TELIKO 107 new.

qxd 12-06-08 13:13 Page 34

∏ ∞ϯËÌ›·
ÛÙ· ‚˘˙·ÓÙÈÓ¿ ¯ÚfiÓÈ·
O ∑ÒÛÈÌÔ˜ Ô ¶·ÓÔÔÏ›Ù˘, Ô ÔÔ›Ô˜ ¤˙ËÛ ÙÔÓ 5Ô ·ÈÒÓ·, Â›Ó·È Ô ϤÔÓ ·ÍÈfiÈÛÙÔ˜ ·fi ÙÔ˘˜ ·Ï¯ËÌÈÛÙ¤˜ ÙˆÓ Úˆ-
ÙÔ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎÒÓ ·ÈÒÓˆÓ. ™ÙÔ ‚È‚Ï›Ô ÙÔ˘ Ì ٛÙÏÔ πÌÔ‡ı (‰ËÏ·‰‹ π̯ÔÙ¤) ÁÚ¿ÊÂÈ fiÙÈ ˘¿Ú¯ÂÈ ÌÈ· ÚÒÙË ·Ú¿‰ÔÛË ÁÈ·
ÙËÓ Á¤ÓÂÛË Ù˘ ∞ϯËÌ›·˜, Û‡Ìʈӷ Ì ÙËÓ ÔÔ›· Ô ÚÒÙÔ˜ ÙˆÓ Ù¯ÓÒÓ ‹Ù·Ó Ô ÃË̇, ·fi ÙÔÓ ÔÔ›Ô ÚÔ¤Ú¯ÂÙ·È «ÙÔ
fiÓÔÌ· Ù˘ ¯ËÌ›·˜». ∆Ô Î›ÌÂÓÔ ÙÔ˘ ∑ˆÛ›ÌÔ˘ (ÂÈÎ. 1), Ô˘ ‹Ù·Ó ÁÚ·Ì̤ÓÔ ÁÈ· ÙËÓ ·‰ÂÏÊ‹ ÙÔ˘, ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ·fi ÙÔÓ
°ÂÒÚÁÈÔ ™‡ÁÎÂÏÏÔ, ¤Ó·Ó µ˘˙·ÓÙÈÓfi ÔÏ˘ÁÚ¿ÊÔ ÙÔ˘ 8Ô˘ ·ÈÒÓ·. ∂›Ó·È ÂӉȷʤÚÔÓ fiÙÈ Ô πˆÛ‹Ê ™Î·Ï›ÁÂÚÔ˜ (1540) ·Ó·-
‰ËÌÔÛȇÂÈ ÙÔ Û¯ÂÙÈÎfi ¯ˆÚ›Ô ÛÙËÓ ∂˘Û‚ȿӷ, ·Ô‰›‰ÔÓÙ¿˜ ÙÔ, Ì¿ÏÏÔÓ Ï·ıÂ̤ӷ, ÛÙÔÓ Â›Û˘ ÌÂÁ¿ÏÔ ·Ï¯ËÌÈÛÙ‹,
¶·ÙÚÈ¿Ú¯Ë ºÒÙÈÔ.

∆ Ô ‚È‚ÏÈÎfi fiÓÔÌ· ÃË̇ ··ÓÙ¿ Î·È ÛÙËÓ ∞›Á˘ÙÔ, Ì ÙËÓ

ÁÚ·Ê‹ «Chêmi» (ÃËÌ›·), ˆ˜ Ù›ÙÏÔ˜ Ú·ÁÌ·Ù›·˜, ÛÙËÓ
12Ë ‰˘Ó·ÛÙ›·, ·ÏÏ¿ ÔˆÛ‰‹ÔÙ ÙÔ ¯ˆÚ›Ô ÙÔ˘ ∑ˆÛ›ÌÔ˘ ›-
Ó·È Ôχ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎfi, ÙfiÛÔ ÒÛÙ ·ÎfiÌ· Î·È ÔÈ Ì‡ÛÙ˜
ÙÔ˘ 18Ô˘ ·ÈÒÓ· Û˘Ì¤Ú·Ó·Ó ·fi ·˘Ùfi fiÙÈ Ë ∞ϯËÌ›· ‹Ù·Ó
ÁÓˆÛÙ‹ ÚÈÓ ·fi ÙÔÓ Î·Ù·ÎÏ˘ÛÌfi, Ï·Ì‚¿ÓÔÓÙ·˜ ˘fi„Ë Î·È
fiÛ· ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Ë °¤ÓÂÛȘ ÛÙÔ ¤ÌÙÔ ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ ÂÚ› ∞ÁÁ¤ÏˆÓ
Î·È Û˘Ó¢ڤÛˆ˜ ·˘ÙÒÓ Ì ÙȘ ı˘Á·Ù¤Ú˜ ÙˆÓ ·ÓıÚÒˆÓ. OÈ
Û˘ÁÁÚ·Ê›˜ ÙÔ˘ 2Ô˘ Î·È 3Ô˘ ·ÈÒÓ· ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È Û˘¯Ó¿ ÛÂ
·˘Ùfi, fiˆ˜ Â› ·Ú·‰Â›ÁÌ·ÙÈ Ô ∫Ï‹Ì˘ Ù˘ ∞ÏÂÍ·Ó‰Ú›·˜, Ô
ÔÔ›Ô˜ ÙÔ ·Ú·ı¤ÙÂÈ ÛÙÔ˘˜ ™Ùڈ̷Ù›˜ (1, V) ÂÚ› ÙÔ ¤ÙÔ˜
200, ÂÓÒ Ô ∆ÂÚÙ˘ÏÏÈ·Ófi˜ ÁÚ¿ÊÂÈ fiÙÈ «·ÂÎ¿Ï˘„·Ó Ù· ·fiÚ-
ÚËÙ· ÙˆÓ ÌÂÙ¿ÏψÓ, ¤Î·Ó·Ó ÁÓˆÛÙ¤˜ ÙȘ ȉÈfiÙËÙ˜ ÙˆÓ Ê˘-
ÙÒÓ Î·È ÙËÓ ‰‡Ó·ÌË ÙˆÓ Ì·ÁÈÎÒÓ Âˆ‰ÒÓ Î·È ÂÚȤÁÚ·„·Ó
Ù· ÌÔÓ·‰Èο ‰È‰¿ÁÌ·Ù· Ô˘ ÊÙ¿ÓÔ˘Ó ˆ˜ ÙËÓ ÂÈÛÙ‹ÌË ÙˆÓ
¿ÛÙÚˆÓ». ∂›Ó·È Ê·ÓÂÚfi fiÙÈ Ô Û˘ÁÁڷʇ˜ ·Û¯ÔÏÂ›Ù·È Ì ٷ
Ì˘ÛÙ‹ÚÈ· ÙˆÓ ÌÂÙ¿ÏψÓ, ÂÔ̤ӈ˜ Ì ÙËÓ ∞ϯËÌ›·, Î·È fiÙÈ
Ì ·˘Ù‹ ÙËÓ Ù¤¯ÓË Û˘Á¯¤ÂÈ ÙËÓ ª·Á›· Î·È ÙËÓ ∞ÛÙÚÔÏÔÁ›·,
fiˆ˜ Î·È ÙËÓ ‰‡Ó·ÌË ÙˆÓ Ê˘ÙÒÓ, Ê·ÚÌ¿ÎˆÓ Î·È ‰ËÏËÙËÚ›ˆÓ,
Ù· ÔÔ›· ·Ú¿ÁÔÓÙ·È ·fi ·˘Ù¿. O ∆ÂÚÙ˘ÏÏÈ·Ófi˜ ÌÈÏ¿ ÁÈ·
1. ∞fi ÙÔ ·Ï¯ËÌÈÛÙÈÎfi ¯ÂÈÚfiÁÚ·ÊÔ 299 Ù˘ ‚È‚ÏÈÔı‹Î˘ ÙÔ˘ ∞Á›Ô˘ ª¿Ú-
ÎÔ˘ ÛÙË µÂÓÂÙ›·. ¶ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ Î·È Î›ÌÂÓÔ ÙÔ˘ ∑ˆÛ›ÌÔ˘, Ì·˙› Ì ÙÔÓ ·Óˆ-
Ù¤Úˆ «Ù‡ÔÓ ÙÔ˘ ∫·ÚΛÓÔ˘» Ô˘ ÂÚȤ¯ÂÈ ÙÔ Ì˘ÛÙÈÎfi Ù˘ ÌÂÙÔ˘ÛÈÒÛˆ˜.
∆Ô ¯ÂÈÚfiÁÚ·ÊÔ ·Ó¿ÁÂÙ·È ÛÙÔÓ 10Ô ·ÈÒÓ· Î·È ÌÈ· ÂÚÌËÓ›·, Ë ÔÔ›· ·ÓÂ-
ÁÚ¿ÊË ÛÙÔ ÂÚÈıÒÚÈfi ÙÔ˘ ηٿ ÙÔÓ 14Ô ·ÈÒÓ·, ·Ó·Ê¤ÚÂÈ ÂÚ›Ô˘ Ù· ÂÍ‹˜:
«¶ÚÔÛÔ¯‹, Ì›ÁÌ· ÌÔÏ˘‚‰Ô¯·ÏÎÔ‡ Î·È ÛΈڛ·˜ ¯·ÏÎÔ‡, ˘Ú·Îو̤ÓÔ ÌÂ
¿ÚÁ˘ÚÔ Î·È ÌÂÙ¿ ÛÙÂÚÂÔÔÈË̤ÓÔ, ‰È·ÈÚÔ‡ÌÂÓÔÓ Û ‚¿ÚË ·Ó·ÏÔÁÔ‡ÓÙ·
ÚÔ˜ 14. ∏ ·Ú·ÁfiÌÂÓË ÌÂÙ·ÏÏÈ΋ Ù¤ÊÚ· Ì ÌfiÏ˘‚‰Ô Î·È ¯·ÏÎfi Î·È Â·-
Ó·˘Ú¿ÎÙˆÛË. O ÓÔ‹Û·˜ ̷οÚÈÔ˜».
fiÏ· ·˘Ù¿ Û˘ÏÏ‹‚‰ËÓ, Ú¿ÁÌ· Ô˘ ·Ù˘¯Ò˜ ¤Ú·Û Û fiÏÔÓ
ÙÔÓ ÌÂÛ·›ˆÓ·. ∆· ÂÚ› ·Ì·ÚÙˆÏÒÓ ∞ÁÁ¤ÏˆÓ Ù˘ ∂‚Ú·˚΋˜
µ›‚ÏÔ˘, ÁÈ· Ù· ÔÔ›· ¤ÁÚ·ÊÂ Ô ∑ÒÛÈÌÔ˜, Î·È Ù· Û¯ÂÙÈο ÌÂ
ÙËÓ ·ÔÎ¿Ï˘„Ë ÙˆÓ ·ÔÎÚ‡ÊˆÓ ÂÈÛÙËÌÒÓ ∞ÛÙÚÔÏÔÁ›·˜,
ª·Á›·˜ Î·È ∞ϯËÌ›·˜ ÙÔ˘ ∆ÂÚÙ˘ÏÏÈ·ÓÔ‡ ›Û¯˘·Ó ÛÙÔ ÎÔÈÓfi,
·ÊÔ‡ Î·È ÛÙÔ˘˜ ·‡ÚÔ˘˜ Ù˘ µÈ‚ÏÈÔı‹Î˘ Ù˘ §˘fiÓ ‚Ú›-
ÛÎÔÓÙ·È Ì·ÁÈΤ˜ Û˘ÓÙ·Á¤˜ ·Ó¿ÌÂÈÎÙ˜ ÌÂ Û˘ÓÙ·Á¤˜ ·Ï¯ËÌÈ-
ÛÙÒÓ. ◊Ù·Ó ÂfiÌÂÓÔ, ‡ÛÙÂÚ· ·fi Ù¤ÙÔÈÔ˘˜ ‰È·Û˘ÚÌÔ‡˜, Ë
ÚÔÁÚ·Ê‹ ÂÎÂ›ÓˆÓ ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ·Û¯ÔÏÔ‡ÓÙÔ Ì ·˘Ù¤˜ ÙȘ ÂÈ-
Ûً̘ Ó· Â›Ó·È Ú·ÁÌ·ÙÈ΋ Î·È fi¯È ¢¯‹ ÌfiÓÔ ÙÔ˘ ∆ÂÚÙ˘Ï-
ÏÈ·ÓÔ‡. ∞˘Ùfi ÂÍËÁ› ÙËÓ ÛÔ˘‰‹ Ì ÙËÓ ÔÔ›· ÊÚfiÓÙÈ˙·Ó Ó·
ηχÙÔ˘Ó Î·È ÙÔ˘˜ ·˘ÙÔ‡˜ ÙÔ˘˜ Î·È Ù· Û˘ÁÁÚ¿ÌÌ·Ù¿ ÙÔ˘˜.
∏ ηٷ‰›ÎË ÙˆÓ Ì·ıËÌ·ÙÈÎÒÓ, ‰ËÏ·‰‹ ÙˆÓ ·ÛÙÚÔÏfiÁˆÓ
Î·È ÙˆÓ Ì¿ÁˆÓ Î·È ÙˆÓ ¿ÏÏˆÓ Ô·‰ÒÓ ÙˆÓ ·fiÎÚ˘ÊˆÓ ÂÈ-
ÛÙËÌÒÓ, ·¤ÚÚ ·fi ÙÔ ¢ËÌfiÛÈÔ ¢›Î·ÈÔ ÙˆÓ ƒˆÌ·›ˆÓ. O
∆¿ÎÈÙÔ˜ Ì·˜ οÓÂÈ ÁÓˆÛÙfi fiÙÈ ÛÙ· ¯ÚfiÓÈ· Ù˘ ‚·ÛÈÏ›·˜ ÙÔ˘
∆È‚ÂÚ›Ô˘ ÂΉfiıËΠ«‰È¿Ù·ÁÌ· ·ÂÏ¿Ûˆ˜ ÙˆÓ Ì¿ÁˆÓ ηÈ
ÙˆÓ Ì·ıËÌ·ÙÈÎÒÓ» (ÃÚÔÓÈο, µ 32, µ 62, Î·È Ãππ, 52). ¶·Ú’ fiÏ·
·˘Ù¿, ÔÈ Ì·ÁÈÎÔ› Î·È ·ÛÙÚÔÏÔÁÈÎÔ› Ù‡ÔÈ Û¯Â‰fiÓ ‰ÂÓ Í¯ˆÚ›-
˙Ô˘Ó ÛÙȘ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ·fi ÙȘ ηı·Ú¿ ·Ï¯ËÌÈΤ˜ Ú·ÁÌ·-
Ù›˜. ∞ÏÏ¿ Î·È Ë ıˆڛ· ÙÔ˘ ÊÈÏÔÛÔÊÈÎÔ‡ ˆÔ‡ (ÂÈÎ. 2), ÙÔ˘
ÌÂÁ¿ÏÔ˘ ·ÔÚÚ‹ÙÔ˘ ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘, ÙÔ ÔÔ›Ô Â›Ó·È Û‡Ì‚ÔÏÔ ÙÔ˘
™‡Ì·ÓÙÔ˜ Î·È Ù˘ ∞ϯËÌ›·˜, ˘Ô‰ÂÈÎÓ‡ÂÈ ÙȘ ›‰È˜ ȉ¤Â˜.
ÕÏψÛÙ ٷ ˙ˆ‰È·Î¿ ۇ̂ÔÏ· Î·È ÔÈ Ì·ÁÈÎÔ› ¯·Ú·ÎÙ‹Ú˜
Ô˘ ‚Ú›ÛÎÔ˘Ì ÁÚ·Ì̤ÓÔ˘˜ ÛÙ· ¯ÂÈÚfiÁÚ·Ê· ‹ Ë ÛÊ·›Ú· ‹
ÙÔ fiÚÁ·ÓÔ ÙÔ˘ ∂ÚÌ‹ ÁÈ· ÙËÓ Úfi‚ÏÂ„Ë Ù˘ ·Ûı¤ÓÂÈ·˜, fiÌÔÈ·
ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÛÙÔ˘˜ ·‡ÚÔ˘˜ Ù˘ ∂ıÓÈ΋˜ µÈ‚ÏÈÔ-
ı‹Î˘ Ù˘ §˘fiÓ, Ô ™Ì·Ú¿Á‰ÈÓÔ˜ ¶›Ó·Í, Ô˘ ΢ÎÏÔÊÔÚÔ‡ÛÂ
fiÏÔ ÙÔÓ ÌÂÛ·›ˆÓ· fiˆ˜ Î·È ÔÈ Ì˘ÛÙÈÎÔ› Ù‡ÔÈ «¿Óˆ Ù· Ô˘Ú¿-
ÓÈ·, οو Ù· Á‹ÈÓ·», ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ·Ó·ÁÓˆÚ›˙ÔÓÙ·È ÛÙȘ ÂÏÏËÓÈΤ˜
Ú·ÁÌ·Ù›˜ ÛÙ· Û¯‹Ì·Ù· ÙˆÓ ÔÚÁ¿ÓˆÓ (ÂÈÎ. 3), fiÏ· ·˘Ù¿
Ì·ÚÙ˘ÚÔ‡Ó ÁÈ· ÙËÓ ¤ÓˆÛË ∞ϯËÌ›·˜, ∞ÛÙÚÔÏÔÁ›·˜ Î·È ª·-
Á›·˜, Ô˘ fï˜ ‰ÂÓ Â›Ó·È Û˘¯Ó‹ ÛÙ· ‰È·Ûˆı¤ÓÙ· ¯ÂÈÚfiÁÚ·-

34 Ù¯. 107 APXAIO§O°IA & TEXNE™

TELIKO 107 new.qxd 12-06-08 13:13 Page 35
Ê·, Èı·Ófiٷٷ ÂÍ·ÈÙ›·˜ Ù˘ οı·ÚÛ˘ ÙˆÓ ¯ÂÈÚÔÁڿʈÓ
·fi ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÔ‡˜ ·ÓÙÈÁÚ·Ê›˜. ∆Ô ÁÂÁÔÓfi˜ ·˘Ùfi ηı›ÛٷٷÈ
۷ʤ˜ ·fi ÙÔ ÂÏÏËÓÈÎfi ¯ÂÈÚfiÁÚ·ÊÔ Ù˘ µÈ‚ÏÈÔı‹Î˘ ÙÔ˘
∞Á›Ô˘ ª¿ÚÎÔ˘, ÙËÓ ·Ú¯·ÈÔÙ¤Ú· ÂÚÁ·ÌËÓ‹ fiψÓ, ·ÊÔ‡ ·Ó¿-
ÁÂÙ·È ÛÙÔÓ 11Ô ·ÈÒÓ·, ÛÙÔ ÔÔ›Ô fi¯È ÌfiÓÔ ˘¿Ú¯ÂÈ Ë ÃÚ˘ÛÔ-
ÔÈ›· Ù˘ ∫ÏÂÔ¿ÙÚ·˜ (ʇÏÏÔ 188) Î·È Ô Ù‡Ô˜ ÙÔ˘ ™ÎÔÚÈ-
Ô‡ (ʇÏÏÔ 193) ·ÏÏ¿ Î·È Ë ™ÊÚ·Á›˜ ÙÔ˘ ™ÔÏÔÌÒÓÙÔ˜ (ÂÈÎ. 4),
fiˆ˜ Î·È Ô Ï·‚‡ÚÈÓıÔ˜ ÙÔ˘ ™ÔÏÔÌÒÓÙÔ˜ (ʇÏÏÔ 102), Û¯‹-
Ì· η‚‚·ÏÈÛÙÈÎfi Î·È Ì ̛· ·Ú¯È΋ ÚÔÛı‹ÎË, ÙËÓ ·ÛÙÚÔÏÔ-
ÁÈ΋ ÛÊ·›Ú· ‰È¿ Ù˘ ÔÔ›·˜ ÂÚÌËÓ‡ÔÓÙ·È Ù· fiÓÂÈÚ· Î·È Á›-
2. ∏ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· ÂÓÙfi˜ ÙÔ˘ ÊÈÏÔÛÔÊÈÎÔ‡ ˆÔ‡ ‹ ·ÁÁ›Ԣ ÙˆÓ ÊÈÏÔÛfiÊˆÓ (S. Trismosin, Splendor solis, ÏÔ‡ÙÔ Ù˘ ∞ÈÁ‡ÙÔ˘ Î·È ÙËÓ ‰‡Ó·ÌË ÙˆÓ
§ÔÓ‰›ÓÔ, 16Ô˜ ·È.).
APXAIO§O°IA & TEXNE™ Ù¯. 107
ÓÔÓÙ·È ÔÈ ÚÔÁÓÒÛÂȘ ÙˆÓ ÙÂÛÛ¿ÚˆÓ ∂Ô¯ÒÓ, οÔÈÔ˘ ¡ÈÎË-
ÊfiÚÔ˘. ∆· Ì·ÁÈο ·ÏÊ¿‚ËÙ· ηıÒ˜ ‰È·‚¿˙ÔÓÙ·Ó ˘Ê›ÛÙ·ÓÙÔ
Û˘Ó¯›˜ ·fiÂÈÚ˜ ·fiÛ‚ÂÛ˘ ‰È’ ·Ô͇Ûˆ˜ Ù˘ ÂÚÁ·-
ÌËÓ‹˜ (ʇÏÏÔ 193), ÂÓÒ ·Ú¿ÏÏËÏ· ·Ô͇ıËÎ·Ó Î·È ÔÈ Â-
ÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ϤÍÂȘ Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·Ó ÛÙÔ ÊÈÏÔÛÔÊÈÎfi ˆfiÓ
(ʇÏÏ· 22, 68, 78, 106, 107, 119 Î.Ï.).
¶ÚÔÊ·ÓÒ˜, ÙÔÓ 10Ô Î·È 11Ô ·ÈÒÓ·, ÁÚ¿ÊÙËΠÛÂÈÚ¿ ‚È-
‚Ï›ˆÓ, ¤Ó· ›‰Ô˜ ÂÁ΢ÎÏÔ·È‰Â›·˜, ηı·Ú¿ ¯ËÌÈ΋˜, ÛÙËÓ
ÔÔ›·, Ì ÂÓÙ˘ˆÛȷ΋ ÂÈ̤ÏÂÈ· ‰È·¯ˆÚ›ÛıËÎ·Ó Ë ª·Á›·, Ë
∞ÛÙÚÔÏÔÁ›· Î·È Ë π·ÙÚÈ΋. ŸÌˆ˜ ı· Ú¤ÂÈ ÔÈ ÂÈÛً̘ ·˘Ù¤˜
Ó· ‹Û·Ó ·Ú¯Èο Âӈ̤Ó˜ Î·È Ó· ÙȘ
·ÛÎÔ‡Û·Ó ÔÈ ›‰ÈÔÈ ÔÈ Ì˘Ë̤ÓÔÈ. ∫·È ›Ûˆ˜
·˘Ùfi ÂÍËÁ› Î·È ÙÔÓ ÏfiÁÔ ÁÈ· ÙÔÓ ÔÔ›Ô Ô
¢ÈÔÎÏËÙÈ·Ófi˜, ηٿ ÙÔ˘˜ ¯ÚÔÓÈÎÔÁÚ¿-
ÊÔ˘˜ Ù˘ ÂÔ¯‹˜, ¤Î·„ ÛÙËÓ ∞›Á˘ÙÔ
fiÏ· Ù· ·Ï¯ËÌÈο ‚È‚Ï›· (ηٿ πˆ¿ÓÓËÓ
ÙÔÓ ∞ÓÙÈÔ¯¤·). ∏ ∞ϯËÌ›·, ·fi ÙȘ ·Ú¯¤˜
Ù˘ ÂÌÊ·Ó›ÛÂÒ˜ Ù˘, ·Ó·ÁÓˆÚ›˙ÂÈ Î·È
·Ô‰¤¯ÂÙ·È ÙȘ «Î·Ù·Ú·Ì¤Ó˜» ·˘Ù¤˜ Û¯¤-
ÛÂȘ. ∫·È Û‹ÌÂÚ· ·ÎfiÌ· Ë ∞ϯËÌ›· ηٷ-
Ù¿ÛÛÂÙ·È ÛÙȘ ·fiÎÚ˘Ê˜ ÂÈÛً̘, Ì·-
˙› Ì ÙËÓ ª·Á›· Î·È ÙËÓ ª·ÁÁ·Ó›·. ∆·
‚È‚Ï›· Ù· ÔÔ›· ¤¯Ô˘Ó ˆ˜ ·ÓÙÈΛÌÂÓÔ ·˘-
Ù¤˜ ÙȘ ÂÈÛً̘ Ú¤ÂÈ Ó· η›ÁÔÓÙ·È ·-
ÚÔ˘Û›· ÙˆÓ ÂÈÛÎfiˆÓ, ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Ô £ÂÔ-
‰ÔÛÈ·Ófi˜ ∫Ò‰ÈÍ (µÈ‚Ï›Ô πÃ, Ù›ÙÏÔ˜ ÃVπ, 12)
(438) Î·È Ì·˙› Ó· η›ÁÔÓÙ·È Î·È ÔÈ Û˘ÁÁÚ·-
Ê›˜ ÙÔ˘˜, ÂÓÒ Û fiÏÔÓ ÙÔÓ ÌÂÛ·›ˆÓ· ÔÈ
ηÙËÁÔڛ˜ ÁÈ· ª·Á›· Î·È ∞ϯËÌ›· η-
Ù¢ı‡ÓÔÓÙ·Ó Î·Ù¿ ÙˆÓ ÛÔÊÒÓ, ÙÔ˘˜ ÔÔ›-
Ô˘˜ ÔÈ Â¯ıÚÔ› ÙÔ˘˜ Â‰›ˆÎ·Ó Ó· ·Ê·Ó›-
ÛÔ˘Ó. OÈ ÓfiÌÔÈ ·˘ÙÔ› ‰ÈÂÙËÚ‹ıËÛ·Ó Ì¤¯ÚÈ
Î·È ÙÔÓ 16Ô ·ÈÒÓ·, ÎÈ ¤ÙÛÈ Ô ·Ú¯ÈÂ›ÛÎÔ-
Ô˜ Ù˘ ¶Ú¿Á·˜, ÙÔÓ 15Ô ·ÈÒÓ·, ηٷ-
‰ÈÒ¯ıËΠÁÈ· ÓÂÎÚÔÌ·ÓÙ›· Î·È ∞ϯËÌ›·
̤۷ ÛÙËÓ Û‡ÓÔ‰Ô Ù˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›·˜ Ô˘
ηٷ‰›Î·Û ÙÔÓ πˆ¿ÓÓË ÃÔ˘˜ (Hus), ÂÓÒ Ô
·ÙÚȿگ˘ ∏Ú·ÎÏ›·˜ ∂ÚÌfiÏ·Ô˜, ÛÙȘ
ÛËÌÂÈÒÛÂȘ ÙÔ˘ Â¿Óˆ ÛÙ· ˘ÔÌÓ‹Ì·Ù·,
ÛÙÔÓ ¢ÈÔÛÎÔ˘Ú›‰Ë, Ì·˜ ÁÓˆÚ›˙ÂÈ fiÙÈ ÙÔ
1530 ÛÙËÓ µÂÓÂÙ›· ¤Ó· „‹ÊÈÛÌ· ··Áfi-
Ú¢ ÙËÓ «Ù¤¯ÓË ÙÔ˘ ÃËÌÈÎÔ‡» Â› ÔÈÓ‹
·ÔÎÂÊ·ÏÈÛÌÔ‡! O ∑ÒÛÈÌÔ˜ ¶·ÓÔÔÏ›-
Ù˘ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ ÌÈ· ‰È‹ÁËÛË ÙÔ˘ OÏ˘ÌÈÔ-
‰ÒÚÔ˘, Û˘Á¯ÚfiÓÔ˘ ÙÔ˘ £ÂÔ‰ÔÛ›Ô˘, ÙËÓ
ÔÔ›· Â·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÂÈ ÛÙÔ Î›ÌÂÓfi ÙÔ˘.
∞fi ÂΛ Ê·›ÓÂÙ·È Î·ı·Ú¿ fiÙÈ ÛÙËÓ ·Ú-
¯·›· ∞›Á˘ÙÔ ˘‹Ú¯Â ·ÏËıÈÓ‹ Ì˘ÛÙÈ΋
·Ú¿‰ÔÛȘ ÁÈ· ÙËÓ ÌÂÙ·ÏÏÔ˘ÚÁ›·, ÛÙËÓ
ÔÔ›· ÔÈ Ì˘Ë̤ÓÔÈ ·¤‰È‰·Ó ÙÔÓ ·Ï·Èfi
·Ú¯·›ˆÓ ‚·ÛÈϤˆÓ Ù˘. OÈ È‰¤Â˜ ·˘Ù¤˜
35
TELIKO 107 new.qxd 12-06-08 13:13 Page 36
3. ∞ϯËÌÈο fiÚÁ·Ó· ‰˘Ó¿ÌÂÈ Ù˘ ÂÚÈÁÚ·Ê‹˜ ÙÔ˘ ∑ˆÛ›ÌÔ˘ ÙÔ˘ ¶·ÓÔÔ-
Ï›ÙÔ˘.
¿ÊËÛ·Ó Ù· ›¯ÓË ÙÔ˘˜ ÛÙËÓ ÁÂÓÈ΋ ÈÛÙÔÚ›· ÂΛӢ Ù˘ ÂÔ¯‹˜,
fiˆ˜ ÙÔ ‚‚·ÈÒÓÂÈ ÌÈ· ‰È‹ÁËÛË ÙˆÓ µ˘˙·ÓÙÈÓÒÓ ÃÚÔÓÈÎÔÁÚ¿-
ʈÓ, Èı·ÓfiÓ ÙˆÓ ¯ÚfiÓˆÓ ÙÔ˘ ¶·ÓÔ‰ÒÚÔ˘, ÂÓfi˜ ∞ÈÁ‡ÙÈÔ˘ ÌÔ-
Ó·¯Ô‡ Î·È ¯ÚÔÓÈÎÔÁÚ¿ÊÔ˘ Ù˘ ÂÔ¯‹˜ ÙÔ˘ ∞Úο‰ÈÔ˘ (5Ô˜ ·ÈÒ-
Ó·˜). ∏ ‚‚·›ˆÛË Â·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÂÙ·È ·fi ÙÔÓ πˆ¿ÓÓË Ù˘ ∞ÓÙÈfi-
¯ÂÈ·˜, Û˘ÁÁڷʤ· ÙˆÓ ¯ÚfiÓˆÓ ÙÔ˘ ∏Ú·ÎÏ›Ԣ, ÂÚ› ÙÔ 620, ηÈ
‡ÛÙÂÚ· ·fi ÙÔÓ °ÂÒÚÁÈÔ ™‡ÁÎÂÏÏÔ, ÙÔÓ 8Ô ·ÈÒÓ·. ∆Ô ›‰ÈÔ Î·È
ÛÙȘ ¶Ú¿ÍÂȘ ÙÔ˘ ∞Á›Ô˘ ¶ÚÔÎÔ›Ô˘ Î·È ÛÙÔ ÏÂÍÈÎfi ™Ô˘›‰· ÙÔ˘
11Ô˘ ·ÈÒÓ·. °È· ÙÔ˘˜ Û˘ÁÁÚ·Ê›˜ ·˘ÙÔ‡˜, Ô ¢ÈÔÎÏËÙÈ·Ófi˜,
·ÊÔ‡ ¤ÓÈÍ Ì ÌÂÁ¿ÏË ˆÌfiÙËÙ· ÙËÓ ÁÓˆÛÙ‹ ÛÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· ÛÙ¿-
ÛË ÙˆÓ ∞ÈÁ˘Ù›ˆÓ, ¤Î·„ fiÏ· Ù· ‚È‚Ï›· ÁÈ· ÙËÓ Ù¤¯ÓË Ù˘ ÃÚ˘-
ÛÔÔÈ›·˜ Î·È Ù˘ ∞ÚÁ˘ÚÔÔÈ›·˜ ÁÈ· Ó· ÛÙÂÚ‹ÛÂÈ ÛÙÔ˘˜ ∞ÈÁ‡-
ÙÈÔ˘˜ ÙÔÓ ÏÔ‡ÙÔ Ô˘ ÙÔ˘˜ ·ÚÔÚÌÔ‡Û Û Â·Ó·ÛÙ¿ÛÂȘ.
∂›Ó·È ÁÓˆÛÙfi fiÙÈ ÔÈ ·Ï¯ËÌÈÛÙ¤˜ ÙÔ˘ 3Ô˘ ·ÈÒÓ·, ¤ˆ˜ Î·È ÙÔ˘
18Ô˘, ·Ó¤ÊÂÚ·Ó ÙËÓ ·Ú¿‰ÔÛË fiÙÈ Ë ·Ï¯ËÌÈ΋ ÂÈÛÙ‹ÌË Â›¯Â
‰ËÌÈÔ˘ÚÁËı› ·fi ÙÔÓ ŒÏÏËÓ· ıÂfi ∂ÚÌ‹, ÛÙÔÓ ÔÔ›ÔÓ fiÊÂÈÏÂ
Î·È ÙÔ fiÓÔÌ· «∂ÚÌËÙÈ΋ ∆¤¯ÓË», Ô˘ ‰È·ÙËÚ‹ıËΠ̤¯ÚÈ Û‹ÌÂ-
Ú·, ÂÓÒ ÙÔ fiÓÔÌ· ÙÔ˘ ·Ú¯·›Ô˘ ‚·ÛÈϤˆ˜ äÔÔ˜ ‹ ™Ô‡ÊÈ ‹ ™Ô-
ʤ, Û ¿ÏϘ ‰È·Ï¤ÎÙÔ˘˜, ʤÚÂÙ·È Ó· Â›Ó·È ÂÈÎÂÊ·Ï‹˜ ÙˆÓ ‰‡Ô
‚È‚Ï›ˆÓ ÙÔ˘ ∑ÒÛÈÌÔ˘. ∞˘Ùfi ÔÊ›ÏÂÙ·È ÛÙÔ fiÙÈ ÛÙËÓ ·Ú¯·›· ∞›-
Á˘ÙÔ, ·¤‰È‰·Ó Ù· Û˘ÁÁÚ¿ÌÌ·Ù·, Ù· ÔÔ›· ·ÓÂηχÙÔÓÙÔ ÌÂ
Ì˘ÛÙËÚÈÒ‰Ë ÙÚfiÔ, Û Â›ÛËÌ· ÚfiÛˆ·, fiˆ˜ ÁÈÓfiÙ·Ó Î·È
ÛÙÔÓ Â˘Úˆ·˚Îfi ÌÂÛ·›ˆÓ·, fiÔ˘ ÔÈ, ηٷ‰ÈˆÎfiÌÂÓÔÈ ·fi ÙȘ
ıÚËÛ΢ÙÈΤ˜ ·Ú¯¤˜, ÂÊ¢ڤÙ˜ ·¤‰È‰·Ó ÙËÓ ÂÈÛÙ‹ÌË ÙÔ˘˜
Û ÊËÌÈṲ̂Ó˜ ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ˜. ∆Ô ›‰ÈÔ ·Ú·ÙËÚÂ›Ù·È Î·È ÌÂ
36
ÙÔ˘˜ ∂‚Ú·›Ô˘˜ ÛÙ· ¯ÚfiÓÈ· ÙˆÓ ‚·ÛÈϤˆÓ. O ÌÂÁ¿ÏÔ˜ ÈÂÚ‡˜
ÃÂÏΛ·˜ ¤‚Á·Ï ·fi ÙËÓ ∫È‚ˆÙfi ÙÔ ¢Â˘ÙÂÚÔÓfiÌÈÔ Î·È ÙÔ ·Ú¤-
‰ˆÛ ÛÙÔ fiÓÔÌ· ÙÔ˘ ªˆ˘Û¤ˆ˜ (µ·ÛÈÏÂÈÒÓ ¢, 22, 8). ∫·È ·˘Ùfi
›Û¯˘Â Î·È ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÃÚÈÛÙÈ·ÓÔ‡˜ ÙÔ˘ 2Ô˘ Î·È 3Ô˘ ·ÈÒÓ·, ‰ËÏ·‰‹
ÙËÓ ÂÔ¯‹ ÙˆÓ ÌÂÁ¿ÏˆÓ ‰ÈˆÁÌÒÓ, fiÔ˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÙËΠۈ-
Ú›· ∂˘·ÁÁÂÏ›ˆÓ Î·È ·ÔÎÚ‡ÊˆÓ ¤ÚÁˆÓ, Ù· ÔÔ›· ·Ô‰›‰Ô-
ÓÙ·Ó Û ·Ï·ÈÔ‡˜ ÚÔÊ‹Ù˜. ∫·È Ù· ·Ï¯ËÌÈο Û˘ÁÁÚ¿ÌÌ·Ù·, ÔÈ
¿˘ÚÔÈ Î·È ÔÈ ¯ÂÈÚfiÁڷʘ ÂÚÁ·ÌËÓ¤˜ ÙˆÓ ‚È‚ÏÈÔıËÎÒÓ, Û’
·˘Ù‹ ÙËÓ ÂÔ¯‹ ·Ó¿ÁÔÓÙ·È Î·È ÙËÓ ÛÊÚ·Á›‰· ·˘Ù‹˜ Ù˘ Ù¿ÛÂ-
ˆ˜ ʤÚÔ˘Ó.
∏ ·Ï¯ËÌÈ΋ ·ÓÙ›ÏË„Ë Ù˘ ˙ˆ‹˜
∏ ÓfiËÛË, ÁÈ· ÙÔ Â˘Ú‡ ÎÔÈÓfi, Â›Ó·È ÌÈ· ·ÓıÚÒÈÓË ·ÓÙ›ÏË„Ë, Ë
ÔÔ›· ‚·Û›˙ÂÙ·È ÛÙȘ ¤ÓÙ ·ÈÛı‹ÛÂȘ Î·È ÛÙȘ ¤ÓÓÔȘ Ù˘
ÌÓ‹Ì˘, Ù˘ ¢·ÈÛıËÛ›·˜, Ù˘ ÏÔÁÈ΋˜, Ù˘ ÁÏÒÛÛ·˜ ηÈ
›Ûˆ˜ Î·È Î¿ÔÈˆÓ ¿ÏÏˆÓ ·Ú·ÁfiÓÙˆÓ. ∞˘ÙÔ› ÔÈ ¿ÏÏÔÈ ·Ú¿-
ÁÔÓÙ˜ Â›Ó·È ‰˘Ó·ÙfiÓ Ó· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹ÛÔ˘Ó ÔÏ˘¿ÚÈı̘ ÌÔÚ-
ʤ˜, ̤ۈ ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ ÌÔÚ› Ó· ÂÎÊÚ·ÛÙ› οÔÈ· ÓfiËÛË,
ÁÈ· ÙËÓ ÔÔ›· ‰ÂÓ Â›Ó·È ··Ú·›ÙËÙÔ˜ ¤Ó·˜ ÂÁΤʷÏÔ˜, Ó¢ÚÈ-
ο ·ÙÙ·Ú·, ·›Ì·, Ô͢ÁfiÓÔ Î·È fi,ÙÈ ¿ÏÏÔ ¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È ¤Ó·˜ ¿Ó-
ıÚˆÔ˜ ÁÈ· Ó· ÓÔ›. ∏ ÓfiËÛË ÌÔÚ› Ó· Â›Ó·È Î·È ÙÔ ·ÔÙ¤-
ÏÂÛÌ· ÂÓfi˜ ˘ÏÈÎÔ‡ ‹ ÂÓÂÚÁÂÈ·ÎÔ‡ Û˘ÓfiÏÔ˘ Ì ‰ÔÌ‹ ÂÓÙÂÏÒ˜
‰È·ÊÔÚÂÙÈ΋ ·fi ÙËÓ ·ÓıÚÒÈÓË. ∆· ˙Ò·, ʤڒ ÂÈ›Ó, η٤-
¯Ô˘Ó οÔÈ· Â˘Ê˘˝·, Û ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ ‚·ıÌÔ‡˜ ÁÈ· οı ›-
‰Ô˜, ·ÏÏ¿ Î·È Ù· Ê˘Ù¿, ÂÊfiÛÔÓ ·ԉ‰ÂÈÁ̤ӷ ϤÔÓ ‰È·ı¤-
ÙÔ˘Ó Ó¢ÚÈÎfi Û‡ÛÙËÌ·, Â›Ó·È Ôχ Èı·Ófi Ó· ‰È·ı¤ÙÔ˘Ó Î·È
ÓfiËÛË. OˆÛ‰‹ÔÙÂ, Ì·˜ Â›Ó·È Ôχ ‰‡ÛÎÔÏÔ Ó· ÏËÛÈ¿-
ÛÔ˘Ì ·˘ÙfiÓ ÙÔÓ Ê˘ÙÈÎfi Ù‡Ô ÓÔ‹Ûˆ˜, Ô ÔÔ›Ô˜ ‰È·Ê¤ÚÂÈ
ÙfiÛÔ Ôχ ·fi ÙÔÓ ‰ÈÎfi Ì·˜, ÒÛÙ ӷ Ì·˜ Â›Ó·È ·‰‡Ó·ÙÔ ·Îfi-
Ì· Î·È Ó· ÙÔÓ ·ÍÈÔÏÔÁ‹ÛÔ˘ÌÂ. ∫·È ·˘Ùfi ÁÈ·Ù› Ë ¤ÓÓÔÈ· Ù˘
ÓÔ‹Ûˆ˜ Â›Ó·È ÙÂÏ›ˆ˜ ͯˆÚÈÛÙ‹ ·fi ÙËÓ ¤ÓÓÔÈ· ÙÔ˘ ¯ÒÚÔ˘
Î·È ÙˆÓ ‰È·ÛÙ¿ÛˆÓ, ·ÏÏ¿ Î·È ÙÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘. O ¿ÓıÚˆÔ˜ ‚Â-
‚·›ˆ˜ Â›Ó·È Â˘Ê˘‹˜, fiˆ˜ Î·È ÙÔ Ì˘ÚÌ‹ÁÎÈ, ÎÈ ·ÎfiÌ· Î·È ÙÔ
‚·ÎÙËÚ›‰ÈÔ, ·ÏÏ¿ Î·È fiÏÔ ÙÔ ˙ˆÈÎfi Î·È Èı·Ófiٷٷ Î·È ÙÔ Ê˘-
ÙÈÎfi ‚·Û›ÏÂÈÔ. °È·Ù› ÏÔÈfiÓ, ÎÈ ¤Ó· ·ÙÙ·ÚÔ, ÙÔ ÔÔ›Ô ¤¯ÂÈ ÙȘ
‰ÈΤ˜ ÙÔ˘ ·Ó¿ÁΘ, ÙȘ ··ÈÙ‹ÛÂȘ ÙÔ˘ Î·È ÙȘ ÂȉÈÒÍÂȘ ÙÔ˘,
‰ÂÓ ı· Â›Ó·È ÎÈ ·˘Ùfi ÚÔÈÎÈṲ̂ÓÔ Ì ÌÈ· Â˘Ê˘˝· Ô˘ ÏÂÈÙÔ˘Ú-
Á› Û ¤Ó· Â›Â‰Ô ÂÓÙÂÏÒ˜ ͤÓÔ ÚÔ˜ ÙÔ ‰ÈÎfi Ì·˜; ∞ÏÏ¿ Ùfi-
ÙÂ, ÁÈ·Ù› ÎÈ ¤Ó·˜ Á·Ï·Í›·˜ Ô˘ ·ÔÙÂÏ› ÌÈ· ˙ˆÓÙ·Ó‹ ‡·ÚÍË,
Ó· ÌËÓ Â›Ó·È Î·È ·˘Ùfi˜ ÓÔ‹ÌÔÓ ÔÓ, ÙÔ ÔÔ›Ô ¤¯ÂÈ ÙȘ ‰ÈΤ˜ ÙÔ˘
·Í›Â˜ Î·È ÙÔ˘˜ ȉȷ›ÙÂÚÔ˘˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ ÙÔ˘; ¶Ú·ÁÌ·ÙÈο, Ë ˙ˆ‹
˘Ê›ÛÙ·Ù·È ·ÓÙÔ‡ Î·È ÌfiÓÔ Ë ÌÔÚÊ‹ Ù˘ ÔÈΛÏÏÂÈ, ·Ó¿ÏÔÁ·
Ì ÙÔÓ ¯ÒÚÔ Î·È ÙÔÓ ¯ÚfiÓÔ, ÂÓÒ Ë ·ÙÂÏ‹˜ Â˘Ê˘˝· ÙÔ˘ ·Ó-
ıÚÒÔ˘ ‰ÂÓ ÌÔÚ› Ó· ·ÓÙÈÏËÊı› ¿ÓÙÔÙ ÙȘ ·¤Ú·ÓÙ˜
‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜ Ô˘ ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È ÛÙÔÓ ÌÈÎÚfiÎÔÛÌÔ Î·È È‰È·›ÙÂÚ·
ÛÙËÓ ˙ˆ‹ ÙˆÓ ·ÙfiÌˆÓ Î·È ÙˆÓ ÌÔÚ›ˆÓ.
∞Ó Â›¯·Ì ÙËÓ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· ÂÈÛ¯ˆÚ‹ÛÔ˘Ì ÛÙÔÓ ÌÈÎÚÔ-
ÛÎÔÈÎfi, ÁÈ· ÂÌ¿˜, ÎfiÛÌÔ Ù˘ ⁄Ï˘, ı· ‚ÚÈÛÎfiÌ·ÛÙ·Ó Ì¤Û·
Û ¤Ó· ÂÍ·ÈÚÂÙÈο ÔχÏÔÎÔ ™‡Ì·Ó, ÙÔ ÔÔ›Ô Î·È ·˘Ùfi ı·
›¯Â ¤Ó·Ó ¿ÏÏÔ ÌÈÎÚfiÎÔÛÌÔ Î·È ÙÂÏÈο ı· Ô‰ËÁԇ̷ÛÙ·Ó ÛÙ·
ıÂÌÂÏȷο Û˘ÛÙ·ÙÈο Ù˘ ‡Ï˘. °È· ÙÔÓ ·Ï¯ËÌÈÛÙ‹, ·˘Ù¿ Ù·
‚·ÛÈο Û˘ÛÙ·ÙÈο ·Ó·Û˘ÁÎÚÔÙÔ‡ÓÙ·È ÁÈ· Ó· Û¯ËÌ·Ù›ÛÔ˘Ó
Ù¯. 107 APXAIO§O°IA & TEXNE™
TELIKO 107 new.qxd 12-06-08 13:13 Page 37
ÓÔ‹ÌÔÓ˜ ˘¿ÚÍÂȘ, ÚÔÈÎÈṲ̂Ó˜ Ì ÌÈ·Ó È‰È·›ÙÂÚË ·ÙÔÌÈÎfi-
ÙËÙ·, Ô˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡Ó ÔÈÎÔÁ¤ÓÂȘ Ì Ôχ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο
ÁÂÓÈο ÁÓˆÚ›ÛÌ·Ù·. OÈ Û˘Ó·ıÚÔ›ÛÂȘ ·˘Ù¤˜ ·ÓÙÈÛÙÔÈ¯Ô‡Ó ÛÂ
fi,ÙÈ ÂÌ›˜ ·ÔηÏԇ̠¿ÙÔÌ· Î·È ÌfiÚÈ·, Î·È Â›Ó·È ˙ˆÓÙ·Ó¤˜
‰È¿ÓÔȘ, Ì ·˘ÙÔÙÂÏ‹ ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ·, ·ÏÏ¿ Ì ‰˘Ó·ÙfiÙË-
Ù˜ Î·È ÛÎÔÔ‡˜ Ô˘ ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È Û ÌÈ· ‰È·ÊÔÚÂÙÈ΋ ‰È¿ÛÙ·-
ÛË ·fi ÙËÓ ‰È΋ Ì·˜. °È· ÙÔÓ ·Ï¯ËÌÈÛÙ‹, Ù· ¿ÙÔÌ· Î·È Ù· Ìfi-
ÚÈ· ˙Ô˘Ó ÔÌ·‰Èο, fiˆ˜ fiÏ· Ù· fiÓÙ·, ÂΉËÏÒÓÔ˘Ó ‰Â Î·È ·˘-
Ù¿ ÂÈı˘Ì›Â˜, Û˘Ì¿ıÂȘ, ·ÓÙÈ¿ıÂȘ, ·ÎfiÌ· Î·È ¤ÚˆÙ· ηÈ
Ì›ÛÔ˜, fiˆ˜ οı Ï¿ÛÌ· Ù˘ ¢ËÌÈÔ˘ÚÁ›·˜. ªÂÚÈο ›‰Ë
·ÙfiÌˆÓ ·ÏÏËÏÔ·ˆıÔ‡ÓÙ·È, ÂÓÒ Î¿ÔÈ· ¿ÏÏ· ¤ÏÎÔÓÙ·È ·ÌÔÈ-
‚·›·, Î·È ÁÂÓÈο ÌÈ· ÔÔÈ·‰‹ÔÙ ۇÁ¯ÚÔÓË ¯ËÌÈ΋ Â͛ۈÛË
‰ÂÓ ÂÎÊÚ¿˙ÂÈ ÛÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· ·Ú¿ ÙȘ ÚÔÛ¿ıÂȘ
Î·È ÙȘ ÂÓ¤ÚÁÂȘ ÙˆÓ ·ÙfiÌˆÓ Î·È ÙˆÓ ÌÔÚ›ˆÓ. ∏ Û‡Á¯ÚÔÓË
¯ËÌ›·, ÙÂÏÈο, ‰ÂÓ Â›Ó·È ·Ú¿ Ë ÌÂϤÙË Ù˘ Û‡ÛÙ·Û˘ ηÈ
Ù˘ ˙ˆÙÈ΋˜ ÂÚÁ·Û›·˜ ÙˆÓ ·ÙfïÓ, ÙˆÓ ÓfiÌˆÓ Ù˘ ÔÌ·‰Ô-
Ô›ËÛ‹˜ ÙÔ˘˜, ÙˆÓ ÂȉÒÓ ÙÔ˘˜ Î·È ÙˆÓ Û˘Ó‰¤ÛÌˆÓ ÌÂٷ͇
ÙÔ˘˜, ÔÈ Û˘Ó¯›˜ ‰ÔÓ‹ÛÂȘ ÙÔ˘˜ ‰Â ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ÙËÓ ‚¿ÛË
fiÏÔ˘ ÙÔ˘ ÎÚ·‰·ÛÌÈÎÔ‡ ™‡Ì·ÓÙÔ˜ ∫fiÛÌÔ˘.
™ÙËÓ ÂÈÛÙ‹ÌË Ù˘ ∞ϯËÌ›·˜, Ù· ‰È¿ÊÔÚ· ¯ËÌÈο ›‰Ë ‰È·-
ʤÚÔ˘Ó ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ ÙfiÛÔ, fiÛÔ ‰È·Ê¤ÚÂÈ ¤Ó·˜ Û·ÏÔ˜ ·fi
Ì›· Á¿Ù·, Î·È ·˘Ù‹ ·fi ÌÈ· ‚ÂÏ·Óȉȿ, ¤ÙÛÈ ÒÛÙÂ Ô Û›‰ËÚÔ˜, Ô
ηÛÛ›ÙÂÚÔ˜, Ô ¯·ÏÎfi˜, Ô ˘‰Ú¿ÚÁ˘ÚÔ˜, ÙÔ ı›ÔÓ, ÙÔ Ó¿ÙÚÈÔ
Î.Ï. ·ÔÙÂÏÔ‡Ó Â›‰Ë Ì ȉȷ›ÙÂÚ· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο Î·È È‰ÈfiÙË-
Ù˜. ∏ ÃËÌ›·, Ì ÙËÓ Û‡Á¯ÚÔÓË ¤ÓÓÔÈ· ÙÔ˘ fiÚÔ˘, ÁÈ· ÙÔÓ ·Ï-
¯ËÌÈÛÙ‹ Â›Ó·È Ë ÂÈÛÙ‹ÌË Ô˘ ·ÏÒ˜ ÂÈÙÂÏ› ‰È·ÛÙ·˘ÚÒÛÂȘ
ÂȉÒÓ. ∆· ›‰Ë ·˘Ù¿ Â›Ó·È ÌfiÚÈ· Û‡ÓıÂÙˆÓ ¯ËÌÈÎÒÓ ÛˆÌ¿ÙˆÓ,
ÂÎ ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ Ù· ϤÔÓ ÛÙ·ıÂÚ¿ ˙Ô˘Ó ¯ÈÏÈ¿‰Â˜ ·ÈÒÓ˜, ÂÓÒ
¿ÏÏ·, ϤÔÓ ÂÊ‹ÌÂÚ·, ˙Ô˘Ó, οÔȘ ÊÔÚ¤˜, ÌÔÓ¿¯· ÌÂÚÈο
ÎÏ¿ÛÌ·Ù· ÙÔ˘ ‰Â˘ÙÂÚÔϤÙÔ˘. ∏ Ú·ÁÌ·ÙÈ΋ Î·È ÂȘ ‚¿ıÔ˜
ÁÓÒÛË Ù˘ ÃËÌ›·˜ ·ÓÙÈÛÙÔȯ› Ì ÙËÓ ÁÓÒÛË Ù˘ ÎÏËÚÔÓÔÌÈ-
4. ∏ ™ÊÚ·Á›˜ ÙÔ˘ ™ÔÏÔÌÒÓÙÔ˜.
APXAIO§O°IA & TEXNE™ Ù¯. 107
ÎfiÙËÙ·˜ Û ÛÒÌ·Ù· Ô˘ Ì·˜ Ê·›ÓÔÓÙ·È ¿„˘¯·, fiˆ˜ Ù· ̤-
Ù·ÏÏ·, ÂÓÒ ÛÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· Â›Ó·È ˙ÒÓÙ˜ ÔÚÁ·ÓÈÛÌÔ›.
°È· ÙÔÓ ·Ï¯ËÌÈÛÙ‹, Ë Û‡Á¯ÚÔÓË µÈÔÏÔÁ›·, Ë ÔÔ›· ÚÔÛ·ı›
Ó· ηٷÓÔ‹ÛÂÈ ÙÔ˘˜ ÓfiÌÔ˘˜ Ù˘ ÎÏËÚÔÓÔÌÈÎfiÙËÙ·˜ Ô˘ ‰È¤-
Ô˘Ó ÙÔ ˙ˆÈÎfi ‚·Û›ÏÂÈÔ, ‰ÂÓ Â›Ó·È ·Ú¿ ÌÈ· Â¤ÎÙ·ÛË Ù˘ ÃË-
Ì›·˜, fiˆ˜ Î·È Ë ‚ÔÙ·ÓÈ΋, Ë ÔÔ›· ¤¯ÂÈ ·ÚÂÌÊÂÚ‹ ÛÙfi¯Ô,
ÂȉÈÒÎÔÓÙ·˜ ÔχÏÔΘ ‰È·ÛÙ·˘ÚÒÛÂȘ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙ· ‰È¿-
ÊÔÚ· ›‰Ë Ê˘ÙÒÓ. ∂ȉÈÎfiÙÂÚ·, Ë µÔÙ·ÓÈ΋ (ÂÈÎ. 5) ¤¯ÂÈ ÔÏϤ˜
ÔÌÔÈfiÙËÙ˜ Ì ÙËÓ ∞ϯËÌ›·, ‰ÈfiÙÈ ·ÌÊfiÙÂÚ˜ ‰ÂÓ ·Ó·ÌÂÈÁÓ‡-
Ô˘Ó Ô‡ÙÂ Û˘Óı¤ÙÔ˘Ó Ù›ÔÙ·, ·ÏÏ¿ ·Ó·Ù‡ÛÛÔ˘Ó Î·È ÂÓÂÚÁÔ-
ÔÈÔ‡Ó fi,ÙÈ ‚ÚÈÛÎfiÙ·Ó Û ϷÓı¿ÓÔ˘Û· ηٿÛÙ·ÛË, Ì ÙËÓ ‰È·-
ÊÔÚ¿ fiÙÈ Ë ∞ϯËÌ›· ÚÔ¯ˆÚ› ÂÚ·ÈÙ¤Úˆ Î·È ÂÈÛ‰‡ÂÈ ÛÙËÓ
‡·ÚÍË ÂÓfi˜ ÌÔÓ·‰ÈÎÔ‡ Î·È ·ÚÌÔÓÈÎÔ‡ Û˘ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜ ηٿٷ-
͢ fiÏˆÓ ÙˆÓ ÔÚÁ·ÓÈÛÌÒÓ ÙÔ˘ Û‡Ì·ÓÙÔ˜, Û ÌÈ· ·ÚÛÂÓÈ΋
Î·È ÌÈ· ıËÏ˘Î‹ ηÙËÁÔÚ›·, ÍÂÎÈÓÒÓÙ·˜ ·fi ÙÔÓ ¿ÓıÚˆÔ Î·È
ηٷϋÁÔÓÙ·˜ Î·È Û’ ·˘ÙfiÓ ÙÔ‡ÙÔÓ ÙÔÓ Ï›ıÔ, fiÔ˘ ÙÔ ÌÈÎÚfi ‰›-
ÓÂÈ ÙÔ ÚfiÙ˘Ô ÛÙÔ ÌÂÁ¿ÏÔ Î·È Ô ÏÂÁfiÌÂÓÔ˜ ÌÈÎÚfiÎÔÛÌÔ˜
·ÓÙÈÛÙÔȯ› Ï‹Úˆ˜ ÛÙÔÓ Ì·ÎÚfiÎÔÛÌÔ.
∞˘Ù‹ ÙËÓ ·ÓÙ›ÏË„Ë Ù˘ ∞ϯËÌ›·˜ ÁÈ· ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ Î·È ÙËÓ
˙ˆ‹ ̤۷ Û ·˘ÙfiÓ Ì·˜ ‰›ÓÂÈ ÂÈÁÚ·ÌÌ·ÙÈο ÙÔ Î›ÌÂÓÔ ÙÔ˘
™Ì·Ú¿Á‰ÈÓÔ˘ ¶›Ó·ÎÔ˜, ÙÔ ÔÔ›Ô, Ì˘ÛÙËÚÈ҉˜ Î·È ‚·ıÈ¿ «ÂÚ-
ÌËÙÈÎfi», ͯˆÚ›˙ÂÈ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙȘ ¯ÈÏÈ¿‰Â˜ ÙˆÓ ·Ï¯ËÌÈÎÒÓ ¤Ú-
ÁˆÓ. ∞ӷʤÚÂÙ·È Î·È Û¯ÔÏÈ¿˙ÂÙ·È Û¯Â‰fiÓ ·fi fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ∂˘-
Úˆ·›Ô˘˜ ·Ï¯ËÌÈÛÙ¤˜, fï˜ Ë ÚÔ¤ÏÂ˘Û‹ ÙÔ˘ ·Ú·Ì¤ÓÂÈ ·È-
ÓÈÁÌ·ÙÈ΋. ∏ ·Ú¿‰ÔÛË Ì·˜ ‚‚·ÈÒÓÂÈ fiÙÈ ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ΛÌÂ-
ÓÔ Ô˘ ‹Ù·Ó ¯·Ú·Á̤ÓÔ Û ¤Ó· ÌÂÁ¿ÏÔ ÛÌ·Ú¿Á‰È, ÙÔ ÔÔ›Ô
‚Ú¤ıËΠÛÙÔÓ Ù¿ÊÔ ÙÔ˘ ∂ÚÌÔ‡ ÙÔ˘ ∆ÚÈÛÌÂÁ›ÛÙÔ˘. ∫·Ù’ ·ÎÔ-
ÏÔ˘ı›·Ó, ÙÔ Î›ÌÂÓÔ ·˘Ùfi ηı’ ·˘Ùfi ı· Ú¤ÂÈ Ó· Â›Ó·È ·Ó¿Ú-
¯·ÈÔ, ·ÚfiÏÔ Ô˘ ÂÌÊ·Ó›˙ÂÙ·È ÁÈ· ÚÒÙË ÊÔÚ¿ ÛÙËÓ ∂˘ÚÒË,
Û ϷÙÈÓÈÎfi ¯ÂÈÚfiÁÚ·ÊÔ ÂÚ› ÙÔ ¤ÙÔ˜ 1000. OˆÛ‰‹ÔÙ ÔÈ
¤ÎÙÔÙ ÔÏ˘¿ÚÈı̘ Ï·ÙÈÓÈΤ˜ ·Ô‰fiÛÂȘ ÙÔ˘ ™Ì·Ú¿Á‰ÈÓÔ˘
¶›Ó·Î· Ê·›ÓÂÙ·È ˆ˜ Â›Ó·È ÌÂÙ·ÊÚ¿ÛÂȘ ·Ú·‚ÈÎÒÓ ¤ÚÁˆÓ, Ù·
ÔÔ›· ÚÔ¤Ú¯ÔÓÙ·Ó ·fi ÙËÓ πÛ·Ó›·, ·ÏÏ¿ Î·È ·˘Ù¿ ‹Û·Ó ÌÂ-
Ù·ÊÚ¿ÛÂȘ ÂÓfi˜ ·Ú¯·ÈfiÙÂÚÔ˘ ÂÁÁÚ¿ÊÔ˘ Ô˘ ÎÈ ·˘Ùfi Ì ÙËÓ
ÛÂÈÚ¿ ÙÔ˘ ·ÔÙÂÏÔ‡Û ÙËÓ ÌÂÙ¿ÊÚ·ÛË ÂÓfi˜ ÚˆÙÔÙ‡Ô˘ ÎÂÈ-
̤ÓÔ˘ ÛÙËÓ ÂÏÏËÓÈ΋ ÁÏÒÛÛ·. ∏ ·Ó¿Ï˘ÛË ÙÔ˘ ™Ì·Ú¿Á‰ÈÓÔ˘
¶›Ó·Î·, fiˆ˜ ı· ‰Ô‡Ì ÂÚ·ÈÙ¤Úˆ, ·ÔηχÙÂÈ ˆ˜ ÚfiÎÂÈ-
Ù·È ÁÈ· ÌÈ· Û‡ÓıÂÛË Ù˘ ·Ï¯ËÌÈ΋˜ ÛΤ„ˆ˜ ¿Óˆ ÛÙËÓ ÚÔ-
¤Ï¢ÛË Ù˘ ˙ˆ‹˜, ÙËÓ ÊÈÏÔÛÔÊ›· Ù˘ ‡Ï˘ Î·È ÙȘ ·ÚÂÙ¤˜ Ù˘
ÊÈÏÔÛÔÊÈ΋˜ Ï›ıÔ˘. ¶·Ú¿ÏÏËÏ·, fï˜, ÁÈ· ÙÔÓ «Ì˘Ë̤ÓÔ»
·ÔÙÂÏ› Ï‹ÚÂȘ Î·È Û·Ê›˜ Ô‰ËÁ›Â˜ ÁÈ· ÙËÓ Ù¤ÏÂÛË ÙÔ˘ «ªÂ-
Á¿ÏÔ˘ ŒÚÁÔ˘».
™ÙËÓ Û˘Ó¤¯ÂÈ·, ·Ú·ı¤ÙÔ˘Ì ÙȘ ‰Ò‰Âη ·Ú·ÁÚ¿ÊÔ˘˜
ÙÔ˘ ™Ì·Ú¿Á‰ÈÓÔ˘ ¶›Ó·ÎÔ˜, Ì·˙› Ì οÔÈ· ··Ú·›ÙËÙ· ‰È¢-
ÎÚÈÓÈÛÙÈο Û¯fiÏÈ·:
·. ∂›Ó·È ·ÏËı¤ÛÙ·ÙÔÓ, ·„¢‰¤ÛÙ·ÙÔÓ, ‚‚·ÈfiÙ·ÙÔÓ.
∂ÌÂÚȤ¯ÂÈ ÂȂ‚·›ˆÛË ·ÏËı›·˜, ˆ˜ Û¯¤Û˘ ÌÂٷ͇ ÙÔ˘
fiÓÙÔ˜ Î·È ÙÔ˘ ÌË fiÓÙÔ˜, Î·È ‰È’ ·˘ÙfiÓ ÙÔÓ ÏfiÁÔ Ë ÚÒÙË Úfi-
Ù·ÛË ÙÔ˘ ™Ì·Ú¿Á‰ÈÓÔ˘ ¶›Ó·ÎÔ˜ ¤¯ÂÈ ·Ô‰Ôı› Û ÙÚÈ·‰ÈÎfi
Ù‡Ô. ∏ ÊÚ¿ÛË Â›Ó·È ·ÏËı¤ÛÙ·ÙÔÓ, ·ÔÙÂÏ› ÌÈ· ıÂÙÈ΋ ‚Â-
‚·›ˆÛË, ·„¢‰¤ÛÙ·ÙÔÓ Â›Ó·È Ô ·ÚÓËÙÈÎfi˜ ·ÓÙ›Ô˘˜ Î·È ÙÔ ‚Â-
‚·ÈfiÙ·ÙÔÓ ·ÚÈÛÙ¿ ÙËÓ Û¯¤ÛË Ë ÔÔ›· ËÁ¿˙ÂÈ ·fi ÙËÓ ÂÎ-
37
TELIKO 107 new.qxd 12-06-08 13:13 Page 38

Ô˘ÚÁÈÎfi˜ ∂ÚÌËÙÈÛÌfi˜ «Û˘ÌÊÈÏÈÒÓÂÈ» ÙËÓ Î·Ù¿Ê·ÛË Ì ÙËÓ

¿ÚÓËÛË Ì ÙËÓ ‚Ô‹ıÂÈ· ÂÓfi˜ ÎÔÈÓÔ‡ ‰È·Ì¤ÛÔ˘ ‹ ηٷχÙÔ˘.
∫·È ·˘Ùfi Â›Ó·È ÙÔ Ì˘ÛÙÈÎfi ÙÔ˘ «ªÂÁ¿ÏÔ˘ ŒÚÁÔ˘», fiÔ˘ ̤-
Ûˆ ÂÓfi˜ ÙÚ›ÙÔ˘ fiÚÔ˘, Ë Î›ÓËÛË ·Ôηı›ÛÙ·Ù·È ÌÂٷ͇ ÂÓÂÚ-
ÁËÙÈÎÔ‡ Î·È ·ıËÙÈÎÔ‡, Î·È Ë ‰ËÌÈÔ˘ÚÁfi˜ ÂÓ¤ÚÁÂÈ· ΢ÎÏÔÊÔ-
Ú› ÌÂٷ͇ ıÂÙÈÎÔ‡ Î·È ·ÚÓËÙÈÎÔ‡ fiÏÔ˘ ÙÔ˘ ˘ÏÈÎÔ‡ ÛÙÔÈ¯Â›Ô˘.
‰. ¶·Ù‹Ú ÙÔ˘ Â›Ó·È Ô ◊ÏÈÔ˜, Ì‹ÙËÚ ÙÔ˘ Ë ™ÂÏ‹ÓË, Ô ¿ÓÂÌÔ˜
ÙÔ ÌÂÙ¤ÊÂÚ ÛÙÔ˘˜ ÎfiÏÔ˘˜ ÙÔ˘, Ë ÁË Â›Ó·È Ë ÙÚÔÊfi˜ ÙÔ˘.
∂‡ÎÔÏ· ‰È·ÎÚ›ÓÂÈ Î·Ó›˜ Â‰Ò Ù· Ù¤ÛÛÂÚ· ÛÙÔȯ›·. O
◊ÏÈÔ˜, ÛÊ·›Ú· ˘ÚÊfiÚÔ˜, ·ÓÙÈÚÔÛˆ‡ÂÈ ÙÔ ¶˘Ú, Î·È Ë ™Â-
Ï‹ÓË, Ë Â›‰Ú·ÛË Ù˘ ÔÔ›·˜ Â› ÙÔ˘ ˘ÁÚÔ‡ ÛÙÔÈ¯Â›Ô˘ ›ӷÈ
ÁÓˆÛÙ‹, ˘Ô‰ËÏÒÓÂÈ ÙÔ ⁄‰ˆÚ. ªÂ ÌfiÓË ÂÍ·›ÚÂÛË ÙËÓ ÁÂÚÌ·-
ÓÈ΋ ÁÏÒÛÛ·, Ô ◊ÏÈÔ˜ Î·È Ë ™ÂÏ‹ÓË Â›Ó·È ·ÁÎfiÛÌÈ· ۇ̂Ô-
Ï· Ù˘ ıÂÙÈ΋˜ Î·È ·ÚÓËÙÈ΋˜ ∞Ú¯‹˜. OÈ ·Ï¯ËÌÈÛÙ¤˜ ·Ôη-
ÏÔ‡Ó ÙȘ ∞Ú¯¤˜ ·˘Ù¤˜ (ÂÈÎ. 6) ¶·Ù¤Ú· Î·È ªËÙ¤Ú·, µ·ÛÈϤ·
Î·È µ·Û›ÏÈÛÛ·, ¶˘Ú Î·È ⁄‰ˆÚ, £Â›ÔÓ Î·È À‰Ú¿ÚÁ˘ÚÔÓ, ηÈ
ÓÔÔ‡Ó ÙȘ Ô˘ÛÈÒ‰ÂȘ ȉÈfiÙËÙ˜ ‰È·ÎÚ›Ûˆ˜ ÙˆÓ ÁÂÓÒÓ ˆ˜ ÂÓÂÚ-
ÁËÙÈÎfiÙËÙ· ·ÊÂÓfi˜ Î·È Ï·ÛÙÈÎfiÙËÙ· ·ÊÂÙ¤ÚÔ˘. °È’ ·˘Ùfi ÙÔ
¿ÚÚÂÓ Â›Ó·È ıÂÚÌfiÓ, ÙÔ ‰Â ı‹Ï˘ ˘ÁÚfiÓ, Î·È ·ÓÙÈÚÔÛˆ‡ԢÓ
5. ª·Ó‰Ú·ÁfiÚ·˜ ·fi ÂÈÎÔÓÔÁÚ¿ÊËÛË ·Ú·‚ÈÎÔ‡ ·Ï¯ËÌÈÎÔ‡ ¯ÂÈÚÔÁÚ¿ÊÔ˘.
ÙȘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈΤ˜ ‰˘Ó¿ÌÂȘ, ÂÓÒ ·ÓÙÈı¤Ùˆ˜ ÙÔ „˘¯ÚfiÓ ÙÔ˘ ·Ó¤-
ÌÔ˘ Î·È ÙÔ ÍËÚfiÓ Ù˘ Á˘ Â›Ó·È ÔÈ Î·Ù·ÛÙÚÂÙÈΤ˜ ‰˘Ó¿ÌÂȘ.
ÊÚ·˙Ô̤ÓË ÂÍ ·Ú¯‹˜ ·Ï‹ıÂÈ· Î·È ÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· Ù˘ ∏ ‰Â ʇÛȘ Ú˘ıÌ›˙ÂÙ·È ‰È¿ Ù˘ ΢ÎÏÈ΋˜ ‰È·‰Ô¯‹˜ ÙˆÓ ÙÂÛÛ¿-
·Ó·Ï‡Ûˆ˜. ÚˆÓ ÙÔ‡ÙˆÓ È‰ÈÔÙ‹ÙˆÓ ‹ ÙˆÓ ·ÓÙÈÛÙÔ›¯ˆÓ ÙÂÛÛ¿ÚˆÓ ÛÙÔȯ›ˆÓ.
‚. ∆Ô ÚÔ˜ Ù· οو ·Ó·ÏÔÁ› ÛÙÔ ÚÔ˜ Ù· ¿Óˆ, Î·È ÙÔ Â. O ¶·Ù‹Ú ÙÔ˘ ·ÓÙfi˜ Â›Ó·È ÙÔ ∆¤ÏÂÛÌ·, Ë ‰‡Ó·Ì›˜ ÙÔ˘
ÚÔ˜ Ù· ¿Óˆ Â›Ó·È ·Ó¿ÏÔÁÔÓ ÛÙÔ ÚÔ˜ Ù· οو, ÚÔ˜ ÂÈÙ¤-
ÏÂÛÈÓ ÙˆÓ ı·˘Ì·Û›ˆÓ ÙÔ˘ ∂Ófi˜ ÌfiÓÔÓ ¶Ú¿ÁÌ·ÙÔ˜.
∂‰Ò Ì·˜ ˘Ô‰ÂÈÎÓ‡ÂÙ·È Ë, ÁÂÓÈÎfiÙÂÚË Î·È ÏÔ˘ÛÈfiÙÂÚË
Û ÂÊ·ÚÌÔÁ¤˜ ÛÙÔÓ ∞ÔÎÚ˘ÊÈÛÌfi, «ÎÏÂȘ Ù˘ ·Ó·ÏÔÁ›·˜».
∆Ô ÚÔ˜ Ù· οو ¢ÚÈÛÎfiÌÂÓÔÓ, Ô ˘ÏÈÎfi˜ ÎfiÛÌÔ˜, Ô ÔÔ›Ô˜
Î·È Á›ÓÂÙ·È ·ÓÙÈÏËÙfi˜ ·fi ÙȘ ·ÈÛı‹ÛÂȘ Ì·˜, Â›Ó·È ˆ˜ Ì›·
·ÓÙ·Ó¿ÎÏ·ÛË ÂΛÓÔ˘ Ô˘ ˘¿Ú¯ÂÈ ÚÔ˜ Ù· ¿Óˆ, ‰ËÏ·‰‹ ÙÔ˘
˘ÂÚ·ÈÛıËÙÔ‡ ÎfiÛÌÔ˘, ‹ ¿Ïψ˜ ÁÓˆÛÙÔ‡ ˆ˜ ·ÛÙÚÈÎfiÓ ‹ ηÈ
·ÈıÂÚÈÎfiÓ ‰›ÔÓ. ¶·Ú¿ÏÏËÏ· ÙÔ Ì¤ÚÔ˜ ÌÔÈ¿˙ÂÈ ÚÔ˜ ÙÔ
fiÏÔÓ, ‰ÈfiÙÈ ·˘Ù‹ Ë ÚÒÙË ∞Ú¯‹, Ë ªÔÓ¿˜, Û˘ÓÙÚ¤¯ÂÈ ÂÍ ›ÛÔ˘
ÁÈ· ÙËÓ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· Î·È ÂͤÏÈÍË ÙˆÓ ‰È·ÊfiÚˆÓ ‰È·‚·ı̛ۈÓ
Ù˘ ⁄Ï˘ Î·È Ù›ÓÂÈ Ó· Û¯ËÌ·Ù›ÛÂÈ ¤Ó· Û‡ÓÔÏÔÓ ÔÏÔ¤Ó ÂȉÈ-
ÎfiÙÂÚÔ, ·ÏÏ¿ Î·È ÔÏ˘ÏÔÎfiÙÂÚÔ, ·ÎÔÏÔ˘ıÒÓÙ·˜ ¿ÓÙÔÙÂ
fiÌÔÈÔ Û¯¤‰ÈÔ. ∞fi ¯ËÌÈ΋˜ ·fi„ˆ˜, Ë Î·Ù·Û΢‹ ÙÔ˘ ·Ùfi-
ÌÔ˘ Â›Ó·È ÔÌÔ›· ÚÔ˜ ÙËÓ Î·Ù·Û΢‹ ÙÔ˘ ËÏÈ·ÎÔ‡ Û˘ÛÙ‹Ì·-
ÙÔ˜, ÂÓÒ ÙÔ Î‡ÙÙ·ÚÔ ÂÓfi˜ ˙ÒÓÙÔ˜ ÔÚÁ·ÓÈÛÌÔ‡ ÂÈÙÂÏ›, ÂÓ
·˘ÙÒ, ÙȘ Ô˘ÛÈÒ‰ÂȘ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›Â˜ ÔÏÔÎÏ‹ÚÔ˘ ÙÔ˘ ÔÚÁ·ÓÈ-
ÛÌÔ‡. ¶·Ú·ÙËÚԇ̠‰ËÏ·‰‹ ÛÙÔ ·ÙÔÌÈÎfi ‰ËÌÈÔ‡ÚÁËÌ· ¤Ó·
Û¯¤‰ÈÔ ÔÏÔÎÏ‹ÚÔ˘ ÙÔ˘ ™‡Ì·ÓÙÔ˜ ∫fiÛÌÔ˘ ÂÓ Û˘Ófi„ÂÈ, Î·È Ë
›‰È· Ù¿ÍË, ·ÚÌÔÓ›· Î·È ÓfiÌÔÈ ˘Ê›ÛÙ·ÓÙ·È Î·È ÛÙÔÓ Ì·ÎÚfiÎÔ-
ÛÌÔ fiˆ˜ Î·È ÛÙÔÓ ÌÈÎÚfiÎÔÛÌÔ.
Á. ∫·È fiˆ˜ Ù· ¿ÓÙ· ÚÔ‹ÏıÔÓ ÂÍ ∂Ófi˜ Ú¿ÁÌ·ÙÔ˜, ‰È¿
Ù˘ ™Î¤„ˆ˜ ∂Ófi˜, ¤ÙÛÈ Î·È Ù· ¿ÓÙ· ÂÁÂÓÓ‹ıËÛ·Ó ÂÎ ÙÔ˘
ŸÓÙÔ˜ ÙÔ‡ÙÔ˘ ‰È¿ ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹˜.
¶ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹ Â›Ó·È Ë ‰È·‰Èηۛ· ÂΛÓË, Ë ÔÔ›· οÓÂÈ ÙȘ
·ÓÙ·ÁˆÓÈÛÙÈΤ˜ ‰˘Ó¿ÌÂȘ Ó· Û˘Ó‰˘·ÛÙÔ‡Ó, ÒÛÙ ӷ ÂÈÙÂÏÂ-
Ûı› ¤Ó· ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ·fi ÎÔÈÓÔ‡. ∂Âȉ‹ Ù· ¿ÓÙ· Û˘Ó›ÛÙ·- 6. OÈ ·Ï¯ËÌÈΤ˜ ·Ú¯¤˜ Û ·ÏÏËÁÔÚÈ΋ ÌÔÚÊ‹ (Figuarum Aegyptiorum
ÓÙ·È ·fi ÙÔ Ó·È Î·È ÙÔ fi¯È, ÙÔ ıÂÙÈÎfi Î·È ÙÔ ·ÚÓËÙÈÎfi, Ô ‰ËÌÈ- Secretarum, 18Ô˜ ·È.).

38 Ù¯. 107 APXAIO§O°IA & TEXNE™

TELIKO 107 new.qxd 12-06-08 13:13 Page 39

ηı›ÛÙ·Ù·È ÌÂÁ›ÛÙË fiÙ·Ó ÌÂÙ·ÙÚ·› ÂȘ ÁËÓ.

¢È¿ ÙËÓ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· ÔÔÈÔ˘‰‹ÔÙ ˘ÏÈÎÔ‡ ÛÒÌ·ÙÔ˜, Ù·
Ù¤ÛÛÂÚ· ÛÙÔȯ›· Ú¤ÂÈ Ó· Û˘Ó‰˘·ÛıÔ‡Ó Ì ÙËÓ ‚Ô‹ıÂÈ·
ÂÓfi˜ ηٷχÙÔ˘ Ô˘ ÔÈ ·Ï¯ËÌÈÛÙ¤˜ ·ÔηÏÔ‡Û·Ó ™fiÚÔÓ ‹
¶ÂÌÙÔ˘Û›·, Î·È ÔÈ ¶Ï·ÙˆÓÈÎÔ› ÊÈÏfiÛÔÊÔÈ, fiˆ˜ Î·È Ô ∞ÚÈ-
ÛÙÔÙ¤Ï˘, ηÙÔÓfiÌ·˙·Ó ˆ˜ ∞Èı¤Ú·, ÙÔ ÙÂÏÂÈfiÙÂÚÔ ÙˆÓ ÛÙÔÈ-
¯Â›ˆÓ. O ™Ì·Ú¿Á‰ÈÓÔ˜ ¶›Ó·Í ·ÔηÏ› ÙËÓ ·Ú¯‹Ó Ù·‡ÙËÓ ∆¤-
ÏÂÛÌ· Î·È ÂΉËÏÒÓÂÙ·È ‰È¿ ÙˆÓ ÛÙÔȯ›ˆÓ Ù· ÔÔ›· ÂÌ„˘¯Ò-
ÓÂÈ, Â›Ó·È ‰ËÏ·‰‹ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁfi˜ Ù˘ ·ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈ΋˜ ⁄Ï˘. ∏ ⁄ÏË
Â›Ó·È Ì›· ȉȷ›ÙÂÚË ÌÔÚÊ‹ ÂÓÂÚÁ›·˜, fiÔ˘ ·˘Ù‹ Â›Ó·È ÙfiÛÔ Â-
ÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ‰˘Ó·ÌÈ΋, fiÛÔÓ Ë ‡ÏË Â›Ó·È ÂÍ ›ÛÔ˘ Û˘Ì·Á‹˜, ‰Ë-
Ï·‰‹ ÁË Î·Ù¿ ÙÔÓ ·Ï¯ËÌÈÎfi ›Ó·Î· ÙˆÓ ÙÂÛÛ¿ÚˆÓ ÛÙÔȯ›ˆÓ.
ÛÙ. £· ‰È·¯ˆÚ›ÛÂȘ ÙËÓ °Ë ·fi ÙÔ ¶˘Ú, ÙÔ ·Ú·Èfi ·fi ÙÔ
˘ÎÓfi, ··Ï¿ Î·È Ì ÌÂÁ¿ÏË ÂȉÂÍÈfiÙËÙ·.
∞fi Ê˘ÛÈ΋˜ ‹ ¯ËÌÈ΋˜ ·fi„ˆ˜, ÙÔ «ªÂÁ¿ÏÔ ŒÚÁÔ» Û˘-
Ó›ÛÙ·Ù·È ÛÙÔÓ ‰È·¯ˆÚÈÛÌfi ÙÔ˘ ηı·ÚÔ‡ (˘Úfi˜) ·fi ÙÔ˘ ÌÂ-
ÌÈÁ̤ÓÔ˘ ‰È·ÊfiÚˆÓ Ô˘ÛÈÒÓ (Á˘) Î·È Ë ·Ï¯ËÌÈ΋ ıˆڛ· ÙÔ˘
™Ì·Ú¿Á‰ÈÓÔ˘ ¶›Ó·ÎÔ˜ Ì·˜ ˘Ô‰ÂÈÎÓ‡ÂÈ ÙËÓ ‰È·‰Ô¯È΋ οı·Ú-
ÛË ÙˆÓ ÌÈÎÙÒÓ. ∆· ̤ٷÏÏ·, Â› ·Ú·‰Â›ÁÌ·ÙÈ, ÂÍÂÏ›ÛÛÔÓÙ·È
·fi ÙÔ˘ ¯·ÌËÏÔ‡ ÛÙ·‰›Ô˘ ÙÔ˘ ÌÔχ‚‰Ô˘ Û ·˘Ùfi ÙÔ˘ ηı·-
ÚÔ‡ ¯Ú˘ÛÔ‡ Î·È Ô «Ì˘Ë̤ÓÔ˜» ÌÔÚ› Ó· ÂÈÙ·¯‡ÓÂÈ ÙËÓ ÂͤÏÈ-
ÍË ·˘Ù‹ Ì ÙËÓ Â¤Ì‚·Û‹ ÙÔ˘. Ÿˆ˜ ÁÚ¿ÊÂÈ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο
Ô °ÎÂÌ¤Ú ‹ ∞Ï °ÎÈ·Ô‡Ú, «Ê¤Ú·Ù¤ ÌÔ˘ ÙÔ˘˜ ¤ÍÈ ÏÂÚÔ‡˜, ÁÈ·
Ó· ÙÔ˘˜ ıÂÚ·‡ۈ», ·Ó·ÊÂÚfiÌÂÓÔ˜ ÛÙ· ¤ÍÈ «·ÙÂÏ‹» ·ÎfiÌ·
̤ٷÏÏ·. ¶·Ú¿ÏÏËÏ·, ·fi ÙËÓ ÌÈÎÙ‹ ‡ÏË Ù˘ Á˘, ¤ÚÂ ӷ
‰È·¯ˆÚÈÛı› Ë ÂÌÙÔ˘Û›·, ¤ÙÛÈ ÒÛÙ ӷ ·Ó·Ù˘¯ıÔ‡Ó ÔÈ È‰Èfi-
ÙËÙ˜ ÂΛӢ Ù˘ ηı·Ú¿˜ ‡Ï˘ –ÙÔ˘ ¯Ú˘ÛÔ‡ ‹ Ù˘ ÊÈÏÔÛÔ- 7. ∏ ¢ËÌÈÔ˘ÚÁ›· ÙÔ˘ ∫fiÛÌÔ˘ ηٿ ÙÔ˘˜ ·Ï¯ËÌÈÛÙ¤˜ (J.C. Barchusen,
ÊÈ΋˜ Ï›ıÔ˘ ‹ οÔÈÔ˘ ÂÌ‚›Ô˘ ˘‚Úȉ›Ô˘– Î·È Ó· ¤¯Ô˘Ì ÙȘ ÙÂ- Element· chemicae, Leyden 1718).
ÏÈΤ˜ ȉÈfiÙËÙ˜ ÙÔ˘ ·Ú·ÈÔ‡ ·fi ÙÔ ˘ÎÓfi. ŸÌÔÈ· fiˆ˜ ÛÙËÓ
·Ú·Û΢‹ ÂÓfi˜ ÔÌÔÈÔ·ıËÙÈÎÔ‡ Ê·ÚÌ¿ÎÔ˘, ‰È·ÈÚԇ̠ÙËÓ ÏÔ ŒÚÁÔ», ·ÔÎÙÔ‡Û ϤÔÓ ÙËÓ Ì·Î¿ÚÈ· ηٿÛÙ·ÛË ÙˆÓ
·Ú¯È΋ ¯ËÌÈ΋ Ô˘Û›· Û ·ÂÈÚÔÂÏ¿¯ÈÛÙ· ÙÌ‹Ì·Ù·, ‰˘Ó·ÌÔÔÈ- ·ÓˆÙ¤ÚˆÓ ÔÓÙÔًوÓ.
ÒÓÙ·˜ ÙËÓ ‰È¿ Û˘Ó¯ÒÓ ÎÚ·‰·ÛÌÒÓ, ̤¯ÚÈ Ó· ÊÙ¿ÛÔ˘Ì ӷ ı. ∞˘Ù‹ Â›Ó·È Ë ·Ó›Û¯˘ÚË ‰‡Ó·ÌË fiÏˆÓ ÙˆÓ ‰˘Ó¿ÌˆÓ, ‰Èfi-
¤¯Ô˘Ì ÙËÓ ıÂÚ·¢ÙÈ΋ ÂÌÙÔ˘Û›· ÙÔ˘ Ê·ÚÌ¿ÎÔ˘. ÙÈ ı· ÓÈ΋ÛÂÈ Î¿ı ÙÈ ·Ú·Èfi Î·È ı· ‰È·ÂÚ¿ÛÂÈ Î¿ı ÙÈ ÛÙÂÚÂfi.
˙. £· ·Ó¤ÏıÂÈ ÙfiÙ ·fi ÙËÓ ÁË ÛÙÔÓ Ô˘Ú·Ófi Î·È ı· Í·Ó·- ∆Ô ∆¤ÏÂÛÌ·, ˆ˜ ·Ó›Û¯˘ÚÔ Â›‰Ô˜ ÂÓÂÚÁ›·˜ (·Ú·Èfi).
η٤‚ÂÈ ·Ì¤Ûˆ˜ ÛÙËÓ ÁË, fiÔ˘ ı· Û˘ÁÎÂÓÙÚÒÛÂÈ ÙȘ ‰˘Ó¿ÌÂȘ È. ŒÙÛÈ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹ıËÎÂ Ô ∫fiÛÌÔ˜. (ÂÈÎ. 7)
ÙˆÓ ·ÓˆÙ¤ÚˆÓ Î·È Î·ÙˆÙ¤ÚˆÓ Ú·ÁÌ¿ÙˆÓ. ∫·ı’ fiÌÔÈÔÓ ÙÚfiÔ ÙÔ˘ «ªÂÁ¿ÏÔ˘ ŒÚÁÔ˘».
∆Ô ∆¤ÏÂÛÌ·, ˆ˜ ·̷ ˙ˆ‹˜ ‹ ı›· ÓÔ‹, ·‰È·Ï›Ùˆ˜ È·. ∂Î ÙˆÓ ¿Óˆ ˘ԉ›ÍˆÓ, ı· ÂÎËÁ¿ÛÔ˘Ó ¿ÂÈÚ˜ ÂÊ·Ú-
·Ó¤Ú¯ÂÙ·È ·fi ÙËÓ ÁË ÛÙÔÓ Ô˘Ú·Ófi, Î·È Ù·Ó¿·ÏÈÓ, η٤گÂ- ÌÔÁ¤˜, ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ Ô ÙÚfiÔ˜ ÂÈه͈˜ ˘Ô‰ÂÈÎÓ‡ÂÙ·È Â‰Ò.
Ù·È ·fi ÙÔ˘ Ô˘Ú·ÓÔ‡ ÛÙËÓ ÁË, ·ÏÏ¿ Î·È Ë ‡ÏË, ˆ˜ ‰˘Ó·ÌÈÎfi È‚. ¢È¿ ÙÔ‡ÙÔ ÔÓÔÌ¿ÛıËη ∂ÚÌ‹˜ Ô ∆ÚÈṲ̂ÁÈÛÙÔ˜, ÂÂȉ‹
Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ, ‰È·ÙÚ¤¯ÂÈ ‰È·‰Ô¯Èο fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ‚·ıÌÔ‡˜ ˘ÎÓfi- ηÙ›¯· Ù· ÙÚ›· ̤ÚË Ù˘ Û˘Ì·ÓÙÈ΋˜ ÊÈÏÔÛÔÊ›·˜. ∫¿ı ÙÈ
ÙËÙÔ˜, ·fi ÙˆÓ ·Ú·ÈÔÙ¤ÚˆÓ Ì¤¯ÚÈ ÙˆÓ Û˘Ì·ÁÂÛÙ¤ÚˆÓ Î·È Ô˘ ›· ÁÈ· ÙËÓ Î·ÙÂÚÁ·Û›· ÙÔ˘ ∏Ï›Ô˘ Â›Ó·È Ï‹Ú˜.
·ÓÙÈÛÙÚfiʈ˜, ‰È¿ Ì·ÎÚÔ¯ÚfiÓˆÓ ‰È·‰Ô¯ÈÎÒÓ ˘ÏÔÔÈ‹ÛÂˆÓ ∆Ô «ªÂÁ¿ÏÔ ŒÚÁÔ» ¤¯ÂÈ ÙÚÂȘ ·fi„ÂȘ. ∆Ô ÔÚ˘ÎÙfi ηÈ
Î·È ÂÍ·¸ÏÒÛˆÓ. ∞fi ÙËÓ Û‡Á¯ÚÔÓË Ê˘ÛÈ΋ Î·È ¯ËÌ›·, ÙÔ ÙËÓ ÂͤÏÈÍË ÙˆÓ ˘ÏÈÎÒÓ ÛˆÌ¿ÙˆÓ, ÙÔ Ê˘ÛÈÔÏÔÁÈÎfi Î·È ÙËÓ ıÂ-
ÛÙÔÈ¯Â›Ô ƒ¿‰ÈÔÓ Ì·˜ ‰›ÓÂÈ ¤Ó· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ÂÎϤÙ˘ÓÛ˘ ‰È¿ Ú·¢ÙÈ΋ ̤¯ÚÈ ¶·ÏÈÁÁÂÓÂÛ›·˜ Î·È ÙÔ Ù˘ ÂÍÂϛ͈˜ Ù˘
Ù˘ ÌÂÙ·ÛÙÔȯÂÈÒÛÂÒ˜ ÙÔ˘ Û ◊ÏÈÔÓ, ÂÓÒ ·ÓÙÈÛÙÚfiʈ˜ Ë ÓÂ˘Ì·ÙÈ΋˜ ·ÓıÚˆ›Ó˘ ʇÛˆ˜, ª˘ÛÙÈÎfiÓ ªÂÁ¿ÏÔÓ ŒÚÁÔÓ.
Ô˘Ú¿ÓÈ· Ê·ÛÌ·ÙÔÁÚ·Ê›· Ì¿˜ ‰Â›¯ÓÂÈ ÙËÓ ‰È·‰Ô¯ÈÎ‹Ó ÂÌÊ¿ÓÈ- ¶·Ú¿ÏÏËÏ·, ÙÚÂȘ Â›Ó·È ÔÈ ·Ó¿Ú¯·È˜ fi„ÂȘ Ù˘ Ê˘ÛÈ΋˜ ÊÈ-
ÛË ÛÙÔȯ›ˆÓ ÔÏÔ¤Ó ‚·Ú˘Ù¤ÚˆÓ ÛÙÔ˘˜ „˘¯fiÌÂÓÔ˘˜ ◊ÏÈÔ˘˜. ÏÔÛÔÊ›·˜, ˆ˜ Î·È ı›·È Î·È ÈÂÚ·› Ù¤¯Ó·È ηÏÔ‡ÌÂÓ·È: ∏ ÈÂÚ¿
∏ ȉÂ҉˘ ÌÂÙ·ÛÙÔȯ›ˆÛȘ ÛÙÔ «ªÂÁ¿ÏÔ ŒÚÁÔ» ÂÙÂÏ›ÙÔ Ù¤¯ÓË Ù˘ ∞ϯËÌ›·˜, Ë ı›· Ù¤¯ÓË Ù˘ ∞ÛÙÚÔÏÔÁ›·˜ Î·È Ë
‰È¿ ÂÍ·¸ÏÒÛˆ˜ (ÂÍ·¯ÓÒÛˆ˜) Î·È ÂÓ Û˘Ó¯›· ˘ÏÔÔÈ‹Ûˆ˜. ˘„ËÏ‹ Ù¤¯ÓË Ù˘ ª·Á›·˜. ŸÛÔ ÁÈ· ÙËÓ ÙÂÏÂ˘Ù·›· ÊÚ¿ÛË
Ë. ŒÙÛÈ ı· ·ÔÎÙ‹ÛÂȘ fiÏË ÙËÓ ‰fiÍ· ÙÔ˘ ÎfiÛÌÔ˘ Î·È Î¿ı ÙÔ˘ ÎÂÈ̤ÓÔ˘, Â›Ó·È ÌÈ· ıÂÙÈ΋ Â·Ó·‚‚·›ˆÛË Ù˘ ÚÒÙ˘
ÛÎÔÙ¿‰È ı· ʇÁÂÈ Ì·ÎÚÈ¿ ÛÔ˘. Î·È ·Ú¯È΋˜ ÊÚ¿Ûˆ˜ ÙÔ˘ «™Ì·Ú¿Á‰ÈÓÔ˘ ¶›Ó·ÎÔ˜». O ◊ÏÈÔ˜
∞fi ÙËÓ ÛÙÈÁÌ‹ Ô˘ Ô ·Ï¯ËÌÈÛÙ‹˜ ÂÈÙÂÏÔ‡Û ÙÔ «ªÂÁ¿- Â›Ó·È Î·È ¿ÏÈÓ ÙÔ ¶˘Ú Ù˘ ‰΄ ÊÚ¿Ûˆ˜, ·ÏÏ¿ Î·È Û‡Ì‚ÔÏÔÓ

APXAIO§O°IA & TEXNE™ Ù¯. 107 39

TELIKO 107 new.qxd 12-06-08 13:13 Page 40

‚Ï‹Ì·Ù· Ù˘ ˙ˆ‹˜. OÈ ŒÏÏËÓ˜ ·fi ÙËÓ ÚÔ˚ÛÙÔÚ›· ÙÔ˘˜ ηÈ

̤¯ÚÈ ÙÔÓ ∂΄ ·ÈÒÓ· .Ã., ·Ó·ÁÓÒÚÈ˙·Ó ˆ˜ ‰ÂÓ Ì·˜ ΢‚ÂÚÓ¿
ÌÔÓ¿¯· Ë Ù˘ÊÏ‹ ÔÚÌ‹ Ù˘ ·˘ÙÔÛ˘ÓÙ‹ÚËÛ˘, ·ÏÏ¿ ˘¿Ú¯Ô˘Ó
ÎÈ ¿ÏÏ· ΛÓËÙÚ·, Ôχ ‰˘Ó·ÙfiÙÂÚ·, Ô˘ ·Ú·ÎÈÓÔ‡Ó ÙÔÓ ¿Ó-
ıÚˆÔ Î·È ÙÔÓ Ô‰ËÁÔ‡Ó Û ˘„ËÏfiÙÂÚÔ˘˜ ÛÙfi¯Ô˘˜. ∞˘ÙÔ› ÔÈ
ÛÙfi¯ÔÈ, ·Ó Î·È ÂÎ ÚÒÙ˘ fi„ˆ˜ ‰‡ÛÎÔÏ· ·Ó·ÁÓˆÚ›˙ÔÓÙ·È
ˆ˜ ¯Ú‹ÛÈÌÔÈ ·fi ÙÔÓ ·Ì‡ËÙÔ fi¯ÏÔ, ÌÔÏ·Ù·‡Ù·, Ôχ Û˘¯Ó¿,
Ê·›ÓÔÓÙ·Ó Ó· ·Í›˙Ô˘Ó ÙfiÛÔ Ôχ, ÒÛÙ ÔÈ ŒÏÏËÓ˜ ◊ڈ˜
Ù˘ ÚÔ˚ÛÙÔÚ›·˜ Ó· ı˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó ÂÎÔ‡ÛÈ· ÙËÓ ˙ˆ‹ ÙÔ˘˜, ÁÈ· Ó·
ÙÔ˘˜ ÂÈÙ‡ÍÔ˘Ó. ∞˘ÙÔ› ÔÈ ¿˘ÏÔÈ Ì· ÙfiÛÔ ÈÛ¯˘ÚÔ› ÛÙfi¯ÔÈ,
·ÎÚÈ‚Ò˜ ÂÂȉ‹ ·Í›˙Ô˘Ó ˘¤ÚÌÂÙÚ·, ϤÁÔÓÙ·È ·Í›Â˜. ∆¤ÙÔȘ
·Í›Â˜, ʤڒ ÂÈ›Ó, ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÛÙ· ÔÌËÚÈο ¤Ë Î·È ÚÔÛ‰ÈÔ-
Ú›˙Ô˘Ó ÙËÓ ‰Ú¿ÛË ÙˆÓ ËÚÒˆÓ ÙÔ˘ ∆ÚˆÈÎÔ‡ ¶ÔϤÌÔ˘. ∫·È ›-
Ó·È Ë ÚÒÙË ÊÔÚ¿ Ô˘ ÛÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· ÙÔ˘ Â˘Úˆ·˚ÎÔ‡ ÔÏÈÙÈ-
ÛÌÔ‡ ηٷÁÚ¿ÊÔÓÙ·È Ù¤ÙÔȘ ·Í›Â˜, ÔÈ Ôԛ˜ ·Ó Î·È ·Ϥ˜,
˘„ÒıËÎ·Ó Ôχ ÁÚ‹ÁÔÚ· Û ۇ̂ÔÏ· Ô˘ ÛÙ‹ÚÈÍ·Ó ÙËÓ ˙ˆ‹
ÔÏÏÒÓ, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ¤˙ËÛ·Ó Ôχ ·ÚÁfiÙÂÚ· ·fi ÂΛÓË ÙËÓ
ÂÔ¯‹ ÙˆÓ ËÚÒˆÓ ËÌÈı¤ˆÓ, ·ÏÏ¿ ÚfiÛÊÂÚ·Ó Úfiı˘Ì· ÙËÓ
˙ˆ‹ ÙÔ˘˜ «˘¤Ú ‚ˆÌÒÓ Î·È ÂÛÙÈÒÓ», Û ÂÔ¯¤˜ Ô˘ ·ÎfiÌ·
8. ™˘Ì‚ÔÏÈ΋ ·Ï¯ËÌÈ΋ ·ÂÈÎfiÓÈÛË ÙÔ˘ ™Ì·Ú¿Á‰ÈÓÔ˘ ¶›Ó·Î·. ÙËÓ ˙ˆ‹ ÙÔ˘ ‹ÚˆÔ˜ ÙËÓ Ú‡ıÌÈ˙ ÚÔ·ÓÙfi˜ ÙÔ Û˘Ó·›ÛıËÌ·,
Ë ÔÚÌ‹ Î·È ÙÔ ¿ıÔ˜ Î·È fi¯È Ë ÏÔÁÈ΋ (ÂÈÎ. 9).
ÙÔ˘ ÃÚ˘ÛÔ‡, Î·È ı· Ú¤ÂÈ Â‰Ò Ó· ÛËÌÂȈı› fiÙÈ ÙÔ «ªÂÁ¿- ŸÙ·Ó Ë ÚˆÌ·˚΋ ÔÏÂÌÈ΋ ‰‡Ó·ÌË Â¤‚·Ï ÌÈ· ÎÔÛÌÔ-
ÏÔ ŒÚÁÔ» Ù˘ ÌÂÙ·ÛÙÔȯÂÈÒÛˆ˜ ·ÁÂÓÒÓ ÌÂÙ¿ÏÏˆÓ ÂȘ ¯Ú˘- ÎÚ·ÙÔÚ›·, Ô ÔÏÔÎÏËڈ̤ÓÔ˜, ¿ÚÙÈÔ˜ ¿ÓıÚˆÔ˜ ‹, fiˆ˜ ·Îfi-
ÛfiÓ ÂÙÂÏ›ÙÔ ˘fi ÙÔ˘ ˘Úfi˜ Î·È Ù˘ ıÂÚÌfiÙËÙ·˜ ÙËÓ ÔÔ›· Ì· ¤ÏÂÁ·Ó ̤¯ÚÈ ÙfiÙÂ, Ô ¿ÚÈÛÙÔ˜, ‹Ù·Ó ÂΛÓÔ˜ Ô˘ ›¯Â ηٷ-
ÂͤÂÌ ¤Ó·˜ ·Ïfi˜ χ¯ÓÔ˜ ÂÏ·›Ô˘, ÙËÓ ÛˆÛÙ‹ ¯Ú‹ÛË ÙÔ˘
ÔÔ›Ô˘ ÂÁÓÒÚÈ˙ ÌfiÓÔÓ Ô «Ì˘Ë̤ÓÔ˜».
∂›Ó·È Ôχ ‰‡ÛÎÔÏÔ Ó· ·ÓÙÈÏËÊı› ηÓ›˜ ÙÔ ÓfiËÌ· ÙÔ˘
«™Ì·Ú¿Á‰ÈÓÔ˘ ¶›Ó·ÎÔ˜» Ì ÙËÓ ÚÒÙË ·Ó¿ÁÓˆÛË (ÂÈÎ. 8). ªÂ
ÙËÓ Â·Ó¿ÏË„Ë, fï˜, ΢ڛˆ˜ ÙˆÓ ¤ÍÈ ÚÒÙˆÓ ·Ú·ÁڿʈÓ,
·Ú¯›˙ÂÈ Ô ÌÂÏÂÙËÙ‹˜ Ó· ˘ÂÈÛ¤Ú¯ÂÙ·È ÛÙȘ ‚·ı‡ÙÂÚ˜ ¤ÓÓÔÈ-
˜ ÙÔ˘ ÎÂÈ̤ÓÔ˘, Ô˘ ÂÍËÁ› ÙËÓ ÚԤϢÛË Ù˘ ˘ÏÈ΋˜ Ì·˜
˙ˆ‹˜, ÌÂ Û˘Ì‚ÔÏÈÎÔ‡˜ fiÚÔ˘˜ Î·È ·Ú·‚ÔϤ˜. ¢Â›¯ÓÂÈ ÙËÓ ÌÂ-
Á¿ÏË ∂ÓfiÙËÙ· ÙÔ˘ ™‡Ì·ÓÙÔ˜ ∫fiÛÌÔ˘ Î·È ÙÔÓ ÙÚfiÔ ‰È¿‰Ô-
Û˘ Ù˘ ÔÚÁ·ÓÈ΋˜ ˙ˆ‹˜, fiˆ˜ ·˘Ù‹ ÌÂٷʤÚÂÙ·È ·fi ÙÔ˘˜
ÎÔÛÌÈÎÔ‡˜ ·Ó¤ÌÔ˘˜ (ȉȷ›ÙÂÚ· ÙÔ˘˜ ËÏÈ·ÎÔ‡˜, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ·Ô-
ÙÂÏÔ‡ÓÙ·È Ô˘ÛÈ·ÛÙÈο ·fi ÚˆÙfiÓÈ· Î·È ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·Ó·-
Ù‡ÍÔ˘Ó ȤÛÂȘ ̤۷ ÛÙÔÓ ‰È·Ï·ÓËÙÈÎfi ¯ÒÚÔ), ·ÏÏ¿ ηÈ
Ò˜ ·˘Ù‹ Ë ˙ˆ‹ ÙÂÏÂÛÊfiÚËÛ ÛÙËÓ °Ë Ô˘ ÙËÓ ‰¤¯ıËΠηÈ
ÙËÓ ¤ıÚ„Â. ∆Ô ∆¤ÏÂÛÌ· ‹ ÙÂÏÂÈfiÙ˘, ÛÙÔ ÔÔ›Ô ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È,
·ÓÙÈÚÔÛˆ‡ÂÈ ÙËÓ ˙ˆÈ΋ Ô˘Û›· Î·È ÛÙÔ Ì¤ÛÔÓ ÙÔ˘ ÎÂÈ̤ÓÔ˘
˘¿Ú¯ÂÈ Ì›· ·Ú¤Î‚·ÛË Ô˘ ˘Ô‰ÂÈÎÓ‡ÂÈ ¤Ó·Ó ÙÚfiÔ ‰È·¯ˆ-
ÚÈÛÌÔ‡ ÙÔ˘ ∆ÂϤÛÌ·ÙÔ˜ ·fi Ù· ˘ÏÈο Ú¿ÁÌ·Ù·, ‰ËÏ·‰‹ ÙÔÓ
ÙÚfiÔ ·ÔÌfiÓˆÛ˘ Ù˘ ÊÈÏÔÛÔÊÈ΋˜ Ï›ıÔ˘. ∂Ó Î·Ù·ÎÏ›‰È,
ÛÙȘ ÙÂÏÂ˘Ù·›Â˜ ·Ú·ÁÚ¿ÊÔ˘˜, ÂÚÈÁÚ¿ÊÔÓÙ·È ÔÈ ·ÚÂÙ¤˜ Ù˘
ÊÈÏÔÛÔÊÈ΋˜ Ï›ıÔ˘ Î·È Ë ‰‡Ó·ÌË ÙÔ˘ ™˘Ì·ÓÙÈÎÔ‡ ¶Ó‡̷-
ÙÔ˜ Ù˘ ∑ˆ‹˜.

∆Ô ·ÌÂÙ¿ÎÏËÙÔ Ù¤ÏÔ˜ Ù˘ ÂÔ¯‹˜ ÙˆÓ ∏ÚÒˆÓ

∏ ËÚˆÈ΋ ÂÏÏËÓÈ΋ ÎÔÈÓˆÓ›·, ̤¯ÚÈ Î·È ÙÔ˘˜ ¶ÂÚÛÈÎÔ‡˜ ¶Ô-
ϤÌÔ˘˜, ›¯Â ÙÔÓ ‰ÈÎfi Ù˘ ÙÚfiÔ ÛΤ„ˆ˜, ÙËÓ ‰È΋ Ù˘ ÊÈ-
ÏÔÛÔÊ›·, fiˆ˜ ϤÌ ¿ÓÙÔÙ ÁÈ· Ó· ÚÔÛ‰ÈÔÚ›ÛÔ˘Ì ÙËÓ È‰È-
·›ÙÂÚË ÛÙ¿ÛË ÙˆÓ ·ÓıÚÒˆÓ, ·¤Ó·ÓÙÈ ÛÙ· ›‰È· ¿ÓÙ· ÚÔ- 9. O Ì˘ıÈÎfi˜ £ˆÚ Ì¿¯ÂÙ·È ÙÔÓ ‰Ú¿ÎÔÓÙ· Midgard (Henry Füssli, 1788).

40 Ù¯. 107 APXAIO§O°IA & TEXNE™

TELIKO 107 new.qxd 12-06-08 13:13 Page 41
10. O ·Ï¯ËÌÈÛÙ‹˜ ‹Úˆ·˜.
ÎÙ‹ÛÂÈ ÙËÓ ·ÚÂÙ‹, fiˆ˜ ·˘Ù‹ ÂÎÊÚ¿˙ÂÙ·È ÛÙÔÓ ŸÌËÚÔ: «·È¤Ó
·ÚÈÛÙ‡ÂÈÓ Î·È ˘›ÚÔ¯ÔÓ ¤ÌÌÂÓ·È ¿Ïψӻ (πÏ. ∑ 208). ªÈ·
¤ÓÙÔÓË ·ÏÏ·Á‹ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÙ·È Ì ÙËÓ Â›ÛËÌË ÂÈÎÚ¿ÙËÛË
ÙÔ˘ ÃÚÈÛÙÈ·ÓÈÛÌÔ‡ ÛÙËÓ ƒˆÌ·˚΋ ∞˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·, fiÔ˘ ÔÈ Ô-
ϛ٘ Ù˘ ˘Ô¯ÚˆÙÈο Ì¿ı·ÈÓ·Ó ÁÈ· Ù· ˘„ËÏ¿ ȉ·ÓÈο ÌÈ·˜,
ÂÎÙfi˜ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙÔ˜, ·Á¿˘.
∂ÓÒ ¿ÓÙÔÙ ÛÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi Ù˘ ∞˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜ ÂÈÎÚ·-
ÙÔ‡ÛÂ Ô ÓfiÌÔ˜ ÙÔ˘ ÈÛ¯˘ÚÔ‡ Î·È Ù· Û‡ÓÔÚ· ÙÔ˘ ·¤Ú·ÓÙÔ˘
ÎÚ¿ÙÔ˘˜ ÎÈÓ‰‡Ó¢·Ó Û˘Ó¯Ҙ ·fi ÂÈı¤ÛÂȘ ·Ì¤ÙÚËÙˆÓ
‚¿Ú‚·ÚˆÓ Ê˘ÏÒÓ, ÙÔ ÚfiÙ˘Ô ÁÈ· ÙÔ˘˜ Ó¤Ô˘˜ ‰ÂÓ ‹Ù·Ó Ϥ-
ÔÓ Ô ‹Úˆ·˜ ∏Ú·ÎÏ‹˜, ·ÏÏ¿ Ô Ì¿ÚÙ˘˜ ¿ÁÈÔ˜ Ù˘ ÃÚÈÛÙÈ·ÓÔ-
Û‡Ó˘. ∞˘Ùfi˜ ‰ËÏ·‰‹ Ô ÔÔ›Ô˜ ‰ÂÓ ÔϤÌËÛÂ, ·ÏÏ¿ ·Ê¤ıË-
Πӷ ÛÊ·ÁÈ·Ûı› ÁÈ· Ó· ÌËÓ ÚÔ‰ÒÛÂÈ Ù· ÓÂ˘Ì·ÙÈο ÙÔ˘
ȉ·ÓÈο, ÒÛÙ ӷ ÎÂÚ‰›ÛÂÈ ÙËÓ µ·ÛÈÏ›· ÙˆÓ O˘Ú·ÓÒÓ. ŒÙÛÈ
ÔÈ Ó¤ÔÈ Ù˘ ∞˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜ ¿ÎÔ˘Á·Ó Ê·Ó·ÙÈÎÔ‡˜ ÎÏËÚÈÎÔ‡˜
Ó· ÎËÚ‡ÙÙÔ˘Ó ÙË ·Á¿Ë Î·È ÙËÓ ÂÈÚ‹ÓË, ÂÓÒ ÛÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÈ-
ÎfiÙËÙ· ·ÓÙÔ‡ ΢ÚÈ·Ú¯Ô‡Û·Ó ÙÔ Ì›ÛÔ˜ Î·È Ô fiÏÂÌÔ˜, Ô˘
ÙÂÏÈο, ÛÂ Û˘Ó‰˘·ÛÌfi Ì ÙËÓ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈ΋ ¿Ô„Ë ÂÚ› „˘¯È-
΋˜ ·Ó·ه͈˜ ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÔ˘, ¤ÊÂÚ·Ó ÙÔÓ ÌÂÛ·›ˆÓ· ηÈ
ÙËÓ ‚·Ú‚·ÚfiÙËÙ· ÛÙ· Â˘Úˆ·˚ο ‹ıË. ¢ÂÓ ˘‹Ú¯·Ó ϤÔÓ
Ù· ÚfiÙ˘· ÙˆÓ ÔÏÂÌÈÛÙÒÓ ËÚÒˆÓ Î·È Ë ∞˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›· ‰ÈÂ-
χıË, ÂÓÒ Ô fiÏÂÌÔ˜ ÂÍ·ÎÔÏÔ‡ıËÛ ӷ ˘¿Ú¯ÂÈ fiÏÔ Î·È ÈÔ
ÛÙ˘ÁÂÚfi˜, ¯¿ÚË ÛÙËÓ ÂͤÏÈÍË Ù˘ Ù¯ÓÔÏÔÁÈ΋˜ ÂÈÛÙ‹Ì˘,
̤¯ÚÈ Î·È ÙˆÓ ËÌÂÚÒÓ Ì·˜.
O ÃÚÈÛÙÈ·ÓÈÛÌfi˜ ›¯Â ÂÈʤÚÂÈ, ̤ۈ ÙÔ˘ Ê·Ó·ÙÈÛÌÔ‡ ·˘-
ÙÒÓ Ô˘ ÙÔÓ Î‹Ú˘ÙÙ·Ó, ÌÈ· Ï‹ÚË Î·È ›Ûˆ˜ ‰ÈÂÛÙÚ·Ì̤ÓË ‰È·-
ÛÙÚ¤‚ψÛË ÛÙÔ ÚfiÙ˘Ô ÙÔ˘ ‹ÚˆÔ˜. ¢ÈfiÙÈ, Â¿Ó ·˘Ùfi˜ ·Ó·Ê¤-
ÚÂÙ·È ÌfiÓÔ ÛÙ· ÓÂ˘Ì·ÙÈο ȉ·ÓÈο, Ê·›ÓÂÙ·È fiÙÈ ‰ÂÓ ÙÔÓ ÂÓ-
‰È·Ê¤ÚÔ˘Ó ϤÔÓ Ù· ÂÁÎfiÛÌÈ·, ‰ËÏ·‰‹ ‰ÂÓ ÙÔÓ ÂӉȷʤÚÂÈ Ô‡-
ÙÂ Ë ÚÔÛÙ·Û›· Ù˘ ·ÙÚ›‰Ô˜, Ô‡ÙÂ Ë ÚÔÛÙ·Û›· ÙˆÓ ÚÔÛˆ-
APXAIO§O°IA & TEXNE™ Ù¯. 107
ÈÎÒÓ ÙÔ˘ ·Á·ıÒÓ, ÂÊfiÛÔÓ ˆ˜ ¿ÓıÚˆ-
Ô˜ ÙÔ˘ Ó‡̷ÙÔ˜ ıˆÚ› fiÙÈ fiÏ· Á‡-
Úˆ ÙÔ˘ Â›Ó·È ÂÚÈÛÙ·Ûȷο Î·È ·Û‹Ì·-
ÓÙ· Û ۯ¤ÛË Ì ÙËÓ ÌÔÓ·‰È΋ ÛÙ·ıÂÚ‹
·Í›· ÙËÓ ÔÔ›· ‰¤¯ÂÙ·È, ‰ËÏ·‰‹ ÙËÓ
·Ó¿Ù˘ÍË Î·È ÙËÓ ÛˆÙËÚ›· Ù˘ „˘¯‹˜.
ŸÌˆ˜ Ë ÛΤ„Ë ÙÔ˘ ÔÏÂÌÈÛÙ‹ Ô˘ ·Áˆ-
Ó›˙ÂÙ·È «˘¤Ú ‚ˆÌÔ‡ Î·È ÂÛÙÈÒÓ» ÂÈ‚¿Ï-
ÏÂÙ·È Ó· ΢ÚÈ·Ú¯Â›Ù·È ·fi ÙËÓ ıÂÚ·›·
ÙˆÓ ˘ÏÈÎÒÓ ·Ó·ÁÎÒÓ Ù˘ ·Ù‹˜ Ú·ÁÌ·-
ÙÈÎfiÙËÙÔ˜. O ÔÏÂÌÈÛÙ‹˜ ‹Úˆ˜ Â›Ó·È Û·-
ÊÒ˜ ¤Ó·˜ ÚÔÛÁÂȈ̤ÓÔ˜ ¿ÓıÚˆÔ˜ Ô
ÔÔ›Ô˜ ‚ÈÒÓÂÈ ÙËÓ ˆÌ‹ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·
Î·È fi¯È ¤Ó·˜ ÂÍÂ˙ËÙË̤ÓÔ˜ ȉ·ÏÈÛÙ‹˜,
‰ËÏ·‰‹ ¤Ó·˜ ηıËÌÂÚÈÓfi˜ ¿ÓıÚˆÔ˜
Ô˘ ·ÁˆÓ›˙ÂÙ·È Ì¤Û· Û ·ÓÙ›ÍÔ˜ Û˘Ó-
ı‹Î˜ ÁÈ· ÙËÓ ÂÈ‚›ˆÛ‹ ÙÔ˘. ªfiÓÔÓ fiÙ·Ó
‚ÈÒÛÂÈ Î·È ·˘Ù‹ ÙËÓ ÂÌÂÈÚ›·, Â›Ó·È ¤ÙÔÈ-
ÌÔ˜ Ó· ‰Â¯ı› ¿ÓˆıÂÓ ÙËÓ ª‡ËÛ‹ ÙÔ˘
Î·È Ó· ·Ú¯›ÛÂÈ Ó· ÌÂÙ·ÌÔÚÊÒÓÂÙ·È ÛÂ
·Ó·˙ËÙËÙ‹ Ù˘ ¶ÚÒÙ˘ ∞Ú¯‹˜ Î·È Ó· η-
Ù·ÛÙ› ·Ï¯ËÌÈÛÙ‹˜ (ÂÈÎ. 10), Ô ÔÔ›Ô˜ ÂÓ-
ÛÙÂÚÓ›˙ÂÙ·È ϤÔÓ ÙÔ ·Ó¿ÏÔÁÔ Ó‡̷, Î·È ÁÓÒÛÙ˘, ϤÔÓ,
·Ú¯›˙ÂÈ Ó· ‚ÈÒÓÂÈ Ï¿ıÚ·, ˆ˜ ¤Ó·˜ ÎÔÈÓfiÙ˘Ô˜ ¿ÓıÚˆÔ˜.
ÕÏψÛÙÂ, ·˘Ùfi ‰Â›¯ÓÂÈ Î·È Ë ÊÚ·ÛÂÔÏÔÁ›· ÙˆÓ ·Ú¯·ÈÔÙ¤-
ÚˆÓ, ÁÓˆÛÙÒÓ Ì¤¯ÚÈ Û‹ÌÂÚ·, ·Ï¯ËÌÈÛÙÒÓ, ÏÔÁ›ˆÓ Ô˘ ˙Ô‡-
Û·Ó ÛÙËÓ ∞›Á˘ÙÔ Î·È ÙÔ ÈÔ Û‡ÓËı˜ ı¤·Ì· ÁÈ’ ·˘ÙÔ‡˜ ‹Û·Ó
ÔÈ Ô‚ÂÏ›ÛÎÔÈ. O ∑ÒÛÈÌÔ˜, Ô ÔÔ›Ô˜ Â›Ó·È Î·Ù¿ ‰‡Ô ·ÈÒÓ˜ ÌÂ-
Ù·ÁÂÓ¤ÛÙÂÚÔ˜ ÙÔ˘ ¶ÔÚÊ˘Ú›Ô˘ Î·È ÙÔ˘ ∆ÂÚÙ˘ÏÏÈ·ÓÔ‡, ˘·È-
Ó›ÛÛÂÙ·È ÙÔ˘˜ ›‰ÈÔ˘˜ ̇ıÔ˘˜ Î·È ÙȘ ›‰È˜ ÂÔÈı‹ÛÂȘ Ì ÙȘ
Ì˘ÛÙÈΤ˜ ·Ú¯¤˜ Ù˘ ∞ϯËÌ›·˜ Î·È ÔÏϤ˜ ÊÔÚ¤˜ ÁÚ¿ÊÂÈ ÁÈ·
ÙÔ Ú‡̷ ÙÔ˘ ¡Â›ÏÔ˘ (¯ÂÈÚfiÁÚ·ÊÔ 2327, ʇÏÏÔ 169). O OÏ˘-
ÌÈfi‰ˆÚÔ˜, ¿ÏÈ ÛÔÊfi˜ ·Ï¯ËÌÈÛÙ‹˜ Î·È Û˘ÁÁڷʇ˜, Û‡Á-
¯ÚÔÓÔ˜ ÙÔ˘ £ÂÔ‰ÔÛ›Ô˘, fiÙ·Ó ·Ú·ı¤ÙÂÈ ¯ˆÚ›· ÙˆÓ ·Ú¯·›ˆÓ
∂ÏÏ‹ÓˆÓ ÊÈÏÔÛfiÊˆÓ ı˘Ì›˙ÂÈ ÙÔ˘˜ ÓÂÔÏ·ÙˆÓÈÎÔ‡˜ Ù˘ ∞ÏÂ-
Í·Ó‰Ú›·˜ ÙÔ˘ 4Ô˘ ·ÈÒÓÔ˜. ™ÙÔ Ù¤ÏÔ˜ Ú·ÁÌ·Ù›·˜ οÔÈÔ˘
πˆ¿ÓÓË ·Ú¯ÈÂÚ¤ˆ˜ (¯ÂÈÚfiÁÚ·ÊÔ 2327, ʇÏÏÔ 249) ·Ó·ÁÚ¿-
ÊÔÓÙ·È Ù· ÔÓfiÌ·Ù· ÙˆÓ ¯ËÌÈÎÒÓ ÂÚÁ·ÛÙËÚ›ˆÓ Ô˘ ·Ú·-
Û··˙·Ó ÙËÓ ÊÈÏÔÛÔÊÈ΋ Ï›ıÔ: °Ë £Ë‚·˝‰·˜, ∏Ú·ÎÏÂÔ‡Ô-
ÏË, ∞ÊÚÔ‰›ÙË, ∞fiÏψӷ fiÏË, ∂ÏÂÊ·ÓÙ›ÓË, fiϘ fiÏÂȘ Ù˘
∞ÈÁ‡ÙÔ˘. ¶ÚÔÊ·ÓÒ˜ Ô Î·Ù¿ÏÔÁÔ˜ ·˘Ùfi˜, Ô ÔÔ›Ô˜ ¤¯ÂÈ
·ÓÙÈÁÚ·Ê› ·fi ÙÔÓ ÚfiÏÔÁÔ ÂÓfi˜ ÎÂÈ̤ÓÔ˘ ÙÔ˘ ∞Á·ı·Ú¯›‰Ë
ÁÈ· ÙËÓ «∂Ú˘ıÚ¿ £¿Ï·ÛÛ·» ·ÊÔÚ¿ ÙȘ ÌÂÙ·ÏÏÔ˘ÚÁÈΤ˜ ÂÈ-
¯ÂÈÚ‹ÛÂȘ Ô˘ ¢ڛÛÎÔÓÙÔ ÛÙËÓ ∞›Á˘ÙÔ, Î·È ›Ûˆ˜ ÛÙÔ˘˜ Ùfi-
Ô˘˜ ·˘ÙÔ‡˜ Ó· ÂÍ·ÁfiÙ·Ó ·fi ‰È¿ÊÔÚ· ÔÚ˘ÎÙ¿ Ô ¯Ú˘Ûfi˜,
fï˜ ÂÍ›ÛÔ˘ Èı·ÓfiÓ Â›Ó·È Ó· ηٷÛ΢·˙fiÙ·Ó ÂΛ ¯Ú˘Ûfi˜.
O ∞Á·ı·Ú¯›‰Ë˜ ÛÙȘ ÂÚÈÁڷʤ˜ ÙÔ˘ ÁÈ· ÙÔ˘˜ «ÌÂÙ·Ïψڇ-
¯Ô˘˜» ¯Ú˘ÛÔ‡ ·˘ÙÒÓ ÙˆÓ Î¤ÓÙÚˆÓ ÂÈηÏÂ›Ù·È ·Ó¿ÏÔÁ˜
·Ó·ÊÔÚ¤˜ ÙÔ˘ ¢ÈÔ‰ÒÚÔ˘ ÙÔ˘ ™ÈÎÂÏÈÒÙË (¢Èfi‰ˆÚÔ˜ ™ÈÎÂÏÈÒ-
Ù˘, ° 12-13 Î·È ∞Á·ı·Ú¯›‰Ë˜, ÛÙÔ Geographi Graeci
Minores, Ù. ∞΄, Û. 122-129). OˆÛ‰‹ÔÙ ÙËÓ ‚·Ú‡ÙËÙ· ÙÔ˘
ÎÂÈ̤ÓÔ˘ ÙÔ˘ ∞Á·ı·Ú¯›‰Ë ÂÓÈÛ¯‡ÂÈ ÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜ ·ÊÂÓfi˜ fiÙÈ
41
TELIKO 107 new.qxd 12-06-08 13:13 Page 42
̤ÚÔ˜ ·˘Ù‹˜ Ù˘ ηٷÁÚ·Ê‹˜ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÙ·È ÛÙÔ ¯ÂÈÚfi-
ÁÚ·ÊÔ ÙÔ˘ ∞Á›Ô˘ ª¿ÚÎÔ˘ (2Ô Ê‡ÏÏÔ, 138-141) ÙÔ˘ ŒÏÏËÓ·
ηډÈÓ·Ï›Ô˘ µËÛÛ·Ú›ˆÓÔ˜, ·Ï¯ËÌÈÛÙ‹ ÙÔ˘ 15Ô˘ ·ÈÒÓ·, ηÈ
Ì·ıËÙ‹ ÙÔ˘ °ÂˆÚÁ›Ô˘ °ÂÌÈÛÙÔ‡ ¶Ï‹ıˆÓÔ˜, Î·È ·ÊÂÙ¤ÚÔ˘ fiÙÈ
ÙÔ ¯ˆÚ›Ô ÙÔ˘ ∞Á·ı·Ú¯›‰Ë ÛÒıËΠ·fi ÙÔÓ ŒÏÏËÓ· ·Ï¯ËÌÈ-
ÛÙ‹ Î·È ¶·ÙÚÈ¿Ú¯Ë ºÒÙÈÔ Î·È ÂΉfiıËΠfiˆ˜ ‹‰Ë ·Ó·Ê¤Ú·-
Ì ÛÙÔ Geographi Graeci Minores, Ù. ∞΄, Û. 122-129. ∆¤ÏÔ˜,
Ù· ΛÌÂÓ· Ù· ÔÔ›· ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È ÛÙÔ ÊÈÏÔÛÔÊÈÎfiÓ ˆfiÓ ‹
¿Ïψ˜ Ï›ıÔÓ Ù˘ ∞ÈÁ‡ÙÔ˘ Î·È «Ù· ÂÚ› ÙÔ˘ fiʈ˜ Ô˘ ‰¿-
ÎÓÂÈ ÙËÓ Ô˘Ú¿ ÙÔ˘» (ÂÈÎ. 11) Â›Ó·È Î·È Ù· ‰‡Ô ۇ̂ÔÏ· ÙÔ˘ ™‡-
Ì·ÓÙÔ˜ Î·È Ù˘ ∞ϯËÌ›·˜. ¶ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔ˘Ó Ì›· ÔÏfiÎÏËÚË
Û˘Ì‚ÔÏÈ΋ ÔÓÔÌ·ÙÔÏÔÁ›· ÚÔ˜ ¯Ú‹ÛÈÓ ÙˆÓ Ì˘ËÌ¤ÓˆÓ Ù˘ ÈÂ-
Ú¿˜ Ù¤¯Ó˘. ª›· ÔÓÔÌ·ÙÔÏÔÁ›· Î·È ¤Ó· ·ÈÓÈÁÌ·ÙÈÎfi ÁψÛÛ¿-
ÚÈÔ ÛÙÔ ÔÔ›Ô ÔÏϤ˜ ÊÔÚ¤˜ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È Î·È ÔÈ ŒÏÏËÓ˜
·Ï¯ËÌÈÛÙ¤˜, fiˆ˜ Ô „¢‰Ô-¢ËÌfiÎÚÈÙÔ˜, Ô ∑ÒÛÈÌÔ˜, Ô ™˘Ó¤-
ÛÈÔ˜ Î·È Ô OÏ˘ÌÈfi‰ˆÚÔ˜, ˆ˜ ÂȘ ÙÔ ÁψÛÛ¿ÚÈÔ ÙˆÓ ‰È‰·-
ÛοψÓ, ÛÙ· Ì˘ÛÙÈο ‚È‚Ï›· ÙˆÓ ·Ú¯·›ˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ, fiˆ˜
·Ó·ÁÚ¿ÊÔÓÙ·È ·˘ÙÔ› ÛÙÔ «·Ú·‰ÔÛÈ·Îfi ‚È‚Ï›Ô ÙˆÓ ¶ÚÔÁfi-
ÓˆÓ» (¯ÂÈÚfiÁÚ·ÊÔ 2327, ʇÏÏÔ 149).
∞˜ Â·Ó¤ÏıÔ˘ÌÂ, fï˜, ÛÙÔÓ Î·Ù¿ÏÔÁÔ ÙÔ˘ ∞Á·ı·Ú¯›‰Ë.
∞˘Ùfi˜ Ú¤ÂÈ Ó· Â›Ó·È ·ÚÎÂÙ¿ ·Ï·Èfi˜, ‰ÈfiÙÈ Ù· ÔÓfiÌ·Ù· ÙˆÓ
fiÏÂˆÓ Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ ‰ÂÓ Â›Ó·È ÁÓˆÛÙ¿ ÌÂÙ¿ ÙËÓ ·Ú·‚È΋ η-
Ù¿ÎÙËÛË Î·È ‰ÂÓ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È Î·È ¿ÏÏÔ˜ ÙfiÔ˜ Ù˘ ∞ÈÁ‡ÙÔ˘
·fi ÂΛÓÔ˘˜ Ô˘ ‚Ú›ÛÎÔ˘Ì ·ÚÁfiÙÂÚ·, ÛÙÔÓ 7Ô ·ÈÒÓ·. ŸÏ·
·˘Ù¿ Ì·˜ ·Ú·¤ÌÔ˘Ó ÛÙËÓ ∞›Á˘ÙÔ, ·ÏÏ¿ ÛÙËÓ ÁÓˆÛÙÈ΋
Î·È ÂÍÂÏÏËÓÈṲ̂ÓË ∞›Á˘ÙÔ Ù˘ ∞ÏÂÍ·Ó‰Ú›·˜, Ù˘ ÂÔ¯‹˜
Ù˘ ڈ̷˚΋˜ ΢ÚÈ·Ú¯›·˜ ÙÔ˘ 3Ô˘ Î·È 4Ô˘ ·ÈÒÓ·. ÀÔÁÚ·Ì-
Ì›˙Ô˘ÌÂ, fï˜, fiÙÈ Û fiÏ· Ù· ˆ˜ ¿Óˆ ‰ÂÓ ˘Ê›ÛÙ·Ù·È Î·Ì›·
Û·Ê‹˜ ·fi‰ÂÈÍË ÂȂ‚·ÈˆÌ¤ÓˆÓ Û¯¤ÛÂˆÓ ÌÂٷ͇ οÔȈÓ
·Ï¯ËÌÈÛÙÈÎÒÓ ‰È‰·ÛηÏÈÒÓ Î·È Ù˘ ·ÈÁ˘Ùȷ΋˜ ıÚËÛΛ·˜.
∫·Ù¿ ÙÔÓ 17Ô ·ÈÒÓ·, ¤ÁÈÓ Ôχ˜ ÏfiÁÔ˜ ÁÈ· οÔÈÔÓ ›-
ӷη ÙÔ˘ ∂ÚÌÔ‡, ‰ËÏ·‰‹ ÈÂÚÔÁÏ˘ÊÈÎfi ¿˘ÚÔ, Ô ÔÔ›Ô˜
‚Ú›ÛÎÂÙ·È ÛÙÔ ∆Ô˘Ú›ÓÔ. O πËÛÔ˘›Ù˘ ∫›Ú¯ÂÚ (Ath. Kircher,
Alchemia hieroglyphica, ƒÒÌË 1653) ·Û¯ÔÏ‹ıËÎÂ ÌÂ ÙÔ ·Ú-
¯·›Ô ÙÔ‡ÙÔ Û‡ÁÁÚ·ÌÌ·, ÙÔ ÔÔ›Ô ÂÚȤ¯ÂÈ Î·È ÙËÓ ıˆڛ·
ÙÔ˘ ªÂÁ¿ÏÔ˘ ŒÚÁÔ˘, ηıÒ˜ ˘¿Ú¯ÂÈ Û ·˘Ùfi Ë ÂÚÌËÓ›·
ÙÔ˘ ˘‰Ú·ÚÁ‡ÚÔ˘ ÙˆÓ ÊÈÏÔÛfiÊˆÓ Î·È Ë ·ÁÎfiÛÌÈ· Û·ÁÂÈ-
ÚÈ΋ È·ÙÚÈ΋1, ‰ËÏ·‰‹ Ë ıÂÚ·¢ÙÈ΋ Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ› ¯Ë-
ÌÈο Ê¿Ú̷η Î·È Â›Ó·È ·ÓÙ›ıÂÙË ÚÔ˜ ÙËÓ Á·ÏËÓÈ΋, Ë ÔÔ›·
¯ÚËÛÈÌÔÔÈ› Ê˘Ù¿. ∫·È fï˜, fiÏ· ·˘Ù¿, ηٿ ÙËÓ Î·ÙËÁÔ-
ÚËÌ·ÙÈ΋ ‰È·‚‚·›ˆÛË ÙÔ˘ ∫›Ú¯ÂÚ ‹Û·Ó ηı·Ú‹ Ê·ÓÙ·Û›·,
ÁÈ· ÙÔÓ ·ÏÔ‡ÛÙ·ÙÔ ÏfiÁÔ fiÙÈ ÔÈ ‰È·ÓÔÔ‡ÌÂÓÔÈ ÙÔ˘ 17Ô˘ ·È-
ÒÓ· ·ÁÓÔÔ‡Û·Ó ·ÓÙÂÏÒ˜ ¤ÛÙˆ ÙȘ ÚÒÙ˜ ·Ú¯¤˜ Ù˘ ·Ó¿-
ÁÓˆÛ˘ ÙˆÓ ÈÂÚÔÁÏ˘ÊÈÎÒÓ. ŸÌˆ˜ ·Ó¿ÏÔÁ˜ ȉ¤Â˜ ÂÈÎÚ·-
ÙÔ‡Û·Ó Î·È ÛÙËÓ ·Ú¯·ÈfiÙËÙ·. O π¿Ì‚ÏȯԘ Â› ·Ú·‰Â›ÁÌ·-
ÙÈ, ÁÈ· ÙȘ ·Ú¯·›Â˜ ÛًϘ ÙÔ˘ ∂ÚÌÔ‡, ¿Óˆ ÛÙȘ Ôԛ˜
‹Ù·Ó ·Ó·ÁÚ·Ì̤ÓË fiÏË Ë ÛÔÊ›·, fiˆ˜ Î·È Ô Û‡Á¯ÚÔÓfi˜ ÙÔ˘
ÈÛÙÔÚÈÔÁÚ¿ÊÔ˜ Î·È ·ÛÙÚÔÏfiÁÔ˜ ª·Ó¤ıˆÓ, ·Ó·Ê¤ÚÂÈ ÙȘ ÈÂ-
Ú¤˜ ‚›‚ÏÔ˘˜ ÙˆÓ ·‰‡ÙˆÓ Î·È Ì˘ÛÙËÚȈ‰ÒÓ ÛÙËÏÒÓ ÙÔ˘ ·Ó-
ÛfiÊÔ˘ ∂ÚÌÔ‡ (ª·Ó¤ıˆÓ, ∞ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈο, ‚È‚Ï›Ô ∂΄: ∞fi Ù·
¿‰˘Ù· ÙˆÓ ÈÂÚÒÓ ‚È‚Ï›ˆÓ Î·È ÙȘ ÎÚ˘Ê¤˜ ÛًϘ Ô˘ ¿ÓÔÈÍÂ
Ô ¶¿ÓÛÔÊÔ˜ ∂ÚÌ‹˜).
42
∆Ô ›‰ÈÔ ÏÂÍÈÏfiÁÈÔ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó Î·È ÔÈ ÚÒÙÔÈ ÁÓˆÛÙÔ›
ŒÏÏËÓ˜ ·Ï¯ËÌÈÛÙ¤˜, fiˆ˜ Ô OÏ˘ÌÈfi‰ˆÚÔ˜, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ·-
Ú·‰¤¯ÔÓÙ·È ÙËÓ ·Ú¿‰ÔÛË ·˘Ù‹˜ Ù˘ ÂÈÛÙ‹Ì˘, ‰Â¯fiÌÂÓÔÈ
fiÙÈ ÙÔ Ì˘ÛÙÈÎfi ÙÔ˘˜ ÁÚ¿ÊÂÙ·È ÛÙÔ˘˜ Ô‚ÂÏ›ÛÎÔ˘˜ Ì ÈÂÚÔÁÏ˘-
ÊÈ΋ ÁÚ·Ê‹. O OÏ˘ÌÈfi‰ˆÚÔ˜, Ì¿ÏÈÛÙ·, ·Ú¤¯ÂÈ ·ÎÚȂ›˜
Ì·ÚÙ˘Ú›Â˜ ÁÈ· ÙȘ ÂÈÁڷʤ˜ ÙÔ˘ Ó·Ô‡ Ù˘ ÿÛȉԘ [·Ó·ÌÊÈ-
‚fiψ˜ ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ÙÔÓ Ó·fi ÙˆÓ ºÈÏÒÓ, Ô˘ ›¯Â ÂÈÛÎÂÊı›
·Ï·ÈfiÙÂÚ· fiˆ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Ô ›‰ÈÔ˜, Î·È ÙÔ˘˜ Ó·Ô‡˜ ÙÔ˘ §È-
‚˘ÎÔ‡ fiÚÔ˘˜ (ÕÙÏ·ÓÙÔ˜)]. °È· ÔÈÔ ÏfiÁÔ ÔÈ ·Ï¯ËÌÈÛÙ¤˜ ¿Ú·-
ÁÂ Û˘Ó¤‰Â·Ó ÙȘ ȉ¤Â˜ ÙÔ˘˜ Ì ÙȘ ·Ú¯·›Â˜ ·˘Ù¤˜ Áڷʤ˜,
ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ ÙÔ ÓfiËÌ· ‰ÂÓ ÂÓÓÔÔ‡Û·Ó ϤÔÓ; ª‹ˆ˜ ˘‹Ú-
¯·Ó ̤۷ ÛÙÔ˘˜ Ó·Ô‡˜ ÛًϘ, ÔÈ Ôԛ˜ ÂÚÈ›¯·Ó ÙÔ˘˜ Ù‡-
Ô˘˜ Ù˘ ÈÂÚ¿˜ Ù¤¯Ó˘, fiˆ˜ ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ó Ô ∑ÒÛÈÌÔ˜ Î·È Ô
OÏ˘ÌÈfi‰ˆÚÔ˜;
11. O Ô˘ÚÔ‚fiÚÔ˜ fiÊȘ, ۇ̂ÔÏÔÓ ÙÔ˘ ™‡Ì·ÓÙÔ˜ Î·È Ù˘ ∞ϯËÌ›·˜
(Abraham Eléazar, Donum Dei, Erfurt, 1735).
∏ ‰È¿ÛˆÛË ÙÔ˘ ÂÏÏËÓÈÎÔ‡ Ó‡̷ÙÔ˜ Î·È Ù˘ Ù¯ÓÔÏÔÁ›·˜
ηٿ Ù· ÚÒÙ· ¯ÚfiÓÈ· Ù˘ µ˘˙·ÓÙÈÓ‹˜ ∞˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜
∏ ∞ϯËÌ›·, ˆ˜ πÂÚ¿ ∆¤¯ÓË Î·È ∂ÈÛÙ‹ÌË, ÂÌÊ·Ó›˙ÂÙ·È ‹‰Ë
·fi ÙÔ˘˜ ÚÔ˚ÛÙÔÚÈÎÔ‡˜ ¯ÚfiÓÔ˘˜ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· ηÈ, ÂÓÛÙÂÚ-
ÓÈ˙fiÌÂÓË Î·ı’ Ô‰fiÓ ÙȘ ȉ¤Â˜ ÙÔ˘ ∏Ú·ÎÏ›ÙÔ˘ «ÂÚ› ÙÔ˘ ˘-
Úfi˜», ·Ó·Ù‡¯ıËΠ·ÎfiÌË ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ Ì¤¯ÚÈ ÙËÓ ÂÔ¯‹ ÙÔ˘
™ˆÎÚ¿ÙÔ˘˜, ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ Ô ‰¿ÛηÏÔ˜ ∞Ú¯¤Ï·Ô˜ Â›Ó·È Ô ÚÒ-
ÙÔ˜ Ê˘ÛÈÎfi˜ ÊÈÏfiÛÔÊÔ˜ Î·È ·Ï¯ËÌÈÛÙ‹˜ Ô˘ ÁÓˆÚ›˙Ô˘ÌÂ
ÛÙËÓ ∞ıËÓ·˚΋ ¢ËÌÔÎÚ·Ù›·.
∏ ∞ϯËÌ›·, Ë ÔÔ›· ̤¯ÚÈ ÙfiÙ ·ÂηÏ›ÙÔ ∞Ú¯‹ ª›·, ·fi
ÙÔÓ ∂΄ ·ÈÒÓ· .Ã. ¿Ú¯ÈÛ ӷ Á›ÓÂÙ·È ÁÓˆÛÙ‹ Î·È ˆ˜ Ã˘Ì¢ÙÈ-
΋, ΢ڛˆ˜ ·fi ÙÔ˘˜ Û·ÁÂÈÚÈÛÙ¤˜ È·ÙÚÔÊÈÏÔÛfiÊÔ˘˜ Ù˘
Û¯ÔÏ‹˜ ÙÔ˘ πÔÎÚ¿ÙÔ˘˜. µ·ÛÈ˙Ô̤ÓË Î˘Ú›ˆ˜ ÛÙËÓ ÊÈÏÔÛÔ-
Ê›· ÙÔ˘ ∏Ú·ÎÏ›ÙÔ˘, fiˆ˜ ·Ó·Ê¤Ú·ÌÂ, Ë ÔÔ›· ÂÎÙÈÌÔ‡ÛÂ
ÙȘ ÂÊ·ÚÌÔṲ̂Ó˜ ·Ú¯¤˜ Ô˘ ‰ڿ˙ÔÓÙ·Ó Û ÔÚıÔÏÔÁÈÛÙÈ-
Τ˜ ·Ú¯¤˜ Î·È ¤ÓÓÔȘ, ηıȤڈÛ ϤÔÓ ÙÔ ›ڷ̷ Î·È ÙËÓ
ˆÊÂÏÈÌÈÛÙÈ΋ ¿Ô„Ë Ù˘ Ê˘ÛÈ΋˜ ÊÈÏÔÛÔÊ›·˜. ∏ ·Ó¿Ù˘Í‹
Ù¯. 107 APXAIO§O°IA & TEXNE™
TELIKO 107 new.qxd 12-06-08 13:13 Page 43
Ù˘, ÛÙËÓ ÎÏ·ÛÈ΋ ∂ÏÏ¿‰· Î·È ÛÙÔ˘˜ ÂÏÏËÓÈÛÙÈÎÔ‡˜ ¯ÚfiÓÔ˘˜,
˘‹ÚÍÂ Û˘Ó¯‹˜ ̤¯ÚÈ Î·È ÙËÓ ··Ú¯‹ Ù˘ ڈ̷ÈÔÎÚ·Ù›·˜,
ÔfiÙ ¿Ú¯ÈÛ ӷ Êı›ÓÂÈ ˆ˜ ÂÈÛÙ‹ÌË ÁÈ· ÙÔ Â˘Ú‡ ÎÔÈÓfi.
™ÙÔ˘˜ ڈ̷˚ÎÔ‡˜ ¯ÚfiÓÔ˘˜ ϤÔÓ, Ë ∞ϯËÌ›· ‹ Ã˘Ì¢ÙÈ΋ ÂÎ-
Ê˘Ï›˙ÂÙ·È Î·È ·fi πÂÚ¿ ∆¤¯ÓË Î·È ∂ÈÛÙ‹ÌË Î·Ù·ÓÙ¿ ¤Ó· Û˘-
ÓÔÓı‡ÏÂ˘Ì· Ì˘ÛÙÈÎÈÛÙÈÎÒÓ ıÂÔÛÔÊÈÎÒÓ ‰ÔÍ·ÛÈÒÓ Î·È Ì·ÁÁ·-
Ó›·˜, ·ÏÏ¿ ¿ÓÙÔÙ ̷˙› Ì ·ÚÎÂÙ¤˜ ÂÈÛÙËÌÔÓÈΤ˜ ÁÓÒÛÂȘ,
΢ڛˆ˜ ¿Óˆ ÛÙËÓ ÌÂÙ·ÏÏÔ˘ÚÁ›·.
ªÂ ÙËÓ ÂÈÎÚ¿ÙËÛË ÙÔ˘ ÃÚÈÛÙÈ·ÓÈÛÌÔ‡ ÛÙËÓ ƒˆÌ·˚΋ ∞˘-
ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·, ıˆڋıËΠ‡ÔÙË Î·È ·¯ı‹˜ Ù¤¯ÓË, ˆ˜ ̤-
ÏÔ˜ Ù˘ ·Á·ÓÈÛÙÈ΋˜ Ï·ÙÚ›·˜, fï˜ Ôχ ÁÚ‹ÁÔÚ·, ηٿ
ÙËÓ ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙÔ˘ 4Ô˘ ·ÈÒÓ·, ÚÔÛÂÙ·ÈÚ›ÛÙËΠÔÏÏÔ‡˜ ¯ÚÈ-
ÛÙÈ·ÓÔ‡˜ ÏÔÁ›Ô˘˜, ÂÓÒ ·Ú¿ÏÏËÏ· ÂıÓÈÎÔ› ·Ï¯ËÌÈÛÙ¤˜ ·Û¿-
˙ÔÓÙ·Ó ÙÔÓ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÛÌfi, fiˆ˜ Ô ∑ÒÛÈÌÔ˜ ¶·ÓÔÔÏ›Ù˘, Â›-
ÛÎÔÔ˜ ¶ÂÓÙ·fiψ˜, Ô ™˘Ó¤ÛÈÔ˜ ∫˘ÚËÓ·›Ô˜, Â›ÛÎÔÔ˜
¶ÙÔÏÂÌ·˝‰Ô˜, Î.¿. ∆ÂÏÈο, ÙÔÓ 5Ô ·ÈÒÓ·, ÂıÓÈÎÔ› Î·È ¯ÚÈÛÙÈ·-
ÓÔ› ·Ï¯ËÌÈÛÙ¤˜ Û˘Ó˘¿Ú¯Ô˘Ó ˆ˜ ¯˘ÌÂ˘Ù¤˜, ¯ˆÚ›˜ Ó· ηÙË-
ÁÔÚÔ‡ÓÙ·È ÁÈ· ÂȉˆÏÔÏ·ÙÚ›·. ¶ÔÏÏÔ› ·fi ·˘ÙÔ‡˜, fiÙ·Ó ÔÈ
ƒˆÌ·›ÔÈ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ˜ Ù˘ ∞Ó·ÙÔÏ‹˜, Ô˘ Û‹ÌÂÚ· ÔÓÔÌ¿-
˙Ô˘Ì µ˘˙¿ÓÙÈÔ, fiˆ˜ Ô £ÂÔ‰fiÛÈÔ˜, Ô ∑‹ÓˆÓ Î·È Ô πÔ˘ÛÙÈ-
ÓÈ·Ófi˜, ΋ڢÛÛ·Ó ‰ÈˆÁÌÔ‡˜, ÙfiÛÔ Î·Ù¿ ÙˆÓ ÂıÓÈÎÒÓ fiÛÔ Î·È
ηٿ ÙˆÓ ·ÈÚÂÙÈÎÒÓ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÒÓ, ¤‚ÚÈÛÎ·Ó Î·Ù·Ê‡ÁÈÔ ÛÙËÓ
™˘Ú›·, Â·Ú¯›· ÌÂÓ Ù˘ µ˘˙·ÓÙÈÓ‹˜ ∞˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜, ·ÏÏ¿
·ÓÂÎÙÈ΋ ÛÙËÓ ÁÓÒÛË Î·È ÙËÓ ÊÈÏÔÛÔÊ›·, ÏfiÁˆ Ù˘ ÓÂ˘Ì·ÙÈ-
΋˜ ·Ó¿Ù˘Í˘ Ù˘ ¯ÒÚ·˜ ·˘Ù‹˜ ·fi ÙfiÙ Ô˘ ‹Ù·Ó ÂÈÎÚ¿-
ÙÂÈ· ÙˆÓ ‰È·‰fi¯ˆÓ ÙÔ˘ ªÂÁ¿ÏÔ˘ ∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÔ˘, ™ÂÏ¢ÎȉÒÓ,
Î·È ÙÔ˘ ∞ÓÙ›Ô¯Ô˘ ÙÔ˘ ∂ÈÊ·ÓÔ‡˜.
◊‰Ë ·fi ÙÔÓ °΄ ·ÈÒÓ· .Ã., ¤Ó· ÈηÓfi ̤ÚÔ˜ ÙˆÓ ¤ÚÁˆÓ
ÙˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ ÊÈÏÔÛfiÊˆÓ Â›¯Â ÌÂÙ·ÊÚ·ÛÙ› ÛÙËÓ Û˘Úȷ΋
ÁÏÒÛÛ·, Ë ÔÔ›· ÂıˆÚ›ÙÔ ˆ˜ Ë ÌfiÓË ÏfiÁÈ· ÁÏÒÛÛ· Ù˘
∞Ó·ÙÔÏ‹˜, ÈηӋ Ó· ÂÎÊÚ¿ÛÂÈ Ù· ÏÂÙ¿ ÓÔ‹Ì·Ù· ÙÔ˘ ÂÏÏË-
ÓÈÎÔ‡ Ó‡̷ÙÔ˜ Î·È ·˘Ùfi ÁÈ·Ù› ‹Ù·Ó ÌÈ· ·Ú·ÏÏ·Á‹ Ù˘
·Ú·Ì·˚΋˜, Ë ÔÔ›· ‹Ù·Ó Î·È ·˘Ù‹ ÌÈ· ·Ú¯·ÈfiÙÂÚË ÂÏ·-
ÛÁÈ΋ ‰È¿ÏÂÎÙÔ˜.
ªÈ· ÂÚ·ÈÙ¤Úˆ ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋ ÒıËÛË, ÂÏÏËÓÈ΋˜ ηÙ¢ı‡Ó-
Ûˆ˜, ·Ú·ÙËÚÂ›Ù·È Ù· ¯ÚfiÓÈ· ÌÂÙ¿ ÙÔ 325, fiÙ·Ó ÛÙËÓ ™‡ÓÔ-
‰Ô Ù˘ ¡Èη›·˜ ηٷ‰ÈοÛÙËÎÂ, ˆ˜ ·ÈÚÂÙÈÎfi˜, Ô ÈÂÚ¤·˜ ÕÚÂÈ-
Ô˜, Î·È ¤Ó·˜ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi˜ ·ÚÈıÌfi˜ ÌÔÚÊˆÌ¤ÓˆÓ Î·È ÏÔÁ›ˆÓ
Ô·‰ÒÓ ÙÔ˘ Î·Ù¤Ê˘Á·Ó ÛÙËÓ ™˘Ú›·. ŸÌˆ˜, ÙÔ ÌÂÁ¿ÏÔ Î‡Ì·
Ó¤ˆÓ ÌÔÚÊˆÌ¤ÓˆÓ Ê˘Á¿‰ˆÓ ÍÂÛ¿ ¤Ó·Ó ·ÈÒÓ· ÌÂÙ¿, ÙÔ 431,
Ì ÙËÓ ™‡ÓÔ‰Ô Ù˘ ∂ʤÛÔ˘, fiÙ·Ó Î·ı·ÈÚÂ›Ù·È ·fi ÙÔÓ ·-
ÙÚÈ·Ú¯ÈÎfi ıÚfiÓÔ Ù˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ˘fiψ˜ Ô, ηٷÁfiÌÂÓÔ˜
·fi ÙËÓ ™˘Ú›·, ¶·ÙÚȿگ˘ ¡ÂÛÙfiÚÈÔ˜ (380-451), ÂÂȉ‹
‰È·Î‹Ú˘ÛÛ fiÙÈ Ô πËÛÔ‡˜ ÃÚÈÛÙfi˜ Â›Ó·È ‰ÈÚfiÛˆË ıÂfiÙ˘,
ÛÙËÓ ÔÔ›· ÙÔ ¤Ó· ÚfiÛˆÔ ·ÓÙÈÚÔÛˆ‡ÂÈ ÙÔÓ ıÂ›Ô ¯·Ú·-
ÎÙ‹Ú· Î·È ÙÔ ¿ÏÏÔ ÙÔÓ ·ÓıÚÒÈÓÔ. O ¡ÂÛÙfiÚÈÔ˜ Î·Ù¤Ê˘ÁÂ
Î·È ·˘Ùfi˜ ÛÙËÓ ™˘Ú›·, fiÔ˘ ›‰Ú˘Û ÙËÓ ¡ÂÛÙÔÚÈ·Ó‹ ªÔÓÔ-
Ê˘ÛÈÙÈ΋ ∂ÎÎÏËÛ›·, Ë ÔÔ›· ÂÍ·ÏÒıËΠٷ¯‡Ù·Ù· ˆ˜ ·ÓÂ-
Í¿ÚÙËÙË ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈ΋ ·›ÚÂÛË ÛÙËÓ ™˘Ú›·, ÙËÓ ¶ÂÚÛ›·, ÙËÓ ∞›-
Á˘ÙÔ, ·ÎfiÌ· Î·È ÙËÓ ∞‚ËÛÛ˘Ó›·. ∆Ô ÌÔÚʈÙÈÎfi ˘fi‚·ıÚÔ
ÙˆÓ ÌÔÓÔÊ˘ÛÈÙÒÓ ‹Ù·Ó ÂÓÙÂÏÒ˜ ÂÏÏËÓÈÎfi ηÈ, ·Ú¿ ÙÔ ÁÂÁÔ-
Ófi˜ fiÙÈ ÔÈ ªÔÓÔÊ˘Û›Ù˜ ‹ ¡ÂÛÙÔÚÈ·ÓÔ› ·Ó‹Î·Ó Û ‰È¿ÊÔÚ˜
APXAIO§O°IA & TEXNE™ Ù¯. 107
ÂıÓfiÙËÙ˜, ›¯·Ó Û ÌÂÁ¿ÏË ÂÎÙ›ÌËÛË Î·È ¤‰ÂÈ¯Ó·Ó ÙËÓ ÚÔ-
Ù›ÌËÛ‹ ÙÔ˘˜ ÛÙËÓ ·Ú¯·›· ∂ÏÏËÓÈ΋ ºÈÏÔÛÔÊ›·, ¯ˆÚ›˜ η̛·
ÚÔηٿÏË„Ë ÁÈ· ÙÔ ÂıÓÈÎfi Ù˘ ÂÚȯfiÌÂÓÔ. ∞˘Ùfi˜ Â›Ó·È Ô
ÏfiÁÔ˜ Ô˘ ÔÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔÈ ‰È·ÓÔËÙ¤˜ Î·È ÏfiÁÈÔÈ Ù˘ µ˘˙·-
ÓÙÈÓ‹˜ ∞˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜ Â› ÔÏÏÔ‡˜ ·ÈÒÓ˜ ÚÔ¤Ú¯ÔÓÙ·Ó
·fi ÙËÓ ™˘Ú›·, fiˆ˜ Î·È ·fi ÙËÓ ∞›Á˘ÙÔ. OˆÛ‰‹ÔÙÂ,
fiˆ˜ ı· ‰Ô‡Ì ÂÚ·ÈÙ¤Úˆ, ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔ˘˜ ‰È·ÓÔÔ‡ÌÂÓÔ˘˜
·˘ÙÔ‡˜ ˘‹ÚÍ·Ó Î·È ÔÏÏÔ› ·Ï¯ËÌÈÛÙ¤˜.
∏ ·Ú¯·ÈfiÙÂÚË ™¯ÔÏ‹ ÛÙËÓ ª¤ÛË ∞Ó·ÙÔÏ‹, ÚÈÓ ·fi ÙËÓ
·Ó¿‰ÂÈÍË Î·È ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ∞Ú·‚È΋˜ ∂ÈÛÙ‹Ì˘, ‹Ù·Ó Ë
™¯ÔÏ‹ Ù˘ ∂‰¤ÛÛ˘ Ù˘ ™˘Ú›·˜, ̤¯ÚÈ Î·È Ù· Ù¤ÏË ÙÔ˘ 5Ô˘ ·È-
ÒÓ·. ∂Λ ÌÂÙ·ÊÚ¿ÛÙËΠÁÈ· ÚÒÙË ÊÔÚ¿ ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ ∞ÚÈ-
ÛÙÔÙ¤ÏÔ˘˜ ÛÙ· Û˘Úȷο, Î·È Ì¿ÏÈÛÙ· Ì ÌÂÁ¿ÏË ÂÈÙ˘¯›·. ¢˘-
ÛÙ˘¯Ò˜, fï˜, Ë Œ‰ÂÛÛ· ‚ÚÈÛÎfiÙ·Ó ÂÓÙfi˜ ÙˆÓ ÔÚ›ˆÓ Ù˘ µ˘-
˙·ÓÙÈÓ‹˜ ∞˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜ Î·È ¤ÙÛÈ, ÙÔ 489, Ì ‰È¿Ù·ÁÌ· ÙÔ˘ ·˘-
ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ· ∑‹ÓˆÓ·, ‰È·Ï‡ıËÎÂ Ë ∞η‰ËÌ›· Ù˘ ∂‰¤ÛÛ˘ ηÈ
ÔÈ ¡ÂÛÙÔÚÈ·ÓÔ› ÊÈÏfiÛÔÊÔÈ, ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ Î·È ÔÏÏÔ› ·Ï-
¯ËÌÈÛÙ¤˜, Î·Ù¤Ê˘Á·Ó ÛÙËÓ ¶ÂÚÛ›·. ∆Ô Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ ·˘Ùfi Â·ÓÂ-
Ï‹ÊıË ÌÂÚÈο ¯ÚfiÓÈ· ·ÚÁfiÙÂÚ·, ÙÔ 529, fiÙ·Ó Ô ·˘ÙÔÎÚ¿ÙˆÚ
πÔ˘ÛÙÈÓÈ·Ófi˜ ηًÚÁËÛ ÙËÓ ∞η‰ËÌ›· ÙÔ˘ ¶Ï¿ÙˆÓÔ˜, ·ÏÏ¿
Î·È Î¿ı ›‰Ô˜ ÂıÓÈ΋˜ ÊÈÏÔÛÔÊ›·˜ ÛÙËÓ ÂÈÎÚ¿ÙÂÈ¿ ÙÔ˘.
∏ ™¯ÔÏ‹ Ù˘ ∂‰¤ÛÛ˘ ÌÂٷʤÚıËΠÛÙËÓ fiÏË ¡›ÛÈ‚Ë
Ù˘ ¶ÂÚÛ›·˜, fiÔ˘ ÔÈ ¶¤ÚÛ˜, Ï·fi˜ ¢ÁÂÓ‹˜ Î·È ÔÏÈÙÈṲ̂-
ÓÔ˜, Ì Â›ÛËÌË ıÚËÛΛ· ÙÔÓ ∑ˆÚÔ·ÛÙÚÈÛÌfi ·ÏÏ¿ ·ÓÂÍ›-
ıÚËÛÎÔÈ Î·È ·ÓÂÎÙÈÎfiÙ·ÙÔÈ ÛÙ· ¿ÏÏ· ‰fiÁÌ·Ù·, ˘Ô‰¤¯ıËηÓ
ÙÔ˘˜ ÏfiÁÈÔ˘˜ ¡ÂÛÙÔÚÈ·ÓÔ‡˜ ÃÚÈÛÙÈ·ÓÔ‡˜ Ì ·‰ÂÏÊÈο Û˘Ó·È-
Ûı‹Ì·Ù·. ∂Λ, ÛÙËÓ ¡›ÛÈ‚Ë, ¤ÁÈÓÂ Ë ÌÂÙ¿ÊÚ·ÛË ÂÓfi˜ ÌÂÁ¿-
ÏÔ˘ ·ÚÈıÌÔ‡ ·Ú¯·›ˆÓ ÂÏÏËÓÈÎÒÓ ‚È‚Ï›ˆÓ ÛÙËÓ Û˘Úȷ΋ ÁÏÒÛ-
Û·, ÂÍ ·˘ÙÒÓ ·ÚÎÂÙ¿ ÌÂÙ·ÊÚ¿ÛıËÎ·Ó Î·È ÛÙ· ÂÚÛÈο. ªÂ-
ٷ͇ ÌÈ·˜ ÙÂÚ¿ÛÙÈ·˜ ÔÈÎÈÏ›·˜ ÌÂÙ·ÊÚ·Ûı¤ÓÙˆÓ ‚È‚Ï›ˆÓ ºÈ-
ÏÔÛÔÊ›·˜, ª·ıËÌ·ÙÈÎÒÓ, ∞ÛÙÚÔÓÔÌ›·˜, µÔÙ·ÓÈ΋˜ Î·È π·ÙÚÈ-
΋˜, ˘‹ÚÍ·Ó Î·È ‚È‚Ï›· ∞ϯËÌ›·˜, Ú¿ÁÌ· Ô˘ ÛËÌ·›ÓÂÈ fiÙÈ
Ë ∞ϯËÌ›· ‰È·ÙËÚÔ‡Û ÛËÌ·ÓÙÈ΋ ı¤ÛË ÛÙËÓ Ê˘ÛÈ΋ ÊÈÏÔÛÔ-
Ê›· ÂΛӢ Ù˘ ÂÔ¯‹˜. ∂›Ó·È ÂӉȷʤÚÔÓ ÙÔ fiÙÈ ÔÏÏ¿ ·fi
Ù· ¤ÚÁ· Ù˘ ·Ú¯·›·˜ ÂÏÏËÓÈ΋˜ ÁÚ·ÌÌ·Ù›·˜, Î·È Î˘Ú›ˆ˜ ·˘-
Ù¿ Ù˘ ∞ϯËÌ›·˜, ·Ú¤ÌÂÈÓ·Ó ÁÓˆÛÙ¿ ÌfiÓÔ ·fi ÙËÓ Û˘Úȷ΋
ÙÔ˘˜ ÌÂÙ¿ÊÚ·ÛË, ‰ÈfiÙÈ Ù· ÚˆÙfiÙ˘· ÂÏÏËÓÈο ›¯·Ó ηٷ-
ÛÙÚ·Ê›, Û‡Ìʈӷ Ì ٷ ‰È·Ù¿ÁÌ·Ù· ÙÔ˘ ¢ÈÔÎÏËÙÈ·ÓÔ‡ ηÈ
ÙÔ˘ £ÂÔ‰ÔÛ›Ô˘. ∆· Û˘Úȷο ·˘Ù¿ Û˘ÁÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÌÂÙ·ÊÚ¿-
ÛıËÎ·Ó ·ÚÁfiÙÂÚ· ÛÙ· ·Ú·‚Èο, Ù· ÔÔ›· ˘‹ÚÍ·Ó Ì ÙËÓ ÛÂÈ-
Ú¿ ÙÔ˘˜ ÚˆÙfiÙ˘· ÁÈ· ÙËÓ ÌÂÙ¿ÊÚ·Û‹ ÙÔ˘˜ ÛÙ· Ï·ÙÈÓÈο.
™ÙËÓ ¶ÂÚÛ›· ÙfiÙ ‚·Û›ÏÂ˘Â Ô Ô›ÎÔ˜ ÙˆÓ ™·ÛÛ·ÓȉÒÓ, Ô ÔÔ›-
Ô˜ ‹Ù·Ó ¢ÓÔ˚ο ‰È·ÙÂıÂÈ̤ÓÔ˜ ·¤Ó·ÓÙÈ ÛÙËÓ ÂÏÏËÓÈ΋ ·È‰Â›·,
Î·È È‰È·›ÙÂÚ· Ô ‚·ÛÈχ˜ ÃÔÛÚfi˘ Ô ∞΄ (531-578) Ô ÔÔ›Ô˜ ›‰Ú˘-
Û π·ÙÚÈ΋ ™¯ÔÏ‹ ÛÙËÓ fiÏË ∆˙ÔÓÙÈÛ·Ô‡Ú, ÙÔ 570, Ì ηıËÁË-
Ù¤˜ ¡ÂÛÙÔÚÈ·ÓÔ‡˜ ÏÔÁ›Ô˘˜ Î·È Ì ÈÔÎÚ¿ÙÂÈ· ηÙ‡ı˘ÓÛË ÛÙËÓ
‰È‰·Ûηϛ·. ∂Λ, ÁÈ· ÚÒÙË ÊÔÚ¿ ÛÙÔÓ ÎfiÛÌÔ, ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ıË-
Î·Ó ˆ˜ Û˘ÁÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÛÔ˘‰ÒÓ Ù˘ π·ÙÚÈ΋˜ Ù· ¤ÚÁ· ÙÔ˘ πÔ-
ÎÚ¿ÙË Î·È ÙÔ˘ °·ÏËÓÔ‡, ÙÚÂȘ ÔÏfiÎÏËÚÔ˘˜ ·ÈÒÓ˜ ÚÈÓ ·fi ÙËÓ,
ηÎÒ˜ ıˆÚÔ‡ÌÂÓË ˆ˜ ÚÒÙË, π·ÙÚÈ΋ ™¯ÔÏ‹ ÙÔ˘ ™·Ï¤ÚÓÔ Ù˘
πÙ·Ï›·˜. ¶·Ú¿ÏÏËÏ·, ȉڇıËÎ·Ó ¶·ÓÂÈÛÙËÌȷΤ˜ ™¯ÔϤ˜ ÁÂÓÈ-
ÎÒÓ Ì·ıËÌ¿ÙˆÓ ÛÙȘ fiÏÂȘ ƒÔ˙¿Ó Î·È ¡ÈÓ¢‹, ¿ÏÈ Ì ¡ÂÛÙÔ-
43
TELIKO 107 new.qxd 12-06-08 13:13 Page 44

ÚÈ·ÓÔ‡˜ ÏÔÁ›Ô˘˜, fiÙ·Ó ÛÙÔ µ˘˙¿ÓÙÈÔ

Ì ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚÈο ‰È·Ù¿ÁÌ·Ù·, η-
Ù·ÚÁ‹ıËÎÂ Ë ‰È‰·Ûηϛ·, fi¯È ÌfiÓÔÓ
ÊÈÏÔÛÔÊÈÎÒÓ Ì·ıËÌ¿ÙˆÓ, ·ÏÏ¿
·ÎfiÌ· Î·È ·˘ÙÒÓ ÙˆÓ ª·ıËÌ·ÙÈÎÒÓ,
Ù˘ ªÔ˘ÛÈ΋˜, Ù˘ °˘ÌÓ·ÛÙÈ΋˜ ηÈ
¿ÏψÓ.
∆ÔÓ 7Ô ·ÈÒÓ·, ·Ó¤Ú¯ÂÙ·È ÛÙÔ
ÙfiÙ ‰ÈÂıÓ¤˜ ÚÔÛ΋ÓÈÔ ÙÔ ¤ıÓÔ˜
ÙˆÓ ∞Ú¿‚ˆÓ, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ Ì¤Û· ÛÂ
ÂÏ¿¯ÈÛÙÔ ¯ÚÔÓÈÎfi ‰È¿ÛÙËÌ· ηٷ-
ÎÙÔ‡Ó ÙËÓ ™˘Ú›·, ÙËÓ ∞›Á˘ÙÔ Î·È
ÙËÓ ¶ÂÚÛ›· (642), ηıÒ˜ Î·È fiÏË
ÙËÓ ¢˘ÙÈ΋ ∞Û›· Î·È ÙËÓ µfiÚÂÈÔ
∞ÊÚÈ΋. OÈ ÕÚ·‚˜, Ì ÙÔÓ Ê·Ó·ÙÈ-
ÛÌfi Ù˘ ÓÂÔÛ‡ÛÙ·Ù˘ ÌÔÓÔıÂ˚ÛÙÈ-
΋˜ ıÚËÛΛ·˜ ÙÔ˘˜, η٤ÛÙÚ„·Ó
fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎÔ‡˜ Ó·Ô‡˜
Î·È Û¯ÔϤ˜ ÛÙËÓ ∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÂÈ·, ÙËÓ
πÂÚÔ˘Û·Ï‹Ì Î·È ÙËÓ ∞ÓÙÈfi¯ÂÈ·, η-
ıÒ˜ Î·È fi,ÙÈ Â›¯Â ·ÔÌ›ÓÂÈ ·fi Ù·
‚È‚Ï›· Ù˘ ‚È‚ÏÈÔı‹Î˘ Ù˘ ∞ÏÂ-
Í·Ó‰Ú›·˜, ÌÂÙ¿ ÙÔ˘˜ ÂÌÚËÛÌÔ‡˜ 12. O ÌÔÓ·¯fi˜ Î·È ·Ï¯ËÌÈÛÙ‹˜ ªÔÚÈ·Ófi˜ Ì ̷ıËÙ‹ ÙÔ˘ (¯·ÏÎÔÁÚ·Ê›· ÙÔ˘ 1617).
ÙÔ˘ πÔ˘Ï›Ô˘ ∫·›Û·ÚÔ˜, ÙÔ˘ ¢ÈÔÎÏË-
ÙÈ·ÓÔ‡ Î·È ÙÔ˘ £ÂÔ‰ÔÛ›Ô˘. ∆Ô Îϛ̷ ËÚ¤ÌËÛ οˆ˜ ¤ÂÈÙ· ÂӉȷʤÚÔÓ Î·È ÁÈ· ÙËÓ ÂÈÛÙ‹ÌË ·˘Ù‹. ¶ÂÚÈ¤ÛˆÛ·Ó ·ÚÎÂÙ¤˜
·fi ÂÚ›Ô˘ Ì›· ÁÂÓ¿, Ì ÙËÓ ‰˘Ó·ÛÙ›· ÙˆÓ OÌ̸·‰ÒÓ, ÔÈ ·fi ÙȘ Û˘ÚȷΤ˜ ÌÂÙ·ÊÚ¿ÛÂȘ ÙˆÓ Û¯ÂÙÈÎÒÓ Û˘ÁÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ
ÔÔ›ÔÈ, ˆ˜ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·, ΢‚¤ÚÓËÛ·Ó ÂÚ›Ô˘ ¤Ó·Ó ·ÈÒÓ· ÙËÓ ÙˆÓ ·Ú¯·›ˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ Ô˘ ˘‹Ú¯·Ó ÛÙËÓ ™˘Ú›· Î·È ÙËÓ ¶ÂÚ-
¢·Ì·ÛÎfi, ÚˆÙÂ‡Ô˘Û· ÙÔ˘ ∞Ú·‚ÈÎÔ‡ ÎÚ¿ÙÔ˘˜. OÈ OÌ̸¿- Û›·. OÓfiÌ·Û·Ó Ì¿ÏÈÛÙ· ÙËÓ, ÁÈ’ ·˘ÙÔ‡˜ Ó¤·, ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋
‰Â˜ ‰ÂÓ ÂÓfi¯ÏËÛ·Ó ÙÔ˘˜ ¡ÂÛÙÔÚÈ·ÓÔ‡˜ Ù˘ ¡ÈÛ›‚˘ Î·È ÙÔ˘ ÁÓÒÛË Al Kymiya (∞ÏÎÈÌ›ÁÈ·) ·fi ÙËÓ ÂÏÏËÓÈ΋ ϤÍË Ã˘Ì›·
∆˙ÔÓÙÈÛ·Ô‡Ú, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ÂÍ·ÛÎÔ‡Û·Ó ÙËÓ ∞ϯËÌ›·, Î·È ¤‰ÂÈÍ·Ó ÙˆÓ Û˘ÚÈ·ÎÒÓ ¯ÂÈÚÔÁڿʈÓ. ŒÎÙÔÙ ηıÈÂÚÒıËÎÂ Ô fiÚÔ˜
∞ϯËÌ›· ·ÓÙ› ÙÔ˘ ∞Ú¯ËÌ›· Î·È ÔÈ Ï¤ÍÂȘ ∞Ú¯ËÌ›· Î·È Ã˘Ì¢ÙÈ΋
ͯ¿ÛÙËÎ·Ó ÔÏÔÛ¯ÂÚÒ˜ ÛÙËÓ ª¤ÛË ∞Ó·ÙÔÏ‹, ÙËÓ ∞›Á˘ÙÔ Î·È
ÙËÓ ªÂÛÔÔÙ·Ì›·, Ì ÌfiÓË ¯Ú‹ÛË Ù˘ ÛÙÔ µ˘˙¿ÓÙÈÔ, fiÔ˘
˘Ô‰‹ÏˆÓ ÙËÓ ¯Ú˘ÛÔÔÈ›· ‹ ÙËÓ ·Ú·Û΢‹ ¯Ú‹ÛÈÌˆÓ ˘ÏÒÓ
ÙÔ˘ ηıËÌÂÚÈÓÔ‡ ‚›Ô˘, fiˆ˜ Û¿ˆÓ˜, ·ÚÒÌ·Ù·, ·ÏÏ¿ ηÈ
ÈÛ¯˘Ú¿ Û˘Ó‰ÂÙÈο ÎÔÓÈ¿Ì·Ù· ‰ÔÌÈ΋˜.
ŒÓ·˜ Ì¿ÏÈÛÙ· ·fi ÙÔ˘˜ OÌ̸¿‰Â˜ Ú›ÁÎÈ˜, Ô ¯·Ï›Ê˘
÷ϛÓÙ ÌÂÓ °È·˙›ÓÙ πÌÓ ªÔÓ·‚›ÁÈ· (665-704), ÌÂÏÂÙËÙ‹˜ ÙˆÓ
·Ï¯ËÌÈÎÒÓ ¯ÂÈÚÔÁÚ¿ÊˆÓ ÙˆÓ ¡ÂÛÙÔÚÈ·ÓÒÓ ÛÔÊÒÓ, Ù· ÔÔ›·
fï˜ ‰ÂÓ Î·Ù·ÓÔÔ‡Û Ï‹Úˆ˜, ·Ó·˙‹ÙËÛ ¤Ó·Ó ̇ÛÙË ·Ï¯Ë-
ÌÈÛÙ‹ ÁÈ· Ó· ‰È‰·¯ı› ·fi ·˘ÙfiÓ. ∆ÔÓ ‚ڋΠÛÙÔ ÚfiÛˆÔ ÙÔ˘
∂ÏÏËÓÔÛ‡ÚÈÔ˘ ÌÔÓÔÊ˘Û›ÙË ÌÔÓ·¯Ô‡ ªÔÚÈ·ÓÔ‡ (ÂÈÎ. 12), Ô
ÔÔ›Ô˜ ˙Ô‡Û ÛÙËÓ πÂÚÔ˘Û·Ï‹Ì Î·È ¤¯·ÈÚ ʋÌ˘ ‰È·ÎÂÎÚÈ̤-
ÓÔ˘ ·Ï¯ËÌÈÛÙ‹. O ªÔÚÈ·Ófi˜ ‰¤¯ıËΠӷ ‰È‰¿ÍÂÈ ÙÔÓ Ã·Ï›ÓÙ ÙȘ
·Ú¯¤˜ Ù˘ πÂÚ¿˜ ∆¤¯Ó˘. O OÌ̸¿‰·˜ ÷ϛÊ˘ ÂÍÂÏ›¯ıËÎÂ
Û ÈηÓfiÙ·ÙÔ ·Ï¯ËÌÈÛÙ‹ Î·È È‰Ú˘Ù‹ ÙÔ˘ ·Ú·‚ÈÎÔ‡ ÎÏ¿‰Ô˘ Ù˘
∞ϯËÌ›·˜, Û˘Ó˘Ê·Ṳ̂ÓÔ˘ ϤÔÓ Ì ÙËÓ È‰ÈÔÙ˘›· ÙÔ˘ Ó‡̷-
ÙÔ˜ Î·È Ù˘ Ì˘ÛÙÈÎÔ·ıÔ‡˜ ȉȷÈÙÂÚfiÙËÙ·˜ ÙÔ˘ πÛÏ¿Ì, Ì ÙËÓ
Û˘ÁÁÚ·Ê‹ ÂÓfi˜ ·ÔÎÚ˘ÊÈÛÙÈÎÔ‡ ¤ÚÁÔ˘ ∞ϯËÌ›·˜ Ì ٛÙÏÔ O
·Ú¿‰ÂÈÛÔ˜ Ù˘ ™ÔÊ›·˜. O ‰¿ÛηÏfi˜ ÙÔ˘ ªÔÚÈ·Ófi˜ ıˆÚ›-
13. O O˘Ì·‹Ï ·Ï ∆·ÌÈÌ› (ÂÚ. 900-960) ÂÙÔÈÌ¿˙ÂÙ·È Ó· ÂÈÛ¤ÏıÂÈ ÛÙÔÓ O›-
Ù·È, ·Ó Î·È ŒÏÏËÓ, fiÙÈ ·Ó‹ÎÂÈ ÛÙËÓ ·Ú·‚È΋ ∞ϯËÌÈ΋ ™¯ÔÏ‹ ηÈ
ÎÔ Ù˘ ™ÔÊ›·˜ (ÌÈÎÚÔÁÚ·Ê›· ÙÔ˘ 14Ô˘ ·È.). ˘‹ÚÍ ¤Ó·˜ ·fi ÙÔ˘˜ ‰È·ÚÂ¤ÛÙÂÚÔ˘˜ ̇ÛÙ˜ Ù˘ ÂÔ¯‹˜

44 Ù¯. 107 APXAIO§O°IA & TEXNE™

TELIKO 107 new.qxd 12-06-08 13:13 Page 45

ÙÔ˘, Î·È ¤Ó·˜ ·fi ·˘ÙÔ‡˜ ÔÈ ÔÔ›ÔÈ, ηٿ Ù· ·Ú·‚Èο ÏÂÍÈο, Á‡ÙÔ˘, Î·È ÛÔ‡‰·Û º˘ÛÈ΋ ºÈÏÔÛÔÊ›· Î·È ªË¯·ÓÈ΋ ÛÙËÓ
Â¤Ù˘¯·Ó ÙÔ «ª¤Á· ŒÚÁÔ», ‰ËÏ·‰‹ ÙËÓ ÌÂÙ·ÙÚÔ‹ ÂÓfi˜ ·ÁÂ- Û¯ÔÏ‹ Ù˘ ¡ÈÛ›‚˘ Ì ™‡ÚÈÔ˘˜ ¡ÂÛÙÔÚÈ·ÓÔ‡˜ ÌÔÓ·¯Ô‡˜ ˆ˜
ÓÔ‡˜ ÌÂÙ¿ÏÏÔ˘ Û ¯Ú˘Ûfi. ∆Ô ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ µ›‚ÏÔ˜ ÙˆÓ Û˘Óı¤ÛÂˆÓ ‰È‰·ÛοÏÔ˘˜. ∂Λ Ô ∫·ÏÏ›ÓÈÎÔ˜ ÚÔÊ·ÓÒ˜ ‰È‰¿¯ıËΠηÈ
Ù˘ ∞ϯËÌ›·˜ Â›Ó·È È‰È·›ÙÂÚ· ÁÓˆÛÙfi, ‰ÈfiÙÈ ‰È’ ·˘ÙÔ‡ ÂÈÛ‹¯ıË ÙȘ ·Ú¯¤˜ Ù˘ Ã˘Ì¢ÙÈ΋˜, ·ÏÏ¿ Î·È Ù˘ ∞ϯËÌ›·˜, ÂÈÛÙËÌÒÓ
·ÚÁfiÙÂÚ· Ë ∞ϯËÌ›· ÛÙËÓ ¢˘ÙÈ΋ ∂˘ÚÒË. ∆· ΛÌÂÓ· ÙÔ˘ ÔÈ Ôԛ˜, ·Ú¿ÏÏËÏ· Ì ÙȘ ¤Ú¢Ó˜ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÙÚfiÔ˘˜ ÌÂ-
ªÔÚÈ·ÓÔ‡ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ÙÔ ÚÒÙÔ ‚È‚Ï›Ô ∞ϯËÌ›·˜ Ô˘ ÌÂÙ·- Ù·ÙÚÔ‹˜ ·ÁÂÓÒÓ ÌÂÙ¿ÏÏˆÓ Û ¯Ú˘Ûfi, ¤ÁÈÓ·Ó ·ÈÙ›· ·Ó·Î¿-
ÊÚ¿ÛıËΠÛÙ· Ï·ÙÈÓÈο ·fi ÙÔÓ ÕÁÁÏÔ ÌÔÓ·¯fi ƒÔ‚¤ÚÙÔ ÙÔ˘ Ï˘„˘ ÔÏÏÒÓ ¯ËÌÈÎÒÓ Û˘Óı¤ÛÂˆÓ Î·È Ê·ÚÌ¿ÎˆÓ Ô˘ ¯ÚË-
∆Û¤ÛÙÂÚ (Robert of Chester) ÙÔ 1144. ÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·È Ì¤¯ÚÈ Û‹ÌÂÚ·. ¶ÂÈÚ·Ì·ÙÈ˙fiÌÂÓÔ˜ Ì ÙËÓ Ó¿-
∆ÔÓ ÂfiÌÂÓÔ ·ÈÒÓ·, ÔÈ ÊˆÙÈṲ̂ÓÔÈ ¯·Ï›Ê˜ Ù˘ µ·Á‰¿- Êı·, ÙÔ ÂÙڤϷÈÔ Î·È Ù· ÚÔ˚fiÓÙ· ·fiÛÙ·Í‹˜ ÙÔ˘˜, ·ÏÏ¿
Ù˘, ¯ÚËÛÈÌÔÔ›ËÛ·Ó Î·È ·˘ÙÔ› ÙÔ˘˜ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÔ‡˜ Û¯ÔÏÈ·ÛÙ¤˜ Î·È Ì ÙËÓ ÚËÙ›ÓË ·ÂÈı·ÏÒÓ ‰¤Ó‰ÚˆÓ, fiˆ˜ ÙÔ ‡ÎÔ, Ë Î˘-
Ù˘ ™˘Ú›·˜, ÁÈ· Ó· ÌÂÙ·ÊÚ¿ÛÔ˘Ó ÛÙ· ·Ú·‚Èο Ù· ¤ÚÁ· ÙÔ˘ ¿ÚÈÛÛÔ˜ Î·È Ô Î¤‰ÚÔ˜, Ô ∫·ÏÏ›ÓÈÎÔ˜, ‚·ÛÈ˙fiÌÂÓÔ˜ Î·È ÛÂ
∞ÚÈÛÙÔÙ¤ÏË, ÙÔ˘ ∂˘ÎÏ›‰Ë, ÙÔ˘ ∞Ú¯ÈÌ‹‰Ë, ÙÔ˘ πÔÎÚ¿ÙË, Û¯ÂÙÈÎfi ΛÌÂÓÔ ÙÔ˘ ¶ÚfiÎÏÔ˘, ·Ú‹Á·Á ¤Ó· Ó¤Ô Â‡ÊÏÂÎÙÔ
ÙÔ˘ °·ÏËÓÔ‡ Î·È ¿ÏÏˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ. ∞fi ÙÔÓ 8Ô Ì¤¯ÚÈ ÙÔÓ 13Ô ˘ÁÚfi, ÙÔ ÔÔ›Ô ·Ó·ÊÏÂÁfiÙ·Ó ·˘ÙÔÌ¿Ùˆ˜ fiÙ·Ó ÂÚ¯fiÙ·Ó ÛÂ
·ÈÒÓ·, Û˘Ó¯›ÛıËÎÂ Ë ÌÂÙ¿ÊÚ·ÛË Î·È Ë
ÌÂϤÙË ÙˆÓ ÂÏÏËÓÈÎÒÓ ÎÂÈÌ¤ÓˆÓ Û ·Ú·-
‚Èο ·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈ·, Ù· ÔÔ›· ȉڇıËηÓ
ÛÙËÓ µ·Á‰¿ÙË, ÙËÓ ¢·Ì·ÛÎfi, ÙËÓ ∫fiÚ‰Ô-
‚· Î·È ÙÔ ∆ÔϤ‰Ô. ∞ÓÂÊ¿ÓËÛ·Ó ÙfiÙ ÔÏ-
ÏÔ› ÛËÌ·ÓÙÈÎÔ› ÕÚ·‚˜ Ê˘ÛÈÎÔ› ÊÈÏfiÛÔ-
ÊÔÈ Î·È ·Ï¯ËÌÈÛÙ¤˜, ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ Ë ‚·ıÈ¿
ÂÈÚÚÔ‹ ıˆÚÂ›Ù·È ·ÎfiÌ· Î·È Û‹ÌÂÚ· ÛË-
Ì·ÓÙÈ΋. ∞Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔ˘˜ ϤÔÓ ‰È·Û‹-
ÌÔ˘˜ ‹Ù·Ó Ô ∞Ï-∫›ÓÙÈ (¤ı·Ó ÛÙ· 873), Ô
∞Ï-º·Ú·Ì› (¤ı·Ó ÛÙ· 950), Ô O˘Ì·‹Ï
∞Ï ∆·ÌÈÌ› (¤ı·Ó ÛÙ· 960) (ÂÈÎ. 13), Ô
∞‚ÈΤÓÓ·˜ (¤ı·Ó ÛÙ· 1037) Î·È Ô ∞‚ÂÚ-
Úfi˘ (¤ı·Ó ÛÙ· 1198).
OÈ OÌ̸¿‰Â˜ ı¤ÏËÛ·Ó Ó· ÂÂÎÙ›-
ÓÔ˘Ó ÙȘ ÎÙ‹ÛÂȘ ÙÔ˘˜ Î·È ÛÙËÓ ∂˘ÚÒË,
ηٷÎÙÒÓÙ·˜ ÚÒÙ· ÙÔ µ˘˙¿ÓÙÈÔ, fï˜
ÙÔ 670 ËÙÙ‹ıËÎ·Ó ÔÈÎÙÚ¿ ·fi ÙÔÓ ‚˘˙·-
ÓÙÈÓfi ÛÙÚ·Ùfi Î·È ÛÙfiÏÔ, Ì ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ·
Ó· ·ÔÙÚ·› Ë Â¤ÎÙ·Û‹ ÙÔ˘˜ ÚÔ˜ Ù·
‚fiÚÂÈ· Î·È Ù· ‚ÔÚÂÈÔ·Ó·ÙÔÏÈο. ŒÎÙÔÙÂ
ÙÔ µ˘˙¿ÓÙÈÔ ˘‹ÚÍ ÊÚ·ÁÌfi˜ ÛÙËÓ ÂÈÛ-
ÚÔ‹ ÙˆÓ ·Ú·‚ÈÎÒÓ ÛÙÈÊÒÓ ÛÙËÓ ∂˘ÚÒË,
Î·È ·˘Ùfi ¤ÁÈÓ ÂÊÈÎÙfi Ì ÙÔ Ó¤Ô ˘ÂÚfi-
ÏÔ ÂΛӢ Ù˘ ÂÔ¯‹˜, ÙÔ ˘ÁÚfiÓ ˘Ú.
¢ÈfiÙÈ, fiˆ˜ Ê·›ÓÂÙ·È, ÔÈ ÚÒÙÔÈ µ˘˙·ÓÙÈ-
ÓÔ› ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ˜, ̤۷ ÛÙÔÓ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎfi
Ê·Ó·ÙÈÛÌfi ÙÔ˘˜, ΢ӋÁËÛ·Ó ·ÓËÏÂÒ˜ ÙËÓ
ÂÏÏËÓÈ΋ ÊÈÏÔÛÔÊ›·, ·ÏÏ¿, ˆ˜ ÁÓ‹ÛÈ· Ù¤-
ÎÓ· ÙÔ˘ ڈ̷˚ÎÔ‡ ÎÚ¿ÙÔ˘˜, Ô˘‰¤ÔÙÂ
ÂÁη٤ÏÂÈ„·Ó ÙËÓ Ù¯ÓÔÏÔÁ›·, ̤ۈ Ù˘
ÔÔ›·˜ Î·È Ë πÂÚ¿ ∆¤¯ÓË ÌfiÚÂÛ ӷ ÂÈ-
˙‹ÛÂÈ ÛÙÔ˘˜ ÎfiÏÔ˘˜ ÙÔ˘ µ˘˙·ÓÙ›Ô˘, ηÈ
Ó· ÂÌÊ·ÓÈÛÙ› ¤Ó· ·fi Ù· ÔÏÏ¿ ·Ú¿-
ÁˆÁ¿ Ù˘, ÙÔ ˘ÁÚfiÓ ˘Ú.
∂Ê¢ڤÙ˘ ÙÔ˘ ˘ÁÚÔ‡ ˘Úfi˜ ıˆÚ›-
Ù·È Ô ŒÏÏËÓ ·Ú¯ÈÙ¤ÎÙˆÓ ∫·ÏÏ›ÓÈÎÔ˜, Ô
ÔÔ›Ô˜ ÁÂÓÓ‹ıËΠÂÚ› ÙÔ ÚÒÙÔ Ù¤Ù·ÚÙÔ
ÙÔ˘ 7Ô˘ ·ÈÒÓ·, ÛÙËÓ ∏ÏÈÔ‡ÔÏË Ù˘ ∞È- 14. ∞ÂÈÎfiÓÈÛȘ ˘ÚÊfiÚÔ˘ ‚Ï‹Ì·ÙÔ˜ Û ӷ˘Ì·¯›· (‚˘˙·ÓÙÈÓfi ¯ÂÈÚfiÁÚ·ÊÔ).

APXAIO§O°IA & TEXNE™ Ù¯. 107 45

TELIKO 107 new.qxd 12-06-08 13:13 Page 46
15. ∂ÎÙfiÍ¢ÛȘ ˘ÁÚÔ‡ ˘Úfi˜ (‚˘˙·ÓÙÈÓfi ¯ÂÈÚfiÁÚ·ÊÔ).
Â·Ê‹ Ì ÙÔ ÓÂÚfi. ∆fiÙÂ, ‹Á ÛÙËÓ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË, ·-
ÚÔ˘ÛÈ¿ÛıËΠÛÙÔÓ ÙfiÙ ∞˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ· ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ ÙÔÓ ¶ˆ-
ÁˆÓ¿ÙÔ (648-685) Î·È ·Ó¤Ù˘Í ÙËÓ ÂʇÚÂÛ‹ ÙÔ˘, ÙËÓ ÔÔ›·
ÂÊ‹ÚÌÔÛ ηٿ ÙÔ˘ ÛÙfiÏÔ˘ ÙˆÓ ™·Ú·ÎËÓÒÓ ÛÙËÓ Ó·˘Ì·¯›·
Ù˘ ∫˘˙›ÎÔ˘, ÙÔÓ ÔÔ›Ô Î·Ù¤Î·˘ÛÂ, ÂÍ·ÛÊ·Ï›˙ÔÓÙ·˜ ÙËÓ Ó›ÎË
ÙÔ˘ µ˘˙·ÓÙÈÓÔ‡ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·.
∂›Ó·È Èı·ÓfiÓ ÙÔ ˘ÁÚfi ˘Ú Ó· ‹Ù·Ó Ì›ÁÌ· Ó¿Êı·˜ ηÈ
ʈÛÊÔÚÔ‡¯Ô˘ ·Û‚ÂÛÙ›Ô˘, ‰ÈfiÙÈ ·˘Ùfi, Ú¿ÁÌ·ÙÈ, ·Ó·ÊϤÁÂ-
Ù·È fiÙ·Ó ¤ÚıÂÈ Û Â·Ê‹ Ì ÙÔ ÓÂÚfi, ÂÓÒ ÂÓ Û˘Ó¯›·, ÙÔ
ʈÛÊÔÚÔ‡¯Ô ·Û‚¤ÛÙÈÔ, ÌÂÙ¿ ÙËÓ Â·Ê‹ Ì ÙÔ ÓÂÚfi, ·ÓÙȉڿ
ÂÎ Ó¤Ô˘ Î·È ·Ú¿ÁÂÈ ÊˆÛÊÔÚÔ‡¯Ô ˘‰ÚÔÁfiÓÔ, ÙÔ ÔÔ›Ô ·Ó·-
ÊϤÁÂÙ·È ÛÙÔÓ ·¤Ú·, ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÒÓÙ·˜ ÌÈ· Ú·ÁÌ·ÙÈ΋ ÎfiÏ·-
ÛË ˘Úfi˜, fiˆ˜ ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ó Î·È ÔÈ ·Ú·‚ÈΤ˜ ËÁ¤˜.
OˆÛ‰‹ÔÙÂ, Ë Ó¿Êı· Î·È ÙÔ ÂÙڤϷÈÔ ‹Ù·Ó ‹‰Ë ÁÓˆÛÙ¿
ÛÙÔ˘˜ ŒÏÏËÓ˜, ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ ·fi ÙËÓ ÂÔ¯‹ ÙÔ˘ ∏ÚÔ‰fiÙÔ˘.
OÓfiÌ·˙·Ó ‰Â ÙËÓ Ó¿Êı· ¤Ï·ÈÔÓ ªË‰›·˜, ‰ÈfiÙÈ ÔÈ ·Ú¯·ÈfiÙÂÚ˜
ÁÓˆÛÙ¤˜ ËÁ¤˜ Ó¿Êı·˜ ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·Ó ÛÙËÓ ªË‰›· (¶ÂÚÛ›·).
ª¿ÏÈÛÙ·, Ô ∞ÚÚÈ·Ófi˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ fiÙÈ Ó¿Êı· ¯ÚËÛÈÌÔÔ›ËÛ·Ó ÔÈ
ÔÏÈÔÚÎË̤ÓÔÈ ºÔ›ÓÈΘ Ù˘ ∆‡ÚÔ˘ ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ ÙÔ˘ ÛÙÚ·ÙÔ‡ ÙÔ˘
ªÂÁ¿ÏÔ˘ ∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÔ˘. ŸÌˆ˜, Ô ∫·ÏÏ›ÓÈÎÔ˜, ¤Ú·Ó ÙÔ˘ fiÙÈ
‚ÂÏÙ›ˆÛ ÙȘ ÂÌÚËÛÙÈΤ˜ ‡Ï˜ Ù˘ ÂÏÏËÓÈ΋˜ ·Ú¯·ÈfiÙËÙ·˜,
·ÏÏ¿ Î·È Ù˘ ÓÂÔÙ¤Ú·˜ ڈ̷˚΋˜ ÂÔ¯‹˜, ÂÚÁ¿ÛıËÎÂ Î·È ¿-
Óˆ ÛÙÔÓ Î·Ï‡ÙÂÚÔ ÙÚfiÔ ÂÎÙfiÍ¢Û˘ ÙÔ˘ ÂÏÏËÓÈÎÔ‡ ‹ ˘ÁÚÔ‡
˘Úfi˜ (ÂÈÎ. 14). µÂÏÙ›ˆÛ ÙȘ ‚·ÏÏ›ÛÙÚ˜ Ô˘ ‹‰Ë ˘‹Ú¯·Ó
ÁÈ· ÙËÓ Ú›„Ë ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ Ì ӿÊı· (ÂÈÎ. 15) Î·È ·Ú¿ÏÏËÏ· η-
Ù·Û··Û Ì˯·ÓÈÎÔ‡˜ ÌÂÙ·ÏÏÈÎÔ‡˜ ۛʈÓ˜ ÂÎÙfiÍ¢Û˘
˘ÁÚÔ‡ ˘Úfi˜ (ÂÈÎ. 16), ‰ڷ˙fiÌÂÓÔ˘˜ ÛÙÔ Î·Ù¿ÛÙڈ̷ ÙˆÓ
‚˘˙·ÓÙÈÓÒÓ ÏÔ›ˆÓ, fiˆ˜ Î·È ÔÚÂȯ¿ÏÎÈÓÔ˘˜ ¯ÂÈÚÔۛʈÓ˜ ÌÂ
Ì˯·ÓÈÛÌfi ·ÓÙÏ›·˜, ‰ËÏ·‰‹ ÌÈÎÚ¿ ÊÔÚËÙ¿ ÊÏÔÁÔ‚fiÏ· (ÂÈÎ.
17). ªË¯·ÓÈÛÌÔ› ·ÓÙÏ›·˜ ÁÈ· ÂÎÙfiÍ¢ÛË ˘ÁÚÒÓ ÂÓ Á¤ÓÂÈ ˘‹Ú-
¯·Ó ‹‰Ë ·fi ÙÔÓ µ΄ ·ÈÒÓ· .Ã., ˆ˜ ÂʇÚÂÛË ÙÔ˘ ∞ÏÂÍ·Ó-
‰ÚÈÓÔ‡ Ì˯·ÓÈÎÔ‡ ∫ÙËÛÈ‚›Ô˘, ÂÓÒ ‹‰Ë ·ÓÂʤÚÂÙÔ fiÙÈ Ô Ê˘ÛÈ-
Îfi˜ ÊÈÏfiÛÔÊÔ˜ Î·È ·Ï¯ËÌÈÛÙ‹˜ ¶ÚfiÎÏÔ˜ (410-485) ›¯Â ¯ÚË-
ÛÈÌÔÔÈ‹ÛÂÈ ¤Ó· ·ÚÂÌÊÂÚ¤˜ ÂÌÚËÛÙÈÎfi ˘ÁÚfi.
°È· ÙÔ˘˜ Û˘Á¯ÚfiÓÔ˘˜ ÙÔ˘ ∫·ÏÏÈÓ›ÎÔ˘, ÙÔ ˘ÁÚfiÓ ˘Ú Â-
ÚÈ‚¿ÏÏÂÙÔ ·fi ‚·ı‡ Ì˘ÛÙ‹ÚÈÔ, fiÛÔÓ ·ÊÔÚ¿ ÛÙËÓ ·Ú·-
Û΢‹ ÙÔ˘, ›‰ÈÔ Ì ·˘Ùfi Ô˘ Î¿Ï˘Ù ÙȘ ·ÔÎÚ˘ÊÈÛÙÈΤ˜ ÌÂ-
ıfi‰Ô˘˜ Î·È ÂÊ·ÚÌÔÁ¤˜ Ù˘ ∞ϯËÌ›·˜, ÂÓÒ ÛÙÔ˘˜ µ˘˙·ÓÙÈ-
46
ÓÔ‡˜, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ·Û¯ÔÏÔ‡ÓÙÔ Ì ÙËÓ ·Ú·ÁˆÁ‹ Î·È ÙËÓ ¯Ú‹ÛË
ÙÔ˘ ÂÏÏËÓÈÎÔ‡ ˘Úfi˜, ›¯·Ó ‰Ôı› ·˘ÛÙËÚ¤˜ ÓÔ˘ıÂۛ˜, ·Ï-
Ï¿ Î·È ·ÂÈϤ˜ ·fi ÙÔÓ ∞˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·, ÁÈ· ÙËÓ Ù‹ÚËÛË ÙÔ˘
Ì˘ÛÙÈÎÔ‡ ·˘ÙÔ‡, fiˆ˜ Ê·›ÓÂÙ·È Î·È ÛÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ ∫ˆÓÛÙ·-
ÓÙ›ÓÔ˘ ÙÔ˘ ¶ÔÚÊ˘ÚÔÁ¤ÓÓËÙÔ˘ ¶ÚÔ˜ ÙÔÓ ›‰ÈÔÓ ˘ÈfiÓ ƒˆÌ·ÓfiÓ,
fiÔ˘ Ô Û˘ÁÁڷʤ·˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ: «ÂÚ› ÙÔ˘ ˘ÁÚÔ‡ ˘Úfi˜, ÙÔ˘
‰È¿ ÙˆÓ ÛÈÊÒÓˆÓ ÂÎÊÂÚÔ̤ÓÔ˘. ∫·È ·˘Ùfi £ÂÔ‡ ‰È’ ∞ÁÁ¤ÏÔ˘
Ùˆ ÌÂÁ¿Ïˆ Î·È ÚÒÙˆ µ·ÛÈÏ› ÃÚÈÛÙÈ·ÓÒ ·Á›ˆ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›Óˆ
ÂÊ·ÓÂÚÒıË Î·È Â‰È‰¿¯ıË».
∆Ô «ÂÏÏËÓÈÎfiÓ ˘Ú» ‰ÂÓ ‹Ù·Ó ÙÔ ÌfiÓÔ ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎfi Ù¯ÓÈ-
Îfi Â›Ù¢ÁÌ· Ô˘ ‰ÈÂÛÒıË ÛÙÔ˘˜ ÚÒÙÔ˘˜, Î·È ÙÔ˘˜ ϤÔÓ
ÛÎÔÙÂÈÓÔ‡˜, ·ÈÒÓ˜ ˙ˆ‹˜ ÙÔ˘ µ˘˙·ÓÙ›Ô˘. À‹Ú¯·Ó Î·È ¿ÏÏ·,
fiˆ˜ Ô ÏÂÁfiÌÂÓÔ˜ «Ì·ÁÈÎfi˜ ηıÚ¤ÊÙ˘» Î·È Ô «¯Ú˘Ûfi˜ Ï¿-
Ù·ÓÔ˜», ·ÌÊfiÙÂÚ· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹Ì·Ù· Ù˘ ∂ÚÌËÙÈ΋˜ ∂ÈÛÙ‹Ì˘.
°È· ÙÔÓ «Ì·ÁÈÎfi ηıÚ¤ÊÙË», Ô ÔÔ›Ô˜ ‚ڛÛÎÂÙÔ ÛÙ· ·Ó¿-
ÎÙÔÚ· Ù˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ˘fiψ˜, ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ì ·fi ÙÔ ÈÛÙÔÚÈ-
Îfi ‚È‚Ï›Ô ÙÔ˘ ˘ÔÙÈı¤ÌÂÓÔ˘ ÌËÙÚÔÔÏ›ÙË ªÔÓÂÌ‚·Û›·˜ ¢ˆ-
ÚÔı¤Ô˘, ÙÔ˘ ÁÓˆÛÙÔ‡ ˆ˜ ÃÚÔÓÔÁÚ¿ÊÔ˘. ∆Ô ¯ÂÈÚfiÁÚ·ÊÔ ·˘-
Ùfi, ÙÔ˘ 16Ô˘ ·ÈÒÓ·, ‰ÈÂÛÒ˙ÂÙÔ ÛÙËÓ ‚È‚ÏÈÔı‹ÎË ÙÔ˘ ªÂÙÔ¯›-
Ô˘ ÙÔ˘ ¶·Ó·Á›Ô˘ ∆¿ÊÔ˘ ÛÙËÓ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË (˘’ ·ÚÈı-
ÌfiÓ 462 Î·È Î·Ù¿ ·Ï·ÈÔÙ¤Ú·Ó ·Ú›ıÌËÛÈÓ 569), fiÔ˘ ÙÔ 1886
·Ó‡ÚÂ Î·È ·ÓÙ¤ÁÚ·„ ·˘Ùfi Ô πˆ¿ÓÓ˘ æ˘¯¿Ú˘ Î·È ÙÔ Âͤ-
‰ˆÛ ÛÙÔ ¶·Ú›ÛÈ ÙÔ 1888. OÈ ÈÛÙÔÚÈΤ˜ ‰ÈËÁ‹ÛÂȘ ÙȘ Ôԛ˜
·¤Û·Û ÂÎ ÙÔ˘ ¯ÂÈÚÔÁÚ¿ÊÔ˘ ¯ÚÔÓÈÎÔ‡ Ô æ˘¯¿Ú˘ ·Ó·Ê¤-
ÚÔÓÙ·È ÛÙËÓ ÂÔ¯‹ Ù˘ ‚·ÛÈÏ›·˜ ÙÔ˘ £ÂÔÊ›ÏÔ˘ (829-842)
Î·È ÙÔ˘ ‰È·‰fi¯Ô˘ ÙÔ˘ ªÈ¯·‹Ï °΄(842-867) Î·È ·Ó·ÁÚ¿ÊÔÓÙ·È
Ì Ôχ ÌÈÎÚ¤˜ ‰È·ÊÔÚ¤˜, ÔÈ ·˘Ù¤˜, Î·È ÛÙÔ πÛÙÔÚÈÎfi µÈ‚Ï›Ô
ÙÔ˘ 梉ԉˆÚÔı¤Ô˘, ÛÙËÓ ÂÓ µÂÓÂÙ›· ¤Î‰ÔÛ‹ ÙÔ˘, ÙÔ˘
1750. ∞ӷχÔÓÙ·È ‰Â, Ì ÔÈΛϷ ÂÈÛÙËÌÔÓÈο Û¯fiÏÈ·, Û ÌÈ·
ÔÏÈÁÔÛ¤ÏÈ‰Ô ¤Î‰ÔÛ‹ ÙÔ˘˜, ÙÔ 1904, ·fi ÙÔÓ ¡. °. ¶ÔÏ›ÙË,
ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘ ÙÔ˘ ¶·Ú·‰fiÛÂȘ.
∏ ‰È‹ÁËÛȘ ÁÈ· ÙÔÓ «Ì·ÁÈÎfi ηıÚ¤ÊÙË» ¤¯ÂÈ ˆ˜ ÂÍ‹˜: O
·˘ÙÔÎÚ¿ÙˆÚ ªÈ¯·‹Ï °΄, Ô ÂÔÓÔÌ·Ûı›˜ ÛÙËÓ ÈÛÙÔÚ›·
«Ì¤ı˘ÛÔ˜», ·ÊÔ‡ ·Ú·ÎÔÏÔ‡ıËÛ ÙÔ˘˜ ·ÁÒÓ˜ ÛÙÔÓ πfi-
‰ÚÔÌÔ, Â¤ÛÙÚ„ ÛÙÔ «·Ï¿ÙÈÔÓ» Î·È Â‰fiıË Û ÔÈÓÔÔ-
Û›· Ì ÙÔ˘˜ Ê›ÏÔ˘˜ ÙÔ˘ «Î·È ÂΛ ÂȘ ÙËÓ ÌÂÁ¿ÏËÓ ¯·Ú¿Ó ηÈ
¢ı˘Ì›·Ó fiÔ˘ ›¯·Ó, ‹ÏıÂÓ Ô ÁÚ·ÌÌ·ÙÈÎfi˜ ÙÔ˘ Î·È Â›ÂØ Ó·
16. µ˘˙·ÓÙÈÓ‹ ‚·ÏÏ›ÛÙÚ· ˘ÁÚÔ‡ ˘Úfi˜ (ηْ ·Ó··Ú¿ÛÙ·ÛÈÓ ¶ÔÏÂÌÈÎÔ‡
ªÔ˘Û›Ԣ).
Ù¯. 107 APXAIO§O°IA & TEXNE™
TELIKO 107 new.qxd 12-06-08 13:13 Page 47
Ë͇ÚÂȘ, ·Ê¤ÓÙË ‚·ÛÈχ, fiÙÈ ÔÈ ∆Ô‡ÚÎÔÈ ÂÙÔÈÌ¿˙ÔÓÙ·È ÌÂ
ÊÔ˘Û¿Ù·, Î·È ¤Ú¯ÔÓÙ·È Î·Ù·¿Óˆ Ù˘ ‚·ÛÈÏ›·˜ ÛÔ˘ Ó· ÛÂ
ÔÏÂÌ‹ÛÔ˘Ó. ∫·È Ó· ·ÎÔ‡ÂÙ fiıÂÓ ÙÔ ¤Ì·ıÂ Ô ÁÚ·ÌÌ·ÙÈ-
Îfi˜. ∏ ‚·ÛÈÏ›· ›¯ÂÓ ¤Ó· ηıÚ¤ÊÙËÓ Ì¤Á·Ó Î·È ı·˘Ì·ÛÙfiÓ,
ÙÔÓ ÔÔ›ÔÓ ÙÔÓ ¤Î·Ì Ì ·ÛÙÚÔÓÔÌÈÎ‹Ó Ù¤¯ÓËÓ §¤ˆÓ Ô ÛÔ-
Êfi˜. ∫·È ÂΛ ̤۷ ¤‚ÏÂ˜ fiÏÔÓ ÙÔÓ ÎfiÛÌÔÓ, ÙÔ˘˜ ‚·ÛÈ-
Ï›˜, ÙÔ˘˜ ·Ê¤ÓÙ·˜, ÙÔ˘˜ ÛÙÚ·ÙËÁÔ‡˜, Ù· ÊÔ˘Û¿Ù·, Ù· ¿ÏÔ-
Á·, Ù· ¿ÚÌ·Ù·, Ù· οÛÙÚ·, Ù·˜ ¯ÒÚ·˜, Î·È ÂÈ ÙÈ ‹ıÂϘ ηÈ
ÂÂı‡ÌÂȘ Ó· ›‰Ë˜ ÂȘ ¿ÏÏÔÓ ÎfiÛÌÔÓ, ˘‹Á·ÈÓ˜ Î·È ÙÔ ¤‚ÏÂ-
˜ ÂȘ ÙÔÓ Î·ıÚ¤ÊÙËÓ, ηıÒ˜ Ó· ‹ÛÔ˘Ó Î·È ÂȘ ÙÔÓ ÎfiÛÌÔÓ
ÂΛÓÔÓ Ó· ÙÔ ¤‚ÏÂ˜ Î·È ÂÈ ÙÈ Û˘Ì‚Ô˘Ï›·˜ Î·È ·fiÊ·ÛÈÓ
¤Î·ÌÓ·Ó ÔÈ ‚·ÛÈÏ›˜, Î·È ÔÈ ¿ÏÏÔÈ ·˘ı¤ÓÙ·È ‰È¿ ¿Û·Ó ˘fi-
ıÂÛÈÓ, Î·È ÂÚ› ÔÏ¤ÌˆÓ fiÛ· ÊÔ˘Û¿Ù· ÂÛ‡Ó·˙·Ó Î·È Ò˜
Ù· ·ÚÌ¿ÙˆÓ·Ó, Î·È Ô‡ ı¤ÏÔ˘Ó Ó· ˘·Á·›ÓÔ˘Ó, ÂΛ Ù· ¤‚ÏÂ-
·
˜ fiÏ· ηٷÏÂÙÒ˜. ∫·È Ô‡Ùˆ˜ Ô ÁÚ·ÌÌ·ÙÈÎfi˜ Â‹ÁÂÓ ÂȘ
ÙÔÓ Î·ıÚ¤ÊÙËÓ, Î·È Â›‰Â Ù· ÊÔ˘Û¿Ù· ÙˆÓ ∆Ô˘ÚÎÒÓ, ÔÔ‡
ÂÌ·˙ÒÓÔÓÙÔ Ó· ¤ÏıÔ˘Ó Ó· ÔÏÂÌ‹ÛÔ˘Ó ÙËÓ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡-
ÔÏÈÓ, Î·È ˘‹ÁÂ Î·È ÂÈ¤ ÙÔ ÙÔ˘ ‚·ÛÈϤˆ˜. ∫·È ηıÒ˜ ÙÔ
‹ÎÔ˘ÛÂÓ Ô ‚·ÛÈχ˜ ÂΛ ÂȘ ÙËÓ ÙÚ¿Â˙·Ó, ÂÊ¿ÓË ÙÔÓ ÔÏ-
Ï¿ ηÎfiÓ ‰È¿ ÙËÓ ¯·Ú¿Ó ÔÔ‡ ›¯Â Î·È Â¯·›ÚÂÙÔ. ∫·È ‰È¿ Ó·
Ìˉ¤Ó ·‡ÛÔ˘Ó ÔÈ ¯ÔÚÔ› Î·È Ù· ·ÈÁÓ›‰È· Î·È Ë ÙÚ¿Â˙·,
·¤ÛÙÂÈÏÂÓ ¤Ó·Ó ·fi ÙÔ˘˜ ˘ËÚ¤Ù·˜ ÙÔ˘ Î·È ÂÙ˙¿ÎÈÛ¤Ó ÙÔÓ
ÙÂÏ›ˆ˜ Î·È Û˘Ó¤ÙÚÈ„Â ÙÔÓ Î·ıÚ¤ÊÙËÓ ÂΛÓÔÓ ÙÔÓ ÔÏ˘Ù›-
ÌËÙÔÓ Î·È ·ÍȤ·ÈÓÔÓ. ∫·È ÙÔÓ ÁÚ·ÌÌ·ÙÈÎfiÓ ‡‚ÚÈÛÂÓ ‡‚ÚÈÙ·˜
ÌÂÁ¿Ï·˜ Î·È Â‰›ˆÍ¤ ÙÔÓ ·fi ÙÔ ·Ï¿ÙÈ».
O Ì·ÁÈÎfi˜ ηıÚ¤ÊÙ˘, fiˆ˜ Û˘ÌÂÚ·›ÓÂÈ Î·È Ô Ì¤Á·˜
Ï·ÔÁÚ¿ÊÔ˜ ¡. °. ¶ÔÏ›Ù˘, ‰ÂÓ Â›Ó·È Ê·ÓÙ·Û›· ÙÔ˘ 梉Ô-
‰ˆÚÔı¤Ô˘, ·ÏÏ¿ Î·È ÙÔ˘ ·Ï·ÈÔÙ¤ÚÔ˘ ¯ÚÔÓÔÁÚ¿ÊÔ˘ ªÈ-
¯·‹Ï ÙÔ˘ °Ï˘Î¿, ‰ÈfiÙÈ ·fi Ì·ÁÈο οÙÔÙÚ·, Ù· ÔÔ›· ·Ô-
ηχÙÔ˘Ó Ù· Ì·ÎÚ¿Ó Û˘Ì‚·›ÓÔÓÙ·, ‚Ú›ıÂÈ Ë ÂÏÏËÓÈ΋ ÁÚ·Ì-
Ì·Ù›· ‹‰Ë ·fi ÙËÓ ÂÔ¯‹ ÙÔ˘ OÌ‹ÚÔ˘. Ÿˆ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È
ÛÙÔ ı (555-566) Ù˘ O‰‡ÛÛÂÈ·˜, ¤Î·ÛÙÔ ÂÎ ÙˆÓ ÏÔ›ˆÓ ÙˆÓ
º·È¿ÎˆÓ ‰È¤ıÂÙ ·fi ÌÈ· ·ÚÂÌÊÂÚ‹ Û˘Û΢‹ –οÙÔ-
ÙÚÔÓ–, Ë ÔÔ›· ¤‰ÂȯÓ Ì οı ÏÂÙÔ̤ÚÂÈ· ÔÔÈÔ‰‹ÔÙÂ
ÛËÌÂ›Ô ÛÙËÓ ÁË. ∞ÏÏ¿ Î·È Û ÌÈ· ÙÔÈ΋ ·Ú¿‰ÔÛË Ù˘
∞Á›·˜ ÕÓÓ˘ Ù˘ ∂˘‚Ô›·˜ ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÙ·È ·Ú¯·›Ô˜ ηıÚ¤-
Ù˘, ÛÙÔÓ ÔÔ›Ô ÂÊ·›ÓÔÓÙÔ fiÏ· Ù· Ì·ÎÚ¿Ó ˘¿Ú¯ÔÓÙ·
(Hahn, Griech. u. alban. Märchen, Ù. ππ, Û. 203, ·Ú. 9, ·-
APXAIO§O°IA & TEXNE™ Ù¯. 107
Ú·ÏÏ. 2). ™Â ¿ÏÏË ·Ú¿‰ÔÛË, ¿ÏÈÓ ÙÔ˘ ·˘ÙÔ‡ ÙfiÔ˘, Ì›·
‚·ÛÈÏÔԇϷ η٤¯ÂÈ Î¿ÙÔÙÚÔÓ, ÛÙÔ ÔÔ›Ô Ê·›ÓÔÓÙ·È fiÏ·,
ÔÔ˘‰‹ÔÙÂ Î·È ·Ó ÎÚ‡‚ÔÓÙ·È (ÛÙÔ ›‰ÈÔ, Ù. π, Û. 317, ·Ú. 61),
‹ Ô ‚·ÛÈχ˜ ¤¯ÂÈ Î·ıÚ¤ÊÙË Ô˘ ‰Â›¯ÓÂÈ ¿ÓÙ· ¯ıÚfiÓ ÂÈ-
Û‚¿ÏÏÔÓÙ· ÛÙÔ ‚·Û›ÏÂÈfi ÙÔ˘ (ÛÙÔ ›‰ÈÔ, Ù. π, Û. 284, ·Ú. 51).
™Â Ì›· ΢Úȷ΋ ·Ú¿‰ÔÛË ÂÍ¿ÏÏÔ˘, ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È «¤Ó·
Á˘·Ïϛӻ fiÔ˘ Ê·›ÓÂÙ·È fiÏÔ˜ Ô ÎfiÛÌÔ˜ ̤۷ (™·ÎÂÏÏ·Ú›Ô˘,
∫˘Úȷο, ∞ı‹Ó·È 1868), ÂÓÒ Î·È Î·Ù¿ Ì›· ÌÂ۷ȈÓÈ΋ ·-
Ú·ÏÏ·Á‹ ÙˆÓ ∆ÚˆÈÎÒÓ, Î·È ÙÔ ¶·ÏÏ¿‰ÈÔÓ ‹Ù·Ó ¤Ó· Ù¤ÙÔÈÔ
οÙÔÙÚÔ (Caxton, Troye Boke, ‚È‚Ï. ππ, ÎÂÊ. 22).
¶¤Ú·Ó ·˘ÙÒÓ ¤¯Ô˘ÌÂ Î·È ÙËÓ Û˘¯ÓfiÙ·ÙË ÌÓ›· Ì·ÁÈÎÒÓ
ηÙfiÙÚˆÓ ·fi ÕÚ·‚˜ Û˘ÁÁÚ·Ê›˜ ÙÔ˘ ÌÂÛ·›ˆÓ·, ·Ú¿Ï-
ÏËÏ· Ì ٷ Û˘ÁÁÚ¿ÌÌ·Ù¿ ÙÔ˘˜ ÂÚ› ∞ϯËÌ›·˜ Î·È ∞ÛÙÚÔÓÔ-
Ì›·˜, ÂÓÒ Î·È ¿ÏÏÔÈ ÌÂ۷ȈÓÈÎÔ› Û˘ÁÁÚ·Ê›˜, ÏËÓ ÙˆÓ ∞Ú¿-
17·. µ˘˙·ÓÙÈÓfi˜ ÛÙÚ·ÙÈÒÙ˘ Ì ÊÔÚËÙfi ÂÎÙÔÍÂ˘Ù‹ ˘ÁÚÔ‡ ˘Úfi˜ (¯ÂÈÚÔ-
ۛʈÓ)Ø ‚. ºÔÚËÙfi˜ ¯ÂÈÚÔÛ›ÊˆÓ ˘ÁÚÔ‡ ˘Úfi˜ (ηْ ·Ó··Ú¿ÛÙ·ÛÈÓ ¶Ô-
ÏÂÌÈÎÔ‡ ªÔ˘Û›Ԣ).
‚ˆÓ ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ó ı·˘Ì·ÛÙfi οÙÔÙÚÔÓ, Â› ÙÔ˘ Ê¿ÚÔ˘ Ù˘
∞ÏÂÍ·Ó‰Ú›·˜, ÙÔ ÔÔ›Ô ¤‰ÂȯÓ ·fi Ôχ ÌÂÁ¿ÏË ·fiÛÙ·ÛË
Ù· ÏÔ›· Ô˘ η٤ÏÂÔÓ ÛÙÔÓ ÏÈ̤ӷ (Herbelot, Bibliothèque
orientale, Paris 1776). OÈ ı·˘Ì¿ÛȘ ·˘Ù¤˜ ‰ÈËÁ‹ÛÂȘ ‰ÂÓ Â›-
Ó·È ‰˘Ó·ÙfiÓ Ó· ËÁ¿˙Ô˘Ó ÂÎ ÙÔ˘ ÌˉÂÓfi˜, ·ÏÏ¿ Ê·›ÓÔÓÙ·È
Û·Ú¿ÁÌ·Ù· ÙˆÓ ·Ú·‰fiÛÂˆÓ ÂÚ› Ù˘ ·ÏÂÍ·Ó‰ÚÈÓ‹˜ ÂÈ-
ÛÙ‹Ì˘ ÙˆÓ ÂÏÏËÓÈÛÙÈÎÒÓ ¯ÚfiÓˆÓ, Î·È È‰È·ÈÙ¤Úˆ˜ ·˘Ù‹˜ ÙËÓ
ÔÔ›· ·Ë¯Ô‡Ó Ù· ÂÚÈÛˆı¤ÓÙ·, Û ϷÙÈÓÈ΋ ÌÂÙ¿ÊÚ·ÛË, ∫·-
ÙÔÙÚÈο ÙÔ˘ ◊ÚˆÓÔ˜ ÙÔ˘ ∞ÏÂÍ·Ó‰Ú¤ˆ˜, Ô˘ ‰Â›¯ÓÔ˘Ó fi-
Û· ηٷÏËÎÙÈο ÔÙÈο Ê·ÈÓfiÌÂÓ· ·Ú¿ÁÔ˘Ó ÔÈ ÔÈΛÏÔÈ ÙÂ-
¯ÓÈÎÔ› Û˘Ó‰˘·ÛÌÔ› ÙˆÓ ÂÈ¤‰ˆÓ Î·È ÙˆÓ ÎÔ›ÏˆÓ Î·ÙfiÙÚˆÓ,
·ÏÏ¿ Î·È Î¿ÔÈˆÓ ¿ÏÏˆÓ ÂÚÌËÙÈÎÒÓ ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎÒÓ ÁÓÒÛˆÓ
Ù˘ ÂÏÏËÓÈÛÙÈ΋˜ ÚÔ˚ÛÙÔÚ›·˜.
O ·Ó·¯ÚÔÓÈÛÌfi˜ ÙˆÓ µ˘˙·ÓÙÈÓÒÓ ¯ÚÔÓÔÁڿʈÓ, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ
·Ô‰›‰Ô˘Ó ÙËÓ Î·Ù·Û΢‹ ÙÔ˘ Ì·ÁÈÎÔ‡ ηıÚ¤ÊÙË ÙÔ˘ ·Ï·-
Ù›Ô˘ Ù˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ˘fiψ˜ ÛÙÔÓ §¤ÔÓÙ· ™∆΄ÙÔÓ ™ÔÊfiÓ, Ô
ÔÔ›Ô˜ ‚·Û›Ï¢Û ÂÚ›Ô˘ ›ÎÔÛÈ ¤ÙË ÌÂÙ¿ ÙÔÓ ªÈ¯·‹Ï °΄, ı·
Ú¤ÂÈ Ó· ÚÔ¤Ú¯ÂÙ·È ·fi ÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ ÛÙÔÓ §¤ÔÓÙ· ·Â-
‰›‰ÔÓÙÔ ÔÏÏ¿ ı·˘Ì¿ÛÈ· Ù¯ÓÔ˘ÚÁ‹Ì·Ù·, fiˆ˜ Ë Ì·ÚÌ·Ú›ÓË
¯ÂÏÒÓË Ë ÔÔ›· ÂÚȤÙÚ¯ ÙÔ˘˜ ‰ÚfiÌÔ˘˜ Ù˘ µ·ÛÈÏÂ‡Ô˘Û·˜
Î·È ÙÔ˘˜ Âηı¿ÚÈ˙Â, Ô ‰ÈηÈÔÎÚ›Ù˘, ‰ËÏ·‰‹ Ì›· ¯ÂÈÚ ·fi
ÔÚÊ˘Úfi Ì¿ÚÌ·ÚÔ Ô˘ ηıfiÚÈ˙ ÙȘ ÙÈ̤˜ ÙˆÓ ˆÏÔ˘Ì¤ÓˆÓ
Ú·ÁÌ¿ÙˆÓ, ·ÏÏ¿ Î·È Ô ı·˘Ì·ÛÙfi˜ ¯Ú˘Ûfi˜ Ï¿Ù·ÓÔ˜, Ë ‰È‹-
ÁËÛË ÂÚ› ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ ¤¯ÂÈ ˆ˜ ÂÍ‹˜ ÛÙÔ ÈÛÙÔÚÈÎfi ‚È‚Ï›Ô ÙÔ˘
梉ԉˆÚÔı¤Ô˘:
«∂Ș ÙÔÓ Î·ÈÚfiÓ ÔÔ‡ ‚·Û›Ï¢ÂÓ Ô ·Ù‹Ú ÙÔ˘ Ô £Âfi-
ÊÈÏÔ˜, ¤Î·ÌÂÓ Ô ·Ù‹Ú ÙÔ˘ ¤Ó· Ú¿ÁÌ· ı·˘Ì·ÛÈÒÙ·ÙÔÓ,
¢ÌÔÚÊfiÙ·ÙÔÓ Î·È ¿ÍÈÔÓ Ó· ÙÔ ‚ϤË Î·ı’ ¤Î·ÛÙÔ˜ ¿Ó-
47
TELIKO 107 new.qxd 12-06-08 13:13 Page 48

ıÚˆÔ˜ Ó· ¯·›ÚÂÙ·È. ŒÎ·ÌÂÓ ¤Ó· Ï¿Ù·ÓÔÓ ÌÂÁ¿ÏÔÓ ÔÏfi- Ó·Á›Ô˘ ∆¿ÊÔ˘, ·ÏÏ¿ Î·È fiˆ˜ ÚÔ‰›‰ÂÈ ÙÔ Â‡Ï·ÛÙÔ Î·È Â˘-
¯Ú˘ÛÔÓ Î·È ¤Î·ÌÂ Î·È ¿Û· ÁÂÓ¿˜ Ô˘Ï› Î·È ¤‚·Ï¤Ó Ù· η٤ÚÁ·ÛÙÔ ÙÔ˘ ¯Ú˘ÛÔ‡, fiÏ· ‹Û·Ó ÏÂÙÔ˘ÚÁË̤ӷ ÛÊ˘Ú‹-
·¿Óˆ. ŒÎ·ÌÂ Î·È ‰‡Ô ÏÂÔÓÙ¿ÚÈ·, Î·È fiÚÓ· Î·È fiÚÁ·Ó·, Ï·Ù·, ηٿ ÙËÓ ÂÚÈÁÚ·Ê‹.
Î·È ¿ÏÏ· ‰È¿ÊÔÚ· ¤ÚÁ· ÔÏfi¯Ú˘Û· ÂȘ ÙÔ ÛÊ˘Ú› Î·È ÂȘ ÙÔ
·ÌfiÓÈ ÊÙÈ·Ṳ̂ÓÔÓ ÙÔ ¯Ú˘Û¿ÊÈ (Ì ÛÔÊ›· Î·È Ù¤¯ÓË ÌÂÁ¿ÏË, ™∏ª∂πø™∏
1 π·ÙÚÈ΋ Ë ÔÔ›· ÛÙËÚ›˙ÂÙ·È ÛÙÔ˘˜ ηÓfiÓ˜ Ù˘ ·ÓÔÚÁ¿ÓÔ˘ ¯ËÌ›·˜.
ÃÚÔÓ. ªÂÙÔ¯. ¶·Ó·Á. ∆¿ÊÔ˘). ∫·È fiÙ·Ó ‹ıÂÏ ‰ÒÛË Ô ¿ÓÂ-
ÌÔ˜, ÂÛ›ÂÙÔ Ô Ï¿Ù·ÓÔ˜ Î·È ÂÛ›ÔÓÙÔ Î·È Ù· Ô˘Ï›·, ηÈ
ÂÏ¿ÏÂÈ Î¿ı ¤Ó· ÙËÓ ÊˆÓ‹ ÙÔ˘. OÌÔ›ˆ˜ ¤·È˙·Ó Î·È Ù· fiÚ-
Alchemy in the Early Byzantine Years: An Introduction
Á·Ó· Ì ÙÔÓ ¿ÓÂÌÔÓ, Î·È fiÏ· Ù· ¤ÚÁ· ÔÔ‡ ›¯Â η̤̈ӷ
Î·È ‹ÙÔÓ ˘ÂÚı·‡Ì·ÛÙÔÓ Ú¿ÁÌ· Ó· ÙÔ ‚ϤË ÙÈÓ¿˜, ‹ Ó·
The Greek Gnostic Mystic Zosimos of Panopolis (5th cent.)
ÙÔ ·ÎÔ‡Ë. ∫·È fiÛÔÈ ÙÔ ¤‚ÏÂ·Ó ›¯·Ó ÌÂÁ¿ÏËÓ ¯·Ú¿Ó, ‚Ϥ-
was the most authoritative alchemist of the early Christian
ÔÓÙ·˜ Ì fiÛËÓ ÛÔÊ›·Ó Î·È Ì fiÛËÓ Ù¤¯ÓËÓ Ù· ¤Î·ÌÂ.
age. In his book Imouth he refers to the genesis of Alchemy
∫·È ÙÔ‡Ù· ‹Ù·Ó ÔÈ‹Ì·Ù· ÙÔ˘ §¤ÔÓÙÔ˜ ÙÔ˘ ™ÔÊÔ‡, Ì ٤-
and to a tradition, according to which the lord of arts was
¯ÓËÓ ·ÛÙÚÔÓÔÌÈ΋Ó. ∫·È ˆÛ¿Ó ÂÍ҉ȷÛÂÓ fiÏÔÓ ÙÔÓ ‚›ÔÓ Ù˘
called Chimeu, a biblical name also known in Egypt, from
‚·ÛÈÏ›·˜ Ô ·Ó¿ÍÈÔ˜ ‚·ÛÈχ˜, Ô ªÈ¯·‹Ï, ·Ó·ÁοÛıË ·fi
which the term “Chemistry” originates.
Ù˘ ·ÁÓˆÛ›·˜ ÙÔ˘ Î·È ·fi ÙˆÓ Î·ÎÒÓ Û˘Ì‚Ô˘Ï·ÙfiÚˆÓ, ηÈ
A sort of Encyclopedia of Chemistry was written in the
ÒÚÈÛ ÙÔ˘˜ ¯Ú˘ÛÔ¯Ô‡˜ Î·È Â¯¿Ï·ÛÂÓ ·˘Ùfi ÙÔ Â˘ÌÔÚÊfiÙ·-
tenth and eleventh centuries in which Magic, Astrology and
ÙÔÓ Î¿ÏÏÔ˜ Î·È Â¯¿ıË ·fi ÙËÓ ‚·ÛÈÏ›·Ó. ∫·È ÙÔ ¤ÎÔ„·Ó
Medicine were clearly distinguished from one another.
Î·È ÙÔ ¤‚·Ï·Ó ÂȘ Ù· ¯ˆÓ›· ηıÒ˜ ‹ÙÔÓ Ô Ï¿Ù·ÓÔ˜ fiÏÔ˜
These sciences must have originally been united, which
ÛÙÔÏÈṲ̂ÓÔ˜ Ì ٷ Ô˘Ï›· Î·È Ù· ÏÂÔÓÙ¿ÚÈ·, Ì ÙÔ fiÚÓ·,
explains the burning of all books on Alchemy in Egypt
Ì ٷ fiÚÁ·Ó·, Î·È Ì ٷ ¿ÏÏ· ¤ÚÁ·, Î·È Â¯ÒÓÂ˘Û·Ó ·˘Ù¿
during the years of Diocletian and the directive in the
ÂȘ ÙËÓ ÊˆÙ›·Ó. ∫·È Â˙‡ÁÈÛ¿Ó Ù· Î·È Â‚Á‹Î·Ó ‰È·ÎfiÛÈ· ÎÂ-
Theodosius’ Codex all books on these sciences and their
ÓÙËÓ¿ÚÈ· ¯Ú˘Û¿ÊÈ Î·ı·ÚfiÓ».
authors to be exterminated by fire. Even today Alchemy is
∏ ‰È‹ÁËÛË ·˘Ù‹ ˘¿Ú¯ÂÈ Î·È Û ¿ÏÏÔ˘˜ ¯ÚÔÓÔÁÚ¿ÊÔ˘˜,
classified under the apocryphal sciences together with
fiˆ˜ ÛÙÔÓ ªÈ¯·‹Ï °Ï˘Î¿ Î·È ÙÔÓ ∫‰ÚËÓfi, ·ÏÏ¿ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È
Magic and Witchery.
Î·È ÛÙ· ΛÌÂÓ· ÙÔ˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘ ¶ÔÚÊ˘ÚÔÁ¤ÓÓËÙÔ˘: «Û˘Á-
The way Alchemy perceived world and life was succinctly
¯ˆÓ‡۷˜, ϤÁˆ ‰Ë ÙËÓ ¯Ú˘Û‹Ó ÂΛÓËÓ Î·ÏÔ˘Ì¤ÓËÓ Ï¿Ù·-
described in the text of the “Emerald Table”, which, according
ÓÔ˜ Î·È ÙÔ˘˜ ‰‡Ô ÔÏÔ¯Ú‡ÛÔ˘˜ ÁÚ‡·˜ Î·È ÙÔ˘˜ ‰‡Ô ¯Ú˘-
to tradition, was inscribed on a huge emerald found in Hermes
ÛÔ‡˜ ÛÊ˘ÚËÏ¿ÙÔ˘˜ ϤÔÓÙ·˜, Î·È ÙÔ ÔÏfi¯Ú˘ÛÔÓ fiÚÁ·ÓÔÓ»
Trismegistos’ tomb. It combines the alchemic thought on the
(∫ˆÓÛÙ·ÓÙ. ¶ÔÚÊ˘ÚÔÁ¤ÓÓ. πÛÙÔÚÈ΋ ‰È‹ÁËÛȘ ÙÔ˘ ‚›Ô˘ µ·ÛÈ-
origin of life, the philosophy of matter and the qualities of the
Ï›Ԣ, 29 – ™˘Ó¯. £ÂÔÊ¿Ó., Û. 257, Bonn).
philosophic stone, and contains full and clear instructions to
∆Ô˘˜ ¯Ú˘ÛÔ‡˜ ÛÊ˘Ú‹Ï·ÙÔ˘˜ ϤÔÓÙ·˜ Î·È ÙÔ˘˜ ÁÚ‡·˜
initiates for the accomplishment of the “Great Work”.
Î·È ÙÔ fiÚÁ·ÓÔÓ, ÏËÓ Ù˘ Ï·Ù¿ÓÔ˘, ÌÓËÌÔÓÂ‡Ô˘Ó Î·È Ô ∫Â-
In the fifth-century Byzantium, when emperors like
‰ÚËÓfi˜ Î·È Ô Û˘Ó¯ÈÛÙ‹˜ ÙÔ˘ £ÂÔÊ¿ÓÔ˘˜. ∂Ó ¿ÛË ÂÚÈ-
Theodosius, Zeno and Justinian persecuted both ethnics
ÙÒÛÂÈ, Ë Î·Ù·Û΢‹ Ù¤ÙÔÈˆÓ Ì˯·ÓËÌ¿ÙˆÓ ‹Ù·Ó ÁÓˆÛÙ‹ ηÈ
and heretic Christians, many alchemists took refuge to
fi¯È ·Û˘Ó‹ı˘ ·fi Ù· ·Ú¯·ÈfiÙÂÚ· ¯ÚfiÓÈ·. ∞fi ÙȘ ¯Ú˘Û¤˜ ıÂ-
Syria, a province of the Byzantine Empire, nevertheless
Ú··ÈÓ›‰Â˜ ÙÔ˘ ∏Ê·›ÛÙÔ˘ Î·È ÙÔ˘˜ ¯Ú˘ÛÔ‡˜ Û·ÏÔ˘˜ ÙÔ˘
tolerant of knowledge and philosophy.
∞È‹ÙÔ˘, Ù˘ ÂÏÏËÓÈ΋˜ ÚÔ˚ÛÙÔÚ›·˜, Ë Ù¯ÓÔÏÔÁ›· ›¯Â ÊÙ¿-
The seventh century marked the rise of the Arab nation
ÛÂÈ Û ٤ÙÔÈÔ ÛËÌÂ›Ô ÙËÓ ÂÏÏËÓÈÛÙÈ΋ ÂÔ¯‹, ÒÛÙÂ Î·È ¿ÏÈÓ
in the international forefront. The Arabs, fanaticized by
Ô ◊ÚˆÓ Ô ∞ÏÂÍ·Ó‰Ú‡˜, ÂȘ Ù· ‰‡Ô ‚È‚Ï›· ÙˆÓ ¶ÓÂ˘Ì·ÙÈÎÒÓ
their newly established monotheistic religion, destroyed
ÙÔ˘, fiˆ˜ Î·È ÂȘ Ù· ∞˘ÙÔÌ·ÙÔÔÈËÙÈο ·Ú›¯ÂÓ Û·Ê›˜
every Christian church and school in Alexandria,
Ô‰ËÁ›Â˜ ÁÈ· ÙËÓ Î·Ù·Û΢‹ ·Ú·ÏËÛ›ˆÓ Ù¯ÓÔ˘ÚÁËÌ¿ÙˆÓ,
Jerusalem and Antioch. The climate of hostility and
Ô˘ ·Ó¿ÁÔÓÙ·È ÛÙ· fiÚÈ· ÙÔ˘ ı·‡Ì·ÙÔ˜. ÕÏψÛÙÂ, Ôχ ÚÔ
devastation defused during the dynasty of the Omayyads,
ÙÔ˘ ◊ÚˆÓÔ˜, Ô ∞Ú¯‡Ù·˜ Ô ∆·Ú·ÓÙ›ÓÔ˜ ›¯Â ηٷÛ΢¿ÛÂÈ
who became interested in Alchemy. The caliph Halid, who
Í˘Ï›ÓËÓ ·˘ÙfiÌ·ÙÔÓ ÂÚÈÛÙÂÚ¿Ó (Aul. Gell. X, 12) Î·È Î·Ù¿ Ù·
became a capable alchemist, is considered as the founder
Ù¤ÏË ÙÔ˘ 5Ô˘ ·ÈÒÓ·, Ô µÔ‹ıÈÔ˜ ηٷÛ··Û ·˘ÙfiÌ·Ù· ¯¿Ï-
of Arabic Chemistry. The Greek-Syrian Marianos, one of
ÎÈÓ· ÙËÓ¿ (Cassiodor., Epist. V, 45).
the most illustrious alchemists of his time and Halid’s
OˆÛ‰‹ÔÙÂ, ¤Ú·Ó Ù˘ Ù¯ÓÔÏÔÁ›·˜ ηٷÛ΢‹˜ ÙˆÓ
instructor, managed to achieve the “Great Work”, the
ÙËÓÒÓ, ÏÂfiÓÙˆÓ Î·È ÏÔÈÒÓ, ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÛËÌÂȈı› fiÙÈ Ô
transmutation, that is, of a common metal to gold. He was
¯Ú˘Ûfi˜ ·fi ÙÔÓ ÔÔ›Ô ‹Û·Ó ηٷÛ΢·Ṳ̂ӷ Ô Ï¿Ù·ÓÔ˜ ÌÂ
also the author of the famous Bible of the Compositions of
Ù· ÂÍ·ÚÙ‹Ì·Ù¿ ÙÔ˘, ‹Ù·Ó ·Ï¯ËÌÈ΋˜ ηٷÛ΢‹˜ –«Ì ÛÔÊ›·
Alchemy that introduced Alchemy to Western Europe.
Î·È Ù¤¯ÓË ÌÂÁ¿ÏË»– ηٿ ÙÔ ÃÚÔÓÈÎfi ÙÔ˘ ªÂÙÔ¯›Ô˘ ÙÔ˘ ¶·-

48 Ù¯. 107 APXAIO§O°IA & TEXNE™