Augustinus. Opera Omnia. (Caillau, Guillon Ed.) 1835. Volume 22.

lOO
CD
C£)
co
(\\-^ ^"^
yo7
COLLECTIO
SEIiECTA
SS. ECCLESI/F. PATUUM

CXXIX.
PATRES QUINTI ECCLESIAE SAECUII
S, JUGUSriNUS.
xxii.
PROSTAT lISSfPER VENALE
MOIS TiS PESS VLAISU
KvvT» vxariVQnE , BiBi.ioroi.4H ;
PARISliS ,
Apud BIBLIOPOLAMy ci'i sohen galuce ;
tQCitrt roun la fvbucatioi? ses bons livres
Pvuc des SainlsPcres , 16 ;
AQUIS SEXTIIS,
AiUD MASSIE ET JEAN ,
Via vulgo dicla dii Pout-Mort^Hii , 2.
[•AniSllS-E TyPOGnAPIJEO BOLr.GOGNE ET .MAIiTlKET

VIA TlLÎOnCTA J.A'..OB, y" oo.
COLLECTIO
S ELEC r A
$S. ECCLESIyE PATRUil,

COMPLECTEN8
EXQUISITISSIMA OPERA
TUM DOGMATICA £T MOBALIA, TUM APOLOGETICA £T OBATOBIA .'
ACCrHASTIBCS
D. A. B. CAILLAU,
cixaxico uoxontaio cENoiiisexii ir ciocecKNf!,
NONNULLISQUE CLEUI GALLICANI PRESBYTEIIIS.

OPLS REGI DICATLM.
TOMUS CE.NTESIMLS VTGESLMUS iNONXS.
PAIUSIIS,
AIHII) PAUKNT-DKSIJAHUKS. KDITOUKM,
riniiliix . lli..i.fuiuiii or.lM.uiii iii.igiiibut drror jlu.ii,
Tli \lflOn OICTA Dll <KI!I| , 4^-
M. (Kci:. asxi^.
a rr#
>5*
V.
h2l
Opera orr>n\a
SmCTl AURELII
AUGUSTINI
HIPPO?nE.\SIS episcopi
OPERUM Cvoizz]
PAUS IV.
OPERA ORATORIA
SERMONLM CLASSIS V.
I. SERMONES DUBII.
ir. .SERMOXES INEDITI ET OUIDAM niRII
A MFCFF AELE
DVOMSIO ILrX-STRATI.
III. SERMOXES X. EDITI CIRA ET STl 1)10 D. OCTAVII
FRAJA FRANGIPANE.
CXXIX.
S. AUR. AUGUSTINI
HIPPOME>SIS EPISCOPI
SERMONES
AD POPULUM
CLASSIS V.
SERMONES DLBIE
SERMO CCCIAXVI».
Doininica in octavis Pascluv.
I. AiDiviT (".liaritas ^ cstra , cuin sam lum I''vangr-

lium lcgcntur, Dominum et Salvatorcm noslrum .lcsum
Cltrislum posl rfsurrcrlionrm suam clausisosliis introisse
atl l)is( ipulos suos*. Maîium mira«u!um srtl mir.iri .
tljsinis, si Uium toj,'ilavi'ris. Miium tnim fssrt si solus ,
liomo hoc lecisset. llrfl r ail omnipotentiam , non ail
' Alia» de Tcmpore i6... — * Jo.iu. x\ , 19.
I.
,
4 S. AUGUSTINl EPISCOPI
^
phaiitasiam. Ostiis claiisis intravit. Hespondeo tibi ii
scias quia vera caro fVicrat, cicatrices tangcndas mon-

stravit. Scd sicut nou cst, inquis, naturae; corporalis pcr
januam clausam intrare, sic non est naturfc corporalis

supcr tluctus maris amhulare. Intravit per clausa ostia
responde mibi , da mihi sohditatcm carnis. Ambuhavit
supcr aqu?,s maris , da mihi et tu pondus carnis. Vis
nosse lioc omnipotentiac fuisse? Et Pclro dcdit. Qui quod

vohiit, dedit; quod proprium erat, sibi servavit. llle
enim vivens per chausas januas intravit, qui nascendo
intcgiitatcm matris non \iohivit. Ergo fVatres admirati , ,
credamus, crcdcntes obaudiamus, obaudientes speremus

promissa , si facimus jussa : quia ut faciamus jussa , ipse
adjuvat , a quo speramus promissa.
JT. ITodie octavae dicuntur infantium , revelanda sunt
capitacorum, quod cst indicium liberlatis. Ihibet enim
libertalcm ista spiritalis nativitas : proprie autem carnis
nativitas servitutem. Duoe sunt utiquc hominis nativita-
tes , nasci et renasci. INascimur ad laborem, renascimur
ad quictcm : nascimur ad miserias , rcnascimur ad ictcr-
nam fchcitater.i. ISam illi pucri , infantcs, parvuh, Tac-
tentcs , maternis ubcribus inliaerentes , et quantum in eos
grali;c confcratur ncscientes , ut ipsi videtis ,
quia infan-
tes vocantur , ct ipsi habcnt octavas hodie : ct isti senes,
juvcnes , adolescentuli, omncs infantcs. Una cjuippe il-

lorum infantia pcrtinct ad vetustalcm , allcra ad novita-
tcm. am quos vidctis recentes a partu, vetcres nascuntur.
IN
Yetus bomo noster dictus est Adam ex quo nascimur , :
novus homo Cliristus, per cpiem renascimur. Isti ergoet

novi sunt , ct rcnali sunt ad aliam vitam , ct cst in ilhs
si dici potcst, quando nascuntur, nova vctustas.

111. Eccc miscentur hodie fidelibus infantcs nostri et ,
tanquam dc nido vohant Necesse est ergo , ut parturien' :

, ,
SERMO CCCLXXVI, DOMINICA IN OCTAVIS PASCH^. 5

tes eos alloquamur. Sicut enini recolitis , fratres mci
hirunclinum vel tlomesticorum passcrum pullos,
quaixlo
volare dc nido ca-perint, matres cum strcpitu
circumvo-
lant, et vocibus piis testantur pericula filiorum.
Scimus
ergo multos ,
qui appeJIantur fideles male vivere et
, ,
graticc ,
quani acccperunt , moribus suis non convenire ;
laudare Deum lingua, blasplicmare vita. Scimus autem
ahos inter istos multos, tanquam inter multam et abun-
dantem paleam , velut grana gemcntes iii tritura, sed
spe horrei se consolantcs. Duo ista gcnera liominum sci-
nius esse in Ecclesia. Aream Dominicam Ecclesiam no-
vimus; ventilationcm in die judicii speramus massani :
frumenti in rcsurrcctioue dcsidcramus, borreum in

vita
a^tcrna
sumcre cupimus. Ibi nulla palea erit, sicut in
gebenna nulluni granum erit. JNunc ergo, fratres niei,
cum sciamus duo ista genera bominum csse in Ecclesia,
piorum inipiorum bonorum et malorum, limentium
et ,
etcontemnentium quibus conjungantur isti. ncscimus.

,
Ouid autcm vclimus. ct ipsi sciunt ulriini tlc iiiis ôta :
nostra complcantur, bumana ignorantia suilicitudinc fa-

tigalur aIi(pi;iiido ct fdsis siispicionibiis agitatur.
, Ex bis
disciliir in bac ubi sine lcntalione non vivitur.
lcrra ,
Admoneo ergo vos sancla gcrmina adnioneo vos iiovcl- ,
lae in agro Dominico plantcne, nc dc vobis dicalur quod

dc vinea donuis Jsracl dictum esl « Ivxpectavi ulficcrct :
uvas, lecit aiitem spinas^ » JJotrum in vobis invcnial

^>
qui botrusj)ro nobis calcatus est. IJvain lertc , hcnc m-

vite. « Fructus enim spiritus est, siciii di( it Aposlojiis,
» cbaritas, gaudiiim, pax, loiigaiiiiiiitas, l)cnignitas, bo-
)Miitas, niaiisiiclddo , fidcs . (•oiiliiiciilia , castilas-. »
Quaiidoiid iios Nciiciit agricola iioslcr. ciijiis iios operarii
sumus, ille (jui intusdal iiicrciiiciitum : naiii nos l()riii-
> Isui. V, a. — i
(ialjl. v, a-.
6 S. AUGUSTINI EPISCOPI
seciis plantare uovinms et rigare sed ait Apostolus :
:
« 5^'eque qui plantat, est aliquid, neque qui rigdt, sed

» Deus qui iucrcmentum dat^ qui modo vidct quo- : >>
inodo audiatis modo inspicit quomodo timeatis aut

,
qui ,
jam timcre incipiatis; cum ad vos ille agricola venerit,

inveniat in voLis quod dixerat Apostolus « Gaudium :
):> meum et corona mea , omnes qui stalis in Domino^. »
IV. Fratres , fdii dulcissimi , filii cliarissimi , imita-

mini bonos , cavete malos. Scio enim quia venturi sunt
ad vos liomines mali , et persuasuri vobis vinolentiam,
ct dicturi sunt vobis : Quare? Nomie et nos sumus fidelis-
simi? Scio, inde dolco , inde timeo. Jam tu si dixeris

constanler : fratcr , ncc te vcllcm facerc quod facis , sed
si tc non possum duccre in bonum meum , vel noli me
trabere ad mahim luum. Hominibus istis, ut lieri solet,
caput dolcbit. Dicturus cst tibi vicinus tuus aut vicina :
Est bic incaiUator, est bic remcdiator, et ncscio ubi

matbcmaticus. Tu dicis , Cbristianus sum , non Hcet
mibi. Et si ille dixerit tibi : Quare? Nonne ego Cbristia-
nus sum? Tu Sed ego fidebs sum. Et ille
dicturus es :
tibi Et cgo baptizatus sum. Fiunt angebdiabob, mem-

:
bra Cbristi. Quia ipsum possidet inimicus^ traherequae-

rit et abum. Inveniat vos paratos , qui ista vobis praepa-
ravit. Idcoloquor, idco contestor ideo nontaceo, ideo ,
vestimenta mca cxcutio, ideo in tribunali Dei mei excu-

satum mc babco. Dicam Dco mco, Domine, non tacui;
Domine , talcntum quod milii dcdisti non abscondi, sed
crogavi. IIoc poterit milii dicere : nequam, tu
« Serve
» dares, ego exigereni''^. » Ecce, Domine, dedi, tu exige.
Et si fortc vos vctus titillavcrit consuetudo, babetis queni
intcrpelletis. Abijor est adjutor quam oppugnalor. Ideo
gemitis, ideo oratis, idco dicitis « Ne nos inferas iu
:
1 Cor. 111, 7. — 'i

Pliilij). iv, 1. — 3 MaUU. .\xv, 2(>.
,
SERMO CCCLXXVIf, IN ASCENSIONE DOMINI. ^

» tcntationem^. w Observate illud etiam , fratres mei
quod supra dicitis « : Diniitte nobis debita nostra : » ut
quod sequitur
faciatis : » Sicut et nos dimittimus debi-
» toribus nostris"-. » Elcemosynam facis, eleemosjnam
accipis. Ignoscis, ignoscetur tibi. Erogas, erogabitur
tibi. Deum audi diceutem : « Dimittite, et diniittetur
w vobis; date, et dabitur vobis-^. » In mente habetepau-
peres. Omnibus dico : Iâcite eleemosynas , fratrcs mei;
facite, et non ])crdetis. Dco crcdite. INon solum dico vo-
bis: Non quod facitis pauperibus sed planedico
perditis :
vobis : non perditis csetera perditis. Ecce

lioc solum ,
videamus si exilaratis paupcrcs hodie horrca ipsorum ,
vos estis, ut dct vobis Dcus undc dctis, ct dimittat quod

forte pcccatis. Inchidite eleemosynam in cordc paupe-
rum et ipsa pro vobis cxorabit Dominum^ cui est ho-
, :
nor et gloria in saecula steculorum. Amen.
SERMO CCCLWVII'.
//i ^hceiisionc Domiiii.
DrLKCiissMi fralrcs, dc Vcrl)0 aHcrno <[uis tcniporalc

digne profcrat vcrlûm ? Magiiis inlima (|uomotlo sulli-
ciant? Eaudant cfxili, laudant virtulcs, laudant ictlieriu^
polcstalcs, laiidant c(X']i luminaria, laiidant sidcra. ul
potcst Jaudat ct tcrra : non iil dignc laudct, scd nc sc

ingrala condcnmct. Oiiis cxplical, (|iiis hxpiiliic. (piis \(l
sapit cum (|iii alliiigil a liiic iis^pic ad liticiii loilitcr. cl
> Mallli. VI, iJ. — 'Ûiiil la. — -i

l.iic. vi, J7, i8. — « KiTli. .wix, li.
— ''
Alias Je Diversis 67.
,
8 S. AUGUSTIM EPISCOPI
disponit omnia suaviter^, quomodo exultaverit ad cur-
rendam viam, ut esset a summo coelo egressio ejus, et
recursus ejus usque ad summum cali'-? Si ubique attin-
git, unde exit? Si ubique attingit, quo vadit? Locis non
distenditur, neque temporibus variatur, nequc babet ac-
cessus et recessus in se mauens, ubiquc circuit totus.
Quse sunt spatia quae non babent omnipotentem, quae

non tenent immensum quae non sus]uciunt venicntem? ,
Si verbum cogitas, niliil diximus. Sed ut de se bumiles

doceret aliquid dicere, bumibavit scmctipsum Ibrmam
servi accipiens'". In bac forma descendit, in bac forma
secundum Evangelium sapienliic studio profccif^, in
bac forma patiens fuit in bac forma fortitcr dimicavit ,
in bac forma mortuus est, in bac forma mortcm vicit ct

resurrexit , in bac forma ad coelum rediit, qui de coelo
nunquam rcccssit. Ijcnedictus ergo est in soJidamento
ca'b. qiii faclus est pro nobis, sccundiini Apostolum,
maledictus, ut in Gentibus benedictio Abrabae ileret^.
« Exukavit ut gigas^. » Quabs gigas? Mortem moriendo
superavit. Quaiis gigas? Portas inferni frcgit : exiit, et
ascendit. Quis est isle rcx glorise, propter quem diclum

est quibusdani principibus : « rollite portas , principes,
» vestras, et elevamini ,
porla; aterna.'?» Elevamini,
magnus est angustic estis, non capitis, elevamini. Ut
:
quid boc? « Ut introeat rex gloriae. » Expavescunt :
«Quis est iste rex gloriiTe''? » Non agnoscitur. JNon sobini

Deus est, sed et liomo non soluni bomo est, sed et :
Deus. Patitur, certc Deus cst ? resurgit , certe homo est ?

An ct Deus et bomo est? Vere enim patitur, et vere re-
surgit. IToc autem in uno codemque Psabiio bis dicitur :
« ToUite portas, principcs, vestras, ct elevamini, portae

' vSap. vni, t. — 2 psjl. xvm, 6. — 3 philip. n, 8. — 4 Luc. n, 52. —
5 Calat, lu, i3. — **
Psal. xvin, 6. — "^
Psal. xxiii, 7.
SERMO CCCLXXVII, IN ASCENSIONE DOillNr. 9
» aeternae, et introibit rcx gloriae^. » Et repetitur hoc ip-
sum post eadem verba, tanquam putetur superfluum et
non necessariuin. Setl in repetilione eorumdem vcrborum
fines attendite, et advertile cjuarc bis dictum fuerit. Tan-
quam enim scmcl rcsurgenti, et scmel ascendcnti, bis
enim nova, in-
portae infcrorum et coeli aperiuntU''. Ilcs
ferisDeus praescns res nova coelis bomo assumptus.
: ,
Utroque tempore, utroque loco, expavescunt principes.

« Quis cst iste rex gloriee^? » Inde boc discernimus?
Audi cpid utrisquc rcspondcatur. Ulis interrogantibus

dicitur : « Vominus fortis ct polcns, Dominus potcns in
» bcllo. » Quali bcllo? Mortcm pro mortalibus subirc,
solum pro onmiljus non rcsistcrc omnij)Otcntcm, et
pati,
tamcn viuccre moricntcm. Magnus ergo iste rcx gloriiC,
ctiam apud infcros. Repctituretiam boc coelestibus po-
testatibus : «Tollitcportas,principcs,vcstras, et elevamini,
» portae aeternae. » Annon sunt portae aetcrn;p ,
quarum
clavcs accepit Petrus? Scd ([uia sccum bominem levat,
ibitanquam nou agnitus dicitur « Quis cst iste rexglo- :
Scd \\n (jiiia non jam ccrtator. scd victor cst,

» riic? »
quia non dimicat, scd triiiinjdiat non il)i rcspondctur ; :
« Dominiis potcns in bcllo; » scd « Dominus \irtiitiim :
» i|)se est rcx gloriic ^. »
» l'.sal. XXIII, 8.-2 ihiJ, y. _ 3 iljiJ. ,„.

lO S. AUGUSTINI EPISCOPI
SERMO CCCLXXVlIli.
lii clie Pentecosles.
Gr>ATA ostDco solemnitas, iibi vigot pietas, et fervet
cliaritas. Ipsc ciiim cst cffectus prêsentice Spiritus sancti

quod docet Apostolus diccns : « (^diaritas Dci diffnsa cst
>; in cordibus nostris pcr Spiritum sanctum, quidatuscst
f) noLis-. Advcntus crgo Spiritus sancti uno in loco
»
centum viginti homincs constitutos implcvit. Cum Actus

Apostolorum lcgcrentur audivimus « Erant congregati
, :
» in unum centumviginti, tenentes promissum Christi^. »
Dixerat enim ut esset in civitate, quo usque induerentur

virtute ex alto. « Ego enim, inquit, mittani promissio-
» nem meam in vobis^. w Eidelis promissor, bcnignus
dator. Quod cum in terra cssctpromisit, in coeluhi ascen-
dit et misit. Habcmus pignus futuras vitae cieternae regni-
que coelorum. Non nos fraudavit recenti promissione, et
fraudaturus est futura expectatione? Omnes bomines
quando aliquod ncgotium intcr sc contrabunt, et pecu-
niarii negotii sponsione rclaxantur, ])lcrumque accipiunt
arrbam , vel dant : et arrba data fidem facit ,ctiam rcm
illam essesecuturam, cujus arrba praecessit. Arrbam nobis
dcdit Cbristus Spiritum sanctum et quifallcrc nos non :
possit, sccuros tamcn

qnando arrliam dcdit cjuam
fccit, ,
ctsi non darct, sinc dubio quod promiserat cxbiberet.
Quid promisit? Vitam cEternam cujus arrbam Spiritum ,
* Alias 24 e\ Vii;neriaiiis. — ^ Roin. v, 5. — 3 ^y^;! ,^2. — * Luc.

XXIV, 49.
SERMO CCCLXXVIII, IN DIE PENTECOSTES. 1 l
sanctum dedit, Yita aeterna posscssio liabitantium : arrlia

consolatio est percgrinantium. Mclius enim dicitur arrha
quam pignus. Haec cnim duo similia videntur intcrse;
scd tamcn liabent aliquam differcntiam non negligen-
dam. Et pignus quando datur, et arrha quando datur,
ideo fit, ut quod proniittitur impleatur sed quando da- :
tur pignus, leddithomo quod accepit, re completa prop-

ter qiiam pignus acccpit arrha aulem quando datur,
;
non recipilur, sed superadditur ut impleatur. Arrham

ergo habcmus ipsum fontcm, undc arrha cst, sitiamus.
:
Arram habemus as[)ersionem quamdam iii cordibus nos-

tris Spirilus sancti : si quis scntit liunc rorem, desideret
fontem. Ut quid enim habemus arrham, nisi ne famc ct
sili in hac pcregrinationc dcficiamus? Ksurimus cnini el
sitiinus , si lameii peregriiiantes nos esse cognoscimus.

Qui percgriiiatur, et novit sc peregrinari, desidcrat pa-
triam; quam duin desiderat, molesta est peregrinatio. Si
amat peregiiiKiticnem, obliviscitur patriam , et non vult
redirc. Noii est lalis patria nostra, cui alicpiid priepona-
mus. Ahquando eniin liomincs dum pcregrinantur, divi-
tes fiunt. Qui egebant in patria sua, percgrinatione dites-
cunt, et rcdire nohint. Nos a Domino nostro. ex quo

inspiravit primo liomiui flatuni vit;e, peregiiiianles om-
nes nali sumus. Palria noslia iii coejlis est, ci\('s Angcli.
D(! palria nostra , ut ad rcdiliiiii ('\lioil('iiiiir, litlcra' no-
bis missa' sunt, ([iia^ (pioliilie in popiilis iccilanliir. Vi-
lcscat mundiis, anieliira ipio f ictus est miindus.

SERMO CCCLXXIXi.
lii ISativitate Joannis Baptistce^ I.
Reatls Joiinnes, fratres cliarissimi, cujus liodie nati-

vitatem celebramus, tam magnus extilit inter liomines,
ut Dominus noster Jesus Clirislus tale ei testimonium
perliiheret dicens : « Inter natos mulierum non surrexit
» major Joanne Baptisla^. -» Audivimus , cum Evange-
gelium legeretur, quam mirabiliter fuerit ex desperatione
conceptus , et quanlo Spiritu sancti testimonio procrea-
tus. Pater ejus eo (juod non credidit , ol)mutuit. Annun-
tiatus ergo per Angelum , et non creditus, patris vocem
abstulit , natus linguam resolvit. Accipite crgo in liujus
rei mysterio magnum sacramcntum. Anle Domiimm Je-
sum Cliristum Joannes praemissus est, Pro-
missi sunt
plielic per superiora SEccula, nec defuerurit qui Christum
prapdicarent. Tantus enim judex venturus erat, ut multi
deberent praeire praecones. Ab ipso prorsus exordio ge-
neris humani non cessavit se Christus prophetare , et
venturum praenuntiare. Novissime missus est Joannes

homo sed quo homine nuJhis extitit major. Yenturus
,
erat Dominus Jesus non homo tantum, sed et Deus

, :
utique et Deus et homo; Deus semp(U" ad tempus homo ;
Deus ante tempora liomo in hne temporuin Deus antc

, ;
saecula homo in fine sascuh. Deus qui hominem fccit,

,
propler hominem dignatus est liomo fieri, quem fecit.

Vcnturo ergo Domino Jcsu Christo, qui phiscstquam
' Alias 5 ex Vigiierianis. — 2 Matlh. xi, 1 1,
,;
SEP.MO CCCLXXX, IN NATIV. JOAN. BAPT. l3

liomo , ne putarctur tantum esse homo , testimonium dc-
Luit illi pcrliibcre magnus
inquam Iionio, Christus ,
Dominus, non tantum Ucus, Deus sccl ct Dcus ct liomo ;
qui nosfecit, homo cjui nos rcfccit. Joannes autem homo

tantum, sed quantus liomo? Audi de co Deum ct homi-
ncm dicentcm. Dominc Jcsu Christc, quis cst Joan-
ncs? Et dicit Dcus « In natis muhcrum non surrexit
,
» major Joannc Baptista. » Joannes magne homo, (juo

in natis mulierum major ncmo surrcxit. ct tu chc mihi o
magnc homo, qiiis cst iste qui putalur solus^ homo?
Quis est, audi (]ujus non sum dignus, incjuit, calcea-
: ^c
» menta portarc. » Didicimus ccce pcr Joanncm et pcr ,
hominem crcdcndum essc in (Hiristum, ct non esse po-

ncndam spem in homine, sed in Christo. Ecce hahes
magnum hominem quo nemo major surrexit, et ipse est
,
Joannes. Scd vide cpiia iste Joanncs amicus cst sponsi
sponsozclat, non cnim ad se venicntibus

sibi. Dicit :
« Ego baptizo vos in aqua qui nutem post me venit, major ;
»mc est cujus non sum dignus calccamcnta solvcrc; illc

,
» autcm baptizabit vos iu Spirilu sanclo-. «Ycuilc post
mc, scdnohtemancrc in mc transite ad illinn cpii crca- :
vit vos ct me, quia ij)sc vivificaturus cst vos et mc.
si:uMO (:(-(:exx\\
/// ISddviUitc .lodiiitis lUtplisld' , II.
1. OiMETis ct paiva vox suHicil. Si aulcn» \ iiltis , ha-

tres, quicli audiic, iiolitc liabcrccor iii aiiiil)us. scil aures
« l-orte soliiin ««/.<;/'. — '^

MaUli. iii, i i. — ^ Alia-i C, .v Vij;iu-iii«iiij
in I. paitc .Siij.|iliiii.
l4 S. AUGUSTINI EPISCOPI
in corde. Hotliernum dieni lêati Joannis Baptista^solem-
nitati illuxissc tradit et crcdit Ecclesia. Oportct autem
hoc de ipso die credere, quod sine varietatc totusorbis
agnoscit : sed quia Joannis esse diem nemo dubitat, non

Joannis qui Evangelium scripsit , sed Joannis Baptistse
prsecursoris Domini, qui tanto magnus apparuit, quanto
se humilem prsebuit, dicens, cum ipse Chrislus putare-
tur, non se dignum corrigiam calceamenti solvere ei
quem Dominum agnosccbat ; ut amicus esse mereretur.
NonnulU autem putant passionis cjus dicm hodie cele-
brari. Sciatprius Sanctitas Yestra, nativitatis esse diem,
non passionis. Ex lectione quippe EvangcHca invenitur
mensibus prseccderc Domini nativita-
ejus nativitas scx
tem. Et quoniam diem nativitatis Domini octavo Kalen-
darum Januariarum die conscnsus tradil EcclesiEe restat ;
ut hodiernus dics nativitatis Joannis intelligatur.

II. PrcTcessit ergo Joannes Dominum, non tanquam
magistcr discipulum, scd tanquam prtecursor judicem ;
non ut superimponerct potcstatcm , scd ut priieberet ofli-
cium. Ipsius autem tcstimonium Joannis de hacre sic se
habet Qui post me venit, ante me factus est, quia

: «
» prior me erat*. « Post Joanncm Dominus nascendo de
virginc Maria, non de Palris substantia. Duas cnim

Domin nativitalcs accepimus, unani divinam , alte-
ram humanam tamcn utramque mirabilcm

; : iJIam
sinematre, islam sinc Patre : illam aetcrnam, ut crea-
ret temporalem; hanc temporalcm, ut priTstarct aetcr-
nam. lllc enim dc quo dicit Joanncs, non Baptista
sed Evangclista, quia « In principio erat Vcrbum, et
»Yerbum apud Dcum ct Deus erat Yerbum » et

crat , ,
quia « Omnia pcr ipsum facta sunt et sme ipso factum ,
» cst nihil- : » ille tantus in forma Dei aequalis Patri , ille
* Joan. I, i5. — 2 Ibid. i-3.

,
SERMO CCCLXXX, IN NATIV. JOAN. BAPT. l5

sine tempore fabricans Lcmpora nuUo saeculo , illc ex
antc omnia saecula juclex saeculi tam parvus , factus cst
ut cle foemina nasccretur sed mansit tam magnus ut a ; ,
Patre non separarctur. Ei praebentes obsequium et testi-

monium tanrpiam lucernas venturo diei omnes Pro-
, ,
pheta3 praniuntiantcs eum antc ipsum nascendo venerunt,

post ipsum credendo adliaescrunt. Oportebat enim ut
praenuntiaretur venturus, miracula facturus r^quibus
miraculis, bene intelligcntibus indicaretur Deus ; humano
autem aspectu videntibus appareret homo, parvus ad
parvos, sed humihs ad superbos parvitate sua docens :
hominem ut se agnosceret parvum ne non grandes-

, ; ,
cendo, sed tumcscendo se crcderet magnum. Est enim

superbia non magnitudo sed tumor. Ut ergo generis
, ,
humani istum tumorem sanaretipse mcdicus,ipse medi-

cina, non solum medicamentum adhibens, sed medica-
mentum se faciens, apparuit inler homines homo, ofTe-
rens hominem îdcnliljus, Deum servans credenlibus.
Aspectus enim humanitatis cjus sanavit infirmos, con-
temjilatio Divinitatis ejus c{ua?rit firmos. Et nondum
erant homiiics ,
qui Dcuni viderent in homine, nec pote-
rant videre nisi homincm ; nec tamcn spem suam poncre
debentin hominc. Ouid ergo licretP Homo hominem vi-
dercpotest, lionio hominem scqui non debet. Deus se-
cjucndus cial , <|ui \ idcii non potcraL : lioino sc({U(ndus
noii crat (|iii vidcii poLciat. l L cigo cxliibcrcliii' lioniiiii,
et <|iii al) liominc \idci('liir, cL (picin lioiiio sc((ucrcLur,
Deiis ra( Liis csL hoino. () liomo, |>io[)lcr <[iicm Dcus lac-
tus est liomo, ali(piid inagnuin te credcrc dcbcs : scd
dcsccndc , Deus dcscondcndo faclus
ut ascciidas; (juia ct
est homo. Adhicrcsce mcdicamcnlo luo imitaic inagis- ,
truni luum , agiioscc Domiiiiini tuiim , ani|>lc( lcrc tia-
lem Luuin, iiiLcllig(; Dciim Liiiim. lloc illc lanlus ct lan-

l6 S. AUGUSTINI EPIsr.OPI
tillus, vermis, non liomo ; scdpcr quem factus est liomo.
Hoc ergo ille : quid Joannes, nisi quod de illo Dominus,
nisiquod de illo verax nisi quod dc illo vcritas dicit? Si
,
enim ipsi Joanni dcbcmus crcdcrc de veritate, veritati

non crcdimus dc Joanne?
III. Dicat tcstimonium primo veritati ipsius particeps
veritatis; etdicattcstimonium liomini Conditor liominis.

Primoâudiamus quid Joanncs de Christo, et dcinde quid
Christus de Joanne; priorcm audiamus, sed postcriorem
intelligamus prior loquatur qui prius natus est, sed con-
;
firmclur pcr cum

quo factus cst. « Post mc, inquit, vc-
a
» nit, ct ante mefactus cst^. » Hic jam, qui crcdunt fac-
tum ante caetera per quem facta sunt omnia, calumniantur
his vcrbis vel per hoec vcrba nobis, et dicunt : Eccc
quia factus cst : Joannes dicit : « Post me venit, et ante
» me factus est. « Exponc mihi cjuid sit : « Ante mc fac-
» tus est. » Verba illorum dico, et ea discuticnda propono.
Solelis, inquiunt, diccrc, quando ahquid talc dc Cliristo
dicitur, ut cum Patre minorcm ostcndat, quod ad homi-
nem sit rcferenda scntentia ut quod in forma Dei est
;
fcquahs sit Patri, quod autcm semctipsum cxinanivit for-

mam scrvi accipicns , in simihtudinem hominum factus,
et habitu inventus ut homo, major sit Pater. Quid crgo
dicctis ad hoc quod Joanncs ait : « Antc mc factus cst ? »
Audi quid dicamus scd prius illud vidc, c|uod Aposto-

:
lus utrumque distinguens, et unum tamcn in utroque

eumdemque commendans, non dixit Formam Dci acci- :
picns. Dc forma vcro Dci quid dixit? « Cum in forma Dci

» essct^ » respicicns ad ilhini qui vocatus crat antc il-
:
lum, in cujus Evangeho est « In principio erat Ver- :
» bum : » imo rcspicicns ad illud lumcn unde et ille ,
hoc dixit. Nequc cniin dixit Joanncs : In principio fecit

» Joan. I, i5. — 2 philip. II, 6,
,
,
;
:
SEHMO CCCLXXX, IX \ATIV. JOAN. RAPT. I7

Deus Verbuni : qui posset dicere ita, ut (li.vit ^Joyses,
quia de creatura facta a Doniiiio Deo loqucbatur : « In
» principio ftcit Deus coelum et terram^. » Cuni ergo
illc, si hoc sentiret quod Ariani sentiunt, posset dicere :
In principio fccit Deus VerLum, non hoc ait : sed ait

« In principio erat VerLum. » Quod in principio erat.
factum non Neque enim erat. pra?cessit aliquid de facto
Verbo. Omnia enim qure Deus fecit, Verbo fecit : « Dixit,
» et facta sunt; mandavit, et creata sunt-. » Inter dicen-
tem ut fiat, et quod factum est a dicente, plurimum dis-
tat : Verbum habet si Verbura habet
sed si dicens est, ;
per Verbum fecit si pcr ^ erbum iccit, Verbum non fecit. ;
1\. Quarc,inquiunt? Annon audisti etdeterra « Terra :
ciat invisibilis et incomposita^? » Si propterea,inquiunt,

dicis Verbum facliim nori esse, quia dictum est : « Verbuni
crat ; » nec tcrrafacta est, quia di( tum est : « Terra crtit. w
( ) ca^ca et ha^rctica iusania unde attcndas ! A Itcndc , si est
audi si est undeaudias ne sonus inaniter aurem percutiat :
ciijuscor vcritas non illustrat. A crJja cjusdcm Scripluraj

dictuius siim ,
qiuc Wn invenisli cum lcgcrcs , et pficlcr-
misisti cum hligarcs. Nenipe propterea putas tale aliquid
«licluin de Vcrbo Dci , cum diclum est : « In priii(i[»io
'/ crat V(!rbum; » qualc dictum cst dc lcrra, quia diclum

cst « Terra erat inNisil)ilis el incomposita. » Ego tibi
:
in hoc libro Geneseos superiora vcrba recilabo quod ,
anl(-'quam dicerct scriptor Dci famulus « Tcria cral » : ;
iil a|)|):iicict qiiia facla cral, prius dwh : « Jn priiK ipio

>> ft( it Dcus ((rliim ct lcrram. » Jicce ego piius lihi
cdidi^' lciiam faclaiii ; ct factam uli(pic a Dco , sonaiite
Scrij)tura ct iu aurcs rccusaiilis iiriimpciilc : •> lii priii-
» cipio fecit Dcus cu'hnii cl lciiaiii. •> l'acla (raul li. cc;
scd uoiulum ornata , nondum dcclarata : tcrra iioudum
i Gen. I, I. ~ '^
l'sal, cxlviu, 5. — ^(Jcu. i, a, — * fo'Ce oMeudi.
CXXIX, -i
distincta, secl tamen jam facta. Ne autem putares conti-
nuo terram factam sic fuisse, ut non in ea essct quod or-
naretur , subsecutus ait : Facta erat quiclem ,
quia in
principio fecit Deus coelum et terram ; terra autem,
cpiam fecit Deus, adhuc invisibilis erat et incomposita.
Ostendit libi cpialis erat, quae facta erat; non cjuia erat,
qute facta non erat. Poterat ergo clicere Joannes : In
principio fecit Deus Verbum, Verbum autem erat; quo-
modo « In principio fecit Deus coelum et terram, terra
:
» autem erat » ut iste esset ordo verborum In princi-

: :
pio fecit Deus Verbum, et Verbum erat apud Deum; ut

intelligeremus quia boc Veibum eratapud Deum, quod
Verbum fecerat Deus. Nunc vero audis : « In principio
5) Verbum. » Quid quteris anteriora factus extremior?
erat
Extremior enim tu in errore tuo factus es de imo loque- :
ris, et ad ima respicis. Vellem si de imo loquereris, ut ,
sursum cor tcnderes et clamarcs de profundo ad Domi-

,
num : rumperet nubes caliginis carnis tuae, aperiret ocu-
los humilitati lux cjuae venit in huniilitate ; videres : « In

» principio erat Verbum, et Verbum erat apud Deum
» et Deus erat Verbum , lioc erat in principio apud
» Deum. » Dicat et Paulus « Qui cum in forma Dei es- :
» set. » Quid de humana nativilate dicit Joanncs? « Et
» Verbum caro factum est. » Dicat et Paulus « Semet- :
» ipsum exinanivit formam servi accipiens^. » Quid ergo

dicebas de verbis Joannis Baptista>? liadem mihi nuuc ea
repete , nunc ea locjuere. Quid ait Joannes Baptista?
« Post me vcnit. » Agnosco nativitatem. llle de sterih,
illc de virgine. Sterilitas conversa est in foecunditatem :
viro;initas mansit post fnerundilatem.
V. Scd Joannes, inc|uit, si secunchmi hocdixisset fac-

tum secundum quod
, ex virgine natus est, non diceret
» Philip. II, 6.
SERMO CCCLXXX, IN NATIV. JOAX. P.APT. iq
« Antc me factus est; » quia ex virgine post illum factus
erat. Ergo : « Ante me factus est, » quid est, nisi quia in
principio Ycrbuin factumcrat? Sic enim ante Joannem
erat ; nam cx virgine post Joannem erat. Accipc, et si
nonrixaris, adverte. Aliquanlumcnim lorte subobscurum
estquod vis intelligere ut rixando tibi augeas fumum ,
quo impcdiaris ab intellectu. Scripturam illam primo in-

tuere quae tc docct ut dociJis fias. « Esto mansuctus ad
)) audicndum verbum, ut Patere ergo paulis-
intelligas'''. »
per : forte inveniemus quomodo dictum sit « Ante me :
)j factusest; » dumtamen non intelligamus factum Ver-

bum per quod facta sunt omnia. Quomodo, inquit? Si
potero, dicam non potcro, non tamen non est
: si dicere
quod dicat qui diccre potucrit. (Ircdo autem et spcro,
quod illius majcslas l nigeniti, qui cum essct crbum, "N
infans factus est, aperiet infantiam liugu;i; meae, ct faciet

in ore partum, qui fecitin corde couceptum. Eccc dicam
ut potcro : intelJigc ut potcs ; clquodnon potcris inleJli-
gere, noli repreliendere, quasi jam magiius sis sed dif- ;
fcr, ut crescerc merearis. Certe hoc te niovet, quomodo

dictum Qui post me venit, ante me factus est. »
sit : «
Moveat plane ut qua icnlcm, non ut rivantem. (lcrte et

cgo quicro tecum simul iiivciiicmus si simul quaera-
: ,
mus; ambo acci[)icmiis, si amJ)0 [)ctamus ; ulriquc nos-

Iruni apcrictiir, si aiiiix» piilscmus. < J\)st mc vciiil . >
inquit : Agnosce nali\ilalcm cxxirgine Maria. «Anlc nu

» factns est : » (pii(J csl : « Aiilc mc facliis cst ? » Intel-
ligc, antepositus est mihi. IIIc (jui |)osl me venif. fulus

est ante me. (Jiiomodosi duo ambiilcnt in ilincrc, cl uiiiis
sit tardior, aller vclocior , et pnmMJat tardior ali»|ii;iii-
tum, post paiiiiiliiin aiilcin sccpiafiir vclocior . rcspji ii
tardior praccdens vclociorcm sc(jucnlcm, cf dicii : J'osi

» Kcdi. V, il.
ao S. ALGISTLM EPlSCOPI
me venit. El ccce acceleraute illo, et propinquante. et
adhaerente, et transeunte , viclet ille anterioreni , queni
respiciebat posterioreni : certe si celeritatcni ejus expa-
vescat quodam niodo et adniiretur, nonne poterunt esse
ista verba ejus : Kcce lionio post nic erat, et ante me

iactus est? Quid est Iioc, qui post me erat, ante nie fac-
tus cst? Qui amLuIabat post mc, celeritate ejus factuni
est ut esset ante me. Nam si ubicumque legeris « Factus :
o csl, » non intelligis nisi formatum esse qui non (;rat, et
Dominum Deum dicturiis cs factum de quo dictum est , :
« Factus est milii Dominus in rcfugium^. Factus est Do-
» minus adjutor-. » et : « Factus est mihi in salutem^ »
Quotics factus? Et ipse fecit omuia. Ergo intellige me-

cum verba. Neque cnim tacuit idem Joannes ct illud
quod Yerbum crat nc ibi putnres significasse Vcrbum;
,
quando dixit «Ante mc factus cst » ut noveris ad hoc

: :
pcrtinerc « Ante mc factus est, » quia praeccssit nie, quia

glorificatus est amplius me , quia cum me intendcrent
homincs praecursorem, agnovcrunt Dominum, qucm nas-
ccndo prseccsscram qucm obscqucndo nuntiaveram , ;
spesque eorum, concursus corum in Doniinum factus est;

glorificatus cst ille tanquain Filius Dei, antc me faclus ,
sccundum id quod Aposlolus ait : « Proptcrca Deus

» exaltavit eum , et donavitilli nomcn quod est super
» omnc nomen , ut in nominc Jcsu omnc gcnu flcctatur,
» coelestium, terrcstrium, et infcrnorum^. » Gloria crgo
ejus non Joan-
esse coepit, scd innotuit. F'actus est ante
nem, quia prsecessit honore Joanncm.

YI. Scd vide utrum mcrito. Intcrroga ipsuni Joan-
nem : llle qui post te vcnit, quare ante te fiictus est?
Qui te scquebatur, quare tibi praelatus est? Sequitur
» Psal. xcv, 22. — 2 la. XXIX, rt. — 3 Id. cxvir, 14. — ^ Philip.
11,9. »»
(
SERMO CCCLXXX, IN NATIV. JOAN. BAPT. 2 1
« Quia prior me crat. » Hoc est : « Tn principio erat Vcr-

» bura. » Ergo merito « Ante me factus est, quia prior me
» erat. » Prior Joanne, prior Abraham, prior quara
Adam, prior quam cfjelum et terra, prior quam Angeli,
Secles, Doininationcs, Principatus et Potestatcs. Quare
prior? Quia « Omnia pcr ipsum facta sunt. » Agnoscat
servus Imrailitatem suani : ostendat Dominus majestatem
suam. Dicat idcm Joannes : « Xon sum dignus corrigiara
» calceanienti cjus solvere. » .Multum sc liumiliarct , si
diceret : Dignus sura. Quid cnira si diccrct dignum?

numquid scderc in judicio ad dexterani Patris? numquid
vcnire atl^ judicandos vivos ct mortuos? Quid si diceret
dignum solverc corrigiam calceamenti? jVIagna humilitas,

si hoc est dignus amicus sponsi Dicturus enim erat :
amicum sc essc sponsi:ct nc in ilia amicitia aequalitas

fortc ab ahquo im])rudcnlc inlclhgcretur dicit sc arai- ;
cuni proptcr araorcra. dcjicit sc ad vcstigia propter ti-
morcni. Va pannn cst quod sc ad vcstigia dcponit ; ncc

dignum sc dicit solvcrc corrigiara calccamcnli. Iluniilis
})rofecto, si dignura solvere; scd quia nec dignum sc dicit
solverc, digiuisqui cxallarctur al) huniilitate. Dicat cliaiii

apcrlius, dicat distinctius, qnid cst : « Post mc vcnil.
» anlc me factus cst. » Dixit enim et causam, « Quia prior
» me crat. » Quoniain : " In principio crat ACrbuni. lu
» cuni in forraa Dci csscl. noii iaj)iiiaiii ail)ilratiis c.-l
» esse a'f(u;ilis l)co'. Illuiii oporlcl crcsccrc. iiic auti-in
»iniimi-. >- IjMHlcbal iit crcsccrd (lui po^lciior Ncnil,
et minuci<'liir (jiii aiitcrior vcnil. Si crc\il <(iii [)oslciior
vcnit, anlc ij)siiiii f.iclus cst crcscciido. " llliim, iiKjiiit,
» oporlct crcsccrc, mc aiitcm niiniii, » Ih)c cst, « Ante

» me faclus csl. » 1't (juomodo crc\il (iliiisliis, minulus
cst Joannes? Praeccssit a'lalc Joannes Dominura in nali-
' Pliliji ir, (i. — ' Jonii. m, jo.

22 S. AUGUSTINI EPISCOPl
vitate humana ; creverunt ambo annis accedentibus,
statura carnis. et perveneruut ad certum modum sicut
homines. Sed Joannes bomo , Cbristus Deus et bomo.
In Divinitate si intelbgamus quia crevit Cbristus, absurdi
sumus, et nimis erramus. Crescit enim abquid, ut profi-
ciat. Deus quo crescat non babet si enim babet quo :
crescat minor erat antequam cresceret. Piedeamus ad

,
formam carnis. Ipsa cum Joanne crevit, non illo minuto

crevit. Referamus ergo fortassis ad gloriam ; et intelliga-
mus : « lUum oportet crcscere, me autem minui, w secun-

dum boc dictum, quod « Post me venit, et ante me
5.^ factus est. )j Joannes enim porsonam sustinebat bominis,
et loquebatur ex Ivpo gencris bumani, ad quod salvan-
dum venerat Cbristus. Dixcramus autem, fratrcs, bumi-
lis Deus venit ad superbum bominem. Agnoscat bomo
se bominem, appareat Dcus bomini. Etenim si idco venit
Cbristus, utbumibarcturbomo, ct exbumibtate cresceret

bomo ; oportebatutgloria jam cessaret bominis, etcom-
mendarctur gloria Dci : ut spcsbominis essct in gloria Dei,
nonin gloria sua, dicentcApostolo « Quigloriatur, inDo- :
» mino glorictur^. » Recte ergo dicitur bomini « Quid :
» babes,quod non accepisti? Si autem accepisti, cpiid glo-
» riaris, quasi non acceperis^ ? » Hunc typum bumibtatis
bumanse Joanncs ostcndens c|uia quantum proficiebat ,
opinio ct fama Cbristi, non statura Cbristi, non majestas

Cbristi, non sapicntia, non Ycrlnim Dci scd fama iUa, ;
qu?e ccrpit a minimo et jam tcnct or])cm terrarum ,
gloria Cbristi non gloria bominis ut agnoscat homo

, ,
bumibtatem suam impcrtiat Deus Divinitatem suam. ,
Etenim gloria Dci fratrcs gloria nostra cst. Quantum

, ,
dulcius glorilicatur Deus, tantum nobis prodest. Non

cnim altior erit Deus, quia honoramus ilbim bumilicmus :
1 1 Cor. I, 3i. — 2 I Cor, iv, 7.

SERMO Cr.CLXXX, IX NATIV. JOAX. BAPT. l3
nos, et exaltaraus illum. Scriptum est enim : « Exaltabo
» te, Domirie^. » Quid est: « Exaltabo te? » In terra erat,
et eum homo exaltat Deum? Quid
in ccelo posuisti? Et
est : « Altum te conliLebor. ( oufileatur
Exaltabo le? »
ergo sc bomo bominem; decrescat prius, ut crcscat.

Dicat Joanncs decrescendo adliumiblatem, nou se esse
dignum qui solvat corrigiam calceamenti, et intelbgat
.
se participando illuminatum fieri.
Yll. Hoc cnim Joannes Evangebsta dixit de iUo :
« INon erat dlelumen. » Injuriam forte fecit Joanni, quia

ait . « lumen? » cum Apostobs dictum sit
INon erat ille
a Domino : « Vos
lumen mundi-. » Praetulerunt se
estis
Apostob Joanni? jNon faciunt, ne mendaccm ipsum Do-

minum judiccnt, ([ui dixit « In natis mulicrum nemo :
» exurrexit major Joanne Baptisla ^. » iNon utique major

statura corpoiis, sed gratia participata' sapienliic. gratia
participala^ salutis. Quid sibi ergo vuk « JNon crat iUe :
» lumen sed ut testimonium perliiberet de lumine^?»

,
Quare boc dixit? ôvi, inquit, quid dicam, testimonium

perbi})erede lumine. Erat enim lumcn \(Tum dislinctum
a Joaiiiie, n(; [)rorsus non lumen .loaiincs. scd ut iu com-
paratione bujus luminis dictum iiilclligatur « iSon eral :
» ille lumcn; » seciindiiiii (|iiod dixil. (piia I.ral lniiicn •
» verum. » (Juoiiiodo disccrnis boc \ciiiiii? (JikkI ilbi-
«minat, in([uit ,omnem boiiiineui venienl( iii bunc iii
» niundiim. » Si omncm bominem, ergo et J(jamiem, Scd

ut non vidcamur iios colligcrc e\ verbis (piod noii cst
dictum, ([uanuis coiisc(|uciitcr iiilclligciidiim, ipsc Joaii-
nes dical : «M(jsomncs i\r plciiiiiidiiic cjiis ;ic( ciiimus. »

]']r.\l ergo lumcii Ncriim. Joanncs liiiiicn iliiiiiiiiialuiii ,
Cbrislus lumcii illiiiiiiii:iiis. iNam iil iiovcris ([iii;i liiiiicn
erat Joaimes : jam pcrbibcaLcl illi Dniiiiini^ lcslimommii.

' lS.il. XM.\, /. —'' M.illli. V. 1 ( .
— •*
M M, I 1 .
— ' .Kuiii. 1, 8.
24 •''• AUGUSTINI EI-ISCOPI
Perhibuit ipse testimonium Domino suo, testinionium ve-
ritatis de Domino suo ,
quod liabelDat a Domino suo. Ac-
ceperat enim a Domino suo, ut diceretcle Domino suo ut :
autem illediceretdeservosuo, nonacceperat a servo suo : ct
in se Christusde Joanne, etin Joanne Christus de se. Ipsa

ergo veritas perhibeat testimonium, audiamus quia himen
est Joannes. Judicis dicilur de Joanne « llle erat hicerna :
» ardens et lucens^. Et utique hicerna lumen est, non

»
sicut dies, sed tamen lumen est. Ergo hicerna accenditur

ut luceat, et Joannes ilhiminatus est ut Joqueretur. Si
ergo Joannes illuminatus est ut loqueretur, agnoscat se

lucerna, ne supcrbiic vento extinguatur. Sed fbrte himen
DiscipuU, et Jucerna Joannes? Dominus enim de Joanne
ait : « llle erat hicerna ardcns, et lucens : » de Discipuhs
autem « Yos eslis lumcn nuindi-. » Discipulos suos prae-
:
tuht Joanni? JNumquid et fideles ilh, quos alloquilur

Pauhis, prcCponen(h sunt Joanni, quibus ait : « Fuistis"
» enim ahquandotenebrcC, nuncautemlux in Domino^'? »
Lux ergo A])Ostoh, et lux fideles ex peccatoribus justiii-

cati, ex inhdelibus fideles facli tamen Jucerna non sunt :
dicti DiscipuJi. Alicnde, forte dicti, etnon alio loco, sed

ibi ut ostenderct quemadmodum eos dixerit lumen quia
: ;
non lumen verum, quod iliuminat omnem hominem ve-

nientem in hunc muudum sequere verba Evangelii ; :
« Yos estis lumen mundi. i\on potest civitas abscondi su-
)}pra monleni constituta''. » Sed de civitate dixit, non de

lumine? Sequere adhuc « Neque accendunt lucernam, :
w et ponunt eam sub modio. » Tale lumen eslis, quaJe

Joanncs : lucerna iJluminata. Tanquam cujus vox, vel
quorum vox îraecesscrat « 1 u ilJuminabis lucernam :
» meam, Domine, Deus meus iliumind tenebras meas^. »
1 Joan. V, 35. — 2]via,,h. v, 14. — 3 Fj,hes. v, 8. — ^»

Matth, v, 14.—
Psal. XVII, 29.
:
SERMO CCCLXXX, IN NATIV. JOAN. BAPT. 25

Quas teiiebras in Apostolis ? « Fuimus et nos ali-
w quando, etc, » quomodo illius reprobi et blasphemi
« Qui prius fui blasphcmus et persecutor, et injuriosus. »
Ecce tenebrse, accendatur hicerna « Sed misericordiam :
» consecutus sum*. » Et ut noveris de ipsis dictum :
« Neque acccndunt hiccrnam, et ponunt cam sub modio,
» sed super candelabrum, utluceat omnibus, qui in

» domo sunt » statim sequitur « Sic hiccat hmien ves-
: :
» trum coram hominibus, ut vidcant bona opcra vcstra » :
scdinhumihtate, quia hominem oportet minui. Quomodo

autem Dcum crcscerc? « Et glorihccnt Palrcm \cstrum,
» qui in coehs cst-. » GJorilicatur l'atcr, glorificatur
Eihus : quia Patcr glorihcat Eilium, ct Fihus glorilicat
Patreni. Agnoscat se ergo homo humilem, agnoscat cxcd-
sum Dcum pro])tcr se liumiliatum, ut homo, qui humi-
lialus crat in c;onl"cssionc pcccali, cxallctur in adoplionc
justilicC. Ilyec duo:Domiims ct Joaimcs, bumilitas ct
claritas : Dcus hnmilis in c:laritatc, homo huuiilis in in-
hrmitate Dcus humilis proptcr liomincm, homo humilis

;
proptcr homincm. Dcus cnim humiiis ul prodcssct ho-

mini, homo humilis ut non obsit sibi.
\I1I. Agnoscamus crgo hivc duo ct in ipsa diHcrcntia
passioimm. j,cgimus Joanncm passum mailvrium pro
vciilalc iiiim([uid pro (Ihrislo? Non pro (Ihristo. si non
:
vcrit;is ('-hrislus. INoii omniiio pro ipsins nominc. scd

tamcn [)ro ij)sa vci'ilalc. iNccjiic ciiim idco (lccollaliis cst
Joainics, (jiiia courcssus cst (llirisliim. Scd moncbat
tcmj)cranliain . moiicbal jusliliam : diccbal : « i\oii lihi
» licct liabcrc uxorcm rr.ilris tiii "'.

» l.cx ciiim (jiiic hoc
jussciMt, dr illis jusscrat (jui morcrcnliir sinc lihcris, ut
accij)crent fralrcs iixorcs rratriim siioiiiiii , cl rcsuscila-
rent scmen IValribus suis. Ubi isla causa non cral. nihil
' I 1 1111. I, I 1. — ' IVlalili. V, 1 5, i6. — ' MflK". VI, II.

nisi libido erat. Hanc lihidineni Joanncs arguebat, castus
incestum : quia et illud quod figurabat, tale est : « II-
» lum oportet crescere , me autem miiiui, » Praeceptum

jam fuerat, ut si quis sine semine moreretur, qui magis
propinquus esset, acciperet uxorem ejus, et suscitaret
semen fratri suo. Ut quid enim lioc Deus praeceperat,
nisi ut eo modo significarctur semen suscitandum fratris
ad nomen ? Hoc cnim pra^ceptum crat, ut qui inde

fratris
nasccretur, nomen haberet defuncli. Defunctus est Chris-

tus, acceperunt conjugem cjiis Apostoli Ecclesiam. Quos
de ilhi genuerunt, non Pnulianos, aut Petrianos , sed
Christianos nomina\erunt. hoquantur ergo haec duo am-
hse passiones : « IJhim oportet cresccre, meautem minui.»
Hle crevit hgno hic est diminutus in ferro. Locutae
iii ,
sunt et hoc mvsterium loquantur et dies. INas-

passiones ,
citur Christus, et augentur; nascitur Joannes et mi- ,
nuuntur. ]\linuatur ergo lionor hominis, augealur honor

Dei; ut honor liominis inveniatur in honore Dei.
SERMO CCCLXXXli.
De [Sdtdli apostolorum Petri et PauU.
Petri et Pauh apostolorum dies, iu quo triumphalem

coronam devicto diabolo meruerunt quantum fides
, , ,
llomana testalur, hodiernus est. Qui])us solemnis festi-

vitas exhibetur, solemnis etiam Sermo rcddatur. Laudes
audiant a nobis , preces fundant pro nobis. Sicut tradi-
tionc patrum cognitum memoria rctinetur, non uno die
passi sunt per coeh spatia decurrcnte. NalaHlio ergo Petri
' Alias 6 ex Viguenanis.
SERMO Cr.CLXXXI, DE NAT. AP. PETRI ET PAULl. 1']
passus est Pauliis, non quo ex utero matris in numerum

fusus est hominum
quo ex vinculo carnis in lucem
, scd
natus est Angoloium, ac per hoc ita singuh dies dati sunt
duobus, ut nunc uuus cclehretur amhobus. Magnum
hoc miln signum videtur csse concordit^ coapostolo suo :
novissimus primo, qui ad eumdeni diem vocatus adve-

nit ad eumdem diem coronatus occurrit. Mlcctus cst ille
,
ante Uomini passionem, iste post ascensioncm. Ordine

temporis impares , aeternitate fehcitatis a^quales : ille ex
piscatore , iste cx persecutore. In iho infirma mundi
electa sunt , ut confundantur fortia : in isto a])unda\ it
peccatum , ut superabundarct gratia. magna

In utroquc
Dei gratia atque ejus gloria chiruit, qui eorum fecit me-
rita , Quid cniin ahud dcmonstrare digna-
non invcnil.
tus est rcgnum primo vocarc vohiit piscatores
,
qui ad ,
postea vocaturus imperatores, nisi ut Qui gloriatur, in «.
» Domino glorictur^? « Nam utiquc nol)ilium, doctorum,

potcntum non salutcm conlempsit, quibus ignobilcs,
imperitos infirmosque propposuit. Scd nisi prius cligere-
tur vilitas infirmorum , non sanarelur inflatio superbo-
rum. Si prius a <^hristo divitcs vocarentur, pularcntet
dicerent non in se clcctam nisi opuleuliam , racnndiam ,
eloquentiae doctrinam, scientiae splendorcm. nobililalcm,

gcncrosilalcm , h'aii(|iiillilal<'m . icgal<'m polcslalcm ; at-
quc ita tcmporalibiis cl saciilaribus lc-iicilalibiis limiidi ,
tanquam ipsi j)iiiis C-lirislo conferreiil (jiiod c^sciil , ut

eis illc vidcrctur rcddcrc , iioii doiiarc , (|iiod rulini csscnl
gralia Dci , ncc iiilclligcrciit , iicc lciicrcnl. Quanlo ergo

nunc meliiis, ([uaiilo ordinaliiis. priiis '( Mrcxil i\i' lcrra
)) iiiopcm , cl dc slcrcoic c\iill.i\ il p.iiipcrcm , iil colloca-

>' rcl ciim ciim polciilibiis |)o|)iili siii-, >• iil inuniis infcl-
ligcntiic al(|iie do( Iriiiic non solum c\ co Dco cssci , scd
' I Clor. «, ji. — '^Psiil. «xii, 7.

sR S, AUGUSTINI EPISCOPI
etiam ex Deo csse appareret. Cum qnanta itaque laetitia
et quauta Dei gloria contuemur ab animo piscatoris con-

tcmni opes imperatoris? fundi preces imperatoris ad
memoriam piscatoris? ut nec ille e\ eo quod non liabuit
jaccret ; nec istc ex eo Jam veroquod habuit , supcrbiret.
illud quod Paulum ex persecutore suo praedicatorem suum
Cbristus opcratus est, quid valeat ad sakitem bominum,
nc quisquam magnarum sibi conscius iniquitatum de mi-
sericordia Dei dcbeat desperare, ipse potius Apostohis elo-
quatur. « Humanus , inquit, sermo et omni acceptione
» dignus. quia Cbristus Jcsus vcnit in hunc mundum
» pcccatores quorum priiiius cgo sum. Scd
sahos faccrc ,
» ideo misericordiam consecutus sum ut in me primo ,
» oslcnderet Christus Jesus omnem longanimitatem , ad

» informationcm eorum ,
qui crcdituri sunt illi in vitam
» seternam'^. w Ouis enim sub manu omnipotentis mcdici
de sahite desperet tanto informatus exemplo , considerans
evangehzantem hdcm quam ahquando vastabat non so- ,
lum poenam pcrsecutoris verum etiam coronam

evasisse ,
meruisse doctoris et cujus sanguinem in ejus membris

,
cupiebat sa^viendo fundcrc pro (ûs nomine suum san- ,
guinem credendo fudissc? Ha])et crgo Jloma caput gen-

tium duo lumina gentium ab iilo accensa qui illuminat
, .
onmem liominem venientem in hunc muudum unum :
in quo Dcus abjectam cxahavit liumihtatem aherum , ;
in quo damnandam sanavit iniquilatem. In iUo discamus

non superbire, in isto non desperare. Quam Ijrevitcr
magna nobis excmpla prtcmissa sunt quain sahibria .
quae senq)cr commemorcmus, et in corum hiude lumcn

verum magiiilicemus. L\emo ergo se de hujusssccuU cel-
siludiiie exlollat : Petrus piscalor fuit. Nemo ini(piitatem
propriam cogitando misericordiam Dci dcfugiat : Paulus
' 1 rim. I, i5, i6.
sERMo r.r.r.Lxxxii, de sancto stephano. oq
prrsocutor fuit. Ulc dicit : « Factus est Dominus refu-
» gium pauperum^ : » iste dicit : « Doceam iniquos vias
» tuas, et impii ad te couvertentur-. »
SEllMO G(:CLXXXI1\
De sancto SLejjliano.
I. filius iNave in eremo pugnabat, et Movses

Jesus
orabat non (piideni amJ)0 pugnabant et ambo orabant,
: ,
sed unus pugnaljat, et alius orabat^. Merito (|ui pugua-

bat, non dcllciclât quia alter orando vincebat. Ita et ;
ego lo({ui (|uidem videor, scd aliis orautibus locjuor, ut

precjbus eorum contingat mibi quod Dominus ait : « Aperi
w os luum , et cgo adim|)l(;bo illud ab uno tan-
^. » Si ille
tum oranlc juvabalur, ct non supciabatiir; quanlo magis

cgo, pro quo nonuniis, scd miilti loganl Dcum mccum.
Loquendo jam non limel)il cni' mciim . (piia « Laudein
w Domini lo(picLiii' os mcum ''. » Domiiiiis noslcr Jcsiis
Cliristus, Ir.ilrcs, jiibcl iiobis aliqiiid , ct promiltit noliis
aliquid. Quod jubcl . Iiiccst : (|iio(l proinillit , alibi csl.
Quod Jubcl , liniliir, (piia tcinpoialc csl : (piod j)romitlil,
non linilur, (juia icternum esL. Quod jubcl , opus csl :
quod j)romiLtit, incrces cst. llic adverlat Yestra Sancti-
tas, (juanta est ejus misericordia crga nos, ul Jaborcm

liic j)Osucrit ciim liiic, mcrcedcm in Cdclo sine liiie. lu
ideo dcljciniis jniiis liic. lahoiarc, cl j)oslca iii ((flo mcr-
cedem sumere , cpiam liic iiicKcdcin vcl accipere, et
' I'.sal. IX. lo. — '^

1.1. I., I.'). — * Aliiis /, JeSdiu-li», — * IvmhI, wii, i).
•— '<>
l*»a|. i.x\x, II. — ^ IJ. cxi.iv, 1 i.
3o S. AUGUSTrNI EPisr.opi
postea laborarc. De quibusdam enim dicit : « Amen dico
»vobis, perceperunt merccdem suam^. « Sed forte avi-
dus es ad mercedcm et piger ad laborcm. Qua fronte ,
postulas quod promisit Deus, si non facis quod jussit
Deus ? Prius audi monitiones , et sicexige repromissioncs.
Prius, inquam, audi jubentem , et tunc exige pollicen-

tem. Jubct cnim nobis, et dicit : « Diligilc inimicos vcs-
»lros, bcnefacite his qui vos odcrunt; ct orate pro

» perscqucntibu;- ct calumniantibus vos. » Audisfi opus
expccta mcrccdem : « Ut sitis, inquit, fdii Patris vcstri,
» qui in coelis est ,
qui solem suum oriri facit supcr bo -
» nos et malos , et pluit super justos ct injustos ^. »
II. Attendc ipsum Dominum qui boc jussit, quid fe-

cerit. INonne post tanta quae in cum commiserunt impii
Judaei ,
qui retribuebant ei mala pro bonis, pcndens in
cruce ait : « Patcr, ignoscc illis, quia ncsciunt quid fa-
» ciunt^? » Oravit in homine ,
qui exaudivitcum Patre,
Nam et modo orat pro nobis^, orat in nobis, et oratur a
nobis. Utsacerdos noster orat pro nobis, ut caput nos-
trum orat in nobis , ut Dcus noster oratur a nobis.
Quando crgo in cruce pcndens orabat, vidcbat et praevi-
debat onmes inimicos ; sed mullos cx illis futuros amicos
praevidcbat, et ideo omnibus vcniam postulabat. llli sae-
vicbant, ct illc orabat. llh diccbant Pilato, « Crucifige : »
ille clamabat •. « pen-

Patcr, ignoscc. » In asperis clavis
debat : scd lenitatcm non amittcbat. lllis jam pctebat
vcniam, a quibus tantam accipicbat injuriam. ll]i saevie-
bant, ilh circundatrabant, illi insultando caput agita-
bant, quod sanum non habebant ; quia caput quod est
Christus, non habcbant, ct qnasi non uno summo me-
dicoin mcdioconstiluto pbrcnclici circumquaque saevie-
» MaUh. VI, 7. — 2id. V, 44, 45. — ^ Luc. xxni, 34, — ^ Vide enairat.
10 Psal. i.xxxv, n, I.
SERMO CCCLXXXII, DE SAXCTO STEPIIANO. 3i
Lant : pendebat ille, et sanabat. « Pater, inquit, ignosce
wiUis. >j Attendite, fratrcs. iMagna pietas. Pendehat, et
tamen petebat. Et non descendeLat, quia de sanouine
suo medicameutum plirenetids facieLat. Denique, post
resurrectionem sanavit, quos pendeus insanissinios tole-
ravit et sanguinem qucm fuderunt saevientcs Liberunt
: ,
credentes; et facti suiit scquentcs ,

qui erant persequen-
tes^. Ecce quare venit Christus ,non perdere quod inve-
nerat , sed qua^rcre ct salvare quod pericrat - ut ; dili-
gendo saevientes inimicos , faceret credcntcs amicos.
III. Sed ne multum a te longe dicas imitari Dominum
tuum qui pro ,
te passus est relinquens tiLi exemjilum ut
,
sequaris vcstigia ejus-"^, attende Slcphanum conscrvum

tuum. Honio crat, sicut ct tu : dc massa ])cccati crcatus
sicut et tu : co ])retio redemptus, quo ct lu. Diaconus
erat, KvangcHa Jcgcliat, qUcC lcgis vcl audis ct tu. ILi
"invenit scri})tum ,
« Dihgitc inimicos vestios '. » Dithcit
legendo ,
Oui cum a Judii-is saxoriim
pcrfecit implcndo ^.
grandinc Cicdcrctar, iion solum non comminal)atur, scd

insu])cr Jaj)idaloribus suis vcniam j)rccabatur. Positis
enim genibus orabat, diccns Dominc, nc statuas ilhs : '<
» hoc peccatum^. )> llli hq)idabant, ct illc oraL.il. llli
eum furorc |urscqu('l)antur. illc iJacalus (Ihiislum scquc-

balui'. llli malitia cacabantur . illc ajXTto C(«lo \iso Dci
Filio sapientia illus(ral);iliii. Ilii hij)idcs niillcbanl. illc
orationes j^rifniillcbal : laiHjnani diccns : Doininc, si islos
modo occidciis iniinicos, (juos jôslca ficics amicos.

IV. Dcni^juc, fr.itrcs, ut noverilis (juanlnm '\alucril
oratio sancli marlyris Stcj)haiii , rc( nnilc nobiscuni ad
illuni adolcsccntcni noininc Saiiluin : (jiii, cuin sancUis
' Acl. i. — '^

l.iii'. -Mii, lo. — '
1 IMi .
II, 2 1 — * M.ilili. V, 44. —
6 Cud. Cu5S. II, lol. ii/i. Uidic-il li};iiiii<>, |ailic.l liilifjiiiJo, (|iiiu ciiiii, i tc.
•_ 6 Act. VII, .'19.

3'2 S. AUGUSTINI EPISCOPI
Stepluinus lapidaretur, oniniuni voslinicnta servabat, et
tanquam manibus oniniuni lapitlabat. Et postea , sicut
nostis , accepit cpistolas a principibus saccrdoluni, ut
quoscumque invenisset Cbristianos viros ac muberes
vinctos adduceret in Jerusalcm , torqucndos et punien-
dos. Hic cum iret in via, subito circumtnlsit cum lumen de
ccelo, et cecidit in terram, et audivit vocem de coelo di-
centem sibi : « Saule, Saule ,
quid me pcrscqueris? » Et
ille : « Tu quis es , Domine ? » Et Uominus ad illum :
« Ego sum, incpiit, Jesus Nazarcnus ,

quem tu pcrscque-
« ris. Durum est tibi contra stimulum calcitrarc^ : »
(piia non stimukim, scd pedcs quibus calcitras, vubiera-
bis. Quid mihi ct til)i? « Quare me pcrsequeris? » r)uarc
te erigis contra me malo tuo et te non potius bumibas ,
bono tuo ? Sed contra tanta mala qua^ committis in me ,
olim quidcm debui pcrdcrc te scd Stepbanus servus ,
meus oravit pro tc. l^^Hsus cst strvicns , erectus cst cre-
dcns : cbsus cst bipus , crcctus cst agnus : elisus est pcr-
scculor, erectus est ])ra?dicator. Dicam planius , dicam

apcrlius : ebsus cst iiHus pcrditionis . crectus cst vas clcc-
tionis : clisus cst Saubis , crcctus cst Paulus. JNam si
Martyr Stcplianus non sic orassct, Ecclcsia Paulum ho-

die non babcrct. Sed idco dc terra erectus cst Paulus,
quia in terra incbnatus exauditus est Stephanus.
V. Ecce quare Dominus dicit « Diligite ininiicos :
» vestros » quia dibgendo inimicum, lacis aniicum. Scd

:
contra tanta et taba baec , tu quis es qui non diligis ?
Figis genu collidis fVontcm in tcrram

, et dicis O si , : ,
moriatur inimicus mcus! Dcus si quid a te promerui ,
occidc inimicum mcum. Et utiquc tu qui oras ut bomo

moriatur, malus oras contra mabim , et facti estis duo
mali : ille malc agcndo, tuniale orando. Tu malus orando
» Act. IX, 4, 5,
,
SERMO CCCLXXXII, DE SANCTO STEPHANO. 33

incipis esse quando dicis : Deus, occidemalum. llespon-
det tibi ipsc : Quem vestrum? Te malum , an tuum ini-
micum? Advertat Sanctitas Vestra. Judex homo per se
ipsum reum non occidit, sed jubet, et spiculalor occidit.
Judex dicit Occide et tortor occidit. Et lu quando
: ;
dicis Occide inimicum meum, te facis judicem, et Deuni

:
quseris esse tortorem. Piespondet tibi Deus : Non ero

prorsus, non ero peccatoris tortor, sed libcrator : quia
« Nolo mortem peccatoris, sed ut convertatur, et vivat^. »
Nam si voluntatem tuam haberem , te prius occiderem

antequam invitatus venires. Nonne me blasphemasti?
Nonne me in tuis malis operibus irritasti? Nonnc iiomen
meum de terra delere voluisti? Nonne me in prcTceptis
vel in servis meis contempsisti? Si tunc tc occidissem ini-
micum quem modo facerem amicum? Quid

,
ergo male
orando doces me, quod non feci in te? Imo ego. dicit
tibi Deus, doceam te ut imiteris me. In cruce pendens
dixi : « Pater, ignosce ilHs, quia nesciuntquid faciunt. »
Docui ]ioc milites meos, docui hoc Martyres meos. Prius
esto et tu martyr meus tyro meus, adversus diabolum
, :
aliter invicte nullo modo pugnabis , nisi pro tuis inimicis
oraveris. Quod nobis praestare dignetur, etc.
• Ezecli. xxxiii, 1 1.
f.XXIX.
SERMO CCCLXXXflli.
In die anniversaria ordinationis episcopalis.
I. DiE qiiidem omni, et omni hora , curaque omnino

continua , dilectissimi, cogitare debet episcopus, quantae
dispcnsationis sarcinam gerat, qualem de illa rationem

Domino suo reddat. Verumtamen cum dies anniversarius
nostrse ordinationis exoritur, tunc maxime onus liujus
ofFiciitanquam tunc primum imponatur attenditur. ,
Interest autem quod co die, quo id prius suscepimus,

tantum quemadmodum gerendum esset cogitavimus at :
vero consequentibus diebus praecipueque illo quo ejus , ,
solemnitas agitur non solum futura ejus quemadmodum

,
,
deinceps geri debeant , cauta pnevisione consulimus

verum etiam praeterita ,
queniadmodum gestasint, solli-
cita rccordatione recolimus : ut nosmeti])sos in benefactis
imitemur, et si qua culpanda transierunt, ne repetaniur
curemus , ut ignoscantur oremus ; et accusationem dia-
boli, ubi possumus recte agendi sedulitate fugiamus
,
ubi autem non possumus confitendi pietate vincamus. ,
Sicut enim Jiitura peccata, negligendo justitiain com- ,
mittuntur ita pra terita

: injustitiam defendendo, flr- ,
mantur. Sicut ergo ne fiant prospicit cbaritas, ita facta
delet bumiUtas : ut qutc jani non possunt recte agendo

non admitti, possint saltem non superbiendo dimitti. Di-
dicimus quippe dicere Patri nostro, qui est in C(clis :
« Dimitte nobis debita nostra , sicut et nos dimittimus
' Alias 24, inlcr homilias .'»0.

:
SERMO CCCLXXXIII, IN DIE ANN. OTIDIN. EPISCOP. 35

» debitoribus nostris'^. » Quod ut veraciter dicere possi-
mus , etiam ininiicos nostros oportet utique diligamus :
quos tamcn babere, nisi cogente justitia , non debemus.

iNani si homines nobis pro nostris malis meritis inimici
sunt, non cuiandum cst ut eis debita dimittamus, sed
timendum potius ne reddamus. Quoniam si nos merito
nostras iniquitatis oderunt, nos eorum, non i])si nostri
sunt debitores.
II. Die ergo isto solemni episcopatus mei , priuspau-
cis alloquar debitores meos, qui mihi nescientes apud
Deuni sufFraganlur, dum laciunt dcbita qua^ dimittam,
ut et roea mihi debita dimitti promerear. Vobis itaque
dico sive pra?sentibus , sive al)sentibus, ([uilms inimicus
efiicior vcrum pra^dicans, quibus consulcndo \itleorone-
rosus ,
quorum requirens utihtatem cogor olfendere vo-
luntatem : <^ Nolitc esse sicut ecpius et muhis, non lia-
» bentes intcilectum-. » INam et liccc jumcnta eos maxime
calce morsuque appctnnl, a quibus curanlur, ul curen-
lur eorum vuhiera contrectantur. Non parcis, non parco
adversaris adversor resistis, reslsto. Lucta nos compa-
, :
rat, sed causa separat. Vn inimicus es meihco . ego

morbo : tu (hhgenliai' mca; , ego peslilentitc \uve. « Kc-
)j tribucbant, in(|nit, mihi mala pro l)onis, ego antcm
»ora]jam'\ » ()nid oiiibat, nisi : ><. 1'ater . ignosce illis,
» quia nesciunl <|iiid raciiint'? (aiin \()bis, in(|iiil , de-

» traxerint, et dixcrint omne mahiin ail\crsuin vos prop-
» ter jusliliam, gaudeteetexuhalc, (pioniam merces vcslra
» nmlta est in cadis^. » Yos lanien corrigile perversilatcm
vestram, agnoscite charitatem nostram; leddile dilcclio-
uetii dilectioni : nolnnius inajorcm ciiin Ncslia pcrdilione
< Mrtilli Vi, II — '^

I'miI. Nxxr, f). — '^
f.l xwiv, 12. — ' 1.
^4. — & Multli. V, II, 11,
;i.
36 S. AUGUSTIXI EPISCOPI
mercedem. Hêc tlebitoribus meis, quibus dimitto, ut
dimittatur mihi nunc pauca suffecerint.
,
III. Deinceps alloquendi sunt paululam etiam il!i
quibus debitor sum. Nam sicut ait Apostolus « Grsecis :
» et barbaris, sapientibus et insipientibus debitor suni^. »

Nam talis debitor etiam ego pro mearum virium exigui-
tate dispensationisque portiuncula , non quibusdam , sed
omnibus sum. Verum nunc de bis debilis loquor, qute
mibi dimitti, non a mc exigi cupio. Neque enim sic tu-
more vanae mentis evtollor, ut audeam dicere, ex quo
bujus muneris sarcinam porlo, nuUinn bominem a me
perperam laesum. Hoc cuilibet bomini tam multis et tam
molestis actibus occupato atque distento ne dicam im- ,
possibile; certe ditHcile est : quanto magis mihi, qui novi

infirmitatem meam ,
quam cum meis et pro me vestris
sanandam Domino
orationibus diebus ac noctibus offero
Deo nostro. Diversarum ergo curarum a?stibus ac diffi-
cultatibus conturbalus si quem Ibrtc non ut poscebat ,
audivi quem tristius quam opus erat aspexi si in

, si ,
quem v erbum durius quam oporlebat emisi si quem ,
corde contribulatum ct opis indigum responsione incon-

grua conturbavi , si quera pauperem mibi forte in aliud
intento importunius instantem vel praetermisi , V'el dis-
tuli , vel etiam nutu aspero contristavi ; si cui de me falsi
aliquid tanquam homini de homine suspicanti justo acer-

bius indignatus sum si quis in sua conscientia non agno-
,
vit quod de illo humanitus suspicatus sum, vos quibus

pro his atque liujusmodi offensiscsse mefateor debitorem,
simul me vestrum credite dilectorem. Nam puUos, quos
fovet, sa^^pe in angustiis , sed non toto pedis ponderc
calcat et mater, nec ideo desinit esse mater. Dimittite,
ut dimittatur vobis. Dimittite amanti vos debita difficul-
* Rom. 1, 14.
SERMO CCCLXXXIV, DE TRLMT. , SIVE DE SCRlPT. 3^
tatis, qui nec contra iniraicos debita tenere debetis cru-
Ad sumraam omnes obsecro comraendate vos
delitatis. , ,
Domino curam pro vobis meam hinc enim juste expeto :
pro rae vestrani ut quidquid mearum est in praeteritum

;
oflTensionum propitius ignoscat , non severus agnoscat.

Quod mibi deinceps temporis sub hac sarcina erit . iter
agentem regat , et suis oculis placeutem vobisque utiJem

faciat ut non horrorem ac poenam meam sed gaudium
; ,
et coronam meam vos ejus conspectus inveniat.
SERMO CCCXXXIVi.
De Trinitate, sive de Scriptuiis veteribus et novis

contra Arianos.
I. Sa.ncta ct divina eloquia , IVatres ,

jugiter, imo
quotidie nobis sahilniter recitantur, ut animie nostrcP
pascantur : in futuro autem sieculo ieternis epulis sagi-
ncutur : dicente Propheta : « Satiabordum maniteslabi-
» tur gloria tua-. » Quahs sit aulera hicc gluria lulura ,
et quibus divitiis floreat, quantoque splcndore })rteful-
geat, laudare possumus, exphcare nou possuraus. Quare?

Quia legimus : « Nec ocuhis vidil, nec auris audivil ,
» nec in cor horainis ascendit ,

qute prteparavil Deus di-
» hgentibus se^. » Si igitur tanta el taha sunt l)ona aHerna
coeleslia, quic Dominiis oinuipoleus pra'paravit sanclis
suis calhohcis et lidchlûs jiopulis (piid i-st ipse Deus ; ,
qui talia et lanla pra?paravit ? Quid est, inquam . omni-

potens Deus? quid , nisi inastimal)ihs , inellabilis, in-
• Alijî, lif \tibis A|i<>slii!i. — - l'>i«l. \vi, i j. — •*

J Coi, u. .(
compreliensibilis omnia extra omnia , praeter om-
. iiltra ,
nia? Omnem
cnim crcaturam suam excedit, omnem
facturam prseterit , universa praecellit. Si enim quaeras
magnitudinem, majorest; si pulcbritudinem pulchrior; ,
si dulcedinem, dulcior; si splendorem fulgidior; si jus- ,
titiam; justior; si forlitudinem , fortior; si pietatem

clementior. iNulla enim ratio patitur, ut vel factura fac-
tori suo spquetur , vel opus arlifici comparetur : sicut
lcgitur in Propheta : « Qui fecit fortia, fortior est; et
» qui fecit pulchra ,

pulchrior ilHs est^. »
II. Sic autcni hujus unicae Deitatis prsecelsa insignia

praedicamus, ut tamcn non sicut .Tudiei, sed sicut Chris-
tiani , Trinitatis divinae mj stcria paritcr fateamur. Sicut
enim omnipotens et ineffiihilis l\iter est , ita omnipotens
et incomprchensihilis Fihus : ita ctiam Spiritus sanctus
in Patre et Fiho indiscretc conncxus , incffabilis atque
immensus est. Patcr enim ct Filius et Spiritus sanctus
unus omnipotcns Dcus , unus in trinitate, unus in potes-
tate, unitas, trinitas , scmpiterna majestas, unum potens
per omnia , et trinitas in unitate , et unitas in trinitate
consistit : scd nec trinitas dividitur , nec unitas separa-

tur. Hac igitur catholica fide armati atque instructi,
charissimi , ncfandos Arianos haercticos ,
qui sc hoc tcm-
pore impie jactitant , et multos Christianos nostros se-
duccndo corrumpunt atque dccipiunt breviter pcrcon- ,
tcmur cpiomodo orant Dominum cjui scntiunt contra

, ,
Dominum? Respondent nobis dicentes Oramus Domi- :
num utif|ue inTrinitate, scdutlcgimus, Patrem majorcm,

Fihum minorcm Spiritum sanctum inferiorcm quia
,
,
ipsc Christus dicit : « Patcr major est me^. » His respon-

demus : Sic, inquam oratis et cohtis Deum? Sic plane,
,
sic legimus , sic cohmus sic oramus. Ad hos dicimus :

,
1 Sap. xrii, 3. — ^ Joan. xiv, 28.

—,
SERMO CCCLXXXIV, DE TRINIT. , SIVE DE SCRIPT. Sg

Deum colitis et oratis hoc non est Deum
Si ergo ita ,
magnum unum colere et rogare sed tres deos facere et , :
ubi est quod in k-ge divina logitur : « Audi, Israel; Do-

» minus Deus tuus, Deus unus est*? » Et iterum alibi
ait : « Dominum Dcum tuum adorabis. et illi soli ser-
Mvies^. » Si enim aliud cst Pater, aliud Filius aliud ,
Spiritus sanctus; jam non est una Irinitas, sed divisa

potestas. Quomodo autem discrepans polestas stare po-
test, cunijuxta cjuod in Evangelio legimus : « Domus in
» semetipsa divisa vel regnum , stare non potest^? » Quo-
modoautem Divinilas a semetipsa discernitur, cum lucis
splendor aut solis calor nullatenus separetur? Ecce enim

sicut videmus , in sole trla sunt, et separari omnino non
possunt. Quae autem tria sunt videamus : cursus. splcn-
dor, et calor. Videmus enim solem in coelo currentem ,
fulgentem, calentcm. Divideergo, sipotes, Ariane, so-

lem , ct tum demum divicle Trinitatem. Sed fortassis de
sole discernendo difficilis est ratio ,
quia in coelo est, et a
nobis longe posilus est. Eccc aliud proponimus elemen-
tum cpiod niirms est , et in terra nobiscum est ignem :
dico ,
qui in manibus nostris habetur , tamen non di-
et
viditur. Et ignis cnim tria babet. et dividi non potest :
hocest, motuin , lucem et fervorem. Si igilur, ncfande

haeretice , dividrre non potes crealum solem ct ignem
quomodo potes dividcre Dcum omnium creatorem?
Audi aulein et disic biinc mngnam ct unicam
111.
Trinitalem ab exoidio gcncris liumani fiiissc ostcnsnm.

Audi in l.cgc ct 1'iojdictis. in Ps;i!mis cl in {•'v;\ni;clnt,
audiin A|i<)sl()l(> |iin(iil (liibKMlcchrît.nm. Audi. in(|ii;irn.
in (icncsi : « rVcil Dciis liomincm ;id iin;if;iiicni Dci'^. »
Ut siniul ostendcrct inscp;irabilcm Tiinihilcm. ;iil in co
• DiMil. VI, ',. — 'i

Matlli. IV. Ki, il n.iil. M, I 3. — » M.iMli. \ii, j ).
* tieu. I, ^7.
4o S. AUGUSTINI EPISCOPI
libro : « Et Spiritus Dei fereLatur super aquas^. )) Audi
Proplietam dicentem ex persona Christi : « Spiritus Do-
» mini super me, propter quod unxit me, evangelizare
» pauperibus misit me-. » Audi in Psalmis : « Verbo Do-
» mini coeli firmati sunt, et spiritu oris ejus omnis virtus
» eorum ^. » Et iterum : « Redde mihi Isetitiam salutaris
» tui, etspiritu principah conlirma » Audi hoc idem me ^.
in Evangeho confirmatum Dominus Christus Apostohs :
dicit « Data cst mihi omnis potestas in coelo et in terra :

:
» euntes baptizate omnes gentes in nominc Patris, et Fihi,

» et Spiritus sancti ^. » Audi Apostolum « ahitudo di- :
» vitiarum sapientiifi et scientias Dei, quam inscrutabiha

» sunt judicia ejus, et investigabiles viae ejus! Quis enim
» cognovit sensum Domini, aut quis consiharius ejus
» luit? Aut quis prior dedit ilh, et rcddetur ei? Quoniam
» ex ipso, et per omnia :ipsi glo-
ipsum, et in ipso sunt
» ria in sgecula saeculorum » Si igitur tam veteribus ^'.
quam novis Scripturis satis aperteque probatum est di-

vinam unitatem esse Trinitatem inseparabilcm , spretis
penitus haereticis secundum Apostolum dicentem : « Ilae-
» reticum post unam correptionem devita'^ » jam : fideles
nostros populos de ipsa fidc cathohca confirmemus.

Nuhae quippe sunt majorcs divitia^, nulli thesauri, nulli
honores, nulla mundi hujus major substantia, quam est
fides catholica, quGe peccatorcs homines salvat, c£ccos

ihuminat, infirmos curat, catechumenos baptizat, hdeles
justificat, poenitentes reparat, justos augmentat, marlj-
rcs coronat, virgines, viduas et conjugalcs casto pudore
conservat, clericos ordinat, sacerdotes consecrat, rcgnis
coelestibus praeparat, in aetcrna hff-reditate cum AngeHs
sanctis communicat. Sicut ipse Dominus promiltendo
• Geu. I, 2. — 2 isai lxi, i. — 3 Psa), xxxi, 6. — ^ Id. i,, 14, —
^ MaUh. XXVIII, 18, i(j, — '^
Rom. .m, 33-36. — ' Til. ui, 10.
SERMO CCCLXXXV, DE A.MORE HOM. IN HOMLNEM. ^l
confirmat : « In resurrectione neque nubunt, neque uxo-
» res ducunt, sed erunt sequales Angelis Dei^, «per Chrs-
tum Dominum nostrum.
SERMO CCCLXXXV2.
De amore hominis in hominem,
I. No> solum in Novo, scd eliam in YetcriTestamento

admonemur, fratres dilectissimi, qualiter porfectam clia-
Dominus in Evan-
ritatem teneredebeamus. Sic enim ipse
gelio dixit « Diliges proximum tanquam te ipsum^. »
:
Tractemus ergo aliquantum de amore iiominis iii homi-

nem : quia sunt amores hominum perversi. Ipse perverse
amat alterum, qui et se perversc amat:qui autem recte
se amat, et allerum recte amat. Yerbi gratia, sunt amores
amores aduUerorum, amores cor-
llagitiosi, detcstabilcs:
ruptorum inimundi amores. Malos amores detestantur

,
omues leges humana% et leges di\in;r. llemove ergo istos

iUicitos, (jUicramus hcitos.
II. lucipit hcitus amor a conjugio, sed adliuc carua-
hs esl. Ai<l('lis quia rommuuis est cuui pccoribus et :
passeres iili qui persouant , habent coujugia, et nidos

faciuiil, simul ova coufovent, simul [)ullos uulriunl. Li-
citus (|uid<'m amor iste in homiuibus; sed vitlelis (piia
carualisest. Secuiidiis amor liliortiiii est, sed adliuc ipse

carualis est. Nou eiiim esl laiidaudiis qui ainal lilios,
sed ddestandiis (pii iioii ;iiii;il. IMo uuiguo euim lauda-

turus sum iu hoiuiue, (piod video iii ligride? Serpentes
• Mallli. xxii, Jo. — -'

Alias 38 iuler '>o hotnili»». — ^ Mhltli. \\\\, i<».
4$ S. AUGUSTINI EPISCOPI
amant filios suos, leones et lupi amant filios suos. Noli
ergo maguum putare, quod amas filios tuos. Aclhuc in
hoc auiore serpentihus compararis. Si non amaveris, a
serpentihus vinceris. Honestos amores jam dico : illos
enim flagitiosos exclusi. Alius amor qui est propinquoriim,

jam iste vidctur proprius hominum , si non sit consuetu-
dinis. Nam major est amor quj extenditur ultra propin-
quos, quam qui tenetur inter propinquos. Qui amat
propinquos suos, adhuc sanguincm suum amat. Amet
ahos qui non sunt propinqui, suscipiat peregrinum : jam
multuni dilatatus est amor iste. Tantum autem crescit,
ut a conjuge ad filios, a filiisadpropinquos, a propinquis
ad extraneos, ah extraneis ad inimicos perveniat. Sed ut
perveniat illuc, multos habet gradus.
III. De amicitia ergo videte quid dicam. Suut amici,
excepta amicitia quas nec amicitia dicenda est, quam facit
mala conscientia. Sunt enim liomines qui pariter mala
committunt, et ideo videntur sihi conjuncli, quia cons-
cienlia mahi hgati sunt excepta ergo ista nefaria amici-
:
tia, est quaedam amicitia adhuc carnalis per consuetudi-

,
nem cohahitandi , colloquendi, simul conversandi ' ut

contristetur homo, quando deseritur ah amico, cum quo
solet colloquii, ct hahere conjunctiones. Conveniunt duo
homines, amhulant secum triduo, et jam nohint a se re-
cedere. Et ista qua^dam amicilioe dulcedo est honesta :
quidcm scd adhuc discutiamus iflam, quia gradus amoris

;
hujus qu?crimus; et videamus quo usque pervencrimus,

usque ad amicitiam talem qualem dixi. Est crgo ista ami-
cilia consuctudinis, non rationis. Hahcntillam ctpccora.
Duo equi manducent siinul, dcsiderant se si aJia dic :
praecedat unus, festinat altcr, desiderans quasi amicum

suum : vix regitur a sessore ; ct tandiu impetu suo pro-
VGcat, quo usque })erveniat. Cum pcrvenerit ad eum qui
SERMO CCCLXXXV, DE AMORE HOBI. JN HOMINEM. 43
praecessit, sedatur :pondus illud ferebat, pondere araoris
urgebatur ; veiiit tanquam ad locuni suam, et conquievit.
Adimc et ista amicitia consueludinis est in pecoribus :
surgamus adbuc et ab ista. Est alia superior amicitia,

non consuetudinis. scd rationis, qua diligimus bominem
propter fidem et muluani benevolentiam in ista vita mor-
tali. Uac superius quidquid jam invenerimus divinum ,
est. Incipiat bomo aniare Deum, etnon araabitin bomine
nisi Deum.
IV. Videat enim Cbaritas Vestra primum amicitiae
amorquabler debeat esse gratuitus. Non enim propterea
debes babere amicum, vel amare, ut abquid tibi [)raestet.
Si propterca illum amas, ut pnestet tibi vel pecuniam,

yel aliquod commodura temporale ; non illuni araas, sed
illud quod prastat. Aniicus gratis aniandus cst, projiter

spse, non propter abud. Si bomiuem te bortalur amiciticE
regula, ut gratis diligas (juam gratis amandusest Deus,
;
.qui jubet ut bominem dibgas? rsibil delcclabilius Dco.

rsam in bomine sunt (jude otrendant; j)er amicitiam tamen
cpgis te, ul etiam ilia quae ollrndunt in liominc loleres
propter amicitiam :si ergo nou debes proj)tcr quaedara
loleranda dissolvcre liominis amiciliam ; Dei amicitia
quibus rcbus dcJjct cogi, ut dissolvalur a te? -Nibil in-
venis deleclabilius Dco. Deus non est unde te oifendat, si
tu eum non oifcndas, niliil illo jiulcbrius, niliil illo dul-

cius. Sed dicluriis cs niibi : .\ou illum \idco, quumoilo
sum amalurus (jucm non vidco? i')ccc (juoniodo discis
araare (|uem non \ides : niodo oslcndo unde coneiis vj-
dere, (juod islis oculis non jiolcs \idcj-c. Jucc anias ami-
Ciini, (jiiid in illo iiiiKis? (Ir.ilis ciiiii amas. Scd furle
araicus istc liiiis, nl ;ili;i oiiiill.ini, scncv liomo cst : lieri
cnim jiolcsl, ul liabcas amicum sciicni. (Jiiid ;iiiias iii

sene^? incurvum corpus , album caput, rugas in fronte,
contractam maxillam? Si corpus quod vides, nibil defor-
mius prae sencctute et tamen aliquid amas, et corpus
:
quod vides non amas, quia deforme est. Tlnde vides

quod amas? Si enim qutcram a te, Quare amas? Iles-
ponsurus es mihi : Homo est fidelis. Ergo fidem amas. Si
fidem amas ;
quibus oculis videtur fides, ipsis oculis vi-
detur Deus. Incipe ergo amare Deum, et amabis homi-

nem propter Deum.
V. Audite magnum testimonium. Diabohis certe accu-
sator sanctorum est : et quia non apud talem judicem
cogit quem non potest innos crimina falsa dicere.
faUat,
Novit apud quem
dicat. Quia ergo falsa contra nos non
potest dicere, quaerit vera quae dicat. Ideo tentat ut ha-
beat quod dicat. Hic ergo adversarius noster, qui nobis
invidetregnum coelorum, qui non vuk ut ibi simus, unde
ipse dejectus est « Numquid, inquit, Job gratis colit
:
))Deum-?» Adhuc ad hoc provocamur ab adversario ,
ut gratis Deum coLamus, quando illc quaerens quod obji-

ciat, pro magno se putavit invenissc quia dixit : « LNum-
» quid gratis Job colit Deum?» Non quia viderat cor
ipsius, sed quia videbat divitias ejus. Caverc debemus,
ne ad praemium dihgamus Deum ? Quid eniin ? Propter
praemium dilecturus es Deum ? Quale praemium est
quod tibi daturus est Deus? Quidquid tibi ahud dederit,
minus est quam ipse. Cohs non gratls, ut ahquid ab ipso
accipias. Gratis cole, et ipsum accipies. Se enim servat
tibi Deus, quo fruaris. Et si amas quae fecit, quahs est
ille qui fecit? Si pulcher est mundus, quahs est artifex
mundi? EveUe ergo cor tuum ab amore creaturcC, ut
' Vidc enaiT. 2. Psal. xxxu, Ser. i, n. 6, et Psal. vt, n, 8.

'^
Job. I, y.
:
SERMO CCCLXXXV, DE AMOP.E HOM. IX IIGMINEM. 4-5
inhgereas Creatori, et dicas quoclin PsaJmo scnptiim est

« îjihi aulcm aclhgercrc Deo, Lonum est^ »
VJ. Si autem descris eum qui te fccit, et amas illa
quGS fecit, deserto iJlo qui te fccit, aduJteres. Sic cJamat

Epislola .Tacobi , aduJtcros appcllans : « Adulteri. » Et
unde aldufcri? Quaeris unde? « Nescitis , inquit, quia
» amicitia Iiujus mundi inimica est Dei? Quicumque ergo
voluerit amicus essc saeculi hujus , inimicus Dei consti-
tuitur-. » Expressit quid dixit : « Adultcri. » Anima, dc-
serto (Ireatore, amans crcaturam adulfera cst. lllius
cnim amore nihil caslius, nihil dclcctabilius. lllo dcscrto,

hoc ampJectendo, elliceris immunda. anima , ut illius
;!iiiplcxil)us digna sis. dimittc ista, et illi inhêre gratis.

]Nam indc dixit 1'salmus : « Mihi autcm adhcTrcrc Dco ,
>' bonum est-^. » Versu priore sic dixit : «. l^crdiclisli om-

> ncs cpii fornicantur abs tc^. » Et quasi ostenderct quae
sit fornicalio, subjccit : « Mihi autcm adhicrcre Dco, Jjo-
>^ num est. Nihd aliud volo, scd ipsum. Adliaerere illi,
»
hoc cst bonum meum, hoc graluitum l)onum mcum. Idco

ctgratia dicitur, quia gralis constat. Cum ergô cnq)cris
Dcuiii ainarc gralis, scciiritas cst : cpiia ct ainicum gratis

anias,v^'t ad lioc cuin amas, ut tccum ainct Dcuin. At-
lciiclitc ciiiin ipsam aiiiiciliain Milgaiciii, uiide cirpiinus,
pcr (juain gradus fcciinus; atlcndilc illam. Amal mari-

lus uxorem, et uxor maritum : sine duJjio et illc ill.im. < i
illa illiim salvum vult. Vull illum habcrc iinolumcm ,
\ult illiiin liabcrc {(cliccm. Ad Iioc amat , quia ipsa viilt
iiicohimis essc et fclix : (piod sibi \iill . hoc illi viill.
Aiiiat lilios: (piisiiaiii vult, nisi salvos liabcrc iilios suos?

Aiiiat aiiiiciiiii : (piis nisi iiicolumcm habcrc vull? Adco
ul, si iorlc coiiliiigat illi ali^piid, conlrcmiscat, conlrislc-
tur, conturbctur, currat, accedat : cum:iccesserit, plan-
• l'.sni. i.xxu, iS. — i Jacol). IV, 4. — ^ fsal. r.x.xn, 78. — * Ibid. j;.
46 S. AUGUSTINI EriSCOPI
git. Quid ergo vult ? Salvum habere. Si ergo omnis qui
amat, salvum vult liabere quoil amat; si intelligat quae
sit vera salus, incipit illam amare in se. et ipsam cogitur

veram amare ct in amico.
YII. Si oculis carncis qufcris Deum , vide tres pu^ros
de igne liberatos. Si fide qareris Deum, vide iMacliaboeos
inigne corouatos. Salusergo illa amanda est, ista utenda.
Haec enim ad usum necessaria cst : nani transitura est.
Non enim vera salus cst, fratres, quam dicunt medici^.

/Egrotamus quodam modo : nani tegritudo perpetua est
ista fragilitate carnis. Putatis enim tunc liominem aegro-
tare, quando sanum esse quando esurit?
febricilat; et .
Sanus cst, dicitur. Yis videre quantum malum est esu-

rire? Dimitte illum sine mcdicamento septem diebus,
occiditur. Sed quia ponis quotidicmedicamentum, vivit.
Medicamentum autem famis, cibus est; mcdicamentum

sitis, potus est medicamentum lassitudinis, somnus est;
;
medicamentum sessionis, deambulatio est mcdicamen- ;
tum deambulationis, sessio est; mcdicamentum fatigalio-

nis dormitio cst medicamentum dormitionis, vigilatio
, ;
est. Et vide quam imbccille sit corpus humanum : boc

ipsum adjulorium, quod dixi, qui assumit, si in eo per-
severaverit, deficit. Esuriendo cibi quêrebas adjutorium :
ecce adest adjutorium cibi manducas rcficeris ; si ; ,
plus feceris, plus deficis adjutorium sitis quaerebas po-

,
lum : multuin bibendo offocaris, qui sitiendo urgebaris.

Lassasti amliulando , sedere vis : sede perpctuo , vide si
non lassabis. Quidquid ergo assumpserit, ut abud pellat.
in eo ipso si ])erseveraverit, deficit.
Ylll. Qualis cst ergo ista salus , fratres , transitura,

fragilis, peritura, vaua ? Yere quomodo dictum est :
a Qu8e enim cst vita vestra? Yapor est, ad modicum pa-

.1 Vide enaiT. Psal. cxxii, n. ri et 12.
SERMO CCCLXXXV, DE AMORE HOM. IN IIOML\EM. 4?
» rens^. Qui ergo in vita ista amat animam snam, per-
» det eam. Qui auteni in hoc saeculo odio habuerit ani-
» mamsuam, in vitam aeternam custodit cam-. » Qufe
est vita aeterna? Vcra salus. Et si amicum tuum videris,
quem amabas in hoc Sccculo ut salvus esset, quia tujam
talem salutcm desideras quae ?pterna ad ipsam salu-
est,
tem diligis amicum tuum ; et totum quidquid vis amico

hoc vis praestare ut illam tecum teneat
tuo praestare, ad ,
salutem. Amas enim justitiam, vis ilhim esse justum :
amas sub Deo esse, vis et iilum essc sub Dco amas vitam :
geternam illic eum vis tecum regnare in aeternum. Ini-

,
micum tuum vides illuin persequi te, iniquitas est quse te

persequitur. In illo irasci debes miscricordia , febrit In
anima. Quomodo ergo amicus hujus sa^culi sccundum
sicculum amans animam suam, febrem vult cxpellere de
amico suo, qucni siniilitcr amat ut se . proptcr pnesen-
lcm salutem : sic tu qiicnicumquc diligis. propter vitam
;cternam dilige ; cum inveneris iram , indigiiationem ,
odium, iniquitatem, sic coneris expellere morbum animi,

(juomodo amicus sa-culi niorbum corporis : ad hoc enim
amas, ut fac:ias quod ct tu es : et crit in le [jcrlirta cIki-
ritas. Hoc si invencris, ad hoc ama conjugem , ad lioc
ania filiinn, ad lioe: aina propinipiiiin, \i(inuin. ignolum,

iiiiiniciim, ct crit in lc j)crlccta cliarilas. (Juic si fiicrit
iii lc, \incis miindiiiii, cl jiclliliir lor.is |ii'incc|)s iiiiiinli.
Aiidislis <iiim (juod ait Dominiis : o- rrinccps liujiis
" mundi missus cst Ibras"' : » (piia ipsc passurus erat, ct

per passioneni suam' facttiûs in Iiominibus dilcclioncm.
" Majori>m hac dilcctioncrti ncmo Iiabct, ((uam nt ani-
» mam siiam ponat pro amicis siiis'''. » ['l crgo amarctiir,
|)rior amaxit : iit in iiominc cjiis iicino mori timcrcf ,
|)rior pro omnibiis mortiius cst. Ad lioc crgo iit a'dific.1-
' Jucol). IV, i.li. — '^

Jouri. Mi, iH, — ^ Fl)id. î . — * Itf. w, I J.
ret in cordibus hominum
charitateni misit diabolum ,
foras. Quoforas? De cordibus boniinuni. Cupiditas in-

tro illuQi mittit, charitas foras eum mitlit.
IX. Nos vero, fratres, supra scriptos charitatis gradus

cum grandi diligcntia cogitantes , non rcddamus Domino
pro bonis mala. Et quia ille veniens aUigavit fortem , id
est, diabolum, et nos omnes qui vasa ejus fuimus de po-
testate ilHus abstuht, per gratiam ipsius evacuati omni-

bus mahs, studeamus repleri abundantibus bonis, timen-
tes illud quod ipse Dominus dixit « (ûni immundus :
w spiritus exierit ab homine ambulat per loca arida ,
))quaerens requiem et non invenit post h£ec reversus

, ;
» inveniens domum, unde exiit, vacuam, adduxit secum

» septem spiritus nequiores se : etfacta sunt hominis il-
» hus posteriora pejora prioribus^. » Ne ergo ct nos tale

ahquid patiamur, quantum possumus claboremus, in lo-
cis viliorum virtutcs inducere. ut possimus ad Dei mise-
ricordiam pervenire.
SERMO CCCLXXXV12.
De dilectione iniinicorum.
I. IiMENDiTE , fratres mei, ad charitatem, quam sic
laudat Scriptura divina , ut nihil ci coaequet. Cum nos

moneat Deus ut nos invicem dihgamus numquid hoc
, .
tantum monet, ut dihgas dihgentcm te ? Ha^c est niutua

dilectio hoc non sufficit Deo pervenirc enim voluit us-
, :
que ad inimicos diligendos dicens « Dihgitc inimicos , :
* Luc. \i, 24-26. — 2 Alias de Tempore 1 70.

,
SERMO CCCLXXXVI, D£ DILECTIONE IM.MICOULM. ^g

w vestros, bene facite eis qui oderaut vos , et orate pro
» eis qui vos persequuiUur, ut silis filii Patiis veslri qui
» in coelis est ,
qui solcm sauni oriii ficit super Lonos et
» malos , ({ui pluit super justos ct injustos ^ n Quicl tlicis,
tliligisiniuiicum tuum? Respondebis forte : Per infirmi-

Lateni non possum. Sed proiice, et age ut possis ; maxime
({uia oraturus cs judicem ,
qucm faliere nemo potest ,
qui
acturus est causam tuam. Intcrpelia ergo liuuc judicem ,
ubi nullus tabellaiius couturJjat , nuUus ollicialis remo-

vet, nulius cmitur advocatus qui possit pro te preces
effundcie, aut verlja dicere quie non didicisti : sed ipse
Filius Dei uuicus ccquaiis Patri sedens ad dexteram Pa-
tris, illius assessor, luus judex, docuit te pauca vcrba
quaequivis idiota potcst tcnere et dicere, etin eis consti-
tuit tiJji causam tuam ; docuit tc jus cceleste-, (piomodo

preceris, Sed forsitan rcspondebis : Per quem peto, per
mc, an per alium .^ Qui te docuit orare. ipse pro le alie-
gat precem. quia tu reus eras. (laude, quia illc t-rit tuiic
judex tuus, t|ui modo atlvocatus tuus t»t. Ideo ergo quia
oraturiis es.acturus cs caiisam tuam jtaucis verljis veutii-
rus ad illa V(*rl)a : « Uiiiiillc nobis dt'l)ita iioslra , sicut t-t
w nos tUmittimus de])itoribus ntjstris \ » Dicit cnim lil>i
Deus Quitl mibi das

: ut ego dimitlam dcl)ita ,
lu.i
.''
Quale nmnus oIILms, quale sacriticium tonscientiit; tuit
imponis altaril)us meis.' r.oiilinuo docuit lc (juitl pelaset

quid olferas. Pctis, « Dimillc iiobis tlcbita nostra : » et lu
wolfcrs, ([uid? « Sicut cl iios tliinittimus dcbilorihus

» noslris. » Dcbilor es ei ipii J illi iioii polcsl . Ii.ibcs cl Ui
clebitoicm. Dicil lihi Dciis , tii dcltilur iiitii> i> . lilc dt-
Lilor liiiis : lioc iacio cgo lihi dchilori iiico, tjiiod lii lc-
ceris dcbilori liio. Iiidc oll('i> iiiilii iiiuiius, uiidc pcpcr-

Ccris debiloii luo. Jloyas mc pio misericordia , lu lioli
' Mullli. V, .;
',,
/,;;. — '^
J'ii/le jiiiisjiciilii* c(i'li'»l ». — ^ M.inl". ^'. '
»•
cxxix. 4
5o S. AUGDSTINI EPISCOPI
essepiger in misericorclia. Attende qiiod Scriptura dicit:
« Misericordiam volo magis tjuam sacrificium *. » IVoli
offerre sacrificium sine miscricordia: quianoniemittuntur

tibi peccata tua , nisi olleras cum misericordia. Sed forte
dicis : ôn liabeo peccata. Quantumvis cautus sis, fra-
ter, tamen in carne vivens in stcculo agis inter pressuras
et angustias, et inter innumeraLilia tentamenta versaris,

non poteris esse sine peccalo. Certe dicit tibi Deus Se- :
curus esto de peccato, noli dimittere si non babes quod

ego tibi dimittam sed magisexige si nihil debes ; siautcm
,
debitor es, magis gratulare te babere debitorem , in quo
facias quod fiat in te. Audi me, et discutete, quiavel-de

paucis probis, qui possuut veraciter dicere : Domine, di
mitte mibi , sicut et ego dimitto. Non faUaciter, non ficte ^
ex corde vero fac, ut in te verum fiat. Sienimquite lcFsit,
qui in te peccavit, petit a te veniam, et ignoscis ;jam potes

securus dicere : « Dimitte nobisdebitanostra, sicut et nos
» dimittimus debitoribus nostris. » Kam siresistisroganti,
contemneriset tu, cum rogaveris. Clausisti contra pulsan-
tem , clausum invenies, cum pulsaveris. Nam si aperueris
viscera indulgentia; roganli te, aperiet et tibi Deus, cum
rogaveris eum. Modo cnim illosalloquor, qui pctunt veniam
a fratribus suis Cbristianis, et nonaccipiunt. Ecce tu si
concesseris, securus orabis. llle vero , si te rogaverit, et si es
quinon concesseris,quomodo securuseris^? Quisquisenim

peccasti, et veniam non meruisti, noli timere interpella ,
Deum ipsius et tuum debitaenim sunt rumquid ])oie-: :
rit debita exigere servus, qute donaverit dominus? Si

forte non rogaverit qui in te peccavit , si veniam non de-
precatur; si peccaverit, insuper adbuc et irascitur, !u
quid facies? dimittis annon dimittis? Eccc non dimi-
,
sisti. Quare? Quia non rogavit. Si propterea non dimi-

» Osee. VI, 6. — ^ rnjr(e ii tn el dc. — ' Forte eril.
;
SER.MO CCCLXXXVI, DE DILECTIONE INIMICOniM. 5l

sisti, quia non rogavit, noli titubare in Dominica ora-
tione, securus illani dic, non tibi pectus percutias, cpiia
non roganti non dimisisti. Ergo ille qui non rogavit , rc-
mansit : oxigitur, prorsus cxigitur ab illo : vcrumtamon
in te sit pcifccta cliaritas, roga pro non rogaiite ;
quia
rogas pro multum periclitante.'
II. Ilic jam atteiide magistrum et Dominum tuum ,
non in cathedra sedentem , sed in ligno pendentem , cir-

cumspectis undique turbis inimicorum , et dicentem :
(( Pater, ignosce iliis ,

quia nesciunt quid faciunt. » Yide
magistrum , audi imitatorcm. jNumquid tunc Domiuus
(vbristus pro rogantibus rogavit ,ctnon potius proinsul-
tantibus et interficientibus ? INumquid deseruit mcdicus
ollicium suum ,
quia pbreneticus Sicviebat? Dic cnim :
« Ignosce ilHs, quia nesciunt quid faciunt^. » Salvato-

rem occidunt, quia salutcm non qua,^runt. E contra et tu
fbrsitan dicturus es l'!t quando ego boc possum quod
:
Dominus potuit? Quare boc dicis? Attcnde ubi boc lacil

attende quia in cruce boc fccit, non in ca'lo. Scmpcr
cnim Deus in coclo cum Patre in cruce autcm ])ro lc ;
liomo, ul)i sc imilandum pncbuil omnibus. Pro te cnim

misitipsam voccm, ul ab onniibiisaudirctur. Nam jH)[uit
pro illis orare in silcntio, scd tii non baberes cxcmj)luiii.
Sed si nnilliimest ad lc Dominiis, non sit le mullumscr-
vus. ôn j)Otcs imitari Dominum luum, cum pcndcrct in
cruce? Stcpbanum servum cjus, cuni lapidarctur. al-
tendc. Primum ait tan([uam scrviis ad Dominum : ( Do-
» miiic .Icsu, accij)c sjiiriliim mciim : »vl [H)sI Ikcc gciiii
flexo ait : •< Dominc, nc sliiliias illis boc j)cccatum- : »
el ciim lioc dixisscl , obdoiiiiivii in rc([iiic (lilcclionis.
Paccm |)iiit;iiissimam invcnil . (|nia j>a<-ciii iiiiiiiicis i)[)l.i-
vil. INunKjiiid ct i[)se tuiic [)ro joganlibiis rogavil. cl nmi

'
Luc. xMii, J/|. — '^
Act. VII, 58, 5(),
4.
52 S. AUGISTINI EPISCOIM
pro saevientiljiis ,
pro lapidaiilibiis ct ititerficicnlibus?
Hahes fcxeniplum disce vide quomodo pro se stans ora-

, ,
vit, et pro illis genu flexit. Putamus, fratres, cpiia plus eos
diligit, quani se ipsum? Pro se \ero stans, tancpiam
justus, facile exaudiebatur. Nam ])roiniquis genu iigen-

dum erat. Ostendit ergo dilectionem usque adinimicos
veniam rogantes^. Krgo iratres, propter securitatem ,
Dominicae Orationis, rogantiljus ex corde dimittite, et ut

Dominus vobis vcslra peccatadimittat in hocmortali cor-
pore et futuro usque in ScTcula , etc
SERAIO CCCLNXXYIl 2.
De coirepUonc pro.vuiu.
Fr.EQUEVTKn iii Scripturis sanclis audivit Cliaritas

Yestra , iratres dilectissimi , in quo sint sacerdotes ])eri-
culoconslituli, si noluerint iinpiere iliud quo.d contesta-
lur Apostolus : « Piicdica verbum , insta opportune, im-
» portune, argue. increpa, obsecra cum oimii ])atieiilia
» ct doctrina-^ » lU quia tam grave pondiis imnjinet cc r-
vicibus nosiris ,
quibus dicitur : « Si non annuntiaveris
» iniquo iniquilatcm suam, sanguinem ejus dc manu tua
» rcquiram^ : » neccsse nobis cst quoscuuKpie negligeu-
tes aut sccrcte aut ])ublice c:;stigare. Scd (jiiando coifi-
pimus, ille quem corripimus, si malusest, attendilri quo
corripiatur : et facilius iii corrcptorc suo, (piam iu sc li-
benter agnoscil quod corrigat. lit si êra invcnciit, qure
^ —
< * Fonc tinn rnganies.
Ezerli t:r, t8.
^ Atns .'>
iiiter lioiiiilias 5o, 3 j i[ix) . iv, a.
;
SEUIIO CCCIAXXVlf, DE CORUJLPTIONE mOX MI. 53

et ipse clicat iu eum a quo corripitur, gaudet, Quanlo
nielius gauderetde sua sanitate correctus, quam de alieno
languore correptus? Ecce puta verum essc quod dicis
invenistialiquid in homiue a quo rcprebensus es : tamen
per illuin tibi veritns Ioqucl)atur; per malum ,
per ini-
({uum tibi veritas loquebatur. QucTris quid reprehendas
in bomine : invcni potius quid reprebendas in veritate.
Yelis nolis , iUa esL adversaria tua , in qua non invenis
quod accuses,Ubim lacamicam, si poles. Adversarius
luus sermo Dei est proferat eum peccator proferat
:
,
eum justus : sermo Dei est, inculpabilis est. Ipse est ad-
versarius tuus : concorda cum eo cum es cum illo in
,
via^. \ia vita ista est. Adversarius omnium iniquorum

sermo Dci est. Parum tibi est, quod cum esset manens in
.sua beatissima et secretissima scde, vcnit ad te , ut esset
tecum in via , et tecum vohiit comitari? ut cum ambu-
kis, etin polestate baljcs, componas causain tuam, et di-
cas : Quando liniturus es viani > l'A cum linieris viam ,
non erit cuni quo causam tuam compouere possis : et ad-

autem minislio. minister
versarius tradet te judici, judex
autem in carcerem. Non
donec reddideris no- exies inde,
vissimum quadrantem. Est tecum Yerl)um Dei. qiiasi
advcrsarius in via babes iii jjoleslale, coinijone. Quid
:
a le quicrit advcjsariiis iste , ul coiicordcs ciim illo?

(|iii(l, ui^\ salutciii Liiam? Ainbiilal ciiin a(l\('rsariis >uis ,
cl (li( it (;is ut ( oncurdcnl ( iiiii illo. liat, nonduin linita
csl via, Q)u()d hcri non csl lactum . liat liodic. iNondiim
liiiila cst via : (piid ex[)cclalis (pio iis(pu: liniatur.' ('iim
linila liiciil , non eril alia . iibi ciim adversario concor-

dclis, .ludex restat, minislcr cl carccr, Miillis Incc via,
cum sibi pltires promillcrcnl in ea annos, subito linita

csl, Scd ccc(; lac (piia longa erit via lua, elscmpcr lecum
'
M.illli. V, *.».
54 S. AUGUSTINI EPISCOri
adversarius tuus ambulet : non erubescis, tanto tempore
cuni tali adversario habere discordiam? Sermo Dei,
quantum est in ipso , amicus tuus cst : adversarium
tu libi eum facis. Ipse enim tibi bcne vult , tu tibi e
contrario male. llle jubet : INon fureris , tu furaris ;
ille jubet : Non adulteres , tu adulteras; ille jubet :
Fraudem non facias , tu facis; vetat te jurare , tu falsum

juras : omnia quas dicit ; tu tibi sermonem
facis contra
Dei facisinimicum. Nec mirum, quando tu tibi ipse inimi-
cuses. c<Ouienimdiligitiniquitatem,oditariimamsuam'^. »
.iSi crgo diligendo iniquitatem odisti animam tuam , mi-

rarisquia audistisermonem Dei, qui bene vult animae tuae ?
II. Ergo tacebimus, el neminem omnino corripiemus?
Corripiamus plane sed prius nos. Proximum vis corri-

,
pere nibil est tibi te inso propinquius. Quid is Jonge?

:
Te habes ante te. Quid enim Dominus ait per Scriptu-

ram? « Diliges proximum tuum tanquam te ipsum ^. » Si
ergo te ipsum non diligis, proximum quomodo diligis?
Regulam dilectionis in proximum ex te accepisti. Dihgo
eum, inquies. Idco dico, prius te dilige, et dic tibi. Si
autem vere ex dilectione dicis manifestum est quod in- ,
tus egit ahquid verljum quod procedit. Sed timendum

cst ne te non diligas, et velis alium coriipere, et facias
,
hoc cum odio. Si autem odisti fratrem lcviora objicis ,
quam facis. « Qui odit fratrem suum homicida est^. » ,
Audistis, hodie lccta est Epistola Joannis. Ait Scrip-

lura, ne contemiierenthomincs quas intus habent in corde,
ct iUa accusarciit quie fiunt per corpus, jain « Qui odit
wfratrem suum dixit, homicida est. » Wondum manus
,
armanata est , nonduin fauccm obscdit^ , nondum insi-

dias praeparavit , nondum venena quassivit, et rcus in
• Psal. X, 6. — 2 Matlh. xxii, Sg. — 3 , joan. irt, i5. — ''

Id est, lo-
cum iusidiis opportuiitiiii.
SERMO CCCLXXXVII, M CORr.EPTIOXE PROXIMI. 55
oculis Dci coQcepto odio jam tcnctur. Adhuc vivit quein
(juaerit occidere, et occidissc jam judicatur. Si ergo cuni
odio corripis , audcs aliquem Lomicida corripere ? An
(juia non te tenent homines
ducunt te ad judicem, , et
idco in oculis summi Dei et judicis non agnoscis crimen

tuum ? Si non vis agnoscere crimeu tuum, agnosces poe-
nam tuam. Non enim ille parcit homicidis, Sed corrigo
me, inquis, cum sum in via. Corrige crgo te, et tunc po-
seris fratrem corripere. Leviora objicis, graviora commi-
tis. Festucam vides in oculo fratris tui, trahem autem
f<
» in oculo tuo non vides^. » Hoc cnim dixit Dominus

propter honiines qui cuni odio corripiunt. Irascenlem
corripis, et tu odio contahescis? Appende in statera con-
siderationis iram ct odium. Quid est ira? Ivrvor qiiidam
animi. Ad pncscns disphcet lihi. .Tam in te ira ista inve-
lerata est, ideo fc("it odium. Ira festuca cst, trahes futura
crcscendo. Sicut cnim festuca crcscit in trahem, sic ir.i
invcterata fit odiuni. Jam tu odisti , ct corripis irascen-
tem : jam in illo festuca displicct , in le adliuc trahcs

])lacct. Vullis sc.irc quantum intersit? Sa^pe invenimus
irasci patr(\s fiHis : patrem odissc fdium dillicile invenics.
Filio qucm diligit, irasci polcst patcr : iriscitur ct amat,

potest dici : odit ct amat, non ])otest tli( i. IIoc tlixi prop-
tcr homincs (pii miiiora in aliis puniunl . iii sc majora
non puuiunt.
III. liaec crgo, fratrcs (iKiiissimi, sahihiilcr cogitan-
lcs, facianuis amicilias cum advcrsari() uoslio, diim su-
mus in via cum illo; hoc csl , coiiscnliamus xcrho Dci .
diim adliiic siimiis in liac vita : (jiiia |ioslca ciim dc lio**
Saiculo Iraiisicriiiius, niilla comjiosilio mI ali(|iia salisfac-

lio rcmaiichil. .Tu<lc\ rcslal . cl niiiiislcr, cl carccr. l I
crô li;i'c oimiia , l)(»iiiiiio ;iii\ili;Milc . jtossimii^ iiiiplci(> ,
' .Mallli. VII, i

cliligam ustoto cordc non solum amicos, scd ctiaminimi-
cos : ut in nobis implcatur illud quod scriptum cst
« Omnis lcx in uno seimonc implcatur in vobis : Diliges
>; proximum tuum tanquam tc ipsum*. ))Et , illud :
« Charitas opcrit mulliludincm pcccatoium-. )) Quam rcm

ipse qui cst vcra cbaiitas , iiobis i^ra^starc dignctur, qui
cum Patre et Spiritu sancto vivit ct rcgnat Dcus in sae-
cula, etc.
SEllMO CCCIXXXVllF.
Dc Jaciciulis cleemosjuis , I.
Lectio ista, fratrcs, quam modo audivimus de sanclo

Evaiigebo, ad clccmosynas lacicndas nos bortatur : ct sic
bortatur, ut in judicio suo Dominus lias solas factas im-

putet dcxtris, bas soLns non factas impulct sinistris. Non
quoca^tera facta bominum vcl bona vcl mahi non veniant
in judicium'^ ; scriptum cst cnim, omnia vcntura ad ju-
dicium : et tamcn non clcgit Dominus noster Jesus Cbris-
tus, pracnuntians nobis judicium suum vcnturum non ;
elegitunde nos admoncrct, nisi solaselccmosjnas. Num-

quid dextris non crit diccndum Quia casle vixistis quia : ,
rcs alienas non rapiiislis, quia fidcm mca.m usf[ue ad

sanguincm confcssi cstis? Omnia cnim fncla ista bona
neccssc cst bonorari in judicio Jesu Cbristi. Rursus pu-
tatis non cssc diccndum sinislris :Quia fuistis impudici,
quia fornicati estis, quia res alicnas rapuistis, quia su-
* Oalal. V, 14. — i 2 I Pi;(|-, )V, 8. *-^ 3 Alids 19, iiiKM livuiilsas 5y. -^
* Jicclc. xn, 14,
SEP.MO CCCLXXXVIII. DE FACIENDIS ELEEM0SYM3. 07
]->erbia uomeu meum blasphemari
vestra et malis moribus
enumerat? Tacct tameu Do-
fecistis, et caetera cjuaequc
minus noster, prceuuntians nobis judicium suuni, omnia

CiTtera recta facta juslorum . et solas clecmos^^nas com-
memorare dignatus est. Tacuit omnia mala facta iniquo-
rum, et solam sterilitatem cleemosynce inci'epandam esse
judicavit. non nisi ad nos commonendos. Ouarc hoc?
Ouia omnia crimina eleemosynis redinuHitur. Ideo illam
laudavit fcecunditatein. istam culpavil ct danuiavit ari-
ditatem.
II. Sed quod audistis, oinnia male facta eleemosynis
redinii, uolile sic intejligere. ut intelligunt quidam per-
versi. Eleemosynce eniin possunt tibi j)rodesse ad delenda
[êccatapraeterita, si mores mutaveris. Siaufem in eisdem
malis perseveras. eleemosvnis tuis non corrunipis judi-
(('in. l']go dico proptcr illa scelera et crimina, qute omnes
niodo vitare dcbcnt, qui accipiunt corpus Clnistietsan-
guinein. Captcnim non mc latet . vitam islam mortalem
ct in carne corruplibili conslilutam. sine pecxatis esse
non posse : scd illa qiiolidiana et levia liabent ctiam sua
lavacra quolidiann. lior cst qtiod pcclus tundimus, et
diciinus in Orationc Dcnniiio Dco noslio : - Dimiltc nobis
'- dcbita nostia, sicut ct nos dimillimiis (U'l)itoril)Us nos-
" liis^. i> Non cniin sinc causa lioc diciiniis, aiit xcro ipse
c(i'lcstis Mayislcr doccrct islam or.uioncin. nisi nos pec-
catorcscssc; j)iic\idcrct. ^ idil cnim <|iiirca\cie dcbcamus,
cl vidil quH' cavcrc dillicilc sil. ( )iiinia aulcm cavere im-
possibiic essc jiidica\il-, (|iii istam Oralionein cpiolidia-
iiain, non ([iioslihct (^lirisliaiios. scd ipsos arictcs Vpos-
lolosdociiil. I |)i iiiitciii \|)o>loli |)ccliisluiKbinl,cl diciiiil:
f< Dimillc iiol)is dchil.i iiosliii, )' lioc csl. [)C(<;itii nosliii,
aiidct iiliqua ovicuhi supcrbirc d»; juslilia? Videlc (puli»

' Mdiili, u, tj. — ' fuitc iiiiiiiaît.
fuerit Joannes apostolus : supra pcctus Domini discum-
bebat, de alto illo fonte sapienliae sccreta bibebat. Inde
enim bibit quod in Evangelio eructavit : « In principio
» eratYerbum, et Verbum erat apud Deum, et Deus erat
» Verbum^. » Et assidue testatur Evangelium, quod Do-
minus praecipue ipsum diligebat. Et tamen ait « Si dixe- :
» rimus, quia peccatum non habemus, nos ipsos decipi-
» mus, et veritas in nobis non est-. » Mec tamen quia ista
dicuntur debet quisquam securus esse homicida

, si ,
propter quotidianas fornicationes et latrocinia sua vene-

rit dicere : « Dimitte nobis debita nostra. » Quod enim
Deus statuit quotidie dici propter levia peccata, ille putat
ad illa gravia sibi posse opitulari, a quibus non vult dis-
ccdere, sed in liis cupit perpetuo pcrmanerc. Tundat et
de his pectus, faciat et pro his ckrmosvnas, scd vita mu-

lata : inde recedat , et huc accedat. Si autcm dixerit in
animo suo : Si (piotidiana faciam hitrocinia , ct si quoti-
dianis corruptionibus adultcrinis mc contaminein , et si
sortilegos quasram, idohs sacrificem, mathematicos con-

sulani, eta tah non recedam. facicns tamen
vita oninino
fjuotidianas elcemosjnas cxtinguo omnia peccata tamen :
extinguis, sed cum cxtingueris. Sic enim tibi crit ista

commutatio tua maha, ut non dcsit qui de te dicat « Et :
» adhuc pusilhim, ct non crit peccator, et qutTres locum
» cjus, et non invcnies. Vidi impium supcr ccdros Libani
» exaltari et transivi
: et ecce non erat ct quaesivi,ct ; ,
» non cst inventus locus cjus^. » Pcrcunt crgo pcccala
tua, sed tecum. Non enim in gchcnna pcccarc pcrmit-

tcris, aut cum te coepcrit torqucre ignis aetcrnus dc sa-
tiandis hliidinibus cogitabis. Pereunt crgo peccata, sed
lecum. Si autcni vitam niulaveris. ilhi pcrciiiit. lii iiivc-
' Jdaii. 1,1. — - I Jcaii I, 8. — •^

l',>rtl. ww I, lo 1 1 ;i.^. i6.
SERMO CCCLXXXIX, DE FAGIL.NDIS ELEEMOSYMS. Og
nieris, et dicetur cle te : « Mortuus erat, et revixit,perierat,
y> etmventus est
SERMO CCCLXXXIX2.
De facieiidis eleeinosyiiis , II.
I. Admonet nos Dominus de lectione Evangelica. ut

loquamur vobis de impetrando pane ccjelesti. Jste enim
panis terrenus terrae necessarius, quia caro nostra terra
est. non potest, ut pancni suum caro noslra
Fieri auleni
panem suuin anima non baberet. Etenim et

liaberet, et
anima nostra in quadam egestate in lioc saeculo eget paue
suo, sicut caro suo. .\am qui non eget pane, Deus est.
Ergo non eget pane. Ipse est euini panisaniniic
solus panis
nostrae, qui pane alleio non eget, sed sibi sulliciens uutrit
et nos. Manifestus est itaquc panis coelestis, quo pascitur
anima nostra. Scd quomodo ad eum |»erseniatur, ut eo
sagincmur, undc modo vix micas colligimus, nc in ista
famelica eremo pcrcamus; quomodo ergo pervcnialur ad

saginam bujus panis, dc quo Dominus ail Pancm liunc
: <
>^ qui manducavcrit, non esuriet , ct potum (|ucm cgo

» dedcTO qui biberit, non silicl in itternunr^ » saginani
quamdam [)roiniltcnsct satictalem sinc faslidio : «piomodo
ergo pervcniamus ad lianc saliclali-m panis, longc a]> ca
satietalc in liac iainc j)Osili, consilio opus cst. Quod
consiliuni, si ncglcxcrimus, ad piuicm illiim sinc t auâ
])ulsaniiis. Imo \(io (onsiliiim boc, «piod dalinus suin,
\cl potiiis (juod coniincinor.ilurus : (non cniiii a inc iIk am
, • I.iic. XV, a.;. — 'i
\\\n> \\„ i\ SiiiiiuiiiJidni». — •* Jo.in. \i, u.
6o S AUGUSTINI EPISCOPI
quod vobiscum didici :) consilium ergohoc, quod dictu-
rus sum, non dico quisquis contempserit, sine causa pul-
sat; sed quisquis contcmpscrit, omnino non pulsat. Hoc
enim consilium sequi ct agere, hoc est pulsarc. Quid
enim putatis, fratrcs mei, quia vcre quasi corporahtcr
hahet Deus quamdam jauuam duram, quam claudat con-
tra homines, et ideonobisdi.xit « Pulsate, » ut veniamus
:
et tundamus ostium, quo usquc pulsando perveniat ad

aurcs patrisfamihas in secrcto quodam loco constituti, et
jubeat nobis aperiri, dicendo : Quis est qui pulsat? quis
est qui auribus meis taedium iacit? Datc ilh quod petit,
recedathinc? INon ita cst. Ycrumtamen est ahquid si-
mile. Certcquando pulsas ad ahquem, manibus agis. Est

quod agas manibus, quandopulsas ad Dominum. Prorsus
manibus agc, manibus pulsa. Si lioc non egeris, non dico
frustra pulsas; sed dico noii pulsas. Ideo non merebcris,
ideo non accipies, quia non pulsas. Quomodo inquit, ,
vis ut pulsem? ecce quotidie rogo. Bcne facis. âm et

hoc dictum est : « Petite, et dabitur vobis; quaerite,etin-
>^venietis, pulsate, et aperietur vobis^ » Omnia dicta
sunl, Pete, quicre, pulsa. Petis orando, quccris dispu-
tando, pulsas erogando. iNon ergo quiescat manus. Apos-
tolus, cum de eleemosynisplebem moneret: «Consilium,
» iiK[uit, do: hoc enim vobis prodest, qui non
in lioc
»solum sapere. scd ctiam velle coepistisab anno priore-. »
Et Daniel regi INabucliodonosor sic dixit " Consihum :
» meum accipc, rex, ct pcccata tua eleemosynis redinie^. »

II. Si crgo consihum cst quod acccpimus, quando
nobis jubctur, vel quando monemur, ut ahquid ex eo
quod habemus indigcntibus praebeamus, non superbia-
mus quando damus. Si enim onsilium est quod acce-
(
pisli , li])i prodest plus quam ilh cui dedisti. Non crgo
no3 e.xtollumus super opera nostra, et quasi placeamui
SERi!0 CCCLXXXIX, DE rAClENDIS ELEEMO.-.YMS. Gl
iiobis ,
quod bencficia prsestamus quibus damus. Consi-
]ium crui \ ult accipeie , hoc vult accipere quod silji pro-
sit; et cousiliuui (pii dat , cousulit. Si consulil, ei pro-
dest cui coiisulit. Accipit quisque a te supplex pauper;
quia si te superbe dare non decet. (|uanto magis illum
superbe non deceat accipere? Accipit bumiliter, accipit
gralias agens. Tu tamen scito et reuiiniscere. non soluui
quid des, sed ctiam quid accipias. Si eniui accipiat iste
pauper libcrtatcm rcspondendi tibi, si foite senserit te

superbientcui super se, et dicat tibi : Unde superbis?
unde extolleris quia ,
dcdisti uiilii';* Quid mibi dedisti?
Panem. Ilunc ])ancm si in douio tua poneres et contem-
neres . iret in ccrugincm , cx ccruginc in ])Utrcdinem , cx
putredine in tcrram , fcrra reverteretur in tcrram. Et tu
quidcm porrcctae manui mex ut acciperet, porrcxisti
luanuin luam ut dares. iNicincnto unde luerit facta manus
tua, et uiidc iii nicani apposuisti ; terrani de terra in tcr-
ram. Ueindc quid facio dc panetuo? Comedo, molcs-
liam famis coinpesco : beneficium acripio non suin in- ;
jîalus. VcTumlamen tu cogila . (piidDominus ipse te
Salsiilor coiiimoniKiil : (jiiia ' Omne quod in os inlrat,

>Mn vcntrem catbt.ctiii scccessum cmillilur^. >* Kui>us-
(|ue aposLokis l'aulus (piid tibi dixerit : « fisca venlri, ct
>' veutcr escis : Dcus aulcm cl biinc . ct cas c\ acual>it'-. »
Jânis crgo, ul di\i , tcna i\r lcrra in tcrram , ut liilcia-
lurleria,(t rcliciatur tcrr.i. Quid dcdisli cogilas, (pnd

accc|)tui us cs non cogilas. ^ idc crgo nc plus libi pr.i slcm
ac( i|ticii(lu , (jiiaiii tii iiiilii daiMlo. Si tiiim iioii c>scl qui
a lc acciiK icl , iiun (iogai^ s Uiiain , cl non accijx ics
coclum. PiiImo ad janujin luaiii , cl audis mc jubcs

,
milii
porrigi undc raiiics mca susteulelur, et ab i»ac molcslia

quam milii ingciil, compcscaliir. bcnc lecisli. Audirc
' MuUli. niii, t;. -"'^ I Cdr. m, i3.
62 S. AUGUSTINI EPISCOPI.
nie pulsantem iioli, si audes. Si rogaturus non cs, con-
temne rogantcm. Contcmne me , si nihil petis aL eo qui
fecit et me et te. Si autem petiturus cs illud quod milii
das ;
quia me cxaudisti , tibi prasstas ut exaudiaris. Age
illi gratias ,
qui rcm tam pretiosam tam vili pretio te facit
emerc. Das quod in temporc pcrit accipis quod manct :
in aetcrnum. Das quod si non dares post paululum pro- ,
jiceres accipis quo in seternum perfruaris. Das unde

:
sustentetur famcs hominum accipis unde sis socius An- :
gelorum. Das unde noii esuriat bomo post pauluium h-

mem iterum passurus accipis undc fiimcm nunquam :
sitimque patiaris. Cum crgo vidcs quid dcs, et quid acci-

pias , noli dare , si Yideamus quis majorc damno
audes.
ferialur , ego , cui non das terram aut tu qui non pcr- ; ,
venies ad eum qui fecit coelum et terram.
111. Si crgo consilium accipimus, faciamus propter

nos; nemo dicat quia pra?statpauperi. Sibi cnim phis
et
pracstat quam pauperi. Si verum cogitemus fratrcs

,
,
mei et secundum verba Domini nostri sapiamus abtcr

, ;
enim si sapucrimus ,
perimus : si non ex nostro consiHo,
sed cx ipsius vivamus, tunc vere vivimus. Si liabcmus
alicpiid quod pauperibus demus,
non dedcrimus, bic si
dimittimus; aut forte cuni vivimus, bic amittimus. Qiiam

multi cnim subito bona omnia perdiderunt qua^ studio- ,
sissime recondebant? Uno impetu bostili universi tbc-

sauri divitum perierunt. Nenio dixit bosti, Tiliis mcis
servo. Ccrte videtis, quia abqua lides. De si est in ilHs
iis cnim loquendum est cjui Cbristiani boc passi sunt. ,
INam de ignorantibus Deum nulla mcntio est. Ub enim

in hac vita quod pro magno babebant perdiderunt
aliam vitam non speraverunt. Tenebrcie foris, tcncbne
intus : j)aupertas in arca, major cgcstas in conscicntia.
De bis ergo , ut dixi ,
quoquo modo non est loquendum ;
:
SERMO CCCLXXXIX, DE FACIE.NDIS ELEEM0SYM5. 63

sed de iis potius , in quibus est fides aliqua cliristiana.
Ideo di\i aliqua non robusta, non plena; quia si ro-

,
jiusta et plena esset, consilium Domiui non sprevissent.

('erte tamen, charissimi, cumviderent doraos suas ina-
nes, aut fortc nec ipsam inanitatem domorum suarum

videre permissi sunt, cum inde captivi ducti sunt, cum
eis discedentibus flamma successit : cum ergo se attende-
quomodo cos poenituit, quia non audierant
rent inanes,
Domini consilium? Quid cnim Dominus noster Jesus
Christus, fratres, divit diviti ilh quaerenti consilium de
capessenda vita aeterna^? Quid ei dixit? Dixit ei : Perde
qiiod habcs? Plane, etiam si lioc diceret : Perde tenqio-
ralia , tamen dixit
diceret, ut acquiras aeterna. Non ei
Perde quod liabes. Videbat enini illum amatorem rerum

suarum. iNon ait Perde sed ait Migra ubi non per-
: ; :
das. Amas thesauros tuos? amas pecuniam tuam? amas

divilias tuas!^ amas pncdia tua Quidquid amas, in t<'rra !
habes. Ibi habes quod amas , ubi perdas et pereas.

('onsilium do , migra in cdclum. Ilic si ha])es, perdes
qnod habes, peribis cum co quod perdis. Ibi autem si
habes, non amisisti, sed scqueris quo misisti.
Vcrha scfjiieiitia anciiiis incliisa jain lcgttiititr iii
sennone \.\ . n. " et 8.
fCoiisilium crgo do : «Da |)au|>( ribiis , cl Iiabciiis llic-
'. saiMiini iii ci«'lo-. » ôn sine llicsauro i-cmaiicbis ; scd
<|iiod lialx-s in U'1'ia solli<-iliis , habcbis iii (<i'lo sccuriis.
Mi^ra crô. ( '.oiisiliuiii do s<'i\aiuli . iioii |)cr<lcndi. < Ila-
>' b<'bis , iii<|iiil , llic.saiiriiiii in cdlo; el vciii , seipicie
xiiK', )' ul <liicain lc a<l iIk-s iiii imi liiiim. i\on csl lioc
'
M.lllli. \i\. lli, rt Vi|il, •'
II)|>I. VII.
64 5- ALT.USTIXI EPiSCOPI
dispendium , sed compcndium. Cuv silent homines? Au-

diant , \c\ expeili (juod timeant , faciant undc non ti-
meant, migrent in coeliim. Frumentum ponis in terra
venitamicus tnus ,
qui novit frumenti et tcrrae naturam,
docet tuam im.periiiam, dicit tibi : Ouid fecisli? Fru-
mentum Immidus locus
in terra in iniciioribus posuisli ;
est ,
quod
putrescit
posuisti perdes laborcm tuum. lles- ,
pondcs Quid ergo faciam? !»iigra, inquit, in supe-

:
riora. Audis crgo amicum consilium dantem de frumento

tuo et contemnis Deum consilium dantcm de corde tuo?
,
Frumentuin tuum times poncre in terra et cor tuum ,
perdis in terra? Ecce Dominus Deus tuus, cum dat tibi

consilium de corde tuo « L bi enim inquit fucrit tbe-: , ,
» saurus tuus, illic erit et cor tuum^. » Leva inquit, ,
corincoelum, ne computrescat in terra. Consilium ejus

est ,
qui vult servare , non perdere.
lY. Si ergo ita est ,
quomodo poenitet eos qui non
fecerunt? Modo quid sibi dicunt? In coelo haberemus,
quod in tcrra perdidimus. Invasit bostis domum num- ,
quid invadcret coelum? Occidit servum custodem, num-

quid occideret Dominum servatorem. « Quo fur non ac-
«cedit, neque tinea corrumpit^. » Quam multi dicunt :
Ibi haberemus , ibi nostros thcsauros reconderemus

quo eos securi post paululuni scqueremur. Quarc noii
audivimus Dominum nostrum? Quare contempsimus pa-

trem nionentem et hostem , sensimus invadentem?)
Multos ergo pamilct. Nam quidam ,
(quod revera dici-
tur accidisse ,
) homo non dives , sed tanien etiani dc
tenui facuhatc pinguis adipe charitatis. cum solidum ,
ut assolet, vendidisset, centum Iblles ex pretio soHdi pau-

peribus jussiterogari (i). Factum est. Ibiille hostis an-
tiquus , id est diaholus , ut poeniteret eum boni operis
> Matlli. M, ar. — 3 n^jj, 20,
i
SERMO CCCXC, DE FACIENDIS ELEEMOSYNIS. G5
sui , et quod obediendo recte fecerat , murraurando dele-
ret , immisit furem , et abstulit totum , unde pauperibus
datum erat exiguum. Expectabat diabolus vocem blas-
phemantis, invenit laudantis : expectabat fieri titubatio-
nem , invenit confirmationem. Hoc volebat quidem et
inimicus, ut pfjeniteret eum, et poenituit. Sed videte
quid. Me , inquit . miserura ,
qui non lotum dedi! Hoc
enira pcrdidi quod non dedi. Non enira ibi posui. quo
,
fur non accedit. Ergo si consiliura cst boc non simus ,
pigri in tam bono consilio

Reliqua habes in Scnnone lx, n. 8 et seqq. asqiie
ad finein.
SERMO CCCXC^
He faciendis eleemosfnis, III.
I. Ad eleemos\ nas faciendas, volumus, quantum Domi-

nusdonat, exbortari Cbaritatcm VcsUani, quu' solciil iii
sanctis fidelibusvirisesse comitesjejuniorura, ut nuu ba-

Lenti addatur. quod lialênti delraliitur ; ut, cum Iu( ru
luo frauilas aniinani luara, lioc subducas carni , ([uod in
ccelo constituas. Haljes enim illic borreum luuin , lia-
l)es custodem tuum. INanuûe ubi [lonant lioinines lutis-

sirae quod ainant in tcrra conducunl sibi loca niunilis-
sima et quantiim ])0ssunt satagunl sibi scrvare, (pio

,
lures non possunt accedere. Et eis Jioc volcnlibus buc ,
servanlibus (juando potcst (•oiilin^cic in lcna? Eurte cus-

tus ipse iur ciil. lloc Duininus .lcsus Cbrislus allciulcns,
' Alias 1 5 ex Vigacri«Diii.
cxxu. ^
quid veliut homiiies ,
quicl conentur , cum res suas ser-
vant iu terra , dcdit consilium. lu coelo servate , mihi

commendate. Qui ergo jussit te dare, non tc voluit per-
dere, sed migrarc. Prêcedal te secuturum res tua. Quod
illuc non pra^mittis ^ , uhi diu non eris , ulî post te quis
possidcrc quod servasti possit , ignoras. Leva hinc ergo
quod dihgis, nehic dihgendo haereas, ct hgerendo perdas
ct pcrcas. Dominus tuus ipse est custos tuus ettuorum.
Si amicus tuus familiaris de frumento forsitan conscr'-
vando ignoranti consihum daref- ut de inferioribus ad ;
supcriora levares, ubi mchus servares nonne consihum ;
ejus acciperes ? Dat ergo ilhid tibi Dominus tuus nec :
te vuh corrumpi, nec tua. Pone hic, si non vis perdere.

Vis scire quid agatur? Ego scio, quod nemo mehus de
fabrica ista consihum dare potest, nisi qui fccit eam. Tu
dicis Ubi reponam? Respondet, in coelo sic enim ait
: :
ctThesaurizate vobis thesauros in coelo, ubi fur non ef-

» fodit, neque tinea corrumpit ubi enini crit thcsaurus :
» tuus. ibi crit et cor tuum ^. » Accipe consihum, oblata

n tibi tanti horrei optione, unde tibi non tabula suspensa
est ut perpetuo possideres.
II. Quseres fortasse quomodo ilhic rem tuam leves?
Noh sestuare, et cogitando scalas aut ahqua machina-
menta qu?ererc. Sed quomodo solet fieri civibus peregrc
conslitutis, fac trajectitium. MuUi sane hoc f.iciunt, cum

idoncos invcniunt, dant impigre. Fecit Dominus tuus
Christus, sursum dives, hic pauper. Esurit hic : trajec-
tilium a te pctit, a^quum restiluet. Quid crgo dubitas,
quare diflers darc ? aut non est idoneus reddcre? Da
pauperibus, non perdes, noli timcrc : ipsi das, cum uni
ex minimis ejus das. Audi Evangchum. Cum ihiad dcx-
teram positi expavescerent, cnumeratis quibusdam neccs-
» Forte deest, hic dimiuis. — 2 y. Ser. 60, n. 7. — 3 Malth. vi. ao, ar.
SEP.MO CCCXC. Di: FACfEXDIS ELEEMOSYNIS. 67
sitatibus, diceutes : «Quaudo te vidimus iu liis? » Res-
pondet Dominus : « Cum uni vx miuimis meis fecistis,
» mihi fecistis^. n Ego, inquam, accepi, quando pauper

accepit : in illo esuriebam, in illo satiabar. Da securus :
Dominus accipit, Dominus petit. INon haberes quod ei
dares, nisi prius aJj illo accipercs. Si homines foenerares,

gravares : non est hic tahs qui fcenore gravetur. Si vis
foenerator csse, apud me esto, dicit tilji Deus. mihi da :
ego cum usuris restituo. Jam nunc erige te ; dilata ava-

ritiam tuam. Pro uno forte sohdo, non decem, non cen-
tum, non mille, non lerram, sed coelum accepturus es.
Si dares hbram a^ramcnti ct acciperes argenti. aut hbram
argenti et acciperes auri, fehcem te gauderes Mutabitur
revera quod das, non aurum , non argentum , sed vita
aeterna tibi fiet. Mutalutur, quia tu mutaberis. Qui de-
dit, fict Angflus. Quod dedit, fiet sedes Angehca. Ue-
inedium non cst quod hberct a morte, nisi eleemosyna.
Difiicile est vitam istam ducerc sine peccatis cuilibet ho-
minum. Erogate crgo, Iratres mei , distribuite res ves-
tras : facite vobis sacculos non vcterasceutes, thesaurum
mancntcm in cfX'lo. Audite Psalmum : « Quanquam in
» iniagine amluilat liomo, vane antcm conlurl)atur, llie-
» sauri/at, ct nescit cuicolligat-. Dale «tdabilurvolus-^ »
' Mdltli. xw, 37. — 2 PmiI. .wxmii, 7. — 3 Luc. vi, 3'S.

68 s. ArGrsTixi episcofi
SERMO CCCXCIi.
Ad Juvenes.
1. Ad vos iiiilii sermo est. o juvenes, flos Ectatis, pcri-

culuni meutis. Tempus quidcm onme atque omnis aetas,
qua corruptibilis caro illa portatur, vacare a lentationi-

bus non Et tandiu quisque bonus in agone lucta-
potcst.
latur. ne ab adversario superctur, inpericulis agit, quan-

diu cum illo, sicut in arenoso quodam stadio, sic in ista
mortalitate contendit. Mox enim ut bomo sasculo nasci-
tur^, ctvitam plenam miseriEC, velut propbcta futuri labo-

ris sui, praeconio lacrymosae vocis ingreditur ; etiam si
nonduni in animo suo in animo , tamen parentum suo-

rum vel quorumbbct bominum, in quorum manibus nu-
trienda ejus infirmitasjacct, tentari jam potcst, et diaboU
circumventionibus rapi, aul per bgaturas execrabilium
rcmediorum, aut pcrsacrilcga sacra Gcntium, aut si forte
mors urgct negligcntia rcnunliationis in baptismo sabi-
,
tari. Et , ut brevi complectar, tenlatur illa astas, cum a
suis in mundo diligitur, et in Cbristo ncgligilur. Trabit

enim secum propagincm mortis , ct in illo peccati vul-
nerc radicatur, quod primo liomini ex quo corruptionis

originem duximus venenoso dente serpentis inflictum
;
est^. Unde sanctus Job nemincm mundum dicit, a pec-

cati ulique sordibus, nec infantem cujus cst unius diei
1 Alias de lempore 246. — 2 Co I. Cass. 11, fol. 172. Mox enim ut

liomo secundus Adam nasiitur. — 3 Cod Cass, 11, fol. 172, Veneno siia-
dente ad scrpenlis, elc.

SERMO CCCXCI, AD JUVENES. 6g
vita super terraru^. Secl cle jam nato quid loquar? cum
Davicl luctuosa voce clamet et clicat : « In iniquitatibus
» conceptussum, et inpeccalis concepitmematermea^. »
Supcrflua enim possent videre baptismata recentium
parvulorum, nisi omnes in Adam morerenlur, etoriginale
peccatum per pareiiLum visccra usque ad fructum prolis
tramite mortalitatis excurreret :cum et mortalem crealu-
ram Dominus omnipotens legc sui ordinis format, et im-
mortalitatem reuovationis optimus pater misericordiae
gratia subministrat.
II. Quod si nec infantia mortalis Lominis propter
corruptionis vinculum a tentationiLus vacat, quid de
caetcris aetatibus dicam ? An forte scnilis excepta est, et
iu carne jam vicina cadaNcri sanguis ac membra illicitae
coucupisceutiajfriguerunt, et a fesso ac propcmortuo jam

corpore materies tcntationis cmarcuit? Imo \ero tantus
est iu malis scnibus plerumque gurges aviditatis et iusa-
tiabilis vorago ventris et giitturis, ut cjuanta l)oni scues
prudentia sereuantur , tauta isti viuolenlia sepeiianlur :
quasi ad hoc iu eis arida viscera ct succo exliausta cur-

veutiir , ut ad vigorem pristinum rej)araudum ebrictatis
inundatione rigaiida sint. Qiiid avarilia . (puc radix est
omnium nialoruin, nonnc in frigidis seuibus tauload ac-
quircnduni fervcnlius inardcscil, (pianto cilius rclicluia
cstquod ac(|uirit? niirabili sanc demenlia. Ciravioribus
enim sumpliijus se onerarc festiuat, cum jam perveuerit
quo lendcl)al.
III. Si crgopucrilisctscnilts alas nun csta lcnl.ili(»nil)us
libera, quaruni altera, id esl ,

[)ucrilis, nondum |»cne in-
grcdilur, ;illcra jiini cgrcdihir islam vilain; cl allcra
paul(j antc' nun cr;il , ;illci;i p;iiilo po^l non cril : (piid
scnti(;nduin cst, qiiid diccndtiin cst dc llagran lia jiiNciiilis
' J'il>. IV, ; ',

. — - l'sal. 1., -.
aetatis , quae utriusque in medio constituta , et ab infir-
mitale pueritiae jam recessit , et nondum ad torporem se-
nectutis accessit? Heec pluribus atque majoribus tenta-
tionum tempestatibus quatilur , li?pc fluctuum crebriore
impetu saeculi exundantis operitur. Pra^sumit viribus
formae dignitate jactatur, pompa rerum temporalium
praefulgere aut exoptat aut gaudet. Itaque juventuti ma-
lorum venenum est quidquid veritas praecepit, esca est
quidquid diabolus suggesscrit sed amaritudo justitise :
medicamentum cst ulceris getatis ; dulcedo autem iiijusli-
tias muscipula est temeritatis. Ad boc pertinet quod

scriptum est : « Uulciora sunt vubiera amici ,
quam vo-
w hmtaria oscula inimici^ : » 'et illud quod ait David :
« Corripiet me justus in misericordia me, , etincrcpabit

M oleum autem peccatoris non impinguet caput meum^. »
Urat veritas, et tamen sanet : nam oleum peccatoris adu-
latio assentatoris enim lenitur
mulcet , sed decipit. Ibi
superbia; sed labitur vita. Loquitur enim Propbcta ex
persona ejus qui jam medieum quaerit, qui manum cu-
rantis etiam cum doloris acerbitate supportat , qui aegri-
tudinem suam sanari potius quam laudari desiderat. Pe-
riculosum vero est ulcus juventutis, quod cupiditatibus
ignescit , spe tumescit , voluptatibus contabescit. Sed
spes ista desperatorum est, spes reruni periturarum, quae
animae miserae non soh'it , sed inflat afFectum , facitque
illam tactum non ferre veritatis ; ut etiam de sua immor-
talitate desperans , amet dicere amet etiam qui ista sibi
,
dicunt : « Manducemus et bibamus cras enim morie- ,
« mur : w oderit autem dicere et audire : « Sobrii estotc,

» justi, et nolite peccare''^. » Amet perniciosam inimici le-
nitatem, oderit salubrem medici asperitatem. Istaperver-

sitas, ista vesania in juvenili astate maxime formidanda cst.
1 Prov. XX.VII, 6. — 2 i>sai_ tjxL, 5, — ^ i Cor. xv, 32 el 34.
SERMO CCCXCI, AD JUVENES. 7I
IV. Hinc ille nascitur sermo liominum in flagitia di-
fluentium, et inde in sceiera crudescentium. ^c Dixerunt
» enim cogitanles apud se non recte Exiguum et cum :
» toedio est tempus vitae nostrae, et non est refrigerium

» in fme hominis et non est qui agnitus sit reversus ab
,
» inferis. « Et paulo post « Yenile ergo, fruamurbonis :
» quas sunt et utamur creatura tanquam in juventutc

,
» celeriter. Yino pretioso et unguentis nos impleamus* » :
et caetcra ,
qme in eodera loco attexuntur gcstientis verba
luxuriê, hominum de vita aeterna desperantium, etspem
suam tanquam in arena torrentis , ita in temporali carnis
corruptione ponentium. Ex bac autcm immoderatione
libidinum et pulrentium vermibus flagitiorum, videte in
quns lacinora et in quam immania scelera prosilitur.
Exhausli enim atquc subversi imniodcratorum dehclorum
turpium corruptehs, duiii severilatem veritatis siJji con-
Iradieentis oderunt : « Opprimamus ergo , inquiuut,
» pauperem justum , et non parcamus viduic , nec senes
» revereamur canos muki temporis. Sit autem fortitudo
» nostra lcx justitife : quod infirmum est cnim , inulile
» invenitur. (lircumveniamus ergo justum , (pioiiiam inu-
» tilis est nobis . et contrarius est operibus rioslris-. »
Talia de Domino nostio Jesu (Jiiislo .ludcTorum iiupielas

cogitavit. (Juod manifestius in veil)is consequenlil)iis in-
venitur : posl paiilo «'iiim diciint : <( Promillil scicntiam
» Dei se habcre, ct liliiiiii Dci sc nominat"'. » Deiiidc rur-
8U8 paulo post diciint : <( (ôntumelia et tormcnto intcr-
wrogcmus illuin, ul S(uamus revercnliam illiiis. l\h»rle
» turpissima condemncmus eum : crit enim rcs|)c(tus cx

«sermonibus illius'. » Scd atlcndilc (|uam dr illis scnlcii-
'tiam f(;rat Spiritus sanclus, (|MaiKl(> sl.iiim subjuiigil :
« Ihcc. (;ngitaveniiil , cl criavcrunt , exciccavit enim illo-
* Saji. 11, I (i. — '•*

l|)i,l. 10- ij. — i Ihici. 1
>. — ' IbiJ. n.i, ai».
» malitia illorum*. » Omnia igitur liorrcnda facinora
quge timentur in sceleratis Iiominihus , videte de qua
labe consurgant. Quid enim moUius quam illa luxuria?
quid durius quam ista credulitas? Jam dudum dicebant
« Fruamur bonis quae sunt, et utamur creatura tanquam
» in juventute celeriter, et non praetereat nos flos tempo-
» ris, et ubique relinquamus signa Isetitia?-. » Nunc di-
cunt : « Opprimamus pauperem
non parcamus viducfi, ,
)> nec rcvercamur scnem. Circumveniamus justum, con-

» tumclia et tormcnto interrogemus eum morte , turpissi-
» ma condcmnemus eum. » Yinum scquitur furor. un-
gucnta tormcnta, sanguis rosas, ira laetitiam. A talibus
ligatus , caesus Dominus. Quis de coronis
, interfectus est
florcntibus cruenta vinculaformidarct? Quis de suavibus
poculis dolorcs snsvissinios pnevidcrct? Quis de mollibus
pratis tam diruni crucis liguum proenosceret? Et tamen
nulla aetas in illa luxuria, nisi juventus flori tcmporis
comparata cst. Sic enim dixcrunt : « Utamur crcatura
»tanquam in juventute celcritcr. »
y. \os ergo, o juvcncs, maxime monemus et borla-
mur, ut verte virtutis pulcbritudinc capiamini. Nulla
species vos terrestris , nullus fulgor mctalloruni ^, nulla
nemorum amoenitas, nuUae florum purpurae, nullus vcl
naturabs vel adhibitus carnis ornatus , nullus quarumli-
bet cbordarum atque tibiarum sonus^, nulla odorum
jucunditas , nulla saporum suavitas^ , nulli amplcxus
pulcbritudini , inspirationi, dulccdini, fomentis sapien-
tise conferantur. Ab
cnim quse turpiter amantur, non
bis
ab ipso amorc probibemus. Amare vultis? Amate sapien-
' Sap. II, 2 1. — 2 jijij Q^ „ — 3 Cod. Cass. ii, fol. 172. Nuila specics
vel coelestis corporis, nullus fiilgor, etc. — * Cod. Cass. 11, fol. 172. Nullus
quarumlibet faucium, quarunilibet choidarum, etc. —• 5 Cod. Cass. u
fol. 172. Voluplas, ample.xuîj elc.
.
SERMO CCCXCI, AD JUVENES. 7.3
tiain , amLite ut perveuiatis ad eani. Ut non vos exhor-

reat ejus aspectus, in lioniine vos interiore componite.
Sicut lascivi oculi ornanienta corporis , sic illa cordis in-
quirit. jNec dc vestris divitiis hazc ornamenta proferatis :
quia odit superhos et quasi de suo se jactare cupientes.

« Quid autem hahes quod non accepisti^?» Ipsa ergo
donat unde ilh placeas. Tantum dihge eam et servabit ,
te; circumda eam, et exaltahit te^ honoraeam, et am- ;
|)lexahitur tc ut det capiti tuo coronam gratiarum.

:
« Glara est et quae nunquam marcescet sapientia , et facile

» invenitur ab his qui dihgunt ihanr^. >j Proponite hanc
adjungcre vohis , iu illam suspiratc , in ilhun exardescite,
iu iham dcperite. Te ipsum abnega tihi ; ue ilh te abne-
^cs diun [)laces tihi. « INon hahet amaritudiuem couver-
'Salio iliius'^. » Si amatores estis, hanc amate : si for-
mosi cstis, Deo placete ; si juvenes estis, diabolum vincite.
Dauiel ah Angclo Vir dcsideriorum appellatus est"''. Quae
]|la cjus crant desideria, uisi (juibus in sa[)ieutice pulchri-
ludinem ardenter iuhiabat; quia et iu juveuih ictate
( al(a\ it lasciviam , ct reguni supcrbiam prcssit captivus,
ct ora lconum clausit inclusus?
\\. rsec vos, fuMnina* adoicscentulae, alicuum a vobis
arbitremini hunc csse sermouem. Ad vos enim, uon tamen
ut (oufinidam vos, Ii.tc (hco, sed ut iilias incas charis-
siniasmonco :juvcniliadcsidcrialiigile. iNupta' Susannam,

\iduie Annam, \irgiucs Mariam cogitale. Nec iu puhli-
cum [)ro[)terea procedatis , ut florcm lix-ni vestri oculis
liomiiMnn ostentaic (:u|)icutcs, in domo vila' niortcm

(jiiaialis. '< Oiniiis cniin ( aro l(i'nuiu, ct claiilas liominis
» ul ilorcs f(<'ni*'. » Qnid cigo iacictis cmn liiiiiiin aruc-
* I Cor. IV, 7. — Prov. 2 iv, 9. — 3 .Sa|i, vi, i3. — * IJ. viii, i«). —
^ Cod. Cas*. II, fol. 172. Ni"c iflBJiiiiii toiivi( IMJ illius. Si amalnn», « li
— ^ Daii. X, 1 1. — hai i*
.vi., 6.
rit, flos dccidcrit? Verbiim aiitcra Domini, quod manet
in aeternum, cineres vestros
non facilc invcnturum puta-
tis,quod iiunc superha astatis viriditate contemnitis?
Ecce itcrum dico atque contestor, juvenilia desideria fu-
gite. Si auditis lioc, si obtcmperatis, si tanquam Dci
vcrbum cum bonore et timore suscipitis, non solum
pulcbrcie antc oculos Dci, sed etiam sange eritis. Si autcni
debac admonitionc nostra etiam jocos fortasse amatorios
vobis faciatis; de ipsis fcrramentis mcdici mortifera vobis
vulnera infligetis. (lerte Judici c|ui dominum crucifixe-
runt, (cum audimus, borrcscinms et ingenti execratione
prosequimur,) sed tamen ifli cum dc sua hixuria cogita-
rent deliciosorum agrorum sobtudines mcditabantur,
,
diccntcs « Nulbim pratum sit, quod non pertranscat

;
w iuxuria nostra*. » Quomodo ergo parcerct C]iristo , si
eum invcnissct in tcrra, qui quidem non sobtaria prata

irritandis libidinibus suis, sed frequentissimas ecclesias
elcgit rcgnantis in coelo ? Ecce tertio contcstor ct dico,
desideria juvenilia fugitc, Danielis dcsidcriis aestuate.
Fibi, a juvcntute vestra ebgite doctrinam, et usque ad
canos invenietis sapientiam^.
SERMO CCCXCll^
Jd Conjugatos.
I. ArosTOLUM audivimus nobis dicentem : « Le-

« gatione fungimur pro Cbrislo , exhortantes reconci-
' Saj). II, 8, — 2 £t-eli. vi, i8, — ^ Alias 4() iiiter homilias 5o.
. ,
;
SERMO CCCXCII, AD CONJUGATOS. "O

» liari Deo*. » jNon exhortaretiir ut reconciliaremur, nisi
inimici fuissemus. Ergo erat totus mundus inimicus Sal-

vatori, amicus captivatori : hoc est, inimicus Deo, ami-
cus diabolo. Et totuni genus humanum, tanquam ista
muJier-, curvatum erat ad terram. Jam intelhgens qui-
dam inimicos istos , clamat adversus eos , ct dicit Deo :
" Curvaverunt animaivi meam ^. » Diabolus et angeh ejus

animas liominum curvaverunt ad terras, id est, ut pronai
superna non quae-
in ea quae temporalia sunt et terrena ,
rerent. Nam Dominus de muhere ista

ulique hoc dicit
quam alhgaverat Satanas ecce decem et octo annis et :
jam oportcbat eam solvi a vinculo suo et solvi in die ,
sabbati. Calumniabantur autem erigenti, qui, nisi curvi.^

Quandoquidem Dcus pKCcepcrat non in-
et ipsa quê
telJigentes, terrcno cordcintuebantur. Sacramentum eniin
baptismi carnaliter celebrabant, spiritahter non videbaut.

JI. Aiidite, cJiarissimi, meinbraCJiristi et matris ca-
tholicae iiJii. Qucd dico competentiJnis. audiant lideJes
quod dico fidelibus , audiant conipetentes : quod dico
competentibus et fidelibus, audiant jKenitentes : <piod
dico fidchJjus et rompetentiI:)US et pnenitentibus, audiant
calecJiumeni, audiaiit omncs : omnes timeant, nemo
contemrial. Sit milii in consolationem vcstcr auditus. iie
slt \ol)is in lcsliiiioiiium dolor mciis. Compctcntibus

dico : i*'ornicari vobis non licct. Sulliciant \obis aiit
uxores , aut nec uxores : concubinas vobis JiaJ)erc non

licet. Audiat Deus, si vos surdi eslis, audiant Angdi
cjus, si vos contemnitis. Concubinas vol)is liabcre non
licet. Et si non haJjclis uxores, non licet vobis habere
conciibinas, quas postca dimillalis, ul din alis u\orcs;
qiiaiito iiiagis damnalio vobis ciit , si habcrc \olucritiscf
<(>ii( iihinas cl iixorcs? Non \obis licct habcrc u\(>rc>
' Jt C.m. V, au. — '^
Liu. Mii, 1 1. — >*
ISal. i.vi, 7.
quaruiii priores mariti vivunt : nec vobis, foeminae, ha-
bere viros licet, quorum priores uxores vivunt. Adulte-
rina sunt isla conjugia, non jarelbri, sed jure coeli^.
INec cam foeminam, qua^per rcpudium discessit a marito,
licct voLis duccre vivo mariio. Solius fornicationis causa
licet uxoreni adulteram dimittere : sed illa vivente non
licet alteram ducere. Et vobis, foemimr, nec illos vi-
ros, a quibus per repudiiim disccsserunt uxores eorum,
maritos babere conceditur; non licet : adulteria sunt,
non conjugia. Contemnitur Augustinus timeatur vel ,
Cbristus. Nolite imitari turbam malorum infidclium ,

,
filii mei : nolite scqui vias latas ,

quarum fmis ad interi-
tum ducit. Qui baptizatus fuerit , aut continentiam Deo
voveat, aut permaneat cum uxore sua , aut si nonbabet,
ducat uxorem.
III. Audite me, fideles , id est , baptizati. Quaremorie-
minijam ? Quando baptizali per vias tortuosas et
renati
lubricas et immundas ilis, nescitis quia peritis. Peritis
fdii mei, credite. INon vultis credere ? Quid vobis facio ?
Qui fidcles estis, et auditis mc, si forte talia commisistis,
nolite addere ; et ut vobis Dcus ignoscat, orate. Si non
potuistisbabere, velnoluistis. pudicitiam conjugalemseu
continentiam, et deviaslis a proposito vel vinculi conju-
galis vel devotte contincntia^, sit in vobis dolor et bumi-
litas poenitentipe. Apcrtius dico : nemo dicat : rSon intel-
lexi. Qui post uxores vestras vos illicito concubitu
maculastis, si praster uxorcs vestras cum aliqua concu-
buistis; agite poenitentiam, qualis agitur in Ecclcsia, ut
oret pro vobis Ecclcsia. Nemo sibi dicat : Occultcago,
apud Deum ago novit Deus qui mibi ignoscat, quia in
;
corde meo ago. Ergo sine causa dictum cst « Quae sol- :
» veritis in terra , soluta erunt in ca'Io-?» Ergo sinc

1 Vide Scr. 355, n. 5. ~ 2 Mallh. xviii, 18.
SERMO CCCXC.Xl, AD CONJUCATOS. "7"
. aiisa sunt clavcs datK Ecclesias Dei ? Frustramus

Evaiigelium, frustraraus verba Christi? Promittimus vo-
bis quod ille iiegat? Nomie vos decipimus? Job dicit :
« Si erubui in conspectu populi confiteri peccata mea*. »

Talis justus, tbesauri divini obryzum , tali camino pro-
batus ista dicit, et resistit mihi.filius pestilentiae, et eru-
hescit genu figere sub benedictione Dei superba cervix ,
mens tortuosa? Fortassis . imo quod non dubitatur,

propterea Deus vohiit ut Theodosius imperator agerct
poenitentiam pubhcam in conspectu popuh maxime ,
quia peccalum ejus celari non potuit, et erubescit sena-

tor, (piodnon erubuit imperator? Erubescit, ncc sena-
(|uod non erubuit imjDcrator?
tor, sed tantiim curialis,
Erubescit plebeius sive ncgotiator quod non erubuit ,
imperator? Quae ista supcrbia est? INonne sohi sufliceret

gchenncT, etiamsi adukeriuni nuhum essct?
IV. Postremo, fratres mei, audiunt me viri, audiunt
me fa^minae, quid ad me irascimini^? Utinam faciatis
quod scriptum est «Irascimini et nohte ])eccare"'^. »
: ,
Timere debeo, ne contingat mihi quod coulingit apos-

lolo Paulo, quod modo cum legerctiir, si intcnli liiistis,
audislis « Ergo inimicus f ictus suin voljis vcrinii pra'di-

:
Bcans^? » Et si ita cst, flat. Si ncccsse est ut inimiciis

sim vobis, melius vobis opto cssc, (piam jiislitia'. t'om-
iiiciido vos custodicndos cliam uxoribiis vcstris. Filia'
iiiea; sunt, sicutet vos hlii iiK.-i estis. Audiant nu' : zilciit
\iros suos ; non sibi servcnt vaiiani gloriain ,

qiia solcut a
maritis impudicis malronae laudari , <|uia inquidicitiam
\iroriim siionim .'i'([iio aiiimo fcrunt. Nolo lalciii palicii-
liaiii liaiicaiil riirisliana' miilicrcs : prorsiis zclcnt \ iros
siios ; iioii proplcr (aiiicm suam, scd jno[>tcr aiiimas illo-
' Jol). XXXI, SS. — ^ rJDiiis aJ 1 tor. vn, — ^ ISal. iv, .11. — < (lalaf.
IV, i6.
•^B S. AUGUSTINI EPISCOPI
ruiii. Onmiiio cgo moiieo , cgo pra^cipio, cgojubco:
episcopus jubet, Christus in me jubet. ISovit illein cujus
conspcctu ardct cor nieuni. Ego, inquam, jubco. ôlite

viros vestros permittcrc fornicari. InterpcUatc contra il-
los Ecclesiam. Non non procon-
dico, judiccs publicos,
sulcm, non vicarium non comitem, non impcratorem;
,
sed Christum. In cseteris omnibus ancillae estote virorum

vcstrorum, subdite ad obscquium. ISulIasit in vobis pro-
tcrvitas, nulla superbia, non contumehosa cervix, non
ahqua inobedientia : prorsus tanquam ancihae servite.
Scd ubi vcntum fucrit ad iUud negotium, ubi vos beatus
Apostohis a^quavit diccns « Lxori vir dcbitum rcd-
, :
» dat simihter et uxor viro

: » subintuht « Uxor non : :
» habct potcstatem corporis sui, sed vir. » Quid teextol-
hs? Audi quod sequitur « Simihtcr ct vir non habet :
» corporis sui potcstatcm, scd muhcr^. « Ubi ad hoc
vcntum fuerit, chimale pro rc vcstra. Auruni tuum ven-

dit maritus pro necessitatc sua : fcrto fcemiua , fcrto an-
cilla ; noh htigarc, noli contradiccre. Conteniptus auii
tui, dilcctio cst viri tui. Si viham tuam pro neccssitate sua
vendat ,
quae est et tua : ( non enim potcst esse ipsius
quoe non sit tua ; si cst charitas in te , quae debct csse in

uxorc,) fcrto paticntcr : et si contcmne
duliitat, tu otTcr :
omnia proptcr amorcm Sed castum opta, pro

viri tui.
castitate htiga. Paticnter pcrcat villa tua, non anima

ipsius te paticntc pereat.
V. Non dico viris, ut in hac causa zclcnt uxores ûas.
Scio quia faciunt, novi. fcrat uxorcm aduheram? Quis
Et impcratur foeminas ut aduhcrum virum jus- fcrat !
titia? Quare rogo te? quare? Quia ego sum vir. Vircs?
in fortitudine tua probemus quia vir es. Yir cs? vince ,
libidinem-. Quomodo vir, quo uxor cstfortior? Tu cs
* I Cor. vir, 3, el seqq. — '^

Vide Ser. i3i, c. 2.
,
SERMO CCCXCir, AD CONJUGATOS.

-q
caput mulicris vir, veruni est. Si caput cst, ducat, uxor
scquatur. Secl ubi rccta est donius,
caput inuiicris vir.
Si caput cs, duc : sequatur illa caput suum. Sed vide
cjuo cas. ôli irc, quo non vis ut scquatur : noli ire,
quo times pedisscquam, nc in foveam adultcrii simul
ruatis : ne cum tu flicis, doceas quod facis. Dolet tibi
anima, si in foveam adultcrii amLo simul ruatis : dolcat
libi, si tu solus ruas. Zclas, non vis ut ruat illa : time
Ui noli rucrc. Nolite autem pudicissimte fcjeminje imitari
impudicos viros vcstros. Absit a vobis. Aut vobiscum
vivant, aut soli percant. Imj)udico marito non debct
mulier pudicitiam , scd Uco illam dcbct,
Cbristo illam
dcbct. JNon propter illum laciat qui
, non mcretur ; sed
proptcr Cbristum faciat. Prctium suum attcndat, tabu-
las suaslegat. Poslrcmo quod libct scntiat, qui fortc in-
djgnatur, quia lalia disputo nam scio,
:
qui sapiunt,
amant indc mc quia non sine causa scriptum
; cst :
" Corripc sapienlem, ct amabit te ; corripc insipicntcm,

" cl adjiciet odisse teK « iNon dixit : Incipict, sed, « Ad-
^ jinct : » quia jam odcrat. llv^ô scio quia sapicntcs
amant me in boc. A communionc se cobibcant, ([ui
scmnt quia novi peccata ipsornm; nc de canccllis pio-
jicianlur. Quorum autem ncscio, bos coram Oco con\c-
luo. Agaut cliam i|)si p(<'nitcnliam, ct dcinccps al) im-
iininditia abslintîntlornicalionimi siiaium.
Vl.Pcicnitentibusdicod : Oiiid estquodafîlis? Scitolc,

liiliil aoiiis. Ouid pcodcst (piia liiiiMiliainiiii, si non mii-
lamim ? (âtccliiimcnis dico : l^xardcscilc \oluiilafc ;ul
|)''rcipicndam graiiam. Scd cligite vobis iii Kcclcsia Dci
i|iios non invcnirilis beu niilii Dcus mcus,
imiicmiiii. Si :
<piid quod dico, si noii invcnciilis? Mrjô in populo

cst
lidclium non cst qucm invenialis? Pcr lot amius, lol lio-
' l'iitv. IX, 8.
mines siue causa baiJtizavimiis, si non ibi sunl qui servent
quod acceperunt, qui cuslodiant quod audierunt. Absit

a me ut boc credam. Mebus non vobis essem ejjiscopus,
si boc ita est. Sed spero esse, credo esse. Inde est autem
misera conditio mea, quia plerumque cogor adulteros

nosse, castos nosse non possum. In occulto est unde gau-
deam, in pubhcoest unde torquear. Ergo desiderate gra-
tiam Dei, ebgite quos imitcmini, cum quibus vivatis, et
cum quibus colloquia dulcia cbaritatis babeatis. ISobte
admittere susurrationes malas. « Corrumpunt mores bo-
» nos colloquia maLi^. » Yivite sicut spicae inter zizania :
fcrte tribuLitioncs bujus saecub, sicut grana in area. Ye-

niet ventilator : nemo sit passim isto tempore separator.
SERMO CCCXCIII2.
De Pcenitentibiis.
PiXNnENTES ,
poenitentes, poenitentcs,
( si tamen es-
tis non estis irridentes,) mutate vitam,

poenitentes, et
rcconcibamini Deo. Et vos enim cum catena pascitis.
Qua, inquis, catena? « Quae bgaveritis in terra, erunt Ji-
» gata et in coelo^. » Audis ligaturam, et Deo putas fa-
cere imposturam ?Poenitentiam agis, gcnu figis, et rides,
et subsannas patientiam Dei? Si poynitens es , poeniteat
te non poenitet poenitens non es. Si ergo poenitet,
: si ,
cur f\cis quod male fecisti? Si fecisse poenilet, nob fa-

cere. Si adbucfacis, certe non es poenitens. Equidem,
cbarissimi, a^grotant bomines, mittunt ad Ecclesiam,

> 2 Cor.xv, 33,— » Alias 41, ex homjliis 5o, — 3 Mallh. xvi, 19.
SERUO r.cr.xcTir, de PORNiTENTir.rs. 8i
vcl porlantur ad Ecclesiam, et LapLizantur. ct rcnovan-
t iir, non ipsa est causa pneni-
et fcliccs liinc erunt. Setl
lentiae. Quinondum accepit baptismum, nondum viola-
vit sacramcntum qui autem violavit sacramentum male

:
et perdite vivendo, et idco reniotus est a]j altari, ne judi-

cium sibi manducet et bibat, mutct vitam, corrigatsc,
ct reconcilietur, cum vi\it, dlim sanus est. Exj)eclat
cliam ipse tunc rcconciliari ,
quando incipitmori? E\-
|)crti sumus multos cxpirasse, expectanles reconciliari.
Dcinde etiam dico in conspectu Dci, timori vcslro, timo-
icin meum. Qiii autem non timet, timentem me contem-
Jiit, sed malo suo. Audi crgo. (êrtus sum, quia bomo
baptizatus si \ itam non audco dicerc sine peccato
, , ,
qnis enim sine peccalo? scd \itam sinc criminc diixcrii.

cL talia peccata babucrit, qUcC (juotidic dimittuiilur in
oratione dicenti : « Dimitte nobis dcbita noslra, sicut ct

» nos dimittimus dcl)iforibus noslris ' :» (juaii(lo dicm
liiiicrit, vilam non linit. scd transit dc vita in vitam.dc
la])oriosa ad quictam, dc misera ad beatam: si\cistc vo-
liintalc sua currat ad Ijaptismum, sive in j)cricnlo coii-
slitutus l)aptiz(;tur. ct cxeat d:' bac vita. ad Domiiium

vadit, ad rc(jiiicm vadit. J]a[)lizatus aiitcm dcscrlor cl
violalor taiili sacramcnli, si agat poenitcnliam c\ lolo

cordc, siaiâl jtfXMiitciiliam iibi I)(mis vidct, ((iii viditcor
David, ({uaiido iiicrcj)atus a l*roj)licla, ct <;iavilcr incrc-
|iatiis, postcomminationcs Dci tcrribilcs (>xclamavil, di-
ccns : « Pcccavi : » ct mo\ aiidivil : '< Dominiis absliilit
" pcccatum tuum-. » Tanlum valcnl trcs svllabic. 'rivs
syiiabii' siiiit : « Pcccavi : )^ scd in bis Iribus svllabis,
llamma sacrilicii cordis ascciidil in c(('limi. Kryo qui

c;^crit vcracitcr |)(i'iiitciiliaiii, cl soliiliis fiicril a ligamcnto
(jiio crat coiistrictus ct a (dirisli corôrc scparaliis. cl
' Mallli. VI, •xa. — ''

u lU^, Mr, 1 1.
CXXIX. ^
^^ S. AtJGUSTINI EPISGOfl
bcnc post poenitentiam vixcrit, sicut ante poenitcntiam

vivere debiiit ,
post reconciliationem quandocumquc
defunctus fuerit, ad Deum vadit, ad requiem vadit,
regno Dei non privabitur, a populo diaboli separabitur.
Si quis aulem positus in ultima uecessitate aegritudinis
suae, voluerit accipere poenitentiam, et accipit , et mox
rcconcibatur, et binc vadit : fateor vobis , non illi nega-
mus quod non prsesumimus quia bene binc
petit, sed
exit. iSon prsesumo non vos fallo, non praesumo. Fidclis
:
bene vivens, securus hinc exit. Baptizatus ad boram,

securus binc exit. Agens p(]enitentiam , et rcconcibatus
cum sanus cst, et postea bene vivens, securus binc exit.
Agens poenitentiam ad ullimum et reconcibatus, si secu-

rus binc exit, ego non sum securus. Inde securus sum,
et do sccuritatem : unde non sum securus, poenitentiam
dare possum, securitatem dare non possum. (Scd dicat
abquis : Bone sacerdos, tu nescire et nuilam securitatem
nobis darc posse dicis, si ille salvatur, et Cbristum adire
meretur, cui morienti poenitentia datur, qui dum vixit,
dum sanus fuit, impoenitens fuit : instrue ergo nos, rogo,

quomodo bene viverc post pa^nitcnliam debeamus. Dico,
abstinetc vos ab ebrictate, a concupiscentia, a furto. ct ,
mabloquio, ab immoderato risu, a verbo otioso, undc ;
reddituri sunt bomines ralionem in die judicii. Kcce

quam lcvia dixi. Oinnia tamcn gravia et pestifera. Et
abquid dico : Non solum post poenitcntiam ab istis vitiis
se bomo servare debet, scd et ante poenitentiam, dum sa-
uuscst : quia si ad ultimum vita^ steterit. ncscit si ips.nu

pcrnilfntiam a<^ripcre ac D(>o ct saccrdoii peccata su.i
confitcri poterit. Kcce (fuare dixi, quia et ante poeniien-

liam bonc vivendum est , et post jwnitcntiam melius. )
Quod dico attenditc : dcbco illud pbniius cxponere, nc

me abquis male intelbgat. Numquid dico, damnabitLir?
sErmo r.r.cxciv, hV. natat.t s?. pr:r.rETLE et it.t.. S3
!Son dico. Secl nec dicoetinni, liberaLilur. Elquiddicis
milii? Nescio non prsesumo non promitto, nescio.
: ,
Vis te de dubio liberare ? vis quod incertum est evadere?

Age pfraitcntiam. dum sanus es. Si enim agis veram p^r-
nitentiain, dum sanus es, etimcnerit te novissimus dies,
curre ut reconcilieris : si sic agis, securus es. Quare se-
curus es? Quia egisti popniteritiam eo tempore, quo et
peccare poluisti. Si autem tunc vis agere prienitentiam
ipsam, quando jam pcccare non potes, peccata te dimi-
serunt, non tu ilia. Sed unde scis, inquis, neforte Deus
dimiltat mibi? \erumdicis. Unde, nescio. lllud scio,
lioc nescio. Nam ideo tibi do po'nitentiam, quia nescio.
Nam si scirem tibi nihil prodesse, non tibi darem. Item

si scirem tibi prodesse, non te admonercm, non tc tcrre-
rem. \)upe ressunt Aul ignoscitur tibi, aut non ignosci-

:
lur : quid liorum tibi futurum sit, nescio. Ergo diinitte

inccrtum, tene certum.
SERMO CCCXCIV.
De NataH SS. VcrpcliKc ct l\'llcitatis.
.. DuyE gcmniae bodic in l'lcclesia i-cfulserunt cl uiia di-

ritas : quia Perpeliia el l"'elicitas una soleiniiitas ; ncc
polcst dul)itari dc lelicitate, ((uh- pc^rpeluam possidct dig-
.nitatem. Junxit illascarceris cuslodia , jun.xil el^ralia :
-quia non esl in eis idla discoidia. Siiniil cantanl iii cai-
tcerc, simiil C.brislo ol)\iam \ciiiiint in acre; siimil |»ug-
nant ad vaccain , siiiiul iiilralmiil iii paliiam sciiipilcr-
nain ; sinuil iiiailvriiiiii gcrcb.ml ; una l.iclabal , allcra
0.
84 S. AUGLSTINI rPISCOPT
pariebiit. Perpetua diceLat , cum Iraderct infantem ct
anioveret laclenleni : « Quis nos separabit a cliaritatc
»C]iristi^? » Felicitas cle partu gemilus dabat , et post

comites suos inlrepida fcslinabat ; ct gemendo liberata,
quid Christo dicebat? « Disrupisli vincula niea, tibi sa-
» crificabo sacrilicium laudis^. » Et beatus David ad ejus
gemitum consolandum dicebat « Det libi Dominus se- :
» cundum cor tuum et omne consilium tuum conlir-

,
»met'\ » fragilitas! 'ienebrse fugiebant et bumana ,
condilio non transiebat. Sed ([ui mortem vicit ct ilhim ,
a partus periculo liberavit et Perj)etuam a lactis pon- ,
dere sublevavit. Cum enim scala^ illius gradus ascende-

rent, et draconis insidiosa colla calcarent , venerunt ad
viridarium caUstium pratorum, et invenerunt illic pas-
torem bonum animam suam j)onentem pro ovibus suis
ct lactis succum (pioerenlem a gregibus suis. Nam sede-
bat, inquit, pastor juvenis et senex, viridis a?tate, canus
capitc , cpii non novit senectutem. Juvenis in illo vnltus
micabat, quia « Idem i])sc cst et anni ejus non defi- ,
wcicnt'''. w (-apile caiicsccJât, quia justus Dominus jusli-

tiam diligelKit , aHpiilutcm agiioscebat in Marlyribiis. Iii
circuitu ejus o\cs iacliuntro cubabant, ij)se eas digilo

pastorali inulgebat, in (piibiis inveniebat lactis coj)i;i:n
et secund.im j;ieiatis conscieuliam. ^lulgebat digitis ct
alloqne])atur j>:ilernis solatiis . proniissis ccelcstiljus j;nc-
paratis dicens : < Venitc, benedicti Patris mei, perci])ite
regnum, qnod voliis jira^jiaratumcst ab origineniundi.)'
^)
Et ostendit illis lactis alvea juiro corde sjuimantin iier

lucidnm eleeniosynam et diril « Esurivi et dedistis
. : ,
» milii manducare; sitivi ct ]}otastis me^. » Accepit i^-r-

,
pctua a dulci pnstore lac novum antecpiam fundcret ,
• Rom. viir, 35. — 2 ps;,] cxxv, ijr. — 3 ij xix, 5,— ^ IJ. c , a"> —
MiiUU. XXV, 3 'i,
pl spi;q.
gEHMO CCCXCIV, Dli NATAM SS. l-KIU^lirL.l! li l' FEL. 85
sanguinem pretiosum. Respoudcrunt : A meu , ct ccMpe <•
runt petcrc pictatcm. C)ra))ant in carcerc sccuras jam ,
fle Domine, inquiunt, non sit arida confcssio

pastore.
nostra,ut ct nos mcrcamur tuis pretiosis grcgibus so-
riari, {;t luis Martyi'ibus non separari. I^rcponitur cis in
<i
visionc pakrstra in ampliithcatro arcna pomposa. Adcst

illc Egjplius, qui fuit in col-Io Lucifcr speciosus : ipsc
pugnaturus volutaturin pulvcn;. et Perpctua Iriumpba-
lura Doniino Salvatorc, adjunxit manus in cruccm lia- ,
bcns antc sc Dominicum juvcncm dctcnsorcm. Accipit

'
tiiumpbum dc victoria, ct rainum consc(piitnr dccorona.
OlHramus ilb et nos muncra nostra abi cis in tcmpore :
o(rcrcl)ant visitalioncs carccris; nos ollbramus illis volum

solcniiiilalis, ul rcgnum mcrcamur cum onniibus Sanctis.
66 S. AUGUSTIM EIMSCOPI
SERMOjNUM
SANCTI AUGUSTINI
QUORUMDiVM QUI ADHUG DESIDERANTUR
FRAGMENTA
REPERTA LN COLLEGTAiNEIS EUGIPII,
Bedic , Floii , ac Joannis ilonianae Ecolesia? cliaconi.
Ex Ser/fwne conlni Pelagianos ^ in Eui*ypii Tonio ii,
c. '.287^ ^?;/^ '288^
1, Illa duo : '< Diniitte iiobis debita noslra , sicut et

» nos dimittimus debiloribus nostris , ct ne nos inferas in
); tentationem- quando Pelagianis objiciuntur, quid
. »
eos putatis respondere? Horrui fratres mei , quando au- ,
divi. Ego quidem non audivi auribus meis sed sanctus .
frater et coepiscopus meus Urbanus noster qui hic pres- .
bjler fuit , et inodo est Siccensis episcopus. cum remeas-

set ab urbc rvonia . et i])i cum quodam talia sentiente
confligeret, vel se conllixisse rcferret , ciim urgcretur

pondcre Orationis Dominicas; urgebnt eiiim cum , ct di-
' Cilut Floius ail 1 Gor. xiii, el i Tiiii. v. — '^

Mallii. vi, 11, \i.
:
FRAG.MEXTA SERMONLil. 87
cehat : Si in nostra potcstate est non peccare, et iu nostra
potcstate C5t omnes peccatorum tentationes solis volunta-
tis nostrae viribus superare. quare Dco dicimus « Ne :
>j nos infcras in tcntationem? » Quicl eum putatis respon-

disse? Rogamus. inquit , Deum . ^< \e nos inferat in ten-
); tationcm, w ne aliquid mali patiamur, quod non habe-
mus in potestate ne ruam de equo et ne frangara : ,
pcdcm ne Jatro me interficiat et quid bujusmodi. Haec

, ,
cnim , inquit non liabco in potcstatc

. nam vincere :
tentationes pcccatorum racorum si volo et possum, , ,
ncc Dci adjutorio possum.

TI. Yidctis, fratrcs, quam maligna baercsis; vidclis
c[Ucmadmodum omncs borrctis : cavcte ne capiamini.
Novi enim calliditatcs et tcrgivcrsationcs hominum ini-
])iorum avcrsorum a vcritatc, ct quia jam in suas scntcn-
lias ceciderunt vinci nolcntium; videte , obsecro vos.
Iu'cc enim invcnit quod diccrct . idco nos diccrc : « Ne
> nos infcras in tcntationem, » ne ahquid nobis contin-
r;;it. quod noii bal)cmus in potcstatc sccundum corporis
lciitalioiicm. liid(; crgo diccbat Domiiius : « Yigilate ct
)> oratc , ne intretis in tentationem*? » IIoc diccbat
Aîgilate ct oratc , » nc pcdcm frangatis . aut ne ca])Ut
dolcatis, aut ne in damuiim iiicurratis? Non lioc dicc-
bat : scd ([uid diccbat? Ouod Pctio dixit : « Rogavi pro

" te , ne dcficiat fidcs tua-. Rogavi iuquit, pro te, » .
dicit Dciis bomini . domiuus scrvo magistcr discipulo . ,
incdiciis irgrolo : '< Rogavi jiro tc : » quid? >• ^cdcficiat : »
<iuid? inaiiiis liia',' ])es luiis? ociilus tnus? lingua lua ,
aliqiia paralysi, id cst . dissoliiliouc iiicmbroriim ? Nou :
scd, " Nc dclicial fidcs lua. » Scciiuduiu istos iu polcs-

lalc lial)ciiiiis . uc (Idicial lidcs iioslia.
III. (jiiarc proiiohis loîliir Hciis . iil (•ouccdat no-

' iM.lllll. \\M, ,1. I.IK . Wll, (i.
88 S. AUGUSTINt liPISCon
bis ,
quod isti dicunt , nos non debcre rogare a sempi-
tcrna niajcstatc , scd liaLcrc in potestatc. Bcncdictioncs,
fratrcsnici, benedictioncs nostras ,
quas supcr vos faci-
mus, cvacuant, cxinaniunt, clidunt. x\udiLis mc^, credo,
fratrcs mci quando dico Convcrsi ad Dominum be-
,
: ,
nedicamus nonjcn cjus dct nobis pcrsevcrarc in manda- ,
tis suis, ambularc in via rccta cruditionis sufc ,

placcre
illi omni opcrc bono, ct caetcra talia. Prorsus iu-
in ,
quiunt boc totum in potcstatc nostra cst constitutum.

,
Ergo nos inanitcr talia vobis optamus. Defcndamus et

nos et vos; ne ct nos sine causa bcnedicanms, et vos
,
sine causa Amcn subscribatis. Fratrcs mci, Amcn ves-

trum , subscriptio vcstra est , consentio vestra est , asti -
puhitio vestra es'. PSe fortc aliqui ipsorum ct nos cou-

dcmncnt et vos, dcfcndamus nos dc aj)OStolo Paulo :
vidcamus si talia optavit plebi sulc, qualia oramus super

vos. Audite quid dixerit quodam loco. l\cm brcvem dico.
Quid dicis, o novc lictTcticc, quicumquo mc audis, si
praescns cs? quid dicis? Ouia non pcccarc in potcstate
sic babemus, boc sinc ut adjutorio divinae gratiae im-
plcre possimus, boc dicis? IJoc, inquit. Ergo in potcs-
tate babcmus non pcccare sinc adjutorio Dci? Planc,
inquit, libcrum arbitrium nostrum ad iioc nobis sulficit.
Quid cst crgoquod ait Apostolus, scribens ad Corin-
thios : « Oramus ad Dcum ne quid faciatis mali - ? , )>
Attendistis, audistis, acccpistis; ct quia manifcstissimum

cst, sinc dubio intcllexistis quid oravit Apostolus. « Ora-
» mus, inquit, ad Dcum, nc quid iacialis mali. » PoLcrat
diccre IMonemus vos, nc quid
: facialis mali ; doccmus
vos, nc quid faciatis mali; jubemus vobis ,
prtccipimus
vobis. Quod quidcm si dicerct, ccrtum diccrct, quia ct
vohmtas nostra agit aliquid : non enim voluntas nostra

' ilums ad 2 Cor. .\ui. — 2 2 (joi. xm, 7.
—
FRAGMENTA SEUMONLM.
8g
nihil agit, non sufTicit. Maluit tamen diccre
sed soLi :
'<Oramus, ut ipsam gratiam commcndaret ut iutelii-

>' :
g(.'rent illi quaudo non faciunt aliquid mali uon sola

,
,
sua voluntatc sc vitare maluni, scd adjutorio Dci impicre

quod jussuui est.
IV. Ergo, fralrcs. ({unndo pracipitur, agnoscite vo-

Juntatis arLitrium quando oralur quod pnvcipitur,
:
agnoscilc gratia* Ijcnclicium. rtrumque cnim in Scrip-

turis liabcs : ct pnccipitur ct oratur; quod pri.ccipitur,
Jioc oratur. Vidctc quod dico, Praecipitur ut inteJliga-
nms. Ouomodo praxipitur ut intcJIigamus'.' « NoJitc csse
>' sicut equusct mulus, non IiaJjcnlcs intclicctum'. u Au-
disti quia jussum est : ])etc, utpossis implere quod jussum
cst. Quomodo, inquis, pcto? Audi Scripturam. Quid
tiJji jussum cst? < ôlitc cssc sicut cquus ct mulus. nou
" iiaJ)cnlcs intcJIcctuui. *> Quia jussum est, aguo\isli \o-
lunlatcm : atidi (juia oratur, ut agnoscas gratiam. « l)a
" milii inlcJIc( lum. ul discam uiandala lua-. -- Jussuui
cat ut JuJjcanms sapi( uLiam : quia jussum c^t Icô. l J)i
Icgis, in(juit'.' Auditc : « Qui insipicntcs cslis in po[>uIo cL

" btuhi. aliquando sapitc"^. >. .lam illc quid dicit.^ Vides
(jUomodonoI)is]Mi.LCcpit Dcusutsapiamus. lirgosapicnlia
iu MObtra cst jjotcstalc? Jam di.\i, pricccplum audi\i,
voluulalcm coguo\i : audi orationcni, ut graliam lupossis
a;jii()S(( ic. Dc sa[)icnlia igitur. (jua* jussa cst nohis, au-
diainui (jiiid tli(.at a])()>to!u.s JacoJjus : « Si quis autcin
" vcblruiii iiidigct sapicntia, ])0StuIcl a Dco, qui dat mu-
" iiil)us alllucnlci' ''.
j^.IiiJjcIui' noJjis coiilincntia. Ihiju-
J)clur? Aposlolusad limothcum : « (.lonlinc lc i|)sum •'. »
Ju.s.sio cst, j)ra'cc])lio csl ; audicndum csl. lacieudum csl :
sed nisi Dcus adjii\( I . rcmamiuus. (lon.imur (juidcm

' l'aal. xxxi, y — '^
Id. <\\iii, ; K — •'
M. xtin, H. — * Jacoli. i, .'>.
* ( riiii. V, aj.
Ô S. AUGUSTIiSi E1'ISC01M
facere \ oluntate, ct nititur aliquifl voluutas ^ : non prae-

sumatpotestas, nisi adjuvetur inlirmitas. Certe cnim jus-
sum est : « Contine te ipsum. » Aucli aliuui locum Scrip-
turse : « Et cum scirem, inquit, quia ncino esse polest
» continens, nisi Deus det, et lioc ipsum erat sapientiae,
» scire cujus esset hoc donum. » Et quid, inquit, feci?
« Adii Dominum et deprecatus sum ^. » Quid opus est
,
multa percurrere, fratres mei? Quidquid noLis jubetur,

orandum est ut impleatur sed non sic ut dimiltamus : ,
nos, et cjuomodo a?gri jaceamus supini, et dicamus : Pluat

Dcus escas super facies nostras ; ut prorsus nos nihil
agere velimus ; et cum esca comj^jluta fuerit supcr os nos-
trum, dicamus etiam : Dcus glutiat de nobis. Aliquid et
nos agere debemus, studere debemus, conari dcbemus;
et in eo gratias agere, in quo potuerimus, quod non
in eo
potuerimus, orare. Quando gratias agis, caves ne damne-
ris ingratus : cjuando autem quod nondum babes petis,
caves ne remaneas inanis, quia impediris.
V. Cogitate ergo ista , fratres mei ,
quisquis ad vos
accesserit, et dixerit vobis : Quid ergo nos facimus, si
nibil habemus in potestate nisi Deus det onmia? Ergo
non nos coronabit Deus , sed se coronabit. Jam videtis

cpiia dc illa vcna venit : vena est, vencnum babel
scd
percussa est enim a scrpente, sana non cst. Hoc enim agit
hodie Satanas, cpiomodo per venena bêreticorum ejiciat
de Ecclesia , sicut tunc pcr vcnena scrpcntis cjecit de

paradiso. Ilhim ncmo dicat absohitum cssc ab cqiiscopis :
absoluta est, scd confcssio, quasi correctio ipsa cst abso-

luta. Quia ea cpuT dixit antc ej)iscopos catholica vidc- ,
bantur cpise autcm scripsit in h])ris suis

: episcopi qui ,
absolverunt, nescierunt ; et forsitan correctus cst. Dcspe-'
rareenim de bomine non debemus. cjui forte fidei Catho-

' Florus ibiil. — -' Sa|'. m i, ai.
;
FHACMEMA SERMOMM. v^ l
licae atljungi se nialuit, et ad ejus gratiam auxiJiumque

confugit , fortc lioc factum sit : tamen non haercsis cst
absoluta, sccl liomo h.ercsim negans. etc.
Ex Sermone de Passione Domini^ in collectiune Bedce

et Flori ad Rom. v.
" Si enim cum inimici essemus reconciliati sumus Dco

» pcr mortem Filii ejus ; muho magis reconcihati salvi
>' crimus in vita ipsius*. » Ergo Christus pro impiis mor-
luus cst. Et Christus Dcus est. Quomodo non rcgnabit
inventusin vita Dcijustus, quando neperiret, mortc Dei
([ua^situs est impius? In vita enim Dei salvi erimus, quia
in vita nostra pcricramus. Sed cum audimus et vitam
Dei, ct mortcm Dci, disccrnamus quid, unde sit. Vitam
quippc attuht nobis, mortem vero accepit a nobis : nec
lamcn pro suo mcrito, sed ])ro nobis.
llem ex Serm. de Passione Dom, Bedu et Florus ad

Rom. xu.
« Qiii se cxahal, liumiliabitur ; ct qui sc lniniih.it
» exaltabilur-. )) Proinde cuni Aposlohis nos achnoncat,

nc simus alla sa[)i('nlcs, scd iiiiiiiilibus (•onscMliciilcs '
cogilcl, si |»oicsl, iii ([ii;iiitiim siq)crl)iii' j)iiC(i|>iliii!n \\-
ralur liomo, si noii coiiscnscril liuiiiili Dco; cl (|ii.iin sil
]Hn"ni(iosum ini|)ali('nlcr lioininciM llTrc (jiiDd voliiciil
DoiiMMiis jnslus , si niilieiilcr |)crliilil Dciis qiiod Noliiit

iiiiniicus injiisliis.
' Karn. \, u>. — '^

Liic. xmc, i i
, — * Koiii. \ii, i i.
92 8. AUGUSTINI EPISCOPI
Item ex Ser. de Passione, Beda et Flor. ad Ko?n. xv,
Rex ergo Judeeorum (iliristus, sub cujus leiic juguni

eliam Gentes missae sunt in salutem ; quia eis misericordia
majore concessum cst. Hoc apertius ipse ostcndit Apos-
lolus , ubi ait : « Dico enim (>hristum fuisse ministrum
w circumcisionis propter veritatem Dei, ad conlirmandas
» promissiones Patrum, Gentes autem supcr misericordia
» giorificarc Dcum^. » Necjue enim debitum crat pancm
liliorum tollcre, et mittere canibus, nisi canes humiliali
ad colligendas micas, quas de mensa dominorum cadere
ccrnercnt, pcrij)sam bumilitatcm exaltali al([ue homincs
lacti, ad ipsam mensam inercrentur acccdcre.
Ilein ex Ser. de Passione, Beda et FLorus ad Gal. vi.
(iioiuEMLn ergo et nos in crucc Domini rioslri Jesu

Chrisli. per quem nobis mundus, et nos mundo crucifi-
gamur. De qua crucc ut non erubesceremus, eam in ipsa
IVontc. lioc est, iu pudoris domiciho collocavimus.
Iteni exScr. de Passione^ Ueda et Florusad Eplies. iv.
NiiQUE enim, ut nonnulU putant, vctus homo corpus

est, et novus homo anima:scd corpus, exterior homoest;
anima , interior. Tn intcriore agitur haec vetustas et no-
vitas. Cum enim x\postolus diccrct : « Exuite vos veterem
» liominem , et induite novum-; » non lioc jubebat, ut
corpus deponeretur, sed ut vita in melius mutaretur. Hoc
' Roin XV, 8, y — 2 liplas. iv, 22.
I
FRAGMENTA Sr.R^fOMDM. g3
(icnlquc consequentcr edocuit ; nani volens quid dixcrit
cxplanare : «Quaproptcr, intpiit, de[)0nentcs nicndaciun),
)) loquiniini veritateni unusquisque cuni proximo suo. »
E.r Sernwiic dc Besurreclionc Dofuiiii, llcda ct F/o-

rus ad Iloni. w.
« Qloi) enim morUius cst, peccalo moiUnis cst scnicl :
)) quod autcm vivit, vivit Uco. Ita ct vos cxistimatc vo>

)) mortuos (piidcm csse peccato, vivenlcs auteni Dco in
» Christo Jcsu^. » Iloc est sacramcntum in quo ])i qiii ,
])a])tizanliir, vilcC vctcris cxpcriunlur occasum , et novae
cxordiunlur ingrcssum. Lnde idem dicit : « (!onsc|)ulli
)) ergo iili sumus per l)aj)lismum in mortcm, ut (picinad-

)) modum rcsurrcxit (JiiisLus a niorluis. sic cl nos iii no-
V vitatc Nilic aiii])iilcmiis-. » Per lioc sacramcnlum a(>fiios-
camusnos ct pccc Uomortuos essc ciiin (^liiisto, cl jiislilia-
viv(;re in (.'Jirislo. Jn criice dolor cst conl(.'Ssoitiiii : iii
scjiiiltuia rcqiiics ahsoluloriim : in rcsuirc( Lionc \iLa jus-
toruiii.
A'r Scrnioiic ocln\uirnm l^nsclm', iiitcr collcctancn

.loaiiiii.s duicoiii iii ('.cncsiin iiitiidnin vn/iîita'''.
I. « Dixiioi 1 Dciis: l"ial lux, cL lacta cst liix''. clc. >•
Lucis noniiiic pcr allcôiiam omncs juslos altpic lidi-lcs
aj)pc]latos inlclliîmiis, siciii (li( il AposLolus : « Tuistis
)' alitpiando tcnclir.c, nuiic aiilciii lii\ iii Doniino'^. >- Scd
lux isLa lacLa csl : « KraL aiitcm luiiicn \crum, (piod illii-
' Koni. VI, lo. — ''

lliiil. 4. — "^ Ciliilnr tliiiiii u lU-ila iiiiiiiiiiin viil-
gaoudiluii. II. — <Oin. 1, J — • J'iilut. V, 8

C)4. S- AtGtsTIiM EPISCOPt
» miiiat omncui homincm vcnicntem in liunc nmnclum '^,
quod noii est factum , scd natum de Dco. Liix illa non
est facta, et per non factam facta cst ista. Sic ct firma-
mcntum quomodo : a luccntc Dco facta cst lux, sic a
firmo Dco factum cst lirmamcntum. \'A invenimus firma-
mentum in Ecclcsia oportere intelligi auctoritatem divi-
narum Scripturarum et idco prius lux, postca firma-
:
mentum; quia Scriptura pcr homincs justos facta cst,

et nisi prius justificarentur, ut lux essent, Scriptura pro-
pagari non posset, iit firmamcntum fieret inter aquas et
aquas, medium intcr populos hominum infcriores ct po-

pulos Angelorum superiorcs. Quarc? Quia Angeh iion
desiderant de Scripturis proficere, ideo non sunt sub fir-
mamcnto, sub auctoritate Scripturarum ;
quia ilh specicm
divinitatis et sapicntiae contcmplantur. Nos autem mcrito
sub firmamento sumus, quibus voluntas Dci per aucto-
ritatem Scripturarum aperitur, ctc.
II. Yidemus terram, videmus marc; opera Dci sunt
ista subjacent ocuhs nostris, illa subjacent intellectibus
nostris : ista nota sunt carni nostrae, illa nota sunt mcnti
nostrae. Quid cst arida in Ecclcsia? Arida»vocalur omnis
anima sitiens Dcum. Scgrcgalas sunt cnim aqua^, ct ap-
paruit arida. Mare hoc sircuhim cst et mah aqute sunt
amarae; segregatae sunt et congregataj in congrcgatione
una, id est, pnrdestinatoe ad unum fiiiem, quo dirigit
Deus omncs quos separat a sanctis. Scparat autcm Dcus;
nam liomo non potcst ista scpararc ct apparet arida pcr :
separationcm. Duos honiincs pone siuuil, unus dcsidcrat

spcctaciilum, ahcrecclcsiam. Juncli corpore, separantur
desidcriis. llle pertinet ad aquam amaram, liic apparct
arida. Undc probamus quia arida cst ista tcrra, qua^ sig-
nificat liomincs bona dcsidcranlcs ? Dicit PsaJmus Deo :
' Jo;iti. I, y.
fRAGMENTA SKRMOAlJC. ^D
( Auinia mea sicut tcna siiie aqua tibi^, w aninia mea
siliit te. Sitit, arida est : segregala est ab aquis maris.
.Non attcndat quia nondum corpore scgregata est:jam
desidcrium iecit segregationem. Alii desiderant Deum,
alii dcsidcrant saeculum. Quid ergo sitit arida? IniLrem
de coelo , imbrem de nubibus , imbreni de Scripturis,
inibrem dc lirmamento. autem dcsiderat imbrcm, Cum
dulcem aquam dcsidcrat scparatam ab aqua amara. Sed
Dcus novit quia desiderat arida, latet enim et in occulto
cst. Desidcria maris, id cst, dcsideria siccularia apparent.
Si (juis dcsidcrat pccuniam. movelur ad ipsam pecuniam,
vult illain acquircre ;
quia visibilis rcs cst pecunia, appa-
rct dcsidcrium ejus. Qui autcni dcsiderat Deum, latet de-
sidcrium ipsius; quia Jalct Deus, quem dcsiderat : intus
cst, occulla rcs est : Sitit quidcm, ct arida cst ; sed ap-
jKiret oculis Dci. Et non praetermisit Iructum, statiui
dixit : « Gcrminet terra bcrbam pabuli-. » Gcrminet tcrra
ipso dic quo facta est arida. iNou potuit arida illa sinc
iiuclu diu esse. Audiamus ct nos verbum Dei : et gcrmi-
nct tcrra licrljam pabuli, idest, bona opera misericordice,
de quilms dicit Isaias rrange esuricnti [)ancm luum, : «
" ct cgcnum sine tecto induc in donium tuam, ctc. » '^
iirmamentum crgo Scriptura Dci cst : luminaria in lir-

niamcnlo inlclligenlia Scrij)turarum : luniina aiih iii in
t (j(,'lo , iiilcllccliis iu Scjipliiris. \ is pcrvcnirc ad luincu
( iji'lcstc'.' Prius tcrra cslo dans IVuclus, id cst, priiccd.iut
()|)cra miscricoidia- : post opcr.i ciiim miscricordi.c, \cu\l

illiiiiiiiialio liicis illiiis, (jiiain dcsidci.is, ctc.
III. <> i)j\it aiitcm Dciis : liant himinaria iu liriiuiuiciilo
' /C(«'li, ct dividant dicm cl iioclcm '. » Evaugclislic lu-
uuiiaiia siiiil ,
.S( lijiliira Dci iiiiuaincntuiii. l'^\augcliuiu
aiilcm, (jiiod li.ibcl lcsliiiiouiniu .1 la'gc cl Projtliclis,
' IV^.il. i M.ii, (). — •'

(,. II I, I I. -^ '
l»ui. i.viii, 7. — ^ (ifii, I, I i.
96 s. Arr.csriNi rriscori
liiminaria siint in firmamcnto ca^li. Parviilus aiitom in
Ecclcsia nondiim potcst capcrc cibum, scd cst lactc con-
tentiis, cjuod signilicat luminarc minus ct stclla^. l'!t idco
« Luminarc majus ad |!0tcstatcm dici, luminarc minus ad
»potcstatcm noctis^. » Ouandiu carnalcs sunt lioniincs,
et non possunt illam sapicntiam, pcr ([uani facta sunt

omnia, cogitarc. in noctc sunt sed non descruit noctcm :
;
praestitit fidcm. Non cnim noctcm dcscruit Dcus; dcdit
illi luminaria sua. Dics solcm qu«rit, sol ci sullicit : luna

et stellas nocti datee sunt, illuminant illam ; ct quando
luna non lucct supcr tcrram, lux illa cjUce cst iii aerc, de
stellis est. l ndc fit. ut c.xcamus foras noctc, ct vidcamus
arborcs; et si non disccrnimus, tamcn videmus utcumcpie
lucem slcllarum :et idco quando crassa sunt nubila, lol-
litur ct lux stcllarum, et sic est Iiomo ante se sub divo-,
cjuomodo intus in cubiculo. Ergo babet et nox lucem
c|uamdani suani. Vidcamus quid dicit Apostolus in iilis
nmncribus, in illis donis spiritalibus : «. Unicuique dalur
» manifestatio spiritus ad utilitatcm. >; Quomodo datiir?
« Alii cjuidem datur pcr Spiritum scrmo sapientiae, alii
» sermo Qui intclligit quid intcrsit inter scr-

scicntiiT '\ »
nionem sapientia? et scrmonem scicntiae, intcllcxit quid

intersit intcr luminare majus etluminare minus. Audia-
nius sermonem sapientite. « In principio erat YerbunK et

» Yerbum crat apud Dcum, ct Deus ciat Yerbum boc ;
» erat in j^riucipio^', ctc. » Qui comprelicndunt, dies cst,
sol illis lucct scd nisi primum a nocte, non vcnerunt ad

:
lucem « 'f encbrae cnim crant supcr abyssum, et dixit

:
» Dcus Fiat lux^. » Ncmo dicat quia a lucc cnepit. Om-

:
ncs enim cx peccatoribus justificamur. Capiant ergo qui

possunt quod dixi de Evangelio. Sed dicunt mibi Non :
• Gen. I, 16. — 2 Pi-o siilf aere^ iil Horat. 2. Carm. OJ. 3, vers. 23, et
Plin., 1, 14, r. at, --- 3 I Cor, xvii, 7, — < Joaii. i, r, — 5 Gch. i, 3.

:
FRAGMENTA SERMONLM.
9^
iutellexinuis c|uitl est : h\ principio erat Yerbum. » Si
«
ergo adliuf nox est, atlende quia assunipsit carneni Yer-

bum, lumen nocturuum.
et fecit tibi quasi YerLum «.
w enim caro lactuni est, et liaLitavit in no])is^ » Et in

rubo loquitur Deus per Augeluni Aloysi. Audi ubi est
serjuo sapieutia?. Quid vocaris, dixit Moyses? quouiodo
te uuntio [)op\ilo? Si dictum fuerit Quis temisit? quid :
dicam? Audi sermonem sapieutia^ « Dices liliis Israel :
» Qui est misit nie ad vos-. » Quis potest capere « Qui :
» est? » Caitera vero uou suut. Quis vere est? Qui non
transit, qui semper mauct iucommutal)ilis. Sed iste cibus

graudiuni est , iste sol diei est. Et quasi diceret Alovses
illi: Adhuc uox sum, noctem illumina. Aliijuid dicamquod
potest nox capere , dicam quod possuut parvuli
aliquid
retiuere ; « ligo sum Deus Abraham et Deus Isaac el
»Deus Jacob'\ » Ergo, « ligo sum cpii suni, »ad potesta-
tem di(;i « Kgo sum Deus Abrabam » ad poteslalcm
: .
uoctis. Fides tehq)oraliter dispeusala, lucet uocli:sa-

pieutia semj)er uiaueus, lucet diti. .\utiit iu uocle, ul
procedamus iu diem. Stellae ergo Cielera muuer.i. Quia
cum dixisset : « Alii datur sermo sapieulicU, » tauquam
«Solem iu poLestatcm diei alii datur sermo scieutia\ " :
tanquam « Luuam iu potestatem noctis » dat et stellas, :
« Alii douatio curaliouum, alii proplietia, etc. »

lY. « Dixit Deus : I*roducaul at|iuc re[)lilia auimaium
» vivarum el volalilia. I'^l [)i()tlu\eiiuil ai[ua' jii.sccs
, . ti
» celos maguos cl solalilia ctrli. i.l \iflit Deus ([iii.i lio
» luim csl '', elc. » \ idcamiis crgo ([iiid dicuiil S( ii[)im,i'.
J,ux |)cr luccm.jusli |)cr\(rl)um. I iiniamciiliiiii c(rli,
solidamciiliiiii St ii|)liirai'iiui. A(|ii.r siih llriiianicnlo ,
lerreuus [)()|)iiliis : a([ua- su[)ra tirmamcudim . Cdkstis

pi)[)uliis. I cna arida ab a([iiis maris se|)aral.i , aidiu.i'
' ,I<>,II). I, 14. '^

l''.\(lll. 111, I •',
.
•'
\Uh\. I .1. — ^ (icll. 1, 'II.
(.XXIX. 7
g8 S. AUr.USTINI LPISCOPI
sitientcs Deum a miiltitudine delictorum saeculi. Germi-

nat terra lierbam pabuli et ligna fructifera, opera mise-
ricordiae. Luminaria in firmamento coeli ,
praedicatores
verbi , dona spiritalia. Atten-
Evangelistae et Apostoli ,
damus ergo luminaria circumeuntia totum mundum et ,
videte qucmadmodum producant aqute reptilia animarum

vivarum. Discurrunt Evangelistae, evangelizantur homi-
nes. Ergo rcptilia animarum viyarum, sacramenta intelli-
guntur. Quare? Quia adhoc sunt sacramenta necessaria, ut
Gentibus evangelizentur, et de Gentibus bomines separen-
tur ; hoc est , ut aquae producant iUae amarae , et liant
pisces dulces. Magna enim resest, gustare aquam maris

nemo potest^, pisces manducare : amaritudine nascun-
tur, et vegetantur. Ista sunt sacramenta dulcia ,
quee
missa sunt per totum mundum. Scd reptiha dicuntur ani-
marum vivarum nondum anima viva. Quare? Hoc ah-
:
quantum ad inlclhgendum spissum est^. Audistis modo ,
cum lectio legeretur, quia Simon magus baptizatus est, et

non deposuit malam mentem habuit formam sacramenti, :
virtutem sacramenti non habuit. Audi Apostolum quid

dicat de impiis : « Habentes, inquit, formam pietatis,
» virtutem autcm ejus abnegantes^. » Quae est forma pie-
tatis? Sacramentum visibile. Quae est virtus pietatis :
Audi virtutem pietatis « Si hnguis

Invisibilis charitas. :
» hominum loquar et Angclorum, charitatem autem non

» habeam,factus sum utaeramentum sonans, etc. » Et si
illud et illud habeam, « Charitatem aulcni uonhabeam,
» nihil suni^. » Nam sacramenta sancta et magna sunt
sed niliil cst homo, si charitatem non habeat. Ergo vir-
tus sacramenli chaiitas. Quam charitatem non habct
haereticus, cum apud euni inveniam formam sacramenti.
' iorte dcest, iiote^l. — 2 jj^Ja vcMiis et iiondum viilgattis aJ i Tim, ni.
Acl, viiij I?.. — 3 2 Tim. iir, 5. — 4 , Cur. xiii, r.
FiiAGJlEATA SERJIONL.M.
,,^
Itaque cum ad me venit haereticus. defero
forms sacr^^
iiienti, ut non rebaptizem : sed reddo virtutem saci-,-
menti, ut radicem charitatis
msinuem. Ipsa erô erit
anima viva quam terra producit,
, ut anima viva sit
,„, i
habens virtutem sacramenti.
Hoc est ergo quod dictum
e.L
« 1 roducant arjua. reptih.Tanimarum
vivarum, etc .
V. « Dixit quoqne Deus
Troducat terra animam :
vi-
^^ventem in genere suo^, etc. >, .Scxto die dixit
Deus •
<
Producat animam vivam « non rentiha
terra :
anim'>
rum vivarum, sed animam vivam. Et
produxit terra om Ji^
pecora, ethestiasetserpentes, et
quidcpiidrepit super icr
lam. Lt vidit Deus (|uia
c<
honum est. Ei dixit Deus »
eodem die scxto, quando ejccit terra animam viv-,m' •
« l<aciamus hommem ad imaginem et simihtudinem

nos'
" ^^^"^"'/tc. » Diximus quia fbcit Deus lacem,
id est
omnes lideles lecit hrmamentum
:
in mundo cneJum
.
in'
ler aquas et aquas; fi'cit lirn.amentuin in JiccJesia
auc
loritatem Scripturaram inter
popuJos AngeJorum, quihus
hocnon est necessarium, ct
populos hominum, qui
iJn
quaTerent JXum : Ji.cit D.us in mun<Io separa.ionem
•nans a terra, fccit Deus in
EccJesia separa.ionen, .<.„
'imii a servis suis sitit
: teri-a aiida imhrem. sitiunt^ho
n.iiH-s in Ju:clesia imj^rem nrleslem :
produxit tc..Ti
i';'''"'' •'^^'^^"^' rn.clif.Ta. pnuh.ruM. r. hon.incs
m
'"'V;^'";
J^crles.a op(Ta miserico.-diu. : li,,,,, |,„„i„,ri;, i„ cir]o
l'""inare,naJus,se.-mosapie„li;,.;lu„„„a,v
„„„,,, .,,,,„;
s<K'nl,a. : slella'. (|„„a („,;,lioin,„, , p,(q,hoiia. ,i,|,.,
<'«••• o.iMMa isla ,„ li,,„.,„,n,io
..rhMlum (M-0(Y,>pi.,,,,;
:''''''''J-''''-'|'''-aK'-''vl..li,iM,,,,,iM|ui„.n,,,,,,,,,,,,, .
'<l^^st,dc Ci.lihus .•MiinuMl .vp|,|,., aMi,„,,ru,„ /iv,'

"MM ,
s;„r;„Mc„la sa,i,|;, ;
,.| |„„„i„,vs C(,Ms,.,.ra(i h;,l.,>„|',.
i<'nMam: ro,„,a est ejiim s;„-,;„m,.,,i, ,„ |,o,„,„,
, „ ,,j'
(mh. ji. _ V
'
1, „,ij .^,;
7.
100 s. AiGiJSTiM r.Pisr.ori
quaudo virtiis sacranienti statim consequitur, sedjam

in terra qute separata est ; ideo producit terra animam
vivam. Et revera, fratres*. animam vivam esse opus est.
Acceperunt fratres baptismum sequatur formam virtus. .
Non sit baptismus ad judicium . sed ad salutem. Ad ju-

dicium fuit Simoni mago , ad salutem l'etro. Yideamus
ergo quid est aninia viva. quam terra produxit. Attendite
hominem, habet corpus habet animam. In ipsa anima ,
multosmotus habet similcs bestiis ct habet ncscio quid ;
aUud quod non habent beslia-. Quos motus habet simi-

,
les bestiis? Manducare et bibere dormire et vigilare, et ,
generare. jNonne communes sunt noljis cum bestiis? Istos

niotus quisquisin luxuriam projecerit, animam mortuam
habet non auimam vivani. l
, ndc probamus? Audi
Apostohun Quae' autem iu dehciis agit, vivens mortua
: (f
» est-. » Qnid est agere iu dehciis. nisi illos motus auinut',
quos communes habemus cum })ecudibus, laxare in vo-

luptates et concupisccntias immoderatas , in voracitatem.
iu ebrietatem , iu foruicationem , in somuolentiam ? Jii
dehciis aguut qui sic vivuut; sed vivi mortui sunt. Si

autem constringautur istrt' omnes aftectiones, et isli
motus teueantur ad castitatem ad continentiam produ- , .
cit terra animain quie ([iiia mortua erat in deliciis

; .
restat , ut reirciiala a deliciis iucipiat vivere, et liabeic

virtutem pietalis. Quic est aiilem \irlus pietatis? Cha-
ritas in Deumet j)io.\inHim. Qui auteiu habetcliaritatem,
refreuat per iidemomues libidines omnes couciipiscen- ,
tias,omnes molus animi sui, (pu)s coinmuues habet cuni

pccudibus erit anima \iva. Ju setpiitur ut jam formelur
,
homo ad imagiuem el simihtndinem \)n. l"ormatur au-

tem cum oiuuia ista quie dicla suut, ad ilium bomiuem
,
' Iiuliral lei^piis li.T[)ti/.<!i5s — - i Tiiii. v, (5.

FnAGMIi.NTA MiUMO.M M. lOI
roiiclutluntUT^ niiia ct fecit Dcus luceni. de hoinine
dictum cst in Ecclesia : et fecit lirmnnicfitum . proptcr
hominem auctoritas Scripturarum : ct scparavit aquas a
terra. Gentes a credentibus : et germinavit tcrra Lerbam
pabuli , opera misericordite ; et lumina in aielo . Evan-
gelistte sancti liomine : ct produxit lcrra reptile ani-
marum vivarum , sacramenta ; et hoc in hominibus :
postea produxit animam vivam , rcfrenationes omnium

libidinum ; ct hoc in homine. Junge ista omnia ad intel-
lcctum ; ct factus cst homo ad imaginem et similitudincni
l)ei. Attcndc unde ilhid probemus. Idco de singulis di-
cebat Yidit Deus quia l)onum est.
: '< nuando autem >^
lecitrem meliorcm nou viditquia melior facta cst. Scd.
in ipso liomine concludit omnia quic facta sunt ct dic- ,
tum est \idit Deus omnia qua' fecit

: '< et ecce bona ,
» valde. » Jam dudum dicebat de singulis ,

quia bona
essent ; homiiie facto omnia nominavit. Intclhgitur (juia
illa singida in hoiiiiiic omiiia iiiNciiiuntur. Quiciis in
homine hicem.^ In\cnis fidcm. HuaMis lirmaincntum?
Invcnis auclorihilem Sciipliirarum. Qnivris segregatio-
ucm aquarum? In\cii!s fidclcm scgrcgalum a (ienUbus.
Qufcris pullulare lieib.un cl ligna fructifera? Invenis
opcra ])ona , oj)eia miscricoiiliic. Quicris liiminaria cfrli?
liisenis Evaiigclislas. Qiucris icplilia animarum \i\.i-
riim? Invcnis saciamenta. (Jii.rris aiiimam vi\aiii.' Iii-
\ciiis continciiliam. (Jiiicris in hoiiiiiic lioiiiiiicm .' Iii\c-
iiis imagiiicm cl siiiiilitiidiiuiii Dci.
A\i' Sertnuiie tlc (^^mihiHiif^c.sdiKi i ('-iii i ci tioiii^, /-'io-
i/ri (II I I Cor. 1.
Ili \iii,i \n s esl l)oiiiiii"i> (iiiriNliis. iii c.s,>i> liuinihs

' /•>'/>' (1(1 llli M< rlnill ||'>IIIIIIU < <ili|iltl Mllllilt .
io'i s. AiGisrixi Enscopi
uoscercmus : concejitus est continens omnia, natus est
gignens omnia, mortuus cst vivilicans omnia : secl posl
triduum resurrexit, et asccnclit in ccelum, et humanam
cjuam susceperat carncm, ad Patris dcxteram collocavit.
Mirabile est, fratres , et hoc cst ([uocl crcdcrc impii no-
lunt; mirabile est liominem resurrexisse in carnc , et in
ccjehim ascendisse cum carne : scdmuko est mirahihus ,
ôtum mundum rem tam incrcdibilem crcdidissc. Quid

cst incrcdibilius, Dcum talia fccisse, an mundum credere
potuissc? Ouid si ct ipsc modus consideretur a nobis,
quo crcdidit mundus, cliam ipsc vcrc divinus adverlitur,
ct valdc mirabilis inveuitur. Ineruditos hberahbus dis-
cipJinis, ct onuiino cpiantum ad satûli doctrinas perti-
net impohtos, non peritos grammatica , non armatos
dialcctica, piscatores Christus cum retibus hdci ad mare
saecuh paucissimos misit. Quid dico paucissimos? Duo-
decim misit ; et tamcn per eos sic omni genere piscium
implevit Ecclcsias, ut phirimi etiam cx ipsis sapientibus
saeculi, cjuibus videbatur ignominiosa crux Christi, ea in
fronte signentur ; et de qua crubescendum pulabant, no-
biscpie insukabant, eam in pudoris arce constituant.
Ex Sernione dc ciposlolo Pdulo, in conversionc cu-

jiisdani Fausti pagani, Florus ad Pwm. xiv.
(iOR liominis nec vidcrc possumus , ncc ostendere.

Dcus dicit : « (ûse palam sunt, vobis ; (pia^ occuka sunt,
)) mihi. )) Pauhis di(Mt aposlolus : « l'ratrcs, nolitc ante
» tcmpus judicarc <piid(]uam. doncc vcniat Dominus, et
» illuminct abscondita tcncbrarum. ct manifcstabit cogi-
» tationcs cordium, ct tunc laus cril uuicuicpic a Dco^. »
I Cor. IV, 5.
IKAGMExNTA SEKJIONUM. 1 o3
ôn potes inspicere cor novi Clrristiani. Quid, cor vete-
lis Clirisliani potes? Dicturi cstis : Sed ex necessitate
credidit. Posset et de illo dici, de quo paulo ante loque-
baraur : « Qui prius fuit blaspliemus, et persecutor, et
'»
injuriosus^. » enim quadam necessitas inipacta
Et i])si
cst ccielesti voce prostratus est

: ut lumen haberet, lu- :
mcn perdidit. Minare quod vohicris, ct quantum volue-

ris da cuilibet bomiiii quid dulcius ista luce ? Quara :
lanien Paulus nisi perdidisset, aeternam non accepisset.

De Quidtinmit? Dicatur mibi quid
necessitate credidit.
timuit.Clamantes oves? Oves clamare possunt, mordere
nonpossunt. Potuitet in ipso clamorc ovium Dci adver-
lcrc gloriara Dei , et timcre judicium Dei. Excitatus cst
a somno quodam modo , ut cousidcraret irapleri de

Cbristo quc€ sunt pncdicta de Cbristo, tantum posse no-
incn Cbristi, tanlura praevalere gloriam Dei. Itaque brc-
viter dico Cliaritali Vestra: ; Eccksiam Dei alloquor,
jiopulum Dci aI!<)(|Uor : .Si crcdidit, tu invonisti; si li-
nmit, tu vicisti. intcrim, fralres, ad quod possuut bowii-

!ics, ultra nobis non usurperausquod conccssuni non esl.
Apostolus dicit : « Inlirmum autcm in llde recipite, non
)> in (Jijudicatioiiibus cogitatiouura-. >> I\on nobis usur-

|)emus dijudicare cogitalioncs alioruni : sed Dco pricbea-
iiins cogilatioiics nostras, cliani pro illis dc quibus forle
ali<juid (liiljilainus. [*'orlc dubitat aliqiiid novilas ipsius.
Aniate abundantiiis diibilanlcm : aiiiorc \<>lro (•iiialc dc
< <)rd<' iiiliniii dubilalii)ii<'iii. iiilcrioicm faci<'m xidclc,
<!<• <pia gaii<lc.ilis; cor l)((> <()iiimillil<'. [)i() (pio orclis,
Sciatis cura dcscii a iiKlis, siiscipi.iliii a \(»!)is. IMui

aiiialc bomincin, (piain prius 0(!< ratis ( i rorciii. Sic\ciiit
Cliristus icgros saiiaic, de qiio iivaiigcliuin audi\iiiius :
" Quia non cst opus saiiis iucdicus, sid malc liabcnli-
' I lim. r, 1 1, — - llinn. XIV, I.
]o4 s. AKiisTiM ]:risr.ori
wbus^. Et qiiis est liomo, qui cum perdiderit unam

))ovem, nonne relinquit nonaginla-novem in montibus.
)j et it quaerere unamquae perierat. et cum invenerit, gau-
» det de illa? Sic gaudet Pater meus de uno pnenilente
)) quam de nonaginta-novem justis, quibus non est opus
)) poenitentia^. » Sic prorsusvenit Christus eegros sanare,
sic se novit de inimicis suis misericors vindicare. Quibus
forte animus dolct consortibus cjus erroris . ad boram
irascuntur. postea fortassis imitabuntur. Itaque. fratrcs,
commendamus eum ct orationibus vestris, et dilectioni
vestrae, et amicitine iidclissima\ et susceptioni infirniita-

tis ejus. Quomodo prcTitis , sic scquitur : bonam viam
docete, bonani in vobis inveniat. Jam factus Christianus.
discernat quid intersit inter id quod dimisit ct id quod
invcnit. Yitam ipsius ct studium circa fidcm Christi
posteriora tempora comprobabunt : nunc autcin, fratrcs
mei, non fuitncccssc, non fuit consihi pastorum repellere
pulsantem, diffcrre quicrentem. l)c occullis cordis velle
judicare, ct vocem manifcslam non acceptare, ncc consi-

lii fuit, nec propositi noslri. >»ovimus cuini quemadmo-
dum minelur misericors illa Dei avarilia nndiquc lucra
qutercntis dc pccunia sua. et diccntis pigro scrvo judi-
care volenti quod non vidcbat, et circa Jucra colligenda
Domini toi'pesccnti « Servc nequam. cx orc tuote con-
:
)^denmo. Tu me dixisti hominem molcstum metere ubi .
))non seminavi colhgerc ubi non sparsi

, novcras : )>
ergo avaritiam meam. « Tu dares pecuniam mcam num-

>'nuilariis, ego veniens cum usuris cxigercm ^. » Nos crjjo
non potuimus nisi crogarc pccuniain Dominicam. Exac-

tor ille erit, non tantum ipsius, scd ct omnium nostrum.
Implcamus ergo oihcium pricrogatoris. non usurpcmus
locum cxactoris. Itaquc, fratrcs mci. opus Dei in aninm
•Malll). IX, la— 2 jj_ xvn, ,,. — 'i
Lnc. xix 22.
FRAGMEMA SEUMON UJI. •
1 o5
liabcLe : aliucl quaerebatis, aliud dispoiiebalis, aliud in-
venistis, Opus Doniini comniendamus, seni conservis.
rius in co diligamus quod Dominus noster fecit, quam id
quod facerc volebamus. Mcliora cnim sunt opera ipsius.
lit magnam et devotam vocem ejus audivimus ^Jajora- :
tum nolo, Cbristianus esse volo. Laetamini, exultate,

ampHus quam oderatis amate. Opus suum (^hristo ora-
lionibus commendate animum fidelem. pium, amicum :
rudimentis scnis exbibete, Quid iulerest eiiim quia vide-

tis jam provectam a?tatem ? Ilora nona venit advineani,
mercedem ccqualem accepturus, efc.
Ex Seniioiic dc iSntaU saiicli UiiadidtL^, Hcda iiun-

dum vii/gatus ad '2 Cur. iv.
P>LATi's aposlohls Paiihis adliibuit leslinioiiium de

Scripturis, in (pio iiol)is gloiiam Abuljrum commenda-
vit, « Propter quod scriptum csl, inqnil : (lrc(bdi [)iop-
>' lcr (piod loculiis siiiii. 1^1 nos crcdiinus, propler (piod
' ct loquiiiiur-. >' Si cniin taiitummodo crc(bdissent. ct
iioii lotpicrciilur. noii |)atci-ciilur. ( ircdcado ;qq)rclicnde-

iiiiit \itam. cl Nxpiciido iiiscnciiinl moitcin ; scd nior-
lciii. in (jiia ((irpiis corruplibilc sciiiiiiarcliir. cl incor-
nijilio mcicrctiii-. Isliiiii sciisiim. id cst, (juod crcdimus
j)H)|)lci (jiiod ct loquiiiiiir. alio loco idcm A|)Ostolus sic
cxj)lica\il : < (lorde crcdiliir ad instiliam. orc aiilcm

» conlcssio lil ad saliitciir^ »
' lil Kalfii.i. (;,|i|l|u;, iiitiiM- Aii^, I r|. In;i|i|r. — -'

a Cr. n. i
$. .—
' K"iii. \, III.
lo6 S. AUGUSTINl liPISCOPI
£x Seimone de tribiis virgis ^ Beda et Floriis ad i
Cor. I.
QuARE autem primo ignobiles, paucos imperitos et
impolilos elegerit Dominus, cum liaberet ante oculos suos

turbam magnam, in comparatione quidem illorum pau-
periorum jâuciores, sed in genere suo multos divites,
nobiles, doctos, sapientes, quos postea etiam collegit, ex-
ponit Apostolus sacramentum : « Infirma bujus inundi
» elegit Deus, ut confundatfortia ; et stulta bujus mundi
» elegit Deus, ut confundat sapientes ; et ignobilia bujus
» mundi Deus et ea qua; non sunt, » id esl non
elegit , ,
computantur, « Utquaesunt evacuentur^. » Yeneratenim

docere humibtatem et expugnare superbiam. Yenerat
,
humilis Dcus nullo modo bic prius aJlos quareret, qui

:
tambumilis venerat. Primo, quia clegit nascideilla foe-

mina,quae desponsata erat fabro. Non elegit ergo amplos
natales, ne in bac terra nobilitas supcrbiret, Non clcgit
saltem nasci in amplissima civitate, sed natus est in Bc-
tbJebera Judae, quae nec civitatis nomine nuncupalur.
Hodicque illam incol^ loci ilJius villam appellant tam
:
parva, tam exigua, propenuUa est, nisi pristnia Domini

Christi nativitate nobiUtaretur. Elcgit crgo inljrmos
paupercs, indoctos : non quia relinquil firmos, divitcs,
sapientcs, nobiles ; sed si ipsos ])riinos cbgeret, mcrito
divitiarum suarum, merilo substanliarum , merito iiata-
lium sibi eligi viderentur, atque inflati de bis rebus, sa-
lutcm bumilitatis non rccipercnt, sine qua ncmo potcst
redire ad illam vitam , unde noii JaJjcrcmur nisi per su-
perbiam.
' t Cor. I. 27, 2>!.
,
FRAGilENTA SERMcjMm. jq-
Item ex Serm. de tribiis virgis.Bedanondwn vulgatiis

ad 1 Thessal. ir.
Factus siim parvulus in niedio vestrum,

«
tanquam
» nulrixfovens
filios suos^ » Idco non dixit,
mater; quia
ahquando matres vel delicatiores sunt, vcl minus
aman-
les fihos suos, cum pcpcrerint tradunt ahis nutriendos.
Ilursum si solum dixisset : « Tanquam nutrix fovens ^>
;
ct non addidisset : « Filios suos Tanquam aha pa-

: >;
ncnte nutriendos accepisse videretur. Ft nutricem sc

dixjt, quiaalebat; et fjhos suos, quos ipse pcpererat, di-
ccns : « Fihi inci , quos itcrum parturio , quoad usquc
>^Chrislus rcformcturin vohis^. « Parit
autem, sicut pa-
nt Fcclcsiain utcrosuo, nonsemine suo.
Ex Sennone de bono L\upliarum , /Jeda et Florus

ad Cor. \\\. 1
«Qui potest capere, capiat». .. Scd non possum in-

,
quit. Non potes? Non possum. Suscipiat te nulritoria

qu;rdam Aposloh aucloritas, ut «Si se non
contincnt
» nuhant\ » Fiat ahqiiid, undc pcrvcniatur
ad vcniain.
IVrtincat ad veniam, ne irruatur in al«"inam
paiiam.
Fial (piod hcct.undc ignoscatur (piod iioii hicl. Hoc
in(hcat(pi(.d scquitur «MaHcm
: cos milxMc. ([iiam mv\ »
Conccssil, iiKjiiam, ali(piid iiicoiiliiiciilia-. ([ina m;i|iis li-
niuiL limiiil [xi-iias alcrnas
:
. timiiil (jiiod c\|)((ial cl
nianct ;uhillci-os. Fli;iin hoc (|iiod (•oiijii-;,ii vjcli concu-
piscciiti;i iiliiiiliiriii\iccm ulli;i
ii(rcssil;ilciii hhcros [)ro-
'
' Ii"'.s. n, :.— n;,,i,,i. ,v, ,,, _ j
M,„,|,_ ^,^ ,, _. 4
— •il-id.
'
, , ,„. ,,, •'
108 S. ALGLISTIM KPISCOPI
crcandi ,
ponam in liis pro (piibus quotidie dicitur ;
« Dimittc nobis debita nostra,sicut et nos dimittimus de-

)j bitoribus nostris ^
. »
Ex Serinone de eo (juod scriptum est : Si quis vult

post me venire. abneget semetipsum Beda nondum :
i>ulgulus ud Thess. v. i
'< CoiiiiiPiTE incpiietos, consolamini pusilknimes^ etc. «
Quando videt homo aliqucm malc viventem. et fortc ali-

quid Ecclesia^ prttstantem, et non eum corripit, animo
rugit. Quid est. animo fugere ? Timere. Timor est fuga

interior^. Quare timet? Quia niercenarius est. Ne forte
ille male accipiat quod corripitur, et non dct quod solet.
Vidct lupum venientem, id est, diabolum malc viventis i
colla frangeutcm ; et fugit animo, abstinct ab utili cor-

j
reptione, plcnus timore. Qui autem pastor est, et cstei!
cura pro ovibus ; non cuni dimittat, et facit quod ail)
Apostolus : « Corripite inquietos, consolamini pusillani-j

:» mes. ctc. » Non ergo putet quis pium paslorcm, vel quij
sc dicit non leddct makimpro malo, cum
paslorem, qiiia
reddat potius malum pro bono. lUe enim ctsi peccator

cst scelestus, dc Ijonis siiis dat Ecclcsiit^ ille autem ma-; :
lum ])ro l)ono ci rcddit, cuisubtrabit corrcptionem. Sedj

((uoniam boc tolum de dilcctionc faciendum est ali-l ;
(piando autcm bomines corrcptores suos putant inimico;;

suos : idco cum dixisset : «. Corripitc inquietos; » subjc-
cit : « Consolainini pusilbmimes. > Forte enim dc cor-
rc])tione incipit deficere, et perlurbatur : tunc te oportei
consolari. « Suscipite infirmos : » ne per infirmitateii
cadant. Si titubarc cum fccit infirmitas, sinu suo susci
' Mallli, VI, li. — 'i

i 1 liess. v, i4. — •*
Vide Ser, iJ:, ii. la.
FRAGMF.NTA .SERMONISI. 1
09
piat charitas. Et cum ista dixisset, adjecit in novissinio :
cc lidete ne quis malum pro bono Ergo

alicui reddat*. »
non est malum correptio si sil. Sed bona ovis.quando

corripitur a pryeposito suo quid dicit? '< EmendaJjil me
» justus in misericordia -. »
R.r Sermone e.r eo cjuorl nit Dominu.^ : Petitc, et acci-

pietis : Beclu nondum viiltâtns ad q Cor. xif.
Tnvemmls malos pctisse et accepisse, et honos petisse

et non accepisse. Quid enim j)ejus dcTmoniljus? El tamen
porcos pelierunt et acceperunt. El iineiiilur Ueus non
desiderium Apostolorum. et iniplesse dcsiderium
fecisse
daemoniorum. Quid ergo dicimus, nisi (piia « Novit Do-
» minus (jui sunl cjus'^, et corum onniis (|ui pelit ac^ci-
»pit^?))Sed adliuc de Apostolo scrupulus restal noii .
enim ipse nou erat inter eos qui sunt ejns. (jiii liancscii-
tentiaui dixit : « Novit Dominiis (jui suiit cjiis. .. J-irgo
omnes (pii suiil ejus, pelunt el accipiunt. '^vd qiiariinus

quid? Ea (|iii|)])e quae propter vitam istain temporalem
y)etuiiliir. ali^jiiando jirosunt . ali^jiiando ohsiint : el
quando ca ir^f it Dcus ol)essc, non ea dat disidcr.inlihus cl
pelentihiis siiis : (jiiomodo ncc mcdic iis (!;it (jiii(|<jiii<|
«"ger pelieril ; el amaudo negat, (jiiod non amando con-

Ccdcret. lixaudit crgo oiimcs suos ad ;clernam saliitcin;
non onmes c\audil ad lcinj)oralcm ciqiiditalcin et idco :
non cxaudil ad jjoi iil xaiidial ad illiid. I>cni(jiic cli.iin

. (
ijisa \crl)a conîdcia. (jiiando iion ai ccjiil j)roji|cr «juod
ler Doniinuin io-a\il, ail illi : < Siillicil lihi -lali.i iiica ;
» nain \iiliisiii iiiliniiilalc jxrliciliir'. <Jiii(l a iiic dc-
• I llio.ts. \\ - ' INal I M , >. — '

i liiii. "I, i>i — * ! iii'. »1, III. —
• a (liir. \, 1).
sideras ut auferatur a te stinuilus carnis, quem accej)isti,
nein tuisrevelationibus extollaris? Ltique propterea hoc

poscis, quia tibi prodesse nescis. Crede mcdico : quod
imposuit, acre est, sed utile : facit dolorem, sed parturit
sanitatem. « Virtusin iulirniitate perficitur. » Tolera ergo
infirniitatem, si desideras sanitatem : tolera infirmitatem,
si desideras perfectionem ,
quia « Yirtus in infnvraitale
» perficitur. »
Ex Sennone de verbis Apostoli : Non est nobis colluc-

tatio, etc. Beda et Florus ad Ephes. vi.
« NoN est nobis coUuctatio adversus carnem et sangui-

» nem^. » Quia non tantum te homo persequitur sed ,
diabokis per illum et antequam te laedat in corpore

; se ,
occidit in corde. « Non est nobis colluctatio adversus

» carnem et sanguinem; » bominibus adversus bomines,
qui caro et sanguis sunt Sed adversus principcs et po-
: «
» testates , rectores tenebrarum harum- » quia quomodo ;
eos qui lux sunt, Christus gubernat et regit; sic eos qui
tenebra? sunt, adomnc makim diabolus prsecipitat et
Hoc ergo nos hortatur Apostolus
instigat, , ut non conlra
homincm malum scd contra diabokim , qui cum illo
operatur , oremus ; et quidquid possumus fa( iamus , ut

diabokis expellatur et homo kberetur. Quomodo enim si
ad akquem in pncko constitutum dc parte adversaria

armatus equo sedens veniat ,non equo, sed equiti iras-
citur ; et quantum potest , koc agere cupit ut equitcm ,
percutiat , et equum possideat : sic circa homines malos

agendum est ; et non contra illos sed contra eum qui ,.
ikos instigat, totis viribus laborandum cst; ut dum dia-

' Ephes. vr, 12. — '^
Ibid.
FUAGMENTA SEPaiONLM. 1 1 1
Lolus viiicitiir, infclix ille quem possidere coeperat libe-

retur.
Ex eodem Scr/none, lieda et Floriis ad i ('or. xii.
« Qli tlicit se in Chiisto manere , debel sicut ille am-

» Lulavit et ipse ambulare^. )> Quae est ista via , in qua
Christus anibulavit? quae est aha , nisi charitas, de qua
dicit Apostolus : « Adhuc supercminentiorem viam de-
i> monstro vobis? » Si ergo Christum volumus imitari ,
j)er ipsam viam debemus currere, quam Christus et in
cruce pendens dignatus est ambulare. In cruce enim

viam currens pro suis persecuto-
fixus erat, et charitatis
ribus supplicabat. Denique sic dixit « Pater, iguosce :
jjillis, (juia nesciunt quid iaciunt^. « Et nos ergo pro

omnibus iuimicis nostris hoc jugiter supphcemus , ut illis
Doniinus enieiidalionem inoruni et indulgentiam Iribuat

pcccatorum.
Ex Sermone : Qualis deheat episcopus esse , cf abi

reprehendit Paalas Peti um, lieda nondum lud^K-
ti/s ad i Tim. iii.
« OpoRTirrergo episcopum irrej)rehensibileni esse*^. »
Qais hoc iiegat? Scd um ()|)Oileat ('|)is(0|)um ( irrcj)re-

hensibilcm esse . mmKjiiid rcjîcliciisibilciii dccct esse
Cbrislianum? Mpiscojjiis nomen gracum csl : hatinc
Veio suj)ei iiilciilor \«'l visilalor dici j)Olcsl, Nos cj)iscoi)i
suinus , sed Nobisciim Cliristiani simius. iNos j^roj^ri»' vo-

tamur a visitalionc : comnninilcr onines ab unclione. Si
' " Joiii. ii^ fi. — » i.uc. xxiii, 34. — "• i 1 iin. III. •!.
112 S. Arr.USTINl EPISCOPI
unctio commiinis est, et liictacommunis est. Quarc autem
nos visitamus . si niliil boni est quod in vohis videamus?
Ex Se/mo/ic de Sabbiito ^ Florus ud o. Cor. iii.
« CuM auteni conversus luerit ad Deum. auferetiir
«velamen^. « Yelamen, non Moyses evacuatur- : vela-

men, non lex. Attendite quoinodo Doniinus venerit, et
evacuatur velamen : quando pependit in ligno. veluni

scissum est. magnum mysterium ! o ineffabile sacra-
mentum ! Transgressores legis cruciiixeruut , et Jegis se-
creta patuerunt. illa clavis fuit Domini? Te- Nonne crux

nuit, et clausa dissolvit. Sed Judaei etiam discisso velo
coopertam habent faciem. « jNos autem, ait Apostolus.
» revelata facie gloriani Dei speculantes in eamdem ima- .
» ginem transformamur de gloria in gloriam lanquam a ,
y> Domini spiritu-'^. »
Ex Sermoue de Kahnidis Jduuarii coutra Pasâuos

Joannes diacouus iu f.eviticum.
Apostolus Petrus dicit ad Ecclesiam , qua? est corpusj

Christi : « Plebs sancta. regale sa(erdolium'*. » TunC'j*'
enini unus sacerdos unguebatur modo Christiani oinnes ,
unguuntur. l nguehatur et rex unguehatur etsacerdos; ,
cseteri non unguehantiir. Ltramque personam gere])at

Dominus non in figura sed jam in veritale et regis et
, , , 1
sacerdotis. Oh lioc de ipso Doinino dieit Apostolus :
« (jui factusest ei ex seinine David sccundum carnem^. >
Ecce ergo regium genus. Ex semiiic itaque David prop-

' i Cor. I, i6. — - Vilc Scr. 3oo, n. 3. — ^ i (ôr. iii, io. — ^ i prlr
iii ,9. — ^ Roni. I, 3.
,,
FRAGMEMA SERMONLM. []'.]
lcr Mariam Christus tlicitur, quia illa erat ex semiiie

David. Sed quo^ genus in Maria? Scriptum est in Evan-
geliosacerdotem Zacliariam habuisse uxorem lilisabeth
de fUiabus Aaron. Ergo de genere sacerdotali quia tota ;
ipsa tribus J.evi. Dicilur autem in Evangeho Marite

ab Angelo « Cognata.tua Ehsabeth^. » Si ergo
virgini :
Ehsabeth una de fihabus Aaron sacerdotis cognata erat

MaricC non dubitatur virginem Mariam non tantum ad
,
regalem sed eliam ad sacerdotalem sanguinem pertinere.

,
Quapropter inest in Domino secundum hominem qucm

suscepit, utraque pcrsona , rcgia et saccrdotahs. Idco
ergo tunc in figura duo unguebantur , rcx ct saccrdos
quod in iho capile nostro completum est , cujus idem
nos Ecclcsiam tolam corpus esse manifestum cst. l nde
merito genus rcgium et sacerdotalc dicimur.
J(er7i e.v Seitn. de Kal. .lan. coulra Paii. .Joannes

diac. ihid.
1n illis veferibus sacramentis iJh; j)ra2figurabatur unus
Dominus noster Jesus CJiristus. Lnus sacerdos intrabat

in sancla Sanctorum : po|)uJus autcm omnis Joris slabal.
Numquid modo cpiscopis ad aUare assislcnliljiis vos Jo-
riscstis, ac non inlus? Inlrabat lunc unus sacerdos in
sancta Sanctorum scmcl in anno. .\nnus lolum lcnipus
significat. Scmcl crgo in tolo lcnjpon- inlravit in S;iml.i
sanclorum ,
non ligurata, scd vcra , uhra vclanunt;! td-
lorum, unus saccrdos noslcr resurgens a morluis Domi-
nus JcsusClirislus, olli-niis se ipsuin pro nobis. Inlravil,
et ibi csl. IV)puIus ;iiil(in ;i(lliiic nobiscmn foris sl:it
ob\iaiii (lnislo. cl M-inpcr

nondum rcsurrcximus iiv iii
» Voriv (|iioiii(it|() saicidolal'-. — '^

l.lir. i, <l>.
cxxix. "
Il4 S. AUfiUSTlPs'! E?lSCOPl
cum iUo interius permanere, cum dicturus est bono
servo : « Intra in gaudium Domini tui^. » Hoc ergo figu-
rabatur tunc per unum sacerdotem solum intrantem in
Sancta sanctorum et populum floris stantem quod nunc ,
impletum est per Domiiium nostrum Jesum Christuni

solum intrantem supra secreta coelorum et populum ,
adhuc foris gementem spe salvum factum expectantem

, ,
Tcdemptionem corporis sui , quae futura est in resurrec-

tione mortuorum.
IteTJi ex Serm. de Kal. Jan. contra Pcig. Joannes

cliac. ihid.
IpsE enim suramus sacerdos preces nostras offert , qui

semetipsum holocaustum pro nobis obluht. Ipse est qui
nos producit , non ut intercludat sed ut
interponens se , ,
dirigat ; non ut separet

sed ut reconcihet ; non ut im-
,
pediat, sed ut impedimenta disrumpat. Ipse estpontifcx

unus et sacerdos unus, qui praefigurabatur in antiquis
sacerdotibus Dei. Ideo quaerebatur sacerdos sine macula
corporis ; quia iUe solus sine macula peccati vixit etiani
in carne mortah. Nani quod in corpore praefigurabatii r
illorum, in iUius vita significabatur futurum.
• Matth. XXV, 21.
SKR.MO DE ASCENSlOXE DO.Ml.M. 1 10
SERMO
SANCTI AIIGUSTINICCCXCV,
De Ascensione Dominiy VI.
Enitus ex vetiistissimo codice Reminiano.
I. HoDiKRNo die ascensionem Domini in coelum cele-

Lramus : Sursura cor non inaniter audiamus, et inlcgro
corde cum illo ascendamus, docenle Apostolo et dirente :
'< Si consurrexistis cuni Cliristo, quaesursum sunt quirritc,

w ubi Chrislus est in dextera Dei sedens; qUtT sursum
» sunt sapite, non quae super lerram *. » Necessitas actionis
in terra sit ; voluntas as(Tnsionis in coelo. Spes liic , rcs

ibi. Vcniet enim tempus, quaiido res ibi. Quando aulem
res ibi, spes nec hic, nec non quia inanis esl spcs;
ibi :
sed qiiia finitur, quando venerit res. Denique auditc do

spe quid dixit Aposloliis. « Spe, inquil. salvi lacti suiniis:
» spcs aulem quae vidclur noii est spes : quod autem videt
» quis, quid speral? Si autem quod non videmus spera-
»mus, per palienliam expcclamus-. » Attcndile in ipsis
rebus Ijumaiiis, et considerate (juod si sperat aliqiiis du-
cerc uxorem, adliuc ergo nondum habet. Nam si ljal)et,
quid speral ? Diirit ergo u\onin. (piain S|u^rabaf ; et jam

iion speraliil. Feliciler crô liiiiliir spcs, (juaiido vciicril
rc8. Sperat quispiam peregrinus ad palriam suam se esse
• ('ulu}:i. 111,1. — ''
lloiii \ iti , a ',.
8.
Il6 S. AIGUSTiNI KPISCOPI
vcnturum quandiu ibi non cst, spcrat cum venciit, jain
: ;
non spcrat. Spei enini successit res. Feliciter spes finitur,

quando quod sperabalur tenetur. Modo ergo, charissimi,
fjuod audistis ut sursum cor babeamus, ipso corde fit ut
de illa futura vita cogitemus. Hic beiie vivamus, ut ibi
vivamus.
II. Ecce enim quanta dignatio Domini nostri : qui
fecit nos, dcscendit ad nos; qnia cecideramus ab illo
nos. Et ut venirct ad nos, non ipse cecidit, scd dcscendit
ad iios. Si ergo descendit ad nos, Jovavit nos. Jam iii
corpore suo levavitnos caput noslrum : ubi est, sequentur

ct membra. Quia quo praeccssit caput, secutura sunt
membra. lllc est caput, nos sumus membra. In coelo est
illc, nos in terra. Quasi longe cst ille a nobis? Absit.
Spatia si iiiterrogcs, longe cst :cbaritatem interroga, no-
biscum est. Si enim non cssct ille nobiscum, non diceret
ille Evangcbo
in Ecce cgo vobiscum sum usque ad
: '<
» consummationem SLiecuH^. » Si non cst nobiscum, men-
timur quando vobis dicimus:l)ominus vobiscum. ôn

de coelo clamaret Saulo pcrscquente, non ipsum, sod
sanctos cjus, scrvos cjus et quod familiarius dixerim,
;
mcmbra ejus : « Saulc, Saulc, quid mc pcrsequeris^? »
Ecce cgo bic sum in coclo, tu in lcrra, ct iii pcrsecutoii-

bus^. Quarc nie? Quia mcml)ia mea : ])cr quae membra
nica ibi sum. iXon enim si calcctur planta, non clamat
lingua. lUc crgo pcr (jucm factum est caOum et tcrra,
proptcr eum qucm fccit dc tcrra, dcsccndit in terram, ct
in coehim binc lc\ avit tcrram. Quod crgo in illo picrccs-
sit, in fincni sj)crcmus. llcddct iiobis qiiod promisit :
sccurisumus, caulioncm fccit, Evangclium scripsit : rcd-

dct nobis. Plus cst quod impendit nobis. Num putamus
cnim non eum rcddilurum vitam suam ,
qui pro nobis
' Mailh xxMii, 20. — 2 Acl. i<, 4- — ^ Forte et me persi-qui r is,
SERMO DE ASCENSIO.NE DUSIINI. II7
jam erogavit morlcm suam? Humilitatem passionis, in-
jurias, contumelias, omncs indignitates in terra suscepit
pro nobis regnum, felicitatem immortalitatem aeter-
: , ,
nitatem non donabit nobis ? Mala nostra pcrtulit, bona

sua nobis non donabit? Ad banc spem, quia promissor
cst vcrax, sccuri ambulcmus scd sic vivamus, ut bona
:
fronte illi dicamus Fecimus quod jussisti, reddc quod

:
promisieti?
SANCTI AURELII
AUGUSTINI
HIPPOÊ.NSIS EPISCOPI
SERMONES INEDITI
ADMIXTIS QLIBLSDAM DLBIIS.
E MEMBRAMS S.tC. XII. BIBLIOTH. lALAT. VINDOB.
summa lide descripsit, illuslravit, indicibus instruxit
MICIIARI. niAIS
a <i<»iis. AiiL Aii^. il piimiis rjiis Biltliotlicci»' Cuslos.
[.ECTORI
$ I AA r r Y2 T I N Q.
Bivi Aurelii Augnslini Scripta maximo sompcr in prelio
fncrc cunclis chrislianac Fidei cultoribtis , si cos oxcipias,

f|ui suas iii illis opiniones incassum quaesivcrc. Ea porro
post Joan. Auicrbacliii , Joau. Frobcnii, Thcologoruui
Lovauieusium , ct Monachorum llorcntissiujce quondam
("ongrcgallouis S. Mauri ampli siinas Edilioncs, jiost Jacob.
Slrmondi , Joan. Biipl. Mari , llicr. \ijf;ncrii, GodclVid.
Bessclii iluf/po/.a,- , al(|uc adco sub ipsum sicculi XVlll.

finein novis accc.=siouibus auclum iri. haiid faciie quis
exislinjassct ,
quod hoiuiucs illi doctissimi jiixla, ac solcr-
li.ssimi niiHi opcrac in luslrandis Europac Jiiblioliucis pe-
p<Tcissc vidcrculur. Al v(m<» rcliclum mihi post nbercm

iiicsscm spicilcgiiiui , ul lii (hviiiis donis, ila in partc fcli-
citalis mcae repouo. iNcqiU! ciiim iiiliil iiir Ar C.lirisli Fccic-
sia mercri aibilror, (|iii laiili Docloiis voccs, (piibus aulc

millc lr<!ccnlos, ct (|iio(l cxcurril , amios ilia pcrsoiuiil, ab
aiiiiis facilc s(\\cciili.s pr(^ssas riirsus (ixcilcm. (Jiia ralioiic
isliid cv(;ucril ,
j)aucis ac(Mpc.
Absululo priore Ueccnsionum Volumiiic, (|iiod (ôdiccs
lhcob»j;ici arj!;iimcuti pciic luillc llibliollicc.T l'alaliu;c
Viudoboncnsi ad (iaridi \ 1. iiupcraloris tcm|)ora illalu:i

122 I'r..ElATIO.
conipleclitur, et modo sub prelo ost, dutn ad alterum Vo-

lumen Codices ab illis temporibus iii hodiernam diem ac-
quisitos complexurum aggredior, oflcrlur mihi sub exitum
Novembris anni proxime ehipsi Codex ordine Decimus,

in folii majoris membranis per duas cokunnas saeculo XIT.
non eleganter minus, quam emendate scriplus; quidquid
enim prima manus aliquando cliam peccasset, secunda
doctior quidem , sed tamen duyj^povo? solerter plerumque
correxit. Inspicienti occurrit mox ad inferiorem orara
primae paginae isthaec Nota : Iste fJber est Congregationis
6'. Juslince de Padua : deputatus in Monastcrio S. Sevo-
rini de Neapoli. Legisti fortasse L. I. Commentar. Lam-
bccii, edit. KoUar. Supplem. col. 763. anno IMDGCXVII.
Codices manuscriptos haud sanc paucos Carolo VI. Imp.
utriusque tunc Siciliae Regi dono fnissc oblalos a diversis
coenobiis NeapoHlanis. Atque hic conlinuo venit mihi in
mentem Cl. Bernardi Monlefalconii ,

qui , dum Sodales
ejus Parisiis in edendo Augustino desudarent, ilinerc lit-
lerario in Itaham suscepto , anno MDCXCVllI. Octobri

mense Neapolim aj^pulerat. Consulo ejus Diarium Itali"
cum Parisiis an. MDCCII. excusuin cap. XXI. p. 019.
Antequam Neapoli discederemus , Ma^
all, BibliolheccB
nuscriptorum Monasterii S. Severini sequentcm notam

excepimns. Piecitat mox Codices, elscplinio loco : Augus-
tini Scrmones (juosdam, et lietraclalioiics in Codice XI l.
swculi. En a-jro-.azo-j Codiccm noslrnm, cni ct Betracla-
tioncs insunt. Itaque vir ille celebcrrln)us aul solis Mona-

chorum Severinatium indicibus usus, aul falso persuasus,
nihil jam Augustini Sermonum supercsse, qiiod Fralros
suos fugissel, no aporlo quidom Codico, el illus hoc Auc-
I
PR_i;FATIO. 1 2.3
tario , quod sallem Tomo XI. adjiccre potuUsent, dej.ti-
tuit , et mihi lampada ,

quod aiuut , tradidit , quam lubens
{tccepto.
Nort vtio lecuni lioc loco inquiram , Lector! qui fieri
potuerit , ut Codcx hic singularis tandiu delitescercl ,
neqne te tenebo adminiculis illis , qulbus ad detegendam ,
et extra dubium ponendam rvr.ôrrra, et AvEx-JsfTsv corum ,
qnae ex illo profcro, adniti oportuit , et sedulo adnisum

cst.Norunt illa Eruditi. Ad rem vcnio. Indiccni Serino-
num LVI. quem Codici Librarius praeposuit primum te- ,
cum communico. \ idebis in illo Sermoncs ineditos edilis

mixlos decurrere. Ad quemvis edilorum locum notato, quo
in operibus D. Doctoris habetur, alque hic semper de cdi-
tionc Mauriana Pari5iwa ann. MDGLXXXIX — DCC. in-
tcUigicupio. Incditosul illico discernas, singulis numerum,

qtio se excipionl, in margine aslitui; quse vero de iis obser-
varidaduxi, ad singulorum inilia distuli. Atqiie en indicem.
I. Sermo de Laude Certi. Capitulum primum.
II. Item Ejusdem (ncmpe Augiistini) in yigHiis Pas
ch(e. Cap. II,
Alius Ejusdon in Die Paschce. Cap. III. Tomo V.
Edil. Maur. Sermo CCXXVIII.

III. Alins de Sacramentis in eodem Dic. Cap. IV.
IV. Hem Atius dc eodtni Die. (âp. V.
V. Ilcm Alius in eodcin Dic eontra Arridims it
Apollinaristas , inaxiine vcro conlra fiifuros
IScstiirianos ct luitychiunos. C;ip. \ I.
Alius ejusdcm Diri. C;i|». \ 11. jrcuiui cil. Scrmo

CCXWL
VI. Jtcm Alius in eodiin l)ic dc Sacniimntis Aliarts
1 24 PRJIFATIO.
ad Neopliytos, Cap. VIII. Tomo cit. ejus Frag-

nicnlum instar Sermonis CCXXIX.
Alius Ejusdem 171 eodeni Die^ de eo , quod Neo-
phytis antc baptismum ex oleo sancto aures a
Sacerdolibus ct nares ilUnantur. Cap, IX.
Tomo VI. Append. col. 288. Seculi sunt Editorcs
Jacob. Sirmondum , qui primus protulit, et Au-
gustino delraxit, licet in (Jod. Floriac. undo pro-

lulil, Auguslino ascribercnlur, ct ejus nomine
eliam cilareutur ab Ivone Carnot. cl altero Cod.
vetustiss. Remigiano, et hic , et scqucnles duo.
Adilc, quod Codex nostcr eos in mcdio Sermonum

genuinorum coUocet.
Ejusdem de Myslerio ct sanctitatc Baptismatis,
Cap. X. Tomo VI. Appeud. col. «89. Vide quae
mox notavi.
Itcm Ejusdem de Unclione capitis , ct pedibus ia-

vandis. Cap. XI. Tomo VI. Appcnd. col, 291. Lt
duo praecedcntcs.
VII. Alius Ejusdcm /labitus in Eestivilate paschaii,
Cap. XII.
Alius Ejiisdcin sccunda Eeria Pascha'. Cap. XIII.
ToUiO V. Sermo CCXXXIX.
Jlius Ejusdcm quartie Ecrice. Cap. XIV. Tomo cit.
Seruio CCXLVIII.
Itein fjuinta' Ecria'. Cap. XV. Tomo cit. Sermo
CGXLV.
Jlcm Ejusdem dc eodem die ad Sacramenta Jita-
ris. Cap. XVL Tomo cit. Sermo CLXXII.
vni. ItemSabbati die. Cap. XVIL
PRSFATEO. Iq5
Item Jllus in codcm die. Cap. XMII. Tomo cit.
Scrmo CCXXX.
llcm Ejusdcm in dic Octavarum. Cup. XIX. Toiiio
cit. Sermo CCXLVII.
Sermo Ejusdcm de Jsccnslonc Domini. Cap. XX.

Tomo clt. Scrmo CCLXI.
Itcm Ejusdcm dc Psalmo Confilcinini Domiiio.
Cap. X\I. Tomo cii. Scrino XXIX.
IX. ^lius EJusdcm dc vcrsu Psalnii cenlcsimi scplinxl
dcc.imi : Confilcmini Domino ,
quoniam bonns
cst. Cap. XXII.
u4Uus Ejusdcm dc duobus lcmporibus, id cst, vitcv
pra^seniis cl futura'. (âp. XXIII. Maurianis hic

Scrmo Enarralio est in Psalmum GXLVIII.
ndcocpn^ lcgilm' TomolV. col. iGyi. scd produc-
lior; noster cnim Scriiio lanlum illorum Niuuc
ros I. 2. 4- ^- complcclilnr, ncqnc id t|ni(l('m
sine midliplici discrcpanlia. licii poinil , nl
S.Palcr lardius lolmn Psalmnm cnairarct, ])ost-
quam pcculiarem ]am Scrmoncm iu cjns v. i.
liahuisscJ.
X. .'/lius Ejusdc.m dc .lUiluia cl prinripio P.suliiii
rc/ilcsiniL (juadraiicsimi /k;;»/ .• CanUilc Domiiio
taiiliciiin ii()\um. Laiis cjiis iu Kcclcsia sauclo-
riini. (âp X\l\.

Ilcmallus de vcrsu PAulmi : Kmciulahit mc Juslus
Iii iniscricordia, ct dc eo, ijuod .Ipoxtoli lin-ûis
omniuin-cntluni loijucbantur. Contra Donatis

tas in Pcnlcroslc. Cap. X\V. Tomo cll. Scriiio
CCLWl.
i a6 t^R JiFATib.
AUus EJusdem de nntali snncli Joannis Baptista'.

Contra Donalistas, el otnnes rebaptizatores hce-
rcticos. Cap. XXVI. Touio cit. Sermo CCXCII.
Item de eodem natali sancti Joannis , ubi dispu-
tat etiam. de verbis Zacharia' non credcntisy tl
MaritB inquirentis ^ Quomodo fiet istud? et de

originali peccato , pro quo parvutis Baptismum
necessarium dicit. Gap. XXVII. Tomo cit. Sermo
CCXCIII.
XI. Sermo Ejusdem de Responsorio Psalmi centesimi
tricesimi primi : Paravi lucernam Chrislo mco,
ubi multum etiam de Trinitate disputat. Cap.
XXVIII. Loquimur Charitati Festrce.
XII. Sermo Ejusdem in Vigiliis Apostolorum. ( Ncmpc

Pelri ct Pauli). Cap. XXIX.
Alius Ejusdcm in natali Apostolorum, ubi con-
tra memoratos ha'reticos disputat de adjuto-
rio graticv Dei. Cap. XXX. Tomo cit. Sermo
CCXCVII.
XIII. -Hius Ejusdcm de natali sandi Laurcntii ubi pcr ,
occasionem redarguit quosdam ,

qui seditioncm
commovcrant a saltatu prohibiti. Cap. XXXI.
Scrmo Ejusdem habilus CarlJiagine ad mtnsam
beati Martjris Cjpriani , dc cjus Nalali. Cap.
XXXII. Tomo cit. Scrmo CCCIX.
Aiius Ejusdem in codcm die. Cap. XXXIII. Tomo
cit. Sermo CCCXII.
XIV. llem Ejusdemin eodem dic. Cap. XXXI \.
XV. Alius Ejusdem in eodcm dic. Cap. XXXV.
XVI. yilius Ejusdcni in JSalidi sanclorum Martyrum
I
. ,
PR F.FATIO. 12^
Scilliianorum , Spcrali , et sociorum ejus. Cap,
XXXYI.
XVII. Jlius Ejusdem tn Natali sanctorum Machabaô-
rum , ubi docet , quld etiam signiflcetur in
Turre ledificanda , el sumptibus prcpparandis ,
vel in Rege , qui cum decem millibus occurrit

illi, qui liabet viginti mitlia. Cap. XXX\ If
Aiius Ejusdem in Nalali plurimorum Martjrum
de eo , quod in Evangelio Dominus dicit : Si
qjiis vult posl Qie venire , neget se ipsum. Cap.

XXXVIII. Tomo cit. Sermo CCCXXX.
Alius EJusdem de versu Psalmi: Beatns vlr, qucin
lii erucli(3ris, Doiniue , ct maximc de eo ,
quod
dicit Aposlolus : (ûni enim cssenius in carne
passiones peccalornm qusB per legem sunt, ope-
rabantur in raembris noslris, ut fruclum ferrent
UKirli. Contra Manirhfros , et Pelagianos. (âp.
XXXIX. Tomo cil. Sermo (>LIII. In Codicc nos-
Iro loliuin excidif, unde ahrnmpilur in vcrbis :
(juia inorluum cst, dixit , abscondiluin hitct ;
non ap
yiliua EJusdcin de originali Peccato, ct dc Uclionc
/postoli : (hiid ergo diccmus? Lex pcccaliun e«t?
Absil, elc. Contra Pclagianos. Cap. XL. rnnu»

cit. Scrmo (iLIN. la Codice ob foliuui uiox uic-
moratum incipil -i/tuioiXw; : luorum uc(|uc uu-
bciit, uc»jun uxores ducenl. .Noii enim iucipiciit
mori , ctc.
y^liu$ Ejusdcm de lcelione .Iposloli ad liomanos

ab eo toco, ubl dicil : Ijîtur ego ipsc inciite florvii)
laS PRiEFATIO.
legl Dei, carnc anleni Irgi pcccall. Conlra Pela-

îanos. Cap. Al.I. Tomo rit. Scrmo CLV.
j4Llas Ejasdem dc leclione Aposloli , ubi dicit :
Ergo, Fralrcs , debilores simms non carni, nt se-
cnndnm carnem vivamns. Conlra Pelas;ianos el
philosoplios Sloicos , el Epicurcos. Cap. XLll.

Tomo cit. Scrnio CL\ L
Sermo Ejusdem, de lectione wiposloli : Ilumanns
sermo ct omni acccplionc dignus, qniu Chrislns
.Tesns vcnil in niundnm, ctc. Contra Pclagianos,
Nestorianos, el Eutjchianos. Cap. XLIII. Tomo
cit. Sermo CLXXIV.
XVIII. AUus Ejusdem de co, quod dicit Jpostolus : Hn-

manum dico propler infirmitalem carnis vcs-
Irae, elc. Cap. XLlV.
Alius Ejusdcm de Ucllone ^postoli ad PhHippen-
ses : Nos snmns circnmcisio, qula spirltu Dcl
servimus , et gloriamur In Chrislo Jesu , etc.
Contra Pelagianos, Cap. XLV. Tomo cll. Serino

CLXIX.
XIX. Sermo Ejusdem de lectione ^posto/i , ubi ait
Snpcrcmincnlem viam vobis demonslro. Conlra
Donatistas. Cap. XLM.
XX. Alius Ejusdem de licsponsorio (Psalmi) tricesimi
oclavi: Exaudi,Dcns, oralionem meam, et prc-
cem mcam , Dominc, et de Muliere in adulterio
deprehensa. Cap. XLMI.

XXI. Ilem aiius de liesponsorio Psalmi tricesimi se-
cundi. Exultalejusti In Domlno. Cap. XLMII.

XXII. Alius Ejusdemde Responsorio Psalmi quinquaê-
PRiEFATIO. 1
29
stini prlini : Sporavi In misericorclla Dei iii {tter-
luiin. Cap. XLIX.

xxiii. Idni alius de vei^su Psalmi centesimi quadrasê-
simi (juinti : Laudaho Dominum in vila niea.
Cap. L.
jilius Ejusdem, uhi Domini verba adJMcodemum
loquenlis cxponens dc oriv:inali percalo. (âp.
lA. Tomo cil. Serino CCXCI\ .
XXIV. Ilem alius de Kvangelio , ubi de Divite ef Lazaro

mendico referl. (âp. LH.
Alius Ejusdv.m de Evangelio : Nisi manducnvcrilis
rarnem Filii hominis. Conlra Pelaîanos. (âp.
L!If. Tomo cil. Scnno CXXaL

I iini alius , unde supra. (âp. LH . Tomo r't.
Scrmo CLXIIL
yllius Ejusdcm de Evanp^clio, ubi dicil : Si manso-
rilis in verbo inoo, vore discipuli inoi erilis. (âp.
LV. Tomo cit. Sermo CX\\l\ .
XXV. Scniio iiuiniiuiiêsimus scxtus, el ulliiiuis, (pian-
(|uain cadem manu ,

qua pr.Tcodenlos , oxaratus,
(tmissus csl in Indico, cui siibscripluni : E.rnli-
I iunl Capilula.
.lain o.rlora, (inrc praclari visiiiii osl, Ii.tc sunl. Sinc Scn-
leiilias saororiim rjlironiiu exposilas , sivc ralidiiiini . ci
nr};iiinonIorum iiiomoiila, sive ipsos hxpiciuli modos spoo-

los, inulla rop(M"ios in liis Sorinoiiihiis , (ju.t iu aliis Au
{luslini Sciiplis diu nolis ocourruiil. Visa suiil illt iiitic
S. |'iM'siiIi oiim piiiiii-; ollii acia , cl opjKtiliin 1 , Miia' atiili
jloriliiis, looloril)usvo siiis idcnliilciu inoiilcircl ; alniic
CWIX. C)
1 Ik) t^R.ttATtO.
ejusmodi ileratiftmim exempla in ipsis jam ollm improssls

pr;oslo siint , ncqne in tanto Oj)crnm numcro ab homiiic
I
nberrimi eliam in<;enii prorsns caveri possnnl.
Emendandi licentia eliam Inm pudcntissime mihi sumpla
est, cnm manifesta Librarii rrafopauaTa invitabant. Oplan-
duni lamen mihi esse intelligo, ut excussis denno Biblio-
ihecis vclustiora Sermonum meornm rcperianlur AvTr/:atâ,
e qnibns vacillantia firmari, intrusa dctegi , conjtclursp
me:e, aut cverli , ant approbari qneant. Et fortasse Tomus

alter, Palalino nostro geminus, alicubi cum nmbris liiclo-
tur, qui sel<;clos Sermoues pcr rehqunm anni tempus»

ilhsqne pariler avsxooTou; quosdani admixlos comj)lec-
latur.
Insunt in Codice praeter Sermones ,

quoiiim Indicom
exhibni : Enarratio Augastlni in Psalmum CXl III.
constans Procemio, ct Sernionibus XXXII. qna3 habelur
Edit. JMaur. T. IV. coL 1*277. '^t^'^ Librl II. Rclracla-

^ton?un Ejuadem , ut Edit. cfi. T. I. col. j. qnarum vcro
membrauai a L. //. c. 24. excidere ; dcmum Connncnta'
taria in Evayrgclium Marci, oiim Ilicronymi crcdila,
hic a!<:<fa).a, a Cl. Viiljaraio aulem in T. A/. Opp. Ilicro-
njmi adcol. 780. rejecla. Alque hxc Opera ideo euiinic-

randa censui ,
qnod ad perficiendum eornm contexlum
Codex iste a nennne liaclenns, ut j)alet, consnllns , aiit
adhibitns fnit.
Edilionem hanc ,
qu.inlum liciiil , aj)lare Mauriarur co-
nalus simi , ut S. Palris 0j)eri])us eo commodiiis in BiMio-
ihecis adjnngi qiieat.
Domum , diim insanicntis Sapicnlia; Consulli i.^\\\i\mi\
Scriplis suis nihil non agunt, ul veleruu) Ecclcsiae chris-
.M
fRiEFATlO. l3l
li;inn3 Doclornm fideDi , et auctoritatem elevent , ego

Aiixlâva haec Scriploris, quo ^ leste Erasmo orbis
, chrislia-
vus ?iihit habet vcl maîs aureum, vel augusfius ,

pio
riim ct eruditorum sacrre Anliqnitatis araalorum judicio

conuiicndo, meque ad repetendos , quorum in principio
nicuiini, labores in Biblioliiccam Palatinam abdo.
,
S. AUR. AUGUSTINI
HIPPONENSIS EPISCOPI
SEHMONES INEDn I.
8ERM0NES
AD M XT l 1 S Q UIB L S DAM D L B 1 1 S.
SEllMU I.
JJe Cerco pascliali (r/).
S\.N0PS1S.
I. Atlentos retUlil. II. Ceioiis iinnno .Iiisti , el (> liristi.
III. Apis iiii;ij;o Jiisli, Faviis Sti iptiiiaruin. IV. Sainson Ifo-
iniii Iniciciaiis Fij;iira (ilirisli,
I. Dnocl Domiiiu nuslro omiiipoleiiti, \isiljiliuiu al(|uc

iiivisiLilium (•rcatoii liiiiioicin (lcrcrciis oratioiiibus vcstris
(»«) Iq (judict! /"/. I. p. -i. iii,er'|ilu« : Str-no nincti .îiîisiini cp. //i
Subbato sii/ittii. ViiliMiil Eriiilili. l-;ô iiiiuiii liJciilrr Aiiîi>tiiio Iribuo, iiut-
tiis foncisis illiH roiiiparaliniiculiii, i|)»ii'|ii(' slylo, (|iiiiiiivi« iioii olxl.iicl lciii-
poriim ralio ; vclercit eiiiiii Ialiir|;i diviilgali linjiii Ritii» /.ntiiuuiii Fa|i4ni
aniio 4i8.dctuucluuiiiUcloreiii rtciuiit, ncculi, ul\iJ«lur, Liljruiu Poulilicairiii

jitvandum me credo, ut, quod in laudem et gloriam in-
dulgentissimi creatoris dicere suscepi, non tam mcis vi -
ribus, quam ipsius Domini misericordia adjuvante cxpli-

care sufficiam. Adeste itaque nunc intenti, dilectissiini
fratres , ut primo de cordibus vestris carnalibus cogitr,-

tionibus, quasi nocturnis tencbris , discussis , et in cubi-
culis conscientiarum Cbristi lumine accenso ea, qutc
vobis Dominuspernoslrum famulatum ministrare digna-
bitur ,non solum aure percipere, verum etiam mcntc
possitis.
II. Cereus nocturnum lumen est, et bomo justus tenc-

brosi bujus mundi lumen est. Dicit Dominus ad eos,
quos ipse justificat : « Vos estis lumen mundi^. » Tria
conspiciuntur in Cereo : Cera, Papjrus (a) et Flamnia.
Et inbomine justo tria sunt : Caro, Anima et Sapientia.
in quo legis : Per Parochias conce<:sit Ucentiam benedicenJi Cerctim pas-

chalem. Addit Amalarius L. I. de i8 Romanis ita
eccl. Ofjic. c. agentibiis^
nobis qnoque prceceptum est a Papa Zosimo hencdicere Cereiim. Poluil igi-
tur prseceptutn istud Ecclesire Gallicanc-e datum etiam ad Africanam pernia-

nasse, cum Canon Concilii Tolet. IV. celebrali anuo 633. Rifum Ininc/jer
multa terrarum loca in usu esse asserat. Accedit, quod Cerei Renediclio :
ExuUet jam angelica turba, etc. in Sacramentario Golhico ct Gallicano Au-

gustino tribuatur, cnm adhuc Diaconus essel, et ipse S. Doctor L. XV de Civ.
Deicap. 22. versiculos citet a se in laude quadam Cerei compositos. Verum

an his pasclialis ? Cerlius est , Epistolam ad Prcesidium de Cereo pa-chali
olim Hieronymo tributam, et a Valiarsio in T. XI. p. r54. rejectam Angus-
tini tempora propius contingere, cui deinceps Eunodii Ticin. Eenedictiones
Cerei II. Flori Drepanii Hymuus , et alia successere monumenta , qna; Rifus \
hujus antiquilatem confirniant. Vide, qua; in hanc rem P. II. i'et. Litnrg. \
Alem. Disq. fl, c. i. congessit cels. Mart. GeibertusS. Klasii Abhas Piiu-
'
ceps, quem honoris, doctrin.-e, et amicitiffi causa nomino, cuique Jppcndicem ,
hanc Augustinianam imprimis cupio commendatam. Si qui pro Augnstino ,
pronuntiaverinf, Sermonem hiinc Editioni Maur. posl Scrmonem CCXXIII.

—
|
insercre poternnt. (o) Pro facis seu candehc Ellychnio. Confer Gioss. Du-
cangii V. Papjrus.
j
i Matth. V, 14. !
SERMO I, DE CEREO PASCIULI. l35
Ilamma illaminat, papyrus acccnditur, cerae tenacitas
soivitur. Sapientiae doctrina animura tenet, carnis duri-
tia superatur. Flamma urit. papyrus uritur gultas cera ,
dislillat. Sapientia docet, anima dolet, caro lacrymas

liindit. Flamma fulget superius, papjrus commutatur iu-
tcriiis , cera currit exterius. Sapicntia suLlimiter praedi-
catur, anima latcnter convertitur, caro visibiliter coope-
r.itur. Cerei laudatur ])ulchritudo per diem , houoratur
claritudo pcr noctem. Sic ostendit nohis columnae illius
imaginem, qua duce populus amhulans per deser- Israel

tum non permittehatur errare. Apparehat enim eis nubis
columna per diem, ignis columna per noctem *. Dies
significat securitatem in hoc s^cculo, et nox trihulatio-
nem in hoc
Hic est dics, dc quo Proj)hela can-
sêculo.
tat etdicit Perdiem mandavit Domiims misericordiam
: «
» suam, ct nocte declaravit^. » In hac carnali vita Domi-
nus Christus venicns non ostendit claritatcm suam sed ,
mortali carne vclatus, tauquam nuhis columua, in eremo

a|)|)aruit. Cum autem finis saeculi venerit, quo orauium
visihilium gaudia suhtrahentur, tunc ipsc Dominus siue

mortalitatis aliquo velamento clarus et s[)lendidus, tan-
qiiam ignis columna, fulgchit. Columna ignis ardet, et
lucet. Quod ardet, potestalis cst : quodlucet, lioiioris,
Quod ardet judicat; , quod lucet, illiiminat. Quod ardet.

])f<na est im[)iorum ; (juod lucel, healiliido jiislorum.
III. Sed nos propric Cerei nomeu oj)orlel ediccre,
<|iiud ad sacranunlum lanla' hiijiis (('lchrilalis pertiuel.
Manu gcrimus, oculis inliicinur, corde conspicimiis, orc
laudamus. Cera' arlifex apis csl, de qua Scriplma sic di-
cil (n) : Yadi; ad aj)cm, o pigcr, ct discc. qu.im o|)cra-
* luod. xu(, 31. it >uni. .\iv, 14. — ^ l'»al. xi.i, 9.
(fl) Lapsiu viJiilur iiifiiioria Aiulor a|ii'iii loriiiiriL' , Pro\: vi, 0. subjli-
tocni, |>aulo iiifra tanieii aJ AVt//. xi, .i, ulliiJit.

trix sit. Opus autem quam sanctum habet, cujus laborcs
reges et mecliocies ad sanitatem assumunt sibi.Grata est
illaomnibus, ctgloriosa, et, cum sit viribusinfirma, sa-
pientiam bonorans provecta cst. Quid nos [a), Cbristc,
memoras? TJuid in ape jubes intueri? Breve animal est
et volatile. Quia bumilitas cxaltatur. Duabuslucidissimis
pcnnis volat. Et quid luminosius cbaritate? Et duo sunt
pr?eccpta cbaritatis, ut diligamus Domiimm, diligamus
etproximum ,
perquae, vekiti duas alas, ad Cfcbim jus-
tus attolHtur. Operatur illa dulcediiiem, liabct justus in
ore vcritatem quoniam cLamat Dominus « Ego suin
; :
» via, et veritas, et vita''^. » Clamat ct Propbeta « Gus- :
» tate et videte, quoniam suavis cst Dominus-. » Amant

apes regem suum. amant justi (ibristum suum. Apcs fa-
bricant favos, justi operantur Ecclesias. De floribus ilbc
colbgunt divitias suas , sic omncs jusli pulcbritudincs
Scripturarum. per quas intclligitur ct lionoratur Dcus;
ipsa sunt tlorcntia prata justorum. Sinc bbidinc apcs ge-
nerant fibos, gcnerant ct justi casta Kvangclii praedica-
tione Cbristianos. Paubis cniin fibos siios alloqucbatur
cum dicerct dcccm millia paedagogorum babealis
: « Si
» in Cbristo, scd non multospalres nain in Cbristo Jcsu ;
» per Evangclium ego vos gcnui^. » In favo tria sunt :
Cera, Mcl, ctPulbis. Et in Ecclcsia tria sunt : Scriptura,

Intellectus, Auditus. Sicut mel ccra concbidit, sic intcl-
lectuin Scriptura custodit. Sicut pulb nidus in ccra cst,
sic inScriptura pectusauditoris. Sicut foramina favoruni,

qui adbuc puUos baljcnt, mel iiondum babcnt, sic sccrcta
Scripturarum, prius quam intelligantur, fidem conlincnt

parvulorum. Sicut apis pullus, posteaquam volaverit
mellc impletreccptacula cerae, in quibus nutritus est, sic
(a) Error Lil)rarii pro Nohis.

' Joaii. XIV, 6, — 2 psai. .xxxiii, y. — ^ i Cor. iv, i5.
,
SER.\10 I, DE CKUEO PASCHALI. 13/

fidelcs parvuli, cum in ficlc crcverunt, ctpcnnis charita-
tis sc rcgcre co^pcrint, munimenta Scripturarum, ([uarum
vcneratione custoditi sunt, pleniora cfticiunt, et majori
vencrationc custodiunt, Sicut , favi dum cxprimunlur
niclla fluunt, vasa suscipiunt, sic Legis et Proplictarum
scripta passio Domini cxj)rcssit, cognitio manavit, corda
sj)irilualium susceperunt. Sicut post mcUis cxpressionem
signis impriiiKMidis aptior est ccia siiic saporc gustantis,
sic populi Judaici rcgcntes in lcgc ct proplictis Sahlâta
et Circumcisionem, jNeomenias ct Azynia, et cietera ho-
rum similia, vclut amissa lcgis duk:cdi[ic, sola signorum
vesligia, tan(|uam ccram sinc mclle tcnucrunt.
IV. Scd lavus multo cvidcnlior (a) , ccra ,
j:iiel ct exa-
mcn Ecclesias sacramenta, foccunditatisque Lona opera

significant. Quaproplcr admonct mc Scriptura. cx libro
Judicum, a]i(piid eliam dc illo favo diccrc, (pii in ore
lconis morlui iiivcntus cst. tUim cuim Samson illc lorlis-
simus ad dcsjioMsandam irct uxorcm calulus lconis oh- ,
viam illi lactus cst in itincre, (jiieni tan(juani lK»'diMn ar-

rcj)liim n(!cavit, ct in nihilum facta est in manii)us cjns
tantcchcstiicfortitudoi. Pcrrcxit(juo inlcndcral, dcsj)on-
savit uxorcm , tlisc(^ssit. llcdiens divcrlit cadavcr lconis
insj)iccrc. Tunc invcnit congrcgalas aj)cs l"a\um nicllis in
orc lconis morliii l.ihiicassc. Sacrainciiliiiii lioc magniim
cst; rcs aiilcin hrc\ilcr a iiohis lnic iistjiic iianala j»ro
qualilalc lcinj)oiis suHcccrit. Jam luinc. lialrcs, (jiiaiilum

poleslis, altcndilc. (Jiiid Saiiisoii. (jiiid lco . (jiiid l".i\ iis
ilic. signilicat •*
(hianliiin Doiiiiniis suggcssciil, cxjilicaho.
Ij)sc naiiKjuc Uominiis Jcsiis (ihtisliis |)iil(lirilii(linc nn-
rahilis, foitiludinc jtolenlissimiiN licclcM.iiii sciIkcI c\
gciitihiis con\()calaiii. laiKjiiam aliciii^cii.ii iiiii lihaiii, \c-
' Judic. XIV

nlt, ut desponsaret uxorem. Cui Ecclesias loquebatUE
Apostolus, cum diceret : « Dcsponsavi vos uni viro, vir-
i> ginem castam exliibere Christo'^. » Catulus leonis liic
mundus est, dilectores liujussneculi, filius diaboli, popu-
lus impiorum, cujus furor ausus est obviam ire, et resis-
tere Domino, quoad salutem credentium, evangelicam
prredicationem praepedirct. Fremebat enim gentilis furor
per reges, et potentes bujus saeculi , et veluti a patre dia-
bolo inflammatus contra Evangclium Dei, quasi catulus

leonis, ardebat, sed tam diu fremuit donec ad manus
,
viri fortis veniret. Pcrsevcrans autem IMartyrum fides

totamsaevitiam gentium, etacerrimos persecutionis impe-
tus fregit. Talibus enim vere forlissimis membris Domi-
nus Christus saeculum vicit , cujus immanem supcrbiam
cum per omnem orbem tcrrarum nunc videamus extinc-
tam, quis non Ketus aspiciat jacerc super terram catukim
leonis occisum ?
* 2 Cor. XI, 2.
SEP..MO 11, IN SABBATO SANCTO. iS^
SERMO II.
In Sahhato sancto [ci),
SYNOPSIS.
I. Deus creavit omnia per Filiuin. 11. Manifestatio Filii per

incarnationein. III. Trinitatis IMystcriuni. lY. IVIentis lunnanae
Existentia demonstrat exlstentiajn Dei. Y. Genuina Dfi notio,
et in ea spes innnorlalitatis nostra?.
MuLTAS divinas lcctiones aiuliviinus, qtianim pro-

1.
jixitatiparemserinoncm ncc nos valemus (Z»), ncc vos ca-

pitis, si valeamus. Quantum ergo Dominus donat, loqui
volumus Charitati Yestr?e de ipso capite Scripturarum ^
ulji cum lcgerctur audivimus quia « In princi[)io fecit

, ,
);Dcus coelum et'tcrram*. » Attenditc ct cogitatc, quis

fecerit; sed scio non posse vos cogitare, quis fecerit. ('o-
gitatc, quid fecerit , et laudatc . qui fecit. « In principio
)j Dcus coelum et terram. » liccc, qua-
fecit f.ula sunt, iu
promptu sunt, ceniuiilnr, delcclant. 0[)us patel, Arlifex
latet, quia et, uiide videlur, patet. et umle amatur, la-
tet. Quando ergo muiidum vidcmus, ct Deum amamus,
inelius est ulique,unde amanius. (piam uiulc videmus.
Ocidis Aidemus, meiileamamus. Frgo mentem oculispra'-
ponamus, quia et meliorest, quein de occullo amamus,
(rt) In Codice FoL a. iiiscriiitus : Senno smnti .iiigintiui rp. in l'ifiliis
Pasclitv. Siil)!iiriis, et auctoro suo JiîiisNiiiiiis, Muiiili crcaiionrin, Iiiiiiriia-
tioiiis et Triiiiliiti» Myslcriiim, HxistiMiliarrr «'t Natnrain Dfi, nnsli;i(ni«* ini-
iiioi'liilit.iti& fi|H'ai i-x('(|iiilur. LocaudiiH iii KJitiuiic poit StriHoiitiH CC \t' III.
— (^) Su|i|)lcuJuiii loltiisse ; exhtOeif, i>io/eiie.
» Gtii. I, I.
l4o S. AUGUSTINI EPISCOPI
quam opus ejus, quocl de aperto videmus. Quaeramus ergo,
si placet, qiiando Deus tantam molem fecit, quibus ma-
chinis fecit? Machinafacieiitis verbum est jubentis. Quid
niiraris? Opus est Omnipotenlis. Si ergo qu.Tris, quife-
cit? Deusfecit. Si quseris, quid fecit? Coelum et terram
fecit. Si quaeris, per quid fecit? Per quod verbum fecit,
non fecit. Yerbum, per quod factum est coelum et terra,
ipsum verbum non est factum. Si enim factum est, per
quid flictum cst? « Omnia per ipsum facta sunt^. » Si
quaecumque facta sunt per Yerbum facta sunt, procul ,
dubio Yerbum factum non est, jêr quod omnia facta
sunt. Denique narrator operum fiimuhis Dei Mojses :
« In principio, inquit, fecit Deus coelum et terram. » Per

quidfccit? Per vcrbum. INumquid etvcrbum fecit? Non.
Sed quid? « Yerbum^. » Jam erat, per
In principio erat
quod fecit; ideo, quod non erat, fecit. Possumus intelH-
gerc, et recte intelligimus in ipso unigenito Yerbo factum
esse coelum et terram. Pcr quod cnim facta sunt, in ipso
facta sunt. Potest hoc esse et intelhgi principium, in quo
fecit Deus coelum et terram. Ipsum enim verbum est et
sapientia Dei. cui dicitur : « Onniia in sapientia fecisti^. »
Si in sapientia Deus fecit omnia, et unigenitus ejus Filius
procul dubio est Dei sapientia , non dubitemus in Filio

ficta esso ,
quas per Fihum facta esse didicimus. ISam
ipse Filiuscstprofecto principium. Interrogantibusquippe
Judaeis, et dicentibus : « Tu quis es? » Res])ondit : «Prin-
« cipiuni''*. » Ecce « In principio fecit Deus coelum et ler-
» ram. »
II. Jam vero caetcra, sive cum digeruntur etdisponun-

tur, sive cum ornantur, sive Gum ea, quagfacta iion erant
in coelo et in terra, creantur, dicit Deus, et fiunt. « Et
' Joan. I, 3. — 2 ]|jij_ , — 3 psai ^^m^ 24. — * Joau. viii, a5.

SKRMO II, IX SAREATO SANCTO. l^l
» clixit Deus : Fiat, et factum cst ^. » Et sic per singula
opera : « Dixit et factum est ; Ipse dixit et facta sunf-. »
Qua lingiia dixit? 1 1 quis audiret, dixit? Non scinpcr
lacte nutriamur. Erigite nobiscum mcntes ad solidum
cibum. iNemo Dcum cogitet sicut corpus, ncmo Dcum
cogitet sicut liominem, ncmo Deum cogitet sicut Ange-
]um, cpiamvis palribus sic apparcre dignalus sit. non per
ipsam suLstanliam suani, scd pcr suJtjcctam sibi crcatu-
ram suam ; iion enim alilcr bumanis visiJjus invisibibs
appareret. Quceramus, quid in noJjis est mcbus, et inde

conemur attiugerc, quod cst mclius omnilms. Quod est
in nobis niebus, mens est. Quod est omniJjus mebus, Deus
est. l\em meliorem quid quaeris re deteriore? In te cor-
pus infcrius cst, quam mcns ; in rclnis uibil melius, quani
Dcus. I-Irigc. (|uod cst in tc mclius, ut attingas, si po--
lucris, ad cum ,
qui cst omnibus melius. Nam ct ego,
cum loquor. inciilil)us loquor. Yisibilcs (piidcm ficics ct
ipse cor[)orc \isibilis cciiio ; scd j)cr id, (|Uod vidco, allo-
((uor, quod noii ^ idco. Gero intus verbuni cordc concep-
tum, et volo in auriljus tuis parcrc. Quod cordc concepi,
\oIo tibi dicere, quod iiitus est, profcrre ad tc. Quod
latct, quiero, (juomodo pcrvcnirc ad mcntcm tuam possit.
Convcnio piiiiiimi, quasijanuam iuciilis tii.c. aurcs liias,
et (pioiiiam iii\isil)ilc vcrbiiiu. (piod coidc conccjî, lia-
bcrc ad tc iiou possiiiii, pro\ idco illi, (piasi \(liit iiluiii,
sonum. I"!ccc \crbiiiii l.iici, soinis pitcl. Iiiqtono l.ilcii-
tcm supcr patcntcm , ct pcrveiiio ;id audiciUcm , ac sic

verbum cxit a mc, \ciiit ad lc, cl non rcccssil a mc. Si
ergo licct magnis cxigiia compararc, iiilima suniiiiis.
bumana di\inis, lccit boc ct Dciis. Vcrbuiii latcbat apuil
Palrcm. l t vciiirct ad iios, assiimpsil (|uasi Ncliicnliim,

Carnem siiscc[»it, ad iios proccssit, cl a r.ilrc noii icccssil,
• Oon, I, i(a'|iiiiH, — '^

IVtal. xwii, y.
\/^1 S. AUCUSTINI EPISCOPI
secl ante incarnationem siiam, antc ipsiim Adam patrem
generis humani, antc coeliim et terram, et omnia, qu£e
in eis sunt , « Tn principio erat Vcrbum , et in principio
» fecit Deus coelum et terram. »
III. Terram autem fecit Deus aclliuc antequam or-

haretur, antequam ejus species nudaretur. « Invisihilis
» erat, et incomposita, et tenehras erant super ahjssum. »

Tenehrae erant, u]:)i hix non erat ; nondum enim lux
facta erat. « Spiritus Dei superferehatur super aquas^, »
et ipse opifex, nec a Patre et unigenito Verho sejunctus.

Nam ecce, diligenter attendamus, Trinitas nohis insi-
huatur. Uhi enim dicitur : « In principio fecit, » Usia [a)
inteUigitur Patris et Filii, in principio Filio Deus Pater.
Restat Spiritus, ut Trinitas impleatur. « Spiritus Dei su-
» perferehatur super aquas. Et dixit Deus. » Cui dixit
Deus? Antequam creatura fieret, erat, qui audiret ? Erat,
inquit. Qurero, quis? Ipse Filius. Filio ergo dixit Deus.
Quo est Verho? Si enim jam erat Filius,
yerho locutus
ut duhitat nemo Christianus, uticjue hoc etiam erat.
Filius Verhum erat, et Verho Pater dicehat. Ergo inter
Deum et Verhum Tcrha currehant? Absit! Impedimenta,
fratres, carnalis cogitationis aufertc, invisihilia invisihi-
liter cogitate, non vohis versentur ante oculos mentis
similitudincs corporis. Transi, quidquid in te cernitur.
Transcende ctiam non cernitur corpiis
,
quidquid in te ;
enim cernitur, anima non cernitur, sed tamen mutatur.

Modo vult. modo non vult; modo scit, modo nescit
modo meminit, modo ohliviscitur; modo proficit, modo
deficit. INon est hoc Deus, non est Dcus ista natura, nou
est anima portio de suhstantia Dei. Quidquid enim Deus
'est , imrautabile Bonum est, incorruptihile Bonum est.
1 Gen. I. 2.
" (a) OvffCK. lissentia.
SERMO II, IX SA.RBATO SANCTO. 1^3
Etsi invisibilis Dcus, invisibilis anima, sedtamen muta-
Lilis anima, immutabilis Deus. Transcende ergo non
solum, quod cernitur in te, sed etiara illud, quod muta-
lur in te. Totum transcende, te ipsum transcende.
IV. Amator quidam invisibilis bonitatis, amator qui-
dam invisibilis feeternitatis ait in suspiriis suis, et gemiti-
tus amoris Factte sunt mihi lacrjmae meae panis

sui : «
» die et nocte, dum dicitur mihi quotidie Lbi est Deus :
» tuus^. w Quomodo non llant vere gemitus amanti la-

crjmae suae panis, ut eis quodam modo tanquam ex cibi
voluptate vescatur, et libentcr ploret, quandiu non vi-
det quod amat, cum dicitur ei quotidic « [Jhi est Deus :
» tuus ? w Si dixero Pagano : Lbi est Deus tuus '?

» osten-
det mihi idola. Si fregero idolum, ostendet montem
ostcndet arborem, ostendct vilcm de iluminc lapidem.
Quod cnim dc multis lapidibus tulerit, ctin loco honora-
tiore collocaverit, ctincurvatus adoraverit, hoc est Deus
ipsius. Ecce, in(|uitdigitum intcndcns Ecce Dcus meus. :
(Jum irrisero lapidcm, cum abstulcro, cum liegcro, cum

projecero, cum contcmpscro, intcndit digilum ad solem
ad lunam , intcndit ad quamlibct sldiam. JJIaiii vocat
Saturnum, iilam Mercuriuin, iil.im .Tovcm. illani Veiie-
rcm. Qiia'io, qiiid volucrit, (piocuiiKpic digitum intcn-
derit. llespondct iiiilii : Vacv Dcus mcus. Et quia
cst
vidco solcm, ct ii-.ingcrc non possum, sidcra non possum

dcjiccrc, cfjclum non possum cvcrtcic, qiiasi supcrior siiî
videtur visil)ilia dcmonstraudo, ct digilum cxicndcndo,
ad quod volucrit, ct diccndo : Eccc csl Dcii.s mrus, et ad
mc sc convcrtit dicciis « Lbi csl Dcus liiiis? » (]um aii-
:
dio:«Lbi cst Dcus tuiis? cpiid oculis oslciuiaiii, non ><
habeo , menlcs oblaliaiilcs c a( as iiiNciiio, Oculis , quos

habct, uiidc vidcal, cgo iion liabco, (|iin(| oslciid.ini.
> fkul. Xl.l, ^.
,
i4^ s. Aitn'»ni\[ EPisr.opi
Ciini êrc liabeo, qiicni oslendani, ille non liabet oculos,
uude tanquam in lacrymis pane vesci

videat. Libet tlere,
Invisibilis est enim Deus meus ille qui mibi loquitur, ,
,
visibilia requirit, cum dicit « Ubi est Deus tuus ? » Ego

:
autem, ut pervenirem ad Deuni meum, sicut dicit in ipso

Psalmo: « H?pc meditatus sum, et efTudi supcr me animam
» » Deus meus non cst infra animara meam, sed
meam*.
est animam meam. Unde attingo ad id quod est
supra ,
supra animam mcam, nisi efTundam super me animam

meam? Et tamen buic protervo, visiljilia requirenti, vi-
sibiba demonstranti , dc visibilibus exultanti utcumque

adjuvante Deo meo respondere conabor. Iloc certe mibi
dicis : « Deus tuus? » Respondeo tibi Ubi es
Ubi cst :
ipse tu? Kesjiondeo, inquam puto, quia non importune.

;
Tu quffisisti, ubi sit Deus (d) cgo vero, ubi sit ipse in-;
terrogator meus. Dicturus est Ecce, ubi sum. Yides me,:
tibi Et ego ilb Interrogaiorem meum quaero.

loquor. :
Faciem ejus video, corpus ejus vidco, vocem ejus audio,

linguam ejus inspicio. Ipsum quGPro, qui in me oculos
inlendit, qui linguam movet, qui vocem cmittit, qui in-
terrogando scire desideral. IIoc totuni, de quo loquor,
anima est. Non ergo tecum diutius agam. Tu dicis:Os-
tende mibi Deum tuum. Ego dico : Ostcnde mibi animum
tuum. Laboras, fatigaris, figeris, cum dico Ostende :
mibi animum tuum. Scio, quia non potes. Quare non

potcs? Quia invisibilis est animus tuus. Et tamen melior
est in te, quam
corpus tuum. Deus autem meus melior
cst, quam animus tuus. Quomodo ergo ostendam Deuni
meum, cum mibi non ostendas animum tuum, quo me-

liorem ostendo Dcum meum ? Ecce, si dicis milii, ex
opere agnosce animum meum. Quia oculos intendo ad

• Pâl. xi.i, 5.
(a) Foilasse adJfndtini inens.

SERMO II, IN SABBATO SA.NCTO. IÔ
videndum, aures ad audiendum, linguam moveo ad lo-
queiidum, vocem promo ad sonandum, ex lioc inteilige
eL cognosce animuin meum. Vides, quia ipsum non poles
ostcndere, scd me jubes eum ex operibus nosse. Ecce, et

ego e\ operibus ostendam tibi Deum meum. JNec pergo
longlus, nec mitto forte infidelitatem tuam ad ea, quae
non capis. Opera Dei mei non sic commemoro : Fecit in-
visibilia, fecit visibilia, id est, coelum et terram, mare et
omnia, quoe in eis sunt. INon te mitto per multa. Ad le
ipsum redeo. Tu certe vivis. Ilabes corpus, habes ani-

mum. Yisibile cst corpus, invisibilis est aninms. Corpus
liabitaculum, animus habitator. Corpus vehiculum, ani-
mus utens vehiculo, corpus, quasi vehiculum, quod re-
gatur, animus auriga corporis tui. I-cce manifesli sunt
sonsus tui, tanquam januae in corporc tuo, per quas nun-
tictiir aliquid interius habitanti animo luorocuh, aures,
ollactus, gustus, tactus, membra disposita. (Juid iliud
intus, unde cogitas, unde ista vivificas? Hoc totum, quod
miraris in te, qui hoc fecit, ipse est Deus meus.
V. Ergo, fratres mci si mentes vcstras, si interiores
,
animos vcstros ahqua, ut potui, congrua coliocutionc

conveni, siad eos, qui intus morantur in domibus luteis,
id est, ad animos veslros liabitanlcs iii corporilju^ vcstris
loqueiido pcrvtni, nolite dc cis, qua- noslis, Diviiia coii-

jicere. Superat oninia Deus, ctjclum et lcrram, i\i)lite
vobis ant(? ociilos jioiicrc ([iiasi rabniiii alitpicm magiiiim
aliquid compoiientcm, disponcnlem, macbinanlcm, lor-

nantcm , verlcnlem , aut certe tanquam Imperalorem in
sclla rcgia, lucida, ornatasedcntem, cl jubcndocrcaiilcm,
Fiaiigilc idola in cordibus vcslris, Allciidilc, (|uod dic-
liim cst ad Moyscii, cum Dci nomcii iiitpiircrct, « Ego
» 8um, qui siim *. » Ou.crc, (piid aliud < E>l. > lllius com-
* Fjoil. III, 14,
OXXIX. 10
l46 S. AUGUSTINI EnsCOPI
paratione nec « Est, » Nescit uUa ex parte mutari, quod
veraciter « Est. » Orane, quidquid mutatur et fluitat, et
quodam tcmpore mutari non cessat, fuil, et erit. INon in
eo compreliendis Deus autcm non Labet fuit, et

« Est. »
erit. Quod autem fuit, jam non est. Quod erit, nondum
est. Et quod sic venit, ut transeat, ideo erit, ut non sit.
Cogitate, si potestis « Ego sum, qui sum.

: INolitc vo- j^
luntatibus volvi, nolite voluntariis et temporalibus cogi-

tationibus agitari. State ad« Est. » State adipsum « Est. »
Quo itis? State, ut et vos esse possitis. Scd quando tene-

mus volaticam cogitationem , et ad id ,
quod manet,
affigere quando possumus? Ergo misertus est Deus, et
ille, qui « Est, » et ille, qui dixit : « Hoc dices fdiis Israel:
» Qui est, misit me ad vos, » dicto nomine suhstantise sutc,
dicit postea nomen misericordiae sune. Quod nomen sub-
stantiae ejus? « Ego sum, qui sum. Dices filiis Israel :
»Qui est, misit me ad vos'^. «Sed Mojscsbomo erat, et in

bis, quae in illius comparatione non sunt, crat. In lerra
erat, in carne erat, et in ipsa carne anima erat, natura
mutabiliserat, sub sarcina fragilitatis bumanceerat. JSam
illud, quod dictum est « Ego sum, qui sum, » quando
:
capiebat? Etenimperid, quod videbatur oculis ejus, ad

eum loqucbatur, qui non vidcbatur, et illo, qui vidcba-
tur, tanquam instrumento latcns Deus utebatur. INon
enim, quod videbat :Moyscs, boc crat totum Dcus, quia
nec tu (<'/), ({uod a me ipso, quod bomo sim, sonat, boc
est totum verbum. Habeo in corde verbum, quod nou
sonat. Sonus transit, verbum manet. Ergo cum diceret

Deus ad liominem invisibilis, per id, quod apparere dig-
natus est, visibilis, loqueretur aternus tcmporalia, in-
commutabilis IragiUa, cum diceret: « Ego sum, qui sum,»
* Exod. m, 14.
(a) Vocula tu i«dundal.
SFRMO II, I\ SABRATO SANr.TO. 1
4/
et : « Dices filiis Israel : Qui est, misit me ad vos, » lan-
quam illo iioii valenlc rompreliendere, quid sit : « Ego
» sum, qui sum, » et « Qui cst, misit me ad vos, » aut :
forle, si ipse comprehendebat, nobis Jcgendum erat. qui
comprcliendere non valemus, continuo post nomeu sub"

stantiee dixit nomen misericordiae. Tanquam diceret
Moysi Quod dixi « Ego sum. qui sum, » non capis,
: :
non slat cor tuum, non es immutabilis mccum, nec in-

commutal)i]is mens tua. Audisti, quod sum. Audi, quod
capias; audi, quod spercs. Dixit ilerum Dcus ad Moysen :
« Ego sum Deus Abralian), et Deus Isaac, cl Deus Jacob. »

Non potes capcre nomcn substanliie mese cape nomen ,
misericordiae meae. « Ego sum Deus A])raham, ct Dcus

i> Isaac, ct Dcus .lacol)'^. » Scd (piod sum atcrnum cst. ,
A])raham, Isaac quidcm a^tcrni, imo non dico

ct Jacol)
alcriii, sed al) illo facli aetcrni. Denique sic cliain caluin-
nianlcs Sadducicos Dominus ipse convincit, qtii cum rc-

siirreclioncin ncgarcnt, liinc ille dcdit tcstimonium sanctai
Scripluric. " Eegite, quod dixit Dominus in rubo ad
» Moyscn : F.go suin D* ns Al)raliam ct Dcus Isaac
, et ,
» Dcus.Iacob. Noncst Deiis niorluoium, scd vixorum-; »
omiics ciiiin illi vivunl. J'ioindc ci liic noii addidil Deiis,
cum dixissct : « Kgo sum, qui siim, lioc mibi noincn cst
» in atcrnunr^ > Ilic cnim iicnu) dii])ilal ; ([iiia id, (piod
cst, idco cst, (piia iitcrnum csl. Scd ubi ail : « Ego siim
» Dcus A])ialiam, ct Diiis Isaac, cl Dciis Jacob, » ibi
addidit : " lloc niilii iiomcii cst in alcrniim. » raiKpiam

diccrcl : Q)uid limcs de morlalilalcgciicris huinani? Quid
fortasse tre])idas', ne, cnm morluiis fucris, ullra iion sis?
ci Iloc milii nomcii cst in a'lcniuin. «- I^lcrniim noincn csse
non posset « Dcus Abraham, cl Deus Isaac, cl Deus
' F.xod. iri, 6 — '*
M.illlt, xxii, 3i, i-f Marc. xu, a(>, a;. — FaoJ.
tii, ift.
lO.
» Jacob, » nisi in setcrnum viverent Abraham , Isaac et
Jacob. Conversi acl Dominum, etc. (a)
SERMO III.
De Sacmmento altaris ad infantes {b).
SYNOPSIS.
I. Sacnficii iiova! Legis Cotnmeiidatio. II. Saciificium istutl
Christus Yere et realiter in Eucharistia praesens. IV.

est. 111.
Eucharistise Eftectus. Y. Couclitionos digusp Sumptionis.
I. Reddendi sermonis oflicium. et cura, qua vospartu-

rivimus, ut Christus formareturin vobis, compellit nos
admonere infantiam vestram, qui ex aqua et Spiritu nunc
renati cibum et potum istuni super hanc dominicam
mensam nova luce conspicitis et novella pietate perci- ,
pitis, quid sibi velit tam magnum divinumque Sacra- .
mentum tam clarum et nobilc mcdicamcntum tam

, ,
mundum et facile sacrificium quod nec in una civitate ,
terrena Jerusalcm nec in tabernaculo illo, quod per

,
Moysen nec in templo illo quod [)er Salomoncm flibri-

,
,
calum est quse fuerunt umbrse futurorum scd a sohs

, ,
ffl) Forniulani liaiic Acgiislino familiarem, |)Iiiiil)iis Scrmonilius snbjiin '-
tam semel iiulicassc sufficiat. Iiilegram exliihcl Siiinondiis in not. ad XL,

Sermoncs Ojip. siior. T. I. col. 337. — (6) Iii Codiceyo/. 4. p. 2 iiiscri[)-
tU3 : Incipit aliris de Sacrnmentis in eodein die. Seriiionem luiuc illiim
puto, de qiio Auguslinus F.dit. Mour. T. r. Serin. CCXXyill. Sermonem

ad altnre Dei dcbcmus hodie Infantibus (iiovellis Cliri^tiaiiis ) dc Sucia-
mento Altaris. Et fortassis ille est, quem Possidius in Inditiilo Opp. /inguS'
tini T. X. cap. 10. notavit : De Eucharistia. Pulrhia est a^l S. CommUQiu-
Hem Pireparatio, locanda in Edit. post Serinonein CCXXf^lII.
,
SERMO III, DE SACRAMENTO ALTARIS AD INFANTES. 1^9

ortu usque ad occasum, sicut a Proplietis praedictum est,
imniolatur, et secundum JNovi Testamenli gratiam Deo
victimalaudisoffertur. INon adliuc de gregibus pecoruni
hostia cruenta conquiritur,non nunc ovis aut hircus di-
admovetur, sed sacrificium jam nostri
vinis altaribus
temporis Corpus et Sanguis est ipsius Sacerdolis. De illo
quippe tanto aute praedictum est in Psalmis « Tu es :
M Sacerdos in aeternum secundum ordinem Melchise-

»dech^. » Quod autem panem et vinum Melchiscdech
sacerdos Dei excelsi protulerit ,

quando patrem nostrum
Abrahambenedixit, in hbro Genesis legimus et tenemus-.
If. Christus ergo Dominus noster, qui obtuht pa-
tiendo pro nobis, quod nascendo accepit cx nobis, prin-
ceps Sacerdotum factus in aeternum sacrificandi dcdit
ordinem, quem videtis, Corporis utique et Sanguinis
sui. INam percussum lancea Corpus cjus aquam et san-
guinem ennsit quo peccata nostra dimisit. llujus gratioe

,
memores, vestram ipsorum salutem operantes, quoniam

Deus cst qui opcralur iii vobis, cum timore et trcmore
,
ad parlicipationem liujusaUaris acccdilc. lloc agnoscite

in pane ,
quod pepcndit in crucc ; hoc in calice , quod
mana\it cx latcrc. Nam ct ilhi vclcra sacrificia jJopuU
Dci hoc unum venturum mulli[)lici varictate (igurabaut.
Ipsc enim Christus et ovis est propter inuocenliam sim-

plicis animi, ct hin iis proplcr simililudiucm carnis pcc-
cati. 1'U quidcprid aliud multis ct(li\crsis modis in sacri-
ficiis Tcstamcnli Velciis j)raMiunlialum est, ad hoc unum
pertinct, quod iNovo Testamcnto revelatum cst.
III. Accipile ilaqiic, ct edilc Corpus Clirisli cli.im ,
ipsi iii Coiporc Clirisli lacli jam iiicmbra Jirisli. Acci- (
pite, et potat»; Saiigiiincm Cliristi. l\c dissolvamiui

manducatc viuculum vestrmu. Nc vobis viles viJcauiuii.
» fjal. cix, ', — '^

Oon. jiv, i8.
l5o S. AUGUSTINI EPISCOPr
bibite pretium vestnim. Sicut hoc in vos convertitur,
cum id manducatis et Libitis, sic et vos in Corpus Cbristi
convertimini, cum obedienter et pic vivitis. Ipse namque
sua jam propinquante passione , cum Pascba faceret cum
Discipulis suis, aci:cptum panembenedixit, et ait : « Iloc
» estCorpus meuni quod pro vobis tradetur^. » Simili-
,
ter benedictum calicem dedit dicens « Hic est Sanguis :
i)meus Novi Teslamenti qui pro muhis efFundetur in ,
» remissioncm peccatorum-. » Hoc in Evangelio vel Irge-
batis , vel audiebatis , sed hanc Eucharistiam esse Filium

nesciebatis. iNunc vero aspersi [(i) corde in conscientia
pura , et loti corpore aqua munda « Accedite ad eutn , et
» illuminamini , et vultus vestri non erubescent*. » Hoc
cnim si digne accipitis, quod pertinet ad Testamentum
Novum, per quod aeternam liecreditatcm speratis, tenen-
tes maiidatum novum ut vos invicem diligatis, habctis ,
in vobis vitam. JUam enim carnem sumitis de qua dicit ,
ipsa Yita « Panis, quem cgo dcdero, caro mea est pro
:
» sscculi vila, » ct : « Nisi quis manducaverit carnem

» meam , et biberit sanguinem meum , non liabebit in se
» vitam'^. »
IV. Habentcs ergo vitam in illo in carnc una eritis
cum illo. Nequc enim ]ioc Sacramentum Christi corpus
ita commcndat, ut nos inde sejungat. Hoc namque

Aj'Osloh)s in Scriptura srincta praxlictum esse comme-
iiioral « l'>nnl duo in caiiie una. Sacramenlum hoc
:
»iiu|uit. magiium cst; ego autcm dico in Chrislo et in
» Ecclcsia^. » Et alio loco dc hac ipsa Eucharislia dicit :
« Unus panis, unum corpus muhi sumus^. » Accipere

ergo incipilis, quod et esse coepistis, si non indigne acci-
* Liic. .\xii. i(). — 2 ii.illli. XXVI, 23. — 3 rsul. xxMii , 6. — * JoaD.
I. 52 54. — SEphes. v, 3a.--6 i Cor. x, 17,
(«) Lego abstersi.
SERMO III, DE SACRAMENTO ALTARlS AD INFANTIS. l5l
piatis , iie judicium vobis manducetis et bibatis. Sic ,
enim dicit :« Quicumque manducaverit panem aut bibe-
» rit calicem Domini indigne San- , reus erit Corporis et

w guinis ipsum homo et sic
Domini. Probet auteni se ,
r>de pane illo cdat, et dc calice bibat. Qui enini mandu-

>>cat et bibit indigne judicium sibi manducat et bibit^.»
,
V. Digne autem accipitis si a malse doctrinae fer- ,
mcnlo caveatis ut sitis « Azjmi sinceritatis , et verita-

,
» tis-. » Aut si fermentumilludcharitatis teneatis, Quod 'c
» abscondit muHer in farinae mensuris tribus, donecfer-

»mentarelur totum^. » Haec cnim muher cst sapientia
Dei , facta per Yirginem in carne mortali qute iu toto ,
orbe terrarum ,
quem de tribus Noe filiis post diluvium
rcparavit, tanquam in mcnsuris tribus suum disseminat
KvangeHum « Doncc fermentaretur totum. » IIoc est
,
illud « Tolum, » quod graecc dicitur « Holon (a) » ubi ,
cuslodicntcs vincuhnii paciscritis sccundum tolum, quod

<( Catholon » vocatur, et unde Cathohca nominalur (/>).
' r C.or XI, 27-^9. — a [d V, 8. — 3 Matlh. xin, 33.

'
<i) O)ov. KaOo),ov. — (bj Vidctur fvcidisse : Ecc/esia.

103 S. ALGOSTIM EPISCOPI
SERMO IV.
De Paschate. [a)
SYNOPSIS.
CJiiistiis agniis et leo.
SiciT veritas per Apostolos sonuit , et « In omnem ttr-
»ram exivit sonus eorum, atque in fines orbis terrtt; verba

»eorum^; Pascha nostrum immolatus est Clirislus-. »
De quo ante Propheta praedixerat : « Sicut ovis ad im-
» molandum ductusest, et ut agnus coram, qui se ton-
» deret , fuit sinenon aperuit os suum^. » Quis
voce , sic
est iste? Nempeille , de quo scquitur, et dicit « In hu- :
» miUtale judicium ejiis sublatum est. Generationem ip-

» sius quis cnarrabit^? » Video exemplum tantcC humili-
tatis in Rege tantte poleslatis. IVam agnus coram
iste sicut
tondentc non aperiens os suum Leo de tribu

ipse est «
» Juda*^. » Quis est iste agnus et leo? Mortem perlulit,
ut agnus; consumpsit, ut leo. Quis estiste agnuset leo?
Mitis et fortis , amabilis et terribilis , innocens et potens,
tacens judicatus , fremens judicaturus. Quis est iste agnus
et leo? In passione agnus , in resurrectione leo, an potius
et in passione agnus et leo , et in resurrectione agnus et
' Psal. XVIII, 5. — 2 i\om, x, i8. — ^ isai. mr, 7. — < Ibid. 8. —

^ Apoc. V, 5.
(rt) la Codice Fol. 5. iuscriplus : Incipit alins de eodein dic Sermo sancti
.Augnstini ep. Foiiassis exlenipnralis, el e repentinis ,
qiiales S. Doclorem
.subiiide liabuisse nairat Possidius fita; cap. 7, sed diguus ejus iugeiiio,
Edilioni iufereudus posl Sermvuem CCXXlX,
,
SERMO IV, DE PASCHATE. l53

leo? Agnum in passioiie videamus. Modo jam dictus est.
« Sicut agnus coram tondente se fuit sine voce , sic non

» aperuit os suum. » Leonem in passione videamus. Jacob
dixit : (( Ascendisti recumbens, dormisti sicut leo^. »
Agnum in resurrectione videamus. Apocalypsis, cum de
gloria sempiterna virginum loqueretur : « Sequuntur
» inquit, Agnum, quocumque ierit^. » Leonem in resur-
reclione videamus. Eadem Apocaljpsis dicit, quod supra
jam posui. f< Yicit lco de tribu Juda aperire librum^\ »
Quare agnus in passione? Qiiia mortem sine iniquitate

suscepit. Qiiare leo in passione? Quia morlem occisus
occidit. Quare agnus in resiirreclione? Quia sempiterna
est illi innocentia. Quare lco in resurreclione ? Quia
sempiterna cst illi potentia. Quis cst iste agnus et leo ?
Quoniodo quazris, ([uisnam sit? Si autem quid crat? ,
« In piincipio erat Yerl)um. » Si , ubi erat ? « Et Verbum

»erat apud Dcum. » Si ,
quale Verbum erat? « Et Oeus
» erat Ycrhum. » Si . quantae polenliiê sil? « Omnia per
»ij)suin iacta sunt. » Si , ct ij)se quid lactus cst? « Et
» Yerbum caro factum csf*. » Si ,
quemadmodum vcl de
palre siiie matre , vd de malre siiK." palre natus sit?
« Gencrationcm cjus quis cnarrabit? » Ab allero genitus,
gigncuti coa3ternus. Verbum pcrmanens caro factum est.
Oinniiini tcinporum crcator, oppoituno lcmporc crcalus.

Prada morlis, j)ra'dator morlis. Dclormis posilione j)rae
filiis bomiiiiim , ihlinnilatcm scicns fcrrc , cxcclsiis faccrc
bumilia, Ijiiinilis cxcelsa. Dcus liomo , cl bomo Dcus.

Et [)riin<)gciiiliis, ct crcator [jrimogcMitoriim, Unicus, et
frat(;r c.iinclormn. Dc siihslanlia j)alris natiis, ct [)arti-
ceps factus ado|)laloiiun. Et Doininus oinnium. ct scrvus
plurimorum. Ilic eslagnus, «Quitollii jk(i.iI i inuiuli'*^,»
* Cen. XLix, y. — 2 Ajioc. JiiVj .'|. — ^

' ll>id. '>. — * Joa». i, i, .* ct i^^.
1» " ^biil. ar^.

l54 S. AUGDSTINI EPISCOPI
liic est leo ,
qui vincit regna mundi. Quaerebam ,
quis est
iste. Qua?ranius, qui sunt , pro quibus mortuusest iste.
Forte pro justis et sanctis ? iNon hoc dicit Apostolus , sed

potius, quia « Chrislus pro inipiis mortuus est^. » Non
utique, ut impii permanerent , sed ut morte justi impius
justificaretur , et etfuso sanguine sine peccato peccati
chirographum deleretur.
SERMO V.
Iterum de Paschatc. (a)
S^NOPSIS.
I. Mors Cluisti Spes nosti-a. II. Mors Cliristi voluntaria. !
III. Quomodo Cliristus tristis in mcrte. IV. Necessitas Incar-

natioliis
, ut reclimeiemnr. V. Redemptoris ad Redemptos
Verba. VI. Quomodo iutellijjatur Cluistus pro nobis mortmis.
VII. Errorcs Apollinaris et Arrii refulantur. VIII. Adliortatio. i
I. AuDiviMUS Evangeiium. Lecta est Resurrectio Do-

mini nostri Jesu Christi. Resurrexit Christus , ergo mor-
j
tuus est Christus. Resurrectio testis est mortis ; mors

j
autem Christi peremptio timoris. Non timeamus mori. |
Mortuus est Christus pro nobis. Cum spe vitae aeternae

j
moriamur. Rcsurrexit Christus, ut resurgamus. Habe-

mus in morte et resurrectionc ejus opus indictum , prae-
mium promissum. Opus indictum passio, pra^mium pro-
* Rom. V, 6,
(a) In Coiice Fol. 5. p. a. inscriptus : leent alins Sermo iancti Aiigustini

ep. in eodem die. Praistans el ad moliim comparatus de Passione et morte
Servatori», collocandui in «ditiono poit Sermouem CCXXX.
;,
,
SERMO V. DE PASCHATE. 1 55
missum resurrectio. Opus lioc ]Martjres impleverunt
nos impleamus pietate . si non possumus passione. Non
enim omnibus contingit pati pro Cliristo et mori pro ,
Christo. Tamen ip-sum mori omnihus contingit. Felices

quibus pro (.hristo factum est quod necesse erat ut fie- ,
,
fet! Necessitas enim erat rnori^ sed non erat uecessitas

pro Cbristo mori. OmniJjus ventura est mors scd non .
omnibus pro CJiristo mors. Quibus contigit pro Cbristo

mori quodam modo illud quod eis erogatum fuerat
, ,
reddiderunt. I^lrogaverat eis Dominus ut moreretur pro .
illis reddiderunt illi moriendo pro illo. Sed unde redde-

;
ret miser egenus, si non dedisset febx Dominus? lUaque
quod erogaverat Martyribus Cbristus dedit eis unde . ,
redderent Cbristo. Yox enim ^lartyrum est « INisi quia :
w Dominus erat in nobis, fortassc vivos absorljuissent
» nos*. » Persecutores , inquit , « Fortasse vivos absor-

wbuisscnt nos. >' Qiiid est « Vivos? » Scientes ,
quia male
faceremus, si Cliristiim negaremus, tamen tam magnum
malum ^ Vivi , » id est , scientes faceremus, et sic « Ab-
Msorbuisseiit nos vivos, » non mortuos. Quid est " Vi- .
«vos?» Scientes, non nescientes. Ft qua virtule non

fecerunt, qiiod a persecutoribus facere cogebantur ? Ipsi
inlerrog<ntiir . ij)si dicant. Fcce respondent : " Nisi quia

» Dominus eral iii iiobis. » Krgo ipse dedit, quod ei red-
derelur. (Jralias ilb. Dives esl. El (juod de illo scripliim
est : '< Pauper factus est, ut nos diviies facerel* , » pau-
perlate ejus dilali , vuliicribus ejus sanati , liumilitate
giis exallali , morte ejiis \i\iruati (</).

**"11. Dicebat Marlyr : « (hiiil retribiiam Domino juo
» omnibiis, qna" letribiiit milii'? >• Aiidile, (jiiod scqiii-
lur. Altenditcnim el «ju.Tsivil, »|uid relribueict Doinino.
'**
P«al. cimi, I, a. — « a Cor. vm, q. — ' r«il. c»», n
fa) Sup|il« snmui.
Et quid ait? «Calicem salutaris accipiam^ » Hoc retri-
Luam Domino : « Calicem salutaris, » calicem martjrii,
calicem passioiiis , calicem Christi. Hoc est : « Calicera
» salutaris , » quia salutarc nostrum Cliristus. Ergo, in-

quit, accipiam calicem ejus, et retribuam illi. De ipso ca-
lice dixit et ipse Palri ante passionem : « Pater , si fieri
« potest, transeat a me calix iste^. » Pati venerat, mori

venerat, in potestate liabebat mortem. aut, si mentior,
ipsum audite. « Potestatem, inquit, habeo ponendi ani-
» mam meam, et potestatem habeo iterum sumendi eam.
» Nemo tolht cam a me, scd cgo pono cam a me, et ite-
» rum sumo cam ^. » Audistis potestatem? « Nemo tolht. »
Sinecausa gloriantur JucUei. Peccatum inde habent, non

potentiam. Christus, quia voluit, mortuus est. Ipse dicit
in Psahno : « Ego dormivi, et somnuni coepi*^. » CJama-
verunt : « Crucifige , crucifige"^, » tenuerunt, suspende-
runt. Sic ilhjuvant, quia ahquid potuerunt. « Ego dor-
» mivi. » Et quid postca? « Et somnum cepi. » Yere
somnus erat triduanus. Quid ergo postca? «Et resurrexi,
» quoniam Dominus suscepit me. » Secundum formam
servi loquitur « Dominus susccpit me^. » Sicut ct aho

:
loco « Numquid qui dormit, non adjiciet, ut resurgat'^? »

:
Gloriantur Juda;i ,
quasi vicerint me. « Numquid qui dor-
» mit, non adjiciet, ut rcsurgat? » Ihi, ut occiderent, sus-
penderunt, sed «Ego dormivi, » quia, quando volui, ani-
mam posui, et quando vohii, surrexi.

III. Ergo ipse est cahx ,
quem volebat transire, ad
quem bibendum vencrat. Quid est ergo, Domine. quod
dixisti ; « Pater , si heri potest, transeat a me cahx iste? »
Dixisti Discipuhs passurus et moriturus : « Trislis est
» Psal. cxv, i3. — 2 MaUh. xwt, 3(j. — 3 Joan. x, i8. — * Psal.
Hi ,6.-5 Luc. xxiii, 21, et Joan. xix » ^- — j « Psal. «i, 6, — MJ,

XI. , 9.
,
SERMO V, DE PASCHATE. l5j

» anima mea usque ad morlcni^?» Ouaero ergo in liis
vcrbis verba illa tua «Potestatem haheo ponendi ani-:
»mam meam, etpotestatem liabeo iterum sumendieam. »
Unde audio « Tristis est anima mea usque ad mortem?

: »
Nemo tollit eam. Quare tristis est? Potestatem liaLes po-

nendi animam tuam. Quaredicis : « Pater, si fieri potest,
» transeat a me calix iste? » Pvespondet interrogaiati et di-
cit tibi : Homo, in carne mea te suscepi. Numquid ergo,
si in carne mea tenon te suscepi?
suscepi. in voce raea
Quando dico Potestatem liabeo ponendi animam
: «
» meam, et potestatem lialjeo iterum sumendi eam, » si-
cut faclor, me loquor. Quando dico « Tristis est anima :
» mea usque ad mortem, »sicutfactura, te loquor. Gaude
de me in me. agnosce te in me. Quando dico « Potesla- :
» tem lial)eo poncndi ;,n!nKim meani, » adjutorium luum

sum. Quando dico : « Tristis est anima mea us([ue ad
» mortem, » speculum tuum suui.
IV. jNon lcgislis, quia mortuus est? Numquid nega-
mus? Si negavcrimus mortem, neganuis et resurrectio-
ncm. Inde morluus est, unde liomo esse dignalus est.
Inde resurrexit, unde homo esse dignatus est, quia el nos

homines etmorituri sumus, ctVesurrecluri sumus. ûm-
quid Verl)um in illo mortuumest? Numquid pali aliquid
poluil, (|iu)d'< In ])rinci|)io erat Verhum.ct Aerhumcrat
j
I
» aj)ud Dcuui, cl Dcus crat NCihum'-? " (juid polcsl pati
tale Verhuin? \'A opoilchal lamcii, iil mortrclur pio iio-
his Vcrhiim, cl nioii iion jtolcial , cl , iil iikui rclur
onorlchal. « In priiicipio cral Verhum , cl Ncrhiiin crat

» apud Deum, ct Dcus cial Veihum, > l'l)i sanguis? Uhi
mors? i\um((iiid mois iii Vcrho ? îiiiKjuid singuis in
Verho^Si nc(- mors iii Vciho, ncc sangiiis iii Verbo, uhi
prelium iioslrum ? Aiinon j)ielium noslrum sauguis csl
» Miitlh. XXVI, 3S.
— '^ Joaii. I, 1.
l58 8. AUGUSTINI EPISCOPI
ejus? Unde ergo daret hoc pretium , si maneret solum
Verbuni? nisicarnem assumeretYcrbuni carnem autem ;
deanima humana viventem, ut, quoniam Verbum occidi

non poterat, occideretursola caio, quae de sua anima vi-
vebat? iNeque enim vel anima occidi poterat, quifi anima
Divinitati adha^rendo unus spiritus erat, ipso Domino
duntaxat eani non ipsa in ilio credente,
(r/) se induente ,
sicut de nobis scriptum est Qui adjungit se Domino, : «
» unus spiritus est^. » INos enim cum inlidcles essemus, ,
indigni eramus, et a Deo aheni credendo autem adhassi- ;
nms f)eo. Illa autem anima adliaesionc Dei digna creata

est, cum in personsB divinoe unitatem nova, rudisque as-
sumpta est. Qua unitate hac singularitate duorum spiri-
tuum inaequalium discedcnte caro niortua est, quae de
ipsa duorum spirituum unitate novo modo, novoque ge-
iiere vivens, id est, geminam et admirabilcm vitam ha-
bens, parvo tantummodo tempore derclicta cst. Deus

enim spiritus et imago cjus humanus spiritus immorta-
, ,
les sunt.
V. Sic ergo nos alloquitur quodam modo Dominus

noster, Salvator nostcr diccns : Homincsl fcci homi-
ncm rcctum, et fccit se ipse A nie rccessistis,
perversum.
in vobis pcristis. Ego autem quaesiturus sum quod pe- ,
rierat. A me reccssistis , inquit, vitam perdidistis. « Et

» vita erat lux hominum -. « Ecce quod reliquistis , i
quando in Adam omncs peristis « Vita erat lux homi-

M num. » Quae vita? « In principio erat Vcrbum, et Ver-
» bum erat apud Deum, et Deuserat Vcrbum-'^. » Vita
erat, vos in morte vestra jacebatis. Verbum, unde more-'

rcr, non habebam; llomo, unde viveres, hOii liabebas.
( Quia dignatur Dominus Christus susccjî verba ejus. ,
• I Cor. VI, 17.— 2 joan. i, 4. — ^ Ibid, i.

(«) Lege ea.
SERMO V, DE PASCHATE. 1 Sg
Si ipse rnea, quanto niagis ego ejus. ) Quodani niodo in
silentio, rebus ipsis lorpiens Dominus noster (iliristus di-
cit : Unde morerer, non habebam unde vive- : Ilomo ,
res, non babebas. Assumpsi de te, unde morerer pro te.

Assume de me, unde vivas mecum. Commercia celebre-
nius. F)o tibi, damihi. Accipio ate niortem, accipe a me
vitam. Expergiscere , vide quid dem ,
quid accipiaui.
Excelsus in coelo accepi a te super terram liumibtaLem.
Dominus tuus accepi a te formani ser\i. Sanitastiia ac-
cepi a te vulnera. Vita tua accepi a te mortem. Verbum
caro factum sum, ut mori possem. (ârnein apud paliem
non babebam, de massa lua sumpsi. unde tibi erogarem.
(Virgo Maria de niassa nostra erat ibi assumpsit (Jbris- ;
tus carnem a nobis, id est a genere bumano. ) Accepi a ,
tecarnem, unde morerer pro te, accipe a me Sj)irilum

vivificatorem, unde vivas mecum. Poslremo mortuus suni
de tuo, vive de meo.
VI. l'>go, fralres ,
quando audilis : Nafus esl de Spi-
riluex Virgine Alaria, passus est, vapulavit, ahq)as accc-
pit, quando audilis : Passus est haec (llirisliis, nolile pu-
tarc f( Verbum iJlud in princi])io a])ud Deum » iii siia
natura, atque iu sua siibslanlia alicpiid tale pati potuisse.

Sed numquid possumus dicere, quia êrbum Dei, Deus
unigenilus non est passus pronobis? Passus est, sed sc-
cundum animam et carnem suam ])assil)ilem. Accej)it
onim roiiiiam scrvi. ut laiKjiiam liomo jialcMciiii-. Ilabe-
bat eiiiin et aiiimam cl (•anicm , (jiiia loliim Imiiiincm li-
herare vcnerat, noii amillcndo vilaiii, <.('i\ (lonaii(lo \ il.iiii.
TJtaulcm simililiulincm dcmus, unde cclcniis. (piod di* i-
mus, advertalis; sicut verbi gratia (juando Stcj)li;inus
inarl^r, ctPhocas [(/), vel ali(juis alius ]»assuscsl, ct oc-
(fl) Dil'(ii'i!e diclu »il, (iiicin i: triljii» l'lio«i», Anlioihfiio viiltilicel tl iluo-
bui Sinopeiiiiibus, liic iiiiiii«t Aiijîuliiiu^. 1'kcic Jo ii^, «t solciit, «cniniio

l6o S. AUGUSTINI EPISCOn
cisus, et sepultus, caro eoruni sola occisa ct sepulta est;
animce autem eorum neque occidi, neque sepeliri potuere,
ettamen rcclissimc dicimus Mortuuscst Stephanus, vel :
Phocas, vel quicumquc alius pro nomine Christi , ita

quando passus, etoccisus, et sepultus est Dei Unigenitus,
caro utique ejus sohi occisa et sepulta

est anima autem , ;
etmulto magis Divinitas ejus occidi non potuit et ideo ,
securi dicimus, mortuum pro nobis esse et sepultum uni-

cum Dei Filium, id est, Deum Dei unigenitum. Unde
utique veraciter, non mendaciter dixit ipse Christus Do-
minus, qui cst sine mendacio veritas « Sic enim dilexit :
» Deus mundum, ut Unigenitum suum diuct ut omnis ,
» qui credit in illum, non percat, sed habeat vitam tcter-

» nam^. » Et Apostolus simihter de Deo Patre dicit :
« Qui Fiho proprio non pepercit, sed pro nobis omnibus
» tradidit eum^. » Vultis autem noscere, quid est Chris-
tus? iNohte attenderc carnem solam, quae jacuit in sepul-

cro, nohte attcndore animam sohim de qua dixit , :
« Tristis est anima mea usque ad mortem » nohte atten- ,

j
dere Verbum sohim quia « Deus erat \erbum » sed at-

, ,
j
tenditc, quia Christus lolus Verbum, ct anima, et caro est. i
VII. INihilautem anima3 Christi subtrahatis. Hserctici!

enim Apolhnarista^ dixerunt, quia mentcm non habuit,|
id est, intelhgentiamnon habuit anima iUa, scd Vcrbunij
ilhpro mente, et pro intelhgentia erat. IIoc ait Apolhna- j
ris. Arriani autem dicunt INec qualemcumque animam :

j
babuit. Vos ergo fidchter tenete, quia prorsus Verbum,

j
et anima, et caroest totus Christus. El quando auditis : j
• Joan. iri, i6. — 2 Rom. viii, 3a. ~

j
Hagiogiaplii BL'lgje ail diein i i. JuUi. Neuiinein tamen corum in Africa no-
tum , aul cnilum e Monunientis ilji allalis liquet. Interim rhoca
Tou .5aXacj<To'9av,uiaTovp7ou nolilia al) Nautis Africe littora freqnentanlibus
proficisci potnit , atqne huuc Olilorem Sinopensem fuisse, ex Encomio
Asterii Amaspje F.p. a Fr. Comberisio Paris. 1648. c, aliis edito discimus.
SERMO V, DE PA9CHATE. l6l
« Tristis cst aninKi mea, » animani humanam intelligite ,
non belluinam. Anima enim sine intellectu anima pecoris

est, non anima humana. Sinon venitliherarementem, non
habuit mentem. Ergo unus Christus. \erhum, otanima,

etcaro. Quidhomo? Animaetcaro. Quid Cljristus? Ver-
bum et homo, ac per hoc, Yerbum et anima, et caro, Chris- ,
tus unus. ITominem quando caedis pugnis, quid ejus percu-

tis? Animam, an carnem ? Coniiteris quia carnem. Et ,
tameu clamat anima Quid me percutis: quid me casdis? ,
]\ umquid, si dicas animae Quis te tetigit? Ego carnem fe-

:
rio, non te nonne, quicumque te audierint hcTcdicentem,

;
irridebunt, et insipientem vel insanum te judicahunt? Sic

ergo, quicarnemYcrhi Dei flagelhnerunl, vel alapis ca?ci-
derunt, non possuntdicerc i\os caruem flagellavimus, vel :
cxalapavimus [(l), nou Yerbum, vel anin);mi Christi. To-

tum cniui (^hristum, id est, Yerbum, et aniniam, ct car-
nem flagclhivcrunt, vel alapis c;i'cidcrunt. Et cuni uti-
que neque animam, neque ipsam Diînilatem ejus, qua'
vera vita cst, in cruce occiderc potuerunl, tamen loluiii
Christum in corde suo, etinmala voluntati; sua iMliccrc

dclectati sunt. Ouicumquc enim pcrscquilur ah<fiicm, ut
euniocc:idat, siccimi vult cxliiigiii loliim, siciil c\liiigiiitur
totum lumcn luccrnse in terram collisie, ut pcnitus iioii lu-

ceat,cumca!iisibi (jiiis«|iic malcriicloi- vldcill iiiipcdir(;(/v),
Quodinhomiiu! licii millo modo [lolcst, id csl,iit lotiis cv-
linguatur, qui unam iili(|ue substantiam liahct morlalcm,

aheram immorlalcm. \iilhi ciiim iii illo mortalis csl, nisi
caro. linigciiiiiis aulcm Dci Clirisliismiillo magislotiiscv-
linguinoii potiiil,cumcum sc.Iudcicxlingiicic piiLivcnini,
qui in trihiissuhstantiissiiis,i(l csl, iina, alcina, ahjiicdi-
(«} Ua a|UiJ Mnitcmi Mnecil. T. III, Cul. il).',6. iii |iii^s. (:v|iri;iiii fi
JlMliiia* : f.xaliipifi jnssii. — (/') l.<'K«» : ''"'" fo sf i/niiiiur iiuiUjm-ioi viilt-

lit iinfirili/ i.
(:\M\, n
i6a «. ArfiiisTTNr EPTsnopi
vina,etmduabustempora]ibus, icl est, immanis unaui so-
lamhabuitmortalem,idest, carnem suam. Animam autem
et maxime Divinitatem suam sine dubio immortalem ba-
buit. Et ideo sua parvi temporis morte nos de nostra

morte aeterna redimere solus potuit, qui non tantummodo
earo, et anima humana fuit, sed Deus, et anima, et caro,
unus Dei Unigenitus fuit. Qui enim « Descendit usqiTe in
» inferiores partes terrae , ipse est , et qui ascendit super
» omnes coelos ^ , » quod homo solus facere non posset.
Ylll. Securiergoexultemus, et lastemur, charissimifra-
tres,quia ille nossuamorteredemit, qui etiam occisus de
hostibus triumphavit. Occisus enim mortcm occidit , et
in seternum nos de manu ejus liberavit, « Ascendensque

»in altum caplivam duxit captivitatem^, » atque homi-
nibus misso Spiritu sancto dona sua dcdit ,
qui etiam
jacens in sepulcro credentem latronem in paradisum
introducere potuit.
* Ephes. IV, lo. — 2 ibid.

SERMOVI, DE .SACRAMENTO
ALTARIS AD INFANTE^.
,63
SERMQ YI.
Itcm de Sacramento
aharis ad in/antes. (a)
SYiNOPSIS.
I.Corpus domiuicunx et in
altaii est et nn« ;il A
II. Euchanstia Symbolun. unitat.s, """"^-
IH L.t!.Z
•^""iigia! .h
eiicliaiisin.a!
expositio.
I. Hoc, quodvicletia.charissimi,
in mensa Domini
pams est et vinun, sed istepanis, et
d nte verbo fit
nus, qui «In pniicipio
» apud Oeun,
erat VcrJjuni
et DeL erat Verbum" '..
eninU
et VmK..
;
cor,us, et sangu.s Verhi.

hoc vinum "ce
„,e W
,
pro, te.ml::'
cordiam suam, c,„a nou
contempsit
.magtnemsuant, „ VerJ.um caro
^J "^Z'd
iactuml, !
7"
'
et v1
.m nobts^.. stcut sctis,
quiu et t,,sum Verh
1
UU.PSU hommen,, ,d est. animan. m

e ho„,oiactusest, n,ane„s Ueus.
et' carnen, m ,, s
Propter ho.^ (/, .;
et passus est pro nohts,

co„„,ie„da,,t n„h„ „; L,„ s
cra„,e,it„co,pus, et sanguiuem
suui„, quod ctian. ILrii
el „os ipsos. ,Na„,
et „„s corpus ipsius lacti sui„u'
per m,ser,co,d,a„, ips,us,
ûod .uci|,i s. „os
su„,u..V(,)
' Joaii. I. I. — -i
I|)j(|. ,4.
(u) I.. CocJi.e/0/. 7. i„sc.iplm, : D. Sacramenns Ahari,. S.mu,
Au^nun, ,n eo,U.n ,,.. ,...,.,.
.nn-r
.,,. i,. .0 .J .,«.,,..„ ^„.,,1.. ,, ,..
',:'
.•eJci.i.uu., qualis »,i|ira .W,<, ....su,- i,,. ,., j„ ,(J.,„ V(\xv|i

CCLWII. i'"m(;n,fnt«i„ «j.i.s
.'I e llcht tt Flori Coll.Tt.oue Sr,„„„
CCXXIX. loco «Jideio Mauiiuui. Hic i„te{;ru,„ da,„u.H.
'•"" •
(J) m,,
Frairme„t„n, odilu.». de quo »..,.,•«. - (c) .S.,|u.,„ 'n.p,,,^;,
.'m,!!!!.'!!j
veilm : HecorJairiini et -vos, «tc. decm ia Fnigniento edilo.
n.
i64 s. AUGrsTrî episcopi
llecorclaniini . quod fuit a]i(|uanclo crealura ista in agro,
quomodo eam terra peperit ,
pluvia nutrivit , ad spicam
perduxit , deinde labor liumanus ad aream comportavit
trituravit, ventilavit, recondidit, protulit , moluit, con-
spersit , coxit , et vix aliquando ad pancm perduxit. Re-
cordamini et vos (<:/). Non fuistis, et crcati eslis, ad aicam
dominicam comportati estis, laboribus boum icl est ,
anuuntiantium Evangelium triturati estis. Quando Ca- ,
tecbumeni difierebamini in horreo servabamini. No- ,
mina vestra dedistis , coepistis moli jejuniis (/>), exorcis-

iiiis. Postea ad aquam venistis, et conspersi estis , et
unum facti estis. Accedente fervore Spiritus sancti cocti

cstis, et panis dominicus facti cstis.
II. quod accepistis. Quomodo ergo unum vi-

Ecce ,
detis esse quod factum est

,
sic unum estote et vos (r.') ,
diligendo vos, tenendo unam fidem unam spem indi- , ,
viduam charitatem. Haeretici cpiando hoc accipiunt, tes-

timonium contra se accipiunt, quia ilh qucerunt divisio-
nem, cum panis iste indicet unitatem. Sic et vinum in
multis acinis (<:/)fuit, et modo in unum est. Unum est
in suavitate cahcis, sed (e) post pressuram torcuLiris.

Etvos post iUa jejunia, postlabores, post humihtatem
et contritioncm jam in nomine (Ihristi tanquani ad cali-
cem Domini venistis , et ibi vos cstis ad mensam (/) ibi ,
vos estis in cahce. iNobiscum hoc (i;) cstis; simul cnim
hoc sumus {li) , simul jjibimus ,

quia simul vivimus (/).
Audituri estis ,
quod etiam hesterno che audistis, sed
hoche vobis exponilur. ({uod audistis, et quod respon-
(f/jl To -vos in ucciijaii ii cisii, Ila((i;o niiile lalcrj)iiiic,liiin iii Frngin. vli\o.
'— {f>) Frnsînentiim «ulitiim inttrpoiiil :et. — [t) Fraîii. rdit. cstotc vo: —
{d) IJ. racemis. — (c] \A. onutluiil : sed. — ^J) Iil iii inensa ,
et. —
(g) IJ vos pro hoc. — (//) IJ. icclius : snmiinits. — <) Fiuil liic Fin^îneii-
itirn edituni T. /', Col. 97 C, 1

,
SERMO VI, DE SACRA.MENTO ALiARI.S Al) INFANTES. 1 65

dislis, aut forte, cuni responderetur , tacuistis, sed, quid
respondenduin esset , hodie didicistis.
III. Post salutationem

nostis, id est « Domi- ,
quam :
w nus vobiscum Sursum cor. » Tota vita

, » audistis : «
Christianorum vcrorum sursum cor non Christianorum ,
nomine solo sed (-hristianorum re ipsa et veritate tota

, ,
vita sursum cor. Quid est « Sursum cor? » Spes in Deo

non in te. Tu enini deorsum Deus sursum est. Si spem ,
habes in te cor dcorsuni est, non cst sursum. Ideo, cum

,
audicritis (<;/) a Sacerdote « Sursum cor! » respondetis : :
« Habemus ad Dominum. » Laborate, utverum respon-
deatis. Quia apud acta (/>) Dei respondetis, sic sit quo- ,
modo dicilis. rSonlingua sonet, et conscientia negct, et,

quia hoc ipsum , ut sursum habeatis cor , Deus vobis
donat , non vires vestnc, ideo sequitur, cuni dixeritis,
habere vos sursum cor ad Dominum , sequitur Sacerdos
et dicit : Domino Deo noslro gratias agamus. » Unde
«
gratias agamus? Quia sursum cor habemus et nisi ille ,
illud levasset, in terra jaceremus. Lt inde jam ,

(r) quac
agunlur in precibus sanclis ,
quas audiluri estis, ut ac-
cedente vevbo liat corîus et sanguis Cliristi. Nam tulle
verbum ,
paiiis est, (;t \inuni. Adde verljiim , ct jam
aliud est. \'A ipsiim aliud (jiiid est? Corpiis Chiisli et
Sanguis Cinisli. rullc (igo verbuin ,
j)aiiis est, et viiiuiii.
Adde Ncibuiii et liet Saciamciitum. Ad huc dicilis

, :
" Amen. » Ainen diccre subscribere csl. Aincn latinc in-
lerpretatur Verum. Deindcdicitiirdominica Oratio.tpiani

jam a("ccpistis cl reddidislis (c/). Qiiarc anlc dii ilui
, ,
(«) Aiil hic ir^fiiJiiin ciiKio ; antlicis , iitil inox : m/iiiniielmii |iio tfs-
poitcietis. — [h) Alijs iii .liiiiir.t. ivvtDvw/icw Cniioiiii, Secrrtoi uiii Suiilicii
Missii', iil riiiix iiilVa : <iiiir itâiKiir. — (c) Sii|>|ile : succeilnnt, sri/iiutitiir,
vfl ((iiid siiiiilf. — (</) Id e^l : Saccrdoli meiiiorili r rcrilaili*. Il,i<|iie iion
Symlioiiiiii w\\m rci/t/<i>iiiit. Vide No^lii Srr-ioiirni l.l III. /' ''. . <>/. 31;.
iB6 S. AUGUSTINI EPISCOPI
quam accipiatur Corpus et Sanguis Cliristi? Quia , sicut
est humana fragilitas si forte aliquid quod non , ,
dece-
bat, cogitatio nostra concepit ; si quod
aliquid lingua ,
non oportebat , effudit ; si aliquid oculus quod non de- ,
cebat , aspexit ; si aliquid auris blandius, quod non opor-

tebat , audivit; si forte aliqua talia contracta sunt de
hujus mundi tentatione, et vitas humanae fragilitate, ter-
gitur dominica Oratione , ubi dicitur : a Dimitte nobis
» debita nostra ^ ; » ut securi accedamus , ne ,
quod acci-
pimus , in judicium nobis manducemus , et bibamus.
Post lioc dicitur : « Pax vobiscum. » Magnum sacramen-
tum osculum pacis. Sic osculare , ut diligas. Ne sis Ju-
das. Judas traditor Christum ore osculabatur , corde
insidiabatur, Sed forte inimicum animum habet contra
te aliquis, et non potes eum convincere, cogeris tolerare.
Noli ei malum pro malo in corde tuo reddere. llle odit
tu ama, et securus oscularis. Audistis pauca . sed magna.
Non vilescant paucitate, sed chara sint pondere. Simul
cliam onerandi non estis, ut ea, quce dicta sunt, teneatis.
' Matlh. VI, 12.
-
SERMO VII, DE PA8CHATE. 167
SERMO VII.
])e Paschate, [a)
SINOPSIS.
I. Quis ajrat Pasclia , et quomodo agenfhim. II. Alleluia

rlivitum,pauperum, afflicloiuni. Ul.Deus agit, ul Pater ; Dia-
bolus, ut Mango,
I. DiE.s Paschae nos celebrare omnibus notum est ,
qnibus (liebus Alloluia rantanms. Quapiopter . fratres,

sollicite attcndcnduni quod vi.sibiIit(T cclcbra-
cst , ut ,
nius, in aiiinio tcneamus. Pascba enim nos celebrare di
cimus. « Pascha « hebraeus sermo est, quod interj)rclatur

Transitus; gra^cc autcni « Pascbin » pali [b) ^ latine
« Pascha » pascere, ut dici solet : « Pascam Amicos. »
Pascha qui celebrant , nisi qui a morle peccatorura sno-

rum transcunt ad vitani justorurn? .Sicut A|)ostohis di-
cit : « Transivimus dv niortc ad \ ilani . cpiia (hlifîmus
))fratrcs*. » Pascha quis af];it . nisi ({ui crc^ht (lliri.stc»
passo in terra , ut cuiii illo rc^Micl iii ((rio? Pascha quis

agil , nisi <[ui pascit in paiipciibus Chrislum? Ipscenim
dc paupcribus ait : <« QuicuiiKpic imi c\ minimis meis
' I Jduii. 111, I 4.
(«) lii Codiccyi)/. 10/'. u iiisci i|i(iis : Item Seriiio iaiud .iiijfiuiiiii ei>.
Df Pruivitiitf jxischiiti Scd iiiilii Aui;intiimm iinii ku|nt , Millcm tnti^ci,

l'.\|>cii ijiil, i|iii S. I> X liiri iiic r<iiiiiliur orcl »ti|lt. K^» ciiiiu ci >ul>(ralicic
lllHJlciii , <|Uuiii su|i|i(iiici'c. lii l-Miliuiic locuiii lul)cicl |iu«l .Vr'//iii<«r/fi
t'6'i/ /. — \t>) nOO. 11 «TX"*' ^rivol» litvc iiilruM viil«>iitui.

i68 S. AUGUSTINI EPISCOPI.
w aliquid Loni fecerit. mihi fecit^. » Cliristus sedet in
coelo , Patrem interpellat pro nobis,
et iiidiget in terra.
et liic panem petit a noLis. Ergo Domini fratres si . ,
volumus agere Pascha salubriter, transeamus patiamur, ,
pascamus. Transeamus a peccatis ad justiliam. patiamur

pro Christo pascamus in pauperibus Christum. Con-
,
vivia honeste celebremus , ut cum Abraham in rcgno Dei

coelesti convivio perfruamur. Cantemus ergo Dco alle-
luia quod latine sonat « Laudemus
, : (c) eum ,
qui est. »
-Laudemus eum et in prosperis, et in adversis. lii pros-

peritatibus divitiarum non extollamur, et in llagcllo dam-
norum non infirmemur. Dicamus allehiia cuni Job qui ,
dixit « Dominus dcdit

: Dominus abstuht. Sicut Do- ,
» mino placuit, sic et factum est. Sit nonien Domini be-
» nedictum^. » Benedicamus ergo Dominum in omni
tempore. Semper allehiia cantamus si ad sonum hngua; ,
nostrae moventur ad operationem justitiae membra nostra.

si hoc quod sonat in ore cantantis, hicet in moribus vi-
,
ventis.
II. Audite, quomodo cantare jussi sunt alleluia divi-
tes et pauperes. « Praecipe, ait Apostohis, divilibus hujus
» saecuh . non superbe sapere. neque sperare in incerto
» divitiarum, sed in Deo vivo, qui dat nobis omnia abuu-
» danter ad fruendum. Divites sint in operibus bonis
» facile tribuant, communicent, thesaurizent sibi in fu-
»turum, veram vitam'\ » Quod pau-
ut appreliendant
peres cautent, 'fobias docet « Fih. ne limeas, quouiam :
» pauperem vitam gerinius. Exuberabunt tibi uiuha

» bona si timueris Dominuni Deum luum,et, quae
,
» |)hu'eiit in cons[)Cctu ejus . feceris '. » Dilectissima

' Mallli. wv, ',0. — '^
Job I, 21. — ^ I Tiiii. vi, 17, iS. — ' lol».
IV, 3.
[(t'j Iinu ; Laiiclatc I^Sl-

.
SERMO VII, DE PASCHATE. 1 69

membm Corporis Christi , cxpectemus Caput nostrum
venturum de coelo cui cohaerentcs immobiles pcrmane- ,
bimus, ut, cujus passionem cclebramus in tcrra cum ,
ipso regncmus in coelo. DiscipHnam ejus sustineamus, ut

corrigamur, quia, sicut fi]ios,ita nos aggrcditur Dcus.
« Quis cst cnim , ait Apostolus, cui non det disciphnam
» pater ejus^? « Si separatis vos a disciphna Dci, ergo
nothi. ct non filii cstis. Tolcrcmus flagellum patris, ne
incurramus sevcritatcm judicis.
111. Deus et diabolus patcr ct mango («). Deus, ut
patcr, flagellat. ct corrigit. ct assumit; mango blanditur,
seducit, ct vendit. Patcr fcrt tlagcUum. ct mango fcrt sac-
cellum [h). Si concurreris sub alas flagcllantis, libcrabe-
ris ab iniquitate vcndentis. Yide, a quo, ubi rcponaris,

in rcguo coelorum, an iu sacccllo gchcnnarnm. Si rcgnum
Dci concuj)iscis, in sohitione hljcrtatis la-tabcris; si vcro
sacccllum, colligationem servitutis accipics, et ligatus
mani])us j)edil)iiscpi('diccliir dc lc : « 'rollitcet mitlitcillum
»in tenc])ras extcrion-s. Il)i crit Hctus et dcu-
stridor
)' tium 2. ), Clamatur ad nos fortiter. « Qui habet aures
» audiendi, audiat, quid Spiriliis flicat cc(lcsiis*\ »
j,^
' Hel)r. \ii, 7. — '^
Mudli. i.xii, i'i. — 3 .V[>uc iii, ix.
[ii^ Sidiillu i II iVa .Vc /•//;. .V\7. /*. 4. — (A) Pro Siu-cn/o. Kli.ini Prlriiiiio,
Cfl.'» •, ilc. \iiHil)i I ,iin'ii iii iiiiprisos .\ii;îisliiii. Rfciirn'! inria S^-nn. .V \
*7'^ *• AUGDSTINI EPISGOPI
SERMO VIII.
In oQtava Paschatis ad infantes (a).
SYNOPSiS. .
I. Vis, eteffectus Baptismi, et Spes

iii eo leposita. II. Bap-
t^smus extra
unitatem Ecclesiae non piodest. III. Contra
Schismaticos Baptismo gloriantes. IV. Cohortatio ad recens
Baptizatos.
I. Sermo mihi est ad vos, modo iiati Iiifantes, parvuli

111 Christo, nova proles Ecclesiae, gratia Palris, foecundi-
tas Matris, germen pium, examcn novcllum, flos nostri
honoris, et fructus lahoris, gaudium ct corona mea, om-
nes, qui statisin Domino, Apostohcis verhis vos alloquor.
« Ecce nox preecessit; dies autem appropinquavit. Abji-
w cite opera tenehrarum, ctinduite vos arma hicis. Sicut
» m die, honeste amhulate. Non in comcssationibus et

» ebrietatihus, non iu cuhihhus et ini})udicitiis, non ia
« contcntione et aMiuilatione, sed induitc Doininum Jesum
» Christum, et carnis providcntiam nc fcceritis in concu-
» piscentiis^, » ut et vitam induatis ,
quam Sacramento j
' Ilom. xin, 12-14.

(ii) In ("odice/o/. 14. inscriptus : Sermo sancci Aiigiistini episcopi Sab-
bdto Pnschee. Dignu» Aiictoie de Sacramenlo IViptlsmi ej;rei;ic peilraclat.
QuaJam N, 1. Incisa legiiiitiir T. V. Append. Senn. CLAXI/. col. 296.

riiale consarciualo. Noster inserciidus est posl Sciiiionrin CCLX. qui fortisse
l)is verbis eum iiinuil : Ri-generatis in bnpcismo, qni hodie misccndi Siint
fiopnlo^ bnvis, scd gruvis Serino reddetidiis est.

SERMO VIII, IN OCTAVA PASCHATIS. I7I
indaistis [((). « Quotquot enim in Ghristo baptizati estis,
•>^
Clirislum induistis. Non est Judseus, et Grgecus; non
>j est servus, ueque liber; non est masculus, aut foemina ;
>' omnes enim vos unum estis in Ghristo Jesu*-. » Hoc

hahet ipsa vis Sacramenli. Sacramentum enim est vitae
novae, quas in hoc tempore incipit a remissione praeteri-

toruni omnium peccatorura, perficietur autem in resur-
rectione mortuorum. « GonsepuUi enim estis Christo per
-»
baptismum in morte, ut, quomodo surrexit Christus a
» mortuis, sic et vosin novitate vitae amhuletis^. » Ambu-
]atisautem uunc per fidcm, quandiu in hoc mortah cor-
pore peregrinamini a Domino. sed via vobis certa i])se,
ad quem tendilis, factus est Christus Jesus secundum
hominem quod pro nobis fieri dignatus est. Servavit
,
enim multam dulcedinem timentibus se aperlurus et ,
perfecturus eam sperantibus in se. cum id, quod nunc in

sj)e accepimus, eliam iii re acceperimus. " FiHi enim Dei
w sumus. et nondiim apj)aruit, quod crimus. Scimus,
» quia, cum apparueril, similes ei erimus, quoniam vide-
» bimus eum .-icuti est ^. » IIoc etiam in Kvangelio ipse
])romisit. " Qui mc, inquit, mandala mea custodit,
dihgit
» Et qui diligit me, diligetur a Patre meo, el ego diligam
>j ilhim, et ostendam me ipsum illi''. » Ttique vid('l)ant
oiim, (juil)Us Io(|U('batuj', scd iii rorma scrvi, (jua major
estPater, non in forma Dei, qua jpquahs est Patri. llanc
osteiidcbal liniciilibus. illam sci\al)al s|iciaiilibus. Iii hac
pcrcgiinanlibus aj^jârcbat, ad illam (•ubabilaluros voca-
hat. Ilanc eis ambulanlibus subslernehat , illam j)crve-
nienlibus j)romittebat.
II. "Hasergo j)romissioneshal)ciit(>s, ( barissiini, inim-
'
(«alal. III, j^, a8. — ^ Koiii. m, 4. — ^ i Joaii. m , a. — * Jomi.
klV, -ki.
(«) Lcgo : i>ica indaatii, i/hc vi sacrtHHtnto intfnistis, niMii|>p Cliri«('iiii.

» demus nos ab omni coinquinatione carnis, et spiritus
w perficientes sanctificationem in timore Dei^. Obsecro
» vos, ut digne ambuletis vocatione. qua vocati estis, cumj
» omni humilitate animi, etmansuctudine, sufferentes in-
» vicem in dilcctione, studentcs obscrvare unitatem spi-j
^) enim res est, unde tale'
ritus in vinculo pacis-. w Qualis
pignus accepimus. Sed sunt quidam, qui Ghrislum solo;
Sacramento induerunt, quo in fide vel moribus nudi sunt.i
j\am et muhi haeretici ipsum liabent Sacramcntum bap-|
tismatis, sed non ipsum fructum sahitis, nec vinculuiri
pacis «Habcntes, sicut ait Apostohis, formam pieta-!
:
w tis, virtutem autem ejus negantes^, » vel signati a de-|
sertoribus, vel ipsi etiani descrtorcs signum boni regis ii|
damnabih carne portantes qui nobis dicunt Si fideleJ ,

:
non sumus, baptismum nobis quarenon datis? Si autcn|

jam fideles sumus, quid nos quseritis? Quasi non legantj
Simonem magum et accepisse baptismum, et tamen j
Petro audisse : « Aon est tibi pars, nequc sors in ha;

» fide ''.
» Ecce quia fieri potest, ut aliquis habeat bapi
tismum non habcat fidem, vel dilectionerl
Cliristi, et
Christi; habeat sanctitatis Sacramentum, nec computetuj

in sorte sanctorum. Ncque intcrest. quantum ad ipsuii
solum pcrtinet Sacramentum, si ibi quisque accipid
baptismum Cliristi, ubi non est unitas Christi. JNam (!
baptizatusin Ecclesia, si fuerit desertor EcclesitE, sanct|

late vita: carebit, Sacramenti signaculo non carebit. Naii
ulique ejLeuntera non potuisse amittere demonstratui!
quod redeunti non redditur. Sicut desertor mihtiae cai*'
legitima socictate, non caret regio cliaractere. Qui, si
alterum eodem signo ipse signaverit, non faciet consoij

tem vitce, sed comitem poeme. Si autem ad legitima,
' 2 Cnr, vti, i. — - Ejilies. iv, i-3, — ^ 2 Tiin. iii, 5. — * A<

viii , ai.
SERMO VIII, IN OCTAV:V PASCHATIS. 1 "3
orclinatamqiie niililinni et illc rodcat, et ille veniat ,
pla-
cata rcgia severitate et illi ignoscitar. quod recessit, et
ipsc susci[)itur, qui accessit. In am})o])Us culpa corrigi-
tur, ambobus pama remittitur, ambobus ])ax dalur. iu
iiullo, quod signatuin est, itcratur.
III. Jam crgo nobis non dicant Quid nobis dabitis, :
si jam baptismum babemus? .Sic enim nesciunt. quid

loquantur. utnec saltrm lcgere vdint, quod sancta Scrip-
tura tcsuitur, in ipsa intus Ecclcsia, boc est, in commu-
nione membrorum Cbristi, multosin Samaria baptizatos
non accepissc S[)iritum snnctum, scd in solo baptismo
fuissc, doncc ad eos dc Jcrusalcm venircnt Apostoli * ;
contra autem Cornclium, et eos, qui cum illo crant, me-

ruisse accipere Spiritum sanctum antequam acciperent ,
baptismi Sacramcntum -. Ita Dcus docuit. aliud csse

signum salulis, aliud i[)sam salutcm, aliud rurnKim picta-
tis, aliud virtutcm pictatis. Quid nobis, inquiunt, dabi-
tis, sijam ])aj)lismum lialx rnus? sacrilcgam vanitatcni,

ita nibil pularc cssc Cliristi Kcclcsiam, quam non lial)cnt,
ut nihil sc accipcre arbitrcntur, si cjus communioni so-

cientur! Dicat cis Anios ])roplicta : « Vap cis, qui niliil
/)faciunt Sioiv^! (//) >> Quid accrplurus sum. in((uil, si
jam ba])iisimmi liabco? Arcc[)liirus cs l^lcdcsiiim. qii;iin

non liiibcs; Mccc|>lnriis cs iiiiil.ilcin , <|iiam iion babcs;
ac<'C[)liiriis cs [i.iccm, qiiam iion babcs. Aul si isla iiilii!
tibi vidciiliir. [iiigiia . dcscilor. conlia lnq)ci;iloifm

tuum dicciilcm : " <jiii iiicciini iion < olligit , sj)argit *. »
I Pugiia conti;i A|)osloliiin <jiis. imoviTo cl ibi <onlr;l
j
i|)suiii, qiii ])crciim lo<[nd):ilur, dic ('nt<'m : • Sustiiicntcs
,j » inviccm in dil<'ctioii<'. stu(l<ntcs scrvarc unitatcni sj)iri-
'
Arl. VIII. — -IJ. —
\.^ ^ Amioh. \i, r. — * l.llr \i, i>
(«/ 'roi; /ôveivovui l.tv. Cuui l.W. Viili;. IiuIhI : ^>'ii o/th/rnl, rtt.s
tn Sion.
IJ^ S. AUGUSTINI EPISCOPI
» tus in vinculo pacis^. » Nuraera ,
quas dixit : Sustinen-
tiam, dilectionem, unitatem, spiritum, pacem. Spiritus
illic operator omnium, qui nomiuatus est, quem tu non
liabes. Numquid sustinuisti, qui de Ecclesia reccssisti?

Quem dilexisti, quando membra Cliristi deseruisti? Qute
tibi est unitas in sacrilega praecisione? Quse pax in ne-
faria dissensione? Absit a nobis, ut nihil sint ista, scd
nihil es tu ipse sine istis. Heec si accipere in Ecclesia
contemnis baptismum quidem potes liabere sed ad
, ,
majus suppUcium habes, quidquid non cum istis habes.

Baptismus enim Christi, qui cum istis suffragator esset
salutis tuae, sine istis testis est iniquitatis tuce.
IV. autem fdii sancti membra cathohca bap-

A^ôs , , ,
tismum non ahum, sed ahud accepistis. Accepistis enim

non ad poenam, sed ad vitam, uon ad peiniciem, sed ad
salutem, non ad damnationem, sed ad honorem. Simul
enim accepistis et unitatem spiritus in vinculo pacis, si
tamen et vos, quod opto, quod spero, quod exhortor ac
deprecor, et, quod accepistis, integrum custodiatis, et
prohciendo ad majora veniatis. Hodie dies octavus est
nativitatis vestree. Hodie completur in vobis signaculum
fidei, quod apud antiquos patres in circumcisione carnis
fiebat octavo die carnahs nativitatis. Figurabatur enim

ex2iohatio mortahtatis in eo membro humano, per quod
moriturus nascitur homo. Unde et ipse Dominus morta-
htate carnis resurgendo se expohans, et non quidem ahud,
sedtamen ultra non moriturum corpus exsuscitans domi-
uicum diem in sua resurrectione signavit, qui post diem
numero autem dierum post sal)-
passionis ejus tertius, in
batQin octavus est, ideraquc priraus. Unde et vos nondum
re, scd certa jam spe, quia et hujus rei sacramentum
Jiabetis, et pignus Spiritus accepistis, « Si consurrexislis

1 Ephes. IV, 3,
S^FHMO ]X, DF. rSAT.. C.XVU. 1 -.")
)) cum Christo. qiirp siirsnm suiit sapite, ul)i Cliristus

» est in dexlera Dei sedens, qnx sursum sunt qua?rite.
» non quse super terram. ^lortui enim estis, et vita vestra
wabscontlita est cum Cliristo in Deo. Cum Christus ap-

» paruerit vita vestra, tunc ct vos apparebitis cum ipso
» in gloria ^. w
SERMO IX.
De Psdhni cxvir. vers. I. Confitemini Domino, etc. [a)
SYNOPSIS.
I. Qiiitl hit (oiititfii Doniiiii). II. Quoiuodo, ct quaio coii-
iiti.-ti(iuui Bouiluti (iiviu:e. ill. Quautuut dilieiut (Jouifssiu l'a-

lieiijla noiuiui Juditi, et latieutLi J)(_'o. I^ . Exliot taiio ad tou-
jilenda Dtip pettala.
1. (( (!!oNFiTE.M|Ni Domiiio, quouianibonus; quonianiiii

><8ajcuiuni misericordia ejus"^. » Quod nos \ocf 1'salini
>>i)irilus jianclus liorlalus est, cui uie uno, et coid»; uno
i-L'!>puiidel>amus: Alieiuia,quodlalineinlerpi-e(alur:>< Lau-
» date Doiiiiuuin , » lioc vos et per nostrain voceiii idem

Spiritus sauctus exbortatur. '< Conlileinini, iii({uit, Do-
» miuo, quoniam boiius est ; (pioiiiaiii iii s.ii iiluiii iiiisc-
>i ricordia ejus. <; .Sivc dona lilius i.uidaiulo (aiilclis, m\c
• ('oloss, 111, I 4. — '^

l'sal. «AMI, I.
'
(/f) lii f-'><li'«' /«''• '7'/'. "^- ii>*<ri|>lu« : Striiut sancti Jnffintimi tp. Agil
4i( ptu^Lfliprupi
Cj)iilu^.sionf, el iiii-iiioralitr a FoMidio iii InJuulo vi>p. i . ij,
IiKerendiiH po«t Sennnnem \.\/ \.

176 S. AUGUSTIM EPISCOn
pcccata vcstra gcmenclo
fiindatii;. Confitomini Domino. (
quoniam bonus cst quoniam in ScTculum miscricordia

» ;
» ejus. « ^cque cniiu sola commenioratio peccatorum

nostrorum, scd ctiam Domini nostri laudatio confessio
dicitur, quia ct si uuum liorum faciamus. non sine altero
facimus. iNam ct iniquitatem nostram cum spe misericor-
dia? ipsius accusannis. et ipsius niiscricordiam cum iui-
quitatis nostra? rccordationc laudanius. Confitcamur crgo
Domiuo. < Quoniam bonus est. c[uoniam in strculum mi-
)) sericordia ejus. '^ A ulelur nonnullis mala csse qUtTclam
creatura. quia imperitorum sensus otfendit, sed fiilsum

est. Fecitcnim Deus omnia bona valde. « Quoniam bonus
» est. » Yidctur nonnullis injustus Deus. quia plerumque
fideles ejus multa dura et aspera in hac temporali vita
patiuntur ; sed. quibus hoc vidctur. falluntur. « Flagellat
» cnim omnem tihum . » nou cjuem rejicit. sed « Quem
wrecipit. quoniani in sa?cuhim misericordia eius^. »

II. Contitcamur ergo Domino. « (ûoniam bonus cst.
» quoniam in stcculum misericordia ejus. Dicamus ^)
Domino Deo nostro « x\dmiranda sunt opera tua; omnia :
» enim in sapicntia fccisti-. Justa sunt judicia tua )^

;
» propter iniquitatcm enim erudisti homincm-^. Prius-

» cpiam luimiliarer. cgo deliqui^. » Dicamus hfec in con-
fessione . cpiia . si quaHlani suppUcio nostrai^ mortahtatis

adversa sunt. ille tamen bonum lacit, « Quoniam bonus
)) cst. » Ft si temporalibus doloribus ct laboribus cmcn-
damur. « Non in linem irasictur. ncque in êternum m-
)^
diiinabiiur. (pioniam in sicculnm misericordia ejus-'. »
Quidtaml)onuni. quam Deus noster? Blaspiicmanl homi-

nes. nec solum iion hnmihantur. scd etiam superbiunt iu
sceleribus suis . cl « Facit ille solem suuni oriri supcr
1
Htbr. Mi. 6 — - Pial. . ni, a/,. — 3Tob. iii. 2. — • Psal. <xviii, 67.
»- '
IJ. cii. 9.
SERMO IX, DE 1'SAL. CXVII. 1
^ y
>i boQos et malos. ct pliiit siiperjuslos et iiijustos^ >j Ouid
tam misericors, quani Deus iiostei? Perseverant liomiues
in flagitiis et facinoriJjus suis, et illc eos acl conversioncni

vocare non cessat. Quid tani Ijonum, quam Deus noster,
a quo et in pressura solatia taiUa percipimus? Quid tani .
misericors quam Deus noster, cujus et futuram sententiam

mutati mutamus? Confiteamur Domino, « Quoniam Lo-
w nus, quoiiiam in sa^culum misericordiaejus. » x\on om-
nium rcrum laudcs confessioncs sunt, sed laudcs Domini
Dei nostri. Si cnim vcrissinic dictum est:«Quani honus
)j Deus Israid reclis corde-, >> malus uti(juc vidclur per-
versis corde. Quis autcni Iiominuni iiisi e\ pervcrso lit
rcctus, ut tanquam convictus laudare incipiat, quod anlea

lepreliendcbat, et mirari, quod antca contemnchat, con-
fitens Domino, quoniam sibi jani rccto bonus est, <pii
pervcrso vidcbatur inalus. Mi quoniam sua malitia per-

vcrsus erat, ipsius autem gratia corrcctus cst, simul
oportet conliteatur, « Quoniam in Siccnluni miscricordia
» cjus. » JNos niali, bonus illc. iNos ab ipso J)()m, a nol)is
mali. IJonus illc nobis bonis, bonus illc uobis malis. Aos
saevicntes in iios, ille misericors crga nos. Yocat, ut con-
vcrtamur; e.xpcctat, doncc convertamur; ignoscit, si con-
vcrtamur; coroiiat. si noii avcrtamur.
111. Conlilcamur ergo Domino, « Quoniambonuse^l.

» quoniam in Sicculuni niiscricoKiia cjus. » Confcssio
eliam i)eccatorum limcnda scnq^cr liominil)Us\ isa csl, scd
apud bomincm judiccm. -Nou s;rj)issim(; llagcllis et (pii-
busdam vcibcribus, un-ûlis (puxpiccl iîiii)U^ agilur. iil
cruatur orc conI('ssio , et aiitpiamio priiis ((•iuiil incmlîM

lormcntis, ul cor[)oris compago sol\.itui . tpi.im doloiibus
aiiiiniis, iit sc( rclum faciiioris propalcliir. Iiislaiil canii-
lices, crcbiescunt omiiia geiicr.i lormcnloi uiii ; scd fruslia
» M.lllil. V, \!i. — •'

l'sul. I.XXII, I.
CXXIX. I'J
X^jS S. AUGUSTINI EPISCOPI
laiiicindo puniuntur viscera , cum clauditur negando
conscientia. Cur aulem in tantis cruciatibus liomo me-
tuit confiteri, nisi quia confessi solent puniri? Qui con-
fessus fuerit homini, punitur. Deo qui confessus fuerit,
liberatur. Nec mirum. Quccrit homo ab homine, quod

ille, qui quasrit, ignorat Deus autem, qui monet ut con- ;
fiteamur, novit quod confiteri nolebamus, nec tunc dis-

cit, quando confessi fuerimus. Quanto ergo magis confi.-
tcntes a sempiterna morte Hberat,quinostris iniquitatibus,

quas et antequam confiteremur , noverat a temporali
morteparcebat.
lY. Dicis fortasae : Quid a me quasrit Deus, ut confi-
tear, quod jam novit? Nam homo ab homine cura
ipse ,
hoc Quid putas, nisi quia Deus vult a

qu32rit, ignorat. ,
te ut peccatum tuum cognosccndo puniatur, et ab illo
ignoscendo solvatur? Nam quomodo illum cupis ignos-

cere, quod tu non vis agnoscere ? Audi Psahiium, et, si
cvigilas, adverte vocem tuam, ubi est. c Peccatum, in-
)) quit , meum cognovi , ct facinus mcum non opcrui.
» Dixi : Proloquar adversum me dchctum meum Domino,
» et tu dimisisti impietatem cordis mei ^. » Audi in aho
Psahno «Quoniam iniquitatem meam ego agnosco, et
:
)>dehctum meum antc me cst semper'^. » INon itaque hu-

jusmodi impudenter dicebat Deo « Averte faciem tuam :
» a peccatis meis^. » Tunc enim ab hominis peccato fa-

cicm Deus dignatur avertere, cum homo ipse a peccato
suo faciem suam minime curat avertere, ut in Dei auri-
bus dicat : « Peccatum meum ante me est semper. » Nec
ideo dicitur Dco « Avertc facicm tuam » quia non
: ,
cognoscit, sed quia ignoscit. Si crgo propterea times,
])omo , confiteri homini judici, quia mahis est, aut quia

scveritatem legis implcre compelhlur , sccurus conlitere
1 Psal. xxxi, 5. — '"
Id, I., 5. — 3 ibiil. ii.
SERMO X, DE PSAL. CXLIX. 1
79
Doraino , « Quoiiiam boims cst ,
quoiiiam iu SLCculuni
>; misericordia ejus. »
SERMO X.
De Psa/mi v.xiix. vcrs. i. Cantalc Domino canticum no-

vum, ctc. [(i).
S\NOPSIS.
I. CantRiini dnplcx : vetn.s ct novnni. II. Qna; Sini(.tornni

Ecclesia in (ciiis. IIC. Qiicic vora Sion, et <|naj ejns conJilio.
IV. In (lluisto (ides ct spes fclieitatis uostia.'.
I. Vi;xEnuNT dies, ut cantcmus « Allcluia. » Adcstc

auimo, fratics, acl pcrcipicndum (juic Domiiius suyge-
ritad exliortationem nostram, et nutricndam cliarilatcm,
quanobis inlucrcrc D( o bonum est. Adesteanimo, Canla-
tores l)oni, fdii laudis ctgloriip scmpitcnup veri et incor-
ru[)ti Dci ; adcslc inlcnli, ctlaudatc Dcuin ; Iioc est cnim
Alleluia (A), Sed l.uulale Deiiin iiim soliiin iii nocc. scd
ct in intelle( lu, el iii opeie boiio , et siciil iios c.xliorta-
lus est 1'salnius, ( anlemiis Doinino canlicum novuin. Sic

enim ca^pit : « Canlatc Domino (aiiticum iio\iiin'. »
Vctus bomo Ncliis (•aiiliciim, JNoviis Ikmiio iioMiin canli-
' Psal. cxMX, I .
'
(n) Fii (M<\\vK'fiil. \(j. iii<rrl|iliis : Scniio siiiii:(t ûîi.îiiii <•/'. .\il Ii-nipus
paKcliiiif |)ri'liiii-l, iinmriMU il (loHidi-iiiini riil(iri)i(ini Ituiioi iiiii ins|iir.in<, rt
KiJilioiii |)ii\l Stiiniiiicin \ \ \ll'. iu.sfrciiJiit. — (/») A Ioi-d M-(|iit'iiti iisqno
ad vcrha : </»//< iiiiin/iuiiii rcieruscit ,

pciio xoit« Jn^ly sc rc|>clil Aii;.;iisiii.u*
iu KiKiimt. dkti r.suluii Edit. '1'.

I\ . to/, i68i.
l'J.
l8o S. AUGUSTINI EPISCOPI
cum. Vetiis Testamentum vetus canticum. Novum Testa-
mcntum novum canticum. In Yctcri Tcstamento promis-
siones sunt terrense, iii Novo Testameiito promissioncs
sunt coelcstes. Quisquis tcrrena diligit. et tcrrcnis incu-
tatdelectationibus, vetus canticum cantat. Qui vult can-
tare canticum novum, diligat aeterna. Ipsa dilcctio nova
cst, nunquam veterascit et innovat amantem. Ita-
quia ,
que, fratrcs commendamus volîs, ut Deum diligatis

,
imo ipsc commendat omnibus nobis. Bono enim nostro

illum diligjmus, non bonoipsius, quia malo nostro eum
non diligimus, non maloipsius. Non enim minus habebit
Deus Divinitatem, si bomo in illo [a) non babuerit Cba-
ritatem. Nos crcscimus cx Dco, non ille ex nobis, et ta-
nien tantum nos dilcxit prior, antequam eum dibgeremus,
ut FiUum suum unicum mitterct moripro nobis. Qui fe-
cit nos , factus est inter nos. Quomodo nos ipse fecit?
« Oninia pcr ipsum facta sunt, et sine ipso factum cst
)) nihil^. » Quomodo flictus cst inter nos? « Et Verbum

» earo factuni est, et habitavit in nobis^. »
II. Ergo, fratres, si ante amare pigcbat, sahcm iiunc

rcdamarc non pigeat. Fcedos nos amavit, quia pcccatorcs
amavit. « Etenim Cbristus ait Aposlohis pro impiis ,
,
» mortuuscst^. » Qui donavit impiismortem suam, quid

scrvat justis, nisi vitamsuam? Vidctc dcnique, ubi vcl ,
a quibus canticum istud novum Domino cantctur. Cum

diceret enim : « Cantate Domino canticum novum » ,
subncxuit ct ait ; « Laus cjusin Ecclcsia Sanctorum^. »

ct potcst esse iii terra Ecclcsia Sanctorum ? Dicil enim
Propheta : Quia contaminata cst tcrra in sanguine , et
adukcria, ct liomicidia cffusa sunt super terram^. Quo-

1 Joan. I, 3. — - Ibid. i i. — 3 r>.oiii. v, i6. — ^ P.-al. cxnx, i. —
5 Ezcch. IX, tt 0.;ce. iv, 2.
(rt) iMutassis : in illiun.

,
SERMO X. DE VSM. (.\U\. l8l

niodo crgo vldehitur Ecclesia Sanctorum liaberi posse in
terris? Apostolus docct dicens, quia in terris aml)ulan-
tes convcrsationem habenuis in ccelis^. Sic ergo ellicitur,
ut in tcrris positi coelestem Ecclcsiani faciant Sancti.

c( La^tctur, incpiit, Isratil in co', qui fecit cum-. w Isracl
id est, justi et sancti betcntur in Domino , injusti autcm
lictcntur in soeculo. Finito saeculo finitur injustorum
exultatio, quia permanentc Domino pcrmanebit justoruni
exultatio. Ergosi pcrtincmus ad Israel,
ct si volumus csse
Israel, non hetcmur in liis, quae facta sunt, sedineo, qui

fecit. Sit spes nostra Deus noster. Qui fecit haec omnia,
mclior est omnibus. Quidestlsrael? « Yidcns Deuni (r/).
Quomodo sumus Isracl, si nondum vidcmus? Est qutc-

dam visio hujus temporis, erit alia visio futuri tcmpori^.
Yisio, qua' modo cst, pcrfidem est; visio, quccfutura est,
pcr spcciem erit. Si credimus, videmus; si amamus, vi-
demus. Quidvidcmus? Deum. Ubi est ipse Deus? luter-
roga apostolum Joannem. «Deus, inquit , charitas est^. »
Quis([uis habct cliarilatcm , ut quid ilhim mittimus
longe, utvidcat Deum? (lonsciciitiam suam atlciidat. ct
il)i vidct Deum. Si charitas il)i non liabitat, noii ibi lia-
bilat Dcus. Si autein cliaritas ibi inhabitat, Dcus ibi in-
hajjitat. Vult ilhiin vitlcrc S(.'dentcm in coelo , habcat
cliarilalem, (;l in illo habitat.
III, Scd « lit lilii Sioii cxullent iii Rege suo '. >; Qui
illi siiil, opercT' ])relium est nosccre. Sion Specula iii-
lcrprctatur [/>) ; specula vcro est locus cxcelsus el editus,
' l'liili|). III, ii)

— '^ lV-;il. t\i.\\, >. — ^ I .li).'iii. IV, S tl i(). — •
l'.;il
( \t.i\, i.
(n) Kcctius llicrunyiMiis (Jinrst. Ilcbr. (iJ (Iri.i-s. c. 3u. v. mS iiilcrfircl.i-
tiir : Pri/i<tji.i, si-ii |ira-\uli:iis viiui J)ti> lul licbidicaiii ruinn. Qiio luioviilc
uiiiKiii Ni)Slriiiii cli.iiii ol>li<iiic iiDlet. — (6j l''.tinni llicriiiiMiio iii \.'"C'. .-.
Ifctjr. cl alii-i, liccl iru;/ov |)otiiis lociiiii iiruliin: iiiniiît.

i82 s. AiiGusTixi ]:riscori
de quo loiigc prospicilur ,

quod venturuni csl. Si ergo ct
nos vitam nostrani allius a tcrra , ct longe suLlimius alD
Immanis vitiis collocavcrimus pcr virtutcm lldei, rccte

Sion Filii a])pellahimur. Picx autem Sion sinc duhio ille
est, Ego autcm constitutus sum rcx ab co,

qui dicit : «
» supcr Sion montcm sanctum ejus^. « Quse Sion, ipsa et

Jcrusalcm, scd Sion vera, et Jerusalem vcra, non illa
quce bcllo cecidit ,
quae nobis in mjsterio posita est , sed
illa, quas est in coelis : « Jerusalem ,
quae est maler nos-
3)tra^. » Ipsa nos genuit . ipsa nos nutrivit, cx partc
percgrina in seecuIo magna partc coinmanens
, cx iii
Ex parte,
coelo. qua commanct in crelo beatitudo , cst
Angelorum ex parte, qua peregrinatur

; in lioc sasculo,
spes est justorum. De illa dictum est : « Gloria in cxccl-
» sis Deo ; » dc hac dictum est « Et in
: terra pax bomi-
» nibus bons voluntatis '^ » Qui ergo in hac vita gc-
munt, ct dcsiderant illam patriam, currant, non pedibus
corporis, sed affectibus cordis. Non qugerant naves , scd
pcnnas charitatis apprcliendant. Ouse sunt diioe alae clia-
ritalis? Dilcctio Dci , et dilcctio proximi, Pcrcgrinamur

enim dicit Apostolus
, « Quandiu sumus in corpore :
» pcrcgrinamur a Domino'^. » Sed vencrunt ad nos lit-
tera^ dc patiia nostra admonentes rcversionem nostrani.
Ipsae nobis lcguntur , ciim divinas Scripturae nobis rcci-

tantur. Beati ,
qui ibi sunt! Nulhs jam cupiditatibus
sauciantur , nulhs iniquitatibus vcl propriis , vd alicnis
cruciantur ,
quorum non cst ncgotium, nisi hiudarc
Deum. Non non seminant. Opcra cnim sunt ista
arant,
Non furantur, non de-
ncccssitatis ;ibi ncccssitas noncst.
praedantur. Opcra cnim sunt ista iniquitatis; ibi iniqui-
tas non est. Non frangunt panem csurienti non vestiunt ,
iiudum, non suscipiunt peregrinum, non sepehunt mor-

i Psal. II, 6.-2 Oalat.iv, 26. — 3Luc. ir, 14. —^ 2 Cor. v, 6.
I
SERMO X, DE rS\L. CXLIX. 1 83
tuuiii.Opera euini sunt istn niiseiicorclia^ ibi nuUa nii- ;
qua liat miscricoixlia.

seria est, in
lY. Lcati Putamus erinms et nos sic? Eia suspi-

! ,
rcmus, dc suspirio gemamus, etquid sumus, etillud, ubi

sumus. Et ubi sumus? In saeculo vano et transitorio. Et
quid sumus? Mortales, projecti, abjecti, et sicutquidam
dixit Sanclus : « Terra et cinis *. » Scd qui promisitnobis
immortalitatem, et a^ternitatem , omnipotens est. Si ad
nos attendanms, quid sumus? Si ad illum, Dcusest, oni-
nipotens cst. Non cst facturus Angclum ex homine, (jui
fecit homineni ex nihilo? Aut vere pro minimo habcl,
Deus liomincm, proptcr qucm mori vokiit Unicum suum ?
Attendanms indiciuni dilcclionis, et promissionis, uudc
tales arrhas accejnmus. Tcnemus mortem (^hristi, tcnc-
mus sanguincm CJiristi. Erigat se ergo cthumanafragili-

tas, non dcsperei, non se avertat. Qui promisit, Dcus
est, ct venit, ut promitterct. Apparuit hominibus, vcnlt
suscipere mortem nostram, ])roniiltcre vitam suam. Ila
enim voluit Deiis innrmilatem Iminanam de sua [)romis-

sione cssc s<;ciiram , ut nonôbim diccrct, sed ct scribc-
rct. (^rcdcntiljus dixil, dubilantibus cavit, et ecce oiii-
nia leuenlur in qnodam (^hirogra])ho, in sancta Scripluia.
Ycnit crgo ad rcgioncm ]")crr<j;rinationis nostrae accipcie,
qiiod liic abiindat : <)j»])ro])iia , nn^;(>lla , contumclias ,
spiiicam coronam, (riiccm, morlcni. Hcrc a])Undanl iit
rcgioiic nostra. Alliilit commcrcia, vcnif, allulit nohis

do illa rcgionc bona , cl iii r<'gioiic noslra pcrtulil mala,
Promisil nobis hinicn, (jiiod i])i Juliiii siimiis, iiiidc\i-
nit, et ait : « l*alci' , \olo, iil nbi cgo siiin , ct ijisi siiit
» mecum^ » Tanla ])ra'ccssil dilcclio, <|iiia, ubi nos cra-

irius, fuit nol)iscum ; u])i i|)sc <sl . <iimiis < iim illo. '1'ciicic
ergo (Jhristuiii , rralics, tciicU' li<lcm, lciulc viam. Ipsa

* (Ifii. xviit, j;. — -'
Jo.tii. wii, j4.
i84 s. AurTUSTiNi EPiscori
vos pertliicer ad id, quod videre modo non potestis. In

illo enim capite apparuit, quod speretur in membris. In
illo f undaniento demonstratum est quod in nostra acdi- ,
ficetur fide, ut postea perficiatur in spe.
SERMO XI.
Jn Natali Joannis Baptistce. (a)
SYNOPSIS.
T. Qiiis,otriii, ot ([iiam luconifini painAorit. IT. Joannis Bap-

tista^ iuodostia. IH. .Foaiinis Baplista^ (lif^nilas. IV. Mysteriiini
Trinitalis, et Patris, Filiique coa'ternitas. Y, In Cliristi Baptisnio
inanil"e.stata Trinitas. \ f. Quinani sint occultl ininiici Christi.
Vn, Quinain sint aperti ininiici Christi. Ylll. Anacepliala:osis
et Aclhortatio.
I. LoQiJiMUR Cliaritati Vestrfe in domo Dei, quod

praesens Psalmus adinonuit (^). Quis est ,
qui dicat :
« Paravi lucernam Christo mco. Inimicos ejus induam

«confasione; supcr ipsum autcm florebit sanctificatio
w mea^;» et qua^ illa lucerna sit , quam paravit Christo
suo, ct qiii sintinimici Chrisli ejus, quos per illam lu-
' Psal. cxxxi, 17, iS.
(«) In Coil. /o/. y.G. inscriptiis : Serino snncti Aiii^nstifii ep. De Feslo
beati Jouniiis llapt. Fra-slan.s et .suljlinii.s etidin tle Triiiilatis ni).slerJo Trac-
latiis, iiolatiis a Possidio iii Indicuh Opp. c. 8. Dc respoiisorio Psahni
centciiini triiêsiini piimi : Paravi liiccniani Cliristo nieo, etc. I.ocanJus post
Serm-oncin CCXCllI. — (i») Nempc inox citandus. v. 5. Ditroibimin in ta-
bcnKiciiliim cjiis, clc.

SERMO XI, IN XATALI JOAX. r.APT. 1 85
ceniam induit coiiiusioiie , ct qucT sanctificatio ejus. qui
paravit lucernam Christo suo ,
quae llorebit super Cliris-
tum ejus. In liis cnim onmibus vcrhis illud tantum vidc-
tur planum, ct apertum, quod.Lic ait « Christo mco. » :
iNon enim aliud inteliigendum est, quam Christus Do-

minuset Salvator noster. Perscrutantes itaque, quantum
largitur Deus altitudinein sensushujus, invenimus hoc
,
Dcum Patreni diccre. Deus ergo Patcr, id cst, pcrsona

Dei Patris per Proplietam loquitur : « Paravi luccrnam
)j Cljristo meo. » Filium autem Dei eumdcm cssc et Chris-
lum Dei, non est exponendum Cliristianis. Inventa ita-

<[ue loquentis persona vidcamus ,
qufe sit lucerna a Deo
Vatre Cliristo Pilio prseparata. Doimnus ipse dicit dc
Joanne l>aptista : « llle erat luccrna ardens ct lucens. ct
» vos voluistis exultare ad horam in lumine ejus^ » Lu-
ccrnam crgo dixit Joannem accensam de tbntc luminis,
u\ lostimonium perliiljerct veritati. In hac cnim caecilate
jacchant homincs, ctin hac oculi interioris inlirmit;!tc .
u\ Sol justitiic |)cr luccinam (juarcrctur. Nam si ([iiis
haberct nnuKhim oculum coitlis. cum i|)siim ])rius intiic-
retur, ncc ad cjus t(>slimonium luccrnam ([u;crcrcl. Cuni

cnim (\r illa lucerna dixissct : « Voluislis exuitarc ad lio-
» ram in liiminc cjus; cgo aiitcin , in(|uit, liahco lcsli-
>) monium inajus, (juam Joamicin-. >< huccrna crgo inlir-

I niis in nocte acccnsa csl. ([uomodo illam acccndil
iît
')
P;ilcr Cliristo l''ilio suo dc Jo;innc dicil « Mccc millo :
I
» Angcliim mciim ;inle tc, ([iii pra'[);ir.il)it \i;im ;iiilc l.i-
I
»ciciii lii;iiir\ » l*;ii;ivit lucciii;iin Cliristo siio '.
II. niioinodo llilliiKOS cjlis |)C|- i[)S;iiii liicciii.illl lli-
duil coiiliisioiic .' Ac |)riiis vidclc, ([iiod divimiis, i\c
loiilc Uimiiiis accciis;iin liicci ii;iiii. I[i.->c Jo;iniics tcsl;iliii :
' .li.aii. V, :{.';. — » Ihiil. 3(). — ^ Mal.K-li. m, i, i-l Mtillli. \i, lo. —
* 1's.il. <:xx.\i, 17.
j
i8(') s. AUGUSTiNi Eriscori
« INos autem, inqiiit, de plenitudine ejus accepimus^. »
Erat autem Joannes tanta cxcellentia praecellens, ut non
ante Chnstum missus , scd ipse Cliristus putarctur. llle
autem si Jucerna esset extincta, et nidore supcrbiae fu-
, !
mida, quando ad eum missum est a Judaeis, dictumquel

illi « Tu quises2?))Tu es Christus? An Elias? Anj
:
Propheta? diccrct Ego sum, invenerat enim occasio-i

:
nem jactantiss suae, ukro lionorem falsum errore homi-|

num deferente. Nuinquid lioc persuadcre laborabat , <
quod priorcs dicebant, qui interrogabant? Sed missus esti

humilis ad parandam viam excelso. Inde amicus Sponsi,!
quia servus cognitor Domini. Et ait « Ego suni voxi :
)) clamanlis in erenio Parate viam Domino. Rectas fa-j:
» cite qus ^. Ego non sum Christus nec Ehas,j

semitas )j ,
ncc Propheta. Et ilh « Quis ergo cs? Et quid dixit?|

: ))
« Vugo sum vox clamantis in deserto Parate viam Do-! :
))mino. Jam enim ista praedixerat Isaias'. De quo au-l

))
tem prsedixerit ibi intelhgitur. Legistis, inquit, hociu!

,
Isaia, et forte lectuin ignorastis unde sit dictum. Egcl ,
sum de quo est dictum. Quantum autem se abjicit, qu;,

,
tantum erigebatur ut Cihristus putaretur quantum s<

, ,
abjicit, vidctc. « Ego quidem inquit baptizo vos ir , ,
))aqua qui autem post me venit, major me est^. » Eji

;
ahquanto possct me major dici (a). i\iajorem se ilhml

dicit. Dic, quanto majorem? « Cujus non sum inquit ,
» dignus coriigiam calceamcnfi solvere*"'. ))

j;
JII. Jaui liinc intehigite dispensatiouem, quare Joanf

ncs ante (Jhristum picTmissus cst. Videtis ,
quanto sil
minor, quantoque ilhim fateatur esse majorem, ut dica

indignum sc solvcrc corrigiani calceamcnti cjus. Quantil
> Joan I, if). — 2 i|,ij_ i^j — 3]\ia(|i,. ,,i^ 3_ — 4 isî xr,, 3. — M,ir
III, i6. — 6ll,id.
'
.1
(a) Vacillat liic scnsiis, nec mcdelam video.
SERMO Xr, IX NATALI JOAX. P.APT. iS-
cst iste, qui se dicit inclignuni solvere corrigiam calcea-
menti hujus? Quantus est? Ubi qu?erimus? Si ab
ipso
Joanne quaeramus, quantus sit Joannes non invenimus; ,
huniiliat enim se, et nihil de se vel veraciter, jactanter ,
loquitur. Quantus ergo sit Joannes qui non cst dignus ,
corrigiam calccamenti solvere cjus, qui

homo putahatur.
a quoaudituri sumus? ipsum Dominum interrogemus,
et dicamus ei Doniine perl)ihuit de le Joanncs mag-
: ,
num testimonium, et cum ejus magna excellentia inter

liomincs apparcrct , ut Christus esse putaretur, qutcsi-
tuniqueahcoesset,quis csset dixit non se esse Cliris- ,
tum, dixit venturum csse majorem se, ct tanto

mnjo-
rem, ut non sit dignus corrigiam solvere
calceamenti
ejus. Tanquam lucerna
locuta est de cxcellenti hi-
fidelis
mme tuo. IIoc de te Joanncs. Yideamus
quis sit, qui ,
de te ista quanlus sit ille qui se

, , ita humiJiavit li!>i
lefjiic lanlo anq)]iorem se confessus est.
Quis est? lUe de
te ista. Tu dc illo dic nohis
aliquid. Audl vocem Doniini
de Joanne. nndieium nenio exurrexit major
« Ii, naiis
>^ Joamie Baj)tistai. Sed (|uid ait? « Qui autem minor
>;
«(•sj in regno coelorum major cst

, illo ((/). Se ipsuin >.
dicit; noii eniin arrogans est

Dcus, cum conimcndal
magniludinemsiinni. Quid cst Qiii minor esl ? Qui : <. >,
posterior {i;tate, major majestate.

Posterior cnim ikiIus
Juanne esl J)ominus Cliiistiis,. sed iii eo,
quod faclus
esl; piopleriios, ii.)ii
inco, per (piod facli siimus. Ille,
qiii p<»st Joaniiem naliis esl audi a Palre non
, : aiih'
'•*'"""'"'' """ ;"'••' I>.ivi.l, iion ai.l.' Ahral.am. s.'.l
'
M.lllll, M, , ,.
(") H-'iiu,, M<|.,l.i vid..», ii.lc..|)iii.îtS.

l'.,|,r, (|i.«..i |.lu.imai:x.-...|.l.,.,,,
«".•-« ,.|!„„„,, ,,„,,
,,i,,^ ,, ,,^^ ^,^^ ^^ ,^^,^^^^j . ^^^. ^^^^^_^^^ ^^,^^_^^ ^^^ .^^
n-ffno ,„./„r„m, ,n,.J.,r eu 111,,, Q„i^ ,>i.in) r«(.| ill.. ,„!„or in rr^no.. ,'/„„„„,
'{"' Joaiiii.. iiiiiio, r,)r,.| ,'
]88 s. AUGusTiNi Eriscon
f( AnLc iuciferum genui te^. » Si ergo accomnioclatum est
aliquid iufirmitali nostras, ut tliem lucerna praecedcret,

et creditum est lucerna" de dic, quanto magis credendum
est diei dc lucerna, quia « In natis mulierum ncmo exur-
» rexit major Joannc Baptista. » Homo igitur ,
quo nemo
m;>jor natus crat , cum dicit se indignum solvere corri-
giam calceamenti cujusdam ,
quid est illc, cujus non est
dignus solvere corrigiam calceamcnti liomo ,
quo nemo
major erat ? Si jam Joannes tantus liomo, ut amplior non
possit essc liomo, quidquid illo majus, amplius est , j
quam homo. Si jam Joanncs tantus liomo ut major illo| ,
nullus sit Lomo qui majorilloesl, amplius cst

,
quamj ,
liomo. Et qui amplius est quam Jiomo, tamcn proptcrj ,
liominem liomo, merito super eum lloret sanctificatioi

Patris.
I
IV. Supcr cum enim Spiritus sanctus in specie co-i

lumbcC dcsccndit. Flos sanctitatis in specie columbae,
in forma simplici atque innocenti tunc dcmonstratus eslj
plcnius ipsi Joanni, ut impleretur : « Et supcr ipsum flo-j
» rcbit sanctificatio mca. Ego, inquit, non novcram eum'

» scd me misit baptizarc in aqua ipse mihi dixit
qui ,
» Super quem vidcris Spiritum dcsccndcntem sicut co-
»lumbam, et manenteni super eum ipse est, qui bap^ ,
» tizat in Spiritu sancto. Et ego, inquit, quod vidi

w tcstimonium pcrliibeo^ quia ipsc est electus Dei^. » D
([uo testimonium ])erliibet? Supcr cpiem vidit florer
sanctificationcjn Patris. llndc vidit desccndentem Spiri!
Inm sanctum? Non cnim a Filio aliquando recessit Spi
ritus sanclus, aut alicjuando Filius a Spiritu, aut ali}
quando Filius a Patrc, aut Patcr a Filio , aut Spiritus

j
F'ilio et Patrc. Scd alitcr ista intclliguntur mente puij
gata , aliter oculis demonstrantur. Nullo tempore praso

« Psal. cix, 3.-2 Joan. t, 53, 34.
SEUMO XI, Ix\ -\ATALI JOAN. BAPT. 1
89
(lit Patcr Filiiim , nuUo temporc scquitur Filius Patrem,
iiuUo tempore , quia ibi nullum tciiipus. Patcr ct Filius
et Spiritus sanctus, creator temporum , unus Deus. Ibi

crgo nonest, ut dicas : Prior cst Patcr, postcrlor Filius.
Ex quo Patcr, cx illo Filius. Quaere : Ex quo Pater?
Superas cogitalione terram , coelum , Angelos, visibilia,
invisibilia , universam crcaturam , et quaeris : Ex quo
coepit Pater ? Kon sic quacruntur Eterna. Noli quaercrc
exquo, nisi quod incipit. JNoIi c[ueErerc cx quo , a quo
incipit, (fuidquid coepit, ct quod a nullo incipit ,
quia
noii iiicipit. Sicut autem non incipit Pater, non incipit
Filius, sed cst Filius splcndor Patris. Sic splcndor igiiis,
I
ex quo ignis ct splendor Patris ex quo Patcr. Ex quo
, ,
j
autem Pater? Ab setcrno in aeternum. Ergo et splcndor
I
Patris ab êtcrno in tctcrnum ct tamen, quia splcndor ,
illius, Filius illius, ct sic non coepit tcmpore utgenilus ,
sit a Patre. Quis hoc vidcat? Lima cor, cxcute pulve-
rcm dilue maculam. Quidquid intcriorcm pcrturbat in-

,
tuitum , curctur, ct saiielur, ct apparebit, (|uod dicilur,

etcreditur, aiitc(piam vidcatur.
Y. MckIo lamcn crcdimus, fratres. Quid crcdimus?
Patreni et Filium et S])iritum sanctum nullo temporc se
praeccderc. (lum crgo Pater ct l'ilius ct Spiritus sanctus
nullo lcmporc se pra'ccdant, non taiiicn ])Olui nomiiiare
j
Patrcm ct l''ilium ct Spiritnm san('tiim, nisi isLi noiiiiua
tenij)()ra tcncrent, ct temporibus suis lcncrciilur. I\oii cst

I
i prior Palcr , ct |)oplciior l'"iliiis, ct laiiicii cgo iioii jioliii
}
dic(M'c , iiisi uiiuiM jiriiis , cl aliiiin [lostcriiis , ct sua lcni-
pora oinncs sylhb:c lciiiicniiil . cl sccuiula SNllaba iii
Vcrbis meis soiiarc iioii |Miliiil, uisi ( iiiii pmiia Iraiisisscl.
Pcracta siiiit lciiijiora iu syllabis iucis, cuiii ca diccrciii
quu* iion liabcut lciiqiora. Sic cigo , IV.ilrcs iiici . (11111
illa Trinitas scnsibilitcr oslcndcrcUir liuic canii. iii liihio

igo S. AUGUSTIM EPISCOPI
apparuit omnis Triuitas, ubi haptizatus est Domiiius a
Joanne. Baptizatus e§t enim , ascendit a baptismo , des-
cendit columba , et sonuit vox de coelo « Hic est Filius :
w meus dilectus , in quo bene complacui^ » Filius in Lo-

mine, Spiritus in columba, Pater in vocc. Pies indis-
si tamen dicenda est les, sed
creta discrete monstrata est ;
potius rerum omnium causa si tamen causa. Quid cuim .
dicimus cum dc Deo dicimus? Et tamen dicimus, et

,
dici se sinit qui nou est velut cogitatur dici autem

,
. ;
uon potest ucc quo niodo cogitatur. Sed quautum ad

,
bomines , fratrcs , eccc per columbam apparuit et im- ,
pletum est « Super ipsum autem llorebit sanctificatio

:
» mea. Florebit » enim dictum est : clare apparebit.
TSihil enim in arbore flore clarius, nibil lucidius. Age
jam. Pervenimus ad ultima verba Hypopsahnatis (c/) :

c Super ipsum autem llorebit sanctiticatiomea"-^. w llecor-^
dor me prECtermisisse ,
qui sint inimici ,
qui confusi sunt
pcr hicernam.
YI. <c Paravi luccrnam Christo meo, » Pater dixit de
F'iUo suo. Quam lucernam? Joannem. luterroga ipsuni
FiUura. « llle erat hicerna ardens ctlucens. luimicos ejus
» induam confusioue. Inimici Christi aperti qui, nisi ))
Judaei? Habet euim occultos inimicos Christus. Omnes

iuiquc atque impie vivcules iuimici suut Christi, etsi sig-
ucutur uomiue ejus, ctsi voccntur Christiani. Quibus

enim dii tuius est : « Xon uovi vos, » et dicunt illi :
« Domiuc. in nomiue tuo mauducavimus et bibimus, ia

uomiue tuo virtutcs muUas fecimus-"? » Quid luandu-
))
cavimus et Ijibimus iu nomine tuo ? Nou euim escas suas

1 Mallli. III, 17. — • Psal. cxxM, iS. — 3 Lm-, xia, 26, ct Maldi. vii,
22, 23.
frtl Hao voce Aii;;ii>>timis eliam L. I. Fetract. c. 20. ulitnr ad signiGcan-
daiii Pjalmi [laiticulam, quii.' a succinentibus frequentius npelitiu".
SERMO XI, IN NATAL[ JOAN. BAPT. I9I
|)ro iiiagiio jactabant , ct iiide se ad Christum pertinere
diccbant. Est csca quyedam ,
quae manducatur et bibitur,
et Cbristus cst. Et ab inimicis Cbristus manducatur ct
bibilur. iNorunt Fideies Agnum immaculatum ,
quo ves-
cunlur, atque utinam sic vcscantur, ut non sint poenoe
dcbilores! Sicut cnim dicit Apostokis « Quicumquc :
» manducat et bibit indigne, judicium sibi manducatct

i) bibit^. w Ergo inimici (^bristi sunt, qui nialunt iniquc
vivcre ,
quam illi obtempcrare , et cum dicitur vcnturus
judicarc vivos ct mortuos, timent nc veniat. Si illis li-
ceret, facerciit ne vcnirct. Quia non potucrunt faccre

ut non veniret , faccrent ne rediret. Jam Judcci boc vo-
lucrunt laccrc, ne rediret. Missus est eniin filius ad malos
illos ad malos conductorcs nolcntcs reddere
colonos,
mercedem, et lapidantcs servos missos ad sc. Tunc di.vit
paterramilias, dominus vincae « Mittam fdium meum-. » :
Forsitaii vel ipsum rcverebuntur. liJi autcm cogita\crunt
diccntcs : « llic est bajrcs. Venitc, occidamus cum, ct
» nostra crit baereditasM w i\on potuerunt faccre , ne ^c-

nirct a j)atrc, et conati sunt faccre, nc rcdirct ad palrem.
Scd cui boc? Yidcbant quidem ct contcmnejjant morla-
lem , scd in co non potuerunt occiderc nisi jnortem. in
morle Cbristi mors mortua cst. Ulc resurgens ascendit
ad J*atrem et venturus est. Quid limetis? Aniate, cl sc-
curi eritis. Nonne nos oramus : « Adveniat regnum
i
» tuum'''? » Krgo, iralrcs , oranuis , ct limeinus, uc c.xaii-
diaiiiiir?
VII. Scd isli, iil diccrc C(x|iciam, (icciilli smil iiiimici.
j
Dc illis apcrtis l()(|uamiir, (jiii apcrlc iii\i(li 1 iiiil, sir\ ic-
j
runt, tcniicrunt, llaycllavcriiiil, illuscriiiil, (rucilixcriint,
occidciuiit, scpiilliim ciislodiciiiiil. Vidcamus, (|Uoiiiodo
iiiduti suiit courusiohc pcr illaiii Iik ci iiam. Cuin niiracula

' 1 Cur. xi, ?y. — U.iic. .x^, 1 j. — ^ \\>i^. 1 l-
— ' M.iHli. m, i".
iqi S. AUGUSTINl EPISCOri
viclerentin Domino iiclem ininiici : « Dic nobis, incpiiunt,
r) in qua potcstale ista facis^? » Inimico animo interroga-
verunt, ut, si ille fateretur potcstatem suam, c|uasi blas-
phcmandi reum tenercnl. Sed, cjuomodo ille fecit de

nummo, cjuando volebant calumniari ei, si diceret : Red-
datur tributum Caesari, cjuasi maledixisset genti Judteo-
rum , cjuam fecissct suljditam et tributariam ; si autein
dixissetrNon reddatur, criminarentur eum ajmd Caesa-
ris amicos et ministros, c|uocl prohiberet reddi; ille aii-
tem : « Ostendite, ait, mibi nunimum; cujus babct imagi-

» nem, ct superscriptionem ? » Responderunt : « Caesaris.
» Reddilc ergo Ctiesari, cjuae Caesaris sunt, ct qufe Dei

» sunt , Deo-. »Hoc cst dicere : Si Caesar cfUcerit imagi-j
nem suam in nummo, Deusnon cpKcrit imaginem suam ini
bomine? Sic et bic inimici calumniatorcs « In cordc ct

» corde locuti sunt mala'^. » Semel enim dixissent in corde,]
nisi, cpii taba loquerentur, duplex cor baberent, ct, unde,
paulo ante dictum est, cor combinatum, non simplex.i
Videte cnim, quantum interest. De servis Dci multis,
dictum est, cjui babebant unum cor Erat, inquit, il-! : «
);lis anima una, et corunum''»in Dcum. Multi simpli-
ccs babcnt unum cor, unus dolosus ckio corda. Ergo, qui;;
iUi loc|ucbantur in corde ct corde : « Dic nobis, in cjud
» potcstale ista facis? » id cst, si cbxeris, bonoranuis; s;
dixeris, veneramur; si dixeris, cxoramus, vidctur boc so,
nare de alio corde ; de abo autem (nani duplcx ibi eratj

si dixeris, cahimniamur; si dixeris, inveniemus, quod te'[
ncamus; si dixcris, invenicmus, quod accusemus. Talci
iuimici. Secl confundantur dc hiccrua. IModo illos vide!
bilis confundi. Et bene , cpiia tcnq)us agimus luccrnai
I
* Liic. .\\ ,2. — 2 jMutlli. x\ii , i(j-2i. — ^ rsnl. \ij 3. — * Ac'

IV , 32. '
SERMO XI, IN NATALI JOAX. BAPT. 10)3
rium (a), confLinclantur inimici (Hiristi per luccrnani,

quam paravit Christo suo Patcr. « lUe enini crat lucerna
w ardens, » ipsc Dominus ait. Ouid crgo istis respondit
dicentihus : « Dic nobis, in qua potcstate ista facis? In-
w terrogabo ct cgo unum scrmoncm. Dicitc niilii : Joan-
» nis baptismus unde cst? De ccelo, an ex hominibus? »
» llli autem perturbati apud sc : Si dixerimus : De c(jelo,
» dicturus est no]jis : Quarc non crcdidistis ci? » Id cst,

ut quid me intcrrogatis, in qua potcstate ista facio ,
quando de nic illc pcrhibuit lcstimonium, qucm vos in-

terrogastis? « Ergo si dixerimus : De ccx'lo, dicct nobis :
» Quare noii crcdidistis ci? Si dixcrimus lix hominibus, :
» timcmus po|)uluni omncs cnim Joanncm tanquam

;
)' ])rophctam liabcbant^. liac limcntes popuhim, hac >;
limentes vcritatcm, hinc limidi, hinc invidi, ubiquc

caeci rcsponderunt : « Ncscimus. » Prolata cst lucerna,
iugerunt tcnebra\ l'ltcnim, cpiamvis pncsenlcs csscnt cor-
pon;, fugcrunt cordc diccndo sc nescirc quod sciebanl.
Indicium fuga- coiclis timor. 'f imebant a populo lapidari,
si diccrcnt cx liominil)Us baplisnnim Joannis; timcbant
a Chrislo con\ iiici, si diccrcnt dc cciclo baptismum Joaii-
nis. Fugciiiiii coiiliisi. Nomiiiato crgo Joannc limuciiiiil,
coiiluibali lacuciniil. Va illc : « Ncc cgo dicam \(»l)is,
» in cpia polcslalc isla facio. »
VIII. I*arala cst cigo luccrna (iliiislo Doinino noblio
[
Joaimcs IJaplisla. liiimici cjus calumniosi iiilcrrogaloics
I prolalo hiccrna; liimiiic confusi rcccssciuiil. Implcliiiu
I ost : " Inimicos cjiis induam confusionc. » \os aiilciii,
j
IValrcs, ct |)cr Joaiiiicm naplislam prau-uisorcm agiios-
centcs Domiiiiiiii, iiiio cl pci ipsiiis Domini lcslimoiiiiini,
/>««•</«:,•. (;,.<>
(«} Hiiic .Strmo \i,liliii- ii,ilii(>is suli V i>ptiiiiii. Cioiirfr > \.
Lliceriifiiiiiiii.
' Milllll. Wl, J!.!-»;'
CXXIX. J>J
1()4 S. AUGUSTINI EPISCOn
tlc quo ait : « Habco tcstimouium majus Joamie, » cre-
tlcntes in Christum efiiciamur corpus capitis ipsius, ut
uims Christus sit caput ct corpus , omnibus nobis

ct in
unum factis implebitur : « Super ipsum autem florebit

« sanctificatio mea. »
SERMO XII.
Iii vigiliis Jpostolorani Petri et Paidi {ci).
SINOPSIS.
1. rctnis a Domiuo de dilectione ter iuterrogatus. II. Con-

tra eos, qui gregeiu Domiiii dividunt. III. Contra DonatistaS
greyeniDouiini Africa concludentes. Donatislic magis H . ca^ci,
quani Judau. V. Dehortatio a Schismate.
I. Omnia, quae moclo leguntur de sancto Evangclio,

post resurrectionem Domini gcsta et dicta sunt. Audivi-
mus ergo Dominum Jesum Christum interrogantem Apos-
•tolum Petrum , interrogantcm autcm utrum dihgcret
eum^. Interrogabat ergo Dominus servum, magister dis-
cipulum, creatorhominem, redcmptor hbcratum, firmi*
tas trepidum, pr?escius ignarum, et, ubi se facicbat in-
lcrrogantcm, ibi ostcndcbat doccntem. l\on cnim ahquid
Cliristus nescirct, quod Petrus in corde gestaret. Inter-
1 Joau. XXI.
(n) \\\ Codicc/o/. 28. inscriptus : Sermo sancll Augustini ep. In J igiliis
Aiôstolornm. Eltgans et gravis contra schisma Donalistarum. Iiisereudus

Kdilioni f ost Sermonein CCXCIl\
SliRMO XII, IN VIG. APOST. PETRI ET PALLI. 1 gjJ
rogat somel. llespondet ille ; ncc sulHcit. Interrogat itc-

rum ; nec aliud, sed lioc, quod interrogavcrat, hoc idcni
etiam iile respondet. Tertio rcpetitttr interrogatio, tcrlio
respondct dilcctio. ILlc enim ter interrogabatur pro])tcr
amoreni, qui tcr ncgaverat pef tiinorcm. Cum Dominus

morcrctur, timuit, timuit ct negavit; resurgcns autcm
Dominus amorcm iiiscruit, timorcm fugavit. Quid cnim
jam timcret Petrus? iNam, quando ncgavit, utique idco
ncgavit, quia mori timuit. Ilesurgentc Domino quid ti-
mcret, in quo mortem mortuam repcriret? Certt; ille
ncmpc ipsc interrogabat vivus, qui scpullus est mortuus.
Illc adcrat, quiinligno pcpendcrat. Ouando judicabatur
Domiiius nostcr Jcsus Christus a Judaeis, tnnc Potrus
interrogatus, ct, quod pcjus cst. a mulicrc, ct. quod cst
dcdecorosius, ab ancilla, linmit, et negavit. Sub ancilla
trepidavit , sul) Domino forliter stetit. Confitenti autem
amorcm suum semcl, ct itcrum, ct tcrtio ovcs suas rom-
mendavit. « Diiigis me? inquit. Dominc, tu scis, quia
» amo tc. nlit ille : « Pasce agnos mcos^. » Iloc scmej, hoc
iterum , Iioc tertio ; tanquam non esset , ubi ostenderct
Petrus amorcm suum in Christum, nisi csset pastor lidc-
lissuh Priuci[)(' omuium pasforum. Amasme? Amo-. »

a
Et (jMid miiii prastilurus es amans me? Quid milii co!-

laturus cs liomo ck aloii tuo? Qiiid collaliiriis cs dc amoic
luo rcdcmptus icdcmplon tuo, iit miiUum, iiiilcs r<'gi
,luo? Quid es collaluius? ifoc solum cxigo. « Pascc ovcs

» meas"^. »
II. Vidcle lamcii, Iralrcs , |)ioplcr homiiics scrvo.s
mnlos, (pii (l(! grc^c Domini p((iilia sibi fi-cciiml , «f.
(|ii(i(l iioii cmciaiil . di\i>('iii!il. Mxlitcruiil ciihii (|iiidaiii
scrvi iiiridclcs, tli\is( i iiiit grc^cm Chiisli, cl dc grcgc

i])sius (piodam iiiodo iiiilis siiis pc( iilia sibi lcccrunt, ct
» Jouii. .\\i, iC — '^

JbiJ. 17.— ^ Il»i>i.
.').
I
igG S. AUGUSTINI EPISCOPI
audis eos dicere Oves mcae sunt illee. Quid queeris ad
:
oves meas? Non te inveniam ad oves meas, Si ct nos di-

camus meas, et illi dicant suas , pcrdidit Christus oves
suas. Ponitc vobis ante oculos Principem pastorum. Do-
minum grcgis sui stantcm. ct discerncntem. et dijudican-
tem inter servos suos. Tu quid dicis? Oves meae suut

istte. Et lu quid dicis ? Ista^ sunt ovcs mcEe. Quas ego
emi, ubi sunt? Servi niali! oves vestras dicitis, et, quod
emi, vobis vendicatis, cum vos, si non emereni, perirctis?
Nos, absit ut dicamus vos ovcs nostras Non est ista vox !
catbolica, noncst gcrmana. non est Petri, quia est contra

Pctram. Ovcs cstis, scd illius, qui cmit ct nos. et vos.
Unum Dominura babemus. Paslor est, sed non conduc-

tus. Suas pacit, ct. quod ncmo flicit de ovibus. et pretium
dedit. et instrumentum confecit. Qua?rc prctium. Sauguis

ipsius est. Quaere instrumentum. Evangelium est, quod
modo, cum recitaretur, audistis. Quid di\it Pctro ? « Amas
» me? Amo. Pascc oves meas. »Numquid tuas? ûltis
noscere, cui dicat tuas? Audite in LDjro sancto, qui vo-
calur Canticum Canticorum. Leguntur ibi sancta Araa-
toria : Spoiisus ct Sponsa. Cbristus ct Ecclesia. Et ille
totiis Libcr quasi Carmen cst Nuptiarum, quomodo di-
cunt Epitbalamium. sed cubibs sancti, cubilis casti. « In

» solc enim posuit tabernaculum suum. » lioc est, in hice,
in pubhco. ubi paterct, et non hiteret, « Et ipse tanquam
>y sponsus proccssit de thalamo suo ^. » Accepit enim con-
jugem, humanam carncm. Thalamus ejus erat uterus
viroinahs. Ihic sibi conjunxit Ecclcsiam, ut impkTCtur,

quod anteprcTdictum est « Etcrunt duo in carne una^. »
:
IIL Loquebantur ergo intcr se amantes isti, Christus

ct Ecclesia. Ait ilh Eccksia : « Annuntia mihi. quem
» dile.xit aninia mca , ubi pascis . ubi cubas in meridie? >'
» VsA wiit. G. — - Geu. ii, ?.4, el Mallli. \i\, 5.

SERMO Xir, IX VIG. APOST. rETRI ET rAILI, I9-
Quare volo, iiL annuntics inilii, c l bi pascis. ubi culjas
» iu meridie? Ne forte fiani sicut operta super iîeges so-
» dalium tuorum. » kleo, inquit, volo, ut annunties mihi,
« Ubi pascis, ubi cubas in meridie, » ut quando ad te
venio, non errem, « Ne forte quasi operta fiam super gre-
» ges sodalium tuorum^, » id est, irruam in greges nou
tuos, sed sodalium tuorum, « Yelut operla. » Quid est

aliud « Operta (a), » nisi quasi latens et ignorata? Solcnt
Donatistae in bis verbis dicere scnsum suum, non sensum
Scripturarum. Hoc enim solent dicere : Africa meridies
est, meridics mundi Africa cst ; idco Ecclcsia intcrrogat
Dominum, « Ubi pascis, ubi cubas? » et rcspondet ille :
« In meridic; » quasi : Noli me quaerere, nisi in Africa.

l.egc, ct intclligc, Mens JiaTCtica , Specuhim tiJn pro-
poniturmodo. IÎicleiuveni. IntcJlige, quiaadhuc Sponsa
iiiterrogat. Quarefacis jara rcspondcntcm Sponsum? Yel
lijf^minuni gcnus agnoscc. « Ubi pascis, uJî cubas in me-
»ridie? Nc fortc fiam sicut operla. Opcrta, » puto,
Jiemina est, non mascuJus, Krgo, o Uominc! sit mcridics
AJrica. Sic inteJJigatur. quomodo ipsi inlcJligunt. Aliica
cst meiidics. Ilic facta cst pars Donalist;p (/>). llic magua
divisio, et serradissensionisducta cst pcr grcgcm (llnisli.
Idco intcrrogat velut Ecclcsia transmarina, ubi non cst

facta ista divisio « Annuiitia mihi, ([ucm dilcxil aiiima
:
» nun», ubi pascis, ubi cubas in mcriilic? " Aiidio ciiiiii
ibi dici partcm Donati, alios CathoJicos, aJios Doualis-

tas.Mihi annuulia. iibi pascis, ne veniam, ct eiTcui iJ>i.
Qua-ro nuntium, iibi limco iuccrtum. « Annuiitia mihi,
» ubi pascis, tibi (iibas iii incridic.' » ^Jiiarc \olo, ut an-
nuntics mihi? « Nc foilc liam siciil opcila , )> qiiia [larli
(').
i Cuiil. I,
(/.) Ita ll.ljf. nÛy- «'iiic, llipiCaiUofUv»). Vuit;. vcro r.iâns ,

<]uiisi
n'l33" — ('') •>'" imiiil>raiiiis »»''•

P"'»>
iionnti.
iqS s. augustini episcopi
Doiiati quasi opciLa sum. quasi ignorata sum. Ibi prse-
dicor, ct illos latet.
IV. HiTec dicurit Scripturac : « Erit iii novissimis tem-
M poribus manifcstus mons Domini paratus in cacuminc
» montium, et cxaltabitur super collcs, ct vcnicnt ad eum
V universEC gcntcs^. « Monsdicitur. et parti Donati opcr-
tus est mons. Qui offendit in lapidcm, ignosceudum cst
illi. Qui offendit in montem ,

qualcs oculos habct? Fra-
tres mci 1 Excusabiliorcs sunt Juda?i. Judaei cnini in la-
pidem offenderunt, Haeretici in montem offendunt. Quo-
modooffcndcrunt Judaei in lapidem? Quia adhuc Christus,
quando patiebatur, parvulus crat . ct dictum est : « Of-
» fendcrunt iu lapidcm offcnsionis -. » Daniclautem sanc-
tus vidit visum, et scripsit|, quod vidit, et ait vidisse sc
lapidem praecisum « Dc monte sine manibus ^. » Chris-
tus cst de genteJudaeorum vcniens. Erat cnim ct ille (u)
mons, quia regnum habet. Quid est « Sine manibus? »
Sine opcrchumano hipis praecisus, quia mascuhnum opus
non acccssit ad \irgincm, ut nasceretur sine opere hu-
mano. Lapis prascisus « De monte sine mauibus, » et
confrcgit statuam.in qua significabantur regna terrarum.
Etquid dictum cst? Iste cst Lapis, in quem offcaderunt
Judaei. « Offeudcrunt in lapidcm otfensionis, » Quis cst
mons , in quem offenderunt haeretici Audi ipsum Da-

?
niclcm. « Et crevit lapisillc, ait, et factusest mons mag-

» nus , ita ut implcrct universam facicm tcrrse'^. » Mcrilo
Psahnus Christo Domino resurgenti ait « Exakare super :
» cwlos, Dcus, et supcr ourncm tcrram gloria tua. » Quid

est « Super omncm tcrram gloiia tua? » Supcr onnicm
terram Ecclcsia tua, supcr omncm tcrram sponsa tua. Et ,
» Isai. u, 2.-2 Rom. ix, 32. — 3 Dau. ii, 3.;. — •*

Il)id. 35. — ^ Psal.
cvii, 6.
(rt) I.ego : iila, iiempe JiuIum j;ciis.

SERMO XII. IX VIG. APOST. PETRI ET PALLI. QQ 1
tamen dicit « Anniintia niilii, qiicni dilexit aninia mca »

: !
Jam ubiquc sum, jam omnes tcrras teneo et Afris ,
« Opcita sum. Ergo annunlia mihi, jic forte fiam si-
» cut operta super greges, non ovium tuarum, sed so-

» dalium tuorum. » Sodales enim fecerunt schismata.
Qui sunt sodalcs ? Qui ad mensam Domini accesserunt,
de quibus dicit alio loco Psahnus « Qui edebat panes :
» mcos^ ; » de quibus dicit : « Si inimicus cxprobrassct

» mihi, sustinuisscm utique, qui odcratmc, su-
ct, si is,
» perme magna locutus fuisset, absconderem me utiquc al>

Tu vero, homounanimis, dux meus,
» co, et notus mcus,
»quisimul mccum diilccs capiebas cibos , in domo Do-
» niini ambulavinms cum consensu ^. » Aliquando
cum consensu, modo cum dissensu, quia sine sensu. Hi
suni sodalcs ,
quos timebat illa. nc in illos inciderel. Ti-
meo, inqiiit, nccrrcm ; tiinco, iic quasi « Opcrta » irruam
in grcges sodalium tuorum, ne errando peream; ne bap-
lismum, qucm acccju, itcrando lotum pcrdam.
V. Audistis sollicitudincm Sponsie, auditc rcsponsum
Sponsi. Cum hocdiclumcssct a Sponsa, continuo Spon-
sus : « Nisi cognovcris temetij)sam, o j)ulcliia inlcr mu-
» licrcs''. » Catjjolica ,
pulcbra intcr bacrcscs! « .\isi
» cogMOveris tcmctipsam , » nisi altcndcris ibi te nossc,
iibi mc didicisti,nisi Scripturasmcas prteposuerishumanis
rumoribiis, nisi tc cognovcris , cpiia ubiquc cs; nisi le
cognovcris. qiiia lii dcsigiiala cs, ubi diclum cst : « Tos-

»liilaani(', li dabo libi gciilcs liiiTcdilalcm liiaiii '
;
» iiisi crgo cognovciis lcmclipsam, » ipiid ? « l'!xi liil
» [\isi cognovcris , c\i ! » Maliim vcrbiim , liicluosiiin
vcrbum : « Mxi! » Avcrlal Dciis a iiobis! ^ idetc, dc <|ui-
biis dicluin cst : « I'a nobis cviciiiiil , scd iioii ciaiil c\
« Psiil. XI., 111. — '^

M. r.iv, ili5. — ^ Ciia. i, :.— MSai. ir, s.
9,00 S. AUGUSTIiM EPISCOPI
» nobis^. )) Malo scrvo
Scrvus non dicitur : Exi, quia «
» nianet in domoKtcrnum ^. »
in teternum, filius nianet in
Vultis videre, quia malo scrvo dicitur Exi? Bono servo :
quid dicitur? « Intra in gaudium Domini tui'^. » Ergo

unusquisque, qui audit, unusquisquc, qui membrum est'
Sponsas ejus , timeat quod dicitur : « ]\isi cognoveris te-

» metipsam, o pulchra inter mulieres , exi tu in vestigiis
» grcgum Quid est « In vestigiis gregum ? » Per erro-j
''.
»
rcs hominum non in voce Pastoris. iNos, fratres, non;

,
exeamus « In vestigiis gregum. » Habemus vestigia Pas-i

toris, quee sequendo non crramus. « Christus pro nobisi
» passus cst , rchnquens nobis cxcmpkmi , ut scquamurj
» vcsligia cjus^. Ergo , nisi cognoveris temetipsam,!
» cxi tu in vestigiis greguni , et pasce hoedos tuos ^. » Eti
« Hoedos , et tuos, » Nostis ovcs ad dextcram , lirjcdos ad si-|
nistram. « Quare « Hoedos tuos? »;

Et pascc hoedos tuos. »
Quia cxis, pascis sicut Donatus, « Hoedos tuos. » Si au-j

,
tcm noncxis, pascis, sicutPetrus. « Ovcs meas". » !
• r Joan. ir, 19. — - .Toin. vur, 35. — 3 i\jan], xvv, it, — * Caiit. r, 7.'
— ^ I Pftr. II. ^r. — ''

Cant. r, 7. — ' JoaD. x.xi, 17. ,
SERMO Xlir, IX NATAT.I LAUIirXTII MAP.TYP.l?. 9.01
SERMO XIII.
Iii X((UtIi Laiirculii martyris Ui).
SYNOPSIS.
I. li.iiis S. Laiiiciitii, ct qiioiiiodo a[;onda Fosta Mait vnmi,

If. Mailvriiiii (woiiipliiiu sliiiiuliis ad lieiio vivoiKliim , el vi-
{;ilaii(liim coiitia dialjoliim. 111. îos potius Aljiali.T filii, (juain
.liida-i. IV. Coiitra tos, qiii3Iartyrum .Momorias iiilcmperanlia
|)i(jl"ananl. Y. Afllictis Pauli cxcmplum pioponitur. YI. Clia-
ritas malorna in Paiilo, ct maf>,is in divina Sapiontia. \ II. Boi .a
opora paiil ii;'('csiit'is. YIIl. Yila istluoc porpotiia j)U}jna cst

nim morlo. I\. Hona vila' .Ttcrn.-o captum iiosti uin cxccdunt.
\. Miiliiiiiii Oralioiiis snlVr i{;imii (•oniinciidatiir.
I. Pr.oi-TEP. iasLidimii aiiditoris scnno sublruliciuliis

liiit , scd proptcr obs(H[uitiin Marlyris exhibcndus. Ila
ergo atljuvanlc Domino niodcraljitur, ut ncconcrosus sil,
ncc forlt; diininulus, (A) (juantuin suirK-icnti;»' satis c.-;l.
llluxit dics IiOPKc solcinnissiinus, (jui magna fitHjucnlia
populi ccl('])i aliii . Adjun;.'iiniir nos, (juainvis abscntcscor-

porc, jiriisciilcs laiiicn sjiirilii fralribus nostris in uno
corjjorc siib uik» cajiilc. Ncijiic ciiiin , ubi scjnilcriiin
COrj)oriscjus csl. ibl laiiliiiu iuciiioiim inciiti cjiis. Dcno-
('() Iii (;()Jicr_/(>/. 3 (./;///;. a. iiiscii|>Uis : Scnnu siincti .tiif-iistini rp. in
Aiiliili Miniti l.iiiin-ntii, Iiiiliiiiii iiiiiiiit , tiirlia'iiiii iilii|iii(l liii.-isu a (|nil)ii!i-
«tam, (|iii Maihriiin t'i>i>los dics itilciii|iesli\is tri|iihliis prdr.iiialniiil, i|no «tiinn
iiifra //. 4- |i('rliiii'l. (^clora \ai'ii ar^înncnli. .Scrino in l'Aliliune colluru! iliii
|ii il Sriinonem CCCI', — i/>j l'',\ciilil ioi lassc : .««'</.

202 S, AUGUSTIM EPISCOPI
tio ubique debelur. Caro uno loco ponitur. sed spiritus
victor cum illo est, cpii ubique est. Erat beatus Lauren-
tius in corpore, sicuL accepinius, adolesccns, virgravisin
animo, quem multumcommendabat Eelas viridior, corona
immarcescibilior. Erat autem diaconus , oilicio inferior
episcopo, corona eequatus Aposlolo. Haec autem solem-

nitas omnium Martyrum gloriosorum ad boc instituta est
iii non viderunt patien-

Ecclesia, ut ad imitationem, qui
tes, aclducantur fide, commemorentur (c/) solemnitate.
Excideret enim fortasse de cordibus bominum, cjuod non

anniversarius ordo repeterel. Et non omnium Marlyrum
ubique possunt esse ferventes solemnitates , nam quotidie
non deessent. iSon enim vel unus dics inveniri in anni
cursu potest, quo non per diversa Martjres coronati sunt.
Sed ferventiorcs solemnitates, si continuae essent affer- ,
rent fastidium intervalla autem renovant affectum. Nos

;
tantum audiamus quod jussum est attendamus quod ,
promissum est. In cujuslibet Martyris solemnitate ita
praeparemus cor nostruin fcstivitati ejus , ut non separe-

mur ab imitatione ejus.
JE Ilomo enini erat, et nos bomincs sumus. A quo
illefiictus est, ab ipsoetnos. Quo pretio emptus est, ipso
Non debetitaque bomo

et nos. Cbristianus diccrc : Quare
ergo? Imo non dcbet dicere : Ego non. Sed Quare :
et ego non? Audistis beatum Cyprianum martyrum et

exemplum et tubani : « In persccutione, inquit, militiaj
» in pace conscientia coronatur (/^). » Nemo ergo sibi
putet deesse tempus. INon semper adesttempus passionis,
semper autem est devotionis. iNec se qiiisquara infirmuni
putet, ubi Deus vires operatur, ne, cum sil)i timet, de
{ii) PutiMi) commoiieaiitur. — (i) lia sanctns Pn^'il terminat Traclaltim

siiiiin de E.rhoiCdtione Martyru ,
qni in Afiica' Hcclesiis iiublice legi solitiis
»'X lioc loco AuRUstiiii videlur.

SEP.MO Xlir, I\ NATALI LAURENTII MARTYRIS. Qo3
ipso operatore desperet. Propterea id exemplis Marl^^rum
oiiines aetates Deus esse voluit,et utruraque sexum. Coronali
suiitsencs, coronati suntjuvenes, coronati adolescentes,
coronati pueri, coronati viri , coronatae ffjpiuinfe. Kt in
ffjeminis omnis aetas coronata est, nec dixitfoemina : Im-
par sum sexu ad devincendum diaholum. Attendit ma-
gis hostem dejiciendum, a quo dejecta est, et expugnan-
dum fide , cui consenserat soductione. INunKjuid et
f/^minte de suis viribus praesumpserunt? Omni enini lio-

niini dictum est : « Quid enim habes quod non accc- ,
» pisti^? » Gloria ergo Martyrum gloria (Ihristi prtece-

dcntis Martyres.implentis Martyres, coronantisMarlyres.
\('rumtamen, quamvis alio sittempore pax, alio persccu-
tio, decst alicui tempori occulta? jNunquani dccst. Lco
ille draco, nec sCtnper saevit , nec semper insidiatur, scd
scmper pcrsequitur. Quando saevitiacst apcrta, non sunt
()((ukae insidicC. Quando occultcC sunt insidiae, non cst
;i()(rta saevitia. Id cst, quando ut Ico rugit, non ut draco
s(rpit. Quando ut draco scrpit, non ut lco rugit tamcn,
;
<|iiia aut leo cst, aut draco, senipcr perscquitur. Quando

l.i((,t frcmitus, insidias cavc. ()uando insidiae produutiu .
iii rremilu J(<Mi(iii dcvila. l'A lco autcm. cl draco d(\ ila-
tin, si scmpcr coi' in (iiirislo scrxclur. (Jiiid^piid iti liac
\ila iiictiiciidiiiM cst, tiaiisilunim cst. Iii ali.i \cro \ita,

(I ({U(jd amaudum cst , ihmi traiisil , cl (|ii()(.l tiincii(hiiii
( ^t, iion trausit.

III. (icilc modo iii I'l\angclio Domiiius alKxpichaliu
.liidaos, ct dicchatcis : « N a' vohis, Sciihu', cl IMiarisai I
<|iiia cxlruilis moniimcnta Prophclaruin . ct di(itis : .î
K ( ssciiiiis tcmporc patnim ntislnuuin. iioii ( (Uiscutircmus

i>; cis in m'( ciM ri'o|»hcl;iriiiM. (lcrtc tchtiiMoiiium pcrhi-
ll» hctis, (piia lilii cstis coiiiiii, qui occidciuiil l'iophcl.is.

• I (".or. IV, 7.
9.o4 S. AUGUSTINl EPISCOn
» l']tvos implebitis mensuram patrum vestrorum. » Cum
enim dixissent «Si csscmus tempore patrum nostrorum,
;
y>non consentircmus eis in necem rrophetarum^, » con-

firmaverunt se filios esse illorum. Nos autem si rectum ,
iter tenemus, non dicimus patres nostros, qui occiderunt
Prophetas , sed patres noslros dicimus, qui occisi sunt

a patribus illorum. Sicut enim degenerat quisque mori-
]nis , sic filius fit moribus. Quia utique, fratres, filii
Abrahas dicti sumus, Abrahae nec faciem novimus, nec

dc generc ejus stirpem carnis ducimus. Quomodo ergo
ejus fihi?Non in carne, sed in fide. « Credidit enim i
» Abraham Deo et dcputatum est ilh ad justitiam^. »

,
Si crgo justus Abraham quia crcdidit omncs post ,

,
Abraham imitantcs fidcm Abraham facti sunt fdii Abra-

liam. Judcei cx carnc nati dcgcneraveriint, nosexahcni-
genis orli imitando assecuti sumus ,
quod ihi dcgene-
Abraham,
raiido perdiderunt. Absit crgo. ut patcr illorum I
quamvis de carne venerunt Abraham. Patres ihorum ilU i
fiierunt , de quibus et ipsi confcssi siint. « Si essemiis ,
» incpiiunt, tcmpore patrum nostroruni, non eis consen-

» tiremus in necem Prophetarum. » Quomodo dicis, tej
non fiiissc consensurum eis, qiios patrcs tuos dicis ? Sij
patres erant , fihus cs. Si fdius es , consensurus eras. Si'
autcm consensurus non eras, fihus non es. Si fihus noii i
es, non sunt ilh patrcs. Dominus ergo ex hoc eos con-; ii
vincit facturos, quod illi fccerunt, quia patres suoseosj^fs

csse nominaverunt. « Ccrte , inquit, testimonium ipsi jii
» pcrhibctis vobis, quia fihi estis eorum ,

qui occiderunt! t
» Prophetas , » quia dixistis eos patres vestros. « lit vos 'k
» mensuram patrum vcstrorum. »

jmplcbitis t
IV. Kt nunc considcremus, qiii sint fihi occisorum, etj

([ui sint fihi occidcntium. Et vidctis muUos currcre ad
> Maltl) . XXIII, 29 32. — 2 Gen. xv, 6. ;

SERMO XIII, IN NATALI LAURENTII MAKTYRIS. 2o5
Memorias Martjrum , Lcnediccre calices suos de Mcmo-
riisMartyrum., rcdire saturatos dc Mcmoriis jMartyrum.
ettamen discute illos, ct invenies inter persecutorcs Mar-
lyrum. Pcr ipsos enim tumultus, seditiones, saltationcs
omnis luxuriae, quas odit Dcus, ct modo, quia illos jam
coronatos lapidibus non possunt, calicibus perscquun-

tur. Qui crant, et quorum lilii crant. quorum saltatio-
nes rcccnli, ct propc licstcrna Mcmoria dc loco saiicli
Martyris Cypriani proliiLitae sunt («)? Certe saltabant
ibi, ct gaudcbant ibi ct solcmnitatcm ipsam, quasi gau-
,
derent, magnis votis cxpcctabant, ct ad cum dicm scm-

pcr venire cupicbant. Intcr quos numcraiidi sunt? Intcr
I
persecutoresMartyrum, an inter filios Martyrum? Ajipa-
rucrunt, quando prohibiti in scditioncm tumucrunt. Fi-
j
liilaudant, pcrscculorcs saltaiit. Filii b\mnos dicunt. iJH
j
convivia producunt. Non ergo intercst, quomodo hono-
I
rare vidcanlur. Talcs cnim sunt, cjui honorant, quaK's
I
illi fucrunt, qui dixcrunt : Si essemus ilhs lcmpuriljus,
I
non conscntircmus patribus nostris in neccm Marlyrum,
I
aut inncccm rrophetarum. Consentitc modo iidei Mar-
! tyrum, cl crcfhmns. qui nou cratis consensuri intcrfcctc-
I
ribus Marh iiiin. Marlyics uiulc ((iionali siint ? (ircilo ,
viam Dci aiuhiilando, tolcrando, inimiccs ctiam siios di-

i
ligcndo, |>io cis o])Sccrando. Ihcc cst coroiia Marl\riiiii.
hoc mcriliim Marlyrum. Amas, imitaiis, Jaiid.is. (ilius
cs Marlyris. Vitam fcrs conlrariam, relcrcs ct tiiiic ma-
num conlrariam (/»).
•
V. Pioiiidc, dilcctissimi , (pioiiiam |)Cisc(iilio , m( iil
dixi , niiii(|iiam dccst, cl dial)o]iis aiit insidialiir, aiil
seevit , scm|»cr paiMli cssc dchcniiis coidc li\o iii Doiiiiiio,
(./) C()nlV.T. Strm. CCCM. iit iWil. C)/>iitiiii. Kiiit M.iiii.'l. \. <i>/.
laSa. II. a. iii)i J'cs(<-in iHinii ope f|iii((n>i siiljlaluin ait. — (*) SiHiniiiut
|)Ulu ii> cxlrciiiu Jtijiiiu.

et, quantum possumus , inter istas molestias , triljulatio-
nes, tentationes orare nos lortitudinem a Domino ,

quo-
niam per nos ipsi parvi et nulli sumus. Quicl de nobis
dicamus? Paulum Apostolum, cum legeretur audistis. ,
« Sicut abundant inquit, passiones Cbristi in nobis sic

, ,
)>abundat per Gbristum et consolatio nostra*. Sicut in )>
Psahiio dicitur : « Secundum multitudincm dolorum

)) nieorum in corde meo , exbortationes tu<^c , Domine
w jucundaverunt animam meam-. )) Quomodo boc dictunii
cst in Psabiio « Secundum mukitudinem dolorum meo-i

:
» rum in corde meo, ita exbortationes tuae jucundantj

» animam mcam, » sic dictum est ab Apostolo « Sicutj :
)) abundant passiones Gbristi in nobis , sic abundat per

» Gbristum consolatio nostra. )) Deficeremus, cum adesseti
persecutio, si deesset consobUor. Et quin vircs ipsae vcl'
tolerandi, vel qua^dam relaxatio vivendi ad tempus prop-;

tcr necessarium ministerium non erant ab ipsis, videtej
quid dixerit. « Notum vobis facio , Iratres, dc tri])ula-'
» tione nostra, cjuae facta estin Asia ,

quia supra moduni!
» ct ultra vires gravati sumus^. » Tribulatio iHa trans-!
cendit vires bumanas , numcpiid et auxiba divina? « Su-j
» pra modum , inquit, et ultra vires gravati sumus. >j
Quantum uUra vires? Yide, cjuia de animi viriJjus cUcit :|
« Ita , ut tsederet nos etiam vivere. » Quomodo affectUij
crat Apostokis multitudine pressuram, ut , cjuem cliari-:
tas vivere insligabat, t.Tdium a vita probiberet! Quo-i

modo eum cbaritas vivere cogebat, cbaritas illa , de quz!
abo loco dicit : «Permanere autem in carne necessariunj

» propter vos^'. » Kcce lanta increverat persecutio, el!
tanta tribuLatio , ut ttcderet eum etiam vivere. Ecce li-

mor et tremor venerunt super eum et contexerunt euirl
,
tenebrae ; sicut audistis , cum diceretur in Psabno. VoJj

1 2 Cor. I, 5. — 2 psai. xciii, ly. — 3 ^ Cor. i, 8. — ^ fhilip. i, 24.
SERMO XIII, IN NATALI LAUREMII MARTYRIS. 2O7
enim corporis Christi cst , vox membrorum Christi. Yis
il)i agnoscerc vocem tuam? Esto mcmbrum Christi.
« Timor , inquit , et trcmor cecidil supcr me , el conlexe-
wrunt me tcnebrae. Et dixi : Quis dabit mihi pennas
» sicut columbae, et volabo, et requicscam^! » INomie
hoc videtur dixisse Apostolus, cum ait : « Jta , ut tccdc-
»ret nos ctiam vivcre? Quodani inodo tccdium passus «
est a visco carnis, quando volajc volcbat ad (viiristum.
Abundantia tribulationum infcstabat viam sed non in- ,
tercludcbat. TLcdc])at viverc, scd hoc non in illa £etcri5a

vita de qua dicit : « Mihi vivere Christus est, et mori
,
»lucrum-. » Sed quia ex charitate hic tenebcTtur, quid

sequitur? « Si autem vivcre in carne hic mihi fructus
»opcriscst, et quid cligam, ignoro. (iOmpcllor autcm c
» duoJjus concupisccntiam habcns dissolvi, ctcum Cliristo
» csse. (}uis dabit mihi pennas sicut columbse? Mancre
» autcin iii cainc ncccssarium proptcr vos'\ » Osscrat

susurrantiJjus puIJis suis , tcgcbat passis alis , iljvebat
puUos, sicut ipse ait : « Factus sum parvulus in medio
» vcstrum , iMnqiiam nutrix lovcns lilios suos''. »
VJ. Etvidctc!, fralics; modo lectum cst in l'lvangclio :
« Quotics volui congrcgarc lilios tuos , lanciuam galJiiia
»pullos suos, ct nohiisti'*. » Attcndilc galliiuun , allcii-
ditc ct alias avcs, qiia: iii noslris oculis iiidilicaiil. Ova

fovcnl ,
|)ullos niilriiiiit. îiii.iiii vidtlîlis iiiliniiari citin
filiis. Vidctc galliiuf liahiliini. (|iiaiido [)iillos alil , (|ii('iii-
adniodiiiii iniilaliii' vu\ cjus , cl iii (jiiamdam lauccdi-

ncm haiigitur. JVMinu; ipsa* iiou collccla" (1 alacrcs, scd
hispid^L' ct langiiida;, ila ut si \idcas avcm aliam, ciijus
nidum ignorcs non agnoscas an , , ()\a liabcat. vcl piil-
los. Gallinain aulcm ciim vidcris, cliamsi ova cjus nou
• Piiul. i.iv, (',,

7. — '^
1'liiliii. i, -! 1 . — "• Il>i»i- aa -i/i. — 1 Ihess. it, 7.
— 'M«Uli. xxiii, t".
videas , iiec pullos ejus videas . cx ipsa voce, et habitu
corpoiis intelligas niatrem. Quid ergo fecit niater nostra
Sapientia? In carne infirmata est, ut pullos colligeret,

ut gencrarct, ut fovcrct ; scd infirnium Dei fortius cst
liominibus. Sub bas alas infirmitatis carnis sUtC, scd sub
occultani potentiam Divinitatis suae colligere volcbat fi-
lios Jerusalem. IIoc Apostolum suum docucrat, quia hoc j
in illo ipsc facicbat. Hoc enini ait ipse Apostolus. « Vultis

j
» expcrimcntum accipere ejus qai in me lorpiitur , , j
» Cliristi^? » Et passioues Cbristi dicit in se abundassc, l
non passioncs suas, sed passioncs Christi. Erat cnini in j
corporc (^hristi , ct crat membruni Christi, et quidquid

j
cnm pulhs fovendis agebatur in Apostolo . etinmembro ;
suo, caput agebat. Hic ergo Aposlolus attendens infir- i
mitatem pullorum suorum alTectu ct dcsidciio ut co- ,

j
lumba,vo]arc cupicbat, scdcliaritatc fdiorum,ut galhna, ;
remanebat. « Ipsi, inquit, in nobisnielipsis icsj)onsiim

j
» mortis habuimus , ut non fidenles in nobis sinuis, scd ':
)) in Dco , qui suscitat mortuos, qui de tantis mortibus

'
» eruit nos, ct criiet, in qiiem speramus, qiioniam ct

» adhiic criict -. Eruit, ct cruet » quid ait? Scrvat vitaui j
islam nostram vobis. I)c muhis cniin mortibus eruit , nc j
oppriineretur a persecutoribus , ne citius quam piilhsl
opuserat, coronaretur, sccundum illud, ({uod ait : « Ma-

» ncre autem in carnc neccssarium proptcr vos. Scd hocj
» confidens, novi, quia n)anc])o , ct pcrmaneJ)0 omniJiUs!
» voljis ad profectum vestrum, ct gaudium fidci^. » Cu-j
piditrs ad alium rapicbat, ncccssitas aliJji retincljat. j
« Dissolvi. inquit, et csse cum (ilirislo miilto magis opli-i
» mum'''. » Istud nondixit« Nccessarium, scdopliinum. »|
Quod cst cnim optimum, pcr se appelitur, quod neccssa-i
' 2 Cor. xiit ,3. — 2 ij_ i^ ,j ^ iQ_ — 3 Miilip. i, 24, aS.j
— i IbiJ. 23.
6EP.M0 XIII, LX NATALI LAUr.E.M.I
MARTVkIS. 200
num, ex iiccessitatc assumitur;
intle necessarium
iioiiii-
Ml NecessariiEreinecessitasnomcnimposuit
Proindc
iiunc iiobis necessarius cibus
est istc,
ad sus- quo utimur ;
lentandam temporalcm vitam
necessarius cibus est- ille
autem optimus cibus virtutis, et
sapienti.e, panis vivus
semper cfficiens, nunquam deficiens
(a). IJIe optimuscst'
iste necessarius Proinde
est. cum transicrit ista neccssitas
tamis, et sustentandimortalis
corporis, non erit istccibus
jam necessarius. Quid enim ait Apostolus? « Esca
ventri
^ct venter escis; Dcus autem ct buiic et bas >'
evacuabJt^
Quando autcm cvacuabit? Quando corpus
hoc animalc rc-
surgcns fit spirituale. Ibi enim nulJa erit indigentia, ct nou
erunt opera ncccssitatis. Omnia
iJ.i
enim ista , fratrcs ct
bona, quaebic dicuntur, opera,
etea ipsa opera, qua^mone-
nmr ut faciamus quotidie, nccessilatis
opera sunt. Ouid
tam bonum, quid tam
pra^clarum , quid tam Iaud;d,iie
^;liristiano, quam frangere panem esurienti? IvM-aun.
sii.e tecto inducere in domum?
nudum, et vcsliixO Yidere
V.dere iiiortuum, et scpelire?
Viderc ]itiga..tem , et co..-
ô.Uare? Videre inJirmum et
, visilaie, aut cu.a.e'^ 0.,i-
nia I.aec laudabilia
opera su.il. AUe..dileel Nidele
,,ui
iH-<:ess.tas ea pe,,e.it.
r.angis e.,im ,,ane.„, quia Nid.s
csuric.lem. .m ,„„,o ,.smi,ct,
eui f.ange.es panem? T(,|le
neccssitale,,, ail.nus n.ise.iic,
non <Tit opus lua mise.i-
f-ord.a. .S.cj ia.,„.„ pe,-
bn-c opera, qurc necessitas
gvuuil
l>'''v«-minus ad ,IIa,„ vilam ubi necessilas no„ (..ii ,,„.,-
"'•'''" l'<'".'N'ii':Nl l.at.iai... ]npal.iase.„|,(,.„,a„su,.,,
"UiKjua... |,eiegnnalu.(>
..a\is (q,us .,.,., e,it sed
; ilja „a-
Vis, (|ii;r ibi o|,us I.O.. e.il, illuc i,,s;, ji.idu. il. Cum ,„ ,•.
VCM.tum Ju.Til isla ...m eni.,1
, ,
se.h.iî hir adin,, ,!,,„;,„,,
' ' ''or. M, I i.
(") MllH-..iVlf..),iV^ r.ll.lS.M. l.Ul'.. i.lil.l iul.l|.l.||',„|,, {•,,,,
cxx.x.
,,^
210 !^. AIT. LSTiM i;i'ISr,(H'I
illuc pcrveniri iioii potest. Estote itaquc alacres in bonis

operibus necessitatis , ut sitis beati in pertVuitione illius
aeternitatis, ubi jam necessitas uiorilur, (piia inatcrom-
nium necessitatum mors ipsa snoiictur. « Oportct enim
» corrupti])i!c boc inducrc incorruptionem ct mortale ,
» boc incbicrc immortabtatem. » Quando dicetur morti :
« Ubi est , niors , victoria tua? ubi cst , mors, aculeus

» tuus? » absumptcC moili, et devictae dicetur : « Quia no-
)> vissima inimica destructur inors^. »
Vlli. Molo autem omnibus neccssitatis operibus cum
niorte pugiiatui'. Dclcctus cnim oiiuiis ad nioilcm trabit, (
et sustentatio uiuiiis a moite rcvocat , et ita mutabile est
corpus, ut cpiodasn modo abae mortcs abis mortibus pel-!

lautur. Quiclcpid assumitur, ubi diu persevcrari nonpo-j
test, cfuodam modo incboatio mortisest. Jam videteistam|
vitam. Si cpiidc[uid assumitur, ubi permancri diutius non,
potest; ubi,sidiutiuspcrmanseris, moreris, incboatio mor-i
tis est,ettamen,nisiassumatur,aba morsnon pelbtur. Yerbii
gratia, non manducat. Si manducaverit, et digerit, refi-
citur. Cum
non manducat, assumitjcjunium, ut mortem,
quam flictura crat crapula, repeUat a se. Nisi assump-
serit abstinentiam ct jejunium non a sc illud rcpcUet.! ,
Rursus in boc jcjunio quod assumpsit ut mortem cra-: ,

,
pulse repelleret, si perseverare in illo voluerit, aliam mor-j
tem famis timebit. Sicut ergo assumpsit jcjunium u'; ,
niortem crapuke devitaret, sic assumpturus cst cibuin, u •
niortcm jcjunii dcvitct. (Juidquid enim borum assuinp-

scris , si in co pciscvcras, delicies. Ambulando fatigatu;
eras, si pcrmanscris in a*mbub\ndo , fatigatione ipsa defi
cies, et moricris. l t crgo nou dcficias ambubmdo, re-
quiescis scdendo. Pcrdura in scdendo, cl indc moricris

Somnus tc giavis op])rcsserat ; evigibuidiim cst , nc mo
• I ( or. \v. 5 >-5;'). — - Ihiil. i(J.
SERMO Xdl, I\ NATALI LAIT.ENTII MAP.TYP.IS. Si 1 1
riaris. Vigilaiido moiieris . nisi rursus dormieris. Da

milii, quod assumas iii adjutorium in malum, quod gra-
vabat, pellcndum, ubi securus ita sis, ut in eo pcrscve-
rare velis. Quidcjuid assumpseris, hoc ipsum timendum
erit.Ergo in omni mobilitate et mutabilitatc defectio-
num, ct adjutoriorum cum morte pugnatur. (lum auteni
corruptibile boc induerit incorruptionem. etmortale boc

induerit immortnHtatem. dicctur morti ^ Ibi est, mors, :
» contentio tua? ubi est, mors, aculeustuus? » Videbimus,

laudabimus . permanebimus. Nulla erit ibi indigentia,
nulluni adjulorium re<|uirctur. ôn iuvenis mendicum,
cui pancm frangas; aut percgrinum. quem in domum re-
cipias. Nou invenis sitientem, cui calicem porrigas nec ;
nudum, quem cooperias necaegrotum, qucm visites; nec ;
litigantem, qucm concordes nec mortuum, quem sepe- ;
lias. Onmes cibo justitiae et potu sapientiae saginantur,
omnes immortalitate vestiti sunt, omnes in patria sua

aetcrna vivuiit. (Jmnium sanitas ipsa a^^ternitas est, aeterna
sanitas, aeterna concordia. ênio litigat, nemo judicem

(pinerit, nemo arbitriim (omiôsitionis, nemo sententiam
ultionis. iNuIIa icgritudo, nulla niors.
IX. Ileec dicere potuimus, quaMbi non erunt; quae

vero ibi erunt ,
quis dical? « ( hiod ncc oculus vidit, ncc
» auris audivit , nec in cor bominis asccndit*. » Recte
ergo Apostolus : « JNoii sunt condigna' passioiies bnjus
» ternporis ad superventuram gloriam, qmc rcvclabitur iii
! » nobis-. " (biidipiid passus fiicris . o (llirislianc . scito
niliil essc ad id, (|uud acccpluiiis cs. (lcrlc lioc lldc rcli-
uenius, de corde luo boc non ii(cdat, ôn potcs Iioc ca-
perc, cl vidcrc, (piid cris,(pialc cigo crit. (piod abco. (|Mi
capluruscsl, capi non potcsl ? l'li(pic nos crimiis, (pnul

criiuus, et capcrc non possumus, (juod erimus. Supcrgrc-
I t'.or. «I, y. '^
lUiiii. Mii, l H.
Q12 S. AUGUSTINI EPISCOPI
(litur omnem infirmitatem nostram , supcrgreditur om-
neni cogitationem nostram , supergreditur onnicm intcl-
lectum nostrum tamen nos erimus. « Dilectissimi ait
, et ,
» Joannes, fdii Dei sumus; » utiquejam adoptione, fide,

pignorc. Pignus accepimus, fratrcs , Sijiritum sanctum.
Quando fallit ,
qui taic j)ignus dedit? « Filii Dci, inquit,
» sumus, nondum apparuit, quid erimus. Scimus, in-
et
» quit, quia cum apparuerit, similes eierimus, quoniam
» vidcbimus eum sicuti est. » Dixit « Nondum appa- , :
» ruit » et id, quod « Nondum apparuit, » non dixit.

,
« INondum apparuit, quod erimus. » Diceret : lllud eri-

mus, et tales erimus! Quidquid diccret, cui diccret? Non
audco dicere Quis dicerct? scd ccrte Cui diceret? Et
: :
forte enim erat qui diceret quia ipse est qui in Christi
, , ,
pectore recumbebat, et de cjus pectore in illo convivio

sapientiam bibebat, qua sapientia saginatus eructavit :
« fn principio erat Verbum ^. Ergo hoc dixit « Sci- :» :
» mus quia, cum apparucrit, quod

,
crimus, similcs ei cri-
» mus, quoniam vidcbimus cum sicuti est. » Cui simi- ,
les? Utique ei, cujus filii sumus. « Dilcctissimi , ait, fdii
» Dei sumus, nondum apparuit quod erimus. Sci-

et ,
» mus ,
quia ,cum apparuerit, siniiles ei erimus, » cujus
lilii sumus, « Quoniam \idebimus eum, sicuti cst ^. » Jam
niodo , si vis esse, cui similis eris, si vis nosse , cui similis
cris, attendeipsum, sipotes. Nondum potes. Ergo nescis,
cui similis eris, proptcrea nescis, quantum similis eris. Nes-
cicndo ergo adliuc, quod cst ille, ncscis, quod cris et tu.
X. Hoc ergo mcditanlcs , charissimi , scmper expecte-

nius gaudium liostrum scinpitcrnum , ct scmper orcmus
lorliuidincm in laboribus ct tcnlalioni])US tcmporalibus.
sivc nos pro vobis, sivc vos pro nobis. Ncputetis cnim,
fralrcs, noslras orationes esse vobis necessarias, ct vestras
' Jo:iii. 1,1. — '^
I Jo;iii. iir, 2.
SERMO Xlir. I.\ NATAr.l LALT.BNTn MARTYRIS. 2l3
orationes nobis non esse necessarias.Invicem nobis ne-
cessariae sunt orationcs pro invicem, quia ipsas orationcs
proinvicem charitate conflantur, et hocsacrificium tnn-
quam de ara pietatis suavissime fragrat Domino. Si onim
Apostoli diccbant, ut oraretur pro illis, quanto magis
nos longe imparcs , sed utcumque vcstigia corum sequi
cupientcs, ct quantum assequamur, nec scire valcntcs,
nec diccrc audcntcs. lUi ergo talcsViri orari pro se volc-
bant ab Ecclcsia, ct diccJjant : Quia gloria vcstra su-
«
j
»mus, sicut et vos nostra in diem Domiiii nostri Jcsu
\
» Christi^. » Inviccm pro se orabant ante dicm Domini
, nostri Jcsu CLristi, gloria in dic . infimitas antc dicm.
I
Orctur in iiifirniitalc, ut gaudcatur iii gloiia. Elcnim di-
I
vcrsis temporibus tamcn uno tcmpore omnes per-
illuc
i
vcnluri sumus. Ilinc cxcundi divcrsa sunt tcmpora iUic ;
I
accipicndi unum tempus cst. Scmcl cnim ct simul con-
;, grcgal)imur, ut accipiamus, quod divcrsis temporibus ct
:i crcdidimus, ct dcsidcramus. Qucmadmodum opcrarii illi
;,
invinca alii ducti sunt liora prima , alii lioia lcrlia, alii
ii scxta, alii nona, alii dccima -. Divcrsis tcmporibus vocali

ji sunt, scd iino tcnqxuc uicrccs omnibus pcrsoKitur. Cou-
|l vcrsi ad Dominuiii, ctc.
Ji
' a Cnr. I, I.',. — '^
iMdllh. xx.
'2l4 S. AUGUSTIINI EPlSCOPf
SERMO XIV.
In Natdli Cypriaiii Martyris («).
SYNOPSIS.
I. S. Cypriani Laus in Domino. It. Qnibuscum confligen- !
dum Chiistiano. III. Contra Spectacula Paganorum. IV. Con- l
tra Superbiam. V. Cypriani laus repetita.

I
I. Sancta solemiiitas lêatissimi Martyris ,

quae nos in
nomine Domini congregavit, de meritis ct gloria tanti
Martyris exigit aliquid digne dici. Virtutibus enim cjus et \
humana lingua suflicere, si se voluis-

gloriae posset forte ,
set ipse laudare. Verumtamen et nos devotione magis ;
.quam facultate laudemus eum, imo Dominum laudemus I
in eo, Dominum
in illo, et illum in Domino. Quid enim I
esset in Domino, vox Martyrum de Psalmo modo cum , ;
legeretur, audita est « i\uxilium nostrum in nomineDo- :

J
» mini ^. » Si auxilium omnium nostrum in nomine Do-
mini, quanto magis Martyrtim. Ubi tnajorpugna, ibi ma-

j
jus aiixilium ixecessarium est. Duo sunt enim quae ,
faciunt Christinianorum angustam viam voluptatis ab- : l
jectio, et tolerantia passionis. Vincis, quicumque confli-

gis, si viceris quod libet et terrt-t. Vincis, inquam
,
,
' l'sal cwiii, J<.
(«) lii (!o lici' /')/. 3(i, /;. 2. insri iijliK : Itein Scnno sancti Au^mtiiti ep,
D- tr |i'ii'i ( l)ii~li:moniin |)iii,'i)a , ct t;rîv tiT ronira Pas;aiiortini Spcotaciila.

V.ililiiMii p.isneiulns [losl Scrmoncin CCCXII I. I
SEP.MO XIV. IN NATALl CYIT.IANI MAHTYniS. 2l5
Christianc, quicuinquecontligis, si viceris, quod libet, et
terret. Aliutl , (juod libet; aliud, quod terret. .Sed nunc

de Martyruiu agitur gloria. Facile est ?.Iartyruni solem-
nia celel^rare; diflicileest Martyrum passiones imitari.
II. Angustani, ut dicere crjeperam, ct arctam Chris-
tianorum viam duae res faciunt : contemptus voluptatis,

et tolerantia passionis. Quisquis ergo confligit , sciat se
cum toto mundo confligere, et confligens cum toto
mundo, hypcduo vincat, etvincit mundum. Yincat, quid-
(juid blanditur; vincat, quii^cpnd niinatur. Voluptascnim
falsa est, poena transitoria. Si vis intrare per angustam
portam, claude portas cupiditatis, et timoris. Ilis enim
lenlat ille teutator ad (Vcrtciidam aniinam. Janua cupi-
ditatis promittendo tentat ; janua timoris minando ten-
tat. Kst, (piod cupias. ut ista non cupias. Est, ([uod ti-
nieas, ut ista uon tinieas. ISon auferatur cupiditas, sed
niutclur. rimor non extinguatur, sed in aliud traiisfera-
tur. Ouid cunicbas;' Quid mundo blandienti cedebas.'
Quid cu[)ichas? Vohiptatcm carnis, concu])isccnliam ocu-
loruui, ambitioiicm sa-cuii. êscio, (juis islorum Irium
capilum cst cirnis infcriius. Scd audi apostojum .loan-
nem, (jui supcr pccliis Domini disciiinbcbat , et hoc in
Mvaiigclio criK lal)al, ([uod iii conN i\ io < IniNli bibcbat,
aiidi ciiiii (licciilcin : '<
Nolitc diligcre miiiidiim, nc(jue
1
» ea, (jiiM' siiiit in miiiido. Si (juis dilcxerit niundum,
» non est charilas Palris in illo. (jiKMiiam omnia, (juain
» mundo suiil, (•oncu|)isc(Milia carnis csl . cl coiicuj)isccn-
)* tia oculoruin, ct ambilio sa-culi'. » Dicitur ergo imiii-
dus hoc C(i'lum cl lcrra, Non ii^îim miiiidiim vitiijicral.
(jiii (li( il : " iNolilc djligcrc iMiiiidiiiii. •' (jiii ciiim isliiin
I
vituj)cral . arlilicciii iiiiiiidi \iliij)cral. Aiidiat niiindum
bis iiiio loco iioiiiiiiiliini siib div.isis sigiiiricalionibiis.
' 1 Inmi. 11. 11, ifi.

2l6 S. AlGUSTINl EPISCOPI
De Domino Christo dictum cst : «In lioc mimdo erat,
)j et muiidus per eum factus est, et mundus eum non cog-
w novit. Munduspcreum factusest*. Auxilium nostrum
« in nomine Domiiii, cpii fecitcoelum et tcrram-. ]\!uu-
» dus per eum factus cst. Levavi oculos meos in montes,
» undevenietauîliummilii^. Auxilium meum a Domino,
» qui fecit coelum et terram. » Iste mundus a Deo factus
cst : «Et mundus cum non cognovit.» Dilector mundi,
amator operis , contemptor

amor tuus migret. artificis ,
llumpe funes a creatura, alliga ad creatorem. Muta amo-

j
rem muta timorem. jNon enim faciunt bonos et malos

,
morcs nisi boni vel mali amores. Magnus iste vir, dicet
,
aliquis, bonus est, magnus est. Unde? quaeso. Multa no-

vit. Quid diligat quaero, non quid sciat. « INolite ergo i
» diligcre mundum neque ea quae sunt in mundo. Si

,
,
|
» quis dilexerit mundum non est charitas Patris in illo

,
,
» quoniam omnia, quae inmundosunt, » (utique in dilec-J
loribus mundi; ea quae sunt in dilectoribus mundi)j

,
» concupiscentia carnis est, et concupiscentia oculorum ,

j
» et ambitio sa3culi. » In concupiscentia carnis voluptasj

cst. In concupiscentia oculorum curiositas est. In ambi-j
Qui tria ista vincit, non ei rc-j
tione saeculi supcrbia cst.
manet omnino in cupiditate, quod vincat. Multi rami, sed
triplcx radix. Quanta mala habct,quanta malafacit car-|
nalis vokrptatis appetitio ! Inde aduUeria, fornicaliones,j
inde luxurla, inde cbrietas. Quidquid titiUat sensus ilhcite, I
ct mcnteni penetrat suavitate pestifera , addicit carnii

menlem, deturbatcxcrcitatorcm, subit scrvientiinqieran-'
lem.Etqaid poterit homo facere rectum in se ipso per-
vcrsus ?
in. Quae mala facit turpis curiositas, concupiscenlia
vana oculorum, avidilas nugaciuni spectaculorum, insania,
' Joun. I, 10. — - Psal. cx.Mii, 8. — 3 ij_ t;xx, i, 2.
Si:!'.:.IO \!V, IN NVTALl CVI'i;lAM M.V;; l YJlI.S, 2J7
slatlioriini, nullo proeniio conscquente conflictus certanii--
num! Certant aurigTe aliquo praemio, litigant pro aurigis
populi aliquo praemio [a). Secl delectat auriga, delectat
venafor, delectat scenicus. Ita-ne lioncstum delectat tur-
pitudo? iMuta etiam cupiditatemspectaculorum. Exliibet
Ecclesia mentitiuehonorabiliora et veneranda spectacula.
Modo legcbatur Passiobeati Cjpriani. Aureaudiebamus,
nicnte spectabamus, certantem videbamus. periclitanti
<[Uodam modo timeijamus, sed Dei adjutorium spcraba-
inus. Denique vullis nosse cito, quid intersit inter specta-
cula nostra et theatrica? INos, quantum in nobis viget
sana mens, iMartyres, quos spectamus, cupimus imitari.
iSos. inquam, sanclos i\lartyrcs, quos certantes specta-
nuis, cupimus imitari. Honeste spectator in thcatris !
cum speclas, insanis. si audcs imitari quem diligis. Ecce

ego speclo (>^prianum, anio Cyprianum. Si irasceris,
maledic milii, el dic Talis sis speclo. deleclor, quan-: !
tum valco. lacertis nientis am|)lector. Yideo certalorem

audio victorem. Irascere, ut dixi, ct dic mihi : Talis sis!
Vide, non amplector; vide, si non oplo; vide, si non
si
cu|)i() si non indignuni me possum dicere; refugcro

; \ ide,
tamen ;!\('ilique non ])Ossuni. Specla tu delectarctu,

, ,
ama lu. Noli irasci. si dixero Talis sis! Sed pari'o. non :
dico. Agnoscc iiMiii iim. S|)((l;i(ula inula nicciim, Tales

amemus, (|UOs iinilari, (pianlum valcmus, o|)lcinus. Sed
infamis cst illc, (pii spcclalur ; ([iii s[)eclal, lioncslus est.
Cesset cuj)idilas cmploris, cl niilla erit turpitudo vena-
lis. Infamiam speclando conlirmas. Quid provocas, (juod

acc.usas? Miror, si amali lui non te as|)crgit inlamia. Scd
non le aspergat , imiiiaciilala maiicat lioiieslas, si [jotcst,
Spectatrix libidiiiiiiii. ciii[)lri\ liii'[)iiim Noliqitaliiiii. Aii-

{'i) l)i' ('jiisiiKiili coiiliiil (iiiil)ii.s v.iriii III M irliiilis l'"|iii;raiii. rt in S( rni-
•
toribii» lli!>|. Aiig.
0|8 S. AKLsJLM EPISCOIM
deo proliibere spectacula ? Audeo prohibere? Audeo
plane. Dat mihi fiduciam locus iste , et quimeconstituit
inisto loco. Potuit sanctus i\J artyr ssevientes sustinere Pa-
ganos, ego non audeam audientes instruere Christianos?
Ego mctuam tacitas ofFensiones , cum ille contempserit
apertos furores? Dicam prorsus. Certe redarguar in cor-
dibus audientium, si falsa dico. Optime facit, omnino
optime facit antiqua disciphiia llomana , (juae omne ge-
nus Histrionum infami loco deputavit. INonilHs ullusho-
nor in Curia, non saltem in plebeia (^d) triliuitur. Undi-
que ab lionestis remoti, et honesti venales (//) praepositi.
Quid a te propter dignitatem Decurii (c) removisli , et
propter voluptatem tibi in theatro ])0suisti? Consonet

dignitati tua3 voluptas tua. Et ipsi miseri addicti sunt
spectantium cupiditatibus, spectantium insanicntibus

vohiptatibus. Removeista omnia, et Jibeiantur. Miseri-
cordiam in iJJos facit, quispectare noJaerit.
lY. Dicta sint h?ec de concupisceutia ocuJorum. Am-
bitio saecuJi quantum maJiJialjet! Jbi oninis superbia.
Et quid est pejus superbia ? Scntciitiam J)omiiii audi.
«Deus superJîs resislit; JiumiJibus autem dat gratiam^. »
Ergo et ambitio sgecuJi mahgna esl. Dicet aJiquis Sine :
ilJa non possunt esse saecuJi Iôlestatis. I^rorsus possunt.
ISescio, quis auctor ipsorum ait: Suam (piiscpie culpam

auctoresad negotiatraiisfeiunt (r/). Prorsus possunl. llec-
tor estin potcsl;'.te conslitutus. T^rigat, et rexit. Scxl Im-
mana meiispergit inelationem. Erenelur elalio. Ilomiiiem
se esse cognoscat, <|ui de Jiomine judicat. Dispar cst dig-
1 Jacob. IV, 6.
(«) In Conventii pleldi aliqiu» — (b) Lt'i;o : Itmnles^ i. e. Scr»! dortii,
ct iu fiimilia nali. — (c) .Si'ii neriirionaius, ijiidiI iiiiiiiiis in (joloniis el Mii-

nicipiis Seiwilorii iiislar eral. — («') Aii Scnera /•/«>.•. .ô ;ul I.iirij. Ut iniel'
hgui^ tiia vitia rsfe, t/iifr [îitni reriim :'

SERMO XIV, IN NATALI CYPRiAM MARTYBTS. Sig
nitas , sed comraunis est ipsa fragilitas. Hoc (|uipie,
sancteque cogitat, et habet potestatem, et non pergit in
clationem. Yicit ista omnia (lyprianus. Quid enim non
vicit, qui vitam ipsam omnibus tentationibus redundan-
tem contempsit. I\iortem illi minatus est judex; ille con-
fessus est Cbrislum, paratus mori pro Christo. Lbi mors
venerit, nuiia remaneiît amiîtio, nuiia curiositas oculo-
rum , nuUa appetitio sordidarum et carnaiium volupta-
tum. Una vita contempta omnia superantur.
V. Beatus ergo Cjprianus iaudetur in Domino ,
quia
omnia ista vicit. Quando hoc posset si non adjmisset ,
Dominus? Quando vinceret si non spectator, qui coro- ,
nam paraijat vincenti , sul^ministraret vircs ial)oranti?

Gaudet [)lane etipse, gaudetpro nobis, non prose,quando
in Domino iaudatur. Mitis enim est valde et scriptum
est In Domino iaudabitur anima mca. Audiant mites
:
,
I
» et itctcnlur^. » Mitis erat. In Domino vuit animam
j
suam iaudari. « In Domino laudetur anima ejus. Ilonore-
tur etiam corpus ejus. Quia" Prctiosa in conspectu Do-
»mini morsSanclorumcjus-.^^Sancte cclebntur, tanquam
a Clirislianis celebrctur. iNon enim aram constituimus
tanquam Dco, Cy[)riano, scd Dco vero aram fecimus Cv-
prianum [a),
' l'.sal. XXXI, t. — '^

l'l. i.wii. I.
(n) Coulir (im-iii Sirin. CCl \lll. tl Sfrin. CCC \. n. i. T. V. eilit.
lilitiir.
2-20 S. ALGUSTINI EriSCOPI
SERMO XV.
llein iii JSalali Cypriani Mavlyiis (c/).
SINOPSIS.
I. Gandiuin de religlosa Popxxli frequeiilia, el viotoria ]Mav-

tyrinn. II. Delusa Persecutorum a Martyribus consilia. III. Ec-
clesia Persecutoruiu victrix. IV. Persecutoruni, ut Christi, ila
Cypriaai niulti conversi.
I. PsALMUM cantavimus : « Bencdlctus Dominus, fpii
» non dcdit nos in venationem dentibus eorum *. » Donis

Dei dcLita gratidatio. « Benedictus Dominus ,
qui non
w dcdit nos in venationem dentibuseorum. » Vox est certc
gratidationis , ct digna gratulatio. Et quando tantis donis

divinis bumana suilicit gratulatio? Quando in isto loco
beatissinms Martyr sacrum sanguinem fudit, ncscio
utrum tanta bic fuerit turba furcntium c{uanta nunc est ,
muUitudo laudantium. Iterum dico; dclectat enim mc ,1
po|iukim videre in domo Domini rcligiosissime in buncl

locum convenientem et tempora temporibus comparare.i ,
Uude iterum dico . et repeto , et vestris scnsibus. quanta;
• P.stI. <:\xiri, G. I
(") Iii Codice /o/. 37. /j. 2. insrriptiis : llem Sermo sanctl Aui^nstiin cp.\
Dc IMarlyiiirn , el Kcclosi.e iii illis viitoria. Sirino rorlasse notîtiis a rossulic
in Induulo Opp. c. 8. De J'cnntoi\hus Dci ct Stvculi. Psalini niiin vcrsicnliis
<iul siin a rilitiir, expnnilur dii dentiljns pcrsccntonini , ct dc denlibus Ec-

c'csi;c, iil in dccursu licpiel. LoCiiudus iii Edilione post pr.TccdcMlcin \III.
SER.MO XV, IN NATALI CYPRIANI MAr.TYRIS. 22 1
possum , devotionc comineiido : Quando in isto loco

Lcatissimus Martjr sacrum sanguincm fudit, ncscio
ulmm tanta hic fuerit turba furcntium, fjuanta nunc
cst multitudo laudantium. Scd, etsi fuit, fuit « IJcncdic-
» tus Dominus ,
qui non dcdit: nos in vcnationem dcnti-
w bus coruni. )^ Quando occidehant , se vicissc crcdcljaiit.
Yincebantur a morientibus, et gaudebant, si vinccban-

tur. Uti([uc furcljant. Absccssit crgo tur])a furcutium ,
succcssit niultitudo laudanlium. Dicat, dicat multiludo

laudantium : « Benedictus Dominus, qui non dcdit uos
» in v(Miationcm dcnlibus eorum. » Dentibus ([uoium?
Dcntibus inimicorum , dcntibus im[)iorum , dcnlibus
])crsccutorum Jcn-usalem, dcntibus Babjloniic, dcntibus
civitatis inimicte, dcntibus tur])ae in sceleribus insa-
nicntis, dcnti])us tur]);e Dominum jicrscqucntis . crcato-
rcni dcscrcntis, ad crcaturam sc convcrtcntis, manu lacta
co]cntis,cum a quo facta cst, conteninentis. « licncdiclus
w Dominus , ([ui iion dcdit nos in venalioncm dcnlibus
» corum. »
11. Yox Marlvriim cst. lilorum profcclo vox cst, qiii

])ro Cliristi nomine occidi , quam negando Cluistum \i-
vcre malucrunt. Si crgo iili occidcrc volucrunt , isli oc-
cisi sunl , llucrunt , (]Uod vulucrunt i]]i ,
[)assi siiiit isti ,
quomodo : < IJcncdiclus Doniinus, qui non dcdit nos in

M vcnationcm dcntibiis ('oriiin? » Qiialis graltilalio cst
« Dominus (]ui non dctlit nos iii Ncnationcm

bcnctlictiis ,
» dentibus coiiim? » Quia ])crsccutores non o( h idcrc, scd
dcvorarc volucrunl, id cst in cor|)US suum Iranslcrrc. ,
Pagani cranl , im[)ii crant , danioniiin ct idoloriim ciil-
torcs cianl. lioc nos faccrc volcbaiit, ([uando dcNorau!

l'.ii|)icl)aul. hilcudilc, ([iiid ( il>o raciamus, ([ii.iudo mau-
(liicamiis. (Jiiid iili(|iic racimiis. iiisi iii corjîis iiosliiim
li.iiisrciimiis? I'lral coiîiis iiiqiioriiiii , (lc\oi.i\ciiiul cos,

qui cis ad impia consenscrant. In coruni corpus procul
dubio transierunt. Martjres ergo illi instantibus, ut
Christus negaretur , et idoluui adorarctur , restitcrunt
constantcr, idolum spreverunt Christum confessi sunt, ,
in corpus eorum consentiendo non transierunt. Dicant

dicant, gloriosc dicant, fcliciter dicant, veracitcr di-
cant : « Bencdictus Dominus ,
qui non dcdit nos in vena-
)' tioncm dentibus corum. » Retia perfidia est , retia im-
pietas cst , retia Christi negatio est. Extenta sunt rctia.
Audis venantes. Si vis caverc venantes , contcmne ter-

rentes. Nostis, quid faciunt venatores. Ex aha parte
tendunt retia , ab alia parte terrcnt fcras ,
quas cogunt
in rctia. Maluni timcs, quo terreris? Pejus est, quo fugis.
rirgo Martyrcs sancti vidcntcs , ubi vcnatores tetcnderunt

retia (ad hoc cnim mortcm pcrsccutor minabatur, ut
Salvator negaretur) passi sunt, scd paticndo non sunt
capti. Quah quaU pingucdine venationis
sagina praedae ,
si a Cypriano cpiscopo Do-

Babylon impia pasceretur,
mmus negaretur. Quahsagina, quah vcnationc quam ,
optima praeda Babylon impia pasceretur, Cyprjano si a

episcopo doctore gentium
, frustratore idolorum pro- , ,
ditorc dcemoniojum, lucratore Paganorum, confirmatore

Christianorum intlammatore Martyrum. Si ergo a tah
,
et tanto Viro Dominus negaretur, quah venatione Baby-

lon iinpia laetaretur! « Bencdictus Dominus, qui non
» dcdit nos in venationcm dcntibus corum. » Saevicrunt,
persecuti fucrunt , lorscrunt , inchiscrunt, alhgavcrunt,
percusscrunt, incenderunt, bcstiis subrcpserunt («). Non
est (îhristus ncgatus. (îOnfessor Domini cst coronatus.
Uh stieviliam pcrdiderunt, gloriam Marljrcs invcnount.

« Benedictus Dominus, » dicat popuhis christianus,
dicatomnino, dccet, ut dicat « Bencdictus Domiuus, :
(a) lla nnMiilirana'. Fortas'!? : Siihffiwnint, siiLilnnênuic.

SERMO XV, IN NATALI CYPRIAM MARTYRIS. Q23
»qui non dcdit nos venalionem dentiPjus conini. » in
Modo, dirat. liic locus impletur populo confitentium
impletuipopulo ununi verum Deum adorantium. Dicat
liic locus; tunc enim seges ista seminabatur. quandoille
locus sanguine JiJarlyris rigabatur. ôli mirari. Terra,
ferlilitatem tuam
ut hoc pullulares.
, si rigata es ,
111. l'>go Dominus, qui non dedit nos

'< IJcnedictus
» in venationem dentibus eorum. » Quibus enim viribus
nos ercpti sumus de denlibus inipiorum? Mhil nobis ar-

roganuis iion boc nostrne potestati tribuimus.
. Bene- «.
» diclus Dominus qui non dedit nos in venationem den-

,
» tibus eorum. Quid enirn eramus, quando terrebamur

)^
infirmi a fortibus, humiles a subhmibus, egentes a divi-

tibus, indigentes ab Ouid cramus. nisi abuiidantiljus?
.« Auxiliuni nostrum esset in nomine Uomini cjus, qui
» fecit coelum et teiTam^? » Exuka, exulta, Jerusaleni,
exulla et tu non data in dentes vcu.uitium. Exuha et tu.

Habes et tu dentes. « Dentes tui, sicut grcx delonsarum.»
Jlabes et tu dentcs, o sancta Jerusalem , Clivilas Dei,
l'i( clesia Christi. habeset tu dentcs. J il)i dicilur in Can-
lico (âniicoruin : « Deiilcs lui sicut grcx dclonsaruni
» asccndciis dc lavacro ,
quic omncs gcmiiios crc.iiit, et
)' slerilis iion cst iii illis-. » llnic. Ixiic, «jiiod iion ti-
iniiisri dciilcs Bal)\ loiiui". Dciilcs H;il)\ iniiia' poli-^latcs
sa« iili riicriiiit. (Iciilcs hal)\ loiii.r dodorcs illiciloium
s;i( lonim iiiciiiiil. Ilisdenlibus d.il;i iioii cs. Agnoscc tlcii-
t( s luos. l'"ac tu, quod illi liiccrc \«)liicriinl. (loincrlc le.
1.1 lu habcs dcnlcs. « Di-ntcs tui siciil gic\ dcluhs;iriim. »
Qiiid cst « Dclonsarum? San » in:is siiciilarcs [KMicnlium.
Quid csl « Dclonsarum ? X l'oiiciitiiiiii \cllci.i, l.iiiqiiain
oiicra s;ii( iiiic s;i(iil;iiis. llli cr.ml dciilcs liii . dc <|uil)Us
scripliim cst in Adibns Aposloloi iiiii . (piia vcndidcrunl

' IN.il. 1 wiil, H. — • «l.iiil I» , 1, «'I »«. '•.
2^4 S. AUGUSTINI EPISCOn
oinnia sua , ct pretia reruni suaruni ante pcdes Aposlo-
loruin posuerunt , ut distribuerelur unicuique, sicut opus
erat^. Percepisti vellcra detonsarum tuaruin. Ascendit
grex ille de lavacro Baptismatis sancti. Omnes pepere-
lunt, quia duo prascepta charitatis impleverunt. Mcmi-
nistis, tanquam instructi acclamaslis,
recordati estis ,
cuin duo prnecepta cliaritatis commeinorarem ; quae au-

tem essent, non dixi, ct tamen indicium cordis veslri
vocc susccpi. xlgnovistis. Dicam tamen propter eos qui ,
ad Ecclesiam rarius accedunt. Dominus dicit, Magister

vcracissimus dicit Princeps Marljrum dicit « Uiliges
, :
); Dominum Deum tuum in toto corde tuo, et in tota

» anima tua et in tota mentc tua
, ct diliges proximum ,
); tuum tanquam te ipsuni. In liis duobus praeccptis lola

» Lcx pendet ct Prophetae^. » Dentes ergo tui in Deo vi-
ccrunt, quia talcs gcniinos pcpcrerunt, Tibi dicitur ba-

benti talesdentcs, tibi dicitur, o Ecclesia, in ligura
beatissimi Petri : « Surgc. macta, ctmanduca^. Surgc. »
Petro dictum cst ,

quando vas submissum de coelo in fi-
gura animalium omnis generis portabat esurienti Pctio,

id est , avida^ Ecclesias, « Surge,» quid esuris? « Surgc,
cibus tibi paratus cst. Dentes babes; « Macta et man- ,
» duca. » Occide, quod sunt; fac, quod es. Occide

qaodsunt, verte in ipiod cs. Pjcne audisti tales dcntcs |
Iiabens, bene mactasli , Ijcnc inanducasti. Ipsos judiccs, j
quos non timuisti , ad tc attraxisti ; ipsas sa^culi ])Otesta- |
tcs ,
quas non timuisli, in tc convcrtisli; soevicntcs sprc-
j
visti; bonorantcs fecisti. Implctum est, quod Doinino i
tuo promissum cst : « Et adoraJ)Uiit cuni omncs rcgrs

j
» tcrrae, omnes gentcs scrvient illi'. » {
iV. IlaT perscculorcs non crcdcbaiit. qiiando Sii'\ic- I
b.iiil. Oiiaiii mulli cx ipsis pci'sccuLorii)Us , ([iii vidcraiit

' Aci i\ •;.— -'
.M I !i NMi ;;- ',,.. 3\ i, ^, ,
•!.- 'i
r.v,!. i.wi. »
SERMO XV, IN NATALI C.yPRIANI MARTYRI3. 2^5
l)eatissimum Cyprianum fundentem sanguinem ,
genua
flcctentem , cervicem percussori pra-bentem , liic vide-
rimt, liic spectaverunt , hic de tanto spectaculo exulta-
verunt, hic, hic morienti insultaverunt. Quam multi ex
quod non dubito, postea crediderunt. INon dubitan-
eis,
dum, sine dubitatione credendum est. Judsei Christi

interfectores, qui pendente illo caput agitaverunt insul-
tantes, et in illo verba, quse voluerunt, dixerunt exul-
tantcs, postea in ipsum Dominum, quem crucifixerunt
crediderunt. Haec enim poterat vacare vox Medici in
cruce pendentis , et medicamentum sanitatis phreniticis
de suo sanguinc facientis? Non poterat ergo vacare, et
inanis esse vox illa : « Pater, ignosce ilhs, quia nesciunt
» quid faciunt^. » Non plane vacavit. I^lrat ibi muititudo
eorum, propter quos haec vox de ore resonuit Ycritatis.
Nam postea facto miraculo , advenientc de coelo Spiritu
sancto , cum hnguis omnium gentium Apostoh loqueren-
liir, stupentesrepcntinum miraculum, subito comj)uncli,
ad cum ,
quem occiderunt , conversi sanguincm , (piem
stevicntes fuderunt, credcntes biJjerunt. IIoc plane ct de
beato Cypriano Christi sancto Martyre nullo modo cst
dubitandum, ([uod ])lurimi eorum, qui occisum impie
spcctaverunl, in cjus Dominum crcdidcriinl, ct Ibrlc
eliam ipsi imilando pro Cliristi nomine sanguincin fude-
runt. Postremo de illis inccrtum sit. De illis, (|ui luiic
huic loco rdfiK ruiil, (pii percussuin in islo Idco saiicluiii

Cyprianiini vidcrunl , iiicciliiin sil. ulriiin crcdidciiiil.
Certe isli onnics, aiii |)ciic oiiincs. <|ii(U'iiiii ^(xcs aiiilio
exultantium, fiHismil insiilliiiiliiiin.
' I.tic. \\m, ) '|.
CXXIX. K)
226 S. ALGUSTINI EPISCOPl
SERMO XVI.
In Natali ISIarlyrum Scillitanorum («).
SYNOPSIS.
I. Exemplo Martynun Christus nec propter snperflua , nec
propter necessaria inunrli bona negandus. II. Anior proxiuii
unde, et qualis. III. Salus et Aniicus duo necessaria, quo- ,
modo respicienda. IV. Certanien IMartyris cuni Persecutore de

superfluis. V Certamen Martyris cum
. Persecutore de neces-
sariis. VI. Quibus modis negetur Christus. VII. Constantiae
mertes in ccelo.
I. Martyres sancti, testcs Dei , ne vivendo more-

rentur, moriendo vivcre malucrunt , ne timendo mortem
(fl) Iii Codiceyb/. 39. iiiscii|)tU5 : Serino sancti Augusiini ep. In Natali
sanctoruni Marcjruin SciUitanorum. Passi suut hi Caithagiue circa A. C.
aoo. Butnero, ut videtur, duodecim, uiiuuJi ex oppido Scilla, aut Scillite Pio-
vincia; Proconsularis Africa>. Acta eoi uni alia exlanl apud Bironium ad A. C.
ao2. alia e BiUlioiheca Eccl. Tolet. apud Bollandisias T. If . Julii ad diem
Xyil. quo illoiuni memoria agitur. lii illonim Bisilica Carlhagine Angiisti-
DM& Scrmonem habuit iu Edilioiie CLV. Ciim vero Possidius iu Indiculo Opp. ,
c. 9. Tractatus duos uotet, de allero ita Guil. Cuperus iaAct.SS. T. cit. \
p. 206. Cum is Sernio nusquam inter Augu.<tini Opera ne qiiidem novissime !
edita compareat., existimoeum aut ejccidisse^ aut etiamnum alicuLi cum

pulvere luctnri. Eii jam iioii am|dius iudecoro pulvere sordidum Martjriim '
ipsorum cultus, etRcliijuia^ Hispaniam, Galliam el Iluham pervaseruiit , par- '
timiiue Ronise in SS. Joannis et Pauli JEde in monle C(plio cpiiescunt, qiiein
Tilulum, dum lia?c commeiitarer, oriiabat Joseph Card. Garampius, vir pie-
tate, doclriua. hominum lilteratorum umoie, sacraque digiiitate vere emiiieii-
tissimus, miliique ab illo jaiii lempure, ijiio sumini Poiiliiicis ad Aulam Caesa-
rcam legalioue fungebaiur, faventissiinus , qui has Mentis Augusliuiaiiae

j
Reliquias avidissime praestolabatur, Verum, antequam typis absolvcreutur,

'
ipsius, ul pie .spcramus, Augiistiiii coiisorlio piopius adnioliis est Roma; IV.
— Scrino
{
Noii. Majas. hic porrn iu Edilione post pra^cedcutem XIII collo- \
cari povsct.
SERMO XVI, IN NATALI MARTYRUM SGILLITANORUM. 227
negarent vitani, aniando vitani contempserunt vitam. Ut
negaretur Christus , vitani promittebat inimicus, sed
non qualem Cliristus. Credentes ergo, quod a Salvatore
promittebatur, riserunt, quod persecutor comminaba-
tur. Fratres ,
quando Solemnia Alartyrum celebramus
exem[)la nobis proposita noverimus, quae imitando as-
sequamur. JNon enim istarn faciendo frequentiam, auge-
mus Martyrum gloriam. lllorum corona populis nota est
Angelorum. INos, quod passi sunt, cum legeretur, audire
potuimus. Quod autem
Nec oculus vidit acceperunt, «
» ncc auris audivit^, » Bona mundi hujus aha sunt su-
perflua, aha necessaria. Hinc paululum, ut loquamur,

attendite, et distinguamus, si possumus ,
qune sint bona
Imjus mundi superflua, qucC necessaria, ut videatis, non
csse negandum Christum nec proptcr superflua nec ,
Su[)erflua mundi hujusquis enume-

pro[)t(;r necessaria.
rat? Si ea commemorare voluerimus, magnas moras fa-

ciemus. Dicamus ergo nccessaria. Quaecumque aUa erunt,
haec crunt superflua. êcessaria sunt in hoc muiido duo
ista : SaJus , et Amicus. Ista sunt, ([UiP magni [êndere
qUcC non debemus contcmnere. Sahis, et Amicus natu-
raha bona sunt. Fecit Deus homineni ut esset et vivc- , ,
ret. Salus cst. .Scd , ne solus csset, Amicilia ([ua^sita cst.
Jnci[)itergo Ami(ilia a conjiigc ct filiis , et [^rogicthlur

usque ad alienos. Sed , si consideremus, unum nos ha-
buisse [)ali('in, ct iinam malrcin, ([iiis crit alicnus?Omni
jjoinini j)roximus cst omnis lioino. Inlcrroga nalurim.
Ignotus est? homo esl. Inimicus est? Hoino csl. Hostis
est? llomo cst. Ainicus est? INlancal Ainiciis. Iniinicus
est? Im;iI ainicus.
II. A(l liicc diio in lioc nniiido iicccssaria, Saliilcm. cl
Amicum, venit percgrina sa[)icnlia. Invciiii oinncs siul-

I (li)!'. II, y.
i5.
qq8 s. augustini episcopi
tos, errantes, superflua colentes, lemporalia diligentes,
seterna nescientcs. Haec Sapientia stultis amica non fuit.
Cum ergo stultis amica non esset, et a stultis longe esset,

assumpsit proximum nostrum, et facta est proxima nos-
tra. Hoc mysterium Christi Quid tam longe, quam
est.
stultitia a sapientia? Quid tamproximum, quam liomo,

ct homoQuid tam longinquum, inquam, quam a stul-
?
titia Ergo suscepit hominem sapientia, et facta

sapientia ?
csthomini proxima per id, quoderatproximum. Et ecce,
quoniam dixit hoininiipsa sapientia Ecce pietas estsa- ;
pientia ; ad sapientiam vero hominis pertinet colere

Deum ,
quia hoc est pietas , data sunt nobis duo pras-
cepta : « Dihges Dominum Deum tuum ex toto corde
» tuo, et ex tota anima
mente tua. » Alte- tua, et ex tota
rum « Diliges proximum tuum tanquam te ipsum*^. » Et
:
ille, qui hoc audivit, ait « Et quis est mihi proxi- :
V mus-? » Putabat dicturum Dominum Pater tuus, et :
mater tua , conjux tua, filii tui, fratres tui, sorores tuse.
Non hoc respondit, sed qui volebat commendare omncm

hominem omnihominiproximum, instituit narrationem.
« Homo, inquit, quidam. Quisquidam? » Tamen homo.
« Homo quidam. Quis ergo homo?» Quidam, sed ta-
men homo. « Descendebat de Jcrusalem in Jericho et ,
» incidit in lationes^. » Ipsi dicuntur latrones, qui et in-

sequuntur nos. Vulneratus, sjDohatus, semivivus, in via
rehctus a transeuntibus a sacerdote, a levita contemp-
,
tus est, a Samaritano autem transeunte animadversus est.

Accessum est ad eum, inspecta cura, levatus est in ju-
mentum ,
perductus ad stabuhmi ,
jussum est curam ei
adhiljeri,sumptus iinj)ensus est. Intcrrogatur, qui inter-

rogaverat Quis erat huic semivivo proxiiuus? Quia duo
:
contempserant, et contempserantproximi, accessit extra-

' Lnc. X, 27. — '^
Il)id 29, — 3 [|jj,] 3q_
SliiniO XVI, l.\ NATALf MAKTYRLM SCILLITAXORUM. 229
neus. Iste enim lioino Jerosolvmitanus proximos liabebat
sacerdotes, et levitas , Samaritanos alienigenas. Transie-
runtproximi, et extraneus factus est proxiraus. Quisergo
erat huic hoinini proximus? Dic tu, qui interrogaveras
dicens : << Quis est milii proximus? )) Jam responde, quod
verum est. Interrogaverat superbia. Loquatur natura.
Quid ergo ait ? « Credo ,
qui cum illo fecit misericor-
>'diam.)jEt Dominusad illum : « Yade,etLufac similiter^. »
III. Picdeamus ad causam. Jam tria vidcmus : Salu-

Lcm, Amicum, Sapientiam. Sed Salus et Amicus etiam
dc Jioc mundo aliunde Sapientia. Propter Salutem vic-
;
Lus et tegumcntum, et, si mala valetudo occurrerit, me-

dicina. Salvis autcm salvus loquens Apostolus ait Kst : <<
» autem quaestus magnus pictas cum suilicientia. Nihil,
•)inquit. intuhmus in liunc mundum. scd neque auferrc

» aliquid possumus. Yictum ct tcgumcntum liaijcntcs liis
» contenti simus. » Ista sunt necessaria propter salutcm.

Qu£e autem ])roptcr superflua?'< âm qiii volunt, iiKpiil,
w divites iicri (propter superilua utiquc) incidunt in
» tentationem, et la^pieum, et desideria nudta slulta ct
» noxia, quae mergunt liominem in intcrilum ct pcrdilio-
» nem. » Llin ergo Salus? Mrgo proptcr SaluLem « Yictum,
» et Lcgumculum bal)cnLcs iiis conLcnli siinus-. » Piop-
ler Amicum (juid? Quid Libiamplius potuiL dici, quam *•
» Diligcs |ii()xiiniiin Liium tan([tiain tc i|)suin? » i^lrgo Sa

ius Libi , Saius sil cl amico luo. IMoplcr lcguinciiluni
amici : « Qui liabcL duas Lunicas coininiinK cl (11111 ikmi
w lialienLc. » PropLcr vicLum amici : « liL, qui liabcl cs-

» cas, similiLcr i'aciaL*\ » Pasccris, |>ascis; vesLiris, vcslis.
Ista dc lioc mundo ; aliundc auLcm, cpiod csL sapicnlia,

discis cL doces.
IV. (lonsLiLuilc jam vobis aiiLc oculos agonctn Marlv-
' l.iii'. \,'\~ . — ''
I 1 iiM. VI, ("i <(. — * l.iir. III, 1 1 .
230 S. AUGISTINI EPISCOPI
rum. Venit inimiciis, cogit Christum negare. Sed adhuc
blandientem inducamus, non sfFvientem. Promitlit divi-
tias ethonores. Superflua sunt. Qui tahbus donistentan-
tur , ut Christum negent , nondum accesserunt ad ago-
nem, nondum certamen invenerunt (a), nondum hostem
antiquissimum vera pugna provocavcrunt. Contempsit au-
tem, cui taha promittebantur Vir fidelis, et ait Ego , :
propter divitias negabo Christum? Ego propter divitias

negabo divitias? Ego propter aurum negabo thesaurum?
Nempe ille est « Qui propter nos pauper factus est,
:
»cum dives esset, ut ejus paupertatc nos ditaremur^? »
Nempe ille est, de quo item ait Apostolus : « In quo sunt

» omnes thesauri sapientiae et scientiae absconditi-?
Attendis, quod promittis, quia non potes videre, quod
tollere conaris. Ego fide video ,
quod mihi vis auferrc, tu
oculis carnis, quod vis dare. ]\leliora sunt, quae cordis

oculus intuetur quam quae oculus carnis videt. Quae
,
enim videntur, temporalia sunt, quae autem non viden-

tur aeterna. Contemno ergo dona tua, inquit fidelis
,
anima,quia temporalia sunt, superflua sunt, caducasunt,

volatica sunt ,
plena sunt periculis, plena tentationibus.
Nemo haechabet, quando vult, perdit et quando non vult.
Contemptus est promissor accedit alius, id est, perse- ;
cutor.Contemptus est blandiens esse incipit soeviens. ;
Contemptus est coluber; in leonem conversus est. Non

vis, inquit, accipere a me divilias ampliores? Si Chris-
tum non negaveris auferam quas habes. Adhuc in su-
, ,
perflua mea saevis. « Sicut novacula acuta fccisti do-

» lum ^. » Capillos radls, cutem non pra^cidis. Aufer ctiam
ista inilii. Tmo quoiiiam videbas, quod pauperibus

,
exindc dabam hospitcs suscipiebam

, quod monueral ,
' 2 (lor. vin. y. — 2 Coloss. lii, i. — ^ Psal. u, 4.
(«) Malo : inirmnt.

SERMO XVI, IN NATALI MARTYRUM SCILLITANORUM. 2-3
Paulus, faciebam. « Praecipe, inquit, dintibus hujus sse-

» culi ,
praecipe , non superbe sapere , neque sperare in
wincerto divitiarum, sed in Deo vivo, qui praestat nobis
» omnia abundanter ad fruendum. Bene faciant divites ,
» sint inoperibus bonis, facile tribuant communicent, ,
» thesaurizent sibi fundamentum bonum in futurum ut ,
w apprebendant veram vitam*. » Haec mihi auferens,
ista opera facturus non sum. Numquid apud Deum ideo
minor ero, quia volo, et non possum? An usque adeo sur-

dus sum adversus vocem Angelorum « Pax in terra ho- :
» minibus bonae voluntatis^? w Tolle ergo superflua mea.
« Nihil intuhmus in liunc mundum , sed neque auferre

» ahquid possumus. Yictum et tegumcntum habentes eo
» contenti simus-. »
V. Sed ait persecutor : Tollo victum . toUo tegumen-
tum. Accessum est ad certamen. Fervcntius saeviebat ini-
niicus. Transita sunt superflua, perventum est ad neces-

saria. « Ne disccdas a mc . quoiiiam tribulatio proxima
»est^! » INihii tam proximum auimae suae , quam caro
sua. Fames, et sites, et a-stus in carnc sentis. Ibi te volo
videre , Martyr bonc ! Testis Dei ! Vide , inquit , vide
« Quis nos sepnra})it a Quid est, charitate Christi? »
(|Uod mitiaris? Tollo victum tollo tegumentum. « Tri- ,
»bulalio? aii angnstia? an fames? an nudilas^? » Mine-

liir ex alfcra parle : Tollo aiiiiciim . occido cliarissimos
tuos ante oculos tuos , coiijiigcin et lilios tnicidabo! Oc-
cidis , occidis? Non negent , et non occidis. Quid est
quia non mc terres de me, terres me de meis? .Si non ne-

gaverint , meos non occidis ; si negaverint , alienos occi-
dis. Adliiic addat jHTseciilor, et siFvial, et dicat : Si tnos
non curas, te ipsnm Iniic Iik i ;iiilri;iiii. Iliiit liici'.^ Nimi-
' I rmi. VI, f 7-i(). — ' I.iK'. 11. > '»• — ' ''••"I- ^*' . ' '. > J. — • Uoiii.
VIII . i'l.
quid aeternae luci? Cui luci me auferes? Quam commu-
magna quam videset tu.
iicm habeo et tecum? ]Non est ,
Ego pro hoc lumine non negabo lumen. « Erat lumen

verum^. » Novi cui dicam « Quoniam apud te fons
)) , :
» vit£e, et in lumine tuo videbimus lumen^. » Tolle vi-

tam toUe lumen. Habebo vitam, habebo lumen. Ha-
,
bebo vitam ubi tc non patiar interfectorem, habebo hi-

,
men c[uod mihi non dicam tu sed nec uUa nox possit
, , ,
auferre. Yicit Martjr, an ahquid ahud est, ubi majus

certamen spectare debeamus? Non minatur mortem; sae-
vitin salutem exarat unguhs, excruciat tormentis, urit
,
flammis , admovet bestias et hic vincitur. Quare vinci-

;
tur ? « Quia in his omnibus supervincimus per eum qui ,
w dilexit nos^. »
YI. Ergo, fratres mei , non negetur Christus propter

superflua, non negetur propter necessaria. NuUus ipso
est magis necessarius. Necessaria dicebam : Salutem ct
Amicum. Peccas propter Salutem, et negas Christum.

Amando Salutem non habebis Salutem. Peccas proptcr
Amicum tuum et ne iUum offendas negas Christum.
, , ,
Heu me miserum Ahquando erubescendo negatur. Non

!
saevit persecutor non expohat depraedator non incum-

, ,
bit tortor ; tantum ne disphceas amico tuo, negas Domi-

num tuum. Yideo, quid amicus, ostende, tibi abstulerit
quid dabit. Quid dabit? Ipsas amicitias, per quas pec-
ces , pcr quas involvaris , per quas inimicus Dei elliciaris.
Iste tibi amicus non esset , si tu tibi esses. Sed quoniam
ipse inimicus es tibi , amicum putas inimicum Lnde tibi.
? Quia anias
autein ipse inimicus es tibi iniquitatem. « Qui
amat iniquitatem, odit animam suam^'. » Sed
» autein
non ncgatur Christus ut amico impio et pervcrso placea-

tur, non negatur, scd ab impio vituperatur, ab impio ac-
' Joaii. X, (j. — 2 psî XXXV, 10. — 3 Rom. tiii, 37. — ^ Psal. x, G.
SEIiMO XVI, IxN NATALl MARTYUU.M SGILLITA?;or,LM. 233
cusatur, et a fideli erubescendo non defenditur, deseritur,
tacetur, non praedicatur. Stevit lingua blasphemantis, et
nulla est laudantis. Quanta mala conimittuntur quasi pro
nccessariis, pro victu, pro tegumento ,
pro salute ,
pro
amico, et omnia ista, quae appetuntur, niagis pereunt! Si
vero piu'sentia contempseris, dabit tibiDeus aeterna. Con-
temnc salutcra, babcbis immortalitatem. Contemne mor-
tem, babebis vitam. Contemne bonorem, habcbis coro-
nam. Contcmne amicum hominem babebis amicum ,
Deum. Sed illic, ubi amicum babebis Dcum, sine amico

proximo non eris. Ibi tecum amici erunt quorum facta ,
ct confcssiones paulo ante legcbantur (a).

Yll. Audivimus Viros fortiter agcntcs, viriJitcr confi-
tcntes. Audivimus ct Foeminas [h) non tanquam foenii-
nas tcnentcs Cliristum, obhtas sexum. Ibi erit cum islis
illa amicitia , ubi nulla erit carnis concupisccntia, ct sola

crit cum amicis ad frucndum sapientia. Mcce quid ])cr-
dimus, si ca hic amavcrimus, et Christum negavcrimus!
rroximus ibi nos non terrct, si morialur. Aullus ibi luc-
lus , ubi a?tcrna vita erit , nec illu<l ucccssarium csl :
« Yictum et tegumentum habentes his contcnli siiiuis. >*
Vcstis nostra immoilalilas ciil , cibus islc cbaritas cril.

vita tcteiiia crit, iicc opcra ibi bona , ([ua* ab liis apj)('l-
lanlur, faciemus. Ad ca non pcrvenicmus. si bic ca iioii
feccrimus. Non tibi dicctur : « Fraiigc csiiricnli paiiciii

» tuum^ » iibi famcs non cril. Non libi dicclur : Suscipc
hos[)itio , iibi iiiillum iiivciiics pcrcgriiiiim. Noii tibi di-
cetur : l.ihcia opj)rcssuiii , iibi iiiillus iiiimicus crit. JNoii
libi diccliir : Coiicorda liligiosiiin, iibi pa.\ iclcrna cril.
Vidclc, IVaLrcs mci, (pioiiiodo liic lolcrclur (pia-rciido. Il»i
' hiii, i.viii, 7
(«) Murljriiiii iicmiu! ScilliliiiKiiiim. — (/') lii iili iM|iU! Aitii sii/>ni lit.
li)i|iu'tilut iiicliiciiiilur.
234 S. AUGUSflNI EPISCOPI
eam habebimus, ubi perire non possumus. Salutem quae-
ris? Contemne, et habebis. Negas Christum timendo of-
fendere amicitias hominum. Confitere Christum, et amica
tibi erit civitas Angelorum civitas Patriarcharum
, civi- ,
tas Prophetarum civitas Apostolorum

, civitas omnium,
Martjrum, civitas omnium bonorum Fidehum. Christus

ipse « Fundavit eam in aeternum^. »
' Psal. XLvir, 9.
i
SERMO XVII, IN SOLEMNIT. SS. MACHABÔRLM. 2.35
SERMO XVII.
In soleinnitate SS. Machabceorum [a).
SINOPSIS.
I. Ertata Evaiifjelica ad omnes aetates pertinent. II. Exposi-

lio Parabola:; de Tunis fabiica,
de (Uiobus Refjibus. III. et
Adolescens dives cuni Cliiisto conjjressus. IV. Post Apostolos
et Judtci conversi , et deinceps niulti Clnistiani rebus suis
reniuitiarvint. V. Quomodo probanda Christo fides vel in
quotidianis. VI. Ad probandani fidem excitare debent Pro-
missa. VII. Macbabajorum Certamen collatum profanis Spec-
taculis. VIII. Debortatio a profanisSpectacuIis. IX. Dehorta-
tio coiitinuata.
I. EvANCELiUM , ot verbum Doi viviim , mediillas ani-

mae penctrans , et carclinom cordis inquircns salubriter
'
profcrtur omiii})Us nohis , nec qucmquam palpat, si sc
liomo non palpcl. Vaco propositum cst iiobis vciut sp(-

( culum in (|uo nos onmcs aspiciamus, cl si((iii(l dc la-
, ,
1
cic nostra lorsilMii maciilosiim occurrcril aspcclibiis nos-
tris, cura solli( ila dctcrgamiis, nc riirsus ins|)C( lo sjurulo

erul)cs("amiis. Turba cniiii Doininum sc(picbalur , siciil ,
Stniio siinvti .(iii;iistiiii e/'. /n

(«) In Codirc /o/. /,«>, />. -i. iiis<ii|iliis
Nnttile .uiiuionim lUiic/i/i/xioriiiii . llliisUis Si-riiio |uist ( oiiiiiiciilnlii iiciii
in Liic. XIV, a«, «'t IHnit/i. xix, i(>. iiiiiiiiiliMmn «il |u'rs«'\« riiiilinm Im'I'-
libiis iii i.ioriinii S|it(ln(nla iiivrliiliir. llaliiUi» i>t ali Aiit;u»tino llullw
l\v\;uv. r<»(;alii i:(>is<()|ii Civilalis. I'ra'.li<-.iliat «iiiiii Noslor, ut hiI I'ovm<Ihi«
yilan'.. 8, uim m nna lnntiiiii irîoi.r, if./ nlni iiinifiii- loîitii.s ifinffft. Ili-
«('ITlKhls Kdilioiii |>«>hl Snmonfm CCCI,

23G S. AUGLSTINI EPISCOPl
Evangelium cum legcretur , audivimus , et conversus lo-
cutus est ad eos ,
qui eum sequeLantur. Nam , si ea , quae
dixit, solis duodecim Apostolis loqueretur poterat
illis ,
unusquisque nostrum dicere lllis dixit non nobis. : ,
Aliud videtur pertinere ad pastores , aliud ad greges. Se-

qucntibus turbis dixit, ergo et nobis omnibus, et vobis
omnibus dixit. Non quia tuuc nondum eramus ideo , ,
{
nobis non esse dictum putare dcbemus. In illum enim et

nos credimus, c|uem illi viderunt , illuni nos fide tenemus,
quem illi oculis conspexerunt. Nequc enim oculis carna-
libus videre Christum , magnum fuit. Si boc magnum
fuisset,Judaeorum gens prima salutcm invenisset. Certe
enim ct illi viderunt et tamen contempscrunt et tamen , ,
visnm et contemptum insuper occiderunt. Nos autcra

certe non vidimus, et tamen credimus, et tamen quem ,
oculis non conspeximus corde suscepimus. Unde dixit ,
cuidam suo cpii tunc erat inter duodecim « Quia vi-

, :
» disti credidisti. Beati

, quinon vident, et credunt^. » ,
Si enim modo prECsens csset in carnc Dominus et Salva--

tor noster Jesus Christus, et stans taceret ,
quid nobis
prodesset? Si autem loquendo profuit , et modo loquilur,!
cum Evangelium Vcrumtamen et prtesentia suaj
recitatur.
multa prasstat ut Deus. Ubi autem uon est Deus, autj
,
f[uando absens est Deus ? Tu noli esse absens a Deo et ,
tecum estDeus. Maxime quia ipse promisit, et promis-i ,
sumejusconscriptum quodam modo chirographum deti-

nemus. « Ecce ego vobiscum sum usquc in consumma-
« tionem sceculi ^. » Sed nos praevidebat, nobis promit-
tebat.
II. Redeamus ergo, et audiamus quid dixit, et, si-
cut dixi, inspiciamus nos , et, quidquid nobis deessc
invenerimus , ad formam pulchritudinis, quae placet
1 J(jaii. XX, 2y. — ^ Matth. xxvii , 20.
SERMO XVII, IN SOLEMNIT. S5. MACHAB JIORCM. 287
oculis ejus , tota diligentia excolamus, Et ,
quia iios non
sufficimus, illum in adjutorium invoccmus. Ilefbrmet
qui formavit , recreet, qui creavit, utperfectos rccondat,
qui condidit. Hoc ergo dixit : .« Quis est liomo ,
qui vult
» turiim non sedens primum computat si
ff;dificare, et ,
w habet sumptus unde perficiat ? Ne forte incipiat ccdi-

,
)) ficare ct non impleat

, et trauseuntes homines dicant ,
» Ecce homo, qui coepit aedificare, et non potuit pcrfi-

» cere. Aut quis est iterum Rex, qui vadit gererc contra
» ahum Hegcm hellum, et non prius considerat utrum ,
» sit idoneus cum decem milHbus occurrere illi qui ha- ,
» bet viginli millia? Alioquin cum adhuc illc longe est, ,
» mittit legatos quaerens pacem. » Et ad istas duas simi-

litudines conclusit ita : « Sic ,
qui non renunliat omiii-
» bus, qua:^ suiit ejus, non potest csse meus discipulus^. »
Si soli illi Discipuh vocarcnlur , nobis non cssct dictum.

Quia vero , sicut Scriptura lestatur , omncs Christiani
discipuli Christi sunt : « Unus cst cnim , inquit, vcstcr
» magisler Clirislus ^ , » illesolus Cliristi se ncgetcssc dis-
cipulum, qui Cliristum ncgat magistrum. iNcquc enim,
(liiia de superiorc istoloco loquimur vobis , idco magislri
vestri cnim onniium magistcr ciijiis ca-
sumus. lllc cst .
thedra cst supcr omiics ccjclos, suh illo in unam scliolaiu

convcnimus ct vos ct nos condiscipuli sumus scd mo-
, ;
nemus vos, (piomoilo solcnt majorcs schohi', riirris, ct
sumptus , fidcs, et palienlia. Turris lides , palicnlia siim-

ptus sunt. Si quis impaliens fucrit ad toleranda iiiala
nuindi hujiis, delccit sum[)libus. Ucx ninliiscum viginli

niillihiis diabolus cst , rcx cum dcccin inillihiis Clirislia-
iiiis csl. Siiiipliiin contra diipliini , \crilas conlra f.il>ila-
lcm , «piia siinplicitas conlra du|)Iicilalciii. iisto simplici
cordc. Noli cssc liV|)ocrila , aliiid oslciilaiis, aliiid ai^<'ns ,
* l.iic. \iv, jK T? — "Ml.itlli. \Mii, ui.

238 S. AUGUSTIIVI EPISCOPI
etviiiciseum duplicem, qui transfigurat sevelut Angelum
lucis. Unde
ubi illi sumptus? Lhi perfecta illa
isti,
simplicitas, et omnino stabilis, atque inconcussissime

perseverans? Ineo, quod sequitur quoddurum videtur. ,
Hoc est quod dixi, quia sermo Dci neminem palj)at.

,
« Sic, inquit qui non renuntiat omnibus quae sunt

, ,
» ejus non potest meus esse discipulus. » Mulli hoc fe-

,
cerunt, etseipsos examinaverunt (a), antequam lempus

persecutionis urgeret et renuntiaverunt omnibus quae ,
,
sunt mundi et secuti sunt Cbristum. Indefuerunt Apos-

,
toli qui dixerunt « Ecce nos dimisimus omnia et se-

,
: ,
» cuti sumus te ^. » ]\ec ipsi magnum aliquid dimiscrunt,
quia omnes pauperes fuerunt sed magnas prorsus dimi- ,
sisse judicanturfacultates, qui vicerunt omnes cupiditates.
III. Denique Discipuli tunc dixerunt lioc Domino ,
quando dives iUe tristis abscessit, qui consilium vitae

aeternae, sicut petierat a Magistro veracissimo, audivit.
Ipse enim venit ad Dominum dives quidam Adolescens,
et ait illi : « JVIagisler bone. Quid bonifaciam, ut vitam
» seternam conscquar ^ ? » Crcdo inter delicias aflluentis-
simas divitiarum suarum pungebatur stimulo futurae
mortis , et contabescebat , et ,
quia nihii eorum ,
quae
possidebat , ad inferos secum portare poterat, sciebat,
et inter magnas carnis copias inops anima gemebat. Di-
cebat, ut cxistimandum est, apud semetipsum circum-
fusus aflluentia divitiarum suarum : Bona sunt, pulchra
sunt , dehciosa sunt , dulcia sunt ; sed una hora illa no-
vissima quando venerit, cuiicta rehnquenda sunt. iNiliil
eorum hinc auferendum est. Restat vita et sola conscien-

lia , restat post corpus animae vita , et sola conscientia.
Quae , si erit (^), non jam vita, sed morsaltera, pejorque

> Luc. xvui, 28. — 2 ]\]a((i, x,Xj 16.
(a) Ut puto, Lihrarii lapsus pro : exinaniveriint. — (b) Omissuni viJe-
tur : mala.
SERMO XVII, IN SOLEMNIT. SS. MACHAB,EORUM. 289
dicenda est. rsihii enim pejus illa morte, ubi mors non
moritur. lloc iJle quia inter suas delicias cogitaLat, lia-
bens tanta boua venit ad Dominura. Dicebat enim sibi :
Post ista tanta bona si habuero et vitam aeternam, quid
me felicius? L nde ergo sollicitus erat, interrogavit, et ait
« Magister bone, quid faciam , ut vitam aeternam con-
» sequar? » Respondit ei Dominus primo : « Quid me
» interrogas debono? Nemobonus, uisi unus Deus *. »
Hoc cst dicere : i\on te facit beatum , uisi unus Deus.
Quae babent enim sed illa bona non

divites , boiia sunt ;
faciunt bonos. Nam si illa bona fecissent bonos, tanto

,
esset quisque melior , quauto esset bis abuudantior. Cum
vero videamus multos quauto copiosiores, tanto pejores

sine dubio alia sunt qua^renda bona quae faciuut bonos. ,
Ipsa euiui suut quae nou possuut baberi a mabs

,
jus- :
titia, pietas, temperautia, religio , charitas , Dei cultus,

ipse postremo Deus. Ad illum bouum concurrere debe-
nius. Illum , nisi his contemptis, uon assequemur.
IV. Lgo vos palpem , (juando iLvangehuin ncc vos
nec uos palpat? l'^xhortor ergo Charitatem Vestram ,
fralres, sicut di( it A[)ost()lus: « rempus breve cst, lle-

» li(]iium est, iu({uit , ut, et (jui iiabeut uxores, taiupiam
» nou habentes sint, et , qui Ikut , tauquani uon tleutes,
» et. ((ui gaudeut, laiujuani uon gaudenles, et, (jui emunt,
» tan((uaiu nou cmeutes, et , ([ui utuutur hoc mundo ,
» tanquam nou utcntes -. » Dinuscrunt eigo Aposloli tuuc

ca quce babebant et ideo Pelrus dixit « licce uos di-
,
, :
» mii>imu8 onuiia. » Quid dimi.îsli 1'clrc? l nam na\i- ,
cuhim , et unuin rcle .' K( spoiulcrcl nnln : 'fctliiin niun-

(liimdimisi, (|iii iiiilii nilnl diinisi. Oinnium p.iu[>cil.is,
i(l csl . oiiiiiiuiii |iaii[)ci iiiii [)arNas h.ihcl I.m ull.ilcs ,

scd
,
iiiaguas hahet cupiditatcs. Non atteudit Dcus, qiiid ha-

' .Miillli. \i\, 17. — ' I Cdr. VII, Jii-li.
240 S. AUGTJSTINI EPISCOPI
]jeat , sed quid velit. Voluntas judicatur ,

quae ab illo
qai non videtur, invisibiliter perscrutatur. Ergo omnia

dimiserunt , et prorsus totum mundum dimiserunt ,
quia
quidquid sperabant in boc mundo amputaverunt , et
cum , a quo factus est mundus , secuti sunt , ejus promis-

sis crediderunt , et postea multi boc fecerunt. Et mirum
cst, fratres mei, qui hoc fecit? Ipsi hoc fecerunt, qui
Dominum occidcrunt. Ibi in Jerusalem , cum Dominus
ascendisset in coekim , et post decem dies misso Spiritu
sancto impleret proraissum , impleli Spiritu sancto Dis-
cipuU linguis omnium gentium locuti sunt ^. Tunc au-
dientes multi Judffii ,
qui erant in Jerosoljmis , et expa-
vescentes donum gratias Salvatoris, cum mirarentur, et
slupentes ambigerent interse, undc illud esset, accepe-
runt responsum ab Apostolis, quod ille boc prcestiterit
Spiritu suo ,
qucm ipsi occiderunt , etconsibum salutis
quaesierunt. Desperaverant enim et non arbitrabantur
posse sibi donari tantum scelus ,
qui Dominum universie
creaturffi occiderunt. l*]t acceperunt consolationem ab
Apostolis. Promissa vcnia, promissa impunitate credi-
derunt, et omnia, quae babebant, vendentes, pretiarerum
suarum ad pedes Apostolorum posuerunt ,
quanto plus
territi , tanto magis boni. Major timor cxtorsit dclicias.
Fccerunt hoc illi ,
qui Dominum occiderunt ; fecerunt
])ostea multi et faciunt mulli. Novimus, exempla cons-
picimus, in multis consolamur , in multis delectamur,
quia verbum Dei non vacat in eis ,

qui fideliter audiunt.
Scd aliqui nonfeccrunt, et venientc persecutione probati
sunt? Quiautebantur mundo

« Tanquam non utcnles. »
Non plcbcii solum non quicumque ojiifices non paupc-

, ,
rcs , non egcni , non mediocrcs, scd multi etiam magui

(bvites, senatorcs,cIarissima'ctiam fbemina^ vcnicntcpcr-
> Arl. II.
SiiRMO XVll. IN SOLKNtMT. S>. M ^r.lIAE V.ORl M, J.!î
secutione omnibus suis renuuliaverunt, ut turrim perfice-
rent, et simpiicitate iorlitudinis atque pietatis duplicem

ac fallacem dialiolum vincerent.
\ . Exhortans ergoad martyrium Dominus (Jhristus ora-
iiihus dixit : « 8ic, qui non renuntiat omnibus. qu?e sunt
»ejus, non potest esse meus discipuhis. )^ Interrogo ergo
le, o anima chiisliana! Si
dicam. quod dictum est tibi
diviti « Yade : vende et tu omnia tua. et iiabebis the-

,
» saurum in coelo, et veni, sequere » Christum^. iorte et
tu tristis abscedes? Sic enim et iile juvenis tristis absces-

sit. Tamen ista verba non potest audirenisi Cliristianus.
Numquid, quando lectum est Evangelium, potuisti tibi
contra salutem tuam aures claudcre? Audisti « Quinon :
))renuntiat omnibus, quae sunt ejus, non potest meus

» esse discipulus. » Cogita apud te ipsum Eidelis iac- :
tus es, Ijapti/atus es , credidisti. Facuitates tuas uon di-

iiiisisti, scd fidem tuam interrogo. Quomodo credidisli'.'
Ecce venit pcriculum iidei. Dicitur tibi : Si persistis,
lollo, quod iiai)es. Animum tuuni iiiterrogo. Si ilicis iu

animo tuo : 'lollat, quod iiaijeo , lidein noii dimitto! el
tenes, et renuntiasti. Quia tenes, non teneris. iNou est

eiiim malum tcnere. Teneri est maium. Sed dcest perse-
< iitio, ct hoii cst , ([iiomotlo piobes , (piotl Domiiio [no-
niisisti? Negotia quotidiaiia pioljaut iiomines. Qiiid si
eiiim ali(piando , ncscio , (piis tc ad ralsiiin lcslimoimiia

I vocet, ct sit j)Olens. (pii possil limcri pio leiiijxtrc . cl
si fiierit comminalus. pro lenipoie possil uoccic. cl per-
suadeat tiln diccre ialsiim tcstimonium? Non lil)i dicit :
Mega Cliristiim ; ad lioc lc ciiim lu |)i"icparal)as. Alio

niodo siil)i'cpsit dii|>lc\ illc, ad ipiod iioii iiicdilaUai is
quod lil)i iioii propoiichas. Dic. iiKpiil . I.ilsiiiii lcsliiuo-
llium. Si iioii (lixciis. r.iciaiii li<)( . ct illiid. Miti.ilni'
' Mallli \i\, .'.
I \\i\. |(i
2^2 S. AUGUSTINl tPlSCOPI
proscripdonein , minaLur mortem. ILi te proba, ibl t6
attende. Dicis faisum testimonium? Dimisisti Christum ,
quia ipse dixit : « Ego sum veritas^. » Falsum testimo-

nium dixisti , contra veritatem fecisti , ergo Christum
dimisisti. Et quid tibi iiie facturus erat minando pros-
criptionem? Inopem redditurum? Quid til)i deesset
cum quo Deus esset? Sed plus minabatur. Quid est ip-
sum pius? Occisurum te minaJjatur. Carnem. jNumqiiid

aniniam? Quid ilie minabatur attendis, Ouid tu facias, ,
non attendis? llie carnem occidere comminatur, « Us

» autem, quod mentitur, occidit animam-. » Duo estis ,
inimicus , et tu ; tamenetiile liomo , ut tu, Ambo cor-

ruptibilcs secundum carnem , ambo immortales secun-
dum aiiimam , amijo pro tenipore transituri , et in liac
terra liospites et peregrini, Minatur ilie mortem, nesciens,

utrum ante moriatur, quam implcat, quod minatur; sed
tamenputa, quia et, quod minatur, impleat ; discutio
vos, videamus, quis sit tibi pejor inimicus utrum ilie, ,
an tu. Proiert iile machaeram ad occidendam carneni

tuam, proters tu falsam linguam ad trucidandam ani-
mamtuam. Quis gladius (f/) pt3rcussit? Quis pejus occi-
dit? Quis interius penetravit? llle usque ad ossa , ille us-
que ad visccra , tu usque ad cor. iNihil tibi integrum

dimisisti quando cor tuum perdidisti. « Os quod men-
, ,
)) titur, occidit » dixit, non carnem, sed « Animam, »

,
VI. Talia sunt quolidiana tcntamenta homiiuim.

Ouando venlum fuerit ad iniquitatcm , ut aut facias ini-
quitatem, aut patiaris ea, quae voluerit Deus pati prb
tem])orc, il)i jam atlcnde duplicem illum. ibi jam attendc
sumplus turris illius, Scd cogitando deficis. Invoca eum ,
qui jussit. Adjuvet jussa sua in te , et reddet tibi pro-

1 Joan. xrv, 6. — ^ Sap r, i r.
[fi) Videtur excidisse : fortius.

SERMO XVII, IN SOLEMNlT. S8. MACHAB JEORU.M. 1^"^
iiiissa suacxse. Quid eiiiui iiobis promitlit Deus? Frativs

iiioi! Quicl dicain . ut (lesideieiiius iJlud? Quicldicam?
Auruni est? Argentum est? Prtedia suiit? lloiiores sunt?
(juidquid novimus in terra, est? Yile est. (^ Quod oculus
« non vidit, uec auris andivit, iiec in cor honiinis ascen-
>. dit ,
qua^ pra^paravit Deus diiigentibus se^. » Breviter
dico , non proniissa jsiia , sed se. Major est omnibus ,
qui
lecitomnia. Pulcbrior est omnibus ,
qui Ibrmavit omnia.
Potentior omnibus, qui virtutera dedit omnibus.
est
Quidquid eigo amanius in terra in comparatione Dei ,
niliil est. Parum est iNibil est, quod amamus, et nos :
i])si nibil sunuis. Jpseamatorin comparatione rei quie ,
amanda est, viiescere sibi debet. Ipsa est illa cbaritas,

qu?n jubetur, « Ex toto corde , ex tota anima , et ex tota
w mcnte. h Sed adjunxit , et ait : « Diliges proximuni
» tuum taiKjuam , te ipsum. in bis duobus pncceptis
)Mota bex pendet et Propbela'-. » ut. cum tu dilexeris
Dominum, scias cpiia tunc le diligis, si diligis Domi-
num. Si vero Deum non diligis , nec le i|)sum diligis.
(lum ergo te didic cns diligcrc diligcndo Deum . rapc
|)ruximum ad Deum , ut simul rriiaris bono . et tanto
bono, cpiod Deus cst.
\ II. Modo spectavimus magnum ceilamcn scj)lcm

lialrum el j\latris illorum. (^)uale cerlamen, Iralrcs mcl
si novciiint nientes nostiii' spe(!lare? (iomparate liui»-
eancto S|)cclaciilo voliiptales el delicias lliealroriim. Ibi

oculi iiKpiiiiaiiliir ; liic ( orda mundaiiliir. Ilic laiidabilts
lesl s|)eclalor , si iiiciil imilalor; ibi aiilcm ct spcciator

turpis csl , cl imilalor iiiramis. Dciiitjiic aiiio i\Iarl\i(-s,
Sjiecto IMarlvrcs. (Jiiamlo lcgiiiiliir I*assioncs .Marlvruiii,
spccto. Oic mibi : Talis sis , et laiidasli. Tii spcita Mi-

miim, sjiccta i'antomiiiniiii ; di( ain libi : lalis sis, ct
'
i Cor. II, I). — '
M.illli. wii, :i7 ,11.
ib.
^44 S. AUGUSTINI EPISCOPI
noli irasci. Si autem dico tibi : Talis sis , et irascerls
laciunt te reum non vcrba mea . sed iracundia tua. Iras-

ccndo judicas de quod amas, quod essc for-
te ipso. Iîcce
juidas. Opportune de spectaculo sanctorum Machabaeo-

rum quorum victoiia? memoriam hodie celebramus, de
,
-
spectaculis theatricis admonenda visa est Charitas \ estra.

fratres Bullenses (a), circumquaque prope omnibus
civitatibus vicinis veslri lascivia pietas obmutuit. Non

quiaapud vossolosremansit turpitudovenalis?
erubescitis,
An delectat vos, inter frumentum, vinum, oleum ani- ,
malia, pecora et quaecumque in Romanis (^), vel nun-

,
dinis venundantur , etiam turpitudinem emere , et vcn-

dere? Et commercia huc veniant
fortassis ad talia
peregTini, et dicitur Mimos, Meretrices?

: Quid quEeris?
Bullte habes. Gloriam putatis ? iNescio an sit major in- ,
famia. Omnino fratres mei ex dolore, dico, vicinitas ,
aliarum civitatum condemnat vos in conspectu homi-

num , et in judicio Dei. Quisquis vult malum imitari,
vos proponit. Ad Hipponem nostram, ubi jam taha pene

defeccrunt, turpes ista^ Personse de vestra Civitate du-
cuntur. Sed forte dicitis : iSos Carthaginisimiles sumus,
Quomodo apud Carlhaginem cstplebs sancta et religiosa.
sic tanta turba est in magna civitate ut se excusent om- ,
nes de aliis. Pagani faciunt . Judaei faciunt : potest dici

Carthagine. Ilic, quicumque fliciunt, Christiani faciunt,
(ûm magno dolore vobis ho?c dicimus. Utinam aliqiiando
(<i) Biilla liicta Reiy'ifi mlis AlVic.v inter Hipponem, et Carthagineni, Plin.
L. \. c. 3. IMiiIeiiiiio l!ov//.apia , Angustiiio nieuiorala L. \ If . de liapt.
coiitrn Doiiiit. e •24. et iii Conc. C.aillKi£;. II, an. 390. < t III. an. 397, ct
in l\ot!t. Proriiir. it cirit. Afr. a C|!iil>iiS(l;im Viclori "^

it trilxiln T. I Opp.
Hmnondi. el T. VIIL nibl. PP. Lugd. Putatur liodie iirbs dicta Kejie inter
Tiinetum et ConstantiDam. Coiifer Baudrand I.e.xicon geogr, et Itiner,
Antcnini edit. Jf esseli/ig, p. 43, — f/>) An pxcidit : foriî'

SLi.MO Wll, l\ >()M;MMI. SS. MACII M; i:ojlLM. 'J^'^
vestra correctione vulnus corclis uostri sanetur ? Dicimus

Charitati Yestrae : ?sovimus in uomine Dei Ciivitatem et
vestram, et vicinas vohis, quanta est hic mukitudo.
([uantus populus. Potestis nisi noti (</) omnes ei qui ,
vobis dispensator est constitutus Verbi , et Sacramenti '.*
Quis excusat ab hac turpitudine? Ecce Ludi sunt. ôn

eant Cliristiani. etvideanms, non tanta erit sohtudo si
iit sihi eruhescat ipsa turpitudo. Yideamus. si non ipsa*
persona^ tiirpes aut ad Dominum convertentur et hbe- .
rabuutur, aut si in sua turpitudine permanebunl de

. .
isla Civitate migrahunt. Hoc vohis priestate vos, Chris-

tiani. Theatra nohte intrare.
Ylll. Scd paucos vos video. Ecce veniet dies Passionis
Cliristi, ecce venict Pascha , et ista spatia mullitudinem
vestram noncapient. lirgo ipsi liaec loca implebunt, (jui
UKjdo Theatra impleslis? Yel comparate loca, et conlun-

dite pectora'.' IJicilis loitasse : Ih-ne vos ab istis abstinc-
tis
, qui Clerici non autem iios
estis . qui Kpiscopi estis ;
iJiaici. Ita-ne vero liccc voxjusta vol)is videtur'.* Quid enim
sunmsnos. si peritis vos'.' Ahiid est, quod sumus prop-

iternos; aliud, (piod siiiiius j)ioj)t('r vos. Christiani su-
muspropter nos , Clcrici d Ejîscoj)! non iiisi jiroj^ter
vos. Aj)osloliisnon ( .lcii^ is . non Kj)iscoj)is ct Presb\lc-

ris lo(jU(batur, (jiiando di( cbal : « Yos aulem estis niem-
•»bra Chrisli. » lMe})il)US dicebat. luUlibus dicebal,
'(lliristiaiiisdicebal : « Vos autcm eslismembia Clirisli. »
'Altendire, in quocoipore membra estis; attcndile. siib
(j-uo caj)ile in iina ( orjioris coiiiiia^c vivalis. N idcle unum

Spiritiim. qiicm al) illo ,m (Cjî^li^. l|»sa rcjilico vcrba
I
Vjiosloli : " 'rollciis ci-o iiicml.ia Cliii^ti raciam mcmbia

inciclii( is*? •> \'A (.hiisliaiii iioslii nou solum tliliKUiit .
' I Vmv. \i, ) .'».
\.i\ lurl.tiHr sii|i|<l<'ii<liiiil r<if.

24^' S. ACGUST!\l KriSCOPI
secl etlam Instituunt meretrices? iNon solnm diligunt eas,
quas erant, sed instituunt eas , (\mv non rrant . quasi
non et ipsap animas habeant . quasi non et pro ipsis effu-
sus cst sanguis (ihristi, quasi non dictum sit : « Mere-
» trices et PuLlicani praecedunt tos in regnum ccelo-
«rum^?» Cum ergo debeamus ipsas lucrari.cum illis
perire eligitur. et lioc a Cbristianis fit ! iNolo dicerc , et
a FideliLus. Catechumenus fortc contemnit se. Catechu-

menus, inquit sum. Catechumenus es? Catechumenus.
,
Aha frons tua accepit Christi signum ct aliam tollis ad ,
Theatrum? Ire vis? Mutafrontem, et vade? Ergo fron-

tem quam non potes mutare, noh perdere? Nomen Dei
,
super te invocatur, Christus super te invocatur Deus ,
super te invocatur signum crucis Christi tibi in fronte

,
depingitur, atque fingitur. Omnes exhortor, omnes alJo-

quor. Yidebitis. quam honestiores eritis in nomine Domini
nostri Jesu Christi.
IX. Audeo dicere : Vicinam civitatem vestram imita-
mini? Vicinam civitatem Simittu (a) imitamini? jNihil
aliud vobis dico. Apertius vobis dico in nomine Domini

Jesu Chrisli. Nemo ibi intrat in Theatrum. INullus ibi
turpis remansit. Legatus ibi vohiit agere hujusmodi tur-
pitudincs. INullus princi])ahs, nuUus plebeius intravit.
iNulIus Judfcus intravit. Ipsi bonesti non sunt? Ula (vivi-
tas non est? llla CoJonia non est tanto honeslior quanto ,
istis rebus inanior ? Heec vobis non dicercraus si bona ,
de vobis audiremus. Si autem tacuerimus, timeo, ne
» Malth. XXI, 3i. <)!'

(rt) Simillueiise oppidtiin Pli/iio L. V. c. 4. Ptoieimet) vtûjQou <)• niil
pass. a Biilla Hegia. Iiifer lipiscopdnim Nomina apnd fîct. 'Fit. siipra at.
orcnriit Dfutvrins Simmirterisis^ et FloVenlius Se'nineusis ,

(\\\ot\im »\\er\\-
trnm imc pertinere arhilror. Confer Haliiz. CoUect. Coric. iii notisad Collat.
Cnrthag. et Daudraudi Lc.x. geogr. et Antoiiini Jtiner. supracit.
SERMO XVII, LV SOLEMNIT. SS. M\CHAB.i:ORlIM. 2^7
pariter judicemur. Voluit ergo Deus, fratres mei , ut
transirem liac. Fratcr meus ( /) tenuitme, jussit, roga-
vit, compulit. ut vcrbum vobis facerem. Unde fliccrem,
nisi unde plus timeo? Undefacercm nisi unde plus do- ,
lco? Ncscitis mc ct nos omncs gravissimam rationem

reddituros Dco de laudibus vcstris (//)? Putatis, quod
ista: laudcs honorent nos? Oncrant, non bonorant. Yaldc
gravis dc illis laudihus ratio rcdditur. Valdctimco, ne

dicat nol)is Cliristus in judicio suo : Mali scrvi , laudcs
populi mci liJ)Pntcr accipicljatis mortem ipsorum eis
, ct
lacebatis. Pra^stabit autcm Dominus Deus noslcr. ut de

caetcrobona de vobis audiamus, ct in iliius miscratione
consolemur de vcstra corrcptionc. Tanlo cnim crit majus
gaudium, quanto magna modo Iristilia,
(") I.oci Eftiifdjius — .î>) Quibiis Angu^lifiuni adveniiiilem cMqiisSf \i-

cleiiluf.
248 S. AUGUSJIM EPISCOPI
SEIIMO XYlll.
/// Aatd/i (Juadrati Marlyris {a).
SINOPSIS.
l. .imhulanliTim ;ul Deuni genus. IT. Pauli exeni-

'J'riplex
|>lnni ambulantibus propositum. III. Aliud perfectus viator,

aliud perfectus perventor, in Exemplo S. Quadrati. IV. Justi-
5ia^nunc sallem tantum dandum, quantum antea immunditise.
Y. Imo plus dandum justitiaj quam inununditice. YI. Idque ,
deposito omiii respectu humano. YII. Et prcecipuc eiga Paga-

nos CJnistianis insultantes.
I. PRiiSTiTiT Doiiiiniis Deiis noster , cui gratias simul

agimus, ut viderenuis vos, et videremur a vobis. Kt si
lioc est, uiide « Impletum est gaudio os nostrum, et lin-
)> gua uostra exultatioue^, » cjuia vidimusinvicem iu rarne
tnortali ,
quale erit gaudiuni uostrum ,
quaudo ibi iios
\idebimus, ubi uihil de nobis inviceiu timeamus? Apos-

tolus dicit Spe gaudeutes-. » Gaudium ergo nostrum,
: '<
quod nunc est, in spe est , uondum iu re. « Spes aulem,

>j qtiie videlur, noii cst, ait , spes. Quod euim videt
' l'.sa'. CAXv, a. — - llom. xir, la.
{<i\ In Codiucyb/. 5^. insci'i|ilus : Senno mnctl Augnstini ip. Do emi-n-

tlcilione vil.t!, ct |)rofectu ad Deum , cum laude S. Quadrati Mart. l(x ipso
ingressn j)alel, hiuic eliam Sermouem non Hiiipone , sed peregie habilum
tuisso , iibi vcio Quadrali Memoria posila fueiit , ego saltem diceie noii
possinn. Sci iiioiiis in''niinil Possidins in Indiculo Opp. c y. »iui Editioiii post
prBeccdetitfUi iuieri possit,
i
SEKMO XVm, IN NATALI OLAUr.ATl MAUTYiUS. '2\[)
>' quis, quid sperat? Si autom, quod non videmus, spe-

» ramus, per paticntiam expectamus'. » Si autem ])ere-
grinantes comites ad invicem gaudent in Nia . (jualc gau-
dium <onsequentur in patria? In liar via i\larlvres
certaveriint , et ccrtando amhulaverunt , ainLnlando non

iia^sernnt. AmLulant cnim ,
qui amant. Non enim aii
j)eum passilnis, sed affectiLus currimus. Yia ergonoslra

amjjulantes quicrit {jt). Tria sunthoininum geiiera, iput*
odit Deus : Rcmanentem, retro rcdeunlem , aLerrantem.

AJj Lis IriLus generiLus malis Domino adjuvante vindi-
cetur. et dcfendatur grcssus nostcr. Jam vero, cum am-
Lulantcs suinus. alius tardius amLulat, alius ccleriub;
amho tamen amLulant. Excitandi sunt ergo rcmancntes,

relio icdcuntcs rcvocandi sunl , crrantcsin viam duccndi,
tardi cxhorlandi, ccJcres imitandi. Qui non j)iolicit .
rcmansit in via. Qui forle a mclioreproj)Osito dechnal ad

id ,
quod deterius rcli([uciat , rcveisus cst rclro. Qui
fidem dcserit, a via aLcriavil. (ann tai-dis sll no])is, scd
a cclcrioriJ)Us ratio , cuin ainJ)uJantil)Us lamcn.

II. Quis cst, qiii non pioncil ? Qni sc piita\cril essc
Sa[)iciil('iii , (pii dixciil : SuHicil miJii, (|iiod suin ; (pii

I
1 111)11 attcnditcum, ([iiidixit : «(Juic rctio oMitiis. iiica(iii.c

" aiitcsunlextcnlus, secundum intcnlioncm scqiior ,ul jtal-
''inaiiisii|)cin;cvocalionis DciinCliristo.lcsii -'.

- (imrcnlcm
I
sc(Ii.\it;sc(|iicnlcmscdi\il.N()iircinansil,iioii rclro rcs|)c\il,
! hLsit ut cnavcrit , (pii \iam ipsam d()ccl);it , (|iii cl tciic-
l.al, ct ost.cndeIjat. Celcritalcm aulcm cjiis iil imilarc-
Imilalorcs cslotc, siciil cl cgo ("lirisli

>
'.
iiiiir. ail : ' iiici
' Hoin. viii, »4, •x'.>.—''^ l'liili|i. iii, \'S, i4- — * «

<^''""- '*• ''•
(f() .S((|iuiiii Senlciiliu «tl voilmm l«i|{ilur Cixl. Hilil. l'ali«l. '/<«•/ MN-
Scniiitiics s|)iiri(is n<l iT.idrs in Erciito Senn. i(( u Maiirinni> nxn
Iiiilcr
edilo. Il.i'|ii.' SiMiinJivrnMcin iiotnd l\iil lm|»<Miori, i|iii s|niri«tN illn. r(»ii«c r-
riiiii\ ii,
Arbitramur ergo nos, fratrescliarissimi , in via vobiscum
ambulare. Si tardi sumus ,
praevenite nos. JNon invide-
mus , quaerimus quos sequamur. Si autem nos existima-
tis celeritcringredi , currite nobiscum. Unum est ad quod
omnes festinamus , et qui tardius , et qui celerius ambu-
lamus. Hoc ait ipse Apostolus. « Unum autem, quae re-
» tro oblitus, in ea quae ante sunt cxtentus, secundum
>^ intentioncm sequor ad palmam supernae vocationis Dei
« ni Cbristo Jesu. » Ordo verborum cst « Ununi autem :
« Ut autem boc diccrct, supra quid dixit?

scquor. »
« mc ipsum non arbilror apprebciidissc^. »

Fratres . cgo
Ecce, qui non remanet, qui non se arbitratur apprebeu-
disse. Ecce. qui non vult («) pcregrinari eccc qui non ;
,
ba^rct in via, ccce, qui gaudebit in patria. « Ego, inquit, i
*Quis ego? Qui plus omnibus ilbs laboravi'-'; » Et ta-

men, ubi ait « Phis omnibus illislaboravi .» non dixit
:
« Egome non arbitror apprebendisse. >> Bene ibi « Ego , » I
ubi humilitatis locus est, non ektionis. « Ego , inquit,]

>j quantum ad me attinct non me , arbitror appreben-
>j disse. » Hoc ipse. Ubi autcm ait : c< Plus omnibus il-
j
» hs laboravi, » sequitur : « Non ego autem. sed gratia;

'» Dei mecum. » Numquid Dei gratia non apprebendit ? j
Merito ibi «Ego. » Non apprelicndcre enim nostrae infir-i
mitatis est, apprebendere adjutorii cst gratiae divinae, nonl

itjfirmitatis bumanae. Quis ergo cst ,
qui ostendatnobis?;
quis est, qui doccat nos?quis cst, qui digne insinuct no-|
bis quomodo verum sit, quod tamen sine dubitationCj
,
verum est, non csse in nobis nostrum nisi peccatum?; ,
Hoc noveritpietas,boc in seaccusetinfirmitas,hoc sanarij

appetit cbaritas ! « Non, quiajam accêperim.ait.aut jam
» perfcrius sim^. » Ettunc subjecit « Fratres, ego me :
1 PLi!ip. III, i3. — 2 I f;or jv, lo, — 3 Philip. iii, 12.
(rt) Excidit fortasse : lente, aut diu.
U
SERMO XVlIf, l.\ .NATALl QUADRATL MART\RIS. 25
» ipsuni non arLitror apprcliondisse et cum exliortarctur
ad currendum. et '< Ad ea, quae ante sunt , )> cor exten-
tendendum, " Ouolquot autem perfecti, ait, hoc sapia-
» nius^. Supra dixerat « Xonquia jam acceperim, aut
)> :
jam pcrfectus sim w et postea dicit « Ouotquot autem

)^ ; :
>>perfecti , boc sapiamus. » Et ipsum tam magimm

Apostolum dixeras csse imperfectum; modo jam plures
perfectos invenis, et dicis « Quotquot autem perfecli :
i> lioc sapiamus. » Est ergo pcrfectio et pcifcctio.

III. Est perfectus viator, qui nondum perfectus cst
perêntor. Perfectus viator bene accedit, bene aml)ulat,
viam tenet, sed tamen viator, nondum apprehcndit.
JNam utique, si anihulat, et in via ambulat, alioque am-
bulat, et ad aliquid pervenirc conatur. Quo ergo pcrvc-
nire conabatur Apostolus, nondum apprchenderat. Et
hortatur perfectos, ut sciant se nondum esse perfectos,
scirent imperfectioncm suam. Perfeclio viaforis est, scire
nondum se pervenissc ad id, quo lendit. Novit enini,

quanlum Iransgrcssus est, quantum ilJi remaneat. Scia-
mus ergo nos non esse pcrfcctos, quokjuot sunuis ])er-
iccti, nc remaneamus im|)crlccti. Quid diccmus, fralrcs.*
,IS[onne ])crlcclus Marlyr Quadralus (c/) ? Quid quadrato
-pcrfectius. Paria sunt latera, undiijuc ;t'<|ualis est iorma,

qiiacuniqu<- \<'rlcril. staiio <sl. noii luina. O n<»m<'n
pulfliKiin <l< nion.slran.s ligurani, ct indicans rcm lutn-
rani. .lani Quadratus et antea vocabaliir. <l nondum co-
' Pliili|i. III. I .G.
(n) S. (jiindrnti Mriiioria, verha siilil rfod. linisrlidiii Arl. .VS. '1
. \ I.
Maii ad dirni ifl. p. 36t). post fsiitiri/um .^donrm , Noikfnnii , n/im-îir

ireeeniiom itu interta eit Martyruioyio Roinaiio : Iii Afrira 8. QiiftdrHli
Marl\iis, in (iijiis lidlfiiiiiilalti S. Aii(;iisliiiii» jrriiKiiirni lialniit. AdJn Hn-
roiiiiis riiit Srniiiniis inrntioiirin Jieri in IikIiciiIo l'i>s>idli. l tiiiiiiii /m iiio~
ienl nli<iiuindo '

Kl cii iiii|ili liiiii iiplinii Si iiis \ulii>ii.
20'2 S. AtGCSTINI EPISCOPI
ronabatur. Nondiini in tentatione apparuerat, per cjuam
esset ille quadratus, et tamen, quando vocabatur, pra;-
nuntiabatur praedestinatus ante mundi constitutionem ,
boc in illo compatilur, ut implere-

et ut lioc vocaretur,
tur, et tamen ambulabat, et tamen adhuc in via erat, et

quandiu erat in boc corpore, totum timebatur et ne re- ,
maneret, et ne retro rediret , et ne exorbitaret. Nunc j
vero cucurrit, viam finivit , in soHdo stetil, cocedificatus I
est ab artificge arcse dominicse ,

qux in figura jussa est j
aedificari de lignis quadratis^. Modo jam nullam tenta- i
tionemtimet. Audivit vocatorem, audivit illum et ille in-

\
vocatorem . secutus cst salvatorem ,

portat babitato- :
rem (<^/). Contempsit mundum blandientem , vicit
tcrreniem, evasit furentem. Magna est. fratres. Marty-

rum gloria, prima in Ecclcsia. Qusecumque sunt alia?
sequentes sunt. Non enim
frustra dictum est quibusdam :
« Nondum usque ad sanguinem adversus peccatum cer-

)> tastis-. w Quando tolerat, quando sustinet mundum sye-
vientem, qui spernere non potest blandientem?

IV. Ait idem Apostolus : « Humanum dico propter i
» itifirmitatem carnis vestne. Sicut exbibuistis membra ;
jj vestra deservire immunditia? ad iniquitatem, sic nunc ;
w exbibete membra vestra deservire justitiae in sanctifica- j
>j tioneni"^. Magnum est

•» valde. ([uod videtur bortatus.
Metiatur se unusquisque in bis verbis ApostoH. Nou
adulatorie palpet se, appendat se , et dicat sibi verum.
Quid a me expectat audire? Ipse sibi dicat. Ego disposui
specukim proponere. ubi se quisque attendat. Non sum
ego speculi fulgor ,
qui fa( iem suam intuenti renuntiet.
Facies enim illas dico modo, ([uas liabemus intus. Ipsas!
'
• lixod. xxvH, I. — 2 Hcbr. xii, /». — ^ Roin. vi, 19.
'" fa) A GriErisacceptiiH), qiiibus vaiii Sancti, PiiqiK! ©«oyop»'., Xp^cxrfjryji
> ide Ciilflei ii ffjtas aJ Ei>ist. S. Ignatii martiiis.
SER.MO XVIII. IX \aTAM OUADRAII MAhTYP.IS. o^)?,
pcr aurem coiivcnire possum . vitlerc non possum. Spc-

rulum sane propono. Attcndat se unusquisquc, etrcnun-
tiet sibi. Ipsa verba Apostoli quae commemoravi
, ,
indicem speculi accipite. « Ilumanum dico proptcr

» infirmitatcra carnis vcstra^. Sicut exhibuislis membra
» vcstra dcservire immunditise ad iniquitatcm . sic nunc
» exJiibetc mcmbra vestra deservire justitiae in sanclifica-
»tioncm. w Quid est « Sic ? » Sicut illiid ita et istud. .
Quando cxbibcbas membra tua arma iiiiquitatis peccalo

ad immunditiam, delectabat le? Interrogo. Attcndc, rcs-
[)ondc. Dclcctabat te? Audio rcs])ondcntcm, etiam laccii-
tem, Non cnim faceres, nisi dclcctaret. Sicut crgo c\lii-

buisti membra lua deservireimmunditiic ad iniquitatcm.
et cum dclectatione ista fecisti. ita delcctet te aliquando
juslilia. Nolo. timore facias , dicit tibi Dcus. ?Sum(juid
enim illud timorc facicbas ? « Sic , inquit. sic. Sicut
» exliibuistis membra vcstra dcscrvirc immundili.T ad
» ini(juitalcm . sic nunc cxhiljctc mcin])ra vcslra dcscr-
>' virc justiliip ad sanctificationcm. » Ad juslitiam limorc
(ompcljcris, ad iiinnundiliam auiorc currebas. (Juid
pidchrius sapicntia ? Ilogo \os. Digna est vel sic amari,
quomodo amala csl imnmnditia, Quando ciirivbas ad
immuiidiliam, prohibcbaris, ct ibas, P.ilicni (lli-iulebas,
ct(uircl)as, Paraluseras exhttTcdari, cl al> illiuspravi-

tatc iion scparari, Qiiid dicturus cs? lloc a lc c\ii;it jus-
litia, (juod dc lc ha])uil iinniundilia. Vudislis l'.\an^c-
liiim : " .\oii vcni |)a( cm inillcrc in lcn.im,scd yladium*. ^>
Dixit sc .scparaliiruin lilios a parcnlibus. l'!rj;o attcndc

illam mach;»Mam. 1'oilc vis l)coscr\irc. cl j).ilcr prolii-
licl? Quando immiindili.tm dili-chas, cliam [uHr jirolii-

bcnte currehas. Modo lc jirohibct justitia amaloicm
I
SUiim, Invcnisli cl hic palrcin |irohih( nlcm, J-Acn' lihcr-

I
'
• Muiib. X. i;.
2^4 *• AUr.LSTiM rnscoPi
talem tuam, qui exeruisli tunc cupiditatem tuam. Pam- !
'
tus eras tunc exliaerodari , et ab illius immunditi?e ])ravi-

tUe non scparari. Paratus esto exliaeredari , et a jusLiliGe'.
pulcliritudine non separari. jMagnum est, sed justuni t^st.'
Quis est, qui audeat dicere : Sed plus debuit amari im-*
mundilia ,
quam justitia ? Interim justitia gradum tibi
facit. (êrte, inquit, dissimilis sum ; certe plurimum dis-'
tat inter illius immunditijTe tenebras, et lucem mcam '
inter illam pravitatem et pulcbritudinem meam , inter

illius decus et decus mcum. Certe phirimum distat. In-'
lerim gradum pono. Sic volo. iNam plus debeo, plusom-l
nino debeo. Quantum disto, tantum debeo. Sed«Huma'-
» nuni dico, » bumanum diffcro, quare divinum differo?
« Humanum dico propter infirmitatem carnis vestri3e. »
Ideo « Sic; » quia parco adhuc infirmitati. Ideo « Sicut

» exbibuistis membra vestra deservire immunditioe ad
» iniquitatem, » sic nunc plus quidem debetis , sed sal-
tcm sic ambulate, ad boc pervenite, scd et binc transite.
Interim « Humanum dico, » sed sicut illud, ita et boc.

Y. iNumquid Quadratus sic? Kon pkne sic, sed plus,'
ctdigne pkis. Attendite enim illas immunditias,et videte,
(juid de vobis plus exigat pietas et cbaritas, et justitiae
pulcbritudo, ct sanctificationis dulcedo. Quid de vobis

plus exigat ,attendile. Amator innuunditias facta sua
ihala sciri non vult; timet, ne inde damnetur, timetinde
carcerem, timet judiccm, timet carnificem. Uxoris alicnae
pudicitiam appctit , niaritam fallit, tencbras quaerit,
conscium perhorrescit, judicem metuit, timetsciri, quia
timct inde puniri. Jam vcro ilhid quod sibi exigit plus
,
pulcliritudo justitiic quod intcrim disluht Apostolus,

cum diceret : « Humanum dico propter infirmitateiri
» carnis vestrae, » audi hoc a Domino : « Ouod dico
» vobis in tenebris, » hoc cst , iu occuho : « Dicite in
dERMO XVirl, IX NATAtl QUADP.ATI MARTYRIS. Si5o
» luce, cl quod in aure auditis, super tecta praedicate*. »

ûnKjuid praedicat super tectuin adultcrflagitiuni suuni?
Sed (|uare ille non solum non pricdicat super tectum ,
sed quaTit occultari tecto? Quare lioc ille ? Quia tuiic (</)
us({ue potuit amor immunditia^; timet enini delcgi, ti-
met [)uniri. Hi vcro amatores illius invisibilis pulcliritu-
diiiis, amalorcs illius decoris , ubi est ille « Speciosus

» forina prae fdiis hominuni-. » amatores ergo illius pul-
)) cliriUidiiiis unde non timeiit [)rccdicare super tecta,
quod in aurc audierunt? Quaere, unde timeatille, ue
cognoscatur ct puniatur; qmerc, unde nou timcal.
iste
Ipse Dominus secutus adjunxit. (ûin enim dixisset :
« Qu.e dico vohis in tencbris , dicite in lumine , et qiiud
h in aure auditis , suj)er tecta pru'dicatc. iNoIite, iiKpiit,
h timerccos, qui corpus occidunt-^ . » l t, qiue audilis in

» lencbris, in liimine dicalis; ul. qiiod in aure aiiditis,
» super lecta ]ira'dicetis : L\olite liincre eos. (jui coipus
» occidunt. » Timcat adulter cos , (jui cor[)us occidunl.
Cum enim adultcr ille [)erdi<lcrit corpus, \oluj)talum
pcrdit ollicinam. Ille tiincat |)crdcre (or|)Us. <[ui vivit
cx cor]iore. 'i\)tiim cniin. ([iiod ( oncii[)is(il. |)crcor[)US
0])ciatiir ; idco in illo \olu[)tas (/*) noii siiHicil. iiiaidcj-
cil ciiijidilalc, (|iioa(liiS(|uc pcr\ cni.it ad c()i[)oris immun-

dissiniam \olii|)lalciii. I ii aiilciii . Iloiiio Dci ! î h.ihcs
oculos coidis. iiiidc \ idc;is |)iil( luil iKliiiciii cli.ii il.ilis ,
undc vidcas |)iilclii'ilii(liiicm |)ielalis ; si liahcs ociilos

cordis, vidc, iindc rniaris amala liia. ll ciiimca liiiaiis,
lion mcmhra corjioris ([Uicris. 'rimciil [iciimi coiivus

amalor sordidiv volii|)lalis, scd .. P;i\ in lcii.i in lioiniiii
» hiis hoii;»' voliinl;ilis ''

! ><
VI. (^)ii;im loiigc cs ah lioc amoic, o (!liiisli;inc ! L li-
• Miiilli. V, i;. — 'i

l'.sul. M.iv, 3. — ^ Mutlit. x, iS. — * LilC. ii, 14.
(«) Foiiuitsu : /iiic. — (/') l'iilciii ; foliintm.

o56 ^. AICUSTIiNI F.PISCOPl
iiam usque acl illum liumanum pervenias, et cum delec-

tatione bene facias, sicut anlc cum delectatione peccabas.
Si enim cum delectatione Lene facis, si cum delectatioue
in Cliristuni credis, si cum delectatione sapientia ejus
pro tua capacitate perfruaris, si cum delectatione pra^-
ceptuni audis ct facis, coepit in te esse illud « Humanuiu
» propter infirmitatem tuam. » Jam coepisti habere ho*
num datum, scd necdum implcsti Quadratum. Sed sicut
dixi, sipervcnisti, acccdc; adhuc via est. INoh remanere.

Est adhuc, quod facias. NoH timere, et abscondere fiicta
tua bona timendo. lleprehensores, exagitatores quid tibi

dicunt? Magnus tu Apostolus! de coelo tibi pendent pc-
des. Unde venis? Et times dicere De Ecclesia ne dica- : ;
tur tibi Non te pudet,

: Barhate, ire, quo eunt vidu?e,.
et aniculaK? Ne audias, times dicere : in Ecclesia fui.
(ûomodo ferres persecutorem. qui liorrescis insuhalo-
rem ? Et certe tcmpus est pacis ; ilh erubescere dcbue-

riint. Erubescunt tani multi, qui accesserunt, et non eru-
bescunt tam pauci ,
qui remanserunt. Et hi accesseruntj
quo? Ilh autem remanserunt, ubi? Accesserunt hi ad
hicem pacis remanserunt ilh in tenebris confusionis. iôn
;
crubcscitis glorianda erubescere? Non erubescunt ilh pu-

denda, et vos eru])escilis glorianda ? Et ubi est, quod
audistis : « Accedite ad eum , et illuminamini , et vukus
>. vestri non erubcscent^. »
Yll. H?ec dixi, fratics mei quoniam scio, et phiri-

,
inum doleo , timeri hnguas paucorum paganorum non

stevientium , sed tantum insukantium , et teneri animos
credere volcntium, cum non acquiescunt in exhortationi-
bus Christianorum. Etquid })hira? Aut quid cgo dirlu-
rus sum? Vides exagilari, ncscio. (jncm paganum, nc (iat
Christianus, et tu Christianus taccs, pro niagno liabes,
» Psal \\\ui. (i.
SEn.MO XVIII, L\ N.VTALI Qi;ADRATI MARTYlilS. Q.')--
quia libi ])arcit, id cst, quia libi non insultat. Quando

illum deterret, dicis in corde tuo : Deo gratias! SihW mibi
dixit. Fugis non carne, sed niente. Ibi stas, el fugis. Ti-
mes, ne in te lingua maledica convertatur, et non subvenis
ei, quem debes (^hrislo lucrifacere. ôn su-bvenis, taccs,
ut dixi non carne sed mcnte fugis, mcrcenarius es,
, ,
videskipum venientcui, etfugis^. Et quid plus ego dictu-

russum? Modo audivimus omncs. Dominus terreat. Qiii
amandus est, ipse metuendus. « Qui mc, inquit. confcs-
» sus fuerit coram bominibus » (Ft vidcte, quando isla di-
cebat.'* Quando mundus non credcbat, scd fremcbat)
« Qui me confusus fuerit coram bominibus, confundam
» eum coram Patrc mco, qui in coelis est. Qui autcm mc
» confcssus fucrit coram bominibus, confitebor ilkim ct
» cgo coram Patre meo, qui in coebsest^. » Vis negari a
Christo, an vis confileri a Christo? Longe habcbis insid-

tatorem, quando tui Christum invcneris ncgatorcm. AC-
niet, quod polhcctur. Qui tanta exhibuit, de solo die
judicii fallax invcnictur? Absit. Ilabcant illi pcrlldiam

suam, imo vcro ct ipsi carcant pcrfidia sua, scd j)iop(>
nitc vos illis ad confcssioncm imitandos, non ad silcnlium

superandos. Illienim, si invcncrint Chrislianos forliorcs
infirmornm dclcnsorcsasscrtionc fidci. libcrlatcconlllcndi,
prudcntia doccndi . cliarilalc inslriicndi , silcbmil , vn-

dilc. Quod ciiim dicanl , non habenl. N ox inanis csl.
« ('.^înbaliim liniiiciis'^, » cpiod dcslilil iii lcinplis ipso-
: rum, rcmansit iii orcipsorum.

'
Joaii. X, i'j. — '^
Matlli. x, Ij, Si. — ^ i Cur. \iii. i.
CXXiX.
258 S. AUGtSTlNl EnscoPi
SERMO XIX.
De verhis Apostoli Cor. xu, riers 3i. Superemineu-

\
tem vobis viam demonstro, etc. (a).
SYNOPSIS.
I. Cliaiilas inajor oiniiibiis cionis, qiiae eti.rin liaberi possunt

absque ea. II. Prophetia sine Cliaritate in Satil, et ejus Satel-
litio. III. Prophetia siiie Cbariâte in Caipha. IV. Fides sine

Charitato in dpeinonibus. V. CJiar^^âtis iimlua' exempluin iii
nienibris corporis humani. VI. In inenibris dijjnitas div^-rsa ,
sed inajjis respicienda siuiitas. YII. Donalista?, ineinbra fcgra,

piiecisi. Yiir. Dainnatio Crispini , et anterior Donatistaruui in
causa Ccccihani et Majorini. IX. Ab Ecdosia praecisis patet

reditus. X. Ecclesia toto orbe difFusa catholica est vera est. ,
XI. Doniiin linguarum primis credenlibus datuni significabat,

Eccjosiam futuram 7ravTay).(07<7ov. XII. Hortatur Donalistas ad
reditum.
I. BoNUM esLloqai de Cliaritate eis, qui diiigunt eam,
qua Bene diligitur, quidquid diligitur. Est enim sccun-

dum Aposlolum \\\ Charitate stipereminenlissima via.
Wodo legebatur. Audivimus. « Supcreminentem. inquit,
vobis viam demonstro^. » Deinde narravit multa dona,
•»
• 1 Cor. xit, 3 r.
(cv) Iu Codice jol. 64. inscriptus : Sermo sancti Ai(gnstini cp. De

CharitiitK. Triicljtui ('gr('giu.s p.ifcipiie ilirccliis contra schisuiaiicos Doiiiitis-
tas, ciijiis jiars posleiior liistorica est. Mcinorat Possidius iii InJiciilo Opp\
c. 9 De Charitnte Tractatus dtios. PrieseiKs Editioiii inscrendus post Sermo-t
nem CLXII.
I
SEP.MO XIX, hV. VERBTS APO^TOLT 1 COR. XII. qSq
et ea quidem proeclara, nec parvi facienda; nihil
tamen
quinon habuerint (iharita-
ea dixit prodesse liominibus,
tem. In quibus donis commemoravit : Linguis loqui ho-
minum et Angelorum, liabere omnem Prophetiani, oni-
neni scientiam, omncm fldem, ita ut montes transfisrat,
distribuere omnia sua pau[)eribus, traderc corpussuum,
ul ardeat*. lla?c omnia uiagna atque divina sunt; sed si
in fundamento lUiaritatis collocentur. et de radice (iha-
ritatis exurgant. Fuisse autem cx his donis multa in
multis, qui non habuerunt Charitatem, non auderemus
dicere, nisi doceremur cxemphs non quorumlibet homi-
num, etundecumque petitorum, seddeipsissanctisScrip-
turis, quil>us quisquis non habuerit iidem, non polest
Iiahere Charitatem. Sed inter prascipua, quae dicta sunt,

magnuin ibi apparet vcl Prophetia, vel Fides. (}uid ergo
de c.cteris? Si Prophetiam quisquis habens nihii ei pro-
dest, si non habuerit (vharitatem, et Fidem quisquis
habens non potest pervcnire ad regnnm Dei, nisi habue-
rit (iharitalem, quid dc caeteris )o(juamur? \ ei linguis
loqui, (juid est ad J^rophetiam, et Fidem? Vol distribuere
omnia sua pauperibus, (piid est ad Prophetiam, et tra-
dere cor|)US suum , ut ardeat? IMerum<{U(' lioc iaciunt

temcrarii praecipitcs. Ilrgo illa i})i duo magna sunt dc ,
quibus vcremirandum cst, si iii\(iiirc poUierimusaliquem

lioniiiicii) haberc Proplicliam. cl iion lial)(>re Cliarilalcm,
aut li;il)crc l''idcm, ct non liabcrc (.harilalcm.

'"II. I)c ProplnMia exempliiin nobis datUcgnorum
H])cr. Saiil persecnlor erat saiicli l)a\i(l. Cum eum per-
se(jueretur, ct millcrel salcllilcs, (pii ciiin arripcrciil ad
pdMias, illi, (pii missieranl. iil addiiccrent David occi-
dendum, iii\'ciicriiiil ciiiii iiilcr Piophctas, ubi erat ct
Sumu('-1 sanctus Aniia- slcrilis liliiis, (picm (•oncipienduia
• I Cor. xui, 1-3. — ' 1 Ktb'. XIX.
»7-
q60 S. AUGUSTINl EPISCOPI
aDomino petierat, a Domino acceperat, et natum Domino
Eo ergo tempore erat Samuel, quo tempore erat
(lederat.
David praestantissimus ille Prophetarum nam ab ipso
,
,
unctus est David. Cum itaque persecutionem a Saiile

pateretur, confugit ad Samuelem, sicut modo verbi gra-
tia, qui forte foris aliquam persecutionem patitur, con-
fugit ad Ecclesiam. Ergo eo confugerat, ubi erat non
solus Samuel praestantissimus omnium Prophetarum, sed
etiam multi ceeteri Proplietse. Inter illos, cum essent pro-
phetantes , venerunt missi a Saide, qui eum, sicut dixi,
ad mortem arriperent. Insiluit in illos Spiritus Dei et ,
coeperunt prophetare, qui venerant hominem sanctum

et justum Dei ad gladium adducere, et eruere de medio
Prophetarum. Repente impleti Spiritu Dei Prophetae
facti sunt. Fuerit hoc fortasse istorum innocentia non ;
enim sponte ad illum arripiendum venerant, sed a Rege

suo missi erant. Et forte venerant quideni ad eum locura,
ubi erat David, sed non erant facturi, quod jusserat Said.
Forte et ipsi remansuri erant. Nam et hodie contingunt
haec. Mittitur ahquando apparitor a magna Potestate
rapere ahquera de Ecclesia. Non audet facere contra
Deura, et ne et ipse incurrat gladiura, remanet ibi, uhi
missus erat, ut raperet. Dixerit ergo ahquis admirans,,

quod Prophetse isti repente facti sunt, quia innocentes h
fuerunt , testiraonium iUis innocentiae ipsa Proj^hetia h
perhibuit. Venerunt missi, sed facturi non erant, quod J^
jusseratmalus ille. Credaraus hoc de istis. Missi sunt ahi.' U

Et in ipsos insiluit Spiritus Dei, et ipsi prophetare coepe- !iil
runt. Et hos cum iUis innocentiae merito numeremus. <
Missi sunt tertii. Hoc et ipsis llictum est. Fucrint omne.' at
innocentes. Cura tardarent, etnon heret, quod Saiil prae 'li
ceperat, venitet ipse. Nuraquid et ipse innocens? Nura- (ar
quid et ipse raissus ab ahqua potestate. et non perversu;! • i

SEi'.MO XIX. DK V£UBIS AI'OsTOJ.1 I COn. \[\. Si6l
propria voluntate? Et iii illo («) tamen insiluit Spiritus
Dei, et proplictare coepit. Ecce Saiil proplietat habens

Prophetiam. sed non habens Charitatcm. Factum est Yas
quocklani ,
quocl al) Spiritu -tangeretur , non c|uocl ab
Spiritu mundaretur.
111. Tangit enim aliqua corda ad prophetandum Spi-
ritus Dei, nec tamen mundal. Kt si tangit, et non mun-
dat, fortc inquinatur ipsc Spirilus? Divinae cnim sub-
stantiae est, omnia contingere, nuscjuam incjuinari. ^Scc
iniremini, si lux ista, quae dc coelo funditur, omnia ubi-

(jue sparsa inmiunda contingit, nusc[uam dc immundo
fuscalur. Nec ista sohi, quae de coelo, sedetiam illa, quae
de lucerna mittitur, conlingit, quacumqueduxeris lumcn,
ct fortassc, (piiscpiis pcr cloacam transcat, ipsc , si tcti-
gcrit, polluitur; si autem fcrt luccrnam, splcndorlucernae

supra omnia traiisit . nus(ju;im maculain contraliit. Si
lioc poluitDcus donarc corporahbus luminibus, ipsc lu-
men verum, et aetcrnum, el incommulabilc potest alicubi
coinquinari? Aiit potcst ahcubi dc(^sse lux Dci. dc qua
dictum est « Attingil a line usquc ad hncm forlilcr. ct
:
» omnia suaviter*? » Tangit crgo (pujd vull. ct

(hs|)onit
mundat c|uod vult. Non cjuodcumque lctigcrit, mundal,
scd, (jiiod mundavcrit, tangit. Saiilcm ita(pic |)crsccul()-
rcm Dci Spiritus iioii inuiida\il. scd lamcn ad prophc-
laiidiim l(;ligit. (laiphas princcps Saccrdotiim (ihiisti
pcrscculor cial , cl tamcn frophcliam lociilus c>l. (piaiido

ait : '< Ivxpcdit ul unus homo moiiaUir ct non lola gcns ,
» pereat". » Scculus Evangclisla cxposuil Prophcliam, ct

ait : « IIoc aiilcm non a sc dixil, sed, cum esscl Ponli-
» fc\ , |)rophctavit^. » l*n)phcla\il Cuiphas, prophc-
tavil Saiil. Ilabcbanl l'rophcliam . scd (.harilalciu
' Sap. VIII, I. — '^/oaii. M, So — •'
ll.iil. m
('/) l<fi;o : i/liiin, iil jiauNi uiili< ; m i/>ii)i.
a62 9. AUGUSTIM EPISGOPI
non Numquid Charitatem habuit Caiplias,
liabeLaiit.
qui persequebatur Filium Dei, quem ad nos Charitas
duxil? Numquid Cliaritafcm habebat Saiil. qiii perseque-
batur eum, per cujus manum fuerat ab hostibus hbera-
tus? INon solum invidus, sed Ergo probavi- et ingratus.
mus posse ahquo Prophetiam

esse in et non esse ,
('haritatem. Istis autem Proplietia prodesse non potest,

secundum Apostolum. « Si CJiaritatem, inquit, non ha-
» beam, nihil sum^. » ]\on ait : INihil est Prophetia, aut
nihil est Fides; sed nihil sum
non habuero (^hari-
ego, si
tatem. Habens magna nihil est, quamvis magna habeat,

iiihil est. Ipsa enim magna qua." habet non habet ad
,
,
adjutorium, sed habet ad judicium. Non magna habere

niagnum est, sed bene uti magnis magnum est. Non au-
tem utitiir bene, qui non habet Charitatem. Etenim non
utitur bene ahqua re, nisi voluntas bona. Voluntas bona i
esse non potest, ubi Charitas non est.

j
IV. (Juid de Fide? Invenimus ahquem liabere et Fi- ;
dem, non habere Charitatem? Multi sunt, qui cre-

et
dunt, et non amant. Nec enumerandi sunt homines. i
Dcemones invenimus credidisse quod credimus et non , I
amare quod amamus. Nam, cum arguei-et apostokis

Jacobus eos, qui sibi putal)ant sufficere, ut crederent. et ;
nolebarit bene vivere, quod non iit, nisi de (^haritate; !
bona enirii vita ad Charitatem pertinet, nec potest ha- j
bens Charitatem male vivere quia hoc ipsum bene vi- , j
vere nihii est ahud, quam impleri Charilate. Cum ergo j
quidam jactareut sc, quod ( ivdidisscnt in Deum, et nol-
lent bene vivere, atque congrucnter tanta' Fidei, quam '
perceperant, daimionibus eos comparavit dicens : « Tu; j
» inquit, dicis, cpiia unus est Deus. Bene credis ; sed et I
» daemones credunt, et contremiscunt^. » Si ergo tan-
' I Cor. XIII, 2, — 2 Jdcob. II, ly.

SERMO XIX, DF. VERBIS APOSTOLI 1 COR. XII. 263
tumniodo credis, et non diligis, adhuc cum daemonLbus
tibi commune est. lêtrus dixit : a Tu es Filius Dei; et
w dictum est i!li : Ik-atus es. tSimon Har-Jona, quia non
w revelavit tibi caro et sangurs, sed Pater mcus, qui in
» cnelis est ^. » Inveuiraus et dsemones dixisse: « Quid
» nobis et tibi ejt. Fili Dci -Uj Filium Dei confitentur
Apoftoli , Filium Dei confiteiitur et dcemones. Confessio
\ id(:tur par, dilectio dispar. llli credunt, et amant
illi credunt et thiient. Amor cxpectat praeniium . timor
p(rnam. Ergo invcnimus ])o<se (riienK{U?,m habereetiani
Fidcm, et non iKdjcre Charitatcm. >,emuergo se jactet de
«jiiocumquc Ecclesigc dono. si lortecminetin Ecclesia ali-
(jiio attril)Utosil)i dono. scd \ideat utium liabeat ('hari-

t;itcm. ?sam locutuse.t idem apo.->toIus Paulus, el enu-
iii(ra\it niulta dona Dei * in memLris (ihrisli qiiae est .
,
Iîcclesia et ait dona propria quibu^que membris csse

,
attributa iicc [losse lieri ut unincs habdant ununi do-

,
num. Nec qiii.HJUam tameii sine dono rcmancbit. A[)us-

loliis ;;il Propbctas, Doctores , Interpretatores , linguis
locuturc^ . habcntes \irtut(;.> sanitatiim . habentcs adjulo-
ii;i , giibciiiatiunes , g;enera lingu;irum. Dicta sunt hac .
cl ali;i \i(lcinus in aliis , aliu in aliis. Mon cr^n doleat ali-
(jiiis, noii sibi cssccunccssnm qiiod \ idct alii cunccssum.

ll;ibc;il (lli:'iilalciii. nuii iii\i(lc;il li;ibcnti. cl cum illo lia-
bcl . (jiiod iiou b;il>(i. (Jiii(l(jiii(l cuim babucril iratcr

iiicii> , .-.i tiou iii\idcro. ct aiii;i\ci'o. luciiiii csl. Iii iiic
lioii li;ibco, ^rd lli lllo b;ibco. Non c^ncl incillll , .si iii
iiiio coijiorc, ct >iib iiiio (iaiiilciioii cssciniis.
V. Silli.sli;i liiaiill, \clbi gl;ili.i iii «orjxnf b;ibcl ;iiiiiii-
liiiii , (i dcxtra iioii h,ib(l. Niiniqiiid ilbi >inc orn.iiiicnlo

r<iii;iiisir.' Kojiicc siiigiilas iii;iniis. (i \ idcbis un;mi lia-
bcrc . ;ili.iiii iiuii li;ibcic. K( >j)U(' conipî^cni i inpori> ,
' .M.iilli. \M, i(i, 17. — - Kl vin, iif. — i I tior. .\ii.

264 S. ALGLSiJM KPISCOPI
ciii lia^rent amha^ iiianus , et \k]c eam quas non
, liabet
in illa habere ,
qu£e baJict. Ocub vident ,
qua eatur ; pe-
des eunt , quo Nec pedes possunt vi-
oculi prospiciunt.
dere, nec oculi ambulare. Sed respondet ti]>i pes Habeo :
etegolumen, sed non in me, sed in oculo. Non enim

ocuhis sibi videt et mihi non videt. Dicunt et ocuh Et
, :
nos ambulamus. non in nobis sed in pedibus. Nonenim ,
pedes se ipsos jwrtant et nos non portant, Singuhi ergo

,
meinbra singuhs et propriis officiis distributa peragunt

([iiod imperat aninuis. Omnia tamen in uno corpore
constituta et unitatem tcncntia nec arrogant sibi ,
quod
ahera membra habent si forte iha membra non liabent
,
nec putant esse a se ahenum quod in uno corpore sinii- ,
hter habent. Denique fratres si ahcui membro corpo-

, ,
ris molestiarum ahquid accidat, quae memljra suum

auxihum dcncgabunt? Quid tam extremum videtur in
hominc quam pes ? Et in ipso pede quid tam extremum
.
<piam phanta? Et in ipsa phanta quid tam extremum

([uam ipsa cutis unde terra calcatur ? Ita tamen hoc ex-
,
tremum universi corporis compage detinetur, ut si in ,
ipso loco spina calcetur, ad auxilium spinae cruendae

oninia memlira concurrant. Continuo comphcantur po-
phtes curvatur spina
, , non illa , quae htf-sit , scd cjuae
totum dorsum conhnet , scdetur, ut spina eruatur; jam

sedere, ut lioc fiat, totius corporis est, Quaih cxiguus
locus in molcstia est! TantiUus locus cst , cpiantum spina
pungere potuit ,tamen illius extremi
et et exigui loci ,
molcstia a toto non rclinquitur. Cff-tcra mcni-

corpore
])ra niliil dolcnt, et in illo uno loco omnia dolent. Ipse
indc ApostolusdeditCharitatis cxcnqdum , exhortansnos ,
ut ita nos diligamus invicem quemadmodum se in cor-

,
porc diliguntmcm])ra. «Si patiatur.inquit unum mcm- ,
); brum , compatinntur et alia meml^ra , et si glorificatur

sEinro M\ . ni; vEisr.is aposjoli i cor,. \ii. 260
)) unum membruni . congaudent omnia membra. Vosestis
» corpus Cbristi et mcmbra K Si se diligunt mcmbra )>
quae babent caput in terra-, quomodo se delx-nt mcmbra

diligerc . quorum caput in coelo est. Certenec ipsa se di-
ligunt , si a suo capite deseruntur. Cuni vero ilkid caput
ila sit caput , et ita exaltatum sit, et ita in cfjelo ad de\-
tram Palris collocatum , ut tamen laboret in terra . non
in se, sed in membrissuis, ita utdicatin fine: «Esurivi,
>>siti\i, liospes fui ;» quando ei dicetur : <'Quando le
)^ \i(Hmus esurientem , et sitientem?» et tanquam res-

poiideaL: Ego caput in coelo eram , sed in terra meuibra
sitiebanl . <leni<pie ait : '<Cuin uni ex mininiis mcis lecis-
» tis.mibi lecistis , » jursus(jue non facienlibus : < Cum
j) uiii ev minimismeis non fecistis , uequemihifecistis'^ ,»
buic capiti nonnisi per (^liaiitatem connectiinur.
\I. Sic enim fratres, singula meml>ra iii oUiciis suis
,
vidcmus agere opus proprium ut oculus videal nou au- , .
tem oj)eretur; manus autemoperetur, non tauien vidcal;

auris audiat , nec videat , nec operelur ; lingua lo(piatur.
nec audiat, nec vidc.il . cl cum sint singida suis olliciis
distincta alijiu- discicta . iiiia tanun cunipage cor[»oris
Colligata babent alicpiid comniune in oinnibus. Oilicia
di\('r.sa siinl . s;iiiilas iina e>t. lloc esl crjô in incinbns

CJiii^ti Cli.iiiliis . (jiiod (-! III iiiniibris ctnporis s.milas.
Melioii lo( o positiis e>t (((iilii.s. in cinnicnti , cl laiujuam
ad coii>iliiiiii in arcc c(Misliliitii> . undc prospicial . unde
\i(lcal. iiinlc o>lcii(liil. lloiitn niagiius iuoculis.cl loco ,
cl scnsu ardciili(»rc, cl agilil.ilc . cl \ i (juadam , (piaiii cu'-

lcr.i incinln.i immi li;il)cnl. PrtMiidc plcriinKpic bomines
|)cr o( iilos siios inr.iiil . (pnnn pcr ipiodlibcl ;iltciimi
nicnihiiiin. Nciiio ;ili( 111 (li\il : .Sic icdiligo ipiomod(»;iii-

ic~ inc.is . ci chl .niriiiin scnsus oculis siipp.ir. cl |)n»\iinii-.
a66 S. AUGUSTIiM EPISCOPI
Qiiid de cseteris clicam. Quoticlic dicunt liumilies : Sic te
diligo tanquam oculos meosi Et f\|Vbstolus signifiCaris ma-
jorem in oculis lialjcre (â) dilcctionciu ,
quam iu coL-teris
memLris cum se dilectum alj Ecclesia Dei diceret, ait

,
« Testimonium enim voljis perliibeo quia si fieri posset , ,
» oculos vestros eruissetis , cl dcdissetis milii '^. >. Niliil
crgo in corpore EuWimius oculis et lionbratius , ct nibil
in corpore evtremius fortasse , quarii digitus minimus

pedis. Cum ita sint, expcdit tamen in corpore digitum
esse , et sanuiri csse ,
quam oculum csse , et in p(M'ti[r]);i-
tiolie lippire. Sanitas enim, qua^ communis cst oninihiis
membris ,
pretiosior est officiis singuloriim. Ita vidcs iu
Ecclesia liominem parvum aliquod donnm b;d)entem, et
tanien babentem Charitatem; alterum emiiunterii foite iu

Ecclesia abquo iriajorc dono et tamen rion babentcm ,
Charitatem. llle sit extremus digitus,ille sit oculus. Jlle

magis pertinet ad r.osporis compagirieni (/?) , qui potiiil;
obtineresanitatem. Deni({iie molcstum cst corpori caetcro,

quidquid EPgiotarit in corporc , et datiir quidcm ab om-
nibus mcmbris opcra , ut sanctur, cpiod a^grotum est, et
plerumquesanatur. Si autem sanatum non fuerit, cttantam
putrcdincmconceperit, quas satiari nori Jibssit, itaconsuli-
turomnibus membris, ut de cor{)oris bonipage perdatur.

VIL Fuerit crgo , ncscio quis, Boiiatns ,
quasi ocldus
incorporc, fucrit; ita nbii sciiiius . (pialis iuerit , sed
pmrsiis talisfucrit, (pialisdicitur, cjuid illi profuit excel-
lcntia honoiis ct giori;e? Teiicre iion potiiit sanitatcin ,
cjiiia iion babuit Cbaritalem. Dcnicpic ita isti putrefacti

sunt, utneccssario praeciderCntur, el qucidse babc^reall-
(pios dicuiit, vermes putredinis stint, Praecisi vcrmes
> Galat. IV, i5.

(a) JVliîius ; habeii. — (b^ Pro cu.-npagcm ^ ut Ovid. Cels. Seneca f
Plu». cU.
SERMO XIX
DE VERBTS APOSTOLI 1 COR. XII.
,
q6-
sunt. ncc samtatem possunt admittere.
Etcnim tandiu
mcmhrum admittit sanitatem quandiu est de
rorpore .
non praecisum. De CcJ^teris enim sanis manat

saiiitas ad
vulneris locum cum autcm fuerit
praecisum niembruMi
;
iibi vulnus est qua ct unde ad illud sanitas veiiiat non

, ,
,
mvenitur. Ideo et sarmentis praecisis comparantur.

et
roncurrit cum apostoJica lcctione evangelica
Jeclio. l^^t
ibienim Dominus, ut maneamus in iUo, non
noJjis ma-
xime commendavit nisi Charitatem « Ego :
sum , inquit
» vjtis , \ os estis sarmenta Pater meus
, est agricola. Sar-
^> mentumomne, quod medat fructum purgat illud in
, .
ut magisfructiim affcrat; quod

>'
autem in me noii d;,t
» fructum pra^cidct iJIud K » J-ructus dc ipsa
,
Cl.aritnlc .
quid noh venit fructus nisi de radicc. Dicil

autcm Apos-
tolus T i in Charitatc radicati ct fundati ^. »
c<
:
fbi cst crgo
radix, undeomnisfructuscxilrgit. Oni
caqni disscntire
a radicc, qnamvis vidcatur alicpiantiim manere, autpnr-
cisus estlatcntcr, aut apertcetiam
prapcidendus; fructiim
enimaffcrrcnnIlop;,rto])otc^t. Illi crant;iIiqnando in uni-
tatc. Priccisi nde
siiiit. l pifrrisi sunt? Ab iinitatc. Scd
Vos cstis, innuiiint, prapcisi. Ouid facimus? Kgo dico :
Vos estis pnfcisi. Yos dicftis : Vris cstis pnecisi. Jiidiccl

J)cns. Distiilimus it:iqucquirslioncm. et ;ld iudiciim, j),.;
misimus? Non plane. In mul-is rchus ficiniiis l,.,,-. ,i|,i

tiondiim a])parct sci,lci,li;i Dci. I l,i ;,„i,.„, :,|,|,;i,ri . „|;,.
Tuur. non diJ^cnimiis. .Scii|)l„i;,m |)r<,lci<, , cl \i,|,-,,. ,|„is
uiiflc priccisiis sil. Si ciiiii) Scriplin:, 1,'slimoiiiuiM |),r-
l'il,iiil P:,rli l),,ii;ili, :ili,-„i l-:,,!,.^^;,. i,, |,-rrariim ;i|i,|ii.,
|'.iil,' (•..iisliliii,,- siciil iii |,;ivlc
.
\rriciVc,.iislilui;icsH»;,,.s
l)oii;iii. ,|i,:„)| „„s j)r{c<'is(»s. cl <li( :iiil sc c>sc r;idic;,|os.
Si :iiiicm S,ri|iliir:i lcstimoniinii iion pcrliibct iiisi Kcclc-
îoe, lolo ,,il,<- <liriusa', <piid .|iiiciim„^ lnis ii(,>li;c |u-
' Joilll. XV, 1,2.— '^
F.j.lu^. 111, JJ.
268 S. AtGUSTINl EPISCOPI
diccm hominem? Deiini habemus. Nondum proesidet in
j udicio ,
jam prsesidet in Evangelio.
VIII. Judicatus est modo Crispinushaereticus (c/). Sed
quid ait? Numquid evangelica sentenlia superatus sum?
Inde se asserens victum non esse . quia Proconsul contra
illum judicavit , non Christus. Si ergo judicium hominis
parvi pendit ,
quare a Proconsule ad Imperatorem appel-
lavit? Ipsius Proconsulis judicium ipse flagitavit . ipse
dixit Audi me. Non sumhaereticus. Cujus judicium flagi-
:
tasti ejusjudicium disphcettihi ? Quare ? Quiacontra te ju-
dicavit? Si pro te judicaret, hene judicaret. Quia con-

tra tejudicavit, male judicavit. Antcquam judicaret,
bonus judex erat cui dixisti: Nonsum
, haereticus. Audi
me. Sed judicavit Proconsul inquit , , secundum leges
Imperatorum non secundum leges Evangehi. Ita fecerit
,
secundum leges Impcratorum Proconsul judicaverit. Si

ergo male contra te judicant Imperatores ,
quare a Pro-
consulead eorum judicium provocasti? Jam erant leges
Imperatorum contra te an nondum erant? Si nondum
,
erant, non secundum ipsas Proconsul judicavit. Sijani

erant, numquid pro te Imperatores contra leges suas ju-
dicaturi sunt? Deinde quaero abs te: Ipsas leges Impera-
torum quae sunt contra te? Quid factum est? doce me!
Manifestum est enim et non ncgatur, multas Imperato-
,
rum leges esse adversus ipsos. Lnde hoc contigit? Lnde

hocfactum est? Nos fortepersecuti sumus et mulla mala .
Imperatoribus de vobisdixijnus? Hoc quidem dicunthis,

(|iios mlscros dccipiunt impcritos. (-ausam enim qucm- .
admodum illo tcmpore gcsla e>t, pcnitus occuhant eis ,
quos deciperevolunt. Sed quantumlibet occultent

,
, erui-
tur, patescit, publicatuj-, innotitiam profcrtur etiam in-
(a) Aniio 404. "îde Aiigiisliiii fîcri^ L. N". r. t i T. \T. edit. Manr. col,
ly. ipsiimrjiic Aiigiistiinim variisloci».
SERMO XIX, DE VERBIS APOSTOLI 1 COR. XII. 2G9
vitorum, et recusantium. Clauclentcs oculos . acnolentos
lucem videre ipsa lu\ feriat. Non eis liceat dissimulare
manifesta ! Non eis liceat averti a patentibus ! Non eis li-
ccat aperta operire L rgeam eos manifesta veritate. Yos

!
Imperatoris judicium flagitastis. Mentimini! inqull, E\-

lant cliartgs public9e(a). I})si Donatistae de Part(> Majo-
rini ,quipriorordinatusest , contra Caecilianum adierunl
Proconsulem tunc Anullinum ((6) cl detulerunl libejlos .
accusatorios de nomine Cêciliani, el in aluta (c) signatos ,
dicentcs, scd adversus Caecilianum crimina (<-/) (pia^ illo
libello scripsissent , et rogantes, ut ipsam accusationem

corum milteret ad comitatum (e) Imperatori. Extat re-
latio AnulliniPioconsulisscril)cntis ad ImperatoreniCons-
tanlinum : (juod bomines de Parte Majorini venerint ad
illum cum libcUis de accusationc Ciieciliani . roganUs ut
cosdcm lijjcllos mittcret Imperatori . et se dicit lccisse,
([uodilli rogaverunl. Scripsit Imperator ad Meltiadem /) (
c|)isco|)um cl Maicum, transferens ad illos causam ccclc-

siasticam , ct rcmovensase. In eisdem lilteris scribitlmpe-
rator : misisse sc cbartas missas ab Anullino , ct in ipsis
litleiisignorat (g), quae ilhe cbartae sint , sed in rclationc

Aniillini cognosciliir. qufc bodic publicis codicihiis coii-
(d) Aiiluriuiis vi(J< lirt-t cuiiiiu: .suh Cunstanliiio M. iiilii- iM.ijuriiiiiiii rt
Cusciliaumii. Viiii! Ji/jisc. Cleri Hiiipon. inU-r Aiiûsliiii«ii.is lAWNIll.

idil. Maiir. T. 11. citl. ii'i, ipsiitii(|ii(' S Palnni iiuii iiiU) Iik 0. — (A) .Y//«-
liniiin scriliiiiit Miiiiriiiiii, <! rcclitis lurlussc, (|iiiiinvis iii Aiil. l'ii|;ii Dissert.
Uj-/uit. ad an. (llir. n)<). I'. Curn. Aniitinum, td uu. vero v-iC». Sfx Corii.
yliiiillinnm liiiliL-uiiiii!» Coss. — (< ) 'riiiiiiur |>fili('(ilu, nicinbruiiii- iiislur, ut
M(li'liir, <|iia (iliMilv(l):iiiliir Liliclli tiii|i|ilti'cs. Oidirril cliain iii l\/iiitolii l/cri
Mi/iitiric. — ('/) \ i(l<'liir uiiiissiiiii : liiiheie. — (r-) M csl, .nl 1'iiltiiiiiiii . Adi
Diiciinf,'. (iloM.\\ V. — (/) Melcliiiiilciii, Miiliudciu Poiil. Itiiiii. IJniiviio
Miii cns mldiHis.' Aii illc. (|iii (lciiiccpH a Mclcliiadc sticiiiiiliit 1'uutiricalMn
j;c!(.sil ,'
Ali llliii.s (• Irililis l''.|>is('0|)is (l.illicis |liJicio illi udjlilictl» .' — {/() l'u-
tcill : iîiiirnCur, cl piiiilo posl : ionlinrliii .

'iÔ S. AtGUSTlNl EPISCOPI
tiiientur. Deiude scriljit itlem Constautinus ad Anulli-
niini, ut partes Romani tlirigat atl episcopale judicium.
Refertetiam Anulliuus in eixtremo: misisse se partes. Yos
ergo istis atl Imperatorem , \ oscausam Ecclesiae ad hu-

manam potestatem tletulislis. lUe melior, quani vos. Yos
enim atl Imperatorem defereLatis , ille atl Episcopos.
Uicta est causa in cpiscopali judicio illis primo accusan-
tibus. Prolata est sententia pro Caeciliano. lilinon con-
tenti judicio ecclesiastico murmurare coeperunt, rursus
eumtlemlmperatorem adierunt, post episcopalejudicium
tjuaerentes imperiale judicium. Dedit alterum ecclesiasti-
cum apud Arelatum («). Ab ipso etiam judicio iUi ad
ipsum Imperatorem appellaverunt. Yictus importunitate
eorum voluit et ipse causam suscipere atque cognoscere. ,
Suscepit, cognovit Caecdianum innoceiitisfimuni judi-

,
cavit etiam omnes jussiones Imperatorum contra illos.

,
Quid mirum? Cujus judicium flagitasti ejus sententiani ,
recusare audes? Quare ad iiliim voluisti deferre judicium ?

Habebas Ecclesiam in Africa non babebas in toto orbe ,
tcrrarum? Setl tpio ibant, unde se jam ipsi praeciderant

llli jam inEcclesianon liaerebant sed Imperator ibi bae- ,
rebat, atl quemjutbcium rcferebatur. Prointle ille inan-

suetissime Episcopos voluitjudicare, et iibs posteacessit
ut ctiam ipse judicaret. Intle sunt lcges adversus vos ; vi-
tlete, si non contravos. Primo vos ipsi fuistis, vos primi
accusatores, vos extremi appeUatorcs , yos novissimi mur-
nuiratort\s. iNunK[uid tamen, inquit, cx Evangelio supera-
tus sum ? E\ c<) judicio superatus es , tpiotl tu ipse tlele-
gisti.
IX. non recusamus evangelicam sententiam.

Setl
Plane non diceret nos legeremus, nos erueremus ,

, ctsi ,
nos ostentlcrcmus. Ilecitetur Evangelium? Yideamus

^
(a) Addo 3 14. altero post damnationem Romanam.

l,
SERMO XIX, DE VERBIS APOSTOr.I 1 COR. XTI. Q.'
ubi essc dicit Ecclesiam Doininiis Jesus Cliristus. llli
certe et aures nostrae , et corda patere debent. Ipsum au-

diamus. Dicat nobis, Ecclesia ubi sit, Si in Africa esse
dixerit Ecclesiani suam , omnes confluamus in Partem
Donati. .Si in toto terrarum orbe dixerit Ecclesiam suam,
redeant ad corpus membra praecisa. Non enim sic Iracti
sunt rami , ut denuo inseri non possint. Habes apostolum

PaulunY-tlicenlem. « Sed dicis : Fracti suntrami. ut ego
);iuserar. Bene. Propter iucredulitatem fracti sunt ; tu
» autem fide stas. Noli altum sapere , sed time. Nam , si
»Deus naturalibus ramis non pepercit, neque tibi par-

wcet*. » Eracti enim erant Judcei. tanquam rami nalu-
rales, et insertae erant Gentcs. tanquam oleaster in oli-
vam. Ex liis insertis ramis, et ex hoc iuserto oleastro
omnes sumus participes oliva^ Sed, sicut minatus erat

Apostolus supcrbientibus raniis oleastri, tales isti facti
sunt superbiendo . ut cum illis naturalibus ante anipu-

tatis. ct ipsi supcrl)ia praecidi mercrentur. Scd quid ait
Aposlolus? '< ]'A illi , inquit, si non permanserint in in-
>. fulclitate, inserentur^, » et tu, si non permanscris in
fidc, excideris. Nemo ergo in vite supcrbiat, nemo prae-
lcr vitem dcspcrct. Si supcrbis in vitc . obscrva . ne prae-
cidaris. Si praetcr vitcm positi sunt, non dcspcrcnt
audcant inscri. Non cnim manu sua inscrendi sunt. Ait
ciiim : '< Potcns cst Dcus itcrum inscrcrc illos^^. » JNon di-
cant : Undc ficri potcst, rcs pra-cisa , ranuis fraclus ut
denuo inseratur? Recte dicis ficri non possc siiuterro- ,
gcs luimanam faculfatcm non, si inteirogcs divinam .
majcstatcm. Qiiid cuim? Ouod jam faclum cst a Domino,

facerc potcst ali<|uis af,Ti(oIannn ? (dcasliinn tulit, cl in
oiivain iiiscruit, ct olcastcr in olivam inscrtus non bac-
cas amaras , scd olivam dedit. Eaciat hoc modoaliquis;
' Kom. M, ly-ai. — 2 ibiJ. 23. — 3 IbiJ.
27'2 S. AUGUSTIM EriSCOPI
iiiserat oleastrum in olivam, videbit nihil procedere, nisi
baccas oleastri. Potens ergo fuit Deus non olivam in
oleastro , sed oleaslrum inserere in oliva, et oleastrum l"a-
cere participem pinguedinis olivae , ut exuta amaritu-

dine pinguedine indueretur, et non erit potens te prteci-
sum per superbiam inserere per humilitatem? Bene,

inquit, bortaris nie, sed prius me ostende praecisum , ne
forte teipsum hortari debeas ul ad me venias non me,
, ,
ut in te inserar. Audeo dicere Audi me et tameu li- : ,
meo dicere Audi me. Timeo enini ne contemnat ho-

: .
minem. Imo hortor, ut contemnat hominem. Si enini

contemneret hominem, non esset de !'arte Donati. Homo
enim fuit Donatus. Ergo si nostra verba dicimus con-
, ,
temnamur; si Christi verba dicimus ille audiatur, qui ,
non gratis auditur, et non gratis contemnitur. Audilur

enim ad praemium, hon auditur ad supphcium. Ipsum
audiamus. Ipse Dominus dicat nobis.
X. Ecclesiam innumerabihbus locis ostendit sed ta- ,
men commemorem unum aliquod. Post resurrectionem

nostis, fratres, ostendit se Discipuhs suis, cicatriccs de-
monstravit, palpandum proebuit, non solum viden<him.
autem tenentes, et palpantes,
Illi et agnoscentes, adhuc
tamen prae gaudio hsesitabant, sicut Evangehum nos
docet, cui oportet credere non credere.
, cui nefas cst
Dominus autem adhuc haesitantibus prae gaudio, et du-
bitantibus intuht firmitatem de Scripturis, et ait : « Iigec
» dicebam vobis , cum adhuc essem vobiscum , quia

» oportet impleri omnia ,
quae scripta sunt in Legc , et
)) Prophetis, et Psalmis de me. Tunc aperuitilhs sensum,
» ut intelligerent Scripturas , et dixit eis : Quia sic opor-
» tebat Christum pati , et resurgcre tertia die, et pncdi-
» cari in nominc ejus pcjenitentiam , et remissionem pec-
SERMO XIX, DM VHRBIS \P0sTO[.l 1 COi'.. XII. 2^3
» catoruni peioimicsgonlesincipicntibus al) Jciusalem^. »
Ihi tu non Quid expectas hominem,

cs. Ibi ego sum.
(|ui de le judicet de tribunali? Audi Christum dc Kvan-
gcho. « Per omnes gentes inquit incipicnlihus alj Jc- , ,
» rusalem. » Tu ibies? Communicas omnihus genlil)us?
(ônmnunicas ei Ecclesiae qucC tliflusa cst pcr omncs gcn- ,
tcs incipiens ah Jerusalem? Si communicas, ihi cs iu ,
îtc cs. ])rsecisus non cs. Ipsa cstcnim îtis. (piaecrcvit.
cl implc\it totum orhcm terrarum corpus (^hrisli Kc- , .
clesia Christi, cujus caput in coelo. 8i auteni non ((nii-

niunicas nisi Afris et de Africa quo potucris, clanculo
, ,
,
initlis, qui consolentur percgrinos non tc inxcnis in .
Parte remansisse, a Toto praecisum cssc? ()md divisli in

jndicio Proconsulis? Catholicus sum. Vox est ipsiu>. l)c
(i(!stis rccitatur. Catliolicus Totum tcnc. « llolon (</)
cnim Totuin (;st . ct indc appcllata cst Kcch^sia catholica.

(piia per Totum cst. J\um(juid (jatanuMica dicta c>t . cl
iion (âtliolica? «. Mcros » enim parscst, « llolon » loliim

cst. Dc gra:co vcrho dicta est Catholica. sccuiidiim h»-
tiini. lirgo commiinicas Iniverso? Non, iiKpiil. hjgo
iii pai"te cs , (pioinodo Catliolicus es? Miilliim inlcrcst
iiilcr Toliim , ct Jârlcm. llndc accipit nomcn Calliolica?
I II cniiii acccpisli noiiicii dc'Parlc Donali. ( ialliolic.i
iioiiicii acccpil al) iiiii\ci-o oil)c Iciimiiiiii. Sr<\ iio> di -
ciniiis 111 miiNciso cssc . ct Dciis lorlc iion dicil? I*!\.in-
gelium commciiKnaN i. c\ Ksaiigclio iccilaN i. • INMdiiincs

» gcntes , iiupiit, iiicipiciilil)ii> ah J(Mii>al(Mii. Noii imlc
vcnil ad Africam? Si cniiii ((rpil al) J(Mii>al(Mii . iiii-
plcndo oiiinia \(iiil ad lc . iioii sk c.iikIo. (Jiii-. c>l . (pii
dical : Dticliiscsl ii\ii> dc loiilc. iil \(iiiicl .ul inc, >k-
' l.lir. .\ XIV, ',

i-,', 7.
{11) (li'ltiv. l.l mii.\ yt-.ri'/:. Illilr, lil K;(T9/,m<, , liil ili.illllh KoirOlul,'.llCf,.
.
(\\l\. 1'^
Q^4 ^- AiGUstiiVi Errscori
cavit (a) in via , et pervenit acl me? Si in via siccavit,

ad tequa pervenit ? Utique iniplendo omnia pervenit ad
te. Ingraterive, quare fontem blasphemas? Nisi mana-
ret, non implereris. Sed timeo ne tu , siccaveris, Ete-
nim omnis rivus a lonte praecisus siccet , necesse est. De
siccitate aspera loquuntur adversus Ecclesiam ; lenia lo-
querentur. si Quid est (^â-
rigarentur. Calliolicus sum.
tholicus? Homo de Numidia? Intcrroga sahem Graecos.
Non est titlque Gathohcus verbum Punicum sed ver- ,
hum Graecum. Interpretem queere. Merito erras in hn-

gua qui non consentis onmihus linguis.
,
XI. Spiritus quando vcnit de coelo , ct implevit cos ,
qui in Ghristum crcdiderant, omnibus linguis locuti

sunt, et hoc eratsignum illo tcmpore acccpisse Spiritum
sanctum , si quis hnguis omnium loqucretur*. Numquid
modo fidehbus non datur Spiritus sanctus? Absit ut
hoc credamus , alioquin spem non habebimus. Et ihi
utique fatcntur dari lidchbus Spiritum sanctum , ct nos

hoc dicimus, hoc credimus, hoc maxime, et in sohi
Ecclesia cathohca fieri assequamur (^ i.Ca-Sed illi sinl
thohci, ilhc datur Spiritus sanctus. Nos simus Catholici,

hic datur Spiritus sanctus ; modo quid intersit, non
,
quaeramus , qui sint Cathohci; manifestum est, quia

datur Spiritus sanctus. Quarc modo hnguis omnium non
loquuntur, qui Spirituni sanctum accipiunt, nisi . quia
tunc in paucis figurabatur ,
quod postea in omnibus os-
tendcretur? Quid enim pronuntiavit Spiritus sanclus
commonens (r;) corda eoruni ,
quos tunc impleverat . ct
docens eos hnguas omnes? Vix discit homo duas aut
» Arl. II, X ct xu.

(a) Neutriim verbiim, iit apud Caton. de R.e rust. Vbi pluerit^ et siccnve-
rit. — [b) Ita raembranx , sed rescribo : attestamur, — (c) Puto : commo'
verts.
,
SERMO XIX, I)E VEI\B[S APOSTOLI 1 COR. XII. ^"JO

Ires > aut pcr magistros , aut per regiones, in quihus ver-
satur aliqua consuetudine , ut multum tres , aut quatuor
liuguas. 0mui})us linguis loquebantur qui impleli a ,
sancto Spiritu erant , verum et locuti repente ^ non pau-

latim (liscentes. Quid eigo tunc ostendebat Spiritus'.^
Dic quare Uiodo lioc non tacit nisi quia aJiquitl
niihi ,
,
significando faciebat? Quid significabat , nisi Kvatige-

lium per omnes linguas futurum ? Audeo dicere. Et modo
loquitur Ecdesia onmiljus linguis. In oniuibus enim bn-
guis clamat Evangebuni , et quod modo diceljam de
membris ^ boc dico et de linguis. \it quomodo dicit ocu-
ius : Milii ambulat pes , sic et pes dicit : Mibi \idet
oculus, sic et ego dicu : Liiigua mea est Gricca, lingua
mea est HebrcEa, bngua mea est Syra. Onines eninl una
fides tcnet , omues cniui una cbaritatis compago concbi-
diu Quod per Uouiinum demonstratum est, lioc per
Prophetas ante praedictum est. « In omnem terram exivit
w sonus eoruui. et in lines orbis lcri"ie verba eorum^. »
Kcce quousque crevil Ecciesia, qu* appeliatur a Tolo
(Jatliobca. Et vide , <|uia omncs liuguai leruuL per uunics
Uirnis» « JNon sunl luqiiciiK, iiccpic sermoues, quorum
» iiun audiauLur \ui:es curum"-. »
\ll. ilaiic ergu l'icclc.siaui lcncu . tu illaui nun lciics.
Si ergo prdecisus es , agnuscc . iiikIc prdecisus es. Rcdi

et iiisercie , ne arescas . et iii igncin iiiiltaris. buijuunlur
PropbcLa! , loquuuLur Apu^Luii , luipiiLur Duminus de
licclesia LuLu urbe dillusa. (auiLra tc dicunt unuies isli
senlciiLiaiii, A Proconsiilc ad iiiipcriaie Judicium. Ab

Jivangclio tpiu ? Aii lurte ad Doiialum ? Duiialiis jiidica-
bil cuiiLia (^liiislum? Aii Duiialiim judical (Ibrisliis?

ihud Lil>i dicturus cst Douatus? l^go Olirislum meiiiii
» l'sul. miii, 5. — ''

lliiJ. 4.
iS.
5-^6 S. AUGUSTINI EPISCOPI
prcedicavi de Africa. Quid dicturus? An Me pro :
Christo opposui , et : Ego Cliristo successi ? Hoc restat,

ut dicat ,
quia a corpore piaecidere ausus est honiines
quia Christo successit. Ecce Christi sententia , ecce
Evangeha. « Per omnes gentes , inquit , incipiens ab Je-
» rusaleni. » Coepit al^ Jerusalem. Ibi venit Spiritus
sanctus , ibi erant Apostoh , quando in illos supervenit
inde coepit Evangehuni praedicari , inde diffundi per

onuies gentes , inde postea venit in Airicam. Quo postea
venit? Ipsos deseruit? Imo noii deseruit , si nolint.
Nam et nos Afri sumus. Ltique Evangehum quod ve- ,
nit in Africam, manet hic in Cathohcis Afris quo modo ,
iu omnibus gentibus manet. Nam et per onmes gentes

sunt Haeretici , ahi ibi , ahi hic , et non sunt nati [a)
Afri ,
qui sunt in ihis gentibus. De vite praecisi sunt.
Cathohca enim novit omnes ipsi se non noverunt. Ete- ,
nim vitis unde sarmenta praecisa sunt novit omnia

, ,
sarmenta, et, quse in se manent, et quse dc. se proecisa

sunt. Etenim ubique ditfusa est Ecck^sia cathohca. Ula
sarmenta, ubi praecisa sunt, ibi lemanserunt, ad alias
partes , et ahas partes pervenire au- non potuerunt. llla
tem ubique diffusa ubique tenet suos. ubique phmgit

prêcisos. Clamat adomnes, ut revertantur, et inseran-
tur. Clamor ejus non auditur sed tamen ubera Charita- ,
tis manare exhortatione non pro (piiescunt. Solhcita est
pnecisis, chmiat in Africa ad Donatistas clamat iu ,
Oriente adversus Arrianos, adversus Photinianos, adver-

sus ahos, alque alios. Quia enim ubique diff\isa est, ubi-
queinvenit, contra quos chnnct quia iii i]hi erant, et ,
de ilhi prsecisa sunt. Sarment:! coeperunt infructuosa esse,

et praecisa sunt. Si non permaneant in infidelitate rursus
(«) Minilnaiia' pravi- : /ivti. Foila^ssc, qiiia seqiiitiir : iioi'it , noverunt.

SEUMO XX , DE VEIIBIS PSAL. XXXVIII. 277
inserentur. Hsec audite, fratres . cum tiniore, ne super-
])iatis; cum (Miaritate, ut ctiam pro illis orctis. (ônversi
ad Dominum etc. ,
SERMO X\.
Deverhis Psdlmiwxwu, vers. i-o. Dixi : (justodiam

vias meas, etc. («).
S^ NOPSIS.
I. SoUicitudo dc proliMdi qiiolidiaiio, c( iiido «livini aiixilii
iinploratio. IT. TJsiis l-iiigiiie lain noressaiius, quaiii porinilo-

sus. JII. Lingiia rejjilnr ah animo. 1\. Linfîia dolosa .Tnda-o-
rum confusa. V. I.injjua^ boniis iisus in mulicro adnltrra.
Yl. Aflnltera; tonlrssio nobis instrnctio. W\ . (hioinodo a{;(Mi-
flnin cum conviciatoio. VIII. Conviciatoribns i};noscoiHluni, ct

pio eis oranduni. IX. Inqiiiritur in fiuein Iloininis. X. linis
liomiiiis Cliiistiis ost. \1. Fiilc iM optMibns hic linis altini;itni.
XII. Scopiis tcntalioniini, cl (jiioiiiodo in iis vci .•-anduni. Xlll.

I)i(tr)tnni Rcpctitio.
i. (îiiusriANoiu M csl , quoliiiic iii Dciim proli^cre,

ct dc i)(0, vcl dc donis ejus srnipcr âudcrc. Pcrc^niia-
ii lii .- liiiii
(") Iii CoJicc/o/. 68. iiiscri()liis : Sfnn.t unun Aiif(iistiiii rfi. Kgxl
priieipiii^ ()i; iMii Liiigii.r, ct dt; riiic Hoiiiiiiii l't iiiliil Ji»«iiiiiilriii ,
qiin'J»in
niilii niiini» (oliicrcK; viJeiitiir, (|ii;(iliiiii ( n>c iiiln Aufîrliiii (lif;iiiii»i( i" .
^(•rlm ctiain Psalmi ikiii sciiicI iiiii|i|)iii'liiiic rc|i(li, rl inlriiili. jii(|iic 4il((»
iiilcl|iuliiliirciii Mi<i|ii((ir. l'.\|iciiJiiiil, (|iii lccliuui I). |)ii>l>iii^ mc iii.irî^ llilin-
liili .siiiil. I.ocii* iii KJiliiiiic r^M'l jxnt SnmoiKm \l I.

tJ^S S. AUGL.STIM EPISCOPI
tioiiis enim nostrae tempiis brevissimum est, et Patria
nostra sine tempore est. Inter aeternitatem enim et teni-

pus multum distat. Hic conquiritur pietas, illic requies-
citur. Inde quotidianis diebus, quasi boni negotiatores,
iioverimus, quid profecerimus. Non tantum enim studiosi
esse debemus in audiendo, sed vigilantes in operando.
Haec schola , qua Deus solus magister est , bonos
in
quaerit discipulos non fugitivos sed studiosos. Aposto-
, ,
lus dicit : « Studio non pigri, spiritu ferventes, spe gau-

» dentes*. » In hac ergo scbola fratres, quotidie disci-,
mus. Aliud discimus in praeceptis, aliud in exemplis,

aliud in sacramentis. Sunt ista medicamenta vulnerum
nostrorum, etfomenta studiorum nostrorum. Modo res-
pondimus : «Exaudi orationem meam, et precem meam,
» Domine ! Inaurire (<-/) » boc est « Auribus percipe
, :
» lacrymas meas^. » Ouid putas , iste petiturus est, qui

primo sibimet Deum cupit propitium esse? Quid ab illo
expetiturus est? Yideamus, discamus. Forte divitias pe-
titurus forte in hac vita aliquam felicitatem ? Dicat
,
ergo nobis, quid petiturus est, qui primo Deum depreca-

tur. Vidit eiiim, quod ex sehabere non potuit, sed a Deo
habere potuit. Audierat enim «Petite, et accipietis^ » :
INoverat ergo, quid esset petiturus qui primo Dcum ro- ,
gavit. Ergo« Exaudi, Deus orationem meam » Et quasi , !
interrogatus Quid vis, quid pulsas, quid clamas, quid

:
interpellas? Audiam. Quid vis? Quidvolo? ait. Audi vo-

luntatem meam, et perfice opera tua. Quae est voluntas
mea? «Dixi : Custodiam vias meas, ut non dclinquam in
» lingua mea^. » Arduam rem iste disponit, sed nou du-
• Rom. XII, II. — ' Psal. xxxviii, i3. — 3 joan. xm. 24. — * Psal.
XXXVIII, I.
(a) lnsol«i)S lictio verbi Jnaurior ad j^rwc. 'l^.vcuTiôâi, f|no(l LXX. hoc
loco.
SEUMO W , \)L \LKtUi. rsAL. XXWIU. '2"^C^
Lilat,quoniam prinio Dominuiii tleprecatus est. jNovcrat

enim magisterium Pauli " Non ego sed gratia Uei me- : .
» cum^. V
11 « Dixi ergo : (Justodiani vias meas. » Quas vias?

Terreuas. Numquid per linguam ambulamus in terra?
Aut pedibus nostris in terra ambulamus, aut pedibus
alienis.Aut animalibus veliimur, aut pedibus nostris
imus. Quid est ergo? Quam iste viam quyerit? Ne delin-
quat in lingua sua. Magna doctrina , videte , fratres,
Numquid enim ,
quemadmodum una bora possumus ci-
bum accipere, et refecti recedere, sic possumus momento
uno loqui etiam et silere? Quemadmodum enim habe- ,
mus oculos ad videndum, aures ad au(beiulum. caeteros-

que sensus ad percipicndum, sic iternm linguam ad lo-
<|ii('iidum. Est nobis magna necessitas lingucp. Aut aliquid
aiiditurus es. nt res|)ond('as . aut alicpiid dicturus (^. ut
(locoas. Num(|ii)d ociilo (licliiriis. cl iion lingua ? I']t si
aiirc aii(litiiriis (s , lingua responsurus es. Quid facimus

dc tam iilili mciiil)i(»? Indc Deum rog;iiims, inde satisla-
cimus . ind(! Iaiid(;s dicimus. inde una voce conciiien-
tes Deo (antamus, inde (piotidianis diebus aul misericor-
des efficimur cum aliis l()(|uimiir. aul consilia damus.
.
Quid raciimis iiiiiic ? Ipsa liiigua iiosfra vobis iiiinisfe-
riiini cxjiilicl. (^)iiid racimiis, iif iion dclin(pi:iiniis iti
liiigiia . iiiaMiiic ciiiii dicliim sif : « Mors ef vita in mani-

" biis rnigii;c'- ? » \'A ilcniiii (lictiim sit : >< Miillos vidi ca-
>'(lciil(s pcr c;isum gl;idii, scd noii si( . (pioiiiodo (pii cc-
»)ci(lciiiiil jtci liiigu;ini'^? » llcnim (iicliiiii est : « Kt
» liiiîi;i iii iiicmhris noHtris C(iii>titiiifiir . (]Uit' ni;iciil;ir
'> loltiiii (oi |Mis iioslnim''. » liulc ilciuni idcni l)oiiiitius:
<> Docueruiit liiiguauisuain lo(jiii nicnda^ iuur'. Odotin-

' 1 ('.iii. W, Ul. — ''
l'l<iV ,\\|il Jl. — ' l'.l'ill. \\>lli, ii. — * Jdiuli.
tll, 'i. — ' .IlHIM I \, i.

SiSo S. AUGLSTIM EPISCOPI
» riint ! y> Facjt enim consiietudineni loqiii niendacium.
1'Aiani, si non \'is, illa loquitur mendacium. Quemadmo-
dum enim, si rotam volvassemeP, jam, ut manu impu-
leris, illa ipsa figura et rotunditate, vel ipso instaljili, et
cjuasi naturali cursu currit. sic et linL;ua nostra, opus
cst (rt) ut non doceatur loqui mcndacium jam enim ul- ;
tro sponte currit ad id. ad quod facilius potest moveri.

Aliud lialjesin corde, aliud illa aliquandovolvit ex more.
Quid lacturuses? Quae, videtis, fratres ! quse statera cor-
dis facienda est, ut lingua aliquid proferat! Neque enim
sponte movetur. Intus est ,
qui movet.
III. Est enim quaedam vis, quae se, et csetcra ministe-
ria sua movet. Opus est , ut honus sit ille ,
qui regit , et
quamlibet malam consuetudinem adjutus per gratiam

vincit. Bonus sit minister , et quiescit ministerium. Mi-
les liaJiet arma, sed si non ferierit (b), nibil faciunt arma.
Sic et liugua in membris nostris arma anima* nostrse

sunt. I)e ip.a dictiTm est : «Inquietum malum^. in-
» quietum! » Quis malum, nisi inquietus? Tii
fecit istud
jioli esse inquietus et non est lioc malum. Tu noli agi-

,
Larc (c), et non est, quae se agitet. Neque enim animus

est, ut moveatur ; Corpus est enim. Jacet. Noli movere,
et non movetur. Yide autem, quomodo moves (d). Ipsa
est illa, de quamulti fraudibus studentes. et avaritiae ser-
Aientes, cum cceperint de negotiis aliquid agere, ejiciuut
nu'mbrum factum ad laudeni Dei et i])i blaspbemant ,
Deum , et tantum
dicunt enii, tantum : Per Cbristum !
vendo. Quando (<^) interrogavi te Juramibi, quantum :
iVendis? Ego te interrogavi quantum vendis? Decemfol- :
•
'^Jaco!). m, «. — 2.il)id. 8.
- (rt) 1"rajecit voce.s Librariii». Lege : Opns non est, ut doceatiir^ etc. —
(b) Ila scripsi pro : fecerit, (|uocl habent membrauae. — (cj Reclim forlassc:
'ii!>iltiri. — (f/) Aiilet.ir cxciilissc : lingiKim. — (c) Codex habct : (jiidie.

1
SERMO NX , UIL VJJiniS PSAL. XXXNJil. 'j8
libiis venclo, \iginti follibus (a). Per Christumjuras? Per

oculos tuos jura, per filios tuos jura , ct ipsa liora contre-
iniscit conscientia. O inipietas linguae ! (li-catoreni ron-
lcm|)sisti , malum.
creaturam custodisti. «0 iiupiieluin
» plena \eneni mortiferi! In ipsa Lenedicimus Dcum. et
)>Pati-cm.w Deumpropter naturam. Patrcm [)ioptcr gi'a-

tiam. ".Va \u ipsa malcdicimus liomincm. cjui iactus cst
» ad imaginem Dei *. » Attendite, fratres , quid portelis !
licco dico. (jiiid porLcmus. Et ego cnim vobiscum liomo

sum. Sed recurramus.
jy. « Exaudi Dcus , , orationem meam. » Indc suul
illi Judaei, cpios modo in Evangclio legimus. l ticpic lin-
gua illos pcrduxit ad morlcm. Modo cnim in l-^sangclio
audi\imus. Adduxcrunl, ijujuil. Jiida'i (juamdaiu niiilic-
rcm licct mci'etiicem ad Dominjim . tcnlantcN illiim. cl
diccjitcs : <( Magistcr , Inee nuilier njodo com|>rclicnsa vil

» in adiiltci'io2, » In Jcgc ]\]ojsis sciiplum c>l , ul tpue-
ciimcjuc fuciit in adidtcrio comprchcnsa, lapidctiir. < Tu
') (jiiid dicis? )) IIoc lingua dicebat. scd crcatorcin iion
agiiosccbat. iNoIcbaiit isli oraic, iit diccicnl : « J'j ipc ani-
)' mam meam a lingua dolosa^. » Dolosc cnim acccssc-
lani, boc cuim volcbant agcrc. Vencral cnim J)ominu>
« ]Non lcgcm solvcrc , scd implcrc ''. » ct pcccata dimil-
lerc. Dixciunt eigo apud sc.liidici : Sidixciil : Lajudc-
liii! diciiiiiis ci : ULi est, (juod jicccala (limillis? Non lii
cs, (jiii (li( i^ : " Doiiata siiiil tibi pcccala lua '? » Si dive-
|'it : DimiliaLiii! (liccmii^ : l bi ol. (juod lcgcm \ciii>ti
' Jiicdli 1(1, S,

'
.).
•'
— J
.loaii. VIII.
'
,',
'
. — ' l's.il. « Aiv, j. ' M.illli. X, 17.
.'j
-i* * [d. IX, f». Miirc. II, 5-g. Liie. v, a'i.
'/) Aut |ii'(i IV1ar.sii|iiis ((•rttiiii |i('ciiiiia- .tiiiiiiniiiii ('oiitiiii-iililiiit, iil (%(
apuJ Jiiv«ii<il. ••t l'rffrt. iiiil |U'(> i|i!l.i (|iiH(luin INliiniiKiriiili »|>ccic, dr i|iiii
viilfl Sirinornliim in nnt. it/l Mriinoiirs .tnfin.it. Ofifi. T. 1. l'iuit. itii((>. < c/.
.V,\, Ip.so S. Diicloi' FoHet incniiirMt 1. N . <•«/. »n,). «\ i4<)'»<

282 S. AUGUSTINI EriSCOPl
adiiiiplere, non solvere ? Videtc linguam dolosam ad
Deiim. Ule, qui venerat redemptor, non damnator (ve-
nerat enim «Redimere , quod pcrierat^) « aversus est ab
ipsis, quasi conspicere eos nolcns. Non vacat aversio ista
ab ipsis. Intelligitur aliquid in liac aversionc. Quasi di-

ceret : Peccatricem mihi adducitis, Peccatores! Si puta-
tis, quia damnarc dcbcopeccata, avobisincipio. Et ipse,
qui venerat donarc pcccata, ait : « Qui se scit vcstrum sine
)> peccato cssc, prior in illam lapidem mittat^. » res-
ponsio, vel propositio! Si mittcre voluisscnt lapidcm in
peccatricem, ipsa hora itcrum recitaretur: « In quo ju-
» diciojudicavcritis, judicabitiir de vobis*. « Damnastis.
damnabimini. lUi tamcn , etsi crcatorcm non agnoscc-
bant, conscientiam suam scicbant. Ponentcs invicem fa-
cicm post fiicicm, ut ncc ipsi sc proptcr confiisioncm vi-
dcre vcllcnt, a scnioribus (hoc dixit Evangclista) usquc

ad minorcs omncs cgressi sunt. Dixcrat cnim Spiritus
sanctus : « Omncs decHnavcrunt , simul inutiles facti
» sunt. Non cst . (jui faciat boniim . non cst uscpie ad

» unum ^. »
Et exicrunt omncs. llemansit solus, ct sola. Re-

Y.
mansit crcator, ct cvcatura rcmansit miscra («), ct mi- ;
sericordia ; rcmansit, qui suum rcatum agnosccbat, ct
qui peccatum dimittebat. Nam ipsum est, quod convcr-

sus scribcliat in tcrra. Scripsit cnim in tcrra. Quando
cnim pcccavit homo, dictum cst ci : « Tcrra cs^. » Pcc-
catrici ergo cum darct indu]gcntiam , dans scribebat in
tcrra. Indulgcntiam dabat, scd, cura daret indidgcn-
tiam, crigcns facicm suam ad illam : «Ncmo, ait, lc cou-
' MiJiU Mu, 1 j . — '^

Jouu. v»ii. T
-r- ^ Mulili. vn, 1. — ' Viin\. .Mii, 3.
— 5 Oen. III, 19.

(rt) Niin)i|ni(l recliu.s : inistrm P
:
SEKMo xx , ni: nef.ris pszVl. xxxviii. 28'J
demnavit (a)? Et illa non dixit : Quare? quicl fcci? Do-

mine! Numquid enim rea sum? Non Iioc dixit ; scd ait
« Nemo. Domine! Semetipsam accusavit. ProLaro illi »
non potuerunt, subduxcrunt se. Sed illa confessa est cu-

jus Dominus non reatum nesciebat, sed ejus fidem atque
confcssionem quaerebat. « Ncmo te condemnavit? » At
illa « Nemo
: Domine! Et «Ncmo" propter confessio-
, >>
nem peccatorum, et^Domine !» propter indulgentiam

meritorum. «Nemo Domine!» Utrumque agnosco. Qui
sis,novi. Quae sim. novi. Tibi cnim confitcor. Audi\i
enim « Confitemini Domino. quoniam bonus est*. »
:
Novi confcssionem mcam, novi misericordiam tuam. Ista

dixit « Custodiam vias meas. ut non ddinquam in lin-
:
» gua mca. » llli dcliquerunt dolose agcndo ; /t>ta maîs

se absolvitconfitendo. « Ncmo te condcmnavit? » Illa in-
quit : « Ncmo. ^> Et taccns illc ilcrum scribit. BIs sc lip-

sit.Hoc audiamus! Bis scripsit scmel indulgcntiam :
dando, itcrum praecepta rcnovando. Utrumqueenim fit,

cum indulgcntiam accipimus. Subscripsit Tmpcrator.
Cum iterum Iôrma (/,») proccdit. quasi ilcrun) alia pr;c-
ceptadantur. Ipsa sunt. ])cr <|u;c primo in Aposlolo au-
divimus cbaritatcm illam impcratan;i (r). primo cnim
ipsam lcction«'ni ;iiidi\iiiiiis ; indc boc Ijisc Doiniims
dixil: " Dili^cs l)(tmiiiiini Dciini liiiini dc litlo < ordc liio.
«etdetota anini;i lii:i. cl dc lolii \irliilc lii;i. cl dili^cs

|»proximum libi l;iii(|ii;mi lc ipMim. In bi> diidbiis piiV-
» ccplis tot;iLcv pciidcl, cU*i(»|>licl;c -. 'i
1 Psal. c;v, I. — ^ Mnnh. xkh, ';l7-<to.
(u) Kidiciilo iii<', <t lii» iiilio |)M) iviu/ciiitiouK l'\\i>^ti\\^ Hiy\n\\: Wftr
ffnvit — (/') M oAl, R«'Mrij)l»iii), Di-ciiliiin Priii i|.i». niul»- rli»m Fo(wiiUi,
i.ittei<r FormiiKe, -^ {<•) I.iTln linril «nli- ,^t riiioiii m Ffi^tota Jnfchi V H.
liiii V. «. I,cm'iii (liarilHlis iipin-IJHl No;iov ^3<»i)ixc.v, i|m) alluilil ôUhfHf

liiin, et tolA (li* liii|M-rHl<ii'i' «iiiiilitiulo.
:^84 S. AUGUSTliNI Ei'lsCOl'[
Yl. Ne idiquis uostnuu laljoraret, duo quaedaiii suut
dicta : Deus et Pro.\inms, qui te fecit, et, cum quo te
fecit. Nemo tibi dixit : Dilige solem , dilige lunam di- ,
lige terram, et quaecumque facta sunt. In liis laudandus

est Deus, Lenedicendus est Factor. « Quaiu magnifica ta
» sunt opera tua! » dicimus. « Omnia in sapientia fc-
» cisti^. » Tua sunt. Tu fecisti omnia. Gralias til)i ! Sed
uos fecisti super omnia. Gratias tibi! Sunuis enim iuiago
et similitudo tua. Gratias tiLi ! Peccaviuuis. Qusesiti su-
mus ! Gratias tibi Non sumus neglecti.! Negleximus.
Gratias tibi! Cum
coutemucremus uou sumus uos te .
coutempti. Ne Divinitatem tuam obbti fuissemus, et te

amitteremus tu etiam uostram bumauitatem Susce-
.
pisti. Gratias tibi! Lbi uon gratias? « Dixi ergo Custo- :
» diam vias meas ut uon deliuquam iu lingua mea. »

,
llla euim nudier, cum offerretur causa adulterii, accepit
indulgeutiam, liberata est, oucrosum uolus est, quouiam

per baptismum, per coufessiouem per gratiam accipiunt ,
omucs ouuiium peccatorum suorum indulgeutiam? Sed

uemo nunc dicat llla accepit iudulgentiani; ego adliuc
:
Catecbumeuus sum. Faciam adulteria, quouiam accep-

turus sum indulgeutiam. Pone et me unum esse, quem-
admodum ilhi nudier («) confcssa est, et liberata est.
Deus uoster bouus est, et, si peccavero, confiteor ilb, et
dimittet mibi. Bouitatem ipsius attendis. sed justitiam

ejus considera. Quomodo ])Ouitatem ad indulgentiam
sic "justitiam ad poeuani. « Dixi ergo : Custodiam vias
» meas, ut uou deliutpiam in lingua mea. » Yellem scire.
si tempore, (pio sermouem Yestrae Cbaritati mi-

iu lioc
uistramus, uemo debuquat iu bnguasua. Inhoc tempore,
(pio bic sumus , forte uemo uostrum abquid locutus est
' Psal. ciu, 24.

(a) Hic iiitersero : qua.
"1
SLHMO XX , ni: vERnis rsAi., wxviii. 28.*)
niali, sed forte cogitavit aliquid mnli. Attcndite. " Dixi :
» Custodiam viasnieas, ut non delinquam in linguamca.

Dic vere « Posui ori meo custodiani.
: dum coiisistit
» peccator adversus me^. >>
\1I. Attendite. « Posui ori meo custodiam. dinn con-

w sistit peccator adversus me. » Stat adversus te aliquis
improbus. conviciatur tibi, dicit, quae nescis, Tn pone
ori tuo custodiam. '( Di\i : (aistodiam vias mea. ul iion
>> delinquani iii lingua mea. » Dicat ille, tu audi. cl
lace. DutC cnim res sunt, aut verum dicit, autfalsrnn. Si
vcrum dicit. tii fecisti, ut diceret, ct fortc hoc misericor-

dia est. (luin cnim tu non vis audirc. quod fccisti. Deu^.
quiciiram lui f;eiii. pcr alitpicin lihi dicil. (jiiod fecisti.
ul vel ipso putlore confusus ali([uando ad medicinain rc-

( iirras. ôli erô rcpendcre maliiin pro malo ; ncscis
ciiim,(pii tihi per i[)sum io([uatur. l'hgo. si ali([iii(l dicil.
(piod lecisti. agnosco le misericordiani consecutum. 11
aiil o})lituin tc piilcs. aut ad confiisioncm tnam lioc dic-

tiiin esse jiidiccs. Si non fecisti, libera est con^cicnlia,
(Jiiid ([iiaris'* (jiiid irasceris de eo ,
quod non fccisli.'
(jiiid (111111 ail lil)i : Imii'! 1'ibriose ? (lito lii i-cciiiic iiilii^
ad sccrcta (•oiisciciiliic. \ idc lc iiiliis. .liidc\ cslo. discii^-
sor lui csto. (Jiuerc ibi. l bi piilas, jxtsiii |)cc('ala mca.

(|iuefeci? Aut. si iion siiiil. iIk : Nnn lcci. Si : Nim lcci.
i
dicit libi coiiscicnlia lua, dic : <« (lloria iin>li.i li, cc csl,
» testimonium coiiscicnlifr nostiiC-, " l)i\il lilii li;ec
conscienlia tiia. lacc, dole illiiin dicenlem libi. I>i( cli.iin
tu Deo : Palci , i^nosce illi. <[iiia iiesi il. (|iiid (lical. KoLja
pro illo Dciiin. « Di\i : (liislodiam \ia^ mc.i>. iil iioii i\v
» liii([iiaiii iii liiimia mca. l*osiii oii mco ciislodi.im, dimi

» consi^lit |)cccaloi adNcrîi^ me. » INuli ciiiiii piil.iic.
ania Iiiik \ idcris saiicliis. si iiemo lc lciilcl. 1 imc es
' I'njI, ww III, -j. — '•'

j (01 . I, I i.
qS6 S. ALGIISTIM EPISCOPI
sauctus, qiiando aliquo convicio non moveris, quando
tloles dicentem, quando non curas, quod pateris, sed ta-
men doleseum, aquopateris. ILi est omnis misericortlia.

Doles, quoniaui et ille Irater tuus est, memJjruui tuuin
est. Insanit adversum te, phreneticus est, aegrotat. Dole
illum. Noligaudere; tantummodo de conscientiae tuae se-
curitate gaude ; inde dole. Homo es enim; vide, ne et tu
tenteris. Dictum estenim : « Onera vestra portate, et sic

» adimplebitis legem Christi^. » Modoj cumdicit, tace;
postea, cum quieverit, dic ei Frater, per saluleui :
tuam, quare mihi dixisti quod non feci? Peccasti in ,
me, rogo Deum pro te. Ego tibi quidem veniam do, et
rogo pro te D(mm meum, cuitecistiinjuriam, cumin me
peccasti. Noh uUerius iacere, noh superbirc Non dico ! :
lledde iUi, Deus, qui dixit mihi, quod non feci. NoJo
Jioc dicere. « Posui ori meo custodiam, dum consistit
» peccator adversus me. »
Ylll. « Obsurdui et liumiliatus sura (hoc sequitur)

» et tacui a bonis-. Obsurdui. » Non illum audivi di-
centem. Iste animus quantum profecit, qui etiam intus
in fratris errore , et conscientiae suae securitate gaudens ,
quod foris latretur, nescit! Quahs'ista anima est, quam

secura, quam gaudens! Ista est, quae dicit Deo : « Am-
» JjulaJjam in innocentia cordis niei, in medio domus
» tuai^ (^d). Fores elfractores puisaJjant, sed idonea erat
domus. « Obsurdui et liumiJiatus sum , » non adversus
illum superJjus cxtiti. « Et humiliatus silui a bonis; »
nec enim temporis erat, ut idiquid boiii di.xissem. Tcm-
pus est enim, ut taceas modo, posteaquam ille sincera-
verit (^), loquere, lunc intelliget. Plerumque fiUi aegro-
• Giilat. vr, 2, — 2 pjjI xtxvin, 3. — 3 ij_ c, 2.
(rt) EineiiJo : meec. — (^) Et paulo iiiferius : sincecavernnc. Noii reperio

in Glossaiiis, nisi partioipium Sincerann.
Stn.MO \X , Di: VKP.B.S PSAf. XX\VII[. i^-
taiitcs patics siios caecidciimt , tamcji iJli piopter
inliimitatcni liliorum et vapulabaut> ct })Joia]jaut. (Jucm
aHectum adhiJjcnt Jiiiis liomiues, ne moriantur, expec-
tantes salutem liliorum ! 8ed : Nou est lilius meus, ais?
Sed est opus Dei, imago Dei,- filius Uei. Si contemnis,
i|uia iioii cst iilius luus, iioli coutemnere, cjuia filius
D(!i est, iiater tuus est. Eigo 'c OJ)surdui. et JiumiJiatus
» sum : » .Noii supcrJjivi, scd « SiJui a Jjouis, et doJor

» meus rcnovatus est, » non de me, sed de ipso, quia
non Jeci. (juod di.xil. Hal)ui doJorem. sed, quia ita di.xil,
liaJ)ui doJorcm. Fratris enim mei curam geraiis reno\a-
tus est iii me dolor. Ista est via. Iloc enim lecit ipse i)o-
minus Pater noster , ([ui eliam ipse Sponsus dictus esi.
« Noii jcjunabunt filii S|)onsi. ail, (juousque cum ipsis

)> est Sponsus*. » VapiiJa\it a j)lircneticis liJiis. (jccidc-
runl ilJuui pJircnctici lilii. llogaxit proiJJis. J'ostea sin-
cera\erunl, agi)o\eruntet crcdidcrunl. ct, qui iioJucrunt
curari p(U'mcdicum, curati sunt per discijiuJum incdici;
pcr Pelrum enim curati sunt. Cum enim illos Pelrun in-
creparcl, aiunt « Quid iaciemiis?» Ait tunc Petrus
:
:
« Pd-nitcmini , et J>a[)ti/etur unusquis(jue \estruiii in

» noiniiK.' Doniini Jesii (iJirisli-. » Modo iurchanl , ukkIo
crcdcl)aiil. Yidetis , (piuJ la( it infiiinilas. ci .>anila>.
(^)iiando iiiliiini liicriinl, toJcrati suiil, (juaiido saJvi lacli
siiiil. icdcinpli siiiil. Iiidcctnos. Jralrcs. (piolic.MUiiunic

laJia palimur, taccainii.s. cpio ilJa lciiciinii.-> : .Vtil \ciiiiii
dicit, aut lalsuin. Iltsi non di.\ciil, et livi. (pnd .M^)iiia
.
ijon (licil, ct ego i('ci, (qitaiulum est, ut di(al, ul cô
'
conlundar. (|uia leci. Ista misericordia Dei esl, Si aiilcin
Iioc dicil, (juod non ieci, gaiideam de niea securilale,
doleam i\r iiatiis inilrmilalc. '< (laluit cor inciim intra
w ine'\ » icrlniit cor inciiin iiili.i nic c.v diJcctionc, (pi.ini

• I.iic. V, II .
— ''
Art. II, J8. — ^ INiil. \»\\ 111, ^.
288 S. AUr.USTIM KPISCOPI
liabeo iii fratrem, sed ternpus loquendi non potui niodo
facere. Inde ipse Paulus dicit : « INon potui loqui vobis
» quasi spiritualibus , sed quasi cafnalibus*. » Locutus
est tamen. Quomodo locutus est? Ergo « CiJuitcor meum
w inlra me, etin meditatione mea exardescit ignis. »lgnis
cst in me cbaritatis. Non habeo, cui dicam, quia infir-
mus est. Humiliem ergo me. Erit forte aliquaiido tempus,
ut possini aliquid loqui. Tamen « Dimitte nobis dcbita
» nostra, sicut et nos dimittimus debitoribus nostris^. »
Dimittam iOi , cjuodnon babeo in conscienlia. Parum

est. quia nibil babco in conscientia, sed rogem iUum
propter conscientiam.
Jam iste percurrerat « Dixi Custodiam vias
IX. : :
» meas. Ponam ori meo custodiam. Humiliatus sum, »

et « In meditatione mea exaidescit ignis. » JNescio quid,
:
subito educit bic aliud majus, et post tot certaminr,
magnosque labores audite quid dicat. « Locutus sum ,
>'inbngua mca'^. « Est enim lingua animee motusipsius

voiuntatis. Quemadmodum enim lingua motus est in cor-
pore, sic voluntas motus est in anima. Ibi est prima lin-
gua. Inde est inde loquitur Deo. Haec enim lingua
,
ministerium exbibet extra positis bominibus illa autem ;
lingua, quse est in motu voluntatis, ministerium exbibet

inlus manenti in templo suo. Ipsa est vera bngua. Unde
dixit Dominus, eos, qui adorantcum, « In spiritu, etve-
» ritate'^ » adorare debere. Ipsa est vcra lingua. « Dixi in
)) bngua mea : Notum mibi fac, Domine , finem meum.
» et numerum dierum meorum, qui sit , ut sciam, quid
» desit mibi^. » Si attendat Sanctitas Vestra . intelligat
primo sententiam, et sic Dominus misericordia sua, qua

saepe consuevit, dabit nobis orationibus vestris, ut pos-
• I Cor. ni, I. — 2 jviatlli. VI, 12. — •*
Pial. xx\vni,5. — •*
Jo.ui. iv, 2 }
— ''
Psa'. wwiii, .'?, (>.
SERMO XX. DE VEIUlIS PSAL. XXXVIII. 281)
sinius lianc discutcre, quia satis est ardua. «Locutus suni
« in lingua niea. iNotum mihi fac, Doniine , fmem meum,
» ct numerum dierum meorum, qui utsciam. quid
sit.
» desit mihi. » ^ idcte, quid ofet. « Notum mihi f tc, Do-

» mine , finem meum. » Finis est, fratres, ubi tendimus.
uhi perraansuri sumus. Quod exivimus de domihus nos-
tris, finis nohis fuit ad Kcclesiam veniendi. Ergo iter
nostrum hic iinitum est. Hinc iterum unusquis(|uc ad
domum suam finem hahet redeundi. Ihi finit, uhi ten-
dchat. Modo ergo in hac peregrinatione conslituti Jineiu
Jiahemus, ul)i tendimus. Uhi ergo tcndimus? Ad patriam
nostram. Quse est patria nostra? Jerusalem mater pio-
rum, mater vivorum. lllic tendimus. Finis nostcr ipsc
est. Etquiaviam nesciehamus. Ipse civis civitatis ipsius
fecit se viam. Nesciehamus, qua ire. Aufractus, nescio
qui, spinosi, hq)idosi, omnino graves erant in via. Dcs-
cendit huc ipsc primus, qui est ihi |)rin(i|)ahs, dcscei!-
dit quLcrens cives civitalis iliius. Aherra\iimis ciiim, cl.
cum simus civcs Jerusalem, facti sumus cixcs HahNlo-

nite, facti sumiis confusionis
filii Bai)jIonia cnim c-oii-
;
fusio est. Descendit huc quicrcns ci\es suos, et iaclus esl

civis noster. Nonnoveramus civitatem istam, proviiiciani
islam non no\eramus. Sed, quia nos ad iilam non\(iii-
iiius, desccndil iiac ad civcs suos, ct laclus cst i|)sc ci\is.
non consciilicndo. scd sus(i[)iciido. Dcsceiidil liii<-. (Jiio-
modo dcscendit? iii (oiiiia scrvi. Amhula\il liicinicr nos
Dciis Ilomo. Si eiiiiii laiiliimiii<i(!<i Iloiiio liiisscl, ;i<I
Dciim noii pcrduxisscl. Si laiiliiiimiodo Dciis liiisscl. Iio
iiii!iil)us coiijiiiictus iion iuisscl. Suscc|)il iiol)is<iiiii <<)ii-
<liiioiiis ir<|iialilalcm, liahciis < iim l*;ilr<' I)i\ iml;ilcm.
Siis<('|»il iiol)isciim lciii|>()ralil.it<iii, li;il)cii.s iiim l'.iir<-
rhiiii!;ii('m. Ilic ii()l)is<iiiii ;c(pialis, il>i l'.(lri .i(|u:ili>.
Dcs.ciidii liiic <i\is 110 l<r, cl .til : (Jiiid lii. ('icilis' Cj.
(,X\1X. *9
ves Jerusalem ! Iniago et siniilitutlo Dei uon est erecta,
nisi iu Jerusalem. Slatuae Dei in hac vita non ponunlur.
l.aboremus, redeamus! Qua redimus? Ecce substerno
me vobis, fio vobis via, ero vobis finis. Imitemini me
f< Notum milii fac, Domine . fmem meum! » Ipsum cre-
dimus, qui est finis noster.
X. Deus Pater nunc loquitur. Ego dico tibi , o Ani-

ma . quam ego feci , o Homo, quem ego feci , ego dico
libi : Finieras. Quid fniieras? Perieras. Misi tibi ,
qui te
(|U8esisset; misi tibi . qui tccum ambularet ; misi tibi, qui

ignovisset. Inde ambulavit pedibus, ignovit manibus.
Jnde, quando post rosurrectionem ascendit, manus
Jatus pedes ostendit manus, unde indulgentiam de-
, et :
dit peccatorum; pedes quibus pacem annuntiavit de- ,
sertorum latus unde cucurrit pretium redemptofum.

; ,
« lînis crgo legis Christus ad justitiam onmi credenti*.
» Notum mihifac, Domine, fmem meum. » Jam factus
est tibi notus fmis tuus. Quomodo tibi notus factus est?
Finis tuus pauper fuit, fmis tuus humihs fuit, fmis tuus
ahqiis caesus est , finis tuus sputis obhtus est , adversus

fmem tuum falsum testimonium dictum est. « Posui ori
» meo custodiam , dum consistit peccator adversum me. »
Ipse factus est tibivia. « Qui dicitsein Christo manere,

wdebet, quomodo ihe amJjulavit , et ipse ambulare^. »
Est via. Modo ambulemus non timeamus ne aberre- , ,
mus, Foris a via non ambulenms dictum est enim ; :
« (îrca viam scandaJa posuerunt mihi , et circa viapi
» muscipuhmi (a) posueruut mihi*. » Etecce illam misp-

ricordiam. Nc in muscipulam incidisses, ipsam miseri-
cortham hal)es îam. « Notum mihi fac , Domine , fmeni
' Rom. .\, ', — 2 I Joan, ir, 6. — 3 psa| cxxxix, 6.
(«, QiioJ Hflira-) r\1Ul et ihaico Trotyc?, Augustino fl hic, et Eifarmt. lf\
in Ps. XXX. V, 5. MiisLipiita est.
Stoo XX, mt. XXXVIIl. fifi YliRniS
anl
«meum. » Ecce habes finem.
Christum redemptorem
1 aa u. ûo,.odo mutatus
est Chnstum? Attendite, uuid
dixit. « in lame et s,t, in
tera usque « gu,s scandahzatur,
, frigore et nud,tale, . Jt
L-
» tus su.n omma
:
ego non uror^^
on,n,hu., ut o,nneslucr,laceren,^
et
i^
Pusui
meo custod.un du.n cons,st,t
>>ori
peccato,- adsersu,n
«me .Qua^sunlvchaPauh,
fratres. « Qu,s nos
sepa-
»nd.,tachar,tateChr,st,?. l.mem
attende. « ()u,s n,e
separah,t a chantate
>'
Chr,st,? Tr,hulat,o , an prl-ssura
an persecut,o an nud,tas
>'
, an periculum^?. a.nanl ,
tem o lerventem, o
currentem o pervenientem Viru.n , '
gmd pat,o^l.atur iy^c amn,a , c|uomodo lervehat, <n,ol

modo docehat. « Quis ,iie separah,t a chantate ChrLt. "^
» A.,gust,a ? . et cictera usque : . An gladius ? . Quid pas-

sus ost ,ste. El ne ahûis puta.et , <|uia inde superhieJ.at,
ail « l<ratres
: , arkt.oi- u,e ,ion app,ei,e„d,sse ^ >,
Al. lloc ut quid :

u iNoLun, n„h, lac, Uo.nine,
iine.n
«meum, et nu.nerum dierum
.neorum, cp,i s,t: „ Ouan-
tmn h,c haheo v,ve.c. li
<,uid tihi, sce dien, ?^. Lt
" ^•'^'m ,
<j,nd desit nnl.i . Ouid desit , sed ad :
.ctei„iia-
,
t<'iii. Modo attende i*a.,lum. Post tantos
lahores di.u.rMe-
"•atos adliu,: KiVle, ait, ..o., a.hit.o.- app.elie.ul.xM- „
Aud, d.ce.ite.n : « gu,d desit niil.i. . i\e.i,o ei-ô ,li,.,l :
Jinii .nijltu.n jeju.iavi
, m.dti.n, laho.avi , .nidtun. d„-
jiiav.. ,ia.n o..ii,ia piarepla \)n liri. il,i,i |iri , |,o,|i,.
!fec., ,-t a,iliii,: l,o.lie,Til, si ali.piaii,lo jcrisli. ii,.,i s,-n,-
jlier lio,lie lial),-l. A,l eia.^limi,,, s, N,-,i,-iis, li,),li,,. Iial),-|,i,^
ietad anii.).. ,l.<,n. si ve.ieris, liodie eiit. Se.iip,i
u, |„J
ihc di, :
H Uu.d desit inihi. .. Si enim l»aiilii.-, „, (.,,„,;.
lai.oiihiis miles ciwiestis, si eni.n ill,' ]),).st lantani e\,,, ,-
« Ph.lij). i.i, «7. - '^
.4 c;n.'. X., a^-ii,. — -I
, t;o,-. .x. a,. _
I
"". »'». — ' l'liili|..

ui, li.
,(„,,,
nj.
'1C)1 5. ALGLSTIINI EPISCOPI
tationem . et post tantas revelationes . raptus usque lu
tcrUuni ccelum el audivit iiieffabilia verba et tamen
. .
ne in revelationibus extolleretur. accepit stimulum car-

nis.quiiilum bumiliaret. quis est . qui dicere \aleat :
Sufficit? Inde ergo Domine, fmeni -< Xotum fac niibi,

w meuni. Ya ccce babes ante te Cbristum fmem. ^«on
liabes jam quod quEeras. Cum jaiu credidisti. jam agno-
,
visti. Sed non iu fide tantum res est sed in fide et , .
opere. Utriimque necessarium est. Nam et « Daemones

X credunt audistis Apostolum^ et contremiscunt^; » non
autem prodest ilbs. quia credunt. Parum est fides sola,
iiiî tt opera conjungantur. < Fides . quae per dilectionem

upcr.itur-. ' ait Apostohis. Xotum fac mibi Domine, .
. fniem uuuni . ct numt-rum dierum meorum qui sit. » ,
Istud 11011 dicitur. quia si unusquisque nostrum sciret,

.
quando moreretur, decerueret sibi verbi gratia, ut bene

viveret, Inde ipse Magister volens nos soUicitos fieri in-
tenogatur de die. et bora. et dicit : - De die ilbi. vt
» hora uemo scit. » ?solebat cnim. ul illi ^cirent. lnde
dixit Xeque Filius'\ Hoc (.st uon vobis expedil. ut
: < > :
sciatis; eritis enim negligentes. non solliciti. Eo magis
bene vivetis cum solliciti fueritis. non quia nescio

, .
dic-m iiam . Omnia. qure babet Pater. mea sunt^. No-

-
:>j tum mibi tar. Doniint'. fmem meum . et numerum die-
» rum iiu"iuiu. ipii -il. _Notum ]]\c -

milii istud . ut
semiirr >im ôlliritu> . quia nescio. ([uaiulo veniet fur
iil iinMiim. '

(Juid ilc>it mibi, >.
\!L llii irgo, fratrcs, sinms cauU. ut noverimus,}
quid dcsit unliis. 'rrntatio l!!iiistianorum probatio Cliri
ti.uiorum est. .Nam i[ui irni;itur. ostcnditur illi, quid ill
dcsit. Duff^ res sunt. Vui ostenditur lili

,
quul babeat
aut oslt-iulitur illi . quid desit. Tentatus est Abrabam
1 Jatol), II, 19. — * Galat. v, C. — ^ Mai -. .\:;i, Sa. — * J0311. xw, iSI
SEl.MU XX , DL VZr.BIS l'i\L. WWilF. Q(j3
11011 , ut ostenderetur illi , quid illc liiiljuisset , sed , ut

ostenderetur noLis, quid iniitarcmur. Tcntatus cst autein
in filio. Qua? illa tentatio fuit? Optavit filiuni in ielal(*
provecla, dequo jaiii dcspcraLatur. Taiiicn, duni pro-

inissionem Dei audivit , non ha^sitavit omnino, crcdidil.
accepit; nieruit, suscepit. iSatus est, nutritus cst, in
aetatem perductus est. lactatus [a) cst, et dictum est ci :
« In semiiic tuo hcncdiccntur omiics gcntcs^. » JNovcrat

ille, in quo semine. Habemus enim tcstimonium in Evan-
^^clio. « Abraliam concupivit dicm nicuni ait . . \ idcrc ;
» et vidit. ctgavisus cst-. ^> >io\crat crgo, Post illa aii-
tem omnia,quae credidcrat, audivit a Deo : Abraliam,

otrermiiiifilium tuuiii sacrificium. Tcntatus cst-", Quarc?
Xon novcral Dcus fidem ipsius? Scd proptcr nos liav
ostenderc dignatus esl. Xobis cnim dicitur : Offcr milii
sacrificium saccelli ('(^ ' tui; et dulntamus. Quod sacrifi-
cium? « Datc elccniosMiam, ct cc(C \obis niunda sunt

» omnia^. » Et itcruni : « Aliscricordiam \olo, ([Uani sa-
>^ crificium^. » Da ali(|uid de sacccllo tuo, dicitur libi ct .
ligas. Quid si tibi jubcrcturdc filio tuo? Ecce dc sac-

cdlo tuo sic dul)itas , dc iilio tuo quid lccisscs? « l t
»sciam, quid dcsit niilii. " Diclurus sum non sinc do-
lorc ct pudore. Plciivquc foeminae Ibrtc volunl Dco scr-
virc, ct si audaccs fucrint dicunt parcntibus Dimillc , :
luc. Virgo Dci \<)lo cssc , aul scrvus Dci \olo es.-e ;
et
audiunt : Nec salva sis, ncc saivus sis. >crc non iacies,
quod\is. Quod cgo Nolo, boc facics. ( biid si diccrctur
libi : Occidc? Vi\is. aHcrna promiltitur tii>i anlc

vila ,
te cst, ct resistis . ct dubilas, rt oppugnas? Ccrlc Clins-

I
C.ii. xMi. iS, — 5 Jo.iii. Mii.Sei. — ^ C.u. xMi. — Mur »i, ,i
— * Maltli. I», 1 ^. »1 .\ii, :•
{«) Rc^ciib.. fiJei.lei ; .,bhutatu>. - MH -U|.M <*"" ' f » ^- "•"
vi'l»^ nolom fi, |>. it>i|.

SgA S. AUGISTIM EPISCOPI.
tianus Quare? Domne 'a"} Ouia Christianus sum
es.
ideo non debeo haLere nepotes? Debes habere nepotes?

Scis. quantum tihi deest. Quod heri jejunasti? Canta,
quod iste dixit « Xotum fac mihi :Domine finem . ,
>) meum. et numerum dierum meorum. qui scit, ut sciara.

)j quid desit mihi. » Praestet enim Deus, et misericordia
ipsius, ut quotidie agitemur, aut tentemur, aut probe-
mur. aut exerceamur, aut {b) proficiamus. '< Tribulatio
>j patientiam operatur, patientia probationem, probatio
» spem , spes vero non confundit^. »
XIII. Ergo, fratres mei. optemus quotidie scire. qui

simus . ne, cum securi sunius, postea veniat dies. et
nihil inveniatur de eo, quod putabamus , et dicatur no-

bis : « Ergo fratres
In inferao quis confitebitur tibi ^ ? >> .
mei , demus operam quotidie proficiendi in Dcum non .
parcendo rebus caducis, quas hic sumus dimissuri. At-

tendamus Abrahae fidem quia et ipse pater noster fuit
.
imitemuT devotionem, imilemur fidem. Si in filiis nos-

tris tentati fuerimus non timeamus si in saccello non
, ; .
teneamur; si infirmitatibus corporis nostri aliquid fuerit

ingestum spem nostram in Deum coUocemus. Christiani
,
sumus, peregrini suraus. Xerao terreatur. patria hic non

est.Qui hic vuk habere patriam et istani perdet et . ,
adillam non veniet. Ut boni filii ad patriam tendamus .
ut cursus noster approbetur . et perducatur. Conversi ad
Dominum, etc.
1 Rom. V. 3.— 2psal. VI, 6.

[a) Non iousitata S. Docfori comppllatio. — [b) Foriassis : nt.
SERMO \XI. DF VERB15 PSAL. XXXII. i<j5
SERMO XXI.
De verbis Psalmi xxxu, veis. \. Ejiultate, Justi. in

DuitiinOy etc. («).
S^NOPSIS.
I. Qnos (ipceat Laiis Dei. II. Xon jiirlicandum "cle Deo e

temporali Iinpioiuin felivitate. III. Deii-; a Kectis corde etiaiii
iii adversis laudatiir. lY. Castigatio divina palerna e.st. V, Usus
iacit divitia>> bona.s, aiit malas VI. ExenipUiin Job Christianis

jf>roponitiir. VII. Rectitndo rordis Job in oiiini tentalione.
Vlll. Dei coiisilia adoraiida, non discutieuda. IX. Iinploiandus
laiiien iii adversis.
I
I. In Dei laude i^.didcn'. et lautli Dci \ivond(» c oti-
'
Rruere, admonet nos. «juod modoranfavimus. Exultate, '
justi, in Domino. Re<'tos clecet lauuaUo*. >'Sienim rei-
los decet pravos non deeet. Qui autem recli ipsi etiain
, ,
I
justi sunt, (|uil)Us dieitur. ut e\ultent in Domino ; ipsos

I
iiim deeet iaudalio. Qui autem pravi nisi peccatores et ,
I
iui(|ui, (|ui in Domino cxultare non possunt (]uoniam .
nr)n cos (lecet lauilatio. Mcrilo dicitur in alio Psaiino :
IVdalori autein (li\it Deus : l t (juid tu enarr.is justi-
• l'«al. \.\%ii, I.
('^1 lli (lo licc /o/. 71. />. 9. •i>t>'ri|>lil« : Srr/no fiH-ti .4u^ti$liMi ff.
/'- Piifr, rt l,iz"-'> V\ hv, ••l .lol.^ Hi<i"H» <. i'ii-i.Iii N..«frr, Virtim rrr-
i"i i|.c |.rof»liT hiipioiîini f>lti*ifiiti«m, nfe nroi • i^ Jii>lo>Mm »

'.liii.lii nct» di-st^lrti' ilchftr, l.in-iM h>i{>i> ^t 1 ) < ... t-.Jtlioa« |k»»I Sir-
ir>r, \ f .
'
'^9^ S. ALIGUSTINI HPISCOI'1
» tiasmeas, et assumis testameiitum meum per os tuum^? »
« Quoniam rectos decet laudatio , » et ulique justifica-

iiones Domini , et testanientum Domini ibi est, ubi laus
Domini. Merito et alibi dicitur : « Non est spcciosa laus
y> in ore peccaloris^. » IILi enim non decet , speciosa non
cst , et ubi speciosa est , ibi decet.
II. Qui sint tamen recti viri proprie, utquisque agnos-
cat, utrum in ore suo speciosa sit lai Dei quaêntes ,
Scripturas invenimus hoc modo. Psalnius quidam dicit :
« Quam boniis Deus Israel rectis corde. » Et sequitur :
'<Mei aut(;m penc commoti sunt pedes, quia zcla\i in

» peccatoribus pacem peccatorum intuens ^. » Confitetur
iste non quidem aversionem, et casum suum, sed tamen
|)criculum. Non enim se cecidisse dicit , sed pedes suos

nutassc, ut caderet. Hoc enim ait Quani bonus Deus : «.
» Isracl rectis corde. Mei autem pene commoti sunt pe-

>^ des. » Cum autem se ]>cr lioc quod est aversiis , dis- ,
cernit a reclis corde confitetur se aliquando non fuisse

,
rcctum corde , etideo pene commotos pedes suos. « Bo-

» nus ergo Deus Israel rectis corde » mihi au-
, inquit , ;
tem ahquando bonus non est visus quia non eram rectus ,
corde. Non est autem ausus dicerc Non est mihi Deus :
visus bonus sed tamen hoc dixit. Cum enim ait «Bo-
; :
» nus Deus Israel rectis corde; mei autcm pene commoti
» sunt pedcs , » ostendit, quia propterea moti sunt pedcs,-

qiiia non ei videbatur bonus. Unde autem non ei visus est
lionus Dcus? Paulominus effusi sunt gressus mei. Pau-
'<
» lominus » quid cst? « Pcne effusi sunt. » l nde? « Quia

» zelavi in peccatoribus pacem peccatorum intuens. »
Attcndi , inquit ,
pcccatorcs non colentes Deum , hlas-
pliemantes Deum, irritantes Deum. Vidi, quod abundent
pace, a])undent felicitate, et visum est milii quod non
,
' Ps;il. XMx. 1(1. — '^

ILccli. XV, 9. — ^ Psal. i.xxii, i-J.
,
Sl.P.MO XXf, l)j; VL.RI5IS 1'5.\L. XXXtl. 'Kj''
rectc judicet Dous blasphematoribus suis donans felicita-
tem. Hoc crgo cum intueretur , id est, felicitatem malo-

rum , tlixit nutasse pedes suos , ut non ei videretur
honus Deus. Sed . quia postea cogno\it, sicut in ipso
Psalnio «licit : f< Suscepi, ut cognoscerem, » et addidit :
o. lloc laJjor est ante me ; >^ quare sint iniqui felices
« Jloc ]a])or cst ante me, ait , donec introeam in sanc-

)> tuarium Dei , et intelligam in novissima eorum^; » quia,
q!ii]3us modo iniquis ad tempus datur felicitas , servalur
in novissimo poena sempiterna. Hoc cum cognovisset,
factus est rectus corde , et co.^pit laudare Deum iu onmi-
])us , etin iaboriJjus piorum , et in ipsis felicitati])us im-
])iorum, atlendens Deum justum esse retributorera in
liovissimis , nuncverodare quil)usdam temporalcin feli-
citatem, quil)us servat iu extremo sempiternam infclici-

tatem, et quosdam pios exercere in prnesenti infelicitale,
quibus rursus servat aeternam lelicilalem , et oportere ,
ut nmtentur vices , tanquam Divitis illius, « (Jui epula-

>j ])atur <|uotidie splendide^, » et Pauperis illius ulcerosi
jacentis ad januam Divitis , et de micis , ([uae cadebant

de mensa Dixitis. salurari concupiscentis. (lum autem
mortui essent ambo, iile in pCKua in inferno esse <(ipit ;
ilie in sinu Abrabtt! recjuievit, et cum inilignuin \i(lere-

tur Di\iti , et vellet sil)i i\r modico digilo La/ari slillari
gutlain aijUii', vicissim tledigilo ipsiusdesiderans giillaiii,
dc cujiis meiisa ille (lesidcraNit micam , audivil ah
AJ)ialiam sentenliam recli Dei. « l"ili, iinpiil , meinenlo,
)j (juia recepisli hoiia in \ila lua, La/.arus aiilem mala.
» iNuiK! \ero liic i((|iiies( il , lii aiilem loi(|iieris\ » In
liu;c novissiiiia. inteiidil as|i('( liiiii iiiliaiis iii s.iik lii.ii iiiiii
Deiille, < iii iioii v i<l<'li;ilui hoiiiis Dciis, (piia /.<'lav il iii
p<'c<aloril)iis pacem pec<aloriiin inliiens , <•! agiiostciis
«7. — ly.—
'*
' rsii!. i.wii, i(», Liuv \\i, •'Ibiil. a.\.
298 S. ALGUSriM EPISCOPI
judicium Dei verum , et justum , quod quidem modo
agitur, sed occulte, futurum in fmein manifestatione, et
tanquam correcto corde ex pravitate propria , admota
velut regula justitiae Dei ,
qua cor torturii corrigeretur ,
erupit in hanc vocem, et ait : » Quam bonus Deus Israel

» rectis corde ! » Modo intelligo bonum , quia factus sum
rectus corde ; antea vero non mihi videhatur bonus, quia
nutabant pedes mei. « Zelavi enim in peccatoribus pacem
« peccatorum intuens. »
III. Si ergo jam tibi videtur bonus Deus et quando ,
malis dat felicitatem. unde solebas murmurare adversus

Deum , factus es rectus corde , decet te laudatio ; « Ilectos
» enim decet laudatio. » Si autem sis pravus, non te de-
cet laudatio.Quare non te decet? ôn erit perseverans
laus,qua laudas Deum. Laudasenim Deum quandotibi ,
beneest; blasphemas Deum quando tibi male est. Et- ,
enim tunc tibi placet quaiido dat fehcitatem; displicet ,
autem , quando castigat. ôn es rectus corde, non po-

teris dicere canticum illud allerius Psahni : « Benedicam
» Dominum in omni tempore semper , laus ejus in ore
w meo ^. » Quomodo enim « Semper, » si tunc , quando
tibi bene est , laudas , nonet, quando tibi male est? Quia
et ipsum ; quod dicitur male tibi esse bene est si cas-
, ,
tigatorem patrem esse intelligas. Puer insensatus amat

plerumquemagistrumblandientem oditcaedentem; puer ,
vero intelligens intelhgit magistrum bonum et blandien-

tem et caedentcm. Blanditur enim, ne puer deficiat; cae-
dit, ne pereat. Tale itaque cor cum quisquam habuerit
id est rectum
, ut non ei displiceat Deus
, et (juando ,
facit quod forte ilh ad tempus adVersati videatur, setu-

rus hiudet Deum (fuia« Semper » laUdabit et vere illum
. ,
decel laudatio et verefid(}liter cantat.« Benedicam Do- :
* Psal. .\x.\in, 2.
SERMO XXI, DE VERB[S PSAL. XXXII. Q99
X minum in onini tempore . semper laus ejus in ore meo.
» Flagellat autcm omnem filium, quemrecipit ^. » Quid
crgo eligis? Flagcllari, et recipi. an non tangi, et non
rccipi? Yide ,
qualis sis filius.Si haereditatem paternam
appetis, flagcllum non recuses. Siflagcllum rcspuis, nega
liciereditalcm. Quocnini te erudit, nisi ut det haercdita-
tem ? Haeres patris tui ut esses, non te increpavit, non
ohjurgavit, non castigavit. non verberavit ? L t quid hoc?
L t ei succederes in domum quandoque ruituram , et fun-
dum quandoque aurum non diulius in
transiturum , et
lioc saeculo mansurum quam tu ipse qui aurum possi-

.
,
(lcs. Etenim aut vivens amissurus cs quod hahes, aut ,
nioriens rehcturus. Proptcr istam tamen temporalcm

Ijaeredilatem pcrlulisli flagcUa patris tui, et murmu-
las ad Deum erudicntcm , ut det tihi regnum cfFlorum?
IV. Cum crgo tahs es, ut placcat tihi Dcus . ct casli-
âns placcat tihi; autenim estin te aliqiiid. (juod flagello
( orrigatur, aut ipsa rcctitudo tua in flagcÎlo prohatur;
( um crgo talises, lauda ; securus enim laudas. Quare sc-
( iiruslaudas? Quia dcccntcr laudas . (juia pcrscvcrantcr
l.iudas. Non ciiimliinco, nc modo laudcs , post pauluiuin
l)las|)hemcs. Noii timco, iicsanuslaudes , et ipgrolus l)las-
|)li('iiics. .\()ii timco, iic (lc saiii orc pioccdal laiis Dci.de
agroli linguaquuTalurAIalliciiiaticus.aiil Sorlilogus,(pia'-
ratur Pnccantalor, ct rcmcdionim diaholicorum Alliga-
|or(r/). Non limeo,(juia jam iiitcllixisti lionum Dciim cssc,
ct cumcasligal, ct scis, (piia illc,(pii pciculit iiliuin. no-

\it ct (piando j)arcal. Dcccljil lc laiid.iic, (jiiia scmj)cr
' Hehr \m, (>.
(a) Miithriiiiidciis,». o. AslroJDûx, l)i\iiiiili)r, iil Sii-|ii' 111 <>|)|) *> l>i)r'n-
ris. I'ni Sortiloffo riitlo Soriilrpîim.wX 1 III. I' II /// F><iii\'. Jonn. «. 1.
Trtict. 7. <•(>/. '.i\\, lllii iMi.iiil fnritiiltiort. Killintilt , i|tll(' llifiiiorat, .ilil>l
pliirifK f.iifiiiira<, i. r. .\iiiiil(*l.i NOrnl.

'^QQ S. AIJGUSTIM EPISCorl
i.erseveranter lauclabis, et erit

semperlaus Deiinore tuo.
Accipis libenter blandientem

patrem , accipis libenter et
curris, cum blandi-
flaocllantem patrem. Non ad illum
tlagellat. Si enim boc feceris,
tur, et fugis ab eo , cum
patre ,
eris tanquam puer, qui , cum fugerct a llageilante
mangonem (./) et putavit eum
incurrit in blandientem ,
suum malum et prcTtulit dolos

bonum ,
patrem vero ,
praeterendo autem
blandimentorum veritati flagellorum ,
conditionem (b). Mutatu

amisit ba;reditatem, incurrit in
consilium,etfaccor tuum rectum. Non
emm mutatus
est Deus sed tu mutabibs es. Agit ilie
quia flagellattc ,
,
aliquid per commutationem , ut tu meiius commuta- m

Nam si reimquat te, etnegli-
tus percipiasba^reditatem.
tunc multum irasci-
gat te, quando tilî videtur bonus ,
lur. Intendat Cbaritas Yestra,

quid dicat abo Psaimo m
Dominum peccator, » Ait.
Scriptura Dei. « Irritavit
de irritatoDeo.
Quareirritavit?Videte, ubi exclamaverit
Dommumpecca-
Utique adiracundiam majorem irritavit
>>
tor.
c<Prcemagnitudine,inquit,iraesucenonexquiret .
y. ContraJob sanctus benedicens

Dommum in omni
erat iaus ejus, cum esset
tempore, in cujus ore semper
in diviliis suis, faciens de
ilUb
dives , benedixit Dominum
ejus enumerantur,
onmiaopera bona ,
qua. in Lil^ro
vestiens nudum suscipicns
frangens pcanem esurienti , ,
de dmtiis suis
peregrinum,etcc«tera,qu«. soia divitcs
soia iucrantur. Ncque cnim iu-
percipiunt ,
qua^ divitcs
iucris qu,3e fdns suis rclin-
crantur, aut pr^sumunt de ,
niortcm sit iôsses-

quunt. Ncsciunt cnim, quis post corum
vanitatem Scriptura!
surus iaborcs ipsorum. V:t i.anc
univcrsa vanitas omnis bomo
vi-
dixit: « Yerumtamcn
cui congreget ca -.
Lrgc >^
ccvens. Tliesaurizat et nescit
1
psal i.
— '-^
Psal. xxxviii, 6, 7.
.„'..
(a) Similia
.\
c
supra Scnn.
t'// n.
ril. ,, ^
3.
_ (f)
Vj In s.er\itutem. Quo perlMV
Capuol. ct Lawpnd.
Stnsuh voci. obsctii.s ai-ud Suet.
.fuJ.
.
SERAIO XXI, DE VERBIS PSAf.. XXXII. 3o l
lucrum totum quod fit de divitiis, thcsaurus cst rcgni

,
(fjelormn. l nde Dominus dedit consilium non ut pci- ,
das, sed ut mutes locum auro tuo. ?Son enim u'\l libi:
( iim dederis perdes sed male liabens in terra in ccrlu
,
, ,
c<,'o tibi scrvabo. Quid times ne perdas? In Cfjelo ponis. ,
custode Christo. Si locus te solhcitat, coelum erit;si

custos, Cdiristus Quid times, neperdas? Ergo cum
erit.
haec de tahbus faceret Job utique operabatur, et in ipsis ,
operibus cjus Deus laudabatur, etbcncdicebat Dominum

in his, qua? acceperat. Non cnim verc , fratres . diviliic
accusantur. Putatis, quando vidctis divites malos, chvi-

tiasesse mahis? Divitife non sunt mala?, scd ihi; divitia)
autem dona Dci sunt. Da illas justo, ct vide, qua* bona

indc faciat. Numquid ideo malum vinum,quia, ncscio.
quis se inebriat'.' Da sol^rio bcne utcnti et vidc munus ,
Dci. Sic da aurum homini avaro. Lt ampliusficiat hoc,

<piod Iiabct, cpnv^rit committere omniafacinora. Da aurum
liomini jiislo , ct vidc . quemadmodum dislribuat quem- .
admodum inqxTliatitr. qucmadmodum.^piibiis poliicrit
ii<'(:essitalil)iis liominum sub\('niat. Non crgo divilia',

sed utcns malc divitiis ipse cst malus. .lob crgo hcnc usus
cst divitiis, sicul l)cnc iisiis cst Abraliam. Ccrtc ciiim ,
fratrcs, illc mcndicus ulccrosus jaccnsanlcjaniiamdisilis

ita egcns crat , ut cancs hngerent ulcera cjus. Sii: ccrlc
Icginms, sicscriptumcsl, ct tamcn (pio ablalus csl?« lii
» sinum Abialia" K » Kcccnsc Sciipluias, \i(lc, si pau-

pcr liic fuit Abraliam. Invcnics illiim liabiiissc lii( niiil-
liim aiiri, miilliim argciili, iiiiilliim pccoiiiiM, miilliiin
iiiaiicipioiiim , cl pracdioiiim. I*jô paiipcr lcNaliir iii
siuiim (li\ ilis. Si mcriliiin illi paiipci tas laccrct , iioii ciiiii
atl rcipiicm Abraham ipse pnecedcrcl , d ciim mh t c-

dcntem siiscipcrcl , H'd (piia lioc in paupirc La/.arocial,
' I.iic. xv(, 'ja.
!!n',i s. At:f;lJSTiM EPiscoPi
quocl erat in divito ALraliam , id cst, Immililas ,piptas,
Dei ciiltus, Dei observantia , nec illi obfuerunt tlivitice,
nec huic paupertas meritum pietas fuit. Inde

, secl illius
inillo divite, cpii male mutavit vices, non reprehendun-

lur diviti;i? ipsius, secl animus ipsius. « Induebatur cnini
» purpura et bysso , et epulabatur quotidie splendide ^, «
Kt patiebatur ulcerosum mendicuin jacere ante januani

suam? et eum superbe contemnens non satiabat ejus ino-
piam. Quid putatis dixisse divitem fastidientem mendi-
cum? Quid hic jacet iste Sed merito ilk hni>ua, quae
!
contempsit pauperem, guttam de digiloejusdesideralât.

VI. Cum ergo Job sanctus, ut dixi, haberet mukas
divitias, laudavit Deum, tentatus , ut probaretur ; pro-
batus, ut ostenderetur. lâtebat enim non solum homi-
nes, sed etipsum diabolum hitebat, quidihgentiusinspi-
cit quam quisquam hominum. Latebat ergo eum quis
, ,
esset Job, sed Dominum non hitebat. Permisit tentato-

remprobator; probator autem non sibi, sed nobis, ut
noliis manifestaret ,
quid iniitaridebeamus.Non enimipsi
diabolo voluit ostendere Job , sed per diabolum nobis ,
ut diabolo victo nos haberemus , cjuod imitaremur. Ergo
amissis omnibus, non pauhitim, sed repente, ait: « Do-
» minus dedit, Donhnusabstuht. Sicut Domino placuit,
» ita factum est. Sit nomen Domini benedictum. Sicut
Domino placuit, ita factum est ^. » Non potest pravum
»
esse, cpiod Non potest malum esse quod

recto placuit. ,
bono Bonus
phicuit. « cnim Deus Jsrael rectis corde. »
llectuscorde erat Job, ideo decebateum hiucUuio. « Do-
» minus decht, Dominus abstuht. Sicut Domino phacuit,
» ita factum est. » Confessus est lauchins « Sit nomen :
» Domini beuechctum. Dominus dedit et Dominus abs- ,
» tuUt, » Erat copia , nunc est inopia. Apud me rei^
\ L«C, XVI, 22, — 2 Job. l, 2 1.

SteftMO \Xi , DK vr.iihis psAr. \xxrr. uo3
iiiUtatae sunt, ijle non est mutatus. Ego aliquantlo divrs,
ali(juando pauprr. Ille semjêr tlives , semper rectus.
semper pater. nomen Domini benedictum! » Non
<( Sit
cnim benedictum erat nomen Domini in copiamea,et
maledictum eril in inopia mea. A])sit boc a me. Hoc
dicebat Job divitiis interioribus ditatus. Totam domum
amiscrat, sed pectus plenum erat. Amiserat domum,
aurum. implexcrat pectus. Deuspro bis omnibus, qua?
dederat. ipsc aderat, « Dominus dedit Dominus abs- .
» tnlit. » Videle, ([uemadmodum inteilig.il supereminen-
tissimam |)0t('slateni. ?se forle Deum velis colere , o

(-lirisliane! ])i()pler rcgnum (îeloi inn . et diabolum li-
meas pjoplerboiia teiTena. Omnino penes iiluiii est tola

potest;|S et sunnna. Diabolus nocere laiilum voluit, iion
])ermissus non ])Oluit. Apud illiim ergo polestas est. Ca^-
terum, si taiitum lic(;ret diabolo, quantum vult , quis
(;bi'istianoiuin remaneiet ? (Juis Dei cultor in terra relin-
queretur? Non videtis tcm[)la ejus caderc , simulacia con-
iringi , sacerdoles ejus ad Deum converti? ?Son [)ulatis
binc dolere , et toiqiieii diabolum? Si ergo ])ro dolore suo
et j»otestas ci esset, (jua; J*!cclesia in terra icmaiicicl ?
Proinde cum Job sancliis ])er diaboli iiisidias omiiia pci-

didissel , noii dat ei ali(juam j)otcstatcm. (Uim lamlal
Deiim, non Dominus dedit diabolus abslulil scd
ail : , ;
ait :" Domiruis dedit, Dominus abslulil. » iNibil sibi ar-
lOget diabolus. i'A (juod di\es eram Dei crat cl qiiod , .
j)auj)t'r sum , J)ei est. iil si piirmissus esi m iciii.n.i,
irou est permissus ut suHucaict. Sullbcarct aulcm iidh

giliam lcnciis cL coiiiiingcns , scd spiriliim iiilcrcludcii.s.
Si loitc illc Iribiilalioins passiis aiigiisti.is iiiiiiiii \cibiim

])lasj)bemiim e\ orc emillcict , liiiir cnIkiI.iicI cxlrcmiim
suirocatus excluso a sc spirilii vil.c. Ibniicc iii ill.i icpcii-
lina pauj)ertale iecil , nec in illo ullimu vulneic.

3o4 S. AUGUSTINl EPISCOPI
VII. Nam, cuni parum fuisset diabolo abstulissc oni-
nia, quae ille possidebat, abstulit et filios, quibus illc
possidebat, sola relicta uxore. Solam enim illam non

abstulit, et boc utique sciens, quid faceret. Noverat
Adam Evam deceptum. Servabat ego suam potins
per
adjutricem, quam mariti consolatricem. Cum ergo al^s-
tulissct illa omnia, et reliquisset unam per quam rursus ,
tentaret, parum ci fuit ; petit etiam auferre sanitalem

corporis. Et ipsam permissus est auferre ut et in illo ,
vuhiere positus Job laudaretDeumrectus corde, innullo

varians, quem decebat laudatio. Accessit ad eum ilJa ad
lioc, relicta et persuasit, imo suasit blaspliemiam. Ait
,
enim « Quanta
: mala patimur! Dic aliquid in Dcum .
» et morere^! » Primo Eva a diabolo quasi ad vitani in-
vitata seducta est , et invenit mortem. Etenim dia])o1us

ait : « Non mortc moricris^. » Et putans se babituram
\ itam, mortem invenit, quia contra prseceptum Dei i"e-
cit, et contra priFccptum Dei viro persuasit. IVIodo
contra : « Dic alicjuid in Deum, et morere ! » Sulllciat
Evse, quia persuasit facere contra praeceptum Dei. IHa

adhuc Eva. Ille jam non Adam. Ilia a diabolo implrta,
exemplo corrcctus. ^lclior Job in stercore, quam
ille
Adam in Paradiso. Utnoverilis ([uanlum sit rectum cor

Jiabere, Jobquomodo prostravit diabolum inilla inopia,
in illo vulncre? Rcspondit cnini mulicri, ct ait : « Tan-

» quam una ex insipienlibus juulicribus locuta es. Si
» bona percepiraus demanu Domini, mala non sustincbi-
» mus^? » Benedixit Dominum in omni tempore, scmpcr
lausejus in ore illius. Rectus enim erat cordc, propterca

illuni decebat laudatio. Estotc rccti cordc. Si vullis an-
tcni esserecticordc, non vobis displiccat in alicpio Deus.
Aut enim vides causam. quare faciat, quod facit, et cau-

si:r..Mo \\i, i)i; vi.nnis i>s.vr.. xxxtr. .j-^.j
sam iuLiiciis non rq^relicndis, aut, si te caiisa Jatct, scilo,

<juia illc facit, qui in nullo polcrit displiccrc.
Vlll. LVjicit, ncscio ,
quis clomuni suam, reprelici:-
diLur. Si causam novcris, fors non rcprclicndis liomintm
facienLem. Utiquc in Iiac modo Basilica sumus, et angusla
cst, et liahet aliquid ])arvum, et placuit
Domino altr-
ram fieri, et destrucnda crit Iiaec. Quicumque fortevide-
rit dejicientes, cum coeperit dejici, dicet
Hic non ora- :
lum cst? Ific nomcn Dci non invocatum est? Quid

patiunlur isli, ut dejiciant? Displicet opus, quia iatet
consilium. Sic crgo et Deus aliquid facit. Quarefaciat,
aut scis, cllaudas, autnescis, ctcredis, si rcctus cs
corde.
Ij)seest eniin rcclus corde, qui ct in ij)sis
causis, quas
novit, laudatiJeum,et in Iiis, quasnescit. non dat insi-
])ientiam Deo. Injustc, et stulte rcj)re]jenderis, llomo
gubcrnator domus luic! ab ignaro causarum, et ignaro
consilioriim tuorum , et tu audes Gubeniatorem totius
mundi, et (>reatorcm ccx'Ii et ternc repn liendere, <juia
flavit vcntus, ct arueruntvites, aut surrexitnubcs, et in-
dit grandinem? Noli reiireliendere. Novit illc omnia
0])era sua et giilx-rnare ct lunnerare. Tu
, certe non |.o-
fabricare cd.-lum et lerram, et tamen, si libi lic<'-
tiiisti
:
ret, diceres D<>o : si ego gubcniarem , non ficovm
j
quod iacis. Qiiandoenim libi displicet. iiescio (jiiid, fic-
;
liim a Deo, nonne v(;lles (<> css<> gubenialoivm? Iviiilxscc.
1
(ûi velis succed<re, vide. l\lorilurus immorlali. Iioipo
j
Dco. Meliiis esl tc illi c<'der<' , (|iiam «|ii;cirrc siiccctlcic.
! Cede Dco, (|iiia Dcus csl, clsi l()ilc (((iiIim xoliiiifnicni
Uuam lccil, iioii csl forlc coiilia iilililiih ni liiaiii, (Jiiaiil.i
^
iaciiint mcdici conlra a-groloriini Noliiiilalcin, cl laincii
\ non iaciuiiL conlra sanilalcm, \'A cn.il nicdiciis ali(|iiand(»,
Deiis iiiin(|ii.un, Si ciy.i» (oiiiiiiillis lc incdico Mli(|ii.in(ln
I
lerraiili. < (Mnniilli:. Ic Iiiiiii.hhi (oicilio. noii iil .idliiln ,a
(;\xi.\. jo
3()G S. ALGUSTINI Kl-ISGOPl
cataplasma, qiiod icve cst, aiit eniplastrum, midc tibi
tlolorcm noii faciat, sed plerumque ut urat, ut secet, ut
auferat mcml^rum tibi, ettccum natum, committis te ilb',
noii dicis : Ilic forte errat, et ego minus habebo unum
digitum ;
permittis ut tollat unum digitum , ne forte
inde totum corpus putrcscat, et non permittis Deum se-
care, ut tollat aliquid dc fructibus tuis, si forte in ipsa
moderatione liabeas disciplinam ?
IX. Ergo, fratres, estote recti corde, id est, ut in

nuUo vobis Deus displiceat. Non dico, ut cum non roge-
getis. Kogate, quantum potcstis, in afflictione. Suspendit
imbrem rogandus est, scd et, si pluerit, laudandus, sed

;
ct, si non pluerit, laudandus, tamen rogandus. Non enim
dicimus, ut non rogetis. Aliquando enini flectitur, et

concedit rogantibus, ct non vult concedere non roganti-
bus. Arrogans est Dcus, utnon conccdat, nisi roganti.
Sed tunc anima parvula ad magnitudinem Dei proficiet,
si ei in tribulatione subveniat, ut nobis rogantibus et
tribulatis det consolationem. Dulccsccre nobis vultbono
nostro, non suo. Vidclc enim, quid mali est, ut tibi dul-
mundus, et amarus sit Deus, qui fecit mun-
cis lactus sit
dum. Nonne mutandus cs, nonne corrigendus es, ut ha-

beas rectum cor? Imo sit amarus mundus, et dulcis sit
Deus. IMisccat itaque Dominus Deus noster amaritudines
niundo huic. IVlisceat planel Hic fruere (a), circum-
fluere, abundare deliciis, oblivisci Dcum delectat. Si
Ijabet ahquid amplius pecuniee, nugari inde vult, non
vult inde aliquid utilc facere, aliquidcoelcstecomparare;
perdere vult et pecuniam, et se, et caetcros, in quosim-
pendit pecuniam. Non vultis crgo, ut rcsccct Deus su-
perflua, ne de putrcdine totum putrescat? Novit ergo,
(rt) Mendum Librarii pro fmi. Sequcns TrtptxoTr/; : Si habel — impciulit
pecimiamj intrusa vidctur.
SERMO XXII, DE VEUBIS l'SAL. Lf. ijoy
Dimittamus illum, laulum nos curandos dc-
qiiid agat.
mus, non medico consilium praeiêamus. Conversi :id
Dominum, etc.
SERMO XXII.
Dc vcrhis Psalmiw, vers. lo. Spcravi in misericordia

Dei («).
SYNOPSIS.
I. Quandiu debeat tliuare Spes nostra. If. Spcs liuniaii;e

lonjj;a?, inancs, lallaccs. 111. Qua?nani vera Spes nustra.
I. riuMO respondeam Fratri et (ôllcgTC mco. Ego

manc intjuiclam dixi d(>]jcrc essc cliaritatcminon pigram,
scd quia lioc voluit, nos obaudiamus et ilii, ct l)co pcr
illum, ct vol)is, ct det (A) in vohis olicdicnliam. (ânla-
vimus : « Spcravi in misericordia Dci^ » Dc sjuMiostra
pauca dicamus. Et verba cpiidem sermouis nostri com-
pctcntcm lcmpori finem liabel)unl, Sjxs aulcm ipsa, dc
• Psal. i.(, i<>.
(«) Iii (iod. fol. 7.'(. iiiscri|)ttis ; Senno suiuti Aufîistiiit ri>. \W .Sj. •
liiiiiiuiia et iliviiiii prieclurc ilisserit. Iliil>iluiii tiiisM* iii Ollicio vfs|ii-rlinii il.i-
cct {''.xorJitnii. QiiJm rticrit I'!|ii.sco|)ii.s illc, (|iii Cliuritiiti tii (|iii('liini iiii|iii( l,.-
|ii'icltilil, iîiiiro. S(!i'iiioiiciii Aiif.ii^tini dc CUaiitate iiK/iiirtti iKitut PussidiiiN
iii Incliciilo (f/ip. c. 8. r('|icriciHliiiii lorlas.stt , si llil>liolli(cuniiii .sdiituloKs

iiiiii ('(iiitciili lncriiit Ulcnclios Mss. |)cr(!tirrcrc, iitit .miIu Cdiliciiiii Ici^.i |ii%-
trnii!. I.odciii (1. l'o»sidiii» el prusciitcm iiicinorut, i|iii F.dilioiii |iosl Scimo-
nviii V V iiiscri possit. — (/'j l''ortussis oxcidit : Deiis,
'HK
3o8 s. Aur.usTLM Eriscori
qua scrmo cst, pcrdiirarc debct. ct noii cuin scrnioiic
nostro cessarc. Nos loquanmr, et clesinamus, illa scmper

clamat acl Deum. Scd ct ipsa Spcs ( clurum erit fortasse,
cruocl clico ,secl non offendet si ostendero, cjuarcdico, ,
et credo ,
quia non olTendet ) sed et ipsa spes non erit
sempilerna. Cum enim res vcnerit , Spes non erit. Tan-
diu cpiippe dicitur Spes , cjuandiu nonduni tencturrcs,
diccntc Apostolo : « Spes autem ,
quae videtur , non est
» Spes. Quod enim vidct c|uis , cpiid sperat? Si autem
» quod non videmus. spcramus, per patientiam expecta-
» nius^. » Si crgo Spcs, queevidetur, non est Spes, quia
cj[Uod videt cjuisj cpiid sperat, et idco vocatur Spes, quia,
quod non videmus, speramus, cum vencrit, quod vidca-
nius, Spesnonerit, cpiia res crit. PSec tunc maledictum
erit, essc sine Spe ; modo vero cuicumcjue sinc Spe esse,
nialedictum est, et opprobrium. Et vae illi, qui sine Sj)e
modo estl Male est enini sine Spc essc, cpiia nondum est
cum re. Tunc esse dcsinat Spcs, cjuando tenebitur rcs.

II. lles autem ipsa, quae est, quae tencbitur? Quid
cst, c|uod succedet Spei? Yidemus enim modo homines
nudta terrena sperarc, et secunduni soeculum. Ipsa vita
nuUius hominis estsineSpe, et, donec moriatur, quisquc
non est sineSpc. Spcs in pucris, utcrescant, ut erudian-
tur, ut aliquid noverint. Spes in adolescentibus, ut uxo-
resducant, ut fdios genercnt. Spes in parentibus fdio-
rum, utnutriant, uterudiant, ut grandesvicleant,c|uibus
parvulis blandiebantur. 1 1 ipsam vitam Spei humanic
potissimum (c/) nominem. qua^ (piasi naturaJior, et excu-
sabilior , Sunt cnim muItcT Spes vul-
ct tristior [b) est.
gares, multum reprehensibiles sed hanc lenearaus, quee ;
1 Rom. VIII, 24, 25.

ia) Lcgo : L't ipsain spcin vitic himaniv potiiitmani, — [b) Potlds :
tiitior^ ut paulo iulVa : Spcs trita.

!
SEP.MO XXII , T)V. VERBIS l>S.\r.. LI. .>OC)
civilis cL iialuralis est. Acl hoc enini quisquc nascilur. ut

crcscat, ut conjugctur, ut filios procrccl, ut erudiat,
etiam ut patcr dicatur liliorum. Ouid amplius quoerit?
Et nondum cst linita spcs. Oplat conjuut^cre liliis suis
uxorcs, ct adinic sperat. Et cum et lioc adeptus fuerit,
optat nepotcs. Et cum lios liabuerit. jam ccce tertia suc-

(essio est, et piger cst senex darc locum pueris. Adliuc
([uaerit siiu quid optet ,
quccrit quid speret , ct Lenevo-
liis videtur. Utinam, inquit, vocet me puer ille avum, et
audiam lioc de ore ipsius, etmoriar (Irescit pucr, vocat !
avum, et ilie nondum se coynoscit avum. l ti(|ue cnim ,
si avus est, si scnex est, quarc non agnoscit, migrarc jani

dcbere, ut succedant, qui nati sunt? Et cum audi( rit a
voce j)arvuli lionoris nomen , ûil illum ipse erudire.

iXumquid decst, ut spcrct et prone[ otcm ? Sic nioritur,
ct sperat, et sperat aliud atque aliud. cum illud, (piod
speraljat, acce])erit. .Sed accipiendo, (|Uod s|)erabat, non

satiatur, inbiat in aUis. Quare venerat ,
quod s|)erabas?
Certc jam, ul linias. quo pert,MS. Non linis extenditur. Lt
quantos fallit Jucc Spes , .Spes Irila ! l*rimo non satiat,
cum venerit , cL quanlis non vcnit! (Juanli spcravcrunt
uxon^s, ct ducere non potueruut ! (juaiili speraNcrunt.
cum quibus eis bcnecssct, et tluvcrtmt, a (piibus crucia-
renlur! (Juam njulli oj)laverunt Jllios, ct sus(i[)crc n(-
quiverunl ! (Jnam multi de sus(e[)tis malis gcmucrunl
Sic onnii.i. Spcrasit aliquis divilias ; non ade[)lis criuia-
lus csL cu|)i(lilalc, aiit adc|)tis tortus timorc. El nciiK»
est, ([ui s[)crarc dcsinal, niillus satiatiir. 'r.iiii iniilli l.il-
juntili', ct ab s|)c sicciili iinn (|iiir.s( iiiil.
111. Sil ali(|iiand() cL S|ics iiosIim iinii ftll.ix , scd sa-
lians, ct ali((uid Lam J)unum, iil anqiliiis c>>c iion |)(>ssit.
(juic est crgo rcs, (juam sjxramiis, ([ii.c ciim Nciicrit.
cessabiL Sjics, ([iiia bUcceilcL rcs. (ûid csl illiid.' Iina

3io F. Ajcrsrixi r.ri.-con
est? Noii. Aliquiil, qiiod iii tcrra nascilur, sicutaurum,
argcntum, arbor, seges , aqua? Niliil liorum. Aliquid ,
quod in aere volitct? /ibliorret anima. Numquid forte
cnelum est, tam speciosum, ornatumquc luminibus?

Quid enim in bis rcbus visibilibus dclectabilius ,
quid
pulcbrius? Neque boc est. Et quidcst? Delectant ista,
pulcbra suut ista, bona sunt ista. Quasre, qui fccit.
Ipse est Spes tua. Ipse est modo Spes tua, ipse erit
postea res tua. Spes est credentisrcs erit videntis. Dic ,
ci : (f Bene enim modo dicis « Spes

Spes mea es tu. » :
» mea es tu. » Credis enim nonduni vides. Promittitur,
tibi. nondum tencs. Quandiu cs in corporc, peregrina-
ris a Domino, in via es, nondum in patria. Ipsc rector,
ct conditor patriae via factus est, ut tc perducat. Dic

crgo ilb modo « Spes mea es tu. » Quid postea? « Por-
:
» tio mea in terraviventium^. » Quae modoSpes tua est,

postea erit portio tua. Sit Spes lua in tcrra morientium,
ctcrit portio tua in tcrra viventium. Convcrsi ad Domi-
num, etc.
1 Psal. cxii,)
.
SERMO XXIII. DE VEURIS PS AL. CXLY. 3ll
SERMO XXIII.
De verbis Psalmi cxlv, vers. i . Laudabo Dominum

in vita mea etc. , [a).
SYNOPSIS.
T. Dei laus prodiiccmla ultra hanc vitani. II. Xiliil iu liac

vila diu. niristiano noii iniponat tclicitas transitoria. IV. Ex-
trcina Divitis et Lazari nos erudiant.
,1. De vcrLis istius Psalmi, quem modo caiitavimus

tlonct Dominus, ut voLis loqui valeamus. Diximusenim •
« Laudabo Dominum in vita mea. Psallam Deo meo,

w quaiKliu vivo^. « Qtiibus verl)is Iioc ])iimo admonea-
mus (lliafitatem Ycslram, nc , cum audilis, vcl dicitis :
" Quandiu vivo, psallam Dco meo ; » existimetis , cum

liicc vila fiiiita liicrit, liniri iiobis laudcm Dei. Magis
ciiiin tunc iauilabiiiius, (juaiulo sinc liiie vivemus. Si
eniiM laudainus in peregrinaliunc, iiiide trausimus, quo-
modo laiulabimus iii doinu, uiidc iiuiu|u:im mi^rabimus.^
Sicut di(iliir, ct lcgitur, ct (aiiilur in abo Psabiu) :
'< IJeali (jiii liabitant in domo lua. In siccula sicculo-

w ruiii iaudabunt te-. » Ubi audis : '< In Siccula Siirulo-
>M'um , » (iiiis iiulluscst, ct vivcic bcala vita . ubi Dcus
' INul. cxr.v, I. — "^

IJ. i,x.\\ni, 5.
((/) Iii Cddici^yi)/. 74. p, 1. ti\srrn){\\% : Sermo uunti Muguitini rp. !>.•
vilii- l)H!vilnlr, ii rclicilaU' liaiiMlona i"'><"» f^t-initlo IJivili^ c(

cK'<'i;'«'
Lu/.iiti illiistraliis. Iii KUiIioik- lucdiidiiH ^tutl Sermonrm .VA.V///.

?,\'2 S. AUGTISTIM EriSf.OPI
siiic clubilaiione conspicitur, sinc oirensionc anialur,
sinc finc laudalur. Prorsus lioc crit nostrum yivcrc
Ueum viderc, amarc, laudare. Si ergo laudamus, quando
crcdinms, quomodo laudabimus , cum viderimus. Quo-
inodo laudabitur species , si sic laudatur fidcs. Dicit
enim Apostolus : Quandia cnim sumus in corpore, pe-
«
w rcgrinamur a Domino. Per fidcm enim ambulamus, et

» Modo ergo pcr fidem tunc pcr
non per spccicm^. >) ,
spcciem.Modo crcdimus quod non videmus, tunc vi- ,
dcbimus, quod crcdcbanms. Non confunditur, qui cre-

dit ,
quia vcrum cst ,
quod videbit ; Dominus autem nos-
ter prius in nobis tcdificavit fidcm , ubi [(i) , si mcrccs
lidei non prrepostere ante quaeralur.
reddatur ,
II. Cur ergo Psabnus dixit « Psallam

Dicit aliquis : :
y>Deo meo quandiu vivo » et non dixit « Psallam

,
, :
» Deo meo sempcr? Lbi enim dicitur « Quandiu vi\o,»

>j :
c[uasi fuiis significatur, sed si (/>) non intcUigatur. Si
putas de hac vita dictum « Quandiu vivo » discutc : ,
\itam istam, utrum sit diu. Qunntumcumquc bic vixc-

ris, diu non est. Quomodo cst diu, quod te non saliat?
Dicit pucr diu vixissc bominem ,

qucm vidct scncm ,
scd cum pervenerit, quo ille pervenit , tunc vidct, quam

non fucrit diu. Prorsus sic volat a^tas , ita in sc momcnta
Iranscurrunt , ut vidcamus , nudiustcrtius fuisse nos
pucros, beri juvcncs, bodic scncs. l bi crgo putas dc
liac vita csse Quandiu vivo psallam Dco
dictum : (^
,
» mco, » ideo, « Quandiu vivo » i])i vcrax

quia dixit : ,
intellcctus cst de bac îla non esse dictuni, quia dixit

, :
« Quandiu. » JNunquam enim diceret Vcritas « Quan- :
»diu, » de ista vita u]>i niliil cst diu. Potucrunt boc ,
' 2 Cor. Vj G, 7,
(c/) Pro til/i vitli'liir rrponeiiJum : nt, q. d. non debrre qia-ri nierrnlim
fiJi-i anlc ipsam flJem. — (f>) A ideiur letêiuinm : elsi.
?r.rMo \xiii. m: vij.bi;^ p^\]., cxlv. 3i3
viderc Sapicnlos liujiis muiuli , ct iioii lioc poRsunt vi-
dcrc Clirisliani? Qaiclam Sapicntum niundi cloqucnlis-
simus liomo clixit : « Quicl cst cnim Jioc omnino ipsuin
(liu, in c|uo cst alicjuicl cxtrcmum^? » Omnino ncgavit
diu cssc, quod ad fincm quandocumcjuc potucrit pervc-
nirc. Proisus cpiandocumquc, non quousque tu vixisti ,
si forte ad sencctutcm ultimam pcrNcnisti, cnim

Liiius
liominis vita, prcescrtim lioc tcin|)ore, « \apor cst ad
>' modicum aj)parens. » Koc , cpiod di\i , Scriplura di\it
c\ullanlibus hominibus , ct ])cr supcrhiam multam pol-
lcntilnis, ct, an continuo nioriantur, nescientibus, Scrip-
tuia divina dixit, ct cos ita superbicntes , ct in vanis
confidentcs sute transitorifC:; fra'nlitalis admonuit. « Oua^
» cst enim, inc|uit, \ita vestra? A apor est ad modicum
» apparens, dcinccps cxtennina])itur-. » Qui ergo se eri-
git in clatione, conlidit in \aporc, cxtollilur iii lionorc,

ct pcrit cuin \apoie. Jleprimciida est crgo superbia , ct
quanta possumus, intcnlione calcaiida, ct intelligendum

nos in Iiac terra mortaJiter vi\cre, et cogilandum cssc de
finc , ubi non crit Jinis. llomo enim , si tu, ut diccrc
ccjcpenim ,
quicumquc scnuisli , \aldc extollcris, si pu-
tas tc diu vixissc, (pii ali(|uando Jiniturus es, sed ipsc
Adam, si adliiic \iveret , et non iiiodo , sed in linc sir-
ciili morercliii, iiiliil babcret diii . iii (|Uo ali(|uid essel
c\liciiiiim 1(1 1. \''A \ciissime dii liiin esl . ct |)riidt'nler iii-
tellectum est , et Ncriiin essc tioii laiilum pi.rdi( alur, scd
eliam ab aiidiloribiis a[;noscitur.

III. Ilereianiiis animiim ad I's;iliiiiiin . «|iiciii taiila\:-
nius, cl iii\ciiiamiis , (|iiia ille iit»ii di( citl : < l'>allam
» Deo iiico , (|uandiii \ ivo, >> nisi Ar illa vila , iibi diu esl.
Si enim iii isla vila ideo iiiliil diii , ([iiia esl aliîuid e\-
' (V< ••/.., (»i!il. |ii'(i .M. Aliiuillo II. i». — '•'
Jariil). IV, «5.
{<i) liiiplutii l.7Tiy<jv/,;»T>, ijiioJ si'(niiiiii', 11 iii.ir|;iii»' irnpiiM' iuliiii.

3i4 s. Aur.usTiNi Enscopi
Irenmm , iion ad istam vitam (lesidcrandam vocamur,
quando Christiani elHcimur. JNon cnim proplerea Chris-
tiani ellicimur , ut bene nobis sit in hac vita. Si enim
propterea putaverimus noslieri Christianos, ut hic nobis
bene sit secundum vitam istam temporalem, secundum
feHcitatem volaticam et vaporcam, valdc erramus, et
,
nutabunt pedes nostri , videntes aliquem tanta dignitate

pollere, ut emineat caeteris , cum quibus vivit, sanum
esse corpore , ad scnectutem decrcpitam pervenire. Yidet
hoc Christianus pauper, ignobiUs, in gemitibus quoti-
diano labore suspirans, et dicit forte apud semetijjsum :
Quid mihi prodest quia Christianiis sum factus. iNum-

,
quid idco mclior sum, quam ille, qui non est ? Quam ille,
quiin Christum non credit? Quam illc, qui Deum meum
blasphcmat? Admonct eum Psalmus. « Nolite fidere in
i>principes. » Quid te delcctat flos foeni? « Omnis caro
» foenum » Prophcta loquitur, non solum loquitur, sed
,
exclamat. Exclamavit illi Dominus. « Exclama, » inquit.
Et respondit « Quid exclamabo ? Omnis caro foenum

:
,
w et omnis honor carnis ut flos foeni. Foenum aruit. Flos ,
» decidit, » Ergo tolum periit? iVbsit. « Yerbum.autem

» Domini manet in feternum^. » Quid te delectat foenum?
Eccc pcriit foenum. Vis nonperire? Tene te adverbum.
Sic et in isto Psahno. Attendebat enim forte Christianus
pauper, humihs in Pagano forte divite ac potenti atten- ,
dcbat florem foeni et ehgebat cum fortassc patronum

,
habere magis, quam Deum. Hunc alloquitur Psahnus :
« Nolile fidere in principcs , ct in filios hominum ,

qui-
wbus non est salus-. » llle continuo rcspondet : Num-
quid de isto dicit, cui est salus? Eccc sanus est. Hodic
illum vcgetum video. Ego magis assidue miser aegroto.
Quid attcndis isla, quas tibi placent. ct quae te dclectant?
Non cst salus. « Exict spiritus cjus, et revertetur in ter-
1 Isai. XI-, 6-8. _ 2 psal. cxlv, 3.
.sKP.Mo \xi:f, DK vEr.Bis r>Ar.. cxlv. ,3i5
» rain suani. » licce tota salus , « Vapor ad modicum
» apparcns. Cxiet spiritus ejus, et revertetur in tcrram
wsuam. )> Transeant Moveatur lluvius, si-
ali(|UOt anni.
cut ficri solet. Per divcrsa transcurrens aliqjia sepulcra

mortnorum discerne ossa divitis ab ossibus paupcris.
Excunte spiritu suo re\ertitur in terram suam. Optime
de spiritu ejus nihil dixit, quia et ille, cum viverct,
niliil spiritualitcr cogitavit. « Picvertetur in terram suam,»
secundum carnem uticpie , sccundum corpus , ubi polle-
bat, ubi etrercbatur, ubi te decipicbat, in cujus te car-
nis felicitate fallebat. « Exiet spiritus ejus , ct revertetur
» in terram suam. In peribuntomncs cogitationes
illa dic
»eorum^. » qute tcrrcnoe erant Ecce
Cogitationcs illa^, :
facio, cccc impleo, ecce pervcnio. Ecce illud emo, ecce

iihid acquiro, ecce ad talcm ettalem honorcm pervenio.
« In illa dic pcrilmnt omncs cogitationcs cjus. » Si au-
tcm (pioniam « Ycrbum IJci manct in ictcrnum » tencas

, ,
te ad verbum ut det tibi vitam aeternam, nou solum

,
cogitatio tua tunc non ])cribit scd lunc venit. Quando ,
illius j)crit, tua luiic \cnit. \\\c, cnim cogitabat lcnipo-

ralia atquc terrcna , opcs opibus addere , pecuniarias fa-
cullalcs cxaggcrare , iiilcre hoiioribus, liimcrc polciilia.
Ergo, (jiiia talia cogitabat, « In illa dic pcribuiit omncs
» cogitalioncs cjus. » Tu autcm, si cogitabas, ([uia (lliris-
tiaiius factiises, iion tcmporalcm fdicilatcm, scd rc(juicm
scm|)itcniam , (jiiaiido cor[)iis luum rcdicrit ad lcnaiii
suaiii , tuiic iiiNciiit aiiiiiia liia r<'([uicm siiaiii.
IV. Attciide Evangcliiiiii , d \i(li', ;il(|iic iiisj)icc co-

gilalioiics (liioriini hoinimim. « Erat (jiiidaiii l)i\cs, (jiii
w iii(liicl)aliir |)iir[)iiia ct l)_)ss(>, ct c|)iilal)aliii ([iiolidic
» s[)lciidi(l(-. " Qiiolidie f(iiniiiii , d llosrniii. Noii tc sc-
ducal illiiis lllicitas, ([iii < Indiicbaliir ()iii|)iiia ct bvsso,

» cl cj)ulabaliir (jiiolidic sjilcudidc. » Siij)crl)iis cral, im-
' Pxul.cxi.v, 4. — '*
I.uc. XVI, ly.
3lC) S. AUGUSTINI Eriscopi
piiis crat, vana cogitabat, vana concupisccbat. Qnando
morUuis est, iu illa dic pcricruut cogitatioucs cjus. Erat
aulciu antc januam ipsius quidam Paupcr, nominc La-
zarus. Tacuit nomcn Divitis , et dixit nomen Pauperis.
(lujus uomeu ventilabatnr, ipslus tacuit Dcus. De cujus
uoniiuc silcbatur, ipsum dixit Deus. Nolo, mireris. Dcus,
quod in Jîbro suo scriplum invcnit , hoc rccitavit. Dc
iinpiiscnim dictum est « l^lt in libro tuo non scrilien-
:
« lur^ » itcmquc Apostolis

; cum gloriarentur quia in , ,
uomiue Domini diemonia illis suJjjecta fucrant ne dc hac ,
rc sicut liomincs extollcrentur, scscque jactarent, quam-

vis dc rc magua quamvis dc virtute praeclara « JNolitc,
,
:
» inquit, in boc gaudcre quia daemonia vobis subjccta

,
» sunt; scd gaudete, quia nomina vestra scripta sunt in

» crrlo-. » Deus enim inbabitator coeli tacuit nomcn Di-
vitis, quia scriptum uon iuvcuit in C(rlo tamcn ; dixit
Pauperis, quia ibi scriptum invcnit imo ibi scribi jus- ,
sit. Sed videte illum Paupcrcm. Diximus cnim dc cogi-
tationibus impii Divitis pra?clari iudueutis purpuram

,
.
ct byssum et cpulautis quotidie splendidc, quia

,
cuni ,
mortuus csset pericruut omucs cogitationcs cjus. Pauper

,
autcm Lazarus crat antc januam Divitis « Ulccri])us ,
» j)lcnus, et cupiclxit saturari demicis, quae dcjicicban-

M liu' dc mcnsa Divitis, ct ncmo illi dabat. Scd et caucs
» vcuiebaut, ct liugclânt ulcera cjus\ » Ibi te \olo vi-
ilcrc, Christiauc. Dicuutur cuim exitus duorum istorum.
J*otens est quidcm Dcus, et in hac vita salutcm dare, ct
cgrstatcm auferre, et sulllcicntiam donarc Christiano.
Vl tamcn, si ctiam boc uon cssct, quid cligcrcs? l t illc
])anpcresse, an , ut illc , dives cssc? Nou tc fallat. Audi

liucm, ct obscrva malam elcctioucm. Siuc dubio cnim
Jâuper illc ,
quouiam pius crat , in aerumnis tcmporali-
• Psul. i.xviii, 29. — 2 Luc. X, 20. — '^
Id. XV), 21.
si:r..MO XMii, DE Ênr.is psiL. c.xlv, 'oij
J)Lis coiislitutus finiciKlam quarKloquc illam îlam . ct
adipisccudam aetcrnam rcquicm cogitalât. Mortui sunt

au]J)0, scd iJIius Jâupcris non iJla dic pcricrunt cogita-
tioncs. Contigit cnim mori inojicm ilJum, ct aufcrri aJ)
AngcJis in sinum AJoraJiae. In iJJa dic sanatic sunt omncs
cogitationcs ejus. Et, quoniam Lazarus in Jatina lingua
intcrprctalur f< Adjutus ("«), » qui in JjeJjrcCa Lazarus.
J)cnc admonuit PsaJmus : <( Bcatus , cujus J)cus JacoJ)
» adjutor cjus^. » Quando spiritus ejuse\iJ)it, et caro
cjus rcvcrtcturin tcrram suam non pcriJ)unt cogitalioncs
,
cjus, « Quia spcs cjus in Domino Dco cjus. » Hoc disri-

lur in scJioIa Christi doctoris, Iioc spcraLur alj animo
fidelis auditoris , Ji?cc cst mcrccs vcrissima Sal\ atoris.
' Psnl. cxi.v, 5.
r^) lU ct llicionymus in ///^f/^rff. I\'om. Iltir. \ iJiIicit « Dco nJjutiis
al. Sx ctlTj;, Idcm, (jMod 11^^«, aul HnTy.

3l8 S. AUGUSTINl ElMSCOri
SERMO XXIV.
Dc {'crbis Evangelii Luc. wi, vcrs. iQ-oi, Homo

quidam crat dives , etc. {a).
SYNOPSIS.
I. Oiaculis Piophelicis dc (Uiristo , et ejus Ecclesia JiKla'i

noiuluni creduut. II. Judtoorum incredulitas coarguitur excm-
plo divitis Epulonis, III. Dives Epulo salubre nobis exempluni.
lY. Satis de luturis pra.'moniti nullam cxcusationem lialjenms.
V. Fidcs nostra confirmanda ex jam implclis, et cx promissis
a Deo. YI. Dei Promissa in Gente Judicorum cx Abraliam,
cujus fides commendatur. YII. Dci in exolvendis promissis
fidelitas, et insania Idololatrariun. YIII. Dcus quaît imn;;i-
nem suam anima, ut Ca\sar in muumo, IX. Quanta]iromissa

in
Dei jam exoluta sint. X. Abrahae fules nobis exemplum. \l.
De tolcrandis adversis du[)lex similitudo. XII. ]}ei paticntia
utcndum est, et illa imitanda. Xlll. Conunittcre nos dc-
nobis
bemus Deo in adversis absquc querela. XIY. Exliortatio ad
j)aticntiam.
I. CiiRisTiANORUM fides, qu£e ab impiis ct infiddibus

irridctur, baec cst, quia nos dicimus, cssc aliam vitam
post istam vitam, et csse a mortuis rcsurrectioiiem, ct essc
(a) In Codice fol. 80. inscripfus : Seimo saiicti Angustini episcopi,

De Diviie et Lazaro. Veritas potiuj Ileli^'ioi(is chrisliaiiiL" comprobata cx j
hactenus inipletis, et deinceps inipleuais Dei Promissis ciiin Exhortatione ad

ratientiam. Meminit insignis Serniouis Possidius in Iiidiciilo Opp, c. 8. Col»
locaudus iiu Editioue post Scrmoncm CXllI, »
f
h
SEI.MO XXIV. DE MIRBIS EVANGELH LUC XVI.
3ln
post transactum sasculum in fine
judicium. IIoc cum in
rehus liunianis non crcclcrctur,
prEedicaretur autem ct
annuntiaretur a Proplictis servis Dei, et
a Lege, qua? per
Mojscndata cst, et adliuc incredibile liominibus
viderc-
tur, venit Dominus et Salvator
noster Jesus Christus, qui
hoc liominibus persuaderct. Qui cum sit
Filius Dei iiatus
de Patre invisibiiitcr, et ineffabiliter,
coteternus Patri
et «qualis Patri, et cum
Pafre unus Deus, cum sit Ver-
bum Patris
per quod flicta sunt omnia , et
,
ConsiJium
per quod reguntur omnia, tantam
1 atris,
magnitudiiiem
suam, et incompreliensUjilem majcstatcm,
acpotestatcm
quas non potcrat cognosci ab
bominibus, deposuit ad
terras(«) accipicndo carnem, ct
apparendo oculis liomi-
num. Cum ergo Deus, id est, ij^sa Divinitas,
in Cbristo
non videretur, caro visa contcnmebatur ille
autem intc- ;
riorcm suam Divinitatem miraculis

approbabat (/^). Et
cum talis viderctur qui bumanis oculis posset spcnii,
,
tantum faciebat , ut in ipsis operibus aj^pareret

Filius
Dci. Cum crgo magna faccrct , ulilia pi-cTciperet, corri-
g(^ret vitia, casligarct, virtutes doccrct. sanitates ctiam
corporum opcraretur, ut sanaretmcntcsinlidelium,
iratus
populus, ubi cst natus, ct nutritus, ct tanta ista
fccit
occidit cum. llle autcm, (jui nasci
vencrat, uti(Hu^ ct
mori vcnerat. Nec mortem carnis suffi,
quam proptn-
excmplum dcmonstrandae resurrectionis acccpcrat,
ôluit
essc infructuosam sed ])(>rmisit
, eam magis manibus im-
piorum, ut, cum illi nollcnt faccre, quod jubcbat, patc-
returillc, quod volcbat. Factum est. <)< isus
( ( si 'cbns,
tus, sepultus, rcsurrexil m.
. iioNimu.s, ul icsh.iur
Kvaiigclium, utjam lolo oil.c pia-dicavit
{<), h .,,|*|,,„.
Judcci, vidclis, quia iioluiit (Tcdeic
in Cbrislum.
j;,,,,
(«) Resrribe.ulu.u ,,„l,. : ,u/ ien.pus. _ {b) I„ n,e,nbra..ii :
oj.probut ~
(<.) Nf.iii.c K vanjjcliui... l-orlassc aiittin leyfml.i.n ; j>r„;fn„t,<r.
3-20 S. ALGU.STIM triSCOPI
])Osl.on([iiam rosurrcxiL a mortuis , ct gloriUcatus iu ocu-
lis Discipuloiuni suorum ;.'.scenclit in coclum , cum jam
impleantur per totum orhcm t^rrarum praccouia Pro-
plictarum. Etenim omncs Proplietas, qui jirEenuntiave-
runt Chrislum nasciturum , et morilurum, et resurrcc-
turum, ct incdfluui asccnsurum, praôuntiaverunt etiam

omnes gentes futuram. Judrci autcm,
licclesiam ejus pcr
si non viderunt Christum rcsurgentem, et ad cnelum
cuntcm, vidercnt sallcm l^lcclesiam toto orLc dinusam .
f[Uod utiquc cum impleretur ,

praedicLa Proplietarum
dicta implercnlur.
n. Fit in illis, quod modo audivimus ex Evangelio.
Ideo enim non audiunt Cliristum, fpii a mortuis resur-
rexit, quia Christum in terra p.ositum non audicrunl.
lloc cnim dixit Ahraham illi Diviti qui apud infcros ,
tor<[uehatur, ct volehat aliquem mitti ad superos, ut fra-

trihus ejus nuntiaret, quid agatur apud inferos, et antc-
quam venirent ad loca illa tormentorum, vivcrent hcnc,
agentes poenitentiam de peccatis suis, ut mererentur irc
potius in sinum Ahraham, non ad illa tormenta, quo Di-
ves ille pervenit. Cum ergo hoc ageret ille Dives sero
misericors , cjui Paupcrem jacentem ante januam suam
contempserat , et propterea forte («) superhus in illum
crat, ipsa lingua ardehat ct ihi stillam aquae dcsidera-
,
]jat, cuni ergo non cgisset apud superos, quod agendum

illi crat, ne illuc veniret , sero coepit essc misericors pro
aliis. Scd quid ait Ahraham? « Si Mo}scn ct Prophetas
» non audiunt, ncque, si quis a mortuis resurrexcrit, per-
» suadehit cis^. » Omnino verum est,fratres. Idco Ju-
dcris hodie non persuadctur, ut credant in eum, qui
resurrexit a mortuis, quia Moysen et Prophelas non au-
' Luc. XM, 3i.
ff() Iiiliist.10 ; '/«('((, ([iiiiil c\i:i(Jissc viilt^liir,
,
SEU.MO XXIV. I)]:; VKr.niS KVANGlir.lI LUC. XVI. o'2l
dierunt («). Nam si illos audirc vcllent . ibi inveiiircnl

prpcdictum cssc, quod modo implctum cst, ct noluiit
adhuc crcdcrc. Quod ergo de Judccis diximus, de noLis
agamus, ne cum alios attendimus, et nos in ipsam im-
pietatem incidamus. Evangclium, charissimi, Judaeis
non lcgitur, Mojses et Pro])hetae leguntur, quos nolunt
audire. Quod si audire vellent , crcdercnt in Christum
quia Moyscs et Prophette Christum venturum prsedica-
verunt. Non ergo nos talcs simus quando nohis lcgitur
,
Evangchum, qualcs sunt quando illis lcguntur Pro-

illi,
pheta\ Apud ipsos enim, ut dixi, Evangchum non rcci-

tatur, apud nos rccitatur.
III. Ecce audistis modo cx Evangelio duas vitas :
unam prsesentem , alteram futuram. Praesentem halic-

mus, futuram crcdimus. In praescnti 'sumus, ad fuluram
nondum pcrvcnimus. Cum in jvncscnti fulurio sumus ,
meritum comparcmus; nondum enim mortui sumus.

Numquid Evangehum apud infcros recitatur? Quoduti-
que si rccitarclur, frustra illud Dives audiret, quiajam
fructuosa pfxMiitcnlia csse noii possct. ^'ohis ihi lcgitur,
ct ihi a nohis auditur, ubi dum vivimus corrigi possu-
mus,nc lormcnla vcniamus. Crcdinnis cpiod lc-
ad illa
gilur, an non crcdimus? Ahsit ut hoc o[)incinur Av Clia-

ritatc Ycstra, quia non crcdilis Christiani cniin cslis. ncc !
Christiani ullo modo cssctis, si lîvangclio Dci non cn'dc-

rclis. Qiiia crgo Clirisliani cslis. manircstmn csl \os
liivangcliocrcdcrc. Audivimiis. IModo rccilaliim csl. I^rat
uliquc Divcs supcrbus, utiquc cxlollcns sc in dixiliis, <|iii
« Indiiciialiir |)iii|)iiia ct b\ sso , cl c|)iilabaliir t|iiolidic
)) sj)lcn(li(lc'. .. Jaccbat aiitcm ad Janiiam cjiis iilccrosus
pauj)cr quidam noniinc l,a/.ai iis , i iijtis cliam iiKcrac.i-

' Luc. x\ r, n).
(ijj Nimxiuiil puliiis ; <iii<liii/it.
CXXI.\. -I
3q3 s. augustini episcopi
nes lingebant, et cupiebat « Saturari de niicis, quae ca-
)) debant de mensa Divitis^, » et non poterat. Ecce cri-
incn Divitis, quia utique de micis saturari cupiebat, et

non poterat, cui participanda humanitas erat. Ille ergo
Dives, si compateretur Pauperi aute januam suam ja-
centi, et vellet esse de divitiis illis misericors, iUuc veni-
ret et ipsc. quo veuit et ille Pauper. INon enim illum
Lazarum paupertas duxit ad requieni et non bumilitas,
aut vero illum Divitem ab illa tanta requie divitias re-
traxerunt, et non superbia et infidelitas. ISam, ut novc-
ritis, fratres, quia apud superos Divcs iste infidelis fuit,
dcverbis ipsius approbcmus, qua3 dixit apud inferos. In-

tcndite. Yoluit aliquem a mortuis ire, ut nuntiaret fratri-
bus ipsius, quid agatur apud inferos. et cum illi boc non
conccderetur dicente Abraham : « Habent Moysen , et
» Propbetas. Audiant illos. Non, pater Abraham, in-
)) (juiens, sed, si quis hinc ab inferis ierit, persuadcbun-
» tur ; » ostendit, quia et ipse, cum esset apud superos
non credebat Mojsi et Prophetis , sed ahquem surgere
sibi a modo, et videte,
mortuis cupiebat. Attendite tales
ubi ex exemplo hujus Divitis admonemur, si fidem habe-

tis. Quanti sunt, qui modo dicunt Bene nobis sit, cum :
vivimus! Manducemus, et bibamus, et dehciis istis per-

fruamur! Quid est. quod nobis dicitur, quia erit postea?
Quis huc inderediit? Quis huc inde surrexit? Dicuntur
haec. Hoc dicebat Dives ille, et, quod non credebat vivus,
exiiertus est mortuus. Meliusvivus fructuose corrigeretur,
quam mortuus infructuose torqueretur
lY. Nunc ergo mutemus vcrba ipsa si quis forte in ,
nobis est, qui hcec solet dicere. Non enim ostendit Deus
modo, quod nos jubet credere. Ideo illud non ostcndit,
ut merces sit fidei. Si euim ostcndat tibi, quod meritum
1 Luc. XXI, ai.
SERMO XXIV, DE VERBIS EVANGELH LUC. XVI. 3^3
liabes, qula creclis ! Non est jam crcdere , sed ^-idere.
Magis libi lioc non ostendit Deus, ut credas. Imperat
tibi, quod credas, servat tibi, quod videas. Sed si non
credas, cum impcrat fidem .speciem suam non
, tibi ser-
vat, sed illud tibi servatur, unde Divcs illc apud inferos
lorquebatnr. Et, cum vencrit Dominus iiostcr et Salva-
tor Jesus Christus, qui sic annuntiatur modo venisse, ut
speretur etiam esse vcnturus, veniet cum retributionibus
fidelium, et infidelium : fidelibus prsemia daturus , iiili-
deles in ignem aeternum missurus. Et dixit hoc in Evan-

gelio, quomodo sitin finc judicaLurus. Positurum se alios
ad dexteram, alios ad sinistram, et discrcturum omncs
gentes, sicut pastor separat oves ab hoedis ; justos ad dex-
teram futuros, impios ad sinislram; justis se dicturum :
« Vcnite, benedicti Patris mci , percipite regnum. quod

» vol)is paralum cst al) initio mundi. » Impiis auLem et in-
fidelibus : «iLcin ignem aeternum, qui paratus est dia-
» bolo cL aiigclis cjus^ ! » Ouid Lil)i amplius poLiiiL pro-
desse Judex, quam ul dcliniLivam scnLeiiliam siiam Libi
diceret, nc in illam possis incurrere? Fratres , omnis qui

minatur, non viilL fcrirc. Nam, si subilarct [a), ct fcii-
icL. Oui diciL : Obscrva ; nonvuk invenirc, quem fcrial.
Ilomincs sibi plagas concilianL, liomincs sibi pdnias com-

parant ,
qui laiidiii diccnli Dco : Obscrvale ; iiolmil
cicdcrc. El «piidcm cnaiilis poMia, (juic liic csL fortc ;ili-
qua allliclio, cL aliqiiod il;igcllum, aiil cinciidaloriiiin.
auL probaloriiim csL. AiiLciiini cincii(l;iliir <[iiis(pic |ii(i
pcc('alis siiis, nc incid;il in nnijoics |)(i'n;is non cinciul.i-
tus, auL |>robaLui uniiisciijiisipic lidcs, (|ii;i lolcr;inli.i,
auL(pia paticntia subllagcllo palris pciin;iiic;il. non iiiiii-
' Matlli. XXV, 3/,-/, I.
i<i) IJ csl : obineiet illico. Vox Airis rmuili.iris, (|tia usiis S. (\jiriiiuin
Epist. 57, ct 1'uiilius Diuc. iii »'ju« yita. Tiirilius t-t alii.
1\.
0'2\ S. ALGUSTINI tMSCOPI
murans dc patie casligante, et gaudens ad Llandicntem ,
sed ita gaudens ad blandientem, ut gratias agatct casti-

ganti, quia « Flagcllat omneni iilium. qucm rccipit*. »
Quanta Martyres passi sunt, quanta toleraverunt 1 Quas
catcnas, quos squallores, quos carccrcs, quos cruciatus,
<juas llammas ,
quas bcstias, qua^ genera mortis ! C;dca-
verunt oninia. Yidcbant enim aliquid spiritu. ut, quod
Aidebant corporc, non curarent. Erat in illis oculus lldei,
tcndcbatur oculus in futura. contemncbant prccscntia.

Cujus autcni oculus dc futuris cxlinctus cst, cxpavcscit
ad praescntia, ct non pervenit ad futura.
V. Est crgo fidcs, qu?e aedificatur in nobis. Modo,
quicuniquc non vult crcdcre, quia natus cst Cbrislus de
Maria Yirgine, quia passus est. quia crucifixus cst, crc-
dat Juda?is. quiafuit, et occisus cst, crcdat Evangclio,

quia dc Airginc natus cst, et resurrcxit. Est enim. unde
credat. Et inimici Judsei non audent dicere : iSon fuit
Cbristus in gentc nostra, aut : Nonfuitiste bomo, ncscio
quis, quem cokmt Cliristiani. Fuit. dicunt, et parentcs
nostri occidcrunt illum, ct morluus est, ut liomo. Si ea ,
quas consecuta sunl mortcm ipsius, invcnimus dicta (u)

aPropbctis, quia in nomine cjus cursurus (i^) crat totus
mundus, quia adoraturas illum crant omncs gcntcs et ,
omncs patrias gentium, quia omnes etiam reges sub ju-

gum ipsius mittendi erant ct vidcraus implcta post mor-
,
tcm Cbristi, quae priiedictacrantantcnativitatem Christi,

quomodo nos faUimus, si castcra crcdcrc nolumus, cuni
videamus innobis multa implcta? INos enim ipsi, fralres,
non soli nos, qui bic sumus Cbrisliani, nos totus mun-
dus sumus modo. Ante paucos annos non cramus, et mi-
1 Hebr. xii, 6.
(«) Puto : prd-dicta, — (^) Fortassis : in riomen ejus curstinis^ \c\ crcdi'
tiirus pro cursums.
.
SERMO XXIV. DE VERBIS EVANGELII LLC. XVI. 3q5

ruin est,quomodo factum sit. ul, quod pcr tot sff!cula
non erant, modo sint. Legimus illud in Prophclis. Nc
putemus casu cvcnisso, invcnimus preedictum essc. Hinc
cnim augctur fidcs nostra, hinc a^dilicatur hinc confor- ,
tatur. Ncmo est, qui dicat : Subito accidit. Undc? Ecce

lioc, quod nunquam fuit in terra. Nonnuncjuam in Scrip-
Dcus tcndjalur, scd tcmporc suo
luris dcbitor in illis [a)
dchitum rcddiliirus. Lnde autcm dchchat Dcus ? An ah

ali(|UO niutuum acceperat. (pii omnihus omnia insupcr
donat? Qui fccil, quihus douarct? lNou cnim vcl ipsiho-

niines, quiJjus aliqua donarentur, erant. Potcst ali(juis
dicere : iNlcrilis mcis Deus concessit hccc hona? Pula,

conccssit mcritis tuis hona ista. Ut esscs, cui concessil?
Qui non cras, (piid tihi donavit? Ut csses gratis. iNon
cniin promcrucias ilhid, anlc(|uam esscs. Crctlc ci, quia

et ccetera gralis tihi donare dignatus Hahemus ergo est.
gratiam Dci, ct tcnchat Dcuni (juodam modo dchitorcin

mundus lotus, Imo non lenchat, (juia caulioncm, (juam
fecerat, nesciehat. Promitlendo sc fecit dchitorem, non
mutuum accij)icndo. Nam duohusmodis dicitur dchilor :
llcddc, quod acccjîsti, aut (juod j)romisisti. Quia, quod

promisit Dcus, non potcst dici : llcddc ; niiiil cniin ah
liomine acccpit, (jui lotum homini dcdil ; rcslal ut dc-
])itor nonsit. nisi (jiiia jjolliccri di^natus cst.
\L lla'( j)()lli( italio iii Scrijtliiris cral , lia' Sciijttiiiii-
in una gcnte JudiiM , (juani clc^ît nasci i\v ( arnc sctn i siii .
lidclis sui , (jui in illiiin ( icdidil. Ll (juoinodo ^cns ill.i
nala cst? Dc Ahraliain scnc , ct dc Sara stciili. Lt j»arlii-
rirclur, ut nasccrctur ijise Isaac, uiidcNciiit j;cns .ludao-

rum , miraculuin fuit L Niliil lU' nicnihris suis sciitx
spcrahat , niliil de slciilitatc ( onjiiîs siiic oj»t arc aiidchal
' (iuii. XVII el x\i.
(n) Aul rfJuiiJttl ; i/i i///.>, (tul Mil)iiiU'lli{;(niUir j>r.« JicU, mI |.ifiiirî
SqG s. augustini kpiscopi
Ouod omnino non computabat Dcus illi oLtulit
, , et of-
fcrenti Deo crcclidit qui ,

a Deo optare non ausus est. Et
cum crcdidisset, ct natus ei esset fdius, de quocredidit,
nascituram innumcram prolcm ,
petiit Deus ipsum filium
immolari sibi ^. Tantae autem fidci fuit Abrabam , ut
non dubitaret immolare unicum , dc quo acceperat pro-
missum. Numquid l)eesitavit, et dixit Deo : Domine pro ,
magno mibi concessisti filium in scnectutc, pro magnis

votis, pro magna l?etitia , insperato mibi natus cst fdius.
Ilunc cxigis, ut occidam? Nonnc melius erat, ut non
darcs ,
quam ut datum aufcrrcs ? Non bsec dixit , sed cre-
didit utileesse, quidquid Deum vidcbat vellc. Haec est
lides , fratres. Certe Paupcr sinum Abrabae subla-

ille in
lusest, et Dives ille ad tormenta inferorum. It sciatis
non in culpa esse divitias , Abrabam dives erat, in cujus
siuu Lazarus requicscebat. Dives bic erat in terra : sicut
babemus docentem Scripturam. Habcbat multum auri,
argenti, pccorum familiae. Dives erat sed supcrbus non
, ,
eral. 1 1 noveritis, quiaindivite sola torquebatur supcr-

bia, sola torquebantur vitia. Ipsa meruerant poenam,
non substantia Dci. Substantia enim Dei bona cuicum-

quc datum (<'/) fuerit. Scd bene utcnti mcrces acquiritur,
male utentipoenaretribuitur. Attcndite autem quomodo ,
babcbat Abrabam divitias. Numquid fdiis suis scrvabat?

Si ipsum filium jubentc Dco obtulit, divitias quomodo
contcmpsit?
Vll. Ergo baec Scripturaubi se Deus promittcndo ,
fecerat debitorem apud Judaeos. Yenit Domi-

, latcbat
nus nostcr Jesus Christus sccundum ipsam Scripturam ,
natus, quia secundum ipsam redditus (/>). Secundumipsam

Scripturam passus quia in ipsa pfaenuntiatus passurus.
,
' Gen. xxri.
(a) Lego : liaen. — (6) Fortasse legenduni : proinissiis.

SERMO XXIV, DE VERBIS EVANGELII LUC. XVI.
3'2'J
Secunclum ipsam Scripturam resurgens, quiainipsa prae-
nuntiatus reurrecturus. Secunduni ipsam Scripturam
ascendens in coelum ,
quia in ipsa prasnuntiatus ascen-
surus. Posteaquam ascendit ignoralus aJudaeis, coepit
mittere Apostolossuos ad gentes, etquodam modo excitaro
dormientes, etdicere: Surgite , recipite debitum ,
quod
olim vobis promissum est! Quis est, qui excitat credilo-
rem suum , ct ofFert illi quod debet? Non enim gentes,
quia d(^bitorcm habcbant Deum , surrexerunt. Yocatai
sunt , in Scripturam intenderecoeperunt, etibi invenire,
quia, quod accipiebant ,
jam olim ipsis promissum erat.
Acccperunt Cbristum promissum , et exbibitum , accc-

perunt graliam Dei , Spiritum sanctum promissum , ct
exbibitum, acceperunt ipsam Ecclesiam per omnes gen-

tes, dispersam ,
promissam , et exbibitam. Idola,quae
colebaiit gentes ,
promiscrat Deus se eversurum. Legitur
in Scripturis; ibi illud invenis *. Yidetis quemadmo-
dum boc temporil)US nostris fecit Deus, quod anle tot
milliaannorum promisit. Ktenim convertrrant se bomi-

ncs ab eo, aquo factierant, ad illud, cpiodipsi leccrant.
Et cum sit seinpcr mi-lior, qui facit ,

quam illud ,
quod
facit , ideo nielior est Deus iion solum liomint' . quem 11'-
cil, sed omnibus Angelis , Yirtutibus, Poleslatibus, Sc-

dibus, Tbronis, Dominationibus, quia omnia ipse con-
didit-, ut sitinferius, ([uidtpiid facit hoino , (juain esl
ipse lioino. Ad tanlain dcincntiain diicli cranl bomincs,

ut adorarenl idoluin , (pii (laninaic deberent. Si adoia-
rent f d)nim , (|ui ((•ccral idoliim , inanifcstuin est , fralrcs ,
(piia fabcr iiiclior, (piain itloliiin, (|iio(l lccil. I'!l cinn

delcslandi csscnt lioinincs, si falirimi adoiarcnt ,
i|iMiin
idoluin adoranl , (piod facluin cst a lahro. Dcteslaiidi

' ls.ii. II, iH. K/,(li. M, (1, cl Mii-li. I, 7.— "^ r|.liM. I, 11, rl C.l.i^N.
1, iG.
3q8 s. augustini Epjscon
csscnt adorando fabrum , scd mcliores cssent, quam qul
adorant idolum. Si ergo damnantur mcliores, quomodo
plango pejorcs? Si vcro adorantem faJjrum damnandum
fabrum, ct adorat idolum quiuti-
essedixi, qui dimittit .
quc meliorem dimisit ad inferiorem se contulit, quo-

,
modo damnandus cst? Scd qucm meliorem primo dimisit?

Deuma quo ipsefactus est. Imaginem Dei qua^rit. In se
ludjct. INon enim potuit faccre fabcr imaginem Dei scd ,
Deus potuit facere imaginem sibi. Non fecit autem aliud

tibi , sed te ipsum fecit ad imagioemsuam. Adorando au-
tem imaginemhominis, quam fecit fabcr, conteris imagi-
ncm Dci ,
quam tibi imprcssit Dcus. Ideo , cum te vocat
ut rcdeas, reddcre tibi vult illara imaginem , qua lu ipsc
cupiditatc terrena quodam modo confricando perdidisti
ct obsoletasti (c/).
quod imaginem suam a nol)is

YIII. Indc cst, fratrcs,
quterit Deus. Iloccommemorat Judaeos illos quando illi ,
oljtulerunt nummum. Primo enimtentare illum voluerunt,

cum dicerent ; « Dominc licct tributum dare Cacsari ^ ? » ,
ut si diceretille Licct calumniarenlur iUi. quia in ma-

, : ;
lcdicto vcllct csse Isracl , quem volebat esse triJjutarium

ut suljjugatus esset Ilegi , ut daret tributa. Si autem di-
ccret : Non licet reddere tributa ; calumniarentur illi , quia
contra Caesarem prseciperct, etauctor essct, ut non rcd-
derent tril)Utum suum ,
qui)d debebant. quia subjugati
erant. Yidit tentantes tanauam vcritas falsitatcm ct con-
, ,
vicit brcvitcr mcndacium ex orc menticntium. Non enim

dixil inillos sententiam , ex orc suo, sed fecil , ut illi in
sc dicerent sententiam ,
quia scriptum cst : Exore« luo
» justificaberis , ctex orc tuo damnaberis ^. Quid mc , in-
1 Matth. XMi, 17. — 2 id. Mi, 37.

[ri) Ha TiTtiiHianiis Aiigiistini ny.-?iJtwrn<; Apolog. c. 5. ohsolctani, Scorp.
i',
("», obsoleta'sciit.
SER.MO XXIV, DE VERBIS EVA.NGELII LUC. XVI. SsQ
» quit, lcntalis? HypocriUe, oslendite niiliinumnnim. »
Ostenderunt. «Cujus, ait, liaJ)et iniagineni , et inscrip-

» tionem? llcsponderunt : « Caesaris. y> Et i]le: « lledditc
» ergo Cgesari, quod Caesaris cst, et Deo, quod Dei est^. »
Sicut Cicsar quaerit imaginem suani in nummo tuo, sic

quterit Deus imaginem suam in animo tuo. Redde Cx-
sari, ait, quae CcCsaris sunt. Quid a te qUccrit CtTsar?
Imaginem suam. Deus? Imaginem
Quid a te quicrit
suam. Sed Ca^saris in nummo est, Dei imago in te cst. Si
quando nummum perdis, plangis cjuia imaginem Caesaris
perdidisti. Quando adoras idolum, non plangis, quia iu-
juriam facis in te imagini Dci ?
IX. Tenclo ergo, Iratres, pollicitationcm Domini Dei

nostri, et numerate jam cx illo numcro pollicitationum
suarum, (juanta rcddidit. Cluistus nonduin erat natus.
In Scriptura erat promissus. lleddidit illum. Natus cst.
]\ondum erat passus, riondum resurrexcrat. Et lioc red-
didil. Passus, crucifixus, rcsurrcxit. l*assio ipsius j)r;c-
miuni nostrum cst. Sanguis ipsius rcdcmptio nostra cst.
Asccndit incDolum, sicut promiserat. Et boc rcddidit.
Misit 1'lvangclium |)cr omncs (ciras. Idco (pialiior 1'.v;im-
geJia esse voJuit, ut signilic;irctur(piatcrn;uio luuncro lo-

lusorLis terrarum, ab Orienleet Occidenle, ab A^piilonc
Ct Mciidi;ino. Idco duodcciin Dis( ipulos Jial)crc xolnil,
ul lciiii <juod;im modo j)cr (ju;iluor dislriI)Uli vidcaiiliu-,
qui:i iii Triiiilatc \ocalus cst nuMidus. in I*alrc, cl l i-
lio, ctSj)iiilii s;ui(lo. Kcddidil lioc. Misil I*'vaMgclium,
sicut |)ra'(Ji\il. « Qiiaiii spcciosi \)Ci\i'<> c\aMg(li/.;uilium

»
wcoriiiM, (pii ;iiiMiiMliaiil p;i( cm, cn ;iiig<li/aMliiUM Ixni;» .
Siciil |)iirdi\il : ,< Non siiiii scriMOMcs, iic^pic vcilii,
» (pioiiiiM Mon ;iiidi;iMlur voccs corum. l*cr (•iiuicin lcr-
» i;iiM cxivit soMUs corum, cl iii lincs oiiiis lcrra' vcrb.i

' JMilllll. XMI, |S-UI. — '•
KOHI. ,N, l'..
» eoriim*. » Quomodo dixit, sic misit. Evangdium per
omnes terras scribilur. Etiani Ecclcsia persecutionem
primo passa est. Reddidit, quia et Martyres promiserat.
Recita cautionem: « Pretiosa in conspectu Domini mors
» justorum ejus^. » Reddidit etiani Martjrcs, quia et
ipsos promiscrat. Quid postea reddendum erat? « Ado-
V rabunt in conspcctu ejus omnes reges terrtC^. » Credi-
derunt et reges qui primo persequcndo Martjres fece-
,
rant. Yidemus ergo et modo rcges crcdidisse. Rcddidit

etiam, quod promiserat ut jubenlibus regibus idola ,
frangerentur, quibus primo jubentibus Cliristiani occi-

debantur. Abstulit eliam idola, quia promiserat : « Et in
» idolis nationum non erit respectus^. » Cum tanta crgo
reddiderit, fratres, quare non illi credimus? Minus ido-
neusdebitor Deus? est Si omnino nibil adbuc nobis red-
didisset, idoneum debitorem tenelâmus, qui fecit coelum
et terram. ôu enim pauper futurus erat, utnonhabe-
ret, unde redderet, aut fallit, cum ipse sit Veritas, aut
tanta potestas est Deus, cui possit succedi, ut non ba-

beat tempus reddendi ?
X. Justumest, fratres ut credatur Deo,antequam ,
aliquid rcddat, quia utilibct mentiri non potest fallerc ,
non potest. Deus est. Sic illi crediderunt Patres nostri.

Abraliam sic illi crcdidit. Ecce vere laudanda fides, et
prsedicanda. Nibil ab illo acceperat, et credidit promit-
tenti. IVos nondum credimus, qui tanta jam accepimus.
Numquid poterat illi dicerc Abraham Crcdam, quiail- :
lud mihi promisisti, et reddidisti? A primo jussu credi-

dit, nihil tale ahud accepcrat. « Exi de terra tua, dictuni
» est ilh, et de cognationc tua, et vade in terram, quam
» tibidabo^. » Et credidit statim, et non dedit ilH ipsam
' Psal. xvni, 4, 5. — 2 iJ. oxv, i5. — ^ Id. i.xxi, ii.— ^ Sap. xiv, i.
— 5 Geu. XII, i.
1,
SERMO XXIV, DE VERBIS LVANGELII LUG. XVI. 33

teiram, sed semini illius illam servavit, et semini ipsius
proHiisit cpiid ? « In seniine tuo benedicentur omnes
» gentes^ » Senien ipsius Cliristus, quia de Abraliam
Isaac, de Isaac Jacob, de Jacob duodecim, de duodecim
populus Judaporum , de populo JudcTorum ^ irgo Maria
de Yirgine Maria Doininus noster Jesus Christus. Et fac-
tus estsemen Abrabam Dominus noster Jesus Cbristus,
et quod promissumerat Abrabae , invenimus impletum
in nobis. « In semine tuo, inquit, benedicentur omnes
w gentes. w Credidit boc antequam abquid vidisset. ,
Credidit , et non vidit quod promittebatur. Nos autem

videmus quod ilb promissum est. Et quidquid iJli pro-
mittebatur, futurum erat. <Juid enim nondum rcddidit
Deus> Laborcs in sa-culo isto futuros di-nuntiavii, et
sanctos suos, ctlideles suosfuturosin laboribus, et fruc-

tum allaturos cuiii tolerantia-. rraMiuiitiax it. ct vidc-
mus. Ipsis hiljoribus atterinuir, Oui iioii(lum laljores
pra'nunliati sunt? Neque (iiim putetis, fialres, quia.

quod \ idetis atteri rcs liumanas modo, non est scriittuin
in Scrijitura Dei. Totum scriplum est. et toierantia in-
dicta cst Cbrislianis, et magis iulura bona, quia vene-

runt mala, quae praedicla Ncnluia erant. Nam si non vc-
nirent, (puc (Hcla (u) craiil, etiaiii dcltonis nobis fidcm
aufcircnt , scd idco vciicrunt aiilc mala, ut credamus
futura Ijona.
XI. Modo muiidus sic est, «piomodo cl lon ul.ir in
pressuriscsl. Scd si amurca (A) es, pcr cloacas \a(lis;si

oleum , in gemeilario (<•) manes. Nam necesse esl, prcs-
' (ieii. xxM, i8. — '*
Liic. VIII, i5.
(<i) C.cil»' : f/ruJictii. — Ib) ApopyT) ul> A(jip/M, piiiiiu fiiA oli\4rniii |»iiini
imipiiiiliuiii. Vide Plin. L .Y/'. c. i8. .Mcntoral Noiltr tl «lilii. — (c) Co-
luiiuliu- (irinellar L. Xll. c. 5o. Nosli-r iii Puil. CWX*!. T. IV. r.^.
i5i8. Olvum in lientellarut non viJtui. Au igitiir rccUus HemtUttrxum, au
Gemellaiiit .' > oi forlossc Jii|)lc\ u (Jcniclltf.
surae sint. Attendite amurcam, attendite oleuni. Pres-
sura fit a]i(j[uanclo in mundo , vcrbi gratia : fames, Lcl-
lum, inopia, egcstas, mortalitas, rapina, avaritia, pres-
siirae paupcrum, laljorcs civitatum. Sunt ista. Yidemus.
Et praeilicta sunt futura, ct videmus. quia sunt. Inveni-
mnsliomincs murmurare, ct dicere
inter istas pressuras :
l^cce tcmporilnis cliristiaDis quanta mala sunt Antc tcm- !
pora cLristiana quanta bona abundabant! iNoncranttanla

mala isla. Dc prcssura amurca cxit. Pcr cloacas currit.
Os ipsius propterea nigruni est, quia blasphcmat. Non
splendct. Olciim relucet. Invenis autem alium bominem
dc pressura ipsa, ct de ipsa tritura, qua; ilhim trivit.
Numquid non ipsa tritura cst, quae illum trivit? Audis-

lisvoccm amurciP, auditc vocem olci. Deo gratias! Be-
nedictum nomcn tuum Ista omnia mabi, ! quil)us nos
contcris, praedicta crant. Securi sumus, quia ventura
suntct bona. Quando nos, et mali simul emcndamur, lit
voluntas tua. Te novimus Patrem promittentem te no- ,
\iiimsPatrem flagellantem. lirudi nos, ct redde btercdi-

tatem, quam Benedicimus sanctum
in fine promisisti.
nomen tuum, quia nusquam fuisli mendax. Omnin,
(juemadmodum praedixisti, sic exbibuisti. In bis laudi-
l)us deipsa pressura emanantibus oleum currit ingemcl-
lario. Tamen quia torcular est totus iste mundus , unde
ctiam dicitur alia similitudo («). Sicutin fornace proba-
tur aurum ct argentum, sic probatjustos tentatio tribula-
tionis; ct de fornace aurificis similitudo ponitur. In an-
gusto cacabo tres res sunt : Ignis, aurum, et palea. Kt
ibi vides imagineni tolius mundi. Est ibi palea ,cst ibi au-
rum, cst ibiignis. Palea comburitur, ignis ardet, aurum
])robatur. Sic et in islo loto mundo sunt justi, sunt im-
(«) Locus liirhaliis : Qiiid si Irgas : Tainen, qiiantvis — inde ctinin dncitiir
filia simiUtudo. Suljolet p.^riter iu inox sequeiHibus aliqua iiiterpolalio.

SLRMO XXIV, DE VEr.niS EVA.\(;i:La i,L(,. XVI. 33.J
pii, est tribulatio. IMuiuliis tanqiiani Ibrnax cst aurificis,
justi tanquam aurum , impii tancjuani palca . tribulatio
sicut ignis. Numquid aurum purgarctur, nisi palca urc-
rctur? Fit, quod impii ad cincrcs rodiguntur. Cum enim
blasphcmant, ct murmurant conlraDcum, cinis eniciun-
tur. Ibi aurum purgatum jusli, qui tolcrabiliter fcrunt
omncs molestias mundi, ct in suis tribulationibus laudant

Dcum. ut aurum purgatum, rcdigunlur in tbcsauros Dci.
lla])ct cnini Dcus tbcsauros, quo mittat aurum purga-
tum babct ctiam loca sordida, quo mittat cinercm pa-

;
hx. Dc isto mundo totum cxigit. Tu vidc, quid sis. Nam

ncccssc cst, ut vciiiat ignis. Si aurum tc invcncrit, sor-
dcs tollet ; si palcam tc invcnerit, comburet, et ad cinc-
rcm perducct. Eligc libi, quid sis. Nam nonpotes dicerc :
Sinc ignc cro. 'Jam in fbrnacc cs aurilicis . quo ncccssc

est, vcniat ignis. iMagis tc ibi cssc ncccssc cst, quia sinc
ignc csscnon poteris.
\II. Quarc crgo non crcdimus, fratrcs, ct vcnturuni
fincm saecub, ct dicm judicii ut ibi rccipiat unusquis- ,
quc nostrum ca, quic gcssit in corporc sive bonum ,

,
sive malum? Ouando vidcmus tot rcs promissas cxbii>i- ,
tas, ctdatas, quarc non nobis cligimus cum vivimus, ,
illud, ubi scinpcr \ivamus? l'ula, «piia ncgligcntcs fin-

mus, bodie simus diligcnlcs. iNcgligcntcs non dcbcnuis
scnqxr (/-/) cssc. ('raslinus dics , ncscis , (piid sil. Dci
paticntia id agcrc nos adnHinct , ut ct nos , ct vilam iios-
train, si mala riiciil , coiiigamiis , ct , ciim lcmpiis csl ,
mcliora cligamiis. An piitalis, (piia Dcus ddiniil , cl iioii
vidct r.icicnlcs mala? Scd forlc palicnliain iios doici . ci
patienliam prior cxliibcl. lnNcml aiili iii liomincm rorl(!
j)roIccissc, ct non laccrc, qiiod lac ici)al, id csl , maliiin.
raliliirislc ali([ucm maliliosum , ct Milt , ut tollat illiini
(r/) /Vi»/i scin[icr pro nuiKîiutn,
I
Deus , et murmurat adversus Deum , quia retinet iriimi-

cum ipsius fortem, et male facientem , et non illum tollit.
Oblitus est ,
quia in ipsuni patienter egit , et si prius
agere vellet severiter , non esset qui loqueretur. Severi-
tatem exigis Dei ? Quia tu transisti, trauscatet alter. Non

enim , quia tu jam transisti prsecidisti pontem miseri- ,
cordiee Dei. Adliuc est , qui transeat. Fecil te Lonum

cum esses vult et alium, ut sit et ipse Lonus cx
malus ,
malo sicut tu ex
, malo factus es bonus, Sic omnes ve-
niunt ordinibus suis. Sed alii nolunt venire alii veniunt. ,
Talibus enim dicit Apostolus « Tu autem secundum :
» duriliam cordis tui , et cor impoenitens thesaurizas tibi

» iram in die irae et rcvclationis justi judicii Dei , qui
,
» reddet unicuique secundum opera sua ^. « Deinde si
malus vult perseverare in malo , non est socius tuus , sed
erit probator tuus. Etenim, si malus est, et tu bonus ,
tolcrando nialum probaris bonus. Tu accipies coronam

probationis tuse ille autcm babcbit poenam in malo pcr-
;
severationis su8e. Deus autem ,

quid agat ,
patienter ex-
pcctemus bonam ejus patientiam ,

paternam cjus disci-
plinam. Pater est, bcnignus est misericors cst. Magis , si
dimiscrit nos fluere , tunc male irascitur nobis.

XIII. Attendite enim , fratres , et vidctc Ampbitbea-
tra ista ,
quae modo Pu-
cadunt. Luxuria illa aidificavit.
tatis, cpiiailla pictas redificavit ? Non illa axlificavit nisi

luxuria bominum impiorum. Non vultis, ut aliquando
cadat, quod luxuria ccdificavit, ct surgat, quod pietas
fcdificat? Pcrmisit cnim Deus, quando ista a:dilicaban-
tur , ut quandoque cognoscerent bomines mala sua , quae
facicbant. Sed quia nolucrunt cognosccre, vcnit Dominus
Jesus Cbristus , co^pit illis mala sua pnmlicare, ca'pit
cvertere, quod pro magno babebant, et dicunt Mala :
1 Rom, II, 5.
,
SERMO XXIV, DE VERBIS EVANGELII LUC. XVI. 335

sunt lempora christiana. Quare? Quia evertitur tihi,
iibi moriebaris. Secl : Abundabant inquiunt, omnia ,
bona, quando ista ficbant. l tique sic, ut bona de illis
fiercnt. Si ergo nosti, quia dedit tibi Deus aliquando

abundantiam, et male ususes, et ad perditionem usus
cs , vide ,
quia abundantia illa fecit te flucre , et perdere
animam tuani. Nonnc venit sevcrus pater, et ca'pit di-
ccrc : Indiscipiinatus est pucr iste. Commisi ilii boc, aut
illud. Quomodo nos semcn
illud pcrdidit . ct illud. Si
terrae , nisinon damus ne semen intereat
bona fucrit , ,
quomodo vultis, ut Deus nobis indisciplinatis et negli- ,
gcntibus vitam nostram dct almndantiam suam ad nialc

utendum , ct non vultis , ut proecidat Dcus defluxus ho-
minum? Fratres mci , mcdicus est, ct mcmbrum pulre
novit praecidcre , nc putjcscaut inde et alia loca. Unus
inquit, digitus inde praeciditur ;
quia melius cst, ut unus
digitus minus sit ,
quam totum corpus putrcscat. Si lioc
homomcdicus pcr artcm suam facit. si ars medicinie ali-

quampartcm mcml)rorum tollit, nc omnia putrescant,
quare Dcus^ quidquid novit putrc cssc , non sccct in
liominibus, ul pcrvciiiant ad salulcm?

XIV. Nolitc ergo, iratrcs , lccdiari (â) ad Deum fla-
gcllanlcni nc dimittat vos, .

ct in lelcrnum percalis, scd
magis rogcmusillum, ut modcrclur ij^sas plagas , ct sic
tcmperct , nc siib ipsis di riciamus , ct rogvmus ut cmcn-

,
dct cum salulc, mcliatui- , d rcddat poslea ,

quod pro-
misitsanctis siiis. Vidctc, (|iiid di\il Sciipliiia : « Irrila-
»vitDominum pcccalor. Sccuudum magiiiludincm iiu'
» sua' uoii cxcpiiicl ^ >> Qnid csl : « Pro magnitudinc inc

» sua; non cx^juirct? .- Quia miillum irasciliir , « Non c\-
j.quiret, .> id cst , dimillcl illos pcnr<-. Si crgo miillum
> Psal X, 4.
Laiiiprid. liitiiH. itf.
(«) Tadiare upud Vogct.
1
33G S. ALGLSTINI EPISCOPI
irasciliir,quando non exquiriL, cliam mullum miscricors
cst, quando excrcct. Tunc autcm exercct quando fla- ,
gellat, quando cornostrum aHigit ad se. Teneamus crgo

salutare cjus et non fugiamus llagellum ipsius. Hoc nos
,
docet, lioc monct, in hoc nos aedificat. Ipse filius ipsius,

qui ad hoc venit ut consoletur nos quid boni liic per-
,
,
tulit? Uicitc mihi. (lcrle Filius Dci cst , Vcrbum Dei

cst ,
pcr quod lacta sunt omnia. Quid Loni liic pcrtulit?
|
Non ipsc cst ,

qui , cum da:monia cjiccret, tales contu-
nielias audiebat, ut diccretur illi : « Dsemonium babes^? »
ViYio Dci , cpii d;emoncs ejiciebat , J udgei diccbant :
« DEemonium babcs. » Jam meliores dasmoncs , qui con-

fitebantur Filium Dci, quain ilU^. Nam ct illi confitc-
bantur, et illi non confitebantur. Tanta autem erat po-
tcntia illius , et tanta magnitudo et tanta paticntia ut , ,
omaia tolcrarct. Flagcllatus cst , contumclias audivit,

alapas accepit , consputus est in faciem , spinis coronatus
cst, irrisus cst, dclusus cst, ad cxtremuni bgno suspeii-

sus inlcrfcctus cst, postca sepultus cst. Filius Dei tanta
bic pcrtulit. Si Magister, quanto magis Discipulus. Si
ille, qui nos creavit, quanto magis nos creatura illius.
Oui ut iiobis cxcmplum darct, paticntiam nobis dimi-

,
sit. Quarc nos dcficimus in ipsa patientia quasi caput ,
nostrum perdiderimus quod nos praccessit ad coclum? ,
Ideo enim caput nostrum prKCcssit ad Cfrhiin tanquam ,
dicens Ecce qua. Ycnitc, pcrmolcstias, per paticntiam.

:
Ilêc cst via quam vobis tradidi. Sed quo ducit via, qua
,
me vidctis ascendcre? In coelum. Qui non vult hac ire,

non vuU illuc pcrvenire. Qui vuU ad me pervenire, pcr
viani vcniat, quam monslravi. lit non potcstis pervcnirc,
nisi per viam molestiarum dolorum trilMiLationum , ,
angustiarum. Sic pervcnies ad reqnicm , qUcC tibi non

1 Joan. VII, 20. — "Îaxc. w, 4t.
SERMO XXV, T)E VERRIS EVAXCEr.lI MATTH. XII. 33"
lollitur. Si autcm vis istani requieni , quae est ad tempus,
et recederc a via (Jliristi, observa tormenta Divitis illius,
qui apud inferos torquebatur, quia et ipse requiem pme-

sentem desideravit , et poenas. sempiternas invenit. Fra-
tres charissimi , eligite polius duriora ,
quas sine fme re-
quiem habebunt in Eeternum. Conversi ad Dominum, ctc.
SERMO XXV.
l)e verbis Emiigelii Mattii. xn, veis. 4i-5o. i-icce
plus quam Jonas hic. etc. [ii).
SYNOPSIS.
I. Jucla!i (lclciioics Niiiivilis, cl flej;iija Sal>a. H. Qnoiiiodu

lioininisa spiritu iiiiuiuiulo libciuli nuvissiiiia fiaiit pcjoia prio-
libus. 111. 1'arentes a Cliristo docentur, non iin|)cilirc lilios
iii boiio operc. 1\ . (]uin Cliristns nascciido iilrniiKjuc scMini

lionoravjiit, ilotctnr olliiiiun I*rolinin. V . l\cl«lluntnr Maui-
clicci us.sciciitcs Clirislinii noii babuisse Mutrcui. VI. (iOii-
cliKlitiir (Oiitru :Maiii(Ji;cos Cliiistinn liabiiissc niatrcin. ^ll.
lijnlc iVlaiia' Yii;;iiiis c\ccilciitia. VMI. (^îioinudo Cluistiaims
(icii possil iiialci- Clii isli.
1. lu, quic (lc saucto Kvaiiyclii) iccilala siiiil. Iialrc^
cliarissimi , si onniia [lertractarc cupiamus, \i\ icinpiis
Iii (Iddici- /(./. Hi). iiisrii|iliis : Itiui i/ii.iilu llrUom.i<l.r iuim.v tl.'
(,<)
inuti.i .)/</;«iW«r<>i. ('.oiilifl h«is

Qii<itfr(ii,'eumu. .Srimu saiicti .-liifiiisliiii '/'.
s|.iil,ilnr. I'ii<.ni .If .lii.laM.nim iciilal.', P.r.n-

posliMioii p.iii.^ siil.lilitiM' .1 .
..lli. iis ii;:iml. riiutitHii ios.Tcii I.m

ll| toriim rccidivis, Pniviiliini, l'n.liiMiuiiii-
p(i!lt Srrmoiii III I- \ W/.
C.XXIX. QQ
338 S. AUGUSJIM EPISCOPI
sullicit singulis ,
quanto magis non sufficit oinnibus. Jo-
nam prophetam, (jui dejectus in mare belluae mariuce
utero exceptus est , et die tertia vivus evomitus , iiguram
gessisse Salvatoris, qui passus est, et die tertia resurrexit,
ipse Salvatoi ostendit. Accusatus estpopulus Judaiorum

in comparatione JNinivitarum ,
quoniam JXinivitae, ad
quos missus est redarguendos [u) Jonas propheta, agendo
poenitentiam iram Dei placaverunt, et misericordiam
meruerunt. « Et ecce, inquit, plus quam Jonas hic^, »
volens intelligi se ipsum Dominus Christus. Audierunt
ilh servum , et vias suas correxerunt ; audierunt isti Do- i
minuni, et non solum se non correxerunt , sed insuper il-

^
lum occiderunt. « Kegina Austri exurget , inquit, inju-

» dicio cum generatione hac , et condemnabit eam. Yenit j:
» enim a tinibus terrae audire sapientiam Salomonis , et
»ecce plus quam Salomon hic^. » JNon fuit magnum

Christo plus esse quam Jonas ,
plus esse quam Salo-
mon. llle enim Dominus , ilh servi erant. Sed tamen qua-
les sunt, qui praesentein Dominum contempserunt
quando ahenigenae servos ejus audierunt?
II. Deinde sequitur : « Cum autem spiritus imniun-
» dus exierit ab homine, ambulat per loca arida quaerens
» requiem , etnon invenit. Tunc dicit Revertar in do- :
» mum meam, unde exivi. Et veniens invenit eam va-

» cantem , scopis mundatam, et ornatara. Tunc vadit, et
» assumit secuni ahos septem spiritus nequiores se , et
» inhabitantes habitant in ea , et iiunt novissima hominis
» ilhus pejora prioribus. Sic erit generationi huic pessi-
» mae''. » Hoc ut inteUigatur , si congruenter exponatur,
multum sermo immorabitur. Breviter tamen attingam
quantum Dominus donat ne vos ab hujus rei intellectu ,
» Maltb. xii, 41- — ^lbid. 4a. — ^ Ibid. 43-4i.
(«) Membiana' mendose : seci arguendos.

.
SERMO XXV, Dli VKftBIS EVANGELII MATTII. Xlf 33q

jejunos cli.mttaii,. Ouaiuio iit in Sacramontis iv.nissio
peccatoruni, mundatur donius, sed habitator
cst ne-
cessarius Spiritus sanctus.
Spiritus autem sanctus non
liaLitat nisi liumiJes corde. Deus enim
dicit « Suner :
>^quemrequiescet Spintus meus?. et respondet propo-

sito : « buper liumileni, et ûieturn, et tienienteni vcTJ.a
>M«ea . « llle ergo cum iuerit haLitator, implet,
reuit
agit, Irenat a malis ad hona excitat, suavein
,
lacit jus^
titiam, ut homo hene fkciat amore
non timore recti ,
supplicii Hoc, 4U0 dixi,

agere per semetipsum homo I
minus idoneus est sanctum autem

Spiritum si hahucrit
;
hahitatorem ipsum in omnihus

honis etiam invemt et
,
adjutorem. Superhi autem

quidam peccutis sihi
, renus-
sis, si
pra^sumpserunt ad hcne vivendum
de soio iihero
humanae voluntatis arhitrio , ipsa
superhia a se excludunt
Spiritum sanctuin, et remanet
domus quasi mundata u
peccatis, sed inams omnihus
homs. Dimissa sunt peccata
tua caruisti mahs scd non
te nisi Spintus sanclus ,
ini-
piehit honis. Hunc rcpelJit
supciUa. rnesumis dc te
dimittit te. Coniidis lihi, donaris tihi. Sed lila cu.,iditas'
quamaluseras, rcpuisa ah iiomine, lioc est , a mcnle
tua, (|uando remissu sunt
pcccata tua, vagatur dc- pc,-
serta cjuajrens requiem non inveniens rcquicm .c.iit
cl
,
ad domum liia cupiditas, i.,vcnit mu.idatam,

Adduct .<
>.sc(nmaliosspi.iiusscptemnc(|uio.cs sc ct crunt pc- ,
..joia hominis novissima, ciuam erant p.inia. Scp

ijlius
"imi ahos adducitsecu.n. . Ouid csl, .

Aiios sej.tcm »
.,
hrgoctipsc Jmmunduss],iiilus s(|,i(n,nius

csl ? Uuu{ ^si
hoc?l»cr scptcm umNcsiias siymlicalur.
Jolu.s i.T.u
lotus veiut, et utinam soJus venircl. Quid esl : ..
Ad.in^
» cit se. u.ii aiios M!|,lcm ? . Ouos non i.aijclx.i , .pi.nido
erat .ualus hahch.l al.osiaiso himus.
, Inlc.id.lc . m ,4
' .Hill. I.WI, J.
'2'i.
34o S. AUGUSTINI EPISrOPI
possuni . quantum adjuvor , explanem quod dico. Spi-

ritus sanctus operatione septenaria commendatur, ut sit
in nobis « Spiritus sapientiae et intellectus , consilii , et
» fortitudinis , scientiê , et pietatis,et timoris Dei*. »
Huic septenario bono constitue a contrario septenarium

malum : spiritum stultitiae et erroris , spiritum temerita-
tis , et ignaviae , spiritum ignorantiae , et impietatis , et
spiritum superbise contra timorem Dei. Isti sunt septem

nccpiam. Qui sunt « Alii septem nequiores? » Alii septem
nequiores in hjpocrisi inyeniuntur. Unus malus spiritus
stullitise , alter pejor simulatio sapientiae. Spiritus malus
spiritus erroris , alter pcjor simulatio veritatis. Spiritus
malus spiritus temeritatis , alter pejor simulatio consilii,
Spiritus malus spiritus ignaviae , alter pejor simulatio
fortitudinis. Spiritus malus spiritus ignorantiae , alter pe-
jor simulatio scientiae, Spiritus malus spiritus impietatis,

alter pejor simulatio pietatis. Spiritus malus spiritus ela-
tionis, alter pejor simulatio timoris. Septem non fere-
bantur ,
quis ferat quatuordccim ? Necesse est ergo , ut
cum malitise fuerit addita simulatio veritatis , sint pejora
hominis novissima , quam erant prima,

lll. « Hsec eo loquente ad turbas ( EvangeHum sequor)
» mater ejus , et fratres ejus stalânt foris volentes loqui
» cum illo. quidam dicens Ecce mater tua

Nuntiavit ei :
» et fratres tui forissunt loqui tecum volunt. Et ille ,
« Quae mihi mater est, aut qui fratrcs ? et extendens ma-

» num super Discipulos suos ait Hi sunt mater mea et : ,
» fratres mei. Et quicumquc fecerit voluntatem Patris

» est, ipsc mihi frater, soror, et mater
mci, qui in coelis
))cst-. » Hinc sohim vcllcm loqui sed quia superiora ,
,
nohii praUcrirc non. parvam partem temporis quantum

,
,
scnlio, consumpsi. Hoc cnim. quod modo proposui, mul-

' Isai. XI, ->. !. — -M.-.dli. \ii, \i\-î>.
Strv.MO XXV, DE VtUBIS LVA.XGELH MAnil. \II. 3/| I
Los liahet siiius , nodosquc qUct!slioiiis . quoniodo pie Do-

Jiiiiius Christus contempserit luatrem , non qualemcum-
que matrem, sed qumto magisYirginem malrem. Lanto
magis talem matrem cui , sic attuliL foecundiLalem , uL noa
adimerct integriLaLem , m;iLreni Yirginem concipicnlem .
Yirginem paricnLem, \iiginem perpeLuo permanentem.

Talem maLrem ille contempsit, jie operi, quod agel)at.
maternus sc insereret, eumque impediret affcctus. (Juid
cnim agebat? Populis loqueJjatur, veteres homines dcs-
truehat, novos a^^dilicaiât , animas hijcrahat, vinctos
solvehat, caecas mentes iliuminahat, honum opus facie-
l)at, in hono opere aclu et sermone lervehat. Inter haec

nuuLiaLus illi esL carnaiis allecLus. AudisLis quid res-
ponderiL, uL quid cgo lepeLam? AudianL matres, ne im-

pediant carnali affectu hona opera filiorum. Si enim vo-
luerint inipedire . et agenlibus sic irruerint, ut sallein in-
terpolenl, quod dilferri non ojJorlcL conlemnenlur a .
liliis. Audeo dicere Contemnenlur, pictaLc contemucu-

:
lur. Et quando crit lilio suo hono opcii menle inlcnlo .
ct idco matrem venicnlem coiilcmiicnti, (piando crit
iratamuher, sivc mariLaLa, sivc vidua, (|uando conlempta

est Virgo Maria? Scd dictura es milii: f^rgo filium mcum
Chrislo comparas'.' Ncc illum ChrisLo (oiiiparo, ncc lc
Mariae, JNon ergo Dominus Chrislus inalcrnum damna-

vit atfecLum, scd conlemncnda' matiis pio operc Dci
magnum in sc ijiso dcmonstra\ iL cvcmplum. \'A in lo-
qucndo docLoi ciaL, cL in conlcinncntlo doctor cral , cL
ideo dignatus cst (•oiilcmncrc maliciii . iil pro Dci opcic

le conlcmncrc doccrcl cl palrcin.
iV. .\oii ciiiiii polcral Doiiiiiiiis ( llin^liis lioiuolicii
sinc iiialic, (pii poLiiil siiic p.ilic Si opoilcluil iino
quia opoilcKal , iil lioiiio licicl proplcr liomiiicm , «pii
feciL liominciii , (onsidciale ctiicoJitc, uiidc ipsum pn-

^\'i s. Ar(ir?Tiivi in'iscoj'i
nuim liominem fecit. Primiis liomofactus est sine patre»

sine matre. Quod potuit primo liumanis instruenclis re-
bus aptare, non potuit postea talc allquid ad reparandas
res humanas sibi coaptare? Difficile erat Sapientiae Dei ,
Verbo Dei , Virtuti Dei, unigenito Filio Dei, difficileerat,

quem sibi coaptaret , facere hominem undccumque , vo-
luisset? AngeU
homines hominibus prsebuerunt. Abra-
se
ham sanctos Angelospavit, ettanquam hominesinvitavit,
nec tantum vidit; sed et tetigit; nam pedes lavit *. Num-*
quid illa quasi per phantasmata ludicra ab Angehs facta
,
,
sunt? Si ergo potuit Angclus humanam speciem , cum

voluit , veram exhibere non potuit Dominus Angelorum,
,
undecumque vellet, quem susciperet, verum hominem

facere? Sed nohiit hominem habere patrem ne per con- ,
cupiscentiam carnalem veniret ad homines, voluit tamen

matrem, ut matrem haberet inter homines, quam pro Dei
opere contemnendo doceret homines. Voluit sexum viri-
lem suscipere in se et muhebrem sexum honorare dig-

,
natus est in matre. Etenim antiquitus et foemina peccave-

rat, ct viro pcccatumpropinaverat^. Utrumqueconjugium
diaboh fraude deceptum est. Si veniret Christus vir non
cum foemineisexus commendatione, despcrarent de se foe-
minae maxime quia pcr illam lapsus cst homo. lUrum-
.
,
que honoravit, utrumque commendavit, utrumque sus-

cepit. De foemina natus est(a). Nohte desperare, viri. Vir
esse dignatus est Christus. Nohte dcsperare, foeminae.
Defoemina nasci dignatusest (îliristus. Adsahitem ('hristi
sexus uterque concurrat. Veniat niasculns , vcnip.t foe-
mina. In fidc ncc masculus cst. nec fpmina ^. Docet crgo
te (Miristus conlemnere parentcs tuos, amare parentcs tuos.
Tunc enim ordinate et pie amas parcntes, quando Deo

' C.IM. XVIII. 2 I,l_ ,,, 3 (,;,t;,| ,„. ,<(.
(/•j vJJo : >',/•. [|a viJeiiliir ('\im'i'e, (in»» s»*iniiiiitiir.
SERMO XXV, I)E VKKBIS KVWGKLII M\TTH. XII. 343
uon praeponis parentes. « Qui amat(Domini verba sunt)
» qui amat palrcm aut matrcm plus quam me non cst me ,
w digims ^, His verbis quasi videlur admouuisse, ne

))
amares. Imo , si attendas, admonuit, ut amares. Potuit

enim dicere Qui amat patrem aut matrem non est me
: ,
dignus. Nonbocdixit, nc loqucretur contralcgem, quam

dedit. Ipse enim legcm illam per Moysen famulum suum
dedit, ubi scriptum est Honora patrem tuum et ma- «. ,
>'trem tuam ^. » Non conlrariam lcgcm promulgavit, sed

illam (!ommendavit ct ordinem tc docuit, non pictatem ,
siibvertit. « Qui amat palrem aut matrem sed plus ,
" ([uam me. » Amet ergo, scd non plus quam me. Dcus
Deus est,bomobomo cst. Amaparcntcs, ol)SC(|uere pa-

renti})us, honora parcntcs scd. si tc Dcus ad aliquid am- ;
plius vocat, ubi possitimpedimento esse parenlalis affec-

tus. serva ordincm. noli evcrtcre cliarilatcm.
V. In tanta vcrilatc doctrina' Domiiii et Salvatoris
nostri Jc^su Christi quis credat calumniam Ma-
(juaesivisse
nichaeos qua conarcntur asscicre

,
Dominum Jcsum
Christumnon lial)nissc iillammatrcm ? Hoccnim sapiunt,
imo dcsi[)iunt, quod Dominus Jcsus non bal)uerit ho-
mincin matrcm contra Mvangelium, contra luccm i[isius
,
vcritatis. Kl , undc argumcnlcntur, atlcnditc. Kccc, in-

([uiunl, i|)S(! dicil. Qiiid dicil? « <juic cst matcrmca.aut
» qui suntiVarcs mci •*? » Ipse, imjuiunt , ncgat ,

ct lu ei
vis im|)Oiicrc. (jiiod ncgat. I|)sc dicil: « (jinr csl matcr

» mea, aul qui suiit Iratrcs inci ? » ct tu dicis: Ifabclma-
trem. O stultc, o contentiosc, o mcrito odiosc!rcs|)ondo
mihi, undc scias dixisse Domiiuim : -
(Jua* cst inatcr
>' nu'a,aut qiiisunt fratrcs mci !' > Tii ncgasCliristmn ha-
huisse matrcm, cl ([iiod inlciidis, [wr lioc doccrc conuris,
qiiia di\it « Qu;c cst : malcr mca, aiit «|iii siiiil liatrcs
' Miillli X, «7. — ' Kxoil xx, I i, tl Diiil. %, ii. - ' MrtMli. xii, ',8.
344 !»• AUGlJSTliVi EPISCOPI
w iiiei ? » Si aliiis existat, et dicat lioc Dominum Cliristum
Don omnino dixisse, undc convinces? Responde, si potes,
ad liominem negantem, quod bocdixerit Christus. Unde
convinces, inde convinceris. Numquid cnim, hoc se
dixisse, in aurem tibi Cbristusipse indicavit? llesponde,
ut ore tuo couvincaris. Pvesponde ut, boc Cbristuni
dixisse, convincas. Novi, quod dicturus es. Codicem
sumam Evangelium aperiam, verba ejus recitabo scripla
,
in sancto Evangebo. Bene, bene! Ipso Evangebo te-

nebo te cum ipso , Evangelio albgabo te , de ipso Evan-
gelio suffocabo te. In ipso Evangelio recita, quod pro te
putas. Aperi.lege. « Quae est matcr mea? « Quare hoc
dixit , supra lcges. Nuntiavit ei quidam : « Ecce mater
w tua, et fratrestuiforis stant ^. » Nondum premo, non-
dum teneo, nondum
Adhuc potes dicere Ille
suffbco, :
quidein falsus nuntius fuit non verum dixit mendacia, ,
suggcssit. Proptcrea Dominus falsum nuntium refutavit.

Post nuntium quippe ejus respondit : « Quae est mater
>;mea? » Ouasi diceret Tu dicis Foris stat mater tua.
: :
Ego dico: « Quce est matermea?» Cui vis inquit, creda- ,
mus? Nunlio suggerenti an, quod nuntiaverat, Christo

,
respuenti. Audi ergo. Adhuc intcrrogo te. Tantum

EvaugeUum tene. Noh milii codicem projicere post te.
Tene, da auctoritatem Evangelio quam nisi dederis, ,
non erit undeprobes Dominumdixisse «Qu?e est mater :
» mea? » (ûm vero auctoritatem dignam tribueris Evan-
gelio, vide quidinterrogem. Paulo ante interrogaveram,

unde scires utrum dixerit Christus « Quîe est mater :
» mea? » Quid prsecesserat ? Nuntius quidam dixerat

Christo : i\]ater tua foris stat. Antequam hoc diceret
nuntius, vel, ut hoc diceret nuntius, quid praecessit?
i
Mitllli. Mi, 47.
SEIl.MO XXV, DH VEiUilS EVANGKLil .MATHl. XII. '6l\o
Cogo, (a) ut legas. Video te jam timere, ne legas. « Res-

)^ pondil Dominus, etdixit. » Quis dixit? iNon dico, quis
dixit : « Qu£eest mater mca? >) respondebis enim : Domi-
nus dixit. « ResponditDominus, » quis dixit? Respousu-
rus es : Evangelista dixit. Evangelista iste verum dixit,
anfalsum? Dicturus quod verum dixit, (/^) fal-
es, aut
sum. « Respondit Dominus, et aitilli, » quod Evange-
lista dixit, verum dixit, anfalsum? Si dicturus es falsum
dixisse Evangelistam, Domnuim respondisse, unde scis :
« Quicestmater mea? » Dominum dixisse? Si autempro-
terea convincis : « Quae est mater mea? Dominum dixisse,
quia hoc eum dixit Evangelista dixisse, non convincis

lioc Dominum dixisse, nisi credideris EvangelisttC. Jam
si credis EvangelisttC, quia niliil dicis, si non credideris
EvangelistiP, lege supcrius quid dixerit ipse Evangelista.
Yl. Qaandiu tibi moras facio ! Quandiu lesiispendo!
Benelicium est, utcilo vincaris. Atlende, inspice, lege.
Yideo te nolle. Da codicem. Ego lego « Ilcec eo loquente :
» ad turbas. Quisbocdicit? Evangelisla, cui si non cre-

..
dis, nibij Cliristus dixit. Si nibil (ibristus di.xit, « Quie

" est mater niea? » Cbrislus noii di\it. Si autem ,
« QuiC
»est jnater mea? » Cbristus dixit,veruin est quodEvan-
gelisla s(ri|)sil . Yide , cpiid antedixil. -- lla'c eo lo([uent(^
» ad tiirbas, niater ejus ct lialns cjus luris slabaiil, \(»l»'ii-
» les loqui cum eo. » ônduin alicpiid liiiiiliiis iijc iiiin-
liavit, (|iiem polcs diccre biissc mciililiiin. (Jiiid iiunlia-
verit vid(;, (piid Evaiigclista j)rainisciil allciidc. < li.cc
w Domino loquenle ad linbas, malcr cjus, cl rnilics cjiis
» foris slabant. "Quis boc dicit? Evaiigelista , ciii ( rcdis.
Doiiiiiiiiiii (li\issc : (jii;c cst inatcr inca. " Scd si ba'c
dicla iioii cicdis , iit illa , Doiiiiiius crgo iion dixil : -- Qua'
' M.illli. \.i, ,iS.
(•i) iMiilitsM' : A<iv"' — ''J '" iiii'<nl»i""i- '

"". 'piuJ <iio)ov \ul«liii.
346 S. ALGUSTIM EPISCOPI
«est matermea: «SedvereDomiiiusdixit :«Ouapestmater
? « Crede ergo ei, qui dixit Dominum
dixisse Qua?
« mea , :
» est mater mea: « Qui enim dixit, Dominum dixisse :
« Hffic eo loquente
« QuK est mater mea? >^ ipse dixit : ,
« foris stabat mater ejus. « Quare ergo

negavit matrem
quod
suam? Abslt! Intellige. Non negavit, sed aliquid,
{a) causa est
faciebat , matri prc^posuit. Postrema sola
quserere, quare Quae estmatermea? »
Dominus dixerit : «
Prima causaest videre, quod habuerit, de quo

diceret
» Qu« est mater mea? «Habuit forisstabat loqui cum , ,
dicit cui
eo volebat. Dic mihi unde scis? Evangehsta , ,
habuit ma-
sinon credidero, nihil Dominus dicit. Ergo
trem; sed quid est Quse est mater mea? » Ad isla,
: «
dicas alicui
quK cgo facio , « Quffi est mater mea? » Si
pater tuus;
perichtanti,etpatremhabenti: Liberet le
idoneumhberando fiho suo nonne

quem scitille non esse ,
Quid est
respondet tibi summa pietate, integra veritate :
mihi nunc
pater meus? Ad hoc quod volo ad hoc quod ,
ergo
opus esse sentio quid est pater meus ? Ad illud
,
quod agebatChristus. quodvinctos sokebat, ceccas men-

tes illuminabat, interiorcs homincs
sedificabat templum ,
spirituale sibi fabricabat, quf*- est mator ejus? Sed si
pulasideo Christum nonhabuisse matrem in terra, quia

ejus habue-
dixit: «QuEE est mater mea? «noc Discipuh
runt patres in terra, quia dixit eis ipse Dominus: « Ne
» vobis dicatis patrem in terra. » Domini verba sunt
« iNe vobis dicatis patrem unus est enim Pater vester ;
» Deus^ » Non patres non habebant, sed ubi venturum

est ad regenerationem ,
quperatur patcr regenerationis ,
non damnetur pater generationis , scd ei prsponatur pa-
ter regenerationis.
' Maiih \xiii, 9.
(«) NunnjniJ : sohim >

,
SEHMO XXV, DE VERBIS EVAXGELII MATTH. XII. 34/

VII. Ecce illud magis attendite, charissimi fratres
mei, illud magis attendite, obsecro vos, quod ait Domi-
iius Christus extendens manum super Discipulos suos :
« Haec est matcr mea, Et qui fecerit vo- et fratres mei.
» luntatem Patris mei qui me misit, ipse mihi et frater,,
w et soror, et mater est. » Numquid non fecit voluntatem
Patris Yirgo Maria, quae fide credidit , fide concepit

electa est, dequa nobis salus inter homines nasceretur,
creata est a Christo antequam in illa Christus creare- ,
tur? Fecit, fccit plane voluntatem Patris sancta Maria ,
et ideo plus est Mariae , discipulam fuisse Christi ,

quam
matrem fuisse Christi. Plus est fehcius discipulam fuisse
(^hristi, quam matrem fuisse Christi. Ideo Maria beata
crat, quia , antequam pareret
et , magislrum in utero
portavit. Yide, si non est, quod dico. Transeunte Do-
mino cum turbis sequentibus, et miracula faciente divina,
ait quaedam muHer Fehx venter, qui te ])orlavit [a).
: f<
» Beatus venter. qui te portavit. » Et Dominus ut non .
fehcitas in carne quaereretur, quid respondit? « Imo

» beati ,
qui au(hniit vcrlûm Dci , <'t cuslodiunl^. » Indc
ergo et Maria l)eata, (piia aiuhNit verl)um Dei , et cuslo-
divit. PIus mente custodivit veritatem . quam utero car-

nem. Yeritas Chrisliis , caro Ciiristus. Wrilas Chrislus
in inente Marijccaro Chrislus in venlre INlaiia'. IMiis
est, quod est in mente, quam quod porlatur in venlre.
Sancta Maria , beala Maria , sed melior est l',cclesia ,
quam Yirgo Maria. Oiiare? Oiiia Maiia portio esl l'.c( lc-
sifp , sancliim nicmbiiiin , exccllciis meinhriiin , siipcic-
niinens membriim , scd lanicn hiliiis coiporis niciiiliiiim.

Si toliiis corporis , pliis csl piolci lo < orpns , «pi:im mcin-
brum. Capiit Doiiiiiiiis , cl loliis (ilnislus <;i|>iil cl cor-

' I.ur. XI. 97, qS
(/i) Vi(lctiii rr'liiii(l,ii r liiii sitiilfiili.t.
348 S. ALGUSTlNi EPISCOPI
pus. Quid dicam ? Divinum caput habemus , Deum ca-
put liabemus.
VIII. Ergo, charissimi , vos attendite. Et vos membra
Christi estis , et vos corpus Christi estis. Attendite , quo-
modo sitis quod ait « Ecce mater mea, et fratres mei. »
,
:
Quomodo eritis mater Christi? Et « Quicumquc audit, et

w quicumque facit voluntatem Patris mei ,
qui in coehs
w est, ipse meus frater, et soror, et mater est^. » Puta,
« Fratres » intelhgo , « Sorores » intelhgo ; una est enim
liaereditas , et ideo Christi misericordia ,
qui , cum essct
unicus , noluit esse solus , voluit nos esse Patri hoeredes
sibi cohaercdes. Tahs est enim illa haereditas, quae cohae-
redum multitudine angusta esse non possit. Intelhgo ergo
fratres nos esse Christi , sorores Christi esse sanctas et fi-
deles foeminas ; matres Christi quomodo possumus iutel-

hgere? Quid igitur? Audemus nos dicere matres Christi?
Imo audemus nos dicere matres Christi. Dixi enim vos
fratres ejus omnes et matrem suam non auderem? Sed
,
muho minus audeo, quod Christus dixit, negare. Eia,

charissimi intendite quomodo sit Ecclesia quod ma-
,
, ,
nifestum cst, conjux Christi quod dilFicihus iutelhgitur, ,
sed tamen verum est, mater Christi. In ipsius tjpo

Maria Yirgo praecessit. Unde, rogo vos Maria mater est ,
Christi nisi quia peperit membra Christi ? Vos

, qui- ,
bus loquor, membra estis Christi. Quis vos peperit?

Audio vocem cordis vestri Mater Ecclesia. Mater ista :
sancta, lionorata , Mariae simihs et parit . et virgo est.

Quia parit, per vos probo. Ex illa nati estis , et Christum
parit; membra Christi estis. Probavi parientem,
naui
probabo virginem. Non me dcseritdivinum testimonium,
non mc descrit. Proccdc ad populum beate Paule. Esto ,
testis asscrlionis meae. Exclama , et dic ,

quod volo di-
• Matlli. xii, 4y, 5o.
SERMO XXV, DE VERBIS EVANfTELlI MATTFI. XIT. S^C)
cere. «. Sponsavi vos uiii viro virginem castaiii e\liil)ere
» Christo^ « Uhi estista virginitas? Ubi tinielur corrup-
tio ? Ipse dicat ,
qui virginem clixit. « Sponsavi vos uni
w viro virginem castam exhibere Christo. Timeo autem,
» inquit, ne sicut serpens Evam seduxit versutia sua. sic
>j et vestrae mentes, inquit, corrumpantur acastitate, quee
» est in Christo. wTenete inmentibus virginitatem mcntis.
Virginitas fideicatholicteintegritas. l hi corrupta est Eva
sermone serpcntis, ibi debet esse virgo Ecclesia dono
Omnipotentis. Ergo in mente pariant membra Chiisti.
sicut Maria in ventre Virgo peperit (îristum . et sic eri-
tis matres Christi. Non est longe a\ol)is, non est pra^ter
vos non abhorret a vobis. Fuistis filii estote et matres.

, ,
Filii quando baptizaticstis, tunc membra Christi

matris ,
nata estis. Adducite ad lavacrum baptismatis cjuos po- .
testis utsicutlilii luistis, quando nati estis, sic etiani

,
ducendo ad nascendum matres Christi esse possitis.

' 2 Cor. \r, 2.
i
A
SANCTI AURELH
AUGUSTINI
HIPPOiNE^SlS EPISCOPI
*
SERMONES X
EX COD. CASSINEN. RECENS EDITI
CURA ET STUDIO
D. OCTAVII FRAJA FRANGIPA.NE
MONACHI CASSINATIS EJUSQUE HIHI.IOI Hl Ct IMlilKcll.

SANCTISSIMO DOMINO NOSTRO
PIO PAP.E TII.
Beatissime Pater.
QuANDOQuiDEM gmtulanclum milii plane viilco ([uoil
illiul fucril soiLe tlalum. uL novos <|uos(l;im Divi Auielii

Augustini sermones in Coilicibus Mss. (lassinensis liujus
Archicoenohii delitcscentes. oinniiiiiKjue oculis liactcnus
iinpcrvios nimc piinuiin c Ijlatlis eriieicm . lucist|uc
usura donaicm, patiarc quapso, Bkatissime PATi;n, ut

illorum Tiiu specimcn sislam, quod (piidem, ncc (e-
mcre, inantecessiim prociideiidiim ciiiavi. Isliid. iiupi.im.
sermoniim specimcn BiiATiTiniM iri. jiiic, imiilo(|iii'
sisteiidiim putabam, liim «piod moniiincnla exliiliel piic-
tiosissima Magni illius hcclcsiie Docloiis, cl Maîslii,
cujiis docliiiiic prastanlia, ac divina (pncdam celsiludo

in Apostolica' .Scdis Tua' ciilmiiie [Mdissiiiiiim silii seiii-
per i)r()[)iigna('ulum vindicavil, liim (|ii(id illinc sciino-
nes isli sunt de|)rom|)li, iindc ncnediclina Soholcs csi
(XXIX. 'jl
354
f^ropagata, cui Sanctitas Tua olim in minoribus eman-
cipaLatur, cujusque nunc et Parens existis, et Decus, et
Praesidium. Renidentiori igitur fronte quam quisquam
alius illos excipias, ac benigniori vcluti sinu foveas, prse-
scntissimum iis columen praestans, ne quis pateat obtrec-

tationi, invidiseque locus : eo vel magis quod Benedic-
lina Familia illud fere privilcgium non immerito sibi
arroget, ut per suos pr?ecipue Alumnos tanti Doctoris
opera recognoscantur , illustrentur, edantur. Tu igitur
votis, coeptisque annue, Beatissime Pater, quem dum

Christianus Orbis Parentem publicum jamdiu colit, ac
veneratur, simul et Scientiarum, et Artium Mecsenatem,
Patronumque beneficcntissimum suspicit. ac miratur :
Cujus demum Sanctissimis provolutus pedibus paternae

Benedictionis pignus in me, meumque Arcbicoenobium
istud, Congregationemque universam quam humillime
dcposco.
Sanctitatis Tu.i:
Hiiniillliniis atque Obsequeiitissiiiius Filius

D. OcTAVius Fraja Franglpane Monachus Cassinas.
PR/ELOQUIUM EDITORIS.
(loDicES niauuscriplos Bibliolheae liujus (âssiuerisis

iii novum calaloûm (ligororeaggiedicnli, tum acl rerum
matcrias, tum ad cliar.ictcrum tormam, tum ad ictatcs
j|)sas aHjuiorc cjua posscm lancc cxpentlcndas, uiliil milii
optalius, ncc auspicatius conligissct uiupiam, <juam ut iu

})lcros(|ue iucidcrcm magni Doctoris Augustini scimones,
(pios in editis Excm[)lariljus, iiscpie probatissimis vcl dcv
siderari prorsus, vcl pluribus intercipi lacuuis perspexi.
llorum alicpios licet enuntialos invencrim in liibliollieca
Mcdicca cum Laincntiana Leopoldina, in illa S. Marci
\ cucliannn, aliis(pie,(juarum exlant (âtaloyi (lodicum
.Mss. I V pis imprcssi; dc iis lamcn siiiiîdis ibidcm aiino-
lattim lcgi ab l^dilionc cxularc, ôuiudlos vcro ;id iiu-
iiiciiim vigitili (piiiKpic nupcr rep(M'i in liiccm cditos
apiid (lcrm.inos ainio i~[y>. pcr Niiiim cliiissimtim Mi-
< liaclem Dcnis Pridcclum nibliolUcca- N iiidt»boii('nsis ;
cateros in lenebris adliuc dclilcscerc doltii. (^Jiiihtis Itucm

:implius invideii icgrius icr<-iis nil potiiis li.ilnii. (|ii.im
iii iii\csli;.;;iii(lis, si (pi;cibrenl, hiciniis ;idl.il)oiMicm, e\

<|iiil)iis iiiniiriim iimis ct dl/cr citlcictnr iissnlns p^m-
iiils : iic(pic ciiim iiic liiîch.il iiios illc pr.cposlcrii^. (|iii
;i|)ii(l sc(piiorcs pr;ccipu(! ictal<'s in\.ilitcr:il, coiu iiin;iii<li
vidclicel c\ Vatrum lixccrptis unum ;tlicûem veluli no-

356 PRiEFATlO.
thum partum ,
quem temerc cui vellcnt adjudlcarent.
Vcrcbar scilicet ne operam luderem, ncvc quid audacius
molirer supra scdulam lioc in genere, vixque sane a?qui-
parandam curam doctissimoruni Monachorum Congre-
gationis S. Mauri in sua Parisiensi Edilione : merilociue
etiam suspicabar ne caeterarum longe praeclariorum lii-
bliotbecarum dignitati, spectata?que praecellentiae dero-

gatum a me vel aliquantulum videretur.
Ad locupletiorem proinde rei evidenliam ipsos consu-
lendos duxi praestantes doctrina Yiros, ct quavis fcrc
exccptione majorcs, ncc non alios egregios rerum bujus-
modi eestimatores in variis Itab?e urbibus degentes, mibi-
que btterarumfamiliarltate conjunctos, interquos prln-
cipem profecto locum tenet doctissimus Aloysius
Yinccntius Cassittusex Praedicatorum Famiba, cujus sa-
gacitati, solerliipque bac in replurinuun et bonorem tcs-
tor, et gratiam ; qui quidem omncs sermones istos (quot

nempc ocubsbabuere) unanimi prope judicio novos
prse
pronuntiarunt,necnon et Augustinianam rcdolerc dicendi
ibrmam quin ct ab iis additos mibi slimulos fatcor, ad

:
illos quam citius publici juris faciendos. Quorum mcber-
cule gravissimorum bominuni ct slimulis, et volis am-

plius obluctari non valens, dequc Iltierarum Rcpublica
praiclare me meriturum confidens, iismorem gessi ; illud-
que unum mibi cavcndum statui qnod cautum cuique
,
optimo novimuSjUt nc qiiid falsi audcrcm, nc quidêri

non audercm.
Et sane non inconsultum quoddam aucupandae cole-
britatis studium, non proeceps quaxlamjudicandl Ilbido,
non ipsum deniquc in magnum Doctorom obscquium me
illos Auguslino vindicare jusserunt; atcum caeteris pro-
batae Criticcs praesidiis sulTultus , lum una potlsslnmm
frctus fide Codicum, quos in rebquls omnibus ad un-
1 I
PRJiFATlO. 35"
guem conspirare cum excusis Exemplaribus animadverti,
quidni illorum auctoritati acquiescerem ? Quod si qui
forte vel dissonantia st^li, quidicitur, vel argumentorum
levitate, vel alia quavis de causa non satis digui tauti
Doctoris nomine inveniantur, quique proinde vel ut apo-
crypLi expungendi, vel intcr dubios videantur aman-
daiidi,prudentiorum judicium non moror; eosque per-
optem quibus et Yerlinusipse,et
linceis oculis instructos,
Yindingus invidcant.
Num vero ex stylo pr?ecipue satis certum argumentuni
eliciatur ad auctorem defmiendum haeret aqua. Perar-
diium saue, ac perdillicile dixerim, caeteris tamen pari-
bus; illudcjue sit exemplo. In nomiliario Patris Combe-
lisii sermoliabctur : //w//r^ veru^ Sol:{^W i, pag. 5 19)
«juem Ipse Origeni adjudicatum refert, quem conlra
P. Bruni Divo Maximo vindicaf, f. ^|i.">; A'allarsius pu-
l;it iiiler llicronjmi apocrjpba amandandum; ]}ibIio-
tlieca vero Laurentiana apud Bandinium Divo Ambrosio

::('censct. Anne Patrum slvlus novus veluti Proteus in
Jiovas, et varias sesc lingitspecies?
Ipse etiam Auguslini stylus (piantopcre , quamque
niultis de causis varius sit, et nudliplex. grapbice e\|)0-
iiiMit ipsi ]"]dil()res Monacbi in Priclatioiie ad loimiin
(|iiiiiluin : (pii simul doclissime, ut assoleiil, pcisiLidcnt
iiiium in omnibiis , eumdenupie existere Auguslini sjun-

//////, (|U0 veliili aiiimatur illius slvlus, f /j/fjNr r/tiffi,
iii(|uiuiit, ivîtosrilur twûstittus ftntprio (juodam clo-

(jiictttiu' ^ruvis, ac scria' ^ciu rc ^ (juod siln lcctoruiti
(tititnos suhjicit , itoii lcnorc c(uni>t(C , ct aj/cctaltr
c/ocutiouis , sc(l (Jfiiûcia (iua(/ain Jin/icii ,
j>i ut/ciitiir,
piclalis.
INeque illud liic pnclereiindum putem , diclioiics ip-
:.;is, ac senlenlias, ips:is(pie fere pciiodos. (pi,c ;ilicul>i

358 PR^FATIO.
in Augustino occurruut, in iiovis etiam istis sermonibus
passim iterari. (lave tamenex lioc laciniosos dixeris, du-
Liaeque fidei : id ipsum enim prgefliti Editores saepenu-
mero deprelienderunt vcl in ipsis aulheiiticis Augustini
partubus, et Auguslinum legentibus ubicpie patet, in li-
bris praesertim De Qucestionibiis. Nonnulla autem in
nonnullis sermonibus adesse, quEe et alibi adsunt, longe
secus est ac sermones verbis ejus consarcinari. Ecquis
autem neget S. Doctorem innumeros prope sermones aut
ex tempore fundentem , aut scriptis consignantem facil-
lime potuisse iisdem verbis nonnunquam easdem red-
dere sententias?
Quod si quid curiosius sciscitetur qui factum sit ut
doctissimi i!li Monachi nulhbi sermones istos memine-
rint, percontari et milii liceat, qui fieri unquam potue-
rit, ut meminissent, cum nec ipsos Cassinenses Codices in
exornanda Augustini Edilione vel a limine salutarinl?
idque ex eo vel maxime patet, quod inter Manuscriptos
omnes ab iis singillatim recensitos, et naviter collatos
nostri prorsus silentio praetereantur. Nec tamen arguas
eos idcirco fuisse posthabitos,quod vel utminus probatae
fidei, vel ut apocrjphi omnino in nullo habiti sint nu-
mero namque apocryphis saltem contentas HomiUas

:
accensuissent uti pronum est colligere ex trina apud

,
ipsos instituta sermonum classe quos nempe integerri- ;
mis ilhs Editoribus Ubuit dispescere in authenticos, du-

bios, et apocryphos.
Si quem porro cupido incesserit dignoscendi penitius,
qua potissimum de causa ea in Editione nulla BibUothecae:
Cassinensis habita sitfieri hoc potuit seu quod
ratio ,
ipsa fuerit minus celebratge famae apud Gallos priusquam

Mabillonius , Montfauconius , aUique hujusce subselUi
homines suum ilU testarentur honorem , seu quod in-
,
PRJiFATlO. 35q
gruentia undique bella ,
qaae tunc temporis , aetate nimi-
rum Ludovici Maguillegis (^hristianissimi Europam pene
totam fatigabant commuuicandi libertatem adimerent
,
ipsaquefortasselitteraruradiribitoria praepedirent. Quod

si liaec naso suspenderis adunco, nullo plane ncgotio
eviucerem ex syllabo Codicum quos conlulere. boc iis
propositum, ut ex Bibbothecis Itahs omnibus Va-
fuisse
licanam tantuni, necnon et S. Crucis in Jerusalcm de
Urbe consulerent, reliquis univcrsis poslhabitis, vel ipsa
nolîlissima Medicea.
Ipsum autem Mabillonium , ^lontfauconium, caete-
rosque apud nos diversatos saepc saepius ad expiscauda
littcrarum, et vetustatis monumenta, quoad Ilounlias is-
tas caecutire pene visos csse. neque iverim iuficias . ncipu*
niirari subit. (ûm euim post adornatam jam Parisienscm
Iklilioneui cruditissiuii illi hosj)itcs huc pcrrcxcriut. nul-
lum putaruut piclium op( lic ad Scrmoncs istos atlcudere
impensius, quos facile ceuscbant ciim rcliquis omuibus
luce donalos. Quin ct suspicari mcrito Jicct Codices
ipsos utpotc scquioris ;cvi |)ra' aliis louge rcuu)liorum
aelatum miuinic fuisse iis cxliibilos; vcl dcmum , quod
nmlto \erosimilius. lcmpus cos dclccisse Codiccs uoslros
siugulos trutiuaudi uumero (juiilcm supra quiugcutos.
Idcjuc Montfaucouii ij)sius cxcnq)lo liquido j)atct . qui
cum caeterarum JJibhothecarum . tum ct Cassinensis Co-
diccs omncs rcceusciulo cuumcrat, (juavis scchisa j)ccu-
Jiari anal^si. Quid »|iK)d ct ab ijjso in bibliollieca

Monasterii SS. Scveriui , ct Sosii Ncaj)oli Ordiuis S. Jlc-
nedicli Codcv iulcr i alcros rcccuscliM , ct dcs( rihilur
Num. 7.° (juiu dc thcsauro illo uc( u<jva jîoicral , ucc

vetcra? Codcx, inquam, tuuc lemj)oris Mouaslcrio illi de-
jmlatus, nuiic Hibliothccic N iudohoucnsi j)liiiimis al)
hiuc annis addi< tu>.. uiidc Mihccl ju.clalus jx rsjiu aci^-

36o PRJIFATIO.
simiis Denisius novos Augustini serniones auspicatissimo

clicuit; inquo hercle lianc nobis gloriam invitlit non ita
multis annis ante viam tamen munire visus est ad con-
,
firmandam (ôdicum nostrorum autlientiam.

Scd ad rem universam secundis ciiris recognoscendam.
utque ex Horatiano proeccpto noiiiun prematur in an-
nwn^ certum mihi est decem duntaxat ex sermonibus
hisce (
quos complures datum cst detegere) in praesens
tvpis mandare Speciminis instar; atquc eo vel magis
quod fruslrari ulterius spem publicam non liceret, ncu
cjuis iilud in nos merito obganniret Forlnnati sua si :
bona norint. Wodicis vero . iisque pernecessariis anno-

tationibus, animadversionibusque illos communire ad
rem duxi. uli et in aniccessum annotatu dignum est illos
eCodicibus Membranaceis prodire et quideni Sfcculi ut ,
plurimum X, etXl. characteres Longobardos prnesefe-

renlibus, ad typum porro eorum, quos exhibet MabilJo-
nius dc lle Diplom. Tom 1. Num. [\° ex Codice Chi-
siano sign. Num. i52i, et IVum. 5. ex Codice Mediceo
Laurentiano; quosquc et idem P. Bruni annotat in Edi-
tioneKom. S. Maximi; quos et Trombellius refert in sua
Arte internoscend?e aetatis Codicum Latinorum , et Ita-
lorum pag. 79, quos denique et P. Blasi meminit in serie

Principum qui Longobardorum asvo Salerni inqiera-
,
runt. Tab. IIL Num. IIL Quibus Codicibus" omnibus

hcet solertissimi isti Diplomaticcs Magistri nuJlam praes-
cripserint £etatem , cum characteres Longobardi diu ob-
tinuerint, comparati illi tamen cum Cassinensibus , cum
co imprimis . qui signatur exterius Xum. i/îS. interius
vero annum refert decimum supra millesimum vix alter .
ab altero videtur internosci. Quod satis supcrque innuit,

quotquot eosdem prae se ferunt characteres nonnisi ad sae-
culum X, sive XI, rcferri oportere.

1
PRJiFATIO. 36
In hisce autem Cassinensibus Codicibus utbene multa
insunt Auguslini opcra, sic et dupliccm licuit dignosccre
sermonum classem. Prima suge inlegritati restituit muti-
los, e't imperfectos jam tjpis vuJgatos. sarcitque frag-
menta , et lacunas, quibus restaurandis Maurini liditores
locupletiora expetissent Exemplaria. Sic enim ad sermo-
nem in Natali Domini, qui et bic prodit quarto loco .
annotantes dolcnt Sunt et alii quidarn loci/orte mi-

:
iius inlegri; sed iis sanandis necessaria Exemplaria

iios dcficiunt. ISecunda e tenebris evocat sermones quos
tuni Possidius in Indiculo , tum et alia aeque certa in-
(licia e rcgulis sanae Crilices liausta fidem iaciunt fuisse
illos ab Augustino elucubratos , attamen deperditos non-
nisi vota supererant assequendi.
Ilarum Classium specimen in dcccm istis Ilomiiiis
deprehendere est ; quarum priores quatuor ad priorem
classem ,
postcriores sex ad sccundaui re\ocanlur. Ouod
superest, praemoncre juvat , Codiccs istos cosdem planc
esse ac qui cxarati Icguntur jussu Tlicobaldi, ct Dcsidcrii
Abbatum Cassincnsium ,
quorum j)Ostcrior asiito dcin
nomine Yictoris III clavum tenuit EccIesiiR, meruit(juc
in SancloniMi Albuin cooptaii : ciijiis (juidem rei lcstis
cst locuplcs h(o Ostiensis (l.ii). •).. Ciiron. oi, cl lib. .'),
c. G3.) qui aj)iid IJaroiiium dii itur inlciêrrim(V /iiici,

qujque Codices siiigulos enuntial, (juamvis j)liircs lcm-
porum iiijuria dcpcricrint. noii scmcl c\j)ilala Hibliollicca
Cassiiieiisi. Cliaractiruiii lornia , ijisaijiic ictas iioiiinillis
j)cr (aiiKJciii maiiiim aj)j)0sila rcm \ idciiliii ('oiiliccir.
li Ncio ( iodiccs, liccl clcgaiitissima (•liaraclciiiiii loniia,

Cl sjilciididissiiiio iiiaxiiiiaiiim I.iltcraiuiii ornatu jira'-
oj)laii(liiiii iiil lialicaiil, laiiicii iioii satis accurale con-

scrij)ti sunt. Qiiamvis ciiiiii libiarius ijise, vcl (jui\is
aliiis fcrme ejiis iC(jiialis (jua iiilcrscribcndo, <jui a<l mai-
362 l'R^FATIO.
ginem notando, qila eradendo litteras correxerit errata,
non raro tamen vedôrum intercipitur dic-
vel neglectu
lionis scnsus, vel maculatur mcndo, vel solaecismo. In
quibus emendandis eo usque milii licuit, quod ex coUa-
tioue Codicum inter se germanam lectionem successcrit
adipisci. Ut autem in sermonibus jam a Parisiensibus
vulgatis, sed nostmrum C.odicum fide instauratis, facilius
internoscatur, quid nunc primum publici juris fiat, vi-
sum estidipsum litteris, quas Italicas dicunt, monere ^
seduloque opportunis animadversionibus annotare quae-
c ;mque Editio Parisiensis aut varie lcgit, aut lectioni
nostrorum Codicum supplet : qufc vero annotanda oc-
sermonum iuitio pra^flguntur,
currunt, ut diximus, ea vcl
vel ad oram pagimc diiTeruntur. Permagni quippe in-
tererat scrmonum istorum pcis[)icuilati. dignitatique pro
viribus consulcrc ; ncc mcdiocris in eo collata diligen-
tia cst.
Num vero ca'ptis e sententia successerit, severioris

Censuras judicium esto : qiix utinam /lec vexet Coluni-
bas, dicam cum Juvenali, iiec veidam del Coivis !
In pr.tsenli vero nostia Edilione inter uncinos posuimiis loca depronipta.

NOS D. STEPHAMS ALESSANDRl
ABBAS S. BENEDICTI SLBLACr, Pr.OCURATOR GENEUALIS,

ET DELEGATUS APOSTOLICLS CONGREGATIOMS CASI-
Kt.NSIS.
Ciini 1). Octavius Fraja Fiangipd/ie Congre-

gationis Noslrce Monacus , et in Arcliivoenobio
S. Benedicti Mantis Casini Tabularii, et BibliotliectE
Custos, I\'obis constare fecerit sefjuentes decern Ser-
mones in Codicibus MSS. qui Tabnlario
in prfcfato
asservanlur . conscriptos icpcriisse Sniiclo Docloii
Aiigiistiiio attributos, tenore jirfcscntiuin ,
fjuuiiliiin
nostra iuterest, eos piiblici juri.s jacieinli /acidtatein

eiilciii iii Doiniiio coiicediinus.
Dcit. Jtoinfc ex yEd. S. Callidii dic G. Dcceiii-
bris i8i(),
I). STKIMIANUS ALESSANDRl AIj. Pruc. f.iii. t-l IklegaUis Aposl.
L >J< S
IJ. ALOV.iirs BEi..Mor«TK Puo t am .

S. AUR. AUGUSTINI
HIPPONENSIS EPISCOPI
SERMONES X.
SERMO I.
(ii) De clecem plagis et decem prceceptis^ quce per

,
Mosen data sunt Populo Judceoidm.
Sermonem liunc ediclerunt Maurini[Tom.F,Column. 4»),

uli fra^mcnlum cx Ewîpio, ct in manuscriptis lie-
(*io, ct Ficlorino rcpcrtum. Eumdam inte^ritati qui-

dtm rcstituit Codcx Casinensis n. ly., cui tilulus Aii-
guslini Soniioncs dc voibis Doniini et de aliis, sed ,
incuriosins cxscriptum eincndiil Codex num. lo in-

scriptus Eugipii SenlenliiL' excer|)Uc ex iibris Angiislini,
in (juo tamcn nonnisi viihjâtmn fra^nicnfum adest,
paucis variantibus. Si (jua- supcrsunt mcnda, inlcmC'
rata scrvavi, quippe qui unicuin illum Codice.m nactus
fuerim cx lot MSS. Casincnsibus Scrmonem linnc in-
tczrum cxhibcntcm. Sunt aiitcm iii. illo Codicc •/.'*
Scrmimcs de verbis /Jomini eodcm ordine di^positi,

quos cdidcriint fjOvanicnses ; lio$ cxcipiunt i)S alit
quorum -A-j in Editionc Manriint y3 nupera ap- , in

pciidicc Dcnisii, 8 diniquc vcl cx partc, vi I cv folo
iidliuc sub cincre lalcbanf.
1. [ DoMiNO Deoiioslro, ( iiinsculloirs smniis, in lauile
(>i) Miiiirmi liiiiic (•iiiinliuitt tl,' tlerem pl"^'". rt tlnein ftrtnffXu. V.n.U-x
il.irin ftiie.efitorinn snh.i Jiiin>t<itr liii a,l lllt»'
K.iî|ii, li.il)i'l : /:.i/>o.in . ,
AiiiûNtiim» iii llil.

rnm /iiii(l,im,iiii, rj; /)ec„/,tf-i rJft,tMi,oiiv it,l i;>/>iilii>n
37. Iiiiiic nii«iiior«t, il»i coiniMiiJioê i-xiilical iln-rin \>\*\;t*.

77. iiiiin. t'l
366 S. AUGUSTL\[ EPISCOPl
dictuni est quoclam Scripturaruiii loco : c Omnia iu
» mensura, numero, et pondere disposuisti ^. » Deinde
et
Apostolica doctriaa edocemur « Ea quae facta sunt intel-

» lecta conspicere, et ea, quae latent per manifesla inves-
» tigare^. » Unde interrogata quodam modo ubique crea-
tura, Dominum Deum se artificem Labcre, ipsa speciei
suaevoce, respondet. Deinde Apostolus Paulus ea quce
scripta sunt in libris Yeteris Testamenti in figura conti-
gisse commemorat : « Scripta autem sunt , inquit, ad
» correptionem nostram, in quos (a) fniis soeculorum ob-
» venit^ » Proinde, charissimi, ea qu?e videntur in re-
rum nalura fortuito provenire interrogata diligentcr, at-
que discussa, et prudenter vestigata. et invcnta laudcm
intimant Creatoris, divinamque Providcntiam pcr cuncta
diffusam, et disponcntcm suavitcr omnia, ut dictum cst,
cum « Attingit a fine usque in finem fortitcr^. » Quanto
magis ca, qute non solum(A) favcrunt, scdetiam divinis
Jvittcris commcndata rccitantur ? Unde propositam nobis
a fratribus qusestionem , imo inquisitioncm, ct disputa-
tionem, quid sibi vclit quod decem plagis percutiuntur
.i*lgyptii, ct dcccmprceccplis instituiturpopulusDci, sus-
cipimus in nomiue Domini Dci nostri , adjuvante i])so,
et donante, adveniente nobiscum pia intentione cordis
quantum possumus explicarc. Arbitramur enim
vestri,
ipsum adjutorium etsi non proptcr nos, certe propter
' Snp. XI, 2 1. — 2 Piom. r, io. — 3 i Q,r. x, ii. — * Sap, vrii, r.
('/) J(i.\ta verîoiuin aiit quam, sen Ilalaiii Scriplma» Te.xtiis recitît Aii-
!;usti]iiis, i|iii versioiiem Alant L. 2. De dort. Clir-. c. i'). c;eteiis nrffitereii-
dam dicit. Utinain id adverlisset ciarissimus Deiiisius ! Qui iion sic tinu>re
censuissel in Sermone de Laude Cerei nota {(>) : lapsus videmr inemona
Juctor apein fonnicis Pro\'eib 6. 6. substicut-iis ; adiuvenisset Pliim aniid
Itrtlani post LXX. prolerri txempla tuin ajiis, liiin formiiae. — (i) Sic in
Codice.
,
,
DE DECOI PLAGIS . ETC. SEliMO I. .'JG^
vos, ut ea dicamus ceiLe, quae {a) didici , et audiri ut

ille est, ut in via veritatis ejus pariter anibulantes, et ad
palriam pariter festinanles, insidiatores itincris noslri
agnoscendo voluntalcm mereamur. Decem legis,. evitare
sunt plagae, quibusPharaonispercussus est populus; de-
cem sunt preecepta quibus populus Dei insLructus est.
,
Videamus ergo, fratres ,

quomodo corporaliter facLa
spiritaliter iiitelligenda sunt. Non enim negamus esse
facta, ut putemus tantum dicta, atque conscripLa, noii
facla ; sed facta credimus quemadmodum facta legimus,
et tamen ipsa facta umbram fuissc futurorum Apostolica
Doctrina cognoscimus.Pnlamus ergo spiritualilcresse in-
\estiganda, quae facta sunL, facta tamen esse. Nemoergo
dicaL : ScripLum est quidemaquain (•omersam iii sangiii-
nein in plaga Kgypiioriim ; scd signilical alicpiid; non
enim ie\eralieri j)oUiil. lloc (piidicil. ila (piinil \oIiiiita-
Leni Dei, uLinjuriam faciaL poLenLias Dei. Oui ciiiin, >i di-
cendo signilicare poliiit, eliam facicndo iion potuil .'
An
iion? iNon est natus Isaac, aut non Isinacl? .Nali craiit,
IiomineseranL,ex Abraliam iiaticrant, eL" Unusexancilla,

waUerde libera^. »(^)iiam\iseigo bomincs fuissenL.cpiam-
vis nati esscnL, ligurarunt Laincn duo 'ItNLamcnla, ^Cliis,
cL JNoviiiii. Ita (/>) » priiis iii liindamcnlo posila rcruni
gcsLariiin liiniilatc(i signiricaiilia dcbemus in(|iiircrc. iic
ii sul)tia( to riiiidanicnto in a<"'i-c vcllc icdilicarc \idcamnr.

M « Aibilior cniiii oiiincs^pii dcccm lcgi> pr.cccpta conlcm-
\\ niiiil, cl iioii ob>.cr\aiil, ^|»iiitalit'i pali ca. (pi.c l'ii;\p-
j| lii coi poialilcr pas>i >iiii!. Iloc piopo-il iiiii (linic( adjii-
' C.illill IV, }!.
(</) I.oi iis inliiriiliis, |iriifr(t(> iirt|>sii inciiiliiiu liln.iiii. — (d) .\\t Ult
vcrbis fxordiiiiitiir Mdiirini , ct CoJcv I m ('i|iloiiiiii I nî|iii , i|ui (|ui(idii
.sie|)i!isinif roiiconliiiil.
•
(i) /'(/(>. /«/*r/ siûiricinli.iin.
J
368 s. AirxUSTiNi episcopi
torio Dei explicem, intentos vos volo, ct orantes pronoLis.

ut dicanius vobis. Quod enim ad nos pertinet fortasse
cogitamus, quod autem loquimur voLis servimus. lllud
ergo prius accipite ne in numero faUamini (i) ad plagas
istas ] decem non pertinere quod primo factum est signi
causa , ut virga in serpentem converteretur. Aditus

enim ad Pharaonem, quo commendaba-
(2) erat iste
tur (3) Moses educturus ex iEgypto populum Dei^ non- ;
dum autem contumaces feriebantur sed divino signo ,
jam terrebantur. [ Neque opus est, neque propositum

nobis est de ipsa virga in serpentem conversa aliquid di-
cere. Verumtamen quia ejiis mentionem necessitate feci-
mus, ne quis in numero erraret, nec debet in cujusquam
auditoris animo tanquam non intellectae rei scrupulus
rcmanere {a) , brcvitcr dicimus (4) 5 ] virgas significare
rcgnum Dci, idcmque regnum essc utiquc populum Dci,
serpcntem autem tempus mortalitatis liujus; mors enim
a serpentc propinata cst. Tanquani crgo cadcntes dc
manu Domini in terram mortalcs eficcti sunt; unde pro-
jccta virga ex manu Mosi serpcns cficcta est. Fecerunt ct
Magi (ojsimilitcr : virgis corum projectis. scrpcntes facti

sunt. Scd prius scrpcns Mosi, idcst,îrga Mosi, dcvoravit
omnes scrpcntcs Magorum; tunc dcmum cauda comprc-
est, ct (6) regnum remcavit
bcnsa identidcm virga facta
admanum. Sunt enim virgteMagorum populi inqjiorum.
Qui autcm populiimpiorum? Victi Cbristi nominc; cum
' F.\0(.l. VII, 10.
(rt) Priillxius enim dixfvat in Sermone s>x)o n. 7., it iii Pfal. 73. i\ 5.
(i) Ei/it. Sed ad |ilagas dicein iiou pcitiiict cniod priiimni. — (2) Eclit,
ipse erat. — (3) Oodex Casiii-aisis coiit iiiio li_qit Moses pro Moj-ses iiti
lei;itiir iii F.Jiti»iie. Suffiii.it sciiiei lioc ainiol.isse. — 4) £jit. Mrjja signi-
ficat reL;niiin Dei. idcmqiie rcj^nuiii Dci esse iiti(|ue populuni Dci, Scijions
autem, — (5) £dit. M.ii,'i Pliaraonis. — ^(ij Etiir. erô.
. ,
DE DECE.M rr,\r.iv, r.TC. skrmo i. 3»''r)
in cjus corjûs UausteruQtur, taiu|Qani a serpente Mosi

dcvorantur : doiiec ( i) redeamus ad leguuni Dei. sed in
fiiieni mortalis syeculi, quod siguilicat cauda serpeutis
niaguum signum fiat. Audistis quse debeatis desiderare,
audite quae debeatis vitare.
II. Primum prceceptum iii Lege de coleudo uno Deo :
'< Nou eruut , iuquit, tilji Dii alii prteter me^. » Prim.i
jdaga Kgyptiorum aqua conversa in sanguinem^.
Ill.Coniparaprimuni prapceptum]>rim<e plagtc. Dcum
uuum quo suut omiiia (2) iu similitudiuem iiiteiligc
ex
aquae, cx qua generaiitur omnia. Quo autem pertinot
sanguis, nisi ad caruem mortalem (.'])? Quid ergo coii-
vcrsio aquae iii sanguinem? nisi (|uia « Obscuralum est
» iiisipieus cor (4) i})Sorum? diceutes enim '(5) se sa-
» pientes , stulti facti suut et commutaverunt glo- ,
» riani (0) iucorrupti Dei in similitudinem imagiuis cor-

» ruptibiJis liominis. » Ciloiia iuciuiiiptihilis Dci ('/)
sicut aqua, similitudo imaginis corruptiJ)ilishominis sicut

sanguis. Kt Iioc quidem lit iii corde impiorum. iiam
Deus incommutabilis manet necpie enim (7) «piia ;
A])OStolus dixit « Commutaverunt » ideo mutatus ost : ,
Deus.
IV. Se<"uiidum încccjilum : «Mon accipics iiomni Do-
wmiiii Dci liiiin xaiiuiii. (|iii ciiim (Sj accc])it uomcii Do-
»miniDeiiii \;iinim. non iiiuiidabitur''*. » ônicii Domini
' r.xod. XX, i. — '^

Id. VII, cfi. — ' id. XX, 7.
(rt) (iloria hiconnptit/iiii Dfi siciit iiijiui, siiuilitntlo iiiiiigiii s i-oiriijiiibilii
hoiniiiis sii|)|>li'vi «'x Codice F.xrfrplonmi ; \ix niim |iiili'» noii al)ci rai<c(«
onilmii a voce priori ad ••iniiiltiii |i()sliTiiis rfddilntn, iinniiu ;i sfiiMj \trlji>-
nim ahsliarlo, ct Hd fxt'iii|ilaii(liini iiiiin- inlt iilo.
(i) /'.'<///. rfdcul rffîuim Dfi iid iii.inum Dfi, Sfd in line. — (») /.'.//>. in
«imilitiidiiie. — (J) Edit. <|uid f»l fr(;o. — !/,^ F.ilit. foruui. — •^ / ././
Se cssc siipiiJili:». — (<>) F.dit. iufoiTiiplihilis. •(</ lioi», /. n. -
quia ct Aposlolus. — (S) /'(/// ;i((ipil ii^mumi Duinini Di i sui.
1 N \ I \ '-J
t
3^0 S. AUGUSTi.M .tl>!.si;orf
Dci noslri Jesu Christi vcrilas csL ijiseciiiin dixit : « Kgo

» suni veritas^. » Verilas criô mniid.U. varitas autem in-
<[uinat. Et quoniam qui loquitur 'seiifcatcni (i) « Dc Dei
» veritate loquitur ;
qui enini loquitur mendacium, dc sui»
» loquitur^ : « veritatem loqui cst rationabiliter ioqui ;
vanitatem (2) loqui est strcpere potius quam loqui : mc-

rito, quia secundum prasccptuni est dilectio veritalis. cui
contraria est dilectio vanitntis. Loquilur autem veri-

tas (3), esl per strcpitum vanitas. Huic prasccpto sc-
cundo contrariam (4) vidc csse secundam plagnm. Qu;,'
estilla secunda plaga? llanarum abundantia. HaJês (c/)
cxpressam (5) significalanique vanitatem, si attendas ra-
narum loquacitalcm. \idc amatorcs veritatis, non (6)
accipientes nomen Domini Dei sui iu vanuni. loqui sa-
pientiam intcr pcrfcctos, ctiam inter imperfectos; non
quidem loqui quod capere non possunt, non tamen recc-
dere a veritate, et pergere in vanitatem. Quamvis (7)
imperfecti non capiant si quid paulo excelsius fuerit dis-
putatum de Yerbo Dei « Deo apud Dcum per quod ,
» facta sunt omnia » possintquc capere quod inter eos

;
loquitur Paulus tanquam inter parvulos Christi. « Jesum

» Christum, ct hunc cruciiixum » non tamen illa cst ;
Yeritas, et ista vanitas. Yanitas autem esset (8) si Chris-

tus mortem non implevisset, sed iinxisse diceremus. Si
1 Joaii. XIV, fi. — - Id. viri, 44.
(cf) Codex Excerploi um Eugipii babct : cxpressius significatam vn/iiia-

tein.
(i) Edit. de Deo loquitur. — (2) Vaiiitilem autem loqui. — (3^ Eilit.
jiersliepil vaiiiias. — (4) Edit. videle serundum. — (5) EJit. Significalaiu.
— (6) Non arfipieiilis iii vaniim nomeii noinini Dei sui. — (7) Edit.
(jiiamvi- euim iuiperlVili noii capiuiil. — (8) Edit. Si Cljrislnm mortem uou
iinplevisse, sed fiuxisse dicerenuis , si vuluera ida iu pbaiitasiiiatf fuisse, si
sanguinem non vertim, sed simulaUim dc \uhieribus euiiiuassi-, si falsas eum

cicalrices. . , . demonslrasse.
i
DE DEGKM IVLARl^, Kif.. c.KaMO |. 3-

vulnera illa iii pliantasmatc fiussont. si .sangnis non v(-
nis. 6cd slnmlatus de \ iilneiibus cmaiiasset, si falsas ci-
calricos, tanquam posl falsa vulncia (lcmonslrassct. (ium
vcro ista omnia (i) tlicimusfacta. dicimus ccrta e\- .
]'!<ssa. imjilcla credimus, et pri-pdicamus. nuan)\is de

EUnlimiillius, ct incouimutabiii vcritatc non loquamur,
non tamen imus iu \anitatem. Oui aulem i]la oumia in

(liirislo faisa, et simulata dicunt. ranae sunt clamantes in
palude. Slrcpilum vocis Labere possunt, doctrinam sa-
pienliae insinuare non possunt, Dcnique in Ecclcsia lo-
({uuntur heerentes veritali veritateni {a) ,
per quem facta
suntonjiiia, vcritatem Vcrliumcarnem factum, ct liabi-
tantcm in nol)is, Yeritatcm (Jhristum natum Deum de
Dco, ununi de uno, Unigenitum et Coaeternuni, Verita-^
tcm accepta formaservi natum ex ^ irgine Maria, passum,
crucifixum, resurgentcm, ascendentem, ubique verita-
tem, et (2) quam parvulus capere non potcst. verila-
tcm (/>») et in panc , et in lacte, in pane magnorum, in
lact.c parvulorum. Itlcm (|iii|)|ic panis.ut lac liat, pcr car-
ncm Irajicilur. (jui aulcm liuic \ciitati coutr.ulicunt («),
ct in 8ua vanitale dcccpti dccipiunl , rann' sunt, l.i -
dium 3) olfcrentcs aurilius , non cibum mcntiiius.

\udi dcniipic iujmincs rationabilitcr ]ui|ucnlcs : <• -\uii
>' suul, iuquit, ncque sermones, ((uurinn nuu

loijue]ije ,
» audiantur voces corum » sed voces non inancs quia : ,
" In uumcm tcrram c\iit (//) sonuscorum. ct in liius m-
(11 j /'»'/• (/iirin J<ict,i siiiiC 'iiniiiu, I vrilntrm I eil/inn itiinein /ticliini, rf
liiihltantem III //n6(.c Htipplevi cx Coil. l''\ri-i'|i|i>runi iMiîpii ; ii.iv cmiiii b-

ciiua iliam u vi-il)ii> .siiiiiiiiljii.s h\i pusili^ iiiJiiclii otl. — {f»
(.oJc\ 1 .\rii|'lii-
iiirii lcjîl : Ci-iitatfin, ijiki- in ftanr. — (<• Hcila ail (loririlii. c. 1. ci iiiiii.
V. t U"^'\\ : ei siiii viiiiitiite. — (//) Crnlcx l-xcciiit. rjcifit,
(t)F.ilit. vciii ilii iiiiii.H, f.icla diciiinn cdla —- ( j /".'/AV. iiJilu \\ (j> .m
|nilili iii|iiiiiii. — (
l^ h.Jit. iiilciiiilc^,
» bis terrae verba eorum ^. » Si aiitem et ranas vis c con-
Irario intelligere, illum versum Psalmi rccole « Yana :
» locuti proximum suum-. »

sunt unusquisque ad
V. Tertium praeceplum « Mementodiem Sabbati sanc- :
» tificare eum^. » In tertio isto prseccpto insinuatur quae-
dam vacatiouis indictio, quae est cordis tranquillitas , et
mentis ,
quam
bona conscientia. Ibi sanctificatio,
facit
quia ilî Denique videte vacationem hoc

Spiritus Dei. ,
est, quietem « Super qucm inquit, requiescit Spiritus

: ,
» mcus nisi super humilcm , et quietum

, et trementcm ,
» vcrba mca^ (1). » Inquieti crgo resiliunt ab Spiritu

sancto rixarum amatores
, calumniarum scminatorcs ,
contcntionis quam vcritatis cupidiores inquietudine

sua non admittunt quictem («) Sabbati spiritalem.
(9.)
Contra istorum inquietudinem dicitur, tanquam ut Sab-

batum babeant in corde sanctificationem Spiritus ,
Dei (3) : « Esto mansuetus ad audiendum verbum , ut

«intelligas. » Quid intellccturus sum? Dcum dicentem :
Ccssa ab inquietudinc tua , non sit tumultus quidam in

corde tuo ,
per corruptionem volitantibus (4) phantas-
matis, ct compungcntibus te; non sit ita (^). Deum enim
intcllecturus cs dicentcm tibi (5) : « Yacate, ct cognos-
» cilc ,
quia cgo sum Deus^. » Tu per inquietudinem
vacare non vis (6), contentionumque tuarum corruptione
caecatus cxigis videre quod non potes.
YI. Attende cnim, et contrariam tcrtiam plagam huic
1 Psal. xvnr, /,, 5. — 2 ij. ^^ 3. — 3 Pxod. xx, 8. — 4 isay_ ,xvr, 2.

5 Psal. xr.v, 1 1
(n) Codex. Excerpt. : idest Sabbatinn spiritale. — (b) Editio diverse iiiti-r-
pMii"U. sed Codex Excerpt. couforniis est lcctioni iioslr;e.
(i) Iii edit. 'tiice/rogtitio proiponititrvoci auper. — {i) Edit. non ad se
almittuiil. — (3) Ecclcsiast. 5, r3. — (4) Edit. iiliantasraatiinis. —

(5) Edit, vacate, et videle quoniam. — (6) Edit. contentiommi.
,
])E DLCEM rLAC.IS, ETC. SEr.MO J. 3-3

praecepto Sciniphcs natoe sunt in terra Egypti de
tertio, «
>jlimo, » muscfc (i) quccdam minutissims inquielissi- ,
mae, inordinate volitantes, in oculosirruentes, nou per-

mittentes hominem quiescere, dum ahiguntur etirruunt,
dum ahactte rursus redeunt , sicut omnino vana phanlas-
mata cordis contentiosorum (2). Tene prseceptum cave .
plagam.
YII. Quartumproeceptumest: « Honorapatrcm tuum,
«etmatrem tuam^. Huic contraria quarta hgyptiorum ^;
phiga (3) Cynomia (a). Quid est Cynomia? Cynomia est

canina musca graecum vocahulum cst. Caninum est pa-
;
rentes non agnoscere; niliii tam cauinum, quam um c
illi qui genuerunt, non agnoscuntur

,
merilo ergo et :
catuli canum Cicci nascuntur.

Quintumpraeceptumest: « Non ma'chaheris-. »
VJII.
Quinta plaga est « Morsin pecora iEgyptiorum-^. » Com-
paremus. Da homineui (4) moechanlem, conjugio non

contentum suo; aj)pelitum((uemdaui caruis in se doniare
non vuh. (|ui est nolîs [)C(()ril)US(|Uc conuuuuis. Klcuim
,
concumherc , et geucraic cliaui (.">) porcinuui c.st ; cl ni-
telhgere, hominum csl, hlco ralio, (|Uic [)iicsidcl iii mcnlc

motus ini(L'riorcs caniis. Iau(|iiaiii rcguans , cl dounnaus
irenare dchel; non imuiodcralc , el illicitc , passini \a-
gcque hixare. Ideoque i|)sis [)ccoril)Us naliira dalum esl
instituent(; Creatorc , ut iioii moNcanlur ad rdMiiina^ . cl
ad concuhitum , nisi ccrtis lcm[)oriJ)ii.-> ; nc((ue cniin >c
' l':xuil. x.\, 12. — '^

Ibiil. 14- — •' «J. '^- ''•
(rt) (jitici eiC cyiiumia.^ Sii|>|ilt'vi ux Cml. K.\(i'r|)(. Hicr.iHVinus «•|tiil. «il
Sim. t!l Krcl. oiiiiie miiscaitim fjciiiis Jf.siûaluiii coulemlil, tt fXJcnlHUiiam
voceui illlini Koivof/o('o< pcr iJiyOoy/ov oc, nou Kuvof/v(a |HT u.
AV/f. ,|iia'(l;uH suut. Kxoil. H. 1 8. — (»)/•.'.//>. lcnctf.. . .

cmclr -
fi)
(:J) EJil. Kovo/jv('a. . . . Kovopvia. — (.'. ) hdit. lud-flmii uicclil.iulcm, ti>u-
jiiîo iiiiii ((Milcnluiii Mio.— ('») A</". |>icoiuui i!.l , laluu i, luUlliiJrit'
liiiiii.iiiiiin Cil.
ratione cohibct alio tempore peciis , sed 0111111110 motu
ipso frigescente torpescit. Homo aiitcm icleo semper mo-
veri potest ,
qiiia et (1) rrenare niotum potest. Tibi do-
minationcm rationis Creator dedit tibi pr?ecepta coiiti- ,
ricntiae tanquam iii Ix^stias inferiores lora concessit.

, ,
Tcnes tn quod pccus non (3) babet et ideo spcras tu ,
quod pecus non polcst. Labores abquantum (3) conti-

nendo quod non biborat pecus sed gaudcbis in tcter-
,
;
num ad quod non pervenit pecus. Si opus fatigat

,
merces consolctur, et ipsa cnim patientia cst intcnorcm

motum frcnarc ct quod babes conimune cum pecorc
,
non tanquam pecus in omnia (4) relaxarc. Quod si con-

tcmpseris tc (5) in tc , ct imagincm Dei . in qua fecit te
ncglcxcris victus cupiditatc (6) bestiarum tanquam
,
amisso bomine eris pccus non c|uasi convcrsus in natu-

;
ram pecoris , scd in bominis forma habens simihtudinem

pecoris, qui non audis dicentcm : « Nolitc esse sicut
'
» cqims, et mulus (7)
quibus non cst intellectus^. » Et
forte ebgis tibi esse pecus , et (8) hber vagari libidine,
nuha appctitum carnis ad continentiam refrcnando :
lege
attcndc pLagam (c/); si pecus esse non tinies, saltem mori
.sicut pecus time.
IX. Sextum praeccptum : « Non occides ^ ; » Sexta phiga
« Pustulae in corpore , et vesicae bulhcntcs , et (g^scatcn-
» tcs, ct incendia vulnerum cx favilla fornacis ^. » Talcs
*sunt atiimas homicidales , ardent ira ,
quia pcr iram ho-
' Psii!. xwt, p. — 2 j.xod. XX, i3. — 3jJ_,x^ 10.
(«) Codf.x K\ccr|)t. liwj, lciiit : Si peciis es, et ricu tiines.

\ i) Edit. rclVenare. — (2) Ktiit. polesl /?;y) hai)et. — (3 E<iit. io <(i;i-
tiueiivlo, non laborat iipciis, sfJ gaiulfbis semper iii a-leriiilalc, ad (juam. —
14} Lixare. — (5) Edit. el in le imiigiiiem. — (6) Edit. iii.siiiiiataiiiiu le-
\wx\ pro i)esliai'Uin. — {j) Edit. iion Ijahentes iiih liicliiin Sed loilc. —
(S) Edit. liheia. — '<)} Edit, ScaUirienles.
DE DECL.M rLAGI^. LTC. SEn.MO I. 876
niicidii fraternitas clcpcriit. Ardent liomines (i) iracun-
dia, ardent etijratia. Sed aiius est fervor sanitatis, alius
f(?rvor ulceris. Ardenlcs papuJa^ per totuni corpus con-

cepta lioniiridia scatent, ct sanuni non est, quod fervet.
Fervet , sed non de Spiritu Dei. Nam et qui vult suLve-
nire fer\et , et qui vult occidere fervet; ille praecepto (q) ,
iile morbo bonis operibus (3), ille saniosis ulceribus.

, ille
-Nam si possemus animas videre homicidarum plusplan- ,
geremus ,
quam putrescentia corpora ulceratorum.
X. Septimum (4) preeceptuni sequitur « Nonfurabe- :
»> ris ^. » PJaga septima « Grando in fructibus -. » Quod

contra prseceptum subducis, dc coelo perdis; nemo enim
babet inJQstum lucrum sine justo damno. (5) Furatur
Ncrbi gratia ;
qui luralur acquirit vestem , sed cct*lesti ju-
dicio amitlit iidem. Ibilucrum, damnum. ibi Visibili-
lcr lucrum, damnum. Lucrum de sua cseci-
invisibiliter
talc, damnum de Doniini nubc. Ncqueenim aliquid sine
providcnlia, cbarisbimi..\ut verc putalisca, quccpatiun-
tur bomines, Deo dormiente pati? Passim videntur fieri
bae,'C, nulics colligi . imbres inlundi . grandincm*jaci, ((j)
tonitru terram concuti, coruscalione tcrreri; passim pu-

taatur fieri , et ((uasi ad diviuam Providentiam non perli-
nerc. (lontra talcs cogitationesvigilal ille Psabiius : « Lau-

w date Dominuin d<' tcrra (cum iaudes dictae essent de
» rcelo) draf:()ncs, ct onnics abvssi , iguis ,
grando, ni.\ ,
w glacics , spirilus tempestatis, quiE faciunt veiljuiii
» ejus ^. >' Lrgo qui inalo desidcrio suo foriiisecus fiiran-
lur, juslo Dci judicio iuliiiisecus grandiiianlur. Oli I
• l'lxoil. ,\\, ij— -II. jx, i»3. — •*

l'.al. Mii.viii, 7, H.
f i) £<iic. ira. — {9)£Jit. iste. — (i) £Uii. Uli; luiuosis. £'igi!>. Irgit cmn
iiit<{io Cuil, — (,i) £Mt. /irttpiniit vociin Si(|mtiir. — (.>) £ilit. \ei ln î.iIm
t|iii iiir.tlui, .ii.|ii rii \it»tiiii. — («') £ilit tiiiiilrtiik.

37(> S. AUGUSTIiSi EPISCOl'1
Si (i) possint inspicere agrum cordis sui. profecto lugc-
gerent , dum
non invenirent qnod in os mentis mitte-
ibi
rcnt, (ci) etsiinfurto suo invenirent, quod in aviditatcm
vcntris mitterent. Major fames (2) cst liominis interioris,
major fames est, et periculosior plaga, ctgravior mors,
multi mortui ambulant, et raulti (3) famelici de vanis
divitiis exultant. Denique Servum Dei Scriptura intus di-
citlocupletem inquit « Absconditus cordisvestrihomo,

; :
»qui est ante Deum dives. » Non ante liomines dives (4),
sed ante Deum , dives ulî Deus. Yide tibi dives ,
quid ergo
tibi prodest? (5) Ubi homo non videt furaris, et ubi
Deus videt grandinaris.
XI. Octavum praeceptum : « Falsumtestimonium non
»dices^. » Octava plaga: « Locusta, animal dente no-
» xium"^. » Quid autem noccremor- vultfalsustcstis, nisi
dendo et consumere mentiendo? Denique admonens
,
homines Dei Apostohis ne se falsis criminationibus ap- ,
petant : « Si mordetis , inquit, et comeditis invicem , vi-

» dete ne abinvicem consumamini "\ »
XII. Nonum prseceptum : « Non concupisces uxorem

» proximitui Nona plaga «Densaetenebrae ^. »Etenim
^. » :
est quaedam moechia contra quam supra (6) pra^ceptum

datuniest, etiamin non appetenda castitate uxoris ahence.
Moechus enim et qui non it ad uxorem ahenani tan-
est ;
tum quia non contentus est sua. Jam vero nonsolum post
suam peccare sed etiam ahenam attentare verae densae
,
sunt tenebrae. Nihil enim sic dolet in corde patientis , et

« Exod. XX, 16. —2 Id. X, i3.— 3 Ad.Galat. v, i5. — •*
Exod. xx, 17. S
— 5 Id. x, 22.
(rt") Etsi iii furto stio iiiveiiirent, qiiod iii aviditatem ventris mittrrent
Siipplcvi ex Cod. Exc. patebat enim lacnna non dissimilis a pra-cedcutihiis.
(i) F.dit. posseut. — (2) Edit. esset hominls interioris, major fames, ct peri-
culosiov. — (3; Edit. facinorosi. — (4) Edit. homines dives, sed anle Deuin
dives, el ubi Ucus \idct, ibi divcs. — (5) Edit, Si ubi. — (6) Edit. pra-ccp-
tum est.
.
DE DliCEM PLAGIS. ETC. SEUMO I. .j/y

qui lioc facit alteri nihil sic (i) vellet pati. Ad alia pa-
ratior est omnis homo. hoc autem nescio(2) utrum in
ventus cst qui tolerabihter ferat. densas tenebras ista
liicientium , taha concupiscentium Yere excaecantur fu-
!
rore (3) tcrribili, furor cnim indomitus est (4) commacu-

hirc viri uxorem.
XIII. Decimumpr£eceptumest:«Nonconcupiscesullam
» rem proximi non pecus, non posscssionem non
tui, .
» subjugium , non
omnino proximi tui concupis-
aliquid
» ces ^. » Huic malo plaga contraria est decima « Mors :
» primogenitorum -, » In qua plaga (5) cum comparationc
qua^dam qua-ro nihil mihi interim occurrit fortassis

; ,
occurrat melius , ac diligentius inquirentibus ((i), nisi
quia omnes res (a) quas homines habent haeredibus scr-

vant. Rcprchenditur hic autem concupiscens rein pro-
ximi ; coucupiscitcnim etquifurto aufert: el qui furatur
ali([uid proximi non potest nisi concupisendo rem pro-
,
•
ximi furari. Sed de iurto jam superiuspncccplumest (7),
ut ibi intelligasct ra|)inam. iNon enini de ftirlo pnrcipe-
'
ret, et de rapina taceret Scriptura , iiisi le inttlligcre vo-
luisset, quia si poenalc est clanculo auferre, multo niajoris
pcnncCest violc-nter eri[)ere (S). Auferrc nolciili sive oc-
culte sivc [)alam habet |)ra3ce[)tum suuiii. ('()iiciq)isere
autem rem [)roximi, <[uod notat Deus iu cordc , cliaiusi
' KxoJ. w, 17. — 2 Iil. xif, i().
haljiltir '/nas h<tl'rt hteitililnis seiv.trf tlrprrhrn-

(«) In F.xoer|). Kuj;i|). :
ditiir. Hic aiitein clamat

(i) Eilit. vdlttl |iali. Ad aliuiiam. Coilex Exier. cuu/oniiu lectiohi nutti.r.
— {1) Eclit. ii(ruiii-iic ist. — (3, Eilit. [loriihili. — (l) Eilit. (•(Hiciilcar.-.
— (5) EiJit. ruiii comparalioncm <|uamJuiii. — (6) AViV. niti «|Mi oiiiiu >
m <|uas liahct liHTCilibu» scrvat, rcpiclicmJitnr. Ilic aulcm claninl <|iii i.m
proximi .ôncupis.it, ct <pii lurto uul«rt, ct i|ui lurulur uli<|uid proximi. ii.-n
pol.'«l iiisi riiii proximi riir.iii. — (7) Eilit. uhi iiitclli(;«». — [») tilit. tu
lcirc 11140 iiolcu'..

378 S. AUGUSTINI EPISCOI'1
justam ibi successionem quaeras non licet. Denique qui ,
voiuntres alicnas tanquamjuste jiossiderc, liaeredessecjuse-

runtfieri a morientibus. Quid enim tam justum videtur,
cjuamrem sibi derclictampossidere, haberejurecommuni?

Quid apud te facit bomo? Dimissum cst mihi ( ) baere- 1
;
ditatem consccutus sum ; tcstamentum lego. JNibil vide-

tur justius ista voce avaritite (2). Tu : juste tenes ; et
laudas quasi jure possidentcm. Ueus danmat injuste con-
cupiscentcm. A ide qualis es, qui optaste ab abquo bae-
redem fieri : non visut habeat baeredes (3). In lj;T:rcdibus
nibil cbarius primogcnito, proinde inprimogenitistuis(4)
puniris qui concupiscendo rcs abenas, id. quod tibijure
non dcbebatur (c/) quasi jurisumbra perquiris. Etfacile
est quidem, fratres, corporabter amittere primogenitos
moriuntur enim bomincs si^ c anle parcntes suos, sive post

pareutessuos; moriturimoriuntur. illud molestum est, ne
perbanc occultam etinjustam concupiscentiamprimoge-
,
nitacordistui pcrdas. Primogcnitiis cnim in nobis iniagi-

nembabet gratise Dei novus natus, prior natus,inter om-
:
nestanquaui natos cordisnostri j)rimogcuita fides est. Nemo

enimbeneopcratur, nisifidespr?pcesscrit. sicut dicitApos-
-tolus : « Sinc fide , inquit , inqiossibilc cst placcrc Dco^. »
Omnia opcra tua bona fibi Ir.i suut spirilualcs. scd inter
bos tibi (5) primo nata est lidcs. Quistpiisergorcm abe-
nam occulte concupiscis '(")} ititcruaiu lidem perdis.
Eris enim primo sine dubio siinulator, obscquens nou
cliaritate, sed fraude; veluti amans euni , a quo te cupis
fieri baeredem : amando, cuin mori ([Uf^Tis [/j). ct ut
1 llebr. xr, 6.
''/ In ii-iilcm Kxcoifi. Ifîtiir : /Kiis iii!> innhro. — ij)\ \\\ lid-lione iletst
«Mi.pin lio, (|iiie tain«ii IkiIx Uir iii Kiij;i|!it).
'i £!it. IwsrutliUile. — [i-] EdU. lii j.iii;J<i.s (|ii;i-i jua-. — {>>) £dtt. in
h^-ErtiiMiijs a>;fcm. — (i) E(/it. |iiiiiii''is Eiijipiiis toiijirmnt Ucitonein no^'
tram. — (i) Elii. [iiini«'^>iii'3. — '(i) Edit. iiiuriiis.
,
DE l>LCi:Ji ILAGI», EIC. SERilO I. O^g

in re ejas te vicleas posscssorcin . ilJi inviclcs succcs-
sorem.
XIV. Eja(«),lratresclecursisdcccmpr£eceptis, etdecem
plagis , comparantcs conteniptores prgeceptorura contu-
maciiie Kgyptiorum, cautos vos fecimus , ut habeatis se-
c.uri res vcslras iu prirccptis Dci , res vcstras, inquani,
res veslras (i) interiores arccc vestrae, interiores the-
sauri vestri; res vestras, quas vobis nec fur, nec latro ,
nec vicinus potens possit auli:Tre , uhi nec tinea , nec ru-
higo metuenda cst, cum quihus (2) extitit naulragus.
Sic cnim eritis ct populus Dci interiniquos .Egyptios {6)
illis haec in corde palicntihus, vohis aulem incolumi-
hus in ipsis interiorihus vestris hominihus, donec cduca-
tur populus de .Egypto quodam (3) Exodo, quod ct lit,
nam illud semcj faclum hoc non cessat ficri.

est,
XV. Nam (c) si [ altcndamubcliam expoliamus.Egyp-
tios. Neque enim iliud pia ter mysterium factum est
quomodo homincs minus inlclligeiitcs accusarehic audcnt

Deum, quia jussit pcli ah Jigypliis aurum, et argentum,
etvestes; data sunt liaec, et ahlata^ Furcs isti essenl,
nisi Deo juhente fecissent. Inlendal Charitas Vestra, l'u-
res, inquam, isti essent nisi Dco juhcnte fecissent cpiia ;
vero Dco juhcntc lcceruut, fures non fuerunt. IIos jaiu
• Kxud. XII, {5.
(rt) Nott;r CodfX liahct : Hffc, fVatres, (fecursn decem preneptn , el lie-
ctm phiâs , comparatus confemi tiires prireeptonim contumnciie -f-t(yp
tionim, caiitos vos /ucieiniis. Hiiii- Irtiioin fui U^tt; iniuiu iiilvgrif allnaiii
()ra!|io»ui ii>-Miiii|ituiii e\ (odiiT I xni|». iMiîjni. — (*J llln hiec iii fi>rth
patirntifjiif, i'olii< iiiitcm iiicoliiiniOiii in iptii iiilerioiibiis vntni homiiiihiii,
ilonrc riliiciitiir pi>piiliis lir f.;,'»/'/" 'îi|»|lfW < x ("od. F\f. Fi't;. cx »tH«'
«iiim /ly:;_rpiii>i uil illjin .Kg^tpto tiiiiiiilf>t>.- u' triiiul otiilu», ol j«in \idiiiiu«
in |)r»!n;dciiiiljus. — «.) \ idi! Iib. ax fniH Ij»»!. «*. 51.«! ««"m»!
(,i;,/;i/j>, Uilr|itiii.i. . . . iiiiiiion^. — J. fifit. rx l li u«u(r.«cii». —

( i; Hilil F.xtido i>ii').
38o S. AUGUSTIM EriSCOPI
non accusas, ipsiim Deiim accusare paratus es. Ad illos
ohtemperare pertinuit (a) apud Deum fuit jubentis ;
consilium ,
qui novit quid quis pati debcat ; quis ,
quid ,
f[uo merito patiatur. Parricidium apertissimum et funes-

tum esset Abrahae si ultro filium percussissct lioc tan-
, ;
tum secus, laudabiliter faciebat quia Deojubenti obe- ,
diebat et quod esset in spontanea voluntate crudelitas

,
sub Dei prsecepto facta est pietas^.

]
XVI. [ De Actibus Apostolorura volo aliquid dicere.

Petrus cum esset inclususin carcere, venit ad eum Ange-
lus|salutis, qui (Z*) catenis de manibus ejus jussit exire^.
Egressus ille secutus est Angelum de carcere liberatus
;
estDomini imperio Dei auctoritate. Postero die judex

,
eum quaesivit ad audiendum abscessisse cognovit cus- ; ,
todes carceris duci jussit; «Milites, inquam, interrogatos

» duci jussit ; » dedit in illos sententiam , legem ,
quam
sibi (c) videbatur, nisi invenirent Petrum. Quid dicis? Pe-
trus auctor fuit mortis illorum? Nonne esset perverse pius,
si voluntati Dei contradiceret, diceretque Angelo jubenti,
ut exiret : Non exeam ne propter me . miseri homines, ,
custodes carceris moriantur? Responderetur ei : Dimitte j!

(1
ista Crcatori ; quia non cs artifex ut liomo nascatur. non

csscjudex potes quomodo moriatur : nemocnim moritur,
nisi quem vult Deus. Mori consilium judici Deo dimitti-
tur, sed tamen concupiscentia liomicid«? damnatur. Ne- I ra
que cnim bic attendendum est cpiid Dcus jiidicaverit , |i||
scd quid niala gens cogitavcrit (<r/). Judas (piippc tradidit lo
ad passionem Filium Dei, et per passionem Filii Dei om- j lu
* Gen. xxir. — 2 j^c^ xu.

(rt) Vide lil). a. Quieslioiumi in r.xodo, qu.TSliono .«exla. — ((!>) Aliquid
profecto omissum est, forte adjunclum vocis catcnis. — (c) Sic in Codice
forle deest aliqnid. — {d) Qu;e sei|uuntur vtrba , iterala inveuiuntur iu
rsal. <j5. usquc ad jlla noslra rciicinpcio.

1
DE DECEM PLAGIS, ETC. SERMO I. 38

ues gentcs reclemptse sunt ad salutcm ; nec tamen pi o
salute gentium merces reJclita cst Juda? , sed pro ejus
malitia debitum supplicium retrijjulum est. rSam si tra-
ditio Christi, et non tradentis.animus considerandus esl,
hoc fecit Judas quod fecit Deus Patcr, de quo scri[)tum
,
cst « Qui FiHo suo non pepercit, sed pro nuLis omni-
:
);bus tradidit eum^. » Hoc fecit Judas, quod fecit ips<!

Dominus noslcr Christus , de (|uo scriptum cst : « Oui
» se ipsuni tradidit'pro nobis oblationem, et hosliam Deo
» in odorem suavitatis; » etitcrum : « Sic Chrislus, in-
» quit , dilexit Ecclesiam, et seipsum tradiditpro ca. ul
» eam sanctificarct-. » Et tamcn gratias agimus Dco
Patri, qui « Lnico Eiho suo non pcpcrcit, sed pionobis
» omnibus tradidit eum. » Gratias aghnus ipsi Eiho Dci,

« Qui sc ipsum trachdit pionubis. ct in co voliintalcni
» Patris implcvil. >i Et dctcstamur Judani , de cujus laclo
tantum bcnchcium praestitit Deus , et reclc ihcimus :
« llcddidit ci Dominus secundum iiii(|uilalcm cjus , ct
» secundum maliliam cjus dispcrdidit cum^. »Nonenim

pro nobis tra^hdit CJirislum, scd pro argenlo, quo \cndi-
diteum, quamvis Christi venditio sit nostra Redcnq)tio. ]
XYIl. [ Ncmo cigo, Iratrcs, ncmo discutiat Dcuin.
Supcrbuui csl, iinpiiuncsl,stiikuni r>\. Tu (oiicupiMcn-

tias tuas freua, nihil facias animo in;ilo. •>l)lciii|i(iaicpa-
ralus cslo, noii iioccrc. Ita^pic i(( ( rniit illi. I(( ii Dcus. Si
illi furtum fccisscnl . cliam si( vohicrat iortc l)cu> Chris-

lus |)ali qui patcrcntiir, (|Uando [)crmisit cos (pii iccc- ,
runl . I.u civ; scrsaict tamcn {a) hirihus piijnam, cxigcrcl

ali(|iiain lcinpor.ilcin viiidictam dc iis . (pii |>as>i .ûnl iur-
lum. NiiiK \cniilli iillio noii icccriiiil . Dciis jiislo jutli-
cio ficri voliiil. Ciiin m .ipi.cnd.is ciiuâm ,

li>rlc iioii au-
» Kom. VIII, ;»i. — '^

l'.|.li«-». V, -i il i."». -- •• l'»i'l- *»"«. *'•
(«) Vid(> iii Fsal. ui\. iiiiiii. aH.

3f^'2 S. AUGLSTilVi KiMSCOPI
rum alienum tulcmnl . sed del >itrmi niprccclem exege-
nmt. Injuste opprcssi cinm Egvpto latcrcs fccerunt. in
pro duris operibus scrviliilis sine merccde non exicmnt,
et tamenDeus cerla aliqua causafccit lioc (n). Si sumus.

tanfjuam populus Israol in .Egypto, in lioc raundo.
cerle audeo vobis dicerc puto cnim quia Spiritu Dci ,
loquor ad vos tollitc aurum argentum , vestcs Êgyp- , ,
tiis. Aurum ipsorum sapientes ipsorum argentum elo- ,
cjucntes ipsorum, vestcs ipsorum varictas linguarum ip-

sorum. Nonne bsec omnia videmus in Ecclesia? Nonnc
quotidie boc facit Ecclesia? Quanti sapientes in soeculo
credunt Cbristo? Ablatumest aurum _Egvptiis((^). Sanc-
tus cujus mensa ista vocatur, fuit abquando vcl aurum,
,
vcl argentum iEgyptiorum. Vestes autcm .Egyptiorum

ciuibus quodam modo sensus induuntur, bnguae sunt va-
riap. Yidetis eas ex jEgypto ad populum Dei migrare :
« Non sunt enim loquelae , nequc sermones , cjuorum non

» audientur voces corum^. •» Hic aurum , hic argentum
/Eg3'ptiorum , et vidcntcs eximus , et mcrcedem nostram
fciimus; non cnim sine causa in luto _Egypti laboravimus. jj
i
Sic omnia fratres sive qu£e exponi a nobis possunl

, ,
sive quae nonclum possunt sive quae potestis intclbgcre ,
sive cfuse nondum potestis sive lioc modo quo a nobis ,

,
dicla sunt, sive abomcliori modo crcdite omnino, cjuia ,
c(Omnia lunc in figura contingcbant cis scripta autem ,
» sunt ad corrcptionem nostram , in cpios (c;) lines saecu- f I
1 Psal. xviii, 4.
((/) Libro sei;. de Dortrina rliristiaiia (lilnti dicnntiir ^îjypiinrimi diviliis.
Cyprinnus , Hilariiis, Yictoriiius, Optatus. aliique. — (b) Forlas-« a;l meu-

sam C.ypriani loquei)alur, qui rellior cain docuerat priusqnam a CaJciiio con-
verterelur. — (c) In orationilnis [)ro teiiipore, el dala occasioue liaiiitis
Au"uslinuni siia , ut ita dicain , faccre aii(|uoties Scripliirrp vrrLa annolavit
do( tiss. Sabaticr in Prwfat. ad vetercm ?>il)liorum versioneiB. Hinc apuJ eiim-
dem S. Diieloreni enaia- siinl lot ejiisdein texlus variantes lediciies, (|(i;iriim
liie vides fx< niiilniii.

,
nr. DiT.KM i'f.$,ii. nc. sij.vit) i. 383

» lorum tleveiieiunL^ >^ il.u|ue cgo uoii licrem iiitpntiis i.cl
ea? Kl tu quilibet , (Ihristiane spiritualis , non essenius

iiitenti, et sine caiisa tactum dicerenius , c|uo(i iu lertiam
jsliigam Magi PJiaraonis defecerunt? Nihii liic quaere-

lein, frustra factuni vel scriptuni putarem? l"aciunt Magi
riiaraonis [a) contra Moseu de \irgis serpentes, de aqua
sanguinem, faciunt rauas, faciunt haec. Veniunt ad ter-
tiam plagain , id est, ad illas jmuscas, quas appellantur
Scvniphes. et \$\ deficiunt qui fecerunt serpenlcs. qui
fecerunt ranas dcliciunt, deiiciunt ad muscas. Non est
prorsus, nou est siue causa, Pulsate mecum [h). Tertia

])higa hicc cui contraria est? Praeccplo l)ei teitio, uJji
de Sa]jJ>alo picfcipitur poj)uJo , ul>i quies jiriedicalur

ubi sanclificatio commendatur, il)i cniin dicitur : « Me-
» mento dicm SabJ)ati sauctificaic cuin. » 13eni(jue et in
primis 0})eriJjus mundi Jlicit Dciis dicin , fecit t (jcluin ,
teriam , maie. Juniiiiaria, stelJas, auiinalia e\ aquis, e\
terra Jioniiiicin ad iinagiiiem suam. i'\icit iii£c umuia,

nusquani soiiat aliqiiitJ sanclilicalum. Peragunliir isla
se.\ dicl)Us, sanclilic atur dics scpliinus \acali(>iii> Dci :
Oj)era non saucliJicat, Nacalioiicni saiictilicat-. (^)uid dic-
tuii siuniis? (Juoinodo uoJ)is Jalioranlihiis ])lcriMi)(|iie
diilcius v>\ otium , (|nani opiis, ita jjiitainiis el Dciiin .>
INoii lioi- |)iilaic drhcmiis, iicc sic JaJjorando ll-ci.Nse , el
noii juI)cndocrea\i>.se, « Dixil Deu^. : fial, etiat tiiin c»l. »
]]oc inodo iaciendo, iicc i|).M- hoino lahorarcl. >H><i iii
iJIo tli(; coinincndata iiohis (jiiicdain rc()uics ah uuuiihiis

0|)criJ)Us iiosli is , iil jio^t hona ojjcra uoslra uilclliiieic-
iiius iios leijuieturos .îue lcmiino. âiii mnuo thc.s iJti
' (iiir. X. — ''

(mmi. it, T
(,i) \ idf re*|». ud I'.i>i%l. J.inuir. c, ii. i:'i. i(i. — tf^ \ iji i>i-riiuiii< iii i».
liiiiii. 0.. fl Surm. a.Oi. iiuiii. 5., itrciion lih. i^. Ut* (iriirM ad litlfriiui n i«|).
i!{. aJ uo., ulii de tuucllicjlioui' diti kr|>liiiii,

liaLent vesperuin , septimus non luiLet; operamur cnim
cum fine , requiescimus sine fiiie. Ihi sanctificatio sonat
niagno quodam mysterio, pertinens ad Spiritum sanc-
tum. At eum me dicentem, fratres Accipite cum venia :
obsecro vos, magis inquirentes quid coner , quani quid

explicem : novi quis loquar, et quid vobis loquar ; j)i-
vina liominibus bomo^. Ecce annitimini mecum , labo-
rate mecum , ut quiescatis mecum quantum Dominus ,
donat ,
quantum apcrit ,
quantum significat quantum ,
innuit ipsa sapientia ostendens se amatoribus suis in viis

hilariter, et in omni providcntia occurrens eis. Sanctifi-
caturdies Sabbati, quies Dci. Ibi primumsonat sanctiii-
catio ,quantum mihi videtur ,
quantum et vos cognosri-
tis ,
quantumque credimus («). ] Sanctificatio nulla
divina et vera est , nisi ab Spiritu sancto. Non enim
frustra dictus est proprie Spiritus sanctus cum sit ct ;
Pater sanctus , cum sit et Fihus sanctus, nomen tamcn

lioc proprium Spiritus accepit . ut tertia in Trinilnlc
Persona Spiritus sanctus dicerctur. Ipsc « Requicscil
» super humilem, ct quietum » tanquam in Sabbatosuo.
Ad hoc septenarius numerus etiarn Sancto spiritui dcpu-
tatur. Hoc Scripturee nostrae satis indicant; vidcrint mc-
liora mehorcs, ct majora majores , ct dc isto scptcnario
numero subtihus ahquid ct divinius dicant et exph- , .
cent. Ego tamcn quod in praescnti sat cst iUud vidco

,
, .
illud vos ad vidcndum commemoro scptcnariam istam ,
rationem (i) numeri propric saiicto Spiritui dcputatam,

quia (2) septenario die sonat sanctificatio. Et undc pro-
bamus sancto Spiritui dcputari scptcnariam (3) nunic-
1 Tsai. i.xvi, 2 5.
{(i) Hic resumiliii' leclio eilitiuiiis.
(r) Eclic. inveuiri projiric. — (2) E<li(. seplimo die. — (">) lu/it. miiiKri
raltoiieiii.
,
DE DECE.M PLVGIS , ETC. SEP.ilO f. 385

liitionem? Dicit Isaias spiritum Dei venire super fidelem,
super Cliristianum . super Clirisli membrum u Spiritum
» sapientia^ , et intellectus , consilii , et fortitudinis
w scieutiae, et pietatis , Spiritum timoris Dei^ (a). » Si
secuti estis septem res percucurri , tanquam descenden-
teni ad nos Spiritum Dei asapientia, usque ad timorem,
ut nos asccndamus a timore ad sapientiam. « Initium
« enini sapientiae timor (i) Douiini-. » Ita ergo etsepte-
narius spiritus et unus spiritus septenaria rationc unus.
An alicpiid e\idcntius vultis? Penlocosten diem fcslum
Scriptura sancta de septimanis factum commemorat. Ha-
betis in Scriplura To])iae (^), uLi etiam evidenter dici-
lur istum tliem festum de septimanis. Septies enim sep-
teni quadraginta et novem in summa rcdeunl ; scil
tanquam ut redeatur ad ca])ut; Spiritu cnim sanclo ad

unilatcm colligimur non ab unitate dispergimur; ideo ,
aJ (piadragiiila novem addilur ununi Jionor unilatis,

et
ct fiunt quinquaginta. iNon ergo jam sine causa quinqua-

gesimo die pcr Asceusionem Domiiii veiiit Spiritus sanc-
lus (iVj. llesiiigil Uomiini>. asicnilit al) iiilciis . iiondum
in coelum. Ah illu icsurreclione , ai) illa al» iurcris a^-
sumptioiic niimciaiiliiiqiiiii<|iKigiiita dics. ct \ciiil Sjiiii-
lussaiicliis iii (piiii([iiagciiari<> luinicio, laii(|uaiii iiatalciii
sil)i apiid iios faciciis. Qiiadraginla enim di(l)ii> lii<- < oii-
êrsatusest Dominus cum l)isii|)ulis suis , ([uadragoima

die asccndit in c(»'luin , el pcractis ihi dcccm dicbiis,
taiKpiam dcccm |»iircc|)l()nim signa . \.iiii Spirilus

(^l)
sanctus , (piia iicnio iiii|)l('i lcgciii iiiî |>('i' graliani Spi-
• Isiii. XI, 2. — '^

Prov. I, 7.
((/) Si seiiiti eitis seplein les (leiciuiiiii t<iii</iiniii t/ncfnJfntciii w</ iwi
Sitiritiiin Dei »ii|i|.lfvi <\ Coilic^! F\(Tr(). lCujj. ninnili'*lu cniin «rnl Ucniin.
(t) F.dit. Dii. — (a) 'rol). ». 1. jii\lii IlJituni |i.i.l .s<'|.liiai;inl.i Iiil.i|>i. -
(.1, Kilit. ii'»iin('\il. — ('1) /^-/fV. ilcciiin) i.iii'.'.|)l<>ruiii i :;no.
CXXIX, 'J->
9S<J S. AtCUSTIXf EMsr.OVT
ritus sancti. Itaquc, iratics, uiaiiiiesLuin cst scpteiianum
istum numerum ;k1 Spiiiiuui sanctum perliuere. Quis-
quis autem non cohferet uuilati ('liristi ( ,) et ojilalerat
adversus unitatem Cliristi, inteliigendus est non liabere

Spiritum sanctiim. Contcntiones enim, et dissentiones
et divisiones non iaciunt nisi animales de quibus Apos- ,
tolus ait : <r Animalis autem liomonon pcrcipit (|U« sunt

« Spiritus Dei^. » Deinde scriptum est et in Epistola JudiP
apostoli Hi sunt qui segregant semetipsos ( ) ani-
: « , i
» males spiritum non habentes. Quid manifestius quid i>

,
cvidentius? Merito veniant etsi eadem ci'edcntes quit' ,
nos tamen
.^
accepturi SpiritUm sanctum quem lialjere ,
non possunt quandiu sunt hostes unitatis. Hos autem

comparat Apostolus Magis Pharaonis «Habentes, in- :
»(|uit. formam pietatis, sed\irtutem ejus abncgantes-.

5)Habendo formam pietatis similia fecerunt sed virtu- ,
V tem (^jus abnegantes [i) in signo terlio defccerunt, n

XYlll. [SedadlmcquEcritemecumcjuareintertiosigno?
Defecissent enim in secundo, defecissent in quarto, quid
interest ubi deficercnt defecturi? Quare ergo in ter-
tio [l>) ? Sed prius videte c|uod promiseram utrum , illis
IVIagis haereticos comparaverit apostolus Paulus. ^cHa-

» bentes , inquit, formam pietatis, virtutem autcm ejus
» abnegantes, et hos evita. Ex his sunt cpii penetrantcs
3) domos, et captivas ducunt mulierculas oneratas pecca-
)5 tis, quae ducuntur a variis desideriis, semper discentcs
« et ad veritatis scientiam nunquam pervenientes. » Tcs-
' C.or. II, 14. — * 0. Tini. iir, 5, et seqq.
(rt) Et obiaterat aJvcrsus unitatein Christi f,\m\Ae\'\\\ Coil. Excornt.
(h) H.ii; txplon-iloiie lVi'i|iiiii;er ahropta, rurla.ssc elidin loiigiore, genuinila-

tem Sernioitis iion helKl;a-i Augustiui t.imiliares noveniut, aut sallem pr.Tla-
tionem Krii-nii acl Aiiiin.sliiii opira I(';;eiile-i.
(1} Ei.it. aiidit ( reprtlieiidins loquibatur) hi sunt qui segrogaul seiQet-
Jpsos, y«f/<''' I. i(), — I a) F,dit.i,\\\\ prn in.

Di- i)i:cK\i )•!. \(;i-. j-Tc. si:iiM<) r. oS-j
tiiiionium qaij)po<:lr' jicrlesia cifljolica seinpcr audiunl,

ol :'.(] VA\-\i>'i<im calliolicaui vcnirc liuluul. Scmprr (ii-
ccnlcs. ncquccnim non sempe]: audiunt : luseminetuo
«
» liciiediccntur omnct> gcntes ^ : » \ion scmper au<liunl :

« Tostula a nic daLo tibi gcntcs haTetlitatcm tuam,
, ct
x» et possessionem tuam lcrminos terrap-; » non scin|jcr

audiunt : « Commcnioraljaulur , et convcrtcJjantnr atl
); Dominum non scmper

uulvcrsa^ Patriae gcntium'^;»
audiunt « Dominal)itur iisquead marc. et a numincu^-
:
, w tjuc ad fincs orbis tcrrc€ » Semperista audiunt, scmpcr ''.
disccntes. et ad veritatis scicntiam nunquam j)cr\ciiicn-

les. Vidctc jam quod proniisi. Quid Aj)oslolus scquitur?
« Sicut autem Jamnes, et Mambres restiterunt Mosi, sic
» et isti restitcrunt veritati ; liomincs mcnte conupti, re-
» probi circa lidcm. » Quid deinde? « Scd ullra uoa
» prolicicnt, dementia enim eorum manifesta erit omni-
» bus bpminil)us, sicut ct illoruui fuit^. » Jam videte
quarc in tertiosigno dclkcrunt. Mcmcntote eos, qui ad-

vcrsantur unitali, non liabcrc Spirituui sanclum. fri.i
ycro iUa praecepta jjrima in Dccalogo ad Dei dilcctioncni

jicitincn; iiil<'lliiûiilur, iil scplcm calcia iulclliânlur ad
dilcclioncm jxrtincrc [iroximi ; ut <luabus l.ibulis lcgi.s,
et d(xem pnecejitis, du<> illa l;ui<|ii:im suinm;iria j)ra -
ccj)la tencanlur. « Dilii^cs Doininiim Dcuin liiiiin c\ lol<»
» ( oidc tuo , ct c\ lot;i ;iiiima tu;i, cl c.v lut;i \irlulc tua;
)> il dili};cs j)roximuin tuum(i) sicul lc i[)suui : In liis
» tjuobus priiTcptis tota Lex j)cndcl . cl l*ro[»bela.''. »»
ll(\(cr;imus crgo Iria i^riiini j)iacc|)l;i ;id dilcclioncin Dci.
Qua- lri;i [)iiiii;i.' l*riiiiiiin : « Noiicrunl liJ)i dii alii [)ia'-
» lcr inc ; " (liii <<)iili;iii;i [>l;ig:i c>t ;ujujc convcisic *.< iii
I
r.n. 1, 7. — '^
IMil. u, H. — ^ M. XXI. 58. — * iJ. i.wi. iH. —
* alim. m, H, il .•i(|n. — «.VlttUli. xxn, 3:. JH.
ij t'ilit. Inii<(ii«ni — «) /'•'/". iiiiutt cniixrr»».
•1.').
snngiiinem , propter quod summum principium Creato-
ris ad simulationem (i) humante carnis adducLum. Sc-
cundum praeceptum vanum nomen: « Ne accipias in
>j Domini Dei quantum arLitror ad vcr-
tui. » Pcrtinet,
bum (2) Dei, quod et Filius Dei. «Unus enim Deus,
M et unus Dominus noster Jesus Christus per quem ,
» omnia^. » Contra verhum ranae. Yide (3) contra ver-

hum ranas. contra rationcm strepitus, contra veritatem
vanitatcm. Tertium praeceptum deSahhato, pertinens ad
Spiritum propter sanctificationem , quae primain Sahhato
sonuit, quod Aohis paulo antc vehcmenter, quantum
potuimus, commendavimus. Huic praecepto contraria
plaga inquietudo in muscis de corruptione nascentihus ,
in oculos irruentihus. Ideo in hoc tertio signo defece-

runt, qui unitatis inimici Spiritum sanctum non hahuc-
runt, lacit cnim hoc Spiritus sanctus poena : ahud cnim
facit gratia,ahud poena aliud enini facit implendo, ;
ahud desercndo. Denique ut jam cvidentcr ipsis confitcn-

tihus Pharaonis Magis agnoscere valcamus, quomodo ap-
pelh\tus est in Evangcho Spiritiis Dci videamus, quod
nomen [l\) accipit, Ohjicientcs Domino convicium Ju-
daei, cum dixisscnt : « Hic non cjicit daemonia, nisi in
» Beelzehuh principc dgemonioriim , » respondit illc.
« Si ego in Spiritu Dci eiicio daemonia, certe supervcnit

» in vos rcgnum Dci-; » quod alius Evangchsta sic enar-
rat: a Si ego f.'))digito Dci cjicio da-monia. » Quod ahus
Evangehsta dixit, « Spiritus Dci^. » Alius dixit « Digitus
» Dci ; » crgo S])irit(is Dci digitus Dei. Ideo lcx data,

scripta digito Dci ; qiiic lc\ data est in montc Sina quin-
1 Rom. XI, 36. — 'i

Mailh. xir, 2.',. — 3 Luc. x, 20.
(i) lu/it. .simulationtm , et in animndversinnibus. Slmulalionpm. Eiigip.
conformis cst uostro Codici. — '2) Edit. regnum Dei. — (3 j Eilit. Viilele.
(«) r.dil. arcepit. — (,'5) Edit. in (lijjilo.
DK i)i:ci:m it.aois . ltc, si:r,Mo t. 389
quagesimo die post occisioncni ovii . celcbr.ito Pascha a
popiilo Jiidsporani. Imj)lentur ([iiinrpniîinta dics j)ost
occisionem ovis. et datur lex scripta diyito Dci ; iinplcu-
lur quinquaginta dies post ocTcisionem (^Jirisli . cl vcuit
Spiritus sanctus. Gratias Uomino occullanli pro\idenlci'.
aperienti suavitcr. Jam videte Jioc etiam (1; PJiaraonis
Magos evidentissime confiteri; deiicieiites in tertio signo
dixerunt : « Digitus I)ei cst liic^. )j « Laudemus Doini-

num Datorem intcllectus. Datorem verbi. Hapc si non
mysteriis gereientur, non stndio.-e qUcTierentur; si antem
iion studiose quaerercntur . non tam suaviter invenireu-
iur.
]
' ExoJ. vm, 10.

1 : Eciic. adilit rratrea.
390 S. AttifSllM liPISGOVl
SERMO 11.
(a) De propiio JSatulL
Codtx MS. niim. 17 ,dcquo suprn, discerptnsexlwc uuo

indlcat SeriDones oSg ct 4o. Edilionis Manriniv. Con-
jectanii mihi qui factum quod in Cal/ia pnescrlitti
distraclum, et mancuni kabraiit hnnc Codices, juxla
qnos Amcrbachius, Erasuûs., Parisicnscs, J.ovanicn-
scs, et Maurini cditiones suas concinnarunt, licec subit
coîlatio forfassc minus absonas fidci ;
quoviam sci-
licet, iisdern Maurinis fatcntibus (prfcf. tom ^ .), Cw-

sarius Arelatmsis jam gravis cetatesjubere solitus erat
ft Sacerdotibus, ct Diaconis recitari non modo Sermo-
nrsproprios, xêrum ctiam. Aupustini, aliquando mu-

tllos, quandoque cliani novo exordio ct peroratione ,
donatos, poluit quispiam illorum dlsjuncrere pra'clpua

Scrmonis argumcnta, prout opportunitas ipsicrat, /tis
poslliabitis , qua; partcni rcdditam ex omissa nectc-
bant. Id autcm cnm ?ion fuerif, qua deccbat sagacitate
prwstitnm, supersunt adhuc indlcia quibus firmatur ,
auctoritas n.ostri Codicis copulantis in unum parlila

ilta membra. Interea Sermo Arelale concisus, et ita
pcrlalus in publlnum, Codices primum Gallos perva-

slt, dcin/le rcLiînncs dissitas, ad quas Ca'sarius, ut
tib. 1 ejus vita' tegitur., IransmiUebal per eosdein S;i-
(n) Kilitio iiiscrlbit : In <iie Ordinntionis ^«« .• Natalem dici Aiitiivi rsa-
• iiiiii (; '.•isecraliotiis Kniscopi, i'!mi(]iit> srileniiiem (liein es«e lestantnrS. Pan-

liiMis <|)isf. rr.o ad Dflphin. Sixtns PP. epi.st. ad Cyrill. anno 43o I.e < M.
SiT. 1. -t 3, Ki':riis Pl\ t'|iisl. 2 aJ Kpi-x. 'lV'rrar!J!i, Et A'ii;niijinis h*S(J
rj)'sl. 2 j.'». (1 ;thl)i.

l)i; 1'ilOI'KIO .NATAI.I. SJ-.UMO II. 3^1
rerdolcs (};i! j iri Kcrli.siis suis pr;L'dicarc facerent.
Operie p/tltinn luiu: cril prUlinitiu integritalem vin-
dicare Scnno7ii in cdilis /lactcnus BiLdiotliccis dcside-
rnto,
1. HoDiF.p.M s dics (i), fratres, adnionet ine attenlius

cogitare sarcinam nieani, He cujiis ponclere etiamsi mihi
dies, noctesque cogitandum sit. nescio c{uo tamen modo
iste impingit eam scnsibus meis. ut ab
anniversarius dies
ea cogitandaomnino dissimulare nou possim et (q) ,
quantum anni acceduut, imo deccdunt. nosque propin-

quioresfaciunt diel ullimo, utiquc cpiandoque sine dubi-
tatione \entun». lanlo mibi est acrior cogitatio. et stimu-
lis]denior, qualem Domino Deo nostro rationem ])Ossim
reddere jiro \obis. Iloc ehim interest inter unumfjuem-
que vestruin et nos quod vos, ]")ene de vobis ('.]) solliciti
.
eslis reddiluii ralionem, nos autem et de nol)is. et de
omtiibus vobis. Ideo major est sarcina, sed bene ])orlala

majorem comparat gloriam inndelitci- aiit(Mn gestata
.
/'/j'^
ad immanissiinam j^racipitat j)(rnam. Ouid ergo mibi

liodie maxime faciendum (\>t, iiisi nl (ommendem vol)is
periculum ineum. ut sitis gaudiiim meum? l'(TicuIum

autem meum esl, si atl(Midam (piomodo laudatis. et dis-
simulem (juomodo (;"), \i\itis. llle aiihMu novit, siib (U-
jus oculis lo(juor. imo sub njus oculis cogito. non nie (
lani dele(l:ui laudibus popuhribus. (juam stimulari. d

angi (jiiomodo \ivaiit(|iii laudiut. laudari aut(Mn a malc
\i\(Mitibiis iiolo . al»lioiico . (iclc^loi' . (l(»loii niilii e^l.
noii \oluj»lali ; laii(l:ii'i :iul(in :i Ikiic ; im iilibiis. sidicaiii
nolo. iiKMilioi', si (li( :nii \ olo, liinco nc >iiii iii:iiiit.i(i.-> .i|)-
pehMilior. (jii;im s()lidit;itis. !'!rgo qnid dicam? Ncc

(i) EJil. dii'8 iilu — (a) JJ.//M|iiunlo. - (») Fiiit. SttUi piv St»llifiti --
(^) Eiiit, ge,ila. — (V^ E.lit. \iv<«iiv
3y9. S. AUGUSTIM EPISCOPI
plcnc volo. nec plene nolo. Non plene volo, ne in laiidc
luimana pericliter; nec plene nolo, ne ingrati sint qui-
Lus praedico. Sarcina auteni meaest, quani modo audis-
tis cum Ezecliiel propheta legeretiir. Parum est enim
quia dies ipse admonct nos eamdem sarcinam cogitare ;
insuper talis lectio (i) recitatur . quEC nobis incutiat

magnum timorcm. ul quid portemus cogitcmus ; quia
nisi nobiscum, qiii imposuit, portet, deficimus. Ecce
audistis : « Terra, inquit, super quam (a) induxero gla-
» dium, et posuerit sibi exploratorem , qui vidcat gla-

» dium supervenientem , ct dicat, et denuntict (2).
» Vcniente autem gladio taceat ille explorator ; superve-

» niens (3) gladius super peccatorem occidat ; pcccator
» quidcm pro sua iniquitate morictur. sanguincm autem
->>
ejus de manu cxploratoris inquiram. Si autcm vidcrit
» gladium supcrvenicntcm, et tuba cccinerit. et (/\) nun-
» tiaverit . et illc, cui fo^nnntiat. non observaverit. ille
» quidcm in sua iniquitate morictur . cxplorator autem

» animam suam (6) bbcraverit. Et tu , fili bominis , ex-
t) ploratorem posui te filiis Israel *. » Exposuit quid
dixerit gladium . cxposuit quid dixerit cxploratorem. ex-
posuit qunm '7^ dixcrat mortcm : non nos pcrmisit in
obscuritate lcctionis excusarencgligcntiam nostram. « Po-
» sui ergo te . inquit , exploratorem. Si dixcro peccatori :
» Mortc morieris, ct tu tncueris, ct illc in pcccato suo

» mortuus fucrit , quidem in peccato suo morietur »
ille
digne et juste « Sanguinem autem ejus de manu tua (8)
' F.zech. wxtrr, >., el sr»c}q.
fn) lla sppUiap;inta Interprr^lcs Ey v)V «v E7ry.yoj qnibtisciim cifpissime
Itala.
(i) Edie. rer-itata est. — 'a"! Edit. Si veniente. — (3) Edit. et snperve-
niens. — ';) F.'fie. annnntiaverit. — (5) Edit. annnntiat. — (6) Edit. lil>e-
x^\\\. — '7^ E'iit. (ii^êrlt — (S^ Erf/f. reqniram.

.
DE IT.OnWO NAIALI. SKHMO H. 3(j3

» inquiram. Si autem tu dixcris pocratori : Morto morie-
» ris, et ille si iion observaverit, ijle in iniquitate sua mo-
» rietur , tu vero animam tuam liljerasti. » [ Et addit
verbo. qua' voluerit dici Pgpulo Israi'!. « Dices itaciue
» filiis Israel : Quid est quod dicitis apud vosmetipsos :
» iniquitates nostrae super nos sunt, in peccatis nostris

» conlahescimus, quomodo vivere possumus? Haec dicit
» Dominus. quoniam nolo mortcm impii. quantum rc-
» Ncrti inq)ium a via sua perversa. et vivere. » Tloc vo-
liiit. nt nuntiemus vobis. Hoc si non annuntiamus ma-
iam rationem liujiis speculationis rcddituri sumus. Hoc
autem si inintiamus. <'giinus <|uod ad nos perlinel. Vos
îdete; nosjam securi sunjus. 8ed quomodo secnri? vos
pcriclitantes, et murituri. -\olumus sit nostra gloria cum
vcstra pcjena. Data est <piid<'m securitas, sed lacit sollici-
tos charitas. Ecce diciinus, et scilis me semper dixisse.
scitis nunquam tacuisse « Hoc dicit Dcus,

nie : nolo
» morteni impii, quantum reverti impium a via sua j)es-
» sima , ct vivere. » Qiiid <st <pio<l <li<(l)al iinpius?

« Dixit verba impiorum, et ini^piorum : iiii([uit.it<s nos-
» trae siqx-r nossunl, in p<'<:catis nosliis <oiitabes< imus,
» quomodo vivere possuiiiiis? Eger <l<'>|)('ral. ^c^l me- >;
dicus spcm promittit. Homo sibi divil Qiiomodo :
» possum viv<'r<'*? " Deus dicit |)Ot<'s \i\<'rc. « Si omnis ,
» homo mendax Deiis solus verax » ,<l<l<'al <piod <li\il
homo, et s<ril)at <juo<l dixit Deus. iNoli d<'sj)erai<', j)()les
viverc, iion dc j)riclerilis malis tuis, sed <lc luturis boiiis
luis : dclcbis iiiala. si i<'<'<<lis a malo. Omiiia si\<' boni .
sine iiiala iiiiilalioiic dclciiliir. Dcvila Ixtiia iiicliiiasli lc
ad malaiii. dclcsli boiiam ; lU' \ ila iiiala jirolccivli ;id l»o-
nam, <l<'l<'^limalam. A i<l<' (jiiid allciidas, (jiiid jKKijiias,
thesauri duo sunt libi inicjKnali ; (jiiod iiiiMri^. ho( iu-
' nom. in, i

^94 «. AUGUSTINI EPISCOrl
vcnies; fideiis ciistos cst Dcus. rcddet tilji quod feceris.
Snnt autem alii ,
qui non despcratione nereunt. non sibi
dicunt : « Iniquitates nostrae super nos sunt, in pcccatis
>j nostris contabescimus ,
quomodo vivere polcrimus?»
Sed alio modo se fidlunt. De nimia misericordia Dei
blandiuntur sibi , ut nunquain corrigantur; hoc enim
dicunt : Etsi fl^cimus mala , ctianisi ini(juitates conimit-'
timus, etiamsi luxuriose, et facinorose vivinius, etiamsi
paupcrcm , et egentem contcninimus ; ctiamsi supcrbia
nos extollimus , etiamsi nulhim dolorem cordis dc nostris
malis habemus, perditurus est Deus tantam muhitudi-
nem, ct paucos libcraturus ,« i? Duo sunt ergo pericula,
unum modo audivimus cx Proplicta. altcrumcjuod
cpiod
non tacuit Apostolus; nam ronlra cos qui dcspcrando ,
nioriuntur, quomodo ghuliatorcs quasi dcctinati ad fer-

rum, inhiando voluptatibus, ct vi^cndo ncquiter, ({uasi
addictas jam animas suas contcnmunt (/)!, ait quod di-
cunt sibi « hii([uitates nostra? super nos sunt, et inpec-
:
» catis nostris contabcscimus ,

quomodo vivere poteri-
» mus? » Aliud autem unde Aposloius dicit : -< An
"diîlias bonitatis, ct miscricordia* . ct longanimitatis
^)cjus contemnis*? » Contra cos qui dicunt Bouus est :
Dcus, miscricors est Dcus, non pcrdct ta.ntam multitudi-

ncm peccatorum. ct libcrat pauc(js, nam u{i([uc si nollet
illos esse, nec vivercnt; quando iaciunt lanta mala. ct vi-
vunt, utique si Dco dis[iliccrct . de tcrra cos slatim au-
fcrrct (c). (ôntrahos Aposlolos ignoras, incfuit. quia |)a-
tientia Dei ad pcenitentiam lc adducit? « Tu autem

)> secundum duritiam cordis tui, et cor impcenitcns the-
* Roin. II, 4-
â) Vide Seiin. 20. N. 3. 4. «!ii .«imilia orcinniiit. 1— (h) Forle ali(|iiid
defsl, — \'<) Vid.' S rm. rS. n. 3. ct i» P.<al. »oi. Scrm. t d. 10. el i»
Psal, i44- i- 1 1 Vjde pliiim lih. i. coui. ad^rrs. (eg. ti Proj>h. c. 17. d. 3.;,
1)E l'!'.OPl;iO .ÂTALI, SKhMO II. 896
» saurizas tibi iram in clic irtp , et rovelationis ju: li judi-
» rii Dci. qiii reddet iinicui([Uo sccundurn opera ejus. »
Ouihus ]ioc dicit? aui dicunt Ijonus cst Deus non rcd- : ,
det. Rcddet prorsus unicuique secundum opera ejus. Tu

(piidfacis? Thesaurizas. quid?Iram. Appone iram su-
per iram inioê thesaurum rcddctur tibi quod tbesau-
, ;
rizas. non defraudat cui commendas. Si autem in aliimi
tbesaurum mittas bona opera fructus justitiae, vel conti-

nentiam. vel virginitatem, vel pudicitiam conjugalem ; a
fraudc. ab boniicidio. ab scclcre alienus sis ; memineris
egentisquia et tu egcs ; memincris pauperis . quia et tu
pauper es; quantumlibet abundes divitiis . pannis carnis
indutus cs. Si baec cogitans, et bfpc agens mittis in tlic-
saurum bonum pcr dicm judicii. illc qui nemincm frau-
dat, et reddct unicuiqucsccundum opcra sua dicet tibi , :
Tolle c|uod misisti, quia abundat Ouando miltebas.nou :
vidcbas, sed ego scrvabam ([uomodo rcdditurus eram.

Quia et revcra. frntrcs, unus<[uis([uc ([uod mitlit in tlic-
saurum quia mittit scit nec vidct cum . miscrit. Pone

tlicsaurum in tcrra ol)rutum b,il)('nl<in uiiutn a(btum. vcl
rimiilam . qu.i mittas ; [laulatim ([uid([uid acquisicris

iiiittis. cl iioii \ idcs ; si quod miscris ct non vidcris ser-
vat tibi tcrra. Non tibi s<r\abil <|ui fccit C(i'lum. ct tcr-
ram ? ]
II. Hclevate ergo, fiatrcs. r<lc\alc sarcinam mcam. ct

[)ortatemecum, bcnc \ivilc (^/) [)asccii(l(>> babcmus bodic
'a' F/lilio nfljil niitnlis Domiiii iiiiinintt. DainiMii) IH' iiiriirin- I il>r.irii,
(jirtil vfrln : iiatnlif Doinini i-nniimf |«in'lt'rf»iiliir iii MS.' An in^nin lur-
niiit iii lot (!oiliriliii« ft iHis ii niio|>iiiin < AHiii Miin^lio. \r\ nlio iirk<ii> inio
di' H|ii.<pii|ii orJiniilionc (lifiiitr riroH Niilinlnli'. rc^liim .' DirMin <tnoJ »rfiHo,
ronjcrlnM !ii'«|iirin |ir(ilinhiliii. A Mnuiinii loin. V in appi-ntliirm ir|lriliir
.SiTino I ift Ciriniio iiiM'ii|iln^ li (cilirtJ C.i'il»«n«iii>i. ciijnf n. «1 IfjsiUir: \,i'
tnlis n«iniiii iininiin-t... m/ ti«i>i%'i,i reif.i lrttfi:rnt>H> fxiupfr^t f^fittr •'
'' lllllll. >. /'(. (/i/f Unt,- t'lllllil il,l tfH<->IU • ]tr,f,,fitT' '•tiWW.'. ( (TH
Oiyy) 5. AUGISTIM LPISCOPI
compauper(^ nostros. et ciiiii eis communicanda est hu-
manitas. VoJjis autem fcrcula mea verba ista sunt. Pas-
cere omnes panc tractabili , et visibili non sullicio inde
. .
liiim vero mense Deccinbri rcntinliatuni F.pisropnni conjirere liavid proliibrt

ejns vilie scriplor , qui .ônio e vivi> siiblalo XTI K.il. Scptembris rwn
loiiiô teinpoie post Caesariuin Arelatersi Ecelrsise pr.-eposiluin tlicit : Qiiilius
verl)is nialinr m desii,'ii;iri inlerv.ilhim j)aucoruni mensiuin, r)oliiis(pi;im ilic-
liim noiinullorum si);itium opinaliim a BDllaiiilianis. Qiiiilam ergo ex Diaca-
nis, vei S.icerdotilius Cais;irii, Ak\ ejiisdein Ordiualioiie, advcnlaiite Nalal »
verba faciens, illius Episcojii Seiitentiam cum Aiij;ustmi setmonc coi.suit

iminulaiido vocem hodic ia illas : Natalis Domini iinmiiiet, ut de conviviis
p.niperum dicerel, arrepta occasione a meta|)bora spiriliialis alimonia.', m
(luam pcrbumanitei hiseial Augustiuus. Sed qua-rcs ciir ca deaegein Epis-
rojii llippnncnsi .'
îiiilihi, qtiod sciam, S. Doctor de pccuiiaii bac pr.-epaia-
tione ad Domini Nalalem locutus est, liic |)roinde unus esset iocus, in quo
pro illa iustitisset. Ectijiis auteni in Augustiiii lectione vel miiiimum versatus
dixerit, poluisse Eum bujiismodi |>ra3parationis necessilatem tiulim, rjplim-
qiie, siinplici commulc uri,'eie, nc dum prolixius iii ea immoiari.'' Siquidein
ejus Scripta legeutfin non fallit, eumdein ipsuiu qui in specu'at,vis auditcrcs
acutos requirit, in practicis, et morali])us cxposcere boniines ia/joris palieu-

tes, dicam cum Frasmo (praefat. ad Oper. Aug.), ul cis .'eque sempcr arri-
dcant SentcnlitB, quilnis instanduin ipse duxerit. Pia;teiea dilficile suasii
credam, S. Doctorem pr;eoptasse illo die oniis spiriialiler pascendl lidcles a

iutiira Solemiiitate mtiltiari, potius qiiam a Pastori-; ministcrio, de quo tania
jira^miscrat. Sed Pagiuin, Boilandiaiios, Maurinos, I illeniontium. c.-elerosqut!
primi su!>scllii criticos insciens oiTendo, tpii oiiines to\tiii EJilionis iubeiilis.
siine adstipulantiir, ut inde Ordinatioiiem lij)isropi Ilipponciisij peractain

concUKlat nunsc Deccmbii. Poiro ad Epocbam dcrinieudani ntillam dc
liaiic
piiiii nieo, sed Divi Prosperi sententiam recilo, quam Cassiodortis in Cro-
iiico, cl Hermannus Coutraclus apiid Canisium sccuti sunl, quamque ipso
Tillemontius aucloritale Domini Pontac cei l;un falctur (iVlemoires pour scr-
vir a riiisloire Ecclesiasl. tom. i3,iiol. p-.i, J^,
8.i). Dignns autcm illeAtigur
tiiii discipulus lestaltir (Cbronici parte Secuiid;i) impc-iantc adbtic Tlieodosio
cum filiis Arc;idio, ct Honori;), Coss. aiitcm Olybrio, et Probiiio, aniio scili-
cet .195 ad Ilipponeuicm Catliedrain cvccliiin fuisê inclyliim illud Ecclesi;»-
deciis : At ciim Socrales dicat bisl. Ecclcsiast. I. G, c. i. Tlicodojium vila
fimclum XVI Kal. l''ebiuar. cjiisdem auui, omnesque clironograpbi ad untini
consenliant; profecto Aiigusliuu'i mense Januario renuulialus est Episco|)ii<
Hipponensis. His omnibus ergo posilis, firmalur vcrilas Codicis Cassiiiensis
hodie pro ISntalis Doin>ni imminet legentis.
bE PROPRIO NATALI , SERMO H. 3q-
pasco unde pascor : ministeisum, patcrfamilias nonsum ;
inde vobis appono. unde et ego vivo de tliesauro Domi-

iiico, deepulis illius patrisfamilias c( Qui proptcr nos
>j pauper factus est, cum dives esset , ut ejus paupcrtatc
w iios ditaremur^. w si panem vobis ponerem fracto ,
pane singuli frusta ablaturi eratis et si cgomulfiim ])o- ;
nercm, pcrparum ad singulos perveniret. .Modu aiiteni

quod dico et omne totum liabcnt, et singuli quique
lotum babcnt. Num<|uid cniui vcr])i mci inter vos s^l-

labas divisistis ? Numquid ipsius [a) producti sernionis
singula verba abstulistis. Unus([uisque vcstrum totum aii-
divit. Scd vidcat quomodo audivit . quia erogalor sum,

non cxactor. Si non crogcm , el pccuniam scrvem . tcnct
nicEvangclium. Posscmcnini dicerc:Quid niihi cst licdio
csse liominibus? dicerc iniquis: Iniquc agcre iiolitc?>ic

vivite? Sic agite? Sic agcre dcsistitc? Quid niilii csi,
oncri csse lioininibiis;' Accc[)i quomodo vivain. A ivam

quomodo jiissus suiii, (piomodo praeccptus sum. As-
signcm (i) (piod a(cc[)i (\v abis (•>) redderc ralioncin .
qiio milii? livangelium inc lcncl. JNain ad istain sccuri-

tatein otiosissimam ncmo nic vinccrcl: niliil cst nicliii>,
niliii dulcius, (|uam Divinum scrutari niillo slic[)cnic

ihesaiirum ; dulce cst bonum cst , [îicdicarc ;micni , ;ir-
gucrc , coriiiicrc, icdilicarc. ])ro uiioquoi[uc s;if;igcic ,
magniim oiiiis miigniim [xindus magntis

. , l;il)or. Qiiis
non rclugial iNliiiii laborcm. Scd tcrrcl mc l';\;iiioi.|ii,,,,
Pioccssil scr\ iis ((iiidiim cl :iil Domino suo . : - S» i(|,.iiii ic
>< lioiiiiiiciii iiioic^l iiiii iiiclcrc iiln iion N('iiiiii;i.s(i >>

sci'\.i\i
jiccuniiim lu;ini,nolui cam crog;irc ; lollc (jiiod iiium

cst ; si ali([uid miiiii^ csl (.?) iii(li<;i ; si inlcgriiiii csl. noli
' -i (lor. VIII, ij.
{,i) (Jiioiiiinlo pn>Jiiitii> .iii'iliii Siriiit», ki \ik JiiiiiJiiiiii l'>lili»iiii )M<t;iiiaii|
fX(r<'vil. Alilula iTf;!) liuriUit, (|ii:i' •( MS. ( msiiifiiî rc.liliiiiiiliu.
(i) /.(///. iiiKiuiiiili. — ,.'} rUit. ilc ii'iii uic n'<KI(r.'. — ['\) f',f,'i. iiiJVa.
3()8 s. Aii.r-iiM i.riScuii
mihi niolestus esse. Ait autom ille: « Serve nequam ex ,
» ore tuo te (i) contlenmo ^. » Ouare lioc? quia avarum

medixisti, lucra mea quare negiexisti? Sed timui dare ,
ne perdem. Hoc dicis? plemmque enim dicitur: Quid

corripis? perit adillum quod dicis; nou te audit et ego. ;
inquitille, nolui dare, ne perderem pecuniam tuam.

Aitilli: Si tu dares pecuniam meam et ego veniens cum
usuris exigerem; erogatorem, inquit posueram te, non ,
exactorem si tu exerces
; erogationem mihi rehnqueres ,
exactionem, Hoc timens ergo unusquisque vidcatquo- ,
niodo accipiat. Si ego erogans timeo qui accipit secu- ,
rus esse debet? Qui mahis iuit heri, })onus sit hodie.
Hsec est erogatio mea : qui malus fuit heri, bonus sit
hodie. Mahis fuit heri et non cst mortuus ; si mortuus

csset {'2^ unde non rediisset. Malus fuit heri,
malus, isset,
vivit hodie quod vivit, non male vivat. Quare

;
prosit ihi
ergo diei hesterno hodiernum vuk addere malum ? Lon-
gamvitam vishabere, bonam non vis? Quis longum fe-
rat inalum, velprandium? Usqueadeo caecitas mentis ob-
caihiit, usque adeo surdus est homo interior, ut omnia

bona vehthabere, prtfter seipsum? Vis habere villam ?
nego te habcre vellemakm villam. L xorem vis habcre (3
iionnisi bonam domum nonnisi bonam. Quid curram per
;
singula? Cahgam non îs liabere malam, et vis habere

Aitam mahnn? quasi plus libi noceat mala cahga, quam
vita mala. (luni tibi cabga mala etconstricta nocuerit, ,
sedes (/)) dedecalccas te,abjicis, aut corrigis, aut mutas

ne digituni la?das, ct calceas tc (5). ^hdani vitam qua ,
animam perdit corrigeie non curas. Sed lioc phane video

,
• LlK-. XIX, 2 1, Ol Si (j([.
(r) /i</'f roiiilemiial)o. — ?.]Hi/ir. Si iriorlmi? es-et, (>t malu^ csset, issct.
— (3) r.(/i(. jion vis pro nuiiiiisi. — (4) £(/i[. discalceas. — (5) £(/fV. mala
Hla csl,
tincle falleiis. (';»Iiga uqcciis tloloreni facit. vita noccns
voliiptuleiii facit ; illiid no; cl , illutl lilxl , sed quucl ad
icmpus libet, po>tea pejus dolet; quod auteni ad tempus
dolet snlu])iiter, ppstea infinita voluptate et abundautia
gaudio lirlificat (i). <'^
Videte {(i) libenteni , et dolentem ,
divitem ilhim libentem, et pauperem illum dolentem;

ille cpulaljatur. ille cruciabatur ; ille circumdatus familia
bouestabatur, ille a canibus jiuguebatur ; ille epulis vm-
dior reddebatiir, ille nec micis saturabatur (/^). Transiit
vohiptas, transiit necessitas; praeterierant bona divitis,
m.ila pauj)eri.s ; successerunt mala diviti. bona pauperi.
npu revocabautur qua' successerunt,
(Jua; pra?lerieruut ;
non miuuebautur. Ardebat dives a])ud inferos, laetaba-

tur panper iu gremio Abraba". Desideraverat prius pau-
per de meusa di\ilis niicam , desideravit poslea dives
dcdigito pauperis guttam. lllius egeslas satietalis fiue
tcrminata est, illius voluptas succedeute dolore siuc fine

pera< ta est. F.pnlis successit silis. Aoluplati dolor. pur-
pur;c iguis (r). JFoc est pr.mdium . (^woA La/arus \ isus
est liabere iu gremio Abraba-, linc \(iluiiiiis. nt omnes

liabeatis ; Iioc volumus . ut simiil liiiheaiiius. iNam «piid
csset praudium . (uiod \obis evliibeicm , î omncs nos iu-

vitarem , et isla Kcclesia plena es.set unMisis epulaiilium ?
'JVausitoria ista suut. Ist.i cogitatc, tpi c dico nt ad illis
{,i) VA li.i «iilinidii iiiMiiuT cl.iiisiil.im Aiipisliiio a ISImirini* ilcii-|:»i.iiii,
iliii|iiiii. i»i.ii( sciiiio SUj. .N.«»ulis Alrx.iiuitT ( liisl K<'tli'». Sn*''. V.i. 4./
«ijiiii iliii ii'jiriiii.liiin iv"n; iMl'Hraiii iilliiiuiii |ivii"ilM"ii. rl 1 1 iii'.ilioiv;ui «1»
ill:« w rltis : ftostra [trjm «/<>/«7 .•

Vi-riiiii iiiiHii» liiilii 1 niiiu iihH.t miJUii"i<-
».i'l If. rhii.i, %\ iuniMki-l. — (/') Vi.li' III l'».il .',X. Sfriii i. ii. 10. »1 S.rm. Irt,
liiiiii. («. — («•) Forli> iilii]Miil il«>i«l, iiii li III .iiiin Miiti...lcii«, riii irf.r,ii'lur
\y<c\s \\\u' Itoc fst pnitii/iiiin
(i) J-:fit. aiUllt : .S.Tiiiiiliiin illii.l <|iioJ SiTiiilmu .•«! Q'ii .•iiiin.iiil 11 !«•
nviii •. 'II Ritulio iiul.îii. Kl liliiJ l*'i'ii '1'" ''•-'•i''. t|ii>t"ij"i •}"' »«lMr«
liti.itur
400 S. AliGUSTIiNI EPISCOrl
epiilas veuialis ,
quas nunquam finiatis. Ibi enim nemo
est indigestus cpulando , nec ipsae epulae tales sunt, ut sua
curruptione nospascant, et sua defectione reficiant. Va

illae integrcne ei unt , et nos ab eis reficiemur. Si oculus
nosler pascitur luce , nec deficit lux ,
quales erunt ilUc
epulae in contemplatione veritatis , in conspectu aeterni-
tatis , in laudiLus Dei , securitatc fclicitatis , mente sta-
Lili , corpore immortali , nullo senio tabesente carne
nostra, nuUa fame laxante animam nostram? Ibi nemo
crescit, nemo decrescit ibi nemo nascitur, quia nemo ;
morilur; ubi nec uUa opera vos cogimini facere, quae

modo bortamur, ut fliciatis. Modo enim audistis [(i)
Dominum diccntcm, omnibus iiobisdixit: « Quando fa-

w cis epulum, noli vocare amicos tuos. » Ostendit ubi
esses largus : « Nob parentcs . qui liabcnt unde tibi reUi-
))buant; sed voca paupcres, dcbilcs, caecos , cbmdos .
)) cgentes ,
quinonbabcnt undc tibi reddant *. )) Et num-
quid perdcs? « Rctribuetur tibi in rctributionc justo-
)> runi". ))Tu croga , inquit, cgo accipio , annoto , rcddo:
Dcus boc dixit , ct boc nos borlatus cst , ut faciamusista.
ct reddct nobis. Quando nobis rcddiderit, quis nobis
aufcrct? « SiDeus [)ro nobis, quis coiitra nos^^?)) Pecca-
hanius, ctmortcm Cbiisti nobis donavit ; juste vi\imus.
<'tnos decipict? « Non enim Cbristus pro justis, sed pro
))impiisniortuuscst'\ ))Sidona\itiuiquis mortem ribisiii.
justis quid servat? quid ilbs sci\at, iion babct mclius

([uod iliis servet, quam quod pio illis dcdil. Quid proilbs
dcdit?«Fibo proprio non pcrpccit -^ » Quid iUis servat?
Ipsum Fibum. Scd Dcum adlVucndum. non liominem ad
' Luc. XIV, ra. — ^ iJ. v, i.',. — 3 Hoin. viir, 3r. — 1 Ihid. 5, 'I. —
^ Ibid. '5-i.
(fl) Lectuni fucrat eo die de Kv.in!;. T.uca' c, ii\., ([uod Ir.Hiiuuler a.ssij;na-
lum iu ;uiti([i;is I cclionaiiii vi 1( mus.

,
DE Pr.OPRIO KATAU , SLRMO II. 4<5l

morienclum. Eccequod vos vocat Deus; sccl cjuomodo al-
tendis? (juodignare attcndere, («) et cjua dignare alten-
dere, etquomodo? sed plane cum veneris , numquid hoc
» dicetur tibi:«Frangepanemtuuni esurienti; si vides nu-
dum, vesti : » Numquid recitatur tibi hoc capituluni?
« Cum faciscpuhmi voca claudosw , coecos, egentes, ino-
pes*. « Ujiinopsnulhisibierit, nuliusclaudus,cascusnul-
I us, nullus debilis , nullus hospes, nuUus nudus, omnes sani
omnesvegeti.omnesabundantes, omnesaeleriialucevestiti.
Ouemibi videsperegrinum? Patria nostraipsaesl hicsu- ;
mus peregrini. lllam desidercmus, jussa laciamus ut pro- ,
missa exigamus. Imo non bene dixi enKiido ([uod di\i ; :
absit, utpromissa exigamus, ultro datasumemus. Si enim

cxigimus ,
quasi Deus nolit dare ;
prorsus dabit, neminem
fraudabit. lioc considerate, fratres mei, videteDomiuus
Deus ncster quanta bona det malis lucem îtam sahi- , . .
tem, fontes, irucLus , generaliones plerumque honores, ,
C(.'lsitudines ,
potestates, haecomnia dat bona d bonisel
mahs, Putamus-ne nihil est cjuod ser\at boiiis. (|iii laiil;i
bona dal et malis? Nemo hoc inducat in cur suum. Tia-

tres mei magna bona servat Deus bonis , sed « Quod ocu-
,
w lus non vidit nec aiiris audi\il, nvr in cor hominis

,
» ascencht.^ »Non poles cogitareantequain accipias, \i-

dere ])ol(s cum acceperis; c:ogitare aiiltHpiain ac( ipias
non potes. Quid esttpiod vis videre (A) ? Non esl cilliara,
non est lihia , iionest soiiiis . (|iii facit in aiiribus voluj»-
tatem. Qiiid vis cogilaie? Iii ( i»i hoiiiinis iioii ascendil.
Et ((uid facio? N(.'c \i(lco , ii(( aiidio. iicf (o-ilo. (jiiiil
facio?Cr('de Magnuin ompendiuiii. N as nia-niiiii . iilti
(«) Sic, iii Cwi. — (/') 'k'ii|"iil nmisiiiiu, iili iialrl i-x lii.t Milii^ Smn. J.ji.
H. 3. OciiUis mm n-^", nuia noii i-sl ttili.r; Aiiii» iio» uiiilil , i|iiiu iiuii «-tl
noiiiis : etc.
» Ui\\, i.viii, 7. — '^
Cor. I, a y.
CXXIX. '^^
402 S. AUGUS7INI EPISCOPI
possis acciperemagiiiim domim . lidfs ost. Paia tibivas,
quia acl magnum ibiitem habos a( ceflere : para tibi vas.
Quicl est para? Crescat ficles tua, augeatur licles tua , fir-
metur fides tua , nonsit lubrica . et lutea fides tua . tribu-

lationibus liujus mundi non frangatur. sed cocjuatur fides
tua. Cum autemieceris et liabueris lidem, tanquam vas ,
idoneum, capax, firmum implebit illum Deus. Non .
enim dicet tibi quomodo dicunt homines dejn-ecanti el .
dicenti: Da mihi alicjuid vini rogo te etille: Do. veni. , :
et facio. llle urnam attulit. et dicit 1 1 jusseras veni; et :
ille Ego putabam te aliaturum unam lancellam quid al-

: ,
tuiisti aut quo \enisti? Kgo non suilicio tantum dare

, ,
revoca vas majus, cjuod attulisti, et atfer aliquid breve;

affer milii, cui possit paupertas mea suflicere. Non hoc
dicit Deu5 plenus est, plenus eris et cum te impleverit,

; ,
ipse tantum habebit quantum liabebat antequam te im-

pleret copiosa sunt dona Dei nulla talia invenis in terra;
: ,
crede et probabis. Sed non modo etquando inquies? sus- ;
tine Dominum, viriliter age et conlbrtetur cor tuum, ut .
cum acceperis dicas : Dedisti laHitiam in cor meum (c/). »
Sustine (i) Dominum . viriliter age , et confortetur cor
tuuni. etsustineDominum. Quidest SustineDominum? :
ut tunc accipias ,
quando dabit non tunc exigas quando
,
vis. Tempus dandi nondum est ; sustinuit te , sustine il-
lum. Quid est cpiod dixi. sustinuit te , sustine illum? si
jam juste vi\is. jam ad illum conversus

si es , si tibi dis-
plicent facta tua pra?terita si jam placuit , tibi ehgere vi-
(rt) Hic. iiici|iit Sermo 40 E.lltionis ?ic inscriplns : De eodem Inco Eccle-
slnstici 5. 8. iNe lar.les converti ad Deum. etc. /« eos qui convenionem dc
die in diein dijferiuit , tjnoriiin alii inale speraiido , alii desperando pc-
reiint : Qni Si rmo ab iisJcai codicibus proferttir, a iiuil)us ille 33c). fuerat
cvoealus.
(ij Editio sic exorditiir Sennonem 40. Frccjuenter, IValres, cum Psalinista
papta\imus : Snsline.
DE PUOPRIO NAl AL[
, SERMO II.
4^3
utmutaresvitammalam,sustine illum,
amLonam. Si te iJle non sustineret
ut coronet w
non' , esset cuidar t;
corngi; o cjmsquis hic

es, qui adhuc
non vii corrid •
quasi unus sit magis
'
; dicere debui ciuicumque Lic c^ti
corrigi, sc oquarcjuasiad unum.

Quisquis non vis cor-
promittis? Dcs,,,,,,,,
;;:
-^r^'^^
Qui.qui. desperando pens iioc dicis
,1, 2,
in animo tuo . Ini- :
quitas mea super me est,

'^
in Peccatis meis
contai.esco
>>qua.m,in spes est vivendi ? .
Audi rropiietam dicen!
tcm «Aoio mortem impii,
.
quantumri) reverlatur im-
pius a via sua pessima ct
>^
, viv at K . Sperando '^
(.) peris
quid est sperando pcris? "
IIoc dicis in animo tuo

nus estLeus, misericors
Bo •
estDeus, .gnoscit omnia,

redde mala pro maiis. Audi
non
Aposlolu.n duxntem a I.no- :
ras {o) quoniam

'^
patientia Dei ad pcenitenliam
te ad-
>;duc,t>.Ouid ergo restal
(4/) Oa,si lecsti aliquid
snutrav.tm <:or quod d.u. Video quid milu
,o) resnon-
^lc-atur ve.uni est, na: despero ut
:
despe.ando perc',u
..cc,naiespe,o, ul spcando
pe,ea,n ; ,.o„ n.ilu d,co-
I..iqu,tasn,easuper me est, ja.n nulla...
s,u.,., I.al.eo; nec
illud ,.,il.. dicoilJonusest Deus ...•...;.,; (i) i-,,|drl ,.u|;,
'
i./Mili. xxxiii, 1 1.
H l-""....-.a. ..ansjudic,., icga..,

, ,.rrl..g,.n.. ......iiu...,,.,-.
,..x,.,.. .|.,„ ,..,
..I.ss..a.., ...i.r l.a..n
p.i.na... ,.,.riodun,. „,i j„n., i„ K.|„i.„„, ^,„,jii ;,,,,.
I..i.«c.ile..., .-t S,;,„.,„.i,, ,.,.,„.s,..i„|„a.s.g...nl s, null., ,..„„„„ ,„,,.,„..,„„
,al««„„.,. SL.ni.o....,„ Iid...o„.>
.„,..i;r.l..,c d..„.lu.. ,., .•,od..u. !..„,• ,.,.„.„„;
,..a-c.den,.hu» cull.ya.i, .-, d,s4u,.s.,iou..... d.- ,u.ui.. l.du.-,« .., doj.r. ur
h.c de....u ur^..,, lu,n
, ,,,.ia ,„.„.„1,, i....,„ ..,„, „„„ .,„;,, ;„ j,,^, ,„„„„„ „,^
uuiv.isum ia,i,>,i..,u mui- J'us,..,uI.s M.IJuiiudiui» .«,,aiu ,.,,,. j„„ .li^^.j,.
'i) J-:Uit. ,a..,u,u — (j) /:./„. Qu, ,,,.,.<.,.d.. ,.«•. I.oi- dici* i„ aî,,,,, ,„y
li,• muus
ti//,/j iiitcrrvd.uioiukus.
(,........,.,. — (J) ........
^..
I
F.dii. i|i>iH.
,,,.i«. _ i^;
— (4} g.mi.
/V.,. i|u,«
||U| „ «|„„„„.
luiiHi a|i..d
a,i..d ,(.
,,. ali,.,.id.
ali,,,.id. — ('i\
(.'.) Edit.
l'.dit. if«jioudo.i».
ii<«iiiii.d>..i* — ,K\ k\i:,
(«) Edit. reddi
.....ii:.
4o4 S. AUGUSTINI EPISCOPI
nec illucl dico, nec ilhicl dico ; preniit nie Proplietn
prcinit (i) Apostolus. Et fpiid dicis? Adliuc modicum
tempus \ivam fpiomodo volo. Isti sunt qui nos fluigant;
pluiimi sunt , molcsti sunt. Adhuc modicum tempus
vivam quoniodo volo , postea, quando me correxero;
ulique verum estquod Propheta Nolo mortem ini- dixit ;
pii (2J. quantum revertatur impius a viapessima, etvi-

vat: quando conversus fuero delehit omnia mala mea, ,
quare non addo ahquid voluptatihus meis et vivo quan- ,
tum volo, quomodo volo, posteamcconvcrsurus ad Deum?

Quare hoc dicis frater? cjuarc? Quia promisit Deus in-
,
dulgentiam, si me mutavcro. Video, scio (3) promisit

inchilgentiam per sanctum Prophctam, hanc promit-
(4) per me minimum servum suum. Promittit? vc-
tit
rum est cpiocl promittit hanc promisit pcr unicum Filiurn

,
suum. Scd cpiid vis addcre dics malos dichus mahs? suf-
ficiat diei niahtia sua : mahis chcs hestcrnus , malus ct ho-
dicrnus , mahis ct crastiiius. An putas honos diescssc,
c|uando facis satis vohiptatihus tuis? c|uando in luxuriis
enutris cor tuum? cj:uando iiisidiaris ahense pudicilirc?
proximum tuum? f[uando coin-
<|uanc!ofiauclc contrislas
nicndata ncgas? cjuando falsum pro nummo juras? quando
cxliiljc^s til)i ])onum prandium ideo putas , cjuia honuiii
dicm ducis? l nde ficripotcst, utdics honus sit, cum ma-

his sit liomo? malos chcs addcrc \is mahs dicJ)US? rogo
ah(juantuin, incpiit, diuiittatur mihi ;
quare? quia promi-
sil niilii Dcusinclulgcntiam , scdcrastinodic tc victurum
ncmo tij)i piomisit, aut lcgc mihi. Quomodo mihi legis
Proplictam, l'ângchum, Apostolum; quia cum tc con-
(i) EJit. \nxm\\. iiie AjnisloîH. — (•2) Edic. taiiluui. — (3j EJit. pro-
ri;sil D.II5. — [\] EJit. Sic le.;it xerba (jiicv sequuntiir, Piomisil Dciis iii-
t]ul^'ciiliutii pct' snnctuni Prdplie:; ni, liani- promiuit et per mi: iriniuuin
«ervuin s.aioi ['.roaiiUit. VciMni est,, er.
:
DE rnOPUIO NATAL! . SEr.MO II. !ô5

verleris delet Deus omncs iniquitatcs tuas : lege milii , ubi
tibi promissus cst cr;istinus dies , ct vivc craslino dic malc.
Ouanquam. mcus, non
boc dcljui diccre.
fratcr libi
Longa eritfortc vita tua bona sit. Quarc : si longa crit,
vis babcre îtamlong am et malam? aut longa non crit ,
ct illa longa te debet delectare, quee non babct lincm.
Aut longacrit, etquid malicrit quiadiu bcnc vixisli? Tu

malc vis diu î\crc, bcnc non vis, ct tamcn crastinum
dicm ncmo tibi promisit. Corrige te («), audi J ) dc Scrip-
lura, Nc mc quasi liomincm nataliliariuin contcmnas.
De Scriptura tibi ioquor. ^.c tardcs convcrti ad Domi- <<
» num » Ycr]>a ista mca non sunt, scd ct mea sunt;

:
si amo, mca sunt; amalc ct vcstra sunt. Sermo istc qucm ,
modo dico, Scripturasanctacst, sicontcmnisillumadvcr-

saiius tuijs csl. Scd au<H Dominum diccntcm : « Cloncorda
» cum advcrsariotuo cito [l?)^. » [Quis esl islcsermo lcr-
ribilis? \d l.rUli.im vcnislis: nalalis bodic l'-pIsco[ii di-

cilur: numquid aii([uid puncrc dcbco undc \os contris- ,
lem? imo boc pono , undc gaudcat dilcclor irascalur ,
contcmplor: niclius cst mibi coiilcmplorcm conlristarc ,
(jiiam iidclcm iiaudare.

]
III. Audiant onnics, \crb.i rccilo (-j) dc Scripliir.', o

inalc dilalor, o cr.i^lini maleappclitor. .ludi Dominum di-
(•ciilcm , aiidi .Scripluram sanctam |)iicdiccntcm ; tlc i>lo
loco spcciilator siim : " Nc lardcs coinci li ad nciim . nc-
«(picdiHcras dc dic iii dicm. » Yidc . si iion \i<lit illos.
\idc î iioii iii:>|ic\il illo: . <|ui (li< iiiil : (li.i^lino hcnc

' M.illli. V, j.:t.
Kii VII lia Jc iii(liislii,i oiiitss.i .1. fii, (|tii oi iIkiik iii iiiiilil iiii l.(il. ii«
(//)
di) «iil.« «oiivnisioiic li)(|iieiTliii. \ iix .\at-htiiiiiiis il.-r»! iu (.lu* icn». —

{h) Kii iiiniK vciln roiKiillo (iiiiissn ; îili- iiilrriiii Wiinlrm liiti ilicni Aimi
MlsiKiiiiil Or.lili.ilioiii^. .Sciilciiliaiii xiT.i U\v l-iiUnlrm lion iH.-lii .\Ulll..ri,
tcd KcrlcMli^lin di\ sê c\ »c(|iiciiIiImi» |ihIi'I
(i) t.ilit, iiu.li S.ii|>liii.iiii. — (i) /:</". Si|i|l .M- iliMii.i

Ô^ S. AUGCSTIM EPISCOI'1
vivo, liodie male vivam. Et cum cras venerit , hoc clic-

tiiriis es. « Ne tardes converti ad Deum , ncque differas
» de die in diem , subito enim veniet ira ejus , et in tem-
w pore vindictae disperdet te* Ouid ego feci ? delere (i ). »
illud possum? timeo deleri. Tacere illud possum? timeo

taceri (o,), Proedicare cogor, territus terreo, Timeteme-
cum ut gaudeatis mecum. « Ne tardes converti ad
,
wBeum. » Domine, vide, quia dico Domine tu scis , ,
quia terruisti me cum tuus Propheta legeretur Do-

, ;
mine, nosti in illa cathedra (3) tremorem meum («) cum

tuus Propheta legeretur. Ecce dico « Ne tardes converti :
» ad Deum , neque differas de die in diem , suhito eiiini
» veniet ira ejus , et in tempore vindictse disperdet te »

sed nolo perdat te ; nolo mihi dicas Perire volo quia :
;
ego nolo : mehus (4) est nolo meum, quam volo tuum.
Si lcthargicus pater tuus segrotaret inter manus tuas, at
adesses juvenis aegrotanti seni, et diceret medicus : Peri-
chtatur pater tuus, somnus iste gravedo est quaedamle-
thalis , ohserva eum , noh eum permiltere dormire. Si
videris eum dormire (5) excita ; si parum est cxcitare, vel-
hca ; si et hoc parum , stimula eum, ne moriatur pater
tuus. Adesses (6) et csses juvenis seni onerosus, llle in
dulcem morhum resolutus iret, oculos gravedine illa
premente clauderet. Tu contra (7) : Nohdormire; atille:
1 Eccle. V, 8, 9.
(rtj Vide AuE;iislimim diceiitem se esse speciilalorom, se iuisse tenilum,
et a Propheta teriitum cum legerelur. At despeciiiatione, et de illa Eztcliielis
lectioiie iiihil dicUiin iii hoc Stim. 40 Editioui.s, scd taiiium in Serm. 33t);
ergo ilii duo eonjungendi ; ergo certa est lidisno^tri Codici.s illos ro[!u!aiitis.
(r) EJit, Sic /eqit verba qiia: sfquuntnr : Nliniquid ego lioc scripsi ?
]\uniqiiid ego drlere illiid iiossum i' Si delevero, limeo deleii, etc. — (?.) Edit.
taccre. — (3) Edit. Ummvm. — l^') Edit. melius est ergo. — [5) Edit.
e.xcita eum. — (6) Edit. ade.sses juvcnis seni. — 17) Edit. Tu contra ciiiina-
res putii.
DK PKOiMilO NATAI.I. SEHMO II, 4o7
Dimitte mo . dormirc volo; rt tii : Sod mcdicus cli.xit : Si
voluerit dormire , non dormiat;
Rogo, dimitte at illc :
me, mori volo; sed ego nolo dicisfi) fdiuspatri. Cui? ,
utiquc optanti sc mori. Kt tamcii vis differrc mortcm pa-

tris tui , et aliquanto diutius viverc cum morituro sene
patre tuo. Dominus tibi clamat : Noli dormire. ne in
seternum dormias ; evigila ut mecum vivas , et Patrem
hal)cas ,
qucm nunquam cfieras; ct tu surdus es, Quid
crgo fcci spcculator? lijjcr sum , non vos gravo. Scio
dicturos quosdam. quid nobis voluit dicere? tcrruit, gra-
vavit nos, reos nos fccit. Imo a reatu volui libcrarc.
Foedum est, turpc cst , nolo diccre malum , nolo dicere
pcriculosum , nolo diccre evitiosum ; turpe est , ut vos
fallam, si Dcus mc non falJit. Dominus minatiir mortem
impiis, ncquissimis, fraudatoriJms, scclcratis. adultcris.
voluptatum iiKjuisiloribus , suis contcnqjtoribus , dc tcm-
poribus murmurantibus, ct morcs suos non mutantibiis;
Domiiius iilis iiioilcm miiiatiir. gclicmias miiialiir, iiitc-
liliim scmpilcrmim iiiiiialiir. (jiiid \(»liiiil, lU cgo pro-
mittam, quod ill<' iioii [^romiltil ? Kcce (2) dabit tibi
scciiritalcm procuralor; (juid tibi prodcst . si Patcifimi-
non acccptct? Prociiialor siim scr\
lias . us siim. \isdi-
cam libi Vive (juomodo vis Domiiiiis
: . lc non pcitlct ?
seciiritatem tibi j)rociiralor dedit; iiiltil \alcl sccuritas

Procuraloris. Uliiiam Dominiis libi darcl , ct cgo te sol-
liciliim laccrcm ! Domiiii ciiim scciiiilas \alct, cliamsi

lioliiii; mca \ci() iiiliil \.ilcl. si illciinliiciil. (Jii;r csl aii-
lcm sccuiilas, Iralrcs, \cliiica. \cl \(>lra. iiisi iil Do-

niiiii jiissa iiilciilc. cl dili^ciilcr aiidiamiis, cl |>romissa
lidclilcr cxpcclcmiis .' Iii liis. (|iiil)iis filiâmiir, t|iiia lio-
miiics siimiis, i|)siiis ailinloriiim iiiiplorcmiis . ad illiim

ingcmiscamiis; picccs iioslia' iioii sinl |iio u lur- .1 1 iil.i-
(1) E.lit. dicil. — ('i^ Ktlii. Jdl,

4oS S. AUGUSTINI EPISr.OPI
ribus ,
praetereuntibus , transitoriis , ct vice vaporis eva-
nescentibus ; sed sint preces nostrae pro ipsa implenda

justitia , et sanctificatione pro nominc Dei ; non pro vin-
cendis vicinis, scd pro vincenda libidine; non pro(i)
satianda, scd pro domanda avaritia. Ilinc sint prcces nos-
troe ; intus nos adjuvent luctantes , ut coronent vincentes.
(i) Eilit. Sannuda canie.

,
DE CONTl-MPTU TEMPORALILM RERUM, SERMO III. /|09
SERMO 111.
(/-/) Dc conlcniptu temporaliuin rerum.
Codcx MS. num. 175, cul tilulus Auguslini Operuni

Tom. 12. TractatuSj ct serinoncs continct^ «juoruin
polior pars cuni edilis ad unum congruitj reliqui vcro
pnctcr lcctioncs variantes cxhibent periodos nh edilis
cxulanles. Ex Itis postreinis unum selegi iâriajitibus
propc innuuieris refertum. Cum enim dijudicarc iion
ausim uirum a Notariis priepropere sxscribcntibus ,
scriptaquc poslea instaurantibus ea'dem profluxcrint

an illas ivtulcrit y/ up;ustinus aui fortc sermonem ex ,
tcmpore prius dictum postea conscripsit ut lib. ib de ,
Trinitalc alias a se factum professus cst, satius csse

duxi , ut id jadiccnt erudili ct cx hoc uiio slaluaut ,
(fuid dc aliis in codcm Codicc cxaralis scnticndtnn sil.

Scd et Codexnum. yu), inscriptus, l)\tliinus deSpirilu
Sanclo, cl alia habct scrnxoncm. hunc ni/iilo tjuidcm
, ,
a jtriori codicciLisparcm. Maurini Tom. .'), nuiii. .">.').),

hunc cdldcrunl a Colberlinis, ct Sirmonditinis excm-
platuiii , tjuciii sua inlcfirilale dcstltui nulHuiodc suspi-
cati sunt.
Admom;!" (/>) nos cl sul(innil;is M;nl\ iiini . cl Donii-
(rt) Ins(;iil)iliir n Maiiiini* , lie Conttmptii minuii, v\ h.ilnlu» «»1 iliilnii
l*usclmlil»ii», il m Soluiiiiiilutu .SS, Tuliurhiiiuluiuiii, (|u.i' v\ SuiiioikIu .lu.i,
KilicilJS, ct Pcr|iuliiu ; v\ IIvjiriciiN ali'»i(i lM">, Maxiinii, Duiialillu, «1 Sit uixU,

ti'%l.iiililiii» iivli-iu Mauriuis Puliiliu». — (A) lAdiJiiim uli uiljiiin lu Uiii|ii»iii
i:\iili'iilitH liic (i|ii-rilur, (|iiuiii iii ctlitioiu'.

4lO S. AUGUSTINr KPISCOPl
iiicus dies lioc (t) loqui Charitati Yestros ,
quocl pertineat
ad contemptum prsesentis saeculi^s), et ad spem futuri (3).
Siquid coutemnas (4) quaeris? omnis 5) sanctus et pius .
Martjr etiam vitam praesentem contempsit. Si quid spe-

res quaeris (6)? Hodie Dominus resurreît (-). Si titubas
inre, esto (8) fortis in spe. Si (9) te opus turl)at, eri-
gat (10) mercesfrt). Prima Apostolica lectio in Epistola,

quam scribit ad Timotbeum (11) nos quoque admonet
quod ei praecepit dicens : « Praecipe divitibus mundi
« hujus non superbe sapere, neque sperare in incerto
w divitiarum sed(i2) in Deo vivo qui praestat nobis
, .
» omnia abundanter ad fruendum. Divitos sint in operi-

« bus bonis, facile tribuant, communiccnl, thesaurizent
w sibi fundamentum bonum in futurum, ut apprehendant
^)veram vitam^. » [ Et ista lectio non nobis videatur mi-

nus congrua solemnitati Martyrum beatorum liabet ;
enim contemptum saecuH. Nam cum divitibus prcecipi-

tur, ut thesaurizent sibi fundamentum bonum in futu-
rum , et apprehendant veram vitam (/A, sine dubio ista
* I Tim. VI, 17, ct sef|q.

(n) Prima' leclionis iiorninc venit E|ii^(ola P,iii!i,nii;ii!i seqticbanliir P.salmi
et EvaJitteliiim, apcite lioc iiiniiit .\iiL'iistlniis Ser. 17-, nlii tria illa indis-
criiilinalim lect'oniim nomiue donavit. In |)ia'>eiili Lilinfîa otiamsi iilemser-
velnr ordo , sola tamen Epislola nomen Iccliouis rclinet. — (b) Frcqiienfer
Augusliniis hunc Paiili lextiim commcnlaiis repntat f^lsitalem pra-ênfis vltaB.
Aplissime aiitein lioc in loco, ut iiuila siispicio sil de gcniiinilate i.stius pe-
riodi. Vidc pr.-e Civteris Seim. Sp. num. .'">.
(i) In Eeiit. exordium est : loquar Iioc C.Iiaritati Veslr.T. fralres. qiiod
pertineat, etc. — (2) In Edit. deest, etc. — (3) Iii Edit. additur s.-cculi. —
(/i) /// Edit. preeponitur to qua'ris. — (.')) In Edit. omiiis Martvr. — (6 Tn
EJit. additur resiirieclionem dico, qiiia Iiodic, ctc. — (7) In Edit. o tu
h<imo si. etc. — (8) In Edit. firin«is/7ro fortis. — (9) In Edit. Si aulem.
(10) In Edit. ipsa merces. — f 1 1) /// Edit nos quoqnc admonct Aposlohis
cniii pra-cipit Timolheo, diccns. — ,^12} Edit. iii I)( uni viviim.
:
DE CONTEMPTU TE.MPOn AJJ LM RKRLM, SERMO ill. 4'1

falsa vita cst. ] Et maximo lioc divites audire debcnt 'i)
quos quando paupcres intuentur . murniurant . geniunt,
laiidant. invident [ij yequari oplant (3). impares sc esse
dolent . et inter laudes divitum lioc plerumque dicuut
soli isti sQut (4), isti soli vivunt (5). Propter liaec ergo
verba quibus liomines tenues divitibus adulantur (6)
,
[
Quia ipsi vivunt, et soli vivunt, ne bis adulantium in-
flati vcrbis putent se vivere, « Praecipc. inquit. divitibus
w bujus mundi . non suj)crbc sapere . neque sperare in
)j incerto di\itiarum Deo vivo qui praestat nobis , scd in ,
» omnia abundanter ad fruendum («). Divites sint » sed

ubi ? « Tn operil)US bonis : facile tribuant » quia non
pcrdunt quod tribuunt : communicent cuni cis, qui non
habent. Et quid ex boc? « Thesaurizcnt sibi fundamen-
»lum bonum in futurum , ut apprehendant vcram justi-
wtiam,» non assentientes adulantibus, qui eos dicunt
vivere, et solos \ivere. ] Vita ista (-y i somnium est; di-
vitiae istae Audi (9) Psal-

vclul in somnis fluunt (8).
mum? o diês pau|)(irim(' 10) « Dormierunl somnum (
»suum, et niliil in\cn<Munl omnes viri diNitiarum in

» manibus suis*. » Aliquando et mcndi("us in tcrra j i-
cens(i i), frigorc trcmcus, occupatus (i u) tamen sonuio

' Psal. i.xx\ , 6.
(a) \oii (lissimilis 'CiiIiMili.im, tt onli» veiliorum in Serin. 3<). uiiiu. '>.
fi) EJit. nclilit. Hiidile divilcs i|iii auruni , rt arKenlnin lial»eti«,el la-
men riipiJitate ardelis, qiios (|ii.inJo, t tc. — ''o' f.ilit. /fi;it. et iuviJi-nl. —
(3) Edit. aMit.,etc. — (', F(/it. ipsi pr» i^li. — (5) H.lit pro hii \eilii.,
qtiihus. — (6) Edit. cuni dirunt isti soli xivunt; uiin superliiani erii,'ainiiii,
o vo» divites; scd potius Apo<tulnm niulite morhi ciiraiorem, et uon vi rliJ
pdnlatorom, Vita isla, etc. — (:) Edit. vitn isla «omnu» vester e.\t. —
(8) Edit nddit. VmUis dieit : IU ftppnlien IjiiI »itnin vtram Pauln» auJile
cl snpcrbire niJite. —
(o) Edit. Aiidi et
ISalr n (io>(> tn dives pan- —
pcrrinie, «|iiiJ liiilns, si Di nm iioii liiilie* vel ipiid non li«l>f% , \\ l>. inn .'
liiiltpsi' I)e (livililiiis dieit INiiliiiii» ; DorinM i iinl, ele -- (i i^ Edit el frigi rv.
— (fji) t.dit. (K-iiipalun a .Soiiiiio.

4l2 S. AUGUSTINl ElMSCOn
tliesauros somiiiat , ct gaudct (i) et siiperbit in somnis,
ct patrem suum pannosum (2) non dignatur agnoscerc,
ct donec evigilet divcs est. « Cum ergo clormierit invenit
quod falsum gaudeat? cum cvigilaverit invcnit quod vc-
rum doleat. w Dives crgo moriens, similis cst (3) pauperi
vigilanti, qui tliesauros videbat in somnis. et (4) Nam
illc induebatur purpura dives nec , et bysso. Quidam
nominatus, ncc nominandus, contemptor paupcrisja-
centis anle januam suam induebatur purpura ct bysso, , ,
sicut Evangclicum testimonium est ct epulabatur quo- ,
tidic splcndidc (5); mortuus cst (G), scpultus est evigi- :
lavit et sc in (-) flammis invcnit^. « Dormivit ergo som-
» num suum ct (8) nibil invcnit ille vir divitiaium in

» manibus suis , )> quia nibil boni cgit (g) manibus
suis (10). Propter vitam ergo quseruntur divitiae, non
vita proptcr di\itias. Quam multi cum suis bostibus
pacti sunt, ut (ii)totum tollercnt,ct vitam rdinque-
rcnt (12) : quantumcumquebabuerunt (]3) tanti vitam
* Luc. XVI, 19.

(;) Edic. gantie!, e.vullut, siipei bil. — (2^ Liii[. pniiiiosiim viilere iiulijjiia-
ttir. Iii somnis est qtiod vidcs o Ui meiidicc, qui dormis, cl i,';iudcs. T.inicu
donec eviligct divcs est : cum dormitrit iiivcnil qiiOil ccrluin dolcat. —
(3) Edit. illi piuperi dormienti et ihesannis soiniiiunli. — (4) Etfit. Nani
illc divcs qtii indutljalur. — (5J Edic. postca moi tiius cst. — ((i) Eciit. ct
sepullus. — (7) Eclic. in (lamma. (S) Edit. post soniuum —

iiilnl. (y) Etiit.
iiihil opcnilus cst de mauibus. (10) Edit. acldic. id cst , dc diviiiis snis. —
[ti')Eclit. vitam solam redimerent. — (12) Edic. hubtt iticcriogntio/icm ,
t/riam silet Codcx. (i3) Edit. addit lotiim dcdcruut t.iiilum iie vilam ainit-
tereiit. Tolum dcdisli harharis qiiod habnisli, frator H lolum, iiiquit, dcdi, nu-
dus rcmansi ; cl si iitidus vivam. El qnarc i' lotus occidciulns eram, idco Id-
luin dedi. 1,1 (piare hoc tihi coiilii;it .^ Vis dico lihi .' quia aiite(|unm harhanis
supctvcniiel, paupeii non .'^nhvcuiehas, nt ])cr paiipcrcm clecmosMia ad
C.hristum pcivcniret .' Chrislo modicum non dcdisli, cl harharis lotum quod
hahiiiiti dcdisti, el hoc cum Sacraincnlo dcdisti. Christtis rogat el iion acci-
pil: ille torquct, ct tolum aufcrt. Si tauli redcmisti vilam perituiani, qiianli
cp:iipai;inda, clc
DE CONTEMPTU TEMPORALIUM P.ERUM, SET.MO III. 4 | .1
emeruiit. Quanti comparauda cst vita a>teina, si taui

pietiosa est vita peritura (i;? Da Cliristo aliquid , ut
vivas beatus , si totum clas liosti A , ut vivas meudicus.
vita tua tcmporali quam talito pretio redimis aj^pcnde
, ,
([uanti valeat seterna quam ncgligis, ut (q) vivas diibus

paucis, ctsi ad senectutcm perventurus sis. Omiies eniui
dics liominis ab infantia us(|uc ad (3) seiiectani p;iu(i
dics sunt («). Et si ipse Adam hodie morcretur paucos,
dics vixcrat, quia omncs finicral (''i).

u Paucos cr<;o
dics , ct lios laboriosos in tanta inopia; in tanta (5)
tcntatione redimis? Quanti? nibii habere vis, ut ba))Cas
le. Yis nosse quanli valeat vita aHerna ? addc ct tc. » Ecce
inimicus qui tc captivaverat ((j) dixit tilî : Si \is vivcre
({uidquid lial)cs da niilii, et ut vivercs dedisti totum ,
Jiodic redomptus , cras forte moriturus ; ab isto (7) di-
niissus, ibrtc ab illo trudendus. llrudiant nos (8) ])eri-

cula , fratics nu i. Qiiid taiu indocli ct inlcr l)ci vcrba, ,
et intcr bumana expcrimcnta? Ecce loluin dcdi^li ,

(1(9)
ahiisti-âudcns ([iiia Ni\is (10) clsi [)au|»cr. clsi nmhis,
etsi cgcns, clsi mcndicus (11), gaudcs lanicn([iiia \i\is,
ehhdcis esthix. A])pareatChristus,paciscatin (li^jse^ 1 'j),
non ([iii te 1 'A) caplivaN il , scd ([ui [>ro lc ca[)lus cst . nuii
(
{11) na'C i])sa leitio «ctuiiil in siiiii. 3oi. i). y.

<> rl /,,ibrt
(i) F.dit. irniisponit coinmtitu /iiijns firjiotrtictr scfili-ni ^
i\\tl
p,o si. — (i) lu/it. iit vivas puucis diiljiis, (luoii liONtis ciigit, fiu-is, ct qiiutl
Cliiislus i'\\\i'\t, coiili'imiisl' — (3) Fi/it. ad seiiftlut.in. — {.\) K,/ii. ,u/,/it
i|iii utir|ut! sfx uiillia auiiiis \ixerat fl laiufii |)au(i i-nuit, i|uia ciimlos fiuu-
tciiMtiouibus plfiias ritliiuis, iil iiioilicaiu lciraiii lialuas,
,.^1. ;.';) Ki/ii.
i.J cst, villaiu.— (C.) /:'/<!. tlitit.— (?) KJit. mlciu|,lus ul) iilio tiiui.laiiJu^.
a |)aliuiilui- lioiuiuf» |)i ojilcr xilam lciu|)oralcui ,

cl
IvM.. tniaiil I l...il)aris
atcnia. - (^) /•/'. isla pciuula,- (.,) t\tit,

lu.s i.ii^ci ulitii.i.l i.ali 1)10 vila
«t uhjcciHti; ct Buudcs. — (.o) F.Mt. cl l.oc dicis el,i. - (m) F,/u. ^mA.»
lueci» dult noii pc.diJi,- (li) A'/''. il'*" «"«•«» :
i
quia viv6, et istaiii
IjinhQnill. — ('3) AV/MMl)lixa\cial

4l4 S- AliRUSTlNI EPISCOPI
(lui te quserit occidere , sed qui pro te occidi dignatus

est (i), qui dedit se pro te. Quantum pretiuni? Qui te
fecit (2) dicit tibi. Mecuin paciscere (.3) : te vis haliere,
et totum perdere? Si liabere vis te (4), i^t* habere opor-

tet, ut oderis te (5j, ut diiigas me et vitani tuam per-
dendo (G) invenias, ne tenendo perdas (y). I)e divi-
tiis istis tuis ,
quas amas possidere, et quas tamen pio
vita tua praesente paratiis es dare (8) jam dedi salubre

consilium (<-/-). Si (9) amas et ipsas , noli (10) et illas
perdere ( 1 1 j • sed ubi eas amas , tecum periturae sunt.

Consilium et de ipsis do (12) : Amas eas? Mitte ( 1 3) eas
quo sequaris eas , ne cum eas amas in terra aut vivus ( 1 4
amittas , aut mortuus dimittas. Et binc, inquit (i5),
consilium dedi non dixi Perde sed serva (16): the- : : ,
saurizare vis non dico noli sed dico ubi Consulto-

, , ,
rem (17) accipe, iion (18) prohibitorem. Ubi ergo cUco

thesaurizare (19)? « Thesaurizate vobis thesaurum in
))coelo quo f ur non accedit nec tinea
,
nec rubigo ex- , ,
)jterminat^. » Sed (20) non video, inquis (21), quod

pono in coelo (22). Yides enim quod obruis in terra. Se-
1 Matlh. VI, 20.
(aj Vide seniionem 38 a n. 7 usque ad fmem. Ibi omnes hujus Sernionis

Senleutiie iteral.-e leguulur.
( i) r.dk. ilie tjui se dedit pro te , ipss tibi dicit. — (2) Edit. ipse tibi di-
cit —
mecum. (3) Edit. cum interrogationc lcît. — (4) Edit. habet et me.
Oportet. — (5; Edit. el pro ut. — (6) Edit. piinctum prtvponit iwci Yitani,
sicque legit vilam tuam perJeudo iuvenies. — (7) Edit. addit eam. —
(8 ) Edit. di) consilium quid tacias. — (9) Edit. si el ipsas amas. — (loj Edn.
noli eas. — (11) Edit. quod si hic eas amas. — (12) Edit. si amas eas
absque inicrrogatione. — (i3) Edit. pr<emitle eas. — (14) Edit. vivus eas
,j^^(a5. (i5j Edit. jam dedi consihuni. — (16) Edit. jam Thesanri- di.xi :
zare vis? biue : uon dico. — (17) Edit. mc — (iS) Edit. non per-
accipe.
ditorein. ('9) Edit. scriptum est : Thesaurizatc. — (aoj Edit. sed fortc
j:„-g^ (21) Edit. non video lociim in cu'Io, ul)i poiiam. — (22) Edit. addit
fluam bcalam, quam machinam quicsiluriis sum, qua- ad coelum attini;at iit
videaiu ul)i jioiiam pecuuiam meam ! Quid dicis.^ Vidcs in leira locum ubi
obrnis? V"^' " iuquil. Rene

satis : si seci:rus.
.
DE CONTEMPTU TE.MPOnALlLM nERL.M, SEliilO III. 4l5

cuius cs obrueiido iii tciTa (i) ot sollicitus et (2"^ ci
daiiclo, c|ui lccit terram (3)coelum
Serva (4) , et ')
u])i vis, si imencris meliorem (5) Clnisto, custodi,

commcnda (6). Commendo .
(-7) inquis, servo meo (8).
Quanto melius Domino tuo (9)? Servus (10) fortas-
sisi i i) aurerl i2j, atque lugit; et inter tanta m;da, quai
(
jam acciderunt, iiocoptandum luit, ut servus aufiirret,

etlugcret, non ad Dominum suum liosles duceret (i3).
Multi 4) servi dominis suis repente inimici extiterunt , et
( 1
eos cum (i5)illo quodliabeJiant, hostibus iGj prodide- (
junt. (ûi crgo coinmcndas? Interim , in(|uis , servoî^)

meo (18 commendo aurum mcum ( 9 j. Aurum tuum 20) 1
(
servo animam tuam cui(2i)? Commendo, inquis, Deo

:
animam ineam. Quaiito inelius (22J illi et aurum tuuni

cui et aniuiam tuam? An forle fidclis cst in custotliciido
animain tuam, et inlidelis est iii custoilicudo nccuniam
liiani?i\on serval tiJ)i , t|ui servat tc? J"'ac ergo fidem.
SciAUS agit ne toiJat : niiiiupiid agit nc perdat? Tota
fules ejus est ne te iiaudet ; iidem ejus attendis. (^2.'i)
(1 /:•!![. t|ii:in;/"" i'l. — (ij lulit. ilc Dco. — (3^ f.Jit. uJilit Ja sroiirus
h' II. Iiisi U' ('<iiiiuii'iiil.i , (jiii tilii |i('ctiiiiuiii iii ('ueio .scrval; (jnia i|isf ct tc iii
irii:i , (|iiaiuliii viMs, {jiiliciiiat. I'ccimi:iiii sn vhi-c vis ? . scrva . — \) Ei/it
<|ii(iiiii'.ilu vi.s. — (''> Jidit. ciislodciii quuiii Ciliiisluin. (ti) Etlit. cuiiiiniMiJa «i
|i<( iiiiiiiiii tiiuih. — (:) Kdit. iii(|uil. — (H) lu/it. addit jiciic. ((j) Eiiit. uddit
(. Cliiisli.iiiiim viiuiu! — (lO; Edit. sciviis liius. — (n) Edit. uiirfid.
(
1 jj EJit. ct liiyicl — (i 5) l'-dit. iiuiii |U.J (hi islus liou lucliii iis vs\ ." Miilli.
(li yu/(V. Miilli ijJ J()iiiiiii>s siK.s sci VI i'c|ieulc. — (i.',) Edit i-uiit i)i»a ai.io
Iki.IiImis tiiiJiJdiMil. — \
i
V ^'''^"' l'iJ(l'i'criiiil firo pioJiJci uiit, — (»(1; Edit.
N<rv<i iiKjiiit liico. — (17) E.dit. mldit liovi iiJ( 111 sciu iiu-i , i(lc<>(|ti(! (oiu-
iiK iiJii scrvo iiico uiiium. (iH, Edit. ttddit lu-iic autis ,
|ii ic!«t« » ni.iii liiiiiu.
(ii/y E lit. Imiiii coiiiuiciiJa.s scivo liio. — (ao) Edit. aiiiiiiuin iiicaiii
. , iiiiiiciiJo Dco iuco. — 'ii, l'.dit. o lioiiio , illi. — ('J-j) Edii. t\ lc.' l.«uJ«i
li I. III .cni lui .'

Kliuui fijo iuivi liiiciii sciM iiici. rot.iliJc> cjii» i-»i , u, rmu
tl.l , iic loliiil. — \-i'i' JiJit- •î<'' |)"»iiil| i'l.
4l6 S. AUGUSTIN[ EPISCOPI
et iiifirmitatem noii attendis? Posiiit , non latuit (i);
venit alius (2) , abstulit. Numquid lioc ClirisLo quis-
quam facturus est? Pigritiam excute , consilium accipe :
tliesauriza in coelo. Et quicl dixi ,

pigritiam excuLc?
quasi labor sit in coelo tliesaurizare : etsi labor esset, fa-
ciendum erat (3) et suscipiendus labor erat, et repo-
nenda ea, quce pro magno habemus in loco muniLo
unde (4) ca nemo posset auferre. Non tamen dicit tibi
Christus , in coelo tbesauriza (5) , scalas quaere {(j)
pennas apta (7), sed mihi in terra da , et ibi (8) ser-

vabo. In terra, inc[uit, mihi da, ideo veni (9) pauper
hic esse, ut (10) Lu ibi dives sis. Fac trajectiLium (11).
TimcsfraucLalorem ne perdas ( 1 2). Quceris qui portet 1
(^
3)
c|uo migras? Christus tibi in utroque adest. Non (i4)
facitimposturam, scdfacit(i5) huurain. Sed Christum,
inquis, ubi invenio (16)? Ciim habeat fidcs nica
cpiod (17) audivi iii Ecclesia; hoc chdici, sic credidi,
lioc Sacramento imbutus sum (i8j sepidtus est, resur- :
rexit tertia che ,

posl quadraginta dies ascencht ( 1 9 in .
Coelum corani ociilis Discipulorum suorum sedet (20) ,
in dcxtera Patris , in fme venLurus est cpiando hic eiiim ;
invenio? cui dabo(2 1)? Noh saLagere, Lotiini aiidi, aut

si totum audisli , toLuin dic. Scio quia hoc accepisli
(1) Edit. in\enit ;illii3, ct tiilit. — h.) Ec/ii. da CIliiislo esurionli , tlirs;iii-
riza in cceIo. NunKiuid !al)or eÎ in calo llicsauri/are? — (3) Ei/ir. ail \at-
iiendum pecuniam tiiamin loco niunilo. — (;) Ec/ie. uenio eani possit auiinc.
Cum tamen. — (:")) Edic. dicit lihi. — (G^ Edit. machiiias liga, pennas. —
(t) Etlit. Hoc dicit mihi. — (8) Edi(. el libi in cailo servo. — (()) Edit. idco
veni cgere ego in terra. — (lo^ Edit. ut sis tu. — (i i) Edic. Forte timos.
( I
-2^ Edit. aiifert iiiterroâtionein , ct addit et (]u;eris. — ( .
3) Edit. qui ini-
wpet,— (i4) ^^''- taciet.— (i 5) /?(•/(>. faciet insuperel laturam. — [iQ>)Ec/ll.
invcnio , inquit, in terra ? Eum ibi invcnlo, nl dem illi ? Cuni. — (17) Edit.
audio : — (iS) passus
Edit. esl , moitiius , et .seiiuitiis. — (19) Edi:. iii
coelos. — (20) Edit.VkA dc.\tcram. — (21) Elit. lu/dtt u! ad cuni diriral.''
I!
I:
Di: CONTEMPTU TK MPOnALlUM RliRUM. SEHMO IH. /jiy
suspensus est Christus in (Iruce , depositus est de ligno ,
positusest in scpulcro, rcsurrexit ascendit in Coeliini (i);

scd ct illud lcgisti (2 qui.i cuni ejus l-lcclcsiani Saulus
pcrscqueretur (3j supcrbicns crudelis anhelans caedcs, , ,
cl Christianoruni sanguincni sitiens, cum saeviret, cuni
pcrscqucrctur littcras portans Daniascum , ut quos in\c-

niiet hujus disciplinoe viros , ac muhercs vinclos ad pr»!-
nas adduceret* (4). Audi.tiquid dcchima\it, qucm sc-

dcntcm confitcris in cfjelo? Rccoh^ 5 crgo <piid dixit^ ;
quid audisti, quid lcgisti : « Saulc, Saulc, quid mc pcr-

» scqueris(6)? » Paulus enim nec eum videhat , ncc
tangehat (y) ct tamcn diccl:)at illc : « Quid me pcrsc(|uc-
» ris? » Non ait Quid persctjucrisfamihammeam, scrvas
:
meos sanctos meos adde honorem (8), fratrcs mcos,

, ,
nihil horum sed quid ait ? « Quid me pcrsc(jueris ((j)? »

;
idcst, mcml)ra mca pro quihus in tcrra calcatis capiit ,
dc CCX3I0 clamahat ; <[uia ( 1 oj ct pro pcdc liio . si (;dccliir
in terra , clamal hngua tua ; non calcas pedcm mciim ,
S(xl calcas mc (11). Quid crgo duhitas ciii dcs (1 0)? Qiii
dixit : « Saulc, Saulc, quid mc perscqucris? » ipsc liiji
dicit : Pasce mc in terra (i3) : Saulus saeviehal , ct (i/|j
tamen (^Jiristum persc(pichatur. Sic ct tu in lcira croga ,
etChristum (iT)) pascis. Nam istam (piiislioncm (juu ,
movcris jnicdixit ipsc Dominus. « Commo\t'himlur, cl

,
' Acl. VI , 2.
(i) Ju/it. vil Iffîsli. — (Jt) Kilit. tiili/it uii ikliiJ iiiiiii|iiam aii.iisii, —
(3) Jitiit. siipiTliUs. — (4) JUJit. Noii niuli^li qiiiil li riiiin.ivt ril. — (.1) /./.^.
Uecolu. Quid tr{;o ilixit P — llj J<Uit. (hiiiu l'uuiu» iiio xidi-lial, — (7 /.'./»/.
Iii ca-lo claiual. — (8) Juiit. Vfl liutii» i' niliil loiuiii dixil. !•! i|iiid dixil? —
((,) Ju/it. uil, idost, uioinlirii lui-ii. l'iii. — (10) JiJii, il ti |a'diui liiiiiu 111 terr»
tiilcut aii<|uis , liiifjiia tna de caiiitf tlaiiial. — (1 i)KJit. diii»;(îiid it(;o :

—
(lu) lCi/it. (|uid dicisi' (jiii dixil Saiiln : Quid lue. — (i3 J-'Jit. m lciu .S.iuliu
«icvi.iial. — ((/,) /'.</(>. cl ( liii^liiiii iiicii'11 I. —

ii|;»iial. ( i
.'• /.',/./. ( iii.tluiu
ili cirlii |iiiscis.
CXXI.X. K?
4l8 S. AUGUSTINl EPISCOPI
» illi (j[ui ad dexteram ponentur, et cuni dixerit : Esurivi,
» et dedistis mihi mauducarc respondebunt Domine ; : ,
» quando te vidimus esurienlem? ct audient continuo :
» Cum uni ex minimis meis fecislis, milii fecistis^ (i). »

Si ergo noii vis dare , habes quod in te accuses, nam non
habes quod excuses. De divitiis ergo (2) istis dicit tibi
Dominus tuus : dedi consilium (3) Salubcrrimum :
amas (4) eas? migra eas; et

migraveris (5) seque- cum
ris, sequere eas interim corde (6) « Libi enim est the-
»saurus tuus (7), illic erit et cor tuum (8). » Si terrae
commendas thesaurum in terra obruis et cor cum au- , :
tem in terra obrucris cor crubesce (9) cum respondes ,
(quando audis « Sursum cor) liabemus ad Dominum. »

Dediego, inquit salubre consihum (10) de divitiis tuis,
si feceris , si audieris , si tahs dives fueris ,
qualem des-
cribit Apostolus , ut non superbe sapias , neque speres in
incerto divitiarum facile tribuas communices (1 1). , ,
Thesaurizes tibifundamentum bonum in iiiturura ut ,
apprehendas veram vitam.Jam interroga ( 1 2) me, inquit
iMalth. Lxxv, 35.

(ij Edic. si audieras hoc aperte dic: Nolo dareetnou habes uuJe te excii-
sare , sed voce tua le damuare. — (2) Edic. ergo tuis dicit. — (3) Edic. quid
facias. — (4) Edtc. auias divitias. Aino, iuqnit. F.rgo migra. — (5) Edic. mi-
graveiis eas sequere eas. — (G) Edic. addic cuiu vivis : quin ubi fuerit iho-
saurus. — (7) Edic. ibi pro illic. — (8j Edlc. Si autem iu terra obruis cor
tuum, crubesce. — (9) Edic. erubcsce quia meuliris cum respondes quauJo
aiidis sursum cor. INam dicitur : Sursum cor, et couliuuo respondes : llabemiis
ad Douiinum. Viii.ii mentiris. Una hora iu Eeclesia veiiiin nou dicis, Deo meii-
tiris ,
qiiod semper lioininibus facis. Dicis : Habe.MUS ad Dominum, et iu terra
obrutum haijes cor, quia ubi fuerit thesaurus tuiis , ibi erit et cor tuum. —
(10) Edit. si feceiis de diviliis tuis, quod audisti , si labsdives fueris qualem
Ajiostobis dicit , noii superlje. — (iij Edit.wX. tbesaurizes. — (12J Edit. iii-
terroga Deuin , tt Doniiuum tuiim , et dic ilii : Ecce jam migravi , Domiue ,
in cCElmn quod iiabeo sic habeo , tanquain si non habeam. Tanti valet.
—
I)E CONTEMPTU TEMPORALIUM RERUM, SERMO III. /^l^

Domiuus tuus; ecce oLmigravi in ccelum quod liabeo,
sive totum erogando , sive quod remausit sic habendo
tauquara non habens, utens hoc mundo tanquam nou
utens. Tanti valet regnum coelorum*^ (i)? Ecce si feci
hoc, tanti valet. Chare est? Charius valet. Nou enim vere
tale est ut tanti (2) valere deheat ; in ctternum vives.
Qui omnes thesauros istos pro vita paucorum dierum
dares , ihi verus dives eris ,
quia non egebis. Sed hoc agis
cum esse dives vis, ne in terra egeas. Et ideotibi exagge-
ras , et congeris densum lutum ,
quo graveris ,
quo pre-
maris, quo siccato arclius concludaris (3). Ideo itaque
ne egeas, quaeris ad vectioneni multa animaha, ad vic-
tum epulas copiosas , ad indumeutum (4) pretiosissiraas
vestes. iNe vero muha habendo tu dives (5) et Angelus
pauper ,
qui nec equo utitur, nec rheda vehitur, nec {(j)
iinplet apparatibus mensara , nec ei vestis texitur, quia

Juce (7) vestitur [S) disce veras divitias. Tu istas (9)
habere vis, ut habeas unde (10) fauces mulceas, et veu-
trem impleas : ille te Ncre divitem lacit, qui tibi douat
ne (11) esurias. Uoc est non egere omnino , non esurire :
Nara (juautumvis habeas cum veuerit hora(i2) «juu ,
prandeas, \elaute([uam ad raeusara accedas, cuni esu-
' I Cor. vxi,
f i) £Uit. (|uaaluin patrimoiiiiiui iiieimi

.'
Cliarius valt-al. — (a) EJit. latili
valiut. Hoc dicil IJuiiiiuuii luiis ,

queiu iiitiTrugasli ilt- |iatriiiiuuio luu : aj
lciuiius vicliirus cs et pustca luorilurus , iii tvûu iiico uuii(|ujiii iiioMturus ,
»cd m atlcruuiii viclurus cs. \ crus liji divc» ciis ulii uuu(|uaiii c^cbis.
[3) J'lJit. Naiii idco ad sulivccliuiiciu iiiullu auiiiialiu

(|ua-iis , iic dclicias ; aj
victuni, flc. — ( 4) £Jit. |>rciiosas. — (5) Etiit. Rc vcra lu luulla lidlirtuln di-
vi^c», el Aiigelus oieus |iuii|aT ekl , uiliil hulnt , «cc c(iuo clc. — (ti) £Jit.
uec mcusau» liouestis iiniil«it — (7) £dil. adJit

U|iiiarutibus, — ^8; Edi:, n-tcrua.
JJixce o lioiiio divcs, vcra* — EJit. aJJii Ai\\\\n. —

divilia» iiii|irlcrc. (ij^
(luj l.dit. uiide iiiultuui uiaiiduccs, (luu — KJtt, nJJit deiicis,

«lcr» (i 1) iii
iiuui, — (lij Edit. Ii(jiu (|uiiitj , aiitctiuuai.

4'iO S. AUGUSTINI EPISCOPI
ris(i) egenus eSa Postreino (2) remotis cpulis anlielas
supcrlHis. Non est cxpletio ista indigcntiaruni . sed fumus
curarum (3). Yicle quid cogitas de divitiis istis tuis augcn-
dis. Vide si facile dormis (4) cum cogitas vel ne perdas
uLi scrvasti , \e[ ut augcas qiiod servasti. Divitias ergo
invcnisti qui requicm invenisti. Cum vigilas , augmcn-
,
lum divitiarum cogitas; cum dormis , latrones somnias t
in dic sollicitus (5), in nocte pavidus, semper mendi-

cus (G). Ycrum divitem te vult faccre ,
qui tibi promit-
tit regnum Coelorum. Et (7) quanti putas cmpturus es
illas veras divitias , illam veram (8) vitam , eamque aeter-
nam? Quid? Ideo veram putas quod tanti eam empturus
cs ,
quanti paratus fuisti cmcrc paucos istos laboriosos
et miseros clies? Aliquid (9) plus valere debet quod ( 0)
longc majus est. Et quid fliciam , inquis (11)? Totum
(piod lialnii pauperibus dcdi , quod liabeo cum indi-
ct
gcntibus communico, cjuid plus possum (1 2)? Habes ( 3) 1
plus , te ipsum ; te babes plus ; tii es de rebus tuis ; lu

addcndus cs. Attende consiliuni Domini tui (i4) cjuod
dedit diviti : « Yade , vcndc omnia quae liabes, ct da
w pauperibus. « Et numcjuid dimisit eum posteaquam
(12) Eilit. csuris ct <k'fu'is , (iiiia niiscr es. Niimquid Angelus sustiuel ?
Al)sit, iiec esuiicm , nec dcRclioiiem lialjct Augelus. — (7) Ec/ie. tiis epulis.
(3j EJic. cuiii co|;itas de diviliis aiigcndis , viJe. — (4) EJic. Ni fallor, ul)i
divilias inveuisli rcquicni pcrJidisti. — (/)) Edit. el iu nocte. — (fi) I/i eefi-
tione adest tinnsjwsitio i<eibonini in hoc commate (7) Edit. et putasquia

l.iiili cinptiirus, — (S) Edit. vcrjiin cl Ucat^m vitam ,
quanti paralus es redi-
nu-rc islo> iniscros ct lahoriosos dics.^ (9) Edit. multo pius. —

(10) Edit. —
(luoJ multo pliis csl qiii.» ic^Mnim roelorum est.
, (11) Edit. addit. ecce —
siUKte Ejiiscopc , moiiiia tna auJivi, consilio luo parui ,
jussum Domini noii
sprc.vi, quod liiliui. — (ta) Edit. mlditidvxnw? — ('3) Edit. hajjcs , ndliuc
temclipnim hubes, liiipse plus cs, tu dccs rciuis tuis. — [i.\)Edit. tiiifecisli?
l'Vci, iiupiit. Qu;J niciiliris.^ Non lolum fccisti : cx una partc fecisli ,e\ al a
tiiliii tehg'sli. AuJiqmd jiihct, vadc, etc.

DE CO^TEMPTL TKMPORALiL il Klir.lM. SKP.MO IH. ^ll
dixit hoc? Et ne se illc quod amabal pcrdere putaret (i),
primo eum securum fecit, quia nou pcrdidit sed ,
condidit « Hahebis inquit tliesaurum in coelo (i). »

: , ,
Sufiicit hoc? Non. Et quid? Yeni, sequcre me* (3). » '<
Amasti? sequi vis? Cucurrit, vohivit quaere qua?nes- :
cio qua. Christianum nescis qua i\ it Dominus tuus ? !
Yis dico til)i qua eum scquaris ? Per pressuras. per op-
prol)ria, per falsa crimina, per sputa in faciem, per (4)
alaparum, et flagellorum vcrbera, per coronam spincam,
per crucem, per mortem. Quid piger es (5)? Scqui vo-
lebas, demonstrata est via. Et tu : quis illum se([uitur?
Eruhcsce, harbate (6). Fa^minae secutcC sunt, quarunx
ho(He natalitia celebramus. Foeminarum Martyrum (7),
Tuhiirhitanarum so]emnitatcmh(»die (elehramus, Dcimi-
iius \esler, Dominus noster, Dominus illarum Douiinus ,
omnium, Jledemptor vitae nostrae, dcvia angusta, et as-

pera praecedendo stratam (8) fccit, stralam regaleui, nui-
nitam (/'/), [ et puram. in qua delectaret et foeminrs
ambuJare , et adhuc piger es? Nun vis fundcre sangui-
nem pro tanto sanguine? Ih)c (hcit tihi Dominus tuus :
prior pro te passus suni ; da (|Uod acccpisli. redch' quod
J)ibisli. Non potes lu? Potuciunl pucri, ct piiclhc ;
po-
lucrunt delicati , et dchcala^; poliici iiiil diNih;, ct
magni di\it(,'.s, qui siihito inucnlc lciilalione passionis
• Mntlii. XIX, ai.
(a , ViJt! .Serni. -.iii.T, n. i d iiiiitiiiiiii pciioiliiiii itsluiinitaiii a^Moî-rt.
(1) /u/it. (|uod |);iii|ifi'iliiis ciogaxit, si!ciiruiii riim rctliliilil duri» : Kl lia<
licljis — (a AV/iV. iuinii|iiiil siillicil. — .1) Kt/it. tlicit. Amas « l sc(|iii vi» cum;
«liiis eiiin.'— (4) /<:<lit. |icr ala|)iu , ct nnj;clloriini.— (5) /."./(>. crcc ilciuout-
tinla csl tilii via. Scd diira csl , iii(|ui'i, vi.i; (|ui< pcr ivlam ill.iin M(nii'ur '
— (fi) /(f/it. iii/dit cruliisrc:a viiliilc \lrdiccriH. — ((») Ki/ii SuliurliiUiiim,

ill tuiim,ii/i-ciiioii( iiiiteiii .Suiiurliilaiiai uiii r.c SiimoiiJo. — (H) J\Jil. >liul.iiii
e.im vuliis Tccil , .strataiii , .siiinaiii , iiiiiiiilain , (lirisliii Doiiiiiiu* iiutliT, qiii
rrîiat iti i.iTul.i .itC('iil(iriiiii. .Vun n. .V/. ynf r. (/>/.#(( i""<<>.

422 S. AUGUSTINl EPISCOPI
non retenti siint copia divitiarum, nec capti hujus vitae
dulcedine, cogitantcs illum divitem fmientem divitias,

et invenientem tormenta, et non suas divitias praemise-
runt, sed cas potius in martyrio praecesserunt. Tantis
exemplis praecedentibus piger es? Et tamenfesta Marty-
rum celebras. Natalis cst liodie Martyrum ; praecedam,
dicis, et forte cum meliore tunica. Vide qua conscientia,
ama quod agis imitare quod celebras ; fac quod laudas.
;
Sed ego non possum. Dominus in proximo est, nibil sol-

liciti fueritis''^. Ego, inquis, non possum; tu fontem ip-
sum noli timere unde impletae sunt illge potes et tu im-

:
pleri, si avidus accedas, si non quasi collis tumescas, sed

quasi vallis humilieris, ut impleri merearis. Non ergo no-
bis dura sint, fratres, maxime his temporibus abun-
dante («) pressura. Contemptus est a Martyribus mun-
dus cum floreret. Vere magna laude contemptus est
florens, et amatur periens. Contempscrunt iUi flores
ejus, et tu amplecteris spinas ejus. Si migrare piger es,
vel domus ruinosa te terreat. Sed insultat tibi Paga-
nus. Unde tibi insuUat Paganus ? Re vera tempus est ut
insultet tibi Paganus, quia implentur praedicta Domini
tui. Rectius tibi insukaret, si non implerentur quas ille
praedixit. Ille Deum negat, quem cohs, tu ex his quae

patitur mundus, ostende veracem,
non contristatus et
praedictis gaudeas promissis. Venit enim eo tempore,

,
quo jam mundus, aetate vergcnte, quasi ita factus, ut fi-

niendus, abundaturus erat cladibus, et calamitatibus, el
angustiis, et molestiis. Ad solatium tuum venit qui tunc
venit; ne deficeres in pressuris vitae pereuntis, atque
» Philip. i^v, 6.
(«) Ingruente prima perserutioneVandalica, sermonem habitumduro post

anuum /la^.Vide Serm. 296 a N. 6 ad i i.Sed ibi de urbis Ronia; vaslalione,
liic Arricam ipsam vcxalam dicit.
,
nz CONTEMPTU TEMPORALIUM RERUM, SERMO III. 4^3

transeuntis . promisit altcram vitam. Antequam mundus
his afilictionibus, et calamitatibus laboraret , missi sunt
Prophetae ; missi sunt servi ad aegrotum istum
grandem
ad genus humanum, quasi unum liominem languidum
ab Orienteusque ad Occidentem dislentum, etjacentcm;
misit Medicus potens servos suos. Ventum est ut tales
accessiones venirent aegroto huic, in quibus multum la-
boraturus erat. Et iiit Multum
Medicus : laboraturus est
iste aegrotus, ego sum necessarius. Jam stultus iiegrotus
dicat Medico : Domine,laboro ex quo venisti : Stulte non
laboras dc co, quia veni, sed.quia eras laboraturus, veni.
Compendio igitur, fratres quid muUa dicimus? « Ver- ,
»bum consummans breviavit Dominus super terram ^ »

Bene vivamus.etprobona vita iiostra bona terraUranseuii-
tia non speremus [a]. ^ ilis merces cst bonae ^ itie tcr-
rena felicitas non tanti valet quod Iiic hene vivis, quanti
;
valet quod hic concupiscis quamvis talia coiuupis- ;
cendo ncc bcne vivis, si vis mutarc vitam, muta concu-

j)iscentiam. Scrvas fidem Deo, et ideo ut in terra sis fc-
lix ; ct hoc tibi cst totum. Quare servas fidcm Dco? fidcs
lua tanti valct? tanti illam cTStimas?sic iilam adducis? si
aliqiiid \cnalc habcas iii lcrra, ct cum cmplorc pacisca-

ris, tu chariiis pictiuin dicis , illc vilius; tanti valct, in-
(|iiis, (|iioiiiain (piud vciidis cxa;^gcras ; ct illc : Non valct
taiiti, ^cd lanli ; cl dat sii>i iniiius [)rctium, volcns \iliiis
cmcre. Dominus (Ihristus conigit tc. Dicis tu Doniiiio
liio (^dirislo : Doiiiiiic, scr\o libi lidcin, ct lu da mihi in

lcira. Stultc, noii lanli valct (piod Ncndis; crras , iicscis
(|Uod hahcs. Scrvas lidcin, <'t (piicris tcrram? iMus valct

lidcs tiia, (|iiain tcria , ncs( is illain apprcliarc. hô iion i
' Kom. IX, uS.
(n) hi K|.il..|;Mm ar.tis-.iii».- (iiii. i. li.|..o .S.i iiiuin; loiiix .\«im ,

rjiiMHir |.tr-
fi. l('lili'iii iiilrî ildlclli.

lylli S. AUGUSTIM EPJSCOPI
qii^nti valeat, qui tibi clonavi; tanti valet quantum est
tota terra ; adde terrae et coelum : phis valet. Et quid
cstplusquam terra, et coelum ? Illc qui et terrani fecit,
et coelum. Conversi ad Dominum («). ]
(n) Somiones rditi varias post licxc verLa Conversi ad Doniinnm subjiciunt
clausulas; anceps ergo csl ,
qua potius usus fueril Augustinus, quotirs uihil
insuptr aJJitur. A^îJe Simi. 67, 100, 141, etc.
,
.
DE JNATALI D MIM. SER.MO IV. !^'2b
SERMO lY.
De jSatalL IJo/nini.
SevDtonem num. iScj Torn, V, Maurini dolenl 7iustjuani.

vidisSG ia MS. ul loca minus inte<rra vel male sarla- ,
rc/icercnt. Eumdem in inle^^ritalem suam restitulum

cxemplavi a septem Codicibus , quorum tressunt anti-
(jiia lectionaria (/uihus in ofjicii rccitatione solcmnl
,
Monaclii utebantur in c/toro, quos inler prwstat Codcx

jium. loG. cleganlissimeexscriptusmana propria Lco-
nis Osticnsis qui epocham et nomcn suum apposuit,
, ,
ct Codiccm figuris ornavit. Duo alii Codiccs sunt Bre-
viaria cliaracteribus latinis sctculi Xlf''. antc wtatem

Urbani F. nam Psalmos cx cdilioni^ liomana leûnt
7ion cx (lallicana , <juam illc Pontifcx Cassincnstbus
pnescripserat. duo contincnt sermones divcr-
llclitjui
sorum , sic(juc ctiam inscribuntur. In his vcro scptciii
Codicibus una et constans cst sermonis lcctio , u/ukjuc
inscrij)tioqucv cum Maurina ,
lii- cditionc concordat.
bliotheca Mcdicea Laurcnliana monet cxtarc in Cod. i
Plut. XI f^. hunc eumdem sermonem inle^rum^ ut tn

no.stris Codiclbtis.
SaiiclllicaN il nul)is (i) i>liim flicm dics . »|iii fcrit om-

ncm <li( III . <lc <[iit) Psalinus ('i) cantat (</) « (laiilalc l)n-
(iii \ i.r>io lljja iiulicl : Ciintnle Domiiio ,

bfiicjit.iu iioiiieii rjiis, hiriie
nuntiate dicm ile tlie Sulntare ejiis. IiJiiico Mauriiii o|iiii>li siiitl iiuuc ISainii
vcr»iiin a Mss. mi lianc lr< lioiiciii n-sliliii |)i)ssf. .\l Codit-rs iio«tii coiijrrliUtt)
iili »lat>iiifii>!a' noii siiriiciiiiil. Scd aiiuulul ( i. Siilialicr m siia \rlrn \rr>ioiio
Bililioruiii, suiiicl liiiiliiiu iiûiii liiivsu Aut;u«liiiiiui Ircliuiiu ilU, (alnit uiili m
ii| loti.'» M;m|»cr scn|isisse <Je Jie in ilieiii , vrl Jc liie a Jic.
îj /.'./(>. iidilit l''ialics. — (a) EiUt. riuiil.

); mino canticum novum , cantatc Domino omnis terra;
)) Domino, ctbenedicitc ( ) nomen ejus^, » (2) bene
cantate i
nuiitiate de die in diem salutare ojus. Quis est iste dies

de die, nisi Filius de Patre lumen de lumine. Sed dies ,
ille (3)qui genuit diem qui de Yirgine nasceretur lioc ,
die. Diescrgoiile non JbaLet ortum, nonliabetoccasum.
Diem dico Patrem Deum. [ Non enim esset Jesus dies de

die, nisi cssct etPater Dies. ] Quid est dies nisilumen?
non oculorum carnalium non lumen, non lumen com- ,
mune bominibus (4) et pecoribus sed lumen quod.

, ,
Angelis lucet lumen cui videndo corda purgantur. Tran-

,
sit enim ista nox in qua modo vivimus

, in qua nobis ,
accenduntur lucernoe Scripturarum, et veuietillud, quod.
in alio Psalmo canitur : (a) « Mane astabo tibi , et con-

» templabor te^. >> Dies ergo ille YerliumDei, dies, qui
lucet Angelis , dies , qui lucct in illa Patria, unde pere-
grinamur, veslivit se carne , etnatus estde Maria Yirgine.
Mirabiliter natus est. Quid mirabilius Yirginis partu (5)?
Concepit et virgo cst, parit et virgo esl. Creatus est
enim (6"^ de illa quam creavit et attulit ei foecunditatem, ,
non corrupit (7) integritatem, ]Maria unde? ex Adam.

Adam unde? de terra (8\ Si Adam deterra et .Maria dc ,
Adam crgo ct Maria terra. Si fg) Maria terra agnos-

. ,
camusquod cantamus: « Yeritas deterra orlaest. » Quale

nobis beneficium praeslitit(Z'), « Yeritas de terra orta est ?
1 Psal. xcv, I, 1. — 2 jd^ y^ 5
(a) Singularis prorjiis hic locus. Licet ouiinin Psal. 36, ,58, 148, ct iu Tract.
34 iu Joan. legalur : Mane astabo libi , et contemplahor ; hic tamcn solura

additur pronomen te. — [b) Diverse intcrpungitur in editis : prnecedit euim
interrogatio.
(i) E.lit. nomini. — (a) Edit. benedicite. — (3) Edit. hunc gennit diem,
qiii (le Virgine natus est hodie. — (/,) Edit. cwm pro et. — (5) Edit. concipif,
— ,'6) EJit. de ea, — (7) Edit. addit ejus. — (8) Edit. legitnr : Si Maria de
Adam, et Adam de tena , ergo etc. — (<)) Edit, si autem.
i
DE NATALI DOMIM, SERMO IV. 4^^
» et justitia de coelo prospexit ^. Judaei enim , sicut dicit
» Apostolus , ignorantcs Dei justitiam, et suam volentes
» constituere ,
justitiae Dei non sunt subjecti-. » Vnde
potest liomo csse justus? a semetipso? Quis pauper sibi
dat panem? quisnudus cooperitur, nisi acceperit vestem?
[ Justiliam non liabehamus ;
peccata bic sola erant. ]
Unde justitia? quae justitia sine fide? " Justus enim ex

wfidevivit^. «Quisinefide se dicitjustum,mentitur(i).
Quomodo non mentitur in quo non est fides?si vult ve-
rum dicere convertat se ad vcritatem. Sed fî^ longe erat.
« Yeritas de terra orta cst. » Dormiebas venitad , te ; ster-
tebas , excitavit te ; viam tibi fecit per se , ne perderet te.
Ergo (3) quia veritas de tcrra orta est Dominus noster ,
JcsusCbristus deVirgine natus cst; « Justitia de crielopros-

» pexit (4) , » ut baberent bomincs justitiam non suara ,
sed Dci. Quantam dignationcm ! Qualis praeccssit indi-

gnatio! Indignatio qUcT pnTccssit? Mortales eramus pec-
catis(5) premcbamur pfi^nas nostras portabamus. ,
Omnis bomo quando nascitur. inclioat a miscria. Nnli

,
quffjrcre proplictantcm; interroga nasccntem , et Nide

flentem. Cum ((i) crgo ista essctin terra magna Dei indig-
natio, qualis subito factaest dignatio?« Yeritas de terra
) orta cst. » Crcavit omnia . crcatus cst inter omnia ; fccit
diem, venit in dicm; cral antc tcnipora , signavit tcm-

pora. Dominus Cbristus in irtcrnum sincinitio aj)ud l'a-
' Psal. i.xixiv, it. — '^

Rom. x, 1. — ^ M. ', i?-
(i) Kt/it. ait iine inlerro/âlioiie quiiiiiiiiii iiuiililur. — (a) Ki/it. I.oiige
riiiiii vfrilairst. Dorniifbas \»-iiil ail li- .

^riivi s|i|>i iiiii-liari« niiiniio ,
rxciH-
\it tf. — (J) EJii. l'r(;o v«iila» tle tin.i oilii i^l , <liii" <:l«ii»lt"» 'Ir ^ iif;ine
nalus flc. — (4) F.tUt. ul |ier ju»titiaiii

liomim^ irM|iiM-«Tfnt qui prr iiijiiiii-
tiam ih'»ijiucruiil. Morlulcs etc. — (5j («) AWir.br«
Ettit. o|.|.iiiiM l.amiir. —
csmI.
4^8 S. AUGUSTINl EPISCOPl
trem(i); [ et tamen liodie quaerc quid est. Natalis est.
Cujus? Domirii. Habet Natalem? Habct. In principio
Verbum Deus apud Deum, habet natalem? Habet. ]
,
Nisi haberetillc humanam generationem nos non per\ e- ,
nircmus ad divinam regenerationem natuscst, ut renas- :
ceremur. Nemo dubitet renasci, Christus natus est; ge-

neratus est non regenerandus. Cui cnim necessaria crat
,
regeneratio, nisicujus est damnata generatio? Fiat itaque

in cordibus nostrismisericordia ejus. Portaviteum Mater
in utcro, portemus (9) in cordc; gravidata cst Yirgo
incarnatione Christi, gravidentur pectora nostra fide
Christi ; peperit (3) Salvatorem ,
pariamus laudem. Non
simus steriles; animae nostrae foecundae sint Deo. Gene-
ratio Christi a Patre sine Matre (4); generatio Christi a
Matre sinePatre: ambae geiierationes niirabiles. Prima
generatio aeterna, secunda temporalis. [Quando natus est
dePatre?Quid est quando? Qufcris ibi quando, ibi,
ubi non invenies tempus? NoU ibi quaerere cjuando. Hic
(fuaere r|uaiido: Quando de Matrebeiicquaeris. Quando
de Patre non bene quaeris ; natus est , et non habet
tcmpus J natus est aeternus dc aeterno
; cojietcrnus. ,
Quid miraris? Deus cst. Fit considcratio Diînitatis, et

perit causa admirationis, [
Et quando dicimus , iiatus est
de Virgine; magna res! miraris? Dcusest; nolimirari: J
transcat admiratio. (5"*), acccdat laudatio. Fides adsit;

crede (6) quia factuni cst. [ Si non crcdidcris illud fac-
tum cst, tu rcmanes infidchs. Dignatus csthomofieri,
(|uid ([uecris ampHus? ] Parum-ne pro tc Immihatus est
(1) lliec omiiia i/csniit iii editioite pio (jtiibtts hvc soliiiii iegitiir : lialK'1 ct
iialalein in priiicipio Veibuni , (it;i iiisi elc. — {?.) Edit. el nas iii cor.le. —
(? EJit. ddit Virgo. — (4) /// cditione pro veilds Gencralio Cl'risli habetur
tlc — {5} Edit. asreiiddt. — (6 Edit. t\uoii />ro!]\\\i\.

DE NATALI DOMINI, SERMO IV. 4^9
Dcus?QuiDcus erat,}iomofactuscst; angustuni erat di-
vorsoriuni , involutus pannis in praesepc positus ( ) : au-
i
distis cuni Evangelium legeretur, Quis non (ij miretur?

lUe, qui muntluni (3) implehat , in diversorio locum
non (4 inveniebat
) ; in praesepe posilus (5 j cibaria nostra
factus est. Accedant ad praesepe duo animalia, duo po-
puli({)): agnovit enim bos possessorem suum etasinus ,
pra3sepe Domini sui. Attende ad pr.Tsepium ; noli eru-

bescere (7) essejumentum Domini. Cbristum portabis,
non errabis [S) ; ambulans per ^ iam , [ scdet supra to
via. Mcministis asellum illum adductuni ad Dominum ?
Nemocrubescat, nos sumus. JSedeat supra nos Dominus,
et quo vult nos (9) vocet. Jumeiitum ipsius (10) su-
mus ad Jerusalem (11) imus. Ipso ( 2) sedente non ( 3)

, 1 1
premimur, scd elevamur; ipso duccnte non {\ ]) crra-

mus,ad illiim imiis per illum imus nou perimus. . ,
(i) r.Jic. [iiisiiiis t:st. — [-i) F.dit. uiliiiiictiir. — (3) EJit. iin|il(.'t. —
(4) EJit. iiiveiiit. — [:>) Edit. cihiis noslcr. — (G) Edit. cogriovil. — (7) Edit.
Dci cssc juinciiliim. — ('?} E.dit. amlniians per viaiii , sccJet siipcr lc. —
(9" Edit. (liiii,';il pro VDccl. — (lo) Edit. siiniis. — (11) EJit. t'amu>. —
(11) Edit. insipcutc. — {i3) Edit. opprimcnuir. — ((.',) Edit. orr;il)imus ,
per ipsiiui Hil ipsuiii cainus , ut ciiin uato lioilic puero iii pcr|i<'tuuui ^;
iiidea-
inus.
43o S. ALr.l.SThM EPISCOPI
SERMO V.
Habitus Carthagine ad {a) Mensam B. Cypriani

sexlo Idus Septembris de eo, quod Apostolus ad
Galatas dicit : Fratres, si proioccupatus fuerithomo
inaliquo delicto, \ôs qui spirituales , etc.
lyon adliuc vulgati sequcntes sermones classem alterain

constltucntes nanc primum /ucem aspiciunt, kabiiuri,
ut opinor, vindices quotquot in Augustini Lcclione
tantisper versati fucrint. Primum Uunc exscripsi ex
cod. 17, de quo supra, eumdemque signavi tituLum
quem in cod. prcefert. In bibLiothecis editisnonreperi,
eumque si adamaveris insertrti sermonibus Editionis
Maurinw, prcepones serm. 1G4. Ex hoc fonte kausisse
FLoruin sententias ad priores versiculos capit. 6. epis-
toLie ad GaLatas expLanandos ipsius commcntarium
Legentibus patet. Maurini sermonem kunc ignorantes
ex Laadato serm. 1G4 easdem transtuLisse FLorum cen-
suerunt; sed ibi de proprio et aLieno onero ferendo tan-
tum agitur, liic autem scx priores vcrsicuLi ea:ponun-
tur , et FLori commentarium ab kac expositione non

abkorret.
I. IIecolite commemorantem Epistolae apostolicaelec-

tionem : «Fratres, inquit, siprcToccupatustuerit liomo in
» aliquo delicto, vos qui spirituaies estis, instruite liujus-
» modi in spiritu lenitatis, intendens te ipsum, ne et tu
» tenteris. Alter alterius onera portate, et sic adimplebi-
(a) Qu% fuerit GarthagiDe B. Cypriani mensa videsis in serm, 3io. u. 2,

DE VERBIS ArOST. AD GALAT. VI, I. SEP.MO V. 4^1
» tis Legem Christi. Oui enini putat se esse aliquid, cum
»> nihil sit, se ipsum scduciL. Opus autem suum probet
w unusquisc|[ue, ct tuiic in semetipso tantum habeljit glo-
» riam, et non in altero. Communicet autem qui cate-
» chizatur verljum ei ,
qui se catechizat in omnihus
» honis. ISohteerrare, Deus non sulisannatur ;
quod enira
» seminavit honio , hoc et melct ; <|aia qui seminaverit
» iii carne , ex carne metet corruptionem ; qui aulem se-
» minaverit in spiritu, dc spiritu metet et vitam ctter-
» nam. Boiiuni autem facientes non infirmemur tem- ;
» pore enini suo metemus infatigahiles. Itaque dum

» tempus liahemus, operemur honum ad omnes, maxinie
» autem ad domesticos fidei ^ » IIuc usque recitatum est
de Epistohi Pauh huc us([ue vohis tamjuam lector fui.
:
Sed, fiatres mei, si intellectus est lector , cui rei necessa-

rius est dispulator Ecce audivimus, intenevimus, facia-
'.'
mus et vivamus Et quid opus est vestram onerare memo-

riain? icnete istaet inde cogilale. An lorle movel alitpiem
vesLrum quoinodo iiitcJhgendum sil quod ail : « liniicin
» onera veslra portale, » ct paulo post ait : « Lnusquis(|ue
wpropriiim onus porlal)il ? » Diciliseniin incoithhiis ves-
tris qui tainen hoc advcrlislis : Ouomodo iii\ict'in oiiera
iiostia portamus si proprium onus ptn-

, unustpiiscpie
tal>it (</} ? bi invicem onera nostra porlamus? Fateor,
quaslio est. Pulsate , et a])eiicLur vohis : pul>ale iiilen-
den(h), j)uIsaLe sluthiuh), pulâLc cliain [)ro iitihis, ul aH-

quid dignum vol)is (hcamus, oiaiido; ila pulsanles ad-
juvalis iios, cL cilo isla (piaslio sohiLi criL. lliiiam (jii iin
cilo soKcLur, Lain (Hicacilcr (jiiistjuc (jiiod iiilfllt\tril
ojtcicliii! Iii jôiidcif infirmilaLis << linitciii oiici.i iioslia
» j)oii:iiiiiis : >' iii ralioiic jiicl.ilis uiiiimjiii^.jiic j>rt)j>riiiiu
• (;,ll.l| M, I, «!t SCI|i|,, JU\I|I llalitlll \0HIOIIllll.
(a) I'orlu$»o ubuMtlat iit lloJice liivi: ulUru »iilcrro^«tio.

432 ?. ACGusThxi r.nscori
w onus porlabit. » Quid cst quod dixi? Oinnes lioiiiinc^
c|uid sunius nisi homincs, ac pcr hoc intlrnii, ct qui om-
nino sinc j)eccato non sumus? In hoc cnim « Inviccm
» oncra nostraportamus. » Si enim taedium passus fucris ad
pcccatum fratris tui, et ille ad tuum, negligitis inviccm ,
ctfacilis verc grande peccatum. Si autem quod illc non

potest toleras tu ct quod tu non potest loleret ille, in-
,
vicem onera vestra portatis, et cpiia invicem onera vcsLra

portatis, impletis lcgem sacratissimam charitatis. Ipsa cst
enim Lex Christi ; lcx charitatisest Lex Chribti. Idco nc-
nitquia nosamavit, ct non erat quod amaret, sedamando

amahiles fecit. Audistis quid sit, « Invicem onera vcslra
w portate , et sic adimplebitis Legem Christi. » Quid cst
ergo « Unusquisque proprium onus portid:)it? » Unusquis-

que pro peccato suo rationem reddet de pcccato ahcno ;
nemo redditurus cst rationem. Habet quisque causam

suam ; Deo rcdditurus est rationem suam. Sed et ipsi
Praepositi, qui rationem reddunt de gregibus Chrisli, dc
peccato suo rationcm reddunt, si neglexcrint de grcgi-
bus Christi. Ergo fratres « Si pra?occupatus Jiicrit:
, ,
wliomo inaliquodelicto, vos qui spirituales estis cj[ui(Liin- ,
w cpie estis cpii spirituales estis, instruite hujusmodi in

» spiritu lenitatis. « Et si clamas, intus ama ; hort;nis,
blandiris, corripis, soevis; diligc et cpiidquidvis flic. Non
cnim pater odit fdium tamcn patcr, si opus est, vcr-
, et
berat fdium, incutlt dolorcm ut tueatur salutem. Ifoc

cst ergo « In spiritus lenitalis » si enim « Praeoccupa- :
» tus fuerit homo in aliquo dclicto » et dixeris Non ad :
me pertinet ; et dixero tibi: Quarc ad tc non perlinet?

ct responderis mihi « Quia unuscpiiscpie ])roprium onus
:
» portabit » respondebo
: tibi Certe libenter audistis, et
:
intellexistis « Invicem onera vcstra portate.

: Ergo si
»prffioccupatus fucrit liomo inahquo dciicto, » tu qui spi-
DE VERBIS APOST. AD GAr.AT. vr, I,.. SERMO V. 433
rituaJis cs , instrue liujusmocli iu spiritu lenitalis. T)e
peccato quideni suo ipse rcckliturus est rationem . cjuia
« Lnuscpiiscjue proprium onus portahit : ^> secl tu vulnus
illius si neglexens . de peccato negligentije tuae nialam
reclditurus es rationem : ac per hoc si invicem onera
vestra nou ])ortaverilis . malam rationem lialjelutis in eo
c|uod « lnusc|uisc|ue proprium onus portabit. >) l*"acitp
illud ut invicem onera vestra portetis. et pqrcit vobis

Deus cjuod unuscpiiscpie pro])rium onus portabit. Si enim
portabis onus allerius. cpiando ]ira occupatur in alicjuo
delicto, ut in eum, venies ad

spiritu lenitatis instruas
eum locum ubi audisti proprium onus : « Unuscjuiscjuc
«portabit » etbona conscicntia dicis Deo « Dimitteno-

: :
« bis debita noslra. » Hrgo, fratrcs, memenlote « Si j^^ricoc-
Mcupalus fuerithomo in aliijuodelicto,» non transeunles

accipias liomo poluit enim diccrc
, Si j)r;roccu|>afus
: :
fueril cjuispiam si pr<Toccuj)alus luerit cjui( umcjuc. Non

,
hoc dixit, scd dixit, homo. Yalde autem dillicile cst. ul
non in alicjuo dclicto pracoccujietur homo; (juia (juid cst
homo? Scd s])irilualcs isli, cjuos admonuil, ut in lciiilalc
instruant cuiii bomincm ,

qui dclicto fucril j)raoccu])a-
lus, forte dicehant in cordihussuis : rortcinus oncra co-
rum cjui j)ia'occu|)aiitur dcliclis . (juia iios noii liahcmus
quid in iiobis ij)si j)ortare j)Ossiiil. Aiidi, (juia non dcbcs
esse securus , scqucntia vcrha : « Yidc, intcndciis tc ij)-
)) sum . iic cl lu lcntcris. >) Ne suj)crbircnt sj)iiilualcs.n('
se cxlollcrcnl ; (jiiaiKjuam si sunf sj)irifualcs noii sc cxlol-

lciit ; tiiiKô iic j)roj»icrca sc cxlollaiit. (jiiia carnalcs suiil ;
taiMcii attcndat et S|)iritualis , iic ci ijtse tcntctur. I\iiiii-
"^
quid ciiim (juia sj)irilualis csl. Iiouio iioii csl nimi.iiiid
qiiia sj)iritualis csl , noii jôrlat corriii^tibilc ( orjtus (juod
aggraval aiiiiiiaiii^ ? NuiiKjuid (jiiia sj)irilualis csl , (itiivit
' Siip. IX, I 5.
(XXI\. "ô
hanc vitara qu8e « Tota tentatio cst supcr tcrram*?))
,
Ergo bene ilii clictum cst, omnino Lcnc « Intcndens te :
» ipsum,ne et tu tcntcris. » Et cumaclmonuissetillos,idcst,

spirituales, intulit continuo gencralcm iliam scntcntiam :
« Alter alterius oncra portatc, ct sic adimplcbitisLegcm

w Christi. » Quid cst alter altcrius? (ârnalis portet onus
altcrius carnalis ; Spiritualis portet alterius spiritualis :
« Invicem onera vcstra portatc ; » peccata vestra invicem

nolite ncgligere : apucl c|uos Ilducia cst vobis, arguilc;
apud quos argucndi fiducia non iucrit , admonetc^; et
si hoc neccsse est ne cjuisquam peccet , , orate , rogate.

Anforte humiliavi vos, c|uia dixi, rogate? Apostolum au-
dite « Praecipientcs autcm,
• incjuit, et rogamus, ne in va-
wcuum gratiam Dei suscipiatis^. » Medicus si viresinvene-
rit in aegroto, corripit; si nutem vires non invenerit, et

timetne sub amaritudine correctionis forte deficiat, sup-
plicat , rogat ut audiat, faciat, et vivat. Constat ergo

propter hoc dixisse Apostolum , « Invicem onera vestra
n portate ; » quia spiritualem admonuerat, et dixerat :
« Intendens te ipsum, ne et lu t^nteris ; » ne tantum sibi
arrogaret iste spiritualis, ut putaret se non habereonuSj,

quod debeat ab altero supportari. Audi ipsum rursus
propter typhum ,
propter tumorem ,
propter inflatio-
nem , audi ipsum itcrum
Qui cnim putat se esse ali- : «
» quid, cum niliil sit, sc ipsum scducit. » JNonpotuit chci

mehus, « Seipsum scducit. » INon in omnibus diabolus
est accusandus; aliquando cnimipse homo diabolus suus
est. Cur enira cavendus estdiabolus? Nempe ideo ne te se-
ducat.Nonneergo tuipsecs diabolustuus.quando teipsum
seducis? Quid dcindc? « Opus autcm suum probct unus-
» quisque , et tunc in scmetipso tantum habcbit gloriam,
» et non in altero. » Quando facis aliquid boni, si prop-
» Job. VII, i,juxta Ilulam. — 2 2 Cor. vii, 4. — m ^ vi^ jêx Itala.
.
DE VERBIS APOST. AD GALAT. VI. L. , SERMO V. :\2o
terea tibi placct, quia laudat te alter; si autem alter te
liinc non laudaret, in faciendo opere hono deficeres dcs-

litutus vocibus laudatoris : in altero habes gloriam non ,
in te ipso. Si laudat , facis ; si forte honum opus tuuni

displicuerit homini stulto, non facis. ^tonnc vidcs ho-
mines res suas effundcntes histrionibus , et nihil paupcri
porrigentes ,
quam multorum ore laudantur? Numquid
ideo bonum est quod faciunt quia laudantur ? Expcrgis-
ccre tandcm : « Laudatur pcccator in desideriis animae
» suae. » Omnes acclamastis, quia Scripturam sanctam,
unde testimonium commemoramus, nostis. Audiant et
qui ncsciunt. Scriptura sancta dixit , Scriptura sancla

praedi.vit, quoniam « Laudatur pcccator in dcsidcriis ani-
» mae suae , et qui inique gerit, benedicitur ^ » Modo jam

si laudatur pcccator in desidcriis animie suae , ct qui ini-
qua gcrit bencdicitur, qua-re laudatores. Dilanicnt tc
desidcria mahi ? fac ini(juitatcs quotidie ad c-\picnda dc-

sidcria tua, ct quaere laudatores. Mihi crede non invc- ,
nis, nisi adulatorcs, aut scductorcs. (Juomodo scductores,

quomodo adulatorcs? Dclx-o vcrhoruin mcorum rcddcre
rationem. Aduhitores sunt (jui s( iuut te malc laccrc , el
tamcn laudant ([ui \cro idco tc hindant ; iikiIuiii l'a( icii-
tcm quia honum putant cssc quod lacis,

,
noii suiil adii-
hitores ,
quia cx animo laudant, scd sunt seductorcs, quia
ad iJia suarum laudum frcquciilalione
mahi faciciida le
seducunt, non sinunt is cnim in aur.is ina-
ct rcspirarc :
ncs, putas bonum cssc quod lacis; priccipilas l)ona lua;

cxiiianisdomum tuam ; nudos rcliiuiiiis lili()> liios : l.iii-
dcs illa.' insaniim icccruiit ; cmris , ni.inii^ iiioncs. I.uo-
olliîs \cii -
rcs accipis, ad osponis, fiiiHlis (loiiiuiii , cl (
liim. <juoiiiodo , iiKjiiis, sunl isli seduclorcs mci (jui inc
cx animo laudant? Idco sunt scduclorcs lui , (piia prius

• l'siil. IX, i ',
•J.S.
4-36 S. ATJGUSTINI EPTSCOPI.
orrando fucrunt et sui. Tta-ne vero scalas ad te ponere la-

hora])it , ut non te scdncat . qui se ipsum scducit? Ergo
a Laudatur peccator in desideriis aninise su?p . et qui
)) iniqua gerit, hencdicitur. » (lave taleni laudatorcni,
vita liujusmodi licncdictorem. Imo tu honum fac. Scd
inquies , displicebo tali illi , si fecero : et displice illi . et
place Dco. Si cnim illi displicueris, et Deo placueris. in

teipso habebis gloriam , et non in altero. Sed delrahunt
mali bonis, et amalores hujus saeculi malcdicunt con-
temptoribus sseculi , dicunt opprobria , qua^runt quid
rcTirehcndant ; mox ut aliquid mali dictum fuerit, conti-
nuo crcdunt; si aliquid boni dictum fuerit, crederc no-
lunt. ct turbalur cor tuum . ut dcficias in bono faciendo.
c[uia non est inventus laudator, vel adulator . vel deccp-
tor. Et non tibi suflicit testimonium conscientiae tuae ? Jn
theatro pectoris tui. sub oculis Dci quare turbaris : ob-
secro te ? Quia multa dicuntur de mc
. quare turbaris
mala. Hoc non turbareris in navi cordistui. nisi
dicis?
Chrislus dormiret a). Audisti cum Evanêlium Icgcre-
tur : « Irruit magna tempcstas , et navis turbabatur , et
» opcricbatur fluctibus; » quare? quia « Christus dormic-

))bat^. )j Quando dormit ('hristus in corde tuo, nisi
quando oblivisccris fidcm tuam? Fidcs Christi in cordc
tuo tancpiam in navi Christus est. Audis opprobria , fi-

tigaris , turbaris : dormit Christus. I^xcita Christum
excita fidem tuam. Habes quid flicias vcl turbatus : cxcita
fidcm tuam, evigilct Cliristus, ct loquatur tibi turbant :
tc opprobria? qupp non cgo prior audivi pro te? Hoc tibi
dicit Christus, sic tc alloquitur fides tua. Audi illam, et

vidc quia si te alloquitur an iorte obhtus es quia « Pro
,
« Mntth. viit, 2/,.
la) Ad ponnosccndani lili!is,'lnm Cartliaginensem vide eo die lectuni fuisse

der:i[.ilL<6. Kpislola.' aJ C.alat., f l dc rap, 8. Evang. Mattb,
.
DE VEllBIS APOSr. AD GALAT. VI, L. . ^LKMO V. 4^7

)j nobis passus est Christus^?» et antequam pro nobis
tanta mala patcrctur, audivit opprobria? Da^monia cji-
ciebat , et dicebatur ei : '( Dfemoniuni habes-. » De illo
pcr Prophetam dictum cst : « Opprobria cxprobrantium

>' tibi ceciderunt super me^. » Excita ergo Christum et .
dicet tibi in corde tuo : « Cum vobis detraxerint homi-

» nes et dixerint omne malum adversum vos propter me
» gaudete et cxultate, quoniam mcrces vestra copiosa est
» in coelis^. » [Crede quod dictum est, et lit in corde
tuo tranquillitas magna.] Si ergo « Putat se csse aliquid
»homo, cum sit nihil , se ipsum seducit; opus aulem

>' suum probct unusquisquc. ct tunc in scmctipso glo-
» riam ]ial)cbit . ct rion in allcro. » Sivc laudct . si\c rc-
prehendat, tu in tcnuii[)S0 habcs gloriam , quia gloria

tua Dcus luus cst in conscicnlia tua . et cris similis virgi-
nibu.« sapicniibus , (jua; tulcrunt olcum secum in vasis,

ut non in altcro habcrcnt gloriam, scd iu scipsis""*. >»am
illiE, quae non tulcrunl oleum secum . mcndicaverunt ab
ipsis, ct cxtinctiC sunt lampadcs carum el dixerunt :
« I3;ite nohis di; olco vcstro. >> i)uk\ cst, •< Date nolii^ de
j' olco vcslro (d) » nisi , lauiliic opcra nostra , quia non
nobis sullicit C()ii>(icnli;i iioslr;i? (Jiiod ohsciiriiiii \i(l(-
batur iii iipostolica lcctione. siciit Doniiiuis (lon;i\ it . c\-
posiii. CiCtcra plana suiil . iion qii.rruiil cNpositioiicm ,
scd lliclorcm. l tautein (piod au(li\inuis l.icimus, ipsuin

rogenius, sinc ciijiis adjutorio laccrc niliil boni polcri-
mus, quoiiiiim ip.scdivit suis Discipulis : Sinc mc nihil
» potestis f'acci'c''. > (!oii\ci>i .ul Doiiiiiiinii . ctc
' 1 l'rli. 11, -jii — '•'

.Ttmii VIII, .',H. — ^ ISiil. i\Mii, li • M.illlt.
V, I I t \ lula — ' lil. XXV. S. — •* Juiiii. XV. I I
ii) lIiiiiL' (iiiikIciii Maliluvi Ukuiii .iwiif ilf iiijtiii i;lorii iiil.i|ii '.>lii> r»l
.S. I)o'toi. \'iil. p|i;irr iii 1'sal. 140. n. t'\.

(rt) Et post Sernionetn
Quia plebs postulavit ut ante diem Natalis beati Cy-

priani non proficisccretur adjecit Vere dico Charitati
, :
Vestrae ,
quia nostrum desidcrium , et querelas etiam per
litteras ferre non possumus boc quod petitis ,
; sed quia ,
jamjussit et sanctus Senex, sic concludo sermonem Na- :
talis bcati Cyprianijam propinquat; propteream solem-
nitatem in me relinendo violenti esse voluistis ; ergo qui

verbo studemus, bonum est ut etiam corpore jejunemus.
(rt) Hiijiismodi additioiies frequeiites sunt in sernioniLus editis. Prima

aiitem verba sunt alicuju!» notarii, vel exceptoris. Porro ex hoc loco coiifir-
matur, quod Possidius in Aiigu^tini vita teslatus est. saepe Episcopos, et po-
pulum, apud quos S. Doctor diversabaiur, non soliim fuisse deprecalos, sed
eum insuper ad sermocinandum adegisse : quod eximium argumeutum est
probatissimse scieatiai , florentisque fam<e illius iucliti.

DE PLURIBUS MARTYRIBUS, SERMO VI. 4^9
SERMO VI.
(a) De pluribus Martyribus.
Ex Cod. n. 1 2 , cui titulus Sermones Auguslini et aliorum,

prodit kic Senno Augustini quidem nomine insignitus^
et sênuinis ejusdcm foelihus permixtus. In biiliotlitcia
editts^quas adire licuit, nuilaoccurrit sermonis istius
metnoria. In Maurina editione coUocahis poit sermo-
ntm 026. Kxordium, et sententia in eo posita iterantur
serm. 28G, et fere iisdemverbis. fîdeeliam strm, 028,
n. 2 post medium.
Martyrum nomeu graecum est, latine testes dicuntur :
si ergo testcs sunt ,

pro testimonii sui veritate tanta per-
'(>) Licet sermonis inscrij)lio sit indiscriminatiui </(r Pliiribiis Marijnbiis ,
certos tanien liic huJari Mariyres couslat ex actorura lectione , que |ira;ces-
sisse dicitur his verbis : » Qiiando sanclorum passio legi-batur. u Arbtror

autem hic locutum luisse Aiigustmnm de Marlyribus Carlhagiiiensibus, quo'-
ruiu iiieminit iii Rreviculo Collatioiiis dici tertia; c. 1 7 uLi ha;c leûntiir :
(( Conriit-ljaiitiir iii passioiiilius siiis se cnlleciam , el iJuminicum e(;isse. n Eos

XLVIII. Iiiisse narrtfiit Optatus MiltvituHus, Ruliitiiis, et Kuinarlus, et niar-
tyirum subiisse pridie Idiis Uibruarii an. 3o4. Kl rtt-ra collecla- liic cxpro-
brantur a judice veluti uiiica nalus causa , easqut- Mai lyres ciim gratiaiiini
actionc se peie(;issc tatenlur. Vix auteni credibile tst uulluin sermuucin hu-
buisse Augustinum de his Marlyribus lota Africa celebralissimis , cura C«r-
tha(;iiieiise Calendarium recenseat quiuque dislinctas istorura solemnitalcs ,
qiiibiis deinceps el sexla accc^sil postquam Justiiiianus Iinperatur iu suis

iedibus lenipluni cxtriixit inclylu- \ irgiiii l'i'inia' , ut reicrt l'rucopiu\ (Je
a;di(it-. a Justiiiian. extnict. (i.;, quuiii iuclWam Raiuniiisex his Mailvribiis
unam liiisse tiiicl. In edilis uulfui liiic iisque cullcctionibus desideraliatur ali-
qnis serino de his Martyribus , ipiem duu Cudices Cassiuenses la et 17 ser*

/il[0 S. AUGUSTINI EPISCOPl
pessi sunt. Servie]:»at veritas Deo, mentiebatur iniquitas
sibi. Sic enim scriptum est ; corpus Christi loquitur in
Psalmo ,
quod est Ecclesia « Et surrexerunt milii testes
» iniqui, et mentita est iniquitas sibi^. » Testes et testes;
testes iniqui, et lestes justi; testes diaboli , et testes

Christi. Utriusque testis genus vidimus , expectavimus
audivimus cum beatorum Martyrum ,
quorum dies so-
lemnitatis agitur, passio legebatur. Interrogati, respon-
derunt collccta sc egisse ,
quia Christiani essent. Hoc est
testimonium vcritatis. Judex dicebat Quoniam de sce- :
lere confessi cstis. Hoc est testimonium iniquitatis. Pras-

dicabatur Deus , et vocabalur sceJus. In prasdicationc
Dei obediebat veritas Deo; in appellatione sceleris men-
tiebatur iniquitas sibi. Iii ipsos enim quod dicebat , re-
vertebatur , et falsum scelus vero scelere damnabatur.
]Non faciebant scelus Martjres nostri ; non faciebant
' Psal. xxvi, 12.

vabant , Carlhagiiie forlassis habitum , ubi celibrior eorum memoria coinpu-
lil Augiislirium , »t pcciiliari coercitioiie monerel fiileles , iie in ebrielafes ,
et coiiicssaliones dirfliieienl niinia gcslienles l.Tlitia. Sic eniin dicendi fmem

torit:'( Ce!fl)remns Martyriim dies , honorando Martynnn passioncs , nnn
» amniido potiones:» qiiod eliam tere siroilihns vcrbis in sol< innilatibiis Divi
C.vpriani G^rlhagine innnuit, et in fesliviialc viginti Maityciim Hyppone-

Regio celeberrima. Porro iibi rts ista sehabeat, falsitatis argncndus critCol-
lector Donalisla a|)iid Oplatnm , ct r.alutitim (tom. i Miscdl. p. 14 edit.
1761.), qiii in snis additamcnlis refi rl , Martyres sanclos famis atrocitate
aihiic in cnslodia detentos occiibnisse ; siquidem jiidex noiiiiullos sallemeo-
rum glndio hic jnbet animaJverli. Raronius , et Riiinartus jam aildifameiita
ilia ipjecerant Mensnrii, et Ca^ciliani hisloriam iinprobanles ; non igitur abs
re si anctor Donalista in uno falsns, cliam in ca^leris faNiis exlitcrit. Dcnique

Codices tlolbeiiinns, Com|)ediensis, et Pratellensis qiiibns Kninartiis usnscsf,
•:i addilamentis illis destilniinlur, at in actorum titulo iiiscribniit sanclos illos
Martyrcs diebns locisiine divcrsis sanguincm snuinfiidisse. Ex qiiotitulo etiain
illiid coguoscere datur, cur discretis anni diebus Sancloriim illdrum meinoria
sigillatim ageretur Carlhagine. Cassinensibus ergu codicibus acccjilam refera-
musveridicam marfyrii hisfoiiam , qn<e et illorum codicum fidem asfruit.

DE PLURIBLS MAHTYRIBUS.
SERMO VI. ^î
scelus Christi Martyres
congregando se in collerta ad
laudaiidmn Deuni ad audiendam veritatem
,
, adsnerui
dum Regnum CoeJorum et contemnendum,
pr.Tsens ne-
quissimum soeculum. Non faciebant
isti scelus. Ifc pie-
t.is vocalur. Hujus rei
nomen religio Hujusrei nomen est.
devotio est. Hujus rei nomen
verum testimonium est
Quod crgo scelus faciebant qui de pietate
confessos insu*
peroccKlebantPIJlumet illum , ait judev iniquitatis,
testis falsitatis, illum et illum et illum gladio
animadverti
placet. hcce scelus. Audi et vocem
pietatis Deo gntn. :
dixit testimonium primus fa\

Primus clausil testimo-
nium vicloria perpetua. Credo quod
adverfit Charitas
êstra, quando Sanctorum passio
legebatur. qui primus
confessus est primus vocabalur ante
novissimum;
;
vic-
toria in fine perpelua. victoria sine labe! o finis sine
line? Ouid
est enim vicloria perpetua
nisi vicloria sine
,
lineP Hoc
estvincere carnis illecebras , vincere
pcrversi
judicis minas, vincere corporis
dolorem vincere vila; .
anioiem. Dicam si ])Oluero. Domino

adjuNanh-, fraHes
mei, quod sentio in saiiclis MarlMibiis :
amor vit;'e amore
victus est vitre. Oiii ac lainastis ",
inlellcvislis . sed pn.p-
tereoscpii non inlcllcxmnil , palimii.i m<- «pii ii,i,.I|,.-
xislis , paulisper apciire quod di\i. Ijoc ,lixi : i„ ,;„„.|i^
Mailyiibus amor viliE vil.c. Amando amore vicUis esl
vilam conlcm|.seiunl vilam. Quis aiiiaiul..
ai-.nlmn c..„.
lemnitargentumPOiiisamaiidoaiiriim ,'oiil,.miiit aiinim?
Ouis amando [.ncdia conlcmnii |.i.c(lia.'
:Ncmo conlem-
(«) Al..,ni.i I,... |,.,^.M.,„ |,.., Ii;;,„i.,„, ,,„;„„ r,.|U„,,.,

uoruiionrm „„mimi
(l.cunl. v.ij.u ,IU v.nrrn- i vwtoriu
, , |oli.-s lU.rul. I..imI«i, ..»i„r„„| i,,,^^-
mone ..|.i„, •J..rl.l.. I.id..ntio .t Vi,-|o.i„ ,,..r ..h„,.|..„, li^.„,.«„, .|i^„ s. |),.ci„r.
• l...ti..m u K.d,,, (inis oj Vi.toriwm. ..
C, rtn.i, e I «„.r m.o . x |„, m,,,-!
lvr.;,..s C,.rll.!.-,i,emil,M» «(.minaii V..iorinm . .„. „.>.„.,•,, „.,; I.,I|;,| „,„„irt ,
rfi..iniin. )..). I.i.-o int....tlit ;\„^;i.siii,,,«.
S. AUGUSTINI EPISCOPI
442
nit quod amat. Invenimus Martyres
qui amaverunt vi- ,
ad illam,
tam et contempserunt vitam. ISon pervenirent
,
si non calcarent iUam. Noverant

quod agebant, qui ero-
consiliam
gando acquirebant. Ne putetis eos cliarissimi, ,
perdidisse, quando vitam amabant, et

vilam contemne-
spargebant,
bant; non consilium perdiderunt. Semina
et cog-
etmessem quff-rebant. Yideo agricolae consilium,
amando tnti-
nosroin Martyribussapientiam. Agricola
^^"i "^^^cis quid faciat semma-
cum spargit triticum (</)•
iHum, et dicis : (juid agis, msane?

tor, forte corripios
collogisti profers. spargis,ab
quodtanlo cum labore ,
obruis.
oculis tuis aufers, in terram projicis, insuper
Rcspond et tiln Amo : triticum , ideo projiciotriticum ; si

volo non pereat.
non amarem non projicerem crescat
,
; ,
nostn incomparabditer sa-

Ecce quod fecerunt Martyres
grana spargunt semma-
pientiores agricolis. Pauca enim
multa messores. Sed et quod spargunt,
tores et colligunt
,
et quod coUigunt babet fmem.

Quod spargitur non est
colligHur, tamen utrumque
multum. multum est quod
spargercnt vitam
finitur Et nolebatis ut Martyres nostn
acciperent vitam quae
quandoque mortem finiendam ut , ,
boni seminatores
non bal)et mortem? Boni foeneratores ,
Ipse multiphcat et in agro fru-
qui multiplicat Deus est.
gignitur nutrit. Grana mul-
ges ; ipsc quidquid de terra
suos servare nonpotest?
tiplicare Deus potest , Martyrcs
audierunt. Audistis et vos
Ecce dico vobis, audite quod
modo cum Evangebum legebatur; quid eis promissum
sit, accepislis : * {b) Tradent, inquit, vos m concihis,
.„) Eamdem hanc similitudinem lepeiies serm. 33i.

n. i. (^) Duo -
die .u
S,
,
., .: l.stimouia hoc lu.o pTmixâ snnt, quamvis dc Evangeho eo
quod
Ausus.iuus. Scii ce. hoc .lUul es..
;i.hur.Ma posilo se dxe... porli.ea.ur
advers Autiq. Bihhor. )
a.mo.avi .n p.m.o ser-
,„,., Ci. Sah..tu.r(p-.efat.
hhns, sed quan-
Ss P.lres s.mper recitass. Scriptur.-e textus rx
„uu.e ..o,,
DE PLURIBUS MAP.TYRIBUS, SERMO
VI. 4^3
» et in synagogis suis; flagellahunt vos,
et ex vobis occi-
« deiit : dico autem vobis : Capillusde
capite vestro non
« peribit, et in vestra patientia
possidebitis animas ves-
>> tras . Possidebitis, et non perditis
.
(a). Nemo emm
ibi pcrsequitur inimicus; nemo
moritur amicus. Ibi eri-
tis ubi perpetuus dies
non habet hesternum prsceden-
tem, nec crastinum consequentem.
Ibi eritis boni foene-
ratores, quo vos diabolus sequi
non potest. Ferte ad
tempus; gaudele in aeternum. Dura
sunt qu» toleratis
sed magnum fluctum habet quod
seminatis. Legite quid
de vobis, cum seminaretis, dictum
est « Euntcs il)ant
:
«et flebant mittentes semina sua^. «

Quo fructu? quo
fine? qua consohitione ? a Yenientes
autem venient in exul-
» tatione portantes manipulos suos. » De manipulis istis
coronee fiunt. Celebremus ergo Martj.
rum dies honorando
Martjrum passiones , non amando potiones.
Conversi ad
Dominum, etc.
'Mallh.x, 19, etLuc. xx., i8, 19. — 2psa|. ,;xxv, fi, 7.

doque soliim retinui^se veiLorum sensum.quandoque
rompendiumMhibuisse
quandoque prout suggerehat memnria protulisse
. quaudoque etiam lexlussi'
_
m.les confudisse, quod lac.uo. h.c v.des.
(u) Hauc senteul.am sexcculis .«
locs iteralam repcries, pric»erlim in
sermou.Lui de MarljTiLus.
444 S. AUGUSTINJ EPISCOPI
SERMO VII.
De Sancto Joanne Baptista.
Extat hic Sermo inquatuor codicibusMS. Cassinensibus,

in Cod. vidalicct n. 12 , et in tribus lectionariis sa'-
cidi XlJ..conslant6r Auguslino nuncupatus. Inbiblio-
thcca vero Lcopoldina Biandinii tribuitur auctori
anonjmo, Scrmonis cxordiu cjrcripsi (x cod. 12, m
brcvialwm cnini legitttr in l.copoidina et lectionariis ,
forsan c.r. co quod alienum tantispcr visum fueril ab

,
/lac festivilate. At clausulam a lectionariis positam re-

tinui nc m.ulil.us prodirct sermo; Codex enini 12 clau-
,
sulce loco subdit quwstionem de verl)0 ct voce, qmv et

lacunis intercepta et insoluta omnino ab incurioso li-
.^
brario rclicta fait. Caitcrum liujusmodi immulatio-

num in lcclioiiariis frequentium cxempla passimnjfc-
ru7it Editores Maurini .,
qui in scrm. 44- ^**' verbis
Isa//n c. 60. Iiac scite ajinotant :» I\'am qni in Ecclesia
lcêndi cssent Aufûstini tractatus neccssario plerum-

,
quc decurtabantur , iisque cxordium aptabatur, ct

idonea conclusio.» Possidii Indiculns plures eraimcrat
(c. 8. (). 10.) de liac festivitalc sermones , qnos intcr ac-
censcndos esschunc, et aequenlemconfirmantjamedi-

tia Maurinis Tom. \.n. 'iS.S^yQO. ctseqq.; nam cumiis
sa^pe colurrent horutn scrmoyium vcrba, et sentcntim.Tn
illaautcm editione huncinscrcs post Scrm. 290, erit-
que FllT de Nativitate S. Joannis Baptistcv.
Quoniam («). voluit Dominus hodierno die rcddere
(lij Iii I e )pililina, el lectionariis exordiutn sic se habet : - Solemnis die*

» 1)0 Jip, f-atres iliarissinii , de Nativitate S. Joannis P.aplistr , et ina.v>M>o-
:
DE SVXCTO JOA.N.NE BAPTFSTA, SERilO VIJ. ^Ô

vocem et prcTsentiam nostram et lioi-
Cliaritati VcstFce .
fccit ipse non secundum disposilionem nostram sed se- .
cundum voluntatem suam agimus ei gratias vobiscum ,

,
et reddimus vobis sermonis. obsequium , quod cst mi-

nisterium nostrum, in quo nos servire vobis et oportet,
etdecet. Yestrum est autem , charissimi, dispensalioncm
qualemcumque servorum Dei accipere cum cliaritnfe.
et illi nobiscum n qui nol)is dona\ i» bujic
gratias agere ' .
diem simul agere vobiscum. Lnde ergo Joquimur bodie,

nisi dc illo cujus natabs est hodie? Joannes ergo sanc-
tusnatus de sterili, Pnfcursor Domini nati de îrgine,
factus est Domini sui salutator. ex utero annuntiator.
Huic Joanni mater sterilis, qua^ parere non noverat ,
Salvatoris autem matervirgo undcpareret non liabebnt

gcnuit steriHs jircTConem. virgo peperit judiccm. Sed
multos pr.Tcones Dominus ipse Jesus Cbristus r\ utero
virginis venturus ad homincs praemiserat ante se. Omnes
Prophctm^ ab ipso pr.Tmissi sunt, sed ij)se in ilHs locjiic-
batur; qui vcnitpost ilios erat anl'' illos. (lum ergo mnl-
tos prTcones ante se miserit Dominiis. <juid tanliim isle
mcruit? quid tantaR excellentiaf^ amj)Iius liabiiit, cujus

natalis bodic commendatur? \am ne(jne lioc sine signo
cujiisdam iiiagniliidiiiis est ut non lalcal dics nataliscjiis,
siciil noii lalcl dics iialalis Domiiii cjus. ;\lii IMojibcla'
nuando nali iiicriiit ignoramiis. de Joaiine iies( ire iion
licuit (juando natiissit. Kliam binc magniim ij)sius me-

ritumappaiuit, (juiaca'teri piirnunliaverunt Domimim,
et \ idcrc dcsidcra\('iiinl . ct iion \i(lciiinl, cl si \i(lciiiiit
)i rii Uuiiiiiii iltiixil, (JiiiJ, iii(|uaiii, «t piiintitii adiiiircr, o rliuriitiaii , iiali-
•• vitiitciii Sulviilorit , iiii rruTiiisoi ii i' lliiir .loainii iiiatir «Iri ilii , i| ,r ym-
» rrre iioii uuxciiil , ilc. » — {n^ l-ortaste iia-c vrrl>u iiidir<itil ta lot|ui rx
tempurf, et i.xtra stiuiii Kiclcsiaiii : iiiiiiis fniiii oriiriute (liccrrl, li suoi allo-
quereliir.
4/|6 S. AUGUSTINI EPISCOPI
in spiritu , futurum viderunt ; pracsentem autem non liic
fuciunt ut viderent. Dicit autem ipse Dominus dc illis ad

Discipulossuos, quia « Multi Prophetae, et justi voluerunt
» videre quas videtis , et non viderunt , et audire quas
V auditis, etnon audierunt ^. » Numquid non ipse ilios
mittebat ? Sed erat in omnibus desiderium si fieri posset, ,
videre hicincarne Christum. Sed quia praecesserunt mo-

riendo sicut praecesserant nascendo non hic eos Cliris-
, ,
tus invenit sed tamen eos in seternam vitam Christus

,
redemit. Et ut noveritis quale circa omnes desiderium

erat videre hic Christum recordamini senem illum Si-
,
meonem, cui non proparvobononuntiavit Spiritus Dei,

quodnon essetexiturus de hoc saeculo nisi vidisset Chris- ,
tuni. Natus est Christus; cognovit illum infantem in

manibus matris , accepit, tenuit in manibus, cujus Di-
vinitate ipse portabatur ; et tenens in manibus infantem
Yerbum , benedixit Deum dicens : «Nunc dimittis, Do-
» mine, servum tuum in pace, quoniam viderunt ocuH
» mei salutare tuum ^. » Prophelae ergo ahi non hic vide-
runt Christum, Simeon infantem vidit; Joannes con-
ceptum agnovit, et salutavit : Joannes annuntiavit et
vidit, digito demonstravit, et dixit : « Ecce Agnus Dei ,
» ecce qui tollit peccata mundi ^. » Excellenlior ergo iste

omnibus caeteris. Audi de illo testimonium Domini ubi ,
se ilh prtietuht, neminem ahum. Valde magnus erat cui

qui se prseferretur, praeter Christum , nonerat. Proinde
ipse Dominus ita dicit : « In natis muherum nerao exur-
» rexitmajor Joanne Baptista ^. » Et ut se iUi praepone-
ret, seculus adjunxit : « Qui autem minor cst in regno
» coelorum major ilio est. » Se dixit minorem, et majo-
rem minorem nascendo majorem dominando; minorem
; ,
setate , majorem vero majestate. Post Joannem natus est
l Matlh. xtii, 27. — 2 [,„c. n^ 2C). — ^ Joan. i, 29. — ^ Matth. xi, 1

DE SANCTO JOANNE BAPTISTA, SERMO V!I. 44?
Dominus. Scd in carnc, scd dc \irgine , ante ilJum au-
tcm « In principio crat verhum. » Magna res post .loan-
ncm Cliristus, et tanien Joanncs per Cliristum : a Oni-
)' nia cnini pcr ipsam facti sunt, et sincipso factum cst
»ni!iil '. " Ouare ergo vcnit Jonnncs? Ostcndcrc viam
liumililalis . ut j)rcCSumptio liominis minucrctur. gloria
Dci augcrctur. Vcnit crgo Joanncs magnus commcn-
dans niagnum ; vcnit Joanncs mcnsura hominis. Quid
est mcnsura liominis? JMusquam Joannes nullus homo
essc potcrat <[uid(juid Joanuc plus crat, jam plusquam
:
homo crat. Si ciiim mcnsura magnitudinis liumanae fue-

rat, tcrminata in Joanne, non invcnichas jam hominem
majorcm et tamcu invenisti majorcm, confitere Dcum,

,
qucm piofccto hominc poluisti iuvcnirc majorcm. Joan-

ncs liomo , ct Ciiristus homo ; scd Joanncs solum Jiomo ,
Cliristus Dcus homo. Sccundum quod Dcus cst, ipse

et
fecit Joanncm sccundum quod Jiomo natus cst post

; ,
Joauncm. Scd tamcn iJJc priccursor Domini sui Dci et

hominis quantum se Iiumilial vidctc quo nemo exur- :
rc.vit major inter natos muJicrum intcrrogatui', ulrum
ipsc ''ssct C.Jiristus? Tam nK'giius crat , ul possiiil JaJli
Jiomincs: ilulutalum cst dc illo, utiiim ij)sc essct ( -Jirislus,
et ita duhitatum cst ut inlciiogarctur. Jam si cssct lilius
sujH'ihia' , noii doclor huiiiiliLalis ap[)0iicrcL sc liomini-
l)us crranLihus , ct non agcict ul ul j>uLaicuL, scil jaiu
quod j)Utabant, ac(i|)ci(L. l'"oi'!c iiimium illi ciat vclle

])crsuadcrc liominihus, quod ijisc cssct ClirisLus? Si co-
iiaiclur j)crsuadcrc , ci noii crcdeicLur: rcmansissct al)-

jccliLict dcjccLus. c\ iiiLcr liomiiics contcmplus , ct apud
Dciim damiialiis. Scd iioii illi opiiscral jtcrsuadcrc liomi-
nil)iis, jam \idcl)al cos lioc piitarc; accipcrii crroicm
illorum , ct augcrct houorcm suiim, Scd ahsit lioc a lidcli
> Joiill 1, I.
44^ s. AiGusTixi rnsr.oiM
iniiico Sponsi, ut se pro illoa]) sponsa diJigi vellet. Con-
lossus est se non esse quod non erat , ne perderet quod
erat. ôn enini crat ille Joannes sponsus ; nam cuni in-
terrogaretur, ait : « Qui habet sponsam, sponsus est ; ami-
» cus autem sponsi stat , et audit cum , el gaudio gaudct
)) propter vocem sponsi. Ego quidem baptizo vos in aqua
); in poenitentiam ;
qui autcm venit post nie . major me
« est ^. » Quantum major? « Cujus non sum dignus cor-
» rigiam calceamenti solvere. quantum minor » Yidete
esset, sidignusesset; quantum se humiliaret, si hoc dicc-
ret Majormeille. cujus ego dignus sum corrigiam cal-

:
ceamenti solvere; dignum enim se curvarc ad pcdcs

ejus dixerat. Nunc autem quam mukum commendavit
liumihtatem quando et ipsis pcdibus, irao calceamentis
,
cjus indignum se dixit! Venit crgo Joannes docerc su-

pcrbos humihtatem, annuntiare viam poenitentise. Vcnit
voxanteYerbum. Quomodo voxante Yerbum? DeChristo
eiiim dicitur Yerbum, et Yerbum
: « In prmcipio crat
»erat apud Dcum, etDcus erat Yerbum hoc erat in prin- ;
« cipio apud Dcum » Scd ut veniret ad nos, Yerbum ca ro '-.
factum cst, ut habilarct in nobis. Ergoquia Chrislum

Yerbum audivimus. quia vox Joannes cst audiamiis.
Nam dum dicercturilh : » Tu quis cs? respondit: « Ego
» sum vox clamantis in ercmo parate viam Domino rcc- : ,
» las facite semitas ejus. » Audiamus Joanncm claman-'
tem, et paremus viam Domino, veniat ad nos ^cr-

bum (a) quoniam « Omnis caro fa^num ct claritas
,
,
'
Joan. III, 29. — 2 ij i^ i_
{a) Qiire .sequuntur ex lectionariis, et ex Loopo'.ili! o Codice exscripta lue-

riui.t. CoJex enim n, 12 loco hujus cluusnlie Ikcc subdit : « Faulnluni eigo,
« riiarissimi, pauluhim ,
quantum dat Doininus . de vcrbo ct voi e traclcini/s.
•> Chrislus verbum est , Vurbnm quod iioii sonat cl tran-il , vox cst , non v«r-
(< bum Vcrbum; crgo Dci, pcr quod facta sunl oninia, Deniiniis noslerJesus
DE SANCTO JOANNE BAPTISTA.
SERMO VII ^^n
>^hominum, ut flos foeni. Foenum
aruit, flos decidit;
» V erhum autem Domini manet
in ceternum K »
' XL, 7, 8.
Isai.
» Christus est Vox clama..tis in e.emo,

Joannes est. Quid est prius. vox an
" pnus.Ou.J puta..s esse ve.hum f.-at.es ? Ooîttan.us illud

,
verbum De.
ri
pe
quod ffr
^"•"'"^^!""^'-^ «'•^'^-
facta sunt om...a, quis
co„.prel,..nd..
""1-^ si.....uJ.n.s.
;-
.,uis
Verbum iei
d,.nus, qu. vel co.-.
.
"Saareposs.t, nedun, e,o.,.i p.ululun. .^

Kr,o .l,i!.s Ma estalen, .ne.f:Lt
lem .
a.lern..atem et cun. Pa...e coa..e...i.a.em
,
,K.uamus . ut credendo vi-
"""• ^""
^"''° "°" '''''' '"'
conn.r"''-
" '^'•'''^^ »'- -'« «^«'« P-i'os .
T
t
'" """'"'"" ''^^'"°^' '"' '""'^'"^•"'
exl ibe
•1"''''^^"'
'"S"'-» "-"i^ ocul.:
CXXIX.
2Q
45o S. AlIGtSTlNI ElMSCOl»!
SERMO VIII.
De Sancto Joanne Bapdsta.
y^ppellationem hane, Fralres charlsslml initto sermonis ,
positam Maurini Edilores annotarunt^serm. iL^l). Jp-

pend. 2\ 5. ) inspiiriis Sermonibus solemnem, et con-
suetamesse. At cumliicmanifeste sese prodat Augusti-
nus^dicere prccoptarcm exordiuni in lcctionariis n. 1 15
et I 23, a quibus exscvipsi immutatum fuisse ea ipsa ex
causa ,
quam a Maurinis Patribus in prcecedenti mti~
tuam sumpsi. Quod si ibi sorte datum , tit germanum
principium detegercm de clatisula autem ambigerem,,
hicc contrario anceps mikiexordiumest, clausula vero

certissima. Permagni autem faciendum sermonem
hunc ea docent j quce sub finem posita sunt; nam sti-
perstitionem inpervigilio festivitatis hujus aplebe scr-
vari solitam monent quam nullus htic usque ejusdem
,
S. Doctoris sermo indicaverat. Incassum hunc qucesivi

in Bibliolhecis editis , quem in Matirinam editionem
transferre poteris sub num. 296 et nonns erit de Nyli-
,
vilate S. Joanais Baptistae.
I. Fratres charissimi , natalem hodie magni hominis

celebramus; et vultis nosse quam magni? « Nemo, in-
» quit Scriptura , surrexit major inter muHerum natos

» Joanne Baptista ^. » Hoc de illo dixit Yirginis natus;
Hoc testimonium perhibuit testi suo ; Iianc sententiam
protuHt Judex de praecone suo ; sic voluit Verbum ho-
t Matth, XI, II.
— ,
DE SANCTO JOANNE BaPTISTA, SER.MO VIII. ôi

norare vocem suam ; sicut noslis, et audistis hodie etiam
in Sermone [a) matutino.
\erhum Cliristus est; vox Joannes. Quoniam de
II.
(niristoscriptum est, quia « In principioerat Yerbum ^. >'
Joannes autem cum de se ipso loqueretur Egosum in-

: « ,
jHjuit, voxclamantis in deserto '^.

» Verbum ad cor perti-
net ; vox ad aureni. Ouando vox fueritad aurem,
et verhum
non perducit ad mentem liaJjet iuanem usum sed non , ,
habet utilem fructum. Ut autera nascatur in corde meo

Yerhum, voce non indiget ut autem perferatur ad tuum ;
cor, quod in corde meo jam natum est, ministerium vo-

Potest ejgo verhum vox * praecedere sed non
cis assumit. ,
potestYerhum sine voce procedere. Ad hoc vox creatur,

non ut Verhum, quod noverat, gignat; scd ut quoderat
cmittat. Hocergo quod de Yerho , et voce diximus, id est,
Christo , et Joanne , videamus quale Christus Yerhum

quaUs sit et Joannes vox. « In jM-incipio erat verhum. »
IJhi erat?« Lt Yerhum erat aj)ud Dcum. >^ Quantum ante
nos ! Quantum supra nos ! « Et Ycrhum caro factum est
» ut lial)itaiet in nohis ^. » Et lioc unde stiremus, si vo-

cem non audiremus Amhulahat enim inler Jiomines
?
(Jhristus mortali jam carne vestitus, et tamen veniehant

hominesad Joarmcm et dicel)antei « Tu es (^hristiis!^ »
, :
respondel)at Joannes « licce Agnus Dei ecce qui lollit

: ,
» peccata mundi ^. » Audite illum, agnoscite illum ipsuin ;
])iaecedo, ipsum annunlio. Mementolequid dixerit Kgo : ><
» sum vox clamanlis in dcserlo jârate viain Domino; « :
' Joaii 1, I. — ^ l|)i(i. -ii. — •* l''oilc rncciii. Sfil 111 (.MiliciLiu^ i'€).i.
* Juaii. I, 1 el i'(. — ^ lliiil. •••'j.
(«) Palfl sciiiioiiLiii luivsi- liiiliiliiin iii Olli< io M's|iiiliiio ; i|uitnaiii vmi
siTiiio rtieiil iiidiu! huliiliiii liiinol.ii i iiuii iiinlfiriii , iiiiIIim i iiim ji-rino tM do
Jouiiiii.s iiiilivilulc, iit (|iio Aiiniisliiius illiiJ I' Xiiiijjclii lcsliiiiiiiuuiii uoii |ini.
UiUril, cl nuuuuiliu» Ivslis, jn.Lcom», cl >oci» Jottuum uou dccorii\cril.

^52 S- AUGUSTINI EPlSr.OPI
Domino. Qiiando enim cgoclamo, illum
INonniilii, sed
annuntio quoniam vox pr£Econis adventus est Judicis.
;
,
Quando autem venerit ille quem ego annuntio et in ves- ,
tro corde requicverit , « lllum oportet crescere , mc aii-
» tem minui ^. » Nostis enim ? [a) Dixerunt novimus.

Quoniam Verhum quando adjumento vocis arrcpto per
semitas arctius in regionem cordis influxerit, verbum il-
lud in corde crcscit^ in aure \o\ deficit. Non enim per-

manet sonus aurem quia non permanet
,
qui percussit ;
infinitus, quia descendit ad mcntem. lloc quare?quia

« lllum oportct cresccre, me autcm minui. » Baptizat
Joannes, baptizat et Christus. Dictuni est Joanni « Supcr :
>; quem videris Spiritum dcsccndcntem sicut Columbam,

» et manentem super eum , ipse est ,
qui baptizat in Spi-
«ritusanclo, ct igne ^. » Nostisboc, fratres, {'actum cst
quando baptizatus est Cbristus. Eccc jam toto orbe tcr-
rarum ipse est qui baptizat. Crcvit ubique baptismum
, ,
(>bristi baptismum vero Joannis quamvis babeat mys-

;
tcrium iu rccordatione praetcriti , non tamen bidjct mvs-

terium in cclcbratione pr£Esenti. Cessavit ])aptismum
Joannis, etcrevit baptismum Cbristi: Unde ctdicit : «11-
)jlum oportet crcsccrc , mc autem minui. » Hanc scntenliam
ct innativitatibus amborum, ct in passionibusinvcnimus.
Quamvis enini de Joanne dixcrit Joannes, lioccst, Joaii-
iics Evangelista de Joanne Baptista ; quamvis dixcrit dc

eo : « Fuit bomo missus a Deo , cui nomen erat Joannes
» bic vcnit in tcstimonium , ut tcstimonium perbiberetde
w lumine ^ ; » bodie tamen natus est, fratres, quando nox
crevit, et minui inci])it dics. (^bristus vcro liyemaH sol-
stitio, sicutnostis, natus est ,
quando in luctum lucis
1 Jonn. III, ?)0. — "^MaU!!. ni. i.'^. — ^ Ja U. i, G.
(n) l'orla5sc liwc iliio vei-Iia ab t^xff[)l(3rihlis iioinla siinl : PU.runt

fioviiniis,
DE SA.NCTO JOAXM'. BAPTISTA, SERMO VIII. 4^3
noctis iiicipiunt damna Quoniam fuimus
transferri : «
» aliquando tcnebrae, nunc autcm lux in Domino ^. »

Quare sicnali sunt? « Quiaillum opportctcrcscerc, hunc
w autcm minui. » Jnpassicmibus etiam Joannesdecollatur :
gladio; Cliristus autcm exaliatiir iii ]igno. Illc veroerigi-

tur, istc vero prosternitur. Iste ut minuatur cst cnpitc
truncatus ; ilie vero ut crcscat , in crucis palibulo cst
cxaltatus. Ili vcro duo , Dominus. ct servus. Dominusin
patibulo crucis , scrvus in dccollationc undc morlis;
et dicimus : Illuni oportct crcsccrc, hunc autcm minui.
jXonimmcrito, quantum arbitror, cliam ;rtalcs in Parcn-
tibus cliguntur. j'arit cnim .Toanncm mulicr grandanâ ,
Cliristiim Virgo .liivcncula; In utcro portabatur ^ irgi-

nis, ct in cfielis adorabatur ab Angclis. Islum dcspcrata
cdit stcrilitas, illum intacta virginitas. rostrcmo illum
Juvcncula crcsccns, islum scnectadcfici(Mis. lllud autcm,
({ualc cst , fratrcs mei? quanta cst liujus iiominis dignilas
fpiod nasciturum, sicut Dominum ('bristum . Vngcius

parcntibus nuntiavil? Quaic lioc mcruil? < Quia nomo
)' suncxit niajor inlci- Miulicnim nalos.b)anii!' liajilista*-.
Sicut cnim vos scilis. (iabric! angcliis ct ad îrgiiuMn

.Mariam iniltiliir, promilliliir iihiijiic liliiis, arccpil ab
iilia(|ii(! rcs|)oiisiiin. |{cs|ioii(lil Z;icliari:is ad Aiij^clum
liliiim piomillciiiciii: '<
'.
iidc Iidc sciam .' Igo cnim siiiii
wscncx, ct iixor nica slciilis, (i [iro\('(t;i in dicbiis
"Siiis'\ ^' Hcs|toiidil ct Maria : « (biomod(» lict istiid .
w (jiioniam Aiiitm iioii cognosco ''

? » Ainl'o clc naliir.c
lcg(! despcranl, adliiic, (•icdo, ncscicbant , [

acccdcnlc
dono graliii^ Dci , lcgcm «cssaic iNatuiiC. ]
Krgo
ainbo(//') dcdubilalionc rcspondcnl . cl laiiicn illc puni-
'
I' j.lies III, «. — » MaJlli xt, ii. — •' I.uc. r, |S — * Hiiil. H.
I„) NiJfSirm. iyi. II. '.. iilii .li>liiM-li' .x|)oiiitur Ii..t Miil.iilia; loilr iii
ti |"i I.C.I..I, I'i «»"•'• iiniiirio liu-

MiJtluliiio scimoiK' liiiiii» li-' 1.1 'ic.'»'
I lllllllll Ml'l|il.
tur, ista benedicitur. Illi dicitur ; « Ecce eris tacens. »
Marise dicitur : « » Za-

Benedicta tu inter niulieres '^.
charias amittit vocem Mariaconcipit Verbum. Posthaec

;
vero quid ? Yerbum caro fit in Yirgine , et vox nascitur

de tacente. Joannes natus reddit patri vocem; pater lo-
quens dat fdio nomen. Mirantur omnes , stupescunt
omnes , et inter se murmurant alterna miscentes. Dicunt
sibi « Quid putas erit puer iste ^. ? » De Evangelio lo-
:
quamur (a) « Etenim manus Domini erat cum iJlo. »

Quid putas erit qui sic coepit; adhuc tantillus est, et
jam magnus est; et si istc qui modo coepit magnus erit, ,
qui semper erat, quid erit? Ille quem Joannes adhuc in ,
secreta materni ventris inclusus etiam ipsum jacentem in

thalamo uteri virginalis agnovit , et quia nondum poterat
vocibus, motibus salutavit. Ille ergo quid erit? Vultis
scire quid erit ? breviter dicam, audite Prophetam : « Ipse,
» inquit , Dominus universae terrae vocabitur ^ » Beati
ergo Joannis Dominici praecursoris, hominis magni nata-
lem diem festis coelestibus celebrantes orationum ejus au-
xilia enim sponsi amicus est, potest
postulemus. Quia
etiam et nobis praestare ut ad sponsum pertinere possi- ,
mus ut ejus gratiam invenire mereamur.

,
III. Sed si volumus invenireejusgratiam, non faciamus
natah cjus injuriam. Cessent rehgiones sacrilegiorum

cessent studia , non fiant iUa,
atque joca vanitatum ;
quae fieri solent, non quaedam jam in daenionum hono-

rem. Sed adhuc tamcn secunduin diemonum moren).
Hesterno die post vespcram putrescentibus flamniis anti-
quitus more daemoniorum tota civitas flagrabat, atque
putrescebat, et universum aerem fumus obduxerat. Si
' Liic. I, 42. — 2 iljid. 66. — 3 isai. i.rv, 6.
(ti) ritiirgia illius Ecclcsi<e idem Evaiijjelium prjuscribcbal, (|uod hodic iu
Missa Kijitur.
DE SANCTO JOAN-NE BAPTISTA, SERilO YIII. /|55
parum attenditis Rcligioneni, saltem injuriam cogitate
communem. Scimus, fratres, haec a pauperibus fieri,
sed a majorihus lieri prohiberi debuerant. Ait enim qui-

dam: Qui non vetat peccafe, cumpotest, jubet quidem.
Fratres. in nomine Domini, et Dei nostri Jesu Christi,
quia proficit Ecclesia per annos singuJos , ista utique, et
omnis diminutio tendit ad nihilum, sed nondum ita con-
sumpta sunt, ut secuii tacerc possinms. îhil est vetus-
las et novitas , nisi pervcnerit ad debitos fines, et vetus
superstitio consumetur et nova rehgio perficiatur Pcr ;
Dominum nostrum Jesum Christum, cui est honorctglo-

ria, et potestas, una cum Dco Patre omnij)otcnte, et
cum S[)iritu saiicto, nunc, ct scmpcr, ct pcr omnia ste-
cuhi sicculorum. Anien.
456 S. AUGUSTINl EPISCOPl
»*%«.v<^»
SERMO IX.
De Evangelio Liic. xvii, 4- Dimilte, ct dimittetur tibi.
Ex Codice Ms. n. 170, cid tiluliis : S. Ausîistini Ope-
ruin Tom. IX ;
huvc cxscripsi traclatum {sic cnim
inscribitur in Codicc) aliisjam editis permixtum in
Codice illo contcntis. Auûstinus dehoc ipso Lucvv ca-
pituto alias locutus fueralad mensam S. Cypriani,
prtescntc Comile Bonifacio tit testalur scrmo 11 4»
,
Editionis Maurina' post (juem locandus hic noster

,
erit. CoUatis autem in se his duobus , una cadcinque
manus reco^noscitiir. Ilunc in Bibliothccis editis non

repcri. Elucubratum vero fuisse opinor post an-
num. 429- postquam divus Prosper ad Augustinum
scripserat de bmrcsi Semipelaînnorum j am in GaU.ia
gUscente, qua gratiam ad inilium fidei ncccssariam
inficiabantur presbjtcri MassiUenses; nam occasione ,
arrepta a iaudibus Dci sibi ipsi qua^slioncm movef,

,
num primitice fidcl sinl aDco? quam ex /Ipostolo ad

PhiUpp, confirmat. Ccvlerum cp'egius sane scrmocst,
continetque maximi momenti doctrinas ad pdem, cl
mores spectantes.
Pr.eceptum salubeiTimum auclivimus de saiicto Evangc-

lio ut dimittamus fratri f[ni in nos poccavcrit. ê suiri-
.
ciat lioc semcl fecissc, scd (|nolicscumque pcccavcrit

dimittendum esse, si vcniam postulaljit; lioc crgo ait :
« Si septies in dic pcccaverit in tc, ct scptics in die con-

DE EVAXGELIO LUC. XVII, SERMO IX. 4^7
» versus fuerit ad te dicens : Poenitet me ; dimitte illi^ »
Si septies in die intelligas , ergo quotiescumque ; solet

enim numerus septenarius pro universitate poni. Undc
est illud : «Septies cadet justus, et resurget- ;» id est,
quoticscumque fuerit aliqua tribulalionc humiliatus, non

deseritur, sed ab onmibus suis tribulationibus liberatur.
Inde ctiamest illud : « Septies in die laudabo te^. » Hoc
cst enim « Septies in die » quod est semper. IIoc ergo
«vSepties in die » quod alii)i dicitur : « Senq>er laus cjus
» in ore meo'^. » INon cnini laudes Domini lingua tan-
tummodo pcrsonamus, et quando taccmus non lauda-
mus. Plane in omnibus boiiis cogitationibus noslris, in
omnibus actibus, ct bonis moiibus nostris illum lauda-
mus, a quo liaec nos accepisse gaudemus. Videmus cnim
ctiani vVposlolos peterc, ul augcatur eis fides'. jSum-
quid primitias lidci ipsi sibi dederunt, ct augnuMUum a
Domino petivcrunt? Absit. lloc crgo ])eticrunl. ul (jiii
incboavit i[)se perficiat, sccuiidum Aposloium : « (Jiui-
» niam (pii iii vobis opus bonum ((rpit ,

periicicl us(|iu'
» in fincm ^. » i'lt quod caiilavimus modo (<^/) (juid aliiid
demonstrat, cliarissimi : « Dcducmc, Domine.'.iii(|uil, iu
» via tua,et aml)ulal)0 in vcrilale lua^. » Non ail : Ad-

duc me ad viam luam ; nam cl hoc ipselacit; scd iiou,
ciim adduxcrit, (limill;it. Paiiim cigo csl ad vi:im ad-

diixissc, iiisi sc(|i!aliir, iii \ia dcdiixissc, cl ad palnam
pcrduxissc. (".iim cigo bona omiii.i liabeamus a Dco, n»
>
I.iic. xvH, /,.—
-
I'ri)v. wiv, i(i.~^ IVsil.<\viii, iC.,.-- * M. xxsm.i.
— •'•
laip. XVII, 5. — " iMiiiij). i,(>. — '^
l».»a'. i.wxv, ii-
(ii) V.\ liiliiis Icclionilms iii I.iliiif;iii |ii)silis «'o ilio tliin» iolinn «oniinrnii»-
stcimdain tlc r»nl, v. 1., tirliiuii i\v cn|iile 17. l.uc, tlc qnt» itjrmo-
ral, H.'). 1
tilnuliir; |)i'iiiiiini vcio oini.sil, iii luilc illis viihis: vi.Umin rli.n» .4/'otf,<loi
prtrre iil iiiiêaliir eix fi,/r<, iniiiicio \ohuiil lcclnin fiiMJf lir l-l>. «J rliili|«. .
1 njiis .illiilil |i-sliinoiiiiiiii.

458 S. AUGUSTINI EPISCOPl
bonis omnihus operibus nostris quando datorem Lono-
rum oranium cogitamus, Deum sine fide laudamus cum ;
autem Deum, si benevivimus, sine fide laudamus, « Bene-

w dicamus Dominum in omni tempore, et semper laus
» ejuspropter boc, in ore sitnostro^. » « Septies, inquit,
» in die laudabo te, )^ septenario numero universitatem
significans. Ergo si septies in die frater tuus peccaverit in
te, et veniens dixerit : Poenitet me ; dimitteilli. JNontibi
sit ta?dium semper ignoscere poenitenti. Si non es debi-
tor, impune esses molestus exactor; cum vero debitor
habeas debitorem, et tu ejus sis debitor ,
qui non iiabet
debitum, vide quid facias cum debitore tuo ; lioc enim
Deus facturus cum suo. Audi, et time «Laetetur,
est ;
winquit, cor meum, ut timeam nonien tnum-. » Si \x-

taris quaudo tibi dimittitur, time ut dimittas. Quantum
enim timere debeas, idem ipse Salvator ostendit propo-

nens servum illura in Evangelio, cum quo rationem Do-
minus fecit, et invenit eum deijitorem centum millium ta-
lentorum «Jussiteum venumdari, et omnia quae lia-
;
» bebat, et reddi ^. » llle provolutus ad pedes Domini sui
orare coepit, ut acciperet dilatationem, et meruit remis-

sionem. lUe autem exiens a lacie Domini sui , omni sibi
debito relaxato , invenit etiam ipse debilorem suum con-
servum suum, qui eidebebat centum denarios, et obtorto
coUo coepit trahere ad solutioncm. ^Juando ei dimissuni
est, laetatum estcorejus; sed non sic ut timeret nomen
Domini Dei sui. Servus dicebat conservo quod servus
dixerat Domino :« Patientiam babe in me et reddam ,
» tibi. » At ille : Non bodie reddis. Renuntiatum est pa-

:
trinimilias; et quod nostis, non solum miuatus est ei
• r^ >I wxiii, 2. — 2 iii Lxwv, I 1. — 5 jMaiili. XVIII, 32.

DE EVANGELIO LUC. XVII, SERMO IX. ÔQ
quod deinceps non esset remissurus (a), si dehitorein
quod relaxaverat, in caput ejus rc-
inveniret. sed totiim
eumquidquid donaverat jussit. Quo-

plicavit, et reddere
modo ergo timendum est, fratres mei, si est in nobis
fides, si credimus Evangelio, si mendacem Dominum non
putamus? Timeamus; observemus; caveamus dimitta- ;
mus. Quid enim perdis ex eo quod dimittis ? Veniara ,
das, non pccuniam; quanquara et in ipsaeroganda pecu-

nia aridfie arbores non esse debetis. In eroganda pecu-
,
nia indigenti tribuis in danda venia peccanti ignoscis;

, ; .
utrumque Dominus videt, utrumque remunerat, utrum-

quc uno loco commendavit « Dimittite,et dimittetur vo- :
» bis, date et dabitur vobis^. » Tu autera nec ignoscis,

nec erogas : tenes iram, servas pccuniam. Obscrva iram,
ubi non possis libcrari per pecuniam : [b) « Non prode-
» runt tbcsauri iniquis : » non cst ista mca, sed divina
sentcntia. Noverunt qui lcgcrunt. Legi ut diccrem, cre-
didi ut loqucrer : « Non prodcrunt tbesauri iniquis-. »
Videntur prodcssc, scd noii i^rodcrunt. Iôrte in pr.T-
senti ? forte ; si tamen aliquid prosunl ; sed in die illo non

proderunt. Teneantur et non proderunt ; contemnanlur
• Liir.. V(, 37. — 2 Prov. x, a.
â) Oiinmvis in Kvaii;,M>lio id non legaltir, Auf;u<itiniis lanii-n itJ niorultin
loriim iiisiiniandiim cli-iliicit illationc le^îtinia, ct laiuiiiani in i;vant;«*lio |>o»i-
iindf eliam in Sit. 5. n. Kililioni» «-x «•ailrni Jftliirliouij

tnm ifpiitat ;
•>.
loqui^ns dixit : <> Cuveant nc h «ini.s in illos in-ciavi-iil. it nuliieriiil ipî Ji-
.. iniltfre, nou solnm deinceps nou illi» ilimitlutnr, <cJ ftiani oMinio i|uw
.. diniissa Inernnt, replicenlur. .. — (t>) Vide jiulu .SiMi .Senensi* rrilicni
An^nslini Renns diremli mixtim qnnm pliirima «mim rapien» •liqnanli>«
qiioJ li.ilorcm, et liiniiliaiciii, et «ciiHim.it ulleiiliim, «-1 l.cni* iiirmiTrm
rcqiiirit. Itil.llol. .Saiic. Voc. Aii^. )

riciiiin cniii .lociii«rl irflin tcnijierani
(
uiin posscl, occumi lal |'rins Jc ii>ii d.viiinuiiu

(|iicni clci.ini»syiiic lilicrare
1
poslcn conlriciis priinam ill.iin »cnlciili«in lii inar I,

loipii aiiliiiiiavil, nl ii
rcsiimciis iil. his virl.is p.rloJinii. (jimiii pn.JiicH .|iiiJiUi Jii;rr«iouc abiu-
l>cial : li.ci- (lins cinii m« j.ii innaiii scrvaic, .li .

4(3o S. ALGUSTINI EriSCOPI
et proclerunt. Justitia tunc benc uteris si amaveris, quia
si iion amaveris, nonhabeJ3isfortitudinem,temperantiam,
castilatem, cbaritatem. Aliis animi bonis bene uteris si
amaveris ; pecuiiia tunc bene uteris, si non amaveris.

Poslremo pecunia si amatur, in coelo servctur. Si timen -
dum est ne amittatur, loco tutiore custodiatur. Neque
enim in conservanda pecunia fidem tibi servat servus
tuus, et fallit te Dominus tuus. Non eum dicentem au-
dis « Tbcsaurizate vo])is tbcsaurum in coelo? » Ecce
:
non tibi preecepit perdere, sed migrarc « Tbesaurizatc :
» vobis tbcsaurum in coelo quo fur non accedit nequc , ,
» tincacorrumpit; ubicnimcst tbesaurus tuus, ibi et cor
» tuum^. » In terra tbesaurizas, in terra corponis. Quid
futurum cst in tcrra cordituo? Tabescit, putrescit, ci-

nercscit. Sursum quod amas ct iiji ama et noli
lcva , ,
putare boc te recepturum esse quod ponis. Ponis cnim

mortaba, recipics immortaba ponis tcmporaba, reci-
;
pics fEterna; ponis terrena, rccipies coelestia ;

postremo
erogas quod tibi dedit Dominus tuus, et mcrccdcm acci-
pies ab ipso Domino tuo. Sed dices : Quomodo sum in
coelo positurus, per quas macliinas cum auro, ct argcnto
meo sum ascensurus in coelum? Quid quiieris macbinas?
Migra (/.'). Tjaturarii tui pauperes sunt, et pcr contritio-
nem mundi factisunt laturarii. Postrcmo trajectitium fa-
cis; bicdas,ctibi accipis. Prorsus si bic dcderis,ibi ac-
cipies, et cui dederis, ab illo accipics. Non tibi modo
vcniat in mentem pannosus quisque mendicus ; sed ve-
niat in mcntem « Quando uni cx niinimis mcis
, fecistis,
» mibi fccistis-. » In paupcie accipit, quipaupercm fe-
* Mallli. VI, 20, 9. 1 . — 2 IJ. XXV, 4o.

(n) Vocem hanc hitnrarii ^ et aliam trajectltiiiin solemncs Aiiguslino
riiisse clemoiislraul Maiiiini. Videscrm. i8. n. 4. scrm. 38. n. 9. serni. 60.
II. 8. clc.
DK EVAAGF.LIO LLC. XVH, SHRmo IX. /jG 1
cit a chvite accipit, qui
; divitcm fecit;
quod enim .lcdit
"' 1" ''^^^'"^^' "^" ^^^' '-• ^^>-^l -i-^
lelactaT!;^; K multa mvemsti? Uecolequalis
tejactas <fuia hic
vemsti
Cuncta hic invemsti, et multis
inventis si male uteri. su'
perLia tumuisti. Nonne de ventre matris nudus
existi^
IJa ergo, da, ne pcrdas quod Jiahes.
Si dederis. ibi in-
venturuses ;
si non dederis, bic relicturus
.s : tameu de-
clerisnon dederis
migraturus es. Sed aliquando,
,
i
nugatoriam et
iinprobandam et respuendan. ab
auribus
fidehum, tamen iiabet aliquam
excusationem avaritia no-
cns erogare pauperi
e.v eo quod
abundat. Dicit enim
sibi bi dedero, non ba},ebo;
.
etmubum dando, egebo •
e postea requiram
a quo ipse accipiam (..t
debet nilM ;
^'^^"""^'^^^ 4unie'ntum etdt

n:it"^
r"^'\-^^"-"M>'opler bonos ca-
su u
sus utbabcamquid
)?'l rcaJummatonimpcndam. ul babcam
unde redimam; casibus plena-
sunt rcs bumamc, d.bco
mibi scAare unde me
possimlil,erarc. If^c diciscum
xis
|.e<:umam servare. Ouid
di.lurns es quando pavanti
nonvisdareveniam?Si p<rumam pig., crog:u-c incU-
guiti, croga vcniam |..rnil.nii. 0„id pcrdis sidcdcris^
NoM (,md perdas, n.,N i .pn.l annUas; îdco scd bono ,
tuo annttis. Anntlis iran..

annl.is nub^naliom.m, amit-
is de corde odium fralris. Maneanl illic jsia, ubi cris?
n> indignalio, o.lnim pcrn.an.nl ; ,|„id d,. i,. la.it ^
Ouid mal. dc I,. .,0., Ja.it.' Audi Scripluiam : -. ( hii ...lit
» iiHUcin s.ium, bomicida est^ »
|.:rg(,.tsi s.-piics in dic
pecxavcrit in me, diniittam illi?
Dimillc, Cbrisfus hoc
dixil, veritas dixil cui canlasli
: « Dcduc ...... Dominc, iii
>> Via tua, ctamb.ilabo in
\..|ilalc tua. » .\oli nuu.c, nou
ledccipit. Sc.l luilla, in.pii,.s, ciitdisciplina; impuiiita
erunt sempcr .piariim.pu.
p.v.-ala ; d.l.vlat cnim sem-
• Joan. V, «5
462 S. Air.USTIM EPISCOPI
per peccare, quando qui peccat cogitat semper
te ille
ignoscere. Non
Et disciplina vigilet, et benevo-
est ita.
lenda non dormitct. Quid enim putas malum pro malo

te reddere, cum peccanti dederis disciplinam? Absit.
Bonum pro malo reddis, et tunc non bene facis si non
dederis. Aliquando quidem etiam ipsa disciplina man-
suetudine temperatur, data tamen est. Sed non aliud est
eam negligentia extinguere , aliud mansuetudine tempe-

rare? Vigilet disciplina, ignosce et caede(a). Yidete ip-
sum Dominura, audite ipsum Dominum, cogitate cui
quotidiani mendici dicimus : « Dimitte nobis debita nos-
» tra^. » Et taedia pateris quando tibi frater assidue di-
cit : Ignosce mibi poenitenti. Tu quoties boc dicis Deo?

taces ab bac supplicatione in omni oratione. Nuraquid
vis ut dicat tibi Deus Ecce heri ignovi, nudiustertius
:
ignovi, per tot diesignovi, quoties adbuc ignosco? Non

vis ut dicat tibi : Seniper cum ilbs verbis venis , semper
dicis : « Diraitte nobis debita nostra : » seraper pectus
tundis, et tanquara ferrura durum non corrigis ? Sed

quia egebamus de discipbna, numquid non diraittit no-
bis Dorainus Deus noster, quia ex fide diciraus « Di- :
» ? » Et tamen quamvis dimit-

mitte nobis debita nostra
tat nobis, quid de illo dictum est? quid de illo scriptum
est ? « Quera enim diligit Deus corripit » sed forte ver- :
bis? « Flagellat auteni omnem fibum, quem recipit^. »

Ne indigetur peccator fdius flagellatus corripi, et ipse
unicus sine peccato dignatus est flagellari. Ergo da dis-

ciplinam, sed ex corde dimitte iram. Sic cnira ait ct ipsc
Dominus, cum de illo ageret debitore,cui repHcavit omnc
debitum, quod inbumanus fuerit in conscrvura « Sic :
1 Malth. VI, 12. — 2 Hebr. xii, (5.
(rt) Eu cxcursu alio ahruptam periodum, ad quam redit per illa verba ;
ged quia agebamus de discipUna,

DE EVANCELIO LUC. XVIl, SEP.MO IX. ^63
» ot vobis, inquit, faciet Pater vester coelestis, si noa
» dimiseritis unusquisque fratri suode cordibus vestris^. »
Uhi Deus videt, ibi dimitte; inde noli perdere charita-
tem exerce salubrem severitatem
; ; dilige et caede ; diJige
ct verbera. Aliquando enini blandiris et saevis. Quoniodo
blandiris et saevis? quia peccata non arguis, et illa pec-
cata interfectura sunteum, quem per\Trse parcendo di-
ligis. Verbum tuum aliquando asperam, aliquando du-
rum ; (juod est laesurum , attende, quid est faclurum.
Peccatum cor vastat, interiora demolitur, animani suf-
focat, animam perdit : miserere, caede. Constituite vobis
charissimi, ante oculos, ut phmius intelHgatis, quod lo-
quor, homines duos («). Puerulus quilibet incautus vo-
lel)at sedere ubi noverant in gramine latere serpenlem.
Si scdcret, morderetur, et moreretur. ôverant huc ho-

mines duo. Ait unus : INoli ibi sedere ; contemptus cst.
l\it sedere , ivit pcrire. Ait alter : Noii \ ult iste nos au-
dire, corripiendus, tenendus, avcllenthis, ( olapho cst
pcrcutiendus, quidquid possumus faciamus ne hominem
])('rdaii)us. Ait alius : Dimitle, noli ferire, noli olU-ndcre,
noli Itcdeie. Quis horum miseiicors? Parcens, ut homo a
serpente moiiatur ; an saevicns, ut homo libcretur? l.t sic
iiiLclligite, eos (jui sunt vobis subdili corritîlis. iiioribiis

ini|)Oiiil(' discipliiiam. Scrâte bencvolciitiam , ilc conh'
(liiiiitlilc . intus iioii sit iia , »piia ira illa rccciis lc.stuca
cst, tciiiiis. cl (piasi coiitciiiplibilis. Ira rccciis Uiib.il ot ii-
liiiii taiupiain fcstuca iii o( iilo : ' riirbaliis csl in iia
>i ociilii.^ iiicus-. » Scd fcstiica illa siispi( ioiiibii> niitiiinr,
prodiKiionc lcin|>oris roboialiir, ad liabciii pciAcnlina

cst ista fcstiica. Iinctcrata ira o«liiiin ciit jam iibi oditiin
;
homi( i(liumcrit:'<(jiii odit rialiciii suum, homiciila csl,.^

I
Mullli. xviii, J.'i. — '^
1'shI. VI, «.
[u) |::aiiiilciii rcrti liiiiililudiueni |)u«uit lurni. U). n. a. lidil.

inquit (c/). Et aliquanclo homincs habentes in corde
odium, rcprelicndunt irascentes odium tenes, irascen- :
lem reprcliendis ? « Fcstucam in oculo fralris tui vides

))trabem in tuo non vidcs^? » scrmo concludatur. Do-
minus invocclur, ut quod pia-cipit, donarc dignctur :
« Dimitlitc , ct dimittctur vobis ; date , et dabitur vo-

» bis^ (Z»). »
» Mallh. VII. 3.— 2 L,ic. vi, 87, 38.

(a) Brevis qiiiJein (]i|,'res.sio , .slyliiin Inmen indicaiu Auguitini. Vide Pope
Rlount Ccusuia Auctor. pug. 271. cdit. 17 10. Scnlenliam aulem earadeni
iteiat Aiiguslinus .«iepissime ; prwciinie scini. 5. 42. Sa. — (/^) In fiue str-
monis legitur iu Codice, cxplicic de £i'a/igelio Litc. 17. Tractattis,
IN DEDICATIONF. r.CCLF-Si;E. SEf.MO X. 4^5
SKRMO X.
In itcdicalionp /'^< clcsitr.
Ex codutlbus Ms. n. 98, 120 el jo, qnormix duo i 10,

scrinonuni yiwjLUStini
inscrlLitiitiir collec/ioncs duo ,
vcro sunt lectionaria xmvioruin sermoncs complectentia,

scrmoncin linncexcmplavi, nominc Aui:,ustini insi^ni-
ttnn, et tnnlo Dorloic di<^nuin. Scd ct in Codicc n. '/.
Biblioth Pomposiann'
. M
onaslerii S. Uenedicli Cartusitc
Ferra.ricnsis , cujus indc.v, complctus in Arcliico Casi-
?iensi intcr MisccUanca asscrvatur, cxlat fol. 77 a ter.
/Jic idcm scnno /htûstino pnrifcr nuncupatus , et in
trcs lectioncs divisus A /, I JJ, I' JJl. Codcc vcro ille
est membranaceus in folio charactcribus Latinis scr-

ciilo A/, cxaralus , ^(j liabcns pa'înas , ct ad oraiii
priini fodi lcgitur rcccntiori manu annolatuin. Isl«'
libcr csl Monachorum (lonf^rejjâtioiils S. .Iiislinac do Pa-

tlova, clc|)tili(his usiii ('unvenlus S, Marix» dr Piuuposa,
si^ûalus u. .').
I n cdltis llibHo!lu cis non rcpcii. 1 n tili-
tionc Maurinn inscrcs jio.st siiiii. ,)OtS, «/'»/«/»<< I\ , in
Dctlicalione Jlcclcsiu'. l'\tinHlincs autcm in .lui^tislini
lcctionc , inspcclis scntcntiis siinul cadcntibus, alnsi/ue

figuris, fiuas in deliciis habuit S. Doctor, non »ecua av
transitionibtis, ainba^îbus, ar>;utiis, tjtiibus Auditorra
rccrcarc solcbat ,
piinanuiii Juf:,ttstini purtum recog-
noscent.
I. AoMoNto \os, tlilcclisînu , ul cli nuis tnuMani, ul

simuii tlonuis l)ci . ul li.iluainub iii nobis li.iMl.nilcni Po-
minum ; naui si li.iboaiuus iu iiolii^ Dcuni Laliitatoivin .
cxxix. »i«J
4^6 S. AllCUSTINI EPISCOPI
seiiipcr eum haljcbimus adjutorem. Congratulcmur istis
Louis operibus ,
qua:; in suis fidelibus operatus est Chris-
tus, et unusquisque in quantum divinitus adjuvaturbo-
norum operum profectus jugiter imitetur. Hoc est autem
necessarium , fratres , ut omnis asdificet domum Deo.
iEdificet autem dives , aedificet pauper; aedificet subh-
mis , aedificet humihs ; 8edificet dominus , aedihcet ser-
vus. Sed quomodo simul haec dicimus et diviti pauperi, ,
et subhmi et humih, ct domino et servo? Quandoqui-

dem ncc facukas ihis aequahs, nec dignitas, uec potestas?
Potest denique fiduciahter respondcre dives , et dicere :
.Edifico domum Deo ,

quia copiosam possideo facuhatem.
Piespondet subhmis : 'Edifico domum Deo, quia excelsam
adeptus sum in saeculo digiiitatem. Respondet dominus :
.Edifico domum Deo quia magnam habeo in subditis ,
polestatcra. Quam bene gaudemus in istis qui nos laeti- ,
ficant , et sermonibus , et operibus bonis Sed ut isli

!
nobis taha responderent , securus est dives de abundantia

facukatum subhmis excellentiam honorum
, attendit
considerat Dominus muhitudinem subditorum. Audivi-
mus ergo responsum divitis audiamus et pauperis ; au- ,
divimus responsum subhmis audiamus et humihs pos- , ;
tremo audivimus responsum domini, audianms et servi.

llli enim habuerunt quod promittcrent habent istifor- ,
sitan quod cxcuscnt. Dicit enim nobis sine dubiopauper :
Quomodo possum domum Deo asdificare, qui sum inopia

paupertatis astrictusPDicit nobis humihs Quando pos- :
sum fabricare domum Deo, qui sum ignobihtate dejectio-

niscomprchensus? Deinde dicitservus : Quomodo possum
fabricare domum Deo, quiteneor jugo servitutis obnoxius,
et cum a domino meo vi\ diurni panis mihi prorogetur
annona , ad ccdificandum domum Deo unde mihi sulfi-
cienS potost essc substanlia? Quasi videntur rationabiU-
,
IN DEDICATIONE ECCLESIjE, SERMO X. 4G7

Ler respoiK-lisse. Sedsi responsionem noslrain velint liben-
ter accipere, nullatenus se ab aedilicatione domus Dei
poterunt excusare. llespondemus ergo primitus pauperi
c|uod donaverit Dominus , ut ipse potius aedilicetur dum
ad aedilicandum domum Deo saiubriter admonetur. Audi
quiscjûis depaupertate conquereris, et ideo ad cedilicau-
duni domum Dei te invalidum protestaris. (ûare solam

attendis paupertatem Luain, et despicis interiorem sub-
stantiam? Ibi enim domum Deo construere, ibi oportet
te spirituaiibus divitiis abundure : iroinde si pauper es
inopia terrenae laculLaLis, esLo dives abundanLia cbariLa-

tis ; non possides villani ,
possides sapientiam ; nou est
nummus in sacculo , sit Deus in ammo. lislo nitidus
pauperLate mentis, quod multo mebus est , t|uam si pre-

tiosis splendeas indumentis ; non babes debciosos cibos
quiljus corpus pascitur, sint tibi boni mores, ûibus
animasaginatur : debciosi enim cilji t|uod ;diud no\crunl,
quam in corpore nuLnre bijidinem.' Ijom auLcm moitis
sanctam in corde enutriunt cbaritatem. iNoU ergo pro
magno qmcrere divitias, (jUic liic remaneijuiiL spniLuaics ;
enim diviLias si liaijucris, paujiir non cns; imo si tabb

fueris, uL per corporales divilias spirituaics inquirua, in
eo vere di\es eris, quia pauper iaudabdis tris : Sic vcit.'
domum Dco u^tlilicaijis, <jui.i ij)sa domus Dei tu eris.
^dilif.ando i|uipj)<; domuni Dco uon nctessc csL abun-

danLia nummorum, tpiia noii plat cl J)ct> iiuuicrosilas
soiidoruin, scd punL.is aniiiioruiii. Nciani ci|;o doiiium

Dci cliaiiLas uablical , iioii lat:ullas. (Juotl noi>i^ doii.tMi
Deus respondimus paupcn; lcmpus csL ut icspoudc.unu.^
eL Jiuiniii. C)|)|)oniL eniiii iioJjis cviusalionc, «|ui.i inili.itn
babuiL in siut ulo iclsiLutlinis di^nilalcm.

II. Audi,eleslo, cliarisMiiic, liuiiiilis in coitl* , iil oli
lioc exisliincs tloniuin Dci .itliliiaic tc pt»^.sc. jlmiiiiil.is

lua plus sit in voluntate . quam in necessitale. Esto liu-
milis in corde , et incipiens in te domum Deo aedificare.
Ipse enim dicit Super quem requiescit Spiritus meus,
: «
:» iiisi super humilem et quietum et trementem verba . ,
» mea^?
Quanto ergo tc fecit voluntas humilem, tanto
»
te cognosce esse in sublimem et in quantum servaberis ;
humilitatemcordis, intantum Deo sanctissimafi\bricabis.

III. Jam nunc servis respondeamus qui dum nobis ,
opponunt servitutis conditionem putant sibi ad fiibri- ,
candum domum Dco nunam sujipctere facultatem, Audi

quisquis es temporaUter servus quisquis teneris quocum- .
que jure dominationis obstrictus, quisquis conditione

quahbet obnoxius ut êdifices domum Deo esto servus ,
esto et hber. Esto ?ervus humihter obediendo, esto liber

fideliter serviendo esto servus Domini tui et noh esse
, ,
servus peccati. Cum servieris homini, Deum cogita, Dei

jiraecepta conserva, Dei vohnitali semper obtenipera . a
Deo mercedem honsc servitulis cxpecta : custodi fidem,
f uge fraudem , cognosce Deo le reddere rationem de omni
opere tuo : non te faciat pigritia contemptorcm , non
segnilianeghgentem. Ista fiet, ut dum bonam exhibesser-
vitutem, a Deo recipies ]x^rpeluamhbertatem. Sit ergo in
tuo corpore libertas,
quae in se habet veras magnasque
non quibus homo mortahs intlatur, sed ex quibus
divitias,
Deodomus delectabihs iabricatur. « Apud Deum enim,
w ubi nou est servus neque Jiber-, » ille veram domuni
Deo aedificat . qui jjonam conversalionem in Dei timore

conservat. Quanium existimo, fratres, donante Domino,
pauperibus, humilibus, servisque respondimus, ut agnos-
cant £edil]care se debere domum Dco non extra se , sed in
se. êrunUamen quia et divilum et pnupcrum , ct subli-
mium et liuujihum , cl doniiuorum ct seivorum itcrvi ni-
î,
» ISBl, iXVf, 2, — - a.Miif. -it, al.
IN DLDICATIO.NE LCCLI-SLE , SER.MO X. 4^9
mus in Christo, quia ipse hoc praeccpit, qui primum
Jioc fecit, « Qui cum sit vcrus dives, pro nobis pauper fac-
» tus est, ut ilJius paupertate nos divites Ccsemu^^ ; » cum
sit vcrus Ailissimus, » Humiliavit semctipsum pro nobis,
» factus obcdiens usque ad mortem , mortem autem cru-
» cis- ; » cumque sit vcrus rerum omniuni Dominus, sc-
metipsum servus fccit ,
quando formam scrvi non solum
pro nobis, \crum cx uobis accepit. Mrgo quia in (lliri^lo
servi omnium sumus, sicutpaupcribus, liumilibus, et

servis, ita divitibus, ct sublimibus. ct dominis debemus
servitutem no.>tri rcdbibcre scrmonis. Facilius cnim solet
ct divites facullas intlare, etsublimcs dignitas vcntilare.
et dominos polestas cxtollcre. Proinde ipsi sunt soHicitius
instrucndi ut sludium quod babent in construendis Ec-
clesiis adhibeant semper operibus bonis, domiim(jue ve-
ram D( o in semetipsis .Tdilicent cujus sancta icdificatio ,
nuUa vetustate concidat, nuila rcprchcnsione succumbat.

Yos crgo nunc alloquimur, vos in charitatc ipsius noslri
acdificatoris liortamur, qui divitiis al)undatis, qui hono-
ribus excelhlis, qui dominatioiie poteslalis gaudetis.
Ciiram gerite . ut domum Dei udificelis in vobis non la-
pidibus, et lignis, sed moribus sanclis. 'falis aulem erit
icdidcatio vestra ,
qualis luerit operatio vcslra. 1'rincipa-
liter ilaque cstolc stabilcs iii l'iiii(l.iin<nto . et permanele
al)ur\daiitiani
in Christo. Deiiidc conlia ipsain copiaiii, ct
cordc cantciaiii. I unc
vcslram ciislodilc congiuaii! in
ciiim adilicatis Dco verani doiiium si nulluin patiamnu .
Kugile superbiam si non

vc>,liie aniniic detrimcnlum. ,
Nolilc spcrare iii iiKcrto divKia-

vullis pali ruinam; >
u rum\ el stabilc sempcr liabclisicdilicii liiinamciHum.

>^
-
sempcr in opcribus Imnis ut noii deslrnc
Divilcs eslole ,
ifdificalioni veslra' proliciaul. l-slolc piom

lioni. H'i\
'
i C...r viit, f). — ''
l'liilij>. II, «.— •'' li'" *'. <"
ad misericordiam , et nolite esse faciles ad rapinam. Fa-
cultas vestra non sit violenta ; non sit
dignitas vestra
siiperba; potestas vestra non sit injusta. Omnes ergo fi-
deles aedificate domum Deo bene vivendo. Attendamus,
fratres, quid nos beatus Petrus admoneat, et quomodo
nobis curam liujus aedificationis injungat. Dicit enim :
« Et vos tanquam lapides vivi superaedificamini domus

>^ spirituales''^. » Ecce, fratres , in ista Ecclesia, quam
cernimus , quomodo nobis placet lux, novitas, et firmi-
tas. Proinde domus Dei sumus bonis operi-
et nos, qui ,
bus luceamus, Veterem liominem deponamus^, » et no-

«
vum laudabiliter induamus firmitatem quoque sanctae ;
habeamus. Ecce videraus

charitatis indefessam jugiter
columnas, quifcus sunt superpositi parietes, videmus
etiam lapides in aedificio sibi invicem coliaerentes. Qni
sunt in domo Dei columnae, a quibuslapidum miiltitudo
portatur , nisi viri spirituales
per quos multitudo fide- ,
lium guLernatur? Qui suntlapidesmutua sibi connexione

conjuncti , nisi omnes fideles ,
qui sunt unitatis vinculo
coUigati, qui babentes animam unam et cor unum in
Deum , aedificant in semetipsis Deo habitaculum sempi-
ternum? Conjungantur crgoJapidesvivi lapidibus vivis in
sedificio domus Dei adhaereant ; sibi invicem sancti lapi-
des , et insolubiliter socientur non admixtione calcis , sed
dulcedine charitatis. Quisquis ergo intras in domum
Dei , domus Dei custodi fidem tene unitatis
esto ; ,
Eccle-
siae charitatem, « Dechna a malo, etfac bonunv'^. » fuge
avaritiam , dilige misericordiam , fugc fornicationem
dilige castitatem ; etsi nondum potesêsse 'in""domo'Dei
columna , ut onus muhorum lapidum portes esto lapis ,
adhaerens lapidibus, ut in aedificio perseveres.Eonum est
quidem , ut aedifices Deo etiam visibilem domum in jure

I i l'!'tr. II, 5. — 2 Ephes. iv, 22, — 3 psai^ xxxvi, 28.
IN DEDIGATIONE ECCLESIJ:, SERMO X. ^7 l
tuo, in solo tuo , in praedio tuo ; sed mullum nielius est

ut aedifices Deo domum invisiLilem in animo tuo. Extra
te est domus orationis humanae intra te sit domus ora-
.
tionis tuae. Hic frequenter.habeto illam, et in te jugiter

porta : ibi te Ueus tanto exaudiet libentius quanto in ea.
dignatur licentius habitare. In corde ergo tuo domum

Deo semper ipsam munda, illam Deo praepara,
aedifica,
ubi et tu Deum semper possis habere praesentem et ille ,
te salubriter audiat orantem. Cui est honor, ctregnum,
et summa potestas in saecula saeculorum. Amen.
FINI8 TOMI CENTESIMI VIGESIMI-NONI.
,
fc^%.^«>V^^«
ANNOTATIONES.
ANNOTATIO (l) UNICA pag. 64-
Quanti solidum aureum vendiderit non declarat ; intel-
ligiautem potest ex jNovella Yalentiniani xxv, inter Theo-

dosianas , qua cautum est , iVe unquam intra septem
millia nummojum solidus distrahatur. Cassiodorus sex
olim millibus venditum docet lib. i. Var. ep. x. Sex ^
inquit , millia denariorum so/idum esse voluerant.

Folles sereos dicit, non argentcos. Argentei enimfolles
centum pars solidi exiguanon cssent, Ut dcnarios ergoap-
pellabant, tum argenteos tum Lcrcos : sic folics alii argen-
tei fucrunt, alii aerei. Follium aereornm valor, aut idem
fuit ac nummorum, seu denariorum, quorum sex septemve
millia in solido censebantur, aut utriusque generis non
magnum discrimen. Folles autem argentei Augustiniasvo
quid valerent, icstimari potest cx l.ege in. Cod. Theod.
dc suariis ,
quee porcinec prctium in singulas hbras senis
folhbus defmit, et ex iis quoe in hb, xxii. de Civitale Dci
c. viii. narrantur de F^lorentio sartore Hipponcnsi ,
qui
grandem piscem trecentis follibus vendidisse dicitur. Dtro-
bique enim congruerc omnia possunt, si pro fohibus as-
ses sive sohdisumantur monetic nostrae Gahicanse, Nam
,
etporcinae in singulas hbras sohdorum scx justum fuerit

pretium et grandem pisccm trecentis assibus nostris vendi
nihil cst absurdi. Quo fit ut folhuni et sohdorum nostra-
tium valorem cumdem conjicere hceat, vel aiUnem. Vc-
rum haec de fohe accipienda ,
quatenus certum nummi
gcnus significat. Fohis enim nh?c sunt iii rc pccuniaria
notiones, quas ad rem hoc loco non faciunt. SIRM,
X
INDEX
TOMI CENTESIMI VIGESIMI-NOM.
SERMONES DE SANCTIS.
P.gin.
SsBMO cccLXxvi. Dominira in octovis Paschs. 3

cccLxwii. In Asceiisione Dnmini. 7
cccLvxviii. Iii (iif Fi nterusles. lu
ccCLWix. Iii Niitivitate Joiinniii B.ipiisto.' , I. la
cccLxxx. In NHtivitate Jounnis Bii|)lis(ae , 1 1. i3

cccLxxxi. De Naliili iipostolorum Felii el Pauli. at>
CCCLxxxii. De suncto Stepliiino. ^9

'>4
r.ccLxxxiii. In (lie anniveisariii orilinationisepiscopalis.
GCCLXxxiv. Ue Tiinitute, sive des Seiipiuris veteiibus el uovis
eontru Ariunos. -V
cccLXxxv. De ainore hoininis in liominein. 4'
cccLXxxvi. De dileelione inimieoruni. 4*

cccLwxvii. De «nncptione pioximi. ^*
^**
cccLXXXViii. De riicieiulis leemo».jiiis, I.
t
cccLXXXix. De fiieundis eleeiiiosyiiis, II. ^9

ccc\c. De r.uieiiilis eleemojnis, III. _
6S
cccxci. Ail Jnveni'S.
ccc\cii. Ad roiijuûtos 7i
"
icoiciii. De Fieiiiteiitilius.
''^
ccotciv. De Nul.ili S.S. Ferpitu.eel Felicilnlii.
Sermonum »oncti Aunu^lini (luoruindnm (|ui udliuc de»lJeriiutur fra<-
iiicnta reperlu iii collecluiiei* Eu^Npii, Bedur, riun, «c Jj^.iin»

86
noDlOnOB E. cliSiiH diuciini.
Aicraiioa* Domiui. W. "•
Srtmo ijuiii Autusiini (icoxcr, Dt
y
474 INDEX.
SERMONES RECENS EDITI A MICHAELE DIOINYSIO.
Piaefalio. »21
Skrmo I. De Cerco paschali. i53

II. In Subbato sdncto. >39
III. De Sacrainento altaris ad infantes. i48
IV De Paschale. »5»
V. Iierum de Paschale. i54
VI. Ilem de S^Hcramento nllaris ad infanles. i63
VII. De Paschate. »67
viii. In octava Paschatis ad infaiites. 170
IX. De Psalmi cwii. vers. i. CortfUemini Domino ete. , ij5
X. De Psalmi cxlix. vers. 1. Cantate Domino canlicum no-
vum, etc. 179
XI. In natali Joannis Baplistae. 184
XII. In vigdis aposlolurum liêtri et Pauli. 194
XIII. In Katali Laurenlii inarlyris. 201
XIV. In iNaiaii Cypiiani martyris. 3i4
XV. Ileui in Nalali Cypriani marlyris. 220
xvi. In Natali Marlyrum Scillilanorum. 226
XVII. In soleninilale SS. Machabaeorum. 23.'?
xviii. Iq Nalali Quadrali marlyre. ^ 248

XIX. De verbis Aposioli I. Gor. xii, ver»-3i. Supereminentem
vobis viam demonslro , etc, »58
XX. De verbis Psaimi xxxviii, vers. i-5. Dixi : Cuslodiam viat
meas, etc. 277
XXI. De ve;bis Psahni xxxiii , vers. 1. Exultale, Justi, Do-
mino, etc. agS
XXII. De verbis Psalmi Li, vo.rs. 18. Speraviin misericordia Dei. Tioj
xxiii. De verbis Ps.iliiii cxlv, i. Luudabo Dominum in vila
mea , etc. 3 1
XXIV. De verbis Evangelii Luc. xvi, vers. ig-Si. Homo quidam

crat dives , etc. 3 1
XXV. De verbis Evangelii Matlh. xn, vers. 4i-5o. Ecce plus

(fuam Jonas hic , etc. 33?
INDEX. 4/^
SERMONES X RECENS EDITI AB OCTAVIO FRAJA

FRANGIPAINE.
De.liralio Pio Papae VII, 35S

Piaeliquiiini cililo: is. 353
Skhuo I. De (lecem pl-iîs. el decem praeceptis, qux per Mosen dala
sunt populo Judaeurum. 566
II. De proprio Natali. Sgo
III De ri>ntem|>lu lemporalium rerum. Sgg
IV. Do iSatiili Doiiiini. 4*5
V. H.ibiiiis Cailhagine ad Mensam B. Cypriani sexlo Idus
Septemliris de eo , qiiod Apostolusa Galatas dicit : Fratres.
si piaeocciipalus fueril bomo in aliquo delicto , tos qui spiri-
tiidle» , eto. 4^
VI. De pluribus Martvribus. •*9
*ii. De siincto Joanne Baplista, 444
VIII. De Saiiclo Joanne Bjptisia. 45»>
i\. Dc Evaii(;elio Lucae, c. xvii. Dimitt», »t dimitUtur tit>i. 4^6

X. 1 n Dedicalione Ecclettia;. 4^^
Annolatio unicd. 47*
EXPLICIT INDEX.
474 INDEX.
SERMONES RECENS EDITI A MICHAELE DIOISYSIO.
P.aefalio. »2i
Skrmo I. De Cereo paschali. i53

II. In Sabbalo sancto. '39
III. De Sacrainento allaris ad infantes. i48
IV De Paschale. »5a
V. Iierum de Paschale. *54
VI. Ilem de S.icramento nllaris ad infantes. i(>3
VII. De Paschate. 167

viii. In octava Paschalis ad infaiites. 170
IX. De Psalmi cwii. vers. i. Confilemini Domino elc. , ijS
X. De Psalmi cxlix. vers. 1. Cantate Domino canticum no-
vum, ete. »79
XI. In iiatali Joannis Baplistae, iS4
xii. In vigilis aposlolorum Pelri et Pauli. 194
XIII. In Katali Laurenlii marlyris. 201
XIV. In Nalali Cypiiani marlyris. ai4
XV. Iteui in iNalali Cypriaiii martyris. aao
XVI. lu Nataii Marlyrum Scillitunorum. 326
XVII. In solemiiitale SS. Machabaeorum. 255
XVIII. Iq Natali Quadrali mart)re. , a^S
XIX. De verbis Aposloli I. Cor. mi, vers- 3i. Supereminentcm
vobis viam demonstro , etc. a58
XX. De verbis Psalmi xxxviii, vers. i-5. Dixi : Cuslodiam vias
meas, etc. 277
XXI. De vpibis Psahni xxxiii , vers. 1. Exultate, Justi, Do-
mino, etc. agS
XXII. De verbis Psalmi Li, ve.rs. i8. Hperaviin misericordia Dei. 'ôj
xxiii. De verbis Psdlini cxlv, i. LauJabo Dominum in vita
mea, etc. 3i 1
xxiv. De verbis Evangelii Luc. xvi, vers. i9-3i. Homo quidam

crat dives , elc. 018
XXV. De verbis Evangelii Matth. xn, yers. î-So. Ecce plus
(juam Jonas hic , etc. 33?
INDEX. ^7-
.SERMONES X RECENS EDITI AB OCTAVIO FRAJA

FRANGIPAISE.
De.liratio Pio Papae VII. 353

Piael'iquiiini eililoMS. 355
SKauo I. De (leccm plagis. et decpm praeceptis, qux per Mosen dala
siint |)o[>uln Judxorum. 366
II. De pi oiirio .Nalali. Sgo
111 De ccintcm|itu temporalium rerum. S99
IV. De Natiili Doiniiii. 4>^
V. Il.ibiliis Caitliagine ad Mcnsam B. Cypriani sexto Idus
Se|)lem!iris de eo . qiiod Apostolusa Galatas dirit : Fralres.
si j>iffioccii[)alus fueril liomo in aliquo delicto , tos qui <piri-
tuulcs , elc. 45o
VI. De [iluribus Martyribus. 4^9
VII. De siinclo Joanne Bnptista. 444
viii. De Saiiclo Joanne Uapti^ta. 4^0
IX. Dc Evaiitêlio Lucie, c. xvii. Dimilt», tt dimitUtnr tlii, 4^^
X. In Dedicatione Ecclesiac. 4^5
Annotatio unica. 47>
EXPLICIT INDEX.
/
BINDING SECT. APR Q ,980
PLEASE DO NOT REMOVE

CARDS OR SUPS FROM THIS POCKET
UNIVERSITY OF TORONTO LIBRARY
BR Augustinus, Aurelius, Saint,

65 Dp. of Hippo
A5 cOpera omniaa
1835
t.22

Augustinus. Opera Omnia. (Caillau, Guillon Ed.) 1835. Volume 22.

Загружено:

Сведения о документе

Оригинальное название

Авторское право

Доступные форматы

Поделиться этим документом

Поделиться или встроить документ

Параметры публикации

Этот документ был вам полезен?

Это неприемлемый материал?

Авторское право:

Доступные форматы

Augustinus. Opera Omnia. (Caillau, Guillon Ed.) 1835. Volume 22.

Загружено:

Авторское право:

Доступные форматы

lOO

SS. ECCLESI/F. PATUUM

PATRES QUINTI ECCLESIAE SAECUII

KvvT» vxariVQnE , BiBi.ioroi.4H ;

Apud BIBLIOPOLAMy ci'i sohen galuce ;

tQCitrt roun la fvbucatioi? ses bons livres

Pvuc des SainlsPcres , 16 ;

AiUD MASSIE ET JEAN ,

Via vulgo dicla dii Pout-Mort^Hii , 2.

[•AniSllS-E TyPOGnAPIJEO BOLr.GOGNE ET .MAIiTlKET

$S. ECCLESIyE PATRUil,

NONNULLISQUE CLEUI GALLICANI PRESBYTEIIIS.

TOMUS CE.NTESIMLS VTGESLMUS iNONXS.

I. AiDiviT (".liaritas ^ cstra , cuin sam lum I''vangr-

tljsinis, si Uium toj,'ilavi'ris. Miium tnim fssrt si solus ,

liomo hoc lecisset. llrfl r ail omnipotentiam , non ail

' Alia» de Tcmpore i6... — * Jo.iu. x\ , 19.

scias quia vera caro fVicrat, cicatrices tangcndas mon-

januam clausam intrare, sic non est naturfc corporalis

nosse lioc omnipotentiac fuisse? Et Pclro dcdit. Qui quod

credamus, crcdcntes obaudiamus, obaudientes speremus

juvcnes , adolescentuli, omncs infantcs. Una cjuippe il-

Yetus bomo noster dictus est Adam ex quo nascimur , :

novus homo Cliristus, per cpiem renascimur. Isti ergoet

si dici potcst, quando nascuntur, nova vctustas.

tanquam dc nido vohant Necesse est ergo , ut parturien' :

SERMO CCCLXXVI, DOMINICA IN OCTAVIS PASCH^. 5

frumenti in rcsurrcctioue dcsidcramus, borreum in

etcontemnentium quibus conjungantur isti. ncscimus.

Ouid autcm vclimus. ct ipsi sciunt ulriini tlc iiiis ^ota :

nostra complcantur, bumana ignorantia suilicitudinc fa-

Admoneo ergo vos sancla gcrmina adnioneo vos iiovcl- ,

lae in agro Dominico plantcne, nc dc vobis dicalur quod

uvas, lecit aiitem spinas^ » JJotrum in vobis invcnial

qui botrusj)ro nobis calcatus est. IJvain lertc , hcnc m-

« 5^'eque qui plantat, est aliquid, neque qui rigdt, sed

inodo audiatis modo inspicit quomodo timeatis aut

jam timcre incipiatis; cum ad vos ille agricola venerit,

):> meum et corona mea , omnes qui stalis in Domino^. »

IV. Fratres , fdii dulcissimi , filii cliarissimi , imita-

simi? Scio, inde dolco , inde timeo. Jam tu si dixeris

caput dolcbit. Dicturus cst tibi vicinus tuus aut vicina :

Est bic incaiUator, est bic remcdiator, et ncscio ubi

tibi Et cgo baptizatus sum. Fiunt angebdiabob, mem-

bra Cbristi. Quia ipsum possidet inimicus^ traherequae-

ravit. Idcoloquor, idco contestor ideo nontaceo, ideo ,

vestimenta mca cxcutio, ideo in tribunali Dei mei excu-

1 Cor. 111, 7. — 'i

SERMO CCCLXXVIf, IN ASCENSIONE DOMINI. ^

vobis : non perditis csetera perditis. Ecce

videamus si exilaratis paupcrcs hodie horrca ipsorum ,

vos estis, ut dct vobis Dcus undc dctis, ct dimittat quod

nor et gloria in saecula steculorum. Amen.

DrLKCiissMi fralrcs, dc Vcrl)0 aHcrno <[uis tcniporalc

polcstalcs, laiidant c(X']i luminaria, laiidant sidcra. ul

potcst Jaudat ct tcrra : non iil dignc laudct, scd nc sc

sapit cum (|iii alliiigil a liiic iis^pic ad liticiii loilitcr. cl

> Mallli. VI, iJ. — '^Uiiil la. — -i

Quse sunt spatia quae non babent omnipotentem, quae

Si verbum cogitas, niliil diximus. Sed ut de se bumiles

in bac forma mortuus est, in bac forma mortcm vicit ct

ascendit. Quis est isle rcx glorise, propter quem diclum

quid boc? « Ut introeat rex gloriae. » Expavescunt :