1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901

1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
dddddddddddddddddd
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901 H“àÏKå~°O, hÅã¨~°ã¨fif `«O„`«O,

dddddddddddddddddddddddd
dddddddddddddddddddddddddd
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901

H“àÏKå~°O
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
HÍ=∂MϺ `«O„`«O
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
~°K«# :
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901 „|ǨχN "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ã¨OѨ`ü‰õΩ=∂~ü, q^•º„Ѩg}, M.A. ã¨O㨯$`«O.,
hÅã¨~°ã¨fif `«O„`«O
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
4–399, 'qâßfiq∞„`«— ae¤OQ∑, `å~°Hõ~å=∂ #QÆ~ü, [QÆ<åfl^äŒÑ¨Ù~°O
HÍH˜<å_» – 533002.
HÍ=∂MϺ `«O„`«O
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
„Ѩ^èŒ=∞=Ú„^Œ}: 2008 =∂iÛ
g∞ ã¨O^ÕǨʼnõΩ
=∞iÜ«Ú ã¨ÅǨʼnõΩ
~°K«~Ú`«<Õ
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901 =ÚYz„`«=Ú : ã¨O„ѨkOK«QÆÅ~°∞.
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901 ÔH.a. „H˜ÜÕ∞+¨<£û
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
~å[=∞O„_ç – 533 103., á¶È<£ : 2464707
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ã¨OѨ`ü‰õΩ=∂~ü
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
„|ǨχN
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
„QÆO^äŒ =Ú„^Œ} :
M.A.
q^•º„Ѩg}, ã¨O㨯$`«O.,
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901 =∞¿ÇÏâ◊fis „Ñ≤O\˜OQ∑   ɡ·O_çOQ∑ =~ü¯ û
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
~å[=∞O„_ç – 533 104., á¶È<£ : 2478594
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901 =ÚYz„`« =Ú„^Œ} :
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
Dâ◊fi~ü „QÍѶ≤H±û
Ѩa¡+¨~°∞û
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
~å[=∞O„_ç – 533 103., á¶È<£ : 2461532
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
á¶È<£ : 2465253
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
Q˘Å¡Ñ¨Ó_ç g~å™êfiq∞ ã¨<£
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
„ѨHÍâ◊‰õΩÅ∞ :
Q˘Å¡Ñ¨Ó_ç g~å™êfiq∞ ã¨<£
HÀ@QÆ∞=∞‡O, ~å[=∞O„_ç–1
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901 HÀ@QÆ∞=∞‡O – ~å[=∞O„_ç. – 533 101., á¶È<£ : 2465253
"≥Å : 36–00
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
HÍÑ‘Ô~·\ò 2008
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
ddddddddddddddddd
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901
1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901 ã¨~°fiǨωõΩ¯Å∞ „ѨHÍâ◊‰õΩÅq
 3 4

q+¨Ü«∞ã¨∂zHõ hÅã¨~°ã¨fiu =∞O„`«ÉèË^Œ=ÚÅ∞

''q^•ºã¨Î=——=∞O„`«O
–
–
50
51
H“àÏKå~°O =∞O„`« ã≤kú zǨÏfl=ÚÅ∞ – 52
H“àÏKå~° „Ѩ^èŒ=∞ QÆ∞~°∞=Ù – 7 <å~°^Œ ѨOK«~å„`«=ÚÖ’ – 52
''„uѨÙ~Àáêã¨#—— ZѨC_»∞? ZHõ¯_»? – 10 =∞~˘Hõ `«O„`«=Ú #O^Œ∞ – 54
F_®º}Ñ‘~î°O ZHõ¯_»? – 11 H“à◊OÖ’ XHõ¯_Õ QÆ∞~°∞=Ù – 54
Ǩk q^Œº – HÍkq^Œº – 12 H“oHõ ÅHõΔ}=ÚÅ∞ – 55
ã¨=∞Ü«∂Kå~°O – 15 Hõ~°‡`åºQÆO ZѨC_»∞ KÕÜ«∂e? – 55
ukäѨÓ[ – ‰õΩO_»ex – 18 ‰õΩÖÏKå~°O Z=~°∞ PK«iOKåe? – 56
H“àÏKå~°O – 20 Q˘Ñ¨Ê^≥·==Ú Z=~°∞? – 56
Åe`å ã¨Ç¨Ï„™êxH˜ Q˘Ñ¨Ê [Ѩ=Ú Uk – 56
â◊OHõ~åKå~°∞ºÅ∞ "åºMÏ#ºO ZO^Œ∞‰õΩ „"åÜ«∞ÖË^Œ∞? – 22 ^Õ=Ù_≥Hõ¯_» L<åfl_»∞? – 57
^蕺# ÉèË^Œ=ÚÅ∞ – 57
hÅã¨~°ã¨fif `«O„`«O
`«O„`«Ñ‘iîHõ – 25 HÍ=∂MϺ `«O„`«=Ú
hÅ ã¨~°ã¨fif `«O„`«O – 30 `«O„`«Ñ‘~î°O – 59
ѨÓ*Ïã¨÷ÅO – 33 „Ѩ^èŒ=∞ Ѩ@Åó – 62
hÅ ã¨~°ã¨fiu ^蕺#O – 35 kfifÜ«∞ó Ѩ@Åó –
x`«ºÑ¨Ó[ – 36 =∞O„`À^•ú~° =~°‚#O – 65
`åi}©ã¨∞Îu – 42 =∞O„`«ã¨fi~°∂Ѩ =~°‚#O – 67
=∞^Œºáê# qkè – 43 `«$fÜ«∞ó Ѩ@Åó – 68
=∞O„`«Ñ¨Ù~°â◊Û~°} – 44 Ü«∞O„`«x~å‡}O – 69
=∞Ǩp<åKå~°O – 47 ѨÓ*Ïqkè – 71
 5 6

ѨOK«=∞HÍ~° =∞Ç≤Ï=∞ – 72
P=~°}ѨÓ[ – 73
â◊H˜Î–=∞Ç≤Ï=∞ – 75
ѨÙ~°â◊Û~°} – 77
Ü≥∂xѨÓ[ – 77
K«`«∞~°úó Ѩ@Åó – 80
HÍ=∂MϺ^蕺#O – 82
ÉèíQÆeOQÆ ™ê^èŒ# – 83
ѨOK«=∞ó Ѩ@Åó – 85
k=º™ê^茉õΩ_»∞ – 87
g~°™ê^茉õΩ_»∞ – 88
Ѩâ◊√™ê^茉õΩ_»∞
Ѩâ◊√™ê^茉õΩÅ xÜ«∞=∂Å∞
+¨+¨ªó Ѩ@Åó
ã¨Ñ¨Î=∞ó Ѩ@Åó
J+¨ì=∞ó Ѩ@Åó
–
–
–
–
–
88
89
92
94
97
H“àÏKå~°O
Jaè¿+Hõ ѨÓ~°fi=Ú KÕÜ«∞=Åã≤#k – 99
Jaè¿+HÍkèHÍ~°O – 108
#==∞ó Ѩ@Åó
=ÚH˜Î`«`«ÎfiO – 110
'[QÆ`ü— ZÖÏ U~°Ê_çOk? – 113
^Œâ◊=∞ó Ѩ@Åó – 114
UHõ^Œâ◊ó Ѩ@Åó
HÍ=∂MϺ Ñ‘~î°™ê÷#=ÚÅ∞ – 118
 7
H“àÏKå~°O
=∞`ÕûºO„^Œ<å^èŒ∞_»∞
H“àÏKå~° „Ѩ^èŒ=∞ QÆ∞~°∞=Ù
„H©IIâ◊ 12= â◊`åaÌH˜ K≥Ok# ^≥Âfi`«î"å^Œ â‹·=ã≤^•úO`«
=∞`å=ÅOa J~Ú# t"åKå~°∞ºÅ∞ `«# ''=∞$ˆQO„^Œ=$uÎnÑ≤Hõ——
Ü«∞O^Œ∞ q^•ºáê^Œ=ÚÖ’
''Ç≤Ï~°}ºQÆ~ƒ° ù – HõÑÅ≤ – =∞`ÕûºO„^Œ<å^èÜ
Œ ∂≥ – "Õ^,Œ ™êOYº,
H“ÖÏk `«O„`å}ÏO—— – Jx ¿Ñ~˘¯#∞@KÕ`«
''H“àÏKå~°—— ã¨O„Ѩ^•Ü«∞=Ú#‰õΩ "≥Ú^Œ\˜ „Ѩ=~°Î‰õΩ_»∞QÍ
''=∞`ÕûºO„^Œ<å^èŒ∞——x ¿Ñ~˘¯<åfl_»∞.
„H©.â◊ 10= â◊`åaÌH˜ K≥Ok# ''Jaè#=QÆ∞áêÎKå~°∞ºÅ∞—— ‰õÄ_®
`«=∞ ''`«O„`åÖ’Hõ—— „Ѩ^èŒ=∂Ç≤ÏflHõO ã¨Ñ¨Î=∞â’¡Hõ=∞O^Œ∞ ã¨HõÅ
8 H“àÏKå~°O
‰õΩÅâßG J=`å~°=Ú#‰õΩ ''=∞`ÕûºO„^Œ<å^èŒ∞——x HÍ~°}=ÚQÍ K≥Ñ≤Ê
„Ѩã¨∞ÎuOKå_»∞.
J~Ú`Õ D ''=∞`ÕûºO„^Œ<å^èŒ∞_»∞—— U HÍÅ=Ú#‰õΩ K≥Ok#
"å_»∞? J#∞ q+¨Ü«∞=Ú Ñ¨ije^•ÌO. É∫^Œú`«O„`« „QÆO^äŒ =∞~Ú#
''QÆ∞ǨϺã¨=∂[ `«O„`«=Ú—— „H©IIâ◊ 4= â◊`åaÌH˜ K≥Ok#k. WO^Œ∞
''‰õΩÅ—— â◊|Ì=Ú LÖË¡dOK«|_ç#k.
L`«Î~°kâ◊# =∞`ÕûºO„^Œ<å^èŒ∞_»∞ 6 QÆ∞~°∞ ~å[‰õΩ=∂~°∞ʼnõΩ
H“à◊*Ï˝#=Ú#∞ É’kèOz#@∞¡ "åi nHΔÍ<å=∞=ÚÅ z=~° 1–
P#O^Œ, 2–P=e, 3 – É’kè, 4 – „ѨÉèí∞, 5 – áê^Œ, 6 – Ü≥∂y
J#∞ Ѩ^Œ=ÚÅ∞ LO_»=Öˇ#x –xˆ~ÌtOz#@∞¡ ''`«O„`åÖ’Hõ—— =Ú
#O^Œ∞ 29–36Ö’ ¿Ñ~˘¯#|_ç#k. g~°∞ J#O`«~° HÍÅ=ÚÖ’
t+¨º„Ѩt+¨μºÅ`À qã¨$Î `«OQÍ "åºÑ≤KÎ O≥ ^•~°∞. ''<Õ„`«`O« „`«O—— L^ÀºQÆ
"åºYºÜ«∞O^Œ∞ ˆHΔ=∞~åA D q+¨Ü«∞=Ú#∞ ^èŒ$=Ѩ~°K«∞K«∞<åfl_»∞.
''LnKåºO N=∞K«ÛùO^Œ ‰õΩO‰õΩ}ÏOÉÏk ™êkèHÍ~° ~å[Ѩل`«
+¨@¯O ã¨^Œ∂fHõq∞u –– ‰õΩÖÏ=∂flÜ«∞ ^Œ~°≈# â◊ÉÏÌ~°÷ó—— –
12 – 1
gi J#∞Ü«∂Ü«ÚÅÖ’ ''<åQÆÉ’kè—— J#∞ ã≤^∞Œ _ú ∞» É∫^Œ`ú O« „`«
„QÆO^äŒ=∞~Ú# ''QÆ∞ǨϺã¨=∂[`«O„`«—— "åºMϺ`«ÅÖ’ XHõ_»∞.
É∫^ŒúʼnõÄ – H“à◊√ʼnõÄ ^Õ=`å ÉèË^Œ"Õ∞ `«Ñ¨Ê W`«~° „H˜Ü«∂
HõÖÏѨ=∞O`«Ü«¸ XHõ>Ë.
 H“àÏKå~°O
H“à◊âßG=Ú#∞ =∞`ÕûºO„^Œ<å^èŒ∞_»∞ HÍ=∞~°∂Ѩ=∞O^Œ∞
(Q“ǨÏu, J™ÈO ~åRO) "åºÑ≤Î KÕâß_»∞.
J^≥Âfi`«â‹·= ^Œ~°≈#=Ú#∞ =ÚO^Œ∞QÍ ™ê÷Ñ≤Oz# „`«ºO|HÍ
k`«∞º_»∞, „`«ºO|HõO J#∞ QÆ∞ǨÏÜ«∞O^Œ∞O_ç 14=∞Ok =∂#ã¨
Ѩل`«∞ʼnõΩ É’kèOKå_»∞. HÍx "å~°O`å QÆ$Ǩϙê÷„â◊=∞O ã‘fiHõiOK«
_®xH˜ JOwHõiOK«Ö^Ë ∞Œ . J#O`«~O° 15= t+¨μº_»∞ QÆ$Ǩϙê÷„â◊=∞O
fã¨∞HÀ=_®xH˜ JOwHõiOz, HÍj‡~° ^Õâ◊O "≥àÏ¡_»∞ J`«x ¿Ñˆ~
''ã¨OQÆ=∂k`«∞º_»∞——. W`«x ‰õΩ=∂~°∞_»∞ =~å¬k`«∞º_»∞ W`«x
‰õΩ=∂~°∞_»∞ J~°∞}Ïk`«∞º_»∞, W`«x ‰õΩ=∂~°∞_»∞ P#O^Œ∞_»∞ W`«x
‰õΩ=∂~°∞_Õ ''™È=∂#O^Œ∞_»∞—— W`«x ~°K#« ''t=^Œ$+≤—ì — W`«x HÍÅ=Ú
........... D q+¨Ü∞« =Ú =Oâ◊Ki« „`« ''t=^Œ$+≤—ì — „QÆO^ä=Œ Ú z=~°
â’¡Hõ=ÚÅ=Å# `≥eÜ«ÚK«∞#flk.
„`«ºO|HÍk`«∞ºx ‰õΩ=∂Ô~ÎÜÕ∞ ''HÍ=∞~°∂Ѩ—— Ñ‘~î°=Ú#∞
™ê÷Ñ≤Oz#k. P Ѩ~°OѨ~°Ö’x"å_Õ â◊OÉèí∞<å^èŒ∞_»∞ W`«_Õ Jaè#=
QÆ∞ѨÙÎ#‰õΩ H“à◊âßG=Ú – „Hõ=∞âßG=Ú#∞ É’kèOKå_»∞.
^Œâ◊=∞Ǩq^ŒºÅ Láêã¨# É’kèOK«∞ H“à◊^Œ~°≈#O â߈HÎÜ«∞O
Ö’x XHõ qÉèÏQÆ"Õ∞. âßHÍÎQÆ=∞ ã¨÷ÅOQÍ HÍ=∞~°∂ѨO—— ZO`À
MϺu á⁄OkOk.
1– HÍ=∞~°∂Ѩ 2 – ѨÓ~°‚yi 3 –*ÏÅO^èŒ~° 4 – L_ô¤
Ü«∂#=Ú Å<Õ 4 – Ñ‘~î°=ÚÅ∂ H“àÏKå~° Ñ‘~î°=ÚÅ∞QÍ MϺu
<˘Ok#q.
9 10 H“àÏKå~°O
''„uѨÙ~Àáêã¨#—— ZѨC_»∞? ZHõ¯_»?
''„uѨÙ~°ã∞¨ O^Œs—— Láêã¨#, ѨÓ*Ïq^è•#O ZѨC_»∞? ZHõ¯_»?
„áê~°OÉèí"≥∞ÿ#^À H˘O`« Ѩije^•ÌO.
''=∞Ǩ~°ú=∞O[s— ~°zOz# =∞¿ÇÏâ◊fi~å#O^Œ∞x QÆ∞~°∞=Ù
Ü≥ÚHõ¯ QÆ∞~°∞"≥#· ''t"å#O^Œ∞_»∞——. x`åºëÈ_»tHÍ~°=‚ =∞<Õ H“àÏKå~°
„QÆO^ä=Œ Ú#‰õΩ ''|∞∞Aq=∞i≈x—— J<Õ "åºYº „"åÜ«ÚK«∂ – JO^Œ∞
''J㨺 ã¨O„Ѩ^•Ü«∞㨺 HÍj‡~À^Œ∂ƒù``« åfi`ü—— Jx LÖËd¡ OK«∞@
=Å# – „uѨÙ~Àáêã¨# – HÍj‡~°^Õâ◊=Ú#O^Œ∞ =ÚO^Œ∞QÍ
L^ŒƒùqOz#^Œx `≥eÜ«ÚK«∞#flk.
'`«O„`åÖ’Hõ— "åºMϺ#Hõ~°Î J~Ú# HÍj‡~° ^Õâ◊ã¨∞÷_»∞
''[Ü«∞~°^èŒ∞_»∞—— – "å=∞ˆHâ◊fis =∞`« "åºMϺ#=∞O^Œ∞ –
''=ã¨∞Î`ÀǨϺ㨺 ^Œ~°≈#㨺 U`«^Õ"åKå~°º^ŒfiÜ«∞O HÍj‡ˆ~+¨μ
J=`å~°HõO—— Jx 1 – Dâ◊fi~°t=, 2 – qâßfi=~°∞ÎÅ#∞ HÍj‡~°
^Õâ◊=∞O^Œ∞ „uѨÙ~Àáêã¨# =ÚO^Œ∞QÍ „Ѩ=iÎOѨKÕã≤#@∞¡ `≥eÜ«∞
*Ëâß_»∞.
''HÍj‡ˆ~+¨μN=∂<£ ''qâßfi=~°Î—— U= J㨺 ^Œ~°‡#㨺 ™êHΔÍ`ü
„Ѩ=~°Î~Ú`å—— Jx LÖË¡dOKå_»∞.
"å=∞ˆHâ◊fis =∞`« q=~°}=∞#∞ „QÆO^äŒ=∞O^Œ∞ Dâ◊fi~° t=Ùx
¿Ñ~°∞ – â◊OHõ~°~åtQÍ K≥ѨÊ|_ç#k.
 H“àÏKå~°O 11
D ''qâßfi=~°∞Î_»∞—— 20 â’¡Hõ=ÚÅ`À XHõ ™È΄`«=º=ã¨÷ KÕã≤
#@∞¡ ''Éè\í ’`«ÊÖÏKå~°∞º_»∞—— `«# ''t=™È΄`å=o—— Ü«∞O^Œ∞ ¿Ñ~˘¯<åfl_»∞.
#=„uHÀ}Ï`«‡Hõ"∞≥ #ÿ NK«„Hõ=Ú#O^Œ∞ Hˆ O„^Œ™ê÷#=Ú aO^Œ∞=Ù.
Wk F_®º}Ñ‘~î°=ÚQÍ WHõ¯_» L#fl „uѨÙ~°ã¨∞O^ŒiH˜, K«~åº#O^Œ
<å^èŒ∞xH˜ „ѨfHõQÍ t"å#O^•^Œ∞ÅKÕ JOwHõiOK« |_ç#k.
F_®º}Ñ‘~î°O ZHõ¯_»?
„uѨÙ~å ã≤^•úO`«=Ú#∞ HÍj‡~°=Ú#HõO>Ë =ÚO^Œ∞ – K«~åº
#O^Œ<å^è∞Œ _»∞ L_ôÜ ¤ ∂« # Ñ‘~=°î Ú#O^Œ∞ „áê~°OaèOKå_»∞. L_ôÜ ¤ ∂« #
Ñ‘~î°O „Ѩã¨∞Î`«O ''™êfi`ü—— J#∞ ¿Ñ~°∞`À ѨtÛ=∞ PѨ…x™êÎ<£ ^Õâ◊=Ú
#O^Œ∞#flk. D ã¨÷Å=Ú<Õ ''B~åÌ~Úx—— Jx Ñ≤Å∞K«∞K«∞<åfl~°∞.
nxˆH L_ô¤Ü«∂#=∞x, F_论}=∞x <å=∂O`«~°=ÚÅ∞.
WHõ¯_Õ ''„uѨÙ~å~å^è#Œ —— ѨÙ\˜#ì k. WHõ¯_»#∞Oz HÍj‡~°=Ú#‰õΩ
"åºÑ≤Oz#k. HÍj‡~°=Ú#∞Oz L`«~Î ° – ^ŒH} Δ˜ ÉèÏ~°`^« âÕ =◊ ∞O`«\Ï
"åºÑ≤Oz#Ok.
HÍj‡~°=ÚÖ’ Dâ◊fi~°t= – qâßfi=~åÎKå~°∞ºÅ∞ ''„uѨÙ~À
áêã¨#—— ‰õΩ <åOk ѨeHÍ~°∞. Dâ◊fi~° t=Ù_»∞ "å=∞ˆHâ◊fis =∞`«=Ú
#‰õΩ ''~°ã=¨ ∞Ǩϟ^Œk—è — J#∞ ¿Ñ~°∞`À HÍiHÍ"åºMϺ#=Ú ~°zOK≥#∞.
Åe`å ã¨Ç¨Ï„ã¨<å=∞=ÚÅO^Œ∞
''F_论} Ñ‘~î°xÅÜ«∂ aO^Œ∞=∞O_»Å"åã≤h—— Jx F_论}
Ñ‘~î°"Õ∞ „Ѩ=ÚY™ê÷#=ÚQÍ K≥ѨÊ|_ç#k.
12 H“àÏKå~°O
Ǩk q^Œº – HÍkq^Œº
„uѨÙ~å ã¨O„Ѩ^•Ü«∞=Ú#O^Œ∞ Ǩkq^Œº HÍkq^Œº J#∞
Ô~O_»∞ ã¨O„Ѩ^•Ü«∞=ÚÅ∞#flq.
„uѨÙ~°ã¨∞O^Œi =¸Å=∞O„`«"≥∞ÿ# ''ѨOK«^Œj—— =∞O„`«=Ú
ǨÏHÍ~°=Ú`À „áê~°OaèOz# ''Ǩkq^Œº—— nx<Õ ''Nq^Œº—— Jx
=º=ǨÏi™êÎ~°∞.
D qÉèÏQÆ=Ú ZѨC_»∞ „áê~°OÉèí"≥∞ÿ#n Ѩiâ’kèOK«=Åã≤#
q+¨Ü«∞=Ú?
''*Ï˝<å~°‚= `«O„`«——=∞O^Œ∞ ^•fi^Œâ◊Ѩ@Å=ÚÖ’ Nq^•º
=∞O„`«=Ú 12 Éè^Ë =Œ ÚÅ∞QÍ #∞#fl@∞¡ K≥Ñʨ |_ç#k. D Láê㨉Ωõ Å∞
– 1 – Ö’áê=Ú„^Œ 2 – =∞#‡^è∞Œ _»∞, 3 – =∞#∞=Ù, 4 – K«O„^Œ∞_»∞,
5 – ‰õΩÉË~°∞_»∞, 6 – JQÆã¨∞κ_»∞, 7 – #Ok, 8 – WO„^Œ∞_»∞, 9
– ã¨∂~°∞º_»∞, 10 – â◊OHõ~∞° _»∞, 11 – q+¨μ=‚ Ù, 12 – ^Œ∞~åfiã¨∞_»∞.
D 12 q^ŒºÅ#∞ QÆ∂iÛ ''â◊OHõ~å#O^Œ∞_»∞—— ''*Ï˝<å~°‚=
`«O„`«—— "åºMϺ#=∞O^Œ∞ ã¨∞O^Œs =∞Ǩϟ^ŒÜ∞« =∞O^Œ∞ q=iOKå_»∞.
„|Ǩ‡O_»Ñ¨Ù~å}=∞O^Œ∞ 5–38–8 #O^Œ∞ Åe`å =∞O„`«
=ÚÅ∞ 10 q^èŒ=ÚÅ∞QÍ K≥ѨÊÉ_®¤~Ú.
Ö’áê=Ú„^Œ Láêã≤Oz#k – Ǩkq^Œº
=∞#‡^èŒ∞_»∞ Láêã≤Oz#k – HÍkq^Œº.
 H“àÏKå~°O 13 14 H“àÏKå~°O
Ǩkq^Œº HÍkq^Œº |Ǩïâß =∞`ÕûºO„^Œ<å^èŒ∞x =Å¡ Wk „Ѩ„Ѩ^èŒ=∞=ÚQÍ
1 – x+‘¯Å ã¨O„Ѩ^•Ü«∞O 1– ã¨HõÅ ã¨O„Ѩ^•Ü«∞O „áê~°OaèOK«∞@ KÕ`« ''<å^茗— ã¨O„Ѩ^•Ü«∞ q^è•#=ÚÖ’x^Õ D
2 – âßG*Ï˝# |ǨïÅO 2– Hõ~°‡HÍO_» |ǨïÅO ''N q^Œº—— Jx `≥eÜ«∞=K«∞ÛK«∞#flk.
3 – JO`«~åºQÆ „Ѩ^è•#O 3– ÉÏǨϺܫ∂QÆ „Ѩ^è•#O [QÆ^Œ∞æ~°∞ â◊OHõ~åKå~°∞ºÅ"å~°∞ – Ǩkq^•º ã¨O„Ѩ^•Ü«∞‰õΩÅ∞
4 – ã≤^ÒúѶ¨∞ – =∞ø#"ÕѶ¨∞ 4– ã≤^ÒúѶ¨∞ – =∂#"ÒѶ¨∞ ÉèÏ㨯~°~åÜ«∞Å"å~°∞ – HÍkq^•º ã¨O„Ѩ^•Ü«∞=Ú"å~°∞.
Ѩ~°OѨ~° Kåi„`å`«‡Hõ"≥∞ÿ#k Ѩ~°OѨ~° HõeÊ`«"≥∞ÿ#k ''Ǩkq^Œº—— Ü«∞O^Œ∞ ã≤^Œ∞ú_≥·# HÍÅ`åѨ#∞x (HõOHÍÅ`å
Ǩkq^•º ã¨O„Ѩ^•Ü«∞"Õ∞ „áêp#"≥∞ÿ#k. WO^Œ∞ k"ҺѶ¨∞ Ѩ#∞_»∞) „QÆO^äŒ=ÚÅ∞ ÅaèOK«∞@ÖË^Œ∞.
=∞O^Œ∞ 7QÆ∞~°∞ PKå~°∞ºÅ∞ (QÆ∞~°∞Ѩ~O° Ѩ~)° ã≤^ÒúÑ∞¨¶ =∞O^Œ∞ 4QÆ∞~°∞ ÅѶ¨Úã¨Î=O – „uѨÙ~°ã¨∞O^Œs ^ŒO_»HõO (nѨHÍKå~°∞ºÅ∞
PKå~°∞ºÅ∞ =∂#"ÒѶ¨∞=∞O^Œ∞ 8=∞Ok PKå~°∞ºÅ∞ HõÅ~°∞. ~°zOz#k) HõÖϺ}^Õ=Ù_»∞ ~°zOz# HõÖϺ}ã¨Î=O, ã¨OˆH`«Ñ¨^Œúu
WO^Œ∞ 8= QÆ∞~°∞=Ù ''|∞∞Aq=∞i≈h—— ~°K«~Ú`Õ. (nx ~°K«~Ú`« Z=~À `≥eÜ«∞^Œ∞) „uѨÙ~°ã¨∞O^Œs HõÅÊÅ`«,
J~Ú`Õ k"ҺѶ¨∞ Ѩ~°OѨ~°Ü«∞O^Œ∞ 1 – K«~åº<å^èŒ∞_»∞, ǨÏO™êáê~°"Õ∞â◊fi~°O, „uѨÙ~å™ê~° ã¨=ÚK«ÛÜ«∞O, Ü≥∂yh
2 – F_軺<å^èŒ∞_»∞, 3 – +¨+≤ª<å^èŒ∞_»∞, 4 – q∞„fâ◊<å^èŒ∞_»∞, ǨÏ$^ŒÜ«∞O, zkfiÖÏã¨ó, ™œÉèÏQƺã¨∞^èÀ^ŒÜ«∞O (W^Õ ™œÉèÏQƺ ã¨∞Éèí
5 – Ö’áê=Ú„^Œ, 6 – JQÆã∞¨ ºÎ _»∞ P~°∞QÆ∞~°∞=∂„`«"∞Õ ¿Ñ~˘¯#|_®¤~∞° . QÀ^ŒÜ«∞=∞x <Õ_»∞ =º=ǨÏiOK«|_»∞K«∞#flk) `«`«Îfi nѨ q=∞~°≈h,
''z^Œfie¡—— „QÆO^èŒ=∞O^Œ∞ ‰õÄ_® gˆ~ ¿Ñ~˘¯#|_®¤~°∞. "≥Ú^ŒÖˇ·# „QÆO^äŒ=ÚÅ∞ Ǩkq^•º ã¨O„Ѩ^•Ü«∞=Ú#‰õΩ K≥Ok#q.
J~°~ú `° åfl=o, ™œÉèÏQƺã¨∞^èÀ^ŒÜ∞« „QÆO^ä=Œ ÚÅO^Œ∞ Ö’áê=Ú„^Œ ™œÉèÏQƺ~°`åflHõ~°O – ã¨∞O^Œs =∞Ǩϟ^ŒÜ«∞O – =i=™êº
– JQÆã¨∞κÅ∞ ã≤^ÒúѶ¨∞ Ѩ~°OѨ~°Ö’ K≥ѨÊ|_®¤~°∞. ~°Ç¨Ï㨺O "≥Ú^ŒÖˇ·# „QÆO^äŒ=ÚÅ∞ HÍkq^•º ã¨O„Ѩ^•Ü«∞=Ú#‰õΩ
H“à◊ ã¨O„Ѩ^•Ü«∞=Ú#∞O_Õ ™œÉèÏQƺq^•º ã¨O„Ѩ^•Ü«∞=Ú K≥Ok#q.
U~°Ê_ç#k. WO^Œ∞ P#O^Œ<å^èŒ J#∞ ¿Ñ~°∞ nHΔÍ<å=∞=Ú z=~° ÉèÏ㨯~°~åÜ«∞Å"å~°∞ ''Ü≥∂yhǨÏ$^ŒÜ«∞=Ú——#‰õΩ HÍk
`«Ñ¨Êxã¨iQÍ #∞O_»∞#∞. q^•ºÑ¨~°=ÚQÍ ''¿ã`«∞|O^茗—=∞#∞ ÉèÏ+¨º=Ú#∞ ~°zOKå~°∞.
 H“àÏKå~°O 15
ã¨=∞Ü«∂Kå~°O
Nq^Àºáêã¨#Ö’ =ÚYº=ÚQÍ =¸_»∞ „Ѩ„H˜Ü«∂ ÉèË^Œ=Ú
Å∞#flq. 1 – H“àÏKå~°=Ú, 2 – ^ŒH˜Δ}ÏKå~°O, q∞„âßKå~°O, 3
– ã¨=∞Ü«∂Kå~°O.
H“àÏKå~°=ÚÖ’ 64 `«O„`« „QÆO^äŒ=ÚÅ∞#flq.
q∞„â◊=∞`«=ÚÖ’ K«O„^ŒHàõ Ï, *’º`åûfl=u "≥Ú^ŒÖ#·ˇ Zxq∞k
„QÆO^äŒ=ÚÅ∞#flq.
ã¨=∞Ü«∂Kå~°=ÚÖ’ 1 – =t+¨ª, 2 – ã¨#Hõ ã¨OÇ≤Ï`«, 3 –
ã¨#O^Œ#, 4 – ã¨#`ü‰õΩ=∂~° 5 – â◊√Hõ PQÆ=∞=ÚÅ∞ 5 L#flq.
g\˜<Õ ''â◊√ÉèÏQÆ=∞ ѨOK«HõO—— JO\Ï~°∞. D ã¨OÇ≤Ï`«Å∞ „Ѩã¨∞Î`«O
ÅaèOK«∞@ÖË^Œ∞. |Ǩïâß ''â◊$OˆQs—— W`åºk â◊OHõ~° =∞~î°=ÚÅÖ’
LO_ç LO_»=K«∞Û.
„Ѩã∞¨ `Î O« ÅaèOK«∞ ã¨=∞Ü«∂Kå~° ã¨O„Ѩ^•Ü«∞ „QÆO^ä=Œ ÚÅÖ’
Q“_»áê^Œ∞Å∞ ~°zOz# ã¨∞ÉèíQÀ^ŒÜ«∞ã¨∞Îu – â◊OHõ~åKå~°∞ºÅ"å~°∞
~°zOz# ''™œO^Œ~°ºÅǨÏi——, nxH˜ ÖÁÅ¡ ÅH©Δ‡^èŒ~°∞_»∞ „"åã≤# \©Hõ
„Ѩ=ÚY=ÚQÍ K≥ѨCHÀ^Œy#q Åaèã¨∞Î<åfl~Ú.
''™œO^Œ~°ºÅǨÏi——H˜ ã¨∞=∂~°∞ 33"åºMϺ#=ÚÅ∞#flq.
J~Ú`Õ g@xfl\˜H© tY~åÜ«∞=∂#"≥∞ÿ# ''Q“sHÍO`«\©Hõ—— ZO`À
qt+¨ì"≥∞ÿ#k. nx „"å`«„Ѩu |~À_®Ö’x ''QÍÜ«∞HÍfi_£ sÃã~üÛ
ÃãO@~ü „Öˇ·„|s——Ö’ L#flk.
16 H“àÏKå~°O
''NK«„Hõ=Ú——#‰õΩ qÜ«∞K«Û„Hõ=∞#∞ <å=∂O`«~°=Ú#flk.
PHÍâ◊=Ú#O^Œ∞ ѨÓlOK«∞@KÕ nxH˜ qÜ«∞K«Û„Hõ=∞#∞ ¿Ñ~°∞
=zÛ#k. qÜ«∞`üѨÓ[ 2 q^èŒ=ÚÅ∞.
1 – ^ŒÇ¨Ï~åHÍâ◊O 2 – ÉÏǨºHÍâ◊O
1 – ǨÏ$^ŒÜ«∂HÍâ◊=∞O^Œ∞ NK«„Hõ=Ú#∞ ÉèÏqOz ѨÓ[
KÕÜÚ« >Ë ^ŒÇϨ ~åHÍâ◊ÑÓ¨ [. nx<Õ ã¨=∞Ü«∞ѨÓ[ ÖË^• ã¨=∞Ü«∂Kå~°O
Jx =º=ǨÏi™êÎ~°∞. ã¨=∞Ü«∂Kå~°=Ú áê\˜OK«∞ ã¨=∞Ü«∞=ÚʼnõΩ
=∞O„`«[Ѩ=Ú ÖË^Œ∞ – ѨÙ~°â◊Û~°} ÖË^Œ∞ – ÉÏǨϺǨϟ=∞=Ú ÖË^Œ∞.
ǨÏ$^ŒÜ«∞Hõ=∞Å=∞O^Õ ã¨~åfi#∞ëêª#=Ú [~°∞Ѩ|_»∞#∞.
''™ê^•Yº—— Hõà◊#∞ ã¨Ç¨Ï„™ê~°=∞O^Œ∞ ÉèÏqOz JO`«~åºQÆ
=∂K«i™êÎ~°∞. ÉÏǨϺ=ÚÖ’ Ñ‘~î°=Ú, ѨÓ*Ï^Œ∞Å∞ Ug∞ LO_»=Ù.
''[áÈ[ÅÊó tÅÊO—— – 27 J#∞ ™œO^Œ~º° ÅǨÏs â’¡Hõ =∞O^Œ∞
D ã¨Ñ¨~åºÑ¨^Œúu q=iOѨ|_ç#k.
K«`«∞ifi^è≥·Hõº=Ú ÖË^• +¨_çfi^è≥·Hõº=Ú`À NK«„HÍ#∞ã¨O^è•#=Ú
KÕÜ«Ú>Ë ÉèíQÆ=u ã¨Ñ¨~°º JQÆ∞#∞.
P^è•~åk +¨\òK«„Hõ=ÚʼnõΩ „uHÀ}Ïk +¨@¯=ÚÅ`À `å^•
`«‡º=Ú K≥ÑC¨ ^Œ∞~°∞. aO^Œ∞ ™ê÷# K«`∞« ~°„ã¨=Ú#‰õΩ ã¨ÇϨ „㨠Hõ=∞Å=Ú
Å`À `å^•`«‡º=Ú – aO^Œ∞t=ÙʼnõΩ `å^•`«‡º=Ú I ^ÕǨÏ=Ú
t=ÙʼnõΩ `å^•`«‡º=Ú I K«„Hõ – =∞O„`«=ÚʼnõΩ `å^•`«‡º=Ú`À
K«`«∞ifi^è≥·Hõº=Ú ã≤kúOK«∞#∞.
 H“àÏKå~°O 17
H˘O^Œ~°∞ +¨_çfi^è≥·Hõº=Ú K≥ѨC^Œ∞~°∞. <å^ŒaO^Œ∞ HõàÏf`«=Ú
ÉèQí =Æ `«`Î fiΫ =∞x ã¨~fi° `«O„`«âßG ~°ÇϨ 㨺=∞QÆ∞K«∞#flk. <å^Œ=Ú, Ѩ~å
Ѩâ◊ºOu =∞^茺=∞ "≥·Yi Ü«∞#∞ 4 q^èŒ=ÚÅ∞.
1 – Ѩ~å – „uHÀ}Ï`«‡Hõ=Ú
2 – Ѩâ◊ºOu – J+¨ìHÀ}K«„Hõ~°∂Ñ≤}˜
3 – =∞^茺=∞ – ^•fi^Œâß~°~°∂Ѩ=Ú
4 – "≥·Yi – K«`«∞~åÌâß~°=Ú.
t=K«„Hõ=ÚʼnõΩ WO^Õ JO`«~åƒù==Ú. K«`«∞â◊Û„HÍ`«‡Hõ=∞QÆ∞
NK«„Hõ=Ú <å^Œ=∞#|_»∞#∞.
aO^Œ∞=#QÍ +¨@Û„Hõ=ÚÅ∞
=¸ÖÏ^è•~° – ™êfikèëêª# – =∞}˜Ñ¨Ó~° – J<åǨÏ`« –
qâ◊√^ŒÌ – P*Ï˝K«„Hõ=ÚÅ∞ – aO^Œ∞=#|_»∞#∞.
Hõà◊Å∞ – 50, ÖË^• 360, D q^èŒ=ÚQÍ <å^ŒaO^Œ∞
HõàÏf`«"≥∞ÿ#k ÉèíQÆ=u.
ã¨Ç¨Ï„ã¨Hõ=∞Å=Ú aO^Œfif`«"≥∞ÿ#k. ɡ·O^Œ=™ê÷#=Ú ''ã¨∞^è•
ã≤O^èŒ∞=——#∞ <å=∂O`«~°=Ú HõÅk nx<Õ ''ã¨~°Ñ¶¨∞—— JO\Ï~°∞.
<å^•f`«`«`«Îfi=Ú „uѨÙ~°ã¨∞O^Œs â◊|Ì=Ú`À K≥ѨÊ|_»∞ z`«¯à◊, W^Õ
„|Ǩχq^Œº Ü«∞#|_»∞#∞.
<å^ŒaO^Œ∞Hõà◊Å∞ Ѩ~°ã¨ÊÔ~·Hͺ#∞ã¨O^è•#=Ú =Å# 6
q^èŒ=ÚÅ∞QÍ U~°Ê_ç +¨_çfi^èŒ SHõº=∞QÆ∞#∞.
18 H“àÏKå~°O
D +¨_fiç ^èH·≥ ͺ#∞ã¨O^è•# =∞Ç≤Ï=∞=Å# QÆ∞~°∞Hõ$ѨKÕ HõeyOK«
|_ç# ''=∞Ǩ"Õ^茗— Ü«∞#∞ ã¨O™ê¯~°=Ú=Å# ''ÉèíQÆ=u—— "≥O@<Õ
=¸ÖÏ^è•~°=Ú – ™êfikèëêª# K«„Hõ=ÚÅ#∞ Ô~O_çO\˜h ÉèËkOz
=∞}˜Ñ¨Ù~°=∞O^Œ∞ „Ѩ`«ºHõΔ=∞QÆ∞#∞.
ukäѨÓ[ – ‰õΩO_»ex
ã¨∂~°ºK«O„^Œ∞Å∞ W_®Ñ≤OQÆà◊<å_»∞Å∞QÍ JǨϟ~å„`«=ÚÅ∞
ã¨OK«iOK«∞K«∞<åfl~°∞. K«O„^Œ∞_»∞ Z_»=∞ÉèÏQÆ=Ú# <å_ô~∂° Ѩ=ÚÖ’
ã¨OK«iOK«∞K«∂ 72 "ÕÅ <å_»∞Å#∞ J=∞$`«=ÚKÕ `«_∞» ѨÙK«∞<åfl_»∞.
ã¨∂~°∞º_»∞ ^ŒH˜Δ} <å_ôã¨OKå~°=Ú KÕÜ«ÚK«∂ J=∞$`«=Ú#∞
„QÆÇÏ≤ OK«∞#∞. K«O„^Œã∂¨ ~°∞ºe~°∞=Ù~°∂ P^è•~°K„« Hõ=Ú#O^Œ∞ XˆH™êi
ã¨=∂"Õâ◊=∞~Ú#ѨÙ_»∞ ''J=∂"å㨺—— ukä U~°Ê_»∞#∞. J#O`«~°O
Hõ$+¨‚ѨHõΔu^èŒ∞Å∞ =~°∞ã¨QÍ U~°Ê_»∞#∞. JO^Œ∞KÕ`«<Õ
‰õΩO_»ehâ◊HΘ =¸ÖÏ^è•~°=Ú#O^Œ∞ ã¨∂~°ºH˜~} ° ã¨OѨ~¯° =Ú
=Å# qb#"≥∞#ÿ K«O„^Œ=∞O_»Å=∞^躌 #∞O_ç „ã¨qOK«∞ J=∞$`«=Ú`À
xO_ç x„kOK«∞#∞. D x„^•=ã¨÷<Õ ''Hõ$+¨‚ѨHõΔO—— JO\Ï~°∞.
â◊√Hõ¡Ñ¨HõΔ=Ú#O^Õ ‰õΩO_»eh â◊H˜Î „Ѩɒ^èŒ=Ú KÕÜ«Ú@K«∞
J#∞‰õÄÅ ã¨=∞Ü«∞=Ú Hõ$+¨‚ѨHõΔ=Ú `«y#k HÍ^Œ∞.
ã¨=∂Ç≤Ï`«z`«Î=Ú á⁄Ok# ™ê^茉õΩ_»∞, K«O„^Œ∞x K«O„^Œ
™ê÷#=Ú #O^Œ∞#∞–ã¨∂~°∞ºx ã¨∂~°º™ê÷#=Ú#O^Œ∞#∞ QÍe`À
 H“àÏKå~°O 19
x~ÀkèOz #ѨÙ_»∞ ˆH=ÅO "åÜ«Ú„¿Ñ~°}KÕ ™êfikèëêª#=∞O^Œ∞#fl
Jyfl PiáÈ~Ú# J=∞$`«‰õΩO_»=Ú HõÅ^≥· x~åǨ~°=Ú =Å#
‰õΩO_»ex x„^Œ#∞O_ç ÖËz ã¨~°Ê=Ú=Öˇ Ѷ¨Ó`å¯~°=Ú KÕÜ«ÚK«∂ 3
„QÆO^èŒ∞Å#∞ KèÕkOz ã¨Ç¨Ï„™ê~°=∞O^Œ∞#fl K«O„^Œ=∞O_»Å=Ú#∞
HÍ@∞"ÕÜÚ« #∞. JѨC_»∞ *Ïi# J=∞$`«^•è ~° P *Ï˝K„« Hõ=ÚÃÑ#· ∞O_ç
K«O„^Œ=∞O_»Å=Ú#∞ `«_»∞ѨÙK«∂ ã¨~°fiâ◊s~°=Ú#∂ "åºÑ≤OK«∞#∞.
P *Ï˝K„« Hõ=ÚÃÑ#· ∞#fl K«O„^Œ∞x HõàÅ◊ ∞ 15 g\˜<Õ x`«ºÅx, u^è∞Œ Åx
JO\Ï~°∞. ã¨Ç¨Ï„ã¨^Œà◊Hõ=∞Å =∞^茺ܫ∞O^Œ∞#fl K«O„^Œ=∞O_»Å"Õ∞
''ɡ·O^Œ=™ê÷#O—— J#|_»∞#∞. W^Õ z`«¯à◊ – z#‡~Ú – P#O^Œ
~°∂Ѩ=Ú – P`«‡ – Jx K≥ѨÊ|_»∞K«∞#flk.
K«O„^Œ∞xÜ≥ÚHõ¯ „Ѩ^èŒ=∞ Hõà◊#∞ ''„ѨuѨ`ü—— ÖË^• áê_»ºq∞
JO\Ï~°∞. Wk ã¨∂~°º=∞O_»Å=Ú#∞O_ç |Ç≤Ï~°æ`«=∞QÆ∞#∞. Hõ$+¨‚
ѨH=Δõ Ú#O^Œ∞ ã¨∂~°º=∞O_»Å=Ú KÕ~∞° #∞. W^Õq^è=Œ ÚQÍ â◊√Hõ¡ ѨH=Δõ Ú
#O^Œ∞ ã¨∂~°º=∞O_»Å=Ú#∞O_ç kfifÜ«∞Hõà◊ "≥Å∞=_»∞#∞. D
q^èŒ=ÚQÍ 15 Hõà◊Å =º=^è•#=ÚÖ’ ã¨∂~°ºK«O„^Œ∞Å∞ Ѩ~°ã¨Ê~°O
1800 _ç„wÅÖ’ #∞#flѨÙ_»∞ ''áœ~°‚q∞—— U~°Ê_»∞#∞. ã¨∂~°ºK«O„^Œ∞
e~°∞=Ù~°∂ XˆH _ç„wÖ’ SHõº=∞~Ú HõÅã≤#ѨÙ_»∞ ''J=∂"å㨺——
JQÆ∞#∞.
H“àÏKå~°=Ú#O^Œ∞ K«O„^ŒHõàÏ`«‡Hõ"≥∞ÿ# u^èŒ∞Å#∞,
x`«ºÅ∞QÍ „Ѩf~ÀA XHõ¯ukäx =∂„`«"Õ∞ ѨÓl™êÎ~°∞. ã¨=∞Ü«∂
20 H“àÏKå~°O
Kå~°=ÚÖ’ Jxfl u^äŒ∞Å#∞ „Ѩf~ÀE ѨÓl™êÎ~°∞. ëÈ_»jHõà◊ 15
u^ä∞Œ ÅO^Œ∞#∞ LO_»∞@=Å#, ѨOK«^jŒ x`«ºÅ∞ WO^Õ JO`«~∂° ƒù`«
=∞QÆ∞#∞. D c[=Ú#ˆH ''Nq^Œº—— Jx ¿Ñ~°∞. ëÈ_»jHõà◊ J#QÍ
â◊HÍ~°ˆ~Ѷ¨ DHÍ~° aO^Œ∞ ã¨OÜ«ÚHõÎ=Ú. W^Õ Nq^Œº.
H“àÏKå~°O
â’¡II H“à◊O ѨOK«uHõÎO ™êº`ü H“à◊O‰õΩÅ ã¨=Ú^Œƒù=O I
H“à◊=∞#QÍ ''ѨOK«uHõÎ=Ú——`À ‰õÄ_ç#k. ‰õΩÅ=Ú#O^Œ∞
L^ŒƒùqOz#k. ѨOK«uHõÎ=∞#QÍ
â’¡II UÖÏ*Ïf Ѷ¨ÅOK≥·= Hõ~°∂Ê~°OK« Å=OQÆHõO I
*ÏfѨ„`«O `«^è•^Õq ''ѨOK«uHõΗ— q∞^ŒO„Ñ≤ÜÕ∞ II
– ™œÉèÏQƺ~°`åflHõ~°O.
UʼnõΩÅ∞ – *ÏlHÍÜ«∞ – Hõ~°∂Ê~°O – Å=OQÆO – *ÏѨ„u,
D J~Ú^Œ∞`À ‰õÄ_ç# ''Hõ~°∂Ê~°g\˜Hõ—— – W\˜ì `åO|∂Å=Ú#ˆH
ѨOK«uHõÎ=∞x ¿Ñ~°∞.
W\˜ì `åO|∂Å=Ú#∞ "Õã¨∞‰õΩx ѨÓ*ÏkHõ=ÚÅ#∞ H“à◊√Å∞
x~°fiÇ≤Ï™êÎ~°∞. WHõ ‰õΩÅ=∞O^Œ∞ ѨÙ\˜ì#k J#QÍ ™ê^茉õΩ_»∞ ÖË^•
nH˜Δ`«∞_»∞ U ‰õΩÅ=Ú#O^Œ∞ ѨÙ\˜ì##∂, H“àÏKå~°nH˜Δ`«∞_≥·#KÀ `«#
[#‡`«ó =zÛ# ‰õΩÅ=Ú#∞ HÀÖ’Ê~Ú ''H“à◊—— ‰õΩÅ=Ú#ˆH K≥O^Œ∞#∞
H“àÏKå~° nHõΔ á⁄Ok#"å~°O^Œin XˆH ‰õΩÅ=Ú. "åiH˜ [#‡`«ó
 H“àÏKå~°O 21
=zÛ# =~å‚„â◊=∞ ^èŒ~°‡=ÚÅ∞ =iÎOK«=Ù. JO`ÕQÍHõ "å~°∞ W`«~°
^Õ=`«Å #~°ÛOK«~å^Œ∞. f~°÷Ü«∂„`å^Œ∞Å∞ KÕÜ«∞~å^Œ∞. Ñ≤`«$^Õ=`«Å
#iÛOK«~å^Œ∞. f~°Ü ú ∂« „`å^Œ∞Å∞ KÕÜ∞« ~å^Œ∞. Ñ≤`$« ^Õ=`«Å#∞ Ãã`· O«
`«~°Ê} – „âß^•ú^Œ∞Å`À JiÛOK«~å^Œ∞. W`åºk xÜ«∞=∞=ÚÖˇ<Àfl
L#flq.
H“à◊nHõΔ á⁄Ok# „ÉÏǨχ} – HõΔ„uÜ«∞ – "≥·â◊º – â◊¥„^Œ –
ѨOK«=∂^Œ∞ÅO^Œin XˆH ''‰õΩÅ——=∞#|_»∞#∞.
D H“à◊√Å∞ ѨÓ~°fi – L`«Î~° H“à◊√Åx =∞~°Å Ô~O_»∞
q^èŒ=ÚÅ∞. ѨÓ~°fiH“à◊√Å∞ ''ÉÏǨºHÍâ◊=Ú——#O^Œ∞ NK«„Hõ=Ú#∞ –
Éèí∂„Ѩ™êÎ~° – "Õ∞~°∞„Ѩ™êÎ~° ~°∂Ѩ=ÚQÍ JiÛ™êÎ~°∞. L`«Î~°H“à◊√Å∞
ÉÏǨºHÍâ◊=Ú# ѨOK«=∞Ü«∂QÆ=∞#∞ ¿Ñ~° „ã‘Ü Î Ú≥ Hõ¯ ''„Ѩ`º« HõÜ
Δ ∂≥ x——
ѨÓ[KÕã≤ ã¨OQÆq∞™êÎ~°∞. gik ѨOK«^Œj =∞O„`« Láêã¨<å q^è•#
=ÚÖ’ ''HÍkq^•º—— ã¨O„Ѩ^•Ü«∞=Ú.
â◊OHõ~åKå~°∞ºÅ∞ ''Ǩkq^•º—— ã¨O„Ѩ^•Ü«∞=Ú#‰õΩ K≥Ok#
"å~°∞. ÉèÏ㨯~°~åÜ«∞Å∞ HÍkq^•º ã¨O„Ѩ^•Ü«∞‰õΩÅ∞. Ü≥∂yh
ǨÏ$^ŒÜ«∞=Ú#‰õΩ „áêp# "åºMϺ`«Å∞ ''Ǩkq^•º—— Ѩ~°OQÍ
"åºMϺxOKå~°∞.
ÉèÏ㨯~°~åÜ«∞Å"å~°∞ Ü≥∂yh ǨÏ$^ŒÜ«∂xH˜ ¿ã`«∞|O^èŒ=∞<Õ
ÉèÏ+¨ºO HÍkq^•ºÑ¨~°OQÍ, „"åâß~°∞.
22 H“àÏKå~°O
Åe`å ã¨Ç¨Ï„™êxH˜
â◊OHõ~åKå~°∞ºÅ∞ "åºMϺ#O ZO^Œ∞‰õΩ „"åÜ«∞ÖË^Œ∞?
[QÆ^Œ∞æ~°∞ â◊OHõ~åKå~°∞ºÅ"å~°∞ 40 „ѨHõ~°} „QÆO^è•Å∞,
„Ѩ™ê÷# „`«Ü«∞ÉèÏ+¨ºO – q+¨μ‚ ã¨Ç¨Ï„™êxH˜ ÉèÏ+¨ºO "≥ÚII „"åâß~°∞.
HÍx Åe`å ã¨Ç¨Ï„㨠<å=∞=ÚʼnõΩ "åºMϺ#O „"åÜ«∞ÖË^Œ∞. J^Õ
''ѨOK«^Œj—— =∞O„`«=Ú#‰õΩ „Ѩ`ÕºHÍHõΔ~°=Ú#‰õΩ qOâ◊u (20)
<å=∞=ÚÅ∞#fl ''Åe`å„uâ◊u—— H˜ "åºMϺ#O „"åâß~°∞. ZO^Œ∞KÕ`?«
''Åe`åã¨Ç¨Ï„ã¨O—— =ÚYº=ÚQÍ H“à◊ã¨O„Ѩ^•Ü«∞=Ú#‰õΩ
K≥Ok# „QÆO^è=Œ Ú. H“àÏKå~°=Ú#‰õΩ "Õ^„Œ áêuѨkHõ ÖË^∞Œ "Õ^qŒ ~°∞^Œú
"≥∞#ÿ ^•xx â◊OHõ~∞° Å∞ Z#fl_»∂ JOwHõiOK«~∞° . JOwHõiOK«Ö^Ë ∞Œ .
+¨}‡`«=ÚÅ#∞ "å~°∞ WÖÏ ã¨O㨯iOKå~°∞. Dâ’¡HOõ QÆ=∞xOK«O_ç.
â’¡II JeOQÆHõ=∞ K«„HÍOHõO J<åã¨==∞#ã≤÷HõO!
J#∞zÛ+¨ì=∞~°HÍÎ~°…ºO =∞`«"Õ∞`«`ü =º=ã≤÷`«"£∞!!
`åII â‹·==∞`«=∞O_»e eOQÆ^è•~°}=Ú#∞ – "≥·+¨‚==∞`«
=∞O_»e K«„HÍOH˜`«=Ú#∞ – â߈HÎÜ«∞=∞O_»e =∞^Œºáê#,
ÉèíQÆѨÓ[Å∞– HÍáêeHõ=∞O_»e Z=ÚHõÅ=∂Å ^èŒiOK«∞@ –
QÍ}ÏѨ`º« =∞O^Œ∞ LzÛ+¨Ñª Ó¨ [ – ™œ~°=∞`« =∞O^Œ∞ ~°H`Îõ ~« Ê° }=ÚÅ∞
=∂xÊOz, "å\˜x ã¨O㨯iOz – ѨÓ*Ï q^è•#=ÚÅ∞ "ÕÔ~·##∂
JO^ŒiH© Láêã¨∞º_»∞ Dâ◊fi~°∞_˘Hõ¯_Õ Jx x~°∂Ñ≤Oz ''"≥k· Hõ=∞`«——
=Ú#∞ ã¨∞„Ѩu+≤ª`« "≥Ú#~åÛ~°∞.
 24
H“àÏKå~°O 23

â◊$u „Ѩuáêk`«=∞QÆ∞ r"Õâ◊fiÔ~·Hõ`«fi=Ú Ü«Ú‰õΩÎÅ`À J#∞

Éèí==Ú#‰õΩ `≥zÛ# â◊OHõ~° ÉèíQÆ=`åÊ^Œ∞Å∞ ã¨HõÅÖ’Hõ =O^Œ∞ºÅ∞.
Åe`åã¨ÇϨ „ã¨=Ú #O^Œe – D<å=∞=ÚÅ#∞ QÆ=∞xOK«O_ç.
''‰õΩÅ—— Ѩ^Œ=Ú`À „áê~°OaèOѨ|_ç# <å=∞=ÚÅ∞ `˘q∞‡k.
1. ‰õΩÅ=∞$`≥·Hõ ~°ã≤HÍ 2. ‰õΩÅã¨OˆH`«áêeh 3. ‰õΩÖÏOQÆ<å
4.‰õΩÖÏO`«™ê÷ 5.H“oh 6.‰õΩÅÜ≥∂yh 7. ‰õΩÖËâ◊fis 8. ‰õΩÅ
‰õΩO_®ÅÜ«∂ 9. H“à◊=∂~°æ`«`«Ê~° ¿ãq`å W"ÕQÍHõ WOHÍZ<Àfl
<å=∞=ÚÅ∞. Ü≥∂xxÅÜ«∂, ÉèíQÍ~å^蕺, ÉèíQÆ=∂eh, "å~°∞}©
=∞^ŒqǨÏfiÖÏ – ~°ÇϨ ŸÜ«∂QÆ„Hõ=∂~å^蕺 – ‰õΩÖ’fÎ~å‚ – ‰õΩÅ~°∂Ñ≤}©
– H“eh ˆH=ÖÏ – W`åºk <å=∞=ÚÅ∞ ''H“àÏKå~° Ѩ~°"≥∞ÿ#
"åºMϺ<å¿ÑH˜Δ`«=ÚÖË.
hÅã¨~°ã¨fif `«O„`«O
 25
–`«O„`«Ñ‘iîHõ–
hÅ ã¨~°ã¨fiu – ^Œâ◊=∞Ǩq^ŒºÅÖ’ kfifÜ«∂q^Œº J~Ú#
''`å~°—— Ü≥ÚHõ¯ ~°∂Ѩqâı+¨}=Ú. UHõ[@ – L„QÆ`å~° – =∞Ǩ„QÆ
`å~° – hÅ – hÅã¨~°ã¨fiu "≥ÚII¿Ñ~°∞¡ `å~°Ü≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂áêO`«~°
=ÚÅ∞. JO`«~°∞æѨΠ™ê^èŒ#Ü«∞O^Œ∞ ã¨∞+¨μ=∞fl Uq^èŒOQÍ =„*Ï–
z„`å – „|Ǩχ<å_ç „Ñ¨Éèífiu ÉèË^Œ=ÚÅ∞QÍ #∞#fl@∞¡, ÉÏǨϺQÆ∞ѨÎ
™ê^èŒ#Ü«∞O^Œ∞ =∞Ǩq^Œº`å~° P^è•~°=ÚQÍ, ™ê^èŒ# ÉèË^Œ=ÚKÕ
hÅã¨~°ã¨fiu "≥ÚII JQÆ∞K«∞#flk.
''„ã‘Î – Ǩ˙O—— J#∞ =∞O„`«=Ú `å~å=∞Ǩq^•º =∞O„`«=Ú.
''FO „Ç‘ÏO„ã‘ÎO Ǩ˙OѶ¨\ò—— J#∞#k L„QÆ`å~å „âı+¨ª=∞O„`«=Ú
WO^Œ∞ „Ѩ}==Ú `˘ÅyOz#KÀ UHõ[\Ï =∞O„`«=∞QÆ∞#∞.
'' „Ç‘ÏO „ã‘ÎO Ǩï~—— J#∞#k hÅã¨~°ã¨fif =∞O„`«=Ú.
D =∞O„`« ™ê^èŒ# ''H“àÏKå~°—— q^è•#=Ú#‰õΩ K≥Ok#k.
â߈HÎÜ«∞=ÚÖ’ DLáêã¨# P}"ÀáêÜ«∞O Ü≥ÚHõ¯ JO`«~°æ`«
q^è•#=Ú. WO^Œ∞ "å=∂Kå~° ™ê^èŒ#Ö’ ‰õΩÅK«„HõѨÓ[ Ü«∞O^Œ∞
=∞~°‡A˝_≥·# QÆ∞~°∞=Ù ^•fi~å ÉÏǨϺÉèˇ·~°q (‰õΩÖÏOQÆ#) Ü≥ÚHõ¯
ã¨Ç¨Ü«∞=Ú`À ™ê^茉õΩ_»∞ L#fl`« ã≤úu á⁄O^Œ∞`å_»∞.
Éè~·ˇ "° å=ã¨ú á⁄Ok# ™ê^艌 Ωõ _»∞ JO`«ó Éè~·ˇ q° Ü≥ÚHõ¯ ™ê=∞~°ãº¨
ã≤÷u á⁄Ok P#O^ŒÉèˇ·~°= ~°∂ѨÙ_≥· `å#∞ ã≤^Œ∞ú_≥· ÉÏǨϺÉèˇ·~°qx
Ѩi`«ºl™êÎ_∞» . JѨÙ_»∞ Jk k"åºKå~°"∞≥ ÿ âßOÉè"í ÀáêÜ«∞ „âı}Ö˜ ’xH˜
Ѩi}u K≥O^Œ∞`å_»∞.
26
ã≤^Œú QÆ}O K≥Ñ≤Ê# ^•xx |\˜ì – =OQÆ^Õâ◊ =∞O^Œ∞ K≥·`«#º
=∞Ǩ„ѨÉèí∞=Ù Dq^èŒ"≥∞ÿ# P#O^•#∞Éèí∂u K≥O^•_»@. W^Õ
K«~°=∂#O^Œ=Ú.
â◊H˜Î ™ê^茉õΩ_»∞ ‰õΩÅK«„Hõ=∞O^Œ∞QÆÅ J~° – <Õq∞ "≥ÚII
~°Ç¨Ï㨺=ÚÅ∞ ˆH=Å ã¨^Œ∞æ~°∞=Ù <å„â◊~ÚOz `≥Å∞ã¨∞H˘=Åã≤#^Õ.
U„QÆO^èŒ=Ú #O^Œ∞ Wq „"åÜ«∞|_»ÖË^Œ∞. D =∞Ǩ™ê^èŒ#Ü«∞O^Œ∞
[Ѩ=Ú#‰õΩ „Ѩ=ÚY ™êú#=ÚHõÅ^Œ∞. J~Ú`Õ [áêxH˜ =ÚO^Œ∞
‰õΩÅ∞¡Hõ – ¿ã`«∞ =∞Ǩ¿ã`«∞, =ÚYâ’^èŒ# =∞O„`«=ÚÅ∞ Láê㨺
^Õ=`«##∞ã¨iOz aè#flOQÍ LO\Ï~Ú. Wq QÆ∞~°∞Ѩ~°OѨ~°Ö’
`≥Å∞ã¨∞HÀ=Åã≤#^Õ.
t~°ã∞¨ û #O^Œ∞ ‰õΩÅ∞¡Hõ – ǨÏ$^ŒÜ∞« =∞O^Œ∞ ¿ã`«∞=Ù – HõO~î=° Ú
#O^Œ∞ =∞Ǩ¿ã`«∞ =∞O„`«=ÚÅ∞ =ÚO^Œ∞QÍ [Ñ≤Oz J#O`«~°O
=¸Å=∞O„`«O [Ñ≤OKåe.
[Ñ≤OK«∞@<Õ P~ÀǨ=ã¨ú JO\Ï~°∞. D P~ÀǨÏ} ã¨iQÍ
[~°QÆxKÀ ™ê^茉õΩ_»∞ „Éèí+¨μì_»QÆ∞#∞. =∞Ǩp<å Kå~°„Hõ=∞™ê^èŒ#Ö’
qѶ∞¨ fl=ÚÅ∞ ‰õÄ_® ‰õÅ∞QÆ∞`å~Ú. g\˜#xfl\˜h =∞ǨH“à◊ P#O^Œ
Éèˇ·~°"å=ã¨ú á⁄Ok# QÆ∞~°∞=Ù#∞ â◊~°}∞á⁄Ok "åi J#∞„QÆǨÏ=Ú
KÕ`«<Õ x"åiOK«∞@‰õΩ â◊Hõº=∞QÆ∞#∞. Hõ#∞Hõ<Õ H“àÏKå~° =ÚÖ’
QÆ∞~°∞=Ù ÖËx^Õ ™ê^èŒ#ÖË^Œ∞.
D qѶ¨∞fl=ÚÅ∞ =¸_»∞ q^èŒ=ÚÅ∞QÍ LO\Ï~Ú.
1. FѶ¨∞ qѶ¨∞flO 2. QÆ}qѶ¨∞flO 3. =ӺǨÏqѶ¨∞flO.
 27
1. FѶ¨∞ qѶ¨∞fl=Ú#O^Œ∞ – WO^Œ∞ ™ê^茉õΩ#‰õΩ =∞O„`«
ѶŨ „áêÑ≤Î q+¨Ü∞« =ÚÖ’ ã¨O^ÕÇϨ =Ú HõÅ∞QÆ∞#∞. J<ÕHõ TǨáÈǨÅ∞
‰õÅ∞QÆ∞#∞. „â◊^ŒúÖ’Ñ≤OK«∞#∞.
2.QÆ} qѶ¨∞fl=Ú – WO^Œ∞ *Ï˝<ÕO„kÜ«∞ – Hõˆ~‡O„kÜ«∞=Ú
ÅO^Œ∞ ^À+¨ã¨O㨯~°=Ú ÖË~°Ê_ç z`«ÎqHÍ~°=ÚÅ =Å# „HÀ^è•^Œ∞Å∞
Hõey q+¨Ü«∞"åOKè«ÅO^Œ∞ z‰õΩ¯H˘#∞#∞. JO^Œ∞KÕ`« =∞O„`«QÆu
x~ÀkèOѨ|_ç P~ÀǨÏ=ã¨ú #∞O_ç ™ê^茉õΩ_»∞ Ѩ`«#=ÚK≥Ok
J=~ÀǨÏ}Ï=ã¨ú á⁄O^Œ∞#∞. nxx QÆ∞~°∞=Ù `«# ã¨Ê~°≈KÕ`« – =∞O„`«
ã¨O™ê¯~°=Ú KÕ`« J#∞Ö’=∞ qÖ’=∞ ^蕺#=ÚKÕ`« `˘ÅyOK«∞#∞.
Wk ~°Ç¨Ï㨺"≥∞ÿ# XHõ `åO„uHõ q^è•#=Ú.
3. =ÓºÇ¨Ï qѶ¨∞fl=Ú – Wk H“à◊™ê^èŒ#Ö’ g~°Kå~° ™ê^茉õΩ
#‰õΩ J`«ºO`« L#fl`« ã≤úu á⁄Ok#ѨÙ_»∞ HõÅ∞QÆ∞#∞ XH˘¯Hõ¯ ™êi
Wk ™ê^茉õΩ#‰õΩ, ã≤kú á⁄O^Œ∞ ã¨=∞Ü«∞=ÚÖ’ HõÅ∞QÆ∞ Hõiî# ѨsHõΔ.
JO`ÕQÍHõ Å`å™ê^èŒ#Ö’ (‰õΩÅÜ«Ú=u `À K«„HõѨÓ[)
P#O^Œ ã¨=∂kè á⁄Ok#Ñ≤=∞‡@. P"≥∞#∞ =∂`«$~°∂ѨOQÍ ÉèÏqOz
JiÛOz `«ºlOKåe.~å=∞Hõ$+¨‚ Ѩ~°=∞ǨÏO㨠`«# ÉèÏ~°ºJ~Ú#
âß~°^^Œ qÕ x =∂`«$ÉèÏ=O`À JiÛOK«_O» Ö’x ~°ÇϨ 㨺O W^Õ. JѨÙ_»∞
Å`« (‰õΩÅÉè~·ˇ q° ) ™ê^艌 Ωõ x JO`«~O° QÆ=ÚÖ’<Õ ã≤~÷ "° ∞≥ ÿ Ü«ÚO@∞Ok.
™ê^艌 Ωõ _»∞ `«# ÉèÏ=[QÆ`∞« ÖÎ ’ (z^•HÍâ◊=∞O^Œ∞) `å#∞ `«Åz
#ѨÙ_»∞ P"≥∞#∞ |Ç≤τѨˆHΔѨ} KÕã≤ P"≥∞`À ~°Ç¨Ï㨺 ™ê^èŒ#Ö’
b#=Ù`å_»∞. Wk k"åºKå~°=Ú. ™ê=∂#∞ºÅ‰õΩ Wk TǨωõΩ ‰õÄ_®
28
JO^Œx q+¨Ü«∞=Ú. D™ê^èŒ#Ö’ HÍ=∂k=$`«∞ÎÅ∞ ~°Ãã·Hõ`å# ã≤÷u
#O^Œ∞`å~Ú.
ã¨∞+¨μ=∂flO`«~°æ`« "≥∞ÿ# z„`å<å_ç ã¨∂HõΔ"≥∞ÿ#k. z„`«‰õΩ
ã¨∂HõΔ‡~°∂Ѩ=Ú =„[<å_ç. J#O`«~°O ã¨~åfiO`«=∞O^Œ∞ ã¨∂HΔ͇u
ã¨∂HõΔ‡~°∂Ѩ"Õ∞ ''hÅã¨~°ã¨fiu—— J#|_»∞#∞.
aO^Œ∞=Ù P^è•~°=ÚQÍ<Õ =$`«=Î Ú – ~ˆ Y U~°Ê_ç#k. =∞Ǩâ◊HΘ
Ü≥ÚHõ¯ Hˆ O„^Œ=Ú ÖË^• ǨÏ$^ŒÜ∞« =Ú aO^Œ∞"Õ. aO^Œ∞„Ѩ"âÕ ß#O`«~O°
– <åaè„Ѩ"Õâ◊O – z=iH˜ Ü≥∂x „Ѩ"Õâ◊=Ú. Wk ™œÉèÏQƺ
Ü«Ú‰õΩÎÅ~Ú# H˘O^Œ~°∞ =∞Ǩ™ê^茉õΩňH ™ê^茺=Ú.
(ǨÏ$^ŒÜ«∞) aO^Œ∞ „Ѩ"Õâ◊=Ú – hÅ ã¨~°ã¨fiu P~å^èŒ#
<åaè „Ñ¨"Õâ◊=Ú – L„QÆ`å~° Láêã¨#.
ZO^Œ∞KÕ`#« #QÍ aO^Œ∞ „Ѩ"âÕ O◊ J#O`«~O° z^•HÍâ◊O HõO>Ë
Ѩ~°"≥∞ÿ# â◊√^Œú =∞Ǩ"Àº=∞ =∞O^Œ∞ `«`«Îfi *Ï˝#O HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok.
nx<Õ "≥·kHÍKå~°OÖ’ ã¨∂~°º=∞O_»Å ÉèË^Œ=∞<åfl~°∞. =∞Ǩ p<å
Kå~°OÖ’ Ju QÆ∞ѨΙê^èŒ# Ü«∞O^Œ∞ <åaè „Ñ¨"Õâ◊ =∞<åfl~°∞.
Ü≥∂x „Ѩ"Õâ◊=∞#∞#k XHõ ã¨OˆH`«=Ú ÉèíQÆ=næ`« Ü«∞O^Œ∞
NHõ$+¨μ‚_»∞ D ™ê^èŒ<å `«`«Îfi=Ú#∞ H˘kÌQÍ ã¨∂K«#„áêÜ«∞OQÍ
K≥áêÊ_»∞. =∞ǨÏ^£„|ǨχÜ≥∂x Ü«∞O^Œ∞ QÆ~°ƒù™ê÷Ѩ# `å<Õ KÕÜ«Ú
K«∞<åfl#∞. Ü≥∂QÆ ^Œ$ëêìº nx `«`«fi=Ú |Ǩï~°Ç¨Ï㨺"≥∞ÿ#k.
=∞ǨH“à◊ QÆ∞~°∞Hõ$Ѩ =Å##∞ nxx `≥Å∞ã¨∞H˘#=ÅÜ«Ú#∞. =∞~˘Hõ
=∂~°æ=Ú ÖË^Œ∞.

29
â◊=™ê^è#Œ ‰õÄ_® =∞Ǩp# q^è•#=ÚÖ’x^Õ, `«O„`ÀHõ"Î ∞≥ #ÿ
ÉÏǨϺâ◊==Ú #∞ѨÜ≥∂yOz "å=∂Kå~° ™ê^茉õΩÅ∞ „áê^èŒq∞HõOQÍ
™ê^è#Œ KÕ™êÎ~∞° . `«# ^ÕÇϨ =Ú#∞ â◊==Ú=Öˇ LOK«∞H˘x ^•xÜ«∞O^Œ∞
`≥·[ã¨^ÕǨÏOÖ’ JǨÏO`«#∞ ã≤÷~°Ñ¨~°K«∞H˘x ™êyOK«∞ ™ê^èŒ#
k"åºKå~° ™ê^艌 Ωõ Å q^è•#=Ú giH˜ ÉÏǨϺâ◊==Ú J=ã¨~O° ÖË^∞Œ .
`«fiH± –=∂O㨖Jã≤ú–=∞*Ï˚ "≥ÚII Ѩ^•~°ú=ÚÅ`À â◊≈âß#=Ú#O^Œ∞
â◊=™ê^èŒ# KÕ™êÎ~°∞.
^ÕǨÏ~°∂Ѩ =∞Ǩâ◊≈âß#Ü«Ú #O^Œ∞ ã¨O™ê~°=∞<Õ =∞Ǩxt
~å„uÖ’ k"åºKå~° ™ê^茉õΩÅ∞ =∞ǨÉèˇ·~°=Ùx J~°Û#KÕ™êÎ~°∞. r=
^ÕǨÏ=Ú#O^Õ Ü«∞^è•~°ú â◊=ÉèÏ=# KÕ™êÎ~°∞.
x=∞fl„âı}H˜ ˜ K≥Ok# ™ê^艌 Ωõ Å∞ ÉÏǨϺ"≥∞#ÿ â◊=™ê^è#Œ KÕ™êÎ~∞° .
giH˜ P`å‡kèëêª#"≥∞ÿ# =∞ǨÉèˇ·~°=Ùx L<Õ‡+¨=Ú HõÅ∞QÆ^Œ∞.
qaè#fl™êú~ÚÅÖ’ qq^èŒ^Õ=`«Å L<Õ‡+¨=Ú á⁄O^Œ∞@‰õΩ [iˆQ
f„=™ê^è#Œ Ö’ ÅHõºΔ =Ú ã¨∞^Œ$_è=» ÚQÍ ÖËxKÀ ^Õ=`å ™êHΔÍ`å¯~°=Ú
HÍ^Œ∞QÍx, Ñ≤âßK« *ÏuH˜ K≥Ok# „¿Ñ`å`«‡Å∞ QÀK«i™êÎ~Ú. #~°|e
=O\˜ ‰õΔΩ„^Œ |ex HÀ~°∞`«∂ JO^Œ∞H˘~°‰õΩ ™ê^茉õΩx ѨÅ∞~°HÍÅ∞QÍ
Ç≤ÏOã≤™êÎ~Ú. "å\˜ „Ѩ֒ÉèÏxH˜Ö’<≥· ™ê^艌 Ωõ _»∞ (Éè+í `ì¨ « K≥O^Œ∞`å_»∞.
W@∞=O\˜ ÉÏkè`« r"å`«‡Å‰õΩ („¿Ñ`å`«‡Å‰õΩ) â◊‰õΩÎÅ∞ Uq∂
LO_»=Ù. „¿Ñ`å`«‡ÅHõO>Ë –Ñ≤âßK«∞Å∞–Ñ≤âßK«∞ÅHõO>Ë Ü«∞HõΔ–
QÆO^èŒ~°fi–q^•º^èŒ~°∞Å∞ Lxfl`«∞Öˇ· "å\˜ â◊H˜Î"Õ∞~°‰õΩ ™ê^茉õΩx =∞<À
^•~°ºÌ O J#∞ã¨iOz KåÖÏ q~°àÏu q~°àO◊ QÍ ã≤kú HõÅ∞QÆ KÕ™êÎ~∞° .
IIH©¡OII
30
hÅ ã¨~°ã¨fif `«O„`«O
N ^Õ=Ùº"åK«
â’¡II ÉèíQÆ=<£ ^Õ=^Õ"Õâ◊ ѨOK«„Hõ`«∞ q^è•Ü«∞Hõ
ã¨~°fi[˝ ÉèíH˜Îã¨∞ÅÉèí â◊~°}ÏQÆ`« =`«ûÅI
‰õΩÖËâ◊ Ѩ~°"Õ∞âß# Hõ~°∞}Ï=∞Ü«∞ "åi^èÕ
ˆH<ÀáêÜÕ∞# ^Õ"Õâ◊ =ÚK«º`Õ Éèí=|O^èŒ<å`üI
`«<Õ‡=^Œ =∞Ǩ^Õ= Ü«∞k `Õ-ã≤Î Hõ$áê=∞~Ú.
ÉèÏ"å~°úO– ÉèíQÆ=<£! ‰õΩÖËâ◊fi~°! Éèí= |O^èŒ#=ÚÅ#∞O_ç
=ÚH˜ÎK≥O^Œ∞ =∂~°æ=Ú ^ŒÜ«∞KÕã≤ LѨ^ÕtOK«∞=Ú ‰õ~°∞}Ï™êQÆ~å.
NÉèˇ·~°= L"åK«–
â’¡II â◊$}∞^Õq „Ѩ=HΔͺq∞ Ü«∞<å‡O `«fiO ѨiѨ$K«Ûùã≤
`«ã¨º„â◊=} =∂„`Õ} ã¨O™ê~å#∞‡K«º`Õ #~°ó!
ã¨~°fiq^•º „Ѩ^•<å `«∞Î Hõkè`ÕǨϺO ã¨∞ˆ~â◊fii
JuQÆ∞ǨϺ`«~°O ¿ÇϺ`«`ü *Ï˝<å`«‡Hõ ã¨<å`«#OII
ÉèÏ"å~°úO– ¿ÇÏ ^Õq! „â◊=} =∂„`«=Ú KÕ`«<Õ, ã¨O™ê~°
|O^èŒ=ÚÅ#∞ `˘ÅyOK«∞, QÆ∞ǨϺ`«~°"≥∞ÿ# *Ï˝#=Ú#∞ LѨ^ÕtOK«∞
K«∞<åfl#∞ q#∞=Ú.
 hÅ ã¨~°ã¨fif `«O„`«O 31
„ѨHõ$u QÆÅ J<ÕHõ ~°∂Ѩ=ÚÅÖ’ Ju„Ѩ^è•#=Ú, =∞<À
ǨÏ~°=Ú J~Ú#k, ''hÅ~°∂Ѩ=Ú——
HõeÜ«ÚQÆ=Ú#O^Œ∞ ã¨~°fi`«O„`«=ÚÅÖ’ L`«Î=∞"≥∞ÿ#k =∞Ǩ
`«O„`«"≥∞ÿ# hÅ`«O„`«=Ú. „|Ǩ‡^Œ∞Å∞ ‰õÄ_® D"≥∞#∞ Láê
ã≤OKå~°∞. K«O„^Œ ã¨∂~°∞ºÅ∞, Jyfl=~°∞}Å∞ ‰õΩÉË^`Œ å΄`ÕÜ∞« ^Œ∞~åfiã¨
=t+¨μªÅ∞ ã¨~°fi^Õ=`«Å∞ D"≥∞#∞ P~åkèOKå~°∞.
„|Ǩχ=ÚǨ˙~°Î=Ú#O^Œ∞ ÖËz, =∞$}ÏÅ `«O`«∞=Ù ã¨=∂#
"≥∞ÿ# L„QÆ`å~°#∞ =¸ÖÏ^è•~åk „|Ǩχ~°O„^èŒ Ñ¨~°ºO`«O ÉèÏ=#
KÕÜ«∂e. ã¨∂~°ºHÀ\˜ „ѨÉèíÅ`À – K«O„^ŒHÀ\˜ j`«Å`«fi=ÚÅ`À
`«\˜`ü HÀ\˜ HÍO`«∞Å`À HÍÖÏ#Å tYÅ`À "≥Å∞Q˘O^Œ∞ Ѩ~åâ◊H˜Îx
^ÕÇ¨Ï =∞O`å "åºÑ≤Oz#@∞¡ ÉèÏqOKåe. J#O`«~°O =∂#ã¨Ñ¨Ó[
K͆Ƕe.
z\˜H˜# „"ÕÅ∞ – Ѩ$käg`«`«ÎfiO – QÆO^èŒOã¨=∞iÊOKåe.
ÉÁ@#„"ÕÅ∞ – PHÍâ◊`«`«ÎfiO – ѨÙ+¨ÊO ã¨=∞iÊOKåe.
K«∂ѨÙ_»∞„"ÕÅ∞ – "åÜ«Ú`«`«ÎfiO – ^è∂Œ ѨO ã¨=∞iÊOKåe.
=∞^茺"ÕÅ∞ – Jyfl`«`«ÎfiO – nѨO ã¨=∞iÊOKåe.
LOQÆ~°O "ÕÅ∞ – [Å`«`«ÎfiO – t=ÉèÏ=# KÕÜ«∂e.
(<≥·"Õ^ŒºO ã¨=∞iÊOKåe)
`«~°∞"å`« "åQƃù= c["≥∞ÿ# ''SO—— 108 ™ê~°∞¡ [Ñ≤OKåe.
32 hÅ ã¨~°ã¨fif `«O„`«O
â’¡II JYO_»=∞O_»ÖÏ HÍ~°O "åºÑ¨ÎO ÜÕ∞#K«~åK«~°O
`«`«Ê^ŒO ^Œi≈`«O ÜÕ∞# `«Ãã· N QÆ∞~°"Õ #=∞óII
Jx =∂#ã≤HõOQÍ ™ê+¨ìOQÆ ^ŒO_»„Ѩ=∂}O KÕÜ«∂e.
™êfl#O KÕã,≤ ~åyáê„`«Ö’ [áê‰õΩ ã¨∞=∞O, ‰õΩÖ’^ŒHOõ , ‰õΩÅ
ѨÙ+¨ÊO LOz ''FO L^Œº^•k`«º =∞O_»Å =∞^茺=iÎ<≥·º t=K≥·`«<≥κ
NhÅã¨~°ã¨fi`≥κ ™êfiǨ—— Jx LK«ÛiOz J~°…ºO ã¨=∞iÊOKåe.
QÆ}Ѩu–|@∞HõÉèˇ·~°=Ù_»∞ ˆHΔ„`«áêÅ∞x JiÛOKåe. Ü≥∂y#∞
Å#∞ ‰õÄ_® ѨÓlOKåe. Z„~°KO« ^Œ# QÆO^èOŒ `À uÅHõO ^èiŒ OKåe.
ÅÖÏ@=∞O^Œ∞ ''„Ç‘ÏOѶ¨\ò—— Jx edOKåe. ‰õÄ~°Ûc[O (Ǩ˙O)
LK«ÛiOK«_»O =Å¡ áêѨ<åâ◊#O J=Ù`«∞Ok.
`å~å QÍÜ«∞„u =∞O„`«=Ú#∞ H˘kÌ¿ãѨ٠[Ñ≤OKåe.
– `å~°Ü≥ÿ∞ q^Œ‡¿ÇÏ =∞Ǩϟ„QÍÜ≥ÿ∞ nè=∞Ç≤Ï `«<Àfl^Õq
kèÜ≥∂Ü≥∂#ó „ѨKÀ^ŒÜ«∂`ü——
J#O`«~O° Z_»=∞ áê^Œ=ÚÃÑ· xÅ|_ç ~Ô O_»∞ KÕ`∞« Å∂ ÃÑHÔ· uÎ
D„H˜Ok =∞O„`«=Ú#∞ [Ñ≤OKåe.
''ǨÏOã¨óâ◊√z ã¨^Œfiã¨∞~°O`«iHõΔO ã¨^Àú`å "Õk+¨ukä~°∞Ì
~À㨠#$+¨^Œfi~° ã¨^Œ$`« ã¨^£"À=∞ ã¨^Œ*ÏQÀ*Ï |∞∞`«*Ï J„k*Ï
|∞∞`«O |$ǨÏ`ü——.
 hÅ ã¨~°ã¨fif `«O„`«O 33
L`«Î~åaè =ÚY∞_≥· f~°ú[Å=ÚÖ’ HõeÑ≤# áêÅ∞–#∞=ÙfiÅ∞–
aÜ«∞ºO`À ^ÕqH˜ `«~°Ê}KÕÜ«∂e.
`«~°Ê}=Ú KÕÜ«Ú@‰õΩ =∞O„`«=Ú–
''FO L^Œº^•k`«º =∞O_»Å =∞^茺=iÎ<≥κ t=K≥·`«<≥κ
N hÅã¨~°ã¨fi`≥ºº `åi}©O `«~°ÊÜ«∂q∞ ™êfiǨII
ѨÓ*Ïã¨÷ÅO
UHõeOQÆ ^Õ"åÅÜ«∞O–â◊≈âß#O–â◊¥#ºQÆ$ǨÏO–<åÅ∞QÆ∞
^•~°∞ʼnõÄ_»e–Ѩ~°fi`«tY~°O–J~°}ºO–ã¨÷Å=ÚÅO^Œ∞ L„QÆ`å~°
„Ѩu=∞‰õΩ J~°Û# KÕÜ«∂e.
[O|∞Hõ=ÚÅ`À Ѩi"Õ+≤ªOz â◊≈âß#"åã≤x, HõáêÅ=∂ÖÏ
^è•i}˜ J~Ú# `å~°#∞ ^蕺xOKåe.
''FO =„*’^ŒˆH Ǩ˙OѶ¨\ò—— J#∞=∞O„`«=Ú`À áê^Œ„ѨHΔÍà◊#
KÕã¨∞HÀ"åe. TO„Ç‘ÏO™êfiǨ J#∞ =∞O„`«=Ú`À PK«#=Ú
KÕÜ«∂e. TO=∞}˜^èŒi =„[}˜ ã¨~°fiѨ^Œ=â◊OHõi Ǩ˙OѶ¨\ò
™êfiǨII J#∞ =∞O„`«=Ú`À tMÏ|O^èŒ#O KÕÜ«∂e.
FO ~°HõΔ–~°HõΔ–Ç¨˙OѶ¨\ò L`åû~°Ü«∞ L`åû~°Ü«∞ Ǩ˙O
Ѷ¨\ò ™êfiǨ—— J#∞ =∞O„`«=Ú Ñ¨iîOK«∞K«∂, [Å=Ú„^Œ „Ѩ^Œi≈Oz
aÜ«∞ºO <åÅ∞QÆ∞kâ◊ÖÏ "≥^Œ[ÖÏ¡e.
34 hÅ ã¨~°ã¨fif `«O„`«O
=∞$^•fiã¨# =∞O^Œ∞–JK«∂_»Hõ Pã¨#=∞O^Œ∞ ÖË^• HÀ=∞ÖÏã¨#
=∞O^Œ∞, g~åKå~°=Ú áê\˜OK«∞ ™ê^艌 Ωõ _»∞ ‰õÄ~°∞Ûx ™ê^è#Œ KÕÜ∂« e.
Wq ÅaèOK«xKÀ QÆ[K«~°‡O– Hõ$ëê‚l#O–^Œ~åƒùã¨#O –Z„~°x
HõO|oÃÑ· ‰õÄ~°∞Ûx
FO =∞}˜^iŒè =„l}© =∞Ǩ„Ѩuã¨~ˆ ~°H–Δõ ~°HΔõ Ǩ˙O Ѷ\¨ ò™êfiǨ
J#∞ =∞O„`«=Ú`À P`«‡~°HõΔ} H˘~°‰õΩ Pã¨#=Ú JOK«∞Å#∞ XHõ
=Ú_çQÍ |OkèOKåe.
''FO ÅO Jó Ǩ˙OѶ\ ¨ ò ™êfiǨ—— J#∞ =∞O„`«=Ú`À "åºÑ¨Hõ
<åºã¨O KÕÜ«∂e.
FO #=∞ó ѨÙ+¨ÊˆH`«∞ ~å*Ï~°›`Õ ã¨`åÜ«∞ FO– J#∞
=∞O„`«=Ú`À â◊s~°=Ú–"å‰õΩ¯ â’kèOKåe.
FO Ѩٿ+Ê Ñ¨Ù¿+Ê ã¨∞Ѩٿ+Ê Ñ¨Ù+¨Êã¨OÉèí"Õ! ѨÙ+¨ÊK«Ü«∂ =H©ˆ~‚
Ǩ˙OѶ¨\ò ™êfiǨII J#∞=∞O„`«=Ú`À ѨÓ*Ï Ñ¨Ù+¨Ê=ÚÅ#∞
ã¨O„áÈH˜ΔOKåe.
ã¨fi~°‚ áê„`«Ü«∞O^Œ∞ – ÖË^• `å„=∞áê„uÜ«∞O^Œ∞ ~°HõÎK«O^Œ#O
–QÀ~ÀK«#O–‰õΩO‰õΩ=∞ – =„[ѨÙ+¨ÊO ÖËѨ#O KÕã≤ ‰õΩÅ~°ã¨=Ú`À
Ñ‘~î° x~å‡}=Ú KÕã≤–
FO Pó ã¨∞ˆ~MË Ç¨˙OѶ¨\ò ™êfiǨ J#∞K«∂hÅ ã¨~°ã¨fiu
Ü«∞O„`«=Ú#∞ ™ê÷Ñ≤OKåe.
 hÅ ã¨~°ã¨fif `«O„`«O 35
Ü«∞O„`«=Ú Ü≥ÚHõ¯ J+¨ì^Œà◊=ÚÅO^Œ∞ – ÅH˜Δ‡– ã¨~°ã¨fiu–
~°u – „Ñ‘u – H©iÎ – âßOu – ѨÙ+≤ì – `«∞+≤ì J#∞ Ñ‘~î°â◊‰õΩÎÅ#∞
ѨÓlOKåe.
`«# â◊s~°=Ú#O^Œ∞ P`å‡#∞ ã¨O^è•#O KÕÜ«∂e. â◊¥#º
â◊s~°=Ú#O^Œ∞ ‰õΩH˜ΔH˜ Z_»=∞ ÉèÏQÆ=Ú# ã¨~°fiáêáê`«‡‰õΩ_≥·# Hõ$+¨‚
=~°‚=ÚQÆÅ áêѨѨÙ~°∞+¨x PÖ’zOKåe.
„Ç‘ÏO – ~°O J#∞ c[=ÚÅKÕ áêѨѨÙ~°∞+¨μx ^ŒQÆúOKÕã≤#@∞¡
ÉèÏqOKåe. „ã‘ÎO J#∞c[=Ú`À áêѨѨÙ~°∞+¨μx Éèí㨇=Ú#∞
"åÜ«Ú=ÙKÕ ZQÆ∞~°Q˘\˜ì#@∞¡ ÉèÏqOKåe.
„Ǩ˙O J#∞ c[=Ú`À `«#â◊s~°=Ú J=∞$`« áê¡q`«"∞≥ #ÿ @∞¡
ÉèÏqOKåe. nx<Õ Éèí∂`«â◊√kÌJO\Ï~°∞.
hÅ ã¨~°ã¨fiu ^蕺#O
â’¡II „Ѩ`åºb_è» Ñ¨^•O ÃѶ¸~åO =ÚO_»=∂ÖÏ qÉèí∂+≤`åO
Y~åfiO ÅOÉ’^ŒsO cè=∂O "庄Ѷ∞¨ K«~å‡=$`åO Hõ\∫!
#=Ü«∞ø=# ã¨OѨ<åflO ѨOK«=Ú„^• qÉèí∂+≤`åO
K«`«∞~°∞ƒù*ÏO Ö’ÅlǨfiO =∞Ǩcè=∂O =~°„Ѩ^•O!
Y_»æHõ„sÎ ã¨=∂Ü«ÚHõÎ ã¨"Õº`« ~°Éèí∞[^ŒfiÜ«∂O
HõáÈÖ’`«ÊÅ ã¨OÜ«ÚHõÎ ã¨=ºáê}˜Ü«Ú QÍxfi`åO!
36 hÅ ã¨~°ã¨fif `«O„`«O
Ñ≤OQÀ„ÔQH· õ [\ÏO ^蕺ÜÕ∞ <ÒÅ Éè∂í +¨} Éè∂í +≤`å"£∞!!
ÉÏÖÏ~°¯ =∞O_»ÖÏHÍ~° Ö’K«#„`«Ü«∞ Éèí∂+≤`«O
[fiÅzÛ`å =∞^茺=∞™êúO ÃѶ¸~°^ŒO„ëêì Hõ~åohO!
ã¨∞"ÕâßO ¿ã‡~°=^Œ<åO JÅOHÍ~° qÉèí∂+≤`åO
qâ◊fi"åºÑ¨Hõ `ÀÜ«∂O`«ó âıfi`« Ѩ^À‡Ñ¨iã≤ú`åO!!
–=â◊º Hõ~°‡Ü«∞O^Œ∞ ^Õqx ~°HõÎ=~°‚=ÚQÍ#∞, PHõ~°¬} Hõ~°‡
Ü«∞O^Œ∞ Ñ‘`«=~°‚~°∂Ѩ=ÚQÍ#∞, LKåÛ@# Ü«∞O^Œ∞ ^èŒ∂„=∞=~°‚
~°∂Ѩ=ÚQÍ#∞, =∂~°}=∞O^Œ∞ Hõ$+¨=‚ ~°~‚ ∂° Ѩ=ÚQÍ#∞ ^蕺xOKåe.
x`«ºÑ¨Ó[
QÆ}Ѩu–ˆHΔ„`«áêÅ∞_»∞ |@∞Hõ Éèˇ·~°=Ù_»∞–Ü≥∂y#∞Å#∞
JiÛOz# Ñ≤=∞‡@ ëÈ_»â=◊ s¬Ü∞« "≥∞#ÿ ~°`º« aèÖÏ+¨ Hõey# ~°=∞}˜x
"å=∂OHõ=ÚÃÑ· ‰õÄ~°∞ÛO_» ɡ@∞ìH˘x Éèí∂`«â◊√kÌx KÕã≤ =∂`«$HÍ
<åºã¨O KÕÜ«∂e.
HÍ~°} „^Œ=º=Ú#∞ XHõ HõÅâ◊=Ú#O^Œ∞Oz, Z„~°x =G=Ú`À
Hõ\˜ì, Z„~°x ѨÙ+¨Ê=∂ÅÅ`À JÅOHõiOKåe. Z_»=∞ ÉèÏQÆ=Ú#∞
K«`∞« ~°„㨠=∞O_»Å "Õ∞~°Ê~°z JO^Œ∞ HõÅâ◊=Ú#∞OKåe. P HõÅâ◊=Ú
#‰õΩ `«∂~°∞ʖѨ_=» ∞~°ÅO^Œ∞ +¨_O» QÆ <åºã¨=Ú KÕã≤ =¸Å=∞O„`«O
[Ñ≤OKåe.
 hÅ ã¨~°ã¨fif `«O„`«O
JHΔÀÉèíº |∞∞+≤ó– |$ǨÏf Kè«O^Œó– hÅã¨~°ã¨fif ^Õ=`å
Ǩ˙Oc[O, Ǩ˙Oâ◊H˜Îó– ã¨~åfi~°÷ã≤^ŒúÜÕ∞ qxÜ≥∂QÆó!
D hÅ ã¨~°ã¨fiux "å=∂Kå~° q^è•#=ÚÖ’<Õ JiÛOK«
=ÅÜ«Ú#∞. W`«~° q^è•#=ÚÅ∞ ã≤kúOK«=Ù.
=∂`«$HÍ <åºã¨ã¨º „|Ǩ‡ |∞∞+≤ó – QÍÜ«∞„f Kè«O^Œó –
=∂`«$HÍ ã¨~°ã¨fif ^Õ=`å, =ºO[# =~°‚Oc[ó – ã¨fi~°=~°‚ â◊H˜Îó
qã¨~°æó H©ÅHõó – WÖψQ |∞∞+≤<åºã¨O KÕÜ«∂e.
Hõ~°<åºã¨O
JO–HõO–YO–QÆO–Ѷ¨∞O–&O–PO – JOQÆ∞ëêªÉèϺO #=∞ó
WO–K«O–Kè«O–[O–Ѷ¨∞O–&O–DO – `«~°˚hÉèϺO #=∞ó
LO–@O–~î°O–_»O–_è»O–}O–TO – =∞^茺=∂ÉèϺO#=∞ó
UO–`«O–^äŒO–^ŒO–^èŒO–#O–SO – J<åq∞HÍÉèϺO #=∞ó
FO–ѨO–Ѷ¨O–|O–ÉèíO–=∞O–BO – Hõx+¨ªHÍÉèϺO #=∞ó
JO–Ü«∞O–~°O–ÅO–=O–+¨O–ã¨O – ǨÏO–HõΔO–Jó–
Hõ~°`«Å Hõ~°Ñ¨$ëêìÉèϺO J„™êÎÜ«∞Ѷ¨\ò
JOQÆ<åºã¨O
JO–HõO–YO–QÆO–VO–PO – ǨÏ$^ŒÜ«∂Ü«∞ #=∞ó
WO–K«O–[O–Ѷ¨∞O–&O–DO – t~°¿ã ™êfiǨ
LO–@O–~î°O–_»O–_è»O–}O–TO – tMÏÜ≥ÿ∞=+¨\ò
37 38 hÅ ã¨~°ã¨fif `«O„`«O
UO–`«O–^èŒO–^ŒO–^èŒO–#O–SO – Hõ=KåÜ«∞ ǨïO
FO–ѨO–Ѷ¨O–|O–ÉèíO–=∞O–BO – <Õ„`«„`«Ü«∂Ü«∞"Ò+¨\ò
JO–Ü«∞O–~°O–=O–â◊O–+¨O–ã¨O–ǨÏO–HõΔO–Jó
Hõ~°`«Å Hõ~°Ñ¨$ëêªÉèϺO J„™êÎÜ«∞ Ѷ¨\ò
+¨_»OQÆ <åºã¨O
„ǨO – JdÅ "å„QÆ∂Ñ≤}© ǨÏ$^ŒÜ«∂Ü«∞ #=∞ó
„Ç‘ÏO – JYO_» "å„QÆ∂Ñ≤}© t~°¿ã ™êfiǨ
„Ǩ˙O – „|Ǩχ "å„QÆ∂Ñ≤}© tMÏÜ≥ÿ∞ =+¨\ò
„ÃÇ·ÏO – q+¨μ‚"å„QÆ∂Ñ≤}© –Hõ=KåÜ«∞ ǨïO
„ǨÏ∫O – ~°∞„^Œ"å„QÆ∂Ñ≤}© –<Õ„`«„`«Ü«∂Ü«∞ "Ò+¨\ò
„ǨÏó – ã¨~°fi"å„QÆ∂Ñ≤}© J„™êÎÜ«∞ Ѷ¨\ò.
â’¡II ^Õ"Õt ÉèíH˜Îã¨∞ÅÉèË Ñ¨i"å~° ã¨=∞xfi`Õ
Ü«∂=`åÎfiO ѨÓ[~Úëêìq∞ `å=`ü `«ºO ã¨∞ã≤~÷ åÉè=í II
''hÅ ã¨~°ã¨fif ^Õq WǨ=Ǩϗ— Jx JO[e`À ™ê÷Ñ≤OKåe.
WǨÏu+¨ªã¨fi–Jaè=ÚvHõ~°}O KÕÜ«∂e
WǨÏã¨xfl ~°∞^Œãú fi¨ –J„`åkèëêª#O ‰õΩ~°∞ =∞=∞ѨÓ*ÏO QÆ$Ǩ}
Jx „áêiúOKåe.
WK«@ P"åǨÏh–ã¨O™ê÷Ñ≤h–ã¨xfl^è•Ñ¨h–ã¨xfl~Àkäh–
ã¨=Ú‡vHõ~°} =Ú„^ŒÅ∞ „Ѩ^Œi≈OKåe.
 hÅ ã¨~°ã¨fif `«O„`«O 39 40 hÅ ã¨~°ã¨fif `«O„`«O

FO N=∞^ÕHõ[>Ë =„[ѨÙ+¨ÊO „ѨfK«Ûù Ǩ˙OѶ¨\ò ™êfiǨ =Ú„^ŒÅ‰õΩ „Ç‘ÏO–NO–NO–„^•O–„ã‘ÎO–Ǩ˙O c[=ÚÅ∞

J#∞ =∞O„`«=Ú`À áê^•ºk ëÈ_»â’ѨKå~° ѨÓ[KÕÜ«∂e. ѨiîOKåe.
1 – áê^ŒºO 9 – ^èŒ∂ѨO hÅ ã¨~°ã¨fif =∞O„`«=Ú#‰õΩ „áêp#QÆ∞~°∞=ÙÅ∞ W@∞¡O_çi.
2 – J~°…ºO 10 – nѨO gix 㨇iOK«=ÅÜ«Ú#∞.
3 – PK«=∞#O 11 – <≥·"Õ^ŒºO T~°úfi ˆHâ◊√_»∞–"Àº=∞ˆHâ◊√_»∞–hÅHõO~î°–=$+¨^èŒfi[–g~°∞
4 – ™êfl#O 12 – PK«=∞#O k=ºã≤^ŒÌ QÆ∞~°∞=ÙÅ∞. =t+¨ª –‰õÄ~°‡<å^茖=∂#<å^èŒ (=∞„`ÕºO„^Œ
5 – =GO 13 – `åO|∂ÅO <å^èŒ∞_»∞) =∞¿ÇÏâ◊fi~°–ǨÏi<å^èŒ∞Å∞ g~°∞ "≥Ú`«ÎO 9QÆ∞~°∞.
6 – PÉèí~°}O 14 – ™È΄`«O Éèí"å=u–ÉèÏ#∞=∞u–[Ü«∂–q^•º–=∞Ǩϟ^Œi– ã¨∞MÏ
7 – QÆO^èŒO 15 – h~å[#O #O^Œ–Ѩ~°=∂#O^Œ–áêi*Ï`«–‰õΩÖËâ◊fii–q~°∂áêHõΔ– ^Õ=Ǩ˙u
8 – ѨÙ+¨ÊO 16 – #=∞™ê¯~°O. g~°O`å `åi}© ‰õΩÅQÆ∞~°∞=ÙÅ#|_»∞^Œ∞~°∞.
=¸_»∞ „âı+¨ªÑ¨Ù+¨Ê=ÚÅ∞ HõÅ=Ù.
P#O^Œ<å^èŒ â◊|Ì=Ú z=~°QÆÅ QÆ∞~°∞ ã¨O„Ѩ^•Ü«∞=Ú ã¨~°fi
1– Z„~°HõÅ∞= „âı+¨ª"≥∞ÿ#k. „ã‘ÎÅ – QÆ∞~°∞=ÙÅ z=~° ''JOÉÏ—— Ѩ^Œ=Ú KÕ~°Û
2– [áê ‰õΩã¨∞=∞O =ÅÜ«Ú#∞.
3– Hõ^ŒO|O.
hÅã¨~°ã¨fiux `«∞Åã‘^Œà◊=ÚÅ`À J~°Û#KÕÜ«∞~å^Œ∞. â◊`«$x"å~°}– „QÆǨi+¨ìO–~ÀQÆâßOu ã¨=∞Ü«∞=ÚÅO^Œ∞
'|e— x ã¨=∞iÊOK«∞ =∞O„`«=Ú.
<≥·"Õ^Œº„^Œ=º=ÚÅ∞:– áêÅ∞–ÃÑ~°∞QÆ∞–J#fl=Ú–áêÜ«∞ã¨O–
`Õ < ≥ – H˘|ƒi–H˘|ƒih~° ∞ –JÅ¡ O –‰õ Ω O^Õ Å ∞=∂O㨠O –"Õ ∞ Hõ FO „Ç‘ÏO UHõ[>Ë =∞ǨÜ«∞HΔÍkèѨ`«ÜÕ∞ =∞Ü«∂
=∂Oã¨O–J~°\ј O¨ _»∞–Å_»∞–¤ KÕщ¨ Äõ ~°–HÀ_çQ∞Æ _»∞–¡ "≥Ú^ŒÖ#·ˇ q. LѨh`«O|e QÆ$ǨςQÆ$Ǩς–QÆ$Ǩ‚Ѩܫ∞ QÆ$ǨѨܫ∞–=∞=∞âßOuO
„`≥·Ö’Hõº =∞OQÆà◊^•Ü«∞Hõ=∞QÆ∞–Ü≥∂x=Ú„^Œ– Éèí∂uh ‰õΩ~°∞‰õΩ~°∞ Ѩ~°q^•ºO PHõ$+¨ìPHõ$+¨ì–„Hõ@„Hõ@–zèOkèzèOkè–
=Ú„^Œ– ^≥·`«º^èŒ∂=∞h =Ú„^Œ ÖËxǨ=Ú„^Œ „Ѩ^Œi≈OKåe. D ã¨~°fiO[QÆ^£ =â◊=∂#Ü«∞ „Ç‘ÏO ™êfiǨ!
 hÅ ã¨~°ã¨fif `«O„`«O 41
ѨÙ+≤ìÜ«∞O^Œ∞ LáêOâ◊√[Ѩ=Ú–|∞kÌH˜ =∂#ã¨[Ѩ=Ú–
JaèKå~°=Ú#O^Œ∞ "åzHõ[Ѩ=Ú KÕÜ«∂e.
HõÅ∞¡Hõ#∞ t~°ã¨∞û#O^Œ∞ KÕÜ«∂e. ǨÏ$^ŒÜ«∞=Ú#O^Œ∞
¿ã`«∞=Ù#∞, qâ◊√^Œú=∞O^Œ∞ =∞Ǩ¿ã`«∞=Ù#∞, =∞}˜Ñ¨Ó~°=∞O^Œ∞
x~åfi}=Ú#∞ [Ñ≤OKåe.
â’¡II q„áê}ÏO „Ѩ}=O ¿ã`«∞ó HõΔ„uÜ«∂}ÏO`« ^≥·=K«!
"≥·âߺ<åOK« Ѷ¨_»O`ÀÜ«∞O =∂Ü«∂â◊¥„^Œã¨º Hõ^茺`ÕII
`å – „ÉÏǨχ}∞ʼnõΩ ''FO—— ¿ã`«∞=Ù. HõΔ„uÜ«ÚʼnõΩ ‰õÄ_®
FOHÍ~°"Õ∞. "≥·â◊√ºÅ‰õΩ ''Ѷ¨\ò——– â◊¥„^Œ∞ʼnõΩ ''„Ç‘ÏO—— ¿ã`«∞=QÆ∞
K«∞#flk.
=∞Ǩ¿ã`«∞=Ù– Ǩ˙O.
x~åfi}O – FO– J #∞O_ç HõΔ =~°‰õΩ QÆÅ=∂`«$Hõ
â’¡II ÉèíHõΔ}Ë ^Œ∂+≤`å lǨfiq∞^蕺ܫ∂ ÉèÏ+¨}Ë#"Õ
HõÅÃÇ·Ï~°∂Ì+≤`å lǨfi <å<å^À¿+} ^Œ∂+≤`å!
`«`«¯^èŒO áêѨHÀÖ’HÀ lǨÏfiÜ«∂„Ѩ[¿Ñ#‡#∞O
ã¨Oâ’^èŒ#=∞<åK«~åº #[¿Ñ`ü áê=∞~°ó Hõfiz`üII
`å – u#‰õÄ_»xq u#∞@=Å#, J|^Œú=ÚÅ∞ =∂\Ï¡_»∞@
=Å#, "å^Œ#–^≥|ƒÖÏ_»@=Å#,– W`«~∞° Å#∞ u@∞ì@=Å#, J<ÕHõ
q^èŒ=ÚÅ ''<åÅ∞Hõ—— ^Œ∂+≤`«"≥∞ÿ#k. W\˜ì ^À+≤`«"≥∞ÿ# <åÅ∞HõKÕ
42 hÅ ã¨~°ã¨fif `«O„`«O
KÕÜ«Ú[Ѩ=Ú ã≤kúOK«^Œ∞. PKå~°=Úáê\˜Oz =∞O„`«ã¨Oâ’^èŒ#
ã¨`«ºx+¨ª–=∞ø#=Ú–q∞`«ÉèÏ+¨}=Ú–P^Œ~°=ÚQÍ =∂\Ï¡_»∞@–
=∞#â◊√≈kú QÆÅ"åxˆH =∞O„`«=ÚÅ∞ ã≤kúOK«∞#∞.
`åi}©ã¨∞Îu
â’¡II FO ÃѶ¸~°~°∂¿Ñ =∞Ǩ~å"Õ ã¨~°fiâ◊`«$ÉèíÜ«∞OHõi
ÉèíˆHÎÉè’º =~°^Õ^Õq „`åÇ≤Ï =∂O â◊~°}ÏQÆ`«O!
ã¨∞~åã¨∞~åiÛ`Õ ^Õq ã≤^ŒúQÆO^èŒ~°fi ¿ãq`Õ
*Ï_»ºáêѨǨψ~^Õq „`åÇ≤Ï=∂O â◊~°}ÏQÆ`«O!
[\ÏE@ ã¨=∂Ü«ÚˆHÎ ÅÅl˚¿ÇÏfi ÉèíÜ«∞OHõi
^Œ∂`«ã≤kú Hõˆ~^Õq „`åÇ≤Ï=∂O â◊~°}ÏQÆ`«O!
™œ=∞º~°∂¿Ñ „HÀ^èŒ~°∂¿Ñ K«O_»~°∂¿Ñ #"≥∂ã¨∞Î`Õ
ã¨$+≤ì~°∂¿Ñ #=∞ã¨∞ÎÉèíºO „`åÇ≤Ï=∂O â◊~°}ÏQÆ`«O!
[_®<åO[_»`å ǨÏOã≤ ÉèíHÍÎ<å ÉèíHõÎ=`«ûÖË
=¸_è»`åO ǨÏ~°"Õ∞ ^Õq „`åÇ≤Ï=∂O â◊~°}ÏQÆ`«O!
Ǩ˙OǨïOHÍ~°=∞ÜÕ∞ ^Õq |eǨϟ=∞ „Ñ≤ÜÕ∞#=∞ó
L„QÆ`åˆ~ #=∞ã¨∞ÎÉèíºO „`åÇ≤Ï=∂O â◊~°}ÏQÆ`«O!
|∞kúO^ÕÇ≤Ï Ü«∞â’^ÕÇ≤Ï „`åÇ≤Ï Hõq`«fiO ^ÕÇ≤Ï^ÕÇ≤Ï"Õ∞
=¸Hõ`«fiO ǨÏ~°"Õ∞^Õq „`åÇ≤Ï=∂O â◊~°}ÏQÆ`«O!
 hÅ ã¨~°ã¨fif `«O„`«O 43
WO„^•k kq+¨^£|$O^Œ =Ok`Õ Hõ~°∞}Ï=∞~Ú
`åˆ~ `å~åkè <å^蕿㺠„`åÇ≤Ï=∂O â◊~°}ÏQÆ`«O!
– D ™È΄`«=Ú–J+¨ìq∞–K«`«∞~°Ìt. u^èŒ∞ÅO^Œ∞ P~°∞ <≥ÅÅ∞
ѨiîOz# W+¨ìã≤k úHõÅ∞QÆ∞#∞.
=∞^Œºáê# qkè
Wk, k=ºáê#O–g~° á ê#O–Ѩ â ◊ √ áê#O Jx=¸_» ∞
q^è=Œ ÚÅ∞. ѨÓ*ÏHÍÅ=∞O^Œ∞ xÜ«∞q∞`« "ÕàÖ◊ ’ x~åúi`« Ѩi=∂}
=ÚÖ’ ^ÕqH˜ JiÊOz#k ¿ãqOK«∞@ k=ºáê# =∞#|_»∞#∞.
=∞O„`« ™ê^èŒ# HÍÅ=Ú#O^Œ∞ g~åã¨#=Ú#O^Œ∞O_ç =∞^Œº
áê#=Ú KÕÜ«Ú@ g~°áê#=∞#|_»∞#∞. `«#‰õΩ W+¨ìO =zÛ#ѨÙ_»∞
W+¨ìO L#flO`« `åQÆ_»O ''Ѩâ◊√áê#O—— JO\Ï~°∞. ã¨O㨯iOѨ
|_ç#ã¨∞~åáê#=Ú =Å# ™ê^茉õΩ_»∞ Éèˇ·~°=Ùx`À ã¨=∂#∞_»QÆ∞#∞.
Ѩâ◊√áê#=Ú =Å# HõÅǨÏ=Ú– L^ÕfiQÆ=Ú– J<å~ÀQƺ=Ú
HõÅ∞QÆ∞#∞.
k=º–g~°áê#=Ú =Å# '=∞O„`«=Ú— LnÌÑ≤`« =∞QÆ∞#∞.
PÜ«Ú–N–HÍOu–™œÉèÏQƺ=ÚÅ∞ HõÅ∞QÆ∞#∞.
^ÕgJ~°Û<å#O`«~°O â◊OY=∞^茺=∞O^Œ∞#fl ã¨∞~°, áêѨ=Ú
#tOѨKÕÜ«Ú#∞. ѨÓ*Ï#O`«~°=Ú <≥·"Õ^Œº=Ú#∞ ''H“à◊√ʼnõΩ——
„Ѩ™ê^Œ=ÚQÍ W=fi=K«∞Û#∞.
44 hÅ ã¨~°ã¨fif `«O„`«O
=∞O„`«Ñ¨Ù~°â◊Û~°}
â’¡II [áÈǨϟ=∞ø `«~°Ê}O `«^è•„ÉÏǨχ} Éè’[#O!
ѨOKåOQÀ áêã¨#OÖ’ˆH ѨÙ~°â◊Û~°}=ÚK«º`Õ!!
XHõ =∞O„`«=Ú ã≤kúOK«=Öˇ##fl XHõÅHõΔ [Ѩ=Ú– JO^Œ∞
^ŒâßOâ◊=Ú J#QÍ Ñ¨k"ÕÅ∞ Ǩϟ=∞=Ú, "≥~Úº`«~°Ê}O, =O^Œ
=∂~°˚#O, Ѩk=∞Ok „ÉÏǨχ}∞ʼnõΩ Éè’[#O ÃÑ\Ïìe. nx<Õ
ѨÙ~°â◊Û~°}O JO\Ï~°∞.
ÉèÏ=<å~°Ç≤Ï`« áê=∞~°∞Å∞ ã≤kúH˘~°‰õΩ,=∞O„`«ã≤kúH˜ K≥Ñ≤Ê#
[Ѩã¨OYº‰õΩ <åÅ∞Ô~@∞¡ [ѨOKÕÜ«∂e.
Éèí∂q∞Ü«∞O^Œ∞ â◊Ü«∞xOK«∞@–"åH±xÜ«∞=∞=Ú–„|Ǩχ
K«~°º=Ú, „áê`«óHÍÅ[Ѩ=Ú "≥ÚIIxÜ«∞=∞=ÚÅ∞ ѨÙ~°â◊Û~°}
HÍÅ=∞O^Œ∞ áê\˜OKåe. q+¨μ‚ѨÓ[–`«∞Åã‘ J~°Û#O ѨxH˜~å=Ù.
W`«~° ^Õ=`å~å^èŒ# KÕÜ«∞~å^Œ∞.
=∞Ǩâ◊OY=∂Å`À [Ñ≤Oz# j„Ѷ¨∞ã≤kú. „ÉÏǨχ}„ã‘Î KÕ`«
=∂ÖÏ„QÆ ^ è Œ # O KÕ ã ≤ # KÀ Jk [QÆ ^ £ = jHõ ~ ° } =Ú#‰õ Ω LѨ
Ü≥∂yOK«∞#∞.
ã¨~åÊHõ$u =∂ÅQÍx–QÀѨÙKåÛùHõ$u=∂ÅQÍx, =∂`«$HÍ=~°‚
=∂ÅQÍx „âı+¨ª=Ú. "Õ∞~°∞=ÙQÍ ã¨*ÏfÜ«∞=∞}˜ÜÕ∞ LO_®e.
 hÅ ã¨~°ã¨fif `«O„`«O 45
J#∞Ö’=∞ qÖ’=∞OQÍ =∂`«$HÍ=~°=‚ ∂Å`À [ѨO KÕã#≤ KÀ
KåÖÏ=∞Ozk. Ѩâ◊√ÉèÏ==∞O^Œ∞#fl =∞O„`«=Ú â◊H˜ÎÇ‘Ï#"≥∞ÿ#k.
ã¨∞+¨μ=∞flÜ«∞O^Œ∞ ã¨ÊO^Œ# HõeyOz# =∞O„`«=Ú â◊H=Θ O`«=∞QÆ∞#∞.
=º„QÆz`«Î=Ú`À [Ñ≤Oz##∂ – "Õ∞~°∞ÅOѶ¨∞#O KÕã≤##∂
P[ѨO x+¨ÊÅ=∞QÆ∞#∞.
`«~°˚x Ü≥ÚHõ¯ Ô~O_»∞ Ѩ~°fi=ÚÅ#∞ ‰õÄ_® "Õ∞~°∞=O\Ï~°∞.
Wk Hõ~°=∂ʼnõΩ =iÎã¨∞ÎOk.
=∂Å ÖË#ѨÙ_»∞ Hõ~°=∂Å`À [Ñ≤OK«=K«∞Û.
<åaè#∞Oz t~°ã¨∞û=~°‰õΩ ''‰õΩÅ∞¡Hõ—— ^蕺xOKåe =∞Ǩâ◊OY
=∂ÅÜ«∞O^Œ∞ Jâ◊‰õΩÎ_≥·#KÀ, ã¨Êù\˜Hõ=∂Å`À [Ñ≤OKåe. ‰õΩÅ∞¡Hõ
[Ñ≤Oz#^Õ =∞O„`«ã≤kú HõÅ∞QÆ^Œ∞. =∞O„`å~°ú=Ú–=∞O„`«K≥·`«#ºO–
Ü≥∂x=Ú„^Œ D=¸_»∞ ÖËx^Õ =∞O„`«=Ú ZxflHÀ@∞¡ [Ñ≤Oz<å
ã≤kúOK«^Œ∞.
H˘xfl =∞O„`«=ÚÅ∞ JO^ŒiH© JO^Œ∞ÉÏ@∞ ÖˉõΩO_® LO_»∞
@‰õΩ ''H©Å#O—— (`åà◊O "ÕÜ«Ú@=O\˜k) KÕâß~°∞. P `åà◊O fã≤
^•xx LѨÜ≥∂yOKåe. ^•x<Õ ''Lf¯Å#O—— JO\Ï~°∞. XH˘Hõ¯
^Õ=`å =∞O„`«=Ú#‰õΩ "Õ~∞° "Õ~∞° QÍ Lf¯Å# =∞O„`«=Ú Å∞O\Ï~Ú.
HÍm=∞O„`«=Ú ''ǨÏs`«∞_»∞—— H©Å#O KÕâß_»∞.
Ǩϟ=∞–`«~Ê° }=ÚÅO^Œ∞ =∞O„`«=Ú z=~° ™êfiǨ—— KÕ~åÛe.
<åºã¨–ѨÓ[ÅO^Œ∞ ''#=∞ó—— KÕ~åÛe. =¸Å=∞O„`«=ÚÖ’<Õ ™êfiǨ
L#flKÀ =∞~˘Hõ ™êfiǨ KÕ~°Û#=ã¨~°OÖË^Œ∞.
46 hÅ ã¨~°ã¨fif `«O„`«O
J+¨ìq∞–K«`«∞~°Ìt `åO„uHõ =∞O„`«[Ѩ=Ú Ç¨ÏŸ=∞=ÚʼnõΩ
KåÖÏ=∞Ozk. ã¨=∞Ü«∞=Ú =$^è•KÕÜ«∞~å^Œ∞.
„ÉÏǨχ}∞Å∞ =∞^ŒºO „Ѩ`åº=∂flÜ«∞OQÍ JÅ¡O HõeÑ≤# ɡÅO¡
[ÅO LѨÜ≥∂yOK«=K«∞Û. J~Ú`Õ Wk QÆ∞~°∞ ã¨O„Ѩ^•Ü«∂#∞
™ê~°OQÍ `≥Å∞ã¨∞HÀ"åe `«Ñ¨Ê, ѨÙã¨ÎHõOÖ’ q=iOKÕk HÍ^Œ∞.
PtfiÜ«Ú[ =∂ã¨OÖ’ Ѩâ√◊ –áêÜ«∞㨖"≥∂^ŒH=õ ÚÅ`À ^ÕqH˜
É’^è#Œ KÕÜ∂« e. (*ÏQÆ~}° )~å„uÜ«∞O^Œ∞ ~À^è#Œ (â◊Ü∞« #O) KÕÜ∂« e.
â◊√HÍ¡+¨ìq∞–=∞Ǩ+¨ìq∞–=∂Ѷ¨∞=∂㨠Hõ$+¨‚K«`«∞~°Ìt ~ÀAÅÖ’
qâı+¨ ѨÓ[ `«Ñ¨ÊHõ KÕÜ«∂e.
Ñ‘~=°î ÚÅÖ’ =∞ǨÑ‘~O°î HÍ=∞~°∂Ѩ Ñ‘~O°î Wk J™ÈO ~å„+¨Oì
Ö’x 'Q“ǨÏu— Ѩ@ì}=∞O^Œ∞#flk. JK«Û\˜ HÍ=∂MϺÜ≥∂x Ñ‘~î°
=∞O^Œ∞ KÕã≤# J~°Û#, [ѨO â◊`«QÆ∞}O Ѷ¨eã¨∞ÎOk. WK«@Ñ‘~î°O
=ºHõÎ=∞x–QÆ∞ǨϺ=∞x Ô~O_»∞q^èŒ=ÚÅ∞.
H“à◊Kå~°=ÚÖ’–L^ŒÜ«∞=Ú<ÕÖËz ‰õΩÅ=$HõΔ=Ú#‰õΩ #=∞㨯
iOKåe. ã¨Ç¨„™ê~°=Ú#O^Œ∞ QÆ∞~°∞=Ù#∞ ^蕺xOz, `å#∞
J=∞$`«áê¡q`«∞_≥#· @∞¡QÍ ÉèÏqOKåe. =∂#™ÈѨKå~°=ÚÅ`À ^Õqx
P~åkèOKåe.
ÉÏeHõ– Ü«∞ø=#=u – =$^Œú – ™œO^Œ~°º=u – ‰õΩ~°∂Ñ≤
Z=Ô~<· å ã¨~ˆ , „ã‘xÎ â◊H~Θ ∂° Ñ≤}Q˜ Í ÉèÏqOz #=∞㨯iOKåe. "åix
Ç≤ÏOã≤OK« ~å^Œ∞. ^Œ∂+≤OK«~å^Œ∞. "åi=∞#ã¨∞ ÉÏ^èŒÃÑ@ì~å^Œ∞.
 hÅ ã¨~°ã¨fif `«O„`«O 47
â◊≈âß#=Ú#∞–â◊==Ú#∞ K«∂ã≤#ѨÙ_»∞ #=∞™ê¯~°O KÕÜ∂« e.
„ѨÜ∂« }=ÚÖ’ =∂~°=æ ∞^躌 =∞O^Œ∞ #Å¡\˜ =„ã¨=Î Ú, ѨÙ+¨Ê=Ú, QÆ[=Ú
– Jâ◊fi=Ú – â◊„ã¨Î=Ú – t=q„QÆǨÏO – t"åÅÜ«∞O K«∂z#ѨÙ_»∞
=¸Å=∞O„`«O [Ñ≤OKåe.
=∞Ǩp<åKå~°O
–=∞Ǩp# ^Õâ◊=Ú#O^Œ∞ „ѨKå~°=ÚÖ’ #∞#fl PKå~°q∞k.
=∞Ǩp# ^Õâ◊=ÚQÍ, Éèí∂\Ï<£,<ÕáêÖò,\˜Éˇ\ò`À HõÅã≤# =∞OQÀ
eÜ«∂, K≥·<å„áêO`«=Ú<Õ ''=∞Ǩp#O—— JO\Ï~°∞.
WK«Û@ `å~å Láêã¨# „H©IIѨÓ~°fiO #∞Op „áêK«∞~°ºOÖ’
L#flk. =t+¨ª_»∞ =∞Ǩp<åKå~°OÖ’ `å~°#∞áêã≤Oz HÍ=∂Yº
Ü«∞O^Œ∞ ã≤kúá⁄Ok#@∞¡ `«O„`« „QÆO^èŒ=ÚÖ’ ¿Ñ~˘¯#|_çOk.
=∞Ǩp<åKå~°OÖ’ ѨÓ[`«~°Ê}O "≥ÚII Jhfl =∂#ã¨OQÍ<Õ
x~°fiÇ≤ÏOK«|_»`å~Ú. =∞~˘Hõ Ѩ^uúŒ Ö’ =∞Ǩâ◊OY=∂ÅÃÑ· ‰õÄ~°∞Ûx
„ã‘Îx ^Œi≈OK«∞`«∂, ÖË^• ã¨Ê$tã¨∂Î [ѨOKÕÜ«∂e. ѨOK«=∞HÍ~°
¿ã=`«Ñʨ xã¨i. WO^Œ∞ʼnõΩ ^Õâ◊ – HÍÅxÜ«∞=∞=Ú ÖË^∞Œ . ¿ãfiKåÛù#∞
™ê~°OQÍ DѨ^Œúu LO@∞Ok.
‰õΩÅÜ«Ú=u |∞∞`«∞ѨÙ+¨Ê=Ú#∞ K«∂z "≥~Úº[Ñ≤Oz# "å^Œ
[Ü«∞O ã≤kúOK«∞#∞. ‰õΩÅÜ«Ú=u ã¨Î#=Ú#O^Œ∞ ǨÏã¨Î=Ú#∞Oz
ã¨OÜ«∞`« z`«Î=Ú`À [Ñ≤Oz# "åH±ã≤kú– Hõq`«fi=Ú HõÅ∞QÆ∞#∞.
48 hÅ ã¨~°ã¨fif `«O„`«O
W`«~° ™êú#=ÚÖˇ·# #Ü«∞# ^ŒfiÜ«∞O–=ÚY=∞O_»ÅO–ˆHâ◊~åt–
=∞ã¨ÎHõO – <åd^Õâ◊=ÚÅO^Œ∞ ^Œ$+≤ì xeÑ≤ [Ñ≤Oz#KÀ, ã¨∞Y=Ú,
„Ѩã¨#fl`« – =∞Oz<Õ„`«=ÚÅ∞ – ã¨∞=∞^èŒ∞~° "å‰õΩ¯ –Ǩ㨺K«`«∞~°`«
ã≤kúOK«∞#∞.
u^èŒ∞ʼnõΩ J#∞~°∂Ѩ"≥∞ÿ# ã¨OYºÅ`À ‰õΩÅÜ«Ú=`«∞Å`À
Ѩi"Õ+≤ìOz [Ѩ™ê^èŒ# KÕã≤#KÀ XHõ <≥ÅÖ’ =∞O„`«ã≤kú HõÅ∞QÆ∞#∞.
J+¨ìq∞ – K«`«∞~°Ìt u^èŒ∞ÅO^Œ∞ kfiã¨Ç¨Ï„ã¨O [Ñ≤Oz# W+¨ìã≤kÌ
HõÅ∞QÆ∞#∞. ‰õΩÅÜ«Ú=u Å`åQÆ$ǨÏ=∞O^Œ∞ „Ѩ"ÕtOz [Ñ≤Oz#
JkèHõ Ѷ¨Å„áêÑ≤Î HõÅ∞QÆ∞#∞.
=¸ÖÏ^è•~°=∞O^Œ∞ Éèí∞[QÍHÍ~°~°∂Ñ≤}˜ J~Ú# ‰õΩÅâ◊H˜Î
L#flk. Wk XHõ J=ºHõÎ ^èŒfix KÕÜ«Ú#∞. nx ã¨ÊO^Œ# =Å#
ã¨OK«iOK«∞ [ÅaO^Œ∞=Ù<Õ „áê}=∞O^Œ∞~°∞. Wk nÑ≤ÎOz# =∞O„`«
tY L`«Ê#fl=∞QÆ∞#∞. D =∞O„`«tY =Å##∞ ™ê^艌 Ωõ #‰õΩ =∞O„`«ãk≤ ú
HõÅ∞QÆ∞#∞. Wk [fieOz#KÀ =∞O„`«=Ú ZxflHÀ@∞¡ [Ñ≤Oz##∂
ã≤kÌOK«^Œ∞. =∞O„`«tMÏ „ѨnÑ≤ÎH˜ ™ê^茉õΩ_»∞ Éè∫uHõ–<≥·uHõ xÜ«∞
=∞=ÚÅ∞ `«Ñ¨Êxã¨iQÍ áê\˜OKåe.
D =∞O„`«tY 2 J=ã¨÷ÅÖ’ #∞O_»∞#∞.
1–ã¨∞áêΖWO^Œ∞ â◊H˜Î x„kOzÜ«ÚO_»∞#∞. 2–=∞`åΖ
=∂^ŒHÍ=ã¨Öú ’ #∞O_»∞#∞. ^ŒH}Δ˜ <åã≤Hõ Ü«∞O^Œ∞ "åÜ«Úã¨OKå~°=Ú
 hÅ ã¨~°ã¨fif `«O„`«O 49
[~°∞QÆ∞#ѨÙ_»∞ xâßK«~°=∞#|_»∞#∞. "å=∞<åã≤# Ü«∞O^Œ∞ "åÜ«Ú
ã¨OKå~°=Ú [~°∞QÆ∞#ѨÙ_»∞ k"åKå~°=∞#|_»∞#∞.
=∞O„`«=Ú ã¨∞áêÎ=ã¨Ü÷ ∞« O^Œ∞ „áê}=Ú "å=∞<åã≤HÍ ã¨OKå~°
=ÚÖ’ #∞O_»∞#∞. ^•xH˜ „ѨÉè’^Œ=Ú [iy#ѨÙ_»∞ ^ŒH˜Δ} <åã≤Hõ
Ü«∞O^Œ∞ ã¨OK«iOK«∞#∞. =∞O„`«=Ú x„^•=ã¨Ö÷ ’ #∞#flѨÙ_»∞ '[ѨO—
KÕÜ«∞~å^Œ∞. Jk J#~°÷=ÚÅ xK«∞Û#∞.
=∞O„`«=Ú JwflëÈ=∂`«‡HõO. Jyfl^Õ=`å =∞O„`«=Ú „‰õÄ~°
Hõ~°‡ÅO^Œ∞, ™È=∞^Õ=`å =∞O„`«=Ú ™œ=∞ºHõ~°‡ÅO^Œ∞ „ѨÜ≥∂yOK«
=ÅÜ«Ú#∞.
=Ç≤Ïflc[O–`å~°c[O–JO`«ºc[=ÚÅ∞ PˆQflÜ«∞=ÚÅ∞.
q∞ye#q ™œ=∞º=∞O„`«=ÚÅ∞.
„áê}"åÜ«Ú=Ù "å=∞<åã≤Hõ Ü«∞O^Œ∞ ã¨OK«iOK«∞#ѨÙ_»∞
n~°…ã¨fi~°O LK«ÛiOKåe. ^ŒH˜Δ}<åã≤Hõ ã¨OK«~°=Ú #O^Œ∞ „ǨÏã¨fi~°
=ÚK«ÛiOKåe. LÉèíÜ«∞=ÚÅO^Œ∞ ã¨OK«iOK«∞#ѨÙ_»∞. „ǨÏã¨fi
n~°…=ÚÅ∞ Ô~O_»∂ [Ñ≤OK«=K«∞Û.
„ Ñ ¨ } ==Ú–=∂`« $ Hõ – Ǩ Ï $ÖË ¡ Y =ÚÅ#∞ J=∞$`« „ ` « Ü « ∞ O
JO\Ï~°∞. g\˜ ã¨OѨÙ\˜=Å# (Éèí+¨ì=∞O„`«=Ú‰õÄ_® ã≤kúOK«∞#∞.
„ã‘Î =~°æ=∞O„`«=ÚÅ∞ (q^ŒºÅ∞) ^蕺#=∂„`«=Ú KÕ`«<Õ H˘O^ŒiH˜
ã≤kúOK«∞#∞. ™ê^èŒ#Ö’ ‰õΩÅ„ã‘ÎH˜ ‰õÄ_® nHõΔ WÑ≤ÊOz, W^ŒÌ~°∂,
^ŒOѨ`«∞e^ŒÌ~°∂ Hõeã≤ ‰õΩÅ™ê^èŒ# KÕÜ«∂e.
50 hÅ ã¨~°ã¨fif `«O„`«O
16. WK«Û@ â◊=™ê^èŒ#–K≥ѨÊ|_çOk. Jk „"åÜ«Ú@ÖË^Œ∞.
H“à◊Kå~° ™ê^茉õΩÅ∞ ''„ã‘Î xO^Œ KÕÜ«∞~å^Œ∞.
â’¡II â◊`åѨ~å^èŒ ã¨OÜ«ÚHÍÎO Ѩٿ+Ê}ÏÑ≤ #`å_»ÜÕ∞`üII
`å– =O^Œ JѨ~å^èŒ=ÚÅ∞ KÕã≤##∂'' „ã‘Η— x ѨÙ+¨Ê=Ú`À
‰õÄ_® H˘@ì~å^Œ∞.
hÅã¨~°ã¨fiu =∞O„`«ÉèË^Œ=ÚÅ∞
=∞#∞ó– ''„Ç‘ÏO „fO ǨïOѶ¨\ò— Wk K«`«∞~°HõΔ~°=∞O„`«O D
=∞O„`«=Ú#‰õΩ „Ѩ}==Ú KÕiÛ#KÀ ''ѨOK«~°t‡—— J#|_»∞#∞.
„Ѩ}==Ú ÖËxKÀ W^Õ''UHõ[\Ï—— J#|_»∞#∞.
„Ç‘ÏO „fO Ѷ¨\ò– J#∞ =¸_»HõΔ~°=ÚÅ∞ QÆÅk. ''=∞ǨhÅ
ã¨~°ã¨fiu—— J#|_»∞#∞.
NO c[=Ú KÕiÛ#KÀ ã¨~°fiã≤kú HõÅ∞QÆ∞#∞. =t+¨ª_»∞
hÅã¨~°ã¨fiu <å~åkèOKÕ ã≤kúá⁄Ok#@∞¡ qq^èŒ `«O„`« „QÆO^èŒ=Ú
ÅO^Œ∞ K≥ѨÊ|_ç#k.
FO „Ç‘ÏO ǨOǨïO #=∞™êÎ~åÜ≥ÿ∞ 㨉õΩÅ^Œ∞ã¨Î~°O `å~°Ü«∞
`å~°Ü«∞ FO FO ™êfiǨII 25 JHõΔ~°=ÚÅ∞ =∞O„`«=Ú Wk ‰õÄ_®
HõÅÊ=$HõΔ=Ú=Öˇ HÀÔ~¯Å∞ f~°∞Û#∞.
„Ç‘ÏO„ã‘ÎO ǨïOѶ¨\òѶ¨\ò – Wk `å~å=∞O„`«=Ú.
ǨïO„Ç‘ÏO „ã‘ÎOѶ¨\ò – Wk =„[`å~å=∞O„`«=Ú.
 hÅ ã¨~°ã¨fif `«O„`«O 51
„Ç‘ÏO„ã‘ÎO Ѷ¨\òǨïO – Wk hÅHÍm =∞O„`«=Ú.
„ã‘ÎO „Ç‘ÏO Ѷ¨\òǨïO – Wk ã¨~°ã¨fif =∞O„`«=Ú.
„Ç‘ÏO ǨïO„ã‘ÎOѶ¨\ò™êfiǨ – Wk HÍ"Õ∞â◊fis =∞O„`«=Ú.
„ã‘ÎO ǨïO„Ç‘ÏO Ѷ¨\ò™êfiǨ – Wk Éèí„^ŒHÍm =∞O„`«=Ú.
D =∞O„`«=ÚÅxfl\˜H© –|∞∞+≤ – J+ì̈Hõó– J#∞+¨μìÑπ Kè«O^Œó
– `å~å –hÅã¨~°ã¨fiu–UHõ[\ò–=„[`å~å W`åºk–K«`«∞~°fi~°æ
™ê^èŒ<Õ qxÜ≥∂QÆóII
D =∞O„`«=Ú U^≥·<å P~°∞ÅHõΔÅ∞ ѨÙ~°â◊Û~°} KÕÜ«∂e.
FO `åˆ~ ™êfiǨ – Wk `å~åѨ O KåHõ Δ s =∞O„`« = Ú
^蕺#â’¡HõO–
â’¡II âߺ=∞ =~å‚O „u#Ü«∞<åO kfiÉèí∞*ÏO =~°Ñ¨OHõ*Ë
^Œ^è•<åO |ǨÏ=~å‚aèó |Ǩï~°∂áêO Ѩ~å=∞$`åOI
â◊H˜Îaèó ¿ã‡~°=^Œ<åO ¿ã‡~°=∞øH˜ÎHõ Éèí∂+¨}ÏO
~°`«fl áê^Œ∞HõÜ≥∂~°flºã¨Î áê^•O|∞[Ü«ÚQÍO 㨇ˆ~`üII
''q^•ºã¨Î=——=∞O„`«O
SO„Ç‘ÏO FO SO „Ç‘ÏO Ѷ\¨ ò™êfiǨ– D JëêìH~Δõ ° =∞O„`«=Ú
"Õ^Œ=∂`å hÅã¨~°ã¨fiu J#|_»∞#∞. D =∞O„`åHõΔ~°=ÚÅ`À<Õ
JOQÆ<åºã¨ Hõ~°<åºã¨=ÚÅ∞ KÕÜ«∞=ÅÜ«Ú#∞. ^蕺#O ѨÓ[
ѨÓ~°fi=Ú=Öˇ<Õ.
52 hÅ ã¨~°ã¨fif `«O„`«O
=∞O„`« ã≤kú zǨÏfl=ÚÅ∞
=∞O„`«=Ú ã≤kúOz#ѨÙ_»∞ ™ê^茉õΩxÖ’ H˘xfl ÅHõΔ}=ÚÅ∞
QÀK«i™êÎ~Ú. "å\˜x H˘xfl `«O„`« „QÆO^è=Œ ÚÅÖ’ WÖÏ ¿Ñ~˘¯<åfl~°∞.
=„Hõ`«∞O_» HõÅÊ=ÚÖ’ WÖÏ K≥ѨÊ|_çOk.
â’¡II z`«Î„Ѩ™ê^À =∞#ã¨â◊Û `«∞+≤ìó
JÖÏÊt`å ã¨fiѨflѨ~åOQÆ∞‡Y`«fiOI
ã¨fi¿Ñfl„Ѩáê ѨHõfiѶ¨ÅO Éèí=Ou
ã≤^Œú㨺 zǨflq Éèí=Ou ã¨^ŒºóI
`å– =∞#ã¨∞û ã¨O`À+¨=Ú– ã¨O`«$Ñ≤Î – `«‰Ωõ ¯=QÍ Éè∞í lOK«∞@
– HõÅÅÜ«∞O^Œ∞ J<åã¨H˜Î – ZO_»=∂qHõÅÅ∂ HõxÑ≤OK«∞@–
ѨO_ç# Ѩà◊√¡ HõÅÖ’ Hõ#|_»∞@ =∞O„`«ã≤kúx ã¨∂zOK«∞#∞.
Éèˇ·~°g `«O„`«=Ú#O^Œ∞ W@∞¡ K≥ѨÊ|_çOk.
â’¡II *’ºuó Ѩâ◊ºu ã¨~°fi„`« â◊s~°O "å „Ñ¨HÍâ◊Ü«Ú`üI
x[O â◊s~° =∞^èŒ"å ^Õ=`å =∞Ü«∞"Õ∞= Ç≤ÏII
`å– "≥Å∞QÆ∞ Hõ#|_»∞#∞ – â◊s~°=∞O`«Ü«¸ `Õ[ã¨∞û`À
xO_»∞#∞. ^Õ=`å=∞Ü«∞=ÚQÍ ã¨~°fi=¸ QÀK«iOK«∞#∞.
<å~°^Œ ѨOK«~å„`«=ÚÖ’
â’¡II <å<åâ◊Û~åºk ǨÏ$^ŒÜÕ∞ =∞O„`«ã≤kú=∞Ü«∂x"≥·
J<åº#O^Œ „Ѩ^•<åºâ◊√ „Ѩ`«ºˆHΔ} |Ç≤Ïã¨Î^è•II
 hÅ ã¨~°ã¨fif `«O„`«O 53
[_»nèã¨∞Î HõΔ}O q„Ѩ HõΔ}=∞ã≤Î „ѨǨÏi¬`«ó
HõΔ}O ^Œ∞O^Œ∞aè x~À…+¨O â◊$}À`«º™êºO`«iHõΔ`«óII
HõΔ}O K«=∞^èŒ∞~°O "å^ŒºO <å<åQÆu ã¨=∞xfi`«O
P[„Ѷ¨¸u HõΔ}O QÆO^è•<£ Hõ~°∂Ê~° =∞$QÆ<åaè*Ï<£
L`«Ê`«O`«O HõΔ}O "åÑ≤ Ѩâ◊º`åº`å‡# =∂`«‡xI
K«O„^•~°¯ H˜~°}ÏH©~°‚O HõΔ}=∂Ö’Hõ ÜÕ∞#flÉèíó
QÆ[QÀ=$+¨ <å^•Oâ◊Û â◊$}∞Ü«∂K«Û HõΔ}O kfi[I
x~°ƒù~åO|∞^Œ ã¨OHΔÀÉèíO HõΔ}=∂HõO Ѩܫ∞O`«ºÑ≤
`å~°HÍ}˜ qz„`å}˜ Ü≥∂y<À #Éèíã≤ ã≤÷`å<£
Ѩâ◊ºOu ^•Ç¨ÏÜ«∞O`«K« HõΔ}O =∞O„`« „=fã¨^•II
HõΔ}O H˜ÅH˜ÖÏ~å=O ǨÏOã¨|i› ~°=O`«^è•
HõΔ}O "Õ∞Ѷ¨∞’^ŒÜ«∞O Ѩâıº`ü HõΔ}O ~å„uO k<Õã¨u
~å„`Ò k=ã¨=Ö’¡HõO ã¨OѨÓ~°fi HõΔ} q∂HõΔ`Õ
|ÖË# ѨiѨÓ~°‚â◊Û `Õ[™ê ÉèÏ㨯~ÀѨ=∞ó
Ѩӈ~‚O^Œ∞ ã¨^Œ$â◊ó HÍO`åº QÆ=∞<Õ qǨÏQÀѨ=∞ó
â◊"Õ∞#Ü«ÚHõÎó „áœ_èÕ# QÍOcèˆ~º} =ÚMË# K«
ã¨fiÖÏÊ ã¨"Õ<åã¨O=$`ÀÎ |Ǩï<åÑ≤ #|^茺`Õ
q}∂‡„`«Ü≥∂~° #ÅÊ`«fiO Éèí"Õ`«ÎO„^Œ [Ü«∞ã¨Î^è•
[Ѩ^蕺#QÆ`À =∞O„f #MË^Œ =∞kè QÆK«Ûùu
54 hÅ ã¨~°ã¨fif `«O„`«O
q<å Éè’[# áê<åÉèϺO ѨHõΔ=∂™êkHõO =Ú<Õ
W`Õº= =∂kaèó zÃÇÏÎfló =∞Ǩq㨇ܫ∞ HÍiaèó
U= =∂nx zǨflq Ü«∞^• Ѩâ◊ºu =∞O„`«q`ü
ã≤kOú =∞O„`«ãfi¨ *ÏhÜ«∂`ü ^Õ=`åÜ«∂ó „Ѩã#¨ fl`åO
=∞~˘Hõ `«O„`«=Ú #O^Œ∞
â’¡II =∞O„`å~å^èŒ# â◊HõÎ㨺 „Ѩ^èŒ=∞O=`«û~°„`«Ü«∞O
*ÏÜ«∞O`Õ |ǨÏ"À qѶ¨¸fló xÜ«∞O`«O`« ã¨fi<å~°^ŒI
<À^ÕfiQÆó ™ê^茈H Ü«∂=`ü Hõ~°‡}Ï =∞#™êÜ«∞k
`«$fÜ«∞ =`«û~å^Œ∂~°fi÷ O ã¨fiÜ«∞Oã≤^fiŒè u =∞O„`«~å\ò
H“à◊OÖ’ XHõ¯_Õ QÆ∞~°∞=Ù
â’¡II â‹·"Õ QÆ∞~°∞„`«Ü«∞O „áÈHõÎO "≥·+¨‚"Õ QÆ∞~°∞ѨOK«HõO
"Õ^Œ âß„¿ãÎ+¨μ â◊`«â’ QÆ∞~°∞ˆ~Hõó ‰õΩÖÏ#fiÜÕ∞I
`å– â‹·==∞O^Œ∞ =ÚQÆ∞æ~°∞ QÆ∞~°∞=ÙÅ∞ K≥ѨÊ|_®¤~°∞. "≥·+¨‚=
=∞O^Œ∞ J~Ú^Œ∞QÆ∞~°∞ – "Õ^⌠߄ã¨=Î ÚÅO^Œ∞ J<ÕHõ =∞Ok QÆ∞~°∞=ÙÅ∞
K≥ѨÊ|_®¤~°∞. HÍx ''H“àÏKå~°—— =∞O^Œ∞ XHõ¯_Õ QÆ∞~°∞=Ù.
â’¡II „¿Ñ~°Hõó ã¨∂K«Hõâ‹ÎÛ= "åK«HÀ ^Œ~°≈Hõã¨Î^è•I
tHõΔHõ É’^èŒHõâ‹ÎÛ= +¨_Õ`Õ QÆ∞~°=ó ã¨≈$`åóII
XHõ q+¨Ü«∞=Ú #O^Œ∞ – „¿Ñˆ~Ñ≤OK«∞"å_»∞ – ã¨∂zOK«∞
"å_»∞ – =∂@Å`À q=iOz#"å_»∞ –Ѩ^•~°ú=ÚÅ#∞, W`«~°=Ú
 hÅ ã¨~°ã¨fif `«O„`«O 55
Å#∞ K«∂Ñ≤Oz#"å_»∞ – tHõΔ} WzÛ#"å_»∞ – q+¨Ü«∞=Ú#∞
É’kèOz#"å_»∞ D P~°∞QÆ∞~°∂ ‰õÄ_® QÆ∞~°∞=ÙÅ<Õ K≥ѨÊ|_®¤~°∞.
H“oHõ ÅHõΔ}=ÚÅ∞
â’¡II x=$`«Î ^Œ∞óYã¨O`«∞ëêìó x~°ÌfiO^•fiQÆ`« =∞`«û~åóI
‰õΩÅ*Ï˝# ~°`åóâßO`åó `«fi^ŒƒùHÍÎ ¿ãÎK« H“oHÍóI
J=∞^Œ„HÀ^èŒ ^ŒOMÏâß Ç¨ÏOHÍ~åó ã¨`«Î"åk#ó
H“eˆHO„^• ǨϺK«Ñ¨ÖÏÜÕ∞ <ÕO„kÜ«∞ =âß#∞QÍóII
`å– ^Œ∞óY=Ú ÖËx"å~°∞–ã¨O`«$Ñ≤Î QÆÅ"å~°∞–ѨHõΔáê`«
~°Ç≤Ï`«∞Å∞–=∞`«û~°=Ú ÖËx"å~°∞–‰õΩÅâß„ã¨Î*Ï˝#=Ú HõÅ"å~°∞–
âßO`« ã ¨ fi Éè Ï =ÙÅ∞–J=∞‡"åiÉè í ‰ õ Ω Î Å ∞–QÆ ~ ° fi =Ú–„HÀ^è Œ = Ú–
_®OaHõ = Ú–Pâ◊ – JǨ Ï OHÍ~° = Ú ÖË x "å~° ∞ –㨠` « º 㨠O ^è Œ ∞ Å∞
–WO„kÜ«∞ x„QÆǨÏ=Ú HõÅ"å~°∞ H“o‰õΩÅ∞.
Hõ~°‡`åºQÆO ZѨC_»∞ KÕÜ«∂e?
â’¡II Ѷ¨ÅO „áêѨºÜ«∞^è•=$HõΔó ѨÙ+¨ÊO `«º[u xã¨Ê$ǨÏó
`«`«ÎfiO „áêѨº`« ^è•Ü≥∂w `«º*Ë`« Hõ~°‡Ñ¨i„QÆǨÏ"£∞II
`å– =$HõΔ=Ú Ñ¶¨eOK«QÍ<Õ, ѨÙ+¨Ê=Ú#∞ ~åÅ∞ÛK«∞#flk. J^Õ
q^è=Œ ÚQÍ `«`fiΫ *Ï˝#=Ú `≥Å∞ã¨∞H˘#flÜ≥∂y Hõ~‡° Å#∞ q_çzÃÑ@∞ì#∞.
56 hÅ ã¨~°ã¨fif `«O„`«O
‰õΩÖÏKå~°O Z=~°∞ PK«iOKåe?
â’¡II ã¨~åfiKå~° Ѩi„Éèí+¨ìó ‰õΩÖÏKå~°O ã¨=∂„â◊ÜÕ∞`ÕI
‰õΩÖÏKå~° Ѩi„Éèíëêª ~“~°=O #~°HõO „=*Ë`üII
`å– UPKå~°=Ú áê\˜OK«x „Éèí+¨μì_»∞, H“à◊OKå~°O
P„â◊~ÚOKåe. H“àÏKå~°O ‰õÄ_® PK«iOK«ÖËx „Éèí+¨μì_»∞ ~“~°=
#~°HõO "≥_»`å_»∞.
Q˘Ñ¨Ê^≥·==Ú Z=~°∞?
â’¡II #Ç≤Ï^蕺<å`«Ê~À =∞O„`À #^Õ=™êÎ`«‡#ó Ѩ~°óI
<å#∞ ã¨O^è•`«Ê~åѨÓ*Ï #Ç≤Ï`«Ê¿ÑÎó Ѩ~°OѶ¨Å"£∞II
`å– ^蕺#=ÚHõO>Ë Q˘Ñ¨Ê =∞O„`«=Ú ÖË^Œ∞. `«# P`«‡HõO>Ë
Q˘Ñ¨Ê^≥=· =Ú ÖË^∞Œ . P`å‡#∞ ã¨O^è•#=Ú HõO>Ë q∞Oz# ѨÓ[ÖË^∞Œ .
ã¨O`«$Ñ≤Îx q∞Oz# ÖÏÉèí=Ú ÖË^Œ∞.
Q˘Ñ¨Ê [Ѩ=Ú Uk
â’¡II J„H˜Ü≥ÿ∞= Ѩ~åѨÓ*Ï =∞ø#"Õ∞= Ѩ~À[ѨóI
JzO`Õ= ~°O ^蕺#=∞xK≥ÎÛù= Ѩ~°OѶ¨Å"£∞II
`å– Uq∞Ü«Ú KÕÜ«∞‰õΩO_»@ÜÕ∞ Ѩ~åѨÓ[ J#|_»∞#∞.
=∞ø#"Õ∞ Q˘Ñ¨Ê[Ѩ=Ú. qKå~°=Ú ÖˉõΩO_»ÜÕ∞ Q˘Ñ¨Ê^蕺#=Ú.
HÀiHõÅ∞ ÖˉõΩO_»ÜÕ∞ Q˘Ñ¨ÊÜ≥∂QÆ=Ú.
 58
hÅ ã¨~°ã¨fif `«O„`«O 57

^Õ=Ù_≥Hõ¯_» L<åfl_»∞?
â’¡II JQ“fl u+¨ªu q„áê}ÏO ǨÏ$k^Õ"À =∞h+≤}ÏOI
„Ѩu=∂ ã¨fi„Ѩ|∞^•ú<åO ã¨~°fi„`« qk`å`«‡<å"£∞II
`å– „ÉÏǨχ}∞ʼnõΩ ^Õ=Ù_»∞ JyflÜ«∞O^Œ∞<åfl_»∞. =∞h+¨μʼnõΩ
ǨÏ$^ŒÜ∞« =∞O^Œ∞<åfl_»∞. Z~°∞Hõ ÖËx"åiH˜ q„QÆÇϨ =Ú ÅO^Œ∞<åfl_»∞.
`≥eã≤#"åiH˜ JO`«\Ï L<åfl_»∞.
^蕺# ÉèË^Œ=ÚÅ∞
â’¡II ^蕺#O`«∞ kfiq^èŒO „áÈHõÎO ã¨∂÷Åã¨∂HõΔ‡ „ѨÉèË^Œ`«óI
™êHÍ~°O ã¨∂úÅq∞`åºÇ¨ïó x~åHÍ~°O`«∞ ã¨∂HõΔ‡Hõ"£∞II
HÍ=∂MϺ `«O„`«O
`å– ^蕺#=Ú ~Ô O_»∞ q^è=Œ ÚÅ∞. 1.ã¨∂Åú =Ú– 2.ã¨∂Hõ=Δ Ú.
™êHÍ~°=Ú#∞ ^蕺xOK«∞@ ã¨∂Åú =∞x, x~åHÍ~°=Ú#∞ ^蕺xOK«∞@
ã¨∂HõΔ=∞x K≥ѨÊ|_»∞#∞.
 59
`«O„`«Ñ‘~î°O
„ѨѨOK«OÖ’ ã¨HõÅ „áê}∞Å∞ P#O^•<Õfi+¨}Ï `«`«Ê~°∞ÖË.
=ºH˜Î `«# ¿ãfiKåÛù ™êfi`«O„`«º=ÚÅ=Å¡ `«# Jáê~°"≥∞ÿ# JO`«∞ÖËx
'z`ü— ã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞ =∞~°záÈ~Ú, =∞~°Å ^•xfl á⁄O^Œ_®xH˜
qâ◊fi „Ѩܫ∞`«flO KÕã≤ `«# qâ◊fi~°∂áêxfl `å<Õ `≥Å∞ã¨∞‰õΩO\Ï_»∞.
Ѩ~°OѨ~°QÍ =KÕÛ |∞∞+≤ ã¨O„Ѩ^•Ü«∞OÖ’ J<ÕHõ ™ê^èŒ#Å∞
WO^Œ∞ H˘~°‰õΩ K≥ѨÊ|_®¤~Ú. D q+¨Ü«∞O QÆ∂iÛ –
'Ü«∂O ã¨∂HΔ͇O x`«º=∞fO„kÜ«∂O "åK«O |∞∞+¨Ü∞« ó ™êHΔÍ`ü
Hõ$`« ^èŒ~å‡}ó =∞O„`«^Œ$â◊ó Ѩâ◊ºOu `åO J™êHΔÍ`ü Hõ$`« ^èŒ~°‡Éèíºó
Ѩˆ~Éèíºó „Ѩu"Õ^Œ~Ú+¨º=∂}Ïó aŇO ã¨=∂#Ou, ã¨fi¿Ñfl =$`«Îq∞=
^Œ$+¨ì–â◊$`«–J#∞Éèí∂`« =∂zMϺã¨O`Õ II
WO^Œ∞ ''ã¨∂HõΔ‡ "åQÆÌ~°≈#O H˘~°‰õΩ LѨ^Õâ◊O K≥ѨÊ|_çOk.
^•x<Õ aŇO JO\Ï~°∞. â߈HÎÜ«∞Ѩ~°OQÍ Wk Ѩ~°=∞t=Ùx Ü≥ÚHõ¯
Ѩ~åâ◊H˜Î.
`åO„uHõ "åOQƇܫ∞OÖ’ 6 ã¨O„Ѩ^•Ü«∂Å∞<åfl~Ú. g\˜<Õ
P=∂flÜ«∞=Ú ÅO\Ï~°∞. 1.ѨÓ~åfi=∂flÜ«∞O 2.ѨtÛ=∂=∂flÜ«∞O
3.L`« Î ~ å=∂flÜ« ∞ O 4.^Œ H ˜ Δ } Ï=∂flÜ« ∞ O 5.T~åú fi =∂flÜ« ∞ O
6.J^èŒ~å=∂flÜ«∞O H˘O^Œ~°∞ J^èŒ~å=∂flÜ«∞=Ú#∞ JOwHõiOK«Hõ
J#∞`«Î~å=∂flÜ«∞=Ú#∞ JOwHõi™êÎ~°∞.
60
Ѩ~â° √◊ ~å=∞ HõÅÊ ã¨∂„`«=ÚÅ s`庖t=Ùx ѨOK« =ÚY=ÚÅ
#∞O_ç ѨOKå=∂flÜ«∞=ÚÅ∞^ŒƒùqOKå~Ú. D P=∂flÜ«∞=ÚÅ
L^ÕÌâ◊º=Ú =∞#∞+¨μºxÖ’#∞#fl QÆ∂_è»"≥∞ÿ# q^Œ∞º`ü ѨÙO[=Ú#∞
LnÌѨÎ=Ú KÕã≤ Láêã¨#^•fi~å Ѩ~°=∂`«‡#∞ ™êHΔÍ`å¯~°O KÕã¨∞
HÀ=_»"Õ∞ =ÚYº ÅHõΔºO.
'`«O„`åÖ’Hõ— „QÆO^èŒ=∞O^Œ∞ H“à◊ã¨O„Ѩ^•Ü«∞ qt+¨ì`« W@∞¡
K≥ѨÊ|_ç#k.
â’¡II #Éèíóã≤÷`å Ü«∞^è•`å~å #„ÉèÏ[O`Õ ~°"Òã≤÷`Õ
U=O ã≤^•úO`«`«O„`å}˜ # qÉèÏOu ‰õΩÖÏQÆ"Õ∞ I
`«™ê‡`ü ‰õΩÖÏ^Œ$`Õ <å#º`ü ã¨O™ê~À^Œú~°}O „ѨuII
ÉèÏ"å~°úO:– PHÍâ◊=Ú#O^Œ∞ ã¨∂~°ºHÍOuÖ’ #HõΔ„`åÅ "≥Å∞QÆ∞
u~ÀÇ≤Ï`«"≥∞ÿ#@∞¡, JÖψQ H“à◊ ã¨O„Ѩ^•Ü«∞ ã≤^•úO`«O =ÚO^Œ∞
q∞ye# ã≤^•úO`« `«O„`«=ÚÅ∞ =∞ǨÏ`«fiÇ‘Ï#=ÚÖˇ· "≥Å"≥ÅÉ’=Ù
K«∞#flq. ã¨O™ê~À^Œ~ú }° Ö’ H“à◊=∂~°=æ Ú#∞ q∞Oz#k ÖË^∞Œ . WO^Œ∞
Éè’QÆ – Ü≥∂QÆ=ÚÅ∞ Ô~O_»∂ Ѩ_»∞QÆ∞ –¿ÑHõ=Öˇ q∞o`«=ÚÖˇ·
Ü«Ú#flq.
™ê^艌 Ωõ Å ~°*’ – `«"∂≥ – ã¨`fiΫ QÆ∞}=ÚÅ <å^è•~°O KÕã∞¨ H˘x
JkèHÍ~° ÉèË^Œ=ÚKÕ ™ê^èŒ<å=∂~°æ=ÚÅ∞ "åi "åi =∞<À^èŒ~°‡=Ú
##∞ã¨iOz Ѩâ√◊ ÉèÏ= – g~°ÉÏè = – k=ºÉèÏ==ÚÅ∞ K≥Ñʨ |_ç#q.

61
1. Ѩâ◊√ÉèÏ=O : 1. "Õ^•Kå~°O 2. "≥·+¨‚"åKå~°O 3. â‹·"åKå~°O
2. g~°ÉèÏ=O : 1. ^ŒH˜Δ}ÏKå~°O 2. ã≤^•úO`åKå~°O 3. "å=∂Kå~°O
3. k=ºÉèÏ=O : 1. JѶ¨∞’~åKå~°O 2. Ü≥∂QÍKå~°O 3. H“àÏKå~°O
D 'HÍ=∂MϺ`«O„`«=Ú— H“à◊™ê^èŒ# „QÆO^èŒ=Ú. nxx
PK«iOK«∞@‰õΩ QÆ∞~°∞=Ù Ü≥ÚHõ¯ kâßxˆ~Ìâ◊=Ú `«Ñ¨Êxã¨i. QÆ∞~°∞
ã¨Ç¨Ü«∞=Ú ÖËx^Õ H“à◊=∂~°æ=Ú PK«iOK«∞@ J™ê^茺=Ú. H˘xfl
q+¨Ü«∞=ÚÅ∞ QÆ∞~°∞=ÚY=ÚQÍ<Õ „QÆÇ≤ÏOK«=ÅÜ«Ú#∞. „QÆO^äŒ=Ú
ÅO^Œ∞ K≥ѨÊ|_»=Ù. JO^Œ~°∂ 'QÆ∞~°∞Hõ$Ѩ— á⁄Ok `«iOKåÅx <å
PHÍOHõΔ.
6.6.2006
HÍH˜<å_»–2 "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ã¨OѨ`ü‰õΩ=∂~ü
62
FO #=∞ó HÍoHÍÜ≥ÿ∞
N HÍ=∂MϺ [Ü«∞u
HÍ=∂MϺ `«O„`«O
„Ѩ^èŒ=∞ Ѩ@Åó
N ^Õ=Ùº"åK«:–
â’¡II ÉèíQÆ=<£ ã¨~°fi^èŒ~°‡[˝ ã¨~°fiq^•ºkèѨ„ѨÉè’I
ã¨~°fi^•#O^Œ ǨÏ$^ŒÜ«∞ ã¨~åfiQÆ=∞ „ѨHÍâ◊HõII
â◊$`åx ã¨~°fi`«O„`å}˜ Ü«∂=∞àÏx K« Éèí∂iâ◊ó
q^•º™êÎó ã¨HõÖÏ ^Õ= ã¨Ñ¶¨ÖÏó`«fi`ü„Ѩ™ê^Œ`«óI
™ê~å`ü ™ê~°`«~°O`«O„`«O H˜O *Ï<åã≤ =^Œ„ѨÉè’
Jf"Õ^ŒO ~°Ç¨Ïó™ê÷#O `Õ# "Õ∞ â◊√„â◊ëêã¨^•I
ÉèÏ"å~°úO :– ÉèíQÆ=<£! ã¨~°fi[˝! h Hõ$Ѩ=Å# ã¨HõÅ`«O„`«=ÚÅ∞,
Ü«∞=∂à◊=ÚÅ∞ q<åfl#∞. JxflO\˜H© ™ê~°Éèí∂`«"≥∞ÿ# `«O„`«=Ú#∞,
~°Ç¨Ï㨺=Ú#∞ q=iOK«∞=Ú.
 HÍ=∂MϺ `«O„`«O 63
Nt= L"åK«–
â’¡II â◊$}∞^Õq „Ѩ=HΔͺq∞ =∞nÜÕ∞„áê} =Å¡ÉèË
Ü≥∂x~°∂áê =∞Ǩq^•º HÍ=∂MϺ =~°^•~ÚhI
=~°^•#O^Œ^• x`åº =∞ǨqÉèí= =i÷h
㨈~fiëêO [#h ™êÑ≤ 㨈~fiëêO `åi}© =∞`åI
~°=∞}©K≥·= 㨈~fiëêO ã¨∂÷ÖÏã¨∂HΔ͇ â◊√ÉèÏã¨^•
`«™êºã¨ÎO„`«O „Ѩ=HΔͺq∞ ™ê=^è•<å =^è•~°Ü«∞I
xdÖÏã¨∞ K«q^•ºã¨∞ Ü«∂ã¨∞ã≤^茺Ou ™ê^èŒHÍó
Ü«∞„`« ‰õΩ„`åÑ≤ ˆH<åÑ≤ HÍ=∂MϺ Ѷ¨Å^•~ÚhI
HÍ=∂MϺ ã≤kú^• `ÕëêO ã¨~°fiq^•º ã¨fi~°∂Ñ≤}©
HÍ=∂MÏ q=ÚMÏ Ö’H“ xOk`å Éèí∞=#„`«ÜÕ∞I
ÉèÏ"å~°úO:– ¿ÇÏ ^Õq! ™ê=^è•#=ÚQÍ q#∞=Ú.Ü≥∂x~°∂Ѩ=∞QÆ∞
=∞Ǩq^Œº HÍ=∂MϺ `«O„`«=Ú HõÅ^Œ∞. ã¨HõÅã¨OѨ^ŒÅxzÛ,
`«iOѨKÜÕ Ú« #∞. ™ê^艌 Ωõ ʼnõΩ ã≤kOú K«∞ `«O„`«=ÚÅÖ’ Wk Q˘Ñ¨Êk.
D"≥∞ ã¨~°fiq^•ºã¨fi~°∂Ñ≤}˜ JQÆ∞K«∞#flk.
â’¡II q<åHÍ=∂u‡HõO HÍÑ≤ #^•„f ã≤kúã¨OѨ^•O
HÍ=∂Mˇ·º# ã¨^•^èŒ~°≈ó HÍ=∂MϺ Kå~°ú U=K«II
HÍ=∂MϺ HÍ=∞ã¨OѨuÎó HÍ=∂MϺ "≥∂ˆHΔ U=K«II
x~åfi}O Ãã·# ^Õ"Õt Ãã·=™êÜ«Ú[º q∞i`åI
64 HÍ=∂MϺ `«O„`«O
™êÖ’HõºO ã¨Ç¨Ï~°∂ѨOK« HÍ=∂MϺ Ѩ~°=∂QÆuó
¿ãq`å^Õq „|Ǩ‡^≥κó K«O„^Õ} q+¨μ‚= `«^•II
ÉèÏ"å~°Oú :– ã≤k–ú ã¨OѨ^Œ xK«∞Û@Ö’ HÍ=∂Yº#∞ q∞OK«∞"å~°∞ÖË~∞° .
^èŒ~å‡~°÷ HÍ=∞"≥∂HõΔ=ÚÅ xK«∞Û#∞. „|Ǩχ–K«O„^Œ–q+¨μ‚ "≥ÚII
^Õ=`«ÅO^ŒiKÕ D"≥∞ ¿ãqOK«|_ç#k.
â’¡II t=`å „|Ǩχ`å^Õq q+¨μ‚`å K«O„^Œ`å -Ñ≤K«
^Õ=`«fiO ã¨~°fi^Õ"å<åO xtÛ`«O HÍ=∞~°∂Ñ≤}©I
ã¨~åfi™ê=∞Ñ≤ q^•º<åO Ö∫H˜HõO "åHõº"Õ∞=K«
HÍ=∂MϺܫ∂ó =∞Ǩ^Õ"åºó ã¨fi~°∂ѨOã¨~°fi"Õ∞=Ç≤ÏI
Ѩâ◊ºÑ¨â◊º „Ñ≤ÜÕ∞ ã¨~°fiO zO`«~Ú`åº Ç¨Ï$kã¨fiÜ«∞O
ÉèÏ"å~°Oú :– ã¨~fi° ^Õ=`«Å‰õΩ 'HÍ=∂Yº— ^Õ=`«fi„áêÑ≤Î HõeyOz#k.
ã¨HõÅq^ŒºÅ∞, Ö’Hõ*Ï˝#=Ú D"≥∞ ã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞ ǨÏ$^ŒÜ«∞=Ú #O^Œ∞
D"≥∞#∞ ^蕺xOz `≥Å∞ã¨∞H˘#∞=Ú.
â’¡II HÍ=∂MϺO# q<åH˜Oz`ü q^Œº`Õ Éèí∞=#„`«ÜÕ∞
ÅHõΔ HÀ\˜=∞Ǩq^•ºó `«O„`å^Ò Ñ¨iH©iÎ `åóI
™ê~å`åû~° `«~°O^Õq 㨈~fiëêO ëÈ_»j=∞`åI
`«™êºÑ≤ HÍ~°}O ^Õq HÍoHÍ [QÆ^ŒOaHÍ
K«O„^ŒHÍOu ~°º^è•^Õq *ÏÜ«∞`Õ bÜ«∞`Õ Ñ¨Ù#óI
K«~åK«~å}˜ ã¨~åfi}˜ x`åºx`åºx Ü«∂xK«
ã¨`«º ã¨`«ºO ѨÙ#ó ã¨`«ºO q<å`åO <≥·=*ÏÜ«∞`ÕII
 HÍ=∂MϺ `«O„`«O
ÉèÏ"å~°úO :– HÍ=∞Yº#∞ q_çz Éè∞í =#„`«Ü∞« =Ú#O^ÕkÜ«¸ ÖË^∞Œ .
`«O„`«=ÚÅO^Œ∞ ÅHõΔHÀ\˜ =∞Ǩq^ŒºÅ∞ K≥ѨÊ|_®¤~Ú."å\˜xfl\˜
™ê~°=Ú ''ëÈ_»t—— JO^Œ∞‰õΩ HÍ~°}=Ú HÍoHõÜ∞Õ . ã¨HÅõ K«~åK«~=° Ú
P"≥∞ÖËx^Õ ÖË<ÕÖË^Œ∞. K«O„^ŒHÍOu `«QÆ∞æ@–ÃÇÏK«∞Û@ =O\˜^Õ. Wk
=Ú=∂‡\˜H© ã¨`«º=Ú.
Wu HÍ=∂MϺ`«O„`Õ t=áê~°fif ã¨O"å^Õ
LѨ„Hõ=∞<å=∂ „Ѩ^èŒ=∞ Ѩ@Åó
kfifÜ«∞ó Ѩ@Åó
=∞O„`À^•ú~° =~°‚#O
â’¡II =∞O„`À^•÷~°O „Ѩ=HΔͺq∞ â◊$}∞^Õq Ѩ~å`«Ê~°O
Ü«∞`ü*Ï˝`åº *ÏÜ«∞`Õã≤kúó ^Õ"å<å=∞Ñ≤ ^Œ∞~°¡ÉèÏOI
=∞O„`«™êºã¨º „ѨÉèÏ"Õ# "≥∂ǨÏÜÕ∞ ^ŒdÅO [QÆ`ü
„|Ǩχn<£ "≥∂ǨÏÜÕ∞^Õq ÉÏÅHõO [#h Ü«∞^è•I
ÉèÏ"å~°úO :– HÍ=∂MϺ =¸Å=∞O„`« L^Œú~°}=Ú K≥ѨCK«∞<åfl#∞
q#∞=Ú. D=∞O„`« „ѨÉèÏ==ÚKÕ`« [QÆ`«ÎO`å =â◊=∞QÆ∞#∞.
„|Ǩ‡^Œ∞Å∞ ‰õÄ_®, `«e¡Ñ≤Å¡"åx „Éèíq∞OѨKÕã≤#@∞¡ "≥∂Ç≤Ï`«∞
ÅQÆ∞^Œ∞~°∞.
â’¡II ^Õ=^•#= QÆO^èŒ~°fi H˜#fl~ån<£ ã¨∞ˆ~â◊fii
"≥∂ǨÏÜÕ∞`ü HõΔ}=∂„`Õ} „Ѩ*Ïâ◊Û #$Ѩu~°º^è•I
65 66 HÍ=∂MϺ `«O„`«O
=∞O„`«ã¨º ѨÙ~°`À^Õq ~å*Ï#ó ã¨z"å^ŒÜ«∞ó
J<ÕºK« =∂<å"åó 㨈~fi "Õ∞ëêk [O`«"ÀÜ«∞^è•I
"≥∂ǨÏÜÕ∞#flQÆ~°O ~å[˝ó ã¨Ç¨Ïã¨Îºâ◊fi~°^è•kHõO
T~°fiâßfi^•ºã¨∞Î ã¨fiˆ~fiâߺó ~å[Ѩ`åflºkHÍ HõΔ}Ï`üII
ÉèÏ"å~°úO:– D=∞O„`« „ѨÉèÏ==Ú=Å# ^Õ=–^•#=–QÆO^èŒ~°fi–
H˜#fl~°–JѨû~°ã¨Å∞ HõΔ}=∂„`«#<Õ =â◊√ÅQÆ∞^Œ∞~°∞. JkèHÍ~°∞Å∞–
=∞O„`«∞Å∞ Hõ}Δ =∂„`«=Ú#<Õ =â◊√ÅQÆ∞^Œ∞~°∞. JkèHÍ~°∞Å∞–=∞O„`«Å∞
ã¨HõÅ „áê}∞Å∞ "≥∂Ç≤Ï`«∞ÅQÆ∞~°∞.[O`«∞=ÙÅ∞ ‰õÄ_® "≥∂Ç≤ÏOѨ
|_»∞#∞.
â’¡II ã¨ÎOÉèí#O "≥∂ǨÏ#O^Õq HΔÀÉèí}O [$OÉèí}O`«^è•
„^•=}O „`åã¨#OK≥·= q^ÕfiëÈKåÛ@#O `«^è•I
PHõ~°¬}O K« <ås}ÏO qâı¿+} =∞¿ÇÏâ◊fii
=jHõ~°}=∞<åºx ™ê^èŒÜÕ∞`ü ™ê^èŒHÀ`«Î=∞óI
Jyflã¨ÎOÉèíu "åÜ«Úâ◊Û ã¨∂~Àº "åi ã¨=¸Ç¨ÏHõó
Hõ\ψHΔ}ˇÿ= ã¨~åfi}˜ ™ê^èŒHõ㨺 # Kå#º^è•I
[QÆ[˚Ü«∞u =∞O„`«[˝ó HÍ=∞^Õ"ÀÜ«∞^è•[~¸
`«™ê™ê^茺O „uÉèí∞=<Õ # H˜Oz`ü „áê}=Å¡ÉèËII
ÉèÏ"å~°úO:– D =∞O„`Àáêã¨#=Å# P~°∞ `åO„uHõHõ~°‡Å∞
ã≤kúOK«∞#∞. Jyfl–"åÜ«Ú=ÙÅ#∞ ã¨ÎOaèOѨKÕÜ«∞=K«∞Û. =¸_»∞
 HÍ=∂MϺ `«O„`«O
Ö’Hõ=ÚÅO^Œ∞ D =∞O„`«™ê^茉õΩ#‰õΩ J™ê^茺=∞#∞#kÖË^Œ∞.
=∞#‡^èŒ∞_»∞ [QÆ`«∞Î#∞ [~ÚOz#@∞¡ ™ê^茉õΩ_»∞ [Ü«∞=Úá⁄O^Œ∞#∞
=∞O„`«ã¨fi~°∂Ѩ =~°‚#O
â’¡II [$OÉèí}ÏO`«O `«ºHõÎáêâ◊O Ü«∂„`å"å~°} ~ÀǨÏHõO
"å=∞Hõ~°‚Ü«ÚO`«O^Õq <å^ŒaO^Œ∞Ü«Ú`«O ѨÙ#óI
U=`«∞Î „uQÆ∞}© Hõ$`«º HõÅÊ=$HõΔ=∞#∞ [¿Ñ`ü
UHõO"åÑ≤ ^ŒfiÜ«∞O"åÑ≤ „`«Ü«∞O"å [¿Ñ`ü ã¨∞nèóI
HÍ=∂MϺ ™ê^èŒ#O HÍ~°ºO ã¨~°fiq^•º#∞ ™ê^èŒÔH·ó
J#º^è• ã≤kúǨxó ™êº`ü qѶ¨∞fl¿ãÎëêO Ѩ^ÕѨ^ÕII
ÉèÏ"å~°Oú :– =∞O„`«ãfi¨ ~°∂Ѩ =~°#‚ KÕÜÚ« K«∞<åfl_»∞. [$OÉè}í ÏO`«O´
`«† `«ºHõÎáêâ◊ ´ 'J—– ~°Ç≤Ï`«O† Ü«∂„`å=~°} ´ ~°† ~ÀǨÏHõ´
Ü«ÚHõÎ"≥∞ÿ# † "å=∞Hõ~°‚´ D† <å^ŒaO^Œ∞´ J#QÍ –''„fO——
Å#∞ D HÍ=∂MϺ c[=∞O„`«=Ú HõÅÊ=$HõΔ=Ú =O\˜k. nxx
=¸_»∞ ™ê~°∞¡ – ''„fO–„fO–„fO—— J#∞K«∞ [Ñ≤OK«=ÅÜ«Ú#∞.
=¸_»∞ ÅHõΔÅ∞ [Ñ≤OK«=ÅÜ«Ú#∞. ã¨HõÅ q^ŒºÅ∞ ã≤kúOK«∞#∞.
â’¡II H˜OâßHÍÎó "≥·+¨‚"åó H˜O"å H˜O™œ~å QÍ}Ѩ`«ºHÍó
=∞Ǩ=∂Ü«∂ „=`åã¨ûˆ~fi `≥·ÅÜ«∞O„`Õ =$ëêW=I
J^è•™êºó ™ê^èŒ#O^Õq âßHÍÎ<å"Õ∞= ã¨∞O^Œi
<å„`«K«„Hõ qâ◊√k÷ã¨∞Î HÍÖÏk â’^èŒ#O #K«I
67 68 HÍ=∂MϺ `«O„`«O
Hõ$`ÕK« #~°HõOÜ«∂u ã¨~°fiO`«ã¨º q#â◊ºu
ˆH¡â◊â◊¥#ºO Ѩ~°O^Õq ™ê^èŒ#O ^Œ$`«É’^èŒHõ"£∞II
ÉèÏ"å~°úO:– â߈HÎÜ«ÚÅ∞– "≥·+¨‚=ÙÅ∞– ™œ~°∞Å∞– QÍ}ÏѨ`«∞ºÅ∞
g~°O`å D"≥∞â◊H„Θ =`«∞ÖË JQÆ∞K«∞<åfl~°∞. g~°O`å QÍ#∞QÆÜ∞« O„`«=Ú
„uѨC@Ö’ Z^Œ∞ÌÅ=O\˜"å~°∞. D=∞O„`«™ê^èŒ# ''â߈HÎÜ«ÚÖË——
KÕÜ∞« =ÅÜ«Ú#∞. JiK«„Hõâ’^è#Œ – HÍÅâ’^è#Œ KÕÜ∞« #=ã¨~O° ÖË^∞Œ .
Wk ã¨∞ÅÉèí"≥∞ÿ#k. "≥O@<Õ Ñ¶¨eOK«∞#k.
Wu HÍ=∂MϺ `«O„`Õ t=áê~°fif ã¨O"å^Õ
=∞O„`À^•÷~°O <å=∞ kfifÜ«∞ó Ѩ@Åó
`«$fÜ«∞ó Ѩ@Åó
N ^Õ=Ùº"åK«–
â’¡II HÍm`å~å =∞O„`« ^•<Õ K«„HõzO`åO Hõ~ÀuÜ«∞ó
HÍQÆuã¨Îã¨fi^Õ"Õâ◊ x™êÎ~Àq^Œº`Õ #"åI
ÉèÏ"å~°úO:– HÍoHõ–`å~° =∞O„`ÀѨ^Õâ◊=ÚÅO^Œ∞ K«„HõzO`«#
KÕÜ«Ú"åx QÆuUq∞\˜? ^•xH˜ ѨiǨ~°=Ú#fl^•?
N t=L"åK«–
â’¡II =Ü«∞=∞yflâ◊Û HÍÖ’-Ñ≤ Ü«∂Ü«∂ =∂`å =∞¿ÇÏâ◊fii
H˜O„|∂"≥∂ ^Õ=^Õ"Õt HÍoHÍ `åi}© =∞#∞OI
 HÍ=∂MϺ `«O„`«O 69
J*Ï˝<å`ü Ü«∞k"å "≥∂Ǩ`ü HÍm`å~å=∞ <Ò„Ñ≤ÜÕ∞
Hõ$`Õ K«„HÍkQÆ}<Õ â◊√hqëêª Hõ$q∞~°ƒù"Õ`üI
HõÖÏÊO`ÕK« =∞Ǩ^Õq x™êÎ~À q^Œº`Õ# K«II
ÉèÏ"å~°Oú :– HÍoHõ– `å~å =∞O„`«=ÚÅ#∞ `≥eÜ«∞HõQÍx, áêO_ç`º«
QÆ~°fi=Ú=Å#QÍx, ã≤^•÷iÌ K«„Hõâ’^èŒ# KÕÜ«Ú"å_»∞ â◊√#Hõ qã¨~°˚#
=∞O^Œ∞ Hõ$q∞QÍ Ñ¨Ù@∞ì#∞. J`«xH˜ =ÚH˜ÎÖË^Œ∞.
â’¡II `«™êºóѨÓ*ÏO „Ѩ=HΔͺq∞ „`≥·Ö’Hõº ™ê^èŒ#„Ѩ^ŒO
ǨÏ~îå^Œ÷~îåK«Û ^Õ"Õt Ü«∂Ü«∂ ã≤kúâ◊Û *ÏÜ«∞`ÕI
„áêѨº`Õ `«`üHõΔ}Ë<≥·= <å„`« HÍ~åº qKå~°}ÏII
ÉèÏ"å~°úO :– ZO`À Hõ+=ì¨ ÚKÕ ™êkèOѨ|_»∞ ã≤^∞Œ Å÷ ∞, D HÍ=∂MϺ
=∞O„`Àáêã¨#=Å# j„Ѷ¨∞=ÚQÍ ã≤kúOK«∞#∞.
Ü«∞O„`«x~å‡}O
â’¡II ã≤O^èŒ∂~° =∞O_»ÅOHõ$`åfi „uHÀ}OK« ã¨=∂eMË`ü
x[c*Ïx `«#‡^èÕº Ü≥∂[ÜÕ∞`ü ™ê^èŒHÀ`«Î=∞óI
K«`«∞~°„ã¨O eMË^ÕÌq `«`À =„*Ï+¨ìHõO „Ñ≤ÜÕ∞
J+¨ìk‰õΔΩ Ü«∞*Ë`åÎO K«<åºã¨ *ÏÅO q^è•Ü«∞K«I
JHΔÀÉèíºâ◊Û |∞∞+≤ó „áÈHõÎó Kè«O^À#∞+¨μì |∞^•Ç¨Ï$`«O
HÍ=∂MϺ^Õ=`å ã¨~°fiã≤^Œ÷ÜÕ∞ qxÜ≥∂l`åII
70 HÍ=∂MϺ `«O„`«O
Hõ~åOQÆ<åºã¨ HÍ^Òx x[c*Ë# HÍ~°ÜÕ∞`ü
+¨_£ n~°…ÉèÏ*ÏO ^蕺ÜÕ∞`«∞Î HÍ=∂MϺcè+¨ì^•~ÚhOI
ÉèÏ"å~°Oú :– ã≤O^è∂Œ ~°=Ú`À =$`«=Î Ú edOz, =∞^躌 Ö’ „uHÀ}=Ú
edOKåe. ^•x=∞^茺֒ '„fO— edOKåe. =$`«ÎO |Ü«∞@
K«`«∞~°∞ƒù[O edOKåe. nxH˜ |Ü«∞@ 8 HÀ}=ÚÅ∞ „"åÜ«∂e.
m J㨠º N HÍ=∂MϺ =∞Ǩ  =∞O„`« ã ¨ º JHΔ À Éè í º |∞∞+≤ ó –
J#∞+¨μªÑπ Kè«O^Œó– HÍ=∂MϺ ^Õ"å`å– ã¨~°fiã≤^ŒúÜÕ∞ qxÜ≥∂QÆóII
„`åO–„fO– „`«∂O– „`ÒO– „`«ó J#∞ P~°∞c[=ÚÅ`À
JOQÆ<åºã¨– Hõ~°<åºã¨=ÚÅ∞ KÕÜ«∞=ÅÜ«Ú#∞.
^蕺#O
â’¡II ~°HõÎ=„™êÎO =~À^Œ∞ºHÍÎO ã≤O^èŒ∂~° uÅHÍxfi`åO
x+¨¯ÅOHõO ã¨∞^è•^è•=∞ =^Œ#Hõ=∞Ö’ [˚fiÖÏOI
ã¨fi~å‚k =∞}˜ =∂}˜Hõº Éèí∂+¨}ˇÿ ~°∂ƒù+≤`åO Ѩ~åO
<å<å~°`åflk x~å‡} ã≤OǨã¨<À Ѩiã≤÷`åOI
Ǩ㨺=„HÍO Ѩ^Œ‡~åQÆ =∞}˜HÍOu =∞#∞`«Î=∂O
Ñ‘<À`«∞OÎ QÆ ‰õΩOKåO Hõ$ëêºO â◊$u=¸Å QÆ`HÕ }Δõ ÏOI
Hõ\ÏÔHΔÎâ◊Û =∞Ǩã¨OѨ`ü ^•~ÚhO Ѩ~°"Õ∞â◊fisO
ã¨~åfiOQÆ ã¨∞O^ŒsO x`åºO q^•ºaèó Ѩi"Õ+≤ì`åOI
_®H˜h Ü≥∂yh q^•º ^èŒsaèó Ѩiâ’aè`åO
 HÍ=∂MϺ `«O„`«O
HÍq∞haè~°∞º`åO <å<å QÆO^è•^≥ºó ѨiQÆOkè`åOI
`åO|∂ÖÏk Hõ~åaèâ◊Û <å~ÚHÍaèifi ~ål`åO
ã¨=∞ã¨Î ã≤^Œú =~åæ}ÏO „Ѩ}`å<åO „ѨfHõΔ}ÏOI
„u<Õ„`åO ã¨"≥∂‡Ç¨ÏHõ~åO ѨÙ+¨ÊKå¿Ñ+¨μ z„ÉèífO
ÉèíQÆeOQÆ ã¨=∂MϺ#O H˜#flsÉè’º- Ñ≤ â◊$}fifOI
"å}© ÅH©Δ‡ ã¨∞^è•"åHõº „Ѩu"åHõº =∞Ǩϟ`«∞ûHÍO
Jâı+¨ QÆ∞} ã¨OѨ<åflO Hõ~°∞}Ï ™êQÆ~åO t"å"£∞II
ѨÓ*Ïqkè
â’¡II P"åǨÏÜÕ∞`«Î`À ^Õg"Õ∞=O ^蕺`åfiK« ™ê^èŒHõó
ѨÓ[ÜÕ∞K«Û Ü«∞^è•â◊H˜Î q^è•<Õ# ǨÏi„Ñ≤ÜÕ∞I
‰õΩO‰õΩ=∂^≥κó ~°HõÎѨÙÃ+ÂÊó ã¨∞QÆOkè ‰õΩã¨∞"≥∞ÿã¨Î^è•
[áêÜ«∂=Hõ ã≤O^èŒ∂Ô~·ó Hõ~°gÔ~·ifi âı+¨`«óII
ÉèÏ"å~°Oú :– ™ê^艌 Ωõ _»∞ HÍ=∂Yº#∞ ^蕺xOz# J#O`«~O° , P"≥∞#∞
P"åǨÏ# KÕã≤ ‰õΩO‰õΩ=∞–[áê‰õΩã¨∞=∞O, Z„~°xѨÓÅ∞– ã¨∞QÆO^èŒ
ѨÙëêÊÅ∞, ã≤O^è∂Œ ~°O`À ѨÓlOKåe. =ÚYº=ÚQÍ ''QÆ<flÕ ~°∞ѨÓÅ∞——
qt+¨ì"≥∞ÿ#k.
â’¡II Hõ~°gˆ~+¨μ ^Õ"Õt HÍ=∂MϺ u+¨ªu ã¨fiÜ«∞O
[áêÜ«∂OK« `«^è• qkú =∂Å`åºk ã¨q∞ѨˆHI
71 72 HÍ=∂MϺ `«O„`«O
Hõ~°g~°ã¨∞Î =∂Ǩ`«ºO Hõkè`«∞O<≥·= â◊Hõº`Õ
„Ѩ^•<å`«∞Î [áêÜ«∂â◊Û QÍ}Ѩ`«º=∞"åѨÙfl Ü«∂`üII
ÉèÏ"å~°Oú :– 'QÆ<flÕ ~°∞— ѨÙ=Ùfi#O^Œ∞ HÍ=∂Yº ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ #∞O_»∞#∞.
[áê‰õΩã¨∞=∞O – q~°*Ïl ѨÓ=ÙÅ∞ D"≥∞‰õΩ W+¨ìO. QÆ<Õfl~°∞ѨÓ=Ù
=∞Ç≤Ï=∞ =i‚OѨâ◊Hõº=Ú HÍ^Œ∞. [áê‰õΩã¨∞=∞=ÚKÕ Ñ¨ÓlOK«∞@
=Å# JkèHÍ~°=Ú – L^ÀºQÆ=Ú á⁄O^Œ∞#∞.
ѨOK«=∞HÍ~° =∞Ç≤Ï=∞
â’¡II ѨÓ[ÜÕ∞ ^ŒOaHÍO ^ÕgO ѨOK«`«`ÕÎfi# ã¨~°fi^•
ѨOK«`«`«ÎfiO q<å^Õq ѨÓ*Ï=∞ aèKå~åÜ«∞ HõÅÊ`ÕI
ѨOK«`«`ÕÎfi# ^Õ"åºã¨∞Î „Ѩ™ê^À *ÏÜ«∞`Õ HõΔ}Ï`Õ
ѨOK«"Õ∞# =∞Ǩ^Õq t"ÀÉèí=u ™ê^èŒHõóI
ѨOK«`«`«Îfi ã¨=∞O^Õq <åã≤Î<åã≤Î HõÖ∫ÜÕ∞ˆQ
ѨOK«`«`«ÎfiO Ѩ~°O„|Ǩχ ѨOK«`«`«ÎfiO Ѩ~åQÆuóI
ѨOK«`«`«ÎfiO =∞Ǩ^Õg ѨOK«`«`«ÎfiO ã¨^•t=ó
ѨOK«`«`«ÎfiO ã¨fiÜ«∞O„|Ǩ‡ ѨOK«`«`«ÎfiO[<å~°÷#óI
ÉèÏ"å~°Oú :– HÍ=∂Yº ѨÓ[ ѨOK«=∞HÍ~°=ÚÅ`À KÕÜ∞« =ÅÜ«Ú#∞.
ÖËxKÀ Ѷ¨eOK«^Œ∞. ѨOK«=∞=Ú KÕ`« ("≥∞ÿ^èŒ∞#=ÚKÕ`«) ™ê^茉õΩ_»∞
t=Ù_»QÆ∞#∞. HõeÜ«ÚQÆ=∞O^Œ∞ ѨOK«`«`«Îfi=ÚÅ`À ã¨=∂#"≥∞ÿ#k
ÖË^Œ∞. ã¨HõÅ^Õ=`«Å∞ WO^Œ∞ x=ã≤OK«∞K«∞<åfl~°∞.
 HÍ=∂MϺ `«O„`«O 73
â’¡II ѨOK«`«`«ÎfiO Éèí∞H˜Î=ÚH©Î =∞ǨÜ≥∂QÆó „ѨH©iÎ`«ó
ѨOK«`«`ÕÎfi# ^Õ"Õt =∞Ǩáê`«Hõ HÀ@Ü«∞óI
#â◊ºOu `«`üHõΔ}Ë<≥·= `«∂Å~åtq∞"å#Åó
Ü«∞„`≥·= ѨOK«`«`åÎfix `«„`«^Õg =¿ã`ü ^èŒ$=OI
ѨOK«`«`«Îfi qÇ‘Ï<Õ`«∞ q=Úv [QÆ^ŒOaHÍ
ѨOK«`«`«ÎfiO q<å<å#º`ü âßHÍÎ<åO ã¨∞Y"≥∂HõΔÜ≥∂ó
â‹·"å<åO "≥·+¨‚"å<åOK« âßHÍÎ<åO K«qâı+¨`«óII
ÉèÏ"å~°Oú :– ѨOK«``« fiΫ ™ê^è#Œ Éè∞í H˜–Î =Ú‰õΩÅÎ xK«∞Û#∞. ѨOK«=∞HÍ~°
ѨÓ[KÕÜ«∞xKÀ â߈HÎÜ«ÚʼnõΩ ã≤k÷ÅaèOK«^Œ∞. D ѨÓ[Ü«∞O^Œ∞
áê`«Hõ=ÚÅ∞ #tOK«∞#∞. ѨOK«`«`«Îfi=ÚÅ∞ ÖËxKÀ [QÆ<å‡`«
q=ÚY∞~åÅQÆ∞#∞.
â’¡II =∞^Õº# "≥∂^Œ`Õ ã¨fi~Àæ =∂O¿ã# =∂#"åkèѨó
=∞`Õûº# Éèˇ·~°gѨل`À =Ú„^ŒÜ«∂ ^è•`«$`åO„=*Ë`ÕI
Ѩˆ~} =∞Ǩ^Õq ™êÜ«Ú[ºO ÅÉèí`Õ #~°óII
ÉèÏ"å~°úO:– 1.=∞^Œº=ÚKÕ P#O^Œ=Ú, 2.=∂Oã¨=ÚKÕ Jkè
HÍ~°=Ú, 3.=∞`«ûº=ÚKÕ Éè~·ˇ "° å#∞„QÆÇϨ O, 4.=Ú„^ŒKÕ ã¨$[<å`«‡Hõ`,«
5."≥∞ÿ^èŒ∞#=ÚKÕ ™êÜ«Ú[º=Ú HõÅ∞QÆ∞#∞.
P=~°}ѨÓ[
â’¡II Éèí∞H˜ÎÜ«ÚHÀÎ Ü«∞*Ë^ÕÌgO `«^• ã¨~°fiO „Ѩ*ÏÜ«∞`Õ
ã¨fiÜ«∞OÉèí∂‰õΩã¨∞"≥∞ÿó â◊√ÔH¡Îó ‰õΩO_»QÀÖ’^Œƒù"≥·óâ◊√Éèˇ·óI
74 HÍ=∂MϺ `«O„`«O
‰õΩO‰õΩ=∂^≥κ ~åã¨"Õ# Kå~°…ºO ^Õ"≥κ x"Õ^ŒÜÕ∞`ü
<å<ÀѨǨÔ~·ó <≥·"Õ^≥κó áêÜ«∞Ãã·~°Ñ≤I
=„ã¨ÎÉèí∂ëêk aèˆ~figO „ѨѨÓ*Ϻ=~°}O Ü«∞*Ë`ü
WO„^•n<£ ѨÓ[ÜÕ∞`«Î„`« `ÕëêO Ü«∞O„`å}˜âßOHõiI
áê~°≈fiÜ≥∂ó Hõ=∞ÖÏO"å}©O ѨÓ[ÜÕ∞`åû^èŒ HÀ`«Î=∞ó
ÉèÏ"å~°Oú :– HÍ=∂Yº#∞ ÉèHí `Θ À ѨÓlOKåe. ‰õΩO‰õΩ=∞– Pã¨=O`À
J~°…ºO W"åfie. áêÜ«∞ã¨O "≥Ú^ŒÖˇ·# J<ÕHõ ÉèíHõΔº=ÚÅ∞ <≥·"Õ^ŒºO
ã¨=∞iÊOKåe. ã¨fiÜ«∞O Éèí∂‰õΩã¨∞=∞=ÚÅ∞ ( ) ‰õΩO_»QÀà◊
ѨÙ+¨Ê=ÚÅ∞( )`À JiÛOKåe. =G, JÅOHÍ~°=ÚÅ∞
ã¨=∞iÊOKåe. WO„^•k kHÍÊʼnõΩʼnõΩ#∞, W~°∞ѨHõ¯ÖÏ ÅH©Δ‡–
ã¨~°ã¨fi`«∞Å#∞ ™ê^茉õΩ_»∞ ѨÓlOKåe.
â’¡II ˆHΔ=∞^•~ÀQƺ ^•K≥·= â◊√Éèí^• ^èŒ#^•`«^è•I
=~°^•"≥∂ǨÏ^• ^Õq |∞kú^• ã≤kú^•Ñ≤K«
|∞kú^• â◊√kú^• K≥·= Éèí∞H˜Î^• =ÚH˜Î^•`«^ä•I
"≥∂HõΔ^• ã¨∞Y^•K≥·= *Ï˝#^• HÍOu^•`«^è•II
ÉèÏ"å~°úO:– HÍ=∂Yº, P~ÀQƺ–ˆH=Δ ∞–^è#Œ –|∞kú–Jaè=$kú– ã≤k–ú
â◊√kú – Éèí∞H˜Î – =ÚH˜Î – *Ï˝# – HÍO`«∞ÅxK«∞Û#∞.
â’¡II U`åóѨÓ*Ϻó =∞Ǩ^Õ=ºóã¨~°fi^•Ü«∞O„`«=∞^茺`«óI
_®H˜<åº^•ºó `«^è•Ñ¨Ó*Ϻó ã≤^Œ÷Ü≥∂ Ü«∞`«fl`«ó t"Õ
 HÍ=∂MϺ `«O„`«O
+¨_»OQÍx `«`À^Õ"åºó Ü«∞*Ë`üѨÙëêÊO[eO H˜Δ¿Ñ`üI
Ü«∞^è•â◊H˜Î [¿Ñ#‡O„`«O â◊√^Œ÷ÉèÏ"Õ# ™ê^èŒHõó
[ѨOã¨=∞~°Êº "å^•º^≥κó `À+¨ÜÕ∞`«Ê~° ^Õ=`å"£∞I
ÉèÏ"å~°úO:– Ü«∞O„`«=∞O^Œ∞ HÍ=∂MϺ–ÅH©Δ‡–ã¨~°ã¨fi`«∞Å#∞
ѨÓlOKåe. +¨_»OQÆ=ÚÅ∞ ѨÓlOz ѨÙëêÊO[e ã¨=∞iÊOKåe.
Ü«∞^è•â◊H˜Î =∞O„`«=Ú#∞ [Ñ≤Oz, HÍ=∂Yº‰õΩ ã¨=∞iÊOz
w`«"å^Œº=ÚÅ`À Ѩ~°^Õ=`«#∞ ã¨O`À+¨Ñ¨~°Kåe.
â’¡II Ѩˆ~î`ü™È΄`«O Hõ=K«O „Ѩ}"Õ∞`ü qkè=#∞‡^•
`«`«â◊Û Ç¨Ï$^ŒÜÕ∞ ^ÕgO ã¨OÜ≥∂[º â‹·+≤HÍO„ѨuI
x~å‡ÅºO,xH˜Δ¿Ñ^≥·âı „uHÀ}O ѨiHõÅÊÜÕ∞`ü
x~å‡ÅºO ™ê^èŒÔH· ™ê~°úºO QÆ$Ç‘ÏÜ«∂^ŒƒùH˜ÎÉèÏ=`«óI
qǨψ~`ü ѨOK«`«`ÕÎfi# Ü«∞^è•qkè ã¨fiâ◊H˜Î`«ó
ÉèÏ"å~°úO:– J#O`«~°O ™È΄`«O–Hõ=K«O ѨiîOKåe. HÍ=∂Yº#∞
ǨÏ$^ŒÜ«∞=∞O^Œ∞ ã¨OÜ≥∂lOz x~å‡Åº=Ú#∞ ÉèíH˜Î`À „QÆÇ≤ÏOKåe.
`«~°∞"å`« Dâß#ºkâ◊ Ü«∞O^Œ∞ „uHÀ}=Ú ~°zOz `«# â◊H˜Î"Õ∞~°‰õΩ
ѨOK«`«`«Îfi=ÚÅ∞ ¿ãqOKåe.
â◊H˜Î–=∞Ç≤Ï=∞
â’¡II â◊H˜Î=¸ÅO ™ê^èŒ#OK« â◊H˜Î=¸ÅO [áêkHõOI
â◊H˜Î=¸ÖÏ QÆuâ‹ÎÛ= â◊H˜Î=¸ÅO K«r=#O
75 76 HÍ=∂MϺ `«O„`«O
SÇ≤ÏHõO â◊H˜Î=¸ÅOK« áê~°„`«O â◊H˜Î=¸ÅHõOI
â◊H˜Î=¸ÅO `«Ñ¨óã¨~°fiO K«`«∞~°fi~°æã¨Î^è• „Ñ≤ÜÕ∞
â◊H˜Î=¸ÖÏx ã¨~åfi}˜ ™êú=~å}˜ K«~å}˜K«I
J*Ï˝`åfi áêÑ≤<À^Õq ~“~°=OÜ«∂Ou xâ◊ÛÜ«∞O
`«™ê‡`ü ã¨~°fi„Ѩܫ∞`Õfl# ™ê^èŒÔH·â◊Û t"å[˝Ü«∂I
â◊‰õΩκ zÛù+¨ìO ÉèíH˜Δ`«=ºO Kå#º^è• Ü«∂Ou ~“~°="£∞
ÉèÏ"å~°úO:– â◊H˜ÎHÍ~°}=Ú KÕ`«<Õ ™ê^èŒ# [~°∞QÆ∞#∞. [ѨO–
`åѨO–QÆu–r=#O–WǨÏÖ’Hõ–Ѩ~°Ö’Hõ=ÚÅ∞ JO`å â◊H˜Î
=∞Ü«∞"Õ∞. D q+¨Ü«∞=Ú `≥eÜ«∞x"å_»∞ #~°Hõ=Ú á⁄O^Œ∞#∞.
t"å[˝ =Å# â◊H˜Î™ê^èŒ#KÕã≤ â◊H˜ÎH˜ x"Õ^Œ# KÕã≤ÜÕ∞ ™ê^茉õΩ_»∞
„QÆÇ≤ÏOKåe.
â’¡II â◊ÔHÂκ Ü«∞nÌÜ«∞`Õ ^Õq `«`«∞Î^Õ"åiÊ`«O Éèí"Õ`üI
ã¨Ñ¶¨ÅO `«ã¨º`«`ü Hõ~°‡ ã¨`«ºOã¨`«ºO ‰õΩÖËâ◊fii
â◊H˜ÎOq<å''H“à◊K«„HõO—— Hõ~Àu HÍ~°ÜÕ∞^ŒÑ≤I
ã¨Ü«∂u #~°HõO ÃѶ∞~°O x™êÎ~À <≥·=q^Œº`Õ
U=OK« ѨÓ[ÜÕ∞^ÕÌgO Ü«∞OÜ«∞O KÀkÌâ◊º ™ê^èŒHõóI
`«O`«OHÍ=∞O Hõˆ~Hõ$`åfi „Ñ≤ÜÕ∞[Ü«∞u xtÛ`«O
ÉèÏ"å~°úO:– â◊H˜ÎH˜ ã¨=∞iÊOz#k ^≥·"åiÊ`«=∞QÆ∞#∞. „ѨfѨx
ã≤kúOK«∞#∞. â◊H˜ÎÖËx^Õ ''H“à◊K«„Hõ—— ™ê^èŒ# ÖË<ÕÖË^Œ∞. `«xKåÛù#∞
™ê~°=ÚQÍ Hõ~°Î=º=Ú#∞ ™ê^茉õΩ_»∞ KÕÜ«∂e.
 HÍ=∂MϺ `«O„`«O 77
ѨÙ~°â◊Û~°}
â’¡II ѨÙ~°â◊Û~°} HÍÖË`«∞ ÅHõΔ"Õ∞HõO [¿Ñ`«∞ûnèóI
`«^ŒÌâßOâ◊O Ǩï<Õ^•*ˇÎºó â◊~°¯~å=∞^èŒ∞áêÜ«∞Ãã·ó
`«~°ÊÜÕ∞`«Î^ŒÌ âßOâ‹·â◊Û [Öˇ·â◊ÛO^Œ# q∞„t`≥·óI
QÆO^è•^≥κó ™ê^èŒHÍnèâ◊ ã¨Î`ü [Öˇ·~°aè¿+ K«ÜÕ∞`ü
Jaè¿+Hõ ^Œâßâ∫# Éè’[ÜÕ∞K«Û kfi*’`«Î=∂<£I
q∞ëêª<≥Îfló ™ê^èŒHÍ<£ ^Õq ^ÕgÉèíHÍÎOâ◊Û Ñ¨OK«"≥∞ÿó
U=O ѨÙ~°„ã≤¯Ü«∂O Hõ$`åfi ã≤^Œ^Àú Éèí=u ™ê^èŒHõóI
„ѨÜ≥∂ˆQ+¨μ `«`À^Œ∞q Ü≥∂QÀºÉèí=u xtÛ`«O
U`«`ü ѨÓ*ÏkHõO ã¨~°fiO HÍ=∂MϺ „Ñ‘uHÍ~°Hõ"£∞II
ÉèÏ"å~°Oú :– HÍ=∂MϺ=¸Å=∞O„`«O ÅHõ[Δ Ñ≤Oz, Ѩk"ÕÅ∞ <≥~Úº–
â◊~°¯~°–`Õ<≥–áêÜ«∞ã¨=ÚÅ`À Ǩϟ=∞O KÕÜ«∂e. XHõ<≥~Úº
QÆO^èŒ[Å`«~°Ê}O–QÆO^èŒ[ÖÏaè¿+HõO 1 =O^Œ™ê~°∞¡, Ѩk=∞Ok
„ÉÏǨχ}∞ʼnõΩ Éè’[#O x~°fiiÎOKåe. ^Õ=Éèí‰õΩÎʼnõΩ Ñ¨OK«=∞
HÍ~°=ÚÅ∞ ã¨=∞iÊOz `«$Ñ≤ΠѨ~K° åe. JѨÙ_»∞ HÍ=∂MϺ=∞O„`«=Ú
ã≤kúOz „ѨÜ≥∂QÆÜ≥∂Qƺ=∞QÆ∞#∞.
Ü≥∂xѨÓ[
â’¡II =∞Ǩ„Ñ‘u HõsѨÓ*Ï Ü≥∂xK«„ˆH ‰õΩÖËâ◊fii
Ü≥∂xѨÓ*Ï =∞ǨѨÓ*Ï `«`«û=∂<åã≤Î ã≤kú^•I
78 HÍ=∂MϺ `«O„`«O
`«„`«^ÕgO Ü«∞*Ën÷=∂<£ Ãã·=^Õg #Kå#º^è•
P"åǨÏ<åk Hõ~å‡}˜ #`«„`« ã¨~°fi^è•„Ñ≤ÜÕ∞I
ÖËѨÜÕ∞`åÎO ã¨∞QÆO^è•^≥κó ѨÓ[ÜÕ∞kfiq^èÕ# K«
=∞Ǩ„Ñ‘u~°ƒù"Õ^ÕÌ"åºó ã≤^À÷Éèí=u `«`üHõΔ}Ï`üI
Ü≥∂xѨÓ*Ï ã¨=∂ѨÓ*Ï <åã≤Î *Ï˝<Õ`«∞ =∂=∞ˆH
K«∞O|∞<åÖË¡Ç¨Ï <å^Àº<Õó HõÅÊ=$HõΔ =∞u„Hõ"Õ∞`üI
^Œ~°≈<å`ü ™ê^èŒHÍnèâ◊ó ã¨Ê~°≈<å`ü ã¨~°fi"≥∂ǨÏ#ó
eOQÆÜ≥∂x ã¨=∂MϺ#O 'HÍ=∂MϺ— „Ñ‘u=~°÷#OI
`«^Õ= r=#O `«™êºó yi*Ë |ǨïH˜O=K«ó
`«™ê‡`ü ã¨~°fi„ѨÜÕ∞`Õfl# Ü≥∂xѨÓ*ÏO ã¨=∂K«ˆ~`üII
ÉèÏ"å~°úO:–nx<Õ =∞ǨѨÓ[ JO\Ï~°∞. WO^Œ∞ P"åǨÏ<å^Œ∞Å∞
KÕÜ«∞#=ã¨~°O ÖË^Œ∞. ã¨∞QÆO^èŒÖËѨ#O KÕã≤ ѨÙëêÊÅ`À ѨÓlOKåe
^Œ ~ ° ≈ #–ã¨ Ê ~° ≈ #=ÚÅ =Å# "≥ ∂ Ǩ Ï #=∞QÆ ∞ #∞. eOQÆ Ü ≥ ∂ x
ã¨=∂MϺ#O ''HÍ=∂MϺ—— #∞„QÆǨÏ^•Ü«∞Hõ=∞QÆ∞#∞. ™ê^茉õΩ_»∞
=∞ǨѨÓ[ `«Ñ¨ÊHõ KÕÜ«∂e. Wk QÆ∞~°∞=ÚYOQÍ „QÆÇ≤ÏOKåe.
â’¡II Ѩ~°„ã‘Î Ü≥∂x=∂™ê^Œº qâı¿+} Ü«∞*Ë`«∞ûnèó
"ÕâߺÜ≥∂xó Ѩ~å^Õq ™ê^èŒ#O `«„`«HõÅÊÜÕ∞`üI
„u~å„`å"Õ= ã≤^茺Ou <å„`«HÍ~åº qKå~°}Ï
|∞∞`«∞Ü«ÚHõÎÅ`å =∞^èÕº ™ê^èŒÜÕ∞kfiq^è•#∞‡^•I
Jz~å`üã≤k÷ =∂áÈflu ^Õ"å<å=∞Ñ≤ ^Œ∞~°¡ÉèÏO
 HÍ=∂MϺ `«O„`«O 79
™ê~å`åû~°`«~°O^Õq Ü≥∂x™ê^èŒ# q∞i`«OI
q<å`«`åû^èŒ#O ^Õq =∞ǨáêѨó „Ѩ*ÏÜ«∞`Õ
ÉèÏ"å~°Oú :– Ѩ~„° ã‘xΠѨOK«q∞QÍ ã‘fiHõiOK«=K«∞Û. "Õâº◊ #∞ ѨÓlOK«
=K«∞Û. =¸_»∞~å„`«∞ÅÖ’ |∞∞`«∞=∞u J~Ú# Å`å=∞^茺=∞O^Œ∞
„Ѩã¨#fl`« HõÅ∞QÆ∞#∞. =∞ǨѨÓ[ÖËx ™ê^èŒ# x+¨ÊùÅO.
â’¡II Ü≥∂xxO^•O Ѷ¨∞$}ÏOÜ≥∂<Ò Ü«∞óHõ~Àu #~å^èŒ=∞óII
Jz~å`ü ~“~°=O Ü«∂u ^Õqã¨`«ºO t"å[˝Ü«∂I
Ü≥∂x=∞^èÕº =¿ã^ÕÌg Ü≥∂y#ºtÛ‰õΩˆ~ ã≤÷`åóI
„uHÀ}Ë+¨μ „`«Ü≥∂^Õ"åó t=q+¨μ‚ Ñ≤`å=∞Ǩó
`«™ê#fl xO^ŒÜÕ∞ ^ÀºxO Ü«∞nKÕÛù^•`«‡ <ÀÇ≤Ï`«OI
Ü≥∂xxO^•O „Ѩ‰õΩ~åfi}ó ã¨~åfiOâı# q#â◊ºu
Ü≥∂xã¨∞Îu Ѩ~À^Õg t=ó™êfi`ü `«`üHõΔ}Ë#K«I
H˜O„|∂"≥∂ Ü≥∂x=∂Ǩ`«‡ºO Ü≥∂xѨÓ*Ï Ñ¶Ö¨ ÏxK«
KåOK«ÖϺ ^Œæk`«O H˜Oz`ü HõΔO`«=ºO HÍ=∞~°∂Ñ≤}˜I
ÉèÏ"å~°úO:– „ã‘Îx xOkOK«~å^Œ∞. P"≥∞ Ü«∞O^Œ∞ Ü≥∂y#∞Å∞,
„|Ǩχ–q+¨μ–‚ t=ÙÅ∞ <≥ÅH˘xÜ«Ú<åfl~°∞. P"≥∞ J#∞„QÆÇϨ =Ú =Å#
ã¨HõÅ=Ú ã≤kúOK«∞#∞.
Wu HÍ=∂MϺ `«O„`Õ t=áê~°fif ã¨O"å^Õ
`«$fÜ«∞ó Ѩ@Åó
80 HÍ=∂MϺ `«O„`«O
K«`«∞~°÷ó Ѩ@Åó
â’¡II =~°=∞O„`«O „Ѩ=HΔͺq∞ ™ê^Œ~°O â◊$}∞áê~°fiu
Ü«∞㨺„Ѩ™ê^Œ=∂™ê^Œº „|Ǩχq+¨μ‚ t"åJÑ≤I
WO„^•^•º ^Õ=`åóã¨~åfi Éèí[O`Õ HÍq∞hÜ«Ú`åó
QÆO^èŒ~åfió H˜#fl~å^Õq `«^è•q^•º^èŒ ~å^ŒÜ«∞óI
Ü«∞„`«Ê™ê^•`ü ã¨=∂QÆ`«º ã¨fiH©Ü«∞ q+¨Ü«∂xfi`åó
Ü≥∂yh _®H˜h q^•º Éèˇ·~°g <åÜ«∞HÍkHÍóI
HÍ=∂MϺ =∞O„`«=∂™ê^Œº Éè[í O`ÕÜ∂≥ QƺQÍOѨ~åO
ã¨fiˆ~æ=∞ˆ~κK« áê`åàı ÜÕ∞ÜÕ∞ ã≤^茺Ou ™ê^èŒHÍóI
ÉèÏ"å~°úO:– WO„^•k^Õ=`«Å∞ QÆO^èŒ~°fi–H˜<≥fl~°–q^•º^èŒ~°∞Å∞,
Ü≥∂yh,_®H˜h, Éèˇ·~°g,<åÜ«∞HÍk ™ê^茉õΩÅ∞, HÍ=∂Yº#∞ ¿ãqOz
=¸_»∞Ö’Hõ=ÚÅO^Œ∞ W+¨ìã≤kú á⁄O^•~°∞.
â’¡II x[c[„`«Ü«∞O^Õq „HÀ^èŒ^ŒfiÜ«∞=∞`«ó Ѩ~°O
=^èŒ∂c[^ŒfiÜ«∞OK≥·= HÍ=∂M˺K« ѨÙ#~°fi^Õ`üI
„Ѩã‘^Õu Ѩ^ŒOK≥·= ѨÓ~°fic*Ïx HõÅÊÜÕ∞`ü
~î°^ŒfiÜ«∂O`Õ =∞#∞ó„áÈHõÎó ã¨~°fi`«O„`Õ+¨μ ^Œ∞~°¡ÉèíóI
ÉèÏ"å~°úO:– „fO„fO„fO ǨïOǨïO„ã‘ÎO„ã‘ÎO HÍ=∂M˺ „Ѩã‘^Œ
„fO„fO„fO Ǩ ˙ OǨ ˙ O„ã‘ Î O „ã‘ Î O ~î ° ó ~î ° ó –22 JHõ Δ ~ ° = ÚÅ
D=∞O„`«=Ú ZO`À =∞Ç≤Ï=∞ QÆÅk. ã¨~°fi`«O„`« ^Œ∞~°¡Éèí"≥∞ÿ#k.
 HÍ=∂MϺ `«O„`«O 81
â’¡II „Ѩ}"å^•º =∞Ǩq^•º„`≥ÎÖ’ˆHº Kåu^Œ∞~°¡ÉèÏ
K«`«∞~°fi~°æ „Ѩ^•™êHõΔ`ü =∞Ǩáê`«Hõ<åâ◊hI
㨇~°}Ï^Õ= =∞O„`«ã¨º 㨈~fiqѶ¨∂fló ã¨=∂‰õΩÖÏó
#â◊ºOu Kå#ÖËn¿ÑΠѨ`«OQÍ W=áê~°fiuI
=∞O„`«„QÆǨÏ} =∂„`Õ} r=#∞‡HÀÎ Ç≤Ï™ê^èŒHõó
Éèí∞H˜Î=ÚH©Î Hõˆ~`«ã¨º 㨈~fiëêO „Ñ≤Ü«∞`åO „=*Ë`üII
ÉèÏ"å~°úO:– ÃÑ=· ∞O„`«=Ú#‰õΩ 'FO— KÕiÛ#KÀ =∞Ǩq^Œº JQÆ∞#∞.
K«`«∞ifi^èŒ Ñ¨Ù~°∞ëê~°÷=ÚÅxK«∞Û#∞. ã¨HõÅ qѶ¨∞fl=ÚÅ∞ #tOK«∞#∞.
Éèí∞H˜Î–=ÚH˜Î Hõey ™ê^茉õΩ_»∞ JO^Œ~°‰õÄ W+¨μì_»QÆ∞#∞.
â’¡II P=$}Àu 㨇ܫ∞OÅH©Δ‡ó =^Œ<Õ wóã¨^•=¿ã`ü
Ѩل`åóᜄ`åó „Ѩᜄ`åâ◊Û Éèí=Ou z~°rq#óI
Ѩ$kè"åºO ã¨~°fiÑ‘ˆ~î+¨μ HÍ=∂MϺk+¨μ âßOHõi
ã≤kúâ◊ÛÅu `«Ããκ= <å„`« HÍ~åºqKå~°}ÏI
`«ã¨º<å=∞K« ã¨Oã¨$‡`«º „Ѩ}=∞Ou ã¨^•[<åó
<å=∞â◊$`åfi "å~°"Õ∞HõO áêÅÜ«∞O`ÕK« Ç≤ÏO„ã¨HÍóI
ÉèÏ"å~°úO:– "å‰õΩ¯ã≤kÌOK«∞#∞. ã¨OѨ^ŒÅ∞ HõÅ∞QÆ∞#∞. =Oâ◊=Ú
Jaè=$kú K≥O^Œ∞#∞. Éèí∂q∞Ü«∞O^Œ∞ QÆÅ JxflÑ‘~î°=ÚÅÖ’
D™ê^茉õΩx =∂>Ë K≥Å∞¡#∞. [#∞ÅÖ’ P^Œ~°=Ú HõÅ∞QÆ∞#∞.
â◊`«$=ÙÅ∞ #tO`«∞~°∞.
82 HÍ=∂MϺ `«O„`«O
â’¡II Ü«∂=`«ºó ã≤^Œ÷Ü«∞óã¨Ou ã¨fiˆ~æ=∞ˆ~κ~°™ê`«ÖË
™ê^èŒHÍ<åO ѨiK«~åºO ‰õΩ~°fiOu<å„`« ã¨Oâ◊Ü«∞óI
`«O^Œ$ëêìfi ™ê^茈HO„^ŒOK« "ånã¨öÅu `«`üHõΔ}Ï`ü
ã¨ÉèÏÜ«∂O HÀ\˜ã¨∂~åºÉèíO Ѩâ◊ºOu ã¨~°fiã¨[˚<åóI
lǨfiHÀ\˜ ã¨Ç¨Ï„ÃãÎã¨∞Î =„HõÎHÀ\˜ â◊`≥·~°Ñ≤
=i‚`«∞O<≥·= â◊HÀflq∞ =∞O„`«"Õ∞HõO ‰õΩÖËâ◊fiiII
ÉèÏ"å~°úO:– =¸_»∞Ö’Hõ=ÚÅO^Œ∞ QÆÅ ã≤^Œ∞÷Åhfl HÍ=∂M’º
áê㨉Ωõ #‰õΩ Ñ¨iK«~º° KÕÜÚ« #∞. ã¨ÉÜ
íè ∞« O^Œ∞ "åk =ÚYã¨OÎ ÉèÜ
í ∞« O^Œ∞
"åk=ÚYã¨ÎOÉèí#=∞QÆ∞#∞. D=∞O„`«=∞Ç≤Ï=∞ =i‚OK«∞@‰õΩ
HÀ\˜<åÅ∞ ã¨iáÈ=Ù.
â’¡II <åºã¨Ñ¨Ó*ÏkHõO ã¨~°fiOѨÓ~°fi=K«Û =~å#<Õ
ѨÙ~°â◊Û~åº q^èÒH˜O`«∞ +¨\òã¨Ç¨Ï„ã¨O =∞#∞O[¿Ñ`üI
Ü«∞^è•qkè +¨\òâ◊`åx Ǩϟ=∂nOâ◊Û ã¨=∂K«ˆ~`ü
ã≤^À÷Éèí=u =∞O„`«[˝ó „ѨÜ≥∂ˆQ+¨μ `«`«óHõΔ=∞óI
ÉèÏ"å~°úO:– <åºã¨=ږѨÓ[ KÕã≤ P~°∞"ÕÅ∞ =∞O„`«[ѨO KÕã≤,
P~°∞=O^ŒÅ∞ Ǩϟ=∞OKÕã≤ ã≤kúá⁄Ok# =∞O„`«"Õ`«Î „ѨÜ≥∂QÆ=ÚÅ∞
KÕÜ«Ú@‰õΩ J~°∞›_»QÆ∞#∞.
HÍ=∂MϺ^蕺#O
â’¡II 1. Juã¨∞Åe`« "ÕëêO Ǩ㨺=„HÍÎO„u<Õ„`åO
l`«[Å^Œã¨∞HÍOuO Ѩ@ì=„™êÎO „ѨHÍâßOI
 HÍ=∂MϺ `«O„`«O
JÉèíÜ«∞=~°Hõ~å_论O ~°`«flÉèí∂ëêu Éèí"åºO
ã¨∞~°`«~°∞`«Å Ñ‘ˆ~î ~°`«flã≤OǨã¨# ™ê÷"£∞II
2. ǨÏiǨÏ~° qkè=O^•ºO â◊√^Œ÷|∞k÷ã¨fi~°∂áêO
=∞^Œ#â◊~°ã¨=∂HÍÎO HÍq∞hO HÍ=∞^•„fOI
xdÅ [#qÖÏ™êO HÍ=∞~°∂áêO Éèí"åhO
HõeHõÅ∞+¨ xǨÏO„fO Ü≥∂x~°∂áêO Éèí*Ïq∞II
QÆ∞Ǩº^Œ∞æǨϺ`«~°O ^Õq ^蕺#O^•i„^Œº<åâ◊#OI
QÀÑ≤`«O ã¨~°fi`«O„`Õ+¨μ `«=ÉèÏ"å`ü „ѨHÍt`«"£∞II
ÉèÏ"å~°úO:– D ^蕺#â’¡Hõ=Ú „Ѩux`«º=Ú L^ŒÜ«∞O–~å„u
ѨiîOK«∞@ =Å# ^Œi„^ŒÉÏ^èŒ #tOK«∞#∞.
ÉèíQÆeOQÆ ™ê^èŒ#
â’¡II ã¨fiÜ«∞OÉèí∂ ‰õΩã¨∞"Õ∞<≥·= uÅHõO ѨiHõÅʺK«
`«∂eHÍÜ«∂O =∞Ǩ^Õq HõÅâ◊H˜ÎOã¨=∂qâı`üI
Hõ~°∂Ê~° ѨÓi`«=ÚYó ™ê^èŒHõâ◊√ÛO|ÜÕ∞#∞‡^•
`«™êº^èŒ~°O Ü«∞^è•Éèí$OQÀ h~°[ó"庉õΩÅó t"ÕI
^ŒO`«HõΔu q`å<åOK« Ѩ~°=∞O `«„`«HÍ~°ÜÕ∞`ü
PeOQÆÜÕ∞#‡^À #‡`«Îó ã¨∞^Œ$_è»O ‰õΩK«=∞~°Ì#OI
#YѶ¨¸`≥·ifl`«OÉËK« ~°=∞ÜÕ∞`ü ~°uѨO_ç`åó
ѨÙ#óѨÙ#ó K«∞O|#OK« Ü≥∂<Õ ‰õΩ~åº`«∞¯ÖËâ◊fiiI
83 84 HÍ=∂MϺ `«O„`«O
â◊√„HõO`«∞ ã¨ÎOÉèíÜÕ∞nfi~À Ü≥∂<ÕeOQÆO „Ѩ"Õâ◊ÜÕ∞`ü
PѶ¨∂`≥· ™ÈÎ+¨ÜÕ∞`åÎO`«∞ ã¨O^è•# ÉèË^Œ`«ó„Ñ≤ÜÕ∞I
`«`ÀeOˆQ ã≤÷`ÕÜ≥∂<Ò P*Ï˝O`«ã¨º „ѨQÆ$ǨϺK«
JëÈì`«Î~° â◊`«O=∞O„`«O [¿Ñ^À÷=∂k HÍOHõΔÜ«∂I
k#„`«Ü«∞O =∞Ǩg~°ó „Ѩ*¿Ñ`ü ^蕺#`«`«Ê~°ó
„áêѨº`Õ =∂#ã¨O=ã¨∞Î <å„`«HÍ~åº qKå~°}ÏII
(WkQÆ∞~°∞=ÚY=ÚQÍ „QÆÇ≤ÏOK«=ÅÜ«Ú#∞)
â’¡II |∞∞`«∞Ü«ÚHõÎ Å`åO^Õq x"Õâ◊º`«∂eHÀѨi
Hõ~°g~° „Ѩã¨∂#OK« `«™êºeOQÀѨi#º¿ã`üI
`«^£gHõΔº ^Õ=^Õ"Õt [¿Ñ^Œ+¨ìã¨Ç¨Ï„ã¨HõO
k#„`«Ü«∞O`«`À ^Õ"åºó „Ñ‘uó™êº^ŒK«Å „Ñ≤ÜÕ∞I
^èŒ#OqO^Œu `«Ããκ= ÅHõΔºã¨OYºO #ã¨Oâ◊Ü«∞ó
P#O^ŒO =~°÷`Õ x`«ºO ™ê^èŒHõ㨺# Kå#º^è•II
"ÕâߺÅ`åO ã¨=∂hÜ«∞ ‰õΩÅK«„HõO q^è•Ü«∞K«
Ü≥∂xO gHõΔº[¿Ñ#‡O„`«O ã¨Ñ¨Î"å~° =∞`«O„k`«óI
„Ѩ`«ºÇ¨ÏO „uâ◊`«O Hõ$`åfi™È-Ñ≤ ã≤n÷â◊fi~°ó HõÖ∫
ã¨^Œ∞æ~Àó 㨇~°}O Hõ$`åfi Ü≥∂<Õâ◊Û ™ê^èŒ#O Ü«∞kI
`«^•ã≤kú =∞"åáÈflu Kå#º^è• Ç¨㨺"Õ∞=K«.
Wu HÍ=∂MϺ `«O„`Õ t=áê~°fif ã¨O"å^Õ
K«`«∞~°úѨ@Åó
 HÍ=∂MϺ `«O„`«O 85
ѨOK«=∞ó Ѩ@Åó
â’¡II QÆ∞~°∞ó ã¨^•t=„áÈHõÎó Pk<å^èŒó㨠LK«º`Õ
=∞ǨHÍàϺܫÚ`À ^Õ=ó ã¨zÛ^•#O^Œ q„QÆǨÏóI
ã¨<å`«#ó Ѩ~°O„|Ǩ‡ N^èŒ~°‡„ã≤ÎQÆ∞}O „ѨÉèí∞ó
`«„`«Ê™ê^•#‡ Ǩ=∂ÜÕ∞ t"À-Ç¨Ï =∞[~å=∞~°óI
J`ÕU= QÆ∞~°∞Ô~Âfl= =∞#∞[ó H˜O`«∞HõÅÊ<å
nHΔÍÜ≥ÿ∞ ™ê^èŒHÍ<åOK« =$HΔÍ^Ò Ñ¨Ó[#OÜ«∞^è•
ÉèÏ"å~°úO:– "≥Ú@ì"≥Ú^Œ\˜ QÆ∞~°∞=Ù ã¨^•t=Ù_»∞. W`«x<Õ Pk
<å^è∞Œ _»x JO\Ï~°∞. =∞ǨHÍm ã¨"∞Õ `«∞_»∞. =∞#∞+¨μº_»∞ QÆ∞~°∞=#flk
ˆH=ÅO HõÅÊ#=∂„`«"Õ∞. ™ê^茉õΩÅ nHõΔH˘~°‰õΩ J@∞¡ K≥ѨÊ|_ç#k.
â’¡II =∞O„`«^•`«∞ó t~°óѨ^Õ‡ Ü«∞^£*Ï˝#O ‰õΩ~°∞`ÕQÆ∞~Àó
`«^£*Ï˝#O t+¨ºt~°ã≤ KÀѨk+¨ìO #Kå#º^è•I
=∂#∞¿+ QÆ∞~°∞`å^Õq HõÅÊ<å #`«∞=ÚYº`å
ÉèÏ"å~°úO:– QÆ∞~°∞=Ù `«#t~°ó Ѩ^‡Œ =ÚÖ’ #∞#fl*Ï˝#=Ú#∞, t+¨μºx
t~°ã¨∞ûÖ’xH˜ É’^èŒKÕÜ«∞QÆeQÍe. Jk t=Ù#ˆH ™ê^茺O. J~Ú`Õ
QÆ∞~°∞`«fiO J#∞#k XHõ P^è•~°HÅõ Ê<Õ QÍx =ÚYº=ÚHÍ^Œ∞. Jã¨Å∞
QÆ∞~°∞=Ù Pk<å^èŒ∞_≥·# t=Ù_Õ.
â’¡II Ü«∞^è•Éè’HõÎi Éè’[ºOÇ≤Ï ã¨fi~å‚k áê„`«ˆH}K«
^•Ü«∞`ÕK« `«^è•^Õq `«Ã㇠ã¨~°fiOã¨=∞~°Ê}OI
86 HÍ=∂MϺ `«O„`«O
Ü«∞kxO^ŒºO K«`«`åÊ„`«O ÉèíQÆflO"åÑ≤ ‰õΩÖËâ◊fii
`«^•`«º*Ë`«∞Î `«`åÊ„`«O J#ºáê„`Õ} `À+¨ÜÕ∞`ü.
ÉèÏ"å~°úO:– Éè’HõΉõΩ ã¨fi~°‚áê„`«ã¨Ç≤Ï`«OQÍ ^•#OKÕ™êÎ~°∞. JÖψQ
QÆ∞~°∞=Ù‰õΩ ã¨~fi° O ã¨=∞iÊOKåe. áê„`«hK«"∞≥ #ÿ ^≥<· å Ѩye<å =∞~˘Hõ
áê„`« LѨÜ≥∂yOz#@∞¡, QÆ∞~°∞=Ù ã¨^Œ∞æ~°∞=Ù HÍ#@¡~Ú`Õ =∞~˘Hõ
ã¨^Œ∞æ~°∞=Ù<å„â◊~ÚOKåe.
â’¡II J#flHÍOH©Δ x~°#flOK« Ü«∞^è•ã¨O`«º[u „Ñ≤ÜÕ∞
J*Ï˝x#O =~°˚~Ú`åfi â◊~°}O *Ï˝x#O „=*Ë`üI
*Ï˝#OÇ≤Ï Ñ¨~°=∞O=ã¨∞Î *Ï˝#O Ç≤Ï`«Ñ¨ã¨ó Ѷ¨ÅO
=∞^èŒ∞Å∞É’ú Ü«∞^è•Éèí$OQÆó ѨÙëêÊ`«∞ÊëêÊO`«~°O „=*Ë`üI
*Ï˝#Å∞|÷ã¨Î^è• tëȺ QÆ∞~À~°∞æ~°fiO`«~°O „=*Ë`ü
QÆ∞~°∞"À |ǨÏ=óã¨Ou t+¨ºq`åÎѨ Ǩ~°HõóI
^Œ∞~°¡Éèíó ã¨QÆ∞~°∞ˆ~Ìg t+¨ºã¨O`åѨ Ǩ~°HõóII
ÉèÏ"å~°úO:– J#fl=ÚHÀ~°∞"å_»∞, J#fl=ÚÖËx"åxx q_çz#@∞¡QÍ
J*Ï˝xx q_çz *Ï˝#=ÚQÆÅ QÆ∞~°∞=Ù<å„â◊~ÚOKåe. *Ï˝#"Õ∞
Q˘Ñ¨Ê=ã¨∞=Î Ù. `Õ<\≥ Q© Æ J<ÕHõ ѨÙ+¨Ê=ÚÅ #∞O_ç `Õ<≥ „QÆÇÏ≤ OK«∞#@∞Å
*Ï˝#Ñ≤áêã≤ J<ÕHõ QÆ∞~°∞=ÙÅ#∞ ¿ãqOKåe. J~Ú`Õ t+¨μºÅ
q`«Î=∞ѨǨÏiOK«∞ QÆ∞~°∞=ÙÅ∞ Z‰õΩ¯=. t+¨ºã¨O`åѨ=Ú#∞ á⁄Q˘@∞ì
QÆ∞~°∞=Ù ^Œ∞~°¡Éèí=Ú.
 HÍ=∂MϺ `«O„`«O 87
â’¡II âßO`À^•O`«ó ‰õΩb#â◊Û â◊√^•÷O`«ó Hõ~°}ó ã¨^•
ѨOK«`«`åÎfi ~°ÛHÀÜ«∞ã¨∞Î ã¨^Œ∞æ~°∞ó ã¨Ñ¨iH©iÎ`«óI
t+¨ºÉ’^èŒÜ«∞xѨÙ}À Ç≤Ï`åÜ«∞K« ã¨=∂‰õΩÅó
x„QÆǨ#∞„QÆ¿ÇÏ â◊HõÎó ã¨^Œ∞æ~°∞ó ѨiH©iÎ`«óI
ÉèÏ"å~°Oú :– ã¨^∞Œ ~æ ∞° =Ù, âßO`«∞_»∞–^•O`«∞_»∞–Q˘Ñ¨Ê=Oâ◊=Ú #O^Œ∞
[x‡Oz#"å_»∞, x~°‡Å=∞#ã¨∞¯_»∞–ѨOK«`«`åÎfi~°Û‰õΩ_»∞, t+¨μºÅ‰õΩ
É’kèOK«∞@Ü«∞O^Œ∞ <≥·Ñ¨Ù}º=ÚQÆÅ"å_»∞, Ç≤Ï`«=Ú HÀ~°∞"å_»∞,
x„QÆǨ#∞„QÆÇ¨Ï â◊H˜Îã¨OѨ#∞fl_»∞ J~Ú=ÙO_»=ÅÜ«Ú#∞.
k=º™ê^茉õΩ_»∞
â’¡II k=ºóã¨~°fi =∞<ÀǨi ã¨`«º"ån ã≤÷~åã¨#óI
QÆOcè~°ó t+¨ì=HÍÎK« ã¨ÉèÏ= ^蕺#`«`«Ê~°ó
QÆ∞~°∞áê^•O|∞*Ë cè~°∞ó ã¨~°fi„`«ÉèíÜ«∞=i˚`«óI
ã¨~°fi^Œs≈ ã¨~°fi=HÍÎ ã¨~°fi^Œ∞+¨ì x"å~°Hõó
ã¨~°fiQÆ∞}Ïxfi`À k=ºó ™È-ǨÏOH˜O|Ǩï"åHõº`«óI
ÉèÏ"å~°úO:– ã¨~°fi=∞<ÀǨÏ~°∞_»∞–ã¨`«º"åk–ã≤÷~°=ÚQÍ ‰õÄ~°∞ÛO_»∞
"å_»∞– QÆOcè~°∞_»∞–=∞Oz=∂@Å∞ѨÅ∞Hõ"å_»∞ –ÉèÏ=^蕺#
`«`«Ê~°∞_»∞–QÆ∞~°∞=ÙÜ«∞O^Œ∞ ÉèíÜ«∞=Ú–W`«~=° ÚÅO^Œ∞ x~°ƒùHõ`«–
ã¨=∞^Œi≈–ã¨~°fi^Œ∞+¨ìx"å~°Hõ_»∞–ã¨HõÅ ã¨^Œ∞æ}=ÚÅ∞ HõÅ"å_»∞–
k=º™ê^茉õΩ_»#|_»∞#∞.
88 HÍ=∂MϺ `«O„`«O
g~°™ê^茉õΩ_»∞
â’¡II x~°ƒùÜ≥∂-ÉèíÜ«∞^À g~ÀQÆ∞~°∞ÉèíH˜Î Ѩ~åÜ«∞}ó
"åKåÖ’ |Å"å<£ â◊√^Œ÷ó ѨOK«`«`ÕÎfi ã¨^•~°uóI
=∞Ǩϟ`åûǨϟ =∞Ǩ|∞k÷~°‡Ç¨ ™êǨÏã≤HÀ -Ñ≤K«
=∞Ǩâ◊Ü«∞ó ã¨^•g~À ™ê^èŒ∂<åO áêÅ<Õ~°`«óI
`«`«Îfi=∞Ü«∞ó ã¨^•g~À ™ê^èŒ∂<åO áêÅ<Õ~°`«óI
U=O |ǨïQÆ∞}ˇÂ~°∞ºHÀÎ g~À~°∞„^Œã¨=∞ó „Ñ≤ÜÕ∞I
ÉèÏ"å~°Oú :– x~°ƒÜ
ù Ú« _»∞–W`«~∞° ÅÉèÜ
í ∞« =Ú áÈQ˘@∞ì"å_»∞ QÆ∞~°∞ÉèHí Θ
HõÅ"å_»∞–Z‰õΩ¯=QÍ =∂\Ï¡_»∞"å_»∞–|Å=O`«∞_»∞– Ѩiâ◊√^Œ∞ú_»∞–
ѨOK«=∞HÍ~°=ÚÅO^Œ∞ JkèHõ W+¨=ì Ú HõÅ"å_»∞–=∞OzL`åûǨÏ=Ú
HõÅ"å_»∞–`≥e"≥#· "å_»∞–™êǨÏã≤‰Ωõ _»∞–Q˘Ñ¨ÊPâ◊Ü∞« =Ú HõÅ"å_»∞–
q#Ü«∞=ÚHõÅ"å_»∞–~°∞„^Œ∞x=O\˜"å_»∞ g~°™ê^茉õΩ_»#|_»∞#∞.
Ѩâ◊√™ê^茉õΩ_»∞
â’¡II Ѩâ◊¥<£â◊$}∞=~å~À¿ÇÏ ã¨~°fi^Õ=|Ç≤Ï+¨¯$`å<£
J^èŒ=∂<£ áêѨz`åÎOâ◊Û Ñ¨OK«`«`«Îfi qxO^ŒHÍ<£I
ˆHz`ü Y~ÀѨ=∂ „Éèíëêªó ˆHzK«Ûâ◊¥Hõ~ÀѨ=∂óI
W`åº^•º Ѩâ◊"À^Õq *˽ܫ∂^Œ∞ëêì#~å^èŒ=∂ó
UëêO^Õ=º~°Û#O ã≤kú~°æ}#O "å‰õΩ`ÀÉèí"Õ`üI
 HÍ=∂MϺ `«O„`«O 89
`«`ÀÇ≤Ï Ñ¨â◊=KÕÛù^•º ÉèË^•ºY_Õæ# g~°ÔH·ó
=i˚`å ã¨~°fi^è•Éèí„^Õ Ñ¨~°=∂~°÷|Ç≤Ï+¨¯`åóI
ÉèÏ"å~°úO:– Ѩâ◊√™ê^茉õΩÅ∞, J^èŒ=ÚÅ∞–ѨOK«`«`«Îfi=ÚÅ#∞
^Œ∂+≤OK«∞"å~°∞, Ѩâ◊√ã¨fiÉèÏ==Ú Hõey ˆH=ÅO tâ’fl^Œ~° Ѩ~åÜ«∞
}∞Å∞, q+¨Ü∞« "åOKå㨉Ωõ ÅÎ ∞. giÖ’ H˘O^Œ~∞° "Õ∞Hõ–QÍ_ç^–Œ ѨOk
"≥ÚII Ѩâ◊√=ÙÅ =O\˜ ã¨fiÉèÏ==Ú Hõey Ü«ÚO\Ï~°∞. gix
g~°™ê^艌 Ωõ Å∞ `«$}©Hiõ OKåe. giH˜ XHõ ÅHõºΔ O LO_»^∞Œ . XHõ™ê^è<Œ å
„Hõ=∞tHõΔ} LO_»^Œ∞.
Ѩâ◊√™ê^茉õΩÅ xÜ«∞=∂Å∞
â’¡II ǨÏq+¨ºO ÉèíHõΔÜÕ∞xfl`«ºO `åO|∂ÅO #ã¨Ê$â∫^ŒÑ≤
|∞∞`«∞™êfl`åO q<å<åsO HÍ=∞ÉèÏ"Õ #ã¨Oã¨Ê$âı`üI
Ѩ~°„ã≤Ü«∞O HÍ=∞ÉèÏ"å`ü ^Œ$ëêìã¨fi~°‚O ã¨=Ú`üã¨$*Ë`ü
ã¨O`«º*Ë`ü =∞`«ûº=∂O™êx Ѩâ◊√â◊Û x`«º"Õ∞=K«
QÆO^èŒ=∂ÖϺx =„™êÎ}˜ p~å}˜ „ѨÉèí*Ë#flÇ≤ÏI
ÉèÏ"å~°úO:– ™ê^茉õΩ_»∞ x`«ºO ǨÏqëêº#flO =∂„`«"Õ∞ Éèí∞lOKåe.
`åO|∂Å=Ú "Õã¨∞H˘#~å_»∞. ~°[ã¨fiÅ„ã‘Îx `«Ñ¨Ê W`«~° „ã‘ÎÅ#∞
HÍ~°∞ÉèÏ==Ú`À ^Œi≈OK«~å^Œ∞. K«∂z#KÀ ã¨∞=~°‚^•#O KÕÜ«∂e.
Ѩâ◊√™ê^茉õΩ_»∞ =∞`«ûº=∂Oã¨=ÚÅ∞ x`«º=Ú ¿ãqOK«~å^Œ∞.
QÆO^èŒ=∂ÅÅ∞ Ѩ@∞ì=„ã¨Î=ÚÅ∞ ^èŒiOK«~å^Œ∞.
90 HÍ=∂MϺ `«O„`«O
â’¡II ^Õ"åÅÜÕ∞ ã¨^•u¿+ª^•Ç¨~å~°÷O QÆ$ǨÏO„=*Ë`ü
Hõ<åºÑ¨Ù„`åk "å`«ûźO ‰õΩ~åºxfl`«ºO ã¨=∂‰õΩÅóI
Sâ◊fi~°ºO „áê~°÷ÜÕ∞<≥Âfl= Ü«∞^Œºã≤Î `«`«∞Î#`«º*Ë`ü
ã¨^•^•#O ã¨=∂‰õΩ~åº`ü Ü«∞kã¨Ou ^èŒ<åxK«I
HÍ~°Ê}ºO<≥·=Hõ~°Î=ºO Ü«∞nKÕÛ^•`«‡<ÀÇ≤Ï`«O
¿ã=#O Ѩ~°=∞O‰õΩ~åº`ü Ñ≤„`Àifl`«ºO ã¨=∂Ç≤Ï`«óI
Ѩ~°xO^•O Ѩ~°„^ÀǨ# ǨÏOHÍ~åkHÍ<£ H˜Δ¿Ñ`ü
qâı¿+} =∞Ǩ^Õq „HÀ^èŒO ã¨O=~°˚ÜÕ∞^ŒÑ≤I
ÉèÏ"å~°úO:– ^Õ"åÅÜ«∞=∞O^Õ x=ã≤Oz, Éè’[<å~°÷O =∂„`«"Õ∞
QÆ$ǨxH˜ "≥àϧe. "å`«ûźOHõey Ü«ÚO_®e. ^èŒ<åâ◊ѨxH˜ ~å^Œ∞.
„áêÑ≤OÎ z# ^•x`À ã¨O`À+≤OKåe. ZO`ÀH˘O`« â◊H"Θ ∞Õ ~°‰Ωõ ^•#O
KÕÜ∂« e. Ö’aè`º« O ѨxH˜~å^Œ∞. `«e^¡ OŒ „_»∞Å#∞ P^ŒiOKåe. „HÀ^èOŒ
`«ºlOz âßO`«QÆ∞}O ÃÑOá⁄OkOK«∞HÀ"åe. Ѩâ◊√ ™ê^茉õΩʼnõΩ
=∞O„`ÀѨ^Õâ◊=Ú KÕÜ«∞~å^Œ∞.
â’¡II J*Ï˝<å`ü Ü«∞k"å"≥∂Ǩ`ü =∞O„`«^•#O Hõ~ÀuÜ«∞ó
ã¨`«ºOã¨`«ºO =∞Ǩ^Õq ^ÕgâßѨó „Ѩ*ÏÜ«∞`ÕI
Ü«∞kK«O„Hõ=∞}Ë â◊H˜Îó Y_»æ^蕈~ ã¨^•#~°ó
ѨâßfiKå~°O ã¨^•‰õΩ~åº`ü H˜O`«∞ã≤kú~°fl*ÏÜ«∞`ÕII
ÉèÏ"å~°Oú :– `≥eÜ«∞QÍx–QÆ~fi° =ÚKÕQÍx Ѩâ√◊ ™ê^艌 Ωõ ʼnõΩ =∞O„`ÀѨ
^Õâ◊=Ú KÕã≤#KÀ, ^ÕgP„QÆǨÏ=Ú#‰õΩ QÆ∞Ô~·J<ÕHõQ˘Ñ¨Ê#+¨ì=ÚÅ∞
 HÍ=∂MϺ `«O„`«O 91
á⁄O^Œ∞`å~°∞. Ѩâ√◊ ™ê^艌 Ωõ Å∞ ZO`«™ê^è#Œ KÕã<≤ å Y_»=æ ÚÃÑ· #_çz<å
"åiH˜ ã≤kúÅaèOK«∞^Œ∞.
â’¡II [O|∂nÊ¿Ñ HõÖ∫^Õq „ÉÏǨχ}À Ç≤Ïqâı+¨`«ó
Ѩâ◊√~°fl™êº`ü Ѩâ◊√~°fl™êº`ü Ѩâ◊√~°fl™êº`ü t"å[˝Ü«∂I
ã¨`Õº„Hõ"Õ∞K«Û`«∞~°fiÔ~‚ó H©Δ~°*ˇ·~°‡^èŒ∞ áêÜ«∞Ãã·ó
„`Õ`åÜ«∂O ѨÓl`å^Õq Ѷ¨∞$`Õ# ã¨~°fi*ÏuaèóI
=∞^èŒ∞aèó ã¨~°fi=Ô~‚â◊Û Ñ¨Ól`å ^•fiѨˆ~Ü«ÚˆQ
ѨÓ[hÜ«∂HõÖ∫^Õg ˆH=Öˇ·~åã¨"≥·â◊Û`«∞II
ÉèÏ"å~°úO:– HõeHÍÅ=∞O^Œ∞ [O|∂nÊѨ=∞O^Œ∞ „ÉÏǨχ}∞_»∞ Ѩâ√◊
™ê^茉õΩ_»∞ HÍ^Œ∞. Hõ$`«=ÚQÆ=Ú#O^Œ∞ <åÅ∞QÆ∞ =~°‚=ÚÅ"å~°∞
áêÅ∞– áêÜ«∞ã¨O (`Õ<≥HõeÑ≤#k) `À ^Õqx JiÛOKÕ"å~°∞. „`Õ`«
Ü«ÚQÆ=Ú #O^Œ∞ <≥~Úº`À, ^•fiѨ~°=∞O^Œ∞ `Õ<≥`À ѨÓlOKÕ"å~°∞.
HõeÜ«ÚQÆ =∞O^Œ∞ ˆH=ÅO Pã¨=O`À<Õ J~°Û#KÕÜ«∂e.
â’¡II <å#∞HõÖ’ÊHõÖ∫^Œ∞ˆ~æ <å#∞HõÅÊó HõÖ∫Ü«ÚˆQ
#ã¨O^ÕǨϟ #ã¨O^ÕǨÏó HõÖ∫Ü«ÚˆQI
ã¨^Œ∞æ~Àó â◊~°}OQÆ`åfi''‰õΩÖÏKå~°O—— Éèí*Ë#fl~°ó
k=º`«fiOÅÉèí`Õ H˜O"å g~°`«fiO ÅÉèí`Õ â◊√ÉèËI
J™ê^茺O ™ê^èŒÜÕ∞nfi~À-Ѩº<åÜ«∂¿ã# Ü«∞^Œ∞ƒùq
Ѩâ◊√HõÅÊâ◊`≥·~åfiÑ≤ ™êkè`«O #K«`«`ü HõΔ=∞óI
ÅOѶ≤∞`«∞O <≥·=â◊HÀflu Ü«∞^è• Ñ¨OQÆ∞iæ~°O Hõfiz`ü
92 HÍ=∂MϺ `«O„`«O
JuQÆ∞ǨϺq∞^ŒO „áÈHõÎO ~°Ç¨Ï㨺O`«fi~Ú ã¨∞O^ŒiI
QÀѨhÜ«∞O QÀѨhÜ«∞O QÀѨhÜ«∞O ã¨^•#¿Ñ¶∞I
ÉèÏ"å~°úO:– HõeÜ«ÚQÆ=Ú#O^Œ∞ ѨOK«=∞HÍ~°=ÚʼnõΩ „Ѩ`åº
=∂flÜ«∞O ÖË^Œ∞. ã¨^Œ∞æ~°∞=Ù <å„â◊~ÚOz ''‰õΩÖÏKå~°=Ú——
áê\˜OKåe. W@∞=O\˜ ™ê^艌 Ωõ _Õ g~°`fi« =Ú QÍx–k=º`«fi=Ú QÍx
á⁄O^Œ∞`å_»∞. Z<Àfl Hõ+¨ì™ê^èŒ#Å =Å# g~°`«fi=Ú#∞ á⁄O^Œ∞#∞.
Ѩâ◊√™ê^茉õΩÅ∞ ã≤kúá⁄O^Œ∞@, ‰õΩO\˜"å_»∞ Ѩ~°fi`«=Ú ^•@∞@
=O\˜k J™ê^茺=Ú. Wk KåÖÏ ~°Ç¨Ï㨺"≥∞ÿ#k. nxx QÀѨºOQÍ
Ѩi~°H˜ΔOKåe.
WuHÍ=∂MϺ `«O„`Õ t=áê~°fifã¨O"å^Õ
ѨOK«=∞óѨ@Åó
+¨+¨ªó Ѩ@Åó
â’¡II HõÖ∫`«∞ ã¨~°fiâßHÍÎ<åO „ÉÏǨχ}Ï<åO qâı+¨`«ó
ѨOK«`«`«ÎfiqÇ‘Ï<å<åO xO^Œ#O Ѩ~°"Õ∞â◊fiiI
`«#‡^èÕº HÍoHÍ`å~å ™ê^èŒ<å<åO ‰õΩÖËâ◊fii
=∞^ŒºOq<å™ê^èŒ#O K«=∞ǨǨ™êºÜ«∞ HõÅÊ`ÕI
=∞^è• nHΔÍO q<å^Õq ™ê^èŒ#O Ǩ㨺"Õ∞=Ç≤Ï
`«^è•#Ü≥∂ó ™ê^èŒ<å<åO *˽ܫ∞O`«`«ÎfiO q<åã¨^•I
tÖÏÜ«∂O â◊㨺"åÃÑ·â◊Û #Éèí"Õ^ŒO‰õΩ~À Ü«∞^è•
J<å=$ëêìºH˜Δ`å^Õq ã¨ã¨ºOK≥·= Ü«∞^è•#Ç≤ÏIó
 HÍ=∂MϺ `«O„`«O 93
|∞∞`«∞Oq<å „ã≤ÎÜ«∂^Õq ‰õΩ`À-Ѩ`«ºO „Ѩ*ÏÜ«∞`Õ
QÆ=∞#O K« q<å^Õq „QÍ=∞„áêÑ≤Î~°º ^è•#Ç≤ÏI
ÉèÏ"å~°úO:– HõeÜ«ÚQÆ=∞O^Œ∞ ã¨=∞ã¨Îâ߈HÎÜ«ÚÅ∞, qâı+¨OQÍ
„ÉÏǨχ}∞Å∞ ‰õÄ_® ѨOK«=∞HÍ~°™ê^èŒ#Ö’<Õ ã≤kúá⁄O^ŒQÆÅ~°∞.
HÍm–`å~å– ™ê^èŒ#Ö’ =∞^Œº=ÚÖËxKÀ Jk Ǩ™êºã¨Ê^Œ=∞QÆ∞#∞.
nHõΔÖËx^Õ ™ê^èŒ#ÖË^Œ∞. tÅÖ’ q`«Î#O <å\˜# Jk "≥ÚÅÔH`«Î^Œ∞.
=~°¬=Ú ÖËx^Õ Ñ¨O@Å∞ѨO_»=Ù, ~°[ã¨∞ûÖËx^Õ ã¨O`å#=Ú HõÅ∞QÆ^∞Œ .
QÆ=∞#OÖËx^Õ QÆ=∞ºOÖË^Œ∞.
â’¡II ѨOK«`«`≥Îfió ™ê^茈HO„^Œó ™ê^èŒÜÕ∞`ü qkä<å=Ú^•
=∞^Œº=∂OÃã· ã¨Î^è• =∞`≥Îûó =Ú„^•aèÔ~·^èŒ∞<≥·~°Ñ≤I
„ã‘Î aè™êû~°÷O ã¨^•™ê^èŒ∞~°~°ÛÜÕ∞`ü [QÆ^ŒOaHÍO
HÍÜÕ∞# =∞#™ê"åKå `«™ê‡`«Î`«Îfi Ѩ~ÀÉèí"Õ`üI
HÍoHÍ`åi}© nHΔÍO QÆ$Ç‘Ï`åfi =∞^Œº¿ã=#O
#Hõ~Àu# ~ÀÜ«∞ã¨∞Î ã¨HõÖËѨu`À Éèí=`üI
"≥·kH± `åO„uH© ã¨O^蕺 [ѨǨϟ=∞|Ç≤Ï+¨¯$`«ó
J„ÉÏǨχ}ó 㨠U= ǨÏã≤Î=¸~°öHõóI
â◊¥h=¸„`« ã¨=∞O`«ã¨º `«~°Ê}O Ü«∞`ü Ñ≤`«$+¨fiÑ≤
J`À# `«~°ÊÜÕ∞`ÀûÑ≤ Ü«∞nKÕÛù^•`«‡<À Ç≤Ï`«OII
ÉèÏ"å~°Oú :– ѨOK«=∞HÍ~°=ÚÅ`À ™ê^è#Œ KÕÜ∂« e. HÍoHõ–`å~° nHõΔ
„QÆÇ≤ÏOz#"å~°∞ =∞^Œº¿ã=#O ÖËxKÀ =∞O„`«ã≤kúÖË^Œ∞. "≥·kHõ–
94 HÍ=∂MϺ `«O„`«O
`åO„uHõ ã¨O^蕺qÇ‘Ï#∞_»∞–[ѨǨϟ=∞=ÚʼnõΩ J#~°∞›_»∞ JQÆ∞#∞.
J`«x `«~Ê° }=ÚÅ∞ x+¨ÊÅù =ÚÅ∞. â◊√#‰õΩ =¸„`«=Ú =O\˜=QÆ∞#∞.
â’¡II HÍm`å~°=∞#∞O „áêѨº g~åKå~°O Hõ~Àu#
â◊¥„^Œ`«ºO `«K«Ûùsˆ~} „áêѨÎO`Õ# #Kå#º^è•I
HõΔ„uÜ≥∂-Ñ≤ `«^è•^Õq "≥·â◊ºâ◊ÛO_®Å`åO „=*Ë`ü
â◊¥„^ÀÇ≤Ï â◊¥Hõ~°`«fiO Ü«∂uÜ«∂u #ã¨Oâ◊Ü«∞ó
J=â◊ºO „ÉÏǨχ}Àx`«ºO ~å*Ï"≥·â◊ºâ◊Û â◊¥„^•Hõó
ѨOK«``« fiÎÂ≥ ~°ƒ*ù ^Ë fiÕ gO #‰õΩ~åº`ü ã¨Oâ◊Ü∞« O Hõfiz`üI
ÉèÏ"å~°úO:– HÍm–`å~° ™ê^èŒ#KÕÜ«Ú ™ê^茉õΩ_»∞ g~åKå~°=Ú
áê\˜OK«xKÀ â◊s~°=ÚKÕ â◊¥„^Œ∞_»Q∞Æ #∞. â◊¥„^Œ∞_»∞ ã¨∂Hõ~=° ∞QÆ∞#∞.
<åÅ∞QÆ∞ =~°‚=ÚÅ"å~°∞ ѨOK«=∞HÍ~°=ÚÅ`À JiÛOKåe.
Wu HÍ=∂MϺ `«O„`Õ t=áê~°fif ã¨O"å^Õ +¨+¨ªóѨ@Åó
ã¨Ñ¨Î=∞óѨ@Åó
â’¡II ѨÓ[~Ú`åfi =∞Ǩ^ÕgO ѨOK«`«`ÕÎfi# ™ê^èŒHõó
=∞Ǩ#O^Œ=∞Ü≥∂Éè∂í `åfi ™ê^èÜ Œ ∞Õ `åû^è#Œ O =∞ǨÏ`üI
ã¨fi=¸„`«O`«∞ ã¨=∂^•Ü«∞ ‰õÄ~°Ûc*Ë# â’^èŒÜÕ∞`ü
`«~Ê° ÜÕ∞^£ Éè~·ˇ g° O Ѷ∞¨ ’~åO â◊`$« <å=∂fl Ñ≤É` Ë ãü fi¨ Ü«∞OI
^Œâ◊k‰õΔΩ =∞ǨÑ‘ˆ~î =∞ǨÑ‘ˆ~î ѨH˜Δ¿Ñ^•#<ÕÑ≤K«
#QÀflÉèí∂`åÎ „Éèí"Õ∞`«Î„`« â◊`«$<åâ’ Éèí"Õ^£ ^èŒ$=OI
 HÍ=∂MϺ `«O„`«O 95
ÉèÏ"å~°úO:– ѨOK«=∞HÍ~°=ÚÅ`À â◊H˜Îx JiÛOz# ™ê^茉õΩ_»∞
=∞Ǩ#O^Œ=∞Ü«Ú_≥· ã≤kúx á⁄O^Œ∞#∞. J#O`«~°O „ѨÜ≥∂QÆ=ÚÅ∞
KÕÜÚ« @‰õΩ J~°∞›_Q» ∞Æ #∞. `«#=¸„`«=Ú#∞ ‰õÄ~°Ûc[=Ú`À â◊√kúKãÕ ≤
Éè~·ˇ q° H˜ `«~Ê° }KÕÜ∂« e. â◊`$« <å=∞O`À áê#O KÕÜ∂« e. ^Œâk◊ â◊ÖÏ
=∞ǨÑ‘~=°î ∞O^Œ∞ JyflÜ«∞O^Œ∞ K«ÖÏ¡e. #QÆfl=ÚQÍ Ñ¨i„Éèqí ∞OKåe.
â◊`«$<åâ◊#=∞QÆ∞#∞.
â’¡II â◊√„Hõâ’}˜`« =¸„`Õ+¨μ g~ÀÜ«∞k ~°≠$}©Éèí"Õ^£
Éèˇ·~°g ‰õΩѶ≤`å`«ã¨º ã¨`«ºOã¨`«ºO =^•=∞$ǨÏOI
^Œ$ëêì â◊$`åfi=∞¿ÇÏâßx xO^•OÜ≥∂ ‰õΩ~°∞`Õ#~°ó
ã¨=∞Ǩ#~°HõO Ü«∂u Ü«∂=K«ÛO„^Œ k"åHõ~“I
g~åKå~°O =∞¿ÇÏâßx #xO^Õ #‡#™êÑ≤ K«
g~ÀÜ«∞ó ã¨=∞Ǩ^Õ=ó ¿ãfiKåÛùKås ã¨^•â◊√zó
ÉèÏ"å~°úO:– g~åKå~° ™ê^茉õΩ_»∞ â◊√„Hõ–â’}˜`«–=¸„`«=ÚÅ#∞
Jã¨Ç≤ϺOK«∞H˘#~å^Œ∞. ÖËxKÀ Éèˇ·~°q HÀÑ≤OK«∞#∞. g~åKå~°=Ú
xOkOK«∞"å~°∞ #~°H=õ Ú á⁄O^Œ∞^Œ∞~°∞. J`«_∞» ZÅ¡ÑÙ¨ Ê_»∂ Ѩq„`«∞_Õ.
â’¡II =∞$`åÊ„`«O`«∞ ã¨=∂^•Ü«∞ ™ê^茺<å=∞ eMË`ü t"Õ
"åÜ«Ú<å ѨÓi`«OHõ$`åfi ã¨fi=¸„`«O `«„`«xHΔ̃¿Ñ`üI
=∂Ü«∂c[O =∞¿ÇÏâßx JëÈì`«Î~° â◊`«O[¿Ñ`ü
Éèˇ·~°"≥κ `«~°ÊÜÕ∞^Òq =∂~°}ÀKåÛ@#O Éèí"Õ`üII
96 HÍ=∂MϺ `«O„`«O
ÉèÏ"å~°úO:–=∞\˜ìáê„`«Ü«∞O^Œ∞ ™ê^茺=ºH˜Î <å=∞=Ú„"åã≤ "åÜ«Ú
c[=Ú`À ã¨OѨÙ\˜`O« KÕã≤ JO^Œ∞ ã¨fi=¸„`«=Ú #∞OK«=ÅÜ«Ú#∞.
=∂Ü«∂c[O JëÈì`«Î~° â◊`«O[Ñ≤OKåe. Éèˇ·~°qH˜ `«~°Ê}O KÕã≤#
LKåÛ@# Ü«∞QÆ∞#∞.
â’¡II ã¨fi=¸„`«OK« ã¨=∂^•Ü«∞ "å=∞ǨϿãÎ# â◊OHõi
â’kè`«O Éèˇ·~°g =∞O„`Õ xH˜Δ¿Ñ`ü ™ê^èŒHÀ`«Î=∞óI
L<å‡^À*ÏÜ«∞`Õ â◊„`«∞Hõ+¨ìO"å „áêѨÙflÜ«∂^£ Éèí$â◊O
"≥∂Ç≤Ï`« HΔÀaè`«âßÛÑ≤ =â’º"åÑ≤ Éèí"Õ^£^èŒ$=OI
=¸„`«™ê^èŒ# =∂„`Õ} ã¨Ç¨Ï„™êHõΔ ã¨=∞OiѨÙO
<åâ◊ÜÕ∞`ü ™ê^èŒHÀg~À <å„`«HÍ~åº qKå~°}ÏII
ÉèÏ"å~°úO:– "å=∞ǨÏã¨Î=Ú`À ã¨fi=¸„`«=Ú#∞ Éèˇ·~°g=∞O„`«=Ú`À
â’kèOz, ™ê^躌 =ºH˜Î t~°ã∞¨ ûÃÑ· K«e#¡ L<å‡k JQÆ∞#∞ ÖË^• Hõ+=ì¨ ÚÅ
áêÅQÆ∞#∞. ÖË^• ‰õΔΩaè`«∞_»∞, "≥∂Ç≤Ï`«∞_»∞ JQÆ∞#∞. =¸„`«™ê^èŒ#
=Å# WO„^Œ∞x =O\˜ â◊`«$=Ù#∞ QÆ∂_® g~°™ê^茉õΩ_»∞ [~ÚOK«
QÆÅ∞QÆ∞#∞. WO^Œ∞ã¨O^ÕǨÏ=Ú ÖË^Œ∞.
â’¡II â◊√„HÀǨÏO â’}˜`«ã¨ÎfiOÇ≤Ï ^ŒfiÜ≥∂ˆ~"ådÅO [QÆ`ü
â◊√^Œ÷O ã¨~°fiâ◊s~°O`«∞ â◊√„Hõâ’}˜`«[O Ü«∞`«óI
U=OÉèí∂`« â◊sˆ~`«∞ Ü«∞^£ Ü«∞^Œfiã¨∞Î „Ѩ*ÏÜ«∞`Õ
Jâ◊√^Œ÷O `«`ü Hõ^èŒO^Õq áê=∞~ÀxO^Œu ^èŒ$=OI
 HÍ=∂MϺ `«O„`«O 97
„|Ǩχ*Ï˝#q∞^ŒO ^Õq =∞Ü«∂`ÕQÆk`«O H˜Å
J`«óâ◊√^Œ÷O [QÆ`ü ã¨~°fiO ã¨fi~åÜ«∞¿ã÷`«∞ HÍHõ^•I
ÉèÏ"å~°úO:– â◊√„Hõ=Ú–â’}˜`«=ÚÅ∞ t=áê~°fif ã¨fi~°∂Ѩ=ÚÅ∞.
[QÆ`OΫ `å gi=Å#<Õ L^Œƒqù Oz#k. JO^Œ∞KÕ`« Jq Jâ◊√^Œ=ú ÚÅ∞
HÍ=Ù. W^Õ „|Ǩχ*Ï˝#=Ú. [QÆ`«ÎO`å â◊√^Œ÷"Õ∞ J~Ú#ѨÙ_»∞ D
â◊s~°=∞O^Œe Ѩ^•~°Ì=ÚÅ QÆ∂iÛ zO`« UÅ?
Wu HÍ=∂MϺ `«O„`Õ t=áê~°fif ã¨O"å^Õ ã¨Ñ¨Î=∞ó Ѩ@Åó
J+¨ì=∞ó Ѩ@Åó
â’¡II PQÆ`«º ã¨^Œ∞æ~°∞O ã≤^Œ÷O `«O„`«=∞O„`«qâß~°^ŒO
H“à◊O ã¨~°fi[#„âı+¨ªO Jaè¿+Hõ qkèOK«ˆ~`üI
JuQÆ∞áêÎÅÜÕ∞ â◊√^Õ÷ ~°"Õ∞ºH“oHõã¨O=∞`Õ
"ÕâߺOQÆ<åó ã¨=∂hÜ«∞ `«`åÎfix K« ã¨∞Ü«∞`«fl`«óI
qtëêì<£ H“oHÍ<£ ÉèíHÍκ`«„`≥Î= ã¨xfl"Õâ◊ÜÕ∞`ü
J~°ÛÜÕ∞ ^Œaè¿+HÍ~°÷O QÆ∞~°∞O=„™êk Éèí∂+¨}ˇÿóI
„Ѩ}"Õ∞`ü qkè=`ü ÉèíHÍκ `À+¨ÜÕ∞`ü ã¨∞Îu"åHõº`«ó
„áê~°÷ÜÕ∞`ü â◊√^Œ÷ÉèÏ"Õ# ‰õΩÅ^èŒ~°‡O =^ÕuK«I
Hõ$`å~°÷O ‰õΩ~°∞"Õ∞<å^èŒ NQÆ∞~ÀHõ~°∞}Ïx^èÕ
Jaè+≤ÔHÂÎâ◊Û ¿ã"å~°÷O â◊~°}ÏQÆ`«óII
98 HÍ=∂MϺ `«O„`«O
ÉèÏ"å~°úO:– `«O„`«–=∞O„`«=ÚÅO^Œ∞ ã≤^Œ∞ú_≥·# QÆ∞~°∞=Ù#∞ KÕi
Jaè¿+Hõ qkèx~°fiÇ≤ÏOK«=∞x „áêi÷OKåe. ~°Ç¨Ï㨺 =∞Ok~°=∞O^Œ∞,
H“oHõ[# =∞<ÀǨÏ~°"≥∞ÿ#KÀ@ ѨOK«`«`«Îfi=ÚÅ#∞ ¿ãHõiOz
QÆ∞~°∞=Ù#∞ JiÛOz =„™êÎk Éè∂í +¨}=ÚÅ`À ã¨`¯« iOKåe. ‰õΩÅ^è~Œ ‡°
=∞O^Œ∞ Hõ$`å~°∞÷x KÕÜ«∞=∞x â◊~°}∞"Õ_®e.
â’¡II `«`À-aè+≤K«º `«`åÎfix â’^èŒÜÕ∞`ü â◊H˜Î=∂#∞‡^•
™ê÷Ñ~¨ Ú`åº Ñ¨Ù~°ó‰õΩOÉèOí =∞O„`≥~Î ∞° ‡„^•kaèó „Ñ≤Ü∞Õ I
q`å<≥· ~°∂÷ѨnÃÑ·â◊Û Hõ$`åfiKå"≥∂k `«Oã¨÷ÅO
<å<åQÆO^è≥Îã¨Î^è• Ñ¨ÙÃ+ÎÊó ã¨~ÀfiѨHÍ~°}ˇÿ~°º*Ë`üI
ã¨=∂Ѩº =∞ǨÏfO ѨÓ*ÏO `«`åÎfix ã¨Ox"Õ^ŒºK«
P^Ò„ã‘ÎÉèíºó ã¨=∞~åʺ^èŒ „Ѩ™ê^ŒO „ѨÉèí*Ë`«Î`«óII
ÉèÏ"å~°úO:– `«`«Îfi=ÚÅ#∞ Jaè¿+H˜Oz, ѨÓ~°‚‰õΩOÉèí=Ú ™ê÷Ñ≤Oz
^èŒ∂ѨnѨ=ÚÅ#∞ JiÊOz =∞ǨѨÓ[KÕÜ«∂e. `«`«Îfi=ÚÅ#∞
x"Õ^Œ#O KÕã≤ „Ѩ™ê^ŒO=ÚO^Œ∞QÍ „ã‘ÎʼnõΩ W"åfie. J#O`«~°O
„Ѩ™ê^ŒOQÍ "å\˜x `å#∞ LѨÜ≥∂yOKåe.
â’¡II â◊√ÉèíK«„HõO qx~å‡Ü«∞ PQÆ"≥∂HõÎ q^è•#`«ó
Jaè+≤K«º ™ê^èŒHÍOâ◊Û áêÜ«∞ÜÕ∞`«∞Î ã¨fiÜ«∞OÑ≤ÉË`üI
Éèí∞Or`« =∞`«ûº=∂O™ê^≥κâ◊Û~°fiº KÀëêºkaèâ◊Û`≥·ó
~°"Õ∞K«Û Ѩ~°=∂#O^≥·ˆ~fiâߺ Ü«∂OK« Ü«∞^è•ã¨∞YOI
 HÍ=∂MϺ `«O„`«O 99
=^ÕÜ«Úó Hõ~°‡Hõ~°∞Îâ◊Û ã≤k÷~°ƒù=`«∞ xâ◊ÛÖÏ
Jaè¿+K«# Hõ~å‡ã¨∞Î xifiѶ¨∞flâıÛu xtÛ`«"£∞II
ÉèÏ"å~°Oú :– ™ê^艌 Ωõ _»∞, PQÆ"∂≥ HõÎ q^è•#OQÍ â◊√ÉèKí „« HõO xi‡OKåe.
™ê^茉õΩÅ#∞ JO^Œ∞ Jaè¿+H˜Oz "åiH˜ áêhÜ«∞q∞zÛ `å#∞
„QÆÇ≤ÏOKåe. ѨOK«`«`«Îfi=ÚÅ#∞ ã‘fiHõiOz Éè’yOKåe. QÆ∞~°∂HõÎ
q^è•#=ÚÖ’ ™êy# D„Ѩ„H˜Ü«∞ xifiѶ¨∞flOQÍ Ñ¨Ó~°Î~ÚºO^Œx
ÉèÏqOKåe.
â’¡II K«„HÍÅÜ«∂xfló 㨈~#fl[# HÀ-Ñ≤ â◊OHõi
„áê`«óHõ$`åºkHõ~å‡}˜ ‰õΩ~åº`ü `«„`≥Î= ™ê^èŒHõóI
k<åx „f}˜ ã¨O"åѨº ÉèíHÍκ`åOã¨∞Î ã¨=∞~°ÛÜÕ∞`ü
t+¨ºâßÛ^Ò k"å~å„`« =∞aè+≤HÀÎ Éèí"Õ`«Î`«óI
ÉèÏ"å~°úO:– K«„HõQÆ$ǨÏ=Ú#∞O_ç |Ü«∞@‰õΩ Ñ¨Ó*Ïã¨=∞Ü«∞=Ú#
"≥à§◊ ~å^Œ∞. „áê`«ó Hõ$`«º=ÚÅ∞ JO^Õ PK«iOK«=ÅÜ«Ú#∞. =¸_»∞
~ÀAÅ∞ QÆ_çÑ≤, ÉèíH˜Î`À PǨ˙`«∞Öˇ·# H“à◊√Å#∞ P^ŒiOKåe. D
q^èŒ=ÚQÍ t+¨μºxH˜ „Ѩ^èŒ=∂aè¿+Hõ=Ú =¸_»∞ ~ÀAÅ∞, ѨQÆÅ∂
~å„u™êQÆ∞#∞.
Jaè¿+Hõ ѨÓ~°fi=Ú KÕÜ«∞=Åã≤#k
â’¡II #„ѨHÍO_»O #Ç≤ωõΔΩ„^ŒO „Ѩ=∂}O Ѷ¨∞@=∂Ǩψ~`ü
`å„"Õ∞} xi‡`«O"åÑ≤ ã¨fiˆ~‚# xi‡`«OK«"åI
100 HÍ=∂MϺ `«O„`«O
„Ѩ"åà◊O Ç‘Ï~°HõO ã¨fi~°‚O =¸HÍÎ~°∂¿Ñº `«^è≥·=K«
<å<åÅOHÍ~° =„™êÎ}˜ <å<å„^Œ"åº}˜ Éèí∂iâ◊óI
Hõã¨∂Îs ‰õΩO‰õΩ=∂nx <å<åQÆO^è•x ÉÏǨψ~`«`ü
<å<åѨÙëêfl}˜ =∂ÖϺx ѨOK«`«`åÎfix Ü«∞`«fl`«óI
qÇ≤Ï`å<£ ^èŒ∂ѨnáêOâ◊Û ~°≠$`«HÍ<£ Ѩ~°"Õ∞â◊fii.
ÉèÏ"å~°úO:– =∞sÃÑ^ŒÌk HÍx, z#flnHÍx Ѷ¨∞@=Ú¿ãHõiOKåe.
~åyQÍx, |OQÍ~°OkQÍx J~ÚLO_®e. JO^Œ∞ ѨQÆ_»O–=„[O
|OQÍ~°O–=Ú`«ºO–"≥O_ç, =„™êÅOHÍ~°=ÚÅ∞, Hõã¨∂Îs‰õΩO‰õΩ=∞
ã¨∞QÆO^èŒ=ÚÅ∞, ѨÙ+¨Ê=∂ÅÅ∞ ^èŒ∂ѨnѨ=ÚÅ∞, <Õu=O@Å∞
ã¨=∞‰õÄ~°∞ÛHÀ"åe.
Ѩ@Ö’HõÎ q^è•#OKÕ`« ÉèíH˜Î`À ѨÓ[KÕÜ«∂e.
â’¡II HÍ~°∞c*Ë# ã¨O„áÈHõÎ "åQƃù"Õ<≥·= â’^èŒÜÕ∞`üI
â◊HÍκHõÅâ◊ =∂~ÀѨº =∂Ü«∞Ü«∂ ѨÓ~°ÜÕ∞[˚Öˇ·ó
„Ѩ"åÖÏk ѨOK«~°`«flOK« q#º¿ã`«∞Î [ÖË`«`«óI
P"åǨÏÜÕ∞K«Û f~å÷x =∞O„`Õ}Ï<ÕHõ ^ÕtHõó
FO QÆOQÍ^•ºóã¨i`«ó ã¨~åfióã¨=Ú„^•Oâ◊Û ã¨~åOã≤K«
........................ ‰õΩ~°fiO`«∞ ã¨xflkèOII
ÉèÏ"å~°Oú :– Ѷ∞¨ @=Ú#∞'H©OΔ — c[=Ú`À ã¨O„áÈH˜OΔ z, SOc[=Ú`À
â’kèOKåe. ™œó„Ç‘ÏO c[=ÚÅ`À [Å=Ú#∞ xOáêe. „Ѩ"åÖÏk
ѨOK«~°`«fl=ÚÅ#∞ JO^Œ∞OKåe.
 HÍ=∂MϺ `«O„`«O 101
FO QÆOQÍ^•ºó ã¨i`«ó ã¨~åfióã¨=Ú„^•óK« ã¨~åOã≤K«I
㨈~fiã¨=Ú„^•ó ã¨i`åóã¨~åOã≤ [Å^•ó#^•óI
„ǨÏ^Œó„Ѩ„ã¨=}Ïó ѨÙ}Ϻóã¨~°æáê`åà◊Éèí∂QÆ`åó
ã¨~°fif~å÷x ѨÙ}Ϻx Ѷ¨∞\ò‰õΩ~°fiO`«∞ ã¨xflkèII
Jx ã¨HõÅf~°÷=ÚÅ#∞ Ѷ¨∞@=Ú#O^Œ∞ P"åǨÏ#KÕÜ«∂e.
â’¡II ~°=∂c*Ë# [¿ÑÎ# Ѩš"å<£ „Ѩuáê^ŒÜÕ∞`ü
‰õĈ~Û# Ѷ¨Å^•#O™êº`ü QÆO^èŒ=„¿ãΠǨÏ$^Œ=Ú^•`å‡<åI
ÅÅ#Ü≥ÿ∞= ã≤O^Œ∂~°O ѨÙ+¨ÊO^Œ^•º`«∞Î HÍ=∞`«óI
''Ǩ˙OѶ¨\ò ™êfi¿ÇÏ—— u=∞O„`Õ} ‰õΩ~åº^ŒÌÔ~ƒâ◊Û`å_»#O
qzO`«º =¸ÅÑ‘~î°O`«∞ `«„`«ã¨OѨÓ[º ѨÓ~°ÜÕ∞`üII
ÉèÏ"å~°úO:– ~°=∂c[=Ú [Ñ≤OK«∞K«∂ HõÅâ◊=∞O^Œ∞ Ѩš==Ú
Å∞OKåe. ‰õÄ~°Ûc[=Ú`À Ѷ¨Å^•#=Ú, ǨÏ$^£c[=Ú`À QÆO^èŒ
=„ã¨=Î ÚÅ∞ ã¨=∞iÊOKåe. ÅÅ<åc[O`À ã≤O^è∂Œ ~°O, HÍ=∞c[O`À
ѨÙ+¨ÊO, =¸Åc[O`À ^Œ∂~åfi, „Ѩ}=O`À JaèºHõ}Δ O PK«iOKåe.
^Œ~°ƒù„QÆÇ≤ÏOz ''ǨïOѶ¨\ò ™êfiǨ—— J#∞=∞O„`«=Ú`À `å_»#O
KÕÜ«∂e. =¸ÅÑ‘~î°=Ú#∞ ѨÓlOz [Å=Ú`À xOáêe.
â’¡II ã¨fi`«O„`ÀHõÎ q^è•<Õ# „áê~°÷ÜÕ∞^Œ=Ú<å |∞^èŒó
`«^Œ…>Ë Ç¨Ïã¨Î=∂~ÀѨº t+¨ºOѨâ◊º<£ QÆ∞~°∞â◊Ûã¨óI
LuÎ+¨ª „|ǨχHõÅâ◊ ^Õ=`åcè+¨Ê^•Ü«∞Hõ
ã¨~°fif~å÷O|∞ ã¨OѨÓ~°‚ ѨÓ~°Ü«∞`«fiO =∞<À~°^èŒO
102 HÍ=∂MϺ `«O„`«O
Jaè+≤OKÕ`« QÆ∞~°∞ót+¨ºO `«`À=∞O„`≥Ââ◊Û áê~°fiu
=∞O_»"≥· ~å„=∞ÔH·â‹Û= Å`åOã¨OgHõΔº U=K«
P#O^≥·ó Ѩ~°"Õ∞âßx ÉèíHÍÎ<åO Ç≤Ï`«HÍi}˜II
ÉèÏ"å~°úO:– QÆ∞~°∞=ÙK≥Ñ≤Ê# HõÖ’ÊHõÎ q^è•#OQÍ „áêiúOKåe.
Ѷ¨∞@=∞O^Œ∞ ǨÏã¨Î=ÚOz, ^•xx ã¨~°fif~°÷=ÚÅ q∞„â◊=∞OQÍ
ÉèÏqOKåe. J#O`«~°O QÆ∞~°∞=Ù PHõÅâ◊[Å=Ú`À t+¨μºx
Jaè¿+H˜OKåe. ã¨=∞ã¨Î=∞O_»Å–™ê^èŒHõ–â◊‰õΩÎÅ∞ Ѩi"Õ+≤ìOz
Ü«ÚO_»QÍ, Ѩš= P„=∞=ÚÅ`À ‰õÄ_ç#"å_≥· ''Å`«—— #∞K«∞K«∂K«∂
t+¨μº_»∞ q#„=Ú_≥· Ü«ÚO_®e.
FO J™êºaè¿+Hõ =∞O„`«ã¨º ^ŒH˜Δ}Ï=¸iÎ |∞∞+≤ó,J#∞+¨μìÑπ
Kè«O^Œó, â◊H˜Îˆ~Ì=`å ã¨~°fiã¨OHõÅÊ ã≤^Œ÷ÜÕ∞ qxÜ≥∂QÆó–
Jx ã¨OHõeÊOz, Jaè¿+Hõã=¨ ∞Ü«∞=∞O^Œ∞ D„H˜Ok â’¡H=õ ÚÅ∞
ѨiîOKåe.
â’¡II FO ~å[~å*Ëâ◊fis â◊H˜ÎÔ~ƒ~°g ~°∞„^ŒÉèˇ·~°g
â◊≈âß# Éèˇ·~°g^Õg „u=¸~åκ#O^Œ Éèˇ·~°gI
„u[\Ï „uѨÙ\Ï^Õg `«^•„uѨÙ~°ã¨∞O^Œs
„uѨو~j =∞Ǩ^Õg `«^è•„uѨÙ~°=∂eHÍI
„uѨÙ~å#Okh ^Õg `«^è≥·= „uѨÙ~å`«h
U`å™êÎfi =∞aè+≤OK«O`«∞ =∞O„`«Ñ¨Ó`Õ# "åi}ÏI
FO zè#fl=∞™êÎ =∞Ǩq^•º`«^è≥·=K« [>Ëâ◊fis
Ѩ~å`å~å[Ü«∂^Œ∞~åæ â◊¥eh Éèí∞=<Õâ◊fisI
 HÍ=∂MϺ `«O„`«O 103
ǨÏi`åMϺ =∞Ǩ^Õg `«^è≥·=K« „uYO_çHÍ
x`åºx`«º ã¨fi~°∂áêK« =„[„Ѩ™êÎ~°}© `«^è•I
U`å™êÎfi =∞aè+≤OK«O`«∞ =∞O„`«Ñ¨Ó`Õ# "åi}Ï
FO Jâßfi~°∂_è® =∞Ǩ^Õg `«^è•=∞Ç≤Ï+¨ =∞iÌh
^Œ∞~åæK« #=^Œ∞~åæK« N^Œ∞~åæÉèíQÆ=∂eh
`«^è• ÉèíQÆO^Œs^Õg ÉèíQÆH˜¡<åfl `«^è•Ñ¨~å
ã¨~°fiK«„ˆHâ◊fis ^Õg `«^è•hÅã¨~°ã¨fif
ã¨~°fiã≤kú Hõs^Õg ã≤^ŒúOQÆO^èŒ~°fi ¿ãq`å
L„QÆ`å~å=∞Ǩ^Õg `«^è•K« Éèí„^ŒHÍoHÍ
U`å™êÎfi=∞aè+≤OK«O`«∞ =∞O„`«Ñ¨Ó`Õ# "åi}Ï
FO ˆHΔ=∞OHõs =∞Ǩ=∂Ü«∂ Kåx~°∞^Œ÷ã¨~°ã¨fif
=∂`åOw Kå#flѨÓ~å‚K« ~å[~å*Ëâ◊fis `«^è•I
U`å™êÎfi =∞Ç≤Ï+≤OK«O`«∞ =∞O„`«Ñ¨Ó`Õ# "åi}Ï
FO L„QÆKO« _® „ѨKO« _®K« K«O_À„QÍ K«O_»<å~ÚHÍ
K«O_®K«O_»=f K≥·= K«O_»~°∂áêu K«O_çHÍ
U`å™êÎfi =∞aè+≤OK«O`«∞ =∞O„`«Ñ¨Ó`Õ# "åi}ÏI
FO L„QÆ^ŒO„ëêì ã¨∞^ŒO„ëêìK« =∞Ǩ^ŒO„ëêìHõáêeh
cè=∞<Õ„`å qâßÅH©Δ =∞OQÆàÏ q[Ü«∂ [Ü«∂I
U`å™êÎfi =∞aèã≤OK«O`«∞ =∞O„`«Ñ¨Ó`Õ# "åi}Ï
104 HÍ=∂MϺ `«O„`«O
FO =∞OQÆàÏ#Okh Éèí„^• ÅH©Δ‡ó HÍOu ~°ºâ◊ã≤fih
ѨÙ+≤ìˆ~‡^è• t"å^è•„f Ü«∞âßâ’ÉèÏ [Ü«∂^èŒ$uóI
N#O^•K« ã¨∞#O^•K« #Okh #O^ŒÑ¨Ól`å
U`å™êÎfi =∞aè+≤OK«O`«∞ =∞O„`«Ñ¨Ó`Õ# "åi}Ï
FO q[Ü«∂ =∞OQÆàÏÉèí„^• ^èŒ$uóâßOuó t"åHõΔ=∂
ã≤k÷ã¨∞Î+≤ì ~°∞=∂ѨÙ+≤ìó „â◊^•÷K≥·= ~°uã¨Î^è•I
nÑ≤ÎóHÍOu ~°ºâß ÅH©Δ‡sâ◊fis |∞kúˆ~=K«
U`å™êÎfi =∞aè+≤OK«O`«∞ =∞O„`«Ñ¨Ó`Õ# "åi}ÏI
FO K«„H© [Ü«∂=f „ÉÏǑχ [Ü«∞Of KåѨ~ål`å
Jl`å=∂#g âıfi`å JkuâßÛk ˆ~=K«I
=∂Ü«∂K≥·= =∞Ǩ=∂Ü«∂ HΔÀaèh Ö’aèh`«^è•
Hõ=ÖÏq=∞ÖÏQ“s â◊~°}º|∞kè ã¨∞O^Œs
^Œ∞~åæ„H˜Ü«∂ -~°∞O^èŒf K« Ѷ¨∞O\ÏÉèí™êÎ Hõáêeh
U`å™êÎfi=∞aè+≤OK«O`«∞ =∞O„`«Ñ¨Ó`Õ# "åi}ÏII
FO ~“„n HÍmK« =∂Ü«¸s „u<Õ„`åKåѨ~ål`å
ã¨∞~°∂áê K«‰õΩ~°∂áêK« `«^è≥·= q„QÆǨu‡HÍI
K«iÛHÍ KåѨ~å*˽ܫ∂ `«^è≥·= ã¨∞~°Ñ¨Ól`å
U`å™êÎfi =∞aè+≤OK«O`«∞ =∞O„`«Ñ¨Ó`Õ# "åi}ÏII
FO "≥·=ã¨fif K«H“=∂s `«^è•=∂¿ÇÏâ◊fis Ѩ~å
"≥·+¨‚gK« =∞ǨÅH©Δ‡ó HÍiÎH© H“oH© `«^è•
 HÍ=∂MϺ `«O„`«O 105
t=^Œ∂fK« Kå=ÚO_® =ÚO_»=∂ÖÏ qÉèí∂+≤`å
U`å™êÎfi =∞aè+≤OK«O`«∞ =∞O„`«Ñ¨Ó`Õ# "åi}ÏII
FO WO„^Àyflâ◊Û Ü«∞=∞â‹ÂÛ= x„~°∞u ~°fi~°∞}ã¨Î^è•
Ѩ=<À ^èŒ#^Õâß<Ò „|Ǩ‡-#O`À kwâ◊fi~åó
U`Õ™êÎfi=∞aè+≤OK«O`«∞ =∞O„`«Ñ¨Ó`Õ# "åi}ÏI
FO ~°qó™È=∞ó ‰õΩ*’™œ"≥∂º QÆ∞â◊√„Hõóâ◊<≥·â◊Û~°ó
~åǨïó ˆH`«∞â◊Û ã¨`«`«ó Jaè+≤OK«O`«∞ `Õ„QÆǨóI
FO #Hõ„Δ `«O Hõ~}
° O Ü≥∂QÀ-=∞$`«Oã≤kã÷ ` Ψ ó« Ѩ~O°
^ŒQÆúO áêѨO`«^è• Éèí„^ŒÜ≥∂QÍ"å~åóHõΔ}Ïã¨Î^è•I
"å~°"ÕÖÏ HÍÅ"ÕàÏ ^ŒO_®~åâߺ^ŒÜ«∞ã¨Î^è•
Jaè+≤OK«O`«∞ ã¨`«`«O =∞O„`«Ñ¨Ó`Õ# "åi}ÏI
FO Jã≤`åOQÀ ~°∞~°∞â◊ÛO_»ó „HÀ^èŒ L#‡`«Îã¨O[˝Hõó
Hõáêb cè+¨}ÏYºâ◊Û ã¨OǨ~°âßÛ+¨ì Éèˇ·~°"åóI
Jaè+≤OK«O`«∞ #`«`«O =∞O„`«Ñ¨Ó`Õ# "åi}Ï
FO _®H˜h Ѩل`«HÍâ‹ÂÛ= ~åH˜hѨل`«HÍã¨Î^è•
ÖÏH˜h Ѩل`«HÍâßÛ<Õº HÍH˜h Ѩل`«HÍѨˆ~I
âßH˜h Ѩل`«HÍÉèí∂Ü≥∂ ǨH˜h Ѩل`«HÍã¨Î^è•
`«`«â◊Û Ü«∞H˜Δ}©Ñ¨Ù„`åó ^ÕgѨل`åã¨Î`«ó Ѩ~°OI
=∂`«$}ÏOK« `«^•è Ѩل`åó T~°fi÷ =ÚMϺó ã¨∞`åâ◊º`Õ
106 HÍ=∂MϺ `«O„`«O
J^èÀ=ÚMϺó ã¨∞`åâ‹ÂÛ= HÍÅ=ÚMϺó ã¨∞`åóѨˆ~I
Jaè+≤OK«O`«∞ `Õ㨈~fi =∞O„`«Ñ¨Ó`Õ# "åi}Ï
FO „|Ǩ‡ q+¨μ‚â◊Û ~°∞„^Œâ◊ÛDâ◊fi~°â◊Û ã¨^•t=ó
U`Õ`åfi=∞aè+≤OK«O`«∞ =∞O„`«Ñ¨Ó`Õ# "åi}ÏI
FO ѨÙ~°∞+¨ó „ѨHõ$uâ‹ÂÛ= qHÍ~°â‹ÂÛ= ëÈ_»â◊
P`å‡-O`«~å`å‡ Ñ¨~°=∞ *Ï˝<å`å‡#ó „ѨH©iÎ`åóI
P`å‡#â◊Û QÆ∞}Ïâ‹ÂÛ= ã¨∂÷ÖÏ ã¨∂HΔ͇â◊Û ÜÕ∞Ѩˆ~
U`Õ `åfi=∞aè+≤OK«O`«∞ =∞O„`«Ñ¨Ó`Õ#"åi}ÏI
FO "Õ^•kc[O Nc[O `«^è•`«hflÅ ˆH`«#O
â◊H˜Îc[O ~°=∂c[O =∂Ü«∂c[O QÆ∞}Ï+¨ìHõOI
zO`å=∞}˜â◊~°‡Ç¨c[O <å~°ã≤OǨÏOK« âßOHõ~°O
=∂~°ÎO_» Éèˇ·~°=O ^Ò~°æO c[O NѨÙ~°∞ëÈ`«Î=∞OI
QÍ}Ѩ`«ºOK« "å~åǨÏO HÍÅc[O ÉèíÜ«∂ѨǨÏO
U`åx Kåaè+≤OK«O`«∞ =∞O„`«Ñ¨Ó`Õ# "åi}ÏI
FO QÆOQÍ QÀ^•=s ˆ~"å Ü«∞=Ú<åK« ã¨~°ã¨fif
P„`Õ~¸ ÉèÏ~°fK≥·= ã¨~°Ü«¸~°æO_®H© `«^è•I
Hõ~°`ÀÜ«∂ K«O„^ŒÉèÏQÍ âıfi`«QÆOQÍ K«H“tH©
Éè’QÆ=f K« áê`åàı ã¨fiˆ~æ=∞O^•H˜h `«^è•I
U`å™êÎfi =∞aè+≤OK«O`«∞ =∞O„`«Ñ¨Ó`Õ# "åi}ÏI
 HÍ=∂MϺ `«O„`«O 107
FO Éèˇ·~°"À cè=∞~°∂Ѩâ◊Û â’}ÀѶ¨∞~°…~° U=K«
ã≤O^èŒ∞â‹ÂÛ= „ǨÏ^Œâ‹ÂÛ= `«^è•áê`åà◊ ã¨OÉèÏ"åó
U`Õ ™êÎfi=∞aè+≤OK«O`«∞ =∞O„`«Ñ¨Ó`Õ# "åi}ÏII
FO Ü«∂xHÍxK« f~å÷x ѨÙ}Ϻ<åºÜ«∞`«<åxK«
`åx`åfi=∞aè+≤OK«O`«∞ =∞O„`«`«O„`Ò+¨ ^è•xK«I
FO [O|∂nfiáê^ŒÜ≥∂ nfiáêó™êQÆ~å Å=}Ï^ŒÜ«∞ó
J#O`å^•ºã¨Î^è•<åQÍó ã¨~åÊ^•ºó `«HõΔHÍ^ŒÜ«∞óI
U`Õ `åfi=∞aè+≤OK«O`«∞ =∞O„`«Ñ¨Ó`Õ# "åi}Ï
FO ~°uâ◊Û =Å¡ÉèÏ=¿ÇÏfló =+¨\ò ‰õÄ~°Û=∞`«óѨ~°O
"Ò+¨\ò HÍ~°ã¨∞ÎѶ¨\òHÍ~° Jaè+≤OK«O`«∞ ã¨~°fi^•I
#â◊ºO`«∞ „¿Ñ`«‰õÄëê‡O_®ó ^•#"å~åHõΔ ™êâ◊ÛÜÕ∞
Ñ≤âßKåQÆ∞ǨϺHÍ Éèí∂`å Jaè¿+ˆH} `å_ç`åóI
JÅH©Δ‡ó HÍÅ~å„uâ◊Û áêáêxK« =∞ǨOu K«
#â◊ºO`«∞ Kåaè¿+ˆH} `å~åc*Ë# `å_ç`åóI
~ÀQÍó â’HÍâ◊Û ^•i„^ŒºO ^Ò~°ƒÅºO z`«Îq„HõÜ«∂
#â◊ºO`«∞ Kåaè¿+ˆH} "åwƒ*Ë<≥·= `å_ç`åó
D q^èŒ=ÚQÍ =∞O„`«Ñ¨~î°#=Ú KÕã≤# J#O`«~°O, t+¨μº_»∞
QÆ∞~°∞=Ù#‰õΩ áê^•aè=O^Œ#O KÕã≤ ''QÆ∞~°∞^ŒH˜Δ}—— ã¨=∞iÊOKåe.
J<ÕHõ =„™êÎÅOHÍ~° Éè∂í +¨}=ÚÅ`À ã¨`¯« iOKåe. „uHõ~}° â◊√^ŒQú Í
QÆ∞~°∞=Ù#∞ ^≥·=OQÍ ÉèÏqOz PÜ«∞# Pjã¨∞ûÅ∞ á⁄O^•e.
108 HÍ=∂MϺ `«O„`«O
3 ~ÀAÅ∞ Éè~·ˇ =° ÙʼnõΩ Pu^躌 q∞"åfie. 8= ~ÀA# t+¨μºxH˜
`å„=∞áê„`« [ÅO`À HÍ=∂MϺ =¸Å=∞O„`«O`À Jaè¿+HõO KÕã≤
7 Ѷ¨∞@=ÚÅ#∞ [Å=Ú`À xOáêe. J#O`«~°O t+¨μº_»∞ Éèˇ·~°=Ù
ÅO^ŒiH© =O^Œ#=∂K«iOz "åix ã¨`«¯iOKåe.
Jaè¿+HÍkèHÍ~°O
â’¡II =∞Ǩ*Ï˝h ã¨H“àıO„^Œó â◊√^À÷ QÆ∞~°∞Ѩ~åÜ«∞}ó
x„QÆǨ#∞„QÆ¿ÇÏ â◊HõÎó t+¨ºáêÅ# `«`«Ê~°óI
Ѩل`«^•~åk aè~°∞ºHõÎó ã¨fi[<≥·â◊Û „ѨѨÓl`«ó
„â◊^•÷"å<åQÆ"Õ∞ x`«ºO ™È-kèHõ~åÎK« <å#ºHõóI
ÉèÏ"å~°úO:– JkèHÍi J~Ú# QÆ∞~°∞=Ù H“Åâß„ã¨Î=Ú ÉÏQÆ∞QÍ
`≥eã≤#"å_»∞–=∞Ǩ*Ï˝x– Ѩiâ◊√^Œ∞ú_»∞–x„QÆǨ#∞„QÆÇ¨Ï ã¨=∞~°∞Ì_»∞
t+¨º"å`«ûź=Ú HõÅ"å_»∞–Ѩل`«ã¨O`å#=Ú HõÅ"å_»∞– Q“~°=
hÜ«Ú_»∞–x`«º=¸ `«O„`«âß„ã¨Î=∞O^Œ∞ „â◊^Œ÷QÆÅ"å_»∞ J~Ú LO_»
=ÅÜ«Ú#∞.
â’¡II JO^èŒO YO[O`«^è• ~°∞QÆ‚O ã¨fiÅÊ*Ï˝#Ü«Ú`«O ѨÙ#ó
™ê=∂#ºH“ÅO =~°^Õ =~°˚ÜÕ∞#‡u=∂<£ ã¨^•I
L^•ã‘#O qâı¿+} =~°˚ÜÕ∞`ü ã≤^ŒúHÍ=ÚHõó
L^•ã‘#=ÚMÏ`ü nHΔÍ =O^蕺<ås Ü«∞^è•`«^è•I
J*Ï˝<å`ü Ü«∞k"å "≥∂Ǩ`ü L^•ã‘<å`«∞Î áê=∞~°ó
 HÍ=∂MϺ `«O„`«O 109
Jaè+≤HÀÎ Éèí"Õ^ÕÌq qѶ¨∞flã¨Î㨺 Ѩ^ÕѨ^ÕI
H˜O`«ã¨º [ѨѨÓ*Ïaèó H˜O^蕺<≥·ó H˜OK«ÉèíH˜Î`«ó
ã¨~°fiOÇ≤Ï qѶ¨ÅO `«ã¨º#~°HõO Ü«∂u KåO`«"Õ∞I
`«`ÀÇ≤Ï |ǨÏ[<Õ‡Éè’º ^Õg=∞O„`«=∞"åѨÙflÜ«∂`ü
`«`ÀÇ≤Ï`«O =∞Ǩâ◊√^ŒúO QÆ$ǨÏã¨÷O QÆ∞~°∞=∂ÅÉèË`üII
ÉèÏ"å~°úO:– JO^èŒ∞_»∞–‰õΩO\˜"å_»∞–~Ày–ã¨fiÅÊ*Ï˝#O HõÅ
QÆ∞~°∞=Ù#∞ ã‘fiHõiOK«~å^Œ∞. L^•ã‘#∞_≥#· "åx #∞O_ç nHõΔ „QÆÇÏ≤ OK«
~å^Œ∞. Jk =O^蕺„ã‘Î`«=O\˜k. `≥eÜ«∞Hõ QÍx, "≥∂ǨÏ=Ú=Å#
QÍx ã‘fiHõiOz#KÀ Ѩ^ÑÕ ^¨ Õ qѶ∞¨ fl=ÚÅ∞ HõÅ∞QÆ∞#∞. t+¨μº_»∞KÕÜÚ«
[Ѩ–ѨÓ*Ï^Œ∞Å∞ Ѷ¨eOK«=Ù ã¨iHõ^• JO`åqѶ¨Å"≥∞ÿ #~°Hõ=Ú#∞
á⁄O^Œ∞#∞. Hõ#∞Hõ Ç≤Ï`«=Ú HÀ~°∞"å_»∞ Ѩiâ◊√^Œ∞÷_»∞–*Ï˝x
ã¨HÖõ Ï=Ü«∞==ÚÅ∞ P~ÀQƺ=ÚQÍ #∞#fl"å_»∞–QÆ$ǨÏã¨∞_÷ ∞» –J~Ú#
QÆ∞~°∞=Ù<Õ P„â◊~ÚOK«=ÅÜ«Ú#∞.
â’¡II Jaè+≤HõÎó t=ó™êHΔÍ`ü Jaè+≤HÀÎÇ≤Ï nH˜Δ`«ó
㨠U=„ÉÏǨχ}À ^èŒ<Àº ^Õg^Õ= Ѩ~åÜ«∞}óI
nHΔÍ Ç≤Ï ã¨Ñ¶¨ÖÏ^Õq „H˜Ü«∂ K« ã¨Ñ¶¨ÖÏ`«#∞ó
Ü«∞„`«^Õâı =¿ã`ü™ê^èŒ∞ó ™È-Ñ≤ "å~å}ã‘ ã¨=∞óI
ÉèÏ"å~°úO:– Jaè+≤‰õΩÎ_≥·#"å_»∞ ™êHΔÍ`ü t=ã¨fi~°∂Ѩ_»QÆ∞#∞. J`«_Õ
„ÉèÏǨχ}∞_»∞–^è#Œ ∞º_»∞. J`«_∞» KÕÜÚ« „H˜Ü∞« Å∞ Ѷe¨ OK«∞#∞. J`«_∞» #fl
™ê÷#"Õ∞ HÍt`À ã¨=∂#"≥∞ÿ#k.
110 HÍ=∂MϺ `«O„`«O
â’¡II Ü«∞^è•~°u~ÀæѨhÜ«∂ Ü«∞^è•Ç≤Ï ã¨Î#=∞O_»ÅO
Ü«∞^è•Ü≥∂x ~ÀæѨhÜ«∂ `«^è•aè¿+K«#O Ѩ~°OI
xMÏ`Õ ^èŒ#=∂~ÀѨº QÀѨÜÕ∞`«∞Î Ü«∞^è•#~°ó
`«^è≥·=`«∞ =∞Ǩ=∂ÜÕ∞ QÀѨhÜ«∞O =∞=∂[˝Ü«∂.
ÉèÏ"å~°úO:– Ü≥∂x–ã¨Î#=ÚÅ∞–ã¨OÉè’QÆ=Ú, Uq^èŒ=ÚQÍ ~°Ç¨Ï
㨺=ÚQÍ HÍáê_»∞^Œ∞"≥∂ J^Õq^è=Œ ÚQÍ ''Jaè¿+HõH~õ ‡° —— ~°ÇϨ 㨺=ÚQÍ
KÕÜ«∞=ÅÜ«Ú#∞. xkè ^•z#@∞¡ ~°Ç¨Ï㨺=Ú HÍáê_»=ÅÜ«Ú#∞.
Wk <åP*Ï˝QÍ áê\˜OK«=ÅÜ«Ú#∞.
Wu HÍ=∂MϺ `«O„`Õ t=áê~°fif ã¨O"å^Õ
J+¨ì=∞ó Ѩ@Åó
#==∞ó Ѩ@Åó
=ÚH˜Î`«`«ÎfiO
â’¡II "≥∂^ŒH“# Ü«∞^è•Ö’Hõó „Ѩ`å~°Ü«∞u ÉÏÅHÍ<£
xQÆ_Õ# Ü«∞^è•^Õq |^è•flu ^Œ∞~°˚#O #$ѨóI
`«^è• =Úwú =Úw÷Hõ$`å Ö’ˆH ^Œ~°‡<≥·âßÛ^èŒ"å =∞Ü«∂
+¨_»Ì~°≈# =∞Ǩ‰õÄ¿Ñ Ñ¨u`å Ѩâ◊=ó „Ñ≤ÜÕ∞I
Ѩ~°=∂~°÷O #*Ï#Ou `«`üã¨~°fiO HÍHõÉèÏ+≤`«OI
 HÍ=∂MϺ `«O„`«O 111
ÉèÏ"å~°úO:– ÉÏÅ∞~° # ∞ Å_» ∂ ¤ Å `À "≥ ∂ 㨠y Oz#@∞¡ – ~åA
^Œ∞~°˚#∞Å#∞ ã¨OÔHà◊¡`À |OkèOz#@∞¡ <åKÕ P~°∞âß„ã¨Î=ÚÅKÕ
Ö’Hõ=Ú =¸_è»=ÚQÍ KÕÜ«∞|_ç#k. +¨\òâß„ã¨Î=ÚÅ<Õ =∞Ǩ‰õÄѨ
=∞O^Œ∞ J*Ï˝#∞Å∞ H˘@∞ìq∞\Ïì_∞» `«∞O\Ï~°∞. Ѩ~=° ∂~°=÷ Ú `≥eÜ«∞Hõ
''HÍH˜QÀÅ— =Öˇ =º~°÷=ÚQÍ "å^Œ–„Ѩu"å^Œ=ÚÅ∞ KÕã¨∞ÎO\Ï~°∞.
â’¡II #™ê~°ó Hõ^Œm=$ˆHΔ U~°O_Õ `«∞Ü«∞^è•#¿Ñ¶∞
^Œ~°≈<Õ+¨μ `«^è•=ÚH˜Î ~åflã≤Î <åã≤ÎHõ HõÖ∫Ü«ÚˆQI
Ü«∞^è•=∞s zHÍÜ«∂â◊Û x=~°ÎO`Õ Ñ¨Ù#~°‡$QÍó
^Œ~°≈<ÕÉè’º x=~°ÎO`Õ `«^è• =Ú=ÚHõΔ=ó ѨÙ#óI
NQÆ∞~Àâ◊Û „Ѩ™ê^Õ# =ÚH˜Î=∂^Ò ã¨=∂ÅÉèË`ü
qK«ˆ~`ü ã¨~°fiâß„¿ãÎ+¨μ H“`«∞HÍÜ«∞ `«`«óã¨∞nóI
ÉèÏ"å~°úO:– J~°\˜–P=Ú^ŒO K≥@¡Ü«∞O^Œ∞ ™ê~°=Ú ÖË#@∞¡QÍ<Õ
âß„ã¨=Î ÚÅO^Œ∞ =ÚH˜ÖÎ ^Ë ∞Œ . ZO_»=∂=ÙÅO^Œ∞ =∞$QÆ=ÚÅ∞ =ÚO^Œ∞
„ÉèÏOuK≥Ok Ñ≤=∞‡@ "≥#∞Hõ‰õΩ =∞~°e#@∞¡, "≥∂ˆHΔK«ÛùQÆÅ"å~°∞
âß„ã¨=Î ÚÅ <å^ŒiOѨ~∞° . NQÆ∞~°∞ Hõ\ÏHõ=Δ Ú=Å# =ÚO^Œ∞QÍ =ÚH˜Î
`«`«Îfi=Ú `≥eã≤ PÑ≤=∞‡@ H“`«∂ǨÏÅ=Ú`À ã¨~°fiâß„ã¨Î=ÚÅO^Œ∞
|∞kú=∞O`«∞_»∞ qKå~°} KÕÜ«∞=K«∞Û.
â’¡II =ÚH˜Î`«`«ÎfiO „Ѩ=HΔͺq∞ ™ê~°OK« â◊$}∞áê~°fiu
â◊s~°O ^è•~°}OÜ«∞`«∞Î ‰õΩ~°fiOfÇ¨Ï Ñ¨Ù#óѨÙ#óI
P^•=#∞„QÆǨ ^Õ"åºó NQÆ∞~Àã¨Î^Œ#O`«~°O
112 HÍ=∂MϺ `«O„`«O
`«^è•<å<å â◊√ÉèÏnHΔÍ ÉèíH˜Îã¨Î㨺 „Ѩ*ÏÜ«∞`ÕI
`«`ÀÇ≤Ï ™ê^èŒ#O â◊√^Œ÷O `«™ê‡*ò*Ï˝#O ã¨∞x~°‡ÅO
*Ï˝<å<À‡HΔÀ Éèí"Õ`ü q∞uâß„ã¨Î㨺 x~°‚Ü«∞óI
ÉèÏ"å~°úO:– ¿ÇÏáê~°fiu =ÚH˜Î`«`«Îfi=Ú#∞ K≥ѨCK«∞<åfl#∞ q#∞=Ú.
=∂\˜=∂\˜H© „áê}∞Å∞ â◊s~°^•è ~°} KÕÜÚ« K«∞<Õ Ü«ÚO^Œ∞~°∞. N^Õq
J#∞„QÆÇϨ =Ú=Å# PÃÑ#· QÆ∞~°∞Hõ\ÏHõ=Δ Ú =Å# J<ÕHõ ~°H=õ ÚÖˇ#·
nHõΔÅ∞ á⁄O^Œ∞@=Å# 'ÉèíH˜Î— HõÅ∞QÆ∞#∞. JѨÙ_»∞ =∞#â◊√≈k÷ U~°Ê_ç
x~°‡Å"≥∞#ÿ *Ï˝#=Ú HõÅ∞QÆ∞#∞. *Ï˝#=Ú=Å#<Õ "≥∂Hõ=Δ Ú HõÅ∞QÆ∞#∞.
W^Õ ã¨~°fiâß„ã¨Î x~°‚Ü«∞=Ú.
â’¡II =ÚH˜Îâ◊Û`«∞ifi^è• „áÈHÍÎ ™êÖ’HõºO`«∞ â◊√ÉèÏ#<Õ
™ê~°∂ѨºO ã¨Ç¨ÏÜ≥∂[ºOK« x~åfi}OK« Ѩ~å`«Ê~°OI
™êÖ’HõºO =ã¨u~À¡ˆH ™ê~°∂ѨºO`«∞ ã¨fi~°∂Ѩ`å
™êÜ«Ú[ºO HõÅÜ«∂Ü«ÚHõOÎ x~åfi}OK« =∞<ÀÅÜ«∞ó
ÉèÏ"å~°úO:– "≥∂HõΔ=Ú 4q^èŒ=ÚÅ∞. ™êÖ’Hõº=Ú–™ê~°∂Ѩº=Ú
–™êÜ≥∂[º=Ú–x~åfi}=Ú. g\˜Ö’ x~åfi}=ÚH˜Î ã¨~Àfi`«¯$+¨ì=Ú
™êÖ’Hõº=∞#QÍ Ñ¨~Ö° ’Hõ=∞O^Œ∞O_»∞#∞. ™ê~ÀѨº=ÚÖ’ t=~°∂Ѩ=Ú
á⁄O^Œ∞#∞. ™êÜ«Ú[º=ÚÖ’ t=Hõà◊#∞ á⁄O^Œ∞#∞. x~åfi}=∞O^Œ∞
=∞#ã¨∞ûÅ~ÚOK«∞#∞.
â’¡II hÖ’`«ÊÅ ^Œà◊âߺ=∂ =ÚH˜Î~ükfi^Œà◊ =iÎh
=ÚHõÎÃãκ= ã¨^•ã‘Êù`å ã¨∞Êù~°`«ºq~°`«O „Ñ≤ÜÕ∞I
 HÍ=∂MϺ `«O„`«O 113
ã¨<å`«h [QÆ<å‡`å ã¨zÛ^•#O^Œ~°∂Ñ≤}©
Ѩ~åK« [#hÃã·= ã¨~åficè+¨ì „Ѩ^•~ÚhI
ÉèÏ"å~°úO:– #Å¡HõÅ∞= =O\˜ kfi^Œà◊=ÚÅ`À =ÚH˜ÎP*Ï˝K«„Hõ
=∞O^Œ∞O_»∞#∞. *Ï˝xH˜ x~°O`«~=° Ú ã¨∞ÊùiOÎ K«∞K«∞O_»∞#∞. D"≥∞ÜÕ∞
ã¨<å`«#"≥∞ÿ# [QÆ<å‡`«–ã¨zÛ^•#O^Œ~°∂Ñ≤}˜ ã¨~åficè+¨ì „Ѩ^•~Úh
JQÆ∞K«∞#flk.
'[QÆ`ü— ZÖÏ U~°Ê_çOk?
â’¡II W¿+ìxâ◊ÛÅ ã¨O|O^èŒó ã¨K« x~åfi}=∂i`«ó
=ÚH˜Î*Ï˝#O ‰õΩÅ*Ï˝#O <å#º*Ï˝#O =∞¿ÇÏâ◊fiiI
™ê^èŒ∂<åO ^Õ=^Õ"Õt 㨈~fiëêO qk÷xtÛ`«O
ã¨fiˆ~æ=∞ˆ~κK« áê`åàı ÜÕ∞ÜÕ∞ =ÚHÍÎÉèí=Ou Ç≤ÏI
|Éèí∂=Ùâ◊Û Éèíq+¨ºOu 㨈~fiëêO =ÚH˜Îs^Œ$j
`«^è•Ç≤Ï ™ê^èŒ#O *˽ܫ∞O ѨOK«`«`≥Îfiâ◊Û =ÚH˜Î^ŒOI
ÉèÏ"å~°úO:– W+¨ì^≥·==Ú`À xâ◊ÛÅã¨O|O^èŒ=Ú á⁄O^Œ∞>Ë x~åfi}
=∞#|_»∞#∞. ‰õΩÅ*Ï˝#"Õ∞ (â◊H˜Î*Ï˝#"Õ∞) =ÚH˜Î J#|_»∞#∞.
áê`åà◊–Éèí∂–ã¨fi~°æÖ’Hõ=ÚÅO^ŒO\Ï Dq^èŒ=ÚQÍ#∞ =ÚH˜Î
K≥O^≥^Œ~°∞. ѨOK«`«`«Îfi ™ê^èŒ# =ÚH˜ÎxK«∞Û#∞.
â’¡II J#∞„QÆǨÏâ◊Û ^Õ"åºâ◊Û ‰õΩÅ=∂~°æ„Ѩ^Œ~°≈Hõó
nHΔ͉õΩÖÏu‡HÍ ^Õq NQÆ∞~À~°∞‡Y ѨOHõ*Ï`üI
114 HÍ=∂MϺ `«O„`«O
‰õΩÅ„^Œ"Õº+¨μ Ü«∂ÉèíH˜Îó ™ê"≥∂HõΔ ^•~Úh =∞`å
*Ï˝`åfiK≥·=O „Ѩܫ∞`Õfl# ‰õΩÅ*Ï˝h Éèí"Õ^£|∞^èŒóI
Ü«∞kÉèÏQƺ=âß`ü ^Õq =∞O„`«"Õ∞`«`«∞Î ÅÉèíº`Õ
=ÚˆHÎâ◊Û HÍ~°}O`«™êºó ã¨fiÜ«∞O *Ï˝`«O #Kå#º^è•I
P`«‡Ü≥∂x~°º^è• ^Õq `«^è•QÀѨºO =∞=∂[˝Ü«∂II
ÉèÏ"å~°úO:– NQÆ∞~°∞ =Å# ‰õΩÅnHõΔ á⁄Ok N^Õq J#∞„QÆǨÏ=Ú
=Å# ‰õΩÅ„^Œ=º™ê^è#Œ KÕ`« ™ê^艌 Ωõ _»∞ "≥∂Hõ=Δ Ú á⁄OQÆ^∞Œ #∞. ѨÓ~°fi
Ѩ Ù }º=â◊ = Ú=Å# =∞O„`« = ÚÅaè O z#Ѩ Ù _» ∞ nxx ™ê^è Œ #
KÕÜ«∞=ÅÜ«Ú#∞. J^Õ=ÚH˜ÎH˜ HÍ~°}=∞QÆ∞#∞. nxx `«#
~°Ç¨Ï™êº=Ü«∞=Ú=Öˇ QÀѨº=ÚQÍ #∞OKåe.
Wu HÍ=∂MϺ`«O„`Õ t=áê~°fif ã¨O"å^Õ
#==∞óѨ@Åó
^Œâ◊=∞ó Ѩ@Åó
â’¡II â◊$}∞^Õq =∞=∞„áê}=Å¡ÉèË Hõ^èŒÜ«∂q∞`Õ
Ü«∂^Õg HÍoHÍ=∂`å ã¨~°fiq^•ºã¨fi~°∂Ñ≤}©I
HÍ=∂MϺÃã·= qMϺ`å ã¨`«ºO^Õq# #Kå#º^è•
Ãã·=„|Ǒχu *ÏhÇ≤Ï [O*Ï˝~°úO ^Œ~°≈<åxK«I
qK«~°Ou KÀ`«∞ûHÍx Ü«∞^è•K«O„^Õ "å=∞#ó
J™êºÇ≤Ï *ÏÜ«∞`Õ ã¨~°fiO [QÆ^Õ`«K«Û~åK«~°OI
bÜ«∞`Õ Ñ¨Ù#~°™êºOK« ã¨O^ÕǨÏO =∂‰õΩ~°∞„Ñ≤ÜÕ∞II
 HÍ=∂MϺ `«O„`«O 115
ÉèÏ"å~°úO:– ¿ÇÏ^ÕqI Dâ◊H˜Î ã¨~°fiq^•ºã¨fi~°∂Ñ≤}˜Ü≥ÿ∞# HÍoHÍ ^Õq
D"≥∞ÜÕ∞ HÍ=∂MϺ ¿Ñ~°∞`À „Ѩã≤kúá⁄Ok#k. D"≥∞ÜÕ∞ Ѩ~°„|Ǩχ
ã¨fi~°∂Ñ≤}˜. âß„ã¨Î=ÚÅ∞ D"≥∞<Õ `≥eÜ«∞KÕÜ«Ú#∞. K«O„^Œ∞xÔH·
K«HÀ~°=Ú Z^Œ∞~°∞K«∂K«∞#@∞¡ ^Œ~°≈#=ÚÅ∞ (âß„ã¨=ÚÅ∞) D"≥∞#∞
É’kèOK«∞@ÔH· Z^Œ∞~°∞K«∂K«∞K«∞#flk. D"≥∞ #∞O_çÜÕ∞ K«~åK«~°
[QÆ`OΫ `å U~°Ê_ç#k. D"≥∞Ü«∞O^Õ b#=∞QÆ∞K«∞#flk. WO^Õq∞Ü«¸
ã¨O^ÕǨÏ=Ú ÖË^Œ∞.
â’¡II Ü«∞^è•Hõ~°‡ ã¨=∂Ñ‘ÎK« ^ŒH˜Δ}Ï Ñ¶¨Åã≤k÷^•
`«^è•=ÚH˜Î~°™œ^Õq 㨈~fiëêO Ѷ¨Å^•~ÚxI
J`ÀÇ≤Ï ^ŒH˜Δ}ÏHÍm Hõ^茺`Õ =~°=i‚x
Hõ$+¨‚=~å‚ ã¨^•HÍm PQÆ"Õ∞+¨μK« x~°‚Ü«∞ó
LHÍÎx ã¨~°fi`«O„`å}˜ `«^è•<å<Õfiu x~°‚Ü«∞óI
ÉèÏ"å~°úO:– J#∞ëêª#O ѨÓ~°Î~Ú# Ñ≤=∞‡@ ^ŒH˜Δ} Ѷ¨Å^•~Úx
J~Ú#@∞¡ HÍoHõ ™ê^èŒ<å#O`«~°O ™ê^茉õΩxH˜ W+¨ìã≤k÷x =ÚH˜Îx
WK«∞Û#∞Hõ#∞Hõ D"≥∞#∞ '^ŒH}Δ˜ HÍoHõ' J<åfl~°∞. ã¨fi~°=‚ ∞O„`«=∞ÅO^Œ∞
D"≥∞ =~°‚=Ú '#Å∞Ѩٗ QÍK≥ѨÊ|_ç#k. W^Õ „QÆÇ≤ÏOѨ=ÅÜ«Ú#∞.
â’¡II Hõ$`åfiã¨OHõÅÊ q∞`«ºã¨º HÍ"Õ∞º+¨μ áê~î°ÜÕ∞^Œ∞ƒ^èŒó
`«O`«O HÍ=∞=∞"åáÈflu N=∞`ü HÍm„Ѩ™ê^Œ`«óI
Ü«∞^è•ã¨Ê~°≈=∞}˜ˆ~Ìq `«^è≥·`«`«ÎO„`«=Ú`«Î=∞O
116 HÍ=∂MϺ `«O„`«O
Ü«∞^è•HõÅÊ `«~°∞~åÌ`å `«^è•*˽ܫ∞O =∞h+≤ aèóI
Ü«∞^è•ã¨~åfi}˜ ~°`åflx ™êQƈ~ ã¨Ou xtÛ`«O
`«^è•„`« ã≤^Œ÷Ü«∞ó ã¨~åfió Éèí∞H˜Î=ÚH˜Î ~°fi~å#<ÕI
Ü«∞㨺ˆQ¿ÇÏ =¿ã^ÕÌq `«O„`«"Õ∞ `«^ŒƒùÜ«∂ѨǨÏO
~ÀQÆâ’Hõ áê`«HÍ<åO ÖËâ’<åã≤Î Hõ^•K«#I
ÉèÏ"å~°úO:– HÍ=∞ºHõ~°‡ÅO^Œ∞ ã¨OHõÅÊ=Ú K≥ѨC‰õΩx D `«O„`«=Ú
ѨiîOz# HÍmJ#∞„QÆǨÏ=Ú =Å# W+¨ìã≤k÷HõÅ∞QÆ∞#∞. Ѩ~°∞ã¨"Õk–
HõÅÊ=$HõΔ=Ú =O\˜k. D`«O„`«=Ú ã¨=Ú„^Œ=Ú #O^Œ∞ ã¨HõÅ
~°`«fl=ÚÅ∞ L#fl@∞¡ ã¨~°fiã≤^Œ∞÷Å∞ WO^Œ∞#flq. D`«O„`«=Ú Z=i
WO\˜Ü∞« O^Œ∞O_»∞<À "åiH˜ UÉèÜí ∞« =¸ HõÅ∞QÆ^∞Œ . ~ÀQÆâ’Hõ=ÚÅ∞–
áêѨ=ÚÅ∞ "Õâ◊"≥∞ÿ#HõÅ∞QÆ=Ù.
â’¡II Éèí∂`«„¿Ñ`« Ñ≤âßKå<åO ^•#"å<åOK« ~°HõΔ™êO
#ÉèíÜ«∞O HÍfiÑ≤ 㨈~fiëêO "庄Ѷ¨∂n<åO`« ^è≥·=K«I
ã¨fiˆ~æ=∞ˆ~κK« áê`åàı ÜÕ∞ÜÕ∞ ã¨Ou ÉèíÜ«∂#HÍó
ÜÕ∞ÜÕ∞ qѶ¨∞flHõ~åâ‹ÂÛ= #`ÕëêO ÉèíÜ«∞g∞â◊fiiI
ÉèÏ"å~°úO:– Éèí∂`«„¿Ñ`« Ñ≤âßK«=ÚÅ =Å¡QÍx–^•#=–~°HõΔ㨖
„"å„Ѷ¨∂^Œ∞Å =Å¡QÍx ÉèíÜ«∞=Ú HõÅ∞QÆ^Œ∞. =¸_»∞Ö’Hõ=ÚÅO^Œ∞
ÉèíÜ«∞=ÚQÍx–qѶ¨∞fl=ÚÅ∞HÍx ã¨OÉèíqOK«=Ù.

HÍ=∂MϺ `«O„`«O 117
â’¡II Ü«∞=∞^Œ∂`å ѨÖÏÜ«∞O`Õ q=ÚMÏ ÉèíÜ«∞qǨÏfiÖÏó
ã¨`«ºO ã¨`«ºO =∞Ǩ^Õq â◊Ѩ^èÕ# =^•=∞ºÇ¨ÏOI
ã¨OѨuÎ ~°`«∞ÖÏ `«„`« u+¨ªu ™êѨÎáœ~°∞+¨O
"å}©`«^è≥·= ^Õ"åºã¨∞Î „Ѩ™ê^Õ# `«∞Di`å
U`«`«∞Î Hõkè`«O ¿ãflǨ`ü #„ѨHÍâ◊ºO Hõ^•K«#I
#^Œ^•º`ü HÍ} YO*ËÉè’º qw`ÕÉèíº ã¨Î^è≥·=K«
^ŒOÉèíHÍÜ«∞ #^•`«=ºO <åÉèíHÍÎÜ«∞ qâı+¨`«óI
=¸~åöÜ«∞ ÉèÏ=Ç‘Ï<åÜ«∞ ^Œi„^•Ü«∞ =∞=∂[˝Ü«∂
^Œ^•º`ü âßO`åÜ«∞ â◊√^•÷Ü«∞ H“eHÍÜ«∞ =∞¿ÇÏâ◊fiiI
J^≥Âfi`« ÉèÏ=Ü«ÚHÍÎÜ«∞ =∞ǨHÍÅ „Ѩ*ÏÑ≤<Õ
ã¨∞~å„ã‘Î =O^ŒºHÍÜ«∂Ñ≤ t"å|e „Ѩ^•Ü«∞K«I
ÉèÏ"å~°Oú :– ¿ÇÏѨ~"° ∞Õ â◊fiiI Wk hÜ«∞O^Œ∞ QÆÅ„¿Ñ=∞KÕ K≥Ñʨ |_ç#k.
Wk JO^ŒiH© |Ç≤Ï~°æ`«=Ú KÕÜ«∞~å^Œ∞. ‰õΩO\˜–K≥q\˜–„Éèí+¨ì–
=¸~°ö–^Œi„^•^Œ∞ʼnõΩ É’kèOK«~å^Œ∞. âßO`«=Ú QÆÅ"åiH˜–
Ѩiâ◊√^Œ∞úʼnõΩ–J^≥Âfi`«ÉèÏ==ÚQÆÅ "åiH˜ – t=Éèí‰õΩÎʼnõΩ –ã¨∞~°„ã‘Î
Å#∞ Q“~°qOK«∞ "åiH˜ HÍmÉèí‰õΩÎʼnõΩ =∂„`«"Õ∞ `≥eÜ«∞*ËÜ«∞
=ÅÜ«Ú#∞.
Wu HÍ=∂MϺ`«O„`Õ t=áê~°fif ã¨O"å^Õ
^Œâ◊=∞ó Ѩ@Åó
+
118 HÍ=∂MϺ `«O„`«O
UHÍ^Œâ◊ó Ѩ@Åó
HÍ=∂MϺ Ñ‘~î°™ê÷#=ÚÅ∞
â’¡II <ÕáêÅOK« =∞ǨÑ‘~î°O áœQÆO_»O =~°÷=∂#HõO
ѨÙ~°ã≤÷~°O =∞ǨÑ‘~î°O K«~°ã≤÷~°=∞`«ó Ѩ~°OI
HÍj‡~°OK« `«^è•Ñ‘~î°O Hõ<庉õΩ|˚ =∞^èÀÉèí"Õ`ü
^•~°∞ˆHâ◊O =∞ǨÑ‘~î°O UHÍ„=∞OK« `«^è•t"ÕI
„u„™È`« Ñ‘~î°=ÚkÌ+¨ìO HÍ=∞HÀ\˜=∞`«ó Ѩ~°O
ÔH·ÖÏã¨O Éèí$QÆ∞<åQÆOK« ˆH^•~°O Ñ‘~î°=Ú`«Î=∞O
NÑ‘~î°OK« Éèí$QÆ∞<åQÆOK« ˆH^•~°O Ñ‘~î°=Ú`«Î=∞O
=∂Å=OK« ‰õΩÖÏ|˚OK« ^Õ==∂`«$Hõ "Õ∞=K«II
QÀHõ~°‚OK« `«^è•Ñ‘~î°O =∂~°∞`Õâ◊fi~°"Õ∞=K«
J+¨ìǨã¨O K«g~°[O ~å[QÆ$ǨÏ=∞`«ó Ѩ~°OI
Ñ‘~î°O HÀÅyióK≥·= UÖÏѨÙ~° =∞`«óѨ~°O
HÍàıâ◊fi~°O =∞ǨÑ‘~î°O „Ѩ}=OK« [Ü«∞OuHÍI
Ñ‘~î°=Ú[˚~Úh K≥·= H©ΔiHÍ Ñ‘~î°"Õ∞=K«
ǨÏã≤Î<åѨÙ~°HõO Ñ‘~î°O Ñ‘~î°=Ú_ô¤â◊"Õ∞=K«I
„Ѩܫ∂OQÆK« Ç≤Ï +¨+‘ìâ◊O =∂Ü«∂ѨÙ~°O ‰õΩÖËâ◊fii
=∞ÅÜ«∞OK« =∞ǨÑ‘~î°O Nâ‹·ÅOK« `«^è•„Ñ≤ÜÕ∞I
"Õ∞~°∞yió =∞¿ÇÏO„^ŒOK« "å=∞#O K«=∞¿ÇÏâ◊fii
 HÍ=∂MϺ `«O„`«O 119
Ç≤Ï~°}ºÑ¨Ó~°HõO Ñ‘~î°O =∞ǨÅH©Δ‡ ѨÙ~°O`«^è•I
L_ô¤Ü«∂#OK« =∞ǨÑ‘~î°O HÍjѨÙ~°=∞`«óѨ~°O
Ñ‘~îå<Õº`åx ^Õ"Õt J#O`« Ѷ¨Å^•~¸xII
ÉèÏ"å~°úO:– D „H˜Ok â◊H˜ÎÑ‘~î°=ÚÅ∞ J#O`« Ѷ¨Å=ÚÅxK«∞Û#∞.
<ÕáêÖò–áœQÆO_»O–=~°=÷ ∂#O(ɡOQÍÖò)–ÑÙ̈~ã° ~÷≤ O° –z~°ã~÷≤ O° –HÍj‡~°O
–Hõ<庉õΩ|˚–^•~°∞Hˆ â◊O UHÍ„=∞O. D `˘q∞‡k ™ê^è•~°} Ñ‘~=°î ÚÅ∞.
„u„™È`«O („u"Õ}© ã¨OQÆ=∞O) –H“=∞HÀ\˜–ÔH·ÖÏã¨O–Éèí$QÆ
Ѩ~°fi`«O–ˆH^•~°O–D J~Ú^Œ∞ J`«ºO`« L`«Hõ~°¯$+¨ì"≥∞ÿ#q.
FOH͈~â◊fi~°O–*ÏÅO^èŒ~°O (ѨO*ÏÉò) =∂àÏfi–‰õΩÖÏ|˚O–
^Õ==∂`«$Hõ–QÀHõ~O‚° –=∂~°∞`Õâfi◊ ~°O–J+¨Çì ¨ ã¨O–g~°[O–~å[QÆ$ǨÏO
(cǨ~ü) D Ѩk J#ºÑ‘~î°=ÚÅ#|_»∞#∞.
HÀÅyi–UÖÏѨÙ~°O–HÍàıâ◊fii–„Ѩ}=O– [Ü«∞OuHÍ D
5=∞ǨÑ‘~î°=ÚÅ∞.
L[˚~Úx–HΔÍiHõ–ǨÏã≤Î<åѨÙ~°O–L^ÕÌâ◊–D <åÅ∞QÆ∞ ã¨úÅ
=∞Ǩ Ñ‘~î°=ÚÅ∞.
„ѨÜ∂« QÆ–+¨+⪑ –◊ =∂Ü«∂ѨÙi–‰õΩÖËâfi◊ i ([<Õâfi◊ i)– =∞ÅÜ«∞
Ѩ~fi° `«O– NNÅO– ã¨∞"Õ∞~°∞Ѩ~fi° `«O– =∞¿ÇÏO„^Œ Ѩ~fi° `«O –"å=∞#
Ѩ~°fi`«O–Ç≤Ï~°}ºÑ¨Ù~°O–=∞ǨÅH©Δ‡Ñ¨Ù~°O– L_ô¤Ü«∂#O Wq
=∞ǨÑ‘~î°=ÚÅ∞.
120 HÍ=∂MϺ `«O„`«O
D q^è Œ = ÚQÍ 9{5{10{5{4{12´45 HÍ=∂MϺ
Ñ‘~î°=ÚÅ∞ J#QÍ â◊H˜ÎÑ‘~î°=ÚÅ∞ „Ѩã≤^Œú=ÚQÍ #∞#flq.
â’¡II Ü«∞„`åã≤Î HÍoHÍ =¸iÎ~°˚# ™ê÷#HÍ#<Õ
aÅfi=<åk HÍO`åˆ~ `«„`å™ê÷Ü«∂+¨ìg∞k<ÕI
Hõ$+¨‚ѨˆHΔ K«`«∞~°ÌâߺO â◊xÉè∫=∞k<Õ `«^è•
'=∞Ǩxâß— Ü«∂O^Õ"Õt! `«„`«ã≤kú~°#∞`«Î=∂II
ÉèÏ"å~°úO:– x~°˚# ™ê÷#=Ú#O^Œ∞ – aÅfi=#=Ú#O^Œ∞ – J~°}º
=Ú#O^Œ∞ L#fl HÍoHÍÅÜ«∞=ÚÖ’ Hõ$+¨Ñ‚ H¨ Δõ J+¨qì ∞QÍx – K«`∞« ~°tú
QÍx â◊x"å~°=Ú ÖË^• =∞OQÆà"◊ å~°=Ú HõÅã≤#ѨÙ_»∞ ™ê^è#Œ KÕã#≤ KÀ
ã¨~Àfi`«Î=∞ ã≤kú HõÅ∞QÆ∞#∞. Pk#=ÚÅ∞ ''=∞Ǩxt—— J#|_»∞#∞.
â’¡II J<åº#ºÑ≤K« Ñ‘~îåx `«„`«ã¨Ou #ã¨Oâ◊Ü«∞ó
^Õ=^•#= QÆO^èŒ~åfió H˜#fl~åó „Ѩ=∞^ä•^ŒÜ«∞óI
Ü«∞HΔÍ^•º <å~ÚHÍó ã¨~åfióH˜#fl~°ºâßÛ=∞ ~åOQÆ<åó
J~°ÛÜ«∞O`«º„`« ^Õ"ÕjO ѨOK«`«`åÎfikaèó Ѩ~å"£∞II
ÉèÏ"å~°Oú :– ~Ú`«~° Ñ‘~=°î ÚÅO^Œ∞ ‰õÄ_® ^Õ=^•#= QÆO^è~Œ fi° H˜#fl~°
„Ѩ=∞^äŒ Ü«∞HΔÍ^Œ∞Å∞ H“oHõ#∞ ѨOK«`«`«Îfi=ÚÅ`À Ji˚O`«∞~°∞.
â’¡II "å~å}™êºO ã¨^•Ñ¨Ó*Ϻ j„Ѷ¨∞O`«∞ Ѷ¨Å^•~Úh
`«`«ã¨∞Î kfiQÆ∞}Ï„áÈHÍΠѨÙ~ÀëÈ`«Î=∞ ã¨xfl^èÒI
 HÍ=∂MϺ `«O„`«O 121
`«`ÀÇ≤Ï kfiQÆ∞}Ï„áÈHÍÎ ^•fi~°=`åº qâı+¨`«ó
<åã≤ΈHΔ„`Õ+¨μ fˆ~÷+¨μ ѨÓ*Ï^•fi~°=f ã¨=∂II
ÉèÏ"å~°úO:– "å~°}Ïã≤ Ü«∞O^Œ∞ ZšѨC_»∂ Ji˚OK«=Öˇ#∞. WK«@
j„Ѷ¨∞ã≤k÷ HõÅ∞QÆ∞#∞. WO`« HõO>Ë Ô~O_»∞Ô~@∞¡ Ѷ¨Å=Ú Ñ¨Ù~°∞ëÈ`«Î=∞
f~°÷=Ú#O^Œ∞ – ^•xHõO>Ë ^•fi~°HõÜ«∞O^Œ∞ Juj„Ѷ¨∞ Ѷ¨e`«=Ú
ã≤k÷OK«∞#∞. ^•fi~°HõHõO>Ë Q˘Ñ¨Ê ™ê÷#=ÚÖË^Œ∞.
â’¡II qO^èÕº-Ñ≤ +¨_»∞æ}Ï „áÈHÍÎ QÆOQÍÜ«∂=∞Ñ≤ `«`«û=∂
P~åº=ˆ~Î =∞^茺^Õâı „|Ǩ‡=ˆ~Î `«^è≥·=K«I
qO^茺=`ü Ѷ¨Å^•„áÈHÍÎ „Ѩܫ∂ˆQ ѨÙ+¨¯ˆ~`«^è•
U`«K«Û`«∞~°∞æ}O „áÈHõÎO #n‰õΩO_ÕK« Éèˇ·~°"Õ
Ü«∞„`«ã≤^Õ÷â◊fis Ü≥∂<Ò `«`À-Ñ≤ kfiQÆ∞}Ïã¨$‡`å
`«`«â◊Û`«∞~°∞æ}Ï „áÈHÍÎ Ö∫Ç≤Ï`«º #^Œ"åi}∫II
ÉèÏ"å~°úO:– qO^茺 Ѩ~°fi`«=∞O^Œ∞ P~°∞ Ô~@∞¡ Ѷ¨eOK«∞#∞. J^Õ
q^è=Œ ÚQÍ QÆOQÍf~°=∞O^Œ∞ – =∞^躌 ^Õâ=◊ ∞O^Œ∞ – „|Ǩ‡=~°=Î ∞O^Œ∞
– „Ѩܫ∂QÆ – ѨÙ+¨¯~°O(Jr‡~ü)– Hõ~°`ÀÜ«∂#n f~°=∞O^Œ∞– #n
‰õΩO_»O – Éè~·ˇ =° ‰õΩO_»O– =b‡ˆHâ◊fi~°O – ã≤^â÷Õ fi◊ i ã¨xflkè– â’}Éè„í ^Œ
#nf~°=Ú–W=hfl L`«~Î À`«~Î ° j„Ѷ∞¨ ã≤k÷ ™ê÷#=ÚÅ∞. WK«@ [Ѩ`Ñ« ¨
™ê^èŒ#Å∞ j„Ѷ¨∞=ÚQÍ ã≤k÷OK«∞#∞.
122 HÍ=∂MϺ `«O„`«O
â’¡II `«`«û=∂ HÍ=∞~°∂¿ÑK« ã¨~°fi„`≥Â= [ÖËã¨÷ÖË
^ÕgѨÓ*Ï `«^è•â◊™êÎ HÍ=∞~°∂¿Ñ ã¨∞~åÅÜÕ∞I
^ÕgˆHΔ„`Õ HÍ=∞~°∂ѨO q^Œº`Õ#Ç≤Ï `«`«û=∞O
ã¨~°fi„`«q^Œº`Õ ^Õg HÍ=∂~°∂¿Ñ QÆ$ǨÏ∫ QÆ$¿ÇÏI
`«`«â◊Û`«∞~°∞æ}O „áÈHõÎO HÍ=∂MϺÜ≥∂x =∞O_»ÅO
HÍ=∂MϺܫ∂O =∞Ǩ=∂Ü«∂ ã¨^•u+¨ªu xtÛ`«OI
U+¨μ™ê÷<Õ+¨μ ^Õ"Õt Ü«∞k^≥·=`ü QÆu~°ƒù"Õ`ü
[ѨѨÓ*ÏkHõO Hõ$`åfi #`åfiQÆKÕÛù`ü Ü«∞^è•ã¨∞YOII
ÉèÏ"å~°úO:– HÍ=∞~°∂Ѩ =∞O^Œ∞ KÕÜ«Ú Ñ¨Ó[ ã¨~°fi„âı+¨ì=∞~Ú#k.
Q“ǨÏuÖ’x HÍ=∂MϺ ^Õ"åÅÜ«∞=∞O^Œ∞ KÕÜ«Ú [ѨO, ѨÓ[.
ZO`À =∞ǨÏ`«Êùe`«=ÚxK«∞Û#∞. WK«Û@ WKåÛù#∞™ê~°=ÚQÍ
~°∂ѨÑi¨ =~°#Î [~°∞QÆ∞#∞. Hõ#∞Hõ<Õ 'HÍ=∞~°∂Ѩ— =∞x¿Ñ~°∞=zÛ#k.
nx`À ã¨=∂#"≥∞ÿ# ˆHΔ„`«=Ú ÖË<ÕÖË^Œ∞. WK«@ WO\˜O\Ï ^Õq
<≥ÅH˘x Ü«Ú#flk. WK«@ #∞#fl Ü≥∂x=∞O_»Å=Ú#‰õΩ KÕÜ«Ú
ѨÓ[ <åÅ∞QÆ∞ Ô~@∞¡ Ѷ¨e`«=Úq∞K«∞Û#∞. ÉèÏQƺ=â◊=Ú# 'Q“ǨÏu—
"≥o#¡ KÀ HÍ=∂MϺ ^Œ~≈° #=Ú KÕã∞¨ H˘x ѨÓ[–[Ѩ=ÚÅ∞ KÕã#≤ KÀ
„âıÜ«∞ã¨∞û HõÅ∞QÆ∞#∞.
â’¡II „ã‘Î ã¨q∞¿Ñ Hõ$`åѨÓ*Ï [Ѩâ‹Û= =~å#<Õ
HÍ=∞~°∂áêK«Ûù`«QÆ∞}O Ѷ¨ÅOÇ≤Ï ã¨=Úni`«OI
 HÍ=∂MϺ `«O„`«O 123 124 HÍ=∂MϺ `«O„`«O

QÆ$Ç‘Ï`åfiO ~°HõÎ=ã¨<åO ^Œ∞ëêìO`«∞ =~°˚ÜÕ∞`«∞ûnèó *ÏÜ«∞`Õ Ñ¨~°"Õ∞âßx H˜OѨÙ#ó Hõ^èŒÜ«∂q∞`ÕI

UHõx`åºk Ñ‘ˆ~î"å â◊≈âß<Õ =~°=i‚xI ѨOK«`«`«Îfi qÇ‘Ï<å<åO ã¨~°fiOx+¨ÊùÅ`å „=*Ë`üII
ã¨fi~°∂¿Ñ Ç≤Ï ã¨^•ã¨Ou Ñ‘ˆ~î-#º„`åÑ≤ K«„Ñ≤ÜÕ∞ ÉèÏ"å~°úO:– =∂#=ÙÅ∞ „ÉèÏOu |∞kúKÕ`« Ѩâ◊√=ÙÅ=Öˇ ^Õâ◊=ÚÅ∞
„ã¨ÂºOˆQ+¨μ K«=∞Ǩ=∂Ü«∂ *ÏQÆiÎ ã¨`«`«Ot"ÕI u~°∞QÆ∞`«∂ LO\Ï~°∞. UHÍO`«=∞O^Œ∞ J~°}º=ÚÅO^Œ∞ |Ǩï
^ÕǨÏÑ‘~î°O =∞ǨÑ‘~î°O „Ѩ`«ºHõΔO k=º~°∂Ñ≤}˜II àÏ+ì̈q∞ J~°ú~å„u <å_»∞ ѨOK«`«`«Îfi=ÚÅ`À HÍox JiÛOK«∞ "åiH˜
ÉèÏ"å~°úO:– „ã‘Î ã¨g∞Ѩ=Ú #O^Œ∞ KÕÜ«ÚѨÓ[ [Ѩ=Ú, HÍ=∞ QÆ∞\˜HÍã≤k÷ – Y_»ãæ k≤ ú – MËKs« ã≤kÌ ÅaèOK«∞#∞. Ü«∞HõΔ QÆO^è~Œ åfi^Œ∞Å∞
~°∂Ѩ=Ú#O^Œ∞ KÕÜ«Ú^•xHõO>Ë =O^ŒÔ~@∞¡ JkèHõѶ¨Å„Ѩ^èŒ=Ú. =â◊=∞QÆ∞^Œ∞~°∞. nx =∞Ç≤Ï=∞ J"≥∂Ѷ¨∞"≥∞ÿ#k. ѨOK«`«`«Îfi qÇ‘Ï#∞
ѨÓ[KÕÜ«Ú ã¨=∞Ü«∞=Ú#O^Œ∞ „ã‘Î Z„~°x =„ã¨Î=ÚÅ∞ ^èŒiOK« ʼnõΩ Ñ¶¨e`«=Ú HõÅ∞QÆ^Œ∞.
=ÅÜ«Ú#∞. ^Œ∞+¨ì„ã‘Îx `«ºlOK«=ÅÜ«Ú#∞. UHõ x`åºk Ñ‘~î°=Ú Wu HÍ=∂MϺ `«O„`Õ t=áê~°fif ã¨O"å^Õ
#O^Œ∞ â◊≈âß#=∞O^Œ∞ – „ã‘ÎÅ JOQÆ=∞O^Œ∞ =∞Ǩ=∂Ü«∞ ã¨^• IIUHÍ^Œâ◊ó Ѩ@ÅóII
*ÏQÆi`«"≥∞ÿ Ü«ÚO_»∞#∞. ^ÕǨÑ‘~î°=∞#|_»∞#∞. „Ѩ`«ºHõΔ=ÚQÍ
QÀK«iOK«∞ â◊H˜Î ã¨fi~°∂Ѩ=Ú. t"å~°Ê} =∞ã¨∞Î
â’¡II „ÉèÏO`åº-#º„`« „Éèí=∞OuÜÕ∞ ^Õâı^ÕâıK« =∂#"åó
–––––––––––––––––Ѩâ◊=¿ãÎ Ü«∞^è•#¿Ñ¶∞I
HÍm=¸iÎ ~°º„`« x~°˚<Õ qÑ≤<Õ HÍO`åˆ~ "åÑ≤
Hõ$ëê‚+¨ìg∞ xâßÉèψQ HÍmO ã¨OѨÓ[º ѨOK«aèóI
QÆ∞\˜HÍ Y_»æã≤kúOK« MËK«s ã≤k÷"Õ∞=K«
Ü«∞HõΔQÆO^èŒ~°fi <åQÍ<åO <å~ÚHÍ<åO =∞¿ÇÏâ◊fiiI
Éèí∂`«ÉèË`åà◊ ^Õ"å<åO Hõ<åº<åO ã≤k÷"Õ∞=K«
 126
125

=∂=^ŒÌ ÅaèOKÕ qq^èŒ „QÆO^äŒ=ÚÅ∞ +¨@ÊOKåtHõ, „Ѩâ◊fl K«O_Õâ◊fi~°=Ú 12–00

*Ï`«HõK«O„kHõ–QÀáêÅ~°`åflHõ~°=Ú 27–00
N t=Å ã¨∞„|Ǩχ}ºOQÍi Ãã·O\˜Ñ¶≤H± ã≤sãπó ѨOKåOQÆ q*Ï˝# ã¨~°fiã¨fiO 30–00
Ãã·O\˜Ñ¶≤H±QÍ *’ºu+¨O <Õ~°∞ÛHÀO_ç I 100–00 YzÛù`«ÅQÆfl ™ê^èŒ# (ÅQÆfl Ѩ\˜ìHõÅ∞) 40–00
Ãã·O\˜Ñ¶≤H± *’ºu+¨ =∂~°æ^Œi≈x II 100–00 =ÚǨ˙~°Î q*Ï˝# ã¨~°fiã¨fi=Ú 57–00
Ãã·O\˜Ñ¶≤H± *’ºu+¨q<åºã¨O III 100–00 *Ï`«HõѶ¨Å <å~åÜ«∞}©Ü«∞O 62–00
[#‡HÍÅ ã¨O™ê¯~°=Ú 60–00 ǨÏã¨Îˆ~YÅ∞ J=QÍǨÏ# 9–00
NHõ$+¨‚ *ˇ·q∞h *’ºu+¨ ã≤^•úO`«=Ú 30–00 K«=∞`å¯~° zO`å=∞}˜ 20–00
D`«~åxH˜ #∂~°∞ *’ºu+¨ Ü≥∂QÍÅ∞ 75–00 ѨÓ~°fiHÍÖÏ=∞$`«O 36–00
#=„QÆÇ¨Ï â◊=∞#=Ú (Ô~"≥∞_ôãπ –IV) 75–00 L`«Î~° HÍÖÏ=∞$`«O 36–00
qѨÙbHõ$`« *Ï`«Hõ =∂~åÎO_»=Ú 300–00 <Õ=∂x ã¨OMϺâßGO 20–00
N *Ï`«HÍÉèí~°}"£∞ 180–00 <Õ=∂x #=~°`åflÅ∞ J^Œ∞ƒù`« Ѷ¨e`åÅ∞ 20–00
q∂~°∂ *’ºu+¨O <Õ~°∞ÛHÀO_ç 161–00 *’ºu+¨ Ѷ¨Å„QÆO^äŒO 9–00
*Ï`«Hõáêi*Ï`«=Ú ("≥·^Œº<å^èŒ) 180–00 *Ï`«HõK«„HõO "ÕÜ«Ú q^è•#O 15–00
™ê~å=o (HõàϺ}=~°‡) 180–00 *’ºu+¨O K≥ѨÊ_»O ZÖÏ? 15–00
|$ǨÏ*Ï˚`«Hõ=Ú (=~åǨÏq∞Ç≤Ï~°) 120–00 *’ºu+¨ Ѷ¨Å~°`åflHõ~°=Ú 21–00
|$ǨÏ`«Ê~åâ◊~° Ǩϟ~åâßGO(Ѩ~åâ◊~° =∞ǨÏi¬) 260–00 ã¨∞ÅÉèí „Ñ¨â◊flâßG=Ú 12–00
Ѷ¨ÅnÑ≤Hõ (=∞O„`Õâ◊fi~°) 120–00 #=„QÆÇ¨Ï ^ŒâßѶ¨Å K«O„kHõ 21–00
ã¨~åfi~°ú zO`å=∞}˜("ÕOHõ>Ëâ◊fi~° ^≥·=[˝) 120–00 g∞~°∂ ǨÏã¨Î™ê=Ú„kHõ=Ú<Õ~°∞ÛHÀO_ç 150–00
|$ǨÏ*Ï˚`«Hõ=Ú (^Œâß^蕺~Ú"åºMϺ#O) 90–00 N~å=∞K«O„^Œ ǨÏã¨Îˆ~MÏâßG=Ú 75–00
*’ºu+¨OÖ’ JáÈǨÏÅ∞–"åã¨Î"åÅ∞ 72–00 ã¨OѨÓ~°‚ ǨÏã¨Îˆ~MÏâßG=Ú (100 ÉÁ=∞‡Å`À) 21–00
*’ºuëê~°‚= #=h`«=Ú 62–00 ǨÏã¨Îˆ~MÏ âßGO 12–00
N *’uº+¨ q^•ºxkè 80–00 <Õ=∂x ѨÙ@∞ì=∞K«ÛÅ∞ – Ѷ¨e`åÅ∞ 15–00
*’ºu+¨ ã¨fiÜ«∞OÉ’kèx 21–00 <Õ=∂x HõÅÅ∞ – Ѷ¨e`åÅ∞ 15–00
=^èŒ∂=~° "≥∞ÿ„f ‰õÄ@q∞ 27–00 *’ºu+¨ Ѷ¨Å „ѨHÍtHõ 16–00
`å~å|Å=Ú– K«O„^Œ|Å=Ú 21–00 x`«ºrq`«OÖ’ #=~°`«fl^è•~°} 25–00
^≥·=[˝ tMÏ=∞}˜ 75–00 „áê~°OÉèí *’ºu+¨O 21–00
*ˇ·q∞x ã¨∂„`«=ÚÅ∞ 57–00 [QÆK«ÛùO„kHõ „Ѩâßflâߢã¨Î=Ú, ѨOK«Ñ¨H˜Δâߢã¨Î=Ú 44–00
ѨOK«=∞Ǩ ѨÙ~°∞+¨Ü≥∂QÆ=ÚÅ∞ 72–00 *Ï`«Hõ Ô~"≥∞_ôãπ 45–00
 127 128

x`«ºrq`«=ÚÖ’ J^Œ$+¨ìã¨OMϺâßG=Ú 62–00 c*ÏHõΔ~°=ÚÅ∞– =∞O„`«â◊H˜Î 10–00

g∞~°∞ ǨÏã¨Î™ê=Ú„kHõO <Õ~°∞ÛHÀO_ç 150–00 777 =∞O„`åÅ∞,Ü«∞O„`åÅ∞,â◊‰õΩÎÅ∞,`«O„`åÅ∞,ã≤^Œú=∞O„`åÅ∞ 116–00
HÍ"Õ∞â◊fi~° "åã¨∞Î ã¨∞^è•Hõ~°=Ú 120–00 "å=∂Kå~°O   HÍm Hõ~°∂Ê~°`«O„`«O 30–00
"åã¨∞Îs`åº _»∞ÃÑ¡H±û WO_»¡áê¡#∞Å∞ 116–00 Ü«∞H˜Δ}©`«O„`« ~°Ç¨Ï㨺O  L_ô¤â◊`«O„`«O 30–00
=∞^茺`«~°QÆuH˜ "åã¨∞Î áê¡#∞Å∞(ѨÓiÎ "≥∞\˜iÜ«∞ÖòZã≤ì"Õ∞+¨<£`À) 80–00 `«O„`«"åÇ≤Ïx   `«O„`«=∞O[i 36–00
100 ~ÀAÖ’¡ =∞# WÅ∞¡ =∞#"Õ∞ xi‡OK«∞‰õΩO^•O 195–00 NÅH©Δ‡`«O„`«O   HÍHõK«O_ôâ◊fi~°`«O„`«O 30–00
g∞~°∂ "åã¨∞Î <Õ~°∞ÛHÀO_ç 62–00 HÍ=∞~°`«fl `«O„`«O  ¿ÇÏ=„[`«O„`«=Ú 35–00
N QÍÜ«∞„f "Õ^Œ"åã¨∞Î ("åã¨∞ÎѨÓ[`À) 30–00 JÅ|ú `«O„`« „QÆO^äŒ=Ú 35–00
"åã¨∞Îs`åº WO_»¡áê¡#∞Å („Ѷ¨O\ò Ze"Õ+¨<£û`À) 30–00 "Õ∞~°∞`«O„`« ã¨O„QÆǨÏ=Ú 35–00
JÉèí∞º^ŒÜ«∞"åã¨∞Î 66–00 `«O„`«âßG „QÆO^ä•=o (8 `«O„`åÅ∞) 80–00
QÆ$ǨÏ"åã¨∞Î t~À=∞}˜ (Ü«∞O„`«=ÚÅ`À) 36–00 =ã¨∞ÎQÆ∞} „ѨHÍtHõ (g@∂i "åã¨∞^Õ=âß„ã≤Î) 450–00
"åã¨∞Îã¨∞^èŒ 25–00 J=∞$`åǨ~°O 35–00
"åã¨∞Î „ѨHÍ~°O g∞~ÚO\’¡ ѨÓ[QÆk,"åºáê~° ã¨Oã¨÷ÅÖ’ ѨÓ[ =∞Ok~°O 15–00 PÜ«Úˆ~fi^Œ z\ϯÅ∞ 18–00
QÆ$ǨÏ"åã¨∞Î „ѨHÍtHõ 21–00 ã¨OѨÓ~°‚ P~ÀQͺxH˜ PÜ«Úˆ~fi^ŒO 20–00
K≥·hãπ"åã¨∞Î ÃѶOQ∑ +¨ØÜü∞ 20–00 Ǩϟq∞Ü≥∂ QÆ$ǨÏ"≥·^ŒºO 60–00
"åã¨∞Î Ô~"≥∞_ôãπ 21–00 ã¨HõÅ =¸eHÍ zH˜`«û 18–00
"åã¨∞Î z\ϯÅ∞ 21–00 ã¨HõÅ =ã¨∞ÎQÆ∞} nÑ≤Hõ 44–00
QÆ$ǨÏ"åã¨∞Î QÆ}˜`« ã¨∞Êù@ „ѨHÍtHõ 21–00 ÉèÏ~°fÜ«∞ `«~°¯âßGO 71–00
â◊√Éèí"åã¨∞Î "åi "åã¨∞Î qâıëêÅ∞ 35–00 ã¨~°fi"Õ^Œ"åV‡Ü«∞=Ú 53–00
â◊√Éèí"åã¨∞Î"åi "åã¨∞΄Ѩâ◊flÅ∞–ã¨=∂^è•#=ÚÅ∞ 35–00 P^蕺u‡Hõ *’ºu 62–00
â◊√Éèí"åã¨∞Î"åi gkèáÈ@∞¡–Ѷ¨e`«=ÚÅ∞ 62–00 r=„|ÃǷχHõº ~å[Ü≥∂QÆ ™ê~å=∞$`«O 300–00
Ѩ_»HõQÆ^Œ∞Å∞–"åã¨∞Î 90–00 HÍÅ*Ï˝# `«`«fi=ÚÅ∞ 12–00
Ѩiã¨~° "åã¨∞Î 90–00
ÃÑ· ѨÙã¨ÎHõ=ÚÅ∞ =ÅÜ«Ú"å~°∞ =ÚO^Œ∞QÍ Z"£∞.F. ^•fi~å ѨÓiÎ
N^Œâ◊=∞Ǩq^ŒºÅ∞ 395–00 ™⁄=Ú‡QÍx, ÖËHõ 25 ~°∂. J_®fi#∞ûQÍ Ñ¨OѨÙK«∂ „"åã≤# q.Ñ≤.Ñ≤.^•fi~å áÈã¨∞ì
N Éèˇ·~°= `«O„`«=Ú 390–00 Y~°∞ÛʼnõΩ Ñ¨Ùã¨ÎHõ=ÚÅ∞ ѨOѨQÆÅ=Ú. Z"£∞.F á¶ê~°O „H˜O^Œ g∞ ѨÓiÎ J„_»ãπ,
NQÆ∞~°∞ P~å^èŒ# 150–00 HÍ=Åã≤# ѨÙã¨ÎHõ q=~°=ÚÅ∞ `«Ñ¨Ê‰õΩO_® „"åÜ«∞=Öˇ#∞.
J#∞Éèí= =∞O„`«Ü«∞O„`«`«O„`«t~À=∞}˜ 75–00
J#∞Éèí= =∞O„`«Ü«∞O„`« zO`å=∞}˜
J#∞Éèí= =∞O„`«Ü«∞O„`« âßGO
36–00
15–00
Q˘Å¡Ñ¨Ó_ç g~å™êfiq∞ ã¨<£
HÀ@QÆ∞=∞‡O, ~å[=∞O„_ç–533 101 (Z.Ñ≤.) H 246 52 53