Академический Документы
Профессиональный Документы
Культура Документы
Fitiavana-Tanindrazana-Fandrosoana
PROGRAMMES SCOLAIRES
Classe de 11ème
1
2
3
REPOBLIKAN’I MADAGASIKARA
Tanindrazana - Fahafahana - Fandrosoana
--------------------
MINISTERE DE L’ENSEGNEMENT SECONDAIRE
ET DE L’EDUCATION DE BASE
ARRETE
Article premier :
Les programmes d’enseignement en classe de onzième, sixième et seconde sont
fixés et seront appliqués à compter de l’année 1996-1997 suivant les dispositions
portées en annexes du présent Arrêté.
Article 2 :
Toutes dispositions contraires à celles mentionnées dans le présent Arrêté sont
demeurent abrogées.
Article 3 :
Le Secrétaire Général du Ministère de l’Education Nationale, le Directeur de
l’Enseignement Primaire, le Directeur de l’Enseignement Secondaire et les
Directeurs provinciaux de l’Education Nationale sont chargés, chacun en ce qui le
concerne, de l’exécution du présent Arrêté qui sera enregistré et publié partout où
besoin sera.
Fulgence FANONY
4
Teny fampidirana
Natao teny Ivato tamin’ny 08 ka hatramin’ny 10 Oktobra 2014 ny "Dinam-
Pirenen’ny Fanabeazana". Nisongadina tamin’izany fa mangetaheta fanavaozana ny
fandaharam-pianarana ny Malagasy. Tsy maintsy hirosoana izany na dia mitaky
fotoana sy fandinihana lalina kokoa aza, satria hetahetan’ny besinimaro.
5
6
Teny fampidirana
Ny zava-kendren’ny Fampianarana
Ambaratonga Voalohany
Zavatra telo loha no mibahan-toerana eo amin’ny Fampianarana Ambaratonga
Voalohany eo amin’ny famolavolana sy ny fanabeazana ny mpianatra:
7
Teny fampidirana
8
Teny fampidirana
9
Teny fampidirana
Araka izay voalaza rehetra izay dia toy izao manaraka izao no ho endriky ny
mpianatra nahavita ny fianarana Ambaratonga Voalohany.
Ny mpianatra nahavita ny fianarana Ambaratonga Voalohany dia tokony ho
afaka :
mampiasa ireo fitaovana fototra ilaina amin’ny fanitaram-pahalalana dia ny
vakiteny, ny soratra ary ny kajy ;
mampihatra ny fahalalana norantoviny tany an-tsekoly hamahany ny olana
madinidinika sedrainy amin’ny fiainana andavanandro ;
mahafantatra sy manaiky ireo soatoavina isan-karazany eken’ny fiaraha-
monina ;
mampita hevitra am-bava sy an-tsoratra amin’ny teny malagasy, araka
ny fitsipika ;
mampita hevitra am-bava sy an-tsoratra amin’ny teny frantsay, ary afaka
manaraka ny fianarana atao amin’io teny io amin’ny Ambaratonga Faharoa
amin’ny dingana voalohany ;
mikolokolo ny fahaizana manaja ny tenany, ny hafa ary ny tontolo iainany ;
maneho ny zava-misy eo amin’ny faritra misy azy na eo amin’ny lafiny sosialy
sy toe-karena izany, na eo amin’ny lafiny kolontsaina, ary mahafantatra ny
zava-misy eo amin’ny firenena sy ny any ivelany ;
mampihatra sy mampanaja ny zo sy ny fahafahan’ny tsirairay haneho hevitra
amin’ny rariny sy ny hitsiny.
Raha fintinina, dia sady hanomanana ny mpianatra ho amin’ny fiainan-ko aviny
no mitsinjo koa ny hanohizany ny fianarany ao amin’ny ambaratongam-
pianarana ambony kokoa ny sekoly Ambaratonga Voalohany.
Ny lalan-tsaina hoenti-mamaky sy manakatra ny
vontoatin’ny fandaharam-pianarana
Voalaza ao amin’ny teny fanolorana fa "mifototra amin’ny tanjona isaky ny
dingam-pirosoana ara-pedagojia ny fandrafetana ny fandaharam-pianarana".
Noho izany, zava-dehibe voalohany ho antsika mpampianatra aloha ny mamaky
sy mandalina tsara izay tian-kambara ao anatin’ireny karazana tanjona voafaritra
isaky ny taranja sy ny zana-taranja tsirairay ireny.
Raha tsy mazava amintsika mantsy ireo fonjan-kevitra raketin’ny tanjona
tiantsika hotratrarina sy hamolavolana ny mpianatra, dia ho fatiantoka tsy hisy
vokany ny asam-panabeazana sahanintsika.
Hitantsika ato ireo karazana tanjona samihafa, toy ny :
tanjon’ny taranja ;
tanjona tian-kotratrarina amin’ny fiafaran’ny ambaratongam-pianarana iray ;
tanjona tian-kotratrarina eo amin’ny fiafaran’ny kilasy iray ;
tanjona ankapobe sy tanjona manokana hamaritana izay andrasana amin’ny
mpianatra amin’ny fiafaran’ny fampianarana ny taranja iray sy/na lohateny
iray samy voafaritra mazava tsara, arakaraka ny kilasy misy ny mpianatra sy
ny fe-potoana anatanterahana ny fampianarana.
10
Teny fampidirana
11
Teny fampidirana
Dingana voalohany
Kilasy Kilasy voalohany Kilasy faharoa
Ambaratonga Ambaratonga
Voalohany Voalohany
(11ème) (10ème)
Taranja
12
Teny fampidirana
Dingana faharoa
Kilasy Kilasy faha-3 Kilasy faha-4 sy
Ambaratonga Voalohany faha-5
(9ème) Ambaratonga
Taranja Voalohany
(8ème-7ème)
ora feno tapakandro ora feno tapaka
ndro
1. Malagasy 6 5 6 5
2. Français 6 4 6 4
3. Kajy 5 5 5 5
4. Tantara 1 1 1 1
5. Géographie 1 1 1.30 1 .30
6. Connaissances Usuelles 1 .30 1 .15 1 .30 1 .30
7. Fanabeazana sy
Fampivelarana ny 1 .30 1 .30 1 .30 1 .30
Maha Olo-Mendrika
8. Fanabeazana ara-
1 0 .45 1 0 .45
batana
9. Tsianjery 0 .50 0 .50 0.40 0 .50
10. Hira – Dihy - Mozika 0 .20 0 .20 0 .20 0 .20
11. Sary 0 .20 0 .20 0 .20 0 .20
12. Sorakaliana 0 .20 0 .20
13. Fakan-drivotra 1 .40 1 .40 1 .40 1 .40
14. Fanabeazana ny hetsika
1 2 1 2
aman-tsapa
Fitambarany 27 .30 25 27 .30 25
13
Fizahan-takila
Fandaharam-pianarana Takila
Arrêtés 3-4
Teny fampidirana 5
Malagasy 31-46
Français 47-74
Kajy 75-88
Tsianjery 89-90
Sary 99-104
14
Fanabeazana sy
Fampivelarana ny Maha
Olo-mendrika
15
Fanabeazana sy Fampivelarana ny Maha Olo-Mendrika
Teny fampidirana
Ny fanovana lehibe natao momba ity taranja ity dia efa voazava tao amin’ny
teny fampidirana takila faha-3. Izany dia vokatry ny fandinihana momba ny zavatra
iainan’ ny olona andavanandro sy ny famakafakana ny fandaharam-pianarana teo aloha
sy ny fomba nentina nanatanterahana azy.
Eo anatrehan’izany rehetra izany, dia toy izao ireo fototra lehibe ijoroan’ny
Fanabeazana sy Fampivelarana ny Maha Olo-Mendrika raha ny famakafakana ny
Lalàm-panorenan’ny Repoblikan’i Madagasikara sy ny fahatsapana ny zavatra hita eo
amin’ny fiainana andavanandro no resahina :
fampivelarana ny maha olona eo amin’ny lafim-piainana rehetra (fahadiovana,
fahalalam-pomba …) ;
fanabeazana ny tsirairay hifandray amin’ny hafa mba hahalalany ny lalàna sy
ny fitsipi-pifehezana anatin’ny fiaraha-monina (fianakaviana, mpiara-belona,
ankohonana …) ;
fahaiza-manaja, mikolo ary miaro ny tontolo iainana mba handavorariana sy
hanatsarana ny fari-piainana manontolo ;
fanomezana hasina ny soatoavina eken’ny fiarahamonina sy ny fitondrana
malagasy.
Raha tsorina dia manenika ny lafim-piainana rehetra ny zava-kendren’ny taranja
Fanabeazana sy Fampivelarana ny Maha Olo-Mendrika satria:
mifantoka amin’ny tena manokana aloha ;
mitaiza sy manabe amin’ny fifandraisana amin’ny hafa sy ny manodidina ary
ny tontolo iainana ;
mamolavola amin’ny fanarahana ny lalàna sy ny fitsipika mifehy ny
fiarahamonina ;
manadihady sy manaja ireo soatoavina eken’ny Malagasy amin’ny
ankapobeny.
Tsara tsipihina etoana ireto andininy ao anatin’ny Lalàm-panorenana ireto izay
manamafy fa tena ilaina ny hanabeazana ny mpianatra mba hamantarany ny zony, ny
adidy sy andraikitra miandry azy rahatrizay:
andininy faha-8 : teraka mitovy zo ny olona rehetra eo anatrehan’ny lalàna ary samy
manana fahalalahana fototra arovan’ny lalàna.
Ny fanjakana dia mandrara tanteraka ny endri-panavahana rehetra avy amin’ny
lahy, na ny vavy, na avy amin’ny fari-pahalalana, na avy amin’ny fari-piainana, na avy
amin’ny firazanana, na avy amin’ny finoana, na avy amin’ny tsy fitovian-kevitra.
Ireo rehetra ireo dia nohamafisin’ny andininy faha-9 ka hatramin’ny andininy
faha-16 raha ny zo aman’andraikitra isam-batan’olona no ifotorana.
Sarihina ihany koa ny sain’ny mpampianatra mba hamaky antsakany sy
andavany ny andininy faha-17 ka hatramin’ny faha-40 izay mamariparitra ny zo sy
adidy momba ny toe-karena sy sosialy ary koltoraly.
16
Fanabeazana sy Fampivelarana ny Maha Olo-mendrika
Izany rehetra izany dia mampiharihary fa zava-dehibe ny fitaizana, ny
Fanabeazana sy ny Fampianarana ary Fampivelarana ny Maha Olo-Mendrika ny zaza
mba hahafahany misahana sy manatanteraka ny adidiny sy ny andraikiny amin’ny
fotoana ilany izany.
Ho fanampiana ny mpampianatra amin’ny fampiasana ny fandaharam-pianarana
momba ny Fanabeazana sy Fampivelarana ny Maha Olo-Mendrika dia atolotra
manaraka eto:
ny tanjon’ny taranja ;
ny tanjona isaky ny kilasy ;
ny lanjan’ora ;
ny torolalana ;
ny vontoatim-pianarana.
17
Fanabeazana sy Fampivelarana ny Maha Olo-Mendrika
Tanjon’ny taranja
Amin’ny maha Fanabeazana sy Fampivelarana ny Maha Olo-Mendrika azy, ity
taranja ity dia mitaiza sy manabe ny mpianatra:
hanana fitondrantena mendrika ;
mba hahafahan’ny tsirairay hifanerasera sy hifandray amin’ny hafa sy ny
manodidina azy, dia ilaina mandrakariva ny fanajana ny fitsipi-piainana isan-
karazany toy ny fahalalam-pomba, ny fikoloana ny vatana mba hadio
lalandava, ny fitandroana ny fahasalamana, ny fanajana ny lalàna velona eo
amin’ny firenena ;
hahay hifandray amin’ny hafa.
Tsy mitoetra irery ny olona fa tsy maintsy miara-miaina amin’ny hafa ary
izany fiaraha-miaina izany dia mitaky mandrakariva, ho an’ny tsirairay, ny
fanajana ny hafa, ohatra : ny fanomezan-danja ny fahafahan’ny hafa
(fifanajana sy fifandraisana ao amin’ny ankohonana, eo amin’ny mpifanolo-
bodirindrina, eo amin’ ny mpiara-belona ao an-tanàna…);
hahay hanaja, hikolo, hiaro ny tontolo iainana ka tsy hikatsaka afa tsy izay
hahasoa sy handavorariana ny fiainana ao anatin’ny tontolo madio.
Anisan’izany ny fiarovana sy fikoloana ny zavamaniry isan-karazany, ny
fitandroana ny fahadiovana ao an-dakilasy, ao an-trano, eny amin’ny toerana
fitsangantsanganana sy ny kianja malalaka natao ho fakan-drivotra…;
hahafahany maneho sy manaja ny Tanindrazana ary hahalalany ny zo
aman’andraikitra sahanin’ny Malagasy eo amin’ny fanompoana an’izany
Tanindrazana izany.
18
Fanabeazana sy Fampivelarana ny Maha Olo-mendrika
hianatra sy hizatra ary hampihatra ny fitsipi-piainana tsotsotra mifehy ny
fitondrantena toy ny fikoloana ny fahadiovan’ny vatana sy ny manodidina,
ny fanajana ny hafa, ny fanajana ny lalàna mifehy ny isam-batan’olona.
Torolalana ankapobeny
Tsy atao tery vaimanta ny fampianarana ny Fanabeazana Fototra fa manaja kosa
ny fivoaran-tsain’ny zaza arakaraka ny taonany sy ny toerana iainany. Ny zavatra
imasoana voalohany indrindra dia ny fampahafantarana aloha, ny fanazarana
tsikelikely izay vao fanaovana asa mivantana hitsapana ny fahazoan’ny mpianatra ny
lesona nomena.
Amin’izany anefa dia ilaina mandrakariva ny fikarohana fomba sy paika izay
mety sy mahomby eo amin’ny fampitam-pahalalana. Ireto paika ireto no heverina fa
mahasarika ny mpianatra:
famakiana na fitantarana vontoatin-tantara mifanentana amin’ny lohatenin-
desona. Mahaliana ny ankizy ny tantara sy angano. Aorian’ny fitantarana dia
taomina ny ankizy hilaza ny heviny, hanadihady mba hahafahana misintona
ventin-kevitra izay ho tadidiana. Izany no atao dia mba hahafahana manova
fihetsika ifanaraka amin’izay eken’ny mpiara-belona ;
ny fandinihana sy famakafakana ny zava-mitranga. Mety misy toe-javatra
mitranga mandritra ny ora na fotoana fianarana ka mifanandrify amin’ny
vontoatin-desona ao anaty fandaharam-pianarana. Azo araraotiny izany
hanaovana lesona hahafahana manavaka ny tsara sy ny ratsy, ohatra : eo
amin’ny fifandraisana, eo amin’ny fizotran’ny fifidianana isam-paritra na
fifidianana eo amin’ny firenena, eo amin’ny fifanampiana ny namana. Ireny
rehetra ireny dia tsy tokony havela handalo fotsiny fa zava-dehibe ny
fanitsiana ny fihetsika tsy mety sy ny fanoroana ny marina tokony harahina ;
ny lesona rehetra dia tsy maintsy miafara amin’ny fampiharana daholo izay
ahafahana manao tombana isan-kerinandro : ohatra, rehefa avy mampianatra
momba ny fahadiovan’ny vatana ny mpampianatra dia arahiny maso
isan’andro ny fahadiovan’ny mpianany ;
mba hahafahana manampy ny mpampianatra amin’ny fanomanana ny lesona
dia indro misy tahirin-kevitra vitsivitsy, sombin-tantara, mety ilaina eo
amin’ny fitrandrahana ny lohatenin-desona ;
azo atao koa ny mampilalao ny mpianatra raha misy lohatenin-desona ilàna
izany, ohatra, ny fifidianana ao an-tanàna ;
fampianarana mifantoka amin’ny mpianatra. Mba hampivelarana ny maha izy
azy ny mpianatra dia afantoka bebe kokoa amin’ny mpianatra ny fomba
fanakarany ny fahalalana ny fampianarana atao. Izany dia mitaky ny
fanarahana ireto fepetra ireto :
- ny asa atao dia ahitana taratra ny fahalianana, ny hetaheta ary ny olana
mipetraka amin’ny mpianatra ;
- ny sahanasa dia fanitaram-pahalalana sy fahaiza-miaina ary fampiharana
mivantana eo anivon’ny ankohonana sy ny fiarahamonina ;
19
Fanabeazana sy Fampivelarana ny Maha Olo-Mendrika
fampandraisana anjara ny mpianatra :
- ny fomba sy tetika ary paika enti-mampianatra dia mikendry ny
fampandraisana anjara ny mpianatra, anisan’ireny ny fanaovana asa isan-
tarika, ny fampianarana miendrika lalao, ny fampiasana ny lalao an-
tsehatra ;
- ny asa isan-tarika dia mikolokolo ny fahaizana mifandray amin’ny hafa :
fahaiza-mihaino, fahaizana maneho hevitra, fahaizana mandray anjara sy
mifanakalo hevitra ;
- ny fampianarana miendrika lalao dia mitarika ny mpianatra hanana
faharisihana sy fifantohana bebe kokoa amin’ny asa atao ;
- ny lalao an-tsehatra dia mitaiza ny mpianatra hiaina sy handray ny anjara
toeran’ny tsirairay amin’ny toe-java-mitranga eo amin’ny sehatry ny
fianakaviana sy ny fiarahamonina.
Lanjan’ora isan-kerinandro
Feno : 1 ora sy 30 mn
Tapakandro : 1 ora sy 30 mn
20
Fanabeazana sy Fampivelarana ny Maha Olo-mendrika
Fandaharam-pianarana
Tanjona: mahafantatra mazava tsara ny momba ny tenany manokana sy ireo zo
samihafa ananany ny mpianatra.
21
Fanabeazana sy Fampivelarana ny Maha Olo-Mendrika
- toerana malalaka
ilalaovana.
Manan-jo hisakafo tsara - tabilaon’ny Fanasongadinana ny
aho : sokajin-tsakafo olana ara-tsakafo.
- sakafo ara-pahasalamana enina Fitsapana eo amin’ny
misy ireo otrikaina fahafantaran’ny ankizy
rehetra, ny atao hoe : sakafo
- sakafo madio, madio, ara-
- sakafo miovaova. pahasalamana …
Manan-jo eo amin’ ny - tabilao Fanavahana ireo
fikarakarana ara- mampiseho ireo ankizy efa vita
pahasalamana aho : karazana vakisiny ary
- atao vakisiny fanefitra vakisiny fiantsoana ny ray
aretina; fanefitra sy ny aman-drenin’ireo tsy
- arahi-maso eo amin’ny fe-potoana nahavita izany.
fihinana fanafody. anaovana izany
22
Fanabeazana sy Fampivelarana ny Maha Olo-mendrika
- mianatra ao amin’ny
Ambaratonga Voalohany
raha vao feno 6 taona ;
- tsy manao tsidi-pahitra ny
Sekoly.
23
Fanabeazana sy Fampivelarana ny Maha Olo-Mendrika
24
Fanabeazana sy Fampivelarana ny Maha Olo-mendrika
Tanjona: mandala sy manaja ny fitsipika mifehy ny fifamoivoizana ny mpianatra.
25
Fanabeazana sy Fampivelarana ny Maha Olo-Mendrika
Tanjona :
- mahafantatra ny mpianatra fa mifandray amin’ny hafa izy ao an-dakilasy ;
- mampihatra ireo fepetra mifehy izany fifandraisana izany izy, noho izany.
Vontoatiny Sahanasa Fitaovana Tombana
Manao Manaja ny zon’ny namako - Lalàm- Fanarahana maso
ahoana aho : panorenana ny fihetsiky ny
ny - zony ny miteny am- tsirairay eo
fifandraisa- pahalalahana ; amin’ny fanajana
ko amin’ ny - zony ny hajaina ; ny zon’ny hafa.
namako ? - zony ny miala voly ;
- zony ny mianatra.
Mamiko ny firaisankina : - tantara fohy Fijerena akaiky
- mifanampy izahay ahatsapana ny ny
mpianatra raha misy asa firaisankina firaisankinan’ny
atao ; mpianatra rehefa
- manoro hevitra raha misy miasa.
fahasahiranana ny iray
aminay.
26
Fanabeazana sy Fampivelarana ny Maha Olo-mendrika
27
Fanabeazana sy Fampivelarana ny Maha Olo-Mendrika
Tanjona : manavaka ny fananany amin’ny fananan’ny hafa ny mpianatra.
Vontoatiny Sahanasa Fitaovana Tombana
Haiko ny Ny fananako dia ahy - fitaovana eo Fanaraha-maso ny
manavaka ny manokana, tsy iraisako am-pelan- toetoetry ny fanaka sy
fananako sy ny amin’ny hafa ary tandre- tanan’ny ny boky fampiasa ao
fananana mako sy koloiko. tsirairay an-dakilasy.
iombonana.
Ny fananana iombonana - fitaovana
dia iraisan’ny olona rehetra ao an-
maromaro : ny lalimoara, dakilasy
ny efitrano fianarana, ny
boky famakiana teny dia
fananana iombonanay,
tianay, koloinay,
kojakojainay mba tsy ho
simba.
28
Fanabeazana sy Fampivelarana ny Maha Olo-mendrika
29
30
Malagasy
31
Malagasy
Tanjon’ny taranja
Toy ny teny rehetra fampiasan’ny firenena samihafa eran-tany, ny teny malagasy
dia fitaovana mahomby hoenti-manakatra sy mifehy ny fahalalana amam-pahaiza-manao
hoenti-mampivelatra ny saina aman-toe-pon’ny ankizy.
Noho izany, ny fampianarana azy dia tokony hitaiza ny mpianatra :
hahalala ny kolontsaina sy ny rafi-pisainana malagasy manaraka ny fivoaran’ny
tantara ;
ho afaka mitia sy mikolo ary mandalina ny maha malagasy azy ;
ho afaka misokatra amin’ny haren-tsain’ny hafa ;
ho matotra eo amin’ny fifampikasohany amin’ny hevitra samihafa ;
hahay mikirakira sy mampiasa ny teny malagasy amin’ny maha fitaovam-
panehoan-kevitra azy.
32
Malagasy
Fanamarihana ankapobeny
Tahaka ny fanao hatramin’izay dia lohahevitra iray no iompanan’ny asam-
pampianarana rehetra mandritra ny ventinasa iray izay trandrahina amin’ny
Fanazarana Hiteny sy Vakiteny ary Asa Soratra.
Mazava ho azy avy hatrany, fa ny sehon’ny Fanazarana Hiteny rehetra dia
tokony hifototra amin’ny famahavahana io lohahevitra io. Voafaritra sy
33
Malagasy
Lanjan’ora isan-kerinandro
Feno : ora 8
Tapakandro : ora 8
34
Malagasy
Fandaharam-pianarana
Fanazarana hiteny
Tanjona fanazarana hiteny :
- mihaino no sady mahazo ny hevitra ara-bakiteny raketin’izay tiana hambara azy ny
mpianatra; miraika amin’ny tontolo mahazatra ny mpianatra ny vontoatin’izany
ambara izany no sady mifanaraka amin’ny taonany ; natao tamin’ny malagasy ôfisialy
na tamin’ny fiteny ibeazan’ny mpianatra.
- maneho hevitra amin’ny fiteny ibeazany ny mpianatra.
Am-pahatokian-tena no anatanterahany izany ary amim-panajana ny fepetra mifehy
ny fifandraisana am-bava.
Mihaino
Zana-tanjona I : manaja ny fepetra mifehy ny fifandraisana am-bava ny mpianatra.
Vontoatiny Sahanasa Fitaovana Tombana
Fepetra mifehy ▼Tolo-kevitra - fifanakalozana ▼ Tolo-kevitra
ny fifandraisana miendrika fano-
am-bava : ntaniana /valiny
mahay mangina ; Ampihainoana amim- - tantara fohy Manaja ny
pahanginana. lalaovina fepetra mifehy ny
fifandraisana am-
bava ny
mpianatra na dia
tsy takina aminy
aza izany. Na an-
tsekoly na any
ivelany.
manongilan- "Hafatra" atolotry ny - fitantarana zava-
tsofina amin’izay mpampianatra na ny nitranga teo
ambara ; mpianatra amin’ny fiainana
andavanandro.
mamela ny hafa
handray fitenenana
hanapitra ny
teniny ;
35
Malagasy
36
Malagasy
- tononkalo Ampamerenina
- fanontaniana izay henony ny
mpianatra : ny
fomba fiteniny no
anatontosany
izany.
37
Malagasy
Miteny
Zana-tanjona IV: mampihatra ireo fepetra fototra mifehy ny fifandraisana am-bava ny
mpianatra.
Vontoatiny Sahanasa Fitaovana Tombana
Fepetra mifehy ▼Tolo-kevitra Izay toe-javatra ▼ Tolo-kevitra
ny mitranga
fifandraisana mandritra ny
am-bava : fifandraisan’ny
mpampianatra/
mpianatra.
miarahaba,
misaotra,
mangata-javatra
ka mampiasa
ireo mari-
panajana
fampiasa ;
mahay mametra
ny fitenenany.
38
Malagasy
39
Malagasy
Vakiteny
Tanjona vakiteny :
- mahavaky fehezanteny tsotra sady fohy amin’ny malagasy ôfisialy mifandraika amina
lohahevitra mahavantana azy ny mpianatra.
- mahatakatra ny hevitra ara-bakiteny raketin’izany fehezanteny izany : voasoratra
amin’ny soraboky madinika ireny fehezanteny ireny ary tsy ahitana afa-tsy hasin-
tsoratra sy mari-piatoana fototra.
Zana-tanjona I : mahavaky ny vaninteny ny mpianatra.
Vontoatiny Sahanasa Fitaovana Tombana
Ny litera ▼Tolo-kevitra - boky ▼ Tolo-kevitra
21
amin’ny
abidy
Ampamantarina hasim-peo - solaitrabe Ampamakina
ao anaty teny iray ny vaninteny amim-
mpianatra. peo avo ny
mpianatra.
Ampamantarina ny - takela-tsoratra
fifandraisan’ny hasim-peo
sy ny hasin-tsoratra izy
ireo.
40
Malagasy
41
Malagasy
Zana-tanjona III : mahavaky ary mahazo ny fehezanteny vakiny ny mpianatra.
Vontoatiny Sahanasa Fitaovana Tombana
Fehezanteny ▼Tolo-kevitra - solaitrabe ▼ Tolo-kevitra
tsotra ahitana
singany 2 na 3
Fehezanteny Mampifanaraka fe- - boky Ampamakina teny
manambara hezanteny iray amina amim-peo avo.
na manontany fanehoana an-tsary iray.
ahita-na ireto Ampamakiana mafy ny
mari-piatoana fehezanteny :
ireto : teboka, - tapatapahina isaky ny - takela- Ampamalina fano-
baraingo, singany ; pehezanteny ntaniana mikasika
faingo - vakina misosa ary fanakarana ny
mihantona. manaja ny ngadona sy ny hevitry ny
lantom-peo. fehezanteny.
Ampamakina teny - fanehoana an- Ampisafidianina
notsongaina tao anaty tsary amin’ny fehezan-
fehezanteny iray. mifanaraka teny roa izay
amin’ny mifanaraka amin’
zava-misy sy ny fanehoana an-
amin’ny tsary roa izay
hevitry ny mifanaraka
fehezanteny amin’ny
fanehoana an-
tsary.
Ampamakina fehezanteny Ampisafidianana
ka ampifanoloana amin’ amin’ny
ny teny efa fantatry ny fanehoana an-
mpianatra ny teny sasany. tsary roa izay
Ampanavahina teny iray mifanaraka
ao anaty fehezanteny amin’ny
amin’ny alalan’ ny fehezanteny.
fanehoana an-tsary iray.
Arahi-maso ny asa
ampanaovina.
42
Malagasy
Sorakaliana
Tanjona sorakaliana
Mandika an-tsoratra fehezanteny fohy ny mpianatra. Voasoratra amina soratanana
madinika izany fehezanteny izany. Tsy disoina ary mazava, hay vakina ny dikasorany,
hainy vakina ary takany ny hevitr’izany fehezanteny izany. Miompana amin’ ny tontolo
iainan’ny mpianatra ny hevitry ny fehezanteny ary mifanaraka amin’ny taonany.
Sorakaliana
Zana-tanjona I: mifehy ireo fihetsika fototra ahafahana manao soratanana ny
mpianatra.
Vontoatiny Sahanasa Fitaovana Tombana
Faribolana ▼Tolo-kevitra - erana ▼ Tolo-kevitra
Boko Ampanaovina ireo - solaitrabe
Tsipika mahitsy fihetsika mifanaraka - tany
Tsipika miraika amin’ireo endrika - solaitra
Andohalambo samihafa ireo ny - kahie
mpianatra, ka
manaraka ngadona no
anatanterahany izany.
Arahi-maso ny Fitsapana :
mpianatra tsirairay. manoritra ny
endrika
ampanaovina
azy ny
mpianatra. Sady
mirindra no
manaraka
ngadona no ana-
tanterahany
izany. Tsy
mifidy fitao-
vana na toerana
anaovana fanori-
tana.
43
Malagasy
Zana-tanjona II: manoratra ireo litera ao amin’ny abidy ny mpianatra. Ataony
soramadinika ary hajainy ny fomba fanoritra ireny litera ireny.
Vontoatiny Sahanasa Fitaovana Tombana
Ny litera 21 ao ▼Tolo-kevitra - erana ▼ Tolo-kevitra
amin’ny abidy Ampanaovina ireo fihetsika - solaitrabe Fanombanana
mifanaraka amin’ireo mitohy ny
endriky ny fisoritry ny litera fanoratana ny
ny mpianatra ka manaraka litera.
ngadona no anatantera-hany
izany.
Arahi-maso ny mpianatra - tany
tsirairay - solaitra
- kahie
Zana-tanjona III: mandika an-tsoratra teny fohy miainga amina môdely natao
soratanana ny mpianatra ; manaja ny fepetra mifehy ny fanoritana soratanana izy
amin’izany...
Vontoatiny Sahanasa Fitaovana Tombana
Ny anarana ▼Tolo-kevitra - solaitrabe ▼ Tolo-kevitra
ahitana Ampamakina ny - solaitra Fanombanana
hatramin’ny anarana natolotra azy mitohy ny asan’
vaninteny telo ny mpianatra. ny mpianatra.
(mety ho Ampandikana io - kahie
matoanteny na anarana io izy ka - tsaoka
mpamaritoetra hajainy amin’izany ny
ihany koa anefa) fisoritry ny litera ary
atambany izy ireny.
Arahi-maso ny - penisilihazo
mpianatra.
44
Malagasy
Tsipelina
Zana-tanjona IV : mandika an-tsoratra teny fohy ny mpianatra : ataony soratanana
izany ka tsy analana na anampiana na anovana ireo singany ao amin’izany teny izany.
Vontoatiny Sahanasa Fitaovana Tombana
Anarana ahitana ▼Tolo-kevitra - solaitrabe ▼ Tolo-kevitra
vaninteny iray ka Ampamakina ny - solaitra Fanombanana
hatramin’ny 3 anarana natolotra azy mitohy.
(mety ho ny mpianatra.
matoanteny na Ampandikana an- - tsaoka
mpamaritoetra koa tsoratra izany izy ka tsy
anefa). asiana fanovana ny
singany.
Arahi-maso ny asan’ny - kahie
mpianatra. - penisilihazo
45
Malagasy
Fandrafetana/fanehoana
Zana-tanjona VI : mandrafitra teny iray miainga avy amin’ny singany na fanehoana
an-tsary iray ny mpianatra.
Vontoatiny Sahanasa Fitaovana Tombana
Fandrafetana teny ▼Tolo-kevitra - solaitrabe ▼ Tolo-kevitra
fohy sady tsotra. Ampandrafetina teny - solaitra Fanombanana
iray avy amin’ny mitohy ny
singany nasaritaka ny asan’ ny
mpianatra. mpianatra.
Ampandrafetina teny - tsaoka
amin’ny alalan’ny
fitadiavana ny singany
banga.
Ampandrafetina teny - kahie
miainga avy amin’ny - penisilihazo
fanehoana an-tsary
iray.
46
Français
47
Français
Objectifs de la matière
Dans le premier cycle, classe de 11ème et 10ème, l’enseignement du
français vise à :
imprégner l’enfant de la langue ;
le familiariser avec les mécanismes de la langue ;
s’en servir comme outil de communication et comme ouverture sur le
monde extérieur.
Dans le deuxième cycle, classe de 9ème, 8ème, 7ème, l’enseignement du français
vise à :
contribuer à l’épanouissement de l’enfant et au développement de sa culture
et de sa formation ;
utiliser la langue comme outil d’apprentissage et de communication ;
initier l’élève à comprendre des textes à caractère général et scientifique.
Objectifs de l’enseignement du français à l’école primaire
Au terme de l’enseignement primaire, l’élève doit être capable de :
comprendre, donner des informations sous forme orale et écrite dans les
situations de communication les plus courantes ;
formuler des demandes, écrire des lettres personnelles ;
compléter des formulaires ;
lire, comprendre et interpréter des documents et des brochures utilitaires ;
développer ses acquis dans la vie active ou dans l’enseignement secondaire.
48
Français
Exemples :
les activités sur les notions d’espace rejoignent celles des trois premières
semaines de l’Eveil ;
celles sur le nom et le nombre d’objets dans la classe introduisent des leçons de
calcul ;
Le maître doit prévoir et organiser des séances de révision par semaine, à la fin
de trimestre et à la fin de l’année scolaire.
Il ne négligera pas l’évaluation qui lui permet de s’assurer que les objectifs sont
atteints.
Volume horaire
5 heures par semaine
Contenus
Acquisition lexicale sur l’environnement et le vécu de l’enfant.
Acquisition des structures simples, telles que "c’est … ce sont … il y a …".
Etude phonétique des sons spécifiques du Français.
49
Français
Les mots contenus - identifier le son - une comptine L’élève cite des
dans la comptine. - prononcer après le telle que : "une mots contenant
maître poule sur un le son.
mur". L’élève répète
la comptine et
prononce
correctement
les sons I-U.
50
Français
51
Français
52
Français
53
Français
N.B. Le nombre étudié correspond au niveau acquis en calcul. Le maître fera acquérir
les autres nombres suivant la progression en calcul.
54
Français
55
Français
- écouter L’élève
Des prénoms et des - les prénoms
- répéter identifie et
mots contenant les et les mots.
sons ZE - JE. - chanter Comptine prononce
correctement
les sons.
56
Français
Des prénoms et - citer des noms - des noms L’élève cite des
des mots contenant - écouter d’élèves ou noms contenant le
les sons S - CH : - identifier d’objets son désigné.
Simone, Charles - répéter - récitation L’élève identifie et
le sapin, les cheveux, la - réciter prononce
tasse, la bouche... correctement les
sons.
57
Français
58
Français
59
Français
60
Français
61
Français
62
Français
63
Français
64
Français
65
Français
66
Français
67
Français
68
Français
69
Français
70
Français
71
Français
- écouter - mots
Des mots contenant le son L’élève identifie le
- répéter - texte de
OIN : Coin ! coin ! (cri du son en battant des
- identifier récitation
canard), loin, le point... mains quand le
- apprendre la maître récite.
récitation
72
Français
73
Français
74
Kajy
75
Kajy
Objectifs de la matière
Les mathématiques doivent amener l’élève à :
développer des habiletés intellectuelles et psychomotrices ;
acquérir les concepts fondamentaux dans les domaines de la numération, de
la géométrie et de la mesure ;
maîtriser les stratégies et les automatismes de calcul ;
acquérir une bonne méthodologie dans la recherche des solutions à des
exercices ou problèmes ;
conjecturer, s’efforcer de prouver et contrôler des résultats obtenus ;
développer les qualités d’expressions écrites et orales (clarté du
raisonnement, soin apporté à la présentation et à la rédaction) ;
acquérir une formation scientifique lui permettant de poursuivre des études
et/ou de s’intégrer dans la vie active et professionnelle.
76
Kajy
Fahaizana mandini-javatra
Zavatra azo kirakirain’ny mpianatra no anompanana ny fandinihana.
Fantenana tsara ny fïtaovana ampiasaina hahazoana manasongadina ny tian-
kampianarina. Beazina ny mpianatra hifototra amin’ny zava-dehibe sy manan-
danja fa tsy ho variana amin’ny antsipiriany. Atao vaindohan-draharaha mihitsy
ny fampandraisana anjara mavitrika ny mpianatra eo amin’ny fikirakirana
fïtaovana.
Fahaizana amam-pahalalana aorin’ny tena
Ampifandraisana hatrany amin’ny tontolo fantatra sy iainana ny fampianarana
kajy. Mba hanafoanana ny fampianarana tolotra dia ampiharina ara-bakiteny ny
hoe : "ny hay mankany amin’ny tsy hay, ny mora mankany amin’ny sarotra."
Volena ny toe-tsaina tia karokaroka sy ny fahaizana manao tsoakevitra, izany
hoe ny mpianatra mihitsy no manorina fahalalana ho an’ny tenany. Anterina fa
ny mpianatra no ifotoran’ny asa rehetra atao.
Fifanakalozan-kevitra
Ny fifanakalozan-kevitra no fototry ny fahaiza-mitsikera sy fanekena ny
fanakianana mba hahazoan’ny mpianatra manitsy ny diso sy ny hevitra
manjavozavo ka hampitombina ny fahalalana azony. Ny fifanakalozan-kevitra
eo amin’ny samy mpianatra no tetika mahomby eo amin’ny fanamorana ny
fahazoany ny lesona noho ny fomba fiteny sy fisainana iraisany. Ampirisihana
ny fampiharana hentitra ny asa isan-tarika sy ny asa tsiroaroa.
Fanehoan-kevitra hentitra
Ahitsy tsikelikely ny fomba fanambaran’ny mpianatra ny hevitra notsoahiny avy
amin’ny fikirakirana ombam-pandinihana mba hahatonga izany ho fanehoana
ara-matematika. Manana voambolana mampiavaka azy amin’ny taranja hafa
manko ny kajy ka takina ny fifehezana azy ireny mba ho hentitra sy marina ny
ambarany. Ampirisihana hanaporofo ny tsoakevitra atolony koa ny mpianatra
mba ho lasa fahazarany ho azy izany.
Fanakarana ara-tsaina
Dingam-piaingana ihany ny hita sy tsapa ary re, fa ny fanakarana an-tsaina no
tanjona hotratrarina. Izany hoe tsy maintsy avadika ho fahalalana voasaina ny
fahalalana ara-tsapa.Trandrahina ny fifampifandraisana, ny fifampiankinana, ny
fifanahafana... eo amin’ny fikirakirana atao, ampiharina ny paika miainga
amin’ny ankapobeny mankany amin’ny antsipiriany na ny mifamadika
amin’izany hahatongavana amin’ny fahalalana voasaina ara-matematika.
77
Kajy
Fikoloana ny fanjohian-kevitra
Aorina ao amin’ny mpianatra ny fahaiza-manjohy hevitra izay vokatry ny
fahaiza-mandinika, mamakafaka, mandalina sy manatsoaka hevitra.
Ezahina ny hampivelatra izany fanjohian-kevitra izany amin’ny fampiharana
antsakany sy andavany ireo tetika sy paika voalaza eo ambony ireo eo amin’ny
lesona sy ny fampiasana.
Fototry ny fahombiazana eo amin’ny fampianarana kajy manko ny fampiasana
ka tokony holanjalanjaina fatratra ny fahasarotany sy ny fahamaroany. Ny
hahatsangy ny mpianatra eo amin’ny fanakaram-pahalalana no tena zava-
kendrena.
Fehiny
Mba hanatsarana izany dia azo fehezina toy izao ny famahana lazaolana :
manakatra sy mamakafaka ny hevitra raiketin’ny lazaolana ;
mitily ny tena olana ;
mampifandray ny fahalalana efa ananana amin’ny fanontaniana mipetraka ;
mifehy ny tetika sy paika hampiharina ;
maneho ny lalantsaina arahina hahazoam-baliny azo porofoina ny
fahamarinany ;
mahafolaka ny teny sy fomba fiteny ara-kajy.
Lanjan'ora isan-kerinandro
Feno : ora 5
Tapakandro : ora 5
78
Kajy
.
Fandaharam-pianarana
Tsy nalahatra araka ny zana-taranja (rafitrisa, rafîtsary, rafidrefy) akory ny
fandaharam-pianarana fa notsinjaraina kosa ho isan-telovolana. Ny isa 0 ka
hatramin’ny 10 no ianarana mandritra ny telovolana voalohany, ny isa 11 ka
hatramin’ny 20 ny telovolana faharoa, ny isa 21 ka hatramin’ny 100 ny telovolana
fahatelo.
Lohahevitra
Ny lohahevitra dia izay fantatry ny mpianatra sy iombonana amin’ny taranja
hafa. Kendrena koa ny fampiasana ampanaovina ny mpianatra mba hahaliana sy
hahafïnaritra azy.
Telovolana voalohany
Zana-tanjona I : maneho habetsahan-javatra mifanandrify amin’ny 0 ka hatramin’ny
10 ny mpianatra.
79
Kajy
80
Kajy
81
Kajy
Telovolana faharoa
Zana-tanjona I: mamaky tsy mihambahamba ary manoratra ara-dalàna ny isa 11 ka
hatramin’ny 20 ny mpianatra.
Zana-tanjona II: mandahatra ny isa araka ny toetra mampiavaka azy (laharana, isa
marikitra, isa ankasa sy tsiankasa) ny mpianatra.
Vontoatiny Sahanasa Fitaovana Tombana
Fandaharana ny isa Mampitaha isa roa amin’ny - voan-javatra Mpianatra man-
araka : fampiasana ny marika < sy > dahatra misonga na
ary = mijotso ny andiana
isa.
laharana Mandahatra misonga na - hazokely Mpianatra
mijotso ny andiana isa. manoratra ny isa
marikitra ny isa iray.
marikitra Manoratra ny isa marikitra - zavatra azo Mpianatra
ny isa iray. kirakiraina misokajy ny isa
ankasa sy tsiankasa.
ankasa, tsiankasa Mizara angonjavatra ho - tanjozotranisa
toko roa.
Misokajy ny isa ankasa sy - tabilaonisa
tsiankasa.
82
Kajy
Zana-tanjona III
mahay tsianjery:
- ny mampitombo avo roa heny ny isa 1 ka hatramin’ny 10 ;
- ny manampy mifototra amin’ny 5 ;
- ny mameno ho 10 ny isa iray.
Vontoatiny Sahanasa Fitaovana Tombana
Fianarana tsianjery Mandinika ary mamaky - voan-javatra Mpianatra
ny fimirana fototra ny fimirana fototra ianarana. manome tsy
ao amin’ny Mikirakira voan-javatra mihambahamba ny
maribavan’ny mifanandrify amin’ny - takelakisan’ valin’ny fïmirana
manampy. fïmirana ianarana. ny 20 fototra.
Manamarika ny
famadihana eo amin’ny - bararata
fïmirana. voateti-drefy
Mamaky ary mitadidy ny
fïmirana. - maribavan’
Mampihatra ny fïmirana ny manampy
fototra amin’ny endrika
lalao
.
Zana-tanjona IV:mandrefy halavana amin’ny fampiharana refy ifanarahana ny
mpianatra.
Vontoatiny Sahanasa Fitaovana Tombana
Fandrefesana Mandahatra zavatra araka - boky Mpianatra
halavana ny halavana. Garabola mandrefy sy
Mandrefy halavan-javatra mampitaha refïn-
amin’ny refïn-tsary irery. - boatin’ javatra.
Mandrefy halavan-javatra afokasoka
amin’ny refy ifanarahana.
Mampitaha refin-kalavana - tehina
samy hafa.
Mampihatra fïtsipika - fïtsipika
voateti-drefy araka ny venty voateti-drefy
ifanarahana.
83
Kajy
84
Kajy
Telovolana fahatelo
Zana-tanjona I:
- mamaky tsy mihambahamba ary manoratra ara-dalàna ny ampolony ny mpianatra.
- mandahatra, manampy sy manala ny isa hatramin’ny 100 izy.
85
Kajy
86
Kajy
Zana-tanjona V:
- manampy sy manala amin’ireo isa anelanelan’ny 0 ka hatramin’ny 100 ny
mpianatra ; tafïditra ao amin’izany ny isa manana tarehimarika roa afa-tsy ny
manampy sy ny manala ny ambiny izay mitaky fandalovana amin’ny folo.
- mamaha lazaolana mifanentana amin’ny fahaizany sy mifanaraka amin’ny
manodidina azy izy, ka ny fampiharana ny tetiky ny manampy sy ny manala efa
hainy no ampiasaina.
87
Kajy
88
Tsianjery
89
Tsianjery
Tanjon’ny taranja
Ny tsianjery dia mamolavola mpianatra ho afaka :
mitadidy fehezanteny mirindra ;
mamolaka ny fahaiza-miteny ;
maneho fihetsika mifanaraka amin’ny zavatra tenenina ;
manaja ny lantompeo sy fîatoana takian’ny tononkalo ;
mampihatra eo amin’ny fiainana andavanandro ny fananarana sy torohevitra
fonosin’ny tononkalo ;
mankafy ny tononkalo voarindra.
Torolalana ankapobeny
Misy sivy ireo tsianjery heverina fa sahaza ny mpianatra ao amin’ny kilasy
voalohany Ambaratonga Voalohany.
90
Fanabeazana
ara-java-kanto
(hira - dihy - mozika)
91
Fanabeazana ara-java-kanto
Tanjon’ny taranja
Ny fampianarana ny hira, mozika sy dihy dia mitaiza ny mpianatra ho
afaka :
mamoha ny aingam-panahy ara-java-kanto ;
mampirindra ny anjara asan’ny vavahadin-tsaina sy ny hetsika ;
mitaiza ny fifantohan-tsaina sy ny fïtadidiana ;
manaja sy mikolo ireo vakoka nentim-paharazana mba hananany toe-tsaina
mivelatra amin’ny tontolo iainany ;
mampirindra ny hira sy ny ngadona ary ny mozika ;
mandrindra ny fïhetsiky ny vatana, ny rantsam-batana araka ny feon-kira sy
mozika eo am-pandihizana ;
mikolo sy manabe ny saina amam-panahy hankamamy ny zava-kanto.
Tanjona ankapobe
Amin’ny fiafaran’ny kilasy voalohany ambaratonga voalohany, ny mpianatra di
afaka :
mandrindra mora foana ny fïhetsika rehetra miaraka amin’ny ngadon’ny hira
sy ny feon-javamaneno ;
mahafehy tsara ny feon-kira nianarana ;
manao fïhetsika mifanaraka amin’ny ngadon’ny hira sy mozika rehefa
mandihy.
Torolalana
Azo atao tsara ny misafïdy hira na dihy fanao ao amin’ny faritra misy ny
mpianatra saingy hajaina hatrany ireo fonjan-kevitra mibaiko ny fandahàram-
pianarana.
Momba ny mozika indray dia misy ireo fïtaovana tsotra azo anamarihana ny
ngadona, ohatra : ny tehaka...
Fanao tsara koa anefa ny mampiasa fïtaovana toy ny : ambio, korintsana,
tsikadraha, kipantsona... izay amboarina araka ny zava-misy.
Misy tononkira vitsivitsy izay atolotra ho ampiasaina amin’izay maha mety
azy, raha hain’ny mpampianatra.
Azon’ny mpampianatra atao koa ny manatona mpanan-talenta eo amin’ny
faritra misy ny sekoly ka amin’izany dia mangataka fïaraha-miasa aminy.
Lanjan’ora isan-kerinandro
Ora feno : ora 1
Tapakandro : 20 mn
92
Fandaharam-pianarana
Tanjona manokana
Mpianatra :
mahafehy ny sofina sy ny fihetsika amin’ny fahaizana hira tsotra ;
mahay mampifanaraka ny hira, ny dihy, ny fihetsika ary ny zavamaneno (ambio).
93
Fanabeazana ara-java-kanto
▼Hira Mihira ny
" ô ry dada ! Mianatra ny an- Tononkira sy andininy
ô ry Neny ! " dininy voalohany. sary mifandraika voalohany ny
aminy mpianatra
tsirairay na 2 na 3
na isan-dabilio.
94
Fanabeazana ara-java-kanto
▼Dihy Mampiaraka ny Sehatra Fampiharana ny
Fampirindrana fihetsika amin’ny malala- fïhetsika sy ny
fïhetsika miaraka tononkira sy ny dalaka an- hira ataon’ny
amin’ny hira : "ô ngadona : kala- mpianatra 2 na 3
ry dada! ô ry manjana. na isan-dabilio.
- mandroso indray ;
neny!" - mandingana ; 3 ---2
- miankavia ;
- mandingana ; 4 ---1
- mihemotra ary
mandingana mi-
ankavanana.
95
Fanabeazana ara-java-kanto
96
▼Hira Mamerina ny an- Tononkira. Asaina mihira ny
"Andeha dininy andininy faharoa
hianatra " voalohany. ny mpianatra.
Mianatra ny
andininy faharoa.
97
98
Sary
99
Sary
Tanjon’ny taranja
Ny fampianarana sary dia mitaiza ny mpianatra ho afaka :
mampitombo ny fitadidiana amin’ny alalan’ny fandraiketana an-kandrina ;
mialoha ny zavatra atao sary ;
maneho an-tsary ny zavatra noeritreretina ;
mamoaka ny bika ary manaja ny fifandraisan’ny haben-javatra eo amin’ny sary
atao ;
mikolo ny fahaizana mampiasa loko eo amin’ny fampihaingoana sy
fandravahana.
Tanjona ankapobe
Amin’ny faran’ny kilasy voalohany ambaratonga voalohany, ny mpianatra
dia afaka :
mandravaka ireo loko fototra ;
mandoko sary efa vita tamin’ny fitomboka ;
manoritra tsipika isan-karazany ary mampiasa ireny eo amin’ny fanaovana
sary ;
maneho sary mifandraika amin’ny vontoatin-desona ianarana ;
maharakitra an-tsary ny fitaovana tsotra fampiasa andavanandro ;
maneho ny hakanton’ny tontolo iainana amin’ny alalan’ny sary.
Torolalana
Fandikana ny hita maso ny sary, fanehoana ny eritreritra sy ny fihetseham-po
ihany koa noho izany ilaina tokoa ny fanaraha-maso ny asan’ny mpianatra mba
hanomezana fanitsiana hatrany ireo mpianatra izay hita fa sahirana eo am-
panatontosana sary.
Azo atao tsara ny manao sary iombonana : miara-manoritra sary na mifandimby
manao izany, miara-mandoko sary na mifandimby manao izany raha sary fanatsarana
ny efitrano fianarana (rindrina, varavarana…).
Anisan’ny maha zava-kanto ny sary dia takina ny fahaizan’ny mpianatra mitsara
ny sary vita.
Lanjan’ora isan-kerinandro
Ora feno : ora 1
Tapakandro : 20mn
100
Sary
Fandaharam-pianarana
Tanjona manokana
Mpianatra afaka :
mandrindra ireo loko fototra ;
mampifantoka ny saina aman’eritreritra amin’ny zavatra atao ;
mampiasa tsara ireo fitaovana natokana amin’ny fanaovan-tsary ;
manaja ny bikan-javatra atao sary ;
maneho ny hakanton’ny tontolo iainana amin’ny alalan’ny sary.
101
Sary
102
Sary
103
104
Fanabeazana ny hetsika
aman-tsapa
105
Fanabeazana ny hetsika aman-tsapa
Tanjon’ny taranja
Ny fanabeazana ny hetsika aman-tsapa sy ny sahanasa manodidina ny sekoly
dia manabe sy manazatra ny mpianatra mba :
hahay mampiasa amin’ny fomba mirindra ireo vavahadin-tsaina ka
ahahafahany
manatanteraka mora foana ny hetsika sy asa madinika mahasoa mba ho
fahafinaretam-piainany ;
ho afaka mifehy ny hetsika aman-tsapa amin’ny fahaizana manatontosa asa
iray ;
hahafahany mampivelatra miandalana ireo vavahadin-tsaina avy amin’ny
alalan’ny fanitsiana ireo fihetsehana diso ;
hahatsapany fa mifandray sy mifampiankina ny fihetsika sy ny saina ;
hampiroborobo ao amin’ny toe-tsaina tia mamorona sy mikaroka ny zava-
tsoa eo amin’ny tontolo iainany.
Tanjona ankapobe, kilasy voalohany Ambaratonga
Voalohany
Amin’ny fiafaran’ny kilasy voalohany ambaratonga voalohany, ny mpianatra
dia voataiza hahalala sy hankamamy ny zava-misy eo amin’ny tontolo
iainany ka avy amin’ny alalan’izany no :
hanazarana azy hanatanteraka asa tsotra sy madinika mahasoa avy amin’ny
alalan’ny fihetsika, ny toe-tsaina amam-panahy izay mifampiankina
avokoa ;
hahaizany mifehy sy mandrindra mora foana ny asa sahanin’ireo taovam-
pandrenesany ;
hampivelatra miandalana ireo vavahadin-tsainy ;
hampiroborobo ao aminy ny toe-tsaina tia mamorona sy mandinika ;
hananany risi-po ka hahaizany mikoja sy mikajy ary mikaly ny asa ataony
mba ho fahafinaretam-piainany.
Torolalana
Ny sahanasa manodidina ny sekoly dia manana fotoana manokana izay
hiatrehana azy ivelan’ny fotoam-pianarana (activités para-scolaires).
Ny fikirakirana, ny fampiasana ireo fitaovana ilaina amin’ny fiainana andavanandro
ary ny firotsahana an-tsehatra manao ny sahanasa no imasoana amin’izany.
Ireto ny paika tokony harahina :
asiana fandaminana ny fizotry ny sahanasa mba hahafahan’ny mpianatra
mandrindra mora foana ny asa ataony ;
atoro mazava ny fampiasana ireo fitaovana maro samihafa ;
ampiana ary ampirisihiana hatrany ireo hita fa sahirana amin’ny
fanatontosana ny asa ;
106
Fanabeazana ny hetsika aman-tsapa
107
Fanabeazana ny hetsika aman-tsapa
Fandaharam-pianarana
Tanjona : manabe ny mpianatra mba hampiasa amin’ny fomba mirindra ny
vavahadin- tsaina ka hahay manavaka ny loko, bika sy ny karazan-javatra.
Vontoatiny Sahanasa Fitaovana Tombana
Ny loko : Manavaka ny zavatra miloko - zavatra Mamantatra
mena, fotsy, fotsy, mena, maitso, manga, samihafa ny loko izay
maitso, manga, vony, mainty… miloko tsapa fa
vony, mainty… Mamantatra ny zavatra miloko fotsy, mena, somary
fotsy, mena, maitso, manga, maitso, afangaron’ny
vony, mainty… manga, mpianatra.
Mandahatra zavatra mitovy mainty ...
loko ny mpianatra. - sary samy
hafa loko
Ampiadiana Manangona voa maromaro - voa Fandaharana
ny loko hanaovana tohy vakana ny asa
alahatra araka kendrena mba ho loko voakaly sy
ny mety isankarazany vita tsara
hahatsara sy Mandahatra ny loko tiana
itiavana azy. ampiarahina (ampiadiana ny
loko araka izay itiavan’ilay
mpianatra azy)…
Manoro ny fomba
fampiadiana kofehy, ny refy,
tokony ho sahaza ny
halavan’ny vakana tiana hatao,
ny fomba hamaranana ny
kofehin’ny tohy vakana.
Ravin- Tapahana, na hetezana ny - ravin- Sokajiana ny
javamaniry ravin-javamaniry mba javamaniry sary
maina no hananany ny bikan’ilay sary maina, hety, Tsaraina
apetaka, mba tiana hatao (sarin’ olona, sary dity, taratasy
hanome sary hafa mikasika ny ametahana
iray. olombelona). sary
108
Fanabeazana ny hetsika aman-tsapa
109
Fanabeazana ny hetsika aman-tsapa
Tanjona
Mpianatra :
- mahay mifehy tena amin’ny alalan’ny fahaizana manamboatra taozavatra madinika;
- mahita fahafinaretana amin’ny asa rehetra izay ataony;
- afaka maneho malalaka izay tiany hambara.
110
Fanabeazana ny hetsika aman-tsapa
Tanjona
Mpianatra :
- mahalala ny zava-misy eo an-tsekoly, eo an-tanàna, ny tontolo manodidina azy ;
- afaka manitsy tena amin’ny hetsika sy hevitra tsy mahomby ;
- afaka manatsara ny asa tanany.
Mitanisa ny Manamboatra biriky kely. - biriky kely Fandaharana
zavamisy eo ny asa vita
amin’ny faritry araka ny
ny sekoly, izay hatsarany
zava-misy eo (hatreo
an-tanàna sy amin’ny
ny manodidi- tamboho kely
na rehetra. aloha).
111
Fanabeazana ny hetsika aman-tsapa
112
Fanabeazana ny hetsika aman-tsapa
Tanjona
Mpianatra :
- mahafantatra ny karazam-boly ao an-tanàna ;
- mandray anjara amin’ny asa any an-jaridaina sy any an-tanimboly ;
- havanana tsara eo am-panatontosana ny asa tsotsotra.
Vontoatiny Sahanasa Fitaovana Tombana
Famantarana Manangona karazan-java- Mamantatra
ny zavamaniry maniry (ilaina ny - ravinkazo zavamaniry avy
amin’ny ala- fahafantarana ny anaran’ireo amin’ny
lan’ny fofony zavamaniry voaangona). alalan’ny
(fofon’ny fanamboloana.
raviny, ny Sokajiana ny ravina, ny - voankazo
voany, ny voany, ny voniny.
voniny) Mamantatra izany amin’ny - voninkazo
alalan’ny fanamboloana.
Ampiarahina ny zavamaniry
iray karazana (ny raviny, ny
voany, ny voniny).
Fahalalana ny Maneho ny toetra ananan’ny - voankazo Milaza ny toetra
voankazo voankazo manta sy ny manta sy mampiavaka ny
manta sy voankazo masaka (ny lokony, masaka voankazo masaka
voankazo ny habeny, ny hamafiny, ny isan- sy ny voankazo
masaka. tsirony, ny fofony, ny karazany manta.
nofony).
Misy voankazo aseho
anehoana an’izany. Manavaka ny
Mamantatra ny voankazo voankazo manta
manta sy ny voankazo amin’ny
masaka. voankazo
masaka.
Mamantatra Mampiseho ny atao hoe ahi- - angady Tsaraina ny asa
ny ahidratsy, dratsy. kely na vita.
ny fomba Mamantatra azy ireo any an- fitaovana
fanongotana ny jaridaina (an-tanimboly) hafa
ahidratsy. Manoro ny fomba
fanongotana azy.
Mampiseho ny atao hoe faka
na vahatra.
113
Fanabeazana ny hetsika aman-tsapa
114
Fanabeazana ny hetsika aman-tsapa
Tanjona
Mpianatra :
- mahalala ireo karazan-taozavatra ataon’ny ao an-tanàna sy ireo akora ampiasainy
amin’izany ;
- mankamamy ny asa-tànana, manana fahafinaretam-piainana eo am-panaovana ny
asa ary mahafehy tsara ny fomba fihetsiky ny tanana izay mifampiankina
amin’ny tian’ny saina hatao.
Vontoatiny Sahanasa Fitaovana Tombana
Manamboa- Manangona ravinkazo na - ravinkazo Tsaraina,
tra rojo na zavatra hafa azo - voninkazo kilasiana ny
haba hanamboarana rojo na haba na zavatra asa vita araka
(bracelet) avy Mandahatra ny akora araka hafa azo ny hatsarany.
amin’ny ny itiavana azy. hana-
ravinkazo na Manoro ny fomba mboarana
voninkazo. famaranana ny asa vita. rojo na
Manampy izay somary haba, tady
sahirana amin’ny kely na
fanatanterahana ny asa. kofehy
(izay misy
sy mety
hano-
hizana
azy)
Mandahatra/ Manangona ny fitaovana. - rofia Tsaraina ny
mizara ny Manoko telo ny fitaovana asa atao ny
tady mba iasana ka hatsotra tsara fanakilasiana
hanaovana ny manaraka ny halavany. araka ny
randran-telo Manoro ny fomba hatsarany.
(manamboa- fanaovana ny randran-telo.
tra tady atao Manao ny randrana. - taretra
randran-telo). Mampiseho ny fomba
fihazonana ny fitaovana
ampiasaina, ny fomba
fihetsika tokony hataon’ny
rantsana sy ny tanana.
115
Fanabeazana ny hetsika aman-tsapa
116
Fanabeazana ny hetsika aman-tsapa
Tanjona :
Mpianatra :
- mahafantatra ny karazam-pitaterana misy ao an-tanàna ;
- mahafantatra tsara ny fomba atao alohan’ny iampitàna arabe ary mahay
miampita arabe (ho an’ny mpianatra an-tanàn-dehibe) ;
- mahay manamboatra fiara fitaterana kely iray atao kilalao ary mahafehy ny
fihetsiky ny tanana eo am-panaovana ny asa.
117
Fanabeazana ny hetsika aman-tsapa
Tanjona
Mpianatra :
- mahafantatra ny endriky ny vola : ny lokony, ny bikany, ny habeny ary ny
ilàna azy (takalon’entana, saran-dalana…) ;
- mahalala ny karazan’entana amidy eny an-tsena (ireo latsaky ny ariary zato) ;
- mahay maka ny endriky ny vola vy amin’ny alalan’ny taratasy sy loko
penisilihazo ary hety ;
- mahavita asa madio sy voakaly.
118
Education Physique
et Sportive*
119
Education Physique et Sportive
Objectifs de la matière
L’E.P.S doit amener l’élève à :
entretenir le capital santé ;
enrichir ses expériences corporelles ;
favoriser son adaptabilité à l’environnement spatial, social, physique ;
percevoir et comprendre des situations motrices variées et se situer par
rapport à celles-ci ;
user méthodiquement de ses capacités organiques et foncières et de ses
facteurs psycho-moteurs de la conduite ;
savoir adapter ses capacités à des situations similaires de la vie courante ;
acquérir le sens de responsabilité individuelle ou en groupe, et adapter des
comportements et attitudes selon un système établi de valeurs ;
maîtriser les concepts de base du phénomène sportif et participer
effectivement aux compétitions correpondant à son niveau à son choix et à
divers titres dans le cadre du sport scolaire ou extra-scolaire ;
élaborer une synthèse et une mise en application des connaissances acquises
à travers la pratique des activités Physiques et Sportives variées et
diversifiées ;
accéder à une autonomie et à un épanouissement de son être, facteur de
libération des initiatives.
120
Education Physique et Sportive
Instructions
Pour le primaire, le nombre d’heures hebdomadaires est basé sur celui d’une
classe à mi-temps soit 30 mn par semaine. Les classes à plein temps peuvent reprendre
une activité pour approfondir autant que le temps le permet.
4 cycles sont retenus pour l’année :
121
Education Physique et Sportive
Natation
5 séances de 30 mn
Objectif général : l’élève doit être capable de se familiariser avec l’élément
Aquatique
122
Education Physique et Sportive
Instruction
Respecter les règles d’hygiène et de sécurité, prise de douche, port de
matériel et
d’équipements adéquats (maillot, serviette, savonnette).
Respect des différentes installations et des règles d’accès, des disciplines, port
de
chaussure interdit, se laver les pieds dans le pédulive…).
Evaluation
Ramassage d’objets… (3 points)
Apnée 10 secondes et plus (4 points) ; 8 à 9 secondes (3 points) ; 7 à 8
secondes (2 points) ; 6 à 7 secondes (1 point).
Saut à la perche (3 points).
Judo
5 séances de 30 mn
Objectif général : l’élève doit être capable de prendre l’opposition de l’adverse.
Objectifs Contenus Observations
spécifiques
L’élève doit être
capable de (d’) :
mettre l’adversaire Combat de Sumo à 2 Il s’agit de faire sortir
hors du ring ; l’adversaire du cercle, en
le :
- poussant
- tirant
placer ses coups Combat de touches - projetant ou soulevant.
sans en recevoir ; Organiser le couple
d’adversaire (âge, taille,
sexe) :
- toucher à la main
- poitrine
- l’épaule
- les côtes ou autres
parties du corps
- ou encore le dos de
l’adversaire.
Victoire à celui qui arrive à
toucher le 1er à 10 touches
123
Education Physique et Sportive
Evaluation
Critères d’évaluation Notes pour une victoire
Combat de sumo 03
Combat de touches 03
Fixer l’adversaire sur place 04
Combat au sol :
- renverser l’adversaire 04
- immobiliser l’adversaire 04
124
Education Physique et Sportive
Athlétisme
5 séances de 30 mn
Objectif général : l’élève doit être capable de réagir convenablement à un signal
donné.
Objectifs Contenus Observations
spécifiques
L’élève doit être
capable de (d’) :
détecter le signal Les courses Poursuites chandelles
visuel de départ ; (en course directe ou en
saisir et conserver Relais (chaque équipe divisée en slalom)
un objet en 2 groupes, l’objet est placé à mi-
courant, courses distance, il s’agit de ramasser
poursuites, courses l’objet et de le remettre au
relais ; coéquipier d’en face qui à son
tour va le remettre à sa place
initiale, l’équipe qui verra son
premier joueur joindre sa place
initiale gagne.
125
Education Physique et Sportive
Instructions
Eviter de faire croiser les équipes pendant les exercices de course.
Donner les notes collectives par équipe.
Evaluations
Relais 3 points pour le 1er, enlever 0,5 point pour le 2ème et ainsi de suite.
Chaînes 4 points…
Cases 3 points…
126