MAK 204: MUKAVEMET

Öğr.Gör.Dr. Ahmet Taşkesen

BURULMA

Burulma Gerilmesi
Mb ⋅ C
τ=
Ip
M ⋅L
θ=
G ⋅ Ip
θ

‰Mb: Burulma momenti

‰Ip: Polar atalet momenti
‰θ: Burulma açısı
‰G: Kesme modülü (Sbt)
‰L: Boy

BURULMA GERİLMESİ
İçi dolu daire:
τmax
Mb ⋅C
C τ daire =
Ip

İçi dolu dikdörtgen

M b ⋅ (3 + 1,8 ⋅ a / b)
a τ dikd =
b ⋅ a2
b

1
 BURULMA GERİLMESİ- DAİRE
Mb ⋅C
τ daire =
Ip

BURULMA GERİLMESİ- DİKDÖRTGEN

M b ⋅ (3 + 1,8 ⋅ a / b)
τ dikd =
b ⋅ a2

BURULMA GERİLMESİ- KARE

2
 BURULMA GERİLMESİ- DİKDÖRTGEN

BURULMA GERİLMESİ
İçi boş kapalı profil:
‰Mb: Burulma momenti
Mb ‰Ak: Kapalı profil alanı
τ k _ profil = ‰e: Et kalınlığı
2 ⋅ Ak ⋅ e

L1
İçi boş açık profil:
e1
3⋅ M b ⋅ e
τ a _ profil =
∑ Li ⋅ ei 3 L2

e2

3⋅ M b ⋅ e
Mb τ a _ profil =
∑ Li ⋅ ei
3

e3 e2

L3 L2
Mb
e1
L1

Mb

3
 ÖRNEK
B yüzeyine uygulanan Tork
T = 20000 Ncm ise, AB de
A 5
oluşan burulma gerilmesi
nedir?
30
3⋅ M b ⋅ e
15
15 τ a _ profil =
∑ Li ⋅ ei
3
5
B
e1
3 ⋅Mb ⋅e
τ=
L1 L1 ⋅e13 +L2 ⋅e23

3 ⋅20000 ⋅5
τ=
e2 30 ⋅53+35 ⋅53
L2 τ = 36,92 N/cm2

ÖRNEK
Tork T = 800 Nm ise, Silindirik
milde oluşan en büyük
burulma gerilmesi nedir?

Mb ⋅C
τ daire =
Ip

800 ⋅ (1000) ⋅ 9
τ daire =
π ⋅184
32

τ = 6986 N/mm2

4
 ÖRNEK Maksimum burulma gerilmesi
Ve burulma açısı nedir?
φ3 cm Gçelik = 85· 105 N/cm2
2000N
Mb = 2000· 7,5 + 2000·7,5
Mb = 30000 Ncm
7,5 cm
Mb ⋅ C 30000 ⋅ 1,5
τ= =
Ip 34
π⋅
20 cm
32

τ = 5660 N/cm2

M ⋅L 30000 ⋅ 20
2000N θ= =
G ⋅ Ip ⋅3 4
85 ⋅ 10 5 ⋅ π32

θ =0,009 rad = 0,51 derece

A ÖRNEK 3000N
σem = 8000 N/cm2
b, c = ?
3b D

2b

c AB’de burulma :
C
10cm MAB = 3000⋅20+ 3000⋅10
MAB= 90000 Ncm
M (3 + 1,8 a / b)
τAB= b
3000N 20cm b a2
2b
90000 ⋅ (3 + 1,8 ⋅ )
τAB= 3b = 8000⋅0,5
3b ⋅ (2b) 2

b = 2 cm

A ÇÖZÜM 3000N

3b D

2b

B BC’de eğilme :
c Me = 3000⋅20 = 60000 Ncm
C
10cm
Me⋅C
σCD=
I
60000 ⋅ (2)
3000N 20cm σCD = = 8000
C ⋅ ( 4) 3
12

c = 2,81 cm

5
 ÖRNEK
Şekilde görülen torklar A ve B kasnaklarına
uygulanmaktadır. AB ve BC millerindeki
TA=300Nm maksimum kayma (burulma) gerilmesini
bulunuz?

AB Mili: MAB = 300 Nm dAB = 0,03 m

M ⋅C 300 ⋅ (0,015)
TB=400Nm τAB= = = 56,6 MPa
Ip 0,34
π⋅
32
BC Mili: MBC = 300 +400 =700 Nm dBC = 0,046 m

M ⋅C 700 ⋅ (0,023)
τBC= = = 36,6 MPa
Ip 0,046 4
π⋅
32

500Nm ÖRNEK
Şekilde görülen torklar A
ve B kasnaklarına
1200Nm uygulanmaktadır. AB,BC
ve CD millerindeki
maksimum kayma
400Nm
dCD =0,9m (burulma) gerilmesini
bulunuz?

dBC =0,75 m
AB Mili: MAB = 400 Nm dAB = 0,6 m
M ⋅C 400 ⋅ (0,3)
dAB =0,6m τAB= = = 9431 Pa
Ip 0,6 4
π⋅
32
BC Mili: MBC = –400+1200= 800 Nm dBC = 0,75 m τBC= 9658 Pa
CD Mili: MBC = –400+1200+500= 1300 Nm dCD = 0,9 m τCD= 9082 Pa

TB=1200Nm ÖRNEK
TC=800Nm

TB=400Nm

Elektrik motoru, A’da 2400 Nm lik bir

tork uygulamaktadır. AB, BC ve CD
millerindeki en büyük kayma
gerilmesini bulunuz?

6
ÖRNEK
AB Prinç milinin emniyetli gerilmesi
50 Mpa, BC Alüm. Milinin ise 25 Mpa
dır. A’ya 1250 Nm lik bir tork
uygulandığında AB ve BC için gerekli
mil çapını bulunuz?

7
 ÖRNEK

T=1000Nm

Şekilde görüldüğü gibi D’ye 1000 Nm lik bir tork uygulanmaktadır. AB ve CD

millerinin çapları sırasıyla 56 mm ve 42 mm olduğuna göre AB ve CD millerindeki
en büyük kayma gerilmesi nedir?

ÖRNEK

T=1000Nm

Şekilde görüldüğü gibi D’ye 1000 Nm lik bir tork uygulanmaktadır. AB ve CD

millerinin emniyetli gerilmesi 60 MPa ise, sadece burulma dikkate alınarak AB ve
CD millerinin çapları nedir?

8
 ÖRNEK

TF = 1200 Nm

TE

Bütün miller için müsaade edilebilir gerilme 10,5 Mpa ise, CDE ve FGH millerinin
çpı nedir? rG = 8m rD = 3 m

5 cm ÖRNEK
Şekildeki konik dişli
sisteminde α = 18,43odir.
Bütün millerdeki emniyetli
TA gerilme 10 Mpa olduğuna
göre; A’ya uygulanması
7 cm gereken en büyük tork TA
nedir?

TB

9
 ÖRNEK
Alüminyum millerdeki
TA=300Nm burulma açısı θAB ve θBC
nedir?
GAlüm = 77 GPa

TB=400Nm

10
 SORU
TB=400Nm
TC=900Nm

TD=300Nm

Çelik mildeki AB, BC ve

CD ‘deki burulma açısı θAB
ve θBC , θBC nedir?
GÇelik = 27 GPa

SORU

Şekilde görülen dişli – mil sisteminin tasarım şartı

olarak AB ve CD milleri aynı çapta olmalıdır. Ayrıca
τmax ≤ 60 Mpa ve CD milinin burulma açıs θD ≤ 1,5o
olmalıdır.

11
12