UNIDADE DIDÁCTICA 

Eladio Anxo Fernández Manso 
Obxec5vos: 
•  Promover valores de rexeitamento da violencia, da tortura e da guerra, fomentando a 
par5cipación ac5va cara a súa erradicación. 
•  Comprender o filme e os seus recursos narra5vos. 
•  Coñecer as raíces históricas dos acontecementos actuais. 
•  Aproximarnos  a  Guerra  de  Cuba  como  orixe  da  existencia  da  base  militar  de 
Guantánamo. 
•  Coñecer e valorar o papel de Estados Unidos no mundo actual. 
•  Percibir a hipocrisía da linguaxe polí5ca. 
•  Saber as causas da Guerra de Afganistán. 
•  Analizar  e  valorar  as  condicións  de  vida  nun  país  en  guerra,  como  Afganistán,  sobre 
todo das mulleres. 
•  Coñecer  o  que  ocorre  en  Guantánamo  e  os  métodos  de  tortura  u5lizados, 
rexeitándoos. 
•  Achegarnos  á  inmigración  musulmá  e  aos  problemas  de  convivencia  entre 
civilizacións. 
•  Valorar e coñecer os dereitos humanos e outras leis internacionais, sendo conscientes 
da importancia da súa existencia. 
•  Decatarse do inmoral e inú5l que é combater o terrorismo con terror, de que isto só 
leva a un mundo máis inseguro e inhumano. 
 
ANTES DA PROXECCIÓN OS CARTEIS DA PELÍCULA 
Co  obxec5vo  de  coñecer  os  coñecementos  previos  do  alumnado 
comentamos na aula o que lles suxiren o Otulo e os carteis da película. O 
terceiro foi o que difundiu en EE UU, despois da censura do anterior. 
ANTES DA PROXECCIÓN Localizamos Guantánamo 
Situamos Guantánamo e preguntámonos: Por que e desde cando hai unha 
base militar de EE UU en Cuba? 
 ANTES DA PROXECCIÓN

Guantánamo é unha cidade ao sueste de Cuba, capital da provincia de Guantánamo. A maioría dos 
seus habitantes viven da produción de cana de azucre e café. A un 15 km da cidade atópase a base 
naval estadounidense da baía de Guantánamo, abarca unha área de 117,6 km2 (49,4 de terra firme e 
o resto de auga e pantanos). 
Desde que se independizou de España, a vida polí5ca de Cuba es5vo condicionada pola relación que 
man5ña  con  Estados  Unidos.  Na  cons5tución  cubana  exisOa  unha  cláusula,  coñecida  como  a 
'Emenda  PlaB',  que  permiOa  a  intervención  norteamericana  na  illa,  ‘para  protexer  a  vida,  a 
liberdade e os bens' dos cidadáns dese país, residentes en Cuba. 
A  Estación  Naval  na  Baía  de  Guantánamo  estableceuse  en  1898,  cando  Estados  Unidos  ob5vo  o 
control de Cuba por parte de España ao termo da Guerra hispano‐estadounidense. O goberno de 
Estados Unidos ob5vo unha concesión perpetua que comezou o 23 de febreiro de 1903, outorgada 
por Tomás Estrada Palma, primeiro presidente da República de Cuba. 
O recentemente formado protectorado estadounidense incorporou a Emenda Plac na Cons5tución 
cubana. O tratado cubano‐estadounidense establecía, entre outras cousas, que Estados Unidos tería 
completo  control  e  xurisdición  sobre  a  baía  de  Guantánamo,  con  propósitos  de  operar  estacións 
navais e de embarque, mentres que recoñecía que a República de Cuba man5ña a súa soberanía. 
O goberno de Estados Unidos mantén na base militar de Guantánamo, en territorio cubano, un dos 
cárceres  máis  terribles  do  mundo.  Alí  permanecen  de5dos  —engaiolados—  en  condicións 
aberrantes,  sen  proceso  xudicial  nin  acceso  a  avogados,  uns  500  prisioneiros  supostamente 
membros de Al Qaeda e do réxime talibán. 

Lectura do texto e comentario do profesor, salientando os conceptos en negriña

 ANTES DA PROXECCIÓN A guerra de Cuba 
O  profesor  resume  o  acontecido  na  Guerra  Hispano‐
Cubana e comenta co alumnado as imaxes. 

Afundimento do Maine no porto da Habana

Prisioneiros españois en Cuba

Caricatura antiespañola publicada na Contestación de La Campana de Gracia a unha viñeta publicada

prensa de EE UU, 1898 en EE UU; o C e a inicial de cerdo aplicado aos
estadounidenses; 1896 Oficio relixioso para as tropas de EE UU en Cuba

- De quen era colonia Cuba?; - Por que interviñeron os EE UU en Cuba?; Cal era o obxectivo da publicación desas imaxes na
prensa? por que se manipulou a explosión do Maine?; Para quen pelexaban os soldados?; Que fai un cura na guerra?
ANTES DA PROXECCIÓN Bases militares de EE UU no mundo 
Trátase de que o alumnado sexa consciente da importancia do control 
militar do mundo como ferramenta do poder económico 

A globalización económica dispón tamén de brazo militar. Como o explicou Thomas Friedman, redactor 
do New York Times: “A man invisible do mercado non funcionará nunca  sen puño invisible. McDonald’s 
non pode facer fortuna sen McDonnell Douglas, o fabricante dos F‐15. E o puño invisible que asegura o 
mundo para as tecnoloxías de Silicon Valley ten varios nomes: United States Army, Forza aérea, Navy e 
Corpo de Marines.” 

Ten máis bases militares EE UU no mundo? en España? con que finalidade?

ANTES DA PROXECCIÓN 11‐S e Invasión de Afganistán 
Contextualizamos a película: atentado do 11‐S e resposta de EE UU e os 
seus aliados: ataque e invasión de Afganistán. O máis probable é que haxa 
que explicarlle ao alumnado o acontecido en setembro do 2001. 

Comentar as imaxes,
relacionándoas
 Proxección da película 

A película  O alumnado redacta un resumo e unha valoración crí5ca da 
película. Analizamos os recurso narra5vos empregados. 

Dirección: Michael Winterbocom, Mat Whitecross  Película  rodada  coma  un  falso  documental  que 

Guión: Michael Winterbocom, Mat Whitecross  denuncia  a  situación  dos  presos  islámicos  de5dos  na 
Reparto:  Razid  Ahmed  (Shafih),  Farhad  Harun  (Ruhel),  base norteamericana de Guantánamo, en Cuba. A base 
Arfan Usman (Asif), Shahid Iqbal (Zahid).  é  a  historia  de  catro  amigos  británicos  que,  en 
FotograUa: Marcel Zyskind  setembro  de  2001,  viaxaron  desde  Tipton,  nas 
Montaxe: Michael Winterbocom, Mat Whitecross  Midlands  inglesas,  para  asis5r  á  voda  dun  deles  e,  de 
Música: Harry Escoc, Molly Nyman  paso,  gozar  dunhas  vacacións  en  Paquistán.  A  súa 
viaxe  levounos  desde  Tipton  até  Karachi,  Kandahar, 
Xénero: Ficción/ documental 
Cabul  e  Kunduz,  onde  foron  capturados  pola  Alianza 
Produtores:  Andrew  Eaton,  Melissa  Parmenter,  Michael  do  Norte  (formada  por  dis5ntas  faccións  de  grupos 
Winterbocom 
armados unidos polo obxec5vo de derrocar ao réxime 
Produtores execuYvos: Lee Thomas  talibán)  e  logo  pasaron  a  mans  dos  estadounidenses, 
Produtora: Revolu5on Films, Screen West Midlands  que  os  conduciron  a  Kandahar.  Desde  alí,  tres  deles 
VesYario: Esmaeil Maghsoudi  (Shafiq,  de  23  anos;  Asif  e  Ruhel,  ambos  de  19  anos) 
Distribución: Alta Films  foron  trasladados  á  base  norteamericana  de 
País: Reino Unido  Guantánamo,  en  Cuba,  onde  permaneceron  máis  de 
Ano: 2006  dous  anos  prisioneiros,  some5dos  a  incontables 
humillacións  e  torturas.  O  5  de  marzo  de  2004  foron 
Duración: 95 minutos 
trasladados  ao  Reino  Unido.  En  Londres,  tras  ser 
interrogados, foron postos en liberdade sen cargos. 

Resume o contido da película e fai unha valoración da mesma, do que conta e como o conta. Que opinas do que lle pasou aos
mozos? Pódeche pasar a ti?.
A película é un documental ou unha película de ficción? Que función ten a aparición das persoas reais como narradores? Cando
se usa a steadicam –cámara nas costas do operador- e con que obxectivo? Ao longo do filme o director incorpora o recurso
narrativo do flashback (volta atrás), por que? Por que usa tamén a ‘cámara subxectiva´(a cámara son os ‘ollos’ do narrador ou dun
personaxe)?
 Paquistanís no Reino Unido 
As  familias  dos  protagonistas  son  orixinarias  da  an5ga  colonia  británica 
da India. Despois da independencia da Unión India en 1947 (Ghandi) e a 
súa división en dous países cun criterio relixioso: Paquistán musulmán e a 
India, de maioría hindú. Bangladesh independizouse en 1971 (bengalís). 

-  De que parte da países actuais, ante da colinia da Unión India son os protagonistas do filme? De
que páis son orixinarios os ‘bengalíes’?
-  Cres que algún dos amigos podería ser hindú? Por que?
 Inmigrantes no Reino Unido, matrimonio acordado 
Os protagonistas aceptan con naturalidade o matrimonio concertado en 
Paquistán 

No  Reino Unido  aos  inmigrantes  actuais ou aos  nacidos  no  país descendentes de  an5gos 

inmigrantes  orixinarios  de  Asia,  chámanlle  xenericamente  ‘asiáYcos’.  A  cualificada  como 
‘minoría  étnica’  de  orixe  paquistaní  está  formada  por  unhas  871.000  persoas,  os  que 
chegaron  maioritariamente  nos  anos  60  e  os  seus  descendentes.  Entre  eles  hai  moitas 
diferenzas económicas, aínda que en xeral son familias de clase baixa, e a súa integración 
na sociedade británica é confli5va. As mulleres de orixe paquistaní son as que teñen máis 
problemas para traballar e vivir de xeito independente.  

ASIF: Os meus pais viron unha noiva para min en Paquistán, miña nai díxome que Rña que 
ir a Paquistán, a casar. 
Quedei alí uns catro días, coñecín a moza e decidín que casaría con ela. 

Os protagonistas da película son británicos ou ‘asiáticos’, por que? Que entendes por minoría
étnica? Coñeces algunha en España? Cres que os membros das chamadas ‘minorías étnicas’ teñen
as mesmas oportunidades coas da ‘maioría’? Por que?
Comenta as palabras de Asif: amosa algún tipo de sorpresa porque os seu pai lle busque noiva?
Como valoras o feito de que decida casar cunha muller en catro días? Cres que a noiva tivo algo
que dicir na voda? Por que? Pensas que se a noiva vivise no Reino Unido o matrimonio
acordaríase do mesmo xeito? Por que?
 XeograUa 
Localización e xeneralidades xeográficas de Afganistán 

-  Segundo o visto na película e a información do mapa podemos dicir que Afganistán é un país montañoso, con abundantes
precipitacións, e con unha densidade de poboación alta? É un país rico?
-  Segue o percorrido dos protagonistas no mapa, por que tardan 10-12 horas en percorrer os 456 km entre Kandahar e Kabul?
-  Indica as coordenadas xeográficas de Kandahar e Guantánamo e a distancia entre as dúas localidades.
 XeograUa 
Comparación de datos entre países e da paisaxe urbana 

Afganistán Estados Unidos España Paquistán

Poboación (en miles) 29.117 317.641 45.316 184.753

IDH (2010) 0,349 0,902 0,863 0,490

Esperanza de vida 44,6 79,6 81,3 67,2

Renda per Cápita (en dólares) 1.419 47.094 26.661 2.678

Índice de desigualdade de xénero 0,797 0,400 0,280 0,721

Refuxiados (en miles) 2.833 21 0 324

!
-  Analiza os datos, en que país preferirías vivir, por que? E cal sería o último que escollerías, por que? Por que a poboación de
Paquistán é moito maior ca de Afganistán, a pesar de que a súa superficie só é 144.000 km2 maior?
-  Por que hai tantos refuxiados e é tan baixa a esperanza de vida en Afganistán? Compara as imaxes de Kabul cos da unha
cidade occidental, en que se diferenzan?. Comenta o subtítulo do fotograma de abaixo.
-  En que aspectos vitais cres que se manifesta a desigualdade de xénero? Por que é maior en Afganistán e Paquistán?
 A comida como escusa 
Non todo é igual no mundo musulmán; oriente‐occidente. 

-  Que comidas lle gustan? Cal delas cres que che gustarían a ti?
-  Que imaxe é un flashback? Cal é a súa función narrativa?
-  Comenta o letreiro no contexto de Kabul
-  En que momento a viaxe deixa de ser divertida e se converte nun pesadelo?
 Os talibán e os seus parYdarios en Paquistán 
Aproximación ao réxime dos talibáns 

Cando  a  URSS  invadiu  Afganistán  en  1979,  os  EE  UU  financiaron  e  apoiaron,  a  través  de 
Paquistán, aos muyahiddin musulmáns contra os sovié5cos (Ben Laden entre eles), dentro 
da  lóxica  da  Guerra  Fría.  En  1989  os  soldados  sovié5cos,  derrotados,  abandonaron 
Afganistán. A guerra con5nuou entre as etnias e tribos afgás. En 1994 formouse o grupo 
dos  talibáns,  creado  por  estudantes  de  etnia  pashtún  dirixidos  polo  mullah  Omar,  tendo 
como centro a cidade santuario de Kandahar. Caracterízanse polo integrismo relixioso, que 
impuxeron na maioría do territorio afgá cando conquistaron a capital, Kabul, en 1996, e o 
Norte en 1998. A súa influencia chegou tamén a zonas de Paquistán. 
A  música,  o  cine,  a  televisión,  os  espectáculos  depor5vos  foron  prohibidos,  os  homes 
deben levar a cabeza rapada e os adultos barba longa que non poden afeitar. 

Imán da mesquita de Karachi: O bombardeo de Afganistán, o cambio de poder pola forza 
en Afganistán… iso só pode levar ao caos e ao terror, e noso pobo non o permiRrá. 

Pasaxeiro do autobús: En Paquistán, grazas a Deus, moitos homes levan barba. Hai xente 
boa e xente mala en todas partes. 

-  Comenta as frase da película en relación co texto informativo, contaban con apoio os talibáns en
Paquistán?
-  Por que foron os amigos a Afganistán? Foron para apoiar aos talibáns? Foi unha decisión
inxenua? Que che suxire a frase ‘hai xente boa e mala en todas partes’.
 As mulleres en Afganistán 
O Burqa e a ‘non presenza das mulleres no filme 

A  discriminación  das  mulleres  nas 

sociedades  musulmás,  agás  algunhas 
excepcións,  é  extrema.  No  réxime 
t a l i b á n  o  s e u  s o m e t e m e n t o  e 
h u m i l l a c i ó n   a c a d o u  n i v e i s 
aterrecedores.  Non  poden  estudar, 
facer  deporte,  nin  traballar  fóra  da 
casa;  teñen  que  levar  o  burqa,  unha 
ves5menta que non deixe ver nin un só 
cenOmetro  da  súa  pel,  ademais  os 
burqas  deben  ser  de  tonalidades  frías. 
Como  ocorre  noutros  países,  como 
“O  burqa  non  é  nin  moito  menos  o  principal  obstáculo 
P a q u i s t á n ,   a   a p l i c a c i ó n  para as mulleres. Hai 30 anos, u5lizalo ou u5lizar o pano 
fundamentalista  da  xaría  condena  ás  era  parte  da  tradición;  só  cos  talibáns  uxose  obrigatorio. 
mulleres  que  manteñan  relacións  Pero agora é case unha medida de seguridade. Eu, cando 
sexuais  fóra  do  matrimonio  a  morrer  viaxo polo país, emprégoo para evitar problemas. Eu odio 
o burqa”. 
lapidadas.  Rawi, ac5vista de RAWA (El Diario Montañés, 13‐4‐2010)  

-  Simulación: como nos sentiríamos cun burqa. Por que algunhas mulleres afgás prefiren levar
burqa?
-  Nalgún momento da película os amigos fan algún comentario sobre o burqa, ou sobre as
mulleres en xeral?
 Invasión e guerra de Afganistán 
A guerra desde o principio ata hoxe. 
Ler o discurso de Bush e comentalo, centrándose nas frase en negriña 

Bos días. 
Hoxe quero dar aos Estadounidenses a úl5ma información sobre a nosa campaña contra o terror. Os Estados Unidos está a presentar 
unha  opción  clara  a  todo  país:  Apoiar  ao  mundo  civilizado,  ou  apoiar  aos  terroristas.  E  para  os  países  que  apoian  aos  terroristas, 
custaralles caro. 
Os  Estados  Unidos  está  determinado  a  oporse  a  países  que  patrocinan  o  terror,  no  entanto,  estamos  igualmente  determinados  a 
respectar e axudar aos homes e mulleres que eses réximes oprimen. O noso inimigo NON é o mundo Árabe ‐ moitos gobernos árabes 
amigables  son  eles  mesmos  o  branco  do  terror  extremista.  O  noso  inimigo  NON  é  Islam  ‐  unha  fe  boa  e  amante  da  paz  que  trae 
dirección e acougo a máis de mil millóns de persoas, incluíndo a millóns de Estadounidenses. E o noso inimigo NON é o pobo dunha 
nación calquera ‐ aínda cando os seus líderes dean refuxio a terroristas. O noso inimigo son os terroristas mesmos, e os réximes que os 
refuxian e sustentan. 
Afganistán  é  un  exemplo  disto.  O  seu  réxime  Talibán  ha  conver5do  ese  país  nun  santuario  e  un  campo  de  adestramento  para 
terroristas  internacionais  ‐  terroristas  que  mataron  a  cidadáns  inocentes  de  moitas  nacións,  incluíndo  a  nosa.  O  Talibán  promove  o 
terror fóra das súas fronteiras, e internamente prac5ca o terror contra a súa xente ‐ oprimindo ás mulleres e perseguindo a todos os 
que  se  lle  opoñen.  Déuselle  ao  Talibán  a  oportunidade  de  entregar  a  todos  os  terroristas  que  hai  en  Afganistán  e  de  pechar  os  seus 
campos e as súas operacións. Déuselles plena advertencia. E o tempo está a acabarse. 
Con  todo,  o  pobo  Afgán  é  ví5ma  da  opresión,  a  fame  negra  e  o  mal  goberno.  Moitos  refuxiados  desa  desafortunada  nación  están  a 
desprazarse e, tristemente, moitos Afgáns están a piques de morrer de fame. Os Estados Unidos respecta ao pobo Afgán ‐ a súa longa 
tradición e a súa orgullosa independencia. E axudarémolo nestes momentos de confusión e crise no seu país. 
(…)  A  pesar  de  esforzos  do  Talibán  para  quebrantar  estes  envíos  vitais  de  axuda,  entregaremos  alimentos  e  sementes,  vacinas  e 
medicamentos  en  camións  e  até  con  animais  de  carga.  Se  as  condicións  permíteno,  levaremos  axuda  directamente  ao  pobo  de 
Afganistán usando paracaidistas. 
(…)  Axudar  ás  persoas  con  grandes  necesidades  é  un  fundamento  básico  das  tradicións  Xudías,  Cris5ás  e  Islámicas,  así  como  doutras 
relixións. Tamén o é da tradición Estadounidense. Aínda cando loitamos contra réximes nefastos, somos xenerosos coa xente que eses 
réximes  oprimen.  Despois  da  Segunda  Guerra  Mundial,  os  Estados  Unidos alimentou  e  reconstruíu  a  Xapón  e  Alemaña  ‐  e  os  seus 
pobos  agora  cóntanse  entre  os  nosos  máis  estreitos  amigos  no  mundo.  Na  loita  que  nos  espera  actuaremos  de  acordo  aos  ideais 
Estadounidenses. Estamos a ofrecer axuda e amizade ao pobo Afgán. Son os seus dirixentes do Talibán ‐ e os terroristas aos que dan 
refuxio ‐ que teñen moito que temer. 
 
Grazas por escoitar. DISCURSO DE GEORGE BUSH, 6 DE OUTUBRO 2001 
 Invasión e guerra de Afganistán 
‘Guerra contra o terror’ ou intereses económicos e estratéxicos  

A clave do gas na guerra de Afganistán 
O gasoduto transafgán, que permiYrá exportar o gas turkmeno cara ao Indico, é vital para os intereses enerxéYcos de EEUU, que 
conseguiu un gran logro estratéxico coa súa presenza na zona. 
12/01/2003 Diario de Córdoba DMITRI POLIKARPOV Moscova 
O  acordo  entre  Turkmenistán,  Afganistán  e  Paquistán,  asinado  o  pasado  27  de  decembro,  sobre  a  construción  dun  gasoduto  para 
exportar o gas turkmeno cara ao océano Indico é un primeiro paso cara a unha histórica transformación da industria da enerxía no 
século XXI. O gasoduto transafgán, que se veu xestando desde hai anos, é punta de lanza dos intereses enerxé5cos de Estados Unidos 
en Asia central e a clave do futuro abastecemento de combus5ble no sur con5nental.  
O combus5ble, que era factor fundamental na guerra do Golfo de 1991, impregna tamén a actual cruzada de Estados Unidos contra o 
terrorismo  internacional.  A  presenza  militar  estendida  desde  Turquía  até  Paquistán  por  mor  da  exitosa  campaña  contra  o  réxime 
talibán en Afganistán permite a Washington tender oleodutos e gasodutos cara ás inmensas reservas naturais das an5gas repúblicas 
da Unión Sovié5ca. Se nos séculos pasados, as guerras en Afganistán xurdían cando monarquías ou comunistas sovié5cos buscaban 
acceso aos portos do Golfo, hoxe trátase de garan5r correntes de combus5ble aos aliados de EEUU en Asia. 
LOGRO ESTRATÉXICO  
"A presenza militar en Afganistán e nas an5gas repúblicas sovié5cas de Asia é un gran logro estratéxico para Estados Unidos, así como 
o é nos países petroleiros do Golfo. Agora Washington pode cumprir a súa an5ga ambición de dirixir as correntes de combus5ble, 
procedentes de Acerbaixán, Kazajstán, Turkmenistán e Usbequistán, cara aos seus aliados na área sen pasar por Rusia nin por Irán", 
dixo a este diario Vladimir Slutskov, director do departamento da análise estratéxica dun dos maiores consorcios de gas rusos, ITERA.  
Segundo  os  estudos  rusos,  Acerbaixán,  Kazajstán,  Turkmenistán  e  Usbequistán  posúen  en  conxunto  reservas  de  15.000  millóns  de 
barrís de petróleo. Á súa vez, Turkmenistán ten polo menos 20 billóns de metros cúbicos en reservas de gas natural. Os xacementos 
de gas turkmeno de Dovletabad e Donnez supoñen a cuarta maior reserva mundial.  
O  acordo  tripar5to  asinado  en  Ashgabat,  capital  de  Turkmenistán,  polo  presidente  turkmeno,  Saparmurat  Niazov,  o  seu  homólogo 
afgán, Hamid Karzai, e o primeiro ministro paquistaní, Zafarullah Jan Jamali, prevé a construción dunha liña de 1.460 quilómetros que 
transportará gas natural desde os xacementos de Dovletabad até o porto paquistaní de Gwadar, no mar de Arabia, cruzando puntos 
claves  da  xeograua  afgá  como  Herat  e  Kandahar.  O  proxecto  inclúe  tamén  a  construción  dunha  autoestrada  que  pasará  por  estas 
cidades. 

-  Cales foron as razóns para a invasión de Afganistán? Cal delas cres que tivo máis importancia
na decisión de EE UU? Por que o presidente Bush non cita ao gas no seu discurso?
 O Terror da ‘Guerra contra o terror’ 
A hipocresía men5ra da linguaxe polí5ca que xus5fica a guerra 

(…) Só podemos imaxinar o terror que sen5ron os pasaxeiros dos 
avións secuestrados ao ver vir o choque, o fogo, a fin. Entón, os 
nosos  líderes  polí5cos  saíron  pola  televisión  e  eu  volvín 
horrorizarme  e  a  sen5r  náuseas.  Falaron  de  represalias,  de 
vinganza,  de  cas5go.  Dixeron  que  estabamos  en  guerra.  E  eu 
pensei…  non  teñen  aprendido  nada,  absolutamente  nada,  da 
historia do século vinte, deses cen anos de represalias, vinganzas 
e  guerras,  de  cen  anos  de  terrorismo  e  contra  terrorismo,  de 
violencia  contestada  con  violencia  nun  inacabable  ciclo  de 
estupidez. 
Todos  podemos  sen5r  unha  rabia  terrible  contra  quen  mata  a 
miles  de  persoas  inocentes,  coa  insensata  idea  de  que  así 
contribúen a súa causa. Pero, que podemos facer con esa rabia? 
Reaccionar  con  pánico,  e  golpear  cega  e  violentamente  só  para 
demostrar os duros que somos? 
“Non faremos dis5ncións entre os terroristas e os países que os 
acubillan”,  proclamou  o  presidente.  Así  que  bombardeamos 
Afganistán e matamos inevitablemente a inocentes, porque os 
bombardeos (e dígoo como an5go bombardeiro da Forza Aérea) 
son por natureza indiscriminados e non fan “dis5ncións”. 
Cometemos  actos  terroristas  para  “enviar  unha  mensaxe”  aos 
terroristas. 
 
Lo que creo, Howard Zinn. Citado en Una historia popular del Imperio Americano 

-  Cres que a violencia serve para algo ou é unha estupidez?

-  Quen gaña e quen perde coas guerras?
 Os bombardeos e as víYmas 

-  Podías cheirar o fedor

do sangue
-  Oías que berraban a
quen pasara.
Perderan as pernas,
tiñas as vísceras fóra
ou estaban sen
brazos.
-  Maldito inferno.
-  Algo así vese só nas
películas

-  Relaciona cada frase co fotograma correspondente.

-  Que sentiches cando miraches as imaxes do bombardeo e as súas consecuencias?
-  Imaxina que deciden bombardear a túa localidade e relata os teus sentimentos. É xusto o que están
a sufrir os habitantes de Afganistán?
 Despois do 2001… segue o Terror 
Imaxes e textos de Rawa 

RAWA  (Asociación  Revolucionaria  de 

Mulleres  de  Afganistán)  formouse  en 
Kabul  en  1977,  co  fin  de  loitar  polos 
dereitos humanos e pola jus5za social. A 
súa líder, Meena, foi asasinada en 1987 
pola KGB en Queca (Paquistán), onde a 
organización  establecera  escolas  e 
hospitais  para  axudar  aos  refuxiados 
afgáns.  Implicáronse  na  loita  contra  os 
s o v i é 5 c o s  e  d e s p o i s  c o n t r a  o s 
fundamentalistas  dos  Talibáns  e  outros 
Muller  lapidada  no  norte  de  Afganistán  por  fuxir 
grupos.  despois  de  ser  vendida  pola  súa  familia  a  un  home 
Segundo a páxina de RAWA: “A ‘Guerra  para casar (BBC, 27‐1‐2011) 
contra  o  terrorismo’  derrcou  ao  réxime 
Talibán no 2001, pero non o integrismo 
relixioso,  principal  causa  das  nosas 
desgrazas. Ao reinstalar aos caudillos no 
poder, o goberno de EE UU reemprazou 
un  réxime  fundamentalista  por  outro. 
Conuan  en  líderes  criminais  da  Alianza 
do Norte, tan brutais e misóxinos coma 
os Talibáns. A democracia e a liberdade 
non  se  impoñen.  (…)  temos  que  Vï5mas dos bombardeos da OTAN 
Manifestación  de  RAWA  en  Islamabad  (Paquistán), 
traballar  duro  para  establecer  un  (2009) 
2007,  pedindo  a  detención  dos  criminais  de  guerra 
Afganistán  independente,  libre,  Danos colaterais?  
Talibáns e da Alianza do Norte. 
democrá5co e secular”. 
 Aprendemos da Historia? 

Guernika, 1937 Cadáveres de vítimas dos bombardeos en Dresde, 1945

A nena Kim Phuc queimada con napalm en Viernam, 1972 Bombardeo de Gaza, xaneiro 2009
 … e a guerra conYnúa 

Civís mortos na Guerra de 
Afganistán (esYmación): 
 
2001‐2003: 3.100 
2006: 1.980 
2008: 2.118 
2009: 2.332 
2010: 2.400 
-  A guerra segue case 10 anos despois de comezar, provocando milleiros de mortos e feridos. Que países ocupan
hoxe Afganistán? Por que o exército español participa na ocupación? Morren máis civís ou militares? Por que?
Aumentou ou diminuiu o número de vítimas?
-  Mellorou a situación dos afgáns e das afgás nestes 10 anos? Vivimos nun mundo máis seguro, sen atentados
terroristas?
 Torturados pola Alianza do Norte 
A Alianza e os seus métodos 

A Alianza do Norte está formada por disYntos grupos tribais,  Hai  dous  anos  cortáronlle  os  dedos  cando  era 

prisioneiro de Dostum. O seu irmán morreu, atárono 
que  teñen  en  común  a  súa  oposición  aos  talibáns.  Estes 
a dous tanques e descorRzárono. 
grupos gobernaron Kabul entre 1991 e 1996, cun sanguento 
historial de violacións e matanzas. Os seus métodos non son 
Na  distancia  parecía  que  facían  foxas  comúns  e 
diferentes  dos  empregados  polos  talibáns,  pero  EE  UU 
botaban cadáveres dentro. Podíase ver a xente ferida, 
apoiouse  neles  para  ocupar  Afganistán,  a  pesar  das  víase que estaba viva e arroxábana igual. 
advertencias  das  organizacións  de  dereitos  humanos.  Unha 
mostra  máis  de  que  ao  goberno  de  EE  UU  non  ten  como 
obxec5vo a mellora das condicións de vida dos afgáns. 
Un  dos  caudillos  militares  máis  sanguinarios  foi  Dostum.  As 
súas  tropas  foron  as  que  de5veron  e  maltrataron  aos 
protagonistas.  El  foi  o  responsable  da  masacre  de  Dasht‐e 
Leili,  despois  da  batalla  de  Kunduz.  Centos  de  prisioneiros 
foron trasladados en camións pechados, uns 200 por camión 
cunha temperatura de 30º. As primeiras mortes producíronse 
cando  os  soldados  dispararon  para  abrir  buratos  que 
permi5sen respirar aos prisioneiros. A viaxe cara Sheberghan 
durou  cinco  días,  morrendo  a  maioría  dos  presos.  Os 
superviventes seguiron a sufrir maltratos no cárcere. 

-  Unha vez lidos os textos, cres que a Alianza do Norte era o aliado apropiado para democratizar Afganistán? Por que cres que EE UU os
escolleu? Pensas que deberían ser xulgados os responsables destes feitos?
-  Por que deteñen aos amigos? Localiza na película as palabras e a imaxe. Sabes se en España hai ‘foxas comúns’?
-  Imaxina que sería de Monir. Fixeron mal abandonándoo ou non tiñan outra opción?
 En mans do Exército USA 
Tortura e interrogatorios 

Ao  vivir  en  Inglaterra  pensas  que  os  EE 

UU están ben. Pensei que xa todo estaba 
ben,  que  non  ía  pasar  nada.  Pero 
equivoqueime 

-  Por que melloran as condición na prisión de Shebergan cando chega a Cruz Vermella? Cales sos
os fins de esta asociación?
-  Mellorou a vida dos prisioneiros cando pasaron a mans de EE UU? Comenta as palabras dun deles
sobre EE UU, e as imaxes.
-  Describe as condicións en que estiveron encarcerados en Shebergan e en Kandahar.
-  Por que lle preguntan unha e outra vez sobre Al Qeda e Bin Laden?
Un  campo  de  concentración  é  Campos de concentración 
unha  instalación  des5nada  a 
r ecl u í r  p er s o a s  p o l a  s ú a 
p e r t e n z a  a  u n  c o l e c 5 v o 
xenérico  en  lugar  de  por  actos 
individuais,  sen  xuízo  nin 
g a r a n O a s  x u d i c i a i s .  O s 
p r i m e i r o s  c a m p o s   d e 
concentración  establecéronos 
os  españois  en  Cuba  durante  a 
G u e r r a   d o s   D e z  A n o s 
(1868‐1978),  imitados  polos  EE 
UU  na  Guerra  de  Filipinas  Campo de concetración nazi
(1899‐1902).  A  expresión 
popularizouse  cando  tamén 
f o r o n  e m p r e g a d o s  p o l o s 
británicos  na  Segunda  Guerra 
Bóer, en Sudáfrica (1899‐1902). 
Máis tarde foron ul5lizados por 
numerosos  réximes,  ditatoriais 
a maioría, sendo os campos de 
exterminio  nazi  durante  a  II 
G u e r r a  M u n d i a l o s  m á i s 
tristemente  coñecidos.  A 
Ditadura  franquista  tamén 
c o n s t r u i u  c a m p o s   d e 
concentración  e  traballo  por  Prisioneiros nun campo franquista Gualag, campo de concentración soviético

toda  a  xeograua  española  para 

os presos republicanos.  -  Compara as imaxes, en que se diferenzan e en que pensas que se parecen as condición de vida
dos prisioneiros? Que teñen en común e en se distinguen os réximes políticos que os crearon?
-  Cres que Guantánamo é un campo de concentración ou un centro de detención? Por que?
 Mesquitas e rezos 
Achegamento á relixión musulmá 

Botaban  os  Corán  no  lugar 

onde mexabamos 

Que  demo  fas?  Rezas  coma 

un  musulmán?  Que  fas?  Cría 
que  eras  inglés.  Que  dirá  a 
raíña? 

A  miña  vida  non  cambiou 

moito, só que pracRco a miña 
relixión  más  do  que  facía 
antes. 

-  -Localiza no filme as imaxes e os textos.

-  Cantas veces ao día deben rezar os musulmáns? Que pretenden os soldados ultraxando ao Corán? Con este acto insultán só aos presos
ou a toda a comunidade islámica? Que sentirías ti se alguén fai o mesmo coa Biblia, aínda que non sexas relixioso?
-  Que papel xoga a relixión para os presos? Porque cres que se volven máis relixiosos?
 Un zoo 
Sobrevivindo en Guantánamo 

hcp://www.elpais.com/graficos/internacional/viven/presos/
Guantanamo/elpgraint/20030121elpepuint_1/Ges/ ‐ hcp:// 

-  Describe as celas e a vestimenta e outros ‘complementos’ que debía levar os presos, segundo o
gráfico e o visto na película.
-  Parécese a un zoo ou é aínda peor? Que se pretendía conseguir con toda esta sinistra
parefernalia?
 Testemuños 
Fragmentos das Cartas dun preso de Guantánamo ao seu avogado 
Sami Al‐Hajj‐ 15 de xullo do 2005 
Querido Clive: Como sabes, os prisioneiros de Guantánamo, o novo e tristemente famoso gulag, 
sofren pola carencia de coidados médicos: en todas as celas escóitanse os xemidos e lamentos 
dos enfermos. Pero o sorprendente descubrimento dos expertos médicos e enfermeiros do novo 
gulag é que a auga é o remedio para todos os males. 
Todos os prisioneiros teñen dor de moas porque durante os longos períodos de cas5go quítanlle o 
cepillo de dentes. O prisioneiro pide un médico durante unha, dúas semanas, declárase en folga 
de fame, pero é como se non exis5ra. 
Ao final o prisioneiro pide que o interroguen, aceptan, o de5do xura que vai colaborar no 
interrogatorio, que vai contestar a todas as preguntas. Despois preséntase o den5sta en ac5tude 
amistosa e co maior sangue frío arráncalle a moa sa e deixa a mala para que o prisioneiro siga 
falando no interrogatorio. 
Os que teñen problemas na vista non están mellor. Se colaboras nos interrogatorios podes 
conseguir unhas gafas de plás5co. Pero con elas non chega, tes que xuntar dúas para poder ler o 
Corán. 
O libio Adu Ahmar ten hepa5te e despois de moito insis5r déronlle algúns fármacos, pero o seu 
estado empeoraba día a día. Cando lles pediu o seu an5go tratamento, o que seguía antes de que 
o fixeran prisioneiro, o médico contestou con descaro: ‘O tratamento que pides é moi caro e 
como estás preso non tes dereito a el’. O sirio Abd al‐Hadi padece do corazón e non se pode 
operar na baía de Guantánamo. Ao exipcio Abd al Aziz mallárono os an5disturbios na súa cela e 
fracturáronlle dúas vértebras; agora non se pode mover. En canto a Umran al Tayfi, o seu caso é 
diucil de crer, pois operárono máis de dezaseis veces no pé e os seus dolores con5núan. 
Meu veciño de cela Muhammad, afgán, descubriu ao cabo de tres anos de sufrimento que 5ña 
cancro e que estaba en fase terminal; non lle ocultaron os resultados das análises, pero os 
médicos foron sinceros, comunicáronlle que o goberno norteamericano negábase a curalo e a 
deixalo volver ao seu país xunto a súa familia, e para ser enterrado na súa terra. 
Hai pouco circulou o rumor de que a vacina a que foron obrigados os prisioneiros os tres anos 
pasados era un modo de inocular enfermidades, que apareceron ao cabo dun tempo, como a sida, 
a esterilidade e outras. 
De tódolos xeitos hai que recoñecer que os cirurxiáns son sinceros e entregados a súa profesión, 
pois non dubidan en amputar mans e pés, tanto sans como enfermos. Os enfermeiros non quedan 
atrás e administran con xenerosidade narcó5cos sen o que saiba o paciente. 
9 de agosto de 2005 Querido Clive: Estas son algunhas das miñas notas sobre a folga de fame: 
A  folga  comezou  o  12  de  xullo  no  campo  4,  no  barracón  Whisky,  onde  se  uniron  todos  os 
prisioneiros ata chegar a 190. Pediamos dúas cousas: ‐Que cesara o trato rigoroso, sobre todo 
no campo nº 5; e a mellora da atención médica e o cese das prác5cas sistemá5cas contra os 
prisioneiros, como narco5zalos e burlarse da súa saúde mental. 
O  15  de  xullo  chegaron  ao  campo  Delta  membros  do  Congreso  de  Estados  Unidos. 
Desesperados, os prisioneiros puxéronse a gritar ‘liberdade! Bush igual a Hitler! Isto é un gulag! 
Algúns mirábannos con desprezo, pero outros parecían indignados co que estaba a acontecer. 
O 17 de xullo sacaron os prisioneiros á forza do barracón, trasladando a 18 deles aos campos 2 
e  3,  onde  as  condicións  son  máis  duras.  Ante  un  amago  de  resistencia  as  autoridades 
recorreron ás forzas an5disturbios, coñecidas como ERF 
Mentres con5nuaba a folga, os prisioneiros comezaron a berrar: ‘Por que somos inimigos?’ 
Volveron profanar o Corán, pisándoo. Tamén estaba o caso do kuwaiO Saad, arrastrado a un 
interrogatorio  durante  o  cal  o  obrigaran  a  pasar  cinco  horas  cunha  muller  que  o  incitaba 
sexualmente.  No  campo  3  levaban  aos  prisioneiros  a  un  lugar  chamado  Rómeo,  onde  os 
humillaban e obrigábanos a levar pantalóns curtos, ademais de deixalos sen comida nin bebida 
durante 24 horas. 
Vímonos  obrigados  a  declararnos  de  novo  en  folga  de  fame.  Espero  saír  desta  con  vida  e 
prégoche que lles digas a miña muller e ao meu fillo que os quero moito. 
20 de outubro de 2005 Querido Clive: Quero dicirche unha vez máis que se me liberan decidín 
regresar  a  miña  querida  terra  natal,  Sudán,  e  non  penso  ir  a  ningunha  outra  parte.  Penso 
volver a Sudán para reiniciar miña vida normal coa miña querida familia e facerme cargo dos 
meus  irmáns  e  irmás  menores,  que  trala  morte  dos  meus  pais  quedaron  baixo  a  miña 
responsabilidade. Tamén desexo que meu querido fillo se matricule na escola sudanesa, pois 
estou convencido de que, Deus mediante, depararalle un radiante futuro. 
Izar  Sassi  é  un  cidadán  francés  de  orixe  tunesina  que  escribiu  un  libro:  ‘Guantánamo, 
Prisioneiro 325, Campo Delta. La historia real de un descenso a los infernos’, onde conta 
a  súa  experiencia.  Sassi  pasou  catro  anos  encerrado,  30  meses  en  Guantánamo  ‘por 
nada’. Atopábase no lugar equivocado no peor momento, ‘son parte dos non cometeron 
ningún crime e sen embargo foron condenados sen ser xulgados’. De5do en Afganistán, 
foi  trasladado  a  Kandahar  encadeado,  ao  chegar  10  soldados  lle  deron  unha  malleira. 
Despois os soldados divirOronse amoreando enriba del a outros 10 prisioneiros espidos. 
Trasladado a Guantánamo ao chegar foi golpeado e recluído nunha cela de 1,80 por 2,00 
metros.  ‘Por  todo  mobiliario  un  cubo  cheo  de  auga  para  lavarse  e  outro  para  facer  as 
necesidades,  un  anaco  de  xabón  e  unha  toalla.  Tamén  había  un  exemplar  do  Corán  en 
árabe e inglés nun curruncho’. 
Observou escenas terribles, como cando un de5do negouse a saír da gaiola e os soldados 
lanzáronlle os cans enriba. Tamén recorda o caso de cando se presentaron cinco xigantes 
con uniforme de combate, casco, escudo e chalecos an5balas e comezaron a botar gases 
a  través  da  reixa.  ‘Despois  abriron  a  porta  e  lanzáronse  contra  el,  acurralándoo  e  aí 
comezou a malleira de paus. Golpéano, Orano ao chan, átano e arrástrano fóra’. 
Chegaron uns policías franceses e ante a súa pe5ción de que o saquen de alí, dinlle: ‘aquí 
estás cos norteamericanos e non es nada, es só un número (325)’. 
A  súa  familia  moveuse  para  dar  a  coñecer  o  seu  caso  entre  a  opinión  pública,  o  cal 
obrigou as autoridades de EE UU a envialo a Francia, onde foi de5do e posto en liberdade 
condicional  por  ‘relación  cunha  empresa  terrorista’.  O  xuíz  di  ‘ninguén  que  vai  a 
Afganistán pode ser inocente’. 

O  chofer  de  Bin  Laden,  Salim  Hamdan,  xulgado  por  unha  Comisión  militar  no  2008, 
despois  de  pasar  seis  anos  en  Guantánamo,  só  foi  condenado  a  cinco  anos  e  medio  de 
prisión.  Para  o  Goberno  de  EE  UU  era  un  perigoso  terrorista,  e  nisto  xus5ficaba  o  seu 
encarceramento. A pesar de que o proceso non cumpriu as garanOas legais, non se puido 
demostrar que o iemení par5cipase en actos terroristas. 
 Outros guantánamos 
Os  tres  amigos,  xunto  con  outros  de5dos,  foron 
trasladados  a  Guantánamo  nun  dos  moitos  voos 
secretos  que  organizou  a  CIA,  tanto  cara 
Guantánamo  como  cara  outras  prisións  secretas 
noutros  países.  Moitas  democracias  occidentais, 
entre elas España, foron escala, punto de despegue 
ou de aterraxe deses avións‐prisión. Moitos de5dos 
pola  CIA  desapareceron,  sen  que  nin  a  súa  familia 
nin ninguén saiban deles. Outros foron trasladados 
a Guantánamo. 
Na prisión de Bagram, preto de Kabul (Afganistán), 
así  como  noutros  moitos  centros  de  detención 
secretos  do  país,  sométese  aos  prisioneiros  a 
abusos  e  torturas  sistemá5cas.  Así  o  denunciou  a 
Cruz Vermella, a pesar de que as autoridades de EE 
UU  négano.  Os  de5dos  contan  que  permaneceron 
illados  en  celas  xeadas,  coas  luces  acesas  día  e 
noite, sen deixalos durmir. 
En  Iraq,  despois  da  invasión  de  EE  UU,  uxose 
tristemente  famosa  a  prisión  de  Abu  Ghraib.  No 
2004  saíron  a  luz  unhas  fotograuas  que  amosaban 
as  humillacións  ás  que  eran  some5dos  os  presos 
por  parte  dos  soldados  encargados  de  custodialos. 
As  autoridades  non  puideron  negar  a  evidencia, 
pero  cargaron  as  culpas  sobre  os  subordinados, 
cualificándoo de accidente illado. 
 Guantánamo en datos 

  O 13 de novembro o presidente Bush autorizou deter por tempo indefinido a cidadáns estranxeiros. 
  En xaneiro do 2002 chegaron os primeiros de5dos á base militar de Guantánamo. 
  Desde o 11 de xaneiro do 2001 teñen pasado por Guantánamo uns 775 presos, a inmensa maioría sen cargos nin xuízo. 
  A Casa Branca decretou en febreiro do 2002 que os militantes de Al Qeda de5dos en Afganistán son combatentes ilegais e 
non están recoñecidos pola Convención de Xenebra. 
  Polo menos 12 dos prisioneiros 5ñan menos de 18 anos cando foron encarcerados. Catro deles seguen no Camp Delta. 
  Polo menos 5 homes téñense suicidado en Guantánamo, aínda que hai informacións de decenas de intentos de suicidio. 
  Só  o  5%  dos  de5dos  foron  capturados  polas  tropas  de  EE  UU.  O  86%  foron  comprados  por  miles  de  dólares  ás  tropas 
paquistanís  ou  aos  membros  da  Alianza  do  Norte  en  Afganistán,  sendo  trasladados  a  Guantánamo  sen  ningún  proceso 
xudicial previo. 
  Uns 380 reclusos foron liberados ou trasladados a outros países. 
  Máis de 200 presos teñen par5cipado en folgas de fame como protesta. 
  O  17  de  outubro  do  2006,  Bush  asinou  a  Lei  de  Comisións  Militares,  na  que  os  de5dos  adquiren  dereitos  que  antes  non 
5ñan,  pero  non  o  de  habeas  corpus,  que  protexe  das  detencións  inxustas;  prohíbese  a  tortura,  pero  permítese  o  uso 
doutras técnicas de presión nos interrogatorios. O habeas corpus foi concedido polo Tribunal Supremo de EE UU en xuño do 
2008, concedéndose 37 e deses5mándose 19. 
  Ata  hoxe,  só  cinco  deYdos  foron  declarados  culpables  polas  comisións  militares,  tres  deles  tras  declararse  culpables  en 
acordos previos. 
  Aínda que as condicións teñen mellorado nos úl5mos anos para a maioría, algúns aínda seguen en réxime de illamento. 
  O 22 de xaneiro de 2009 o novo presidente, Obama, firmou un documento no que se comprometeu a pechar a prisión ‘non 
máis tarde dun ano’. Tamén ordenou a clausura dos cárceres secretos da CIA (uns 100) e prohibiu a tortura dos sospeitosos 
e o encarceramento indefinido sen garanOas procesuais. 
  Seguen deYdas unhas 173 persoas de varias nacionalidades, dos que só tres foron xulgados. Uns vinte deles, segundo AI, 
necesitan protección internacional xa que correrían o risco de sufrir novas violacións de dereitos humanos se son devoltos 
aos seus países. Ata hoxe 32 ex de5dos teñen recibido esa protección. 
  Hoxe segue aberto Guantánamo, e tamén Bagram, en Afganistán, ondeos presos son torturados e carecen de todo dereito. 
Obama  tamén  exonerou  aos  axentes  da  CIA  e  aos  membros  da  Administración  que  par5ciparon  na  rede  de  detención 
criminal montada polo anterior goberno. 
-  Fai unha relación das torturas sufridas polos protagonistas do filme e polos outros presos,
diferenciando as físicas das psicolóxicas? Cales che parecen máis dolorosas? Por que?
-  Cres que despois de ter sufrido este tormento as persoas quedan destruídas ou poden recuperar a
súa vida como semella que lle pasou aos protagonistas? Despois de seren liberados, cres que
puideron volver ós seus países libres de sospeitas?
-  En que se refuxian os protagonistas para seguir cara non derrubarse? Que simbolizan os flashback
e o rap que se inventa Shafiq?
-  Quen son os torturadores? Cal é o papel de cada un? Pórtanse todos igual? Por que aceptan facer
unha tarefa tan indigna? (ordes, xustificación social da tortura, necesidade, deshumanización das
vítimas, impunidade) Os soldados actuaron sós ou recibiron ordes?
-  A pesar de todo, os prisioneiros non se renden, como loitan para conseguir uns mínimos vitais?
Quen os pode axudar desde fóra? Podémolos axudar nós?
-  Que pensas que sentirían as familias dos presos?
-  Por que o resto dos países occidentais aceptaron, con febles protestas, o que lle pasou aos seus
cidadáns encerrados polos EE UU sen respectarse os seus dereitos? (houbo dous españois) É
admisible cunha democracia use estes métodos?
-  Se, por calquera motivo, foses detido polas Forzas Armadas cres que che pode pasar o mesmo cos
amigos británicos? Por que?
-  Hai algunha diferenza entre os prisioneiros e unha persoa secuestrada? Cales?
-  Estamos falando de persoas inocentes, pero se fosen realmente ‘combatentes’ merecerían o que
lles pasou? Por que?
-  Para que serve a tortura? Fai que vivamos nun mundo máis seguro?
-  A existencia de Guantánamo axuda a convivencia entre as relixións? Axuda a evitar o terrorismo ou
fomenta as simpatías cara Al-Qeda no mundo islámico?
-  XOGO DE ROL OU SIMULACIÓN:
Co obxectivo de coñecer mellor as sensasións, sentimentos e razonamentos dos actores desta traxedia que é
Guantánamo podemos idear unha dramatización que reproduza algunhas das situación reflectidas na película ou
narradas nos textos. Podemos dividir a clase en tres grupos: presos, gardas e interrogadores, cada cal caracterizado
cos elementos máis próximos a realidade. Sería ideal que os alumnos redactasen o seu propio guión (ou mesmo
improvisasen), intercambiandose os papeis. É importante que os alumnos reflexionen e debatan sobre o que sentiron
ao representar cada papel.
 Os Dereitos Humanos: papel mollado? 

ArYgo 1.‐ Todos os seres humanos nacen libres e iguais en dignidade e dereitos e, dotados como están de razón e 
conciencia, deben comportarse fraternalmente os uns cos outros. 
ArYgo 3.‐ Todo individuo ten dereito á vida, á liberdade e á seguridade da súa persoa. 
ArYgo 4.‐ Ninguén estará some5do a escravitude nin a servidume; a escravitude e trata de escravos están prohibidas 
en todas as súas formas. 
ArYgo 5.‐ Ninguén será some5do a torturas nin a penas ou tratos crueis, inhumanos ou degradantes. 
ArYgo 6.‐ Todo ser humano ten dereito, en todas partes, ao recoñecemento da súa personalidade xurídica. 
ArYgo 7.‐ Todos son iguais ante a lei e teñen, sen dis5nción, dereito a igual protección da lei. 
ArYgo  8.‐  Toda  persoa  ten  dereito  a  un  recurso  efec5vo,  ante  os  tribunais  nacionais  competentes  que  a  ampare 
contra actos que violen os seus dereitos fundamentais recoñecidos pola cons5tución ou pola lei. 
ArYgo 9.‐ Ninguén poderá ser arbitrariamente de5do, preso nin desterrado. 
ArYgo 10.‐ Toda persoa ten dereito, en condicións de plena igualdade, a ser oída publicamente e con xus5za por un 
tribunal independente e imparcial, para a determinación dos seus dereitos e obrigacións ou para o exame de calquera 
acusación contra ela en materia penal. 
ArYgo 11.‐ 1.‐ Toda persoa acusada de delito ten dereito a que se presuma a súa inocencia mentres non se probe a 
súa culpabilidade, conforme á lei e en xuízo público no que se lle aseguraron todas as garanOas necesarias para o seu 
defensa 
ArYgo 12.‐ Ninguén será obxecto de inxerencias arbitrarias na súa vida privada, a súa familia, o seu domicilio ou a súa 
correspondencia, nin de ataques á súa honra ou á súa reputación. Toda persoa ten dereito á protección da lei contra 
tales inxerencias ou ataques. 
ArYgo 14.‐ 1. En caso de persecución, toda persoa ten dereito a buscar asilo, e a gozar del, en calquera país. 2. Este 
dereito  non  poderá  ser  invocado  contra  unha  acción  xudicial  realmente  orixinada  por  delitos  comúns  Por  actos 
opostos aos propósitos e principios das Nacións Unidas. 
Aprobado e proclamado pola Asemblea Xeral das Nacións Unidas, o 10 de decembro de 1948. 

-  Cres que se respectaron os dereitos do presos. Indica cales cres que se vulneraron e vulneran?
 Convenio de Xenebra relaYvo ao trato debido aos prisioneiros de guerra  Os Dereito Internacional: papel mollado? 
Aprobado o 12 de agosto de 1949 
Titulo I: Disposicións xerais   Convención contra a Tortura e Outros Tratos ou Penas 
Ar5go  1  As  Altas  Partes  Contratantes  comprométense  a  respectar  e  a  facer  respectar  o  Crueis, Inhumanas ou Degradantes 
presente Convenio en todas as circunstancias.   Entrada en vigor: 26 de xuño de 1987. 
Ar5go 2 Á parte das disposicións que deben entrar en vigor xa en tempo de paz, o presente  Parte I 
Convenio  aplicarase  en  caso  de  guerra  declarada  ou  de  calquera  outro  conflito  armado  que  Ar5go 1 
xurda  entre  dous  ou  varias  das  Altas  Partes  Contratantes,  aínda  que  unha  delas  non 
1.  Aos  efectos  da  presente  Convención,  entenderase  polo 
recoñecese o estado de guerra. O Convenio aplicarase tamén en todos os casos de ocupación 
termo  "tortura"  todo  acto  polo  cal  se  infrinxa 
total ou parcial do territorio dunha Alta Parte Contratante, aínda que tal ocupación non atope 
residencia  militar.    Se  unha  das  Potencias  en  conflito  non  é  parte  no  presente  Convenio,  as  intencionadamente  a  unha  persoa  dores  ou  sufrimentos 
Potencias que son Partes no mesmo estarán, con todo, obrigadas polo Convenio con respecto  graves, xa sexan usicos ou mentais, co fin de obter dela ou 
a dita Potencia se esta acepta e aplica as súas disposicións.   dunha terceira información ou unha confesión, de cas5gala 
Ar5go 3   por un acto que cometese, ou se sospeite que cometeu, ou 
En  caso  de  conflito  armado  que  xurda  no  territorio  dunha  das  Altas  Partes  de in5midar ou coaccionar a esa persoa ou a outras, ou por 
Contratantes,  cada  unha  das  Partes  en  conflito  terá  a  obrigación  de  aplicar,  como  calquera razón baseada en calquera 5po de discriminación, 
mínimo, as seguintes disposicións:   cando devanditas dores ou sufrimentos sexan infrixidos por 
1) As persoas que non par5cipen directamente nas hos5lidades, incluídos os membros  un  funcionario  público  ou  outra  persoa  no  exercicio  de 
das forzas armadas que depuxesen as armas e as persoas postas fose de combate por  funcións  públicas,  a  ins5gación  súa,  ou  co  seu 
enfermidade,  ferida,  detención  ou  por  calquera  outra  causa,  serán,  en  todas  as  consen5mento  ou  aquiescencia.  Non  se  considerarán 
circunstancias,  tratadas  con  humanidade,  sen  dis5nción  algunha  de  índole  torturas  as  dores  ou  sufrimentos  que  sexan  consecuencia 
desfavorable, baseada na raza, a cor, a relixión ou a crenza, o sexo, o nacemento ou a  unicamente de sancións lexí5mas, ou que sexan inherentes 
fortuna, ou calquera outro criterio análogo.   ou incidentales a estas. 
A este respecto, prohíbense, en calquera tempo e lugar, polo que incumbe ás persoas  Ar5go 2 
arriba mencionadas:   1. Todo Estado tomará medidas lexisla5vas, administra5vas, 
a) os atentados contra a vida e a integridade corporal, especialmente o homicidio en  xudiciais ou doutra índole eficaces para impedir os actos de 
todas as súas formas, as mu5laciones, os tratos crueis, a tortura e os suplicios;   tortura en todo territorio que estea baixo a súa xurisdición. 
b) a toma de reféns;   2.  En  ningún  caso  poderán  invocarse  circunstancias 
c)  os  atentados  contra  a  dignidade  persoal,  especialmente  os  tratos  humillantes  e  excepcionais  tales  como  estado  de  guerra  ou  ameaza  de 
degradantes;   guerra,  inestabilidade  polí5ca  interna  ou  calquera  outra 
d)  as  condenas  ditadas  e  as  execucións  sen  previo  xuízo  ante  un  tribunal  emerxencia pública como xus5ficación da tortura. 
lexi5mamente  cons5tuído,  con  garanOas  xudiciais  recoñecidas  como  indispensables  3. Non poderá invocarse unha orde dun funcionario superior 
polos pobos civilizados.  ou dunha autoridade pública como xus5ficación da tortura. 

-  Que disposicións, das partes dos Convenios reproducidas arriba, incumpre EE UU? Pensas que a
ONU deberia aplicar algunha sanción a EE UU por non cumprir coa legalidade internacional, por que
non o fai?
-  As Dereitos e os Convenios son vulnerados acotío pero que pasaría se non existisen estas normas?
 Procesar aos culpables 

O EX PRESIDENTE BUSH CANCELA A SÚA VISITA A SUÍZA 
En calquera lugar do mundo ao que viaxe, o ex presidente Bush podería enfrontarse a inves5gación e posible procesamento. 
Amnisua  Internacional  enviou  o  venres  documentación  legal  á  Fiscalía  Federal  Suíza  con  información  suficiente  para  que 
puidese abrir unha invesYgación criminal por torturas contra o ex presidente 
Londres.‐  O  ex  presidente  estadounidense  George  W.  Bush  non  viaxará  a  Xenebra  o  12  de  febreiro,  segundo  información 
publicada por Tribune de Genève. A cancelación prodúcese con antelación ás protestas previstas e ás posibles accións xudiciais 
contra o ex presidente. 
O  venres,  AmnisOa  Internacional  enviou  á  fiscalía  de  Xenebra  e  á  fiscalía  federal  suíza  unha  detallada  análise  legal  e  de  feito 
sobre  a  responsabilidade  penal  do  ex  presidente  Bush  por  actos  de  tortura  que,  segundo  se  cre,  el  autorizou.  AmnisOa 
Internacional  concluíu  que  Suíza  posuía  información  suficiente  para  abrir  unha  inves5gación  criminal  contra  o  ex  presidente. 
Dita inves5gación sería precep5va en virtude das obrigacións internacionais contraídas por Suíza, no caso de que o presidente 
Bush entrase no país. 
AmnisOa  Internacional  pediu  reiteradamente  ás  autoridades  estadounidenses  que  inves5guen  a  responsabilidade,  en  canto  á 
tortura,  dos  máis  altos  cargos  estadounidenses,  e  do  ex  presidente  Bush  en  par5cular.  A  úl5ma  vez  que  se  formulou  esta 
pe5ción foi tras a recente publicación, en novembro, das memorias do ex presidente. Estados Unidos non iniciou inves5gacións 
que poidan examinar adecuadamente a posible responsabilidade penal do ex presidente por estes actos, e todo indica que non 
o fará. 
“Até  o  momento,  vimos  unas  cantas  inves5gacións  militares  sobre  detencións  e  interrogatorios  en  Iraq,  Afganistán  e 
Guantánamo.  Pero  ningunha  delas  5vo  a  independencia  e  o  alcance  necesarios  para  inves5gar  a  altos  cargos  como  o  ex 
presidente  Bush”,  manifestou  Salil  Shecy,  secretario  xeral  de  AmnisOa  Internacional.  “Mentres  tanto,  a  rendición  de  contas 
polos delitos come5dos no programa de detención secreta da CIA, autorizado polo  entón presidente Bush,  foi prac5camente 
nula.” 
En calquera lugar do mundo ao que viaxe, o ex presidente Bush podería enfrontarse a inves5gación e posible procesamiento 
pola  súa  responsabilidade  en  actos  de  tortura  e  outros  delitos  de  dereito  internacional,  especialmente  en  calquera  dos  147 
países que son partes na Convención da ONU contra a Tortura. “Posto que as autoridades estadounidenses, até o momento, 
non levaron ao ex presidente Bush ante a xus5za, a comunidade internacional debe intervir”, manifestou Salil Shecy. 

-  Cres que se debería procesar a Bush e a outros membros dos seus gobernos por torturas? E aos
soldados e demais persoas que participaron na chamada ‘guerra contra o terror’?
 Guantánamo, unha promesa incumprida  E agora que? 
O  11  de  xaneiro  cúmprense  nove  anos  da  apertura  da  base  militar  de  Guantánamo.  A  decisión  do  Congreso  de  prohibir  o  traslado  dos  reos  a  chan 
norteamericano complica o seu peche 
CRIS AMIGO 09/01/2011 ‐ 20:00 h. 
O  vindeiro  martes  cúmprense  nove  anos  do  traslado  dos  primeiros  20  prisioneiros,  encapuchados  e  encadeados,  desde  Afganistán  á  base 
norteamericana de Guantánamo e a promesa do presidente de EE UU, Barack Obama, de clausurar o penal parece atoparse en punto morto. 
A idea inicial era levar unha parte dos prisioneiros a Estados Unidos para que fosen xulgados; outros serían trasladadados aos seus países de orixe como 
homes libres ou para ser procesados; e para un terceiro grupo habería que buscar aloxamento en calquera lugar do mundo, preferiblemente en Europa, 
ben porque nos seus países corrían perigo de ser torturados ou asasinados ou porque era probable que se incorporasen á yihad. Pero en Guantánamo 
aínda permanecen encerrados 173 prisioneiros –o pasado venres foi transefido un a Arxel– dos que só tres foron xulgados. 
Ao día seguinte da súa toma de posesión, Barack Obama asinaba a orde de clausura da prisión para o 22 de xaneiro de 2010. Pasou un ano e o peche do 
penal converteuse nunha empresa case imposible. A nova lexislación da Cámara de Representantes de EE UU que prohibe trasladar a sospeitosos de 
terrorismo  desde  a  prisión  militar  a  chan  estadounidense  xerou  importantes  dificultades.  EE  UU  non  quere  prisioneiros  de  Guantánamo  no  seu 
territorio, pero si negocia con outros países. 
O  argumento  estadounidense  foi  apelar  á  “obriga  moral”  dos  europeos  de  axudar  a  pechar  a  prisión  que  tanto  cri5caran  e,  segundo  filtracións  de 
Wikileaks,  ofreceu  inxentes  can5dades  de  diñeiro.  No  caso  de  España  foron  85.000  dólares  por  prisioneiro  e  a  promesa  de  que,  así,  o  país  gañaría 
liderato dentro da UE. España prometeu recibir a cinco. Polo momento, chegaron tun afgán, un pales5no e un iemení. Centos de telegramas enviados 
polas Embaixadas de Estados Unidos durante os dous úl5mos anos filtrados por Wikileaks dan conta das presións e as duras negociciones para lograr 
que Guantánamo pechase. Os cables deixan claro o apuro de EE UU para convencer a outros países e o camiño sen saída no que parece atoparse. O 
Goberno de Kuwait, por exemplo, declarouse incapaz de facerse cargo dos seus cidadáns porque estaban “podrecidos” e aconsellou a EE UU que se 
“librase deles”, abandonándoos en zonas de combate afgás onde corrían o risco de morrer. Iemen pediu millóns de dólares e Arabia Saudita propuxo 
que aos presos se lles implantase un chip electrónico para rastrexar os seus movementos por Bluetooth, coma se fosen animais. 
O maior problema para EE UU eran os iemenís, que, aínda que sen cargos, prevíase que ingresasen na yihad, e os procedentes de China, Exipto, Tunisia, 
Libia, Siria ou Uzbekistán polo que lles puidese pasar se volvían ao seu país. China, unha potencia económica, presionou para que os 17 de5dos de etnia 
uigur,  musulmáns,  encerrados  en  Guantánamo  desde  2002  sen  cargos,  non  fosen  aceptados.  A  Administración  norteamericana  chegou  a  ofrecer 
inves5mentos millonarios a varios países se os aceptaban. 
Pero o seu principal obxec5vo foi convencer á aliada Europa. Para iso ideou un sistema para que os países compe5sen entre si. Tiñan a posibilidade de 
reservar a un preso determinado ata que outro país se interesase por el. A par5r de aí só había dúas opcións: renunciar á reserva e perder a opción de 
acoller a un preso “cun expediente limpo” ou bloquear ao prisioneiro e comprometerse a acollelo. 
Dous meses antes da apertura da prisión, o expresidente George W. Bush autorizara deter estranxeiros sen cargos e sen que puidesen buscar amparo 
nos tribunais nin cues5onar a legalidade da súa detención. Nove anos despois, e como reflicten os cables de Wikileaks, o mercado de persoas que non 
5veron xuízo, parece estar á orde do día. 

-  Cal era o plan inicial de Obama para pechar Guantánamo? Por que non o pode cumprir?
-  Cres que Europa ten a ‘obriga moral’ de acoller aos presos? Por que?
-  Valora o mercado de persoas en que se converteu Guantánamo e a postura dos distintos países, e a de España. Que opinas de que os tres
presos acollidos por España non teñan aberta ningunha causa penal en ningún lugar do mundo despois de ter estado encerrados en
Guantánamo? E que valoración che merece o feito de que teñan permiso de residencia, poidan traballar e sen embargo sexan vixiados pola
policía?
-  Cal cres que sería a solución máis xusta para os presos?
 Valoración final 
Comentario das imaxes 
Pechemos Guantánamo 
-  Pechemos Guantánamo? Fai unha relación das distintas formas de protesta contra Guantánamo recollidas nas
imaxes.
-  Cres que estas protestas serviron para algo? A situación dos prisioneiros e da prisión sería a mesma se ninguén ?
-  Nós tamén podemos axudar? Como?
-  Se as organizacións que loitan polos dereitos humanos conseguen ter cada vez máis forza, máis influencia, máis
socios e colaboradores… será máis difícil a violación dos dereitos humanos? Poderemos facer do mundo un lugar
mellor para vivir, máis xusto?
•  hcp://www.rawa.org/ 
•  hcp://www.rebelion.org/ 
•  hcp://www.es.amnesty.org/
index.php 
•  hcp://www.hrw.org/es 
•  hcp://www.bbc.co.uk/mundo/ 
•  hcp://www.nodo50.org/
an5militaristas/spip.php?rubrique24 
•  hcp://www.ohchr.org/SP/Pages/
WelcomePage.aspx 

•  El documental como estrategia 
educaRva, Ramón Breu, Grao 2010 
•  Una historia popular del Imperio 
Americano, Howard Zinn e outros, 
sins en5do, 2010