Вы находитесь на странице: 1из 126

REPOBLIKAN’I MADAGASIKARA

Fitiavana-Tanindrazana-Fandrosoana

MINISTERE DE L’EDUCATION NATIONALE

DIRECTION DES CURRICULA ET DES INTRANTS


DCI

PROGRAMMES SCOLAIRES

Classe de 11ème

à partir de l’année scolaire 2015 - 2016

1
2
3
REPOBLIKAN’I MADAGASIKARA
Tanindrazana - Fahafahana - Fandrosoana
--------------------
MINISTERE DE L’ENSEGNEMENT SECONDAIRE
ET DE L’EDUCATION DE BASE

ARRETE N°1617/96-MEN du 02-04-96


fixant les programmes scolaires des classes de
onzième, sixième, seconde

LE MINISTRE DE L’EDUCATION NATIONALE,

Vu la Constitution du 18 septembre 1992 ;


Vu la loi n° 94-033 du 13 mars 1995 portant Orientation générale du Système
d’Education et de Formation à Madagascar ;
Vu le Décret n° 95/701 du 10 novembre 1995 modifié et complété par le Décret
n°95/713 du 01 novembre 1995 portant nomination des membres du Gouvernement ;
Vu le Décret n° 95/136 du 07 février 1995 fixant les attributions du Ministre de
l’Education Nationale ainsi que l’organisation générale de son ministère ;
Vu l’Arrêté n° 103-95/MEN du 7 juin 1995 fixant les programmes scolaires des
Lycées et des Collèges d’Enseignement Général de Madagascar.

ARRETE
Article premier :
Les programmes d’enseignement en classe de onzième, sixième et seconde sont
fixés et seront appliqués à compter de l’année 1996-1997 suivant les dispositions
portées en annexes du présent Arrêté.
Article 2 :
Toutes dispositions contraires à celles mentionnées dans le présent Arrêté sont
demeurent abrogées.
Article 3 :
Le Secrétaire Général du Ministère de l’Education Nationale, le Directeur de
l’Enseignement Primaire, le Directeur de l’Enseignement Secondaire et les
Directeurs provinciaux de l’Education Nationale sont chargés, chacun en ce qui le
concerne, de l’exécution du présent Arrêté qui sera enregistré et publié partout où
besoin sera.

Antananarivo, le 23 février 1996


Le Ministre de l’Education Nationale

Fulgence FANONY

4
Teny fampidirana
Natao teny Ivato tamin’ny 08 ka hatramin’ny 10 Oktobra 2014 ny "Dinam-
Pirenen’ny Fanabeazana". Nisongadina tamin’izany fa mangetaheta fanavaozana ny
fandaharam-pianarana ny Malagasy. Tsy maintsy hirosoana izany na dia mitaky
fotoana sy fandinihana lalina kokoa aza, satria hetahetan’ny besinimaro.

Mandra-pahavitan’izany fanavaozana izany, dia nanapa-kevitra ny Ministera


fa hamafisina ny fahalalana sy ny fahaizana fototra ho an’ny mpianatra tsy an-
kanavaka.

Mba hahatrarana izany tanjona izany, ny fandaharam-pianarana "Pédagogie


par Objectifs, na PpO" no heverin’ny Ministera fa mety ho hain’ny mpampianatra
rehetra ampiasaina miohatra amin’ireo fomba fampianarana hafa, na ho an’ireo efa
tranainy manana traikefa, na ho an’ireo mpisehatra vaovao eo amin’ny
fampianarana. Io fandaharam-pianarana "PpO" io mantsy no fototra niaingan’ny
fomba fampianarana hafa rehetra nampiasaina. Ny fomba fampianarana sasany
mantsy dia mbola mitaky fepetra maro vao ahazoana fahombiazana. Matetika anefa,
dia tsy tanteraka ireo fepetra ireo.

Mila manana, mampita fahalalana sy fahaiza-manao ary toetra amam-pihetsika


fototra ny mpampianatra vao mety ahitam-pahombiazana ny fanavaozana tian-
katao. Ny fampiasana ny fandaharam-pianarana mifototra amin’ny "Pédagogie par
Objectifs", dia efa dingana iray lehibe mankany amin’ny fanavaozana tiana
hotratrarina.

5
6
Teny fampidirana

Ny zava-kendren’ny Fampianarana
Ambaratonga Voalohany
Zavatra telo loha no mibahan-toerana eo amin’ny Fampianarana Ambaratonga
Voalohany eo amin’ny famolavolana sy ny fanabeazana ny mpianatra:

Fanomezana sy fampivelarana ireo fahalalana fototra


Mba hahafahan’ny tsirairay hivoatra eo amin’ny lafiny ara-tsaina dia ilaina
mandrakariva ny fianarana ireto fitaovana ireto izay antoka eo amin’ny
fampivoarana ny fahaizana amam-pahalalana.
Fahaizana mamaky teny sy manoratra
Ekena fa ny fahaiza-mandinika dia anisan’ny fitaovana ahazoana manatevina
fahalalana. Mitatra sy mahomby kokoa anefa izany raha ohatra ka afaka
manatevina izany ny tsirairay amin’ny alalan’ny vaky boky, fitahirizana an-
tsoratra ireo toe-javatra hita sy tsapa teo amin’ny fiainana andavanandro.
Marihina fa ny asa soratra dia fanoitra lehibe eo amin’ny fandrantoana sy
fanatevenana fahalalana. Noho izany, manana ny lanjany ny vakiteny.
Fahaiza-mikajy
Ny kajy no manome fomba fisainana vaovao ho an’ny ankizy mba hialany
amin’ny tombantombana. Tsy hanaonao foana izy amin’izany fa hametraka ny
adihevitra rehetra amin’ny alalan’ny fanohanan-kevitra ara-tsiansa izany hoe :
azo refesina.

Fampivelarana ny fahaiza-mampihatra ny fahalalana azo eo


anivon’ny fiainana
Tsy misy dikany ny fahalalana azo raha tsy hay ny mampihatra azy eo amin’ny
fiainana andavanandro. Mandritra ny faharetan’ny fianarana eo amin’ny
ambaratonga voalohany dia volavolaina manokana io fahaiza-manao io mba tsy
hipetraka ho fahalalana fotsiny ny fampianarana norantovina. Zarina ny
mpianatra hiatrika olana isan-karazany mba hitsapana ny fahaizany mamaha
izany.

Fampivelarana ny fahaiza-manakatra hevitra, mamakafaka


ary mandravona
Tsy misy fahalalana sy fahaizana afaka hivoatra raha tsy voataiza ao amin’ilay
olona ny fahaiza-manakatra ny hevitry ny hafa. Noho izany, ny fampianarana
dia mifantoka mandrakariva amin’ny :
 fahaiza-mamoaka hevitra amin’ny fomba mazava sy hentitra ;
 fahafahana manakatra ny hevitry ny hafa ;
 fahaiza-mandravona ny hevi-dehibe fonosin’ny adihevitra nifanaovana, na ny
boky novakina, na fitantaran-javatra.

7
Teny fampidirana

Ny fanovana natao amin’ny


fandaharam-pianarana vaovao
Fe-potoana ianarana ao amin’ny Ambaratonga Voalohany
Ferana ho dimy taona ny faharetan’ny fianarana ao amin’ny Ambaratonga
Voalohany ary izany dia mizara ho dingam-pampianarana roa :
 dingana voalohany : ny roa taona voalohany no atao hoe : dingana voalohany
izay ahitana ny kilasy voalohany Ambaratonga Voalohany sy ny kilasy faharoa
Ambaratonga Voalohany ;
 dingana faharoa : ny taona faha-3 sy faha-4 ary faha-5 no dingana faharoa ary
ireto avy ny kilasy amin’izany : kilasy faha-9, kilasy faha-8 ary faha-7.
Ny taranjam-pampianarana
Mizara maromaro ny taranja eo amin’ny Ambaratonga Voalohany dia ireto avy
izany :
 ny taranja malagasy izay mitsinjara ho zana-taranja (fanazarana hiteny,
fanabeazam-boho ny teny, fitsipi-pitenenana, tsipelinteny, sorakaliana ...).
 ny taranja frantsay : taloha dia tany amin’ny kilasy faharoa Ambaratonga
Voalohany vao nanomboka nianatra azy ny mpianatra. Ankehitriny kosa dia
voafaritra ny fandaharam-pianarana momba ny teny frantsay am-bava ho
an’ny kilasy voalohany Ambaratonga Voalohany ary amin’ny fiandohan’ny
taom-pianarana dia efa zarina amin’izany ny mpianatra.
Ny Fanabeazana sy Fampivelarana ny Maha-Olo-Mendrika
(fanabeazana ara-pitondrantena teo aloha)
Toe-javatra maro no nahatonga ny fandinihana lalina ity taranja ity :
 mikorosy fahana ny fahaiza-miaina sy ny fitondrantena teto Madagasikara
nandritra ny taona maro ka mila fanarenana ;
 misy fisehoan-javatra mitranga eo amin’ny sehatra iraisam-pirenena ka tokony
mba hanairana ny sain’ny ankizy amin’ity taranja ity nefa tsy hita taratra ao
anaty fandaharam-pianarana. Anisan’izany ny fiarovana ny tontolo iainana, ny
zon’ny zaza, ny fanabeazana ho an’ny olon-drehetra…
 tsy nahitam-pahombiazana firy ny fanatsitokotokoana ity taranja ity ho :
- fanabeazana ara-pitondrantena ;
- fanabeazana ara-pahasalamana ;
- fanabeazana ho isam-bahoaka…
Ny foto-kevitra lehibe dia ny fijerena ny momba ny maha-olombelona
manontolo eo amin’ny lafim-piainana rehetra. Vatana iray ka tsy azo
samatsamahana. Noho izany antony izany dia anarana vaovao no iantsoana ity
taranja ity ankehitriny, Fanabeazana sy Fampivelarana ny Maha Olo-Mendrika.

8
Teny fampidirana

Ny fampianarana ity taranja ity dia afantoka amin’ilay mpianatra :


 ilay mpianatra sy ny tenany ihany : mamakafaka momba ny fitondrantena, ny
fitandroana ny fahasalamana, ny momba ny fitandremana atao momba ny
sakafo ;
 ilay mpianatra sy ny manodidina azy ara-tsôsialy : izay manadihady ny momba
ny fianakaviana, ny fokonolona, ny ombona ary ny fifandraisana ao anaty
ombona ;
 ilay mpianatra sy ny zava-misy manodidina : izay hifantoka amin’ny
famantarana ny atao hoe : fananan-tsamirery, fananana iombonana, fananam-
bahoaka, ny tontolo iainana, ny toeram-pitsangantsanganana, ny harena
voajanahary ;
 ilay mpianatra sy ny soatoavina : izay ahitana ny maha olona ny fitiavan-
tanindrazana, ny zo, ny demokrasia…
Fanabeazana ny hetsika aman-tsapa (Sahanasa manodidina
ny sekoly)
Teo aloha dia "Famokarana" no anarana niantsoana ity taranja ity. Toe-javatra
telo no tsapa momba ny fanatontosana azy :
 amin’ny sekoly sasany dia nibahan-toerana loatra ny "Famokarana" ka
nohamaivanina ireo taranja fototra ;
 any amin’ny hafa, tsy noheverina firy ny "Famokarana";
 misy ihany koa ireo sekoly izay tsy mahay manaja ireo lanjan’ora voatokana
ho an’ny "Famokarana" sy ny taranja fototra.
Izany rehetra izany no antony lehibe mibaiko ny fandrafetana ny fandaharam-
pianarana vaovao momba ny "Famokarana";
 ho an’ny kilasy voalohany Ambaratonga Voalohany sy faharoa Ambaratonga
Voalohany, "Fanabeazana ny Hetsika aman-Tsapa" no ifotoran’ny sahanasa
manodidina ny sekoly. Azo atao ao amin’ny efitrano fianarana na ivelan’ny
sekoly ny vontoatim-pahalalana ary izany dia miankina amin’ny zavatra
ampanaovina ny mpianatra. Mety ho lalao izany, na atao ihany koa ho
fanampim-pahalalana ;
 ho an’ny kilasy faha-9 sy faha-8 ary faha-7
Noho ny fahafantarana fa manomboka matotra sy afaka hanatanteraka asa ny
ankizy amin’ireto kilasy ireto, dia anjaran’ny mpampianatra ny mampanao asa
azy ireo, izay mifanentana amin’ny taonany sy mifanaraka amin’ny toerana
iorenan’ny sekoly.
Ohatra :
- fikarakarana ny tanimbolin’ny sekoly izay mifampiankina amin’ny
fandaharam-pianarana "Connaissances Usuelles";
- fanamboarana “goba” izay hanatevenana ny lesona hita tao amin’ny kajy,
- fambolena hazo fihinam-boa izay mifandray amin’ny fanatsarana ny
tontolo iainana. Ora roa isan-kerinandro ny Hetsika aman-Tsapa sy
sahanasa manodidina ny sekoly ho an’ny kilasy rehetra.

9
Teny fampidirana

Araka izay voalaza rehetra izay dia toy izao manaraka izao no ho endriky ny
mpianatra nahavita ny fianarana Ambaratonga Voalohany.
Ny mpianatra nahavita ny fianarana Ambaratonga Voalohany dia tokony ho
afaka :
 mampiasa ireo fitaovana fototra ilaina amin’ny fanitaram-pahalalana dia ny
vakiteny, ny soratra ary ny kajy ;
 mampihatra ny fahalalana norantoviny tany an-tsekoly hamahany ny olana
madinidinika sedrainy amin’ny fiainana andavanandro ;
 mahafantatra sy manaiky ireo soatoavina isan-karazany eken’ny fiaraha-
monina ;
 mampita hevitra am-bava sy an-tsoratra amin’ny teny malagasy, araka
ny fitsipika ;
 mampita hevitra am-bava sy an-tsoratra amin’ny teny frantsay, ary afaka
manaraka ny fianarana atao amin’io teny io amin’ny Ambaratonga Faharoa
amin’ny dingana voalohany ;
 mikolokolo ny fahaizana manaja ny tenany, ny hafa ary ny tontolo iainany ;
 maneho ny zava-misy eo amin’ny faritra misy azy na eo amin’ny lafiny sosialy
sy toe-karena izany, na eo amin’ny lafiny kolontsaina, ary mahafantatra ny
zava-misy eo amin’ny firenena sy ny any ivelany ;
 mampihatra sy mampanaja ny zo sy ny fahafahan’ny tsirairay haneho hevitra
amin’ny rariny sy ny hitsiny.
Raha fintinina, dia sady hanomanana ny mpianatra ho amin’ny fiainan-ko aviny
no mitsinjo koa ny hanohizany ny fianarany ao amin’ny ambaratongam-
pianarana ambony kokoa ny sekoly Ambaratonga Voalohany.
Ny lalan-tsaina hoenti-mamaky sy manakatra ny
vontoatin’ny fandaharam-pianarana
Voalaza ao amin’ny teny fanolorana fa "mifototra amin’ny tanjona isaky ny
dingam-pirosoana ara-pedagojia ny fandrafetana ny fandaharam-pianarana".
Noho izany, zava-dehibe voalohany ho antsika mpampianatra aloha ny mamaky
sy mandalina tsara izay tian-kambara ao anatin’ireny karazana tanjona voafaritra
isaky ny taranja sy ny zana-taranja tsirairay ireny.
Raha tsy mazava amintsika mantsy ireo fonjan-kevitra raketin’ny tanjona
tiantsika hotratrarina sy hamolavolana ny mpianatra, dia ho fatiantoka tsy hisy
vokany ny asam-panabeazana sahanintsika.
Hitantsika ato ireo karazana tanjona samihafa, toy ny :
 tanjon’ny taranja ;
 tanjona tian-kotratrarina amin’ny fiafaran’ny ambaratongam-pianarana iray ;
 tanjona tian-kotratrarina eo amin’ny fiafaran’ny kilasy iray ;
 tanjona ankapobe sy tanjona manokana hamaritana izay andrasana amin’ny
mpianatra amin’ny fiafaran’ny fampianarana ny taranja iray sy/na lohateny
iray samy voafaritra mazava tsara, arakaraka ny kilasy misy ny mpianatra sy
ny fe-potoana anatanterahana ny fampianarana.

10
Teny fampidirana

Mifandray sy mifampiankina avokoa ireo karazana tanjona hovakiantsika ireo


ary mitovy ny hevi-dehibe fonosiny :
 fananana fahalalana ;
 fananana fahaiza-manao ;
 fananana fahaiza-miaina eo anivon’ny fiarahamonina.
Ny vontoatin’ny fampianarana ampitaina amin’ny mpianatra no ahatongavana
amin’ireny tanjona ireny.
Mila tetika sy paika mahomby anefa ny fampitana fahalalana, dia izay
voasoritsoritra ao amin’ny Sahanasa.
Mitaky Fitaovana ireo rehetra ireo.
Hoenti-mandrefy ny fahatrarana ny tanjona kosa izay voalaza ao amin’ny
tombana.
Ny taranja sy lanjan’ora
Tsy ary hitovy tanteraka ny lanjan’ora ampianarana manerana ny Nosy noho ny
tsy fitovian’ny toe-javatra misy eny amin’ny toerana iorenan’ny sekoly :
 ny tsy fahampian’ny efitrano fianarana ;
 ny tsy fitovian’ny fitsinjarana ny mpampianatra.
Noho izany dia miovaova araka ny zava-misy any amin’ny fari-piadidiam-
pampianarana na any an-tsekoly tsirairay mihitsy aza ny lanjan’ora ampiharina :
 27 ora sy 30 mn isan-kerinandro any amin’ireo sekoly mahafeno ny fepetra
rehetra ;
 25 ora isan-kerinandro any amin’ireo sekoly sasantsasany tsy ampy efitrano
fianarana ka voatery mifandimby ny mpampianatra (hita matetika amin’ny
tanàn-dehibe izany).
Antitranterina etoana fa tetezamita ihany no mampisy izany fahasamihafana
izany fa ny tanjona dia fampiharana ny lanjan’ora feno 27 ora sy 30 mn isan-
kerinandro.

11
Teny fampidirana

Dingana voalohany
Kilasy Kilasy voalohany Kilasy faharoa
Ambaratonga Ambaratonga
Voalohany Voalohany
(11ème) (10ème)
Taranja

ora feno tapakandro ora feno tapakandro


1. Malagasy 8 8 7 7
2. Français 6 6 6 6
3. Kajy 5 5 5 5
4. Fanabeazana sy
Fampivelarana ny 1 .30 1 .30 1.30 1 .30
maha Olo-Mendrika
5. Fanabeazana ara-
batana sy ara- 1 0 .30 1 0 .30
panatanjahan-tena
6. Tsianjery 1.20 0 .40 1 .20 0 .40
7. Hira - Mozika -
1 0 .20 1 0 .20
Dihy
8. Sary 1 0 .20 1 0 .20
9. Fakan-drivotra 1 .40 1 .40 1 .40 1 .40
10. Fanabeazana ny
1 1 2 2
hetsika aman-tsapa

Fitambarany 27 .30 25 27 .30 25

12
Teny fampidirana

Dingana faharoa
Kilasy Kilasy faha-3 Kilasy faha-4 sy
Ambaratonga Voalohany faha-5
(9ème) Ambaratonga
Taranja Voalohany
(8ème-7ème)
ora feno tapakandro ora feno tapaka
ndro
1. Malagasy 6 5 6 5
2. Français 6 4 6 4
3. Kajy 5 5 5 5
4. Tantara 1 1 1 1
5. Géographie 1 1 1.30 1 .30
6. Connaissances Usuelles 1 .30 1 .15 1 .30 1 .30
7. Fanabeazana sy
Fampivelarana ny 1 .30 1 .30 1 .30 1 .30
Maha Olo-Mendrika
8. Fanabeazana ara-
1 0 .45 1 0 .45
batana
9. Tsianjery 0 .50 0 .50 0.40 0 .50
10. Hira – Dihy - Mozika 0 .20 0 .20 0 .20 0 .20
11. Sary 0 .20 0 .20 0 .20 0 .20
12. Sorakaliana 0 .20 0 .20
13. Fakan-drivotra 1 .40 1 .40 1 .40 1 .40
14. Fanabeazana ny hetsika
1 2 1 2
aman-tsapa
Fitambarany 27 .30 25 27 .30 25

13
Fizahan-takila
Fandaharam-pianarana Takila

Arrêtés 3-4

Teny fampidirana 5

Ny zava-kendren’ny fampianarana Ambaratonga Voalohany


7-13
Ny fanovana natao amin’ny fandaharam-pianarana vaovao

Fanabeazana sy Fampivelarana ny Maha Olo-Mendrika 15-30

Malagasy 31-46

Français 47-74

Kajy 75-88

Tsianjery 89-90

Fanabeazana ara-java-kanto (Dihy, Mozika) 91-98

Sary 99-104

Fanabeazana ny hetsika aman-tsapa 105-118

Fanabeazana ara-batana 119-126

14
Fanabeazana sy
Fampivelarana ny Maha
Olo-mendrika

15
Fanabeazana sy Fampivelarana ny Maha Olo-Mendrika

Teny fampidirana
Ny fanovana lehibe natao momba ity taranja ity dia efa voazava tao amin’ny
teny fampidirana takila faha-3. Izany dia vokatry ny fandinihana momba ny zavatra
iainan’ ny olona andavanandro sy ny famakafakana ny fandaharam-pianarana teo aloha
sy ny fomba nentina nanatanterahana azy.
Eo anatrehan’izany rehetra izany, dia toy izao ireo fototra lehibe ijoroan’ny
Fanabeazana sy Fampivelarana ny Maha Olo-Mendrika raha ny famakafakana ny
Lalàm-panorenan’ny Repoblikan’i Madagasikara sy ny fahatsapana ny zavatra hita eo
amin’ny fiainana andavanandro no resahina :
 fampivelarana ny maha olona eo amin’ny lafim-piainana rehetra (fahadiovana,
fahalalam-pomba …) ;
 fanabeazana ny tsirairay hifandray amin’ny hafa mba hahalalany ny lalàna sy
ny fitsipi-pifehezana anatin’ny fiaraha-monina (fianakaviana, mpiara-belona,
ankohonana …) ;
 fahaiza-manaja, mikolo ary miaro ny tontolo iainana mba handavorariana sy
hanatsarana ny fari-piainana manontolo ;
 fanomezana hasina ny soatoavina eken’ny fiarahamonina sy ny fitondrana
malagasy.
Raha tsorina dia manenika ny lafim-piainana rehetra ny zava-kendren’ny taranja
Fanabeazana sy Fampivelarana ny Maha Olo-Mendrika satria:
 mifantoka amin’ny tena manokana aloha ;
 mitaiza sy manabe amin’ny fifandraisana amin’ny hafa sy ny manodidina ary
ny tontolo iainana ;
 mamolavola amin’ny fanarahana ny lalàna sy ny fitsipika mifehy ny
fiarahamonina ;
 manadihady sy manaja ireo soatoavina eken’ny Malagasy amin’ny
ankapobeny.
Tsara tsipihina etoana ireto andininy ao anatin’ny Lalàm-panorenana ireto izay
manamafy fa tena ilaina ny hanabeazana ny mpianatra mba hamantarany ny zony, ny
adidy sy andraikitra miandry azy rahatrizay:
andininy faha-8 : teraka mitovy zo ny olona rehetra eo anatrehan’ny lalàna ary samy
manana fahalalahana fototra arovan’ny lalàna.
Ny fanjakana dia mandrara tanteraka ny endri-panavahana rehetra avy amin’ny
lahy, na ny vavy, na avy amin’ny fari-pahalalana, na avy amin’ny fari-piainana, na avy
amin’ny firazanana, na avy amin’ny finoana, na avy amin’ny tsy fitovian-kevitra.
Ireo rehetra ireo dia nohamafisin’ny andininy faha-9 ka hatramin’ny andininy
faha-16 raha ny zo aman’andraikitra isam-batan’olona no ifotorana.
Sarihina ihany koa ny sain’ny mpampianatra mba hamaky antsakany sy
andavany ny andininy faha-17 ka hatramin’ny faha-40 izay mamariparitra ny zo sy
adidy momba ny toe-karena sy sosialy ary koltoraly.

16
Fanabeazana sy Fampivelarana ny Maha Olo-mendrika
Izany rehetra izany dia mampiharihary fa zava-dehibe ny fitaizana, ny
Fanabeazana sy ny Fampianarana ary Fampivelarana ny Maha Olo-Mendrika ny zaza
mba hahafahany misahana sy manatanteraka ny adidiny sy ny andraikiny amin’ny
fotoana ilany izany.
Ho fanampiana ny mpampianatra amin’ny fampiasana ny fandaharam-pianarana
momba ny Fanabeazana sy Fampivelarana ny Maha Olo-Mendrika dia atolotra
manaraka eto:
 ny tanjon’ny taranja ;
 ny tanjona isaky ny kilasy ;
 ny lanjan’ora ;
 ny torolalana ;
 ny vontoatim-pianarana.

17
Fanabeazana sy Fampivelarana ny Maha Olo-Mendrika

Tanjon’ny taranja
Amin’ny maha Fanabeazana sy Fampivelarana ny Maha Olo-Mendrika azy, ity
taranja ity dia mitaiza sy manabe ny mpianatra:
 hanana fitondrantena mendrika ;
 mba hahafahan’ny tsirairay hifanerasera sy hifandray amin’ny hafa sy ny
manodidina azy, dia ilaina mandrakariva ny fanajana ny fitsipi-piainana isan-
karazany toy ny fahalalam-pomba, ny fikoloana ny vatana mba hadio
lalandava, ny fitandroana ny fahasalamana, ny fanajana ny lalàna velona eo
amin’ny firenena ;
 hahay hifandray amin’ny hafa.
Tsy mitoetra irery ny olona fa tsy maintsy miara-miaina amin’ny hafa ary
izany fiaraha-miaina izany dia mitaky mandrakariva, ho an’ny tsirairay, ny
fanajana ny hafa, ohatra : ny fanomezan-danja ny fahafahan’ny hafa
(fifanajana sy fifandraisana ao amin’ny ankohonana, eo amin’ny mpifanolo-
bodirindrina, eo amin’ ny mpiara-belona ao an-tanàna…);
 hahay hanaja, hikolo, hiaro ny tontolo iainana ka tsy hikatsaka afa tsy izay
hahasoa sy handavorariana ny fiainana ao anatin’ny tontolo madio.
Anisan’izany ny fiarovana sy fikoloana ny zavamaniry isan-karazany, ny
fitandroana ny fahadiovana ao an-dakilasy, ao an-trano, eny amin’ny toerana
fitsangantsanganana sy ny kianja malalaka natao ho fakan-drivotra…;
 hahafahany maneho sy manaja ny Tanindrazana ary hahalalany ny zo
aman’andraikitra sahanin’ny Malagasy eo amin’ny fanompoana an’izany
Tanindrazana izany.

Izay andrasana amin’ny mpianatra nahavita ny


Ambaratonga Voalohany
Amin’ny fiafaran’ny Fampianarana Ambaratonga Voalohany, ny mpianatra
dia afaka :
 hiaina sy hitondra tena am-pahamendrehana eo anivon’ny fiaraha-monina ka
hahay mampihatra ny zo amin’ny rariny sy ny hitsiny ;
 handala sy hanaja ny fahafahana ary ny fahalalahan’ny tsirairay ;
 hisahana andraikitra hoenti-manatsara ny fari-piainan’ny ankohonana sy ny
mpiara-belona ;
 hikojakoja sy hiaro ny tontolo iainana.

Tanjona ankapobeny, kilasy voalohany Ambaratonga


Voalohany
Amin’ny fiafaran’ny kilasy voalohany Ambaratonga Voalohany, ny
mpianatra dia afaka :
 hamantatra ny momba ny tenany manokana ;

18
Fanabeazana sy Fampivelarana ny Maha Olo-mendrika
 hianatra sy hizatra ary hampihatra ny fitsipi-piainana tsotsotra mifehy ny
fitondrantena toy ny fikoloana ny fahadiovan’ny vatana sy ny manodidina,
ny fanajana ny hafa, ny fanajana ny lalàna mifehy ny isam-batan’olona.

Torolalana ankapobeny
Tsy atao tery vaimanta ny fampianarana ny Fanabeazana Fototra fa manaja kosa
ny fivoaran-tsain’ny zaza arakaraka ny taonany sy ny toerana iainany. Ny zavatra
imasoana voalohany indrindra dia ny fampahafantarana aloha, ny fanazarana
tsikelikely izay vao fanaovana asa mivantana hitsapana ny fahazoan’ny mpianatra ny
lesona nomena.
Amin’izany anefa dia ilaina mandrakariva ny fikarohana fomba sy paika izay
mety sy mahomby eo amin’ny fampitam-pahalalana. Ireto paika ireto no heverina fa
mahasarika ny mpianatra:
 famakiana na fitantarana vontoatin-tantara mifanentana amin’ny lohatenin-
desona. Mahaliana ny ankizy ny tantara sy angano. Aorian’ny fitantarana dia
taomina ny ankizy hilaza ny heviny, hanadihady mba hahafahana misintona
ventin-kevitra izay ho tadidiana. Izany no atao dia mba hahafahana manova
fihetsika ifanaraka amin’izay eken’ny mpiara-belona ;
 ny fandinihana sy famakafakana ny zava-mitranga. Mety misy toe-javatra
mitranga mandritra ny ora na fotoana fianarana ka mifanandrify amin’ny
vontoatin-desona ao anaty fandaharam-pianarana. Azo araraotiny izany
hanaovana lesona hahafahana manavaka ny tsara sy ny ratsy, ohatra : eo
amin’ny fifandraisana, eo amin’ny fizotran’ny fifidianana isam-paritra na
fifidianana eo amin’ny firenena, eo amin’ny fifanampiana ny namana. Ireny
rehetra ireny dia tsy tokony havela handalo fotsiny fa zava-dehibe ny
fanitsiana ny fihetsika tsy mety sy ny fanoroana ny marina tokony harahina ;
 ny lesona rehetra dia tsy maintsy miafara amin’ny fampiharana daholo izay
ahafahana manao tombana isan-kerinandro : ohatra, rehefa avy mampianatra
momba ny fahadiovan’ny vatana ny mpampianatra dia arahiny maso
isan’andro ny fahadiovan’ny mpianany ;
 mba hahafahana manampy ny mpampianatra amin’ny fanomanana ny lesona
dia indro misy tahirin-kevitra vitsivitsy, sombin-tantara, mety ilaina eo
amin’ny fitrandrahana ny lohatenin-desona ;
 azo atao koa ny mampilalao ny mpianatra raha misy lohatenin-desona ilàna
izany, ohatra, ny fifidianana ao an-tanàna ;
 fampianarana mifantoka amin’ny mpianatra. Mba hampivelarana ny maha izy
azy ny mpianatra dia afantoka bebe kokoa amin’ny mpianatra ny fomba
fanakarany ny fahalalana ny fampianarana atao. Izany dia mitaky ny
fanarahana ireto fepetra ireto :
- ny asa atao dia ahitana taratra ny fahalianana, ny hetaheta ary ny olana
mipetraka amin’ny mpianatra ;
- ny sahanasa dia fanitaram-pahalalana sy fahaiza-miaina ary fampiharana
mivantana eo anivon’ny ankohonana sy ny fiarahamonina ;

19
Fanabeazana sy Fampivelarana ny Maha Olo-Mendrika
 fampandraisana anjara ny mpianatra :
- ny fomba sy tetika ary paika enti-mampianatra dia mikendry ny
fampandraisana anjara ny mpianatra, anisan’ireny ny fanaovana asa isan-
tarika, ny fampianarana miendrika lalao, ny fampiasana ny lalao an-
tsehatra ;
- ny asa isan-tarika dia mikolokolo ny fahaizana mifandray amin’ny hafa :
fahaiza-mihaino, fahaizana maneho hevitra, fahaizana mandray anjara sy
mifanakalo hevitra ;
- ny fampianarana miendrika lalao dia mitarika ny mpianatra hanana
faharisihana sy fifantohana bebe kokoa amin’ny asa atao ;
- ny lalao an-tsehatra dia mitaiza ny mpianatra hiaina sy handray ny anjara
toeran’ny tsirairay amin’ny toe-java-mitranga eo amin’ny sehatry ny
fianakaviana sy ny fiarahamonina.

Lanjan’ora isan-kerinandro

Feno : 1 ora sy 30 mn
Tapakandro : 1 ora sy 30 mn

20
Fanabeazana sy Fampivelarana ny Maha Olo-mendrika

Fandaharam-pianarana
Tanjona: mahafantatra mazava tsara ny momba ny tenany manokana sy ireo zo
samihafa ananany ny mpianatra.

Vontoatiny Sahanasa Fitaovana Tombana


Iza moa  Fantatro ny momba ahy - taratasy  Fitsapana atao
aho? rehetra : momba ny isan’andro raha
- ny anarako sy ny sora- hain’ny ankizy ny
fanampiny, piankohonana manavaka ny anarana
- ny vaninandro sy ny - kara- sy ny fanampin’
volana ary ny taona panondron- anarana, ny
nahaterahako, tsekoly mamariparitra ny
- ny anaran’ny raiko sy tanàna ipetrahany sy
ny reniko, ny sekoly ianarany.
- zazalahy aho na
zazavavy
- ny tanàna ipetrahako, ny
sekoly ianarako.
Manana  Mitovy ny fitondran’ny - asa fanao  Fanontaniana tsotra
zo ve mpampianatra anay andavanandro ahafantarana na
aho? rehetra ato an-dakilasy : anehoana tsapan’ny mpianatra
mazava ny tsy ny fanampiana
fanavahana ataon’ny mpa-
ny ankizy mpianatra aminy.
- ampiany sy toroiny, mpianatra
- tiaviny, - sary mampi-  Ny fanontaniana
- anariny seho mazava napetraka sy ny
tsara ny atao valiny no ahafanta-
hoe trano rana ireo olana mo-
 Manan-jo hitoetra fonenana ara- mba ny trano fone-
amin’ ny trano pahasalamana nana isam-paritra.
fonenana tsara aho : - tantara fohy
- trano madio,
- trano misy izay ilaina
(toerana fidiovana,
efitrano fatoriana sy
fisasana),

21
Fanabeazana sy Fampivelarana ny Maha Olo-Mendrika

- toerana malalaka
ilalaovana.
 Manan-jo hisakafo tsara - tabilaon’ny Fanasongadinana ny
aho : sokajin-tsakafo olana ara-tsakafo.
- sakafo ara-pahasalamana enina  Fitsapana eo amin’ny
misy ireo otrikaina fahafantaran’ny ankizy
rehetra, ny atao hoe : sakafo
- sakafo madio, madio, ara-
- sakafo miovaova. pahasalamana …
 Manan-jo eo amin’ ny - tabilao  Fanavahana ireo
fikarakarana ara- mampiseho ireo ankizy efa vita
pahasalamana aho : karazana vakisiny ary
- atao vakisiny fanefitra vakisiny fiantsoana ny ray
aretina; fanefitra sy ny aman-drenin’ireo tsy
- arahi-maso eo amin’ny fe-potoana nahavita izany.
fihinana fanafody. anaovana izany

Manana zo  Zoko ny hitiavan’ny ray - tantara fohy  Fanavahana ireo


ve aho? aman-dreniko ahy sy ny mampiseho ny ankizy tsy ampy
mpiara-belona amiko : fitiavan-dray fitiavana ary
aman-dreny ny fanampiana azy ireo.
zanaka
- mila fanampiana aho, - Lalàm-
- mila fanomezan-toky, panorenana
- mila tafiana, - tahirin-kevitra
- omena sakafo tsara, momba ny zon’
- tsaboina raha marary. ny ankizy

 Zoko ny mandranto - Lalàm-  Fametahana tabilao


fahaizana amam- panorenana momba ny
pahalalana sy ny - tantara foronina fahazotoana mianatra
mianatra : na notsongaina isam-bolana.
- mianatra amin’ny sekoly izay
tsy andoavam-bola ; mampivoitra
ny fahazotoana
mianatra

22
Fanabeazana sy Fampivelarana ny Maha Olo-mendrika

- mianatra ao amin’ny
Ambaratonga Voalohany
raha vao feno 6 taona ;
- tsy manao tsidi-pahitra ny
Sekoly.

Tanjona: mikojakoja ny tenany ny mpianatra mba ho salama tsara sy ho tomady.

Vontoatiny Sahanasa Fitaovana Tombana


 Kojakoja-  Sasako sy dioviko ny - fihogo,  Fisavana ny volo
ina ny voloko ary hetezako mate- isa-maraina.
tenako tika :
mba ho - sasako amin’ny rano - savony,
salama sy madio sy savony ;
ho tomady. - kosehiko tsara amin’ny - "serviette de
"gants" ; toilette"
- hogoiko ;
- hetezako isam-bolana
(Fampianarana tsotsotra
momba ny fanadiovana
ny volo).
 Borosiko ny nifiko : - tahirin-kevitra  Fijerena ny nifin’
- aorian’ny sakafo avy amin’ny ny mpianatra isa-
- alohan’ny hatoriana UNSBD maraina ahafahana
- tsaboiko raha marary - hazokely manoro hevitra azy.
 Manatona dokotera nify namboarina na Ohatra : filazana
aho. borosy nify aminy hanatona
- dentifrice na dokotera.
zavatra hafa
fampiasa
amin’ny toerana
samihafa
 Sasako ho madio ny - rano,  Fisavana momba ny
tenako mba ho salama : - koveta, fahadiovan’ny
- sasako ny tarehiko, "serviette vatana ary
- sokiriko amin’ny de toilette", fanamarihana
vohavoha ny ao anaty - savony, amin’ny tabilao iray
sofiko, - tasy na zinga momba ny
- esoriko ny tain-delo, fivoaran’izany.
- mandro matetika aho,
- tapahiko ny hohoko.

23
Fanabeazana sy Fampivelarana ny Maha Olo-Mendrika

Kojakoja-  Miala voly amin’ny - sary ahitana  Fitaomana ny


ina ny toerana malalaka misy mazava tsara ankizy hitanisa
tenako rivotra madio aho : toeram-pitsa- ireo toeram-
mba ho - eny ambanivohitra ; ngantsanganana pitsangantsanga-
salama sy - eny amin’ny zaridainam- mahasalama nana mahafinaritra
ho tomady. panjakana ; (filaminan- sy mitondra faha-
- eny amoron-drano. tsaina, salaman-tsaina sy
fahanginana, fahavitrihana ara-
rivotra madio...) batana.

Tanjona: mandamina ny fitaovana rehetra ao am-pianarana sy ao an-tokantranon’ny


ray aman-dreniny.
Vontoatiny Sahanasa Fitaovana Tombana
Mahay  Alamiko ny efitrano - ny fitaovana  Fanaraha-maso
mandamina fianarana : rehetra mandrakariva momba
ny efitrano - miaraka izahay fampiasa ao ny fahaiza-mandamina
fianarana mpianatra manao izany, an’efitrano eo amin’ny mpiana-
sy ny - samihafa ny toerana ho fianarana tra.
efitrano an’ny boky sy kahie,  Fifaninana atao isam-
misy ahy - ataonay mahitsy tsara bolana.
aho. ny seza sy ny latabatra,
- Ampiriminay tsara ny
fitaovana iombonana
mba tsy ho sarotra
karohina…
 Alamiko ny efitrano misy - sary na tantara  Fisavana ny
ahy : iray mampiseho kitapon’ny mpianatra
- manana ny toerany ny fandaminan- raha milamina na tsia
manokana ny bokiko, ny javatra ao amin’ ao anatiny.
fitafiako, ny kiraroko, ny ny efitra iray
kilalaoko ;
- sarotiny aho raha misy
manakorontana ny
fandaminana nataoko.

24
Fanabeazana sy Fampivelarana ny Maha Olo-mendrika
Tanjona: mandala sy manaja ny fitsipika mifehy ny fifamoivoizana ny mpianatra.

Vontoatiny Sahanasa Fitaovana Tombana


Mitandrina  Manaja ny fitsipiky ny - sary  Fahaiza-mamantatra
aho eny fifamoivoizana aho : mampiseho ny ny hevitry ny sary eo
an-dalana - mijery ao ankavanana sy takela-by amin’ny takela-by.
mankany ao ankavia alohan’ny momba ny fifa-
an-tsekoly hanapahan-dalana, moivoizana sy
- mahay ny dikan’ireo ny fomba fitàna
takela-by, ny arabe
- tsy milalao eo amin’ny
arabe sy eo an-tsisin’ny
arabe,
- mankato ny
tompon’andraikitra eo
amin’ny fifamoivoizana

 Ireto avy ireo fihetsika - sary entina  Fitsapana tsotsotra


ataoko alohan’ny hiditra hanehoana ny mikasika ny fitsipiky
ny fiara sy rehefa eny fihetsika mety ny fifamoivoizana.
ambonin’ny fiara sy ny tsy mety
fitateram-bahoaka : eo am-
- manaja ny filaharana ; piandrasana ny
- tsy mandrora eny am- fiara sy eny am-
pandehanana ; pandehanana
- tsy manelingelina ny
namana ;
- tsy miresaka amin’ny
mpamily ;
- tsy midina raha tsy efa
mijanona tsara ny fiara…

25
Fanabeazana sy Fampivelarana ny Maha Olo-Mendrika

 Mitandrina aho raha mandeha - sary ahitana  Fanontaniana


an-dalana mankany an- olona mitaingina apetraka amin’ny
tsekoly : lakana sy mpianatra
- mipetraka mahitsy tsara ; fampitahana ny mifandray
- tsy mipelipelika ; fomba amin’ny sary
- tsy miherikerika. fipetrahana ao aseho aminy.
anaty lakana Ohatra : manao
ahoana ny
fipetraky… ao
anaty lakana.
Mety ve ?
Nahoana ?

 Ambanivohitra no misy ahy : - sary mampiseho  Fitsapana


- mitandrina aho mba tsy ho sekoly any ampanaovina ny
tafintohina sy tsy hianjera ambanivohitra mpianatra amin’
raha manaraka ny lalankely ; sy ny lalana ny alalan’ny sary.
- mandeha miadana aho raha mankany aminy
sendra malama ny lalana.

Tanjona :
- mahafantatra ny mpianatra fa mifandray amin’ny hafa izy ao an-dakilasy ;
- mampihatra ireo fepetra mifehy izany fifandraisana izany izy, noho izany.
Vontoatiny Sahanasa Fitaovana Tombana
Manao  Manaja ny zon’ny namako - Lalàm-  Fanarahana maso
ahoana aho : panorenana ny fihetsiky ny
ny - zony ny miteny am- tsirairay eo
fifandraisa- pahalalahana ; amin’ny fanajana
ko amin’ ny - zony ny hajaina ; ny zon’ny hafa.
namako ? - zony ny miala voly ;
- zony ny mianatra.
 Mamiko ny firaisankina : - tantara fohy  Fijerena akaiky
- mifanampy izahay ahatsapana ny ny
mpianatra raha misy asa firaisankina firaisankinan’ny
atao ; mpianatra rehefa
- manoro hevitra raha misy miasa.
fahasahiranana ny iray
aminay.

26
Fanabeazana sy Fampivelarana ny Maha Olo-mendrika

 Manaja ny fitsipika mifehy - karazan-dalao  Fanaraha-maso ny


ny lalao aho. iombonana mpianatra rehefa
(baolina manao
kitra…) Fanabeazana ara-
batana.

Tanjona : mahafantatra sy manaja ary mampihatra ny fitsipi-pifehezana


handavorariana ny fifandraisana ao anatin’ny fiarahamonina ao an-tsekoly sy ao an-
dakilasy ny mpianatra.
Vontoatiny Sahanasa Fitaovana Tombana
Misy  Hajainay ny : - tahirin-kevitra  Fanaovana kisary
fitsipika - fahalalam-pomba ; momba ny itarafana fanajana
mifehy - ora fidirana, fandaharam- fitsipi- fitsipika sy ny
anay ao potoana ; pifehezana ao fandalàna ny
an-tsekoly. - fahanginana raha an-tsekoly fahalalam-pomba
manazava lesona ny isan-karazany
mpampianatra ; (ohatra : manao
- mihaino tsara ny namana azafady,
izay mandray fitenenana. miarahaba vao
maraina…).
 Tontosainay ny asa
ampanaovina anay
(fanaovana asa an-tsoratra,
asa tanana, fianarana
lesona…)

27
Fanabeazana sy Fampivelarana ny Maha Olo-Mendrika
Tanjona : manavaka ny fananany amin’ny fananan’ny hafa ny mpianatra.
Vontoatiny Sahanasa Fitaovana Tombana
Haiko ny  Ny fananako dia ahy - fitaovana eo  Fanaraha-maso ny
manavaka ny manokana, tsy iraisako am-pelan- toetoetry ny fanaka sy
fananako sy ny amin’ny hafa ary tandre- tanan’ny ny boky fampiasa ao
fananana mako sy koloiko. tsirairay an-dakilasy.
iombonana.
 Ny fananana iombonana - fitaovana
dia iraisan’ny olona rehetra ao an-
maromaro : ny lalimoara, dakilasy
ny efitrano fianarana, ny
boky famakiana teny dia
fananana iombonanay,
tianay, koloinay,
kojakojainay mba tsy ho
simba.

Tanjona : mikolo sy miaro ny tontolo iainana ny mpianatra.


Vontoatiny Sahanasa Fitaovana Tombana
Fadianay ny  Tianay ny toeram- - fanehoana an-  Fanaraha-maso ny
manimba na pitsangantsanganana sy ny tsary toeram- fahadiovan’ny
mandoto ny toeram-pilalaovana ka : pitsangantsa- tokotanin-tsekoly raha
toeram-pilalao- - tsy simbanay ; nganana sy ny madio sy mahasarika.
vana sy fitsan- - tsy lotoinay ; fomba fikoja-
gantsanganana. - volenay voninkazo. kojana azy
Arovanay tsy ho  Esorinay ny lobolobo - fandinihana  Fijerena isan-
rakotry ny satria : akaiky ny kerinandro momba ny
lobolobo ny - mahasarika voalavo tokotanin’ny fiarovana ny tokotany
tokotanin’ny mpanimba ny fitaovam- sekoly sy ny amin’ny lobolobo.
sekolinay. pianarana ; manodidina
- mitondra hamandoana azy
mety hanatodizan’ny
moka.

28
Fanabeazana sy Fampivelarana ny Maha Olo-mendrika

Diovinay  Ianaranay tsara ny fomba - sary maneho  Fanaraha-maso ny


tsara ny lava- fanadiovana lava-piringa. fikojakojana ny fahadiovan’ny lava-
piringa mba lava-piringa piringa.
tsy hanimba  Ezahinay mba tsy handoto
ny fahasala- azy.
mana.

29
30
Malagasy

31
Malagasy

Tanjon’ny taranja
Toy ny teny rehetra fampiasan’ny firenena samihafa eran-tany, ny teny malagasy
dia fitaovana mahomby hoenti-manakatra sy mifehy ny fahalalana amam-pahaiza-manao
hoenti-mampivelatra ny saina aman-toe-pon’ny ankizy.
Noho izany, ny fampianarana azy dia tokony hitaiza ny mpianatra :
 hahalala ny kolontsaina sy ny rafi-pisainana malagasy manaraka ny fivoaran’ny
tantara ;
 ho afaka mitia sy mikolo ary mandalina ny maha malagasy azy ;
 ho afaka misokatra amin’ny haren-tsain’ny hafa ;
 ho matotra eo amin’ny fifampikasohany amin’ny hevitra samihafa ;
 hahay mikirakira sy mampiasa ny teny malagasy amin’ny maha fitaovam-
panehoan-kevitra azy.

Izay andrasana amin’ny mpianatra nahavita ny Ambaratonga


Voalohany
Ny mpianatra dia afaka :
 hanoratra misosa ary mazava, hay vakina, ireo rakitra an-tsoratra tsotra toy ny
taratasy fangatahana, taratasy ifanakalozana amin’ny havana ;
 hamaky ary hahatakatra izay vakina ao amin’ireo tahirin-kevitra tsotra toy ny
takelaka fanoroana fampiasana fitaovana, taratasim-panjakana ;
 handray fitenenana ary hahay hampifanentana ny fiteniny amin’ny olona
itenenany, amin’ny vontoatin-dresaka, amin’ny zava-kendreny ;
 hanakatra izay henony sy ambara aminy ka mifanentana amin’ny taonany sy ny
fari-pivelaran-tsainy ;
 hankamamy sy hahay hampiasa ireo harena sy hakanton’ny teniny.

Tanjona ankapobe, kilasy voalohany Ambaratonga Voalohany


Amin’ny fiafaran’ny kilasy voalohany Ambaratonga Voalohany, ny mpianatra dia :
 mahazo ny hevitra ara-bakitenin’ny hafatra fohy sady tsotra notenenina tamin’ny
fiteny ibeazany sy ny lahatsoratra voasoratra amin’ny Malagasy ôfisialy novakina
taminy ;
 maneho am-pahatokian-tena izay tiany holazaina amin’ny fiteny ibeazany ;
 manoratra, mamaky ary mahazo fehezanteny fohy voasoratra amin’ny Malagasy
ôfisialy, tsy ahitana afa-tsy hasin-tsoratra natao sora-madinika ary mari-piatoana
fototra.

32
Malagasy

Fisehon’ny taranja malagasy ao amin’ny kilasy voalohany


Ambaratonga Voalohany
Hifantoka amin’ireto lafiny telo ireto ny fahaizana ny teny kendrena
hananan’ny mpianatra :
 fahaizana mihaino sy manakatra izay hafatra ampitaina aminy am-bava ary
fahafahana maneho hafatra am-bava ho an’izay manodidina azy (namana,
mpampianatra…), antsoina hoe : Fanazarana hiteny ;
 fahazoana izay hafatra an-tsoratra vakina, antsoina hoe : Vakiteny ;
 fahafahana maneho an-tsoratra hafatra tsotra sady fohy, antsoina hoe :
Sorakaliana.
Mitana anjara toerana lehibe tokoa ny fiteny ibeazan’ny mpianatra, amin’ ny
am-bava mandritra ny taona voalohany ao amin’ny Ambaratonga Voalohany. Sady
andraisany hafatra izany no anehoany hevitra. Ny malagasy ôfisialy kosa no
ampiasainy amin’ny an-tsoratra dieny eo am-piandohany. Izany no antony
hanazarana azy sahady hihaino ny hafatra sasany toy ny tantara vakina amin’ny
malagasy ôfisialy, ao amin’ny kilasy voalohany Ambaratonga Voalohany.
Ny Fanazarana hiteny no natao hitarihana ny mpianatra hahay hihaino sy
hanakatra izay ambara azy. Natao ihany koa handrisihana azy hiteny sy haneho
hevitra. Mifetra amin’ny fahazoana izay ambara ny mpianatra ny tanjona ao amin’ny
kilasy voalohany Ambaratonga Voalohany. Fizarana miteny mba hananany
fahatokian-tena no ifotorana ao amin’io kilasy io.
Ny fianarana mamaky teny, izany hoe mamantatra ary mampifandray ireo
endri-tsoratra amin’ny hasim-peo sy manakatra ny hevitry ny voanteny na
fehezanteny vakiny, no kendrena mandritra ny taona roa voalohany ao amin’ny
Ambaratonga Voalohany. Miavaka ho ambaratonga ihany anefa ny tanjona
amin’ireo kilasy roa ireo :
 mijanona eo amin’ny sehatry ny fehezanteny tsy mirakitra afa-tsy hasin-
tsoratra tsotra vita sora-madinika ny vakiteny ao amin’ny kilasy voalohany
Ambaratonga Voalohany.
 miendrika lahatsoratra tsotra ahitana ireo litera rehetra sy renisoratra
mifampibaby ary lohasoratra kosa ny vakiteny ao amin’ny kilasy faha-10.
Santarina ihany koa ny vakiteny mangina manomboka eto.
Ny Sorakaliana ao amin’ireo kilasy roa ireo dia mifototra amin’ny fanoritana
ireo endri-tsoratra samihafa : sora-madinika sy lohasoratra. Amin’ny alalan’ny
Dikasoratra no izaran’ny mpianatra amin’izany ary mifamatotra mandrakariva
amin’ny Vakiteny no ianarany soratra.

Fanamarihana ankapobeny
 Tahaka ny fanao hatramin’izay dia lohahevitra iray no iompanan’ny asam-
pampianarana rehetra mandritra ny ventinasa iray izay trandrahina amin’ny
Fanazarana Hiteny sy Vakiteny ary Asa Soratra.
 Mazava ho azy avy hatrany, fa ny sehon’ny Fanazarana Hiteny rehetra dia
tokony hifototra amin’ny famahavahana io lohahevitra io. Voafaritra sy

33
Malagasy

voalamina ao anatina boky famakianteny ampiasain’ny mpampianatra ireo


lohahevitra ireo.
 Ny fanehoana an-tabilao ny vontoatin’ny fandaharam-pianarana ho hitantsika eto
ambany anefa dia natao ho fanasongadinana ihany ireo dingam-pirosoana ara-
tanjona isaky ny seho tsirairay, indrindra fa mikasika ny Fanazarana hiteny
manokana.
Noho izany dia ireto misy ohatra roa :
 mandritra ny Fanazarana hiteny, seho iray :
- resadresaka manodidina ny lohahevitra no atao ao an-dakilasy ;
- sady mihaino no miteny ny mpianatra mandritra ny seho.
 mikasika ny Vakiteny :
- herinandro iray no ianarana ny litera iray ;
atao mandritra izany fotoana izany :
- ny fianarana ny litera ;
- ny famakiana vaninteny sy teny ary fehezanteny ampiasana ny litera.

Lanjan’ora isan-kerinandro
Feno : ora 8
Tapakandro : ora 8

34
Malagasy

Fandaharam-pianarana
Fanazarana hiteny
Tanjona fanazarana hiteny :
- mihaino no sady mahazo ny hevitra ara-bakiteny raketin’izay tiana hambara azy ny
mpianatra; miraika amin’ny tontolo mahazatra ny mpianatra ny vontoatin’izany
ambara izany no sady mifanaraka amin’ny taonany ; natao tamin’ny malagasy ôfisialy
na tamin’ny fiteny ibeazan’ny mpianatra.
- maneho hevitra amin’ny fiteny ibeazany ny mpianatra.
Am-pahatokian-tena no anatanterahany izany ary amim-panajana ny fepetra mifehy
ny fifandraisana am-bava.

Mihaino
Zana-tanjona I : manaja ny fepetra mifehy ny fifandraisana am-bava ny mpianatra.
Vontoatiny Sahanasa Fitaovana Tombana
Fepetra mifehy ▼Tolo-kevitra - fifanakalozana ▼ Tolo-kevitra
ny fifandraisana miendrika fano-
am-bava : ntaniana /valiny
 mahay mangina ;  Ampihainoana amim- - tantara fohy  Manaja ny
pahanginana. lalaovina fepetra mifehy ny
fifandraisana am-
bava ny
mpianatra na dia
tsy takina aminy
aza izany. Na an-
tsekoly na any
ivelany.
 manongilan-  "Hafatra" atolotry ny - fitantarana zava-
tsofina amin’izay mpampianatra na ny nitranga teo
ambara ; mpianatra amin’ny fiainana
andavanandro.
 mamela ny hafa
handray fitenenana
hanapitra ny
teniny ;

35
Malagasy

Zana-tanjona II : mahafantatra ary mahavaka karazam-peo, andiam-peo, lantom-peo


ny mpianatra, mety ho amin’ny fiteny ibeazany fa mety koa ho amin’ny malagasy
ôfisialy.
Vontoatiny Sahanasa Fitaovana Tombana
Ireo kara- ▼Tolo-kevitra - tononkalo ▼ Tolo-kevitra
zam-peo ao
amin’ny
teny
malagasy.
Ireo  Asaina manaja ny - tantara  Fitsapana :
karazana fahanginana mandritra ny manonona
lantom-peo. fe-potoana voafetra ny singan-teny
mpianatra. mirakitra ny feo
 Ampanavahina feo avy - fehezanteny angatahina aminy
any ivelan’ny kilasy. ny mpianatra.
 Ampihainoina teny (teny, - singan-teny
ambara…) ao anaty
andiam-peo.
 Ampanavahina feo  Fambara : manaja
mitovitovy. ny lantom-peo
 Ampamerenina feo tokana mifanaraka
ao anaty andiana ambara. amin’izay tiany
 Ampanaovina ny lantom- hambara ny
peo ao amin’ny mpianatra.
fehezanteny (manambara/
manontany).

36
Malagasy

Zana-tanjona III : mahatakatra ny hevitra ara-bakiteny raketin’ny hafatra am-bava


nolazaina taminy ny mpianatra : mety ho amin’ny fiteny ibeazany na amin’ny
malagasy ôfisialy izany hafatra izany.
Vontoatiny Sahanasa Fitaovana Tombana
Vaovao sy ▼Tolo-kevitra - toromarika ▼ Tolo-kevitra
hafatra am-  Manome baiko ho an’ny - vaovao  Manohina sy
pitain’ny iray kilasy. manatanteraka
mpampia- izay asaina
natra na ny ataony ny
mpianatra. mpianatra.

 Ampihainoina tantara - fanazavana  Ampamaliana


mpitranga amin’ny fanontaniana mi-
fiainana andavanandro. kasika ny
fahazoana izay
nolazaina taminy,
na ny novakiany
ny mpianatra.

 Ampihainoina angano, - tantara  Ampanaovina


tononkalo vakina mafy ao sary mandravaka
an-dakilasy. ny angano vao
novakina taminy
ny mpianatra.

- tononkalo  Ampamerenina
- fanontaniana izay henony ny
mpianatra : ny
fomba fiteniny no
anatontosany
izany.

37
Malagasy

Miteny
Zana-tanjona IV: mampihatra ireo fepetra fototra mifehy ny fifandraisana am-bava ny
mpianatra.
Vontoatiny Sahanasa Fitaovana Tombana
Fepetra mifehy ▼Tolo-kevitra  Izay toe-javatra ▼ Tolo-kevitra
ny mitranga
fifandraisana mandritra ny
am-bava : fifandraisan’ny
mpampianatra/
mpianatra.

 mangataka  Asaina ampiasain’ny  Fambara : manaja


alalana hiteny mpianatra ireo fomba ny fepetra mifehy
mari- fiteny enti-maneho ny fifandraisana
panehoam- fanajana mifanaraka am-bava ny
panajana (araka amin’ny seha- mpianatra na dia
ny taona, ny pifandraisana tsy takina aminy
andraikitra mitranga. aza izany. Na ao
amin’ ny lahy an-tsekoly izany
sy ny vavy…); na any ivelany.

 miarahaba,
misaotra,
mangata-javatra
ka mampiasa
ireo mari-
panajana
fampiasa ;
 mahay mametra
ny fitenenany.

38
Malagasy

Zana-tanjona V: mampiasa ireo fomba fiteny mateti-piasa eo amin’ny fiteny ibeazany


ny mpianatra.
Vontoatiny Sahanasa Fitaovana Tombana
Fangataham- ▼Tolo-kevitra  Fifanakalozana ▼ Tolo-kevitra
baovao ifanaovan’ny
mpampianatra /
mpianatra
(miendrika
fanontaniana/
valiny).
Fanomezam-  Ampanaovina tsianjery  Fanoritsoritana
baovao tononkalo fohy.

Fanononana  Ampitantaraina toe-  Fakana tahaka  Fitsapana maneho


javatra lalao. (miendrika lalao). tsianjery araka ny
ngadona sy ny
lantom-peo
mifanaraka amin’
ny tononkalo.

Lantom-peo  Ampanaovina  Izay toe-javatra  Fambara :


fanontaniana mitranga mahazo izay
mandritra ny lazain’ny
fifanakalozana mpianatra ny
ifanaovan’ny mpampianatra
mpianatra/ kanefa voatery
mpampianatra. mampamerina
azy.

Haavon’ny feo  Ampamerenina amin’ny


fiteny ibeazany tantara
nohenoiny tamin’ny
malagasy ôfisialy.
 Ampanoritsoritina sary
na sehatra iray.

39
Malagasy

Vakiteny
Tanjona vakiteny :
- mahavaky fehezanteny tsotra sady fohy amin’ny malagasy ôfisialy mifandraika amina
lohahevitra mahavantana azy ny mpianatra.
- mahatakatra ny hevitra ara-bakiteny raketin’izany fehezanteny izany : voasoratra
amin’ny soraboky madinika ireny fehezanteny ireny ary tsy ahitana afa-tsy hasin-
tsoratra sy mari-piatoana fototra.
Zana-tanjona I : mahavaky ny vaninteny ny mpianatra.
Vontoatiny Sahanasa Fitaovana Tombana
 Ny litera ▼Tolo-kevitra - boky ▼ Tolo-kevitra
21
amin’ny
abidy
 Ampamantarina hasim-peo - solaitrabe  Ampamakina
ao anaty teny iray ny vaninteny amim-
mpianatra. peo avo ny
mpianatra.

 Ampamantarina ny - takela-tsoratra
fifandraisan’ny hasim-peo
sy ny hasin-tsoratra izy
ireo.

 Ampamakina ny karazam- - kahie


baninteny rehetra mirafitra
amin’ny litera ianarana izy
ireo.

 Ampamantarina ny hasin- - solaitra


tsoratra ao anaty teny iray
izy ireo.
 Ampamakina teny amim-
peo avo izy ireo.
 Arahi-maso ny asa
nampanaovina.

40
Malagasy

Zana-tanjona II : mahavaky ary mahazo ny teny vakiny ny mpianatra.


Vontoatiny Sahanasa Fitaovana Tombana
Teny ahitana ▼Tolo-kevitra - solaitrabe ▼ Tolo-kevitra
hatramin’ny
vanimpeo
efatra.
Teny tsotra na  Ampamahavahana teny - boky  Vakiteny amim-peo
kamban-teny efa fantany ho vaninteny. avo.
tsy nampiasana  Ampandrafetina teny avy - takela-  Ampitadiavina ny
faingo amin’ny vaninteny efa baninteny hevitry ny teny iray
mihantona na fantany. amin’ny sary.
tsipi-
panohizana.
 Ampamakina teny laha- - takelateny  Ampanavahina teny
droa mifanaha-tahaka. iray ao anaty
fehezanteny.
 Ampitadiavina ny  Ampisafidianina
endrika feno ananan’ny amin’ny fanehoana
teny iray nanesorana, an-tsary roa izay
amin’ny alalan’ ny sary mifanaraka amin’
ary ampamakina izany ny teny iray, amin’
teny izany. ny teny roa izay
mifanaraka amin’
ny fanehoana an-
tsary.
 Ampamakina teny amim-
peo avo.
 Ampisafidianana :
- amin’ny sarihaingo roa
izay mifanaraka amin’ny
teny ;
- amin’ny teny roa izay
mifanaraka amin’ny
sarihaingo.
 Ampamakina teny
vitsivitsy izay efa
novakiny faobe im-
betsaka.
 Arahi-maso ny asa
nampanaovina.

41
Malagasy
Zana-tanjona III : mahavaky ary mahazo ny fehezanteny vakiny ny mpianatra.
Vontoatiny Sahanasa Fitaovana Tombana
Fehezanteny ▼Tolo-kevitra - solaitrabe ▼ Tolo-kevitra
tsotra ahitana
singany 2 na 3
Fehezanteny  Mampifanaraka fe- - boky  Ampamakina teny
manambara hezanteny iray amina amim-peo avo.
na manontany fanehoana an-tsary iray.
ahita-na ireto  Ampamakiana mafy ny
mari-piatoana fehezanteny :
ireto : teboka, - tapatapahina isaky ny - takela-  Ampamalina fano-
baraingo, singany ; pehezanteny ntaniana mikasika
faingo - vakina misosa ary fanakarana ny
mihantona. manaja ny ngadona sy ny hevitry ny
lantom-peo. fehezanteny.
 Ampamakina teny - fanehoana an-  Ampisafidianina
notsongaina tao anaty tsary amin’ny fehezan-
fehezanteny iray. mifanaraka teny roa izay
amin’ny mifanaraka amin’
zava-misy sy ny fanehoana an-
amin’ny tsary roa izay
hevitry ny mifanaraka
fehezanteny amin’ny
fanehoana an-
tsary.
 Ampamakina fehezanteny  Ampisafidianana
ka ampifanoloana amin’ amin’ny
ny teny efa fantatry ny fanehoana an-
mpianatra ny teny sasany. tsary roa izay
 Ampanavahina teny iray mifanaraka
ao anaty fehezanteny amin’ny
amin’ny alalan’ ny fehezanteny.
fanehoana an-tsary iray.
 Arahi-maso ny asa
ampanaovina.

42
Malagasy

Sorakaliana
Tanjona sorakaliana
Mandika an-tsoratra fehezanteny fohy ny mpianatra. Voasoratra amina soratanana
madinika izany fehezanteny izany. Tsy disoina ary mazava, hay vakina ny dikasorany,
hainy vakina ary takany ny hevitr’izany fehezanteny izany. Miompana amin’ ny tontolo
iainan’ny mpianatra ny hevitry ny fehezanteny ary mifanaraka amin’ny taonany.
Sorakaliana
Zana-tanjona I: mifehy ireo fihetsika fototra ahafahana manao soratanana ny
mpianatra.
Vontoatiny Sahanasa Fitaovana Tombana
Faribolana ▼Tolo-kevitra - erana ▼ Tolo-kevitra
Boko  Ampanaovina ireo - solaitrabe
Tsipika mahitsy fihetsika mifanaraka - tany
Tsipika miraika amin’ireo endrika - solaitra
Andohalambo samihafa ireo ny - kahie
mpianatra, ka
manaraka ngadona no
anatanterahany izany.
 Arahi-maso ny  Fitsapana :
mpianatra tsirairay. manoritra ny
endrika
ampanaovina
azy ny
mpianatra. Sady
mirindra no
manaraka
ngadona no ana-
tanterahany
izany. Tsy
mifidy fitao-
vana na toerana
anaovana fanori-
tana.

43
Malagasy
Zana-tanjona II: manoratra ireo litera ao amin’ny abidy ny mpianatra. Ataony
soramadinika ary hajainy ny fomba fanoritra ireny litera ireny.
Vontoatiny Sahanasa Fitaovana Tombana
Ny litera 21 ao ▼Tolo-kevitra - erana ▼ Tolo-kevitra
amin’ny abidy  Ampanaovina ireo fihetsika - solaitrabe  Fanombanana
mifanaraka amin’ireo mitohy ny
endriky ny fisoritry ny litera fanoratana ny
ny mpianatra ka manaraka litera.
ngadona no anatantera-hany
izany.
 Arahi-maso ny mpianatra - tany
tsirairay - solaitra
- kahie

Zana-tanjona III: mandika an-tsoratra teny fohy miainga amina môdely natao
soratanana ny mpianatra ; manaja ny fepetra mifehy ny fanoritana soratanana izy
amin’izany...
Vontoatiny Sahanasa Fitaovana Tombana
Ny anarana ▼Tolo-kevitra - solaitrabe ▼ Tolo-kevitra
ahitana  Ampamakina ny - solaitra  Fanombanana
hatramin’ny anarana natolotra azy mitohy ny asan’
vaninteny telo ny mpianatra. ny mpianatra.
(mety ho  Ampandikana io - kahie
matoanteny na anarana io izy ka - tsaoka
mpamaritoetra hajainy amin’izany ny
ihany koa anefa) fisoritry ny litera ary
atambany izy ireny.
 Arahi-maso ny - penisilihazo
mpianatra.

44
Malagasy

Tsipelina
Zana-tanjona IV : mandika an-tsoratra teny fohy ny mpianatra : ataony soratanana
izany ka tsy analana na anampiana na anovana ireo singany ao amin’izany teny izany.
Vontoatiny Sahanasa Fitaovana Tombana
Anarana ahitana ▼Tolo-kevitra - solaitrabe ▼ Tolo-kevitra
vaninteny iray ka  Ampamakina ny - solaitra  Fanombanana
hatramin’ny 3 anarana natolotra azy mitohy.
(mety ho ny mpianatra.
matoanteny na  Ampandikana an- - tsaoka
mpamaritoetra koa tsoratra izany izy ka tsy
anefa). asiana fanovana ny
singany.
 Arahi-maso ny asan’ny - kahie
mpianatra. - penisilihazo

Sorakaliana miharo fanakaran-kevitra


Zana-tanjona V : mandika an-tsoratra fehezanteny iray ny mpianatra ary azony ny
hevitr’izany fehezanteny izany.
Vontoatiny Sahanasa Fitaovana Tombana
Teny fampiasan’ ▼Tolo-kevitra - solaitrabe ▼ Tolo-kevitra
ny mpianatra
(ahita-na
vaninteny 1
hatramin’ny 3.

Fehezanteny  Ampamenoina - solaitra  Fitsapana :


ahitana singany 2 fehezanteny ny mifidy izay teny
mpianatra. hoentiny
 Ampisafidianina - tsaoka mameno ny
fehezanteny mifana- - kahie banga ao amina
raka amin’ny sehatra - penisilihazo fehezanteny
iray aseho an-tsary ny iray ny
mpianatra. mpianatra.

45
Malagasy

Fandrafetana/fanehoana
Zana-tanjona VI : mandrafitra teny iray miainga avy amin’ny singany na fanehoana
an-tsary iray ny mpianatra.
Vontoatiny Sahanasa Fitaovana Tombana
Fandrafetana teny ▼Tolo-kevitra - solaitrabe ▼ Tolo-kevitra
fohy sady tsotra.  Ampandrafetina teny - solaitra  Fanombanana
iray avy amin’ny mitohy ny
singany nasaritaka ny asan’ ny
mpianatra. mpianatra.
 Ampandrafetina teny - tsaoka
amin’ny alalan’ny
fitadiavana ny singany
banga.
 Ampandrafetina teny - kahie
miainga avy amin’ny - penisilihazo
fanehoana an-tsary
iray.

46
Français

47
Français

Objectifs de la matière
Dans le premier cycle, classe de 11ème et 10ème, l’enseignement du
français vise à :
 imprégner l’enfant de la langue ;
 le familiariser avec les mécanismes de la langue ;
 s’en servir comme outil de communication et comme ouverture sur le
monde extérieur.
Dans le deuxième cycle, classe de 9ème, 8ème, 7ème, l’enseignement du français
vise à :
 contribuer à l’épanouissement de l’enfant et au développement de sa culture
et de sa formation ;
 utiliser la langue comme outil d’apprentissage et de communication ;
 initier l’élève à comprendre des textes à caractère général et scientifique.
Objectifs de l’enseignement du français à l’école primaire
Au terme de l’enseignement primaire, l’élève doit être capable de :
 comprendre, donner des informations sous forme orale et écrite dans les
situations de communication les plus courantes ;
 formuler des demandes, écrire des lettres personnelles ;
 compléter des formulaires ;
 lire, comprendre et interpréter des documents et des brochures utilitaires ;
 développer ses acquis dans la vie active ou dans l’enseignement secondaire.

Objectifs de l’enseignement du français en classe de 11ème


A la fin de l’année scolaire, l’élève :
 comprendre le sens des messages oraux simples qu’il entend ;
 nomme tout ce qui l’entoure : personnes, objets…
 s’exprime en utilisant une phrase ;
 prononce correctement les sons spécifiques du français.
Indications opérationnelles
Le programme est conçu et élaboré de telle façon qu’il soit présenté sous
forme de curriculum.
Cette approche curriculaire permet de faire sortir un programme par objectifs
dans lequel on distingue cinq volets : les objectifs, le contenu, les activités, les
moyens et/ou matériels et l’évaluation.
Le contenu entraîne l’accomplissement d’activités. Des activités sont donc
prévues dans ce curriculum. Mais ce ne sont que des propositions. Elles ne sont pas
exhaustives et pourraient être complétées selon le contexte et les réalités de la région
ou de la localité.
Le contenu et les activités du français véhiculent des connaissances que
l’élève peut acquérir à travers les autres disciplines. Ils ne constituent pas une
matière à part, ils répondent au souci de faire refléter l’inter et la transdisciplinarité.

48
Français

Exemples :
 les activités sur les notions d’espace rejoignent celles des trois premières
semaines de l’Eveil ;
 celles sur le nom et le nombre d’objets dans la classe introduisent des leçons de
calcul ;
Le maître doit prévoir et organiser des séances de révision par semaine, à la fin
de trimestre et à la fin de l’année scolaire.
Il ne négligera pas l’évaluation qui lui permet de s’assurer que les objectifs sont
atteints.

Volume horaire
5 heures par semaine

Contenus
 Acquisition lexicale sur l’environnement et le vécu de l’enfant.
 Acquisition des structures simples, telles que "c’est … ce sont … il y a …".
 Etude phonétique des sons spécifiques du Français.

49
Français

Acquisition des consignes habituellement utilisées en classe


 Etude des sons I-U
Objectifs généraux : l’élève doit être capable de :
- comprendre les consignes utilisées en classe ;
- prononcer correctement les sons I-U.
Objectifs spécifiques : l’élève doit être capable de (d’) :
- exécuter les consignes données par le maître ;
- identifier les sons I-U ;
- prononcer correctement les sons I-U.

Contenus Activités Moyens Evaluation


Les consignes
habituellement
utilisées en - écouter - les situations de  L’élève éxécute
classe : - éxécuter les ordres classe ce que le maître
levez-vous, lève- donnés par le maître lui demande.
toi, asseyez-vous, - donner des ordres
assieds-toi, va au
tableau, va à ta
place, efface le
tableau, levez la
main, croisez les
bras, silence,
taisez-vous,
entrez, sortez,
mettez-vous en
rang.
Des prénoms - écouter - les prénoms des  L’élève
contenant les élèves ou de identifie le mot
sons : Lili, Lulu, leurs frères et contenant le
Lali, Marie, Lucie, soeurs son.
Ludovic…

Les mots contenus - identifier le son - une comptine  L’élève cite des
dans la comptine. - prononcer après le telle que : "une mots contenant
maître poule sur un le son.
mur".  L’élève répète
la comptine et
prononce
correctement
les sons I-U.

N.B. L’apprentissage est complété tout au long de l’année scolaire.

50
Français

Acquisition des formules de salutation et de politesse


 Etude des sons I-U
Objectifs généraux : l’élève doit être capable de (d’) :
- utiliser les formules de salutation et de politesse ;
- prononcer correctement les sons I-U.
Objectifs spécifiques : l’élève doit etre capable de (d’)
- utiliser correctement les formules de salutation ;
- employer convenablement les formules de politesse ;
- identifier et prononcer correctement les sons I-U.

Contenus Activités Moyens Evaluation


 Les formules de - écouter - simulation des  L’élève salue
salutation : scènes poliment son
Bonjour, bonjour camarade, son
Monsieur/Madame. - répéter - jeu de rôle maître, le
Bonsoir, bonsoir - créer des situations personnel de
Monsieur/ pour les réemplois l’école.
Madame. des formules  L’élève emploie
Au revoir Marie, les formules de
au revoir politesse de
Monsieur/ Madame manière
Merci/ de rien. spontanée.
S’il vous plait, s’il
te plait…

Des prénoms, des - écouter - des prénoms  L’élève dit un


mots contenant les - répéter - des mots ou deux mots
sons : I-U - identifier le son - comptine contenant l’un
- prononcer des sons.
- mémoriser la  L’élève récite la
comptine comptine et
repère les mots
contenant le
son.

51
Français

Acquisition des formules de présentation


 Etude des sons OUI-UI
Objectifs généraux : l’élève doit etre capable de (d’) :
- se présenter et présenter quelqu’un ;
- prononcer correctement les sons OUI-UI.
Objectifs spécifiques : l’élève doit etre capable de (d’) :
- employer les formules de présentation :
- pour se présenter ;
- pour présenter quelqu’un ;
- employer les structures : qui est-ce ? C’est…
- répérer les mots contenant le son OUI ou UI ;
- prononcer correctement le son OUI ou UI.
Contenus Activités Moyens Evaluation
 Les formules de - se présenter - simulation de  L’élève se
présentation : rencontre présente en
utilisant les
formules
étudiées.
 je suis… - échange  L’élève
je m’appelle… M-E présente son
j’habite à… camarade à
toute la
classe.
 c’est… - présenter quelqu’un - E-E
Il (elle) s’appelle…
Il (elle) habite à…
 Structure :
 qui est-ce ? - poser la question - jeu de rôle

 des mots contenant - répondre - texte de réci-  L’élève cite


les sons OUI-UI : - écouter tation tel que : des mots
Louise, Louis, la - répéter "Monsieur Pouce contenant les
tuile, le cuir - identifier est dans sa sons.
- mémoriser la maison"  L’élève cite
récitation des prénoms
contenant le
son.
 L’élève
récite
correctement.

52
Français

Acquisition des noms d’objets usuels en classe


Etude des sons OUI – Ul
Objectifs généraux : l’élève doit être capable de :
- nommer les objets usuels en classe ;
- prononcer correctement les sons OUI - UI.
Objectifs spécifiques : l’élève doit être capable de (d’) :
- dire le nom de chaque mobilier de la classe,
- dire le nom de chaque matériel scolaire,
- employer les structures : C’est... ce sont... voici...
- identifier et prononcer correctement les sons OUI - UI.

Contenus Activités Moyens Evaluation


Les noms du mobilier - présenter - le mobilier  L’élève nomme
de la classe : et nommer les de la classe l’objet que le maître
objets lui présente.
le table-banc, le
- répéter  L’élève désigne
banc,
- mémoriser l’objet nommé par
le bureau du maître,
le maître.
le tableau, l’armoire,
l’estrade...
- présenter - les fournitures
Les noms du
et nommer scolaires des
matériel chaque élèves
scolaire : le cahier, objet - texte de
l’ardoise, le stylo, le - répéter récitation
crayon, la règle... - mémoriser  L’élève récite
correctement.
Les structures : - utiliser  L’élève repère les
c’est un... les structures mots contenant le
ce sont des... dans les phrases son OUI ou UI.
voici... de présentation
ces mots contenant - répéter - chanson
les sons OUI - UI. - mémoriser
 L’élève dit des mots
avec le son OUI ou
UI.

53
Français

Acquisition du nombre et des structures


"combien?" - "il y a"
Etude des sons é, è
Objectifs généraux : l’élève doit être capable de :
- dire le nombre de personne ;
- prononcer correctement les sons é - è.
Objectifs spécifiques : l’élève doit être capable de (d’) :
- compter les personnes, les objets ;
- donner le nombre ;
- employer les structures : combien ? - Il y a, ;
- prononcer correctement les sons é - è.

Contenus Activités Moyens Evaluation

Le nombre d’élèves, - écouter - les élèves  L’élève compte les


d’objets dans la classe. objets que le maître
lui indique et il dit
Le nombre de fournitures - compter - les meubles leur nombre.
scolaires : cahier, crayon, - le matériel
ardoise - répéter
scolaire
.
Emploi des structures - poser - jeux de  L’élève pose la
combien y a-t-il de ... ? il la question devinette question avec
y a deux livres. "deviner "combien" à
son camarade.
- répondre le nombre de  Celui-ci répond
- répéter M-M billes dans correctement.
- M - E/E - M mon poing"
- E-E
Des prénoms et des - écouter - des prénoms  L’élève chante en
mots contenant les sons prononçant claire-
é, è : ment les sons é - è.
 Mélanie, Eléonore, - répéter - des mots
Michèle,
 le pied (pié), la tête
(tète), les élèves. - identifier - comptine,
ex : Je
dessine un coq
- chanter - chanson

N.B. Le nombre étudié correspond au niveau acquis en calcul. Le maître fera acquérir
les autres nombres suivant la progression en calcul.

54
Français

Acquisition de notions simples d’espace


Emploi de la structure "où est..."
Etude des sons ZE – JE
Objectifs généraux : l’élève doit etre capable de :
- déterminer sa position et celle de son camarade dans l’espace ;
- prononcer correctement les sons ZE - JE.
Objectifs spécifiques : l’élève doit être capable de (d’) :
- dire sa position par rapport à son camarade ;
- dire sa position par rapport au tableau, à la porte... ;
- dire la position de son camarade ;
- employer la structure "où est" ;
- identifier et prononcer correctement les sons ZE - JE.

Contenus Activités Moyens Evaluation


Emploi des notions - observer - l’espace en  L’élève se place là
simples d’espace : - écouter classe où le maître
devant, derrière, à côté de, - répéter - les positions l’ordonne ; il
à droite, à gauche... - mimer et des élèves exprime
verbaliser - gestes et correctement sa
déplacements position.

Emploi de la structure "où - donner un - questions  L’élève répond


est Lili ? " ordre correctement à la
 Lili (elle) est derrière - poser la - réponses question par le
la porte question maître et/ou par
"où est Pierre ? " - répondre - jeux, ex. son camarade.
Pierre (il) est... - répéter "Jacques a dit à
M-M, droite,
M-E, devant..."
E - M,
E - E
Des mots contenant les - écouter - des mots,  L’élève identifie et
sons ZE - JE des prénoms prononce correcte-
 Elisabeth, Julien, Jean, - répéter - récitation ment les sons con-
Georgette tenus dans la
 la valise, la vase, le jus - réciter - chanson récitation et la
de fruit, le garage - chanter -jeux chanson.

N.B : Ne pas dépasser les notions étudiées dans la discipline d’Eveil.

55
Français

Acquisition des notions simples de temps


Emploi de la structure "quand…"
Etude des sons ZE - JE
Objectifs généraux : l’élève doit être capable de :
- percevoir et verbaliser la chronologie des activités, ;
- prononcer correctement les sons ZE - JE.
Objectifs spécifiques : l’élève doit être capable de (d’) :
- situer les activités scolaires dans le temps ;
- situer les activités à la maison dans le temps ;
- dire la chronologie des activités scolaires de la semaine ;
- employer la structure "quand..." ;
- identifier et prononcer correctement ZE - JE.

Contenus Activités Moyens Evaluation


Les notions de - observer - emploi du  L’élève situe
chronologie : temps correctement
 avant, après, main- dans le temps
tenant, chaque activité de
 les jours de la la journée.
semaine, citer les
activités de la
journée
 nous chantons - choisir une activité et  L’élève indique
après la récréation. la situer : avant le le jour où l’on
calcul, après le fait une activité
français désignée par le
- écouter et répéter maître.
- observer le calendrier, - calendrier
- citer les jours de la
semaine
- dire le calendrier
des activités - Jeux (faire
- poser la question trouver le jour
Emploi de la
- répondre de chaque
structure : "Quand tu
- répéter activité)
fais du sport ?", "Le
mercredi".

- écouter  L’élève
Des prénoms et des - les prénoms
- répéter identifie et
mots contenant les et les mots.
sons ZE - JE. - chanter Comptine prononce
correctement
les sons.

56
Français

Acquisition des noms des différentes parties du corps


 Emploi de la conjonction "et"
 Etude des sons S – CH
Objectifs généraux : l’élève doit être capable de :
- nommer les différentes parties du corps ;
- prononcer correctement les sons S - CH.
Objectifs spécifiques : l’élève doit être capable de (d’) :
- montrer et nommer les différentes parties du corps ;
- employer la conjonction dans ses énumérations ;
- identifier et prononcer correctement les sons S - CH.

Contenus Activités Moyens Evaluation


Les noms des parties du - observer - le corps du  L’élève nomme
corps : - écouter maître ou les parties du corps
 la tête : la figure, les - répéter d’un élève montrées par le
cheveux, les yeux, le nez, - montrer - image maître ou par un
la bouche... ; - nommer autre élève.
 le tronc : la poitrine, le  L’élève montre
dos le ventre ; les parties du corps
 les membres : le bras, la citées par le maître
main, les jambes, le pied. ou un autre élève.

Emploi de " et" : - répéter - jeu


" Sur la figure, il y a le - énumérer (ex."Jacques
nez, les yeux et la et employer a dit : le nez."
bouche" ; "et" les élèves
"j’ai deux bras et deux - répéter indiquent le
jambes"… nez)

Des prénoms et - citer des noms - des noms  L’élève cite des
des mots contenant - écouter d’élèves ou noms contenant le
les sons S - CH : - identifier d’objets son désigné.
 Simone, Charles - répéter - récitation  L’élève identifie et
 le sapin, les cheveux, la - réciter prononce
tasse, la bouche... correctement les
sons.

57
Français

Acquisition des termes relatifs à la toilette


 Emploi des structures : prendre une douche, se laver la tête...
 Etude des sons S – CH
Objectifs généraux : l’élève doit être capable de (d’) :
- énoncer ce qu’il fait pendant sa toilette ;
- prononcer correctement les sons S - CH.
Objectifs spécifiques : l’élève doit être capable de (d’) :
- énumérer les objets nécessaires à la toilette ;
- employer les structures "prendre une douche, se laver les ... " en parlant de
toilette ;
- décrire l’action de son camarade ;
- prononcer correctement les sons S - CH.

Contenus Activités Moyens Evaluation


Les noms d’objets - observer - les objets  L’élève mime les
nécessaires à la toilette : - écouter nécessaires différents actes de se
 le savon, la serviette, la - répéter de toilette laver et décrit ce
brosse à dents, - identifier et - image qu’il fait ; un autre
 la douche, de l’eau (ou nommer élève décrit ce que
le lavabo) fait son camarade.

Emploi des structures : - écouter - mimes  Un élève mime


 je prends la douche, il - jeux l’action de prendre la
(elle) prend la douche, douche, un autre dit
répéter ; ce qu’il fait.
 je me lave les mains
avec du savon, mimer et
décrire ;
 il (elle) se lave les pieds
et la figure.

Des mots contenant - écouter - les mots  L’élève identifie et


les sons S - CH. - identifier - le texte de prononce les sons.
- répéter récitation  L’élève récite sans
- mémoriser faute.
la récitation

58
Français

Acquisition des noms des membres de la famille


Emploi des adjectifs possessifs : mon, ma, mes
Etude des sons AN - ON
Objectifs généraux : l’élève doit être capable de (d’) :
- identifier et nommer les membres de la famille ;
- employer correctement les adjectifs possessifs "mon, ma, mes" ;
- prononcer correctement les sons AN - ON.
Objectifs spécifiques : l’élève doit être capable de (d’) :
- identifier les membres de la famille, les nommer ;
- identifier les sons AN - ON, les prononcer correctement.

Contenus Activités Moyens Evaluation


Les noms des membres - observer - photo  L’élève nomme
de la famille : une photo ou les membres de sa
une image ou famille.
un dessin
représentant
une famille
 le père, papa, la mère, - image - L’élève
maman, identifier et indique le
nommer chaque membre nombre de
 le frère, la soeur, - dessin ses frères et
le grand-père, la grand- sœurs
mère, répéter
 les enfants : la fille,
le fils, le garçon.

Emploi des adjectifs - écouter - des objets  L’élève nomme


possessifs : mon frère, - montrer et appartenant les objets qui se
mon papa, ma mère, répéter aux élèves trouvent dans son
ma soeur, mes enfants, sac en utilisant
mes frères, mes soeurs. "mon, ma,
mes".
Des mots contenant - écouter - des mots  L’élève identifie et
les sons AN – ON : - répéter - comptine prononce
maman, grand-père, - réciter correctement les
mon crayon... sons.

59
Français

Acquisition des noms des différentes parties de la maison


Emploi des adjectifs possessifs : ton, ta, tes, son, sa, ses
Etude des sons AN – ON
Objectifs généraux : l’élève doit être capable de (d’) :
- énumérer les différentes parties de la maison ;
- employer correctement les adjectifs possessifs "ton, ta, tes, son, sa, ses" ;
- prononcer correctement les sons AN - ON.
Objectifs spécifiques : l’élève doit être capable de (d’) :
- reconnaître les parties de la maison ;
- nommer ces différentes parties ;
- employer correctement les adjectifs possessifs avec les noms ;
- identifier et prononcer correctement les sons AN - ON.

Contenus Activités Moyens Evaluation


Les noms des - observer les - les bâtiments L’élève montre sur son
différentes parties de la bâtiments de de l’école dessin et nomme les
maison : l’école - image différentes parties de la
le toit, les murs, le - indiquer - dessin maison.
plafond, la fenêtre, la chaque partie - les objets de
porte, l’escalier, le et la nommer chaque élève
jardin. - répéter
- dessiner
- observer

Emploi des adjectifs - écouter - les mots  L’élève trouve


possessifs : - répéter - la comptine l’adjectif possessif qui
ton frère, ta maison, tes - énumérer ses - la chanson convient au nom de
cahiers, son papa, sa objets l’objet montré par le
maman, ses pieds... - écouter maître.
Des mots contenant les - répéter  L’élève cite des mots
sons AN - ON : le - chanter contenant le son AN.
plafond, l’avion,  L’élève prononce
maman, les enfants... correctement les sons
AN-ON.

60
Français

Acquisition des noms des différentes pièces de la maison


 Emploi des adjectifs possessifs "notre, votre, leur"
 Etude de son ILLE
Objectifs généraux : l’élève doit être capable de (d’) :
- nommer les différentes pièces de la maison ;
- employer les adjectifs possessifs "notre, votre, leur" ;
- prononcer correctement le son ILLE.
Objectifs spécifiques : l’élève doit être capable de (d’) :
- reconnaître les différentes pièces de la maison ;
- les nommer ;
- employer correctement les adjectifs possessifs "notre, votre, leur” ;
- identifier et prononcer correctement le son ILLE.

Contenus Activités Moyens Evaluation


Les noms des différen- - observer - image  L’élève montre sur
tes pièces de la maison : une image - visite d’une l’image, la pièce
le salon, les chambres, - repérer maison désignée par le maître.
le wc, la cuisine... chaque - le matériel
pièce collectif  L’élève nomme
- nommer la pièce indiquée par le
- répéter maître.
- dessiner le plan
de l’intérieur

Emploi des adjectifs - écouter - les mots  L’élève donne l’ad-


possessifs : - répéter - la comptine jectif possessif quand
notre maison, votre le maître montre à qui
- le texte de
salon, leur cuisine... appartient l’objet.
récitation

Des mots contenant le - écouter  L’élève prononce


son ILLE : - répéter correctement le son.
la fille, la vanille, - réciter
 L’élève récite
Camille... clairement la
comptine.

61
Français

Acquisition des noms du mobilier de


chaque pièce de la maison
 Emploi des adjectifs possessifs " nos, vos, leurs"
 Etude du son OI
Objectifs généraux : l’élève doit être capable de (d’) :
- reconnaître et nommer chaque meuble de la maison ;
- employer correctement les adjectifs possessifs "nos, vos, leurs" ;
- prononcer correctement le son OI.
Objectifs spécifiques : l’élève doit être capable de (d’) :
- reconnaître le mobilier de chaque pièce de la maison ;
- nommer chaque mobilier ;
- employer correctement les adjectifs possessifs "nos, vos, leurs" ;
- prononcer correctement le son OI.

Contenus Activités Moyens Evaluation


Les noms du mobi- - observer - image  L’élève énumère
lier de chaque pièce : l’image - visite le mobilier de
 le salon : le - identifier d’une maison chaque pièce :
fauteuil, le meuble - le mobilier dans le salon, il y a...
le canapé, la table ; - nommer de la classe  L’élève montre sur
 la chambre : le lit, le meuble dessin des l’image le meuble
l’armoire... élèves désigné par le
 la cuisine : le - rappel des maître.
réchaud, le buffet... leçons  L’élève désigne la
antérieures pièce où doit se
- les mots trouver le meuble
- le texte de désigné.
Emploi des adjectifs - répéter récitation  L’élève donne
possessifs - écouter l’adjectif possessif
quand le maître
montre à qui
appartiennent les
objets.

Des mots contenant - écouter  L’élève prononce


le son OI : - répéter correctement OI.
le toit, l’armoire, une - mémoriser la  L’élève récite claire-
balançoire... récitation ment son texte.

62
Français

Acquisition des noms de couleurs


 Emploi des adjectifs possessifs
 Etude du son UN
Objectifs généraux : l’élève doit être capable de (d’) :
- nommer les couleurs ;
- employer correctement les adjectifs possessifs ;
- prononcer correctement le son UN.
Objectifs spécifiques : l’élève doit être capable de (d’) :
- reconnaître les différentes couleurs ;
- employer correctement les adjectifs possessifs ;
- identifier et prononcer correctement le son UN.

Contenus Activités Moyens Evaluation


 Les noms des différentes - observer - cartons de  L’élève nomme la
couleurs : - nommer couleur couleur présentée par
répéter - fleurs le maître.
 blanc (che), noir, rouge, - morceaux de  L’élève nomme la
vert... tissu couleur de son
vêtement.
 le tableau est noir - faire  L’élève énumère en
 mon chapeau est rouge... une phrase montrant les
simple couleurs sur son
- dessiner et dessin.
colorier
- écouter

Emploi des adjectifs - répéter - les objets de  L’élève donne


possessifs : ton stylo est - introduire la classe, les l’adjectif possessif
bleu, notre maison est l’adjectif fournitures approprié aux gestes
blanche . possessif des élèves du maître.
dans une
phrase simple

Des mots contenant le - écouter - les mots


 L’élève articule bien
son UN. - répéter - la comptine
en récitant.
- réciter - chanson

N.B. Se limiter aux couleurs apprises en langue maternelle.

63
Français

Acquisition des noms des éléments constitutifs d’une ville


 Emploi des structures : "plus …que…, moins …que…"
 Etude du son UN
Objectifs généraux : l’élève doit être capable de (d’) :
- reconnaître une ville et nommer ses principaux éléments constitutifs ;
- employer les structures "plus... que... moins... que..." ;
- prononcer correctement le son UN.
Objectifs spécifiques : l’élève doit être capable de (d’) :
- reconnaître une ville par ses éléments constitutifs ;
- nommer les éléments constitutifs de la ville ;
- construire une phrase simple en employant "plus... que... , moins que..." ;
- identifier et prononcer correctement le son UN.
Contenus Activités Moyens Evaluation
Les éléments - observer - image  L’élève nomme les
constitutifs de la ville : - écouter - photo éléments montrés sur
les grands bâtiments, les - répéter - observation l’image par le maître.
magasins, la rue, le - énumérer directe  L’élève désigne sur
trottoir, le bus, le taxi, le - poser des l’image l’élément
jardin public... questions énoncé par le maître.
- répondre

Emploi dans une - observer - observation  L’élève compare deux


phrase "plus... que... - comparer directe grandeurs et verbalise à
moins... que..." - répéter l’aide d’une phrase
 papa est plus - construire des simple.
grand que maman, phrases
 maman est moins
grande que Papa...

Des mots contenant - trouver les - les mots  L’élève chante


le son UN : mots - comptine la comptine et marque
un livre, un chat... - répéter - chanson par un geste le son UN.
- réciter
- chanter

64
Français

Acquisition des noms des éléments


constitutifs d’un village
Emploi des notions comparatives : "plus …que,… moins …que…"
Etude du son GN
Objectifs généraux : l’élève doit être capable de (d’) :
- reconnaître un village et nommer ses éléments constitutifs ;
- employer dans une phrases simple "plus... que... moins... que..." ;
- prononcer correctement le son GN.
Objectifs spécifiques : l’élève doit être capable de (d’) :
- reconnaître un village par ses éléments constitutifs ;
- nommer ses éléments constitutifs ;
- comparer et faire une phrase simple avec "plus... que... moins... que...." ;
- identifier et prononcer correctement le son GN.

Contenus Activités Moyens Evaluation


Les éléments constitutifs - observer - image  L’élève nomme les
d’un village : les maisons, - écouter - photo éléments désignés
l’église, l’école, le par le maître.
marché, le dispensaire,
les montagnes, les
rizières.

Comparaison du village - répéter - observation  L’élève montre les


avec la ville. - énumérer directe éléments énoncés par
- poser des le maître.
questions
- répondre
Comparaison et emploi - observer - observation  L’élève compare
de " plus... que, moins... directe deux grandeurs et
que" : la ville est plus verbalise.
grande que le village. Le
village est moins grand que
la ville.

65
Français

- comparer - image  L’élève identifie la


- répéter - photo photo d’un village
- construire des parmi d’autres
phrases photos.
simples

 Des mots contenant le - écouter - les mots  L’élève prononce


son GN : la montagne, la correctement le son
ligne, Agnès. contenu dans des
mots.
 Comparaison avec N : - répéter - récitation
Anne - réciter - chanson
- chanter

Acquisition des points cardinaux et


initiation à la description simple d’une
situation géographique
 Etude du son GN
Objectifs généraux : l’élève doit être capable de (d’) :
- s’orienter et nommer les points cardinaux ;
- localiser des points et les situer par rapport aux points cardinaux ;
- prononcer correctement le son GN.
Objectifs spécifiques : l’élève doit être capable de (d’) :
- répérer et nommer les quatre points cardinaux par rapport au lever et au
coucher du soleil ;
- localiser un endroit dans le village (ou la ville) et le situer par rapport à
d’autres endroits ;
- localiser une ville sur la carte et la situer par rapport à d’autres villes ;
- identifier et prononcer correctement le son GN.

Contenus Activités Moyens Evaluation


Les noms des quatre points - observer le - observation  L’élève nomme les
cardinaux : le Nord, le Sud, lever et le directe points cardinaux
l’Est et l’Ouest. coucher du indiqués par le
soleil maître.

66
Français

La position du corps pour - se placer de - gestes  L’élève indique


repérer les points manière à ce les points nommés
cardinaux. que le bras par le maître.
gauche soit
perpendiculaire
au soleil qui se
lève
Réemploi de : avant, - la main  L’élève désigne
derrière, à droite, à gauche indique un endroit selon
gauche, à côté de... l’Est les indications du
maître.
Position d’une ville par - indiquer - carte de  L’élève donne la posi-
rapport à une autre : - à droite, l’Ouest Madagascar tion d’un endroit
Toamasina est à l’Est - devant, le Nord accrochée au désigné par rapport
d’Antananarivo. mur à un autre.
Position d’une maison par - derrière,  L’élève situe
rapport à une autre : le Sud sa maison par rapport à
l’école est derrière le - observer la carte l’école.
bureau du Fokontany. - localiser
- verbaliser
- répéter
- identifier
Des mots contenant - prononcer - les mots  L’élève chante en
le son AN. - répéter - comptine prononçant correcte-
- chanson ment le son GN.

67
Français

Initiation à la lecture de la carte et à la description simple


d’une situation géographique
 Etude du son EU
Objectifs généraux : l’élève doit être capable de (d’) :
- situer une ville par rapport à une autre sur une carte ;
- situer un endroit en regardant une carte ;
- prononcer correctement le son EU.
Objectifs spécifiques : l’élève doit être capable de (d’) :
- localiser un endroit sur une carte ;
- décrire sa situation géographique ;
- situer les grandes villes de Madagascar ;
- identifier et prononcer correctement le son EU.

Contenus Activités Moyens Evaluation


Repérage des points - observer - carte de  L’élève indique les
cardinaux sur la carte. Madagascar points cardinaux sur
la carte.
Noms des principales - indiquer - carte  L’élève montre sur
villes : Antananarivo, - nommer Individuelle la carte un point
Toamasina, Morondava, - répéter pour les énoncé par le maître.
Antsiranana, Toliary... - repérer élèves

Situation géographique de - décrire à - jeux de  L’élève décrit la


ces villes : l’aide d’une repérage situation
Antsiranana est au nord de phrase simple géographique de ce
Madagascar... point.
 Exercices de repérage.  L’élève place sur sa
carte un point décrit
par le maître.
 Des mots contenant le son - écouter - les mots  L’élève récite en
EU : - répéter - récitation prononçant
les cheveux, les yeux, le - mémoriser correctement le son
stylo bleu... - réciter EU.

68
Français

Acquisition des notions de distance et initiation à la lecture


d’un plan
 Etude du son EU
Objectifs généraux : l’élève doit être capable de (d’) :
- évaluer une longueur, une distance ;
- déterminer un itinéraire ;
- prononcer correctement le son EU.
Objectifs spécifiques : l’élève doit être capable de (d’) :
- évaluer la distance entre deux endroits ;
- décrire un itinéraire pour relier deux endroits ;
- tracer le plan de l’école, de la classe ;
- identifier et prononcer correctement le son EU.

Contenus Activités Moyens Evaluation


Emploi des termes : loin, - observer - observa-  L’élève décrit la
près de : ma maison est - faire appel au tion distance entre sa
loin de l’école... souvenir des élèves directe maison et l’école.
- décrire

Description d’un - répéter - plan du  L’élève montre


itinéraire : - décrire son itinéraire village ou son itinéraire sur
pour aller à l’école, je de la ville le plan.
passe devant l’église...
je passe derrière la poste - répéter  L’élève décrit
et je tourne à droite... - observer le plan son itinéraire.
- suivre l’itinéraire sur
le plan
Tracé du plan de la classe - tracer - feuille et  L’élève dessine
en tenant compte des - repérer crayon le plan de sa
points cardinaux. maison.
Tracé du plan de l’école. - placer
- lire le plan
Des mots contenant le son - écouter - les mots  L’élève récite
EU. - répéter correctement.
- mémoriser
- réciter

69
Français

Acquisition des noms d’animaux de ferme


 Emploi des structures "il y a..." et des nombres
 Etude du son IE
Objectifs généraux : l’élève doit être capable de (d’) :
- reconnaître et nommer les animaux de la ferme ;
- prononcer correctement le son IE.
Objectifs spécifiques : l’élève doit être capable de (d’) :
- reconnaître et nommer les animaux de la ferme ;
- nommer les femelles et les petits de ces animaux ;
- déterminer le nombre d’animaux ;
- employer la structure "il y a" pour décrire les animaux de la ferme ;
- prononcer correctement le son IE.

Contenus Activités Moyens Evaluation


Les noms d’animaux de - observer - observation  L’élève nomme
la ferme, en général, et - énumérer directe les animaux
les noms de ceux dela - répéter - image indiqués
région en particulier : le - jeux : par le maître.
boeuf, la vache, le veau, trouver la  L’élève donne la
le mouton, la brebis, maman du femelle d’un
l’agneau, le porc, la truie, veau, le papa animal énoncé
le petit cochon... de l’agneau... par le maître.
 L’élève énumère
la famille de
chaque espèce.

Emploi de "il y a…" : il y - montrer - les mots


a 3 vaches et un bœuf - nommer - comptine
dans la ferme de papa... - construire
des phrases

Les mots contenant le son - écouter  L’élève prononce


IE : le cahier, le pied... - identifier correctement le son
- répéter IE contenu dans la
comptine.

70
Français

Acquisition des noms d’animaux de la basse-cour


 Emploi des verbes "être et avoir" au présent
 Etude du son IE
Objectifs généraux : l’élève doit être capable de (d’) :
- nommer les animaux de la basse-cour ;
- employer les verbes "être et avoir " au présent ;
- prononcer correctement le son IE.
Objectifs spécifiques : l’élève doit être capable de (d’) :
- reconnaître chaque espèce d’animaux de la basse-cour ;
- nommer les animaux ;
- employer dans une phrase simple les verbes "être, avoir” ;
- identifier et prononcer correctement le son IE.

Contenus Activités Moyens Evaluation


Les noms des animaux de - observer - observation  L’élève nomme
la basse-cour : directe l’animal montré par
le maître.

 le coq, la poule, le pous- - écouter - image  L’élève désigne


sin, écouter - répéter l’animal nommé par
 le dindon, la dinde, le le maître.
petit du dindon (din-
donneau), répéter - identifier - dessin d’ani-  L’élève classe les
 le canard, la cane, le - nommer maux sur animaux par famille.
caneton... petit carton
- grouper par
famille

Emploi de "être, avoir" : la - construire des


poule a 5 poussins, le coq phrases
est méchant…

Des mots contenant le son - écouter - mots  L’élève chante la


IE : le papier, le - répéter - comptine comptine en
calendrier. - réciter prononçant correcte-
ment le son IE.

71
Français

Acquisition des termes relatifs aux travaux ménagers


 Emploi des verbes d’action usuels au temps présent
 Etude du son OIN
Objectifs généraux : l’élève doit être capable de (d’) :
- décrire à l’aide d’une phrase chaque étape des travaux ménagers ;
- employer correctement des verbes d’action appropriés aux travaux ménagers ;
- prononcer correctement le son OIN.
Objectifs spécifiques : l’élève doit être capable de (d’) :
- énumérer les différentes tâches ménagères ;
- les décrire une à une à l’aide de phrase ;
- nommer les outils de la ménagère ;
- identifier et prononcer correctement le son OIN.

Contenus Activités Moyens Evaluation


Mimes - observer - mimes  L’élève décrit
Les phrases décrivant - écouter - images l’action exécutée par
l’action : - répéter - observation un camarade.
 je (il, elle, maman) balaie - mimer et directe  L’élève exécute
la maison je range le lit, verbaliser - différents l’action dite par le
répéter - construire des outils, jeux maître.
 je lave la cuisine je phrases  L’élève fait le
prépare le repas je ménage et verbalise
repasse... mimer et chaque action.
verbaliser
 les noms : le balai, la
brosse, l’éponge...

- écouter - mots
Des mots contenant le son  L’élève identifie le
- répéter - texte de
OIN : Coin ! coin ! (cri du son en battant des
- identifier récitation
canard), loin, le point... mains quand le
- apprendre la maître récite.
récitation

72
Français

Acquisition des termes relatifs aux travaux du cultivateur


 Emploi des verbes d’action usuels au temps présent
 Etude du son OIN
Objectifs généraux : l’élève doit être capable de (d’) :
- identifier et décrire les différents travaux du cultivateur ;
- prononcer correctement le son OIN.
Objectifs spécifiques : l’élève doit être capable de (d’) :
-identifier chaque activité du cultivateur ;
-décrire à l’aide d’une phrase ;
-nommer les outils du cultivateur ;
-identifier et prononcer correctement le son OIN.

Contenus Activités Moyens Evaluation


Mimes : - mimer - mimes  L’élève décrit à
 les noms : le paysan, - nommer - observation l’aide d’une phrase
le cultivateur, le maïs, - décrire directe l’action exécutée par
le riz, le champ... - répéter - image un camarade.
 les outils : la bêche,
la charrue, la brouette,
l’arrosoir...
 les verbes : labourer,
planter, semer, arroser,
récolter...

Les phrases : le paysan - construire - les outils de  L’élève exécute


laboure le champ, il des phrases labour l’action décrite par le
laboure avec une bêche, - répéter maître.
le paysan sème le grain - construire  L’élève décrit deux
et arrose. une phrase tâches successives à
avec 2 l’aide d’une phrase.
verbes

Des mots contenant le son - écouter - mots  L’élève récite


OIN : loin, le foin, la - répéter - réciter correctement.
pointure. - mémoriser
- chanter

73
Français

Acquisition des termes relatifs aux activités de l’épicier


Emploi des verbes d’action usuels au temps présent
Etude du son IN
Objectifs généraux : l’élève doit être capable de (d’) :
- décrire les activités de l’épicier,
- prononcer correctement le son IN.
Objectifs spécifiques : l’élève doit être capable de (d’) :
- nommer quelques marchandises de l’épicerie,
- nommer les outils de l’épicier,
- décrire chaque activité de l’épicier à l’aide d’une phrase,
- prononcer correctement le son IN.

Contenus Activités Moyens Evaluation


 Les noms des marchan- - observer - observation  L’élève nomme la
dises : le sucre, le sel, la - écouter directe marchandise ou
farine, le riz, l’huile… - répéter - image l’outil désigné par le
maître.
 Les noms d’outils : la - simuler et - échantillons de  L’élève décrit
balance, le poids… verbaliser marchan-dise l’action éxécutée par
un camarade.
 Les verbes : vendre, - jeux de rôle  L’élève exécute
poser, le client achète… l’action décrite par le
l’épicier rend la maître.
monnaie.

 Les mots contenant le - écouter - mots  L’élève identifie et


son IN : Tintin, Alain, le - répéter - comptine prononce
raisin, le patin… - identifier - chanson correctement le son.
- réciter

74
Kajy

75
Kajy

Objectifs de la matière
Les mathématiques doivent amener l’élève à :
 développer des habiletés intellectuelles et psychomotrices ;
 acquérir les concepts fondamentaux dans les domaines de la numération, de
la géométrie et de la mesure ;
 maîtriser les stratégies et les automatismes de calcul ;
 acquérir une bonne méthodologie dans la recherche des solutions à des
exercices ou problèmes ;
 conjecturer, s’efforcer de prouver et contrôler des résultats obtenus ;
 développer les qualités d’expressions écrites et orales (clarté du
raisonnement, soin apporté à la présentation et à la rédaction) ;
 acquérir une formation scientifique lui permettant de poursuivre des études
et/ou de s’intégrer dans la vie active et professionnelle.

Objectifs de l’enseignement des Mathématiques à l’école


primaire
Au terme de l’enseignement primaire, l’élève doit être capable de :
 maîtriser les nombres et les techniques opératoires de base y afférentes : il
additionne, soustrait, multiplie et divise en utilisant les stratégies acquises ;
 utiliser les connaissances acquises dans le domaine de la géométrie pour
reconnaître dans le milieu où il vit les différentes formes essentielles ;
 maîtriser les relations entre les multiples et les sous multiples des principales
mesures de longueur, de capacité, de masse, d’aire et de temps ;
 intégrer les notions de mathématiques pour les réinvestir à chaque fois que
les circonstances les exigent.

Tanjona ho an’ny kilasy voalohany Ambaratonga Voalohany


Amin’ny fïafaran’ny kilasy voalohany ambaratonga voalohany, ny mpianatra
dia afaka :
 maneho tsy mihambahamba amin’ny alalan’ny kirakira ny isa hatramin’ny
100 sy ny firafitry ny isa araka ny toetra mampiavaka azy ;
 mampihatra tetika sy paika eo amin’ny manampy sy manala ;
 mampiasa vola madinika eo amin’ny fïfanakalozana ;
 mandrefy amin’ny fomba tsotra ny halavana ;
 mamaha sy mandrafïtra lazaolana tsotra mifanandrify amin’ny isa ianarana
mifanentana amin’ny taonany sy amin’ny tontolo iainany.

Toromarika ho amin’ny fampianarana


Natao hanana endrika mahafaobe ny toromarika atolotra etoana koa
anjaran’ny mpampianatra izany no mampifanentana azy amin’ny zava-misy.

76
Kajy

Fahaizana mandini-javatra
Zavatra azo kirakirain’ny mpianatra no anompanana ny fandinihana.
Fantenana tsara ny fïtaovana ampiasaina hahazoana manasongadina ny tian-
kampianarina. Beazina ny mpianatra hifototra amin’ny zava-dehibe sy manan-
danja fa tsy ho variana amin’ny antsipiriany. Atao vaindohan-draharaha mihitsy
ny fampandraisana anjara mavitrika ny mpianatra eo amin’ny fikirakirana
fïtaovana.
Fahaizana amam-pahalalana aorin’ny tena
Ampifandraisana hatrany amin’ny tontolo fantatra sy iainana ny fampianarana
kajy. Mba hanafoanana ny fampianarana tolotra dia ampiharina ara-bakiteny ny
hoe : "ny hay mankany amin’ny tsy hay, ny mora mankany amin’ny sarotra."
Volena ny toe-tsaina tia karokaroka sy ny fahaizana manao tsoakevitra, izany
hoe ny mpianatra mihitsy no manorina fahalalana ho an’ny tenany. Anterina fa
ny mpianatra no ifotoran’ny asa rehetra atao.
Fifanakalozan-kevitra
Ny fifanakalozan-kevitra no fototry ny fahaiza-mitsikera sy fanekena ny
fanakianana mba hahazoan’ny mpianatra manitsy ny diso sy ny hevitra
manjavozavo ka hampitombina ny fahalalana azony. Ny fifanakalozan-kevitra
eo amin’ny samy mpianatra no tetika mahomby eo amin’ny fanamorana ny
fahazoany ny lesona noho ny fomba fiteny sy fisainana iraisany. Ampirisihana
ny fampiharana hentitra ny asa isan-tarika sy ny asa tsiroaroa.
Fanehoan-kevitra hentitra
Ahitsy tsikelikely ny fomba fanambaran’ny mpianatra ny hevitra notsoahiny avy
amin’ny fikirakirana ombam-pandinihana mba hahatonga izany ho fanehoana
ara-matematika. Manana voambolana mampiavaka azy amin’ny taranja hafa
manko ny kajy ka takina ny fifehezana azy ireny mba ho hentitra sy marina ny
ambarany. Ampirisihana hanaporofo ny tsoakevitra atolony koa ny mpianatra
mba ho lasa fahazarany ho azy izany.
Fanakarana ara-tsaina
Dingam-piaingana ihany ny hita sy tsapa ary re, fa ny fanakarana an-tsaina no
tanjona hotratrarina. Izany hoe tsy maintsy avadika ho fahalalana voasaina ny
fahalalana ara-tsapa.Trandrahina ny fifampifandraisana, ny fifampiankinana, ny
fifanahafana... eo amin’ny fikirakirana atao, ampiharina ny paika miainga
amin’ny ankapobeny mankany amin’ny antsipiriany na ny mifamadika
amin’izany hahatongavana amin’ny fahalalana voasaina ara-matematika.

77
Kajy

Fikoloana ny fanjohian-kevitra
Aorina ao amin’ny mpianatra ny fahaiza-manjohy hevitra izay vokatry ny
fahaiza-mandinika, mamakafaka, mandalina sy manatsoaka hevitra.
Ezahina ny hampivelatra izany fanjohian-kevitra izany amin’ny fampiharana
antsakany sy andavany ireo tetika sy paika voalaza eo ambony ireo eo amin’ny
lesona sy ny fampiasana.
Fototry ny fahombiazana eo amin’ny fampianarana kajy manko ny fampiasana
ka tokony holanjalanjaina fatratra ny fahasarotany sy ny fahamaroany. Ny
hahatsangy ny mpianatra eo amin’ny fanakaram-pahalalana no tena zava-
kendrena.
Fehiny
Mba hanatsarana izany dia azo fehezina toy izao ny famahana lazaolana :
 manakatra sy mamakafaka ny hevitra raiketin’ny lazaolana ;
 mitily ny tena olana ;
 mampifandray ny fahalalana efa ananana amin’ny fanontaniana mipetraka ;
 mifehy ny tetika sy paika hampiharina ;
 maneho ny lalantsaina arahina hahazoam-baliny azo porofoina ny
fahamarinany ;
 mahafolaka ny teny sy fomba fiteny ara-kajy.
Lanjan'ora isan-kerinandro
Feno : ora 5
Tapakandro : ora 5

78
Kajy
.

Fandaharam-pianarana
Tsy nalahatra araka ny zana-taranja (rafitrisa, rafîtsary, rafidrefy) akory ny
fandaharam-pianarana fa notsinjaraina kosa ho isan-telovolana. Ny isa 0 ka
hatramin’ny 10 no ianarana mandritra ny telovolana voalohany, ny isa 11 ka
hatramin’ny 20 ny telovolana faharoa, ny isa 21 ka hatramin’ny 100 ny telovolana
fahatelo.
Lohahevitra
Ny lohahevitra dia izay fantatry ny mpianatra sy iombonana amin’ny taranja
hafa. Kendrena koa ny fampiasana ampanaovina ny mpianatra mba hahaliana sy
hahafïnaritra azy.

Telovolana voalohany
Zana-tanjona I : maneho habetsahan-javatra mifanandrify amin’ny 0 ka hatramin’ny
10 ny mpianatra.

Vontoatiny Sahanasa Fitaovana Tombana


Fampifandrai-  Manisa rantsan-tanana, -voan-javatra  Mpianatra
sana "anarana zavatra azo kirakiraina. mampifandray
isa" amin’ny  Manao tanisa an-kira. - hazokely angon-javatra sy
angon-javatra sy  Mampifandray ny isan- fanehoana an-tsary
zavatra azo javatra amin’ny rantsan- miendrika mason-
kirakiraina. tanana. daomy amin’ ny
 Maneho an-tsary - zavatra azo "anarana isa."
miendrika mason-daomy kirakiraina
ny isa. - kodiakely
 Manao fanehoana an-
tsary ny isa amin’ny
alalan’ny fïkirakirana
hazokely na voan-
javatra.
 Mampihatra ny
fanisana ny mason-
daomy amin’ny kilalao.
 Manasokajy zavatra
hamaritana ny isa 0.

79
Kajy

Zana-tanjona II: mamaky tsy mihambahamba ary manoratra ara-dalàna ny isa 0 ka


hatramin’ny 10 ny mpianatra.
Vontoatiny Sahanasa Fitaovana Tombana
Famakiana sy  Mamaky ny - voanjavatra  Mpianatra mamaky
fanoratana ny tarehimarika. - hazokely tarehimarika aseho
tarehimarika 0 ka  Manoritra an’erana ny - zavatra azo indray mielatra
hatramin’ny 10 tarehimarika. kirakiraina  Mpianatra
 Manoratra ny tarehi- - tabilaonisa manoratra
marika amin’ny habeny - maribavan’ny tarehimarika
ara-dalàna. manampy tononina.
 Mikaroka tarehimarika - takelakisan’ ny
ao an-dakilasy. 20
 Manoratra
tarehimarika
mifanandrify amin’ny
isan- javatra/sary
nomena.
 Manoratra
tarehimarika tononina.

Zana-tanjona III: mandrafitra ny fifandraisana araka ny laharana ny mpianatra.


Vontoatiny Sahanasa Fitaovana Tombana
Fampiasana ny  Manisa misonga sy - voan-javatra  Mpianatra
marika > sy < ary = mijotso. mampiasa ny marika
Fandaharana  Mampitaha isa roa - hazokely < sy > ary = amin’ny
misonga sy mijotso. amin’ny fampiasana fampitahana isa.
angon-javatra.
 Mampiasa ny marika < - zavatra azo  Mpianatra
sy > ary = kirakiraina mandahatra misonga
 Mandahatra misonga na mijotso andiana
na mijotso andiana isa. - tanjozotranisa isa.

80
Kajy

Vontoatiny Sahanasa Fitaovana Tombana


 Mamantatra ary - takelakisan’
manoratra ny isa marikitry ny 20
ny isa iray.
 Manavaka ny isa ankasa
sy tsiankasa.

Zana-tanjona IV : mampihatra ny famahavahana manampy sy manala amin’ny


alalan’ny fanisana ny mpianatra.
Vontoatiny Sahanasa Fitaovana Tombana
Fianarana ny  Mikirakira zavatra mba - voan-javatra  Mpianatra mamaky
manampy sy ny hanehoana ny manampy sy asamarika manampy
manala. Fampiasana manala. sy manala (am-bava
ny marika + sy - ary  Manisa mba hahitana ny - hazokely sy an-tsoratra).
= valin’ny famahavahana
manampy na manala.
 Mandrafïtra fimirana. - zavatra azo
 Manamarika ny famadi- kirakiraina
hana eo amin’ny fimirana.
 Mampihatra ny manampy
sy manala amin’ny lalao - takelakisan’ny
20

81
Kajy

Telovolana faharoa
Zana-tanjona I: mamaky tsy mihambahamba ary manoratra ara-dalàna ny isa 11 ka
hatramin’ny 20 ny mpianatra.

Vontoatiny Sahanasa Fitaovana Tombana


Famakiana sy  Mampihatra ny fïfanaha - voan-javatra  Mpianatra mamaky
fanoratana ny 11 ka fana mba hianarana ny isa tsy mihambahamba ny
hatramin’ny 20. vaovao (famakiana sy tarehimarika sy ny isa.
fanoratana).
 Mpianatra manoratra
 Mampiasa bararata - bararata voateti- ny tarehimarika sy ny
voateti- drefy sy voan-javatra drefy isa tononina
mba hanehoana ny
habetsahana mifanandrify
amin’ny isa.
- tabilaonisa
 Manisa tsiroaroa - takelakisan’ny
 Misokajy ny ambiny sy ny 20
ampolony ao amin’ny isa
manana tarehimarika roa.

Zana-tanjona II: mandahatra ny isa araka ny toetra mampiavaka azy (laharana, isa
marikitra, isa ankasa sy tsiankasa) ny mpianatra.
Vontoatiny Sahanasa Fitaovana Tombana
Fandaharana ny isa  Mampitaha isa roa amin’ny - voan-javatra  Mpianatra man-
araka : fampiasana ny marika < sy > dahatra misonga na
ary = mijotso ny andiana
isa.
 laharana  Mandahatra misonga na - hazokely  Mpianatra
mijotso ny andiana isa. manoratra ny isa
marikitra ny isa iray.
 marikitra  Manoratra ny isa marikitra - zavatra azo  Mpianatra
ny isa iray. kirakiraina misokajy ny isa
ankasa sy tsiankasa.
 ankasa, tsiankasa  Mizara angonjavatra ho - tanjozotranisa
toko roa.
 Misokajy ny isa ankasa sy - tabilaonisa
tsiankasa.

82
Kajy

Zana-tanjona III
mahay tsianjery:
- ny mampitombo avo roa heny ny isa 1 ka hatramin’ny 10 ;
- ny manampy mifototra amin’ny 5 ;
- ny mameno ho 10 ny isa iray.
Vontoatiny Sahanasa Fitaovana Tombana
Fianarana tsianjery  Mandinika ary mamaky - voan-javatra  Mpianatra
ny fimirana fototra ny fimirana fototra ianarana. manome tsy
ao amin’ny  Mikirakira voan-javatra mihambahamba ny
maribavan’ny mifanandrify amin’ny - takelakisan’ valin’ny fïmirana
manampy. fïmirana ianarana. ny 20 fototra.
 Manamarika ny
famadihana eo amin’ny - bararata
fïmirana. voateti-drefy
 Mamaky ary mitadidy ny
fïmirana. - maribavan’
 Mampihatra ny fïmirana ny manampy
fototra amin’ny endrika
lalao
.
Zana-tanjona IV:mandrefy halavana amin’ny fampiharana refy ifanarahana ny
mpianatra.
Vontoatiny Sahanasa Fitaovana Tombana
Fandrefesana  Mandahatra zavatra araka - boky  Mpianatra
halavana ny halavana. Garabola mandrefy sy
 Mandrefy halavan-javatra mampitaha refïn-
amin’ny refïn-tsary irery. - boatin’ javatra.
 Mandrefy halavan-javatra afokasoka
amin’ny refy ifanarahana.
 Mampitaha refin-kalavana - tehina
samy hafa.
 Mampihatra fïtsipika - fïtsipika
voateti-drefy araka ny venty voateti-drefy
ifanarahana.

83
Kajy

Zana-tanjona V: manampy sy manala ao anelanelan’ny isa 0 ka hatramin’ny 20 sy


mamaha lazaolana mifanentana amin’ny taonany sy ny zava-misy iainany amin’ny
alalan’ny fampiharana ny paikan’ny manampy sy manala efa hainy ny mpianatra.
Vontoatiny Sahanasa Fitaovana Tombana
Fampiharana paika  Manampy na/sy manala - voan-javatra  Mpianatra
samihafa eo amin’ ny amin’ny endrika misy manao asa marika
manampy sy manala mpanova. mitaky
 Manala isa eo amin’ny - bararata fandalovana
ampolony faharoa mba ha- voateti- amin’ny 10.
hazoana 10. drefy  Mpianatra ma-
 Manampy na/sy manala maha lazaolana
misy fandalovana amin’ny 10. - tanjozotra- amin’ny fampi-
 Mamaha lazaolana amin’ny nisa harana ny
fampiharana ny manampy manampy na/sy
na/sy manala. - takela- manala.
 Mampihatra ny manampy kisan’ny 20
na/sy manala amin’ny endrika
lalao. - maribavan’
ny manampy

84
Kajy

Telovolana fahatelo
Zana-tanjona I:
- mamaky tsy mihambahamba ary manoratra ara-dalàna ny ampolony ny mpianatra.
- mandahatra, manampy sy manala ny isa hatramin’ny 100 izy.

Vontoatiny Sahanasa Fitaovana Tombana


Fianarana ny  Mikirakira fïtaovana mba - bararata voateti-  Mpianatra
ampolony. hanehoana ny ampolony. drefy mamaky ny
 Manisa tsifolofolo. - tabilaonisa isa
 Mamaky sy manoratra ny ampolony.
tarehimarika ampolony amin’ny - fonosan- javatra
mandeha tsifo-
alalan’ny fifanahafana.
lofolo
 Mampitaha tsiroaroa ny
ampolony.
 Mandahatra misonga na
mijotso ny ampolony.
 Manampy sy manala ny
ampolony.
Zana-tanjona II : mamaky tsy mihambahamba ary manoratra ara-dalàna ny isa 21 ka
hatramin’ny 100 ny mpianatra.

Vontoatiny Sahanasa Fitaovana Tombana


Famakiana sy  Manoratra sy mamaky ny isa -voanjavatra  Mpianatra
fanoratana ny isa ao amin’ny ampolony roa mamaky tsy
- bararata voateti-
21 ka hatramin’ voalohany. mihambaha
drefy
ny 100. Manoratra sy mamaky ny isa ao mba ny isa
amin’ny ampolony manaraka tondroina.
amin’ny fampiharana ny
fïfanahafana. - tabilaonisa  Mpianatra
 Manoratra sy mamaky ny isa manoratra
iray tsanganana amin’ny ara- dalàna
fampiharana ny fifanahafana ny isa
manana
tarehimarika
roa tononina.

85
Kajy

Vontoatiny Sahanasa Fitaovana Tombana


 Manoratra sy mamaky ny isa
iray andalana amin’ny
fampiharana ny fifanahafana.
 Mikirakira bararata sy voan-
javatra hanehoana ny isa.
 Mamadika ho tarehimarika ny
isa avy natao fanehoana.
 Misokajy ny ambiny sy ny
ampolony ao amin’ny isa
manana tarehimarika roa.
 Mampihatra amin’ny lalao ny
fanisana tsidimidimy sy
tsifolofolo.
Zana-tanjona III: mandahatra ny isa araka ny toetra mampiavaka azy (laharana, isa
marikitra, isa marikitra ny ampolony isa ankasa sy tsiankasa) ny mpianatra.

Vontoatiny Sahanasa Fitaovana Tombana


Fandaharana ny  Mampitaha isa tsiroaroa - voanjavatra  Mpianatra
isa araka ny : amin’ny fampiasana ny marika < mandahatra
sy > ary =. misonga na
mijotso ny
 laharana andiana isa.
 Mandahatra misonga na - bararata voateti-  Mpianatra
mijotso ny andiana isa. drefy manoratra ny
isa marikitra sy
 marikitra ny isa marikitra
 Mamahavaha isa ho am polon’ ny
 ankasa sy ampolony sy ambiny. - tabilaonisa isa iray
tsiankasa.  Misokajy ny isa ankasa sy  Mpianatra
tsiankasa. misokajy ny
 Mitady ny isa marikitra sy isa ankasa sy
ny isa marikitra ampolon’ tsiankasa.
ny isa iray.

86
Kajy

Zana-tanjona IV: mampiasa ny vola madinika eo amin’ny fifanakalozana; mamaha


lazaolana mifanentana amin’ny fahaizana sy mifanaraka amin’ny zava-misy
manodidina azy ny mpianatra.
Vontoatiny Sahanasa Fitaovana Tombana
Fampiasana ny  Manoritsoritra ny vola tsirairay. - kisarimbola  Mpianatra
vola madinika eo  Manavaka ny karazam- bola. mamaha
amin’ny fifa- - zavatra samy lazaolana
nakalozana. hafa atao mikasika ny
entam- fifanakalozana
barotra amin’ny fampi-
 Manorina ny fifandraisana misy - takelaka asana ny vola
eo amin’ny vola madinika. anehoana ny madinika.
 Mikajy ny tokom-bola. vidin- javatra
 Mandoa vidin-javatra.
 Mampitaha vidin-javatra.
 Mikajy ny famerim-bola.
 Mampihatra ny fahalalana ny vola
eo amin’ny kilalao miendrika tsena.

Zana-tanjona V:
- manampy sy manala amin’ireo isa anelanelan’ny 0 ka hatramin’ny 100 ny
mpianatra ; tafïditra ao amin’izany ny isa manana tarehimarika roa afa-tsy ny
manampy sy ny manala ny ambiny izay mitaky fandalovana amin’ny folo.
- mamaha lazaolana mifanentana amin’ny fahaizany sy mifanaraka amin’ny
manodidina azy izy, ka ny fampiharana ny tetiky ny manampy sy ny manala efa
hainy no ampiasaina.

Vontoatiny Sahanasa Ftaovana Tombana


Fampiharana ny  Manao asamarika manampy sy - voanjavatra  Mpianatra
asamarika manala amin’ny fampiharana ny mamaha olana
manampy sy tantsoroka an-tsoratra sy ny endrika misy asamarika
manala amin’ny misy mpanova. manampy na
famahana ny manala.
fimirana sy ny
lazaolana.

87
Kajy

Vontoatiny Sahanasa Fitaovana Tombana


 Manampy sy manaja ny - bararata
ampolony sy ny ambiny amin’ny voateti-drefy
fampiharana ny fîfanahafana.
 Manampy ao anatin’ny ampolony
iray mihoatra ny ampolony - tanjozotranisa
manaraka.
 Manala ao anatin’ny ampo- lony - maribavan' ny
iray miverina amin’ny ampolony eo manampy
aloha.
 Manampy sy manala ny isa - tabilaonisa
rehetra hatramin’ny 100, tafiditra ao
ny isa manana tarehimarika roa afa-
tsy ny manampy sy manala ny
ambiny izay mitaky fandalovana
amin’ny folo.
 Mamantatra ny asamarika tokony
hatao.
 Mamaha lazaolana tsotra.

88
Tsianjery

89
Tsianjery

Tanjon’ny taranja
Ny tsianjery dia mamolavola mpianatra ho afaka :
 mitadidy fehezanteny mirindra ;
 mamolaka ny fahaiza-miteny ;
 maneho fihetsika mifanaraka amin’ny zavatra tenenina ;
 manaja ny lantompeo sy fîatoana takian’ny tononkalo ;
 mampihatra eo amin’ny fiainana andavanandro ny fananarana sy torohevitra
fonosin’ny tononkalo ;
 mankafy ny tononkalo voarindra.

Torolalana ankapobeny
Misy sivy ireo tsianjery heverina fa sahaza ny mpianatra ao amin’ny kilasy
voalohany Ambaratonga Voalohany.

Lohatenin-desona Isan’ny andininy


Zaza hendry sy madio 4
Zaza mahalala fomba 4
Zaza mahakajakaja 8
Tsy tiako ny lainga 4
Loza ny afo 4
Ny anatra ekeo 4
I Zoky 5
Hiran’ny maraina 4
Miandry anao ny firenena 6

Ankoatra ny zaza mahakajakaja, izay tokony ho andininy roa no hianarana


miaraka, dia tsara raha andininy iray ihany no ianarana isaky ny seho.
Anisan’ny ezaka tratrarina ny fahaiza-manonona ary ny fanajana ny mari-
piatoana. Noho izany, tsy ampy ny fahaizana misosa ny lesona.
Aoka hisy seho manokana hanaovana tombana. Tia manao fifaninanana ny
ankizy ka tsara araraotina izany toe-tsaina izany. Mandritra ny tombana dia ezahina
arindra ny fiteny sy fihetsika ary raha mety aza dia ny fientanam-po koa.
Fitaovana toy ny sary miloko na tsotra, ankizy mahafeno ireo fepetra ilaina na
zavatra hita maso no tsara ampiasaina eo amin’ny fampidirana ny lesona.
Azon’ny mpampianatra atao ny manampy na manala na manolo ireo tsianjery
naroso ireo, araka izay heveriny fa mampety izany.
Manomboka amin’ny faramparan’ny telovolana faharoa dia azo atao ny
mandika ny tsianjery amin’ny fotoanan’ny dikasoratra.
Lanjan’ora isan-kerinandro
Feno : 1 ora sy 20 mn
Tapakandro : 40 mn

90
Fanabeazana
ara-java-kanto
(hira - dihy - mozika)

91
Fanabeazana ara-java-kanto

Tanjon’ny taranja
Ny fampianarana ny hira, mozika sy dihy dia mitaiza ny mpianatra ho
afaka :
 mamoha ny aingam-panahy ara-java-kanto ;
 mampirindra ny anjara asan’ny vavahadin-tsaina sy ny hetsika ;
 mitaiza ny fifantohan-tsaina sy ny fïtadidiana ;
 manaja sy mikolo ireo vakoka nentim-paharazana mba hananany toe-tsaina
mivelatra amin’ny tontolo iainany ;
 mampirindra ny hira sy ny ngadona ary ny mozika ;
 mandrindra ny fïhetsiky ny vatana, ny rantsam-batana araka ny feon-kira sy
mozika eo am-pandihizana ;
 mikolo sy manabe ny saina amam-panahy hankamamy ny zava-kanto.
Tanjona ankapobe
Amin’ny fiafaran’ny kilasy voalohany ambaratonga voalohany, ny mpianatra di
afaka :
 mandrindra mora foana ny fïhetsika rehetra miaraka amin’ny ngadon’ny hira
sy ny feon-javamaneno ;
 mahafehy tsara ny feon-kira nianarana ;
 manao fïhetsika mifanaraka amin’ny ngadon’ny hira sy mozika rehefa
mandihy.
Torolalana
 Azo atao tsara ny misafïdy hira na dihy fanao ao amin’ny faritra misy ny
mpianatra saingy hajaina hatrany ireo fonjan-kevitra mibaiko ny fandahàram-
pianarana.
 Momba ny mozika indray dia misy ireo fïtaovana tsotra azo anamarihana ny
ngadona, ohatra : ny tehaka...
 Fanao tsara koa anefa ny mampiasa fïtaovana toy ny : ambio, korintsana,
tsikadraha, kipantsona... izay amboarina araka ny zava-misy.
 Misy tononkira vitsivitsy izay atolotra ho ampiasaina amin’izay maha mety
azy, raha hain’ny mpampianatra.
 Azon’ny mpampianatra atao koa ny manatona mpanan-talenta eo amin’ny
faritra misy ny sekoly ka amin’izany dia mangataka fïaraha-miasa aminy.

Lanjan’ora isan-kerinandro
Ora feno : ora 1
Tapakandro : 20 mn

92
Fandaharam-pianarana
Tanjona manokana
Mpianatra :
 mahafehy ny sofina sy ny fihetsika amin’ny fahaizana hira tsotra ;
 mahay mampifanaraka ny hira, ny dihy, ny fihetsika ary ny zavamaneno (ambio).

Vontoatiny Sahanasa Fitaovana Tombana


▼Hira  Mianatra ny  Tononkira  Mihira tsirairay
" Ry andininy  Feon-kira na tsiroaroa na 2,
Tanindrazanay voalohany sy ny amin’ny na 3 na isan-
malala ô ! " isan’andininy. horonam-peo dabilio ahitana
 Mianatra ny fi- sy ny izay mahatadidy
hetsika fanajana fitaovana ny tonony.
fanao rehefa fandefasana
mihira sy mihaino azy (raha
ny hiram- misy).
pirenena.
▼Mozika  Mamerina ny  Tononkira  Mitovy amin’ny
" Ry andininy Feonkira eo ambony ihany
Tanindrazanay voalohany sy ny amin’ny saingy jerena koa
malala ô ! " isan’andininy ary horonam-peo ny fanajana ny
manaraka ny  Rantsan-kazo ngadona.
ngadona sahaza roa mitovy  Mpianatra 2 na 3
ny feon-kira. halava sy na isan-dabilio
 Mianatra ny habe (ambio). mamerina ny
tonony sy ny  Tononkira sy hira.
feony amin’ny sary
▼Hira andininy voalo- mifandraika
" Ao hany. aminy
anaty ala "
 Sehatra
malalaka
Hira : "Ao
anaty ala ".

▼Dihy  Mianatra  Jerena ny fahai-


 Tononkira sy
Fampihetsehana ny mampiaraka ny zana mandrindra
sary
tongotra (miroso sy fihetsika ny fihetsika
mifandraika
mihemotra). mifandraika amin’ manaraka ny
amin’ny
ny tononkira. hira.
tonony.
▼Hira
 Mianatra ny  Famerenan’ny
" Ao anaty ala " andininy sy ny mpianatra
isan’andininy tsirairay na 2 na
3 na isan-dabilio
ny hira.

93
Fanabeazana ara-java-kanto

▼Mozika Manazatra ny sofina Tavoahangy  Fandaharana ny


Feo iva sy feo avo haman-tatra feo iva sy na vera misy feo avoakan’ireo
avo ka handahatra azy rano.Manome fitaovana :
ireo midina na feo raha milahatra midina
miakatra. velezina. na miakatra.
▼Hira  Mianatra ny  Tononkira  Fifaninanan-kira
" Ny mandeha " andininy eo amin’ny
voalohany. ankizy lahy sy
vavy.
▼Dihy  Manazatra manova  Tononkira na  Fampandihizana
Fampihetsehana ny ny fihetsika araka feon-kira mpianatra 2 na 3
tongotra aman- ny ngadon’ny hira na isan-dabilio
tanana sy ny tonony. mamerina ny hira.

▼Hira  Mianatra ny  Tononkira  Fifaninanana mi-


" Ny mandeha " andininy manaraka. hira sy manao
fihetsika mirindra
mifanaraka
amin’ny hira,
mpianatra
tsirairay na 2 na 3
na isan-dabilio

▼Mozika  Mamantatra feon-  Fitaovana  Fitsapana ny


Famantarana feo javatra 4 na 5 ka fantatry ny fitadidian’ny
fantarina ilay mpianatra ka mpianatra ny
fitaovana, afaka mamoaka karazam-peo izay
ohatra : feo. norenesiny.
- tapa-kazo
- tavoahangy
kapohina
- kiririoka
- amponga velesina

▼Hira  Mihira ny
" ô ry dada !  Mianatra ny an-  Tononkira sy andininy
ô ry Neny ! " dininy voalohany. sary mifandraika voalohany ny
aminy mpianatra
tsirairay na 2 na 3
na isan-dabilio.

94
Fanabeazana ara-java-kanto
▼Dihy  Mampiaraka ny  Sehatra  Fampiharana ny
Fampirindrana fihetsika amin’ny malala- fïhetsika sy ny
fïhetsika miaraka tononkira sy ny dalaka an- hira ataon’ny
amin’ny hira : "ô ngadona : kala- mpianatra 2 na 3
ry dada! ô ry manjana. na isan-dabilio.
- mandroso indray ;
neny!" - mandingana ; 3 ---2
 
- miankavia ;
 
- mandingana ; 4 ---1
- mihemotra ary
mandingana mi-
ankavanana.

▼Hira  Mianatra ny an-  Tononkira sy  Famerenan’ny


" ô ry dada ! dininy sisa sy ny sary mpianatra
ô ry Neny ! " isan’andininy. mifandraika tsirairay na 2 na 3
aminy. na isan-dabolio ny
hira manontolo
miaraka amin’ny
fihetsika
▼Mozika  Mianatra mihai-no  Sehatra  Famantaran’ny
Fianarana mihaino amim-pahanginana ahazoana mpianatra ny feo
ny manodidina ireo feo samihafa mandre feo (omby, ondry,
ahazoana maromaro olona, akoho…)
mamantatra azy. (feom-biny,
feon’olona…)

▼Hira  Mianatra ny an-  Tononkira sy  Famerenan’ny


"Iza no namanay" dininy voalohany. sary ankizy tsirairay,
mifandraika na 2 na 3 na isan-
aminy. dabolio ny
andininy
voalohany.
▼Dihy  Mianatra mandri-  Fitaovana  Fitsapana ny
Fampihetsehana ndra ny fihetsiky ny fantatry ny fitadidian’ny
ny loha sy ny loha sy ny tanana mpianatra ka mpianatra ny
tanana (tsipi- miaraka. afaka mamoaka karazam-peo izay
tanana) Ohatra : midoladola feo. norenesiny.
ny loha miampy
velatanana sy tsipi-
sandry

95
Fanabeazana ara-java-kanto

▼Hira  Mamerina ny an-  Tononkira sy  Fifaninanan-kira


" Iza no namanay " dininy voalohany sy sary ataon’ny
mianatra ny mifandraika mpianatra
andininy faharoa. aminy. tsirairay na 2 na 3
na isan-dabilio,
mame-rina ny
andininy
voalohany
▼Mozika  Manavaka sy  Raha mety tsy  Famerenan’ny
Mihaino ny feo manasokajy ireo feo ho ampy ny mpianatra
manodidina re ka alahatra avy feo azo mihaino sy
amin’ny feo avo na renesina dia manasokajy ireo
feo iva. mampiasa feo ireo
fitaovana toy
ny vata
fandraisam-
peo.
▼Hira  Mamerina ny an-  Tononkira sy  Famerenan’ny
" Iza no namanay " dininy 1-2 ary sary mpianatra ireo
mianatra ny andi- mifandraika andininy 1-2
niny fahatelo aminy.
▼Dihy  Mianatra manao  Ny hira  Fanaovana dihy
Dihy soroka dihy soroka am- nianarana, na soroka arahin-kira
pifanarahana feon-java- na feon-kira
amin’ny hira na maneno azo
feon-javamaneno anaovana dihy
(raha misy) soroka.
 Horonam-peo
misy ny hira
azo hanaovana
ny dihy
soroka.
▼Hira  Manazava tsotra ny  Tononkira sy  Asaina mihira ny
"Andeha tononkira. sary mpianatra
hianatra "  Mianatra ny an- mifandraika tsiroaroa na
dininy sy ny isan’ amin’ny tsitelotelo na
andininy. vontoatin’ny isan-dabilio.
hira.
▼Mozika  Mianatra mampi-  Ambio na  Fampiarahana ny
Fianarana mampi- asa hira amin’ny hazokely roa hira amin’ny
asa ambio na zavamaneno tsotra mitovy halava zava-maneno
korintsana… (ambio na sy habe. tsotra (ambio na
korintsana.)  Korintsana na korintsana…)
ka-poaka
asiana vato-
kely na
voamaina.

96
▼Hira  Mamerina ny an-  Tononkira.  Asaina mihira ny
"Andeha dininy andininy faharoa
hianatra " voalohany. ny mpianatra.
 Mianatra ny
andininy faharoa.

▼Dihy  Mianatra  Horonam-peo  Fanaovana dihy


Fihetsika mampirindra (raha misy) mirindra miaraka
mirindra : fihetsika. amin’ny hira.
" Soamiditra "
na " Avy  Mampirindra ny  Hira ataon’ny
mangataka fihetsika miaraka mpianatra
izahay " na izay amin’ny hira.  Toerana
dihy azo atao eo (tsiroaroa na malalaka
an-toerana. tsiefatrefatra…)

97
98
Sary

99
Sary

Tanjon’ny taranja
Ny fampianarana sary dia mitaiza ny mpianatra ho afaka :
 mampitombo ny fitadidiana amin’ny alalan’ny fandraiketana an-kandrina ;
 mialoha ny zavatra atao sary ;
 maneho an-tsary ny zavatra noeritreretina ;
 mamoaka ny bika ary manaja ny fifandraisan’ny haben-javatra eo amin’ny sary
atao ;
 mikolo ny fahaizana mampiasa loko eo amin’ny fampihaingoana sy
fandravahana.
Tanjona ankapobe
Amin’ny faran’ny kilasy voalohany ambaratonga voalohany, ny mpianatra
dia afaka :
 mandravaka ireo loko fototra ;
 mandoko sary efa vita tamin’ny fitomboka ;
 manoritra tsipika isan-karazany ary mampiasa ireny eo amin’ny fanaovana
sary ;
 maneho sary mifandraika amin’ny vontoatin-desona ianarana ;
 maharakitra an-tsary ny fitaovana tsotra fampiasa andavanandro ;
 maneho ny hakanton’ny tontolo iainana amin’ny alalan’ny sary.
Torolalana
Fandikana ny hita maso ny sary, fanehoana ny eritreritra sy ny fihetseham-po
ihany koa noho izany ilaina tokoa ny fanaraha-maso ny asan’ny mpianatra mba
hanomezana fanitsiana hatrany ireo mpianatra izay hita fa sahirana eo am-
panatontosana sary.
Azo atao tsara ny manao sary iombonana : miara-manoritra sary na mifandimby
manao izany, miara-mandoko sary na mifandimby manao izany raha sary fanatsarana
ny efitrano fianarana (rindrina, varavarana…).
Anisan’ny maha zava-kanto ny sary dia takina ny fahaizan’ny mpianatra mitsara
ny sary vita.
Lanjan’ora isan-kerinandro
Ora feno : ora 1
Tapakandro : 20mn

100
Sary

Fandaharam-pianarana
Tanjona manokana
Mpianatra afaka :
 mandrindra ireo loko fototra ;
 mampifantoka ny saina aman’eritreritra amin’ny zavatra atao ;
 mampiasa tsara ireo fitaovana natokana amin’ny fanaovan-tsary ;
 manaja ny bikan-javatra atao sary ;
 maneho ny hakanton’ny tontolo iainana amin’ny alalan’ny sary.

Vontoatiny Sahanasa Fitaovana Tombana


Fandokoana sary  Manazava ny asa  Fitaovana  Fandokoana ny
efa nosoritana ampanaovina. fandokoana. sary hafa tsy
mialoha na vita  Mandoko ny sary efa  Taratasy misy ny mitovy
fitomboka. voasoritra. sary holokoina. amin’ilay efa
 Manara-maso ny natao
fanatanterahana ny
fandokoana ny sary.
Fanoritana tsipika  Manao tsipika isan-  Penisilihazo  Fanoritana
isan-karazany. karazany miloko samihafa, tsipika isan-
hanaingoana ny sarin- penisilihazo ary karazany
kahie... kahie na ravin- hanaingoana
taratasy kahie
Fanoritana tsipika  Mizatra manoritra  Solaitra, tsaoka  Fanoritana
mijidina, marin- ireo karazan-tsipika  Taratasy, tsipika mijidina
drano, miraika. ireo amin’ ny tanana. penisilihazo. marin- drano,
miraika
amin’ny tanana
Fanoritana sary  Manazava ny asa  Penisilihazo  Fitsarana ny
trano amin’ny atao. miloko ; sary trano
alalan’ny  Manoritra ny sary.  Penisilihazo voasoritra sy
fampiasana ireo  Mandoko ny sary tsotra sy gaoma. voaloko
tsipika izay hita teo
aloha.
Fanehoana an-  Manoritra ny trano  Fitsipika, gaoma,  Mitsara ny sary
tsary ny trano fonenan’ny penisi-lihazo. vita.
fonenan’ ny mpianatra.
mpianatra
Fanehoana an-  Mandoko ny sarin’ ny  Fitsipika, gaoma,  Mitsara ny sary
tsary ny trano trano fonenana (efa penisi-lihazo voaloko.
fonenan’ny vita teo aloha) miloko.
mpianatra.

101
Sary

Fanoritana sary :  Manoritra ny sarin’ny  Fitsipika, gaoma  Fitsarana ny


ny sainam-pirenena sainam-pirenena. penisilihazo. sary vita

Fandokoana sary :  Mandoko ny sarin’ny  Gaoma,  Fitsarana ny


ny sainam-pirenena sainam-pirenena (efa penisilihazo sary vita
vita teo aloha). miloko.
Fanoritana sary :  Manoritra ny sary,  Fitsipika,  Fitsarana ny
ny fitaovam- ohatra : penisilihazo. penisilihazo, sary vita
pampianarana iray gaoma
penisilihazo
Fanoritana sary :  Manoritra ny sary  Gaoma,  Fitsarana ny
ny fitaovam- ohatra fihogo. penisilihazo, sary vita
pidiovana any an- fihogo atao sary.
trano
Fanoritana sary :  Manoritra ny sary,  Gaoma, peni-  Fitsarana ny
ny fitaovana ohatra vilany. silihazo, vilany sary vita
hikarakarana atao sary.
sakafo
Fanoritana sary :  Manoritra ny sary,  Gaoma, peni-  Fitsara ny sary
ny fitaovana ohatra : kifafa. silihazo, kifafa vita
fanadiovana trano atao sary.
Fanoritana an-tsary  Manoritra ny sary  Gaoma, peni-  Fitsarana ny
ny fitaovam- ohatra angady. silihazo, angady. sary vita
pamokarana eny
an-jaridaina
Fanoritana sarim-  Manoritra sary,  Gaoma,  Fitsarana ny
borona iray ohatra : akoho. penisilihazo sary vita
Fanoritana sary :  Manoritra sary,  Gaoma, peni-  Fitsarana ny
ny taozavatra iray ohatra : satroka. silihazo, satroka sary vita
eo an-toerana
Fanoritana sary :  Manoritra ny sary  Gaoma, peni-  Fitsarana ny
ny zavamaniry ohatra : ny silihazo, sary vita
voninkazo. mitondra
voninkazo

102
Sary

Fanaovana sary ny  Manoritra ny sary  Gaoma penisi-  Fitsarana ny


fitaovam-pitaterana ohatra ny sarety. lihazo, fitsipika sary vita
misy eo an-toerana

Fanoritana sary  Manoritra ny sary  Gaoma,  Fitsarana ny


araka ny safidy araka ny safidy. penisilihazo sary vita
 Mandoko ny sary (efa fitsipika
vita teo aloha).

Fanoritana sary  Manoritra ny sary,  Gaoma  Fitsarana ny


apetaka eny raka ny safidy. penisilihazo, sary vita
amin’ny rindrina miloko

Fandokoana ny  Mandoko ny sary vita  Gaoma,  Fitsarana ny


sary apetaka eny teo aloha. penisilihazo sary vita
amin’ny rindrina miloko

103
104
Fanabeazana ny hetsika
aman-tsapa

105
Fanabeazana ny hetsika aman-tsapa

Tanjon’ny taranja
Ny fanabeazana ny hetsika aman-tsapa sy ny sahanasa manodidina ny sekoly
dia manabe sy manazatra ny mpianatra mba :
 hahay mampiasa amin’ny fomba mirindra ireo vavahadin-tsaina ka
ahahafahany
 manatanteraka mora foana ny hetsika sy asa madinika mahasoa mba ho
fahafinaretam-piainany ;
 ho afaka mifehy ny hetsika aman-tsapa amin’ny fahaizana manatontosa asa
iray ;
 hahafahany mampivelatra miandalana ireo vavahadin-tsaina avy amin’ny
alalan’ny fanitsiana ireo fihetsehana diso ;
 hahatsapany fa mifandray sy mifampiankina ny fihetsika sy ny saina ;
 hampiroborobo ao amin’ny toe-tsaina tia mamorona sy mikaroka ny zava-
tsoa eo amin’ny tontolo iainany.
Tanjona ankapobe, kilasy voalohany Ambaratonga
Voalohany
Amin’ny fiafaran’ny kilasy voalohany ambaratonga voalohany, ny mpianatra
dia voataiza hahalala sy hankamamy ny zava-misy eo amin’ny tontolo
iainany ka avy amin’ny alalan’izany no :
 hanazarana azy hanatanteraka asa tsotra sy madinika mahasoa avy amin’ny
alalan’ny fihetsika, ny toe-tsaina amam-panahy izay mifampiankina
avokoa ;
 hahaizany mifehy sy mandrindra mora foana ny asa sahanin’ireo taovam-
pandrenesany ;
 hampivelatra miandalana ireo vavahadin-tsainy ;
 hampiroborobo ao aminy ny toe-tsaina tia mamorona sy mandinika ;
 hananany risi-po ka hahaizany mikoja sy mikajy ary mikaly ny asa ataony
mba ho fahafinaretam-piainany.
Torolalana
Ny sahanasa manodidina ny sekoly dia manana fotoana manokana izay
hiatrehana azy ivelan’ny fotoam-pianarana (activités para-scolaires).
Ny fikirakirana, ny fampiasana ireo fitaovana ilaina amin’ny fiainana andavanandro
ary ny firotsahana an-tsehatra manao ny sahanasa no imasoana amin’izany.
Ireto ny paika tokony harahina :
 asiana fandaminana ny fizotry ny sahanasa mba hahafahan’ny mpianatra
mandrindra mora foana ny asa ataony ;
 atoro mazava ny fampiasana ireo fitaovana maro samihafa ;
 ampiana ary ampirisihiana hatrany ireo hita fa sahirana amin’ny
fanatontosana ny asa ;

106
Fanabeazana ny hetsika aman-tsapa

 ezahina ny isian’ny fitaovana ampy sy sahaza ny taonan’ny mpianatra ;


 tsy voatery ny fitaovana voalaza no ampiasana fa azon’ny mpianatra atao ny
mampiasa fitaovana mahasolo izay voalaza araka izay misy eo an-toerana ;
 karohina ireo akora sy taozava-baovao azo ampiasaina/ atao eo an-toerana ;
 kendrena mba ho asa hampivelatra ny zaza eo amin’ny tontolo iainany no
ampiharina ka hahafahany :
- mitia izay atao ;
- manatsara ny asa ;
- mahalala ny kanto ;
- mikaroka izay mahasoa ;
- mampiroborobo ny fahalalany ;
- mitondra fivoarana eo anivon’ny tontolo iainany.
 dinihina izay fomba hanatontosana ny sahanasa araka izay endrika isehoany
(asa samirery na asa isan-tarika).
Lanjan’ora isan-kerinandro
Ora 2

107
Fanabeazana ny hetsika aman-tsapa

Fandaharam-pianarana
Tanjona : manabe ny mpianatra mba hampiasa amin’ny fomba mirindra ny
vavahadin- tsaina ka hahay manavaka ny loko, bika sy ny karazan-javatra.
Vontoatiny Sahanasa Fitaovana Tombana
Ny loko :  Manavaka ny zavatra miloko - zavatra  Mamantatra
mena, fotsy, fotsy, mena, maitso, manga, samihafa ny loko izay
maitso, manga, vony, mainty… miloko tsapa fa
vony, mainty…  Mamantatra ny zavatra miloko fotsy, mena, somary
fotsy, mena, maitso, manga, maitso, afangaron’ny
vony, mainty… manga, mpianatra.
 Mandahatra zavatra mitovy mainty ...
loko ny mpianatra. - sary samy
hafa loko
Ampiadiana  Manangona voa maromaro - voa  Fandaharana
ny loko hanaovana tohy vakana ny asa
alahatra araka kendrena mba ho loko voakaly sy
ny mety isankarazany vita tsara
hahatsara sy  Mandahatra ny loko tiana
itiavana azy. ampiarahina (ampiadiana ny
loko araka izay itiavan’ilay
mpianatra azy)…
 Manoro ny fomba
fampiadiana kofehy, ny refy,
tokony ho sahaza ny
halavan’ny vakana tiana hatao,
ny fomba hamaranana ny
kofehin’ny tohy vakana.
Ravin-  Tapahana, na hetezana ny - ravin-  Sokajiana ny
javamaniry ravin-javamaniry mba javamaniry sary
maina no hananany ny bikan’ilay sary maina, hety,  Tsaraina
apetaka, mba tiana hatao (sarin’ olona, sary dity, taratasy
hanome sary hafa mikasika ny ametahana
iray. olombelona). sary

108
Fanabeazana ny hetsika aman-tsapa

 Manao andrana aloha, rehefa


mety ilay sary tiana hatao dia
raisina tsirairay ny ravin-java-
maniry, asiana dity na colle
(na izay zavatra manao ny
asan’ny dity). Atoro ny fomba
fameta-hana ny dity, apetaka
ny sary.
Ny bika  Mampiseho zavatra manana - taratasy,  Fantarina ny
manana ve- velarana efamira, mahitsizoro, voaomana bika (lokoina,
larana : efa- telolafy, kapila : manana sokajiana)
mira, mahi- - mamantatra bika (mpampia- velarana efa-
tsizoro, telo- natra no mampiseho) mira, mahi-
lafy, kapila no - mamantatra ny bika tsizoro, telo-
fantarina. (mpianatra samy mpianatra) lafy, kapila
Zavatra mitovy  Mampiseho zavatra (kilalao na - kilalao,  Manokotoko
bika no fitaovana na voankazo…) fitaovana zavatra mitovy
atokotoko, maromaro. samihafa, bika
mitovy loko sy  Milaza ny anaran’ireo zavatra voankazo,  Atao anaty
mitovy karaza- ireo. voamaina soritra iray ny
na no atao toko  Manasokajy azy ny mpiana-tra (katsaka, zavatra rehetra
iray. araka ny karazany, ny lokony tsaramaso) mitovy bika
(voankazo, tsaramaso…) (sary efa
vonona ao
amin’ny
kahie).
Manavaka ny  Mampiseho ireo karazam-bika - fitaovana  Mamantatra ny
karazam-bika samihafa. mora hita sy karazam-bika
manana - mitady izay mitovy aminy mahazatra ny mitovy ary
velarana - manavaka izay tsy mitovy mpianatra manavaka ny
samihafa amin’ireo bika manana
velarana hafa.
Mandahatra ny  Manazava ny atao hoe - fitaovana hita  Manao fanda-
karazam-bika mandahatra. sy misy eo harana zavatra
(araka bika,  Manome ohatra amin’ny ala- an-toerana mba ho tsara
loko velara- lan’ny fikirakirana. ary endrika
na…) Mandahatra zavatra mitovy mahazatra ny (ankizy
bika, loko, velarana… mpianatra tsitelotelo na
 Manome endrika ny laharana tsiefatrefatra
atao. na iray tarika
 Manatsara hatrany ny endriky manao ny asa).
ny laharana.

109
Fanabeazana ny hetsika aman-tsapa

Mampiseho ny  Maneho ny atao hoe hadiry - goro isan-  Manao sary


karazan-javatra amin’ny alalan’ny ohatra karazany, voaomana.
manana maro samihafa (safoina ny boaty, vera, Atao anaty
hadiry, goro, atiny). kaopy, siny, faritra iray ny
boaty, vera, tsangam- zavatra mitovy
kaopy, bava, kitapo, bika manana
tsangam-bava, satroka, hadiry, mitovy
kitapo… harona… loko manana
hadiry.
Mamolavola  Manazava ny bikan-javatra - tanimanga,  Fitrandrahana
tanimanga na manana hadiry tiana hamboa- savoka, "pâte sy fandaharana
savoka na rina (ohatra : kaopy) à modeler" ny asa voakaly
"pâte à  Manoro ny fomba mora sy voatefy
modeler" mba tokony hanatanterahana izany. tsara.
hahavitana  Manampy ny zaza izay
bika iray sahirana eo amin’ny
manana hadiry. fanatante-rahana ny asa.

Tanjona
Mpianatra :
- mahay mifehy tena amin’ny alalan’ny fahaizana manamboatra taozavatra madinika;
- mahita fahafinaretana amin’ny asa rehetra izay ataony;
- afaka maneho malalaka izay tiany hambara.

Vontoatiny Sahanasa Fitaovana Tombana


Mampiseho  Milaza ny bikan-javatra iray - goro isan-  Fandaharana
karazan-javatra tiana hamboarina ny karazany ireo asa
manana hadiry. mpianatra tsirairay. manana voakaly sy
hadiry : voatefy tsara.
Manamboatra  Manazava ny fomba mety sy kitapo, vera, Atao anaty
karazan-javatra tiany hanaovana izany izy. siny, boaty, faritra iray ny
manana  Manatanteraka ny asa. kaopy, zavatra mitovy
hadiry : boaty, Ampian’ny namany /ny tsangam- bika manana
vera, tsangam- mpampianatra ny zaza izay bava, hadiry.
bava na siny. sahirana amin’ny fanatantera- satroka…
hana ny asa.

110
Fanabeazana ny hetsika aman-tsapa

 Milaza bikan-javatra tiany - tanimanga  Fanakilasiana


Mamolavola hamboarina ny ankizy iray na savoka ny asa vita
tanimanga na dabilio. na "pâte à araka ny
savoka na  Manazava ny fomba tiany modeler" hatsarany.
"pâte à hanamboarana izany ny  Fitrandrahana
modeler" mba tsirairay iray dabilio. ny asa
hahavitana  Manatanteraka ny asa ry voakaly sy
bika iray zareo. voatefy tsara
manana  Mifanampy ary samy (asiana sary,
hadiry. mandray anjara amin’ny lokoina,
fanatontosana ny asa. amboarina
kely ny bika
mba ho
tsaratsara
kokoa…).

Tanjona
Mpianatra :
- mahalala ny zava-misy eo an-tsekoly, eo an-tanàna, ny tontolo manodidina azy ;
- afaka manitsy tena amin’ny hetsika sy hevitra tsy mahomby ;
- afaka manatsara ny asa tanany.
Mitanisa ny  Manamboatra biriky kely. - biriky kely  Fandaharana
zavamisy eo ny asa vita
amin’ny faritry araka ny
ny sekoly, izay hatsarany
zava-misy eo (hatreo
an-tanàna sy amin’ny
ny manodidi- tamboho kely
na rehetra. aloha).

Manorina  Manangana tamboho kely - hazo kely  Fandaharana


tamboho kely, (manapatapaka hazokely atao - tanimanga na ny asa vita
biriky kely, fefy solon’ny tamboho kely). fitaovana araka ny
hazokely  Manangana ny kitrano ary mahasolo hatsarany
hanaovana trano ary manamboatra izany an’ireo (jerena ilay
fefy… amin’ny alalan’ny hazokely - fitaovana trano kely).
na fitaovana hafa. mitovy
amin’ilay eo
aloha

111
Fanabeazana ny hetsika aman-tsapa

Manao feta  Manoro no sady manampy


tanimanga/ ireo izay hita fa somary
tany… sahirana. Azo atao koa ny
Manangana mampanao ny asa amin’ny
tranokely. ankizy tsiroaroa na tsitelotelo.

Fomba  Manazava amin’ny ankizy ny - Siny fanon-  Jerena ny


fampiasa siny fomba fihazonana ny siny drahana fahaizan’ny
fanondrahana. feno rano. fitaovana mpianatra
hafa azo manondraka ny
Fandrarahana  Milaza ny fomba anaovana fomba
ny rano fanondrahana (tsy atao fanondrahana fihazonany ny
mitosaka be ny rano, (miankina fitaovana
avezivezy ny rano). amin’ny fanondrahana
zava-misy eo sy ny
Fanazavana ny  Manazava ny anton’io fomba an-toerana ny fampiasany
antony hanon- io. fitaovana azy (ny
drahana ny ampiasaina). fanaraha-maso
voninkazo na  Manazava ny antony tokony N.B : Ny siny dia atao amin’
ny anana… hanondrahana ny voninkazo, fanondrahana ny mpianatra
anana… (sakafon’ny ampiasaina tsirairay
zavamaniry ny rano). dia tokony mihitsy).
hifanentana
amin’ny
taona sy ny
haben’ny
mpianatra
mampiasa
azy.

112
Fanabeazana ny hetsika aman-tsapa
Tanjona
Mpianatra :
- mahafantatra ny karazam-boly ao an-tanàna ;
- mandray anjara amin’ny asa any an-jaridaina sy any an-tanimboly ;
- havanana tsara eo am-panatontosana ny asa tsotsotra.
Vontoatiny Sahanasa Fitaovana Tombana
Famantarana  Manangona karazan-java-  Mamantatra
ny zavamaniry maniry (ilaina ny - ravinkazo zavamaniry avy
amin’ny ala- fahafantarana ny anaran’ireo amin’ny
lan’ny fofony zavamaniry voaangona). alalan’ny
(fofon’ny fanamboloana.
raviny, ny  Sokajiana ny ravina, ny - voankazo
voany, ny voany, ny voniny.
voniny)  Mamantatra izany amin’ny - voninkazo
alalan’ny fanamboloana.
 Ampiarahina ny zavamaniry
iray karazana (ny raviny, ny
voany, ny voniny).
Fahalalana ny  Maneho ny toetra ananan’ny - voankazo  Milaza ny toetra
voankazo voankazo manta sy ny manta sy mampiavaka ny
manta sy voankazo masaka (ny lokony, masaka voankazo masaka
voankazo ny habeny, ny hamafiny, ny isan- sy ny voankazo
masaka. tsirony, ny fofony, ny karazany manta.
nofony).
 Misy voankazo aseho
anehoana an’izany.  Manavaka ny
 Mamantatra ny voankazo voankazo manta
manta sy ny voankazo amin’ny
masaka. voankazo
masaka.
Mamantatra  Mampiseho ny atao hoe ahi- - angady  Tsaraina ny asa
ny ahidratsy, dratsy. kely na vita.
ny fomba  Mamantatra azy ireo any an- fitaovana
fanongotana ny jaridaina (an-tanimboly) hafa
ahidratsy.  Manoro ny fomba
fanongotana azy.
 Mampiseho ny atao hoe faka
na vahatra.

113
Fanabeazana ny hetsika aman-tsapa

Raha mampiasa fitaovana dia


atoro ny mpianatra ny fomba
fampiasana ilay fitaovana (ny
fomba fihazonana ary ny
fomba fanadiovana ny
fitaovana rehefa vita ny asa).
Tanjona
Mpianatra :
- mahafantatra ny karazam-biby ompiana ao an-tanàna ;
- mahay mikarakara ny biby fiompy ananany ;
- mahay mampiasa ny hety sy dity ary mahavita asa voakaly.

Vontoatiny Sahanasa Fitaovana Tombana


Mampahafan  Mitanisa ny biby fiompy - sarim-  Tsaraina ny
tatra ireo (sary). Mampiseho sariny biby isan- endriky ny sary
karazam- raha toa ka tsy misy eo an- karazany voahety.
biby fiompy toerana (na milaza ny - hety
(izay misy eo momba azy). dombo
an-toerana  Milaza izay mety ho soa azo loha na
aloha vao ny avy amin’ilay biby. fitaovana
any an-  Mitanisa ny sakafony, ny hafa
toeran-kafa) : fikarakarana azy. mahasolo
ny anarany,  Mampianatra fomba
hety
ny ilàna azy, fihazonana hety, ny fomba
ny sakafony, fanetezana.
ny
fikarakarana
azy (fampa-
hafantarana
tsotsotra).

Manety na  Manety sarim-biby.


mandidy
sarim-biby.
Manosotra  Manosotra dity ny - sary  Tsaraina ny
dity na ivelaratsin’ny sarim-biby. voahety endriky ny sary
"colle" ny voapetaka sy
sary. ny
fahadiovan’ny
asa vita.

114
Fanabeazana ny hetsika aman-tsapa

 Manoro ny fomba tokony - dity


hanaovana ny dity. - hety
 Mametaka ny sary. (Arahi- - taratasy
maso mba tsy ho rovitra na ho
tapaka ny faritry ny sary).

Tanjona
Mpianatra :
- mahalala ireo karazan-taozavatra ataon’ny ao an-tanàna sy ireo akora ampiasainy
amin’izany ;
- mankamamy ny asa-tànana, manana fahafinaretam-piainana eo am-panaovana ny
asa ary mahafehy tsara ny fomba fihetsiky ny tanana izay mifampiankina
amin’ny tian’ny saina hatao.
Vontoatiny Sahanasa Fitaovana Tombana
Manamboa-  Manangona ravinkazo na - ravinkazo  Tsaraina,
tra rojo na zavatra hafa azo - voninkazo kilasiana ny
haba hanamboarana rojo na haba na zavatra asa vita araka
(bracelet) avy  Mandahatra ny akora araka hafa azo ny hatsarany.
amin’ny ny itiavana azy. hana-
ravinkazo na  Manoro ny fomba mboarana
voninkazo. famaranana ny asa vita. rojo na
 Manampy izay somary haba, tady
sahirana amin’ny kely na
fanatanterahana ny asa. kofehy
(izay misy
sy mety
hano-
hizana
azy)
Mandahatra/  Manangona ny fitaovana. - rofia  Tsaraina ny
mizara ny  Manoko telo ny fitaovana asa atao ny
tady mba iasana ka hatsotra tsara fanakilasiana
hanaovana ny manaraka ny halavany. araka ny
randran-telo  Manoro ny fomba hatsarany.
(manamboa- fanaovana ny randran-telo.
tra tady atao  Manao ny randrana. - taretra
randran-telo).  Mampiseho ny fomba
fihazonana ny fitaovana
ampiasaina, ny fomba
fihetsika tokony hataon’ny
rantsana sy ny tanana.

115
Fanabeazana ny hetsika aman-tsapa

 Manara-maso ny asa ataon’ny - taratasy


mpianatra. - ravin’
 Manampy ireo somary sahi- akondro
rana eo am-panatanterahana - ira (pelote)
ny asa. - zozoro
 Manangona ny fitaovana. - herana
 Mandrary. - taretra
 Maneho ny  Manoro hatrany ny fandehan’  Fitsarana sy
fomba ilay akora ampiasaina. - rofia fanakilasiana ny
fandrariana.  Manara-maso ny fihetsiky ny -ravin’ hatsaran’ny asa.
tanana sy ny firindran’ny asa akondro…
atao. izay azo
 Manitsy avy hatrany raha misy rariana
tsy mety ny asa.
 Manampy ireo somary sahira-
na eo am-panatanterahana ny
asa.

116
Fanabeazana ny hetsika aman-tsapa

Tanjona :
Mpianatra :
- mahafantatra ny karazam-pitaterana misy ao an-tanàna ;
- mahafantatra tsara ny fomba atao alohan’ny iampitàna arabe ary mahay
miampita arabe (ho an’ny mpianatra an-tanàn-dehibe) ;
- mahay manamboatra fiara fitaterana kely iray atao kilalao ary mahafehy ny
fihetsiky ny tanana eo am-panaovana ny asa.

Vontoatiny Sahanasa Fitaovana Tombana


Mitanisa ny  Manazava ny atao hoe - sary fiara Fanontaniana
karazam-piara fiara fitaterana na fitaterana isan- ny asa
fitaterana misy karazam-pitaterana (ny asa karazany ataon’ny fiara
eo an-toerana. ataony, ny toerana ahitana - manao soritra eny mpitatitra.
Manoro ny azy). an-tokotany  Fanontaniana
fomba atao (fanehoana ny mikasika izay
raha hiampita arabe) mba tokony hatao
arabe. hanazavana ny raha miampita
fiampitana ny ny arabe.
arabe.
Manamboatra  Manangona ny fitaovana - baoritra, na  Fitsarana sy
fiara fitaterana ilaina. tranon’afokasoka, fandaharana
iray araka ny  Misafidy karazana fiara tanimanga, hazo ny asa
safidy (ny tiana hamboarina. fisaka, akondro arakaraka ny
vatany, ny  Manamboatra ny vatany, manta, rantsan- hatsarany.
kodiarany ary ny kodiarany, ny kazo manifinify,
manamboatra arodona… loko marevaka…
ireo).  Manamboatra an’ireo.
Asiana varavarankely ny
fiara.
Lokoina marevaka. Arahi-
maso ny asan’ny
mpianatra tsirairay.
Ampiana ireo sahirana eo
amperin’asa. Omena
torohevitra amin’ny
fampiasana ny fitaovana
(izay sahaza amin’ilay
faritra amin’ ny fiara).

117
Fanabeazana ny hetsika aman-tsapa

Tanjona
Mpianatra :
- mahafantatra ny endriky ny vola : ny lokony, ny bikany, ny habeny ary ny
ilàna azy (takalon’entana, saran-dalana…) ;
- mahalala ny karazan’entana amidy eny an-tsena (ireo latsaky ny ariary zato) ;
- mahay maka ny endriky ny vola vy amin’ny alalan’ny taratasy sy loko
penisilihazo ary hety ;
- mahavita asa madio sy voakaly.

Vontoatiny Sahanasa Fitaovana Tombana


Mampahafanta-  Mampiseho ny karazam- - vola vy : 50  Tsaraina ny
tra ny karazam- bola. Ar, 20 Ar, 10 sarim-bola
bola vy, milaza  Mandinika ny endriny, ny Ar, 5 Ar, 4 Ar, azo.
ny sandany, ny lokony, ny habeny. 2 Ar…
lokony ary  Milaza ny sandany. - taratasy, hety
mandinika ny Manazava ny antony ilana dombo loha,
sary eo aminy. ny sy ampiasana ny vola loko mitovi-
(fifanakalozana). tovy amin’ny
 Mitanisa karazan’entana lokon’ ny vola
azon’ny vola latsaky ny (penisilihazo
ariary zato. miloko)
 Maka endriky ny vola
amin’ny taratasy ary
mampiasa ny loko
mitovitovy amin’ny vola.
 Manoro ny fomba atao
amin’izany. (Tandremana
tsy ho loaka na rovitra ny
taratasy, kendrena mba ho
azo sary tsara ny endriky ny
vola…).
 Manety ny sary azo (ilay
vola vy) ka kendrena
hanaraka tsara ny sisin’ny
faribolana mba tsy hivilana.

118
Education Physique
et Sportive*

*Nos plus vifs remerciements au Département des Stages de


l’Académie Nationale des Sports pour leur précieuse collaboration
dans la conception des programmes d’E.P.S.

119
Education Physique et Sportive

Objectifs de la matière
L’E.P.S doit amener l’élève à :
 entretenir le capital santé ;
 enrichir ses expériences corporelles ;
 favoriser son adaptabilité à l’environnement spatial, social, physique ;
 percevoir et comprendre des situations motrices variées et se situer par
rapport à celles-ci ;
 user méthodiquement de ses capacités organiques et foncières et de ses
facteurs psycho-moteurs de la conduite ;
 savoir adapter ses capacités à des situations similaires de la vie courante ;
 acquérir le sens de responsabilité individuelle ou en groupe, et adapter des
comportements et attitudes selon un système établi de valeurs ;
 maîtriser les concepts de base du phénomène sportif et participer
effectivement aux compétitions correpondant à son niveau à son choix et à
divers titres dans le cadre du sport scolaire ou extra-scolaire ;
 élaborer une synthèse et une mise en application des connaissances acquises
à travers la pratique des activités Physiques et Sportives variées et
diversifiées ;
 accéder à une autonomie et à un épanouissement de son être, facteur de
libération des initiatives.

Objectif de l’enseignement de l’E.P.S dans les écoles primaires


A la sortie de l’école primaire, l’élève doit être capable de (d’) :
 s’ouvrir et connaître le monde ;
 contribuer à l’émergence des aptitudes larges et visant à développer les
capacités psychomotrices ;
 utiliser son corps comme un moyen d’expression et communication ;
 contribuer au développement harmonieux de son corps de manière à garantir
une croissance normale ;
 développer la créativité individuelle et/ou collective ;
 acquérir les notions de valeurs morales et physiques ;
 se familiariser et s’initier à la pratique sportive.

Objectif de l’E.P.S en classe de 11ème


A la fin de la classe de 11ème, l’élève doit être capable de (d’) :
 acquérir des habitudes et réflexes de mesure d’Hygiène ;
 résoudre les problèmes de latéralité et d’orientation ;
 accéder et de réagir de manière juste, aux différents modes de perception ;
 fournir des efforts adaptés à ses possibilités ;
 accepter d’établir une communication avec autrui ;
 respecter les notions de règle.

120
Education Physique et Sportive

Instructions
Pour le primaire, le nombre d’heures hebdomadaires est basé sur celui d’une
classe à mi-temps soit 30 mn par semaine. Les classes à plein temps peuvent reprendre
une activité pour approfondir autant que le temps le permet.
4 cycles sont retenus pour l’année :

1 cycle d’AEPS : - obligatoire : course, lancers, * 4 séances ou


sauts, natation 2 heures
- facultatif :
1 cycle AVEE : - obligatoire : danse, * 4 séances ou
gymnastique sportive 2 heures
1 cycle d’AOI : - obligatoire : judo, karaté * 4 séances ou
2 heures
- facultatif : pétanque
1 cycle d’ACO : - obligatoire : foot-ball * 5 séances ou
2 heures 30mn

AEPS : Action dans un Environnement Physique Stable

ACO : Action de Coopération et d’Opposition

AVEE : Action à Visée Esthétique et Expressive

AOI : Action d’Opposition Interindividuelle

121
Education Physique et Sportive

Natation
5 séances de 30 mn
Objectif général : l’élève doit être capable de se familiariser avec l’élément
Aquatique

Objectifs Contenus Observations


spécifiques
L’élève doit être  Les différentes manières d’entrer  Etude dans le petit
capable de : dans l’eau bain par : l’escalier,
l’échelle, le bord tenu
par la main, avec la
 accepter le courant  Les déplacements dans l’eau perche.
d’eau ; départ :  En petite profondeur
 vaincre la peur de - debout en avant, en arrière.
l’eau. - à quatre pattes  En groupe profondeur
 Utilisation des :
- rigoles
- lignes d’eau
- bouées
 Les différentes manières de  Face dans l’eau :
souffler dans l’eau, faire les bouche ouverte, les
bulles : yeux ouverts, par le
- position statique nez, alternance
- position dynamique bouche-nez.
 Déplacement et
 L’immersion volontaire expiration dans l’eau.
- ramassage d’objets  Au fond seul, avec
- passage sous un obstacle aide, accroche à bord
- Immersion par différents jeux ou échelle.
 Varier la position et la
 Le saut avec perche profondeur de
l’obstacle.
 Petit bain ou grand
bassin mais petite
profondeur.

122
Education Physique et Sportive

Instruction
 Respecter les règles d’hygiène et de sécurité, prise de douche, port de
matériel et
d’équipements adéquats (maillot, serviette, savonnette).
 Respect des différentes installations et des règles d’accès, des disciplines, port
de
chaussure interdit, se laver les pieds dans le pédulive…).
Evaluation
 Ramassage d’objets… (3 points)
 Apnée 10 secondes et plus (4 points) ; 8 à 9 secondes (3 points) ; 7 à 8
secondes (2 points) ; 6 à 7 secondes (1 point).
 Saut à la perche (3 points).

Judo
5 séances de 30 mn
Objectif général : l’élève doit être capable de prendre l’opposition de l’adverse.
Objectifs Contenus Observations
spécifiques
L’élève doit être
capable de (d’) :
 mettre l’adversaire  Combat de Sumo à 2  Il s’agit de faire sortir
hors du ring ; l’adversaire du cercle, en
le :
- poussant
- tirant
 placer ses coups  Combat de touches - projetant ou soulevant.
sans en recevoir ;  Organiser le couple
d’adversaire (âge, taille,
sexe) :
- toucher à la main
- poitrine
- l’épaule
- les côtes ou autres
parties du corps
- ou encore le dos de
l’adversaire.
Victoire à celui qui arrive à
toucher le 1er à 10 touches

123
Education Physique et Sportive

 neutraliser  Feu de prise en position debout  Victoire à celui qui arrive


l’adversaire ; à serrer par un bras, la
taille, le dos ou le cou de
 Combats au sol l’adversaire et le fixer sur
 immobiliser place
l’adversaire au sol.  A tour de rôle, renverser et
immobiliser l’adversaire
en lui plaquant le dos au
sol. La position de départ
de l’adversaire peut être :
- à 4 pattes
- à 3 pattes
- sur 2 appuis (exemple : 2
genoux)
- assis
- sur le dos
- sur le côté
- à plat ventre
- l’adversaire peut se
défendre et même contre-
attaque dans un 2ème
temps.

Evaluation
Critères d’évaluation Notes pour une victoire
 Combat de sumo 03
 Combat de touches 03
 Fixer l’adversaire sur place 04
 Combat au sol :
- renverser l’adversaire 04
- immobiliser l’adversaire 04

124
Education Physique et Sportive

Athlétisme
5 séances de 30 mn
Objectif général : l’élève doit être capable de réagir convenablement à un signal
donné.
Objectifs Contenus Observations
spécifiques
L’élève doit être
capable de (d’) :
 détecter le signal  Les courses  Poursuites chandelles
visuel de départ ; (en course directe ou en
 saisir et conserver  Relais (chaque équipe divisée en slalom)
un objet en 2 groupes, l’objet est placé à mi-
courant, courses distance, il s’agit de ramasser
poursuites, courses l’objet et de le remettre au
relais ; coéquipier d’en face qui à son
tour va le remettre à sa place
initiale, l’équipe qui verra son
premier joueur joindre sa place
initiale gagne.

 se maintenir en  La chaîne : en chaîne main dans


chaîne pour la main, une équipe s’organise en
emprisonner des 1 ou 2 chaines pour attraper le
adversaires ; plus de prisonniers pendant
environ 2 mn.

 orienter ses courses  Les cases  Dans les cases chaque


au signal donné. équipe occupe une cage
au 1er signal ou change
de cage suivant une
directive du maître (sens
de l’aiguille d’ une
montre vers la droite) ou
sens contraire à
l’aiguille d’une montre
(vers la gauche) ceux
qui se trompent sont
alignés, jusqu’à ce qu’il
n’y ait qu’une seule
équipe vainqueur.

125
Education Physique et Sportive

Instructions
 Eviter de faire croiser les équipes pendant les exercices de course.
 Donner les notes collectives par équipe.

Evaluations
 Relais 3 points pour le 1er, enlever 0,5 point pour le 2ème et ainsi de suite.
 Chaînes 4 points…
 Cases 3 points…

126

Вам также может понравиться