Hoe beantwoord je een open vraag?

Een open vraag biedt je als student de kans om je kennis en inzicht in de

geleerde materie te etaleren. Bij het beantwoorden van een open vraag
zul je echter moeten bedenken dat punten niet per meter strekkende tekst
worden uitbetaald. Het kan zelfs zo zijn dat de extra informatie die je
geeft, afbreuk doet aan het antwoord en dus leidt tot puntenaftrek.
Daarom is het zaak om je antwoord op te bouwen met relevante kennis en
informatie. Dit stelt je voor een volgend dilemma: hoe bepaal je wat
relevant is?

• Stap 1 bij de beantwoording van de vraag is het lezen van de vraag.

Dat klinkt logisch, en dat is het ook. Voor het maken van een
werkgroepopdracht kun je meestal nog wel de tijd nemen. Echter, in
een tentamensituatie sta je onder druk en ben je soms geneigd om
te scannen in plaats van te lezen. Het is gevolg is dat je instinctief
reageert op datgene wat je ziet of [erger nog] wat je denkt te zien.
Zelfs al lever je een correcte analyse, wanneer het antwoord geen
relatie heeft tot de vraag, krijg je geen punten.

• Stap 2 is om de vraag nogmaals te lezen en te bepalen over welk

onderwerp het gaat. Wordt er uitleg of toepassing van één begrip
gevraagd? Worden er concepten met elkaar in verband gebracht?
Zit er een volgorde in de beantwoording van begrippen?

Als er gevraagd wordt naar de duurzaamheid van een

concurrentievoordeel, moet je eerst het concurrentievoordeel
uitwerken en vervolgens duurzaamheid hier op los laten. Feitelijk
ben je dan bezig met het structureren van je antwoord. Dit zorgt
ervoor dat je niet in één keer leegloopt en alles maar opschrijft wat
je weet. Relevantie houdt namelijk in dat je weet wat je moet zeggen
en dus ook wat je niet moet zeggen.

• Stap 3 is hier een vervolg op: definieer de begrippen die aan de orde
zijn. Dat lijkt een suffe klus, maar werkt eigenlijk heel erg
verhelderend:
1. In een tentamen geven we punten voor definities [dus dat is
makkelijk scoren].
2. Je kunt zelf je uitgangspunt aangeven [over concurrentievoordeel
verschillen de meningen en definities nogal eens] voor het
vervolg van het antwoord. Dat heeft tot gevolg dat bij een
vervolgfout we toch punten kunnen toekennen.
3. Bij het uitwerken van de definities kun je meteen ook al zien
welke informatie je nodig hebt om de vraag te beantwoorden. Dit
werkt als een afbakening van je antwoord en zorgt voor een
relevant antwoord. Je hoeft immers alleen maar binnen de eerder
vastgelegde definities te blijven en je niet bezig te houden met
eventuele interessante randverschijnselen.

• Stap 4: formuleer het antwoord. Je hebt het denkwerk gedaan en je

weet waar je het over hebt. Nu kun je in feite punt voor punt je
 antwoord gaan opschrijven. Je kunt bijvoorbeeld de kenmerken van
een definitie terug proberen te traceren in een case. Mochten er
tegenstrijdige argumenten zijn, zul je zelf daar een afweging moeten
maken. Vaak is een open vraag bedoeld om te zien of je de geleerde
stof kunt toepassen op een praktijksituatie. Nu is een praktijksituatie
zelden eenduidig, dus is de vraag dan ook of je in staat bent om de
theorie toepasbaar te maken. Mocht je tot de conclusie komen dat
de theorie hier niet toepasbaar is, dan heb je [met definities en
afbakening] de middelen in handen om dat te beargumenteren.

• Stap 5: lees je antwoord nog eens door. Let daarbij scherp op je

argumentatie. Argumentatie zien we graag op basis van de theorie
die je geleerd hebt. Het kan zijn dat je een persoonlijke visie hebt op
de materie, of dat je de situatie als onlogisch beoordeeld of er om
een andere reden niet mee eens bent, dat mag je gerust
opschrijven. Maar schrijf vooral een antwoord op dat relatie heeft
met de geleerde theorie. Je persoonlijke mening zal dan als
aanvulling worden gezien.
Goed en fout zijn relatieve begrippen in de bedrijfskunde. Daarom is het
van belang om altijd je positie te definiëren en met argumenten te
onderbouwen. De stappen, die hierboven beschreven staan, kunnen je
helpen bij het formuleren van een antwoord. Daarnaast is het nog steeds
nodig om de theorie te kennen om steekhoudende argumenten te kunnen
aandragen.