Kamila Kudelska

T: Ustrój polityczny oraz podział administracyjny Grecji. Specyfika

Hagion Oros. Sytuacja polityczna i podział administracyjny Cypru.

GRECJA

1. Podstawowe informacje:
• Republika Grecka
• Stolica............................. Ateny Ryc. Flaga Grecji
• Język urzędowy.............. język grecki
• Ustrój polityczny.............. republika parlamentarna
• Jednostka monetarna..... 1 euro=100 eurocentów
• Religia dominująca......... prawosławie
• Powierzchnia całkowita... 131 957 km2
• Liczba ludności............... 11 216 708 (2008r.)
• Członkostwo w UE.......... od 1981r.
• Członkostwo w NATO..... od 1952r.
Ryc. Godło Grecji

Grecja to kraj położony w południowo - wschodniej części Europy, na południowym

krańcu Półwyspu Bałkańskiego. Graniczy z czterema państwami: Albanią, Republiką Macedonii
i Bułgarią od północy oraz Turcją od wschodu. Ma dostęp do czterech mórz, posiada 10. pod
względem długości linię brzegową na świecie. W skład jej terytorium wchodzi około 1400 wysp,
w tym 227 zamieszkałych.

2. Ustrój polityczny
Zgodnie z konstytucją przyjętą w 1975r.(modyfikowaną w 1986r.) Grecja jest republiką
parlamentarną.
Głową państwa jest prezydent wybierany przez parlament na pięcioletnią kadencję, z
prawem do jednokrotnej reelekcji. Kandydat na prezydenta musi być co najmniej od pięciu lat
obywatelem greckim, mieć ojca Greka i ukończone 40 lat. Prezydent jest zwierzchnikiem sił
zbrojnych. Jego rola ogranicza się głównie do czynności ceremonialnych i dyplomatycznych.
Obecnie prezydentem jest Karolos Papoulias, sprawujący urząd od 12 marca 2005 roku.
2.1.Władza ustawodawcza
Władza ustawodawcza w Grecji należy do jednoizbowego parlamentu- Izby
Deputowanych (Wuli). Deputowani są wybierani w wyborach powszechnych, bezpośrednich,
równych, tajnych, proporcjonalnych. Izba ta liczy 300 deputowanych, których kadencja wynosi 4
lata. 288 deputowanych wybieranych jest w ordynacji proporcjonalnej w 48 wielomandatowych
okręgach wyborczych. Pozostałych 12 deputowanych pochodzi z listy krajowej obejmującej
swoim zasięgiem cały kraj. Do parlamentu wchodzą przedstawiciele partii i koalicji politycznych,
które w skali kraju przekroczyły próg wyborczy wynoszący 3%. W celu stabilności rządów w
prowadzono modyfikacje ordynacji, polegającą na tym, iż ugrupowanie, które osiągnie w
wyborach 41% głosów otrzymuje automatycznie dodatkowo 40 miejsc w izbie, przy czym
pozostałe 260 rozdzielane jest w systemie proporcjonalnym. Kandydat na posła musi być
obywatelem greckim i mieć ukończone 25 lat. Prawo wyborcze maja osoby, które w dniu
wyborów mają ukończone 18 lat. Udział w wyborach jest w Grecji jest konstytucyjnym
obowiązkiem każdego uprawnionego. Za nie uczestnictwo w wyborach grożą sankcje
administracyjne, np. odmowa wydania paszportu. Niedogodnością jest konieczność
uczestniczenia w wyborach w miejscu swojego urodzenia.
 Ostatnie wybory odbyły się 4 października 2009r. przedterminowo. Po sześcioletnich
rządach prawicy do władzy powrócili socjaliści.
2.2.Władza wykonawcza
Władza wykonawcza w Grecji należy do rządu złożonego z premiera i ministrów. Na
stanowisko szefa rządu prezydent desygnuje lidera zwycięskiej partii politycznej, który z kolei
przedstawia kandydatów na ministrów. Radę Ministrów również powołuje prezydent. Rząd musi
otrzymać w parlamencie wotum zaufania. Według konstytucji premier kieruje pracami rządu,
który prowadzi politykę wewnętrzną i zagraniczną państwa. Obecnie funkcję tę sprawuje od 6
października 2009r. Jeorios Andreas Papandreu.
2.3.Władza sądownicza
Władza sądownicza należy do niezawisłych sądów, które dzieli się na cywilne, karne i
administracyjne. Istnieją sądy cywilne okręgowe oraz 12 sądów apelacyjnych. Sądy karne
podzielone są w zależności od kategorii przestępstw. Sąd Najwyższy rozpatruje apelacje
dotyczące spraw cywilnych i karnych. Istnieją sądy administracyjne pierwszej instancji oraz
Najwyższy Sąd Administracyjny. Najwyższy Trybunał Specjalny bada zgodność ustaw z
konstytucją, a także rozstrzyga spory kompetencyjne.

3. Podział administracyjny
Obecnie obowiązujący podział administracyjny Grecji uwzględnia 13 regionów, z
których każdy obejmuje pewien większy obszar posiadający własne, niezależne instytucje
odpowiedzialne za planowanie, koordynację i realizację polityki regionalnej oraz wypełnianie
szczególnych funkcji powierzonych przez władze centralne. Każdy z regionów obejmuje obszar
odrębny geograficznie, historycznie i kulturowo.
13 głównych regionów (odpowiednik województwa) dzieli się na 51 jednostek
administracyjnych zwanych nomosami (odpowiednik powiatu), te z kolei na gminy miejskie i
wiejskie- dimosy (odpowiednik dzielnicy miasta, gminy). Dimosem zarządza dimarchos
(burmistrz), wybierany w powszechnych wyborach samorządowych. Od 1 stycznia 2011r.
Grecja liczy 325 dimosów, do 31 grudnia 2010r. było ich 1034.

13 głównych regionów Grecji:

1. Macedonia Wschodnia i Tracja ze stolicą w Komotini (pow.14 157km2)

2. Macedonia Centralna ze stolicą w Salonikach (19 147km2)
3. Macedonia Zachodnia ze stolicą w Kozani (9 451km2)
4. Epir ze stolicą w Janinie (9 203km2)
5. Tesalia ze stolicą w Larisie (14 037km2)
6. Wyspy Jońskie ze stolicą w Kerkirze (2 307km2)
7. Grecja Zachodnia ze stolicą w Patras (11 350km2)
8. Grecja Centralna ze stolicą w Lamii (15 549km2)
9. Attyka ze stolicą w Atenach (3 808km2)
10. Peloponez ze stolica w Tripolisie (15 490km2)
11. Północne Wyspy Egejskie ze stolicą w Mitilini (3 836km2)
12. Południowe Wyspy Egejskie ze stolicą w Ermupolis (5 286km2)
13. Kreta ze stolicą w Heraklionie (8 336km2)

Rozmieszczenie ludności jest nierównomierne. Gęstość zaludnienia wynosi 79os./km2.

Najgęściej zaludnionym regionem kraju jest Attyka, ponadto mieszkańcy skupiają się na
nizinach Macedonii, w północnym Peloponezie oraz w środkowej Krecie. Do najsłabiej
zaludnionych obszarów należą Cyklady, góry Tracji i Macedonii, południowy Peloponez,
wschodnia Kreta oraz Półwysep Chalcydycki.
Ponad połowa ludności Grecji (ok. 63%) mieszka w miastach, z czego większość
skupia się w aglomeracji Aten i Salonik, a następnie w Pireusie, Patras i Heraklionie.
Ryc. Struktura podziału Grecji na 13 głównych regionów

Ryc. Struktura podziału Grecji na 51 nomosów

4. Specyfika Hagion Oros
Góra Athos, okręg autonomiczny w Grecji na płw. Athos (wschodnie odgałęzienie płw.
Chalcydyckiego) nad Morzem Egejskim. Tak zwana Republika Mnichów, gdyż obszar ten
pozostaje pod administracją prawosławnych mnichów. Powierzchnia ( wyżynno- górska) wynosi
336km2, liczba mieszkańców wynosiła 1,5 tys. w 1985r. Stolica mieści się w Kareis, gdzie
znajduje się rezydencja Gubernatora Góry, który podlega Ministerstwu Spraw Zagranicznych
Grecji. Władzę ustawodawczą stanowi Świętobliwy Sobór składający się z 20 członków, po
jednym z każdego klasztoru, a władzę administracyjną sprawuje Święta Wspólnota wybierana
na okres jednego roku, również składająca się z 20 członków. Władzę wykonawczą posiada
czteroosobowa Święta Epistasia.
Jest to ośrodek religijny monastycyzmu (forma życia religijnego, której podstawą jest
życie we wspólnocie zakonnej, ma na celu kult religijny- służbę Bogu i dążenie do
samorealizacji przez czystość duchową, ubóstwo, umartwianie się, modlitwę i kontemplację) i
teologicznej myśli greckiego prawosławia. Jest to także ośrodek kulturalny, bizantyjskiego
malarstwa; liczne, działające do dziś warsztaty malarstwa, wykorzystujące tradycyjne wzory
sztuki bizantyjskiej. Kościoły i klasztory powstawały w X-XIV w., charakteryzują się bogato
zdobionymi mozaikami i freskami wnętrzach.
Hagion Oros znajduje się na Liście Światowego Dziedzictwa Kultury i Przyrody
UNESCO.

CYPR

1.Podstawowe informacje:
• Republika Cypryjska
• Stolica............................. Nikozja
• Język urzędowy.............. język grecki, język turecki Ryc. Flaga Cypru
• Ustrój polityczny.............. republika federacyjna
• Jednostka monetarna..... 1 euro= 100 eurocentów
• Religia dominująca......... prawosławie
• Powierzchnia całkowita... 9 250km2
• Liczba ludności............... 794 600 (2008r.)
• Członkostwo w UE.......... od 1 maja 2004r. Ryc. godło Cypru

2. Sytuacja polityczna Cypru

W swojej historii Cypr był pod panowaniem egipskim, perskim (lata 500. p.n.e.),
rzymskim. W wyniku podziału Cesarstwa Rzymskiego pozostawał pod panowaniem Bizancjum.
W XII w. powstało Królestwo Cypru. W XV w. Cypr był posiadłością wenecką. W XVI w. został
podbity przez Turków. W 1878r. Cypr przeszedł pod administracje brytyjską. W 1914r. Miała
miejsce aneksja Cypru przez Wielką Brytanię. Niepodległość Cypr uzyskał dopiero w 1960r.
Od 1963r. miały miejsce krwawe starcia między cypryjskimi Grekami a Turkami. W 1974r.
doszło do podziału wyspy. W latach 90. trwały negocjacje pod egidą ONZ, mające doprowadzić
do zjednoczenia wyspy. W 2004r., jeszcze przed wstąpieniem Cypru do UE, miało miejsce
referendum dotyczące planu zjednoczenia wyspy. Turcy głosowali za przyjęciem tego planu,
Grecy go odrzucili, chcą zjednoczenia, ale na innych warunkach.
Z historii najnowszej, 19 lipca 2008r. Turcja opowiedziała się za cypryjską federacją
dwóch społeczności- greckiej i tureckiej.
 Cypr jest członkiem brytyjskiej Wspólnoty Narodów.
Funkcję głowy państwa sprawuje prezydent, który jest jednocześnie szefem rządu. Wyłaniany
jest w wyborach powszechnych na 5-letnią kadencję. Władza ustawodawcza leży w rękach
parlamentu.

78% ludności Cypru to Grecy, którzy w 99,5% zamieszkują grecką część wyspy. Turcy
stanowią 18% ludności, 4% to inne narodowości.
Największe miasta Cypru to Nikozja, Limassol i Larnaka.
Gęstość zaludnienia na Cyprze wynosi 132os./km2.

3.Podział administracyjny Cypru.

Cypr jest oficjalnie podzielony na 6 dystryktów, a ich nazwy pochodzą od nazw miast
będących ich stolicami.

Dystrykty Cypru:
• Famagusta
• Kirenia
• Larnaka
• Limassol
• Nikozja
• Pafos

W praktyce dwa z tych dystryktów są w całości pod władzą Republiki Cypryjskiej

(Limassol, Pafos), reszta jest podzielona. Do obszarów pod administracją turecką zalicza się
Kirenia oraz większa część Famagusty, 1/3 Nikozji i niewielki fragment Larnaki.

Dystrykty mają bardziej charakter władzy administracyjnej państwowej, rządowej niż

samorządowej. Naczelnik dystryktu reprezentuje rząd z Nikozji. Okręgi dzielą się na gminy
samorządowe, istnieje podział na gminy miejskie i wiejskie, oraz dodatkowo na tzw. jednostki
specjalne, objęte specjalnymi rządowymi programami rozwojowymi. W gminach miejskich Rada
Miejska i burmistrz są wybierani przez mieszkańców na 5-letnią kadencję. W gminach wiejskich
wybierany jest Zarząd.

Na terenie Cypru znajdują się również dwie brytyjskie bazy wojskowe Akrotiri oraz
Dhekelia, nie wchodzące w skład Republiki Cypryjskiej i stanowiące dwa osobne terytoria
zależne Wielkiej Brytanii.

•
• Ryc. Struktura podziału Cypru