41

BÖLÜM 4

4. BİRLEŞTİRME EĞRİLERİ

Bir yolun aliyman kısmında eğrilik 1/R=0 dır. Aliymandan R yarıçaplı daireye geçildiği zaman eğrilik
1/R değerini alır ve eğriliğin kurb boyunca bu değeri sabit kalır. Kurp çıkışında aliymana girildiğinde
eğrilik yine sıfır olur. Böylece kurba giriş ve çıkışta bir kesinlik meydana gelir.

K Eğrilik K

1/R Daire
Yay
1/R Geçiş Eğrisi Geçiş Eğrisi
Uzunluğu
0 Li 0
doğru R yarıçaplı doğru A B C D
Li
daire

Şekil 50. Doğru ve daire yayında Şekil 51.Doğru, klotoid ve daire yayında
eğrilik fonksiyonu eğrilik fonksiyonu

Araçların süratli kullanıldığı otobanlarda bu durum sakıncalıdır. Çünkü araç aliymanda hiçbir yan
kuvvetin etkisinde olmamasına karşın, kurba girdiğinde P = ( mv ) / R merkezkaç kuvvetin etkisinde
2

kalır. Burada m aracın kütlesi, v aracın hızı ve R kurbun yarıçapıdır. Kurplarda merkezkaç kuvvetinin
etkisini azaltmak için ya v hızı azaltılır ya da R yarıçapı büyütülür. Bu da yolun hız esprisine terstir.

Merkezkaç kuvvetini etkisiz duruma getirmek için yola enine eğim “Dever” verilir. Bu eğim birden bire
verilmez. Yolun belli bir kısmından başlayarak yavaş yavaş artırılır. Aliymanda sıfır olan eğrilikten, 1/R
değerine ulaşma ve istenilen dever değerine varmak için aliymanla R yarıçaplı kurp arasına, eğriliği
yavaş yavaş artan bir eğri yerleştirilir. Bu eğriye “Birleştirme Eğrisi” denir. Birleştirme eğrisine geçiş
kurbu veya rakortman kurbu da denilmektedir.

R yarıçaplı kurp ile geçiş kurbu birleştirme noktasında aynı doğruya teğettirler. Geçiş eğrisi olarak;

• Klotoid
• Lemniskat
• Kubik spiral ve benzerleri
• Sinüsoid kullanılmaktadır.

4.1 KLOTOİD

Geçiş eğrisi olarak en çok kullanılan bir eğridir. Denklemi L.R = A olup, L geçiş eğrisi uzunluğu ile R
2

kurb yarıçapının çarpımı bir A sayısının karesine eşittir. A’ ya kurbun parametresi denilmektedir. A=1
olarak alınırsa bu klotoide birim klotoid denir. Uygulamada klotoid cetvelleri kullanılmaktadır. Bu
cetvellerden bazıları birim klotoide göre hazırlanır ve esas klotoide geçmek için uzunluklar A ile
çarpılır. Açılar aynı kalır. Ayrıca geçiş eğrisinin herhangi bir noktasına kadar olan uzunluğunun o
noktadaki eğrilik yarıçapının çarpımı parametrenin karesine eşittir. Örneğin geçiş eğrisinin herhangi bir
noktadaki yarıçapı ρi, o noktaya kadar olan uzunluk Li ise klotoidin denklemi,

L.ρ i = A 2 (1)

şeklinde ifade edilir.

 42

y τ 0 5
R
RCosτ
RSinτ
Ks
Ym A=6
S
Tk Y A=8
L
σ ∆R τ x A=10
Kb Xm
S
Tu

Şekil 52. Klotoidin Elemanları Şekil 53. Klotoidin parametrelerinin değişmesi

Bir klotoidin elemanları şunlardır:

A :Parametre
M :Dairenin merkezi
R :Klotoid ile kurbun, ortak noktası Ks deki eğrilik yarıçapı
Kb :Klotoidin başlangıcı (Aliyman sonu)
Ks :Klotoidin sonu (Kurbun başlangıcı)
L :Klotoidin boyu
∆R :Rakordman payı
Xm,Ym :Daire merkezinin koordinatları
X,Y :Ks’nin dik koordinatları
Tk :Kısa teğet
Tu :Uzun teğet
σ, S :Ks’nin ışınsal koordinatları
τ :Ks noktasındaki teğetin açısı

Klotoidin elemanları aşağıdaki eşitliklerden hesaplanabilir,

A 2 = L.R
R ve L proje mühendisi tarafından takdir edilir.
5 9 3
L L L L7 L11
X = L- + , Y= − − ....
40A 4 3456A 8 6A 2 336A 6 42240A10
L
τ= ρ .
2R
YM = Y + RCosτ
X M = X − RSinτ
∆R =Y M − R = Y − R (1 − Cosτ)
(2)
Tk = Y / Sinτ
Tu = X − YCotτ

S = X2 + Y2
Y
σ = Arctg
X
 43

Örnek:

A=600, R=400 olarak verilmektedir. Klotoidin asal elemanlarını hesaplayınız.

L = A 2 / R = 900m
L
τ= .ρ = 71g .6197 τ = 1.125 radyan
2R
L5 L9
X = L- + = 792.768 m
40 A 4 3456 A8
L3 L7 L11
Y= − − = 308.218m
6 A 2 336 A 6 42240 A10
YM = Y + RCosτ = 480.689
X M = X − RSinτ = 431.861
∆R = YM − R = 80.6
TK = Y / Sinτ = 341.604
TU = X − YCotτ = 645.476
S = 850.576
σ = 23 g .6060
Görüldüğü gibi klotoidin elemanlarının hesabı zaman alıcıdır. Bu nedenle klotoid cetvelleri
hazırlanmıştır. Cetveller genellikle birim klotoide göre hazırlanır. Bu cetveller hazırlanırken;

X=Ax, L=Al
Y=Ay, R=Ar

alınır. Açılar aynı kalmaktadır. Yukarıdaki örneğe göre birim klotoid için hazırlanan cetvellerle geçiş
kurbu üzerinde 100 m aralıklarla alınan noktaların koordinatlarının hesabı aşağıda gösterilmiştir.

TK

KB Şekil 54.

L 1 2 3 4 5 6 7 8
I=L/A 0.166 - - - 0.833 - 1.166

x=Klotoid 0.1666635 - - - 0.8233423 - 1.1137781

Y=cet.de 0.0007716 - - - 0.0956232 - 0.2560330

X=Ax 99.998 199.938 299.532 398.029 494.005 585.173 668.268 739.060

Y=Ay 0.463 3.707 12.486 29.525 57.374 98.228 153.620 223.991

Örneğin, 1 noktasının koordinatları

X=600 * 0.1666635=99.998 m , Y=600 * 0.0007716=0.463 m

 44

şeklinde hesaplanır. Geçiş kurbu üzerindeki 2,3,….,8 noktalarının koordinatları da benzer şekilde
hesaplanır. X, Y’ler bulunduktan sonra koordinatlara göre aplikasyon işlemi yapılabilir.

Bir klotoidin tayini genellikle grafik olarak yapılmaktadır. Bunun için planda çizilen güzergah üzerine
çeşitli ölçek ve A parametre değerlerine göre hazırlanmış klotoid şablonları oturtulur. Klotoidin çeşitli
noktalarında, o noktadaki eğrilik yarıçapları yazılıdır. Ayrıca aynı şablon üzerinde uygun gelen klotoidin
parametresi parametre olarak, klotoidin biteceği yere rastlayan noktadaki yarıçap ise kurp yarıçapı
olarak alınır.

Şekil 55. Klotoid şablonu

Klotoidin hesapla tayininde klotoidin bağlanacağı kurbun yarıçapına ve geçiş eğrisinin uzunluğuna
göre yukarıdaki hesap işlemleri uygulanır.

Klotoidle ilgili eşitlikler aşağıdaki şekilde elde edilmektedir.

R
E
L r YE
B
A
x
1/r 1/R
B L

Şekil 56. Bir klotoid şekli ve eğriliği

1 1
: = B : L → rB = LR = Sabit
r R
veya klotoidin parametresi A ile tanımlanırsa,

ρ .Li = A 2 yazılabilir. Bir dairenin R yarıçapı gibi bir klotoidin de A parametresi en önemli elemanıdır.
A=a=1 alınırsa buna birim klotoid denir.

Y M

τE R

E
S
∆R TK N
σ P τE
xX F X
K XE
Tu
t
Şekil 57. Bir klotoidin şekli
 45

Eğrilik, Yay Uzunluğu, Koordinatlar

Herhangi bir noktada klotoidin eğriliği

1 B 1
= = 2B
r RL A
B=L için

1 1
= 2L
R A
şeklindedir. τ klotoidin teğet açısıdır. Şekilden

dB=r.d τ

yazılabilir. Buradan,

1 B
=
r RL

τ dt

r
db
dy
dx

τ x
O
Şekil 58. Klotoid parçası

B.dB=R.L.d τ

İntegral alınarak

B2
= R.Lτ
2
yazılır. Herhangi bir noktaya kadar yay uzunluğu

B = ± 2 RLτ

olur.
Eğrilik,

1 2 RLτ 2r 2r 1
= = = 2
= 2τ
r RL RL A A

herhangi bir noktadaki yarıçap

 46

RL
r=
2τ

dur. Diğer taraftan

dX = dBCosτ = rCosτ dτ
dY = dBSinτ = rSinτ dτ
integral alınırsa;

τ τ
X = ∫ rCosτ dτ , Y = ∫ rSinτ dτ
0 0

r yerine değeri konulursa

τ τ
RL Cosτ RL Sinτ
2 ∫0 τ 2 ∫0 τ
X = dτ , Y= dτ

τ3 τ5
Sinτ = τ − + − .......... + .........
3! 5!
τ2 τ4
Cosτ = 1 − + − .......... + .........
2! 4!
Klotoidin herhangi bir noktasının koordinatları

 τ2 τ4   τ2 τ4 
X = 2 RLτ 1 − +  = Li 1 − + 
 10 216   10 216 
(3)
τ τ 3 τ5  τ τ 3 τ5 
Y = 2 RLτ  − +  = Li  − + 
 3 42 1320   3 42 1320 
elde edilir.

X2  X4 
τ≅ 1 +  alınarak
2 RL  20 R 2 L2 

X3  3X 4 X6 
Y=  1+ − 
6 RL  40 R 2 L2 336 R 3 L3 
veya

X3  3X 4 X6 
Y= 1 + − 
6 A2  40 A
4
336 A 6 

yazılabilir. Eğri üzerinde herhangi bir noktada

rB=RL

dB
dir. Bir eğrinin denklemi B= f (τ) şeklinde ise bu eğri herhangi bir noktadaki eğrilik yarıçapı r =
dτ
şeklindedir. Klotoidde,
 47

dB
B = RL
dτ
olur. Bunun integrali alındığında,

B2
= RLτ + sabit
2
bulunur. B sıfır olduğunda τ=0 olur ve integrasyon sabiti sıfırdır. Eğri denklemi

B = RL 2τ

eğrinin son noktası için

L = A Rτ

yazılabilir. Bu bağıntı ve LR=A2 bağıntısı dikkate alınarak R, L, A, τ arasında

A2 L A
R= = =
L 2τ 2τ
A2
L= = 2τR = A 2τ (4)
R
L L2 A2
τ= = =
2R 2 A2 2R 2
dir. Ayrıca

L
A 2 = RL = = R 2τ
2τ

L2
bağıntısı yazılabilir. Y ve X eşitliklerinde τ= yerine konulursa önce verilen (0) eşitliklerindeki
2A 2
klotoidin herhangi bir noktasının koordinatları

L5 L9
X = L− + (5)
40 A 4 3456 A8

L3 L7 L11
Y= − + (6)
6 A 2 336 A 6 42240 A10
eşitlikleri elde edilir. Ancak bu eşitliklerden hesaplama zaman alıcıdır. Bu nedenle (3) eşitlikleri
yeğlenmektedir.
 48

Teğet Açısı, Teğet, Rakordman Payı

Şekil 59. Klotoid

1 2 RLτ 2τ 2τ 1
r = R alınarak = = = 2
= 2τ eşitliğinde yerine konulursa;
r RL RL A A

1 2τ 2τ
= =
R RL A2

yazılabilir. Teğet açısı için;

L L2 A2
τ = = = (7)
2 R 2 A2 4 R 2
ve buradan,

L = 2 Rτ
L
R=
2τ
yazılır. Şekil 59’ dan ∆R rakordman payı,

∆R = YE − R(1 − Cosτ E ) (8)

 49

L2 L2
YE ≅ ve 1 − Cosτ E ≈ ( τ E nin küçük değerleri için)
6R 8R 2

L2 L2 L2
∆R = − = , ( L < R) (9)
6 R 8R 24 R
Daire merkezinin koordinatları,

YM = R + ∆R ; X M = X E − R Sin τ E (10)

elde edilir.

Klotoidin diğer elemanları

YE
Kısa teğet : TK = (11)
Sinτ E

Uzun teğet: TU = X E − YE Cotτ E (12)

YE
Normal: N= = Tk Tanτ E (13)
Cosτ E

T = TU + Tk2 + N 2 = X E + YE Tanτ E (14)

eşitlikleri ile elde edilmektedir. Bu eşitliklerde T, klotoidin başlangıç F noktasına olan uzunluktur (Şekil
59).

Simetrik Geçiş Eğrisi Klotoid Elemanlarının Hesabı

Daire yayının her iki tarafında klotoid uzunlukları eşitse buna simetrik geçiş eğrisi denilmektedir.
Aşağıda simetrik geçiş eğrisine ait bir örnek verilmektedir.

Şekil 60. Simetrik geçiş eğrisi

 50

Örnek:
0
A= 150 m, R = 350 m, γ = 60 (66,6667 grad) olarak verildiğine göre, klotoidin elemanlarını
hesaplayınız.

Çözüm:

A2
L= = 64.286 m
R

L
τ= = 0.09184 radyan
2R

200
τ =τ = 5.847 grad
π

L2
∆R ≅ = 0.492 m
24 R

 τ2 τ4 
X = A 2τ 1 − +  = 64.232 m
 10 216 

τ τ 3 τ5 
Y = A 2τ  − +  = 1.967 m
 3 42 1320 

∆R = YE − R (1 − Cosτ E ) = 0.492 m

X M = X E − R Sinτ E = 32.134 m; YM = 350.492

YE
TK = = 21.446 m
Sinτ E

YE
TU = X E − YE = 42.876 m
Tanτ E

γ
T = X M + ( R + ∆R)Tan = 234.490 m
2

π
(
b = γ − 2τ grad R ) 200
= 302.233 m

Simetrik Olmayan Bir Geçiş Eğrisi İçin Eleman Hesabı

Daire yayının iki tarafındaki geçiş eğriliği farklı uzunluklarda ise bu tür eğrilere simetrik olmayan geçiş
eğrileri denilmektedir. Aşağıda simetrik olmayan geçiş eğrisine ait bir örnek verilmektedir.
 51

Şekil 61. Simetrik olmayan geçiş eğrisi

Örnek :

T1 = 87.25 m

γ = 32.20 grad

A1=120 m

R = 200 m

A2= ?

Çözüm :

• A = 120 alınarak aşağıdaki değerler bulunur.

L1=72.00 m

τ1=0,1800 rad, τ1= 11.459 grad

∆R1=1.079 m

X1=71.767 m

Y1=4.310 m

XM1=35.961 m

TK1=24.075 m

TU1=48.081 m
 52

• 2.Teğet üzerine M noktasının koordinatları:

R + ∆R2 = (T1 − X M 1 )Sinγ + (R + ∆R1 )Cosγ = 200.752 m

T2 − X M 2 = (R + ∆R1 )Sinγ − (T1 − X M 1 )Cosγ = 52.120 m

• ∆R2 = 0.7522 alınarak,

L2 ≅ (24 R + 6∆R2 )∆R2 = 60.117 m

A2 = RL2 = 109.651 m

τ 2 = 0.1503 rad = 9.561 grad

X2 = 59.981 m

Y2 = 3.007 m

XM2 = 30.036 m

TK2 = 20.068 m

TU2 = 40.096 m

T2 = 82.593 m

γ − (τ 1 + τ 2 ) = 11g .18

b = 35.101 m

Toplam uzunluk 167.218 m

Klotoid Hesabına Ait Bir Sayısal Örnek

Verilenler

Teğet (X ekseni)

P1, P2, M noktasının koordinatları ve R

Koşul: YM > R ( R > 0)

NN Y(m) X(m)
1 62488.65 99244.63
2 62913.55 98962.80
M 62580.36 98246.33

R = 780 m

İstenenler: L, A, τ, XE, YE, TK, TU, T

 53

Şekil 62. Klotoid

Çözüm

t12 = 137. g 2842 S12 = 509.871 m

t1M = 194. g1680 S1M = 1002.504 m

t 2M = 27. g 7117 S 2M = 790.155 m

p = S1M Cos (t1M − t12 ) = 628.235 m

q = S 2M Cos (t12 − t 2M ) = −118.364 m (Dik ayağı dışta kalıyor)

Kontrol

p − q = S12

YM = (S )
1
M 2
− p2 = (S ) − q
M
2 2 2
= 781.239 m

∆R = YM − R = 1.239 m

L = 24 R∆R = 152.313 m

A = RL = 344.680 m

L
τ= = 0.097637 = 6 g .2157
2R

 τ2 τ4 
X E = L1 − +  = 152.168 m
 10 216 
 54

X M = X E − RSinτ E = 76.132 m

X E3  3 X E4 X E6 
YE = 1 + −  = 4.957 m
6 A2  40 A
4
336 A 6 

YE
TK = = 50.850 m
Sinτ E

YE
TU = X E − YE = 101.560 m
Tanτ E

γ
T = X M + ( R + ∆R )Tan = 152.654 m
2

YE
N= = 4.981 m
Cosτ E

Geçiş eğrisinin başlangıcı O = p − X M = 552.102 m

P2’ ye göre X değeri,

O = p − X M − S12 = 42.231 m ; E = X E + O = 194.400 m

M = −q = 118.364 m ; PN = T + O = 194.885 m

Kesin A, Rmin ve Yaklaşık Olarak Verilen A Parametre Değerleriyle Simetrik Olmayan Tepe
Klotoidi

Şekil 63.
 55

Verilenler

Rmin, A1, ≈A2, γ

İstenen

Her iki parça için klotoidin elemanları, teğet uzunlukları T1 ve T2

Çözüm

A1 ve Rmin değerleri yardımıyla ilk klotoid parçasının elemanlarının bulunması, τ1 değerinin

hesaplanmasıyla, tepe klotoidine teğet açılarının toplamı teğet kesim açısına eşittir, böylece

γ = τ1 +τ 2 ya da τ 2 = γ −τ 2

Klotoidin ikinci parçası için bulunan τ 2 açısı alınarak, Rmin değerleriyle L, A değerleri hesaplanır. Teğet
uzunlukları,

Z1 Sinτ 2 Z2 Sinτ 1
= =
(TK 1 + TK 2 ) Sin(200 − γ ) (TK 1 + TK 2 ) Sin(200 − γ )
Sin(200 − γ ) = Sinγ

Sinτ 2 (TK 1 + TK 2 ) Sinτ 1 (TK 1 + TK 2 )

Z1 = Z2 =
Sinγ Sinγ

T1 = TL1 + Z 1

Sinτ 2 (TK 1 + TK 2 ) Sinτ 1 (TK 1 + TK 2 )

T1 = TL1 + T2 = TL 2 +
Sinγ Sinγ

elde edilir.

Örnek:

Verilenler

γ = 19.7205 grad

A1 = 75 m

A2 ≈ 90 m

Rmin = 150 m

İstenen

Her iki klotoid parçası elemanları, teğet uzunlukları, T1 ve T2

Çözüm

A1 = 75 m

Rmin = 150 m
 56

Birinci klotoid parçası için hesaplanan değerler

L1 = 37.5 m X 1 = 37.44 m TK 1 = 12.52

∆R1 = 0.39 m Y1 = 1.56 m TL1 = 25.02

X M 1 = 18.74 m τ 1 = 7.9578 grad ( gon)

τ2 açısının hesaplanması

τ 2 = r −τ1

τ 2 = 19.7205 − 7.9978 = 11.7627 gon

τ2 açısı yardımıyla Rmin = 150 m alınarak ikinci klotoid parçası için asal elemanlar:

L2
τ2 = ρ ⇒ L2 = 55.43 m ∆R2 = 0.85 m
2R

A2 = 91.18 m X M 2 = 27.68 m TK 2 = 18.54 m

X2 = 55.24 TL 2 = 37.02

Y2 = 3.41 τ 2 = 11.7627 gon

T1 ve T2 uzunluklarının hesaplanması

Sinτ 2 (TK 1 + TK 2 )
T1 = TL1 +
Sinγ

Sin11.7627(12.52 + 18.54)
T1 = 25.02 +
Sin19.7205

T1 = 43.74 m

Sinτ 1 (TK 1 + TK 2 )
T2 = TL 2 +
Sinγ

Sin7.9578(12.52 + 18.54)
T2 = 37.02 +
Sin19.7205

T2 = 49.72 m
 57

A1, A2 Ve R Değerleriyle Simetrik Olmayan Geçiş Eğrisi

Verilenler

A1, A2 ve R

İstenenler

T1 ve T2 teğet uzunlukları, daire yayının b yay uzunluğu

Çözüm

Her iki klotoid parçası için asal elemanlar hesaplanır (Şekil 64). Böylece,

γ
t1 = ( R + ∆R1 )Tan
2

γ
t 2 = ( R + ∆R2 )Tan
2

T1 = X m1 + t1 + d

T2 = X m 2 + t 2 − d

Bu toplamada işaretlere dikkat edilmeli, çünkü d ’nin değeri negatif olarak elde edilebilmektedir. Daire
yay parçasının merkez açısı;

α = γ − (τ 1 + τ 2 )

Yay uzunluğu

 Rπα
b= elde edilir (Şekil 64).
200

Şekil 64.
 58

Örnek:

Verilenler

A1 = 150 m

A2 = 90 m

R = 200 m

γ = 30.1800 gon

İstenenler

T1, T2, b ve tüm klotoid elemanları

Çözüm

A1 = 150 m A2 = 90 m

L1 = 112.50 m L2 = 40.50 m

∆R1 = 2.63 m ∆R2 = 0.34 m

X m1 = 56.10 m X m 2 = 20.24 m

X 1 = 111.61 m X 2 = 40.46 m

Y1 = 10.49 m Y2 = 1.37 m

TK 1 = 37.78 m TK 2 = 13.51 m

TU 1 = 75.31 m TU 2 = 27.02 m

τ 1 = 17.9049 gon τ 2 = 6.4458 gon

γ
t1 = ( R + ∆R1 )Tan t1 = 48.95 m
2
γ
t 2 = ( R + ∆R2 )Tan t 2 = 48.40 m
2

T1 = X m1 + t1 + d
T1 =100.03 m
T2 = X m 2 + t 2 − d
T2 =73.66 m
α = γ − (τ 1 + τ 2 ) = 5.8293
 Rπα
b= = 18.31 m
200
 59

Şekil 65.

Dönüm Eğrisi Uygulaması

Şekil 66
 60

Verilenler:

Teğet kesim noktaları TSg, TS12, TS10, TS11’nin koordinatları

Teğet uzunluğu T1, Tw1, Tw2, T2

Daire yayı uzunlukları b1 ve b2

Çözüm:

a) Klotoidin bütün elemanlarının hesabı

b) Küçük nokta ve yan nokta hesabına göre M1 daire merkez açısının koordinatları

c) TS 12 TS11 teğet üzerine M1 merkez noktasının koordinatlarının dönüşümü

Sonuçlar: nm1 ve Zm1

d) M 1 M 2 merkez noktaları arasındaki uzaklıkların hesaplanması

M 1M 2 = (R1 + R2 + ∆Rw1 + ∆Rw2 )2 + ( X mw1 + X mw2 )2

e)a, b ve c uzunluklarının hesaplanması

a = (R2 + ∆ R2)-nm1

2
b= M 1M 2 − a 2

c = Zm1-b- Xm2

f) Yan nokta hesabına göre M2 merkez noktasının koordinatlarının hesabı

M2
g)M1 ve M2 koordinatlarından elde edilen v M 1 açıklık açısının hesabı

h)δ açısının hesabı

X mw1 + X mw2
i) tan δ =
R2 + R1 + ∆Rw1 + ∆Rw 2
 61

Şekil 67

j)γ10 ve γ11 açılarının hesabı

TS TS
Teğet kesim noktalarının koordinatlarından, açıklık açısı vTS 10g ve vTS1112 hesaplanarak

düğüm teğetlerinin açıklık açısı γw ;

vw = v M 1 ± δ – 100 gon
M2

elde edilir. δ’nın işareti farklı faktörlere bağımlıdır. Teğet kesim açıları γ10 ve γ11

TS TS
γ10= vTS 10g - vw ve γ11= vTS1112 - vw

k)Teğet uzunlukları T1, Tw1, Tw2, T2’ nin hesaplanması, simetrik olmayan geçiş eğrisinde uygulanan
yöntem ve formüller uygulanarak elde edilir.

l)Teğet kesim açıları γ10 ve γ11 elde edilen teğet uzunlukları N, T1, Tw1, Tw2 ve T2’ den TSg, TS10, TS11,
TS12 kontrol poligonlarının hesaplanması

m)Daire yay uzunlukları b1 ve b2’ nin hesaplanması

 R πα
α 1 = γ 10 − (τ 1 + τ w1 ) b1 = 1 1
200

 R πα
α 2 = γ 11 − (τ 2 + τ w 2 ) b2 = 2 2
200
 62

Örnek:

Şekil 68

Verilenler:

Teğet kesim noktalarının koordinatları

NN Y X

TSg 140.10 530.27

(TS10’) -149.48 320.51
(TS11’) 215.92 280.12
TS12 307.92 20.46

Yay Elemanları

A1= 100 m
R1= 75 m
Aw1= Aw2= 85 m
R2= 125 m
A2= 140 m

Klotoid başlangıç noktasına olan uzaklık N=73.13 m

İstenenler:

A1, Aw1 ve A2 için klotoid elemanları

Teğet uzunlukları T1, Tw1, Tw2, T2
Teğet kesim noktalarının koordinatları TS10 ve TS11
b1 ve b2 daire yayı uzunluğu
 63

Çözüm:

a) R1= 75 m R2= 75 m R2= 125 m R2= 125 m

A1= 100 m Aw1= 85 m Aw2= 85 m A2= 140 m
L1=133,33 m Lw1=96.33 m Lw2=57.80 m L2=156,80 m
∆R1=9.60 m ∆Rw1=5.08 m ∆Rw2=1.11 m ∆R2=8.08 m
Xm1=64.95 m Xmw1=47.51 m Xmw2=28.85 m Xm2=77.38 m
X1=123,18 m Xw1=92.44 m Xw2=57.49 m X2=150,74 m
Y1=37.33 m Yw1=20.02 m Yw2=4.44 m Y2=31.87 m
τ 1 =56.5884 gon τ w1 =40.8851 gon τ w 2 =14.7187gon τ 2 =39. 9288 gon

b) Küçük nokta ve yan nokta koordinatlarının hesabı

(YE − Y A ) 2 YE − Y A XE − XA
S= Mesafe o= a=
( X E − X A )2 Se Se
Y X
NN ∆Si Yn=Yn-1+o.Sn Xn=Xn-1+a.Sn
o= -0.80986 a=-0.58663
TSg +140.10 +530.27 İlave
hesaplamalar
138.08 N=73.13
FpM1 +28.27 +449.27 XM1=64.95
(-84.60) +49.63 -68.52 138.08
M1 +77.90 +380.75
219.49 +177.75 -128.76 R=75.00
Fp -99.85 +251.99 ∆R1=9.60
(+84.60) -49.63 +68.51 84.60
TS10 -149.48 +320.51
S= 357.57

c) TS12TS11' teğetleri üzerine, M1 merkez noktasının koordinatlarının dönüşümü

NN S YE − Y A XE − XA
o= a=
Se Se
Yn=YA+oS Xn=XA+aS
∆Y ∆X +a. ∆Y +a. ∆X
Y X -o. ∆X +o. ∆Y
np zp
S=275,48 o=0.33396 a=0.94257
TS12 307.92 20.46 0.00 0.00 TS12
-230.02 360.29 -261.81 339.60
120.32 76.82
M1 77.90 380.75 -96.49 416.42 M1
138.02 -100.63 130.09 -94.85
-33.61 -46.09
TS11’ 215.92 280.12 -0.01 275.48 TS11’
-92.00 259.66 0.00 275.45
 64

d) M 1 M 2 merkez noktalarının mesafesinin hesabı

M 1 M 2 = ( R1 + R2 + ∆Rw1 + ∆Rw 2 ) 2 + ( X mw1 + X mw 2 ) 2

M 1 M 2 = (75 + 125 + 5.08 + 1.11) 2 + (47.51 + 28.85) 2

M 1 M 2 =219.88 m

e) a, b, c uzunluklarının hesabı

a= ( R2 + ∆R2 ) − n m1
a= 36.59 m
2
b= M 1M 2 − a 2
b= 216.81

c= Zm1-b-Xm2 = 416.42 – 216.81 – 77.38 = 122.23 m

f)
S= (YE − Y A ) 2 + ( X E − X A ) 2 YE − Y A XE − XA
o= a=
Mesafe Se Se
Y X
NN ∆Si Yn=Yn-1+oSn Xn=Xn-1+aSn
S=275.48 o=-0.33396 a=0.94257
TS12 0.00 307.92 20.46
199.61 -66.66 188.15 c=122.23
FPn2 241.26 208.61 Xm2=77.38
-133,08 -125.44 -44.45 199.61
M2 115.82 164.16
75.87 -25.34 71.52
Fp 90.48 235.68 R2+∆R2=133.08
133.08 125.44 44.44
TS11 215.92 280.12
275.48 -92.00 259.66

M2
g) v M 1 açısının hesabı ve M 1 M 2 merkez noktaları arasındaki mesafenin kontrolü

Y X
----------------------------------------------------------
M2 +
M1 77.90 380,75 tan v M 1 = = 0,17508
−
M2
M2 115,82 164,16 v M 1 = 188.9659
----------------------------------------
+37.92 -216,59

M 1M 2 = 37.92 2 + 216.59 2 = 219.88 m

 65

h) δ açısının hesaplanması

X mW 1 + X mW 2
tan δ =
R1 + R2 + ∆RW 1 + ∆RW 2

76.36
tan δ = = 0.37034
206.19
δ = 22.5794 gon

i) Teğet kesim açıları olan γ10 ve γ11 hesabı

M2
v M 1 = 188.9659 gon

δ = 22.5794

-100
---------------------------

VW = 111.5453 gon

TSg +140,10 +530,27 TS11’ 215,92 280,12

TS10 -149,48 +320,51 TS12 307,92 20.46
-------------------------------------------- --------------------------------------------

− +
VTSTS910 ' = 1.38053 VTSTS1112' = 0,35431
− −

VTSTS910 ' = 260.0911 VTSTS1112' = 178.3224

-VW = 111.5453 -VW = -111.5453

--------------------------------------- ----------------------------------------
γ10 = 148.5458 gon γ11 = 66,7771 gon

j) Teğet uzunluklarının hesabı

TS10 yayında TS11 yayında

γ 10 γ 11
= 74.2729 = 33,3886
2 2
R1+∆R1= 84.60 R2+∆R2= 133,08
R1+∆Rw1= 80.08 R2+∆Rw2= 126,11
∆Rw1+∆R1= -4.52 ∆Rw2+∆R2= 6.97
---------------------------- ----------------------------
γ 10 γ 11
t1 = tan ( R1+∆R1) t1 = tan ( R2+∆Rw2)
2 2
t1 = 197,82 m t1 = 72.96 m
------------------------------- -------------------------------
γ 10 γ 11
t 2 = tan ( R1+∆Rw1) t 2 = tan ( R2+∆R2)
2 2
t2 = 187,25 m t2 = 76.99 m
------------------------------- --------------------------------
 66

∆RW 1 − ∆R1 ∆R2 − ∆RW 2

d= d=
Sinγ 10 Sinγ 11
d = -6.25 m d = 8.04 m
-------------------------------- ---------------------------------
T1= Xm1 + t1 + d TW2= XmW2 + t1 + d
T1= 64.95 + 197.82 – 6.25 TW2= 28.85 + 72.96 +8.04
T1= 256.52 m TW2= 109.85 m
-------------------------------- ---------------------------------
TW1= XmW1 + t2 + d T2= Xm2 + t2 - d
TW1= 47.51 + 187,25 + 6.25 T2= 77.38 + 76.99 – 8.04
TW1= 241,01 m T2= 146,33 m

k) Kontrol poligonlarının hesabı

NN β α S ∆Y ∆X Y X
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
TS9 260.0911 329.65 -266.97 -193.38 140.10 530.27

TS10 51.4542

111.5453 350.86 +345.11 -63.28 -126.87 336.89

TS11 266.7771

178.3224 268.56 +89.69 -253.14 218.24 273.61

TS12 307.93 20.47

-----------------------------
(307.92) (20.46)

Şekil 69.
 
l) Daire yay uzunluklarının hesabı b1 ve b2

α1 = γ 10 − (τ 1 + τ W 1 ) α2 = γ 11 − (τ W 2 − τ 2 )
α1 = 148.5458-(56,5884 + 40,8851) α2 = 66,7771-(14,7187 – 39,9288)
α1 = 51.0723 α2 = 12.1296

 R πα 75π 51.0723  R πα 125π 512.1296

b1 = 1 1 = b2 = 2 2 =
200 200 200 200
 
b1 = 60.17 m b2 = 23.82 m
 67

4.1.1 Klotoidin Ara Noktalarının Aplikasyonu

Klotoidin ara noktaları

• Dik koordinat yöntemiyle

• Işınsal yöntemle
• Kestirme yöntemiyle aplikasyonu yapılabilir.

4.1.1.1 Dik Koordinat Yöntemiyle Aplikasyon

a- Teğetten Aplikasyon

Şekil 70. Dik koordinat yöntemi

AC arasına eşit aralıklı n tane nokta aplike edilmek isteniyorsa, örneğin yukarıdaki şekilde görüldüğü
gibi L1, L2, L uzunlukları bulunur. (7) eşitliklerinden τ 1 ,τ 2 ,τ değerleri bulunur. (1) eşitliğinden de
ρ1 , ρ 2 , ρ değerleri hesaplanır. Sonra (5) eşitlikleri kullanılarak klotoidin ara noktalarının ve son
noktasının aplikasyon değerleri bulunur.

4.1.1.2 Işınsal Yöntem İle Aplikasyon

Şekil 71. Şekil 72.

Y Y
S= X 2 +Y2 , tgγ = , σ = arctg (15)
X X
Açı ve uzunluğa göre kirişten aplikasyon yapılır.
 68

4.1.1.3 Kestirme Yöntemi İle Aplikasyon

Bu yöntem uzunluk ölçüsünü gerektirmediği için ve ayrıca yüksek presizyon sağladığı için tercih
edilmektedir. İki teodolitle KB ve KS noktalarında aplikasyon yapılmaktadır. δi ve ∈i açıları
koordinatlardan hesaplanır.

Şekil 73. Kestirme yöntemi

4.2 LEMNİSKAT

Lemniskat, birleştirme kurpları içerisinde ideal birleştirme kurbu klotoidine en yakın eğridir.
Lemniskatın kutupsal koordinatlara göre denklemi;

S2 = A2 Sin 2σ veya A2 = 3RSL (16)

şeklindedir.

S, σ eğri üzerindeki bir noktanın ışınsal koordinatları

A, eğrinin büyüklüğünü belirleyen parametreler

Şekil 74. Lemniskat

 69

Şekil 75.

Lemniskatın en önemli özelliği sapma açısı (∆)’nın, teğet-kiriş açısı ( τ )’nin üç katına eşit olmasıdır.

∆ :projeden hesaplanır
R :Lemniskat ile kurbun orta noktaları LK ve KL deki eğrilik yarıçapı, proje mühendisi tarafından
belirlenir.
SL :Lemniskatın kiriş uzunluğu
A :Lemniskatın parametresidir. A2=3RSLeşitliğinden hesaplanır.
L :Lemniskatın uzunluğudur.

A 2 1
L= (2 tgσ − tg 5 σ + tg 9 σ ..........
2 5 12

bağıntısı ile hesaplanır.

XP, YP lemniskat üzerindeki bir P noktasının aliyman doğrultusuna göre dik koordinatlarıdır.

XP=SP cos σ P YP=SPsin σ P (17)

Sin2 σ P =SP/3R

dir. Burada SP seçilir. σ P , SP lemniskat üzerindeki bir P noktasının kutupsal koordinatlarıdır.

T teğet uzunluğudur.

∆
T=R(3sin σ -2sin3 σ )+R(3cos σ -2cos3 σ )tg (18)
2

πRα
b kurp uzunluğudur. α = ∆ − 2τ L alınarak b= bağıntısından hesaplanır.
200
 70

4.3 KÜBİK SPİRAL

Şekil 76.

∆ :Projeden hesaplanır
R :Spiral ve kurbun ortak noktaları Sk ve Ks deki eğrilik yarıçapı, proje mühendisi tarafından
takdir edilerek belirlenir.
LS :Spiralin uzunluğu (SB-Sk) proje mühendisi tarafından takdir edilerek belirlenir.
L
τS :SK daki teğet açısıdır. τ S = S ρ
2R
τP LP
τp :Spiral üzerindeki bir P noktasındaki teğet açısıdır. Bir LP uzunluğu için =
τS L S
bağıntısından hesaplanır.
X, Y :Sk noktasının aliyman doğrultusuna göre dik koordinatları

10
τ2 τ τ τ3 τ5
X = L S (1 − S + S − ......) Y = L S ( S − S + S − ......) (19)
10 216 8 42 1320

bağıntıları ile hesaplanır.

XP, YP :Spiral üzerindeki P noktasının aliyman doğrultusuna göre dik koordinatlarıdır. Yukarıdaki
bağıntılarda LS yerine LP ve τ S yerine de τ P konularak hesaplanır.

T Teğet uzunluğudur.

m=Y-R(1-cos τ S )
n=X-Rsin τ S eşitliklerinden
∆
T=n+(R+m)tg olarak hesaplanır.
2
B kurp uzunluğudur. α = ∆ − 2τ S alınarak
πRα
b= bağıntısı ile hesaplanır.
200
 71

4.4 KÜBİK PARABOL Klotoid

X ≅ l=SL alınırsa

X3 X3 Kübik Parabol
Y= = (20)
6RX 6RL

denklemi yazılabilir. C=LR, C sabitedir.

Şekil 77. Kübik parabol ve klotoidin grafiği

Kübik parabolün elemanları kübik spiral gibi hesaplanır. Kübik parabol demiryollarında çok kullanılır.
Çünkü geçiş kurbu yatık ve kısadır. Bazı yaylarda yukarıdaki eşitliğin ikinci kısmı kullanılmaktadır.
Kübik parabol için

X=l
l3
Y= (21)
6A 2

değerleri kullanılmaktadır.

4.5 SINUSOID

Günümüzde klotoidin yüksek hızlarda, hareket dinamiğine karşın oluşturduğu sakıncaların daha üstün
geçiş eğrileriyle bertaraf edildiği ortaya çıkmıştır. Bu tarz için ideal çözüm olan sinusoid eğrisi, çok
yüksek hızlı manyetik raylı sistemlerde ve diğer mühendislik yapılarında uygulanmaktadır.

Şekil 78. Sinüsoid eğrisi ve asal eleman değerleri

 72

Şekil 78’e göre sinüsoidin eğrilik fonksiyonu

1  L 1  2πL 
k=  − Sin   (22)
R  L E 2π  L E 

τ teğet açısının diferansiyel değişimi

1 1 L 1 2πL
dτ = dL = ( − Sin ( ))dL
r R L E 2π LE

elde edilir.

Herhangi bir P noktasındaki τ teğet açısı

L 1 L2 L 2πL
τ = ∫ dτ = ( + E (cos( ) − 1)) (23)
L =0 R 2L E 4π 2 LE

LE = Sinüsoidin uzunluğu
R = Bağlanılan Daire Yarıçapı

bulunmaktadır.

Şekil 78 deki diferansiyel üçgenden

dy=dL sin τ , dx=dLcos τ

ve

L L
Y= ∫ sin τdL , X= ∫ cos τdL (24)
L =0 L =0

formülleri elde edilir. Bu integrallerin hesabı için en uygun yöntem, yapılan bir program yardımıyla
(dL=1 m alınarak) Y ve X değerlerinin elde edilmesidir.

Sinüsoidin asal eleman değerlerinin hesaplanması klotoiddekinin aynısıdır.

Teğet açısı

L E 200
τE = (25)
2R π

Rakordman payı

∆R = YE − R (1 − cos τ E ) (26)

Daire merkezinin koordinatları

XM = XE-R sin τ E
YM=R+∆R (27)
 73

Kısa teğet

YE
Tk = (28)
sin τ E

Uzun teğet

TU=XE-YEcot τ E (29)

Normal

YE
N= = Tk tan τ E (30)
cos τ E

Teğet uzunluğu

T=Tu+ Tk 2 + N 2 = X E + YE tan τ E (31)

formülleriyle hesaplanabilir.

4.5.1 Simpson Kuralının Geçiş Eğrileri Uygulamalarında Kullanılması

Geçiş eğrileri olarak kullanılan klotoid, sinüsoid ve diğer eğrilerin koordinatlarının hesaplanması için
uygulanan sayısal integrasyon yöntemleriyle Fresnel integrallerinin çözümüne ait genel bir yaklaşım
olan Simpson kuralı bu bölümde incelemiş ve sayısal örnekler verilmiştir.

Harita ve Kadastro Mühendisi, yol inşaatında oluşturulan güzergâhı, mevcut bir poligon ağına
bağlamaktadır. Bu çalışma, yüksek bir duyarlılık ister. Çünkü güzergâhın cm’ye kadar doğrulukla
araziye aplikasyonu gerekmektedir. Ayrıca hesaplama işi ise oldukça zaman alıcıdır. Yol inşaatında,
Hharita ve Kadastro Mühendisinin işlevi iki kısımda toplanabilir. Bunlardan birisi güzergâhın hesabı,
diğeri ise aplikasyonudur.

Güzergâh elemanları olarak bilinen, doğru ile daire yayı arasına yerleştirilen geçiş eğrilerinin (Klotoid,
sinüsoid, v.d.) hesaplanmasına ait genel bir yaklaşım yöntemi olan simpson kuralı aşağıdaki gibi
açıklanabilir.

Belirli integrallerin hesaplanması için sayısal integrasyon yöntemleri olduğu gibi, belirsiz integrallerin
hesaplanması için de çeşitli yöntemler mevcuttur. Birçok sayısal integrasyon yöntemleri, temel olarak
b−a
f(L) fonksiyonunun [a,b] aralığında, n eşit parçada, ∆L = yay parçalarına bölünmesi ile
n
hesaplanmaktadır. Burada ;

k = 0, 1, 2, 3, 4,……..,n , yK = f (LK) = f (a+k ∆L) şeklindedir.

Genel olarak n değeri arttıkça bu yaklaşımın doğruluğu da artmaktadır.

Şekil 78’de verilen diferansiyel üçgen yardımıyla geçiş eğrisi yay parçasının üzerindeki noktaların
koordinatları,

dX = dL Cosτ
(32)
dY = dL Sinτ
 74

L L
X = ∫ CosτdL = ∫ f (L)dL (33)
L =0 L =0

L L
Y = ∫ SinτdL = ∫ f (L)dL (34)
L =0 L =0

eşitlikleri ile ifade edilmektedir.

Simpson kuralının genel eşitliği,

b=L
∆L  f(L 0 ) + 4f(L 0 + ∆L) + 2f(L 0 + 2 ∆ L) + 4f(L 0 + 3∆ L) + ........ 
∫ f(L) dL ≈   (35)
a =0
3 .......... .......... .......... .......... .......... .......... .......... ..... + f(L 0 + n ∆ L) 

olup açılım yapılırsa ve (4) eşitliği, (2) ve (3) eşitliklerine uygulanırsa

b
X = ∫ f(L)dL ≈
∆L
3 0
[
x + 4x1 + 2x 2 + 4x 3 + 2x 4 + 4x 5 + ....... + 2x n − 2 + 4x n − 1 + x n ] (35a)
a

b
Y = ∫ f(L)dL ≈
∆L
3
[
y 0 + 4y 1 + 2y 2 + 4y 3 + 2y 4 + 4y 5 + ....... + 2y n − 2 + 4y n − 1 + y n ] (35b)
a

elde edilmektedir.

dτ
Bu yöntemin geçiş eğrisine uygulanması aşağıdaki biçimdedir. Eğrilik, k= alınarak geçiş eğrisinin
dL
herhangi bir noktasındaki teğet açısı,

L
τ = ∫ kdL + c (36)
0

eşitliğiyle hesaplanmaktadır.

S
YE

Tu

Şekil 79. Geçiş eğrisi

(33) ve (34) eşitliklerinin hesaplanması, çok karmaşık işlemleri içermektedir. Ancak program ya da
tablolar yardımıyla sonuçlara ulaşılabilmektedir. Simpson yöntemi, program düzenlemesini ve
karmaşık işlemleri ortadan kaldırarak, pratik şekilde hesaplama yapılması ve hassas sonuçlara
ulaşmamızı sağlamaktadır. Bu yöntem geçiş eğrileri olan klotoid ve sinüsoidin herhangi bir
noktasındaki koordinatlarının hesaplanmasına, teğet açıları ( τ ) ve yay aralığı ( ∆L ) esas alınarak,
 75

bitim noktasının (E) koordinatlarının ve bu koordinatlar yardımıyla da diğer elemanların bulunmasını

sağlamaktadır.

Simpson yönteminin, geçiş eğrilerine uygulandığında (35) eşitliğindeki değerler

b − a LE − L0
∆L = = (37)
n n

L0 = Geçiş eğrisinin başlangıcı

LE = Geçiş eğrisinin uzunluğu
n = Geçiş eğrisinin bölündüğü parça sayısı
∆L = Geçiş eğrisinin yay uzunluğunu ifade etmektedir.

(35) eşitliğindeki L0, L0+∆L, L0+2∆L, L0+3∆L, …………, L0+n∆L yay parçalarına karşılık gelen teğet
açıları(τ), (36) eşitliği yardımıyla hesaplanabilir. (36) eşitliğinden elde edilen teğet açısı, (33) ve (34)
eşitliğinde yerine konularak (35a ve 35b) eşitlikleri yardımıyla çözülebilmektedir.

Simpson yöntemi, klotoid için aşağıdaki şekilde uygulanabilir.

A2 = R L (38)

1
k= (39)
R

L
k= (39a)
A2

olup k değeri, (5) eşitliğinde yerine konularak teğet açısı,

L2
τ= (40)
2A 2

elde edilir.

Simpson kuralının genel eşitliğiyle, (33) ve (34) eşitlikleri uygulanarak klotoid için herhangi bir noktanın
ve bitim noktasının(E) koordinatları Tablo 1’de hesaplanmıştır.

Sinüsoid için (36) eşitliği uygulanarak,

1  L 1  2πL 
k=  − Sin   (41)
R  L E 2π  L E 

teğet açısı,

1  L2 L  2πL 
τ=  + E  Cos − 1 (42)
R  2L E 4π 2  LE 

elde edilir. Bu yöntemin, sinüsoide uygulanması aşağıdaki tablolarda verilmektedir.

Simpson yöntemi, geçiş eğrilerinin koordinatlarının hesaplanması için bilgisayar programı yapmadan,
karmaşık işlemlerin ortadan kalkmasını, pratik şekilde hesap yapılmasını ve hassas sonuçlara
ulaşılmasını sağlamaktadır.
 76

SİMPSON KURALI YARDIMIYLA KLOTOİD KOORDİNATLARININ HESABI

(DOĞRU – DAİRE ARASINDA UYGULANMASI)

Klotoid ve sinüsoid geçiş eğrileri (LE=250 m, R=1000 m) için 25 m aralıklarla Y, X koordinatları ve asal
eleman değerleri aşağıda hesaplanmıştır.

L :Geçiş eğrisinin herhangi bir noktadaki uzunluğu (m)

LE :Geçiş eğrisinin uzunluğu (m)
R :Bağlanılan daire yarıçapı (m)
L2
τ(rad) =
2A 2
LE (m) R (m) L (m) τ (rad) sin τ cos τ Y (m) X (m)
250 m 1000 m 0 0,0000 0,0000 1,0000 Y0 = 0,000 X0 = 1,000
n =10 25 0,0013 0,0012 1,0000 4Y1 = 0,005 4X1 = 4,000
L − L0 50 0,0050 0,0050 1,0000 2Y 2 = 0,010 2X2 = 2,000
∆L = E = 25 75 0,0113 0,0112 0,9999 4Y = 0,045 4X3 = 4,000
n 3

m 100 0,0200 0,0200 0,9998 2Y 4 = 0,040 2X 4 = 2,000

125 0,0313 0,0312 0,9995 4Y5 = 0,125 4X5 = 3,998
150 0,0450 0,0450 0,9990 2Y6 = 0,090 2X6 = 1,998
175 0,0613 0,0612 0,9981 4Y7 = 0,245 4X7 = 3,992
200 0,0800 0,0799 0,9968 2Y8 = 0,160 2X8 = 1,994
225 0,1013 0,1011 0,9949 4Y9 = 0,404 4X9 = 3,980
250 0,1250 0,1247 0,9922 Y10 = 0,125 X10 = 0,992
Y = 1,249 m X = 29,953 m
∆L ∆L
YE = Y XE = X
3 3
YE =10,405 m XE =249,610
m

Klotoidin orta nokta koordinatlarının hesaplanması için n=4 alınmalı ve

LE − L0
∆L = = 62.5 m
n

Simpson eşitliği orta nokta koordinatları için

b
X = ∫ f(L)dL ≈
∆L
3
[ ]
x 0 + 4x 1 + x 2 =1.302 m
a

b
Y = ∫ f(L)dL ≈
∆L
3
[ ]
y 0 + 4y 1 + y 2 =124.987 m
a

Sinüsoidin asal elemanları

τ E = 7.9577 grad
∆R = 1.021m
X M = 124.983m
YM = 1001.021m
TU = 179.442m
Tk = 70.769m
N = 8.892m
T = 249.658m
 77

SİMPSON KURALI YARDIMIYLA SİNÜSOİD KOORDİNATLARININ HESABI

(DOĞRU – DAİRE ARASINDA UYGULANMASI)

1  L2 L  2πL 
τ(rad) =  + E  Cos − 1
R  E 4π 2
2 L  LE 

LE (m) R (m) L (m) AS BS CS τ (rad) sin τ cos τ Y (m) X (m)

250 m 1000 m 0 0,000 0,000 6,333 0,0000 0,0000 1,0000 Y0 = 0,000 X0 =1,000
25 1,250 -0,191 6,333 0,0000 0,0000 1,0000 4Y1 = 0,000 4X1 =4,000
n =10 50 5,000 -0,691 6,333 0,0006 0,0006 1,0000 2Y2 = 0,001 2X2 =2,000
L − L0 75 11,250 -1,309 6,333 0,0030 0,0030 1,0000 4Y3 = 0,012 4X3 =4,000
∆L = E
n 100 20,000 -1,809 6,333 0,0085 0,0085 1,0000 2Y4 = 0,017 2X4 =2,000
∆L = 25 m 125 31,250 -2,000 6,333 0,0186 0,0186 0,9998 4Y5 =0,074 4X5 =3,999
150 45,000 -1,809 6,333 0,0335 0,0335 0,9994 2Y6 =0,067 2X6 =1,999
L2 175 61,250 -1,309 6,333 0,0530 0,0529 0,9986 4Y7 =0,212 4X7 =3,994
AS=
2L E 200 80,000 -0,691 6,333 0,0756 0,0756 0,9971 2Y8 =0,151 2X8 =1,994
225 101,250 -0,191 6,333 0,1000 0,0999 0,9950 4Y9 =0,399 4X9 =3,980
 2πL  250 125,000 0,000 6,333 0,1250 0,1247 0,9922 Y10 =0,125 X10 =0,992
BS =  Cos − 1 Y =1,059 m X = 29,959 m
 LE 
∆L ∆L
LE YE = Y XE = X
CS = 3 3
4π 2 YE=8,823 XE =249,658
m m

Sinüsoidin orta nokta koordinatlarının hesaplanması için n=4 alınmalı ve

LE − L0
∆L = = 62,5 m
n

Simpson eşitliği orta nokta koordinatları için

b
X = ∫ f(L)dL ≈
∆L
3
[ ]
x 0 + 4x 1 + x 2 = 124.996 m
a

b
Y = ∫ f(L)dL ≈
∆L
3
[ ]
y 0 + 4y 1 + y 2 = 0.510 m
a

Klotoidin asal elemanları

τ E = 7.9577grad
∆R = 2.603m
X M = 124.935m
YM = 1002.603m
TU = 166.804m
Tk = 83.457 m
N = 10.487 m
T = 249.610m
 78

Yapılan uygulamalarda eşit geçiş eğrisi uzunluğu (LE= 250 m) ve bağlanılan daire yarıçapı (R=1000
m) dikkate alınarak sinusoid ve klotoid için büyüklükler hesaplanmıştır. Görüldüğü gibi sinusoid küçük
ordinat değerlerine (Y) ve buna bağlı olarak da küçük rakordman payına (∆R) değerlerine sahip
olmaktadır. Ayrıca her iki eğride de bitim noktası (E) deki teğet açıları ( τ E ) birbirine eşittir.

2πL
Yukarıdaki Sinüsoide eğrisine ait τ formülünde cos işleminde π=180o alınmakta ve formüldeki
LE
diğer π değerleri ise ( π=3,141592654) alınarak τ değerleri elde edilir. Ayrıca sinüsoidde ki
rakordman payı için

L2E
∆R = (43)
61,21R

formülüde kullanılmaktadır.