၂၁ မတ္ ၂၀၁၁

ကမၻာ့ကဗ်ာေန႔ Aထိမ္းAမွတ္

ေဆာင္းပါး

“ကဗ်ာဆိုင္ရာျပႆနာAခ်ိဳ႔”

ေဇယ်ာလင္း

၁၈-၂၁ ၊ မတ္ ၊ ၂၀၁၁

 ကဗ်ာဆုိင္ရာ ျပႆနာAခ်ဳိ႕

(နိဒါန္း)

Problematic ဆုိတာက လံုးဝUႆံု မွန္ကန္တယ္လို႔ ယူဆလို႔ မရတဲ့သေဘာ၊ Aျငင္းပြားဖြယ္ သေဘာ၊

ျပန္လည္သံုးသပ္ဖို႔ Aေၾကာင္းေတြ ႐ွိလာတဲ့သေဘာ၊ ယတိျပတ္ လက္ခံလို႔မရတဲ့သေဘာ၊ သိမႈသစ္န႔ဲ
ခ်U္းကပ္လိုက္ရင္ ႐ွိရင္းစြဲ Aနက္Aဓိပၸါယ္တို႔ လႈပ္ခတ္သြားတဲ့သေဘာ၊ ႐ွိရင္းစြဲ AေနAထားAတုိင္း
မေျပာင္းလြဲေစဘဲ လက္ခံဖို႔ ခဲယU္းလာတဲ့သေဘာ၊ ျပႆနာေတြ ႐ွိလာတဲ့ သေဘာတို႔ကို ဆိုလိုတာျဖစ္ပါတယ္။

ကဗ်ာဆုိင္ရာ ျပႆနာAခ်ဳိ႕ဆိုတာက ကဗ်ာဆုိတ့ဲ စာေပAႏုပညာဆိုင္ရာ ပံုသ႑ာန္တစ္ခုန႔ဲ ဆုိင္တ့ဲ ျပႆနာေတြထဲက

Aခ်ဳိ႕ျပႆနာေတြကို ရည္ညႊန္းပါတယ္။ ျပႆနာဆိုတာ Aဂၤလိပ္စကားလံုးျဖစ္တ့ဲ Problem ကို ဆိုလိုပါတယ္။ Aဲဒီ
Problem ဆိုတ့ဲ ရင္းျမစ္ကေန Problematic ဆိုတ့ဲ နာမဝိေသသနနဲ႔ Problematize ဆိုတ့ဲ ၾကိယာတို႔
ဆင္းသက္လာပါတယ္။ Problematic ဆုိတာက လံုးဝUႆံု မွန္ကန္တယ္လို႔ ယူဆလို႔ မရတဲ့သေဘာ၊ Aျငင္းပြားဖြယ္
သေဘာ၊ ျပန္လည္သံုးသပ္ဖို႔ Aေၾကာင္းေတြ ႐ွိလာတဲ့သေဘာ၊ ယတိျပတ္ လက္ခံလို႔မရတဲ့သေဘာ၊ သိမႈသစ္န႔ဲ
ခ်U္းကပ္လိုက္ရင္ ႐ွိရင္းစြဲ Aနက္Aဓိပၸါယ္တို႔ လႈပ္ခတ္သြားတဲ့သေဘာ၊ ႐ွိရင္းစြဲ AေနAထားAတုိင္း မေျပာင္းလြဲေစဘဲ
လက္ခံဖို႔ ခဲယU္းလာတဲ့သေဘာ၊ ျပႆနာေတြ ႐ွိလာတဲ့ သေဘာတို႔ကို ဆိုလိုတာျဖစ္ပါတယ္။ Problematize ဆိုတာက
ျပႆနာ႐ွာတာ၊ ျပႆနာလုပ္တာဆုိတ့ဲ Aဖ်က္သေဘာ မဟုတ္ပါဘူး။ Problem လုပ္တာ မဟုတ္ပါဘူး။ Problematic
ျဖစ္တ့သ
ဲ ေဘာကို ဆက္လက္ဆဲြယူျပီး တိုးခ်ဲ႕ေလ့လာတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ကိစၥတစ္ခုဟာ Problematic ျဖစ္တာကို
ထုတ္ျပတာလည္း ျဖစ္ပါတယ္။

ဒီေဆာင္းပါးမွာ AဓိကAားျဖင့္ ‘ငါ’၊ ‘ခံစား’၊ ‘ကဗ်ာ’၊ ‘ေရး’ နဲ႔ ‘ကဗ်ာဆရာ’ ဆိုတ့ဲ AသံုးAႏႈန္းေတြရဲ႕ Problematic
ျဖစ္ျခင္းကို Aၾကမ္းဖ်U္း ခ်U္းကပ္ျပမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ Aေသးစိပ္ စနစ္တက်နဲ႔ Aခ်က္Aလက္ ျပည့္စံုေAာင္
မတင္ျပႏုိင္တာက ကၽြန္ေတာ့္မွာ Aခ်ိန္မေပးႏိုင္လို႔ကတစ္ေၾကာင္း၊ ေလ့လာလို႔ မျပီးဆံုးႏုိင္တာက တစ္ေၾကာင္း၊
ဒီကိစၥေတြဟာ ေနာက္ဆံုးပိတ္ နိဂံုးခ်ဳပ္ျပီးဆံုးသြားမွာေတြ မဟုတ္တာက တစ္ေၾကာင္း၊ လြယ္လြယ္ေျပာရရင္ေတာ့
ကၽြန္ေတာ့္Aားနည္းခ်က္ပဲ ႐ွိပါေစေတာ့။ ဒီAားနည္းခ်က္ေတြကို ကၽြန္ေတာ္ ကိုယ္တုိင္ ဆက္လက္႐ွင္းသြားဖုိ႔
ရည္႐ြယ္သလို စာဖတ္သူတို႔လည္း ဆက္လက္ ေလ့လာ ၾကံစည္ စU္စား သံုးသပ္ဖို႔လည္း ရည္႐ြယ္လိုက္ပါတယ္။

ဒီေဆာင္းပါးကို ေရးဖို႔တြန္းAားေပးလိုကတ
္ ့ဲ ‘Aစ’ ကေတာ့ ၾတိဂံတစ္ခုပါပဲ။ ေဟာသလိုပါ။

ဒီၾတိဂံကို ဖြဲ႕စည္းတဲ့ ဝါက်သံုးေၾကာင္းထဲက Aဓိက စကားလံုးေတြကို ထုတ္ျပရရင္

၁။ ‘ငါ’
၂။ ‘ခံစား’
၃။ ‘ကဗ်ာ’
၄။ ‘ေရး’ နဲ႔
၅။ ‘ကဗ်ာဆရာ’ တို႔ ျဖစ္ပါတယ္။
 (၁)

‘ငါ’

လစ္ရစ္က္ကဗ်ာAမ်ဳိးAစားက ‘ငါ’ နဲ႔ Aဲဒီ ‘ငါ’ ရဲ႕ ခံစားမႈကို ဗဟုိျပဳ ေရးသားေဖာ္ျပတဲ့

ကဗ်ာAမ်ဳိးAစား ျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာမွာတင္ မဟုတ္၊ ကမာၻမွာလည္း ဒီAတုိင္းပါပဲ။

လစ္ရစ္က္ကဗ်ာAမ်ဳိးAစားက ‘ငါ’ နဲ႔ Aဲဒီ ‘ငါ’ ရဲ႕ ခံစားမႈကို ဗဟုိျပဳ ေရးသားေဖာ္ျပတဲ့ ကဗ်ာAမ်ဳိးAစား ျဖစ္ပါတယ္။
ျမန္မာမွာတင္ မဟုတ္၊ ကမာၻမွာလည္း ဒီAတုိင္းပါပဲ။ Aခုမွမဟုတ္၊ ဟိုေ႐ွးတုန္းကတည္းကပါပဲ။ ဒါေပမယ့္ ‘ကဗ်ာ’ လုိ႔
ေျပာလိုက္ရင္ လစ္ရစ္က္ကဗ်ာ Aမ်ဳိးAစားကိုပဲ ေျပးသိ၊ ေျပးျမင္တာဟာ ကဗ်ာသမုိင္းေၾကာင္းနဲ႔ခ်ီရင္ မၾကာေသးဘူးလို႔
ေျပာလို႔ ရပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆုိေတာ့ ကဗ်ာ Aမ်ဳိးမ်ဳိး Aစားစား ႐ွိခ့တ
ဲ ့A
ဲ နက္ လစ္ရစ္က္ကဗ်ာကပဲ ထူးထူးျခားျခား
ေနရာယူ ဗိုလ္စြဲလာလို႔ ျဖစ္ပါတယ္။ Aေနာက္တုိင္းကဗ်ာေလာကမွာ Romanticism ေရာမႏိၱကဝါဒ ေပၚထြန္းလာခဲ့တ့ဲ
ေခတ္ကာလက စခဲ့တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ၁၉ ရာစုက ျဖစ္ပါတယ္။ ကဗ်ာဆရာရဲ႕ စိတ္ကူး၊ Aာ႐ံု၊ ခံစားမႈတို႔ကို
Uီးစားေပးလာၾကတဲ့ AႏုပညာဝါဒAရ ကဗ်ာမွာလည္း ကဗ်ာဆရာရဲ႕ စိတ္ကူး၊ Aာ႐ံု၊ ခံစားမႈတုိ႔ကို Uီးစားေပးလာၾကတာ
ျဖစ္ပါတယ္။
ကၽြန္ေတာ္တို႔ ျမန္မာကဗ်ာသမိုင္းေၾကာင္းကို ၾကည့္မယ္ဆိုရင္လည္း ေပၚေပါက္ခ့ဘ
ဲ ူးတဲ့ ကဗ်ာAမ်ဳိးAစားတုိင္းဟာ
ကဗ်ာဆရာရဲ႕ ‘ငါ’ ဗဟိုျပဳကဗ်ာေတြ မဟုတ္ခ့ပ
ဲ ါဘူး။ Aၾကမ္းဖ်U္း ေျပာရရင္ ေခတ္စမ္းရဲ႕ သဘာဝဖြဲ႕၊ စာေပသစ္ရဲ႕
ျပည္သူ႕ဘဝဖြဲ႕ေတြကေန ေခတ္ေပၚကဗ်ာမွာ ‘ငါ’ နဲ႔ ‘ငါ့ခံစားမႈ’ ဖြဲ႕ေတြ ထင္ထင္႐ွား႐ွား ျမင္လာရပါတယ္။ ဒါဟာ
ေခတ္ေပၚကဗ်ာရဲ႕ ေနာက္ခံAယူဝါဒတစ္ခု ျဖစ္တ့ဲ Individualism တသီးပုဂၢလဝါဒေၾကာင့္လည္း ျဖစ္ေကာင္း
ျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္ (သစၥာနီ)။ ေခတ္ေပၚကဗ်ာဟာ ေခတ္ေပၚAာ႐ံုခံစားမႈကို ေဖာ္ျပတာျဖစ္တယ္ ဆုိေတာ့ Aဲဒီ
ေခတ္ေပၚAာ႐ံုခံစားမႈ႐ွိတ့ဲ ကဗ်ာဆရာက ကဗ်ာကို ‘ငါ’ နဲ႔ ဗဟိုျပဳ တည္ေဆာက္လာလည္း ျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။

Voice စကားသံနဲ႔ပဲ ကဗ်ာဆရာရဲ႕ ခံစားမႈကို Aသားေပး ေဖာ္ျပတာေတြလည္း ႐ွိေပမယ့္ ေနာက္ပုိင္းမွာ

‘ငါ’ ကို ကဗ်ာထဲမွာ တိတိပပ ေတြ႕လာရပါတယ္။ ‘ငါ’ ထည့္လိုက္မွ ေဖာ္ျပရာ ေတြ႕ၾကံဳခံစားမႈဟာ
ပိုစစ္မွန္သြားတဲ့ သေဘာလည္း ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ Uပမာ၊ ေမာင္ေခ်ာႏြယ္ရဲ႕ ကဗ်ာေတြ။

ေခတ္စမ္းကေန ဒီေန႔Aထိ ေပၚထြက္လာတဲ့ ကဗ်ာေတြကို ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ ‘ငါ’ ထည့္ေရးတဲ့ ကဗ်ာနဲ႔ ‘ငါ’ ထည့္မေရးတဲ့
ကဗ်ာေတြလို႔ ႏွစ္မ်ဳိး ေတြ႕ႏုိင္ပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ ‘ငါ’ ဆုိတာ နာမ္စားAျဖစ္သံုးတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ‘ကၽြန္ေတာ္/ကၽြန္မ’ လို႔
ထည့္သံုးရင္လည္း ‘ငါ’ လို႔ပဲ ယူပါတယ္။ ‘ငါ’ ထည့္မေရးတဲ့ ကဗ်ာေတြၾကည့္ရင္ ‘ငါ’ မပါေပမယ့္ Voice
စကားသံတစ္ခုကေတာ့ ပါေနပါတယ္။ ကဗ်ာထဲက Aေၾကာင္းAရာကို ပါဒတုိင္း ပါဒတုိင္းမွာ ေျပာေနတဲ့
စကားသံျဖစ္ပါတယ္။ Uပမာ၊ မင္းသုဝဏ္ရဲ႕ ‘လယ္ေစာင့္တ’ဲ ကဗ်ာကို ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ မိုးကုပ္ေAာက္မွာ မိုးေရတက္ေရ
တေဖြးေဖြးတက္ေနတဲ့ လယ္ကြင္းေတြၾကားက ေျခတံ႐ွည္ လယ္ေစာင့္တဲေလးကို သ႐ုပ္ေဖာ္ျပီး ၾကာနီတစ္ပြင့္၊
ျဖဴတစ္ပြင့္န႔ဲ ပနံ႔သင့္ေနပံုကို ေကာက္ခ်က္ဆြဲ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ဒီကဗ်ာမွာ ကဗ်ာဆရာက သူ႕ကိုယ္သူ ‘ငါ’ Aျဖစ္
ထည့္မေရးေပမယ့္ သူ႕Aျမင္ေတြ၊ သူ႕Aာ႐ံု႐ိုက္ခတ္မႈေတြ၊ သူ႕ေကာက္ခ်က္ေတြကို သူ႕ Voice စကားသံန႔ပ
ဲ ဲ
ေဖာ္ျပပါတယ္။ သူ႕ခံစားမႈထက္ မ်က္ျမင္ပန္းခ်ီကားတစ္ခ်ပ္ရဲ႕ ႐ႈခင္းပံုလို ေရးသားေဖာ္ျပတာ ျဖစ္ပါတယ္။ Aလားတူ
ေရးသားဖြဲ႕စည္းမႈဟာ ဒဂုန္တာရာရဲ႕ ကဗ်ာေတြမွာလည္း ထင္႐ွားပါတယ္။ Uပမာ၊ ‘ႏွင္းယြန္းေဟမန္ (ေတာ္လွန္ေရး၏
ေၾကးမံု)’။ Voice စကားသံန႔ပ
ဲ ဲ ကဗ်ာဆရာရဲ႕ ခံစားမႈကို Aသားေပး ေဖာ္ျပတာေတြလည္း ႐ွိေပမယ့္ ေနာက္ပုိင္းမွာ ‘ငါ’ ကို
ကဗ်ာထဲမွာ တိတိပပ ေတြ႕လာရပါတယ္။ ‘ငါ’ ထည့္လိုက္မွ ေဖာ္ျပရာ ေတြ႕ၾကံဳခံစားမႈဟာ ပိုစစ္မွန္သြားတဲ့ သေဘာလည္း
ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ Uပမာ၊ ေမာင္ေခ်ာႏြယ္ရဲ႕ ကဗ်ာေတြ။

ကဗ်ာဆရာဆိုတာလည္း သာမာန္လူန႔ဲ မတူတ့ဲ ထူးျခားလူသားလား။ ခံစားခ်က္ျခင္း တူရင္ေတာင္မွ

ကဗ်ာဆရာရဲ႕ ခံစားခ်က္က ပိုမိုထူးျခား၊ သန္႔စင္၊ မြန္ျမတ္၊ ၾကီးမားေနတာလား။ ကဗ်ာဖတ္
ပရိသတ္ဟာ ကဗ်ာဆရာရဲ႕ ခံစားခ်က္ကုိ သိခ်င္လုိ႔ ကဗ်ာဖတ္တာလား။
‘ငါ’ AတိAလင္း ထည့္သြင္းေဖာ္ျပပါ႐ွိတ့ဲ ကဗ်ာေတြထဲက Aဲဒီ ‘ငါ’ ဟာ ဘယ္သူလဲဆိုတ့ဲ ကိစၥဟာ ကဗ်ာရဲ႕
ျပႆနာတစ္ခု ျဖစ္လာပါတယ္။ Aဲဒီ ‘ငါ’ ဟာ ကဗ်ာဆရာ ကိုယ္တုိင္လား။ ဒါဆိုရင္ ကဗ်ာဟာ ကဗ်ာဆရာရဲ႕
ေတြ႕ၾကံဳခံစားမႈေတြကို ေဖာ္ျပတဲ့ AေရးAသား ပံုစံလား။ ေရာမႏိၱက ကဗ်ာေဗဒမွာလို ကဗ်ာဆရာဟာ
သာမန္လူေတြထက္ ထူးျခားတဲ့ ပါရမီ႐ွင္မို႔လို႔ သူ႕ေတြ႕ၾကံဳခံစားမႈေတြကို ပရိသတ္က Aေရးတယူန႔ဲ တေလးတစား
ထားရမယ္ဆိုတ့ဲ သေဘာလား။ ကဗ်ာဆရာဆိုတာ ျမင့္ျမတ္တ့ဲ လူသားမို႔လို႔ သူ႕ေတြ႕ၾကံဳခံစားမႈဟာ သာမန္လူေတြရဲ႕
ေတြ႕ၾကံဳခံစားမႈထက္ ထူးျခားေနတဲ့Aတြက္ ကဗ်ာဆရာဆိုတာလည္း သာမာန္လူန႔ဲ မတူတ့ဲ ထူးျခားလူသားလား။
ခံစားခ်က္ျခင္း တူရင္ေတာင္မွ ကဗ်ာဆရာရဲ႕ ခံစားခ်က္က ပိုမိုထူးျခား၊ သန္႔စင္၊ မြန္ျမတ္၊ ၾကီးမားေနတာလား။ ကဗ်ာဖတ္
ပရိသတ္ဟာ ကဗ်ာဆရာရဲ႕ ခံစားခ်က္ကုိ သိခ်င္လုိ႔ ကဗ်ာဖတ္တာလား။

သူ႕ လူသားဘဝမွာ Aမွန္တကယ္ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးျခင္းဒဏ္ကို Eကန္

ေတြ႕ၾကံဳခံစားေနရတဲ့Aေၾကာင္းဟာ ပရိသတ္Aားလံုးကိုယ္စား ေခတ္စနစ္ကို ေဝဖန္ေနတာလား။
သူဟာ ေရာမႏၱိက သူရဲေကာင္းလား။ ပဋိသူရဲေကာင္းလား။

ကဗ်ာထဲက ‘ငါ’ ဟာ ကဗ်ာဆရာကိုယ္တုိင္ ျဖစ္ေပမယ့္ သူေရးတာက သူ႕ပုဂၢလိကကိစၥျဖစ္သည့္တုိင္ေAာင္ Aမ်ား

(ျပည္သူ) နဲ႔ ဆုိင္သလား။ ျပည္သူ႕ဘဝကို သူ႕ပုဂၢလိကဘဝ Aျဖစ္Aပ်က္န႔ဲ ေဖာ္ျပတာလား။ သူ႕ပုဂၢလိကကိစၥကို
သူေျပာေနတာ ျဖစ္ေပမယ့္ သူသည္၎၊ သူ႕ပုဂၢလိကကိစၥသည္၎ Aမ်ားကို ကုိယ္စားျပဳသလား။ သူ႕ လူသားဘဝမွာ
Aမွန္တကယ္ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးျခင္းဒဏ္ကို Eကန္ ေတြ႕ၾကံဳခံစားေနရတဲ့Aေၾကာင္းဟာ ပရိသတ္Aားလံုးကိုယ္စား
ေခတ္စနစ္ကို ေဝဖန္ေနတာလား။ သူဟာ ေရာမႏၱိက သူရဲေကာင္းလား။ ပဋိသူရဲေကာင္းလား။

ဒီ ပုဂၢလAတၱ ‘ငါ’ ကိစၥကို Humanism က လူသားဝါဒ႐ႈေထာင့္က ၾကည့္ရင္ လြတ္လြတ္လပ္လပ္ တည္႐ွိျပီး

ကိုယ္ပုိင္လြတ္လပ္မႈန႔ဲ ဘာမဆုိ သီးျခားခံစား၊ ဆံုးျဖတ္ႏုိင္တ့ဲ လူပုဂၢဳိလ္လို႔ ျမင္ပါတယ္။ ကိုယ္ပုိင္ Aႏွစ္သာရ ကိုယ္ပိုင္
ပုဂၢလဂုဏ္ရည္၊ ကုိယ္ပိုင္ Aိုင္ဒင္တတီန႔ဲ ဘယ္သူန႔မ
ဲ ွမေရာတဲ့ ကုိယ္ပုိင္ ျဖစ္တည္မႈန႔ဲ တစ္မူထူးျခားသူ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒီ့Aျပင္ ကိုယ္ဟာ ဆင္ျခင္တံုတရား႐ွိတယ္။ ဆင္ျခင္တံုတရားနဲ႔ ဘဝကိစၥေတြကို ျပဳမူေဆာင္႐ြက္သူ ျဖစ္တယ္။
ကိစၥAဝဝကို ကိုယ္ပိုင္ဆင္ျခင္တံုတရားနဲ႔ ေဆာင္႐ြက္မႈျပဳတဲ့Aျပင္ Aနက္Aဓိပၸါယ္ေတြ ျပဳလုပ္သူလည္း ျဖစ္တယ္။
သူဟာ တစ္လံုးတစ္ဝ ျပည့္စံုျပီး သူကိုယ္တုိင္ဟာ သူ႕ရဲ႕ ဗဟိုခ်က္ ျဖစ္တယ္။ သူဟာ Aမ်ားရဲ႕ ဗဟိုခ်က္လည္း
ျဖစ္ႏုိင္တယ္။ သူ႕ Aိုင္ဒင္တတီက သူ႕ေမြးရာပါ ပုဂၢလဂုဏ္ရည္၊ ပုဂၢလ ကိုယ္ရည္ကိုယ္ေသြးတို႔က လာတာျဖစ္တယ္။
လူ႕ေလာက၊ လူ႕Aဖြဲ႕Aစည္းမွာ သူဟာ တသီးပုဂၢလျဖစ္တယ္။ သူ႕မွာ ကိုယ္ပုိင္ ပုဂၢလAတၱ ‘ငါ’ ရွိတယ္။

ဗုဒၶဝါဒ AလိုAရ ‘ငါ’ ဆိုတာ မ႐ွိဘူး၊ ႐ွိတယ္လို႔ ယံုၾကည္ရင္ Aဲဒါဟာ သကၠာယဒိဌိပဲ။

တကယ္႐ွိတာက နာမ္ခႏၶာေလးပါး၊ စိတ္နဲ႔ ေစတသိတ္တုိ႔ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ Aတၱလည္းမ႐ွိ၊
ပုဂၢလAတၱလည္း မ႐ွိပါဘူး။
Aထက္ပါလူသားဝါဒရဲ႕ ‘ငါ’ ဗဟိုျပဳျခင္းကို ဗုဒၶဝါဒ၊ ဖရိြက္ဒ္စိတ္ပညာနဲ႔ Post-structuralism AယူAဆမ်ားက
ေမးခြန္းထုတ္လုိက္ပါတယ္။ ဗုဒၶဝါဒ AလိုAရ ‘ငါ’ ဆိုတာ မ႐ွိဘူး၊ ႐ွိတယ္လို႔ ယံုၾကည္ရင္ Aဲဒါဟာ သကၠာယဒိဌိပဲ။
တကယ္႐ွိတာက နာမ္ခႏၶာေလးပါး၊ စိတ္န႔ဲ ေစတသိတ္တုိ႔ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ Aတၱလည္းမ႐ွိ၊ ပုဂၢလAတၱလည္း မ႐ွိပါဘူး။
ဖရိြက္ဒ္AလိုAရ လူမွာ သိစိတ္န႔ဲ မသိစိတ္ဆိုတာ ႐ွိပါတယ္။ လူဟာ Aရာရာကို သိစိတ္တစ္ခုတည္းနဲ႔ ဆင္ျခင္မႈျပဳျပီး
ျပဳမူေဆာင္႐ြက္ေနတာ မဟုတ္ဘဲ မသိစိတ္ရဲ႕ ဝင္ေရာက္လႊမ္းမိုးခ်ယ္လွယ္မႈလည္း ပါ႐ွိပါတယ္။ Post-structuralism
AယူAဆေတြမွာလည္း ‘ငါ’ (ဝါ) ပုဂၢလAတၱ self ကို Fragment Aပုိင္းAစေတြန႔ဲ စU္ဆက္မျပတ္ ဆက္စပ္ယူေနရတဲ့
ထိုးဇာတ္Aျဖစ္ ျမင္ပါတယ္။ ‘ငါ’ ဆုိတာ တစ္လံုးတစ္ခဲ မ႐ွိဘူး။ ‘ငါ’ ဟာ Aဆက္မျပတ္ စီးဆင္းေနတာ မဟုတ္ဘူး။
Aာ႐ံုAပိုင္းAစေတြန႔ပ
ဲ ဲ မိမိကုိယ္မိမိ တည္ေဆာက္ ထုတ္လုပ္ေနရတာ ျဖစ္တယ္။ ပုဂၢလဓိဌာန္ဘဝဆုိတ့ဲ subjectivity
ကို ၾကည့္ရင္လည္း မိမထ
ိ ံမွ ဗဟိုျပဳတာထက္ ျပင္ပေလာကနဲ႔ ထိေတြ႕မႈေၾကာင့္ ဖြဲ႕စည္းျပဳလုပ္ ျဖစ္ေပၚလာတာ
ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီထဲမွာ ဘာသာစကားရဲ႕ Aခန္းက႑ဟာ Aေရးၾကီးတယ္လို႔ ယူဆပါတယ္။ လူရ႕ဲ ပုဂၢလAတၱ ‘ငါ’ နဲ႔
ပုဂၢလဓိဌာန္ဘဝမွာ ဘာသာစကားဟာ ကိုယ္တုိင္လည္းပါဝင္၊ ကိုယ္တုိင္လည္း လႊမ္းမိုးခ်ယ္လွယ္ ဖြဲ႕စည္းပါတယ္။ လူ
(ဝါ) ပုဂၢလAတၱ (ဝါ) ပုဂၢလဓိဌာန္ဘဝဟာ in the prison-house of language ဘာသာစကားရဲ႕ ေထာင္ထဲမွာပဲ
႐ွိေနတယ္လို႔ေတာင္ ေရးသားထားတာေတြ ႐ွိပါတယ္။

ဒါေတြဟာ ကဗ်ာနဲ႔ ဘယ္လိုပတ္သက္သလဲ။ Aေနာက္တုိင္း modernism နဲ႔ စရရင္ modernist ကဗ်ာဟာ ကဗ်ာဆရာရဲ႕
ပုဂၢလိကAတၱ Aစိပ္စိပ္Aမႊာမႊာ ပုိင္းျပတ္ေနျခင္းကို လက္ခံတယ္။ Aဲဒီကေန Aစိပ္စိပ္Aမႊာမႊာ ျဖစ္ေနျခင္းသေဘာကို
ကဗ်ာမွာ fragment ေတြန႔ဲ ဖြဲ႕စည္းမႈျပဳလုပ္တယ္။ ဆူရီယယ္ ကဗ်ာေတြမွာဆို သိစိတ္ကိုဖ်က္တ့ဲ automatic writing
ေတြေရးတယ္။ Aိပ္မက္ဆန္တ့ဲ သ႐ုပ္လြန္ နိမိတ္ပံုေတြ ေဖာ္ထုတ္လာတယ္။ Modernist ကဗ်ာေတြဟာ ပုဂၢလAတၱ
ေဖာ္ျပမႈကို ပယ္တယ္။ ပုဂၢလAတၱမဟုတ္တ့ဲ impersonality နဲ႔ universal သေဘာဆီ Uီးတည္တယ္။ ပုဂၢလဓိဌာန္ဘဝမွာ
ပါ႐ွိတ့ဲ သမုိင္းဆုိင္ရာ သိမႈေတြ၊ ေခတ္ရဲ႕ သိမႈသစ္ AေတြးAျမင္သစ္ေတြန႔ဲ ေကာ္လာ့ခ်္ေတြ ျပဳလုပ္တယ္။ ဒါဒါဝါဒမွာ
bourgeois ego ဘူဇြာ (လူလတ္တန္းစား) Aတၱကို ပယ္တ့A
ဲ ေနနဲ႔ found language ေကာက္ရစာသားေတြ၊
Aပိုင္းAစျပတ္ ဝါက်ေတြကို ၾကံဳသလို ေကာက္ယူျပီး ကဗ်ာေတြ ျပဳလုပ္တယ္။ ၁၉၆၀ ေနာက္ပုိင္းမွာ ျပင္သစ္ Oulipo
ကဗ်ာဂိုဏ္းဟာ ပံုေသနည္းစနစ္ေတြ ခ်မွတ္ျပီး Aဲဒီပံုေသနည္းနဲ႔ ကဗ်ာေတြေရးတယ္။ Aဲဒီကမွ Procedural Poetics
ဆိုတ့ဲ နည္းစနစ္ခ်မွတ္ျပီး ေရးတာေတြ ေပၚလာတယ္။

Aက္ရွဘရီဆိုရင္ ကဗ်ာတစ္ပုဒ္တည္းမွာပဲ ‘I’ နဲ႔ ‘Voice’ ကို ဖ်က္တ့ဲ Aေနနဲ႔ နာမ္စားေတြ

ေျပာင္းသံုးတယ္။

Postmodern/ Post-structural AယူAဆေတြန႔ဲ ဘာသာစကားကဗ်ာေတြ ေပၚလာတယ္။ ဒီကဗ်ာေတြမွာ ‘I/ငါ’ ပါ႐ွိရင္

Aဲဒီ ‘I / ငါ’ ဟာ ကဗ်ာဆရာရဲ႕ ပုဂၢလAတၱထက္ ဘာသာစကားရဲ႕ ဖြဲ႕စည္းမႈAျဖစ္ တည္ေဆာက္ျပတယ္။
ကဗ်ာေရးသားဖြဲ႕စည္းမႈမွာလည္း ‘I’ နဲ႔ ‘Voice’ ကို ပယ္ဖ်က္တ့ဲ နည္းေတြ သံုးလာတယ္။ Aဆက္Aစပ္ ျပတ္ေတာက္တ့ဲ
disjunctive strategies ေတြသံုးလာတယ္။ Aက္ရွဘရီဆိုရင္ ကဗ်ာတစ္ပုဒ္တည္းမွာပဲ ‘I’ နဲ႔ ‘Voice’ ကို ဖ်က္တ့ဲ Aေနနဲ႔
နာမ္စားေတြ ေျပာင္းသံုးတယ္။ စကားသံ တစ္ခုတည္း (တစ္ေယာက္တည္းရဲ႕ စကားသံ တသမတ္တည္း)
ထြက္မေနေAာင္ Poly-vocal strategies စကားသံ Aမ်ဳိးမ်ဳိး ထြက္ေAာင္ ေရးသားလာၾကတယ္။ ျဗိတိသွ် ေကးဘရစ္ခ်္
ဂိုဏ္းမွာဆိုရင္ ကဗ်ာထဲမွာ ‘I’ ကို ဘာသာရပ္နယ္ပယ္ဆုိင္ရာ ဗဟုသုတေတြထဲ ေရာျမွဳပ္လိုက္တယ္။ ဒါေတြဟာ
လစ္ရစ္က္ကဗ်ာထဲက ‘ငါ’ ကို တမင္ဖ်က္တာေတြ ျဖစ္တ့A
ဲ တြက္ လစ္ရစ္က္ကဗ်ာ Aမ်ဳိးAစားကိုပဲ သိရွိျပီး
ဖတ္တတ္တ့သ
ဲ ူေတြAတြက္ ဒုကၡေရာက္ကုန္ၾကတယ္။ ကဗ်ာထဲမွာ ‘ငါ’ လည္းမေတြ႕၊ ‘ငါ’ ရဲ႕ ‘ခံစားမႈ’ လည္းမေတြ႕၊ ‘ငါ’
ရဲ႕ Aေၾကာင္းလည္း မေတြ႕ေတာ့ “ကဗ်ာမွ ဟုတ္ရဲ႕လား” ဆိုတ့ဲ သံသယကေန “ကဗ်ာမဟုတ္ဘူး” ဆုိတ့ဲ ျပစ္တင္႐ႈတ္ခ်
ျငင္းပယ္မႈေတြAထိ ျဖစ္သြားခဲ့ပါတယ္။ ပုဂၢလAတၱ ‘ငါ’ နဲ႔ ပုဂၢလဓိဌာန္ဘဝ subjectivity တို႔ဆုိင္ရာ AသိAျမင္
AယူAဆေတြ ေျပာင္းသြားတဲ့ ပါရာဒိုင္းAေ႐ြ႕Aားျဖင့္ Aသစ္ေပၚလာတဲ့ ကဗ်ာေဗဒေတြန႔ဲ Aဆက္ျပတ္သြားျခင္းရဲ႕
Aက်ဳိးဆက္ပါပဲ။

ဒါေပမယ့္ လစ္ရစ္က္ကဗ်ာ ‘ငါ’ ဟာ မေပ်ာက္ကြယ္သြားပါဘူး။ Confessional ကဗ်ာAမ်ဳိးAစားျဖစ္တ့ဲ ကဗ်ာဆရာရဲ႕

ပုဂၢလိကဘဝကို မခၽြင္းမခ်န္ မကြယ္မဝွက္ ဖြင့္ဟဝန္ခံ ေရးသားတ့ဲAထိ ျဖစ္ထြန္းလာပါတယ္။ ဆစ္လ္မီယာပလာ့သ္ ဟာ
ထင္႐ွားတဲ့ Confessional ကဗ်ာဆရာမ ျဖစ္ပါတယ္။ Robert Lowell ေရာဘတ္လိုဝဲလ္န႔ဲ Adrienne Rich Eျဒီယဲန္ရစ္ခ်္
တုိ႔လည္း ထို႔A တူပါပဲ။ ဒီ့A ျပင္ A ေမရိကားမွာ Workshop ကဗ်ာေတြေပၚလာခဲ့ပါေသးတယ္။ ကဗ်ာဆရာရဲ႕
ဘဝေတြ႕ၾကံဳခံစားမႈေတြကို ‘ငါ’ ဗဟိုျပဳ ေရးသားဖြဲ႕စပ္တ့ဲ ကဗ်ာA မ်ဳိးA စားပါ။ လစ္ရစ္က္ကဗ်ာ A မ်ဳိးA စားပါပဲ။ ဒီကဗ်ာ
A မ်ဳိးA စားေတြကို LP A ပါA ဝင္ ပဋိလစ္ရစ္က္ကဗ်ာ A မ်ဳိးA စားေတြက A ေတြးA ေခၚနယ္ပယ္၊ စိတ္ပညာနယ္ပယ္၊
သိပၸံပညာနယ္ပယ္ စတဲ့ ဘာသာရပ္နယ္ပယ္ေတြက သိမႈသစ္ေတြန႔ဲ ဆန္႔က်င္ခ့ၾဲ ကပါတယ္။

၁၉၉၀ ေနာက္ပိုင္း A ေမရိကန္ကဗ်ာေလာကမွာ ကဗ်ာထဲ ‘ငါ’ ကို ျပန္လည္ထည့္သြင္း သံုးစြဲလာၾကတာ ေတြ႕ရပါတယ္။

Stephen Burt က ဒီကဗ်ာဆရာေတြကို Elliptical Poets လို႔ ေခၚတြင္ခ့ပ
ဲ ါတယ္။ ဒီကဗ်ာဆရာေတြဟာ
လူငယ္ေတြလည္းျဖစ္၊ ဘာသာစကားကဗ်ာနဲ႔လည္း ၾကီးျပင္းခဲ့ျပီး Postmodern/Post-structural A ယူA ဆေတြန႔လ
ဲ ည္း
ရင္းႏွီးၾကသူေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ တစ္ဘက္မွာ လစ္ရစ္က္ ပင္မေရစီးကဗ်ာနဲ႔ A ျခားတစ္ဘက္မွာ ပဋိလစ္ရစ္က္
ဘာသာစကားကဗ်ာတို႔ၾကား ကဗ်ာနဲ႔ ထိေတြ႕ၾကသူေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ သူတို႔ကဗ်ာေတြမွာ ‘ငါ’ ကို ျပန္လည္ထည့္သြင္း
သံုးစြဲလာၾကေပမယ့္ A ဲဒီ ‘ငါ’ ဟာ ေရာမႏၱိက/လူသားဝါဒ/ပုဂၢလA တၱ ‘ငါ’ A တိA က် မဟုတ္ေတာ့ဘဲ fragment ‘ငါ’၊
ဗဟိုခ်က္မဟုတ္တ့ဲ ‘ငါ’၊ ဒီကြန္စထရပ္က္လုပ္ထားတဲ့ ‘ငါ’ A ေနနဲ႔ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ပုဂၢလိက ခံစားခ်က္ ထည့္ေရးရင္ေတာင္မွ
A ဲဒီကဗ်ာထဲမွာပဲ A ဲဒီခံစားခ်က္ကို ျပန္ေမးခြန္းထုတ္တာေတြ ျပဳလုပ္လာၾကပါတယ္။ ၂၁ ရာစု A စပိုင္းမွာ
ပဋိလစ္ရစ္က္ကဗ်ာေတြျဖစ္တ့ဲ Flarf ကဗ်ာနဲ႔ Conceptual ကဗ်ာေတြ ေပၚလာပါတယ္။ A ခုေနာက္ဆံုး သိရတာကေတာ့
လစ္ရစ္က္ကဗ်ာကိုလည္းေျပာင္း၊ ပဋိလစ္ရစ္က္ကဗ်ာေတြထဲက နည္းေတြ၊ တကၠနိေတြလည္း ယူသံုးတဲ့ New Hybrid
ဟိုက္ဘရစ္ဒ္A သစ္ကဗ်ာေတြ ေပၚထြန္းေနပါျပီ။

ဒါဟာ ပုဂၢလA တၱ ‘ငါ’ နဲ႔ လစ္ရစ္က္ကဗ်ာထဲက ‘ငါ’ နဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ေပၚေပါက္ခ့တ

ဲ ့ဲ ကဗ်ာဆုိင္ရာ ျပႆနာတစ္ရပ္
ျဖစ္ပါတယ္။ ။
 (၂)

‘ခံစား’

ယုတ္စA
ြ ဆံုး ‘စကားလံုးA မိႈက္ပံု’ လို႔ ႐ႈတ္ခ် ေဝဖန္ခံရတဲ့ ကဗ်ာA မ်ဳိးA စားဟာလည္း
A နည္းဆံုးေတာ့ ပါ႐ွိတ့ဲ စာသား / စကားလံုး / ဝါက် ေတြA ားျဖင့္ A ဓိပၸါယ္ေတြ၊ A နက္ေတြ
ေဖာ္ျပေနတာ ျဖစ္ပါတယ္။

ကဗ်ာဆိုတာ ကဗ်ာဆရာရဲ႕ ခံစားမႈကို ေဖာ္ျပတဲ့ A ႏုပညာလို႔ပဲ A လြယ္တူ နားလည္ထားၾကပါတယ္။ ဒီစကားဟာ

လစ္ရစ္က္ကဗ်ာA မ်ဳိးA စားA တြက္ မွန္ေပမယ့္ လစ္ရစ္က္ကဗ်ာမွသာလွ်င္ ကဗ်ာမဟုတ္ပါဘူး။ လစ္ရစ္က္ကဗ်ာ (‘ငါ’
ခံစားမႈဗဟိုျပဳကဗ်ာ) A ျပင္ A ျခား ကဗ်ာA မ်ဳိးA စားေတြလည္း ႐ွိၾကပါတယ္။ A ဲဒီေတာ့ ‘ခံစားမႈ’ ဟာ ကဗ်ာဆုိင္ရာ
ေနာက္ထပ္ ျပႆနာတစ္ရပ္ ျဖစ္လာပါေတာ့တယ္။ ‘ငါ’ နဲ႔လည္း ဆက္စပ္တ့ဲ ျပႆနာပါပဲ။

ကဗ်ာမွာ ခံစားမႈကို ေဖာ္ျပတယ္ဆုိတာဟာ တစ္ပုိင္းေတာ့ မွန္ပါတယ္။ A ဂၤလိပ္လို ေျပာရရင္ Expression ခံစားခ်က္/

A ေတြးA ျမင္/ A ေတြ႕A ၾကံဳ ေဖာ္ျပမႈန႔ဲ self-expression ကဗ်ာဆရာရဲ႕ ပုဂၢလA တၱ/ ပုဂၢလေဝဒနာ/ ပုဂၢလခံစားခ်က္
ေဖာ္ျပမႈတို႔ ျဖစ္ပါတယ္။ ကဗ်ာဟာ A ေၾကာင္းA ရာ တစ္ခုခုကို ေဖာ္ျပတာ ျဖစ္တ့A
ဲ တြက္ Poetry as Expression လို႔
ေျပာၾကပါတယ္။ A ဲဒါကို လစ္ရစ္က္ကဗ်ာက Poetry as self-expression လို႔ ယူတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ‘ငါ’ မပါတဲ့
ကဗ်ာေတြန႔ဲ ‘ငါ’ ရဲ႕ ‘ခံစားမႈ’ မပါတဲ့ ကဗ်ာေတြဟာလည္း တစ္ခုမဟုတ္တစ္ခုကုိ တစ္နည္းမဟုတ္တစ္နည္းနဲ႔
ေဖာ္ျပေနတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ယုတ္စA
ြ ဆံုး ‘စကားလံုးA မိႈက္ပံု’ လို႔ ႐ႈတ္ခ် ေဝဖန္ခံရတဲ့ ကဗ်ာA မ်ဳိးA စားဟာလည္း
A နည္းဆံုးေတာ့ ပါ႐ွိတ့ဲ စာသား / စကားလံုး / ဝါက် ေတြA ားျဖင့္ A ဓိပၸါယ္ေတြ၊ A နက္ေတြ ေဖာ္ျပေနတာ ျဖစ္ပါတယ္။

ခံစားမႈန႔ဲ A ာ႐ံုခံစားမႈဟာလည္း တူသလုိလုန

ိ ႔ဲ ကြဲျပားပါတယ္။ A ဂၤလိပ္မွာ emotion နဲ႔ sensibility ကြဲျပားသလုိပါပဲ။
Modern sensibility ကို ‘ေခတ္ေပၚA ာ႐ံုခံစားမႈ’ လို႔ ဆရာျမဇင္ ဘာသာျပန္ခ့တ
ဲ ယ္ ထင္ပါတယ္။ ဒီ modern sensibility
ဟာ A ေနာက္တုိင္း modernism က လာပါတယ္။ A ဲလိယစ္တ္ စသံုးစြဲတာလို႔ ထင္ပါတယ္။ A ဲလိယစ္တ္ရဲ႕ modern
sensibility မွာ ခံစားမႈ emotion ကို Uီးစားေပးတာ မဟုတ္ပါဘူး။ Poetry is escape from emotion ကဗ်ာဆိုတာ
ခံစားမႈကေန လြတ္ေျမာက္တာျဖစ္တယ္လို႔ ေရးသားခဲ့ဖူးပါတယ္။ ေရာမႏၱိကကဗ်ာဝါဒရဲ႕ ခံစားမႈဝါဒ emotionalism ကို
modernism က ေသြဖီေ႐ွာင္လႊဲလိုက္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ A ဲလိယစ္တ္ရဲ႕ modern sensibility မွာ ေခတ္ကို A ာ႐ံုခံစားပံု /
ေခတ္ရဲ႕ A ာ႐ံုခံစားပံုကို ခံစားမႈေပၚ မတည္ေဆာက္ပါဘူး။ A ာ႐ံုန႔ဲ သိမႈေပၚ တည္ေဆာက္ပါတယ္။ သိမႈရဲ႕ က႑ဟာ
ေတာ္ေတာ္ A ေရးပါ ပါတယ္။ A ဲဒီ သိမႈထဲမွာ ေခတ္သစ္ဆုိင္ရာ သိမႈA ျပင္ A ေနာက္တုိင္းကဗ်ာသမုိင္း တစ္ခုလံုး /
A ေနာက္တုိင္းယU္ေက်းမႈဆုိင္ရာ သိမႈတစ္ခုလံုး ပါ႐ွိပါတယ္။ Tradition and Individual Talent A က္ေဆးမွာ
ကဗ်ာသမုိင္း A စU္A လာကို ပယ္ျပီး တသီးပုဂၢလ ကဗ်ာပါရမီ ႐ွိႏုိင္တယ္ဆိုတာကို လက္မခံခ့ပ
ဲ ါဘူး။ ဒီ A ာ႐ံုခံစားမႈထဲ
ပါ႐ွိတ့ဲ ကဗ်ာဆုိင္ရာ သိမႈဟာ A ေရးၾကီးတဲ့ A ခန္းက႑မွာ ပါဝင္ပါတယ္။ ခံစားမႈကိစၥထက္ ယU္ေက်းမႈကိစၥကို
A ေလးေပးပါတယ္။

လစ္ရစ္က္ကဗ်ာ မဟုတ္တ့ဲ ပဋိလစ္ရစ္က္ကဗ်ာေတြမွာ ‘ငါ’ ကိုပယ္ရင္ ‘ခံစားမႈ’ ကိုပယ္ရာေရာက္ျပီး

‘ခံစားမႈ’ ကို ပယ္ရင္လည္း ‘ငါ’ ဟာ A လုိလို ေပ်ာက္သြားပါေတာ့တယ္။

လစ္ရစ္က္ကဗ်ာ မဟုတ္တ့ဲ ပဋိလစ္ရစ္က္ကဗ်ာေတြမွာ ‘ငါ’ ကိုပယ္ရင္ ‘ခံစားမႈ’ ကိုပယ္ရာေရာက္ျပီး ‘ခံစားမႈ’ ကို

ပယ္ရင္လည္း ‘ငါ’ ဟာ A လုိလို ေပ်ာက္သြားပါေတာ့တယ္။ ဒါဆို ကဗ်ာဟာ ဘာA ေၾကာင္းလဲ။ ခံစားမႈA ေၾကာင္း
ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ကဗ်ာဆရာရဲ႕ ပုဂၢလA တၱခံစားမႈ / ပုဂၢလိကေဝဒနာ မဟုတ္ေတာ့ပါဘူး။ ‘ကိုယ္စားျပဳခံစားမႈ’ ကို
ကဗ်ာဆရာရဲ႕ ပုဂၢလA တၱမွာ ဗဟိုမျပဳဘဲ Person ဇာတ္ေဆာင္ ဖြဲ႕စည္းျခင္းနဲ႔ ေရးသားေဖာ္ျပပါတယ္။ Uပမာ၊
A ဲလိယစ္တ္ရဲ႕ ေဂ်၊ A ဲလ္ဖရက္္ဒ္၊ ပ႐ူးဖေရာ့က္ဟာ ‘A ခ်စ္သီခ်င္း’ ကဗ်ာထဲက ေတြ႕ၾကံဳ ျဖစ္ပ်က္ ခံစား တုန္႔ျပန္ ျပဳမူ
ေဆာင္႐ြက္ေနတဲ့ ဇာတ္ေဆာင္ ျဖစ္ပါတယ္။ A ဲလိယစ္တ္ မဟုတ္ပါဘူး။ ‘ေကာေျပ’ ကဗ်ာ႐ွည္ၾကီးထဲမွာဆို
ဇာတ္ေဆာင္ဟာ ဒိြလိင္႐ွိတ့ဲ တရီးစီးယပ္စ္ ျဖစ္ပါတယ္။ A ျခား ဇာတ္ေဆာင္ေတြလည္း ပါ႐ွိပါတယ္။
 ဆစ္လ္မီယာ ပလာ့သ္ရဲ႕ နာမည္ေက်ာ္ ကဗ်ာတစ္ပုဒ္ ျဖစ္တ့ဲ Daddy မွာဆို သူမရဲ႕ A ေဖ
ေသဆံုးသြားတဲ့ ကိစၥ၊ သူမရဲ႕ လင္ေယာက္်ား သူမကို ညွU္းပန္း ႏွိပ္စက္တ့ဲ ကိစၥေတြကို
နာဇီဂ်ာမနီေတြရဲ႕ ယုတ္မာ ရက္စက္ပံုေတြန႔ဲ ႏႈိင္းျပတယ္။

ပုဂၢလိက ခံစားမႈကို မကြယ္မဝွက္ ပ်စ္ပ်စ္ႏွစ္ႏွစ္ ေဖာ္ျပတာကေတာ့ Confessional ကဗ်ာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ Expressionism

ကဗ်ာA မ်ဳိးA စားမွာ ကဗ်ာဆရာရဲ႕ A တြင္း A ဇၥ်တၱထက
ဲ ေမွာင္မိုက္ေနတဲ့ A နာ / ဒဏ္ရာ ၾကီးကို ေဖာ္ျပပါတယ္။
Confessional ကဗ်ာမွာလည္း ဒီ Expressionist ကဗ်ာ A ေငြ႕A သက္ေတြ ေတြ႕ရပါတယ္။ Uပမာ၊ ဆစ္လ္မီယာ ပလာ့သ္
ရဲ႕ “I have suffered the atrocities of sunsets” “ဆည္းဆာေတြရဲ႕ ရက္ရက္စက္စက္ ညွU္းပန္းမႈဒဏ္ေတြ ငါခံခ့ရ
ဲ ျပီ” ။
ဒီလုိ ေဝဒနာေတြ၊ ဒီလို နာက်င္ ခံစားမႈေတြ ေရးသားတာေတြ ႐ွိေပမယ့္ သမုိင္းရဲ႕ context ဆက္စပ္ဝန္းက်င္ထဲမွာ
ေရးတာ ျဖစ္တ့A
ဲ ေလ်ာက္ သမုိင္း (ဝါ) ေခတ္န႔ဲ ဆက္စပ္ေနတယ္လို႔ ေျပာၾကပါတယ္။ ဆစ္လ္မီယာ ပလာ့သ္ရဲ႕
နာမည္ေက်ာ္ ကဗ်ာတစ္ပုဒ္ ျဖစ္တ့ဲ Daddy မွာဆို သူမရဲ႕ A ေဖ ေသဆံုးသြားတဲ့ ကိစၥ၊ သူမရဲ႕ လင္ေယာက္်ား သူမကို
ညွU္းပန္း ႏွိပ္စက္တ့ဲ ကိစၥေတြကို နာဇီဂ်ာမနီေတြရဲ႕ ယုတ္မာ ရက္စက္ပံုေတြန႔ဲ ႏႈိင္းျပတယ္။ လူ႕A ဖြ႕ဲ A စည္းထဲမွာ ဖိစီး
လႊမ္းမိုး ႏွိပ္စက္ခံေနရသူေတြရဲ႕ စကားသံပါ ေပ်ာက္ဆံုးေနရ၊ ေျပာေရးဆုိခြင့္ပါ ေပ်ာက္ဆံုးေနရတဲ့ A ေနA ထားမွာ
ခံစားမႈဟာ A ေရးပါလာတဲ့A တြက္ ခံစားမႈကို ေဖာ္ထုတ္ရမယ္လုိ႔ဆိုတာေတြ ႐ွိပါတယ္။ လူျဖဴလက္ေA ာက္က
လူမည္းေတြ၊ လက္တင္A ေမရိကန္A ႏြယ္ဝင္ေတြ၊ A ာ႐ွA ႏြယ္ဝင္ေတြရဲ႕ ဖိစီးခံရမႈ၊ ပုရိသ ေယာက္်ားေA ာက္ Iတိၳယ
မိန္းမေတြရဲ႕ ဖိစီးခံရမႈ၊ ကမာၻA ႏွံ႔မွာ A င္A ားသံုးျခင္းA တြက္ A င္A ားမဲ့သတ
ူ ို႔ရဲ႕ ဖိစီးခံရမႈ (Uပမာ၊ နာဇီေခတ္မွာ
နာဇီန႔ဂ
ဲ ်ဴး၊ ဆိုဗီယက္ေခတ္မွာ A ာဏာ႐ွင္န႔ဲ ျပည္သူ)၊ A သားA ေရာင္ဆိုင္ရာ၊ လူမ်ဳိးေရးဆုိင္ရာ၊ ဘာသာေရးဆုိင္ရာ၊
ဘာသာစကားဆုိင္ရာ၊ A ယူဝါဒဆုိင္ရာ၊ A ခြင္းA ေရးဆိုင္ရာရဲ႕ ဖိစီးခံရမႈမ်ဳိးစံုကို ခံစားမႈဗဟိုျပဳကဗ်ာေတြနဲ႔
တုန္႔ျပန္ခ့ၾဲ ကတာ ၂၀ ရာစုမွာ ကမာၻA ႏွံ႔ပဲလုိ႔ေတာင္ ေျပာလို႔ရပါတယ္။ A ဲဒါေၾကာင့္ ကဗ်ာမွာ ခံစားမႈကိစၥဟာ ကဗ်ာေပၚ
လႊမ္းမိုးၾကီးစိုးတဲ့ A ခန္းက႑မွာ တကယ္႐ွိခ့၊ဲ ႐ွိဆဲပါပဲ။

ခံစားမႈန႔ဲ ပတ္သက္လို႔ ထပ္မံေမးခြန္းထုတ္တာက ကဗ်ာထဲမွာ ကဗ်ာဆရာရဲ႕ ကိစၥရပ္တစ္ခုေပၚ ခံစားရတဲ့ ခံစားမႈကို

ေရးသားေဖာ္ျပရမွာလား၊ ဖတ္သူကို ခံစားမႈ ျဖစ္ေပၚလာေA ာင္ လုပ္ေပးရမွာလား ဆိုတာပါပဲ။ တစ္ဘက္မွာ ကဗ်ာဆရာရဲ႕
‘ငါ ေဟာသလိုခံစားေနရတယ္ေဟ့’ လို႔ ထုတ္ေဖာ္ေျပာၾကားခ်က္န႔ဲ A ျခားတစ္ဘက္မွာ ဖတ္သူက စာသားနဲ႔
ေပးထားခ်က္ေတြကို A ဓိပၸါယ္တည္ေဆာက္၊ A နက္ေကာက္ျပီး ခံစားမႈ ျဖစ္ေပၚလာတာမ်ဳိး။ ေရးသူက ဖတ္သူကုိ ခံစားမႈ
ေပးတာနဲ႔ ေရးသူက ဖတ္သူကို ခံစားမႈ ပါဝင္တည္ေဆာက္ခြင့္ျပဳတာမ်ဳိး။ ကဗ်ာေရးသူ ေရးသားေဖာ္ျပတဲ့ ခံစားမႈကို
ဖတ္သူက စာနာ ခံစား ကူးစက္တယ္ဆိုတ့ဲ Empathetic theory A ယူA ဆနဲ႔ ဖတ္သူဟာ A ေရးA သားကို ဖတ္႐ႈ
တည္ေဆာက္ ဖြဲ႕စည္းျပီး ခံစားမႈ ရ႐ွိတယ္ဆုိတ့ဲ Constructivist A ယူA ဆ။ ဆက္ႏြယ္ေနတဲ့ ကိစၥက ကဗ်ာဆရာရဲ႕
ခံစားမႈလို႔ ေျပာလိုက္ရင္ ‘တကယ့္’ ခံစားမႈလား၊ ‘တကယ့္ဘဝ’ ခံစားမႈလား၊ တကယ္ ေတြ႕ၾကံဳရတဲ့ ခံစားမႈ ‘စစ္စစ္’ လား၊
‘ကိုယ္ပုိင္’ ခံစားမႈလား၊ ကိုယ္တုိင္ျဖစ္တာ မဟုတ္ဘဲ ခံစားရတဲ့ ‘တစ္ဆင့္’ ခံစားမႈလား၊ ‘ကိုယ္စား’ ခံစားမႈလား။
A ေမရိကန္ ကဗ်ာေလာကမွာ ဗီယက္နမ္စစ္ပြဲန႔ဲ ပတ္သက္လို႔ ေရးသားၾကတဲ့ ကဗ်ာေတြထဲမွာ ခံစားမႈေတြ၊ ခံစားမႈ
A သားေပး A ေရးA သားေတြ ပ်စ္ပ်စ္ႏွစ္ႏွစ္ပါပဲ။ Uပမာ၊ ဒနီးစ္လီဗာေတာ့ဗ္ရဲ႕ ကဗ်ာေတြ။ ဒါေပမယ့္ ဒီကဗ်ာေတြကို
တကယ့္ ခံစားမႈ မဟုတဘ
္ ဲ သူမ်ားရဲ႕ ဒုကၡေဝဒနာA ေပၚ ကဗ်ာနဲ႔ A ျမတ္ထုတ္လိုက္တာပဲလို႔ ေျပာဆိုတာေတြ ႐ွိခ့ပ
ဲ ါတယ္။
ကယ္ရလင္န္ေဖာ္ေ႐ွး ဆုိလည္း ဒီA တုိင္းပါပဲ။ လူ႕A ခြင့္A ေရး A ဖြဲ႕A စည္းနဲ႔ A ဲလ္ဆဲလ္ဗေဒါႏုိင္ငံကို ေရာက္႐ွိတယ္။
A ာဏာ႐ွင္န႔ဲ ေတြ႕တယ္။ A ဖိႏွိပ္ A ညွU္းပန္းခံ ျပည္သူေတြကို လမ္းေတြမွာ၊ A ိမ္ေတြမွာ၊ ေထာင္ေတြမွာ၊ စုပံုျမွပ္
သခၤ်ိဳင္းေတြမွာ ေတြ႕တယ္။ A ေမရိကန္ ျပန္ေရာက္ျပီး A ဲဒီခံစားမႈေတြ ျပည့္တက္ျပြတ္သိပ္လာလို႔ မေနႏုိင္ မထုိင္ႏုိင္
ကဗ်ာေတြ ေရးတယ္။ ကဗ်ာစာA ုပ္ ထုတ္တယ္။ ကဗ်ာစာA ုပ္ ဆုရတယ္။ သူမဟာ နာမည္ၾကီးသြားတယ္။ ဆုရ
ကဗ်ာဆရာမၾကီး ျဖစ္သာြ းတယ္။ A ဲဒီေတာ့ A ဲလ္ဆဲလ္ဗေဒါ ျပည္သူေတြ ဘာျဖစ္သြားသလဲ။ ဘာမွ မျဖစ္သြားပါဘူး။
ဘာဆုမွ မရသြားၾကပါဘူး။ ခဏတျဖဳတ္ A သနားခံရျပီး လတ္တေလာ ပိုA ေရးၾကီးတဲ့ ကမာၻ႕A ျခားA ရပ္က
သတင္းA သစ္ေတြထဲ ကမာၻ႕ျပည္သူေတြရဲ႕ A ာ႐ံုေရာက္သြားျပီး ေမ့ေပ်ာက္ခံသြားၾကရတာပါပဲ။ A ဲဒီေတာ့ သူတစ္ပါးရဲ႕
မ်က္ေတြ႕လက္ေတြ႕ခံစားမႈေဝဒနာေပၚ ကဗ်ာဆရာက လာစုပ္ယူခံစားျပီး ကဗ်ာေရးတာဟာ ကိုယ္က်င့္တရားနဲ႔
ကိုက္ညီရဲ႕လားဆုိတ့ဲ ေမးခြန္းေတြ ေပၚလာပါေတာ့တယ္။ A ဲသလို ကဗ်ာဆရာဟာ A ခြင့္A ေရးသမား၊
A ျမတ္ထုတ္သမား မျဖစ္သြားဘူးလား။ သူတစ္ပါး ေဝဒနာေပၚ A ျမတ္ထုတ္ျပီး ကဗ်ာေရးတာဟာ ႐ွက္စရာ၊ ႐ြံစရာ
ေကာင္းမေနဘူးလား။ စသျဖင့္။ ကယ္ရလင္န္ေဖာ္ေ႐ွး ေျပာတာကေတာ့ ကဗ်ာဆရာA ေနနဲ႔ ႐ုပ္ပိုင္းဆုိင္ရာA ားျဖင့္ ဘာမွ
မတတ္ႏုိင္ေပမယ့္ Poetry of Testament သက္ေသA ေထာက္A ထားကဗ်ာေတြ ေရးသားရမွာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလို
လူလူခ်င္း A င္A ားသံုး A ႏိုင္က်င့္ ႏွိပ္စက္ညွU္းပန္းမႈေတြ ျပြမ္းတီးေနတဲ့ ကမာၻၾကီးမွာ ကဗ်ာနဲ႔ သက္ေသA ျဖစ္
ေဖာ္ေဆာင္ရမယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။

ဒီေနရာမွာ လက္ေတြ႕လႈပ္႐ွား ေဆာင္႐ြက္သူ activist ေတြက ေမးလာပါတယ္။ ခံစားမႈ ဗဟုိျပဳ ေရးသား႐ံုန႔ဲ A င္A ားသံုး
ဖိစီးမႈကို ေဖာ္ျပႏိုင္မလား၊ လက္ေတြ႕ တုန္႔ျပန္ ေဆာင္႐ြက္မႈဆီ Uီးတည္ႏိုင္မလား။ ကဗ်ာမွာ ခံစားမႈန႔ဲ A ေၾကာင္းA ရာျပဳ
ေရးသားတာဟာ A မွန္တကယ္ ေပၚလီတီကယ္သေဘာ သက္ေရာက္လား။ A ဲဒါနဲ႔ ဆက္ႏြယ္ျပီး ကဗ်ာမွာ
ေပၚလီတီကယ္ဟာ A ေၾကာင္းA ရာ content ကိစၥလား၊ ပံုသ႑ာန္ Form ကိစၥလား။ ကဗ်ာတစ္ပုဒ္ ေရးသား
ဖြဲ႕စည္းတယ္ဆိုတာ ေနာက္ကယ
ြ ္က လိုက္နာေနတဲ့ A သိေတြ A တတ္ေတြ ေနာက္လုိက္ေရးေနရင္ ဖိစီးမႈကို ျမင္ေစမယ့္၊
ဆင္ျခင္သံုးသပ္ေစမယ့္၊ တုန္႔ျပန္ေစမယ့္၊ A သိသစ္ A ျမင္သစ္န႔ဲ ေရးသားဖြဲ႕စည္းမႈမ်ဳိးကို ဘယ္လိုျပဳလုပ္ၾကမလဲ။
ေရးသားဖြဲ႕စည္းမႈ ပုံသ႑ာန္ဟာ A ေၾကာင္းA ရာထက္ ပိုျပီး ေပၚလီတီကယ္ သေဘာသက္ဝင္သလား။
ေပၚလီတီကယ္ဟာ ပံုသ႑ာန္A ဆင့္မွာေကာ မ႐ွိႏုိင္ဘူးလား။ ပံုသ႑ာန္မ႐ွိပဲန႔ဲ ခံစားမႈကို ဖြဲ႕စည္းျပလို႔ ရသလား။
ခံစားမႈန႔ဲ ဖြဲ႕စည္းမႈ။

ကဗ်ာရဲ႕ ခံစားမႈကိစၥကို တိုက္ခုိက္တ့ဲ A ျခားA ရပ္တစ္ခု ႐ွိပါတယ္။ A ဲဒီA ရပ္ဟာ ကဗ်ာကို ကဗ်ာဆိုတာ ခံစားမႈ
A ေၾကာင္းပဲလားလို႔ ေမးလာပါတယ္။ ကဗ်ာဟာ ပုဂၢလA တၱ self ထက္ ပုဂၢလဓိဌာန္ဘဝ subjectivity ကို Uီးစားေပးရင္
ဘယ္သူမဆိုရဲ႕ ပုဂၢလဓိဌာန္ေတြ၊ ေတြးျမင္မႈေတြ၊ A မွတ္ရမႈေတြ၊ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ေတြ၊ idea ေတြ၊ concept ေတြ၊
စိတ္ကူးေတြ စသည္ျဖင့္တို႔လည္း ႐ွိၾကပါတယ္။ A သ
ဲ လိုဆို subjectivity ၾကီးတစ္ခုလံုးမွာ ခံစားခ်က္ emotion
ကသာလွ်င္ ဘာလို႔ ကဗ်ာမွာ ၾကီးစိုး လႊမ္းမိုးေနရတာလဲ။ ခံစားမႈမပါပဲ၊ idea ေတြ၊ concept ေတြပဲ ေရးလို႔မရဘူးလား။
သီA ိုရီ A ယူA ဆ တစ္ခုခုကို ကဗ်ာပံုစံန႔ဲ ေရးလို႔ မရဘူးလား။ A က္ေဆးတစ္ပုဒ္ကို ကဗ်ာပံုစံန႔ဲ ေရးလို႔ မရဘူးလား။
ကဗ်ာထဲမွာ ခံစားမႈကို မပံ့ပိုးတဲ့A ျပင္ ေႏွာင့္ယွက္တ့ဲ A သံုးA ႏႈန္း၊ A ေရးA သားမ်ဳိးေတြကို ပယ္ထုတ္ရမလား။
သိမႈဆုိင္ရာ ဗဟုသုတ A ခ်က္A လက္ေတြ မပါရဘူးလား။ ႐ွိျပီးသား စာသား / A ေရးA သား ေတြကို ကဗ်ာA ျမင္
poetic concept နဲ႔ ကဗ်ာA ျဖစ္ ျပန္ျပဳျပင္လုပ္လို႔ မရဘူးလား။ ခံစားမႈA သားမေပး၊ Uီးစားမေပး၊ လံုးဝမပါတဲ့ ကဗ်ာ
A ေရးA သားပံုစံကို ကဗ်ာလို႔ လက္ခံမလား၊ ျငင္းပယ္မလား။ ဒီကိစၥေတြကို postmodern / post-structuralism
 A ဲဒီ A င္တာဗ်ဴးမွာ ဘန္းစတုိင္းန္ ေျပာတာက သူတို႔ LP ေတြမွာ ခံစားမႈကို လံုးလံုး ပစ္ပယ္တာ
မဟုတ္ပဲ ခံစားမႈကို ကဗ်ာရဲ႕ ဘယ္A စိပ္A ပိုင္းမွာ situate ထားဆိုမလဲ၊ ဘယ္လို ထားသိုမလဲ၊
ဘာေၾကာင့္ ထားသိုမလဲ၊ စတာေတြကို ဖတ္သူ ကိုယ္တုိင္ သိျမင္လာေA ာင္လုပ္တာ ျဖစ္တယ္လို႔
ဆိုပါတယ္။

A ယူA ဆကို လက္ခံၾကတဲ့ ကဗ်ာဆရာေတြဟာ ကဗ်ာမွာ ခံစားမႈ ဗဟိုျပဳေရးနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ေမးခြန္းထုတ္လာၾကတာ

ျဖစ္ပါတယ္။ ကဗ်ာမွာ ခံစားမႈ မပါ႐ွိေရးဆိုတ့ဲ A စြန္းေရာက္မႈေတြ ႐ွိလာသလို ကဗ်ာနဲ႔ ခံစားမႈ ဆက္ႏြယ္မႈ၊ ကဗ်ာထဲက
ခံစားမႈ ဖြဲ႕စည္းတည္ေဆာက္ပံု၊ ေရးသူ ခံစားမႈန႔ဲ ဖတ္သူ လက္ခံ တုန္႔ျပန္မႈ၊ စတဲ့ ကိစၥေတြကို ျပန္လည္စU္းစားသံုးသပ္၊
ေမးခြန္းေတြ ထုတ္လာၾကတာ ေတြ႕ရပါတယ္။ Post-LP နဲ႔ Post-lyric ကို ျပန္လည္ စU္းစားသံုးသပ္၊ ေမးခြန္းေတြ
ထုတ္လာၾကတာ ေတြ႕ရပါတယ္။ LP ေခါင္းေဆာင္တစ္Uီးျဖစ္သူ ခ်ားလ္စ္ဘန္းစတုိင္းန္ရဲ႕။ မၾကာေသးမီက
A င္တာဗ်ဴးတစ္ခု ဖတ္လိုက္ရပါတယ္။ Leonard Schwartz ရဲ႕ A င္တာဗ်ဴးလို႔ ထင္ပါတယ္။ A ဲဒီ A င္တာဗ်ဴးမွာ
ဘန္းစတုိင္းန္ ေျပာတာက သူတို႔ LP ေတြမွာ ခံစားမႈကို လံုးလံုး ပစ္ပယ္တာ မဟုတ္ပဲ ခံစားမႈကို ကဗ်ာရဲ႕
ဘယ္A စိပ္A ပိုင္းမွာ situate ထားဆိုမလဲ၊ ဘယ္လို ထားသိုမလဲ၊ ဘာေၾကာင့္ ထားသိုမလဲ၊ စတာေတြကို ဖတ္သူ
ကိုယ္တုိင္ သိျမင္လာေA ာင္လုပ္တာ ျဖစ္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ခက္တာက တစ္ေယာက္A တြက္ ခံစားမႈဟာ
A ျခားတစ္ေယာက္A တြက္ ေျပာပေလာက္တ့က
ဲ ိစၥ မဟုတ္ျပန္ေတာ့ ပုဂၢလA တၱ တစ္ခုရဲ႕ ပုဂၢလိက ခံစားမႈဟာ A မ်ားနဲ႔
ဆုိင္သလား။ 9/11 လို twin tower တိုက္ခိုက္ဖ်က္ဆီးခံလိုက္ရတဲ့ A ေတြ႕A ၾကံဳၾကီးကို ပုဂၢခံစားမႈန႔ဲ တုန္႔ျပန္လို႔
လံုေလာက္မလား။ ‘ငါ’ ခံစားမႈန႔ပ
ဲ ဲ လံုလံုေလာက္ေလာက္ ေရးသားဖြဲ႕စည္း ေဖာ္ျပႏုိင္ပါ့မလား။ ခံစားခ်က္လည္းပါ၊ မိမိA တၱ
‘ငါ’ တစ္ခုတည္းရဲ႕ ခံစားခ်က္ကြက္ကြက္ေလးလည္း မဟုတ္ေA ာင္ ဘယ္လုိေရးရမလဲ။ မိမိ ခံစားႏုိင္စြမ္း
ဘယ္ေလာက္ၾကီးက်ယ္ ျပင္းထန္ ျမင့္မား နက္႐ႈိင္း သလဲဆုိတာကို ျပဖို႕ထက္ A ဲဒီၾကီးမားတဲ့ A ျဖစ္A ပ်က္ၾကီးနဲ႔
ဖတ္သူA ားလံုးနဲ႔ ဆက္သြယ္လို႔ရမယ့္ ခံစားမႈမ်ဳိးကို ဘယ္လုိ ေရးသား ျပဳလုပ္ ဖြဲ႕စည္းရမလဲ။ ဒီ ကဗ်ာနဲ႔ ခံစားမႈဆုိင္ရာ
ေမးခြန္းေတြဟာ ေမးစရာျဖစ္တ့ဲ ေမးခြန္းေတြျဖစ္သလို၊ ကဗ်ာေရးသား ျပဳလုပ္ရာမွာလည္း စU္းစားခ်င့္ခ်ိန္စရာေတြလည္း
ျဖစ္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ။
 (၃)

‘ကဗ်ာ’

‘ကဗ်ာ’ လို႔ ေျပာလုိက္ရင္ ျပႆနာပဲဆိုတာ A ခုမွ မဟုတ္ပါဘူး။ ပေလတို ေခတ္ကတည္းကပါ။

‘ကဗ်ာ’ လို႔ ေျပာလုိက္ရင္ ျပႆနာပဲဆိုတာ A ခုမွ မဟုတ္ပါဘူး။ ပေလတို ေခတ္ကတည္းကပါ။ လူ႕A ခြင့္A ေရး
ျပည့္ျပည့္ဝဝ ရ႐ွိတ့ဲ တုိင္းျပည္ပဲ ျဖစ္ျဖစ္၊ လံုးဝ မရ႐ွိတ့ဲ တုိင္းျပည္ပဲ ျဖစ္ျဖစ္၊ ကဗ်ာကို သံသယမ်က္လံုးနဲ႔
ၾကည့္တတ္ၾကပါတယ္။ ကဗ်ာဟာ A ႏၱရာယ္ မဟုတ္သည့္တုိင္ ျပႆနာပါပဲ။

ကဗ်ာသမား A ခ်င္းခ်င္းမွာပဲ ကဗ်ာနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ျငိၾက ျငင္းၾကတာဟာ A ေၾကာင္းA ရာပိုင္း၊ ေရးသားဖြဲ႕စည္းမႈ

ပံုသ႑ာန္ပိုင္းတို႔ရဲ႕ ေနာက္ကြယ္မွာ သိသိန႔ဲ ခံယူသည္ျဖစ္ေစ၊ ၾကားဘူးနားဝနဲ႔ ေယာင္ဝါးဝါး လက္ခံသည္ျဖစ္ေစ
ကဗ်ာဆုိင္ရာ A ယူA ဆကA စ ႏုိင္ငံေရး A ယူဝါဒေတြA ထိ ႐ွိတတ္ၾကလို႔ပဲလို႔ ယူဆရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ျပည္သူ႕ဘဝ
ထင္ဟပ္ရမယ္ဆိုတ့ဲ A ယူA ဆက ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ဆီမွာ ေတာ္ေတာ္လႊမ္းမိုးပါတယ္။ ကဗ်ာကို ၾကီးက်ယ္ျမင့္ျမတ္တ့ဲ စာေပ
A ႏုပညာပံုစံလုိ႔ ခံယူသူေတြ ႐ွိသလို ကဗ်ာဟာ စာသားA မ်ဳိးမ်ဳိး႐ွိတ့A
ဲ နက္ တစ္မ်ဳိး ျဖစ္တယ္၊ discourse
A မ်ဳိးမ်ဳိးA နက္ တစ္မ်ဳိးျဖစ္တယ္လို႔ ခံယူသူေတြလည္း ႐ွိပါတယ္။ A ေရာA ေႏွာေတြလည္း ႐ွိပါတယ္။ ကဗ်ာကို
ခံစားမႈA ႏုပညာလို႔ ေၾကြးေၾကာ္တာလည္း ႐ွိပါတယ္။ ဒီလို ကဗ်ာကို A မ်ဳိးမ်ဳိးျမင္ျပီး A မ်ဳိးမ်ဳိး ဖြဲ႕ၾကတာကို မ႐ႈစိမ့္သူေတြ
႐ွိသလို နားလည္ လက္ခံၾကသူေတြလည္း ႐ွိပါတယ္။ ကဗ်ာကို ‘ရင္တြင္းျဖစ္’ လို႔ လံုးဝယံုၾကည္သူေတြ ႐ွိသလို ကဗ်ာဟာ
ေရးသား ဖြဲ႕စည္း ျပဳလုပ္ရတဲ့ စာေပပံုစံလို႔ လက္ခံသူေတြလည္း ႐ွိတယ္။ ကဗ်ာမွာ ဘာသာစကားကို A သံုးခ် / ၾကားခံ
 ဒီေန႔ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ေခတ္ျပိဳင္ ျမန္မာကဗ်ာ ႐ႈခင္းမွာ A ျငင္းပြားၾကတဲ့ A ဓိက A ခ်က္ကေတာ့
ထိန္းသိမ္းေရးနဲ႔ စြန္႔Uီးတီထြင္ေရးဆိုတ့ဲ သေဘာထားေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

မီဒီယံလို႔ သေဘာထားတာ ႐ွိသလို ဘာသာစကားရဲ႕ A လုပ္လုပ္ပံုေတြကို ျပသတဲ့ ကဗ်ာမ်ဳိးေတြ ေရးၾကသူေတြလည္း

႐ွိပါတယ္။ ဒီေန႔ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ေခတ္ျပိဳင္ ျမန္မာကဗ်ာ ႐ႈခင္းမွာ A ျငင္းပြားၾကတဲ့ A ဓိက A ခ်က္ကေတာ့ ထိန္းသိမ္းေရးနဲ႔
စြန္႔Uီးတီထြင္ေရးဆိုတ့ဲ သေဘာထားေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ မွ်မွ်တတ ၾကည့္ရင္ေတာ့ ႏွစ္ဘက္စလံုးကို A တုိင္းA တာ
A ကန္႔A သတ္ေတြန႔ဲ လက္ခံႏုိင္စရာေတြ ႐ွိေပမယ့္ တစ္ဘက္မဟုတ္ တစ္ဘက္စီ A စြန္းေရာက္ရင္ေတာ့ ေျပာစရာ
ပိုျဖစ္တာပဲေပါ့။

ကဗ်ာနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ကၽြန္ေတာ္တို႔ဆီမွာ ႏုိင္ငံတကာ ကဗ်ာA ျမင္န႔ဲ ျပည္တြင္းျဖစ္ ကဗ်ာA ေနA ထားကို သမာသမတ္
ေလ့လာ၊ ႐ွင္းလင္း၊ တင္ျပ၊ ေရးသား ႏုိင္သူေတြ A လြန္႐ွားပါတယ္။ A ဂၤလိပ္ဘာသာစကား ခ်ဳိ႕တဲ့
A ားနည္းျခင္းဟာလည္း A ေၾကာင္းရင္း တစ္ခုေပါ့။ A ျမင္က်ယ္က်ယ္၊ သေဘာထားၾကီးၾကီးနဲ႔ ကဗ်ာA ေၾကာင္း
ေဆြးေႏြးပို႔ခ် ဖလွယ္ႏုိင္ဖို႔ ကဗ်ာဖိုရမ္ forum ေတြ ကဗ်ာကြန္ဖရင့္ conference ေတြ မ႐ွိတာဟာလည္း တစ္ေၾကာင္းေပါ့။
ယုတ္စA
ြ ဆံုး လစU္ထုတ္ ကဗ်ာမဂၢဇင္းေလးတစ္ေစာင္ေတာင္ မ႐ွိပါဘူး။ ကဗ်ာနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔န႔ဲ
ထဲထဲဝင္ဝင္ ေျပာဆိုေရးသား ေဆြးေႏြးဖလွယ္ဖုိ႔ A ခြင့္A ေရးနဲ႔ A ခြင့္A လမ္း နည္းေနသမွ် ကာလပတ္လံုး A ိမ္ၾကက္ျခင္း
A ုိးမည္းသုတ္ခံေနရမွာပဲလို႔ ကၽြန္ေတာ္ ထင္ပါတယ္။

ဘယ္လိုကဗ်ာမ်ဳိးကို ဘယ္လိုဆက္ေရးၾကမလဲဆိုတ့ဲ ကိစၥဟာ ကဗ်ာေရးသူေတြA တြက္ လက္ေတြ႕ျပႆနာတစ္ရပ္

ျဖစ္ေနတယ္လို႔လည္း ကၽြန္ေတာ္ ေတြးမိပါတယ္။ A ဲဒါေၾကာင့္လည္း ကဗ်ာA ုပ္စုေတြ၊ ဂိုဏ္းဂဏေတြ ေပၚလာေနတယ္
ထင္ပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္ စိတ္ထင္တာကေတာ့ ကိုယ့္ကဗ်ာေဗဒကို ကိုယ္တည္ေဆာက္ရင္းနဲ႔ ကုိယ့္ကဗ်ာကိုယ္
ေကာင္းသထက္ေကာင္းေA ာင္ ေရးသားဖို႔ပဲ ႐ွိပါတယ္။ ျပိဳင္ဆုိင္စရာ A ေၾကာင္းမ႐ွိသလို ပုတ္ခတ္စရာလည္း
A ေၾကာင္းမ႐ွိပါဘူး။ ေခတ္ေပၚျဖစ္ျဖစ္၊ ေခတ္ျပိဳင္ျဖစ္ျဖစ္၊ A ျခားA မည္ တစ္မ်ဳိးမ်ဳိးနဲ႔ တြဲလာတာပဲျဖစ္ျဖစ္၊ သူ႕
A ရည္A ေသြး ျပည့္သလုိ သူေကာင္းေနမွာပါပဲ။ ဒီၾကားထဲ ကဗ်ာA ႏုပညာ စာေပဆုိင္ရာ ပညာ႐ွင္ေတြ
ေပၚေပါက္လာပါေစလို႔ပဲ ေမွ်ာ္လင့္ရတာေပါ့။ ကဗ်ာေရးသူ A ေနနဲ႔ေရာ ကဗ်ာဆိုင္ရာ သိမႈေတြ ခ်ဲ႕ထြင္တည္ေဆာက္ျပီး
လက္ေတြ႕ ေဆာင္႐ြက္ေနဖို႔ပဲ လိုတာေပါ့။ ။
 (၄)

‘ေရး’

ကဗ်ာေရးျခင္းကို မူလ ဂရိစကားျဖစ္တဲ့ poeisis = making လို႔ ယူဆရင္လည္း ဘာကို making

လုပ္တာလဲ။ A ဲဒီ making လို႔ဖို႔ ဘာေတြ သံုးစြဲသလဲ။ ဘယ္လို making လုပ္သလဲ။ ဒီေနရာမွာ
‘လြတ္လြတ္လပ္လပ္’ free ေရးတယ္ဆုိတာ တကယ္ေတာ့ A တုိင္းA တာနဲ႔ A ကန္႔A သတ္ေတြ
ရွိပါတယ္။ ‘လြတ္လြတ္လပ္လပ္’ ေရးခ်င္ရာ ေရးလို႔ကေတာ့ ပရမ္းပတာပဲ ျဖစ္မွာပါ။

ကဗ်ာကို ဘာသာစကားနဲ႔ စိတ္ကူး/A ေတြး/ခံစားမႈ နဲ႔ သမမွ်တေA ာင္ ေရးသားျပဳလုပ္တယ္လို႔ ေျပာရင္ ကန္႔ကြက္မယ့္
သူေတြ ရွိပါတယ္။ သူတို႔က ကဗ်ာကို A င္မတန္မွ ၾကီးက်ယ္ျမင့္ျမတ္တယ္လို႔ ယူဆျပီး သူတို႔ကို သူတို႔လည္း A င္မတန္မွ
ၾကီးက်ယ္ျမင့္ျမတ္တ့ဲ ပါရမီရွင္ေတြA ျဖစ္ ခံယူထားေတာ့ သူတို႔A တြက္ ကဗ်ာဆိုတာ သူတုိ႔ရဲ႕ ဖန္တီးမႈ ျဖစ္ပါတယ္။
သာမန္လူက ေရးတာ၊ သူတို႔က ဖန္တီးတာ။ ဒါဟာ ကဗ်ာေရးသား ျပဳလုပ္ျခင္း ျဖစ္စU္ကို ခ်ဳိးႏွိမ္တာ မဟုတ္ပါဘူး။
ကဗ်ာတစ္ပုဒ္ကို ဟုတ္တိပတ္တိ ေရးသားျပဳလုပ္ျခင္းဟာ ႐ုပ္ေရာ၊ စိတ္ေရာ၊ နာမ္ေရာ ေပါင္းစပ္ျပဳလုပ္ ဂေဟဆက္ျခင္း
(ဝါ) ဓာတ္ျပဳျခင္း တစ္မ်ဳိးျဖစ္ပါတယ္။ ဓာတ္ျပဳပစၥည္းေတြလည္း လိုတာေပါ့။

ကဗ်ာေရးသား ဖြဲ႕စည္း ျပဳလုပ္ျခင္း ျဖစ္စU္ Process ကေတာ့ တစ္ေယာက္န႔တ

ဲ စ္ေယာက္ မတူႏုိင္သလို
တစ္ေယာက္တည္းမွာတင္ တစ္ပုဒ္န႔တ
ဲ စ္ပုဒ္ မတူႏုိင္ပါဘူး။ ေကာက္ကာငင္ကာ ရျပီး လွ်ပ္တစ္ျပက္A တြင္း
ျပဳလုပ္လုိက္လုိ႔ ရတာရွိသလို ရက္၊လ၊ႏွစ္ A ခ်ိန္ေပးရတာလည္း ရွိပါတယ္။ ကဗ်ာကို ရင္ထဲက ဖီးလာတဲ့A တုိင္း
ေရးသလို (ဒါမွမဟုတ္၊ A သ
ဲ လိုေရးတာ ျဖစ္တယ္လုိ႔ ေျပာသူေတြ ေျပာတာ ရွိသလို) ကဗ်ာကို Project တစ္ခုလို
စနစ္က်က်နဲ႔ တစ္လံုးျပီးတစ္လံုး၊ တစ္ပါဒျပီး တစ္ပါဒ၊ တစ္ပုိဒ္ျပီးတစ္ပုိဒ္ A ကြက္ခ်ျပီး ေရးတာလည္း ရွိပါတယ္။
ေရးလက္စ (သို႔မဟုတ္) ေရးျပီးသား ကဗ်ာတစ္ပုဒ္ကို ပစ္ထားလုိက္ျပီး A ခ်ိန္တစ္ခုၾကာမွပဲ ျပန္ ‘ကိုင္’ တာလည္း
ရွိပါတယ္။

လစ္ရစ္က္ကဗ်ာေရးသူ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကေတာ့ ကဗ်ာဆိုတာ ရင္ထဲက ခံစားမႈေတြ စီးသြန္က်လာတာကို

ဘာသာစကားနဲ႔ သိမ္းဆည္းဖြဲ႕စည္းတာ ျဖစ္တယ္လို႔ ခံယူၾကပါတယ္။ ‘ငါ’ နဲ႔ ‘ခံစားမႈ’ ကို Uီးစားေပးတဲ့A တြက္
ဘာသာစကားရဲ႕ A ခန္းက႑ကို လစ္လ်ဴ႐ႈတတ္ၾကပါတယ္။ ခံစားမႈကို ပီပီျပင္ျပင္ ေဖာ္ျပဖို႔ ဘာသာစကားကို
ႏုိင္ႏုိင္နင္းနင္းနဲ႔ သံုးစြဲတာ ျဖစ္တယ္လို႔ မွတ္ယူထားတတ္ၾကပါတယ္။ မမွားပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ A လံုးစံု မွန္ကန္တာေတာ့
မဟုတ္ပါဘူး။ လစ္ရစ္က္ကဗ်ာဆရာ ေမာင္ေခ်ာႏြယ္ေတာင္မွ သူ႕ကဗ်ာကို A ထပ္ထပ္ A ခါခါ ျပင္ေရးတာ လက္ေတြ႕
မ်က္ေတြ႕ သိခ့ရ
ဲ ဖူးပါတယ္။

ဆရာ မင္းသုဝဏ္န႔ဲ ဆရာေဇာ္ဂ်ီတို႔ ဘာကို Experiment စမ္းသပ္ ေရးသားခဲ့ၾကတာလဲ။

A ေၾကာင္းA ရာ ပိုင္းမွာေရာ၊ ဖြဲ႕စည္းမႈ ပံုသ႑ာန္ပိုင္းမွာပါ ကဗ်ာျဖစ္ႏုိင္ေခ် Possibility of Poetry ကို
စမ္းသပ္ခ့ၾဲ ကတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ရမ္းေရး၊ စမ္းေရးတာ မဟုတ္ပါဘူး။ သိမႈA ေျခခံန႔ဲ စမ္းသပ္
ေရးသားခဲ့ၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။ A ဲဒီေခတ္က ျမန္မာကဗ်ာမွာ မရွိခ့ဘ
ဲ ူးတဲ့ A ေရးA သား
A မ်ဳိးA စားေတြ ျဖစ္ခ့လ
ဲ ို႔ A ပုတ္A ခတ္ A တိုက္A ခိုက္ ခံခ့ၾဲ ကရပါတယ္။ ‘ကျပားကဗ်ာေတြ’ လို႔
သမုတ္ခံရတဲ့ A ထိပါပဲ။ (မင္းသုဝဏ္)။

ကဗ်ာေရးျခင္းကို မူလ ဂရိစကားျဖစ္တ့ဲ poeisis = making လို႔ ယူဆရင္လည္း ဘာကို making လုပ္တာလဲ။ A ဲဒီ
making လို႔ဖို႔ ဘာေတြ သံုးစြဲသလဲ။ ဘယ္လို making လုပ္သလဲ။ ဒီေနရာမွာ ‘လြတ္လြတ္လပ္လပ္’ free ေရးတယ္ဆုိတာ
တကယ္ေတာ့ A တုိင္းA တာနဲ႔ A ကန္႔A သတ္ေတြ ရွိပါတယ္။ ‘လြတ္လြတ္လပ္လပ္’ ေရးခ်င္ရာ ေရးလို႔ကေတာ့
ပရမ္းပတာပဲ ျဖစ္မွာပါ။ လြတ္လပ္ကဗ်ာမွာလည္း သူ႕စည္းနဲ႔သူ ရွိပါတယ္။ ဘယ္မွာဆက္၊ ဘယ္မွာရပ္၊ ဘယ္မွာတိုး၊
ဘယ္မွာေလွ်ာ့ စတဲ့ လုိင္းေဖာ္မႈစည္းေတြကA စ ေရြးခ်ယ္သံုးႏႈန္းတဲ့ စကားလံုး A မ်ဳိးA စားဆုိင္ရာ စည္းေတြA ထိ
ရွိပါတယ္။ ဒီစည္းေတြကို ကိုယ္တုိင္ စု၊ တု၊ ျပဳ နည္းနဲ႔ သင္ယူၾကရတာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ကဗ်ာေရးျခင္းနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔
ရမ္းေရးျခင္း၊ စမ္းေရးျခင္းနဲပ စမ္းသပ္ျခင္းတို႔ ရွိတယ္လို႔ ကၽြန္ေတာ္ ျမင္ပါတယ္။ A သက္A ရြယ္န႔ဲ ေလ့လာမႈ ဝမ္းစာ
A တုိင္းA တာတို႔န႔လ
ဲ ည္း ဆုိင္ပါတယ္။ ကဗ်ာတစ္ပုဒ္ ဖတ္ျပီး ကုိယ္လည္း ကဗ်ာေရးခ်င္စိတ္၊ ကဗ်ာဆရာ ျဖစ္ခ်င္စိတ္န႔ဲ
ေလွ်ာက္ေရးတာဟာ ရမ္းေရးတာပါပဲ။ စကၠဴေပၚ ပံုႏွိပ္ေဖာ္ျပထားတဲ့ ကဗ်ာတစ္ပုဒ္ပုဒ္ကို A ေျခတည္ျပီး A ဲဒီ ကဗ်ာပံုစံလို
လိုက္ေရးတာဟာ ရမ္းေရးတာပါပဲ။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ A ဲဒီကဗ်ာ (လစ္ရစ္က္ ျဖစ္ေစ၊ ပဋိလစ္ရစ္က္ ျဖစ္ေစ) ရဲ႕
ေနာက္ခံ သေဘာတရားေတြ နားမလည္ပဲ ေလွ်ာက္ေရးတာ ျဖစ္ပါတယ္။ A သိမပါတဲ့ A ကန္းေရးနည္းပါပဲ။ ေရးျပီး
ယွU္ၾကည့္ရင္ သိသာပါတယ္။ A နည္းဆံုးေတာ့ “ဘာလိုေနမွန္းမသိဘူး” ဆိုတ့ဲ gap ကြက္လပ္ A သိကို ရရွိပါတယ္။
စမ္းေရးတာကေတာ့ ကိုယ္ေရးခ်င္တ့ဲ ကဗ်ာA မ်ဳိးA စားကို A ထပ္ထပ္ ဖတ္႐ႈ ေလ့လာ မွတ္သားျပီး ေရးသား ျပဳလုပ္
ၾကည့္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီA ဆင့္မွာ ကဗ်ာဆုိင္ရာ A သိ၊ ကဗ်ာA မ်ဳိးA စားဆုိင္ရာ A သိေလး တစ္ခုခုေတာ့ ကပ္ပါလာျပီ။
A ထူA ပါး A နည္းA မ်ားမဆို ကြာျခားေပမယ့္ သိမႈေလး တစ္ခုခုန႔ဲ ယွU္ျပီး ေရးလာတာ ျဖစ္ပါတယ္။ မ်က္ကန္း
တစ္ေယာက္လို ေရးေနတာမ်ဳိးေတာ့ မဟုတ္ေတာ့ပါဘူး။ စမ္းသပ္ေရးတာကေတာ့ ေရးသူကိုယ္တုိင္က ဘာကို
စမ္းသပ္ေရးသားေနတယ္ဆိုတာ သိဖို႔ လိုပါလိမ့္မယ္။ သိလည္း သိပါလိမ့္မယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ဆီမွာ ‘ေခတ္စမ္း’ ဆုိတ့ဲ
ကဗ်ာေခတ္ၾကီး တစ္ခုလံုး ရွိခ့ပ
ဲ ါတယ္။ ဒီ ‘ေခတ္စမ္း’ ကဗ်ာကို A ဂၤလိပ္လို Experimental Poetry / Writing လို႔
A ဂၤလိပ္လို ေရးသားခဲ့တာကိုလည္း မွတ္သားဖူးပါတယ္။ ဆရာ မင္းသုဝဏ္န႔ဲ ဆရာေဇာ္ဂ်ီတို႔ ဘာကို Experiment
စမ္းသပ္ ေရးသားခဲ့ၾကတာလဲ။ A ေၾကာင္းA ရာ ပိုင္းမွာေရာ၊ ဖြဲ႕စည္းမႈ ပံုသ႑ာန္ပိုင္းမွာပါ ကဗ်ာျဖစ္ႏုိင္ေခ် Possibility of
Poetry ကို စမ္းသပ္ခ့ၾဲ ကတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ရမ္းေရး၊ စမ္းေရးတာ မဟုတ္ပါဘူး။ သိမႈA ေျခခံန႔ဲ စမ္းသပ္ ေရးသားခဲ့ၾကတာ
ျဖစ္ပါတယ္။ A ဲဒီေခတ္က ျမန္မာကဗ်ာမွာ မရွိခ့ဘ
ဲ ူးတဲ့ A ေရးA သား A မ်ဳိးA စားေတြ ျဖစ္ခ့လ
ဲ ို႔ A ပုတ္A ခတ္
A တိုက္A ခိုက္ ခံခ့ၾဲ ကရပါတယ္။ ‘ကျပားကဗ်ာေတြ’ လို႔ သမုတ္ခံရတဲ့ A ထိပါပဲ။ (မင္းသုဝဏ္)။ ျမန္မာကဗ်ာေတြ
မဟုတ္ဘူးေပါ့။

ဒါေပမယ့္ ဒီကိစၥဟာ ဒီေန႔ ရွင္းသြားပါျပီ။ ကဗ်ာေခတ္ တစ္ေခတ္ကို ထူေထာင္လုိက္႐ံုမက ေနာက္ဆက္လက္

ေပၚထြန္းလာမယ့္ စာေပသစ္ကဗ်ာရဲ႕ ပံုသ႑ာန္ကို လႊမ္းမိုးထားႏုိင္တ့ဲ A ထိပါပဲ။ A ဲဒီ ပံုသ႑ာန္ကို ေခတ္ေပၚ ကဗ်ာဟာ
A စပိုင္းမွာ ခ်ဲ႕ထြင္ျပီး ေနာက္ပိုင္းမွာ ေခ်ဖ်က္လိုက္ပါေတာ့တယ္။ ဆိုလိုတာက စမ္းသပ္ေရးတယ္ Experiment
လုပ္တယ္ဆုိတာ သိပၸံပညာမွာလို စမ္းသပ္လို႔ မေA ာင္ျမင္ရင္ ပစ္ပယ္လုိက္ျပီး ေနာက္တစ္ခု၊ ေနာက္တစ္မ်ဳိး
စမ္းသပ္ၾကည့္တယ္ဆိုတ့ဲ သေဘာ A ဓိပၸာယ္ မဟုတ္ပါဘူး။ Theory တစ္ခု ထုတ္ဖုိ႔ hypothesis တစ္ခုကို
စမ္းသပ္တာမ်ဳိး မဟုတ္ပါဘူး။ ကဗ်ာနဲ႔ ပတ္သက္လာရင္ theory ဆိုတ့ဲ A သံုးA ႏႈန္းကို သိပၸံပညာဆုိင္ရာ theory နဲ႔
မေရာေထြးသင့္ပါဘူး။ ကဗ်ာ theory ေတြဟာ လူမႈ social theory သေဘာန႔ဲ ပိုနီးစပ္ပါတယ္။ ပံုေသနည္း၊
ပံုေသမွတ္ခ်က္သေဘာ မေဆာင္တ့၊ဲ A ယူA ဆသေဘာမ်ဳိး A ေတြးA ျမင္သေဘာမ်ဳိး ျဖစ္ပါတယ္။ A ေနာက္တုိင္းမွာ
ဘာဗြန္႔ဂါ့ဒ္ ကဗ်ာA မ်ဳိးA စားေတြ ေပၚထြန္းခဲ့တာလည္း ဒီ Experiment သေဘာပါပဲ။ ေနာက္ခံ သိမႈေတြန႔ဲ ကဗ်ာ
A ယူA ဆေတြ တည္ေဆာက္ျပီး စမ္းသပ္ ေရးသား ျပဳလုပ္ ခဲ့ၾကတာေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါဟာ modernism ရဲ႕ A ေရးပါတဲ့
A ခန္းက႑ၾကီးတစ္ခု ျဖစ္ပါတယ္။ Modernism နဲ႔ experimental ဟာ A ျမဲတြဲေနပါတယ္။

A ေမရိကန္ Language Poetry သမားေတြဟာ ကဗ်ာသမားသက္သက္ မဟုတ္ဘဲ ကဗ်ာသီA ိုရီေတြ

ခ်ျပသူ၊ ေျဖရွင္းျပသူ၊ ကဗ်ာ ေဝဖန္ေရး ျပဳလုပ္ၾကသူေတြလည္း ျဖစ္ၾကပါတယ္။ သူတို႔
ဘာလုပ္ေနၾကတယ္ဆုိတာ သူတို႔ကိုယ္တုိင္သိျပီး သူတို႔ လုပ္တာေတြ၊ သူတို႔ သိတာေတြကုိလည္း
ျပန္ရွင္းလင္း ေရးသား ေျပာဆို ျပတတ္သူေတြ ျဖစ္ပါတယ္။

ဒီ modernism ရဲ႕ avant-grade A ပိုင္း၊ experimental A ပိုင္းကို postmodern ကဗ်ာေတြက ဆက္လက္

သယ္ေဆာင္လာၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ modern ေခတ္ (၁၉၀၀-၁၉၆၀) ကာလရဲ႕ A သိA ျမင္ A ေတြးA ေခၚေတြန႔ေ
ဲ တာ့
မဟုတ္ေတာ့ဘူးေပါ့။ Postmodern A ေတြးA ျမင္ A ယူA ဆေတြကို ကဗ်ာမွာ သံုးစြဲလာၾကတယ္။ သံုးစြဲတယ္ဆိုတ့ဲ
ေနရာမွာလည္း A ဲဒီ A ေတြးA ျမင္ A ယူA ဆေတြကို ကဗ်ာထဲမွာ A ေၾကာင္းလိုက္ ထည့္ေရးတာထက္ ကဗ်ာ
A ေရးA သားA သစ္၊ ေရးနည္းသစ္ေတြကို A ဲဒီ A ေတြးA ျမင္ A ယူA ဆ (သေဘာတရား A သိ) ေနာက္ခံန႔ဲ
တီထြင္လာၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။ A ဲဒီ ေနာက္ခံ A သိေတြန႔ဲ တီထြင္တာ ျဖစ္သလို တီထြင္လိုက္တာေတြကိုလည္း
ေနာက္ခံA သိန႔ဲ ေက်ာေထာက္၊ ပံ့ပိုး၊ ကာကြယ္၊ တည္ေဆာက္၊ ေျဖရွင္း ျပခဲ့ၾကပါတယ္။ A ဲဒါေၾကာင့္လည္း A ေမရိကန္
Language Poetry သမားေတြဟာ ကဗ်ာသမားသက္သက္ မဟုတ္ဘဲ ကဗ်ာသီA ိုရီေတြ ခ်ျပသူ၊ ေျဖရွင္းျပသူ၊ ကဗ်ာ
ေဝဖန္ေရး ျပဳလုပ္ၾကသူေတြလည္း ျဖစ္ၾကပါတယ္။ သူတို႔ ဘာလုပ္ေနၾကတယ္ဆုိတာ သူတို႔ကိုယ္တုိင္သိျပီး သူတို႔
လုပ္တာေတြ၊ သူတို႔ သိတာေတြကုိလည္း ျပန္ရွင္းလင္း ေရးသား ေျပာဆို ျပတတ္သူေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ Poet ေတြတင္
မဟုတ္ပဲ poet-critic ေတြလည္း ျဖစ္ၾကပါတယ္။ ဝမ္းစာရွာ၊ ဝမ္းစာရွိ၊ ဝမ္းစာနဲ႔ ေရးသားၾကသူေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ခံစားမႈ
တစ္ခုတည္းနဲ႔ ေရးၾကတာေတြ မဟုတ္ပါဘူး။

Postmodern A ေတြးA ျမင္ A ယူA ဆေတြထဲမွာ Linguistic turn ဆိုတ့ဲ ဘာသာေဗဒဘက္ လွည့္လုိက္ျခင္းဟာ
A င္မတန္ A ေရးပါတဲ့ A ခန္းက႑ ျဖစ္ပါတယ္။ ဘာသာေဗဒ ဒႆနပညာရွင္ေတြရဲ႕ ဘာသာစကား
A ေတြးA ျမင္ေတြကA စ ဘာသာစကားဆုိင္ရာ A ေဆာက္A A ံုဝါဒကို ေလ့လာရင္း၊ တိုးခ်ဲ႕ရင္းနဲ႔ structuralism ကေန
post-structuralism ေပၚလာတဲ့A ထိ လူရဲ႕ ပုဂၢလA တၱန႔ဲ ပုဂၢလဓိဌာန္ဘဝကA စ လူ႕A ဖြဲ႕A စည္းၾကီး တစ္ခုလံုးဆုိင္ရာ
သိမႈေတြကုိ ဘာသာစကားနဲ႔ ပါဝင္ တည္ေဆာက္ထားတာဆိုတာ ေဖာ္ထုတ္လာခဲ့ၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေတြကို ဆရာ
ေဇာ္ေဇာ္ေA ာင္န႔ဲ ဆရာ မင္းခက္ရဲတို႔ A ေသးစိပ္ ရွင္းလင္းေရးသားထားတာေတြ ရွိျပီးသားမို႔ ကၽြန္ေတာ္ A က်ယ္တဝင့္
မေျပာေတာ့ပါဘူး။ A ဲသလို၊ A က်ယ္တဝင့္ မေျပာလို႔၊ Uပမာ၊ ဒယ္ရီဒါဆိုတ့ဲ နာမည္ တစ္လံုးေတာင္ မေဖာ္ျပလုိ႔
ကၽြန္ေတာ့္ကို A ျပစ္တင္ရင္လည္း ရွိပါေစေတာ့။ A ဲဒီေတာ့ ဘာသာစကားဘက္ လွည့္လုိက္ရာကေန ကဗ်ာမွာ text
စာသားနဲ႔ work လက္ရာဆိုတာ ကြဲလာတယ္။ Text တစ္ခုန႔ဲ A ျခား text ေတြ ဆက္စပ္ေနတဲ့ intertextuality
သေဘာေတြ ေပၚလာတယ္။ ဘာသာစကားနဲ႔ ျပဳလုပ္ထားတဲ့ text ေတြျဖစ္ျပီး ဘာသာစကားရဲ႕ indeterminacy
ယတိျပတ္ မပိုင္းျဖတ္ႏုိင္ျခင္းသေဘာ၊ polysense A ဓိပၸါယ္တစ္ခုမက ထြက္တ့သ
ဲ ေဘာ၊ antiguity A ဓိပၸာယ္A နက္ ခြ
တဲ့သေဘာ၊ ေရးသူရဲ႕ ရည္ရြယ္ခ်က္A တုိင္း ဖတ္သူက A တိA က် မရႏုိင္တ့ဲ ‘စာေရးသူေသဆံုးျခင္း’ သေဘာ၊
စာသားထဲမွာ တည္ေဆာက္ထားတဲ့ A ထက္ေA ာက္ ဖိစီးမႈသေဘာ၊ ဒိြဆန္႔က်င္ဘက္ သေဘာ၊ တစ္ဘက္ဘက္ေပၚ
A င္A ားသံုးထားတဲ့ သေဘာေတြကို ဖ်င္ျပတဲ့ deconstruction သေဘာ၊ စတဲ့ ဘာသာစကား A ေျချပဳ ေလ့လာ ေတြ႕ျမင္
ေတြးေခၚမႈေတြကေန postmodern ကဗ်ာနဲ႔ ကဗ်ာေရးနည္းသစ္ေတြ ေပၚေပါက္လာၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။
ထင္ရွားတာကေတာ့ ကဗ်ာထဲက ‘ငါ’ ကိုေသာ္၎၊ ခံစားမႈကိုေသာ္၎၊ A လံုးစံု ျခံဳျပီး တစ္ခုတည္းA ျဖစ္
ျမင္ပံုကိုေသာ္၎၊ A ေၾကာင္းA ရာကိုေသာ္၎၊ ‘Eေကာ’ သေဘာေတြကိုေသာ္၎၊ ကဗ်ာထဲမွာ ပိုင္းဆ စိပ္ျမႊာ
သြားေA ာင္ သံုးတဲ့ နည္းေပါင္းစံုကို စုစည္းလုိက္တ့ဲ disjunctive strategies ေတြ ျဖစ္ပါတယ္။

ကဗ်ာရဲ႕ A ရသာ၊ ကဗ်ာရဲ႕ ရသေတြတင္ မဟုတ္ဘဲ ကဗ်ာကိုပါ ဖ်က္ဆီးပစ္တ့ဲ Eရာမ

A ေႏွာင့္A ယွက္ေတြ၊ ခြင့္မျပဳ ခြင့္မလႊတ္ႏိုင္တ့ဲ ျပစ္မႈေတြလို႔ ျမင္ၾကပါတယ္။ သေဘာထား
တင္းမာသူေတြ A တြက္ဆို ပိုဆိုးဝါးသြားေတာ့တာပဲေပါ့။ ဒါေပမယ့္ သေဘာထား တင္းမာသူေတြဟာ
ဘယ္ကိစၥမွာမဆို A ျမင္က်U္းေျမာင္းၾကတဲ့ တယူသန္သမားေတြ ျဖစ္ေနျပန္ေတာ့လည္း သူတို႔ဘက္က
ၾကည့္ရင္ သူတို႔ A ျမင္ဟာ မွန္တာေပါ့။
လစ္ရစ္က္ကဗ်ာကိုပဲ ကဗ်ာA ျဖစ္ လက္ခံ နားလည္ထားသူA တြက္ A ဆုိပါ postmodern ပဋိလစ္ရစ္က္ကဗ်ာေတြရဲ႕
disjunctive strategies ေတြဟာ A ၾကီးA က်ယ္ A ေႏွာင့္A ယွက္ေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ကဗ်ာရဲ႕ A ရသာ၊ ကဗ်ာရဲ႕
ရသေတြတင္ မဟုတ္ဘဲ ကဗ်ာကိုပါ ဖ်က္ဆီးပစ္တ့ဲ Eရာမ A ေႏွာင့္A ယွက္ေတြ၊ ခြင့္မျပဳ ခြင့္မလႊတ္ႏိုင္တ့ဲ ျပစ္မႈေတြလို႔
ျမင္ၾကပါတယ္။ သေဘာထား တင္းမာသူေတြ A တြက္ဆို ပိုဆိုးဝါးသြားေတာ့တာပဲေပါ့။ ဒါေပမယ့္ သေဘာထား
တင္းမာသူေတြဟာ ဘယ္ကိစၥမွာမဆို A ျမင္က်U္းေျမာင္းၾကတဲ့ တယူသန္သမားေတြ ျဖစ္ေနျပန္ေတာ့လည္း
သူတို႔ဘက္က ၾကည့္ရင္ သူတို႔ A ျမင္ဟာ မွန္တာေပါ့။ A ဲသလို ပံုေသ တယူသန္ A ျမင္ေတြကို တိုက္ဖ်က္လိုျခင္းဟာ
postmodern ကဗ်ာေတြရဲ႕ Uီးတည္ခ်က္ေတြထဲက တစ္ခုျဖစ္တယ္ဆိုတာ သူတို႔ မသိၾကလုိ႔ေသာ္၎၊ မသိခ်င္ေယာင္
ေဆာင္ထားၾကလို႔ေသာ္၎ ျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။ Multicultural, global ေခတ္ၾကီးထဲမွာ ဗဟုA ျမင္ တည္ေဆာက္
ထားရွိတတ္ဖို႔ဆုိတာကလည္း လြယ္တ့က
ဲ ိစၥေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒီ multicultural globalization ေၾကာင့္ပဲ
fundamentalist A စြန္းေရာက္ တယူသန္ဝါဒေတြ ေပၚလာတာျဖစ္တယ္လို႔လည္း ေျပာၾကတာေတြ ရွိပါတယ္။ ကမာၻၾကီး
ေျပာင္းသြားပါျပီ။ ထပ္လည္း ေျပာင္းေနUီးမွာပါပဲ။ A ဲဒီေတာ့ ကမာၻၾကီးနဲ႔၊ ေလာကနဲ႔၊ လူ႕A ဖြဲ႕A စည္းနဲ႔၊ လူA ခ်င္းခ်င္းနဲ႔
တစ္နည္းမဟုတ္တစ္နည္း ခ်ိတ္ဆက္ထားတဲ့ ကဗ်ာဟာလည္း ေရးသား ဖြဲ႕စည္း ျပဳလုပ္မႈ ပံုသ႑ာန္ေတြ ေျပာင္းလဲေန၊
ေျပာင္းလဲၾကUီးမွာပါပဲ။

ကဗ်ာနဲ႔ ပတ္သက္ျပီး နည္းနည္းေလး ပိုနီးနီးစပ္စပ္ ေျပာရရင္ ကဗ်ာA ေရးA သားေတြ ေျပာင္းလဲလာတာဟာ A သိA ျမင္
ေျပာင္းလဲလာလုိ႔၊ A ၾကိဳက္ေျပာင္းလဲလာလို႔၊ ဆန္းတာ သစ္တာေတြ လိုခ်င္လို႔ စတဲ့ A ေၾကာင္းA မ်ဳိးမ်ဳိးေတြ ရွိမွာေပါ့။
ကဗ်ာမွာ သံုးတဲ့ ပစၥည္းေတြကိုပဲ ၾကည့္ရင္ သဒၵါလကၤာရ၊ A တၳါလကၤာရဆုိင္ရာ A ေျပာင္းA လဲေတြကို ျမင္ေနရပါျပီ။
A သံမွာ ကာရန္၊ နေဘ၊ ထပ္ေၾကာ့ေတြ သံုးျခင္း၊ မသံုးျခင္း၊ A နက္တည္ေဆာက္ရာမွာ ရွိရင္းစြဲ A လကၤာေတြ၊
နိမတ
ိ ္ပံုေတြ မသံုးေတာ့ပဲ A လကၤာသစ္၊ နိမိတ္ပံုသစ္ေတြ ရွာေဖြ သံုးစြဲလာျခင္း၊ ဘာသာစကား သံုးစြဲမႈကိုၾကည့္ရင္ ယခင္
ကဗ်ာေတြမွာ မသံုးစြဲတ့ဲ ဘန္းစကားေတြ၊ ဘာသာရပ္ဆုိင္ရာ A သံုးA ႏႈန္းေတြ၊ စကားလိမ္ စကားပ်က္ေတြ၊ လူမႈေရး
တားျမစ္ခ်က္ A သံုးA ႏႈန္းေတြ၊ မတူညီတ့ဲ နယ္ပယ္ေတြက စကားလံုး A သံုးA ႏႈန္းေတြကို ေရာယွက္ တြဲခ်ိတ္
သံုးစြဲလာတာေတြကို ေတြ႕ရွိရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ကဗ်ာဖြဲ႕စည္းမႈ ဒီဇိုင္းကိုၾကည့္ရင္လည္း A စU္A လာ လစ္ရစ္က္ကဗ်ာေတြမွာ ေတြ႕ရတတ္တ့ဲ တစ္လိုင္း တစ္ပါဒစီ

A ဓိပၸါယ္ရွိမႈ၊ ပါဒခ်င္း A နက္ဆက္စပ္မႈ၊ ေရွ႕စကား ေနာက္စကား ညီမႈ၊ မ်U္းေျဖာင့္သေဘာရွိမႈ၊ ေရးသားမႈ ပံုသ႑ာန္
ၾကည္လင္ ရွင္းလင္းမႈ၊ စကားသံ တစ္သမတ္တည္း ရွိမႈ၊ A ပိတ္ရွိမႈ၊ နိဂံုးခ်ဳပ္မႈ၊ A ခ်ဳပ္ဝါက်/A ဓိပၸာယ္န႔ဲ ျပီးဆံုးမႈ၊
ေခါင္းစU္ဟာ ကဗ်ာA ေၾကာင္းA ရာနဲ႔ တုိက္႐ိုက္ပတ္သက္မႈတို႔ကို ဆန္႔က်င္တာေတြကို ပဋိလစ္ရစ္က္ကဗ်ာေတြမွာ
ေတြ႕ရပါတယ္။ လစ္ရစ္က္ကဗ်ာ A ေရးA သားကို ဆန္႔က်င္မွေတာ့ လစ္ရစ္က္ကဗ်ာ ဖြဲ႕စည္း ျပဳလုပ္နည္းေတြကိုပါ
ဆန္႔က်င္လိုက္တ့ဲ သေဘာပါပဲ။ မ်U္းေျဖာင့္ မသြားျခင္း၊ A ဆီA ေငၚ မတည့္တာေတြကုိ တြဲခ်ိတ္ျခင္း၊ ပါဒA နက္
ဆက္စပ္မႈကို ဖ်က္ျခင္း၊ A ေၾကာင္းA ရာ ျပတ္ေတာက္ျခင္း၊ A ပိုင္းA စ fragment ေတြသာ ဖြဲ႕စည္းျခင္း၊ ႐ႈေထာင့္
A မ်ဳိးမ်ဳိး၊ စကားသံ A မ်ဳိးမ်ဳိး ပါဝင္ျခင္း၊ ‘ငါ’ ကုိ ယိုင္သြားေစျခင္း၊ A ပိတ္မရွိျခင္း၊ နိဂံုးခ်ဳပ္ မရွိျခင္း၊ ရွိျပီး စာသားေတြကုိ
ျပဳျပင္ ယူငင္ တြဲခ်ိတ္ျခင္း၊ ဖတ္သူကို လွမ္းစကားေျပာျခင္း၊ ေမးခြန္းေတြ ေမးျခင္း၊ ကဗ်ာရဲ႕ တစ္လံုးတစ္စည္း ညီညြတ္မႈ
unity ကို distortion လုပ္ျခင္း ဖ်က္ျခင္း၊ ေခါင္းစU္ဟာ ကဗ်ာတစ္ပုဒ္လံုးရဲ႕ A ႏွစ္ခ်ဳပ္ မျဖစ္ျခင္း၊ စသည္တို႔ကို
ေတြ႕ရတတ္ပါတယ္။ လစ္ရစ္က္ကဗ်ာထဲက ‘ငါ’ ဆိုတ့ဲ ပုဂၢလA တၱ self သေဘာထက္ ပဋိလစ္ရစ္က္ကဗ်ာထဲက ‘ငါ’ ဟာ
A ဲဒီ ကဗ်ာA တြက္ လိုA ပ္လို႔ ထည့္သြင္း တည္ေဆာက္ထားတဲ့ တည္ေဆာက္ခ်က္ construction သာ ျဖစ္ပါတယ္။ A ဲဒီ
‘ငါ’ ကိုလည္း ကဗ်ာထဲမွာ လိုရာသံုးျပီး မလုိေတာ့ရင္ တမင္ဖ်က္လိုက္တာေတြလည္း ေတြ႕ရပါတယ္။

A ဲဒီေတာ့ ဘာေတြျဖစ္သလဲဆိုေတာ့ A ဓိကက ကဗ်ာနဲ႔ ကဗ်ာဖတ္သူ ပရိသတ္ ျပႆနာပါပဲ။ ကဗ်ာနဲ႔

ကဗ်ာဖတ္သူ ကြာဟခ်က္ဟာ ပိုၾကီးမားသြားပါတယ္။ ဒီကိစၥဟာ မတူညီတ့ဲ ကဗ်ာA မ်ဳိးA စား
A ခ်င္းခ်င္း A ျငင္းပြား ရန္ျဖစ္ၾကတာထက္ ပိုၾကီးမားပါတယ္။

A ဲဒီေတာ့ ဘာေတြျဖစ္သလဲဆိုေတာ့ A ဓိကက ကဗ်ာနဲ႔ ကဗ်ာဖတ္သူ ပရိသတ္ ျပႆနာပါပဲ။ ကဗ်ာနဲ႔ ကဗ်ာဖတ္သူ

ကြာဟခ်က္ဟာ ပိုၾကီးမားသြားပါတယ္။ ဒီကိစၥဟာ မတူညီတ့ဲ ကဗ်ာA မ်ဳိးA စား A ခ်င္းခ်င္း A ျငင္းပြား
ရန္ျဖစ္ၾကတာထက္ ပိုၾကီးမားပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီကိစၥဟာ A လြယ္တကူ ေျဖရွင္းလို႔ မရႏုိင္တ့ဲ ကိစၥပါ။ Uပမာ၊ ကဗ်ာ
တစ္ပုဒ္ကုိ ဘယ္သူ ဖတ္ဖတ္၊ A ားလံုး နားလည္ႏုိင္ရမယ္ဆိုတ့ဲ ကိစၥ။ A မ်ားျပည္သူ နားမလည္ႏုိင္တာေတြ
ေရးသားျခင္းကို ျပစ္တင္ ႐ႈတ္ခ်ၾကတဲ့ ကိစၥ။ A မ်ားျပည္သူ နားလည္ေA ာင္ မေရးျခင္းဟာ A မ်ားျပည္သူကို မထီမ့ျဲ မင္
ျပဳတာမ်ဳိး ျဖစ္လာရင္ A မ်ားျပည္သူကလည္း A ဆိုပါကဗ်ာ (ဝါ) ကဗ်ာA မ်ဳိးA စားကို တန္ျပန္ မထီမ့ဲျမင္
ျပဳလိုက္မယ္ဆိုတ့ဲ ကိစၥ။ ျပည္သူ႕ဘဝကို ထင္ဟပ္ျပီး A ဲဒီ ထင္ဟပ္ခ်က္ကိုလည္း ျပည္သူက ဖတ္႐ႈ နားလည္ ခံစား
ႏုိင္ရမယ္ဆိုတ့ဲ ကိစၥ။ A ေရးA သားဆိုင္ရာ ျပႆနာေတြ။ ။
 (၅)

‘ကဗ်ာဆရာ’

ကဗ်ာဆရာဟာ ကဗ်ာေရးသူ ျဖစ္ျပီး ကဗ်ာေရးရင္ ကဗ်ာဆရာ ျဖစ္တယ္ဆိုတာ A င္မတန္ ႐ုိးA တဲ့

စကားပဲ ျဖစ္မွာပါ။ ျဖစ္ခ်င္မွလည္း ျဖစ္မွာပါ။ ဒီလုိျဖစ္တာမ်ဳိးေတြဟာ ရွိခ့၊ဲ ရွိေန၊ ရွိUီးမွာပါပဲ။
‘ကဗ်ာဆရာ’ လို႔ ေျပာလိုက္ရင္ ေမးခြန္းေတြဟာ A ဆက္မျပတ္ ထြက္လာပါေတာ့တယ္။

ကဗ်ာဆရာဟာ ကဗ်ာေရးသူ ျဖစ္ျပီး ကဗ်ာေရးရင္ ကဗ်ာဆရာ ျဖစ္တယ္ဆိုတာ A င္မတန္ ႐ုိးA တဲ့ စကားပဲ ျဖစ္မွာပါ။
ျဖစ္ခ်င္မွလည္း ျဖစ္မွာပါ။ ဒီလုိျဖစ္တာမ်ဳိးေတြဟာ ရွိခ့၊ဲ ရွိေန၊ ရွိUီးမွာပါပဲ။ ‘ကဗ်ာဆရာ’ လို႔ ေျပာလိုက္ရင္ ေမးခြန္းေတြဟာ
A ဆက္မျပတ္ ထြက္လာပါေတာ့တယ္။

ကဗ်ာဆရာဟာ ဘာကို ေျပာတာလဲ။ ကဗ်ာဆရာဟာ ဘယ္လို လူစားမ်ဳိးလဲ။ ဘယ္လို ဂုဏ္ထူး ဝိေသသေတြရွိလို႔

ကဗ်ာဆရာလို႔ ေခၚတာလဲ။ ကဗ်ာေရးတုိင္း ကဗ်ာဆရာလို႔ ေခၚသလား။ မဂၢဇင္းမွာ ကဗ်ာ တစ္ပုဒ္တစ္ေလ
ေဖာ္ျပခံရတာနဲ႔ ကဗ်ာဆရာ ျဖစ္ေရာလား။ A ယ္ဒီတာက ကိုယ့္ကဗ်ာကို ေဖာ္ျပမွ ကိုယ္ဟာ ကဗ်ာဆရာA ျဖစ္
A သိA မွတ္ ျပဳခံရတာလား။ ပံုႏွိပ္ မီဒီယာ ေလာကထဲ မဝင္ဘဲ online မွာပဲ ကဗ်ာေတြ ေရးသား ျပဳလုပ္ ေဖာ္ျပေနသူကို
ကဗ်ာဆရာလို႔ ေခၚမလား။ ဘယ္သူ ေခၚမလဲ။ ဘာေၾကာင့္ ေခၚမလဲ။ ကဗ်ာရဲ႕ A ႏွစ္သာရA ားျဖင့္ ကဗ်ာဆရာလို႔
ေခၚတာလား၊ လူပုဂၢိဳလ္ရဲ႕ ကဗ်ာဆုိင္ရာ သိမႈ တတ္မႈA ားျဖင့္ ကဗ်ာဆရာလို႔ ေခၚသလား။ ကဗ်ာဆရာထက္ေတာင္
ကဗ်ာA ေၾကာင္း ပိုပိုလွ်ံလွ်ံေလး တီးမိ ေခါက္မိ ထားေပမယ့္ ကဗ်ာတစ္ပုဒ္မွ မေရးတဲ့သူကို ကဗ်ာဆရာလို႔ ေခၚမလား။
ကဗ်ာA ေၾကာင္း ရိပ္ဖမ္း သံဖမ္းေလာက္ပဲ သိေပမယ့္ ကဗ်ာေတြလည္းေရး၊ ေဖာ္လည္း ေဖာ္ျပခံရသူဟာ
ကဗ်ာဆရာလား။ ကဗ်ာဆရာA ျဖစ္ A သိA မွတ္ျပဳခံရဖို႔ ကဗ်ာေလာကမွာ ၾသဇာရွိသူတစ္ေယာက္ေယာက္ရဲ႕
ေထာက္ခံခ်က္ လိုသလား။ ကဗ်ာေရးသူ A ခ်င္းခ်င္းထဲမွာ Uီးထိပ္ထားရတဲ့ ကဗ်ာဆရာ့ ကဗ်ာဆရာ Poets’ Poet ဆိုတာ
လိုသလား။ ရွိရင္ ကဗ်ာဆရာ A ခ်င္းခ်င္းမွာ သူက ဘာထူးျခားေနလို႔လဲ။ ကဗ်ာဆရာဘဝနဲ႔ သာမန္လူဘဝ။
A သံုးA ႏႈန္းကိုပဲ ၾကည့္ပါ။ ‘ကဗ်ာဆရာ’ နဲ႔ ‘သာမန္လူ’ ကို ဘက္ႏွစ္ဘက္လို ျပဳလိုက္တ့A
ဲ တြက္ သာမန္လူဟာ
ကဗ်ာဆရာ မဟုတ္သလို ကဗ်ာဆရာဟာလည္း သာမန္လူ မဟုတ္ေတာ့တ့ဲ သေဘာပါပဲ။ ဘာ ကြဲျပားျခားနားသလဲ။
ပညာရပ္ဆုိင္ရာ/ဘာသာရပ္ဆုိင္ရာ သိမႈ တတ္မႈ ရွိျခင္း၊ မရွိျခင္းလာ။ Uပမာ၊ ဆရာဝန္န႔ သာမန္လူ၊ A ာကာသယU္မွဴးနဲ႔
သာမန္လူ။ A လုပ္A ကိုင္ A သက္ေမြးဝမ္းေက်ာင္း မတူလို႔လား။ Uပမာ၊ ငါးစိမ္းသည္/သားသတ္သမားနဲ႔ သာမန္လူ။

ကဗ်ာဆရာဟာ လူ႕A ဖြဲ႕A စည္း တစ္ခုမွာ တာဝန္ ေပးA ပ္ခံထားရသူ မဟုတ္ဘဲ မိမိကုိယ္မိမိ တာဝန္ယူ ေရြးခ်ယ္ခ့တ
ဲ ာ
ဆိုရင္ A ဲဒီ တာဝန္ယူ ေရြးခ်ယ္ျခင္းဟာ ဘယ္လို တာဝန္လဲ။ A ျခား ေရြးခ်ယ္မႈေတြန႔ဲ ဘာကြာလဲ။ ေရြးေကာက္
A ပ္ႏွင္းျခင္း ခံရသူ မဟုတ္ပဲ မိမိဖာသာမိမိ ေရြးခ်ယ္လိုက္ေတာ့ A ဲဒီ ေရြးခ်ယ္မႈန႔ဲ တစ္ပါတည္း ပါလာတဲ့ တာဝန္
ဝတၱရားတို႔ကိုပါ မိမိ ထမ္းရြက္ဖို႔ လက္ခံလိုက္သလား။ ကဗ်ာနဲ႔ စာေပယU္ေက်းမႈ၊ ကဗ်ာနဲ႔ A ႏုပညာ၊ ကဗ်ာနဲ႔ ယU္ေက်းမႈ
တစ္ရပ္လံုး၊ ကဗ်ာနဲ႔ လူမႈစီးပြားေရးဘဝ၊ ကဗ်ာနဲ႔ ႏုိင္ငံေရး၊ ကဗ်ာနဲ႔ ေဖ်ာ္ေျဖေရး၊ ကဗ်ာနဲ႔ သိမႈဆိုင္ရာ ပါရာဒိုင္းမ်ား၊
စတာေတြေပၚမွာ ဘယ္လို ခံယူ သိျမင္ျပီး ဘယ္လို ေဆာင္ရြက္သလဲ။

ငါ ကဗ်ာမေရးေတာ့ဘူးဆိုျပီး ကဗ်ာဆရာဘဝက ႏႈတ္ထြက္လုိက္ရင္ ေရးသား ေဖာ္ျပခဲ့ဖူးတဲ့ ကဗ်ာေတြကုေ

ိ ရာ
႐ုတ္သိမ္းလိုက္လို႔ ရလား။

ကဗ်ာဆရာဟာ ၾကိဳးေခြကို ေျမြလို႔ ထင္ေယာင္ထင္မွား ျဖစ္ေစတဲ့ ဘာသာစကား ေမွာ္ဆရာလား။

ကဗ်ာဆရာဟာ A မွန္တရားေတြ၊ သစၥာတရားေတြ ေျပာသူလား။
ကဗ်ာဆရာဟာ ဘုရားသခင္ ဖန္ဆင္းရွင္ရဲ႕ ပါးစပ္ေပါက္လား။
ကဗ်ာဆရာဟာ ႏုိင္ငံေရး သူရဲေကာင္းလား။ ေတာ္လွန္ေရးသမားလား။
ကဗ်ာဆရာဟာ A ျဖဴစင္ဆံုး၊ A ႐ိုးသားဆံုး၊ A လွပဆံုး လူသားလား။
ကဗ်ာဆရာဟာ ဒုတိယ ဖန္ဆင္းရွင္လား။

စာဖတ္သူဟာ ကဗ်ာဆရာလည္း ျဖစ္ႏုိင္ပါလား။

စာဖတ္သူဟာ ဖတ္ေနတဲ့ ကဗ်ာစာသားကို တစ္နည္းနည္းနဲ႔ ျပဳျပင္ တည္ေဆာက္လုိက္ရင္ ကဗ်ာ ျပဳလုပ္လိုက္တာလို႔

ေျပာလို႔ရမလား။ ေျပာလုိ႔ရရင္ A ဲဒီ စာဖတ္သူဟာ ကဗ်ာဆရာ ျဖစ္သြားသလား။ ကဗ်ာဆိုတာကို ဘယ္ပံုေသနည္း
နားလည္မွပဲ ကဗ်ာဆရာဆိုတာကို နားလည္လုိ႔ ရသလား။ ကိုယ္န႔ဲ ရင္းႏွီးေနက် ကဗ်ာပံုစံမ်ဳိး မေရးတဲ့သူကို
ကဗ်ာဆရာလုိ႔ ေခၚႏိုင္သလား။ ကဗ်ာကို မေရးသား မျပဳလုပ္ပဲ ကဗ်ာA ေတြးထည္ concept တစ္ခု ခ်ျပသူဟာ
ကဗ်ာဆရာ ျဖစ္ႏုိင္သလား။ The End of Poetry လို႔ဆုိရင္ The End of Poet ျဖစ္သြားသလား။ ကဗ်ာ ျပီးဆံုးသြားရင္
ကဗ်ာဆရာလည္း ျပီးဆံုးသြားသလား။ ။
 နိဂံုး

ပင္လယ္ သမုဒၵရာၾကီး ေရွ႕ေမွာက္မွာ မိမိကုိယ္ပုိင္ ကမ္းေျခေလးေတြ၊ ကိုယ္ပုိင္ ဆည္းဆာေလးေတြ၊

ကိုယ္ပိုင္ နယ္နိမိတ္ သတ္မွတ္မႈေလးေတြန႔ဲ ကိုယ္ပုိင္ A ဓိပၸာယ္ေတြ တတ္ႏုိင္သမွ် တည္ေဆာက္
ေနထုိင္သြားၾက႐ံုသာ။ A ဲဒီ ပင္လယ္ သမုဒၵရာၾကီး ရွိေနတယ္ဆိုတာကို သတိျပဳရင္းေပါ့။ ။

ဒီေဆာင္းပါးရဲ႕ A ထိက ရည္ရြယ္ခ်က္ကေတာ့ ကဗ်ာဆိုင္ရာ သိမႈ ဗဟုသုတ A ခ်ဳိ႕ကို ေဝမွ်ျခင္းပါပဲ။ ကဗ်ာ ဘယ္လို
ေရးရမယ္လို႔ ဆရာလုပ္ျခင္း၊ နည္းေပးလမ္းျပျခင္း၊ တိုက္တြန္းႏႈိးေဆာ္ျခင္းတို႔ မဟုတ္ပါဘူး။ ကၽြန္ေတာ္ ကိုယ္တိုင္ရဲ႕
ကဗ်ာစာေပA ႏုပညာနဲ႔ လံုးပမ္းျခင္းကေန ျဖစ္လာတာေလး A ခ်ဳိ႕ကို ခ်စ္ေဆြ ကဗ်ာေရးေဖာ္ေတြန႔ဲ မွ်ေဝလိုတ့ဲ ဆႏၵ
တစ္ခုပါပဲ။

ဒီေဆာင္းပါးေလး တစ္ပုဒ္န႔ဲ ေခတ္ျပိဳင္ ျမန္မာကဗ်ာလမ္းေၾကာင္းၾကီးကို တည္ေဆာက္လို႔ မရသလို လက္ရွိ ကဗ်ာ

ေရးသား ျပဳလုပ္ျခင္း ျဖစ္စU္ကိုလည္း ထိထိမိမိန႔ဲ သိသိသာသာ ေျပာင္းလဲသြားေစမွာလည္း မဟုတ္ပါဘူး။
A လြန္႔A လြန္ဆံုး ဒါမ်ဳိးေတြလည္း ရွိပါသလားဆိုတ့ဲ A သိန႔ဲ မိမိရဲ႕ ကဗ်ာေဗဒကို မိမိဖာသာမိမိ ေနရထုိင္ရ
A ဆင္ေျပသလို တည္ေဆာက္သြားၾက႐ံုပါပဲ။ ‘ငါ’၊ ‘ခံစား’၊ ‘ကဗ်ာ’၊ ‘ေရး’၊ ‘ကဗ်ာဆရာ’ ဆိုတ့ဲ A သံုးA ႏႈန္းေတြဟာ
A ားလံုး သေဘာတူညီထားၾကတဲ့၊ တစ္ခုတည္းေသာ A နက္A ဓိပၸါယ္ေတြ ရည္ညႊန္းတဲ့၊ ဘယ္ေတာ့မွ မေျပာင္းလဲပဲ
A ခုိင္A မာ ရွိေနၾကတဲ့ စကားလံုးေတြ မဟုတ္ဘဲ Problematic ျဖစ္တ့ဲ စကားလံုး A သံုးA ႏႈန္းေတြ ျဖစ္တယ္ဆုိတာ သိမႈ
A စြန္းA စပ္မွာ A ရိပ္A ေယာင္မည္ကာမတၱ ျပ႐ံုေလာက္ပါပဲ။ ယတိျပတ္ A ေျဖေတြဆိုတာ မရွိပါဘူး။
ပင္လယ္ သမုဒၵရာၾကီး ေရွ႕ေမွာက္မွာ မိမိကုိယ္ပုိင္ ကမ္းေျခေလးေတြ၊ ကိုယ္ပုိင္ ဆည္းဆာေလးေတြ၊ ကိုယ္ပိုင္ နယ္နိမိတ္
သတ္မွတ္မႈေလးေတြန႔ဲ ကိုယ္ပုိင္ A ဓိပၸာယ္ေတြ တတ္ႏုိင္သမွ် တည္ေဆာက္ ေနထုိင္သြားၾက႐ံုသာ။ A ဲဒီ ပင္လယ္
သမုဒၵရာၾကီး ရွိေနတယ္ဆိုတာကို သတိျပဳရင္းေပါ့။ ။

ေဇယ်ာလင္း
ေရးသား - ၁၈၊၁၉ မတ္ ၂၀၁၁
ရည္ရြယ္ - ၂၀၁၁ ကမာၻ႕ကဗ်ာေန႔
ေနာက္ဆက္တြဲ (၁)

ဤေဆာင္းပါးေရးရန္ ဖတ္႐ႈ မွတ္သားခဲ့ေသာ စာA ုပ္မ်ား/ေဆာင္းပါးမ်ား။

A ဂၤလိပ္

1. American Hybrid : Ed. Cole Sweason & David St.John

2. 21st Century American Poetry : Ed. Lisa Sewell
3. After LANGUAGE Poetry : Marjorie Perloff
4. Lyric Subjectivity after Language Poetry : Michael Robbins
5. Lyric after Language Poetry : Jennifer Ashton
6. John Yau Reviews Jeff Clark, Joshua Clover, and Jennifer Moxlay : Boston Reviews
7. Twelve Varieties of Subjectivity : Ronell De Sousa
8. An Exploration of the Wroks of Bernadette Mayer : Nada Gordon
9. Contemporary Poetics : Ed.
10. Thinking out Loud: Conceptual Poetry : Charles Alexander
11. Poems for the Millennium : Ed. Pierre Joris
12. My Way: Speeches and Essays : Charles Bernstein
13. Content’s Dream : Charles Bernstein
14. Republics of Reality : Charles Bernstein
15. Marginalization of Poetry : Poob Perelman
16. The Subject in the Structure: Hsues of Procedure in Contemporary American Poetry : Helene Aji

ျမန္မာ
၁။ တကၠသိုလ္A ဘိဓမၼာ - မင္းတင္မြန္
၂။ သစၥာနီရဲ႕ ကဗ်ာေဆာင္းပါးမ်ား (၂၀၀၈ - ၂၀၁၁)
၃။ ေမာင္သာႏိုးရဲ႕ ပန္းႏုေရာင္ျမစ္ ကဗ်ာစာA ုပ္ A မွာစာ (၂၀၀၂)
၄။ ျငိဏ္းေဝရဲ႕ ေခတ္ျပိဳင္ကဗ်ာ ေဆာင္ပါးမ်ား (၂၀၀၈ - ၂၀၁၀)
၅။ ျမန္မာကဗ်ာ ေဆာင္းပါးမ်ားႏွင့္ ကဗ်ာစာA ုပ္ ဖတ္ညႊန္းမ်ား
၆။ ျမန္မာကဗ်ာ A င္တာဗ်ဴးမ်ား