti, neva hoti na na hoti tath�gato parammara�tipissa na hoti.
Na sa�kh�r�massa kho �vuso, na sa�kh�ratassa na sa�kh�sammuditassa sa�kh�ranirodha�
j�nato passato yath�bh�ta� hoti tath�gato parammara�tipissa na hoti, na hoti
tath�gato parammara�tipissa hoti, neva hoti na hoti tath�gato parammara�tipissa na
hoti, neva hoti na na hoti tath�gato parammara�tipissa na hoti. Aya� kho �vuso,
hetu aya� paccayo yena ta� avy�kata� bhagavat�ti.

Siy� pan�vuso, a��opi pariy�yo yena ta� avy�kata� bhagavat�ti? Siy� �vuso,
bhav�r�massa kho �vuso, bhavaratassa bhavasammuditassa bhavanirodha� aj�nato
apassato yath�bh�ta� hoti tath�gato parammara�tipissa hoti, neva hoti na hoti
tath�gato parammara�tipissa na hoti, neva hoti na na hoti tath�gato
parammara�tipissa hoti.

[PTS Page 390] [\q 390/] na bhav�r�massa kho �vuso, na bhavaratassa na


bhavasammuditassa bhavanirodha� j�nato passato yath�bh�ta� hoti tath�gato
parammara�tipissa hoti, neva hoti na hoti tath�gato parammara�tipissa na hoti, neva
hoti na na hoti tath�gato parammara�tipissa na hoti ayampi kho �vuso, pariy�yo yena
ta� avy�kata� bhagavat�ti.

Siy� pan�vuso, a��opi pariy�yo yena ta� avy�kata� bhagavat�ti? Siy� �vuso,
up�d�n�r�massa kho �vuso, up�d�naratassa up�d�nasammuditassa up�d�nanirodha�
aj�nato apassato yath�bh�ta� hoti tath�gato parammara�tipissa hoti, neva hoti na
hoti tath�gato parammara�tipissa na hoti, neva hoti na na hoti tath�gato
parammara�tipissa hoti.

[BJT Page 690] [\x 690/]


Na up�d�n�r�massa kho �vuso, na up�d�naratassa na up�d�nasammuditassa
up�dh�nanirodha� j�nato passato yath�bh�ta� hoti tath�gato parammara�tipissa hoti,
neva hoti na hoti tath�gato parammara�tipissa na hoti, neva hoti na na hoti
tath�gato parammara�tipissa na hoti ayampi kho �vuso, pariy�yo yena ta� avy�kata�
bhagavat�ti.

Siy� pan�vuso, a��opi pariy�yo yena ta� avy�kata� bhagavat�ti? Siy� �vuso,
ta�h�r�massa kho �vuso, ta�h�ratassa ta�h�sammuditassa
Ta�h�nirodha� aj�nato apassato yath�bh�ta� hoti tath�gato parammara�tipissa hoti,
neva hoti na hoti tath�gato parammara�tipissa hoti, neva hoti na na hoti tath�gato
parammara�tipissa hoti.

Na ta�h�r�massa kho �vuso, na ta�h�ratassa na ta�h�sammuditassa ta�h�nirodha�


j�nato passato yath�bh�ta� hoti tath�gato parammara�tipissa na hoti, neva hoti na
hoti tath�gato parammara�tipissa na hoti, [PTS Page 391] [\q 391/] neva hoti
na na hoti tath�gato parammara�tipissa na hoti ayampi kho �vuso, pariy�yo yena ta�
avy�kata� bhagavat�ti.

Siy� pan�vuso, a��opi pariy�yo yena ta� avy�kata� bhagavat�ti? Etthad�ni �vuso,
s�riputta, ito uttari� ki� icchasi? Ta�h�sa�khayavimuttassa �vuso, s�riputta,
bhikkhuno va��a�-1. Natthi pa���pan�y�ti.
10. 1. 7
�yatanasutta�

2282. Atha kho vacchagotto paribb�jako yen�yasm� mah�moggall�no tenupasa�kami,


upasa�kamitv� �yasmat� mah� moggall�nena saddhi� sammodi, sammodan�ya� katha�
s�r��ya� v�tis�retv� ekamanta� nis�di, ekamanta� nisinno kho vacchagotto
paribb�jako �yasmanta� mah�moggall�na� etadavoca: kinnu kho bho moggall�na, sassato
lokoti? Avy�kata� kho eta� vaccha-2. Bhagavat�: "sassato loko" ti. Ki� pana bho
moggall�na, asassato lokoti? Etampi kho vaccha, avy�kata� bhagavat�: "asassato
loko" ti. Kinnu kho bho moggall�na, antav� lokoti? Avy�kata� kho eta� vaccha
bhagavat�: "antav� loko" ti. Ki� pana bho moggall�na, anantav� lokoti? Etampi kho
vaccha, avy�kata� bhagavat� "anantav� loko" ti.

1. Vanta� - sy�.
Vaddha� - s� 1, 2. [PTS.]
2. Vacchagotta - s�mu.

[BJT Page 692] [\x 692/]

[PTS Page 392] [\q 392/] kinnu kho bho moggall�na, ta� j�va� ta� sar�ranti?
Avy�kata� kho eta� vaccha, bhagavat�: "ta� j�va� ta� sar�ra" nti. Ki� pana bho
moggall�na, a��a� j�va� a��a� sar�ranti? Etampi kho vaccha, avy�kata� bhagavat�:
"a��a� j�va� a��a� sar�ra" nti. Kinnu kho bho moggall�na, hoti tath�gato
parammara�ti? Avy�kata� kho eta�-1. Vaccha bhagavat�: "hoti tath�gato parammara�"
ti. Ki� pana bho moggall�na, na hoti tath�gato parammara�ti? Etampi kho vaccha,
avy�kata� bhagavat�: "na hoti tath�gato parammara�" ti. Kinnu kho moggall�na, hoti
ca na ca hoti tath�gato parammara�ti? Avy�kata� kho eta� vaccha, bhagavat�: "hoti
ca na ca hoti tath�gato parammara�" ti. Ki� pana bho moggall�na, neva hoti na na
hoti tath�gato parammara�ti? Etampi kho vaccha, avy�kata� bhagavat� "neva hoti na
na hoti tath�gato parammara�" ti.
Ko nu kho bho moggall�na, hetu ko paccayo yena a��atitthiy�na� paribb�jak�na� eva�
pu��h�na� eva� vy�kara�a� hoti: "sassato lokoti v�, asassato lokoti v� antav�
lokoti v�, anantav� lokoti v�, ta� j�va� ta� sar�ranasti v� a��a� j�va� a��a�
sar�ranti v�, hoti tath�gato parammara�ti v�, na hoti tath�gato parammara�ti v�,
hoti ca na ca hoti tath�gato parammara�ti v�, neva hoti na na hoti tath�gato
parammara�ti" v�?
[PTS Page 393] [\q 393/] ko pana bho moggall�na, hetu ko paccayo yena
sama�assa gotamassa eva� pu��hassa na eva� vy�kara�a� hoti: "sassato lokotipi,
asassato lokotipi, antav� lokotipi, anantav� lokotipi, ta� j�va� ta� sar�rantipi,
a��a� j�va� a��a� sar�rantipi, hoti tath�gato parammara�tipi, na hoti tath�gato
parammara�tipi, hoti ca na ca hoti tath�gato parammara�tipi, neva hoti na na hoti
tath�gato parammara�tipi" ti?

A��atitthiy� kho vaccha, paribb�jak� cakkhu�: "eta� mama, eso'hamasmi, eso me att�"
ti. Samanupassanti.
Sota� "eta� mama, eso'hamasmi, eso me att�" ti. Samanupassanti.
Gh�na� "eta� mama, eso'hamasmi, eso me att�" ti. Samanupassanti.
Jivha� "eta� mama, eso'hamasmi, eso me att�" ti. Samanupassanti.
K�ya� "eta� mama, eso'hamasmi, eso me att�" ti. Samanupassanti.
Mana� "eta� mama, eso'hamasmi, eso me att�" ti. Samanupassanti.
Tasm� a��atitthiy�na� paribb�jak�na� eva� pu��h�na� eva� vy�kara�a� hoti:
"Sassato lokoti v�, asassato lokoti v� antav� lokoti v�, anantav� lokoti v�, ta�
j�va� ta� sar�ranti v� a��a� j�va� a��a� sar�ranti v�, hoti tath�gato parammara�ti
v�, na hoti tath�gato parammara�ti v�, hoti ca na ca hoti tath�gato parammara�ti
v�, neva hoti na na hoti tath�gato parammara�ti" v�?

-------------------------
1. Etampi kho vaccha, avy�kata� - s�mu.

[BJT Page 694] [\x 694/]

Tath�gato ca kho vaccha, araha� samm�sambuddho cakkhu�: "neta� mama, neso'hamasmi,


na me so att�" ti samanupassati.
Sota� "neta� mama, neso'hamasmi, na me so att�" ti. Samanupassanti.
Gh�na� "neta� mama, neso'hamasmi, na me so att�" ti. Samanupassanti.
Jivha� "neta� mama, neso'hamasmi, na me so att�" ti. Samanupassanti.
K�ya� "neta� mama, neso'hamasmi, na me so att�" ti. Samanupassanti.
Mana� "neta� mama, neso'hamasmi, na me so att�" ti. Samanupassanti.
Tasm� tath�gatassa eva� pu��hassa na eva� vy�kara�a� hoti:

"Sassato lokotipi, asassato lokotipi antav� lokotipi, anantav� lokotipi ta� j�va�
ta� sar�rantipi a��a� j�va� a��a� sar�rantipi, na hoti tath�gato parammara�tipi, na
hoti tath�gato parammara�tipi, hoti ca na ca hoti tath�gato parammara�tipi, neva
hoti na na hoti tath�gato parammara�tipi, neva hoti na na hoti tath�gato
parammara�tipi"

Atha kho vacchagotto paribb�jako u��h�y�san� yena bhagav� tenupasa�kami,


upasa�kamitv� bhagavat� saddhi� sammodi, sammodan�ya� katha� s�r��ya� v�tis�ratv�
ekamanta� nis�di. Ekamanta� nisinno kho vacchagotto paribb�jako bhagavanta�
etadavoca: kinnu kho bho gotama, sassato lokoti? Avy�kata� kho eta� vaccha, may�:
"sassato lokoti v�, asassato lokoti v� antav� lokoti v�, anantav� lokoti v�, ta�
j�va� ta� sar�ranti v� a��a� j�va� a��a� sar�ranti v�, hoti tath�gato parammara�ti
v�, na hoti tath�gato parammara�ti v�, hoti ca na ca hoti tath�gato parammara�ti
v�, neva hoti na na hoti tath�gato parammara�ti" ti.

Ko nu kho bho gotama hetu ko pacchayo yena a��atitthiy�na� paribb�jak�na� eva�


pu��h�na� eva� vy�kara�a� hoti;

"Sassato lokoti v�, asassato lokoti v� antav� lokoti v�, anantav� lokoti v�, ta�
j�va� ta� sar�ranti v� a��a� j�va� a��a� sar�ranti v�, hoti tath�gato parammara�ti
v�, na hoti tath�gato parammara�ti v�, hoti ca na ca hoti tath�gato parammara�ti
v�, neva hoti na na hoti tath�gato parammara�ti" v�?

[PTS Page 394] [\q 394/] ko pana bho gotama, hetu ko paccayo yena bhoto
gotamassa eva� pu��hassa na eva� vy�kara�a� hoti:

"Sassato lokotipi, asassato lokotipi antav� lokotipi, anantav� lokotipi ta� j�va�
ta� sar�rantipi a��a� j�va� a��a� sar�rantipi, na hoti tath�gato parammara�tipi, na
hoti tath�gato parammara�tipi, hoti ca na ca hoti tath�gato parammara�tipi, neva
hoti na na hoti tath�gato parammara�tipi, neva hoti na na hoti tath�gato
parammara�tipi"

A��atitthiy� kho vaccha, paribb�jak� cakkhu�: "eta� mama, eso'hamasmi, eso me att�"
ti. Samanupassanti.
Sota� "eta� mama, eso'hamasmi, eso me att�" ti. Samanupassanti.
Gh�na� "eta� mama, eso'hamasmi, eso me att�" ti. Samanupassanti.
Jivha� "eta� mama, eso'hamasmi, eso me att�" ti. Samanupassanti.
K�ya� "eta� mama, eso'hamasmi, eso me att�" ti. Samanupassanti.
Mana� "eta� mama, eso'hamasmi, eso me att�" ti. Samanupassanti.
Tasm� a��atitthiy�na� paribb�jak�na� eva� pu��h�na� eva� vy�kara�a� hoti:
"Sassato lokoti v�, asassato lokoti v� antav� lokoti v�, anantav� lokoti v�, ta�
j�va� ta� sar�ranti v� a��a� j�va� a��a� sar�ranti v�, hoti tath�gato parammara�ti
v�, na hoti tath�gato parammara�ti v�, hoti ca na ca hoti tath�gato parammara�ti
v�, neva hoti na na hoti tath�gato parammara�ti" v�?
Tath�gato ca kho vaccha, araha� samm�sambuddho cakkhu�: "neta� mama, neso'hamasmi,
na me so att�" ti samanupassati.
Sota� "neta� mama, neso'hamasmi, na me so att�" ti. Samanupassanti.
Gh�na� "neta� mama, neso'hamasmi, na me so att�" ti. Samanupassanti.
Jivha� "neta� mama, neso'hamasmi, na me so att�" ti. Samanupassanti.
K�ya� "neta� mama, neso'hamasmi, na me so att�" ti. Samanupassanti.
Mana� "neta� mama, neso'hamasmi, na me so att�" ti. Samanupassanti.
Tasm� tath�gatassa eva� pu��hassa na eva� vy�kara�a� hoti:

"Sassato lokotipi, asassato lokotipi antav� lokotipi, anantav� lokotipi ta� j�va�
ta� sar�rantipi a��a� j�va� a��a� sar�rantipi, na hoti tath�gato parammara�tipi, na
hoti tath�gato parammara�tipi, hoti ca na ca hoti tath�gato parammara�tipi, neva
hoti na na hoti tath�gato parammara�tipi, neva hoti na na hoti tath�gato
parammara�tipi"

[BJT Page 696] [\x 696/]

Acchariya� bho gotama, abbhuta� bho gotama, yatra hi n�ma satthussa ca s�vakassa ca
atthenattho vya�janena vya�jana� sa�sandissati samessati na vih�yissati yadida�
aggapadasmi�. Id�n�ha� bho gotama, sama�a� moggall�na� [PTS Page 395] [\q 395/]
upasa�kamitv� etamattha� �pucchi�, sama�opi me moggall�no etehi padehi etehi
vya�janehi etamattha� vy�k�si seyyath�pi bhava� gotamo. Acchariya� bho gotama,
abbhuta� bho gotama, yatra hi n�ma satthussa ca s�vakassa ca atthenattho vya�janena
vya�jana� sa�sandissati samessati na vih�yissati yadida� aggapadasminti.

10. 1. 8
Khandhasutta�

2283. Atha kho vacchagotto paribb�jako yena bhagav� tenupasa�kami. Upasa�kamitv�


bhagavat� saddhi� sammodi, sammodan�ya� katha� s�r��ya� v�tis�retv� ekamanta�
nis�di. Ekamanta� nisinno kho vacchagotto paribb�jako bhagavanta� etadavoca: kinnu
kho bho gotama, sassato lokoti? Avy�kata� kho eta� vaccha may�:
"Sassato loko" ti. Ki� pana bho gotama, neva hoti na na hoti tath�gato
parammara�ti? Etampi kho vaccha, avy�kata� may�: "neva hoti na na hoti tath�gato
parammara�" ti.

Ko nu kho bho gotama hetu ko paccayo yena a��atitthiy�na� paribb�jak�na� eva�


pu��h�na� eva� vy�kara�a� hoti;
"Sassato lokoti v�, asassato lokoti v� antav� lokoti v�, anantav� lokoti v�, ta�
j�va� ta� sar�ranti v� a��a� j�va� a��a� sar�ranti v�, hoti tath�gato parammara�ti
v�, na hoti tath�gato parammara�ti v�, hoti ca na ca hoti tath�gato parammara�ti
v�, neva hoti na na hoti tath�gato parammara�tipi" v�.

Ko pana bho gotama, hetu ko paccayo yena bhoto gotamassa eva� pu��hassa na eva�
vy�kara�a� hoti:

"Sassato lokotipi, asassato lokotipi antav� lokotipi, anantav� lokotipi ta� j�va�
ta� sar�rantipi a��a� j�va� a��a� sar�rantipi, na hoti tath�gato parammara�tipi, na
hoti tath�gato parammara�tipi, hoti ca na ca hoti tath�gato parammara�tipi, neva
hoti na na hoti tath�gato parammara�tipi, neva hoti hoti tath�gato parammara�tipi"
ti

A��atitthiy� kho vaccha, paribb�jak� rapa�:attano samanupassanti,rapavanta� v�


att�na�,attani v� rapa�,rapasmi� v� att�na�,
Vedana�; attano samanupassanti,vedan�vanta� v� att�na�,attani v� vedana�,vedanasmi�
v� att�na�:
Sa��a�:attano samanupassanti,sa���vanta� v� att�na�,attani v� sa���,sa���smi� v�
att�na�,
Sa�kh�ra�:attano samanupassanti,sa�kh�ravanta� v� att�na�,attani v� sa�kh�ra�,
sa�kh�rasmi� v� att�na�,
Vi����a�:attano samanupassanti,vi����avanta�v� att�na�,attani v�
vi����a�,vi����asmi� v� att�na�.

Tasm� a��atitthiy�na� [PTS Page 396] [\q 396/] paribb�jak�na� eva� pu��h�na�
eva� vy�kara�a� hoti:
A��atitthiy� kho vaccha, paribb�jak� cakkhu�: "eta� mama, eso'hamasmi, eso me att�"
ti. Samanupassanti.

Tasm� a��atitthiy�na� paribb�jak�na� eva� pu��h�na� eva� vy�kara�a� hoti:


"Sassato lokoti v�, asassato lokoti v� antav� lokoti v�, anantav� lokoti v�, ta�
j�va� ta� sar�ranti v� a��a� j�va� a��a� sar�ranti v�, hoti tath�gato parammara�ti
v�, na hoti tath�gato parammara�ti v�, hoti ca na ca hoti tath�gato parammara�ti
v�, neva hoti na na hoti tath�gato parammara�ti" v�?
[BJT Page 698] [\x 698/] tath�gato ca kho vaccha, araha� samm�sambuddho na
rapa� attano samanupassanti.Na r�pavanta� v� att�na�,na attani v� r�pa�,na r�pasmi�
v� att�na�.
Na vedana� attano samanupassanti.Na vedan�vanta� v� att�na�,na attani v� vedana�,na
vedanasmi� v� att�na�

Tasm� tath�gatassa eva� pu��hassa na eva� vy�kara�a� hoti:

"Sassato lokotipi, asassato lokotipi antav� lokotipi, anantav� lokotipi ta� j�va�
ta� sar�rantipi a��a� j�va� a��a� sar�rantipi, na hoti tath�gato parammara�tipi, na
hoti tath�gato parammara�tipi, hoti ca na ca hoti tath�gato parammara�tipi, neva
hoti na na hoti tath�gato parammara�tipi, neva hoti na na hoti tath�gato
parammara�tipi"

[BJT Page 698] [\x 698/]

Tath�gato ca kho vaccha, araha� samm�sambuddho na r�pa� attato samanupassati. Na


r�pavanta� v� att�na�, na attani v� r�pa�, na r�pasmi� v� att�na�. Na vedana�
attato samanupassati. Na vedan�vanta� v� att�na�, na attani v� vedana�, na
vedan�smi� v� att�na�. Na sa��a� attato samanupassati, na sa���vanta� v� att�na�,
na attani v� sa����a�, na sa����asmi� v� att�na�. Na sa�kh�re attato samanupassati.
Na sa�kh�revanta� v� att�na�, na attani v� sa�kh�re, na sa�kh�rasmi� v� att�na�. Na
vi����a� attato samanupassati, na vi����avanta� v� att�na�, na attani v� vi����a�,
ka vi����asmi� v� att�na�. Tasm� tath�gatassa eva� phu��hassa na eva� vy�kara�a�
hoti:

"Sassato lokotipi, asassato lokotipi antav� lokotipi, anantav� lokotipi ta� j�va�
ta� sar�rantipi a��a� j�va� a��a� sar�rantipi, na hoti tath�gato parammara�tipi, na
hoti tath�gato parammara�tipi, hoti ca na ca hoti tath�gato parammara�tipi, neva
hoti na na hoti tath�gato parammara�tipi, neva hoti na na hoti tath�gato
parammara�tipi" ti.

Atha kho vacchagotto paribb�jako u��h�y�san� yen�yasm� mah�moggall�no


tenupasa�kami, upasa�kamitv� �yasmat� mah� moggall�nena saddhi� sammodi,
sammodan�ya� katha� s�r��ya� v�tis�retv� ekamanta� nis�di, ekamanta� nisinno kho
vacchagotto paribb�jako �yasmanta� mah�moggall�na� etadavoca: kinnu kho bho
moggall�na, sassato lokoti. ? Avy�kata� kho eta� vaccha, bhagavat�. "Sassato loko"
ti. Ki� pana bho moggall�na, neva hoti na na hoti tath�gato parammara�ti? Etampi
kho vaccha, avy�kata� bhagavat�: "neva hoti na na hoti tath�gato parammara�" ti.

Ko nu kho bho moggall�na hetu ko paccayo yena a��atitthiy�na� paribb�jak�na� eva�


pu��h�na� eva� vy�kara�a� hoti;

"Sassato lokoti v�, asassato lokoti v� antav� lokoti v�, anantav� lokoti v�, ta�
j�va� ta� sar�ranti v� a��a� j�va� a��a� sar�ranti v�, hoti tath�gato parammara�ti
v�, na hoti tath�gato parammara�ti v�, hoti ca na ca hoti tath�gato parammara�ti
v�, neva hoti na na hoti tath�gato parammara�tipi" ti?

[PTS Page 397] [\q 397/] a��atitthiy� kho vaccha, paribb�jak� r�pa� attato
samanupassati. R�pavanta� v� att�na�, attani v� r�pa�, r�pasmi� v� att�na�. Vedana�
attato samanupassati. Vedan�vanta� v� att�na�, attani v� vedana�, vedan�smi� v�
att�na�. Sa��a� attato samanupassati, sa���vanta� v� att�na�, attani v� sa����a�,
sa����asmi� v� att�na�. Sa�kh�re attato samanupassati. Sa�kh�revanta� v� att�na�,
attani v� sa�kh�re, sa�kh�rasmi� v� att�na�. Vi����a� attato samanupassati,
vi����avanta� v� att�na�, attani v� vi����a�, vi����asmi� v� att�na�. Tasm�
tath�gatassa eva� phu��hassa na eva� vy�kara�a� hoti:
"Sassato lokoti v�, asassato lokoti v� antav� lokoti v�, anantav� lokoti v�, ta�
j�va� ta� sar�ranti v� a��a� j�va� a��a� sar�ranti v�, hoti tath�gato parammara�ti
v�, na hoti tath�gato parammara�ti v�, hoti ca na ca hoti tath�gato parammara�ti
v�, neva hoti na na hoti tath�gato parammara�tipi" ti?

[BJT Page 700] [\x 700/]

Tath�gato ca kho vaccha, araha� samm�sambuddho na r�pa� attato samanupassati. Na


r�pavanta� v� att�na�, na attani v� r�pa�, na r�pasmi� v� att�na�. Na vedana�
attato samanupassati. Na vedan�vanta� v� att�na�, na attani v� vedana�, na
vedan�smi� v� att�na�. Na sa��a� attato samanupassati, na sa���vanta� v� att�na�,
na attani v� sa����a�, na sa����asmi� v� att�na�. Na sa�kh�re attato samanupassati.
Na sa�kh�revanta� v� att�na�, na attani v� sa�kh�re, na sa�kh�rasmi� v� att�na�. Na
vi����a� attato samanupassati, na vi����avanta� v� att�na�, na attani v� vi����a�,
ka vi����asmi� v� att�na�. Tasm� tath�gatassa eva� phu��hassa na eva� vy�kara�a�
hoti:
"Sassato lokotipi, asassato lokotipi antav� lokotipi, anantav� lokotipi ta� j�va�
ta� sar�rantipi a��a� j�va� a��a� sar�rantipi, na hoti tath�gato parammara�tipi, na
hoti tath�gato parammara�tipi, hoti ca na ca hoti tath�gato parammara�tipi, neva
hoti na na hoti tath�gato parammara�tipi, neva hoti na na hoti tath�gato
parammara�tipi" ti.

Acchariya� bho moggall�na, abbhuta� bho moggall�na, yatra hi n�ma satthu ca


s�vakassa ca atthenattho vya�janena vy��jana� sa�sandissati samessati na
vih�yissati yadida� aggapadasmi� id�n�ha� bho moggall�na, sama�a� gotama�
upasa�kamitv� etamattha� �pucchi�. Sama�opi me gotamo etehi padehi etehi vya�janehi
etamattha� vay�k�si seyyath�pi bhava� moggall�no. Acchariya� bho moggall�na,
abbhuta� bho moggall�na, yatra hi n�ma satthu ca s�vakassa ca atthenattho
vy��janena vya�jana� sa�sandissati samessati na vibh�yissati yadida�
aggapadasminti.

10. 1. 9
Kutuhalas�l�sutta�

2284. [PTS Page 398] [\q 398/] atha kho vacchagotto paribb�jako yena bhagav�
tenupasa�kami. Upasa�kamitv� bhagavat� saddhi� sammodi, sammodan�ya� katha�
s�r��ya� v�tis�retv� ekamanta� nis�di. Ekamanta� nisinno kho vacchagotto
paribb�jako bhagavanta� etadavoca: purim�ni bho gotama divas�ni purimatar�ni
sambahul�na� n�n�titthiya�-1. Sama�abr�hma�a� paribb�jak�na� kutuhalas�l�ya�
sannisinn�na� sannipatit�na� ayamantar� kath� udap�di.

Aya� kho p�ra�o-2. Kassapo sa�gh� ceva ga� ca ga�cariyo ca ��to yayassi titthakaro
s�dhusammato bahujanassa. Sopi s�vaka� abbhat�ta� k�lakata� uppattisu-3. Vy�karoti:
asu amutra uppanno-4. Asu amutra uppannoti. Yo-5. Pissa s�vako uttamapuriso
paramapuriso paramapattipatto, tampi s�vaka� abbhat�ta� k�lakata� uppattisu
vy�karoti: asu amutra uppanno, asu amutra uppannoti.

1. N�n�titthiy�na� sama�abr�hma�na� paribb�jik�na� - machasa�


A��atitthiy�na� sama�abr�hma�na� paribb�jak�na� - sy�.
2. Pur��o - s� 1, 2.
3. Uppatt�su - machasa� sy�.
4. Uppanno - machasa� sy�.
5. So - s�, 1, 2.

[BJT Page 702] [\x 702/]

Ayampi kho makkhaligos�lo sa�gh� ceva ga� ca ga�cariyo ca ��to yasassi titthakaro
s�dhusammato bahujanassa. Sopi s�vaka� abbhat�ta� k�lakata� uppattisu vy�karoti:
asu amutra uppanno asu amutra uppannoti. Yo, pissa s�vako uttamapuriso paramapuriso
paramapattipatto, tampi s�vaka� abbhat�ta� [PTS Page 399] [\q 399/] k�lakata�
uppattisu vy�karoti: asu amutra uppanno, asu amutra uppannoti.

Ayampi kho niga�ho n�taputto-1 sa�gh� ceva ga� ca ga�cariyo ca ��to yasassi
titthakaro s�dhusammato bahujanassa. Sopi s�vaka� abbhat�ta� k�lakata� uppattisu
vy�karoti: asu amutra uppanno asu amutra uppannoti. Yo;pissa s�vako uttamapuriso
paramapuriso paramapattipatto, tampi s�vaka� abbhat�ta� k�lakata� uppattisu
vy�karoti: asu amutra uppanno, asu amutra uppannoti.

Ayampi kho sa�jayo bella��hiputto-3. Sa�gh� ceva ga� ca ga�cariyo ca ��to yasassi
titthakaro s�dhusammato bahujanassa. Sopi s�vaka� abbhat�ta� k�lakata� uppattisu
vy�karoti: asu amutra uppanno asu amutra uppannoti. Yo"pissa s�vako uttamapuriso
paramapuriso paramapattipatto, tampi s�vaka� abbhat�ta� k�lakata� uppattisu
vy�karoti: asu amutra uppanno, asu amutra uppaninoti.

Ayampi kho sa�jayo pakudho kacc�yano-3. Sa�gh� ceva ga� ca ga�cariyo ca ��to
yasassi titthakaro s�dhusammato bahujanassa. Sopi s�vaka� abbhat�ta� k�lakata�
uppattisu vy�karoti: asu amutra uppanno asu amutra uppannoti. Yo,pissa s�vako
uttamapuriso paramapuriso paramapattipatto, tampi s�vaka� abbhat�ta� k�lakata�
uppattisu vy�karoti: asu amutra uppanno, asu amutra uppannoti.

Ayampi kho ajito kesakambalo sa�gh� ceva ga� ca ga�cariyo ca ��to yasassi
titthakaro s�dhusammato bahujanassa. Sopi s�vaka� abbhat�ta� k�lakata� uppattisu
vy�karoti: asu amutra uppanno, asu amutra uppannoti. Yo"pissa s�vako uttamapuriso
paramapuriso paramapattipatto, tampi s�vaka� abbhat�ta� k�lakata� uppattisu
vy�karoti: asu amutra uppanno, asu amutra uppannoti.

Ayampi kho sama�o gotamo sa�gh� ceva ga� ca ga�cariyo ca ��to yasassi titthakaro
s�dhusammato bahujanassa. So'pi s�vaka� abbhat�ta� k�lakata� uppattisu vy�karoti:
asu amutra uppanno, asu amutra uppannoti. Yo pissa s�vako uttamapuriso paramapuriso
paramapattipatto, tampi s�vaka� abbhat�ta� k�lakata� uppattisu vy�karoti: asu
amutra uppanno, asu amutra uppannoti. Api ca kho na� eva� vy�karoti: "acchecchi
ta�ha� vivattayi-4. Sa��ojana� samm� m�n�bhisamay� antamak�si dukkhass�" ti. Tassa
mayha� bho gotama ahudeva ka�kh� ahu vicikicch� kathann�ma-5. Sama�assa gotamassa
dhammo abhi��eyyo.

Ala� hi te vaccha, ka�khitu� ala� vicikicchitu, ka�khan�ye ca pana te �h�ne


vicikicch� uppann�. Sa up�d�nassa kho' ha� vaccha uppatti� pa���pemi, no
anup�d�nassa; seyyath�pi vaccha, aghi saup�d�no jalati, no anup�d�no: evameva
kho'ha� vaccha saup�d�nassa uppatti� pa���pemi, no anup�d�nass�ti. Yasmi� pana bho
gotama samaye acchi v�tena khitto durampi gacchati, imassa-6 pana bhava� gotamo ki�
up�d�nasmi� pa���pet�ti. Yasmi� vaccha samaye acci v�tena khitt� durampi gacchati,
tamaha� v�tup�d�na� vad�mi. -7. V�tohissa vaccha tasmi� samaye up�d�na� hot�ti.
[PTS Page 400] [\q 400/] yasmi�ca pana bho gotama, samaye ima�ca k�ya�
nikkhipati, satto ca a��atara� k�ya� anuppanno-8. Hoti, imassa pana bhava� gotamo
ki� up�d�nasmi� pa���peti? Yasmi� kho vaccha samaye ima�ca k�ya� nikkhipati, satto
ca a��atara� k�ya� anuppanno hoti, tamaha� ta�h�p�d�na� vad�mi. Ta�h�hissa vaccha
tasmi� samaye up�d�na� hot�ti.

1. N��aputto - machasa�, sy�


2. Bela��ha - machasa� sy�.
3. Pakudho - [P. T. S.]
4. V�vattayi - a��atra
5. Katha�hi - sy�. [P. T. S.]
6. Imissa - sy�.
7. Pa���pemi - sy�. Machasa�
8. Anuppanno - s� 1, 2.
9. Ta�h� sama�gissa - s� 1, 2.
[BJT Page 704] [\x 704/]

10. 1. 10
Atthattasutta�

2285. Atha kho vacchagotto paribb�jako yena bhagav� tenupasa�kami. Upasa�kamitv�


bhagavat� saddhi� sammodi. Sammodan�ya� katha� s�r��ya� v�tis�retv� ekamanta�
nis�di. Ekamanta� nisinno kho vacchagotto paribb�jako bhagavanta� etadavoca: kinnu
kho bho gotama, atthatt�ti. Eva� vutte bhagav� tu�hi ahosi. Ki� pana bho gotama,
natthatt�ti. Dutiyampi kho bhagav� tu�hi ahosi. Atha kho vacchagotto paribb�jako
u��h�y�san� pakk�mi. Atha kho �yasm� �nando acirapakkante vacchagotte paribb�jake
bhagavanta� etadavoca: kinnu kho bhante bhagav� vacchagottassa paribb�jakassa
pa�ha� pu��ho na vy�k�s�ti.

Aha�ca �nanda vacchagottassa paribb�jakassa atthatt�ti pu��ho sam�no atthatt�ti


vy�kareyya�, ye te �nanda sama�abr�hma� sassatav�d�, tesameta� laddhi abhavissa.
Aha�ca �nanda vacchagottassa paribb�jakassa natthatt�ti pu��ho sam�no natthatt�ti
vy�kareyya�. Ye te �nanda [PTS Page 401] [\q 401/] sama�abr�hma� ucchedav�d�,
tesameta� laddhi abhavissa. Aha�ca �nanda, vacchagottassa paribb�jakassa atthatt�ti
pu��ho sam�no atthatt�ti vy�kareyya�, apinu me ta� �nanda, anuloma� abhavissa
���assa upp�d�ya. Sabbe dhamm�-1. Anatt�ti no heta� bhante. Aha�ca �nanda-2.
Vacchagottassa paribb�jakassa natthatt�ti pu��ho sam�no natthatt�ti vy�kareyya�,
samm��hassa �nanda, vacchagottassa paribb�jakassa bhiyyo sammoh�ya abhavissa: ahu
v� me n�na pubbe att�, so etarahi natth�ti.

10. 1. 11
Sabhiyasutta�

2286. Eka� samaya� �yasm� sabhiyo kacc�no ��tike viharati gi�jak�vasathe atha kho
vacchagotto paribb�jako yen�yasm� sabhiyo kacc�no tenupasa�kami. Upasa�kamitv�
�yasmat� sabhiyena kacc�nena saddhi� sammodi. Sammodan�ya� katha� s�r��ya�
v�tis�retv� ekamanta� nis�di. Ekamanta� nisinno kho vacchagotto paribb�jako
�yasmanta� sabhiya� kacc�na� etadavoca:

1. Up�d�ya sabbo dhammo - s� 1, 2.


2. Aha�c�nanda - s�mu, 1, 2.

[BJT Page 706] [\x 706/]

Kinnu kho bho kacc�na hoti tath�gato parammara�ti. Avy�kata� kho eta� vaccha,
bhagavat� "hoti tath�gato parammara�" ti. Ki� pana bho kacc�na na hoti tath�gato
parammara�ti. Etampi ko vaccha avy�kata� bhagavat� "na hoti tath�gato parammara�"
ti. Kinnu kho bho kacc�na hoti ca na ca hoti tath�gato parammara�ti. Avy�kata� kho
eta� vaccha bhagavat� "hoti ca na ca hoti tath�gato parammara�" ti. [PTS Page 402]
[\q 402/] ki� pana bho kacc�na neva hoti na na hoti tath�gato parammara�ti
etampi kho vaccha avy�kata� bhagavat� "neva hoti na na hoti tath�gato parammara�"
ti.

Kinnu kho bho kacc�na, hoti tath�gato parammara�ti iti pu��ho sam�no avy�kata� kho
eta� vaccha bhagavat� "hoti tath�gato parammara�" ti vadesi. Ki� pana bho kacc�na
na hoti tath�gato parammara�ti iti pu��ho sam�no etampi kho vaccha avy�kata�
bhagavat� "na hoti tath�gato parammara�" ti vadesi. Kinnu kho bho kacc�na, hoti ca
na ca hoti tath�gato parammara�ti iti pu��ho sam�no avy�kata� kho eta� vaccha
bhagavat� "hoti ca na ca hoti tath�gato parammara�" ti vadesi. Ki� pana bho
kacc�na, neva hoti na na hoti tath�gato parammara�ti iti pu��ho sam�no etampi kho
vaccha avy�kata� bhagavat�: "neva hoti na na hoti tath�gato parammara�" ti vadesi.
Ko nu kho bho kacc�na hetu ko paccayo yena ta� avy�kata� sama�ena gotamen�ti.

Yo ca �vuso, -1. Hetu yo ca paccayo pa���pan�ya: r�p�ti v� ar�p�ti v� sa���ti v�


asa���ti v� nevasa���n�sa���ti v�, so ca hetu so ca paccayo sabbena sabba� sabbath�
sabba� aparisesa� nirujejhayya, kena na� pa���payam�no pa���peyya, "r�p�ti v�
ar�p�ti v� sa���ti v� asa���ti v� nevasa���ti n� sa���ti v�" ti.

1. Vaccha - machasa�

[BJT Page 708] [\x 708/]

K�vacira� pabbajito' si bho kacc�n�ti na cira� �vuso, t��i vass�n�ti. Yassapassa


�vuso, etamettakena, ettakameva tampassa bahu ko pana v�do eva-1. Abhikkanteti.

Aby�katavaggo pa�hamo.

Tatrudd�na�:

Khem� anur�dhopagata� samudaya pema �r�ma�,


�yatana khandha� kutuhalas�l� atthatto sabhiyena c�ti.

[PTS Page 403] [\q 403/] aby�katasa�yutta� samatta�.

SaŒyatanavagge sa�yutta udd�na�:

Sal�yatana vedan� m�tug�mo jambukh�dako


S�ma�o moggall�no citto g�ma� sa�khata� aby�katanti
Dasabalaselappabhav� nibb�namah�samuddapariyant�
A��ha�ga maggasalil� jinavacananad� cira� vahatuti.

Sal�yatanavaggo ni��hito.

1. Eva� - sy�. Machasa�.

Вам также может понравиться