c




 
 









!




  ! 




! 




  !  

!



 !"#
 
|

c c



A mi esposa y a mi pequeña hija, ya que

ellas son el motivo que me impulsan para
seguir adelante y así lograr mis
aspiraciones profesionales.|




| |

|
|

 c 



A mis profesores de educación superior del Instituto Superior Pedagógico

Público "Generalísimo José de San Martín", por sus sabios consejos y sus
motivaciones constantes en lograr lo que uno se propone en la vida.



|
 à ! $
%
à


?n la actualidad circulan con cierta popularidad afirmaciones sobre las que vale
la pena detenerse. Una de ellas afirma que un pueblo que no aprende de su pasado está
destinado a repetir sus errores. La segunda afirma que para saber a dónde vamos y
quiénes somos, necesitamos saber de dónde venimos.

?stas ideas que parecen justificar la importancia de la memoria en las sociedades,

son sin embargo engañosas si no se las toma con precauciones. La presente investigación
pretende discutirlas y señalar que las reflexiones en torno al pasado de una sociedad
concreta o de un aspecto de su historia han sido una práctica corriente.

Las consultas al oráculo, los mitos, la sabiduría de los viejos y las narraciones de
los historiadores en la sociedad desde la antigüedad tienen en común el estar fundadas
en remisiones al pasado.

Pero recurrir a la experiencia es siempre una acción que requiere una

intermediación. La memoria histórica entonces exige el despliegue de ciertas habilidades
y ciertos recursos que en la actualidad tienden a desacralizar el propio pasado y los
medios para remitirnos a él.

?l que nos veamos involucrados en medio de una costumbre o folklore local que
desaparece poco a poco, supone un aspecto de vital importancia en eso de remitiremos a
las voces y vivencias de nuestro pasado, pues en ese tiempo eran el conjunto normativo
que regia las sociedades.

? %!$ |


|
 h à?|
!h!%&$
?à!$à
?àà? !$
à !$%à
|
h à?|
 h!%&$à

$!?
à$
$ ? !%&

| Los|os|


| ses| e|
os|


| Ls|Leyen s|


|
o,| en |y|en|


| o esos|enes|e|sy en||o
|


| L|ne es  | e|os|os|


| |oe| e|| en  | |y||o n|  |


| L| |o|


| L|nfen | e|os|os,| enos|y|eyen s|en|| |o|

 h!%&$àà
 
&$ à!$ 
&?
? ?&?&'



| |y n|


| |  o|y|e|  |


| L|eyen | e|oo| e|n|


| L|eyen | e|yyyy|


| | n|


| L||

|


| |feo| oo o:|


| | o:|


| Ln:|


|| os|

$ &%à$ ?

à&à$ h

 ?
$

|
  h!%&$à

$!?
à$
$ ? !%&

 &$à!$

Los| os| son| eos| o|   ones| e| nenn| ex | e| | e|
oe| en| e| neso,| | ne| e| | so e  ,| | e n| ene| e|
n  o|y|e|neso|e|e e|y|e|snf  o| e|os| one enos| e||
ne
| !oy| en eos| | e| os| e os| e| e en| se| o os|
en"f ene| e|s| es|y| een s|e|no|se|e en|o
|

ss|#s|se|n||en o| ese ene| oo|n n,|

nen ones|o|os
|s| s e| on  n|ene|o|y|fns"|o|n|
e| y| e os| n onoees| o| o| s| y| soson| e| o| y|
snf  o| e|os|os| oo|"s||| 
|

 &??à!$

e| snen|s| ses| e|os:||


|   :| $en| e| oen| y| | so| e| os| oses
| o|
ejeo,|%ene|sen o| | e|| e| e|&es
|%|e es,|en|s|
so e  es| e| o|   o,| os| oses| no| son| eexsenes| | oe
|
o| e| ono,| fe eneene| os| oes| e en| nsfose| en|
oss,| en| nes| y| en| oses
| Los| oses| no| see| son|  os| on|
eseo:| es'n| y| e nos| | os| oes| y| e en| se| (oes| o|
" s| e|ens|e  s||s| e|os|oes
|


|   :| )nenn| ex | | e n| e| n o
| on| os|
's| nesene| exen  os| y| e| os| e| exse| yo| n 
| %|
en o,| | e,| se| ons e| oo| on | e| n| o (no|
eno
|%|e es,|n|| e|nes,| oo|os|nes,| eseeñ|
n| fn n| eenne| en| es| e n;| en| ese| so| es| nes,|
e|son|se oses,| onsyen||e|o n| e||e
|o|s|
e,|e|oe|e e|se| e o||| e| e|e,|jo|

|
 o|ñ o| e|e,||| e|n|n,| e|n|n|o| e|n|'o
|
Los| oses|e|enseñn|||soe||e
|

|   :|x n|e|oen| e|os|sees|y| e|s| oss;|nenn|

| n| ex  n| | s| e   es| e| esene
| *o| onsyen|
foosene| n| onjno| oeene| y| | e es| on| | en | e|
f's
|

|    :| on| os| e| nenn| ex | e| fo,| e| fn| e|
n o;|  ene,| en| ness| so e  es| #n| enen| |
 en 
|sos|os| oen en| os| ses|n es:|os| e|fn| e|
n o| o| e| ,| o| o| e| feo
| %| en o| enen| n| oen|
so o
| L| nnen | e| fn| se| nn |o| n| yo| fe en |
e| e ses,| eeoos,| y| o | se| e| 'sofes| nes|
nex es,|y|e|eon||os|nos
|

e
|  :| %e en| en| s| o s| s| so e  es:|  | e|en|y|
e|,|'nees|y| eono,|e
|n| efn,|os|nenos|y|s|( n s|
 ene| ones| | n| o| so |  o| se| n|
s  s|en|n|o
|Los|os|e  os| onyen||se|s|
eenn  |y| onsyen| e|es|fo|n|ese e| e|seo||os|
oes
| Ls| fess| | e| n| | son| | os| oes| o sn| e|
on se| on| s| fes| soenes| y| e| sese| s|
eneoen 
|

 &&?

? 

+n| eyen | es| n| n n| o| o| es ,| en| os| o| eso,| e|
en | 's| o| enos| s ,| on| n| yo| o| eno| oo n| e|
eeenos|nos
|

e en| se| eoss,| ofns| o| xs,| se#n| e| e| e| | en
|
Ls| eyen s| (n| e en| se| oes| , e| fo n| 's| o| enos|
eson'ne| o| n ons ene),| e s| o| fo| e| n| on n| e| eeenos|
e| os| o"enes
| e en| e| s o| n ene| e s| y| e|
onse o,| es(s,|n|n|o 
|

|
 n| o| | exensn| e| en| -ne| o| o| ene| es| o-| e|
so| e| | efne| es| s| e
| L| eyen | see| es| n| eo| e| een e|
ex |n|feneno|n|- oo|s|ees es,|os|os,|os|eeoos-,|
onn o|n|so|fn's 
|

 à!$(à? à

?&àà
|

Los|os|se| n|en|o s|s|es|y|o os|os|eos| e|n o|y
||

es| e| s| soos| e  ,| on| es|  e"s s
| ss|
s es|son| e s||e|os|oes|se|en enn|en|o os|os| os|ne|
os|sos|oes|'s os|y|se|nen|s|ss|ens
|

.een|se|o|e|son|o|e|son,|o|(||ne|se| oo|
oo|o| e|y| o|es'n|e on os|s| ss|y|os|efe os
|s|oo| e|
se|no|s | ss|y|snf  os||o o| no|e e|ne|(
|%ne|
| en || ones o|y|| s|ens| e | e|/ o/,|os|/o(/|
| e n| e| oe| on| e| osos,| | ne| e| | fe| | en| s|
neo| onn#n|esoos|e|esoes
|

os| y| eones| enen| en| o#n| e| e| os| n n| | | e|
ex  ones| y| ss:| no| e| / o/| oo| e| /o(/| e| neso
| n|
eo,| en| onse| on| | yo| e| e| s| eones,| | yo"| e| os|
os|no|een en|se|"|| e 
|onenen|n|o|" ,|eo|s|
fn| n | no| es| one
| on| seene| sos| e| se| oonen|
ex |os| se os| no| nf es| e| | exsen |y| e| n| | | e| e|
s|en s|ns|es|y| e|o|soen
|

0es e| e| no| e| s| e| | oo",| e| n o| e| e os|
e ene| no| es| e| #n o| n o| exsene
| | feneno| e| n eno|
e e| enen ese| oo| n| o eso| f"s o
| eo| eso| no| ex ye| e| se| e|
ons ee| (n| oo| n|  one eno| soen| , oo,| o| ejeo,|
n|een n n|0e|e o||yo"| e||ene| ',|s|es|sn e,|e|
e en| |  | en| os| nees| snos:| e| enf o| y| e| o o
| eo| en|
nes| so e  |  | e| s·| s | y| 's| on | o| | en ,|

|
 nes| on en |o |fo|soene|en|s ones|exes:| n o|
|es | on| e||so e  |se| eso
|

 $?$? !&? %?%

? &à!$|

| enseno|  o|  | e| s(| eee| | |  s n| e|
ono eno| en"f o| es| eno| y| ooso
| s|  o| 's| f' |  n|
on sones|e ne| o ones|y|no"s| ys|s| e|son|/|
oo


|s"|(n/
|

Los| os| ex n| os| seos| e| | ne,| o| ejeo,|
ese en o| eos| ene| oss| ses| y| ono  s| y| os| e| son| 's|
f" es| e| oen e
| | feo| ene| o| en| o#n| on| e| o,| | fene| e|
o| y| ene"| e| oo| es| esn e ene| y| o| s| oo| se| e e| | o
| *o| se|
ox | en| | neee| y| o| no,| see| )no 
| %s",| | | e| s|
 e"s s| f"s s| ones,| se| ese en| een s| s s| y| n|
os|se|s|   es| e|o
|

%s"| oo|e|eo| |oen||| ,|s"|(n|e|n o|se|on|

e|n|eo
|Ls|onñs||en o|son|n eses|e|nsn|eseo,||
e| os| sees| | enes| e| oe| ye| n| o e| seo
| o| no
| |
o | e| os| oses| e e| se| n| onñ| oo| e| 1o| o| es| | os|
oses|eos
||eno|y|e|e'o| n|e o,||e|os| esos| e|;|
e| "| e| n| oe| eo| o| n| e'o| en| e| e| ofen  o| |
&es
|e|ey| e|1o
|

1s| e es| e| eso| se| ese e| soe| o|  e"s :|  o|
e| e| eno| | so| | | ,| en| os| es| on| e| ee| o o| e| eno|
so| | fe 
| $"os,| 'oes| y| nes| enen|  e"s s|
exeses| en| fo| e|   es| ns| oo| s | y| fe  ,|
es n|y| oje
|

|
! & ??à?&$à!$|

eo|os|os|no|ex n|soene|o|(|e|oe|y|e|n o|en|

e| e| e| son| oo| (| os| e e
| se| on eo| e| | oo| se|
n e  o
| +n| e| s| 's| ese f s|  e"s s| ns| es| | e| e|
'enes
| *| os| e| | se| n| ne es  | | no| so| |  | o|
o | os| o ees| soenos,| sno| (n| | es| s| ss|
oes| es|y|eses|e|eon||oe||nen|ss|os
|

|no|y|n|snf  n|y|n|fn  |'s|'| e||ssf n| e|

s| ne es  es| f"s s| o ns
| n| e| oe| n| | | e en|
esose
|o|eso|so,|e|oe|ne es| oen e|e|sen o| e|ss|
eos| y|  os,| e| n eno| y| | ee,| | e| | esese n|
e|e en| e|os|es| e||fon|y|| oej  | e|| 
|0e|
"| e| y| os| | eson e| | s| o s| s| esones:| y| os| e|
oen|o| e n,| e|fe  | e|eo"so,| e|ese n
|e
|

Los| os| son| neoes| y| eeos,| es||ne es  | e| oe|

e| | en| on"| on| s| ne| e ne| ns| e  es| es| oy| n|
n e| oo| o| | s o| see
| Los| os| one n| s| 2e  esµ| exens|
on| s| esens,| eseos| y| e os| e| nesos| seños
| 0n| oyo| y|
se  ||oe
|n|os|os|e e|en on|n|'o|#  o| eno| e|
n|n o|e,|sn|eos,|se|e o,|nsooe,| o|o|fsn e
, )|

" ?& $&? ? & à? !à %&!%&

 & '&$à

%&!%&

|'o| e|| en  |es||/s  /;|es| e ,|  e|e n| on|s|

ens| 3(n| soy?,| 3.(nes| soos?,| es| eo| e| nos| onsye| oo|
| y| nos| feen | e| os| oos;| o| | sone| n| se o| e| /enen /|
e| o| e| onn  | s | e| es| /s  /
| | on eo| o| |
exeen | e| sone| es| s  | exes| n| o on eo,| n|
o enf  n|e||neso|o o| e|e|es| e| ' e|s o|so 
||

|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||| ||||||||
â

   |

|
 %o| en,| | no n| e|  en  | onene| os| ensones:| |
eson| o| n  | y| so | o| oe 
| | feen | ess| ensones| no|
ee| e |e|sen|ex yenes
|%s|es'n|nee on s
|0e|"|e|se|
sosen| e| son| ensones| e| n| so| e| n so| feneno| s o| en|
feenes| nees| e| e n
| |ne|n  |y| e| ne| oe o,| no|
en|e|e|| en  |so |se|e f |y|se|e
||

L| no n| e|  en  | es| nsee| e| os| oenos| so es
| s|

e ,|e|| en  | e|n|o,|es'|neeene| on  on |o|s|
  n| y| oonso| so ,| oonso| o| ssn| | s| on  ones|
onnes,| o| | "n oe| e| os| onf os| e| ee| enfen| y| o| |
ne| e| es eno| so | en| e| se| esenee| s| oye o| oo|
oe  
||

# &%&!% $ %&

L| | o| es| e| onjno| e| nfes ones,| e| os,| e|

 ones| e| ess|ene ones|e|n|s o||(s| e||so| e|os|
eos
| Los| eeenos| e|  n|| |o| son:| | #s ,|o o| o|
e|es|fo4oe,|s| een s,|os|os,|s|eyen s,|e|enje,|e
|

% ene|nes| |o||e en o|sen o,|oy||ene|

 o|oo|o| e| |y||eesn o|e|e  eo|sen o|  on| e|
s|eo|

$ & à &%? à ? &$ à!$( %? !$

 &?
? ! ?  &
%&!% $ %&

L| e n| e| oe| on| s| e o| | sf o|  ones|
ons ees| es e| os| nos|
ys,|
yons| o| ss| | os|
 es|   nos| nos| s os| en| | o ne  | e| n| n o|
o o
| s| e| es | e,| #n| sen o| sno| e| o o| e| o | |
esn,|e|oe|se|enfen'||ss|neones
|5|se|e|se|esen,|o|
sen,| en| (nos| " os,| eosos| o| en"f os,| | e  | en| ono| |

|
 oe| oen e|  es| y| se eos| n nes| | e| enseno|
o  en
|

e|  e| ne eso| ons e| n| o| e| os n| e| ee| |
   | e| oe| e|  se| | s| e o| y| e  e| s| oen |
es o
| se| o| so| se'| f e| es e| | efexn,| | e-eo n|
e|ese|e|e|oe|o eno|,|eneene,| señ o| e|neso
|

0| | | | on en | e| |  | en| o#n,| sone| | s sn| y|
efo n| e| os| oes| soe| os| es| e f | nos| e| e n,|
es e| |  enf  n| on| n| enje| y| n| o o| e| ns| oo
| Le|
es| oes| es e| o| n  | | o| ono| ene e'| | e e n|
e|es o| o#n
|

e'| oeno| e| ne| | os  | e|  e e| | n| o| e|

enseno|'s|o,|e|e|oone|n| enson  | e|
oe| es e| | | o e| se| e| esoo| e| ss| snos| se os
| L|
e  | e| se| o eno| | e  o| n|  ns | | sees| s os| e|
es|  
| L| soeo n| e| s| esfes| e on | y| o" |
ee e| neene| soe| | ensn| es| e| | exeen |
n
|

| o| e| | e| ees| e| sen o| | |    | e| o o|
on o| se' o| | een o| en| n|  n| e| o| ,| n|
ee n| e|fs|e s,|| n|o|| n|s
|6|e|se|eo|
e|enfen|os|e os,| e| on e e|so||o|eno|y|s|e|seo|e||
|n|no| n|| ee
|

|
  h!%&$àà

&$à!$
&?
? ?&?&'

 ?&
% 

%'| o| os| ños| os,| s| ejs| onsejes| eñs| nfn "n|
e|n|eo|ses oso||nesos|es"s|nfnes|se'n onos|
| exsen | e| 25 nµ| y|   n| | e | es| 2 e|
e| µ
| e#n| os| n oes,| e| 5 n| e| n| onso|
oe,| on|fos| e|seene|nes | o | e|n|n| e|
y|o |ene|enoe,|o|e|e|f ||ssf e|s|exe |
o   ,| en(n ose| "neene| ss| ess,| #n| s"| se| se| e|
n|oe
|0 en|e|| e| e|es|fe|es|en|s|s| e|
2%ne| 7n eµ,| e| en| eos| eos| e| n| o| e| e e|
ofn   ,| yo| es8e|se| "|o|n|noso| ño
|

e| e,| se| es| o | | os| o oes| e| es| | es |
ess|ns|s
|fe ene,|en|n| "| o|y| e|so|ene,|
seon| o os,| o| | | es 
| 0es(s| e| os| onsenes|
eos|y|n|e|e|s|es| e|ss|se| esn|o||
sef e| e|o,| on|ss|ese os|y|exeos|os,|se| o|n o|
||es 
| n o|e|s o,|en|e o| e|n|"|y|ensso|
ene;|s|n|nsne|y|os|e es| en|ess| e|sen|os|efe os|
e|eneno
|

enn| e| en| ese| e so| oeno| se| en| on| oen |
n |n|o|ne| oñ | e|n|eno|  n o|e|o|
oo|  s|  s;| se| os e | e| eo,| os| enos| "n,| os|
e'os| nne ene| en| on| s| | n| y| |
ees |no|eo
|

6o os| esos| fenenos| s e  os| en| e| neo| e| ees|

nsnes,| seon| e| esno| y| onfsn| ene| |  | "|
one | y| jo| n| e | "| nn | s,| s| enes| "n|

|
 eso s;| es| se| e "| e| e| 5 n| se| "n| ese o|
enoj o,| oe| se| enenenon| ss| s
| %s"| en| e o| e|
esonne| ns| en| ese| neno| e| es 
| enn| s|
  ones|e|| "|sene|os|o oes| e|esos|sos,|eon|j|
e|5 n| |e|$"o|
yo| on|n| o|seejne||o   o|
o|n| 'n,|se'n ose|e|se|fe|||en||o| e|2
ono|
! nµ,| | e| se#n| se|  e,| e| ese| noe| oe| os| onos|
oon| e|e o|ne||sn| e|e|onso
|

e|  e|(n|e,| es e|e| "|e|en ñ o| e| es8e| e|

%ne,| se| on | snyen o| ss| s| en| | fo| e| no|
e |sno|n|eeñ|n|y|n|e| e|o|e|nes|e|o,|es|
o|e e| e
|

 ?&%$
?&&%&&& %à

%e| "| on| %nono|9'se|se|en|eno,||s|

es oe| y| on| n| e| ,oso)| en| s| es | es| e| $"o|
yo,|
s|s|  |en|!s y ,|en|s | e| 
|

$e o | e| so| e| en| | e |e| eseo | en| e|

yo| se| ñn| os| sjnos| y|  | '| se| | o| | o | e|
"| e o
| %| n| o| e| no,| oy| e| n| e| j| y| on|
  o| n|  | on e| s"| e| n o,| eo| | e  | e|
n,| (se| | ej'n ose| sn| e| on| %nono|  e| | on| |
  n| e| e;| een o| sese|  o| e| | o ,| so|
ssen e| | ese  n,| eo| en| ese| oeno| se| e| esen| n|
nn|y|nes| e|e| e| s| on|e|,|se|e 
|

e   o| o| e| ño| e| | ,| o| s | en| o o| e| |
e no| y| e| eene| | es| o| | esen| y|  en o| son| ss|
oos| fe| | o se| 's| ejos
| 0es e| ese| oeno| e|  o| se|
o | e|o o|o|e|ns| e|ese||n,|y|en|ese|eeño|no|
se| o| en|e|e| "|y|o ||s|fn
|

|
 0on|%nono|se"|nn o| on||esen| e|soen e||
| nn,| s| e| y| y|  e| e| | n| o| y| o| s|
s s| e| ,|,| ee ,|e| e|no|y||e ,| e|
| e|e);| oen en o|enon es|e|"|s o| o|o|ese|
o| e|os|oses|y|e|e|j|y||nn|no|"n|s o|'s|
e|fos| e|e|se|"| o||enñe
|

 &&?
? ?&$$? à%

+n| n o| e| | | e| os| ns,| e| e|o| e|

ose,| en|s | e| s| yo,|e| | n| so| on e| y| n| oe| e|
| e| eseñ'n ose| e| sne| ,| fo| n| e |
oeene,| e| ese| oe| e| ,| s|   enene| soe| n|
e| e| oo| o eos,| e| on| | onn n| e| s| oene,| |
s o| y| e o| onso| | e| e| o| ",| e| see| e|
e n o| e| e| es eo,|  o| o| n| e o| e| oo|  o|
e| es| | s| y| se| o| e| | osos| en| | ,| eos| o|
on|2.µ|, oo||n)|

| ño| e| ,| | e|

oyo,| n| osn| e|
exo n| e| eeno,| en| s | e| %ns,| osn| e| eon| |
os| n e| "s| on o| os| ees| e| ons e n,| nos|
on os| y| oos| s os| e| oo,| on| ns| e| oo| on o;|
eo| es| osn| no| n son| o| e| eo| e| %ns,| feon| o|
oo| no| sno,|es|en"n|en o| e|os|n os| ono e oes,| e|
esos| e| | | y| e| | n e| y| e| nn#n| o o| es|  en|
ono e|e|so|e  eo| e| eo| e|oo
|%|esos|ees|e|eon|
os| exo oes,| o| on| os| n os| 2$nµ| ,e s| e|
oo| e|ye| e|eo)|

21|  nsn ,| | o|'s||exsen | e|%ns,|

es||efeen | e|n|n o|e:|2| eño| e|ess|es,|es|n|n o|
ño| y| feo,| e|  on| ss| es os| on| e os| e| oo,| e| on"|
s( ene| en| o o| s| eo| y| e| os| "s| e| fes,| s"| e| s|

|
  o|| n,| on|esos| os| onos,|n|o|| |ss|s# os|
e|n|2nµ
|

ss| os|   ones,| oneen| en| | exsen | e| %ns,|
no|| e|n o| n| oo| e|os|nos|
oyonos
|6n|
fe| | fe| e| |   n,| e| |   | e| $oj| o| | n| e| ss|
es,|e|noe| e|%ns|

 &&?
? ?





*os| en| | eyen | e| son| os| jos| e| s"| nn:|
25yy| -y!s  µ,| e| ee| e :| nes|  e| |
eo|y|nos|n onon
|

:eon| os|nños:|n|nñ|y|n|nño|e|se|e on|(fnos|

e| e,|enon es|e| e|se|n|| o|je,|es| e |e|es|so|
s| s||esos|oes|nños
|6ns "|e|eo|y|||je|
ee| | oe eos| es  ene| y| | es ese| e| ess|
s,| oone| | s|  o| eos| | | eses| e| | se| y|
n onos,| sn o| n| seo| ese| y| on| s| ese o|
fe| , o | f")| eo| e| nño| "| es   o| | ones n,|
enon es| o| ss| e  ones,| esn| "| y| o|  | en| ss|
osos
|

Len o|e| "| e|2seo| eseµ|se|en non|o||

| sey| en| | e  | e| nn| o| e| ose,| e| nño| se"|
ejn o| nos| e| "| | s| so| y| n o| y| se| en onn|ejos,| |
 s|os||e|fe|y|os|no|| oe,|n  'n oes|e|y|
eesn,|e|n|| |n|e|o||onñ|jnene| on|e|
'
|

|
 e|o|| e|y|os| os|no|e eon,|eo| oo|e|nño|
"|  o| n| no| on| os| nos| e| ",| | "| sene|
een eon|s|eeso|en o||| s||soes|y| e| e||
 s
|

n|s| e|e|f o|ss|nes,|es||je|een |

o| 's| e,| e'n oos| | n| |  o| 's| ejos| y| es ono  o,|
n on'n oos|en||eses
|

Los| nños| oon| e| e| y| f"o,| | es  | eso,| os|

jos| os| en| nos| fos| e| y| en| | se| y| os| sjnos,|
s  s,| nns,| es| o on| s| oñ"| y| eon| on|
eos|n 'n oes|o
|

5| s"| son| n| eo| eo| y| e| ono| os| nños| se|

eon| en| e| een| | e | s| o| o o| e| eo,| os|
os|| onese|en|s|y|' ene|se| oneon|en|fnes|
es
|

en eon|eo|o||s| s|y|en|n|fne|no e| e|

n|eon||osse|en|e|e o|y| n|seene:|;5yyy!|

Los| seosos| jos,| nn| s",| enn o| s| esno| en|

s|no es|os s|y e|n,|seene|en|nes|se
|

 ?&%% 

n| os| oeos| e| s| os  os:| "nss| y| sss,|

e| n| "o| en| yo| eno| se| n| en  s| ess| os| y|
o|eso||n|2nµ,| e| e|s|os
|

!| o o|  o,| os| "s| y| os| no es| se os
| | | |
en o| s| e s| e| oeo| y| e| n| fs  o| | s o|
fe
|

|
 :e"n|  o| e| |ños,|| o||ose| on|s| e| on|
os,| en| s | e| eñ
| n on| | n;| o| n| |
|o;| on|os,|oe| e| o,|eno| e|ses ones| jo|
|:e"n:|

*o| o| es| jo
| %| n| no| se| e| ,|oe| | en|
o| e|e| | oo| e| n|o || 
|

| n| es| n| "o| o,| se| ee| ens,| no|  e|
ño| | n e,| e| n| (n| 29"o| e| os| esµ,| oe| s|
eo|es| "n  o|y|no|e e|ene| o
|

n|
oyo| y| | een | e| e| n o| e| n|
e e| | n| eson| no| se| se| o| nn#n|oo| e| s| " | |
enos|e|o|n|oe| e| ene|en||o 
|

! && à&&

Los| eños| e| es| on| nn| e| en| eos| y|  os,|
e "n| | ,| e| e| n| eseeo| e| oe| e| e| | |
| e|e o,|en|e|so|so| e| on,|n|'|seejne||
ese|no|y| on|n||| oo||f | e|n|ejno| eo|en|n|
soe |ñn| e|%oso
|

$efeen| e| e| n| no e| on| on,| | o n| se|
en on| o | en| e| fon o| e| 's| eseso| sen o;| so| se| o"| e|
es  o|oe| e|s|os| e||en|s|ojs| e|os|'oes| e|
s|es|y|en|os|e os
|

n|n|oon  |n|ejesoo|se|en| e|| ||ee|

e| o| n| eo| e|  | e| se| es| ojn o
| 0e| ono,| 's| '|
e| n| e o,| e| n| | se| o| n| | | | e| | e|
seo
|

|
 e| ||e|ejo|o|ene|s|en js| e| e o,||;||
L!


|0e|n|so|en|en|s| s|y|o||e|enee|se|
so| | ose| | fns
| <jo| | | en ,| | so| eno,|
oe'n oe| | o| | e| y| j(n oe| os| esos:|  ,|  ,|
 ,| ,| ,| ,|||se|fe|o|| e| |e| eeneo
|

" ?&% ?$$&$$

e|  e| e| n o| e| 0ef"n| $os o| e| %ons| o,| oo| o|
os|en||%on",|<feo| oo o| se|eno| e|n|  |
o| | en | e| n| oe| y| eso| y| se| esen| || fes|
on e| es'| s|  | y| | eno
| | feo| es| y| eno| on| e,|
s'n o|see|o|s|no es|y| ej'n o|nes| e|e|ne 
|
%| o o| eo,| |   | ee| es| o o| e| eo| jno| | "o,|
no| s"| e| e e| en| oj'n ose| | es| see| jno| | s|
 o|feo|

# ?&%%!%!$

| + o| es| n| #o| e| n| ño| e| e| en| | o| e|
os|'oes|'s|n es|en||se
|L|eyen |  e|e|nos|jos|
/eos/| ,os| e|  en| ño| on| ss| e os)| n| esos| #os|
| en|  os| ' os| soe| n| eson| ee | | se|
#n| ño
| 6(n| n| | os|  os| oo| ensjeos| y| |
es| e| | on e| #n| n eo| e| sesones| e| ys |
| | | n| eson| e| e| so| jo| eo| ñ
| s|
ons e o| o| ns| esons,| n| e| | 8eo,| o| os| e|
en|see
|

$ &% % 

=o| nes o| e,| s|  e| ns| (  s,| e| soo| n|

 ono| e||ne,|es|no| se|s|n| oo|eñ
|%o|es| y|
o   o| | | f  n| e| y| y| en  os,|  os| en|
ons ones|y|ee"
|

|
 e| sne| | o| ejos| o| soes| soe| e| e o| e| ose
|

es| n| fon os| o| e  | | n| ono| ne
| s| sne|
o| y| ee o
| 6ene| e| on o| eso| y|  o| en| e| eno,| e| |
fn eno||os|y|ses ones|oes
|

L| e|o|es"| e|'o,|osee|n|oe|se o|y|e|en|

e|neo| e| | | 
|  | e|e|(se| es"| se| e| s|
o ,|n|n|esen o|s  e||se;|exon o| on|oen ||
onen | e| 'o,| eo| ee| | s| es o| n| oo| s| n |
e|o  o
|

oe| e||eson|e|ofen ||| e| e||n,|es||

nsne| es | s| f| on| e,| o  (n oe| | nf n| e|
ene,| e| | e en o| s| een| oo| e| 'o,| n o| | |
eson| en| e|  o
| 9eos| oo| os| es"s| e| | ne| | ese|
en os|o||exn n|e|oo |e|oe,| on|enn
|

'  $%

L|   | e| oso,|o|e|noe|o|n|eyen |e|

exse| e| os,| , o| L n),|  e| e| n| e| nos|
 oes| eon| | | o | n e| | | nes,| es(s|
e| | :en,| se| seon| | es ns| y| no| e| eos| se| s | s|
os,| n o|se| eseon|no|en onon|s|os|en|e|;|
o os| y| eo  os| s e| seon| | s s,| | nos| n o|
eos| ox ene,| no| e| eos| en on| s| os| e|
es| sen o| s o| o| n| nenso| so,| | e| eso| e|
 o|ex o:| o|s,| o|s;|e|en|e |ee| e |
so|  n
| 5| on| e| ns | e| eo| e| eo|  |
(n|ese|noe
|

!oy|en| ",|no|e|eo| oo|e|o|se|n| oso;|

ese| o| se e| on| ss| s,| o o| e| e| e| !,|

|
 nene| fe|  o| os| y| o#nene| se| e| ono e|
on|e|noe| e|"o| o,|e|so|e|ene|ss|o"enes|en|e|
o|ooono|y|e|een|ss|s| e|os| os| eos|es  os|
e| >e| ,on | e| $o "e| e|
en o,| 0o
| e|
%ons)
|

|
 $ &%à$ ?

| L| | o| e| n|

"n| es|  | y|  | no| en| s| onen o,| o| |
nos| e| feenes| e|oos,|nes| |o|es'|sen o| e |o| |
es|n|señ|e|nos|n  |e|es|one|o|nes| 
|

| L|yo"| e|os|y|eyen s| e|nes| |o|neen|e| ño|y|
e| eseo| e| eneos| | | ne,| |os| oes| nos,| | | e  ,| e|
jo,|e
|

| L|nfen |e| eson|ese| onjno| e|os,| enos,| een s|y|eyen s|
en| e| ooeno| | e| os| o oes| se| enn| en| n| e| | es e| e|
no| e|s|noo,| os| e|esos| enos|son|enseñns|oes,|e|sn|
o| s|  e| oje,| nos| o eos|  ns | | o| o| y| ( o
| n|
sen o| ,| | o n| e| ess| y| os| eyen s| y || fn | nes|
| o n,| es e| nes| o ,| ness|    es| e on s| y|
so es,|e
|

| *o|es| eo|e|exs|n|ese e| e|2 esno|nfesoµ| ||ooene  |
;|e| n o| onn#| sen o| 
| L| e ene| e|e|o n,|
 j ene| |  oñ | e| fees| feen  ones| es,| e|
exesn| n| neesne| s n| e| nes n| e| o|  | y| e|
sn n| e|o|nes
|

|
à&à$ h

˜? GIFO H. Javier y Pedro VA˜GAS ´Guía Cultural de Moyobambaµ. ?dición

?special Imprenta Gutember. Moyobamba.
Perú

G˜AMSCI, Antonio: Observaciones sobre el folklore. Antología de

Manuel Sacritón. Siglo XXI.

L?VI-ST˜AUSS, Claude ˜aza y Cultura. ˜evista Universidad acional

de Colombia. o. 8 (1971)

http://www.quechuanetwork.org/news_template.cfm?news_id=1124&lang=s

http://usuarios.lycos.es/fandino/mitos/

http://usuarios.lycos.es/mbba1/AGUA˜U AS.htm|

http://es.wikipedia.org/wiki/Distrito_de_Saposoa#Origen_del_nombre

|
 


|
 

|


|