Открыть Электронные книги
Категории
Открыть Аудиокниги
Категории
Открыть Журналы
Категории
Открыть Документы
Категории
Euskara Abian
LEHEN HEZKUNTZA
Bigarren hiruhilekoa
TESTUA
Josu Goikoetxea Gezuraga
Jon Ander Rojo García
IRUDIAK
Alex Orbe
Kristina Fernández
EDIZIOA
Ainhoa Basterretxea Llona
Joseba Santxo Uriarte
PROIEKTUAREN ZUZENDARITZA
Joseba Santxo Uriarte
Maite López-Sáez Rodríguez-Piñero
Aurkibidea
6. unitatea
IRAKURMENA. Bob, elurretako erraldoia ��������������������������������������������4
7. unitatea
IRAKURMENA. Adarra jotzen ������������������������������������������������������������12
8. unitatea
IRAKURMENA. Senar-emazteak eta bisigua ��������������������������������������20
2
9. unitatea
IRAKURMENA. Tximinoen erreinuan �������������������������������������������������28
ORTOGRAFIA. S, x, z ������������������������������������������������������������������������33
10. unitatea
Berrikusketa orokorra����������������������������������������������������������������������44
3
6 Irakurgaia
Manuel
elurrezko panpina erraldoia egiten hasi zen.
Pepito
kapela eta makila ekarri zituen.
Leopoldok
begiak, sudurra eta ahoa egiten saiatu zen.
IPUINAREN LABURPENA
H”ir¤ anaiå opor®eta> Ωeu∂e> µendia> etå
elur®ezko panpinå ba† egi> zu†e>. B<a†-ba†ea>,
panpina§ biziå hart¤ z¤e> etå haur®e> lagu>
egi> Ωe>. H”ur®engo egu>ea>, muti¬e§ u®-putz¤
ba† aurkit¤ zu†e> panpina®e> or∂eΩ.
5
Lehen, orain, gero
GOGORATU
Aditzak ekintza noiz gertatu den azaltzen du. Adibidez:
Lehen, txikia nintzen. Orain, gaztetxoa naiz. Gero, nagusia izango naiz.
Lehen
patiora aterako naiz lagunekin.
Orain
askotan joaten ginen familiaren baserrira.
Gero
etxean nago nire logelan.
6
6
HIZKUNTZAREN ERABILERA
Oskar suhiltzailea
dira
Oskar suhiltzailea då . Sutea denean, sua itzaltzen
du
d¤ , mahuka luze bat erabiliz. Suhiltzaileen etxea
die
herriaren kanpoaldean dago . Oskarrek hantxe pasatzen
dago
dit¤ gauak. Noizean behin, norbaitek suhiltzaileei deitzen
da
d^æ sua delako. Oskar eta haren lankideak han joaten
ditu
dirå ziztuan kamioian.
Egun handia
Bihar, egun handia (izan) izango då niretzat.
Lehen aldiz, gurasoekin (joan) joango naiΩ izotz-pistara,
gustatuko zai†
patinekin ibiltzera. Izugarri (gustatu) ; ziur
nago. Batzuk abiadura handiz (ibili) ibiliko dirå , baina
ni ez erortzen (saiatu) saiatuko naiΩ . Gurasoek badakite
lagunduko dida†æ
patinekin ibiltzen eta haiek niri (lagundu) .
Irrikan nago ordua iristeko!
7
HIZKUNTZAREN ERABILERA
Goizean goiz
Atzo gauean berandu
o™erat¤ nintzen eta lokartzea
asko kostat¤ zitzaidan. Hala
ere, gaur, oso pozik nago ,
ostirala delako. Lehenik, gosari on-ona
p®estatuko dut eta Mixina
katuari ere jaten emango diot.
Geroxeago, hortzak garbituko
ditut eta jantz^ egingo naiz
eskolara joateko.
8
6
A itsatsia ORTOGRAFIA
Marte
Marte Eguzki Sistemako laugarren pla>etå da.
Planeta Gorria ere deitzen zaio bere koloreagatik.
Paisaiå oso berezia du, mendi garai eta
arroila sakonez osatua. Baliteke animaliå txikiren
bat han bizitzea, ura badago-eta. Marten ez da gizakirik egon
oraindik, baina πertsonå askori gustatuko litzaieke
hara joatea. Izan ere, gauzå ederra litzateke!
Z
I
K
L
O
A
I
K
L
N
A
D
R
H
A
H
K
L
A
T
D
U
A
L
koilarakadå
K
I
T
D
O
U
N
N
T
I
A
B
K
P
E
E
R
N
I
I
A
F
F
E
tonta§eriå
N I R K U M R U T P A R tripakadå
K T R I P A K A D A R K
E F A O S A E F O X I E pla†erkadå
R
I
S
P
Z
L
I
A
O
T
R
E
R
R
G
K
X
A
A
D
S
A
R
I
zikin§eriå
A X O D H P I A D A E A
a¬ƒer§eriå
9
EGITEN JAKIN PERTSONEN DESKRIBAPENA
Nekane
Nekanek hamabi urte ditu eta Hernanikoa da. I”¬æ luΩeå etå ∫±ltzaranå
du eta eskolara joateko bi motots jartzen ditu. Begi marroiak ditu, baina ondo ikusten
ez duenez, ∫±taur®eko gorria§ daramatza.
eΩ då erraΩ haßer®etΩe>
Nekane oso neska lasaia da, . Egia
esan, oso gutxitan gertatzen da hori, baina haserretzen denean, ez zaio azkar pasatzen.
ba†eΩ e®æ futbolå
Nekaneri kirola egitea asko gustatzen zaio, .
10
6
11
7 Irakurgaia
Adarra jotzen
Gaur egun, urruti daudenekin komunikatzeko aukera asko
ditugu: posta, sakelako telefonoa, Internet...
Antzina ez zen hain erraza. Hala ere, herri bakoitzak
komunikatzeko bideak topatu zituen; adibidez, Amerikako
indiarrek ke-seinaleak egiten zituzten jakiteko zer tokitan
zeuden; egiptoarrek uso mezulariak bidaltzen zituzten…
Euskal Herrian, Bizkaian hain zuzen, deiadar-mendien
tontorretara igotzen ziren, eta bertan sua piztu eta adarra
jotzen zuten. Horretara, inguruko herrietakoek Gernikako
batzarretara joateko deia jasotzen zuten. Batzar haietan,
lurraldeen arteko akordioak egiten zituzten.
Azkenaldian, sakelako telefono batekin lekutik mugitu gabe
jakin dezakegu pertsona bakoitza non dagoen zehatz-mehatz.
Tekla bat sakatzea nahikoa da nahi dugun informazioa jaso
eta bidaltzeko.
Baina egungo sakelako telefonoa nahiz Internet erosoak
badira ere, ez da antzinako su-piztea eta adarra jotzea bezain
kilikagarria!
Euskaldunek
kezko seinaleak erabiltzen zituzten tokia seinalatzeko.
Egiptoarrek
adarra eta sua erabiltzen zituzten mezuak bidaltzeko.
12
IRAKURMENA
Deiada®-µend^e> tontor®etati§.
Non egiten zituzten batzarrak eta zertarako?
Mikel eta ni akordio batera iritsi gara: ogitartekoa bion artean banatuko dugu.
ΩehatΩ-µehatΩ
Ikastetxeko zuzendariak jakin nahi du zer gertatu den patioan.
kilikagarria§
Liburu honetako abenturak dira.
13
Oraintxe eta egunero
GOGORATU
Ekintza oraintxe gertatzen ari dela adierazteko: Ni orain margotzen ari naiz.
Ekintza normalean gertatzen dela adierazteko: Ni egunero parkera etortzen naiz.
Zu
kartetan jolasten ari da orain.
Amaia
nire etxean egiten dute lo udako gau batzuetan.
Ni
ikasleek egin dioten eskaria aztertzen ari da.
Irakaslea
euritakoarekin ateratzen naiz egunero neguan.
15
HIZKUNTZAREN ERABILERA
Tximeleta-biltzaileak
Azkenaldian, astebururo joaten gara pinpilinpauxa bila Jone eta biok. Kaiolatxo batean
sartzen ditugu, minik eman gabe. Une honetan, harrapatutako pinpilinpauxak zenbatzen
ari gara. Tximeletak kutxa barruan jolasten ari dira. Ni haiei begiratzen ari naiz, poz-pozik,
eta Jone tximeleten ezaugarri batzuk aztertzen ari da. Datuak bildutakoan, berriz ere,
askatzen ditugu eta tximeletak kutxatik agur eginez ateratzen dira.
Astebururo…
joa†e> garå
sartΩe> ditug¤
askatΩe> ditug¤
a†eratΩe> dirå
Une honetan...
O Z
2. Lo egiteko altzaria: o™eå 1 H A M
A B I
5
3. Berria ez dena: zaharrå E H O
A 4 H
A N D I A
4. Txikia ez dena: handiå R H
R U
5. Garrasi egin: oihukat¤ 6 L E H E N A K
A
6. Bigarrenaren aurrekoa: ¬e™enå T
U
3 Aukeratu. Zer dira?
ate
ur hari
17
EGITEN JAKIN GUTUNA
Aitor
Hozkailuan espagetiak dituzu.
Laster iritsiko naiz etxera. Bitartean,
ez ireki atea inori.
Berlin, apirilaren 7a
Aita
Kaixo, Aitor.
Berlinen nago. Hemen hotz handia egiten du.
Bihar Parisera abiatuko gara eta handik
idatziko dizut lasaiago, gauza asko egin behar
ditugulako abiatu aurretik.
Besarkada handia
Irune
10a.
1
Jaso besarkada bero-beroa Paristik! 4
n
Paris, apirilare
Aitor
Ataun, apirilaren 14a
Kaixo, Irune!
Muxu handi-handi bat!
Zer-nolako inbidia eman didazun!
2 4 1 3
2 Begiratu aurreko ariketako irudiei eta adierazi esaldi bakoitza zer irudiri dagokion.
jazo
miatu
jauzi
gertatu
arakatu
saski
borborka
pil-pil
otzara
salto
Atzo, jazo zena ezin dut sinetsi: bisigua saltoka hasi zitzaidan lapikoan.
21
Baldintza
GOGORATU
Baldintzazko esaldiak bi zati ditu. Lehenengoan, ba- partikula agertzen da, eta
bigarrenean, aditzak -ko/-go hartzen du.
Txorimalo bat jartzen badugu, txoriek ez dituzte haziak jango.
1 Lotu esaldiak.
4 Bilatu sei aditz letra-zopan eta, ondoren, osatu esaldiak aditzon baldintzazko formekin.
I O A P U S K A T U E D E R
K G B W R R A Y A N N M B H
A L E K T H G J O L A S T U
S T S Y I H D E R F R T U R
I A T T R T J A N D F G A Z
Z E U R G H I T A H E D A N
23
HIZKUNTZAREN ERABILERA
GOGORATU
Ba- partikula aditzari loturik idatzi ohi dugu. Galderetan, baina, bereiz ager
daiteke al partikula daramanean:
Badaramazu guztia? Ba al daramazu guztia?
Agur hotzari!
–Badator udaberria, badoa negua!
–Eta udaberriarekin batera, txoriak ere badatoz!
–Udaberria heltzeko irrikan nengoen. Badakit arin
samar dela, baina prestatu al dituzu txankletak eta bainujantzia?
–Horiek udan jantziko ditugu! Badauzkazu udaberriko arropak prest?
Nik mahuka motzeko elastikoak atera ditut eta txamarra lodia armairuan gorde dut.
25
EGITEN JAKIN GONBITA
Ostira¬ea>.
Zer ordutan izango da?
A”rratsal∂eko ße^eta>.
Zer idatziko duzu bukaeran?
GONBITA
A”diski∂æ mai†eå:
A”tßegi> handiΩ gonbidatΩe> zaitu†
ni®æ ur†e∫±†etΩæ-jairå.
H”a> izango garå lagu> guztia§.
Priµera> pasatuko dug¤!
E<gunå: Larunbatå.
Orduå: B<os† etå erdia§.
Tokiå: Ni®æ et≈eå.
E”torr^ hutfi egi> ga∫¶!
S<inadurå: I”oritΩ
27
9 Irakurgaia
Tximinoen erreinuan
—Non nago? —galdetzen zuen Iratxek.
Baso hartako zuhaitz guztietan tximino baten aurpegia
marraztuta zegoen. Lurrean milaka oinatz zeuden.
Oinatzen atzetik joan eta haitzulo baten sarrera ikusi zuen.
Iratxe haitzuloan sartu zen eta han milaka tximino ikusi zituen
bilduta. Denak zeuden lurrean eserita, eta harri handi baten
gainean tximino-erregea zegoen. Tximino-erregeak Iratxe
ikusi eta makilaz seinalatu zuen.
—Nor zara zu? Zertan zabiltza gure erreinuko lurretan?
—Barkatu, jauna, baina nire baloi aerostatikoarekin mendi
tontor baten kontra jo dut eta erori egin naiz —azaldu zion
Iratxek.
Tximino-erregeak ez zituen Iratxeren hitzak ulertu. Haserre,
espetxera eramateko agindu zuen. Iratxeren kexuak alferrik
izan ziren. Tximino soldadu batek kartzelan sartu zuen neska.
Iratxe oso larri zegoen. Halako batean, tximino txiki bat etorri
eta besotik tiraka hasi zitzaion. Baina zer gertatu zen?
—Iratxe, zer duzu? Oihuka ari zinen, alaba!
—Ama, amets ikaragarria izan dut —esan zion amari.
Iratxeren estutasunak amaitu egin ziren. Amets bat izan zen.
29
Aginduak
GOGORATU
Aginduak hiru eratara eman ditzakegu. Adibidez:
Joan kale honetatik. Zoaz kale honetatik. Joan zaitez kale honetatik.
Z”au∂e†æ ho®!
Egon hor! E”go> zai†ez†æ ho®!
30
9
HIZKUNTZAREN ERABILERA
Zer esango zenioke txakurra zirikatzen dabilenari? Utz ezaz¤ txakurra bakean!
Zer esango zenioke beldurrez dagoen haur txikiari? Egon zai†eΩ lasai, txikitxo!
Zer esango zenioke zure komikiak etxean dituen lagunari? Ekar itzaz¤ bihar.
Zer esango zenieke korridorean korrika dabiltzan haurrei? Ibil zai†ez†æ astiro!
31
HIZKUNTZAREN ERABILERA
Kontu harrigarria
I”storio harrigarri asko entzuten ditugu,
baina orain kontatuko dizuedan hau nik neukbiz^
izan dut. Atzo, ibai ondoko Ωelaia> etzanda lasai-lasai
nengoela, arrain handi bat ikusi nuen uretan, igerian. Ikaratu
egin nintzen, arrain hura marrazoå zela pentsatu nuelako.
soka§ oihalå
er®egailuå saskiå
2 Erreparatu irudiari eta markatu. Hauetako zein ezaugarri ditu irudiko baloi
aerostatikoak?
Baloi aerostatikoa
34
9
3 Egin baloiaren deskribapena. Lehenik, idatzi atalak eta, ondoren, idatzi ezaugarriak.
BALOI AEROSTATIKOA
ATALAK:
1. oihalå
2. saskiå
3. er®egailuå
4. soka§
DESKRIBAPENA:
35
10 Irakurgaia
Handitzean ere
Handitzean ere, oroituko* naiz
nola laguntzen nauzun zuhaitzetara igotzen,
nola goxoki bultzatzen nauzun
bizikletaz naizelarik abiatzen.
Handitzean bihar,
gaurkoaz baikara oroituko! oroitu: gogoratu
Luixa Giltzu (moldatua) ferekatu: laztandu
konkolotx: zangalatrau;
bizkarrean eraman
bat
bi hiru
36
IRAKURMENA
zelatatu altxatu
aupatu espiatu
muntatu eraiki
aupat¤
Lapur batek beste lapurra leihoraino zuen, barrura sartu ahal izateko.
Otsoak artaldea Ωelatat¤ zuen gau osoan, baina artzaina adi zegoen.
37
Adberbioak: Noiz, Non eta Nola
GOGORATU
Adberbioek ekintza noiz, non eta nola gertatzen den zehazten dute. Aditzen ondoan
kokatzen ditugu.
Ondo egoten da gaur hemen.
txioka lo hazka
Katua lo dago.
38
10
HIZKUNTZAREN ERABILERA
39
HIZKUNTZAREN ERABILERA
Egun gogorra
Gau® garaiΩ
ez naiz eskolara
heldu. Autobusa ∫±rand¤ etorri da eta,
oi>eΩ
gainera, bete-beteta zegoen; beraz,
egin behar izan dut bidea. Eskolara heldu eta
ikaskideek ariketak bukatuta zeuzkaten. Horregatik,
jolas-orduan bakarri§ geratu behar izan dut
gelan ariketak egiten. Oso gaizk^ sentitzen
naiz; ez da nire errua izan!
40
10
Ts, tx, tz ORTOGRAFIA
3
2 4 5
H
1 I T S A S O N T Z I A
X N X S
I T A A
M Z N T
I A P S
N O A
O N
A 6 M A H A T S A
tximiniå
Teilatutik gora ateratzen den hodia: .
41
EGITEN JAKIN KARTELAK
1 NON: Z arauzko 3
2
hondartzan
NOIZ: ekainaren
10etik 20ra
LELOAK
3 Zatoz ipuinekin amets egitera! (Ipuin-kontalari baten emanaldia).
1 Ez xahutu ura, urria da eta! (Ura aurrezteko kanpaina).
2 Olatuekin dantza egiten ikasi nahi duzu? (Surf-ikastaroa).
2 Lotu leloak eta helburuak.
3 Erreparatu kartel hauei eta idatzi aurreko ariketako lelo egokienaren zenbakia.
2 3 1
42
10
43
Berrikusketa orokorra
1 Aukeratu forma egokia eta osatu esaldiak.
Aitonaren baratzea
Garikoitz asko ikasten ari da / ikasten du azkenaldian.
Garikoitzi asko gustatzen zaizkio landareak. Horregatik,
ahal duen guztietan, aitonaren etxera joaten ari da /
joaten da. Aitonak baratze txiki bat du etxearen atzealdean
eta egunero-egunero lan egiten ari da / lan egiten du han,
barazkiak zaintzen. Orain ere belar txarrak kentzen ari da /
kentzen ditu. Garikoitz aitonaren ondoan dago. Mutikoak
beti laguntzen ari da / laguntzen dio pozik aitonari.
44
4 Lotu, baldintzazko esaldiak osatzeko.
E”karr^ pilotå!
Anaiak ez du pilota ekarri.
A H O A I A E I Z
M F A H A T E A U
A M I N O A L N H
H A H E Z U R R A
A H I E E D H I I
I A M T S A E U T
A I K T U I O B Z
D A H O D E I A A
O Z S H A M A B I
Kostaldeko istorioa
Istorio hau kostaldeko herrixka batean entzun
nuen. Itsaso txarra zegoen egun batean, itsatsontzi
bat haitzen kontra jo eta txiki-txiki eginda geratu zen.
Itsaslapurren ontzia zen eta txanponez beteta omen zegoen.
Gizonek txanponak hartu eta leize batean gorde zuten
altxorra. Herriko nekazariek diotenez, elizaren alboko zelaian haritz
bat dago, eta zuhaitz horren azpian, zulotxo bat. Hortik
leizerainoko pasabidea omen dago; zuloa aurkitzen duenak
altxorra aurkituko du.
46
11 Aukeratu galdera egokia.
Dakizu non den jaia? Al dakizu non den jaia? Ba al dakizu non den jaia?
Guraso mai†ea§:
A”tßegi> handiΩ gonbidatΩe> zaituz†eg¤
M”usikå-eskolako ikastur†æ ama^erako saiorå.
Eguna:Ostiralå.
Ordua: A”rratsal∂eko zazpia§.
Tokia: Herriko antzokiå.
47
Arte-zuzendaritza: José Crespo.
Proiektu grafikoa: Pep Carrió.
Azaleko irudia: Leila Méndez.
Proiektu-burua: Rosa Marín.
Irudien koordinazioa: Miren Pellejero eta Maitane Barrena.
Proiektuaren garapenerako arduraduna: Javier Tejeda.
Garapen grafikoa: Raúl de Andrés eta Jorge Gómez.
ISBNa: 978-84-9894-507-2 Lan hau edozein modutan erreproduzitzeko, banatzeko, jendaurrean erakusteko edo
aldatzeko, nahitaezkoa da beraren jabeen baimena izatea, legeak aurreikusitako
PK: 508409 kasuetan izan ezik. Lan honen zatiren bat fotokopiatu edo eskanerretik pasatu nahi
izanez gero, jo CEDROra (Centro Español de Derechos Reprográficos / Erreprografia
Lege-gordailua: M-10878-2015 Eskubideetarako Espainiako Zentroa, www.cedro.org).
48