Dawid Krawczyk grupa II - komentarz do fragmentu Retoryki Arystotelesa

I. SZTUKA DOWODZENIA PRZECIWSTAWNYCH POGLDW (1355A 30-35)

II. KLUCZOWE POJCIA * :
przeciwstawno () to, co nalec do tego samego rodzaju, jest najbardzi:ej od siebie oddalone, owe przeciwiestwo nie moe rwnoczenie znajdowa si w tym samym podmiocie (np.: choroba i zdrowie, wiedza i ignorancja). W tekcie oryginalnym Retoryki Arystoteles uywa przymiotnika przeciwstawny . sylogizm logiczny () rodzaj rozumowania w ktrym przechodzi si od dwch przesanek do wniosku, w poprawnie uoonym sylogizmie wniosek wypywa koniecznie z przesanek. bd () termin pokrewny pojciu fasz (), jednake w odrnieniu do faszu jest myleniem tego co nie jest, bdc przekonanym o prawdziwoci owej myli, za fasz jest mwieniem tego co nie jest. Bd nabywany jest tak jak wiedza, przez wasn lub czyj dziaalno. fasz () zgodnie z klasyczn (arystotelesowsk) koncepcj prawdy jest to sd niezgodny z rzeczywistoci. Nie posiada w swej naturze prawdy. sztuka () obejmuje swoim zakresem pewn biego, wiedz praktyczn oraz istot wiedzy teoretycznej, na ktrej owa biego jest ufundowana. Sztuka jest moliwa do nauczenia. dialektyka ( ) sztuka przekonywania, skupia si na pragmatycznym wymiarze jzyka, jej celem jest przekonanie odbiorcy do prawdziwoci okrelonego pogldu. retoryka ( p) - pojcie pokrewne do dialektyki, Arystoteles nie rozrnia tych poj wyranie i czsto stosuje je zamiennie. natura () peni rol wewntrznej zasady i istoty kadej rzeczy naturalnej, ponadto jest prez Arystotelesa utosamiona z form (), czego konsekwencj jest pojmowanie rwnie jako celu i przyczyny celowej.

III. NAJWANIEJSZE TEZY:

Trzeba umie zatem udowodni przeciwstawny pogld tak jak si to czyni za pomoc sylogizmw logicznych. Arystoteles uwaa, e retor powinien posiada umiejtno dowodzenia pogldu przeciwstawnego (), czyli najbardziej oddalonego od prawdy, osigajc tak wysoki poziom prawdopodobiestwa dowodzonej tezy jak przy posugiwaniu si sylogizmem (, przy poprawnie uoonym sylogizmie prawdziwy wniosek wynika koniecznie z prawdziwych przesanek.) . Powysz tez uprawomocnia podaniem sposobu zastosowania takiej zdolnoci. Nie powinna ona suy wprowadzaniu rozmwcy w bd (), co z ca pewnoci byo dla Stagiryty nie do zaakceptowania z perspektywy etycznej. Umiejtno dowodzenia pogldw przeciwstawnych naley wykorzystywa do obrony przed kim, kto prbowaby udowodni fasz (). adna inna sztuka nie potrafi logicznie udowadnia przeciwiestw. Potrafi to czyni tylko dialektyka i retoryka. Dziki sztuce dialektycznej/retorycznej ( / p) mona osign u odbiorcy wraenie prawdziwoci zarwno pogldu prawdziwego jak i faszywego. Jest to umiejtno charakterystyczna dla retoryki, poniewa skupia si ona na warstwie pragmatycznej jzyka (relacja: komunikat - odbiorca). Jej cel stanowi osigniecie okrelonego wraenia u odbiorcy, a nie zgodno komunikatu z rzeczywistoci. Zawsze przecie to, co prawdziwe i lepsze, e tak powiem jest ju z natury atwiejsze do udowodnienia i bardziej wiarygodne. Arystoteles zauwaa, e to co stanowi przedmiot mowy retorycznej rwnie ma znaczenie. W natur () sytuacji, ktra rzeczywicie miaa miejsce wpisana jest prawda, dlatego atwo jest osign wraenie prawdziwoci sdu o rzeczy, ktra ze swej istoty jest prawdziwa. Znacznie trudniejsza jest prba dowodzenia faszu ().
*

Kluczowe pojcia zostay opracowane na podstawie: 1. Narecki Krzysztof, 1994, Sownik terminw arystotelesowych, Warszawa, PWN 2. Podsiad Antoni, 2001, Sownik terminw i poj filozoficznych, Warszawa, Instytut Wydawniczy PAX 3. Aduszkiewicz Adam, 2009, Sownik filozofii, Warszawa, wiat Ksiki 4. Simon Blackburn, 2004, Oksfordzki sownik filozoficzny, prze. C. Cieliski, P. Dziliski, M. Szczubiaka, J. Woleski, Warszawa, Ksika i Wiedza