Академический Документы
Профессиональный Документы
Культура Документы
Resumen
Abstract
The rapid growth of science and technology has led to the development of increas-
ingly accurate solutions to the various problems facing modern society. In pave-
Keywords:
ment management processes, it is possible to develop enabling technologies for
functional assessment of pavements. This article proposes and discusses the imple- pavement management
mentation of a system for developing countries, which is based on new technolo- road safety
gies which facilitate the collection and analysis of information for pavement new technologies
management processes with low cost and reasonable time duration. The proposed geographic information
system uses a vehicle equipped with components that automate the registration system
and geographic location of pavement damages and generate maps of road deterio- GHYHORSLQJFRXQWULHV
ration through WEB platforms, which can be used to support policy decisions on
road infrastructure investment.
224 Ingeniería Investigación y Tecnología, volumen XVII (número 2), abril-junio 2016: 223-235 ISSN 1405-7743 FI-UNAM
Macea-Mercado Luis Fernando, Morales Luis, Márquez-Díaz Luis Gabriel
decisiones que se tomen en materia de intervención en consideración aspectos como la calidad de rodadura,
(Díaz, 2013). En consecuencia, es vital el desarrollo de los costos de usuarios, los costos de conservación, cons-
tecnologías que permitan estudiar, analizar y compren- trucción, y el valor residual de la vía (Miquel et alǯǰȱŘŖŖŝDzȱ
der el comportamiento de los elementos de la infraes-
ǰȱŘŖŖŖDzȱǰȱet al., 2003).
tructura vial que, como los pavimentos, determinan ȱȱȱȱǻInternational Road Assessment
buena parte de los costos de usuarios y requieren la Program), emplean una metodología para la gestión de la
mayor cantidad de recursos para su construcción y seguridad vial basada en la medición del riesgo asociado
ȱǻǰȱŘŖŖŗǼǯ ȱȱȱȱȱǯȱȱ£ȱȱÇȱ
Como se discute en este artículo, se han desarrolla- ȱȱȱàȱȱȱęȱ
ȱȱȱȱȱȱęȱȱȱ- ȱǰȱȱȱȱàȱ¢ȱ£ȱȱȱ
ȱ ȱ àȱ ȱ ȱ ȱ Ûȱ ȱ ȱ ȱ ȱ ȱ ȱ ȱ ȱ ǻǰȱ
ȱ ȱ ęȱ ȱ àȱ ǯȱ ȱ - ŘŖŖşǼǯȱȱȱÛȱŘŖŗŘǰȱȱȱȱàȱ
bargo, la gran mayoría de estos sistemas no están con- ȱȱȱȱȱȱȱȱà-
cebidos para apoyar labores de gestión a nivel de red, ȱȱŗŗǰśŖŖȱȱȱȱȱȱȱȱǻ-
sino a un nivel más focalizado, como es el caso de pe- àȱ ȱ ȱ àȱ ǰȱ ŘŖŗřǼǯȱ ȱ Çȱ
ÛȱȱȱÇǰȱȱøȱȱȱȱ utilizado tomó imágenes cada 100 m, a partir de las cua-
deterioro, pavimento y nivel de detalle en el que se en- les equipos de investigadores analizaron las variables
focan (sólo grietas), lo que complica la toma de decisio- que afectan la seguridad vial (Universidad de los Andes,
nes a nivel estratégico. Además, como muchos de ellos 2013). En este caso, el volumen de información recopila-
ȱȱǰȱȱęȱȱàȱ da por el vehículo hizo complejo y dispendioso el proce-
en países en vía de desarrollo. so de análisis, ya que la captura de la información de
ȱȱ¡ǰȱȱȱÇȱȱȱ campo no estaba sujeta estrictamente a los puntos con
sistema de apoyo a la gestión de pavimentos, de fácil Ûȱȱęǯ
acceso para los países en vía de desarrollo, orientado a La recolección de datos es una de las tareas más va-
facilitar la valoración del estado de las vías a nivel de liosas y costosas dentro de los programas de gestión de
red. Dicho sistema se fundamenta en la fusión de con- pavimentos (Díaz, 2013). Cada dato requiere tiempo,
ceptos de arquitectura de computadoras y de sistemas esfuerzo y dinero para ser recopilado, almacenado y re-
operativos, para generar automáticamente registros de ǯȱȱ£àȱȱęȱȱ-
ȱÛȱȱȱȱÇǰȱÇȱȱȱȱ- dades de mantenimiento y rehabilitación, al igual que
mación de mapas de deterioro vial a través de platafor- ȱȱȱȱȱǻĴȱet
mas WEB, donde se describen los puntos con al., 2006). Los sistemas automáticos para la evaluación
requerimientos de intervención. La gestión de esta in- ȱ£ȱȱȱȱȱȱę-
formación de campo apoya la toma de decisiones en ȱ ¢ȱ ęȱ ȱ ȱ àȱ ȱ ȱ ǯȱ
torno a políticas de inversión en infraestructura vial, ȱ ȱ ȱ ȱ £àȱ ǻǯȱ Ǽǰȱ -
facilita el registro de la información de campo y fortale- ȱǻǯȱęȱȱàȱȱ¢ȱǼǰȱ-
ce los diagnósticos objetivos de evaluación. ȱ ¤ȱ ȱ ȱ ǻǯȱ Ěàȱ ȱ
impacto, penetrómetro dinámico de cono, viga Benkel-
Ǽǰȱȱęȱǻǯȱ¤ȱ¤ęȱȱ
Antecedentes
línea y de láser), y otras características importantes de
La manifestación de deterioros sobre la carpeta asfálti- ȱȱȱǻĴȱet al., 2006).
ca de los pavimentos afecta negativamente la seguridad ȱȱȱȱȱȱȱ
de la circulación vehicular, la hace menos confortable e ȱȱȱȱȱǰȱȱ-
ȱȱȱȱàȱǻǰȱŘŖŖŗǼǯȱ bajó en el desarrollo de un vehículo de inspección vial
ȱ ȱ £àǰȱ ȱ £ǰȱ ȱ - ȱȱÛȱŜŖǰȱȱȱ£ȱȱ¤ȱ¤ęȱ
bernamentales e investigadores han centrado su aten- ȱřśȱǰȱȱȱȱȱȱȱȱ-
ción en la gestión de pavimentos. neta para obtener registros del estado del pavimento y
ȱ ȱ Banco Mundial (BM), una buena gestión de medir la rugosidad. Las fotografías capturadas se toman
infraestructura es indispensable para priorizar adecua- por la noche, utilizando un sistema que controla la canti-
damente la inversión vial en las regiones. El BM utiliza dad y ángulo de iluminación. El vehículo opera a veloci-
ȱȱ
ȬŚȱǻHighway Development and Manage- ȱȱȱŞŖȱȦȱ¢ȱÇȱȱȱȱśȱǯȱȱ
ment) como principal herramienta de modelado y eva- evaluación del pavimento solo requiere interpretación
luación del comportamiento del pavimento, tomando ȱȱȱÇȱǻǰȱŘŖŖŗǼǯ
Ingeniería Investigación y Tecnología, volumen XVII (número 2), abril-junio 2016: 223-235 ISSN 1405-7743 FI-UNAM 225
Un sistema de gestión de pavimentos basado en nuevas tecnologías para países en vía de desarrollo
ȱȱ
ȱȱ¤ȱȱ ción Gigabit Ethernet y un proyector láser para hacer
ȱȱ£ȱȱ£ȱȱ£ȱęȱȱ capturas de hasta 3.6 m de ancho de carril sobre la vía.
operar por la noche. Con la implementación de este sis- ȱȱ¤ȱȱǰȱȱȱ-
ȱȱ¡ȱàȱȱȱȱȱȱÇȱȱ ǰȱȱȱȱȱȱȱ
través de una mesa especial para su despliegue. Este ȱȱǰȱȱ¤ȱȱȱȱ
equipo se utilizó ampliamente en países como Francia, pavimento a través de una cámara de escaneo por línea,
Ûǰȱ ȱ ¢ȱ ø£ȱ ǻ
ȱ et alǯǰȱ ŗşŞŝǼǯȱ ȱ ȱàȱȱŚǰŖşŜȱÇ¡ǰȱȱȱȱÇȱ
¢ȱȱȱȱȱȱÛÇȱȱ ȱàǰȱȱȱȱȱȱȱŚȱȱȱ
utilizó cámaras de escaneo para adquirir datos de da- ȱȱȱàȱȱŗȦÇ¡ǯȱȱȱ-
Ûȱȱȱȱ£ȱȱȱȱ joró aplicando características geométricas y descriptores
condición del pavimento, su sistema contaba con cua- ȱȱǻÇ£ǰȱŘŖŗŘǰȱŘŖŗřǰȱŘŖŗŚǼǯȱȱ-
ȱ¤ȱȱśŗŘȱÇ¡ȱȱàȱȱ£ȱ zadas en esta materia por Wang (2000) indicaron que los
ȱȱȱŘǯŚřȱȱȱȱǻÇ£ǰȱŘŖŗřǼǯ dispositivos basados en cámaras de escaneo por línea
ȱ ȱ àȱ ȱ £ȱ tienen mayores ventajas para el registro de deterioros su-
¤ȱȱȱǻǼǰȱȱȱȱ- ęȱȱȱȱȱȱȱȱ-
didas de la profundidad de rodadura por medio de plementación de dispositivos láser.
siete sensores ultrasónicos, instalados en la sección
ȱȱÇǯȱ·ȱ£ȱȱ¤ȱȱ
El sistema propuesto
video instalada en el parabrisas para grabar el lado
derecho del camino y otra para tomar un video de la El sistema propuesto permite generar mapas de inter-
ęȱ ȱ ǰȱ ȱ ȱ ȱ ȱ vención vial que detallan, a nivel de red, la ubicación de
dispone de dos teclados para grabar los datos de las Ûȱȱ¡ȱȱȱȱ¢ȱ ȱ-
fallas, el nivel de severidad y el nivel de magnitud Çǯȱ
ȱ ȱ ȱ ȱ ȱ ȱ -
ǻ
ȱet alǯǰȱŗşŞŝǼǯ tandarizar los procesos de medición, tales como la
ȱȱ¤ȱȱǻȱȱǼǰȱ- £àȱȱȱÛǰȱȱȱȱȱȱȱ
ȱ ȱ ǰȱ £ȱ Çȱ ¤ȱ ȱ ȱ ȱ hacer análisis espaciales con ayuda de software especia-
profundidad de las grietas, su anchura y la profundi- £ȱȱ ȱǻȱet alǯǰȱŘŖŖşDzȱȱet al.,
dad de la rodadura de neumático, es capaz de medir la ŘŖŖŗDzȱ¢ǰȱŘŖŖŚDzȱȱȱ¢ȱǰȱŘŖŗŚǼǯ
ȱǰȱȱęȱȱ¢ȱȱ¡- La consecuencia inmediata es el fortalecimiento
ȱȱȱęǯȱȱȱȱȱȱȱ del criterio visual que emplean los administradores
campo capturados para distintas secciones de vía anali- viales para la valoración del estado de las redes de
£ȱȱàȱȱȱȱǻ- transporte, reduciendo así diagnósticos subjetivos y
minihac, 2001). apoyando la toma de decisiones en la formulación de
Entre otros sistemas, que utilizan captación de imá- mejores políticas de inversión vial, como se ilustra en
genes para procesos de gestión de pavimentos, se en- ȱęȱŗǯ
ȱ ȱ ǰȱ ȱ ȱ ÛÇȱ ȱ ȱȱȱȱ¤ǰȱȱ¢ȱ¤-
ǰȱȱ¢ȱ¤ȱ¢ȱȱȱ- ca la información de campo se propone la fabricación
ȱȱ¤ȱȱȱ¢ȱęȱęȱ de un dispositivo electrónico compuesto por los si-
ȱǯȱȱȱȱȱȱȱ ȱDZȱȱȱȱ-
ȱ ȱ ¡ǰȱ ȱ ȱ
en una cámara de escaneo por línea
con sensor tipo CCD (Dispositivo
acoplado por carga), una tarjeta de
captación de imágenes y una com-
putadora que es capaz de caracteri-
zar las grietas en tiempo real. El
sistema Crackscope, a cargo del
ȱ ȱ àȱ ȱ -
ȱȱȱȱȱ¡ȱȱ
Austin, utiliza una cámara de esca-
neo por línea con una resolución de
ŘǰŖŚŞȱÇ¡ǰȱ£ȱȱ- )LJXUD$OFDQFHVGHOGLVSRVLWLYRGHLQYHQWDULDGRGHGDxRV
226 Ingeniería Investigación y Tecnología, volumen XVII (número 2), abril-junio 2016: 223-235 ISSN 1405-7743 FI-UNAM
Macea-Mercado Luis Fernando, Morales Luis, Márquez-Díaz Luis Gabriel
GPS
Gps Shield
MicroSD Shield
Arduino
Vehículo estandarizado Daño en el pavimento Perturbación del sistema de amortiguación Pulsador Unidad de procesamiento Almacenamiento
)LJXUD3URFHVRVGHOVLVWHPDGHLQYHQWDULDGRGHGDxRVSURSXHVWR
C/C++
Dispositivo de inventariado de daños en
)LJXUD$UTXLWHFWXUDGHOVLVWHPDGLVHxDGR
el pavimento
ȱȱȱàȱȱÛȱȱȱ£ȱ 7DEOD&DUDFWHUtVWLFDVGHORVSULQFLSDOHVFRPSRQHQWHVGHO
un mecanismo de activación por perturbación, que con- GLVSRVLWLYRGHLQYHQWDULDGR
siste en la ubicación de un sensor o pulsador1 dentro del Componente Características
Arduino Uno R3 con placa electrónica
sistema de amortiguación de un vehículo de inspec-
basada en el microprocesador
ción, calibrado para accionarse al nivel de perturbación Componente lógico
ATmega328, encargado de controlar la
ǯȱȱȱȱȱȱȱÛȱ de procesado
lógica de programación del dispositivo
ȱ£ȱȱȱȱȱȱÇȱȱÛȱ en lenguaje C++
estructural o funcional que hacen parte de los alcances Shield GPS y receptor GPS EM406 con
regulación de voltaje, indicador de
del dispositivo, es decir, baches, agrietamientos de gran
ȱǰȱÇȱȱȱǰȱ¢ȱ
magnitud, escalonamiento y levantamiento pronuncia- Componente de antena de parche. Esta componente emite
do de juntas en pavimentos rígidos, ahuellamientos y georreferenciación ȱÛȱȱȱ·ȱ
hundimientos severos y ondulaciones tanto transversa- presentes en la zona, permitiendo
les como por desplazamiento en pavimentos asfálticos. georreferenciar la ubicación de los puntos
ȱȱȱÛ
ȱȱȱęȱȱęǯ Utiliza una Shield MicroSD para
8QSXOVDGRUHVXQRSHUDGRUHOpFWULFRTXHFXDQGRVHRSULPH Componente de ȱȱȱȱDZȱȱ¢ȱ
SHUPLWHHOSDVRGHODFRUULHQWHHOpFWULFD\FXDQGRVHGHMDGH almacenamiento longitud del punto evaluado, fotografía
RSULPLUORLQWHUUXPSH ȱȱÛȱ¢ȱàȱȱà
Ingeniería Investigación y Tecnología, volumen XVII (número 2), abril-junio 2016: 223-235 ISSN 1405-7743 FI-UNAM 227
Un sistema de gestión de pavimentos basado en nuevas tecnologías para países en vía de desarrollo
ȱ¡àȱàȱȱȱȱȱ Ûȱ¢ȱȱȱȱǯȱȱȱȱ-
ȱȱȱȱȱęȱŚǯȱȱàȱȱȱ ȱȱȱȱȱàȱ̇¡ȱǻęȱŜǼǰȱ
componentes con una cámara digital permite conformar que separa la barra de movimiento del sensor o pulsa-
la unidad principal de procesamiento de datos del siste- dor, considerando tanto la masa del vehículo como la
ȱǻęȱśǼǰȱȱȱȱȱȱ¢ȱȱȱ velocidad de operación.
información de campo destinada a fortalecer los proce- ȱ ęȱ ȱ ȱ ȱ ȱ ȱ -
ȱȱàȱȱǯȱȱȱȱȱ- ÇȱȱDZ
ción sea la estrictamente requerida para facilitar la
apropiada toma de decisiones a nivel estratégico, evi- 1. £ǯȱȱȱȱȱ£ȱȱȱȱ¢ȱ
ȱ ȱ ȱ ęȱ ȱ ȱ ȱ àȱ más rápido funcionamiento e interconectividad con
ȱȱ¡ȱȱÇȱȱȱȱ todos los elementos del sistema.
ȱȱȱȱęȱǻĴȱ Řǯȱ ǯȱȱȱȱȱ¤ȱàȱ¢ȱ
et al., 2006). desmonte.
La unidad de procesamiento de datos se instala en la 3. Usabilidad. El dispositivo se puede adaptar a dife-
ȱȱȱÇȱ¢ȱȱȱȱȱǰȱ rentes tipos de vehículo.
que se gradúa en función de la velocidad de recorrido y la Śǯȱ ǯȱȱàȱȱÛȱȱàȱ
masa del vehículo. Los datos obtenidos se almacenan en la ȱȱȱȱȱȱȱÛȱ¢ȱȱȱ-
ȱȱ¢ȱȱȱ£ȱȱęȱȱ·ȱ cepción de los usuarios.
del sistema de administración de datosȱ ǻǼǰȱ ȱ ȱ śǯȱ ȱȱǯȱȱǰȱàȱ¢ȱ¡-
mapas de deterioro a nivel de red. Además, los datos se àȱȱȱȱȱǰȱȱ·ȱȱǯ
procesan en cualquier plataforma de análisis de informa- 6. Compatibilidad. El formato de la información alma-
àȱ¤ęǰȱȱȱȱȱ cenada es compatible con los sistemas de informa-
ȱȱàȱȱȱęȱǰȱȱȱȱȱ- àȱ¤ęȱ¤ȱ£ǯ
tos de recolección de información de campo para los siste- ŝǯȱ Çǯȱȱ·ȱȱȱǰȱȱ¢ȱÇ-
mas de gestión de pavimentos. ȱ ȱ ȱ ȱ Ûȱ ȱ ȱ ȱ
Una ventaja del dispositivo propuesto, en términos los incurridos a través de métodos manuales como
de capacidad de almacenamiento, es que solo se enfoca ȱǯ
ȱ Ûȱ ȱ ȱ ȱ Çȱ ȱ
servicio y confort de los usuarios y
ȱȱÛȱęȱȱ-
ceptibles, cuyo registro aumentaría
el consumo de memoria del dispo-
sitivo. No obstante, la capacidad de
almacenamiento del sistema está
ȱȱȱȱ¤ę-
ȱȱȱ¤¡ȱȱŗśǰŝśŖȱǰȱ
tal como se aprecia en la tabla 2.
El dispositivo requiere ±1 segun-
ȱȱȱȱ¤ȱ¤ę-
ca y ±1 segundo para la secuencia de )LJXUD'HVFULSFLyQHLQWHUFRQH[LyQGHORVFRPSRQHQWHVGHOGLVSRVLWLYRSURSXHVWR
disparo, detección de coordenadas y '&RQH[LyQGLJLWDO99ROWDMH*1'&RQH[LyQD7LHUUD55HVLVWHQFLDHOpFWULFD
almacenamiento de la información.
En consecuencia, la latencia del sis-
ȱ ȱ ȱ ¡ȱ Řȱ -
ȦǰȱȱȱȱȬ
cer un único registro para eventos
generados consecutivamente en un
lapso inferior a este tiempo.
En cuanto al mecanismo de acti-
vación por perturbación, este se
ȱ ęȱ ȱ ȱ ȱ
ante diferentes severidades de da- )LJXUD8QLGDGSULQFLSDOGHSURFHVDPLHQWRGHGDWRV
228 Ingeniería Investigación y Tecnología, volumen XVII (número 2), abril-junio 2016: 223-235 ISSN 1405-7743 FI-UNAM
Macea-Mercado Luis Fernando, Morales Luis, Márquez-Díaz Luis Gabriel
7DEOD&DSDFLGDGGHOVLVWHPDGHDOPDFHQDPLHQWR
ȱ¤ęȱ¢
Descripción ȱ¤ę
código de asociación
Ûȱȱȱȱ ƿȱŚŖȱ¢Ȧ ƿȱŘǯŖȱȦ
Ûȱȱȱȱ 2 GB 32 GB
Capacidad total por registro ƿȱśřȂŜŞŝǰŖşŗ ƿȱŗśǰŝśŖ
m m
Barra de Barra de
movimiento movimiento
m m
k ǻx k ǻx
Pulsador
Sensor
laser
D E
)LJXUD0HFDQLVPRGHDFWLYDFLyQSRUSHUWXUEDFLyQ0$33DEDVDGRHQHOXVRGHOVHQVRUEEDVDGRHQHO
XVRGHOSXOVDGRU
¤ęǰȱȱȱȱȱȱȱ- )LJXUD$UTXLWHFWXUDGHOVLVWHPDGHDGPLQLVWUDFLyQGH
to kmlǯȱȱęȱşȱȱȱȱȱȱàȱ GDWRV6$'
Ingeniería Investigación y Tecnología, volumen XVII (número 2), abril-junio 2016: 223-235 ISSN 1405-7743 FI-UNAM 229
Un sistema de gestión de pavimentos basado en nuevas tecnologías para países en vía de desarrollo
En este formulario se podrán cargar los registros En este formulario se podrán editar los atributos del corredor vial evaluado, relacionarlos y guardarlos junto con el registro
fotográficos obtenidos con el dispositivo y guardarlos en fotográfico, también se creará un archivo con extensión .kml compatible con Google Earth a partir del archivo de coordenadas
un archivo dentro de la base de datos del sistema generado por el dispositivo de inventariado de daños.
(m)
(m)
)LJXUD,QWHUID]SDUDHOFDUJXHGHGDWRVGHFDPSR
Córdoba 15
Sincelejo - Montería 117
Rutas 25 y 74 1
Troncal de occidente 2
Lunes Nov 10 2014 3.0 m
00001 1m
Nariño 2
Mojarras - Rumichaca 209.6
Ruta 25 1
Tramo 2501 2
Miércoles Enero 14 2015 3.5 m
00002 1m
)LJXUD,QWHUID]FRQLQIRUPDFLyQGHGRVUHFRUULGRV
Sistema de administración de datos – SAD Subir archivos Historial Agregar usuarios Cerrar sesión
Se evidencia desprendimiento
)LJXUD,QWHUID]SDUDODHGLFLyQGHSDWRORJtDVSRUGDxR
230 Ingeniería Investigación y Tecnología, volumen XVII (número 2), abril-junio 2016: 223-235 ISSN 1405-7743 FI-UNAM
Macea-Mercado Luis Fernando, Morales Luis, Márquez-Díaz Luis Gabriel
organización y posterior análisis de la información de reductores de velocidad localizados por las autoridades
campo, así como hacer una administración vial a nivel de tránsito y transporte. Estas irregularidades incre-
ȱȱȱȱȱȱęàȱ¢ȱ- mentan los costos operacionales sobre los corredores
gramación. ǰȱ ȱ ȱ ȱ ȱ àȱ ȱ ¤ęȱ
ȱȱÛȱȱȱȱȱȱÇǰȱ¢ȱ
a altas velocidades inducen pérdidas de confort en los
Caso de aplicación
usuarios de la vía.
Gracias a los bajos costos de operación, se utilizó una ȱ£àȱȱȱȱȱȱȱȱÛȱ
motocicleta para validar la funcionalidad del dispositi- capturados por el dispositivo es posible a través del
vo. El mecanismo de activación por perturbación se Çȱȱȱȱȱȱȱȱ¤ę-
¢àȱ ȱ ȱ ȱ ȱ ȱ ęȱ Ŝǰȱ - ȱ ȱ ȱ Ûȱ ǻęȱ ŗŚǼǰȱ ȱ ȱ ȱ ȱ ȱ
ȱ ȱ Ûȱ ȱ ȱ ȱ ȱ ȱ ȱ defecto al acercar el puntero.
ȱ ȱ àǯȱ ȱ ęȱ ŗŗȱ ȱ ȱ
ȱǰȱȱȱàȱȱȱȱ- &RQILDELOLGDGGHOGLVSRVLWLYR
àȱ ȱ ȱ ȱ ȱ ǻęȱ ŗŘǼǰȱ -
ȱȱȱȱàȱ̇¡ǰȱȱȱȱȱ ȱȱȱęȱȱȱȱȱ
masa del vehículo más la masa del conductor y la velo- ȱȱȱȱ¤ęȱȱŘȱȱ
cidad de operación establecida. ubicados sobre una sección de vía en línea recta, sobre
La unidad de procesamiento de datos se instaló en ȱȱȱȱÛȱȱȱȱ-
ȱȱȱȱȱȱǻęȱŗřǼǯȱȱ¤- Ûȱȱȱȱǯȱȱȱȱ
ȱ ȱ ȱ ¤ȱȱęàȱȱȱȱȱ ȱàȱ£ȱȱ ȱȱȱ¡-
Ûȱȱȱȱȱ¤ǰȱȱàȱȱ tamente sobre cada uno de los puntos indicados. En la
su velocidad. tabla 3 se describen las características de esta muestra.
Una vez interconectados ambos componentes se ȱȱ£ȱȱȱÇȱŗśȱȱ
£àȱ ȱ ȱ ȱ ŞǯśŜȱ ȱ ȱ ȱ Çȱ ȱ ȱ sobre la sección de vía en consideración a una veloci-
ȱȱ£ȱȱȱȱøǰȱȱȱ- ȱ ȱ ȱ řŖȱ Ȧǰȱ ȱ ȱ ȱ ȱ ŗśȱ
partamento de Córdoba, Colombia. Durante el recorri- lecturas de latitud y longitud sobre cada punto. La me-
ȱȱȱŗŜȱȱȱȱęȱȱ dia, la desviación estándar y otras medidas de interés
ȱǻęȱŗŚǼǰȱȱȱȱȱ¢ȱ ȱȱȱȱȱȱȱȱȱŚǯ
)LJXUD$GDSWDFLyQGHOPHFDQLVPRGHDFWLYDFLyQSRU )LJXUD0RQWDMHGHODXQLGDGGH
SHUWXUEDFLyQFRQVWUXLGR SURFHVDPLHQWRGHGDWRV
Ingeniería Investigación y Tecnología, volumen XVII (número 2), abril-junio 2016: 223-235 ISSN 1405-7743 FI-UNAM 231
Un sistema de gestión de pavimentos basado en nuevas tecnologías para países en vía de desarrollo
D E
)LJXUD0DSDGHGHWHULRURREWHQLGRDPDSDFRQGDxRVFDSWXUDGRVEGHWDOOHGHYLVXDOL]DFLyQGHGDxRV
ȱȱȱȱȱȱȱ Esta es una prueba de dos colas, y el p-valor en to-
caso (menos de 30), así que el teorema del límite cen- dos los casos fue muy grande, por tanto se puede esta-
tral no se aplica. Al suponer que ambas poblaciones blecer en forma concluyente, que es razonable ser
ȱȱǰȱȱàȱȬ- optimista en cuanto a la veracidad de la hipótesis de
dent se puede utilizar para construir una prueba de que la media de las coordenadas obtenidas a través del
àǰȱȱȱȱȱȱęȱȱȱ vehículo de inspección equipado con el dispositivo es
de que las medias poblacionales de ambas muestras ¢ȱȱȱȱȱȱȱȱ ȱȱ
son iguales y de que la diferencia entre las medias ¡ȱȱȱȱȱȱøǯ
muestrales es atribuible solamente a la variación alea-
toria. Los resultados obtenidos en esta prueba de hi-
àȱȱȱȱȱȱśǯ
7DEOD0XHVWUDGHFRRUGHQDGDVREWHQLGDFRQ*36FRQYHQFLRQDOVLQYHKtFXOR
ȱŗ ȱŘ
ȱÇ
Latitud Longitud Latitud Longitud
Ûȱ 16 16 16 16
Media muestral ŞǯşśŗŖŚśŜř ȮŝśǯŚŚřŝŘŚ ŞǯşśŗŗŜŚŘś ȮŝśǯŚŚřŜŜŜ
Error típico ŘǯřŞśśȬŖŜ ŚǯŗşŘŘȬŖŜ ŗǯŞŜşŝȬŖŜ ŘǯŚśşśȬŖŜ
Desviación estándar şǯśŚŘŖȬŖŜ ŗǯŜŝŜşȬŖś ŝǯŚŝŞşȬŖŜ şǯŞřŝşȬŖŜ
řǯŞȬŖś ŜǯŗȬŖś ŘǯŗȬŖś řȬŖś
Mínimo ŞǯşśŗŖŘś ȮŝśǯŚŚřŝŝŗ ŞǯşśŗŗśŘ ȮŝśǯŚŚřŜŝş
¤¡ ŞǯşśŗŖŜř ȮŝśǯŚŚřŝŗ Şǯşśŗŗŝř ȮŝśǯŚŚřŜŚş
232 Ingeniería Investigación y Tecnología, volumen XVII (número 2), abril-junio 2016: 223-235 ISSN 1405-7743 FI-UNAM
Macea-Mercado Luis Fernando, Morales Luis, Márquez-Díaz Luis Gabriel
7DEOD0XHVWUDGHFRRUGHQDGDVREWHQLGDFRQHOYHKtFXORHTXLSDGRFRQHOGLVSRVLWLYR
ȱŗ ȱŘ
ȱÇ
Latitud Longitud Latitud Longitud
Ûȱ ŗś ŗś ŗś ŗś
Media muestral ŞǯşśŗŖŚŜŝř ȱȱȱȱȱȱȱȮŝśǯŚŚřŝŘŞ ŞǯşśŗŗŜřśř ȮŝśǯŚŚřŜŜŘ
Error típico ŗǯŝŞŘŗȬŖŜ ȱȱŜǯŚŝŝşȬŖŜ ŘǯŚŘřŞȬŖŜ ȱȱȱŘǯřŘřŚȬŖŜ
Desviación estándar ŜǯşŖŘŖȬŖŜ ȱȱŘǯśŖŞşȬŖś şǯřŞŝŚȬŖŜ ȱȱȱŞǯşşŞŚȬŖŜ
ŘǯŚȬŖś ȱŜǯŗȬŖś ŘǯŗȬŖś ȱȱŘǯřȬŖś
Mínimo ŞǯşśŗŖřş ȱȮŝśǯŚŚřŝŝ ŞǯşśŗŗśŘ ȮŝśǯŚŚřŜŝŘ
¤¡ ŞǯşśŗŖŜř ȱȮŝśǯŚŚřŝŗ Şǯşśŗŗŝř ȮŝśǯŚŚřŜŚş
7DEOD5HVXOWDGRVGHODSUXHEDGHKLSyWHVLV
Punto 1 Punto 2
Parámetros estadísticos
Latitud Longitud Latitud Longitud
X Y 1.10833E-06 –4.637E-06 –7.167E-07 4.775E-06
Desviación estándar conjunta 2.97767E-06 7.7161E-06 3.0612E-06 3.3833E-06
Grados de libertad (v) 27 24 26 28
Estadístico t-student (t) 0.372215398 0.6010143 –0.2341154 1.41132332
p-valor (1 cola) 0.356319054 0.2767325 0.40836457 0.08458259
p-valor (1 cola) 0.712638107 0.5534650 0.81672914 0.16916518
Conclusiones ȱȱȱȱȱȱÛȱàȱ
ęȱ ȱ ȱ ȱ ȱ -
ȱȱȱȱȱ¢ȱȱȱàȱȱ- DZȱȱȱȱȱȱȱ-
mentos basado en el uso de nuevas tecnologías y siste- ȱřŘŞȱ ǻȱ Ǽǰȱ ȱ ȱ ȱ ȱ
ȱȱàȱ¤ęǰȱȱȱȱȱ¢ȱ ȱǰȱȱȱȱǰȱȱ¤ȱ-
análisis de la información de campo requerida para los ¤ęȱ ¢ȱ ȱ mecanismo de activación por perturbación
procesos de administración vial. El sistema planteado ǻǼȱ ȱ ȱ ȱ ȱ àȱ ȱ ȱ
utiliza un vehículo equipado con dispositivos electróni- vehículo. Dicho sistema es portable, de fácil instalación
cos de bajo costo que permiten el registro y localización ¢ȱǰȱęȱ¢ȱęȱȱȱȱȱȱ-
¤ęȱ¤ȱȱÛȱ¡ȱȱȱ- formación de campo a bajo costo.
mentos, así como la generación de mapas de deterioro ȱȱ£ȱȱȱȱęȱ
vial que se pueden acceder a través de plataformas del dispositivo son optimistas en cuanto a la veracidad
WEB. La gestión de esta información de campo posibi- de la hipótesis nula de que la media de las coordenadas
ȱ ęȱ ȱ ȱ ȱ ȱ ȱ ȱ obtenidas a través del vehículo de inspección equipado
torno a políticas de inversión en infraestructura vial, con el dispositivo es muy cercana a la media obtenida
ahorro de costos de operación en el registro de la infor- ȱȱ ȱȱ¡ȱȱȱȱȱ
mación de campo y la eliminación de diagnósticos sub- se evalúan.
jetivos de evaluación. Finalmente, es importante advertir que el criterio
ȱàȱȱȱàȱȱÛȱȱ adoptado por el conductor del vehículo podría incidir
un dispositivo electrónico para la detección automática ȱ ȱ ȱ àȱ ȱ ȱ Ûȱ ȱ ǯȱ
ȱ Ûȱ ȱ ǰȱ ȱ ȱ ȱ àȱ Esto es así porque el sistema depende de la reacción de
georreferenciada que se puede utilizar a través de cual- la suspensión de la rueda del vehículo, cuya lectura se
ȱȱȱ¤ȱȱàȱ¤ęǯȱ limita al ancho de la llanta. Entonces, sería necesario
Esta característica garantiza la compatibilidad de los que el conductor dirigiera la rueda del vehículo hacia el
datos con la mayoría de las plataformas informáticas punto defectuoso del pavimento, lo que representa un
disponibles en las entidades responsables de la gestión aspecto por mejorar.
ȱ ȱ ¢ȱ ȱ ǯȱ ȱ ȱ ¡-
àȱ ȱ ȱ ȱ ȱ ȱ ȱ Ûȱ ȱ
Agradecimientos
propuso un sistema de administración de datos, el cual
permite, a través de plataformas WEB, transformar los ȱȱ¡ȱȱȱȱ-
datos de campo obtenidos con el dispositivo en mapas ȱȱÇȱȱȱȱȱȱȱ
que contienen el recorrido hecho por el vehículo, la ubi- àǰȱÇǰȱǰȱÇȱȱȱȱ-
àȱ¤ęȱȱȱȱ¢ȱȱȱ¤- ȱ¢ȱȱǰȱȱ·ȱȱȱ
ęȱȱȱÛȱȱȱȱǯ ȱ ȱ ·ǰȱ àȱ ȱ ȱ -
Ingeniería Investigación y Tecnología, volumen XVII (número 2), abril-junio 2016: 223-235 ISSN 1405-7743 FI-UNAM 233
Un sistema de gestión de pavimentos basado en nuevas tecnologías para países en vía de desarrollo
ǰȱȱȱŘŖŗśǰȱȱȱ¢ȱ·- à£ȬȱǯǯȱÇȱȱȱàȱ¢ȱ¤ȱȱ
ȱ¢ȱęǯ información primaria como soporte al modelo de gestión de
pavimentos en la red vial de Bucaramanga, Colombia, Facul-
ȱ ȱ Çȱ ¤ǰȱ ȱ ȱ
Referencias
ȱǰȱŘŖŗŖǯ
ĴȱǯǯǰȱȬȱ
ǯǰȱȱǯȱData collection tech- ¢ȱǯȱ ȱşDZȱȱ ȱȱ¢ǰȱȱǰȱŘŖŖŚǯ
nologies for road managementǰȱȱȱǯȱřŖDZȱŗȬŞǰȱȱ ȱǯǯǰȱ
ȱǯǯȱ¤ȱȱȱȱȱ-
World Bank, Washington, DC, 2006. £ȱ ȱ
ȬŚǯȱRevista de la Construcción, volumen
ȱǯȱȱȱȱȱȱàȱDZȱȱȱȱ ŜȱǻøȱŗǼǰȱŘŖŖŝDZȱřśȬŚŝǯ
ȱ ȱ ȱ ȱ ȱ ȱ ȱ ȱ ¡ǰȱ àȱ ȱ ȱ ȱ
ǯ
ǯǰȱ ȱ ǯǯȱȱ Ȭȱ ȱ ȱ ȱ
ȱȱǰȱǰȱǰȱǰȱȱ- for road upgrade and maintenance to assist road asset mana-
greso de fondos de conservación vial de Centroamérica, 2003. ȱ ¢ǰȱ DZȱ ȱ ȱ ȱ ŘŖŗŚȓȱ
Corporación fondo de prevención vial de Colombia, Quiénes so- ȱ ȱ ȱ ȱ ǰȱ ǰȱ ŘŖŗŚǰȱ ǯȱ ŗŘřşȬ
mosǰȱŘŖŗřȱǽȱÇǾȱǽȱȱDZȱŞȱȱȱȱŘŖŗřǾǯȱ ŗŘŚŞǯȱ
ȱDZȱ ǯǯǯȦ ȱǯǰȱ
ȱǯǰȱȱǯǰȱ·ȱǯȱàȱȱ-
Ç£ȱ
ǯǯǰȱ¢ȱǯǯǯǰȱȱǯ
ǯǯȱȱ¤- ȱȱȱ
ȱȱȱ¤ȱȱȱ
co para la adquisición de imágenes de vías pavimentadas. condiciones de Chile, Chile, estudio de seguimiento de pavi-
ȱ ȱÇȱ¤ǰȱȱŗŘȱȱǻø- ȱ¤ǰȱȱȱȱøǰȱŘŖŖřǯ
ȱřŘǼǰȱŘŖŗřDZȱŜŗȬŝŞǯ ȱ
ǯȱGestión de infraestructura vialǰȱȱȱǰȱ
Ç£ȱ
ǯǯǰȱ£àȱǯǯǯǰȱ¢ȱǯǯǯǰȱ·£ȱ ǯǯǯȱ- ȱ ęȱ ȱ àȱ ȱ ǰȱ ŘŖŖŗǰȱ
ción automática de grietas de pavimento asfáltico aplicando śŖŞȱǯ
Çȱ ·ȱ ¢ȱ ȱ ȱ ǯȱ ȱ ¡ȱ ǯǰȱ
ȱ ǯȱ Çȱ ęȱ ȱ £àȱ
ǰȱȱŞȱǻøȱŗǼǰȱŘŖŗŘDZȱŘŜŗȬŘŞŖǯ de conservación de pavimentos a nivel de red. Revista Ingenie-
Ç£ȱ
ǯǯǰȱ¤£ȱǯ
ǯǯǰȱȱǯ
ǯǯǰȱÇ£ȱǯǯǯȱ- ría de ConstrucciónǰȱȱŗŝȱǻøȱŗǼǰȱŘŖŗŗDZȱřśȬŚřǯ
temas automáticos para la adquisición de datos enfocados a Universidad de los Andes. A peinar las calles, 2013, [en línea] [fe-
¡ȱȱĚ¡ǯȱȱȱÇȱ- ȱȱDZȱŞȱȱȱȱŘŖŗřǾǯȱȱȱĴDZȦȦ
ǰȱȱŘŚȱǻøȱŗǼǰȱŘŖŗŚDZȱŝşȬşŞǯ ǯǯǯȦȦȦȱȬ
¢Ȭȱ ǯǯȱ àȱ ȱ ȱ Çȱ ȱ ȱǯǯǰȱ
ȱ
ǯǰȱȱǯȱȱ ǯȱ -
como herramienta para la toma de decisiones en las interven- ȱ¢ǰȱȱřŞŖǰȱǰȱǰȱŘŖŖŗǯ
ȱȱ£ȱȱȱȱĚ¡ǰȱȱ- Wang K.C. Designs and implementations of automated systems
ȱ ȱ ǰȱ ¤ȱ ǯǯǰȱ ŘŖŗŚȱ ǽȱ ÇǾȱ ǽȱ ȱ for pavement surface distress survey. Journal of Infrastructure
DZȱřŖȱȱȱȱŘŖŗŚǾǯȱȱDZȱĴDZȦȦ- SystemsǰȱȱŜȱǻøȱŗǼǰȱŘŖŖŖDZȱŘŚȬřŘǯ
¢ǯǯǯȦȦȱŗŖŜśŚȦŗŘŗŖŘȦŗǯ ȱ ǯǰȱȱǯǰȱȱǯǰȱȱǯȱȱȱ ȱȱȱ
234 Ingeniería Investigación y Tecnología, volumen XVII (número 2), abril-junio 2016: 223-235 ISSN 1405-7743 FI-UNAM
Macea-Mercado Luis Fernando, Morales Luis, Márquez-Díaz Luis Gabriel
Ingeniería Investigación y Tecnología, volumen XVII (número 2), abril-junio 2016: 223-235 ISSN 1405-7743 FI-UNAM 235