Академический Документы
Профессиональный Документы
Культура Документы
MANUEL BANDE.lR_4
lQ11'J(,! lfl1H 111\. mmA :r'O'~'I'I(!A nalj
A ClN'~J\. T>AS HOIMS - T'ldl!)ao do autor
- 200 0' mnlar 1:1 - jUl,7.
CAl'tll'lA'VAl .. ..__ lild;lgiilO ~10 nut.ell· - B10 exernl~lai'Of< - 191!l.
LIB]!}RTINA EM _, ~dl(:li"~(l ~10 ,IntOI' - 500 e~,elU]ll61I;'(3$ - 19110.
ES'l'Ft1liLA. lJA M:ANHJ;. - lild'IQllo cl0 autor - 67 exemplares - 10ile.
MAFUA DO MA]:'UNGO - EkUQao de Joao Cabral de Melo - 110 exemplares - 1948.
2." edi!)ao aumentada - Ltvrarta, S~to Jose -:- 2.000 exemplares o..--l 19M.
OPUS 10 - E<liGao Hlpocarnpo - 110 exempla.res - 1952.
POEMAS TRADUZmos
1.' edlQao, da Rectsta Aoa(te?nioa, com ilustracoes de G'ulnar'd - 350 exemplares
~ 1945. .
2.' edio;:ao - Edit6ra Globo - 2,000 sxempla.res - 1948.
3.- edio;:ao, revista e aumentada - Livraria Jose Olyrnplo EditOr:·), - 5.000 exemplares _, 1955.
POE'SIAS COMPLETAS
1." edlc:ao - (A Cinza das Horae, Oarnaval, 0 Ritmo Dissoluto) - Revlsta de Lfrigua. Portuguesa - 1,000 exernplares - 19Z4 ..
2.n edi<Jao ...:__ Aumentada com os llvros L~b6rtinagem e Estrela da lVIa"hCi - Ci· vilizac:a.o Brastlelra, - .2,000 exemplares - 194'0.
,
3." edic:ao - Aumentada com 0 livro Lira dos O'htqiient'anos __, Amertc-Edtt - 2.,065 cxcmpla.res - 1944.
4,a edigao - Aumentada com 0 livro Be- 10 Bela - Livraria-Editora da Casa do Estudante do Brasil - 2.000 exernplur es - 1948.
5." edigao - Aumentada de alguns poemas no livro Belo Belo. Livraria-Edit5- ra da Casa do E'studante do Brasil - 3.010 exempla.res - 1951,
6.' ec1igao - Aumentada com 0 livro Opus 10, Livrarla Jose Olympia Edit6ra - 3.030 exemp la.res - 1954.
7,0 ediQao - Livrarta .Jose Oly'mpi~ 'Editota _l 3,000 exemplares - 195'5.
POHSIAS ESCOJ ... HI,DAS
1.' edigrto - Civilizagao E!rasileira - 1.010
exemplar'es - 1937. '
2." edigao - Jrrna.os Pongetti Edit5res _, 1.020 exemplaros - 1948.
50 poemas esoalhidos jJelo CI'U'tOl' - o Ii! Cadet-nos de outtura, Mtn lsterto Cia E'c1ucagao e Cultura - 3,000 exemplarcs - 1955.
A CINZA lJAS HORAS>lC:AR NAVAD-RI1.it1e> DISSOLUTO LIBERTINAGEM,., ESTRELA l>A MANHJ .,LIRA IX1S CINQUENT~NOS~8ELO BEL 0 u OP US
10
<:.>0
LIVRARIA 105£ OLYM PIO EDITOR A
RUA DD OUVIDOR 110 - RIO DE JANEIRO - 1955
LIBERTINAGEl\1
NAO -SEI DANQAR
9_1 ns tomam eter, outros cocaina, ,
Eu ja tomei tristeza, hoje tomo alegria,
Tenho todos as motivos menos um de ser triste,
Mas 0 calculo das probabilidades e uma pilheria ... Abaixo Arniel!
E nunca lerei 0 diario de Maria Bashkirtseff.
Sim, ja perdi pai, mae, irmaos. Perdi a saude tambem,
E por isso que sinto como ninguem 0 ritmo do jazz-band.
Uns tomam eter, outros cocaina, E u tomo alegria!
Eis ai por que vim iassistir a este baile de ter~a-feira [gorda.
Mistura muito cxcelente de chas ...
Esta foi aeafata ...
- Nao, foi arrumadeira,
E esta dancandc com a ex-prefeito municipal; Tao Brasil!
De fato este salao de sangues misturados parece 0 [Brasil ...
171
Ha ate a fracao Incipiente amarela Na figura de urn japones.
o japones tambem danca maxixe:
AcugElle banzai!
A filha do usineiro de Campos Olha com repugnancia
Para a crioula Imoral,
No entanto 0 que faaa indecencia da outra E dengue nos 01h08 rnaravilhosas da moca, E aquele cair de ombros ...
Mas ela nao sabe ...
Tao Brasil I Veio ficar ao pe de mirn,
o meu anjo da guarda sorriu
E voltou para junto do Senhor.
Ninguem se Iernbra de politica ...
N em dos oito mil qui16metros de costa ...
o algodao do Serid6 e 0 rnelhor do mundo? ,. Que me [importa ?
Nao ha malaria nem molestia de Chagas nem ancilds,
[tomos.
A sereia sibila e 0 ganza do jazz-band batuea. Eu tome alegria l
Petr6polis, 1925.
172
o AN.TO DA GUARDA
o uando minha irma morreu, (Devia tel' sido assim)
Urn anjo moreno, violento e born,
brasileiro
173
MULHERES
e omo as mulheres sao lindas!
Inutil pensar que e do vestido ... E depois nao ha s6 as bonitas:
Ha tambem as simpatieas.
n as feias, certas feias em cuj as olhos vejo isto:
Uma menininha que e batida e pisada e nunca sai da [cozinha.
Como deve ser born gostar de uma feia l
o meu arnor porern nao tern banda de alguma. TIl fraco! fraco!
Meu Deus, eu amo como as criancinhas ...
Es linda como uma hist6ria da carochinha ...
E eu precise de ti como precisava de mamas e papal (N 0 tempo em que pensava que os ladrocs moravam no
[morro atras de casa e tinham cara de pau),
174
PENSAO . FAMILIAR
SJ ardim da pansaozmha burguesa.
Gatos espapacados ao sol.
A tiririca sitia os canteiros chatos.
o sol acaba de crestar os gosmilhos que murcharam. Os girassois
amarelo!
resistem.
E as dallas, rechonchudas, plebeias, dominicais,
Um gatinho faz pipi.
Com gestos de garcon de restaurant~Palace Encobre cuidadosamente a mijadinha.
Sai vibrando com eleganciaa patinha direita :
_ E' a tinica criatura fina na pensfiosinha burguesa.
Petropolis, 1925
1'75
-_CAMELO'TS
.A: bencoado seja 0 camelot dos brinquedos a que vende baldezinhos de cor.
a macaquinho que trepa no coqueiro o caohorrinho que bate com 0 rabo Os homenzinhos que jogam box
A perereca verde que de repente chi
de tostao :
urn pulo que engra[cado E as canetinhas-tinteiro que jamais escreverao coisa [alguma
Alegria das calcadas
Uns falam pelos cotovelos ;
-- "a cavalheiro chega em casa e diz: Meu filho, vai buscar urn pedaco de banana para en acender 0 charuto, Naturalmente 0 msnino pensara : Papai esta malu ... "
Outros, coitados, tem a lingua atada,
Todos POl-em sabem rnexer nos cordeis com 0 tina inge-
_, . _ [nuo de demiurgos de inutilidades.
E ensmam no tumulto das ruas as mitos heroicos da
E dao aos homens que passam
[meninice . _ . preocupados ou tristes uma li~ao de infancia,
176
JL[ quele cacto Iembrava as gestos desesperados da esta[tuaria :
Laocoonte constrangido pelas serpentes, Ugolino e as filhos esfaimados.
Evocava tambem a seco nordeste, carnaubais, caatin[gas ...
Era enorme, mesmo para esta terra de feracidades ex[cepeionais.
Urn dia urn tufao furibundo abateu-o pela raiz. o cacto tombou a,travessado na rna,
Quebrou os beirais do casario fronteiro,
Impediu 0 transite de bondes, autom6veis, carrocas, Arrebentou as cabos 'eletricos e durante vinte o quatro
[horas privou a eidade de Iluminacao e energia ;
_ Era belo, aspero, intratavel.
Petropolis, 1925.
177
PNEUMOT{)RAX
g ebre, hemoptise, dispneia e snores noturnos.
A vida inteira que podia ter sido e que nao foi. Tosse, tosse, tosse.
Mandou chamar 0 medico: - Diga trinta e tres,
Trinta e tres , . . trinta e tres , . . trinta e tres ..• - Respire.
·····'····~~·.· ••• ' •• ~ •••• ~I •••••• ~t •• " •••• ~" •• ~ .... ,.
o senhor tern uma escavacao no pulmao esquerdo e 0 pulmao direito infiltrado.
Entao, doutor, nao e possivsl ten tar 0 pneumot6rax? Nao. A unica coisa a fazer e tocar urn tango argen[tino.
178
COMENrrARIO MUSICAL
o meu quarto de dormir a cavaleiro da entrada da barra.
Entram POl' ele dentro Os ares oceanieos, Maresias atlanticas ;
Sao Paulo de Luanda, Figueira. da Foz, praias gaelieas [da Irlanda .. ,
o comentario musical da paisagern s6 podia ser 0 sussur[1'0 sinf6nico da vida civil.
No entanto 0 que ouco neste momenta e urn silva agudo de saguim.:
Minha vizinha de baixo comprou urn sagtiim,
179
PO:ruTIOA
E9 stou farto do Iirismo comedido Do lirismo bem comportado
Do lirismo funcionario publico com livro de ponto expediente protocolo e manifestacoes de apre~o ao sr. diretor
Estou farto do lrrismo que para e vai averiguar no dicionario 0 cunho vernaculo de urn vocabulo
Abaixo os puristas
Todas as palavras sobretudo os barbarismos universais 'I'odas as construcoes sobretudo as sintaxes deexce~ao Todos os ritmos sobretudo os inumeraveis
Estou farto do lirismo namorador Politico
Raquitico
Sifilitico
De to do lirismo que capitula ao que quer que seja fora de si mesmo.
De resto nao e lirismo
Sera contabilidade tabela de co-senos secretario do amante exemplar com cern model as de cartas e as diferentes maneiras de agradar : as rnulheres, etc.
180
'Quero antes I) Iirismo dos loucos
o lirisrno dos bebedos
o lirismo dificH e punsente dos bebedos ,0 lirismo dos clowns de Shakespeare
_ Nao quero mais saber do lirismo que nao e libertacao.
181
CH~>1MBRE VIDE
CJ> etit chat blanc et gris
Reste encore dans Ia ehambrs La nuit est si noire dehors Et le silence pese
Ce soir je crains la nuit Petit chat frere du silence Reste encore
Reste aupres de moi Petit chat blanc et gris Petit chat
La nuit pese
II n'y a pas de papillons de nuit Ou sont done ces betes?
Les mouehes dormant SUi' le fil de l'eleetrlcite Je suis trop seul vivant dans eette ehambre Petit chat frere du silence
'Reste ;a rnes cotes
Car il faut que je sente la vie aupres de moi
Et c'est toi qui fais que la chambre n'est pas vide Petit chat blanc et gris
Reste dans la chambre
Eveille minutieux et lucide
Petit chat blanc et gris
Petit chat.
Petropolis, 1922.
182
BONHEUR L YRIQUE
e ceur de phtisique
o mon emur lyrique
Ton bonheur 1'1e peat pas etre comma celui des autres U faut que tu te f'abriques
Un bonheur unique
Un bonheur qui soit eomme Ie piteux lustucru en chiffon [d'une enfant pauvre
Fait par clle-meme.
183
PORQUINHO-DA-INDIA
(2llJando ell tinha seis anos Ganhei urn porquinho-da-india. Que dol' de coracao eu tinha
Porque 0 bichinho so queria estar debaixo do fogao l Levava ele pra a sala
Pra os lug ares mais bonitos mais limpinhos :Ele nao se importava :
Queria era estar debaixo do fogao.
Nao fazia caso nenhum das minhas ternurinhas. ..
- 0 meu porquinho-da-indiafoi a minha primeira na[morada,
184
MANGUE
Q)l1 angue mais Veneza amerieana do que 0 Recife Cargueiros atracados nas docas do Canal Grande o Morro do Pinto morre de espanto
Passam estivadores de torso nil suando f'acas de ponta Cafe baixo
'I'rapiehes alfandegados
Catraias de abaeaxis .e de bananas
A Light fazendo crusvaldina com residues de coque Ha mucambas no piche
Eh cagira Mia pal En' cagira
E 0 Iuar e uma coisa so
Houve tempo em que a Cidade Nova era mais suburbia [do que todas as Meritis da Baixada Patria arnada idolatrada de empregadinhos de reparti(c;oes publicas
Gente que vive porque e teimosa Cartomantes da rna Carmo Neto
Cirurgioes-dentistas com raizes gregas nas tabuletas , [avulsivas o Senador Eusebio e .0 Vtsconde de Hanna jft se olha[v am com ran cor
(Por isso Entre os dois
185
Dom J020 VI plantou quatro renques d€ palmeiras lm[pcriais) Casinhas tao terreas onde tantas vezes men Deus lui [funcionario publico casado com mulher [f'eia e morri de tuberculose pulmonar Muitas palmeiras se suicidararn porque nao viviam num [pincaro azulado.
Era aqui que chorarningavam os primeiros chores des [carnavais cariocas.
Sambas cia tia Ciata Carle mais tia Ciata
Talvez em Dona Clara meu branco Ensaiando chegancas pra 0 Natal
o menino Jesus - Quem sois tu?
o preto - Ell sou aquele preto principa do centro [do cafange do fundo do rebolo, Quem sois tu?
o menino Jesus - Eu sou 0 fio da Virge Maria.
o preto -,- Entonces como e fio dessa senhora, ohe[deeo, o menino Jesus - Entonces cuma voce obedece, [reze aqui urn terceto pr'esse exerco ve. o Mangue era simplesinho
Mas as inundacoes dos solsticios de verso
Trouxeram para Mata-Porcos todas as uiaras da Serra ida Carioca
Uiaras do Trapicheiro Do Maracana
Do rio Joana
E vieram tambem sereias de alem-mar jogadas pela res[saca nos aterrados da Gamhoa Hoje ha transatlanticos atracados nas docas do Canal [Grande
186
'0 Senador e 0 Visconde arranjaram capangas
Hoje se f'ala numa porcao de ruas em que dantes nin[guem acreditava
.E hi partidas para 0 Mangus
Com chores de cavaquinhos, pandeiro e reco-reco Es mulher
Es mulher e nada mais
OFERTA
Mangue mais Veneza americana do que 0 Recife Meritt meretriz
Mangue enfim verdadeiramente Cidade Nova
Com transatlantieos atracados nas docas do Canal. [Grande
Linda como Juiz de Fora
is'7
CD
::J) embelelem 1
Viva Belem l
Belem do Para porto moderno integrado na equatorial Beleza eterna da paisagem
Bembelelem Viva BeUim!
Cidade pomar
(Obrigou a policia a classificar urn tipo novo de delin-
nW:~i i : I [quente :
"0 .apedrejador de mangueiras]
Bembelelem Viva Belem!
Belem do Para onde as avenidas se chamam Estradas :
Estrada de Sao J e:r6nirno Estrada die Nazare
Onde a banal A venida Mareehal Deodoro da Fonseca de [todas as cidades do Brasil
188
Se chama Iiricamente Brasileiramente
Estrada do GenemHssimo Deodoro
Bembelelem Viva Bel€m!
N ortista- gostosa En te cuero bern,
Terra da castanha Terra da borracha
Terra de birfba bacuri sapoti
Terra de f'ala cheia de nome indigena
Que a gente nao sabe se e de fruta pe de pan ou ave [de plumagem bonita,
N ortista gostosa En te quero bern.
Me obrigaras a novas saudades
Nunca mats me esquecerel do teu Largo da Se _
Com a fe macica das duns maravilhosas igrejas barrocas E 0 renque ajoelhado de, sobradinhos coloniais tao bo-
[nitinhos
Nunca mais me esquecerei Das velas encarnadas Verdes
Azuis
Da doea de Ver-o-Peso Nunca mais
1891
:E foi pra me consolar mais tarde ·Que inventei esta cantiga:
Bemhelelem Viva Be!em!
N ortista gos tosa Ell te quero bern.
:BeIem, 1928.
190
EVOCAQAO DO RECIFE
g:( ecife
Nao a Veneza americana
Nao a Maur itsstad dos armadores das indias Ocidentais Nao 0 Recife dos Mascates
Nem mesmo 0 Recife que aprendi a amar depois -
Recife das revolucoes libertarias
Mas 0 Recife sem histcria nem literatura Recife sem mais nada
Recife da minha infancia
A rua da Uniao onde eu brincava de chicote-queimado [e partia as vidracas da casa de dona Aninha Viegas 'I'otonio Rodrigues era muito velho e botava 0 pincens [ria ponta do nariz Depois do jantar as farnilias tomavam a calcada com [cadeiras, rnexericos, namoros, risadas A gente brincava no meio da rua
Os meninos gritavam:
Coelho sui! Nao sai !
A distancia as voces macias das meninas politonavam :
Boseira da-me uma rosa Craveiro da-me urn botao
191
(Dessas rosas muita 1'ORa Tera morrklo em botao ... )
De repente
urn sino
Uma pessoa grande dizia :
Fogo em Santo Antonio! Outra contrariava : Sao Jose!
Totonio Rodrigues achava sempre que era Sao Jose. Os homens punham 0 chapeu saiam fumando
E eu tinha raiva de ser menino porque nao podia ir ver [0 fogo
Rua da Uniao ...
Como eram lindos os nomes das ruas da minha infancia Rua do Sol
(Tenho medo que hoje se chame do dr. Fulano de Tal) Atras da casa ficava a rua da Saudade ...
. , .onde se ia fumar escondido Do lado de hi era 0 C&lS da rua da Aurora ...
. . . onde se ia pescar escondido
Capiberibe
- Capibaribe
La longe 0 sertaozinho de CaXa!fga Banheiros de palha
Urn dia eu vi uma moea nuinha no banho Fiquei parade 0 coraeao batendo
Ela se rtu
Foi 0 men primeiro alumbramento
192
'Cheia t As cheias l Barre boi morto arvores d~stroc;os r~[domoinho sumru
Enos pegoes da ponte do trem de ferro os eaboelos des[temidos em jangadas de bananeiras
Novenas
Cavalhadas
Eu me deitei no colo da menina e ela comeeou a passar [a mao nos meus cabelos
Capiberibe
_ Capibaribe
Rua da Uniao onde todas as tardes passava a preta das [bananas
Com .» xale vistoso de pano da Co".ta E 0 vendedor de roletes de cana
O de amendoim ,
que se chamava midllbime nao era torrado [era cozido
Me lembro de todos os pregoea; Ovos frescos e bara tos Dez ovos por uma pataca Foi M, muito tempo ...
A vida nao me chegava pelos jornais nero peloe livros Vinha da boca do povo na lingua arrada do POV(I Lingua certa do povo
Porque ele e que fala gostoso 0 portugues do Brasil
Ao passe que nos
o que fazemos
193
E' macaquear
A sintaxe lusiada
,A vida com uma poreao de eoisas que eu 11&0 entendia bern 'I'erras que nao sabia onde ficavam
Recife ...
Rua da Uniao ...
A casa de meu avo ...
Nunca pensei que ela aeabasse ! T'udo hi parecia impregnadn de eternidade
Recife ...
Men avo morto.
Recife morto, Recifebom, Recife brasileiro como a casa [de meu avo
Rio, 1925.
lU 1.
POEMA TIRA.DO DE UMA NOrr1CIA DE; JORN~4.L
C1 oao Gostoso era carre~~d?r de feira.Uvr_e.e mora;ra ,~o, d [morro da Babilonia num barracao sem numero Uma noite He ehegou no bar Vinte de Novembro Bebeu
Cantou
Daneou
Depois se atirou na Lagoa Rodrigo de Freitas e morreu [afogado;
TERESA
prtmeira vez que vi Teresa
Achei que ela. tinha pernas estupidas
Achei tambem que a cara parecia uma perna
Quando vi Teresa de novo
Achei que as olhos eram muito mais velhos que 0 resto [do corpo (Os olhos nasceram e ficaram dez anos esperando que [0 resto do corpo nascesse)
Da terceira vez nao vi mais nada Os ceus se misturaram com a terra
.E 0 espirito de Deus voltou a se mover sobre a face das [aguas.
196
LENDA BRASILEIR'A
moita buliu. Bentinho Jararaca levou a arma a cara : o que saiu do mato foi 0 Veado Branco! Bentinho ficou pregado no chao. Quis puxar 0 gatilho e nao pode.
- Deus me perdoe!
Mas 0 Cussaruim veio vindo, veio vindo, parou junto do cacador e comecou a comer devagarinho .» cano cia espingarda.
197
A VIRGEM 1fARIA
G oficial do registro civil, a coletor de impostos, 0 mordomo da Santa Casa e 0 administrador do cemiterio de S. Joao Batista
Cavaram com enxadas
Com pas
Com as unhas Com as dentes
Cavararn uma cava mais fund a que 0 meu suspire de [remincia
Depois me botaram hi dentro E puseram par cima
As Tabuas da Lei
Mas de ]3, de dentro do fundo da treva do chao da cava
Eu ouvia a vozinha da Virgem Dizer que fazia sol la fora Dizer ins i s ten tern e n t e Que fazia sol 1a fora.
Maria
198
ORAQAO NO SACO' DE MANGARATIBA
Q)1 ossa Senhora me de paciencia Para estes mares para esta vida!
Me de paciencia pra que eu nao caia Pra que eu nao pare nesta existencia Tao mal cumprida tao mais comprida Do que a restinga de Marambaia t •••
1926.
199
o MA.JOR
a major morreu, Refarmado.
Veterano cla guerra do Paraguai, Heroi da ponte do Itoror6.
Naoquis honras militares, Nao quis discursos.
Apenas
A hora do enterro
o corneteiro de urn batalhao de linha Deu .a boca do tlimulo
o toque de silencio.
200
CUNHANTA
co inha do Para.
Chamava Sique.
Quatro anos. Escurinha. 0 rise gut ural da raga; PHi branca nenhuma corria mais do que ela.
'I'inha uma cicatriz no meio da testa:
- Que foi isto, Sique? ..
Com voz de detras da garganta, a boquinha tuira : - Minha mae (a madrasta) estava costurando Disse vai vel' se tern fogo
Eu· soprei eu soprei eu soprei nao vi fogo
Ai ela se levantou e esfregou com minha cabeca na brasa
Riu, riu, riu ...
Uerequitaua,
o ventilador era a coisa que roda, Quando se machucava, dizia: Ai Zizus!
W27.
201
ORAQAO A ~]_1ERESINHA DO MENINO JESUS
C],\'rdi 0 jeito de sofrer.
Ora essa.
Nao sinto mais aquele gosto cabotino da tristeza. Quero alegria! Me da alegria,
Santa Teresa!
Santa Teresa nao, Teresinha ... Teresinha. .. 'I'eresinha ... Teresinha do menino Jesus.
Me cia alegria I
Me da a forga de acreditar de novo No
Pelo Sinal Da Santa Cruz!
Me cia alegria! Me da alegria, Santa Teresa! ...
Santa Teresa nao, Teresinha ... Teresinha do menina Jesus.
202
ANDORINHA
A ndorinha la., fora esta dizendo : - "Passel 0 diaa toa, ,it toa t ."
Andarinha, andorinha, minha cantiga e mais triste ! Passel a vida !a toa, a toa ...
,203
PR,o]1UNDAMENTE
~uando ontem adormeci N a noite de Sao J oao Ravia alegria e rumor
Estrondos de bombas Iuzes de Bengala Vozes cantigas e risos
Ao pe das fogueiras _ acesas,
No meio da norte despertei
Nao ouvi mais vozes nem risos Apenas baloes
Passavam errantes Silenciosamente
Apenas de vez em quando o ruido de urn bonde Gortava 0 silsncio
Como urn tunel.
Ondeestavam os que ha pouco Daneavam
Cantavarn
E riam
Ao pe das fogueiras aces as ?
- Estavam todos dorrnindo Estavam todos deitados Dormindo
Profundamente
~04
Quando eu tinha seis anos
Nao pude vel' 0 f'im cia festa de Sao J oao Porque adormeci
Hoje nao ouco rnais as vozes daquele tempo Minha av6
Meu avo
'I'otonio Rodrigues 'I'ornasia
Rosa
Onde estao todos e188?
- Estao todos dormindo Estao todos deitados Dormindo Profundamente.
205
MADRIGAL TAO ENGR.A9ADINHO
~ eresa, voce. e a coisa mais bonita que eu vi ate hoje na minha vida, inclusive 0 porquinho-da-india que me deram quando eu tinha seis anos.
206
NorrURNO D.A PARADA AMORIM
o violoncelista estava a meio do Concerto de Schumann
Subitamente 0 coronel ficou transportado e comecou a gr itar : - "Je vois des anges! Je vois des anges l" - E deixou-se escorregar sentado pela escada abaixo.
o telefone tilintou,
Alguem chama va?.. Aiguem pedia socorro? ..
Mas do outro lado njio vinha senaoo rumor de urn pranto desesperado!. ..
(Eram tres horas,
T6das as agencias postais estavam fechadas.
Dentro da noite a voz do coronel eontinuava a gritar: - "Je vois des anges t Je vois des anges t")
207
NA BOCA
Q3 ernpre tristissimas estas cantigas de carnaval Paixao
Ciume
Dar daquilo qucnao se pode dizer
FeJizmente existe 0 alcoa] na vida
Enos tres dias de carnaval Her de lan~a-perfume Quem me dera ser como a rapaz desvairado!
o ano passado ele parava diante das mulherss bonitas, E gritava pedindo 0 esguieho de cloretilo :
- Na boca! Na bOca!
Urnas davam-lhe as costas com repugnancia Outras porem faziam-lhe a vontacle.
Ainda existern mulherss bastante puras para fazer von[lacle. aos viciados
Dorfnha meu arnor ...
Se ela f6sse bastante pura eu ida agora gritar-Ihe como [0 outro :
- N a boca! N a boca I
208
MACUMBA DE PAI ZUSE
Q)1a macumba do Encantado
Nego veio pai de santo fez mandinga No palaeete de Botafogo
Sangue de branea virou agua
Foram ve estava morta !
209
NOTURNO DA RUA DA LAPA
A jane1a estava aberta. Para -0 que nao sei, mas 0 que entrava era 0 vento dos lupanares, de rnistura com 0 eco que se partia nas curvas cicloidais, e fragmentos do hino da bandeira.
Nfio posse atinar no que eu fazia: se meditava, se morria de espanto ou se vinha de muito longe.
Nesse memento (oh! par que precisamente nesse memento? ... ) e que penetrou no quarto 0 bicho que voava, 0 articulado implacavel, Implacavel I
Compreendi desde logo nfio haver possibilidade alguma de evasao. Nascer de novo tarnbem nao adiantava, - A bomba de nit! pensei comigo, e urn inseto l
Quando 0 jacto fumigat6rio partiu, nada mudou em mim; os sinos da redencao continuaram em silencio ; nenhuma porta se abriu nem fechou. Mas 0 monstruoso animal FlOOU MAlOR. Senti que ele nao morreria nunca mais, nem sairia, conquanto nao houvesse no aposento nenhum busto de Palas, nem na rninhalma, 0 que e pior, a recordacao persistente de alguma extinta Lenora.
210
CABEDELO
co iagem ji roda do mundo N uma casquinha de noz :
Estive em Cabedelo.
o macaco me ofereceu cocos.
6 maninha, 6 maninha,
Tu DaO esta vas comigo! ..•
- Estavas? ..
1928.
211
(~UATRO SONETOS DE ELIZABETH BARRETT BROWNING
A mo-te quanto em largo, alto e profundo Minhalma aleanca quando, transportada, Sente, alongando os olhos deste mundo
- -_,
Os fins do Ser, a Craea entressonhada.
Amo-te em cada dia, hora e segundo:
Aluz do sol, na noite sossegada,
E e tao pura a paixao de que me inundo Quanto 0 pudor dos que nao pedem nada,
Amo-te com 0 doer das velhas penas; Com sorrisos, com lagr'irnas de prece,
E a fe da minha infancia, ingenua e forte.
Arno-ts ate nas coisas mais pequenas,
POl' t6da a vida. E, assim Deus 0 quisesss, Ainda mais te amarei depois da morts.
As minhas cartas ! Todas elas frio, Mudo e morto papel! No entanto agora Lendo.as, entre as maos tremulas 0 fio Da vida eis que retorno hera POl' hera.
212
Nesta queria ver-me ----'- era no estio
Como amiga a sen lado __ . Nesta irnplora
Vir e as maos me tomar. .. Tao simples! Li-o E chorei, Nesta diz quanta me adora.
Nesta confiou: sou tau, e empalidece A tinta no papel, tanto 0 apertara
Ao meu peito, que todo inda estremece!
Mas uma ... 0 meu arnor, a que me disse Nao digo, Que bem mal me aproveitara, Se 0 que entao me disseste eu repetisse - ..
Parte: nao te separas 1 Que jamais Sairei de tua sombra, Por distante
Que te vas, em meu peito, a cada instante, Juntos dais coracoss batem iguais,
Nao ficarei mais s6. N em nunca mais Dona de mim, a mao, quando a levante, Deixara de sentir 0 toque amante
Da tua, ~ ao que f'ugi. Parte: nao sais]
Como 0 vinho, que us uvas donde fIui Deve saber, e quanto faco e quanta S011ho, que assim tarnbem todo te inelui
213
A ti, arnor l minha outra vida, pais
Quando oro a Deus, teu nome eIe ouve e 0 pranto Em meus 01hoS88.0 Iagr irnas de dois.
Ama-me por amor do amor somente, Nao digas: "Amo-a pelo seu olhar, o seu sor riso, 0 modo de falar
Honesto e brando. Amo-a porque se sente
Minhalma em cornunhao constantemente Com a sua". Porque pode rnudar
IS80 tudo, em si mesmo, ao perpassar Do tempo, au para ti imicamente.
Nem me ames pelo pranto que a bondade De tuas maos enxuga, pais se em mim Secar, POl' teu conforto, esta vontads
De choral', teu amor pede tel' fim [ Ama-rns par amor do amor, e assim
Me hits de querer POl' toda a eternidade.
214
IRENI~ NO OEU
CJ rene preta Irene boa
Irene sempre de hom humor.
Imagine Irene entrando no Cell: - Licenea, meu branco !
E Sao Pedro bonaehao :
- Entra, Irene. Voce nao precisa pedir licenea.
215
PALIN()J)IA
C?2 uem te charnara prima Arruinaria em mim 0 conceito De teogonias velhissimas Todavia viscerais
Naquele inverno Tomaste banhos de mal' Visitaste as igrejas
(Como se ternessss morrer sem conhecs-Ias t6das) Tiraste retratos enormas
Telefonavas telefnnavas , '.
Hoje em verdade te digo Que nao es prima so Senao prima de prima Prima-dona de prima
~ Primeva.
216
NAMOHADOS
(2) rapaz chegou-se para junto da mo<;a e disse :
_ Antonia, ainda nao me acostumei com 0 seu corpo, com a sua eara.
A moca olhou de lade e esperou.
_ Voce nao sabe quando a gente e crianca e de repente ve uma lagarta listada?
A moca se lembrava :
- A gente fica olhando . ..
A meninice brincou de novo nos olhos dela.
o rapaz prosseguiu com muita doeura :
_ Antonia, voce parece uma lagarta listada.
A moga arrcgalou os olhos, fez exclamacees.
o rapaz concluiu :
_ Antonia, voce e engracada 1 Voce parece Iouca,
217
YOU-ME EMBORA PHA .PASARGADA
co ou-me embora pra Pasargada La sou amigo do rei
La tenho a mulher que eu quero N a cama que escolherei
Vou-me embora pra Pasargada
Von-me embora pra Pasargaaa Aqui eu nao sou feliz
La a existeneia e uma aventura De tal modo inconseqiiente
Que Joana a Louea de Espanha Rainha e falsa demerite
Vern a ser contraparente
Da nora que nunea tive
E como farei ginastica Andarei de bicicleta Montarei em burro brabo Subirei no pau de sebo Tomarei banhos de mar! E quando estiver cansado Deito na beira do rio
Manda chamar a mae-d'agua Pra me contar as historias Que no tempo de eu menino Rosa vinha me contar
Vou-me embora pra Pasargada
218
Em Pasargada tern tudo E outra civilizacao
Tern urn processo seguro De impedlr a concepcao Tern telefone autornatico Tern alcaloide a vontade Tern prostitutas bonitas Para a gente namorar
E quando eu estiver mais triste Mais triste de nao ter jeito Quando de noite me del' Vorrtade de me matar
- La sou amigo do rei
Terei a mulher que eu quero Na eama que escolherei
Vou-me embora pra Pasargada,
219 '
o IJY[J?OSSlYE:L CARINI-lO
{9 scuta, eu nao quero contar-ts 0 meu desejo Quero apenas contar-ts a minha ternura
Ah se em troca de tanta felicidads que me das Eu te pudesse repor
- Eu soubesse repor _ No coracao despedaeado
As mais puras alegrias de tua infancia 1
22'0
POE.MA DE FIN ADOS
JL{ manha que e dia dos mortos Vai ao cemiterio. Vai
E procura entre as sepulturas A sepultura de meu pai.
Leva tres rosas bern bonitas. Ajoelha e reza uma oraeao, Nao pelo pai, mas pelo filho: o filho tern mais precisao.
o que resta de mim na vida
:It a amargura do que sofriPois nada quero, nada espero. E ern vardade estou morto ali.
221
A ssim eu quereria 0 meu ultimo poema
Que fosse terno dizendo as coisas mais simples e menos
[intencionais Que f6sse ardente como urn soluco sem Iagr imas
Que tivesse a beleza das flares quase sem perfume
A pureza da chama em que se consomem as diamantes [mais lfmpidos A paixao d08 suicidas que se matam sem explicaeao.
222