Академический Документы
Профессиональный Документы
Культура Документы
.
'^^
Sv
\v y ^
vV \i
\
'.<
PATItES QUI.M 1 fXCLESI* S«CULI.
SANCTUS
AUGUSTINUS.
TOMUS XXIV BIS.
S.-CLODOALDI, F. TYrOGRArHEO BEUN-IMANDAR.
SANCTI
EDITIO NOVA.
ICCURANTIBUS
D. A. B. CAILLAU,
CANOMICO IIONORAKIO CENOMANENSI ET CADCRCESSl ,
PARISIIS,
APUD PAUL MELLIER, BIBLIOPOLAM,
PLACF. SATNT-ANDRE nES ARTS, 1 I ,
1842.
«»
r*^'
»u
SANCTl AURELII
AUGUSTINI
HIPPOINENSIS EPISCOPI 1" w l *)y:5
^ 1
OPERUM
PARS IV.
OPERA ORATORIA.
CLASSIS VI.
SERMOAES INEDITI.
(SUPPLEMENTIJIII II.)
PARS II.
cxxxi, Bis.
a4
^^^AtA
im'
Lzii-
»
SANCTI AURELII
AUGUSTINI
HIPPONENSIS EPISCOPI
SERMONUM INEDITORUM
CLASSIS III.
SERMONES
DE SANCTIS.
•M VMVVVVVVVVVVVV V«M*VV«V%^VVVVV« VVVVVVVVV VVVVV\ VVV VV\ VVt «VV VVX. mVVVVVM VV\ MA VV< VV VM vv>
SERMO LXIII.
SYNOPSIS.
Catliedrae sancti Petri maxima laudatur auctoritas.
' i'sal. I, r.
' i) Cod. indeptus. — (2) Sic cod. cxlih ; cod n, qiioqiie noii est illa. —
(3) Cod. cXLin addil : Beati iUi qiii de nefnndis actibiis, tanquam de ma-
rinis fluctihns , et sic eoncluditiir; uiide videtur hoc uon esse nisi fragmen-
tum.
,
SERMO LXIV.
SYNOPSIS.
Sed cum non possis occurrere , sensu vero tuo contine te.
« sed pauci sunt qui pergunt per eam^. » Non enim aliud
t Act. IX, 5.
(i) Cod, sit. — (7.) Id. qnos, et Ae\t\ie pnssione. — fS) Id. sine sensu
non cniin iniiniciis tantiim, sed iit non ctiain blanJitits est. Ul |io!uimiis,
(i) CoJ. vincere. — (2) Id. qittx comparatio homini. — (3) Id. exultabat.
— (4) Ueesl tu in cod, — (5) Cod. enim, — (6) Cod. abundabit gratiam.'-^
(7) Id, insuhabimus, — (8) Id. quo,— (9) Vide Serin. 329, n. a.
S. AUGUSTINI EPISCOPI
SERMO LXV.
In Natali Martyris Quadrati (i).
k; J .([.
Hic senno ,
quieridtur ex Cod. Cnss. xvii , fol. 3 18, ita
Angustinum sapit , ejusque cogitationes et dicendi modum
refert , ut ne dnhitandiquidem locus supersit quin sit genui-
nus beati Doctoris fructus. Non solum codex nomen kabet,
sed et tempus indicat, quo dictus est ; omnes senlentice Scrip-
turaruni citantur modo conformi cceteris sancti Augustini ci'
SYNOPSIS.
fectibus currimus.
II. Via ergo nostra ambulantes quaeiit ; tria sunt ho-
minum genera ,
quae odit , remanentem , retro rcdeun-
tem, aberrantem. Ab his tribusgeneribusmalis, Domino
adjuvante , vindicetur et defendatur gressus noster. Jam
vero cum ambulantes sudamus (i), alius tardius am-
bulat alius celerius
, ambo tamen , ambulant. Exci-
tandi sunt ergo remanentes , retro redeuntes revocandi
sunt , errantes in viam ducendi : tardi exbortandi , ce-
(i) Sic codex; credo quod legeuduin sit, noa sudamus, sed suni duo.
,
10 S. AUGUSTINI EPISCOPI
Icres imitandi. Qui non proficit , remansil in via ; qui
forte a mcliore propo.sito dcclinnl ad id quod d( tcrius
(i) Hic loguntiir qii.-edatn verba, (]iiae utpote miiti'aa«t imniutala nulliim
sensum afferuut, videlicet : Cmn tardis sit nobis, scd a celerihus ratio ctim
ambtilantibiis. Tamen. — (i) Cod. inale extent. — (3y Sic B. .\ugustinus
citat lianc Aposloii senlenliam, ut viJere est Scrm. cr.iv, n. 4;Tiact. iv io
(r) Cod. peregrinari. — '2) Vide Serm. cclxi , n. 3. — (3) Vide Tract.
IV, iii Epist. Joau. cap, 111, n. 6. — (4) Vide lib. de Gratia et libero Arbi-
(rio,a. I, et Coatraduas EpiitolasPetiliaai, lib. 111, o, aa.
12 S. AUGUSTINI EPISCOPI
tus viator. Qui nondum perfectus est perventor, perfec-
tus viator bene accedit bene ambulat viam tenet ; sed
, ,
lummodo arcani fKri debuisse ex liijuis setim. Exod. xxv, ro. — (2) Hae
forte redundant ex copislarum errore, melius legerelur : Audmt vocatorem,
teciitus fst salvatorern.
,;
(i) Vide Serm. cccxviu, n. 11. — (2) Cod. yuid. — (3) Vide Serm.
cLix , n. 6 et 7, et Epist. cxlv ad Anastasium, u. 5. .
,
l4 8. ACGDSTINI EPISCOPI
» ad iniquitatem , » cura delcctationc isla fecisti ita de- ,
bas , et currebas ;
paratus eras exhaereditari , et ab ilHus
pravitate non separari. Quid dicturus es ? Hoc a te exigit
justitia ,
quod de te habuit immunditia. Audistis Evan-
geUum : « Non veni pacem mittere in terram, sed gla-
(i) Deesl iii coJ vox /loii \As ie|)elild, (|uaiii exi^ii -iiiiii^. — (,?) Hi:
mendum irrepsisse credideriin, veljeiiic[ue legenduin , cii/icnu'o repre/ie/i:v-
res , excogila q/dd tibi dicai Aposloius, elc. — (jj Cuilc.x riJiciile : Dc caclo
tibi pv/ident pcdes. — ^4 j CoJ. nialaiii babtt piUKtonini disposilioiieiii
iiempe : Et hi occessemnt ,
quo i/li re/nanseni/it; accc<se/iint /li nd /ii-
cxxxi his. 3
l8 S. AUGUSTIJNI JiPlaCOn
^i) IJ. coiifessus — {%) Id. j)('i pciani veni.et quotl poUicilur. — {Z) Id.
assertiones, — (.', >
Id prudenlice, — (5) Id. qnid ertiin dicent non habe-
SBRMO LXVII, IiN NATALI MAKTYRIS QUADRATI. IQ
SERMO LXVII.
SYNOPSIS.
3.
:
20 S. AUGOyriNI EPISCOPI
niiseratione perduxit et donavit nobis hoc gaudium ,
,
(i) Cod male in cujusvii <rgo nomine vos, — (a Vide Serui. ccxci.
D. 3.
SEIIMO LXVII, IN NATArj JOANNIS BAPTIST.f; III. Ql
autem Domini ei dirit quod ei sit filiusnasciturus, ille ,
non credidit. Quis rogat sine spe ? aut quis non credit in
spe ? Si non speras ,
quare petis ? Si speras ,
quare non
credis?
Interea Elisabeth conceptum portabatinfantem ;
III.
sibi (2).
suam ostendat Do-
VI. Agnoscat servus humihtatem ,
• Lnc. m, 16. — 2 Joan. 111, 3o. — ^ld. i. i5. — * Luc. lu, 16,
SERMO LXVIII.
Hic seivio e.r eodew cod. Cass. cxxiii, /b/. i48, eriitus
in midtis snnctiun redolet Augiistinum , ciii tribuitur sicut et
prcccedens . jSihil occiirrit quod hujus authenticituti obstare
uideatur. Codex in phiribus deficiens deprehenditur; menda
corrigere, ut liciiit , tentaviinus ; Lector judicabit. Locusejus
postprcccedentem cuni niimero in ISatali Joannis Baptistcew.
SYNOPSIS.
apud Gentes antea, aut aqua aut via, ubi homines fal- .
(() Cod lial)ul sine sciisu patulce faiices. — (aj Cod. Ciiristi tnlis. — (3)
Senticosii vox , id est aspera ; sic apii:. Lucil. Stuticosa i'erba. Vide
Serm. cxcvi, Append., n, i. — '4) Cod. male invenit. — (a^ Cod.
eliditiir.
q6 S. ADGUSTINl EPISCOPl
(i) Cod. aperiit. — (2) Sic cod. Forte pro ahi legendum esl cet'i. et vir-
» sterilis ,
quae non paris; erumpe et clama quae non par-
» turis ,
quia multi fihi desertas magis quam ejus quae
.
(i'j Vide Serm ccxr, n. 4, — Ta) C.nd. inale minisceritim. — (3i lu Vul-
gata Ipf^itiir : Parturivimus Spirittim; saliices noti /ecimtis in terra , elc.
SS S. AlJGUSTINl EPISCOPI
SKRMO LXIX.
In Nntali saiicli Joannis Baptistae V.
SYNOPSIS.
rem.
]]. Quid ergo est , cum hsec ita sint (i) ,
quid est ,
30 8. AllGLSTINI EPISCOPI
32 6. AUGUSTINI EPJSGOPl
V. Viclenius (
i
) crgo , dilectissinii , ha.^c Christianis ct
Sanclis tantuninioclo convenire, c|ui peccala sua in bap-
lismo confitenlur et post baptismum emenclarc salagunt,
quorum propositum poenitentia est , cjuorum vila confes-
sio ,
quia incessabilitcr se pnrificantcs, cjUoticHano bap-
lismo lavantur; c^uod ut iaciatis horlor et obsecro , et
SERMO LXX.
SY^OPSIS.
(i; Cod. ratione. — '2) Deest boc verbum in cod. cxxiii. — (3) Id. cod.
perscquiiur, — (4j Cod. vm rcfuhisset. — (5j Cod. cxxiii onenuur. —
(6) C )d. Mii crudelicate ; hoc plirasis membrum deest iu cod. cxxiii. — (7)
CoJ. cxxill gestinnt stagni veljlumiuis aquis pnritatem munilare. — (8) Id.
cxxxi bis. 3
34 5- AUGUsnNi EPiscon
Apostolus Paulus (0 hoc dicil : « Geulcs (]ua3 legem
» non liabenl, naturaliter quse legis sunt laciunt hujus- :
doceam ,
januas temporum et metas breviter exphcabo.
Duo sunt anni solstitia, asquinoxiis duobus interpositis
separata. Unum solstilium hodie geritur ; alterum
autem(3i octavokalendarum Januarii (4) die similiter
celebratur. iEquinoxium vero unum est octavo kalenda-
rumOctobris die (5) ahud octavo kalendarum Aprihs ;
(i) De koc saucti Paiili testlmonio vide lib. iv coiitra Pelag. n. 2.3. —
(2) Cod, cx.xiii conlghe. — '3) Cod. viii ma.\e aine. — (4) Cod. c.wiii Au-
lendarum faiiuariariiin; cod. viii haicnclas ,.dies naCn/is . Domini celebratur
simHicer. — (5) Cod. cxxiii kalendariim octobriuin. et iioii Iiabel die ; cod.
\m kaiendas , et .';ic deinccps, — (6) Cod, cxxui constitutiis. — (7) Vide
sancti Augustiii. Serm. cxcvi, nnm 4. — (8) Cod. cxxin ms\i' coiiceptns,
— (9) Sic cod. cxxiii; cod. viu tempora etiam obstquuntiir.
;
(i) Sic cod. viii ; cod. cx.\iii lu^c suiit inciitii si/iyii/onun. — (2 Cod.
cxxni incipit. — [3) Cod cxxiii tautiim. — (4) Codd. qnein. — (5) Cod.
cxxili ,
quem lyos hodic natiiin solvm. — (6) Cudd. iilla. — ,
n) £od.
cxxiii aut; cod. viii arte. — (8 Sic cuJ. t:.v\iii; lod. vui nos. — (9'
Cod. cxxiii noii habet horis. — (xo) Id. malc Ikvc irrituin. — (11) Deest
vox nataleni in cod. viii ; deest aiiteni vox Jonnnism cod. cxxiii — (12^
Cod. cxxtii (estimat. — (i3: Decst vox ChriMiis iii cod. \iii. — (14) Dcett
iste in cod. cxxni ,
qiii dcind»? liabel haptisma.
3.
36 S. AUGUSTINT ErTSCOPT
iiiajor cst ille qiii susccpit (i). Denique huTHilitatcm
dantis advertite, ut accipientis possilis agnosccre vciita-
lern , eodem Joanne [^) dicente : « Qui post me venit (3),
» meest; cujus non suni dignus solvcre corrigiam
fortior
')calceamenli. Ego quidem baplizo vos in aqua ipseau- ;
16, 17.
(i) CoJ. viri sitmpsic. — (2) Id. evangelistn. — (3) Id. addit in-
qitit Joainies. — (4) Hic mendose hai)et cod. cx.\iii veiiit Johes , idem
Johes : ecce. — (5) Cod. c.Kxiii veniet. — (6) Id. et patilo post. — (7)
Deesl hoe membniru in cod. cxxiii, qui addit et aiite respondit. — (8)
Deest \o\ dicens in eod. cxxiii. — (9} Cod. cxxiii in aqiia. — (10) Cod.
viri maie addit est. — (i 1) Id. male descendit. — (12) Deest ei iii cod.
cxxiii , et deiiide sanciiis. — t3) Cod cxxiit in eiiin. — (14) Cod. cxxiii
hic est ergo baptismatis sacii dies. — 'i5] Id. male deceat adorare. —
(16) Cod. cxxui et ne aliqiiis vos a Jidei dcjiciat ratione. Hic cst, inquam,
sacri baptismatis dies ,
qiiem vos oinnes ignorantes aqtiis mendacibtis exer-
tetis, Dct vobis sacrosancti baptismatis Dominus 'veniam ,
qtiia ignorantes
SERMO LXXI.
SYNOPSIS.
• Apoc. .\xi, I 3.
(1) .Sic codil. ctv <t cxr.iu; cod. ii non habel sanctam devocionem. —
(2) Sic codd. II el cxi.iii ; cod. cix non habet in. — (3) Yide Augustin.
Serni. rcxc\ iii, num. i, el coxcix, num. >.. — (4) Siccodd. Forle legonduni
vfritatis. — (5) Hfec et seqiientia leguiilur in cod.ci.x, sed de-.unt in caeteiis
codd., iisqiie ad hjcc ve: i>a elegerunt ambo.
4o S. AUGUSTINl EPISCOPI
beali.ssimus Paulus , novissimus quitlem Apostolorum ,
(i) Sic codd. cix <t cxLiii ; cod. u illi, — (ajSic cod. cix ; ceteri iioii ha-
benl siciit modo cnntavimus, — [3) Sic cod, cix ; enim deesl in cffilcris. —
(4) Sir nod. cix ; cjeteri codd. ponerentur, — (5) Sic cod. cix; caeteii uihil
adduDt.
•ERMO LXXII, IN NATAtl SANCTOR. AP. PETRI, KTC. ^l
SERMO LXXII.
SYNOPSIS.
(i) Commuiiis est sententia sanctos A.postolos eodem anno, sicul et eodem
die passos fuisse. Vide tamen eamdem opmiouem ia Appeud. Seim. cct,
Qum. 4.
42 S. AUGCSTINI EPISCOPl
perillustres (ij communem sibi sacrarent diem iii quo ,
SERMO LXXIII.
SYiNOPSIS.
(i) Dcts! rctis iii codd. — (j Cod. tix sic. — (3) Sic cod. cix; enlm
deest iu cod. cxi.iii. — (4} \ix.i vciba erga timoreni Dei disuiit lu cod cix.
— (5) Det-sl in aj)ud codd. — (6) Sic cod. cix ; cod. cxliu reddidit;
deiude cod. cix male quod si. — (7) Sic cod, ctx ; cod. c\i.iii culpabilis,—
— (8) Cod. cix male indocibilis.
,
(i) Sic cod. cix ; haec verba et soUdam desunl iii cod. cxtiii. — (?) Sic
cod. cix ; cod. cxliii hic. — (.i) Cod. cix addlt iteriim et anle humani.
— 4; Cod. c.\Lxii in. — (5) Sic cod. cxlhi; coJ. cix et. — (6J Sic cod.
cix ; cod. cxr.iii et siiie si. — 1^7) Sic cod. cix ; cod. c\i.iii redcleret.
46 S. AUGLSTINI EPISCOPI
noncssct mirum a Deo gestum ,
quod et ab liomine vi-
clebatur effectum.
II. in boc saeculo tanquam in aliquo mari
Et quia
positi inquo utique et spiritualium nequiliarum
sumus .
( i) Cod. cix tuibiiiinern. — (2) Sic cod. cxt.m; coi. c\% saliim hoc, (\aoA
etquodam modo aiimilli posstl ex Cicci. pro Cxeiiia cap. 3o. — (3) Sic. cod.
clx" cod. cxLiu /«^''«f«^'/w — \j .Sic coJ. c\li;i ; cod. c\\ peiibiinus. —
(5) Sic cod. CT1.111 ; cod ci.\ n Doinino. — (6) HiTPC el sequenlia iisqne ad
SERMO LXXIV.
Bib/. Lanrent., I^/uf. xvir, cod. xli ,Jo/. ioo,* 2° ej; eadeni
Bib/., P/ut. xxxi sinist.., cod. xwni ,
/b/. 54 b ; 5° e.v /)ihl.
SYNOPSIS.
(i) Sic cod. cxLiii ; (-.'eteri qiKeqiie. Anlea rod. iv uon habet beatiim. —
(2) Sic c d. iv; cjBleri 'ecf[ii^set. — .!) Sic cod. cxliii; caeleri in AJam.
14) Sic cod. cxLiii ; cte eri iisitniitm , ct antea circumvenit. — (5)
Sic cod. IV; cieteii ()cssii'.ie Dominiis. — (6^ Sic cod. iv ; creteii para-
disiim. — (7) Cod. IV iin'iiinebat\ Ccetrri minnbatur. — (8)Siccod. cxliii;
ceeteri n\u\e. eamdem. — (9) SicroJ. iv; raetcri acceperunt. Cod. ,\.\v, acce-
pit cnim. — (10} Sic cod. cxLiii : lirec desunt in Cceteris. — (11) Siccod. iv;
'
Gen. ni, 9. — •^ l'sal. xxxiii. i6.
mdi\e protoplatisto. — (4) Sic cod. iv; cseteri male illuin Domino pnUortim
cantii denegaret. — (5) Sic cod. iv; deest vox dicti in Cceteris. — (6) Sic
omnes codd. excepto cod. iv, qni hahet festinat, — (7) Sic cod, jv; caeteri
latebrnm. — (8^ Sic cod. iv ; Cteleri ertipit. — (9) Sic cod. iv, qui antea
pouit certus; sed evidenter certus bis repelilus hic est pro sed. — (10) Sic
cod. IV ; cffileri nuUus certus lociis sit. — (11 Sic cod. cxi.tii ; caeteri male
emendatum. — (12) Sic cod. iv;etdeii)de omues codd. inale Petrus. — (i3;
Sic cod. cxLi et cseteri ; cod. iv solus in preces. — (14) Cod. iv f,o\[iS proru-
pit , et deinde precatus.
cxxxi bis. 4
,
5o S. AUGU8TIN1 EPISCOPI
ablui polcst. Lavant eniin lacrymae (i) delictum ,
quod
voce pudor est confiteri. (2) verecundiae Lacrymae ergo
pariter consuluntet saluti, necerubescuntin petendo(3),
et impetrant in rogando. Lacrymae inquam , tacitae ,
precessiint, quam
sermonum quia sermo in pre-
(7) ;
(i; Cod. IV soliis lavat eni/n lactjma. — .•?.) Sic cod. iv ; c;eteri enim. —
(3) Sic cod. IV ; cod. xm inipedendo; cod. cxliii impendcndo. — (4) Sic
cod. IV ; cajteri quemadmodum. — (5^ Sic omnes codd.; cod. iv et. — (6)
Sic prorsus legendum; codd et. — '7) Sic cod. iv ; c^eteri male tanquam.
— (8) Sic cod. cxLiii; cajteri lacrymas. — (gj Sic cod. cxi.ni ; caelori male
lacrymas... perdit. — (10) Sic cod. iv; ca?teri quod, — (11) Sic cod. xxv
bene ; c.TJleri non habent et. — (i2)Sic cod. iv, excepta quod habet c/fo
pro cita\ rasteri cito... postulatione. — (i3) Sic cod. iv; cjeteri et sic. —
(14) Siccod. iv; caeleri uon hal)ent autem. — (r5) Sic cod. cxlui ; Cieleri
SERMO LXXVI.
lii Solemnitate Martyrnm Machabaeoruui.
SYNOPSIS.
I. Quos iiatura siaiul edere non poluit niuiido, lii siiaul fide
(i) Sic cod. XLi et caeleri; cod. xxv non liabet est. — (-2] (.oJd. mali!
comparatioiic!! .
— (H) Sic cod. iv, qui male addit n Doinino; ca;lei i noii
habent a Doimno, et babent apud. Cod. cxliii habet .soliis, qnod eniin
Domiiio. — (4) Sic coJ. iv; cieteri conquiret. — (5; Sic codd omue.s, excepio
cod. cxLiii qui male habet profuit.
4.
52 8. AllGDSTINI EPISCOPJ
j>if;miiUiir coeio. 11. Mailiahaeo! um maiiis lelicitas. 111. Ejus-
'dtiM fortitndo filios alloquentis. 1\ . Mirabilior adlmc in ul-
Wmo filionHn olterendo. M . Cnnclusio.
tos? Hoc eis sancta fecit confessio quod non potest fa- ,
1 Matth. —
VII, 17. 2 p^ai cxxvii, 3. — 3 id xxii, 5. — * Id. li, io.
(i) Cod. denique. — (2) Id. revocavit. — (3) Id. ut quce. — (4} Id.
fuisset, — —
(5) Id. fratres. (6j Deest vox insidiari in cod.
4 ,
;
5 S. AOGUSTINI EPISCOPI
eiim tradiicoret , et a suis sanclis fratribus subdole se-
pararet. Promisit primum divitias . honores, dignitales,
promisit auruni , argentum , regnum, imj^erium. llle(i)
autem omuia irrisil, omniaconculcavit ,
quia Deum toto
corde dilexit. Praeparatas sunt minae , et cuncta genera
tormentorum nec sic timuit nec ad munera declinare
, .
» sed Deus ,
qui fecit coelum et terram, mare ct omnia
» quae in eis sunt etomnium invenit originem [a), ipse
» spiritum et animam donavit ipse vultus et membra ,
56 S. AUGISTINI EPISCOPl
> filsi regis, sed obedio Deo'^. » et caetera quae audistis.
^gitnr et iste mundus et purus spiritum tradidit. Post
Dmnes mortua est mater mortua in mundo sed vivit , ,
Deo uon enim mori potuit quae fdios suos pro amore
; .
SERMO LXXVII.
SYNOPSIS.
I, Sancti Laurentii victoria de inundo relata. II. Fortitudo
ejus imitanda.
cod. cix. — (fi) Cod. VIII igiciir. — (7) Id. jnuscipiilce coniritce sunt. — (8) Vide
Augtist. Enairat. in Psal. cxxm, nuni. 12 , ul)i eadem tilitiir vi i«i>ne.
SERMO LXXVir, IN NATALI B. LAURENTII MART. 1. 5g
11. Erubesce jam , incretlule Manicliaee ,
qui resurrec-
donem futuraai essc diiridis. Chrislus dixit, Deus dixit (
i ),
(r) Desuut haec io cod vm. — (2) Cod. cix qni. —(3) Sic cod. tiii ; cod.
cix corporiim.— (4) Sic cod. viii ; cod. cix sic, — (5) Cod. viii qui. —
(6)Desunl haec in cod. vm, et sequens seuteulia iu cod. cix. — (7) Cod.
male natndum. — (8) Dtsunl h.ee iii cod. cix. — (9) Sic cod. viii ; cod. cix
in. — (10) Cod. VIII inter liocKos. — (i i) Sequeutia desunt in cod. viii.
,,
6o S. AUGCSTINI EPISCOPI
SERMO LXXVIII.
SYNOPSIS.
62 S. ADGCSTINI EPISCOFI
SERMO I.XXIX.
Serino isle legitur iit Cod. Cass. cxxiii,/o/. loo, sine ti-
SYNOPSIS.
(t) In cod. perperam; desunt verba non regi — (a) Coi male imtrui^
ita quod, etc. — (3') Deest verhiim in manuscripto forte ipsis. — (4) Cod.
teneat disciplinam.
JV. Inter bafcinverecundiae ludicra, filia lierodiadis
ingreditur tota mollis, et fracta, ut non coliiberet luxu-
riam , sed doceret. Nihil ex matre adultera vel probum
didicerat vel pudicum. Rex virginem
, etsi corpore, ,
cxxxi bis, 5
,
66 8. AUGUSTINI EPISCOPl
nunc tlexo ;kI pedes ialere ^i) incurvala , nunc supino
in terguni rapite recurva, cum delicalos sinus, et vestem
gereret corporis creditricem (2), per sublime alternatis
brachiis cymbala rauca (3 circumferens , et vix loco
staret, vix pedum vesligiis inhaereret , incompositosjac-
tata per motus. Infelix virgo , insana dementia compre-
hensa, et menle insaniebat et corpore, quaenon ageretur
proprio membrorum flexu , sed diaboli circumferretur
instinctu. Nemo saltat sobrius, nisi forte insanit(4)- in-
(i) Coil. nvAe Jlexos ad pedes lateres, — (2) Creditricem; tarte redditn—
cem, id est, (jnce corporis formas nstentando reddebat — (3) Cod. ractia. —
(4) Cicer. in Orat. pro Murena : Nemo fere saltat sobrins, nisi insaniis. —
(5) Cod. male Herodis. — (6) Sic cod. in quo aliquid necessario desideratur,
— (7) Cod. initiatiir. — (8) Id, male aut
SERMO LXXIX , IN DECOLLATIONE S. JOANNIS RAPT. I. 67
cum uxore fratris lenirro niedilabatur inccstuni. Soluni,
inquani , Joannis capul sallatrix puella, instigata monitu
mairis, expostulat. Quid «caputviri qui Cbrislus est, »
luxuriosa insequitur Synagoga ? Gladio spiculatoris ab-
scissum Baptista^ caput ad triclinium carnificis atFertur,
adbuc quodammodo Cbristum praedicans. adbuc He-
rodem moribunda bngua castigans. Ictu subiti vubieris
color confusus(i) errabatin vultu nec totum ruborem ,
residebat ex vita.
V. O mensam execrabilem ! o convivium detestandum,
ubi hominis morte luditur, ubi Prophetae internecione
saltatur, et pretium voluptatis sanguis humanus est, Pro-
pbetae caput ad epubirum vicem convivantibus exhibe-
tur, etsitiens non vino proluitur, sed cruore! Furiosa cae-
citas ! Joannes sanctus in boc martyrio vitae aeternEeprae-
mium meruit, et Herodes ad exolvcnda Martyribus
inflicta (q) suppbcia judicium Dei vivus incuriit.
,
(1) Coil. color iion Jiisiu. — 2) Vox in/licta u'eesl iu coJice, fjui liiani
faabet exoivcndnin.
5.
68 8. AUGUSTINI EPISCOPI
SERMO LXXX.
In Decollatione Sancti Joannis RaptisttT I[.
SYNOPSIS.
Sic enim ait « Ecce mitto vos sicut oves in medio lupo-
:
iMatih.x, i6.
SKRMO LXXX, m DEGOLLATIONE S. JOANNIS BAPT. II. 69
w bus suis ^. >> Merilo itaque Discipulos propler innocen-
tiam sanclae vitas ovihus comparavit ; lupos autem eos
significat , qui post passionem Doniini (i) Apostolos , et
(i) In codice aljrasa videutur : Propter FiUiim Dei. — (2) Haec verba
astuti sicut serpeiites de.iuut in codice, sed coutextu evidenter requirunlur.
— , 3^Vide Sermouein lxiv, n 3 el 4, ujji textas iisdein verbis iandatur, e!
unde eaedem rccurrunt sententiae. — (4) Haec verba astutia serpentis desunt
in coJice, sedsen.su ij.so restituuntur, — (5j Cod. male doini. — (6) Videin
(juastionum xvu in Evaugelium Matthcei lil)ro, quaestionem viii. — (7) Cod.
niale in s*^.
,
70 S. ALGLSTIiM EFISCOPl
ciini ferarum ritu fraternuin connubium ardore libidinis
temerasset. tunc temporis veridicus sanctus Joannesnon
hoc licere regi iil)ere pronuntiavit. Quod rcx lege sua
prohiberct admonuit eum ne laceret contra legem ut
. ,
(i) Cod. perpfram, ipsis. — (2^, Id. perperam ipsis. — (3) Id. appandt. —
4y Id. genus. — (5j Phrasis ista difficilis et forsitau inendosa. Sensiim esse
crediderim : Amplexu in defeccionem cadens. Si qiiis meliorem inveuiat sig-
nificauonem ,
hanc libeuter ampleclemur.
!
(i) Sic cod. Forte quod melius : lUos deflectebat in calces. — (2) Cod.
mcechabatiir... qitassabat ; forle per scribentis errorem. — (3) Cod. cayjw-
set, — (4) Sic cod. ; forte decalvavit. — (5) Prociihis ille dicitur qui natus
est patre absente , vel a patre proi;resso aelate. — (6; Hic error manifestus
deprehenditiir ; tres enim fueruutHerodes; primus quidem qui dicitur Mag
79 S. AUGUSTINI EPISCOP!
SERMO LXXXJ.
SYNOPSIS.
— (2) Sic lcgeiiJiim ; cod. ma!e Aui^Jatl. — (.'5) CoJ. bentus lu nt^r.
,
fi) Cod. absque seiisu increte. — (2) Blattea vox derivata e\ blatta
vermiculo quo purpura tingebatur, postea vero pro ipsa purpura, vel pur-
pureo colore usurpata. Vetiautins Fortunatus ,
t. i , f. Sg , in notis studio
P. Luchi editis. — 3) Cod. male sciebant. — (4I Id. cedanc. — (5) Id.
miindinn, et antea penset. — (6j Id. piis... gregibiis. — (7) \A, fiindehant
prostratos.
74 S. ADGUSTINI EPISCOPI
SERMO LXXXIl.
In Natali Sanctoruiu Martyriim Felicis et Adaucti II.
SYNOPSIS.
• Jacob. I, 17.
(i) Cod. sceculi. — (2) Vide Auguslin Euarrat. in Psal. cxxvn, num. 6
de nomiue Felicis, licet hic Felix non sit idem ac iile de quo iiic agitur.
SERMO L75XXII, IN NATALI S. MARTYRUM FELICI9, ETC. 76
dos sustinet fratres. Et cum sic Judaea frcnierel , et ad-
versus Dei Prophetam (i) insaniret rabidusque ut ca- ,
» vulva sanctificavi te
, et prophetam gentibus (5) po- ,
(i) CoJ. male Propheta. — (2) Id. o dies immanis .' cestiiare. — (3) Id.
ne. — '4) Id. fttnderat; forle fundaverat. — (5J Id. male lugentibus. —
(6) Id. /ecit. — (7) Id. male pene hominis. — (8) Id. cruciabantiir. — (9)
Id. insana mente — (ro) Id. laniabaut. — (11) Id. ferus admovebant.
^G S, AUGUSTINI EPISCOPI
bant fortem ,
quem putaverant debilem ; agtioscebant il-
SERMO LXXXUl
In Natali Sancti Cypriani Martyris I.
SYNOPSIS.
I. Cyprianus martyr et f-acerdos. II.Ejus prima confessio
etexilium. III. Secuada confessio et martyrium.
yS S. AUGUSTINI EPISGOPI
(Ihristiis, quicst princeps ?vlartyrum et pontifex Sacer-
clotum. Profuiscitur e\ul, sed virtus in Martyrem jam
destinata non defecit in solitudine ,
quia Christum ha-
buit comiteni. ("ontemrisit lcrrena, ut inveniret coelestia;
rehquit temporaha, utpossideret aeterna. Stetit in praeho
miles Christi , fidei armis indulus . et contra atroces hos-
(i) Cod. male ywa. — (2) Cod. auditusfuisset. — (3) Vide S. Augustin.
SERMO LXXXIV.
In Natali Sancti Andrece apostoH.
Hic sermo legitur in Cod. Cass. xii, fol. 2 83, qai totus
sancti Auguslini sermonibus adimpletur. Nihil habet quod
ejus authenticitatem possit inftrmare. Locus ejus post prce-
cedentem.
SYNOPSIS.
8o S. AUGUSTINL EPISCOPI
« Andreain fratreni ej-is, iniiiente^ leic in niaie
» erant enim piscatoies. Et ait illis : Venile post
» ine , faciani vos fieri j^iscatores hominum ^. «
(i) Cod. redimerentur, — (2) Id. iinmutatione. — (J) IJ. isto i/uo dis-
eipuli... Andreas et Phi/ippui. — (4) Id. Christits Domimis.
cxxxi bis. 6
8a 8. AUGUSTINI EPISCOPI
Joanne , duo Biscipuli secuti sunt Dominum quia prae- ,
^-^Li-iuiX^^m^-K-.
SERMO LXXXV.
In Natali Saiicti Stepliani.
phani VII.
SYNOPSIS.
'.nUtiqr
I. Sanctirs Stephanus primus martyrcceli visione inter tor-
menta recreatus. IL Crudehs ct impia exagitatur Juda^a, quffi
Martyrum agmiaibus nihil poterit respondere. III. Slephanus
pro lapidantibus Deo suppUcat.
6.
,
84 S. AUGUSTINI EPISCO?!
opibus divinis inebriiuit , ne sentiat mens Martyris quid-
cjuid fulminat lapis. Tu aulcni, impia Juda>a , imples
facinus tuum ,
pcrficis liomicidium , et quas modo occi-
disti Dominum , illico necas et servum quasi ita possis ,
cum Christo ,
quem occidisti, et in te remansit sacrile-
gium ,
quod fecisti.
(i) Cod. male crassatttr. Grassari ssepe ia lalinis scriptoribus idem souat
3cifnpiigiiare. Vide Tituin Livium , Suetonium, el alios.
SERMO LXXXVI , IN NATAI.r S. 1NNOGKNTI13M I. 85
imputari quod faciunt , et illi SEeviendo usque ad mor-
leni pcrsisluiil. Quf€ est ista rabies mentis ,
quae vis inau-
dita furoris , magis ad caedem fervescerc , quia videbant
Martjrem supplicare , qua visione auimos debuerant
emollire? Recoiuit igilur Martyr servus niortem Domini
sui (i). enim in cruce pendens, etproximus morti,
llle
i". vWWWWw\/VVWVW WVWVvWVWX-W WY vX^VW^ V\A WX WX W* W^ W"V K-^VX v^'* */Wv\'». WA W^ t/\.' VW«/W
SERMO LXXXVI.
In Natali Sanctorum Innocentiuni I.
durum ,,
difficiliorein adhuc r<'dflit captui legcntis sed ac- ,
\
SYNOPSIS.
(i) Cod. male tenua. — (a) Id. comquinatum, — (3) Id, et iinQ/it.
—
(4) Id. mortis qui coelo.
SERMO LXXXVI, IN NATALI S.INNOGENTIUM I. 87
II. Lsetare , Jerusalem , in Domino, quia Jerosolyma
cum suis exacloribus pcrturbatur. Jerusalem , Jerusa-
lem ,dudum Prophetarum sanguine jam ebria , caupo-
nes tuos cum iniquo discrimine accusasti nunc insana , et
88 S. AUr,i:STlN[ EPISCOPl
vino auxilio moniti, clelegcrnnlut a bimalu eL infm aetas
SERMO LXXXVII.
In Natali Sanctoruni Innocentiiini II.
SYNOPSIS.
— (4) .Sic cod cxvi ; cseteri valde. — (5) Codd. reservatam.,, ulciscendiim.
\
gO $. AUGU8TINI EPISCOPl
bores, partus ,
geniitus, et dolores , fletus, lamenta (i),
et ululatus , ubi nullus fuit consolator, sicut evaiigelica
lectio dcmonstrans ait : a Yox in Rama audita est , fletus
» et ululalus magnus ; Rachel plorans filios suos , et no-
» luit consolari, quia non sunt^. » Et vere quia non fue-
runt de saeculo ,
qui nativitate et eetate sodales erant
Christo ,
quemadmodum Evangehsta ait : «Misit quidem
>} Herodesrex, et occidit omnes iufantes regionis, a bi-
» matuetinfra, secundum tempusquodexquisierat a Ma-
Etquid cognoverat a Magis nisi Christum ve-
w gis-. » ,
les per ipsum Deo Patri gralias referamus, cui est honor
(1) Cod. male lamentns. — ViJe Augustin. de (2) Civit. Dei lib, xviii ,
SERMO LXXXVIII.
In Natali Sanctoriim CosnitE et Damiani.
SYiNOPSIS.
g2 S. AUtilJSTINI KPISCOIM
nionia ejicerenl , caecos illuminarent*. Semper denostra
inlirmitale, iit potest misericors , etgeneris (i)suicuras
gerens , lales(_2) post suam ascensionem elegit, qui per
artem (3) tcrrenam conlerrent beneficia tlivina. Hoc ut-
pote summa
peragit (4) potestas, quia sua inefflibili voce
pro infirmis et advenis se veiiisse (5) tcstatus est dicens
« Non est sanis opus medicus , sed malc liabentibus ^
;
•
L (t) CoJ. itiiieris. — (a^Id. — et tales. (3) Id. partem, — (4) Id, pergit.
,: — (5) Deest venisse in cod. — (6) God. in pocnittntia. — (7) Id. deqiia.
— (S) Id. ipia. — (y)!^. etsi curando. — (10) Id. aiidltu /oii^iorc. — (11)
Deest credat in cod. — ('2) Cod. medicamiinbus ad preces. — (i3) Deest
in cod, de potestate.
,,
(i) Cod. perjides. — (ji)li!i.in passione. — (3) Id. ciijus atitein. — (4)ld.
labiis. — (5) Id. metiiint, — (6) Id consortiis, — (7) Id. libcrare. — (8)
Id. alliiiatur.
. —
^ S. AUGUSTINI EPISCOPI
putredinem carnis ; insistunt orationi , ut amputent ani-
mabus ferr-Tmenta (i). Posiierunt meclicamina ab homi-
nibus coufecta , cxhibent sanctitatem a r.hristo conces-
sam. Praestiterunt teniporaha , fruentur seternis ('i) ; cu-
raveruntin carne, curati sunt in (3) anima. Infirmos con-
solati sunt fortes facti sunt abjecti putati sunt poten-
, ;
,
SERMO LXXXIX.
De Trinitale.
foL 66, uon tcwi serino dicendu.s cst , cpuun sennonis quod-
dcun jragnientum. iSUul aliud cst cpxam lectio qucedani ofji-
cii Sed cum grain'ssinia projerat fidei mysteria
nocLurni. ,
(i) Cod. Cestamenta. — (2) Id. ceterna, — (3) Iii cod. deest /«.
(4) Cod. optentum , lorte pro ob sensum, iiisi legas obtentu. — (5) Id.
quoriim
SERMO LXXXTX, DE TRINITATE. gS
auterh ille ifa clare arnarmensi trihuehdus dppatet , iit hine
rejiciendi illius arisam arripere rion cequum esse Credidcrim.
Locus ejus post ser-monevi Benedictinum ccclxih.
SYNOPSIS.
(i) Cod. niale cademque, — (2) Id. convciiire. — (H) Id, horninis.
SERMO XC.
Expositio Fidei.
SYNOPSIS.
nisi qui natus cst , scil unde sit nalus ; nequc nascibilem
aliqucm scit , nisi qui gcnuit; Patcr scit qui gencravit.
SnnilisGcnitusGenilori, Patrisconsilium et6apicntia(6),
(i) lulfllige iion vocabiila vacu i , sej rcale^ indicantia pcronas , (|uod
salis deiri^cps exjilicat srripto . — (^) foi!. adJit est. — (J) Id. credes. —
(4) IJ. dicit. — (5) l^. simViter JiiiiiiH. — (fi) fd. sapietitiain ^ el antea
Patri.
cxxxi bis. 7
98 >- AKTlSriNl EPISCOW
una virtus, et una deitas. NalivitattMii Filii Dci qiwris .'
» I Tim. II, 5.
(i) Deest hahuit in cod. — [i) Deesl Spiritnm in cod. — (3) Coi. frav-
:ura. — (4) Id, blaspheiniti.,, tion remittetiir. — (5) Hic niia^dam videnttif
.ieesse. — (6) Cod, ad Trinitatfm, — (7) Deest et iu cod.
SERMO XC, EXPOSITIO IIDEI.
99
factus cst carnis. Patris virlusC 1), lioc fst Jcsms Cliristus,
Quanrlo aulcm assunijisil A|)Ostolos, sicnl Kvang» lia tes-
(i) Cod. viritiic. — (2) IJ. mutavit. — (3) Vide Angiislin. contra Serui,
ArPHU.. imrii. 18. — (4) (lo.l. operatnr. — (5) Hrec valdt; obscnra videntur,
(lod. hominem
100 S. VUGIJSTINI EriSCOPl
SERMO XCl.
De Jiidicio extrenio.
post prcecedentein.
SYNOPSIS.
(i) Coil. calestis. — (2) Dtesl nec in c id. forte !egCD'iuni peccata
iola , etc. — (3) Cod. vosmeiifios.
IO*i S. ALGLSliNI KPISCOPI
» tium^; » ubi sunt oculi eoriim lacrjma!, ubi mors op-
tatur ct non datur, ubi «Vcrmiseorum non morielur, et
» ignis corum non exlinguetur'^ » ubi aliud non para- ;
lione proximorum ,
pro tristitia quas mortom opcratur,
pro eo qnod iion rcccpislis percgrinos, et laeli fuistis in
'
Miitlh. v!ii, li — ^ Maic. i.\, 43. — 3 Psal. vi, 6 — * id. ciu, 26.
' x\ ('od niale ^'raiil. — (2) IJ. tantu. — (3) li, /us('t'/l.
.
SERMO XCII.
SYNOPSIS.
(r) Cod. si c\ sic deincep-. — (2) Id. coinptttes. — (3) Decst secundirm
hoc ii) cod.
SERMO XCII, DE TRIBULAT. ET rRESSLRIS MCNDI. 105
dc comcclondis innuilibus suis pactce siint*; ctcum unus
occisiisconsiimptns c^sct ct alia suiim vcllet occiclcre , ,
III. « Quis cst ergo qui vult vitam , ct diligit dics vi-
niiin. 1, it sttjq.
,
SERMO XCIII.
De Poenitentia
Htc sermo , (jid non adest iii Bihl. Lautcnt. Battdinii, edii'
citnrex Cod. Cass. CLxxiii. fol. S^^cutn noniitie saticti Au-
gustiid. Locus tjus post prcecedenteni.
SY.NOPSIS.
'
Eplies. V, ap.
(i) Cotl. male expectat. — '"1) IiJ. jam. — (3) Id. non vhalis partis, sed
niperficiei corporis causn tit.
108 S. AUGUSTINI EPISCOPI
apta licrbarum gcncra, quae cum aclliihita fucrint , pos-
sint mctlcri ; ct si fjuitl cura" ucccssarium cst , cliam dc
pcrcorinis pctciulum cst. Noii parcilur pccuiiicC ; non
tciiuilas paupcitatis aspicitur. Ipsa vilae subsidia pro vita
im|U'iuluiitur bominis ; ct quiclfjuitl viliuscst salc, causa
sabjlis inipcncHtur ; ac mixta cura providctur, nc pcr
dissimulationcm muiliplicclur (T; infirmitas, ct in prjus
j)rolicir.t causa langucniis. l-lrgo , fratrcs , non dccst sol-
liciludo . ut , si amissa fucrit, coiporls sanitas rcparctur,
ct ccrtc illius corporis c[uando(|Uc pcriluri (q), c|uod pro
conditionc (3) sua m pulvcrcm
rcdigcndum cst. Et quam-
vis illud (4) spcs rcsurrcclionis mancat, priuslamcnsub-
jacct illi scntcnaae « Tcrra cs (5) ct intcrram ibis^.»
: ,
'
Geii. 1:1, 19,
(i) Coil. mtthipHcet. — (•2 U. perititia. — (3) IJ. percJicione. — ('1) Id.
qticEvis eiini. — (5) H;inc vorsionem rej)eiies iii Serm. ccci.x(x, n »;Serm.
ccci.xii, n. 16, <"l aiitii. — (fi) Cod. iitiHiaum. — (7) Icl. eLirvssurum. —
(8) Id, sui. — (9) Id. «0/1 vvluti. — (10) Id. quod iios sole/acere.
,
• Psal. XL, 9.
(i) CoJ. iftttm. — (i) Sic optnando corrcximin. Cod. habet absniie
seiisu : I't his tloceris ex sniiictttein veiiit spt-cic-s collocntiis. — (3 i
QoA
ntilla iiova. — (',) Id. qiiod. — Cn) Iil. tiinnretiir. — (fi) Jj. cnrauJi.
— (7) IJ. reciirsus. — (8) IJ. rept:nte. — (9) Id. revelet. — (loj ij.
ocnlis.
)
Psal. vii. lo. — 2Hehr. IV. 12. — 3 ibid. i3. — * P<al vi, 3. — ^ Id.
XXXI , 5.
l'
(l)rod. a^ituT qiice. — ''.^.) Td. rcflditiis. — 3) Id. cotifessionitm
sERAio xciJi , DK i'(»:Nf n:NTiA , trc, j i j
XXMII , I I.
SERMO XCIV.
De Confessione.
SYiNOPSIS.
(i) Cod. in cevlo , rt sic postea, — (2) IJ. ditniiin. — (3) iJi. trans-
gredere,
cxxxi bis. 8
1 l4 8- AIGLSTIM EPISCOPI
scalasquae facultas cst? Et si terrenisin judiciis bene sibi
>; dit clamor maliliae eorum ad me^. >; Missus est veluti
(i) C.od. lerreat habitiis. — (2) Id./nciiint. — (3) li. vii>cl>iint. — {4)
Id. docendo Dowiniim. — (5) Id, benejicii. — (6) Deest naiUa iii cod.
D;
f
J
SEn.MO XCIV, DE CONFESSIONE. 11
» tasti quae sub una nocte nata est, cl sub noctc periit
,
(i) Cod. mentem doiunnt. — (2) Id. cestuuttis, — (3) Id. paravit. —
(4) IJ. converteretnr. — (5) IJ. qtiia. Legendum videtur <jiiin iino,
8.
Il6 S. AUGUSTliM tPlSCOPl
SERMO XCV.
SYlNOPSIS.
1 l8 S. AUGUSTIINI EPISCOPI
conspcctu Domini Dei sui sed eliam ante tuos oculos
,
excitat supplicare ,
per qucm charitas in tuo corde dif-
fusa cst. Offer reconcihandosredeuntes , quos revocabas
errantes; ora pro inventis, quospcrditos inquircbas. lle-
fugiendo vcrara vitam , in ^icccalis suis ,
portis appro •
< Mallb. xvm, 14. — 2 philip. 1., 6,7.-3 Matlb, xx, a3, — ^ Rom
vjir, 34. — 5 Joan. XI, t, et secjcj.
,
priusquam petamns ab co -^
; et tanicn ut pctamus hor-
tatur, petentibusque Jargitur, ul amphus liiii diligavit
' Jo-m S!, 44, et seqq. — 2 Matih, xvri, i8. >- 3 jj, vr, 9.
(t}Tid.> Stim. hwu, mun a, 3. — (a) Cod./actns es, — (.3) Id. «ow.
. ,
SERMO XCVI.
SYNOPSIS.
U) Co'J, mfiioriu.
129 S. AUGUSflNI EPISCOPI
carunt , corpus affligunt. De sua malitia exegerunt poe-
nam, de Uei miscricorilia exigunt vcniam. Utillumpro-
piticntur, irascuntur sibi ; et ne puniat iile, se puniunt.
Offerunt ei sacrificium utcor
, spiritum contribulatum ,
est «Urc rencs meos ct cor meum » Dolor isle putrc- '^.
;
dini adversus est non saluli. Non vult cnini Deus mor-
,
et cruciatus propitianscognitorem ;
pronuntiansadversus
hominem quod fiat pro homine, et reum , ne damnetur,
accusans.
11. Ule hostis antiquus amplius istis jam redemptis ,
* Psal, XXV, 2, — ^Ezccb, .\sxui, 7, — ^ MaMl'. ix. 13. — .- < Ibid. i3,
T»- ^Gey, IV, 4,-— 6 jpao^ vjn^ 4^,
erigat elisos ,
solvat compedilos ,
justilicet injuslos-, ut
charitas moveat ,
quae in te honoratius habitat, ut tuo
interventu , et istorum pro suis , et illorum pro fratruni
dehctis ,
preces et fletus exaudiaiilur a Domino, ut sit
omnium communis salus ,
quorum in communi dehcto
communisest gemitus; atqueinsocietate corporisChristi,
sitomnium gaudium post dolorem quorum non omnium ,
SERMO XCVII.
SYNOPSIS.
(r) CoJ. sano. — (2} Ucc:t cnplenti Iii coJ. — (3) Cod. male iion a te.
— /4) Id. male aJdit rjtiibus. — (.')) ('od. revivescere. — (C) IJ, inalc uddit
(./_ — (^) Coi. /idcret f
ot ])rius quo pro quemodo. Forte logeudum quo-
inodo enini lauirc ociilos Jidfret?
,,
' 2 Cor. vj, iG, — 2 Mallli. xvi, 19. — ^ Psai. xvn, 7. — ^ Id. i., itj.
consolamini , spem
firmate fidem
accendite , erigite ,
tui ,
quos per Evangehum genuisti ^, jam mortui erant
et rcvixerunt ,
perierant , etinventi sunt^. » Conscinda-
tur saccus eorum , et accingantur laetitia^. Redde illis
cxxxi bis, Q
l3o S. ADGUSTINI EPISCOPI
SERMO XCVIII.
Jol. 70, ubi nomen habet beati Doctoris. Locus ejus post
Serm. Benedict. cclxxii.
SYNOPSIS.
tu raeus es; nec potest abquid meum esse nec ego meus ,
ero , nisi prius tu meus f ueris. Esto meus , quia sic ero
meus et sic tuus. Si vero non es meus, nil meum est. A quo
ergo emam te, aut comparabo ? Nullo, nisi a te. A necesse
est igitur ut des mibi te , ut et te possim emere a te. Prae-
veni igitur me , et praepara me ad recipiendum te , et re-
habens ipsam, bal^et le. Nibil ergo peto, nisi te, quia tu
cs doctor et doctrina, tnedicus et medicina ,
prospector
amor et iimator, tu es vita et vitae
et praeparalor mentis,
conservator. Quidplura? Tu es quidquid dicitur boni
esse ( ). Tua enim misericordia
I quia (q) non sumus ,
perseverando.
11. Surge ergo et erige te, anima mea peccatrix, in-
tende tanto auditui, tanto auxilio tuae reformalionis. \ ide
quia ista jiersona indiges (3) sola ad restaurationem tui.
Erige te tota , mens mea , et buic qui lota salus tua est
cum omnibus viribus tuis intende, et praspara te ipsi
recipe eura inte, ut recipiat te in se. Veni ergo , dulcis-
sime, extende digilum tuum eterigeme ; veniat illesanc-
tus digitus tuus , adducat me ad te , et ponat se in vul-
nerameaet sanetea. Pungat in me inflationem superbiae,
ejiciat putredincm ira^, reprimat venenum invidiae, re-
secet caniem mortuam acediae, mitiget dolorem cupidi-
tatisetavaritise, purgetsuperfluitatem gulae, et odoriferis
unguentispulcberrimae castitatis fuget foetorem luxuriae.
(i) Cod. est. — (aj Id. iteiat inale enim. — (3) Id. indigens.
,
III. Tange
dilectissime tange animam meam quam
, ,
et sic non timebo quid faciat mihi caro ^. Non potes non
facere misericordiam ,
quia tibi consubstantiahs est. Vide
paupertalem meam vide instantem necessitatem meam
, ;
cxi-iv, 9. — ® Ezech. xxxm, 11. — ' Malth. ix, i3. — ^ psal. lxvii, ag.
— » Tit. iii,|5.
AUGUSTINI
HIPPONENSIS EPISCOPI
TRACTATIS.
LIBER
De Spiritiiali certamine.
XVII dextr., cod. ix, /o/. i33 b. Hunc frustra qucesivi apud
SYNOPSIS.
I. promissam adducti
Christiani boni ex jEgypto in terram
sunt. II. Nonotiotamen indulgendum, sed pugnandum contra
vitia. III. Quae delenda , ut gentes quas Israelitae destruere
jussi fuerant. IV, Quam damnanda monachorumsegnities. V.
Profectus spiritualis argumenta. YI. Cui- Deus nos sine certa-
mine vincere adversarios non vult. VII. Finalis adhortatio
ad monachos.
iEgyplo servivimus ,
qui gravissimo superbi regis imperio
premebamur. Gaudebat siquidem Princeps mundi hujus
sub feroci servitutis jngo nos indesinenter atterere , et ser-
vilium operum semper oificiis occupare. Cogebat nos
laterescoquere, nec (i) ex pretiosis virtutum lapidibus
teraplum Deo construere sed terrenum potius sibi dic- ,
1 I Petr. II, 9.
(i) Hic vox qusedam deest in cod. quam supplevimus addendo wec.
(a^CQd.gratiarn. — (3) Id. male/am.
,,
» 2 Tim. n, 5.
(i) Cod. male penetrabtUbus. — (a) Cod. hoo. — (3) Deleta sunt quee-
Av» iD cod.
:
prostratas aspicimus ,
quas ipsi percutere et delere jube-
mur. Cum enim dicitur : « Cum introduxerit te Deus
» Dominus tuus in terram ,
quam possessurus (^i) ingre-
» deris , et deleveris gentes ;
» atque paulo post adjungit
« Percuties eas , » luce clarius constat, quia adversarios
nostros in sua praescientia jamomnipotens Deusextinxit,
quos nos ut (3) extingueremus instituit. Ipse pugnat , ,
(i) Cod. male addit et; deinde percutie. — (a) Cod. niale addit es ; et
componant,
IV. Non ire namque ad praelium inglorium est ire ;
(1) Est verbum hic deficieus iu cod., quod supplevimus, apposita voce
ambulare. — (2) God. cella. — (^3} Id. peccatorum.— (4) Id. absquesensu
et lalinitatis umbra nico, — (5) Id. exterior militia.
,
(i) Cod. icer. — (2) Haec vox dimidiata legilur in cod. ita gmen. —
(3) Cod. maie semetipsum. — (4) Id. male si. — (5j Id. absurde sine.
IIBER DE SPIRITUALI CERTAMINE. 1 ^5
suae vires ascribat. enim quod Israelitico populo
Hinc est
cxxxi bis. lo
,
cula.
J Psal. XXXIV, I, 2.
(
t
) Cod. corpdris.
LIBER DE PUGNA VITIORUM. 1^7
LIBER
De Pugna vitiorum.
SYNOPSIS.
(i) Cod. laudande laus, — (2) Id. quo. — (3) Id. vita quo, ~ (4) Id,
mboletm. — (5) Id. scabiem.
MBER DE PD6NA VITIORUM. iSl
tam jugis cellae tentatio. Cella negotiatorum coelestium
apotheca , in qua videlicet illarum mercium summa re-
•conditur, quibus terrae viventium possessio comparatur!
Felix commercium , ubi terrenis ccelestia , transitoriis
densescat;quivitacsunteremitic8e, loricafideipraemuniti,
sub imperatorissui invicta protectione tripudiani, etde
hostium suorum certa jam dejeclione triumphant. Qui-
bus nimirum dicitur « Dominus pugnabit pro vobis :
(i; Cod. absque ullo latinitati'> colore vine, — (2) CoJ. male cui, —
(3) Id. postquam.
LIBER DE PUGNA VITIORUM. 10^^
fi) Cud. y«af. — (2) IJ. custoditmt. — (3) Id. decursum. — (4) U.
quiatione. — (5J Id. absque sensu
accidentice ,
quod opinaudo corrigere
teatavimus.
l54 S. AUGUSTINl EPrSCOPI
teriiim , ubipretiosi lapides poliuntur, quatenus inslruc-
tura templi postmoclum sine ullo cuclentis mallei sonitu
disponantur
V. Ocella.Dominiccesepuhuraepropemodum aemula,
qu9e in peccato mortuos suscipis , et per afilatum sancti
Spiritus Deo reviviscere facis! Tu es ab hujus vitae lur-
bida vexatione sepulcrum , sed coelestis vitae pandis in-
troitum. Te portum tranquillitatis inveniunt ,
qui nau-
fragium mundani fluctiis evadunt.Tepotentis medicicon-
clavem decernunt, qui vulnerati in prfplio hostiles manus
effugiunt. Mox enim ut tui culminis umbrae perfecto
corde succeditur(i) , omnis sauciataeanimaelivor, omnis
certe interioris hominis plaga curatur. Te Jeremias as-
pexerat , cum dicebat Bonum est inquit, praestolari
: « ,
dejectione transcendit.
VI. O cella , spirituale prorsus habitaculum quae de ,
1^1) Cod. Rache/etn venusti vultiu ornavit. — (a) Id. ma\e propritttatem
— (3) Id. aqua.
LIBFR DE PUGNA VITIORUM. 1 S^
sudatur, quis non ha?c divina vcrbaeremo congruere' i)
videat ,
quibus dicitur : « Quam pulchra tabernacula
» Jacob et tentoria [srael ! ut valles nemorosae , ut horti
wjuxta fluvios irrigui , ut tabernacula qufe fixit Domi-
» nus ,
quasi cedri prope aquas^! > \'A quid amplius
dicara de te, o vita ercmitica , vita (2) sancta , vita an-
gelica , vita bcnedicta , vivarium animarum . exedra
gemmarum coelestium, curia spiritualium senatorum.
Odor tuus cunctorum aromatum flagrantiam superat;
sapor tuus super distillanles favos, super omnia mella
guttur illuminati cordis obdulcat ; atque ideo quidquid
est quod deledicilur, dignitatis tuse meritis non &'qua-
tur, quia lingua carnis nuUatenus exprimere sufficit quod
spiritus invisibiliter sentit; et quod tu sapis in interiori
gustu atque in medulla cordis , uunquam plene explicat
corporalis organum vocis. llli te noverunt, qui te dili-
EPISTOLA
SYNOPSIS.
* a Cor. V, I.
;
(i) C od, ciesinat, tt j iiiis dtsiiDl qiia^de rivo diciiiitiir. — (a ) Id. seviiis
amfta.
1
deatinfehx conscientia ,
per Iristiliamin ^emetipsa coii.-
latum ejicit ,
quia aeterno gaudio amisso , foris consola-
tionem queerere compelht, postea accidit gula ,
quae ejec-
tum seducit, quia animum exterioribus inhaerentem (2)
boc vitium, quasi e vicino tentans, per ipsum naturalem
appetitum ad excessum seducit : postrcma luxnria, quae
seductumviolenterservituti subjicit, quia postquam caro
per crapulam inflammata est, ardore hbidinis super-
veniente molhter atque enerviter resolutus animus in-
cedere non potest. Servit igitur saevissimae dominationi
mens turpiter subacta, et nisi adveniat Salvatoris exorta
pietas noneritjam unde capta restituatur hbertas.
,
cxxxi bis. 1
,
(i) Cod. merendo per speciem. — (a) Id. male scilieet. — (3) Id. quod.
:
11.
l64 5- ArGUSXrNI EPISCOPI
Ylll. Quinta petitio (i) est contra avaritiam ,
qua
dicitur : « Dimitte nobis, » et caetera. Justum est , ut in
reddendo debita non deberet esse anxius qui in exi- ,
(i) Cod. raale proprie. — (2) Id. male idem. — (3 Id. male Siepe. — (4)
Id. raale qua. — (5) Id, taiie sciiicet. — (6) Id. male nisi.
EPIST. DE Sl'1'TEM PETIT. l.N PATER NOSTER. 1 65
dat illud atque purificat, et illuin intcriorem oculuni
cognitione vorbi Oei , quasi quodain coliyrio sanans , eo
usqueluminosum efficit, ut ad deitatis ipsius claritatem
contempland.improspicax fiat.Contra vitium igiturgulae
remcdium opponitur spiritus (i ,i intelligentiae , ex quo
nascitur cordis mutulitia. Munditia vero cordisvisionem
Deipromerelur, sicut scriptum est : (^ Beaii mundicorde,
» quoniam ipsi Dcum videbunt*. »
(r)Cod, scilicet. — (^») U- niale qiiia mittam captivatio. — (3; Id. mal«
APPENDIX
sermonum inewtorum
SANCTI AURELII
cLAssis iii.
SERMONES
DE SAIVCflS.
SERMO XXXIV.
In Coena Domini 1.
SYNOPSIS.
(i) Cod. iit liberam dimittere in aliqua lege. — (a) Cod. carnes , pro
qua voce legeudum forte antea , nisi legas cujus tamen nnnquam carnes. —
(3) Cod. usum.
,
(i) CoJ. nbi. — (2) Id. nihilorninus. — (3) Deest quod in cod. — (4)
Cod. modus iste. — {5)li. Jiendum. — (6) Id. quare.
1^0 S. AUGU8TINI EPISCOPJ APPENDIX.
animiis hominis assumere abhorreret. Unde dum Domiiiua
dixit : « Nisi manducaveritis carnem filii hominisetsangui-
»nem non habebitis vitam in vobisS » hoc
biberitis (i) ,
(ij Cod. bibetis. — {i) Deest qitod ia cod. ; forte legendum se pro eum.
— (3) God. sumere dtim. — (4) Hic una deesse videtur linea, nempe
corpus et sanguiiie>n Ckrisci suscipimus. — (5) Cbd. nullis. — (6) Id.
male omni non. — (7) Id. quia iicet, — (8) Id. sed quia.
8ERM0 XXXIV, IN CCENA DOMINI 1. I -y 1
Id* dicere.
17^ S AUGUSTINI EPISCOPl APPENDIX.
gemiscc , percule pectiis, offimde lacrymas; habelo vo-
luntaleiTi reddendi, si possis (i) , sed si possibilitas non
fuerit, nt asseris, snfllcit bona volnnlas. O fralrrs , cavete
arapina, ne s ibniergamini in infernum. quantum dulce
est alienuni sine iny|ino labore rapere ! o qnam ibrte, o
quam difficile, o c|uam viuasi impossibile est bene omnia
Omnia tamen acquiruntur cum
rapta reddere, nt d-bbemns!
poena et labore, sed longe fortius amittcmturcum dolore.
Probct ergo seipsum homo, et si sic de peccalis doluerit,
secure accedat; de pane illo edat, et de c.ilice bibat. Pro-
bet ergo sc ipsum homo, anle sempcr quam accedat. Non
comparalione aliorum, sed pro se solo, qualis sit vel fue-
rit, consideret quia « Qui manducat et bibit indigne, in
,
non est qui pacem loquatur cum proximo non est hodie ;
odio.
VIII. Quod si illud, o peccalor, obtinere cupis, semper
pacem habere memento, cum nil pace et dilectione per-
fectius. Haec est ilia summa virtus et beatitudo , quam Au-
' Ephes. n , 4. — 2 R„n, y, 10. — ^ Joan. xv, i3. — * Matlh.
XXIV, la.
(i) Cod. qni. — (2) Forte amore. — (3) Deest non iu cod. — (4) Cod.
pessime mendacitas
1^4 *• AUGUSTINI EPISCOPI APPENDIX.
gell cnpinnt, quamSancti afTectant, quam dsemonesodiunt.
Haec ost Piiradisi porta , scala virliilmn, nioruui discipllna;
haec est Christianorum viia Poganorum quies, Judixorum
,
qnid non (i) saepe mundi pax mala est, saepe falsa est,
SERMO XXXV.
In Coena Domini II.
SYNOPSIS.
(i; Deesl non iu cod., juxla nioreni, et sic deincejis. — (2) Sic cod. Unde
illud sunipserit auctor, uescio. — (3j Cod. qtiando. — (4) Cod. ut ille et
Ci) Melius legtTctiir pedcs. — (2; Cod. tanta lerlitin, tanta oloria. tanto
gaiidio. — (3) Dcsunt luec diio %erl)a iii coJ.
C\XX1 bii. la
1 yS ^. AUGUSTIM EPISGOl'1 APfENDlX.
Desero ad pPcX-sens; ideo rogo, ut nuUa dissensio sit inter
vos; non soluin rogo, sed et mandatura facio; nec ullus
audeat ipsuintransgredi, hocenim mandaluui novumvoco,
quod tamen vclus est, sed novum voco,ut in vobis semper
renovelur. Ideo specialius hocmandatum vobis facio, quia
« In hoc cognoscent omnes, quod mei estis discipuli , si
cifici filii Dei vocati sunt^. Qui verepacem amat, Dei filius
SERMO XXXVI.
In Coena Doniini III.
SYNOPSIS.
i
|8o !*. Al-C.I^IIM tlMl-COri A1M'1-M)!\.
u Discipuits El poslea
!>uis : M-iliuli, atlhuc
» Surjj;ile [i). :
(i) Vo\ /iirifite , iioii lei;itiir in Evangelio Joaiiiiis. — (>'. C.rA. nt. —
(3) Coi. prcsbytcr episcof)iis, .'ine fiaiiinila et. — {!,) Dr*i vos iii ro;i —
5) C"od. mak" Uiklit eiiri — (6 Cnd invitasu-. — {-) lA ./iv.vmvV, — J\)
Id. />iir'isi</e.
SERMO XXXVr, IN Cf«NA DOMKNl III. l8l
voliinlalcm nulli patere voluisset (i), Mngislrnni audieiido
ernbnit,scd nonpaMiiluit.MuUoeniui anlc pnssioneni dixil:
1 Joai). VI, 7 I. — 2 ij_ xin, 10. — 3 7,iauti. xxvr, 24. — ^ li);.l. 26. —
5 Joan. .111;. 4» el seqii.
(i) Cud. foriiisset, — (2) CoJ. /lon , sine iijlerr.;i;alionis nota. — (3)Icl.
ciim. — (4) 1(1. correpsit. — (5) Forte ejderrere. — fi) CoJ. sibi , <t sic
deincep.'!.
l8'3 S. AUGrSTINI KPISCOPI APPENDIX.
exhorruit ,
per cccnaculum velut insensatus cucurrlt (i)s
et clamavit :« Non lavabis mihi pcdes'. » Nam, inquit Pc-
trus , Domine, ]am dixi quod eras Chrislus Fih*us Dei^, et
tu mihi lavas pcdes ? Scd notare dchetis fratres qui , , in
ererao liabitatis. Cur, inquit, «Ccena tacta^ d dicilur, cum
post ablutionem pedum dicatur buccellam panis Judre Do-
minum porrexisse' ? Non debemus inlelligere ccenam fini-
tani, cum dicatur adhuc panem essesuper mensam adhuc :
' Joaii. XIII, 8. — 2 Mauli xvi, i6. — ^ Jouq. xiii, 2. — • Ibid. 26. —
* Ibid. 3. — ^ Philip. u, 7. — ' Joan. xiii, 6.
(i) Haic longe distantab Aiigustini gravitate. — (2) Cod. usum perducta.
— (3) Id. qnia.
J
1 Joan. XIII, 5. — Ujjj — 2 (j^ 3 ibij. jq. — ^ Job. xxv, 4, juxla 70.
— 5 Joau. XIII, 14. — MaUh. 6 v, Sg. — ' Joan. xiii, 16. — 8 jj xvnj
12. — ^ Id. XIII, 21.
(i) Cod. siitnma. — (2) Deest immunis in cod. Hic graviter eiryre vide-
tur aiictor, siippouendo venialia peccala post baptisraum perstaro in infan-
tibus vel uniiis diei ,
quod fidei catholic.-e repuj^uat.
]P>'\ s, Ai(';usTiivi i-riscopi am-f.ndix.
cjirel Doliiit ,
quia non [>oliiil euni corrigere; doluit quia
ohstlnnliim essecimi diaholo cognoscebal ,
qiiia snperenm
sentenliani ;etern;e damnationis daturiis erat. Et videntes
Discipnli facieni ,
quam « Angeli arpicere desiderant',>
esse tnrbatam, dixcrnnt : Qnis esliste^? ([uaerentes etiam
quis eorum esset major^ Sed quare hoc , nisi quia arbi-
trati sunt (i) nt homines? lile qui niajor est, ut domine-
tur, Magistrum perdere procurat, aliique (2) lcrliter de
Petro sus|)icabantur, quia plus et phira se lacturum promi-
serat pro Magislro, suspicanles quia ficto corde toties lo-
queretur : «Tu es Christus Fihus Dei\ » Sed quia Petrus
in necessitate se sciebat, iiuiuit Joanni ut peteret.CuiDo-
minus :« Cui panem intinctum porrexero , ille est^; » sed
cave ne neniini dicas. tEt cum inlinxisset Jesus panem ,
ficaret.
VI. « Et post buccellam intravit in eum Satanas '.» Num-
quld Satanas non (5) ante corpus ejus intravit ? Omnino,
iratres, Satanas cor Jud;c intravit ante buccellam , sed af-
' I Pc<r. V, T2, - 2L,ic. XXII, 23. — 3 Ibid. 24. —^*MaUh. xvi, 16.
(i) Id cst cogitareniril. — (2) Cod. afii qtii , x\W\ lei^as alii erant qni, —
(3) Haec parum accurale dicla videnlur, uec erga Pelrum satis leverenter.
— (4) Cod. instincto. —
(5) Deest twn post ntimqtiid \\\ cod., et sic dein-
ceps.
SEKMO XXXVr, IN COKNA DOMINl IH. 1 85
Corpiis enim Domini , qnod bonnm rsl , malis malnm est;
et cornis slimnlns, qui malns est (i), tamen Panlo bonns
est : et qnod malnm ost , ijisi prolhisse cognoscimns. Sic,
ut snpra diximns. fratres,pariis iste porrectussanclefuit (2)
Juda indif:;nc reccptus. Fecitex merito Chris-
a ChristOjCt a
tus, ut major essct licenlia diabolo snpcr cum, ct (3) post
manifeslationem graviorem vindictam in eum fecit. Sub-
,
(r) Hnec verba gni mnltis desuiit iii cod., qni male adJit et ante tnmcn.
— (2) Haec veiba sancte fnit desiint in cod., et illa opinando adjecimns. —
(3) Deest et iii cod. — (4) Cud. quid. — (5) Durioia litBc verba, uisi iulclli-
1 Luc. VII, 47. — - Joaii. XXII, 17. — ^iijij, ifi^ tr,. — * Apoc. XXII,
SERMO XXXVII.
De Passione Domini I.
SYNOPSIS.
1 Cant. I, 6.
''i) Cod. CXI.111 dilecdssimi. — (2) Sic cod. cxliu ; cod. xxxix eoque. —
(3) Cod. cxr.i in ciijits potestate totus est. Cod. iv cui totus natus est. —
(4) Sic cod cxLiii ; cod. .\xxix qiiia an.
»
' Luc. XXIII , 21, — 2 Psal, xviii, 6. — 3 Matlh. xxvii , 45. — * Psal.
CXXXVIII, 12,
(i) Sic cod. 1) ; cod, xxxix, qiii. — (2) Sic cod. iv; in caeferis deest ita. —
(3) Codd. respondit. — (4) Cod. iv brevianle. — (5) Sic codd. i: Qui potest
capere, capiat, — (6) Sic cod. ix; cod. xxxix clamabant. — (7) Sic cod.
XXXIX ; cod. cxuii teinporum noctes. Neutrum captu facile ; forte legendum
tempore noctis, — (8) Sic cod. xxxix ; cod. 11 perdit. — (9) CoM.facta
est. — (10) Cod. xxxix declarafit ; cod. u declaruit, pro quo posuimus
inclaruit. — (11) Sic cod, cxi.iii ; cod. xxxix qui.
192 S, ALGUSTJM tFISCOPI AFPKNDIX.
ret (i) enim crealura, si non iugeret Crealoreni vel si ,
lum quia ad verum (16) diem rcversus est auclor qui fecit
,
hunc diem sicut scriptum est « Haec est dies quam fe-
, :
>
(i) Sic cod. 11; coJ. XXXIX peccaverat. — (aj Sic cod. cxliii ; cod,
cxLt scinderet; coJ. xxxix corisiJerct. — (3) CoJd. admisernt. — (^4) Sic
cod. xx\ix ; tod. iv adJit est. — (5) Sic cod. u ; cod. xxxix unitis mntericE
deslina ; coJ. iv niitcries destinatn . — (fi) Deest Christi iii cod.
cxi.iii. — (7) Sic cod. 11; cod. xxxix ttiain. — (8) Sic cod. c\i.m ; cod.
xxxix debcUdtus. — (9) Sic cod. 11; cod. xxxix Tartnri niajestatein ; cod. iv
tamen terrore Turtari majestate percgrina. Mors, c\c. — (10) Haiic vocem
addidinius, sine qua iiulius est seiisiis. — (1 1) Sic cod. 11 ;
cod. xxxix qnem.
— (12) Sic cod. 11; cod. .XXXIX tremet. — (i3) Sic cgJ. u; cod. xxxix
funera. — (14) Sic cod. x\xix ; cod. 11 excrepnerat. — (i5) Deest enim
ii) cod. 11 — (i'"'; Sic cud. cxi.ni; cod. xxxix adventum. — (17) Codd.
erat.
8KI\MO XXXVII, DK I'ASSIOi\E DOMIM I. 1
^3
ninntlns unns est adco ( i) iioc nonien per lenvis
locns;
volavil. Navigavit per undas, quia Spiritus non habet iler,
necfidcs(>) aliquando qu.erit vectorein. Quid dicturaest
Judrea advcrsns Dominuni Christuui , quem natuin stella
(i) Sic cod. 11; cod. xxxix a Deo. — (1) Ticti^. fides in cod. cxi.iii. —
(3) Sic cod. cxLiii ; cod. xxxix itc. — (4) Sic cod. cxliii ; cod. xxxix vehi-
cuios, — (5) Sic cod. 11; cod. xxxix ipse.. volare ; cod. iv evolare. —
(fi) Sic cod. XXXIX ; cod. n corporibiis, — (7) Sic cod. xxxix ; cod. iv se
indiiit. — (8) Sic cod. ii;coJ. \\\\\ totiisque. — ^9) Sic cnd. 11 ; ri.d. xxxix
udorahtit, — (10) Cod. xxxix aJdil leinpus, quod dftst iii cod. iv, iibi ii<'c
cxxxi bis. i3
iy4 *• ALGrsriNi ejmscopi ArPKNOix.
SERMO XXXVIII.
SYNOPSIS.
(i; Cod. male cognoscas. — .2J Legitur in Vulgala : Christus nos rciic
mit de maledicto legisfactus pro nobis maledict;ii!. Sermoni, ;;ii t j: i !;!,»r -
seD«iim potMis Srripliir.T affrrt ^nrm v-^
'
a.
i3.
,
' Koiii. VIII, 3. — 2 Niiin. XIX, 1-6. — ' i Cor. x, 1 1 . — ^ C.int. v, lo.
—- 5 Isai. i.xtii, a.
»tum non lecit ncc dolus invenlus est in ore ejus*,» cui
,
SERMO XXXIX.
De Passione Domini III.
appendice ,
propter easdem rationes , ac illi qui superius
leguutur,po.st sermnuem prwcedeuteni cum numero de Pas-
sione Domini x.
SYNOPSIS.
(i) Ex bac voce credendiim est hunc sermoaem esse alterius sequelaaJ.—-
exibimus.
III. Audivimusmodo, fratres, quomodo debeamus exire,
audiamus nunc quomodo debeamus improperia portare.
Ait enim Veritas incarnata « Tollat crucem suam et se- :
(i) CoJ. quod nUtid rios debemus, — (?) Id. et. — (3^ Id debemus. —
(4) Id. ne nequa.
;,
(i) Cod. deniqite. — (2) Id. compatiamur, —. (3) Id. vero , et lic dein-
(i) CoJ. didistei. — (aj Id. sibl. — ['i . DccnI \erhi)'n dctuiit iii cod.
;
i5. _ 5 I petr. V, 8.
SERMO XL.
SYNOPSIS.
bat. Et qune erat hcec ancilla nisi Ajrar caro qua^ semper
, ,
{1} Dcesl non in cod. — (a) Deest in in coJ. — (3) Cod. et genies. —
(4) Id. sibi. — (5) Id. advertebat. — (6) Cod. luale sabaon , et deiucepi
Mbaoniue.
»:
* Josiic. X, 12-27.
(i) H;cc vox , el vox mentcm, quce deinde sequitur, vix apparpQt in cad.,
• Mallh. XX ,
2 3. — 2 ps5]_ cxv, 4.
(i) licest non posl ninnqiiid , t-l sic deinrrjjs. — (•j) Ha; voces qnasi
abrasa; 111 cod., sic vi.ioutur resliluendae. — (3) iJein dicenduni el de istis
SliRMO XLT.
De Passione Domini V.
per se aut per parentuin iiierita. Sit iii nppendice post prce-
cedentcm cuni nuinero de Passione Donuni xii.
SYNOPSIS.
(i) Se deest iu coJ. — Ta) Hae voces nos tamen, el cxterae quae ilulicis
cxxxi bis. i4
210 S. AllGUSTINl EPISCOIM AFPENDIX.
Nihil mali feci libi, ncc in aliquo libi niolestus fui. Num-
cjuidnon eduxi te de terra /Egypti ? numquid non (2) de
terra tenebrarum liberavi te ? nuuiquid non de servitute
Babvlonis etdiaboli, qui a j)alria expulerat, exlraxi te ?
quid conlra me; arguas me, si non feci quod facere debui*.
Sumquid el mortuos non tibi resuscitavi? numquid lepro-
sos non (5) mundavi ? numquid caccos non illuminavi ?
numquid ct daemoniacos non liberavi ? numquid non so-
crum (4^ Simonis a febribus sanavi? numquid non para-
lyticum ? nimTquidnon hydroplcum ? numquid non homi-
nem languidum per annos Iriginta oclo in momenlo libe-
ravi ?numquid uon filium Reguli? numquid non servum
Centurionis? numquid non de quinque panibus et duobus
piscibus quinque millia homioum satiavi ? numquid non
rcgem me facere voluisli ? Quid ergo facere tibi potui et ,
(ij Cod. vulneratum. — (2) Deesl non post uumquid, et saepius deinceps,
(i) Cud. tlevaveruiiC. — • (2) Id. pejuin. — (3) Id.eiiiiii. — (4} IJ.
adiniseraC,
212 S. ALGLSTfiM EPISCOPl APPENDIX.
lU osleticlcret vcrbo el exemplo ista lemporalia non esse
l)ona, icli!o voliiil in miintlo esse |)anpcr, in lanliim nl non
liabucrit iilii rcclinarel capnt *. NiiiiHjiiid non el iaMniiue
arjoain peliil , nl biberet jnxla j)iilenm^? Bene er^^o , IVa-
tres, dorelictnsvidebalnr a Dco, qni egere, et tribnlari, et
despici videbatnr; ideo ait « Deus meiis rcspice in uie;» : ,
(i) Cod, te siue voce «. — (2) IJ. i{a. — (3) Id. adversicalein el redeinp-
CiuHCfU.
SERMO Xir, DE PASSIONE nOMlM V. 9. \ O
j)dicm, cl non oxaticlies. » fn j^rosperilalc clamavif, qiuindo
saliavil qninqnc millia houiinuni de (j-iinqnc j)anil)us ct
(hiobiis jjiscibns; j)roj)ltrea j)oj)uius voluilcusn conslilu-^rc
rcj^ein. Vellel hoc caro , scd vohinlas sjjirilus suj)cravit,
pile ,
quia moriendo capnt noslrum non limnit. Idco li-
merc voluit caj)nt, nl secnraret memhra ; timerc voluit ,
uat? Quid enim merueral ille , cul vifa .-elerna data est?
Numquid pro Christo credidit ? numquid ( ura excusavit ?
(i) Cod. sibi. — (a) Haec verl)a Pelaiiianani dortrinani aptrle sapitnil , rt
' Luc. xxii, 4 2.-2 Apoc. V, 5 — 3 r.en. xr.v, 26. — * IJ. xxxmt, 20.
— S Ibid. 32. — ^3 R<g. VIII, ^(i. — ''
Fsai. cxnv, 9.
(ij Cod. diun. — {i) \A. tit. — '3, Id pe.ximo. — (4) Id. iit.
SERMO XLT. n?. PASSTONE DOMINI V. OA"]
(i) CoJ. Nilis. — (a) IJ. t(4i. — (3) IJ. reUiiquilis. — (4) IJ, eornm.
2l8 S. AUGUSTINI EPISCOPI APPENDIX.
SERMO XLII.
SYNOPSIS.
(t) Cod. mntrones. — (2) Id. intiltitiidine . — (3) Iil. sibi. — (4) Voces
omnes, quae ilalici^ dislinguuntur , opinando ivslituiauis, iitpoto q'iie diu-
turnitate tcmjioris fuerint coriMimplfe.
'2'20 S. ACGUSTINI HPI?COPI APPENDIX.
vocale , ({iioniani omni liirpitiicline rt obscuritalc hodic
vallala Jiini. O filiic Jrrusalcni , a.«j)icile cl vidclc dolorcni
meum. «Aspicc. o anima chrlstiana,cl .siaiim \id(:ljis Sal-
(i) Cod. templi. — (2) Id. et ecce. — (^) H.TC irrcverenler de Maria
dicta sunt ,
qnae jiixta .'ani tiiin Bernardnm ct alios dodores ila niorii (.liri^ti
con.^ensit, iil de ea dici possit : Sic marin dilexit mnndum ut Filimn suuni
uiiigcnitum daret. Ideni dicendum et de pluribiis seqiieiililiu«. — (4) Sic
cod. dictione muUnra incorrecta, qiia auclor videtur intendere, quod ifo/or
sit ex eo quod rem noluerimns esse, de qna dolemus. — (5) Cod. male h'c
iterat mninm.
SER.MO XLII, I>£ PASSlOMi DOillM VI. 'j U
ptT ScriplJiram sallem hoc sciebaul. Ideo Clirislo Petrus
tliccns : «Absit.Doiniiie; non fialisliul',» volensipscChristi
piiv*sionem iinpciJire, Salanas appelialus est'. Passionsm
lampn Cbristi considerare possiiinns, vel sccnndiun se et
absolule, in qnanltim cst passio, vel in comparatioue ad fi-
1 Psal. Lwxiii, 10.— 2 Matth. xxi, 12, i3. — 3 Caiil. ir, 14. — * Matlli.
ler, jam non mater, aspice faciem Filii tui ? Aspice si sum
let mater cxcusare. llasc autem omnia mihi Filio facerc non
vales. Me dcnique vidisli conspui , et facieai mcam non
poluisti lavare ; ine vidisli vuluerari (4) , nec jioluisli ias-
(1) Cod. /IJelis. — (2) Quid sigaificet nepotem non salis palol, — (3)
(^od. niaie tion. — (4) Id. Tulnerare.
,
tate plenom (5) ; ct pro qno Mariaj dalus sis aspicc. Nam
traditur Mariae pro Jesu Joannes, servus pro domino, dis-
cipulus pro magislro, homo pro Deo, filius Zcbeda;i pro
Filio Dci (4), piscator pro rege, crcatura pro Creatore.
VIII. Post hocc autem Jesus , emissa vocc et inclinato
capitc , circa horam nonam (5) emisit spiritum^. Et dum
' Joan. XIX, 27. — 2 Matlh. xxvii, 46 et seqq.
(i) Deest toUis in cod. ; et deinde habet de qito.— (2) Cod. sibi, et sic
deinceps , ubi de Pelro. — (3) IJ. pleita. — (4)Vide S. Bernard. de la
Prser. B. M. n. i5. — (5) Cod. nonce.
cxxxi bis. i5
,
(i) Cod. exnliare. — (a) Hoc coutrariinn esl Evangelio dicenli : stabat\
caileia nuoqne lepugnanl sanclas Malris fortiludini. — (3) Id. et tcce. —
(4) Id. insipuUo. —
(5) Ha;c dubitalio conlradicit Evaugelio , ubi dicitur
tt ex illa hora accepit eam Discifulus in sua. —
(6) Cod. siUi , et sic dein-
ceps. — (7) Crtdit hoo auctor, de quo valde dubiiaudum ex Evangeiio di-
cente : Apparuit priino Marice Magadlene,
SERMO XLUI, DE PASSIONE DOMINl VII. ^l']
SERMO XLllI.
De Passione Domini VI f.
SYNOPSIS.
erroris; haic cst qux- nos dc lenebris dedit luci ; hicc est
qune debcllalos nos quicli sociavit ; ha?c cst, quoe alienatos
Deo conjunxit et longe conslilulos proximos praesenlavit;
i5.
2^8 S. ADGCSTINI EPISCOPl APPENDIX.
hfEC peregrinantes, cives oslendit; haec est discordiae am-
pulatio, haec cst pacis firmamenlum hrec est bonorum ,
(i)Deest ibiia cod. — (a) Cod. iii altare novitur consticntum. — (3) Id.
ojfercbat.
,
dum mofa est, petrce ubique scissae sunt sol per totum ,
»Marc. II, 16. — 2Luc. iv, 22. — 3 Matih. xxi, 38. — * Id. xxvu, 5i,
el Luc. xxiii, 45. — 5 1 tlQr ,j^ g.
(i) Cod. si. — (2) Deea ccrra in cod. — (3) Deest major ia cod, — (4)
Cod. Paradisum patefacttim. — (5) Cod, fliV. — 6) Deest compescuit in
SERMO XLIV.
De Passione Domini VIII.
SYNOPSIS.
I. Laus crucis ,
qua erecta , fiunt tenebra.'. II. Latronis et
Adae comparatio. III. Duo Latrones Paganos et Judseos reprse-
sentabant. IV. Latro prinius habuit promissionem Paradisi.
V. Cur tali gloria donatus est. VI. Conclusio.
(11 Cod. qnod pietate carne. — (i) Id. tenehra in diem conversa est, —
(3) Vidp supra iiiter Aiigiistinianos Scrni. de feria secunda Pascbie, ubi eadem
fcr« leguulur. — (4) Deesl doctui ia cod.
SERMO XLIV, DE PASSIONE DOSIINI VIII. a33
latro furntus est de ligno damnalloneni ; ct isle Latro furalus
estde ligno crncis salulpui; ille fjratur de ligno spinas et
Iribuios, et istc paccm et unilatem; ille furaUir dolorem
niorlis , et iste furatur scmpilcruam vilam; ille socius cffi-
* Matth. XI, 12. — 2 ij, XXVII, 54. — 3 Luc. xxiii , 43. — * Gen
XII, I.
(i) Cod. dum. — (3) Id. inam. — f4) Haec quasi ad verbum leguutur
in SermuQ. supra citato, nempe Serm, de secunda/eria Paschte,
234 S. AUfiUSTlNl EPISCOPI APPENDIX.
dixit liocrcditaleni P;iraclisi , sed « Veni in tcrram quam
• monslrabo libi' . « Moyscs quidem Legem Douiini accepit
et per repromissiunern obsrrvanliac Legis ,audivit « Bona :
« in paradiso ^ »
(i) Cod. est. — (2) Id. apparerit. — (3) Id. dtbemus. — (4) Id. sibi.
336 S. ACGUSTINI EPISCOPl APPENDIX.
SERMO XLV.
De Passione Domini IX.
SYiNOPSIS.
(i) Deest non iii cod. juxta morem. — [2) Cod. umperemtir. — (3j Id.
inhcerent. — (4) Id furoris benignitas. — (5) Haec xerhdi jussit ut , desaiit
in cod. — (6, Haec ultima verba si vero eti-. desiint in cod. — (7} Cod.
patiebatur. — (8) Id, vas alabastrum.
,
(i) Cod, absurde cjmbaliim Pelriis percutere fecic; nisi suppona) legen-
dum contra omncm Scri[(tuia) ralionem , cjmbahim plectro percntere fecit
aut coepit. — (a) Cod. qiii citm. — (3) Haec prorsus falsa sunt ,
qiiia Deus
per gratiam mutare potestcor peccatoris, quin liberum destruatur arbitrinm.
Facere poterat , ut quod nolebat discipulus , attractus gratia libentisiime
vellet ; nec voluit merelrix, nisi quia gratia fuit attracta. Haec in Chrysos-
tomo Don legnntur.
,
tcstates.
V. Omnia enim vcrba Magistri respuit omnes Domini ,
proditcr; nam
paulo ante meretriccm vidcras, et septem
daemonia ab ea expulsa audicras. Cur ergo ad pietatis fon-
tem redire timcbas?Ltrumque enim, fratrcs, pcriculosum
est et confidenlia et dcsperalio ; nam confidenlia scilicel (2)
slantem evcrtit, et ilerum desperalio post lapsum nonpcr-
mitlit (5) consurgere. Idco « Qui pntat se stare , caveat ne
«cadat*. » O homo , debes cxemplum utriusque personae
aspicere. Discipnlus cnim pulabat sc slarc, et ecce quo-
modo cecidit; merctrix cecidisse arbilrabatur,et ecce quo-
modo surrexit. Non crgo dc bonis procsumere debemus
nec dc malis dcsperare.
YI. « Quid vultis mihi darc? » mcrcator pessime (4),
* I Cor, X, 12.
(1) Cod. sed desperatione debcas. — {i) Id. dispUcet. Forte melius legen-
dum virum licet stancem. — (3) Id. permisit. — (4} Id. pexime.
SERMO XLV, DE PASSIONE DOMINI IX. q/jI
(i) Cod. sibi. — (2) Id. Deum. — (3) Id. gratia, et deinde cupiditate.
— (4) Id. perditur. — (5) Id. delectet. — (6) Vide dicta siiperius; non
potest retrahere invite ,
sed facere potest ut 'velit. — '7) Deest culpa iu cod.
— (8) Cod. sibi. Haec non leguntur in sanclo Chrysostomo, sed pedes ejus
ut et aliomm abluit.
cxxxi bis. 16
24^ S. AUGUSTINI EPISCOPI APPENDIX.
quosetlam pedes osculalusfuit ; admensameum secumvo-
cavit , nihil omnino (i) ]\Iagister praeiermisit, nihil omnino
pro Discipuli salute faciendum (2) reliquit ; sed oninibus
admonilionibus conculcatis, proditor ille malignus emersit.
VIII. Et dum iret ut proderet euro ct Discipuli dixe- ,
(i) Cud. nihiloininiis t'l sic duinceps, — {2) lii yicnciiiin. — (j) Haec et
cselera apud Clirysostumimi iion leguntur. — (4) Cod. uialc n cKiia, —
(5) hl. €t doccis Jiiciteis, — (6) Id. ad latronein.
:
— '*
Iljiil. 5o.
(i) Cod. pe:rinin. — (2) IJ. lapidatiis. — (3) Irl, pro.ximi. — (4) M.
indigne.
16.
u']'l S, AUGLSTINI EIMSCOIM APPENDIX.
X. Ecce Vcrbdni inaiisiicliiin; proclitoreni ;iuiicnm vo-
cal. Sed quare aaiicuni vocal nisi ul non dcspcrelur? ,
,^ . ix^V^/wVvVVvVV VVVVVVVVV VVVVX^VVVV VVV VVVWVVVVV^rt VV\\V\ VVV VVV VVV V\^ VV'* SAA^ w«w\
SERMO XLVI.
De Cruce.
SYNOPSIS.
arbor sancla et fcecunda. III. Est etscala sancta, quae per mys-
ticos gradus diicit ad ccelos. IV. Non desperandmii , modo ad-
(i)Cocl. volo.
SERMO XLVf, I)E CKUCE. q/(5
pcr tolum muiulum recolilur, quia tolus munclus per cru-
cem magnifice liberalur, el quid(|uid in laude crucis cani-
tur, Christi praeconium eiricitur. Qui enim C-hrisli crucem
dignelaudat, Christuminea passumdigne praedicat. Recle
crux et spes resurgendi noslra esl. Dcscen-
ista fidelis est ,
homo, qui talia loqueris vel cogitas, scias quod hanc de-
bilitatem (2) cunctis fidelibus Salvalor abstulit carnem ,
(i) Cod. in. — (2) Id. dilectionein, — (3) Deest in cod. non post num-
quid, et sic deinceps.
2^6 S. AUGL'ST1NI EPJSCOPI APPENDIX.
qnaciinKjue hora pcccalor ingeniuerit, niisericorcliam con-
sequelur. Ecce quara preliosa sunl hujus arboris folia.
sumus, sed sohuu per graliam. Ihcc igitur vere cst arbor
grandis, et ornata fohis, floribus etfruclu suavissimo. lliec
virga vespere arida, id est (i), in antiqua Lege arida, sed
mane, cum adnos, ironduit, flo-
(2) Filius Dei descendit
ruit et fructum fecit amygdala (3) in lanlum ul haec virga ;
adiIlam'iPerfectamcharitatem,qua3forasmittittimorem';9
(i) Cod. et. — (a) Id. dum, et sic inferius. — (3) Id. amindola, et sic
dcinceps, — (4) Id. ait. — (5) Id. male addit ut, et sic deinceps.
SERMO XLVI, DE CRCCE. 2^7
qul vero carnis pondere prajgravatus , istos ascendere ne-
quit, salleai octo ascendal ,
quos iSanctus ille Ezechiel
proponit*. Sed si quis islos ascendcre non potest, salteni
quatuor, quos David insinuat , dicens : « Qnis ascendet in
(i) Cod. Deitrn diligere, — (2) Id. et quid. — (i) IJ, coufidas tc, —
(4) Id. tamen. — 5) Id. diim, et deinde in pro ex.
,,
ne g;raveris ,
qnia ecce jam
lempus amissum recuperas
conlitendo peccalum. Ovem perdilam jam invenisli (2)
ccelorum civis jam factus. Deus qui le sanguine suo pre-
tioso redemit, licet oflensus fuerit pei" te tamen adhuc ,
pedes et latus habet pro te multa enim passus cst pro le.
;
SERMO XLVII.
Hic sermo ,
prceterquam quod educitur ex Bibl. j^diL^
cod.Tii,Jol. 2o b, muUa continet temere dicta, quce sancto
Augustino nullatenus conveniunt. Ponatur in appendice post
sermonem supplementi primi iv, cum numero in die Pas-
chce XV.
SYNOPSIS.
(i) Cod. benivoleutice , et sic infra. ~ (2) Id. adinotum. — (3) Deest
///(' iii cod. Noii juxta Scripturarum testimonium asserere videtur scriplor,
Christum Matri primo apparuisse , iit videre est siipra. Cretera mera sunt
piae menlis somnia. — (4) Deest et in cod, — (5) Cod. unici ; et deinde
et tcce.
1
(i) Cod. preestolantes. — (2) lA. faciat. — (3) Id ei. — (4) H?ec non
majorem habent auctoritatem ac pnecedentia. — (.'>j Id. ridebitis.
-25l S. AOGUSTINI EPISCOPI APPEEDIX.
confortator jamMarirepeccalrici apparuit; quae, utdiximus,
vere peccatrix erat, iu tanlum ut publice prostitula , vili
contenla prclio, mollia et sordida iu corpore saepe, licet
non semper pateretur (i) a qua eliam septem daBmonia ,
1 Luc. viti, 2 ; Marc. xvi, 9. — 2 Matlh. xxvi, O9, et seqq. — ^ ibid. 75.
— * Marc. XVI, 7.
(i) Cod. potiebatiir, — (2) Id sibi. Videtur oblitus auctor se paulo antea
dixisse Chri-.tuin primo sauctae Matri apparuisse. — (3) Deest juxta moretn
non in cod., hic et infra. — (4) Haec calumniose dicta ia sanctum Petrum ,
ile quo nihil tale nobis trausmisit cerla traditio. — (5) Id. quia dicite.
,
(t) Cod. nobis. — Ta) Id. sibi. — (3) Unde haec auctor mutuatus fuerit
prorsus nescio , nisi quod sic triplicem Christi vocem velit interpretari. —
(4) Forle quem , ut recte dicfa concordeut.
. ,,
SERMO XLVIII.
SYNOPSIS.
» a Cor. V, 17.
,
' Joau. XX, II, et seqq. — 2 l^c 3^x,v. i^ et seqq. — 3 Joaii. xx, afi.
— ••ibid. 27.— SihiJ. 28.
(ij CoJ. annuntiamtis. — (2} Lcgitiir hic liimine iiltiino, aiit potiiis Luc(e
ultimo ,
quae verba nihil aliiid esse videiitur, quani indicatio qujedam caniiis,
a quo liuic fuerunt decerpla. Prima tameu appaiitio narratur apud Joannem,
— (3) Deest in cod. non more solito , ct deinde sibi pro ipti.
256 S. ACGUSTINI EPISCOPI APPENDIX.
nos ipsos tangi ab eisdeni non permiltamus quonsque as- ,
nilmagisdubium.nilimperfeclius, nilmorliferiusvolentibus
caste vivere, quaui habere consortium fceminarum. Noluil
ergo Dominus tangi a Maria , ut nos doceret; voluit tamen
tangi a Thoma , ut eum et nos illuminaret, quia non erat
fidehs , incredulus. Sed poslquam tetigit clama-
sed satis ,
cxxxi bis»
258 8. AUGUSTINl EPI8C0PI APPENDIX.
SERMO XLIX.
In die Paschaj V.
SYNOPSIS.
»7-
"260 S. AUGUSTINI EPISCOPI APPENDIX.
odio niinistrat, vel cnni inlenlione redeundi ad peccala
comednnt pancm snpramodum fermen-
consislit.Talcs vcro
talum dc quo ail Aposlolus * Modicum ieruienlnm lolam
, :
nituntur. — (2) Cod. hoc flatum. — (3) Sic evidenler legendtini; cod. male
in creando creatur^ et creando in/ormatur, — (4) Cod. in&\e ministerium,
et sic deinceps pluries.
1
(1) Deest homo in cod. — (2) Cod. tiinc. — (3) Id. ca/ciamenta, els\C
deinceps. — (4) Sic cod., nec salis clare. Forte legenduni , niti sanciorum
vilarn conspiccre^ tt vulnera pcccatorum abstcrgere f
,
SERMQ L.
SYNOPSIS.
nostra.
II. Istc cnim percgrinus , sociatus suis Discipulis ,
' a Cor. IV, 10. — 2 Luc. xxiv, j8. — 3 id. ix, 58,
(i)Desunt haec verba diim essent in cod., qui nominativum absolutum, hic
•t alias, adhibct. — (a) Cod sanat... mflammat. — (3) Id. quod.
264 S. AUGUSXINI EPISCOPI APPENDIX.
» j>inqnaveriint caslello', i et compellenlibus (i) eum , in-
travit cum illis , et cinn recnmberet cum eis , aspiclenles
in faciem sole clariorrm , intnenles manus perlbratas ,
' Luc. XXIV, ^7, et seqci, — 2 ibjj 3,_ — 3 ^ Petr. n, ai. — *Mallh.
XXV, 13.
SERMO LI.
SYNOPSIS.
(t) Cod. in vita , nec kabec te, — (2) Id. solus, — (3) Id. ^/lum. —«
(4) Id. senlit, — (5) Id. quodet.
,
cvi , 18.
(i) Cod. recipiens; nec iterat antea co/i5{Vera, — (2) Id. altissimum. —
(3) Id. lU, — (4) Id. amantis viat.
SERMO Ll, IN DIEBUS PASCOALIBIS I. 369
esl ; tales exclusi suut ab ouini Ecclesiai oralione; lalcs
parlicipes non sunt bonorum.Caveant ouinino la!es, ne ad
mcnsnm Chrisli hodic vcniant, iiisi poinilucrint , ct inlcgre
rcddant, quia non diniillelur cis j)eccalum nisi omnino ,
qnorum numero nos Taciat illc qui pro nobis mori et re-
surgere dignatus est. Amcn.
V. Vellcni adliuc, dilcclissimi fralres, dc procdicto mys-
lerio plura Iractare, et longiori scrmone in die lanlrc solem-
nitalis morara prolrahcrc , scd haec sufllciant, ct utinam
dlcta perficerc valealis. Ad mensam ergo Domini singuli
acccdalis dcvoti^et postquamsacra communione rcfocerilis
mcnlem, secure postmodum venlrem omnia
pascalis ct ,
SERMO LII.
SYNOPSIS.
(i) Cod. male adJit scilicet. — (2) Deest vivamus iu cod. — (3) Cod.
expecta. — (4) Verba quse italicis dijtinguntur, in cod. sunt vetustate
deleta.
1
tendit quia
,
comedit et bibit cum eis postquam resurrexit ,
{1) CoA. peremptum. — (>.) Male Judae Macliabseo tribuitur, quod est
lum.
III. Quid crgo, hodierna die, IVatrcs mci , a{!;erc dcbe-
inus , nisi gaudere ct epulari, quia fraler nosler Adam
perierat et inventus est, raorlnus fuerat ct revixit'? Gau-
deamus quoniam hodie adiiiipielam vidcmus
, fratres ,
cere^; sed timco ne nos sic faciamus. Nos denique qui su-
,
'
Luc. XV, 22. — 2 psai, cxvii, 24. — 3 Rom. vj, 4. — * i Cor, v, S. —
5 Act. I, I.
(1) Cod. eum. — (2) Id. Christus resurgens. — (3) Id. vita.
SERilO LII, IN DIEBUS PASCUALIBUS H, «273
bonosvineaeoperarios,velutpupillamoculorum,custodialis.
V. Conducite, vos qui praeestis, bonos operarios in vi-
' Malth. xxiii, 2 — 2 iijjd. 3^ ^^ — 3 Luc. iii, 7.
(r) Deesl non in cod, — (2) Sic cod., in quo pliira deesse, aut nmle
fiiisse conscri|)la videiitur. Foilc lcgendum : Scd nos , Christi iinitatorcs , \A
est , fjui Clirisluni iniitaii debenius, facere boniiin negligimns , doceie non
cessamus ; id nos corporis aure audiviinus et are pradicare desistere iion
cxxxi Ois, 18
,,
(t) CoJ. conciilcati. — (2] li. nani. — (3) Ij. Nabaoth, — (4) IJ. sic
SERMO LIIL
SYNOPSIS.
rum.
II. Quam Ascensioncm Habacuc propheta prasdicens ait
ibi ; ubl dominus , ibi et servus ; ubi paler, ibi etfilius sive
(i) Deesl putitiir \n cod., qui tleinde liabet obsciniidtc. — fa) Cod. Inec
eiiiSi .dscensio qiddein 'venit de salcibiis Doinini, — (3) Id, exaitare.
SFR.MO Llll, DE ASCENSIONR DOMINI III. O-^
» vla bibet; proplerea exaltabitcaput *. » Ininundo erattor-
rens mortis dennens a peccato primi pnr»;ntis; de hoc lor-
renlo in via prncscntis viljn Salvalor potavit et bibit, f|uia
mortein in Iransilu gustavit, alque ideo, fjuod(i)moriendo
corpus sepulcro posuit,hoc (2) rcsurgendo superAngelos
in
(i) Cod. qnia. — (2) Id. sed. — (3) Hcec veiba carnem hanc desunt in
cod., qui deinde male habet ante restirreciio. — (4) Deest \o\/orent in cod.
— (5) Cod. sil^i. — (6) Id. male omnino, — (7) Id. tam.
278 S. AUGUSTINI EnSCOPI APPENDIX.
dlssent, et tanlmn ihiclcni stelissent, clonec ad terminiim
conslitiilum Deo vocali fuissent. Sed ipso peccanle, in-
a
tur ; sic homo ipsc occiditur, scd homo sic prostralus cla-
mat non exaudilur; ululat, et non estqui compatiatur;
, et
moritur, et non est qui exaudiat et sic clamando annis ,
•
Deut. XXXII, 8. — 2 Liic, ^^ j^, — 3 pbilip iv, 7.
vere redemptio nostra est , vere Dei Filius est, vere primo-
genitus et ultimogenilns Mariae est; vere ille et non alius
est, qui subPontio Pilalo passus est , ct tcrlia die mor- a
luis resurrcxit; vere ille est qui « Picx fortis et Dominus
sfortis in j^ra^lio* ; » vcre extitit fortis et potens in praclio,
quia «Asccndens in allum captivam duxit caplivitatem' »
in altum (3). »
(j) Cod. et. — (2) Deest respondentes in cod. — (3) Haec verba in uhum
errore traiiscriploris inducta videnlur. — (4) Ueest cum in cod.
280 8. AUGUSTINI EPISCOPi APPENDIX.
tiis Daniel , ;clate junioret niatnrltate antiqiiior, inler leo-
nes poniliir et mola nndiqnc patitnr. Omnes cnim qni
hodie Chri.stuni ascendcnleni viderunt , etcuQi co simlliter
ascendernnt, mnlta mala passi snnt; omnia tamcn patien-
ter sustinuernnt, " Expectantes beatam spem, ct adventnm
sDomini* » ad linibum, et hodiernnm diem mirnbilcm, ct
SERMO LIV. «
SYNOPSIS.
1 Acl. 1,9. — 2 Matlh. xxai, 12. — 3 psal. xxiti, 4. — * Liic. wn, 10.
— • 5 , petr. T, 6,
(i) Deest tendere in cod. — (2) Cod. non posse grave ascendere ; et deinde
prodiicere. — (3) Sic in cod. — (4) Cod. ad senstim, et sic deinceps. —
(5) Id. puteis, <— (6) Id. et vita prius privati, etpostea illuminati viviscunt.
— (7) Deest non in cod., et sic deinceps. — (8) Cod. et postea.
20 J S. ACGUSTINI EPJ3C0P1 APPENDIX.
ardcnlis , Dominiis separavlt sjjlendorcni ab ardorc , ila
ul (ij ignls tiniim capillnm non combnsserit nec lanj:,('re
(«) (]od ica quod; et deinde cornbiissic,..., potuit; qui error postea itera»
tur. — (2) Id. per. — (3j Id. sibi. — (4) Sic cod.contra grammatices regu-
la<. — (5) Deest ad\n cod. — (6) Cod. (extimaiur.
,
(i) Deesl ore in eod. — (a^ CoJ. qui, — ()) IJ. (enCadoni.
280 S AUGUSTINI EPISCOPl APPENDIX.
Moyscs contra Amalecitas (i) , quia oravit, et orando
Deum (2), devicit eos *. Non sic pugnavit Gedeon , quia,
trecenlis viris electis*, vicit exercitum Madianitaruni (5).
Non sic pugnavit David , sed fortiter devicit ipsos Philis-
thcTOs*. Non sic pugnavit Josue contra Amorrhaeos, sed
perseverans in pugna dixit «SoI,nemovearis, donec victo-
:
SERMO LV.
De Ascensione Domini V.
SYNOPSIS.
(i) Hic plura deesse videnttir, qiialia ioreut ista : Ut nutem nos digne
Asceiisiotiem celebreinus, egrediamur cx amore mundi necesse est. Nam
egreditur Abraham ex coi^iuitione siin. ct crcvit, etc. — (2: Cod, non; lorte
22, 23. — ' Num. XVI, i5. — 8 i Reg. xn, 3. — 84 Reg. v, iG. —
*<> Dan. V, 17.
(i) Cod. et. — (2) Id. Anamam, — (3) Id. male Jbimeleck, el deinde
tibi, pro ipsi. — (4) Deest non in cod., etsic inferius. — (5) Cod, accepit,
— (6) Id. esto.
cxxxi bis, ig
aC)0 ^. ALGI.iSTlNI EPISCOPI APPENDIX.
IV. Sed dii.et (Juis; Ciit- dc mdncrlbus liociie mcniio vcl
6crmo lll? IJeOi i"r;ilrcs . dc ihnhorlbns nicniio fit ct
sernio, qnia ilicUiiiiilibus mniicriblis uriusquisfiiio ad sla-
lum nscrndcrc <iiKTrit, non nd cifcliinl scd ad inrorniun , ;
> Hebr. t, 4.
1
hr.i
SERJiO LV, DE AVclNSiONE 'dOMIM V. Q9
nus prelio vel prccibus, mini» vel bhiiuliinenlis snuui as-
censum procuranl. Mulli sunl qui ,
a^ceiulunl cuin .hisoiic ,
SERMO LVI.
Hic sennu ,
qui i/t Bibl. Lniu: , Phit. xui, Cod. vui,
Part.UfJol. i58 6, cum notnine sancii ylugustini legitur
non est ejus ; sed vere sancti Joannis Chrysostomi , ut in
ejus operibus 'videre est. Cum autem sit ex alia 'versione ,
SYISOPSIS.
' I Cor. XI, 10. — 2 Gea. xlvih, 16. — ^ ^ct, xii, i5. — * Geii.
XXXM, 2,
(i) Cod. vexantittin manibus iiosCris; sic opinando correximus. — (2) Id.
meminiiniis, — (3) Id, fjus.
294 *• AIJGUSTIPJl EPISCOPI APPENDI^f.
(1) Ci'cl. in liumanis. — (a) Id. nc gloria. — (3) I,i, mirtns cst. —r.
f4) Id. rtitiane. — (5) IJ e.-it glnrifices, — (6) CoJ. ad. —- (7 IJ, recogi-
8ERM0 LVI, I)E ASCENSIONE I50MINI VI. «jgS
(i) Cod. httmnna. — f j) IJ. ex ojnni nattira. — (3) Dopst quia in rod.
—- (4) Cod. habebat, — (5) Id. concefjit: — ;6) Id. spfraretur. — (7) Td.
pottiilnta. — (8) Id. sic.
», ,
prior faclus esse videretur (8), sed qui poslea factus est.
Ut discas quod isle fruclus primilias fccit , qui robuslus
(i) Deesl in cod. vox causa. — (2) Cod. tanqiiam. — (3) IJ. et crini. —
(4) Id. qiiod; et deinde deesl seJ. — (5) IJ. per quam. — ;6) Id. suiiin.
locavit.
Y. Cognoscamus quis ille sit (5) qui audivil : « Sede ad
» dexleram meam ^? » quae natura cui Dcus dixit : Eslo meae
parliceps sedis ? lila natura est , quae audivit : c Terra es
DCt in terram ibis'. » ISon enim ascendere gloriam coeli
(i) Cod. ne. — (a) Id. in immaftirum. — (3) Id. est. — (4) Id, ad
omnem gloriam caelos svffceret. — (5) Id. male prcemisit. — (6) Id. ipsum.
29^ 8. AUGUSTINI EPISCOPI APPENDI^.
naliira nostra elevnla cst, ot honioriiii locplamhurnili lcne-
baliir, ut descendcrc non possel ullerins, ad tanicxcclsoni
sedeni elcvalur, ut suj)Ciius non possil asccnderc. Et lioc
ostcndcns Piiuius aicbat : « Qui dcsccudit , ipsc est qui as-
«ccndit';» dcsceudit ad iufimuin ternc , ct ascendit super
on)nes coelos. Discc ij^ilurquis ascendit, et rju.c nalura cst
elcvataPIn hoc enim cupio remorari (i) sermoncm, ut hu-
mani gcucris commcmorallone divinam clcmenliam cum
admiralioue discamus, quac ('^) summuin honorcm uing-
namque jjloriam noslric naturre larj^ila cst.
Tcrra ct cini§
cramus. Scd hoc noiidum noslrum vilium,scd imbccillilas
fuit. Facli sumus irralionabilihus inscnsaliorcs cCompara- :
' Ephes. IV, jo. — ^ Psal. xlvih, i3-2i. — 3 isai. x, 3. — * Rom. v, ao,
— 5 Jereni. viiij 7.
(i) Cod. removeri. — (a) IJ quam. — (3) Id. compeTatus est. — (4) Id,
reeipere.
»
'
Pro^, VI, 6. — 2 iviich. VI, 2. — 3 pjai jvu, 5. — * Joan. viii, 4 4-
(i) Q.nd..franges. — (2) IJ,, qiiad. — fS) Id. clamaniur. — (4) Desnnt
in coJ. li.TC vnba ec genns. — (5) Cod. nudiant . nee Ivabet /janii/^«. —
(6) I(), maligmtatet .
— (7; Id, tensuum.
300 S. AUGUSTINI EPISCOPI APPENDIX.
Angcli qiiod mnllo lempore cnplornnt inspiccrc volnerunt, ,
(i) Cod. providenint. — (2) Id. sibi. — (3) Id. hoitorcm, — {^)^^'
(ondisse. — (5) Id. deprccare. — (C\) Id, dele omnino.
SERMO LVI, DE ASCEiNSIONE DOMINI VI. 3o l
calamitatibus commoventur. El ut scias cjuod noslris malis
doluerunt, exco disce quod rcconciliationi divinae (i)gra-
lulatre sunt. Et , si antea non dolebant, ncc postea gratu-
lantur. Et quod gratulataj sint Salvator oslcndit diccns , :
(i) Cod. Dei. — ^2) SKpe iu cod, deest noii post numquid; et hic
Sipius deficit. — (3j Cod. pruferentem , nec habet -vidtbat. — U) ^^- P'°~
videre, — (5) Id. postulat.
SERMb Lil, Dli ASCENSIONE UOMKNl VI. 3o3
il&ji'ecltis clcncit ihspicfcrc, et nbsicr ocuhis volalu ())vlnci-
lur cclsioro, Ac ct illiul corpus r|uanlo rercbalur acl siunma,
lanlo ociilus vifJcnliiim asjicciiis iinhccillil.ilc vclabalur,
(icficichlG halura alliora conspiccrc ; idco slabant Angcli,
ilcr cnclcstc monslranlcs, ne quis arbilrarelur, qiiia tan-
i|iiath in ciDclum asccndil. « (lui cicvalus c»t, inqiiil, a
svobis in ta-lutn. nOn siuijjllcitcr hoc addidit. Et
» Itlco
' Isai. XIX, I. — 2 j Tbess. iv, i5, i6. —^ Luc. xvii, 34, 35.
(i) Cod. volatus. — (2) Itl. desctndit. — (3) Id, moles.— (4) Id. con-
tireniur, — < (5j Id. qui.
,
(i) Cod, graticB tuce, — (a) Id. malc consen'acus, et anlea deest enm.
SERMO LVII, DE ASCENSIONE DOMINl VII. 3o5
salionis siiae merito , fiiliiraB gloriae applicare feslinent , et
confidenliain augere non desinant. Et qui peccalorum
mole opprimuntur, meliore correctione mntenlur, ut jus-
toruni choro (i) sociati non indebita reverentia imperato-
rem suscipiamus Angelorum et illa beatiludine pertrua- ,
SERMO LVII.
SYNOPSIS.
cxxxi bis. ao
3o6 S. AUGUSTINI EPISCOPI APPENDIX.
lus Angelornm ,
qnia Redeinplor omnium nationum, cnm
ingenli Iriumpho, .Tlherenm ad dexlcramPalris hodie sedit
inihronnm.Omnem simulmonet Aposlolicamecclesiam, ut
nequaqnam pertimescercnt (i) hnjus mundi pressuram; ne-
que ruroreui perlimescercnt srcvienllnm Judoeorum sed ,
(i) Cod, XXXIX percimescere, et neuter cod. babet ut, — (2) Codd. novi-
fera. — (3) Cod. xxxix sedere ; cod. cxLiii cedere nivali. — (4) Codd.
male ccclestis. — (5) lid. honos; et deinde cod. cxlui resultant. — (6j Sic
SERMO LVIII.
EducUis hic sermo ex Bibl. Mdil,.^ cod. \,foL 35, sitin ap-
pendice, propter scepe memoratas rationes , post serntonem
appendicis primi supplementi cum numero de Pentecoste x.
SYNOPSIS.
20.
3o8 9. AUGCSTINI E!'Isr,OPI APPENDIX.
doctores, debiles forles , ignari sapientes, timentes con-
stantes, impotentes polentes, mnli loquaces surdi au- ,
(i) Sic cnd. ; forle Dei milites — (?., Sic cod.; iir\e rcgniqne. — (3)Cod.
accessores. — (4) Id. trttcidattis.— (5) Id. dtcorntiiin. — 6) Iii. dcpaii'
peratiiw. — (7) Id. male Mattha:uni. — (8) Id. carcere. — (9J Sic opi-
cando emendare conati sumus codiccm , in quo legitur spiritu exaltalum.
SERMO LVIIi, DE PENTECOSTI' III, ETC. 3()(^
(i) Cod. niale Filitis, — (2) Haec et in specie (griis in jipostoJos desUDt va
eod., sed evidenter ista requirit sensus.
SERMO LVIIf, DE PENTECOSTE III, ETC. 3ll
quamvis Chri:?lus sit judcx humani generis , tamen in
hominihus ,
quia peccata nostra ,
qiKe prlus Dominus per
mansuetudinem toleravit, nos per zeUmi reclitudinis ar-
dore pcenitenli.-c debemus cremare. Est, fralres et alia ,
» Matlh. X, i6.
aeterna. Amen.
' Act. I, 14. — 2 psal. ciii. 3o.
SERMO LIX.
SYNOPSIS.
^i) Desiint in cod. haec verba sub fonna. — (a) Deest vox cnpere in cod.
— (3J
Cod. dtim.
SERMO LIX, DE PENTECOSTE IV, ETC. 3l5
mis in ignem fumantem , cceperunt tonitrua et biiccina
audirl, et fulmina micarc , et nubes operlre monleni , et
popnlus prohibitus est ad montem accedere, ne vlderet
Deum et transiret terminos conslilutos. Ascendit autem
Moyses et Aaron in raontem, ct praecepta Legls rccepernnt*.
Sed atlendile, fralres, r|uod hncc omnia hodierna dle facta
et adimplela vidcmus. Ecce post liberatlonem filiorum Is-
rael, et post passionem ChrislIDominl noslri post libera- ,
(i) Deest a in cod. — (2) Cod. nobis. — .3) Deest verbum dici ia cod.
— [l^j Hsec omuia falsa omniuo videntur,^ cum monasterium Augustinus non
habuerit, nisi post Valerii mortem. Yide nolas ad Serm. ad fratres in
eremo xxi.
,
posteaandacter docere.
IV. qnam magnae temerltalisest cathedram ascendere,
si non h;ibet scienllie donnm oqnani p( ricnlosum eslsine !
(r_) Cod, versutia. — (a) Id. andire. Qiiae italicis distinguiintur, vel par-
tim , vel totaliter vetustate sunt deleta. — (i) ^ox populus videtur abun-
dare.
SERMO LIX, DE PENTECOSTE IV, ETC. Siy
dit potum ex eis filiis Israel, et stans ait ; <> Si (juis Domini
»ost, a(]h.Trcat niilii'. )> Et adiueserunl ci filii Levi, quibus
ait :«Ponat vir j;lacliui)i sunu» super femur suuui , etite(i)
»per niediuin caslroruui , ct occidat unusquiscjiie IVatrem
Dsuum etproximum suuni ^. » Qui siclecerunt. llunc sanc-
tum Moysom imilari debcmus, quia fervorc justitiae plenus
est. Si peccat populus, accipiamus gladios ultionis , sed
prius super ieiiiurnoslrum ponauius, atque a nobis prius
malorum illecebras abscindamus. Deinde per medium cas-
trorum ire debemus;etlunc pergiuius per niedium, quando
slc juste judicamus quod nec amore stringimur, nec odio
,
SANCTl lURELlI
SERMONES
DE SAXCTIS.
SERMO LX.
De Sancto Paiilo primo Eremita.
Idem dicendian de hoc sermotie ac de omnibus qui repe-
riuntur in Bibl. jTldil.^ cod. x, uhihic legiturfol. 4o. Sit
igitur in appendice post sermonem appendicis Maurinensis
CLXJ^XVIII.
SYNOPSIS.
I. Paulus desertum
fngit in velut Elias. If. Beatitudo
,
IV, 9-
(i) Cod. male numtTus. — a) Id. qttia. — (3) Id. seci. ~ (4) Id. spe-
culum
CXXXI bis. 21
,il'2 S. AUGUSTINl EPiSCOPi APPENDIX.
in^rfdiliir; non cibis oncrcilur, ct ma^iiilice pascitur; non
pdntiis, nisi ([uibns tunc IVnchatur, et palmarjim (i) indu-
mento oplime decoralur : non ainiciliam qucbril et ecce
h (2) siinclo viro Antonio (8) visilatur.
II. Eia crgo , IVaires , nolile sollicili esso do corpore
mortis (4) hujas; sed « Quaerite primo regnum Dei'. »
'
cor non apponunt* et si (6) non habenl habcre non de-
, ,
sideranl.
« VlaUh. VI, 3J. — 2 joan. xvi, 27. — ^ judilli. x\i, 17. — * i IVtr.
(i) Cod. palinis. — (2) Deeit a iii cod. — (3) Vox setiuens temiiore est
(Jeleta. — (4) Deest mortis m cod., ubi vox est abrasa. — (5) Hte voces
(i; Cod. titi. — (a) Id. iierai inale Ireati, pro spiritu.
21.
324 =*• A.LGUSriM EPISCOPI APPENDIX.
lalione vel adversilale imilalur, nullo proxiQii odio move-
tur; sed proximi felicitale gaudet, cuin proxiuio gaudcnte
iraudct,
~ ot cum dolcnlc dolet, in ncccssilalibus cousulit ,
maios uiolus in eis aflixos conipnuiil lalis Cht niilis lalis
... ;
.... ,
(i Disiiiil qu.-Eilain , forte pnitptr a. — (2) Cod. male sua. — (1) Id.
eontiimdlas. — (4) Id. contiiineUis adamamtir. — (5) Id. nbi.
. IC
,
SERMO LXI.
De Purificatione Virginis.
SYNOPSIS.
'
Levil. XII, 6-8. — '^
Matlh. v, 17. — 3 Id. viii, ao. — * I.iu;. ii, 29. —
5 Ihid.
SERMO LXI, DE PUKIFICA TIONK VIRGIMS. 3q7
gere el lenere meriiernnt ! o bealne manns qna; Deinn pal-
parc merucrnnl ! o bcata labia,quaB Deum osenlari merne-
rnnt! Et non lanlnm labia Simeonis; scd cl longe amplins
et Mariae matris suae . qnne Denm et hominem parerc mcr
rnit et nutrire , labia, brachia , venler , mens, manns ct
ocnli beali et benedicii per omnes dicuntnr ; et vere beali,
qnia ex ea a Orlnni esl lumen rectis corde', et hnnen ad
» revelationem gcnlinm , clgloriani plebisfiliornm IsraeP.»
}\aic enim esl illa ingcniosa solemnis apicnla, qnae digne
ceram snpcr omnes apiculas labricabal, et sine coitn pro-
creavil (i). Deeaenini apes nascnninr, et camdem speciem
virglnitatis habet ccra. Sic et Virginem Mariain, virginem
in parln anle partnm et post parlum
, rrecnndissimam ,
mns.
III. Eia ergo fralres sclo quod poitare el vidcre
, pal- ,
,
(i) Cod. qui poAinodunt. — (i) Deesl in in cod. — (^) Haec vc:ba
abundarc videnliir. — f4) Deest non in cod.
,
.... 'i-if>r;i!>
; ;
SERMO LXII.
SYNOPSIS.
(i) Cod. hic. — 2) rd. potuisset. — (3) Deesl uhi iii cod., «jui deioJe
\\aheK possit. — (4; Cod. itnde. — [5) Id. eamdem. — (6j Deesl///V« in
cod. — (7) Deest se iu cod, — (8; Cod, mortis.
334 S. AIIGUSTINI EriSCOPI APPKNDiX. '
'
Luc. I, 38. — 2 prov. xxxi, aa. — 3 Luc. i , 45. — • Id. x, 39.
lum lacle rehcicbal. llac vero digna e^t illa Dei Maler,
quae supcr omnes opcra miscricordiic exercuit. Pfilno hos-
pitem Dei Filium in utet-o susccpit; dudllffl in carhe ve^ti-
vit pannis quibus Utebalur ct ipsa ipsum csurientem suo
;
(2) hasc autom non sojhcita eras et lurbata (5j, cum fuge-
res in /Egyptum a focie Herodis, (pii tUum Filium lam
ncquiler persequebalur, ut multos nctatis suspectaB pucros
occiderct? nnmquid , o Dei Maler, non turbala eras, cum
videres JudaGos insidiantes , et morleni Filii lui quolidie
procurantes ? et ad ullimum turbaia fuisti volde, quando
animam tuam perlransivit gladius^, cum Filium luum vl-
deres compreh-ndi, hgari, flageliari , conspui, spinis co-
ronari, deridcri, colaphizari crucifigi, mori et scpehri.
,
plurima
;
V. Porro de parle Mariae qua? optima prajdicatur, ,
(i) Deest non m cod. juxla morem , et sic deinceps. — (a) Cod. irtter.
— (3) Id. turbaris, et sic deioceps.
;
ideo oplima ,
qula securior; ideo optluia, qula aelerna et
scmpiterna est.
cst, vita beata Filius est. De Matre nascilur Filius; sic prae-
cs ne contremiscas (i)
; si virlulc pauperrimus es ne , ;
ret « Maria
: te etiam pro mundi salule oportel ut cum
,
cxxM his. QQ
338 8. AUGUSTINI EPISCOPI APPENDIX.
lest, nlsi isla sola quc-c de ea sc exeruit (i) in uipliiis 1
SERMO LXIII.
SYNOPSIS.
nes quod
prffidicat in deserto est Judaei et Gentiles, III. Za-
,
(i) Cod. speculum. — (2) Id. tenero viatore. — (3) Id. crescentium ex
se criminuni. — (4) Id. tpinosce fxditatis . — (5) Id. restingabat.
22.
340 S. AIGISTINI EPISCOPI APl't.N))lX.
jam
alieno semine impollulus Virginis ventcr excrevcrat;
hinc Kvangeh"starum jam hinc luba
currebat quadriga ;
(i) Cod. gaUicosas. — (a) Id. adceqnat. — (3j IJ. cocle.stUms rege. —
f4 W.gemina. — (5'Id. illicito. — (6) Id. discentis. — 7) Id. veste.
SERMO LXIH, IN NATALI S. JOANNIS BAPrisrjS I. 34 1
culorum. Amen.
SERMO LXIV.
SYNOPSIS.
* Luc. lu, 7, 8.
(i) Hic quoedaai desunt , temjiore oblitteratd. •- (2) Cod. nialo sancta ,
«t sic deinceps.
,
(i) Deust non in coJ., el sic deiuceps. — (i) Cod. male perdanC.
,
perbi ;
per te parenlibus inobedienlcs et Dco odibiles
fiunt.
VI. Tu vero, Herodias, sauclilalis noverca, scias et nul-
lateuus dubites, quod tua volunlas et opera nou remane-
bunt impunita quia sanguis Justi clamat ad
, Deum de
terra. Expccta igitur, et tuam damnationcm , si (i) poles,
jam (2) porlare incipe. Infatualur denique baec mu-
lier, diaboli membrum , et nuda coram omnibus pergens
a pueris baculis et lapidibuspcrcussa occiditur; et sic ad
barathrum ncquilcr deportatur post morlcm cognati sui
Herodis tere per annum. Puella vero quao libenter sic sal-
labat, a diabolo sufibcatnr nocle, et sic filia cum malre
a diabolo associatur. Nos vero Iralres, oculo menlis as- ,
SERMO LXV.
SYNOPSIS.
sic deinde. — (12) Edit. /jWor. — (i3) lid, ad Dominuni oratio quam
'vohitns. — (14) lid. ad cocleslia qiio tendcbat. — 'i5 lid. tunc igltur
Petnis ve/rit vincdim iltiim de siibHmi aere deposiiit.
SERMO LXV, IN NATALl bS. Al>. PETRl ET PAULI I. 3^9
et quodam praecipilio in syxiim (i) elidentes, ejiis crura
confregerunt. Et hoc in opptobrium facli illius, ut qui
paulo ante volare tcntaverat, subilo plantas amillens , am-
bulare non posscl (?.); el quia diabolicas pennas assumpse-
membris in lerra col-
rat, ut in ccehim ascenderet, divisis
hsus,coram omni populo turpilcr jacuisse monstratus est.
Sedneforle, fratres lioc u)irum videatur, quod magus ,
(i) Edit. in snxo, — i\ < lid. iit qni paitlo nnte volart- lentavernt , ainbii-
(i) Vide Serm. cciv, append. num. 3, ct Tract. viir in Epistol. Joan.
num. a. — (2) Codd. fenestm. — (3) lid. male illum... istum; sic el in
litteras.
1
SERMO LXVI.
SYNOPSIS.
(i) Cod. i'ita exeinpla faina. — {i) I(J. niHle clariore.'! . - (Z) Deest
non iu rod.
cx\\\ bis. 23
354 S. AUGUSTliM EPISCOPl APPENDIX.
imiiari, Tales siint murmnratores et qnernlosi , pauper-
tatem Pelri conculcanlcs, doctrinam Pauli despicicntcs ,
portcnt.
III. Nonsic Aposloli; scd in conversalicne angelica vila
1 I Cor. IV, 12, — 2 ij. IX, 12. — 3 2 Cor. xi, el seqq. — * Act. ix, i5.
— 5 ibid,
(i) Deest usus in cod, — (2) Cod, sil^i. — (3) Deest ala in cod.
23.
,;
intraverunl ad vitam.
V. Nos igitur, fratres, qui nunc Pastores vocamur, stu-
deamus cum Aposlolis angelice viverc. Pra^latus denique
Angelus dicitur oplime, vel dici debet ratione sinceritatis ,
'
Ihreu. \ , i6.
SEMIO LXVll
In INatali SS. Apostoloruin Petri et Pauli III.
SYNOPSIS.
(i) Sic codd. omnes excepto cod. cxxxvi, qiii habet eontm sanctornm
Apostolorum ; unde videlur hoc esse solummodo fragmentum, (2) Sic —
eod. cxxxvi ; caeteri ubi sunt. — (3) Sic omnes codd., excepto cod. xiv^, qui
habet conditum est.
358 8. ACGUSTINl EPISCOPI APPENDIX.
genles venienles honorific.cnl (i) memorlnm piscatornm.
' iMntth. IV, i3, ig. M.irc. ), 17. — ^ r Cor. xv, 9. ~ 3 Multh. xi\, 29.
— •*
IJ. X, 39; XV!, 25. Marc. viir, 35,
(i) Cod. .\iv glorificent. — (2) Sic omnes codd ; coJ. cxxxvi ibi, "—
(3) Sic cod. cxxxvi ; iii foileris dcfst xoxficri.^ (4) Sic omnes codd. ; cod.
3HV noviisimc. — (5) CoJ. Xiv mh\& parentiir. — (6) Sic cod. c.xxxm; vos
aut deest iu Cietens. — (7) Sic cod. iv; cseleri male possiJcae, — (3) Sic
(i) Sic codd. ornnes; cod. xlv prohaveriint. — (a) Sic cod. txxxvi ,
qui
deiiide iioii habet prosdam ; caeleri rapict prccdain. — (3) Sic cod, is ;
cod. xiw /iiic antea, — (4) Sic cod. n, elcaeteii; cod. xiv postca vero»
-— (5) Desunl lise voces et coiuiimeliosus iii omiiibus codd., exceplo cod. iv,
— (6) Sic ex diversis codd. texlns restituilur. Cod. enim iv cluvis ipsa legni
cacloriim fidein\ cod, xiv clnves ipsa regni cocloniin fides meriiit Petri
qiia: ; cod. autem )i iiisulse/i^c/^i mciiiit Vctriis. — (7) Sic cod. iv; ricterl
noa habent Dei, — (8) Sic codd, Forle Ugeudum martyrium, Martyri^
eonsecrati transcendcrunt , etc.
;
SEUMO LXVllI.
SYNOPSIS.
(r) Cod. sibi. Hrec phrasis omnino barhara est , cum \o\ parcens refe-
ratnr ad Herodem, et non ad Pelrum, cjui tameu nominativum esl sententiae
' Job. XIV, 2. =— 2 2 xiin. iv, 2. — 3 Exod. 11, i3. — * Ibid. i\. =
^ Job. II, 10.
SERMO LXIX.
(i) Deest si in cod. — (2) Cod. clypeaUis. — (3) Id, nostrum, — (4) Id,
nmph'ctamur.
,
SYNOPSIS.
1 Psal. x\v, 2. — 2 Li,c. xri, ig. — 3 jj^ xxiv, 32. — * Dao. iii, 24.
SERMO LXX.
SYNOPSIS.
(1) C.od. mdi\e ardebae... comburebattir, — (2) Id, ^er toc«j et signa,
deinceps.
(4) Id.
Gxxxi bis. a4
,,
cardo orbis terr.e (2); amplius lacere (5) non polest; si-
lere (4) namcjuo non amplius euui decet Disce, inquit, : <i
(i) Hae voces, ejns /cstum , sensu rcqiiisitaj, liesunl in cod., sicul et
deinde verlnim facimns. — (2) Cod. existere. — (3) Id. texere, et sic dein-
ceps considerare... respicere.,. snluiare tt salutari. Quae corrigeiida, ut
fecimns , nisi legas melins esset fcarmnis nostris. — (4j Id. insistendo. *—
(5) IIsc Tox deest ia cod.
a4-
,
SERMO LXXI.
SYNOPSIS.
proferre sermonem
Contremisco clationis superciiio , ut
?
meis.
II. Festivitas hodierna , fratres dileclissiiui ,
tanlo nobis
debet esse devotior, quanlo illa cujus (4) memoriam agi
• Luc. IV, 23. — 2 philip. III, 20—3 fsal. i, 4. — * Ephes. 11, 19. —
* Coloss. 111, 4. — ^ Num. x.xii, 28.
(i) Deest noii iii coii., el sic deinceps. — (2) Desunl haec verba vos nou
in cod. — (3) Nola auctoiem qui scripsit huuc serroouem , hic »e LcviUm
aomiuare et deiade Episcopum asserere. — (4) Cod. quanio illam memoriam.
3^4 S. AUGUSTlxM EPISCOPl APPENDIX. >
(i) Cod. male propter qiiem honorem Deitm. — (2) Deest verbum dicen-
tes in cod. —- (3) S. Augustin. de Natura et Gratia , cap. xxxvi, num. iaji
* Psal. xvin, 7.
ferum ,
quam hasiliscum sihilantem. Mementote etiam ,
(i) Cod. denique. — (2) Id. dum. — (3) Deest a in cod, — (4) Cod.
vel tantum de Ambrosio.
378 S. AUGUSTINI EPISCOPI APPENDIX.
Numquam cnim mulicres frequenter videre debemus, et
si possibile cst nunquam de lalibus loqui vel dispulare ,
SERMO LXXII.
Cum eruatur hic sermo ea; Bihl. Mclil., Cod. x.fol. Sy^,
et cleinde citetur Avicenna mcdicus , qui undecinio sceculo
mortuus est , sit locus ejusin appendice post sermonein Mau-
rinensem ccix.
SYNOPSIS.
est non (3) qui electus est, sed qni bene assumptus est
, :
•
Joaii. 1, 41. — 2 Mattli. XX, 16.
(x) Oeest sors iu cod. — (aj tod. in apostolaiu. — (3) Id, percutitur.
,
>.«^«^»^-*.tt
lUT^-
SERMO LXXIII.
SYNOPSIS.
(1) Diu credita est hffic fabiila de sancto Marliali, qnaj niinc penitus explo-
ditur. — (2) Cod. similis. — (3) Id. quod. — (4) In cod. deest in medio. —
(5) Cod. male fratres. (<)) Id. — tain. — (7) Ut lalinus foret sermo, scri-
bendum fuisset ut... moveantur. — (8j Cod. incuna. ,,ii./. .«.••
8ERMO LXXUr, DE S. NICOLAO l'ONTIFICE. 385
amatores; aspicite hunc parvuluin, otvidenles qufe agit ,
(i) Meife et pucriles fabul.'e , qnas crpilat qi<i voliierit, — (a) Col. nati
creatnra, — (3) Id. cognofcere.
cxxxi hix, Q.5
38() s>. AlGUSThM EPIsr.OPI AlTENDiX.
» sc, siciil parvulus isle, non polcrit»rcsislcre, noc « inlrare
» in regnum ca'loruni'. »
sequi non possis (i) pcr viam rubeam sallem sequere eum ,
(i) Cod. poieris, — (a^ Deost >wn in cod., et sir deinceps — (3; Cod. et
potiusi
;
(i) Cod. nuin. — i'a) Id. nasceretnr, — (3) IJ. non nocetiJi snb
divino.
\
,
SERMO LXXIV.
De saiicto Thoma apostolo.
SYNOPSIS.
menla Non
igitur vidcrehaccomniapossumus,
tribulationis.
sed fide credere nosoporlet. Sic enim credebat slandoSi-
meon in templo per oralionis devotionem; sic ct Zacha:us
in moro per passionis imilalionem ; sic ct Apostoli in
excelso per eminentem dileclionem ; sic et Thomas in coc-
naculo per stuporis admiralionem. Quid crgo , fralres ?
pensemus et nos quanta fuit Christi humiiitas. Quae (5)
cnim major humiHtas, quam Deum homini uniri ? qua;
major pietas, quam Deum pro homine mori ? qua; raajor
claritas, quam resurrectione (4) in morte vesliri ? quas ma-
jor aequitas, quam hominem pra)miari vel puniri ex meri-
lis ? Haec autem omnia, fratres, credere , et nuUatenus
dubitare debemus, ut crcdendo cum Thoma dicamus :
(r) Cod. venerii. — (2) Deest h?ec vox iu cod. temporis lapsu oblitlerala.
1 3 Cor. 111. 5.
(i) Cod. sibi , et sic deinceps. — (2) Id. deniqite. — (3) Deest se perc-
mit. — (4) Cod. ipsrtm, et non liabet se, et deinde desunt non est ante occi-
sus. — (5) Id. servavit. — (<i) Oblitterata evanuit vox qu;c hoc loco scripta
erat, quam, ul potuimus, supplcvimus
,
qua impossibile cst placere Deo '. Sicut sol cst paler om-
nium planeteirum, sic ct fides oninium virtutum. Uanc
aulem scrvavit, hanc adamavit, hanc nos lenerc docuit et
demonstravit gloriosus Thomas Aposlolus, qui tamcn diu
remausit incrcdulus ut nos certificarct. Hac fidc sancta
armatus ad Indiam pcrgil ct ibidcm trcs Magos converlil,
,
» SERMO LXXV.
SYNOPSIS.
( i) Deest hjec vox deleta in cod., siciU et vox insidiantcm, — (2) S!c et
vot moriendn. — (3^ Cnd, genuflectitw.
SERMO L\XV, IN NATALI 5. RTtPHANl PROTO-MART. 899
Nam si Stephanus non fuisset , Ibrsitan Ecclesia Pauliim
non habuisscl. Quisergo menlcs hominum ilUiminassetut
Pauhis? quis Doctor Ccnli»im ? quis vas elcctionis? quis
gubcrnasset slalus Ecck^siarum? quis sic portasset poiidus
el sestusomnium (idehnm? cjuis tantne sapientioc? quis co-
himna temph, ut Pauhis, reperitur ? Mngnum ergo donum,
mai:;num beueficium, macnum et admirabilc minislerium,
quod Slcphanus impetravit orando. Et ecce nunc Paulus
cum Stephano Christi charilale perfruitur cum Slephano ,
(i"; Non sex, sed quinqiie inferius inJioantnr; at videtur aliqiiid deesse
ante clumans inferetro ; forle deindc alins , etc. — (2) Cod. aperic.
— (3) Hic quseJam desunt tempore oblitterata. — (4) Deest membro-
nnn in cod. Notum est hoc celehprrinmm miraculum a sancto Atigistino
narratum.
/jOO S. AIJGUSTINI EPISCOPI APPENDIX.
tyrio. Adest ille cui similis non invenitur, qui sic Spiritu
Dei plenus sit. Adest ille solemnis miles qui vaienter ,
clamabat « Domine
: ne statuas illis hoc peccatum. »
,
(t) Deest Levita in cod., et dein Je obliiterata siint verba qiionim looo
suppleviimis innrtyrum.
SERMO LXXV, IN NATALI 8. STEPHANI PROTO-MART. 4^1
tur, caligant jamoculi, nares effluunt et crines defluunt,
treuiit jaui tactus, deperit et actus, aures surdescunt ,
cxxxi bis, q6
4oa «. AUGDSTINI EPISCOPl APPENDIX.
suinus , onines una vita vivimus , omnes unanimlter gene-
ranuir et morimur, ouincs Chrisli sanguine redempli su-
mus. Diligamus ergo nos, nec verbo Iratrem oflcndamus
doloso. Dileclio namqnc est radix omnium virtutum, quia
dileclio est charilas. Lnde, percunte radice, pcreunt et
rami , et nihil valuissset marlyrium sine dileclione, nihilque
omne quod agllur sine charilalis radice, quia omne quod
fit sine dileclione, omnino perditur. Mhil Stephano va-
luisset martyrium , nihil Laurentio crates (i) ferrea , nihil
Barlholomaeo decoriatio. Deus autem qui prius nosdilexit,
et qul nos docuit inimicos diligerc, ipsam dilectionem in-
fundat cordibus nostris, ut eum veraciter agnoscamus, et
agnoscentes, eum veraciter diligamus. Amen.
.AXVW^^VVvVVvVV^V^^^VVWWWVW^Ai* -X-V WV vV^vWt^M V>A WWW VW «.V^ WW VWWV\VV\ W\ WW v*.- VV% wx-v
SEllMO LXXVI.
In festo sancti Joannis evangelista?.
SYNOPSIS.
lus csl. Quaerit tamen hospilari nobiscum nec est qui eum ,
26.
»
(i) CoJ. solus, — (2) Id, alturn, — (3) HffiC verba volens et dcsunl in
cod.
SERMO LXXVI, IN FESTO S. JOANNIS EVANGEL. 4^5
randiis mundi despeclus, quia ipse primo ab hominibus
odio habitus est*.
II. Non curemus crgo, fratres, superborum contemp-
»Post ha3c autem ait Judex intra se Etsi Deum non ti- :
(i) Cod. instUntnm. — (2) Id. fiorem. — (3) Id. recUnare.,. conser'
vare.
4o5 S. lUGLSTINl EPISCOPI APPENDIX.
suavitcr. fait qnod Dorninus ei promiserot. Cnm
Et hoc
enim Dominus diceret Pclro :«Sequere me*;»idest, imi-
tare (i) mein cruce non linieas, sed sponle crucem rc-
;
(1} Cod. imitati. — (2) Id. sibi, et sic deinceps. — (3) Haec et sequentia
ex apoci) phis et fabulosis videntur desumpta.
,
«posslm. »
,
* Matth. XXV, n,
(i) Cod. solitudinem. — (2) Id. male virginitate amissa, — (3) Id.
objeetum, — (4) Id, secum.
;;
Joannes.
4lO 8. AtJGUSTlNI EPISCOPI APPENDIX.
SERMO LXXVIl.
In Natali Iniiocentium J.
SYNOPSIS.
Domino pielatem.
SERMO LXXVIII.
SYNOPSIS.
Dlcrrae^. »
(i) Cod. male irascentis. — (2) IJ. audiunt. — (3) Id. tremuit — (4) Id.
6) tyrannomm. —
Id. cod., excepto quoJ pejus habet caracte
(7) Sic
rem.
SERMO LXXVIII, IN XATALI liNNOCKNTH \1 II. 4';
insigniemartyrialibus slipendiis Christns adlilnlnt, (|uant(>
snos probet exorcilns. Non csl ;nigiislns vcnionlibns locns;
omnes suscipit coelnn). Praccedal liegcni suuui gloriosi ag-
minisinnocensmiles, etad metam (2) Cliristivotivis incedat
officiis. Fundalnr fiJci (3) sulcis Chrisliani noininis san-
gnis. Fiat dives Sanclorum messisin tnmulis etoxuhcrent ,
SERMO LXXIX.
Hic senno ,
qui jam editus habetur apiid Combe/isium,
tom. 1, de Tempore y fol. 443, in pluribus concordat,
et difjert in j)luribus , imo et magnum extat discrimen -va-
rios iuter codices sii'e Cassinenses , sii'e Florentinos, quo-
rum alii longiores sunt , a/ii auteni breviores. Vbique fere
habet nomen sancti /iugustini , sed ubique seprodit versioids
character; unde videntur varietates, quce inter diuersos codi-
ces iiiterceduut ,
procedere ex i>arietate translationis. Idem
texlus fuit , sed noii idem inteipretator. Propter autein dis-
criiniiia qncv occurrunt , stampis submiltendus visus est hic
seriiio qui habetur : \° Bibl. Amiat., Cod. ii fol. i 3 ;
2°
, ,
Bibl. Laurent., Pliit. xiv, Cod. iv,fbl. 52 Z»; 3" ibid. , Plut.
eodem , Cod, i,fbl. 54; l\Cod. Cass. CM\,fbl.n.^\ atergo;
6° Cod. altero ex eadem Bibl.^ cujus numerus non ad me
traiismissus est , sed fol. GG « tergo. Juxta Coinbefisium
nonest Chrysostoini .,
qua/iqi.iam alicubi noincn ejus habeat,
sed est forle Chromatii. Quidqmdsit, ponatur in appeiidicem
post prcecedeutem cum numero iii ISatali Sanctorum innocen-
tium VII.
SYNOPSIS.
* Psal. VIII, 3.
libus discere potuisti, quos tu debueras erudire. — (i .'») Sic codd. iv et cxvi •
caeleri agnosce.
37.
4*20 S. ADGUSTINI EPISCOPl APPENDIX.
Christiim, cui innoccns .xlas perhibet teslinaoninm (i).
tuit edocere.
II. Fiunt interea puerisine magistro diserti , doctisine
doctore, sine eruditore perili. Agnoscunt Christum, pra3-
dicant Dominum, non quem |)ersuasio humana (4) do-
cuerat, sed qnem divinitas innocenlibusinspirabat. Cessant
enim humana, cuni divina Iractantiir, quia hun)ana ipsa
prodesse non polcrunt (5), nisi divinorum solatio suble-
ventur. Necesse est enim terrenasuccumbere cumcn^Ies- ,
(i) Sic codd. IV et cxvi; caeleri quein innocens eetas docet hominibus pree-
fcrendam. In infantum laudibus inteUige Dominum qiiem prceconiis non ,
intelligis Propketarum. —
(2) Sic iidem codd. c£eteri si; et deinde Dei pro
Domini. — (3) Hic dtficiunt pluribiis praetermissis codd. i et cvi ; codd. au-
tem IV e( cxvi pergunt ut sei|uitur. — (4) Deest huinana iu codd. i et cvi,
— (5) Sic codd. I et cvi ; cod. iv male potuenmt. — (6) H;ec phrasis deest
in codd. I et cvi. — (7) Cod. i male quein. — (8) Cotld. 1 et cvi aJdunt :
Novcrat et alleliiia cnniare. Quid est cnim alleluia cantare . nisi Deum lait-
dare ? Alleluia enim Hebrceus sermo est , latiiie I.audnie Doininum y sicuti
modo in picesenti Psalmo cantnvimus. Quae qiiidem uihil aliud esse viden-
lur, quam scribeutis glossa. —
(9) CodJ. i et ovi dignus Domiuus a dignis
infantihus. —
(lo^ Cod comprobalur.I —
(r i) Deest Domino in codd. 1 et
(tj Codd. 1 et cvi : Qiice peccata non noverat, Cseterd dcsuiit usque ad haec
verba : Leetantur pueri, gaiident infnntes quod laudis Chiisti elc., pro Cjui-
bus habent, ^andent et gloriantiir infantes qnod laiidis Christi facli sunt
narratores. Deinde iteiiiiii diffcrunl et dicniit : liieffubilia tiinc ora priiis~
(1) Sef|Utiitia ilenim desunl in rodd. i el cvi. — (2) Codd. solis. — (3) lid.
tium piiyfeiemtii ? rodd. iv et cxvi male peifercmtis. — (5) Sic codd i el cvi.
lljec \eiba dtsnut iu cocid. iv et cxm — ((>) Sic iiiem eoJd. Codd. aiilem
tv et CXM nun Iiahenl isti. et deiiide lialnMit ibi sint ; iSi^\\v.\w pueri pro
piiero , et miraut pro noverant. — [7) Cud. iv md\<i posse, — (8) Sic cod.
IV •
rodd. i el cvi qiiod per natitram non didicerat; pbrasis reliqua desunt
in iis codd. — (9) f^Jetera dcunt in codd. i et cvi usqne ad lia-c verba
transmittit iiifnntes.
SEBMO LXXIX , JN FESTO 8S. INNCCKNTIIM III. 4^3
vociforenlnr ad Dominnm. Conlnlit marlyiinm laiulem ,
(t', Cod. IV ejpitnguiit. — (2} Ll. inaluin. — (3) — Id. inartyria Jwto.
(4) IJ. Christe. — (5) Id coronet — (C) Hic nnstis resuinuiit seimoneni
SERMO LXXX.
De Communi Apostolorum.
SYNOPSIS.
'
Act. IX, (j. — - 1 (iur. XIII, 12. — ^ I Joan, iir, i, — ' Ps-il i,xx£ir,
1 2. — S Mitlh \, lo — <•
Id. xiir, /,7.
(1) CoJ. ne ftdes creiloitium non virliite htiinonn , sed clutpienda et doc
trina Dei quod Jacercnt ,
putaretur. Aiiter- sic Le{,'i posset : nejides creden-
tiuin , non virtute di^nna , sed eloi/uentia cl doctrina hiimoita fundata
putfirt tiir
4^8 S. AUGUSTIM EPISCOPI APPJ-NDIX.
gionem quasi volantes circuierunt; non simplici labore ,
SERMO LXXXI.
De Communi Martyrum.
SYNOPSIS.
tu hotno
, ,
qnod «Oiuni teuipore
qui loqueris, atlendc
«diiiitii qui amicus cst'. » Omui tempore marlyriutn est.
Nam mori a pcrsequenle in apcrto martyrium est; et forte
SERMO LXXXII.
SYNOPSIS.
cxxxi bis. a8
434 i' AUGU9TINI EPISCOPI APPENDIX.
El tamen nieruernnt assequi non solum miuisterium pei*
Amen.
' Rom. ' III , 35. — 2 Psal, cxv, 1 5. — ^ Isai. i , 1 6.
ai8.
APPENDIX
SERMONUM
SANGTI AUREL1I
AUGUSTINI
HIPPONENSIS EPISCOPI
CLASSIS IV.
SERMONES
DE DIVERSIS.
SERMO LXXXIII.
SERMO LXXXIV.
SYNOPSIS.
men
iiidosa prorsus videntur ;
qi;ae restituat qui voluerit. — (a) Dee>t tnort'\xi
cod.
SERMO LXXXIV, DE MORTUIS ET CONSOLAT. , ETC. 44»
dicis : Non veniam qnia leuipiis .TSlivum ost et jncundi-
,
' Prov. XXX, i5, i6, — ^ job. i, 21. — 3 Luc. iv, 23,
• Psal. Lxxvi, 4.
dentis. Amen.
SERMO LXXXV.
De Morte.
SYNOPSTS.
Bona mors quani beata. III. IVlorbi dolores Dei venientis mo-
nitum.
<<A/i ^'%^«/^'»'^/^<
SERMO LXXXVI.
Ad Presbyteros,
Exit ut prcecedentes
, , hic sernio ex Bibl. /EdiL, cod. x ,
SYNOPSIS.
SERMO LXXXVII.
Ad Sacerdotes.
SYNOPSIS.
cxxxi bis. 2g
450 S, AUGUSTINI EPISCOPl APPENDIX.
lulgeatis; considerale qnid sil populo praeesse considerate ;
(i) Cod. deniqiie, et sic deiuceps. — (2) Id. respondeat, — (3) Id. sce-
le/iiim coiijuraiuium.
SERMO LXXXVII, AD SACERDOTES. 4^1
festucam tcnuem in aliorum oculis considerant. Sacerdo-
tum est ergo sc ipsos suinme cusfodirc, ne so ipsos et po-
pulum scandaiizent, ut qui pro Domino animGrum curam
susceperunt, sludcctnt ut errantes doceant, consolenlur
mcestos , visitcnt infirmos in omni charitale et dileclione.
Sed qui in saeculo sunt , caveant ue Sacerdotum vilam di-
lacerent, etiamsi Sacerdoles mali inveniantur; sed si forte
fecerint, eos cum oiiini rcverentla et charitale reprehen-
dere f<^stinent. Sedulo sacerdolii aspice dignilatem; nara
per eos agilur in lerra, quod negoliis ccelestibus continetur.
Non cnim homo, non Angehis non Archangelus, non aha ,
virtulum.
III. Atlcudere et dih'genler prospicere debent Episcopi
nostri , ne indignos ordinent Sacerdoles nam eisdem sub- ;
* I Tini. V, 22.
29.
452 S. AUGUSTINI EPISCOPI APPENDIX.
torum iniquilale damnenuir, si eos ignorantes non erndi-
mns, aiit peccantcs non argnimus. Summa cnim diligen-
culorum. Amen.
SERMO LXXXVIII.
SYNOPSIS.
(i) CoJ. ut. — (2) Id. reclausce. — (^) Deest inculds in cod. —
(4} Cod. earum. — (5) Deest de in cod., et sic deinceps. — (6^ Deest nec
in cod.
454 S AUGUSTINI EPISCOPl APPENDIX.
riiisli , iil esses (i) corporale Dci lenipliim , in qno corpo-
ralilcr habitavit pleniUido divinitatis! O virginitas quae
mundi salutem genuisli, quae cunctorum Dominum pe-
perisli , quae universorum Deum et hominem parturisli.
III. Amale hanc virginitalem , Virgincs Dco sacratae,
ut sponsae Dei mereamini efllci. Claudite vasa vestra, ne
perdatis odorem unguentorum vestrorum claudite oculos, ;
SERMO LXXXIX.
De Consecratione Ecclesiarum.
SYNOPSIS.
(i) Cod. sentiant, nec habet tit. — (a) Haec yerh^ fignravit, qui desunt in
cod.
SERMO LXXXIX. DE f;0NSi:cnATIONE ECCLESIAT\UM. /467
»tnni et hunc crucifixum'. » Numqnid et ipse non (1) as-
cendit, cum arcana Dei vidil ct audivit.
III. Eia crgo , IVatrcs charlssimi, in hac sacra Ecclesla-
rum solemnitate, cum (2) licel, confilendum. Prius tamen
culpam noslram debcmus (5) recognoscere, nos postoa
sacerdoli ostendere,et ultimo medicinam manducare, Si-
cul namquc (4) diversae herhre diversis infirmitatibus
conveniunt, sic diversaa medicinie morbis peccalorum,
wt ahus maceretur jejonio , alius oratione , alius car-
cere, alius itinere , ahus lacrymis , alius eleemosynis,
alius in tumultu mundi contra mundura, alius extra mundi
slrepilum fugiens. Et si in virlutibus abundantessumus (5),
in sanctam Ecclesiam intrantes et indubitanler petentes,
dabitur ncibis quod petimus.
IV. OsanctaEccIesiaveneranda o dilectissima maler ! fi-
(j) Deest non in cod. — (2) Cod. qui. — (3) Id. non hdihti debemns, el
postea habet se pro nos. — (4) Id. denique. — (5) Deest sumus in
cod. — (6) Haec Scripturae sunl opposita, et nomen Josue huc male irrepsisse
videtur.
468 3. ADGUSTINI EPISCOPI APPENDIX, ETC.
sanctaEcclesia masticare etmandiicare debemus. Ad hanc
Ecclesiam, fratres charissimi fugiamus, hanc pro-
igitur ,
est. Jam Deum invenit fides, sed adhuc quaerit eum spes.
eum per spem. Lbi tunc sic inveniiur, ut ultra non quoera-
tur? Forte etcum facie ad faciem'' viderimus eum, sicuti
est% adhuc etiam perquirendus erit, et sine fine amandus.
Quaeramus ergo inveniendum, quaeramus inventum, ut
inveniendus quaeratur occultus , et inventus quaeratur ma-
Quaeramus ergo et inveniemusj et si non cito,
nifestus (2).
ut cupimus, nolite tamen, fratres mei diffidere, quia quod ,
SANCTI AURELII
TRACTATIIS.
LIBER
De Niimero.
PROLOGUS.
(i) Cod. si simplex est , el sic Jtariceps. — (2) Id. addit sic , et deinde
habet definitin
1
LIBER DE NUMERO. 46
8olis, et quomodo inler sc disscnliant, et conveniant , ct
qui primimcnses solares invenerint, et qnomodo menses
nominenlur apud H^cbreos et .'T.gyptios, et Macedonas et
, ,
Augustinus.
VIII kalendas januarii, quo die natus est. Non ergo ab-
surde XL et VI annis dicitur fabricaluQi esse templum ,
LIBER
SYNOPSIS.
* Jerem. ix, i.
,
(r) Hic quaedain desunt. — (a) Cod. ec, sine puncto ; el deinde deest
qiiis. — (ij Id. siia. — (4) Id. flafiio, nec habet secreta ; divinando corre-
ximus, quod judjcet lector. — (^5) Id. addit qnt. — (6) Id. addit nec ante
soTores
cxxxi his. 3o
466 S. AU6UST1NI EPISCOPI APPENDIX.
ler mecuni erant et aliae foeminaB multae quasi l nigenitum
maximus ,
quia videbam me ab eo , quem genucram, de-
seri (5), nec supererat alius, quia unicus mihi erat. Et
ideo non poterat in me capere dolor meus; vox mea fere
perierat ; omnis fundebar in geraitus suspiriaque doloris.
(i) Cod. videns. — (2) Id. dolore, — (3) Deest maxime, in cod. —
(4^ Cod. md^e./ocdaveratverberibus. — (5) Id. deserere.
LIBER DE COMPASSIONE B. MARIJE VIRGINIS. ^67
jmniente conceplnm, dum ad formationem penderel
oris, ad se imperfoctum dolor cordis non minus vocabal.
Vox sonabat foras, vulnus denuntians mentis verba
Irisle
;
Male solus morieris, ego tecum morte isla tua genitrix pe-
rimar, mors, miserae (i) tu parcere mihi noli; tu sola
prae cunctis mortaUbus mihi places; exere ergo vires, Ma-
Irem trucida, mori volentem Matrem cum Fih"o suo simul
perime quam relinquis. Tu mihi , dulcor unice , singulare
,
3o.
468 9. AUGUSTINI EPISCOPI APPENDIX.
cum snopignore, suspendite ejus Matrem. Non parcis proli;
et uiihi, peto non parcas. Tu mihi soli, uiors horribilis,
,
(i) Cod. dulce misera. — (a) Id. prcecipita. — (3) Id. maXtfelicem. —
(4) Oeest rnori 'iD rod.
LIBER DE COMPASSIONE B. MARI^ VIRGINIS. 4^9
depone ; quia ad Patrem vado et asccndo paternae niajes-
tatis gloriam percepturus : imo congralulare niihi [)Oti»is ,
gebatur, quia tuucilli male erat vivere vita tali magis (lo),
quam necari ab impiis gladio sa^vae mortis. Inde tanquam
mortispallorejus perfuderat (1 1) vultum cum genis et ore;
rubeas Christi undas, guttas sanguiuis cadentes tangebat
auimo dolorosa.
(i) Deest magis in cod. — (2) Deest mortem \n cod. — (3) Sic iu
textu ; super iineam auteui exanime. — (4) Cod. Matri. — (5) Id. sibi pro
a se. — (6) Id. ibi.— (7) Id. male addit non. — (8) Id. negabant. —
(9) Id. attractare. — (10) Deest magis in cqd. — (,<i) Id. per/under/tt.
[{-jl S. AUGLSTINl EPISCOPI APPENDIX.
VII. Joscph nomine, qui
Interiin quidain \\v iiobilis ,
(i) Cod. pendentia. — (2) Id est prae dotore qui se non poterat continerc.
— (3) Cod. dulcissime, — (4) Hsec impie posita sunt in os Matris Dei sanc-
tissioiie. — (5) Id tsi Jluere faciebat, ^ro fundebat. — (6) Cod. male posi-
tunim; forte legendum posituri erant.
LIBER DE COMPASSIONE B. MAKl/E VIRGINIS. 4?^
6ub lapide, manabat (i) iindis per loluui. Illius iacta et
opera revocabat ad mentem ; quis vel qualis luerat, quem
sine libidine ipsa virgo coucepit et peperit ab oujni dolore
immunis. Totum erat ei ipse cum (2) ipse vivebat, tan- ,
(i) Cod. manebat, — (2) Id. quem. — (3) Id, quidam dolebaiu.
4^4 S. AUGU8TINI EriSCOPl APPENDIX.
quali dolebat luctu spiritus almus.
gelis prassentibus ibi ,
(i) Cod. adolebant. — (2) Id. vix foterqt, nec babet ul. — (3) Id est in
domo Joannis.
,
* Thren. 1,2.
(i) Cod. maile dicebat. — (2) Id. impios ahsmde. — (3) Id. voia. —
(4) Id. a crudelissiina morte. — (5) Deest ex \a cod. — (6) Cod. comma'
chinantibus, — (7) Id. hinc.
LIBER DE OMNIBUS VIRTUTIBUS , ETC. 4 77
LIBER
4° de Conlinentia gulae ;
5°
de Continentia linguae ; 6° de
Conlinentia vestium ; 7° de Afllictione corporis ; 8" de
Compunclione; 9° de Bealitudine compunctionis ; 10° de
Oratione, et quaUler homo debeatorare; 11° de Pugna
* I Cor. 11, 9.
CAPIT I.
De Charitate.
' Joan. XV, 17. — 2 id. XIII, 35, — ^ i Joan. iv, 16.
(i) Una eademque phrasis est cum sequentibus, quse divisa fuisse viden-
tur a notariis cum autem haec divisio capita reddat clariora , hanc servare
;
statuimus.
48o S. AUGUSTINI EPISCOPI APPENDIX.
»meum, ita nt ardeam , et Charitatem non habuero, nihil
» mihi prodest'. «Deinde subjnngit : « Charilas patiens est,
»benigna est^ ; » patiens adversa tolerando, benigna bona
praestando, sicul beatus Antonius dixit abbati Pastori. Et
si Charitas patiens est atque benigna, stude , fidelissima
Mater, omnia patienter adversa tolerare , ipsaque tolerans
cura diligere.
CAPUT II.
De Humilitate.
CAPUT ni.
De Obedientia,
'
Luc. XIV. II. — 2 I pet,. y^ 5
tiam ,
quia magna est virtus ejus. Ut autem illius magni-
tudinem adhuc lucidius inlelligas , sequens miraculum
frequenter lege. Dicebat quidam sanctus Pater se vidisse
qualuor ordines in ccelo monachorum quorum primus ,
; i) Cod. male piisti/ium, et sic deioceps. — (a) Cod. his liabet eiiin hic
3i.
,
gloriam quam alii. Ego aulem dixi ei, qui mihi haec om-
,
CAPUT IV.
(i) Cod. tanquam. — (a) Id. aliquid est vestigium, — {^) Vie%m\ et 'visds
in cod.
LIBER DE OMNIBU8 VIRTUTIBUS , ETC. 4^5
quod unusquisquc , qui in hac vila plus in Dei servitio
laboraverit, iuajorem post luorlem a l)eo mercedem acci-
piet. INec igilur libi gravis videalur ConlineDliae virlus ;
vol pedes pro requie tetendisse, aut dormire (4) per vo-
luntatem nisi quantum operando aut comedendo natura
,
quantum a moder-
virtus gravis videretur, ut cognosceres
nis quibusdam patribus distemus. Audivit enim bealitudo
tua quod Dorolhcus omni anno nedificabat cellam
,
et ,
(i) Deesl qtiod ia cod, — (2) Cum triparliu historia opus sit Cassiodori,
qui defuHctus est circa annum 563, him; exurgit maximum falsilalis jn hoc
opere argumenlum. — (3) Ejus Dorothei festum agitur 5 die junii. — (4)
Cod. doriniret. — (5) Id. duduin; et deinde laberetur.
'i86 «. AUGlKSriNI EPiSCOPI APPKNDrX,
scias, quaai magnain absllnentiam Patres nostri habue-
runt, ut nequaquam cibos delicalos quaeras. Praesertim
cum in praefato libro de Moyse monacho scriptum sit quod ,
aut decem , aut viginti, aut triginta forle sladiis aqua ma-
naret ab cis ; qui licet ita domaret corpus, priorem tamen
valeludinem non amisit. Haec miracula assidue lege , sanc-
lissima iNlater, et per ha^c cum Dei adjulorio in abslinen-
lia (i) proficere stude. Non simus parali ad omnia concu-
piscenda; recolamus conlinentiam beati Zenonis abbalis.
Abbas Zcnon ambulans aliquando in Palajstina, cuui labo-
rasset, resedit ut manducaret in cucumerario; suadebat
autem ci animus suus dicendo :« Tolle libi unum de cu-
cumeribus et manduca. » Qui increpans cogitationem suara
dicebat sibi ipsi : « Fures ad tormenla vadunt ; proba ergo
te ipsum in hoc , si potes sufterre tormenta. » Et consur-
gens stetit in ardore solisdiebus quinque, et dicebat : « Si
ardorem sohs non possum sufierre quomodo suftorre po- ,
CAPLT V.
De Continentia linguce.
' Luc. IX, 62. — 2 psal xxxvrii, 2. — 3 jacob. iir, 9. — * Prov. xxiv,
21, 22. — Sjviatth. XII, 36.
mendasti ,
quod doctissimus Theodones monachus per
triginla annos tenuit taciturnltatem. Hortor igitur, utquia
nobis assidue tacere non llcet, vel llbet, complaceat ut
(i) Cod. male condUum, — (2) Id. mile visum /uit irascentem aut
jurantem, aut mentientem , aut vanum aliquid^ vel asperum.
/l^O 9. AUGCSTIM EPISCOPI APPEiNDlX.
apertaj sunt janua3 ca'li. l t igittir (i) el libi aperiantur,
deleclet le lacere, deleclet le silere. Legi enim de quodam
servo Dei, quod, ul tacilurnilalem disceret, per plures an-
nos in suo ore portavit lapidem. Admoneo igitur atque
horlor, ut linguam luam cuslodias, et nulli delrahas, at-
que neuiini maledicas, nuUa verba risum movenlia profe-
ras. Cogila quam brevis sit ista vita , et quam niisera in
comparalione vilae aeternae. Haec cogilando, et liuguam
tuam refrenando, etimitandosciliceteorum actum,quorum
superius menlio facla est sine dubio ad eorum cousor-
,
(i) Cod. male bic aiile tempns ponil et te deleciet. — (2) Id. mii/tum.-^
(3J Id. Evacrius. — (4) Sic coJ. in maigine; in lextu minus bene tripli-
citer.
LIBER DE 0MNIBU8 VIRTUTIBUS, ETC. ^9^
CAPIT VI.
Ue Continentia vestium.
CAPUT VII.
De AJJlictione corporis.
dixit ei « Iterum
: trahe ; » et traxit. Et rursus dixit ei :
CAPUT VIII.
De Compunctione.
senex « Flere
: semper debemus. Dico libi, frater, quia
contigit aliquando quemdam senemmori,et poslmodum
in se ipsnm reverti et interrogavimus eum dicenles «Quid
; :
'
Psal. i.xv, i5. — 2 ij j^,x ^ ^.
(i) Cod. addit quia. — (a) Id. in gaudium, — (3) Id. male 'vitriee,
cxxxi bis. Zi
498 ». AUGUSTINl EPISCOPI APPENDIX.
mi{jrarel cum venisset ad montem,
ad Dominum. Qiii
congregata est (1) omnis miiltiludo fralrum ad eum et ,
CAPLT IX.
De Beatitudine Compunctionis.
(i) Cod. ammonendiim. — (2) Id. nec. — (3) Id. deleettt sine pro-
nomiDe te. — (4) In cod. deest reversus. — (5j Cod. qui male. — (6) Id.
ut. — (7) Id. suspicere , quod male scriptum est, nisi addas suspicer»
queam.
3«.
5qq- S. AUGU8T1NI EPISCOPI APPENDIX.
GAPUT X.
(i) Cod. manifestum. — (a) Id. non. — (3) Id. quod, et deinde orat.
— »
(i) Sanctus Sisoy aut Sisoc 111 deieilo Scotim inoituus esl au. ^29.
CAPUT XI.
( I ) Cod. sii ,
pro si"t, nisi legas quod sit iiictamen , aut qiite sit hictn. —
(a) Id, (juoqut. — (3^ Id. hellatioue
LIBER D£ OMNIBLS VIRTUTIBUS, ETC. 5o3
largilas , contra superbiam humiiitasest pra?ponencla,con-
tra odium vcro charilalis virtus est assumenda. De hoc
enim certaminc Paulus dicit apostohis «Caro concupiscit :
CAPUT XH.
De Studio legeridi Scripturas.
(i) God. male vel. — (a) Deest quis in cod. — (3) Cod. quee.
5o6 ». AlJGUSTINI EPISCOPI APPENDIX.
eleclis. In Leclione cognoscere potes qualis poena, qualis
luctus quale snpplicium imuiinet nialis, injuslis et impiis
,
CAPUT xin.
(i) Hic quKdain deesse videntur, qualia forent ista : Patienter tolerer,
qnibui ut perfici valens , etc.
,
CAPUT XIV.
t\) Cod. perferenda, — {'x') Deest et in cod. — (3) Sic cod. in textu,
at in marg. vergit.
tlBER t)E OMNIBUS VlRTUTlBUS, ETC. 5ll
plurimos laqueosei apponit inimicus, per quoscapere pos-
sit incautos. Non est ulique facile hominibus vitare uni-
versas insidias hominis, scd mens in divinosolatiovigilans,
(i) Cod. permisit. —- (a) Id. Theosolimita. — (3) Id. causam. — (4)
Deest non io cod. — (5) Forle legendum quod sane, -— (6) Deest quod in
«od.
,
(i) Cod. extendis. — (2) Id.porrigis. — (3) Id. in. — (4) Id. augmen-
tasti. — (5) Id. addit sciens quod videtur abuudare. — (6) Id. singultus,
wm (7) Id. enim.
LlBEK l)E OVINIBU» VIRTUTIBUS, ETC. 5l3
cretlas per impcrialeai potentiain, quod (i) logem possit
pricvaricari diviuam. » Cumque Rufinus pluribus verbis
iiileretur, iit promilteret Ambrosium esse flectendum ,
Anlistitis, monens
ne forte de palalio procederet. Ait
,
cxxxi bis. 33
3l4 *• AUGDSTINl EPISCOPI APPENDIX.
cquam judicium couimisisll, et ratio non protulit senlen-
tiam, sedpotius iraciindia , scribc legem, quae dccreta fu-
roris ovacuet, ex qua sentcnlia antcquam cxocnlionem
recipiat , nullis obslanlibus prcscriplionis lillciis, trlginla
diescxpcclel; quibus transaclisdicbns, ralio causam remo-
vens iujuslitiaB, qiine cognovcrit, in vcrilale disponat (r). In
hisenimdiebnscognoscctur utrum jnsla sitscntenlia, quam
protulisli an injusla. Si jusla fucrit, permaneat si autem ;
(i) Cod, admirans. — 'i) Id. 6 quim , et deinde eausa. — (3) IJ.
tCiam, — (4) Id. iterum etiam.
33.
:
ergo ilh qui dicunt hominem arbitrio (s) regi ? ubi sunt,
qiii dicunt quod a nobis bonum inchoare possumus ? Ne-
GAPUT XV.
(i) Cod. male pro qui gloriatur^ habet solnmmodo in. — (a) Id. arbitro.
,
occisiones ;
o usque ad (2) mcntis
Ebrietales, » id est, vini
uuitationera perceplio « Commessalioncs, » id csl, post
;
(i) Verbum sequuntur hlc passive accipias. — (a) Deest adin cod. —
; 3) Cod. male addit per redundautiam aherius.
,
GAPUT XVI.
De mortalihus Cnminibus,
quod sigiiificat, utciocti riorunl, biec esic deleiiJa. Porro ila sequitur : « Sunt
eliain tt bis s.iniiia DecaIoj;i , id est , decem |iriBcejiia ieijis Mojsi. Et'iu«ri-
qiine ad Deuin pei tinenl , .sacrilegi \iolatores siint qui contra c.illiolicam tt
ai>osto!icam dorlriiiam, aui spiritalia iiiJMsle agunf. Hoc cst quotl peiliiiet ad
eos, (|ui c(jrruriipinil Iria Decalogi priecepta prima qiue ad D(uni perliBi^-M.
CAPLT XVII.
De Compimctione salvationis.
CAPUT XVIII.
De Perfectlone Charitatis.
* Isai. XXXIII, 6.
(i) Col y«/, nec deinJe adcsl \erl)iini snpcret, qiiod propter scnsus
rewfa ante verbum distendatur. — (5) Deest minuatur mcodi., cujus aiiter
(i) Coi. per/ectionis. — (a) Id. iiluin. -— (3) Id, nt tanquam. — (4) Id.
ptrfecta dona.
,
sit.
5^4 S. AUGUSTliM Kl*l:iC01'l APPENDIK.
»sud abyssum invocat*,'>a (i) j^^^'^'^ ^"^^^"^^'^"^''''^'''^''^^
CAPIJT XIX.
(i) Cod. in. — (a) Id. male addil ejus. — (3) Id. et quce.
LIBER DE OMNIBLS VIRTUTIBUS, ETC. 5q5
vel infirmilate advenit. Omni modo limenda est,
haecillusio
qiiiahanc mens nesciens perlulit , sed magis de illa cniisa
dolendum est, propler quam liiisset (i). Cum voro ullra
moduui guUe aj)pctitus iusumendisalimenlis rapiiur, alque
idcirco huaiorum receptacula ^cnerantiir, liabet exinde
animus aliquein realiim, nontamL-n usque ad prohitionem
percipiendi sacri mysterii vel missarum solemnia cele-
,
(i) Cod. fccisset. — (a) Id. addit absque sensu />/o eo qnod. — (3) Id.
expeUit. — (4) lA. focdatur. — (5) Sic cod. cujus scusum assequi nou polui,
— (6) Cod. reatiun
• siiuin.
526 S. AUGISTINI EPISCOPI APPENDIX. tlBEH ETC.,
trahal .
nec tamen anima eidem dclectalioni consenliat; et
cum caro sine anima delectari nequcat, ipse tamcn animus,
voluptatihus carnis reluctans , in delectatione carnali
ali-
quando ligatur inyitus; pergraliam tamen illius libcratur,
cuiest honoretgloria in saeculorum siecula. Amcn.
(i) Cod. seminat.
INDEX
TOMI CENTESIMI TRIGESIMI miMl DIS.
CLASSIS VI.
SERMONES INEDiTI.
SUPPLEMENTUM II,
PAR^) II.
CLASSIS III.
SERMONILS DE SANCTIS.
Pag.
SsRMO LXIII. Iii Ciitbedrain saudi Pelri ape^toli. 3
— LXIV. Iii Natali s-ancii Vmceulii III. 5
— LXV. In Natali MaityrfS Quadrali. 8
— LXVII. In Nalali Joaiin'; r.a()tislae III. ig
— LXVIII. IiiNalali JoaniiisBaplislie IV. 24
— LXIX. Iii Natali sancli Joaiiiiis Baplislaj V. 28
— LXX. Ib Nativitate saacli JoaBuisBajiUsi.-v TI. 3a
— LXXI. In Nalali saiictovuui A^jo^loloriiin Pelri el Paiiii II. 87
— LXXII. In Nalali saiiicloriim Aposloloriim Petii et Pauli III. 4t
— LXXIII. In Oclava SS. Apostolorum Petri et Pauli IV. 44
— LXXIV. De I.apsii Pelri II. 47
— LXXVI. In Solemnitate Martyrum Machabaeorum. 5i
— LXXVII. Iii Naiali Beati Laurentii Martyris I. 57
— LXXVIII. Iii Natali Beati Laurentii Martyris II. 60
i
5'28 INDEX.
Sermo LXXIX. In Decollatione sancti Juannis J<apli,la' I 61
— LXXX. In Dccollatione saiicti Joannis Baplislc-e II. 68
— LXXXf. In Natnli saiictorLiiii Marlyriim Ftlicis et A laucti I. 71
— LXXXII. lu Nalali sauctoriim Marlyrum Felicis et Ailaucti 11. 7
— LXXXIII. In Nalali sanct! t.ypriani Mai tyris I. 7G
— LXXXIV. In Nalali sancli Andreae apostoii. 79
— LXXXV. In Nntali sancli Stepbani. «a
— LXXXVI, In Natali sanctorum Iiinocentium I S5
— LXXXVII. In Nalali sani toriim lunocentium II. 88
— LXXXVIII. In Natali sanctorum Cosma; et Damiani. 91
CLASSIS IV.
SERMONES DE DIVERSIS.
— LXXXIX. De Trinitate. 94
— XC. Expositio Fidei. 96
— XCI. De Judicio exlremo. 100
— XCII. De Tribiilationihus et pressuris mundi. io3
— XCIII. De Poenitentia, ad quam se omnis Chrislianus, si post
Baptismum deliquerit ,
pro animx suoe remedio convprlal. 107
— XCIV. De Coiifessionp, 119.
TBACTATUS.
LiBER De Spirituali certamine. 137
— De Pugna vitiorum. 147
EPIST01.& De septem petitionibui in Pater naster. i58
SERMONES DE SANCTIS.
CLASSIS III.
SERMONES DE SAXCTIS.
53o INDEX.
Sermo LXXII. In Festo sancti Andrce apostoli, 879
— LXXIII. De sanclo Nicolao ponlifice. 383
-^ LXXIV. De sancto Thoma apo^tolo. Sgo
— LXXV. In Natali saiicti Ste|)hani proto-martyris. SgS
— LXXVI. In festo sancti Joannis evaugelistae. 402
— LXXVII. In Natali Innoceutiiim I. 410
— LXXVIII. In Natali Innocenlium II. 4i3
— LXXIX. In festo sanctor^im Inuocenlium III. 418
— LXXX. De Communi Apostolorum. 4^5
— LXXXI. De Communi Marlynim. 4-28
— LXXXII. De Communi Confessorum , seu de Pceniteutia. 43
CLASSIS IV.
SEMIONES DE DIVERSIS.
TRACTATUS.
INDEX. 53
Caput IX. De Beatitiidine compunctionis. 499
— X. De Oratione et qualiter lioroo debeat orare.
, 5oo
— XI. De Piigna vitiorum adveisus viriutes, et quomodo exlir-
panda sunt vitia et insereudse virtutes. 5oa
— XII De Sliidio legendi Scripluras, 5o4
— XIII. De Admonitione tribulationum et infirmitatum, 5oG
— XIV, De Venia peccatorum speranda. 5 10
— XV. De Ciiminalibus et iucestuosis peccatis. 5i6
— XVI. De Mortalibiis crirainibus. 5 19
— XVII. De Conipunctione salvationis. 5ao
— XVIII, De Perfectione charilalis. 5ai
— XIX. Quomodo pollutio uocturna accidat. fa4
£:Xl'LICIT INDliX.
1^
SJ\^^ 1
BR Augustinus, Aurelius, Saint.
65 Bp. of Hippo
j^5 r-Opera onmia^
1835
t.2A
pars.2
1
PLEASE DO NOT REMOVE
1
CARDS OR SLIPS FROM THIS POCKET
^-./
W^^ V
?B '<
'm '
'^jf.
1^.?