INSTITUT PENDIDIKAN GURU KAMPUS TAWAU

TAJUK TUGASAN

FONETIK DAN FONOLOGI BAHASA MELAYU

NAMA PELAJAR : LATIFAH BINTI HJ HINDI

NO K.P : 650613 12 5530
ANGKA GILIRAN : 2008052360044

KUMPULAN/UNIT : PGSR-BM ( NOV 2008 )

NAMA KURSUS : FONETIK DAN FONOLOGI BM
NAMA PENSYARAH : HJH PATIMAH HJ. DULLAH
TARIKH SERAHAN : 8 HB APRIL 2011
 “Saya akui karya ini adalah hasil kerja saya sendiri kecuali nukilan dan ringkasan
yang tiap-tiap satunya telah saya jelaskan sumbernya”.

Tandatangan : .....................................

Nama Penulis : LATIFAH BINTI HINDI

Tarikh : 03 HB APRIL 2011

PENGHARGAAN
Biodata

NAMA PELAJAR : LATIFAH BT HJ HINDI ( HJ LATIFAH HJ HINDI)

TARIKH LAHIR : 13. 06. 1965

TEMPAT LAHIR : KAMPUNG SISIPAN SEMPORNA

NO MYKAD : 650613-12- 5530

WARNA : BIRU

AGAMA : ISLAM

NO. MATRIK : 6397

ANGKA GILIRAN : 2008052360044

NO. TELEFON : 0135539144

TARAF BERKAHWIN : BERKAHWIN

NAMA SUAMI : HJ ABDUL MUIN B. PEHAKAN

ALAMAT SURAT MENYURAT : JALAN SIMPANG TAMPI-TAMPI KABOGAN, PETI

SURAT 200, 91308 SEMPORNA, SABAH.

NAMA SEKOLAH MENGAJAR : SK, PEKAN SEMPORNA, PETI SURAT 48, 91308
SEMPORNA, SABAH.
TARIKH MENGAJAR :

i. 01. 01. 1986 – 1993 - GURU SANDARAN TIDAK TERLATIH (1986 -

1993) – SK, SIMUNUL SEMPORNA

ii. 01. 01. 1994 HINGGA SEKARANG – GURU TERLATIH – PPPLD DGA 32

MATA PELAJARAN YANG DI AJAR : BAHASA MELAYU DAN MATEMATIK

KURSUS-KURSUS YANG DIHADIRI :

i. Sijil Perguruan Asas Dalam Cuti pada 01.10.1990 – 31.12.1993 – Maktab

Perguruan Kent Tuaran, Sabah.

ii. Sijil Kursus Modul Induksi Umum – 19.12.1993 – MPK Tuaran Sabah.

iii. Kursus Pengajaran Sains Dan Matematik Dlm Bahasa Inggerish (ETeMS)
10/12.11.2002

iv. Kursus Orientasi Kajian Tempatan (KBSR) Thn 6 -20/22. 08. 1996 SM
Berasrama Penuh Lahad Datu

v. Kursus Dalam Perkhidmatan – Kursus Bimbingan Perguruan Profesional

Dalam Teknologi Maklumat Dan Komunikasi (BPPT)- 11/24-Nov 2006

vi. Kursus Hari Memperkasakan Guru-guru SK Pekan Semporna -05.06.2008

vii. KECEMERLANGAN DALAM PERKHIDMATAN : TAHUN 2005

SEKAPUR SIRIH, SEULAS PINANG

BISMILLAHIR RAHMANIR RAHIM

Alhamdulillah, bersyukur ke Hadrat Allah SWT kerana dengan limpah rahmat dan
kurnia- Nya, saya dapat menyiapkan kerja kursus projek, segala persoalan yang
hendak selesaikan dapat dileraikan.

Terima kasih kepada semua pensyarah yang telah banyak memberi tunjuk ajar
bagaimana cara menyelesaikan beberapa pengisian kerja kursus dalam pelbagai
bentuk situasi yang sangat mudah difahami.

Terima kasih juga rakan sejawat PGSR, IPGM Tawau, para guru Sk Pekan yang
banyak memberi sumbangan idea, sebagai bahan rujukan secara langsung dan
tidak langsung dan, suami tercinta yang banyak memahami situasi serta
sumbangan material dan spiritual.

Kerja kursus ini bersesuaian dengan tajuk kursus PGSR, sebagai guru yang
berkhidmat lebih daripada 10 tahun, adalah lebih mudah memahami isi kandungan
yang dipelajari. Saya berharap semuga kerja kursus ini memberi manafaat kepada
diri dan semua pihak terutama pelajar IPGM Tawau. Insya Allah…………….

Salam Takzim,

HJH Latifah Binti Hindi @ HJ ABD. Ghani

PGSR Ambilan Nov 2008 – December 2012

IPGM KAMPUS TAWAU.

 Nama institusi

Lampiran E

Halaman senarai kandungan

SENARAI KANDUNGAN

MUKA SURAT

HALAMAN PENGAKUAN

PENGHARGAAN

SENARAI KANDUNGAN

1.0 PENDAHULUAN
2.0 TOPIK
2.1 Konsep Fonetik Dan Fonologi
Serta Kaitannya Dengan
Pengajajaran Bahasa
2.2 Alat-alat Artikulasi Vokal Dan
Diftong Dalam Bahasa Melayu
2.3 Fonem Dan Konsonan Dalam
Bahasa Melayu Dan Faktor
Yang Menyebabkan Berlakunya
Perbezaan Dalam penyebutan
Vokal Dan Konsonan
2.4 Perbezaan Fonetik Dan Fonologi
2.5 Teori Pemerolehan Bahasa
2.6 Rakaman Video Penyebutan Bahasa
3.0 Kesimpulan
4.0 Refleksi

Bibliografi
Lampiran
 FONETIK DAN FONOLOGI

Definisi Fonologi

 Fonologi ialah kajian mengenai pola bunyi bahasa, iaitu kajian mengenai bunyi-
bunyi yang berfungsi dalam sesuatu bahasa.

Alat-alat sebutan

Bunyi bahasa dikeluarkan oleh alat-alat sebutan seperti beikut:

Bibir Rongga tekak

Gigi Rongga mulut

Gusi Lelangit Keras Rongga hidung

Lelangit lembut Paru-paru

Anak tekak Peti suara dan

Lidah suara

Alat-alat sebutan dapat dibahagikan kepada dua jenis, iaitu:

(a) pengeluar (artikulator) - alat yang dapat digerak-gerakkan dengan bebas dan
dapat diletakkan di beberapa kedudukan.

     Contoh: hujung lidah, bibir lelangit lembut dan sebagainya.

(b) daerah pengeluar (artikulasi) - merupakan tempat-tempat yang dapat dicapai

olah artikulator.Contoh: gigi atas, gusi dan lelangit keras.
 

Penggolongan Bunyi Bahasa Melayu

 Umumnya, dalam bahasa Melayu, terdapat tiga golongan bunyi iaitu vokal,

konsonan dan diftong.

Kumpulan pertama ialah bunyi yang dihasilkan tanpa gangguan dalam rongga
mulut.Udara dari paru-paru keluar melalui rongga mulut dengan tidak tersekat atau
terhimpit. Bunyi itu hanya dipengaruhi oleh keadaan lidah dan bentuk bibir.
Kumpulan bunyi yang dihasilkan demikian dikenali sebagai  vokal.

Golongan kedua ialah bunyi yang dihasilkan dengan gangguan oleh alat-alat
sebutan sehingga jalan aliran udara dari paru-paru terganggu, dengan cara disekat
atau dihalang dan udara keluar melalui ronga mulut atau rongga hidung. Kumpulan
bunyi yang terhasil dikenali sebagai konsonan.

Selain dua golongan utama itu, terdapat pula bunyi geluncuran, iaitu bunyi yang
bermula daripada satu vi\oakl dan beralih kepada bunyi vokal yag lain. Geluncuran
bunyi vokal ini dikenali sebagai diftong. Contohnya: bunyi [ai] bermula daripada
bunyi vokal depan luas (a) dan mluncur kepada bunyi vokal depan sempit [i].

Vokal

Terdapat enam vokal dalam Bahasa Melayu. Lihat jadual di bawah.

Lambang fonetik Contoh perkataan Nota

[a] anak, tanah, lada
[è] ela, semak, sate
[i] iring, kita, seri
Tidak terdapat di hujung
[] emak, betul
perkataan
[o] obor, botak, moto  
[u] ular, sultan, saku  

Konsonan asli bahasa Melayu

Dalam bahasa Melayu terdapat 18 bunyi konsonan asli sembilan konsonan
pinjaman.

Sembilan konsonan asli dapat hadir pada awal, tengah dan akhir perkataan iaitu p, t,
m, n, /ng/, s, h, r dan l.

Konsonan b, d, g, c dan j hanya hadir pada akhir perkataan pinjaman seperti bab,
had, beg, koc dan kolej. Huruf konosnan /ny/, w dan y tidak pernah terdapat pada
akhir perkataan.

Konsonan ialah bunyi yang dihasilkan oleh aliran udara yang tersekat atau terhalang
oleh salah satu alat sebutan seperti bibir, gusi, lelangit lembut,  dan sebagainya dan
udara dilepaskan melalui rongga mulut atau rongga hidung.

[p], [b], [t], [d], [k], [g], [q], [c], [j], [m], [n], [], [], [f], [v], [], [], [s], [z], [], [x], [], [h],
[r], [l], [w], [y]

Fonem

Fonem ialah unit bahasa terkecil yang berfungsi.

Satu unit ujaran yang bermakna, atau perkataan, terdiri daripada beberapa unit
bunyi, misalnya kata palu.

Kata ini terdiri daripada empat unit bunyi, iaitu p, a, l, u.

Unit-unit bunyi ini dipanggil fonem, iaitu unit terkecil yang berfungsi.

Jika p diganti dengan m, maka palu akan bertukar menjadi malu.

Oleh itu, p dan m adalah unit terkecil yang berfungsi kerana unit itu

membezakan maksud ujaran.

 Alofon

Fonem terdiri daripada anggota fonem yang dipanggil alofon.

Misalnya fonem p dalam palu, lupa dan luap.

Bunyi p dalam palu dan lupa diujarkan sebagai letupan bibir yang sempurna , tetapi

dalam luap, bunyi p diujarkan sebagai letupan bibir yang tidak sempurna, yakni tidak
diletupkan.

Dengan itu, daripada ketiga-tiga contoh kata di atas, fonem p

mempunyai dua alofon.

 Suku Kata

Suku kata ialah bahagian perkataan yang berasaskan kehadiran vokal. Suku kata
ditandai oleh suatu vokal dan wujud sebagai satu vokal atau bersama-sama dengan
konsonan.

Dalam bahasa Melayu terdapat sebelas pola suku kata. Suku kata yang berakhir
dengan vokal dipanggil suku kata terbuka.

Suku kata lain ialah suku kata tertutup kerana diakhiri dengan konsonan. Beberapa
jenis suku kata:

 1. Kata tunggal satu suku kata

Suku kata Contoh

KV Yu
VK Am
KKVK draf, gred. Brek

2. Kata tunggal dua suku kata

Suku Kata Contoh

V + KV ibu, ela, era
V + VK air, aib
V + KVK adat, emas
VK + KV anda, unta, angsa
VK +  KVK antah, untuk, ingkar,
KV + KVK bukan, dekat
 

3. Kata tunggal tiga suku kata

Suku Kata Contoh

KV+V+KV biasa, cuaca, suara
KV + V +KV Kaedah
V + KV + V abai, usia
KV+KV+VK maruah, peluang
KV+KVK+KVK kelompok, kumandang

4. Kata tunggal empat suku kata

Suku Kata Contoh

KV+KV+KV+KV Panorama
KV+KV+KV+KVK Masyarakakat
KVK+KV+V+KV Sentiasa

5. Kata-kata tunggal yang lebih daripada empat suku kata ialah:

universiti = V + KV + KVK +KV+KV ( lima suku kata)

FONOLOGI

Maksud dan definisi fonetik menurut Kamus Dewan (1996:354), fonetik ialah
ilmu bahasa (llinguistik) yang berkaitan dengan penyebutan kata dan lambang yang
menunjukkan sebutannya. .Manakala mengikut Merriam Webster·s Collengiate
Dictionary tenthedition (1996:873), fonetik dikatakan sebagai ´the system of speech
sounds of a language or group of languagesµ.Kamus OxfordAdvanced Learner·s
Dictionanry of current English (1992:671) fonetik merupakan ´the study of speech
sounds and their productionµ.Mengikut kamus The World Book of Dictionanry
(1981:1566) menyatakan fonetik sebagai ´the science dealing with sounds made
inspeech and the art of pronunciation«.concerned with the production of these
speech sounds by the articulating organs of thespeaker, the sound waves in which
they result, and the auditory effect they produce on the hearerµ.
 Kamus Collins Shorter English Dictionary (1990:858) pula menjelaskan
fonetik sebagai ´the science that deals with pronunciationand the representation of
the sounds of speech.µMengikut Kamus Linguistik (Harimurti Kridalaksana, 1984:51)
memberikan definisifonetik sebagai ´ilmu yang menyelidiki penghasilan,
penyampaian dan penerimaan bunyi bahasa.µAkan tetepi mengikutEncyclopedia
Americana (1994:955) mendefinisikan fonetik sebagai ´ the science that investigates
the sounds made by the speechorgans, seeking to describe them, account for their
production, and classify them.

Selain definisi-definisi yang diberikan dalam kamus dan ensiklopedia

beberapa pandangan dan pengertian ten tang fonetik olehbeberapa orang sarjana
bahasa juga disertakan di sini bagi menjelaskan konsep fonetik tersebut.Mengikut
Ferdinand de Saussuredalam buku Pengantar Lingustik Umum yang diterjemahkan
oleh Ajid Che Kob Course in Ge neral Linguistics menyatakan ´ fonetikmerupakan
bahagian yang asas dalam ilmu bahasa, manakala fonologi«hanya satu disiplin
Bantu dan terangkum ke dalampertuturan (1993:37).Mengikut Adrian Akmajian et.
Al. dalam buku Linguistik: Pengantar bahasa dan Komunikasi terjemahan
AishahMahdi dan Azizah Hussein daripada buku Linguistik :An Introduction to
Language and Communication menyatakan: ´ Fonetik ialahbidang yang
memperkatakan bagaimana bunyi bahasa dihasilkan (dituturkan) dalam saluran
suara bidang kajian yang dikenali sebagai fonetik artikulasi , dan juga sifat fizikal
gelombang bunyi bahasa yang dihasilkan oleh saluran suara (bidang yang
dikenalisebagai fonetik akustik). Sementara istilah fonetik biasanya bermasud kajian
tentang sifat artikulasi dan akustik bunyi. (1995:61).6.

Manakala Marsono dalam bukunya fonetik memberikan definisi fonetik adalah

seperti yang berikut: ´Fonetik (phonetics) ialah ilmuyang menyelidiki bunyi-bunyi
bahasa tanpa melihat fungsi itu sebagai pembeda makna dalam suatu bahasaµ
(1986:1µ).J.W.MVerhaar dalam bukunya Pengantar Linguistik memberikan
pengertian fonetik seperti berikut: ´Fonetik atau ilmu bunyi menyelidikibunyi
sebagaimana terdapat dalam paroleµ (1983:8). Manakala Abdullah Hassan dalam
bukunya Linguistik Am untuk Guru BahasaMalaysia memberikan definisi fonetik
seperti yang berikut: ´Fonetik mengkaji bunyi bahasa dari segi penyebutan,
pendengaran atausifatnya«Fonetik amnya ialah pengkajian terhadap unsure-unsur
bahasa dalam bentuk bunyi. (1993:40) Alias Mohamad Yatim, dalambukunya
Fonetik dan Fonologi: Suatu Tinjuan menyatakan : ´ Fonetik ialah kajian saintifik
mengenai bunyi bahasa dan rumus yangmelibatkan pengelurannya.µ(1992:2)
Mengikut Arbak Othman menghuraikan fonetik sebagai: ´ Fonetik merupakan bidang
yangdipelajari segala bunyi bahasa (bunyi-bunyi yang dihasilkan oleh alat-alat
pertuturan manusia) dan memberikan symbol fonetik untukmasing-masing bunyi
itu«.Bunyi-bunyi bahasa boleh dikaji dari beberapa segi.

  Seseorang boleh melakukan kajianya dengan melihat sifat-sifat fizik bunyi-

bunyi bahasa ketika bunyi-bunyi bahasa ketika bunyi-bunyi itu dipindahkan melaui
udara, mengatur jumlah tenaga gelombang menurut gejala-gejala serta bagaimana
sifat-sifat iniberubah dalam proses penghasilannya«.(1986:52-53). Raja
Mukhtaruddin bin Raja Mohd.Dain memberikan pengertian fonetiksebagai berikut ´
Fonetik mengandungi teori-teori mengenai bunyi bahasa. Dalam fonetik akan
terdapat konsep-konsep mengenaibunyi bahasa, kriteria-kriteria pengklasan bunyi-
bunyi bahasa, teknik menghuraikan pengeluaran bunyi bahasa dan lain-lain
seumpamanya.µ (1982:408).

  Maksud dan makna fonologi adalah seperti yang berikut menurut kamus
dewan, fonologi merupakan kajian tentang bunyi sebutan dalam sesuatu bahasa.
(1996:354) Dalam Merriam Webster·s Collegaite Dictionanry tenth edition
(1996:874) fonologi dihuraikansebagai ´the science of speech sounds including,
especially the history and theory of sound changes in a language or in two or more
related languages.Mengikut Kamus Linguistik (Harimurti Kridalaksana,1984:51)
memberikan definisi fonologi se bagai bidangdalam linguistic yang menyelidiki bunyi-
bunyi bahasa mengikut fungsinya.Kamus oxford Advanced Learner·s Dictionanry of
CurrentEnglish (1992:671) memberi pengertian fonologi sebagai ´the study of the
systems of speech sounds,especially in a particular language.Manakala kamus
Chamber Family Dictionary (1990:572) menghuraikan fonologi sebagai ´ the study of
system of sounds inlanguage and of the history of their changes.
  Dalam Collins Shorter English Dictionary (1993:858) fonologi dikatakan ´the
study of the sound system of a language or of language in general.µ The World Book
Dictionary (1981:1567) menerangkan fonologi sebagai ´ the system of sound used
inlanguageµ.Dalam Ensyclpedia Amerikana (1994:959) fonologi diberi pengertian
sebagai ´the branch of linguistics or of grammar thatdeals with speech sound as they
enter into the structure of language.
  Disamping itu juga definisi maksud fonologi yang dipetik daripada beberapa
orang sarjana mengikut Adnan Akmaljian dalam bukunya Linguistik Pengantar
Bahasa dan Komunikasi terjemahan oleh Aishah Mahdi dan Azizah Hussien
memeberi penertian tentang fonologi seperti berikut ‘Fonologi ialah subbidang
lingistik yang mengkajstruktur dan pemolaan sistemetik bunyi dalam bahasa
manusia istilah fonologi digunakan dalam dua cara. Dari satu segi, fonologis sesuatu
bahasa tertentu dan rumus yang mengawal penyebaran bunyi tersebut.’
Dari segi yang lain pula, fonologi merujuk bahagian teori tentang bahasa manusia
yang umum yang berkaitan dengan sifat universalsistem bunyi semula
jadi«µ(1995:112) Manakala Frank parker dalam Linguistik untuk Bukan Ahli
Linguistik menjelaskan: ´Fonologimerupakan suatu bidang yang mengkaji sesuatu
bahasa, iaitu rumus-rumus yang menentukan sebutan. (1974:112).Manakala
menurut J.W.M. Verhaar ,Fonologi (phonology) sebagai bidang khusus dalam
linguistik itu mengamati bunyi-bunyi sesuatu bahasatertentu menurut fungsinya
untuk membedakan makna leksikal dalam bahasa.(1983:86) Abdullah Hassan pula
dalam bukunyaLinguistik Am untuk Guru Bahasa Malaysia menyatakan bahawa
fonologi mengkaji bunyi-bunyi yang berfungsi dalam sesuatubahasa itu.µ(1993:40)

Bunyi-bunyi Bahasa Melayu

Berdasarkan vokal kardinal dan bunyi-bunyi dibuat oleh Daniel Jones, kita
dapat mengenal pasti bunyi-bunyi vokal dankonsonan dalam bahasa Melayu.Dalam
mendeskripsi bunyi-bunyi bahasa Melayu ini juga diklasifikasi kepada bunyi vokal
dan konsonan.

  Bunyi-bunyi Vokal Melayu Menurut Mohamad Yunus Maris (1964), terdapat

lapan buah vokal dalam bahasa Melayu.Ini diterapkandalam rajah berikut. Vokal
Melayu Ada empat vokal depan dalam bahasa Melayu.[i],[e],[ ] dan [a];tiga vokal
belakang,[u],[o] dan[] dansatu vokal tengah, iaitu [ ].Memang vokal-vokal ini tidak
betul-betul menyerupai vikal kardinal sepenuhnya.Walau bagaimanapun,vokal
Melayu ini dapat dijelaskan menurut persamaannya dengan vokal-vokal cardinal.

Diftong Melayu Diftong sebenarnya terbentuk daripada bunyi vokal yang

menggeluncur. Maksudya, sebutan sebuah vokal itudigabungkan dengan sebuah
vokal lain.Ini dapat dilihat dalam contoh diftong [ai].Bunyi vokal itu bermula dengan
vokal [a] dansebutannya diteruskan menggeluncurkan kepada vokal [i],
menyebabkan vokal [a] dan [i] bergabung menjadi [ai] sebagai satu bunyi.Ini ialah
diftong. Dalam bahasa Melayu ada tiga buah diftong, iaitu [ai],[au] dan [oi]. Diftong
ini adalah berbeza daripada rentetan vokal. Diftong membentuk satu suku kata sperti
dalam perkataan pandai [pan-dai], tetapi rentetan vokal membentuk suku kata
yangberlainan seperti dalam perkataan sukai [su-ka-i]. Dengan memberikan contoh-
contoh yang sesuai bunyi-bunyi vokal dan konsonanBahasa Melayu.15.

  Bunyi-bunyi vokal Bunyi-bunyi vokal ialah bunyi-bunyi bahasa yang bersuara

yang ketika menghasilkannya udara dari paru-parukeluar berterusan melaui rongga
tekak dan rongga mulut tanpa mendapatkan sebarang sekatan atau geseran .
Dengan kata lain,bunyi-bunyi vokal mempunyai ciri-ciri seperti bersuara, udara
keluar dari paru-paru berterusan dan udara keluar tanpa sekatan ataugeseran.

Manakala penghasilah bunyi-bunyi vokal pula ditentukan oleh beberapa ciri

tertentu iaitu keadaan bibir > sama ada dihmparkan atau dibundarkan, bahagian
lidah yang terlibat > sama ada depan lidah atau belakang lidah, turun naik lidah >
sama ada dinaikkansetinggi-tingginya, dinaikkan sedikit atau diturunkan, keadaan
lelangit lembut,> sama ada dinaikkan dan udara dari paru-paru keluar melaui rongga
mulut sahaja ( menghasilkan bunyi-bunyi vokal atau oral) atau dinaikkan tetapi tidak
rapat sehingga udara dari paru-paru keluar melaui rongga mulut dan juga rongga
hidung ( menghasilkan bunyi-bunyi vokal yang disengaujan) dan keadaan glotis
>glotis dirapaatkan dan semasa udara keluar dari pru-paru pita suara bergetar.
Selain vokal terdapat juga separuh vokal, diftong dan vokal rangkap.

 Depan Tengah Belakang i e a  u o  sempit Separuh sempit Separuh luas Luas.

  Separuh vokal Bunyi separuh Vokal mempunyai cirri-ciri bunyi vokal , tetapi
tidak merupakan vokal sepenuhnya. Sewaktumenghasilkan bunyi-bunyi separuh
vokal, alat-alat artikulasi, iaitu lidah dan bibir, berada pada suatu kedudukan,
kemudian dengansegera beubah kepada kedudukan vokal lain yang berlaku secara
geluncuran. Oleh sebab itu, separuh vokal tidak digolongkan kedalam golongan
vokal tetapi sebagai konsonan. Contoh separuh vokal ialah /w/ dan /y/..
  Diftong Diftong ialah urutan yang salah satunya terdiri daripada vokal penuh
dan lainya geluncuran. Penghasilan urutan vokal inimerupakan satu hembusan
nafas sahaja dan mempunyai satu puncak kelantangan. Bunyi diftong dilambangkan
dengan dualambang vokal misalnya /ai/, /ou/ dan /au/. Vokal pertama menunjukkan
keadaan lidah pasa masa mula-mula hendak menyebutdiftong dan vokal kedua
menunjukkan keadaan lidah pada ahkir sebutan diftong.
  Vokal rangkap Vokal rangkap ialah urutan dua vokal penuh, dan tiap-tiap
vokal merupakan vokal penuh yang tersendiri. Misalnyadaun dan lain . Dalam daun,
misalnya a dan u ialah dua vokal penuh dan perkataan ini terdiri daripada dua suku
kata iaitu da dan un.Dalam perkataan lain 2 vokal berturut-turut dalam satu
perkataan.

  Cara menghasilkan bunyi-bunyi vokal. Vokal [i](depan sempit) Vokal ini

dikenali juga sebagai vokal depan sempit . Untukmenghasilkannya, hujung lidah
diletakkan paling tinggi di hadapan mulut tetapi tidak menyekat arus udara dari paru-
paru. Bibir dihamparkan/leper . Glotis dirapatkan, lelangit lembut dinaikkan, udara
ditekan keluar dari paru-paru pada pita suara bergetar.Contoh kehadiran dalam
perkataan: Pel i ta jah i tan I kan has i l T i dur pah i

  Vokal [e](depan separuh sempit) Untuk menghasilkannya, hujung lidah

diturunkan kira-kira 1/3 daripada kedudukannya semasamenghasikan vokal depan
sempit [i] dan lidah tidak menyekat arus udara dari paru-paru. 2 Bibir
dihamparkan/leperkan dan glotisdirapatkan. Lelangit lembut dinaikkan. Udara
ditekan keluar dari paru-paru dan pita suara bergetar, contoh kehadiran
dalamperkataan: E kor taug e P e tak g e s e r M e r e ka s e l e sa..

  Vokal [ ](depan separuh luas/lapang) Untuk menghasikannya, hujung lidah

diturunkn kira-kira 1/3 dari kedudukan depan separuhsempit (e) dan lidah tidak
menyekat arus udara dari paru-paru. Bibir dihamparkan/leper, glotis dirapatkan dan
lelangit lembutdinaikkan. Udara ditekan keluar dari paru-paru dan pita suara
bergetar. Vokal ini hadir dalam beberapa dialek. Dalam bahasa baku,vokal ini
merupakan kelainan bagi vokal [e], misalnya: [] untuk [elo?]

  Vokal [a](vokal depan luas) Untuk menghasilkannya, depan lidah diturunkan

serendah-rendahnya dalam rongga mulut dan udara dariparu-paru lalu tnpa sekatan.
Bibir dihamparkan/leper , glotis dirpatkan dan lelangit lembut dinaikkan. Udara
ditekan keluar dari pru-paru dn pita suara bergetar . Contoh kehadiran dalam
perkataan: A tur di a P a gi us a ng Pel a ngi pelu a ng

  Vokal [u](belakang sempit) Untuk menghasilkannya, belakang lidah dinaikan

setinggi-tinggi mungkin , tetapi tidak menyekat arusudara dari paru-paru. Bibir
dibundarkan/bulat , glotis dirapatkan dan lelangit lembut dinaikkan. Udara ditekan
keluar dai paru-parudan pita suara bergetar. Contoh penggunaan dalam perkataan:
U lar har u G u nting tik u s Ber u ang beli u ng.

  Vokal [o](belakang separuh sempit) Untuk menghasilkanya, belakang lidah

diturunkan kira-kira satu pertiga daripada kedudukansemasa menghasilkan bunyi
vokal belakang sempit [o], dan lidah tidak menyekat arus udara dari paru-paru. Bibir
dibundarkan/bulat ,glotis dirapatkan dan lelangit lembut dinaikkan .Udara ditekan
keluar dari paru-paru dan pita suara bergetar. Contoh kehadiran dalamperkataan: O
leh pidat o B o leh kun o Cel o teh plen oVokal [  ]belakang separuh luas Untuk
menghasilkannya, belakang lidah diturunkan dua pertiga daripada kedudukannya
semasamenghasilkan vokal [u], dan lidah tidak menyekat arus udara dari paru-paru.
Bibir dibundarkan/bulat , glotis dirapatkan dan lelangitlembut dinaikkan. Udara
ditekan keluar dari paru-paru dan pita suara bergetar . Seperti vokal [], vokal [  ]
hadir dalam dialek-dialekdan dalam bahasa baku merupakan kelainan bagi vokal [o],
misalnya [ ] untuk [oleh
4 CARA-CARA MENGHASILKAN BUNYI-BUNYI  KONSONAN MELAYU
PINJAMAN DAN BUNYI DIFTONG DENGAN FUNGSI-FUNGSI ALAT
ARTIKULASI DAN KEDUDUKAN DAERAHNYA:
 Bunyi-bunyi Bahasa Melayu

Berdasarkan vokal kardinal dan bunyi-bunyi dibuat oleh Daniel Jones, kita
dapatmengenal pasti bunyi-bunyi vokal dan konsonan dalam bahasa
Melayu.Dalammendeskripsi bunyi-bunyi bahasa Melayu ini juga diklasifikasi kepada
bunyi vokaldan konsonan.

 Bunyi-bunyi Vokal Melayu

Menurut Mohamad Yunus Maris (1964), terdapat lapan buah vokal dalam bahasa
Melayu.
Vokal Melayu

Ada empat vokal depan  dalam bahasa Melayu.[i],[e],[ ] dan [a];tiga vokalbelakang,
[u],[o] dan[] dan satu vokal tengah, iaitu [ ].Memang vokal-vokal initidak betul-betul
menyerupai vokal kardinal sepenuhnya.Walau bagaimanapun,vokal Melayu ini dapat
dijelaskan menurut persamaannya dengan vokal-vokalkardinal.

DIFTONG MELAYU

 a. Diftong sebenarnya terbentuk daripada bunyi vokal

yang menggeluncur.Maksudya, sebutan sebuah vokal itu digabungkan dengan
sebuah vokallain.Ini dapat dilihat dalam contoh diftong [ai].Bunyi vokal itu
bermuladengan vokal [a] dan sebutannya diteruskan menggeluncurkan kepadavokal
[i], menyebabkan vokal [a] dan [i]  bergabung menjadi [ai] sebagaisatu bunyi. Ini
ialah diftong. Dalam bahasa Melayu ada tiga buah diftong,iaitu [ai],[au]  dan [oi].
Diftong ini adalah berbeza daripada rentetan vokal.Diftong membentuk satu suku
kata sperti dalam perkataan pandai [pan-dai], tetapi rentetan vokal membentuk suku
kata yang berlainan sepertidalam perkataan sukai [su-ka-i].

 b. Dengan memberikan contoh-contoh yang sesuai bunyi-bunyi vokal dankonsonan

Bahasa Melayu.

BUNYI-BUNYI VOKAL

 Bunyi-bunyi vokal ialah bunyi-bunyi bahasa yang bersuara yang

ketikamenghasilkannya udara dari paru-paru keluar berterusan melaui rongga
tekakdan rongga mulut tanpa mendapatkan sebarang sekatan atau geseran.
Dengankata lain, bunyi-bunyi vokal mempunyai ciri-ciri seperti  bersuara, udara
keluar dari paru-paru berterusan dan udara keluar tanpa sekatan atau
geseran.Manakala penghasilan bunyi-bunyi vokal pula ditentukan oleh beberapa
ciritertentu iaitu keadaan bibir > sama ada dihmparkan atau dibundarkan,
bahagianlidah yang terlibat > sama ada  depan lidah  atau belakang lidah, turun naik
lidah> sama ada dinaikkan setinggi-tingginya, dinaikkan sedikit atau
diturunkan,keadaan lelangit lembut,>  sama ada dinaikkan dan udara dari paru-paru
keluar melaui rongga mulut sahaja ( menghasilkan bunyi-bunyi vokal atau oral)
ataudinaikkan tetapi tidak rapat sehingga udara dari paru-paru keluar melaui
ronggamulut dan juga rongga hidung ( menghasilkan bunyi-bunyi vokal
yangdisengaujan) dan keadaan glotis >  glotis dirapaatkan dan semasa udara
keluar dari  pru-paru pita suara bergetar. Selain vokal terdapat juga separuh
vokal,diftong dan vokal rangkap
  

 SEPARUH VOKAL

 Bunyi separuh Vokal mempunyai ciri-ciri bunyi vokal , tetapi tidak merupakanvokal
sepenuhnya. Sewaktu menghasilkan bunyi-bunyi  separuh vokal, alat-alatartikulasi,
iaitu lidah dan bibir,  berada pada suatu kedudukan, kemudian dengansegera
beubah kepada kedudukan  vokal lain yang berlaku secara geluncuran.Oleh sebab
itu, separuh vokal tidak digolongkan  ke dalam golongan vokal tetapisebagai
konsonan. Contoh separuh vokal ialah /w/ dan /y/. 

VOKAL  RANGKAP
Vokal rangkap ialah urutan dua vokal penuh, dan tiap-tiap  vokal merupakan vokal
penuh yang tersendiri. Misalnya daun dan lain. Dalam daun, misalnya a dan u ialah
dua vokal penuh dan perkataan ini terdiri daripada dua suku kata iaitu da dan un.
Dalam perkataan lain 2 vokal berturut-turut dalam satu perkataan

 
CARA MENGHASILKAN BUNYI-BUNYI VOKAL

.VOKAL  [i](depan sempit)

 Vokal ini dikenali juga sebagai vokal depan sempit. Untuk menghasilkannya,
hujung lidah diletakkan paling tinggi di hadapan mulut tetapi tidak menyekat arus
udara dari paru-paru. Bibir dihamparkan/leper. Glotis dirapatkan, lelangit lembut
dinaikkan, udara ditekan keluar  dari paru-paru pada pita suara bergetar. Contoh
kehadiran dalam perkataan:Pelita  jahitanIkan hasil Tiur pahit  

VOKAL [E](DEPAN SEPARUH SEMPIT)

 Untuk menghasilkannya, hujung lidah diturunkan  kira-kira 1/3 daripadakedudukannya semasa

menghasikan vokal depan sempit [i] dan lidah tidak menyekat arus udara dari paru-paru. 2 Bibir 
dihamparkan/leperkan dan glotisdirapatkan. Lelangit lembut dinaikkan. Udara ditekan
keluar dari paru-paru dan pitasuara bergetar, contoh kehadiran dalam perkataan:

VOKAL [](DEPAN SEPARUH LUAS/LAPANG)

 Untuk menghasikannya, hujung lidah diturunkn kira-kira 1/3  dari kedudukan

depanseparuh sempit (e) dan lidah tidak menyekat arus udara dari paru-paru.
Bibir dihamparkan/leper, glotis dirapatkan dan lelangit lembut dinaikkan. Udara
ditekankeluar dari paru-paru dan pita suara bergetar. Vokal ini hadir dalam beberapa
dialek.Dalam bahasa baku, vokal ini merupakan kelainan bagi vokal [e], misalnya:[]
untuk    [elo?] Ekor  tauge Petak geser Mereka  selesa

VOKAL  [A](VOKAL DEPAN LUAS)

 Untuk menghasilkannya,depan lidah diturunkan serendah-rendahnya dalam rongga
mulut dan udara dari paru-paru lalu tanpa sekatan. Bibir dihamparkan/leper ,
glotisdirapatkan dan lelangit lembut dinaikkan. Udara ditekan keluar dari paru-paru
dan pitasuara bergetar. Contoh kehadiran dalam perkataan :Atur dia  Pagi using
Pelangi     peluang

VOKAL  [u](BELAKANG SEMPIT)

 Untuk menghasilkannya, belakang lidah dinaikan  setinggi-tinggi mungkin, tetapi

tidak menyekat arus udara  dari paru-paru.  Bibir dibundarkan/bulat, glotis
dirapatkandan lelangit lembut dinaikkan. Udara ditekan keluar dai paru-paru dan pita
suarabergetar.

Contoh penggunaan dalam perkataan: 

Ular    haru Gunting        tikus Beruang      beliung 

VOKAL [O](BELAKANG SEPARUH SEMPIT)

 Untuk menghasilkanya, belakang lidah diturunkan kira-kira satu pertiga

daripadakedudukan semasa menghasilkan bunyi vokal belakang sempit [o],dan
lidahtidak menyekat arus udara dari paru-paru. Bibir  dibundarkan/bulat, glotis
dirapatkandan lelangit lembut dinaikkan .Udara ditekan keluar dari paru-paru dan
pita suarabergetar. Contoh kehadiran dalam perkataan: Oleh   pidato  Boleh  kuno 
Celoteh    pleno

VOKAL [ ]BELAKANG SEPARUH LUAS

 Untuk menghasilkannya, belakang lidah diturunkan dua pertiga daripada

kedudukannya semasa menghasilkan vokal [u], dan lidah tidak menyekat arusudara

dari paru-paru. Bibir dibundarkan/bulat, glotis dirapatkan dan lelangit

lembutdinaikkan. Udara ditekan keluar dari paru-paru dan pita suara bergetar.
Seperti vocal [], vokal [] hadir dalam dialek-dialek  dan dalam bahasa baku
merupakan kelainanbagi vokal [o], misalnya [    ] untuk [oleh].

BUNYI  KONSONAN

Konsonan atau tradisional dinamakan huruf mati ialah huruf-huruf selain

vokal.  Bunyi-bunyi konsonan mungkin bersuara dan mungkin tidak
bersuara.Semasa menghasilkanbunyi konsonan, udara yang keluar dari paru-paru
menerima sekatan, sempitan dangeseran, sama ada di bahagian tekak, rongga
mulut atau hidung bunyi konsonan bolehmempengaruhi bunyi vokal dalam sebutan,
misalnya apabila menyebut konsonansengau, bunyi vokal yang mengikutinya akan
turut disengaukan.

Konsonan terbahagi kepada dua, iaitu konsonan melayu asli dan konsonan
pinjaman

DIFTONG

 Diftong ialah urutan yang salah satunya terdiri daripada vokal penuh dan
lainyageluncuran. Penghasilan urutan vokal ini merupakan satu hembusan nafas
sahaja danmempunyai satu puncak kelantangan. Bunyi diftong dilambangkan
dengan dualambang   vokal misalnya  /ai/, /ou/ dan /au/.Vokal pertama menunjukkan
keadaan lidah pasa masa mula-mula hendak menyebutdiftong dan vokal kedua
menunjukkan keadaan lidah pada ahkir sebutan diftong.

DIFTONG BAHASA MELAYU

Bahasa Melayu mempunyai 3 bunyi diftong yang standart, iaitu (ai), (au) dan (oi).
Dalam bahasa melayu, diftong dianggap sebagai  satu suku kata yangdilambangkan
oleh 2 fomem vokal, tetapi disebut sebagai satu bunyi.

Pergerakan lidah semasa membunyikan diftong bermula dengan keadaan

lidahberada pada kedudukan menyebut satu vokal yang lain kemudiannya
bergerakmenuju ke arah kedudukan menyebut vokal yang lain yang tidak
disempurnakanartikulasinya.

CARA MEMBUNYIKAN SETIAP DIFTONG

Keadaan bibir agak terhampar.

Hujung lidah terkena gigi bawah.

Depan lidah pada kedudukan seperti membunyikan vokal depan rendah (a).

Lidah secara cepat diluncurkan ke arah cara membunyikan vokal depan tinggi (i).

Anak tekak dan lelangit lembut dinaikkan bagi menutup rongga hidung supayaudara
tidak terkeluar melaluinya.

Udara dari paru-paru keluar ke rongga mulut.

Pita suara digetarkan

DIFTONG (au)

Keadaan bibir daripada hampar ke bundar.

Hujung lidah kena gigin bawah.

Depan lidah pada kedudukan seperti membunyikan vokal depan rendah (a).

Lidah secara cepat diluncurkan ke arah cara membunyikan vokal belakang tinggi(u)
dengan lidah melenkung ke arah langit keras.

Anak tekak dan lelangit lembut dinaikkan bagi menutup rongga hidung supayaudara
tidak terkeluar melaluinya.
Pergerakan lidah semasa membunyikan diftong bermula dengan keadaan
lidahberada pada kedudukan menyebut satu vokal yang lain kemudiannya
bergerakmenuju ke arah kedudukan menyebut vokal yang lain yang tidak
disempurnakanartikulasinya.

CARA MEMBUNYIKAN SETIAP DIFTONG

Keadaan bibir agak terhampar.

Hujung lidah terkena gigi bawah.

Depan lidah pada kedudukan seperti membunyikan vokal depan rendah (a).

Lidah secara cepat diluncurkan ke arah cara membunyikan vokal depan tinggi (i).

Anak tekak dan lelangit lembut dinaikkan bagi menutup rongga hidung supayaudara
tidak terkeluar melaluinya. Udara dari paru-paru keluar ke rongga mulut.

Pita suara digetarkan

JENIS-JENIS DIFTONG

Terbahagi kepada 2 jenis.iaiti diftong naik dan diftong turun

DIFTONG NAIK.

Diftong yang bunyi vokal keduanya disebut lebih kuat atau nyaring, lebih
panjanglebih tekanan daripada vokal pertama. Diftong  ini banyak terdapat pada
bahasa inggeris. Contoh pier (pia).

DIFTONG TURUN.

Diftong yang bunyi vokal pertamanya disebut lebih kuat atau nyaring, lebihpanjang
lebih tekanan daripada vokal kedua.

Contoh µgulai¶ , µpulai¶ dan µkaloi¶.

FONEM BAHASA MELAYU

Fonem : Unit bahasa yg terkecil & boleh dipenggal-penggalkan. Tidak mempunyai
sebarang makna jika diletakkan berasingan Unit penggalan bahasa yg terkecil yg
boleh membawaperbezaan makna.

FONEM VOKAL

Terdapat 6 : /a/, /e/, /i/, /o/, /u/ & //.

Huruf µe¶ digunakan melambangkan 2 fonem :

Fonem - e PEPET ditulis dlm fonetik / Fonem e TALING
ditulis dlm fonetik /e/J

FONEM KONSONAN

Terdapat 18 konsonan asli. Mewakili setiap huruf Rumi

Huruf : b, c, d, g, h, j, k, l,m, n, ng, ny, p, r, s, t, w & y.

KONSONAN PINJAMAN

Terdapat 8. Berasal daripada bahasa Arab, bahasa Inggeris/ bahasa selain BM.

Huruf : f, v, th, dh, z, sy, kh & gh

FUNGSI ALAT-ALAT ARTIKULASI

DEFINISI

Alat artikulasi atau alat atau organ yang berfungsi untuk mengeluarkan bunti
bahasa. Terdapat banyak alat yang terlibat dalam mengeluarkan bunyi bahasa iaitu
alat-alat yang terlibat dalam sistem udara yang keluar dan masuk ke paru-paru untuk
menghasilkan bunyi bahasa.Bunyi bahasa yang dihasilkan ialah vokal, konsonan
dan diftong. Setiap alat artikulasi mengeluarkan bunyi bahasa mengikut daerah
pengeluaran bunyi bahasa yang tertentu. Alat-alat artikulasi utama terdiri lidah, gigi,
bibir, gusi, lelangit, rongga hidung dan pita suara.

FUNGSI ALAT-ALAT ARTIKULASI

Lidah
Lidah merupakan alat artikulasi yang terpenting paling aktif dan digelar tulang
belakang kepada pertuturan manusia.Lidah terbahagi kepada lima bahagian iaitu
belakang lidah,tengah lidah,hadapan lidah,daun lidah dan hujung lidah serta
pembahagian ini membolehkan lidah menghasilkan pelbagai bunyi.

Lidah terbahagi kepada 5 bahagian:

· Belakang lidah : bahagian lidah yang paling belakang dan bertentangan dengan
lelangit lembut

· Tengah lidah atau akar lidah :bahagian lidah yang bertentangan antara
pertemuan langit keras dan lelangit lembut

· Hadapan lidah : bahagian lidah yang bertentangan dengan lelangit keras

· Daun/akar lidah : bahagian lidah sepanjang garisan menghadap gusi

· Hujung lidah : bahagian lidah yang paling akhir dan bertemu dengan gigi

Sebagai contoh,vokal depan sempit [i] dalam perkataan ‘ikan’ memerlukan bahagian
hujung lidah berada pada kedudukan paling tinggi dalam rongga mulut.
Gigi
Selain lidah, Gigi juga berperanan penting dalam penghasilan bunyi bahasa
meskipun peranannya tidaklah aktif. Kedudukannya yang statik dan sentiasa
digunakan sebagai penampan aliran udara dalam penghasilan bunyi. Penampan
aliran udara inilah yang seterusnya menghasilkan bunyi.

Bibir
Bibir adalah alat artikulasi yang terletak pada bahagian luar rongga mulut.Bibir terdiri
daripada otot-otot kenyal yang boleh dihamparkan dan dibundarkan dan berperanan
mengeluarkan bunyi yang berbagai-bagai. Selain itu,Bibir juga menjadi sempadan
paling luar daripada rongga mulut.Bibir juga berfungsi membuat sekatan kepada
udara yang keluar daripada rongga mulut.

Gusi
Gusi merupakan bahagian yang cembung dan menurun dari gigi ke bahagian dalam
rongga mulut.Organ ini digunakan sebagai daerah sebutan dengan bantuan hujung
lidah yang berfungsi membuat penyekatan.Misalnya ketika menyebut “teh” “deh”.

Lelangit
Lelangit dapat dipecahkan kepada dua bahagian,iaitu:

a) lelangit keras

b) lelangit lembut

Lelangit lembut menganjur dari sempadan lelangit keras hingga ke akhir rongga
mulut. Lelangit keras bermula dari sempadan gusi di bahagian hadapan atas rongga
mulut dapat diturunnaikkan untuk menutup atau membuka saluran rongga tekak
terus ke rongga hidung. Apabila dinaikkan, rongga mulut akan terbuka dan udara
akan keluar melalui rongga mulut dan apabila diturunkkan, rongga mulut akan
tertutup dan udara terpaksa keluar melalui rongga hidung. 
Rongga Hidung
Terletak di atas rongga mulut yang dipisahkan oleh lelangit. Rongga hidung boleh
dibuka atau ditutup, bergantung kepada keadaan sama ada anak tekak dan lelangit
lembut dinaikkan atau tidak.

Pita Suara
Pita suara terletak dalam ruang tenggorok (halkum) dan amat penting dalam
penghasilan bunyi.Proses pengeluaran suara berlaku dengan cara memperluas dan
mempersempit lubang yang terdapat di antara dua keping selaput nipis berkenaan.
Perbezaan Fonetik dan Fonologi

Linguistik moden lahir apabila para sarjana mula melihat bahasa daripada
perspektif penuturnya ( Simpson 1980, 37 ). Mereka melihat bahasa daripada
perspektif sinkronik berbeza dengan perspektif dikronik yang menjadi amalan ahli-
ahli linguistik pada abad ke 19. Perubahan pendekatan ini merujuk kepada idea
Ferdinand de Saussure dalam buku yang terkenal selepas kematiannya, ditulis oleh
anak muridnyaCours de linguistique generale ( de Saussure 1916 ). Beliau tidak lagi
melihat bahasa sebagai satu entiti yang dilihat daripada luar dalam perubahannya
mengikut masa, tetapi melihat bahasa dari dalam, sebagai satu sistem ( langue ).
Sistem memperlihatkan potensi bahasa sebagai pilihan kepada penutur untuk
mengeluarkan ujaran. Potensi ini dilihat daripada hubungan padigmatik, iaitu
hubungan antara lambang dalam sistem. Berdasarkan ciri inilah Saussure melihat
bahasa daripada perspektif penuturnya, kerana daripada sudut penutur yang
mengungkapkan pada ketika itulah sistem pilihan itu penting.

J. R. Firth seorang profesor ulong dalam Linguistik Umum di England dan

pengasas “ London School” telah menengahkan satu teori bersama-sama dengan
ahli antropologis Bronislow Malinowski. Idea Malinowski berkaitan dengan bahasa
adalah perlakuan manusia. Ia adalah berkaitan dengan perilaku manusia
berdasarkan latarbelakang kebudayaan dan sosial tertentu.. Idea ini bertentangan
dengan pendapat bahawa bahasa adalah sebagai medium untuk memindahkan
sesuatu idea daripada seseorang kepada seseorang lain.Manusia menggunakan
bahasa untuk melakukan pelbagai perkara dalam pelbagai konteks dan mereka
secara berterusan membuat pilihan dalam sistem yang berbagai. Contohnya satu
sistem mungkin tentang komunikasi maklumat berkaitan hal-hal dunia, kemudian
ada komunikasi yang mempunyai tujuan tertentu dan ada juga bentuk komunikasi
antara dua orang. Bukan semua bentuk komunikasi itu sama bentuknya.Mengikut
Firth, sistem paradigmatik membolehkan penutur atau penulis membuat pilihan 3
berdasarkan dua situasi keperihalan keadaan dan juga keperihalan kebudayaan.
Mengikut Firth seterusnya bahasa itu bercirikan sosial kerana bahasa dikongsi oleh
sekelompok penutur dalam konteks sosial tertentu dan digunakan untuk melakukan
sesuatu perkara dalam konteks tersebut.
Perbezaan Fonetik dan Fonologi

Fonologi ialah satu cabang ilmu yang mengkaji tentang sistem bunyi yang diucapkan
oleh manusia yang berfungsi atau dalam bahasa yang lebih mudah difahami bahasa
yang difahami oleh kedua-dua belah pihak. Fonetik pula bermaksud bidang yang
mengkaji segala bunyi bahasa yang dihasilkan oleh alat-alat artikulasi manusia dan
ia memberi lambang kepada bunyi-bunyi tersebut. Perbezaan antara kedua-dua
bidang kajian ini dapat dijelaskan menerusi jadual berikut:

FFFFFonetik Fonetik Fonologi Fonologi

Fenomena bunyi atau pertuturan manusia Mengkaji sistem bunyi-bunyi tertentu

seluruhnya. dalam pertuturan bagi sesuatu bahasa.

Input kepada kajian linguistik tinggi,

Asas kepada kajian fonologi. iaitu morfologi dan sintaksis.

Tidak dapat memerikan seluruh bunyi yang Dapat merumuskan, menghuraikan

dihasilkan oleh manusia, tidak dapat dan menjelaskan segala bentuk bunyi
menghalusi segala variasi bunyi tersebut dalam sesuatu bahasa secara teliti dan
dan tidak dapat menghuraikan sistem terperinci dengan tujuan untuk
bunyi semua bahasa yang dituturkan oleh menentukan peraturan dan bentuk
manusia dengan sempurna. bunyi secara spesifik.

Cabang Fonetik

1 Fonetik Artikulasi 

Cabang ini mengkaji tentang cara penghasilan bunyi bahasa dan bahagian-bahagian
(artikulator) yang terlibat dalam penghasilan bunyi. Selain itu, cabang ini juga
melakukan pengelasan terhadap bunyi bahasa berdasarkan cara bunyi itu
dikeluarkan oleh alat tutur (artikulator), seperti lidah, bibir, lelangit keras, lelangit
lembut, anak tekak, dan sebagainya.
2 Fonetik Akustik 

Cabang ini mengkaji sifat-sifat bunyi bahasa. Sifat fizikal yang dimaksudkan di sini
ialah gelombang bunyi ujaran yang dihasilkan oleh pita suara. Gelombang bunyi ini
dapat diukur dengan menggunakan alat seperti spektrogram dan osiloskop. Antara
sifat yang diberi perhatian dalam kajian fonetik akustik termasuklah nada, frekuensi
dan amplitud.

3 Fonetik Auditori 

Cabang ini mengkaji tentang cara bunyi bahasa ditanggapi oleh pendengar melalui
pendengaran dan diterjemahkan (persepsi) oleh otak. Proses ini adalah proses yang
paling kompleks dalam kajian fonetik kerana proses ini melibatkan kajian yang
bersifat mujarad.Dari ketiga-tiga cabang ini, fonetik artikulasi adalah cabang yang
paling diberi tumpuan dalam pengajaran dan pembelajaran fonetik di Malaysia. Dua
cabang lagi, iaitu fonetik akustik dan fonetik auditori agak kurang diberi perhatian
kerana tiadanya peralatan dan kepakaran yang menyebabkan kesukaran untuk
pengajaran.

Fonologi
E-melkan IniBlogThis!Kongsi ke TwitterKongsi ke FacebookKongsi ke Google Buzz
HURAIAN HURUF VOKAL DAN KONSONAN, DAN CARA MEMBUNYIKANNYA
          Bahasa merupakan alat komunikasi yang penting bagi manusia. Alat
pertuturan ini sememangnya kompleks, tetapi teratur dengan menggunakan kod-kod
tertentu. Asmah Hj Omar (1986) mengatakan bahasa yang digunakan oleh manusia
adalah menggunakan alat-alat ujaran yang terdapat dalam tubuh badan manusia itu
sendiri. Contohnya bibir, lidah, lelangit dan pita suara.

Huraian mengenai vokal dan konsonan tergolong dalam bab fonetik dan
fonologi. Maksud dan definisi fonetik menurut Kamus Dewan (1996:354), fonetik
ialah ilmu bahasa (linguistik) yang berkaitan dengan penyebutan kata dan lambang
yang menunjukkan sebutannya. Manakala mengikut Merriam Webster’s Collengiate
Dictionary tenth edition (1996:873), fonetik dikatakan sebagai “the system of speech
sounds of a language or group of languages”.

Maksud dan makna fonologi adalah seperti yang berikut menurut kamus
dewan, fonologi merupakan kajian tentang bunyi sebutan dalam sesuatu bahasa
(1996:354). Dalam Merriam Webster’s Collegaite Dictionanry tenth edition
(1996:874) fonologi dihuraikan sebagai “the science of speech sounds including,
especially the history and theory of sound changes in a language or in two or more
related languages”.

Mengikut Kamus Linguistik (Harimurti Kridalaksana,1984:51) memberikan

definisi fonologi sebagai bidang dalam linguistik yang menyelidiki bunyi-bunyi
bahasa mengikut fungsinya.

  Huraian huruf  Vokal

Menurut Mohamad Yunus Maris (1964), terdapat lapan buah vokal Dalam bahasa
Melayu. Ini diterapkan dalam rajah berikut.

  Terdapat empat vokal depan dalam bahasa Melayu iaitu [i], [e], [ɛ] dan [a]
manakala tiga Vokal belakang iaitu [u], [o] dan [‫ ]כ‬dan satu vokal tengah, iaitu [ə].
secara nyata vokal-vokal Ini tidak betul-betul menyerupai vokal kardinal
sepenuhnya.Walau bagaimanapun Vokal Melayu ini dapat dijelaskan menurut
persamaannya dengan vokal-vokal Kardinal.
 Bunyi-bunyi vokal ialah bunyi-bunyi bahasa yang bersuara yang ketika
menghasilkannya udara dari paru-paru keluar berterusan melalui rongga tekak dan
rongga mulut tanpa mendapatkan sebarang sekatan atau geseran. Dengan kata lain
bunyi-bunyi vokal mempunyai ciri-ciri seperti bersuara, udara keluar dari paru-paru
berterusan dan udara keluar tanpa sekatan atau geseran.

Manakala penghasilan bunyi-bunyi vokal pula ditentukan oleh beberapa ciri

tertentu iaitu, keadaan bibir sama ada dihamparkan atau dibundarkan, bahagian
lidah yang terlibat sama ada depan lidah atau belakang lidah, turun naik lidah sama
ada dinaikkan setinggi-tingginya, dinaikkan sedikit atau diturunkan, keadaan lelangit
lembut, sama ada dinaikkan dan udara dari paru -paru keluar melalui rongga mulut
sahaja ( menghasilkan bunyi-bunyi vokal atau oral) atau dinaikkan tetapi tidak rapat
sehingga udara dari paru-paru keluar melalui rongga mulut dan juga rongga hidung (
menghasilkan bunyi-bunyi vokal yang disengaukan) dan keadaan glotis dirapatkan
dan semasa udara keluar dari paru-paru pita suara bergetar. Selain vokal terdapat
juga separuh vokal, diftong dan vokal rangkap.

Huraian Huruf konsonan

Konsonan ialah bunyi selain dari bunyi vokal. Konsonan terhasil apabila terdapat
gangguan atau halangan oleh alat artikulasi terhadap udara dari peparu. Konsonan
terdiri daripada konsonan bersuara dan konsonan tidak bersuara. Konsonan
bersuara bermaksud konsonan yang terhasil apabila tekanan udara yang keluar dari
peparu menggetarkan pita suara manakala konsonan tidak bersuara adalah
konsonan yang terhasil apabila udara dari peparu tidak menggetarkan pita suara.

Dalam bahasa Melayu konsonan terbahagi kepada 2 iaitu konsonan asli dan
konsonan pinjaman. Konsonan asli bahasa Melayu merupakan konsonan yang sedia
ada dan diguna oleh penutur bahasa Melayu tanpa sebarang perlakuan adaptasi
oleh penutur. Dalam bahasa melayu terdapat 9 jenis konsonan iaitu :

a)    Dua konsonan letupan dua bibir bersuara dan tidak bersuara ( p, b ).

b)    Dua konsonan letupan gusi bersuara dan tidak bersuara ( t, d ).

c)    Dua konsonan letupan lelangit lembut bersuara dan tidak bersuara ( k, g ).

d)    Satu konsonan hentian glotis. ( ? )

e)    Dua konsonan letusan bersuara dan tidak bersuara ( c, j )

f)     Dua konsonan geseran tidak bersuara, iaitu geseran gusi tidak bersuara ( s)
dan geseran glotis bersuara ( h ).

g)    Satu konsonan getaran bersuara ( r ).

h)    Satu konsonan sisian bersuara ( i ).

i)      Empat konsonan sengauan bersuara (m, n, ŋ , n )

j)      Dua konsonan separuh vokal bersuara, iaitu ( i ) dan separuh vokal dua bibir
bersuara (w).

k)    Satu konsonan separuh vokal lelangit keras bersuara ( j ).

Penghasilan konsonan-konsonan tersebut melibatkan daerah-daerah

artikulasi seperti dua bibir, gusi, lelangit keras, lelangit lembut, pita suara, glotis dan
rongga hidung.

Cara membunyikan huruf  vokal

Dalam pertuturan sebenar, kita perlu peka bahawa terdapat lapan jenis huruf
vokal yang wujud dalam bahasa Melayu. Huraian berikut menyatakan peranan dan
keadaan serta kedudukan alat-alat artikulasi seperti bibir, lidah, anak tekak, lelangit
lembut dan pita suara dalam membunyikan vokal-vokal bahasa Melayu.

(a)  Vokal depan sempit [i]. cara membunyikannya:

(a) Keadaan bibir hampar

(b)Depan lidah dinaikkan setinggi yang mungkin ke arah lelangit keras tetapi tidak
sampai menyentuh lelangit keras
 (c) Anak tekak dan lelangit lembut dinaikkan bagi menutup rongga hidung supaya
udara tidak keluar melalui rongga hidung Udara dari paru-paru keluar ke rongga
hidung Pita suara digetarkan

Bunyi yang dihasilkan ialah bunyi vokal depan sempit [i] seperti pada perkataan
berikut:

Awal Tengah Akhir

Ikan Bila Tali

Ibu Tiba Padi

(a)  Vokal depan separuh sempit [e]. cara membunyikannya:

·         Keadaan bibir hampar

·         Depan lidah dinaikkan setinggi yang mungkin ke arah gigi gusi

·         Anak tekak dan lelangit lembut dinaikkan bagi menutup rongga    

·         hidung supaya udara tidak keluar melalui rongga hidung Udara dari   

·         paru-paru keluar ke rongga hidung Pita suara digerarkan

Bunyi yang dihasilkan ialah bunyi vokal depan separuh sempit [e] seperti pada
perkataan berikut:

Awal Tengah Akhir

Enak Teleng Tauge

Elok Leher Tempe

(b)  Vokal depan separuh luas atau lapang [ε]. Cara membunyikannya:

(a)  Keadaan bibir hampar

(b)  Depan lidah dinaikkan separuh rendah ke arah gusi

(c)  Anak tekak dan lelangit lembut dinaikkan bagi menutup rongga hidung supaya
udara tidak keluar melalui rongga hidung

(d)  Udara dari paru-paru keluar dari rongga mulut

(e)  Pita suara digetarkan.

Bunyi yang dihasilkan ialah bunyi vokal depan separuh luas atau lapang [ε] seperti
pada perkataan berikut:

Awal Tengah Akhir

Esa Belek Tauge

Enak Belok Tempe

(c)  Vokal depan luas atau lapang [a]. Cara membunyikannya:

(a)  Keadaan bibir hampar

(b)  Depan lidah diturunkan serendah mungkin

(c)  Anak tekak dan lelangit lembut dinaikkan bagi menutup rongga hidung supaya
udara tidak keluar melalui rongga hidung

(d)  Udara dari paru-paru ke luar ke rongga mulut

(e)  Pita suara digetarkan.

Bunyi yang dihasilkan ialah bunyi vokal depan luas atau lapang [a] seperti pada
perkataan yang berikut:

Awal Tengah Akhir

Awan Kadar Siapa

Anak Beras Nama

(d)  Vokal belakang sempit [u]. Cara membunyikannya:

(a)  Keadaan bibir hampar

(b)  Belakang lidah dinaikkan setinggi mungkin ke arah lelangit lembut tetapi tidak
sampai menyentuh lelangit lembut

(c)  Anak tekak dan lelangit lembut dinaikkan bagi menutup rongga hidung supaya
udara tidak keluar melalui rongga hidung

(d)  Udara dari paru-paru ke luar ke rongga mulut

(e)  Pita suara digetarkan.

Bunyi yang dihasilkan ialah bunyi vokal belakang sempit [u] seperti pada perkataan
yang berikut:

Awal Tengah Akhir

Ubat bulat Batu

Ular sudu Palu

(a)  Vokal belakang separuh sempit [o]. Cara membunyikannya:

(a)  Keadaan bibir hampar

(b)  Belakang lidah dinaikkan separuh tinggi  ke arah lelangit lembut tetapi tidak
sampai menyentuh lelangit lembut

(c)  Anak tekak dan lelangit lembut dinaikkan bagi menutup rongga hidung supaya
udara tidak keluar melalui rongga hidung

(d)  Udara dari paru-paru ke luar ke rongga mulut

(e)  Pita suara digetarkan.

Bunyi yang dihasilkan ialah bunyi vokal belakang separuh sempit [o]. seperti pada
perkataan yang berikut:
 Awal Tengah Akhir

Orang Tolong Pidato

Otak Bohong Koko

(b)  Vokal belakang separuh luas atau lapang [‫]כ‬. Cara membunyikannya:

(a)  Keadaan bibir hampar

(b)  Belakang lidah dinaikkan separuh rendah  

(c)  Anak tekak dan lelangit lembut dinaikkan bagi menutup rongga hidung supaya
udara tidak keluar melalui rongga hidung

(d) Udara dari paru-paru ke luar ke rongga mulut

(e)  Pita suara digetarkan.

Bunyi yang dihasilkan ialah bunyi vokal belakang separuh luas atau lapang seperti [
‫ ]כ‬seperti pada perkataan yang berikut:

Awal Tengah Akhir

Orang Borong Soto

Oleh Bolot Teko

(f)   Vokal tengah [ə]. Cara membunyikannya:

(a)  Keadaan bibir antara hampar dengan bundar

(b)  Tengah lidah dinaikkan kea rah lelangit keras tetapi tidak sampai menyentuh
lelangit keras  

c)  Anak tekak dan lelangit lembut dinaikkan bagi menutup rongga hidung supaya
udara tidak keluar melalui rongga hidung

(d)  Udara dari paru-paru ke luar ke rongga mulut

(e)  Pita suara digetarkan.

Bunyi yang dihasilkan ialah bunyi vokal tengah [ə] seperti pada perkataan berikut:

Awal Tengah Akhir

Emak Penat Sosialisme

Empat Tenat Behaviurisme

Cara Membunyikan  Konsonan

Lapan belas konsonan asli yang terdapat dalam bahasa Melayu dapat
diklasifikasikan mengikut cara dan daerah sebutannya seperti yang terdapat dalam
jadual berikut:

Daerah sebutan

Cara bibir Gigi-gusi Lelangit Lelangit Glottis

sebutan keras lembut

Letupan Pb Td - Kg -

Letusan - - Cj - -

Sengau M N (ny) (ng) ŋ -

Geseran - S - - H

Getaran - R - - -

Sisian - L - - -

Separuh W - Y - -
vokal

Hanya sepuluh sahaja huruf konsonan dapat hadir pada awal, tengah dan
akhir perkataan, iaitu p,t, k, m, n, ng, s, h, r dan l. konsonan b, d, g, c dan jbab,
had, koc dan kolej. Huruf konsonan ny, w dan y tidak pernah terdapat pada akhir
perkataan . hanya berada pada akhir perkataan dalam perkataan- perkataan
pinjaman seperti

Huraian berikut dapat menjelaskan peranan, keadaan dan kedudukan alat-

alat artikulasi seperti bibir, lidah anak tekak, lelangit lembut dan pita suara dalam
membunyikan konsonan bahasa Melayu asli. Huraian ini disertakan dengan gambar
rajah bagi membantu memahami cara setiap konsonan tersebut dihasilkan.

(a)  Konsonan letupan dua bibir tidak bersuara [p] dan konsonan letupan dua bibir
bersuara [b]. Cara membunyikannya:

Bunyi konsonan [p] Bunyi konsonan [b]

1.    Dua bibir dirapatkan untuk membuat  Cara membunyikan sama seperti

sekatan penuh pada arus udara dari membunyikan konsonan [p]. yang
paru-paru ke rongga mulut. berbeza ialah:

2.    Lelangit lembut dinaikkan ke belakang

atau ke dinding rongga tekak untuk
1.    Pita suara dirapatkan.
membuat sekatan udara dari paru-paru
ke rongga hidung. 2.    Arus udara dari paru-paru keluar melalui
rongga mulut dengan mengetarkan pita
3.    Pita suara direnggangkan.
suara.
4.    Udara dari paru-paru keluar ke rongga
3.    Bunyi  yang dihasilkan ialah letupan dua
mulut tanpa menggetarkan pita suara.
bibir bersuara [b].
5.    Sekatan pada dua bibir dilepaskan
serta- merta.

Bunyi yang dihasilkan ialah letupan

dua bibir tidak bersuara [p].

Contoh perkataan:

Huruf Awal Tengah Akhir

Konsonan [p] Palu Lapik Atap

Konsonan [b] Batek Rabun Adab

(b)  Konsonan letupan gusi tidak bersuara [t] dan konsonan letupan gusi bersuara [d]
 Cara membunyikannya:

Bunyi konsonan [t] Bunyi konsonan [d]

1.    Hujung lidah dinaikkan rapat ke gusi Cara membunyikan konsonan sama

untuk membuat sekatan penuh pada arus seperti membunyikan konsonan [t].
udara. yang berbeza ialah:

2.    Lelangit lembut dan anak tekak

dinaikkan ke belakang atau ke dinding
1.    Pita suara dirapatkan.
rongga tekak untuk menutup arus udara
ke rongga hidung. 2.    Arus udara dari paru-paru keluar
melalui rongga mulut dengan
3.    Pita suara direnggangkan .
menggetarkan pita suara.
4.    Arus udara dari paru-paru keluar melalui
3.    Bunyi yang dihasilkan ialah letusan
rongga mulut tanpa menggetarkan pita
gusi bersuara [d].
suara.

5.    Sekatan yang dibuat oleh hujung lidah

dan gusi dilepaskan serta-merta.

6.    Bunyi yang dihasilkan ialah letupan gusi

tidak bersuara [t].

Contoh perkataan:

Huruf Awal Tengah Akhir

Konsonan [t] Takut Batas Padat

Konsonan [d] Dalam Tanduk Abad

(c)  Konsonan letupan lelangit lembut tidak bersuara [k] dan konsonan letupan langit
lembut bersuara [g]. Cara membunyikannya:

Bunyi konsonan [k] Bunyi konsonan [g]

1.    Belakang lidah dirapatkan ke lelangit Cara membunyikan konsonan sama
lembut untuk membuat sekatan penuh seperti membunyikan konsonan [k]. yang
pada arus udara . berbeza ialah:

2.    Lelangit lembut dan anak tekak

1.    Pita suara dirapatkan .
dirapatkan ke rongga tekak
bagi
2.    Arus udara dari paru-paru yang keluar
menyekat arus udara dari paru-paru ke
melalui rongga mulut mengetarkan pita
rongga hidung.
suara.
3.    Pita suara di renggangkan.
3.    Bunyi yang dihasilkan ialah letupan
4.    Arus udara keluar dari paru-paru lelangit lembut bersuara [g].
melaui rongga mulut tanpa
menggetarkan pita suara.

5.    Sekatan udara yang dibuat oleh

belakang lidah dilepaskan serta merta.

6.    Bunyi yang dihasilkan ialah letupan

lelangit lembut tidak bersuara [k].

Contoh perkataan:

Huruf Awal Tengah Akhir

Konsonan [k] Kala Makan Tamak

Konsonan [g] Garam Pagar Dialog

 (d)  Hentian glotis [?] dan Cara membunyikannya:

(a)  Lelangit lembut dan anak tekak dinaikkan ke belakang atau ke dinding rongga
tekak untuk membuat sekatan udara dari paru-paru ke rongga hidung

(b)  Pita suara dirapatkan sepenuhnya

 (c)  Arus udara yang keluar dari paru-paru dibiarkan tersekat dibelakang rapatan pita
suara.

(d)  Udara disekat oleh rapatan pita suara tanpa menggetarkan pita suara

Bunyi yang dihasilkan ialah hentian glotis [?] seperti pada perkataan  berikut:

Awal Tengah Akhir

Anak Saat Lemak

Ikan Rakyat Budak

(e)  Konsonan letusan lelangit keras tidak bersuara [č] dan konsonan letusan lelangit
keras bersuara [Ĵ]. Cara membunyikannya:

Bunyi konsonan [č] Bunyi konsonan [Ĵ]

1.    Hadapan lidah rapat ke lelengit keras Cara membunyikan konsonan sama

untuk membuat sekatan pada arus seperti membunyikan konsonan [Ĵ]. yang
udara. berbeza ialah:

2.    Lelangit lembut dan anak tekak

1.    Pita suara dirapatkan.
dinaikkan ke belakang atau ke dinding
2.    Arus udara dari paru-paru keluar melalui
rongga tekak untuk membuat sekatan
rongga mulut dengan menggetarkan pita
terhadap arus udara dari paru-paru ke
suara.
rongga hidung.
3.    Bunyi yang dihasilkan ialah letusan
3.    Pita suara direnggangkan.
lelangit keras gusi bersuara [Ĵ]
4.    Arus udara dari paru-paru melalui
rongga mulut tanpa menggetarkan pita
suara.

5.    Udara yang tersekat oleh hadapan

lidah di lelangit keras dilepaskan
pelahan-lahan.
6.    Bunyi yang dihasilkan ialah letusan
lelangit keras gusi tidak bersuara [č].

Contoh perkataan:

Huruf Awal Tengah Akhir

Konsonan [č] Cara Laci Koc

Konsonan [Ĵ] Jala Kanji Kolej

(f)   Konsonan geseran gusi tidak bersuara [s]:

(a)  Hadapan lidah dinaikan ke gusi untuk membuat sempitan pada arus udara.

(b)  Lelangit lembut dan anak tekak dinaikan ke belakang rongga tekak untuk
menyekat arus udara dari paru-paru ke rongga hidung.

(c)  Pita suara di renggangkan.

(d)  Arus udara dari paru-paru melalui rongga mulut tanpa menggetarkan pita suara

(e)  Udara keluar melalui sempitan depan lidah dan gusi untuk menghasilkan bunyi
konsonan geseran gusi tidak bersuara [s].

Contoh perkataan:

Awal Tengah Akhir

Silap Lasak Pedas

Satu Lesu Lemas

(f)   Konsonan getaran gusi bersuara [r]:

(a)  Hujung lidah dikenakan pada gusi.

(b)  Lelangit lembut dan anak tekak dinaikkan ke belakang rongga tekak untuk
membuat sekatan arus udara dari paru-paru ke rongga hidung.

(c)  Pita suara dirapatkan.

(d)  arus udara yang keluar dari paru-paru melalui rongga tekak menggetarkan pita
suara

(e)  arus udara melalui rongga mulut menggetarkan hujung lidah

Bunyi yang dihasilkan ialah konsonan getaran gusi bersuara [r] seperti pada
perkataan berikut:

Awal Tengah Akhir

Rapat Tiram Sabar

Rugi Seram Lebar

(f)   Konsonan gusi bersuara [I]:

(a)  Hujung lidah dikenakan pada gusi.

(b)  Lelangit lembut dan anak tekak dinaikkan ke belakang rongga hidung untuk
membuat sekatan arus udara dari paru-paru ke rongga hidung.

(c)  Pita suara dirapatkan

(d)  Arus udara dari paru-paru keluar ke rongga mulut  dengan menggetarkan pita
suara

(e)  Arus udara dibiarkan keluar melalui tepi lidah sahaja.

Bunyi yang dihasilkan ialah konsonan sisian gusi bersuara [I] seperti pada perkataan
yang berikut:
 Awal Tengah Akhir

Lagu Tilam Tebal

Lipat Kelam Kekal

(f)   Konsonan sengau dua bibir bersuara [m]:

(a)  Bibir bawah dan bibir atas dirapatkan untuk membuat sekatan pada arus udara.

(g)  Lelangit lembut dan anak tekak diturunkan untuk memberikan laluan arus udara
dari paru-paru ke rongga hidung.

(h)  Arus udara dari paru-paru masuk ke rongga mulut dan terus ke rongga hidung.

(i)    Pita suara dirapatkan untuk membuat getaran.

(j)    Arus udara dilepaskan perlahan-lahan.

Bunyi yang dihasilkan ialah konsonan sengau dua bibir bersuara [m] seperti pada
perkataan yang berikut:

Awal Tengah Akhir

Macam Teman Ketam

Murah Lumba Badam

(k)  Konsonan sengau gusi bersuara [n] cara membunyikannya:

(a)  Hujung lidah dinaikkan pada gusi atau gigi gusi untuk membuat sekatan arus
udara.

(b)  Lelangit lembut dan anak tekak diturunkan untuk memberikan laluan arus udara
dari paru-paru ke rongga hidung.

(c)  Arus udara dari paru-paru melalui rongga mulut terus ke rongga hidung

(d)  Arus udara dilepaskan perlahan-lahan

Bunyi yang dihasilkan ialah konsonan sengau gusi bersuara [n] seperti pada
perkataan berikut:

Awal Tengah Akhir

Naga Tanah Taman

Nilam Panah Laman

(e)  Konsonan sengau lelangit lembut bersuara [ŋ] cara membunyikannya:

(a)  Belakang lidah dirapatkan ke lelangit lembut untuk membuat sekatan arus

udara.

(b)  Lelangit lembut dan anak tekak diturunkan untuk memberikan laluan arus udara
yang keluar dari paru-paru masuk ke rongga hidung.

(c)  Pita suara dirapatkan dan digetarkan

(d)  Arus udara dari paru-paru melalui rongga mulut terus ke rongga hidung.

(e)  Arus udara yang tersekat oleh belakang lidah dan lelangit lembut dilepaskan
pelahan-pelahan.

Bunyi yang yang dihasilkan ialah kosonan sengau lelangit lembut bersuara [ŋ]
seperti yang berikut:

Awal Tengah Akhir

Ngilu Bingka Lalang

Ngeri Rangkap Tulang

(f)   Konsonan sengau gusi lelangit keras bersuara [‫תּ‬ ]. Cara membunyikannya:

(a)  Depan lidah dinaikkan ke lelangit keras untuk membuat sekatan arus udara

(b)  Lelangit lembut dan anak tekak diturunkan untuk memberikan laluan arus udara
yang terkeluar dari paru-paru ke rongga hidung

(c)  Pita suara dirapatkan dan digetarkan

 (d)  Arus udara daripada paru-paru melalui rongga mulut dan terus ke rongga hidung

(e)  Udara yang tersekat oleh depan lidah dan lelangit keras dilepaskan pelahan-
lahan

Bunyi yang dihasilkan ialah konsonan sengau lelangit keras gusi bersuara (‫)תּ‬
seperti perkataan yang berikut:

Awal Tengah Akhir

Nyaris Banyak -

Nyala Senyap -

(f)    Separuh vokal dua bibir bersuara [w]:

(a)  Bibir di bundarkan.

(b)  Belakang lidah dinaikkan ke lelangit lembut.

(c)  Lelangit lembut dinaikkan ke belakang rongga tekak untuk menyekat arus udara
udara dari paru-paru ke rongga hidung

(d)  Udara dari paru-paru keluar ke rongga mulut

(e)  Pita suara digetarkan dan lidah bergerak dengan pantas ke kedudukan untuk
membunyikan vokal tengah [w].

Bunyi yang dihasilkan ialah konsonan separuh vokal dua bibir bersuara [w] seperti
pada perkataan yang berikut:

Awal Tengah Akhir

Waris Kawan Takraw

Wajar Lawan -
(g)  Separuh vokal lelangit keras bersuara [j]. Cara membunyikannya:

(a)  Depan lidah diangkat tinggi ke arah gusi.

(b)  Bibir di hamparkan.

(c)  Lelangit lembut dinaikkan ke belakang rongga tekak untuk menyekat udara dari
paru-paru ke rongga hidung.

(d)  Pita suara digetarkan sambil lidah bergerak pantas ke kedudukan untuk

membunyikan vokal [j].

(e)  Bunyi yang dihasilkan ialah bunyi separuh vokal lelangit keras bersuara [j]

Bunyi yang dihasilkan ialah konsonan separuh vokal lelangit keras bersuara [j]
seperti pada perkataan berikut:

Awal Tengah Akhir

Yakin Tayang -

Yuran Payah -
KESIMPULAN

Kajian fonetik dan fonologi melibatkan organ pertuturan manusia secara lansung.
Organ tutur manusia ini disebut alat artikulasi. Terdapat banyak alat artikulasi
manusia dan setiap satunya mempunyai kedudukan dan fungsi yang berbeza  dalam
menghasilkan bunyi bahasa. Namun demikian terdapat unsur yang bukan
dikategorikan sebagai alat artikulasi manusia, tetapi mempunyai peranan yang amat
penting dalam menghasilkan bunyi. Unsur tersebut ialah udara dan merupakan
sumber tenaga utama dalam menghasilkan bunyi.

Bunyi vokal atau konsonan merupakan antara bunyi bahasa yang dihasilkan
oleh alat artikulasi manusia. Semua bunyi vokal merupakan bunyi-bunyi bersuara,
manakala bunyi konsonan ada yang bersuara dan ada yang tidak bersuara. Bunyi
bersuara dan tidak bersuara ini berkait rapat dengan keadaan pita suara. sekiranya
keadaan pita suara (glotis) tertutup rapat sewaktu udara keluar melaluinya, maka
getaran akan berlaku pada pita suara dan bunyi yang terhasil ialah bunyi bersuara.
Sebaliknya jika pita suara itu direnggangkan atau terbuka sewaktu udara melaluinya,
maka getaran pada pita suara tidak berlaku maka yang terhasil ialah bunyi yang
tidak bersuara.
RUJUKAN

Abdullah Hassan Dan Ainon Mohd (1994). Bahasa Melayu Untuk Maktab Perguruan.
Kuala Lumpur: Fajar Bakti

Ahmad Kamal Muhammad (1992). Kejayaan Komunikasi. Kuala Lumpur: Nurin

Enterprise

Arbak Othman Dan Ahmad Mahmood Musanid (2000). Linguistik Am. Kuala Lumpur:
Penerbitan Sarjana.

http://www.scribd.com/doc/13416756/Fonetik-Dan-Fonologi-Vokal

http://www.tutor.com.my/stpm/fonologi/Fonologi.htm

http://www.e-learn-dot.com/downloadcorner/PDF/bm_training.pdf
REFLEKSI

Semasa menyiapkan kerja kursus ini pelbagai rintangan dimana ia

memerlukan kesungguhan, keyakinan diri, kerajinan, kepekaan justeru ianya
memaksa diri untuk belajar dan menjadikan satu realitI yang mesti diterima
dalam diri untuk memampukan kehendak masa kini, bagaimana cara untuk
berhadapan dengan situasi hari ini dan akan datang.

Belajar dan memahami Fonetik dan Fonologi Bahasa Melayu adalah

satu yang pada mulanya adalah sukar tetapi Alhamdulillah akhirnya dapat di
atasi dengan bimbingan dari pensyarah dan rakan sebaya. Ianya satu
pembelajaran yang agak sukar tetapi keberkesanannya adalah jangka masa
yang panjang dan sepanjang hayat. Mengenali dan mengajar bahasa
merupakan perkara utama sejak kelahiran bayi sehinggalah mendidik dan
mengajar mereka dapat berbahasa dengan baik serta memberi keyakinan
berkomunikasi dengan sempurna.. Oleh yang demikian semuga apa yang saya
pelajari ini berguna kepada agama, anak-anak, bangsa dan Negara,
InsyaAllah. ---Amin

HJ LATIFAH HJ HINDI

PGSR BM – AMBILAN 2008 -2012 / SEM 5 2011

IPGM TAWAU