KOADERNOA

Euskara Abian

LEHEN HEZKUNTZA
Bigarren hiruhilekoa

Lehen Hezkuntzarako 3. mailarako Euskara Abian koadernoa

Zubia Editoriala, S. L.ren eta Santillana Educación, S. L.ren Hezkuntza
Argitalpenetarako Sailean Joseba Santxo Uriarteren eta
Teresa Grence Ruizen zuzendaritzapean sortu, diseinatu eta
gauzaturiko talde-lana da.

Koaderno honen prestatze- eta argitaratze-lanean honako talde

honek esku hartu du:

TESTUA
Josu Goikoetxea Gezuraga
Jon Ander Rojo García

IRUDIAK
Alex Orbe
Kristina Fernández

EDIZIOA
Ainhoa Basterretxea Llona
Joseba Santxo Uriarte

PROIEKTUAREN ZUZENDARITZA
Joseba Santxo Uriarte
Maite López-Sáez Rodríguez-Piñero
 Aurkibidea

6. unitatea
IRAKURMENA. Bob, elurretako erraldoia ��������������������������������������������4

HIZKUNTZAREN ERABILERA. Lehen, orain, gero �������������������������������6

ORTOGRAFIA. A itsatsia ���������������������������������������������������������������������9

EGITEN JAKIN. Pertsonen deskribapena�������������������������������������������10

7. unitatea
IRAKURMENA. Adarra jotzen ������������������������������������������������������������12

HIZKUNTZAREN ERABILERA. Oraintxe eta egunero �������������������������14

ORTOGRAFIA. H letra �����������������������������������������������������������������������17

EGITEN JAKIN. Gutuna ��������������������������������������������������������������������18

8. unitatea
IRAKURMENA. Senar-emazteak eta bisigua ��������������������������������������20

HIZKUNTZAREN ERABILERA. Baldintza �������������������������������������������22

ORTOGRAFIA. Ba- partikula �������������������������������������������������������������25

EGITEN JAKIN. Gonbita ��������������������������������������������������������������������26

2
9. unitatea
IRAKURMENA. Tximinoen erreinuan �������������������������������������������������28

HIZKUNTZAREN ERABILERA. Aginduak��������������������������������������������30

ORTOGRAFIA. S, x, z ������������������������������������������������������������������������33

EGITEN JAKIN. Objektuen deskribapena�������������������������������������������34

10. unitatea

IRAKURMENA. Handitzean ere ���������������������������������������������������������36

HIZKUNTZAREN ERABILERA. Noiz? Non? Nola? �����������������������������38

ORTOGRAFIA. Ts, tx, tz ��������������������������������������������������������������������41

EGITEN JAKIN. Kartelak �������������������������������������������������������������������42

Berrikusketa orokorra����������������������������������������������������������������������44

3
6 Irakurgaia

Bob, elurretako erraldoia

Egun batean, bikote bat eta haien semeak, Pepito, Leopoldo
eta Manuel, mendira joan ziren oporretan. Arratsalde
batean, inguruak elurrez zuritu ziren, eta haurrak jolastera
irten ziren.
–Egin dezagun Bob izeneko panpina erraldoi bat!
–proposatu zuen Pepitok.
–Kapela eta makila ekarriko ditut nik! –esan zuen Leopoldok.
–Nik begiak, sudurra eta ahoa egingo dizkiot –oihukatu zuen
Manuelek.
Elurrezko panpina amaitu zutenean... erraldoia eskuak
mugitzen hasi zen! Haurrak beldurtuta ihesean abiatu ziren.
–Zergatik zoazte? Ez dizuet minik emango! –oihukatu zuen
elurrezko panpinak.
Haurrek buelta hartu zuten eta izakiarengana hurbildu ziren.
Berehala hasi ziren harekin jolasten. Orduak pasatu zituzten
horrela, elurretan gora eta behera, pozik. Haurrek berebiziko laguna aurkitu zuten ustekabean.
Iluntzen hasi zenean, agur esan zioten panpinari.
Hurrengo egunean, haurrak erraldoia egin zuten lekura itzuli ziren. Han, kapela eta makila
aurkitu zituzten, ur putzu batean flotatzen. Goian, eguzkia zegoen, bere izpiez mundua berotzen.

Argentinako ipuina (moldatua)

1 Erantzun honako galdera hauei.

  Nora joan zen bikotea semeekin?

Mendirå joa> Ωe> opor®eta>.

  Zer egin zuten Pepitok, Leopoldok eta Manuelek elurra egin zuela ikustean?

E”lur®ezko panpinå erraldo^ ba† egi> zu†e>.

  Zer egin zuten haurrek erraldoia mugitzen hasi zenean?

I”™eßea> abiat¤ zi®e>, ∫±ldurturi§.

  Zure ustez, zer gertatu zitzaion hurrengo egunean panpinari?

Urt¤ egi> Ωelå, eguzkia§ jo ziolako.

4
 IRAKURMENA

2 Lotu. Zer egin zuen seme bakoitzak?

Manuel 
  elurrezko panpina erraldoia egiten hasi zen.

Pepito 
  kapela eta makila ekarri zituen.

Leopoldok 
  begiak, sudurra eta ahoa egiten saiatu zen.

3 Markatu. Zer esan nahi du esaldi honek?

Haurrek berebiziko laguna egin zuten ustekabean.

  Haurrek lagun eskas samarra egin zuten ustekabean.

  Haurrek sekulako lagun ona egin zuten ustekabean.

4 Markatu testuaren laburpen zuzena. Ondoren, kopiatu.

Hiru mutiko oporretan joan

Pepito, Leopoldo eta Manuel oso mutiko jatorrak
ziren mendira ondo
zirenez, lagun berria egin zuten: Bob. Ordutik
pasatzeko asmotan.
aurrera, beti elkarrekin ibiltzen ziren jolasten, beren
Bakoitzak jolas desberdinak
oporrak amaitu arte.
egin nahi zituen: batek eskia,
besteak elur-bolak eta
Hiru anaia oporretan zeuden mendian eta elurrezko azkenak elurrezko panpina.
panpina bat egin zuten. Bat-batean, panpinak bizia hartu Azken mutikoa panpinaren
zuen eta haurren lagun egin zen. Hurrengo egunean, lagun egin zen, eta berak
mutilek ur-putzu bat aurkitu zuten panpinaren ordez. pasatu zuen ondoen.

IPUINAREN LABURPENA
H”ir¤ anaiå opor®eta> Ωeu∂e> µendia> etå
elur®ezko panpinå ba† egi> zu†e>. B<a†-ba†ea>,
panpina§ biziå hart¤ z¤e> etå haur®e> lagu>
egi> Ωe>. H”ur®engo egu>ea>, muti¬e§ u®-putz¤
ba† aurkit¤ zu†e> panpina®e> or∂eΩ.
5
Lehen, orain, gero

GOGORATU
Aditzak ekintza noiz gertatu den azaltzen du. Adibidez:
Lehen, txikia nintzen. Orain, gaztetxoa naiz. Gero, nagusia izango naiz.

1 Lotu, esaldiak osatzeko.

Lehen 
  patiora aterako naiz lagunekin.

Orain 
  askotan joaten ginen familiaren baserrira.

Gero 
  etxean nago nire logelan.

2 Adierazi esaldi hauek lehen, orain edo gero adierazten duten.

  Eskola aurrean zegoen patioa guztiz aldatu zuten. Le™e>

  Nire lehengusua Ameriketara joango da udaberrian. Gero
  Unax Maitanerekin bankuan eserita dago. Orai>
  Atzo, izugarri kostatu zitzaidan lokartzea. Le™e>
  Bihar, ikasle batzuek antzerkia egingo dute eskolan.  Gero
  Negua da, baina eguraldi ederra dago gaur. Orai>
3 Osatu beheko esaldiak hitz hauekin.

Duela zazpi urte Datorren udan

Iaz Une honetan

  D¤elå zazp^ ur†æ , oinez ibiltzen ikasi nuen.

  U>æ ho>eta> , eskolako liburutegian nago.

  I”aΩ , bigarren mailan egon nintzen.

  Dator®e> uda> , hondartzara joango gara.

6
 6
HIZKUNTZAREN ERABILERA

4 Osatu testua beheko taulako aditzekin.

Oskar suhiltzailea
dira
Oskar suhiltzailea då . Sutea denean, sua itzaltzen
du
d¤ , mahuka luze bat erabiliz. Suhiltzaileen etxea
die
herriaren kanpoaldean dago . Oskarrek hantxe pasatzen
dago
dit¤ gauak. Noizean behin, norbaitek suhiltzaileei deitzen
da
d^æ sua delako. Oskar eta haren lankideak han joaten
ditu
dirå ziztuan kamioian.

5 Osatu esaldiak, adizki egokiak erabiliz.

  Gaur, Ixone primeran dago, baina

atzo gaixorik Ωegø±> .

 Gaur, Ixonek esnea edan du, baina atzo

ura baino ez z¤e> edan.

 Gaur, Ixonek kolore ona du aurpegian, baina atzo

zit¤e>
masailak gorri-gorri .

 Gaur, Ixonek galtzerdi meheak jantzi ditu,

baina atzo galtzerdi lodiak jantzi zit¤e> .

 Gaur, Ixone eskolara joan da, baina

atzo etxean geratu  Ωe> .

6 Osatu testua, aditz egokiak erabiliz.

Egun handia
Bihar, egun handia (izan) izango då niretzat.
Lehen aldiz, gurasoekin (joan) joango naiΩ izotz-pistara,
gustatuko zai†
patinekin ibiltzera. Izugarri (gustatu) ; ziur
nago. Batzuk abiadura handiz (ibili) ibiliko dirå , baina
ni ez erortzen (saiatu) saiatuko naiΩ . Gurasoek badakite
lagunduko dida†æ
patinekin ibiltzen eta haiek niri (lagundu) .
Irrikan nago ordua iristeko!

7
 HIZKUNTZAREN ERABILERA

7 Aukeratu aditz zuzena kasu bakoitzean eta osatu esaldiak.

  Iban oso alai dago gaur, izeba datorrelako bisitan.

  dago   zegoen   egongo da

  Saioa iaz Elorrioko auzo batean biz^ Ωe> .

  bizi zen   biziko da   bizi da

  Bihar, gauza ugari ditugu egiteko eta egun gogorra izango då .

  izan zen   izan da   izango da

  Ez ibili zirikatzen txakurra, kos§ egingo diz¤ eta!

  kosk egin zizun   kosk egingo dizu   kosk egin dizu

  Lehengo ostiralean, lehengusina bisitan etorr^ zitzaida> aspaldiko partez.

  etorri zidatzaidan   etorriko zait   etortzen zitzaidan

8 Bete testuko hutsuneak azpian dituzun aditzekin.

garbituko oheratu nago emango

kostatu jantzi egingo prestatuko

Goizean goiz
Atzo gauean berandu
o™erat¤ nintzen eta lokartzea
asko kostat¤ zitzaidan. Hala
ere, gaur, oso pozik nago ,
ostirala delako. Lehenik, gosari on-ona
p®estatuko dut eta Mixina
katuari ere jaten emango diot.
Geroxeago, hortzak garbituko
ditut eta jantz^ egingo naiz
eskolara joateko.

8
 6
A itsatsia ORTOGRAFIA

1 Osatu testua taulako hitzak erabilita.

planeta pertsona animalia paisaia gauza

Marte
Marte Eguzki Sistemako laugarren pla>etå da.
Planeta Gorria ere deitzen zaio bere koloreagatik.
Paisaiå oso berezia du, mendi garai eta
arroila sakonez osatua. Baliteke animaliå txikiren
bat han bizitzea, ura badago-eta. Marten ez da gizakirik egon
oraindik, baina πertsonå askori gustatuko litzaieke
hara joatea. Izan ere, gauzå ederra litzateke!

2 Berridatzi esaldiak adibidean bezala.

  horretan lau daude.

H”abiå hor®eta> la¤ arrautzå dau∂æ.

  zaharrak ederra zuen buruan.

E”r®eginå zaharra§ koroå e∂errå z¤e> burua>.

  horretako handia oso dotorea da.

E”lizå hor®etako giltzå handiå oso doto®eå då.

3 Bilatu letra-zopan -kada edo -keria duten sei hitz. Ondoren, idatzi ondoan.

Z
I
K
L
O
A
I
K
L
N
A
D
R
H
A
H
K
L
A
T
D
U
A
L
koilarakadå
K
I
T
D
O
U
N
N
T
I
A
B
K
P
E
E
R
N
I
I
A
F
F
E
tonta§eriå
N I R K U M R U T P A R tripakadå
K T R I P A K A D A R K
E F A O S A E F O X I E pla†erkadå
R
I
S
P
Z
L
I
A
O
T
R
E
R
R
G
K
X
A
A
D
S
A
R
I
zikin§eriå
A X O D H P I A D A E A
a¬ƒer§eriå
9
 EGITEN JAKIN PERTSONEN DESKRIBAPENA

1 Idatzi adjektibo egokia irudi bakoitzaren azpian.

indartsua bihurria alaia goibela

indartsuå goi∫±lå bihurriå alaiå

2 Osatu beheko deskribapena, esaldi hauek erabiliz.

  batez ere futbola   Ile luzea eta beltzarana

  betaurreko gorriak   ez da erraz haserretzen

Nekane
Nekanek hamabi urte ditu eta Hernanikoa da. I”¬æ luΩeå etå ∫±ltzaranå
du eta eskolara joateko bi motots jartzen ditu. Begi marroiak ditu, baina ondo ikusten
ez duenez, ∫±taur®eko gorria§ daramatza.
eΩ då erraΩ haßer®etΩe>
Nekane oso neska lasaia da, . Egia
esan, oso gutxitan gertatzen da hori, baina haserretzen denean, ez zaio azkar pasatzen.
ba†eΩ e®æ futbolå
Nekaneri kirola egitea asko gustatzen zaio, .

3 Aukeratu. Zein da Nekane?

     

10
 6

4 Sailkatu adjektibo hauek itxuraren edo izaeraren arabera.

argala serioa itsusia ilegorria lotsatia alaia

altua beltzarana eskuzabala ederra bihurria zekena
alferra zintzoa lodia betaurrekoduna ausarta buruargia

argalå, itsusiå, i¬egorriå, altuå, ∫±ltzaranå,

Itxura:

e∂errå, lodiå, ∫±taur®ekodunå

ßerioå, lotsatiå, alaiå, eskuzabalå, bihurriå,
Izaera:

Ωe§enå, a¬ƒerrå, zintzoå, ausartå, buruargiå

5 Aukeratu goiko bina adjektibo, zure itxura eta izaera deskribatzeko. (Eredua)

Ni, itxuraz, lodiå eta ∫±taur®ekodunå naiz.

Ni, izaeraz, alaiå eta eskuzabalå naiz.

6 Egin zure zaletasunen zerrenda. (Eredua)

mis†eriozko filµ etå liburua§

Nire zaletasunak ,

lagu>eki> jolas†eå biolinå jotΩeåeta dira.

7 Idatzi zure deskribapena. (Eredua)

Horrelakoa naiz ni Nolakoa

zara zu?
M”uti¬ lodiko†eå etå ∫±taur®ekodunå
naiΩ n^. De>e§ dio†æ oso alaiå etå
eskuzabalå naiΩelå. M”is†eriozko
filµ etå liburua§ ditu† gustuko,
etå baitå lagu>eki> jolas†eå e®æ.

11
 7 Irakurgaia

Adarra jotzen
Gaur egun, urruti daudenekin komunikatzeko aukera asko
ditugu: posta, sakelako telefonoa, Internet...
Antzina ez zen hain erraza. Hala ere, herri bakoitzak
komunikatzeko bideak topatu zituen; adibidez, Amerikako
indiarrek ke-seinaleak egiten zituzten jakiteko zer tokitan
zeuden; egiptoarrek uso mezulariak bidaltzen zituzten…
Euskal Herrian, Bizkaian hain zuzen, deiadar-mendien
tontorretara igotzen ziren, eta bertan sua piztu eta adarra
jotzen zuten. Horretara, inguruko herrietakoek Gernikako
batzarretara joateko deia jasotzen zuten. Batzar haietan,
lurraldeen arteko akordioak egiten zituzten.
Azkenaldian, sakelako telefono batekin lekutik mugitu gabe
jakin dezakegu pertsona bakoitza non dagoen zehatz-mehatz.
Tekla bat sakatzea nahikoa da nahi dugun informazioa jaso
eta bidaltzeko.
Baina egungo sakelako telefonoa nahiz Internet erosoak
badira ere, ez da antzinako su-piztea eta adarra jotzea bezain
kilikagarria!

1 Adierazi irudi hauetako bakoitza zer lurraldetan erabiltzen zen.

E”gipto> E”uska¬ Herria> A”µerika>

2 Begiratu goiko irudiei eta lotu, esaldiak sortzeko.

Euskaldunek 
  kezko seinaleak    erabiltzen zituzten tokia seinalatzeko.

Indiarrek    uso mezulariak    erabiltzen zituzten batzarrera deitzeko.

Egiptoarrek 
  adarra eta sua    erabiltzen zituzten mezuak bidaltzeko.

12
 IRAKURMENA

3 Erantzun galdera hauei.

  Gaur egungo komunikatzeko zein aukera aipatzen dira testuan?

Postå, sa§elakoå etå I”nter>e† aipatΩe> dirå.

  Nondik egiten zuten dei batzarretara joateko?

Deiada®-µend^e> tontor®etati§.
  Non egiten zituzten batzarrak eta zertarako?

Gernika>, lurral∂æe> ar†eko akordioa§ lortΩeko.

  Zer egin dezakegu gaur egun sakelako telefono batekin?

Lekuti§ mugit¤ ga∫¶, norbai† no> dagø±> jaki>.

4 Adar baten bidez hotsa ateratzeaz gain, zein da adarra jo esamoldearen esanahia?

  Zuhaitz bateko adarretatik zintzilikatzea.

  Sirena edo alarma baten soinua imitatzea.

  Beste pertsona bati burla edo txantxa egitea.

5 Markatu. Zein iruditan gertatzen da komunikazioa?

6 Osatu esaldiak, taulako hitzak erabiliz.

kilikagarriak zehatz-mehatz akordio

  Mikel eta ni akordio batera iritsi gara: ogitartekoa bion artean banatuko dugu.

ΩehatΩ-µehatΩ
  Ikastetxeko zuzendariak jakin nahi du zer gertatu den patioan.

kilikagarria§
  Liburu honetako abenturak dira.

13
 Oraintxe eta egunero

GOGORATU
Ekintza oraintxe gertatzen ari dela adierazteko: Ni orain margotzen ari naiz.
Ekintza normalean gertatzen dela adierazteko: Ni egunero parkera etortzen naiz.

1 Lotu galderak eta erantzun egokiak.

Zer egiten ari da postaria?    Egurra mozten ari da.

Zer egiten ari da zurgina?    Trafikoa zuzentzen ari da.

Zer egiten ari da udaltzaina?    Ardiak zaintzen ari da.

Zer egiten ari da ile-apaintzailea?    Gutunak banatzen ari da.

Zertan ari da artzaina?    Ileak orrazten ari da.

2 Erreparatu irudiari eta erantzun. Zertan ari dira?

  Zertan ari da neska?

M”usikå entzu†e> ar^ då.

  Zertan ari da mutila?

I”rakurtΩe> ar^ då.

  Zertan ari da gizona?

A”harraus^ egi†e> ar^ då.

3 Aukeratu eta idatzi. Ekintza hauetatik, zer egiten duzu zuk egunero?

bizikletan ibili mendira joan dutxa hartu hortzak garbitu

irakurri musika entzun telebista ikusi gela txukundu

dutxå hartΩe> du† etå hortza§ garbitΩe>

Ni / Nik, egunero,

ditu†, musikå entzu> eta †e¬ebistå e®æ ikus†e> du†.

14
 7
HIZKUNTZAREN ERABILERA

4 Zer egiten ari da Eli? Zer egiten du egunero?

  trikitia jotzen du, asko gustatzen zaiolako.

Eli orain    betaurrekoak jartzen ditu telebista ikusteko.

  bainujantzia janzten ari da igerilekura joateko.

Elik egunero 
  ikusten ditu albisteak, munduan zer gertatu den jakiteko.

  belarra mozten ari da, gehiegi hazita dago-eta.

5 Aukeratu erantzun zuzena kasu bakoitzean eta osatu esaldia.

  Eneritzek eta Imanolek egunero ordu erdiz irakurtΩe> du†æ .

  irakurtzen dute   irakurtzen ari dira

  Ander biolina jotΩe> ar^ då gurasoen aurrean.

  jotzen ari da   jotzen du

 Autoa garbitΩe> ar^ garå , zikin-zikin dago-eta.

  garbitzen dugu   garbitzen ari gara

  Ni astero joa†e> naiΩ mendira, arnasa garbia hartzera.

 noa   joaten naiz

  Unai bertsolaria denez, arratsaldero bertso berriak asmatΩe> dit¤ .

  asmatzen ari da   asmatzen ditu

6 Lotu zutabeak, esaldiak osatzeko.

Zu 
  kartetan jolasten ari da orain.

Amaia 
  nire etxean egiten dute lo udako gau batzuetan.

Lehengusuek    maiz ibiltzen zara Interneten nabigatzen.

Ni 
  ikasleek egin dioten eskaria aztertzen ari da.

Irakaslea 
  euritakoarekin ateratzen naiz egunero neguan.

15
 HIZKUNTZAREN ERABILERA

7 Berridatzi esaldiak maiztasuna emanez, adibidean bezala.

  Une honetan, Irene kirola egiten ari da.

Igandero, Irenek kirola egiten du.

  Une honetan, Ainhoa txiste bat kontatzen ari da.

Goizero, A”inhoa§ txis†æ ba† kontatΩe> d¤.
  Une honetan, Jon afaria prestatzen ari da familiarentzat.
Gauero, A”ndoni§ åfariå p®estatΩe> d¤ familia®entza†.
  Une honetan, Ibon dutxa hartzen ari da.
Astean birritan, I”bo>e§ dutxå hartΩe> d¤.
8 Irakurri testua, azpimarratu aditzak eta sailkatu.

Tximeleta-biltzaileak
Azkenaldian, astebururo joaten gara pinpilinpauxa bila Jone eta biok. Kaiolatxo batean
sartzen ditugu, minik eman gabe. Une honetan, harrapatutako pinpilinpauxak zenbatzen
ari gara. Tximeletak kutxa barruan jolasten ari dira. Ni haiei begiratzen ari naiz, poz-pozik,
eta Jone tximeleten ezaugarri batzuk aztertzen ari da. Datuak bildutakoan, berriz ere,
askatzen ditugu eta tximeletak kutxatik agur eginez ateratzen dira.

 Astebururo…

joa†e> garå
sartΩe> ditug¤
askatΩe> ditug¤
a†eratΩe> dirå
  Une honetan...

ΩenbatΩe> ar^ garå

jolas†e> ar^ dirå
∫±giratΩe> ar^ naiΩ
az†ertΩe> ar^ då
16
 7
H letra ORTOGRAFIA

1 Berridatzi esaldiak, irudiei dagozkien hitzak zuzen idatzita.

  Xabik zazpi galdu ditu eta orain ez du ireki nahi.

Xabi§ zazp^ hortΩ gald¤ dit¤ etå eΩ d¤ ahoå i®ek^ nah^.

  Txakurra gainera igo da eskatzeko.

Txakurrå maha^ gai>erå igo då ™ezurrå eskatΩeko.

  azpira joango gara, beltzak datoz-eta.

Z”uhaitΩ azpirå joa> garå, ho∂e^ ∫±ltza§ datoΩ-etå.

2 Idatzi definizioei dagozkien hitzak eta osatu hitz gurutzatuak.

1. Dozena bat: hamab^ 2 3

 
O Z
2. Lo egiteko altzaria: o™eå 1    H A M
A B I
5

 
3. Berria ez dena: zaharrå E H O
A 4    H
A N D I A
4. Txikia ez dena: handiå R H
R U
5. Garrasi egin: oihukat¤ 6    L E H E N A K
A
6. Bigarrenaren aurrekoa: ¬e™enå T
U
3 Aukeratu. Zer dira?

  ate   
ur   hari

  ahate   hur   ahari

  har   haran   lehoi

  ar   aran   leiho

17
 EGITEN JAKIN GUTUNA

1 Markatu. Zein da gutuna?

Aitor
Hozkailuan espagetiak dituzu.
Laster iritsiko naiz etxera. Bitartean,
ez ireki atea inori.
Berlin, apirilaren 7a
Aita
Kaixo, Aitor.
Berlinen nago. Hemen hotz handia egiten du.
Bihar Parisera abiatuko gara eta handik
idatziko dizut lasaiago, gauza asko egin behar
ditugulako abiatu aurretik.
Besarkada handia
Irune

Hey, parkean ordu erdi

barru? Gauza 1 kontatu
behar dizut.

2 Bete gutunaren atalak goian aukeratu duzuna kontuan izanda.

DATA: B’erli>, apirila®e> 7å

HASIERAKO AGURRA: K”aixo, A”ito®.
INFORMAZIOA: B’erli>e> nago. Heµe> hotΩ handiå egi†e>
d¤. B<iha® Parißerå abiatuko garå etå handi§
idatziko dizu† lasaiago, gauzå asko egi> ∫±ha®
ditugulako abiat¤ aur®eti§.
AMAIERAKO AGURRA: B’esarkadå handiå
SINADURA: I”ru>æ
18
 7

3 Ordenatu gutunaren atalak zenbaki bidez.

Guk hiru egun daram

atzagu Parisen eta ha
ikusi ditugu: Louvre m
useoa, Eiffel dorrea…
inbat gauza
baina onena
3
iristear dago, bihar Eu
rodisneyra joango ga
Paristik trenez joango ra eta!
gara hara, eguna pasa
irrika! Bi egun barru tzera. Hau da
bueltatuko gara etxera
.

Kaixo, Aitor! Zer moduz 2 Irune 5

zabiltzate Ataun aldean?

10a.
1
Jaso besarkada bero-beroa Paristik! 4
n
Paris, apirilare

4 Osatu beheko gutuna, falta diren datuak idatziz.

 Aitor  
Ataun, apirilaren 14a
 Kaixo, Irune!  
Muxu handi-handi bat!
 Zer-nolako inbidia eman didazun!

A”tau>, apirila®e> 14å

K”aixo, I”ru>æ!
Ni ere gustura ibiliko nintzateke Parisen, baina ezin naiz kexatu. Ataunen geratu banaiz
ere, oso denbora gutxi egin dugu herrian, batera eta bestera ibili baikara. Atzo,
Donostiara joan ginen; aurrekoan Baionara eta, eguraldi ona egiten badu, ostiralean
Zumaiara joango gara. Hara joateko irrikan nago!
M”ux¤, hand^-hand^ ba†!
A”ito®
19
 8 Irakurgaia

Senar-emazteak eta bisigua

Behin, senar-emazte batzuek bisigu bat zeukaten afaritarako
prestatzeko. Arratsaldean, gizona mendian zela, andreak
arraina erre eta jan egin zuen. Menditik etorri zenean, emazte
jatunak senarrari esan zion:
–Peru, guri jazoko ez zaigunik ez dago. Bisigua iltzetik esekita
eduki dut eta, jauzi batez, errekara ihes egin dit lotsagabeak!
Gizona, hori entzunda, erreka bazterrak arakatzera joan zen.
Alferrik izan zen, noski.
Etxera bidean, arrain-saltzaile baten otzaran bisigu eder bat
ikusi zuen eta «Hor hago, begi-gorri!» esanda, hartu eta etxera
eraman zuen.
Peruk, etxera heldu zenean, lapiko handi batean sartu zuen
bisigua eta sutan jarri. Lapikoaren ondoan geratu zen, makila
eskuan zuela, arrainak bigarrenez ihes egin ez zezan.
Lapikoko ura laster hasi zen irakiten, borborka. Peruk, arrainak
ihes egin nahi zuelakoan, makilaz kolpe galantak eman zizkion
lapikoari, eta zati-zati eginda utzi zuen.

Euskal Herriko ipuina

1 Begiratu irudiei eta ordenatu testuaren hurrenkeraren arabera.

2 4 1 3

2 Begiratu aurreko ariketako irudiei eta adierazi esaldi bakoitza zer irudiri dagokion.

4   Peru lapikoaren ondoan geratu zen zelatan, arrainak ihes ez egiteko.

2   Peruk errekan begiratu zuen, ea arraina han zegoen.
1   Emazteak bisigua ezkutuan erre eta jan egin zuen Peru ezertaz ohartu gabe.
3   Peruk bisigua arrain-saltzailearen otzaran ikusi zuenean, hartu egin zuen.
20
 IRAKURMENA

3 Aukeratu erantzun zuzena kasu bakoitzean.

  Zenbat bisigu daude kontakizunean?

  Bisigu bakarra.   Bi bisigu.   Hiru bisigu.

  Nork uste du bisigu bakarra dagoela?

 Peruk.   Arrain-saltzaileak.  Emazteak.

  Nork daki bi bisigu direla?

 Peruk.   Arrain-saltzaileak.  Emazteak.

4 Adierazi esaldi hauek egia (E) ala gezurra (G) diren.

G   Bisigua hegazti mota bat da.

G   Bisigua erreka bazterretan bizi da.
G   Arraina harategietan saltzen da.
E   Bisiguak begi gorriak ditu.
5 Lotu esanahi bereko hitzak eta osatu esaldiak hitz horiekin.

jazo 
 miatu

jauzi 
 gertatu

arakatu 
 saski

borborka 
 pil-pil

otzara 
 salto

  Atzo, jazo zena ezin dut sinetsi: bisigua saltoka hasi zitzaidan lapikoan.

  Matxinsaltoek egunean mila jauz^ baino gehiago egiten dituzte.

  Ura borborkå ari da; beraz, makarroiak uretara botako ditut.

  Rxanogorritxokotzarå batean eraman zizkion jakiak amonari.

  Ongi arakat¤ logela; ziur bertan duzula galdu duzun arkatza.

21
 Baldintza

GOGORATU
Baldintzazko esaldiak bi zati ditu. Lehenengoan, ba- partikula agertzen da, eta
bigarrenean, aditzak -ko/-go hartzen du.
Txorimalo bat jartzen badugu, txoriek ez dituzte haziak jango.

1 Lotu esaldiak.

Euri-zaparrada hasten bada,    ez dute oinetan hotzik izango.

Galtzerdi lodiekin ibiltzen badira,    ez zaio inor ere haserretuko.

Gozoki gutxiago jaten badu,    esekitako arropak bildu beharko dituzu.

Egia esaten badu,    jatekoa gaziegi izango duzu.

Gatz gehiegi egiten badiozu,    txantxarra gutxituko zaio.

2 Osatu esaldiak, adibidean bezala.

  Xabi etxera joaten bada... (ogitartekoa prestatu)

Xabi etxera joaten bada, ogitartekoa prestatuko du.

  Alazne eta Hodei eskolara joaten badira... (lagun asko egin)

A”laz>æ etå H”o∂e^ eskolarå joa†e> badirå, lagu>

asko egingo dituz†æ.
  Zuek okindegira sartzen bazarete, (ogia erosi)

Z”¤e§ okin∂egirå sartΩe> baza®e†æ, ogiå erosiko duz¤æ.

  Txakurrak katua ikusten badu, (zaunka egin)

Txakurra§ katuå ikus†e> bad¤, zaunkå egingo dio.

  Zientzia-azokan parte hartzen badugu, (esperimentua prestatu)

Z”^entziå-azoka> par†æ hartΩe> badug¤, esπeriµentuå

p®estatuko dug¤.
  Gurasoei etxean laguntzen badiet, (poz-pozik jarri)

Gurasø±^ et≈ea> laguntΩe> bad^e†, pozi§ jarriko dirå.

22
 8
HIZKUNTZAREN ERABILERA

3 Osatu baldintzazko esaldi hauek aukeraketa zuzena eginez.

  Haitz artean erortΩe> bazarå , kolpe ederra hartuko duz¤ .

  erori bazara   erortzen bazara   hartuko duzu   hartzen duzu

 Asko ikas†e> badu† , nagusitan medikua izango naiΩ .

  ikasteko banu   ikasten badut   izango naiz   izan naiz

 Ozenago a∫±s†e> bad¤ , behar den bezala entzungo dug¤. .

  abestuko dute   abesten badu   entzun da   entzungo dugu

  Argiak piztuta uz†e> badituz¤æ , gurasoek gehiago ordainduko du†æ. .

  uzten badituzue   utziko baduzue   ordainduko da   ordainduko dute

4 Bilatu sei aditz letra-zopan eta, ondoren, osatu esaldiak aditzon baldintzazko formekin.

I O A P U S K A T U E D E R

K G B W R R A Y A N N M B H

A L E K T H G J O L A S T U

S T S Y I H D E R F R T U R

I A T T R T J A N D F G A Z

Z E U R G H I T A H E D A N

  Platerean duen guztia ja†e> bad¤ , izugarrizko betekada izango du.

  Arratsalde osoan jolas†e> bagarå , izerditan amaituko dugu, baina pozik.

  Hain ozen a∫±s†e> badu† , azkenean eztarria urratuko zait.

  Kontuz, lanpara puskatΩe> baduz¤æ , berria erosi beharko duzue!

  Estik liburu osoa ikas†e> bad¤ , asko jakingo du horri buruz.

  Mendizaleek ura eda†e> badu†æ , egarria asetuko dute.

23
 HIZKUNTZAREN ERABILERA

5 Ordenatu hitzak eta osatu esaldiak.

  egiten / Elkarrekin / amaitzea / badugu / lortuko dugu. / lana

E”lkar®eki> egi†e> badug¤, lanå amaitΩeå lortuko

dug¤.
  txakurra / ekartzen / badu / Osabak / Aitor / egingo da. / izutu

Osaba§ txakurrå ekartΩe> bad¤, A”ito® izut¤ egingo

då.
  badugu / Fruta / jaten / izango / osasun / dugu. / ona

Frutå ja†e> badug¤, osasu> onå izango dug¤.

6 Sortu baldintzazko esaldiak, adibidean bezala.

  Zuek film barregarria aukeratu ongi pasatu

Film barregarri bat aukeratzen baduzue, ongi pasatuko duzue.

  Haiek labea itzali ez pastela erre

L”a∫±å itzaltΩe> eΩ badu†æ, pas†elå er®eko za^æ.

  Guk korrika bizkor egin neka-neka eginda amaitu

K”orrikå bizko® egi†e> badug¤, >ekå->ekå egindå

amaituko dug¤.
Nik lorea ureztatu ez zimeldu

L”o®eå u®eztatΩe> eΩ badu†, ziµeld¤ egingo då.

7 Sortu baldintzazko esaldiak, emandako pausoei jarraiki.

Alaskara joan bidaia bat egin loteria tokatu hartzak ikusi

Eukeneri loteria tokatzen bazaio, bidaia

bat egingo du. Bidaia bat egiten badu,

A”laskarå joango då. A”laskarå joa†e>

badå, hartza§ ikusiko dit¤.
24
 8
Ba- partikula ORTOGRAFIA

GOGORATU
 Ba- partikula aditzari loturik idatzi ohi dugu. Galderetan, baina, bereiz ager
daiteke al partikula daramanean:
Badaramazu guztia? Ba al daramazu guztia?

1 Irakurri elkarrizketa eta azpimarratu ba- partikula daukaten hitzak.

Agur hotzari!
–Badator udaberria, badoa negua!
–Eta udaberriarekin batera, txoriak ere badatoz!
–Udaberria heltzeko irrikan nengoen. Badakit arin
samar dela, baina prestatu al dituzu txankletak eta bainujantzia?
–Horiek udan jantziko ditugu! Badauzkazu udaberriko arropak prest?
Nik mahuka motzeko elastikoak atera ditut eta txamarra lodia armairuan gorde dut.

2 Aukeratu galdera egokia.

  Ez, ez noa, etxean geratuko naiz.

  Bazatoz zinemara?   Zatoz zinemara?   Al zatoz zinemara?

  Ez, ez daukat arkatzik.

  Daukazu arkatzik?   Ba daukazu arkatzik?   Badaukazu arkatzik?

  Bai, badakit. Oraintxe kontatuko dizuet.

  Dakizu txisterik?   Ba al dakizu txisterik?   Txisterik dakizu?

3 Idatzi galderak beste era batera, adibidean bezala.

  Badaukazu dirurik? Ba al daukazu dirurik?

  Ba al dago urik? B<adago uri§?

B<å a¬ daka® eskatutako liburuå?
  Badakar eskatutako liburua?

B<adak^ euskaraΩ hitΩ egi†e>?

  Ba al daki euskaraz hitz egiten?

25
 EGITEN JAKIN GONBITA

1 Erantzun galderei, zure gonbita osatzeko. (Erantzun eredua)

  Nori idatziko diozu gonbita?

  Ikaskideei.   Nire adiskideei.   Lehengusuei.

  Zertara gonbidatuko dituzu?

  Urtebetetze-jaira.   Dantzaldi batera.   Kontzertu batera.

  Non izango da?

M”usikå-eskolako a®eto nagusia>.

  Zein egunetan izango da?

Ostira¬ea>.
  Zer ordutan izango da?

A”rratsal∂eko ße^eta>.
  Zer idatziko duzu bukaeran?

A”nimat¤ etå etorr^. Priµera> pasatuko duz¤æ!

2 Kopiatu gonbitaren hasieran jarriko zenituzkeenak.

Gonbidatu nahi zaitut, adiskide

Atsegin handiz gonbidatzen zaitut...
maitea...

Arratsaldeko seietan iza Ez hutsik egin, ondo pa

ngo da... satuko dugu!

iz zure zain... Pozik nen

Han izango na goke etorr
iko bazina
...

A”tßegi> handiΩ gonbidatΩe> zaitu†...

Gonbidat¤ nah^ zaitu†, adiski∂æ mai†eå...
Pozi§ >engo§æ etorriko bazinå...
26
 8

3 Markatu gonbitaren amaieran jarriko zenituzkeenak.

Ilusio handia egiten dit. Ekitaldia plazan egingo dugu.

Zu han izatea espero du

t. Kaixo, lagun maitea.

aituzu. Zatoz, oso

Zain izango g ongi pasa
tuko dugu
!

4 Idatzi gonbita. (Erantzun eredua)

GONBITA
A”diski∂æ mai†eå:
A”tßegi> handiΩ gonbidatΩe> zaitu†
ni®æ ur†e∫±†etΩæ-jairå.
H”a> izango garå lagu> guztia§.
Priµera> pasatuko dug¤!
E<gunå: Larunbatå.
Orduå: B<os† etå erdia§.
Tokiå: Ni®æ et≈eå.
E”torr^ hutfi egi> ga∫¶!
S<inadurå: I”oritΩ
27
 9 Irakurgaia

Tximinoen erreinuan
—Non nago? —galdetzen zuen Iratxek.
Baso hartako zuhaitz guztietan tximino baten aurpegia
marraztuta zegoen. Lurrean milaka oinatz zeuden.
Oinatzen atzetik joan eta haitzulo baten sarrera ikusi zuen.
Iratxe haitzuloan sartu zen eta han milaka tximino ikusi zituen
bilduta. Denak zeuden lurrean eserita, eta harri handi baten
gainean tximino-erregea zegoen. Tximino-erregeak Iratxe
ikusi eta makilaz seinalatu zuen.
—Nor zara zu? Zertan zabiltza gure erreinuko lurretan?
—Barkatu, jauna, baina nire baloi aerostatikoarekin mendi
tontor baten kontra jo dut eta erori egin naiz —azaldu zion
Iratxek.
Tximino-erregeak ez zituen Iratxeren hitzak ulertu. Haserre,
espetxera eramateko agindu zuen. Iratxeren kexuak alferrik
izan ziren. Tximino soldadu batek kartzelan sartu zuen neska.
Iratxe oso larri zegoen. Halako batean, tximino txiki bat etorri
eta besotik tiraka hasi zitzaion. Baina zer gertatu zen?
—Iratxe, zer duzu? Oihuka ari zinen, alaba!
—Ama, amets ikaragarria izan dut —esan zion amari.
Iratxeren estutasunak amaitu egin ziren. Amets bat izan zen.

Piedad Ateka (moldatua)

1 Erantzun honako galdera hauei:

  Zer ikusi zuen Iratxek basoan?

Z”uhaitΩeta> tximino ba†e> aurπegiå marraztutå.

  Zer gertatu zitzaion Iratxeri baloi aerostatikoarekin?

Mend^ ba†e> kontrå jo etå eror^ egi> Ωelå.

  Nora iritsi zen oinatzei jarraituz?

H”aitzulo ba†erå irits^ Ωe>.

  Zer agindu zuen tximinoen erregeak Iratxe entzun ondoren?

K”artΩelarå erama†eko agind¤ z¤e>.

28
 IRAKURMENA

2 Bilatu testuan hitz hauen esanahi bera duten hitzak.

  oin-arrasto: oinatΩ   erresuma: er®ein¤

  kobazulo: haitzulo   protesta: kex¤
  kartzela: esπet≈æ   jausi: eror^
  gailur: tonto®   bukatu: amait¤
  larritasun: estutasu>   garrasika: oihukå
3 Ordenatu ipuinaren laburpenaren atalak. Ondoren, kopiatu behean.

4   Han, preso hartu zuten. Bat-batean, Iratxe esnatu egin zen.

3   Haiei jarraituz, milaka tximino zeuden haitzulora iritsi zen.
5   Ametsa izan zen dena.
1  Iratxe izeneko neska bidaiari batek istripua izan zuen
baloi aerostatikoarekin.

2   Baso batean, tximino-irudiak eta oinatzak ikusi zituen.

IPUINAREN LABURPENA
I”rat≈æ iΩe>eko >eskå bidaiar^ ba†e§ istripuå
iza> z¤e> balo^ åerostatikoa®eki>.
B<aso ba†ea>, tximino-irudia§ etå oinatza§ ikus^
zit¤e>. H”a^e^ jarraituΩ, milakå tximino Ωeu∂e>
haitzulorå irits^ Ωe>. H”a> p®eso hart¤ zu†e>.
B<a†-ba†ea>, I”rat≈æ esnat¤ egi> Ωe>.
A”µetså iza> Ωe> ∂enå.

29
 Aginduak

GOGORATU
Aginduak hiru eratara eman ditzakegu. Adibidez:
Joan kale honetatik. Zoaz kale honetatik. Joan zaitez kale honetatik.

1 Begiratu irudiei eta aukeratu zer aginduko zenukeen.

  Ken zaitez errepide ondotik!

  Kontuz baloiarekin, min hartuko duzu eta!

  Ez jaurti gogor, baloia apurtuko duzu eta!

Hurbildu zaitez telebistarantz! 

Ikus ezazu telebista hurbilagotik! 

Urrundu zaitez telebista ikusteko! 

2 Lotu esanahi bera duten aginduak.

Etorri hona!   Zabiltzate kontuz!   Egon zaitez hemen!

Egon geldi!   Zoazte gelara!   Etor zaitezte hona!

Kontuz ibili!   Zaude hemen!   Egon zaitezte geldi!

Joan gelara!   Zatozte hona!   Ibil zaitezte kontuz!

Egon hemen!   Zaudete geldi!   Joan zaitezte gelara!

3 Idatzi aginduak beste era batera, adibidean bezala.

  Etorri azkar!    Zatoz azkar!  Etor zaitez azkar!

  E”torr^ et≈erå! E”to® zai†ez†æ et≈erå!

    Zatozte etxera!   

  Joa> ™eµendi§! Z”oaΩ ™eµendi§!         Joan zaitez hemendik!

Z”au∂e†æ ho®!
  Egon hor!    E”go> zai†ez†æ ho®!    

30
 9
HIZKUNTZAREN ERABILERA

4 Erantzun galderei, aditz hauek erabiliz.

zaitez itzazu zaitezte ezazu

  Zer esango zenioke txakurra zirikatzen dabilenari? Utz ezaz¤ txakurra bakean!

  Zer esango zenioke beldurrez dagoen haur txikiari? Egon zai†eΩ lasai, txikitxo!

  Zer esango zenioke zure komikiak etxean dituen lagunari? Ekar itzaz¤ bihar.

  Zer esango zenieke korridorean korrika dabiltzan haurrei? Ibil zai†ez†æ astiro!

5 Ipini baiezko agindu hauek ezezkoan, adibidean bezala.

  Eros itzazu ogia eta gazta.

Ez itzazu eros ogia eta gazta.

  Utz itzazu liburuak mahai gainean!

E”Ω itzaz¤ liburua§ utΩ maha^ gai>ea>!

  Joan zaitez parkera bizikletan ibiltzera.

E”Ω zai†eΩ par§erå joa> bizik¬eta> ibiltΩerå.

  Etor zaitez seiak baino lehen.

E”Ω zai†eΩ eto® ßeia§ baino ¬e™e>.

6 Inguratu kasu bakoitzean forma egokia.

  Saioa, ekar ezazu / ekar itzazu hor dauden klipak.

 Ez ezazu / itzazu arropak edozein lekutan utz.

 Itxi itzazu / ezazu begiak xaboirik ez sartzeko.

 Itzal ezazu / itzazu telebista egongelatik joan baino lehen.

 Jantz itzazu / ezazu jertsea.

 Eraman itzazue / ezazue aulkiak ondoko gelara.

31
 HIZKUNTZAREN ERABILERA

7 Ordenatu hitz hauek aginduak osatzeko.

  itzazu / Eros / mesedez. / sagarrak,

E”rofi itzaz¤ sagarra§, µeße∂eΩ.

  horrenbeste. / zaitez / Ez / kezkatu!

E”Ω zai†eΩ hor®en∫±s†æ §ezkat¤!

  zaitez / jantzita. / festara / Joan / dotore.

Joa> zai†eΩ ƒestarå doto®æ jantzitå.

  itzazu / hondartzara. / Eraman / betaurrekoak

E”rama> itzaz¤ ∫±taur®ekoa§ hondartzarå.

  Eman / mesedez. / nire / iezadazu / ogitartekoa,

E”ma> ^ezadaz¤ ni®æ ogitar†ekoå, µeße∂eΩ.

8 Idatzi txarteletako agindu bakoitza dagokion esaldiaren azpian.

–Ibil zaitezte kontuz! –Har ezazu kamamila.

–Zoaz etxera atseden hartzera. –Ez, presta ezazu beste zerbait.

  Gaur, oso nekatuta nago eta ez dut kirolik egingo.

Z”oaΩ et≈erå atße∂e> hartΩerå.

  Bihar, azalorea prestatuko dut bazkaltzeko?

E”Ω, p®estå ezaz¤ ∫±s†æ Ωerbai†.

  Bihar, eskiatzera joango gara neba-arrebok!

I”bi¬ zai†ez†æ kontuΩ!

  Hau da tripako mina!

H”a® ezaz¤ kamamilå.

32
 9
S, x, z ORTOGRAFIA

1 Osatu testua, taulako hitzak erabiliz.

asko • itsasoan • marrazoa • zelaian • istorio • nekazari • bizi • gazia

Kontu harrigarria
I”storio harrigarri asko entzuten ditugu,
baina orain kontatuko dizuedan hau nik neukbiz^
izan dut. Atzo, ibai ondoko Ωelaia> etzanda lasai-lasai
nengoela, arrain handi bat ikusi nuen uretan, igerian. Ikaratu
egin nintzen, arrain hura marrazoå zela pentsatu nuelako.

Korrika joan nintzen auzoko >ekazar^ bati ikusitakoa

kontatzera. Barrez hasi zen eta esan zidan: «Marrazoak
itsasoa> gaziå
bizi dira, ur behar dute.
Ikusi duzuna amuarraina zen, mutil! Aurten ikaragarriak daude».

2 Idatzi irudiei dagozkien hitzak.

leizezulo ur-jauzi soro itsaslabar

kostalde baserri haize kaxa

3 Irakurri definizioak eta idatzi hitzak, -xka atzizkia erabiliz.

  Herri txikia.   ™errixkå

  Jateko tresna.   sar∂exkå
  Liburu txikia.   liburuxkå
  Kale txikia.   ka¬exkå
33
 EGITEN JAKIN OBJEKTUEN DESKRIBAPENA

1 Idatzi baloi aerostatikoaren atalak dagokien tokian.

erregailua sokak oihala saskia

soka§ oihalå

er®egailuå saskiå

2 Erreparatu irudiari eta markatu. Hauetako zein ezaugarri ditu irudiko baloi
aerostatikoak?

Baloi aerostatikoa

Baloia urez bete behar da hegan egin dezan.

Baloi aerostatikoaren zati handiena oihal bat da.

Baloiak bi hego ditu, airean zehar joan ahal izateko.

Beheko aldean saski bat du, jendea edo gauzak eramateko.

Oihala eta saskia soken bitartez lotzen dira.

Oihala aire beroz bete behar da, hegan egin dezan.

Baloia berez gidatzen da; ez du gidaririk behar.

Aire beroa erregailu baten bitartez lortzen da.

Baloia gidatzeko, gidariak haizea eta aire-korronteak

ezagutu behar ditu.

34
 9

3 Egin baloiaren deskribapena. Lehenik, idatzi atalak eta, ondoren, idatzi ezaugarriak.

BALOI AEROSTATIKOA

ATALAK:

1. oihalå
2. saskiå
3. er®egailuå
4. soka§

DESKRIBAPENA:

B<alo^ åerostatikoa§ oiha¬ hand^ ba†

etå sask^ ba† dit¤, so§e> bitar†eΩ
lotutå. Oihalå ai®æ ∫±roΩ ∫±†æ ∫±ha®
då, ™ega> egi> ∂eza>. H”or®etarako,
er®egail¤ ba† erabiltΩe> då.
B<aloiå gidatΩeko, gidaria§ haiΩeå etå
ai®æ-korron†ea§ ezagut¤ ∫±ha® dit¤.

35
10 Irakurgaia

Handitzean ere
Handitzean ere, oroituko* naiz
nola laguntzen nauzun zuhaitzetara igotzen,
nola goxoki bultzatzen nauzun
bizikletaz naizelarik abiatzen.

Handitzean ere oroituko naiz,

nola ari garen, txori eta loreen izenak ikasten,
liburu ederrenei begiratzen,
ene ileak dituzula ferekatzen*.

Handitzean ere oroituko naiz,

nola gabiltzan sasietan habiak bilatzen,
azken zuloak zelatatzen,
edo haritzean zabua muntatzen.

Handitzean ere oroituko naiz,

nola Xori mendiko bidexkan garen ibiltzen,
nola pagoa dugun lizarretarik bereizten,
nola konkolotx* nauzun nekatzean aupatzen.

Handitzean bihar,
gaurkoaz baikara oroituko! oroitu: gogoratu
Luixa Giltzu (moldatua) ferekatu: laztandu
konkolotx: zangalatrau;
bizkarrean eraman

1 Irakurri berriro olerkia, eta aukeratu:

  Zenbat pertsona aipatzen dira olerkian?

 bat  
bi  hiru

  Pertsona horiek nolakoak dira?

  bi haur   bi nagusi   haur bat eta nagusi bat

  Hauetatik zein aipatzen da olerkian?

  patina  autoa  bizikleta

  Zein mendi aipatzen da olerkian?

  Xori  Sasiarte  Konkolotx

36
 IRAKURMENA

2 Erabili taulako hitzak esaldiak osatzeko.

loreen haritz sasi pagoa

  Txorien izenez gain, lo®æe> izenak ere ikasi zituen.

  Habiak bilatzeko lekua sas^ artea zen.

 Zabua haritΩ batean muntatzen zuten.

  Mendiko bidexketan pagoå lizarretik bereizten ikasi zuen.

3 Idatzi. Zertan ari dira?

txor^e> iΩena§ ikas†e> zabuå muntatΩe>

habia§ bilatΩe> liburuå ∫±giratΩe>

4 Lotu esanahi bereko hitzak eta osatu esaldiak.

zelatatu    altxatu

aupatu    espiatu

muntatu    eraiki

  Amak eta semeak armairuamuntat¤ zuten atzo arratsaldez.

aupat¤
  Lapur batek beste lapurra leihoraino zuen, barrura sartu ahal izateko.

  Otsoak artaldea Ωelatat¤ zuen gau osoan, baina artzaina adi zegoen.

37
 Adberbioak: Noiz, Non eta Nola

GOGORATU
Adberbioek ekintza noiz, non eta nola gertatzen den zehazten dute. Aditzen ondoan
kokatzen ditugu.
Ondo egoten da gaur hemen.

1 Lotu esaldi bakoitza dagokion erantzunarekin.

Nola egin ditut marrazkiak? 

 Iaz.

Noiz ikasi zenuen igeri egiten? 

 Bikain.

Non dago zure izebaren etxea? 

 Hurbil.

2 Begiratu irudiei eta adierazi nola dagoen mutila irudi bakoitzean.

tris†æ pozi§ haßer®æ

  Gaur, Aitorri oparia egin diote eta oso pozi§ dago.

  Gaur, Aitorri jertsea zikindu diote eta oso haßer®æ dago.

  Gaur, Aitorri txoria hil zaio eta oso tris†æ dago.

3 Osatu esaldiak emandako hitzekin.

txioka lo hazka

 Txoria txiokå ari da.

 Txakurra hazkå ari da.

 Katua lo dago.

38
 10
HIZKUNTZAREN ERABILERA

4 Sailkatu adberbio hauek adierazten dutenaren arabera.

iaz hurbil etzi ondoan urruti

zaunka alai laster isilik

NOIZ NON NOLA

iaΩ hurbi¬ zaunkå

etz^ ondoa> ala^
las†e® urrut^ isili§
5 Egin bikoteak aurkako esanahia duten adberbioekin. Ondoren, osatu esaldiak.

gainean beti gai>ea> azpia>

azpian sekula
∫±t^ ßekulå
 Mahai gai>ea> daude liburuak, ongi ikusteko moduan.

  Ez bazara ßekulå garaiz iristen, jarri iratzargailua.

  Begiratu ea autoazpia> dagoen baloia.

 Ander ∫±t^ dabil bihurrikeriak egiten, goizetik gaueraino.

6 Osatu esaldiak, kasu bakoitzean aukera zuzena eginez.

  I”aΩ lan gutxi egin genuen; aur†e> , berriz, pila bat.

  aurten   iaz  pozik

  Heµe> zure bolaluma dago, eta ho® zure koadernoak.

 inon   hor  hemen

  Polik^ egin behar dituzu ariketak, ez p®esakå .

 oinutsik  poliki  presaka

39
 HIZKUNTZAREN ERABILERA

7 Idatzi galdera egokiak, adibidean bezala.

  Ikasleak bikain egin du aurkezpena.

Nola egin du ikasleak aurkezpena?

  Hemen itxarongo dizuegu.

No> itxarongo diguz¤æ?

  Ikasleak pozik atera dira ikasgelatik.

Nolå a†erå dirå ikas¬ea§ ikas@elati§?

  Baserritarrak goizean goiz joan dira azokara.

NoiΩ joa> dirå baßerritarra§ azokarå?

  Amonak gozo-gozo hitz egin dit.

Nolå hitΩ egi> diz¤ amona§?

  Txoriari atzo aldatu nion ura.

NoiΩ aldat¤ Ωenio> urå txoriar^?

8 Osatu testua taulako adberbioekin.

garaiz berandu gaur

oinez bakarrik gaizki

Egun gogorra
Gau® garaiΩ
ez naiz eskolara
heldu. Autobusa ∫±rand¤ etorri da eta,
oi>eΩ
gainera, bete-beteta zegoen; beraz,
egin behar izan dut bidea. Eskolara heldu eta
ikaskideek ariketak bukatuta zeuzkaten. Horregatik,
jolas-orduan bakarri§ geratu behar izan dut
gelan ariketak egiten. Oso gaizk^ sentitzen
naiz; ez da nire errua izan!

40
 10
Ts, tx, tz ORTOGRAFIA

1 Osatu hitz gurutzatuak, irudietako hitzak zuzen idatziz.

3
2 4 5
H
1 I T S A S O N T Z I A
X N X S
I T A A
M Z N T
I A P S
N O A
O N
A 6 M A H A T S A

2 Osatu hitzak, ts, tx edo tz erantsiz.

 paperontzi  itsasargi   tximino  hontza

 ikatz  jertse  zulotxo  loreontzi

 mahats   txanpon   txikitu  lokatz

3 Irakurri eta kopiatu definizio bakoitzari dagokion hitza.

tximinia distiratsu hitzontzi motz etsi

  Asko hitz egiten duen pertsona: hitzontz^ .

  Amore eman; itxaropena galdu: ets^ .

tximiniå
  Teilatutik gora ateratzen den hodia: .

  Distira handia ematen duena: distirats¤ .

  Luzera txikikoa dena: motΩ .

41
 EGITEN JAKIN KARTELAK

1 Lotu kartelak eta leloak zenbaki bidez.

1 NON: Z  arauzko 3
2
hondartzan
NOIZ: ekainaren
10etik 20ra

Eguna: 6a, astelehena

Ordua: 18:00
Tokia: ludoteka

LELOAK
3   Zatoz ipuinekin amets egitera! (Ipuin-kontalari baten emanaldia).
1   Ez xahutu ura, urria da eta! (Ura aurrezteko kanpaina).
2   Olatuekin dantza egiten ikasi nahi duzu? (Surf-ikastaroa).
2 Lotu leloak eta helburuak.

1. Ez lotsatu, dantzatu mingaina! 

  Natura eta ingurumena zaintzeko.

2. Jaten dugun hura gara. 

  Euskararen erabilera bultzatzeko.

3. Zure mundua, zure etxea. 

  Elikadura osasuntsua bultzatzeko.

3 Erreparatu kartel hauei eta idatzi aurreko ariketako lelo egokienaren zenbakia.

2 3 1

42
 10

4 Erantzun. Zertarako erabiliko zenuke lelo hau? (Erantzun eredua)

Zure laguna naiz.

Zain nazazu.
A”nimalia§ etå maskota§ ong^ zaintΩeko.
5 Egin kartela goiko leloa erabiliz. Horretarako, idatzi leloa eta hari lotutako marrazkia.
(Erantzun askea)

43
Berrikusketa orokorra
1 Aukeratu forma egokia eta osatu esaldiak.

  Atzo, Tolosara joa> gi>e> babarrunak erostera.

  joan ginen   joan gara   joango gara

  Gaur, okindegian lan egi> du†æ , nahiz eta jaieguna den.

  egiten ari dira   egin dute   egingo zuten

  Bihar, ez gara eskolara joango, izeba Antoni bisitatzera joango ga®elako

.

  joan ginelako   joan garelako   joango garelako

  Une honetan, txakurra lo dago bere etxolan.

  lo zegoen   lo dago   lo egon da

2 Erreparatu irudiei eta idatzi. Zertan ari dira une honetan?

Neskå i@er^ egi†e> ar^ då.

K”antariå a∫±s†e> ar^ då.
M”utilå irakurtΩe> ar^ då.
3 Irakurri testua eta azpimarratu forma zuzena.

Aitonaren baratzea
Garikoitz asko ikasten ari da / ikasten du azkenaldian.
Garikoitzi asko gustatzen zaizkio landareak. Horregatik,
ahal duen guztietan, aitonaren etxera joaten ari da /
joaten da. Aitonak baratze txiki bat du etxearen atzealdean
eta egunero-egunero lan egiten ari da / lan egiten du han,
barazkiak zaintzen. Orain ere belar txarrak kentzen ari da /
kentzen ditu. Garikoitz aitonaren ondoan dago. Mutikoak
beti laguntzen ari da / laguntzen dio pozik aitonari.

44
4 Lotu, baldintzazko esaldiak osatzeko.

Gela txukuntzen badut,    ederto pasatuko duzu.

Oporretan bazoaz,    zati guztiak batu beharko dituzue.

Edalontzia jausten bazaizue,    gurasoak poz-pozik jarriko dira.

5 Irakurri esaldiak eta idatzi aginduak. Zer esango diezu?

  Mikelek motxila ahaztu du parkean.    Zoaz motxilaren bila!

B<at¤ itzaz¤ jostailua§!

  Leirek ez ditu jostailuak batu.   

E”karr^ pilotå!
  Anaiak ez du pilota ekarri.   

  Lorea oihuka dabil.    Z”au∂æ isili§, L”o®eå!

6 Osatu esaldiak taulako adberbioekin.

 Zuriñek ong^ jokatu du partidan.

zaunka
  Barraskiloak astiro egin du hostoan gora. aharrausika
  Ander aharrausikå jaiki zen ohetik. astiro

  Txakurra zaunkå ari da etxe aurrean. ongi

7 Erantzun galderei parentesi arteko adberbioak erabiliz, adibidean bezala.

  Nola egin du Jonek azterketa? (erdipurdi)

Jonek erdipurdi egin du azterketa.

  Nola igotzen ditu entrenatzaileak eskailerak? (azkar)

E”nt®enatzai¬ea§ azka® igotΩe> dit¤ eskai¬era§.

  Noiz ikusi zenuten oreina zelaian? (bart)

B<ar† ikus^ dug¤ o®einå Ωelaia>.

  Non bizi dira zure osaba-izebak? (gertu)

Ni®æ osabå-iΩeba§ @ert¤ biz^ dirå.

45
Berrikusketa orokorra
8 Bilatu letra-zopan irudi bakoitzari dagokion hitza.

A H O A I A E I Z
M F A H A T E A U
A M I N O A L N H
H A H E Z U R R A
A H I E E D H I I
I A M T S A E U T
A I K T U I O B Z
D A H O D E I A A
O Z S H A M A B I

9 Berridatzi esaldiak irudiei dagozkien hitzak zuzen idatzita.

  Filipa izeneko ri egosiak gustatzen zaizkio.

Filipå printΩesar^ arrautzå egosia§ gustatΩe>

zaizkio.
  Gure auzoko hori oso trebea da futboleko rekin.

Gu®æ auzoko >eskå oso t®e∫±å då futbo¬eko

baloia®eki>.
10 Osatu testua, hutsuneetan s, x, z, ts, tx edo tz jarriz.

Kostaldeko istorioa
Istorio hau kostaldeko herrixka batean entzun
nuen. Itsaso txarra zegoen egun batean, itsatsontzi
bat haitzen kontra jo eta txiki-txiki eginda geratu zen.
Itsaslapurren ontzia zen eta txanponez beteta omen zegoen.
Gizonek txanponak hartu eta leize batean gorde zuten
altxorra. Herriko nekazariek diotenez, elizaren alboko zelaian haritz
bat dago, eta zuhaitz horren azpian, zulotxo bat. Hortik
leizerainoko pasabidea omen dago; zuloa aurkitzen duenak
altxorra aurkituko du.

46
11 Aukeratu galdera egokia.

  Bai, banoa, berehala izango naiz prest!

  Ba zatoz kalera?   Bazatoz kalera?   Ba al zaude kalean?

  Ez, ez daukat dirurik.

  Ba al daukazu dirurik?   Badaukazula dirurik?   Daukazu dirurik?

  Ez, ez dakit non den.

  Dakizu non den jaia?   Al dakizu non den jaia?  Ba al dakizu non den jaia?

12 Egin zure familiako pertsona baten deskribapena. (Erantzun eredua)

Nire ahizpå txikia§ S<a®æ d¤ iΩenå etå ni§

asko mai†æ du†. H”ai> då atßeginå etå alaiå!
lodiko†eå då. B’eg^ bizia§ dit¤ etå i¬eå
Itxuraz,
oso kizkurrå. S<a®æ i¬egorriå då.
zintzoå badå e®æ, batz¤eta> bihurri§eria§
Izaeraz,
egi†e> dit¤. B’et^ dago pozi§ etå bar®ekå.
13 Idatzi dantzaldi baterako gonbidapena, behar diren datu guztiak idatziz.
(Erantzun eredua)

Guraso mai†ea§:
A”tßegi> handiΩ gonbidatΩe> zaituz†eg¤
M”usikå-eskolako ikastur†æ ama^erako saiorå.
Eguna:Ostiralå.
Ordua: A”rratsal∂eko zazpia§.
Tokia: Herriko antzokiå.
47
 Arte-zuzendaritza: José Crespo.
Proiektu grafikoa: Pep Carrió.
Azaleko irudia: Leila Méndez.
Proiektu-burua: Rosa Marín.
Irudien koordinazioa: Miren Pellejero eta Maitane Barrena.
Proiektuaren garapenerako arduraduna: Javier Tejeda.
Garapen grafikoa: Raúl de Andrés eta Jorge Gómez.

Zuzendaritza teknikoa: Jorge Mira.

Zuzendariordetza teknikoa: José Luis Verdasco.
Koordinazio teknikoa: Maitane Barrena eta Jesús Muela.
Prestaketa eta muntaketa: Miren Pellejero eta Maitane Barrena.
Zuzenketa: Amaia Lasheras.
Argazkien dokumentazioa eta aukeraketa: Marina de León-Sotelo.

Argazkiak: GETTY IMAGES SALES SPAIN/Thinkstock; HIGHRES PRESS STOCK/AbleStock.com;

SANTILLANAREN ARTXIBOA.

© 2015 by Zubia Editoriala, S. L. / Santillana Educación, S. L.

Legizamon poligonoa
Gipuzkoa kalea, 31
48450 Etxebarri (Bizkaia)
PRINTED IN SPAIN

ISBNa: 978-84-9894-507-2 Lan hau edozein modutan erreproduzitzeko, banatzeko, jendaurrean erakusteko edo
aldatzeko, nahitaezkoa da beraren jabeen baimena izatea, legeak aurreikusitako
PK: 508409 kasuetan izan ezik. Lan honen zatiren bat fotokopiatu edo eskanerretik pasatu nahi
izanez gero, jo CEDROra (Centro Español de Derechos Reprográficos / Erreprografia
Lege-gordailua: M-10878-2015 Eskubideetarako Espainiako Zentroa, www.cedro.org).

48