Академический Документы
Профессиональный Документы
Культура Документы
izLrkouk (Introducation)
Hkk"kk 'kDrh gh ekuokyk ykHkysyh ,d vf/kd o fo'ks"k izdkjph lgt izo`Rrh gks;- vls
EgVys tkrs- ;k 'kDrhP;k lgk¸;kusp euq";kus uSlfxZd vMp.khaoj ekr d:u thou la?k"kkZr
fot;h gksowu izR;sd {ks=kr vkiyk fodkl d:u ?ksryk vkgs- vkiys thou lq[kh laiUu o
le`/n d:u ?ksrys vkgs- fopkj'kDrh] cqf/neRrk] lkekftdrk] lqlLa —ri.kk bR;knh R;kaP;k
loZ xq.kfo'ks"kkapk vk/kkj R;kaph Hkk"kk 'kDrh gkp gks;- fo|sie
z k.ksp Hkk"ksusp euq";kyk Js"BRo
;k txkekth vls EgVys rj rs eqGhp pqd Bj.kkj ukgh- Hkk"kseG
q sp uofufeZrh lk/; gksrs-
nSuafnu thouke/;s 'kkGsP;k Bjkfod osGe
s /;s fadaok rkfldkae/;s uofufeZrh d:u ?ks.ks 'kD;
ukgh- 'kkGse/;s fo|kF;kZauk uofufeZrhlkBh fuca/kLi/kkZ] oDr`Ro Li/kkZ ;k Li/kkZae/;s Hkkx ?ksowu
c{khlsgh feGforkr- T;k eqykauh ;k Li/ksZe/;s Hkkx ?ksryk ukgh R;kaP;kdMwu uofufeZrh gksr
ukgh- 'kkGse/;s viqÚ;k dkyko/khr uofufeZrh d:u ?ks.;klkBh fo'ks"k iz;Ru dsys tkrkrp
vls ukgh- vH;klØekO;frfjDr miØe jkcfo.;klkBh o R;krwu uofufeZrh gks.;klkBh
f'k{kdkph r;kjh mnklhu vlrs- v';kizdkjP;k leL;k la'kksf/kdsyk HksMlkfoY;k- Eg.kwu ch-
,M- izf'k{k.kkFkhZaph Hkkf"kd l`tu'khyrk fodflr dsyh rj fo|kF;kZaP;k uofufeZrhr Hkj iMsy-
;k mn~n's kkus izf'k{k.k dk;ZØekph fufeZrh d:u —rhdk;ZØe jkcfo.;kr vkyk- R;krqu
la'kksf/kdsyk l`tu'khyrk o`f/naxr >kY;kps vk<Gwu vkys-
lS/nkafrd ik'oZHkweh (Historical Background) : izLrqr la'kks/ku gs l`tuf'kyrk ;k
ekul'kkL=krhy laKs'kh lacaf/kr vkgs- ekul'kkL=KkaP;k ers l`tuf'kyrk gs dsoG uofufeZrhiwrhZ
e;kZfnr izfØ;k ulwu rh ,d thouO;kih izfØ;k vkgs gs vki.kkyk l`tu'khyrsP;k ckcrhr
lS/kkafrd ik'oZHkwehrwu fofo/k ekulraKkP;k erkauqlkj iq<hy izek.ks ekaMrk ;sbZy-
1
jksyks es & ;kaP;kers l`tuf'ky 'kDrhP;k ek/;ekrwu O;fDryk iqjhiw.kZ fodklkph izjs .kk
2
feGrs rj dkWyZ jkWtlZP;k ers fg ,d vkRefodklkph izsj.kk vkgs- rj vaMjlu ;kauh
l`tu'khyrse/khy ukR;kyk egRo fnys vkgs- ;kaP;k ers l`tuf'ky fufeZrhrwu O;fDrps vU;
O;fDr'kh] vkIrLofd;kalh ,d uos ukrs tqGr vlrs rj euksfo'ys"k.koknh n`"Vhdksukrwu
3
ÝkbZM ;kaP;k ers nMiysY;k ok ifjiw.kZ u gksow 'kd.kkÚ;k bPNk] Hkkouk lkaL—frdn`"V;k ekU;
4
orZuk}kjs O;Dr gks.ks Eg.kts l`tuf'kyrk gks;- rj FkLVZuP;k ers & fopkj dj.kkÚ;k
O;DrhP;k n`"Vhus ,[kknh uohu xks"V fuekZ.k dj.ks Eg.kts l`tu'khyrk gks;- rj 5LVsuP;k ers
& miyC/k oLrw] lkfgR; o Kku ;kaP;k fu"iRrhrwu lewgkyk o lektkyk ekU; o mi;qDr
vlysyh fufeZrh gks;- ekuorkoknh ekul'kkL=K 6eWLyks ;kaP;kers Hkkouk vfHkO;Drhe/khy
eqDri.kk] dYiuk] dkGth] bPNk b- oSf'k"V;kapk lekos'k l`tu'khyrs'kh lacfa /kr vkgs- rj
7
vyÝsM chusP;k ers cqf/neRrsP;k pkp.;ke/kwu l`tu'khyrspk vfo"dkj >kyk vlY;kph
fnlwu ;srs- rj 8fxyQMZ ers & l`tu'khyrk fg ,d v'kh izfØ;k vkgs- fd ftP;ke/kwu
uofufeZrh ?kMwu ;srs rj 9VksjkUl ikWyP;k ers & :< vkf.k ekU;rkizkIr fopkjkae/khy fdaok
fl/nkUrkae/khy m.khokaph tk.kho gks.ks] fl/nkUrkaph Qsjrikl.kh dj.ks] leL;kapk 'kks/k ?ks.ks]
leL;kaP;k fujkdj.kklkBh uouohu mik; lqpfo.ks] rs mik; riklwu ikg.ks- Eg.kts
l`tu'khyrk-
l`tu'khyrsps 'kS{kf.kd egÙo (Importance of Present Study): l`tu'khyrsP;k lanHkkZr
ns'kkr vkf.k fons'kkr vusd la'kks/kus >kyh vlwu] fof'k"V ?kVdk'kh l`tu'khyrspk laca/k /ku
vkgs dh _.k vkgs] cks/kkRed vkgs dh HkkoukRed vkgs gs dG.;klkBh l`tu'khyrs'kh
lacfa /kr fofo/k ckch o"kZfugk; iq<hyizek.ks &
dqVawckpk vkfFkZd ntkZ
cqf/neRrsps egÙo
dqVqackps egÙo
Copyright © 2020, Scholarly Research Journal for Interdisciplinary Studies
izk- equ oS'kkyh fnus'k & MkW- ekssgu dkacGs 13869
(Pg. 13867-13872)
'kS{kf.kd laiknu
ikydkaph fLFkrh
l`tu'khyrsps fodlu
lakL—frd ekxklysyk
vf/kd Hkk"kk vlY;kpk ifj.kke
Hkkofud laosnu'khyrk
/ku lglaca/k
iqjd o ekjd ?kVd
oxkZrhy okrkoj.k
eqDr okrkoj.kkpk izHkko
la'kks/kukph xjt (Research Need) : vktP;k f'k{k.kke/;s l`tu'khyrsP;k fodklkps egRo
fnolsafnol ok<r pkyys vkgs- lkfgR;] foKku] ra=Kku] laxhr] vkf.k n`';dyk v'kk loZp
fo"k;kaP;k v/;;ukr l`tu'khyrsps lao/kZu dj.;klkBh fofo/k iz;Ru lkrR;kus dsys tkr
vkgsr- fxyQksMZ rj vlsgh Eg.kkys gksrs dh] vkrk dsoG vodk'k;qx vkf.k ra=Kkukps ;qx
vkys Eg.kwu R;klacfa /kr Kku{ks=krp l`tu'khyrk fodflr >kyh ikfgts vls uOgs rj
lkekftd'kkL=kaP;k {ks=ke/;sgh l`tu'khyrk ok<hl ykxyh ikfgts- jkWtlZ ;kauh ns[khy lkaL—
frd o 'kS{kf.kd {ks=krhy l`tu'khyrsP;k vHkkokfo"k;h xjt izfriknyh vkgs- rlsp gkWjsUl
;kaukgh ;k lanHkkZr vkiyk n`f"Vdksu O;Dr djrkuk EgVys vkgs dh jk"VªkP;k O;kid
dY;k.kklkBh vkf.k loZ lektkP;k ekufld LokLF;klkBh yksdkaP;k l`tu'khy orZukph ikrGh
mapko.ks xjtsps vkgs- lqifz l/n bfrgkldkj VkW;Uch ;kaps ers l`tu'khy eukph FkksMh ek.kls
ns[khy laL—rhoj izpaM izHkko ikMw 'kdrkr- vusd fopkjoarkauh rj laiw.kZ ekuotkrhyk ,d=
vk.k.;kps dke l`tu'khyrk d: 'kdrs vls lkafxrys vkgs- Kku vkf.k l`tu'khyrk ;k
nksUghaph mikluk vkiY;kyk vkarjjk"Vªh; lkeatL; vkf.k 'kkarrk ;kdMs ?ksÅu tkÅ 'kdrs vls
;qusLdksns[khy vkxzgkus Eg.kr vkgs- fo|kF;kZaP;k l`tu'khyrsP;k fodklkr 'kkGk vkf.k 'kkys;
okrkoj.k [kwi egRokph Hkwwfedk ctkow 'kdrs- oxkZ/;kiuke/;s nSuafnu rkfldkaP;k dkyko/khr
lqtu'khyrslkBh iks"kd okrkoj.k fuekZ.k dj.ks gs f'k{kdkalkBh vR;ar vkOgkukRed vkgs vkf.k
;klkBh f'k{kdkauk l`tu'khyrk o`f/naxr dj.;klkBh izf'k{k.k ns.ks xjtsps vkgs-
mikluh uk-ds-] uos 'kS{kf.kd ewY;ekiu vkf.k la[;k'kkL=] Jh- fo|k izdk'ku] iq.ks 1987-
xaxk/kj fo- dk;ans ikVhy] ^'kS{kf.kd ekul'kkL=* pSrU; ifCyds'kUl ukf'kd] 2007-
Buch M. B . (Editor) A Survey of Research in Education (First)
Buch M. B . Second Survey of research in Education (1972-78)
Buch M. B . Third Survey of research in Education (1978-83)
Buch M. B . Fourth Survey of research in Education (1983-88)
Buch M. B . Fifth Survey of research in Education (1992)