 то такое CLIL?

Метод CLIL (Content and Language Integrated Learning или предметно-

языковое интегрированное обучение) в последнее время набирает все
большую популярность в преподавании английского языка. Проще говоря,
CLIL это изучение на английском (или другом иностранном языке) всех или
нескольких предметов школьной программы — это может быть
окружающий мир, рисование, история, география, обществознание,
математика, химия, биология, литература и даже физкультура.

Конечно, в рамках языковых курсов или общеобразовательной школы

организовать полное изучение предметов на английском довольно сложно,
но элементы методики CLIL в уроки английского внедряются невероятно
успешно. Например, на одном занятии дети узнают про
  
историю средневековой Англии, отрабатывая при этом прошедшее время,
на другом — ставят несложный физический эксперимент и обсуждают его,
используя степени сравнения прилагательных; малыши, изучая цвета,
смешивают краски и узнают, сколько разных цветов получается из всего
трех — крсного, желтого и синего.

Материалы для CLIL

Особенно хорошо то, что для уроков по методике CLIL можно

использовать аутентичные (то есть разработанные для носителей языка)
материалы. Благодаря Интернету у нас есть доступ к огромному
количеству невероятно интересных ресурсов. С детьми, которые начали
заниматься рано (лет в 5-7), через определенное время можно брать книги
и истории, видео и учебно-игровые сайты для детей-носителей на пару лет
младше. С подростками можно, например, сравнить параграф из их
школьного учебника по биологии с параграфом на эту же тему из
американского или британского учебника, найти сходства и различия в
подаче материала. А можно побывать на экскурсии в одном из
многочисленных онлайн музеев (их сейчас уже более 300!), побродить по
любому городу с помощью Google Earth или посмотреть видео химических
экспериментов на YouTube с последующим обсуждением.
  
Благодаря всему этому ученики видят, что английский язык это не просто
очередной предмет школьной программы. Знание языка дает возможность
найти разнообразную информацию практически на любую тему и даже
заниматься самообразованием. Изучение английского приобретает смысл,
которого не было бы, если бы ученики просто выполняли упражнения из
учебника.

Для преподавателей.

Помимо аутентичных материалов, есть и учебные курсы для изучения

английского как иностранного в основе которых лежит методика CLIL.
Примерами таких линеек с элементами CLIL могут быть Оксфрдские Show
and Tell самых маленьких (c 4 лет), Incredible English (для детей с 7 лет),
Oxford Discover (примерно с 9 лет), Кэмбриджские Primary Colours (с 7-8
 лет), Eyes Open (для младших подростков) или Макмиллановский
Inspiration (для подростков). На самом деле это всего лишь несколько
примеров, учебников с использованием CLIL сейчас появляется все
больше и больше, так как эта методика завоевыевывает симпатии
преподавателей по всему миру.

Полезная информация по использованию CLIL на уроках английского есть

на сайтах One Stop English, British Council или CLIL Media.
 Что такое CLIL?
CLIL (Content and Language Integrated Learning или предметно-языковое
интегрированное обучение) – один из самых интересных и
распространенных в последнее время подходов к обучению иностранному
(английскому) языку. CLIL как термин был сформулирован Дэвидом
Маршалом в 1994 году, хотя на самом деле этот метод используется с
древних времен, и на данный момент многие преподаватели используют
его даже не подозревая, что такой метод получил свое официальное
название.С каждым годом CLIL популяризируется все большим
количеством школ в мире, и этому способствуют его преимущества перед
другими методами, а также спрос на такой подход в современных условиях
обучения.

Ключевые принципы подхода предметно-языкового интегрированного

обучения базируются на двух основных понятиях – «язык» и «интеграция».
CLIL условно делят на hard CLIL и soft CLIL. Hard CLIL означает, что любой
школьный предмет может проходить на английском языке (при условии,
что он является L2 для учащихся). В ходе такого урока ученики исследуют
географию, литературу, биологию, физику или даже спортивные игры
посредством иностранного языка. Преподаватели английского языка
используют soft CLIL, их задача состоит в обратном: изучить иностранный
язык используя темы и материалы из других предметов. Очень подробно о
методологии CLIL рассказано в этом видео.
  
Принципы CLIL
CLIL – это в первую очередь обучение общим знаниям, а не многоязычию,
поэтому последнее является только дополнительной функцией;
обучение проходит, базируясь на основных 4 «С»: content, communication,
cognition and culture. Все эти составляющие находятся в непрерывной
связи между собой;
требует построения безопасного психологического климата на занятии;
подразумевает использование исключительно одного (иностранного)
языка, одного и того же преподавателя и аудитории;
для лучшего понимания материала преподаватель может подключать
мимику, жесты, картинки, звук презентации и т.д.
Преимущества CLIL:

позволяет учащимся более эффективно общаться друг с другом,

используя иностранный язык;
расширяет межкультурные знания учащихся;
развивает навыки общения на иностранном языке в естественных
условиях;
развивает мышление и открывает творческий потенциал студентов;
повышает мотивацию студентов и их уверенность в себе;
 тренирует все языковые навыки;
улучшает языковую компетенцию и навыки естественной устной речи;
развивает интерес к разным языкам, к использованию их в разных сферах
жизни;
не требует дополнительных часов обучения.
 Тақырыбы: Кіріктірілген сабақтарда (CLIL)

оқытудың белсенді әдістемелерін қолдану

Мақсаты: Кіріктірілген сабақтарда (CLIL) оқытудың белсенді әдістемелерін

қолдану туралы зерттеу, саралау.

Міндеттері:

1. CLIL - тіл мен пәнді кіріктіру әдісінің бағыттары және күтілетін нәтиже
туралы түсінік беру.

2. Кіріктірілген сабақтарда қолданатын оқытудың белсенді әдістерімен

таныстыру.

3. CLIL әдісінің маңыздылығын айқындау.

Жүзеге асыру жоспары:

1.Тақырып туралы түсінік

- CLIL әдісі дегеніміз не?

- 4 бағыты мен күтілетін нәтиже

2. CLIL әдісін белсенді әдіс- тәсілдер арқылы жүзеге асыру

- “Ментальды карта” әдісі

- “Шын” және “Жалған” тапсырмасы

- “Перифраз” тапсырмасы

- “Бейнефильм”

- “SMS” әдісі

3. Қорытынды
CLIL - тіл мен пәнді кіріктіру әдісі. Оқытудың бұл түрі екінші немесе үшінші
тіл арқылы белгілі бір ғылымды үйрену, пән арқылы тілді меңгеру, яғни бұл
әдіс арқылы пәндік және тілдік мақсаттарға қол жеткізу.

CLIL әдісі 4 бағытта жүзеге асады. Олар: Content (мазмұн) пәннің мазмұны
түсіндіріледі, Commuication (қарым-қатынас) тілдік қарым-қатынас жүзеге
асырылады, Cognition (ойлау қабілеттері) пәнді игеруде тілді қолдану,
Culture (мәдениеттанымдық) сөйлеу, өз іс-әрекетіне баға беру, игеріліп
отырған тіл тарихы және оны қолданатын ұлттың мәдениетімен танысу.
CLIL әдісі арқылы білім сапасын көтерумен қатар екінші немесе үшінші
тілді уақытты үнемдеу арқылы үйреніп, білім сапасын көтеруге мүмкін
болады.

CLIL әдісі арқылы оқытуда күтілетін нәтижелер:

- полимәдени тұлға тәрбиеленеді;

- тілдік құзыреттілік дамиды;

- білім сапасын арттыруға ықпал жасалады;

- функционалдық сауаттылық дамиды;

- пәнаралық қоғамдастық қалыптасады.

CLIL белсенді әдістері:

Қарапайым және күрделі сұрақтар /HOTS – LOTS/

Сурет арқылы сөйлеу;

Шығыс базары;

Сөйлем құрастыру;

Мини тақталарды қолдану;

Ақпараттық кеш;

Таразы.

Бетпе-бет әдісі

Бес қадам

Өкіл

15 сурет

Карусель

4 сөйлем «пікір, дәлел, мысал, қорытынды

 Ойлан- жұптас- бөліс

Жаялық әдісі

Екінші тілді оқыту төрт дағдыға негізделеді, олар: тыңдалым, оқылым,

жазылым және айтылым. Тыңдалымға негізделген тапсырмалардың өте
көп түрлері бар. Мысалы, тыңдалым бойына мәтінді бірінші тілде тыңдап,
оны екінші тілде айтып беру. Бұл тапсырма оқушылардың ақпаратты бір
тілде тыңдап, оны екінші тілде айтуға дағдыландырады. Сонымен қатар
тез ойлап, ақпаратты жүйелі, мазмұнды жеткізуге жетелейді. Тыңдалған
мәтіннің негізгі ақпаратын қосымша ақпараттан бөліп алып, оны өзінше
айтуға дағдыланады. Осы тыңдалым тапсырмасы негізінде оқушыларға
кесте, диаграмма, комикс немесе ментальді картаны жасауға болады. Ол
тыңдалған ақпараттан кілтті сөздерін іріктеп алып, оларды дұрыс
топтастыруға үйретеді.

Мысалы, ... әдісінде ......

Оқушылардың оқылым дағдысын жетілдіру қарапайым тапсырмалардан

басталып, мәселелік оқыту тапсырмаларына дейін қамтуға болады.
Функционалды сауаттылық деңгейін анықтау үшін әлемде PISA
халықаралық емтиханы өткізіледі. Оқу сауаттылығы оқушыға берген
мәтіндерді түсініп, оларға рефлексия жасап, берілген мәтіннің мазмұнын
өмірмен байланыстыра алу дегенді білдіреді. Оқылым дағдысының
ерекшелігі, ең бастысы, түсініп оқу, зерттеп оқу, сын тұрғысынан ойлау,
аргументтерді келтіріп, оны дәлелдей алу және шолып оқу.

Оқылым дағдысына негізделген тапсырмалардың бірі - ол "Перифраз".

Яғни, оқушыға берілген бір сөйлемдерді өз сөзімен қайта жазу. Бұл
тапсырма оқушылардың сөйлемді қаншалықты түсінгендігін айқындайды,
сонымен қатар екінші тілде сөйлемдерді грамматикалық тұрғыдан дұрыс
құрастыруға үйретеді.

Сурет, кесте, диаграмма арқылы ақпаратты бірінші тілде оқып, оны екінші
тілде айтып беру тапсырмасы да оқушылар үшін өте қызықты. Мысалы,
күнделікті өмірде өзіміз қолданып жүрген ауа райы болжамы туралы
ақпаратты сурет арқылы беріп, оны екінші тілде айтып бере алады. (Үлгі:
2017 жылдың 6 қазан күніне ауа райының болжамы. Қостанай қаласында
жұма күні түнде күн ашық, ауа температурасы -2 градусқа төмендейді,
атмосфералық қысым 761мм, желдің жылдамдығы солтүстік-батыстан 3
м.с.,
  
ауаның ылғалдылығы 69% т.с.с.).hello_html_6d03cd34.jpg

Жазылым дағдысы негізінде анализ жасау, пікір, хат, эссе және т.б.
тапсырмаларды қолдануға болады. Сонымен қатар сюжетті суреттерді
пайдалану арқылы оқушылар тарапынан креативті жұмыстар орындалады.
Мысалы: "Берілген суретті пайдаланып, достарыңа хат жаз немесе блогқа
ақпарат жаз" - деген тапсырмаларды беруге болады. Кез-келген жазба
жұмысын орындау кезінде оқушы жазба жұмысының стилін сақтауды
ұмытпау керек. Егер ол хат болса, хат жазу үлгісін, егер мінездеме
болатын болса, ресми іс-қағаздар стилін және т.б.

Мысалы, "SMS" әдісінде .....

Жазба жұмыстарының ішінде ерекше орын алатын тапсырмалардың бірі

ол эссе жазу. Эссе жазудың өзіндік жүйесі бар. Ол тезис, тезиске сай
аргументтерді келтіру, қажет болған жағдайда қарама-қарсы аргументтерді
келтіру, себеп, ұсыныс және қорытынды. Көп адамдар эссе мен
шығарманың аражігін түсіне бермейді. Дегенмен бұл екеуі бір-біріне
ұқсамайтын дүниелер. Эссе жазған кезде автордың позициясы,
проблеманы ашу, түйін шығару деген мәселелер алдыңғы қатарда болу
керек.

Талдау жұмыстарын жүргізген кезде (мәтінді, фильм, мультфильм, кино,

видеоролик, сурет) төмендегі кестені қолдануға болады. Үлгі

Кейіпкерлері кімдер?
Мұндай кейіпкерлер өмірде кездесе ме?

Мультфильмнің екі мықты жағы қандай?

Мультфильмнің екі әлсіз жағы қандай?

Мультфильм сізді қандай сезімге бөледі?

Қандай өмірлік сабақ алуға болады?

Туынадаған сұрақтарыңыз болса, авторға жазыңыз?

Тілді меңгеруде ең басты мақсат - айтатын ойын түсінікті етіп жеткізу.

Жаялық әдісі

мәтін беріледі

мәтінді оқиды

мәтін бойынша түсінгендерін дәптерге жазады

әр топқп «жаялық» (А4 парағы)таратылады

5.оқушылар 4 бұрышына өз аттарын жазады, мәтіннен есте сақтаған

сөйлемдерін жазады . Жаялық бөлігіне көтерілген мәселе бойынша
қорытынды ой жазады.Ортасына топтың қорытынды шешімі ұсынылады.
Жеке, топтық жұмыс түріне жатады.
 Жетістік критерийі:

Мәтінде қозғалған мәселелерді анықтай алады;

Көтерілген мәселе бойынша ой тұжырымдай алады.

«Жаялық » әдісінде жазылым дағдысының дербес және бірлескен түрлері

қолданылады. Оқушылардың барлығы жұмысқа белсенді қатысып, әр топ
өзіне берілген тапсырманы орындап, оны қорғайды.

Айтылым - адамдардың бір-бірімен ақпарат алмасу, хабарлау сияқты

процестермен іске асады. Сондықтан сабақ барысында оқушылардың
айтылым дағдысына үлкен мән беріледі. Әр сабақта, әр оқушы өз пікірін
ортаға салып, ойымен бөліскен жөн. Айтылым дағдысын жетілдіру үшін
диалог, рөлдік ойын, интервью, монолог және т.б. қолдануға болады. Түрлі
жағдаяттар, рөлдерге бөліп ойнау, бір-бірін тыңдап, сөйлеу арқылы
оқушылар жасаған іс-әрекеттерін ұзақ есте сақтайды. Сонымен қатар,
ойлануды қажет ететін тапсырмаларды қолданған кезде, оқушылар оларға
анализ жасап, өз пікірлерін қорғауға, дәлелдемелерді келтіріп айтуға
дағдыланады.

CLIL әдісін қолдану арқылы біріншіден, 2015 -2020 жылдарға арналған үш

тілде білім беруді дамыту жол картасын жүзеге асыру болып табылады.
Екіншіден, мұғалімдердің, оқушлардың тілдік құзыреттіліктері дамиды,
басқа тіл арқылы ғылымды меңгеруге мүмкіндік беріледі. Үшіншіден,
пәнаралық қоғамдастық дамиды, яғни мұғалімдер бірлесіп жұмыс істеу
арқылы сабакты жоспарлайды, талдайды, күтілетін нәтижені бірге
белгілейді. Сондықтан, бұл әдістің тиімділігі зор және жаңартылған білім
мазмұнында актуалдылығы айқын.

CLIL мақсаты:
 Пәнге байланысты оқушыларға жаңа ұғымдар мен идеяларды таныстыру.
 Оқушылардың пән мен тілді қатар меңгеруін қамтамасыз ету.
 Оқушылардың екінші тілде сөйлеу сенімділігін арттыру.
 Сабақта пән мазмұнын алдыңғы қатарға қою.
 Сабақта екінші тіл оқу жоспарына сәйкес оқушылардың қабілетіне орай
жоспарлау.
 Оқушылардың түрлі ойлау қабілетін арттыратын тапсырмалар беру.
 Оқушыларды тіл мен пәнді қатар меңгеруі барысында қолдау көрсету.

Принциптері:
  CLIL біріншіден көптілділікті емес, жалпы білім беруді қамтиды. Сондықтан
ол қосымша оқыту ерекшелігі болып табылады.
 Оқыту  4 «С» аспектісіне сүйене отырып жүргізіледі.
 Сабақ барысында психологиялық тепе-теңдікті талап етеді.
 Тақырыпты түсіндіру барысында мұғалім мимика, жест, әр түрлі суреттер,
дауыс, т.б. қолдануға болады.

Артықшылықтары:
 Білім алушылар бір-бірімен шет тілінде сөйлесу қабілетін арттырады.
 Оқушылардың мәдениаралық білімін арттырады.
 Оқушылардың ойлау және шығармашылық қабілетін дамытады.
 Білім алушылардың сенімділігін және ынтасын жоғарылатады.
 Шет тілін білу қызығушылығын арттырып, оны әр түрлі жағдайда қолдану
маңыздылығын арттырады.
Қорытындылай келе, білімді толық игеру үшін оқушылардың ойлау қабілетін
дамыту, еркін сөйлеуіне, өз ойын ашық және толық айтуға үйрету, ой-өрісін
кеңейту – оқытудың ең басты мақсаты болып табылады, және әрбір оқушыны өз
мүмкіндігіне қарай білім, дағды алатындай етіп оқытуымыз дұрыс.  Осы мақсатқа
жету үшін, жаңартылған оқыту үрдісіне байланысты «CLIL» - Үштілділік оқыту
бағдарламасын жүзеге асырудың тиімді әдісі» болып табылады.

CLIL дегеніміз не немесе ағылшын тілі арқылы әлемді тани аламыз ба?
CLIL ағылшын тілін оқытуда жаңа бағыт болып табылады, онда мектеп пәндері
шет тілдерінде оқытылады. Термин «Content and Language Integrated
Learning» болып жіктеледі және «пәндік-тілдік интеграцияланған оқыту» деп
аударылады.
CLIL екі мақсатты көздейді, яғни тақырыпты шет тілі арқылы және шет тілін пән
бойынша оқыту. Осылайша, студенттердің өздерінің ана тілі және үйреніп жатқан
тілі – біртұтас болып табылады. Математика, жаратылыстану ғылымдары,
биология, химия, экономика, информатика, өнертану, география, философия,
классикалық әдебиет және басқа да көптеген пәндер ағылшын тілінде оқытылады.
CLIL әдіснамасының негіздері Лондон Экспресс Мектептерінде:
• тіл білімі пәннің мазмұнын зерттеудің құралы болып табылады;
•сабақтар қызықты түрде жүргізіледі, студенттер ғылыми тәжірибелер жасайды
және түрлі эксперименттер жүргізеді;
•тіл жалпы білім беру бағдарламасына біріктірілген;
•қызықты тақырыптарды талқылау үшін тілді үйренуді ынталандыру;
• сыныптар тілдік ортаға түсуге негізделген;
• қажетті дағдылар - шет тіліндегі мәтіндерді оқу.
Тілге тән интеграцияланған оқыту
CLIL – бұл кейбір пәндердің жартысы шет тілінде оқыту әдісі болып табылады.
Үйрену екі тілде жүргізіледі, сондықтан оқу жағдайында жағдайға және оқу
мақсатына сәйкес келетін тіл қолданылады. CLIL әдісіне сәйкес ана тілінен басқа
барлық пәндер шет тілінде оқытылады, демек тіл оқыту объектісі емес құралы
болып табылады.
Тілдік сабақтарда жүргізілетін оқыту шет тілін үйрену деп аталады. Оқыту ішінара
ана тілінде және ішінара шет тілінде жүргізіледі. Шет тілінде оқытуды тілдік класс,
«тілдік жауын» немесе екі тілде білім беру деп атауға болады. Оқыту сөйлеу
жағдайында ерте «толық тілді сіңіруге» негізделген.
CLIL (Content and Language Integrated Learning) - бұл шет тілін пәндік-тілдік
интеграцияланған оқыту. Мысалы, география мен тарих оқытудың тіліне
қарамастан барлық сыныптарға қазақ тілінде , дүние жүзі тарихы және
информатика орыс тілінде. Математика, физика, химия және биология ,
информатика сияқты барлық жаратылыстану пәндері, жоғарғы сыныптарда
ағылшын тілінде.
CLIL оқытудың құзыреттілік көзқарасы болып табылады, ол еуропалық білім беру
жүйелерінде серпін береді. Бұл пән шет тілі арқылы оқытуды, яғни, сабақты «тілді
қолдану арқылы» үйрету. CLIL бүгінгі жұмыс берушілер арасында сұранысқа ие
тұлғалық, мәдениетаралық және тілдік дағдыларды дамытатын бағдарламаларды
пайдалануға шақырады.
CLIL сабағы келесі компоненттерден тұрады:
• МАЗМҰН (білімді, дағдыларды, пәндік доменді дамыту)
•БАЙЛАНЫС (оқыту кезінде шет тілін пайдаланып, оны қалай қолдану керектігін
үйрену)
•ТАНУ (жалпы идеяны қалыптастыратын когнитивті және ойлау қабілетін дамыту)
•МӘДЕНИЕТ (өзіңізді мәдениеттің бір бөлігі ретінде танытып, баламалы
мәдениеттердің бар екенін түсіну. Бұл пәнаралық байланыстар мен азаматтықты
тәрбиелеуді қамтиды.)
Бұл жерде лексикалық бағыт грамматикаға қарағанда маңызды.
Мәтінмен жұмыс істеген кезде, оқуды визуализациялау үшін иллюстрациялары
бар, мәтіндерді схемалық түрде ұсынуға болады, бұл оқушыларға мәтіннің
идеясын және онда көрсетілген ақпаратты анықтауға көмектеседі.
Оқып болған соң, оқушылар мәтіннің идеясын өз сөздерімен жеткізу мүмкіндігіне
ие болады, сол уақытта, мұғалімдер пән мен тақырыпқа сай лексикасына назар
аудару керек. Сонымен қатар, мұғалім арнайы лексикаға назар аудару керек,
сондай-ақ кейбір әмбебап тілдік бірліктер: сабақтан тыс уақытта қажет болатын
фразалық етістіктер, тұрақты тіркестер, салыстырмалы шырайлар.
Тапсырмаларды құрастырған кезде, оқушылардың ойында қалу үшін
иллюстрациялық заттардың болуы ықтимал. Мысалы, сіз келесі тапсырмаларды
пайдалана аласыз: құрастыру немесе диаграмма, кесте, карта, т.б. толтыру, нақты
ақпарат (күні, уақыты және орны) тауып, дұрыс ретпен тармақтарды орнату
(мысалы, қолмен) іс-қимыл барысын анықтау, мәтіндегі бос жерлерді толтыру,
мәселе қоя білу: сұрақ-жауап, мерзімді анықтау, толық емес; нақты ақпаратты
іздеу бойынша міндеттер; ойындар арқылы сөздерді табу, сауалнама, мәтін
бойынша 20 сұрақ қою, көрнекі материалдар қолдау сұрақтар, түрлі көркем
диаграмма, жұмыстың ауызша презентациясы. Бұл жағдайда мәтіндер пән
бойынша болуы тиіс сонда ғана пәндік және тілдік құзыреттілік даму болады.
Мұғалімнен жүйелі жоспарлау, оқыту, бақылау және бағалау қажет.
CLIL артықшылықтары:
• тіл біліктілігін және өзін-өзі сенімділікті жоғарылатады
• мұғалім мен студенттердің ынтасын көтереді
•тәуелсіздікті және жеке пікірді ынталандырады және жігерлендіреді
• екі тілдегі сауаттылықты жақсартады
• оқу дағдыларын, шоғырлануын дамытады
• гендерлік мәселелерге оң көзқарас
• ойлау дағдыларын дамытады
• мәдениет пен мәдениетаралық білім дамытады
• оқу лексикасын көбейтеді
CLIL сабақтарында оқытушылар мен студенттер оқытатын тілмен бұрыннан таныс
болуы керек. Оқушылар тақырыпты түсіну және олардың идеяларын түсіндіруге,
қарым-қатынас мүмкіндігі болу үшін, пәндік (сөздік, грамматикалық
құрылымдардың) байланысты болып табылатын тілді білетініне сенімді болуы
тиіс. Мысалға, географияға сай, студенттер картаны сипаттау үшін және картадағы
оқылымды қалай түсіндіруге болатын арнайы сөздікке ие болуы керек. Олар
пәннің оқу материалын оқып-үйрену барысында қолдануға болатын
грамматикалық құрылымдарды қалай қолдануға болатынын біле алады.
Оқушылар әдетте тілді ағылшын тілінде үйренеді. Мысалы сыныпта картаны
үйренген кезде, өзен маршрутын сипаттау үшін студенттер «ағады» немесе
«тасиды» деген негізгі етістіктерді пайдалана алады . Олар сондай-ақ себептері
мен әсерін білдіру үшін шартты нысанын пайдалана алады.
CLIL дегеніміз не? Егер біз бұл тұжырымдаманы қазақ тіліне аударсақ, онда бұл
пәндік-тілдік интеграциялық оқытудан басқа ештеңе емес. CLIL - бұл пәндер шет
тілдерінде оқытылатын оқыту әдістемелерін сипаттайтын термин. CLIL екі
мақсатты көздейді, атап айтқанда, тақырыпты шет тілі арқылы және шет тілін пән
бойынша оқыту. CLIL әртүрлі білім беру контексттерінде - балабақшаның үлкен
тобынан жоғары білімге дейін қолданылады. CLIL білім беруінде шет тілін
пайдалану білім мақсаттары мен алдына қойылған мақсаттарға байланысты. CLIL
- бұл әртүрлі білім беру контексттерінде қолданылатын бірқатар тәсілдерді
біріктіретін «қолшатыр» термині. CLIL-ты жүзеге асырудың әртүрлі әдістерін
сипаттайтын бірқатар терминдер бар, мысалы: толық тілді меңгеру, «тілдік душ»
және т.б. CLIL әдіснамалық тәсілінің негізгі қағидаттарын айқындаған кезде, төрт
еуропалық елдерде мәдени және лингвистикалық ортаны қамтитын және негізгі
және білім беру проблемаларын шешуге бағытталған төрт негізгі аспект бар. 4
аспектілердің әрқайсысы студенттердің жасына, әлеуметтік-лингвистикалық ортаға
және CLIL-дегі меңгеру дәрежесіне байланысты түрлі жолдармен жүзеге
асырылады.Тілдік интеграцияланған оқыту қағидасын пайдалану идеясы шет тілін
білу деңгейіне қойылатын талаптардың көбеюіне байланысты, оны зерттеуге
арналған уақыт. Бұл мәселе барлық елдердегі мұғалімдерде кездеседі.

CLIL — это новое направление в обучении английскому языку, где школьные

предметы преподаются на иностранных языках. Термин расшифровывается как
«Content and Language Integrated Learning» и переводится как «предметно-
языковое интегрированное обучение».Этот подход к обучению набирает силу в
европейских системах образования. Идея состоит в том, чтобы научить предмету
через иностранный язык, т.е. преподавать предмет «с использованием языка».
CLIL поощряет использование программ, которые развивают навыки
межличностного общения, межкультурных связей и языковые способности,
которые пользуются спросом у сегодняшних работодателей.Здесь, на предметных
уроках по CLIL лексический подход важнее грамматического.
При работе с текстом важно наличие иллюстраций для визуализации
прочитанного, тексты могут быть представлены схематически, что помогает
ученикам определить идею текста и представленную в нем информацию.
После прочитанного, желательно, чтобы ученики смогли передать идею текста
своими собственными словами, в то же время учителю необходимо обратить
внимание учеников на определенные лексические обороты, подходящие по теме и
предмету. Также учитель должен обращать внимание на специальную лексику, а
также на какие-то универсальные языковые единицы: фразовые глаголы,
устойчивые выражения, степени сравнения, которые пригодятся вне зависимости
от темы урока или предмета.
При составлении заданий должны учитываться уровни подготовки учеников и
задачи обучения.
Урок по CLIL включает следующие компоненты, состоящие из так называемых
четырех C:
• CONTENT(Содержание) развитие знаний, умений, навыков предметной области
• COMMUNICATION (Общение) Пользоваться иностранным языком при обучении,
при этом изучая как им пользоваться
• СOGNITION (Познание) Развитие познавательных и мыслительных
способностей, которые формируют общее представление.
• CULTURE (Культура) Представление себя как часть культуры, а так же
осознание существования альтернативных культур. Сюда входят межпредметные
связи и воспитание гражданства.
Преимущества CLIL:
Идея использования принципа предметно-языкового интегрированного обучения
возникла в результате возросших требований к уровню владения иностранным
языком при ограниченном времени, отведенном на его изучение. С этой
проблемой сталкиваются учителя практически во всех странах.
Этот подход позволяет осуществлять обучение по двух предметам одновременно,
хотя основное внимание может уделяться либо языку, либо неязыковому
предмету.
Изучение языка становится более целенаправленным, так как язык
используется для решения конкретных коммуникативных задач. Кроме того,
обучающиеся имеют возможность лучше узнать и понять культуру изучаемого
языка, что ведет к формированию социокультурной компетенции учащихся.
Обучающийся пропускает через себя достаточно большой объем языкового
материала, что представляет собой полноценное погружение в естественную
языковую среду. Необходимо также отметить то, что работа над различными
темами позволяет выучить специфические термины, определенные языковые
конструкции, что способствует пополнению словарного запаса обучающегося
предметной терминологией и подготавливает его к дальнейшему изучению и
применению полученных знаний и умений. 
Данный метод  считается одним из самый успешных, так как он позволяет
совмещать изучение сразу двух и более предметов, одним из которых является
иностранный  язык.
Чем  же отличается общий английский от предметно-языкового
интегрированного обучения?
Общий английский подразумевает изучение базового курса английского
языка. Слушатель изучает лексику, грамматику, формируют навыки чтения,
письма, аудирования. В то время как принцип предметно-языкового
интегрированного обучения заключается в том, что слушатель учить английский
язык через предмет и предмет через язык.  

Основы работы методики CLIL

  Как и любая другая технология, данная методика имеет свои плюсы и
минусы.
Во-первых, язык интегрирован в общеобразовательную программу и знание
языка становится средством изучения содержания предмета, тем самым у
учащихся повышается мотивация использования языка в контексте, когда они
заинтересованы в теме. По средством данной технологии изучение английского
языка становится целенаправленным, т.к. язык используется для решения
конкретных коммуникативных задач, формируется социокультурная компетенция,
пополняется словарный запас предметной терминологией.
 Но для достижения данных задач к учителю иностранного языка предъявляются
повышенные требования.
Безусловно, такое изучение не может полностью заменить изучение
соответствующего предмета на родном языке, однако оно может существенно его
дополнить. Таким образом, материал по учебному предмету должен быть
подобран на уровне сложности чуть ниже актуального уровня знаний учащихся на
этом предмете на родном языке. Задания по обработке текста должны быть
построены с акцентом на предметное содержание, вовлекая учащихся в процесс
понимания, обсуждения главной мысли текста и проверки.
 Задания должны показывать особенности лингвистических форм,
отрабатывать умение в их создании, употреблении, использовать различные виды
проверки и оценки, такие как самоконтроль и взаимоконтроль. Задания должны
стимулировать самостоятельную и творческую деятельность учащихся,
коммуникативные задания для устного и письменного общения на иностранном
языке. Учащиеся должны быть знакомы с конпенсаторными стратегиями для
языковых, содержательных и коммуникативных сложностей.
Кроме того, планируя учебный материал на основе методики CLIL, учителю
важно учитывать возраст учащихся, их степень владения иностранным языком,
готовность к восприятию учебного материала на иностранном языке.

При подготовке уроков в формате описанной методики необходимо

помнить, что к учебному материалу и заданиям предъявляются особые
требования, отличные от тех, которыми учитель руководствуется при
планировании традиционных уроков. Перед учителем встает ряд задач:
1) материал по учебному предмету по уровню сложности должен чуть уступать
уровню знаний учащихся по этому предмету на родном языке;
2) задания должны отражать особенности изучаемого языка, отрабатывать
умение употреблять те или иные лингвистические формы;
3) тексты должны быть тщательно подобраны в соответствии с темой и
фактическим уровнем знаний учащихся;
4) задания должны соответствовать тематике и содержать достаточное для
понимания и усвоения количество информации.

Структура урока
Особенно хорошо то, что для уроков по методике CLIL можно использовать
аутентичные материалы. Благодаря Интернету у нас есть доступ к огромному
количеству невероятно интересных ресурсов
Благодаря всему этому ученики видят, что английский язык это не просто
очередной предмет школьной программы. Изучение английского приобретает
смысл, которого не было бы, если бы ученики просто выполняли упражнения из
учебника.
Учителю, в свою очередь, тоже приходится столкнуться с определенными
требованиями, как-то: использовать разнообразные формы и методы презентации
учебного материала и организации учебной деятельности, учитывать
индивидуальные способности учащихся и самому быть в постоянном творческом
поиске. Со временем, работающий по методике CLIL учитель приобретает
специфические профессиональные компетенции.

Эта методика привлекает тем, что:

Во-первых, при данном подходе язык усваивается интенсивнее, потому что
учащиеся пропускают через себя больший объём языкового материала при
чтении и обсуждении текстов по неязыковому предмету. Во-вторых, учащиеся
пользуются иностранным языком для извлечения необходимой информации, для
обсуждения тематического материала, т. е. употребляют язык здесь и сейчас,
познают мир посредством иностранного языка, а не учат его для того, чтобы
когда-то в будущем он им пригодился за границей, следовательно, повышается
мотивация к изучению языка. Это главные преимущества методики CLIL.
При проектировании уроков или курса обучения на основе данной методики
необходимо учитывать 4 «С» методики CLIL, её 4 «кита», 4 основных компонента:
• Content-(содержание). Необходимо стимулировать процесс овладения знаниями
и терминологией по преподаваемому предмету. Метод CLIL позволяет развивать
межпредметные связи. Например, ученики могут изучать историю, географию,
искусство в рамках одной темы.

CLIL ды оқыту тәсілдері :

1) Әртүрлі оқыту әдістерін қолдану
2) Бір тілден екінші тілге ауысу мүмкіндігі
3) Жоғары деңгейде ойлануды дамытады
4) Сабақта мәдениетке назар аударылады (сабақты Қазақстандық мәнмәтінмен
және өзге мәдениеттермен байланыстыру)
Жоспарлау және командада бірігіп оқыту:
5) Командада бірігіп оқытатын мұғалімдер арасында серіктестіктің болу
маңыздылығы
6) Сабақты егжей-тегжейлі жоспарлау
1) Көптілді сынып үшін көпмодальді стратегиялар
2) Бір тілден екінші тілге ауысу бойынша қатал ережелердің болмауы
3) танымды аса талап етпейтін жұмыстар оқушылардың тілді үйренуіне
көмектеспейді
4) CLIL өзге мәденитеттер жайында оқып білуге әсер етеді
) 5) Бір-бірінен үйрену және өзара қолдау
6) Сабақты біріге жоспарлау

CLIL қиындықтары:
1) Мұғалімдер мен оқушылардың ағылшын тілін жетік білмеуі
2) Команда да біріге оқытатын мұғалімдер арасында серіктестіктің жетіспеушілігі
3) Ортақ семинарлардың тапшылығы
4) Оқулықтардың тапшылығы
Қиындықтарды шешу жолдары:
5) Әртүрлі тапсырмалар мен қолдау көрсету
6) Индивидуалды оқыту
1)Guillamón-Суеста және Рено (2015)
2)Шамшидинова, Aюбаева, және Бриджс (2014); Роя (2014); Бейнгас (2012)
3) Плейдвал-Болстер (2015)
4) Бейнгас (2012), Кунан (2007), және Роя (2014)
5) Койль (2006); Васкез, Молина, & Лопез (2015)
6) Ортақ емес стратегиялар

Қорытынды
• Қатысушылар CLIL-ды жақсы қабылдады және бұл әдістің Қазақстанның білім
беру саласында қолданылуының болашағы бар. Себебі, ол оқушылардың сөздік
қорын кеңейтеді және дербес жұмыс жасай алу қабілетін нығайтады, сондай-ақ
жергілікті мұғалімдердің ағылшын тілі білімін дамытады
. • Көпмодальді оқытуды және оқушыға бағытталған оқытуды көздей отырып,
мұғалімдер жоғарғы деңгейде ойлану қабілеті мен ұлтаралық коммуникацияны
дамытатын әртүрлі оқыту әдістерін (аудио, визуалды, кинестетикалық, топтық
жұмыс) пайдаланады, бір тілден екінші тілге ауысуды, сондай-ақ командада бірігіп
оқыту әдістерін қолданады.
• Мұғалімдер CLIL-ды қолдану барысында келесідей қиындықтарға тап болады:
жергілікті мұғалімдер мен оқушылардың ағылшын тілін жетік білмеуі, ортақ
семинарлар мен CLIL материалдарының тапшылығы, командада бірігіп оқытатын
мұғалімдер арасындағы әлсіз байланыс. Кейбір мәселелер дифференциация,
көмек көрсету стратегиялары мен индивидуалды оқыту арқылы шешілген.

Пән мен тілді кіріктіріп оқыту әдісін (CLIL) Еуропалық комиссия 2004-
2006 жылдарға арналған Еуропада көптілді білімді дамыту іс-қимылдары
шеңберінде ұсынған. Аталмыш әдіс үздіксіз өзгеріс үстіндегі жаһандану
заманында мектеп түлектерінің бәсекеге қабілеттіліктерінің бір белгісі болып
табылатын тілдерді және басқа тілдерде пәндерді игеруді жүзеге асыру үшін
әзірленген [1].
CLIL әдісін көптілді білім беру саласындағы ғалым Дэвид Марш 1994
жылы Еуропадағы тілдік білім берудің жағдайы туралы зерттеулерді
үйлестіру жұмысының барысында қолданысқа енгізген [2]. Халықаралық
сарапшылар CLIL әдісіне төмендегідей анықтама береді:
 «тілді мәдениетаралық түсінісуге, халықаралық көзқарасты
қалыптастыруға және жалпы білім сапасын жақсартуға дайындық
құралы ретінде қарастыратын әдіс» [3];
  «пәнді оқуға және пән арқылы тілді үйренуге бағытталған әдіс» [4];
 «екінші немесе үшінші тіл арқылы пәндерді оқу және пәндік
салаларды оқу барысында тіл үйренуді жетілдіру, яғни пәндік және
тілдік мақсаттарға қатар қол жеткізу» [5].
Назарбаев Зияткерлік мектептерінде үш тілде білім беру тек қана үш
тілді оқыту емес, сондай-ақ пәндерді де үш тілде оқытуды көздейтін білім
беру моделі негізінде жүзеге асырылады. Осыған байланысты, пәндерді
екінші және үшінші тілдерде оқытуда мұғалімдер CLIL әдісін кеңінен
қолдануда. Мысалы, Зияткерлік мектептерде оқыту тіліне қарамастан,
«Қазақстан тарихы», «Құқық негіздері» «География», «Қазіргі әлемдегі
Қазақстан» пәндері қазақ тілінде, «Дүниежүзі тарихы», «Информатика»
пәндері орыс тілінде, жоғары мектептегі жаратылыстану-математика
бағытындағы пәндер мен жаңа пән «Жаһандық көзқарастар және жоба
жұмыстары» ағылшын тілінде оқытылады.

Пән мен тілді кіріктіріп оқытудың өзара тығыз байланысты 4 негізгі

қағидаты бар (4Сs)[6].

Мазмұн Тіл тілді үйрену үшін ғана емес, нақты пән бойынша
(Content) білім алу үшін оқытылады. Яғни, тілдік дағдылар тек
тілдік пәндерде ғана емес, басқа пәндер арқылы да
дамытылады (мазмұн арқылы).

Коммуникация Төрт тілдік дағдыны дамыту барысында мұғалімдер

белсенді коммуникативтік орта құруы тиіс. Тілді пәндік
(Communication
салалар арқылы оқу саналы қарым-қатынасты дамытады
)
[7].
Таным Пәндерді кіріктіріп оқыту оқушылардың танымдық
қызметін дамыту құралының бірі болып табылады [8].
(Cognition)
Пәндерді екінші және үшінші тілде оқу метакогнитивтік
және металингвистикалық дағдыларды дамытады.

Мәдениет Өз халқының мәдени құндылықтырын түсіну және өзге

халықтардың мәдениетін құрметтеу пән мен тілді
(Culture)
кіріктіріп оқытудың ажырамас бөлігі болып саналады [9].

Сабақты жоспарлау кезінде «барлық мұғалімдер тіл мұғалімдері болып

саналады» деген жаһандық ұстаным сақталуы қажет [10].
Пән мен тілді кіріктіріп оқыту сабағында уақыттың көп бөлігі
мәтінмен жұмыс істеуге берілсе де, мүмкіндігінше тілдік дағдылардын
барлық түрі қамтылуы керек. Оқу материалын таңдау кезінде оқушылардың
жас ерекшеліктері мен тілдік дайындық деңгейлеріне сай, стилдері әр түрлі
түпнұсқаға барабар мәтіндерді іріктеу қажет. Мәтіндер шағын бөліктерге
бөлініп, суреттермен, схемалармен, карталармен қоса берілсе, оқушылар тез
қабылдайды.
Мәтіндер мәтінге дейінгі оқу (prereading) және мәтіннен кейінгі оқу
(afterreading) тапсырмаларынан тұруы тиіс. Ол тапсырмалар тілдік
дағдыларды ғана емес, сонымен қатар танымдық (когнитивтік) дағдыларды
да қалыптастырады. Танымдық дағдыларды ойлаудың қарапайым (танып-
білу, сәйкестендіру, түсіну) деңгейінен жоғары (талдау,жинақтау,
зерттеу, бағалау) деңгейіне қарай қалыптастыру қажет екенін мұғалім есте
сақтауы керек. Диаграммалар мен кестелері бар мәтіндер оқушылардың
танып-білу кезеңіне сай келеді. Материалды мәтіннен кестеге енгізе отырып,
оқушы мәліметтерді іріктеуді үйренеді және негізгі мәліметті қосалқы
мәліметтерден бөліп қарастыру түсінігі қалыптасады.
Сондай-ақ сабақ барысында аудио және бейне материалдарды да
қолдануға болады. Мұғалім сабақты жоспарлау кезінде материалдың бір
бөлігін аудиомәтін түрінде бере алады, ал оқытудың зерттеу әдістерін
қолдана отырып, материалды диалог пен әңгімелесу арқылы игеруге
мүмкіндік бар. Сабақ барысында тыңдалымды жазылыммен байланыстыруға
болады, мысалы, кестелер толтыру, схемалар сызу, көп нүктенің орнына
сөздер жазу, т.б.
Пән мұғалімі сабақты жоспарлау кезінде пәндік әрі тілдік
мақсаттарды анықтайды. Тілдік мақсаттарды анықтау кезінде пән мұғалімі
тіл мұғалімінің көмегіне сүйене алады.

Сабақты жоспарлау кезінде мұғалім мына сұрақтарға жауап іздеуі тиіс

[11]:
Пәндік мазмұн Сабақтың мақсаты мен міндеті қандай?
Оқушыларға не үйрете аламын?
Сабақтан қандай нәтиже күтемін?

Коммуникация Пән мазмұнын игеру үшін қандай тіркестер мен арнайы

терминдерді қолдануым керек?
Мұндай терминдер оқушылардың тілдік деңгейіне сай ма?
Пікірталастар пен талқылауды қалай ұйымдастырған жөн?

Таным Балалардың сын тұрғысынан ойлау дағдыларын дамыту

үшін қандай сұрақтар қоюым керек?
Сын тұрғысынан ойлау дағдыларын дамыту үшін қандай
тапсырмалар дайындауым керек?
Тіл мен пәндік мазмұнды сын тұрғысынан ойлау
дағдыларын дамытумен қалай кіріктіруге болады?
Мәдениет Осы тақырыпты оқып – үйрену барысында қандай мәдени
құндылықтар қалыптасады?
Осы тақырып арқылы оқушылардың адамгершілік
қасиеттерін қалай тәрбиелеуге болады?
Бұл қағидатты пән мен тілді кіріктіріп оқыту әдісінің қалған
үш қағидатымен қалай байланыстыруға болады?