Digitized by tiie Internet Arciiive

in 2011 witii funding from

University of Toronto

littp://www.arcliive.org/details/patrologiaecur91mign
 :

PATUOLOGIiE CURSUS COMPLETUS,

SEU BIBLIOTHECA UNIVERSALIS, INTEGRA, UNIFORMIS, COMMODA, (ECONOMICA,

OM^Ill SS. PATRIllI, nO(]TOKIJM SCHIPTORIIIIOIIE ECrLESIASTirORlIlI,

SIVIC LMINOUUM, SIVIo (;ii-t(;oitLiM,

QUI AH .eVO APOSTOIJCO Af) TEMI'Ol;A CoyciUI TlilDKNTI^I (ANSO loiS) I'li0 LATINIS
ET CONCILII FLOREiSTIM (ANN. 14:i9) PliO nii^CIS FLORUERUNT

RECUSIO CHRONOLOGICA
OMNIUM QUA-: EXSTITICKK MONUMENTOKUM CATIIOLIC.E TKADITIONIS 1'liK (JUINDKCIM PRIMA
liCCI.ESI.E S.ECULA ET AMPLIUS,
JDXTA KDl llOMiS ACCUll ATISSIM.VS INTKll SK ULIMQrH .NO.NMM.IS CODICIBrS MANr SCillPI IS COI.I.ATAS, PEIlQUAM DILICKNTEB
,

CASTIGATA ; DISSEllTATIU.Nims, COM MENTAItllS, VAHI ISQUE I.EC ITOMBrS CONTINEiNTER II.LrSTKATA OMMBUS OPEKIBUS ;

POST AMPLISSIMAS EIilTIONES Qr.K TIIIBI S NOVISSIMIS S/ECl.LIS IlKllENTUR ABSOLUTAS DETECTIS AUCTA INDICI- ;

BUS PAKTICULABIBUS ANALVTICIS, SI.NGULOS SIVE TOMOS, SIVE AUCTOBES ALICIJUS MOMENT SUBSEQUEN- I

TIBIS, DONATa; CAPITUI.IS INTRA IPSUM TEXTUM BITE DfSPOSITIS, NECNON ET TITULIS SINGULARUM
PAGINAHUM MABGINLM SUPEBIDHEM niSTINGUENTIBUS SUBJECTAMQUE MATERIAM SIGNIEICANTIBUS,
ADOBNATA OrEKIBlS CTM IH-BIIS, TUM APOCIIYPHIS, ALIQLA VEBO ArCTOBITATE IN OBDINE AD
;

THADITIONKM LCCLESIASTICA M POLI.ENTIBI S, AMPLIFICATA;

DUCENTIS I:T AMPLIUS LOGUPI.ETATA INDICIBUS AUCTOBUM SICUT ET OPEHUM. ALPIIA BETICIS, r.HRONOLOGlCIS, STATISTICIS,
SYNTHETICIS, ANALVTICIS, ANAI.OGICIS,IN QUODQUE BELIGIOMS PUNCTUM DnGMATICUM, MOHALE, LITUHGICUM, CANONICUM,
DISCIPLINAHE, HISTORICUM, ET CUNCTA ALIA SINE ULLA EXCEPTIONE ; SED PH.«SERTIM nrOBUS INDICIBUS IMMENSIS
ET GENEHALinUS, AI.TEHO SCILICKT RERUM, QIO CONSri.TO, QriDQUID NON SOLI M TALIS TALISVE PATEB,
VERI'M ETIAM rNrSQriSQUE PAIBIM, NK fNO QUIDEM OMISSO, IN QrODLIBET TIIEMA SCHIPSEKIT, UNO
INTUITU CONSPICIATUK Al.TEHO tfClil P'1'U li/E S.\CR^, EX QUO l.KCTOH; COMPEHIHE SIT OBVIUM
;

QUINAM PATKES ET IN QriBIS OPEHIM SUOKUM I.OCIS SINOUI.OS SINGULOHIIM LIBKOHUM SCKIPTURyl-;
VEBSUS, A PBIMO GENKSEOS USQUE AD NOVISSIMU.M APOCALVPSIS, CO.MMENTATI SINT.
EDITIO ACCrHATISSIMA, C.ETERISQUE OMNIBUS FACILE ANTEPONENDA, SI PEKPENDANTUR CHABACTEIirM MTIDITAS,
CHAKTyE QrAI.ITAS, INI EGHITAS TEXTLS, PEHFKCTIO COHRECTIONIS, OPEHI M BECISOBril TrM VARIETAS,
TIM NrMEIirs, FOKWA VOI.UWINrM PERQrAM COMMOnA SIBIQUE IN OTO PATHOI.OGI/E DKCUKSI CONSTANTEH
1

SIMII.IS, PHETIl KXIGUITAS, PH.ESEHTIMQIIE ISTA i:oI.LEi:TIO, UNA METIIODICA ET CHHONQI.OGICA,

SEXCENTOKUM FBAGMENTORUM OPrSCtLOHLMQUE HACTENUS HIC ILLIG SPARSORIM,
PRIMUM AUTEM IN NOSTHA BIBLIOTHECA, EX OPEKIBUS ET MSS. AD OMNES yKTATES
LOCOS, LINGIIAS KORUASQUE PERTINENTIBUS, COADUNATOHU M.

SERIES LATINA PRIOR,

IN QUA PRODEUNT PATKKS, DOCTORKS SCRIPTORESOUE ECCLKSI^ LATIN.E
A TERTULLIANO AD INNOCENTIUM III.

ACCURANTE J.-P. MIGNE,

Bibliothocic oleri universie,
SIVE CURSLli.M COMPLETomiM IN SINGULOS SCIENTI.B BCCLESIASTIC.I; KA.MOS EUITOKK.

PATBOLOGIA, AD INSTAR IPSIUS ECCLESI.E, IN DVAS PABTES DIVIDITUI:, ALIA NEMPE L.tTINA, ALIA GH.tCO-L.ATINA. LATINA,
JAM PENITrS EXAKATA, QL'OAD PBIMAM SERIEM VIGINTI-QLINQUE ET orGENTIS VOLUMINIBrS MOLE SUA STAT, WOXVE
POST PERACTOS INDICES STABIT, AC QU NQUE-VIGINTI CENTUM ET MILLE PKANCIS VENIT. GK.*:CA DUPLICl EDITIONE TYPIS
I

MAND.VTA EST. PKIOB GB.ECUM TEXTUM UNA CHM VERSIONE LATINA LATEK.iLIS AMPLECTITUK, ET AD NOVKM ET CENTUM
VOLUMINA PERVENIT, SED SINE INDICIBUS POSTERIOR AUTEM IIANC VERSIONEM TANTUM EXHIBET, IDEOQUE INTRA QUiNQUE
;

ET QUINQUAGINTA VOLUMINA HETlNEirR. rTKAQUE VIGESIMA QUARTA DIE DECEMBHIS 1860 OMNINO APPABUERAT. UNUM-
QUODQUE VOLUMEN GH JiCO-LATINUM OCTO, UNrMQrODQUE MEHE LATINUM QUINQUE FBANCIS SOLUMMUDO EMITrR OTHO- '

BIQUE VERO, UT PBETH llUjrS BENEFICIO FRrATril EMPTOK, COLLECTIONEM INTEGHAM, SIVE GK.BCAM SIVE LATINAM,
326 VOLl.MINIBIS PHO AMi'LIOHI EDITIONE ET '21i PHO MINOKI ABSQI E INDICIBUS CONSTANTEM, CO.MPARET NECESSE EBIT;
SEcrs ENiM crjrsQUE voluminis amplitldi.nfm necnon et difficultates vakia pbetia *:quabunt. attamen, si quis
EMAT INTKGRE ET SKOHSIM COLLECTIONEM GK/ECO-LATLNAM, VEL EAMUEM EX GH/ECO LATINE VERSAM, TUM QUODQUE VOLU-
MEN PRO NOVLM VKL PBO SEX FKANOIS OUTINEUIT. IST.E CONDITIONES SEBIEBU S PATHOLOGI.E NONDUM EXCUSIS APPLICANTUR.

PATHOLOGIAi LiTINM TOMUS XCI.

VENERABILIS BED.*:
TOMUS SECUNDUS.

KXCUDEBATUR ET VEXIT APUD .l.-P. MIGNE EDITOREM,

IN VIA DICTA DAMBOI.^iE, OI.IM 1'KOI'E PORTAM I.UTETLE PARISIOKUM VULiiO irENFEIi
NO.MINAT.VM, SEU PETIT-MONTItOUCE. NUXC VERO INTR.V .MCENIA PARISIANA.

1862
''
H'
6, CANADA.
AVIS IMPOKTANT ^(^9^
D'aprts uiie <les loit provideiitieUes qiii rcgisseiit lc aioiulr, r.iiriDent les nuivres uu-dessiis di; rordinaire se font
sans contradii^liniis plus oii moiiis foites i't iioiiibiousos. Les Ahliirt (jillioliilUfS iie poiivaitMit giiiTi' ocliapper ii co
caL-liel divin dr leur iililitt'. Tanlnt on a iiii> leiir exisleiice oii lciii- iinporlancc ; taiitnt on a dil iprils etaiint reruiaii
ou i)u'ils ailaient It^trc. Opeiidaiil ilg piiiirsiiueiil lcur curricrc dcpiiis i' ans, cl les pnMliictions qui cii sorteut
deMcniicnt Av pliis cii plus yr.ivcs ct soitiiiecs .iiissi |)ar.'ill il ccrtaiii i)ira nii)iiis d'c\i*in-iiH'nts <|irauciiiio priidcnce
:

liuiiiainc nc saiirail i.rcviur iii i'nipochor, ccs .Vtelirrs iic sc fcriii.roiit nuc i|iiaiid la llililiiiHu^iiiif ilii V.leiQi' scra
termiiice cii scs 2,0011 loliimcs in- {•. I.c passo parall un si'ir >r.iiaut de I aviiur, pour ce ipiil y a a espcrer oii ii
craiiidrc. ('.cpciidaiit, parini les calDinnics aii>i|iicllcs ils sc soiit troii\cs cn liiilti', il cii cst dciix qiii ont ctc conti-
nuelleuient ropctues, iiarce iiirptant plus capitales, leiir clfct entr.ilnait pliis de conscipiciices. I)e pctits et ij;nares
conciirrciits se soiit doiic acliariics. par lciir lorrcspoiiilaiicc nii lciirs \oya;:ciirs. a rcpctcr parlmit qiie nos Kdilions
Ataii-nt mal corrijtces et lual iniprimccs. Ne poiivaiit attaipier le foiid des Oiivrajres, qiii. pour la pliipart, ne sont
qiie lcs rlicfs.d'iciivic ilii Datliolicisnir rcconiins poiir tcls d.iiis toiis les teiiips el daiis toiis lcs pays, il failait bicii
se rc|eicr siir l.i fnrnic .laiis cc i|ii'cllt' a ilc pliis siriciiv, l.i currcctinii ct riiiiprcssion ; cn clVct, les cliefs-iricuvrs
meme irauraicnl qirnue deniivaleiir. si ln lexte en ctait iiicxact oii illisilile.
II est tres vrai quc. ilans lo uriiicipe, iiii succcs iiioiii daiis les f.istcs de la Typo^raphie ayaiit forcc rEditeur de
recoiirir aiix mi"caiiiipies, afin ilo nmrchcr iiliis rapidciiicnt et de doiiiicr lesouvrajres a iiioindie pr|x, iinatre voluincs
rtii doiilile (.'fli//'.«(i'A-,'<rf/Hri' siiiiiU el i/c Tlii'iiliiiiii' fiirciil tires avcc la corrcctioii insiiflisaiitc doiin^ctlans lis impri-

nicries a presipie toiit fi^ i|iii s'cdilc; il esl vrai aiissi ipi'iiii rcrlaiii iioiiibre d'.iiitrcs voliiuics, .ipparlenaiit a diverscs
1'iiblicalioiis, fiircnl iniprinies oii trop iioir oii Irop hlaiic. M.iis ilcpiiis ces tciiips cloi^nics. Ics mcc.iiiiipics oiit
cede lo iravail aiix presscs a bras, et riniurcssion <pii cn sort, sans tilrc dii lii.xc, atlcndii quc le liixo jiircrail duns
des oinrages d'iiuc tcllc naturc, cst |iarfailcincnt coiivenable sous toiis les rapports. Quant ii la correction, il 'cst
defail qirelle n'ajanuiis tjtc portcc si loiii daiis .auciiiie edilion ancieiine oii coiitcniporainc. Kt coinmeiil eii serait-il
autreiucnt, aprcs tout' s les peincs et toules les depeiises quc iious siiblssons poiir airiver a piir^'er iios epreuves de
toiilcs faut.s ' Lliahitiide, en typo^rapliic, lui^inc tlans les lueilleures niaisoiis, cst de iie corri>;cr qiie deiix epreuves
et deii conierer iiiie troisicine avec la secoiide. saiis avoir prepare eii rien le inatiiiscrit i\<^ lauleiir.
Dans les Alelieis Catlioliiiiii's la dilTerenceest pr.isqiio incommensiirable. An inoyeii de corrcctoiirs blanchis soiis
le liarnais et doiit le conpdicil typocrapliique cst saiis pitii; poiir lesfaiiles. on comniciice par preparer la copied'uii
boui a Pautre saiis eii exccplcr iiii seul m )|. On lit ensuite en premiere epreiive avcc la copie aiusi preparee. On lit
en seconde de la meine inanicre. uiais en collaliounaiit avec la preuiicre. Oii fait la meine cliosc eii tierce, eii colla-
tionnantavec la secondo. (tna^it dc mcmc cn quarte, en collationnaiil avec la ticrce. On rciiouvelle la in^me ope-
rntioii 011 quiiile. cn collationiiant avec la qiiarle. Oes collatioiiiieiiicnts oni pour but de voir si aucune ilcs faiitcs
signaleos au biirean par .MM. Ics correcteurs, sur la luarge tlcs epreuves, iia echapptj a .M.M. los corri;;eurs sur le
marbre et le nieUl. Aprcs ces cing lectnres eiiticres contiVilces Tune par raiitro, et en deliors de la prcparation
ci-dessiis ui'<iiliuunce, vieiit iine revision, ct souvciit il en vieul deiixou trois; puis Pon diche. l.oclicha,:,'e opere. par
cunscipieitt la piirelc tlii te.xle sc trouvanl iiumobilisee, on fait, avec la copie, iiiie iiouvelle leclure d'iiii boiit de re-
preuve a rautre, on se livrc a iine nouvclle rcvision, et le tira^'e n'arriv! qiraprcs ces iiinoiiibrablos precaiitioiis.
.•\iissi y a-l-il a Moiitrouf;c des correcleiirs do loulcs les nations. et eii plus j,'rand noiubrc quc daus vint't-ciiiq
iinpriuicrie» de l'aris rciinics! Aussicncore, lacorrectioii y coi'ite-t-elle aiitant qiio la compositioii, lainlis ipi'aillciirs
elle ne ct^iitc que le dixicnic An-si entiii, bien qiu' rassertion piiissc parailre lenicraire, rcxactilndc obteiiue par
!

taiit de frais el de soins, fait-elle que la pliipart tles Kdilions des Ateliers Cntlioiiqiies laissenl bieu loin derriere
elles celles lueme tlcs celcbrcs Uenedictins Mabillon et .Montfaucoii et des celobres Jesuitcs Hetau et Sirmond. Que
ron comparc, eii clTot, n'iuiportc i|iiolles feuilles tie lcurs cditions avec celles tlcs notros qui leiir correspondent, en
grec, couime oii laliii, on se coiivaincra quc riiivraiseiiiblable cst uiie rcalitt'.
D'ailleurs, ccs savaiils cininents, plus preoccupes du sens des tcxtes que de la parlie typographique et u'etant
poiiit correcteiirs de profcssion, lisaient. non ce qiie portaient les tjpreuvcs, luais ce qiii dcv.ait s'y trouver, lcur
iiiute intelligenco siipplcant aux faiites tlc redition. Dc plns les Benedictins, commc les Jesuilos, opcraieiil piesqiie
toujours sur dcs mannscrils, canso perpetuelle de la multiplicilt^ dos fautcs, pendaiit que les l/t'/i(/',« Catlioliijiies,
doul le proprc csl snrtoiit dc ressnscitor la Tradilion. iropcrcnl lc plns sonvenl tpic snr tles iiiipriini/s.
I.e li. P. De Hucli, Jesuite liollaiidiste de Briixelles, nous ecrivait. il y a qiiclque tenips, ii'avoir pu trouver eii
dix-hiiil moisd'etnde, iiiie seiile fiiiite dansnoire Patroloi/ie liitiiie. M. Dcnzinster, professeiir de Tlieologie a riUii-
versitc do Wuiv.bour^', et .M. Ucissinanii, Vicaire (ieneial ile la mt'ine villo. noiis inandaienl, a la date dii 19juillet,
n'avoir pn ftgalenient snrprciidre iiiie seiile fiiiile. soit daiis lo latiii soit daiiS le grcc de iiolre double l'uliologie.
Enlin, lc savaiil l'. Pitra. Henedictin tle Solcsiue. et M. lionctty, dirccteur tlcs Ailiiales ile pliilosopliie clirtUiemie.
mis Hii dcli de nons convaincre irunc sciile errour typoKrapliiquo, oiit cte forces d'avoiier qiic iioiis navions j;ucro irop
presumc dc iiolrc parfaitc correction. [»aiis lo Olcrj;o sc lioincnl de boiis latlnisles el de bons liollcnisles, et, ce qui
est plns rare, des honimcs tres positifs ct Ircs praliqiies. cli hicii ! nons lciir promellons uue prinie dc 10 ceutimes
par chaqne faule verilable qii'ils tlecouvriroiil dans irimporle lequel dc uos voluiiies, surlout tlans les grecs.
Malgro ce qiii precede, Kditeur dos Cours eomplets, seiilaiit de plus on plns rimportaiicc el lueuie la necessite
I

d'une correctioii parfaile pour qn'uii ouvra(,'e soit vorilablcmoiit iilile et estiinablc, .so livre depiiis plus d'uii an, el
est rosolu de se livrcr jusqira la fiii 4 iiiio opciation loni^iic, ponible et coiiteiise, savoir. la revision «ntierc et
universcllo de ses iiinonibrablos cliches. .-Mnsi ctiacun dc scs voluiues, aii fui ct a niesure qiiil los remet sous presse,
est corrige niot pour iiiol d'nn boul a raulro. Qiiarante homnies y soiit ou y seroiit occiipcs peiidaiit 10 ans, et une
soinme qui nc saurail clre moindre triiii deiui-inilliou dc fraucs cst cousacreo a cet imp >rtant contrtilc. De cette
maniOre. Ics l'ublicalioii» des .A/c/ic/s Ciilhiiliqiies, qui dt?ja se distiiigiiaieiit ontro toiitos |iar la superiorile de lcar
correclion, iianront dc rivales. siiiis re rapporl, dans aucnii lemps ni daiis aiiciin pa\>; car t|uel est rcdiieur qui
poiirrait et voudrail sc livrer Al'ltfiS OOll' a dos Iravanv si t;i{;anlesqiios et diiii prix si exorbilaiit II faut
'?

(wrtes etre bien penolit! d'uiic voralion tlivine a ci-t elTcl. pniir iio recnlcr iii dcvant la peiiio iii dcvaiit la deponse,
surtoiit lorsque rEiirope savante proclanit' qiie jamais voluiucs noiit ele editcs avec tant d'cxaclitutlo qiio ceux da
la Bihliiilliique iiniverselle dii Clergi'. l.e prosent voliime est tlii iiombre de ceiix revises, et tous ceux qui le seroiil
a ravcnir piirtcroiit ccltc note. Kii conscqiience, nonr juger les prodiiclions des .4/e'/l'c/'« (.'«///('/l'<///c.« sous lc rapport
de la corrcction, il nc fainlia piendrc qiic cciix qiii norlcroiit eii I6tc l'avis ici IraciV .Noiis iic rcconnaissoiis tpie
ceilc ^ditioii ct cellcs qni snivroiit sur iios planches dc iiiolal ainsi corrigocs. Oii crov.iil autiefois qiic la stereolypic
imuiobilisait Us faulos, allemlu qirnn cliche de uiclal n'csl poinl clastione; pas iln loiit, il iutrodiiit la uerfcctioii,
car on a troiivc le inoyoii de le corrigcr jnsqir.i extiiiclion dc fantcs LHcbieii a etc rcvii pir M. Dracn, le drec
par dcs (Irecs. lo l.aliii etle Krain.ais par Ins preiniers correclniir^ du la capiialc eii ccs lan;;ucs
Nous avons la consolalioii do poiivoir linir ccl (//'i'.s par lcs renexions suivaulcs Knriii, iiotre excniplc a liiii |>«r
:

tjbranler lt>s griindcs piiblications cn llalic. eii Allemnguc, oii Holiriipic el «n Kraiice, par lcs (.'i//((i//.t «/('is dc l(nill<'.
le (;c///t/ de .Naplcs. lo Siiiiil Tlii>iiiiis lU 1'ariiie, \' Hiiei/elofieilie nliilieiise i\o Miinich lo rociioil des ileelariitious ilet
rites dc lirnxi-llcs, lcs Itiillamlisles, lc ,S'(/(//'c; ('t le .S;)/'ci'/('i;c de Pnri». Jnsquici. on irav.iil su rciinpciiner qne des
ouvragis de conrtc liiilcinc Lcs in i". oii s'eiit;|..iitisscnt bs iii-folio, riisaicnl pciir. el ou utisait v toucli-r, par
rrainie de se iioyer daiis ccs ablmcs sans fond ct sans rives; maisona lini pa- st* risqtierA iioiis intitor Hicii plus,
soiis iiolre iniinlsion, traiilres Kdiloiirs «c prcpareiil, soiis uolrc palroiiage el nolro direclion, au lliillttire uuivoi-sel,
aiix l)i'iisioiis dfl loiileiles Conirriig ilioiis, /i iinti Hioiirapllie ct a iiiiu llistiiire geii 'r.'>le do tinis lcs coiicilcs el a
uiic llisliiire nnivcrscllc. lc. Mallieiircnscineiil.
< la pliiparl <lcs cdilioDs dcj.i f.iilcs oii qiii sc foiil. sonl sans
aiilorilc, parce iprcllos soiit saiis ovai titinlc; la corrcclion scinblo eii avoir clc faile par tlesaveii^lvs, soil qiroii u'i<n
ail pas senli l.i gravili^, soit qiron ait rcciilc ilHvaiit les frais; inais palicnco! uiic leprotlurtlon rorrKla •ur|ift
bienlitl, 11» fiU-ce tpra U luniiore tles ucolos qui se suiit faitet el t|ui se ferunl enooru.
 ,

S^CULUM 17//. ANi\'US 730.

VENER VBILIS BED E,

ANGU VSAXONIS FR IvSBYTKH 1

OPEUA OMAIA,
EX TRIBIS l'K.i;C.ll'UlS KDITIONl BUS INTEK SE COLLATIS,

COLOiMKNSI. DLAHLSQUE IN ANGLIA. STLDIU DOCTISSIMOHL.M VIHORUM

SMITH KT C.ILKS,

NON SINE IN(;ENT1 LITTEU.VTOULM l-LACSU IN LUCEM VUL'JATIS,

NOVISSIMK AI) 1'K.EI.UM REVOIAIA, .MELIORI OKDINE DIGESIA, \ AlillS MONUMEMI.S ACrlA, ET,

QUOC MA.XIMUM EST, INNU.MEIilS, QUIBUS SCATEBANT, .MEMHS DILIOESTEU EXPUKGATA ;

.mxurantf: et denuo reco(;nos('ente j.-i*. .nugne,

KlKLIOTIiei.C: CLERI U.MVERSjI:,

SIVK

CURSUUM CO.MPLETORl .\I I> SI^GULOS SCIENT!.« ECCLESIASTlC.fi KAMOS EDlTORli.

TOMUS SECUNDUS.

VE.NEU.NT H Vnl.UMOA 4"2 KHAiVClS GALUCIS.

EXCUDEBATUR ET VENUr APUD .1.-1'. MIGNE EDITOKEM.

IN VIA DICTA DWIBDiSE, OLI.M PROPE PORTAM LUTETLE PARISIOUU.M VULGO D'ENFEt{
NOMINATAM, SEU PEriT-.WyTROUnE, NUNC VERO INTRA MCENIA PARISINA,

1862
 S/F.CVI.V}! VIU. ANNVS 730.

ELKNCHUS
oi>i<:iti'n ^ii i: t% 1104 tomo xvt vn\rtMKX'wiiu.

VKNKHAHILIS HEDA.

I»ARS SKCUNDA. — OPKUA KXKGKTICA.

Sectio I. — GKNUINA.
Hcxaoiiioroii, sivc liliii (iiiatiKn- iii |iriiii'i|miin r.ciicsis iisiiiic ad iinli\itali'iii

Isaac i'l 1'lcrlioiu'iii Isiiiaclis. i-oi. 'J

Comnicntarii iii Pcnlalciicliiiin. 189

Dc Tabeniaculo et Vasis ejus, ac Vestibus Saccnlotum libri tres. 393
hAlHisitionis alli\eorica' in S;iiiiiiclcii |iro|iliclaiii lihri iiiiatiior. 499
lii Liliios Hciiiiiii Qii;cslioiics \\\ 71o
Liber de Tcinjilo S;iloiiionis. 735
In Ksilrain ct Nchciniaiii ;illci;orica' Exposilionis libri Ircs. 807
liilcrprct^ilio in libruin Toi)i;i'. Q^i-i

Kxiiosilio in Parabol;is Salomonis. 937

Lihcllus (le Mulicre torti. 1039
lii Provci'bi;i S;iloiiioiiis iiitei'|irct;iiioiiis l'r;i!iiiiciila. KVil
"
Kxposilionis in C.anlica (^inticoriini liliii scptcm. lOOS
Expositio in ('.anti<'uiu.Habaciic. l^SSo

Index Rerum. 1-253

l>aruii(. - Ki Typu J.-1'.^lilU.M:.

 BEDJS 17ENERJUBILIS,
AfS«!.0-SAX0!Sr9 pm>?FVTeR(,

OPERA EXEGETICA,
SIVB

OiMNIUM EJUS OPERUM PARS II.

SECTIO PRIMA. — GENUINA.

HEXAEMERON,
SIVE

LIBRI OUiTUOR IN PRINCIPIUM GENESIS,

USQIIit ID NATiTITAT&gt ISAAC RT BLSCTIOneV ItMAELIS.

AD ACCAM KriSCOPim HACLSTALDENSBM.

Diiect'Ssimo tc revereixiissimo aniiaili .^cc: A i<r»eo fecil etse Laiinum ; Ambrotiut Uediolanen-
hiu^iiltiiDUi raiMulftrum Ctuitii 8«ila »lutcni.
sii. Angntiinus llip|.nneiisit episcopng; qniiruni pri-
De principio liltri Genesis, in quo iuNi>«ii liujut iniit libris nuvi-iii , secundus, vesii^ia ejus srqueos,
rre:ai<> descripu eti ^ miilti multa diiere , iniilu libris sex, teriius libris duodecim, el rurto ii alii^

pfitlerit: ingewi tui nMtmmenUi reliqtiere; ted frx- duiilMt speeitliter advfisam Manielixns descriptix,
ripiie, qiianium noiira pusillius e«Ji>r(>re pmuii, prniixa le^entibns dwlrinc talut.'«ris fluenu man.i -

bttiliiis Cars.irienNit, quem Cututbitit inlerpret (ie runt, c«m|ileii» in eis promitso Verilalis, qun dice-

' Qiii inter {.eripiMes erelesiattienx ixtn inferiorem euiu* |>er(er(MR inteil gentiain niiinem laiinriim SU'>>
Inrum lenet i(e<la Vetier»hiiit prr&liyier cl moMcbitt runi rjiioneni c»m(ionehat, vigilias, lurubraliuiiesqiie
ilene^licliiiiiF , inier AiiglicamiK |iriinaiiiiin »ilii fiicile snas (lirifebat. M
siine ic-iKtur n<>il.i ipse in sn»
viiutitat. Naiii si itttiiiiiiie qiiain ir.'iilii M>li))iuieni ac Epilome , ulii Iitc habcl Ciinctum ex ro tenipus
:

pariiatem species, en niillus aliquaMlo suncliiiii niii viim in ciii.idem monanerii habilaiione ptragens,
verivs »cri|isil? ti l.oilicimi niultitiMlinciii nulius . enmem meitttamlii Scripl»ri$ opefnm dedi, euqiie mler
ubcrius si nniltipliiein iriciaiiiuni varleuiein, i»i'-
; oburtuntioi dinciplinee regularit, et nuolidiaiinm ean-
lus lot disciplinariiiD uul sciei.liarui» (leiiera ita reli- tumii ;» erct.tia earani, iemper aui diuere, niit dacere,
Ciiis siKsei^iiliis e-sK :iiteii ni li.'>c uno
: in liomine et niit Kribere dutte hibiii. lliiic inenio ab A<c» ll^ipu-
fgrc|;iiiiii graninialiciiiii lirvce. liOn ni.mis quara La- B »iaitlen>i ei>isc<ip<>, rn ieg* Domini meditandn iiit*
line perituiii, poetain pro leiiipnre noii vulgarem, noeittque duxitte peivigiles, lunilatnr in eplstol» i|u:i-
rbeinrcm, asuo^iiiniuin, ariilinieticiiin, cliroi:i>gra- Dftilx CoiiiiiieiRariis iii Lucf Kvnngetiuin praeinilii
pliuin , e>>sniO(!rMpliiiin , lii^toricuni, |>liiln$n;>iium, solei, et :iI3onj'ario MoKiintiiio e|>i..c>'po ci ti<>rina-
iheolusiiin, el siiper (>iiini:i pr rsiantissiinuiii Scri- riiiriiin aposiolo Sagaeittiiiiux inveitigal r Siripiara-
piifie sancl.i' iulerprcfiu ilcniii»ri liceat, iil mcriio rum »|>)iellaiur. NafH srrii>ens :>d Cutlil>er(uni sru
a WillcliiKi M^iliiieiilMirieiisi liliio ite Gesiis reguni Ubertiini abliatcm Inlerea, inqiiil, roiiamui ul aii'
:

Anjlnruin \iT, quem mirari fucilius, quam

ilicatiir : qua de opuscatit tagaeisiiini invesligatorit Seripiura-
poui», gui
tiigni pTtedicare "
cxliyiKn iwltit orbi$ an- ruiiiBedtt iiicnaiJii, quem nuper in domo Dei, aptid
guto, dMlrintv corutco lerrix oninet ftfrsiTinjeril, {Jmx vot vice candelit liiclesice tcieniia Scriplurarum (nl-
verba miitualus luisse viOeiur ab ipsius Uedo: vil» tittt audivnKHS, conscripla uobit Irantmi^lert digne-
tcriplore. miiii
Veruiii eisi liherales arlc^ omnes, divinas liuma-
iias^iue scieniias appriine cailucrit, easqne , nl scii- ^ ter alms Rhodon genere Atianut a faliano
l'

liit Pillis:i'ut, csaele didictrii, solide tioverit, /irmiier Romte ia Scripittrii erudilni, in Uexaemeron fleiaiuei
teuuerit, expliiixle itocuerit. siliique iUo »!vo eoiifo- tractalnt eompoiuit, (esie liieronymo, in lili. de illu-
ren'Jos pc> pauios, su|icrioreiii profecin liabucrit ne- sirilius Ecclesi.K Scripinribus, cap. 57, qui <Je Can-
iiiinein, pM^cipuuni laineii ct |iene uniinm ejus
stu- didn idein scriliil, cap. 48, de Appione. cap. 49, ei
iliuni, iii iiiediuiiJis sacris Scnpinrls ver>;ibatur, ad de tlippolyio, cap. 61.

Patroi. XCI.
It I.KD.E rfcNr.KAUlLI.^ OPEUUM PAUS II. - EXECETICA CENIIIVA. 12
hiil ; Qut cttilii iii me, tiiui JlcU Siiivturn ,
piimina A toruin 1'airuni, nunc ipsis conini-. nuiic, lirevlaiuli
ilt tiuiie rjui Itutiit uqiKT vine (Jniin. \i\, 5K). E c.iiisa, iiieis scrnioiiibii» , iiiinc lacitis eonim »oca-
:|iiil>iis Ausiisiiiiiis cii.iiii, lii lilirii Cdiili-s-iiiiiuiii liiilis, iiiiiic coiiiinemoriiiis proui »|)porlimitas loco-
,

«iiariiiii, iii liliris (|ui)i|iie qiios coniri adviisaiiiim niiii (linabat, poiicre .siudrbain, perdiixii|ii(! u|iiis

li-ui* ei proplieliruiii eviiiiiB romposiiii ; sed ci \i> nsijiic diini ejecliis Adam do par.idiso viiliipiaiis
.iliis sparsiiiii iipiiscnlif suis nonnullani ejiisdeii) pri' osiliuni vil.-c lenipuralis iniravil , aliqua eiiani de
iiiurd alis creaiiirar niemoriani , cnni cipusiiione sequenlibi. i sacr.c iiisiorix, si Deus voliierli, auxilia
roi](,"iia fccii. Vcriiiii (inia lia'(: lani copiosa, laiu ve>lr.'e iiiUTcessionis cumiianlc , S(rlpiiinis, d iin

siiiil alla, ul \\\ iilsi a liicii|>leli(irilius tni vuluiiiina |iriiiio librinn .siiicii Esdr% prupln-li! ae sarerdo^is,
a<'i|u;ri, laiii proriinda, iii vix iiisi ab cniilitiorilius m qno Clirlsii el Ecclesi.c sacraiiicnia siib ligiira

val('aiii |>erscniiari, placuii vcsirae s:inciitaii id nobis soIuL-e longa; captiviiaiis, re>lauraii lempli, rea'di(i-
(riicii iiijiingcre, iit de oiiinilius liis, viliit di: amoi;- cal« saiicuc civlialis, rediicioruin iii Ji-rosiilyn> ni
iil<simis lalc lloreiiiis paradisi i aiiipis, (|u.k inliriiio- v.isoruin qu;c abdiitta, rescripis le|?is Dei qu:c in-
riiiii vidorcniur nc( ts-iiaii siifiiccre dccerpcrcnius. (eiisa fueral, casligaii ab uxoribiis « alicMlgenis p.i-

N c scgnior in rxsiqucndo qin- jubere es dignalus puli, ct ii.io corde alqiie imima in Oci gerxiiinn.
«\slili; quiii ju.lius slaliin perspcciis Palrnni vnliiiii- B conversi, ul pn.pliela slnml cl liislnricMsconsciipsil,
nll.iis, c.il'C'^i ex bis ,
ac diiobus in lil.cllls dlstinxi, paninipcr peiscruiali.s fiicro. cl ;.iiq.ia e» his qii;i:

qii.L- rud.!iii adliuc pi.ssent instiiuere leclorein, qni- cnminemoravi sacramenlis a|.crliora siudio>is, Deo
liui criiiliiiis ail alror.ni discercl forlioremqiip ma- f;iveiile, redilidero. Bcne vale scmper, amaiilisslnic
jonim asceiider.' leciioneni. In quo opere sensnni aiuistps, nosiri nxnior in Domiiiu.
|.pr omnia niciii. rainnim alioriimqiie ?ei|ue caibiili-

miiii. Ri iii Pi.islola al Enliprium arcliiepiscopiiui nicreniur liilcin, qiio ad ipsius Hc.l.i' uilaleiii prnpius
.Woi/o niiiiiii iiibiaiiler J siderdiiles fliiqilaiiiui a lolns acceduiii.
n,l ijiiniliiiiii, ul iiieiiioris iiusfri , cc minlo qiio et aiile Neqiie lamen
hosce libros iino i;odcm-
(|u.itimr
meiiiiii fi'eifiis, aliiiun.n p riiiutniii vel scimilliiin de qiic cnnliiin.. consrripsii ; si'<l Iria diiiil;i.\at
|;.li0'';>

caiiilela fc'r./("i (f . 7ii/;m il^u.ril Si>iiilus ittiiclus i'i Giiipsis prioia capiia prinio snscepit expiniciida,
rcgioniftus /irini/Kciii' veilne, iinbit licsiiiiari- curciis, id niiiilniiii adusqiic A.l:e ejeclioiiein i; i.aia.lis.. , in
ctl de liarun.Oiis (jiion siiiriltialit prethifler el iiicesii- !;iil.s<'qii< iria n.llaturus oppran. post Ksdr.i; cxposi-
j.ilo' saucir.rum Scriptir.iruin Vcda re einiido compo- tioiicii! . (|u;iiii luiic niedii;.baiiir, i,| .|ii(i.| pnstiiit
iuil parwm qiiuleinciiique diiii'emim mitlcre, ad.crlis inbiis lllins, (111111118 p;i i|ii;e i.b ekpi>isi<>ii<;
At ciiiii viiaiii iiiniiiui ln iiicdi!ai.dis evpoocndis- (l
Ad;K e paradiso usque ad naliviuiiiin l-aac ul !s-
que Sciipiuris ISciia coiisii::ipseril, siiipeiidiini plane iiiaclis eieciiiiiiPin inicrcipiui.liir c.iiii.i.ciii.ilus esi.
v dKlur, priiii :iii oiiiiiiiiiM qiiiis iii iiulicc npernin Ki pnorcm qiiiil'iii liiciibraiiinicm. hiirl;inie Acca
SHoriiiu 'pc reicnsuii lii('.iilir;iti ncin in oininbiis llagusialdeiisi e;ilscopo, ipii illins fain.llarii aie p'11-
hacienns L<liti>>nib.is desidciari, iiec piibli<<aiii ad ri iiiiiii de.'eciali.itiir, suscrpiaiii, ilii.is parlilus est iii

iioslra iisqiic lcmpora liicoin vi.lissi-, sciliiel iii priii- libros, til cunsial ex iiimi'(ip;<li.'la al eui.i.lciii Ac-
cipiu II Genesis, usqne ad ualiiilatem Isaac el ejeelio- cam cpistola ; (|ui diio piistm 'diiin libii iii iiiiicuiii
nem Uiunelis libros quotu' r. Ila e'<i.ii Ipgeiulum, n«n coalucrunl, cuiii opiis suuni |iprfecil, <|iiemailiiii.diini
librcs Iris. iil viil,:;<> li. I'.di is, sn.i.iiMil anliqiii iies colli^crc liiel 'X veiiisto l^oilicc Ciirbelensi, in qno
iii.iiiu-ciipli Ijcil.i.' Ooilices, iiiiiis ('clelierriiiiiis sanoii prxfaia disiributlu scu divisio ita rcpcnliir, iit pi.st
A'> ti) 'ni U(.llii.niag.'iisis inn i»slerii ai.le uniios dc exposiliuiiein iii llexamcrnn sic lcgiinr : Explicil
exariliis , iillcr ejusilcui circiier ;eiatis Sagicnsis Liber primiit; deindi; post ('jcctiiiiCni Ada- <' p:iradisi>
8;iiicil Maninl
asceicfii, lerliU'. Vindix ineiisis, qiiibus iter 11» : ICxplicil liber primns : (|uia Diinlruin po>l-
lavei Kiliiio pl anliqiii versiu sc.i p.iruplirasls Saxo- qu ad<lili iMcniiil ires piisicriiirus libn, et priori-
iiica Cliiineli.<ni a.l alins i<i~s. (',odli'<'s pincmlata ct biis illis diiobiis uniciis ct prliiiiis 1 oiifectns esl,
adurnaia; sed rl Sigcb<>rliis, qiii , iii lllini de Vins Pncro ruiii liosce librns ;ib ;'i>nis jain bcne niiillis
illiislriliiis , cap. Ii8 , ..pcrui.i l)i'il;c laialo^iim , ;.|> Eililioni parassciiius , (;os landcm didiciiiius non ita
ipsoi.ie. lonsrriplui.. propriis cjus verlil.% icicit. Ilis piiilc.n In .Vnijlia cdlins csse. Qiiapriipter diiliii ali-
;i<l(lc lloiioriiim Au.;iislOil.i>>ciis> in |ii'csliylcriiin, (|ui 'liiaiiiliu li;t'siiiiiis mriiin eos ileiiiiii '-ypis mandaie-
iii libro (le LiiniiiiiiiUiis l''i'clcsi:i>, slve d" Scrip<oii- rv iiius. Vcriim ciim illi K.dlliu vix n.are Iransleiil,
liiis eccle-iasilcis il<- Iteda nostio sic si ril.it Iled t . rarissimisque iCjierianiur iii l.iblioiliccis, nec liacie-
muniicliHS et prcsbijier .^nglica proviucia; scripsil ir./i- iius i|ua;siu a in.bis rc|ieriri p.itucrll, cuiicianlilnis
fiKa, ex quibut suiil hitc : in (ienctiin libros qunluor. ni.his , et qi.asi rcpugnanliliiis , aiicti.res luer iil
Kl Tritlisiuiiis, III liliri) de Scrlpli.ri'>ii> ecclcslastl- aiiiicl iio^lri ul 0|iiinii>$ libros iion soluiii et Ai.glis.
CS : Hcda, iiiqnil, moiiiic'(iis cl presbij er munai^lerii scd ii.giiper Gallis aliisqne nalioiiiliiis prolulii.us
iiincliirum Pelrt et Pnuii, quud est in Ani/lia, ordinit i.lliilomiiiiis prelo comniiitereiniis , iiijximc Cdui
mncli llcucdiai, tir in ditiiiiis Siriptu is sludiuiissi- coll;>lis iiivlci;iii summa ciim diligeniia ic labni-i!
tiiut, ct viilde ciudilus subjepdi opuscula eoinpo- pliiribns Coilii llius iiiaiiiiscriptls, app(>si'is(iu in in- ;

iuii : in Ci'ii<'MiJi, iisque ad Isaac, libiut quatuor. fi;riori ii.arginc v.iriaiilibns lcclioiiibus, rum nun-
.•i.ifrr.manliir ai.il<|iilssiiiil scx Co.liccs , in qiiibus iiiillis etiaiii niiti', lilc eos proferuiniis, ac liliri primi
!l<'il.i: biic i>| iis qciUiur lii liliros il>^lill>ii>uiii ('Uiul- piricin priiireiii, ijii.l- uiiica lialci.iis prodicral iii
..ciur : iiiiiis Kl«i'i;icciis>s iiii.ici^iiMii >aiii'ii Itpiicill- liicuiii, inliiiilis prupeiiioiliiin mendis extii.rgjveri-
rii al. aiii.is linilcr ic.irjciills (•leg.iiiicr scripliis, iiuis ; ilcmiimqiie 1 um llcda: gpiiiiim pI levprciitum
iln-i alii Coilii-i.Misi'- , qii;iriiis llivliincnsis, ii;iiicli erga saiirlos 1'alrps uliiquu spircnt liliri isti, ei ik.-
ticiii};iii, q.iiiniiii aiiiios bcue ocliiigciitns
cl.;ir.iriPi r.iiii vcrlia, lacilis pleriiinquc iioiniiuliiis, 11. in Mni' I

ri'!erl , Claio.illeiisls aiinornni circitcr uc,

i|iiiiiliis pruleraiil, Pairuiii cilaliones ac ll.rus unde (lesiiii,-
t't scMiis .M< l<'i<s s s.iiir Vinccnlli ('Jiisilcni ciicilcr I |ii.p siiiii pro modiilo nostro ailuoitro ciiraverinius,

alilis. Qiii i|ui>lem Ci.ili. es fcrc oiiiiics c.i m:ijurci>i * Kilill, cum uiiu .Ms. (iorb. nlieiii\.
 ,.

lltXAEMLKON Llii. 14

INCIPIT LIBER PRIMUS.

In prindiiio ereavit Deus e(eliim el lerram. Crealio- A snperiiis illud coelnm , quod morialiiiin oiiinium esl
iieni iiiiinili insiniiniis Sciipliira itiviiia, aple primn iiiacce^isibile cnnspeciibus, inane creatiini est ct va-
stiiliiii Terho a'lrrnil:ilcin atqiie omnipiileiiliam l)i>i ciiuTn in tcrra ,
qux nihil in priina sui creaiione
(reatoris nsieiMlit. Qiicni enini In |
rincipi» leniporiim vireniium geriiiiiium vcl viveiitiiim produxit anl*
iniindum rreasse poihlbet, iiisinn prorecio .inte lem- mamiuni ,
quia niniinim snis iiicolls inoi cre tnm,
(lora .Tteriiarrer exsliliss'! ite!>i(;n.it. El <|iii'in ipso bnc est beaiissimis angelnrum agmiiiibus impletiun
condltionis iniiio cflelnni el lerrani cre»ssc narral, iii est ; qitos in principio cuin cifilo et terra conditns
lunia icliriinti^ operaiionis oiiiiiipoieiitem csse ile- «s-^e^.ic ninx ci iiiliiioncin siiam simul ct lotiiis cna-
rlaral ° eni Toliiisse recise est. Naiii lininana Irigill- "'r:i' pri rili:ilii ad l,iuilein creaiotis ieiiili!,se

las rniii aliiiiiid opcralnr; vcrlii grilla, ('iiiii iJoniiihi les aliir ipsi; Cooditnr, qiii loiiuens ad suncluni fa-
a'(lilicaiiiiis, lii priiii Ipio opcii8 nialcri;ini pr.rpar.i- niiiluni siiiiin J.ib dicll : L'bi eras qiianilo pKnebam
niiis, cl piisl lioc priiicipinin rixiiinus in aliniii, ile' fmidamtnla lerrn; [Job xxxviii, i) ? Kt patilo posi :

iiiile iinniiltiiiius lapiJes in lundaiiieiiliiiii, deliiile ('Hin me luudarent simul anra matutina , el inbiliireiit

parieics angeitcenlibu!> hipiduiii iirdinibiis appoui- omnet fiHi Dri ( Ibid., 7) ; astr.t vi-Jeiicct ra^tliilini

iiins, sicqne paululiin :iil pcrreciinnrm npcrls pro- rosdeiii angelos, (|iios el lillci Dei nuncupans, ad di-
posili priificiendn pcrvcuiiuus. Dcns antem ciijiis B silactioncm nimiruin hi.inimim sanclnrum ,
qui posl-
o iMilpolrns inaniis efl ad explcndiim opu.^ sniini, iiiodiini creandi, ac velut aslra vespcrliiia posl con-
no>i cijiiil niora leitipnrnni , (]iila srripinin csi : fe^sionein divin.^e lauilatiiniis per inorl 111 cr.int car-
Oimiia ijuaxiiiique votiiil [eril (P.mi(. cxiii, 5). Uiide nis occasiiri ; e quibns viil-licil aslrls iiialuiliiis,

lieiieplacanin cat, qnia in iintuipin crcneit Ihui (te- iinntn oli despcoiiiin soci:«! Dci laiiilatintiis audire
imx el lerram, ul :peite deliir iiilelti;:i i|iio I iiirnni- ntciuil ; Quomodo ciciilisli ile cnln, Liici{or, (jninui-
«|ui! siiiiul ^ a Dco lacluiii rst, qii:iuivis uiiunnpiu i-e orirbn is '/ Corruisli in lerram qui vulnerabas ge.n-
siiiiul :•!• Iiouiiiie dici non pos.sil. Doiiiipin liicil pr.t- tes, qiii diccbiis in cnnle luo : In iu'tiiin u.s:eiidoin ,

pliel:l : Initio lerram tu (uiiilasii, Oomiiic (Piul. ci, si/pci nideru Dei exutlabo suiiiim mium ( /la. xi»
0}}. Ilic aiitein ninninns, iii priiiri] io civlinii ct lcr 12 ). Iit ciijiis (•x|iosiiioiie seniciitie s:inctiij llio.
rnni crtasse narralur; nndo liipiido lolll^iiur i|iii.i ron;. iiios mettiitill c iant Miperioi i^ rii li, ila s 'rilie is .

l.cinra esi nlriiisi]ue clenienli paillei eii;>lea, ct I Vcl anteqitam de ca^lo corrueret, isl;i diroliai ; ve.
lioc lanla velocitile diviii:i! virliilis, ut i ecihiiii iri- pns qtiam dc (Oelo cmruit : si .iilliiic in ra'li) irosilus,

iiinni iiiundi ii«scentis moineiiiuin cssei iransrensuin. (|oomoJ() dieil : A&ceiitlam in cir.tum 7 sed qnia le-

I*ulesl :iuteni iiun iinprob:il) liler iiit'!iligi iii prin- irlinus, C.itlum CitU Uomiiio , cuin (!S«ct iiicuclo. M
'-'
ripio fecissc Uenni rntluni cl leiraiii in Unigenito riiin esl, liritiamciilo, in cu-luin, iibi solitiiit Doinlni es(,
tiio, i|iii inlerrngintilius si; Jiid.iis. qnid euin rro- cttpieliat ascendsro , non liiimilil:it>> , soil siiperbla.
dore dibeient , respondlt : Priiicii):uin ' qttoil et lo- Sin anlciti post itiatn de rceli) corntil isla loqiiilur,
quor vobi$ (Juaii. viii, 25). Qui:i iii »fi»(), ul ail Aposlo- verlia .irrnganiiae delicmus intelligere, qui nec prse-
liis {Colot. I, Iti^ , condita nuit omuta iii ceeliaet iii itpllatus qiiiescal, sed adhuc sibi'' grau.lia repromit-
terra. Sed diligcnler iiitueiiduio. iii ila ijdisiine son- tat, noit ut inlrr asira, sed siiper astra D>!i sil {lib.

sibus allcgoilcis stuilinni im|ieiiil:il, (|uaientis »per- VI, tii lsaiimi).t Merito iiaque coelum cieli iion iiiuiie

lam bisinii:c liiluin alleKOrlaiulo noii ilerelliiquat. vel vaciiiim esse factmn laenturaliir , sed iiec tene-
Qiiod auleni vc! (|ti.ile &il ca'luni ,
quod in prim i- bris iii eo vel abysso locus remanere iilliis perbibe-
l>lo ruin terra faclnm cst , seijueniibus verbis insi- tur, qiiod Doininiis Dens Juininat i , el cnjus lucenia
iiu:)tiir cuin (licilur. est Agitus. Kl inerilo inanis erai ac vaciia lerra, cuni
7'i'ira auiein ernt inanis rl vaeua , el ti'tiebi(B $uper adhiic lota abysso, id est, iinniensa prufuiiditaie te-
facieiH ubyssi. l'l (|tiid einiu lixc de lerra , pr%ler- gebaiur ai|uarum.
niissn corIii, iiitnlit , nlsi quia iilbil lale de cceio in- Herito tonebrac snper laciein erant aby&si, cum
lelligi voliiil? Ipsuiii osl enini cueliiin superins, quod nerduin lux , qnx bas lugaret creata est. Nun auteni
:>b iiiiini bnjns iiiuinli voliiiiili sl;iiu secrclitm divi- audiendi sunl qui , reprehendeiiies Dcuiii , diciint
ii;>! (jloria pr«srieii(i:i' inani'! scinpcr qiiieliim. Nain lenebras eiiiu anteqiiain liicem crcasse ,
quia nnn
ilo ii.isirn ciclo, in qiio &ni.l |iO'il:i luiiiioana, buic lieiis tenebras iii aipia vel acre fecii ullas, sed ordi-

i-:i>ciilii nrcessaii.i, in Ecqucniilius scriplina, vel nedisiiiicio providentiai sua-, priiis aqtias cuiii cu!lu
i|iioiii(iilu, vel qiiaiidu sli f.iciuin declaiai. Non cigu ( re.ivit ac terra , et has postniodum ctim voluit ipse,

" .M. fllJK*. Aiig., In lib. iinperfecto dc Geiiesi ad r.mi. Iia liiii

•" Kdili, ab eo. ( tiatn le^it anliquns Cudex ins. bvaiigelioritin iii:ijo-
' ll:i aiiii(|iii(ires diio ('.oilire* niss. Kloriacensis , ns mon:isterii anle annns iiccc exaratiis. Kdili coni
el Cnrlieieiisis iiuiis, alquc tia Irguiil s:iiictt Palrcs niiniiri Cnrbeiensi Ms. qni et loanor. ,

Aiiil>r»Miis, tib. I, iii llex.iin.ron, cap. 'i el i ct lili <•

1 d. gaudia.
III ilc Kidc ad i;r:it., r. i, el li:i. x, c. i, ct-anrui^
 ,

IS ItED/li VK.NCKAIIILIS OfEftUM PAHS II. — E\EGEriC.\ CENIJINV «G

IhcU giaii» vciiittiivii , 1)110(1 fiiiii u»qiM; nio«)o ri in A (iiiando in Kkuiii e»s teccrnent uniiin, ut Ujipare

a'|(ia ipsa ei iii tete pcr (jiiotiiHahiun ^olis acfessimi rel arida, qiiMndu et qiiomoilu crealuns rxieras pro
c iliaeessuiii f.iceie vi(l«muft. (Se(]iie enim ai)ua8 siio nitiu dinponeri-t, in siiiiiiitudiuein videlicel f.iliri,

niki • D«!o laeiat crcderu ht eni, qiiud eisi hlc Scrip- CujNt Tulunias liit qux rabricandie siint rebiis sulet
lura palani iinn dicil, )>alam tameii sinnlHrat, cum .siiperrefri. Quod ipsum qunque »d disliiiclioncni lu-

litt a Deu illu§(raias atqm^ ad jnssuin ejit« iirdinaius periori-i cceli pcrlinel. iii quo iiiox perfccio aiiuiia

iiiMimai, teii ei psalnius dieit aj^erie : F.l aijuir dlBpo-lta Spiriius sanitii pia^seutia illustrubnl : llarc

^u» iuper cmltiiuHt, Uudent nomm Uomini,quia aoMiiQ, ut in irtlerioribus linc esl, hujus niundi crea-

ipu disit, tl fitcia tunt {Ptat. cilviii, 4). Ubi noian- luris bcnu priniurdia coiiditionis ex leiuporu ad
duiii ijuod cuHi coelo in iM-iflcipio duo aMndi hujus ^rftictiini deducere inlendebai. ^am ei idro
deiiiciita, aqiia Tidelicei ei terra , nomiuatiin ftcU Moyses superioris niuiuli tain breviter fecit meiiiio-

ii.eiiiuraiiiur, quibus laiDen duo reliquu fuisse eon- neni tjuia de iiiuMdo boc iii qiiu liomo f:ictus esi

»t;it indiia, ignein vidclicet in ferro et lapidibus, qu£ ad instructioiieiii geiieris lniinaiii seruionein fucere

tvrr»! viscere jam tunc roiitliia laiebani, aerem vero insliuierai, gullicere credens, si oaiiiein crealurai

iu ipsa terra, cui esse peiiniiilus ex eo cognoscitur. spiriialis el iiivi!>ibiiis siaiuin aiijue ornntum, iinu

qudd ctiin fueiil huniectala , et teinperiein sulis ac- B ccnU noiniue, quud iii principiu lactuni dixii, com-
ccperii, niot vapores exhalat largis«iiaos.' Ignem prelienderet ; corporaleui vero , visibili^in cl corru-
qiKique ardeiiiem terra iAierioribus inciium calidi piibilem cicaiuram latius ex ordine descnbi^ret ; id

Mqiiariiiii fuities " produnt, qux-

qua; (Uiii percepta est Uciiis eis qux altiora qu;(^aitu el furiiura scni-

«l:iin nietallii in ).roruiid<i aijuarum ti-auscurruut, non latj suNt iioraiiies, illa putius qut-e essenl a Deu pra^
suluin laliJ.c, scd el lerventM insuper faciem tellu- ccpia sive promissa iioiriHiibus cngiunda propuiiPrei.
ris ein:<naiit. Noii enini lixc , ut quidein dispuinnl, Uiide eiiam cousuite de casn prxvaric^iloris angcli

iiifuniiiicr iiivicem mista , ted terra ipsis quibos et et sucinrura ejus penitus reticuii, quia hoc iiiiniruni

iiuiie esl fiiiibus undique versuin circuinscripta laiis ad staiuin invisibiiis illios ac s)iiriiuaiis creaiur:e

luiic erai lola ,

qualis adliuc sub iino *> maris pro- periiiiebat, cujiis >uperiiiris ei invisiliiiig creatiirx

fuiidu ex paric reinanet. Aquja antem uiiiver»am Mncliis U»silii'.8 in libro liex:iin*?roii seciindu ita mr-
rjtis supeifldein io lantain legebant altitudineni, ui miMit : lArbitrainur cuim quia si luit qiiiilpiaiu aiitu

ad ' illii usque loca perlingereni, ubi nuuc usquc tv- iiisiiluiionera sensibilis litijus ei cotTupiibii.', inun<ii,

per liriiiaincniiim coeli ei parte rcsiiieiues, nomea ^iofrcio iii luoe fuii. Nei|ue eiiiin digiiitag angeiu-
t>ei crealoris , cum cuelis C(Kl<iruin tainUre iioii desi- ruiii, iiec O(iiiiiuu) cceiestiiiin iniliiix, vel si quid est.
i.util. Ad li:i'C taiituin iiiroMnis csi illa maieries, de ^ iiomiflaluin ant iiiconipellabile aut aliqiia raiioiia-

qiia niunduiii cssc factuui lest.ittir Scri)'tur3, qu.* iii biiis Tirlui, yel ininistiaiur spiritu-: , dcgere pusset
Dci l.iiidibiis dicii : Qui [ecisti mundum de maleriti io leiiubns, sed ii: luce et lattiiia deceulem sibi iia-

informi. Naiii cuncta qux cum aquig et terra videre biluiu )<oii^idcbai.> Bt-ne auiein cuin in priticipiu

tolcmus iii mt'.ido, vei de ipsis «xurdium natura;, Deuro, id esi, iit Fiiio Palrem fecisse ccclum el ter

vel sumpscre de nihilo ; ipsa auieui terra et ipsx ram prxdicerei, eiiam sancii Spiriius iniulit men-
aqux propterea nonien sortitx suiit ointerix infur- tionein addendo El SjNritus Dei supcrfirebatur su-
:

iiiis, quia priusiiuain in liicein venireot , unde for- prr mquas, M videlicet loliuj simul Trioiiatis in crea-

niositatein liaberent nnn eMl. Quid auieni iiiCODve- lione inundi Tirtuiem looperaiam esse signarei.
iiieiig si iniindanx* in.iierii' fuerant tenebro-a pri-
£l dixii lleut : KiiJ lus, ei facia est lux. Ciuiginit
niordia, iit accedeiile luce nieiius quod factum e~t
operibus Uei, iii niundi oriiatuin a iiico iiicipiat : qui
reddvre^ur, et taiiqii:ini proficieniis liominis, quod liiccuiqiie babitri iuaccinti-
cuin ipse sit lux veia ,

pusiea liiiuruin erat, lioc mndo signiQc:iretur affectio,

bilfin cujus beaiisMina visiono niox creaii in coeli«
,

exputienie Aposlolo ac diceuie . Quoniam Deut qui puirrni rcepcraiil. apt-

coeloruin anijeli jaiii liiiie

d:xil de leiiebris liimen tplendeuete, qui illusit in cor-

^ ^„„^„e 53 ,.„|o oriiaiidu pTimain maicriali- graliMiii
dttivt iiiKirii {II Cor. iv , 6)7 Uiide aiihi dicit : Fui- doiiavil, ul esst^l iinde rxtuia qn.i' crcaret ap-
Iiicis
ttis aliquando lciifbra: , nunc aulem tux in Domino parerenti Quud aulein dixisse Deun , sive ul iui lic-
(fcip/i. V, 8); iliu videlicet qiii ciim leiielira: csseni qiixque, periiibetnr
rut, sive ut alia , n>in iinstiu
kuper f.iciem abys.si, dixii, Fial lux, et facia est lux.
iBOie per sotiuin viCis corporeum 'cre.lendus esi,
Elspiiitus Dei tupcrferebatur iuper aquas. Non sed altius iiitelllgendum dixisse Difiiiii ut rier«t crea.

esi upioandum pueriliier quod Spiritus creator , de lur.i , quia pcr VVrbuin suutn omnia , id cst , )'ef

()iio &criptuiiiest, 91(11] Spirilus Domini rcplevit ortem uiiiguniiutn Ftliiiiii fccit I ile quo niatiifest 11« ovati-

li-rrarum (Sap. t, 7), p.rbiiioiiu ioci, liis qiixeraiil gelisia Joaiiiies : In prinri/iio , inquii , ttai Vtrbum
creanda superfurruiur ; scd intelligeiiduiii poiius qiila et Yerbum eral apud Deum , el Dem erat \erbum,
viriutedivina prxculiebut cienturis, li:ibcns in pru- lloc erat in principto upud Ihum , omnia per ip.^Mui

pria puleslaic qiiaiido aqiiarum illustrarel aiiyssiiiii, facla tunl (J.an. 1, I). Quud erguail Joaniies, uiitnia

" Flditi, prnrf«uni , minns bene. <'

Editi addunt /••lisji", qitoil decsl in .Uss. iicr rc-
> Fliir. S116 inio lcrrie, ir;ari< profundo. qniriiur.
' .\l., illus mque ioeot.
 , ,

17 llKXAEMtRO.N LW. I. f»

fvcta »ui)l per Verbum Dei , buc csi, quud Moyses A Jiem iniiianie ; ei buc us<]iie dies eipleius ett unus,

ait, quia dixit Dciu : Fiai lux; tlixil: FiJi llnnainen- viginti scilicei et quatuor borarum, cujus cuinmen-

tum ; Jitit : Fial et cxiera creattira. iloc quoj daiione verbl Scrlpiura vigilanier adinmiet ut luceiii
paalmiii adjuncu 5pir:iiis saiicii persona dicii : Verbo qns facia est inferiora orbis occasu suo lustrasse

Domitti cmH firmati luiii et Spirilu orii ejvs omnit discamus. Nain si nuii hoc faceret, seJ niaftls faclo

viriut eoTum [Ptal. iiiiii, 6). Si aulem qnairiiiur qui- vespero piuluim loia perirel, ac riirsum paulutini

bus in locis, Jubenie tteo, facia sit lux, cuiii udbuc mane recre.iia resurgeret, iion jam iii m.iiie dit^i se-

abyssus oinnom terrai amplnudiiieni cnniegen;), pa- queiiiis, sed potius iii vespera priini iinuiii dice-

let proteclo i|iiia Id superioiibus ejusdeni (errx par- rct esre dii'm perfecium, iiiide eliam vesperam et
libus , «|U)is ct nunc diurna solis lui Jllusirare coii- miim^, (|ii:ini iioclem ei diem fnclam dicere niatuit,

cuerii, tuiic prineipalls illa lut eiiiiculi. Nac iui- ut iiisinu:iret tunc |irimarJs liicis acliim es^e circuiui,

random iinbis divina operaiioiie luceni in aqui» quod uuiic circuilu solis die niiciiiqiie geri consl,i(;

posse rei>pK'ndere, ciiiii ei liomlnuin 0|)eraiiune con- ' pr,eter linc solummodo, qiiod post creila sider.i

*iet eas f^xpius illustnrl, naularutn videiicet, * qui not qiioque lam siia, etsi minori quam dies, lura
in profuiido inarit deinerii, emlj^to rx <ire nleo, per- r^rfiiiidiiiir. Triduo aniem lllo iiriino lenebrosa pror-
«plcuuiu sibi boe ac lucidum led lont. ^ Si eiilui ^ sus et oli^cura nianebat, decebat ntmqne omnimod s

huiiiv lalla per ulenin siti ons poiesi, quaiiiniii Deiis iit dles incipiens a luce in inane diei seqiientis esset

pcr Spiriluiii orls sni creire posse trcdeiidus est protelalits, qtiutenus Inilmarciur opera ejus qui est
prxseriim cum iduIio rariorcs <iuain modo io lerris lux veri, et in qno (eDcbrx non sunl ulla:, a luca
videresoleiiius, aqua; in principiu fuisie factse crt- iiicboari, e( in lucem cunciri esse cumpleta.
dendx sint, priusijuaiu in incum cssent unum, <=
u( Dixil quoque Dtvs : Fiat firmcmeiiium iii meilio
*)iparerct arida, congref.ike. aquoTum, el dividat oques ab aquis ; el fecil Deut fir-

Et vidit Deu» lueem quod euel bena. Non velut iii- mumenlum, dititilque aq>iat quie eranl tnb firmamento,

C' gniiain anies repenia iiirem viiieiia budavit, quia ab iit qut erant luper firmomentum. Et factum ett

bonain ' dicll; srd eam quam laudabilem le faciu- ila. Votaviique Deut firmaineutum caetum, ct facium
nim iioverai, jriin raciain liomiiiibus laude digiiam en veipere ei maae diet lecundut. Hic nostri cosli, iii

HC miranilam esse d<'claravit. Viinim quia iioti lolas qiio nxa sunl sider.1, cr^^atio describitur; quod iii

iiiuiidl icnebrss luce iitrus* diiipulil (lio<' enini su- inedio consiat &rinalum esse aquarum. Natii suppo-
perni est sxculi fiu ac pt'r|!ciua liice rerrrui), sed sltas el esse aqua^, ei ip»i aere terri^que videmus ;

iibuiis illum parte lllusirans, :itiam re!ii;uit obscu- superpositas xuiem iion solum bujug Scripttir.T au-
rain, recte subditur : eloriiaie, sed pro|itteice verbis edocemur, qui aii :

C( ^ivitii lucem ae leneiret. Divisit namque ras Extindent ccelum ticul pettem, qui tegit in aquit .-u-
iHio soliim cjtialitaiis, sed ei locorum dintant a, )u- perioraeius (Ptal. ciii, 2). Iu medio ergo aquaruin
cem vldeiicei iii >uprriore orbis p.:rie diiTuiKieiido, tirniaium esse constat sidereuni ccelum , neque ali-

iii qua iiuwana erat conversaiio futiira , inferiora quid probibci itl eliain de aquis f:ictum esse creda-
vero ejus pilscis in lenetiris reiitanere ^iiiettilo. iur ; qul eniin cristalllnl lapldis quanta rirmltas, qu»
AppellnvilQue Imem diem et leBebras nocirm. lioc sit per&pieuiias ac puriias novimus, qoein de aqua-
ad inleilcciiiiii iiostr<iin diciunicst; qua eiiiin liogiia rutu concreiione cerlum est esse procre»(um, quid
appellavii Deus lucciti dieiu ac lenebras niictoui; obsial credi qtiod idem disposilor iialuraruin in fir-
utrum llebr.ia, un Grvca, ai< aliu aliquai Ei sic maiucnlo caeli subsianiiam solidarit aquaruui? Si
omnia qiise vocsvii quari pou-st qiia lingna vocave- i)uem vero movet quomodu aqux, quamm oatura
rlt ; ^cd apiid Oeum purus inteliecitis est sine siri^ esi fluliare scinper atque ad iroa delabi, super C(r>
pilu et diversilaie lingiiaruin. Appellavii aiiieni •li- iuni coiisisicre possint, cujus roiunda videtur esse
ciuni est : Appellari fecli, qoia sic disliniit oinnia ftgura, metnineril Scripturx dicentis de Deo : Qui
ci ordiiiavil, ut et dies cerni pos^enl, et iioniin:i »c- aquat nubibut tuit, «< nen crumpaiti paritir
j^ lignt
in
cipcre. Sic eniin dicimus : !llo paterfaiiiiliss i«-dllic deo/num {Jeb. ixvi, 8) e( inielligat quia qui infra cce-
;

vit isum doinum, id est sDiliriCari fedl, et multa t»- luiii ligjt aquas ad tempus cum vull, iit non p:triter

tla per omnes libros 4iv<<>2rii><! Scrlpnirarum ir.ve- decidaiit, nulla finnioris sitbsianlia crepidine su-
iiiiiiitur. ^teniaias, sed vaporlbus solum nubium reieiitas
Factuiique etl vttpert ei mane diet iimxs. Pa- ips8 eiiam potuit aquas snper roiuiidHm coeli spli»-
etuiiiijiie e»t vespere occirieiiie pfttil,iiim luce ii^jji lam, ne unqttam debbantur, non vaperali tenuilata,
cxpleliim spaiiiiin dunix longiludi:ii'^, ali|ite itife- sed sulldiiate suspendere gi.iciali. Sed eisi liqueiites
liores mundl p^nei eubeunte , q<!od nuiie asiiato ibi aqtias sisiere volui(, nonquld uiajoris boc mira-
solls clrcuiiii nociii>us agl i,ol8i ; fac:iim c( liisnc re- i-uli est, quam quod ipsam lcrraa iiiolem, ut Scri-
dcimte e;)ilcin paulaiitn super leiras, aufie alitim pliira dicit, appendil tii nihi!!)? Nam el iindae sive

»,
'
ftT^r
'
-^ H'1'c ei sancio Anibrosiu. lili. iii ilenauieroit. ^ A!., didiei!.
' caD. !i, desiittipta. ' Al. : Fucttniiiiue occiilenle paulatiin liice oniisso
* In MbS. (]ctli.i Jl i'U!»K. ts'.,
« JEdiii, ii( Ujii't!ri-<ni conqreriai iiulc oinn'>iii. ' .\l., lel iiiii propici.
V) UF.D.C VKNI.KMHLIS 01 KI\l'M P.\RS II. - FXKCKTICA CENUN \. 50
lluliri ni.iri<, seu nutii JorJ.uiis, ciiiit :iil irifisit A liini cuiulilor »ppellavit, «nlii|iiioris illiiis vncihiilo
lsr.ielilic:i; |>k'bi!i m iiliiiiii fii-tt.r tiiiiruniin iiiilnr niinrii:<aliim , rt iia lolius iiintiili iii:icliiiiain, rniii

liKuiiiur, nnnne cviilni!) danl indiiiinii (\\m\ oiiam iin.i dnnius essei, in du:is divisit regiones. Ilivisiii-

su|ira rolunditaleiii cu li voliilii eni , lix:i posviiit ins nnliin li.ic fuil causa, nl siiprni^i regio aiij^Klis

.Mitiione n..iiirro? Saii*; qii.ilf^ ilii aqii.t- siiil, (|uosvc li:iliiiaCMluiii; liirrrinr lero |ir:i'lirrel liuiiiinilitis (Mer-

:iil nruii ie^erv»l:i', Cniulitor ipse iioverlt; <s-e laii- coijiiil. S. Clem. lib. i, cap. 27). i Hacc nnslro oprri
iiMii eitK ilii, qiiia Srri|ilnra sanita dikii, nulli dnlii- p:itirls iiisercre liliuii, ui i|iiaiiliiiu l.or P.ilnini sen-
iftiidum relii|iiit. Umd .•'il aulcni diicru Dei li.it li:i'C sni rnnrnrdel, lertor a);iiosr.'i|.

Tel ill:i crraliir.i, jam fiii|ira dirliim esi. t)i\il riiiiii Dixil vero Deut : Congregenlur aqnce quw sub rirto
ni lieret, cuin iii coa-ieriio silii Verlio, uii ^Hniio vi- tiiiil iii li^ram uinim, et iipparea' niida; faitiimi\ae eU
ile icut Filio, cum la rrraudo dispoMiii. Ciini cr^o itii. Siilidiiciiiiliir ai|nj< <|i'X intrr riRliim il Irmni
aiidiiuus : Disil Dcut : Fiat lirmamenlum in niedio iiiiivcrsn coiiplever.ml, rl iiiifm rRn^rpftanlnr iii

aifHorum, el liiririal iquasaO aq^is, iiilt'lli^:>iuiis i|iiud luciiiii, ui ei lux qiia: pra^leiito liiilu» a (iias rbr:i
iii Vrrlio Dri rriit n( lierei, in qiio raririnluin iiilii«, lusiruli.ll, rbrinr piiro in :irie spli^niie.rCi-rel; rt terra

anle oniiie iriiipiis, pi;cvidil i|uiili|iiid (nin^ D<'ns en <|iix bieli:il »po:irercl, qii:ri|iie rnnlrrla ni|uls li-

leinpore rerii. Ctmi vein audivinius : Ei fecil 1'tiis " iiio~:i iii:inrlial el iiivaliila, liaruin :ilisr<'(sii, re^ldr-
firmamenlum, el tlivisil aqnat qua; eraul sub firma- irliir :iri'la, el susripiendis apla grrmiiiilius. S> qiiis
weulo ab his quie erunl snpir fiiiniimeiiluin, e' fucliim vrrn (|ii;rsieril iibi roiigr<'|!ai:i: .siiil aqii.v qox oiiilii>$

etl ila, itilclligainus fact.iiii rti'li aquariiiiiipii' cira- lrrr:r parles ad caliiiii usi^iir roopriuiTnnl , sriat
liniieni, ar di^p'isitii.nrin iioii exri;ssisse pr.rscripics lieri poliii-sr iit 'erra ips.a looge laleque jossii Crea»
sibi in verbo I)ei terniinos, j>itiila illiid Ps.ilniisla: : t ris siilisidt-iis alias parii^s prapliorrl concavas, i|ili-

Prireeplam posuit, el non prcctenbil { l's. tvLvi i, 6). Ims < nunoeiiles aqnx irci|)rrcninr , nt app.irrret
yuoil a'quc de cr(;:iiiiris qti.i; sr(|urnlibii» qiialiMr :iii<la ev liis paritliiis, iinde lniinnr * abscrsspr;il.
dichus farl i: tcleruiiliir iiitrlligpiiiliiiii est. (Ibi veto loir^t riiaio iioii alisiirdc ciedi rariorrs, siciil rl

adjniicium aiidinius : Ki ti^iil Deus qw.d cnet bunum, ;upia CMiiiiieiiiur.itimus , priniarias fuisse a<pias,

iiiielligainus in benignitaie spirilns ejus, non qiiasi qux- vetiit I'

iielitilje lei ras legerent ; cnngrrg:iiiune
cogiiituni pnstca quia fariurn c^i, placuissr, sed po- aiiietn esse ^piss.ita-i, qux daiis silii lorls capi pos-
tius in ea boiiilatc placuisse, ul iiiaiierei, ubi place- seiii, :ip|inieiiie arida in reliquis. Bene auiein cuni
liat ut fierci. Noianduin eniin quod bujus veibi ad- iiiulia coiisiei esse maria, iii locuiii l:imcn unimi
jeciio boc in loco in llebiaic.i virilale nnn liabeiur. coiigi'e};alas dirit aquas, qiiia videlicrt riiMCIa hxc
p
Ei iiiiruin (|uare iuler on niu ipcf creassr Deus le- jugi unda alque continiia Uceann ar iiuiri jnngnnlur
gitur hie soluiiimodo, id esi, iu seruiidi diei opcri- niagiio; srd eisi ipii lacus in seiiieiipsis videntur

biis, probaiio divina; visionis iniiiinie addaiur, (|iix' esse rirciinisrripli, et lios leriinl nrculns qnibusdaiii
lainen ipsa ciiin raleiis qiia* irtil Hen bnna visa essc ' peiforalns caverois, iii niare suos cvolveie tnea-

demnnstranlur, cum in sc>|ueiililiiis d.c lur : Viilil- tns. Naiii ei fossorrs pnteiirnm lioc probani, quia
qne Detis cuiicla quiv Itcil, el ernnt iiilJe bona, nisi irllus oiiinis per iiivisibili s venas aquis esi rrplria
furlr, sicul quidain 1'alriiin expoiiiini, inielligcre nus iii:inaiitibiis, qux irahiint ex inari prinripiuin.

in liuc Scripiura voluii, non esse boniiiii duplirein El roruitii Dtns ariitam lerram, co>gregalionetiiu*
nunierum, qui ab unitate divid.it, et pra'iigiirrt rcc- a^uariim iippellavilmaria. Prius qiiidem ad dislinciio-

dera nupiiarum ; uiide et in arca Moe oninia aiiinia- iiiiii aqiiaruio iii|:im liaiic solidiureni uiuiidi pariem
lia iiii.i-cnnque bina ingrfdiuiiliir, iiniiiiiiiila siiiit, el :>l>pell.>vil lcrraui, ciiui direret : In prinrt^to riearit
iiiipar niiuieius esse iiiuiidus n^tcnditiir. De his sane l>eus ctjeluiii et lernim ; tcrra aulem ernt inanit et va-

<|u»; iiartcnus exposita suut, id esi de rreaiiune diei ciia; al iiuiic postqiiaiii forinari jam iiiiindus inci|iit,

prinil et secundi, iii histnria sancii Cleiueniis iia re- ei aqiiis ssiuni in locuui recedeiitilms lerra* r<cies

rerlurdixi^seapostoluni Peinun : « In principio cuni |) appaieiel, ad distinctioneui partis ejus i|u;ti a<lliuc

lecisscl Drus rivluui ct terrani , tatiqii:im doniiiin a |uis pieiiicbatiir, rxlera pnrtio quaiii aridnni esse
uii iiii,ips:i(pir ui corporibusmiiiidi rcddila rsl iiiiibra lirrbal tt'rr:e imuirii arrepit; liidr <* dicia Litine.

hi!ii|uieiniriiisi'cus riaiisaciaii!, lenrltrasex sedrdit. quud aniniaiiiiiiiii pcdibus leralur. ('.oiigiegatKuies

Sed cuiH Tiduiiias b>'i iiitriiduxis.sel lucom, !• iiebr:>; verii ai|uarnm appeilantiir maria, vldetic«t * pro
ill:<; ipi.T IX uiiilira roiporiini lacla' furraiii coiiliiiun iiiaxiina siii paric. ^ain oi apiid llcbra'us cunclas

devnial.v smil , luiii driiiilc jt.v iii diriii, lrni'l>r:i> aqoariiiii roiigrr^alioins sivo salsir, srii stiil dulcrs.

drpuianliir in iiocieiii. Jaiii vrro ai|U.i (|ii.e rr;il inlra appellari diciiMt n nii». Va aple ' qui prius prupler

tiiutidiiiu in nirdiu piiiiii illiiis ca;li lerr:i'quc tpaiio, roiil iiuaiioii oiitiiiuiii qu.r in ierri& siiiit a>|uaruui

i|ua.-<i gelii roncreta, rl rrislallo soiidala, di<<leiiili- i I locuin uiiuni ras d xil cuiigregalas, nnni' el eaniui
lur, el liujiiMiiiiili liriiianiriiio viliit iition luiliiiiliir I oii^rrgalioiirs »i|iiariiin pliiraliler noniiiial, ei Itic

inedia ru'li :ir leir.r s|',tii.i, iili|iio ln iiiaiiieiiloiii rtr apprllari iiuna pliir:i!ilrr dicit, proplrr viilelif«'t

" Kllli, .lllM <(/.'!.<. ' Al., dielun

)• Al., ilrtiuln. ' Kdil'. tiriximit.
<=
At ailtlit inciifitu',. ' Al., (/icti.
 ,

l\ IIEXAKMF.nON Lin. I.

imillifi>i!'>s earumilem sinii«, qiii Jivcr-a vro rCtjio- A fJiiit ircjo Dtus . Fimii himinnria in pniiaiiinn.i

tiiiin vocalxilis et Ipsi iioniiiia siirliiiiilur. loeli, ul diviilaiu diein ac iiocleni. I''a vidclicel divisin-

Ei victil Detis quod enel boniiiii. Neciluiii lerra ger- iic, i|iia> in seqiiciiiibus expli' atur apcriius, nt sol

min»bal, iieciluiii vel ipsa, " vel aqu.-e niiiiniinlia qiiidein ilii-ni, luna vcro el siellin noctem illiislreiii.

viva produxcrant, ct t;irncn viilere (li( itur Duns (|uod Il.c ('II III lai tis tideribus itd aiigoicntum priniari:i'

ctsct boniiin, cedenlibiis a(\ivs., app.iriii^se aridatn, lucis a^ce^^il, ul ciiatii iio\ liin.ino.va proccderel,
giiia videlicct aqu* •> creator atipie apsliiiialor iini- vil liMia' uii.|iie splciidiin!, vol siitllarum, vel ulro
«er8itat's praevideiis qu.i: rutura stiiii, qiiasi prrreii.i i;ue irradiati, qu.TC e.^ieiiii-. iiiliil pra-ter tenebras
j.iin laudat, qna: adliuc in priini opcris exordio fiiiil, iioverat anliqii:is. N:in! etsi nnbs: .'^arpissime nox
iicc iiiirum apiid qiiejii rerum perleclio iion in ooii- liiieliidsa vidi'lur, ol v.veix, ol.giuratu vdelircl ne-
Kimiiiiatiiiiie operis, sed iii eux est prxdesiiiiatione l:ii'o«is turiiii ibiis aere >|ui terrse priixiiniis cst.supe-

viiliiniaiis. liora laiucn illa spalia, <{ux lellieris ii ininc consen-

Et iiii : Cerminel terra heibam vireniem ei (ac'enteiii uir, el a liirliiilenio linu aere u>qii ad siilereutii

sfmrii, el lignum pomiferuin fncicns fruclum juxln poi iiigniii cu^liiiii, seinper ob sidcum tircuiiicuii-

/je lus suiiin ; tujun femen in semeiipso sii fiiper leriani. litiiii ic.l.lii .1 liiiiila rirgorcin. Sed cl lioc diviiii

Fa factuni isi iia. El pioliilil tiria lierbam lirdilcm, •' iiiin orisoviiiia s:d .ra i iiiii aJdiiainciiio liicis iniindo
cl ali'eeiiiem icmen jiixa geniis tuuni, ligni.mqiie /u- olitiilerun', ui ilisiiiK 10 qiioque lonipuriiin labeniiuni

dens friictum, et habeni uiiuniqmd'{Ui: semenlem se- per ea possel dignosii; iiinlc sei|iiitiir.

cundum ' spiciem svam. F.t lidit Dcu$ quod e$scl bo- Et iiiil in s'3'.fl cl leoipnrn, cl riieo ci uiiiios. Quia
uum, fiieluiiique est respcre el mane dies lerliiisJi\'a- ii'niiruiii priiisquani sidora li 'roiil i on eial i|Uibiis

lel e\ liis Dii vcrlis (|iiod vcrno lcmpore iiiunili esi oido leinporuiii adiiot.irciiir indioiis; iioiieia u:ide
perreclus ornalus. In lioc eiiim soleiit licrli.i! virrntes mcrldiana liora dignosceretur, auioqiiaDi sol iiiediiiiii

appareie iii lerra et lijjiia pomis onuslari; siii ul- cteli consceuderet igneiis orbciii; ' non iindecietcr»'
((iic nnlandnni quod non prinia lierhariiiii arlionini- (liei iiuct sque sigiiaicn'ur lioi:e, dnncc aslra pobini
(liic geriiiliia de jeiniiic, scil prodiere «lo i(Mr:i ; naiii a-quali iiiier sc sorte liie nociuqiiu dividerent. Suiil
ad iiiiuiii Ciiiidituris jtis-ioiiciti lerrx, qiiii' ariJa p.i- ergu luiniiiaila in sigm ci tciiipora ct dics et annos,
lebat, rcponte berbii coinpia, el iienioriliiis esl vc- iioii quod a condiiionc eoruni vul tcmpora incipercni,
slita floreiitiliii<:, :iti|iiehxc cuiiliiiuo siii qiia^qiie ge- ipi;R corstit ca-pisse a principlu qiin fcoit Deus ca:-
neris ponia cx sesc ac seiiiiiia < produxcrunt. Dpor- luiii ct icrraiii ; vel d cs el aiiiii, qiii oiiginein
lebat eiiiin ut rnrnia (|u;i'qiie reriim ad iinpcriiiui sum^sisse unscunlur ex quo diiit Dens Fiat
P : liix,

Domini prinio perfecin procejerci, qiioniodn ci hnuio el facla esl lux ; sed (|uia er orlus coniin sivo
i

ipse, piopler qiiein oinnia facli suiit in icrra, \ie.r-

iraiKiius tciiiporuin onlo (licrunii|ue annoruiiiquc
fecte, lioc est, juvenilis a'talis plasinatus c<sc cre- signaiur. Nam lotum illiid Iriduum superius iiidiscrc-
dendug est. 10 cursiis sui professii lr:insieral, nullain ponitus
Dilit autem Devs : Fiant luminaria in firmamento dimciisionem lialions hor.iruin, ut poic qnia luiiiine
cmli. Dfceuti salis ordinc inuiidus ex niateria infor- priiiiario ailbnc geier.iliier umuia rcplcnte, iiullum-
iiii congruain proccdit .nd P^rin.ini. fo^^tqnaiii cniiii (pio. capul liabcnto, qiiiid iitinc do sole accipit,
anle onincni luijus sxculi iiieiii creluiii et icirain ei iiusqiiam ladii aideiiiioics illuxeraiit, nulia sub
iiquam Deus creavil, Ih c est, superiorcni i'liiin ei caiite vel arbore quasi rcinoliur uuibrj frigubat. Scd
ipiritaleiii cuni siiis liicolis iniinduiii, et inrunn 'iit
ol i-xcopla adiiutailuiie lenipo: uin sunt luiiiinaria in
tulius liiijus iiiunili inulciiani, jiiila lioc quud scri- signa liuju.t Vitx usibi» necci>s:iria, qn.i: vcl naut:i'.
ptuui esl : Qui ti.vi/ tii aleinum, crenvil omnm timul iii gul>euiaiido, vel lii dc:>crlis /£ilii,i|iije aienosis
{Fecli. XMii, 1); priino liujiis s:cciili die incein fucii, (|U<qUK viaiiles ubservant, ubi qnani levissiiiio venli
• quiC (xieras (rtaiuras specie capaces reilderet. 1'iipulsii cuncla, inox qu« iiivenia fnoiiiil, iliuernn-
Sccundo lirniaiiiinium ca:li, supori rem vi.telicol ,„„„ vesilgia coinplanaiilnr. Ideoque non
j) miiius
hiijiis iiiuiiili parleoi, in aqu.irum iiiedio soiidavit. illis rcgiuiilbus cuntes, cuaiu
iri qiii iii inari navl-
Teriiu iii iiiferiorilius mare terrasqiie suis disi revii gant, iiocte diequc signls cgeiil siderurn. Suiit itcfii
linibiis, acreuiqiic suis iii locis, cedeule aqna, dilTii-
«gii.i quibiis iionnii .quain
k'
aeris quoqiie qiialiij>
dii. Oporlult e!'i!0 ut Poileiii ouo creata siiiH ordliic qu;e sil veiitura liorum conlemplaiioiie prsevideuius.
priifecluiii caperenl elcincuta imiplioris oriialu.>, iJ L'< liiccanl m j. mumento <;(«.'/, el illuminent leiruin
Usl, qiurtu dic cceluiii 'nininaribus insigiiirciiir. el factum esl ila. Seinpcr qnidein luininaria iii liriu:i-
Quiiiio aer et iiiare, sexiu icrra (uis imploreinr aiii- ijiento C(cli liiceni, ut dixiiiiu^, ei pro.\iina ei loca
mantlbus. Nain quod die terlio lerra herliis e:-t arbo-
claro Inoiine perfundiin!, sed leiiiporibiis opporlunis
rlbusqiie vestiia, non ad ornaliim ejiis, scd ad i|:s:i!ii,
illuiiilnanl lerram. Namqiie aliquoties niibilosu»
Ul ita dixeriin, llgiii;e ojus supcrliciem pcrliiini. iilisisft aiM, ne vel liiiix', cuiii parva rst, vt;l stoll.i-

' Ai. aildit maria. "

.\\., itl (irl,yfis.
•"
.41. (Jeest Ciealor lUijUc. f Al., vcl liiic uiiiie : hjcc tindc
" Al., !>'>' ^peciem. h'CC niide.
^ Al pKJdu.ccrint.
, --
.\i., i;nit ; a!., qua:.
 , ;

t3 BKD.f: VENF.RABILIS OPLRUM PAftS II. - EXECETICA r.ENII.N.*. «

Itinieu icrrii tppareal; *>-i\ ei ortus sul liiiiam A diei riannvi. Coeperunl iiaini^ue iliscerni leiuiioruiii

»lel'a«<|iie inaiore l.iiiiiue, iie lerraiK illiimineiil iro- vices ei qno sol die qnario mnn li iiascenti!i, a inc-

quoil s.ilus, d;o pritcedeus oriei.lls, a'q iiitrttiunt ternale suo

peJii; «MMJe «i noiuen Laiine :ic. epil,

tiiiii luna, per dicm terris lul- const-cravll eturlu, el quuilJianis proleeiibus ail alU
•.biau»i> uiia »»• lli»
rceli ciikiiina tcanJeiido, rursuinque a kulsiiiijli ver-

Dtut duo magna tumin.iria. Luaii- lice ad inflnia pauljtim tlesceiidiiid.i, ne iiiuia ab
fecit qu^^m*
inlitnis hiberiiisque locis xquinnciiales gyros repe-
tiaria nwgna poMuiDusaccipere, noo lani aliuruni
coui

(laraiJone, qiiamsuo munere, m esi calumiDagiiiiiii ei lcnild, discreiis tempnribus quatunr iioiitsiiiiis die-
biis.|ue |irerinilis anui spatiuin coinplevii. SeJ ei
taare uiaenum. Nam ei m»gnus sul qui rompteloibfin
luna vespere plena apparcns, ea qu:r iii celcbratio-
Mrrarum sno calure, vel luna siio luniine, qiia; in
neiD pascbx servanJa eranl leispora priiiiu suo
qMaruiique ptirte fueriiil tniW, lerrae illuiiiiiiant

Kieinplum pi a:litil ascensu. Ipsa est euini bora * qua uun su-
oinwa. et aque spe<U)i'<ur a cunciis.
luui siiiiquus ille populus Uci, soJ ei oos tiolie
iii^igniludiii^ enruui «vi.len», quod omnibus bomi-
Nain priiuaia in agenJo pascba servamus, cuui aqiniiu-
uibus orbis i|>soruni idem videtur. si lunfte

con$:ilulis uia-
ciii die traiiscenso, plena ves|iere liina, Uac ebt,
pusitis minor viderelur, el propius

reru'geri-t. |iioderel exiguilJiis iiidicium.

B quarla dei^iaia, in faciem coeli prodierii. Naui ums
i^ir
ptisi b;i c ut Doniiuicus dies advenerii, apiuiii b«e
LiiHiiiiaie mfl;ii». ut prtgetttl diei, el iMtninare
celebraiiil» resiirrcctionis duminiiie lenipus insiabii,
iiiiiiu, ni prieciwl nocfi, et^ullat; et pniuil eai iii

non so- complcto ad litieram quoque protib«l3 verbo, qui

ftTtuameuio ceeli. Lominare niajus esl sol,
diiit Fecit iHMom * in Umpora, tul cognovil o^ iumu»
qualiscuiiqueesi, corpons, scd ctiim
:

luiiirrnia s< i

qua ei ipsum tiiininare ininus SNum [Ptal. ciii, 19). SlelUe quoque, estephi * i|uo<l
luagiiiiniiiue luiiiinis,

illusiiaie creditur. Uajor e-lei virluie supra Jinimus, quia vel sua specie qu» ait ruiun
•1 tiela>
qualiias aeris, vel suo eursu qiiota sK vigilia ni ciis,
»rdor s, qna muiidum califecit eiorius, cumpraeter-
omnino caloris osieiiJiinl ; suiil iu signa el tempora, quia li:i! i»
iiis aiile fjus crejtioaem dicbiis nihil
uniusque maguiluJi- eoeluin veiiienles xsiiva lempor^, illx de&igiiani
liabu ssei : quod auieiii xi|ualis

dicunt, quod hiberna. Sunt et in Jies, qnia isi« in vernis diebiu

iiis luoa cuiii sule cerailur, ei eo (ieri

quam solem, illK corailantur autuuinalibus. Sunt ei iw

ille miilio loiiginqii or a lenis algiie altior

incedat ideoque maguiludo ejiis qujula sii,

auno», quia qux uunc verbi gratia in aquiuiKlia
lufia ;

verno matutin« oriunMlr, ipsa; uinnibus aiiuis iit

neqMquain a nubi^, qui iu terri!» degimus, valeal
«'X''-"'» Kquinoctiu
eodc<» iii ctisli faciem veniiint qu» iiune
dignosc). Omnia euiiu longius posia solenl breviora
;
_,

.
'^ in solii tilio vespere vel mane, lix setii|>er iu illv
videri.
ikihm praeurt nocli, et
eisJein b^iris orijntur. Sed et quxilani stiiit stell.e
£i /umiHorr, iiiquii, ui

/iTiiiameiito Ciz/i quia etsi quas plaiici3$, id esl, enautes vocaui asirulogi, qua>
tleffot ; el pouiil eai iii ;

iitajures 3 nnos suo cirtuitu faciunt, quo .'d eumdeni cus-

Unam ouiui luense si aliqubliis et siellas niajures
diei. sed
li tocuiu redeunl. Nain stelta qux Saiiiriii diciiur, u-i-
in Jie videii cuntingai, niquaqu.nu eas
giiiia aiiiiis, quje Juvis, duodecini annis, qu:e klartis,
iiocii suIuiuiiumJo, lucis solalium uliquud aOerre
duobus annis ferlur tolaribus, circuiiu ciBli eiplcio.
certissimiin) esl.
aj eaJcMi loca siJcrum, in quibus fueraut anld
t/l lii£(r<iil SMp«r lerram, el prcceiitnl dtei ac nocli,
reJire. Luna quotjue cum duodecies S|iaiia sui cursus
etditidtrent lucem ac lentbrat. Ilxc et de lumioari-
tDnlum peri.>gerit, anuum facit Gouimunein, i<l esi, diernm
liiismaguis et de slellis inieltigi possunl ea
aJ ireceniorum quiiiquagiiiia quaiuor, et ui anno solaii
Jistincliune, ul i|iioJ Jicium esl ei pTieeiseiit diei,

uot:i, aJ pos>et e]ui LiincorJare circuitus, terilo quoque

so'em spfciiiliiei ; iiund subjitiictum, ei
vel secniiitn anito leriium decimuin addii menaetti,
Innaiti ei siellas pcrtineai ;
quoJ vero subiiiferiur
:rqne side- queni cmbul>smutn vocaiit annuni cak'u'siiires, ei til
et dividereiil tncem ac leiiebrut, oiiiiiilius

Incem J"-";"'» iie«enioruiii .H:logiiil;i cl q.iatu..r.

ribus couvcui.l, qu« ubic..i.que iiiccdmii se- p
auiem al sui.t unebrosa Ei V ilit Veut quoil etiet bonum. Neressario t:<ncia
cuni tircumferunt, obi
Scripluia iiiulltil es iei>erll quud viJ.t D««is b<>«a
cuucia relini|uuiit. Siii aiiieaiquxriuliqiiisqii:ilepoie-
6'dcrii:n,nnn es-e qiix fecil, ut liinc iiifiiru aieiur (lieias lideliuui
ril esse liiiueu diuniuin anie creulioneni
vi.leii.us quoiiJie noii t:i<iieii pro liuiiiano sri.vu, i|ni s;C|>e ctlaui l«UNt
ab r« " qu.id lale fm-ru, i;u.ile

sulis .>riii, j.-J iiftiioiu rcbiis oiTendil.ir, qnarutn ' ca.iMis alqua ordiufut
luaae, approsiinatite stili. ei

quideiii oljiusis siel- iii-scit, de cieatiirs vitibili :iii|itc iiivisibilt judieare,

lerris apparcnle, quiiiJu Iticet
iuuee si'd laiiJjiiii 0<M> cro.lerc .1 (e<|.:rr. T:iiit.i eniiH
larunt r:idiis dirs, led minime adi.nc ^" bi>l

Uiideuullaiuiicessedlscrelio t«nip.> i|iiisq»i> rarilitis uri) iij pniii. len Iti .'»;;i.u^. il, <|U:iii -

unaiur, iefulE<!t.
inpriioqui' la- Ki rcligiosius atii«<|iiMiii * ('«)|<i<i«<'. icl Dist ir«<ii..il.
ruui prj'l.-r diei«Jui.. el uimI.h poleral,
El t.nl iu tiijiia «i lciuiuirn, rl > iJit rrg I IS-iiR qiio«t csNeHl li. iia <|Uit! f<-cil. .lUif
clis sideribiis diclum e»l :

J Al., i« irmpKrr.
• Ediii »dilunt«( eredi, qu* vortia iu Mss. tleiidn-
' *• eo i/Had.
ra.itur. .^e.l MibiiilelligciiJ;i ^iJiniur.
,

k Al., loli* Drlni nlnlget.

'
M-s I..I.I1 s, cinii.
' .\l., i< . j;i. ... r.'/.
• tli \1>S. V'h<i li:'.b>'til </u.iiu.
 ,

25 HEXAEMtnON l.l!i. I. 26

iiijin uux Tjcienda placetiant, iil liercnl, facia pln- K Diiil trgo Deiis, prodncant equee " repliU atiimte

I iieriinl, ut iiianereiit, quinluin ciiii|iic rei exi^touili t.uentii, et velatile super terrain inb firmamenlo cceli.

sive uinuenili a iaiiiu laUrioatore fiierai cuii»liiiieutla El iie forte, qui.i sunt aiiti.iruni aiiiniKiitia, qux naii

uieniura. reptando, sed ii.tiando, vel peililitis antbulaiidu iu-

Facliim e$t vetpere et mane dii'( quarlui. Ilxc est ccduiit, suut iiiter voiiiiilia qiix ita pennas liabent,
ves;<er;i illa ineinnraiidn, In (|ua populus Dei in ui onini usu vol^ndi careanl, pularet quisquain ali-

iClg>pto iu colebrMiiuiieni p:is<Iix obtulit agnum hoc qiiod genus volaiilium sive aquaiiliuin aniiiiaaiidin
liiaiie «juod piiuiMin p<Kt eicussuin loiigo; servitiilis in lioc Uoiiiiiii vcrbo esse pra-iermissum, vigilanter

iiigiua, coeplo liberuitii ilinere, vi4lt. Scripluui esl adjuugiiiir:

(iicenie Duaiinu ad Muyscn : Uemii iste vobit prutci- t'

Criovilque Dcui eete grandia et oinnem animam

piam me»*tuiu primut «rit iu mentibui aini. Ueuma tiienlein aique motal^Hem, quam produnrranl nqme
die menits hvjut lolhl unuiquiique agnum per fami- iii ipeciet suat, et oinne volatile iccundum tjenui luum.
litii et domoi tuat, et urvabilit eum usijiie ad quarlam [NuIIuiii igitiir j;enus evcepluin est. ubi cnui cetis
decimaiii diem nientit livjut, xminolabilqiie eum uni- granJibus crcaia est uiiiiiis auinia vivcns ' eorum
«iTia muhitudo ptiorum lnael, ud vesjieiam (Eiod. qu.c produxtTiint aqux iii spcci«s diversas, lioc esi.
nii, 3), eic. Qua eiiani vespeia, ad cuiisuiuiiiaiida ^ ^i repiiUuui, ei iiatatiliuin, et vol.iiiliuui ; sed e'
paschie leg^ilis sacranieiita, Uuiiiiniis nnster post eoruin qoa; nullo apiae incessui fixa c.iuiiliu^ inliae-

esuiii agui typice inysteri» nobis sui curporis el reiil, ut siiiil pluriina conrharuni genera^lQiiud auieiu
i<anguinis celebranda iuiliavit ;
quo lucc^ceiiteniano, diclum, el vulatile tufier tenam sub firmamenlo cmli,

quasi agiius iuiniaculaius, suo nos s.iiigiiiiie redimens nihil rationi veritalis obsiKiii, qnia iiiiniruin, etsi
a dfiuunicx doroionlionis serviiuie liberavit. Qn-M immensu iiiterjacenii spaiio snb sidereo lanien coelo
videlicel lun« plcnissima! dies in crcaiionc quid< o) voluiit aves i|ux super tiirram volaiii, qioinodn
luundi quarta proccssit; at iii leinpore Doiniulcx etiam nos liomincs in (erra posiii, sublif.lu ac sole
p.issionis, iiliiiTis graiia s^icraineiiii, io quiuiam essecoiisiituii veraciier ei recie diriuuir, uttesiauii!

Sabbati iiicidit, ul videlicel Domiuus sexta Sabbati Scriptura, quje ait : Qui eranl in JeruiaUm liubitantei

cruciiixiis, Sabbaio ipso iii s<.'pulcru quiescerel, ac Jtul(ci, tiri retigioti, ex onini nutione quce sub cvAo
priiiiaiii Salibaii sua re&iirreciione consccraret, tt t*l (Acl. II, li)\ et : Qiiid habel amplius honio di
iioliis quoque in ea, iii (|ua lux facta est, resurgendi uniierto litbort tiio quci iabural sub tole {Eicle. i, 3).

a nioriHis ac lucein perpeuiam iatrandi fidem Sane juxia aliaui iranslatiunein niuvcl tu>iintt!lo>

Sp6mi|ue doiiarel. . quod dictuin est : Et vulatilia volantia tecnt fiima-

Dixit etiam Deiti : Prodaiant aqur reptite animoe nienlum cceli, id ist, juxia liriiiameiiium caeli. Sed iii-

vivtHlii, el votaliie ttiper tcrram tub firmamento cceii. lelligendiiiii csi, qu>id iiien dlciiim sii volare »viis
Vosi uinalaiii qii;irto die coeli fiiciein iurainarlbus, sub liriiianienio cali, quia lioc noui nu cliaio .vilier

ornaniur coii.sei|uenter quiiiia inferioris mundi par- iixliceiur, lioc esl, supcrlus it utl aeris spitiuoi quod
les, aqu.i) videlicet ct aer, bis quae spiritu viix inc- a turlinteutu Itoc et callgiiioso toco in quo avi<$
«eiiiur, qiiia ei b;ec eleuienia quadam quasi cogiia- •^
vo'aut iiii'|ue ad aslra peniitgil, elesse iranqoilluiii
lione el sibi .id invicein el coelo copuiantiir. Sibi prur^us jc liice pleniiin iioii iiiio>eii;o rreditiir. IVaio

quidein, quia ujlura «.viariiiii aeris qualiiali pro- t't erranli;i sidera septriii, <|ti.r lii buc asllieris spatiu

xiiiia tsi ; uiide exhalaiinniliU'» earuui pinguescere vaga furi perbil>eiitui', Scripiiiri iii lirmaincnio cui:li

probaiur, ila ut nublla conli'alr.it, et possii volatus esse poslta dixil. Iiieoiiiie ;ivcs rcctc dicunliir secus
Bviuiii siisliiiere, allestaule Scrijitura : Qua subilo liriiiatitenltiio coeli vuiare, quia vicin.t suol, iil dixi-
aer coijelur in nubei, el veiitui Iratitieni jugabii eat III1I8, a.'llieri liirbiilonta liaec aeris Sj atia, qiwB volatus

(Job. ixivii, 21). Oeiii(|ii« per nocies eiiain seren:is avitiin susiiiicitt. Ncc iiiir.tiidum si .Ttber hrina-
rnral, ciijus mris guitai iiiaiie in beriils iiiveniun- nicntiim coeli iiontiiitlur, cnnt :ier .tiipellalurcoetum.
lur ; coelo auieiu lioc nitido junguntur, quia sdeo p ut siipra dociiimus. Nec piKieiruiidiiin qund cihii
viciaus esl t>i 'ler iste, ut et ipse nonnunquam ejus rrexsiie dicerciur Deiis oniiicin aiiiiMsm vivenieni,
nouieii acccpttril, slciii volatilla cceII rogiii>aiiiiat addituui esl, utqtu nioiabilem, ad dislinctioncin vi-
Scri|ilura, qua: vuktrc < onstat iii acre ; ei D'iminus di:iicel lioniiiiis qut^in faciur s er^t ad iiitagincm e'.

i|ise lurbis, qux lenipus adveiiius «ui de virtotiim siiniliiiKiioeiu suaui, iia ut *.i cjus prxcepia serva-
tistensiiine fioii cugnoveraut, loiiuilur dicens : Cum rel , ptTpeiua viverel iiictimuiuialiiliiait beatus.
rideritis nubemorientem nboccasu, stalim diciti* : Niw- Matu aiiiinaniia c«iera. ita sunt priina •unx ctmdi-
biiiveiiii, ct ila fil : eUuni Ausiruinjtimlem, dicilisquin liuiie f.icta, ul vel alia aliis lii aiiiiioiitani tedcreiil

veniiie erit, el /il. Ilijpocrilic, (aciein lerrte el cceli tiotlis vel ips.i stio senio dtHicientia perirent.
probtre, lioc aultm lempui quumodo non probalit ILue. Et «idit D*ui tjuod eiict boinim, btnedxilqut eii
XII, bi)1 IJbi icrtuin est, quiu faciein c<B'i non dieent : Crescite tt multipHeamiiii , el repUli. uqnat
aiiain <|naiu variHuti-ni btiiic statum aeris >p- marit, afeioue mutiiplirenlur super lerram. Kl fncium
liellal. esl vetpere el niane diei quinlus. Qtiod dan, creicile,

" Iti Mss. liit;-! repiile. ' Flor. deost eorum.

^ t'kr., eiiuiii Oeu>. " Al., volitatil.
27 lll,|).L \ENFH.V1.IMS OrKllUM I'.VUS II. - F.MXLTICA CKMIINV. S8

n miiltiylicamim, el rffitele iiquas miiiii, ;ul iilniiii- A iroiltirere jusseril Dens lerniin, e( jmiienla, ei re|i-

(jile g.-mi4 aiiiHiaiiliuiii de 3i|iiis lacioriiiii, huc est, tilia, cl livslias terrx , nuiic aulem, muial» urdiiiv,

cl ;id (lisces iit-rHiiei, el »d aves, ijui:» slcui • pisce» (ei isse di.iiur Deiis beslias teir.i: et jiiineiila et

oiiiiirs iiisi iii ;U|iiis vivero possiiiil, iia siiiil ple- oiHiie rcpiilc lerrx ; el iniclligeiidiiin (|uod diciu

r;i'i|iii! aves qii.i- elsi iii lerri» aliiinando rcqiiiesciml, ritius onine qiiod voluil fuit ; iiilque (lifrerl qnoil

feliismie prii|.ag»iii, iinn *• liniiuii) ile lcrra, sed dn loi|Uela liuinaiia prius iii crcnturanim ur.liiic iio-

iiiaH vescuiiiiir, iiiariiiisniie sedibus libeiuius

qiiani minct, quas divina putciitia coiidid.t simul cuiicias.

iiiunlur lerresiribus. Quud vcro sulijiiiigit, avetque Cum auem sequitur : Et vidit Dcui ijiwd einet fro-

miiliiiilicfuiur «Hpci uriam ad iiiruin(|ue geniis

, num, quaTitiir merilo, quarc iioii hic aildaiur illud

aviiini, Imc esl, t'l raiiiiii i|ii;p ile :i<|Mis, el earuiii (pioii dictum e>i de cis qunc aqux produxeranl de
i|iia: vcsciiiilur dc li-rra, rcsincil, iiuia viilelicel ctiaiii aiiiiiiaiiiibiis : benedixiique eis dkeiis : Cretrile tt

illa; n\ix siiu; aijuis vivere nKSciuiil aves ,

ila ul niuUiplicaiiimi ei Ttplete terrain. An lorie qiind de
iill!lo sape aiiiii tempdre snb profunJo ai|uaiuni pilina cieaiura aniinx viventis dii.luin a Deo coiii-

i|iitinioilo pi.stcs lateiiiii, iiomiiiiniiiam egreili ^u- iiieod:ivcr;i, ciinm de scciiiida nobis subiiitelligen-

prr lerras solciit, iiiaxiiiif. ciiiii lclaiit cl iiulriiiiit diim rclii|uit? inaxiiiie, (|iiia iii liiijtis diei (pcribiis

pnlloK.
f> pliira rral alia suhjimciiiriis ;
porru de liomiiic facli:
^
Dixit qiioqur neiii : Priidiiail terrn aiiiniam viveii- lioc ncccssario iierarc curavit dicens . DenedixilqHt

lem iii fieiure luo, jumenlii tl rc/ili/iii el beiliiis ucun- Uli$ Dvus et ait : Cresciie et muttiplicainini et repttle

iliim tpeciet sinis. Iiictiuiiqiic .i( iui. Po-.l i'.iilialiii:i terriim, iie i)iii$ iinnorabili connubio incsse pncca-
siileriliu^ ra'liiin, post iniiilciuui \..l.ii l.Lii-; aiTciii, iiiiii i^
itioriiiiiqiic r>i'ditaii fornicatioiiis pulan I ess>'

i|iii i'b c viriniani, ut (lixiiiiiis, ctr.li iioiinii meriiit, coiii|.araii<liiiii. Pacla aiileiii atque oruata liabila-

(iiisl locin.lei.ilas siiis ;iiiiiiianiibiis aqiias, i|ux el lioiic iiMiiidana, siipererat ut ip.^u cti;i;ii prupter

ipse acii siiiil m.%i:\ ii.iliir.it vii-iiiiuie ciiiijiiiicii! ;

qiicin oiiinia parali;iiitur babitaior ac dominus rcruiii

de illis iinbrcs, lioir.o creaieiur, sequilur

iindc et de aniiiiaiili;», :
ill s suiii]i>il

icra suinil Imjusm.iili, f.inisi- El ait : Faciaiiiiii hominein ad imagineni tl simitilu-

nives, grandines et r;i

qiieiis eral cii nii lerraiii suis aiiiiuaiiiibiis, lioc csi, diiiem ii9s(ri]i)^Niinca|iparet evideiiiiusquaredecrea-

f\ ge geniiis iuiplcri. Nam ei ip^a pia.'eipiiaui ba- lislieibisctarboribtis, piscibuseivolaiilibus, terrcstri-

bet cognalioiiciii ciini ;>ijuis, uL poii; (iii.e siof caruiii bus quoque aiiiiiiantibus dicluiii sii, ui rieiiiit sin-

soliim fiuclilicare, sed ucc gula juxta geiius ei species siias. Pixvidcbatur
SUCCO et irrigatiom* iioii

conMsicre pn.ssit, l'etro aiiesiaiiie, qoi aii c!i:m fuiiiia rjus crealio qui non soluni suu gencri
ipsa
Ouia cceli erant priut, el Itrra de aqua, et per aquam *• siniiiiludiue ctiiigrueret elspccic, sed eli;im ad iina

eonsiiieni Uei verbo {II Pelr. iii, 5). Jubel ergo pro- giiiem sui Creaiuris ac siiiiil.tiiiliiiein fuTet : cujiis

hoc leslimonimii dat

ducere Ucus lerram jumcnia, et reptilia, ci bcsiias iiubililali cre;iliiinis eliaiii ,

quidqu d creaiuris dixil Dru>

lcriiE ; qiiia vero iiouiiue bosiiarum oiiuie <|iiod iioii siciit in ca-tcris :

orc vet iingiiibiis s;evii, exceptis sorpeiiiibus, coii- Fial liomo, el faclus esthomn; \cl : Producat icrra
nominc auiem reptiliuni lioiniiiero, et produxil terra hominein; &ed, prius>
slat csse coiiiprch.-iisum,
lerrx etiani Kcrpenles coniinciilur, nominc vcro ju- qiiaiii fierel, Faciainus liomiueni dicilur, ut videlicel

iiieiitoruiii e.^f qii.e in usii sniit bominuiu aniuulia (]iiia raiii^uabiiis creatura condebatur, quasi cum
Lbi er;;o coiidilio describilur c;eicro- coiisiliu videreliir (acla. Quasi pcr studiiiin de lerra
desigiianiur.
verbi graila, cervo- plasiiiaiur, ct iiispiralionc Coiuliioris iii virlute spi-
r;iiii aiiimaliuni qiiadrupi;d'iin,
riiin, c»pre;iruiii, buli:<loriiiii et '^ c:iproriini cajtcru- riius vitalii crig.lur, ul scilicei iion per ' jussioiisiii

ruioqiie liiijiisnunli, iiisi lori.: cl li;i'c ol> f(!i'ocil;ilem voci^, ;c.l per digiiilateiu operaiioiiis exislerci, qui.i

iiiduinilx iiieiitis ii.ter btslias esse ;idiiuiiier;ila divc- ad Cnndiloris imaginem ticbal. Cum auiein dicilur

Iraiislaiioiiciii, in i|iia (aciiimus liominem ad imagiiwm i/ »i.iii/i!u<iin«m n»-

riitins, juxla aiitii|iiaiii s:iiie

jirarn, uiiitas saucla: Triiiitalis aperlc coininendalur.

scriptiini esl : F.jieint (iria niiiiiiain viiaiu secundiim

genui, quadrupedia, tl repliliii, el bestins le, rm, iiibil " Si quidcm eudein indtvidua Triiiilas iu prxcetfenlc

vidcllccl noiiiiue qiiadru- rerum funiialioiie mysiice eral insinualt, quando

omiiiiio (|ii;cstiOiiis csi, i|iiia

(p.3c,cxcc-pris be- diccb liir : el dixit Deus : Fiat, et (eiil Dcus; ei vidit
peduin riincla coiiiprelioiisa siiiit

fiiisei rcpiilibiis, icrra produxn, sivc qux sub cura Dcus qiind esSet l.oiiiim. Nunc autein nianifesliiis

siiiil IVi-a cl agrcsiia.J ha'u ipsa iiisiiuutur, cuiii dicitiir : Faciamut komi-
!,iim:iii», scii iiii;i'

F.l (rcii n.'u« licsdfij J<;n(i';iis(iT sp.'<-iV..;»i(n.» .•( /k- uem ad iiiiagiHem et iimiliiudiiieni nottraui, et reclr,

gcii'rp siio. NoUnda quia doiicc is qui doccielur nuii cral, iii prufiiii.lo
tientu ii amiie repiile leria: iii

abdita pijfdicalio Deitaiis; ubi vvro ca-pii ho-

Iransiniiuiio verburuni, qiiiasui.ia diciuiii csl, ipioil liiil

• In oiniiibns Mss. disnlcraUir piices foroicationihii» aliisque corruptionibus faciunl, nec

>• lin Mss. (iiiiiics. Kditi, ( iHii». lei ipiuiil iii suoiiiiu iiuiiiciiiiu coujiigi.i ulciilein.sive

' Al., riciiiilii^dM. iii.itciii s \c IVmm.im. i K.i aiiU' ''o.s SaKirnillus w*o-

J Al , rapr-eiim. rm duccre liiiervifiue iiiiiiieic u SiiUiiiii «j.\c ironHiilia-

' lliijii>mmli liiil ciKH r.Mi l',ilii;iriiiii, rlc. qiiiliiis lni, icslc K|.ipli;iiii.>, liircsi 4'., qiii >iiiiili;i .iriiliuU
((.'s., jipo.Hloliiis li;vieli( is, lili. II. Ii;i'i««. lil.
ki..ii> Aii',;ii-Miiiis, iii lili. ilc II cap. 'i.'» :

iiiiiiiino rurc., CJ^ ' hil.li ii uiius Ms., JH.ii tiii iucciii.
( N plus, iinlinl. daimiaiil, ;iti|iic
 , , ,

.') IIEXAtMtltO.N LIU. I. 36

niiiiis exsticilaii cre»tiu, revul.iUi est lides, ei evi- A ati iii^iieiiila quae iii ciirpore ipsius injiiJi sut^eriia

ile:iter (lngui.i verilaiis eiiiicuit. 1 1 <:o eiiiiii quod di- suiit , sicuti an;m:i rationalis iii ca debct erigi
cllur. Fuciamus, una osletuliliir Iriuin |iersonaruin quub iu spirital.bus naiura rtnxinie etcelliiiit , ui

opeiiUO ; in eo vero quod seijuiliir, ad imaginem el qiic sursuiii snnt sai>iat, iion qux super lerrain. Ue-

iimiliiudinem nostiam, nna et a:qualis Kubsinnti.i ne aiiioin adiliiur

(jiisJein sanclie Triniutis iRilicalur. Qunuio.lo eiiiiii Et privsit piicibus maria et tolalilibus eceli, et be-

uiu esset imago ct siuiilitiido, sl niiiior Taire Filius, ilii», unit«'ri(£i}u« ferro.'. omnifue rep(i7i (luod mo-
»i niiiiiir essel Filio Spiritiis sanctus,si noii consuii- vetur in teira ; quia nimiriim in lioc inaxiine factus
ttaiiiialis rjiisilein potestatis essel gloria tuiius Tii- esi lioino ad iiiiagineiu Dei , in qun irr^ilionabililius

liitalis? aul (|uuiiiodii diceielur FacJaiNHt, si triuni aiiiecellit : capax viilclicet ratiDiiis 'nndiiiis , per
iii uiia dciiali: perioiiaruin cooperatrix virtus iion qii;iiii el creala qujeque iii iiinndo recie gubern;ire,
csset? iiei|iie enini angelis a Dco dici poieiai 1'acia- el cjiis qui cuncta cie:ivil •> possel agnilione perfriii.

iiiiis liuiiiineiii ail iniagincin et similitudinem nn- lii quo lionore piisiius , si non iiiiellexeril ut lieite

striui, qiii;i niilln prorFiig rulio sinil iit Dei et aii;;e- ajjal, eisdeiii i,.s<s auiniaulibus ^^
in^eiisatis ,
quibiis

liiruin iiiiain essc eannlfiiiqiie iniagineiu sive siiiiili- pra-latus Pii, roiiiparaliilur, sicut P«aliiiisla tcstatur

ludinem credaniiis. Iii i|uii auieni sil liiinio faclus ad B (/'s'«/. XLviii, «;.).

iina^iiieiii et siiniliiinlineni Dei, trslaiur A|iusli>lu5, Et creutit Oeiis liuniinem ad inioginem sunin , « l

cuin iiot boleiier adiiioiiet ut iianc quain iii prinio inmijiiiem Dei cienvit lUum. (tuol priiis dixcral , nii

(lareiile penlidinius, pvr graiiani ejusilem Conilitiiris iinafiinein swnn , ciiiiiiriiiaiiHiiis grali.i goiniiiavil,
recupereiiiiis in nuliis. flr-novamini, iiii|iiit, tpiriiu iiddendo, al immjinein l)ei crearit illum , ui dili^en

menlit tcsliw, el iiidMte nurtim hominem. ;ui ii-cu/i- liiis inculcarct niibisqu;ile->a Deo lacti siiuiiis,et speiii

duiii Diiimcrcalus etl, in jufliiin, tancl uile, elieii- rccipieiida: Dei iiiiajjiii s :iri liiis iio>lris ineiitibus
tiile [Eiiliet. IV, 23). Orealus esl ergo Adani novus iiifi^iTcl, iie,qui in iiiiaginii Dei ainbulaiiius , vaiie
liiiiiiu de ieir;i seiuiijiiin Deiiiu, ut essei jusiiis, saii- coiiiurbeinur, tlii'saurlzai;te$ i<i iiicerio diviiiarum,
cliis el vei'118, subditus et huniililer ailli»:rciis gratiu; »cJ cvspecieiiiiis pniius Dominuin sitieiiies quandn
8iii Conditoiis, qui xicrnaliler ac perfecie jiistus, vciiianius et p:irea;iius ante faciem cjus , certi quia
saiictiis et veriis existil : qiii qiioniain piilclicn iinam cum appariierit , >iiriiles ei eriinus , quniiiam videbi-
lianc noviuiem iii se diviu^e iiiiagiins pcrcaiidu iiius euiii sicuii cst. (Jiiod aiiteui nuiic iliciiiir, ad
cnrru|>it, corniptainqiie ex sc prusapiani geiieris tmiiijiiieni Dci creavil ilium, cuui siijterius dictum sit

liainaiii pincreaiit uiide veiiil sccundus Adam, id p faciamus ad iinayinem nontnm , sgiiiiicat qiiod iion

est, Uuniiiius ipse et coiidilur nosier, naiiis ex Vir- itl agaiilla pliir:ilii.isp('rs:>!i:iruin, iit pliiresdeus cic-
gine, oreaius incorrupiibiliier atqiie iucoinmiitabili- (lainiis, seil i';ilreiii et Kiliiiiii ei S|iiriiiini sanctiiiii,

ter ad im 'gineiu Dei, iiiiiuuiiis uiiiiiis delicti, ct ple- pi'ipier i|iiaiii Triiiit:ileiii diiluni esl ad imaiji:iciH
liiis oiiiiiis gialia; ct veiiuiis, ut iinagiucni iii nuliis iiijitiani, uiiuin Denni acci|iianius, pruptcrqiioddicliiiti
Kiiaiii ac siuiiliiudinem exemplis suis reslaurarel et est ad tinaginem Dei.
doiiis. Ipse esi eiiini novtis Iiimiio vcraciler secuii- Matculum ei jcininam creuvii eas. Pleiiius in &(>-

diim Dcuiii creaius , quia iiiuiiruiu iu veram ile quciilibus , uiiiic el qiiMiiodu protnpl.istos fect-i i|

Adaiii carnis siibslantiani siiiiipsil, ut nibil dc illu Oeiis expoiiilur. Sed iiiinc breviuitis cau.a ^ tuiiluiii

viiii snrdeulis iralieret : ciijus exempla pro caplu cieati referuiiiiir , ul sexti diei operalio ac sepliiiii
iioslro sequi , ciijus adliarere dunis, eujus obtempe- iled'catio cum ca-leris expliceiiir, ac sic cx lem-
rare niaiidatis, boc est, iin:ii!iiiem Dei quain in ve- port libHrius ei hoc ti nlia praeiprmissa qii.u erdnl
leri hoiniuc perdidiinus, recuperarc iii novo. Niin relatii digiia ilicautitr. Masciiliiin autein iiniiii: ct Te-
ergo secuniliim torpus, sed secundiiin iriicllcctiiin miiiam iii primis crcavii Deus uiiam , iiuii ut ani-
nieiilJS ad iniagiiieni Dei creatiis est lioiiio. Quaii- iiianiia caiiera , (iiia; in singulis geiieribus iiun siu-

quam elipse iu corporc liabeat quaiiidam prupriein-

D S"'"- *^^ P'"""' "c^ivit, ui per hoc liuni.iiiiiin gciins
lein quachoc indicet, quod crecta siaiura est faciiis, arciiore ad inviccm copula eliarilalis coiisiriiigeret
ut hoc ipso admoneretur, non sibi lerreiia esse se- quod se ex uno luiuin parente oi tum csse iiiciiiinis-
^landa, velui pecorum, quoruin vo!upias omiiis ex set ; cujus caiisa unionis Sfripiur;i sacra cuiii dixil:
terra cst ondc • in altuin cuncia prona atque pro-
; Ll creavil Deus liominem, ad imaginem Dei creavit il-
strata sunl, jiixta quod quidam poetaruui lum, si;itimqu6 subjuiigerel ilascutum
piilcher- : et feminam
rime ac verissime dixit : creaiil eot , niil-jil addcre , ad iiii;isliiem Dei creavil
Pronfiqiie cum s[iei.nenl animalia coeiera lerram cos,
,
feniina enini ad inrginein D:i creaia esi,
Os homini sublime iledii. c(eluiiii|ue viilere.
Juss.l ci erecios ad sidtifj loHcre vullus. secunduin id qiiod el ipsa li. bebat iiieiileui ralioiia-
(Oi'i<<. I. I Metain.) lem ; sed addeiidum boc de illa non piiiavit Scri-
Con^Tuit eigo et corpiis «•jiis anim* ruiionabili pliira, qiiud prupicr
, iiiiiialeiii cuiijiiiicliniiis ciiaui iu
lioii secunduui liueanieiila ligurasi|ue mciiibroruiii ilLi iiitelligeiKliiiii reli<|uit , iniu uiniii quud de eit> or-
sed pctius seciiiuluui id |uod in cteliiin crectuiii e,i, tiiiu esigeuere liiimaiio iiitcllii;eiiduiu cssc signavii.
* l-e{,'. in Irrratn. •
Fl' r. , semalis.
^ W., ;'Oi*i(. * Ldiii , tunc.
 ,: ,

Si UKU.E VENER.VIMLIS 01'lilUlM 1' VUS II. — EXECEIIC» Ct.vtlN.V. 5«

Oiiiniseuimlmmoeiiimiiimeinquanluuiraiioneuii- A "»»• Nirijsanciis atque liuniil.ier De» servienlibusrt

uiiiie dial Jo»nnes: aves ouscquium prxbuissc, el r.ctiis liesliarnm ceit»
•ur, iinagineiu iii se Dei liabel ;

Erat lux tiia qua illuminat omnem licmwcm itnieii- sisse ct veueiiuiii nocere iiou potuiste seriieiitluin.
,

lein III hune inuiidum (Joan. i , U). Ipsuin esl eniin Vixi qite Deui : tece didi »obii enmeiH herbnm a/-

pMlmibla glorialiir Uoiiiiiio dii eiis [ereiileni lemen nifier tcrram , ct viiireria ligna qnit
lunicii de qiiu iii :

Dumine {Piul. habeal in i«mi!/i;;(i« lementem generii (ui «tiil »«-

Signalumttt $up*r nos lumtuvultui tui, i J

apie lioc io luco niasculus ei femiii» bii in escam , ei eunctii animtnlihut teriie omiiiqui
»y, 7). El qiiiileia

cieaii esse C'>iiiiiiemoranlur, taiiieiti oiodus ejusdeiu

tulucri, et uiiivcriit qum muteniur in tetra, ei in
qiiibui ett uniina viven* ul < habeatii ad ceicen-
oreaiionii needuui referatiir ui videlicei liabeat lociiin
,

congruuiu sermo divinx bcnedictioiii*, de quu se- dum. J.iin blc p:>iet quod ajitc reatuui boiniiiis niliil

n<ixiuin ti rra proiulit , liullam lierbani Teiienatam,

(|iiiliir :

Bfnedixitque iltii, II ait : Creseite el muliipticamini, iiullaiii arborein stcrilem cnin iiiaiiileste dictum sii,

et replcu lerTam et tukjicite eam. Ilxc eleiiiiii niul- ((iiiid uiniiis hcrlia et uiiiversa ligiia data '^ boniini-
,

tiplicAiio biiuiiiKiiii et rcpleiio lerrs iioii iiisl per bus ac viihitillbus , tcri* quoque aiiimauilbus cun-

conjuiicliiiiieni erai inarls el leiiiinx- perriciendu. Si ciis iii e>c.iiii ,

patct qiiia nec ipsx avcs raptu inbr-

auiein bciiedictioiie Dei crescil ac multiplicalur ge- B nioruni aliiuiii vivebant , nec lupus insidias explo-
nus liMin^inuin ;
quanta suiit maledictioiie «ligni , qiii r:iliai ovilia ctrcum , nee serpenti pulvis panis ejus
probibciit nubt-re, etdisiiositioiiein coele^iis decreti eiat, sed uiilversa concordiier herbis virentibus ac

quasi a di:ibulo repert.im condcniiiaiit ? Noi: ergo fructibus vescebaotur arboruiii. Sane inler liaec noc
daiiiiiaiid.e sunt iinptiue , quas :id proi a^alinneni ge- pra^lereiiiHla nasci <|na:stio qii<imodo ei imiDortalis

neris hiiin:»i»i , tcrramnue rcpleiidjui , superii* gra- sli lactus bomo prje aliisaiiimaiitibus , et iilbiiumi-

lia b<>nediciioiiit intliluit ; .••ed uiaiiis iioiioraiida nus acceierii ciuninuniler terrenam ciim illit ali

rosjore esidigiia beiiedicliune virgiiiiias , <|iia! pofl- (HOiiiaim. In qi.ia Inlueudiiin iinbis ett qiiia alia cst iiii-

quain lepleia est lerra bominibu», c:ista incntR siniiil m(irlali;:is carnis quani in priina condiiione in Adam
et corpore Agnuni qiiocunqueieiit, iJ csl, lioiiiiiiuiii acciplinus , alia qnam iios iii resurrcctione |ie>'

Jesuin iii coEle»iibug senui, el caniiciuii noviim , Cbri.Nttini accepliirot ctso speranius. Ita i|uippu

quud iiciiio alliis potest ei caiilaic, desider;il. Deus iroiiiuii:ili.'< iacius e^t ille, tit postet non morl . si

iiamqiie ac Doni niis noster, qui inprimordio iiiundi nuii peccarct; siu autem peccuei , itiorerelur. Iia

nasceniis reiuinamex virili laieic rormavil, ut mu- Teiu immortales eriiui lilil resurrectioiiit cnm crunt

tua illoruiii coiijunclione terr:iui esse iiupleiidam di> xquales angells Dt;i, ut nec iiiori ultra, nec pccc:<rii

cerel, ipte in fme sjcculi atsumpsii virum de canie C possini. Ideoque caro iiosira puEt resorrectiniieui

Viigiiiii, totius coiit;ni'iuis eitperltiin ,

lota divinita- nulla * eget refeciiuiie cibiirum, quiii ei nulla aup-

lis plenitudiiie pcircctum . ui viiginitaiis te gloriani pctiia famc, vel lassitiidine vcl alia qualibel inlir-

p.iliut qiiaiii nnpli.iS diligeru prob:irct. mitale dcfcclio. C;iro autcm Adje ante peccatuni iia

£( «<oiiiiii'iini'ii piscifti<( miirit , ei volatilibu* cmli ,

esl imniortalis crcata, ui, aJiuinlculis adiuta lentpo.

<t «nitMrtis uiiini(iit/ifiu( (/uie iiiauoilur lupir terram. ralii aliiiiniiix, murtis esper» ac duloiis exitterel

Meriio qiicrilur in quain iililiialem litinio Jiiuiina- dtmcc eoriioralibus iucremeniis aJ ill:un usqua per-

lum iu pisces, et volticrcs , el :iniiii3ii!i.i tcrra; ducttis a:tatem qiije Ctintliiori placeret ; tum creata
ciiiicia, perceperit, vel (|uu$ ad iisut, quaeve solatia, progtiiiie niulta htijuowudijjui, iiibcnic ipto, tumerel

sini h.cc ' crcata huiniiii , si nuiuiiiam pcccaret etiam de li^no vita;, ex quu perlecle imniorlali» effe*

cut sicul iequcniia Srriplur;i: hujus declaranl , non cius, !>usicn:acuUcibi corporalis ulteriut uullarequi-

li.ec »de»cam ''.scd licrbx soluiu et arboruni sunl leirl. Sic ergo imniorialls et iiicorruplibilit etl cun-

rructut iii pnma coniliiionu cuiiccs!ii, nisi lorte di- dita caro primorum holninnm , ut eanidem toam liii-

i ciiduin c>t Iqui» ccatiirum pia.'sciebat Deus lio- iiiurtjlitaieiii al-|iie imoirupiioneui per obtcrvanliaMi
P'

iiiiiioin, ei morialeni pcccando rtiluruin quem immor- niandaturum Dui custudneni ; iu quibut niandaiit el

l.ilcmiii.-ecrcaNil, ideoquc ca illi snlatia priniordia- D boc eral , ui de Ii^nit paradisi cuiteessit vcare'

liier instltuil, qnlbu» soam frai;'l'<a'ei" morlalls reiiiur , abinlcrJicti auteni s<^ esu leiiiperarenl, per

p(>s--el tucri . vel alimcntuin viJelicel ci bis ,

vel liorum eJuliuni inJit;» sibi iniiiiortahiaiitdoua cun-

iudiiiiiciiliim vel iaborum , vel itiiieris , bahens aJ- servareiii , iii illiiis taciu ruiiiain nioiiis inveuireni,
,

junieiitiim.^Ncc qii.isitii ligiitim esi quure non ctiiini Sic veru iiictirrupiibilit et iminorialii in ttoe erll

iiuuc ruiictls hiiiiio daiiiiiK tiir aiiitiianilbus ; posl- c<ro nu>tru ; ul , aJ biiiiiliiiuliiicin anMelica subli-

i|iiaiii eniiii ipi-e suu (^nditori tulijccttis c»seiioluil, nillaiis, iii co-lcm .oeiiipcr siatu pcriiiaueat , nei|iia

pcrditlil iloiiilniitiii coruiii qu^ctuoCoiiditiir juri siib- Cibis corptiralibu- , <|iii)ipo qui iii viia tpiiiiuli nulli

jecorat. Douiqiiu tesiiinunium primiti creatioiiii leiji- e: uiil,cgeru pos^it. Njiii quuJ •iigeli ruin pilrur-

" lla oiiiiifS MsS. , sel luliii , c cali Aomiiiij. adver>us Jiiviiri:iiiiitti , r:i|i. III.

I> Alile ililiiviiiiii vnscciiilii; cariiis cuinajn min cs-e l'.il. iM (.iiili. , habfuiil.

fiiciam ilotciit lerlttliiaiiiis, lili. tlti Jcjuiiin , c»p.«; •^

I.J. ailiiuiii Mii', <|tiuJ certe tupplenduiu «iiUlitr.
tliig., Iioiiitl. I iti (>C't , liiiitlius I) al. I ilo Jejii- « Al. , f</ftU.

tiiti, lliiiy o->i., Iiom •iT iu (^ciicsim, llioioiiviii.,lib.

 33 IIEXACMEMO.N Un. I.

this niaiidHcaS!,e legunmr, non indigeiili.rcaiic.i, sed A CompUvit itjUur die teplimo Dem npus jaum qaod
beiiignilalis agriiint, i!t videlicet h^-c agondn (iiilciiis fccerai. Quia dierom (\\ios rec«ral sununain «^
iii eu
lioininious quiLius apiiarebaiit ''
ccngriierei. Ooini- termiiiavit , addiio ipso scpiiiiio, nii«m Sjbbamm
nns i|uiiqiie po>i r> snrieciinnem niHniJiicavii cuiii dis- dici ei esSL- voluil, eo qnnd eiiin inyslici pr* cae-
cipulis , iion ui indijus refeciioiiis, sed ut veram sc lens Iwnediciicne et SJiiciilieatione don;irei, ui
sc-
posi nKiiteiii recepisse camein iioiisiraret. 7: (jiii^niia dnceni. Unde eiiani dies
j-nlicil ci consum-

El fectum est ila. id est, ut doininaretnr lioino m tionis s*culi,quia posl septiinarn
Sjbbaii veniura
cuiiclis qui iii lerra vel aquis cr. aCi siiiit, et iil **'• «clsva 'n Scripturis nuiicupatur, videlicet qiiia

ricuitaieiii poiestiipmqiie edemli de fruciibiis leiix si-i.teiM soli piae. ebscrini. Diciuin e.ijm est m litulo
ciim volatilibus coeli el animanlihiis lcrr.Ti! perciperei. psaliiioruin in fineiii iii hyniDis pro oci;iv;i
;
p>a!HiU3
\'iiilt^ue Deus cuncla gum fecil, el erant valde bo- Oavid, qiiod de die judicii striptum totus
seiiiieniis
na. (Juia de singnlis Dei operibiis .'iiignlaliin fueral psalnii lextus docet, in quo iram veiituri judicis
ilicliim quod vidi^rel ea e:se bon:i, recle iii conclu- liinpiis prnplieta exclaina: Domine, 7ie in ira
:
lua
oinnibus, pnsiiuin cum aigiias iite, in ftiore
siuiie, perfectis est addila- iie.jiie liiu coriiplus me {Psal.
^'. Sed
inenlo, quia i idii cuncia quce (ecit, el erant valde bona. '). Plc- et ilies diiiiiinic;i' l!esiiirei.tionis
cuin
Sed quaeriiur meriio, quare de liomine facto iion sit " post lot dieriim inillia venliira essei, oclava
tanien
adjuncium siiigillatim : Ei ridit Deus quod esset bo- ei ipsa dicta est in lilulo ;Mterius psainii,
quij nimi-
num, sed ipsius inagis factura inter cxtera upiver- niiiiseptiinam seqnebaiiir, ul sepliinan* seqiienlis
Baliter laiidaiido reservelur ? Aii quia prxsciebal prima exisierei, d csi.eadem ip-a inqiia in priucipju
Deus lioiiiiiiem pecc:iluriim, iiec iiisuxiiiiaginis per- dixii Deiis fitii liix,et facia est /«». Queiii qiiideii\
fuciioiie niansnruiii, iinii singillatim, sed ciim caete- psalmiiin de Uesnrreclioiie ilominiea sciipluni pni-

liseinn diccre voluil bonuro, velut iniimans qiiiil bal ipsc qui in co loiiuitiir, dicens : Propler miseriam
cs&et *> futurum? Hniiio igiiur anie |teccaium el iii inopxtm gcmilum pauperum vunc exturqam tlicil
cl

siin uiique genere bonus erat, sed Scriptura praeter- Dominus (Pi,al. xi, 6). ^niesl aiitem rette accipi
inisit hoc dicere, iit potius illud diceret quod ruiurum coraplev.sse Deiim die sepiimo opus siium quod fe-
aliquid prxniiiitiarci. Deus enim naturarum optimus cerai, eiiam in eo qno.l ipsum diein beneJixil et
conditor, pecc.iniiiim vero justissimus ordinaior esl, »aiiciilicavit."Neque eniiii iiullum opos esi benedieiiu
ut eiiam si qua siiigillatiin (lunl delinqiiendo defor- et sanriilieutio. Neque Salouion
iiihil operis fecisw

iiiia, seiiiper tameii universitas cum eis piilclira sit. diceiidus esl, com
teniplnm quod ficerat dedicavii •

Et factutn esi vespere et maiie dies sextut. Igilur „ iroo exiuiiuni Dei opus est. eom ea qu.i; fecit
bene-
perfecii sunt cceii, et lerra, ei omnis ornaius eorum. dictinne acsanciilicatinne ;iierna ^ glnrilicavit.
Deni-
Seiiarium numeruin coiislut esse perfecluin, quia '!»« de lioc opere qund in xleniii die S;ilibati facit
prinius suis partibus impletur, sexla videlicet qnod dicit ipse parabola lideliuin
iii .-ei voruin : Amen dico
esl U'.uin, ei teriia qiiK suul duo, et dimidia qna suiit ""*'• Q^od prmcmgel te, ei faciet illos discumbere, et
4ri:i. Unuin elenim ei duoet iria faciuntsex, quale in trantiens miiiistrabit itlis {Luc. xii, 37). Qu\ enim pra;-
nioiiadibusnuiiieris iiusqu.-im prxter hicinveNtes, sed cingit se, qui discubiluiii prseparal, qni transit, qiii

iieqiie in decadibus prxler vicesiinnra octavum iiii-

et niinistrai, utiqiie opcratur. Sed
lamen verbis om-liis

iiieruni. Sex erg.i diebiis perfecit Deusomiiem oriiauim nibus iiihil aliud iniimatur, qiinm quod snnctos suos
L«eli el lerrx, ui qui numero et
omnia iii ineiisura et Dominus iii sternuin benedicit ct sanctiQcai, id esi,
pnndere constiiu.i, ipso etiim nuniero in quo ope- visione su;f gloria post opera illnruiii bmia qujs do-
rareiur sua opera docerei esse perfecia^ Cnmple- navit reniuiieral.

vitque Deos die sepiimo opiis suum quod fecerat. In Et requievil die sepiiino ab universo opere suo quod
»lia Iranslatione diciliir quia consummavit Deus in patraral. Noo quasi lassus ex niniio labm e Deus iiistar

die sexlo vpera sua qucs (ecii. Quod nihil oiiiniiio huinanx fragilitalis cuinpleta mundi fabrita requie-
qiiivsiinnts alleri, quia manilesia descripiiuiie qnx vi: ^ed requievisrc ab univer&o upere suo dicitur,
u ;

iii eo sunt lacta dedaraiitur. Sed meriio quaeriiur quia novain creaiuiam ulira instituere aliquam ces-
i|iinniodo iioslra Editio, qnae de lltbraicx vcriiatis savit. Solet naini|ue Scnptura sa'pe nomiiie lequiei
fonic descendit, cnmplevisse Deum in die septimo cessaiionem operis sive scriiinnis indicare, siciil in

dical opus suum quod feceral. in quo niliil novum Apocalypsi de sanctis aiiimalibus : Et requiem, iii-

ireasfe cnmmeuioralur, iiisi furte ipsiim diem <epii- quil, non Asliefianf die ac nocte dicemia : Sanctu»,
mum lunc eum fecis.^e, ali|ue in ejus factura opus Sanclus, Sunclus, Dominus, Deus omnipotens lApoc.
siiurn coniplevisse dixerimiis ,
qund eo facto inen- i». 8). Pro eo iit diceret, non cessabant haec seinper
suiam oumeruinque consunnnaveritdierumqiioruni decantare. Nam maxima el unica sanctis est requies
circuiiu omnia deblnc sa^cula .id finem iisq^.e pro- in ccelo, laudem summx Triiiitatis, qu» Deus e.st,
curreroiii. Nam in revoluiinne teinpnrura ociavus iiidefessa vnce dicere. Potest vero allius iiiielligi

idein qiii rt priiuus compuiauir dies. reqiiievisse Dominum ab oranibus operibus suis, iiuii

• Dun 3lss. , eongriterent. < AL, '(t f!s.

i Al., facluruni
; Flor., venturum. ''
Editi, qturifical.
 ,

35 BF.o.t VEXKiivr.ii.rs orKRiM i>.\us ii. -F.XLCKnr..v f.K.MiN.*. ru

eiim * iciluel i>pur lisibiiisso >>

illis o|eritius tuis in A isiuJ 3-siiin:iri, (|iiflil iit Exangiilin dicil : Ipte Paiit

<|uibus requiescerel, (|iii|i|'e (iijui rei|iiifs iii sei|i»(i vieui uitfue moilo oprralur, el eijo upetor (Juun. v,

ac lerniino sriiipcr vera esi, sed sola bo- 17). l(cs|ioitdeiit videlicei eis qui prupirr rei|iiieui
si(ie iiiiiid

iiilalis siiic cmsa recoso u|icr:i, (|iia; iii ipso requie- l)ri, Scriptur» liiijus aucior^laie anliqnitus coinmeii-

&<'ereiil : qiiod e conlrario r»eiiiiis iniflligilur, cuui d.iuni, Salibatuat .ib eo itoii observari querebantur.

iiieiiiineiiiiiiis liuininaiii iiidiKenliani i>n{ lioc luavi- Cess:iverat euim sepiinto die a condi-iiJis generibus

iiie laborilius i|iioiiiliaiii'>iiisi:>iere, ui iii uperibus suis crcatura^, quia ullra j.iui nun condidil alijua geiie-

riqiiiiMU (icrcipere possjl, dicenle ei Dotiiiiin : /n m- ra iiova ; deiiiceps .lulem us(|iie nuiic oper»liir ou-

dure vhIIu» iui retciris paue luo (Cf»ei. ri, 19). Dens ruiudeiii genei uiii udininisiralioiieiu qux niinc inclt-

.-iiiiein (^iti aiiie rreiiiuncin iiiundi a-ienialiier in luU siiiit, * 11(111 ut i|igu s.iliein die siplimo polenlia
seipso perfccciiii b»l>eli:>l rri|iiiein,ipse eliaiii cre:ilo ejus coeli el lerrae, (iinuiuiiti|ue reriint qua« condiderat,

itiuiido, iion iii <>|i«'rilMts qu:c fiKil , sed ali ninnilius gulieriiatione ccssarcl, alioi|(tin ('uiiliiiiiodiUbereniur.

qiix fecil opcriliiis requievii, ut poie itiliil lulteus Iliic usque priniordia mundi nascentis iuxia seii-

sccuiit iiecessiciiis in creaiuris requicscere sui suin liilorj* ditisse sufGciai ; libet aiili-in paucis in-
i|iiiii poiiiis creaiuris raiionabililius ipse rrqiiii'in liniate ut eliaiu (>r)lo sex ilbirum , sive sepletn.

pra;sians,cuni iit seipso ' periecie seinii. r iequiesr:it, ^ dieiuin in quilius faciiis est, • totidcm ejiis xuiibus
coque Imiiio lieatus sil, quud ipse sibi esl. convenial. PriuiU'. naniqiic dies iii qito diiit Deus :

El bemdixU di^i srpiinio el mnclificavil illum. Ill.i

fiat lux, et faila «li lux, priiiix xiati coogruii, iii
I

videlicel beiiediCliiiiie cl saitclilic.iliune qu:iiit populo riijus iniiio (iiundiis idero facius, el linmo in deliciis

Fiiii in le^'e pleniits itiliinal iliceiis : Memen:o ui dieiti paiuilisi voluplatis (osiius e-l, ulii pr.rseiile gratia

Salbiili Sdiicii/irt'^. SfX diebut opeiuberis, el [uciet >ui Ciiiidiioris, iiMlOrum oiiiiikiiii 'iber ac iiesciu-

oniH a opeia lua: iepiinio utiltiii iabbnii ftomini Vti l( iiereiur ; sed liic dies 'jd Tespvram jain C(£|iii de-

lut, non faciei. oiune oput {Eiod. xx, S).)Kl p:iuL> c!in»rc, ciittt pr.itoplasli peccanJu Mtr't:item p:ilri;c

posi : Sex enim iticbut <ecit Doiiiiiiua cceluui el Itr- ciBleslis perdideruiit, atque iu lianc coitvalleni

ram, w:(iri; ci oniiiia quw in cis iunl, et retjuievil iii

l.icryiiiariiiii diiiiissi siini, quod eiiaiii sigiiificatuui

(iie scpliiuo {txud. \t, II). Iilcino lieneditil Dotiii- esi lioia tcniporis illiiis, cuni Adani piist culp.iiii

iius dietn sepiiuiUin et saiici:fic:ivit cum. Ijux pro- pra:\aricaiiuui$ audivit boiiiiiiuiTi dea<iiliuljuteiii iii

fccio betiediciiu cl s.incclicaiiu diei scp.itiii iti typiiiit p:iradisii, ad burain posl lueiidieiit : deaitibiilavil

uiaj;iris bciiedicliiiiiis ac saiiciil>C''tio.iis facla es'. qiiippe Doiiiiiius, ul se ab bomiue, iii cujus corde
N.iiii sicol
- pcr crebras, iiuo qi.ul duuas iii Wgo. vi qiiiitus inanserat,. recessisse
- sigii.irct ; el Ituc a.l
I c-
ctiuias, saii^uis
•

pass qui
C liuram pusl nieridiem, ui luiem se liomo diviiiai
l>iiiiii(iic:L- uitis. seuici er.il iit

pro salule inundi cfTtiiideiidus, si^iiab:itur ; it:i eiiaui ((igMitiiiiiis lerviireinquc divinae dileciiouis iniiiora-

pcr re(|iitem diei sepiiitii, quae pusi opera set diei iiiti luiii essu cogiioscerel. l'lena autem vespriadiei Iij.

»eiii|>er calebrari solebul, prxngurabatur niagnus jus advcnit, cuiii crebresientibus liliis liiiuianl geiie-
ille dies Sabbati, iit quo liomiitits seinel iii sepulcro ris, corrupt.t estdtniiisicrra curaiii Deu. ei im^uitate
erai requielurus. cumpleiis ac pcrfectis iu die sexio rrp'cta, adeo ui deleri (lifuvio oii.iiis i.ari>, praeter
ontiiibus operibus suis, quibus munduiii, qucm in quiis clauserat arca, uierereiur.
die fiexio ptrfecerat, jain peruiluni resuur:ib:il. lii Secuitilu dic rjciiiiii liraiaiueulunt in jnrJiodqua-'
quo etiaiu d:e quasi anliqui recoleiis nperis, aperlo rutn; et sccuudj xiaie sxcitli, arca in qii.i reliquue
sernioiie declar.it ii salvaitoiiciu EC jaiii tuuodi per- geueris liuui:iui, ct senieii, ut iia dikcriiu, sev(i>en

liM^isse. Cum enim accepitsel acelum, diiil : Consum- tiuiu servabalur xUituui, pusiia esi in itinlio «qiki

Maiuiii «i', «i inclin.to capiic , tra.lidil tpiriiiiiu riini, qins cerialim liiitc riipli luiiles oitincs abyssi,
(Joau. XIX, 30). Scd el bxc sauciific:iiiii ac bcnedi- iiide apeitx cu:li raiaractj: riinde1i:ini. '^^el ei i ic

ciiu scpiiiui diei, et requics iii ill.i Dci pu^i opera iiicliiiaiiis esl ad vesprram dies, cuiti se iialiuiies.

sita v:ilde buua ilesignavtt quud uos SMigult lOst u|ie- q nlilil.i; proxim.c vel irx vel misericurdif Dei, conlu-
ra buiia qua: iu nubis ipse upcratur et velle cl (lerli- li^scitt ad a-dilii aiidam supetbix lurreiu ;
pleii.iiii

cere, ad rcqii<eiu leiidiinus fitx coeleslis, iu qua VI ru :iccepit vesper:iin qu.indo cunt conlusione liu-

aeierna ejus saiictiGotiune ei beneJictiuite (iciriua- giisruiit bu>tiaiii i;eneris est discissa sixieta-.
iiiiir. UttJe beiie idem ilies se|>iiiiius vesperain Ita- Teriiii die rniiHaeiitibus in loca sua »piis, arida
buisse non scnbilur ,
quia niunrum perpciuam no- apparuii lerra, el iiiox herbis Tireiiiibus ar rruiidrn-
slraoi iii illo re |uicin si,;iiiltcal. libus esl veslita iietnurilius; el :fiaiis iiiitiu irrti;«

El beiiidixil, iitqiiit, Uiei teplimo ei iauclificaiit ^Ciiaratis io luca suj geittilnis tJululairis, qitanini
illum, i/uia iii ipiu ceuaeeiai ub omni opeie iuo, i/ni>(< rrriir instabilis, et vaitin siutulaororuui diirtriins

cieatii Oeut Ml facercl. IJ e.-.l, cuiiipleto niundi or tHi.qiiani venlis uiiiiiibus uioliilis, iita>i-. tioiiiiite bene
naiu, cessaverat ab iti»tiiueuilis itliri novis reruiii sigiiili>'atur, seiueii patriarcbaritiu ali ruruiit sociciale
geiieribus. Neque buic senienlix coitir:iriiiiii debel dirciiipiuui esl, ac spiiilali r>i(ge loriiinUluin, di-

• Al., deesl icilicei. <* Flor , m ipto; uiius Coili., i'n ii< iVs'>.
>• Al., «f<f<. • Al. addit iHKiii^iii.
' Al., prrfecio.
r7 IIFAAEVERON Llli. I. 5S

cenie Doniiiio ad AUruliain : Exi de '.crrn Inn ei c^itmi- A Ailain ad iniagiiicin suani, ac ile laierc cjns iloriiiieit-

iione lun, ft de domo jmlrit lui in lerram qiip.m tiie/i- lis reniinatn creavii Evani ; seila xlaie sanculi inter
Uraverotibx;[(ii:iniiiqucleingenleniiiiaiina»>,etbetiiili- niiillos reprolios, qui ineriln serpcnlihiis conipar<iri

camlibi(Genes. \\i, i), Ht .ii^<]W dum a\\: Alqiteiiile polfranl ac hesliis, prflplersjeviiinin sciiirel, rl quia
beneJiceniuTvnii;«rsircngnaii(ineslerrir.\uq\\A\\ii*:\\- Inlo aniiiio lerreslrihiis inli:i'rere < uris vcl illeceliris

cci geiile disorcli ordine- ndcrmni ()u:i8i lierlia! vircn- nali siini ; ci sancti in plelie i)ei pcrplnres, ipii :ul

tes, el aibnrcs piiiiiift,r;r, cx iina c»ilciii<|iiE lcrra siniililiiiliiieiii iiiuiiJoruin aiiiiiiiliiiiii vcrbum llei rii-

= pio(lili:iiil,
''
sii>(ipiiiiii's imlircin cirlestem divino- ininare, ungiilam di-croiionis iii via iineic, b"rx
runieloitiiiorniii. Vcrum liic iprqucad ves|iciani ver- opcratinnis j igiiin divin.T le^ii poriiiri-, ei >le vclli--

pere ccepil ilics, ciiin cailcin geiis Israelilica, et (i- rilnis opiis siiiim f.ilefaii're nvivciiini, qii<iruiii i:i

deni pairiarrhariini el c:i'reinoiiias da ae sihi leg;- Kvangelin niri ruiiii;ue inenlin esl idoiie», intcr (|'i(is

ahjiciens, eslorarcni goiiliiini cl p llula sceleriLns cl secuiidns Ailiini, meiliaior Dii vidclicct et liKUiinuiii,

set vilin depressa csl. Siiperienil j.iin vrspcra, qii.iii- iii qno toia plcnitiido er.it ima^jinis Li.i, in iiinnilii

ilo ipsa geiis una ciim rege queiii sihi npgleclo D<!0, aiiparint, et ile laiere ejn- iii ciiice dorinienii^ etivii

elcgerat nlieiiigi-naruni est gladiu maniiiia e< parte sanguis et aqiia, de quibns socriiiienls nasciiur ac
deleta. B niiirimr Ecclesia, qiix- est maler iiiiiniiim p«r oihem
Quario ilic Ininiiiaria coVini acctpil, ct qiiarta vrra viti vivenliuni, qiiod Evie nonien son ii. rude
a!iate pr:cfjliis Dci populus no\a esi laclus clariiate dce sdein sacramentis ilicil ip>e Ouminiis : Qni mnn-
conspiciiiis, per iinperium David cl Saloiuonis alin- ducnl nuunn cnrnem, ct bibil uieum aanifuineni, Imhel
riiuiqiie rct;uin Oeo auclorc regiiaiitium, per noliii:s- vilnni iriernam {Joan. vi, H-^). Cujiis dici v.speram
siiniiiii illud qiind Salomon Deo condidit leuipliiin, jiiiriKinc appropiii'|uare ceriiimiis, ciiiii, ahiiiidantit
per sisna prnphctaruni, qux cunctis rCi^uni ^"
i oriiin- pi-r (iiniiia ini<|iiitate, refrigc-.rit cliaritdS iniilluriiiii.

ilein noii destiieiuiil florere leinporihus, p<^i<|UC illnd Adveiiieiaiiiviii iiiiilio iiMiehrosinr cxieiis, cnin, appa-
niaxiiiie, qiiod primo ac prxeinineniissinio regnni rcntc homiiie peccaii, (ilio iniqiiiialis.iuiextidlilur e!
sibi 1 1 iccniiiim juravit Duniiiiiis dicens : De (runn clevaiiir siiperdiniie qiioddicitiir Deii>, aiit qnoil cidi-

t-nlris tui ponam tuper sedem < meam (P.^ rwti, II). inr, taiita fuerit iribiilalin, ul iii crrorent indnc.inlur
Veriiin ft liic ad vcspcrain dics inclinari ciypit, ciiiii si lieri pi.ti'st, eliain elecii. Siiliscqiicnle sl:itiiii hma
p isl niniliiin el re^^es iidem el pop'iIi, leinpliim lc- lliiiveisjli- jiiilicii d.' qiia scii|itiiiiu'sl : Ver:iiiil,iin u
gesqiie Di i S|icrni-iiles, \astaii ac dilaci-riii siinl ali liUui hominiii veniens, pulas, inv.niel it fulein in
li"Siihii;. Giavisiinn vero ci iion soluni vespera, m:i\ lerr:: {Lur. xviil, 8)?
iiin succedil, cum Inliim illnd regnum eversiiin, leni C Se|:liiuu dic rci|uicvit 0. us ab uninibus operibus
pluni incen-um, populiis e>t in U.ihyluniani c.ipilviis :;iiis, ct banctificavit et henedliil illuiii ; et seplimii
iiiiiiiis abdurlus. esl aMas perpi.lux quieiis in alia vit.i, in (|iia rei|uie-

Qiiinlo die prnduxerunl aqiix rept.liii animarnni icil liens cum sanciis suis in xieriiuin piisi oper:*.

vivenliiwii, et volatilia volaniia super (eirani sub fir- liuiia, qua.' operiitur io cis per sex liujus s:cciili Ma~
maniciito roeli ; ct qiiinia xtate creveruni ulii ii.ins- ics. ilj'c aulcm a;las snnimcn pacis et qnietis i(i Deu
niigratiunis, et muliiplicaii suiit in Uabylune, qiia; quiilein c^l, ct cnt sentiuieiiia ; sed hominibus luiic
saepe aqnaruin nonjine designatur. Qnoruiii plurimi Cii'pil, qiiando piolomartyr Ahel corpore quiJeni
ihidem quasi In aquis pisces residerc, e quibus lanK-n seiie») .sepiilcri, aiiinia vcro gaudium vit:e pcrennie
erant noniiulli qui vclui ceii niat;ni dominnri ma^nis iniiavii, uhi viilii rcqiiiescentein paiiporcin dives
nuclihus sirculi (|u.im servire siudnernnt, quia nullo ille, ciiiii apiid inlerns ipse lori|uerelnr. I'ciscvfiraliil
tcrrure ad idolnlalriani depravati puiiieruiit. Alii, auieni liic s.ibhaiibiiiii'- aniniarnm sanciaiinn usqut;
siilula caplivitale, qiiasi accciUis pcnnis liberialis, ad ad riiicin .v:^culi, et cuin ulliina a-tas mi cnli pusl
lctraiii Israel revcrsi .>-iin(, et iiot.ir TOlanlium tula vesperam sutiii, de qiu praefaii siinnis, lineiii, inler-
iiiieiiiiune ciBlesiia |icieliani, iia ui etiain temphnii fcco pi-r Dnminum Jcsuin Anlichrisln, ' peiciperil,
ac civiiaieni Oei readificaie, legeiit qnoquc ejus "^
luiic el iiise sahbalisinus majnri benediilione ac
Mimiiia iiisianlia rest.iuiarc, iiiti-ieiilur. Sed appru- Siiiiclilicatiiine resurrcclionis ad vil:ini perpeluain
piabat ve»|iera, cuni piibliiiodtini, inlcr alias scele- cnrpuribus dunahitur. bt ideo bene si'p!iniii diei ve-
nini letiebras, etiain doiucsticis contra se invicein spera successisse nnn legitur, quia tri>.tiii.iin qna
dissidere confliclihus, palrixque suae Komanis ip^i lerniinetur seplima hxz .-eias, nullain baltebil; qnin
fue:e prudilnres; qux el adveiiit, cuin eos non solum potius ampliori i;etitia, ut diximii-:, octav.e :<.'U!is

tribuiarios effici, sed eliam alieiiigenx regis conli- perlicitur, illius videlicel qux per gloriain iesurr«-
gisset impeiiu subdi. clionis luiic incipiens, cum hxc loia vila iransifril,
Sexto die lerra junienia, be^iias et reptilia pro- iiullo unquain Qne, nulla rerum vicissiiudiin', a i'<>ii-

du\it, quo etiam die critavtl Deus liniuiiteni piiinuni tcinplandu Oei \nltu tran nintahiiiir '.

• .\l.. prodebant. '

AI., perfecenl.
1* Hiiu mscipienle.
iiiss., Mic il.siiiunl Kdili, atqiic tiic desinehat liher pri-
'

' M^s. iinii lialtenl eoriimi/i'Ri. iMiis c>i iilis dnohiis qiios, aniei|iiaiii scri|isissel in
> lla Ms<-. Edili, luam. Esiliam, .Vcric aiilisiiii iiuiKiip.ivit r.id.i, ul ijimii
;9 MD.E VKNF.UVBILIS OPLnUM PARS II. -EXEfiM'Ii:.\ CENll.N». iO

• ItlcT yenfiiilioHfi fir/i «i leri(V qiiando •>

ereat/e \ lum agri, aniequnm orircliir in lerra, oninemqii» litr-

(anil Hac con('lus'one Scriplura tangil eog qiii iiiiiii- bam regionit priiiiquiini germinarel. Qiiod si Ui dia

liiiii fiiic iiiii^u seiii|ier rnissn af' rniaiii, vel qiii quem dicil, ten)|iU9 iiilelligiintis illnd dt's'|;iiatii'.ti,

l:H'iiiin iiuiilcin a Doo pul^iiil, vcriiin e» inaloria qoaiido anle omnem liujns s:eculi iliein facta Kunt

qiiaiii nnii ffcerit noiii, seil qi'« loit-tenia ipsi oninia simiil, ranlis palel sensiis qiind et lierba c\

absque inikio fuoril Cre;iIoriTV Dii it i'iiiiii '' genora- nrhor omnis ' in ipsiuA tvrrae sulislaniia sil c:ius:>li'-

tione» coeli et lerrx ipsum orilinein diviii.T instiiu- tiT facia priusi|uain vi-iliiliier orirentur aui Kerml-

liouis, qiio ornatus .'oiuih prr opera se» di' rum :id narrnt ex terr.i. Sin auletii appellati»ii<'iii diei, ut

usq^e peifei-linneiii, qii:»' superius est ili'sii;na- conseqiienlius arliitramiir, pro si({nilicalioiie po>it:iii>
illaiii

Oecalng» legis siiae dixit arcipiamus lcinporis illiiis in qiio niuiidiis isic |>er
la, ptTvriili, jpxla liuml in

Sex enim dietus Dominus cvlum sex dies facius ct orii:iiiis e*t, possuiiius iniellig''>e
i, se (onilitor : [•cil

oninia qua-in eitsiinl [Hsod. \t, It); quia nunc apeniiis Scripliira voliieril expllcare qiio
el leiifliii.irflK et

i|iioil vcro seqiiiUir : In die ijtix fecil Dominut coflum modo supra diierit q'iia prolutil tfrrn lierhain vireii-

anliquam orirelur in lem el u/ferenleni tenien juxla ijetiiu suiim, liqnumqiie

et ifiriM', el unine virguiiuni agri

Uira oiiinemque lieikam regionit priuiquam germinarel (ai ie.ifnnlum. Noii enini sic in priiiiordin reiiiii*

iieqii.iqiinm memoral» Dei scMlenlii! videri del>el B liac terra " prodiixil qiiomodn i .• iib: irrigatio a.l

loco fiierit aquaruni, ilis: oneiile Deo, terra uliro fiBCtili-

advers:iin, sed.apene iiitelligi, qiii:i dieiii lioc

temp re qiio priinor- cnt ; sed mirabiliore prorsiis operc Coiidi'oris tiiiie
Scriplura pro omiii iilo iiosiiii

lormdta esl. iNeiiuc ciiim in uiio qiio- aniequain aliqui frucius e> lerra crcsieiido urireninr,
dinlis creaiiir:i

dierum coelum facimii est, vel sideriliiis aut gerniiiiarcnt, ' canqi rrptfiile, iiiontes el c.illos,
libel sex
separaia ;ib aquis, atqiic ar- lieibii erant et arboribus cuoperti, liabeiiiibjs cun-
illusirjiiim, el terr.i est
soliio Scri- gruam altitudinem tlatur.T, difrusi;)iieiii rainoriim,
boribiis cl lierliis consita; >ed ninre silii

pliira diein pro lempore posiiit, qioiiiodo et Aposlo- npacitatem fulioram, copiaiii fructuuiii, qiiJiii iniu

paidatim ox icrra oriendo vel geriiiiiiaiido, el ac-

lu», ciiiu ;iil : Ecce nunc dies $ii/ufis (// Cor. m, 2),

iiiin nniim specialiier diem , sed tolum signincat cossu incieineiitorum pruncieiido, sed siibitu cx illa

ieiii|>iis lioc qiio in prcsenti viia pro x erna siiiiile eiistendn acceperunl. Naip. et bunc niagis sensum

laboramiis. tt pruplieu iiun de uiio specialiter die, siibjiiiicta quoque videiitur verba juvare, qiiibuB di-

sed de pluriino terapore divin» gratiae dicit : In die ciinr :

Ula uudienl turdi verba libri hujus (Isai. xxix, 18). Non enim phierai DoniinHs Detit tuper lerram, el

Cxteium diflicile intellectu esi quomodo in hoc lionio uon eral qui operaretur lerram, ted font aicen-
die feierit Dcus caelnin et lerram et cmiie virgultuin dtbal e lerra irrigant vniiersam tuperficiem Itirce.

agri, oiiinemque beibam rrgionis, nisl foit'; dixeri- Quis cnim non vidcai qiiinl b.^ci: dici in n (HilcraM
niiis qiiod iii niateru iiilu; ini pariier uiniiis creatura de priina creatioiie terr^', quaiiJo erat adbuc iiiaiiis

lil facia, iuita liix qiiod scriptnm est : Qui vivii in et vacua, et tenebrx super faciein abyssi? Nuiii|iii«i

ailenium creavii omnia timul {Eecli. xviii, I), sed boc o,ius erai de pluvia non descenJeiite iii lerra nar-

ulii|iie aiile iiuineiii diein liujus satciili tVcit, ciim in rari eo tempore, quo nec ipsa adhiic accipere plu-
principio coelum crt'avitei terram, quando et si lerra viaiii, nec aer dare poierat, eo quod luca uiriusqiie
eral inanis el vacua, rt lciielira: erant siiper abyssum, aiibiic aqux ciiiicia i compierent? Sed nec fuii*

in ipsiiis tameii terrx et aliys-i, id est, aquaruiii na- asceiidere de lerra ad irrigandaiii eain poiuii, quan^
turn qu isi per siibstaniiani seminalem siniul condiia diii toia le^ebatui' a lysso ; iinde, iii failor, resial

latebani, qtiz postmo<liim ex liis ' opere Creaioris iiitelligi quod iioiiiine diei supra cuiii dicitiir : ln
non simwl erant producen<la; iOeuqiiesi hoo dic!iiius, die quo creavil Dumintu Deui leriamel caetHm, eti'..

ad eumdem revolvitiir inenioraia qiiitsiio linem, ui tenipuisit intiinatiim illud sex dieruin primniuin, iit

fkpellatiuiiem diei pru si^nilicatione teniporis po i- quo universa muinli est crcatiira forinala, iibi rerle

tam inielligamiis, illius vidclicet, quo lixc Deus in ,.

' ineinorat quod nnn pluisvei Dcus siiper lerrini, ei

printipio siiiiiil cun> ta i reavit : In die, ini|uit. quo hoitio doii esset qui operareiiir terrain, iit iirelliga-

movit /)omitiui Dt!u< icrram «( r(8/uni «I omnc iii> ju/- miis qiuntiun priaia terrx gerraiualio a moderiio

cnnNlatex minnri Codice Corlioionsi, in quo hoc locn rum tria principia cinsiiiuereni otnnium, Domn. ei
legilur Ezpiscii liber pnmus. t.)u£ vero sei|iiuiiliir exemtdar, et nialeriain, sicui 1'lalii ei discipMli ojus;
iisqiic ad sei uiiiliiin libruiii, alteriiiii ex dicatls Ac>';c et ea liic>>rrtipia ci iiicr< aia ac sine tiiiiiu ose asse-
episcop» coiibiitiieliaiil.Scil |iiislni>>d>iiii ln duii lil>ii iii veraren ; Deuiii>iue iion i:iiiq laiii creaioroHi maie-
iiiiiiiii c(i.ilueriiiit, ciiiii siilicet se :iu>i>li'S irc^ IIL»»s ri F, sed laiiqnain ariiticeiti ail exenipl.ir, hnc e>t
•iljecii; iiii lo pra:laiiisCi)(lcx t.orlioieii^i- iinsi seciiii- ideaui, iiiieniieiiiem fecisse inuiidiim de uuleria. >
<J»iii iliuni liUriiin iieruni baliet £xj</icil tibtr primut. Al., gubernatwHei.
^*

" Al., is'(r tiiMl. ' .\l., m Aunc dicin. Al., in uiio Jie.
k lia Us. niiiiie>;in V' liinta leg itiir <-r«a(a tuml. ' .\l., Opt'lU.
« Tale» ox>-iiti'ruiit Ari>iolclis oinn suiv el l'iato, s A*., iptius uini»su in,
de qiiin iiiii Ainbros iis, lib. iii llexaiii.,
pniiiusaiiclii- l * .\l., produjeral.
cap. i < Ip&uiii miinduin soitipi-r luissc ct fore .\ri-
:
' .\l , i-ompi rtpenlt omnet el tollei.

sl»loles ii-tir|>al diccic'. > do keciiiulu veio ail < Tan- : I Al. impleienl.
.

luuiiic opiiiiiiiiis a^siiiiipVi se IfniiiitiS, iit aliqui eo- ^ Al., nicmuralMi.

 UEXARMEr.ON Li!!. I. 42
il

clisiarei. N.im niodo ct irrigalioiift pliiviarum leira A coniinna speclc laiKjiiim maris aiil siagni, sea sicai

spoale gcrininal, el indusiria ciiltu^iie hoininmn \idemus ire sqim per alveos fliiininum Ooxas.|ue

niuU.i in horiis saiia ac nemoribus procreanlur ; se»! riviirum, el eorum excu^su vicina perr»nilere, qni»

loiige aliipr piiina herbarum ei arboriiio esl pe:feria nnn accipiat nisi qui contentioso spiriiu bboialT
crcatio, in qiia »ov« sumnii opilicis im);erio lerra, Polcst qnippe eiiam ila dicla iulelligi oinnis lerrai

ahsnue opere facies irri|;ata, qiirni:idinudiim dicitur aninis Ttstis

qiix aiida parehsi, ahsque pluvia ei

buiiiano. rcpxnle longc laieqne aiullifariis Iroetuuiii facie culoraia, etianisi non cnntiiitiatim, sc.l niacu-

lepleu e-.! gfoeribus; ud [oiit, inquil, oicendebal e laiim fiat ;

prxserl m quiu iiinc in H0vit;>ie lerrarum

Uira iirigaiit uinversam superficiem lerrce. elsi iion omnia, pliira tamen plana fiiis-e crcdibile,

ascensu ejus lerram .licturi, qu:i laiiii!; erunipeiitla fliienta dispcrgi atqne dis-
Ue h«c fonie ct iii

prinio videanius «nii:i prima illa germioalio terr», teiidi. Qiiapropiur de isliiiH loniis magiiiiudlne, vei

mimiiiil, (iiie ulla irriga- iiiulliludiue, qui, sive uiiiim linbull alicunJe entptio-
fiipis pra'mi<M senieniia
f:icia est. Iliiiiis auiem neio, sitc prupler aliqiiam ^ iii tcrrx occiillis sini-
«iMite aqiianiiii, Deojiilieiile,

fiiniis, qualiscunqiie era^ , irrig.ilio posl vpsiilam bus uiiiiaiem, unde onines aquae supe' terram sc.i-

leiram siii>ervciiii, qiiod i|isiseii.im tent, oninium fiiniiuin niagiiiirum aique parvorum
lierbis scliiiBis

Scripiur:» syllabis prohiliir, qnae |ioslqiiam »erbo R ui>«s fons dicto» est, per omnes dispcrsiones siias
""
asceiideng de terra, et irrig:ins (iiiinein luciem terrx;
prTteriti tcniporis dixil, quia ereavit Daminus [feiis

ecelum et lerram, el omne viTgullam agri, omnemriMt her- sive eliain, qmkd est crediiiilius, liiiia noii ait, unut
tam regionit, sulijuntti moi verbo leiiipiiris prTieiili ions ascendebal dt lara, ged ait, fuiis auiem ntcen-
plusquam perlecli : Non enim ptuerat Dchviihx Deus debat de Urra, pio numero plurali posuit siugiila<

luper Jcrrflm, el homo non erat qui cperareliir tcrraiii, rem, iit sic inteHigainus funtes inultos per uiiiver^

ostendens qiiod aiiie creaiionem virguliorum el her- ?ani terram, loca, vcl reginnes proprias irriganlcs :

liaruin pluviam Deiis non miserat; qiiid vero poslea sicat dicitur miles, el niulti inteliigunliir, sicut dicta

lacttnu sit, slalim verbo prseteriii temporis imper- esi locusta cl rana iii pl.igis quilius y£;>yptii per-

fecti siibiieiiiil dieens :

O"'" /"«"* ascendebiU e lerra ctissi sunt, cum e&set innumerabilis luciisi:iruin nu-
irrigani univeriam Bupcrficiem terrte, ijisa dccliiiatinne uierus el ranarum, jain non diuiius laburcinus ', t

verbi sigiiilic.ins iion bnc seincl, sed sxpius essc Ciim ergo dictum cssei rreass.: Deuin berbas, et vir-

geslum, dum non ait atcendit, .«ed atcendebai ; dum gnlta, licrdiiin pluvia descrndente, neque bumine
ascendisse dicllur foiis e lerra, qui uiiiversain ejus ciisiente qui operarelur lerraui , conseqnenier ho-
Fuperliciem' rig;iret, merilo qiio ordine ascenderil ininis crealio st.binferiur ac diciliir : Formaril igi-

quaeriiur ; neque aliqiiid ubsi:<t credi quod iia per /a» Dominus Deut liominem de limo lerne, el iiispira'

vices ad irrigandara eam asceiiderii ac ledieiit, quo- vit tn (aciem ejui ipiraeulum vita, el (actiis es hoiiio

modo usque hod>e soiet Niliis ad irriganda /£gy- in animam viventem. Ilic ilaque laliiis buniiiiis ractiira

pii plana anniialiin ascendere, quomodo irrigabat ali- de.scribitur, qni in die quidem seslo facius esl ; sed
quando Jordanis terraiQ Pentipolim, dc qua Scripiii- ibi breviter ejus esi coaiineninrata rreaiio, qux liic

ra ait : Quia uniwerta irrigabalur sicut pnrodisHt Uo- pleuiot exponitur, quia videlirct in corporis ct ani-
miiri (G«n««. xiii, 10),et tlcul^ypius anlerpiam sub- mx ^ sabslantiam facius sit, c quibus rorpn.s de llino
verteret Deus Sudomam et Cmnorrham quomoilo, ;
terrx forinattim, anima vero dc nihilu sii, Dco iii-

tesie saiicto Auguslinn, < de quorumdam funtium spirame, creata, sed et femina de ejus sii latere dor-
mira vici>siiudine perhibeiur certo annorum inter- inieiiiis condita.ln qua videlicet genieniia vitanda est
vallo sic eos inundare, ul loLam illam regiunem ri- panpcnas sensusrarnalis, ne forte puiemus Deuinvel
geiit. cui alio tempore ex altis pmeis ad poiandum manibus cor|iori'is de limo formasse corpus liominis,
sufficieiUero prsebenl aquam. Cur sil ergu inrredi- vel faucilius lab.iiive inspirasse in faiiein rormaii, ut

bile, ut idem dleit, si ex iiiio abyssi c:)pile, alterna vivere posset cl spiraculoin vlix habere. Nam et
niutaiione fliiente aique reflueiite , tunc iiniveisa rj Propbeia cuin ail : ISmms iiue feceruni me, ei plaima
terr» rigataest? Qund si, inquii, ii sius aliyssi m» veruni me (Ps. cxviii, 75), trupica lioc locutione ma-
gnitudinem, ea parte e.xcepta qund iiiarc dicitur, el gis quam ' propria, id esi, juxta consiieiudinem qua
eviilenli altiliidine alqiie amaris fliiclibus terras ain- sulent boiBines opcrari, lucutiis cst. Spiritus cnira
bil in ea «ola parle quani reconditls sinibus terra est Dcus, iiec siinplcx ejus substaiilia lioiamentis
coniinet, undc sc oinnes fonies omneeque aqnx m«nibrorum corporalium esse coiiiposita niti ab
diversis liactibus venisque distribuunl. et suis qni- ineriitiitis cre.lltur. Fermaiit igiiur de. limo Deui
que locis erumpunl, fontem voluit Scrifitura appe'- hoiiiinem. Qnem verbo suo de liiiio lieri jussii. In-
lare, iion fonles, propter nainrx unilatein, cumniie spiravil in (aciem ejus tpiraeuUin vilm, el (aclus esl

per innumerabilcs via« anirormn alque rimarum honio in animom viveniein, cmii ei subsiaatiani animai
ascendentem de tcrra, el ubiqiie disperlilis quasi ac spiritus, in qua viveret, creavii. Nam iu recle
crinibut irrigantem oinnem faciem lerrs , r.on iiileliigtiur spira»se Dcum in f.iriein hominis SDii^«

In M.ss. desideratnr aqu:n ; aed cxslat in sancii ' S. Aug., lib. V dc Ge:i. a.l litt., c. Ii».

Aogusiiiii teiiu quem hic citai Bcda. <>

A\., substantia.
^ Al., iHter se. •=
Al. proprie.

ranioL. XCI,
 :

«5 HEiiX. \b;.\F«.\nius ofm.uum rAiis ii - iai-.cltica uknihna. u

sicui supia iiiicllecuini A miiic liuiii:inum g«iius iiiiolii gccreliiin. UnJc nee
(iiliiiii niio »;vcrci creassc.
quod diluvii, (\y\x loiain luisiri orbis supcrliiicni al-
, ^l VoiUtU /Aus luctm diem, pro eo iioiiluin ai|ii.c

llciie anlein l:iciciii lissiii.e coopcruciunl , ad ciiiii piTVciiirc ' poliie-

esi vocaii ab lioininibii.- fetii iii

Vcrnin scu ilii, scii alilii, Uciis iioveril, iio«

iiiS|iif.»sse " Deus lioiniiii dicinir, ul lienl in anini.ini riiiil.

ca taiituni loci!in liuiic fui.'.se cl e-se lcrrciiiiiii dubiiare

viveiilein quia iiiiiiiiiini insiius ci spiniiis (|u.i!
,

potc qni p.irs rcreltri iinn licct. Deiiii|iic scinieiilibiis vrrbis Sciiflina ple-
foris sunl conleni|il:ilnr, iii

oinnes di^lriliminlnr, ad fioii- iiiuj quabier cuiii Deus plantaveril exponit diicn^ :
«iiterior iinilc sciiSJS

lein Coiliicala cst. ^ain cl lanijciidr seiisus <|iii pcr VroiliixiiqHe Doiiiiiitis /)ins ile luino omne liijnum

lutiim cnrpus dilliiiiditiir, eliani ipsc ab cadcin aiile-

jiHlehrum lijM, ei od vescenduiH nnave, liqnuni eti:im

cercbri liabLTC vinin siiani, paradisi, lignnmque icii^Mim honi ei mnli.

riuro parlc osl'.!iiditiir liltF in ineilio

alijuo cerviccni ad iiie- qno ct r<-lii|Ha ligna

qu;v rcliorsus per vcrlicein Iloc co dii' lactuiii iiiiellij^ilur,

diill.iii spiiia: dediicinir. Congruil auleni liuic .scii- fruclilera lerra, Dco juljeiiic, iroduiil. Sed lnc ideo

teiili:e i|Uod siipra dc lioniiiie diclinii csl. lieces^ario repelilur, ul qualis sil locns paiadisi

M iiuagineiit />ii crciuil i(/a.ii. ilasciilum <•( femi- nosse f posseinus, ina\iiiie i|iiia de ligno vii* liisiin-

«flm i:i«nii( m. Quod eiiiin diciuin cst ii(i inm^iHMi que sciyiiliaB bom ei iiiali erat specialiier refeieii-

Dei iion iiisi iii aniiiij , i|iiod aildiliim timjcnliim et " iium | jn quoruni uiio lioiniui signiiin obcdicnti^

feminam, noii iiisi iii corporo lactuni leclc iiilelligi- quaiii debcbal, iii allero sarraiiieiiluiii vii;e *iciii:i-,

lur. Non ergi aiidicnJi siint iini |iu;aiil animam quain pcr ipsiiii obedieniiain niercretur, iiierat. Kl

|i:iriciu Dei e.-se, qu.isi lioiuiiiis aninia i

ars Doi quideni li!,'nuin viue iiide dicluni. qnia banc virlu-

4-ssct, nec a se ipsa iiec ab aliqiio diripi, iiec ad ali- lein, ut dixiinus, diviniius accepcrit, nl qui ex co

quid in:ile faciendiini sive pali nduin ulla iiece.*!.ilalc ni iiiducaret, coipus ejus slabili saiiilaic lirniarctur,

inelius vel dcieiins imitaii oninino, neqiie iiiii|uam ulla inliriiiriate vci a>taie in deterius
lonipclli, nec lii

potuiisel. Fla:us .lutein ille Dci qui bumiiiein ani- iuut:irotur, aiil in occasum etiam l.ib«reiiir ; sed

uiavil (aetui est ab ipso, iioii de ipso, qui iiec linnii- lioc iia corpoialitcr faciuin cst.iilsucrainenii quoque

iiis ll.ttiis bo:uiiiis pars esl , nec boiiio euni lacii de essei figiira spirilalis, id esi, Dei ei Doniini iiosiri

^e ipso, sed e% .icrco lialitn suiiiplo ei ciTnso. Dcus Je,u Cliristi, de quo in laude sapienti.Ti dioluni esl

vero poiuit el dc niliilo , ct vivum ration.ibileuiqiie Lignum viiu: .s( liis qui apprehenderini eam (Prov.
lioiuit quod iion poicst bonio; qiiamvis noniiiilli in, 18). l<.i iii Apocalypsi sancii Joauiiis: Qui wreri»,

exislimeiil non iui>c aiitiuarjm primuni homineiii, iihjnii, dai>o ei edtie de ligno quod eit in paradiso

quando Dous iii ej is faciein sufllavii, ct facms est in Dg, ,„ei {Apoc. ii, 18}. Quod esi aperte dicere : Qui

aiiimam vivain, seo '.uiic accepisse Spiritum saii- \iceril teniallonera serpeoiis aiiliqui, a qua vicms

cluin. Quodlibel aulein lioruin ciedilnlius osienda- esi .Adam, dabo ei quod dalurus eram Ad;e si vin-

lur, auimain taineu non csse pariein Dei, nec de cerei, ut prse^enti visione glori» Cbrisii ln aeier-

snbslaniia ci natiirain creatam sive prolatam, sed ex niim reficiaiur, ideoquc nullo possii iiicursu mortis

nibilo f:iciain, dub tarc fas iios esi. aitingi, quia videlicei Doniinus Cbrisius virius et
I'hiiilav.-rat aulem Dominut Deus paiadisnm volu- sapientia Dei l'atris iii paradiso esi regiii coelestis,

plalif a priiicipio, in quo posuil hominem quem [or- qucni tiim cxteils saiiclls eiiaiii conlilciiti se in

tnuvcrai. Ab illo uiiqnc principio pl.iniasse Deus pa- criice lalriiiti proniillere diguaius cst. i l.igiiumque

radibum credendus cst, ck quo terrain omnem, re- sapientiiv boni el niali. De lioc ligiio saiicius .Aiigii-

niolis qu:c eiiii operueruiil aquis, bcrbas el ligiia siiiius: < Milii aiitciii, iiiquil. eliain aique c;iam coii-

Iruciifcra producere jnssil, in quo lauieii liomiiiem sideranii dici iion poicst qiianioin placeai illa scn-

die sesto, •• quoipsum loruiavorat, posuii. Neqiic

ci lentia, iioii (uisse illain arborem cibo novinm. Ne-
iillatcniis diibitaiidum esl paradisum, in quo i.osilus qiie ciiim qui fecerai o:nnia bona valde, iu paradiso
pnmiis. ctsi vel licclesi;^ pr.T^eiitis, vel instiiuerni aliquid inali, sed nialiim fiiissc boiiiini
csl boiiio <:

ruiura> patrif lypum icuei , ad piopriclalcm tamen n iransgressioncin pnccepli. Uponebai auieoi ui bumo
litieras iiilelligendum esse, lociiin scilicet amocnissi- sub Domino Deo pu>itus aliuudc probibereiur, ut ei

iiium, fructuosis iiemoribus op:icauini ,

citmdomiiiio promercndi Dominuni siium virtus esscl ipsa obe-
inagiium, ei inagno lonle leconduin.^ Pro co :uiiom ilieiilia, qiiain po<:smn verissime dicer*- solam esse
quod noslra Edilio, quae de Hebraica verilatc Irans- virtulem omiii crcatur:C ralionabili it;enli snb IVi
lata est, liabol a prineipio iii antiqua Ir.inslniione , pnicsiaic ; primumque csse et iiiavimiiin \iiiuiii lu-

positum esl nil Urientem; ci quo nonnulli toIiiiiI mnris ad rninam. sua potesiaie «elle uii, ^ ciii suiii-

quod in oricniali p:)rle orbis terraruin sil lociis pa- iiium viiii nomcM est inobedienlia. Non csi eigo
r;idisi, qiiainvis"' longissinio iiilcrjaccnic spalio, vel unde sc lioiiiu Domiium baberc cugiiarel aiqne >en-

Uceani , \el terrarun),\a cniictis rcgioiiibus qiiis liiel, iiisi ci aliquid jiibereiur. Aibor iia^ine illa iioii

' Al., Deiiin. ' Al., pMsimK'.

^ Al., qiiein. K lia Mss. Piiiis lanicn lcgiint ligniim sreiiiix, ut
' Al., primii'!!. iii Viil;;ata.
* Al /iiiiji^sim." ' Al , iiiiMl i.lii iiiJiiuH
,

• Al., (iol«i'riH(.
 ,, '

iS IIEXAl-MEIiON Llli. I. 4f

erJi iii3l;i, ^eil :.ppe!l;i!a osi sciemix' ° (lijiiOiceiMli A siinis vfiiiasf|iic iDiigioros e\euiil. Iiiicrprcl.itiir au
bJiiuui el iiialum ; quia sl pusl prohibilioiiuiii c\ tcm l'bison oris mutali», el recle, quia nimiruir
illa tioinu edcret, iii illa pr:i'ceprr (uliira Uaiisgres- aliam iii noslra graiiain siix' faiiei , id esl, viliorcin
sioiie lioiiio pcr expeiimciilum poiii.x dlsceret ijuid mullii qiiam iii paiadisii lialieiil oslciidil.

iiiieies-et inler obcdieniiie boiiuni el inobedienlia: l/ise cst 7Ki circiiii (miiem lenain tvilalli. Iljcc e<l
maliiui. l'roiiide vl lioc iiuii iii ligura dicluiii, sed liidix rcgiu, iioineii iiide liabciis qund |iosse^sa sil

vertt !|UoJil.'iiii lij-iium accipienduin ust, uui iiiiii de piisi diluuum ab Lvihi lilio Jeclan ,
qui luit lilr.ii

IruClu vel pnmu ijuod liido iiasceretiir, sed ex ips;i llcber p.alriaicliai lli-biccurum, qiicin cli.-im Jo>c-
1« iiniiicn imp sitiim csi, qua*, illo conira vctituiii pliiis ' relurl ciiiii fralribiis snis a fliiiniiiu Ccpliciii*
lucKi, fiieral seuulura >>. i et regioin; linli.i'. usqiic ail imiui lociini qni :ip|:c!lalur
llieira pusscilisse.
Et /lutiiti egreJiebatur de loeo voluplniii ad irri-

ijaiidun paradiium. Id csl ligua illa piilcliia at{ue

Ibi iiascitur ourum, et aiiriim lcna: itlttis opttmiim
csl. Ivt l'liiiius Si-ciiiiilus India; ri-gioiics auri venis
iriicliiosa qiiae oiinieiii lerrani legioni^ illius opaca-
prx ca-leiis aliuiiilarc tcrris, iinde ei insul» eoruni
iMiit , quo co (ariiiaiuiii ruissc crcileiiduiu esi
clirysa ut aigyra a coiiia aiiri sivc arijeiili vucabiila
i|iiu in liac qiiaiii iius incoliiiiis tcrra Nilus plaiia. ..

sumpscruiit.
iirig;il jlL^ypli, undc ,
quud ul supr.i pusulmus, di-
Ibiiiiie iiiieiiiliir ^ bdveltiuin lapis
cuiiii csi de lerra Suduuioruiii ,
qnx uii vcrsa irri- et onychiittit.
Uiloelliuin est, ui iile.n Pliiiius = sciibii, aibor
(;;ibatur sicut paradisus Uomini , el siciit A)gyiiUJS
aroiiialica, colore iiigro iiiagniliidiiie oli'.i;,et
( C«ii. XIII, 10 ). El provida iitique dispusitioiie Oo- , f.i-

lia luliori*, Iructii ca|ir.ficis, ip iiis naliiia qiiu:

iiiiiius ac Coiiiliiiir rciuiii iii iiostru oibc voluil lia-
giimmis. Esl autein laciyma ejiis lucida, subalbid.i',
Lore siiiiihiudiuem iiiii.nuUaiii palriae illliis*ad qii;im
le»is, pinguis, icqualiler cerca et qu,u laci e mol-
p<issideiid;im iii priiiiii pjreiite creaii suiiius, ul ad ,

lialur, giislu aiiiara, odiiris boui , seJ v.no purfiisa

pruiiieieiidum ejus rediiuin dc viciuo iios adinoiie-
odoralior, ciijus et lilier Nuinerorum nieniiiiil, Erai
i«t cxeiuplu, m^ixime ei flumiiie illu quod de para-
oulein, iiiqiiieiis, maii quasi semcn coriandii coloris
(iiso consiat ciuaiiare. Mlus iianiquc qui irrii^at

Ueon, qui
bdcUii ( Num. XI, 7 ), id est, lucidi el sub.ilbidi.
yCgyptuiii, ipse csl io sei|ueiiiibii3 dc
Uii>x auicm lapis c>i preliosu.s, iiide appellaiiis
paradiso procedere iiieiiiuralur. Sicul eiiain evcrsis
eisdcni Soduniuruin ci>itaiibus, qux qiioiidam ul quod liabet iii se pcrmisluiii caiidoreni iii siiiiilitii-

paradisus Duinini irrigabaniur, cxumplum eorum diucm ungu s luimaiii. Granci eiiim unguem ony-
qui iinpie acturi suiit posuil, ut vcsligia peiditionis (] *'''*'" <''C"'"- '•""« cl Ar;ibia giguit, suJ liidica
uialuruiii cuitissiniaiii niuiido vigilaiiiia u.'turiia co-
igniculos liabel , aibis ciugcnlibus ruiiis ; Aiabica

rum lornieula rtigereuius. autera nigra est cuin canilcnlibus zuiiis. Antiqu.i
Translalio pro liis liabct carLunculum el lapiacm
Qni inde dividiiur m quaiuor capita nonien uui
' piasinuni. Lst aulem carbuiiculus, sicut ut iio-
Pliiion. Con^tat, asiruentibus certissimis auclori-
iiiiiie piobat , lapis ignei cutoris, qiio iioclis qumpic
bus, tiorum oinnium fluminum qux de paradiso
lencbras illustiaie puibibeiiir. £st lapis prasiniig
cxire refcrunlur, iii nosira lerra loiitcs csse iiolos.
viridaiilis aspeclus ; uiide cl Gra;cc a porio, quud
1'liisiinis quidcin, qucm niinc Can^'uni appullant, in
apud eos prasoii dicitur, nomen accepit.
lucis Cauc;isi muiiiis ; Nili vcro ,
quem Scriptuia,
Et tiomen /luvio secuiido Geon. Ipse est qiii circiitt
ut diximus, Ccoii iiuiiciipat , nunc prucul ab Ailaiiic
onmem tcnain .'Elhiopia:. Nomen vero fluminit teriii
tnuiile, quud cst ultiinus liiils Afncjc ad occldcii-
Tigris. Ipse vadit conlra Ansijrios. Fluvius vero qnaitus
lcin. l'urio Tigris et Eu|iUiates cx Arniciiia , uude
ipse csi Euplirutes. Idcirco de Eupliraie ubi vadai
ciedeiidum est quoniam lucus ipse paradisi u cugiii-
quasvc lerias circunicat non dicii, quia ipse in vi-
tione hoiiiiuuiii csi rcmoiissimus , indcque qtiatuor
ciiio prulluuiis icrrai reprumissionis, lacillime a po-
aquariim partus dividi ; scil ca flumiiia qiiorum (on-
to. noti e.se dicuntur. alicubi usse s.ib icnis ci post » ^"^" ''""'• ''"' "'''^^"' '°"'"'' ''^*= ''^'^'"'"^ "'';''

puterat sciri. Quia vero pcr aquas legenuralriccs

tractus prolixarum locis regioiium aliis erupisse
regiessus nubis.ad cieiesiia paiet, congruil saiis dis-
iibi tnuquaiii iu suis funlibus iiuli csse pcrliibcntur.
liensaiiunem divinac pieiatis , ut ipsum elemeiituiii
Naiii lioc solere iionnullas aquas facere quis ignorat?
per quod ad sujicrnam pairiam reducimur nobis sit
Sed ibi tiuc scitur, ubi iiun diu sub leiris curruiil.
ciiiii paradiso, iii quo posiius git iKiino piimus,
Dcuiqiic cadcm ipsa fluiiiiiia Tigrini, Eupliiaiein ci
conimunc , ct sicui graiia nos recreaiis iiivi^ibiliter
Niluiii , lcrunt bisluiici plctisque in locis icrra:
regiii coelcstis ingiessiii pru-paiat: ila utiam invisi-
bnmi, rt aliquaiito interjaceiiic spaiio rursus emcr-
biliier ad Uuniiiiuiii orbciii de paradiso per terrie
genlia solitum agerc cursum; quud ctiani ipsiim
veiias ipsa per liuaiii nos recreat iiiida prosiliat. Sic-
llomiiiiis ad indiciuin lacuie credundus cst illiusuur-
III crijo Spirilus ubi vitll spirat , et vocein ejiit atidis,
sus, quo ad iios de paiadiso pcr occuliiiiies U'ir.-c
ied « »011 sci$ uiide venial , aut quo vadal [Jcart. iii,
" i\\. , el diijnosceiidi.
' " tlist. Nal. lib. XII cap. "l.
S. Aiif. lili. viii de Ccii. ad lili. c. G. ,

f .W., p.iiusji««i«,
« Aiiliq. JimI.
. lil). 1 , ciip. 'i!>.
* AI. B.ldl.:m. 5 .\l. , iwscis.
 ,, ,,

47 BEn/10 VENKaAniLIS OI-KUIM PARS \l - EXECKTH^A CF.MJINA. 4»

H) ; sr cii«m decebsi ui m\m f\».v cns qiios vuli A lioiie Dei, qu.indn illuil ii(]inis!>iiin e« in quo ne ail-

ignoi* iJ nM viis de par»d so niiticretur sota dclicrel Jnssio * doniiiiantis •iteiidi

Spiiilus «,infiilic»t ,

ignota nobis loca rcd»-»! qnia lanl.im qua; &i sula alieii.lereiur qnid atiud quain D«i volun-
:,dvenial. a.l .

(wradiS'» voliipiaiis <»iigiiieni ronsial h.)bero. Us amiretur? qiiid aliiul qnam Oei voluuus kuin mar
de
voluiil.iii pra:poiiere.(ur? Ncc (ieri potc^i iil vuluntai
Tulil erijo Dtminut Ihui /lumiHfiii quem (ormavt-
propria iion grandi ruiii.-n p ndere sii|»«r bomineni
ral.et pwnif rwn iR parn.i to voUplaiit, «l opernrHur
cutlo-
cadat, ti cam voluntati siipeiioris exiulleiido prae-
tt tuslodirel illum. Uuod .lil , ul np rari-liir cl
ponat. Iloc enperins esi hnmo cnnieinneiis prxce-
direl illuiii , ad cniu videlur rc spiccre loiuni in quo
piuin hei; et hoc cspcrimeotu diJicit quid intcres-
iliciuin est, F< Aomo noii eral lyui operarfdir icrram.
sct inier Imniim et nialum , scilicel tionum obedicn-
Verum nos el iii biijus eiiposiiionc verbi dia.i saiicii
ii;c, maluin aulcm iiiobediciiilu;, id esl, superbix,
Palris .\uguslini ponanius «. « Quid oporarclur, in-
coniuniacie, p.-rversx iniilationis Dei, ei iinxix li>
qnit. vcl cusiodirel? Nunquid foric agriculiurain
lierlaiis. Iloc aiiiem in quo acciderc potuit ex ipM
yominus voluii opcrari prluinm homiiiem ? An non
pcciaium
re , m supra dictmn cst , iiomcn actepit.
est ciediliile quod eum aiile d.iuiiiavcral

arbiiraremur, nisi vi.lcreinus iii tiuocuiiiiue die comtderit ex eo, imrte morierit^
art laliori-m ? Iia s.ine
animi «gricotari qunsdam, iit
B
^* Non ail, &i comederis inoiUlis eris, ted in quocu»-
rum laiita voliiptate

ni.igna ei-^ poena sit inile ad al.ud evocari. Qoidqiiid ^iic die , iii<|uit, comedtrit ex eo , morle moiitrit.
crgodeticiarum liabet agricultura, lunc uiii|ue liniae U.irtuus namqiie csi hoiDO in aiiima cum peccavii,
er;il. qnando nitiil accidebat :idversi vel animx cujui
aniptiiis quia recessil ab en Oeus , qui est vita ,

lerra; vel coek). Non erat ei.im l.iboris afdiclio , sed

merilo < ninriein secula esl mors corporij , discu-
exliilaralio voluutalis, cum ea quas Deus •• creavit
dente ab illo anima quse cst vila ejus ,
qiixque
,

humaiii operis adjuii;rio iKlius (eraciusquc proveni- iiiort eidem priino bumini lunc evei.il, Ciiin prE»
renl, undc Creator ipse ubcrius laudareiiir, qui sentis viiic lerminum accepit non parvo posi lem-
aiiimSB in coipore animali constitutx rationem de- pore quam veiiium comedit. Poiest ' ctiani iiitelligl
dissel opcraudi ac faculiaiem ,
quantum animne vo- qiiod illim inortuin iii eis fecerit dies itle in quo
lentis satis csset, noii quanium invitum indigeiilia
pecc;iveruiit quani Apottulus gemit dicens ; Conife-
,

«orporis cogerel. Vl optrarelur, iiiquit, tl cutlo-

i
kclor legi Dei ttcandum initriorem kominem ; videe
direi illum, custodirel videlicel eumdera paradisuin autem aliam legem tn meiukrit nieia repugnanlem Itiji

ipsi sibi. ne aliquid admiiierel qiiare inde ineiereiur mciuii mem , et capiiMntem mt ib lege peccali , ^iia
expelli. Deiiique arcipil et praeceplum ,
ut sil qiilKi
g ^,, ,„ ,„^^i,j, „^11. Infelis «go Aomo .'
ftiii nu likt

sibi custodiat quo servato, uon

paradisuin, id est, rabil di cD/pore nioriit hujut ( Aoiii. vii , 3i ) ? Noii
inde projicialur. Recle cnim quisque dicilur non diceiet Quis ine liberabii de
eiiitn s sutlicil ei sj :

cusiodisse rem suam, qoi sie egii ut amitteret eam, c.irpurc moriati iioc , scd lU corport , inquil, itMrii*
I liam si alleri salva sit ,
qui eam vel iiivenil ve. liujnt. Sicul eiiaro iltiid : Corput quidem, inqiiit,

accipcrc meruit. Est alius in liis verl>is seiisus Kom. vui, 10) ncc
iiioriuKm esi propter peccalum { ;

qiiem puto iioii immeriio prx-ponendum , ut ipsum ibi aii mortuum

, iiioriale , scd qiiamvis utique el
,

liominem operaretur Dcus et cusiodiret ; sicut enim mortale quia moriiiirum non , iia credendum esl
operalur liomo lerram, non 01 eain facial esse tcr- fuissc itta corpora , sed ticei aninutia noiidum spi-
lam , sed ut cultam aique fructuosam , sic Dens lio-
riiatia, nnn tamen mnrtua, id est, que neoesse essel
niinem multo magis quem ipse crcavit ut homo sit
ui morerentur, quod eo die facium esl quo tignuiii

cum ipse operaiur ut jusius sit , si homo ali illo per contra velitum leiigeriioi.
superbiam non abscedat. Posuii ergo Deus liominem Dijti quoque Dominus Deut : Nou tit koiiHm titt
in paradito vutoptalis, ul oper:iretur et cuslodirct
lioniinem tolum ,
fnciamut ri adjnlorium timite tiii.

illum. Operarelur scilicet ui bonus beatiisque esset:

Ei hji'C tocutio Dei noii cnriiorjli voce furis in anrai
cuslodirel vero, ut ' loius essci, ipsius te d.uuina- D einissa , ied in lerra raii«ne divinx voluiitatis, pcr
lioiii ac protcciioni tiumititer sululendo. inefTabililer esse
qii.im creata snnl oiiinia , fa.'t.>

ei diceiit : l'a oinni ligno paradisx co-

Praicef»tque credenda cbt, jiKta qund e( supra docuiniiis, ubi
viede, de ligno nulem tcieiilix boni et mali iie conii- bcripluro ett : Fartamtii Aotfiinem ad i»uii/iH«iM tt «i-

dat. Non esi credcndnm quod iii t.gno itlo atiquid »it/iiiidia«ni iioiiriim. Si auiem quaTit ahquit ad
inati naiuraliier inessci, sicul ci siipra docuimus quam rein lieri o|)ortucril lioc adjuiorium , audiii

scd ab eo ligiio quod maloro non eral proliibilus est responsum laiicli Aiiguslini , cujus ei Miperius verUt
hoino , ui ipsa per sc pr.x'cepii cnnservaiio bonum siTpiisime , tacilo ejos nominc ,
|>osuiuiiis. Nihil

tlti rsset et iraiisgressin matuin. Deniqiic a peccaiilo inquit, aliiid probabiliter occurril, quaih propler
niliil aliud appeiiiiim cst nisi nnn esse snb domina- lllios prncreandos, siciit adjiitoiiuiu sciuiui ^ in

* Lib. viii de r.enesi «d lilt. , cap. 8. • At., morliiii

* Al. , creomal. '
Al. , fl iM.
* At., tnllts. K At. , tiifiictrtl,
<>
Al., i/aoiMia(iMii(. ''
Al. , (i'inr.
 ;,

49 llbXACMLIlUiN LI8. I. 50
lerraest.iit virgulltiin ex iiiroqiic nascatur. Iloc A Scripiura inieHIgaiiius iiiidi; rorinaTLTil ; :iiit lcrriim
eiiiin ei in priiii:) reruiii " coiitliiioiie diciinn erat : uiiiversalllersic iip|iell.ilam siiiiul ciiiti i>>|uls, (|iie-

Uutctttum el feniinam [ecit eoi, et beiiedixit eos di- inadindditm appellala esl iilo ps:ilmo ubi, coelestiuiii
cent : Cresciu el mulliplicamini , el implete terram et laudibus leriuiiialis, ad terram facia est conversio
riominamim ^ ejus. yiiae ralio f oiidilionis el conjun- scriniinis el dlcturo : Laudale Doniinum de lerra, diu-

ciionis inasculi et feminx alijue liencdictionis ncc cones, et omnes abyssi (P«. cxlmii, 7), elc. ISec

post pecratnin hominis pasiinniqiie dcrecit. Ipsa enim poslea dicluin est : Lnudale Doininuni de aquis. Ubi
cst &ecunduin qiiam niiiic terra liominibus plena e.sl eiiiiii sunt oinnes abyssi qux ' de lerra laudaiit Du-
doniinanlibus < ejiis. Qiianqnam enim jam eniissi de miiiuin, ibi eilatn repiilia et volalilia pennaia qux
pandiso convenisse et genuissc commemoreninr liihilomiiiiis dc tcrra laudant i: Detim secunduin
lamen noii vidno qnid proliibeie poliieril , ul essent islam univcrsalem appellationem leris, scciiiiduni
ris eli»m in parndiso lionorablles nupii% el ilioriis qiiain eliain de 1010 miindo dicitur : Deus qui ferit

iininaculalus, linc Deo pr;eslanie, fideliier jiisieqne cueluni et icrrain, sive de arida sive de aquis qti;i--

viveniibus, eique obedieiiter insianterque servifn- cuiiquc creata sunt de terra creata veraciier inicl-
libns, ot sine iillo iiii|uieto arJore libiJinis, sine liguntur.

ullo laborc ac dolore parieiidi fetus ex eonim se-

B
,
Adduxitque ea ad Adam, ut videret quid voeurei en.
iiiliic gignereliir, ii<in ui mprienllbiis parentibus filli
Non esicogiiandum canialiter quod iia adduscnt
succederent, scd ut illis qiii geniiissent in aliqiio
Dcus aiiiinantia terrn vel aves ad Adam, qnoiuodi»
rTiiix Slatu manenlibiis, et ex ligno vilae quod ibi
solet past<>r gregem iniuare suuin de loco ad locum :
planiaiiini erat corporaleni vigorem sumentibus, et
scd inagis inlelligendum, quia sicut divina poteiitia
illi qui gigiierenl ad enindem perdiicerenlur staluni

cuin Toluii, lixc de aquis creavii; ita etiam ^ eadeiii

donec reno nunii-ru iinpleu», si jiisie oninos obe-
dieiilesqus vivereiit, lunc lieret illa cornniutaiiu, ul
occulio iiiitii sux poteniix quandu voliiit ad lionii-

siiie ulla inorie animalia corpora coiiversa in aliaiii nem conspicienda perduxil, quomodo etiani ad .ir-

qualiiatem eo quod ad omnem nnium caiu Noe cunciis generis volaiilia vel quadntpcdi:!
, regenti se
spiriiui deservirent, ei solu spiriiii vivificantc sine
iiun liomiiiis manu congregaia, sed u vinitus acia

ullis alimenioriini corporaliiim susteniaculis vive-

venisse, canique iolrasse legunuir , nescientibiis

reiit, sp rilali.i vocareiilur. ' quideni ipsis ad quid veuireut, scienle auiein lio-
Nain si Eiioch et Elias
in Aduin non inine, qiii ea venienlia iii arcaio, Deo adducente ac
iuorliti , moriisque propaginein in
cariie gesiaules quod debitum ul solvant credunlur jubenie, suscipiebat.
, /<

eilani rediiuri ad haiic vilam , et, quod tandiu di- Omne enimijuodvoeavit Adam aniime vivetiiiti, ipsmn
laluin est, moriiuri, nunc tanlunt in alia viia sunt est nomen ejut , appeltavitque Adam Hominibus tuii
ubi, aiite resurreciionein carnis, anteqiiam aniinale cuncta aniinanlia terrce, et univena volalilia coeli, el
ccrpiis in spiriiale mutetur, nee morbo nec seiie- omne.s beslias lerrtc. ConstalAdain ia ea lingua, qua
riHie deriiiuiit, quanlo jusiius aique piobiibilius Uitum genus bumannm usqiie ad coiistruclioiiuin
priinis illis honiinibus proBSlaretur sine uIId suu pa- turris, iii qua linguce divisx siint, loquebalur, ani-
reniumve peccato viventibiis, u! in roeliorein ali- maniibusierrx etvolatilibuscncli nmnen imposuisse.
qiieinsialiiin liliis genitiscedereiit, undesaerulo fiiiito Cxtenim iti dejeclione tiirris, cuin Deits suam cuiqtto
cuiii owini posieritJte sancioruin iii angelicam for- genti propriamaique diversam tribiieret lingiiam ,

iiiain , non per carnis morietn , sed per Uei virtulem luitc eis crcdendus est eliam atiimiintiuin vocabnl.i
niiilto relicliis niutarenliir '. (|uoinodo et rerum caeieraruni juiia suain cuique
Form^lis igitnr Dominut Deut de tiumo atnclis ani- disiitixisse loquelain : quamvis eiinm iion latet lio-

maiilibus Kntg,
mines pab.tea piuriinis, quJe sive ' nova forieoccur-
tl UHieertii volalitibus exli, adduxit :a
reriint rebus, hxo aniinaiiiibits per singuias gentes
<i(( .4r/aiii. Si qoem movet quia
'
noo dlxil,, formtitls
I i s uc
de i • • j^ .

.
jyjij gy,,,,, placiium indidisse vocabula, et nuiic
,
Imino ciinctis animantibus terrreet dc aquis universis " ciinni iodere
indere solere. Denioue de piscibus
Denique niscibds adduciis «d
a.ldi.cils ad
volalilibus coell, sed lanqiiamutraquegenera de terra Adain, ut eis noiiiina imponeret, niliil Scriptiira re-
(ormaverit, Formalii igilur, inquit, Dominus Deui de
fert : quibiis lamen credibile est paulaiiin cognitis
hnmo eunctis animaniibut lerrm tt universis votalilibus
pro diversiiate geniium noniiiia ab iKimiiiibus esse
tceli; videat duoLus nfnjij esse ihteliigendum •
aiii diversa imposila. Priina autem liiigua fiiisse generi
)

laciiisse niinc unde forinavtTil volalilia coeli, qiiia ct liumano liebrxa videiur, ex eo quod nomiiia cuntla
lacitum posset occurrere, u( non de lerra utrumque
quae usqiie ad divisionera Iliiguariim in Genesi legi-
aceipiatur Dominuin f irraas^c sed tanluiumodo
;
mus, ililus conslat esse loquelx. Causa auiem ad-
aniin.iniia lerr* ei voluiilia tceli e iam tncenie
,
ducendi ad Adaui cuncia aniniaiilia terrx et vulatilia
" AI. , crealione.
^
' De Getiesi aJ liii., lib. ix, cap. 3.
Al.. eii.
' Al., lam de lerra.
<=
.W,, eis.
! Al., dominum.
")
Uu t
subseqiiuntur apud Aiignstiiiui!i pra^ceden- ^ VI., deest ffliit'»!.
tibus non subjiciuittur, sud suni ex cap, G
pi.isdeiii Al., sibi ni,ia.
Jibii.
I AI., primam liihjuam IJebiwam.
H BhO/E VI-NKIlAUll.lS Ul'i:UL\I I All-i II. - KXKGIVriCA CK.NUINA. 83

ru-li, tii viilcrcl qniJ ca vocnrel, t'l eis nflniiii:i iiii- A liiiiiipri fi'. Quoiiifldo aiilciii Laliiia clymolupia cun-
(loniTCi, h.ce cl, iii sic dfiiionsiraiel Doiis liomini gruil in his iinmiiiilnis, eiini a viro nuiiciip.itiir vira-

(|iiaiilii iiiclior us>,ei oninilnis irr:ilinn:ibilil>u& .tni- gii, ila coiivcnil et llcbra'a iii i|iia vidclicct liiigii:i vir

uianiiliiis. I^x lioc eniiii :i|>p.ircl i|>'a r:i(i<iiic l.oiiii- :ippcllalur his, ct dcrivato :ib liuc iioiiiine (('niiiia

neni iinliorciii es*e qn.ini iiccnr.n, iinod ilislingiiore (licitur liissi. Dciiiqiie qiiod his appclbliir llebraice

«•l noniinniiin ca ilisccrncru nini iisi ral n pnlc.-l vir, tcsl;iliir ctiaiii iionien Uracl, (|iii vir vidcns Do-
i|ii:r nielior e-l. iniiium iiiii'rprct.itiir. Scd et sacnmentis Cliristi et

Adnm ivr» iibh miciiif(i(i'Mr (iiljiilor slmilis ejii^. Li'clesi:e ciiiivcnil aptissi i e quod Adaiii iniilierem

Iiiiiiiisil ergo Doniiinix Dens sopnrfm in Adnm, cinn- dc siin cariie cre:iiain nouiinis sni participeni fieri

que obilormisicl, lulil uiinm dc cnilin cjns, cl replcrit voliiit, qiiia et Uoiiiinus iiosicr Jcsiis Christus a:qu«
rariiem pro en, et (vdilicaril Dominits Dcns coitam l'>cli'$ia\ i{ii:iin per siii enrporis ac sanguinis pre-
quam luleint de Adam ininulicrcm. Qiiod iniiiicr viri liiiin reilcmil, sibique ado|iiavit in spnusam, partici-
(le l;\ierc f:i(ia esi, propier ipsiiis roiijiinciioiiis viin piiiin siii nnmiiiis donavji, nt a Christii videlicel
rnniniciiil.iii(lain ila ficri oportuissc creikniliiiii cst. Clirisiian.i vocarctiir, ab Jesii, id est. Salvatore, sa-
Quo I :iulein (lnrniiciiti illi I icluiii cst, qiind ossc ilc- liitem '' rcquircrei :i'terii:uii. Nnii autem pr.Tlereuu-
lr.icli» in (iijiis lociini c.iro supplcrctiir, aliiuris B diiin quud sopor ille, sivc exstisis, id csi iueniis

niy>terii ginti» Tk tnin esl. Sigiiilic:ili:uur ciiiin qnud c\ccssiis, iit :iiilii{ua Traiislatio lialiet, qiiaiii Deiis

(le l:i'eic Clirisli iii cnice pcr iiiortcm sopiii sacra- imiiiisit iii Adam, rcctc iiitelligiiiir, ui S.Aiignslinus •
meiiia esseiii s:iliiiis e!iiinra , viilclicct sanguis ci d cit, < ad lioc iiiiniissa, tit priiis nicns per exst»'-

aqii.i, (le quilxis sponsa illi cnnileniiir Ecclesia, nam siin pariiceps ficret tanqiiain aiigelicx ciiri.T, et iit-

si ° laHti saeramenli non cs^cl ligiir.') in creationc tiaiis iii saiicluariiiin Dei intclligcret iii novissiinit.

fcniinx pr:riuittcnila, qiiid opus eraldorniisse Adani, Dcniqiic ' evigilans tanqiiani prophetia plenus, cuiu

iil costam illi Dens, de qua reminam f.iccret, tollu- ad se addurl.im mulierem su:im vidcrel , eructiiavil

ret, qui ct vigilnnli ac ni>n dolenti idem faccrc po- coiitiniio qnod inagnuin sacranienium commcndavii
leral ? Qnid iicccssariiim ul ciim os quod de viri Apostolus : Hoc nunc ot de ossibut meis, el caro de
l:itere snmpluin csi, uiidc >> reiniiia condebaiur, in carne inea. Ilicc vocabitur vrago, quoniam de viro
ioctiiii ossis non os, sed caro sup)plereliir, nisi qiiia suiiiptit ei(;et quod sc(|uilur. i

figurab.itur qnod Clirislus propier Ecclcsiam inlir- Qn(inio6i'i'm relinquel lioino patrem suum el malrem,
niiis, al vero Ecclcsia per ip.suni e-snt firma fiiiura? et adhwrebit uxori sua!, et erunl duo in carng una,
Unde ejiisdeni niysierii gratia lypico quoque vcrbo Qiix primi cum vcrba lioininis fiiissc Scriptura ip^a
iisa esi Scripliira, iit nnndicerel : fecil, aiiilorniavit, lcstalur, Dominiis tamcn iii Kvangelin Deiiiii di\is<e
aul creavif, siciil iii omnibiis snpra operibus; sed declaravil. Ail cniin : iVoii legittis quia qui fecit nb
(edificavit, iiii|iiil. DoiiiiHWS Dens costam, quam tuterat inilio iiiasiru/uin el feininom fecit cos, et di.rit : Propter

rfe Adam in miilicrcni, nnn taiiqiiamcorpus liuinaiiir», hoc din.iitet hoiiio pairein et malrem et adhicrebit uxOft

sed taiiqiiain doiiiuni, qii:c dnimis nos sumns, si fi- sua\ ct erunt duo in carne una (Malih. xtr, i), iil

duciam et glniiani spei iisqiie ad fincin firiinm reii- liinc iiilelligeremus propter exsiasim qu,x pr.TCc^se-
ne.iniiis. Talitcreiiiniderebai,uiliumanigcnerisorign, ral in Adain, boccuni divinitus tanquain prophetaiil
Deo opcrante , prnccderet ,
quateniis rcilempiioiii dicirc potuissc. Si ergo Chrislus adh:esii Ecclesi.T,

ipsius qiix in fiiie erat sceruli pcr eumdem Tciiiiira iit es^eiit duo iii carne iiii.i, qiinmodn rclii|uit l':i-

coiiditorcm roncinenlibus figiiris lesiimoniuin daret. tiem, qiioinodo niatrem? Reliquil Palreui, qtiia rNHi

Adnm |°oriim Deiesi^cl, uonrapinam arbilralHi tst este te

El adduxii cam ad Adnm. Dixilquo : lloc iii

cnro de earue men. Qiioni.im (viiualr-m Deo, ted senielipsum exinnnivil forniam tervi
niiNC os ex os. ibus meis, cl

ociipient {l'hil. li, 6). Iloc est cniin rctiqHit Palrem,

Adam addiictis adscaniinaiitibiis tcrrx ci volalilihus
invcnerat, nicriio qiii:i iioii deseruilcl rcccssit a Patie, sed qiiia iioii iii
cuiictis nulluin in liis sihi ' .siniilc
homiiiibiis, in qiia a-qiialis e;.t Pa-
nunc iib'i ailjiilorinni simile siii ractuin atqnc ad se I» ea forina appariiil
tri, quumodurelii|iiil inaireni reliiiqiicndoSyii.igog:iiii
addiictum viiiil, ;.giiovll, cl cxcl:imavit diccns : lloc
Jiid:i'nriiiii, de qiia seciindiim carneni nuius est, cl
nunc os ex ossibus mcis. ^iinc videlicel, qnia visis

noii vidcr.it iiili:rrendo Eccle^te, quam ex omnibiis genlibiis ron-

priiiji animantiUiis aliis siiiiilem sibi :

grigavit, iitp.ice Novi fcslaineiili esseiit duo in c:iriio

Os auicin de onsibus meis et raro de carnc mca, qiii.i

r.Teicr.i qiixos ct t;irncm li:i(idnria videral nomin.i- iina : qiiia cum sil DeiiS apiid Palrciii per qucm facli

sua siibsUntia, sed c\ siimiis, fictiis cst pcr cariicin partiiepsnosier, ut il-
timqiie disiinxerat, iion ex
vcro lius capitis coipiiscsse possciniis.
lerra vel aipiis c*se fncla iiovcral. Siciil illiG

lesiabat ui ci i.rat uulem ulerquc midut. Ail;im si ilicet ci nvof

vocabiila ad se addiictis posueral, sic
cjus, et iioii crubesceliant. t Ki incrito, i|iiid cniin
(|uam sibi siiiiilem, ac dc siio corporc ^rcat^im co-
(;MOvil, nomen iiidiTct. piidcrci quflndo iiiillam legcm scnscrani iii niciiibrit

quoninm de viro siiis repugnaiitem legi uieiitis sua: * qiii- illos i-ociia
f/irc, inqiiit, rocntifHr virago ,

" Al.. '"«'<!.

I Dc Ceii. ail liil,, lili., it, c:ip. V),
'
\l., ifi \cininain,
• M., i/uiM.'..
' .\l., IIIHl/lHI.
'
Al., tiijilnhs.
:0 rn:xAi:«r:i\o.N' lih. r. u
fticcali post porpclr:»iiiHii>m pr:ev.iric;iiioiiis secula A -Ndn iiaqiie seipciis verboriiiii soiios iiileHijjtbal, qui

cst, usiirp3n'e iiinbedieinia proliiliitiim, et justitia pu- cx illo licbanl ad muliere:» : ncqiic eniin convcr^a
iiieiiie cimiinlssiiiti : r|iiO(l.iiiieqiianiiierci, nndi eraiit, credenda est anima cjiis in iiaturniii raliniialcni,

iti (licmm rsl.ctnoii confundebaiiliir. Niilliis er.it qiiando nec ipsi linmines, qiioium ratinnalis iiatnr:!

infilus i;i c rpiire, riii voiecundi:» debprcliir ; niliil pii- est, ciim dimnn in eis h qniinr ei patsiiine ciii ab
tabanivelaniliim,qiii:i niliil feii^craiiirefiCM.iiKlufn''. > CMircisla requirilur, nrsiiiiiit qnid loqiiantiir: quan-

Sed et ierpent eiai caUidior cmicti» animniitibus in ii.iiii'$ illc iiitelligeri'l verhoiiiiii soiios, quos per
lerice fjuai [ecernl Dominiis Deus. Volesl i^le scrpciis cnm etcx (o diahnliisilln modo faci< b.iiqni linmiiicni
iiiin i'raiion.ibili aiiinia su:i, seil aiieiio jain spirilii, loiinentPiii iion inli'lligeret, si eum a di:ibolici pas—
vl est, diaboHco, ralliJinr dici ciiniiis ai.iinaiitibus : siniie iiiimunis auilirel '.i
(|uantuiiilibet eiiini pricvancaiorus angeli de super- Oixit ergo ad mulierem : Cur prwcepif robis Dciis

n's sedibns &a.v perversitatig ct siipprbix merito de- ut noii comcderelis de iimiii ligno Paradisi? C.ui i

jecli sint, nalura |:iinen p.Tceilentiores sunloinnibus re^pondil mulier: Dc fi uclu ligiwrum (/»«; iiiiii m para-
aiiimantibus lcirx propier raiionis eminentiani. diso vtscciimr, de frncln lero tigni qnod est in medij
Quid ergi> mirum si siio instinclii diabolus j mi iiii- paradisi pracepil nobis Deus ne comeJcrcmus , et ii«

pleiis scrpentem, ciqiii! snnm spiiilniii niisceiis, eo B laiigeremiisitlud, neforle nioriaiiiur. ildco piiiis inler-

iiinre i|uo vaics d:riniiiiioriim impleii solent, calli- rngavit serpens ci res;ondit hoc inulier, ui pra:vari-

ili^si:iium eiim reddiderat nmnium aniinaiiliiim ler- caiio cssot iiiexciisabilis, neque ullo niodndici po^set

r.H; sive, iii Aia ediiio liabci, sapieiiiissiiiinin bcAiia- id qiio I pr.vceperal D.;us oblitam fiiissc iiiulierc:ii '. »

nim seciiiiduiii aiiiniain vlvam irrationabilcmfjne Dixit aulem serpent nd mitlierem : Nequaquaiii
Alveiitium? <Si ergo qu;eriiur ciir Deus teni.iri pr.r- morie morieinini. Scil eniin Deiis quod in quocunque
iiiiserit bnminem, qucin leniaiori consensurum esse die eomedeiilis ixeo, aperieniur oculi vestri, el iTilis

prjesciebat ; occurrit ralio vera, non ii>agnx landis sicui dii scieiiies buniim ei ni< tuin. Qi'id liic intelllgi-

liiiiirnin fuisse lioiuiiiem, si proplerea pnssct bene liir, nisi (lersuasiini '
ei esse, utsub Deo esse nol-
vivere. qnia iieino mulc viveie snaderet, cum ci iii leni, sed in sua poiesiaie putius siiie Oco, ul leircit

natiira possc, ei in potestaie liaberet velle noii con- ejus iion ohserv:ireiit quasi tnvideiilis silii , ;> so
sentire siiadciiti, adjuvante lamen illo qni superbis ipsi regereni, nou indigentes illius .'eterno lumii ".

loislit, biiniilibui aulen» dal grnlian». Nec arliitran- sed vacanles prnpria pri.videniia quasi ociilis snis

(luiii esl qiiod esset liomineiii dcjcctiirns leiitAior :id dlgnoscendiiiii liOMum ct iiialiiin qiind illc probi-
iste, nisi prnecessisset iii aiiima bomiiiis *> quxdain luisset. In quibiis verbis noiandum quania aria
elatio conipiimeiida , ut p: r hiimilialioncm peccati ^ iiequili.ne di.ibolus bomiiicm ab iniiio » icniaverit,
qiiam de se falso ' pr.csuiDpserai, disccret vcrissi- qiii non soluin eum inobedienliain conleinptiimqiie
iiie : qnippe dicluiii csl : Aiile luinam e.ruliatnr cor, sui Creatoris velul sibi invidentis docuit, seJ el nu-
gloiiam liumilialiir (Piov. \\\, 18)? • Sic au-
el btiie merositaiem deurum illicredendnm proponit diceiis:
lem quidam nii veiitur de bac primi lioininis leiita- Kl erlis ul dii, qiialeiiiis eisi fnrle ad inobedienliam
lione, qiiod eain licri permiseril Oeus quasi iinnc eiiin prolraheie iiequirel, fidei tamen, " qua ununi
iion vjdeint univorsnni geniis liiimanmn diaboli in- Deum colebaiil, castilatcm corrumperel; si vcro per-
si iiis sine ccssatioiie • vexari, ciir el hnc permisil ir:ihert't, in uiroqiie vicior exisierei. iQnando .iiilem

Dcus? an quia probatur ei exerci:iur virtns ei est bis verbis crederel iiiulier a bnna alqne uii!i rc di-
paliiia glorinsior noii coiisensisse lentaliim qiiani viniius sc fnisse probiliitos, nisi jani iiiessci meiiu
iioii pntiii.sse tcni:iri. Si aut ni quaeritur ciir poiis- .imor ille propria: poieslalis, ct qii;i'dain de se su-
siniuiii per serpenicm diaholus ' liniare pcrmissiis perba pr.rsumpiio, <|ii:c per illam leniationem fiierat

sil , jam lioc signilicandi graiia ractum e^t, noii i^

convihcenda et buniilinrda 7 Di niqiic verbis noii
quii diabolus aliqnid ad struciionem nostr.im sigiii- conlpnia serpentis, coiisiileravit ligiiiim, v.diiqui:,
licaie volnerit, seJ ciini accedcre ad tentandiim ut Scriplura diclt, qiiod bonuiii c^sctad vesce .diim,
l^
iioii posset, nisi permissiis, iieqne per aliud possel, el pucliriim oculis, aspectiiqiie deleclahile; et nnu
iiisiperqund perinitiebaiur, accedere. Quidqiiid igilur credeiis posse inde se iiiori, arbiiror qiiod pulavcrit
serpens illc .sigiiillcavil, ei prnvidenii:» iribueiidiini Deuiii aliciijiis s'giiilicatioiiis causa dixi$se;$i inan-
est sub qua et ipsc diniiuliis siiain qiiulciii li:ibet (lueaveriiis, iiinrte nioriemini ; atque ideo TiJLir de
cupidiiaiem nuceiidi, facuil.ncm auteiii iinu nisi qux rniJCTU II.I.IIIS , KT CiiMRUIT, DEDiTQl:E VIRO SUO ,

dalur vel ad suliverteiid:! ;ir (ierdciid:i v:is:i ii.T, vel fiiriassib eiiam ciioi verlo suasorio, (jiiod Scri|)luru
ad liuniilianda ^ sivc piob.iiKla va-a iiiiseiiiorili:u. taic.is inteMlgeiiduiii rciiqiiii. .\ii lorte iiec ° suaderi

Aiigust., ilc Gcn. n:l litt., lih. XI, c. i. Aiig. Ibid., cip. l, .'., C. 12, 2S.
Al., deCSl qna'dain. Al., respniidens.
.\i.. pritsuinpieril. Aug. ibid., c. 50.
Al., si auiein. Al., m.
Al., crclari ; al., cerlnri. Al.. tcnlaveiat.
.VI., lciUiiri. i/Hi
.VI., ; a!., ijMia,
A"l.,qurd. Al., su:;deic.
.M. Dctsl .!/Li' p;<ih.i»di.
 55 BKD.t; VEMiKAUlLtS OrERtM l'AUS II. — EXEGKTICA GENUIlVA. 5«
yMt> oius eiai vlro quindo illaiii co iibn iiinriuaiu A tt ujtur ejut. Post iiieriilifiii lalet jnm convenerai vl-
ooiieae ccriirtm **> kiuiri qui defiTerani a liice vrnlaiis. Uiide apie
QVI COMEOIT. Et APEUTI Sl NT mULI AH lonuii. iQllU? Doiiiinus im ridie criicem ascendii, ei prnmlssa lalro-
nlii aJ inirirciii concuplsi^einluiii, ail (Micculi pcenain iii liabilalioiie pandisi, post UK^ridieni, id esl, ti<>ra

(arnis ipaiu^i mnrle conceptniii, nt jam esset ciirpusi iiniia ^piriiuDi ir.ididil ; ul vidrlicet eadeiii liurj «lua

iioii aiiiiiijile taiilum, quoj polerat, si olicdieiiliain piiniiii lioii>o liguum pr^i-varicalionis let grral, be-

conserTareiil , in nifliurriii S|>iril.ileniqi>e liabiluin «'iiiiduj homo liciiiiiB rcdempliuDis akccinlerel, el

siue morte inutari, scd jam eorpHS uuirtis, iii quu qua hora diei iirKvaricaturcs paradiko ei|Milerai , ea
lei in iiieiiibii> rcpugiiaret legi ineiiiis *". > Ni-i|ue cunfessorem iii parairi^um iiiduc«ret.
rliiiu clausis ucuiis facli erniit, c t rn paradiso dellcia- Ab$coii<lil ic, inquit, Adam et uxor ejut a facit Do-
rum cxci palpaniesque olierrabmt. T:ile csi illiid mtni Dei m mtdio lijni puraUia. t Ciiin Ueus avertil

Evaiigetii cuin dicerel de tllis duntMis, quoruni eral imrinsecus facieiii suaiii, non niircinur bxc lieri qu«
iiniisClei>pl>as, quoJ lumfregisieieis Domiiius p:ineiii, similia stinl demcntia?, per iiiniiuui pudoreiii ue
a|)erti sunt oculi eoruiii, ei cognoveruiit euni qucni tlniort-ui, illo qunque occulto iii!<tinctu uoii quies-
per viani non < co^iioTeiaiii : non uiiqiie clausis oru ceiite, ul e.i iiescientes facereiit, qiiu: ariquiil sigai-

lit ambiilaiile*, sed euni lugnoscere non valentes. " liceiit , qnandoque seiiuria po!>iciis propler quos
Ad boc crg I a|>erii siini oiuli priuiorum hoiiiiiinm, isia conscrijita sunl. Ab>coiiduiii se *> naiui|iic a fa-

ad qiioU autea noii palebant, quamvis ad alia palc- cie Dei qni peccant, qiiia iiidigiius se divinx p>etaiis

rciit. reJibiiit aspoctu. .\bsciindunt se a facie IVi, iiou ul

Ciimque cogiieviMiil ene le nvdot, contuermnl (olia ipsuruiii coiiscienliain iRientiis arbiter noii videat,

licut, el [tcerunt tibi perizowaia. < Anima raiiuiialis M'd ut ipi-i gbiriaiH viiIims ejus iiunquain nisi rcsi-

besiialeui iiiuluio iu meinbris tua; cariiis eiubuil, piscendo conspicianl ' t

eique iiicussil piidurein, nonsoluni quia buc >lri sen- Vocat'i(;ue Dumvius Dtnts .ti^aiii, el dixit ei ; f''li(

liebat, ubi ntmquam aiiie tale aliquid seuserat ; ve- et? Nuii uti>)iie ig>>oran>lo qu.isivit, sed inerepaiido
runi etiain (|uod ille pudendiis modis de prieceiMi adniuiidit, ut atienderet ubi esset iii quu Dens non
iranFgrestione veniebat. Ibi eiiiui sensil qua pnus esset. Jaineuim quia de aiboie vetita cnniedeia',
gratia vestiretur ,
quando in sua nudiiate nibil iiide- niortuus erat morte animae, cum eam desenii^se
CKiii patiebaiur. Deiiique ilia Cdiiturbaiione ad fulia viia sua dicitur. • El huc sane ad ati>|iiain peitiiicl

ticulnea concurrerunt ,
qiiie furle perturbaii priina signiricallonem, quod sicut pr:jeceptuni viru daluiit

iiivcnerunt : perizoniala, id est, succiiictuna oiiisiie- - esi per quein perveniret ad feiiiiiiam; ita vir prior

riint; et qura glorianda dcsenierunt, piidnida icxe- iiiterrogatur. Prj:ceptum enim a Diiniiiio |ier viruni

. luiil. Nec arbiiror eos cogiiasse aliqiiid iii iliisfoliis Bsque ad reiiiia:ini : iieceaittm auteni a dial>olu p«i
quodialibiiscoiigrueret coiiiegijiiii iiveinbr.i prurleii- femiiiaHi usque ad viruin. Ilxc nijisticis signilicaiia-

lia, sed occulto insiinctu ad boc ilta conturbaiione nibiis pleiia sunt, nen id agciulbtis iii quibu* facti
cumpulti sunl, ui etiam lalis poeuae sua^ siguiliea- sant, sed de liis i-.l ag>'nie poieiiiissima sapieniia

lione ncstieiribui iierei, qux <*

peccatureiii lacta Dei r.oii auteni rranc signilicata refer.iiiius, s>-d gesa
conviiiceret ei doceret scripta lecloreui «.» Mysie- defrndiuius i . i

rium aulem liii|us arboiis suti qiu et Nallianael Qui VocnN luom aniftci in paiadiio, e< liwni
aii :

idliuc posiium Dominus vidii, S. Ambrosius breviicr eo quod nudut enem, el abituudi mi;. tialis probabile
i|uideDi, sed patenter exposuit diicns : < lie.iti i|ui estsulere Deum |«r creataram lali actioiii cunyruam
sub viie et o'ea equus i-uos aHigani, laborum cursiim in furma liitiiian:i priinis iilis lioniiiiibus appaiere,
Kuorum faciei lxtiti;e cousecranies. Me licus adliuc, quos laiueii iiunqiiain periiiiiiii adverteie iiudiuteiii
id est, Itlcc.bros» deliv:iaruiii ubuinbrat prungu uiiindi saani, eoniiii inienlioiieni in siipenia sustollens, iiisi

buinilis ad altitudiiicin , fragitis ad lalioiem , mnilis post peccabim pudciidum in niciiibris uiotuni pcenali
adusuiii, sterilis ad fiiicium.t Et in atio locu : iQuud mruibrurxim Irge sensisseiii Sic ergn aOecii suiil,
l^
igitur gravius est, iixiuit, bac se Adam inlerpretiii> ne ui solent aflici boiuiiie* sub uculis bnuunuin : et talis

lucciiiiil ' eo toci iibi fructu uiKgis castiutis se affectiu de pecc.iti poem eral, emu laicre vellequeiii
suecingere debuissei, iii lumbis eiiiin quibus prxcin- laleie nibil pulesi. Qu»d einm jaiii ipsns pudebal

giiiiur qnapdam semina geiieratioiiis esse dkuntiir, erga se ipsos, ui>de sibi ei ^ taccinctoria fecerani,
ei ideo raate ibi stKcinctus Adam foiils iuul.libus, iiiultu velienieiitlus ali illo rtiam sic siicciocii videri
obi ratura: generalionis noii fruciuiu rutnrnni, sed verebanlur , qui tanquain lanuliari ieiii|icrau>riilo

^uxdam peccaia signaiets.i ad eos videuJos per crealuram visibileiu veiut iiu-

Hl cum akdiuel voccm Domini Dei deambuluniii m luaiiii'. iiculos aOercbil. /

ptiradito ad aiiram posl mcridiim, absconUil le AJuih iDuiuiiius ergu vulens jam peccaiorrs iiiuro ja>t>-

* Aiig. ibi'l., c. 30. * Aihbios., Iib. <te faradiso, c. ISb

' Aiig. iliid., . 5i. 1
^ \l., ilersl naiiKiiir.
' Al., fOf)«orifri(ii(. '
Aiig. i!ii'l., c. 5^.
* Al., pCOllll.fKlll. i Aiig. ilii.l.. c 51.
* Aiig. iliiil., c. 5i k .\l., iUil tinclo III.

' Al.| eo lota.

 ,

in (lEXAEUEUO.N LIU. I. S8
lix iiiterrogatfls panire aaiplius quain erat illa p«en;i, A Jucens ad liiiciituin r.ipli. Sieiit cniiii sanctl saiic
do qua jam cogehanlur erutiescere, Quis eniiii, ia- cobloruai, ita nuinine lcrrx lii i|<ii lerrenn sapiniii,
<|nil, indicavH tibi qv9d nuJut eises, «iii quod ex iiKlicanlur, quoinoilo in sei|uenlibiis Adx iliciliir :

lign» de fju» li6i jncecepium n« ttmederes, coiiieditii ? Terra es,et in terram ifci», quod iio»lr.i lr:inslaiiii lia-

Ilini' eiiiin inors coiicepia proMier Bei seiiteniiain, bet : Quia pyleiii es et in pitloereiii reveileris. Iii ciijus

4)ui »ic faerM commiiiatus, feril adrer'.! concniiisien- sigiiiiiii dcvoiaiinnis suirii^lis ipse elom serpe'>s ir-
liatiter mefflbra : ubi iJicti snnt aperii ociili, et secii- raituiialis, quo ail decipieiiduiii honiinein velul or-

lum e»i quod puderet *. > gauii suo iisus esl ilialiolus, iiuiic terrani maieria-
IHxitque Adain : Mulitr quam dedisli milii sociam, lein coiiiedere jnbeiur, cui prius uiia cuin i-xieris

dedit nii/ii de /19110 et comedi. < SnpcrUia numiuiil animaotibis lcrre ' berbis et ligiioruui ( fruclu

diiil, peccavl ? liabei derufinii.item confiisiunis, et vesci conce&tuiii erat.

IKMI babel liumilitatem conressiunts. Ait hi>e i.^la Inimicilias ponam inter te et muHerem, et semen
consciipia •unt, quu et ipsx interrogaiione« niiniruin luttm et semen illius. Semen mulieris totum esl genus

ad boc facue sunt, ut utiliier scnbereniur, iit a'l- liunianum.scraeii diaboli prxvaricatores sunt angeli,
veiiamus quomodo *> sapcrtia laborent buiniiies qui eiemplu siint superbix illiiis ac rebellionis de-
bodie, ntm nisi io Crealorein cooanies referre si
'
prsvati. Scmen iilius esl perversa siiggestio : senieii

quid egeriiil mali, cuin sibi veiini tribui si quid ege- niiilieiis frucuis boni operis, quu pervers» sugges-
rint boni. Uulier, inquil, quam dediili mihi so<iam, tioni resl^iilur. Hiijngauiem serpeutis ac seiiiinisejtis

dedit RiiAi de ligno ei comedi, quasi ad boc ilau M, meiiiuraii inimicitiam qiianium genus liumauum 10-

ni nng ipsa poiiiis nbediret viro , ei ambn Oen. lerel, quaolam adversus eiiui iiiimiotiam oinnes
< £/ diXil OiMNiMiM Deus ad mutitrem : Quore hoc (eci- e'ecti recie vivendo eterceani, cnnciis sole clarius
*ii? Qu<t resitondil : Serpent decepit me, et comedi. ^ec fidfiibus ciiiislat. (jiji s signiim inimicitix in nalura
isla conlilelur peicaium, sed in alierum leferi, iin- eiiam a|>paret irraiioiialiiils serpeniis, qna cunctiij

|ian seiu, pari faslu, Serpens, inquii, dectpit me et aiiiuianlibns et liestiis terrx pro insila sibi peste
comedi ; quasi cujugi|uaiu suasio prxrepto Dei de- veneiii geiieralis semper eKisiit iuiuiicus : quodvi-
buerit aniepoiii *. > Ci ipta autem culpx cau>>am in dclicet ei a lempore Bialediciionis biijus, ci nou
Creatcrein refrri, qui ser|ienkem in paradito per anie insituni esse cred<'iiduin est.
quein deciperelur, creaverit. Ipsa eonleret eaput luum, << i:isidiaheris ealcanev

Et ait Dominus Dcus ad serpeutem : Qaia {ecisti tjus. Mulier cuuierii capui serpeiiiis, cum Ecclesia
hoc, maledictus es inier omaia animantia el beuias - sa> eli insidias diaboli et suastones veneiiosas m
terrce. <
«
Quia terpei>s cur bnc feceril
. * .

n'>n esl Hiter-

> .

pto moi
.....
deprehcnsas
iuiiio abigit, «t quasi concul-

rogaius, poiest videri quod non ip»e uiique id sua caiis ad nibilum tledurii. Conieiit caput serpciiiis
liatura et Tolunlale fecer.it, sed diabolus de illo el euiii auperbijp, perquain Eva decep:a est, sxpe sub
per illuffl fuerat operatus, qui jam ex peccato im- poieati manu Dei humiliaiido resisiit : iiiiiium eiiim

pieialis ac superbiue sux igui destiuatus fuerat. Nuiic oiiinis peccali superbia. El si^pens iiisidiaiur calca-

ergoquod ' serpenli dicilur, el ad eura gui per ser- nfo luiilieris, quia circuieiis Ecclesiam diabolusveliil
pentem operatus e>t uiiquc referiur, procul diiU o leo rugicus qu.i:rit queni devoret, quoiiiodo gressns

figuratum esl. Mam iii bis vrrbis leutaior ille de»cri- biiiix iiostr;t: aciioiiis everlat. Insidiatur caicaueo,
biiur qualia geaeri liiimano fiiittnis es>et *. • cuui iu Giie vita: praesenlis iios rapcre sit^igil. C.>l-

Super ptctus tuum gradieris, et ttTram comcdes c.iiieo naiiique qui linis esl curporis, nou iinmcrilu
eunclis diebus viia: lute. Super pecius qaipiic gradiiur liiiis vita: iioitrx de-i^uaiur, quod iilniaiqiie ipsa

serpens, quia oiniies gre:isus diaholi iiequitiu: sunt qiioque eerpeiitis roiiditio ligurate deuiiiiiiat, qui

et fraudes : naiu in pecioru calliilitalein et versut.as roiiteri solet ab omnibus qui possunt, el ipse fcrieu-
«ogitatiouum ejus iiidicat, quibus ad eos quos vult dis liOHiiiHiui vestiglis iiisiJiaii non desinit

decipere serpit, pro quo antiqiia translaiiu bjt>ei : I

Nulieri quoque dxit : Uulliplicabo terumnas luai
|

Pectore et venlre repet. ftepil aulem pectore, cuiii el conceptus tuus. in dulore pariei filios tuot. < H.l'C

terrenas hommihus, quoc sua meiiibra faeere deside- quoqae in mulierem Dei verb.i Gjfuraie ac proptie-
rai, cogiiaiiones&uggerii. nepil et veuire, cum e<>s tice iiiulto commoJius iiitelligiiiitui'. Veriiuilnnieu

ingluvie supemos iii sesiuiu libidiiiis eicitat. Umnia quia noiiduui pepereral feniina , iiec dolur el g<^iui-

iiamque qiiie repunl, corpiis per lerrain iraliunt. IMS parieiiiis nisi ei corpore moriis esi, qux prxce-
Corpus auiein diaboli suui omiies reprobi ; et ipse pti iransgressiuiie coiicei>i:i esi, rcfertur lia:c poeiia

peciore et veutre suo repit, cum eos per iuiquaB ei ad proprielaiem litterje : iiaiii et iii eo qu.>d se-
cngiiaiioiies vel illecebrus cuincssatiouis ac luiurix qiiilur : Et tub viri pelestate erit, el ipse dominabitur
ad iiifliiia depriiuit. Devorat autem terram, cuin er- tui, cum et ante peccainm aliier '' faclam fiiisse non
rure peccaniiuui pasciturac deleciatur, eosque se- deceai credere multerein, li-si ui vir ei dominaietur,

* Aiig. iliiil.. c .".'). ' Aiig. ibid., crtp. 56,

*"
Al., per iuparbKini. ' Al., herbuiiuii.
' Aug. iliiil., c. "i5. s Al., frticlibiti.
* Al., dc sei^peiilc. ••
.Al., /fic/u.
 ,
;

»,;| BKD/E \ENEU\MIJS OPKIlUM l> ARS II. - l'.XF.CI';riLA CE.NUINA. 60

f\ siili f]us ipsa poi.-sioie tli-gerci, icctc aci 1; i poicsl A post prcc:iliiiii aiiteni videiiiiis iniilia borrida et iii-

haiic s.'r»iliiiciii si^iiiificiilaiii, (|ii:i; ciijiHilam cnmli- friii iimsa nisci, pi0|iter eaiii vidclicet i|iiaiiidiiinius

cst pnliiis i|ii:ilil ililcclioiiis lll eii:iiii i|>s;i lulis caiisani. Myslirc vern terra (|iia! iii (ipcre pr;cvarica-
liiiiiis

«rrvitiis, nua lioiniiics liominiliiis pcislc.i seivi kssr tiniiis iVil;c iiialedicia esse p^TliiUetiir, iinii a ia iiie-

fu>l'tTiii:i. »li; poena pccMii reporialnr exorU. Dixil li'is qiiam carn accipiiiir. Naniqiiu spinas jani ct Iri-

i4iiiiU-tii Aposinliis : Vfr cliiiiitntein ttTvile iiti<icem bnlns germinal nnbis, qiii i per carnis cniirupiscen-

Ulal. V, ISl; '.cil 1 ci|ii:iqii»iii ilicenl : liivicein iloiiii- ti;im prnpagaii, piiiirtiiines ct iiiccntiia Titioruin do
iiaiiiini. l'o^sniil iuiinc omijiigcs pcr rli;>iii.ilciii scr- ipsa ( anie paiimiir.
xiie inviciMi; snl iimiicrcm naii periiiiUit Apostoliis In tudore VHltiit lui vesceria piiiie donec revertaris iii

«loniinnn iii viiiiin. Il:uc eniiii viro pniins scnlcntia terram de qiiii sumpiut es, qiiia pulvis et et in pulve-

ilclnlii, rt niniiin? Ii ilicrc il.>iiiiiiiuiii nicniit iniilieris, rein rcverierit. Illnin l.ic paiiein inicliiKe qni ait :

iiiiii ir.iliir:i, setl riilp:» : (i'inil l,imcn iiisi serveiiir l''qo siim paiiis vita\ qui de calo deicendi (Joan. iv,
J.'prav;ibiliii' aniplins rt .•iii|;rl)iliir ciilp.1 ^. » Figii- 51 !; (pio in siiilnrc vnlliH iinslri vesciiniir, qiiia ad
r;ile aiilrni vcrba li re ail Ecclesiiun conjngeia viile- conspccliiin divin.-r celsididiiiis, iioii nisi per labo-
liccl Cliristi •'
ronvcniiinl, ciijiis ,Triiniii;r pnst rea- rein iieccssarix nmictionis ascendiinus.

tinn piini.'C prxv:iricaiii>iiis iiiiiltiplic:intiir in liac " Et vocaiit Adam unmen uzorii sute Eva, eo quod

vil.i, iit :ii| vil.1111 piTpcliinin c.isiigal.i pervcnial; mnler etset cwiitorum viventiiim. Et liflc iinmen Ailain
iiiiilliplioaiitnr cl cinicepliis, cuni spiriMleiii Dco so- divlno instinctil consial nxori sn:e posiiisse, qiind

Iioleni pin'ilii'aiiilo ac rectc vivcndo gigner.^ salagil aplissime congrnit Ecclesi;n sancLT, in rnjus soliini

niule eiilein sii;p snbnli pcr egrrginni praeilicalnrein niiiiatc, qux cailiolica vocaiur, vii;G cunctis j:inua

«liriiiir :Fi/io.'i mc', (/iio.s iferMiu p.nturiodoncc fornie- patet.

liir CAi iim» iii eofrii (Cnl. iv, 1(1). Paril in dnlnre li- Fecitqiie Dominus Deus Ailce tt uxori eju* tiinicas

lio.;, cnni s(>il;rita niet ;it, nc siciil serpens sediixit pellicias, el induil eot. El hnc signiliratinnis graiia

Kv >m .'istiitia SII.1. ita rorrnmpaiitnr seiiSHS enriiin, raciiim esi, sed lamen facluin. ^ain hiijiismndl iii-

et eviilaiit a simplicitate (|ii;i> • st in Cliristo. Agit diinienln D imiiius ens mnrtales jam factos fnisse iii-

stib viri polestale, qnia servii Doniino in tiiiiore et sinnat ;

pellrs quippc, qii;n nnn iiisi mnrtuis peciidi-
bus siibtraliiinlur, mnrlis n.^uram contineiit. Ita •
e\siili:il oi iion io secnriiaie, sed cuin treiiipre : cui,

si niinqiiani prccassel, snln secnnp dileclionis copii- ciim conlra pnrcepinm non iiiiiiaiione legiliina, sctt

l;)relur nmiiloLii. Fl ipsc (loiiiliiahiltir i jus, canialcs illicita superbia Dens esse apielit lioino, usque ail

rjiis (oliilicns iiioiiis, eani(|iic ad ' pcrcepiioiiem belliiarum ninrtalitatem dejecius csl. Et quidem ipsi
p
vil:B loclnsiis cniitiniio siipeniajinsiilminiiisexerciiio
sibi fccerani periznmala dc foliis fici, qiiibus pu-

provrhrns, a qiia si iiiin(|iiain recessissei, socia ciiin denda legerent : sed Deus farit illis lnnicas pellicias,

ilio seniper lilierUie regnarel. (piiliiisoiiine corpiis illoriiin iiiilnat : quia ipsi, per-

Ailiv >ero iliiil : Qnin aiidisii vocem u.turis tiia:, et (liia per prrevaiicaiioncin gloria iiinnceiiti.i*, pra>-

comedisli de liiiio ex qit > jyrivcepeinm tihi ne eomc- teiideruni sibi velamen excnsationis ,
qiin suaiii nil-

Heris,mn!e irla lerrjinop re ino. In laboribuneomedis paiii in Conditorcin Iransrniiderent : et ipse Coiidi-

eam cuiiclis dieb^is vitis tmv, spinus el Iribnlos germi- tnr ilios per scnlcntiam jusli jndicii, ' alila'.o st.ilu vi-

wiiiit tibi, et (oiu deshe biis lcrrir, elr. < llis rsse iii IX immulahilis. iii aninii siinnl ct cariie nuilciavii

lcrra laliores liiiiiiani ;encris qiiis ignorat, et qiiia IKHiia niorlalil:ilis. Narral anlem Evangelica parabn-

iioii esseiit si fcliciias ipi.r. iii paradiso fiierat tene- la ipiia p>iis piter revericiiii ad se per piBniicniiain

reiiii^''^ Pcr peccatiini ciiini bnniinis lerra maledicta blio Inxnrierso iiiicr alia mni.cra eliam stnlam pri»

esl, iit spinas parerci, noii ut i\i>a pipiias scniiret iiiain prnferri, rt eiiin iiidni prxrepil, myslice iiisi-

qii;e siiie seiisii esi, sed iil pcccnti Iiniiiani criinen iiuans qiidd elecii liabitiim iminnrlnlitalis, qnein in

semper iioininibus ante ociilos ponerct, qtio '.nlinoiic- Adaiii iii exordin saciili perdidemni, in (Ine s.TCiili

reiilur ali(|iiaiido averli a pecr;itis, ct a.l Dei pr.icc- siiit reccpiiiri in Chrisio, et (piideiii anipliori gra-
p
piaciinvi-rti. Nain it berbx vcncniis.c ad paeiiaiii vel lia. Nsin .\ilain ita immorialis faciiis ksi, ul po>sel
.iil exerrilatiniieiii iiiortalitiiii rreila: sniit. El lioc iin. iinn mori, si pr.ecepiuin servaret : Dlii atiteni resiir-

laMdiiiii propler perc.iliiiii, ipiia ninrla'es posl | e'- rrrliiiiiis ila eriinl iininnrtales. iit nec iiinri unqiiain, ^
raliiin facti sniniis. IVr inlnirliiosas qiioi|tie arliores iiec ineiii niortis possint affici. Dc ciijus recrptiune

insultaliir lioiiiiiiilins, ut inlelliganl quain sit erii- sliil» dicil Apnslnliis : Oportel cniin corrupiibiU hoe
besreniluiii sinefniriu linnoriiinoperiiiii esse in agro iniliiere ineorruplionem, et mortale lioe induere im-
I>ci, boc rsl iii Edli sia, rl iit tiineant nc dcser;it il- moitalitnlein [1 (,'or.xv,fi5) : iibi induere sonnl, sbla-
los Deiis, qnia cl ip^i in a^rissiiis iiifiuctno as arbn- l.ini iiiiipie signilirat iindilalcin, qiriin .\il iiii in sc

res deseriint, ner a!i(|uani rulliiram eis adbilieni. ri Kia po~t pecraiiiiii agiiitaiu crubeserbant
.Anie pei caliini ri un linniiiiis niin cst SLripiiiin qiind l\i ait : luce Xdnm fnelut tit qiian unut tx iluHt.

leria |iri>tiileiil iiisi lirrl>:iin p:>b'ili el ligna rnitliiosa; sciens boiiiim et miiluin, l)e huc S. Aii;;ustinns : t tliiu-

yjj/ \u'.'. iliiil., cap. ri''. V?./Aii!?. ibiil., r. 5S.

' \l.,
I
\I , I'i'iii)<iU. i//i (((li roiKiii.
Al., ifii )i'iiiit<' '(. ' Al., oblaio.
 ,

Ul lir.WEMl.RON LliJ. I. Cl

I i»ni, inqtii». |'Cr qnoJliliet PliiiomoJolibel (lioliiin A clmii e<S(', nisi (jiiin signifiMl :iiii:|iiiil ctiiini despiri-

sil, (>eiis ninien diiil, non nlitiT iiilelligeiiiliiiii ksI, tali p-irjdi^o, iiiin cst iiti'|i:e iliiiiiiaiiiliiiii ^^
vj
HMod itit uiiut ex iwbh, n si proplerTrinilaleni niiine- qiKi; cli.iiii ciisKiilia liene vcrsatilis esse assevcralur

riis (liiiialisnccipialiir, sirut dicluiii ernl Faciaiiini ho- pro CD i|iioJ i|iiaiid(iqiii' veniret ti-inpiis, nt etialii

>Nineni,siciit eti.ini r>iiminiis Ue se et l':Ure:Vfniemr» reiiiovcri puinissel. Ileniola est iianiqiio, Enocli :

ed euiii, £« m«n>ioHcni a/iin/ eum (acieiiiHi [ loan. pcccainiiliiis iranslato ; rcraoin, Elia in ciirrii igneu

\\\). Ue|>lie:iliiin esl igitiir iii cai ul sii|ierl)i qin» ex - i.ijilo; leniiiia oniiiibns eleclis, cnni, Douiino liapli-

lii concnpiveril qiioda scrpenle siisrgosluni csl EiHi% zalii, a|>cui suiit ei cocli ; renioia ilein singnlis elc-

ticiit dii. Eccc, inqiiil, Adam (iicttts est ticiil uiiiis <:tis, ciiiii hapiisinl loiite lav.iotiir; renmla lisilciii

exndbit. Vcrlia eniin siiiit h*c Dei, nmi lani ci insiil- pcrleclius, cuiii .'Jolnli a vincnlis ail eoelcstis paradisi

linlis, quam cjetcros ila ne siiperliianl deterrenlis ;

^ldnaiii suo qiiiqiic lcinpore conscciidunl. Iirni qtii.i

propterquns isla descripta sunl : Faclus esl, iiii|iiil, clieriiliini scieiitia; iiinlliiuilo, sive scicnlia niiillipM-

lanfiuamunui ex nobis, sciciis bonnm el miiluin. Qiiiil caia iiitcrprctalnr, bene clieruliim el lliinnKMis g'a-

aliiid intelligendutn nisi eveinjiliiin liimris iiKUiieinli dius ail custodiendam viain ligni vil;ecol|ocaliis esse

csse proposilum? quia non soliim iion fiierH facliis perliibeinr : qiiia iiimiriiin per disci|iliiiaui noliis

qiialis fieri »oliierit, scd nec illiid qund facius fuerat B

" scieiili:c coelcslis, cl per laborem ainiclion'im lem
fonservavcrit. Do lioc alio loco : ^ec Dei conlilen- poral:iiMi redilusad supernam pairiam patel, ex (itia

lis, iiiquii, verlia suni, seJ poiins cxpridirantis ".> pcr snilliiiam privvaricalioni'*, perqne appetiiuiii car-
Kcce .idom [actui est quasi imui ex iiobis, siciil Apo- ii:iliiini vnbiptalum discessiinus. Et hene non sim-

Btnliis ulii dicil : Donnle niilii lianc injiiriam [II Coi\ pliciier flainmain, seJ Jicit gladiiini flammeiim anie
tif, 13), uiiquc a contrarin vult liilelligi. paradisiini esse (ollocaiiim, iit ferienJas in noliis

< Nuiic ergo ne fnric miiiai maniiin snam ei sii- illeecbras coiicitpiscenli;c Ipinporalis iiisiniiet gladin

nial eiiam de ligiio vii.-c ei comedai et vivai in a^lcr- spiritiK, quod esi vcrbuin Dci, si ,aJ lignuin vitT,

iiiim, eiiiisit eum Oomiiiui de paradiso xuluplalii , i( qiii cslClirisiiis Duniinns, penetrare cnnciinisciintis.

operarelur lerram de qua suniplus esl. Supcrinra vcr- Et bene eiiinJcm gladiinn versatilcm csse refert

ba Dei sunt, lioc aHiem faeiiini propier ipsa verha ut iiiilicel iiiysiicc nou nobis semper liiinc necessa-

ssciituin csi. Alicualus eniiii a vita non suluiii qnain riiim csse gladium, seil, ul scripiiim c-l, tcuiins

liicrat, si prxceptiim scrvassel , cuin augclis acce- esse belli, leuipus pacis : belli, viileliciit cinu in liii-

|iiurus; sed ab illaeiiain, quini ducebat in parailisn, jiis vil.c st.idio advprsMin aereas pnieslates , vel

lclici quodam corporis staiu. sepirari uiii|ue debuit eliam noslrie inenlis aut ccrporis viiia ccrtaiiiiis ;

a ligno vitx, sive qnod cx ipso illi subsisiercl fcl.x '

pacis aulcin, ciiin perfecn vioKiria ciirDnaiiiur, ac

ille ipse siatus corporis ex re visibili virinlc invisi- fructu lii;ni vil;c perpciiio sine lastidio salianiiir.

blli, sive quod in e<» es-el el s:icraiucnium visibilc Qii.xril aiileni adversariui legis et prnplielaniin, soj

invisibilis sapicntiir. Alieiiandus iiide uiique fnerat isla iiiqniens, arbor qu.T; iii paradiso vit.c friiclus fe-

vel j:im morilurus , vel Cliain latiqiriin excoininuiii- rcbal ciii proderai? Cui rcsponJens S. .\ugiisiiiiiis :

catiis, sicut eliani in lioc paradiso, id e^t, in Eci lesia, Cni, inqiiil, iiisi prius illis priniis homiiiibns qiii in

solenl a sncrainentis altaris visibilibiis lioinines di- paraJiso fiierani ciinstiiiili ? DeinJc istis Je paradiso
siiplina ecclesiastica removeri >>. > pro inerito su« iiiii|uilalis ejcciiS, maiisit aJ nienin-

Kjecilque Adam, et collocavii aiile paradisum vo- riaiii siKnificandx spirilalis arboris viuc, '^ qii:i' cst

luplaiis cherubim cl (lainmeum gladinm alqiie versa- sapicnlia bcatfiriim , cibus iinmorlalis aniuiainni.

lilem ad cuslodiendam vinm liijni lilu-. Ilniic lociin) Clriini aulcm illo cibo iiuiic vescatiir aliquis, iiisi
antiqua iranslatio sic liabul : Et ejecil Adam, tt col' forte Enoch clElias, non teuicreasscverandum pnlo.
p:iradi50,
locavit eiim cunlrn paiadismn volnplalis, el ordinavit Lii!Uo laiiien illo vita*, quod est in spiiilali
nisi alcicnliir atiiin:c LeaKiruin, uon pro
cherubim el pitmmeam rompheani, clc. < Qnain si niiincre

hoc si^nificanJi gratia lactuin crcJcre conressiouis lairoiiis ainiiia;

sequiiiiur, et ,. piclaiis ct liJelissiiii:c

ilobeiniis, sl-J Inmcu laciuui, iit coiiira (laiaiiiMiui, credentis iii Chrisluin legcrcnius paradisiim eodcui
Amen, inqiiit, dico tibi Iwdic
qiio beaia vita ct.am spiritaliier significabatnr, ba- dic fuisse concessiim.
bilarel pc(C>tor uiiqiie i>i iiiiseria. Qiiod atileni dici- mecnm eris in paradiso {Luc. xxiii, •43). Esse ai;'cm
viie ligiio, se
ibi cum Cbristo, hoc est esso ciiiii
i|
iiir ciilliicasse Deiis anic paraJisum voliipta^is clie-
Lujniim
est quippc Sapienlia, Je qiia scriplum
(>sl
rubini et Ilamineiim glaJiiini, lioc per caelcstcs ini- :

omnibus ainplcclcnlibui fnm{Prui'. ui, IS

•
quR potestaies in piradisn visiliili faclnin essc iil(t esl

credeiiduin cst, ut per angelicum ministiriuin esset Aineii.

i lic ignea quaeJain cuDtndia, non lantuni frustra la-

* ' Aiig. ibiil-

Aug. ibiJ., cap. 39.
> Aiig. ibid., cap. 10. ^ Al., qiiod esl.
 :

\WA)M VENiaiAIilLlS ortUUM l'AUS II. — KXtCETICA CENUINA. C4

1,1 BER SECUNDUS.

Adam vtro eognotil Eeam iixorem suam , 171«« ron- A quc et Noe vir agricnla excrcebni lerrain, planiavii-

ccpit fi t<ipent • Cuiu ilieens : Poueili Iwiuinem per qiie vineani : ct Melcliisederli sacerdos Dei altissiini
*>
Ueum. Hiiic jain |»>sl deliciai pradisi el prajvari- ofTeiebat de fructibtis terrx panein cl vinuiii. Niiii

caiimiis iiriiiia.' reaiiiiii, liujiis sa-culi ac viias inor- crgn Ca:n nb genus nblaiionis vile rcprnbaluseit. Inde
ialisK<'Sia it;«rr:inliir, cimi |iroloi>lasli, qui iinnior- etf iiim nlTerebat Dio, uiide et ipse vivere cnnsueve-

lales fiieiaiil coiiiliii, pusl aci.epi:iiii morjeiiili cunili- rai ; sed ob meiiteui inipiam oirereiiiis, ipse iiiia cuiii

iioiiem uiorialium ex se subolem gtgnere inripiuiit, iiiuiieribus ab eo (|iil corda inspicit abjecius esi,juxla
oiiinilius iii iiiiquilaie Cinicepiis, ei in ileliciis nia- qtiod sequeiitia vcrba niaiiifesi.iiii cum diciiur:

icriiu ex iiiero prodeuniibus. Iiiierpreialur aulem £1 respexit Oominut ad Abel el ad munera ejut, ad
Caiii potsessio, cujus causain vncabnli cxposnil ge- Cain vero et ad inunetm HHhs non Trspexil. Nun eiiiiii

iiilri\ ipsa ciiin ait : Possedi hominem prr Deum. Et ait : El respexit Doininus ad munera Abel ct ad ip-

linc dicio , inaier nusira jam caihotica tliscieiione suiii ; ad munera vero Cain et ad ipsuni nun respcxit
iios (buei, i|uoil iia lilium peccaio susc pr^varicaiiu- sed primo persunam nlTerenlis acceptam Deo vel iiu:i

iiis obiioxiuiii geiiiiil, ul laineii hoc ijund lioiiiu iialus acceptJin, deinde muiiera res|>ecia, vcl nun respecia

esi, id esi, (juod ' .iiiima conslans et coriiore ,

'' if- e-se lestaiur. Iloniines eieniiii s:cpe inuneribu»
lechi diYiii;u creatiunisac pnmx beikcdicUoiiis inu- " coruin a qiiilius fueraiil offensi placaiitur; Deiis au*
iiere possiderei. teiii, qui est discretor cugitationuni e( iiiientionuiu

Huisiimijiie peperit [lalrem ejus Abet. Aliel inler- cordis, iiiillo m:igis niiiiiere qiiani pi:i ofl°ereiiiis de-
|ireiaiiir luciiit sive miserMlit : i)ui) iiomiiie pr;esa- votimie placattir : ()ni cuni puriutein iio^lr.i' inenlis

gabalur a priina ."Blale dnlenda iiniiuUurx inortis prub.iverii, conscquemer etiaiii vuta oraiioiium vel
ejus cnndilio. Niiin eisi prel:osa e^l in cnnNpeclu operiiiii nnslrnruiii suscipiet

Doiiiini iiiors saiictornm ejus, gusiaio calice saluti- Iraiusquetii Cainvehemeiiler,et eoncidit vulius e'iu$.

fera: |ia~siuiiis, (|u.iiiiuiii laineii ad liunianuni pcrii- Ijiuleniivcrjt Caiii rcspexisse Dnininuin ad Abel et ad
iiei inliiitiiiu, lugulire esL saiis, in lanuiin iios ab iii- iiiiiiiera cjus ; a se auiem ac suis iiiuneiibus vulluiii

noceiiiia priiua; cundiiionis rece.^sisse, u( nec ilii qui averiisse, nisi qnia. »iciit quidam iiiterpreiaii snnt, iu-

piinii in lerra edili sunt g<<rmaiil fraires paceiii inier flainmavii Doininiis siipcr Abeletsucriliciuaiejiis, sii-

so et cuiRuidiani li:ibere (loiuerini, scd ulter alleiuin per Caiii vero ei sacriiicinm ejiisiiun inllamuiavit, id

inviileiitlu oiciderii, diini snli adliuc cuiii paienlibus esi igiie missudecaslis hosiiaiii Abelsuscepil,i|uods:e-

orbis loiius doiniin exstiii^seni; iiiaiulesie j.im tuin pissiiiief.>rtninofrerentibus sanclisviris legimiis. Caiii

ITafsagantes qiiod sancd iii liac vita pressurasesseiii . vero ipsc sacrificium suum coasuniere igue debebai.
a reprobi» iiioricsque passnri : iii qiiibiis et boc iiu- N:im et lioc$igniricarevideturApo.:iiolus, cu:iiait: fid4
landuiii i|iiiid Caiii iii liac vila priur lUilus, sed Abel pliirimam hosiiam Abel quam Cain oblutit Deo, piT
de liac vita priur esi subl.itns, i|iiia nimiruni bxc quamiestimoniumcnnsecuiusettessejusiut, letliniuuiuiH
vita proprie iiialoruni est vita, de qua iii iiiurleiii perh benle muneribut ejut Deo (Hebr. xi, 4). Tesii-

pixcipitaiiiur a'ieniain ; at vero eleclurum vita pro- muiiium ergo perhibnit roiiiieribus Abel Deus per
prie tuiiira esi vita, ud qiiaiii ut relicins perveniani, igiiem, lixc siiscipiendo de coelis, quo etiam .\potioli
iiiiTnricaiitur iii bac vila qtiulidie, el xsiimuiitur u( testiinoiiiu doremur, qiiod liosiia Abel |ier iidei lilius

oves occisiiinis. devoiioiiem accepiabilis Deo facia esl, et e co:itrari«»

Factum est autem post iiiullos ities, u( offerrel Cain siibiiitelligere ilebemus Caiu propterea reprubatuiii,
ele [luclibits leriie iiiuiiera Doiiiiiio : .Uel quoque ob- quud nnii iniegra suo Caiidilnri lidc servieril.

tiilit de piiinoijeiiiiis ijrc^is siii el de adipibus eoruin. Diiilque Doiiiinut od euiu : Quare iraius ct. el cur

Maiiife^te osieiidiiiir quud anibo Tratres lideiti 111 concidil fucies tua? Honne ti bine egeiit, recipiet ;

Deuir. Iiabueiiiit, anibu vel iialuraliter aduiuiilii, vel sin aulem mate, ttaliin iii foribut lecealum tuui» ude-

a parenlibus educli, novt lint ilTeriiida Dto dona, el rii? Quare, inqiiil, iraseeris, et iii«idiju iu rr.iirrni

realuiii |iat<'riia: ''

ir:iiisgressionis nblalis ci ' t-acri- n liture cruciaris, vnliuin diiiiiiiis in lerrain? Notiiie
liciis csse dilnpiidiiiii : sed qnia iinu jtqiuli ine.itu si beiu- egeri^, si pnra nienie saeiilicium nbtuli;ris,
oblulerunt, iinii :e>|iialiier ^uiil uliiusijue vota ac- lecipies, ie>picieiite Duiiiinu ad te et ad sacnticiuiii

ceptu. Noii eniiii iii lioc prccasse Cain arbitror, qunj tuuin : siii auteiii inale egciis, sUiliin lu roribus p«c-

vel lipus ekercnll agricolsp, vel inunera Dco de liu- (vuiu liiiim aderit, el tali janitorc intr.ius >eiiiper
tiibiis tcrra^ ublnlil, i^ed qninl Miiiiiis peilecla pietale exieiuqiic tuiiiitaberis, pro eu ul Douiinus Ciistud.-
in a^end.i cariiiscura labnravcril, niiiiiis perrecla de- rel iiilroituiii luuiii et e\iliiiii iuuiu , et «icut de s:i-

vutinne ad olTerenda Deu tnuiicia a ces^eril. Dciii- lieiilia dicilur ; Qui de luce fii]'liift) 11 ad illam iion

• Al., /!/ium C.aiii, •i

Al., ex alJcdu.
^ Al., Domiiiuiii, ''
.M., ^ririiiirudfiiiiiii.
'
Al., ca uiiim.i. '
Al., iilH>i<r.liuj,
 , :

65 IILXvEMbUON LIR. II. or>

Aaidenlem enim illam m [orib»t »iiii ittie- qm» j.ibel.alur ul fralrfui frnter seentus esl perficlia
labtrabii. \ ;

VI, iri). El ilerimi Quoniam ditjnoi te ipsa vero Caiii, iii eo quod occisuru» frairem foras durit,
iiMl Sap.
:

in «iis o$teadit te illit habitator, et quasi iii loco secretiori divinam possit drcliiiare prae-
enniit qua^eiu, el
seiiiiain iion recogiiaii!i, neqiie intelligens guia
omni providentia occurritiHit (Ibid., 17).
:
iii

appeiilut eJHt, et lu dominnberit i/- qui oeculta co>dis sui qii.f; redargiiit ^ noveral, etiam
Sed ik6 le eril
ipio ipse sccedcrcl quidve in abdiio gererct possei
liut.Juxia itlioma lingu* lleliraic* indicaiivum mo-
iniiieri.
tlum |>ro iniperaiivo pnsiiil, qiialia halies innunieia :

Dtliset Domiiium Deum tuum, diliges proximumtuum, Et ait Dominut ad Cciit : Vbi ett Abtl fraier luut ?

HON fornicaberit, non [urtnm iacia, non falsum tctii- ^on laiiqiiam ijtnnrus euin a quo discat iuterrogat,

meiiiiim dicet{Devi.\i,6) ,
pro eo ul diiereiur : Diligi'. sed tanqiiam jiidex reum queni punii^.
ne furtiim facias ne Qui respondit : yetcio. flnm cuitot fralris mei
et ne ofcidas, ne rorniceris, ,

lcsliiiioniiini diras. Sub le ergo, iiii|ui(, eril $Hm.'Stulla p:iriler el Miperba repoiisio ; stiilta,
fsiUuin
tu domintherit illiut; Hi i|iiia lilicri runi illum filli poss^e pnt.ibai qui conscieniiam
appelHitt eJHt, el ,

inoiieo nl appi-liluin pecrati iiiipiign.iri suain peccaniis cl aiite pairatuin sceliis fiair-cidii
es arliilrii ,

velul occuliorum ciigiiiior arguebjt sii(ierb;i, cuin

conipescas , el noii illud tui ampliiis cresceiido , seil _ _ ;

lu magjg illius correclius vivendo domincris. lliinc " in moduin servi pervieacis cuslodeiii frairis se e>se
' "'
iranslaiio sic iialiet iVoiine *ic r<r«e neg'it)ai,
' '
qui manircsiatione, si qiiid penculi iiii-
locuiii aiiiiqiia :

hoh dividat peccatti? quietce, ad niineret minoris frairis ciiram babrre, rt euni ali
offerat, recie aulein
,

convertio ejus, et tu dominabtrit iliiut. Ilecie ingriienlibus adver&is tutari quasi major dibuerat.
If enim
•iiieiu oiTertur nt>o, cui uni taiiiumuiodo sacrincan- Dixitqu* ari eum : Quid feeistit Vox taiiguinii

(ium est, Non autem rccic dividilur, cuin non dis- fratrit tui ciamat ad me de lerra. MBgnain voceiil

cernuiilur rrcie vel loca , vel tempora oblsitionuni, habel sanguis, non snlum Abel, sed ei omiiium
vel r«s ipsa: qua: offerunlur, vcl qiii ofTeri, vel lii
interfcctoriim pn> Uuinnio : viix est eiilm saii-

quibus ad Tescendum dislriluiiiiir quod oliljluni esi, guiiiis eorum ips^ 6dei coastantia , ipse fervor
Ul dlvisionem hic discrelioneiii inlelliganius. In i|uo chiiriutis ,
per quem pati pro Doiicnu meruere.
autem liornm Ooiniiio displicuerit Cain, f.<cilc nnii Ipse clamal ad Doniiiium ile tcrra : quia ciianisi in

imiestinveniri. Seil quoniam Jcannes apostolus, ciim abdilis terrx sinibus sirut Abel rueriiit ali impiis
4e iiii frairibvs loqueretur, iVon iicui Cain , inquil iiitereinpii , ciiisa lauien i|lsa nioitis eoruiii iii coii-

flii ex maiiyno eral, «I occidit fratrem iuum. Et cujut speclu inlerni < arbitri preiiusaexisiit ei clar.i, justc
rti gralia occidil .» quia opera illiui maligna fueruul, posiulaiis ut el bi qui in sua siraplicilaie siiut in-
fratris auttm ejutjtisia (iuan. iii. 13) ; datur intelligi
jusie pereinpii, coroneniur ; ct illi qui eos injiisie
propterea Deum nou respexlsse in munus ejiu, persequendo trucidavere, dainnentur. Eorum ergo
quia boc ipse male dividebat, daiis Deo aliquid suum, sanguis occisoruui clam:it ad Diiininuni, qu:iruui cl
tibi aulem suipsum, qood onines fiiciunt qiii nnn Dei, vita antc morlem clamasse pri-b»lur ud illuin, qui
sed suam sectantes voluntaicm, id est, nnn rectn, dicere soloiit : Clamavi t'i lclo corde meo, exnudi mr,
s«d perverso eorde viveutes ; olTeruni lamen Deo mu- i>omiiie, jui(i/ii,viliuurs luns requirnm {Psal. cxviii,
niis, quo puiani eum rediuii, ul eoruni non opiiule- 145). Ille enim ad Douiiinim corde cbiniat, qiii

lur sanaiidis pravis cupidiiatibus , sed explendis. magni) posiulat, qui coclestia preraiiir, qui aetern:t
(}iiie<c<, inquit, ad reenim conv<r(io e/us, et lu do- spernl, qui noii g|iiri<)ni liiijiis .'<xculi aliillo.scd
niinaberit iUiut. Desiiie peccato invidiae in frairem justific.itionum ejus cnsiodiaui re<|uiril. {iiii videliret
cimiabescere, quia ad te erit ronversin ejusdem tui clamnr umle in cordibiia ju^loruin nasc^iiiir docrl
peceaii, ei in tuum caput iniqiiitas toa ^ redundabil, Apostolus diceiis : Jfi it Deut Spirilum Filii sui ia

•t tu dominaberis illius, bubeiis in iioiesiatc' per eorda uostra elamaiitem aiba foltr (('«/. i>, C); cla-
gratiam divini adJMtorii conceptam de tiio corde re- mantcin n:inique iii cordibiis iiosiris ad Patrem dicil

pellere nequitiam. H»c Deus locuius est ad Cain, eo q Spirimm, q>ii:i iiimiruni ip-c hssc ad clanianduui
niorequocuin priniis hnminibus per crealurani sub- cum iinpleverit accendii. Iliinc ct»iniirein pi»; devo-
jeciam vclut eorum '-ocius forma congrua loqiieba- linuis el animas marlyriiiii |>ost mnrteiii babero
tur. Veram quia ille non inius, sed foris esi adino- nianirestai i»aiiiies cum ail : Vidi sub nltare oirimat
oiias, nibiloniinus deliberaiuin scelus in necando iHierfielurwn prapler verbiim Dei et propier testimo-
fraire etiam post verbum divinjb admonitionis vel N(U»i quod linbebanl, el clamabunl loce mrgiui dicen-
correptinnis iinplevit ; sequitiir cujn. lea : Vtguequo, Vomine sanclut el vtrua, nou judicat,

Dixitque Cain ad Abel frairem tuum : Egrediamiir H vindieat tangiiinem nesirum de Itit qiii liabilant in

in agrum : cumqne essenl in agro, conturrexit Cain lerra (Apc»'. vi, 9) i Clauinnt eniin Iktc aniinui san-
«dtertus Abel fralrem tuiim, el iuletfccil enm. I t liic Ctnrum niui odio inimicoriini , sod aniore juslitix ,

perfldia Cain simul et innocenti;i (lcnionsiraiur Aliel qiiani seniprr esurire ac sitire didicerum, siniiil el
iiiiioiefiiia quiilem Abel, iii eo quod majorem fra- desiderio rccipieiidae suae carnis, nl qii;im pro Do-
irem, sed erga se bosiili odio acccnsum siiiiplirilcr itiinu in morlem dcderant, * in hac imiiioriali aii|iiet

* Al. rerlinnril. < M. ,

jiiiliciii.

uuvii. "i
Al.,l« ItbC,
 :

tn i!i;i).i: M.Nr.r.MsiLis opkium r AltS II. — EX^XEHCA GE.NUIN.V. C8

iiicormi.l i> li Diiniiio asi:ire iiicreaiiiir. M.igiia aii- A ri' (<!>'< tepiupium punieiur. Nun ul xsiiiiias tnoric-

lem i'Sl vo» ihiiiiinis foiiiiii , iii:ih'iiiiiii fsl ili-siile- lis, C niorleiii pro rciiiediu accipics, .i-cd vivcs (ilii-

riuiii jtislili.i'. Claiii.iiile vero ail Itoiiiiiiiiiii saii- liiiio tciiiporcadexeinpliini c:i:teroruni,iiesicpecc^iu

juslain nliiuiieiii sux iii- niideaiil; laiiluniqne abest ul le abs quolibel inler-
guiiie Minrioiuiii, iit csl

jusix nii:is ex|ieloiile, qniil «le iR-rseciiloribus eoriini

lici veliiii, ui si qtiis lc inicrfeccril, septuplum, iil

iipauir, suliSi'i|ueiilor osieiiJiliir, diieiile Oouiiiio :iiJ csi,gr;*vissiuia ultinne piuiialur, qiii nec tu:i- daniiia-
liiiiiis :icerbilate adiiiunilus, u saiigoiiic cirundundo
C:iiii

Aiiwf )qtiiir malcJicius crit siiper lenani i^uk ape- viiliiil maiius cubibere. ^tni eiiiia illuiii debuitliuiiio

riiil us »111(111, el tu ccfil taiigitiiiem (ralrU lui de manu nc.cldere iKiinliicin cui Deus vilam |ieccanii doiiave-

f.a . f 111 uiie^nCii /n.iis iviiii, nuii ilaliit liti frmlu» rai, vel ad ciiiniiluin pu-na' ipsius, vcl ad cteinpluiii

vatjus jirujiKjui eiit .sii/i,t leiruiii. Jnila caulcl:i: ci alioruin currcctionis. iiulct nainque iioii-
iuui : el

iiieiisuraiii pcccunliuiii ]ii»ius jiidi'\ >l iiiciisiir:iiii niinqiiani Scripiiira sepieiiario nuincrn pleniiudincin

poiiil \iii(licl:i- : .\(laiii ii:iiiii|iic veiiliiiii coiiicdciis ejiis de qiia loqnitur rei si){iii(icare , sicut iii Lcvili-

iiequ3(]uaiii ipse iii:ileilicilur, scd lcria iitilius iii ejiis co : Si amliu/(ircri(i«, imiuii, ex adierto mihi, nec

opeie iiialediciiiiiii sulijicilur; iinii qiiidein :idco iit tulueiiiit auJire tne, addam plugas vetlrat teplnpluiti

fruclus o|ieiaiiii deiie.;el, scii ut lalior.uili ac desil- R {Lev. xsvi, 'H). hl paulo pust : tll percuiiaia vot

daiiti suoa culiuri |>riircral rructus ; et ui bbor leplies propter peicala veatra (Ibid.fU), pru co quud

idcm uliqiiuiidu p'.>ssct liniri , ac rcqii es a:tiTiia esl ii:ullipliciier. El in bonaiii puricin Psalinisia :

in;:redi. Cuiiiis c:iaiii iiionc addiciiur : quod bciie- Sepliet in die laudem dixi tibi { Ptal. cxviii , 164),
l.iciuiii, iic s('ii:|>er ila lalinraret ac dole- quiid esl allis verbit dicen; Seini>er Inus ejus iii ore
liiii gr:iii
:
1

iiiicschlis sxculi (|iiani sit fcniiiniosa ineo {l'sal. xxxiii, i). Qnu.l vero auliqui iuler|>retes
rci, soli (jiii

vila (lerfCiidere uescluiii, dubiiuiit. l'orro Caiii cuiii dixeruiil : Oimiis qui occiderii Cain leptem vindiclai

hcrel pra;vaiiiailuiiciii siwruiii dainiialiuiieiiiqnc ' exsutvei , liunc liabet seiisnm. \ives usque ad
|i,iieiiluiii, :idiliclil ojiwdeiii ii(i\x |ir:i'varicaliiiiiis, scptiinam geiierationeni, ci cunscieniic luae i^jne

iliiaiii de ' traducc liaxcrat ,

(jraviorciii pcilidia>, lurqiiebeiis : lu ul quicuii>|ne te occideril, secun-

iivoiis, liuiiiicidii ei iiionducii reaiuiii ; uiide iiieritu duiii dupliccin inlclligeiiliain, aui in septiina geiiera-

i-l|KCiia |ilcclilur acriurc : priinn iil ipsc inalediclus liiinc, aul niagnn ic liberci cruviatu : nnn qno ipse
sil super .ciraiii, (|iiain ciuiire fiauis, catenus inuii- qiii orcidcrit Caiii scpicin ullioiiibus subjiciendus

ilaiii, p .llucrai ; dei.idc utiii lcria ciiirceiida supcr- sii, sed (jiio sepleiii vindicias, qux in Cain tolii

laborilius Irtiguni cupia teiiipure ciicurrcriiiil, solval in inierfecto, occidciis

Varnc dcc.idarct, iiiitl.i Siiis

rcspoiiJeiitc : leiiio iit iii cudciii icria vagus seniper ^ euiii qiii vit:c fnerai ilerclictus ad pocnain. ^ain et

iicque aii.viis uspiain scdes liahere so|itiiniis ub Adaiii fiiil Laiiiccb a quo oc<;isus es&e
vsscl ci pii>lui;iis,

irauslalio liabcl,
Caiii pcrbibeiur : cl liii enmdein Caiii per morteni
quielas, sivc, ut alia Ireiiieiis ije-
sopicni viiidiciis, quas scpteinpliciter peccans iiie-
mentque .Uxrel sujnr lerrum. Al ^ illc , audiia jioeiia
ruii, absotvil. 1'riniuin nanique ejns |)eccaiuui esl
laiitx suae malcdictionis, nuluit veniain deprecari, >cil
quod olTerens Dco non rccic dividebat; »ecuiiduni,
pcccalis pcccala congcniinans, laiiluni pulavit iiefas,
rcspondit
quud rratr> invidit ; tcrliuni, qnoJ duluse cgit di-
f iii a Deo iiuii pi.ss.l ignosci. Denii|ne ;id
cciis : Egrediainur in agrum ; quarliiiii, quod iiilcr-
Doiniiiuin :

fecii ;
quiiituiii, qiiu.l pr.icaciler iicg:ivit : Meicio
Uujor etl iniqiiiliit wea (jMam ul veniam meiear. ;

scMuiii, qiioJ sc ipauiii damnavil : ilajor est iui(/Hi-

E'Ce ejicis u:e Ifidie a fccie tua, el a fucie lerrce ahs-
«it mca, quam ui venium nierear; beptiiuuiu ,
q:iud
cuiidar, el <rj raijus cl /.io/uj/hs iii leira. Ejicinr,
iiec danmatus cgit paenilcniiaia.
inqiiil, a coiiS|iiJCiu liio, cl cunsi iuiiliascclcrls liiccni
ut laiiieni.
V rusuilque Deus Cuia ii/nNi», u( ncu eum inter/i-
fcrrc niii siibiiiiens, ub!.cuiidar
''
ips:iiii

inea facic lcria;, iie videlitcl in iilla ceret omuisgui ineeiiitiet eum. Ipsutii vldclicot sigiium
\cl cerlc cjicis

leiraruni ici^iuue , iie inlcr ullus liabiialoies ejus -. quud ircnicns ot genieiis vagu.>qiie cl prnfugus seni-
periiiillar a (ucie per vjvcrct : cadeni >ua iciuinna udiuouitus, qiiii
otbis sccui U9 liliciqiie iii:iiicrc ,

banc ullra \idcrc nicrear, iiuii passiui a qiiiliiisl bct iHisscl occidi ; (juicuuqiic
qiiuque liia :ilis(uiiJar, iic

quuin usque bodie sa-pins inlucndo, ac luuin votcni

auicui cum occideicl, vcl in.ignis luiseiiis i|i»uiii

auilicndu, felici» r vivcbaiii.

Caiii lib.'raret , vel kC ipsum buc faciciis sopleiu-

vie, oeiidet me. Duin cx plici vindicix iiianciparei.

Oniiiii igitiir qiii inieneiil

Ircinorc cui|i<ins ct liiriu ticniciilis, site cx iii^labi- Eiircssutqiie Cuin a facie Dvmini, id csi, a pone-
liiate vagi uc pr.ilu^i, euiu cssc ''
iiiielligil qui ine- tralibus illarnin x-diuin in quibiis ealeiius cutu pa-

rcalur iutiMlici. Veriim Uens nulciis eum cumpcndiu rciilibus inbubituiis, sx'pius illuni videie iii au(cli«:j

iiiiirtis linirc rruciatus , iicc trudcns pcciix' qii.i furuia sulebai.

srijisuin (l:iniiiavcral .
//ii6ii<iiiil iii iirrn firofujus nii orii^iKu/^tii plagtim

^equiiqiiaiii, iiii|iiil, ilti ^il.s.d uiiinii qiil OCiiiU'- Eileii. Eileii intcrpiciaiut lolupias «ive delicix, ;piu

• .\l., ri.dic:
>'
Al., tiileltiqel.
^ Al., ' Al., (1 quutilicl
iilii.
I
> i'l .i(ijil<iiii .\l., i'/>i(i.'lfi.
.'il,,
C9 llKWEMEao.N LIl!. U. T.j

ii'iuiliiu paradi&us dosig>ulur de quo supra diciiur :

A se pro Duiiiiiio uoriillcai-c cara\on'jl, ip^c vir.uie
flantaverat aulem Domimts Deui pnradisum lotupla- sui spiiiius, quo aiiipiiu- in (aeicsiiliiis ignescani,
iis apriiicipio, (HiodAiiUi\m iiilerpretcs ila Iranslu- inin loti coelestes eriiciantur, iiillainni:il. .\d C:i!

iKfe : Et ptanliivit Dotiiinus Deus paradisum in Kiten vero el ad iiiuiiei '•

ejiis non nsjiic ii. (piia redargin ns
conira erieniem : uiiile Jaliir iiile!ligi ud orieiitaleiii carnalia Jiidj-^nini 0|ieia ilicit pi-r pri'pliclai» : Q.ic

iiuindi |ila;,'.im paradisuin esie caiid:luiii. Ilablatii mitii ntiittdud neni viclitnarum vcslraruin ? dicit Ooini
eigoCain, iiunadorii'iiUlemp!:igaiiiparadisi,ali<iquiii niis ; Pienus (am, lwtocau!,ia arittiini et tultpem pm-
ij|lr:i hunc niunduiii lialiitarcl, sed iii orieiitaliliiis fiuiuin cl sangutnem lauioruiii et liircoru-n ci vilulo

inuiidi pan:l>us, quilius iii proxiino est pai:idi>us, ruin notui [l^a. i, II;. El paiilo piisl : Uariis cniit:

(|iiaiiivis inaccessiliilis ct ignolus uiurlaiiliiis. Cunct:i vesira; iunt/uinc plinw sunt. Luviimni, mundi estule
auieiii quac de jusiilia vel " iiianyrio Abel . ei de vi'lelicel pcr likiu graiix Clinsli. ' Irasc lnr C'i<i
pravitatc acdaiiiiiatiune Caiii juiila liilerani dicuiiiur, coulra Irairis pietaiem, iiec redarguius a Doiiiiou a
iiiysiicc dominicx pussioiii vei roii versatiuiii incaine cniKoplo per iiividiain fiirore rcsiiiiseil. (Jiianlii Jii-

i'l perseciiliniii ac perdllioni Judxonini ti'»lliiioiii<iiii dui cuMiin Dnniiniitn el ^^raiiaiii pro Nuvi Tisiaineiili
rerunt.-Neqiie ciiiiii fiusiia ipse Dominus eisdem livdie Iiacciijli siiit, qiKilies ali illo corrcpii vel ad-
Judxis dicil : Si crederclis iloysi, crederclif ('•rsilm el B moniii niliil iiniiitis inaligiiis peislilcriiit iii cu'plis.
mihi ; demecnini itlescripsil{Joan.v,iti}.^ trgoCain siilliciciiicr evangolica pKidit liisioria, qiilbiis apie
eiai priinogenitus, Abcl secumlu?. Eiat priur pnpuliis coiivcnil (pio.l de C.<iii diciiur, quia cuiicilerit vul-
Jiulxorum possessio Uei, siiul ipse ;id Moseii, Fi- liis ejiis : iiun eniiii puleianl revelata f icie gloiiaiii

lius, iiiquil, mfK5 piimojrnidis y»rat;/ {Eiod. iv. 2^), Dutiii li speculari. 1'erdiderant namque gt idiuiii illiid

' secundus esi pupulns gciiiiuin, pro ciijus inaxiuie diviu.i' graiuL-, de quu jusli gtflrianies aiuiil : Signa-
tlia Dci Filiiis i'
ei nasci in cirne ct inuri dignaius tuni esl supernos lumen vutlus lui, Donutie ; ded.tii

cst. Fuit Abel p.istur uvinm, el Doiiiinus ait : K.jo latiliam tii rorde meo {Psut. iv, 7).

tum paslor bonus {Joau.\i,H). Cain atilein ,igricola, Fduiit Luin frairem suuin furut, et occidil in mjro.
quii populus Judruruni lerreiiis ac leinpoialilius iiu- Liluxit popiiliis Judaicus l>oniiitu;n foras de civilaie
goiiis insistebtl, vcl lixc videlicet sola quxrens, sna Hierubalein, et ciucilixii iii toco Calvarix ;
qno
vel lioruni iiiiiiiin Duniino serviens, ut pote car- utiiu^que loco passinnis admoneinur typice ut exca-
iialiter iiitelligiins ca qu.n illi pruplieix inysiicc niiis ad Diiininuin exlra i:aslra, iinproperiuin rjus
de ca-lesii promissioiie loqueb.iiitiir dii^eiites ; Si portantes, id esi, rclicio iiiundi cunsuniu ac socie-
voluerilis et uudierilit me, bona lence comedetis { Isa. talK pravuruHi , libenter abjecia quxqiie sxculi pro
II, 19).
C Do-
palrix coeicsiis ainore tulereinus. liiterrog:iiiie
OHe.rebat cnim Cain de fruclibus terrtv munera uiiiio Cuiii ubi cssei Abel frater cjns, nescirc se re-
/>«i)i'iio. Quia piipuliis ille per boiia opcru, qua; ter- spuiidit, iicc ejus csse cusiudein. Ilactcnus Jiidxi
renx reiributiunis gratia seclabatiir, Dojiiinu se pla- interrogantibiis se fiJelibus, ineinbris viJelicet Cliri-
ceie puiabat. Yel ccrte de fructibus leirx niiineia sti, de Cbrisio, se nesci'e dicunt. E^seitt auieni ipsi
obtulit, coni se popiilus idem per lerreiiain cireiim- quiiJaniniodo Cliii^ti cuslodes, si Cbriatiaiium lidem
cisioneni, terreniini sabbaltim, lerreiiuiii azynia, Iit- siiscipere et custodiie vuluisseiil. ^ain iiui custndil
rcnuiiiPasclia.justiricari credeiis, justiiiam lidei qu.i: Cuin, nescire
in corde suo Clirsitim, noit dicit qtiod
in Christu est accipeie des|ie\il. suum, ncc c;us es e custidein.
sc fralrein
Abel juoque obtutit de piimogenitis gregis sut el 6 Dixit Deus ad Ctiin : Quid fecisti ? Vox sanguir.is
odipibus eorvm. Qnia Duinijius iiiterpellaiis Patreni fialiii lui clumut ai ine de lerrn. Sic arguil iii

pro sai'clis, sccuiiJoin fiirmaiii asstiiuptx biiiiiani- Scrlpturis sanciis vox divins Judxo^. Ilabet cniiii
laiis olfert illi voia eotiim, o|>era videlicel bona. et inaguam voccm Cliristl sungiiis iu tetri, cuin en
pingiiedinem iiilernx dileciionis. Ilxcsuiit cniin pri- ucceito ab umnibus genllbus le.^-pondctiir ** Aiiien.
(iingciiiia grcgis ejiis et adipes coruin. Hcspicii Do- ll;cc esl , clura vo.\ ' sucgiiiiiis quuni saiigiiis
Ij
iiiinus ad Abel diccns : llic csl Filius mens diteclus ipsc cxpriiiiit ex ore lideliiiiii cndein saiigiiiue
tii ijuo iiii/ii beiie eomptacui {Matili. xvii, 5). Uespicii rcileiiiplorum de quu bciie lidelibus tlicit Apostulos :

« et ad niiinera ejus, quia vilJiii electuruiii quani of- Accessislis ad Teslamertli i\ovi mediaiorem Jesum. et
lerl illi gratanier, Deus Paier accipit, el quasi per sangiiinis sparsionem mrli s toquenlcin quim Abel
ignein de coelu hostiam ejus inceudii, quia eos qui (lleb. XII, 2i). Meliusquipjic luqiiilui s:iii|;uis Cbrisii

' Veieres, ci majLime circa Bedx ipmpora, mariy- * Al., iiifarnar.

ris lituln diinabaiil iiiiii siilnm eos qiii pro lide iii ' AI., add. Dominus.
odiiiin Clirisii ticcidebaiiiur, sed eos eliani oiiines ' Al., irascatuT.
qui iiijusle giiacuiique ex causa, v. g., ex iiiviJia B Dominui
.M , dicit ; al., dixitqtte Dcus.
iiecabanlur. Iia Leodegaiius Augusioiliiiieiisis epi- ^ llic ulludll ad 3iiiiqii:ini Ecclesia: consueludine'!),
sciipus mariyr dicilur, quein Eliroiiius cx sola in- qua lidcles coiiiiiiiiiiic.tndi Eucbaristiaiti peroipientci
vidiie causa irucidavil. Iia Lanibertiis TrajVcieusis dicebaiil, Anwu. I)e qii.i viJe, si lubel, ca qtix disi-
episcopus, qui sliuili taau occubuil. lliiic iiilra Abel iiius in lib.I de .\iitiquis Ecclcsii',: Itililjus, c. i,
diciiiir prutcinartyr.
ari. 10.
^'
Al., crai eiiiiii.
' Al., deesi tanjuinit
' .M., 4:('iUJi.N esl.
U BKD,€ VENRRAOIl.lS OPERIJM PABS II. — EXECETICA CENUINA. M
(iii:ini Abcl, <1»ia iiimiriini ille in coii<l«ninaiioae!n A lionem senlenlix propieren juiu anliqjiini iransla-
fialricid» clainah»! »4 Doinimini, hic anu-ni in «a'- tionem potuimus, quia ile opusculit S. Anguiiliiii qui

«aiiuiieu) Cbriaii frairuiu UduliuiN vuccni aiiaiii lollil hanc tequeUalur, sicui el alia mulia Jeccrpsiiniiii.

ad r(eluii>. Posuiique Dtui Catn in tignum , ul nrm tum infer*

NuucigiiuT maltdictiii trii$up*r Itrram, qumupe- futrel «mnii fni invtuiuel tum. Ilabct gent Jadxa
mil 01 «mim, tt tuuepil uiH^uintm fralrii lui dt five siib paganis regiliui, sive sub CbriMi.iniii signum
nianu lua. Teiram ilicti Ecclebiam ipsa eniin, iion
:
legis 9U I', qiio a cxlcris gentibua popolisque disiin-
a'i», apt>i oa suiiin gu>i»r« iii inyiterio s:<iiguineia
ii
Kuilur, ei umni', imperaior vel ret, q >i eos in regno
Lbrisli >|ui elTutus csl maniUis populi juilanrum. ino inveuil, cum i|«o signo eos iuveiiil, nec uccidil,
Su|icr luiic mjlediciuii cni pnpiilus iilcin iini.i aimi-
:
iil est, non erficii ui non siiit Ju4zi, ceilo qiMtdaui et
ruiu lia-c qiiaiiio arciius nniuri «ui Comliloris in-
proprto 6u:e oltservaiinois signo a ca>ier»ruiu nen-
li.rret, laiiio ((ravius inimicain ei grnieiii nialciliciam
tiuin coaimunione disereii, nisi quieuuque eoriiin aJ
ewc iiilelligit, qunmvig »eip^i)in, ailliuc «uperbiens
Clirisium tr»n«ieruoi.
tpeciaiiler lieneJiciam ^lorieiiir.
Egrtuutque Cain a faeie Domini haliilatil in lerra
Cum operalm
r
fueTit*am,HoniabitlibifruclUiiHet.
I • , ...
ij
vrofuqut an ortentnltm plaqnm Laen.
i
Iii
r
r.icie
rv-
Do>
uiKii> csi popului
Uoeraiui. V3 pwi ideni in ea lern quaui
-i
capul
t
O .'. . .
r . . .«
mini agniiio ejiis, qiia «e manireslal ac dignoscitur,
Ecclesix Cbnsius poruvii, id eii, in ejus carne sa-
tolet inielligi. Meriio -ergo popnlus, qui a divina
luteni npsirim, crucifigcndo eiim qui roi)riuui esi
cngniiioiiis grati» recessit , iii lerra b ibilare perbi-
priiptcr dclicta nosir», nec ci dedil eadein lerra Tiu-
beuiF. Non enim poicsi dicere cum elactis : Noura
ctus suns, quia nun jiisiilicaius est fide resurreciio-
auttm convertaiio in caetii *tl : Miide eiiam Salvaiortm
nis ejus qui resurreiii jiroptiT justiQcaiionein no-
txtptciamui Domittum noilrumjtsum Chrittum (Phi
«tram unde nec resurgens eis » quibus erat cnici-
:

tip.iu, iU). Uuiic locumLXX liiierpretet iia iranstu-

fiius apparuU , lanqiiam Cain operanii terraro, ut
lere : t.xiil aiutm Catna faeie Domini Dei, tt habilavil in
granuin itlud seminaretur, non Oilcndens eadem lerra
terra Said eanira Edtn. Naid auiem in profuguni,siv«
rriirium viriulit sui-. Sed eain lerram qux eit Ec-
ut in libro llebrxoram nomimim invenimus, iiitu-
clesia operali tunt Judxi, tui» pertecuiionibu»
bilem motam e( OiKtuationem «eriitur,quod iionnulli,
agendo ut amplint in Deuin proficerel : »cpe eliaoi
quibus et Jiitepho» ^ conientit, locum esse iu qtM
in inultos ad inortem usque ixviendo, »cd ipsi Cdei
liabiiaverit Cain, auium^nl. Porro nosier interprcs
ei pretii'i:e mortia eoruin frucium videre non me-
non hoc nomen sed rei ipsius etse »igiiifican-
loei.
rueruni. Quod auieui respondit Oomino Cain Jfa;«r
.... /->
tiam loielleiit
....
qui»
„ . ...
Cain instabilis leroper
. »
Qu»
.

a
eil
. .

miquilai mta auam ul ttniom mertar. kcce tjiat

.
^ ;
• ^ .
, .rw j
ciuans alque ineeriaruni «edium essei ruluru<. Qand
iiie hudit a facie ItiTte, tl a facit iua abtcoudar, «l ero
• quaniuui pneienii Judxorum siatui couveiiiai, uiii-
tagui et profngui in lerra : paiet de Judconim po-
versns testis esi mundus. Qui bene eiijm cooira
piilo luce clarius, quia majure>l ioiqiiilas quaFiliuni
Eden ^ babitare perhibeiur. Edea quippe voiupta-
Dei occidit, quam ut veniain inereatur ; ei ideo qui-
lero sive deiicias significat : quia Bimiruiii perfidus
cunqiie ei eo veoiam p«eniieiiie» acci|iiuai, bj pro-
ille populus quanliim aversus a coguiiieoe veriiatis
fecio irans meriium suuiu divlox gralia pietatis sal-
lerrenis se Degntiis implical, taaiuai eoulrariam
vantur. Paiei quia ejectus est » facie lerr.-e, id est, a
deiiciis ctelestibus viiaiB gerii ; ei quia temporalia
Siirte sandx Ecclcsi.r, et absconsui » faeie divinx
soiummodo |aiidia silil, lorreoli volupiatis divinx,
eoDicmplaiionis; qund sibi ipce protendebst, quando
quo justi poUniur, siccis faucibus cordis adwersarius
faciem Chrisii in passione velavii, quod illi eiiam
eiistii.
coclesiia sigiia priiiendebant, qModo ee crwcifiio tol

radiiis sux lucis abtcondit, perdiloque regno pmru- Cognotil aulem Caiu uxortm tuam ,
qmm eauetjnt

gus 3C vagus pt^r orhem quaciiiique 4itpers(is esi, tl ptperil Eneck, ti mdificatit civilaltm »oemfilgue •-
•HM <;iu ts uoaiim* fUU imi Enoch. SiciM ab iiiilio
limeRS ne ipsa eliam teinporali viia privelur , ei
quasi dicit cuui Cain : • OaMii ijilar qui iaKwrii ^ »«••' ioci^Meolis iii oecisioiie Abel patsiooet wn-
me, oceidei mt. ?iei quid ei respondit Deu» T Ntqua- rtoram ; iu livore anleni ei persecfuouc Caiu per-
quam ila fui, led '^inaii gui oeciderit Cain itpUm ti*- Gdix suBt iusiiiaaiK reproborain qua: »d Unrm ,

dictai txtolvti, id tii, ooii corporali inorte interibit uaque sccvli eruni ambx in mundo permaosurjc ;

geaiit impium cariialium Jad.eoram. Qtiic«i«q«M sic ei in civitate quam cdificavit l^:ii typire inii-

ei<im eo« iia perdiderit, septem vindictas eitolvet, uahatur qti<>d spes lota pravonim iii hnjui ueculi

id est^auferel ab eit sepiem vindicSa» qaibus •lligali regno e^iel ae idicilaie iigenda, ut paie qui fultiro-

tunt propier riMUiro occi-^i Chritii, ul boc toio tem- raw bonHr.im tui fi>lem aol desideri«iu •ulluw ha-

pore, qnod aepienariu JieruB nuiucro volviiur, roa- berent. D<! i|ui civK.tie h>quliar Dominus per pro-
gis <(ula nnn inieriii gcua Judx.t, saiis appareat Ode- pbeUmUtee Deuitfo, : tl nou homo, ra m*ato laiMn-

lihu» Chriitiaais quam sabjecUonem inerucrint, (|iii

tliii, tt noH ingrediar civitaltm (Oi^. ii,9). N%-i|ue

suyerbo rcguo Duoiinuui inierfcceruiit. Iliijiis expMsi- eiiiin Abcl sive Seih, qui |>ro co iiaius est, citiuieai

* Al , Oiiinis tniii. ' Al., raniain.

I*
Auliq. Jud., Iil>. t, cap. 3. ' Al , habitiiis».
 ,

73 (IKXAGMERON Lll). II. 74

aul " ilmnos • jpdificssse lcgunlur : quia nimirum A •'»«1 requiem iii alia viia, ei rcprolii lcndaiit ad «m»-

eos dcsiguul)ani, inio eorum eraiil primilia;, qiii siio pllciiiin, iit cii:iin, n:irranie Doniiiio, Laz:iri p.iup«ris

gaudent canlare Creatori : Quoniam incola ego sum el divitis snperbi manifesie probnt liisioria.

apud le in lerra et peregrinus ticul Qmnei palres mei (•enuit, inqiiit, Ada Jabel, qui fuit palcr habitaii-

{Ptal. xxxviii, 15). QulbHS apte convcnit lioe (|Uod tium in lentoriit atque pattoruin, el neinen fralrit ejiit

prwmisiinus Domini prnmissum : Deiit ego et ntn Jubal. Ipte (iiit pater canentium cilhara et organo.
lioino in medio lui tanclui : quia quo a inundana: ci- Setla quoque genuil Tubnlcain, qui fuil malleator ia
vitatis cotisortio se reddunt extraneos, eo iiiliabiia- euncla opera aris et (errl. Cnncla lixe <\n:e lilii La-
lione sui Conditoris existunt digniores. Apie autem mech invenisse vel cgisse referuntur , ad culiiim vcl
Cain nomen civitalis ex noniine lilii siii Enocii vo- ornaium vel illocebras hujus vii.^c pertinenl : nihit

cavit, ut successores se lales habituruin dcsignarel, autero lale Abel, nlliil t tale natiis pro eo Seih, aiit

qu' pairix coelesiis cx^ortes, in hujus vitx dclecta- nepntes ejiis f«cis<ie legnntur , sed veliit peregrini in
lione corda fundarent. Et benc Enocli interpretatur lerra simplicem diixisse vitam probaiitiir. Nain eisi
Oedicatio, quia reprobi duin pro eis qii:e operantur Abel pastor erat oviiim, non tamen vnlnit adco buic
in prxsenti g:iudere desiderani , quasi rivltalcm. se onicio mancipare, ut lentoria sibi in quibus f:imi
quain sibi xdificaDi, in prima generaiione dedicant. B larius hoc exereere posset contexeret. Ciiharx aiiieni

Ai conira in illa gi-neris bumaiii prosapia qiix per el organo absit ul vir tantiis ullum lempus iiidiilge-

Seth ad Noe descendit, seplimus ah Adam nascitur rei. Si quis vero cuncia opera qux de xre ac ferrn
Enoch, qui ambiilasse coram Deu legiiiir, et noii ap- fiiint solener intuetur, maniresie cognoscit qui.i si

paruisse, quia tulerit eum Deus quia nimirum re- : recle naluralem lcgem servaret genus hiimanuni
qnies et Ixiiiia spesque omnis eleclorum nonnisi in eliain de paradisi g^^ndiis culpa prxvaricationis et-
futuro sabbaio esi, qui postquam in hac viia ambu- pulsuui,nequnquam liis omiiibus npus haberet unde :

laiit cum Domiiio, bumililer ejus prxcepta sequen- h:fc nmnia a filiis nialolictionis csse coiistat invenla,
tes, tolluoiur ab ea in vitam perpetux qu eiis, et qiiamvis postinodum, degpnerante humano generc a
iion apparent ultra inter mortales, quia cum illo iiii- castitale prinix conversalionis, ciiain boiii Diii fa-

niortaliter vivuni. Ipsi enim sunt civitas ejus et tem- muli pro commimionc viue socialis aliquoiiens hu-
pluni, nunc quoiidianis prorectibus bonorum operun) jusmiidi rebus operani dabani. Sed mngna utiqiie
.id perfectionem icndenlcs, lunc finiiis laboribus, distaniia, quia niinirum reprobi lalibus quasi summo
cuni illo regnanles, et in sua ipsi dedicaiione, qu;e suo bono * deleciabantur : electi vero liis aut omni-
per prxseiitiatn sancti Spiritus perpetuo cclebrabi- modis abreniiniiant, nul pro conimodo vilx hiijus

lur, singiili qiiasi in Enocb iion.ine gaudenics. ^ :>liqiin, donec ad xiernam perveniant, sicut viator
P»rro Euoch genuit ' Itam, el liam geituit Mavia- siabiili) sive vialico , transeuntes utuiitur. Dcniqiie
het, el Uatiahel genuit Slatusahel, et Malutahel genuit patriarchx habilabant in lentoriis , se.l hoc vclut
Lameth ,
qui accepit uroirs duiit : nomen uni Ada, el pcregrini in mundn, ad distinctiuneni eorum qtii in

iiomen alleri ^ Sella, genuiique Ada Jabel. ' Proge- uritihus ac domibus qiiasi lerrae civcs liabiiare solc-

nics Caiii u-qiie ad septimam generaiionem compu- bant. Ulebanlur psalmisix ciihara ei organo, sed ail

talur, ct in bac ipse a Laiiiech occisus , sepiem vin- laudandum in eis Doniinum : et e contra arguit pro-
diciis quas diuiissime miser gesiabai, absoluius esi. pheta cos qui cilbara, lympano cl lyra iii onviviis
In liac tota qiix de illo nata erat sobotes , poslquam persouabanl. Erant in populo Dei viri docii in cuncia
ad augnientum malediclioiiis etiam adulterio Lamech npera vris ci rcrri , necnnn ei :irgenii el aiiri : se>l

polluia est. ' ingruente diluvio periit. In sexia qui- hos ipse hanc artein ad dislinciionem sui tabeniaculi
deni generalioue adulterio fceilaia, in septiraa vero iransferre prxcepil. Proplieia quo()ue gaiidia Domi-
(iiluvio delelM : in quo spiritaliier iiisinuaiur quod nicx incarnalionis evaiigelizans, opera ferri nnxia
inipiorum civiias , id est, socielas tola reproborum. lolien la at pie in mclius cominutinda pra:diiil, et

in sex biijus s.-ccuti xtalibus secorruplur.i sccleribus, n eonflahunt, in(|uiens, gladios tuos in vomeret, et lan-

iii sepiima aiilem, qux cst in fuiuM, in xternum sil ceas tuai in (alc<s ; non levabii gens ciinlra genlem
peritura. Sicut cnim septimus ab Adaui Enocb raptus ijladium, nec exercebuiitur uli.ra ad prcelinm (lia. ii,

esl in p»ra<lisun), et non vidit enm linmo, quia vivit -i). Nec prxiereiindum negligenier quod cura lionii-

in p.ice CDin Dco; ila sepiirnus a Caiii Jabel , inicr- ncs adulterio iiii|uinari, cum pascendis pecuriliiis
prctaiur Mutatus , ciim suis frairibiis et iiniversa amplius josto insisiere, cnm inodis musicis dissolvi,
progenia delelus est diluvi», el non vid t enni iiomo, cum fabrililius npersm dare arlibus coeperDnt, tiinc

quia xterna inorte miilctatiis, ct ab ea qiiam dilexe- diluvio snnt supervenieiite deleii. Seil cavcnduni
rat gloria sa;ciili , illam quam non prxvidcbai est solenius iic nos hiijusniodi rebus ultr.t modum irre-

itiiiiaius iii pccnam. iii quibus .iperie desigiialur, m lilos iiliiiniis dies iiiveniat, cum eii:im Dominus de
diximus, qiiod sancti post hnjus s.xculi sex xiai s <lie judicii loqueiis commemorato lioc lempore, :id

• Al., domut. ' .AI., primo ijenitns al Ciiin.

^* Al., adificiu.se. ' Al., incoiiiiruenle.
= Al., Iraii, el Iran; .il., Irnd, e! Irnrl. i .\l. deect tiile.
''
Al., Sela. *'
Al., dilirliiiiur.

Pathol. XCI.
75 Itl.D/li VF.NF.RMIII.IS OPF.UUM PAIIS II. - I \Fr.F.Tir.\ GF.NIINA. 'C

ritiilcl.i' 1105 siiidiiiiii iiiciiet, diccns . .Sii ui vniin crnul A oontemniMi"!, prr.vis suis voliiptaiilmj ^aiiari conltiii-

iii dittui anie liidifiiim coniedenla el hilienles , nuben- ilil, rcprntiniiiii silii siruil exitiiiin.

let i'(
' Miipdiiii lriidi'nlei usjue ail euni diein quo in- Oixilqiie Lninrch uxoribui tuit Adai n Sillcn : Ah-
iravil Nuc in iircniii, et non cognin^erunl donec veiiil diie vnccin meain uxiires Lutiiecli, uutculinle serinonein

ililHiiuiit el liilit uiiinet ; ila erilel adieiilui Fitii lio- meum, quuniam occidi virum in vulnus ineiim. el nda-

miuii (Mutili. XXIV, 38). lesceniulum in livorem meum. Vlrnm vel adolcsceiilii-

Scror r«io Tliubnlcain ^ iVoeiiin. Ni)eiiia inlerpriMa- juni, quein dicil, Cain sii,'.ii(ical, qiiem lileui L.iinc('li,

lur Voliipias. [tene iiiitent series gcncris Cain in iiaii- si'd iiim spnnte, interfii'il, siciit llieronymus in qiio-
vii.iie reiiiin.e lerniinaiur ; el e;idcm remina Volupias (lam Ikbrxn voluinine :)iriptuin csse lesiatnr. Urciilit
iiomiiiaiur : i|iiia tiiia pravorum inlentio ninndi servit niitcin cum in viilniis et in livorem siiuin, quia ri
illecebris, ct in expletionc carnaliiim voluptatum vi- ip-e sibi ' in hoc mortein adscivil ac daninalioiiein,
laiii linire dcsiilcrai. Vcnim nata liac fcniiiia, non qnod ciini, qnein Deiis viia- donavcrat, pcreniil.
niullo post universa projenies malediita diliivio Scpluplnm uliio dabilur de Cain : de Lamccli riro
consummata est : quia ciiin deleclalionilius nnindi sepiiiaijirs .tepiies. Soptiipluin iillio dala esl de C.iin,
colla niciilis subdideriiit, cum dixerint pax et secii- qujii nsqnc ad septimain generaiionem fnlriciilii ei

riias, lune rc|ientinus eis siiperveiiiel iiiieriliis. No- " iriviili.e siic vagiis profiigusqiie poenas lucb:»t. De
laiiJnm auteiii quod delecialii» sive voluplas duobiis i/inii-ili vero sepiiiagies seiilies, quia siciii llierciny-

uioills, id esl, ei in bono ei iii malo, soiet iiitellis;i : mus • relaiuin sibi ab llebra-is testauir, et Josoplius

in bono, vidclicel cuin dicilur,nin)!si(«(i aiitcm posii- iji.,,, arfirinal e, lxx et vii aiiiina: progenitic siint de
(f,tiiii( (trrnin , e( de/eciafcuiidir in mHUitudine pucis siirpe Cain, quaediluvio pcrioruiit. Ki in lioc nnmi-io
(Tju/. xxxvi, 12). Et rursum ; /iii.'(>i iafmndir, iiiquit, ,1^ i.amecb factain aiunl essc vindiciam, quod i;enus
nji uberiaie doinus luie, ei lorriute vuluptalis iiicc po- jpsius usqiie ad diluviuin perseveraverii. Interpreia-
labis evs (Psiil. xxxv, 9). A qua voluptale ct paradi- ,„, auiem Lamecb Pereutiens sive Percussns, qnu
(lisiis cienoniiiiatur, quia nimirum ad hoc in co inraqiie intcrpretatio eideiti uni convenil qui el per-
posiius isl limno , nl in prajseniia siii Coiidiloris cnssil Cain , et ob lioc idem parricidiuin ctiain ipse
ibidcm beaiissimis ac sanciissiniis carnis et ;iiruii;p
divina nitione percussus est. Mystice aiitem Lamcch
ddiciis pcrpeiuo frueretur. In malo aulem voiupias gfiniis liumanum significal, et percussum fraude aii-

accipitiir, cnm notaiilur ab Aposiolo qniilain volii- ,i|||,j |„,siis in primo pnrenie, el pcrculiens seipsum
ptalum aniaiores inagis quain Dei. Quibus apie vo- quiiiidi^iiiarom aiisinfniatione culparum, de quo uliio
cabulum « Nocinae , in cujiis generatione priuia , j;gp|„^gjgs s^pii^s j^ita esl; quia usque ad adveniuin
'
uiiindi telas, paucis exceplis, delcia esl, congruit. cbiisii, qiii in seplii.igesinia el sepiima generaiione
Uecessisset eigo geiius huinannm ab Eden, id tst, a i„ miindo apparuil, iioxa prima: prxvaruaiionis gi^-

deliciis intcriiuiuin bonorum ; ci evercebal reliciis uns piemelial liuinanum, donec adveniens ille *• lol-

ccelcttibus tcrraui, ^ et porvenit usque ad naiiviia- jeiei pccaia niiindi, ct in xiernam nos viiain, qnam
tcm fcminx, qiKC Niieitia, id esi, Voluptas vocarelur: in Ailam i>e.rd.dinius , apcrta suo bnptisiiiaie vel

nec inullo posl lolum caiaclysmo periil : nt prurecto p:issione janiia regni coelestis, induccrct. Tunc ergo
nativitaie talis sobolis el evcnlu siibseciitx cladis ultio de Lainecli cessavii ,
quia contrito per passii»-
iiisinuareiur, quia merito ad ruinam properant qiii- ucni ac resurrectioneni doniinicam aciileo niorlis

qiie, neglectis spiriialibus, carnis sesc vulu|.iatilius atque pi-ccati, genus buniaiiiiin ad regtinm rcelejte
subigunt. El quidem Nncma in septima a Cain gcne- rodiil.

ralione iiata esi. Si aulem ab ipso Ailam geiieralin- Cijquooilque adhuc Adain uxorein suum, el peperil

nes Caiii coinpuiaic, cl omni:s fiiaiii lilios LanieLli [iiium, locuviique nomcn ejns Sclh , dians : 1'osuit

aiiiiuinerar« volueris, iiiveiiies Nociiiim iii uiulecimo mihi Deus ienten aliud pro Abel. Posii)ii.»iii (.'aiii fra-

Inco positam. LanietU naiiii|iie cst septiiuus ;>li trlridain exsiiuciuiii coiumeinuravit, et priigcniein

Ad.iin, quibuscuiii quatuor libcrus ejusdem Laniccli {) ej'is in septima gcncratiune denuo m^ledictani re-
a Ijoceris, undeciinuin prolecto iiuineruin implebis. pliiavii, rcvcrtitur ad restaur:\iioiiem seniinis saiicli

Solot aulein uiidenario niiiiieni, qiii deiiariiiiii iriiis- expiinciidan), > iitqiie lioc percuiililms impiis perpi'-
gre.lilur, poccatuni dcsignari ,
qiind ir.insjiressione um i manserit nirrat. Iiiierpreiaiur aiiiem Seih
decalogi legis perpetratur. Atquc idco rccie gciicra- posiiio, sive Kcsurreclio, ciijus causa nominis ape-
lio reprob.i in undenariu iiiiinero , e( lioc m lemina, riinr, dicontc paiciiie :

icruiinatur ac deperil : qoia diini lcgis diviu.T scita Vosiiii mi/ii D..m.'iius sc.ii.u aliud pro .M<ct quesn

* |i:i iiiss. qui alia in:iiiii ciirrecii lcgniii n."/»iii.

iii
<•
\!., Aociiiiiia', el iia souipcr cum duplici in hoc
Niiptiiiii lamoii re) cno in veliisiisslnio Cnlice einlc- iiiiinoit soriliii.
si;e 'liiioiionsis anie aiiiios loiiiiiui supr;i nill.! .'?\:i- J Al., ;:eii'.iii(.

raio, iii 'liiolius aliis Codicilnis niole.Ki.' saiicii Mar- <

Al. deost in hoc.
liiii, (pioniiit iiiius ;iiite aiioiis iiiiilo aiircts c.iraoton- ( Al., rcrclnluni.
oiis, aliiis .ili aniiis ciicitor iioii^oii.is scriptns esi. e Aiiiii|. Jiiil., lil). l, cap. 5.
(Juihii^ rli.iiii :Hooiluiit alii iliioCodicos M:ijiiiis nio- >>
jii iiiio nis. aiieia iiiaiiii, </iii li.'/(ri'v(.

iiit.>torii iion iia aiitii|iii. ' Al , alqtie hoc : .tl.,f( (/<,c.

* Al., Nociniiia. '
Al., :>li;i niaiii', iii/iii.miiiiih.
 IIEXAEMF.RON LIB. II 7S
oreidil Cuin. Posiii:s esi prft Aliel, iiori soliim ordine A scplimiis aliillo f.ainccli sl:iiiil:i:ii maEjiili fl (cmiti:i>

nasceiidi, seil H merilo viilutis, lociiin fr.itris im- legem, de qiia diciiim crai, Eruni <luo i:i carne una
(iloiis, ciijiis devotio inentis cti:im ad soholcm ipsiiis (Gen. II, 2i), accipieiidi» dii'S iixoros, et in una
traiisisse monsiiaiiir, ciim sulidilur :
cnriic tres fonjuiigeinlo, et civlircscenliliiis passim
Sed cl Selli uatiis esl fiiius, quem vocavil Eiios. Islc inalis. lii i.Tntiiiii a siiiiililiidiiie Conditoris
siii ;ic pii-
capil iiifocr.re npmen Domini. Enos inlerprelalui iiia beiicdictinni; gpinis rceessil liiinianiiiii , ul iu
Homo vel Vir : uiide lecic i|iii lalc nomen ipse lia- decinia generaiinne, exceptis p;iucis , ()uos arca cu-

nomen Domini lanlo insUnliiis liilmit, toluiii deleri incruissei;

lict, iiicipil inviicare, ;id qiiaui tamen si-
i|iioliJianis in precibiis aiitiliiini Oonditoris iinplo- liiiliiudincm ac liencdictionem ncb s ledirc conccssit
raiis, (|Hanio se fragilis naliir.TD factiim mi-minii. (Jonditor ipse, in nostra; iiaiiira! siiiiiliiudine nnsri

Mysiirc aiitem siciil Abcl occisiis a C.iin passiiin .^c maledici niOrif|ne dignaius , (|u3lcnus per ipsiim
nomiiiiiin ; iin n.ilus pro co Sctli resiiscit.iliini cum redempii el dicere de ipso mercamur : Sf/i)i»s f/iiii

3 morie designat uode apic apiid Sepiuagint.i ciim nppanierit, similes ei crimiis
: : lid/bimiis enim ciim
Tran:-latiires nato eo di%is:^c ferttir patcr sive niater 'tcuti esl (I Joan. iii , ->), ct aiidire ab ipsn rfiii>. :

SuicHaiil enim milii Deis semen iiliud pro Abel, benedicii }>a!ris mei, possidete'^
cjiis : pa atnin vobis rcinum
f»
qucm occidil Cnin. Qiiod idco recte juxla inysticos « coiwri/ii/ionc mi/iirfi (,)/««/;. xxv, 3',

sensus seinen aliud appellatiir, cuni idein Uomimis l:l vocttiit nomma corum Alom iit die q^io rrcuti
(]u\ orcisiis esi resiiriexit quin nimirnm morlalis S"ni. Adain siciit cl Emis inlcrprct
, .tur llo.no, .sed
occisus est , resiirrcxit iiDiiinrialis morluus c^i sic EiKis soii:ire fertur lloinincin,
: iii 'iinsciilis t3'itnin

ne nos mori tiineremus : surrexit ut nobis rcsiir- congriiat Adim vero ita ut ulrique sexui possit
:

gcndi 3 morte spcin fidemquc tribucrel : quorum aplari;Hnde rccte dicitiir qiiia voiavii nomiiia eo-
(llstantiain scminum, loqiiens de nostra rcsurrcc- riim Adam, id csi, Homo. Si(;ut auiciu hoino Laiiiic
tione, Apostolus mnnircstc discrcvit, «ciiiinn/ur , iii- ab humo noininis eiymolngiam Iinbet, quia de liuiiio
quicns, in corruptione, snrgel in incorruplione semi- carnis origiiiem trixit, apud
: ita llebraeos Adam a
natur in ignobililale seminatur in terra ncmiiiatur, quia de limo tcrra;
, surgel in gloria : bomo fnrmaius
infirmilate, surgct in virlute : temiiuitur corpus ani- cst; unde etiam Adam Tcrreniis, sive lerra rubra
male , smyel corjms spirilulc (I Cor. xv, 4-2). El de poiest interprcciri. Porro apud Grajcns homo ali.iiu
ipso Dumiiio, tilsi murtuus cst, iiiquit, ex iiifirmilale, habct ciymologiain : vncitur cuim aniropos, ab c.
ud vivit cx virlute Dei [11 Cor. xiii, i). tnos vero quod supcrna speculari el ad coelesiia conlueu.la
liliiis Sctli populiiiii > Clirisliaiium figuraliier
" expri- dcbeai oculns meniis atlollerc. Ine..t- ".-^..
autem nomini
..V..»..,
•
p
init, qui per fideiii ae sacramciituiii dominicx pas- '' Adnin, cxccpla intcipreialioiic qii:i bnniiiiciii desi
siuiiis ac resiirrcctioiiis qtiotidie per totiira oibeiii i;ii:il, el aliiid snciaiiientiiin quod sileniio prKtcrii i

ex aqua et Spirilu sancto nasciiiir. Isle enim grjtiaiii non delct. Il.ibcl euim lilter.as qiinlnor A, el D. et
regcneratiunis sii.tc priinae gciiemiioiii piaefcrcns, iu A,ct .M, a qiiibiis litteris et qiintiinr orbis plagm.
iiiiiversis qnqe •"
agil auxilium iioiiiinis Domini invo- ciim Gi:i;ce nuniinnntur, initiiiin siiiniint. Vocatiir
care consuevit , diceiis : Paier nosier, qui es in tccHs, ii:iuKiiie npu.l cns aiialole oriens , dysis occidcns ,

tanclificetur iwmen luum {Matili.vi, 9), clc, cjiisilcoi nrctos seplcntrio , inesembria meridies; iiiullumqn;
dominiciu oratioitis, sive alinriim quibiis gralix ejiis, dccebat ul iioinen prutoplasli oiiines miindi plagas
siiie qiia nibil valemus, supplicare solciiius ; unde ipse niystice contincret, per ciijiis progeniem mundus
eiiani recie nos propter cdiiscientiam nosir;c frn;.'ili- erat omiiis implcndiis. Qiind Miieiii " dicil, El vocatit
latis Eiios, id e>i, llomiiiis vocabulo cognominnmiir : nomina eorum .\dam ,
' ct addidil, In die quo creali
propter vcro spem futurx nostrac iinmorlalitalis lilii sn/f/, patenter insinunl quod iiiio eddeiiiqnc die, ij
Seth, iJ esi, llcsurrectioiiis exisiimus. est, scxio mundi nnsccntis, Adam cl iixcrcjiis facti
Ilic est liber genernlionis Adnm. In die qna crcnvil siiiii , et non nxor de lateie cjin posl scxtnm aui
Deus hominein, ud simitiludiiiem Dei fecil iUiim : mn- septiniom iliem seor>um crenin.
|,
sculum el feminam creavil cos, e\ teneihi.it illis. ilic Vixil aulcrn Adam ceutum irujiwa nnnis , ct genuil
cst lilier priiiia; rre.itionis iKimliiis, qiiod nd siinilitu- ad simiiiludinein imaginein swim, vocnriiquc
et nomca
«linemsuam fecii illuin Deu», ni vi(ielictt p:iriiclpa- ejiis Seth. Adam quidein creatiis c«t ad iinagiiiein ci
iitine lioiiilatis cjus esset p.-rpeluo honus, imiiiorl.ilis siinililudiiiein D.i, qiiia immortalis e>l iii niiiina ct
ct felix; qiiod iiiasculiiiii ct feiniuam fccit eos, qiiod caine condiiiis. Posiqiiain vcro iiiiaginciii in se Dci
liicios gralin su;c benediriloiiis illusiravil. Talis cral ac siiiiililudliieni pcccnnilo cornipit, geniiil ad siuii-
tenerdiio Ad.iin cuin iixore sua in die qiia creatus liiiidiucincl imnginem siiam lili.im, id esl, niortal.m,
cst : Sed, heu! proh dolnr! profanavil illesirnililu- corriiplibilcin, rali.inis capncein, reniu sii.'fi prxvari-
(linemDei, bosii niagis qiiam Crcaloii crcilen.Io, cniii.nis aslriciiini, el ninnisi ij.isdeiii Conditoris siii

(ontraxil primo^eiiitus ejns poeiiun malediciicnis gr:iiia sc.ivenduni. Nnlaniloin antcm qiiod ubi noslri
feraviorem invidendo el occidendo fratreui , corrupit Codiccs e\ Ilelir.Teo loiiie iiaiisfusi iinbcnl vixisse

• Al., C/iris/iaii«n(m. '1 AL, tpind robis fiiratiim est.

<• Al.. ai. • Al., diccnc.
" .\l., iirofuniibat. ' Al. ouiillil ii.
 . ::

Ti DEbM VF.NEIWBILIS OIMaiUU P\RS II. — EXEGCTICA CENUINA. 80

AJain ceiiliiiii tiiginu aiini«, ei genuisse Si-ih, an- A cum diversum aliquiil ia ulriique Codicibiis invciii-
iiqiia Iranslitio habei, pro cenluni Iriginia, duccntos liir, quandoi|uidctn ad lideni rerum gesi.irnni niriiin-
ti ifiinla ; iibi aiitcnt in noilris Codicibiis seqiniur, Kt qiie esse iion pnlesi, veruin ei lingux poiius cre.t:i-
fiicli tmil iliet Adam poilqunm genuil Selli oclingeiili an- lur, iiiide csi in atiani pcr liiterpreies tacta trau^la-
ni, tt qciiuit filiot et /i/iai, illa pro ocliiigeiitis scpiiii- lio'>. I Itaque juxta llubraicainvcrilatein viiit Adam
Iteiitos liibci. Dlii vero in coiiclusione sulijiingiiur : cciituin irigiiiU aniiit , cl genuii Scth. Vixii Seili
Et fticium esi omiie leuipus, ' quod viiil Adam , aniii ceiiluin qiiiiique ' annos, ctgenuii Enos. VixitCnot
iiongcnli Iriginla, el moiluui etl , ibi el illa caindein iionaginio annis, el genuil i Cainan. Vixit Caiiuii
iiiiniiiani pnuit, taiisque distiMCtio nunicroiuin in ooioginu aniiis, el geniiit Malalctiel. Vixii Ual.ilebel

ooiiiilius usque ad diluviuin gener.ilionibus inicr .<iciagint:i quinqiie anuis, ei geninl Jared. Vixii Jxred
ulr.iin'|uc editinneni servatur, ul ame nnlum fitiuin ceiiiiiiii gexaginl:) duobut annis ei grnuit Knocb.
qiiisi|ue in L\X Inierpreiibus centum annos plns, Purro Enoch vixit sex:«giiiU ^ quinque annis, el ge-
et post natum centinn niinus qnam in II' br.iica ve- niiil ' Mnibusnlain, et amliulavil » cum Deo. Pusi-
ritaie annns habnisse legaiur. At in cnnclusione qiiain geiiuit .Mithusalam vixit ireceittit annis , el
utraque editio a^)iialein uumenim ponit; (irxier in geiiiiit (ilios ci filia^. Ambulavii cum /)<e diclum ei>t.

sexia inluininodo geueratioiie ; ubi in utriS(|iie Codi- B Oci iii omiiibus volunl4iem et pnrccpia sceuius est,
cibns J.iret annorum ceotum sexnginU daoruin ge- Deo in se commorante, Ct cor ejus possidente ac re-
nniscc Enoch, ei post ejus ortiiin octingenios annos geiite,l>onarurisoperaexercuit,juxia illudpropheix.
vitissc reperllur : ei in nona , in qiia novo geiiere lndi«4botibi, o homo, guid lit boaum , et guid Comi
(list.miix secuDduin Hebraicam veriiaiem Lamech iiiit giurrnl a le : uligue fncert judicium tt dilijiert

g''nuisse Noe cum essei annorum cenium ocioginta, miserieoTdinm, et totlicitum ambulare cum Deo luo
et «o naio tupervixisse anois qniiigeniis nonaginta {Mich. vi, 8). Et sicut Zacliarias ail : Conforiaio io«
quiiique reperitur. Purro iii Septa^iginia InierpreiU in Domino, ei in nomiue ejut ambuUibuni, dieit Domi'
biis ante lutuiii Noe inveniuntur anni centuni ocio- nns (Zach. x, ii). Non autem ita dicium est quia post
giiila octo, pusl ualuni vero quingenii sexaginta naiiiin Maihtit.ilam ainbulaverit Enocb cuni Oeo tre-

quinqiie ; sicque flt ul *>

viginti quatuor anitis pliis cciiiis aiinis, quati nnn etiam ante naiiviuiem ejtit

vixisse Lamech in ilebrxis qtiaiii in Sepiu:igiiiU diviiiis obteinperaverii juttis ; ted bac potius sen-
Transl.ilorum Coilicibus invcni.idir : qua inierpre- leiitia siiupliciter indicaiur, quia non tiaptius quani
luin diversiiatc erPiciiur ut teinpas vii« Maihusalem treceiilis annis post ortum Matbusalaiu in bac viia
quatuordeciin aiiilis ulira diluvimn videalur cxiendi, Deo bonis actibus servierit. Veruin his completit ad
uiqucaiini aiitu diluviuin ju.\tj llebrxos mille quin- ^ ulterins viix gaudia ducatuiu ejns secutus " sii. Se-
geiiti ceiiiuin i|iiiiiqiiagiiiu sfx ; juxu Septuaginia quitur enim :

aiitem liilerpretes, quos clironographi seqiiunlur, El facii lunt omnei diti Enoch treeenli ifxti/inim

duo niillij diicenii quadraglnta duo reperiantur guingue anni, ambulavitgut cum Dt9 , et non appnruit,
quainvis doclissiiiiut Aiiguslinus ' pruGteatur quod guia tu'ii eum Deut. ruKherrime autem dicitur. qwia

etiani in Se|iiuaginU translalione Maibusalem in qui aiiibulaTil io hac vita prius cum Deo, obeditndo
Codicibus pauciuribus, sed veiMCioribus, sex ^ annis prxceptis ejus, ambulavil yottinodum cani illo traus-
aiite diluviiiin re|ieriatur fuisse derunelus : qui cum cuiido de liac viu in aliam, ubi in roaxima eariut et
sludiosissinic cauSMin dissonaniia: prxraL-e iiiierpre- spiritus quiete ac feliciute viveret : qitem lanien
lalionutn inqiiirurct , nec vellet Septiiaginta Traus- fides Ccclesix univers.:lit habel ante diein iudicii, id

laiuruin lidei dcrog.ire, quos e( apostoli aique e\an'- esi, imniiiieuio advenlu Aniichritli , rediturum cum
gclistx plerisque in locis probantur essc sccuti; ei Elia ad coiiversionem hujus txculi, quatoaMaucio-
ipse ' iraiisrureudu Scripturas propbclico magis dono riiate ac doctrina untorwn virorum •rudianlur «I

quain olflciu iiilcrprelandi usot e-^se ciedeUat;ita cunlirineiilur curda hoininura ad loleranJam et sih
conclusit ut dicerct : < Credibilius crgo quis dixcrii perandain persecuiiuneiii ejiisdem fllii r perdilionis;
f.
cum primo de bibliotheca ' Ptolonixi describi isii el lune eus, cuntummatu suo inartyrio, ad imniorta-

c(£penint ; tuiic i aliud lale fleri poiuisse in Codico iis Tiix gauJia consensuros, jnxia quod 4 in A|-oca-
uiio, ted priiiiitus inde detcripto, uiide jaiD latius lypsi Dontinilt Joaiini : £( dabo, inqnil, duokui mmr-
emanarei, ubi putuil quidem accidere eLam scripto- lyiibus meis, id esl, lestibus , «< prepA«lii^«i;t diebu»

ris errnr. Scd Uoc iii illa quiesuone de vila Matliu:>.i- mille dueeiilis ies.iginla amicli laccis {.\p«c. xi, 5). id
leni non absurdum est suspicari. > Et post aliqiiantii esi, tribns semis aiinis in niagna coiiiinentia M »|<>-

I Recie lieri , In :|tiit , uulU inoilu (liibiiaverini, iil iiia convirsaiiies. Cl pauto potl : Ei tum fmttint
Al., gno. i Al., Caian.
I'
Al , Iriginla gualuor. » Al., KX.
' l.ib. I Quicsl. Iii Gen., qnxtt. i. > Al., MuiAnm/.h.'.
I Al., aunot. » Al. add. Enock.
' Al., »11 Ituiiiftrtndo. Al., «I.
' Al., T huloiiiivi " Al., guem liiii.'.

* Al., llliquid. p .Vl., pen^CHi OMis.

* lleClvilalc Doi, lib. xv, c.ip. 1j. < Al., .11 .-IjMxa ypnn.
' X\., annii.
Hl HEXAEMERON LIB. U 83
leilimmium lUkm, bHtia qum oteendii dt abifMO, ^ viriuiis esset ruiurus, qaodque in diebiis cjiis Intpio»

faciel odversum Hloi bellttm , et vincet eot , el oecidet rum natio exlerminandi, et per ipsnm essel, Irans*
illoi{lbid., 7). aclo diluvio, generalio reslauramla fideliiim. Oitera

Diiimus autem prxoccupando supra, quia sicut aulem et labores mnnuum, quos dixii, non aiios,

Lamech in seplima ab Adam generaiione maledictus credo, m:<jore$ voliiil intelligi, quam eos qnibus
interiium designai reprobnrum, qnem in rutoro sx- prngenies eleciorum eo tempore a malonim impro-
culo, ubi requiem sperare debuerant, inveniuni : ita bit:iie premebatur : consolaiioncm vero snam siio-

Enoch in septima generatione translatiis de mundo nimque illam dlxil.ciim pordilo per dituviuin inunilu

veram demonsiret requiem eleoiorum ,

quam post qui tunc erai, ablaiis de medio cuiiclts miiinli rcbiis

bujns vitx labores, qui sex xt.itibus iranseiini , sine aique babilaiorlbiis, novum iteraia sasculi r.icie ge-
fiiie percipiunt. Unde recte Lamech et uxores legiiur nii^ jiisinrum ' prxscircot e^se nasciluruin. Nam el
accepisse duas contra decretum ejusqui dixit : Erunt iiiic lempore consohttio bonorum est, cum videriiit

duo in carne uno, et prolem ex his genuisse mundi creliresccnlibns miindi riiinis apprnpiiiqmre dicni
aciibus atqiie tllecebris dediiam, ac sic palrato honii- juilic'; , in quo, con^umpta universitate pravoruui,
cidio proprii oris maledictus esse senlentia. Porro ipsi cuni Doiiiiiio nnva futuri szculi n-gna pussi-
Enoch ambulasse cum Deo perbibetur. • Qu» laas " diMiii. Pro eo aiilein quod iiosira eJiiio habot co'i-
homiiiis major esse poierit? niilla, >> cum sil comes solabilur, aiitiqui inlerpreles dixerunl : Itie reqnie-
individuus, in cunctis aciibus divinx vestigia sequi- sccra 8 no< faciet ab opeiibus nostiis, qund noinini
tur jiissionis : quod <°
si Fecisset Adam nequaquam,
Noe iiagls coiivtnire videiiir. Noe quippe Requies
a cnmitdtu Coiiditoris ad audienila serpenlis colloqula iiiierprelalur. iii i|m» juxia litleraiii illud pntest iii-

pcdem avertisset, hactenus cuin gciiere siio toio in li;lligi quod leinporlliiis ejus omiiia relro opera ho-
paradiso raaneret. Qund vero omncs dies Enoch Ire- miniiiii quieverliii per diluvium. Juxla s>-iisuin vero
cenii sexaginta quinqiie anni esse dicuntur, quo S|iirltalem eadem esi rcquies qu» ei cnnsolalio .saii-

dierum numero annus solis <*

includllur, signiricat clorura, intueri videllcel, apprupinquaiite inundi
mysiice per totum hujus saeculi lempus eos qui fide- lennino, el inieriiiim impioruni, ei suorum adcssc
lilerDomino serviunt, ei ad xternam requlein len- lonipus prfmlurum. Oeiie autem Noe, iii ciijus me-
duni, Dunquam ° defuioros. Nec Truslra treceuli anni ritii Domino dcvotis requies ei cuusol:iiio eral sae-
seorsura excipiuntur, quibus specialiler ambul.isse culo danda, iii decima ab Adam generaiioiie nasci-
cuin Deo Enoch perbibetur. Ilic etenim numerus tur : quia nimirum per cunipletioncm dec:ilogi 'kgls
apud Graecos perT lilteiam solel iiotari. T vero lil- xierna nobis requies et vita Iribuilur. tiene cuiii
tera crticis figuram tcnet apicem solum qui
; ei si G eum genuisse Scriptura dlxii, nequaquaro uuum ejus
deest in medio suscepissel, non jam figura criicis filium voluit nomiiiare, ne in viro pirlecio nuuierui
sed ipsum crucis essel signuiu maiiitesia specie de- undiiiariuii quasi imnsgressio denarli aliquem ba-
picium. bere tocum videreiur, scd velui de viro viriuti»
Ambulavit ergo Enoch cum Deo, qui dicilur De- raysiice loqueiis, tres ei pariter natos hlios refert.
dlcatio, ireceniis anuis quia nimirum vitam ei coii-
;
Noe ver», ioquit, eum quiugeniorum essel anno-
versationem expressii, imo ipse egil eorum qui in
rum, genutl Sem, l»
Cham et Japhelh. Nalus csl ergo
fide domiiiicx passionis gaudium perpelnae salutit
Noe in decima geoeratione, qula illoruiu vitam >
ei
exspectani, abiiegantes seipsos, tolleiitesque crucem
(Iguravic et egii, qui iii observatione decalugi per-
suam quolidie, ei sequentes Domiuum quod est
:
fecti siint. Genuii ires filios, ul iu fide sanclae Tri-
aliis verbis dicere. ambulantes cura Deo, et ad in- niialis se Domino servisse ac viriutiim spiritalium
giessuin paradisi tendenles. Noiaiidum aotem quod
rrugem proiulisse eiiani cariialis sobuli^i rructu desi-
cum progeniem Selh usquc ad Noe, et deinde usqne gnaret qiiainvis
; etlaiti juxta historiam tres crcassa
ad Abrabain Scriptura sub lanta distlnciione con-
filjfls deceliat euni, in quo pereuiiii mundu seinen
lexueril, siirpem Cain usque ad Laroech et liboros
_ erai nascituri de.iuo sasculi relinquen lum, ut per
pill« ah«niiA 11II4
ejus absquo ulla .nA..i:Ann
xtatum meutiooe
qDtfiiiinti .!««..-:..„:.
descripsit, quQsi
; ^ . ....
Irium videlicei progeniera filiuruni totidem orbis
tacile iiubis intimans illud Psalinislx Quoniani na-
:
terrarum parles iinplerentur. Scm eieiiim lilii maxiino
tit Dominut viam juitorunt, et iter impioran» peribit Asiain Chaiii liberi ATricaiD,
, Jupbeib posteri VMt«-
(fsal. 1,6).
pain p is^edere.
Vixil quoiiue ilalhusiilum centunt ocliginta tepfem
Cumque ccepissent homines multiplicari .uper tenam
unnot, el yenuil Lameeh. Vixil autem Lamech ceiitum el filias piocrtassent, videntes fitii Oei fHiai eoruin
oeloginla duobus annit, et genuit Noe, dicens : hle quod esteni puUhnc, acceperunl libi uxores ex omiii-
consolabitur uos ab operibiu el labortbiis vianuum no- biis quas elegcrant. tlomiiies dieit progeniem Cain,
ilrarum m terra cni maledixit Dominus. Pruvidll La- qux a divliia; viiluiil.iiis iiituilu aversa, liiimaiiis so-
niech spirliu prophetico qualis «iius iilius, qiiantx luininodo iiegoiiis aninium subjugaverat ; lilius vero
' Al., quia. ' Al.,'lee?i »os.
*"
Al., iinn sicul. s A'., prcedicerenl ; al., prtgdiseerenl.
* Al., cuin [eciitei. <> Al., el Cham.
^ A\., inducUur, A\,, ei figuram lenel el egit.
' Al., dffeclutoi.
 : ,:

W UED.E VI NKr.AIIII.IS OIEUUM I'ARS II. - KXEGETICA GF.NUIN.^. 84

Dei. ciis i|(ii Jo |>iosaiil;i Seili gencr;ai, cxcmplo A viuiii, id csi, lciDpuriLiis Muysi vcl David iitiilios
|i»leriix' (levdiiiiiiis seruiidiii i|uu>l Deo dehebanl iii fuissc leRiiiiui, f]ui nomeii h ilienl Graece e« eo quoil
violaiii iiieiiic servabaiii. Qiia " (lisiindiuiie el Do- justa Tibulas pnctarum lcrra gciiueril. Videiiliif
illos
Hiiiius iii Evaiigelio di.ci|nilos suos a caieroriiiii auicin lunc fuisse progeniii, cuiu po-lori Selli d(«
CoiiiparaiiDiic discievit, diccns : Qiirni dkuiit homini-s stirpe Ciiiii uxores sibi graiia piilohritudinis conlra
€ssi: filium hominis {Uaiih. xvi, 13)? El acceplo co- jus sii;i; digiiiiaiis cleneiMnl. Nani scquilur :

riiiii resiioiisii, vos veio, iiii|uil, qium r.te esjL- dicitis? Poslqiinm enmt imjTesJ sunt Dii ad
filii filiat ho-
videlicci.eiuiiiciKiore.v e:)s lioiiiinilius volcn- inlcligi, mimtm, iHiTqiie gfniierunl : iili iuiit poienies a sceculo
et iii C'iriiin nuiiicro voiiipiiiaiul is, dc qiiibus ipse viri famosi. Noiaiidiiiii aiiicm quitd boc in loeo pro
ail: Eijo dixi, dii estis, ct lilii Etcclii omius (1'sal. git'aii!ilius, llibrxo rndeHU-s,
III id esl, annaiilim lc-
ixxxi. 0). yiiid.iii Cudices pro liliis Dei liabciil an- guiiliir ;
faci!isi|ue ;iti|uc .'ilis liiius csl seiisiis, quia
telos Dci, rjiiod iii cadcin uti |ue si;^iiiliiaiione aici- cailcn c-i eraiii in ifrraiii lioinincs iii diobus illis, id

pilur. Aiigeli quippu Dci recte nppcllanuir hoiuiiics cst, lcrrer.is coiiciipisccnliis adhaircnteg, amisso slatu
jiisii, qui ju.\la moduni suj; oapnciliiis aiit;elicaiii iii Deo dcvoioe reciitndinis. Gi,;anies aiitcin ilKirdiii
lerris agcrc vilaiii curanl ; niialibds dlcil Aposloliis liii-^ua iiroprie Raraiin noiiiiiianiiir. 1'oiiitiir vcri) el
Yos ttulcm [rulies non eUis in curin;, si'd iii spirilit " i;i|;aiis ali.iiiando in bono, iil esi'' istnil de Doiniiio
(liom. viii, «)). tt iteruiii : Xosira aituiii coiivcrstiLo /•.'j «'»(iri( iil giijii nd ciirrendum viam (Ptal. xviii,
1« fo.'/."» csi (Phil. 111, 2tl), Videtur er^o quia ggne- <)); >cd hcc pro poicnli;i hingiihiri qna c.-eterum rc-
ralio siirpis Sei!i, (|iaii(liu cum pro^eiiio Caiii iion iiiis liuriiaiiiiiii jure Iraii^eeiidii, disposituiiiipie In-
esl coimisixia, ill;b:ilaiii sua; ca-tiiaiis iiuniiam fci- (ar.alidiiii sarramentum miralnli viriuie iicregit
yaverii ; ai pnsiquain in coiieiipisccnliani lapsa iie- si;'ul rliam leo aliquaiido Doiiiiiiiim, aliqiiniido ilia-

quani feniiiiariiiii iiialedictu; sc snboli coMJuiixii, b.iluni * dcai^'nai; scd (liaboliim, priipier siiperbiam
lunc el ipja viiiaiii sobic nieniis decorc, malcili- ci leiocit iteiii; Dodiiiiuiii, piopli-r p ileiiliam : quani-
ctioiiis ejus ccepciit cxisicre coiisors. Dciiii|i.c in vis iii lleiiraica vcritl^ inenioratus psaliiii versi-
lege diligenter ac scdiilo pr.rcipitiir filiis lsi'.iel, ne cnliis ila scripliis sil : E.riiilla it nt polent ad citrren-
cuni alicnigenis niisceaiit coniiubia, ne teducal, iii- d.im riini».

(|uiciis, filia ejus filium luum, el scquanliir dcos eoiiim ViJens autcm Deus qu d mutla nialilia hominuin
(Deut. vii, 4). essct in lerra, ct cuncla coijitalio tordis intenia esict
lyixiique Veiit : Non permnncbii Spirilus meits in ad inuluin, pxniluit eum qnod hominem [ecisset iu

homine in celernum, qvia caro csl : eruniquc dies ilHits lerra. Duciiituissc Dcum dicil, non qiiia vere si' u(
cenlitm riginli annorum. Ilos versiculos exponeiis S. hoiiiiiicm, iia Deum ciiju^qiiam lacii sui pociiiteai,
Ilicroiiymus i>,lii Hcbraio, iiii|uit, scriplum osi : .Vori cujus est de 01111111111-. omnino rebus tain lixa seniea-
judicabii Spirilitt meus hoinines istos in tempiuriium, lia qnain ceria prxscienlia : sed utitur Scriptura u-
quia caro tiinl : boc est, quia ' fragilis csl iii hoiniiie libus vrrbis, ui se quudammoJo fainiliarius insiiiuci

conditio, non cos ad a-ternos scrvabo cruciatus ; sed nobis, qui niutare coeptuin aliqiiid et in aliud trans-

liic illis resiimaiii qu id niercniur. Ergo iion sevcri- ferre n 'n nisi pivnitoddo solemiis : qiiaiiquaiii ergo
talem, ut in ncslris Coditibus le,;;iiiir; scJ clcmcii- (livina p'0\ideii( a sciciiu corde iiitiieiililiiis appareat
liain Dci souai, dum pcocitor i.ic pro suo siefeie cuncia ccriissiiiio ordine administrare; coiigriiit la-

visiaiur : iinde el iralus Deus liiqiiilurad (lunsdani inen Scriptura, ei sc coaptat huiniii intclligeiili.k;

i\o« lisiliibo litias eoruin cum [iierint [ornicalcc, el tardiorum, qiiorum loiige m.ijor est niulliludo, ut
ipoiaas eoriiin cum alvl eniveiinl (Oie. iv). Et iii dicat qiiasi pcr pocniieniiam Dti ;iblatJ ea i|u.i; in-
alio loco : Visiti.bo in virija iniquilatcs eorum, et iu cipiiint csse, neqiie per^everant qnantum perseveni-
flaqeilit peccala enriiin , reruiiilnmcn miiericfirdnm iiira spcrala Sdnt : cui siinile c-t ' illud quod se-
meiim non au[eram nb eis {1'sal. lxxiviii). 1'orro ne quiiur :

viderelur in co essc Ci udclis, qiiod pcccantibus lo- . Et tactut dolore eordit inlrinsecus: Delebo, inqiiii,

tiim paciiitciitix iioii dedissel , adjecit : Erunique hoiniiiem qiiein crenvi a fiicie lerrce, ab homine utqu.'
dics iltius cenlitm viginli aniwrum [Ccn. vi), liiic e>l, nd aninianiia, a reptili usque u.l tolucret coeli; paeni-
babebunt ccnium vigiiili aiinos ad ngeiidam pcriii- tei eiiiin iiie [ecisie eos. Ilumano cieniin inore (tolerc
tentiani ;
quia vciO |ioeiiileiiliam agerc coiileiii- diciiiir Deii», cum honiiiics quos ipse creavit bosii
]iscrunt, iioliiit Dcus tcmpus e«ipectare dccreluni, polius maligno pcco;indo, qiiam sibi pie vivend.i
tcd vigiiKi aiiiKiriim spatiis ninpiilatis, iiidukil dilu' adlixrcre coiisiderai, juxla illiidSalomoiiis : El dolur
viuin aiiiio ccntesiino agciida: pceiiiicniia) desii- puirit ftliHt ilulius (Prov. XIX, lc>). £l ileruin Ira :

uato. palrii filiut sluttus, ct dvtur mutni quiv genuil emn

Liganlet autcm erant tuper lcrrain in diebns illi^. (Trov. XVII, i'>). Qiind auleiii eti tiii iiilerilum oni-
Ciganlrs dicil lioiiiines iiiimeiisis ciirporibiis eililus iiium aiiidiaiiiium tcrreiiorum volaliliu'iiquo dcnuii-
uc pdtc&iate iiiiiiia prjditos, qiialrs ctiain pnst (lilii- liai, iiKigdiliidiiiCM riilur.e cladis cllaiur : iiaiu aii;-

* Al., lyui ud disliucl^oncn,, i Al., illuJ III fivniiiiu.

' yiia->.i. iii (;eii. • .\l., tif/iii/iiui.
'
.V, /ifl^liCulil i;l. ' A! , ri il(M(.'.
 IIEXAEMERON MB. II. ^G

niaiiiibus ralionis expfinibiis, tani]iiara ei iiisa pec A inanifesie area Ecdesimi, Noe Duminiin) qiii Ewle-
i-;iverinl, minatur cxitium. siain in sanclis suis ' Tililicai, diluvium fiiiein sx-
H(f gencraliones Soe. Soe vir juslus alqiie pcrfe- culi vel jiidiciuiii ' desi;;uat extreinuin. Vcruni e\-

ctus fuU in generalionibiis suis, cum Deo ttmbnlavil. cepta arcje falirica, cliam in eo Nue, quia rei|uies

Eadein laude Noe i^ la Eiiocli {inedicaiur, videlicol iiiieipreiiitur . cl reqiiicm dalurus honiinibus sivc

i)uod divinae vestigia jnssionis reclisoperum honoruni consolainrus, prj'sagalialur iinmines ab uperibus s et

gressibus seoulus sii, alqiie ideo ninndo periluro ille laboribus maiiiiuni suaruin quiescere, in lerra cui

iii p.irailisuin iransiatiis ; isle inundo pereunle in iiialedixii Doininus, Doinini Salvatoris iniagiiiein te-

arca salvatiis est. Jiisius antcni alqiie perfectiis " fuit iiet. Ipse enim •'
coiisolatnr nos per illusiratiuneiii

N()C, iion sicul pp.rficieiidi suni sani-i! in illa iininor- Spiritus sui, qui propterea Paraclolus id csl, coiiso-

taliiate <|ua xi]u.\bnntur angclis Dei, sed sicut esse lator, vocatur. Ipse eripuit nos de iiialedicto legis,

po^suiil in liac peregriiiatioiie perfecti ; el propierea factus pro noliis nialed.ctuin. Ipse vocai ad reqiiiem
adjungiturin gencrationibiis suis, ut sigiiifitelur eum, laboranies : Venile, inquiens, cd me omnes qui labo-
noii juxla justiiiam consummaiain, scd juxla gene- riilis el onerati esliSytl ego rejiiium ros. Toltile jugum
raliiiiiun] siiaruni jusium fuisse jusliiiam, illnrum mcum siiper vos, et iliscile ' a me quia milis sum et hu-
videlicel gcneraiionum in quibus Scth, Enos, Enoch B milis corde, el invinietis requiein unimabus veslris

et caeleri illius lemporis viri sancti ac pcrfecli fuere. (Matth. XI, 28). Ijise veraciler iii gencralionibus, id

Ad quas generatiuncs eliain lilios cjns Sem et Ja- esi, in omni saiiciorum congregatioiie solus per oiii-

plietli pcninerc sequens sancue Scripturoe texius nia vir jiisius atque pcrffctus luii, ut pote quia pc-
iiisinuat. catum non fecii, iiec invcnius esi dohis in ore ejns.
Cumque vidissct Deus terratn esse coTruptam : om- Juxla aliam vero iiilerpreiati'iiieiii a-que piam ei ca-
His quipi'e caro corruperat viam iuam. Omiiis caro Ibulicain, arca Eccleiiaui, diluviuni ai|iiain baplisii>i,
oiiiiiis bomo dicilur, jiula illud prophetae : E< ti- qiia ipsa Ecclesia iii ciinclis suis inenibris abliiiiur
debit omnis caro snlutare Dei (Lue. iii, 6). Non enini ei sancliGcatur sigiiiicat, juxta quod Petrus apostu-
volucres aut quadrupedia viain suam peccaiido cor- lus exponens ait : QuanUo exspectubat Dei palienlia
ruperant, sicut nec illa Saluiare Dei noslri, iJ e^t in diebus Noe cum (ubncarclur arcn, in qiti pauci, id
Christum, scd omnibus hoino videbit. esl, octo anima: salvte (uclm sunt per ajuam, qiiod et

Dixii ad Noe : finis universiv carnit venit coram vos nunc similit formce salvos (avit baptisma, non cai-
me, repleta est terra iniquitcte ^ a facie eorum, et ego nis depositio sordium, ted cnnscientia: bonm inierroga-
ditperdam eoi eum terra. Fac tibi arcam de lignis la:i:i- tio i in Deiim per Tesurreclionem Jem Christi ( / Pctr.
5.1/is, etc. Multiforme in fabrica arex ac superventu G ,„ 20). Quod autem ait pi r resurrccti.mem J su
diluvii coniinetur mysterium. Primo quidcm quod, Cbriili iios esse in baptismate salvatos, breviter ex-
sicui Dominus ipse ostendit per inundationem diliivii puiiit ii
quid ocio animaruin qux salv.c facla; suiil
repentinam, improvisa novissimi examinis liora de- per aqiiam numeriis niysiicc designei. Dics etcniiii
signatur : El ticut fuetum csl, inqiiil, » dwbus Soe, doniiiiicx resiirrcctionis a die qiiidrni i>assi(iiiis ejus
ila erit et in die Filii hominis. Edtbant el bibcbant, tertius, scd a ilie priiiia! comliiionis ociavus est. Un-
vxores diicebanl, et dabanlur ad nupiius usque in diem d is quoque diluvii Palruin s:Kpe siipcr
iiiiiiiiiilli leii-
qua intravil Noe in arcam. Et veiiit ditmium et perdi-
lulionlbus biijiis stecull interpretantur, i|iiibus saiiCia
dii omues {Maith. xxiv, 38). Fabiiiallo eniiu arcj; Ecclesia qnotidie pulsatur, nec t.iiiu n siiperaiur ;

i|iix pcr centuiii annos agebatur, univcrsuni leiiipus quiii potiiis i)'Sa lcntalionibiis ' exercita inagis a ter-
signincat liujus sa-culi, quo et Ecclesia sancla con- rciii> ciipidiiatibiis in coelestia i|u;creiid:i siisiollitur.
siriiiiur, atque ad fiiiein perfectiim deducitnr. Nulli Cliiidqiiid vero exira illain est, eisdein miindi ieiit:i-
enim dubiiim « (|uiii nunierus cenienarius perfeciio- lionibiis necalur, qnemadinoduin dicilur i|uod iiiulti-
neiii "* sign ficet, vel quia deccm decadibus impIeJur, plicatae ac vehemeiiter inundaiiics ai|ii;e iii .'-uperlicie
vel quia de sinistra transii in deilram, velut iilam jv terrx" aicaui quideui
elevaverint in .^iililime a leira ;
exprimens aciionein, qu« in hac q:iidera vita quasi quidqiiid vero cxira arcara fuil pcrdiderint. Cui ex-
in Iseva exerceatur, sed in viia luiura velul in dextera
positioiii convf-nit illa Dimini de duabiis doniiliiis
oiiisunietur. Sicui aulein facla arca, ei illaiis iii eain
parabola, iina sopra petrain, alia siiper arenaul a:di-
oniiiibus qiuE eraiil salvaiula, VLiiil diluvium, el tulit
licata ; quu3 cum a>i|ualiter pluvi:i, ventis et fliiniini-
oniiiia qiise extra eam cran; ; sic iibi omnes qui
bus esseiit pulsatx, illa qux super petram ftdei fuii-
praordinaii suiit ad vilani xternam Ec<lesiaiii inira- data erat, teiilalioiiibus probata qux vero iii eadu-
;

verint, veiiiei liiiis mundi, et peribunt omnes qui ex- cis vii3e liujus dclectaiionibiis velut in arciiis speiii
tra Ecclesiani fnerint inveiiti; ei juxl:i liuiic seustiin
posuerat, labefaciala csi.Quodeiiiin "> in :ircastruclor

" Al., esi.

t Al., consolubilur.
''
Al. dcesl a facie.
' Al. deest a nie.
' Al., quia.
i Ai., iH Oco,
•^
Al., disiqnat ; al., sijmficat.
" Al., qnud.... designal.
° Al., cedificavil.
.\1., exercilulj.
' .^1,, siiiiinl.
<« .Al.,
' .Al. dce.-l (( labviihus.
instruclji in auii ac rectur Kae.
 ,

17 OKUiE VKNEHABILIS OPEKUM PARS II. - EXKCETICA (iKNUINA. 88

N.ie, liocin J.mn n.lei fumlamenluiii peira; elquod A «ur auii-in arca iiitrinsectiii ei extriuseCBS, ei sic

cttra arcani cnrrtt|tta gi);3iilimi ment aique in lerrani uiiiverse perficiiur, duiu et cogitaiitNies electoruin ei

l>roclivis, h.<c in ilumo perlKlic rungesta ei|irimit opera, ne ullis vincaiitur aul decipiantur vitiuruin

arcna. Designet ergo arc:i Ecclesiam, designet dilti- incnnjibus, lid«i iii umnibus viriute iiiuniuolur.

vium looiem baptismi quo abluiiur, deiienel flucius Tr«cni(orum nUtonim erii lomfiludo arcs, quinqna-

niuiidi teiiianUs quibui pr.^Mlor, desi^ael linein iii ginta cubilorum lalitmdo, «I (njiiita «iMronan altiludo

quo coroiialur. Porro Noe fabricaior arcx vel ipsum iHiut. Loogiludoarcx lonpnimiutero paiieiitix, qua
D.iminum ac Salvaiorero Duslmiii vel anumquemqiie Ibrtiier adversa tolerantur; laiitudo ampliiudiaeai
(tevotura ejusdetn sanctx ecclcsix rectorem lypice cliariutis, qu» et hi qui adversa irrogant coiuple-
denuniiai. ciontur ; aliiludo sublimiialem spei, qua xierna in

fac libi, inqiiU,aream de /ignii t»vigaht. Non soliiin C4xlis retributio prcsuiur insinual; unde bcne lua-
liiimines qui in arca salvali sunl, sed el aiiim»nlia qux gitudo arcx Ireceiilorum cubiiorum esse jubetur,

eam |>ariler iDiraniDl ; ipsa eliam ligna de i|iiibu$ qui nuiiierus sicui et supra perstriniimus per T lil-

(arta est ideles sajictx CcclciiMe mystice deiiuniiant. teraiii Grxce notalur. Hxc autem lillera ia critcis

I.igna ergo de quibus facta est Ixtigau esse juben hgura scribiiur, quia nimirnm sr.nri.i Eeclet^ia du<n

Itir, qiiia quicuoque * iii fabrica Ecdesix ad GJem ^ ii.victa et siabilis iiiter adversa perdurai, doiuiuicM

«eniendo imponilur, necesse est ui, abscissus piiiiio passionis vestigia seclatur, roemor sermonis ejus
a radice priscx ri>nversulioai6 per oruditionem \ei qui) dixit : Et qui mm auipil tructm $iutm el uqni-
cnstigaiioneni «oruui qui in Uirislo pra^cesserunt, IMT me, non n< m< iiptu» (Mailk. z, 38). Laiiludo in

iinine qiiod tibi ^ noxix loriitudinis .ic defonniiatis i|'iinqaagiiita cubitos esienditur, in quo numeroSpi-
iiiesse deprebeiiderit erttat, aique ad ret;ulain caibo- I itus sanctiis miiiitur, et in lege populo Dei uuiver-
liex lidei uc veriiaiis lotn se ueiiie ei .iciiune com- salis requies ac remissio donaiur, quia charius Dei
|ii>nai, qiiatenos in ordine xdilicii coeleslis suo l»co difTunditur in cordibos nostris, non ex meritonustrx

:ic lcmpore novus horao creaiiUus opporlune possit aaionis, scd per Spintoin sanctum qui datas est no-

iinponi. bis. £( hae ett requiei alqoe in hoc nostrorum remis-

Pro lignis auiem l.i:vigaiis anilqua iran^iatio ligna siu ' debitorutn, cum Deara ex loio corde, toia aiii-

quadrata posuil, quud ad camdem elcctonim per- ma , tota viniiie et proximum in Deo
, Uiiquaiu

lcciionem xqiie respicil. Ubicutiqiie enim verteris nosmetipsos , adversarium autera pmpier Deuin
i|itadntuni, sUbii, neqiio ulli polerii obooxium esse diligimus. Altiludo triginU cubitonim est, quia vide-

casui. Sic nimirum, sic electorum tnens, quxcunque •'"« liaeceit sola el aaica spes electoruni, ut per
^
sibi teiiUmenia occurrerint, inviobbilem pix inlen observatlonem Decalof^i l^is, qui in Dej ei proviiiii

liiiiiis staium servare nieminil. dJlcctioDe perficuur , ad contefflplaiioaem saiictjt

ilantiuncMlnt in arca (aciet. Uiiiversx in arca CBan- Triniiaiis ascendanl. Ter eoiro deui Uiijiuia faciuut.

siiiiict ad recepuciila sunt diversoium animantium Ett autein aliud memorabile in arca; figura wjUe-
q IX eam erant ingressura disposiix, el in Ecclesia rium, quod in mensnrara bamani corporis probaivr

iiiulti siini ordii.es instiiuiionum pru diversiuie eo- esse forinaia. Humaui quippe corporis longiiudi) a

luro qui ad fldem veniunl. Neque eiiira uoa eadein- veriice usque ad vesiigia sexies lantum bjbei quani

<iuedebei esse viia vel couversatio conjugiiiorum ei altiiudo qux esl ab uno laiere ad alterum lalus, et

continentium, peccatorum ei recl.irunt ; et huic di- decies taniuiu quam aUiiudo, cujus :>liitudiDis mea-
ciinr : Si vit ad ritam ingredi, sei va mandata, Hon sura est in latere a durso ad ventrem, velut si ja-

liomicidium faeiet, non adulteraHi, non facien furium, ceutem bominein meiiaris supiiium, seu pronum,
Non falsum letlimonium dicet (IfuKA. nn, 17), elcx- sckics laiitum longius est a capite usqiie ad pedes.

lcra hujusmoJi. Alieri auiem : Si m perfeciut eue, quam lalus a dettera in tiniMlnm vel a sinutra in

(IM., dextraoi, et decies qiiam altus a lerri unde facu

x-iide, vende omnia quae habes, el da pauperibu$ ;

Unde etiam dc ipso pra^niiu xiernx retributio- est arca trecentorum in longitudmeio cubitoruiu, et
•i\).
^
iiis Dominus ait /n doiiie Patris mei manmnet mul-
:
quinquaginia in laiitudinem, et iriginU in aliiindi-

Ergo uiatisiunculx suniinarca iieni; el quia de Ec.lesia dicil Aposiotas qund sil
la; tunt (Joan. xit, i).
quia ncn uiium in Ecclesia nieritum omnibus, nec utiiiui corpiis et uiitis spiriius in Chrislo, rectc arca

onines unuin qiix biijus Ogurain prxferebai, in efligiem huiiufti

itleni in Cde profecius est, licct iiiira

ciirporis fui mata esi, quia etiani ipse Clirislus l>eus

ridem coniiiieanlur, eodemqiie baptistnaie diluantur.
C( ftiluminr liniei inlriiisccui el extiinsecut, el fii- el IKiniiiius nosier pro nobis incarnari et per sacra->
iiienia bumanitaiis sux iins a perciiis ablui et coo-
(iM «iceam. Uiiuineii esl ffrveolissimuni et violen-
cujiis lixc \irius esi ul ligna qiix secruri vo'uii; rectc arcain, in qiia |iereanlibi» im-
lissimum gluien, ,

ei eo fuerini ' lila, iiec vcniiibus cxedi, iicc solis |iiis reliquias bumani ecnrris salvare decrevit, iu

aquarum pussinl ii.odum liumani rorpori^ lieri prxcepit. sicul lein-

;iidore, vel venloruiii naiilius, vcl
inyslirc in bi- qiiod fei il S»l.iiiion Doniiiio noii soloin tccle-
iiiuiidatione dissulvi; unile qiil.l aliiid |iluiii

iiiinitie qnain consiniiila lidci uccipilur 1 Uilumina- siaiii ejus, scd f t ipsaiu ijus carncui. quatu dc Vu'-

' Al., otliiii.

" Al., iii />iii icain.
^ Al., p^iCiiluium.
t' Al , noxa:.
S9 HKXAEMCRON LIR. ir. 90
giiie siiiDpsii, ngnrabal, lesie ipso , cum ipse »it A tisma ; iiiius Deus, qiiod aple ex latere arcx poni
Jiid.i-is : Soltile templtim h»e, et in tribut diebas cxci- prxcipiiur, quia illam niminim januam designai,
lobo illu4. Hoc auiem ditebal, inquit evangelist^, de qux in laiere positl in cruce Doroiui Salvatoris lao-

umfh eorporit »ui (Joan. ii, 19). Sic el arca, qnam cea niililis patefacta cst, de qu.i conlinuo eiivit san-
iii figuram fecit Noe corporis humani, ei nostri ly- guis et aqiia : per qux sacramenta singuli quique
pHU tenuU, de quibas diiit Aposlolns : Donec occur- Odeliam in sodetatein ganctae Ceclesiae tanqiiam in
ramm* omnei in virum perfcctum (Eph. it, 13); et arcx interiora recipiuntur. Non soluin autem ex la-
ipsi<is Domiiii, qui per mysterium sux Incarnaiionis tere, sed et deonum Oeri ostium arcx mandaiur, ut
Bos in uniiatem fidei colligere alque a peccatis emun- bumilitas vel ipsius Domini per quam pro nobis oc-
«lare gratia sancli Spiritus, quam culiiinba olivam cubuii, vhI noslra, insinueiur, sine qtia salvari ne-
arcx ioferens detignavit, itliistrare aique a pereun- quimus. Itcm osiium arcx deorsum ei jaita terram
li* mundi eilerminio salvare dignatus est. factum f st , ui libi homines vel animantia quac eraiii
Fetiettram in atca faciet, et in * cubiio eoniummabit salvanda iogrederentur, et ingressa mox ad supe-
tummitatem ejut. Fencsira ad lioc fieri jubetur iii riora in suas qunsque sedes ascenderent, quia Domi-
arca, ul, eessantibus postmoduin iinbribus , ei re- nus iii profundo biijus morlalilatis apparens, vulne-
quiesceiite arca ,
per lianc posset voliicrem Noe B raius est propler iniquiiates nosiras, ut nos per
emiitere, ad dignoscendnm si jam cessasseiii aqiix, sacraiiitnia suoruin vulnerum redeinpios ad super-
vel si arefacta esxet nui germiuaret lerr.i, ui ipse nas virtiiuiiu inansiones in prxsenii ad superna in
eiiam, hac aperla, lumen coeli videret ; unde beiie in coRlis prxniia iiivisib'li ascensii perduierei. Qxod
ilebrxo pro feueslra meridianum fertur baberi, eo l>ene eiiani in templo Saloinonis illud ^ quo ad supe-
qiioil feneslrx ineridiaiio sole clarius soleani illus- riora asceiidebalur osiiuni designat , de quo ita scri-
lr.iri ; quod etiain sacramentis spiritalibus aplissline t^ pliim est : Osiium autem laieris medii in parie erat
coiigruil. Nam feiic^ira qua; non uisi transacto dilu- domut dexirai; quam videlicet senti-nliam nitnnulli

vio inbabilatores arcx splendore meridiaiii solis il- ila inlelligunl ,

qussi teniplum dical a ineridiana
lusiravii, illKm cuelestiuin arcanorum scieiitiam, qux parte liabere inlroitum, quod longe aliicr fuii. fi.m
bipliialis iidelibus plenius revelatur, intinu:it. Quod si hoc vellet inielligi, Scriptura rosset breviier di-
vero suoiinitas arcx in >>
cubito esse cnnsonimata cere : Ct babebat osiium ad Meridiein sive ad Au-
perhibi-tur, videlur quia in inio irecentos cubitos sirum. Nunc autem leinplum quidem ipsuni ab oriu
loiigiiudinis, el quiiiquaginta laiiiuJinis baburrit; solis habebat inlroitum. Quod vero dicitiir Oitium :

paulatiin vero angulis in artum nttraciis, in sp:itium aulem laleris medii in parle eral domut dexlra;, diimus
s 1 unius cubiti in cacumiiie collecia, i.iiiio videlicet dextra vocaturdomus pars meridiana, in cujiis lalere

brevior atque angustior, quaulo allior facta. Ct qui- medio ostiuro erat illud per qiiod ad superiora ascen-
«lein quantum ad iiecessilalem pluviarum ac diluvii dcbatur, incipienie videlicel iniroiiu ab orientali
spectai, nulla alia tain congrua potuit arcx species parle ejusdem laieris, hoc esi ab ipso angulo, ei
dari, q<i»in ut ab angustu lecti culmine ruinx diffiin- paulalim ad superiora ccenaculuruiii per interrain a

dorentur iiubrium, dum, caiaractis coeli aperiis, plu- medii parietis ' procedenle ; unde consequcnier ad-
via lanio tempore facta esi ; sed et Ecclesix sancix jiiiigitur : Et per eocMeam ascendebanl in niedium cce-

siuiiii species bicc arcx mystice convenil. Sicui enim tiaculum, et a medio in teriium. Quia crgo Duiiiinus

arca lalior io inferioribus, ubi beslias habuisse cre- cum ail Judxis : Solvite tcmplum lioc, el in Iribut die-

dilur ; in superioribus erat angusiior , ubi hoinines but exeitabo illud (Joan. ii, 19), dicebat boc de tem-
«ulucresque continebai, doiicc ad unius cubiii men- plo corporis sui, ostiuni iii latere dextro temidi bu-

suraiu in summitaie perveniretur ; sic Ecclesia plu- jus, nonne manileste clarei quia ipsum est lioc quod
res in se carnales qiiaio spirltales, plures habet qui in latere illius deitro expleta passione apertum est,
i|uadrupeduin inore toio meiilis iniuiiu -m] terrena ui supra ' dixiuus, per cujns aperiioneni nus de
concupiscenda siiil proni, quam qui pcniiis virluiuin n prjesenii sanctx Ecclesix viia ad ;eiernani rcquiem
ccelestia peiant; et quantu quique iii ea sanciiores, aninianim in viia futura transeamus, iii eieiuplura eo-
Uinto inveniuniur pauriores ,
quousque ad ipsum rum qui ingressi latus dexiruni templi per cticlileam
Mediatorem Dei et lioniiiiuro pcrveniaiur, qui ita ad medium caenaciilum peneirabant. Sed ei posl
iiiicr homines homo apparuii, ut sit su{ier omiiia animaruni beatissimam requiem ad reccpiioiiein c<ir-
Ueus bcnedicius in sa:cula. poruni spirilaliuin quasi de inedio coBnaculo ad ,

Otlium untem arca; poues ex lalere deorsum. Oslium teriium usque scandeiiies, perveniainus, ex quo in
lioe per quod ' el buroiues et omnia quic iu arca utriusque simul, boc est aniinx et corporis, perpe-
salvanda erml animalia inlnbant, ipsani fidei unita- tua iinniorlalitaie cum s Deo Ixteinur.
leni, sine qu» Ccclesiain neroo ingredi poie^t, iiisi- Canacula et iritiega faeiei i» ea. Trlsiega triplex
iiuat ; uniis enini Doiniiius, una lidcs, uiiiim bnp- leciuii desigiiai. Sie^e elenini Grxce teclum diciiur;

" Al., cii6i(a. ' AI., proiendenie.

^ .M., incubiia. ^ .M., dictum esi.
« Al., (leesl el liominei el oinuia. « Al., Domino.
* Al., tiutd.
91 BED.E VK^tUVBlLIS OI'JlIIUM I A liS II. — EXEGETICA GEiNUINA. 93
uiilu :iiitii|iii |iilui'|irele!> pr» lioc voibo tiicomfraia A quuin illis in escam. El Ecclesiam suuin Doniinus
poMioniiii. Oeiiii|ue lii AeUbiis apiisiuloruiii , ubi < iniiliirarium vit£ spiriialis uliiiiiiiii:i replcvil , el ul

uduleMeiis , (|ii«iii ^* irsiiscitavit :i iiiortu l'uiilus t!!rb:is fidcliuni erncrulibiis inaiiibiluiiiin Miuruin iii-

npubiulus, (le lerilu teeto sivu cu-iiaculo ceciill^se «litiiiis ad pcrccpliunem invit;irei cwlejtiuin prx-
perliilieiur, iii Grxco :i lii^letio cecidis e acri|iliiiii iiiinruin, et ferfccliores quoiiciiiiquc arrlioris obst-r-

esl. Curiiuculu ;.ult'iii cl trislei;a, sicut prisci tr^iiis- v.intix disci|>liiiis ud ultiora ejiisdein regiii pereniiit

btures ilixeruiit, bicaineraU et iricuiiierala ad buc diiiia vocarei. Scd quxri snlet utruin arca tanta ca-
racta Buiit iii arc», Ht iii sedibus >> iiiuliilariim di- pacilaie qiiania dcscribitur animalia cuiicia qiix eain

sliiic:is diversi gciicris auiniaiilia iiianerciit. Uesii.K iiigressa diciintur, cum escis corum fcrre potueril?
(luideiii, ul ciedibile esi, iii iiireriuiibus, iiiunda Ouam qu.fslioiiciii cubilo gconieirico solvere coiia-

uiiiiiialia in superioribus, liuiiiiiies et volatilia iii su- tur Origeiics, assercns noa rnisira Scripiuruni dixisse

preniis. Cunsial eniiii quia ubi lioiiio sedebat, ilii ct qnotl Moysps onini sapientia j^^gyptiorum fucril eru-

curvus el culiiiiiba , ei cuiisei|ueiiii'r cxierx quoque (litus, qiii geoi):ctricum dilcicrunt. Cubiluin auteni
volucies, el lioc iii viciiiitate rencs^rx, qiu: in su- geoinelricuin dicil taiitum valere qiiantuin nnsiri cu-

piciiiis arcx locis lacia esse crcdoinla est. Nain per biti sex vnlent. Si ergo tam magiius cubitos inlelli-

liuiic pra^r ;las vulucres ciiiisit , iit viderei qnnniodo " gainus, nulla quxstio est laiiix capacitaiis arcam
sesc terrui facics baberrt; in quibus etiain lectis va- fcissc, ut )'ossel illa omnia coiiiiiiere *'. Sed notan-
rix suiit r.icta: niansiunculx, ul supra dictuiiiesi, ob d m quia si Moyses geonieiricos cnbilos didicerat,
ili-tinrtiuiiciii eoruiiidcm aiiiaialiuiii sive vulatiliuiii , po|iiiluni tiimen, ciii libruin scribebal, liarum arl uni
iie aliis alia, initiorilius ri^ruciora, nocercnl. Nuii au- II >verut experieiii, ncc fullere cum voluit scribendo

leni frustra Scriplura Ctt;iiacula el trislcga iii arca i|ii* noii ille in vcriiaie, sed ipsc solu» cum jEgyptio-
lacia, site bicaiueralain et tricanuruiani ruciani eaiu rum pcrilissimis inlclligercl. Hnc quoque intuendiim,
diiti!, cuiii posset uno vcrlo dicere quiiique cana- q od idem .Moyses etiain dc tub<!riiaculi conslruciioiie

culoniiii sive lecloruin e.nn esse Uispub.iiaiii ; se.l bi- scribens. non altcrius mudi, sed ejusdein queui in

eanierataiii eani dixii, ut sigiiilicaret in Eccltsia cir- arca posuerat ciihitos ' notavlt. Neque enim in eo-
cuincisioiiein el pra-puiium , Judaeos et Gr;ficos esse dein opere cl eisdem lcctoribus sive auditoribus s;ri-
salvandos. Tricaineratam vero propter triplicein se- bciis ' diversuin quid poiiere poiuit. Si aulem el ibj

iiiinis evaiigebci frucluin , triceiuiin, scxagenum, geomotricos cubitos .seclabatur ; eigo ipsum taberna-
centunuin, ut ia iulinio liubitul ^udicilia cunjiigalis, culum non triginta cubilus luoguin et denos cubitus
supra viduulis, ;itqne bac supcrior virgiiialis. Dicit alui:n ac laluui factum esl, ut bgitur, veruin b ses-

auiem Origeiies quod in inferioribus arca bicamerala '-'

cuplicato hoc numero, centum octoginta cubitos iii

sit fjcla, ui iiiliuia rcgio siercora rcciperct, secumla longitudiue el sexagenos in altiiuiJine ac lalitudiue

coiiservandis pabiilis depulaietiir; in sui^erioribns habebr.t, sicgue lungior inulto el latior quain lein-

vero Iriiamcraia, ct in priina liarum parle besti.i; p'iim Salonioiiis fuclura csi, quod i>
quadraginta lait-

ciibilia, in secuiul» mansueiiura animalia slabula, in tiiin iii longitudiiie, ci viginii babebat cubilos iu la-

suprenia liuinines scilcin lialierenl. t.iudine. Tabiilxque ipsius tabernaciili, qux denos
Ecce ego aJducam dduvu aquas ,
super teriam ,
ut cubiios longiludinis uc latiludinis cubiium ei seniis-

iiiterficiam umnein carium, iii (jua spiritui rilce at sciii babcrc diciiniur, sexagtiios cubitos lungiludinis

iubler coclum. Univcisa quce ih terra snnt cousuiufn- ei nxvcnos lalitudinls bubcbant, niajuresque fuerunl

lnr, ponamiiue fa;dus vicum ticuin, el iniredieris ar- quain vel gencrales silvx gignere soleani, vei luli

cam tu et filii lui, el cutera. Adductx super lerr;*m a:dificio coovenire aut uianibus horoinum circuinfcrri

aqua; diluvi oinncni carncin qux cxlra arcam re- fucle pussent. Saga qunque quibus tegebatur, quas

Noc vero ct ipix arca tri^intu cubitos singulu lungiludinis et quaiuor l.itiiu-
perta cst interlecerunt, iii

fuere cuiicta salvuia sunt. Lavans inuiiduin aqua l--

dlnis bubiii::se dicunlur, cenlum ocloginta cubilos
uinlale sunctx Ecclesix lungu et vigiiili quaiuor lala fuerunl; sed lixc iia
buptisiiiaiis qousciinque iii

debcre intclligi probtbet ctiaiii Juse|ibus i.qui de

tidcliter luanintes rcperit, salvat; qui vcro extra Ec-
buptisina ac- cutislrucliune laberuaculi scribens ejus lem : < Eacu
clesiam ab lixreiicis sive scliisinniici!>
est auiein, inquii , et arca longitudiiiis quldcin tpiin-
cipiunt, iiisi ad caibnlicam unitatcm redeundo resi-
qnc palmurum, laiiiudinis vero irium; pro qiio in
piscanl intcreuiit. Item veniente arliciiln iiovissinii
examinis quicuiiqiie iii saiicta Ecclcsia fide ct Exudu scripsil Moyses, quoil bubtieril lungiiudo arcai
,

duosseniis cubiius, laiitudo cobi.uin et diinidium,

aclionu perseveruntes inveiiiuntur, in xtcrnuni sal-
opere, vcl utro- i|iii juxta attes:utiuiieiii Jusepbi, nuii geunielrici, seJ
vaniur: qui ab Ecclesia vcl fidc, vcl

quc separali, pereunl. vulgures iiitelllguiitur esse cubiii. Ue arcj ergo Nue
Tottei iijilur tecuiii ex umnibus «'.scis, qua' nianda- alltns aniniadvcrtciidiim, qiiod uiniia qux iti e.i «cl

eruni lam cr^u cuni gcstu sunt dtviiiu: viilulib cruut plena itnia-
curipussunl, el compurlaltis upiut lc, et libi,

* '
Al., admsiim.
Al., lusciluvit.
^ iiiull (arie,
k Al., (crcu/t/iiiti.
Al.,
• Al., IX.
'
Al., iiiii/(i/iinc.
•'
S Aii;!., lili I Ui.c^l. ili (".tlic ., i\. i.
<
M., iioiiiiiicno*.

« 1 JuicjliU', An'.i'| Juila.i'. !ib r.i, lap. 0.

Al ,
Hit:'oil.
 IIEXAEMEUON LIU. 11. 9*
93
culis. Si eiiim coiisueio liomiiiibus iiiore res agere- a diuni, immunda qdoquecum mninlis .ircnm aiiiraau-

lur, qaoiiioJo surfir.ereiil oclo lioioines laiiiae aviiiiii, tia intrant. El bene niiinda sepieiiario numuro cou-
iiimeiitorum, beslianim el repiiliiini iiiuiiitudini qno- tinentur, quia septiformis est gralia Spirilus, qua

lidie cibum poiumqiie » apponere, et cxleia qiia; njcliuiii cordamuiidanluracsanctilicantur. Immunda

usus ^ dcposcit roiiiistrare? pra:seriim cum de polu duali numero comprehenduiitur, qui:i falsi catliolici

jn arcain infereiido Scriptura iiiliil a Deo jiissum re- saciaiiienta fidei duplici corde percipiuiit, ei bic vo-

lulerii? Quomodo non slerciis cl uiina lot aiiiinan- leiiles gaudere cum mundo, el in futuro regiiare ciim

liiim vel intolerabi'em fetore ipsis aiiiinantibiis lo- Cbrislo , de qualibiis dicit Jacobus : Piion ergo Ktli-

ciini facerct, vtl funJum arc* quainvis oiiiinic bim- niel liomo ille quod accipiat otiquid a Doiuino. i'ir du-

iiiiiiatum « iion corrumperet? i|uomodo uiia iii seile plui aiiimo iiicoustans i est in omnibus vi-s tuis [Jue.

per annuin iiiiegrum manenlia, nec volaluiii vo'ali- 1,7).

lia, nec qundriipedia grcssiiin perderem? Ipse ergo fecit ergo Noe omina qute mandaoerat ei Dominus,
Duiiiinus qiii arcam cum eis qua; gcstabat oiiinibus eratjue sexccnloriim aunorum quando diluvii uqua;

ineorruptain servavii, quique liaiic ne iii iiiare ilila- iiiundaeerunt '^

super lerram. Et ingrcssus esl Noe, et

Iieretur giiberiiavit, seil lali iii loco inontium de^ filii ejus, uxor ejus, et uxores /ilioruin ejus cum eo in

posiiil, ubi de oslio qiiod habebal facilis esset ac B arcitm, el cxtera. ^tas Noe inignam eoriim qui Ec-

proinptiis ad lerram e^res^sus cuiictis <|ii:e iii illa clesiam ingrediiiiitur, cl per tidem aique aciioiiem
coiiiiiiebaniur aniinantibiis, ''
providii eiiuiii eisdem fiile coiidigiiain aJ aeterna gaudia pervfniunt. per-
qualiier in arca vescerentur ac salva pcrdurarent. lei lioncm desigiiat. Sexies eniui eciiicni liiiiit sex-

Nec abs re csl crudi, ul quidam .'istruuni, qiiod in- ceiili ; senarius aiilem nuiiirnis, in quo factiis sive

giessnris arcani auiiiianiibus Noe victiim siiigulis qui lormatiis est iiiiindus, non i<iiiiierilo 1 pfrleciioneni

iiiiius diei usiii siiffieeret prx-paiavcrit, ct lioc re- dtsigii:it Ikiii.-b aciioiiis. Contenaiius vero, qni, siciit

rccla singula ub signiric:iiiduiii mysicrium, quud in el supra iiieiiiiiiiinus, in compiiio digitali dc l;cva

Ecclesia cuncti pro modo propria; capaciiatis viia; Iraiisfertur iii dexiram, maxiiiic coiivenit eis qiii iii

cilio reflcimiir, deiiiccpsque ad dicni egressiuuis sua: novissiiiio cxainine ad dexiiam staiites Judicis, au-
quieia divino nulu vcl etiam sopita maiiserint. dituri .«.0111 : Veniu, benedicli Putris mei, percipiie
Fecil ercjo Noe omnia quw pnvceperat illi Deus, regniim {ilatih. xxv, 5i). Ei ideo multiplicatus per
dixiique Dominus ud eum : luqreilere lu ' et omnis scn:iriiiiii nunierus cenienarius illaui viriuiinii spi-

domus tua arcam, etc. Omnia ipiae pra.'ceperal Deiis riiu ilium perfeclionem designat, qnae non ad boini-
id esl,,
fccii,, ._ — —
arcam— ..-, et,
a:dllicavit, --, mansiunculis Jis- — —
—
iium favorem osteiitata
__ _ forinsei us, scJ aJ gloriaiii
„^ ,

pisilis, e>cas in cam cunctis aiiiniantibus compor- esl Conditnris in spe stiperiia; rctribuiionis impleta.
lavii. meriloque prssul arcae, iii qua Ei clcsia; slalus est

£x (imnibus animaniibus mundit tolle septena se- cxpressus, eiiam iii tempure sua- a;iatis devotionem
plena, matculum et feminam ; de aniiuaniibits vero non Jesignat eorum qiii lianc iia liigrediiinlur, ut etiaiii

mundis, duo et duo, mascutum et feininam ; sed et de per boiia: inerita aciiunis ad saluiem " trunsire me-
volatilibus ' cmli teplena septena, matculuin ei fcmi- reaiitur x-lernain ;
quamvis ei iia recte possit iiilcl-

nam, ti( salvelur tcmen super faciem * universx lerrc;. I gi, qiiia cum aquac diluvii bapii^malis iiiidam dcsi-
QuoJ ait scpiciKi scptcna, nnn in singulis generilius gnant, tunc xtas Noe perfectiuiiein, ad ijiiam bi qui

bis septena, scJ scptem soliiiiiinotlo tolli vult, e qui- baptizantur coiilendere debeani, insiiiiiut. Cum vero
lius uiium quoj paribus supcierat post diluviuiii U<'i) lcnipus ullimi esaininis pra:ligurant, lunc idem an-

posset oflerri. Seplena au'ein se<>leaa dicil, prnpter norum ejus numerus quales cum Domiiiu ad requieiii

iiiiilta aDimaniium geiicra, qux lioc eiant nuiiicni pcrpctuain, quoJ nomen Noe sonai, iniraturi sint

cumpreheiideiida. Siinilitcr quod ait duo duo, iniii liguraie denuntiai, iJ est, effectu bnni operis ei in-

^ biuis bina in uno quJibol geoere aniuiainium iin- tentione miiiiJi cordis coeli-sti iniroitu digni.

:n nJorum, sed Jiio tun unimoJo, nvirem Jesign:il .x Cunique transissent seplein dies, aquce diluvii inun-
et feminain. Dicit autem Jiio ei Jun, quoJ iii pluri- daverunt terram. Seplima dies s:ibbaluni, iil c*^l, re-

biis aniin.iQiium geiieribus eaJem paria essent acci- qiiiem, iudicat viue fuiurx. Cuin ergo diluvium
pienda, iibi facilliuie cu:libet patct quia si salvandi aquam baplismi slguificat, apte post se|item dics ex
laiiiuni generis et noii allioris arcani gratia res gc- quo arca facia est venil, quia " iii spe perpetuaj
rereiur, surficerct niiiinr animanlium iiumerus aj qiiieiis baptlzamur. Ciim vero nuctus teiilalionuin
' restilutionem sobolis conservaiiJani; nunc aulcm aqux diluvii figurant, merito cliain tniic post sep-
quia non oinnes qiii lavacrum baplismatis in Eccle- lcni dies veniuiit, quia proptcr fidom ad spein luiu-
sia subeiini, eiiam boiii operis munJiiiam cusiu- rorum bonoruin, perseculioiicm " justi p:iiluiilur ab
^ Al., affdrre. ' Af., rfSdJHidlitiiieni.
•^
Al., i>oscit. 1 Al. deesl est.
' Al., deesl non. ^ AI., deesl siiper lerram.
^*
Al., pravidit. '
M., perjeciionis honic desiii'tal acliona.
"A!., in arcain et oiniiu i/un/us (iki. " Al., tian&isse.
' Al., ileest ca-li. " Al., Jn spcin.
f Al., deesl univcntr, " Al., JU5(C.
>^
.\\., bis tina.
 05 DED^ VENERABILIS OPEItUM PARS II. - EXEGETICA GENUINA. 9C

«Is qui (errena raUeri boiia cffilesiibui, mansiiris A celebrare iiequiTimus, ul pole longe aJlioe positi a

temporalia prcponaal. Ai v«ro dilu*i«ni cum ad- comoiunione sancloram, el immuiidi, inio morlui
«eiiUii noTissiiiii exauiiiiis a$:>iinilatur, eiiaro sic peccatis ; sed qui post peracia eadeiii Dominiex in-

conflrueiiier post dies sepiein terrain inundat, qiiia caroaiiunis sacramenii ad fldem venimus, quasi In

lanc decii omnes qui jngum Chrisii sua«e et onu* luc« secundi mensi* pascha doioinicum racimus; ca-

l«Te poriaTerunt inTeniunt requiem animabus suis. jus videlicet mensis die decima arca pcrfecla «sl,
AHno usctnluimo vilte N«e, mtnit ttcundo, jc- quia Doniinns in carne apparens denarlum Dobis

ptimo det-imo dit mentti, rupti mnt omnet foaU$ ahiftsi regiii coflestis promisii, Oecalogam legis nos perA-
ma^nm, el calaTutta coeli aperta: lunl, tt (acla ttt plu- cere posse, daia Spiriius sancti graiia, cvncessit :

via luper lerram ^uadraginla dieiui et quodrng nla qux Tidelicel graiia etiam illo sepieiB dienim nu-

Henses apud ilebrxos non uisi junla loiue

noeiibui.
mero * quo posl raciam arcam ingressio ipsius ae

corsum a prima usque ad primam coinpiitantiir, diluvii adventus exspecialniur, poiesi figurari, quia

primusque eoruin mensis in quo pascha lieri prae- nimirum, accepla promiMione regni, qux denario
quo muiidus est rartus, appellaiur exprimitur, daiur Gdelibus gralia S|iiriius, per quam
cepium est, et in

nos Aprilein vocamus. Secundug Jair, Ecclesix s;incix membris possinl adunari. Possuinus
Nisao, quem
qiieni nos Maium dicimus, cujui die sepiimo deciino, B ci iia recte intelligere quo<i arca sepiiroo decimo die

ejusdem mensis esset sepiima de- meusis et non anle diluvio perrusa sit, quia siiigulos
id esi, cuni luna
diluvium, cuin eodem ipso dic intrassel quosque fidelium primo in fiite percipiead:e verx
cima, veiiii

cun- Vquictis et deoarii coelesiis, id est, imaginis regis

Noe iii arcaiu cuni boininibus et aiiimanlibus
erani salvanda, buc xierni, catlierizari oportet, ei sic in socieiatem Ec-
ciis ac volaiiliDus, qu;v pcr ilian)

est enim quod seq'iilur. clcsix per lavacrum regeiierationis iHtrnmitii. Quod
/ii aidciilo diei illiui ingrestut esi Noe el Sem el
auiem propler diluviuin inpti sunl omaes ruiiies

Lknm et luphel, fiiii ejut, et uxor ejus, tt Ires vxoret abyssi magux el cauracix, id esi, renestrx ' coeli

fiiioruin ejus cum eii in arcam. Ipsi et omne amiMl aperlx snnt , abyssi msgnx noiniue designata est

om- Scripiura TesUuienii Veteris, qux, diutius Telamio«

ucundum genui luum, et caetera usque dura ait :

netque voiucret ingreisce tunl ad Noe in arcam. Cud- lilierx praecIasa,spiriialisintelligenliXTenas mundo
cia ergo aiiiinantia * uno eodemque die ingressa
aperire non poiuil, sed per Dominum reTelala e( ip«a
nuiic Ecclesix ronies largissimos scieniix salaiarii
sunt iii arcaiii, quia non Noe laboravit ea niulto la-
bore ac longo tempore colligere alque ^ iutroducere
niinisirat. Citaracta! autem cceli apertx eiTHSionefli

vi-l lUinare in .ircam ; sed divino nulu coacta, sponie

evangelicx et aposiolicx praedicaiioiiis, qux niani-

cuncta Teniebant iii suu quxque uumero. pnece- ^ ''^" *'* supernis lerrena corda irrigant, designanL
Quia ergo el revelaiis propbetix verbis, el palam
denie illo cum liberis suis ei uxoribiis, sequebaotur
pra^dicantibus Nori Tesianienti prcconibut, in fde
ex ordine, ac suas singula niansiunculas, Domino
regeneraiionis confirmamur, recte diciinr qui» ad
agenie, quasi propria sponlc subibant. AJ hoc enim
Talcl quod dicilur de Hvibus, ingresss sunt ad Noe
r^iciendum diluvium rupii omaes ruote* aby&si ma-
in :ircim, el supra generaliter, el ex oiiini quod mo-
gnx ei caianicix coeli sint aperix.

Tvlur snper terram duo el duo ingressa suiil ad Noe

tiiclusii auteni Dominus arcara derons, quia Ecclo-
ftiain siiam ei in ablulione sacri ba)iiisniatis gauilen-
in arcam. Eodeni quoque die, id est, septiiuo decimo
iiiensis secundi racium esl quod sequilur.
lem coelesti seoper manimioe tuiaiur, ne quis es eis
quos ad Titam prxordinaTit ulla ratinoe p«reat, et
Cl incluiit eum Dominut deforit , (actunufue eit
inier mundi fluclas laburaniem , n« opprinii aat
ditmium quadraginla diebus luper lerram. Hic auiem
mergi pressuris vcl deleclaiionibus sxculi Taleat,
dies octavus est ex quo arcae ' xdinciuni onine per-
cnim angcluin Dominut
undique castodii. t Iroroittit
feriuni est. Ex quo coiisiai quod arca in magno my-
eum, in circuiiu
el eripiet eo;. Sed et limeniium
sierio ejuideiu secutidi meotis decimo die racia est.
in die judicii Oominus Noe cuni habiuiiortbas arcc
1'riiniis ii.imque inensis aoliquus ille qui de Hebrxis
q d«ruris ^ includii, cum, electis suis secum in doiDO
cu'lucius esi Dei populus apte poiest accipi. Secundus
Palris *ui collocaiis, jaiiuam regni a lerdiiurum io-
uuiuin meosis popnlu^ NoviTesiami;nii. Ilinc esi enim
gressu, laroeisi sero poeniientium ', in perpeiuuin
qiiiid in Irgc (irxcipitur, ut quicunque vel inimuudi
pracstruil, juxia illam in ETaiigolio parjboUin d«-
snper iiioriuo, vi>l * in itinere loiigius posili.vel slia
eein virginum, ubi dlciiur quia qii« paralx eraiil in-
qu.-ililiet necessiiaie praioccupaii ad rjcienduin pascha
,

iu i'rinin inense iion posseai occurrere , io secundo iraTerant cum co ad nupiijs, el clausa e«l jan«a, «l
extera. Bcne autrin dicilnr quud qitadragiuia diebus
lioc nieiise facerent in s;inguiiie agni cl aiyrois pani-
el quadraginla noeiibu» I piueril super lerram Je-
bus quaria decima die ad vesperuiu. In cuju* videli- ;

' rel nienkis adjeciioHe nos signali sumus, qui cuin c«ni nimque quaier ducia qiiadr.iginia faciuni, q<iia

priore Uei populo sacr luicntuni doininicx passioiiis

oniiiis reaiu* peccatoruiu, qui iii dccem praKflpits !«•

• Al , una. ' Al. deesl eteli.

^ Al., inducere. t Al., imml(«(.
k Al includet.
< Al., (aciumett xdificium. ,

• Al., iiinrri^. I Al. deesi in pirip<lHHiR.

• Al., <;iii. I Al., plutrtt.
 :

S7 llF.XAtMEnoN LIG. il. 9»

gis admiltilur, pcr unlveuiim oi bem lei r.irum ,

qui A C'unl ; «epiem aulem aJ reqtiiem nnim»rum qux posl
qiiaiuor parlibus continetur, aacramenlo bapiisroi morteni rutora esi periineni, qui» nirairuiu Duniinus
co;leMis abluiiur, sive illc realiis, qund ad liies per- sepiiina Sabbati in sepulcro qtiievil ;
quia vern post

tinel ex rerum progperiiaie, seu quoil ad noctcs ex Subbatum, id esl, octava die, rcsurrexit a mortuLi,
rerum adversiiate conimciussit. ocio rcciissime lempns nostrx resurrettiunis insi-
Et tmiliipHcaHe tunt aqute, el tlcvaveruiii arcam iu nuHHi. Quiiidccim ergn ^*
cnbiiis, id esi, seplem et
mbtimt a terra, vehementer inunfioverunt * aqute, et ocio, aqua moiiies excelsos transcendii, quia GJes
amnin repleverunt in superficie tertce. Et aqiix bap- Ecclesix, qiix foiite lavjcri saluturis sanciiiicalur,
lisniaiis ac fidei muliiplicat.-c pcr orbem uiiiTersum spe ruliira: r<qiiiei et iinmortaiitatlj .intecellit omni
Ecclesi.im a terrenarum rerum appetitu in coclesiis fasiui pliilosopliix carnalis, qiix de mundi quidem
«iixtpem ac desiderium sustolliint; ted et unde tri- creaiura novit subtitiier ilisput:irc, scd de Creatore
lHil.tlioniim Trequenter Ecclesiam pnlsantes, quanio muudi et ca qu^e supra mundiim in ilU csi vi(.i saii-

««liemeniius omnia repleveruni, lanto aitius pam ctoruiu niliil dicere novit.
^ .nd quxrenda vilx alierius gauilia conipulerunt : Oblinutruiitque aqute Itrras cenlum qiimqituijinia
qiind beoe in (acra bistoria designiilur, cuin diciliir dicbus. Et hic uuuierus ad idcm sacraineiiiuni quod
quia arciaTil Amorrh:FUS filius Dau, in nionle, nec B quiiideiiarius pcrlinet; quia enim scpiu.iginia a se-
dedit eis locum, ut :id plaiiiora drsceiiilcreiii. Ainor- pteni, cl ab octo denominantur octrginia, conjunclo
rhxns quippe Amarus, Oan inierpreiaiiir Jiidicaos, uiroqiic numerocenlumquinquigiiila diebus obtiniie-
sive Jiidiciuro ; ei qni per (ilios Oan, nisi illi desi- ruui aqiix terras, eamdem, iit dixi, coniiuendaiiti»

gnaniur, qui «mnia qux agiini diligenter, ui recta ei conlirnianles aclioiiein baiiiismi :n cnnsecraiulo
sinl, in libra veritaiis cxaininanl, qiii ad lucernain iio«o buiiiiiie ad lenendara quieiis ac resurreciiuiiis
Tcrbi Del incedentes juranl et slaiuunt cusiodire fiilein.

judicia justiiix ejos ;

qui vero eiprimuntur per Heeordatut aulem Domiimt Soe, eunclorumque niii-

Aniorrbxum, nisi bi qui dolcedinem vilx s.inclurum maalium, et omnium juiHenloium quoe erant cum eo
amariiodine tributationum copiurbare vel eiiain sub- iu area, adduxit tpirilum tuper lerram, et immiiiulo!

venere teniani? .Arctaique Amorrfaxus filios Dan iu tuni aqute. Poiest in noiniiie Spiniiti ipse Tivificaior
monte, nec ad planiora descendere sinil, cum taouis • Dei SpirilHS accipi, dc quo in principio dictura est
pleiumque eleclos turbo persecuiionum afiicit, ut Et Sp ritat Dei [erebatur tuper aquai {Genet. i, 3),

neqoaquam eis liceat infirmis cogiiatiooibus aliqiiod de quo dubium nun est quia sicut liinc, congregatis
teropus indulgere; sed in summa contiiieniia Tiveii- aquis, in locum nnuin arefecit lerram, ila etiam
les necesse lialicant nralionibos et jejuniis el divina- nunc, ablatis de medio aquis diluvii, denuo faciem
rum mcditationibiis Scripiurarum continue operain tei rx revelavit. Potest et ventus isie aereus nomiiie

4are, quatenus raajori excrcitio virlutum inajora Spiridi* appellari, juxta illud 1'salmist.r : Dixit el

entaiioiiam valeant siiperare certamina. Uclii ipiritui procettm (Psof. cvi, 25), cujiis flalibus

Porro area (ertbatur tuptr aquat, ei aqtut pranatue- crebris plerumque solent aqux minui vel de loco
rnnt nimit, operiique tunt omntt monltt txcelti tui moveri; uiide est illud Exodi Cumque exleiidittel
:

Mntverto eceto. Honlei «iipcrbos quosque ei in hujus Moyuf manum tuper mare, abtlulit illud Dominus,
sxcali gloria se extollenies s^ailicaut : quos videii- flanle tetilo tehemenli et urenle toti noele, el vertit in

cet moiites aqua «periunt, sed ipsis aqois arca su- tictum, I
diiitaque ett aqua {Exod. xiT, 27).
perrertur, quia lentationum gurges superbos quidem £< clttuii lunt foniti abytsi, et cataraetce exti, et

atque impios premit ae demergit, sed ipse a justis prohibilce lunt pluviee d« coeio, revertoeque lunl aquie

superaUir, qui lit>cro boni operis cursu atque .tlacri de lerra luntet ei redeuHlet, et roeperunl minui pott

inente ad porium satutis xtema teiidere oon desi- ceiilum quinquaginla diet. (juod dicit reversas esse
nunt : quod beiie, Pelro super mare ad Domioum aquas de terra eunies et redeunies, aperle iiidicai

transcunie, Ggoratutii esi, qoia videlicet Ecclesia, njuxta liiieram qiiod omnes fluTiorum ac rivorum
calcatis sxctili flnctibiis, ad trauquilUtaiem essei vitx decursus per occulias terra: venas ad mairicem abys-
coelesiis perventura. Iiem aquc diiuvii arcam in su- tum redeani, juxta illud Salomoiiis : Omnia flumina
bliiiie lolluiit, monies npcriiint et abscondunt, quia intrant i.i mare, el mare noti redundat ; ad locum unde
sacramentum baptismatis, quo Ecclesia suMimaiur, exeunifluminarevertiintur,utiierumfluant{Eccle. i,7).
superbara sxculi altitudinem eoniemiiii, et nihili Mystiee autem post ceiitum quinquaginta dies clau-
babendam demonstrat ; el quia iu spe futurx anima- duniur fontes abyssi et caiaracue coeli, pluviis ces-
ru« quieiis ac resurreciionis corporoin io viiam santibus, aqux reTeriuiiiur, quia verba sacri oraculi,

xternaffl baptixafflur, quam sapientia caroalis iguu- postquam 00$ in fldc ac spe perpeiux quietis aique
rat, reete subdiiur: immortaliutis instituerint, ultra nos docere cessa-
Quindecim < eubitii allicr fuit equa ivper monles bunt, quia niliii majus qu»J prcmiitere debeaiit lia-

quot «perurrar. Sepleni quippe ei ocio quindecim fa- bebun), pcstqnam immoriali caniis et spirilus gloria

' Al. deest o^utr. <>

Al., (ubilis.
^ Al., ad atquirenda. * Al. dcest Dei.
' A!., cn^ilot. ' Al., divisa eti.
 , , . ;

99 nEO/i; VKNKIlAltll.lS OPKIIUM PAKS II. - EXEGKTICA GKNUINA. l.!0

peifcrios ad Ite^it.im iios vUioiieni iuKiii CdiiMiiiiris A tos .ic s:inctiricains ad spein niiiiit vitD coclestis.
" aiMiixf riiil. IJmle liomi lilicr rsiliiinriim, ijiii «oii viilclicct qiiaiiilo vcniant ct aiparcaiit unte faciem
leiiarirt el qiiiiiquagflivirio niiiiKTo (oiitinclur, in Dci.

illviiia lauile consunMii.tiur. Initiuin qnitli-m liealiiu- Decinio enim mcnsc prima dle tnentis apparuerunt

tlinis a continenti.i cl tliviii% Irgis iiiuttiiiiiioiie &u- cncumina moiilium. Ftilest dies prima dccimi nicn!>is

iiicns, (liccnilo : DtiUiis vir qui nun nbiit in eoniilio iiiiiium illud vitr perennis inielligi, qiio ctiam in
impinrum (IHal. i, \), et rsRlor.i. Circn (iiicm vero liac vita posiii gustant ei vident sancii qiioniain
nova fiiluri sarciili gauJi.i coiiiiiientlaiisiticcinJo, el iii siiavis est Domintis. !n qua die apparenl cacumina
ipsn liiie cuncta in Dci lauite consnmmans : Canlaie iiiuiitiuin,qiiiaqunnto perfcctiusliocin corum mundo
Domino canlicum iifli'uiii. ^ lau$ ejus in ecclesia sanclo- rordc gcritur, taiitn ccrtlus muiidana cclsiludo quain
riim (Pjn/. cxi.ix, \) : iia « concluiiendo ; Omnis i/ji- rnistra iiineiiir palescii.

rilui laudet Dominum {Psal cl, G). Uoi ccntesiniiis Cunii/UL' transissent qnndraginla diet, aperiens Noe
et qiiinqii:igrsiniiis psaliuiis nierilo lolus iii Dei laiido (eneslram arcaf, quain (cceral, dimitit corium, elc.

c:iiiiliir, aiquc coinplelur, quia nimiriiin totiiis iio- D ximus siipra de fenestia :irrx, qux Iransacto dilu-

strx beaiiiudiiiis in lioc siiiiiina esi, iil inliabiiantes vio aperitur, qiiod illa desigiici arcuna mysterioriiin

in doitio 1'jiis ipsiiin »iiie fliic lainlfmiis. D ca^lcsiium, qiiibus bnpiizaii specialiter iniiiaiitnr ;

Requievilquc arca mense septimo, vigeiiina sepliiiin scd eisdciii ip:iis s.Kramentis qnidam ad illccebr.>s

die meiisis supcr monles Aimiiiiiiu. Uuod aica seplimo sa:culi, quiJain vero ad opera pielatis utuntiir ; ct lii

tiiense renuiovil, ail illiuii scpiiiiiam reqiiicm, de qiiidem in corvo, illi exprimunlur iii columt)a. Qiiod

qua sippiiis dictiim esi signilicatii) recnrrii, quia per- vero quadragiiiia pcr decein quater diicla coinpleii-

fecli quiqiie, cl qui consiaiitia flxx iii Deuiii cogiia- lur, potcst in niiiiiero • dierum qiiadragenario nrn
lionis > velut quatlrali sunl, ad rcquiem teiidunt. iinmerito divinx lcgis iinpletio, qux per evangelii
Itene ^iccsima $c|'tim:i die mer.sis ejiisdcm, qui nu- gratiam perficiiur, intimari. Lex enim in decem prx-
nieriis est juxla arilliineticam raiionem lcrnarius ceptis coiitinetur : Evangclii doctriiia in qualnor
quadraius solidus, ad requiem arca pervciiii. Teriia- libris descripla esi, et apte post initium deciini men-
rius namquc nunwrus devotioni iiosirae meiilis coii- sis, post appareiiti:! moiitium cacumina qiiailr.iginta
gruit propier inemoriam qiia Deum recolimus, pro-'' dies transeuiit, et sic fenestram siiam apcriens Moe
pier iiitclligeiitiam qua cognoscimus, propter voliin- novae lucis iii arcam palerecit iiitroilum, quia ninii-

latem qiia diligimus. Scd li.xc ipsa triiiilas ut de sim riim patefacta (idelibus viia fuinra quam percepiuri
pliii ac recla liiiea ad quadraturam pciveiiiat, mul suni, pateficta superbia enrutii qui exlra Eccles:ain

liplica Iria per Iria, liunt nuvem ; ut vero eadcm ^' pnsiii de niundana se gtoria jaciani, ttiain hoc pale
quadratuia etiam alliludincm suiiial ac solida eriicia- tacil fidelibus suis Clirisius, quia pra>cepia legis nim

lur, iteni multiplica noveni per iria, eruiit viginti viribus humanx libertatis, scd evangelicx grati:e per
sepiem, id esi, numerura ternarium quatlratum soli- ipsum delieanl munerc pcrfici, qui cum et banc fidem
dum coinplebis, in quo arca requicvit, qiiia Ecclesia! aique bnmiliiatcm flagiinndi in omnibiis divini auxi-
siiae mentis atqiic actionis stabililaie qu isi conqiia- lii percepLTini, luiic eiiam altiora superiia! patiia:

draia reqiiirin cl in liac vit:i exspcclal, el iii futura doiia cognoscerc, quasi apcrt:i noviier fenestra in
perripit xicrnam. Requievit aulein supcr monics arca mcrenlur, sed ' eamdein dniioniin coclestium
Arnieiiiae, qiiia calcalo apicc pom|u: miindialis cogiiiiionem, ut diximus, alli ad pernicicm suam,

eiiain in bac percgriiiatione vilam ducens, coeleslibus alii iiluntur ad salaiem ; uiide bene de emisso ex

gaudiis animo propinquai. .irca corvo siibjnngitiir.

At vcro aqua: ibnnt et dccrcscebanl mqHe ad decimum Qui egrrdicbalur cl revertebr.lur, donee tieearentur
mensem. 1'oli-sl iii mcnse dciiiiin ilind tcinpus cx- aqutv tuper lerram. Non ait rgessus est ct rcversus

primi, quo ad jelern;e lucis gaudia saiicli cuiii Do- est iii arcam ; sed cgrediibulur, inqiiii, et reverieba-

iiiino iiigrediiintur. Nani el ipse in Evangelio nnniliie _. lur donec siccnremur aquce s sw;»r «iram, quij vidc-

denarii, qui culioribns vincje dareiur, pcrceplioncni licei huc illuci|ue volaiu diibio vcrtebaur, modo
ejusdem rogni coelcsiis iiisiiiii:u. Denarius qiiippc aliire incipicns, niodn ad arcam velut inir.iturus re-
decem obolos balict. Euni ergo aqii.-e, quae arc un dieiis, nec ^ tamcii loiicstram unde cgressiis fueral
diliieranl, ctdccrescuiit iisque :id dccinium mtnscin, repeieiis, scd pmius foris vagans usipie dunt reniotis
qiiia lavai Tum bapiismaiis, iilii in siii^ulis qnibnsqiie 1,
.v|uis requ'eni sibi ac sedeni exira arcam reperirei
lideliiim suiim niuinis iniplcvcril, ressat. Ncqiie eniin ciijiis egiessiii at.jje ilincri recte coinparantur hi

qnisqunm, si pccraverit, polesl tlenuo eoitcni s:icri 'iiii sacr.iniciilis qiiidiTn ciiMcslibus iiisiiiuti aiqno
linptisniaiis foutc iiiundari : s«d cos jam scincl aliii- nnbuti siint, iice ' tamen nigrcdinem tcrrenic oble-

" Al., pi'ii'«H(^r«;il Ciceroneiu lili. A.'ailoin.. F.i quie a tupi-rioribut aee*-
^ Al., (audiilio. peranl, ulebanliir ; ct a|iiid Varroiiem l'lile ulaiuut
.

« Al., concliisit. V0lius quain ab iv a(>ul:imiii

''
Al., vcl ul quitdriili ad r.quiem tendunt. K .\l. dccsl jiipci' 'crrnm.
' Al., (/«^rfiaijiiidi (JiiTHm. •« Al.. iHllf.
' ;\l., ciduin coijiiiiiuiie Sctl iiiiii r.iro cniii ' \'...tum\
kccMb iiivu eii.iiii cunslruilut verbuin uinr, ul :i|iiid
 ;

m nEXAr.Mfc;iioN uit. it idj

lialioiiis exucnles, lal;i |Hilins iiiiindi itiiiera (inam A Intetiexii erijo Nuequod ce.ssaMe'\l iiqum supcr ler-
cock-siasticaB coiivcrsalioiiis clauslra ililigiiiit. ivim, exspcclnvilque rii/ii/omiwus seiitein nl.os dies, el
Emhil quoqne cotumbam jiosl enm, tif viilerel si jnm emhil culunibnin, qux iion csl rerersa vllra ad eiim.
cetsnsseiit aqiia; super fncieiii lerra: ; qua: cum non in- (oliiniba qnac, cessanlilius aqiiis, siipcr lerrain exiil
veithset ubi reqitiescerel pes ejus, reeersn esl ad eum in de arca iiec rediil, sigmliiat exeiiiiles dt; li.ic viia
aream. Aqiia enini eraiil super unii^ersam lerram ; ex- aniinas sanctoruin iii lll)er;ini Incem paina) ctElesiis,
tenditque manum, et appreliensam iiilutit in arcum. iicque idiia :id leiTcnam conversaiinnem reincantcs :

Coluiiil):), ut (ii\imus, spirilalem ac simpliceiii desi- in qua vidclicel p:ilria sicut pioplielia ev:icuabilur,
gnal nienlem elecioriiin, qui, p;iiefacia sihi fene^ira scieniia deslru,-tiir, linsu* ccssalinnt, sic et unda
supernx roiiiemplaiioiiis, lanio cauiiiis qnx in inli- « b:iplismi siccabilur; rbaritas antem nuiiqimm
mis volvuntiir oinnia spernnnl, qu.inio alniis e.i qiia? ' c:idet, per qiiam « vcriias cl vita incnnimuiabilis
perpeiuo mancni gaiidia cern.int. T:iles naniqiie in perpetuo pra?seiis videliilur atqiie landabiliir. I.t
exemplum liujiis coluinhoc adeo cnncia saociili oble- qiiia non
solum, ut bona opercinur, verum cliani
clamenta qiiasi siibliniius v(il:indn despiciunt, ut nc iil posi bona 0|ieia ad viiam perveniamus aelernain
iiUimis qiiidem sua; meiiiis vesligiis ea tangere cu- superni csl doiniin miineri><, recie coliiniba non
so-
renl, ut pote qui iiullam sibi in hocmundo invenire P bim posi dies sepieni exiii, iii surculuin olivip
infer
voram requiem po.ssint, cujiis et aJversa siniul el rei iii :irc:iin, .sed ci addiicia oliva pnsi dies scpiem
prospera iiistar aqunnim lab.^nlinm vaga fcriiniur alins egr.ssa esl, ul libero folis cl vebil iiovi orbis
ac dubia. Nnn snliim aiitem hi inlra se|ita Drclcsi.T fruerciur aspcctu. Cralia enim Pci vila :tlprn:i in
ipsi nianere, seil ci alios quamuin valeni vel exeni- Cbrislo Jesii, ot .'e plcnili:diiie cjus nns omnes ar-
plo suo vel bortaiu in li:.nc iniioduccrc saiagiini cc, imiis, graii.im pro gralia, graliam videliccl re-
unde recle subditur ;
trib ;lionis pio •;ralia bon;e actionis.
Exspeclalis aulem ullra septem diebut, rurtum dinii- /'/i.ar sexcciilesimj priiiio anno, prmo niense,
sit columbiim ex arca ; al illa veiiit ad vesperam poi- primo aie iiiensis ^ iminutala: suiu aquai supcr teirnm
;
lans ad eum ramum oliva; virenlibns foliis in ore suo. el ypcrienf lectum arcx Noe aspexit, vidilque quo
i

Ramus eiiiin oliva; fois iiivent'S, • et ore cnlumhi; ex.iccalo esset superficies lerra:. Tectum arc;i! supn;-
in arcain illatus lypum geril eonmi (|ui exira l£cc'('- niam cjiis labnl.im dcit de qua prxdictum
erat Et :

slam qi;ldeiii baplisina (ercipi nt, sed ^ pinguediMO in cubito consummnbis summiiatem. In qiio videlicet
cliariiatis fructiiosi, et pia iiileiitione vclui foliornin tecio ununi cubitom longo ac lalo ipsnm Meibaioreui
suiit viridilale integri qiiorum plurimi pnsicriore Dei et boniinum significari diximus,
: q.,i Ua membris
tcmpore quasi ad vesperam recoiiciliaiione spiiiia- ^ Ecclesiai su;(? voluil lium.initiis snciari, ni di^nitaie
liiiin virorum velut ore cnlumlix revocanlur ad Kc- siKC potestatis singiilariter
banc transccnderel, ac
clesiam, qiiod bene pnst sepiem die^ cx quo fons Inlam abalio prntcgeiei. Ilncauiem iceium,
:.bc'uiitc
ipsa requiem non iiiveiiii columba fecii. SeptiMinriiis diluvio, aperuit Noe, quia cclcbrato
bapiisnii sacra-
qiiippe dierum nuuicrus mystice bici graiiae spiritalis mento, singnlis fidc-lium oporici diligemius
ex teni-
solet aptari, quia niiniruin viri spirilalcs posli|uam a pore (lominicaj Incarnalionis arcaiia dociorum
oro
carnalibus desidcriis mcntcin abstrahunt suam, c:i- reserari, ut cogniiis eis qii:c ille gessil vel docuit in
dem spiriiu grati.-e adinnniii abstrabeie ab his ct carne, vesiigia ejns pro niodiilo siio imitando se-
alios conaiitiir. « Potest in roliimb.i, q»:e aperia post qiiantur. F.t hoc apiissinic prinio post .scxccnloi
dibivium fenestra ramuin oliv.e iniiilit in arcain, aiinos, primo mcnse, prima die mensis, (aciiim esse
ctiaiii lioc pra:bgiiralum inlelligi qiiod, b.Tpli7,;iio perhibctiir, ut priinordinm qu.iquc
, aiiiii, mensis, ot
Dominn in JorJane, aperii siint cocli, ei dcsi:cii(lii dici, novaiii vil:i; spirilalis intboationoui quo! fideli-
Spiritussaiii tus iii speciccolumbsesuper cum qund, bus esset incboanda monstraret. Dcniqiic
; i.lcni
accipieiitibus bapiisina singulis tcclesi.e liliis, nd > »>cnsis iii lcge iii qiio et p:.sclia fieri pr.icepiu ii

aperieiidam ct illis jamiain regni coelesiis impnniinr est, ineusis nnvorum vncalur, ob inagnnm iiiiquc
niaiius a pi.niilice per unctiouem s;iciosaiicli cliri- sacraiU' niuin innovandae in Chrisii passione
nosir:c
smalis, ut accipiaul Spiiitmn sancliim. Cni (v^ara: vitae vetcns.
rongriiil aple quod cnrviis aiue ill.itinnem (jlivse Mense secundo, viijesima seplima die mensis aefucla
^ per colnmbaui cgressus fuerai, nec reversus in ar- est lc-ra. Supra dicliim esl qiiod priino iiiense in-
cam, ne videlicet prnplictia vel Simonis perridiaiii choaiiie exsiccaia cssct sii|ieilicies lerra! ; et nuuc
silendo prajtcrirot, qiii bapliralns quideni in IlccIc- mcnse secundo pcne compleio nrefacta esse terra
sia, sed, priusqiiam p-r manus impositionem gra- quia nimirum tunc
desciiliiiur, in siiporficie vircn-
liam sancii Spiriius accipcret, est ab Ecclesia repul- tiluis Iierbis lellns exsiccaia esi, ui possct revire-
sus, eo qiiod felle ainaritiidiiiis pleniis non innnccn- scere, aique berbas, quas absump erai aqua, denuo
tiaiii c.dunibiire siiiipl.ciiatis, pio sed in;iligno po- gorn.inarf;. Nuiic vero in tantmii etiarn inleriiis
lins in eoide corvinam geslarcl nigredinem. arcfacta e4, ut calcantium grcssiis sustinerei, iii

« At., es ore columbee intus iitlalus. * Al., bapii malis.

^ Al , in piiigncdttie. '
:\\., ciidit.
° 41., poiesUiue ci.'luinl<a. B Al., vm et rerilas iiicommuluh.Us.
**
AL, j)..s/. ^ .\l., 7ni;)ii;/a.'a,'
103 BEDi€ VKNERVUILIS OPERUM PARS II. — EXEt.ETlCA GENlllNA. 104

Unluni lierbiii vesiita Qoreniibiis, iil eiiain pasceii- A aniiiiaiitibus et liAminibus in arc*, quia DoiiiintK
>.._ lAl.am .«...»•*• nsM.-ailA J\I»*W%AJ /wl.ia
. L - t'.^
liujus a.««...li
prr tflium I...1..I- sarcull tcinpus, perque oinnci orbii
- .

dit csset iduiien pecuribus ac jutnentis

Lacului ett auletn Ueu» ad Not dcen» : Kjredere |il:igas Ecelesiain siiani cl unda lavacri salutarit

mrcam ttt el uxor luti, /i/ii lui et uxorei filloruin itio- abliiit, et graiia sni Spiritus illustrat.

cuncta aniinuiilia qua; »unl apud te ix .Kdificavil aiilem Noe atlare Domino, et tottetii de
rum lecum ;

i]uam in beiiiii, cunclii pecoribtii et volucribut niundii, nblulit livlo-

omni tarnc, tam in lolaiilibui, et

UHiveriii reptiitui qux replaul luper terram educ causla iup,r allare. Ul \ir justus ei vure perfcclus

tecum; el ingredimini super lerram. Crescile et • miW- iiigeneralionihiis snis potiijuam tantic cladi snperfuit,

li;i(icamtni, et replele eam. Egrenus at ergo Noe el iiiux, xdiricato altari, gialiss agil Coiiflilori, siinul

filii ejtti, et caeliTJ. Miiltifiiriam niultis niodis c.iilcni obsevraiis nc nltra inundus lali plaga nicrc;ilur pcr-

Chrisii Ecclesi* mysleria s»pius iierala signilica- ciiti. Et quia devnte ac pie supplicai, ocius aiuliiti

lione repciuiiliir. Egressio crgo Noe de arca in ler- digniis eflicitiir. Sequiiiir eniin ;

rani diliivio innntlatam ciim liis quos seciim induxi- OdoraluKfue est Dominut odurem imcilaiis, et ait

finimanlibiis, lempori liguraie ad eum Nequaquam uUra matedicam lerram propler

ral honiinibus ol itli :

coiivenii,,

.ibluii ad exerMnda
cuin
- i|uique
, ,
fideliiini

e.iain in
fonic
publico boiia opera,
bapiisinalis
«>
homines. Digiiomque
„
^„„1 providus, sicui Abel
.
fecit

primx,
.....
ul vir saiicius el fiiluin-
ita el nis« iniiiuni

spirit.ili viilelicet Noe proceduni, el sccuiidx niundi ajtatis, oblatis Deo sacrilicii». consc-
Cbrisio duce,
coiiiinuo virluuim siiiriiualium augnienio cresciini craret quod ipsum el Abrabatn ic Melcbisedccb
;

ei inulliplicaniiir. Eunies, innuit, in muiidum, doeete intcr inilia tcrtias alatis fecisse memoraniur. Davld
omn«l gfnlct, baptitantes eos in noinine Palris et etiain rex quarlx paiiiarclia actatis ho« ipsuin in

Filii, et Spirilus sancli {Mattli. xxviii, 19) ;

quod cst area Areiiii.-i> Jebiisxi ; Jes-us quoqiie saccrdos ma-
flgiiratc dicere : ciincia aiiiiiianliiim genera iii arcam gnus, el Zorobaliel in principio qiiinla; xtatis, re-

aqiiis dilucnda inducite, siaiiiiii|ue adjnniil : Docen- siaurato aliari quod dettruxeruni Chaldxi, in eodem
lei eos tervarc omnia quiecunque niandavi vobis {Ibid., loco fecisse referuniur: qnje cniicta ligiiram pr«tu-
20), quasi lypice dicerei : Et egress.1 post diluviuni lere summi Rcgis ac veri Pontincis nosiri, qni iiii-

animaniia du arca ingreilianiur in iiovam lerr.t fa- tiuin sexl* aeiati», imo totam texiam aelatem bosiia
ciem, novis vernanteni noribiis, ^"
ibique inuliipli- sui cori^oris et saniiuinis ia atlari sancix crucis Df<»
ccntur el crescant. Quod aulem vigesiina sepiiina ' dicarei : qund auiem dicilur quia ofTercnte No*
di« mcusis egrediunlur arcain, qui esl iiumerus odoralus esl Dominui oiorem mavilalit, non illuiit

lernarins quadralus solidus, ul pra^rai sunius, /-. significat odorein « sua*iutis qui de accensis exiens
signiGcat pcrreciionem fidei qiix iii bapiisme con- bosiiis hiinnanas poierai iiares deleciare ; sed illum
secratur, quod nulla possit ei parte titubarc, sed poiiut virtntum dicit odorein. qui. de purissimo offe-

advertus omne* diaboli insidias invicta scmper ac reniis c«rde procedens, ad conspectnm divinx Ma-
stabitis perduret. Noiondum, quasi juxia litterani
jestaiis ascendebat ;
qnalera in ftlio soo Jacob Isaac
quod annum solis integrum fuerunt in arca qui patriarcha olebat, cnni diceret : Kcce odor filii mei,

septiiiia deciina die mensis secuiidi eam ingressi licut «dor ngrj ">
pleni, cui brnedixit Dominus ((.«•im.

sunl, ei pusl annuin vicesiina sepiiina die ejusdcin xx«ii, i'i), el de qno Apo&loliis, (.Arii/i, inqiiii, b*mut
niensis egressi. Si enim bodieriia die, verbi graliii, odor lumui Deo in omni lor» {II Cvr. ii, 15). Juiia
per Kalendas Apriles esset luna sepiima dccima, mysticus vero sensus apiitsiin« post diluviuin iromo-
sequenti anno pridie Kalendarum earunidem vice- lal Noe, qnia et bic til oido nosir r in Chrisio e»»-
siiiia septima esset luna veniura, decnrsis ex ordioe tccrationit, ul primo fonle »ii« lavemor, ac deinde ad
dicbos trcccniis sexaginla quinque, quibus annus tacrum altare Dmninicx obtalionis libaniinc reli-
Bolis eiplelur. • Anao crgo toto eraiil in arca, id eti. ciamiir ; ' omle dicit Apostolut : Sed •bluii eiiie, Md
quousqae xol, Iranscurso circulu signifero, per diio- loncti/ieati eilis, ud jutlificau eslii (/ Cor. vi, tl).
decim suos mentet omnes muiidi plagas illusiraiel.
^ AbluU videlicet in baptismo, tanctificati bosiia taln
Ut sicul tqua orbem lulum operiens diluebat, ita lari, juslidcati bonis actibut. Possunt autein in bolo-
velut coopcrans illi sol eodem lemporis tpaiio tuiuni caMlis i|ux post dituvium Dominu de inundit ani-
circuiens orbem luce sui fulgoris irradiaret. Quo- nianlibus ottlaia sunt etiam sancii marlyret specia-
miHlo autein Fons vitx Doniinus, sic et Sol juttitix iiter tigurtri, qai post bvscrnm bjptisini n»M tolum
tolet Aguratc vocari. Font, ><
quia regenoral; Sol, viUB muiiditiam tetvavere, ted »t !.an|uin«ra sunm
quia nos illuminai. juxta illiid Ptalmogniphi : Quo- pro Duaiino fudere. llulocaiKlunt quippe loluni iii-
uiam apud te en foni vilee, el in lumiae lii« videbimui cetisum diciiur, quo nmnine ill» sairilica nuncup»-
lumen {l'ial. xxiv, 10). El * annu solis integro b.intur i|ux sacro igni luia solebanl >b«>uini, el de

eral Noe cum hii qux salvanda erant por diluviuin quilius iiihil in usuin ccdebat vllereiiiiuin ; uiido

< Al., ninllipficamiiii luper eam. 1 Al. dMSt «Hoirilulii.

» Al., ubi. i"
Al. dccst pl.ni.
' Al., niinuni ergo lolum. Autii|uiiin liii' Er<'lesix riiiiin dcsignal, i|i>o

* M., qui regen,ral (o/, 7111 ni>i iinminal, liaptiiali, de varro fonle lcvali, siaiiin ^ii. Iiaiisli ;
' Al., a.muni iolis inlci)ium. sarraiiienlii pariicip«^> lifb.uii, iiii ilfiiionsiru«iiiiut
' .\l., ilediiarei. iii lib. I, do aiiliqiiis Ccctoix ltilibu>.
105 IIFAAr.MtnON LIB II. 106

uierito lole» nosiia: niarlyiibus sanclis lignraie con- A propier homiiies; sciitut enim ci *• cogilath hiiinani

veniuiil, qui iiuu in vita lantuminndo siia, veruni coidit iii nialiim prona iunt ab adnlescentia sua. No-i
iiimurie eliam Deum ctarinrare ineruerani. Allare iyiliir ultra percitliam oninem aiiimantein sicut ftei.

auteui in qun hxc.bolocausia oOerunliir ip-uni esi Moii se ulira maleJictiirum terrx, nei|ue oiniieiii

cor electoriiin, a nosiro Noe viilelicet Clirlsio xdili- aiiimantum percussuruin Ojmiiiiis pollicetiir , eit

ra iim, el igne spiiilus ejus, quem misll iii lerruin quoiJ iii taiitiim siiit lioniines aJ pecraiiduni procll-

el voliiit veliemeiiier accendi, coeliius iiiibutuin. tl ves , ut iliamsi dlluvio riirsuin piinlantur, nilillu-
beiie mulia holocaiisla, iinuin vero altare, quia minus, tiansactu illo, denuo scsc viiiis ac sceleri-
niullitiidinis creilentiuin eral cur unum et anima una, lius involvant. Ubi iiituendum « quia e(si sensus
iiecerat in eissepjralio ulla; et Aposiolus . Solliciti, humani cordis ab ailolescentia ad inaliim proniis
ini]uii, tervare iinitaleni Spiritut in tinculo pacis esse perhilieiur, ex qua tiinilrum aetaie carnaliunt
(F.phet. IV, 1*). Uirerutiiur auiem liolocjusia de in nobis desideiiorum soleni incenliva gcnerari,
cuiiciis pei uribiis et volucrilius iiiundis, quia de non lamen est consequens ul a tempore puberiatis
omni iiailone, de umni hoininum geiiere, de oiniii primum incipiamus peccatis esse obnnxli, quarovis
aiaie, fideles ad palniam perveiiere marlyrii. Si ex iunc ad majori p»ir^iiida a-tas lasciva iiicilet.

quid sane inler pcfora iiiiinda el volucnis niiindus " Nam el illa divina e.sl sciil<'iilia "i
qu* dicit : Graie
disiare credeiidniu esi, in pccoribus iii li(ilnc»usium jugiim siiper filios Adani a die ex lus de venlre mn-
oblatis designaiilur bl qiii de commuiii viia popiili Irit eoTum { Eccli. \l, I ), ipsum viJelicel jugoin
Dei suiit mailyres elTccti ; in volucrilnis vcrn, illi prliiia* pr.i!varic:iiioiiis, propter quaui onines iii iiii-

qiii crebro ciiiiicinplulionis volatu r(rl<>sii p> lere qiiitaiiliu^i concepti e( in deliclis sumiis eillll, quam-
soliii, pretiiisa insiiper suiil niurle coronali. Eieiiiit vis ab iiieiiiiie a.lulesreniia spoiiie pliira addimiis
ergo arcam diiiivio ablutaiii mniida gitnul ci ini- eis qiilbus UdU iioslia spoiile, sed p:ilerni nierito
niiinda anlm.ilia, sive vulaiiiia, sed de niiindis rc:iti>$ gravaii baiio iii liicein venliniis ; » i|iiibiis

siiliiinmoilo Doniiiio sacrificiuut ofTeriur. Ascenduiit oihinbiis non nir-i graiia Oei per Je.«uin Clirisiuin li-

de lavacro b:iptisiiii ridelcs accepta reiiiissinne pec- beramiir. Non igilur, inquil, ultia perciiiiam omiiein

caiorum, sed plures ex bis nd peccnturiim soriles aniinanlem ji, u/ (cci ; sdl ha;e pronilssio pleialis

post baplisina redeuiil. Alii in accepla viix mtnidi- qiio u.sque pertiiigat subdeudo inauifcsiat ciim ' di-

lia usque ad l>nein firinuin pcrse^crant. Mnniiulli cit :

laniaro perceptx semel niiindiii.c cunm gcrunt, ut Cwiciit diebui lerrce semenlit et messls, frigiis et

etiani iininius pro iiujiis cusiodin piuiant; qiiia vero cctlut , ceilas el hieint, nfxel diet, non rcqiiiescen'.
p
iiiiiiida aniinalia sive volatilia scpiena et seplcna Cum eniin dixissel cun lit diebus . iiiox addidit
arcain iiilraveriiii, cnnstal quia de bis qiix paribus lerrce, ui iuielligeres eu.ciis diebus qiiibus terra
siiperruerunt bulocaiisia Doinino obtata sunt. Ct nindcnium haltilcra esl slatuiii secnros liomincs ab

beiie septima vf>la:ll a sive pec >ra in bnsl am Dninlni irapein uiiiversuli; diluvii cs>^e deUorc ; nec lainen
deputala suiit, projitrr graiiani vldclicel Spirilus ' dcruluruni tenipus quando, ccssadio liac lab' iitium

septirurmis, cujiis doiio prc.^taiiir lidelibus non rerwn vicissKudine qu:c aiiinnllm gcrilur, orbls
soluin ut credanl iii Doininum, sed eiiam ul palian- universus cuin animaiiiibus .sit igiie periiuriis, Pctru
lur pro illo. Polesi eiiam reclissiine iii pccoribus ci altestanlc, qui ait ; Quia ci£li eraiit priita, el lerra,

volatiiibus qu:e iii septinio iiuuicro invenla hiilo- de aqua et per aquam consiitent Dei » verbo, per quie
cau.<<luin Diiiiiiiii siiul fu('l:i,virgiiiunigloria designari, itte tuiie mnndiit aqua inundalut periit. Cceli anWn
qiiae velut linpari nuiiicro coiillnetur, quia niminini qui nunc sunl, el lerra, eodem vabo repnsili siiiit iyni
copulo! coiijugalis e.xpers, cuelibein duceie viiain resertali in diein judicii {1 1 Pel. iii. 5). Ubi nuiauduiit
iiialiiil, el qiiasi in bolocaiisiuro Doininu oOcrtiir quia CQBlo.s quos vcl aqua peidiios vel igiii pt-riliiruS
CUM1, neglcclis curis ct actioniiius carualibus, lot:>in didt, non alios quant lurbuleiitiitn bit:ic aercm qui
se Cutidiiori per ignein suinini am<iris consecral, q lerrse proxiiuus esl accipere debeiiius, a (|iio volu-
de (|uihus in Apocjlypsi Jiiaunes ait : Hi tuiit qui ciescceli quod in eo volilenl, cnguoiniiianiur. No»
cum mutieribiit uan suiil coiiiquinali ; virginet enim euiin xtherei aut siderei caeli igiie consiiinendi sunt,
tiinl : ' hi qui sequunlur agnuin quoeunque abifril; siciit nec aqita consumpii sonl.
bi ciiipli sunl ab hoininibus primilice Deo et Aqno. Benedixiique Deus Sue ei fili s ejns ei dxtl ad eos:
Oirrrenie auieiii Noe liolocaiista, odoratus esl Do- Cretrile, H multiplicamini, et iiiiplele terram, et ter-
niiniis (idoretn suavitatis, qiiia vel pnssinnein bc;i- ror vester oi tremoT til super cuiicta ''
animanlui
loruni Hiarlyrum vel vil-ji» lidcliiiin virgiiialciii per leTTce, el tiiper omnet volucret coeli cum universis qugs
Ciirisli giaiiam s':hi coii^ecralaiii atqiie ubl:itaiii Deiis morentur siiper lerrani. Oiniies j^-.ces marit mamii
Pjter grai»iiter accipil. ve&tra; irndili suni, el omne quod mocetur et virit eril
Et ail ad eum : yeqnaqitani uilrn malcdicain terrie vohis in eibuin ; quasi olera virenlia Irailidi vvbis oin-

* Al., et sequunliir. ' \\.,diiiliir.

•" Al., cogniliu. ' Al., de fuiuro lcinpore
quu,
' Al., qui. S Al., verbuni.
'^
Al., qua dicilur. t"
Al. , animalia.
rATROL. Xtl.
107 BKD.E Vl.NEftAUII.Is OPr.(\UM PAHS II. - KXKCETICA GENUINA. 10!

nia. Paiiii scnsiis lilioia^ qiiod scciiiiiI.l' a-ialis s*- A Siini;uinR miiiiiiie carnnlia ilesldrri» carn'jleiii(|ue

culi quoiniido ei |iriin.« ei cxicr.nrmii iiiitiu bciiedi- »cnsiim nicriio desijjnai. EfTundilur auiem snnguis

eiiniur a Doniinn. Oeneilicimr cniin Noe cmn liliis cuni iilireiiniiliaiur c.irnalibns illecebris alqiie cngi-

suit, oiiinibu.'; scilicil illis qni ejus el ciirnc pruijc- laiionil.us, iii qiiibiis niali! vivuliaiur, ul possint di-

iiiii, ei (ide auine olediemia |>ra!dili, voiacilcr se icre talt!» ciiin Apo-iolo ; Vivo aiWtw, jam non tgo ;

eju.s esse filios ducenl ;

qnoJ proginics eju^ lerram tiDJJ vero :n mv Clni\tii«{ Cnt. ii, iO ). Kl ilerum :

iniplcre jubctur, sicui ct niclum essc lonsiai ;

i|uod Continuo non acqiiitvi cariii ei snngnini (Gul. i, 16):
aniiiialibusierrx cunciii ac vulucribus ceeli prxdi- alioqniii (|iii pciscveranies qnosquc in sceleribus

1,-iiiiur lumiines leirori ossc debcre ;

qiiod liicc iina pii^iiiiis nnilaii saiict:c Ecclesix incnrponiri bapii-
ciim piscibus illis edenda conciduniur, » quoimnlo 7..'iii(lo iiicipii, (|u»si aniinalia silii a Doinino s daia
nsqiie ad dilnviiini olera lonicdenda acceperunt. luin sanijiiine (otnedii, qui.i in societitcm reciiiit

I'bi noiandum quia tcrrurcm coruni ac Iremorciu eos quornni udliuc conscienlia ronversalio prisca

cum csse snper aninialia prxcipii, prufecio esse su- vclut snlTocala tcnciur. FiTunt aulem quod in lioc

per lioinines proliibel. Coiitra nainrnm quippc siipcr- inaxiiiia fuerii prxvaricaiio giganiuni, quia cum san*
bire esi ab aeqiiuli vclle liineri ci tiimun m^cesse : gnini^ carticin coiii^ileient ; idcdqiii; Doininus illi»

qnandu ab " diluvio cxslinctis, ^ rarne qiiidem bomines

est ul rcctorcs a subditis liincantur, eis vesci

Pcum niininie liincri deprehcndunl. In co eniin conccssent, sed nc id ciim sangiiine racerent pro-
qnod nieinin sibi a pervcrsc vivenlibiis e.\li,uiii, hibiicrll.

qiiasi non hoininibus, scd aniinalibus dominjntur, Saniininem enim animarum |i«/ra)ui)i reqitiram de
quiavideliceiexqua parto liestiales sunlsnbdili, ex ea manu cnnftariim bcstiarnin, e( de manu hnminis, de
debe.il eiiam rormidini jacere subslrati. Juxia iniel- manu viri et fr. Iris eju» reqHtram aitimam hominit.
ligeniiani vero spiriialetn bencdicilur Noe cum liiiis Quicunqiie efjutierit liuinannm sanguinem ,
fundetur
sui<^, Diiininiis vidclicet ci Sjlvator nosier cum apn- sanguis ' ipsim. Sangiiiiicm eiiim aniinaruin lyo ce

stolis, qnos eiiam >> filios appellare dignatus est, di- i dicit ipsiim viiale qiio vegi-taiilnr, ei snstentan-
ceiis : Son po$sunl filii spomi tugere, qiiandiit cum tur,ei vivunt lioniincs in rarne per animain , si"

illis esi sj;onsus (Mnttli. i.\, V.t). IIos cresccre ac nuil- cut etiani nianuin besiiarum typicc vocai i|Suin
tiplioari licus pater toio orbe prxcepit, cum aii disci- devorandi efTecluin, qno lioininein occidunt. Quis
pu!is Doniinus : Eunles iii mundum universum prce- natnqne sannin sapiens ver»ciicr sangnincni linini-

flicate Evungelium omni creaimce {!Uarc. xvi, 14), id nis ad substaiiiiani animx crcdal pertlnerc? qnam-
est, omnibus gentibns- C.uncta nainque Dainini Sal- vis idetn lcglsl.itnr alibi niani^estiiis dicerc videtnr :

^aloris prifcepta Palris utiquc pr;ecepla suut. Ipse ^ Animu eniin omnis cnrnit in sangninecst {Levil. s\il,

cliniin ilixil : Qiifl^ ergo cgo toqtvir, iicitt diiit milii ij). Sic ct: niiii dirliiin est lioc qnnmodo dicluni est

Paler, iic loqiiur {Joan. xii, .0). llornm ii.imque Petraaulem erat CltristHS, nnii quo.l hoc eral, sed qu'id
^ diiniinin cuncta aninialia qua: muvenlnr in tcrra, liinc significabuiur. Non auicm rrusira !ex voluit

nniversas voliicres coeli , oinnes pisces niaris subjc- aniinam signilicare per saiiguincin, rein scilicet in-

cil tuin ail : QiKecitnqitti <•

alligaveritis super lerram, visibilcin pcr rein visibilcm, nisi i|uoil sanguis per

ertt„t I gaia et in ' caiilo ; et quivcunqne sulveritis $u- ven.is onines ab ipso corde dilTusns in nuslro cor-
per teiram, erunt tclula et in cteto {Matili. xviit, 18). pore plus c.iteiis liuinoribus pilucipaiur, iia ut ubi-

An tnalia ' qiiippe, vol.iiilia, pisces divcrsuriiin iii- cuiiiine ruerit vulims innicium, non liuinor aliuii,

geiiinnini ac niornin persoiias insinuaiil, qua: cun- gcd ipsC proccilat. Ilaqne ai.iuia qii.b oinnibus qui-
rta pnst diliivinin liiiis Noc daiitur iii cibiiin, quia bus consianins iiivisibi.liier pr;cvalcl illu mclius si-

postipiam inundo Uominus donnni lavacri salutans giiilicatur qund nmnibus quibus con^tamus visibili-

atiiilil, cnnciis ciiani natinnibiis boc ininislrari vo- bus pra;v.ilct. In promptu esl antcm intell>gere quo-

inii d teiis apnsliilis : Kunies ergn docete omnes ijen- niodo dc manu bomims reqniral Deus aiiiinam bo-
(f5, boplnniiles cosin noniinc Palris et tilii et Spiri- p iiiiiiis, uliioncin expetenS ab co qui peocavil ; sed
ru< iiiincii (j>i(i((/i. XXVIII, lli). Daniur eniin lix'c liliis quxri nieiito potesi qiioniodo el a besliis qujf ratiu-
Nue in cscani jnxia hoc quod Peiro ostensis in lin- iiis suni experics icquiraiur, nisi rurte inysteriuiu
leo inystico cunctis (iuadrnpeililiii.> ac rc|.lilil)iis fuuir;e resiirrcctioni> hic nobis inlimainm inteli-
tcrrx dicitur : Snrje , Petre , occide , et mauduca gere vakMOiis, qiiando rnncla generis btiinani cor-
{.\ct. X, i5) ; id c-l, e\slingiic geiuiles ab liiic qnnd poia qu;v vel a feiis comesli, vel alioqnolibel ccn-
ni.ile vixcrant, vurilalein prxJiiando ; et infer in suinpia iHodo, sive c.irrnpia rni>rant, incorriipiu
F.rclesia: inembra s:icri$ mystciiis iniiiaiulo ; undc redduiitur, cuncla; aniin.e bflniiniim quocuiiqu<' ge-
liic qiiiiqnc reile <iibiuiigitiir :
nere niorlis sep.iraix a corioro sna qu.eque reniii-
Lxccpto quod (ainciii cnm taiiijuine iioii comedeis. luiiinr in corpura, nt vel vitain pro b .|iis, vel niur-

" Al., qiiu ufque. • .\l., i/l(0."ll«.

^ Al., /iJiu.» vociiie. • Al., t/i>iii.'M.
' Al., (/c>(/iiiio. *• Al., ciirH.'iN.
>>
.\l., ligiivrritii. ' Al , i.'((l/.\.

• Al., cctlis. I Al,, diiiliir.

 ;

109 IIEXAtMEKON Lltl II. {10

leri. pro iiialis merilis iii jiidicio cum cisdcm corpo- A Cia/. Lnv 12) Neque vero sigiiiricalinne bvacri
riljiis coiiseqiiiiniiir xleniam. Apte autem aililiiiir : s.ilui.iris dcbel conlrarium videri quod de aipiis di-

Quicumiue e/futlerit sunyuinem liumaimm, fundeiur luvii supra dltilur : Kequaquam ulira mtiledicam
aiinguit illiua. Quniiii elliideruiit »anguiiiein liuma- teivce proper honiines; vcl quod liic diciliir : Negiit
hum, ei siiiit;uis coniiii clTusiis iion est. E\ alii nc- cril dil't\iiini deinceps dissiptins terriim, cum aipia
cidcruiit iiuininem veiieiio, vel suspeiidio, ct laineii baitismi neqiiaquani maledictionem vel dissipaiio-
ciiin lioiiio iiKiriuus sli, iion est saiigiiis F.rTusus neiii niislrx iiieiiiis, sive cariiis, sed bcncdiciioneni
(juomodo ergn Duminus cfTiisurus est sanguii;em pilius el suspiiaiein soleal coiiferre; scd iiiielligeii-

enrum in lali linmine , ('iiin ille qui occidit saiigui- dum quia priscjc iioslra; coiiversaliuni Doiiiiiius
nein nou elTudit, nisi qiiia saiiguis lioniinis, nl dlxi- quodaiiiiaodo maledicat iii bapiismo, ei = liaiic dis-
niiis, ip^iini viiale rjusquo sibsistit dcbei inielligi? sipei cum ^breniiiitiare nos diabolo ei omnibiis ope-
quod gui ciTuderit, id e^t, qiii aliquo geiicre inoiiis ribus ojus ac ^ pompis pr:pcipiai ; ,-.c sic dciiiuni
lioiiiincm occiderit, runilelnr sanguis illius, qiiia <•
nnva coiifessione inundaii ail beiiediciioiiis xteriix
peccaiido vilam pcrdit a>lein:im. Aniiim eniiv quce mereamur aliingcre.
graiiaiii

peecnverit, ipsn morietur (Ezech. xviil, 20). Cui si- Arcum nieuin ponam in nubibiis et erit sigtiiiir. ,

iiiile e^-l linc qiiod Peirii diriiur : Omncs eniin qui " firderis inler me et inter terram; ' cumque ohduxero
uccepiTvit gtadium gladio piribuiit ; ac si :iperte di- nubibus cceluin upparebit arcui nieus , et ncordabor
cerelur : Uinnes qul liijusie occidiml liomiiiein, et fa'deris mci vtbiicum, et cum omni aiiiina v venie qux
iidem occisione ipsi iii aiiiiiia pcreuni. Apte auiciii « Larne vetjetal, ei non erunt ultra uquie diluiii ad dc-
subdiiiir : leudam universam carnem. Arciis in loeln usque lin-

Ad imaginein qiiippe Dei fnclus ctl liomo. Idcirco die quolies videliir, sigiium nnbis diviiii fuideiis
nnmque iiKijurls cst sceleris innocciilem ccidi lio- quud iion sii ultra terra diluvio perdenda iii ineniu-
niineiii; quoniain qiii lioc facit, iton soluiii opus liaiu reducil ; sed el futnri jtidicii (|uod per igiiein
quud fciii Deus solvit, seJ et iinagiiieiii ip->ius cor- cst niuiido fuluruin, si tiene considcreinr, signuiii
rumpit. idcirco requirit Deus animas liominuin a iiobis aiiie oculos pru:lcndii. Mei|ue eiiim fiusira c.e-
bestiis, vcl linmiiiibus a quibus fucrant elTugatse de rulei) simul et rubicuiidocolcre rcspleiidul, ni^i quia
corpore, quia ad imagincm sunin fecit liomiiiem in cxMulcu colore aquarum qux pneterierunt, rubicuu-
co qiiod liuiic niancre ad ieiemitaiein vuluit, ncque do flaminarum quj; ^'
vcniiir.e siiiii ii(ibi> testiuin-
ad similiiudiiieiii animaniluin cum cnrpoiis morte tiinm perliibel. Apie auieni arcus caeleslis, queni
perire; ei liujus sacrauieiiti causa carneui tuin „ Iriiii Tocaiil, in signum divinx prupitialioiii.s poiii-
saiiguine iioii licet cnmedi, ut admoiieamur hoc lur, arcuj qiiippo ille re.splcndore solet iii iiiibibus,
pr.iecepto seiiiper quod ad iiiiuginem Coiiditoris no- ci radlis solis quo roscida illu^ir.iiur obsciiriias,
stri secundum aniin:c siibsiantiaiii creati sumus, graia quodainiiiodo coiifessione respoiidero. Sol cr-
caindemque iu nubis tuMgiiiem peccaiidu curruin- go justilix Cbristus est , iiubes ab illo illuslrai.e
pere limeamus sancli, quoium ituiniiia sonpla suiii iii (oeln, el di:
HtBC quoque dixit Deus ad Noe et ad filios ejus cim quibus INalmisia : Domine. in cielo uiiscricordia lua,
eo : Ecce ego tlutunm pnctum meum lobiscum, et et veritiis lua usque ad nrbcs {/'sa/. xxxv, 0). ti ;ip-
cum temine vesiro posl vos, et cxicra u.^que ad id pareiite arcu in uubibus ineinur lii proniissitniis
qi.ud ait : Et iwquaquam iiUerficielur ulira oninii sux Dominus, ne perdat lerraui d.luvin, i|iiia por
tato aquis diluvii; neque eril deinceps diluvinm dis- iiitercessiones sancioruiii, qiii non de snn, sed dis
lipans lerram. Palel litlerjC sonsus, qiiia liuli ullra ipso lucere sciunt, propiliabitur lidelitius, cum ncu-
limeiiduin est mundo judicium aqiix, sed ignis, lus menlis ad ccelestia desidcranda snsiolluiii, eji:.s-

crebraque repeiltione redarguiiur ac dainnalur bx- que gloriaiu in prxcedeiilium justorum faciis, sive
resis Urigeiiis, qui rcvoliilioiies sxculorum iiiliuito- dictis, seu eliain se sopilis, laiiquain in Ipsiuj nu-
riira eodeiii ordiiie semper ciirrenlmin , dogmatizare ^ bibus, agnoscuni, eritqiie arciis iii nubibus, el vij
prsesunipsll. Mysiice auieni iion icditura iii terram l bo illum, et recordabor foederis seinpiierni quod
aqua diluvii slgnilicat quoJ aijua baptismi semcl *
faclum~
.....
esi inter Ueuin ct Inier omnem aiiimam vi-
Kccepla non valel repeli ; qui enim lulus esi, non venleni univcrsae carnis qux est super icrram. Hu-
indigel ut iavel, ui Dominus ipse lestatiir (Joan. iiiaiiu niore dicitur recordaii Deus fcederis siii, vlso
XIII, 10), quique aquis iribulaiionuin semel aliluii in iiubibns arcu, qui pruplcr merita sanctoruin, qut-
ad salulem pervenere perpeluani, nei)ujqnam ul'.ra bub ijijo illu^trjiiie gloriusi et coeieslesexisluni, no-
ilsdem aqiiis puTgandi ^ ininiiiiiinUir, sod l£ti in sirx fragiliiaii parcil ei iniseretiir; iioii aiiieiii ipsit

iflernuiu sun Kedeniplori canlabunl : Tramiviinus noviier aliquid recordaiur, qui niliil nnquam poiest
per iynem et a^/uam, el induxiiti nos in refr^geriuin ub!ivi-ci. Memur enim fuil in s.cciiluin lesl.imeili

" Al., pcriitse. f M , cuin obdu.iero.

i»
Al., !inmi.'l.m(i(r. t .Vl , rnriieiii.
• Al., htec. ti
Al., ventura,
"t
Al., pompis ejus. ' Al , i:e se.

• Al., 'iJCii' 1'iiif 10 iiiisi ne.

 ;

tli ItEDvt VENERAaiLIS OrEUllM PAIlS II. - KXKOETICA GENUINA. 112

sui, scU n>il)i» liinc recordari viilclur («ileris quod A Chiitliim crueifizum, JudKts quiiltm teanilatuin, yen-

nulti&cum |ie|iigit, ciini iii iriliiil;iiiiine pusiiis aiixi- libus niittni itulliiiam (/ Cor. i, 23). roiro in diinlnts

liuni sux> proieclionis iiiipenJii; undc bene in |>s:il- (iliis niaxiiiio el niinimo illi sunt flgurali, d« qiiibus

nio ex lursona quoruiiitlani arOicioruin, quihiis lar- sulisequenler addidit : Jptit aulem vocalit iuiceit et

iliiin videlialur divinr subsidiiini * pielalis, diclur :

geiilibui Cltrii,luin Dei virlutem et l)ei lapientiam,

nusdie quia fiuod ilul.um ett Dei laiiieuliut eit liominihui,

Quare fnciem liiain a-erlit, oliliviicerii iiiopice

el itibulalionii nonrce (/'iu/. xliii, H)1 * el quod inpimum «>t Dti foriiut tit liominihut. Qui

Cie)iilil«e ^oe vir aijTicola extrcere leiram, et ptan- uiiuin idcntque ambo sacraineiilum jani prxteriia

tnvil riMi?am, elc. Lilicl s.rpe repciere srrinnnem atqiio iraiisaci» dominic» passionis quasi unuiD

Oontiui, quem dixil Jiidaiis ; iii crederciit U«ysi, pallium a tergo portant, et nudiisiem (lulris neque

crednelii [onit.ni et milii, de mt inim iUe icripiit iiiiueniur, quia in Cliri^ii • iiecem nou conscniiuut,

(Jean. x. Ki). Nim cl iii bac leciioiie Moyse» liisio- ct laiiien boiiinaiit vebmeuin, lanquam scieiiies uu-

riaiii lexeiii Noc ac lillDriim ejus, passionem Doiniiii de ^inl nali, iit es.sciti lilii n<isi ricordix qui ruciiiiit

(lcvoiioiieniqiie credenliuni in eiini populcirnm, nec in prima naiiviiaie lilii irx. Mediut aulem lilius, id

iioii ei (id.M couir;\'diceiUiuiii |icrGdiain (igiirale de- est, popiilas Judxorum, qni ideo medius est, qnii

nuiiliat; Noe qnippc lerr:iiii cxercens vineain | lan- B ncc priinaiiim aposiolorum tenuit, nec uitinius iu
lavit, quia 0. miiiu>i, ciir.im generis humaiii gerens, genlibus credidit, vidit nuditaiera patris, quia cun-
Syiiagi'g;iin Judia iii geiile coiistiiuii ;
cujus vid< li- sensii in ' necem Clirisli. Bene auiem dicitiir de
cet \inee el Psalniisla nieniiiiil dicens : VinMm duobus illis qnud faciebus aversis vcrccuiKla pairit
i»
fi .Eayplo iransiulisii (Psat. lxxix, 9) ; el D iminiis velaverint, velut quibus Taetum seeleraix vinex dis-

in Evangclio loqneiis ad Judafos : Homo, inquii, plan- plicuerit : qnx s tidelicet vioca, id e^t, gent Juduea,

tavit vineain ei sepem ciicumdedit ei {Lue. \t, 9), et quantum a nobiiiiaie paterna i'
degeoeraverit, ti m-
cxlcra usqiie ad (iiieni parabolic, ubi ail : Quid ergo pore duminico^ passionis ui)6iice sigoaiuro etl, cuin
faciei Doyiiimit vineee agiicoHi illis? Dicuiu : ilalot Eiiieiiti in cruce Dninino acrium pro vino obtulil
male perdet, et vineam locabii aliis agricolis. sitiebal enim ille (idem ac dileciionem gentis ejiis>

Bibensque vinum inebrialus est, et nudaius in tabcr- dero, sed ilia pro suaviiaie Gdei, ac lervore dile«
tiuculu siio. Bibit vinum Dominus cum c:iliccin pas- ctioois, acredine illum odii atque iiifldelitaiis po-

sionis accepil. Iiiebriaius est bibendo, cum patiendo tavit.

[110 nobis usque ad moriis exlrema pervenil. Nuda- Evigilurts autem !foe ex tino, eum didicit$el qum
lus esi in lak-rnaculo suo, cum iu populo Judxo- feetrat ei filius tuut minor, ait : italediciut CAanaoin,

ruin, qucm suum fecerat propriuin, et ia quo jani ^ terrussenorum erit fiatribus suis. Evigilans ei vino
duduui vt-lut in labernaculo suo manere coiisucve- Noe progeniein ejut a qua irrisus eA innledicit; eo(
rai, prcbra irrisioiicsque su^tinens , ad ultimum vero qiii se ut pairein boiiuraveie benediciione de-

crucis palibuluin subiit , manifesiissiine oinuibut bita remunerat; et Ooininus juiia vocem psalmi
puiefaciciis vi-riiaiem subsianiix raorialis quani (Ptat. III, G) cuin dorn.ii-set in niorte, ac resurgerel

kuscipere digiiaiusesi. immoitnlis, percussit omnes adversartes silii tiiie

Quod cuni vidiisft Lham pater Chanaam, vtrenda c.iusa, denicsquc peccalorum coiitrivit; sujier po-

sciticel palrit sui este nudata, nunltavit duobut fratri- puluin veio Buum beuediclioaem perpetnx saluiit
fcus tuii forat. M vcro Sem et Japhelh podiuni impo- protudil. Non suluin auiem Clianaaiu malediciioiii,
jueiiiiK liumerit suii ; et incedentes reirorsum operiie- sed eii.im servitio fratnim suoruiu subjiciiur. QuiJ
ruiil verenda putris sui, facicique eorum atcrsce eranl, rst enim aliud hodie geus ipsa, nisi quxdani ' scri-

ci pairis tirilia non viiierunt. Cliam qui verenda sui iiiaria Christiai oruin, bujuI.iDt legem et proplietas

paiiis ' nudaia conspicieiis irrisil, populum Jiidi-o- ad lesiimuniuiii asscrtioiiis Eccleiix, ui nus bouorv-

iiim contradiceiiieni aique incrcdulum detignat, qui mus pi r sacraineiitDm quod i nunliat illa per liiie-

jiassioiieiii Dfimiiii el Salvaloris nostri magis babere ram

coiiteinpiiii perilurus quain salvandus per eam ho- Uixilqite : Benedictui Doiuinut Deut Stm; tit

nurari gaudcbat, qui et frairibus suis qux a<cidis- Chanaani tervui eju*. DixiniDS in Stin primogeniio

sent pairi foras narravit, quia per ipsum m.inifesta-

^ filio Nuc priiniiiTam Eccleiiam, qwe ei Uraelittco

luiii esl et qiti>daininodu publicatuin quod erat in populo collecia esi, in Japheih iiiiiiiino libo elcciin-

ITophetia secreluin passionis duminiLX tacrainen- neni gi-ntium qux secuia est essie dekignaiam , unde
Inm, quoad secundx generntionis dunum pervcni- ei rccte diciiur :

niiis; uiidc dicit Apnslolus : .'Voj aiil.m preedic^imut Benediclui Dominut Dtui Seut. Qiiaoqujm entMi

' Al., potainitt. ^ Al , degtiterai.

> Al., de /£(/i/;>(o. >
llxc vfVba desitti'p^ii Bcila •« saiicto Au(us,iinn,
'
Al. dris nii<J'ilii. lih III coiitra Fausiiii.i , cap. t5. Siniilia luliel in
* .\l. dccsi el quod iH/irnii.'iu tst Dei forliiit ttt ho- Psaliniim il, n. 14, ot in i'5.ilmuiii lvi, h. '.>, ct alibi
ininibHt {««'•tini.
• Al., nect. I Al. deesl nMiKiad
' Al., necc. •>
Al. dec=i fiiio.
t Al. dcest videlicei.
 ;

IJ5 HEXAEMEnO.N LIB. II «11

,il Deii^ omiiiuiii gen:iuro, qiiodanimodo trtinen pro- A l':re ncrin.lu, vel lioircnda ullione, prolialiiin esl

• ipsis jam gemibns dicitiir l)eo« oslensiim, el txtcrininio, sive servilio, CliaiwinTO-
prio voc.iUiilo et iii

Israel ; ei iimle boc Ucturo »si, niw e% liciied ciionc nim, i|uod, egressa dc .Cgypln p!elie laraililica,

Jjphiili? In populo euira giniium orbcm lerramn» qu« de siirpe Sem de^cemlirai, pcrpes-i sunl. Ds

oeeiipavii f c^lesia. Iloc pror»us ^ pr»niinilalur cnni Cbos nainque ^ihiopes, Je Mesraim il^gy|ilii, ile

diciiiir snbseqiientcr. Pbulli oni suiilLybies, qiiod ipsa c»riinideiii geiiiiinn

haiiittin labernaeulit Sm. apud llebrxoi osqiie hodie vocabula lesUnliir, de

Dilattl Deui Japheih, ei
quibus omnino nihit talis Qagiiii vet viiiilictx, quale
In labemaculis quippe Seffl ' babital Japbetli, qaia
de SoJomiiis el Chananxis Scriplura referl.
iii fidc pairiarcliarum et proplieurum, in Sc/ipiurii

propbeticis, in sacraiueiitis legalibus spiriuliler in- Dilatavit qiioque Deus J^plietli, nl li:ibilaret in

telleclis, peregrinalur Ecclesia in lerris. Tab<:rnacu- Ubernaculis Sem, ei essei Clianaain servu* ejos,

bello wl itinere uii solemus, ei in cum r.r«ci sive Uomani, exprii Hiiquc ilc genera
lis iiamiiiie in
qui de geniibus ad Japhelh, resna Asi*. in quibus posteri Sein hibiia-
labernaculis israelilici populi iios,
bani pussiderent, ei iiiier alia Cliannios qiioquc
Chrisluni Tenimus, babilamus, quia iiioiiruin quan- ,

sibi tribuiarios raccrent.

din i» biijut Tiis via positi ca-lestem patriam suspi'
B
"
ramus, qoandiu conlra insidias aniiqui hoslis, Chri- Viiii auum Not poU dilMium treicniis qniiiqua'

tto duce aique adjuiore, ccrtamus, nrccsse est iit giiua ttnnis.el inipitli iunt omnet diet ejus nongeHio
temper antiqiioruui patrum dicta paraer el facfa et rum quinquaginta annorum , et moriuut esi. Siiui

oper» in exeniplum viu; et professionis leneamus sexceuti anni viise Noe, quibus exaviis arcam iiiira-

quaienut horum auctoritaie pro!e«|li, ceriiut ac se- vit,perreclii)ncin designaui fiJei ao profejSionis co-

curius ad palmam remuneralionis peirecto a^oue ruNi qui graiix coetesiis et perpeiux inercedis Ec-
tendamus. Congruil aulera profeciilus smietaE Eccte- clesic sacrameiiia subeiinl, ut supra docuiiiiii', sic

lix, quibus orbeni implevil totuni, eliani npmen Ja- eliain trcceuti ct qiiin<|u:igioia anui qiiibus pusi

phcib, qood Latitiido diciiur; iiiide alliidens ad iio- dJuviuiu vixii, nia^nam eorum peilecliuiieiii rigiir:i:ii

mrn ipsum, dicil Noe : Dilaiet Deus Japheth, Id e»t, qui, percepiis viix SJcrauieuiis, rnleliier Domiiio ad
**
laiitudiiiem. Bene • lUtim quod diciuin fuerat de moftem usquc deserviuut. Dixiinus eoim quod tre-

Sein repeiimr et de Jai>beUi : Si'<jue Chanaam ttvus centi, qu':a p< r tau litteraro grxce noiuniur (la i vcro
ejus, quia niniiruin ulroqnc popolo creileiitiiim Ju- in ( Dgura cnicis scribilur), illoriim apiissiine lypuni
diei perfidi, quamvit iuipia roente, s.iluiis prxbent gerant, qui nesciunt gloriari nisi iu cruce Uouiiui
nbsequium, non tolum in eo ' quvd aucioril.>te sa-
q nostri Jesu Chrisii ; onde et Gedeon, Domino jiibenia
crorum Toluminum eos juvanl, aique in lide corro- timul ac juvante, cum treceulis viris iniiunierabilein
borani, veruro etiam in illo quod eos, qoautoro va- Madiinitarum supenivit exernitum, doccns nguraia
leut, insequuntur, qiiia videlice; insequendo propter qiiod lide doininicx crucis adversaniia nobis et roundi
lusiitiain, allius eos larticipes xterna; beatiiudinit biijus el viiiurum nusiroruiu essemus bclla viciuri.
redduiit, nec non et in eo quod offeuta siia duriiia Quinquagenarius vero numerus, ^'
quia per flgurain
C2citatis majores graii:>s illos suo Rederopiori atque designei requiem legis Scriplura docct, qux anno
illustratori red (ere mouent. Cui nimirum populo lemper quinquagesimo uoiversum Dei popolum
nomen Chanaain ,
quud iBierpretaiur Cuinmotio , maximam liabere reinissionem laborum oinnium ac
aptissimc convenit. Non eniin potest dicere : Slaiuil servitioniin libertatem saDxit. ideuque cerii graiia
tupra petTam ptitt meot , et direxil grtstus meot mysterii Noe posi diluvium treeeiiiis quiuquaginu
{Ptml. ixxii, 3) ; ted ineertos cl fluctu^ins semper annis vixit, ut insinuaret not, acceplo baptisini lava-
iH motu esl. Noiandom auiem eliam juxu sensum cro, labnres pro Domioo sustiiiere in spe superns quic-
litterx quod non fnisira Cliam peccaute, non ipie, lis ac felicitalis debere. Vixit eoiro treceniisannis, iii

Md filiui ejus Cbana:im makdicitor, niaxiroe cuin simus in iribulatione patieutes; vixitetquinqiiaginia,.
iion ipse primogeniiiit Cham, »• d nliiinus csset fl- j)
m simus el spe gaudenies. Verum qnia seinies quin-
lius. Scripium quippe esi : Fifit Cham, Chut, Saba, qijageni faciunt Irecenios quinqiiagiiila, sepleuarius
ei Mesraim, et Pliuth, et Chanaam. Prxvidebai eniin auiem nuroeros gratiae sancii Siintns, quiiiquagc-
pariier ih spirilu quod progeiiies Chanaain amplius tiarius verae requiei, qiiae per euiudein Spiritum ele-
miilio quain ea-tera stirps liliorum Ciiam esset pec- ctis tribuiiur, lypice congruii. Pos^uinus el iia iiu-
catnra, ideoqiie digna fuiura qux vel matedieiione meri hiijus sacrainentum intcrpreiari, quod ille qui
periret, vel serviiio siibacia gemeret ; quod S<>doino- posi diiuvium treceniis quinquaginta aiinis vivai, i|iii

ruro maxime qui de generc Cliana un esie e vel sce- to:o lempore accepii bapiismatis, adjutus • douo

Ai.,ipHt. ' Al., pro aucloritaie.

I
Al., prtrnHiitiotniHr i-iiih dicerttiir. * AI., figuram.
* M., haHici. ' Al., qiiia figuraitt detiijnet.
* VI., laiiladine. ' Al., de oleo spirilali, iitc fvrlt mtUe.
'-'
Al. deest aiiKiu.
 ,

115 BEl),E YENtRAIJIl.iS OPEHUM PARS II. — EXLC.ETICA CENUINA. »'«

«H>rii*li. pro x>tcrn.i in coelis re'iuic liiborare nnn A qni ciirsiim viix prrscntii lali pcifectioi.i. stiinnia
crst-ji; fcliiqiie mortoni vidctiil cnniis, iino dn ninrie rdmpteveril. Ainen.
iraiisirl .id vil.iiii, qiiae sola vcra esi vii.i dicend:i, > t'xplicii hbir tecundut in Cene$i Bedtt preitifileri.

Al., ecfletiit. llexctmeroH Vedtt pretbyieri. In alin niilliis exsiai ii-

^ Al., Explieil liigr tecundui. lncipil liber Urlius lul<is.

LIBER TERTIUS.
Ilit generalionet • fitiorum Soe. Sem, Cham, et corrii|iinm ; iinde el melropolis eorum civiias * Tar-
Jiiphelh; nnfii^uc sunt eis /itii posl diluvium. Fitii Jii- sis appelatiir, 1'aiilo a|ioslolo g^oiinsa. ' (Noiitiulli

phelh.Gom.r, el Magnq, et Madai, Javan, et Thubal Tb^irsis uiidc auriini Saliimuni dcrcrebaiur liidix
el Moioch cl ^ Thirat. Seiies stir|iis Koe a niiiiiino piitint cse regionem.) Ceiliim I Ccllii a qiiibus u-ique

ejuj lilio iiiclpii, ei in oiaximo coni|ileiur. qii.Tscri- bodie urbs > Cyptuliuiii nominatur. ' Doduiiim l\lio-

jiluris saiiciis esl usilaia locutio, niystice si)tiiiriraiis dii, niclius enim logitur Riid.uiim, sive Kodiiii, ut
qiind ininor piipi.lus gfniiiim Clirislo in carne ve- sepluagiiita liilerpreies tran.sluleruiil , i et in
iiicnie prxrerenilusesselin ridcmajori popiilo Judxo- ^ librn llebrxorum iioniinuni eiiam iiosier inlerpres
riini. FiliiautemfilinruinNoequi eonimeinnr.iniiircrc- po^uit. Similiiudo enim lilterarnm Daleih et Ret liiinc

diiiiliir siiigulisiiigul.iriim gcniiiim progeiiitores exsli- apud llfbr.rMis sx|<e r.icit errorcm, iil alia legalur
llsse, qiii itainter se orbeindivi$eruiil,ui Seni primo- pro alia. Esl autem KliodusCycbdarum maxima, et
g"iiiiiis Asiainobiiiicrel, el Chain secundus Afriram, iii lonio mari qiiondam urbs poteniissiiiia, navabque
J.iplieih uliimus Europam ; ita duntaxat ul.quia ma- cerlamine gluriosa, et propter lulissiiiiuiii portuni
joi esl mullo Asia terrrarnm si:u quam Europa vel mercaiorum omiiiiim receptaculum
L)liia, progrnies Chani ei J:iplielli eliani iionniillam Ab hii divisa: tunt intutm gentium tn regionibut luit

in Asia porti'inem lenerei. iDe Japlielb ergo seplem unuiquiique iecundum linguatrt " luam el fttmiliam in

filii naii siinl n>ii possederunt lcrram in Asia ' ab naiijnibui tuit. < Legamus " nniiqiiorum bistoria»,

Ain.mo ei Tauro Syria; >•

Civlis et Cyli(i:c nion- et videbimus oinnes pene iusulas, et toilus orbis lit-

tilius , usquc ad nuviuin ' T.maim. In Europa lura, lerrasquc inari vicinas, r a Grxcis acculis oc-
vern usque ad Gadira , noniina locis ci genlibus cupatas, qiii, ui supra diximus, ab Amano etTauro
rcliiiqueiites, ex quibus poslea immutala suiit no- inontibus omnia inarilima loca usque ad oreanum
miiia pluiima , et calera pcrinanent ul frerunt. possidereBritannicuin 1.1 Dum vero diciiur unHK/vit-
Siint aulem Gomer Galalx, M^igog Scyllix , Ma 'ai que secuiidum tinguom el [amilinm in nalionibut tuit,

Medi, Jacan, lones, qui et Gra-ci, uiide et inare lo- liqiiido oslendilur quia juxia opiniunein \ulgatam
nrim, Tliubal iliberi, qui et llisp:ini .ib [iibero flu- singuli qui liic commemoraiitur lilii Noe, vel nepote»
mine liuc vocaliulo nunciipaii, e qiiibus Celtllieri, filinrum Noe, singulas gentes sivc cognaliones diver-

licet quidam Iialos suspii-eniur ; Mvtoch (^appadoce-, sarum fecere linguarum. Nam eadem senlentia, eiia-

iiide el urbs apud ens iisque liod.e ' Mjzecba dicilur, merata quoque slirpe Cliam sive Sein, de varietaie
qii:r et Cxsarca ab Augu^lo Cxsare dicia c^i. Porro geiierationum lingiiarumque subinreriiir.
tepluaginta Inlcrprelrs Caplurim C:ippadoccs arbi- Filii auleui Cham : Chus, el Mesraim, et Phulh et

i':>ntur, Tliirat Tliraces, quorum noii saiis iininula- Cbanaam. t Chui liodicque ah llebrxis .£lhio|>ia

iiiin vocabuliim esi. iiunrup.iliir, Mesraim ..-Egyptus, Phiilh Lybies, a quo

Purro filii Comer A^chenez ei s llipluiih et Thogor- el .Maurilaiiix fluvius usque iii prrt-sens Pliuth dici-

mn. Atchenez Sarniatx qiiog Greci Riginos vncanl. lur.cninisque circa euiii rcgio Pliutheiisis. Porro Cha-
/i'/'alA P.>fl:igiines, Thigormn PliryKcs. naain obilnuil lerram quani Judxi Jeiiiceps possede-
< Filii auiem Jatan lUisa el Tarcit, dthim el D^- ruiil ejeclis Cliananxis.
danim. De lonibus, id csl, Gia:cii nascuiitur EiibU> n I Fitii Chut : Saha, et Hetita . et Sabalha, el '

ipii vocantur Elides, uiidc el qiiinla lingiia (irxcix Itecma et Sabalacha. Subn a quo Sabxi. Vii;gillus :

F.olis npprllaiU'', quam illi pcnien dialecion vocanl. Solii etl , iiiquit , lAurea virga Sabcris. • CeHtumiiue

TAartri Jdsepliiis Cilicas arbiir.ilin', Tliar aspiralio- Sabao thme ealenl inee. Ilevita » quu Geiuli in p.irle

n s liileram viliose a posteris in Tiii' dicens f.iissc reniotiorls Africx ereino cohxrentrs. Si<6a/Aii a qiiu

1 Al., deesl fitiorum. * Al., Cyprocilium. Al., el Ipio cilium.

I. Al.. C/i 1«'. ' Al., Donanim.
<•
AI., .'l* Amrir. >" llier., Qii.fsi iii Genes.
'I Al , Cceles. " M. decM jNam.
• Al., /'1111111(111. Al , rurinii. *>
Scilicel VHrronii de antiquilatibu^ librot. el 5tii.i
f Al., Miiifiiii. ( nfilviiii. el (''rircum Phliqonla, citlerotque crN^iliw
K i\l., fiipha h. I' los, iit liabcl llit.>ruiiyiuus.
> .\l., 1ar»u.i. i> .W., (.'.(T 1.1.

' liic>ii!>.i parciitliesi desi'leraiitur apud f.iiiitiiin 'I llicr.. Qii;i'si. iii Gcnes.
llfriiiiyiiiiim. I
Al.. liccuiii.
I Al.,CriAii. ' i\ Ide t'i <i/t>', ui apiid llii roiiyMium.
 ;

<I7 flEX^EMlillUN LIB. II!. na

SabMlIian', (]ui nunc Aslabari nujicupa.ilnr. /.'t-i-irm A lionio poien.-; ; bed ^ quia honio iinpiiis conlra vo-
vtTO ei Sahaiadui paulaiim aniiqiu vocab^ila pirili- luiitaiein Coiiditoris vitain duxeiii siiperbaiii.

dcre ; ei quE nunc pro vclerilius habcaiit " ignoran- Fnit autcm princiijium regni ejus linbijlon, el Arach,

Iwr ''. > Asianieu et eo ijuod in visioue Tyri ilicii tze- et ' Archad, cl Clmlannc in teira Sennaar. Iii scqiieu-
cliiel veiiililore.s Saba ei Recnia, sive ul LXX iiiitr- liliiis qiiomodo sil facta Baliylon p'ciiius iiiiiiiialiir ;

preiCP dixeruiil, lUn loa, ipsi negoiiaiores ti.i, viilrlnr scd liic pr;riiiitlilur iiiiod ibi rclicetnr, quia civi';ia

eliani ille suani gciileni fecisse, el quia jnngiuir Saba, iMius ci lurris superbissiiiia; Nciiirod auclorexslitcnl.

viciiiain pr.ivinci» liuic cjus e»sc resi 'nem. I'iincipii;iu autem regui ejus luil Babylon quia vej
,

FdiiSaba liccma et ' Dadan. i Ilic Saba per .Siii iriiiia cititaiuin ejus condita vcl raeiropolis regni
lideram scribimr, supra vero pcr Sameih, a quo illius pro sui iiiagiiiluiliiic ac drcore csl liabila.

diiimiis appcllaios Salia.-os. Inlerpreiaiiir crgo i ui.c 1 I Aricli vcro ipsa e.sl quac nunc Gdissa, i'
ArcbaJ
Saba Aial ia. N;im iii scptiiagcsiino psalnio, iibi nos qua? iiiinc ' Msiliis, civilas Meiopotamii». Chalaiine
liubciiiiis licqes Aritbum et Saba muncin n/frTent :|iiX' iiiiiic Seleiicia, a Seleuco roge, vcl cerie quai
{Vscl. LXxi.iO), in llcbiio scriptum esl lleg-a Sjba liiinc et '" Esifiiii appellalur ". > (Juod auiem additur
et Saba, priniuni nomcii per Sin, sccundum per Sa- iii le ra Scnmtar, ad onines c.isdcm quatiior videlur
mecli ^ (qux' iiosirjc ruier;e. siniilis csi ). Dadan gens " pcriinerc < iviiaie.s. Senniar qiiipiie laniae laiitudinis

esl iEUiiopia; in occideiitali plaga <". > csse campus pcrliibciur, " qui et ipsam Babyloiicm,
Porro Chus gcnuil Nemrud. Ipse capii esse pnlens ei :ilias urbes noii paucus faciliiine caperet. Quia
in lcrra, el erat robmtus venalor corum Domino. l'ro- vero Babylon cuni civitalibus quariim caput esl,
gen eSeiii el Japbeili iii vitx simpliciiitis iiiiioceniia superbam liiijus mundi gluriam, qnx confubiuni ob-
' periiiaiienti", iiascitu' de siirpe Cbaui « inaledictui, noxia esl, dc^ignat ; Babcl cniiii confiisio dicilur,
qiii staiiiin liiiinanx conversalionis nuvo vivendi ge- rectc coiulitor ejiis ipsuin nialnruiii omniiim caput
nerc perverteret, duui singiilari poienlia elaios, pri- diaboluin n^^uratedenuntiai; ciii etianiNimrod voca-
iiium veiialu viverol; dcin, collccto excicitu, insoli- buluin, quiid tyraiiniim, vel profnguiii, vcl trunsgres-
lani iii pupulos lyrannidem siuduii excrccrc ; deiii- soreiii, sonat, apic congruit. Yyrannus est eniiii quia
qiie in seijuentibus re;;iium habiiissc ei civiiatcs coiitra conililorcm rebellans arcem diviiiilalis ac
maxiroas xdilicassc legiiur : quod quia priiniis ipse regnum orbis obtinere coniendii. Piofugus csl, qula
fccerit testaiur Scripiura, quae aii : Ip c ceepit esse de cobIo btpsus, et a persisieniiuin iii suo siaiu augu-
potens. Cflepil cnira, quia priiin.is fecil. Potciis autcm loruiii socielaie dejcctus, ini^er iiiiois exsultal.Trans-
crat in terra, quia, negleciis ccelesiibus , iii quo justi grcssor, qiiia vuluotati auctoris obedire contempsii.
Eunt polenies, inriiiia qu^crere, et iii bis spein pouere ^ cui pcrsuiia quoiue Tuuatoris iioii immcrito aptatur
didicit. poiiit nainquc iii siUa liiijus uiiiinli suarum pedicas
Ab hoc exivil proverbium : Quasi Nemrod robuslus insidiariim, ulqnc linmines sna naiura ei ingeiiio

tenalor coram Doinino. Idco in proverbium vers;», miiudus P quasi cervos ei capreas ilecipicndo venaiiir
quia insoliia sa^culis ejus facia fucre ; quod vern ad mortein : coiitrarius nimiruin illis veiiatorlbns,

addilur coraiii Domino, exaggeraiidi facinoris causa qui aninnas hominum ob id sua ductrina capere qiuc-
esl, qiiia videlicet saiis temerarium fuciii et super- runt, ut ad vitam a.'ternani perirahant : quibus Uo-
biiui, iii coraio Domioo, qui de ccelo prospicil super minus loquitur : Venite, inquiens, posi me, et [aciani

(ilios Iiominiim, laliier vivere horao in lerra prxsu- t'05 fieri piscatorei hominum (Matth. iv, 39); qiioriiiii

nieret; cx quu iiirairum proverbio patet quia raulti ob id paniu Beili$aida,id csl Donius venaioruni dii-ia

lempore illo fiiere qui talia facere meiu si;perni est,quoniam homines erant venaturi ad vitam. Cst
respecius vitabani, quamvis alia Editio liabet quia auicm Ncmrod rilius Cbus , qu"d inlerprctatur
Hemrod yiguns venator conlra Dominum. Ex ambi- 1 /Eihiops, qiiia nimiruiii aiiiiquus liosiis semper de
guoquippe Graeco ,
quod cst enaniion, uiriimque po- obscuro perfidoruiii popiil» per exsecutionem dociri-
lesi iiilerpretari. Dcniqiie in psalnio ubi canimus j.. nx sive operaliuuis nei|ujni qua-i rcccns nascitur.

ploremus coram Domino qui fccit nos ( Psal. civ, G ), A quo et usque bodie manet proverbium, ul dtcatur :

iioc verbum esl enantion Cijriuiv.. Hoc cl in libro Job, Quasi Nemrod robuslus venalor coram Domiiio. Cuin

iibi scriplum est,in furoicm t-nifiisi fOiilra DoiiiiiiMni. imiiaMtibus dialjolum liis qui sunt cx parle illins

Fucdis ergo patet iniellectiis de gigante ,

quia ro- jici r possil veri<siinc, quia lales cum aniinas liuiiii-

bustus fuerit venalor bruluiuin animaliiim ,

qiiasi nuio siiti vel verbo vcl cxeui|ilo veii:uiliir ail iiiieri-

^ i
Al., f^iioialur. Al.. A.-/i(i./.

' llier., Qii3e«l. in Genes. 1 Al., Nisibi ; a!,, Ai'iii''ii(.s.

' .Al , badanui. Al., Ooilinim. '" Al , et Isifon al., Efison. I.ege ut apud H:ero«y-
'^
Incliisa parei.lliesi dciiliranlur apnl II eronym. li.iiin liTrjTiyiiuv.
" Hier., Quaest. in Gciits. ' Ilicr., Qiiasl. in neiics.
' Al., iiertiianeiiiibus. " .\l.. <IUi:.
s h[., mnleflila. r Al., i/nos.
^ Ai., ijuasi. '1 Al , .f.thos.
k
Al., Acl;.ii. 1 Al., JH.'l'6(.

i Al., Atcal.
JO nED;e VRNKRABIUS OPEftlM PAHS II. — EXECETICA CENUINA. «0
low, antiqiii ir^nsgressoris ac rtereptnris farta te- A posi Ale^uiiiliuni iu Orienie regn.ivertiiii ^iiiplix-
fjiianliir. niaui niinciipnverunl, nonnulli .Aiitioclii-im il:i ;ip|iel-

De ItTTa illa fgrenni tu Atiur, ti teJipcavil yini- latam puiant^.i Revera autem dux fuere Ini^itli

rcn , fi phitai citiiniis. I>c lerra ilt:i , <1e (err^i Sen- civiiiint , una iCinatli ir.aiina, quae nuiic Antio< iii:i

ii*ar dicli, de qna Astyr.orum itullulavii impcriiiin, nnniinsiur, magna auiein ad dittiuclinnein niinoiit
f|iii ei numine Nini ttcli filli Ninum ennillileriint Rinaih , qiix appellaiur Epipliania , in qua • Nabu-
Brliem magnam , ijunm nebrxi .-ippellant Ninivcn. clKidniiosor Ofnli Sedechi« eicxcati sunl.
S;iiic quia laccre viileiur Scripiura unde A tur nriui Facliifue tunl lernuui Cliaitaam lenitniiiiit a Sidiine

f-U, a quo Afiyriiirum grns nascereiur, ted uinlum Ceraram utgue Caiam dotite ini/tediari> Svdoiiiam,et
ile qua lerra exierit ad consiruendam Niuiven, vel Gomoriham, el Adaiuam, et Seboim utqut * Liui. l'ro
>lias i]u,i$ roiniiiemorat civllaies dicere, nnnniilli Lesa nniiqua (ranslstio habet Lice. Ipsa esi aulein

l'.iiruin iiilelleieruiil liunc esse Assur Glium Suni, qiue nuiic I Callii hoe diciiur, ubi aqux c.ilidae prn-
de quo in se<|iienl:biis legilur. Sed sive iJem, slve rumpenies iu nnre Mortuuin denuunt. Siloii ergA

allu Assur fueiii, ronttai quia primuin in lerra erat lerininus <^.han.in.Toriiin, ad Aquiluiiem '^
Cc-
regniim R.ibyloni<iruin, secunduiii Assyriiirinii, qiin- nr», ad Meridiem Gaza juita .^gypiuin.
rum mciriipolls erat N:ni\e, dc eade:ii Lrra pro- B Dt Stm quoque nati lunl palrei omNiiim ' fitioritm

deunlium, ruiril. lleber (laire Jnplieh mnjort. Fraliein Japhclh dicil,

At tero Uesraim gruHil Linlim, el .Itinm ni, el fr:iirem «<'ro Cham euin esse reticet ,
quia quos in
Laabiin * NfplliHhim, el Plullinsim, el Clietluim; de fide pieiaiit uiiaiiimes novii, " eos juie fratres vo-

quibu^ eyreni smil Piiil uiiin ei tapiurini. Magis lixc caodos iiitelligit ; perfidum vero, quainvis ei-dem
gentium qiiain lioniliiuiii singutnruin v <leiiiur csse parenilbiis naium, a rr.it«-roa ]u<torum socielale de-

vorabiila , cuin diclnm sil inanlfeslc el C.he$ln m de mnnsirai alienuin. Videlur aulem hac sententia

i/uibnt tgitni ikui PUilittiim. Nam ei ciiiicia iii im disi;;n»ri qund cum mulii de Sem naii filii rauUi)S

de»iniint , quod est proprium iiumcri pliiralis .ipud poputos procreaverint , illa lainen progenicii specia-

llet>r3eo8 in ginere masculini), scd d iiiierpretaia liiis ejus sit Gdem acpieiatem tecuta, qux per Helier
ClHralem niagis nuincrum qiiam singiilarem si<iniri- ad Abrnhaui ac populuro descendit llebreoruro ; unde
raou Suni autem Laabiui Lybies, Philisiiim Palx- ei ipsorum proprie , id est, omiiium Gliorum liebrr
tiini, Caplurira Capp:>doces, ut iii libro noininum pater appellatur. Denique soli in constructione wr-
llebrxorum jutta npinionein Sepiuaginia inlorpre- ris, Mt Scriplura dicil, labio universx terrz in dniao
Inin posiluin inveninius. CaRieraruin qux iiunc ba- llcber, qui illa xtate fuil, ui in sequeuiibus lcgiiur.
lieantur ignoia sunt nobis genlium vocahula. Posse- ^ prima humani generis lo<|uela reinausii, quod nuitina
derant aatem tcrnini a G:iza usque ad terminos et seqiientis xvi bominum Hcbra^a manifeste probanl,
Giies iGgypii. illo ut crcdenduin est merito, qnia Gdciu proavi Sem
ClkanaamaKlem genuil Sidonempriinog niluminum, cuiii siia duMO stfculus, a coiijuratione supcrhi nperif

sc se iinniHucm servaverit. Ncque eiiiin fru«lra Ahra-

F.ihmiim, cl Jtbiiticcuin, el Amorrlixinm, Gergetmum,

f Aradium, Samari- b»m Mebrxus xppellari elegil; sed qnii hujus Scih
Keaum el Aracliieum , Sinefum,
ten, el Aiiialhteum. i A Sydon<: priini^enilii Clunaan viiam imiiari noveral, bujus vocabulum c( sibi ha-

iirht in Phocnice insignis Sidm vocaiur, olimtermi- liere eognoDien ct suis in posterum relinquere vo-

us Cliananxorutn ad Aqiiil<>nem Arachu:us Arcs luii.

cnndidlt , nppidum conira Tripolim in radicibut FiVii Sem : JElam, el Arpliaxad, tt Lud, ei Aram.
Llbani silum , a qao haiid procul alia civitas fuit no- i lli al> Euphrate Ouvio pariem Asi.T usque ad In-
inlne * Siui, qux pnslea varin evenlu bellorum diciiin nceanum tenent. Ett ••ilem /Clani a qira

eversa noinen (aniummodo Incoprisiinuin reeervavii. A^laniiix priHcipps Persidis. De As«'ir anie j im dtr-
< .\rad.i sunt qni Arailum insulain pnsscderunl an- tiim et<, qiiod Ninom urbem condiderii. ArpltaiKd
giino * freto a Plioeoicis liltore separaiara : qux ^ » i|(io < hulda:i. Lud a quo Lydia. Arain a quuSyri,
viilelicel iiisul.i, in vicinia Tyri posiia, tuta csse quoroin meiropolis esi Daniascut. Nain llebrjeo ^er-
:iviias, et rontra se posiuim oppiduni * Aniaraduin nionc Syria dicilur Arain.
n iliere usque liodie cernliur. Samari, ' Emltsa nohi- FHii Arnm ; Hui. el Ul, «1 Cnkm. tt Uet. IImi
|is Syrin>civilas. i&nalh, usqnc .idxnosirunilenipHS, Trncoiiviidis ci Damasci condiior inler P:ilxstiaam
t.nn .ib Assyrlis quani .ib llebr:eis, iia ut apud ve- et ° C«elei Syriam lenuit principalum. Ul » qun

tores dicta fueral appcllalur. Haiic Macedoues, qui Ariiienii. Gether a quo Arcannti, sive Carii. Porro

" Al., Neiililuin. i lia lcgitsanciut liieronyttMS Codice* vero ,

* .W., Sini. n<istri v;ine huc vocab«ilum enunliint. Al., Callir-

' \l., Aradi. Noe, al., CaltuT-No* : al.. Callito ho«.
' Al., ^rrln. ^ Al , Cener:
^'
.\l., AmaruaMiii. I
Al., palre.
•"
.Vpiid faiuiiiiii lllernuyniuro, Ede.^M, Al., Hi^ra» fratrei
< \l., i)nuni Umput. •• Al.,*>r»<r.
^'
llirr., (Juini. iii (•enct. • Al., Cirltn, :il., C^le.
• Al., Stla. Piu Sil,i. t Al. .triiunii. Al., .4(iniafiiui.
 . ,

121 IIEXAEMERON LIU. 111. i*2

Me« pro (|U0 Scpluiginla inlerpreles M;>sacli (iiie- A Jcens : Si ronsHirfiisris am Chritlo qug sursum ,

ruiU, qni vocantur Mennes '. i tunl ijuterile , ubi Chritiui t^t, " ad dexteram Oci te-
Al vero Arphaxad gtnuil ^ Sala , de qno orlut ett deni; qwt siinum lunl sapile, non ijuie tuper lerram
Htier. Ab hnc nebi^r et Aljraliam el populiis et eo {Co ot. III, t ). M(>ns vcro orienliilis qui^i , nisi il'e

n:ilus, iil pr»'!»!! soiiiiu, Hebrxus cngnoniinndir. esl de quo Isaias dicil . Venile, atrendamus ad m«ii-
IVolifue lanl Heber filii dn» : namen uni Phaieg lem Dentini, et ad dvmum Dei Jiicob [Isai ii. 5)? qiii

to ^iiod in diebut ejnt diviitt tit terra, et nomett fra- rt-cie mons vocaiiir, iiiiia oinnes ad se asceudenies
trit ej ( iecian. UiTisioiiem lerrz eam dicil, qnx iii ab iiifimoriini appeiiiu ad cielesiia » dcsiderauda
coiifutioiie lingtianim f^cla est. VocaTii <:
liiiuiu susiollit. Kecii» Orienlali.-i mims , qiiia cnnclis .id se
Ptialeg, id cst, Uivisionera, ut perpeiuam iii linc coi.nuenlibus exiirtiiiii vera; lucis aperil. Uecle
pn&teiis si:is memoriain suc devnlionis relinqH(3ret eiiani Scpliar, id esl, l>ilier cognoniiiiainr. Ipse esi

quia niniiram , divisis ob tuperbiam linguis perfido- eniiu liber vitae, iu qno sunlonmes ibesaiiri ^apieii-

ruiii, i|ise meriio lidei priniilivam gcneri> huiiiaiii liae et scientii; alisciindili, iii qiio el<'Cloruin niniiiuiii

luijiielain servaverit. nomiiia conscripia suiii. Facia cst ergn lialiii.-iiid n.

' QuiJectan genuit Uelmodad, el Saleph, el Atar- lioruin Jeclaii ,qui iiitcrprctaiur,Parvulus,deMess:i,iil

math, Jare H Xdura el (Jtat Decha, et Ebol, ei Abi- " e«l , Elaiioite , • pergeniibus usi^ue ad nionicm
wtel Saba el Ophir, ei Ei-ita, ei Jobab. Omiics isli » (irienialem qni vocaiur Lilier, quia sancti quiipic
,

illii Jecian. Ilaruin gentinin posleriora nnmiiia iiie- prioruio j iistoriim liunnlltaiein sequenics, de quilms
ronymut se iiiveniie iion pntuisse leslalur. i S«d dicitnr Cutludieni parvulot Dominut (Ps. csiv, 6),
:

iMqne in prTsrn<i, inquit. ifuia |irocul a unbis siuil, in prinripiu religiosae convers:iiionis meiitem a ler-

Tcl lla TDcanlnr ut priniuin , vel qax immuiiia sunl renis conlagiii sublcTaiil, ul ad vidcndain siorni
Ignorantur *. > Legiinus auirm supra quia rhisoii Sollt clariialem ascendcre mereaiilur, et de ipso
mHit de qiiaiuor paradisi Oumiuibus, quem nostri libro vilx, 1 qui csl Doniiniis Chrislus ,
paief.iriis

Cangen Toc»nt, etcsse iiilndia nondiibitaiur, rirrum- xiernx sapieniiae paginis , insirui. Similiier de liliis

cat onineni lcrram Evilalh ;

qux viddicei lcrra ab Japlielb qiiod dicilur, ab hit dititiB lunl intulte yen-

lioc ETila nonien nccepisse videtur. Narrat cn:m lium in regiouibus suit, nonnc inanirestissime eiiain

eoin Josefihiis cuni rntribns suis a fluvio ' CcDphere i|iso nomine genlium per nrbem Ecclesias iinlirji,

oinnem Indije regionem qux vocalur t Ilieira pntse- qu r siciit insulx fluctibus maris , iia luinidis nin.i-

disse, sed et Yerba dierum nirrant quia scrvi Salo- risque sxciili procellis coniinue pulsantur, nec la-
inoiiis per mare Rubrum * abieruai in 0|iliir, el men superantur ; et niinc quidcm blandienie muinln
Stiuleruiit indc aurum, el ligna tbina, el garanias qiiasi lenibus ' labuniur undis , nunc sxvienlc velul
preliosiss'mas, qux esse Indiae regio, et ab Opliir in aliuin elaiis adversiiatum fluctibus reriuniur; scd
Oliu Jei tan vocabulum Iraxis^e, credibile esl. in snx stalu lidei niliilominus invincibiles perdii-
Omnet itii lilii Jecian. Et fucia esl nMiaiio eorum rant? Al vonlra lilti Cbam principium regni li.ibrnl

de Uesta ' pcrgtnlibus usiiue Sephar monlem orienla- in Babylone, id esl, Confusione, qiix esl iii terra
Um. Diximus siipra qiiia Sein priraogenitus Noe Sennaar, id esl , fetoris coruin ; et hnc iu canipo,
credenies ex antiquo l)A populo , Japliet credenlcs quia iicjue roontem conlcmplatiunis, qu:t snpcriia
ei geiilibiis signilicei : Cb»ni verecuiidiaro pairis inquirant, ascendiint reprobi ; neque liaiir|iiillil:itciii

1 deiiileiis, el ob boc maledicius, illam ejusilem intellectualium adeunt insulanim, per quain laheuti-i
pnpuli parlent ^ iasinuei, qux, veiui in niedio rema- txculi ciiras alliori nniini liberlale Iranscendanl ;

nens, nec prius cum suis conlribulibiis, nec postmo- sed in coiicupisccntiis lanium terrcslribus effri'.-

diiin voluit com genlibuii lidei socius enislerc. Iluruin naia gaudenl petulautia circiimferri ;
qiio niiiiiriini
ergo Oguris ei loca habilationum apiissioie con- principio cnndignus sei|nitur finis, dum dicitur, qina
gruunl; lilii qiiippe ileber, qui pratmineniissiimis facli suHl Ifrinini Clianaan veniaitibHi a Sidane Gerih-
posieroruin Sem osiendiiur, babitalioncm de Messa n ram ut^ue Gaxam donec xngrediaris Sodemam ei Go-
usque ad montem orienlalem qui vocatur Sephar mcrrham ti Adamam et Seboim utque Laa. Sidnn
e^iendisse perliibenlur. Messa esi autein Inilix rcgio quippe Venatio mceroris diriiur, quia nnn alia lnte
quc iiiterprelaia dicitur Elatio, qux iion vitiiperabi- in loco debct iiilelligi quam ea pcr quam hosiis aiiii-
Itiin ac superliaui, sed illara magis ' extollenliam quus animas venalur ad iiilcriliim , unde meriia
luenlit signllicai ad quaro nos horlaiur Aposiolus Venatio mceroris vucatur, qttia oniiiesqiios cefierii.

* Hier., Quxsl. Cenet. i Al. iiisinuat.

in ,

k Al., SaU. i
Al. . extelerantiam.
* Al., eum fiiium. " Al.., in deitt-ram.
* totis Corb. Scelept qui gtHuii Je, lav. " A'. , de:>ideriii.
' Hier., Qiia-sl. iu Genes. "Al., perqenliiim.
,

' Al., Cophere. P Al., , (ieest oiiatliilcni.

I Al., Ehiia ; al., Hleric. q Al., qiin'- 1

*>
Al., abieinl... et nlmleriHt. ' Al., lanibunlur.
,

* Al., prr geiilium ' Al. , rlfrenaii ; .i|. eflrciiaif

i Al., detiijnani. •
Al., AiUiiHu
1
«ri ISF.b.E VENEIl.VBII.IS OPF.UUM l>AI>.S II. - EXEiiETICA (iLNUINA. 124
.Tleiiiis diiliiiilius siilijicil : iiu.iIimii " NriDrod uii(|UC A gnm Orienli.s tenueruiil ; i(lciii|ue lianc cnpnt osscor-
gij^aiis, i|iii ItiiliiisiiJS vciiiiinr cuiitr» D.iiiiiniim :ip- bis coiiipiit:iiiduiii, non .'«iluiii <|iii:i liix siilcriini iinle

|iellutiii', sijjiiilKul. De Sinloina el (•outunlia et riiii- exnritur, veriini ctiain qiii:i liaiic priiiiu geaus incu-
liinis eivitaiiLiis nulli (liibium i|>rui sciniiitcrn.i iin- luit liiiinanuin.

|iioriiiii loriiiciiln |ioneiit|jiii. Dixiti]ue atter tid proximum itiHiii : Veiiile, fiiiiamui

Ila' fiimiliiu yoejuxtit j)opulos el nalionet tuas. Ah liileret el coquaivus eos igni, liulnwruiuijue luteret pro

liit diviite iuiil gcntis tn icrru poi( ili!uviiim. Itecen^eat snxii, et bilumen pro Cdmenlo. Fortc idco literibiis
diligcns lccior fx onliiu' noiiiiiia liunii lUin sive |io- prii saxis cl biluniino uicliuniur pro cxniciitn, qnla
piilonini qoi cx triljus liiils nail esse perliiliciitur, el illis in regloiilbus copia lapiduni, iinilc tanioin opus
*> invciiientur iionicro lxx ei uiiuin : .\iii vidclicel de coiiiplerctur, deer:il; vcl i|ui;( nininm l.ilciiiinio pc-
Japliiili, XXXI de l,!i,ini, xwi ilu Sem, cx quibiis lo- ri( ulo igiiiuiii ruitius obsisteie novcraoi. Fil aulcin
tideiii Kt^ntluiii lingiius ci nniiuiies luuiuluiii unplesse bitiiiiien de aiboriliiis,lilct de terra, sive aquis,-unda
' crcdnntiir, vel poiius l\xii, (it clariur raiiia liabcl, S(ri|ituin est In ^cijucniibiis de leira Sodomnruiii
ciiiH aliqiiis riierit eoruiii ilc qiiu po.siinodiiin duaciia- \'a:Ht aulfin titveslrit liuhebat puieos mullosbituminit;

tiiines et popnti iiascorcnlnr, i:lsi rurle duo e»se As- ct iiiarc Mi)rluum Gr.icc lacus ' Asralii, id esl bitu-
siir, ei i.'uo$ cicassc populos iuiclii^eiidl sinil: unus '^ iniius :i| pcllatur ; co quod biloinen supern:iisns so
qiii dc terra Seiinaar cgressu.s Niiilvein xJilicavit, ct lcai iii illo colligi, quo in:igis videtui niuros Babjlo-
allcr lilliis Seni ; ct sic iiunicrus lxx diiaium natio- iiis ruisse coinpacios.
lium adiaipicalur Nei|iic abs rc videuir qiiod liomi- /:,'/ dixerunl : Ycnile, faciamui nobis civUalem el tur.
niiS ideo lxxii ad pixdlcandum discipulus iniseiii, rem, cujut cutmenascendatadccelum, et Cilebremus iio-

qnod tut esscnt gciileset llngiia;, quibus verbum pr;E- nien riaifruni anlcquam diiidamur in univert^s tvrias.

dicatiunis cratconiniiilendum, ut sicui prlus duoiJe- Qiiod ait cujus r.ulmen, iion civiiatis, sed tiirris signi-

ciiu apostolns elegit propter totidcm tribus Israel ad flcai, id esi, arcis qtiam iii ediliore loco altiorem cae-
fidem vocaiidas ; ita postiiindum septuaginta duos dci>i- teris nioenibus facerc disponebani. Mirandum s.in«
giiarcl doctoresad insinuandain geiitiuni universarum qiia iiiieniione et cuimen sux lurris ad coelum usi|ne
salvntloncm.quaecodcmcssenl numerocomprehciisx-. atitillere disponant, else nihlloinlnus in universasier-
Erat aulein terra tabii uniut et serntonum eorum- ras dividenilos esse perhibeant ; nisi forte ila se pcr
dem. Quia pr.toccupando dixeiat lllios Noe terram sc- orbeni dividcre vanissima ac euperbissiina inenle co-
cuiidum cogiiaiiones et lingnaselregioncs iii geiitibus giiabani, ut si rorie deleciaret pertaesos terrenx ba-
suis divisisse, redit ostemlcre quomodo fuerlMtliomi- bitaiionis, vel cerle si aqux diluvii rursum lerris in-
f,
nes ab invlcein disjuncii : tibi ceriissiine claiet qiiia gruere:ii, per liaiic superiora aciis sive cteii spatls
gcnus hunianum qiiandiu (Jondiiori suo ilcbua liuaii- |ieicrciit.

litiie servlvii, etiam slbinietipsi pacillca ciiaritate Desrendii nii(>-ni Domiiiit, ul tideret cieilatem el

coiicordavit. At iibi coiiira Aiiciorcm cerviccni super- luirem qiiain aidificubant ftliiAdam. Pro iiliis .Adam
bleiis erexit, inox juste puniium, nec <>
ad seipsum vcttis iranslatio habei fillos bomlnum, lioc csl nun
pacein haberc potuit. (Juiinia auiein hoinlnum esse niii Uei, scd hi (|iii secuiidum homincm viveiitesme-
felicitas pnsset etiam paraJiso dcjectnruin, siveltuiic reruiiinr audlre a Doinino : Hgo dixi: Dii estit, el /i/ii

Creaiori suo servire bumilitcr vcllent, teslatiir gra- Kxcelsi omnet ; voi autem sicut Iwminci mvriemiHi
l<a eju.<idcin Donilni Coiiditoris nc riedemploris nos- (l'sal. Lxxxi, G). Non aiitein loco movctur Deiis qui
tri,i|uidiscipulls sibi fideliicr aillixrciKlbiis inlsso de- seiiiper est ubi.que lotus ; «ed descc:idere d citur, cuiu
siipitr Spirliu omiiiuni iiotitiam iribuit liiigu:irum; aliqiiid fncit in tcrra quod, prxter usitmum naturx
uiidti mira iniinulationc dexlerx Kxcclsi ractum est ciir^um niirabilitcr faclum, prxsentiam ejusquodain-
ut sicut hic lingiiis ob siipcrbiam divisls geiites suiit iiiodo ustcndii ; ncc videndo discit ad tcinpus, qui
ab iiiviccni toto orbe dispersa', iia illic, ob meritura nuiiquam potesl aliqnid ignnrarc ; sed ad lcnipus vi-
hiiinilltuiis, adunala dlvcr&iiaic liiiguaruni, cullecti cx n *^^'^ *^' cugnoscere dicitur, qiioJ vidcri el ' coguosci
umui natione qux sub coclu c^t populi una et non dis- facli. Mon sic ergo videbaiur i>Ia civilas quomoilo cam
pari conrcsslone ac lidc laudes ct niagnalia Dei re- Dcus videri Tccil, quando sibi quaiiiiini dlsplicerel

Bonarenl; mcriioque lixc clviijs, in qua lingiue di- osteiidit; quamvis pussil intelligi Deus ad illum civi

visiuac gentessunt dispcrs.c, Dabyloii, id est Confu- lalcm descendisse, quia Jcsccnderant angeli ejus, in
slii ; illa dicltur Jcrusaleni, id est, Visio pacis, in qua, quibus habiiat, ut qiiod adjuiicitim cst Et dixil : Ecc* :

aduiiaiis in Del laudcin loi|tielis univcrsaruiii geii- unus populus et tinuin /ii^ium vmNffrui, et cxtera, ac

liuni, est tacta coiicordia. Scd hxc postinoduiii la- dclnde addltuin: VeniieiiyKur, deseeiidumus, et cvh
lius. Inicrim lexiiiiii lliiei '.c vlilcatnus. fundanius tbi lini/Huin eoruiu, rccapitul.itio sil, di-

(^iimque prolicisccreiitur ile drieiit.', inveneriul ram- nionstraiis qiieiiiadiiiodiun r.iciinn sit qiiod diciiiin

piim iH leira S-miiuar, el linli'iiveruiil iii eo. Ajipuict fuciat, deseeitdil llaminut ; si eniiii iaiii de>cciitli-r:it.

(X his vcrbls qiilu vcriiin cii.iin piimi huuiincs pla- qnid sibi vull venite desccnditmu^, i|uod Inlell gilur

• Al.. iSembrol. '1

Al., 11 scipsii.
^ V , fi iitveuiet , .il iivciiieiui. ' W., usfiitiu.
' .\\., dicuiilHr. erynoiieiK.
' Al ,
 : :

IIEXVKMKnON LIB. III 1:6

125
angelis dictum, nisi qiiia per angolosdescen.Ierat.qiii A nimr nlTeeius ctiam ciii non siiccodit tH.ctiis

descendentibus urai? iiiaiii vero diuninatio iniperaniis in iiiigiia e-t-, ilii csl
in apgelis

Etre, inquii, unus populu» el unum Inbium omni- damiial.-) superliia, iit non inlelligcreiur jiibcn-. !io-

bus eteBcruntque hoc farere, nec desittenl a cogitalio- miiii, qiii noluit iiilelligere iit obedirei Deo jnbenti.
;

nibut iuit donec eas epere complcani Miilta estdisian- Aiquc ia diviiit eos Dominus ex ilto loco in «iiirer-

lia preccandi iiitcr eos qui ita l)ei inandaia conieni- sas lerrns, et cessaveiunl (fdijicnre cimlatcm ; et idcirco

punl, ut aliquos inlcr f e ° jnsli aemulalores ct cultores rocatum esl nomen ejus Dubel, qnin ihi confusum est la-

liabeaiil ; el inter eos qui omnes uiianimo coiisensii biiim umverse terrw. Mento cuiirusuni esl l.ibiiiin in

niandatis coelestibus cnntradicnnl. Miilia iteiii di^^i.m- >> (li$persi'iiieiii,quia inale coiijiiravcratin l»cuti'iiieiii

lia in»er ens qui ita pcccani, verbi gralia lenipnre luTanam: abl ili est poteslas liiigiiic superliis priiici-

adiilescenlise, ul postmodnin, siicrrdcnie senccta, pibiis, ne in ronleinptnm l)ei .subdilos pussenl nii:C

poenitentiam admissornm agere riispnnant. ct inier coeiicrant ^ mala ddcere, sicipn' jiidicimn diviii:i' se-

ci>$ qui in malis qux rnciuni nnllum cnrrectinnis pro- veril;<ii$ in aiijiitoriiini liuman.i! versuui csi iiiilitatis,

positum gerunl, Ulergo monstretiir boc iii loco una- ui lacendo cessareiit ab uperc.cui perverse loqueinlo
iiimitas peccantiuin, dicit invislbilis arbiter: Ecce congregati insisleb.ir.l: ac sic dcscendciite ac videiile
unuspopulut et ununi lubium omnibus; e.l *' propnsi- " Ooiiiino civilaiem clatioiiis, Uabyloiiem, huc osicoii
liiiii non poenitendi adjungit: Ccepeiunlqiie hoc fuccre, lusioncni appellari contigit: (ui contr:irniiii satis ci-
vec diiittent a coyilalionitius iiiis, donec ent opere vilas veritalis siciit noinen, ita liabcl et stalum; dici-

(ompteant ; quibus aple congruit princi|iiiiin psalmi liir eniin llieriisalem, id est, Visio pacis, in qua cue-
lcrlii deciini, in qno dictuiii esl: Dixit msipiens in liini ildcliuiii alqiie liuniilium spiriliiDoininusv' 'ens,
enrde suo: Non esl Deus {Psal. xiii, 1), id esl, "= Neiii- inisil graiiain Spiritiis sancli, qiii eis sciuiitiain oin-

rnd artilex operis nefandi ; ac deinccps de opificibiis niiim tribueret linguarum, quibus imbuti, onincs qiii

pcrd IX civilatis : Corrupli \uiil, el abominabilet faeli in diversis erant linguis populos ad consiructionem
tunt {Ibid.). Ha!C autem dc qnibns Inqnimiir verb.i in- ejnsilem sanctx civilaiis, id esi, Ecclesix Clirisil,un.i-
lcruus Judex ministris virtuiibus inrompreliensibili iiiinam convocarent; quique bumililer ' auditum vc-
* nobis ordine loquiliir: ciijns loqui ail eos estioriini ritati apposuerant, sublimiler ura ad prnedicand:Hn toio
rordibiis occulia siia invisibilia osleiulerp,utqiiidi|uid orbi scientiam veriiaiis apcrirenl. Notanduin aulem
ajere debesnt ni ipsa coniemplalione vrriiatis lcganl; qiiod Scriptura dicii quidem, dispersis per orbeni
qiiasi cnim audieniibus dicilur, quod videnlibus iiis- sirucioribus, ccssatum ab a<diiicaiionc civitaiis; iioii

piraliir ; uiide cuin eoriiin cordibus Dcus conira bii- laiiicn dicit ab inliabilatione ejus ruisse ccssaium
inanain superbiain aiiiniadversioiiem uliioiiis inruii- undi' colligendum videtur, aliis iiide descendcnlibus,
derel, dicit ei a structiira ressaniibus, i Neinrodoperisauciorem
Venite, detcendamut, el confiindamus ibi linquam cum sua domo iliidero ac raniilia rcmansisse, donec
eoriitn. Dicitur eis qui adcrant Venile, qiiia nimiriim progenito e.\ sua stirpe pro niajore ei in hac poteii-
btic ipsum nuiiquaiii a diviiin conleniplaiionc decrcs- lius regnare ' et alias regno suo pos^et addcre civi-

cere, in divina cuniemplaiinne seiiiper accrescereesi; lales. Neqiie cniin, ni lallor, aliler inielligi siiiili|uod

et nuiiquam corde recederc qnasi qundam slubili supra diciuindc illo est: Fuitaulem principium regni
liiotu est semper venire. Quibus el dicit : Dcscenda- ejus Babijlon, et Arach,et ' Achad,et Chalanneinterra
tiiiK et confundamui ibi linguam eorum. Asreiidiint Sennaar: qiiamvis eamdeni urbem Babyloniam post-
aiigeli in eo quod Creatorem conspiciunt, dcsceinlunt ea Niiius vcl Semirainis conjux illius majorem ei
aiigeli in eo quod crealuram spse illicilis erigenicni lenipore et aiigustiorem reddidisse ferantur; unde
rx.iinine ' disirictionis premunl. Dicere ergo esi des- est illud pociae "> quod » diciiur olim
cendamus ei eonfundamus linguas coriim, in se iji.soeis
Coctilibus muriscinxisseScmlraniisurbeni;
lioc quod recle legftlur ostendere,et per viin iniernx
elprsecipiieNabiichodonosorde spoliis Hierosolymo-
visionis eorum Dienlibu» exhibenda jndicia occul.is
p ^^^ ^^^^^ „r,„n,enla accuniulans: unde ip.e super-
nmtibus inspirare. El bene non ait : Vciiitc, el dcsccu'
Uabylon magna, quam ego
biens dixit: iVoiine haic eit
deiiies conruridite ; sed confundamus ibi linguam eo- meic,
wdificiwi in dumnm regni, in robore furtitudinis
rnm, osteiidens ila se operari per ininistros siios, ul
ac de-
et in yhria decoii* mei ? dc eujns iiiagiiitudine
siiil eiiain ipsi cooperatores Dei, sicut Aposinius di- " ila Bahylonein fuis.se po-
cnre Hieronymus narrat: «

tii Uei enim sumus ' cooperarii. silain,

:
iHnlissiiuani, cl in campestribus per qiiadruin
Confundanitts, inquil, ibi linguam coriim, ut non au- inillia ieiniis.s«
ab angulo usquf ad anguluin niuri xvi
diit unusquisque vocem proximi tui.Wetilo malus pu-

" At., juslos, '

AI., ad niiililnm veritalis.
i>
Al., ut propotitum nonpoenitendi adjungat, i Al., Ncmlirnl.
' Al., Nembrot.
•>
Al., ei iilia regno sue posset addeic regrii.
* Al., deest nobis. 1
Al., Aiiidh.
' Al., distinctionit. "> Oviil,, lib. IV Metain.
" Al., (/Mum.
' Al., ceoperatore.i.
« Al., diipertiene.
• lii lap. MV IsaiiC.
i"
Al., male.
 :,

Ii7 liEO.I'. VENK.UMilUS OI'KI\U\l PAHS II. - EXUr.l.TIC.V GENIINa. iJS

l>assiiiiin • iti c>l. siiiinl (icr circiiiMiMi ^ nii rcfcrl A ct in iiaa oinnes comp.igecliarit.iii» ac li.lci ciimJna
ller<Mliiiii& {Lib. i), rl mulii .>lli qni G'xcas liisloriat (>eum ac ()oniiniini cmil.iuJarenl

contcripseninu Arx auiein, iJ esl, capiiuliiini illiiis Proferti de Oricnie inTCiiernnl campum in qiio

orbis csl liiirit qnx posl ililuvium .-rilincaia. qi>atii<ir hat.iiarenl, quia receJenlcs a lucc juiiiii^r reprobi,
niillia pa^suum leiicre Jiriiur. Ur<isiu« in siiid hislo- lalns «Kculi vi»s sibimeiipsi , in quihus lluia oieuia
riis {Lik. I, eap. 6) cjusilcm ila inemiiiil: llaec c:iinpi iiianerenl , invcncrunl ; el boc iu (rlore viiioruin

pUniiic undiqiie coiispicua, natiira l>'ci ° Ixtitsima, rarn:ilium. Seniiaui naffiquc, ul ijiiimus, Fetor eo-

caslronini facie iniriiibus parihus pcr qiiailr.iiii dis- rnni inierprelalur : Et quiJ per terrani Seniiaar, ui-

po.ila, murbruni eju.:, vii credibili n-lalu, flrmila^ el si piiifida ^ coneupiscenlia carualis 80cordi.i: eipri-

niaj^niludo, idest, laliludinecubitoruinqu nquagiiila, miiiir, in qiia qMicuiiqae tiabilare, id esi, sccura ei

aliiuilme qu:iler lauia : cvteniin ambilus ejus qna- fiia inienlloiie perdurare uon deTilant, moi auj;e-

dringoniis Lxii siadiii * circuiuvenii, murus cociili scenic ncqiiiiia , eliam proximos ad iojuriam Coiiili-

fnua ci- loris atquc opera nefaiiJa prov«caiii.Se|uilur «niia

laterc aiqiie iiiterriito biluniiiie compaclus,
Iria^ectis lale paiens, vice amniscircnninuii. Afronle quia iliiit alter ail proiimuni suiim : VtHilt, f»eim-

murcruu) ceutum porlxncrex: ips.i auiein laiitudo mut nvbii lattt/t, H coqummHt (•* igni. Acceniluiil

in coiisuinmilioiie pinnarum ' ci ulroqiie laiere ha- ^ «"S" »« altcruirum ad laieres faciendos. quihqs ci
viiaiein ' Nemroit in campo Seuuaar condaal ; quia
bitaculis di^rensoriim, aiqne disposilis media inlerca-
peiline ' sui quadrigas capil. Oomus intrinsccus qiia- himirum oiniiis inipiorum muliiliido liilulenlis, sor-

ler gtrrminx liabitalionis minaci proceriiate * niirabi-

didis ac lerrenis opeiibus diabolo s^rvil , elei clvi-

lcs. I Quia vero juxta spiriulem sensum Balijloiiesl laiem non aliam qnam teipsos mate vivendo »difl-
canl al conlra civilas llierusalem in qiia DaviJ e|
diaboli eivitas, boc esi reproba liominum muliiiodo : -,

universa, siruciores t!al>y!oiiix qui sunl niei maglsiri S»lomon, maiiu Ibriis tciticci et pacifious rcgnai,

ermrum, qui vet conirarium veriiaii cultum divinita- non de l.ilcre , sed de lapide : noo in campn, «ed in

lls introJucnnl, vel agniiam fidcin veriiatis malis ac-

inimle consiruiliir , dicenie ad eum rege iptius :

tiiiussive erbisiropiignani?
Eree ego tiernam per trdinem lapidet luos , el fumdM-

Erai auum omHii ierra labii unius et termonum to- bo I* in taphifri* {lia. Liv, 1 1J. et de qiia fropbeu :

Ifons SioR, talerii AquilonU citila$ retiU magui(Pt*l.-

runui.m, quandiu bnniines in Orienle permanseriinl
Livii, 5 ) quia yidelicet civilas dial>«!i profiigi uii-
aiubi abUrieuie pedesmoveruiii.mni proplrr vit-
:

ba sive oprra superbif , et ab invicem liisjiincii, et

que transgrcssores el tyranni , qaod Nemrud voca-
dirniis plaga tNiluiii sonal, hoc esl universa repr<ib<>rura multil»-
a sno suiii Crealore longius eipnlsi.
uiide mundus oriu siJerum lumeii acripere sotet do, per fluiaiu corruptionem vii;c przsenii.i «ap-
tgo tum lux muudi biinda oberrat. Ecctesia aiilem civiias niiairum
ipsiun ri^cte significal qui ail : ;

q»i stquiiuT me, non ^ambulat in lenebrit, ui habe- Chrisii,de vivis xJilicatnr lipidibiis,koc est anima-

ti< (mnim tii(iE (Joan. viil, i-2) : in quo quaiidiu ma- biit fiJc aique opeiaiiona robusiit, quatibut tapiens

iieiit bomines, uniussuni labii eivocis ejusdem : qaia cum de rege illiut loquereiar aiebal:
ejus arcliileciut

iiimirum una est confessio eaJem casiitasac- liJci,

A qaem ucctdtnUt lapidLm vivitM, ab hominibui qui'
I

dt-m reprobulum, a Oto auuni «tectutH, el hoHorifita-

lionis, communis xternorum «juia
ciiaritas el spes :

luin et ipti lanquam tapidtt vivi tupercrdificamiui

oinnes qiii in Chrislo perseverant, inlustraniiir. Al ;

nec cum (f Peir. II, () neque hoc iu canipo Sennaar, tal in

qui a coniempbiione verx lucis receduni
:
,

moiile sancio Domini quia uon «e in ioGrmit Car-

Doinino paccm babere, uec id se invicem possunl :
:

quia non sicut una lidei, ita etiam una eademqiie in- nalium rerum voluputibat relaiare. sed ad tapcrna

lideiiiatis est iiorma seJ unus Doininus, una fiJcs, po iiis desideria elecli stringere atque exaliare c<>n-
;

unum bapiitina, unus Oeus, in quo electorum satus lenduni : anJe dicunt qu:a cumwtmuio notlra iu rmlii

antem Unniini rcpruborum, Jiverti anfra- tsi (Pliit. III, iO).

ett : niulli

polluiionuin volutabra, di- n Qiiod auiem luluin in laioret fonoani, qux ar<)ait
ctiis perfiJix, diversa
per qiiaJrum laieribuk fieri toleni, unde ei Homea
verti sunl dii geniiiim, quibus ad uiium daninationi*
accipiuni, composilioaem cl oraatura eloqaenli*
iiiterilum omnes niiscri perirabunlur : qiiiid brne
ulriusqiie illiut civitatis ligura i si^nificavii, cuin, sxcularisosiendil. pcr quain civiut su|]«rba Jiibo-
sive in philotophia fallaci seu in lixrclira vor-
divisis in liabylunia linguis, niMiio vncem proiimi ti, ,

sulia multuni ad teinpus videiur erigi ; s«d in eia-

(ui poKsei a;niiscerc. Pnrrn in
,
llieriisalem sociatis

pcr gratiam Spiriius sancii linpuii, fideles eiiam ei- mine dislricii iuJicis quam sit ilamnabilia c< eoiifa-

lerorum oronium qiii ad*eiirr int voceiii iniclligerenl sionedigna palebil.

vmul per eircnilmm ' Al., «iiai quadrifoi al, lui tiiai qmadrifat.
• Al. in cdit. liieron.. i.< fl. ,

arlogmln tladia Veriini iterveliitio * Al., iiiirnkiliii.

fliiadragiuln iii
^ A/., aihbulabil.
r.od. uis. M^jnris mnna^icri aiile annos 8il I srnplit
rti, iimiil per circuiium iei<igi'ilu quaitor. ' Al.. polliilione.
leglur, ii
M., itijMi/irul ; al. , tiiiuaiii.
i>
\l., Liii, seil lege Liir. 1

^ .\\.,coiiiupitieuiiitciiTiialn taetrJhi. »t.,eaHi'U'

• Al., laliisinm.
firciimil. (iiiirMliK fnrnolu etordia.
>• Al.
' .\l., ulruiiiie.
' Al.. Sciubiod
114 iirXAEMEtlON LIR. III. 139

Cunuebant laleret quot fecerani igni. Viilclicel illo A |icngis d.ircl, ao iiotisiiras lcmpli niciendi uslcirle-

de quu dictuin esl omnet adutteraiites velut ctibanus ret : sed el marmor Pai iuin abnndantissim<> priepares-
corda torum [Ote. vii, 4), el de qui> Isaias : Ecce ves ri((/ Por. xxiii, 3) : qiiia nimiriim Ecclesia Cliristi

oinnes accendentes ignem, dccincti flammis ambulaie de ronihiig fide el actione fulgiilis aniniabiis colligi-
JM lumine ii/nis vestri et in (lammis quat succendisiis liir electiirum. Marmorqiiippe insiilae ' P.tIx validx
{Isa. L, 41). Ignis qiiippe isie amor est vitioruin et virtiitis ei caiidiili constai es^ie eoloris ; sed liiijus
ciipido ravoris liuraani, qiio iiimirun) igiie invenia inaierioe slriiclores Babylonix cnpiain, sive curaiii
S' mel dogmata Talsiiaiis stnlti deceptoruiii magisiri non hilienles, hiluniine puleoriim suos l.iicres con-
confirmare et in tantuin obdurare saiagnnt , ne uHo gliiliiiant : quia caiidorein innocenii:v, rohor fiJei,
veritatis ac doctrinx coelestis pussint & rtaniine su- ciinciiriKain rraiernitaiis, dispuiaiioiium argiimeniis
perari : sed tiiliilnniinus vincenie niilitia verilatis, iiiiiiiire conaiitiir.
iit Scripinra ail, eeddil, cecidil Babtjlon tiiagna{Apoc, Veiii/e, iiiquit, faciamus nobiscivitalemel turrem,cu-
iviii, i), * duplici nimirum casu, et inpr:«senii dfje- jus culmen atcendat ad cceium. Faciunl sibi civilatein
cia per maniresl:itinnero veritatis, et in rulurndani- inali doclores , cum relicta civii:ite ccelesti , cu-
nanda per $eiiieniiain ultimx severiiatis. Ilujiis- jus.ariilex et conditnr Deus esi, id est, saneia
modi civiiates qiiondam in i£gypio plebs israeliiica B Ecclesia , prupria sibi coiiventieula cnllguni.
de lulo et latere fjcieliai, quia e( ipsa necdum legis Faciuni sibi civiiatem omnes rcprohi , cum nei^lectn
suditu erudiia, viiiis atquc erroiibus serviebat, et prxsidio prxceptorum Dci , seiisus ac ilcsiduri:i sui

eiiruin quoque (Igurain in suiii operibus exprimebat, cordis iu agendis sive loquendis, qii% e ip^oslibet
f]ui obscuris adhuc imroundorura spiriluuin, quibus sei|uuntur. jSdificant civitaiem B:<liyloiiiam, ruiii

duiis adhuc iOgypiioruro imperiis mancipati, nullain opera cunfusiune digiia faciunt : Faciunt et turreiii
silquireodoe pairi£ ccelestis fidem spemve habere di- ciijus culmeii ascendat in coeluin, ciiin etiani iii sui
di< crunt ; idcoque mundi bujus BOluin iolecebris ad- Conditoris iiijiiriam imfiias eieruni ii<'gu.is, cuin
li-jerere ac iuhdi noverunl. Biiumea vero quo siru- juxia Psalmiiitf vocem, iniquitaiem in >>
Excelsuin
ciores Babyloiii:e. ulebantiir pro cxmento ,
quod de loquuntur, cum ponuut io cixlum os suum , quud
terra vel puteis assumebaiur, inteuiionero nimirum geniilcs faciunt, niulios deoscolendo, iixreiici fiJeni
terrenx et iolimx volupt.itis osteoLi ,
qua bomines unius Dei erruribus polluendo, Jndjui Filiuin Dei
biijiis sxculi ciincia sua opera >> muniunl , ut poie Cbrisium iicgaiido, Talsi c:ttliolici fidem inalii opuri-
qui null:i superiionim bonorum tpe sive cognitiune bus sive scliismaiibiis reciam p flriiiando : qnibus
se ad appelenda ea qiix iii coilis sunl gaudia suspen- oiiinibiis conveiiit iliud Psaliiiistx ad Duiniiium :

danl, et propterea oiiiiie quod agunt temporalisoble- C Sui^erbia roruii qui le odemnt a>cendit seinper (Psal.
Ctalionis slve favuris gralia geiunt : cui contra hene Lixii, 25), ad te , id est, in memorijui iiii justi exa-
tcmpluiii Djoiini cxinonlarii fecisse leguiilur : ca:- niiiiis. Ascendenle auiem snperbia pravorum qoasi
meniuin quippe de lapidibus incensis atque iii cinc- culmiiie lurris mfandx ad coeium, .Tqiiuro est ut Coii-

rem versis conlicitur, quibus ex igne agiiur, ui qui ditur cu:'i descendens destruat iinuniiiia riepia nia-

priussinguli < virilim Urmiac fortesexstiterant, posi- ligiiuruin, ei linc eis primum briiefii.ii conreral, iia

modum ciim additamentocandorisemolliii, etsiliiad valentes implere manus eorum qiiod c(rper:ini, gra-

invicero infusa aqua raelius connecti sunt, et positos vius iii a^iernum damneiiiur ; deiiide iii eiiani inter

iu muru lapides possint alios connectere, ipsi qiioi|iie se scissa iioxia cunspiratiuiie dissidcnies, rainus bo-
non mullo post recipientes melius ftnniiaiem, qiiam nis noceani. Moc aulem seniel ferii per sn ipsum
parumper amisis^e videbantur. Qui ergo in caemento, dcscendens de coelo Doiniiius : liuc quuliJie per pix-
nisi hi debcnt accipi, qiii sedulo tribulatioiium lein- dicatores suos in Ercle^ia lacil : ciiiiluiid.l eiiim lin-

poralium fornace decocli, priiis in seipsis omnein vi- guas superbieiilium JuJsirum, qui ciiiit:a giaiium
liurum obscuriiateiu virtutuin c.mdore inularunt, di- Evangelii, quain prxdicibni, unaiiiino omiies cun-
ceiiles suo Crealori : Lavubis ine el super nioem decU- sensu et quasi omiies uno labio rebclKnii ; cosque
Mor {Psat. l, 9); deinde etiani proxinios * suis ex- D ab iinpiis cunatibus reiardaiis, lutiim dispersit in ur-
bortationibus sive exemplis CJndiQcare aique * co- beni. Praecipiiat et diviJit per dociores cailiolicus

pula dilectionis alienitnim nectere siudeiit ? de qui- linguas hxreiicoruin, el eos ab invicem dis.«ocians,
bos rerte dicatur : Beati poci/ici, quoniam filii Dei oo- ne coiitra Ecclesiam suain porias iiiferi erigere pos-
t*bunlur {Hatth. v, {>) : qui ijiiu uim^Is tiiliulaiionum siiii, proliibel. Nulla est enini hxresis, qux non ab
flamnia liumiliati iiiuliescuiit, eo roriiorcs ad confir- aliis baereticis iinpugneiur ; milla philosopbix sa>-

roaiida et cuiiliiicinla in Iribiitaiioiiibus proximorum cularis sicia ;

qux ab aliis xqiie stulix philosopbisQ
corda exi&iani. Qood eiiaoi lempliiiii de lapide allio seciti meiidacii redargiiaiur ; sicque fii tit dum inier
;o<istruitur, diccntcDavid ad Salumoiiciii cuiu ei iui- se alterutrum coiirusas habeiii linjuas reprobi, itu

Al., ditiilicium. f
Al., 1'aiii.
* Al., iii.vnienlNr. E Al., ipsis.
< Al., riri Irnu firiui. ' Al., excelio.
<*
Al.,tu<>s. '
.\l., cunfundit.
<=
Al.,:n coputa.
 :

151 Hl l)/F. TK.NI.RAmLIS OPEUIJM PAttS II. - FARCKTICA CE.NLINA. i:i

iil iiciiio vocoiii |iiuxiini siii iJeii. sapitMido cu};no- A loci siguillcavii, ciiiii ilircrcl Noe quingciitns Ijalirn-

bcal, ei sibi nuiiion Uubyloiiix', id c»! cniiritsioiiis tein annus guniiisse lilios trcs, Sein, CUain, ei

roiignicre probeiil, el vjsionein pai-is in (|iih Eccle- Japliet ; cuin nulli sil didiiiiin quod uno eudeiiii|ue

Sia );l<iri iliir, iniiiiis la:clatil.C(iii!>ial ciiiin i|iiia i|iian- aiino uiius vir dc uua cunjuge trcs fillos geticiare
li> iioqiiiiiti ilnciorc^ siveii|t(Taiii mali ali iitv.it; i dis- tioii possii : (|U(id ideo rorle sacran scriplnr Itisiori;»

si(ieiiic aitiino keccriiuiiiiir, taiiUt iiiagib l''cclesix diligeiiiiiis liiic loco citravii explicare, dicendii Sein
culli|;eiid.e S|ia>luiii Iriliiiiiitt. bieiiiiio pos' dtluviuiii ccniuin fuikse anitorttin, qiiia
Ute gciioaiioiiei Sem. Sem eeiilum eral annorum se nioniiitil aiiiium nativilaiig rjus quasi ni'gli);cntius
quandn geiiuit Arfaial bieniiio poil ilHuviuni. Ueblnicla aJiiiiiasse.

la°liriru Oaliylnniu', risiinal Scripitiru, eiiuiitcraiis Vixilque Sem poslquam genu i Arfaxul quinijenloi
Ccnoniiioitibiis sciiiinl.i- itiuitJi x>ialis (|tritna euim iiwws, ei ijciniil pliot el filiaf, Nusquain iii tuta bac
itsgiie ad i\oe ac diliiviniii cucuirciat) |iervcitire ad sciie geiiciaiioiiutn adJilur, sicul in ea qiix diluviuni

Abraltam pnlriartltain lcrlia: a-latis, iino oniitiiiin pracessit jciaie, el moiiuut etl ; i|uia iieiiio erni lu

geiiiiiiin ;
per ciijus liJuni et obedieniiam nova tuia liac complexioiie nasceniiuin, de quo a CKieiis
(lciiuo civiiaiis sauci.c rundaiiteitia jaccrcittur, ct in excepto dii i possei, siciit ibi de Giiocli ambulaviiqiie

ciijus semiiie dispersio gcniium ad unaui confessio- " cuin Deo, et non apparuil, quia tulil eum Deus (Gen
nein ac IMcin diviui cullus reJirel. yuod vero v, 24).

iiiiiiierus leiiteiiaiiiis, qui Jc siiiislia Iraiisrerlitr in Purro Arfaxal vi.ut triginta quiiique aniiot et ijeniiil

Jcvterani, nin(;iiam perfeiiioitein sive bunae aciiunis Sale. In hnc loco Scpluaginta luterpreics uiiam gene-
seu sjiei aut »iia( coelcsiis solei insinuaie; aiile Sem ratiuiteiu plns quam liebraica veritas |Kisuere, di-
iiliiis beneJiciioiiis ceiiiesiiiio vit:p anno geniiit filium, cenios quod Arfaxat cum essei annorum ceitiuiii

ciijus siirps ab lleber atque aJ Abraliaiii perveiiiret; Iri^inta (|iiiiiqiie genuil Caiina : qui cum ceiitum iri-

qui ct ipse Abraliaiii ejitsilem graiia sacramenti ceii- giiila aiinoruin fuoiit, gennerit ipse Sale : qnoiuni
le>iino siix a'tatis aiiiio genuit Isaac fiiium proinis- traiisla ioiieiii (.vangclisia Lucas li .c in loro videiur
(iuiiis, in ciijus exeiiiplum itus lilti prontissionis esse secuius. Verum clironographi Gra^corum bac
facii, quasi ad desteram jtiJicis noslri iuieriin per coinperta dlstantia, geiierationuin quiJeni seriem ad
spom posiii, per bona opera benediciioncm viijc anctoritaiem llcbraicain, ablato Cainan, einenJa-
(iBlestis exspcclaiiius : natii Jiin lilii, qiios anle cen- ruiit : noc tamen numcrum annorum in genoraiio-
lesintiiiit annuitt Sem genti I, MUun ct Assiir, ut uibus,qtas cuin llebrxis Codicibus habuerecom-
siipra lectuin csi, oxira s<^iiicii " saiicluin posiii, et ^
munes, ad eurnm aiicinritaiem emendare ciirarunt
qiiasi iii l.eva adltuc inanu reieoii, terreiise aJliuc '
seJ propiiam secuii aucioriialem, dederunt huie
potius civilslis, id esi, iiiiniji hujus, ex so cives crca- j't.ili qux a diluvio lendii ad Abr:thain aiiiiorimi
verutit. Lntts (ptippe /Elainiiaruiii id esi, Persarutn, suinmain ; iiiinorem quiJein LX\ 'iran^laiorutii
nllcr priigeoilor Assyrioium exslilil. SeJ iiiagna cJilione aiinis ceiiiuin Irigiiita, sed llebtaira vcii-
iinbis socuiiJittn liiterain qu islio nasciliir qiuiinuJo laic aiinis se.\ceiitis ei quinqiiaginia m.ijoiem.
Seiii liieiiiiiii p(i>l Jiliiviiim cottliiin esse aniio.um Sale qiwque vixit liigin:a annis, el ijenuil Heb,r.
iliiaiur, ciiin su|.ra anno ^oe naius
qitingeniesinio Sepiuaginia iiiierpreies babcnt ccntuui iriginia.
asserilur, ei sexcenlesinio pjiisilem Nue aiiiiodilu- Vii-i( autein lleber liiijinla qualuor annii, el
viuin venissc legilur. Si ennn qoii:genle.simo ijeiiuii Fulcy. Scptuagiiita iiitcrprcies babeiit ceitlum
anno
5iii palris naius csl , uti'|iie eo sexconlos annos trigiiiia qiiatuor.

liJienie quaitJo Jiluviuiii venil, ipse conteitaritis Vixil terc Fuleg irigiiila annit et gcnuii Hen. Sep-
fuit, ldco|iie bieniiio posi Jiluviuin Juos ei conlnm tu:tgiiila iiiierpreies babent centum trigeiita.
iLibcbat aniios aiatis. L'i cigu nunieius iintporuio Vixit iiulem Heu ir^ginla riuubut aiinis, el ijeiiait
sibiimnipsi non repngnet, iniolligenJutn est aut Noe Sarug. Seplua^tiila inierpreies babcitl centuin Iri-
diio plus qu im quiiigenius liabuisse annos qiianJo ginia Juos.
d
natus est boin, aut duo ininus ad sexceitios qiianilo Vixu vero Sariig irigima aunit, el genHil A'iifAor.
vettildiluvium , aut Soni liabui^se ceniuui ei Juos Sop:uagitila iiiicri rctes babonl cenluiii triginla.
ipiando iiatiis e^t Aifaxai. Solel en ni sic loqiii J^ijcil aiilirm yViic/isr xiviiii annii, el genuit Tbare.
Scriplora iiunttun,iiiatn, ut clsi inodicum suporsii Septuaginia inierpretes haboni lxxviiii.
vel desii, plcitaiitiiii l:iiii(^n elperfocium iii computo Vi.T:i,ui Jhare teplaaijinla anHii, tl genuil Abram
nomcrnm sonel. Videlur i»
autem vcrisiinillimom, il iVflr/i<r et .Aran. Scpiiiaginia inicrpreies in liac
ui niea lerl su^picio, (|uia rom itatos ossei Seiii, sila g.ncratioi.e itibil a vertlale dllViuni Hclnaicii.
doo» snpcr quiitgcnlos antio» liabuerii Nue iieque Ei Ituc u<que sccutida
:
niuiiJi uiias iictiingil, lialions
eitim f.ilsuin divil Sciipitiia, quiid (|iitti^eiiios anuos juxla llcbraicam veritalcm annos cxcit, joxta Sop
liabucrii, eiiamsi qiiiugenius ei diius habuit : quia tu:iginl3 inteipreioii ntillu septiiaginu Jnos, juxia
niminim minor iiuiiterus inira m ijuroui couiinetur. veio siaiiiia oliionugraplnirdiit (iCt;ccxi.ii. Iia auieoi
Nam ot ipsa Scriptura miilluni libere so locuiain co Jcilur Th iro cuin annis ^opliiagiuia vixissct
geoui>>«

" Al., taneli.

\l., ait leritimiUiiimiH,
 ;

133 IIFX.VKMERON UV,. l!l. l."4

Abraiii et Nuclior cl Araii, siciil aiite diltiviuin Noe X Cliiild<roruin; ei liiijus graiia disseiisiunis Abnliaiii

tres filios, ciiiii esset aiiiioruin qiiiiigeiuonim, gc> quamvis igncm evaserii, apiid Ch:ild:cos lanicii liabi-

nuisse n.irr»tur; cuiii uiiiis vir de una conjuge uiio tarc tieiiuivcrit ; sed ciiiii sua cognaiio le sii a pa-
anno tres niios generasse nuii posset. liiieliigUui' renle :ili:ini Iraiislalui iii lerram : quibus coiicuribnt
enini, <|ula sepluagiiita annoriini ciim esscl, gi;iiuit verba Acliior diicis oiiiniuu) Moabiiaruin £t Aninio-
Abrani, qiii niiiic Aliralium, ac deiiide fratres ejus iiilaruin, qui qiiasi vir iiiciytus, «lujeiii vicina tU
lctnpiire sequenle; scd miiius curavit Scripiiira iMii- rogn:iti sibi geiile , iiiio de iju.i ipse onus csl,
vil.itis eoruni teiiipus cxpiiincrc, cum sola aJiiulalio fac a fuer:tiit ignor.ire iiou pi.iii:i : aii ciiim loqucns
leinporig quo n»ius est i'
Abraliam ad < siginGcaii- tle populo Israel aJ !loliirt;riieiii piincipein niiliii:e

liaoi xlaiis illiiis ^ cxprinicrct et surficrre po^sel. Assyrii.Tum : Poiiulus i.le e.x froyenic Chaldaorum
Hw $unl generalwnes Tliare. Thure genitit Abratn el esl : hic primum hnbilavit «n Mesopoiamia, quoniam
Naclter et Aran. L'n:i Tliaie domus crat, de qiio nuliicruiil sequi beos putruin tuoruin qm erant in
naliis esl ° Abraliain, iii <|ua uiiiiis vcri Dci cuUus; terra Cholditoium. Dcserenles ' ilnqttc cerimonias pa-
ei, quaiitum credibile esl, iu qu:i jam s.ila ciiaai Irutn suonttn, qua: in mulliludine deorv.m erant,
tlebrxa lingua reuKinseral, ciiiii et iise siciit jk<ii uiiutn Deuin cccti colue.rttnl, qui el i>rirrenit eis ut
nianifesiiur Di:i populus iii .-li^yplo, il.i iii Musnpo- exireni inde, et hubilarent in llartnn (Judith v, C}.

taniia servire diis alie.nis, Jesu Na\e iiarraiitc, lefer- Diixerunt autem Abram ct iVaf/jor ii.Torcs. l\omen
lur; rx-ieris ex progenie illius 11 ber in linguas p.iii- u.xuris Airam Sarui, el nom-n v.xoris Nachor Mekba.
laiiin alias et in naiiones alias deQueiiiibus pr.iinde fiia Aranpatris Melchce elpatris Jcschce. Dicuiit iiia-

slcut per aquanim diluvium uiia doinus Noe reiii:iii- ' j'iies nostii Jcscliain haiic ipsaui esse J S:iraiii ;ixo-
serat ad reparanduin geniis liuiiiaiiiim, sic in diluvio rein Abrahae, quia vid. licel iidein Iratres germaiii
inuliarum stipersiillniiuni per univcrsuni munduin Abraham et Nachor duas soiores filias Aian uxores
una remanserat donius Tliare, qua cuslodiia est ^ habuerini. Quod
in si iia esi, non poiesi Aran pater
plantaiio civiiatis Dei. Deniquc sicut illic enumeraiis earuuidem idem iiitelli.^i qui luit Iraier jiiui: r Abra
supra gcnerationibus usque ad Nou simul cuin annu- liae ct Nachor, scd alter ejusdem iiuniinis k hoino.
rum nunicris, cl exposita diluvii causa, pnusquam Coiistal euini quia Abraham ileci in sulum aiinis Sa-
Dtus inciperet <le arca fabricanda l<i<|ui ad Noe, di- rain coiijiigeni suain pracessil, dicenic ipso corani
citur /lar generatioites Noe : ila rt hic eiiiiiiicrnlis Doniiiio : Pulasne cenienario iiascetur filius , el Sara
generaiionibus a Sem filiu Noe usque ad ' Abr.ihain, uonagenaiia pariel fH.um (Ge/icii. xvii, 37)? Ei quo-
deinde insignis arliculus siiiiiliter poniiur, ul dicainr ,
modo fraicr ejiis junior poluii hnbdic fiiiam, quae illo

/«r generaliones Thnre. Thare ijetinil Abram el Nochur decein ann s minor essei, se aulem ipso sepiem aul
et Aian. Si quidem itii scruiiilj; mundi xlatis, liic iion amplius qiiam orto?
tertix pairiarclia nascebatur. Eral aulem Si^Tai tlerilit, ncc hnbebal liberos. Divi-
Porro Aran gcnuit Lolh, mortuuique est Aran nnte iix providenliae consilio gevUim csl, ul stcrilis essct
Tiiare palrem suum in lcrra nntivilalis tuce. in Vr in adolescciilia ,
quateniis iii scneeiute liliuin pro-
ChaldccoTum. Quod dicit onle Thare et pr:csentiam missionis geiieraiis, Ecclesis sanciic typum iiisinua-
poiest et tempus designare ; tcmpus vidclicel, qiiij rel, cui dicitur Liviare sterilis quce nou pa,is {Cal. iv,
aiiie moierctur quam paier suus; prssctuiam vero, 27), et c.Ttera. Dcccbat ciiiiii ul qi!;u iii lif^uram uiii-
qui.i ei corani iilo, id esl, pr;rscnic illo, vita cxiede- ca' fitlei ac spei iio^lra; iinuiii eral (iliuiii Ji! proiiiis-

rei. Denique quidam Codiccs lubent quia moriuus esi sione pariiura, non hm.c in Cliald^va, iion in Meso-
ante conspcclum Thare pairis sui. Qund vero diciiur p.iiami.i , sed iii lerra proinissioiiis generarci.
i» Vr Chaldceorum, nonien videiur esse loci, in qiio Tulilitnque Thare Ahram filium snum el Li.lh lilium
te|iultu$ esi ; ciijus hodie, siciit Joseplius refeii J, A un ,
(iliui-.i /i/ii siii, el Sarui nuiuin nuani uxorem
lumulliis osiendilur : ex quo viJelur iiiagnaj alicujus .Abiam jitii sui , ei eduxii eos de Vr Ctialda-orum ,
excellentia- vel digiiiuiis idem Aran ex>tilisse. Quia D ul irenl in terrnm Clianiian. Velus Iranslaiio habei
vero a|iud Hebraios, Ur dicilur Igiiis, ' narr-jnt quod qiiia eduxil eos deregione Chatdcrorum, quod iiiillam
igni Clialda,'oi uni consuiiipius sii quia videlicei Deiiin uinniiio qnjESlionem liabel. Quod vero
:
juxla Ibbrai-
veruin ciiiii Abraliam in:ijore suo fiaire cognoseeiis, ram verii:iiem dicilur, quia eduxit eos de Vr, id
cst
igneiii quem illi adorabaiii, adorare ipse rcspuerit de igne vel incendio (.haldjnoriiin, |;ot.-si ita recie
idcoi|ue ainbiibus iii igiiem missis a Chald.-eis, ipse iiitelligi, quod cduxcrit de
'
c.qs illa regione ubi i(;ni.-
flammis asSMinpius ; Abraliam vcro subliniiiiris (jdei co'cbaiur, pin eo ul diieietnr, eihuit cos de itliin-
merito sil lilcralus a Domiiiu : unde iu sequeulius lalria Chald:poriiin. Quod vero dicilur ul irent in ler-
ad eiiiii luquiliir ; tgo Dominut, qui eduxi te dc igne ram Chanann, sialimqiie suli\ttngili.iT veneruntque ut-
"
Al., generare. iii Qiiaisiioiiiliiis supcr Gcnes.
''
.W., Abniin. ^"
Aiili'|. Jiitl., Iib 1, tap. 7.
' Al,, sigivliealionem. '
.M., ilccst ilaque.
i Al., exnrcisa "
tvfficere. I Al , Sara.
'
Al., Abiain. ' .\\., dcesl hoino.
'
.\\., Ahram. ' Al., dcduseril.
s ilaiic iia:raiiuiie[u pro fubula babei Hicronymui
 m BtD/E VF.NRRARILIS OPEIHIM PAUS 11- EXKGKTICA CENUINA. 136
i,ue Huia», ri linkiiavemiil il>i, ei facii tw.l ilies Tliare A nriliirii>, hinaeliiariiin videlicei, Idumaeoniin, eieo-
duceHloruin iiwinfue annorum, el inorlauien in llaran, ruiiiq'ii de CIk liurasei-uiida ejiigpost S.irrnm •<
con-
ptO|«isilii .eiiii> Tliaie osleiulit, qnia Cfgil.tbal jiige er:iiit ii.isciiuri populorum, dicit in scquentibus
qiiideiii i uiii » Cli:ild:fis pruriigerrl irc in terruia ad Faciaitique le crescere
, eiiiii : vehemenlisiime, el
Clianaaii scd ciini llar.in pervenions, 0|iporlunam pmaiii alque
:
III gei.libiis, iit le benedicentur universa;
in ea gibi siiisque ac lui mi a Cliald roruin insecii- cognalionet lerrce. Ilicc e>l iiiajor supfriiire ac longc
liime sedeiii nperil, ulieriiis lorrani Clianuan ad pi':i'si:iiiliur pioniissio benedicliuiiis. Illa viiini ler-
|ierigriiiaiiduin invi-ere siipersedii, sed civitale reiia, h.rc cnelestts esi
iti : qiiia uiiiiiruMi illa propiga-
•d quani pci vcnrrat ad nioriein usijue ' periraiisiil : lionein cariialis Uracl, iata spiritalissignillcal : illa

ita ui iie lilio qiiideni Abrali:in) ac iiepote Luth imle {Mipuli ejiis qui de eo secunduiii cariiem itatut esi;
ad pi'«cepium Domini exeuiitibus, ipse ex ea pedcin lixc rjiis i,ui de univeisis cugiiatiooibus lerrx iii

ninvere curaret. Nam qiiod diciiur ibidem, cuni ha- Cliristii salvaiur, in qnilus sunl el illi quicunipieex
liuerit duceiitos et qiiiiiqiie aniio.s. esse derunctiis, 6:) secuiidum carnem iiati, cliaiii pielsiein fidei ejus
l"ngo posi abscessionem eorum teinpnre raclitin imitari volueruiil : quibus omnibus dicK apostolus
e.^se cniisiat. Si ijuidem .\brnham, qiii seplu^igoiiaiio Paiiliis : Si aulein ros Chrislx, ergo Abraha: semtH et-
patre natusest, sepiungiina quiiii|iie eiai iniiorum, ^ lis (Gal. iii, 19). Qnod ergo aii : 0/7'« in le bcneili-
«iim e\iret dc ll.iraii, qiii suni aiini ccntuni ^»
qiiadra- cenliir unitersa: cognaliones lerrec, t:de st ac »i dice-
ginia quiiique. Ilac irgo :iiate p;itris cxivii de Harin, ri!l, el iii i-emiiie tiio b iiedicentur raiiiilix icrrx :

>exaginta vidcii>ei anie obiium illiiis annis. Sed ut eiiim Apo->toli verbis loquar, in luinbis Ahralue
Scriptura inorieni Th:.re ante alisccssuii» Abrali:e er.il Miria jain tunc, de qua nasi iiurus era' Clirisias,
pr;coccu|iaiKlo adventui ip^iiiset habitaiinniin llaian quando hd!C dicebaiitur ad eum. Et niira snperiix
co juiixil,ui(le!ncepsex iiuococpissctliberumnarraii- 'di.<pi:iisatioseveritatisacpieiatis.Coiivenienieseiiiiii
dide Abrah.-imel Loth spaiiuin haberel. Haran aulein ad opus siiperbum hoiniues, pluriini dividi ab iuvi-
«iviias esi Mesnpotami:e irai.s Edissam , qiiae usqiio cein per divertas linguas el cognaiiones raeruerunt :

lioilie « Chnna dicilur, apud Homanos Cras.si con- reliiiquens vero pruviuciam illam uuus, ei sp iile ad
sulis iiiteritu, .npud nos p:iiriatcharura habitatioiie iiiiperium Doniinie.\sul:>iis, oniiies iu se genies, qux
insignis : qu-jc etiam iu libro sancti Pairis Tobia; iii vaiiis erant proviiiciis ac liiiguis diviss», rominuni
li ispiiio U.iphaelis arohangeli nnhilitata referlur. bcnedicii ne recolligendas audivii. Notandum sano
Diiit aulcm ilominui ad Abram : Eijredere de lerra ijuoJ licet a nativitate Abrahai teriia xias inundi
tua, et de cognniione lua , el ile doiiio palris tni in cuinput:iri suleat, lioc tamen oraculo Ouinini ad
ttrram quam monslravcro libi, fnciamque le in genlem ^ Abrah.im speci.ililer srcunduin ipsam sumcicnliani
maguam, el benedicam tibi, et magnificabo numen lu- renim , tertix xiatis siinl ' coD-ecraia primordia :

um, erisque beiiedictus. Quia disli;icte loquens Donii- siquidein lunc semeii saiicium a naliouibus s. cretuin,
O' s, teiraiii, cngiiatioiiem et doinum patris dicit, et nasriturus ex eo Salvator omnium gentiuni prc-
lerr.t Abr:ili.«esliiitelligendi iii regioiie Clialdjf!orum, iliclus est : usqiie ad hoc enim tempus hdules
iiiide jam reccsserat : cognaiioejus. frater Nachur rtjusti omnes illa viUB s moralis. scientia uiebantur,
cuiii rnnilia sua, quaiii jani reliqucrat : Doinus p.-i-
^* qiia.-ii vel lutura diice novvrant, velpareniuni doc-
Iris, iii qiia tunc maneh;it in llaran. Quoniodo ergn trina origiiialiter I axcriiiil : nunc artein cugiiitionein
liinccum domopairisde lerra qiiuqne et cngnaiioiie, per uperaiii ctiaiu veiituri in carne S:ilvatoris, in quo
de qua jam cgressiis csse videba ur, nunc exiie jul»e- e.-.set beiicdictio ei salus onmilius sanciis veniura,
liii ? Nisi forl.^ inlelligendiini qund eo propo.>ilo, ul ci his videlicet qui incamaiioncm ejus prius mscen-
«upra jam diximus, de leria ct de cogiialinne sua ilo prxcedereni , rt nnbis qui posieriiis iia!i per
fuin pareiite cniciai, ut ad liam , rcconciliaiii Clial- iioineu CjUsd.Mn Doniini Jesu, ut Peirusait, ctediinus
il.Tpis, aBvoseqiienie rediret : cui nunca Uoiniiio pra'- sa!v:iri quemadmodum ei illi.

i-ipiiur ui a rcpelenJa Cliald,ia proposiliiiii meniis Egrestus est xtaque Akram sicut prieceperat ei D«mi-
jj
averiat, nec iiun et ab inliabiiatiniie Me8opotami:c nus, el ivit cumeo Lolli. Sepluaginla quinque anif«raiM
lui-^iiteiii simiil et corpus aiilVrat, relicinqiie lerra iii riiil .'llirani rui» egrederdur de Haron. Clarel ex huc
qua civiias superbix facia, ac Doinino jiidicante con- nuincro aniioruin Abraba-, quia vivente adhue patr>*,
fiisa esl, veniret in tcrrain, in qua gratiam superii:e iii supra expositura est, de llaran cxieral. Nuinerus
tieiiediciioiiii acciperet, novaiuque e\ se ac meliurciii auleni ille i^eptuaginta et quinque annurum iiiystitus
pmgeiiiem lidei et obedientiaesu.c meriio procrearcl. esse iion est dubitanduni, duin iii eu et ipse priun s-
Qiiod enim ail, faciamque le i;i genlem magnam, aj sioiu'111 diviiia! lioiieJiclioiiis accep.i, el Isaac Hliuiii
pnpulum Israel proprie perliiiet. Naro de aliariim rjusdem benedictioiiis bxredein reliquil niorieiis :

Seiieratione nalionum qiij: de illo similiter erant de quo ul breviier dicamus, ^epiuajinn qtiia srpiies

• Al ,
p<i/ransi<. nienter.
1. Al , I.WV. «XI. roiitiiimi.
i.arran.
:"[
*
1 Al , nior/u/i«.
Al co<iji:gem. " Al. quia.
'Al.. diipensaiiane teveritaiis ac pieiiuis coniii- ' Al. piaecsKruni.
,
157 lli XAEMLHO.N Lin. 1.1. fjS

drui w«nl ,
pei fecrKMieiii linna! ili;>igir.im acliuiii.^, A auimas qr.ui fccixmt iii lluian ; ct egititi sunt «I ircut

cuni iiiaiidiia decalogi pir graliaiii Spirniis sinicii,

>ii lenam CliaiiauH. OiiOil <)<>' onimat qiiai (<feeraiit

pro eo posiiuin est ul diceiet filios quos ^tiuueraiit.

(|U« seplifiirmis a proplieta describiliir, iuip!emu> : ,

Solci ciiiiii in Scripturis houio aliiuaiidu aniui:»

(l'jibiis qniiiqiie8uperadjifiuiiliir,ul JiicHnciis
iioslri

corporis seiibibus caUHi diviiia prjcic|iU ,

juvamc soliiis, aliqiianJo c:iriiis iiuminc solius imlirari. AiH-

Spirilus gralia, faci:iiiiiis Sepiuagiiilaclqiiiiiqie uii- i:ijL- , slcut diciuin Cit : amiiia qna pecc-.terit , itina

norum eral Al>rani quaiid'i ad prxcejiluui »ive :.J tiioricfur (fjzer/i. xviii, 20); cjriiis, ut iii Psalmu ;

promissn Doraiiii exiei.s de ll:ir:i», «erraoi lepromis- 01 « (imNi! raro reiiiel (P<u<. lxiv, r>),ciiii>iicquecai'u

sionis intravit ; ul osieiiJi-ri-tnr quia el ipsc p-ir au»i- siiie aiiiiii:! ad Deuui veiiire, tic>|tie slne cariii; (lossii

liuui Spiritus, 3ii:itlioni3tizjiis crroriltus lljliyluulac aiiiina pctcjre, sed propterunain partc:ii tclus lioiiiu

convergaiioiiis, Dei |iTi-ce|ita servaiei; ei liuc iii Eigiieiiu. Nc<|ue ex hac scnientia quidquam Ualieat

oroni qu(i<l vcl vivrndu vcl aiidiciidu vcl gustuiiJu auxilii qui sicut cariiein cx carnc, il.i cx aniiiia

vel laiigendo gercbat, ne quid prorsus iii suo «urpure aniiiiam xsiiinunt procrcari : ciim vucabulu unimx.
esset, quod non obedieiitia: prxceptoruiu coele^iiuin ut dixiiniis, tuius lioino ilesigneiiir. Auiiiias auleui
dono Spiritus ipsius illusiratus el aJjutiis iiupiMiJc fucissi-, ul cst, aniiiias prucrcassc iii Ibran iiuii

ret, ei uiouiliiis quoque eisdcni prumissionis bairodi-

'' Alii.iliiun cl Lotli, sed ramliia: coium ci vernacuii
lius simili ordine viiam duceiidam esse sijiiare^ iiiKlli^ciidi suiil : nani ipsos palri.ircbas :iillii!C abi-
Nam el hoc qnod ille jussus ctiil de tcn-a ct cogna- ipit: l,bciis ptriiKiiisisSti :>i-:]iieiilia siKr.c bisliirix

lione et do dumo patiis sui, uiiiveisls promissiuuii teslaiiliir.

tptids filiis, io quilius ct nus sumus, coustat imilaii- Cuiiiiiue * V ifstenl in eom, perlronsiiit .Abrum «r-
«tuiu. Egrediiour quippe de lerrj noslra, cuiu carois luiN uique ail locum Sijcliem, usque ad coneallem illu-

voluptales alidicainiis ; de cugnatioiie noslra , cum slrem. Chaiiartrttt autcm tune erat in tena : appiruilQUi
viiiis oniiiiiius cuin quilius iiati sumus, in quaoium Dominus /i^ram, et di.xii ei : Sfniitii iiio ilabo teiram

liominib.is pussibile esi, nos ciucrc sindenius; di: lianc : qui adificncit ibi uUare Domino. Supra legiliir

itoiiio natris nostii, cuin ipsiiin mundum rcliiiquere qiiia cuiiiinorjiiitiiu adbuc in llaraii Abram Domliius
curo principe siio dialiolo viix coelestis ainurc cun- alioruius esl, cumque miilliplici benedieiione pro-
lendiinus. Umnes enim propier reatunt prxvaricalio* roissa, cxindc abire, ei iii lerrai» quani ipse moiistra'
iiis prlmx filii diabuli nasciinur in inundo; sed rel, vciiire prxcepii : quod ubl feiii, ct diviiiis li-

per grali.Mii rcgeneraiiniiis quique ad seracii Abrabx bcnler obeillvii prxcepiis, mox inaj^ire Oei gralia
pertineinus, Glii Dei eflliciinur, diccnte iiobis, id est, - dignus eflicilur ; iia iil iion sulun; allocuiioiie pjus,
Ecclesix sux, Palre nnsiro qul rst In coelis : Audi, siciU prius, sed cl visiune frui mererelur. Qui ciim
filia, el vide, et iaelina aurcm luam, ei ebUtiiceie popu- eadeiu vi^ione aiquc :illocutione dlviiia cognovissel
lum tuumet dumum palri$ tiii (Pia!. xliv, II): iinde lianccsse terrain, quam sibi possidcndam promise-
beiie llaraii, de qua egrcssus cst Abrjbam, Ira intcr. rat; cunfestim eam quasl vir Deo dcvoUis posilo al-
prclatur. Clianaaii, ad cujus tcrtani iiivilati:r, Miila- lai i ci aiiiiulare, aiqu« ad uffercndas ci viciimas
lus sive Ncgotiator diciliir. Noii ergo suliis Ab: abam ci nsecraie cura\i(. Yerum quia sacra liiiioria inysle-
cuiii fraire Lotb egressuseu dell:ir.in, iit veniret in riis lypicis esi plvtia, iioiandiiin quod eailem D^iniini
lcrrain Qcuiaan , sed ei umiies clecii qui nati suot nppariiio aiqiie alt;>ris cieciio in loro Syibcm et i:i

lavacro rogeneraiionis, cxcunl piofectu de Ilaran luiiviltc illustri f:icia esse incDiorniui', qiix ('oiiv.illls

«eiiiumque in terram Clianaan : sed ci omiies elccii illusiris ligurate, nisi bumillias iiitelligcndacst?qiiaui
cuni iraoi primi reaius iii vitx sus siatu , ubdicala vucaii a Doniino a hihoribus ei onciii>us sx-culi liiijus

coiisueiudiiie viliorum , viriutibus operam ^ daiit, primaui iiiier virlules liaberc debemus, diceiile ipsu :

ei felicissinio commercio temporalibus insi>iuiit Ubo- Uiscite a me quia mitis snin et liumilii eorde, tt inte-
r.bu^, nt jKierna prxmia coii^cqiianlur; lericiias ili- nietis retiuiem nnimabus reilris : jiigum enim meum
viiias spernunl, ut possiiit aiciperc coelestes; liii-
p sitavc e*i, et vnus meum lece est (Uaith. \i, 29). Cujus
inaiii gaudia regni conlcmnuni , ut in rcgnu Dci oiierls ' portaiiiiiii congriiii myslice l>>cus Syc>ieiii,
panein habere luereaniur. Ila.'c est eniin lerra qnani quia liic cuni valle illustri pariter nooiiiiatur : Sychem
te Domiuus sequacibus suis inonsiraturum cssc pro- quippe Laiiiie in liumerus trunsferlur, qu a iiiroiriitii
inisil -.
quia iioo buinanx iiigeniu sapienti:!; , qua s>t ruin bumiiilate meiilis bonorum nos oporum o|Miriet
aciioouni bonarum via incedeiiduiu, )ioi<'st iuvcsti- nnera gcstamla susclperc : quod cum :igere suiliciie
gari, sed illius rst iu mnnibus ducatiis cxpi-tendus, curaiiuis, niot dnmiiiirx visilaliuiiis cl coiisolalioiiis
cui dicit Psalmisia ; Teiiuisii manum * dexteram ncclprrc graii:<iii murchiiiiur, iit paulaiim ad subli-
tneam , el in voluulale tua dedatisli me, el eum yloria iiilores viriuium gradus vale:imus asceiiderc. Uinla
assumpsiiti me (Piat. ii, 24). rrcie ile ' (roccssihus ititicruiii Altrali.T qux bono-
Tuiit iiaque Sarai uxorem suttm, n Lo'.k fiHum fra- ruiii 0|>eriiin profecius desiguani, adjiingiiiir :

Iris sui, universamque subslaniiam quam possederant ct F.t inde transgrediens ad montem qni erat fonlra

* Al., nascuatuT in munduui. • Al., lenissft.

"• Al., dent. * Al., poriioni.
' .Al., dextereemece. ' AK, proce^s.unibtis.

Patrol. XCI.
iS) KLD.f. VKM.IIMJII.IS 01'KULM 1'AUS II. EXtCtTIC.X CENIINA. 110

vritii/trm llfiliet, leiemlii tbi lubirnacuiuiH tiiiiiii, aA A H»', ui iiisiiiue(ur iiiysliie quiu promissa iniLis uliiii

uccidcnle habent llelhel el ab orienle Ai. .T.dilicavit puii ii ia'lesiis post arilictiniieiii evsilii priesciitis t:t

ifuoque ulliire ibi boiuiiw el invocovil namen ejus. l'ust rciltieiiila p;:r Jcsiiiii Clirisloiii Diiiiiiiiiiiii iiostriiiii,

Ci)ii\alleiii qiii|i|M' »'i inoiilniKi coiiscciulil, qiiia (ht boil et iii e.i'li'111 terra l>liuiiaaii lilii pr>>iiiissiuiiis

liuiniliialciii |irii|iii.r tlesi.ciliiniisail subliiiiiiileni ile- tiuiiipiaui u lal'oraiidu sivu coiiiin b:istcs certaiulo
boiiiiis Deu ilcvo(:i: aiiiiiiiiisa^ceiiderc. El ilii i|uiii|ue, cessabaiit , iii iiitcll^vrciii, sicul prxfali &uinus,
kiciit et iii ciiiivalli!, aMlificavil aliaic Diuiiiiio, a<: iio- aliaiii s bi iiia^is patri.nii ; os( liaiic esse qu.iTciiibui,
ineii 1'jus iiivoiavil, qiiiu c( ul iiiiiiiiiic.nur in cuii- iii qii:i vcr ei(. r ticiicdic(iiiiic <a'les(i ei requ c fiueii-
.spccdl lioinlni, e( ii( siil>liiiiia virluiiiiii opera f.icia- tiir ictenia : cui iiiiinruiii ilispeiisalioiii diviii:e piovi-

iiiu^, uiiuiiii|ue (tiviiit; iligiiaiioiii!, c^t (loiiuiii : pro denli.c ciiii|;ruit cti:iiii lioc ipiod peregriiiuns in

iitnique illi i;r.iti3ruin l.-iiiiles deboiiiiis olleTe. Cl ./Egypto .Vbraliaiii pcricliiu(us est prupter uxoreiii ;

qiiia seuifier in virtiitibus esse debel ail aUiora pro- sod pciiclil.iiili ne lu.'dere(i!r diviiia proiecliune sub-
gressus, apte siilnliliir : vciiiiiiii esi, iit viililicirt p.iicscerct ipiia iioii '-oliiui

rcriyjc.iijiie Abruin vaJeus, ct uhra progredieiis cid gcuerulia iniindi iiialu, ul csi faiiiui>, iiiuibi, cajitivi-

meiidiem. Moiiiliaiia (|iii|ipe plagi, umle sol arJcii- lus, iuM luiii rcproliis iii bac vita subiluii, veruiii

lior iiiiindniii iiluslrare coiisiievi(, fervorcin dileclio- B etiaiii speci ilcs ab ipsis rcprobis es.sent (ribululio:ies

iiis inyslicc deinoiislral, " qu:i corda elcctoruni, iic iii passiiri, pro i|iiiliiis taiiiuui uuiiiilius ca qux rcprobi
leruiii iiiriiiiaruiii appeiiiu ac desidcriis (orpeaii(, Sole nun iiuriiiit pr.ciiiia iii fuiiiru perciperenl. Sequiliir.
juslitix desuper, videlicet Cliristo, *> illiiceute, sen!- Cuinque prope essel ul iugrederelttr ^gypmm, dixil

per acccnduhdir. haque Abraliaui viderc ac nosse Sorai uxuri sui: : Nuvi quod pulilira tis muliei , el quod
desiderans (crrani qiiaiii accepdirus era( in pns^es- cumviderini le .Egijplii, dicluri swil quod uxor ipsius
sionoin, liuinana quidcm curinsiiaie perrrxil, videns eil, cl inlerficiet.l me, tt le reservabunl : dic ergo, ub-

cl nlira progrediens ail nieridieiii : inyslica aiKeui -i- t^cro, quod toror niea sii, iil hene til milii pmpier le,

giiilicaiiuiie docuit sese ascenilciitem ile v.rluie iii

et CB^erj iis<pie diiiii dictuni esl, fluqellavil aulem Du-
virtiiieiu coiitiiiuuni divin» dieciioiiis, si ii( e( iiniiii s mi.us Pliaraaiiein plniits maximis et domum ejut pro-

lIccios, seuipcr .ngere profecliini, doiiec ipsuiii vi- pler Sarui u.rorcni ' Abram ; vocaviique Pliurao Abram,
licre d'>iieiur llcuiii di'oriiin in Siou. et liixit ci : IfuiUnuin etl quod fecisli m Iti ? quare uon
Fada ett aulein {ames :ii i rra, descendiique Abratn iuiliciisti quod uxur iiia esset 't quam ob causam dixisli
i(i jF.ijijplum M( pcifi/rinnreliir ifci. l*ost aci epla pro- e«se suroreni Ittam, ut lollerem eam mihi vxorem.
iiiissa benedici oiiis, posi ingressain lerrain proniis- N.iiil ineiUilus cs( Aliraliuin quia uxiireni suaiii diiil
*
Kionis, post a'dirica(uni in ea al(are Doniiiio, post ^Uiiiicin. tr:i( eiiiiii e( lioc, quiu prop>iiqiia saiiguine,
iuTutaluin nninen illius, fuiiic teiiiaiiir Abraliam, el siciK ctiain Lotli ca ieni proplinpiiiaie, cuni lcatris

tanUi fanie, cnjiis graiia eaiii qiiaiii in proiiiissiuiic cjuscssci lilius, fiu(er ejus es( ili>'(U'^. Maque uxoreiu
acccpiTai, ninx u( vidit etadiit, terrain reliinueret; (aciiii, noii negavit soiorcai, c»iijugii liieiid.iin pudi-
sed c( Isaic, ^ed e( Jaci>li, ac lilii cjus, siniili cngenie ciliani cuiniiiiticns Dco, ci liuinaiias iiis dias cuveiii
iiecessitati', caindcin | roiiiissiunis tcrraiii reliiique- ut lioino, quiiiiiaoi si periculnni, qiiaiKuiu cavrn po-
liant, ct sicul rsalmista cunii, perlTonsierunl de gente leiul, iiuii cuvcrel, iiiagis lenlurct D. uni i|u.iiii sp«ra-
iii gentem, el dc regiio uA puputum atlerum ( Piut. x, rcl iu euiii. Deii.qiie faclimi csi quo.l de Duiiunu prae-

15) : quod iinn casu, sed <= supcrna uliipjo provinione suiiii>sii Abialiaiii, iiain 1'h.iruo rex Aifjtil', qui eaui
lac(uiii esse crcdendu.ii est, iit et iisi vi.telicei, ei sibi uxureiii acCepeiat, graviicr alllicius, niariiu led-
uiiiiies ejusdein proinissiunis lix'ieiles iiilellgi rent, dilii : ubi ab.>il ut e.nii ciedaniU" aLciio coiicubiiu
iia se dlviiix beiiediciion.s doiia susecpisse, ui iii liac lu sse |>ollulain, qiiia uiultu e.^t cre(Jil>il.iis lioc Pba-
lanien vua lal>or sibi e( alDicdo .-ustiuciida teinpora- raiincin f.iccre ulDict oiiiiius inagius n >n biis^e \mt-
lis, sed iii luturosit rci|uies ac lieuiiiiido exs|iectaiida iiiissuiii. I'ii(esl el lioc dici, quud juxia libiuiii Esilier

|>creniiis, ulii et boc quoque darctur iiKelliKi, quod ^ ubi qua ruirpie inulieruin placuissei regl, sex im nsi-
ila lerra Clianaan iii posscssioiiciii tH proiiiissa biis oleo uiigeliatiir inyrlinu, ct aliis sex qiiibusdaiu
Abraba; ac scniini cju>, ut Itxc inagis hx'redita(eiii pi|;iu>'iilis e( aruinaiibus uiebutur, et (uiic deuiuiu
pairix cuetosiis sigii.liie(,de q'.ia sciip(uiii es( : Jntti iiigicdiibalur ad rcgein. ' ru(eru( Gt!ii ul S:ir.ii |ust>
vero '^
keerediiuie posiiilel<unt leiiam , el mliabilcibuul quam placuit regi, duni per aniiuin rju-, ad euiu pru!«
iR «orfu/iim .in'fii'i »K;>er ram {Psal. x\xvi, 29). Qiiod puratur iniioiiug, ei Abiabo; Pliar.io luulia doiiuve-
ile lerra liiijus sa:culi i|ii:i' ju.liA ct iiijustis e^t c»iii- lal, ct riiarau pu>lca sit pcicussus .i D>iiicii.o, illa

iiiuiii.s di.luiii noii essc ronslat, dnni c( iii s >'c::liiin udliiio iiil.ici:i ab ijiis coniuliiiii perinaiiciKe.
ia'Ciili e( ' :i ju<lis posiitcniu iiarr:>iiir. rriiiiii!i>(iir A.MCiiiJit cigo A ruiii lyir .Fgijplo. ifue el «aor ejut,
('rg>i t<'rra Cliaiiaan Abral>ani cl sciiiini cjiis, ac posl el oiniiia quie hubebul, el Lolh imiii «o aU aMtttaUm
luiigiiiii laburcin jfSgyptuc serviiuii^ Jesu diice reddi- plajiim. .\us(raleni pLigaiii nuii A^^^ypd dicil, scil

" Al., qiiia. * Al., iutfii sel.t.

''
Al., in'iic«' i-«nlt'. < Al.,'.-l'>rir.
• Al., ilivina. • .'tl., pu.ciil.
* Al., harfililalem.
iii lltXAF.MERUN LIB. III. Ui
w.nx repromissionis : iieque cnini de A^gypio a.l A i;ii'tf<;ai'it tiomen Dommi. Noian.luiii ijuoJ bcaiu»
anslruiii fecil iter, quod qnicuiiqiie feicr;!, Miigius a .\br;iluin proreclus elccloruni ilincre siiu lijjuraiis, in

lerra repromissionis absccdil : -cd iD^yi^luin lotam Uolliel quidem a ineridie sive por ineriiiieiu rover-

ilttserens, cujus partem adierat, Australem terrx re- sus ussu narralur, iiec laincneanidem civaatem in-

proniissioiiis pla;;am, qiia; " proxiina crai, piimuin giessits csse subjungiiur ; scil iiitcr haiic cl Ai |jervc-

conscendit. Nutamluni quoquc ju\ta lilteram quod nissc, ibique Domiiiuiii ' iiivocasse perlilleiur. Qiii

Gt supra in ./Egypluin descriidisse , el niinc de locjs oratioiiis in nionte e>se |iosllus supra iiieiiiora-

iEgypto ascendere inenioratur Abralum, qnia niini- lur, quia iiiiiiirum clecti caiiiii aiHHu; vinculu rcleii-

ruin terra .4:)gypti non snlum tiTr.c Chaiiaaii, scd et ti , ( t iii proleciu viriutum posiii, toia quidcin ineii-

cxteris muiidi resionibus jacere pcrliibeliir infcrior^ tis iiiicniione ad dumuiii supcnut: liabilaiiuiiis perve-
sicui ecoiitra Scytliaium jregio aliis tcrrarum parti- iiirc sat.ii;unt, coiiliMuis boiioriiin opuruin gresslbut
bus ferliir eniinere sublimior : quod ex nuniiiiimi ad liaiic properare coiilenduiii ; sed iiecdutii b:ioc

corsibus in lianc aliuiide denueniium, cx illa pro- inirarc, necdum cives ftegemque ejiis in ' decore
Oiientiuiii, faclllime polcsl coiijici. Coiigruit auteni suo ceriierepiis:uni : \eriiiii intcr accepuuiiera fldei,

aptissime typcis seiisibus ul terra Clianaan altior qiia Uomino coiisecrali suiit, et iiigiestum regiii iii

Bii iCgypio, i|uia lix"c iiimiruiii promissioneiii pairia; ^ 4"» '"«» videre desidciani, alt:tiidiiieiii boiiae actio-
ctelesiis, illa designat pressuras ac laborcs vitx pra>. iiis quasi medluiii nioiiiis eviiiiil verticem conscen-
seiiiis. Nam liaiic Duminus ct promisit et dedil bxre- duni. Ai iiamquc sive A^gai, ut aiitiqui tianslatorcs
diiateiii Israel populo suo : in illa veru et Abrabam noineii urbis illius posucruiit, interpretatur Quxstio,

pericliiatus, qiiaiiivis citissiuie a Doiiiino tulalus, et sive Festivitas : qiiod vidclicel nninen apiissiine lein-

progenies ejus gravibsinio csldiutius servitio pressa, pori congruii illo, quo qiii-que fi kliuiu Duiiiiiio coii-
qiiamvis cl ipsa ad ulliiniini mirabililcr redompta, secratur sacrameiitis salutailbus : de quo adioonens
atqiie inde cducta csl. Allior ergo est tcrra repro- Apostoliis ail : Nolite contriilnre Spiritum »aiictuin
niissionis liiiibus i4<)gypti, tamelsi iii proximo sita, Dei, iii qtio liguaii istis in liie Tedempiioim {Epliet. iv,

quia etsi coiiiiiiuiieni in boc sa:cuKi jusii ''

ac leprolji 30). Qujiita ciiim festivitas iiieiiiis cst rediiiii a po-
vitam f<>ii.> agcre videiitur, magn:i taineii siibliiHitate testate tcnebraruni , el illusiratidiie Spiritus saiicii

ilcvoia; inentis coeli rivesoiiiiiibus iiiutnli bujus aina- slgnaculuin veri Kcgis efliui? quje civitas iiivciu;
tnribus anlecellunt. Qiiod cigo ditiur de Abraliam liJei etiam quxstio pol^st lecic vocari : pcr baiic
qiiia asceiideiit de Ai.^y\)io, et cuiii siii..< oiiinibus ve- ciiini sivc elccti Dumiiium , a quo loiigius e aberra-
iierit ad ausiralem |il.igam, signilicat lypicc quud ct - veruiit ,
qiiarcre diiliccrunt , siv« ipsc Diiiiiiiius eos
i|ise dum viveret in carne, ot iiiiiiies Plecii, filii vide- quasi oves suas boiius pastor sc qujesisse innntuit,

licet ejusdem promissioiii.'-', iia cngitationem pro juxta quod ipse ait : Filius liominis venit qucercie «
tempure ad curanda corporis iiecessarla dcllectunl in quod perieial (Luc. xix, tU). illdilicant
5u/i'K»i [acere

iiiliiiiis, ut iiiux, etplela c ideui corpoi is cura, ad coii- autein sancii in pncfaio nioiile boiia: convcrsationis

leiDplanda ea qu.i! sursiin) suiit totam ineiitis itiie:t- altare Domino, iion aliud iiliquc quaiii suuni corpus
lionein revoceiit, ac sese fervore dilectionis cl luce ei aniniain, in qiio et nonien ojus iiiviicaiii, scienles
grtiii;!; cceiesiis a Sule jusiiiij! qu^rant itiiiovari : boc se absque auxilio nominis ejus iiec viani justitia:
cst eniiii mystice ascendeiiles de i£gyplo :id aii.-ti.i- cwpisse, neque cursuin boiii piOi>o^ili coiisuinmare
icin plagam veiiire, explctis iios caiiils nccossariis, valere. Ilu;c de loco altiris Abrabam idcirco diiigon-
supernx lucis et cliaritatis pnilectuni ''
a Doiiiiiio tius explaiiare curaviiiius, iie quis putaiel bealiiin
sedula intentionu posiulare. Tali iianique voio ac Moyscii bistoria: gralia diligentia! et noii putius in-
proposito mentis ad ccelestem nos p.ilriain iter laeere tiiilu spirlialis intelligeiiiie tain soleiter locuin tu-
iioii dubium est : uiide apte subdiiur. bern.iciili ct ali;iris vel oraiioiiis cjus itcrata iiarra-
Heversusque eat per iler qiio veiieral a meridie iii tH:ne voliiissc dcscribcre. Ubi ei lioc nntanduni quu.l
Uethel. Per meridicin nus (|uippe ad Beibel teiidere t» Abrab:im non in JEgyplo, sicut net in Cbald:t.'a, sive
i'st per lunieii scientiw ccelcsiis, pcrque iiispiraiioiiem iii II iran, sud taiilum in lcrra Chaiiaaii, (ju.iin iii piu-
iniiiui aiiioris ad iiigressum doiiiiis Dei, quod lleibel inissio.iti accepii, vel btcissi: aliare vcl Domlnum iii-

KigiilUcat, crebris bunorum operuiu gressibiis pro|ie- vocasse desciibllur : quia niiniruiii noiinisi In uuitate
rare ; illius videlicet duinus quae, sicul Apnslolus ait, fidei catliolica-, nonnisi iii spe supcriix ptoiiiissionls,
iioii maiiufacia, sed esi a;terna iii cu;lis(// Cor. v,1), perfccta opcra ^ laiere, ac digiia Deo voia ofl°erre
•luara videre desiderabat rroplicta, ciiin diccbat :
\alciiiiis. lietliel atiteni ipsa est qu:c priiis Luza vo-
Domine, dilexi dccorem doinus tua;, el locum "^
lab^r- liilwtur, el a Jacob, coiii ibi doriiiiens ca-1 siia mi-
natuli gloria lua: {1'siil . xxv, 8.) lacula aique agiiiina Mdis.sel, Ueiliel noiiien actciiit;
Vsque ad locnm ubi puus ficcial tnbernaculum iii-
livilas siiut el Ai duodeiniio tircilpr niilliario ab
ler BitUel et Ai : in loco attaris quod (eceral prius, et ll:criis»lein siia ciintiliii^. NcapoMiii

* Al., pio maxiiiia. ' Al.,

I"
ii;i'Of II i\
Al., ciim rejiiiibii. '
M., corde.
'
Al., nrf Vo I iiiuiii.
i M ernic. !.;/!/.
,
* Al., l.iiNl.uioHn. ^ .Jkl...li-c,! /..i,,.,,-.
US IHD/K VKNKnAUILlS OPEUllM PARS II. - EXECETICA CEMIINA. lU
SM it l.oili ijKi erul ciim Abram fuerunt • ijreijes
A «""lo jam (Iti.lnin corpnraliier Alirali»m (iuriMile ill-

tivmm, f» armentii, rt labeinncula ; nec poleral eot rn- sccsser.ll ; sed iiiii-i dtt propotiln meiitis ejus dubi-

per* lerra vl /in(i«irrn< timul : eral quippe lubnaiilia lare lecior pulenit iilrumnam :'dhuc amore r"gr.<lio-

eoium mulla, et non qnibarl hnbiir.re communiler : iiis »c piinx tenerrtur, an jam perfectc i|uom04)o
unde el facla e«l lixa inler panoiei gregum Abrani et Abraliani et ipse de lerra ct cognaiinne el de doii<o

Loih, el csler.i qaibiis cx nrdiiie rfplicaiiir quo- pairis siii furril rgrr«siis, curavil Scripiura etiaiii do
modo L(ilh ab Abnhatn snlva charitaie (Ji»c<sstl, in.i- ipso specialiter inl:m»rr, i|U(hI ab illis locis aiqno in-

lenle illo (rairem iliarisjimum ei &aiicii>siiiiuiii a &e coli» iioii snlum corpore, sed et mrnie rrcessrril,

corporaliier beparari, guani cum tcandalo ei jurgiis *> aiqiie oh lidein ac spem divinn* benediclicnis r"°pe-

inliriiiorum secum leiieri : quem laiUKn a se corpore (iiiij ubicunqiie Abr»hx placui<scl liospcs ac p:re-

separaiiim iiequa(|uam ab inlimo siix nieniis ainorc ijriiiiis iii:iiiere C(iii>eiiseril. Nam qiiiu lUran, civitas
:>cparnvii, sicui seqneniia sacrx hisiorix manilesiis- ad oricntaiem plagam a irrra lepromissionis si(a sii,

>ime proliunt : ubi cum ab liostibus G:<plum stre- (estalur Scriptura, qu:E in sequeiitibus dicit : Pro-

nuissiiiie ciini suis uuinibus salvavit, ei meriio (|iiia {ectiit ergo Jacoi venit ad ( («rraiii orientatem , cum
iiec ipsc Loili opus >iriutis ac lidei, quod ciim fraire uiique (lc Hciliel ail llaran iier recissei.

iiiajore cmisuevcral exercere, eiiaiii sepaiaiiin cuii- ]) Diiiique Domiiiut ad Abram putlqMam divitus ttt

versMlus nlU iii parte mntavit. Lolh nb eo : Leva oculoi tuof, ei vide n loco in quo

Klevalis iinque Loilt oculit, tidit omnrai cirra rtgio- nnnc ts nd Aquilonem, et Ueridiem, et ad Orienlem (I

nem Jordaiiit, quic uuiveria irrigabatur anlequam vib- ad Occidentrm : omnem terram quam eontpicit tibi

verUiel Uoin nut Sodomam et « Comorrham, ticul po- dttbo et semini tuo usque in lempilernum. QuiJam Co-
radiiui Uoiiiiiii et ticiti ^li^gyjilut venieniibut in Segor : dices liabent utque in iirculiim ,
qnnd utriiinque rz
eleqiiqae >ifti l.olh regiunem circa Jordanem, el recettil uiic Gr.rco qiiod est ^'
i£imion, «twv iransferiiir. Si

ab oriinte ; c( cxlera usqiie duin ail : hominci auiem ergu legaiiir usque ta «eiiirnum, meriio ninvet qiin-
Sodomiia: pettimi eraiit et peccalorei coram Domiiio inndii iii scmpiternum possidere valcai seiiien Abribae
nimit. FcililiUilein terra: landai, siinul et incolaruni terram ill.im, cuni buniana coiiTersalio in b:ic vila
lout iinpielaiem , ut eo niajori daiiin;)tione digiii nnn possit esse s^mpiterna. Si vero legaiur iii sa:cu-

esse iiiielligantiir, qiiod maxima Dei niuntfra non lum, sicque accipialur, i|uemadiiiodiim fiileliter tene-

ad fiuctum pielatis, sed ud incrementum verterc niiis, iniiium fuiuri sarculi a fine prwseniis ordiri, nii

iuxuri.i: : ubi eiiam taciie laudibus beaii Lnib addi- quxsiionis movebit : qnia etsi erpuisi sunt Israeliia:

tur, i|uia iii ipsa lerra iuter ipsos degens iiidigenas. de niernsolymis, inaneiit lauien in sliis civiiaiibui

nc(|ue ul>eriate soli diviiis, neque exemplo cohabi- ^ terrx Chanaan, e( usque in liiiem manebuiii, ei uni-
i:intiuin potuit ulbtciius a siix puiitatis lotegriute versa terra illa ciim Chrisiianis inliabitatur, et ipsum
corrumpi. Uuibus auieui peccaiis Sodomiiae ruerint semen esi Abrahx. Potest auiem etiam mysiicu di«
subji gaii , excepto illo infando quod iii sequentibus ciuin intelligi beato Abraho:, oniiirm terram quam
Scriptura rommemorai, Ezecbiel pruplieta suflicien- eonipicit libi dabo el lemini tuo utque in lempHernum;
terexponit, loqiiens adllieriisalem: Ecee liac fuit ini- quia rcgio patrix ccelesiis, quam terra illa repromis-

quiltti Sodoii.te sororit lua, luperbia, saturiloi paiiis, sionis figiirab^t, ila ab eleclis umnibus, seinine vide-
et ubundaiilia, el otiuni ipiius et (iliarum ejut; tt nio-
licrt Abralije percipitur, ut in ea sine fine perma-
fium egeno et pauperi non ••
porrigebanl, *t elevalce oeant ,
juxia illnd qiiod de igne bnlurausii dicitur

tuui, el lecerunt ubominationet coram me (Cmc/i. xti, in txodo : Ignii est isle perpeluut qui nunqiiam df
49 ). A ituilms omiiibus immunem fuisse beaium ficitt dt allari. Neque enini igiiis llle ma(eri»lis qiiu

Lnih ei lexlus sacrae hislorije leslatur, quem ange-

,
lioslix crem:ibaiiiur in (ahernaculo perpe(uus essa

Ins liospiiio recepisse, ac per eos a pereuntibns im- poierat, cum et ipsuiii tabeniaculum , et ipsum al-

piis eiepium esse drclarat ; et senieniia beati Petri lare, et ipsum sacerdntiuin, etiam dudum ablaia siiiL

apostoli probal, qua dicitiir : Et juilum Lolh oppret- j^

Sed ignis dilecliniiis quo elefli acceiidunlur ad nffle-

«niii a nefandorum injuria et coiiveriatiene * rruil renda Deo sacrilicia oraiiunum, sive actiunum boua-

(// Peir. Aspeclu eiiim e( auditu justus rrai,

II , 7).
rufu, nunquam delicil de allari, id es(, de cnrdibus
babitans apud eos qui de die in diem animam juslam eurum, qua: illo .Moysaieo altari designahaniur : qiiia

iniquis nperibiis cruciabant. Quid enlin bniii nieriti in liac Tii:i divino fervent amore, e( in fudiru Deuin

ci decsse poiera( ,
qiii jus(us apustolica voce astrui- videnles perfectius, ex (nio corde, («ta auiina, (oia

liirT iii qiiu prxsenies non nisi jusiitix famam au- I Tir(uie diligun(, e( iiiulia hujusmudi in cerimoniis

dire valrhaiii, ciijus oculis e( aunbiis mundis audiia legis invenies, qux cum p«r^>eiuo jure facienda sivo

ac visa proxioiorum facinura iion ni^i crnciatiis et manMira dicla siiit , non lainen fuiMO perpetua , nisi

afnictio erjni'' qiiod vrro dicilur de eo qui:i recessK spiritaltter intellecta, prohaniiir.

ub oiicnle ud liartn , siguiric:i( ' e( Mesoputamiam, Motent igilur j4^rani laberiiaculum luum , mhii , tl

" Al., labernaeuta et arnientn tl ovri. ' Al., el Metopolamia ; al., el a Meiopotii
^ Al. dcesi tii/iriiior«ni. I Al., Ur.eiiiiilem pliigam.
' Al., fioniiiriam.
•• Ai. dee»l .€onioH.
•^
Al., porriiiebiil. Inui iii Le«ii'r«, c. VI, 13.
' Al., tripiiil. ! Al., mewe.
 ,

145 HEXAr.MEKUN LIU. III. i26

ftoiimri/ juxla eumatlem Mamhre quud etl in llebron. \ bencJiclio omiiium genliuin eral proniissa, LeneJi«il,

llebron civiia;! esl distiins ail nioriilianain phgain ab ut per oniiiia patescerel quia pionii^sio pilribus dai.i

llierusalem niilliliMS circiler vigiiili diioliu'; , i]»x non |ier cerinionias legis Moysaic.», sed per gratiaiii

teiiiporibns Moysi Arbe sive CliariaUiarbe, iJ esi, ci- esset doiiiinica! passionis implenda.

»ji;is (Jualuor vocab^itiir, eo qiiod llii Ires palrian-hsB Facitim esl aulem m illo tempore ut AinTaphel rex

Abraliaiii, Isaac et Jacob sepulti sniil, et Adani pro- Senmar,et Ariocli rex Ponli,elCliodorlalwmorrexyE'
topUstiis, ul in Jcsii libro scripluiii esl ,
posiea vero lainitarum, et Thadal rei gentium inirenl bdlum con-
Ilebroiiab uno filiorum Chaleb sortila vocabulum tra ^ Batra regem Sodomorum et conlra Bersa regem •

est, ulVerUa dierum narrant. Si quein niuvcl ijuo- Gomorrho!, et caitera. Quibnsrereruirquoiiiodo Cho-
modo iinnc ei anie lempora fitioruin hoc appellatur dorlaclioniiir rex .,£lainitariKn, id esl, Persarum,
nomine, inlelligal ab Eira saccrdole cuni renovaret cum sociis sibi regibus coiitra Peiitapnljm belluin
Scriplur.iiii sacram, quae a Cbaldaeis fuerat exusia, ageits viceril, quasque gentes, cnni ad lioc certainen

hoc in loco vocabuluin Ebron adili pomisse, qualia properarenl, sibi illiiere occurreiites pereiiierint :

multa in Scripturis ab eo addiia > perili litieraruin iioii e<l aiiiem puiinduia li.ec saci* auctorem Scri-
lanclarum reperiunt piurx liisioriki laiiluiii siudii graiia ' inemorix inaii-

jEdilicaiiitque aliare Domino. Teriiumqiie boc a!- " dasse, el iion intuitu poiius coininciidandae iiobis

lare Abralcmi aedificat : primum qiiippe juxta locuni graiiae crelestis, docet naiuque nos per vicloriain A-
Sychein, tecundum inter Belhel el Ai aedilicaveral. brahae, qua tanlns reges cum paiicis superavii ;
qune

In quibus oiiinihiis iiotandum quia niisquam .tb eo sit viritis fidei, qua eral ipse mnnilus ;
qiianta gra-
sacrilicium oblatum, sed lanlinn nomon Doniini in- i:a beiiediclioiiis divinx-, qua er.it pr«dilus : qiiia

vocaitim Scripiura cominemorai ; sed iiec in Scriplii- modo per eaiiidein fiJem sancii p' sUuodiimnascituri,

ris sequenlibus ullam Deo viciimam aut sacrificium devicturi regiia, operaturi jusiiiiaiii, adepluri essent

obtulisse reperitur, cxccpto unn ariete, qiieni pro promissiones. Sed elalia permagna, njqne ullalenus
Hlio obtulil bblocaiisimn Domino, in quo passio est pr.^elereunda causa est, quorum pugna reguin, eiSo-

HeUialoris Dei et hoiniiiuin apertissime figurata. Scd doinorum primo fuga, ac post ereptio scrilieretur,

nec Isaac tilins ejus aliquain Deo bostiain obtulisse, quos eliam in sequciitibus ceelesii ira peniliisco.islai

sed lanluin altare Dnroino xdificasse legilur. Siniili- esse subversDS. Videns qnippc enruni scelera Deus,
tcr ei J.icob cum jubenle Doinim» aliare fecerii, iinl- priino Ii3ec cx-de hostili et capiiviiate corripiiit : scJ
las lamen victimas niaciasse rcpeninr, cxcepio ciini, iiiox per lideleni suiiin 6 f.imuluiu ali eanein eos ca-

relicia lerra reproniissionis, ifigypluiii propier Jo- plivilale rum ouiiiibus qiine eranC capla cripuit : et boc
tepli eral ingressunis. Tiinc eiciiiiii perveiiiens Ber- ^ ob graiiam be.ili Loih, qui iiiler eos lideliier Oeo ser-

gabec, maciaiis ibi viciiinis, Dei ad se oraculum ac- vivii, ut t.ili doiio divinje prolectioiiis aJjuti, ac libe-

repisse perbibeiur : quaruin tainen ibi et species rali de malis, discerenl et ipsi relictis erroiibus Deo
reticetnr et nninerus : neqne ullain exinile usque servire, ejiisqiie ail boiia opera sequereiitur exeiii-

ad tenipus Pascli.-e quod in /Sgypto in .igni sanguine plnm a quo ei per qiiein Dei suni gratia salvaii. Ye-
iinniolainni esl, oblai.i Deo hosiin a |i:iiribus per lol niin quia nec ip^-i, nec correpiioiiibus divinis, nec
annoruiii curricula invenitur. Quid csl ergo quud a doiiis a sua iiiiqnitale voluere currigi ;
quin pulius
leinpore reproini^sionis faclje ad Abraliam iisque ad pri.-cae scelera pravitatis receniibus quoiidie accu-
lempus dato; legis nullie olTerebaiitiir vict.mx, prat- iniila\eriint fiagitiis, resiabat ul ira cuelesti perpeiuo
ler unani suliiinmodo, quani pro filio paier iuimola- dainnarentur, cujus correpiionis ac puiiiiionis orJo
vit in figuram Dei Patris, qui propriii Filiu suo non nsqiie lioJie, iiiio usque in fineni sxculi erga inipios

pcpercit, sed pro nobis omnibus iradidit eum , et et pcccatores eudem modo agi nuii desiiiil, cuiii hi

lanta pnstmuduiii in lege copia viciiinarnm qiioiidio qiii nec bcneficiis, nec flagellis cuelesiibus ciirant

non cessabat o.Terri, nisi quia maiiifesle prxsagaba- emeiidari, postmodum coelesii '' ullione dauinantur.

lur qnod graiia et veritas qux Abralia! et seinini ejus q <

Tabter et ipse iniiiidus staiuni siiuni sine fiiie coii-

erat promissa, non in ohialionihus ^ hosliarum, sed sumei, Jum hoinines per orbem universum ei ad
in Christi erat passione munJo reddenda? per cujus dona superna inL^rati et ad flagella iiiseiisibiles per-

fidein ac sacranienta passionis non solum nos, sed ei duranies, subiio noviisimi examinis lurbinead a;ter-
illi qui ejiisJem pa^sionis lempora prxcesserunt num rapieiitur interiluiii. Qiiod vero dicitur, omnes
salvi facti suiil jusii. Ciii ''
ligurK asiipulatur quod Ai coni'«n*rmi« in vnllem silveilrem qu(e nunc eit mare
Melchisedecli sacerdos Dei e.^cclsi, qui teniponbns salsum, pr.xoccupaiido perilingiliir ubi sil pugna per-
patriarcbarnm fuil, nnn sanguineni victiniarum , sod acia. Nam snbsequenter explicalur quae sit causa
panem et vinum Domino legitur obtiilisse, et non lc- duellii. quove iUiiers bostilis cxcrcitus quantasirage

galis sacerduiii , sed evangelici furmain prxtulissc :

patrata illo adveiierit : ut quo niajor o<leiiJi(ur vir-

qni eiiam ipsiiin Abraham , cui benediciio et in quo lusadversarioruiii, eo fortior .ippareal fides Abralix,
" Al., impcrili. ' Al., mifiHorrtie.
" Ai., i'ic(tm«r«iH. ('imuhm.
i:
A'. ili-esi
•
Al., Iigura'e. *>
\]., daimialione viullnnli-r.
<<
Al . B.ra. Al., .'i)/i... ilulum luKoi (ini:
*
Al., Coiivrnv.
117 MDJE VE.NtU.vnil.lS OPERUM PAI;S II. - EXEGETICA GENUINA 118
perqiinm lionini robiiroiiuii^ racilliiin? confrfigit.Val- A loiigc pnst illud noinen locii» acceperil, eo quod ili

lil aiilem silTCStiis ipsa ust re^io in qua iiinc 1'ciitu- Doinimisegressiiin ex iK^ypio popiiluin judicaverit.
polig, id esl, prnvincia Sotlnmornin ct linitinianim El percwiierunl oinnem re<jionem Amateriinrum, Sii-
eratcivitaliiin, niincniiiein siiporriisis post inccndiuni peiiori vcrsu jnngcnduinest, nt intellixalur juxla Ca-

de Jordanc, in:irc salis, sivi; inarc Mniiuuin iii Scri- dcs Uarnc ca-suni esse populum Ainalech, utii accii-
piiira sacra , ali liistoriris amcin Gra:ciiriiin laciis " biiiiMaria, cl Mnyses riipe percussa aquas silieiili

Asplialli, id cst, liiiiiininis uppellalur, et esl inier popiilo do pcira prodiixit.

Hiericlio et Segor. Oiiod veni seqiiitur : Et AmorrliccHm qui habitahat

Percusierwilque Rapliaim in Astar(itlte<irna'm, el in Asnion Thamar, ad alium lociim pertinct, hoc esi
Zntimeum eis, et Emim in Saiie,Cariiitliaim, Itnpliaiin nppidum qiiod nunc vocatur Engaddi, balsami et
llebraicc, Grxce * diciintiir Gignnies : singnl.iri aii- palmnrum fenilc : iinile Asnson Thamnr Urlis pal-
len» nuiMcro Raplia Gi^fnns vocaliir. Terr» vcro co- innniin inlerprelatiir. Thamar quippe Palma dicilur.

ruin, quae vocahaiur Ast^irnthc.irn.nim, iii siipcrcilio Et direxerunl ronlra eos aeicm in valle tilvettri. Pro
erat Sodomnrun). Deniijiie usqnc hodie viriis irans va'lcsilveslriin llelir.Teo halieii/iunHcSed(/im,qiind si-

flucnla Jordan s Canica diciiis nsiendiiur. Intcrpre- giiilicatanioenaetneinorosa loca.Talis enimeratPen-

latur antem Astarotlicnriiaim Ovili.i cornuiim, qnia " tapnlis qiiaepropierinalitiam inlinbilantinm nonsolom
nimirum riirtiuin eraiit niansiones viroriim. Sava an- igniliiis assumi, sed el aquariiinaliyssomeriiila ciin-

lem riviias Kmionim snper icgionom pnsil.i Sodo- ctiTiim vivcntium intiiitu in piTpetniim aliscondi.
inoniin, qnx u*qM« liodic sii voc.iinr. (jiiod veroad- Et ecee unus qui evaseral, ntinliarit Abram llebrceo.

diiur C.irialbaini intcrpreialor Civiias conim ; ct esl Paici ex lioc loco qiiia errant niinium qui gentem
sciisii?, perciisscriini cl Kniim in Save civiiaie eo- llchr.Toriiiii a noniine Ahraliam esse cngnoininalan:
riini, si ut ct Sepiiiaginin Inicrpreics Iransiulernnt. qnnsi Klircam pniaiit, cuni et ipse Ahraliainllehneus

F.mim s:inc sicnt cl Ziizini gcntein fiiisse rorlissimnm appcllaliir; vidclicct ahlleher lilin Jecian.ciijns tem-
ftiam ipso nnmine prnh.ilnr. Ziiziin nnniqneTerribi- pnrilius liiiguariim divlsio faria e^t. Iiilcrprcialur uu-

lcs, Emim diciiiitiir llnricnd!. lein lltbrcos Traiisitor, qnoil lidei ac mcritis Abra-
Et llorreos in mmitibns Sfir. IIos qiildeiii monlcs liam mantfest" rongruit. Transccndcliat iiainque de-
Ciim finitiniis rcginnihns scqncnli posl lin-c tcmpore siilciia lemporalia, et de pra;sciili s:vciilo ad fuiura
(ilii IDsnu, qui vocnlialiir cl Scir, co qiiod essei piln- gaiidia Iransirc fesiinalnt. i Sunclus cleniin liabiia-

sus, cjeciis llorrcis, posscderunt : nnn lanien ipse, lor lerrx iioii est, scd viaior ct advena, dicens suo
iit verisimile vidctnr, sed aller eral Seir, a qiio iiinii- r Con lilori, quDninm incoia ego suni apiid te in lerra

lcs Seir voiahnlum acceiicrunt : palriarclia videlicpt et pcregrinus sicul nmnes pairesmei. Non enim frii.

llorreoriim, de ciijus siirpe Gsaii .icccpii iixorem, di- sirn, ciiiii amho fraircs Ahrnhain videlicel ct Loth
cenlc Siriptiira in seqiieiitihus : Esau accepil tt.Tores de HeluT siirpe descenderint, nan tamen ambo lle-

He filiabus Clianaan, Ada filiam llelam llethei, el Oo- Lra-i, seil Ahraliam snlus voratus csl ; et lioc qooqiie

libama filiam Anw filii Esebon Evliici {Cetiet. xxxvi, noiiien nascenli ex se Oei populo rfliquii ; sedquiji
2 ). Qune autem vel unde liaec progeiiies fi'erii paiilo ipseperfecliusmiindiimtranseat.cjusdemqiie transitiK
post aperitur cum.enunicrala stirpe Esap, iia conclu- qiiasibTrediiariumjiissui)s'trjiisinisitinposterns, de-

ditiir : hi duccs ' Oolibama filice Ance iixorit Eta>t isti sign:ilur ex cognoniinequid amplius frairepercepisset
filHEsati, et /li duces eorum <•
ipse est Edom; statim- iii imiiicre. F.i apie .^hraham linc loco primuin lle-

qiie novns giilijnngiiiir liiulus quod diciiur : y«it fitii br:ins, td tsi. Transilnr appcllalur.cnmfratrempcri-
Scir llerrei • habitntores terrec LoOtam et Sobal el Se- cliiaiilcm ab hosiilms eral ercpiurus, ni Sciiplura ta-
beon. Et post pauca : EthifiUi Sebeon Achia et Anam. ciie intimaret, quia illorum pmprie esi alio» a peri-
Isle est Ana qiii iiwenit nquas calidas in soliudinecum cnlis iciilaiionuin sua vel doctrina vel interressiono

pnsceret ' afiitot Scheim pntris sui, habiiitqiie /i'ii/m salvare. qui non ipsi tiniameniis vitiorum enerviier

Uisaii, et filiam « Oelibunia. Ciim crgo Rs;iii iixorcin D siicriiniliiTe, sed Ii.tc alacri animn Iranscendere iio-

hiibiiilde geiierc llorrcornm, Uollbamaliliaiii Ana li- ruiit. l.ibcravit anlcin /Vhraliam Lolb fiairein suum
lii Selieon filii Seir, consialniiquc quia niuiitc« S ir, viriiin Dco devotuni ab hostibiis, liberavit e i Si>donii- M
*
in quilms llorrei *> pcrciissi suiit, non ah Esan qnl tas homincs Dco miiliuni odiosos, ui niysiire pra'll-
longe posi natiis, ca loca possidcre coppii, sed a Scir giirarcinr qiiii piT .nerila cl intercessionesejiis sa;-
p.itriarcha eoruniilcni ' Hi rrcorum iinnicn acccpil. pc 01 elecii in populo Isncl cl reprobi de ienij)orali-

lieveriique luiit, cl leiieritnl aU Inntein Uesphat.lpsa bus essent malis eriidicndi : * ruiii iion iiisi elecii

tsl Cades. Ucsphnt iiiierpreiatur Judicium : iimle vcius snlnmmndo ab icierno pussinl inleritu salvari. No-
iranslalio niodo dicit apcriins, reitirniit ndl'ontemju- lundiiinqiic quia manciite ailhuc, nec pnnila proviii-

(Itcii. Dicitiir aiitcni ci li<>c pcr anlioipaiiuiicni, cuiii I ia Sodoiiuiruni, ci proplrr reprobos Lnlh juslu»
" Al.,fl///i/i. ^'
Al., Ovtibama.
• Al., itlfiii.r. ''
Al., prriMJSiriiMl.
' Al., Odltbiini.i < l.orl>.,f.'/i(>r>roiuiii,ipiiiameiisupralcgit Horrtas.
''
Al. dni-si i/)S(? cj^ 1 A'., ifjirilNi.
'
Ai., hnliitiilitrii. i'
Al., (rnnsmiKrrd.
' Al., iinuni. /Vl., qux nornisi , :il., '/ua iiuniii*'.
Ii9 illLXAeMERO?^ LIB. IIF m
lemporulilius esl • damiiis aiHiclus, cl propter Loih A se extollcntes usque aJ discrimen diTiiii exaniiiiix

jtisium reprobi siinl a lemporalibus aEnimnis, Deo de suis gloriari permittuntur operibus ; sed ciim ex-
niiseranle, suhiliicii. At ulii reproltiscivilius judicium cilale improvida, quasi in media uocte posili, dijc-
uUimxdisirictioiiis inciibuii, luiic iiec jiislus scele- riiit pax et seciiritas ; lunc repenlinus eis superve-
ralnnim poeiiis iiilateuiis aiiingi. neqiie niirabili ejus iiiel inieritus : iinde bene dii iiur percus><i8se , per-
salvaiioiii pravnriiiii i|uispiam valuii pariicip:iri, sed scculosqiie eos esse usqne tlnb:!, id cst Condeiiina-

soli liinc bniii s.ilvati, soii siinl prnvi penliti : in quo liiineni, qiiop iion alia condemn^tio qiiaiii repeiitini

liquido miindi tniius et siatus esi eipiesjus ei linis, ei aeterni inleritiis debet inieilgi. Qice esi, inquit,

quia niminim in h?c vila nnnniinqiiaiii el |irnpt<T ad lctvam Uamasci. Damasi us. iit dixiiiins, interpre-

malorum viriniam leinporaliler ainigiiniur boni, et tatur Sangninis pocnliim ;

qiio noinine delcclatio
proplcr viciniaiii bnnorum cri|iiiintiir ab adversiiati- viliorum lecle signilicaliir. Quid enim deleclatio
bus temporaliler mali. At in arliculo uUini; exanii- peecal! nisi sangiiiiiis cst | oculuni, cum quis ea quoR
iiis toli xienialiter perdeiilur iniqui, soli siiie line carnis sunt et saiiguinis absqiie ulla relractations
liberabimtur jiisti. complere studueril? El cst lloba ubi percussil ad-

Quurf ciim auditsel Abratn caplum •> lideiicet Lolh veisarius Abraliam ad hcvom Damasci, quia damiia-
fialremsuiim, nuineyaiitexpedilvs vtrnacu^ostuos tre- lio qu.r iin[.io9 puiiiiura e>t, iii poenam eus perpe-
ccnlot deceni ct oclo, tt c*li'ra. Miraii^luiii (iiiidem Uiani cura diabolo et aiij^dis ejus, qu:i: per Ixvaiii
csl divinae poientix permaxiinuin, quod tuiii coliorse solei desig:iarl, reinidei. Esi auiein Dainascus urbs
lam inoilica taiilum hostium sirageui feccrit Abra- iiubilis Fcenicis et Syii;£ quondaiii lotius ineiropo-
liam, sed altius sacramenluin fldei, iii qua nobis spi- lis. D:in qu que Fa^iiicis oppidnm erat icrniiiius Jii-
ritalis esi piigna supei nnda, coniinet mimcrus illc diE.^E proviiiciac conlr.i Seplenlrionein ubi bodie Pa-
iniliium cuin quibus superavii. Crani qiiippe trccenli neis, quse quondani Casarea Pliilippi vocabatnr :

decenietocio.quo nimirum iiumero sigiiuni viciorio- iinde et Jordanis sorlitiis est vocabuluin, qui fliiit do
si&siinxcriiiiselnoinen Salvalnris iiostii Jcsu Clirisli, Libano. Dan quippe unus est de funtibus cjus ; al-

perqiieinbiic iu nruniineiiium iioslrxsaliitisconsecra- ter vocaiur Jor, quod inicrpretatur Rivus. Duobus
tum cEt, desigiiaiiir. Si quidemapud Gixcos irccenti crgo fuiitibus qui baud prociil a se dislaul iu uniim
per T liiteMin nolantur, qnae in crucis riguram ap-
/ livuium fcederatis, Jordani^ deincepsappellatur.
latur. Nam si apiccm in niedio rccepissci, non ligura Al vero iteUhiscdi^ck rei Sa!em projercns panem et

crucis, sedipsum jam signum crucis iiianireste cer- riitnm {eral enini sacerdos Dei allissimi) benudiju ei.
neretiir eipressiim. Decem vero ei octo apud eos per _ ei uii : Uenedictus Oeus Abram Dco excelso qui creavii
I et H qux in noiuine Jcsu piiinx siint liiterae nolan ecelum et terram, el benedictus Dcus excelsus, quo
tur : ei ideo cum irecenii decein el octo Gr:ece no- protegente hostes tii manibu' luis sunt, ei dedtt ei de-
lanlur, non iDultum dislat ab eo ul crux Jcsu legi eimas ex omnibus. Mot^ndiim |.rinio in hac leclione
possit. Bene ergo in trecenlis decem et octo sociis quia prxmiinstraverant patriarcbx quod praedicani
v.cit bosies, ac fratrem liberavii Abrabain, ut mvs- apusloli : £( si quid putiiur, inqiiit Paulus, unum
lice figuraret nascilurumde suo semine eiim qui per viembrum, compaliunlur omnia niembra ; sive gloria-

passionein crucis mundum a morte revocaret ; et tur umim memhruin , congaudent omnia membva
ipse quoque iiomine Salvatoris, id esi, Jcsiis, subli- (I CoT. \ii, 23). Paiienieqiiippe Loth adversa, cum-
iiiis atque omni niundo colendus eminerei : sed et
I
assus est .\brabani; gauileiiiibus illis de eiepiiona
niiioes qui ad saluiem perlinereni, iion iiisi pcr lioc ac vicloria sua, coii^raUjlab<ilur Melcbisedecb, ac
signum venerabilc, ° pcrque noroeii ejus lerribilc ^a- vm. enieiii enm, qui pro fraiemis aeruuinis sese pc-
luieni esse conscciituros. riculo dederai, ccclesti benedieiione perfiindlt : neu
Et perueulus est eos vsque Dan, el divisis sociit ir- soliimmodo homiiiem viclorem, sed et largitorem
ruit tuper eos nocte, percussiique eos, et pcrsecutus victori;c Duminuin digna laiide inagn.ficai, juxta
tst utque Hobai, quce est ad Lxiam Damasci. Cuncta p iHud evangelicum : ViJeant opcra veslra boiw, el
* sacri eloquii series iiiyslicis est plena ligiiris, iipc Palrem vestruni, qui in cirlis est (ilallh. v,
gloriftcent
tantum dictis et factis, sed et ipsis in quibus agitur 1(i). Deiiide intneiidum qiiod post certaisieii ctvicio-
locis ac tcmpuribus coiigruit illud apostolitum, quia riani benediciiar Abraham , ei boc a rege ac sa-
emnia in figura eontingebiinl illis, scripla sunl auiem rerdote Dei altissiini : quia ct nos nmnes ad proniis-
pTopter not(l Cor. x, II). Dan inlerpretalur Judi- sionein pairiae coelestis periiitemus, post Ijboies
cium, Hoba Condemnaiio, Oamascus Saiigiiinis po- bonorum operum benediciioneni exspectamiis regni
culuin. Persequens ergo hobtcs Abrabam invenit in perennis, quod nobis paratuni est ub origine numdi
Dan, et incaiiius securosquc imcte percussii eos, qiii per rcgem et sacerdotein magnum, Vcdiaiorcin vi-
iisqiic ad id locoruni .?;Bvis>e gluria;!les, quasi capla delicei l>ei ei lioioinuni Jesiiii! Cbrisluiii ; de ciijii->

praeda l.clabantur; quia peccatures iiiiique ct iii liu- logiio ouod liabel ccLcqMale ct coaptprnnm cum Pa-
jus viiic diviiiis atijue iii oppres-ione iiiiioccnliimi tre dicit in psalinn : Dixit Domiiius Doiuino m«').

" Al., moHi. « Kl ,

p.'r »!i()i/,
i
' Al. aJd. csi AL, /ia!((.
 «Sl m.tiA'.

StJ*ti'leil>it nieit, doiiee paitain iniaiitot luo» seabel-

VCNF.UAUILIS t)l'KI5LJ; I-aKS II. - KXtGKTICA GEMWNA. m
A benedieenlur uniterue cofiialionti lerree ; ted |iriu»-
(mn peiliim lnorum {l'iui. cu, I), ol c:i'lcii: : ile ciijiij qiinm iillus ei lilius, qui ejiisJem beufJictir.nii esiet
i.ic<tJ)i(ii) iii f|ii)i seso oliiiilit liosii.iii) Pairi pro coli.Tro, inscerelur priiisi|uani aliqiiain Ueo lio-
;

iiutiis, liilHliiru iii eniliiii |i-:iliiii> «liieii& : Juroiil .>tiain pro Joiiaia iicncJirtiuiie graiias acturus of-
DoiiiiHue, el non fiijniiiflu eu:ii, Tu es $arerUo$ in ftrici, occurrii Meli lii»eJ«cli rex Salciii profercus
irlernum tt^etindriiH ordimin Me!cl:iitAciti {Ibid. 4). paiieiii it viniim i^iix Urn oblulerai, el lieucJixit
IM Clijil» CXiiiiSilliinc V)T.SIIS Ct fai ciilulio .IC rrj-iio ei, u( p:iit>iiii'r iiiteliigerei iiuia proniiss.iiii sibi he-
D)tnii'ii J)Sii tlirisii, rlii^edech li^iira-
1)1111(1 iii .M,- iieJiciioiiciii per Rcgein jusiiiia; et auctorein Miuiiua:
«iiii «!•(, jJeo i.urtr.iiii ii.irulalcin linc iii lnc<« bri^vis- pacis, per poiitilicem etiiaiuiu, per sacrinciuin iiiy-
ciiiie lo|iii ac Iraci.nre ciiiorlel. qni ni.iiii A|»os(oliu siicum paiiis et vini, essri cuin onmi suo scmiue per-
lu^ixiiiiaiii [laneiii epii«>l:c aj ilebi.ros Jc liis siilili- ce|>(unis. Non crgn gliirieiidir JuJvi Jc sacerJolio
iiiistuiie JispiiLiiiilo ali|ue eitilanuiJ > coiii|iirTi(, l.eviiico conlra Clirisii inos, ciini ilii viciimas car-
(.iiiliiiii vc'.iigia cjiis ;eci.iiit(f$ pauca Je pluriLui nlum, iius |>aiicin ct viiiuin Unniino oireraiiius. Nu-
i|ii« ille (Ki.soii liic iiiserere comniojiiiii Jiuimus. struni ii:ini(|iie el lempoic e( Jigiiiiate sacrilicium
Iiariiic lleli lii^cJecli Doiniiiii:)) Salvalorein siguili- pr:i siat : icnipurc vi(t('li(.ei, qiii:i prius liuc obiulil
cat : prinmMi ijuiJ<-ni, ii( A|in$ioltis ail, t/ui inlfrprtta- Melrliiseilecli, i|u:iiii illiul Abriliam vcl qui ex rw Ja
lnr rcxjustiua:, dei>ide aulcm rcx Siilein, quod est stirpe l.evi vencre poiitiliies : d<gnllatc auteoi, quia
rex patisiHebr. vii, 2) : qiiilius verbis lie.ntiis aposlo- de lioc iion de illo (licluni es( :iJ Uoiiiiiiiiui Cbri-
lus ila liKunim Meldiisodccb qu.ilitcr sit iinclligcnJ.-^ siiim a P.itre : Tn e% taceidot in eBiernuiH $etwidum
(lenionsiut, ii( cl ims a|icrtissinie doceat in liticris <rdiiie<n flelc/iiiedecli P$al. cu, i). [iuo^ et ipso
Tcsiaiiiciiti Veteris nuii suluin rerum, snd ct iioini- opcie cssc compleiuni, ct iiunc in lolo orlie majiife-
iium sigi.iliiaiioiica qiianrero. Slciit eigo Melclii»e- tiuin, iioii nisi ^tultiis ei impius negii. Coiisiatergo
(lech vuc.iliiiio siio e( personn su» Regem jiisiiii;c niajiiieiii fuisse MekhiscJrch saceiJoicin Abra-
(^hrlsliiiu, ita eliuni tuc:iImIo siix civitalis Ccccsiam li:iin pairi:irclia. Si>i< ulla tnim eonlradicliont, ui
sancdiroin, civiniiein viJclicei iiiagtii itei;is ligiirate Apnsiulus ait, quod miiiut ett a meliore btniditilur
ilenniiii.t( ; Jc i|ii:i scriptiiin est : El fac^us est iu (llebr. VII, 7). Majus sacrincium Mdebisrdech lio-
Salein, id esl in pacc locus eji;s {l'sal. lxvv, 5). stiis qiiae in sei]uciiiihu5 obtulisse legiinr Abraham :

Salem aiiteni ipsa esi qiinc postea llioriisulein Jirt:i quia lioc Doniiiius Christus, illuJ Aarun : hoe Novi
:i DaviJ rcge, tnlius JuJx« proviiicl.e metropolii Testanieiili .s:iccnliiles, illuil Vetoris erani oblaturi.
lactaest, e;> t)i:oJ liii locum iein|ili ' eincrii, el iiii- ., UnJe el bene siibditnr : Ei dedii ti dtcima$ ex om-
peiisas stru(.'lurx Salumoni liiio derell.iuerai, quje nihut. Qiiod niulluin sublimilor inlclleitil aiqiic es-
viJeiicet cuncta e( alia innuiuern qii:e Je cadein ci- pnsuil Apiislolus ; ut Jt-cinas e> ilarel Abraham non
vitaie fdC(a vcl dici:i leguniur, aJ Ecclesiam pertl- snliim pro so, veruin etiain ei pri> oiiuiibus ris qiii

ncrc Ciinciis legenlihus |iaiei. ^tui etlam geiicre suo rx se eraiil n:isi'lluri, in qiiibus rnciuiil et ipsi $a-
^acrilicii sui, ciijus cl Abrahaui duiii benedicerct rcidiiies qiii Jei iiuas era nt accepiuri a (opulo : /Vr
|iariicipcm lecit, obiaiinneiii Novi Teslamctiii pr:e- .Abraliam, inquil, el teci qni decimai accepil dct-tmo-
luoiisiravK, quam Duniinus n(rs(er in sacramenluin lut esi : nilhuc en:m i» iumbit palrii eral quanttj ob-
sui corpiiiisac s.itigiiiiiis et ipse primiis obuilii, e( rinfif i!i flelciiisedech{lbid., '„'). Sictit eigo praecelle-
Ecclesia.- seuiper in rfniissioncin peccaiornm nlTu- lia( inhiis Levliira, id esl s:icer(lolaliN pi>piilu>, a
reiiJam reliquil : in ciijns participatioiie slngiilari qun Jecinias arrlpieliai ; s'c el ipsis s:iccrJoiibus ac

omnes piomissionis Tilios heneJiceiiJos rssc pcr- Irvitis pr;rcri:eb»( Melcliisedorh, quanJo ab eis ia
docuil : :uleo ul iieinu abs(|iie hiijus coiisorlio vil.-c p:itre Abr.iliain <; arcepil : aJlniC eiiiiii in liiinhis

coosors possitcsse percnnis : iViiii enim manducai-eri- eraiii. Abraliani qulp|ie li«>c loco pnpoliiin Israel

lii, im|iiit, carneiii Filii humiiiit, el bibcnUs ejui sn/i- cuiii suo ciccrJoiio dc^igiiat, |Kirro Mclcliisedech

guinem, iion liaiebilit vilam tn viAit : qui maiidncal D McJiatorrin Dei e( hominuni cinn sacerJoiio (|iii>d

Mirani ciirnein et bibil i»<'uin saiiguinein, hnhel nlain e( lia;redilitis Nnvi Tcsl:in:enti ri'lii|uit, siiignUriier

altinaii: (Joan. vi, 5i). Iii nia^-ui erpo »igiiilic:iliiiiie enpriiiiil : Kt beiieilicltur, ac declmalur a Mclrhise-
sacramenii MelcliiseJech sacerJos beneJivit Abra- di-rli Alirali;iin, qnia ipsi eiiani qni in lcge ac Levi-
lic, prorerciis ei p;irlein saci iiicii, qiioJ Domiiio in tico sarcrJotio pr.ccipni exstllerniil, iion iiisi a Do-
pane el viiio obiiiler;<l : typire iiiniiriim iiisinii:iiis iiiino Jesu Oliris>n hoiiedirereiiuir, non nisi a<l eum
quia non soliim nos qni posl passiouein diimiiiic.-im cuncl;i qiir b.ibcrc poierant vlrtiitiim referrenl, et

iii cariie vcnimus, Rcd e( ip'<(^. Aliraham qni :irrrpc- h:rr ipsiiia liiiss<« grali;e roiiliteroiitiir, s:ilvi cssc po-

ra( rcproinissiones, ei oinne semen ejus elccuini per liicriinl : nnile ei rclrns , clarosrenie jain nralia

olilatinnein c^sc ilnmlnicw pastionis .i^lrrna bciioili- F.v.iiigelil, ipi:i<i s:i(oi'doliii qiiixl scciindum ordiiiem
clKino iluii»i'(liiiti. Kl (iiiiilein iilcm Alir:ih:iin ;iiiilie- Molch sodcch prnniiltcti.iliir lii tirum, iiii «mulatnri-
rni .1 Ooinino :
/•( benedicain tibi, c/ iiin(/«i/.f/i'»o no- hiis iili^ci v;iii(i;ir '•
lc;j:ili» : Qui.l lenlHlit Orum imfit-

luen luiini, eiisqur b,-ixedieli:s. Aiulicial :

•• niqui- m le. nere juqiiiH iidixliilii iN|icr ceivicet diit-ipiiieiMiii, qnoii

" Al., ri'qfrit ; al. empscril. ' Al., iiKrrpil.

^ Al., iiaijiic., "Al.,.')"!».
 ::

I5S nEXAEMEItON Lli!, IV. 454

luque palrti notlri, netfue n'>t purlure pa(uimv< ? led \ anitua*, eatera lolle libi. Qui ropoiidit «i ; 1,/vo mu-
per grnliani Dcmini Jesu credimui tahnri queinaiimo- num mcam arl Dominitm Deuni exetlium yoiiesiorem
dum el illi {Ael. tt, 10). Dedil ergo Abraliaiii deci- caeli el lerrw qiiod a /i/o tuklegminii usiiue ad coiri-

nus ex omnibiis MelchiseJecli sacerdoii. a qno 1)«- giam caOjn! iion nccipium ex oinitibus lyuie lua tunl, el

iifdiclinnem aceeperal : qiiia nimirum qiiod illc me- cieiera. Iiiligenior uiiUiiduin, ei ad exeiii|diiui vitjt

liorjg intrllexil saceriloiii lypum el iinagincm quam nioralis lr»liei<d>iin, i|iiotl Abrabiiin qiii quusi ncces«
Ipseprjpfcrcbnt; hoc esi «jiioil ipselegalis, ille pon- titaiibits prukiinnruin ^ veraciler cnnipaliciis, pro
tiAc»uis cv.iiigelici li^iiram geretiut. Ipse enim libcnindo l.nib se pcriciilo oblulcrat, qiia>i Deu Jc-
temporale sacerdotiiim qiiod per sncccssioncs poii- vntus snceriloli a qiio bene<licelialiir decimas de.le-
liricum scrvareliir ex se crat generaliirus ; ille ne- r.it : i|isc quasi pecuniariim conleiuplor, aliqiiid do
i|ue initinm sacerdotii neque linem neqiic pr*cesso- pr.^cda quam eripuerai, eiiain ciiin r<'X cui viccrat
reni iieqiie suwessorem babuisse legitiir : iindc con- oblulissel, acciperc reiiiiil. Qiiaii juslilix anialnr
Tenientcr iniaginem pra;fert illius cui dicunn est mililibus i|iii seciiin piii!ii.tTerant siias parles dislri-
7'ii et laeerdoi in lelernum secundiim orriincm Helchi- buerc nm negleiii. Mcriio lalis coiiscienii.i ul atl

tedeeh. IItc de Melcliiseileci) pancis siiit dlcia prout aroein virtiituui perTcnlrc ociuH possil, iinvis sein-
nnslro operi sufficerc videbanliir. C.Tlerum qui '
'
|>er gi.tli.i! siipcrtise bcneliciis ailluHiliir. linde recto

plene dc illo, deqiie eis qux li^ur.tvit illc sacrameii- liis iia tiansactis ' coiifesliin doiio Cirlfslis oruiuli

tis scire d«si<lerat, loiani ad tlebrxos Epislolam ac d>vin% lienediclinnis coinpnt efficilur, qiix' se-

tpdiiliis legai. qiieniis libri melius lcclinne cunsidcraiida et perlra-

Dixit BHiem rex Sodomorum ad Abram : Da mihi cianda serveinii^.

• Al., F.vangetii. ' Al. deesl eOMfetiim.

* Al. deesl teraciter.

LIBER OUARTUS.
liis ilaque Irnnsaclii, faetut eit sermo Domini ad C ulero luo, ipmin habebis hceredtm. Quod de ls»ac ct

Abrnm per vitionem, diceiit : Noli timere, Abram, ego scinine cjiis dicluiii rAiio pnibat ; de qiio pnslinnJuni

proteclor (mhi jiiin el merces tiia matina nimis. Itene- atidivit : Qnia in Isaac vocabilur libi scmen. Neque
dictionem qiiain a sacerdoie Melrbiseilech peroepe- eiiitn lilii coiiriibiiianim, elsi Abraliji seuicn suiit,

ral Abraliam, hanc per se Dnnruiii» ipse cnnfirin;it. •1 ba;redi' atis ejris parilcipos esse |ioiiierunt ; ei

Diicral qiiippe snccrdns : El benedielnt Deus excel- quctiil.iiii .id lianc lixrcdit:ilciii Deu dileciain iii qiia

IIK, qiio proltiienle hotlet in manibus luis sunl {lien, prnt' clio diviii.i, el incrccs essel ni.igiia fiilur.i, ctc-

xiv, 20). Dicit Doniiiius : tV/o prolecior luus sum. lestes snluni nninix (ei liiienl, aple sultnecliiur :

Dixerat sacerdos : Benedictus * Deits excehns. Dicit Eduxilque eiim foras, et ail illi : Suspice coeluiii,

ipse Dcus : El mercei tna mngna nimis. Merccdoui el numera ste'lns. >i poles, et dixil ei : Sic erit tenien
Kiiieni diril, noii tantum dilectinnis, quain fMlri in tiium. Slcllis ciiiin rectc coiiiparanlur jiisli cl ele-

aiigiisii;! posiio exliibuerat; scd ei luiiiis *> dileciiiv- cti ; mn Miluin qiii i slcut siellf ab liiuiiinilius dlnti-

iiis, qiia Ipsi Dnniino et qiin patri im pareiiiesque mernri neqiiciint ; veiuni eti;ini quia ciclesti sunt
deseruoral, iniegro ex corde servieral. relicil.itc sulilinies, quia abjecta vltse btijus el inlinia
Dix Ique .Abram : Domine Dcus, quid dnbis mihi, ilesideria (na^ni ineiiiis siibliiiiitnie traiiscendiiiil ;

ego vadnm ahmiue liberis, et filiHS procnratoris domus U i|ira inter rpp'Olios liicent taiii|uain juiiiinari;) in

nieit, isle Dnmascus Elieser. Addidiiqtie Abram niuiidn, vcrliiiiii viia! cnntlneiites. Oe qiiulibus et iii

Vifti anlem non dedisti semen ; el eece « vernaculut fiiie rccte dici ' possil : Siella autem a slclla dijfert
meiit hceres nieus tril. Non qu.isi diibiiis de pro- in ctaritate, sie et resuneclio morluoruin (/ Cur. xv,
Miissi', Dei , tiliibat ; sed simpliciier intcrrogal •41). Qiiod aiiiein ait : Sic erit semen luum, noii de
qiiam sil inerci dem a Dnmino percepiurus, qui li- illis snlum dicit electis qtii de cjus stirpe corporali-
litiii) non bnbeiis, in quo lixrede ac partiripe dlvinx ler er;int iiasciltiri, sed eilam de nobis, quibus al>

proniissiuiiis essiiliet, vernacultim suum poliiis sit Apnsiulo dicllur : Si autem vos Chrisli, ergo Abrahee
liattuurus bxredeni. Voc;ibaitir vernaculns ille duo- sem^n eslis {('.al. iii, 20). Tnde liene primum inlro
bus nomiiiiliiis, id csi, Damnscus, Elieser, a quo piisilus Miilivll : Sed qui egredielur de ulnro luo i/>
Ibmascum civiialein ct condiiain aiunt ct niincupa- siim habebii liojredem. Propter eos vldelioel qiii ex
tain. Favciis auiem desideriis Abrabac Dnnitnus, et ejijs seniiue prodeuntes, cliain promissx bciicdi-
liaiic illi qunin qii.Trebat niercedeni proniisit, ciim ctionls ac lu rcditaiis erant cob;creJes fiitiiri. Posi-
protiiins siihjiiniit :
in'tiliiiii veiii educeiis foras eiiin, nuiner:ire siellii^,

.Von eril hic lia;res luiis, sed qni egredieiur de si pnssit, iinpiTal ; Sic eril, inquiens, semen luur ,

' Al., Ahrnm Dfo errel.^^o. ''

Al., et hirrcdiUilis.
•" Al.. derolioiiis qiiia ipje. ' Al., polesl.
' Al , nmis lernrciilui.
 :

»...i nCO.E VtNtllAlill.IS 01'L.liUM PARS II. - E.^KGCTICA GEI^UINA. tSE

lir"|>;rr cds iiiiniriini i|>ii iion ex ejiis iilerii jiro- A tlal inqiiirit, se.l «bsrcral ul el rei quaiii credijerai

creaiiili, »eil uU ejii^ l:inii-ii eiaiil beiiini ex liiio aliqua siiiiiliiudo .iillnberotiir, qiia ejus iiiudus agnu-

orbc colligenili ;
jnxla nuuil in Ev.mgelio creilenli scercinr ; iindc sigiiilicanliiis velus li;iliet Iranslalio :

ceiil riiini, nni nnii ca iiiiliier, soil spir lililer ad Dominnlor Domine, tiCniidiim quid ' iciuiii quin hiv-

scincci Alir.iliii' peninrli;ii, iiil ipse OoMiiiiiis : Dico res rjia ero : siriil imii esl Vir^iiiis M >rix iliriideiiijj

attteu tobir, qmxt iiiulti ub Vriitiilf et Ociidente ve- ciiin ail : Quomodo fwt iitud, qiioniam rirum iinn

iiienl, et reeiimbenl ciim Aliraham, el lnaac, el Jaeob, cogi.otco {l.ne. i, 31)? i[iiod eiiini ruliirum erat

in regiio eo;!onim {ilatlh. viii, II). Eiliuil eiiiin eiim ccrla esse, mnduin ipiomndo fierel inqiiireb^it. El
lor.is ut iii laiiluiiiiie '.oliiis orbij seiiien se Iieneili- hoc cuin qua<sissei auilivii. Deiiique ct liiC »in)ili-

clioiii^ acce;iluruni es8e tlisceret. Siispicere cncluin ludn rst dai;i de aiiiiiKilibus, jiivenca, et c;ipra, el

jiiliei, el nunierarc slellas, ut iii c«Elesii paiiia se aricte, ci dualni» volucribus, turiiire el coluiiiba, <ii

liac liaereiliiate locup!ctaniliini e<-.<> cognosceret. tecundum hxc ruiuruni scirel qiiod fuiuruin c$:>e
Creilidit l)eo, et Tepiitnlum ett itU ad jutliliam. non ainblgeliat. Sequitur eii<ni

Hiijiis seiiienii.B miniiinl Aposlolus (flom. iv, 3), Heipoiident Domiiius : Sume, iiiquii, ' milii vac-
piopter l)ei gratiam " commeiidaiidaiii, ne circiim- eain (ricnnem, e< ca;;rani (riiKim, et arielcin onnorum
cisio plrtiiaieliir, gentosque incircuinci»as nd lidem "irium, turliirem quoque ct coluiiibam. Qui tolletti

('Iirf^ii nollet admilti : lioc eniin i|iiando faciiiin esl, univerta hirc diviiit pcr medium, et iitrutque jiarles

iil credeiili Abr.ilie de|iiitarcliir lides aJ jiistiiiani, eonlra se nllriiisecus posuii, nies awem non dicisil.

iiiiiiiliiiii fiierat circiiini isus. Repiitatur ergo fldrs Sive eniin per jnveiicaiii signincalM si( pleliii sub
.id jiisiiiiaiii, nun niiiisa el nuila, sed ea qiix p^i* jngo legisposiia; per capram radcm plebs pecca-

«lileciionein 0(ier;iiiir : rcptii:itiir el ca qnae elsi ncc- trix fiitiira. per arieiem eadein plcbs ctiam ngnii-
diiin oiieran,li lemims lialiel, perfecl^im tnmen ope- tura. Pnipierea lr.n;i dicuiiliir liac aiiiiiialii, qiii:«

raiiili voliint.iiem liabi>t. r>epiit.ita e^i iKiaiqiio fiiles lertia .Tlale ssceiili populus ille adolevil, »c lerrani

Lilrnnis ad jiislitiaiii, qiix ctsi inst.inle iiiorlis arti- repruinissioiiis s intravit. riiina qiii|'pe a-tas nb
ciili, niilluin operamli t''inpiis li;ibere potnil, adi o Ad;ini iisi|ue :id Noe, seciinda a Noc usTue .id ipsiiiii

(icrfecla laKien .ib inspeeloie fonlis jmlicata esl, iil Abraliam, tenia ab Alir.iliam iisquc ad David^in
ipsidie in lialiitiiiiooe |iar;iilisi ciiin ipso reinune- qua ile .i€;;ypii.i serviiiiie '' salvaiu'!, nt jue in terra

r;iia sii. Ileputaia esi lidci Cornciii ac domns ; promissioiiis populiis ille ' iran-Iains eM. Sive
ejiis ad jiistili:im, adi-o ut eiiam a;ite lavacrum aliud aliquid convcnieniius i-ia signilicent, nullo

rceiieralioiiis doiiiim s:iiicli Sj.iriius acciperel ; _ modo tamen diibilavcriin spiiilalcs in ro pr;iTigun«-

quia iiiiiiiniiii mox concepla iii cnrde ,

parala '

los addilainento lnrturis ct coluinb:c ; ci ideo di-

:iil o|ieraiiduni per dilcctioiieni erai. Sic el fides clum esl : aves auiem non dititit : quoiiiain carnales

Alirali;o (|ii:iiiluin siiflioercl " repuiari ad ju- inier se dludunlur, spiriiales aiiiem nullo inodn,

siiiiain prol avii, runi pania erat eiiam iiniciiin fi- sive a iiegotioi<is conversaiinnibus hoininiiin se re-
liiKii ad prxiepliim Doiniiii, iii holoeaiistum ofTerre. moveant siciit tiirtur, sive inier illas deganl sicut
Jnsiiis erqo ex (ide viv.i {Hom, i, I"). illa niroinim coluniba ; uiraque lamen avis esl simplex ci iii-

liile .|ii.r tiaraia est |ier dileciionem operari, el si noxia, significans ei in ipso Israeliiien populo, riii

lialiei lempii*. operaliir. lcrra illa danda erat, fuiuros individuos populos
Dixilque ad euin : Ego Dnminiis, qui edttxi te de promissionis, ct hxredcs regni in seierna felicitaie

Vr C.hal.iecorum, iit dareni libi lerrnin ittam, et pos- mansuri.

tideres enm. Qiiidaiii IJr iionien loci esse aiiliimanl, Descendvruntque volueres tuper eadnvera, el ahiye-

sed qiiia Ur iiitcrpretutiir Iguis, iiiagis inlelligen- bat eas Abram. Divis.!! volucres \ix, qux super ca
iliiiii esl jiixia tradiii.inem Hebrxorum, nl et supra qua; erani cadavera desceiiderunl, non boni aliquid,
Oixiiiiiis, do 1^110 Clialdieoruin ereplus sil.qiiieum. sed spiiilus indicanl aeris hujiis paslum queindam
diini igiiei», qiieiii ii>si pro Oeo rolebant, colere ai- n suum de carnalium divisione qii,vreiile< ; vel cerle
(^ne adoraie respiiisscl, ignilms consumere ' volue- carnales ejiisilem pnpuli adversario<, qui juxia con-
riiil, scil Ueo ilhiiii pruiegente hoc perlicere <> iie- siliuin Palaan arinli,de sceleribus enruin occa.sioncm
ili.iver;iiii. <:ilii vicloriie aucupabaiitiir, de qiiibus dicil pro-
.41 ille ail : Domiue Deut, uiide scire possum, p<ieta : Velocioiet fuerunl persecutoret nottri aquili»

qiiod possetsurus smi cam ? Noii est iiiiiaiidiis Abra- eaiti {Tliren. iv, 19).
l.aiii p isl.|iiiiii eredidil Deo, et rcpiilaiiim esl illi Abigebat amem eai Abrnm, quia ejus ineritis tape,
ad jusiiiiain, iii liile derecisse, iii dieeiel: Domine et de angusiia leroporalium malorum, et de insidiis

Deus, unde scire possu^n quod posiessurui lim enm? spirituii.il iii.tligiioruin lilier.ilus est Isiael.

N.m ciiiiii qiiasi adliuc iii' re.luliis, si;;' mii c.i cie- Qiiod veio sulijuiigiiiir : l.umijue sol occHiubertt,

• Al., eomniitlendani. ' \\. deesl mi/«i.

•>
AI. deesl iff»ii/nri >;
i\l., tiiiiri'.isNii i«i.
' M., rolveiuiil. *> Al., «(iliaiu* eit.
*'
Al., ii«T( efiiiiil. Al., tiWiaiNt.
« .\l., :<I.'I
/«
 : ,

«37 IIEXAEMEnON LIIJ. IV 158

iopor irruil tnper Abram, et horror niagmts et tene- A snm, "nlcsi, ,id ipsiim j.im finem, signiflcatnr isto

brotu* irtvatit enm , sigiiinc.it circa sieriili liujns (i- i|;ne dies judicii dirimens cfiriiales per ignein sal-
neiii niagnam periiirh.itinnnm aique trilinlaiionFin vaiido'* el in igne damnandos.
riitor»iii lideliiim. De qiia noininiis in Evangelio Iii illo tlie pepigit Doniiniit fndns cum A'iram, 4i-
Krit enim liine Iribtilatio magna qualis non fuit ab m- eent : Semini (ii,) dabo l rntnt linnr, a /liivio /£qypli
tlio (Slnllli. x\is,i\). tisqut ad fliivi .m mtigrum Etiplirnlen. Fliivnim /Ejiy-
Dictuniqiie est ad cum : Scilo prffnosff/is, quia pii, hiic csl Niiu.ii, iinn dicit inagiitim si'd parviitn,
peregrinuin fiiliirnm sil temen tuum in terra non sna, qui ditiilii inkr .i;gypiiini ei l'a!,Tsiinam , uhi cst
el subjifient eps scrvUwi, el affligent qHaiiriitgfnlts civilas ' Riiinroriira. Pep git crpo Ddiiijniis ftedus
annis, eic. Iloc de populo Israel nni fu»:rai in /Egy- ciiin Abr.1111 iii dii-. ilo, (jiio cl linstias animanliiini
p'o serviiiinis .iperiissiine proplieiainm esi. Non el aviiini oliliileral; illiid ninilnim fjMlus, ut ipse ac
(|iioil in eadcm serviuiie suh iCgyplii^ .irnigeniibus seineii ejus Diuniiio vnla oralioiiiini .ic virliinaiiiin
qiiadrin);enios ille populiis annns fiierat peractiinis, fideli semper rorde ofTorrct; ct Oniiiiniis ipsi ac se-
sed iii ipsis qmdringcnlis annis pr.Tnunliaiiiin est niini cjiis terram Clianaaii perpciiio possidendjni
hnc rnliiruin. (}iiadriiig«nli s.ine tlii-nniiir anni pro- BdoiMrel.
pier niiinen piciiniiuuuiii, qn.iiiivi^ .„,.,..«„1.. -...- Igiiitr Saiai uxor Abrie non geiiwral liberot, ted
plius sinl ; sive ex hoi: tempore ciinpiilfntiir qno ista linbcits ancillam /Eijijpliiim nomine Aqar, dixil mariio
prnmillehnnliir Abrali;e, sive eic tio nalns est Isaac «110 .•
Kcce eoncluiii me Doniinns tte pmerem, ingieilere
propier semen Aliralijc de ijuo ist.i pr.xdicunlur. ad nitriilitm imnm, si fnllent ex ilia susc piam ftHos.
Compntaiitnr cnim .lh anno scptnapcsimo et qiiinlo Cuinqite i'le acquiescerel ileprecaitli , tulil Agar .T.iiy-
Abrahx qu^iiido ad ciiin facla esi prim» promissio, p;inni nncillam suam posl annos decem , qtmn ln Ititbi-

nsqiie ad eiiluin Nrael ex yT.gyplo, qiiadringenli cl lare coeperat in lena Cliantinn, el tlettil eain viro suo
Iriginla anni, qnoiiim Apostolns ita ineniinii : II oc tixor.m, qni inqie.ssus esl nd eaiu ; al illa coucepis.ie se

autem dieo, inqnil, letinmentum con/irinatuin a Deo : tidens, despex 1 doiitinntn sititin , eic. I)(( Agar el
• qnw posl quadringeittns et Iriqintn annos fnetn esl Isni:iel i|iioini)do Syii.-igdgam el Veliis Test:)inenliini
Lex, non infirmat ad evaatandnm promissionem (Gat. f dcsigiient, sicnt Sara el Isaac lilins ejiis Ecclesiam

III, i'i). Jani eign isli quadringenli el irigiiita, qua- ac .Noviini Tesiamciiiuin , Ap.isidlns ad Gil.il;is ple-
dringenli pnteraiit niinciipari, qiii nnn sunt mulio iiissime disseniii. (Jiiod aiiieiii ail rcin pertiiiet ge-
ainplius; qiianto magiscuin aliqiint jam ex isto nu- siam, nullo modo ci i"
infcrondum , inurendiim dc
niero prsclcrirent, qiiaiid'i illa in visu denionslraia q hic concnblna criim-n Ahr.ih.i', usiis esl ca qnippc
et dicia sunt .Miraho;, vel qiiando Isaac natus est, ad generandam proloin , iinn ad e«|ilendain lil.idi-

nentenario patri siio, a prima pruinissioiie pnst vi- nem; nec insuliaiis, ted poiiiis tbediens conjiigi,
ginii quinqiie annos; cum jam e\ isiis quadriiigciitis qii;e su:« slcrililalis credldil csse snlalium, si '
le-
iriginia, quadringenti ei qiiinqiie remancrenl, qiius ciiikIiiiii anciil;R ircriim, j qniul nalura iion polerat,
Dominus qiiadringcnlos volnit nominarc. voliinlale fcccrat, sniiin ; el eo jure, quo dicil Apo-
Generalione aulem qtinrta *> rerertenttir liue. Caaih stolus : Similiter el vir non linbct potcttatem corpoiis,
rum patre suo Levi lnf;rcs>us est i£gypium, cnjus sed mtilier (IV Cor. vii, 4), ulerctur inulicr ex aliera
filius Aniram, cwjus lilins Aarun, ciijus filius Eleic-ar, ad pariendum, qiiod iion poterat ex seipsa. Dciiiqiie
qui cnm csset quartus a Caatli, ciiin palrc suo Aaron cnm ancilln gravida supcrliirct doiiiinx slciili, ol

rgressus e^t ^ yEgypio; et illn in sollliidliie defun- hoc * Sara siispiciune mnliehri, viro poiiiis ' impii-
cto, <>
ip-e terr.ini repromissinnis iniravit. lassel, etiani ihi " dcnioiistravit Aljrain non sc
Cutn ergo o< cubuissel sol, fa in esl catigo tencbrota, amatoreiii, sed liheriiin fuisse gcuiioreiii, ot in Agar
et apparuil clibattut fumigant. et lutiifiat ignit trant- " Sarae cunjui;! pudiciliam cusiodissc, ncc volunla-
ient inter divisionet illat. II;l-c caligo et clilianus lein siiain, scdvoluniaieiii illiusiinplevisse. Aitenim:
igiiis posl occasuni solis faclus, significat jain in line D tf 1« ancdla lua in miinu lua est, itlere tu «( libel.
ssFCiili per igiiem jndicandos es^e caniales. Sicul Cumque invenisset eam utnjelus sedcnlent juxla fon-

enim afniclio civilaiis Dei, qualis anlra " nunqiiani I. m aquce in soUindine qua; cst in lia Sur, dixil itd

fuil qua: sub Anlichrislo fuliira speralur, signincainr eiiin : Ai/ar, tmcilla Sarai, uiide vcnis et quo vudisf
lenehro>n limore Abrahae circa solis occasum, id Conscqiieiiter i£gypiia in vi.i Sur, quae per ereniiini
est , propiiiquaiite jam line sxculi ; sic ad solis occa- ducil ad /Egyplum iie festinabat. E^teii<litiir cnini

" .\I., qiiod. ''

Al., iqnornndwi. De liac eonrubiiia cimrn
*> Al., reveitiinlur. Abrnlia^ or.sin esl.
'
'• .\l., .F.iiiipium. Al., Ictiiidtr.
•'
Al., i,'i.v"«i. ) Al., qiio ; al., quoiiuiin
.M., >i«'i fuil. ^ Al., Siiriv.
' Al., Iliiiorotura. Vrc .ipiid •i;Ii"T'-s I oiiiir ' Al., impnnrel.
luins civilalis iiiinieii, l!iiii'cnln,ii, llhiiioiiirrn t : scd '"
Al., itc-tior.airurel.
l'lldnlll:l'US Cl J'iSe|)llilS lCjJlim iilluvcflUiil. " .\l., .S(ii«i coiiJHije.
» Al., siijif/iexl.
 : : ;:

139 r.F.DiE VE.NKllAUILIS OPEUUM PAKS II. — EXECETICA CENUINA. 16»

«ie5iTtuiu Siir uii]iic ail iiiare Ktilirain, ounJ ail A inerito ; iii lesiimoniiiin videlicet fldei el confesiio-
i£^ypii cniilinii piTvi-nii. nis ejns.
Ilcci, ail, concepitii, el ynrie» /SJIum,' el vocab\n no- Poiiquam vero nonagliita »1 nntem anntrum eut
ii>en rjui Itmael. Isiii.ifl iiilcrpii;t:iliir Evaiiililin Dvi, ctrperat,apparuil li Doininui, dinlqui ad ium : Ego
<'au^ai|iio iiuniiiiis cii|ionitiir, riiiii priitliins snbin- Deus omnipolent, ambula coiam mi, et ula perfeclui,
fertur : eo i^uod audivrii Domiuiii iijflitlioiiem luam. ponamijue foedui inter mi tt le, et mmllipiicaio tt vt-
Nul.iiidnni aiiifiii i|iiia liic prnniiH ,iiiti:i|ii iin nasic- liemenier nimii. Uiide contenario Abralic iionien
reiur , $ecniii1ii> Isa.ic a Uoniino nniiieii .irce|)it, niiiplillcaliir . lestamentuin circumcisionif datur,
ccrli uliqne graii» inyslerii, <|nia el Yeicris Testn- Isnac n^isciiunis promiititur, iii in magno mjrsieriO
niciili, i|iiii<l $igiiiliC'itiir iii l^miel ; cl Mnvi, qiiod in coiiienariiis flliuni pruinissioiiis j.im circunicisus ar-

l.<:iac, Iki'1'c les anic sxcula (Moruiil iii diviiia cle- ripiai. Ani!)u!at auieui curam Ooniino, ut poksic
Ctioiie |)r.i'cogiiiii.

inaniit
Hic

fratrum inorum
eiil ferni

omnium

ejus liabitaiurum in ereinn,

inceriisqiie
«leseriiiin
^eilibus
homo, manui ejui eonlra
contra euni, tt e regione umrcrioruni
fiqet

ei iaiere iungiiur
,
tabernacula. Signirio.it geineu

qni univcrs.is
iil cst,

iiicurs.iiit,
Saracenos vagus, "
genles quibiis
omiiet,

ilexpngnaii-
et
es:>e

Divinitatis sc consistere et quasi

positnm sc esse
Vicit

i);

ct quia
Dcminus, •-'
perrectus, qui omnilius niomentis in cons|iectu

ineminil
in eiijai eonipeclu tlo

semper se ad divinum proinpinin olisequiuni,

prxsfiiiiam sni Condiloris in inenle liabere tignavii;
pi iinus perfectiunis
;
quowodo
in

gradus bumiliias esl,

obsequiuin
Eliat qui ail
{III Reg. itii.
e)iis

re-
lur ab uiiinibus : sed lixc 3iiiii|uiiiis. Nunc auiein in cle sutijniigiinr:
laiituiii iiiaiKis fjiis cuniia oinnes, et maniis suiit Cecidii .\bram pronui in faciem. Legimiis aulem in
nnininin cniiira cntn; ut Africani loinin iii iDiigiiii- prioritins sarra: bislorine locis viros sanctos Onmi-
Uine sua ditione preuianl, sed et * Asi:c niaximani iiuin invocasse, ci hostias laudis oblulisse, innocen-
paiieiii, et Europx nDiiiiiillam iininiliii^ exnsi el tes in ciiniipei^lu ejus «ixisse, nnilnm vero inia
coiilririi lene^nl. ^iiod aulein dicii : figel laberna- Abram pronnin in facieoi comn Duinino currnisse.
eulii; ninrein geiiiis aiiiii|iiiini osiciidii, ijiix iu t:i- Vcruni ille quo alliora prioribiis dona pcrcepil, eo
iieriiaculis seiiipcr, noii in doiiiibiis, lialiihire &olelial. m:ijnre$ largiiuri donoruin sratias seie liumiliando
Yocavit * aulem nvinen Domini qui loquebalui ad reddidil ; et quia siiae fragiliiatis radeiis in tcrrain
eaiit : Tii Deni qni riilisti me. lHxil enim : Profeclo liic tiumiliter meiuiiiit, mox divina* poiestatis eiiiiuen-
tidi poileriora videnlis me, proplerea appellavil pu- tiam subliniiier agnoscere niernil. Nam seqniiur
teum lUiim Pnleu n siteni'i et vulcniis me. Patel ex liis D xitqae ei Deus : Ego tum, et pactum mium teemm.
verbis ijuud Agar nun lacicni angf li Io<|iieiitis secum, Q»h\ est enini Dniiiinn direre : F.go suin, nisi statnin
sed piisteriori taiiium a sc abi^uiiiis viJere potnii 3'trrnilaiis siix, qna teinper ideui est, nianiresla
<iueiii l.iiiii'ii se ini^ieraniln vidiss<! et liunc viventein, ilcnnniiare? De qua dicil et Psalnius : Tu miilem iJein
iil est, voruin esse Denin, vel in persniia viventis ipse es (Psal. 1 1, i8). H:iic anteni loco • concinil
Dei ad se venisse cogiinvii. Mira auieiu feniiu.e illuil Evaiigflii ubi dixil Onniiiius JnJ.eis : Antequam
prudeiiiia , vel polius nnn niiranda ,
qniiiii.nii ad furel .itraiiam njo luw {Joan. viii, 58). Apparens
Abrabx fiiniiliaiii periiiiebat, qiiod piileuni, juxta eniin in cariiu iliicnii se ipsuiii esse qui in spiritii

qiiem uraculo diviiio conrortata cst , a vocjbulo qiiiindam *p|iariierat Abrah:<', ciim ideni tcsiimo-
ejusileni Oei cogiioiuen liaberc volnii; quasi palam iiiiini esseiiii» i^ua', qnnd perhibiierat Abrib.T, re-
inielligens quod puteus ille pri>riinda c divina dispo> pelit perhibendu Juda:is; sed Judxi, quia audie-
sitiiiiiis arcaiia dt.'si|!narel ,
qiiibus arnictinni ejus rant : Aitfr^nam fiertl Abraliam egu tuin, tiirbibantur;
iiiisercri'tur, enmque ad duinin:ini rcdire pr:t'Cipe- Abraham quoniaiii aiidivll : Eyitum, lxtat>atiir, nec
rel; acsiiboleinejiis inagnain fiituram esse prxdiceret: diibilabal quod antciinam ipse lieret. Dnis erat
Cl siciil in pnieosive linile illo, ul supra noiniiialus unde fl ipse quia verbuin ilivina: xieriiititis ndcliicr

esl, vivani ac |iereniiein vidi'liut aqii.im ; it:i nlliludi- p audivii ; accepit in augnientiiin pr.^einii. ni patcr
iiein i!ivin.i: siilixiaiiii:F Sfiiiper viventcin ac siiie muliarum geniiuin et vncareiur ct e^sct. Porro Jn-
liiit; ali|iie |iriiiripiu inuiicnieiii inlellcxil, atine :ib dari, qula nudiia diviiiiiaiis arcana c:ipere nnii ttote-
va piiteiiin recie ciit;iii)iiiliiaiiiluiii credidii. Ciii li- raiit, cjccli df sliipe Abrah», el inler |«niniiiia
gur:e cuii^riieiis I'saliiiisla , cuin dixissel : Sicut tiint viperarnin computiii : Deniqnt lultrunt tapidtt
ttrius dciideriit ad funlcs m/Miiriim , i<<i deiideral ur jacerenl iii euin ; nt ilU abscandil le ab eii,

aiiiinu niea ad U, Oeus {l'hal. ili, i) ; conliiiii» et exnil de nmplo {Joan. viii, 5!)t, ut viilflicet a la-
subJiiIil : Silivit aniiiia mea ad > Deuin i'iri<m. l!l piileis cordiiMis eoruiii alisconsiu , ci exicns ad rc-

culligcreinus qiiia sicut ruiiivs vivas et iiidelicientes velaiidani geniibns sux ni.ijfstaiis a};nii>oiieiii veiii-

aqiiai liatient, iia Deus vitaiii h.ibral iii sc niaiicn'- rci. Nani et innc c^rrssui Je icinplo circo naln lu-
tein. INol:«nduni aiiiein qiiuil piilcu^i Agar iiiler de- nien retlilnlii. In flgur^tni viili'lici't graliir, qna illu-

serluin Cadcs et liarad lindieipii! dcniuii.«lr.ilur, el slraturus erat cord.i genliliuiii. Sci|iiilur:

* \l., Aingrw. ''

Al., fli' le Deu»' lii mim
k Al., iiuiiii!» eJHt. ' .\l., lOMiyiiiil.
« Al., dcrst i/(r'iii(i ; ffrlc \eiji d,'hel (liiinir.
IGI IIEX.XtHliUON l.ll{. IV. m
Krngue pater muliaram geiitium, nec utlra vocabi- A lu:p rciiiunera(ii)n!$. Cirrumciiji ergo prxcipilurcaru
tur nomen luum Abram, ted appetlaberis Al/raliain, pra-puiii, insiguuuiruedi:ii$inter Deuiiiet houiincs, ul

q»ia patrem mullurum gtntium coni/ilui te. Quia bca- li'jc !>ignii admoiirrentui' lidrles iliius leinporis, inuu*
lut Abralnm r.ognaiKinem ac domiim pairis sui ail d:iiid(is se ab omni in(|iiiiianiento cariiii et S|iirilus,

iniperium Doiiiini deseruil, merilo et boc ic> munere purliciciidaiii s:iiictiricaiioneiii in liinore Dei ; sed el
retrlbiiiionis accepii, ui paier iniillanim geniiuin al>iiire mysierin liebat circumcisio illa rarnaiis in si-

eiitiai; adeo uiiqiie mtiliariim, ut noii solum earuin (iiiim foederis iiiter Deuin el semeii Abralix, quia iii-

qiix ex ejus seroine secundum cariiem proilirent; in ruiiiin illiiis foederis sigiiuiu daiaest, de quo supra
ted ei earuin qiia; aliuiide origiiiem carnis ducenies, dictuiii est eidcin Abralio: : Alijue in le benedicenlur
fldeielobedieiitixi'jusvesl<gia sequerentur.sicnl Apo- univena: cognationet leme ; quud ad graliain iinvi le-

(lolus ad Koinanoiscribeiispleiiissiiiieenpiiuil. Scit-n- .staiiieiiii pcriiiierenemolideliuiudubil<it. Iii bujuserg.i

dumaiiteiH quoii.AbrainPateroicelsiis, Alir:i''.air vero fdideiis sigiiiiiuiiemolidelium dubilat, quodcircnmci-

Pater inuliarum dicilur, ui subinlelligaiiir, geiiiiuin. sui esi Abraliaiii ei senien cjiis in came prxpiitii sui,

iilprxtigurarelurtypiceiiasciluru^deiHiusseiiiine, qui
Et Hatuam paclum meum inler me el le, el inter te-

tnen tuum pou te in generationihus iuit lcedere tempi- „ cUctus

titcios suos ab om niai ula pecraluruiii expiirgaret,
au omiii

temo: ut tim Oeui luus el temims lui posi le. Veius " "« ferpclua bened ictioiie duiiaret; cujusexiiurgaliuiiis

slatuam itsiumenlam meum. sacram^iiiu congniit aplequud sequiiur :

iranslaiio li:ibel : lil

NuUiiduni autem qnnd uliicuiii|ue in Gr.eco legiiniis liifans oclo ilieium circumcide'ur in t<obit. Uctava
eieii.iii die Doniinus, id esi, postsabbaiuiii lesurrexit
letiameiiiuiii, ibi iii IKbrJio serinone sii ((bUiis, slve
a iiinrtuis, in ciijus pussinnis ac resurreclioius c\eiii-
jiactuni, id est, beritli. Non esi auieiii niirandiim
ciim Aliraliain pliini baiitizaniur a veiusiaie viiiuruin nbsoluii, ipiasi
quare lesianientum sive paciuin Dei sii

Dcus eo- spirit.<licircumcisione reiiovemur;exponeiiieApiistula

e( (einine ejus foedere sempiierno, ui sii

ruin : quia niiiiirum buc faedus, ei inio lempnre viiu:

acdiieiite,-. (>utrun(;ueenini baptizamur m Clir staJetu,
Itiijns sine ulla iiiieniiissione in generaiiunibiis ele- in morte ips.us bapiiutli sumus, conseputti enini tumus

ciorum sese ex ordme $e<|ueiiiiuiii servabiiur, el iii cum illo per bapiiimum in moriem : a( quoiitodo sarrexit

fuiuro sxculo siiie ullo liiie celebrabitur. (juud vero Llmstus a muriuit per gloriam Patrit, itu et not novi-

Mquilur :
tate vitit ambulemus (liom. vi, 3); qui eliam iiunierus
Dabogue libi et temiiii liio lerram peregrinaiioiiis leiiipoii noslra: resurreciiuiiis potesl apiissiine cuii-

tiuf omnem leTram Chanaan in posseniouem * ceier- griiere, qiiaiido imnioriali aie carnis quain per mor-
tmm. Operosiore exposiiioiie iiiUiget quoinodo acci- . tem depasuiinus univcrsaliier induti, iiec peccaii ali-
P'aiur impleium , sive adbuc exspectciur implen- qui<l ullra iii ca.nie, iiee ciirriipiioiiis suuius ' aliquid
*>

duiii, cuin possessio quxciim|ue lorrL-iia , a;ieriia pa»ui'i. Namet nosira resarreciiooctavi diei nuiuero
cuilibct genii esse noii possil. Sed scifiiduin est iiiin incongure liguratur ;
quia pusl Sex sxculi biijus
a-ieriiuni a nosiris iiiierpreUiri quod Gri?ci appeli^int «laies et ' sepiiaiain sabbaiismi, id e*t, requiei ani-
iOuiiion,quod a .«xculo derivalum esi. j£uii qiiipiie uiaruni, quz niine in alia vila celebratur, futura esl.
Grsce seculuni nuncupaiur. Sed non ausi Laiini boc Uci.iva ergo die circumcidi prxtipiebantur iulantes
dicere saeculare, iie longe in aliud miiierent seniiiin. in signuin foederis divini ul iiidiearijlur inyslice quia
S.ecularia quippe dicuntur niulia qiix iii boc sxculo omnes electi per graiiam Dei in huc uumero esseiii a
cic aguniur, sicut brevi eiiani lemporc iranseant. cuiiclisiiiiquiiaiibus ahsolvendi, a tui.ciacurrupiione
^onion autem quod diciinr, aiit iiou liabet fiiiein, cariiis einundandi, ab ipsa ' morte eiiain quain per

aiil usque iii liiijus sxculi lendiiur flnein. Kt ideo, realum priinx pra:raricalionis incurrcrunl liberamli.
Bicul el supra diximus, terra Clianaan in possessio- Umne masculinum in geueraliombus vesiris, tum ver-
neni sclernain seiuini datur Abrahx, quoniaiii in ea naculus qnam emplitiut circumcidilur, et quicunqn*
Cliri.stiani usque ad lineiii sxcnli hiijiis, sive de lu- tton f.teril de iiirpe teslra. Signllical gra iaui rtge-

dxis, sivo de geinibus , seineii videlicei Abralix 1) neraiiunis ci iminurialitaiis ad omnes pertniere Cde-
|iuni|uam deluiuii esse creduntnr. les, sive ex stirpe Abrali.un, seu aliuiide cariiis uri-

Diiit ilerum Deut ad .Abraliam : Et lu ergo euslo- giiieiii duc.ini.

diet paclUHi meuiri, rl Mmeii (uum pott le in geiieralie- Eiilque pactum meum in earnevetlra in foedutteter-

nibut tuii; hoe est pactum quod obiervabiLt interme »1(1)1. Quu ItBiicre iilique siguilicalur quod carneui
el roe el lenien tuum posl te : Cireumcidelur ex vobit vestrain et aniniaui siiKul perpetua sini innovatioiic

oiuae maieulinum ; el eircumeidelis curnem prceputii aiqiie nnmoi I aliiale vestitufu>.

Vttlri, lil lil in tignf.m foederis mler me et vot. lien.- iiiiieu'i.ni cujut prtBputii caro eircumcita tton (uerit,

t;na provisiuue l>oiiiinus primo panium graiix sux delebitur tttiimu itta de peputu luo : quia puelum
siaiuit beaio Abrulix el semiiii ejus; ac deinde ab meumirTitumfeeil. Haeseiiieniij nrijus ejusdein clr-
illis (laciiim oliedieiiiix requirii : ui ininiis vldelicet cumcisionis arcanum proJiiur, qui non solum fulure
larreai labur ccrlaminis, audilo prius prxmio perpe- iii Chrislo inno^ationis signuiii rst, sedeifactxln

* Al., srmpilernani. i Al., Sepiimum Sabbalismum.

* A!., extpeciei. * Al., <e(trna iiiorit.
' Al. deesl aliqnid.
 ;

««-. BED.t VKNtnvilll.lS OII-.IUM l'.\US II. -- IM.GIVriCA (;ENL'I\'A. 1(:4

Aibiii li»i.sgi<-s»li>ri< abulilii); <|Uiiil oi iiii iiain'. (m il \ fucitniet, <•< uon i>erlmb^liuii m nmciilet utnm ( I

ii.-ipiiMiiuiii iu liile Clirisii, lioc rerit tt ill» iciu|iure l'elr. III, 5).

('irciiiihisio iii ilic ocia^a, i|iia irsuireilio Cliri-.ti dc- (.Vcirf.f Abriihiim iii farieni, tt rint il'i\'>ii iii corde

sifsuaia L'sl; eki'('|ilo «|iiud i'ii'viiiiiei>is ni>o>liiiii rrKiii 111 j ; 1'utU'iie ciilciiiirio miceiur /i/iii^, ei Hiira iioiia»

('(vlcslis p:iri>|ial iii^ies.ii.i, pi u.M|uain reiui^eiis a gciiaiia piiriell llisus .M.ralia: lA ull >lio csl graiu>
inoile Doiiiiiiui oiiinibus clecii^i e]usili'iii r' };iii j:i - l:iiiiis, iioii iiivisiii (JilliJuiiiis : verli.i i|iiOi|u illaqiiiB

iiuaiii ad ia'loi :i>iciiilciido u-serarcl. Proplcr i|iiod UiCL-liai iii enrilc &un iimi suiil (lubitiiiiiii, sed >iilaii-

iiiaiiiiiii; dic ciiouinciilcliaiiuii oi'l:iva ul si-;iiiiiia- raiilis; allcslauie ftiani t\;iusiolo (|iii (lei|i^u lui|ueiis
;

retur cos iion nisi per cllecluui iloiniiiica; rusnrrc- ail : /;i rCfiroiHiiiuiii: ctiain Uci iion hasituvit iliffi-

rtiuiiis veruciler ab ouini vitiorum labe piirK^nidos. deiitiu, ted cunli>nfi'us e^l in fid.; daiit glunam Deo,
PotiSl auteiii inovi Tc (jiioinado ilicatur, •*
ilcUbiinr pUnissime sciriis qiiiii (fuicnini/ui; proiiiisit polens ett el
uniiiia illa ilc popnlo suo, qnia 1'acium mruin initiim fuccre {Itoin. iv, iO).

fccit, (iiiu lia:c iiull:i Ciilpa slt p:irviili, riijus duit lu ait Doiiiiiiii^ nd Abraluim : Sarn uxor liia pariel

aiiiuiaiii periliiraiii , iieo ipse iiriltnn lcccr>t pactuiu tibi filium, localiitque iiomen ejui Itaac. Isa.ic iiiler-

l)ei, scd iii:ijorcs i|ui euin circumci>lere iiou cura- pruiaiur Itisus, uec dubil:iiiJuin csi euiii ila vuca-
r>inl ; iiisi <|u a ciiaiii )>arvuli iioii seciinduni suu B luni ab eo, ijuod, auiiiia ejus iiaiivilale, Abrahau
vitx pioprieialeiii, scl secuiiiliini coiiiinuiiein geiic- riseril incordesuo. Itisiisaiiteinillcdeccntcrsignilical
ris liuiiiaiii urigiiiL-iii, uiniics iii illo uiiu |iactuiii Dei gaiidiiiin Novi Tcstaiiiciiii, i:i qiio lilii ;)roniissioiiif,

irrituni reccruiit, in ipiu omnt^s pcccaveruul. Quia iiiliaLiiante in eis Duiiiiiio, iii ^cternuin exsulubunl.
ergii circuincisio sigiiu:ii regeneratiuiiis luil, cl iiun Uuod eniiii sci|uilur : Li cunstiiuam pucium illi in

iniineritu parvuluin pioplcr uriginale peicatuin, ipio fwdus seiiipilernum, el icuiiiii tjui pvsl eum, clc. Se-
priitiuiii Uei dissipaiuiii <'st paciuiu, geiieralio dispc-r- ineii cjus dicil in eis (jui, liileni iniiiaiido Abrabac,
dei iiisi liberatiu tiberei ; sic iiiielligcnda siiiii lia-c iiiereiiiiir aiidire a D.iinino : Dcali qui iiunc pelis,
verba divina laiii|uaiu dictuni sit : Qui iiuii rueril re- qiiia ridebiiin (Luc.vi, ii); qiialibus se jungeus Apu-
gcneraius , delcbilur aninia illa de populu siiu, i]iiia siolits::it: Sos auiem lecunduiu Isitac proniisiifuis filii

paciuni Itei irrituiii lecil;quaiiduin Ad;tin cuui uiniii- tuittus (6'n{.iv,i8). Spceialiier .tiiiein ii»uieii Isaac, Id

busetiaoi ipse peccavit. esl risu.>,qiii ex proiinssioiie ii:iscilur, cuiigruil Media-

Oixitque Domiiiut ad Abrahum : Sarai uxoieni ttiam lori Dci ci lioiiTiuuni, ducujus uaiiviiaie di.\ii angelus
Aon toeiibii Sarai , ted Sarain, et beuidicain ei, et cx pa-Ioiilius : Solile timere, ecce enim nangetito vobis
ilta dabo tibi filiuin, cui bcnvdicturus ium, ciii-jite in •inuil.um niagnum quod ciil omni pvputu (Luc. li,IU).

Halionet, el reget popiiloTum oricutur ex co. ii:c apcr- ' Konaijiiita i.oiein ernt annoruin quandu circumeidil
iiora proinissa iituil de vticatifltie geutitiiii iii isaac, rarnrHi «111 /;r<ip)i(>i, el Jnmel fitiui ejui treiiecun aH-

id esl, iii liliu proiirissionis, quo siijnilicaiur gr.iiia iio.f iinpteveral lempore cireunicisioiii:, suie. Uiide cen-
lioii natiira, quia dc sene el aiiu slciili proiniiuliii Tl- lotiarius cr:it Alirabaiii, ct Isiitael ircdeeiiu annoniui
lius. Qiiauivis eiiim ul u:iluralciii procrealiuiiis cxcur- quaiu!') cin iiiucisi suiil : iit pust aiinuin ualo is*ac

siini Deus operetur, ul>i lauicn evideni <ip is Dei esl, Abiabiu'. ceuiuiii aniioiuin a:tate, ct tsmacl quaiuor-

viiiata ei ccssaiite naiura, ibi cvideniiiis iii!cllti;itur deciin, id csi, bis scpti-ni, aiiiiiiruiiiperfeciecuinples-

graiia ; ct quia buc non per geiieraiiuiicui, scd pcr scl? in iiiai;iio uii>|ue iiiysleriu : (|uia videlicul Isaac

1 egeneraiiunciii ruiuruin est, ideu nunc iiuperain cir- M'ivi Tcslaiiiciiti, el Isiuacl Yeleris lcnuere ligurani.

ruineisio cst. Qnandu de Sara pruiiiis^us esl iinus, |>a- Isaae iianiqiic cuin nalus rsi, ceiiienarius erai pater

rentuiu uiulanlur el notnina, oninia rcsoiianl nuvl- ejus, ui iiisinueiur graii:i NjvI 'lesLinienii ad iixredi-

latein, el iii Tcstaineiito veierc oliunibratiir Nuviiin. latcm rogiii cd^leslisMliussua; pruiiii.^.sioiiisaddueere.

InlerprelaUir auleni Sarai ['rinceps inea, bara auleni Ccnteiiarius quippc iiutiiorU'<, ul sxpe dictiiin <;tt,

l*riiiceps eausaqiie iioiniiiis iiniiiiil.ili li.n: estquoilau- in cuiiipuiu articulari de siii >lra tr:iiis!i iit dexierani,
lc:i diceUilur Priiice|is iiica, id est,iiiiiiis laiitiiniiiio- || cl superna liierusaleiu iiiater iiusua cueles.is mcrilo
do doiiius iu:iteirainilias, posiea voru dieilur absolute per de\ieram sigiiaiur; naui ct quibiisiunquo bauc
Friiicops ; scquilur cniui : iiilr.ire conccdittir, addcxlciaiii sunt jiiJais iu iio-

Et ex ilta dabo lilti filium cui benediclurus sum, vis^imo exainiiie suiluii. Iii qua ii.iiititato ejusdeiil
erilque in naiionci, et reijes ^ prpuluruiii orientur ex lsa:ic iliias aiiiiiiruin bebdoniadas impluverat Uniaol;
eo. bigilaiilerqiie iion iil iii (•i;eco lc^iiiius : aixil propier viilclicel sacianienliiin sultiiali, quud iii Ve-
l>eui uil Aiirii/iaiii, Surui uxor lua non focuhitur Siirai; leri Tc>laiii(;i>iii servabainr; ut iiicip:enle auuu
iii llubra^u hab>-liir noii i>ora6if i<nnifii ejiti Siirai i|i<iiitodcciii:(>, i|ii:isi iiisigiium rc ircciiuiiis, ver* vi-
id usl, iioii dices ci l'i i»('c|>8 nica es : luluri quip|ie dulicet ciieuiiic.siuiiis, iiascerutur Uiiac ; ubi lypiea
omniuni gcniiuni jam piiiiecps usse, mnlc cl Aposlo- clarescoici qiia ir:tnscunii lcgali ubservantix, quai
liis IVtrus ninllcruiu vium insiiiiiens ail : 5i( fMi>ii por Uuyscii d .i:< csl succcdoiut gralia el ^eritas quau
uJii/uaiii/u <i inn('(ir muticres, tperant,i in Dniniiio, or- pcr JcsumClirislum (.101:1 esl. Nalucrpolsaac.qiii jra-
na'>aiii se lubjcclii' piopiiif viiii, licut Siira olndiebiil liaui Nuvi Teitaineiiti pr.i li);urabal, iNUiacl lral«r«jii«

j1(>MA(r (iumiiiuiii «uni r>'r<ii|j -

cnjiii e^tis filiir b,nc iii»j>ii qiii rustanieiiluiii Nilns ilcsig.>.)ba!, scplcu4'
,

• Al., peribii. l Ai. add. pti/>K/«»> iim

 ;

liKXXtMLRON LIU. IV. IW

105
.juoiiiam A q"a>i in aiiibuljii.lo fri>-.o»; .luare eor;.us, ^ coiidi-
riuiii ii! SU.I :flale Bunicrum coniplever;il ;

•bs^irvuiiiiati! legis , iu qua iMaxiiiiuni lociini bal.lia- cieiidu conforlarc, qiiasi j.junio labuianies, rogavc-

'lunileoebul, usquead itiufiis nialiic (teceb;ilexlendi ril. Si qitis veru liaiic lei:iioiicin altius dibCiilerc

qiiud.iuieiii geioiiiaius esiid.^iii iiiiiiierus scpl.-o^irius qiia-rit, lulaiii siiiril^iles rcd. ierc sciisus iiiveiiie'.

ad |«^ileiiioiiciii cjiixlein s:ii ruiienli pcriiiiel; qiiod Naiii qnoil Abrah e sedeoti io .i.slin l:ilieriiaciili .'<ui

leii Uei aus el a strvilibus, lil csl, a luali^ 0|H!riljus iii D.iioiiiiis appaiiiil, iiiulluni co.igruit dcvoti.mi ip.riiis

lanoxiis cogilalionilius nioiiti-, reriatos Aliialie, t.luiiil el uiniiiiiin cjiiAdeni promi^^sionis

coriiore, < iii

Itari^dutii, t|ui |:erei,riiius se liitjus sa^culi et iiicolas,

esse desiileral. Geiiiinaiur uuiiieros Bepleiiar.iis, quia
lexelin liac vila ^uis.seiiuacilins reqiiicin ^" coi|ioril>us cives \ero allcriiis viiie, lioc cst pairix cuelestis ,

pra'ci|iit, et in fulura vtta re.|iitciii li.liendaio pio- cssc li.-staoi.ir. Talieroa.iilis \L'r.i io iliiiere vel iii

iniait aiiimarum ; tialo hatc cl [irii)iiiin su.e u lalis belli., doiii.i aulciii iti patria uli s.demu-t, in qun iiiy-

aiiliuiiiinclio.iiitc, Ismacl inrlnut quiiiluiii Jcciniuni, sl':iiii e.iaiii Uaac el Jacub iii talicriiaiulis liabilass:]

gialia Kvang^lii, et ip^a qunque lcgiiiitur. M.iitet aut.-ni iti iiied:0 iabcra:>"uli sui
quia ajipareniK leii

spirilaliier intclleot.i, cocL^slibus sxcraniciilis plcna

quicuitipic ct pcie^riiiuin se, iicc semper victuriiiii

rcsurrcciiiutis pixdicisse repcrla iu Imc sa:culo iti)\il, et iiiliiloiniiitis quaiituiu valel

fuit^e, et |;lori:iiii

quod autem posimodumailuliol>a:ic, ad pra.- •*s.'x-uli

iiegoiiis aique iileceliris sese implicare i.ou
est;
ceptiiin Sara; cjecius esi cum iiiaire siia Ismael, iie-
erobescii. Abiahara vero et cjus se.|uaces qiii ne-

quaquain debei pui:iri qui Vettis Tesiauieiiiuui sigiti-

cessitaic lantom , iion autcui ei vuiupiuie , (|u:q

abolenduni per successinn.-m Novi iiKindi suiit a^uiii, quasi in ostio tabernaciili sui se
licet Tesiaiiieiiii;
deiit, = qoia jaiii jani<|iie exire de niuiulo paiail
>ed potiiis quiid carnalis observaiiiia le^is rum liis ,

qiii eamcarnaliier, otiam coruscaiiie grilia Evangplii iiigressom viix sequentis la:tanti scinper aiiiiiio aiqiic

okservandain cniiicndinil , sil »b Ecclesia; lii.ilios ad ruiitra pr.Tiiiia extetiio prxsioUntur. Ci liene ad-

expellenda ij.sa anleio spiritali seiisu inlcllecia nec ditiir, iii ipsu [eivoie diei ; leivor quippe diei, lU quo
;

unuui iiita, iieque uuuin sit apiceiii perditnra, doiiec Abraliam in ostio lal.eriiacoli sni sedeb:ii, viriuioiu

oiunia Gani. dcsignat dilecliunis, qiia ipse io uieiile lespectu Sulis

Apparuii aulcm ei Doiiiintin in cniiviille Stainbie sc- jiisiiiia: ardobat, talisque slatiis et loci et temporis

denii in ostio labernaciili lui in ip.w /'eri.oie ili,i, cic. decebat eum qui Doininuin erai visuriis, et ejus

lixc appariiio Dnniini cunclis stiperiur:bus, qnib.is collo<|uo Iruitiiru-, in qo.i et adveni miiiiJi Ititjus

(igurarcliir, ot veiae cielesii^ gralia; liice iiralialus,

beato Abrahx tuiics visus est, coiisiat c^se sacra-
'•

lior. Cl rectc posi acccptuni cirrumcisionis sacra- ctamure diviiKC cunlcioplatiuiiis ioliiaiilcr :iccensiis.

uieotuin, post aiiipliricalHin Homun qiio futitrus pa-

^ Ciniuiue elevaitel oculot, appt^iiieruni ci Im imi
ter oiniiiuni genlium signabatitr, scirelioia Dei ar- tlauies prope eiim, quot cum viJisiet, cucnrrii in cc-

cana cogiioscii, quuruin videlicet arcaiioium quia curtum eorum de otlio iubernacnli , ei aitoravit iii

non solutn ciicumcislo, sed et |ira>puiiiiiti pariice|>s lerra et dixil : Domiiie, si inveni gnilinm in ocnlis

esse debuit, rccte apparitio in coiivalle Mainbre facia luit, ne traiiteat servitm luiim, elc. Qu.id ires viri ei

esse niemorniur, Mambre namque, ut snjira lcgi- apparueiunt, niysterinm est sanct:» Triiiiuiis; de-
mus, geiiere quidcin Ainorrba^us, sed cuiii rratriinis iiique cuiu ires vidisset, unuin ailuravii, et precatiis

suis fcederatus erat Abralix; uiide apte coitvailis est Doiniiiuni, quia etsi iii persoois est 'Iriuitas, iii

Mambre nostram de^igoat humilii.item , <|ui de ^e:i- divitiiiaie est tauieii uoa ct coadoian.la Doniinantis
libus origiiiem carnis habentes, palrein in spirilii ac xqualitas, sicut eliaiti in Isaia cuni angelic:u vii lii-

lide habenius Abraham, quibus dicit Aposiolus tra- tes gluriaui sanciae Triniiatis caiierent diccutes :

heiis ex Abmham et cariiis et virtutls originein :

Stinclut, Snnelu*, Sanclus, mox uiiitaloin domliiatio-

Annunliamus vobit vilam eeieriiam , quw erul apuU nis ac dcilallg subjungunt aildeote'. : Dommus Oeus
Paiiem, el apparuil nobii; quod vidimut et uudiviniut omnipoteiit, plena en omitit lerra gloria ejut. Ct beiic

anHuniiamut eobit, ui et vos soeieiaiem habeaiis iio- n dicitur quia visuius aogelos eevaverii i»culos Alira
biteum (7 Joan. i, 2). Et quidem iu liac leciione, ex- hain, quia nimiruin necesse est ut qui cives toeii vi-
ceplo spiritali intellectu, muliuin a-dilicai logeiites, dere, qiii diviiix> M.ijestalis gii.riara et arcana iius>e
quoii Abrabam i|;nolus viros aipicieiis, staltin cu- concupiscii, uiiiiieni iovniis iiiinituiti ab iiili.nis do-
curril in ucciirsuni eorum quasi peregiinis hospita- sideriis erigat, ac sedula iiiieiilioue ad luceni veri
lilalis gratiam pra'bituru$; quod appropians eis liu- Sutis aperiat. Beiie subiiireriur qiiia ciiiii viilisse!
uiililer adnravlt iii lerra, qiiod minisleiiiim siiiim angelos, cuounit in occorsuin eorum, ailoraits, eos-
eos exsi>eciare aique accifiere rogavit, qu.id ciiiiscit- que iie se Irausirent ro.'avit qoia iieccssu .'st ut
tienlibus festiuus evbibuil ; ncque lioc per servos et quotiescunque gusium ali.|uoiii loierna; diilceiliius
ancillas, sed pcr s^ipsum et Saram complevit. Mi- aiiiinu coiicipiuius, mox uiiinilius vo<is ac pri>ui|.iis

runi namque, si non homiites, eos cum i.rimn \idis- boiiurum operiim gressibus s:ilag:iiiiits, no nns ciliiis

sel, crediilit , cur ac lavanduin pedes cis atTerre vo- eadein dulcedo relinquat; sed qua: ad lcmpus K<istala
liierit aquain ; qoomodo rcquiescere sub arboie eit, uieinoria supernsc suavilatis uieiiies uuitr.is all-

• Al , corporis. « Al iti ianiqiie.

,

^ W., refxcieiido. '.^i. addii id est.

 ,,

167 nEDA: VENEIUOILIS 01'EIIUM PARS II. — tXEGKTICA GENLINA. IC8

i|uaiiio diuil II icliciai. m«. «b liujiw inuinJi dele- A noiandiim quit cuncia vel.iciier agunlur vuliil vere

iu Rieriiorum con- in ininiiiteriuin divinx susceptionis ; fesiinat Abra-

riaiioiiibu» el curi* aliiir;tcla»
iinin, :iccelerare jnbei Sarain propcranler faiuuliw
leiniilaiiune tuspRiulal. Il»vci foile aliqiios qiioniodo ,

injiincluin coni|.lel olllciuin, ui patenler iniiotescai.

vel in liac leciionc Aliraliam, vel in scqiienie Lolb
liuiiiines &ns- quia beaius Abralinm vcraciier, josia voceni Duniinl,
:i(igeli>s videns, lios|iilio i|uideni qiia^i
inurialeA cibis liuinanis, refeceril
exiuliavil nl vidertt diem ejui, tl vidit cl ^msitut e$t
cepeni, ei »jiia!.i

«Hiin quibus lainen <|u:i«i cuiii Oeu loi|uelianlur, eu- {Joan. VIII, ^6). Sed et oinnes qui respcctu diviux
graiia: tanguiiliir in aniinn, confe^liin in obscquiuni
ruuiquc vrrba non aliicr qiiain oracula cuelcslia siis-
supcrnx Vdtunlalis Ixlis bonnruin opcrum cl c<igiia-
ceperuni. i Se.l cre.liliilc esi, • ui sanciiis Augusii-
qund ci Abrabaiu iii iriliiis ei Loili in tiiuiii p i;sibus eisiliunt, scqiie ac suus aii.liiores ad
niis aii, i ,

cui per singu- acceleraiidam observatioiicm niaiidatnruia cosiestiuiu

duubus viri> Doiiiiuum aj;iioscebaiii ;

nuiiicruiii loquelianiur, eliain ciiin eos liuini- scdula csbortaiione provoc;int.

hreni
ob causam Simila ergo qiiaMi coniniiseuit Sar.i iit rellceret an-
nes esse arbilrareuHir. Neqne enini 3li;im
gelos, inicnia est dulcedo seriiio<ii& Uei,quaiii coelesii
sie e.is siiscei>cruni, ut lanquain iiiurlalibiis, ei liu-
erat Jeriisalciii, saiicio: videiicet Eccle>i:e, polliceiur pre-
iiiaiia relfCiione indigcnlibus, minislrareni ; scil

proiccio aliqiiid quo iu exccllebaul, licet tanquain

B pheia.dicensde Doniino : Omposiui ^hm ««oipflfeiM,

bomincs, ui iiicis csse Doiniiium sicut ess« .issolei in tl adipe (rumeHti taiiant te (Ptal. ciLVii, 14). Staiiin-

propbctis, bl qui huspitalitaiem illis eibibeb;iiil du- qiie qui essel adeps rrunienti, maiiiresiiiis espoiiens,

bitare iion posscni ; aique ideo et ipsos aliquando adjccil : Qui eniiltil flo.;ui>im tuiim terrte. Tria tunl

pluraliier, et in eis Duminum aliquando singulari- autei.i sata ejusdem siinila-, quia in Sciiplura sacra

Angelos auiem fuisse Scripiura te- iiiplex esi seiisus inicl.igeiiiiae, Uisiuricus videlicet,
ler, ajipellabani.

ttatiir, iion soluni iii lioc Geuc>is libro, ubi hax allegoricus et ana^ogicus; verbi gratia : Domiue, di-

gcsia narrnniur, vcruin ciiam in Epi»tola ad lle- decortm domnt ihie(Pi. x\v, 8); juxia liisioriaia
lexi

lirao^, ulii cuiu hospil;ili<as laudarctur : Per liauc decorem duiiius, quain (ecil Salomon Domino, in-
iiiquit, eiiam qnidum nttrienles hoipitio angelot rcee- violabilem permanere de^iderabal; laudante euM
perunt « [Hebr. xiii, -2). > Vcrum in liac suscepiione in illa populo ejus. Juxta allegorijin, decorem nn-
«l lioc sentire cungroe potcsi, quia diviuiius sil pro- cix Ecclesiae per uibeui universum fulgere deside-
curaiuiii iit aiigelos vidcnics palriarcba; velui lioini- rabst, cui dicit Apostolus : Vo* enim itiit lemplum

nes quideni tnscipcreni, sed lanqiiain Deum vene- Dei (11 Cor. vi, 1l>). Juxta anagogen, idetl, teatum

rarentur, qu.itenut per diiinctionem •> lalis obse- »<* .superiora ducentero, cupiebat viderc decorent
f
quii ac devoiioiiis pra-figurarctur qnaudoque fulu patrix ccelcttis domus, scilicei non manufarix, ted

ruin, ut i|.se Domiiuis lu carno appirens cibis * sa- xiernz iii coelis. Hujut mensur.^e irilurmit et in

tiarelur carnaiibus cl liosj.iuo rcci|icreli>r linniano. ev:ingelica parabula facit Dominus niei.tioiiem : Si-

I» quo laiiien bospiiio inagis evangelizandi et infir- mile esi, iiiquieiis, regnum coelonim fcruicnio qiKxl

inos taiiaiidi quam ni;tiiducaodi nc bibcndi O|ieraio acceptuin iiiulier abscnndil in farin£ saiis tnlMis,

darel, siciit sxpissinio laciura evangelica lesiaiur bi- dunec fernieHialum est loiuin. Fermenium n nnqoa
storia. Deiiique exposiiores sacraruin imerarum boc cvaiigelicum mulicr in faringe salis Iribus abscoiidit

in loco intcllcsere compleiuin quud uit Doiuiiius ut totuni remicntemr, cuin sancta Erclesia, qxam
Juda:is : .Mraham pater resler extultavit ui viderel boe in Into Sara signiricat, sive bisioriam in Scri-

ditm meum; tt vidit, <( Qomtii tH (Joaii. vili, 56). ptiiris pr3>dicet , sive ailegoriam r.2vele{ , seu ad sa-
Dicin quippe Domini vidit. cuin ires ungelus vidcns. pcriia coiitcinplanda ociilum sux expositionis •iiul-

nnum aJoravii, et allocutus est Dominum, quia iii lai, sciu|ier ui diclis tuis virlutein tive Dominica
Iriuiii disiiiirtone persuuarum uiiius cogaovit esseii- teu fraiern« cbariiails insiiiuit. Neque nlUienus se
liam niajesiaiis Scripiurain recie iniellexisse qnisquam puiel, in qua
Defiscii eut rpulis apposiiis, quia iniellexit euin
d instituiioneni cbarilatis invenire non potuil. Saium
de suo semine nasciiurum, qui curo sil Deus anie esi auiem genus mensnra apud Palxslinos, unuutet
Excula, Pairi con^ubsiautialis, humo iii fiiie sxculu- diniidium inodiuiii capiens :

ruiu verut, \eraciter iiiler humines conversalurus Quud auiein Sara tubciiieritioa facii panet, maliuin
apparerel ; cibi autem quibus eos icrecil, el ipsi spi- ad reni periinet. Subcineriiii panrt duin coquontitr,
riialibus suni pleni ' sacraiiieniis, dc quibut iia me- ipsi qtiiiiem ' cum igni coquuiiiur, laient in aliditn,
nioralnr : teil tolus qui super aggrejiatur cinii iniueniium ocv-
/'oliiiuiiit ' Abraham in labernaculum aH Saram, lis piet, kt ubi cocti lucrint, renioveiur cinir, ac
dijilifue ei : Aceelera, Iria tala liniilas commitce, et niundi anie ora veseeniium panet irantferuntur, quia

fac ivhcinerihoi panrs. f pir vero ai armentum eueur- nimiruni eloquia Domiiii iqniiunlexaminalaiPt. xvn,
ril, rl lulil iiide viiuluni liJHrrrmtum el optimiim, ile- 31), vidulicet Spirilut sancti, prrquem Scriptnra ipra
dilque vuero , qut /«(nnartl et roxil iUum. Ubi prinio Ginfecia ost; fni aliquotiet viliiaio ac timpliciiale

• S. Aiig.. lib. XVI dc Civil. Dci, c. 20. •> Al., miitteriii.

^ Al. dcol (a(ii. Al. sddit aMKiH.
< Al., liiili^iilarrlHr. < Al., ruiii 19111 quo (o^uunlnr.
 ICJ IIEWEMFRON LIB. IV. 17!)

si}ii i|ise iii se srieiitiiuii iu tantuni* obiiiieat, iit qiiid A auilentior a'l Diiminiim acccdit; Sara tiinore ac vc-
iii se (erToris spiiilalis, qiiaiilum alimoiiix- coeleslis recimdia niuliebri sese in labernaculu, iino posl
liabeat, noii *> r:ic>le luccat ; at dunfi. ablaio v<-lainiiie osiiiini tabcrnaculi coliibet, nec jani aiipropiare au-
litlerx, per minisierium |ir:rdicati>ri<i suavii:is simishs dci, sed de abdiiis qu.e vir suus ciim Doniiuo loqua-
Spirilatjs autlilnruni < curdilius rc<iiTatiir, <|ii?si ei- tiir aiiscultat. Idenque qiioniaiii et devoia Deo, ol
russn cinere, paiies dulcissiiiii rcflcieiidis lide!ibus siio b.-ne snbdiia erai inarito, gaudiiim parius qiiod
(ifferiintur. inultum du^iderahat andivit ; nec quideni cujtislibel
parius, sed illius iii quo beiiedictinnem ei ipsa in
Vitu'us (|U(iqne tciieriimiis el opliinus quein de
futuro el oiiiiics acoipurftnt natiuncs. Ueiie auteiii
smKetilo lulil Abraliain, ipsiiiii M>-Jiaioreni Dei ei ii'i-
posiquim comederan^ angcli, filiuni mis h spiiibus
minuni sigiiilieat, guem pro rcvcrtente a se lllinju-
promitiniit nasciiiiriMu, qiiia ciim eiiiilas bonac no-
iiiore, idestpopulo guntiuin, juxtn parabolaui Evaii-
sirx oper»iioii:s et lidei n.iminiis siiscoi erii, graii:i
gelii, paler clemeuiissiniiis mactavit. Ipsc nainqMe
iiossnx bencdiclioiiisreniiiiicral. Coinelciuiii :!uti'm
c^t Tiiulus de ariiiriio lenerriiniis et opliuius, ad uc-
aiii;eli, vel poiiiis coinelisse videb;ii:t ir, »i saiicliis
cideiidiim ceqiieiiduini|tie singularilur ca!li civibus
Uiipliael cxponelial Tobia;, ut sacraniinliiin dnniiui-
assumptus.quiade omni liuinanogenerestilus pst^pc-
ciaiiler rlecltis, cujus sanguinc inviidus red.merelui',
B C.T! Incarnaiionls, in qna ipsc mayni cmisilii Angelus

ei per qiiem insiaurareniur non soluni qii.e in tcna, tanquam lioiiio erat tiiandiicainriis, non soltini visi-

se«l eiiain qux in catlis sunt m ipso. ut Apost<ilusaii.

biliier npparendo, scd eliam ad mensani boiiiinniii

(Jiii videlicet vitulus recle lenerriinus ei opliinus di-

rcsidendo ac mandiicando, figurarent ; sed illi, siciil

cilur. Quideniin lam lenerum tainquenptiniuin, quain

idi'iii Rapbacl ai', ribn invisibili, i'l e-:t qiii ab lioini-

esl ille qui

nibus in rarne dcgenlilius videri iiun poicst, iilelian-
biimiliavit se pro mibis erigpndis : t'a-

elut obediens Patri usque ad morteni, iiioi lem nutem tur, videlicei gandio cuiitemplatioiiis' de qiia et Do-
erucit {l'ial. ii. 8) ?
minus in Evangelio : Quia anjie/i, inqiiii, eori(m m
cwlis semper vidcni faciem Patrit mei qui i'i caetis eit
Ti(/i( qunque bulijrum,el liic, ei viiulum quemcoxe-
(.4/uiiA. xviii, 10), seniper eteiiim vident, lioc est
TOt, ei potuit corain eit. I'er lac piiinordia el velut
ctiain cuni ad nos aliqua iniiilstr.iiuri roris veniuiit;
elenivnia legis Uo^aic.T, per bntyruin evaiigelic;e
cicdiliile est aiiieni qiiod esca quam nianducab:ini,
perfecliu doctrin.-e ;
p«r lac siin|iliciia$ litlerx in
staliin ut spirilalo vel • xiherinin corpus eoruin
Scripturis, per buiyiuin viriiis sensus niysiici qui de
' coiit gii, velut aqua ardenii naniiiix iiij<;ci3, con-
litlera generari sulet exprimilur. Vcl ccrte lac ini-
suin|iia fuerii, et non sicut aqua arenii terrx infusa
lium Gdci, buiyruin perlectionem opcris qux ei lide
q ad renciendumcorpus eorum profecerit, quomodo in
creatur iiisinuai. Qux cuiicla Abrjliam pusuitcoram
nobis, cum manducainus, fieri solel.
viris quos susceperat, ut sigiiiiicaret filios promis-
Eiant f autem ambo senet proveetaque isttttts, tl
sionis epulas spiritales Duuiinu seinpcr oblaturos,
desieroiU Sarw /ieri muliebria. Ad /.iciendain auxesin
paiies videlicel tectionuni ^anclarum, \itutuin doini-
poteniise ccelesiis, ambos dicil esse seuiores, et in-
iiicx Incariialioui-, lac tidei ^ive bistoric:v |icrrecti<>-
su|er Saram, cum fnisset sieribs, tuiu eiiuui cruore
iiis; buiyruni seiisuuiii sivc operuni bunoiunt, ubi
inen^iruo jam (lesiiiutam, proptcr quod jain parere
bene adjun|ilur :
nnii posset, ciiain^i sierilis iioii fiiisset. {'orro si fe-
Ipte vero ttaiat juxta eos tufr ar(ioi'«,quia niiniruin iiiina ita sit provrrtionii attalis, ut ei solita roulie-
ita epulis lidei et viilniuin Dnininuin bi-ne vivendo ruin ailbuc nuant, de juvenc p.ireie poiest, de se-
pascere, id est deleciaic, debemus, ut semper nos niore nnn potcsl ;
qiiamvis adhiic possil illc senior,
in cunspectu ejus assistere nieiiiinerinins, jiixla iltud sed de adolescenttita gignere, siciii Abrabani post
beati i:.lix : Vitiil Ooniiiiui, in cuJHt eontpeclu tto moriem Sira: tle Ceibura poluit, quiu vividam ejus
{III Iteg. xvii, I). Ei sicui Psalinista : Inconipectu, invenit xtatein ; hoc ergo est <|iind nimirum com-
in|)iil, amjeloruiH piallam tibi (P(. cxxilvii, 1). Et inendai Aposiolus cum ait : Qai prtBter ipem in tpe
hoc sub arbore doinimrje passionis, dicenles cura " credidit, M fieret pater muttaium geiitium, ucundum
Aposlulo : Hiki autem abtil gloriari niii in eruce Do- i;uod diclum eti ei : Sie erit lemen tuum; et non inftr-
luiui HoslriJeiu Chritti(Gal.\'i, 14). mainsin fidenen coniideravil corput suum jam einor-
Cumque comeditient, dixerunl ad enm : Vbi etl tuum, tum fere centum eisel ttnnorum, el emorluoin
Sara uxtr tua? llle reipondil : Ecee in tabernaculo vu/i'a»i Sarit, in promifitene eiam Dei non hetilavit

(«1, ciii dixit : ^* Reeerlar ad te lempore iilo, rifa comile, {flom. IV, 18). Ad boc enim dirit Abrahx jani eorpus

et Itabebit /!<iuin &°iira uxor tua. Anilio quideni dnniinl fuisse emoruium, qnoniam non ex omni femina, cui

•Juinus, ei Abrabam videlicei cl Sara cinn summ.i adbiic esset aliquod pariendi teniput ettremum,
feslinantia refeclioMem pnrparant; sed qiiasi iu generare ^ ipse inilla xtaieadhuc possd ; ad aliqtiid

duino bene disp«stia Abrahani cum paraiis epiilis cniin eiiiorluum corpos intelligere debeiuus, non ad

* Al., Kblinel. * Al., a«rruni.

k Al. decsit /<ici/e. ' Al., eontin/)il,
* Al., ad cordo repamtur. * Al. decsl oufmi.
* Al., reverteiit leniam nd le, l*
Al., ipia.

P*TnoL. XCI.
ni BED.4: VENKIlMllLlri Ori.HHM PAR-; II. - rXEf l.rii.A CI.MMNV. ri
Ocnma , n.»m si .ul oinnia, 'lon jaiii sCiicrln^ vivi, srd \ lanvlw cutr. ilto, f( ipc mecum {Apce. iii, 20). l.li>,

laiidver »sl iiioiiui. iJ esi, |iroie|ihsliis, qiii vciilum cunicdil, ei cas

Quv risil oi-ri>/(i' i/ici'».» ; Pi»>.'(/;ium »»'iiiii c/ (/ciii!- i|ii:is ii> pra;!>«>nii<i Itoiiiiiil aiigeloruiii>|iie cjiis liatiera

iiut /nwj te.'ii/i(« csr, viitniiuiii ojH-tam ituiu? Hnjn.s |ii'r|irluii& poierdt doiicids imlsii, (ori^ ctiaiii a li^fiiu

senlenli^f iiicinliiit a|iosiiilus Peirus, • iini iiiuliorcs vihf vi6il>il<it>r rxciii.Mi'., iit p.ilriilor oslfiiilereiur

\uis tiiisoi'li;iiiji.;nre.nliiioiieiisai!jocil :
" Sicti Snxi i|iii.d sapieiiiiu- fructuiu iiicuriuiiiiliilein, qiiu inrisi-

(ibfiiii^bal .\bfril it, Uomiiiuiii eum vofaiti. Viiteliir :iu- liillter Irui miIrImI, pculidil. ti i|iiia bvaius Abraliain

leiit siii:iie lniii.' luro qiiuil supiu (Ik Aiiruluiii li^i iiiiiiio pi.K (loviiiiiiiiis j:iiii rructmii sa|>iciitixet vlta^,

iur, quia atiilito Siri; |iarlii, ccriderii i<i f.iririn, «! qiia: Ctiiisiiia esi, alii]ii:in Isper (iisiavurat, reclesub

riscril iii curitc sno diccns : Putastie cenuiiiirio aibore coiisistciis lioiiiiuuiii vidisse uc iuscepisse

itasc' lur filiiii, tl Scrra nonajenaTia puriei? uddiJii.pie narratur. Illic Eva, icliilo liniorc divino, ne^jlecto

il>>^('iis a.l heiiin : Llinnm Ismael tiisut coraiii (>-.' viri ronsilio, acce^sil teiiiernria ad scr|ieniem, in

vi'i'iini i|i'ij Ainv^iolus dicil i|uc)J Abrabam iioii lixsi- i|Uo di.ilolus lo.jiicbatur, a i|u > scdiicia ad cnmeJcn-
ti«e'il diilideiiiia, Saraiu vero bxsilasse, sei|iien$ duin viiita, viruni (|uu(|uu sux prvevaricaiioniscuin-

Ooniinl sernio inanirestal, direnlis ad Abrahant : plicem lecit ;

propier quud et jusi.x- daniiiationls cum
t»«i'ire titii Sara dicins : iVum vere pariiura sum B viro i>ccepia sentrntia aiidivii iiiicr alia : In dolore

ciinsy RcsKit iiiteMigi ipiud aiiJUn qui.i Saia paritiira parics (ilii.s (Cettis. iii. (Ii) ; | riRiiimquc Cain biiuin

rs-el filiiini, et Abraliain prius riscrit adiiiiians iii inaluiiiciiunis el rra'.ricidiiii gc luii. Ili.: Sara ' sub-
{;'nili'>, i't ip>a Sara poslinoduiii dubilaiis ingiiidio; dita limori divinn, snniil et relr^iosam viri fldem
ciij s i;iiiieii diibieias, coiiiiniio, dal.i rutionc diviiix atque operaiioiiem secuia, appannle Doaiino, eispc-
p.iloi.li.T, ablai» esl, dicentu ad euiii aiigelo : ctabal ipsa domi donec vir occurrerel, ct qux esscni

Xtmqiiiil Ufo esl quidquam d.gicile ? Ju.via cnn- ageiida disceret ; ^eil ct epiilis in susciptionem Do-
diciuinteverlar ail le, lioceit eodem tanfore, fila co- Diini prarparatis, nilnluminus ip^a se donii vereciin-
tM>t, ^ •( bnbebit Saru lilium. Ona audila seiilcnlia, daia retiiiuii, ac viruin suuiii cum ei^ prxire ad Do-
aiiivi iliiblctaie oiiiiii icinuia, iii fiJc lonruiiuiia est, (niiiuiD eiqne munera suue devotionis ciniul et i|isius

iil 1111'rilu Je i'la d.ial AposUilus : Fide i( ipsu Sara ofTerre gaudcbat. Qnapropirr anibo remunerationem
viTtutcm accep.t ad etniisionein seininis. Qaoii auiera sui beneiicii proniiss:! sobtle percepcrunl; iiec qua-
(licit rercrlar ai le_ el adjiiniit vila coiuiie, liumaiio libct suliole, sed llla ulique in qua benedicereiitur
i|uiileiii m ire Irquiinr, i|iiasi diceret : Si viia cuiiies omnes geiiles. El menio, ibi eniin realus prxvari-
lni ril. Scil allins iii:olii!;ciiJuin qiioJ aiigcli seinpcr cationis in prinio Adam debtla uUiuiic plec:eliatur ;

\iia comiic sivi' iii cocUs coDversentur, seu ad ii rr:is C iiic lempus rcdtnipiinnis |:er secunJtim Adaiii ei
ileS('enJ.i:il, illa uliqiie vila qux- dicil : Sicul ciiiin prxsdgaliatur ruliiriiin et pirabatur. Sequiiiir :

rnUr liub.lviiam in ictnetipso,sic dcilit e: FUioiilutn * Cum suirexi!.senl eryo inde tiri, direxerunl oculot
hubert' iii SlIii(.(','!so;ciijiis vidclicci viiie vlsioiie:iii|iie contia Sodomnm, el Abrahain swiul gradiebu:ur de.lu-
iilusir .iioiic et -ini;i-li et liomines sancii liuiit perpe- ceiis eos. Cum siirrexissc diraniur inde viri, osten-

ma beati. Cuuipaiaiidus sane videiur Lic locus a diliir quoJ ' sedeiitibiis eis asians mini^ir.ibat Abia-
f onlrano ractis prutopljsti; ille eien m p"St rcaluiii ham, quamvls primo siaiiles viJent Direvrriini ..u-

pr:i:vaiii'aliuui$ non viJisse Doiiiiiiiini Dciiiii, sed iriii oculus coiiira Suduinaiii, ul siCLil liilem Leali

vuccni liiiic iloninbulaiilis in paraili&o lerliiKtur Aluali.e Ixlis pioiiiissi 'ninus reniiiiicraretil, iu pcr-

aii(tis>e; liic rulurie lieiieiliclioiiis nJc, spe ar dile- lidijin iinpi.v viviialis nainmis ultricibus perJero.it,
riioi c, acceiisus vidii siaiiteni DoiDinum, qiiianinii- juxia illiiil rsaliiiisti;, qui cum de saiiciis pictaieui
riini ciini I oc m.nisura eiai, iib illo coiiicinplaiid Domiui i pr:rmisi:>si!i : Ocu/i Oomim superjutis, ei
divin:L' claiimiis ab^cesscial. Itleaiidita vure Domiiii nuie] rjiii nd preces eorum (Psal. ixxiii, 10). pr<ili-

llci atis.oiidil se IreineLiiiiJus, ijuia prulecto ^c cr- nus se>eriia eiu ejus in leprulioMiiii iilliiine siili-

raKsc rrubesiebal.llic viso Doiiiii.osialiniLetabunJuj juniill : Vuliiiian em Dju-.ini, lnquieiis, super facien-

acrurril, rui sc cuiiiptaeuisse oliedienil.e nieiiiu cre- ^ iis mala, ui terdul de leira meitioi min eo um [Ibid..

t'i'liii . Illc aJ aiirain i.ost iiieriilicin, i.>to In i|iso fcr- 1 1). UuoJ auleiii cuin aiijjelis gadictulur Abraliaiu
v.iro diei ;
qiiii liir Jiviin ainuil^ igiio ll.giabat, lllc deJuceiis eus, cx roiisiicinil ne dcvoi.e liu$)>iuliiaiis

diviiix proiertiui Is ei diliciioiiis a sc lucein pcccan- fecissc credeiidiis esi ; sed felice- illi gressus, quilius
• 1(1 fiigavcr.1t. Ilir bnspileiii Diiinimim rccipit arrill- liiintii cuiii aiigrlis i :Kroili ineiuil in teria, ^ «os(|je
cil, nlappnsitis cpiiiis rariiiiliLiis iiisinurt quod ciini cum ad «c veiiisseiit visiiandum ad C(B'.um redli>in>t
•liiilis spirilalilris :ii rorde pie viveiiiLi ri iicc:el, (leJucere ; rdix ai:ieni iitinc eiirini) viu qiii an^teli-

juxia qiiod ip-e Doinii.iM de sii'b aiiiaiorib:is proiiii- ram in tenis cuiivcrsalioueiii scqnunlur, xldnlivel
it Eeet sto ad ottinin el jiuho;
: ^i qnis aiidieril vo- sobrie, el juslc, et pie, et caste, vivendo, ac diviiiii

tem fncdin, el nyeiuctil tnilii, ''

inlrnho ndii:iini,fl laudilius seiiipcr, qitaiituin itiortali posaibilo est,

' .\l., «ic rl Siirn. ' VI., rrilnKilibiis.

ii
Al.,d cst el. « .\l., /iruiiiisijsK.

< .\l., lll'IOl/'U. Al., 'i>s CHni; al., eos qHitkin.

* Al., sulijnin, '
Al., (cira.
" Al., miKiiii'.
 ;
;

1-3 llEXAI.Mtl',ON LIU. IV. ^7*

Tacaixio. Veruin Le.ilus Aur.li.iiii, quia ().>iiiiiiiiiii A apuil i|isun> pru aliis iinasi apiid iin iiiiiiiiini aiiiipiim

•'leu g.iuileiiier veuiciiieui trxLviiit, iit eti.un ^tbeuii- iiiicriederet, iiibiloiuiiiiis iii sua a-.-timaiioiie vilis

lcs qii.i'i '• «loiiiesiicos deduceie eiirare!, nierelur ipac perni.insii ac dispeclus ; uiide iii secuiidu sua

alliuia diviiioniiii uperuni sccieta cogiioceie ; <|ui orat'uiie dirit nd eiiiii :

et ipse dislriclioiiciii supcriM' ai.nnadvi rsiiniis veii- Qhia semcl ciepi, loquar ad Dominum meum tiiiii

luraiii niuiido iiilelligens, sicut piiiis se Den dcvutiiiii siiii |>u/iiii el cinis. Qiiu veibo nianifesie iiostrim
iii liospitilius suscipieiidis usleiiilerat, iiaeigc provi- rrd.iigiiit siiperbiaiii, qni lunge abaliiiudine iiiHrilo-
mos sullicituin pro eis piistiiiudiiiii supiJii ai.do iiioii- riaii fju^ disianles, luiige a lolloculinne divina prn
MraTit. iiu^ir.i lanlit.iie atque iniirtla reiniai, niliiloiiiinns

Dixit itariue Dominu% : Clamor Sodonwrum el « Go- tyi>u elationis iidlati, ciiierein iios ac pulveiem futu-
morrli(B wultiiiliciilus esl, el pt'cca!um curuiii atjgiava- ros iiiiiiiine rccolinius; iiaiu beatiis Aliraliau qun
(um esi nimii. Claiiioieiii Sodomiiruin sceluruiii h- diviiix visionis puriiati altius appropinquavit, eu
niam vel putius iiiraiiiiaiu dicil, a (jiionns proliilicns ccrtius sux' Iragiliiatis inrirma disper-it ei ubjecia.
Apostolus dicil : Omnis omur tudo, el ira, el indiiina- At iios, f ipii a coniuiiu liileriif rlaritatis nubilu

lio, el clanior, el blusphcmia, t^lliilur a vvbis cum onini iii>str:c pravitatis exiludiiiiur, taiiio miiiii^t insilx iiu-
muliiia [lCplies. iv, 51); cui niiniriiii) claniori con- " bis niiserise lenebras dcUemu<, q^ aiito iiil pru^tor lias

Irarius esi claiiiur elecioruni, de quo ronlldeniersuo intiieri solenius.

('realuri siippiicuites, aiiiiit diceiiles singii!i : Do- VcnerunlqueduoangeliSiHhniamvespere^sedenlel.ol

mine, exandi oraiioncni meam, et c'ami,r vieus ad le in foribus ciiitatis. Noii sine causa aD;;eli qui ad tiiei i-

'^
pcrvenial {l'sal. ci, 2). Magiius qnippc illiTuin c!a- i!:ciii al Abr. bam venoraiii, vespcre Sudniiiaiii veni-
iiior est merituiD .'«uLihme cl ii tmiio liiJei coilestia le |icrliibt'iiliir, quia iiimiruin illi prnspera ac l.tla

sola qua rens, ubi Chrisius esi iii dextera Dei sedens iiuuiiare, buie adversa iuferre veneriinl ; iil>' friiCu
qiii "juoiiiain noii terreiias opes, nou gli>riaiii !ii:ineiu lucis ad (ael>-stia flngrabal, li:i'C vilionua tencbris
cadiic.iiiii|Ue, iion nioriliira eariiis gaudia, srd siiper- obscssa I
erdiiioni xiernx pi'Opiiii|uabal.

iia tantuni bona, de^idtraiit, altuin prorecio ci quasi (Jui cnm vidissel, surrexit, et iv l tbviam eis ; adora-
clamore icrsonuin e^t oiniie qiiuil agiiiil. Verum inul- v\i<iiie p onus in Lrra, et dixii : Obsecro, Dumine,
lipllcato clainore pcccaiuruiii, id csl enoni i illurum deciinatc in domum pueri veslri, el manele ibi, et
icelcie, videiiiuus quid seqiiitur. cxicrn. Magiiiiii) perfeciuinque iii beaio Lot exeiu-
Descendam, inqnil, el videbo ulrum clamorem qui pliim Di'0 devolx bosijtalitaiis osicndiiur, qiii iii-

tenil ad me opere tontpleierinl, an non esl ila, ut sciam. gredientes iirbem haspites non soluin oicuriens
Quod ergo sn desceiidere Domiiius ad videndum an ^ cicipprc paraliis fuit, veruin eliain ut ad se divcrtc
ideiii claiuor verus cs^ct, aiibai, iion suam osteiidit rent secumque rcquiesceieiit obnixius postulabat
ignorantiam, qiii uiiiuiuin babct '-cie.:liara, -ed nos- [{eiiuebaiit auleiD primo diiraum ejus inirare, quuj
tram instruit teinerilalem, iic .'tntequaiii perfecte taniei) poitiiiodura eo compelleiite faicre consense-
discamus, proxiinorura reprcbcndei-e facta pratsii- luiil, ut sic iudustriam hospiialiiaiis ejus diligentius
inainus; qiiiid ipsiim nos ci in coiisirurtio: c tiiriis pnibareut; probatam dignius remuiierarciit, di;m

docet, ubi scripiuiii esi quia descciidit Doiniuus vi- cum a jieccanlium Interilu cum sua dumu cripeieiii.

dere clvitatcia cl turrem qiiaiu ardiflcabaiit lilii I'rius aulein quain ireiil cubilum, viri civitatis valta-

Adain ;
quid euin de coplo in lerram non " vidcrei, verunt domum, a puero usque ad scnem, omnis popu-
de quu scriptuiii esi quia iiudus est infernus coraiii lus simul , vocaveruntque Lol, et dixerunt ei : Vbi sunt
illo, ei iiiilluui est opriiinentum penlitioni. liri qui inlroierunt ad te noclc;eJnc illos Uue, ut

Converleruntque se inde, el ahierunt Sodomam cognoseamus css, etc. lloc est quoJ proplieia Isaiii

Abraliam rero adliuc stabat coram Doniino, et appro- de populo Israel supra modum pecc.iine ait : l'eccii-

pinquans ait : Sunquid perdes juslum cum impio? Si lum suum sicut Sodoma prcedicaverunt nec abscuiide

fueriiil quiiii/iifljiinfl jutli in civi'a>.e peribunl simul, et ... runt {Isai. ili, 9). •'eccatura quippe suum sicul S'idu-
caelera, usque dum aii : Quod si viveHti fueii,.! ibi mii.x praidicaveruiii, nec abscunderuot, ( um abs(|ue

deeem; el dixit Dominus : Sijn delebo propter decem. rcspectu pudoiis alicujus oiuncs a puciili ;rt:ite

Legitur iii sequeiiiibus quixl duo aiigidi Soduniam usqne ad uUiiiiain senectuteiu iiias^iili iii masriilus

veneriiit et susrepii sini a Loi ; uiide verisiinile vide- lui piiudiiicni operari sulebant, ad- o ut iie liospiiibus

lur quod boc iii loco duo angeli discesserinl ab quidein ac peregriiiis sua scelera abseondere, Eed
Abv:ihau), eiille cuiii ' uiio ijui secuin reiiiaiisit.set et hos, vini inffrcodo, suis similes facere scelcribui

locutus |n« tiviiaie periiura iniercesserit. Iii qiia .nique suis facinuribus implicare conieiiderent.

iiiieice-sioiie |ira;ii|iiie beali .\bralia: perpeiidenda Quod vero furemibus eis in lale flagitium patran-

est liuinilitas, qui cuiii l mli sii babitus apud Deum, Uum dicil iiiler alia Lol : llabeo duas filiat quce nee-

ut et euiii bospiiio quasi Ijiiiiliarem susciperei, et ^um coqncverunt virum, educam ens ad »o», et abuti-

f Al., vidtrit.
" Al., gaudtns.
•" Al., doihCiliatm. f ,\l., ciim eo.
' Al., iiumonhcvt ruiii. « At., quia.
'1
Al , veii iii
«75 bhD.t Vl'..M;K\mi,ls OPLIU M l'.\RS II. — KXKCKTICA f.KMJLNA. 17(i

minitis, iicut ptiiuerit vobii, diiminod» iwri» ittii ni- A morrha et fiiiitiiiKr clvilalcs, xwtili moJu rt lif fonii-
hil faciiitis mali. yiioiiiaiii prosiiiuorc vluliai (llJas caiw miil, abeunles poil carnem nlieiam; facla sunt
siins liac Ci'nipeiisaiioni-, u( viri liospiles ojns nihil eiimplum, irinis tfterni paiiam tuitininles {Jiid. \i\).

!\ Sodomilis ia'e p.iierciilnr, uirum admllteiida sii l'iitesl auiem idein ignis Sodomiiicits itaiii fljmiiias

coinptMiiialio fl 'giiioriim vcl quorumque pcroainrum, viiiorum quibu.« iit liac viia rcprobi uiuniur, aique
iil iios raciamu^ luali aliqiiid, ne alius gravius inaluin ad scmpiteniuiu prup iraiilur liiccndium, non liic<m-

laiiai, an puiius perturb.tiioni Loi non consilio iri- vcnienler inbinu ire, qui cuiii niiiic in coiicnpiscenliis

liucndain sit qiiia lioc dixerii, merlio qua-ritur ; et terreiiis carnisque illccehris ardeie non ccs«anl,

niiiiiriim peiiculosissime admiiiiiur haec compensa- luiic igne ultionis ardere niinquam ^'
de>isteni.

lio; si autcm perlurbaiioni liuman.x Iribuiiur, el ilunc qiinqiic sensiim D.minu afrirm^inte. Imo eiiam
iiienti tanto malo pcrinot.T;, nullomodo imiianda esl. dnccne, q>ii aii : /n ilta hora qui fuerit in tecio et

Et ecce miterunt maiium viri, et introduierunt ad ^e vasa ejvs in domo, ne descendat totlere ilta ; et qui

Lol, ctmtseruntquc ostiiim , el eos qni erant foris per- in ogro, similiter non redeat reiro; niemoret ettott

cusieiunt cifcilale, a minimo usque ad maximum, ila uxoris Loi (Luc. xvii, 5t). Neqiie eiiim doceinur ne

ut ostiiim iiivenire non posseni, ei cailera iisqnc aJ id insianle ariiculo uliimi exaniinis, culinen rectxcin-
(pifid ilixit Lot art genere.'! suos : Surgite, eijredimini ^ versaiionis deserenies, ad inia cnncupisceiitix mun-
ilc loto islo, quiii detebil Dominus civilatem hauc, et dialis aiiimiim defleclainus; vel nc, relicto araro
vstis es! quasi tuilens toqui. QuoJ ost.uiii Lot obclu- agricultiirx spiriialis, relro rospiciamus, quanili m n
seruiil angeli, ne vel ipsum, vel aliqueni de donio iilira nol is opcniin ali'iua correctio restat, sed eu-
ipsius |iosseiit ad perdendum rapere Sodomitae, pa- rum i\\rK «peraii sumus reddenda ratio in^iat; veniin

icnter insinuat quia nnllum de clcctis Dei perditiira poiius, imminenle judicio, fldelibusbxc ' exlioriaiio
•
sii iinpicins el perseculio reproborum, dicpnie daiur, ui cucplis bonis ac salubribus insigiani, n*,

Douiiuo (lc ovilius >uis : £( ego vitam trteinam do eis, viiioriim qnx reliqnerc conlagiii repeiente>, Lol

rl non peribwt in (Fternum, et non rapiet eas quisquom iniilenlur usorcm,qnx ardenieni snlphure Suiloinini

(lenianu mm { Joan. t, 48 ). Quod iteni Lol, facul- duiii iiicaiiia respiceret ,

* vcrsa esi in staiuam salis.

laie :il) an^-els daia, nullum de civibus perfidis, ne Dum ergu nos Domiiius uxorem Lot imiiari prulii-

(le suis quidem cognatis sive amicis, lamelsi mulinm bei, osiondit prufecto quod incendium civiiaiis, ad
conalus, pol'iii ad salulem revocare, significai qiiia qund oculos reduverat, flamnias viiioruin, qiias

iiullliis labnr hiiiniiiis .id nunieTniii pr.rdesiin iioinm, viiare et valemus ei debemus, exprimit. Lnde nuiie
()iii anie lonsiiiutionem mundi electi suni a Dojnino, p e\hortatio angelorum, qua educluin deSodaii.ii Lot

vel unam possii animam adjiccre : Novii cnim Domi- adnio luerani ne retro rcspiceret, neque in oiiuii

niis qiii siini ejus. Veruni eisi nostrain fragiliiaiem circa rcgirnc consisterel, sed moiiiem salvandus

i)ui aJ elcclorum snrlein pertineni latet, iion lamen )ietHrci, tt spirilaliter inieliigcnda, ei maxitnaest
ab agcnda cura nosirx salutis cessanduin, non ab nobis iiiteniinne sequenda ; ne vidolicei ardores ei

insiruendis prosimis lingua csl conlinenil», sed ad iiiceniiva vitiorum qux parumper evasisfe vldeiiiiir

cxempliim beali Lnt, ct nobis caste vivcndum, el ' incauli repeianius, neque oniniinodis in vicinU

err.inliiim quoqne correclioni ofliciura pielaiis iin- peccaiitium, quanlum possibile esi, mancre consen-
enim quia eisi pra>desiinatos tiamus, ne illorum exeniplo a nosirx via ri-ciitudinij
pend>-niluin, coiislai
nosirae lanien be- abeneraus, juiia illud Psalmisue de beaio viru : E<
ad inierilum salv,.re ncquiviniui,
nigniial s quain erga illorum saluiem inipendimus iii via peccatoruin non ttetil {Psal. i. <), sed ad risii-

iiicrccdem non perdiuius. glumardux'conversatioiiisconsceudereociuscurenius.

Et eduxerunt mm posucruntque extra civiialem. Ibi Diiilque Lot ad eot : Qitceso, doniine nii, quia inve-

tocuitts est ad eum : Salva animam tuam, noti retpi- nit tervut tuui graiiam coram te, et magnificaiti mite-

cere poit Urgum, nec stes in omni circa reyione, ted in ricordiam luam quam feeisti \necum, ut latvaret «m-
monU
nionie 5«/t u>n te fac, ne el lu timut pereai. Generaliter D mam meam. nec postum in latcari n« forit

quidem incendium et pcrditio Sodumorum, de qua apprehendat me malum. Etl civilat hgc jxuta ad quam
ere|itus esi Loi, pcenam ultimx disiriciionis desi- poitum fugere pana, tt talvabor in ea. Non \\» pn.'-

gnat; quaiido, cumplcla in fine sxculi sumina ele- sidium vlciiiae civiiatis ' peiiil l>eaiiis I oi, quasi

ctoruin, oniiies iinpii xternuiii rapleniur iii ignem, inalum sibi alicujus plag% superTenturuiii linierei, «i

Uomino expoiieiiic, qni ait : Sintitiier ticul faclum ad montein perveoire poluissel ; sed ea (lotiui inteii-

esl in dicbut Lol, edcbnnl el bibebant, emebanl el tionc ad clvitiiieiii juxia pt>siuiii diverti-rc ciipiel>at,

vendebani, ptantabant el a^dificabant, qua dit autem ne duin muntis altiludinem qui loiigius aberai peie-
tMivit Lol a Sodomit, p!uit ignem et tulphur de coelo, rct, in ipsuiilncre posiiuin flaiiima qu» iiii|iii« pro\i

II omnes peididit. Sccundum hcec eril qua die Fiiiut ma immincbai absumeiei.
.^omini) rcv.la^idir {Luc. ivii, iS). Cui atleslalnr Dixilque ad eum : Ede eiinm in h»c luicepi precei
ctiam apostolus Judas diccns : Sieut Sodoma el C'u- tuai, W non luftriirlum uiit'in pro quu lecHiui tt, etc.

• Al., «»/. * Al.,deest r;r«a ctt in iiatuam utlii.

>>
Al.. desisiuiil; :il asiiilunt. * Al., in.-nitu.
< Al., rali*. * M.pttii
 ; ;,

r.i HEXAEMEltON LIB. lY. 178

<iuaiila «isceia iliviiise pielalis! non soliiiti justinn a A introibo ad itlum , ei coenabo cum i!lo, ei ipu mecuni

perdilionc sceli raionim Iil)«rat, seil et pluriojis eoruoa {Apoc. 111, '20). Et iiiipii suis iciitalioniliiis ve! upcr.i

prO|iler ialtilein ijiisdeiii jusii vitam quam non me- /idcliuiii, vcl ijisam cornimpcre fidein quxnint ; ap-

et in eis qui perirent qiiid impieias pareiitc aiiicin inaiie Tuluri s;eculi , lii curonain viix
ruerc concedil, iii

niercrciurosleiiiUr.i, tt in liis qui r raancrenl qu:in- accipiunt , illi painiin (crpe^uu! iinirti» incuiruiii.

lum imercessio piorniii apiiJ Dcuin valeret indicaret. Condigna aulem suis scelerilius puena Sndoiniuc pe-

Idcicco vocdiiim eft nomen urbis ittiui Segor. Segor reiiiit. Nam qiiia in puirediiu: lii>>uria: et ardore libi-

intcrprcl:iuir Tai va, qna; idcirco sic vocala esi, quia diiiis vilam diixeruiit impijin, iiicriiu cuni ll.iir.iiiis

dixerat Lol, Nuiuiuid non modica esi. Prius auiein igniuni ciiani felorc siilpliiiris luniunlur. N<'c dnhi-

Rale vocalialur, ul in snper oritius logilur : Conlraque taiiduin qiii.i latl pijciia nnn soliim ad pr;i'si'iis dini-

rerjim Bale, ipta cs( Segor. Iiilfrpr€t;ilur autein Bale riatl, sed etiam sunt perpeloo damnanili , diceiiie

devornlio, i|ii»m (In di( lain aiiiiil llcbra:i, quod ler- aposlolo Joaniie : Tiinidii auhm , el iiicredulis , et

lio tcrr.c ninlu alisorpla sil. Sicul aiilemSodoma exserralis, ct homicidis , el foini^aloribus, et vciicficis,

ardeiis n:imnins viiii.runi, et nions ad quem ascen- et idototalris, cl omnibui m.iidacibus pnrs illorum erit

dere I.oi juliciur virtiiium cnlmrn insiiiuat, iia Scgor in ilayuo urdtnte igne el sulphure {.\poc. xxi , 'i).

quenid;iin lioiia" convcrsalionis inodum miiius per- " JEnnMuT ergo pcfiiia el ullio generiljui pcccalorn

recium desi^nai qiii eisi a celsiiiidine perriciurum juxta illud quod vir sapiens pl igas .<£gypt;oruni in-
;

adliiic Innge abe^l, j.im laiiK^ii a " ci<iiligio sccleraio- terpretans ait : Vl scirent qii\a per qum pcccat quis,

nim secreius est. Verlii gra<ia qiii conji.galem rccie per hccc ei torquetur {Sap. ji, 17), sicut coiilra bcatiis

serval viiam, a rornicatioiiis quiilem fl.imma sulpliU' Lot juxta modum vitx quain ducebat nicriiil lilie-

rca ev.isit, nec tamen iiioniem coiitinenii;c ^ cou- rari ; quia eniin liospiialis exsiiierat, ciiiiii;^it euni

Rcenilit, qui a rnpiiiis atqiie avarilia manum nicnicm- sui^ceptis boiiis bosiiiiibus ab intcriiu .>-uIvari. .Net:

qiie avertil, ac dc rebus baliilig pnuperibus dnro dubilandom quin ab eisdcin liospilibus post inurtciii

consiievil, necdiim tanien oniiiia relinquere poiuit Eit in aiterna labeniacula rcceptus, ut qiii cccli cives

de incendio qiiidem Sndoniorum elTugit, moenia par- in siium intruduxit liospiiiiim, suisquc rclecit epulis,

v.T rivitaiis >i\ qua pcricnlum inieritus evadcret iii- ah eis ipse in ' bahilacula coehsiia induciToiur ; ubi
Iravii, 5ed necdum arccm viriutis in qua jam pir- pane angelorum perpeluo, lioc esi, C'ins;:cciu divin.-e

ferlus eminerei ascendit, et caeicra liujnsmodi. clariiatis gloiia relicereiiir ; ijuod vcro diciiur quia
Sol egreisiis est luper lerram , et Lot ingressus est Dominui ptuit a Domiuo sutphur ei ignem de coeto

Segor; igitur Dominiis ptuil super Sodomam et Go- ft miniresie distincla est Patris et Filii pcrsona , et

morrhnm sulphur el ignem a Domino de cxlo ; et sub- SabcIIii lucresis repudiala .qux ipsuro Pairem dicit

terlil cifiiales hai et omnem circa regionem. Solis esse q<jem Filiuin. Pluit autem Dominus a Doiiiliio,

«•grissio snper terrain, cum qua « subversa; sunt So- Filius a Patre, unde el alibi dicitur Patri ; Umma in
dnma ei Uomorrlia, manirestationem uliimi designat sapieutia [ccisti {Ps. ciii , 21), lioc cst, iii Filio. Cui
exaniinis ,
qiian<lo, jnslis omnibus ereptis , impios simile cst illud Psalmistse, ubi ita duas Patris cl Filii

repentiiius opprimet intcritus. Et recte utiqiic Dei dcscribit personas , ul tamen unam in diiabus perso-
judicio raclum csl ut qiii bealum Lot in tencbris nis deilaiem insinnet : Sedet lua, Deus, in sceculum
nociis rouliiini laboranlem ac reniieiitem suis flagi- stecuti ; virga (equilatis, virga regni lui ; ditexisti jusli-
liis irretiri tentaverunt, adveniente subilo die, liunc tiam, et odisti iniquitalem, propterea unxil te Deus, Deus
ereptum cernentes, ipsi prorsus interirent ,
qiiique tuits {Ps. xi.iv, 7). Sedes eniin tua Dcui, De<i filio di-
ipsi foedis volupiaiibus carnis iii tcnebris arserant, ciiur; unxttle Deus, Deuttuui, de Deu Patresuhjungit.
apparenie subito mane , sulpluire cunsumereniiir el liespicieiiiqiie uxor ejus poit se terta est in statuam
igne, quia et omnes qui in cxcitaie meniis occulte intis. Iloc verc juxta liiteram raclum esse creilciuliiui
viiiis inserviunt, in cngnitioi.e sui sceleris pal.im a Ciit Denique Jo.seplius rerert usque ad sua lenipora
districto jiidice fcriuntur. Itein nolandum quod una D camdein balis statuain in porlis ejiisdem civiiaiis
eailcmque nncte et Lot liospiie Dominn gaiidebatcl perdurasse. • El quidein uxor nieiu femineae fragi-
defendebatur ab hostibus ; ei Sodomitae sua scelera illatis ad clamorem pereuniium repe'>linum, et fra-

accumulare, etiain ipso Lol cum bospiiibus siiis Ta;- gorem flammaruni coelo dclapsaruio, retro respexil
(iain, labnrabaiit ; orto auicm so!e, hic liberatus pro spd eorura tamen tenet i:i hac infirmitate figuram ,

sua justitia, illi pro sua iinpiciaic damnati ,

qiiia ni- qui semel mundo reiiuntiaiites, ac viriulum iter ar-

m rum in nocte bujus sxculict sancti giudcnt in duum incboanles , repente ad ea qiiai reli'iuer;int

cobilibus suorum cordium recipere illum qui dixit : mundi desideria , iiislabili et velut muliehri corde
f.cce ego teniam et habitabo in niedio tui {Zach. x, 11), recurruiit ; de quibus apostolus Petrus : flelius, iii-

el in Apo(!alypsi : Ecce tto ad oslium , ei putio ; si quit, eii ' (ucrat non cognotcere viam justitiiB , qtum
auit audierii vocetH meam , et aperuerit mihi jattuam , pvil 8 agnilienem retrorium converti ab eo ,
quod ittit

• AI., conlogiis. ' Josepb., Aniiq. Jud., ib. I, c. 22

^ Al., coniinuo consremlil. ' Al., erat.
<;
Al., subversa esl Sodoiiiu, o;iii>bo fl (Muiiwrrlia. £ Al., cognilionem.
•^
Al.. laberiiacula.
 ;

m nrn,*. vK.Nnrwmi.is ori:i;i!M pap.s ii. - KXfXKnr.x r.fcM)i>,\. m

IruilituKi eil, taihlo iiianclato {II l'elr. ii, 2(t) ;
siciil A inipinriim pJtcrniiiiil ohlilus, viiio Iniiliiiii iii<liil^c-

e ron:ra Lot qni su.i (|iix> possedor.it oinnia cum pi<c- ril , iil qiilil t>ii;.i se «gfTelur experiii iioii (lo^vcl.

CiilorilMH porituru rflii|iiit , lllos (|(ii vere iiiiiml» FAcnsabiles videiiliirel filiie, qiiia nnn caiisa laxnrl;e
Klirrnunli.iiil , n('()iiA eus alireiiiinii.ti^se pa'n'li>t , palrein iiicrsUveriiil ; sed quin iiiilliim vlrdriim lii

insinuai ;
qnos eiiam beaiii« Noe, qui ci ip>c (-iincia lerra remuiien', veinin oiiincs cadeni ptrna flainnia-
Mia cum repnvlii'!, >iciit liic i^nilms , sic illi> undls luiii cun-^niiiptns esse puiasseni; et siisplcjl:i- sint
ali^iimcnda rc1ii|iii<, niainlcsic desi);ii.-il ;
quod aii- qiiia slciil pobt dlliiviiiiii per Ires lilios Noe cl loti-
leiii iixnr Loi , diiin se al> iliiicre iiuod DoiniiuH dein ntiriis geiiiis liiiinaiiiim rcsiauratiiin est , iia

n'-teiKlebat, avertiiiNet , et>iinc(:i el ii slatuam salis nuiic per sc ct pilrcm siiuin qiii soli igiiibiis siipcr-
ronvcrsa es( ; npie tndicnt quod lii qiii a via vcrlia- c-sent (lciiiio furct reparaiidum ; ideoqnc huc per
lis ii'peli!iidu riiia d diiKinl, ipsi qiiidcm in sna pr;i- snniniim inagis agendiim r.ita: sini, ne pater srieiis
viiate perciint ; Si d cximiplo peidiiioiiis siia; aliis lale ('oniiiiliiiiiii aspernaius "^
rcspiierel et sprcvissct.
ijiiasi condinientnin sa|iieiiii:c rcliiM|iiiiiit, iit hi eo- Possiiiit exrnsahilcs crgo videii, qnnd se iii hujiis-

riiin inientuiu lemiiiisccnies, cjiiiius se et circnm- mndi facio nbteqiiiiim divins; di$[iosiiionl pra-stare
spectius in nrrepio jiisiilia; | ropusito cusiodiant. cri^deliaiii ; sed noii citrusantiir in eo quod non vel
Dcniquc Ddniiniis nduionciis lldcles ne coeptum lidei ° ^^1 p^itiis in laii ncgoiio vnlunlaicm sive Cnnsilhim
eallem (lcserani, quasi petram cis sali-i, qiio dulcius qiia'relini , vel lemporis moram cxspeiHabant , do-
rjiis verba tapiant , adhibei, cuin dicit inter alia : nec certius qnid de genere humaiio pcr orbem essel
tttmoret esiote iixoris Lot (Luc. xvii, 32). Qui rrgo actiim rognosccrent. Juxta sensum vero moralem
isnein viiinrom, qui uliimiim evnderc judicium desi- possnmus in hoc facio inielligere qiiod nullus ter-
dcrui, oportet ut prstcritorem obliviscens, in ea qiiac rcnx adhuc inhabilaiionis statiis , qiiamvis snblimis
anle suntdivinx promissionis gaiidia semper intendat. esse videaiur, a culpx lentantis pnssit liber esse
Ascendilque Lot de Sfgor, mantilque in monle, itu(V coi:tagin. Ecce enim be.iius Lni puiidas quidem So-
quojiic fitia; ejut cum eo. Tiinuoat eiiim mamre in domoruin nammis cvasit , Sigor .Tque peccniricis
Segiir. Kestiuavit ad mcniem .isccndere dc S-gor, civiiaiis ruinam viiavit , moiiils Tcrticem asceiidit

quia hoc niagis pluciiisse angelis per qiios creiitns .'.ed ubi cum in sublimi virtiiiiim arce positiim rc»
e.U cognovit, tiinens iiu qiia; et nrliculo temporls liaris, ihi nocte incbriatiim, ei a iillabus siiis repente
illius sua interccssione pi^riciiliiin mortis evn.<iii ,
fiBdatiim con^picis , quia sxpi; contingit nt qui per
jiosiea tamen, ob scelera rivium, " cadem urbs pos- illiistralioiieio gratiie coelesiis alia viiiornm tentn-
set simili cum vicinis urbihus perditionc cnnsuini ;
menta dcviccrant, denuo per inertiam proprlx infir-
>>
pertimuit maxiine, curo.ncssct eam leropore supe- mitaiis aliis cnerviter succunibanl. Ducatus quippc
riori crebro lerrx motu fuisse ccnsumptam iinde ;
aiigelicus auxilium ccelesle quo <i
a peccntorum pe-
et Bale, id est, prxcipiians sive dcvorans vocaia cst. riculls llbcramur indicat ; lill.-e vcni bcati Lot • car-
Sed el juxia Intelligentiam spiritalcm, quia Sodoma nales ctiam sublimiuin virnrum cogitatlones expri-
Oammas viiiorum, Scgor modicam adhuc iiichoalio- muiit, quarnm incuria ita nonnunqnam cis siiberi-

nem boDOrum operum, mons altiuidincm virtutiim gitiir; ut etiam ex pio corde verhum sive faciuni
designat necessc est ut cum ab incendio vitiorum
, miiius probum ,
quasi Glii neqiiam. concipiantur.
qiiisque ad iniiiuin virliitis acccsscrii , nun jam in ^eqiie cnim dubitandum est quia lllii Lot ex liliabus

ipso initio segnis pcrsuveret , scd ad altiorem bonx nati, qui geniiles populos et a flde siii patris alienos

.ictionis profectum seinper alncri gressu lendere ac procreaverunt , illa sanclorum upera designcni, qu»
properare conlendnt. non ad regulam sanctitatis, sed ad malorum potius
Dixilque piajor ad minorem : Put,r noster tenex praviiatem perlineant ;
qiiale fuil adultcrium David,
fil, el nullut virorum reinansil in leira, qui potiit in^ qualis eiatio regis Ezecliix, qualii iocauia proccssio
grcdi ad noi juxta morem nnirerser iei ra: ; veni, ine- J(isi.'B rcgis ad pugnam in qiia occldcreliir, et regnum
bnemut evm vino, dormiamusque cum eo, ui lervare D Dnvidicura deinceps hosiibus prodorcl ; qualis
poiiimut ex paire nobis temen , ric. Qiiilius rererlur ' deindc negaiio beatissinii apostolorum principis.
i|iiomodo lilix Loi ipsiirn vino inebri.inles dorniic- Cooveniuiilautem sicut s.Tpe* rebiis lempora; nam
riiiil cum eo, ct concipientcs pepereriiil Moab cl • Lot qui mane illiiresceniea Sodomls ercpius fuerai,

Ainmon palriarchas Moaliiiariim et Ainmoniiarum. nocie instante incbriatus ac deccpius esi ,

quia nl-
Ki quidem histnria hiBC cnntra natiiralera liuinanx inirum quod siilvamur a |'eiicnlls, illusiraiitis esi

rnnceptionis morein facia videtur, sed non polcsl giall:e Dci ;

qiiod relabimur ad viila, nosirx esi cx-
factum duliitari ,
qiiod tania aucioritas factuni esse citatis et inlirniilatis. Ceneraniur dc (iliabus Lot
refert. Potesi auiem eicusabllis vlderi Loi, qiiod Moab ci Aniuion ,
qiios pecratn deslgnare lestalur
lalc seeliis inccsti ncscicns pertiilit niagis, quani fe- ctiain illiid legis prxceptuffl i|iio diciliir : Uoakiiit
cit ; sed non excusatur in eo qnod , lain rcccniis el AminonitiC non inlrabunt in Ecelesiam Domini usque

• Al., deesi eadcm. ' .\t., r(irnal«.< i<ilioriiin cogiialiones.

^ Al., deest perlimuil. '
Al , deni<iue.
' Al., renpiceie tp,eiissel. ^ Al., eum rbui et temiora
* A-, pccrati} liberaniur. ''
Al , ('i-ilMi.» Lo!.
 ,

ISl IIi:\AE.\lf^Ki'N I IP,. IV. {fti

in lerliam et qiiaiti:m i/eneraioiie n, el nsijue in trler- A llcbraMis iiiiuin esi cx dccem iioiiniiibus Dci , 'juo

(liiitiiiis clciloiiim ' nmiiipoliiilis siilcl viihis si;,'ii firari. Hnbilal crgo
num, ()uiJ errnri^s el vili.i , iil ,

iie(|ua iiiam " iii niJiinTnni virdumii (iiiilnis Kci^lesia iiitcr Ciiiles cl Sur ,
qul pcr opcra xirliiliiiii ad visio-

perficiliir alqiie uinilnr ailiidiiicranlnr, seil lniiio- nciii (iHDlnlic mi Coiuliieris anlielai , cl qiioniani

opcrum nc ai>!iareiini hirc esso visio iii ruluro sidei in (rEcsenli :iu(tiii
rum polius sii|ier|iiisiiimin ,

noiiiiMa (ilii)niiii l.ol iiiinrum fxciilo pcrcgrinos si! csse piolilcnlur qiii !Cli.Tniini
olilegiinliir ; seil el , ,

prior ilc pairc, scciniiiiis inlerprcl.iliir I'o|,ii'ih inciis,

iii «(jDlis priiriiim spcrarc dioicciiini, rccie seqniliir :

Consneliiilini vilioriuii ilccentcr aplaiilnr ;

•> (\mi non /sl pcre^iriitaiiis es( tii Gcrdris. >ani el verlio pcre-

a Deo condilore iiob s iiisilae, scd no-ira cs iiriiiun griii;i|:on'S cl noiiiinc Ccriir.T , iil cst iiioolaliis, de-

comliiioiiis oii|.'iiie diviniiin miiii insiMliiiii c^se ccnier sa; ciorum viiii figurainr, ijua', quanCuni divi

Ainninn, po, iiinin iiis maiicij.H:! prigcpplis, l:iiiliiiii icniporalilnis csl

coinperio. Cognoniino el iii «"l ii

mihi lioc ap|ilicainliiin, ci naiii- a'ieii:il:i gaiidiis iiiiiiK el Ajioslolus eoniindiim pa

nieiim, quia ei iioii ;

rariim condilori ^'•crilicndiim cosnosco. Saiic nolan- lriartli:uiiiii vil.un glnrilicans iiich.-il : FiJe nioraius
dumquod propric populiis meros'is inlcrprcialnr. Po- est Abrahuin in teira iei,roiiiiss'onis, tunqnain in aVio-

auleni mcns " Ammon diciiiir, qiiod ipsom na, in cusulis halitando cuir. Isaar cl Jccob cuh^if-
piilns

qiioquc a pcccaioriim sigiiificatione non di6Crcp;U. " dibusproiniisons ejuHlem ; cxsjicelubat enlin fuiida-

Sicui enim de viruilum proveniu, quae a Domino

mcnta habentem ciiitulem, cujus arlifcx it contUlnr

noliis donantur, nari deliomus , ila necesse csl ul

I
Deus {//c(i. XI, 0). Ki paiilo piisl : Juxta fidcm de

de viiionim evorln, qiiiE de nosir.T! corruplione na- fuiicli sunt oninci isti , 7:on aiceptis reiiromissioniiui

lurse prodire consiat, saluliri mcerorc conipunga- led a longe eat ii.ipicieules ct salulaiiles, et coufttenics

mur. Ei lixc qmdem (ilius l.ot de inccsiu conceplus. quia peregriiii el hospila siiiit super terrain [Ibid., \Ti).

Porro Issac qiii de proinissione iiaius est , el inlcr- Qui eniin h:cc dicuiil sigiiificiint se patii.im inqiii-

prelatur Gaudium, virtulum graiiam dcsignat. rcic ; ernt autcm Ccraris uliiii (crininiis (Jiniiana:o-

Proficlut inde Abrahnm in lerram Auslratem, linbi- ruin ad mcridiem ,

et civitas mciropolis ('aixstiiiio,

lavil inter Caites e' Sur , et peregrinatut esl in Gera- pisiia iiiter Cadcs et Sur, lioc cst iiiicr duas solilu-

rii. Qund Abraliam venit in lerram Auslralem, lerre- di ;cs, quarum unayEgypiojungiiur, ad i|iiam popiliis

stri suo iiinere coelesiem inpiiiis profecluiii insiniiai, tiaiisrreliimltiilirimarispcrve>iil,alieraTcroC:idesus-

qno semper ad perfectiora virtulum opcra, siciit el que ad Sarracciioriimcrcmiiin e cxiciidiiiir.Sequiiur .

caeieri sancti solebal asceiidcre. Terra quippe Au- Dixitque de Sara uxore sua: Soror mea esl. Sliiit

straiis , qux luci el ardori solis vicinior cst, illain

C^ ergo Alnmelich rex Cerarir., et lulit eam. Qiiare lioc
sa^pe viiain fidelium juxta mnr des scnsiis indic:ii, dixeril Abraliam de i-aia, el undc credcndiim sit
qunc, discusso inrpore concupisceniix nuindialis, in- rani, tameisi ablaiam in domum rcgis, nequaqiiam
terna luce supcrnx dilertionis ma^'is niagisqiie quo- rrgis couciibitii fuisse contactam , siipra jam dictiim
lidie solebat innovari. Et Abraliam, dclctisSodnmis, esi, iibi siniili modo a Pliaraone siiblaia, sed Domino
terram peiil Australem , cum elecius qiiis(|ue pra- impennte suo cunjiigi rcddiia esl.Cum vero sequitur.
vorum cernens inieritum ^ devotius scse in obse- Venit aulem Deus ad Abimelech per somnium noelis,
qiiium Conditoris sui accingil , ut cui inlcrius duna- et ait illi : En moricris prupter miilierem quam tulisli,

lum esl perdiiioni malorum supercsse inercaiur in , hubel eiiim virum ; Ablmelech vero non leligeral eam,
xtenium gaudiis intcrcsse bonnrum. Peslilente cnim et ait : Doinine nuin gcntem iijiiorantem et juslam inler-
fliigellato, aslutior erit parvuhis. Ubi sequentia qiio- /ici«s .' Et csiera liujiis leciionis. Videlur Abinielech
que verba qtiibus dicilur qund Abraham habitaverit culiuiii verx leliginnis et nosse ci cuni suis oniui-
iiiter Cades et Sur , et peregrinsius sil in Geraris, bus sedulus cxeicuisse ;
qnomodo cniin homo alie-
spiritualibus elecioruro proreciilius aple conveninni, iius a cognitione et timorc Dei , vel Deo allo(|uen(e
Cades namque Sancia, sive Commiitiita , Siir Foriis, merereiur cnrripi cuin peicasset, vel vcrba Dci cor-
Gerara inlerpreialur Incolaius. Profectiis ergo Abra- D rtpieniis tania humiliiate sii.scipcrci ; nnm et sui?
ham in terram Australem, habitavil inter Cades et Sur, geniis innocentiam Jeinonstravit, cuin ait : Num
quia nimirum elecii onines cum agniiioiie veritaiis gentem igiiorante n et justam interftcies 1 Et sui puri--
intus iliuslranlur, cum amore flagranl divinx visio- tiilein cordis siiiiul atqiie operis ostendit, cum ad
iiis, opera quoijue sanciiiaiis simul exercere contcn- jiinxil : In simpliciiale cordis mei ct munditia manuum
dunt; commutaiam inicr homines , id est cosleitriii feci hoc. Uiide etiam quia prudcnter alque humiiiier
pro lerrestri ,
pro liuinuna angelicam du ere vitflni Ilnmino respondii , mox sccnnda ejus ineniit voie
curant , et rortiludiiic fiilei inviclx ei qiii singiilai:- laudari siniul ei consolari dceiilis :

ter forlis est adliaerere non cessant. diccntcs singuli, !.t eijo scia fjund liiinplci anle feecris ; iJeo cusio-
• iliccnles omiies ; Mihi aulem ailhaireic D.'n bonwn (lii i tc, nc peccurcs ii: me. Se.l et lioc nno.l .stitiin de
csi (P.S. Lxxii, 28). iSolaiidiini nainijiie ijiiod Sur .spud iiocli' coiisiirgens oiiiiiei sir-.os snos voravil, et (|ti:';

• A\., in nuinero. ,\l., di'(>sl diceiiles oiwiei.

''
Al,, r/nia. Al., omnipiileiis iUins
'
' .vo/c/ ri-Hn.
Al., Ainnii. »
"^
\l-, liiiili.il. .

Al., divolns
 :;

185 BI.D.E VENKnABILIS OrtllUM »'ARS I'. - KXF.GKTIC.A GENtlNA. <l|4

»ibi acciJeraiil iiarravlt qui>ili|iic illi , amliio ytn- .\ Kcie mille urtftnttvi dedi frulri lun ; /;*r ert' liti in
;

onines vslle lininc- ^ telanteiUnm ociiloriim ud omne» qui lecum suiit, rfuo-
iulucul|)X' qiiod rej iiuideral ,

runi, iilioiunique aniinuiii, liocesici ipsius rcgis rt (nii(}Hr perrez«iis; iiietneiiUqtie tedeprelicntain. Qiiaii-

>ervoriini ejus, qisiii fieril jusiiliic tlediius edotel do jnc.iinlo liii|iiitur , e<) qiiod ipsa diicril eiiiii fr:i-

Naiii cl rex i|isc miiii diiill.id Aliraliain : iiuid feci.^li irciii soiiiii t-ssc, do|>relici>s:iiiiqiie dicit cuiii siinu-

fiofti»? quit! pecf vimut in le, quia iiuluxiin lujjcr mi cl laiido lexeiit venlaiein, diceKilo fialrein siiuiii esse

luper reijnum meimi peccalutr. ijrande ? nianifesle iiisi- eutii qni liiii iiiarilus , liortaiuique ut I oc iii posle-

iinalqiii.i iion li-vi- diimril igiioraiili* |>c'C;>luiii,qiiod ruin nieinliierit, ne deinccps .siinili slniiilaiione idem
iioii ^ilii laiiUiiiiiiodo, veruui eli iin rfgiio stio coii- oppriiltliiiii deprclii-nsa Incurrerel. Q lod si in liae

liiebaiur esse nocivuni. Unde nec sihi siillicere crc- lcrilone ulii Sain, Abraliain pemiiitenie, amaia a re-

(lidil, qiioJ 3 Deo veuiam reains nicruissoi , iiii»

gitiiis r^piliir, sed Doiiiino prorur.iiKc iiiieiiiernia

quo.l !)eo propiiii iic peicarel custndiii iiUTiiLrii, si

virii reililltiir, allcgfiricum .(iiid scntirc dcleciai, si-

iniii eiiaiii liomini iii qaoiii iiesriiis pcicaverat , cuin giiilicauir ' tccle»la leiilalionibus pi>li'$laliiin iiiiiii-

u!lore reddila, pecuniain siniul co|ii<isuiii , ul SiLi d:iii:irum sa-piiis esse piils.nida , pcrniiitcnic niique

plncari possct , iiiliiierei , ul iii 6e<|iicniil us lcgimr Doinino ,

qui \ir cjus ob donuin siipcrnx proteclio-
Noii aiiieiu niiraiulnm lioniiiies incircuincisos eo * "« " g""-e voc:iri digiiatus esi ,
ul etaminala ad-

lenipore veriiaii» esse ciiliores poiiiiss'', cuni be.iius vt-rsig, ii.anifestius qiiaui sil lide firina ,
qua casii-

(|ii<ique Job ct reges aniici ejiis creJaniur pust tnn- (ale Deu devoia ,
qiiania denique sui Condiioris cu-

|)orj dalu^ circuiiiclsloiiis absqiie sacraiiieiiio circum- siodia ab oinnibus ^empor sil liosiium iusidiis iiit:in-

ilsioiiis fldeliler Doniino cuin suis oinnibus seivisse :

da, clarescat, neque uni|uain a suoe lidei sinipliciiaie

sed et Sein pairiarcliam cuni .Arpliaxad, S:ile, lle-

ciirrumpenila. Quod aiitein redditurus Sarani Abra-

ber, Gliis sive nepoiibns suis consiat eo .idbuc tein- hx rc\ ilniiavit siiniil oves el buves, serviis el anci!-

pore supcrvixisse iii canic, ac Deo platiiam vilam I.is, el pcruiiiain piurimam , illud signlficnt lcinpus,

sine circunicliionis lege du\i:se. Unde vcrisiaiile vi- quo regnum liujus inundi Cbrisiianx lidei eral colla

detur signaciilum in clnu i.cisi:inc .\brahj: tanium suliniissurum, eamqne reiigioncm, qu:iiii oiim etpu-

) I semini .ic familix ejiis csse daium , in ca;icris gnare nitebalur , veneratiuni babilurnm. (juod Sara

vcro genlibus poiuisse adliuc esse noniiullos qui bis a regibus concupiia ei rapia , nec lamen polluia
,

• pro naturali scientia legls Deo <l(-vo'.e servirenl esl, qnoiidam qiiidem juvcncula a Pbaraone, ei nuiic

vel liosiiarum videlicet oblationibus, vcl cerie sola provcciior xlale ab Abimolecb , siguificabat Kccl«>

«'""'• <l"^"ivis semper l.ac viia laboribus exerceii-

verse lidei professione a primx prKvaricationis labe Q iii

purgatiis, inax'me superstiibus adliuc lllis qiii ve!

d:tin, duas tainen iii.ijores cxieris persecuiioiies tx-

abu iiionein bumani generis in diluvio, ve! conslru-

periuram ; utiam I\oiD»iii impt-rii, quani velut io

ciionein liirris ac dlvisionem lingnarum , vel perdi-

juventute sua perpcssa , foriissime ac gloriosissiiiia

lioiicni Suiloincruin in ineiuoriam leiiercnl. Nam- Doinino aJjuv^nte siiperavil ; atierain Aniichrisii,

quc ipsum b'em usqiie ad quinqiiagesinuim annum quain velut in seneclute, hoc esi imroincnte tcrmlno
iiaiivitaiis Jacnb peidurasse in corpore consiilta Ge- teiiiporalis su£ vilx, lassura esl, aiqiic eo.teiu mi-

nesis hlsinria icslaiiir; cui senlenilx congruii bea- seraiiie Ooinino deuclura. Nam quodSara lanlxeral
lus papa Gregorins dl( eiis neqiuqu iin e.sse credeii- pulchriiiiiliiiis, ut etlam granda-va ab gtaiiam (or-
duni lain b:evein hoininum sumniiin ilHs icmpori- nij: putuibsel amari , sigiiilical Ecciesiani iiltliiin illo

bus ad vitaiii pervenisse perpetuam quain legifer teuipore tanla virlutum gloria dccorandam , cui bn-

Moyses paucissimis scriplorum siiorum videiurcom- siis accr cuin suis satelliiibus non niinimuro invi-

prcbendere moiiunieniis. (,)uod aulem Abrabam regi deai , idfoque eam cniiciis insidiarum ac viriuiii

sedulii iiisiaiiii ac nlniinnn perqiilrcnii qiiare uvo- susrum ariibus evpugnare coiiiendat ; implela pro-

rem suani discni csse sororeiii, salisfaclcns ait iiiter

pliella qua dc fiiiis rjus dicatur : Adliuc muliipHca-

csetera ;.4/i,i, autem vcre loror mea eMjilia p.ilrn mi, D '"'"'"'
•"'f»f"> «*•". «' *«•"< potienlet erunl ut an-

cl iion filia malrit meic ; vetus Iranslatio aptlus habet, nuniieiii (fja/. w, 19): id esi, ui lidein qua gloriao-
Eliinini rert! loriii- ni^a eil de patre, ted iion de matre; lur conslaiiler iiiler inala qux paliuiilur pradiceul.

id esi Iraiiis ojus lilia , noii sororis ; fialrcs namque Quod nicrque rci ne Saraai violaret, Dco procuran-

tive sorores iioniuinqiiani iii Scilpluris tugiiatione li!, servatiis e.-.i, slgnilicat iii persecutoruiii rabiem,

voc:inlur, qui suiil de nna (amlHa, idest pairii, quas Dumiiio iniscraiite, crtliibendjiii, ut iienio cx his qui
Lailiii patcrniiates inlerpretaiitur, fiiiii ox una ra- vcre ad Ecclesiain pertlncnl ,
possil a lidei et cliari-

dice multa geiieris tiirba dilTundiliir ; alioqiiin (|uale latis, qux rst in Clirisio , castitaie teduci. Quu<l
est ui Ahraliam vir jiistus pairis sul filinm CDnjugeiii iiirrque plagls, ut Saram virnsuo redderei coinput-
sumpscrlt, cum in primis bominiblis prupler aurluin sut csl , rapluiiique lonierarinin petuiila siiiiiil dala
saniiaicin id ipjnm Scripiura iion iiominei. malens ccrreiil, signllicabal pcrsecutores sa-pius ab injuria
inlelllgi qiiani proftrri. (.'uodque Sirai dtxlt rex ; tideliiiiii adversilate uc dumnis reruiu leinporaliiiiii

• AI., per naluralit teienliam leijis. ' Al., Kcclaiam pu/»(i>idiim

^ Al., iiifom. mo.
m HEX\E«EhON 1.115. IV. ,s[
es-« compfisccixlis ; sed el uil rcve eiiiiani sive con- A ac iui>ri'!ii:iic reniivali ad viiam xlcrnam pervc-
tnr iiri' enrumii<-m fi leliuni eise r'miii!Uli'iiIoi, ((Uiici niemiis; iibi, sicut Doiiiinus aii, lilii resurreciioiiis
et iiliqiirilicj iii iicrsecuiionibus racluiii scidiiis, i't \n non nubent neque nubfnlur, std sun' sicut angeli in
uliMii^ ill.i c : ii>ris iimjore crttliiijus c-s? (uCiiriiiii coelo; neque. enim utira tiiori pnUrunt (Marc. \ii,
;
25).
ei liDC per oia'ii:ni's prx^ulinn ^iiiriljliiiin. xlque El quia Diiminns orl:iva dii', id esl posi S;iblial',in
iniliilgeiit'ain ct iiiis<;ratiuncm Duiiiiiii Salvaiori!>, resurrexil a morluis, qnia nos qnoijnc ociava aelale
qui sKiutaiii F.ccle.siain $pons:e sibi (lEJerc conjiin- resurrecuirns esse spcrariiiis; .•icx quiiipe siint aiia-
ge"e digna us esl. Ijliuiiiq^ie eniin Lcalus Abr.iliain lcs huiuj t miindi, seplima sabbaiisini aniniariiiM
pro Abimclcch orsns congrue drsgnai ct ipsuin Do- i;i alia viia,ociava ipsa rcsiirreclionis nosira; cl uni-
iiirniim Silvauireiii gni esi ad Jexieram Dei ,
qnl versulis jiidioii; recie circunicisio oclava die (ieii
eiiaiii inicrpclliil pro iiobis, el pasKnej ac ri"Clores praecepia est. Quod aiuein Abraham cciiiinn erai
fjiisJeni Ecc!e-ia; ,
qiii . quoniam casiitaiis illius ru- annoriiin cur.i iialiis essel Isaac el circumcisus liliiis

raiii geruiit , pro odversariis quoiiuc ejiis iie eani primiissioiiis , perfectioiii ejusdem promissionis
fiedare valeant, verum a ca'|itis noxiis ncius desi- apliSbiuie concinit. Nain quia ccnleiiarius pcrrectns
Etaiit, Doniiiio supplicarc noii negligunt Nrqiie ab re csi iiuiiieriis, quod co maxime astruiinr qiiia de I^va
dcbct vidcri pcr Abiiiiclecb liuiniiicni bniium el li- " iransfcrxiir iii dexieinin id<'0.|ue coRlesiibus
; ac per-
meiiicm Deiim , bonorum persccutnres p.>--se (igura- pciiiis boiiis iiiysiice coni|iciii, rccie iii Iioc iiasciiiir
ri. Suliliim namquc esi in Srripiiirls , ei per bonos Isasc, qiii siia naiiviiate mirjbiliier senibus ''
jiams
mala , et per malus aliquotics bona dcs^gnari ; iiain pareniibus, haprciles non temporalis et innmi, .sed
et bcalus papa Gregoriiis " reges liiipiissi.nos Sau- wieriii in ca-lis regni desi^naieiur, in
quo niniinim
lenret Jerboniam in ligura Doinini Salvatori:- puiierc sacranienio et arca Noe ceniuni annis fabrioaia est,
non duliiiavii, ei c cnnlrariii per fiicluni XJrif (ide- ci Abraliam in lerra repromis^ionis cenlum snnos
li>siiniin) perlidlam Judiconim dicit esse de^ignalam. niiiratiis, ei Isaac iii Cer;iris serens iininii ipso
Viitlaiiit antem Oominus Snrani sicui promisernl ei, anno c>-niiipliim, ei alrium lubcrnaculi ceiiliiiii cii-

el implevit qua: tocuttis est ei, concepitiiue et peperit bilis est lon-uiii; el in parnbola seniinis evangelici,
fitium i:i seiieclule suu tenipore quo piivdixeiat ei tcrra bona c>'ntupluin fructuiii fecit, et Dnminiis le-
Deus. Yisitare dicilur Sarain Dcus quasi languenlein iiiiqueniibui pmpria centuplum i.i hoc lenipore el
el ab oinni sobolis fruc^u jam desperatam, ul quod insiiper viiain promiitit seieriMin : in quibus omni-
naiura negare videbalur, divin.^e prxseniia gratix bus nunierus cenienarius aul g.iudia vi:s pccniiis,
ciinferrel : quoj verbuni aple congruil ciinciii filiis aut ea quibus ad li;ec perveiiitiir Lona opera designai.
promissionis, qui non per aibilriuni propri e libcr-
Crevit itjilur puer et ablaclatus est [eciiq>je Abralium
,

taiis, sed per clectionem graiije salvi liunt, non ei

grande convivium in die ablaciaiionii ijus. Lacle nu-
conatu sui laboris, sed DoiiiinD visilanie cor eoruin
Iriiiir Isaac cum clecius quisjiie, iiliiis viil.'iicei
et impleiile donum gratiie quod proniisii.
proniissiunis, nuper in Chrisio geiiiiu , pima fidci
Vocunidjue Abraliam nomen [liii sui quem genuH ei
rudimeiita suscipil, cl quamvis necdum sunima di-
Sara haae. I^aac iiilerprelatiir (lisiis sivc Caudium,
viiiiiatis arcana scrulari suffiril, dulcedine lnnieii
qiiod 'psum nomen cuiiciis Qdelibiis cunvenil, qiiibuii
prjinionim ccclesiium delectaius , ( onis iiisisiere
imer c;piera superiix ha^reditalis bona Redeinptor
operibus coiilendii, per qu.-c Deo adjuv;inie bigien-
tuiis promiltil diccns : Ilerum autem videbo vos, et
irgue poiiora capere mcreaiiir, juxia illud .ipostoli
gaudebil eor i-«struni, et gaudium testrum nemo lollet
Pelri : Depenenles igilur oinnem matiiiam, et omiiem
a vobis {Joan. xvi, 1).
dolum, et simutationes, et invidias, et omites detraclio-
Ei cireumcidit euin ociava die, ticut prceccperal ei
nes, siciii modo genili in[anies, rulionaliila ct sine d lo
Deus cum ccnlum etset annorum. Sicul Isaac in lem-
lac coneupiscite, ut in eo crescaiii iii salulem. si lumen
P"re quideni veleris (e3.iainenii n.iius csi, sed ipsa
gusiaslii quomam dutcii esl Dominus. Sed .'iblacialui
sua nativilatc liocredcs ndvi lestameiiti desigint, ila
j| Isaac alque ad panis eduliiim per»eiiit, cum eleii
ei circiimcisio qiia consecraius est vetoris qnideiu
prolicientlbus fidei incrcnieniii iion soluni Jisuni
tesiameiiii sacramentiiin esl, scd in figuram grat x Chrlsium, et bunc crucilixum confiteri discuiii, ve
niivi testainenli prxmissum, qua mundiis erai in
ruin eiiam adilere quia in principio eral Veibum, ei
Cliristo ab omni •>
peccaii et morlis ei morialiiaiis
\erbum craiapud Oeuin, et Deus erat Yeibiun.
sorde purgandus. Nam-jue eo tempore ciiciimcisio
Fecilque Abraham grande convivium in die ubhcla-
lideles ab originalis noj» nodo solvebat ; allaiiieii
tionis Isaac , quia niagi.a niinirum S'ileni'iilJs esl
in aliiorig typum gratix data est, qua regnuiu oinne
meniis summis docioribiis, cuin eos quo> educnverani
peccaii et morlis doniinica eral passione ac resnr-
ad arcem viderini sapientiae vinuiisqiit; consceiideie.
rHciionc desirucndum; in cujus excinplinn iios ei in
Cuinque vidlsset Sara (iliu.n Aijar ^giipliic luden-
l>apti»mo ab omnibus peccatis absulviiuur, ei in lem, diiil ad Abraham ; Ej;ee ancillam liauc, el liHuin
rovissimo die ab omni carois et animx corrupiione
ejus, non enim ha;res e.it lilius amillie cum filio m«;j

" Grcg.,1. IV. Moral., c. i. ' Al., sreculi.

* Al., peccato. ^ Al., lionala •^uienlibus.
,^7 Bi,D.E VK.NKHxmLIS OPKUUM PARS II. - EXiLGF.TICV CENUI.X.V. 181»

/.anf Uuid^m CMlitVi liibriil : fi/iiifi .».;'"" '^i/!' A " entim ci.mliilermil . ulla nlioiie pr.i fonel .
du

piia iHdentem cnm Itiutc /i'io sno, 1(11 il m lli"lii.< c<> quoriiiii coinin iii Rratia spirlns virtiit s ct ll.tci

li.il.ciiir; scd >ivtf runi Isaac, sive prasenic :i!il(i (I rit : llabeiitcs autrin eumdeni Siiiiliiin fiilci,
iiKii

lsa:ic lu-erit, nolcli.il S;«ra filimn ancille (ilio suo «.'(«/ icripdiiM c«/ ; (^rcdidi propler ifiiod lociilut jiim,

tudi Mi-icre inagisliiiin ; iioleliat • niim qucm iii et nos crediiiius, propler qiiod et toquiiiiur (I Cjr. iv,

cos nimiri:m vitnperit. ac J doiinis rcyni

pi0.iii>sioiie vrliil:t accepc::»! imlgiium |>ioiiiisMO- 13); scil

iiilius el coelcsii bcncdiclioiic pcr igmil)ili:i mulii pcll nliis j'iilic:il, qiii Irgcin qiix spiiil:il:s cst Cur-

(>i.-inpla *cl consorlia flcri ; iinde el Aposioliis him': iinliier iiii.,'Iligiiiit

;
qiii dc obscrvat ;.iic lcgis leiii-

lucliim persectiii' ncm vocare non dnbiiavii. Persc- por.ili.i a Diiinino lieiiclii i;i e' rc:.;miiii t:'iiip'<rilo,

quiiur eiiiui Iraiicni non solum qiii Rladiis, sive n n .iiilcin xt.Mni iii co'lis lo a rcqnirii' l; rcpre-

odii», siveconiumeliis iusequilur, seJ eiiain ille qui li''i.ilit qui .suliccrc sibi a.l baliitcm lilliTim lcgis

liidis aiit incpiis colloqiiiis ciim a rcciiludinc siix pu- ali^que gratia juvanlc ciinrnlunt, qiiod cst Jnd roriiin

lilais Ulan.liensav.Tlere qn.-erit; bincctiam raalini- propriiim, de quib s it.in 'Jicit : lijuornnlcs eiiim Dti

. Aarraiwiiil nuhi, iOMuil, ini^iii (nbululioiiei, teJ justiliiim et sitnm volenlcs coiittiiueie, jusiitiee Dei
fcla

noM ila ul Uxtun, Domiiie; oninia inandaln lua vniias; fuiit iubjecii {Hom. x, 15) : rcprobat eos, ct pcrsfcu-

iniqui p«r.v«M/i «un( n'e, udjura nie{Psal. cxviil, 85).

•* tur s csse fidcliiini dcternil, qiii, corusranle Evan-

Ei ipse enim quia legcin Domini el mandata veri- gi li ', el gniia Novi Tcstamenti pcr Imariaiio-

tatis «mabal, narral res rabiilanim qnasi perse- neiii Doiiini tolo jain orbe clarrscentc, nibiloiuiiius

cuturet lolerabat; iJ.-oquc ad bos suiiCMiidos circumcisioncm, cl bosiias, rxr moiii:isque lcgalcs
divinnm implorabal anxilium ; Apnstolus anlem baptizatis in Chrisio neiessarias cssc lontendimt,

juanilestc quid ulerqiie filiu» Abrabx lypicc de- contra quos, ntaxiinc cum hxc scribernl, vigilabal

inunsiret ostendit scrilicns ad Galalas : Srri/;J«m inieniio, sicul loius aperte biijns Epistoli; icit *s

(i< > quod Abraliam diioi (iliot habuit, uiium de bene cnnslderatiis edocct, denique vcrbis suis qiiv
nitiilla, et uniim de tibera; nd qui de ancilla te- piisuimiis subscquci.tcr :idiicciit.

cunditin rarnem natus rst; qui autem de tibera jier

Sed quid dicit Scrii-lara ? Ejire ancillitm et filium
Tfiiromistionem quie suiit in allegorin ditta. Ila-e cum
, ejiis; non eiiim hwrct eiH filius aneillie fitto iibs-

enim t.nt duo letlamenla; unum quidcm a moiite Si- iic. Iliique, fiatrei, iwn sunus ancillce filii, ted libetir,

nai in tervitiilem geiierans, quod ett Agar. Siiia enim qua libeitnte nos Chritius liberavit. Stiite,et noliie itc-

mont eit in Ara';ia. qiti comparalur ei qiiiB niinc esl riim jugo leiviiulis contineii. Ecce ego Paului, dieo
Jcrutalem, et teivit cum filiit sitis;qua.- autemtwtnm ^.^ n,bi, quoitiam ti circuiiidainini, Chrittut vubit nihil

ett Jcrutalem, tib.ra ett qita: ett mater omnium nnslrum prodcrir {Cal. iv, 50). Qiiibus verliis patenter oslen-
{Gal.IV, ii). Quod auleiii dicitancillje quidem filium dit quia nuii Scripturas iieqiic sci ipiures Tcst:iuicnti

secundum camein natnn, liberx vero pcr rcjiro- Yel.Tis .|uasi aiicil'aui el liliuin cjus de finibus
niissinnem, palenter iusiniial quia illim geniiil de- Ecclc.^^i^r pellenJos esse ilocet ; scd carnalcm ejus-
iiionstrans con^^ueludu naturam ; illuin vero dedit (lem Te-iamenti oliservanliam, po iquain per Chri-
promissio significans gratiam. Natus est enim Ismael sinui graiia cl lihcrias Evangelii illuxit, dicil esse
sicai nascuDtur boraines permistiune sexus uirius- ccssatiirain, aique in spiriialem sensum iinmulataiii

que usitata lege naiurx; idco dictum e^t secundmii ab hxredilius Novi Testamenti lideliler imtilendan..

carnem ; non qnia ista beneii. ia Dei non siiit, scd Sic eniin intelligendum esl quod ait in Evangelio
ubi significandum fucrat De donum, quia indebiium Diiiniiiiis : Quia ioia uituin,aut unut opex non prKlf-
hominibus gratia Dei lirgireiur; sic oporinii dari ibtt a leye donee omnia fianl {Matlh. v. 18) ;
qiiod ea

lllium queina.lmoJum nuturx iion dcliebatur cxcur- qu:r lex el propheia: inanilesie de fide veritaiis, aut
sibus.Non >rgo sccundum carnein natus cst Isaac operuin ju^litix, cordisque piirincaiione, ail \idcn-
Abrahr, sed ex promisiione, non qaia euin carnc duni Deuiu • Ioi|iiiin!"". semper dubeani »d lilieram
non eral operatus, led quia de suinina despera-
1= jv susripi ;
qunecuncjnfl vero carnali adbuc po,'ulo car-
tioiie siisccperai, cl nisi adesset prou.iiiens Deus, naliter obseivanda prxcipiebaniur, u! esl ipsa cir-
nihil jain iencx dc visceribiis aiiiculx cnnjugis cunicisio, hostiarum oblatio, quolidiana emundatio
npernre audebat posteritalis. Quam exponcns lcgcni scdnlx lepnr, non hominum taniuiu , sed et domo-
Aposiolus adjungit : Nos autem frntres serundu-u ruin et vustiuin, el innumera ejusmodi, lixc usquu
lioac promissionit filii suinut; ted licut tiinc is qui ad tcitipora dominicx liicamationis jiixia linerjiii

ieeundiim earnem natxii eit, perscquebutnr cum qtti observari dchucrint. Fx quo aulcm resurgcns a nior-
teciindum spirilum ila et nunc {Gal. iv, 28); non luis Doiniiius aperuii discipulis seiisum ui intellige-
Vilut Tesiamentum qnasi contrarium Novri (On- rent Scripluras. ct eiiigmaia propheii.K niantlesla
dcmnal, nc vcsanum diigma Manii'li;ui, qiiod absii, I cc iligiiiisccreiii , lcgi qniJcm li*c in Eeclesi^
siia ancloriiate coiilirmcl; nr<|iic cMiiii apo.lolis cl propier :itii 1 r.iaieiii proplicii:c dceebai ; se.l propter
efangelisias Mo^ysi ac pruplicii*, qiil Vcius Tistj- illii.'<lraiiiiiieiii graii.c spiiii.illcr ct non cjrn:ilitrr

• Al.. eiiim. '1

K ,
(fiiuo
''
.\l.. «/Hiininm • W., im/m/lli.
^
Al , dc M o;'cr./,us.
 m IN PENTATELCIllJM COMMlIiNTARII. — GI.NESIS. t^O
observari ,
qiiam\i$ priniitiva in JtTDSoi)» is F.c- A niagis ci vanitnlis r|uani evnngelice eni vcriiMis ;

clesia mnlliis legis cx.renimiias, eiiamjnMa liltcrain, iino perseculin erat non iiiin ma eos qui nianifesui;c
obserTabat, Jiidaizantitins qiinque eis qiii ei gfnti- jain lucis riono fr. ebaiilur, iii unilMas fisuiMruiii
bus vncali ail fidcni rucrant, donec dilaiaia loiige volirssc icdiicere; undc niox gralia in;iier pcr a, o-
laleqiie per orbem, elian sacerdnies ac docioriii slnlorum roiicilium lioc dogiiiii cum sui-> aiictorilius

rtKpcrat lialiere dc geniibiis, qui iiullam Jiiilaicx cjicieiidiim esse deceinebiil.

observatinnis cnram liabcreiit, scd tantiim sinipliei- injuiens, filittt ancHlx cum
.Voii cniiH limres erii,

late Chrisiiana a[Histolicis et evangeljcis gandcrcnt fitio

c meo hauc. Quod Apostoliis posuil cum filio
anscnltare decrelis ; cni videl cel ecclesiasiicc di- libera^ qiiia null.i ratione cniii pr.-Kconibns verilalis.

spositiifii piilclicrrime fi^'iira filioriiin roncinit qui uii^ pe.r gntiiim Diiiiiini Jesus.ilvaii dcliere
Abrab.^e; prius naini|uc qu.im iiaiiis cssei Isiac, piiCiliianl, siisfijiirnili siiiit ralsi doclorcs, qni ila
Aliraham cl Sara r.d Ijiiiae! qtiasi ad iiiiiniin liliuiii dciiiiim iKiliis hiiiic gr.iliaiii pindus'!»! confii iiiani, si

adgaudebmi, ut pote qui nihil adhiir sup- rbi.i; vel eiiam circuuicisioiie juxla legis ritiiut cunsecreiiiur ;

leviiaiis in menie nut moribus ostcnilebai, qiiia ante quiii pnlius iili liiercditale gialiie, qiia* e>t in Clirislo,

lncarnat'oneni Dominicam uc revelniii neiii gralia>, in icleriiiiiii pennaiieliunl exsurle.>, qni rjiisdem
etiam spiriialcs quique in lege Ixtabaniiir ipsain " grati% viriuiein iicg.int, aul se sine gr.iti.i de operi-
iegem a populo devoiione cordis sincera jiinta liiti- bus extolliinl. Snnt el budie iionnulli iii Ecclesia
rain cuslodiri. El meriln; ncqiie enini pnpulus idein novi quidem lesiamenti sacnimenlis imbmi, sed
ronlra graiiam repugnabat , aut logem Evangclio per intcntionem aniini r.arnalls ad vetus irsiainen-
prxferebat; ied ea qux sola acccpernt prxccpta luni aiqiie ad figuraiii .^gur et Uniael peiiiiientcs ,

jiist liiE Gdei mcnte scciabaiur. Si:d et naio Isaac non qiiod vere veieris testaincnti m.indaia scctcn-
ac nccdum ablaclato, vilescere quidem coe, it " amor tur, ex quibus Doininus aii : Si vis venire ad vilam,
Ismael, ui po'e congiaiulanl.b is parentibus ad nati- terva mandala {Malh. xix, 17), sed qnia lemporalia

vitalem Isaac, qaasi proprii amboruin filii, qui nnii a Domino lienclicis iicglecti-i .-eieinis iei|uiiiiii) ,

tamen aliquid adhuc dc expulsioiie ismael, sive roa- qux vclus Scripliira ju\la liileraiii intollecla imn-
iris tjus Iraclabanl, quia, revelala jam graiia Evaii- nunqu.im sonare viiletiir niagis Minplecteiitcs, quod
gelii, ei prxdicanlibus Chrislum apostolis, Ijeiubatur ait per Prnplielaui Uominiis : Si volucniis tt audieri-

Ecclesia credentium , Ixiabanlur i|isi doclores de lisme, boua terr(E cumcdetis {Isui ii, l'.i), qiiain ipiod

collaia sibi promissione rcgni Dei, ncc lamen obstr- ait pcr seipsnm : Beoti panperei, quia vrt'.rum est
vaniiam circumcisionis el bosiinrum reiiarumquc _ regnum Dei (Maiilt v) ; di; qiiiliiis dicil Aposlnlus:
legalium quasi supervaruam confistim respuere cer-Omne$ enim sua quoirunt,
qu non ifux ^ tnnl Jetu Christi
labant. Neque enim valebant ea qux a D.o esse (Phil. II, 21), qui sivo in acliliiis iicquaiii incr bn-
consiituta noverant, repenle qaasi noxia repellerp, nos taihnlicos ad ninrtm iisque p rdiiient, sire
niaxime riim iiiter bujiismodi consiicludines lenera proplcr haereses et nperia schisnaia siccrdiiiali

adhuc el qunsi lacians sancuc Ecclesi» niiirireiur judicio de Ecclesia lanqiiaiii ancillae filii per Sirani
inraniia. Ablaclaio aalem Isaac, vidil Sara Indcn- liberam expellaiitnr, nihilomiiiui omnes in jiidicio

leni amillx filium, el ejiciendum esse ciiin nialre fiitiiro, qiii noii aniea se correxiTniii, ab lixiediiaie
decrevil, quia poslquam convalirit in li le Cbrisii beiiediclionis alieni reddnnlur et c.\tiirri's : Omnit
Ecclesia de gcnlihus, venerunt >> quidem de Jiidxa enim qvi facil peccntum, tervus csl ijeccnti ; servut au-
carnales sensu, quasi vere aucillie filii, et necdum lem non manel'in domo in (Bternum; /iliui ntmet in
spirilu grati.-e liberi facli Christo, docentes fratrcs ac (Elernum. Si ergo filius, Inqiiit, vos liberjvMi, v-.re

diccntes : Quia nisi eircumcidamini secundum morem liberi eritit (Joan. viii, 54).

Mcyti, talui /Seri nou potetlit [Act. xv, 1), quod ludi

* Al., amalor. ' Al. deest meo.

^ Al., quidam. J Al. deesi sunt.

m PENTATEUCHUM COMMENTARII.
EXPOSITIO m PRIMUM LIBRUM MOSIS
Qui dieilur Hebraice Beresith, Groece autem Genesis.

CAPUT PRIMUM. D tempora. Non ergo possuinus di. eie qiionindd Deus
/n prindpio creavit Deut eaelum el lerrHm. Uliqiie nondiiin aliqiiid feccrat. Princiiiiuni igitiir Cliiisius

nnii in principio teniporis, Dcus enim fecil tenipora esl, qiii in Evaiigdio dicil : F.go sitm prinnpium. qu!
Ei idco anicquam Deus faccrcl tempor.i, non ennt ct loquar vnbit. PropiiMca aulcin coninieniurjiio
191 BEDili VKMiinUILIS OPERUM PAI\S II. - LXF.GETICA CENUINA. 191

F lii liic iioii iia rn, qui.t Verbiiiii csl, seJ lauium A pti coiiiineiur, ui dicilur Apocalypsit Jesii ClirisU,

i|uia priit<'i)>iu II e»i. E» iriliuni qiii|ipe crealura! iii- quam el Deus Jfdil ei. Creavii, qua!>i Uicerel, iiiuclii-

siiiuilui aJliiic iiiipi-rloci.i'. Fil aiiloiii filii coinine- n.itil. rniprie enim crearc .itisqiie iiiateria dirilur ;

miiRiiiii , <|ui.i verluiiii esl, in eo <i'iod siripluiii esi, fani-rc aiiieiii, ile m»teri.i. Ilic priino Hcus in.scri-

«iijij Deus, Fiat : qni» iierfrclio (rf.iiiir;t' ilii iiiiiiiiiia- ptiniic repciiiiir a Mnyse dii lus, sc<I a serpenli; prius

liir. ^JiKul eri;o diciuin cst : /ii priiir/;;io frfarit />«u« dicliis esl, iii, ^Vit «nim Di-ui, el reliqiia. Cuelutu

fcslum el «iT.mi, nuteriJin lolius orealiir;e (ibli-inlit, diiitur to i|iiii;l felal arcana ; vel a cclsitudiiie, vel a

ratiuiKilis i'i corpuralis, id cst, aii(Seluriun ct liiijus c:tl.-»iur>. Terra aiitcni , eo quod li-riiur. Quiimodu
niuiidi. Uiruiii<iuo igilur fccit Deus, inaleriain et aiitcin ci liiiii ei leiram creavit, alius deiiioiisirat

foraiaii) ; sicut vox ci verliinii siiiiul lil, i|iiainvis vox dicciis : /d priiici/HO crcaml Dcut eoelum el lcTTam,

prior sil origiue. Deiiiiiue Sciipliir.» ait : Qui fewti taiii|u3in duplicuni douiuui iiileij<xio (irinameiiln.

muniluin dc matiria infnrmi. Seil maicria fada cst <le Et alilii, Ej.teiuiens cacltiin sicut pelleni. El.Exlen-
niiiilo, niuiidi vero spccics de inruriiii maieria. deni eixlum $ ciil ("'sliinfiKum ,
qiiasi camerain. D«

Pruiiide duas re^tanie oinnein diein ct anle omnu lcrra auleni diciiur qnin fundata sit. ui, Fundiisti

leTTum. Ei in litic ca'li.in cl lcrra dilTerciitiaiu lia-

lempus coniti.lit Deus, niigclicani videlcet creaiu
raiu, et iiif,.rinem niau-riam : qiiaiiivis en m omnia ^ beiit, ciim allerum exiei.<lilur. alierum vero fun-

smiul faclu suiii, Qiii enim , iiiquil Saloiiion, i'iui« in J^''""- *^* '•*« •• 'bi mutaiu ordine scripia reperiiiins.

trlernMiii, crcaiil omiiia simul, se>l laiiUnn, ul prje- ul, In initio icTram lu fundasti, Dom.ne, el opera

dixinius, tiri^inem maierue inrcrmis rorinaiaiii spe- nianuum luarum suiit Ex qiio iulclligiliir qnia
ctcli.

cieni, ^icut vox verliuin antrcedit. Itaque iioii omuia siinul Facta sunt. Cum aiaem Lic coeliini singulariler
ex niliiiu fecit Dciis, sed qu:i-dam ex nilnlo, qua:dam
dicium sii, in niuliis S^rijiinrx iocis pluraliier cieli

repeiiiintur : ut esl, C.icli ennrTant glorium /)«' ; ei,

e\ aliijiio, ciinlidit Deu>. De niliilo momluiii. et an-
grlos, et aniniaiii ; ex aliquo, lioiiiineiii el peiura. et
Qui lecit caelus in intelteciu ;el, Ucnedicite Demn rce/i

C:cler»s creamias. tl.ec jnxia liivtiiiiaiii. Spiriiiialiier

Donimum; et, Liiudaie euiii cmh cieloruin. Caluiii

lilc syiiecduciiice dicilur, id esl, pars pru loio. Cieli

jtiiiem ii> lioc principio Cliristo fec t Deiis coe um ei
liic proprie dicuntur, qiiia iiiiilti suul ; ui,
lerrnni, id est s|iiriliia'e>et qui c<i> estia mcdil.iniur,

cl cariiales qui terrena sapiuul. Scieiiduui e^t auteiii St-iiiditur auricolor cull se|.teoiplicis xllier,

qiiod apu'l Iklir^cus lilier isln rcMill vocalur, ut

qiiiiriitii Uxc snnt noinina, aer, cilier, olyinpus,
tp.itium igiieum, liriiiainenium, cueluro angeloruai.
v.iluiiiiiiibus rx priiicipiis euriiui noiiiiiia impouun-
el c«'"«' Triniial.s. Ilieronymusaulem prirao dicit
lur. l'.iulisperadexordium redeamus. Alii personam, q
lucum i;! tenipus iiiijns senleutif inquirunt, et ila C(£luiii Triiiitaiis, secundo angelorum, leriiu lirma-

diciiiii <|uoU tpiritns per Moseii primo banc locutus niciiium. Iluic aiilem senieniix, qux csl, iii priM-
pio crearit Dtus ealuni el lerrain, cunirariuin boc vi-
sil. Prutiliclij; aulciii gen''ra tria sunl. Proplictia de
deiur quuiJ diciliir, Quande feci coelum cl ttrram,
praitii it.., III iii prnicipio creacil Dcus cctlum et lenam,
i'( reliqni. De prxseiiii, ul sedens Christus ad drxte- laudateruni me ang.li. Sed umeii noii esiei>ntra>iuin,

tum Dti 1'aiiis. Uiciliir de fuiuro, Inde vmliirus est quia simiil facia sunt ninnia. C(elum aiitem el terra

iuilicuie nwrluos In principio iiiitium liabciit, et rMiem apud i os : apiid Deuin sine
liios ct , ct relii|ua.

cnavil. Aiii liucui.l liuc priiicipiuin ad priitcipium inilio habentur, id esi, io prysentia ip^^ius, inoro

cieatii n s i.iniiiuin, duiii iiiliilante lixc diio creatum bominis arcam facieiilis. Mull.e autem b:rre>es in

esi ; \el iii priiici|io lempuris, quia tempus, dunec hac senicniia prxcavenlur. Quia alii diccbani eee-

ca-luiii ol icira 1'jcIu suut , non rcpuiabaiur ; vel in lum ei terram siue piincipio fuiise, ei non Deuni ;

priiicipio pniKipalus, dum loeuin et tcrra in oiniii- sed deos illa fccisse, ei Deum auti'a non fuisse : ei

kiis piincipatuin teiienl : sed, sicut supra dixiiiius, bxreses in hnc versiculu solvuniiir. Ilieronyinus ve-

ina^is lioc iJe Fiiio seiiliendum esl, multi-i ciiiinrman-

ro, de quibus hoc voluiiieu si revelal, dice.is : Vi.lts-

libiis tcsiiiuiiniis.e <)uibus lioc est seciiudiiin Apo- licet maiiif<«li>(imu est Genesis , in qua de tretlHr»
j)
si.iluin Quouiam cx ipso cl per ipium, el in ipso
niitrif/i, de exordio generis humani, de dirinone terrm,
: ,

de confutione linguarum, ycntequt usque .Eggpluiit

sunl »miii.i. tl rrcpbela dicit: In iiiiiio leirani tu

funduiti, Domiiie, el opera manuum luarum sunl coeli.

scrihiiur llebrtrorum. 'Aliiaiiiein dicunl, in oo quod
Juanne» quixpie ex persuiia Clirisii dicit, £'</» sum dicii, c(£liini et terram, aiiiaiam ei rorpus, vel No-

alpha et omcga, tt, In principio erat Wriuni. Multa vum el Veius Teslamentum spiritualiler pustc in-
telligi.
qiio.|iie lesiimr.nia de hac dictioiie dioia sutit in

Scriptnris, qua; esl, In prineipio, et reliqiia. E qui- Tifrrii «ul< iN <riir iiitiRii el r«CM, et tinekrit tnftf
biis csl iu propbela : tonteram capul iliius in mari abgtsum. Quibus verb.s «idclur sigiiiUcare infurnii-
pnmo usijue secunilo. De lia<- eliaiii allus prflplicla late II nialrriu- rorpuralis. Terra eiiiin rt ;ii|iis ope-
dicii: Conyreijtiiit sicut in utre aquas maris. t.l alibi : ranlibus Iraclabiliura sunl o.tlens. Aby^au^ illa ni-
/n copile lihri scripiuiii e^t de nie. De liaccl S>iuiiion inirum e^i, in (jua diabo.us ol anguli «jus, (pii in
dixii, Vinnes lorreutes in nnrc, usque ati eis. El liic Kvangclio des gnaniur, coni diciiur : Ki r.^nkfUi
ciininieiiiaraiidum est quod dicitur, Ego sum pniiiiij mum ilcrmuma, nt jukcrel m ire iNu6ji«iiiM. luaiM*
i'( nuiiiisiiiMK. l'iiumi]tie lioc ln lcge il m Ap«caly- autem cr.il ttira, quaado iion fuli <|ui habitjici, el
 ,,

i;i5 IN PENTATKUCIIUM COMMENTAI\ll. - CENESIS. n».

incitmposiia, nondum a mari disiiiicia. Spiriiualiier A revocandn creaiiirani , conversio illiiis facia e5<c ,

ameiii icrra, id esi caro nosira, eral iiiaiiis el vaciia, atquc illiiminala inlelii;,'>tHr. Dixit Deus, Fiat lux,
prius quain doctrinx accipercl forinam. F.t lenfbra; id esl , credtilitatis illiiniiiinlio iii nobis appare:it.

wper abynuni ; qiiia ignoranli* proluiida obscurilale Alii diriinl , lllud quod di\it, Fiat litx, ait lucein

caru nnslr.i legebaiur. pallidain pcrliiiere , el vcrhum Dixit ad Filium , ei

£l Spirtdij Dei [erebalur super aquas. Siiperfere- li;ii; Deus vero , ad Patrem. Aliler per lnceni Tesla-

bi>iiir iiiique Spiriiiis Dci non corporalibus locis, se.! mcnluni Noviim, vel sciisus spiritualis iniell gitnr,

cicclloiilia pnteslalis ; i)iiia siibjacelial voluriiali qui a lencliiis, id est a Veleri Tesianiento, vel a lil-

Crcaloiis qiiidquid forinrinjiim perlii^ienJumijiie io- tera dividiinr. Aliter per liicem aninia ostcndiiur,
cboavoral. Ilic sane commemorala esl Trinilas, di- qux caruc prxsiantior esl. Pcr irnebras auteui
cenre Sifipiiira : In principio, id esi, in Filio feeii carn cum suis ritiis, u( Aposlolus ail Sciu quod ,

De¥S, id esi, Deus Pjl-r. Qnod auieni nnn slatini non est bonum in carne mea.

posl comineiiioraiionem Patris el Filii St"iriiiis san- El vidil Deus liicem ,

quia etsel bona. Id est , bene
cius ponitur, sed interpnnuntur icrra, el tenebr», pi.icuil ei. El divisit Deus inler lucem et lenebrat , el

ei abyssus, et aqua, illud in causaest quia sicdebujt reiiqoa. Divisin qiiidem lucis a tenebiis , distinctio

S|.iritus Deidominari, id est voluntas Dei, ut esicnl B rormatse rei ab informi. Appellaiio autem d ei et

alia quilius superferreiur ; nun luco, sed potesiate : noclis disiinctioiiis insinualio e^t. Non aiilem dici-

et qux sttbjacerciit volunlaii Crealoris. Non autem (ur, Fccit tenebras : i|uia (enebr.c nulla cicj(ura

aqua sic appellula est loco lioc, ul hxc a nobis in- es(, sed aliscntia lucis (enebrx nominaniur. Qund
lelligaiur, quam videmus et tangimus. Quomodo nec aiilem dicidir, VDcaiif lucem diem, et tenebras voca-

(erra, qualis isla qu:e jam «ideri e( (ractaii potest, vii noctem, qiia lingua vnc;ivii ? Vocavii auteiii di-

scd coBli et terra; nomine universa creatura sigiiin- cium esi. qiiia voc.iri fecii. Quia sic disiinxii oiiinia,

caut esi, quam fecit e( coiididit Deus. Ideo antcm u( discerni pos>ent , ei nomina accipore. Vcsperae
nominibus visibilium reruni hnccappellata sunt, pro« aiiti-m in dito itlo iriduo, antequam luminaiia esscnl,
ptnr iiifirtnitalem parvuloruui, qni invisiliiha c>im- coiiniiiumiiii operis (erminiis non absuide for(usse
prchendere nun possaii(. Non iibsurde au(<'m aqua iiiielligitur. Mane autem futurx openiionis signili-

«iicla est im materia infuriiiis cui superfereb.ilur catio. Diei unu*. Forlassis hic diei uouien totiiis

Spiri(us Dei, quia omuia qua: iu tcrra nascuniur, tomporis iiomeii est, c( omnia volumiua sxculoium
sive aninulia, si\e arbores, sive lierbx, ab bumore lioc vocabulo incliidi(. Ideoque non diclus dies

incipiuol formari atque iiutriri. Spirilui Dei fereba- ,

primus, sed dics unus. Allegorice aiiiem Divitil
balur super aqua^. Udque snper cor nosirum lluiduni '
Deut inUr lacem et tenebras, lioc es(, iii(cr pecca(o-

Ct leiiebrosum SMperferebaiur Spiritus Dei. Cujus res recedeiites a veritate, ct jus(os inaiien(es in

flalu omnes vivilicamur, c( in qno subsistenies re- cadem luce. Quod non dicitur fecisse lenebras
quiescimtis. Ideo quod superferebatur Spiritus Dei, osicndit se noii operaiorem essema'orum, sed ordi-
etnon inferunt vel sufferunl, hxresim pr.Tcavet, ne natorem nieri(oriim. Vespcra" peccatum rationalis

non Deus majnr omnihus creaiuris dicereiur. Spiri- creaiurx, mane renovaiin illiiissignificaiur.

lualiier in-ra Ecclesia iutelli;;! |u>iesl, qiix erat inanis, El dixil Deus : Fiat f,rmainentum in med'o aqua-
id est sine uperibus bonis ; et vacua, id est sine prx- Tum. Uirum nunc illud ccelum liat, qiiod excedit

iniis. Per leuebras, lenebrx ignorantix ei peccati. omnia aerisspatia,e( in quo consiitu.in(ur qiiar(odie

Per laciem abys»!, muUidido hominum : el per Spi- luminuria, aii ipse aer vocedir firm^imeouim, nierito

ritum Dei, spuitus propheiix, qui tuperferebatur tn- po(es(. MuUi enim asserunl aqiiarum iiadi-
qiiacri

per aquai, huc es( proplieias. IIoc qiioquc quod ram super sidereum ccelum esse non posse , co
dirit, Spinlui Dei tuperferebalur tuper aquai, Ggurat qiiod sic liabeani ordinatum pondus suuni , u( vel
Spiritiim sanciuni dcscensunim super Chrislum de super lerram fluiient, vel in aere (erris proximo
aqua bapdbmi in specie rolumbx. Ilxc quoque n vaporaliier circumferaiUur. Quidam liis consenticns,
enientia in principio usque super aquas, ires leges os(endi( huiic aerem coelum appcllari , sicu( com-
sigiiificat, id e»t, naturx, et litterz, el Novi Testa- muni serinone dicimus serenum coetum , nebulosum
nienii. ccelum. E( Sf ripiura aves caeli vocat , cum aves in
Dixit Deut , Fiat lux : et facia est lux. Qaomodo aire mauifesluiii sit volari^. Firm.imentum vero :\p-

diiil Deus, per quam vocem, aut cui dixit ante pellari, quia intervallum illius dividit inler quos-

omne leropns? Dixi( au(em Verbo sibi coa.'(erno el dam vapores aquarum, et islas aquns visibiles quai
incommu(abili , non corporali sono vocis , sed inter- in lerra nnitant. Nos vero quomoJo, vel i|ii p aqu;»" ibi

nis xleriiisqiic ratioiiibus. Spiriiuaiis autem facia sint, esse lias siiper siimniuni ciiiluni iniiiiiiie diibi-

esi iux, cum diiit, ^'101 lui, id est angeli et virtuies teinus. Major es( qiiippe Scripdirn liiijiH auctonias /
coelestes, de quibus dicilur, Piior omnium creala ett <)u;<iii oninis hiiinaui iiigenii C;ipaci(as. Ciiiii sciainus

tapieniia. Ihcc au^ein ipsa spiri(ualis rreadira cce- aiiicm qiiod non dKies dixi( Dominus , iiat illa vel

tuni appcllaia cs( , cu:ii dicliiin es( : /n principie ill.i cicaiiira, i|iiiilies in hoc libro repi'ril.ur, rfi*i«

creavil Dominus ccelum et lerram. U( quod dixi( /)fiis . F'at. Unum qiiippe genuil Verbuiii in quo

Dcus, Fiat lux, et [aeta est lux ; eamdem ad so dixil oninia aniequani esscin. SiJ ScripiUTa quasi
 ,

m iti.i» K v: N(:«\iiins oi luijm iwus ii. - EXEUtricv cemina. <9C

II irvulis loqu.lur, iluiii iiisinii:il uiiiiiscnjiisqne gene- A erei;ari ? ScJ jain $ii|iri(li('(iiii) esi iiumine aquarum
ris «leriinm rali»m'iii \(rl)o crLaiain Dei. Cnnan- iiiaierlam .ippellaiani , uiide eral Dvu» oninia for-

lem aiidiMmus «<iA 1 />•'", tiai, ln:cllii;inMis iiool in maliiriis. Ipsa auteni coiigieg.tiin aqiiarum in unnin

\eibo crat iit llcrti. l.nin vimo andnlnins, t-t ^ic ipsa (Niilivinuiio csl in i'l.iiii rorinani i|iiam videinus.

r.iciuin, Intellii^imns l.iciam ciealiiraiii , et non ex- Appnreat mida, ut ill.i nialeried acoiperet ^i^ibileni

ccssisie (priniiins pru>si:ii|ilos iii vcrlio bel. Ciiiii riirniaiii, (|iiani nunc liabui leira (|uaro viileinus.

vero a:idlviiiin~, /'( viitil Ueus tfuiu fruiium est, inlel- Allrgurlce atitcni collegit lii uiiiiin aquas inferinres ,

liginius iii lieiiigna:iie spirllus placiiisse ul m.ineret lioc csi iiilideles lioniiiie.^, (|iii leuipcstalc cogit;itiii-

rarlMin i|iiod placeliat iit fluret. Cnni uutoin addldit, iiiiin carnaiinm qiiatiuiitiir. Si^grtgavii ab iltis ari-

Dtui, cur in creaiione liicis iion diciuiu dani, popuHirn sciluei fonicm viiae siiicniein. 1'ossii-
Ht fe>it et

e^t, Hl (ecil Dcus? Quia priiuoaie qiie lacia esl lu«, mus qnoque aqtias isias p.ccau inielligere, quae sub

inlimaiiir. In qiia na- coelo buni, hoc est, sul.jai ent rationi nostra;. Qua: sj
c..mUiio spiriiiilis cie.iiurac

:>ngeli et virtntes. El pio- sei.aiaia fuerint, tnnc aiida iiosira non erii arida ,
lura iniellisuniur .saiicii

pierca iiou repetunt. .|uia non priiiio recognovil scd fruciifeia. Coiigrcg:ilio aq.iaruni maria dicunlur,

rrcatura spiritalis , cm.(ormali(meni ci.gnovii ; boc i'l csl, pro magniiiidiiie ;

qu a mare qiiasi magnuin

cst, illiisiraiioi.e veiilaiis , ad quam conveiSH for- ** "'"cHigiiur , vel de amaritudine di.itur ma e. El

v.ro ita creai.liir, ut prins fiani in '''cirto congivgaiio aq.iarum maria appcllalur, qi.ia
maia esl. Caciera

copiiitione rationalis cie.iinr»! , ac deicde in genere oinnis aqiia magna apud Hebrivus mare vocatur.

[ictum esi ita lioc e in co- ConijTegentur aqaee in tocum suiim, lil esi, pccciitores
siio. Ei ideo dlcitnr . , t

giiiiioue $pirii:.lis ci(>alir:i', ac di iiide rcpciilur, Et et lixrciici in iiircriiuin, ({iiia pro amaritudine pec-

Deus, lioc esl, iii suo g.-nere. Dis^eiere autcin c.iorum maria dicuntur. El apparcui anda, lioc esl,
ftcit
Eccleiria.
do coeli figiira , ulrum dcsupcr opcriat tcrram , an
iindiijuc circiiiiidcl vclnl S|ili:er.i , :)d opns lioc iion Lt diiit Deus : Vcmiiut teira lieibuin pabuU, el

pertiniU. Allcsorieo au cni , Fccil Dcus tinnnmentum rclli|ua usque dies teitiw:. Quoiii.iui d^siincta est

oquam crciiurj lierbarum alqne ligiinrum a specie terrx et

in medio aquainm et dieisit inter el ai/iiam, id

Scii|ilurarum. El discre- aqii:e seorsum. De illis dicitiir, ut fxireiu de lerra

esl soliditalem snnclariiiii
seori.im illis reddita et soHda. Ei (lutum est sie. Et
vit siiper boc nimamentuin aquas, v rtiiles ccelesles,

de quibus dliiiur : AquiT qum super, usque Domiiii vidit Oeusqmabona suni ; tamcn quia fi .a ladicibus

qnia Scriplura iion iiidi^ent Sfinper Deiim videiiles.

connectui.iiir lerris, ad eumdeni dieni voluit perti-

lirmamentnm inferiores popu-^"^'^- Hic- aulem solent hxretici d.cero : Si Deus

Ei hoc posuii suiier

inlclligeiuiam h.ibeiit. N..n in- J"^S'l "a^'^' l'"l>«s et ligna, qui jussil spinosa vel
I..S, (|ui Scrii.tiirsE
iiifrucltiusa ligna? Cerie ante peccaium hominis
coi.giue quoqiie ei liomo noslcr interior cceluiii ap-
l^aiigi^lio Fiat vutuiitas tua, sicut non est scriptum quod lcira prutuleril illa vene-
pcliatur, sicut lii ;

fcir.i.Qu. d rirmameiitumappell.itur pro-

iiosa vel iiifructuosa. Ergo maledicta tcrra pcr |>ec-
in coelo et iii

i|iiu>lque debcl discernere iuter calum homiiiis , spiiius et iribuios gerininat. Noii ut
pier aeierniiatein ,

qu:)si inier aqiiam ei aquain.

i|i^atn pcenain sentiret terra geriniuaiis propter cri-
spiraalia el cariialia ,

Alii dicuiit ctiain ririu.tiiientiim pro omiilbiis coetis men humanum , sed ul in tioc semper hjbervut lio-

dicl. In iiiedio aquaruiii, (|iii supcr liiiuunientuin mincs poenam; herbae aulem vciieiiosx ud pcenam
angclis itivluiiate lempereiil, ut angeli vel ad eiercitationem muitjlium creatju snnl. Si.iri-
ai|ii:e suiii, ut

snsiincrent vtillum Dei , ul Urigvues dicit. Aliler laliier autcm, posiquam coercet Di:iis superbns intra

per 'iirniaiiieiiiiiiii Ecclesia in inedio aquaruin, id

h.ics debitos, gcminat populus lidolis frucius di-

csi, inier duas t ges inlclliRliur vel inier sanctam ^'^'^"* bonoriim operum secnndoni gcnns. Uiligens
;

docirinain cl b.cre.sini q.ia; aquas ab ai|ois dlvidil, proximuin subsidiis carnalibus, habci.s In se scmen
,

id est, .Novnm a Vcl.;ii, vel saiiccun doctrinam ab ««lU"'!'"»^ s militudincm , ex sua inlirmilaiecompa-
"•'"" 'i>fi'mis, produfcos 'ignum forle robore
bxresi. Dviiiique us.[iie sul> tinnameiito , id esi , q
Vetus rt lia!r.'Sfs siib Ccciesia siiiil. Movuin aulein ct fruciireriim, l.enelicum. rotcst et umisqiil.sque hi se

Miiicta dociiina supor Ecclesiam sunl. Yocuvitque fir-

gcrniiiiare lierb:is utiles et ligna fiuciilera, rum
mamenium coeliim , id esl, Ecclesiam a ceUiiudine. virtuies varias habuerii.

I*er lirniaiiienliim qucqne sensus iirudenlix pe:le- El diiit DtUi : Fiant duo tuminaria ln tirmiiintHlo

cius deiii»ni'lr:itur : qi.i cl ipse scnsus a (elsitudinc ccrli , ui luctant super lerram , el rellqiu usi|ue d es

«'OClnni dlcitur. fjl dindal aqiias ab aquis , id e-t, (jHnilns. Quid !>ibi vult (|(i..d piins i:>rrj (tcr.i inarct

actnalcm et iheoric:iin dlscrinai. ActualciH &ub sc, guain iii cielu lieicnl lumiiuria ? Snpra dlcluin cst

tlieoricam ^ero snpra se. qula lucis iiominc spiritnalls crea:ura dicia esi

Esi fueiUiii el vespem est maiii: dics sicuiidus. Ila priina die lormari. Ac dle sccunda pars muiidi linju»

biC qn.i' icpeiuoiur , siciii sii|ieiiiis iii<cil ^enda siibllmior, Id esl cccliim foMiiutur. Teuia die leir^

biiiit. riiin lieibis cl li|;nis , (piia cl>i movetiiur lifiiJ cl

Dixit Vito Deiis : C.oiifircijiiihir o/iio: qtin: mb cirlo licrlix per iiicrrinciituin , radicil.us tanieii lixa siiii

luiit, et leliqua. Q mbim diciii.t, Si loi.iin plciiuni |i-rris; ac pcr lioc noii lerra prius rerepii ornaiiMn-
fuit ai|u>8. quomodo puluoiuni aquj: iii Uiiiiiii cun- lum , sed cceliiiu. rriiiia oiiim dici dcpuiaiur »piii-
 ,,.

197 IN PENTATEUCIIUM CUM\ii.NTMU!. — CCNESIS. I9S

(uaii ircaiiir;!-, sf^tiiuda ei leriia inundu isii visibili , A mimre majiis , ei leliqiia. Hoc luiniiiare qnatuor re-
priipier ilno iii;i\iiiia cleniPni?. , ij esi coeliim ei Iit- bus iirijiis diciiur qu:iin luiia, id est , magiiitudiiie ,

raiii ;
qii;irla vrro iJie iii foelo luiniiiaria; el sieiit iii excessii lnngirii, nec non splendore et lempore.
(iriiis roRluiii r.ieiuin, iia prius ornalur. Illud aiilein Siilrra autem ali angclis vehi diciiniur , qunruiu ini-
quotl ilicuiiii esl, »( sin( iii tif;)ia, ct in lcmftora, ei in iiistralio fst sidcra veliere , ut alius tractavit de
tliet, el annos ,
qu:iiii oh-onre posiluiii quarl» dio Apnstoli testimonio, qiio diiitiir, Non aiigtli mini-
leiiipor.i coepisse, qiuisi supciius iriduuni sine lem- siri tunt? Sidera anleiii iion v.deri a nobis dicumur
|H>re |iolupiit pert aiisire. Aut qu:isi putuisset es^-c sed eonini spleiidor, solisquc posilio in inu'luin la-
(rmf us aiilc siilcra, ciini dies, et liorx, et aiiiii, ct bu!;r, dicitur. Lnna auteni noii cresCiTe nee, miiiui

menses, sideribus distinguaniur. Scd supra dixi- sed in niudum spliierx $i-niijlbx verli , velut supe-
niiis qiiia noclem prnpier con$iimin»iiim opiis , tt riiis diiiiniis, a sule acccnsa, et post decrescens
diein propier aliud o;>us inclioandiim vocei : dniiee iterum accendatur. Ei dividmi diem et no-
iiiccriuni esi utrum ad omiiia sutera pertinei qiiod ciem, id est, sancti doeioies diviilant qua:cunqu<'
dctuin est : Siiit in tigna, el lempora, el iii Jies, el in superiiis per diein ei nocleiii siguilic:ila dixiiuu;.

»nnos : an »i!;iia ei teiiipora ad cxiera, dies vero rt El dixit Deus : Educaut aquce re^ililia awiiuiruii>
anni ad solein taiitiini. Multi aulem qiialis lun i sil B vivurum el volulilia tub firniainenlo ca'/i, et reliqua
fiict.i loquacissiine inquirunl, iitruin plena, an prima usqiie dies quinius. Nunc in inreiiure parte inundi
creaca sii ,
quud ad lioc opii^culuui non periinei. ilia qux spiriiu viix muvciitin fiuni , ct p oiiiniuii'

QS,iiitualiicr anlein nunl in linnamenin luiiiii,jr:a ,

ex aquis pruducnnl , quia aei is i|ualilate proxiinum
sfilicci sancii docteres iii Scriiuura iirofieientes , et eleiiieiituiii esi. Huic auiem Cflclo i.i qno siint luiiii-

iiileriuribus lunien scientix deiiioiistraiitesI\ Diver- naria ila vicinns esi , ul ipse hbIi iiiini'Mi aeeeperil.
gilaK auteui sidcruin divcrsitas esl {<raliaruni. Po>- Et hic aer non s<iluin coe'iiin , sed etiain coeli, siciit

siimiis qiioqne et de noliis ip.-.is lialicre luininaria. diciintur ft lerrx; iiec aliiid signilii:.itur qiiani ilb

Sluijeainiis nus eTlici coelum , babebimiis in noMs qiuv sini^ulariier dii iiiir lerra. DKiinus enim oibein
luiiiinaria, Cbrisium el Ccrlesiaiii iiliiis. Ipse cst teriariiiii , e! orbem terrx. yuaniJo antem ilicunliir

eiiint lux inunili, qui et Ecclesiam illuininat, sifut cueli ra'li(riiiii, iiitellii|;uiiiur coeli siderei isiorum
luna de sul? dicitur perciiiere luincn, nl per ipsnin aerum, tuiiqnam superiores iiifi-riuruiii. ilos auiem
pussit illuniiiiari , sic Kccii-sia siiscfplo Cliristi !u- aereus cffilos iii d liivio perisse, in qu.idaiii epistola

mine illuminat ignoraniix leneliris excxcaios. qua: Petri esse dii ilur, legimus : quud neseio queiii-

Dividunl aulcin isia sidern iiiter dieni et nocteni, adniodiinipossit inleili^'i, nisi iii aquarum nalura
Id esi, doctores dividiirit inter lucein perfcctorum, el plnguioie liujiis aeris qtialilale ci nversa. Aliuquiii

lencbras pravfiruni ; ul sinl iii sigiia , virluliim sci- iioii pcrierunt, sed sublimius erecii situt, cuin lo-

licet, siiii etiam in teuipura et in aniios. Yivunl cum illorura aqua occupav t. Sed luciliiis itlos

eiiiin propnis teniporibus, ct transeuni : Vei6um sccuiiduin Epi->to!x aucioniatein pciis.sc crediinu^.

autem Domini mnnel in Kieruum. Et unusijuisque Qu£ritur quare volatllia qux In acrc volitcnl
iiostrum dividit inler vitia el virtutes iier iriuinina- aqux prodncaiit? Sed scifiidum est aeren iiebulo-
lioneni Cbrisii et Ecclesix, et variaruni gr.ttiarum ,
sum el liuniidum cum aquis depuiaii. -/.iiicrescit
velul stellarnin. Lnininare auicni m.ijiis in prinei- enim, ei crassiis eUtcitiir exbaluiiuinbus maris
pium Dci. Si eniin coejicriuHis pruficere per Eccle- el lerru!, et piugiicscit quodammudu , ut volatus
six illuminaiioiiem ,
quj parvulus iiuirit, velut luna aviuni portare pussit. Ki Ideo per iiocies eiiani se-
teinperat ii<:cteni, et lilii Oci vocari meruinius, renas ior.it ; cnjus giiiix roris iiiaue in herbis inve-
tiiiic a Christo illuiniiiabiinnr quidem , id est , per- iiluntnr. Nun arbiiianduiii est aiiieui in h:ic Scri-
fectos illuminat. Mii dicuni soleni nomen soriiri eo ptura iirxtermis.^uiii esse aerem , cuin qiiatuorele-
qii04i solus lucet in die, vel de soleinniinte lucis; meiiiis constai iiiundiis, id est coelu, aerc, aqiia,
liinaTero!iicescendo,velqiiasiluxnaia. Sol denatura terra. Sed siiniina pars aeris , qux iion recipit
jiigelurum rucius esse dieiiur , luna auleni de luee exlialaiinnes liiiioiiias , coclo deputaiur. Iina auciii
pallids, et stella. Si>lerum vero beiielicia sniit ui pars aeris, iii qua vcntiis et pUivi.e sU'it, cuiii terra
luceaiit , et ab ipsls aniniae aiiinialium crcantur. depulntur, qiia: pars videlicel nun iiisi ex ai|iiis ac-
Animx auiein hominuin a dlvinitate uiciiiique pio- clpit aiiimalia. Et idco scripiuin est : i*roi/uraii{
creaniur. El ideo de bis diciiur : Nonne animx bo- aquct replilia ei aves, iitii in lirinamento coeli , sicut
ininum ascendniil in caeluin?De illis vern dicitur, luiniiiaria, sed suh rinnaiucnto , iil est, in aere, ut
Nonnc aniinx junientoruin descendunt dcorsuin ? qux vaporaliter extentf avibns , volaiilibus lliixio
Idcircc auiein luminaria in rirmaiiieiilo coeli posiia aiiiniiilibus depulentur. lleplilia aaimaritm vivarum ,

suni, quia alii cocli illa susiiiicre iion potueruiit , ut quaai diceret , in aiiiiiiabus vivis. Dracones etiam
sinl in signa, id est navigalionibu-:, vcl viudictx, siiie pedibus , et in spelnncis reqiiiescere, et in
vel dicta signilicant aliqui.i. £( i« teiipora, id est aereiii snsiolli peiliibcntur. Aer autem a coniinio
circuli , vel horulogii. h.t in lii.s , id esl, ad os:eii- lumiiiusi toeli: unque ad aquaruin lliiiila el usijue ad
dendum I inKiluJmem vel brevitil-j.u diei. l-.t in teiram pervceii.Qui couimulus vi:iitis,ei velienieniiii.s

aiinaf, id cst , ui diciiur aiimis solis vei Kkic. Lh- .'0iKi':tlus, etiani ignes et luni.ruj, el contruhit iicbu-
 ,, ,

139 BF.U.E VENeHAItlLlS UPKULiM PAUS 11. — EXF.CKTIC^ ClCMJINA. *0

Um, et cniispirat ptuviaiii, et coiig«|;iiiiibus nvlmlib A quam «iir«rel, in onicio gignendi illum esfe peccaio-
iiiveiM, ei cuulurliiileiitius coiigrlaulibus ileiisioribus rrin, >iCHt esl iii libidine, sive iii furiiirsllene. 0«
niibiliiiii, graniliiiein . et ilislntlus sereniiin racit )tCiierati«mliiis <|unqiic peniiciusoruoi quxri miIci
ucciilii» iiiiprriik ri npt-re Oei. Allcg'>riie auiem pro- aiiini;iliiim, iilriini posl pccraium prinii linminis ad
duruiil »qiia: repliiia aiiiiii;iriini vivaruiii , lioiiiinet viiiilict.-iiii crcaia suiit, aii poiius riiin jain crcaia
MilicelreiiDvaliis invilam per «Kiplisinisacramenliini. essciil iiiiiOMa, iion nisii posiea pecralnribiis iiiK^ro
Faila iniit el vulatili.t saiirla- aiiiinx ad siipeni.i vo- potiiKriiiii, vel cwpeniiit. ^eqii ' b<ic ininini. qu.indn

lanieS' ros«uiiiusri aliter lncuin istuin inielligerf, »\ quiilrih leinpiMibus hnjus lili- labiiriosa; iieino lain

iiicns nosira illiiiniiial.i ftierii a sole iioslro Chrisln. jiisins esl. i|ui purfccium se .Tnle.ii «liccre. A«l pii-

JiiSelnr posliiiiiJiiiii ex liisqii.i: in ei guni aqiiis prn- nieiiduiii igiliir, vel ad excrcenduin pruliaiiduiiii|Uis

(liicere repiilia el vnljtilia, iil e^t cnijiialiones bnnas iios, criMla siint. riitueriinl crgu ista eliam crcala
vel iiialas [irol>-rre iii iiieiliuiii , ut discreiio liat bo- liihil iiiiceie, »1 c;iuga ni>n Ckslitissct piiiiienduruiu

noruin a inali», i|ii.i! iitiqut iiir.T'.jue ei corde proce- vel proliaiidoiiiiii huminuiii. 5i uulcin dicai aliipiis,

diint ,
qu.>5i ei ai|uis ut cO|iiiaiioiies qiix reptanl Cur sibi inviceiit nocent ? et «licimiis, quia fortasso

super iKiram a nobis srp.irenius, siibliiniure^ auiem .ilia alii.s dai.i sunt, ul illis vrsrcrcnlur. Secuiiduin

cogilaiiunes, vclul volatiii^ ail eio^lsa siiiaiiius vo ,

B iny^iicos iniellcctus prodiuit leua aniniam fi«.-iin,

lare. Ut lepalia iiiu<(i;F/irfii'ttr iu a(f u , id osl iii

quuiii;i»i sancia Ecclcsia ahsiincns ab operibus iiior'-

t:erularibu5 : volalitia super terrjiii , siib se i<iii|ne inis, viva «iriuiuit) germiiia pariurit, secundum (-
li.4lienies terreiiii, prudiicaiil aqua» repiilia. Oinne nus scilicet snuin, id esi, ^it..ni iuiitando s.netoniiK.

pedes brcves ''""*'•''<""'""'" P"'*"''» '«•"«".

qimd super vc.alrfin rcpii, vel ciijus L''''*"'"*'' '•""l"*

*um, reptile esi. Kt oniiie quod vnlai vnlaiile dici- * *'*'• ferociiaie soperbii : producii d picora, ndeles

corp diab.ili qimd iion ncccssarie siinpliciter visenles. Serpeiiics qnni|ii« iiino&ios,
tnr, esce|ilo 'ii* ,

facium Cruciie in effiisiotie sancios scilicet viras astntix vivacitate bontttn a

sed pUga pecr.iii est. ,
,

scininis , ei niuliipli^aiiiiiii, parliiriendo : «i riylete nialo discerneiites^rKJenirt mim, inquit, $ieul tn-
uquat tnnrii , vnciido iii illis. Per aquas dociores ptniei. Ncc iiiirum si Eccicsia, id esi terr.-i, diia'ur

iiitelligi possunt, qui repiilia et volatdia produruiit, producere aniniaui vivam, viveiiics scilicei De<i, cl

iil esl, pecc;iioies et sanclos. Pcr ceie eliim gr.-iiidi;i, l>csii;is, et pccora, ei serpenien, cuin juiita Evange-
niagna pcccsta, qu» Dciis creare dicilur, sed diniil- lium ex omni gcnere piscium congregat. Sicuiantt-in

leiido, ei iioii voleiido. Sed si pcr repiilia pecca- superius diniuius, per aves et aniinaiitia, ex aqnis
liires inielligiinlnr, i|uoniiid<i boni Duininn viden- producla, omnes animi noslri nioius posse inielligi.

Oene- '^ qiii producuntnr de profuiido cordis, velutex aouis

lur ? Cerle quia per ipsos sancii pruhaniur. ;

dixi-juc iWii , id csl sanciis docloribus , qul j-.ihcoinr sic po-sumiis per aniinautiaex trrra f.roducia, exie-

ciescere in lcgc nauirsc, el inuliiplirare in lege lit- riuris hoininis iiostri innius intclligere, ia qurbus
volaiile ii.dicatnr. Scio eniin quoit iion lohabi-
lerae. Aqiias vero rcplere, id eM iu lege Novi Tesia-
iiiliit

iiiciui : avesqiie niulliplicarc, id est s;incl«s in lioiiis lat in me, hoc esl in carne mea, honum. Nunc au-
npcribus vel pr:riniis super lerram . ideiil Krcle- irin viileantus illa qnae sequuntur.

>i:iiii, vel lerr;ini viventinm ,

quibus Deus benedicit, Kl dixil D>u$ : Faciamu$ hominem ad imaginem tl

$imililndittem nutlram, et reliqua iisque die$ $txitu.

et crcscere iinperai, in spe, muliiplic;tii in hde; re-
plere vero aquas inaris, id est, aniinas rliaritatc. Cniu iii aliis operibus Deiis Fiui, hic Fariau>tii Ao-
£i diiil Deu$ : Educat terra animam eiiam $reuiidum miiieui, insinuans pluralit;ilem persoiiarum, pr«pier

jcniis suum,el reliqua, usque fronasiiiK. Tiiplici niodo 1'aireni. cl Filiiini, el Spiriliim saucium ; et lainen

ircata sunt animalia : aut eiiini ulilia suni nokis divin:talis uniiatein inleltigemiam sUlim adiiioiiei

aut peniicio^a, autsuperOua. De pernirinsis, vel pu- dicens, Et feeil Dens h»minem : ei quod dicilur, M
•liiiiur, vcl evcrceoiur , aut irrreinur. De siip<>rfluis inwginem Dei, non qnasi Pater ad imaginem Filii

iifc uoccniur, nec adjuvamnr : de ut;libus ailjuva- i^ ant Filiiis, aj iniaginein Pairi^, alioi|iiiii iion *ere
iiiur. Usurpa ergn utitia, cave pernicn.sa, reiinque dirtum esl ad iinaginem noKtrsm, sed ita diriuin etl

su;>ernua. In omnibus tanicn nicnsur.nii el nunie- .id iinagineiD Dei latiqiiam dicereiur, Fteii Dtut *••
rum, et ordinem vide, et ariificcin qna^te. Cimse- minem ad imaginem tuum : linmo antein ad imagineti:
qnens autein ut alteraro partem, qiiae prnprie lerra Dei facius dicilnr seciinduut inieriorein bi-miiicin,
dicitur, ornaret suiinalibus , sive juinrntis, ut equi uhi esl ralio et inlelleclus ; »<*n propter corpus, scil

ei boves, el oves, et cxiera, sive icpiitibns. ii sunt illani potesl.ilrnt Dri, qu;) niMni'.us aniiM.intibut iui •

serpeules, el si qua sunt ali;i ; sive lektiis, ot snnt peral. Idcn aiilem hir iioii dirilur, kLlMum t$t tit,

leoucE, et ursi, ri cxtera. Quidqnid auiem creaiuni sed lanluin, Ft Itfit Oem homimm, quia el iytu
ungulis sxvit, non iocongme besiia dicitur. Quj^ri- crcaiura iiiiolteiiualis est, sicui illa lns qiia priuM
lur autcm cur sola animalia aqiiarum tiencdin nic- lacla esl (.Inml vero in rieaturis irntiMnalibu» la-
ruerunt, sicut honiines, et fortasse iii nno rrratnrx cium rsi sic. sigiiirir.>lur m i r<>*iiira Kpiiiuli farla

ei'n'>rc dicciidiim fuit, ul in cxleris roiitequenler verhi Dri c<>giiiiio; ac drinde Fi (tii: l!<u$. ipsiiM

iiili-lligerctiir qii» generatinnihns crcsiuni. Ncres- irralionalis i leatiir.-e genus iieri ilrn.oAili-atur. N<in-
k.'iiiuin auiciii luii huc in liu.iiiiic rrpeicrc, ne quis- Dulli auteui suspicali sunt uuik' iuieriorru lnKainciit

\
 291 IN PENTATEUCIIUM COMMENTARH. - CKNESIS. 2(rz

fuctum; tlum atitein ail poslen, Et rinxit Deus homl-i A autcin sei|uiiur, tlusculum et feimnam fi:cu Dcu^,
iieiii Je timo terr.i-, cor|iiis c-sc licluni : nec aiiende- s|iirilualiter in Ecctesia et obedienies ostcudii, <)iiu:l

ruul, iiiasculuin el leinin:iiii iion iiisi per corpu^ sequtur, Ocscite et mutiipticamini, sive liiiguis, sivo
fieri pctuisse. Qiioinotlu auicni cuuiuiuniier accepe- in spirilualibus intelligentix gradilus, ul duinimn*
rit liomn cuin aliis animaniibus, oninis arbor et lur ratiunis intellectu iimnlum carii:iliiim pRrturba-
fniclus ligiioruin, nim anle peciMluin sil ipse ini- iiuiiuiiuOninis autcni berba, et oinne lignuiu quud
wnrtalif:, (lirricile '$! diccie. ^am quud iticluni est, dauir in escam lioininibus, ndcles sunt, de oblatio-
Creuite et multipticamiiii, qu;in<|taiu pi u.'tcr coiicu- nlbu» suis coininuiiicantcs. 'Uiide ct Apostolus ail,
liituiii inaris et rcniinx noii pusse lieii vidcaiur, Si not vobit tjiiriiualia temiiiavimui ; el ba'C suut
polest lainen dici aliiiin iiiodiiin esso piiliiisse iii cor- friictircra ligiia. Oixii Deus, Faciamiit hommem, ei
|ioribus imniorlalibus, ut sulu pia: cliariuiis afTcclu reliqua. Cnii$ei|uciiier secundum illa qua; snperius
lilii iiascerentur, nec fnortuis pareuiibus siiccessuri, exposuimus, laleni lioininein qualcm dcscripsimus

iiec ipsi murituri, doiiec uiiivcrsa tvrra iinmorialibus vult principatuin gerere prsrdlctaruni bcsliarum ot
Iiomiuibus iinplerctur. Ciboruin tamen iiidigciiiiain vulucrum el reliquoruin, qualiter iiitclligi debeant,
nullus audcbit diceie esse possc, nisi i» nioitilibus per allegnriam exposuiinns, cum dixiinus ai|uani jii-

curporibus. Quod dicit, t'< lic ett facium, ct cedeiidas " beri, id e-t, mciitein illius sensum produceie, «I do-
licrbas in escani lioniiiiibus et aniniaiibus intulit, minetur illii, et non illa doniineiitur ei. Matculum et

quod ab illo loco iiicboavcrat ubi uii, Ecre dedi vobis, feminain (ecil itlos. iliimo inierior ex spiritu ct auima
el reliqua. Quud non sigitlaiim dc humine dicil, Ei conslat. Spiriius niasculus diciiur, reinina potesi ani-
vidil Deut quud esset bonuin, sed posl buininem fa- nia nuiicupari. lla.'C si coneordiam inter se babcant,
ciuin datani illi potcslaiem vel dominandi, suliiii- po5Sunt generare lilios sensus bnnos cl uliles, per
lulit du oninibus, £t vidit Deui oinnia qua: fectt, ei quo> iiiipicant terraiii, c:iriiem scilicet. Quod aiitcm
«ccelionii naMi!. Murilo quu;riliir aii quiu prxscicrit sequilur, Eccedcdi vobit omiie fcniiiii, de allcctibus
Dcus buniincin peccatui uui, non s iigillalim, snd ciim Ciiriialibus iiitilligi poicsl. Vcrbi grali:i ; Si iraruii-
cx'ieris, illum voluit dicere boiium, velut iiitiiuans dia ad correpiioncm ulamiir, qna! nobis cum caiteris
qnid essel lulurus. Dicuiiicr auiom singula buna, animaiibus conimunis esl, liuciibus leriat utillier
unitersa veiu valde bona, quiaet corpus, et corpuris vcscimur. lioc et de concupisccniia el cxteris niuli*
incinbra etiani siiigula pulclira suiil : roullo taincn bus inlclligi potesl.

fiuiii iii universi corporis compage pulcbriora. Alii C\rUT II.

veru inquirunt iii ijuibus interior bumo imaginer.- - lijiiur perfecti suni cieli el lerra, el reliqua iisqne
/Dei et siniiliiuJinem lencai, id esl, iii a teriiiiate cl r Jicil, Crcavit Dcusut fiicerct. Seiiarius niimerus per-
/in inuribus, secundum Origeiiem. Sccundura vcro
ro ' feclus est, quia parlibus !.uis complelur. Uiium enim
Fausiinum, sex modis homo iioster inierior ad siini- sexta pars illius, Juo terlia, iria diinidia ; si nuine-
liiudinem Dei factus esl. Immobilis eniin, ciius, in- ras uiiuni, ei duo, ei iria, ipsa ^umma scx facit. Id-
visibilis, incorpureus, subiilif, xiernus. Cieavit Deut circo pcrrectiis diciiiir. tiva enim ita cxieris inve-
homintm, usquc itlum, tii hoc quidein oslendilur niuniur. Prupterea in lioc numero peifccii Deus
quud aiiiinx viri feininxque creatae suni : ci in lioc opcra sua. Ncc quisi|U3m iia dcincns csi, qiii iiudcat

prxcaveotur hxrclici, qui sic nun putaiit. Idtirco dicere iion poluisse Deiini uno Jie cumia f.iceri', si

vero Adam usque ad diem sextum uoii est furniaius, vcllt. Quod autem dicii, llcqu ei\i Deus die teplimo ub
qiiia duncc oniuia essent crcaia, congruum fuii il- oiiiRiius op£rii)us f uii, qiiid aliiid signirical, nisi rc-
luui noii formari, et quasi illi sua domus esset parata. quiem sanciani, (|uaiii iiiibis daturus est ab uperibus
Spiritualitcr vero per terrain Kcclc-iam significare iiusiris, si bonuin recerimusY Sccuiiduiii istam ligu-
dicitur, ut supcxius dictum est. I'cr juniciita auiciii raiu loculioiiis dicil Aposlolus : l^iae enim Spiritus
populus Jiidaicus, et pei reptilia gentilis. i>er pisces posiulal prvnotis yemiitbut ineiiurtaltiHbw.. Noii eniiii

veru ba:rctici et pkiloso|ilii sxcularesi, i|uitius bonio j) Spinlus sanotiis geiiiit, sed ipse nus gemcre fjcit.

prxesi, id csl Cbrislus. Aliter si in boiiam paiiem, fiuiiuiil avii autciu Deus, rcquiescciis ab oiiin.lnis

per pisces boui dociores : per volatilia s.nicti inicl- operibus suis scptimo Jic, illuin dicin quo ciat t^lin-

liguiiiur, quibus dominaiur bouio Christus el Eccle- Stus iii sepullura quiclurus. Ipse quippc li.c sabbaii
sia ; ui esi liic, Oominnmini, el reliqua. iii eo aulein requievit in scpulcro, poslquara sexia die cunsuin-
quod di(.it. oiiitieHi herbam, significal pojiulum Juilxu- mavil opeia QuoJ anloui in
siia. Ev.ingelio dicitur,
riiHi daiidiiiii es^c apostolis iii fideiu, ci per llgna Paltr mtui usque modo opnatur, tt e§o operor, iiou
geiitiles. S|>iiiii'aruer aulem fecii Deiis boiuinnin aJ est coiilrariiim liiiic incu, in quo Dcus ah oinnibns
inKigineiii su:ini, pcrfecium scilicei viruni, qui iiini rcquievisse dicilur. Ut!(|uievit eniai Deus a condendiij
queinlibei sanciuruni, sed ipsam veritalem imliair.lo generibus creaturu!, quia ultra juin non condidit aiia

operaiur jusiiiiaiH. I>assus eniin pro nobis Cliristus, genera nuva. Deincopi aiiteni iiiinc usque ad uliiina
reliqiiii nobis ex<Mnplum ut seqiianiiir vesligia ejus. opL-raiur ooiumdcni geiierum aJiuinisirationem qtix
Ipseeiiain arcepit poiesiatem piseiiim ei vulaiJinm, lunc insiiliita suiit. Vespera linis iirxcedcoiis diei
ct utniiiuni jumcotoruin, quia spirilualis boino diju- esi, niane iniiium scqueniis ; sicut nnx non seqiieii-

^ljcat oinaia, ipse au:ein a iicini:ic juilirjinr. (Jnod tisdiei, seJ prxccdciilis esl. Ei ideo sc»to Jie cu;u-
Patuol. XCI. 7
SDS BElJit VENERAUILIS OPKRUM TARS li. — EXECETlCA CENIllNA. t()4

l>le(o, posl illius veepeiuin lucdiin esi iiiane : non A AJnm, id es( Clirislus, in cariic de Maria virRihc
quod «igninctuir iHiliuiu condeiidai alicrius crca(u- n:iiiis est. El sicut in illa scxta die i-crpeiuiiKii ct
IX, ted qtiod signiniareiiir iniduin mniiendi f-( qiiic- fcr.iruin genern terra pruduxit, ita el iii liac xtatu
kcendi (odus quod dicluiii es( in illius qu.ele <|iii iniiiidi gcnies appelenics vitniii aeieriiam Lex genuit.
roiididi(. E( idco sepiiiiiiis dies coepii iii:ine, e( in (Juem niiqiie seiisunivas Peiro ostensuin nianifesiau
uullo vespero (erniina(ur. Non iinprobabililer auteni E( siciit In illa ilie crcaiiir iiiasciilns e( tciiiiiia, i(a
vMperara e( mane cogiii(ionein crraiurx in seinc^- iii isla STCiill xiaie niaiiifcsi.iiiirChristus ci Ecclesia.

ipsa, qn:ini cngniiionfiii scilii'C( spirilalis crealura De liiijus diei vespcnt dicilur : Vulatne, FUiu$ Aunit>
liabei, el laudcin Cundiiorij piopier creaturam fu- iiii vtnien» iHtenicl fidem tuper lerrum ? Post isLiiH
c(ain iii(elligiinu$. Beiuciixit autein diem teptimum, Te^iicrum (It mane, qiiaiido ipse Doiiiinus iii clarilJie
illuin uiiquu dleiii qui vesperain non liabct. Spiri- vcnliirus es(. Tuiic saiicii rcquiescunl cuiii Chrisio
tuali(er pus( is(orum sex dierum, opera bona, valde ali omiiiliiis operiliiis. Speranda cnini es(, |ios( nprra
liomo quietem spera( iiienlis, consil(uius in spiri(aii bniia vuldc, rcquics in die sepdiiio, qui tcspeiuin
paradiso, quo signinc.ilur viia beala. Ilartcnus upera iioii linbci. Scqiiiiiir rci:ai>iiulatio cnndiix crcaiur;i-.
sex dieruin, secunduin liis(nriam qitoniodo narra(a I stw generaiiones coeli et terrce, e(reliqna, usqiie tu-
8un[, ct qualjter in Ecclesia inielliguntur, etplicata " per fiiciem lerTie. Niiiic unn die caMiim et lerram dicit
kunt. Deindc qiiid in ligura s:eciili signincent, subji- csse racia,cum supcrius uon nnodie f^cta esse coiii-
cienduiu cs(. Sex diebut contummavil Deut omnia memoral, sed nnuiii dicm a D<'0 factum csse coin-
cpera sun, sepiimu Jie rcquievit. Sex neia(ibus buma- mcniurjt, id est qiiain crealuram spiriiiialem dixi-
iiuni gcniis in hoc muiido per successiones (cmpo- nius, in cngnitioiic facta suiii cxiera. Longe enira
nim, Uei opera insinuant : qiiaruin prinia esi ab aliler iiotx sunt angelis creadirx Dei, nliier nobis.
Adani usque ad Nue ; secunda a Nne iisque ad Abra- Illis cnim primordialiier, siciil priiiiiius creaii suiil.

liain; (erda, ab Abrahain usqne ail David; qiiar(a, a Nos auteni srcuiidum rerum omnium adAiinisiraiio-
l>3'ld usqiie ad iransinigrullonein Dabylonix ; neiii pcr divisiones teinporuni, qiia Deus iiunc usque
qiiinla deinde usque ad ailveii(uin Domini ; scxla, operalur, et fortusse iinus isie dies orone (empus si-
quje nunc agi(ur,quuiisqiie inundus finiatur; sc|>(ima gnilicari, liene inielliBiiiir. Fecii enim Deus omnc
vero inielligitur in rcqnieni saiiciorinn, qux scilicet trnipus siinul cum oninibus tciiiporulibiis creaturis.
vesperam nnn liabci, qnia ilbni nulliis lerniinus Qiiiid autem iioniiiiato coclo et lerra condidit virgnl-
ctaudi(. Pcrganius er^o pcr lias mundi xtates, et tuin agri, et lacuit cxtera qux sunt in ciclo e( in
earum dilTercntiasdisiiiigiianius. Primo enim factus
r lerra. Per virgultum agri, nascenda terrx cnmprc-
sxculo lanqnam lux hoiiiu iu p-iradiso, in qua x(ale heiidil, qux antequam orirenlur, super ierr:<ni cau-
lilios Dei in Imis noinine divisit Deus a liliis houii- saliter creadi suni, cum creavit Dcus oninia simul.
iium, qua>i a (enebris. Eiti|uc liujus dici vespera di- Quod auleni sequilur : Nonduin eniin pluerat Do-
liivium. Secundo sxciilo factum est, quasi lirma- minus mper lerram, el homo non ero.t qui opernretUT
inen(uro inter aquain et aqu:uii, arca utique illa qux terrain, taiiquani dicercl, non sic illa fecit Dcus, qiiem-
iiaiavit iii(cr pluviani ei maria. Ilnjus vespera nt cum rommcmoran-
admoduin nuiic alia , pluit. Alia
Gonfusio linguarum. Terduin sxculuin racium est iiir lioniincs sinc pluvia e( siiienpere huniano : nunc-
quanilo separavii populuin suum a geniibus, per diruiii esse facia, ut poteniia verbi sni siiiinl nmnia
Abraham, ditcerneiis illuin quasi aridjni abaijuis; Dcits fecisse inielligainr. Quid auiein signiHcai my-
et prorcrt gerroen hcrbaruni atque signorum, id est quod, nominatoet lerra, adiecii virgultum
stice coeli)
sanctos, ei fructum sanclaruin Scripiiirarum. Ilujus hcrham rcgionis e( lacuil (erra, nisi quia per vir-
el ,

vespera fuii p«ccatuin in maliiia pessiini rcgis Saul. giiltum agri inviaibilcm crealiiram denioustrari in-
\}uartum sxculum ca-pit a David, quomodo consii- (elligii, sicui csi an ma ? Dlcium nuum virguUum
luilOeus luminaria in Grmameniocaell, splendorem agri, proiiier \igorcni vilx; lieiba, prnpier eamdcin
regni (auquam solis cxcellenliam, e( (anquam lunx ]> viiam marcesceiitein. Deindc quod addit, .4h/«(/iio>h

speciem obtemperantem Sjrnagogam et sielbs prin- orirrlui' >n ferra, iiitclligilur aiiiina aniequam pecn-
cipes illius : xiaiis hujus vespcra luil in peccaiis ret. Terrcnis eiiim cupidt:alibus sordiilita, tani|iiam
regum,quibiisgens illa meruit captivari in Oabylo- orta. vcl su|)cr lcrraiii n:U:t csse dii ilur re.te. Undc
niam. Qiiinto sxculo, id esl iii (ransuiigrationc Ba- e( ad]eci( : Nonduin plueral Doniinus i"iHT terram,
bylonix, facta suni quasi animalia in aqiiis c( vola- qiiasi aperte dicerci : Antrquam pecc^iret anima,
tilia coeli. Quia iiinc Judxi inler gentes tanqu.iin in noiidnm niibibns Scripluram pliiviam di<eiriiix ad
iiiari vivcrc coepcrunl, nec habucruiK stabilem lo- irrigunilam aniinaiii coiicesseiai. Quod vero subjun-
f um, (anqiiuin aves vulantes. liiijus diei vcspera fult xi(, l'.t hoiiio noii erat (jiii optiaiciur terrain, quia
inuliiplicatio peccaioruiii in popiilo Judxorum, qui op<'ra(us esi in virgiiie, de qiia naius
iiulliis liiiino
j.ic cxcxcaii suni, u(eti,im Dominum Jesum non pos- esi Christiis. Ipse cnim lapis sine manibns ileiuoiite
«cnl agiioscere. Jani scntuin s.X'culuiii fuil in advcn- aliscissiis. Fe<is nulem usccndihm, el relli|ua. Ilic
tuiiiCliristi. Nain sicutin illi sexl.i die prinins ho- jaiii, qiianliiiii aih iror, lnliin:iiiiiir illa qu« liunl in-
iim Ad.ini de liiiio terrx ad siniilitudineiii Dei fur- tcrvallo tein|ioruMi t'\ illu prima ciiiiililione, ulii

m;iius csi, sic in is(a sex(a iflaic sKculi f.icusunt cu^pii reiie ub rlciuco-
secnndus siiiiul oinni.) ; et
 ioi «N PF rATKUCIIlM COMMF.MARII. -- GENESIS. «0'!

1(1, ex quo cuncia genera iiasciintur, vel animalium, A poris pcccando ineruissei. l.luJ quippe secuiidu:it
vei lierbaruni atque lignorum. Quis sii isle fons me- aliam causam, et anle pcccaium mortale, dici potuil
rito quarilur. Si enim plana qu.Tque irrig?.bal, quo- mori; ct immorlale, quia pdiuit non mori. Aliud
modo dicitur uniTersainsupernciem terrx irrignsse ? esl enim nuii posse mori , aliiid posse uou iiiori.

Si autein oiunein terram irrigabat, erai iiiiindaiio Sccundiiin, queinadmuduni piius Iiomo crcatus e^l

diluTii, ct nnnduin divisa crat lerraab .iqua. Crcdi- ininiorlalis, quod illi prxsiabaliir de lignu viix. Se-
bileautem fstquianoii dixil, uiius fons, scd Fons, paratus esi, cum peccasset, ut pn sct mori; qiii nisi
jiro plurali numero posiiissc singul^rem ; ut sic in- peccassei, possci non mori. Moitalis ergo erai cou-
leiligain foiites per omnem lerram loca propria irii- ditione corporis aiiimalis, iinmorialis beneficio Con-
gantcs, sicut dicta esl rana ei luciisia in deceni pla- ditoris. De aninia auiem quam Doniinus insulHaiido
gis iCgypii, cuiii esset innumerabilis nuincrus illa- fccil, nilill conlirmo, nisi qiiia ex Deoest; ut iioii sit

rum. Cuni ergo aliier se liabeani nmnium creatura- siibsianiia Dei, ei sit iiicorpnrea, non sit corpus, se I

nim rationes, verlio Dei lnconimutabiles, aliicr IIIj spiritus, non de subsi:-.nlia Dei ireiiilus : iiec proci-
ejus opera, quibus in die septinio rcquievii, aliier deiis, sed facius a Dco. Ei ita sii faciiis, ut lllius n:i-
ista qu.t: usqiie nunc operaiur. Horum trium lioc tiira iion sil alia crcatura, iii qnam posset cooverti.
quod eiireniuin posui, uicunqiie notum esi; duo •> Ac |ier Imc de niliilo, ei quoil sii iminortalis
iila remota sunt a sensibus iio-iris. Ergo ilia onniia «luiii qiifiiidam viia; modum, qiiein noii possii amii
priniilus fuerunl, non mi.le ci^riioris, .lut magiiiiu- Inie; sccuiidiim quamdam voru muiabilitaiem, qin
dine, sed vi potentix causalis. Virgullum auiemagri posiii vel delerior vcl i.ifero' finri , no:i immcriio
quiil significel spiritualiier, superiiis enpositum esi, morialisdicilur, qu>in'am verani immorialiiritcmsotus

cum produceret lcrra lierbam pabuli. Fons aiitein babetilledc quodici.ur : Qui $otus batel immoriaH.
sapiciilia esl, quae irrigat omnem Ecclesiani. Aliler lalem, el lucem hubitat inaccei$ibilem. Mystice auleiii

auteni, lerra viigo Maria est, de qna scripiuin est, formavit Deu$ Itomincm de Imo Urrte : furmalus est
Aperlatjir (errn, ct genninel Saliatorem; quani irri- Clirisuis ex scmine D.ivid seciindum carncni, tan luam
gavii Spirilus sanctut, qui fontis ei aqiix iiomine i:i de limo terras. Et inspiravit in facieni illius tpiracu-
Evangelio significaiur. lum vitw, uiiijiie infusione Spiritussancti, qiii oper.i-

Formavit igiiur Deu$ hominem de limo terra, et in- Ins est lioiiiinein Chrisium. Et faetus esi homo in

tpiravil in [aciem ejut ipiraculum vitee , et factu: e^l animnm lieeniem, ul qui perfectus erai Deus, pcrfe-

komu iii animam vitentem. \n ipso eiiam corpore ba- cius credereiur el bomo. Alii vcro inquiruil Je qiia
bet b«mo qiiamitani pr. prieiaiem ,
quod direcia sta-
f,
lerra Ailam foimaiussii, si fiirrai paraJistis spi-ci:ilis

tura sit, tit lioc a 'monereiiir non sibi lerrena esse uiique de commiini, qiiod demonsiratur, ubi Jcii :

seclanda, vrlui pecoribiis. Sed quomodo ciilm fecil, Terra es, ef in lerram i'.'i$. tt iii faciein illiiis iilcirco

uinim repente in «taie pcrfecia , lioc cst virili, aii iiispirare Dominum dicunl, qiiia pars spiriiali* est
sicut usque iiiinc forinal in uieris nialriini? Si oin- corporis capul, quud iii liominibiis priino iiase.iur,
niiim futiiroiu II caiisa; niodo sunt iiisiia.-, quomodo et piiiicipales liabsi scnsus per d.visiones in cerebio.
creavit Deus omiiia simul?1^n aliter Adani faclus Ctijus priiiia p:irs, visum, :<ud.luiii, gusluni, odora-
e-t, cuin Je li:iio tcrr.i- formaius est , sirut jam crc- tuinqiie liabei ; sccnnla vcro iiiielli-ctuiii ; lerti.i,

Oiliilis cst , nisi perfeclae anatis et viriliiaiisr;,quae t:ictiim, qiii per uiniie curpus cfrundiitir. Ili etiaiii

erui iii illis caiisis, ubi Deus lioiuinem in sex dierum dicunl. fucinmus iisqiie iiosfrom , ad foriiialioneiii

operibiis fecil. Solei igiiur quaeri iitrum aniinale cor- anim:i! Adam pertinere ; ad furmaiionem vcro corpn-
piis prius hiimiiii formaium esi e limu tcrr:e, qux vel ruin, quod dicilur, Masculum el feminam fecit iV.os.

qiiod liahemiis iiiiiic ; an spiritale, quale resurgenles (juod vero dicitur hlc, formavit, ad ipsitis for.naiio-

habebimus? Non obscura est de bac re Apostolisen- ncm in inembra periinere ; spirnvii vero, ad animam
lenlia, diceniis : Non priut quod spiriluale, $ed ijuod indubiiinier. Corpus vero fllii a corpore pairis tra-
aniniale. deinde qued spiriluale. Ilic nccurrit quxstio. n bit coriiiileiiliam et vim occult:im, hnc cst pecc.Ui ,

Uiioniodo renovamur, si au lioc iii Christo non reno- ab aiiiiiia vero iminorlalitaiein el prudeotiani.
vainur, qiiod ppiusiu Adam eranius? Unde ergo pro- Planlnverat auiem Dominus Dt'us psradisum vAu-
feriur tilio redeiiiiti stola priina, si nnn iini>iori:ilita- platis, sicut (1 principio, etrelii^ua, usqiie ail illum lo-
lein recipit, qtiani perdidit in Adam? Si autem nnii cum ubi ai!, In quocun.]ue i\e comederis e.t eo, morl»
pttceas^et AJaiii, nec cnrpnre niorercitir. Qncmodo morirrit, Non ign.>ro de paradisu multos iniilta dixis-
ergu iion iiiimori>le, si aiiimale reiiuvabiiur a vetu- se. Alii enim paradisum corporaliter tanlum intt^tll-

stale pecciti? Non ia prisiinuiu corpus aniinale, iu giini, alli spiriiualitcr, alii vero uiroqne m >do. Con-
<|uo fu l Adam, sed iii corpus spiriluale, cuin erimiis sequens aulem est ut homo in paradiso corpori i

xqiiales :iiige'is. Rciiovabimiir antem spirilii menlis inielligatur coUocatus, et paradisus locus quidnm
niislrx, seciinitum imaginem illiiis qoi creavit iius, iiiieiligatiir, terra scilicei ubi habiiarct hoino, terre-
qiiain pcccaodn Adam perdidit. Reiiovahiiuur autem iiiis tociis amosiiissimus , frucluosis uemoribus occu-
eii:iiii ciriie,cum comiplibile hoc induerit iiicorrnpti- p.itiis, idcmque tna,;nus, et magno fonie feciiiiJiis.
bilitaiem.ulsitspiriiuale corp:is, i;i quoil nnndum uiii- Pl.isitaverat erg<> Domiiius paradisum in dclici:s, lioc

tainur, scd mulaius fuisset Adam, nisl uijrlem cur- est ii> Eden. Qiodautein sequitur, Pr^uluxii de humo
S«1 bi:b/E vENERAnHJS ortuuM r.\ns ii. — execctica cenuina. «09

ktmitt h§n»ni, ei relii|ua, scieiidum est quuJ cinn iis- ^ diciint posse inlellisi qnoJ aniequam cfielniii <:l ler-

dem gciieriliiis sunt ill:i lij(na iii>iilu'J iii p.tiaili&o, ram faccret, pnradiitim vulupiatis planiarci, iuud iii

<\itx jaiii tcrr» lenia die (iroduiiit cau^aliier , ut illo es!>ei voluniai Dei. Uood auieui dicil, i'ulclirum

ctinni ii'inc |ier teinpuralia lalia teria gigiiat. Ycrba i'isu,ad aiiiiniro pcriinct ; ror|inri vero, et aJ Tcsceii-

auteni Dei die sc\tu dicentis, iion snnabili vocc pro- diini siiave. Per fluviiiiii Teru, iniKiaiiunrm de pa-

lata &unt, sed ticui iii veibo ejns creandi potenii.i. radiso signilicari dicuiil, qnud niig assei Ad^in in

Oicii auiem liominibus, (|iiud biiie leinroraiitiiis snnis coiiiiiiiiiicni lerrani. Per fluviiim, unilas Dcitiiis. Per
Boiis dixerii, noiinisi pcr teuiporales soiios poiuit. quaiuor c:ipil.i, quaiunr Ev.-ingelia, in i|iiil)us narra-

Fuiurum eniss erai ul lioino iisdein uierciur in rscani. lur Eupliraies tiistOTialiier. Idcirco nun assignalur
Qiiod aiitcm sei|iiilur, lujnum ctiam mix in medio pa- ciiililict regioni speci.iliier, quia llcbrteis prnpinquus

rcntisi, liynumqite uieniix boni et moii, consideran- esi, per quem signiflcatur ('Ivaiigclium Joaiinis, per-

dum csi diligeiitius ; forlasse eiiiiii cogat nos in alle- linei ad llieuriam, ad quani Ecclcsia propinijua vat,

goriam declinare, ut non ligna siiil. scd aliud ligni Alia aiitpin Evaiigelia suas habent proprii-uies. Per

nomiiie sigiiiliienl. Sed cuin sil Hierusalem aelerna lignuin viix, dociiina s|<iritalis potesl iiitcllgi. In

in coelis, ci alia Hierusalcm in lerra esl, ergo et li- paradiso, id esi iiiEcciesia. i'er fliivium, liaplisiiium.

giiuiu vitf, iii quo erat sacramenlum, el in cxleris D l'er quatuor capiia, quaiuor Tiriules, ut praidiximus.
ligiiis alinienmni. Sacramcnlum aulem quid aliud, Aliier paradisus signilical corpus ; lignum vilx, sen-
iiisi sapiciiiia? de qua dlciiur Lignum viitc ett am- : suni prudenlix; ei fliitius doctriiiain, ipKC dicitiir in

vlcclentibut illam. Lignum eiiam scieiitix boni el lioiiiiiiciii quatuur cniistanicui ,

quasi i|ii:itiiur in ca-
iiiali, non est dubitaiidum quod esset lignuro vlsibi- piia, id cst, Irigidu ei calido, liumidu et aiidn. Quod

le, in quo uiiquc iion suspicor aliquid noxium incssc, auiein dicitur, Ul operarelur lerram, ei cuHodiret

ciim feccrit Dens omiiia bona valde; sed nialiim esl iilam, non scrvili labure, sed linnesla animi volun-

homiiii irausgressioiie pra;ccpti. Oportcbai anieiii ut tate. FossumkS au4ein iiitelligere, nl ofte- ar^iur lerram,

homo posiius sub Deo alicuiide proliiberciur, ut illi paradisiim, et ciislodin-l tenieiipsuin. Custodiri non
|iriiiiierciidi Diiiiiiniiiii suum virlus essct in ipsa obe- adversiis imprnbos liomiiies, quia nulli eraiil, sed

diciiiia. Quaiuor auicin fliiiiiiiia piradiM ex uiio foiiie forlassc advcisus brsiias. Sed quomndo islud? Nuii'
procedentia, ex lioc colligiinus, noiissun:» sini, et quid bestix iu bomiiicin luiic sxvicbani, quod iiisi

universis ferc gentibus dilTuinaia. Credendumque esi, peccaiido noii Oeiei. Est cl alius iii iis verbis sen-

cx illo loco par;idi!>i agiiiiione bominura remotissi- sus, ui ipsum liominem operaretur Deus, et custudi-

iiio, qiialuor lia:c flumiiia emergere ; sicul Gdelissima rei; ^iculenim boino operarelur tcrnm, non ul illam
icstatiir Scriptiira, qux etiaiii per luultuin sp£riiim C faciat esse turrain, sed ui culiam et fruciuosam, sic

ire, ct post tracius rei;ioiium proximarum allis locis Deus liominem quem creavit iit hoinoesset, operatur

eriipisse, ubi tanquaiii in suis loniibus noii esse per- ul jiisius>ii. Aliegorice aiitem, plantaverat Doiiiiiins

hibemiir. llae auiem qnaluor fluniina quatuor vir- Deus paiadisum, Ecciesiani ulique, siciil de illa diri-

tules sijiiiliciiit, prudeaiiam, forliludiiiem, lempe- tur, llortus conclusui soror niea. A piincipio, qnia

rantiain, jusiiii:>m. PriiJeuiia ipsa est contemphtio Ecclesia » Clirisio coiidila esi. Fiuniinis de paradiso

TeiUaiis .ib omni ore luiniano alicna : sicut Pliyson Cbrisius iriigans, de quo dicitur ; Dommut beut
uris iiiuiatio inierpretatur, quam loquens parturis nailer, ftuciut glorioiui, eisitiens in terram stlienltrn.

in*gis qiiani paris, quim sonat Evilaib, qu:e intcr- Qiiaiiiur parailisi fluinina, quatuur evanKelisiae. Li-
prctaiur parliirieus. Habet aurum disciplitiam viveii- giia fructifera, omiies sancti sunt Lignuiii vlix Cbri-

dt, qux aliena est ab omni sorJe, vctut aurum pu- stus est; ciii si porrexcrit mait :m, Vivii iii x(eri>uiii.

riim; carbunculum, vcriiaiem, quam niilla lalsius Pliysuii iiilerpretjtur <fS populi, siTe oiis iimlatio.

vincit : sicut carbunculi fulgor nocte non vincitiir ;

i£ihinpia sigiiilicai lencbras sive caliginein. 1'Wilaib,

prasiinum , vitam xlernani , qux viriditaie lapidis dotens vel parlurieiis. Ceon, pect^is sive pr.vpulium.

pioiitcr vigorem vilje siguincaiur. Eluvius autem qui Assyrios dirigi-ntes po^isumus diicre. Tigris vclucius.

circuit oiiinem lerrain A^tliiopum calidam fervefilLin-

^ Kiiplnales ferlilis iiilerprciaur. Ligiiuii. scieiilias

que, sii;iiilical rnriiiudiiiem calorc actioiiis alacrem bniii 01 in 'li pr0|>rium est vuluniaiis arbiiriui.i, in

Jitque iiiipiRiam. TertiiiS Tigns vadil coiitra Assyrios, niediuiu iiosiruin pusiium , ad dignuscendum In-

et significai leiiiperantiam , qu.u resistit tibidini. iiuiii vel iiialum : de qno si quis reliila grali.i Dci

lliide |'leruiiinuc iii Scripturis Assyrii adversariorum gnsiaveril, mnrietur. Tu/i( Deui hominem, el fMuil
luco piiiiuntiir. Quarlus iion est dlcliis quo vadat, illum in paradite. Assumpsii Deus taruem , el factus

tut qiiaiii (eiram ciiciiiiieat. Jusiiiia enim ad univer- est Ccclcsia: capui, mI eperdretur iii n<sii>dir«<, id esi,

«as tiiimx parles peiiinei. Diciiur auieni Plijson voliiiiiaie patris, ut cx oinnibiis genlibns Ecclesi.Mil

ipsc fsse Cinges, Cynii iuitem Niliis. Tigris ei Eii- adimplcret , juxla illud : Qiioi deditti mihi, cuitod^ii.

pbrales niiiic culoiii iioiiiina (eiieiil. Eupliralei au- Dixit quoquc Deus, Non est binum eisi iki>miM«ir

icm lliiuui Mi"i.o|'oiaiiri.<'. Tigris auleni hoc noiiiliie 9u/uiM, et reliqua, iisque, Kl rruiii dui> in ciirN<: itnu.

vucatur piiipier vcliicitiirm iii.<tur besiia" iiiiina Quod iu isla recapitulaliune oiiiiiiSi bestias lorra*, et

lirriilciiaic discuiTciiiis. In eo quod diciiur, Ptanu- universa volaiilia caili dc humo fecisac Dous dietii«
liiut Vtiis paradU iin ro/i';"iiri» n prindpio, ipililain csi , torram universiliicr cum ai|ui» appollai. QhihI
m IN PEtNTATEUCIlUM COMMENTARIl. — CENESIS. !ilO

3ulf m diciuir, Non esi bauim hemtiiein esse solum, A 'lo par.iJiso; vel qnoil iii foilein tlic qiio pectavit

Jillicile est iiuestigare ({iioinudo Deiis dixerii, uirum nioriuus esi, qtianivis mullis itilprvenieiuibus spatiis,
lcmporuliiisr vi>cibus ediiis ei syllabi!;, ar. ipsa ratio id est iiongeniis ei iriginta annis. Adain quippe in

cotnmeiiiorata e^l qii^c iii trrlio Dei principaliier scita leria lorinaius esi, in (juo peccavit, et iiiorluii»
etxx, aii forle in inenie ipsms licimiiiis. ut cst illuJ iii fsl , tradiliir : Clicisius vero iii sexia fen:» niius es!.

psaliuu, AudiwH qiiid loqualur in me Dominus Deus ; el fecii viiiuin de aqua, fl pa^-sus est. Pixil iinoiiic

an aliqua du Imc re ipsi lioiniiii de ipso lioniine per Dominus Deus : iVon esl bnnum lioniincnt esiC sjlum.

aiigcliiiii esl fucta rcvolatio, an per curporalcni crrn- Arguunlur liiretici, qui Cliri>liim soluiii liiiniinein
tHram vo\ ipsa sonnerit. Si aiitini quxriiiir ad i|uam pulaiit, noii eli.iin Oeuiii. /'niiimus a(/;u orium *i-

rcm ncri oportu>-rii liuc adjuiorium, niliil a!iud pro- hiile, quia iii iiiso bomiiie susceplo , Ecclc^ia Deo
babile nccurrit qn.im fllios procreaudos. Iloc enim iii copulata esl. Appeltuvii autent Ailam nomiiiibus sui$
prima coiidiiionc dirium eral, ilasculum el (eminam cuncta animaniin, el volalitia, ei beslias, significaiis

fecit illos, et benedixii eos dicenx, Cresciie, el reliiiua. qiiod salv.-e liereni iii Ccclesia, el per Cliristuin iio-

Niinc nutent videndum est qitod adducix sunl ad men eraiii acceplur*, qm d orius non babueruni, ut
Adain omnes besiix agri, et vnlatilia coeli, ui iilis esl illiid, Et vocabo serios nicos noiiiine alio. .\dam

noinina iinponeret, atijue ita velut nece^sitas opera- " vero non inveniebatur adjutor similis illius. Quoniaiii

rctur: creandi eniin fcminaiu cx illius htere, cuin qiianquam bonus sit quisquam , Clirisluin lamcn
inter illa animalia simile adjuloriHm non fuisset in- sequare imn potest. ISon enim, iiiquil, simitis tibi in

venluin , videtur eniin mihi propter aliquam (.ignili- diis, Comine. Neino enim poiiiil genuj liominuin li-

cationem propheticam factuin. Quare qiioqne pi^ces bcrare a morte, nisi Chrisliis. Immisil Deus sop^rem
lioc iioiiiiuanlur ; «ed credcndum esi, paulaiiin co- in Adam. Dorinivit in cruce Clirisiiis, pungiiur Ulus

gniiis piscium generibus nomina iinposiia. Quud illius lancea, ut sacramentis qua: inde Ouuiil, foraie-
aiiiem oiulier de latere viri lacia, foitassc prupier lur Ecclesia. De bac dormilione dicitur : Ejo dor-
ipsius conjunclionis vim coinniendalam. Sed quare mivi, et somnum citpi, et resurrevi. Et posuit carnem
dorniienii, quare os, non caro >letr:ct:: Cit, quare co- pro ca. l'osuit pro Ecclesia ciiiiem suam. Ot de
sla, quare carne locus illius rrplctus esl, non altera ossibus meis, et caro de carne niea. Sive enim s^iri-

costa ? Ciir iion fecit sed xdilicavii? Non cst uiique luales el forlcs, sive minus perfecli, ununi corpus
ilubiuiii bxc quidctn ita facla esse; sed tamen ob ChrisU sunl. Hirc voeubiiur vira/jo, sicul a Cbrisio

»lii|uid significandiim, lioc esi in Cbrisio ei in Cccle- Cbristiani nomenaccipiuni. Quamcbiem relinquetliomo

sia. Quoinodo aiiinialia ducta sunt aj Adam quair palremet mairem , ei reliqua, Keliiuil Cbristus Pa-
tur. Jussio Dci non solum ad bomines, nec soluui ad ^ Ircin, cnm dicil : F.go a Palre exivi, et veni in liunc

aves et pecora venil per angelicura ministeriuin, sed tnunifum. Reliquit ei mairem Syiiagogain, Veieri Tif-

ctiam ad illa qux in aquis sunt, sicul aJ ceium qai stamento carnaliter iiilixrentem, qux fuit illi niaier

glulivil Jonam. Si aiiiero donavit Deus bomini man- ei seinine David ; et adlixsii Ecclesix iii pacetii

sii^ia fucere cliain fera aniinalia, qiianlo magis an- Novi Tcstarornli, ui estenl duo in cariie unn. Qui;i
geli boc possunl qiiod dixi. Angeli aulem omniiui cuin sii [)eus, particeps noster raciu^ esl, ul illius

nullam possuiil condere vei creare naturain. Solus capiiis corpus cs^e possimus. Post buec vocabitiir
eniiD creaior esl Deus, id csl ipsa Trinitas. QuomoJo Eva, Mta sive calauiiias : quod nobis convenit, caia-
auiein soporaius sit Adam, coslaque illius sine ullo miiaicm hic, vilam in futuro liabeamus. Alii dicniit
doloris seiisu a corporis compage detracla sii, lixc quoJ dicitur, £l replfiil cornem pro eo, ad miscricor-
fori.isse diciiniur poiuisse per angelos fieri. Furmare diam Dei pertinei, pro virtule divinilaiis. Cust.i au-
auicm vel xdificare cosiain in mulierem nullus po- lcm a>dific3tur in mulierem, de qua dicitur, iliitie-

luii, ni!>i Deus, quo universa n:iliira subsistit. Qiind- rem fortem quis inveniei? ili ctiain dicunl, custatii

que sequitur, ti< de ossibus meit, el reliqua ; rum cuin carne, aiiiinam cuM) carne significare. Mulicri
verl>a siiU primi bouiinis, Dominus tamen iii Ev,in- auiem a viro corpulcnlia, ei vis occulta , el iininor-

gelio Dominum disis>e declarat. Dicit eniin : iVon te- lalitas, et prudenli3,coniii;isse dicuntur.Primaauicni
giilis quia qui [eeit ab inilh mascutum et feminam, propbeiia dicitur in boc muiido Iicec ssiuenlia esse,

(ecit illos, et dixil, Propler lioe dimitlel homo paircm Qiiamobretn relinfjuet , el reliqiia, usque in carne una.

tt matrem , et adha:iebil uxori; ul iiilclligereniiis CAPUT III.

prnpier exsiasiii , qnx pra:cesserat in .\dam , hoc Eirtiit anlem uterque nitdi, Ailam scilieel el uiar

illum divinilus potiiisse propbeiare. Cerlc qunesiio illa itlius, et tion erubeicebanl, cl reliqii.i, usque ad illuiii

qiiic agitur de aninia mulieris, ulruia ex auima Adam locuni in quo ail Ad cuilodieiidam viam tigni lifir.
:

aniinam accepii, <sirni cor;>iis a1iu:ide, velut ci ipse Vere omninonuda erant corpora duorum bominuni
AJani ; aul aiiiiii.-e et animabus nascanlur, sicul cor- in paradiso, nec pudeb.U illus. Qiiid cnim piiderel,

piira ex cnrporibiis , aii alio modo niiltaniur a Deu, quando nullani legem senseriint in membris snis

a>l opus 110» perliiicl. Quod autem dixii, /n quocun- repugnantera legi men:is su.i;? Serpeiis auiem isic

,}ue die comederis ei e« , morte morieris; ac si Jire- non irratiunali anima siia, scd in alieiio, id est,dia-

rei : Morii dcpniatus cris, non qtiod iii eodem dic liolico 'pirilu, cailidior ouiniuni besiiarum dicitur.

Kiortuus iuissci, scd morialis ,

quoniaii) ejccius esi Quid eiiim niirum, si insliiiciu suo diabolus s.rpen-
?ll ftKDvl' VENEIURILIS OPEIIUM HAKS II. - EXECKTICA CENUINA. SI2
lein iiiipleiis illu mure i|uo vaies (Ixinonuiii impleri A pra't'epio l)ei debuissct anifpnni.

•oleni, reditideiil sapii-iiiis»iniuni oinuium bestia- Ei dixii l>eininui Deut urpenti, el reliqiia, ii((|ue

ruin T Nec sane «.'ebeinus opinari quuJ serpciiiem dum Jiiii, Ei lu iniidiaberit calcane» illius. Tola isia

«ibi, pcr qnetii lentavcrit pvrsuaderc, diaboluj ele- seiiienlia li^uraia esl, ncc aliiid illi debel scripioris
Iterii, sed ciiui esael iii illu cupidiias decipiendi, per HilfS, narratidiiisqiie vcrilas, iiisl ne illaiii datain
illud aninial potuit pcr i|uihI pennissus esl. Quu^ri- fiiisse dubileiiius. Non esl eiiim inlerrngaius ser-
lur autein cur leiitare pernnsil Deus boiniiiem, quem pens, qiiia noii ipse uiique in sua naiura fecerai,
lent:ituri prxscielial esse cnncc^siiruni? Nun vrbi- scd diabiilus dc illo per illum, et In illo fuit opera-
Iraiidum esi auieiii qiiod hoinincm ilcjuclurus iste (iis. Nunc ergo quod ad illiim qui in serpeiite lo-
diabolus leniare perniittcieiur, iiisi prius prxcessis- ciiliis cst diciliir, rigiiratuni esl. Quia audiili voeem
cel in aniinani illius quxdxm ebiio coniprimenda. wulierit lu(r, maledicta terra in operibut tuit. Ex lioc

Noneniiu niihi videliir iii:)gii:e laudis rulurum ruissc esse in tcrra labores huinani generis, quis IgnoratT
hoinincni, si proptcna possct Leiie vivcre qui a nc- l'U quia non essenl labores iti lerra, si fclicitas qiix

mine malo vivere siiaOereiur. Ciim ei iii natura pos- in paradiso ruit tencrciur, non esl dubitanduni.
set, ct iii pnlesiaie liabercl, si vellul, noii conscn- Opera aiiicin bic iion ruris culendi, ul pleiique pu-
lire. Si aiiuiii n'.ovetur quidani dc hac prinii homi- B lanl, sed pcccaia siinl. Tuiiicas pelliceat. El hoc si-

iiis lenialionc, quod eaiii fieii |:erniiseril Dcus, quasi gnilicationis graiia facttiin esi, sed tamen rictnm esl
iioii videaiil universuin g>'ims boiniiiura dinboli in- vere. Ecie Adam facius etl qiiasi unus ex nobis. Verba
sidiis sinc cessatione lciitari. Cur et liarc permitiit Dei suiit bxc, non tam illis insulianlis, quam cx-
Deus an qiiia probaiur virius? Si ergo locutus csi (eros ne iia supeibianl deierrentis. QuoJ non soluin

nerpent boniini, rur asina in qua sedcbat Balaam lo- fueril lactus qualis licri voluit, sed nec illud quoil

cuia esl homiiii, nisi qnia illud opus fuit diaboli, cum factus fuit , con-crvavii. Ei ordinavit Clierubim, el

isiud angelicuin? Inlcrrogat autcin serpens, Ctir prtc- flammeum gladium. Iloc per ccelestes uiique poi&>la-

cepit vobit Doniinus, ei cxiera. £< respondii mulier, les eti:ini in paradiso visibili facluni esse credendum
et reliqua , iit prxvaricaiio e^set inexcusabilis. Evi- est. QiioJqiie dicii, Ne forte aliquando mittal manum
dcntinr est enini transgressio, duin prxccpia memo- suam, et assumat etiam de ligno viice, osiendit quia
ria retinciiiur. Eriiit ticut dii, et reliqoa. Yidemus separari debuit a ligno viix, qnia alienatus fueral a
liis verbis superbia persiiasum esse pcccaium. Ad vii:i. Aliciiatiis uiique iiide fuit inoriturus, vel etiaia
hoc ciiiin valet qiiod dictuin est, £ri(i( sicut dii. tanquatn excommiinicatus, vel quia ambigua locuiio
Qiiod autrtn dicit, yequaquam morie morieniini, per esl, I
oicst sic inielligi : E( misil illum ad hanc mi-
(iiie( ad id qiiod Jiciutn est, Quia memlax eu,ei paier ^ seriant, si forie pbluisse( posi lubores eJore i(erum
i/(ii(i. Dediiiiro tuo, cui persuadcri iion opus erai, de ligno vitx, et vivere in xternum. Eraiaulem ultr-

qitia illaiii eo cibo noii e.>se mortuam cernebai. £i que niidus, et reliqua. Scienduin est, si ves>ili fuis-

aperli tuiit oculi amborum, qiioniam sc ad invicem scni, Jici possit, utique poiesl, sed innnceniia. Ser-
conctipiscenJum ad poenam peccaii, carnis illitis pens a serpcndo dicitur. Idcirco vero ad muliereiu
niorlem acceptam. Coii«u«ruti( (olia /iri.Qui glorianJa diabolus loquiiur, quia vidit qiiod muliereni seduce-
deseruerunt, pudenda texerunt. .id vesperum, et ro- rel, ct non virum sivc quia virum tatitum ad siinili-

lii|ua. Quia defecerunt a luce veritatis, a(jron(ft'run( liidinem Dei lormatuin puiavit. et noii feininaiu.
$e, et reliqua. Non miremur hxc lieri, qux siinilia Cur priFcepil vobis Domiiiui, et reliqua. lixc prima
siint Jementix per nitnium pudoreni et limoretn. iiilerrogaiio in boc munJo fuissc Jiciiur. In eo vero
Vbi esf\oi increpaniis esi, noii ignoraniis a Deo, qiioJ Jicii, Nequaquam m'jrte moriemini, pr.muni
per virum ad feniinam, percniiim a diabolo per fe- luenJacium similiier. Diabolus autem iJcirco de
ininam, ad virum pervenii. Kt sicut priniaium vir ligno scieniix buni el mali diriiur suadere, quia

liabei, ita prins inierrogaUir. MnHer qnam dedisii Duminu.^ proliibuit illud. Diabulus eniin senipcr

mihi, ei reliqua. Superbia niiiiqiiain Jixii, Pcccavi. conlra Clirisii manJata suadel , qui iiide eliam Sa-

uon divii, Sedniil ine * sed mulier

D (anas diciiur coii(rarius. Ei eritit ui dii. Ilic primo
Den qiic luulier :

quam ded.tli niilii, el relii|ua. Mulier aulcni inlerro- itnilas dividiiur; el liic eiiam priino idtJulatria oria
gata aii : Serpens decepii iiic. El ob lioc Apostulus est. Quod inulicr scducta esi, ei non AiUni, am-
ait, .4(iani 110)1 esl sedvclns, mulier seducla ett. \i\ bobus lamcn sentieniibus poenam, assiinilatur ei, ac

propierei mulicr seducia est quia parvi iiiielleclus si aliquis in conventu fallctetiir, altcr autem reina-
essei, et ideo non iribuii illi Aposiolus iinai^inem neret duini : scd tameii duo seitiireitl djinnuiii, fal-

Dei? Sicciiiin ait : Vir quidcm uon debel velare capul lacia tainen altcri repiitaretur. Eva auitrin in quiii-

luum. cum s I iiiiaqo el qloriii Dei. Miilier autem glo- que robus peccavii : iJ esl, in ^uasione, iu delecia-

tia viriesl. Nun i|iiud iiiciis fciiiiiij: caiiiJein iiiiagi- lioiie, consensn, elaliiuic, iJ esi, in sciciilia ; ul e>i,

iiem caperc non possit, seJ forlasse illa hoc ailliuc Scieiiies bonum et maluiii. In siipcrbi», ul est, Et
r.oiiduin pi;rce|:ii qiitid ab iiiiaginc ' Dci cl a vint erilit ticut dii. Aperti tunl ocuii, iJ esl, a culpa.

rrgeiiie .iii|ue dispoiis:iniu fueral paiilaiiiu pcrcep- Cul)» entiii illorum uculos aperuit quos iinioteiilia

lnra. Seipens (/i'ii'|ii( in*. Q asi t'iijitsqitaiti stiasiti clausii. Apcntii auictn, iJ csi, ut videreul eiiani

• Vi iic Kncnd.ii;! Htuiiiiic no: dixii, V.i Litt. ..iutxiT MK. i:dii.
 ,

213 IN PE.NTATELCUIM ( OFJMENTAUII. — GENESIS. «14

tnaluni. Donum aulem lantuin priino viderunt. Quod A litcrauiem lioc prxcepium Clirislus accipil, etiius iii

aulem consuerunt fulia fici, sigmlicat quod iminor- illo accepinius : quia unusqiiisqiie Clirlstiantis noii

talitaieni relinqueutes ;
quoilqne ipsi consuei unt incongi ue gesint pcrsoiiain Cbristi dicenlis : Quaiulia

lab(!riiisam siguificat vitnm, ut, In tudore, etc. fecisli uni ex his minimis meis, mihi fecisti. Dicilur

Quod |ue de aiiiliolius dicil, Cen^uerwit, idolorum crgn illi, hoc esl iiobis : £x omni ligno paradisi come-
sigiiiri' at coflptT.iiiunein in irnnsgressinne : vel folii dcs. Quod sigiiiflcanlur spirilunlcs delici.i;, rriictn^i

fici am.tra, aiiiariliidinem sigiiilic.inl viiulictx. Quod cst siiiiilns, cliaritas, pax, cl rfliqiia. Non laiigamus

autPin dicit (oiia fici, mnUa dicil ligna in caradisn. Ugiium scientice boni el mali in medio paradisi, iil csl,

Quudque Doniiiium deambnlanieni dicit,quasi iiisla- iie veliinus supcrbirc de nnlura arbiirii iioslri, qu;c

bilciii signllicai ejeciionem illurum de piradi^^o, media csl, iit decepti pracsenlia boiii experiainur,

et Dei aiixilinm ab illis fuisse ablaUim. Ad auram, ei mali. Serpens aulem ille indicat diabnliiia, qui

tire ad vesperam; oslendil qund sic vcnil Deus, siciit inde serpens dicitnr, quod volubili versetur astuiia.

iiivcnii qiieini|iiani. Post nieridiem, id esl, post ini- Ter muliereni antem decepit, et non per vii-uin, quia
morlaliiatem despertain nli illis. In eo qund dicil, iinn potest ralio nostra seduci, nisi pr:ncedenie car-

/n medio ligni paradisi, nstrndilur quud eliam nunc iiuli delectatione.

iii illiiis propria voluniatc, si vitam an morlem eli- Tribus aiitrin modis peccatuin coininittitur : dc-
gerel. Vocamtque Dominns Adain , et vocavil , et leclaiione, suggeslione, conscnsu. Per serpenleai,
nnii ejecii. Sic et crgo doctores decet juxta regulam siiggeslinnem accipimus ; per miilierem, animalein
Doiiiiiii r.icere. Recle auleni convenil dici, Lbi es, corporis sensum; per virum, ralioiiem. Serpens sua-
dum abscfliidit. Ubi et, Adam ? Forsitan uno nomiiie det, deleclalioobtemperal, ratioconseniit. Moraliicr
vocavil il'os .\daiii, qiiia unuin illos juniit peccainm. auicm serpens isie versutiani hxreticorum lateniem,
Vbi ei, Adam? Ilx parles tres significanl qiind in ct nova exquirentem significat. Per Salomonem cx
Iribus leg bus peccavit. Verbiim autcm prxscns |>er- pcrsona haereticorum dicitur : Aqux (uriiva: duUio-
scveranii;im in vimlii ta signincat. Sicut autem per res sunl, et panis absconditus suavis. Eriiii sicul dii.

viruni ei iniilierem cl serpenicm el lignum reperitiir Sic et universi generaliier hxretici Diviniiatis nieri-
in iiiuiiilo mors, sic per virum et mnlierem et ser- tum proritenttir, promiltentes oculoruin carnalium
peniem et lignnni crucis vita perdita in coclo repa- apertlonem, ne interior oculus ob«curetur. Tulit
ratnr. Priiua inrrepntioest in eo quod dicil : Vbies, vuilier (ruclum de tigno el comedit. Facilius eniiu
Adam? Seciinda : Quii indicavit libi? Tertia, cum pcrsiiadeiit carnales ad peccandiim, quam spirituales.
ad miilifrem dicit : Quare hoe (cciiii ? Secundum „ Dedit viro luo, qui comedil. Quia post delectalinnem
hanc icgiilani dnctores decei per ler increpare. El cariialis concupiscentix etiam ratia subjiciiur ad
si utiam iion sic egeiit poeniieniiam, ejicitur de Ec- peccaiidum. CoHsuerunt (oUa fici. Sic so conteguni,
clesia, ut Adam de p.iradiso. QHia [ecitti hoc, malc- qui saiculum amaruin ainplectuntur, quoniam pro
diclui et, el reliqua. Nui c corporalis scrpens vene- origine voluptalis carnalis sarcientur ;
quique dc-
iiiini accepisse diiitnr, et priiis non liabuisse, pro ccpti hxreiica pravitate , ei graiia Dei nudali, nicn-
quo miledicius dicitiir. Vel si ad diabulum perlinet, daciorum tegmenta qnasi fici folia colligunt, facien-
maledictus diritur, quia paeniieiitiara agere tion po- les sibi succinctoria pravitaiis, cum de Ecclesia vel
lcsl. Inier omnia animantia, id esl, quia suam serva- de Christo minus perlecta loquumur. Cum auditient
verunt naluram. Et bettias ierr(F, id est, lioinines. vocem Domini deambulaniit in pnrudiso, ad auram poti
Siiper pectus tmnn gradierii. Serpens enim peJibus nicridiem. Deanibulal Deus in illis, non stabai, quia
ante hnc ambulare dicilur, qund arfirmare non aii- in prxceplo illius non siabant. Ei bene ad. aurani

deo Et lerram comedct, id cst, piilvis serpenii lii- post meridicm, quia ab illis auferebatur lus illa

stnrialiter. Donec revertnris in terram, id cst, in para- rerventiorveriiatis, appropinqnantibuserrorum tene-

disum, iii lerram cniiimiinein. Quia puMs es, et bris. Abtconderunt le, ct reliqua. In medio namque
reliqiia. In hoc ostenditur qiiia janua viix ruil. D ligni se abscondic, qiii versus a Dco, in erroris siii

Non codein auiem ordine increpat et maledicit. lu- alqiie arbitrii voluntatibus vivit. Yocavit auiem Deui
crepal enim virum primiim, et deinde mulierem. Sed Adam, el dixit,l!bi es? Ergonondesperandumestqiii-
lioc differeiitia culpx, et cnnsa prorcctiis racit. Ma- buslibcl peccaioribus, dumetipsiimpiiad spemindul-
lediciiur atitem serpens, deiude mulier. Novissime gciiiixprovocantur. Diciiuraiitemposl hxcserpenti,
auiein vir, sccundum ordinem culpx et delcctatio- ilaleUcius es inler omnia animantia terrm : super pe-
nis. Adam de paradiso ejicitur, ne ligniim viixcom- ctus tuum el venirem repes. Pectoris nomine signifi-
cderei, et mortalis essei ;
quia mnrie sanali suiiius, catur superbia mcntis , nomine autem ventris, signi-
vehit iion cognovisset Evain iii paradiso. ficaiitur desideria cariiis. Autenim terrena cupidiiaie
Alins auiem de paradiso ilicil : Paradisus lociis decipies, omnibus diebut vita; tuee, id est nmni leni-
e<l terr.* qni nulla inaris interjcciione separaiur ;
pore quo agis lianc poiestaiem. Inimiciliam ponam
sed prudeniia divina ab illo spjiinginiiir. inter te, el muliereni, et semen tuum et temen ipsiut.
Ignis cliain Cbenibim ab nliis cor|ioralis diciliir, Soinen diaboli suggeslio pcrversa esi. Semen niii-
diiiii eorporeos ejecil, iie in paraJisimi rovertereii- lieris, id est meiiiis, frucius est boni operis, qui
tur; qind etiam magnopere no» coiifinno. Spiriiua- jierverss suggesiioni ronitilur. Ipst caput tnum con-
 ;,

3ir. DEb.E VR\K«A«ILIS OPIiRUM l'A«S H. - EXECETICA CENDINA. «10

ittti, si illm» inrds i'i iniil» in.ilx sne.^cslionls A hoin >. Diim aulttm de iioniine senno agiiiir, scien-

etcludal. Kle insidlnliir cakMneo illriis, i|iiia qiios da csi dignilas noniinis in iribiis siipra diriis lingui».

priina jin[,;esiione noii Jeciitil, deciporc in finem Apuil llebrxos aiilein iiominis dignilss diciiur in mul-
lciiiiil. Ooiil^ii^ '"C <1»od dicliim fiiimirilias ponam tiiudiiic inlerprriaiiuiium, ut Adain mulils inicr-
inler it el miitierem, dc virgine in (]»» naiiis csl Deus, prclaiionihus inicrptciatur. Adain qiiippe homn,
iQleiligniii. Seiiie:i Marirc virgi >is dirisliis c>l, sc- huiniis, lerrigcna, icrraque rubra el sanguinea, ei
nieii dialiiili perversi lioniiocs. Tii illuiii siippbnla- gciiiiur : elista: iiitcrpreialiones in hiimu, ei in sau-

liis, iil mori.iliir ; ille le victo rcsiirg.1. Capiit liium ^iiiiic, el in tcrra, cl iii creatione relincni digniia-
c^nlerei, qiiod esl mors. In dalore parit$ lilioi tuot. lein. Apnd Grxcos vero iii niullis connexionibus, ui
Voluniascnim carnalis.cuin :iliqii»in mabir. consiie- ei>i iliis de Sara visuin, alleruin ro adderenl. Laiinit
tiidinein vmIi viiicere, pniilur in e\ordio dolores, ei veru liigniias cst nominis ex moliiiiidine, iii Puhliiis
siipiT iiiclioicin cnnsiicludiiiciii parit opiis boiiuiii, Corneliiis et Scipio Afilcanus. ldcir<*o vero noincii
i|iinsi filios. Conreriio liia ad viruni tuiim, el ipse lui Adam quaiuor liileris scribi convenil ,
quia quatuor
domiiiabiiur. Iloc sigiiil''c:il (|u<id carnalis volunias, subsUiiitiis, id esl, hninido et arido, catido ei fri-

qux curo dolnre gignil filios, nc corriiai obieinpcret gldo. Et quia iii qiialiior mundi pariibus dominalurus
ratii)ni, quasi viro diiininanti. Vocalurque dehine ma- esset, et quia secundus in Adam signilicari, id est

W cunctorum xivcnlium, id est, recte racloruin, qiii- Chrislus, q'ii in qiiatuor Evan^tfliis ennnlialur, ei per
bus peccala coniraria siint, qux sigMifiranlur noinine qiiaiaor legcs. Diin vcro de his dnplicsia siiinifitat
inoriuorum. Per scnienliam auiem qux' ferinr in niuiaiioiiem Adam dc psradiso in icrram cominu-
virum, ratio nnslra argniiur ;
qu.T si a paradisi bca- nem, ci a terra cnnnnuni ad paradisum. Adain pri-
liludine remota (ncril, liahet nialediciiuncs lerrcnx nius el novus convenicntiam habcnl in qiiatiior liiie-
operationis, habet dulores leinporalium curaruni, ris et i.i qnatuor lcgibns : dilTercmiam vero in eo
quasi spinas ci iribulus. S:C .iiiieni dinvttilur a pnra- qiind dicil Apnstnliis, prinins Adam in aiiimam vi-
diso bealitiiiliiiis, nl o;ierari.-(ur (euiini, id osl, nl in venicni novissimus Adain in spiriloin vivenieni.
corpnre isio laiiorel, ei collocel sibi nieritum rc- Priini liiierx niuianiur, sccundi vero non mutantur
dciiiuli ad viiam, qu» iiarudisi noroine sigiuricalur, i|uod signiricat primi niniaiionero, eisecnndi immo-
el piissit manuin pnrrigerc ad lignum viix, ei vi- bililalem , ulesl tetragranimaloii, id esl iionien Do-
vcre in xternnm. Manunm aiiiein porreciio signili- r.iiiii scri|iluiii quaiuor liiteris ilebraicis, id est iota,
cai criiceni sive cruciainin pocni:cuii:e, qua viia
vau, hc, lictb. Nomen auicm qnod scripium esl bis
reciiperatur. Acctpit tunicam pelliccam, qiio noininc q„aiuor lilicris in lamina aurea, dicere non possamu^
sigmncntur corporis monalit.is. Chcrubini interpre- usqiie ad diein jiidicii. Hx quaiuor litlerx nnminis
latur pleniiudo scieniix. Fraine.i vcro versatilis, Adam propria liabenl nomiiia in partiom nomiiiibus,
posiia ad custodiendain viain iigni viix, corpor.ilcs id cst an:iiote, disis, arcius, mesiinbria , id esl,
poeiix inlelliguiitur. Memo ciiim poicsi perveiiirc oriens, occideiis, sepientrio , aieridies. Et hxe pro-
nd arborem vitx, nisi per lias duas res, lolerantijm prielas signilicat dominaturuin Adani in qii.-itiM>r su-
tiioleitiaruni et scieiitia>pU-nitu«tinem,id est, periha- pra diciis p-irtibus mundi. In eo qiiod hoc nonien ab
riiatem Dcietproximi. Pli>nitiidoeninilegis, chariias. A incipii, signific.itur quod intcr sngeios priioaiani
r.APDT IV. tonei. Et Adam ille secundus, qui juxia Aposiotum
Adam vero cognovii uvorem tnam, quw concepil et Christiis est, in bonore eiiam in ordine litierarnm n
P'pern Caiii, et rurtnm peperit Abel. Caiii inierpriMn- primo ponitur. Ilic eiiam alii inierrogant, quis Adam
liir arquisilio vcl posscssio, qui:) dixit Eva, Acqui- priinonomiiia\it, et cxteras inierrogationes.Quarmn
livi hominem /ler Dominum. N.iliviias duoruni lilio- taniuin solutiones ponimus, dicenles, quod Deus
riim Ad;iin, simililudinem babct dunrum popu- Ad.im primo n:)ininavii, dircndo Fatiamiit kominem
lorum. Siciit Cain sacrilicinin ex terru; fruclibus ad imayinem et iimiliiudinem notlram. Adam aulein
reprob:ilur, Abel aulcm sacrificium ex ovibiis et Q noininavit cuncla animanlia , dicente spiriiu per
e:irumdein adipe suscipitur; iia ^ovi Teslnmenii Moysen : Cl aJdutit ea ad .|i<am, iit tii^rel qnid toea-
tidcs ex iiinoceniiu! gralia Pooiinnin laudaiis, Velc- ret illa. El in his supradietis signifii':iliir doniinalin
ris Testaineiiii lcrreiiis opiltos aiiieponiiiir. Unde Dnniiiii super Ad:iiii, el Adam doniinatio iii cnnciis
auiem scivit Cain quia ad muner.i Abel re^pie.crel animantihus. Adani proprie nniuinalur a Doniino Ji-
Deus, et ad sua non rcspicerei? nisi qiii:i vera esi cenie : Fanainiij Aoinin«rH; vel .vppellalive ul alii

Theodolinnis inlerpretalio, qua dicil, ln(laiiimavit srd facilius cst proprie ilici tuiic in conipartlinne
l}eut mper Abtl, cl lacrificium illius. Super Cmn rrio animaiilium. Il.n veru litlerx in iribus tiiignis ila

non inflainmavil, uiii|uc por ignetn. Ignein :iiilriii :id vocaniur, aleph, at[a, a, djlelh, della , d , mein, au
s:icriliciuin devoraiidiim suliiiiiii vcinre de ccclo, ut m. E quibus apud llel>r:eos mem, niulil lillerx figo-
III dcdicaiioiic icinpli suh S:>lninone, et in mnnic r.iiii, cuiii in priiicipio el riiie dielioms ponilur. Cm-
Carniclo siib Elia icgimus. Paulispcr ad eiordiuin cepit III NUro, et peperit , id esi foras. Cmiceplio at>

rcileamns, ei iiiicrrogcniiis liiic nomcn, qund est aliquibus assiinilalur, si no:i peccasset AJain, rooi^e-
Ad.im, quomoilu in Irihns lnignis vocelnr. Vncaiur ritioiii mannuin unins lioini:ii.4 siiie utla voluptaie.

:iu;e:ii llijl>rai<c ^d.iiii, (ir:ec .iiillii'ipi'-, l.^iliiic Qoid.rii dituni spirilualilcr .>i;;iiiticari , in cu i|ii\>J
 417 IN PENTATtUCIir.M COMMENTAnir. — CENESIS. 218
dicii, Cog'w.ii uxjrem «'iiii.nl cst Cliiisruni el Syn- A qiii effusiis esi in reinissioiiem oiniiium peccn(oriiiii

.ig>ig4in Juil:e<>riiiH , «)ii.k coucepil in lege nalu- de m.inu per-eeuinris, noleinis csse suli giaiii, soJ
rae, et p€|icri( in lcge liderx , vel in lege liiirra sub ina'cdiitn. Qununinie ciiiin e\ ojioribiis lcgis

enncepil , el ih Nnvo peperil. Niin ihcnngMie per sunl, siib iiinlediclo suiil. Ciim 9peralut fueris , nnii

Cain pnpiiiiis JnJniciis signilicniiir, prn qiin Syiingnsa dabitur tibi [riiclus. In tcrr.i eiiiin , qu un Clirislus
gralia^ ngil, si<:ul Kvn prn isln, el pro bonis ifria; pnnnvil, Id esl, in carne ejus nperaii siinl s:iluicrn

Duniino sorvicbnl, ul c>l, Qmv bona hunt lencc mnn- ni»iraiii, criicin>^eiiilo Ciiristiiin, suam aiiicin (iirdi-

dueabitit, siciil liic agricola rni<is>; scrihitur. Mnrali- tiniiem. Uinle resurgcns , lis a qnilms criii'ifixiis est

ler vero p^-r A.l.ini, scnsnr. pcrfeciiis , ei per Evsm non :ii>paruil. Ilistorialiter vcro Cain iiialeditliis est

Ciro. l'er Cain vcro sensus niali, per Aliel linni ,

qui niendicitate. lu en vero qiiod d.cil, Maledieta itrra,
CXlerOS sensiis CuslnJiunt, iit liic nviuni p:islor rnil. et reliqua, usque De mniiu tun, puisst iiitolligi qiiia

Post mulioi diet , i<l e';! , ilnner lialieret i|iio>l offfr- sanguis jiislurum frucliis tprrx diminiiil', nun aiiteui
rel, et liic nsieinlitiir (iuorl Dfns .ili linmiiie nnn saiigiiis viiidict.c seciiiidum tc^ieni.Vnijus et profu^ut,
eiigit >|UnJ n«n liali>!l. Dixit nulem Deut nd Cain : Si sive, ut Scpiuagiiila traiislnleruiil, geniens et trenwns.

rtcle olfiTas, el recle non diuidni ,

ptecnsti. Qiiia elsi Erce qiiis non videal qnnniodo sit v:igiis et prufiigiis

Ju 'xi iiiulia reclc recrunl, in eo lamen inrnlelinitis

'

pi>|iuliis lsr.icl, in genl.biis (jemcns ami^sn regno, el

rei sunt ,
quia Clirisio venionie tcmpus Novi Tesia- treiiiens tiinnre sub Clirijtiaiiis iniiumcr:ibi!i()iis.

menli a lempnre Vcieris nun (lislinTnrunl. Q>iin si tJciiqiie re^poiidit Cain Jlcnns : Ma\or esl ini/ii.lni

olileinperasset Cain Den, aitjnlus inielligenii:i graiin^, mea, quam ut eeiiiam merear, et reliqna. Vcrc Jiidas
ilominaretur ipsc percaln sim, el nnn occiilcrel Ira- v.igus el iiriirngiii gemit el tremit, nc re^^no ciiani
trem innoceniem. Sic ei Jiul.Ti, in qiioriim figura lerreiio perdito , isia visibili m.rie ncci.hilnr. Ilaiic

Rerebaiiliir lia-c, quii-scerfni a sua periuilintione ,

dicil ma orcm causam i|ii:iiii ill.iin qund Jnd.cis tirr.i

lempus saluiis et mnissionis percilnriiin cngnosccn- noslra mm d:it rnicium siiuin, alisciiiisus>|iie ^ f:icie

les : auitircnt Cliristuni diccnlcin se nnn venisse Dei. irniiim h:ibei Deiim. Ciin vcro sepiem peccaia
Tocare jiisios , scil pccraiores, m roiivcrlen-niur a ri'pulantiir. riiiiiuin , quod m:ile divi>it, ul esi , Ad
pccralo fuo, et in confissinnc snlvarcniur. Niinc au- Cuin vero tt ad muiitra ejus noii respexil. Seciiiidiini

lem ignor3n'es Dei jiisiiti.im, el siiain i|iixrfnips ?ia- vero, qiiod iinidcnil, ut, liatuniue ett Cuin. Terlium
liiere, jiislilix Oci non suiit siilijocli. El exarscrnnl qnod tistis fuit, ui, Concidit vultu» ejtts. Quartiiin ,

In iraciindia conira Chrisium , ciijiis viilcnies opera liomicidiiiin, ul, Interfecit eum. Qiiiiiliiiu mciul iiiuin.
acc>'pta Dco esse, «lolnerunt. Ui ciditur Abi'l jnninr a n ui, Qui respondit, Nescio. Setluiii ,
qmid pcciiiten-

fratie majiiro, nccidilnr Cliristus capiit popiili miiio- tiain noii egcral, ut, Quid fecisli, iisqiie aU me. Se-
ri« a popnlo Ju>l.'eoriim. Nonne si bene cgeris reripiet, piimiim qiiud seipsuni desperavit, ui , mayoi' esl ini-

id csl abiindanii:im vcl igncin, Si anlem mnle, usque quitat mcn quam ul vtniam mtrear. Qiiod aiilein dicil,

adhceret pccenlum lnum in foribus .*

signum niend:ici- Nequnqiiitm ila (iet, sic inlelligendum, qiiasidixisset,
t:ir.s intelligitur. In en vcrii qund dicil, std sub le erii, Noii sicut ilicis, Uiiines occiJunt te, sed uniis. Qiind-

pceniteiiliam conimitlit : appelilut iUius . id est pcc- qiie seqiiiiur, Posuit Deui in siijnuin, sic istnJ iii illo

rali : El /n dominaberis ilUus : ae si npcric dicercl : inlelligendum e^(, qiiod dicil , Nequaquam ila fiei.

Siibtui potesiato esi, si lienc vel male egcris. Qiiod Ilxi' vero qii« inicr Abel et din acl:i suni ,
p>isstinl

anlcin Cnin dicit : Kgredinmur forat, \n dolo loqni- eiiam muraliier ad sensuin bonuin maluiiii|iic rcfcr-

lur.qiindquc de illo Spiritnt diril, Ciim jurrc.ril Caiw, ri, ut per elTusioiieiii saiifuinis Abel sensus boni a

sigiiilicai ciim o>lio vcl diabolo siigj^iTenie. Ubi esi inaln nversi liitelliganiur; et sicul siipeniis dictiiiii

Abel frattr tuui? Noii l.inquiin ign:iriis, ciim a Dpo esl , ad Cbrisluin el ad populum Jud:c>riiin, i|ii n

discat , iHtcrrng.1t, se>l laiiquam judci rciim quem aniLo fllii Syiiagngx sutit. Qui eliain Chrisluiii ri>r:is

pui>i:ii. Usqiie niinc rum inierrojzaiiius Jiid:ros de duxil, id esl exlM riviUKi-m Jerusnleiii ad cnici!!-
Cliiisto, nesrirc se Chrislnin rcspondeni. Esseiit au- D gcniliinii !>liue cum diabolo vel ciini odio Cliri>li iii

teiii qiinihnimndu Cliristi cuslodes , si Clirisiianan) Ik.c opus coiisurrexil. Nunqnid custoi sum? Nunquid
ciislodirent lideiii. e^o suin rabbi, signilicare puiatnr. Omiiit qui occidc-
Dicil Deus ad Cain, Q'iid fecisli? vo.l saiijiiinis fra- ril Cain , septnplum punie;u''. Sive , ii( Se, liiai^inia

irii tux elamat ad me de lerra. Sic aig'iit iii Scriptiiris Iransiulcriint , .seplem vmdicias eisuliet. Disscrnniiis

vox divi:ia Judxns. naliel enim inagnain vncem snn- priiniiiti juxia bislDriaiii, iinid siKiiiliiMl , Omiii.> qui

giiinis Chrisli in lerra , cuin co accrpio ab omnibus oecjderil Cain, sepluplum pun<tluT.C''rle nol>.ii Deus
gcnlibns resp.iiidciur, Ainen. il:cc est vnx clarn, illius cniiipenilii) moriis linire criicuiium. Videuir

i|uam san.:{uis ipse exprimit ex ore ndelium. In eo enim il'ud desiderasse Cain , cuin dicil : O.nnit qui

qiiod dicit, Frater luui , commemorat cog.tatinnein invenerit me, occiJel me; et qtindaiiiiiindo loqnilur n>l
cnriim , ul (>0[-niicn'.ia compungerenlnr. MeLdiclut illuin Deiis Non ul tu xsliinus, morieris, ei niuiiem
:

eris tuper lerram. Ill:i qiiam Deus dedil seinini Abra- pru reiiiedio :iccipies : vivei» usqiie ad sepliiniini gc-

in q:ia Chrisii sanguinem nerationem, et consciemix igni tori|Uoboiis. Aiii

li:i;, ruderiiiit. Vcl certe a
t rra, id cst ab Ecclesia , qux aperuii os sumn in quicnn jue le occidciit, '.«iit in scpiimn gciier.nionc ,

conlessioiii' peccaioruiii : accipcre sanguincm Chrisii, aut III igiio crucialu tc liber.ibit. Nun qnud ip^e qui
 ,,,

«t9 IIED.L \i:.M'R\mLIS OPEKIM PAHS II. - EXEGETICA GENUINA. SIO

(icciileiil Caiii septoin iitiionilius siilijicieiitliis sli , A !iuis diiabiis Eucle-iis bigiiiflcut. Pcr Jiibul populiiiii

.sed qu"(l sppteiii rruci.ililnis illiiin absolvil ,

qni in Juda;oriini liubiiaiilcm in tenturlis, id cst, i:i hujus
Cuin taiiio tuinpiro coiiciiiTcruiii , aiil in srplliiia sxciill. I'er Jiibal pupuius Christiuiiiis in gtMitibns,
geiiciatioiie occiilciiJus sii. .4i/iiiii ^/uippe ^enuU Cain, canens ciiliura, id est, liistoiiaet oiguiio, id est sci»-

lluin genuit Enocli, Enuclt ^cnutt Catiad, iiaidatt ge- «II. Tiibulc.iiii priiiios lalier ferri, et x'iarius. Uiium-
ri'il( iliilaleel, Mulaleel genitii ilatliumlem, MaOtuia- quemque sanctuiii slgiillieut sui curporis et aniiiix
tem genuii Lamecli, qui septiuius ab Ailuin noii spoute custodeiii.

(icciJit Culn. Jiiveiiein uuleni occiilisse se ilicii, nni Dixiltiue Lainecli u.Turibus suii , el relii|ua , iisqMe,

i|uia juveiiis esset , scil vagus cl iii->t.ibili$ erui. Spi- De Lantfcli vero scptuagies seiilies. Srriiniliiiii liKto-

rltiiallier autem qiiis non videl i|uo(l oiiiiiis qiii |ier- rium dlclum est qiiud ab Adain iisqiK! ul Cliristutn

iliUerit geiiiis impiiim carnaliuui JuiluMiruin, sc|iiein septua^iiiiu et septeni i;enerutioiics siiiii, i|iiibiis pec-

vinilirtas exsolvei? iil esi, auferet ub illis scptvm ratiini Lunietli, id rst totiiis niiindi,sanguiiiis Cluisti

viiidiclas, qiiibiis alli^aii suiit propter reutum occisi cirusioiir soliiiuin est. Diciiiil i|iiiduiii , sep>u:igiiit:i

Clirisii iii lioc teinporu (|iii>il sepienario dieiuni iiu- anlnix rccepljc siiiit in diliiviu de guiiere Laiiircli

inrro volvilur. Posuit /)i'us Cuin iit iignui» , ul non et in linc nuinero du Lnnech raciuiii viiidictani. Si-

iiiler/ieeret iUnm oni/iis giti iii.^enitsel. Gens enini Ju- quldein ct in pnpulo JuJxoruni ,
pro|i'cr inleirtciiu-

ilxasivc paguiiis regiliu-i, sive ClirUiiaiiis, noii umisil iieiii Cliristi sepiiinginta viinlictx suot sialiitx', jnxtu

sigiiiini Legis ct circiinicisluiiis ; ei oiniiis qui illos illud , :\oii solum teplia , ted septunyi^i tepiiei , si

runi ipsn si^no invcnit non occidii. Exivil crgo a fa- poeitilueril, fralriremillendum ad inilulgettliam Cltritli.

cie Dei , el kabiiavit in lerra Naid. Naid in llebrxo Alli Cain septempliciier peccusse dicunt , ct ub hoc
Nod dii iiur, qiiod interprctaiur coinmotin, vel iusta- sepiempliciter punienduin pro peccaiis , qnx enu-
bilis; ctnoii tam iiomen luci, quain inslnbilitusCain, ineravinius aiilea. Idcirco aiiteni non suiil siiiiiles

sive Juilaeorum designatur. Ilabitant eiiiin prurngi in vindiclx in Adum et in Caiii Lameclique, qiiia qui
cninniotioiie et in periurbitinne carnali contra ju- posterius peccaverunl inajorem Dei notitiain haliue-
cuiiditatcin Dri, lioc est coiiira Eden. runt , etiain per prxredenies vindiclas ,
qiias priiis

Cognoiit autem Cain uxorem siiam , et concepil, et accidisse scieruiil. Sic eiiiiii nunc iii tribus legibiis

peperil Enoch, et a'(/i/!caiiif civitaiem. Impiorum pro- vindlcla obscrvatur. Dicitur quoquu quod Laiiiecli

genies in ipsa iniindi origine civitatem construxit, vindicta etiam adullerii causa addila sii. Qiiando au-
quia onines inipii in liac vita fuiidatl sunl, ubi hubent lein Laiiiccli Christum slgniiical, occisio Cain diuhu-

tlicsaiiros; sancti veru liospitcs sunt et perrgrini. m luiii occlsum drmonslrat. Quod a Christo siiis uxori-

Lnde et Abcl tanqinm peregrinus populiis Clirisiia- bus, id est Ecclesiis nuniiutiir, qnibus imperat ut
nus, iii terra non rondiilit civilalein ; siipcnia csl suuin sermonem ausculleni.Quodque dicil, /n vulnut
eniin civiias jiisinriim. Iste eiiim inierpretutur pos- meum, .significat diuboliini propter lasciviam iii morie
sessio vel deiliraiio, iii ciijiis noiiiiiie condlia csl Cliristi occisiim. El adoleueniulum, id esl dialxilum,

civilas , id Cbt Jcrii.salem terrestrls, iibi nlliil pliis propier lasciviam el xieriiiiulein. In livore men, id
qiiani quod rerniiur spcratur. Et noiaiiduin quod in esi, non sine dolore. Aliler occisio Cxin, srnsus

prngenie Srtb nulla progeiiitu reuiiiia menioraiur, boni occisiunein, vcl popuii Chrisiiani deinoiistral,
•ed iii progenicCain. Carnulfs eiiim inariiorum atijuc qiiando per Laniech hxreiicus demnnstratur.
reniinariiiii ronjiinriioiie proveniiint. Alii dicuiit, iii Coqnoiit quoque adltitc .hlam uiorem suain, ei pe-
eo qiiod dicil, Cognotil Cain u.torem suum , sigiilfirai peril ftliuin , el voeavil nomen iltius Seih. Fx Selh
qiiod viiidicta desineret, si Cain uxorem non acce- nalus est /Hius. quem vocavit Enot. Seth iiiterprelaliir

pisset. Vucaoilqite nomen illiut, nsqiie Enocli. Ilic resurreclio, qui esi Christus. Eiios autein inlerpre-
prinio i» Srrlpiiiris civlias ex noinine bominis vo- lulurbniiio, qiii coepit invucare iionien Duinini.Qiiid
ruta, rt per lioc itiain dcsii;nari idololatria polcsl. lioc Inlelligitur, nisi quia in conressione vivit oiiinis

i'er Cuin inalus suosus, vel iiiielligilur uiiusquisqne D 1'OiKO, ((ui est lilius resiirrectiohii, qiiandiu iteiegrt-

pi^ccainr. Qiii cognnscii uxorein suain, id e.sl carnem iiatur iii terrisT sive Enos caipit invorare iiomen
Snbdiluin pecrails, qiix coiirrpil in cogiiatiune , cl Dimiiiii, ut llebrxi arbitraiitur, quod lunc priinum
peperil in inulo oprre prcraiiim. Qiioili|iie srqiiiliir, iiloliim l.ibiicaliioi est In simiiiludinem iiouiiiiis Do-
auliftcuv I, siiintlic^ii nialiiiii sensuin vel pcccuioreni niiiii. Ciioch septimus ab Adani, qui iraii»ljius esl
peccaiuin stutiin non ruliiiqui^re, scd augurc. Uiijus et iilacuil Oeo, septlmani requieui signilicai, ad quair
wiitem geneaUigia conimemorutur, ul veritas genera- transferiur omiiis liomo, qui sexio die, id eal seiia
iKiiiis Caln el Laniecli iiuiiiiaretiir. Caiu auieiii prx- .Tlaie sa^rnli, t>rr Chrisll advriiluui [unnalur. Quu«l
ligiiral piipuliiin haTrticoriiiii, alios li.irelicos aiitrni pur Srlli ub Aduin usqiie ad Noe denarius nu-
guiie-
laiiteiii.Luinerli uiiteni priiiius duusuxnres uccepit. nieriis insiiiuatiir, cuniplumeniuin mandutorum in
!ir «i dlrrret, Priiiius adiiUuriiim pcrpeir.ivil. Jnlial Ecclusi.i opuiibus ligur.iiiiiii. Quod vrro progoiiiek
prinius adiili aus donius, ut alii, vcl pnmiis ex cnsto- ux Adain pur Cain unden.irlu iiuiiirro niiilur, iraiil-
diciililMis prcora. Jnhul prlinus ciihurisla fuil. I'er grcssio iiiuiid.it>iriiiii esi, sive perruiinu Si eiiiui aJ-
l.;«uiech aulcm popitlinii hirrikoriitii ruin duabus Ec- duiiiur Luniccli, qui v.sl sepiliiius ab Adum , tr«* lllii

flesiis lijjreseo'<, vcl ir. bun.iin piriom Cliristum cum ct utia lllt.i, compkciitur unJonuriut iiumerus. 1'uJo
 »£l IN PENTATEUCHUM COMMENTARJI. — CENESIS. 22-

eiipsa frliD Lamecli Noema, id est volunias inier- A nes «liversa aiiimalinni vcl lie>iiariini genera f;uiliu8
preUiliir. Isic ciBpit invocara noineii Domini. Alii seferiii pdssenl. Traitniil aiilcni llelirri quoj Moy-
dlcunt in hnc inlelligendnin esse qiiod aWud iionicn scs, qiii.ul de illo Scri|>liiia dicil, oiiiiii bapieiilia

«le diiodecim nuniiiiitnis Doiniiii ,

qnibus apml lle- .^gyplioriim eruilitus fuit, seciintlnm aiiiein geoine-
brxos vocalMr, priino Eiios reperissel, quod esi tlei. iriain, quam pr.-ecipue iEgyptii coliint . culiiinruiii

S|iirilu;iliier per Ad.im ei iixorem, Chrisius el Syii;i- niinicruin in lioc liico pnsuit. Apiiil ge<inielr:is pniui,

gnga sigiiilicaiilur; uiidc iialus esl lilius, id eslpopii- sccuiidum illaiii ralioiieiu <\ut apuJ illos virtus vo-
liis geiiiium in ndein, qiii recte Seili nomiii.uiir, id catur, ex soliilo ei ex iiimdiaio, vel in sen cubiios
etl posilus in verit;ile. Qund aulein dicit, ^emeii ununi depiilalur. Nne ainem pcr onin a s>giiill.at

aliud pro Abel, signiiicai hiiiins Nnvi Teslaiiiciiti, pro Cliristiiin. Noi- ;iuieiii reciiiifs iiiterprc^iliir. Ei Do
pairiarcliis, ei propliL-iis, el inariyiiliiis, qni oifibi iiiinMS dicii in Evaiigelio : Disciie a me qum luilit

siinl a mala parie popiili Jiidxorum. Enus niilein tum el liumilis cordc, et incrntcis requifm animiitut
succcssnres populi (^lirlbii.ini signifitat , qiii noiiien vestris. Noe snlus jiistiis, Cliristus sulns sinc peciaio

Diiiiiiiii iiivoraiii. Mor.ililcr vero pcr Ail.im eluxorein est. Ciii sepleni aniiiix h"iiiiii)-s iloiianlur, id est
siiaiii sanctus qiiisi|iie el caro deinoii-iraiiir. Per peifecii lioiiiiiies, per sepiifiirnieiii griii;iiii. Noe per
(iliuiii, sensus perfccius. Pur semcn aliud pro Abel, " uqii:im et lignum lilieral suos, Clirisius per crucem
buiil sensus pru bonis. cl biiplisnium libcral Cliristianos. Arca coiisiruiiur

CAPITA V— VIII. de li;:iiis iiuii pulresceiuibus, Gcclesia iiistruiinr ho-

Ilicetl liber, usqiie Adam. Iliicsignilicat dininncm niinibus iii seiiipilurniiiii vicluris. Arca eiiiin istz

evaiigelislx, diceiilis : Lilier generalioiiit Jeiu Christi Ecclesiam sigmlicai, qnx ii.iiat in fluciibus mundi
tti'paruit, elc. Il>>c verbuiii proprie de Dco ci ang<'lo hiijus. Qiiod auicm dicltu>' essc de lignis qua^lraiis,
sive dialiolo dicilur : ;( genuit, u<qiie <uaiii, itl esl siabillialcm viix justoriiin significat. Intus et fnris,

quia Adam adiiiiaginem et siiiiiliiud>iiem Oei f:ictiis id est sive ali bis qni iiitus suiii, sive ab liis qui furis
e^>t , homincs auiem ad similitudinem Ad^ f;icii siinl, iiuiii|iiaiii dissolvaiiiur. Coiifeiliir saiie piipulus

siini. liic qiii salv;iiiir in Ecclesia ill.s liiiminiliiis sive aiii-

Yocavilque nomen itlius Seih. In linc usicinliliir iiial.bus (|ui ^alvaii siiiil iii :irca. Unorum qnia iion

quod spiritus scicniix et proplieiix iiivoc:>tiuiie tilio- iiiiiiiii est iiiiiiiium nicriuiiii iion iiiiain iiabenl in
rum suorum nnn sit r.nptns ab Adaiii. arca iii;iiisi<ineiii. Licet eniiii in Ecclesi.i oiiuies in-

Per aiinns Adam 1I3D virtiites et ires leges signifi- Ira unain iiJein coiiliiieniur. aiqiie uiio b.iplisiiiaie

caniur, vel spes, fiilcs , cliaritas, ve) leinpus xtaiis ^, d>luaiitur,n»n t;iiiien ideiii uinnibiis profectus est. De
Ch.nsli, Per liaiic gencalogiam significatiir generaiis qiiibus dicilur: Hominei ei jumenta sa.vubis, Dumme.
Sanclos doclores, ipii et ipsi alms generanl. Qiind Multiludo irraiioiiabiliiiiii juineiituruin , vel etiam
aiitem anni filioruni .\d >iii decrc-eiint, sigiiilicai qiiud bc^iliarum, in inferinrilius liicis babelur. Ili ;iuleiii

ininuendi esseiit aniii g>-iieris piist se. qui per rationabileiii scieiiiiam vivuiii, qiii sunt valile
Et amiu/iitiit Enoch citm Domino. Id esl, in cnnvcr- pauci. Miilii enim sunt rocnti, pauci vcro electi. Ntui
saiioiie; ambiilaviii|ue cum Doiiiino, id est inasceii- Ciiiivenuint in Noe vcrba l.unncli patrissiii, diieii-
siiiiie, figuiain Clinsti lenens. tis : Iste eonsolalur ub opcribiis ei laOoribut manuum no-
£i tiocarii iiomen illiut Noe. In liac invocaiiiuic slrarum in terra cui nia>edi.ril Duminiis; seil iii l.lir:-

pr.rscieiitia est Lnmech, dicenlis : Istc iwt consola- stuiii cunveiiiiint verb.i lia:C. Q>ioil aiiteni trecenioium
tur, u-iquc manuHni im'rarum, Noe ijiu-Tpret:iliir cubiioruiu erat'aiigitudoaicr,cciiicjiariiijii duuiccu^ii
consolailo vcl coiisulaior, qiiia hoinines iii diebiis sigiiilicat essc peifcctiim ct pleiiiim. Et s>cut in

Noe consolati suiit, duin a peccaio exsiincii siint in Evaiigehu lcgimiis, iilii dicit : Quia liabens qtiit een-
diluvio. Alter Noe requies inleipreiaiur, qui.i re- ttiin nrri, ex quibus cum pcriisset una , reliclis nona-
quiein in arca oniiiibus aiiiinaiiiilius praesiitii. Noe jinla nvem in montibus, descendit quwrere illam quce
requies interprelalur, quia iii illins leiiipore oinnia p per.eral. Ilic veru ceiitcnariii<i l»ilus cre:itiii'a: ralio-
a'imenta requicverunt per diluviuin, et iden reqiiics. n.ibilis iiumeriis, qiMiidu iion ex scineiipsiisiibsislii,
Qiiod aulem dicit, £run( (<i('« illoruin centuni viginti sed ex iriiiit.iie, descendit, et loigiiinliiicin vii;c,

nnnorum, hoc esi, habebuiit centum viginti aimus ad buc est iiiiiniirialitalis graiiam, en Paire per Kilinm
agendum pcBnileiiiiam, iiiiii ci>iisiiiutuin lempus liu- ei Spiriiuin san> tiim suscepii. blcirco poniiur iripli-
manx vitx. Ar> a auieui, qiiantum ex bis qux distri- cniU'^, ui qiii per i^noraniiam e\ centenario iiiiiiiero

Luuulur apparei, quatuor angulis, ex uno consur- lapsi suiiius, per agnitionem Irinitatis resiituiiniir
i;ens, eisdem pauUtim usqiie ad suinmuin in angu- iii irecenios. Laliiudo qiiinquagenarium nuineium
slum attraciis, in spatiiim uiiius cubiti fuit collecta. tciiet, qui numerns reniissioni et iiidulgenlix conse-
Sic eiiim refeitur quod in fundameniis illius tre- craius esi. Seiunduiii legem eniiii qiiiiiqiia;.'esimo
ceiiii cubiii i:i longiludine. in latitudiiie vero quiii- aiiiio reniissio fuit. Spiriiualiier ergoN»c C!iri>tiis in
quagiiiia sunl positi, iriginta autem in altitudiiie, canie sua, id esi in Ecclesia sua, biinc qiiiiiquage-
sed collecia in cacuinen angiistiini, iia ut cubiiiim sii nanum numeru>n collocavit. Nisi eiiiin reuiissiunem
lalitudiuis ct longitudinis illius. llabitatioiies autem pei:eatoruin donassel crctleniibus, n'in fuisset pcr
iu illa ad boc factx videniur ut pcr singulas uiansio- orbem tcrr;irum Ecile.si£ laiitudo diffuaa. Tristiiiia
 193 nr.U/E VENF.RVDILIS OPEniM VXfiS 11. - EXECETICA CriNlllNA. 2-24

»iiiein »liitiidiui* iiumerus simile ul ccc coniinct A rcniesinio ci noo snno vil;f Nob, iil est |i«raciis

«:M'r:>inKniiiin. ^iii 4 :iutciu ibi ceniciii, lioc liic deni sencenlis anni», aperitur arcae lertuui? Fiiiita qiiippe

ii'itio n>iilii|ilic<<ii ruciunt. Ail uiiiiin aniein lolius seiia iiiundi x-i:ile rcvcl:ibitur abscoiidiium sacra-

C'>usiriicii<inis nuinisrniii suininii vocati r, quia «inus uieiitiim aiqiic proinissiim. Cur vicesimo el seplimo

IViii l':iter, tx >|U0 oaiiii», ei imus Doiiii.iiis, et una (\\c. sccunili mciiHis diciiur sicca lerra, tanqiiani li-
I
\ K<<'lrsi:i- (iiU'i, et

oiiiiiii iii
uniim
Siri^iuriii iiiveiiics. Triginta
li.iptisnia. Mull.i de
aiinoriiin Jo-
liis per nii:i essel jam baphzandi
runi i|uini|iia)(<'Simo ri
neccssiia^^, iii

scptimo? Ipse esi cniin dies

numt-ro dic-

teiili educitur de ca:cere. Trif^iuia annoruin rcrcrtiir sectindi iiicnsis vicesiinm seprHnus, qui iiiiinerus ex

iciiis. ruin venii ad baplisiiium. Quinquagcsiiniiui illa rnnjiinciioiic spiriiiii el curporis septies ociO'ia-

ili<>ni ei resiiiin iii nnvaruni [rujtiin) cinserratione riiiin liahei, uiio addito propicr Trinilaiis vinculiini.
I
rf)iviiinus. el de M:idlaiiiiarum spoliis Domino (jiiiii-
Divisi auieiii arcam iiitranl Noc ct fllii illiiis, et iiinr

({u:igesiina pirsdelH:hn!ur. Cum Irecenlis firis Aliri- illiiis, ct uxnrcs lilioriim ilius; coiijnncti auicm
Imii vii^.i Soilnmi(a$, et Ccdenii cum ir>-rciiiis viiis cgrediunlur ei arca. Sic aulem puniiur Noe ei uxnr
liiigiia a<)iiain l:iint>eiitibui siiper.it. Quod aiiiem atl- illitis, et filii illius, ei uiores riliorum illius, prnpier

diiur, lili fu t a Intere, sacraiiieutuin remissionis contineiiiiain neccssariaui in arca, qnasi iii Fcclesia :

prc' .itortini est, qiiod de Clirisli laiere cnianavii. " et propter rrealionciu lilinrum exira arcain, quiu

O»' d jiixi;i SepiiM^^iiita iiiieriora arca; bicameraia cum snlvali pcr arcam tpirilualem resiirrcierimiis,

aiii iiicaiiirrai-j disiiiiguuniur, quia Ecclesia con- Adhxrebit caro spiriiui, pace pcifecla. Nunc aiilcni

gri'g.-ii inuliitiiiliiicin l)ip:triiiam, propier circumt^i- inicrim adversanlnr sibi inviceni. Qmd significat di-

stimein et pr.epuiiiim. Aut iripariii:iiu, propierires visus Noe ei uior illius, el Glii illius divi^i ab uxo-
filios Noe, qiio um progonie repletiis est universiis ribus in tein|iore diluviiT Qiiod dantnr itlis in e>cam
oibis. Qu d aiiien) septeiia sunl niuiida, et biiia iin- onitita animalia, sicui Petro dicitor, Oecide et man-
niiindi aniin.)ii:i invcniuiiliir, nnn quia pauciores ducii; quod abjcclu sangiiine jiibenlur m;iiiducare, ne
iii.ili siiiit qiiam boiii, sed quia scrvani uniiatem viia prisiina qiia^i «ulTocaia in conscientia leneuiur,

Spiiiiiis scptirorniis, inali :iiitem in binario numero scd liabeant latiquain eirusioiiem per couressioneiu.
aj s( liisiiitita t'uci!i.'s di^tiilmiiiilur. Qund auteui oc- Quod Ycio posuit Deus lestaiuentum inier se ct bo-

lavus ip-e N..e, iiuia in Christo spes resurrectionis inincs, arcuin tcilicet in nubibus, ne perdai illos

noslr:c ai<pariiit, qui octava die p:<st sabliatiini re- diluvium. illi enini ne pereanl diluvio, qui in pro-
surrexit. I'r:eur arcani vero iiulla caro salvatur. phetis et in Ji\iiiis Scripluris, l:iiiquain in Dei tiu-

qoia pra;ier Ecclesiae unitaiem aqua liaptismi, qu.im- /» ••''*"* Chrisiuui agnoscunl. Ab inilio liiijus lcclionis

vis c:idcm sii, noit soluin non valct, red eiiain va'ei breviier langamus qiue in hac eipositioiie prj-ier-

ad pernicicoi. QiiadragihU aulem dics ei quadn- niissa sunl. Sero, Cham el Japhel ilebraice dicuniur,.
ginla niieles, in quibus diluvium pluil, deccm prx- quorum inlerprelaiio, posiiio caliida, laiiludo Laiine

cepi.i ev:ingeliro niimero soci.ita deinonstr.it. Qund Eoiiat, propter scicniian), sicut vocaii sunl. Quiquc
auiein qnindecim cubiiis supercrevil aqtia, excedetis etiam in arca cum Noe ires popnlos cuin Chri-.to in
aliiliidinein montium ; sacramrnta cnini quieiis el Kcclcsi.i, hoG est legis, nalurx et liltcrM, qux et
resnrreciionis transrendit Ecclcsia altiludincm. Per EvaiiKelinni significare dicnniur. In eo autem quod
siiigolos autem nitnierus qni liic positi sunl potest viilenies lilii Oei, seinen Seih tignilicai. Selb qui-
unusqiiisque adveriere sacramentuin. Quod auiem dcni tcmcn iioii iiicongrue Filius Dei diciUir, quia
de corvo dicitur, iiuod non est reversu^ ad Noc, aut pro .\b.cl natiis est, ad cujns innnera Dominus re-
\J
aquis uliqiic inteicnipius esi, aiit alicoi nioriuo ca- tpetil. Pcr fliins vcro lioniinuin lili.i; ^eniinis Ciia
d.iveri snpern lanti iiijectus, significat liomiiies in inielligunlur.qiinrunicopul.iiiocum scnitiic Seth,cai^
iniinnndiiia cnpidiiaiis lelerrimos, ad illa qu e foris sa diluvii supcr lerrain, quod eliam Judxis frequenier
sunt iti lioc iiiutidii iiii, ntos. Quod c.-)luinha missa. .iccidil. Vindicla causa uioiuni geniilium signilicalur
non iineiita requie reversa est, oslendil per Nnvum D Ecclesia, qiije us<]ue nunc lilii Dei, i<l esl bonx co-
Tesiamjniitnt requiem sanclis in hoc muntlo non gittlinnet, roalas acciperent cogitaiiones, qux per
€S5e proniissam. Quod .-inlem olivjr rructuosuni sur- filiat hotiiinum osletiduiiiur. Pulclir» dicnniur, id
ciiliim rctiilil, si;{iiilicat nnnnullMS eliam c\lr.i Er- cst delectabiles. Dililque Ueus, Non ptrmoHtiil *pi-
t'leii:tiii baplii.lits, si tllis piiiijucilo iinii defueri' )i<«( meHi in liomnt, id esl spintus vivtflcationis,
cli:iriialis, poslerinii irnipnre in ore coiumbr, ijuin caro ttt ; ac si dicerel, quia fragilis, ei ad pec-
iaiti|iiatti osculo p:icis, ad uiiilatem |>o>se perdiici. catidiiin racilis. Aliter per tpirilum in lioc loco spi-
Quod autein pnst jUos sepiem dies dimissa, non esi ritus irx inielligliur, quasi dixi^soi : Quia rragilora
revcrs:i, sijjniflcat fiicm s.fCiili, i|iia;iitn eni requies liabeiit nialoriatn lioniinet. nnn in perpetuuin iratcar
nnii a.lliiic iit tacraMiciitn sjiei, qito iii Itiic ieni|iore illit, ut alibi de hoc dictnm eti, Noo illoa retervabo
coiisori:iiiiiir, qu:tiid>ii viJelniur gtiod de Cliristi ad a;iernos cruci.iiut, tcd hic retiiiuatn quod ine-
laiere nian:ivii : s> d jain iii ipsa perrcctinne saluiis renlur. GigantRt qui hic diruniur indicanl magna
Tictiia', cuin irade»ur re^iiiiin neo pi Patii, el ul in pccrata, eienim magniludine prccaii naii suni. Qund-
illa pcrspiciia contcnipl:itii>ne iiirnniiiiiit,tl>ills vcri- que dicil, Vi«i /11111011, sio inlelligeiidum ril qiiati
I
lali^ iitiHis iitiiiislris curporalibui rge:imu>. Cur sci- dikissei mpn^i vct fonei. Duiuinut auloni bic |MC-
8£3 IN PENTATEUCIIUM COMMENTAIHI. — CENES15. £*26

iiilcre (licilur, seJ more liominuin. Et lixc priiua A suam cusiodire Gcclesiain a pftrscrjueniibHS. OptT'
poeiiileiilia Doiiiini in Scripturis inveniiur de crea- lique sunt omne» montet sub univerto cal», id est,
tioiie liomiiiiH, qiind liomineiii fecisset in lerra, et eiiam cum paradiso, dum in lerra ett, sive ex>
liuc historiatiier. Vel quoil illiim fecisset in arhi- cepto paradiso, dum a Cbenibim rustoitiebaiiliir.

triufu, dum niliil proficicbat, sed pejus ac pejus Qufid aiilem dicit, Omnem camem roniumpiam ,

percavil. Fa prxcavtm in futurum, id est nc aJile- bxreiicos praei-avet, eiisiiinanies alios diliiviuin

rcnl amplius peccaia. Vel i]uia liomlnes cuin Gi- cva>^i$se, iil de Mniliusala dirliim est. J!:.'i eduxit tpi-
ganlibus vivere non possuni, ab liimiiie usi]ue ad ruum, iil cst venium ; et immfniitie sunt oquce, id Cst,
juinenla, in quo nibil dimidiuin reliquil, ei per Ikcc lixrescs et perseciiliones. Per caiaracias coeli, sii-
«ilia animx- corporisque pnssuiit ititelligi. Nou vcro perlios o^lcndit. Quodqiie dicil, Euntes el rtdeunlet,
iiiveiiire graliam coram Ooinino dicilur, iion qiiia sigiiilic^it vindicias in pcrseciitnres et bxreses, in
ipsius buniias Doniinuni prxvenit, sed justus in alio- bscreticos revertciites. Curvus dmiissus, tt non Tt-
nim comp.iraiimie fuii. Neiiio eniin natiiraliter bn- versut, flgiiram peccainri!) v«l diaboli leiiet, aJ re-
nus, nisi soliis Beus. JVoii vero juitus atque perlechis, giiuin Dei noii reverteniis. ColuHiba vcro Adam st-
id est, orc ci opere, ut dc Domino cinitur : Juniii gninc.il ad paradisiim rcverte iicin per Clirisiijm vel
Doiiiinui in omnibut viii iuit, et sanclut iii omnibus B uitumqiiemque ju^tum ad Ecclcsi.im : riijus pcs, id
operibai luit. Corrnpta e.\l terra, id est, fructiis illiu.s csi seiisus, iii lioc mundo n«n reqiiiesrii. Inlulil in
corrupti sunt iiiiqintaic. Omnis quippe, usque viam arcam, id est Cliristus, auxilio siio ad Ec<lcsiam ve-
lunm, id esi naturam suam. Uilunien et pix idein iiientes. Ramus olivx iii orc coiuiirba;, conre^sionen)
dicunlur. Biluinen auiem luiuin est. Cubitum autcm Tiittil.tiis si|;nincai in ore iiniiiscujusquc saiicii. Cum
dicitur sex palini, a pullice usque in exiremum di- tirentibui (otiis, id esl operibcs perreciis. Aliier
giluiu; sed lamen su|t«rius dicium esl quod iCgy- Spirltus sanctiis per columbam designalur in do-
piioruti) cubiiis Mnyses arcain meiisus est, e qinbus ctrina spiritiiali paccm portans cessantibus hrre-
unus sex de Itoinanis cubiiis lenct. Feii3stram, id sibus vel persecuiionibus siiper terram, id ett Ec-
est obliquum, ul puiatur, ul pluviam ei Tentiim io- clesia. Pcr alios seplem dies Noviim Tcsiamentum
trare non sineret, et lux lamen per illam intrarel. posi Vetus ostendit. Noe rgrediens de arca cum
Coen.-icula, et Irisiega, et inansiunculx, idem sijnt. uxore sua signilicat Cliris'uin Ecclesiam suain post
PonamqHe [ledui meum, id e.st, tibi ero cnoperatnr. perseculionps ad coelum diiceniem. Aliare v«-ro a
Biiia iinmunda in arcam eausa crealionis lantutri in- Noe aedincaliim, Ecclcsiani Novi Tesiamenti oslen-
troducuntur. Sepiena de muiidis, causa oblaiionis n dii; in qiia tam Je gentibns quani de Jiidxis liolo-
illoriim post diluvium. Spiritiialiter autem in co catisia oiTenitiiur, id est, cnrpnra et aMimx in odo-
quod dicil, Fae ibi arcam, cnnsiliuin Patris polest rein Dninino suaviiatis. Non maledicam lerra:, iJ esl
iiitelligi ad Filium de assumptionc carnis. De lignii iu vindicta bislorialitcr, vcl Eccl six in novum pro-
levigali* , Id est de Judxis lege fabrii atis. Noe cum pler peccatores. Semeniis et messit, id est doclrin.-e
niiis suis in supremo loco, id esl Christus cum apo- el Scripiurx. Per frigus ci xsialcm, castiiatem et
(lolis luis; aves vero in secundo loco, id est sancii. lideni signiflcal, biems eliam casliiaiem signiflcai.
Peeora in lertio, id esi, iDnoeentes. Bestiie in ijuarw^ Per noclein et diem, Vetus et Noviim Testamrnium.
iJ est mundiales. Fer quinlum auiem locum cuin Aliter si in malam paneni per semeniem el mcsseni,
stercoribus, infernus designatur. Aliler per ha^c doctnre^ et Scripiuras lixreseos ostendii. Per frigiis
quinquc ascensiones Ecclesiv osienJuniur, id esi et xstaiem, infideliiatem ei volunlatem. Per nucleni
catediumeni, bapiizaii , cnnjugaii, pociiiientes, saii- el diem, lixreses iii uiroi|ue Tesiameuto.
cli. Per bitumen paiieniia ci coniineniia corporis et CAPUT IX.
snimx desi£nalur;demensur3 arcx abuude dicium Denedixii Deus Noe, usque .iJ, Omnia libi dedi. Id
ett. Quod auiera nuroerus major mundorum anima- esi, Paler Clirislo curo a|iosiolis siiis. Ei lerror ve-
lium qiiam immundorum, significai plures esse cuin j) lUr ae iremer tit : bnc pro oblatione diciiur , vel
Ciirislo iii Ecclesia, ei iii fuluro minidos quam im- «juasi hic consnlaiio Jatur pi>si Tiiidiciam. Omnes
mundos. Piuvia posi septem dies plnvia vuluntaria p':sces marit manibus veslris Iradiii tunt , id est .siib

posi Tcierem legeni poiesi inielligi, de qiia diciiur : timore ad manducanJutn ; et omne quod nieveiur, us-
Plupiain totunlariam dabis Dtui hcrrediiaii tuae. Su- qiie cibum, ilic primn rarn niandui^ati iniperaiur.
per lerram, id esl, fecit Noe omiiia : boc est in ligu- Quod carnem eum twiguine non eomedeiis, id est , licet

ram Christi obedienlis Pairi usque ad niortem, cl de corpore disceniatur, tanien nou docet de anima.
uniuscujusqiie sancti. Quod dicit, Propter aquas di- Quicunque e/fuderit liumanuin sanguinem, usqne il-

luvii, ostendit qood per baptismum vel causa per>e- tius. Ilic priinum manJatiim post diluvium vindica-
cutionis iii Ecclesia itur. Quod auiem dicil, sepiem lur; et lixc esi prima proliibiiio.

diebus, baptisinum post Vctiis Tosiamentum osien- ArcHsqne meut in uubibus, et videbo illuin. Hie ar-
dit, vel judicium post prxsens sxculum. Ruptce tunt cus Noe liliisque illius in sigitiiin da .ir qund non
omnet ahyssi mttgtiie, iJ est testimonia Volcris Testa- vciiirct Jiluvium. iieruni quoJ Deus in llnrum cor-
ineuti versa <unt in sensum spiriiualem. QuoJiiiie dibns liinorcm senserat diluvil; qtii iJiiico non iu

dixii, Jiiclusit illtim Dminus, oslcndit Chrisiuui lerra, sed in ccelum puaiiur, ul videaiur ab oiiinibus.
M7 DED.C VENERABILIS OPERUM PAIIS II. — EXECETICA OENUINA. M8
Arcus aiiieni duoB colores li»l)el, id e»t aqux t>l ig- A esi splcndoicm suum juvta crucem, qunruni racies
iiis, iiux isiu si|niric.iiiiiir. Arcnii vero :intc d.iiiviiitn aversa; siinl , id esl sua avcrsiune in lenebras. l!.'t'i>

iion fuii, ced |iost Jiliivluni Noe liliisqne illius in 9(/iiri< intiein ISof, Cbristuin ro.sur£enieni ex passione.
signiMii secnriialis a dilnvio a Uuiiiinu diliir;sic Cum didicisset quod filius luuf niinur. Per filiuiii nii-

Irapilsinuiii, signuiii securitaiis esl Ecctcsix Clirisii noreni populus JiiJ;curoin designaiur. Maledictui
a viiidicia. Eieniin lioiiiines in li.i|itisniiiiii |icr a<|iia:ii Cham : viiidiciain snper Judicos pra:figuruie fideiur.
et igiiein Spirlins sancii sulvanliir. Aliicr .irciis lics Dicitur auiem Cliain i|uoil esset sorvus Sein et J^i-

colures liabere dicitiir, id e>l, lijacintliinuin, cl oni- plicth ;

pcr qiiud inielligitur malani partcni Judxo-
dis, ei puliinuni, id esl, scandaluin piciiilenlix, et ruin curvandaiii essc ad bunain pariein Jndjeoruni cl

vita aciualis, et ardor spiriiualis in raiione buptisini. populi gentiuiii. Etenini Cliain pupulinii Judxoruiit,

Aliler per arcnni spiriiuulis diiclrina iiitelligilnr. Rt el Sein bonarn partein populi Judicuruni, ct Japhetb
per colorcni aipix, Veiiis Testanieiituin. Et per co- populuni geiiliiiin.

lorein ignJ!:, Novum, et seiisus spirilnalis. Muraliler Dilalel Ueu» Japlieth, nsqiie &em. Eleniin J^iplielli

autcin si ipiis inundaniiiius inulis convertere sc po- Iwsioriulitcr Luro)iain liabitavil, ci occidentalein pla-

lc^t a reliiis nuxilius et cadiicis,ei audire verlinin Dei, gam Asix obtiiiuil. Jani vero illud quud P'>sl dilu-

ct pr.ccepta ciclcsli.i, liic inira coi snum arcain salnlis B viuin de vinea qiiani plantavii inebriaius est Nue, cl
xdilicat, el biblioiliecam inira so divini cunrcrai verlii. iiudatiis est in domo sua, cui nnn appareat ad Chri-

Longitudinein in illa, cl latiiudincm, e( altiiiidiuein, et siuin pertinere? Dinn passns esi, iiudatu*, dum crii-

fijeiii, ci cliariiateni, ct spein collocal. Fideiii irini- cifixus e^t in domo sna, id cst in geiiie sua. Tonc
las, ei loiigitnillnein viiae, et iniinortalitaiem osten- enim nudalamortuliiascarnis illiiis : quam nudilatem,
dit, latiiudinem cburiiatis indulgcntix et benigniiatis id esl passionem, videns Cliam derisil, id est Jud.ri.

riiiid >t alToitum, altitiulinem spei ad raclcslia erexil. Sem vero et Japlteili, laiiqiiam dno populi ei circum-
Suniinuin vero arcuuin siioruui rcCert ad uniim. Scil cisioiie et praeputio , vetiimenium potueruiu tiiper

eiiim qiiia oiiines «iiildcm curriint, sed nnus accipit dorta sua, et intrantet oversi opeiueruiil iiuditittciii pa-

braviniii , sciliccl qiii (Ogilalionum varielatc iion Iris. Quoduin enini inodo passiunem tegiiiius, id esl,

fuerii mnlliplex ; seJ hiiic bibliotbecain non ex sacraiiiento lionorainus, illinsque mysicrii ratioiiein

agresiiliiis el iinpulitis, sed ex quadraiis consiru\il reddentes, detraciioiieui Judxurum uperirons. D. rsa

lignis, id est non ex s.i;cul.iriuni aucloruni, sed ci auleni memuriam prxieriioriim signiticai, qma pas-

proplieli«i$ el apostulicis volumiiiibus. Ipsi ciiim siouein Clirisli transaclam lelebrat bcclesia, iiou

sunt qui, rcsec:ilis universis liiiis et excisis, quudra pruspectat fuluram. ilediut aulim Clium, iJ est Ju-

lain CDiitiiient vitani, e X omnique parte libraiam. ^ dx-i. Ideo mediu$, qu.a nec priiuaiuiu a; osiolorum
Nani auctoics s.iculurioin volumiiiiini possunl qui- lcnuit, nec in ultiniis geoiibus crediJii. Nuntiatit

detn Jici li,;iiu eicelsa, non possunt laineii qiiadraia foras frairibut suii ; per illnm quippe manifestum est
dici, quod in illis tiequaqnani viia, sed sernio culli- qiiuj erat in pruplieiia secrcluin.

bral. Facile auiem in illo cceiiacula cl tritlego, boc esl Uciiedictus Dominut Deut Sein ; til Cham mvHt
iiarrationos bisiorios. Disce igiliirel niysleriuin ina- illius. QuiJ ciiira aliud esl popolus JuJj:uruni, nisi

gniini quud in Clirisio et in Ecclesia cuniplclur. qiiiJani servns populi Clirisiiani, bajulans legcm ct
Agiiosie ciiain eniciid.ire inores, rescrare viiia, ni- proplicias, ut iios bonoreinus per sacrainenium qnud
dos in illu diversarum viriuinm collocans. De iiilut iiii nuniiaiil per litierani? Sem auiem inajor naln, el
laiie et de (oris liiluminabis illain; cordc fiJcin ge- iiiterpreiuiur, ipse csi es quo propbetx ct aposioli
rcns, ore coiircssioneiu pra.'rcrens, iiitiis scieiiliam, gcneraii sunl. Japliel auteiii, iJ esl, laiituJo, gcniiuni
foiis opcra liabens in arca. Ergo ad Jivinorum li- esl paier : ei videinus juxla proplietiaiu Nue, in ta-

lironiin, sive aniniam fidelein introJoccre debes aui- bernacnlo Sein Japhel liabilaie, boc csi, iii doniu
mali.i iniinda cl iniinuiidu. Scd iiiunda qnidem ani- Legis ct proplietarum Ecdesiam potius a^dilicare.

nialiu faciTc possinnis dlcere, qood nienioria, eiuJi- iv Chuui qnlppc iiiterprctaiur calidus, non solnin Ju-
tio, iiitellcctus, cxaiiiinalio, ci jtiJi(iiitn illorum qua: dxus, seJ cliam na:reticos significal ;
pas$i»iieni

lcginius, ali:i<|ue liis siniilia iniclliguiii. De iiniiinn- quippe Cliristi, qox illius hoininis nudiiate »igiiili-

dis vero pruiiutitiarc Jillicile rsi. Piilo lanien qnud caia esi. atiniiniiaiil bene piuplietaiido, et inale
Concopi.sceiiiia ct ira, qnando inesi, oniiiia anini.x ageiiJo exlionurant. Peicunte auleiii Cliani, posieri-
necessaria isla. Scciiiulniii lioc cigo, qnod neque las itlius ilainnatnr, qu a rcprobi hit iiuiJein Jeliii-

posieritali^ sntiessio, sive concnpisreniia leparaliir, qiinnt, sed in liituru dainnationeni exiipiunl. Sed el
neqiie rniendaiio ulla sine ira poiesi iieque disciplina JuJxi in pusieros d.iinnaiiiiiirm Iransniiseiuui, di-
con^iare, necessaric cnnservaiida di< aiiiur. cenles : Sunguti ejiii <M|Mr nui, et supcr filiut notirot.

Ccei<iiqiie Noc itr, ct rclii|iia. IJ csi Cliri>tus cxcr- C\I'IT X.

rcre F.cclcsiuin ('octrina Novi 'resluinciili ,
quam De Japliel iiatl sunl filii xv, Je Cliain >x\, IVScm
rtiain vincani plaoiavii. Ilibit i>iiium, iJ esi, coni|ile- xxvii : siniul Lxxii, de quibus ort:r sniit genies
vit opere :|(i;v doiuil, iit diciiur, Quie cwpil Jctus Lxxii : ililer qnas niisil Doiniiius discipulos lvxii.
fucere i'( daccrc. .S«i/i au<<iii et Japheih sulcni el lu- De Japhrl, f.onier, id est Calalf . Magoj!, id e»l Scy-
uatn signilit.tnl, ^'"lunk xmyonentet himerii tuis, id ilix ; .MMihain, Medi ; Juban, lones, qiti ei Gru.ii,
 ;

«!9 IN rENTATEUCllUM COMMENTARII. — GENESIS. •250

Tubal, Iberi, qui el llispani, cl a quibus Cclliberi ; A domum forlis «isi fortem priut aUigaverit. Quudque
Hnsocb, Cappaduces. Undc apiid IIIds urbs Mazecli dicit, jHdiftcavii Niniveti, a.-diricaiaiii a L)oini:io Ec-
lyrastrates, quoruni vocabuliiiii iioii satis niutainii) clesiaiii sigiiirirat. De i)uo dicitiir, Jidi/icant }e:u-
cst.De Cbam, Cbus et Mcsiaiin, ri Fulli, et Chaiian. satem Dominus. Uesen qiiod dlcilur inier Niniveii el
Cbus hudie, quse ab llebrauis i£ihiopia nuncupaiur. (;iKile, iil csl, ini<r duas lciies, ab liis divis;e suiii
Mesraim, yEgyptus ; Futb, Libycs, a qiio ei Mauii- usqiie post diluviiiiii, iJ est, a Clirisiu ct Ecileiia
laniae fluviii:> Fuib diciiur, uiniiis<|ue circa illain re- illiiis post baptismuni : quoilqiic iliciiur, trat lerra
gio, Fulhensis. Porro Cbaiian obtiiiuit leirani i|uani laiii, uiiii:itein iti Usqnead .\o«
geiitiliiale signilicat.
Judxi deinceps posseilerunt. De lerra ilta egreisui etfilios iltius, id e-i, usque ad Chrisium cum tribus
etl Atiur, el aniificaiil fHniven, el plaiens ciiiiiatis legibus, vpI cuin (ide Trin latis. Idcirco dicuiiiur tiir-
qul de hac tena Assyriurum pullulavit iniperiiim, rem xdilicare, qiiia diluvium liniueruiil, iii alii : vil
quia ex noinine Niiii lilii Rcni, Nlnuin comlidiTunt ut iremoriani babereiil, antequam dividereiitur iii

urbem magnaiii, quani Ilt'l)r»;i .n|ipeilaiil Niiilven. lerras, quod Scriplura conOrin;it.
De Sem, Cbain, ei Assnr, et Arraxat, ei Lydi, et Descendl aulem Dominut videre civilatem el lurrim.
Aram. Ili ab Eupbraie Quvio purlein Asix, usqne ad Dominiis descendcrediciiur lam ad vjndictain, quain
Indicum oceanuin teinni. tlcla, a quo llelamitx, B ad auxilium, iit est, quando cunm generis hiiniani
princepj Persidis. De Assur diciuin eei quod Niiiive praislal. Per civiiaiein ei (urrem, Eccleslam ha-reii-
urbe:ii condidil. Arfjxal auieni, a quo Cbald^ei. Lydi, coruin designat. In eo quod dicit, plii Adam, pecca-
a quo Lydia. Arain, a quu Syii, quoruiii melropuiis tuiii Adam commemoravii. Aiqiie iti divi!,ii ijlos, id

Daniascus esl. Ileber, a quo llebrxi. Vaticiniuin esl, quia non facere feceruni, sed tanien perdere
quodainmodo noiueii lilio suu Falecli pnsuii, qui noiuit eos.
inierpretalur divisio, eo quud io diebus illius lin- CAI-UT XII.
gux divisae suiil. Prinius posl diluviuin Neiiiroth ly- Loquitur ad Abraliain Deus : E.ii de terra lua, el
rannidem arripuil, ei a;dilicaiid.e turris aucior exsti- de eognatione lua, et de domo palris lui. Clirislus,

lit,qui pro iilo quod ultra naiuram sunm coeli alta relicta lena siia, el cugnaliune sua, el dunio patris
pcDelrare coniendit, non incongriie diabolo compa- sui, populnscilicel Judxurun), apnd exteros locuple-
raiur, et cujus persuni dicllur : Ascendam superalii- tauir, in populo gcntium pnrpullens. Ail illius quo-
ludinem nubium, el ero simitit Aliissimo. QiioJ autem que exempluin iiobi» eieiinduin est dt^ terra nosira,
dicitur, Venaior animarum lerrigenarum : deceplor, id esi de faculiaiibus hujus iinindi. Et dv cogiiatioiie
el capieni liominum genut ad mortem. „ nosira, de conversatioiie et inoribus, vitiisi|iie piio-
CAPUT XI.
^ ribiis, qiix nobis a naiiviiato velut cunsanguiiiiiaie
Turris autem, superbia liiijus mundi, vcl impia conjuncta sunt. Ei de doino patris nostri, id est, de
doginaia haereticoruin qui postquain moti suiit ab omni iiiemuria miindi h»jus velui «cniiliiate, ut re-
orieiile, id est a vcro luiiiine rece^seruni, venenint nuiitiantes possimiis dilatari in pupiiliiui Uei , et
iii terram Senar, qiioil inicrpreialur excussio den- (errain cuBlcstis rfprniiiissiniiis cuiu advenerii icm-
(iuiii, vel relor illorum. Siaiimque adversus Deum pus, inirodiici.
perversorum supcrbix, qua; turrem idilicnni : se- DiisE rcproiiiissiones Abnliae daniiir ; uiia , Je
gregaii inier se diversiiaiibus erroruni, quasi per leira repruinissiotiis, quud illain pussideiei seiiieii

dissunaiili:ini lingua;, quos Triniias daiiinal, in qua illius : Benediceniur umnes gentes. Quod aineiii (Jicll,

clTenduiil, duin dicil : Veniie, ei coufundamus lin- Faciam te in geniem majtuim, virtuies Osleiidit, ul di>

guas illorum. In sola autem donio llcber, qiix aniea ciliir : Mogna gens esi numerus viriuiurii.

fuit liiigua, remansii. Nunc quoqiie in sola Ecc'esia Quodque dicitur, Egredere de terra tua, de lege
uiiitas csl coiifi^ssionis. Babel auiein, qiia; et Biby- naiurae pusse iiiielligi dtcuul. Oe cognutione veru. de
lon, interpreiatur conrusio, eo quoil ibi coiirusa; suiit loge lilierx-. De doiiio potris, de lcge Novi Tesiaineiili.
liiigiix. Erat autem civilas regiii Neinroth, queni D /" '^rram,idestiii ceehini.lnsiabililas Aliraha*iiislabi-
principein turris SEdilicand;c Jusepliu'! afflrmat. Ile- litatem $ive incunstaniiam genlis sux sigiiilicai et

brxi autem confusioiiem Babel vocant. exprimii. Gens auiem Abrahu; inajur erui de iiisla-

ifortuut esl autem Aram ante Thare palrem suum, bililate sua, quam quando liabitavit in terra sna. Ita

in terra nativitatis suw, iu L'r Lliatdaorum. Traduiit ei Ecclesia itinere de carn.ili liabiiatloiie ei resur-
Hebraei quod Aram iii ignem missus sit, quia ignem reclione majora praeiiiia habebii. El Abrah.un capui
adurare iiolueril, qiiem Chald.ti colueruni, et Dei fidei in ligur;im Christi sive Petri, supradicluin te-
aiixilio liberaius, de idololairiae igiie profugerii ; et stimoniiim in vulumlnibiis Salomonis ilgura. Inprin-
lioc osse quud nuiic diciiur, morliium ante conspe- cipio eniin doctrinam fiiii, in secuiido dnciriMam
clum Tliare pairis siii iii Lr CbaKlsonini, id est, in viri, in lerlio ductnnaiii militis : cteiiiin docirina
igiie Chaldxorum. Ur enini inierpreiatur ignis parvuli est egredi de gentilitaie, ei diiciriiia viri,
;

qtiod videlicet ignem adorarc nolens. igne consiim- egredi de peccaii^ sins. Duclriiia niiliiis, egrcdi iiic-
ptus sii. Quod autem dicilur, Ds terra illa egressut ninria nnindi hujiis. Abram aulcin bic priiiiiliis
etl .Assur. Chrislum Cgurat egredientem a miindo, qiii diclus esi , id est excelsus. Deiiide Abrahani, IJ est
foriis et vincens esi, ui dicitur Ncmo
; poiesl inirart patcr excelsus. Abrabani vcru patcr niullaruin, id
ISl BED.F. VF.NER\nil.li OPEKIM I*ARS II. - EXF.GI.TICA CK.NUINA. %?,l

eitgrniinm.Piimo.ruin non liiberet (ilium;sccundo, A anini.tm sapieiKi.imqne sive Ecctetiam, cl flagelluii

ciiiii liaberei lilium; leriiu, cum li>aac liaberei. El diiniliuntur, ul tiic dicilur. Ecce canjux lii«, accii>e

q laiitlu muiaiiiiir iiomini, iuut.iniur ei opcra. El illam. Pliarao aiitoni intellevii, id eil vel iiatura.

iU iico AbrJliani liis irlbus nuiniiiibiifi vocalus est, aiit per visiuiicin. Abralijm et utor illius Cbri»iuiu
i|iiia 1114 suprailicta duclriiia snslinuii. lienediiius, et Eiilesiain signilicant, et Lolb pnpuluin saiictuni.
id ebl aliuiidaiiiia, Urael liisiorialiter. F.cclcsi,< au- tUcendeiUet de .Cgyplo, id esl dc iiiuiido. hi seqiieii-

te:n Tiriuiibus coeli. ti benedicnm tibi, iil est aliun- liluH uiiti'iii seiisiis nianirctliis cst. Hial aulein Abra-
daiilia boneiliceniitius, ui Jnsepli ei 1'liaraoiii Aigy- hnm Kpluaginia el (fuiiiifue annoniiu, cuin egrtderetnr
pt» evenit. QiKHlqne dicit, Uatedtcam maUdiceiUibut de Caii an. Iiide iiisulubilis quxslio nuscilur. Si eiiini
0IUIICS iribui lerriT, id esl quud omnes oplasscnl lieri, Tli ire pater Abialiain, cuni adhuc cssel in terra
ut gens Atiraligr, vel maxime in Christo implevil, Clialdxoruni, scpiiiaginta annnrum genuit Alirjliam.
qui in virtiiiilHis bencdicius esl. IUique benedictntt- et poslca in tcrra, lioc esl in Qirram, ducente»im(i
6us benediceiur, id csl angelis, vel lldvlibus sancle quiiitu anno a'latis sux niurluus cnI, quumudo uunc
benediceiilibus. Ualediceniibutque mulediceiiir, Id est, pusi niurtem Tliiirx Abraliain exiens de Carran,
ui Clirisius ct Sailiiel, ut de inudis, vel viiiis, aut sepiuaginta quinquc annuruni (uisse incinoialur cuiu
b:i-reiicis adversantibi:s sanciis matediiit. Quando- '' a nativiiaie Abrabam u»qiie ad mnrteiii palris illius

que ad Saram dicitur : /n le benedicentur oinnes iri- cenuim trigintaquinqueanni Tuis^e doceaniurT Vera
bunerr<e, sigiiilicaiur quud nintiis in exem|>lis juslu- esi igiiur llebrxuruin tradilio, quain supra dixinius

rum lienedlcuniur. Eqreiiui est Abraham, id est in qiKid egrrssiis sii Tliaie cuin fitiis suls de llr Chal-
llgur,-t Cliristi, obedieniis Pairi u^qne ad nioriem, vet dxoruin, ei qiiod Abraliam Batiylonio vallatus iiiceii-

Ciijiisquc sancli. Qu(idi|uc dicilur : rcvlrantivii AbrO' diii, qiiia idola adiiiare noluii, Oei sit auiilio libera-

hani u('/ue ad locuin Sicheni, Cliri^iuin osiendil pcr lus. Dicuiit iunue illi dics vti;c leinpusque xiaiis re-
pairiarclias et pro[iliet3s, ad Ecclesiam, vel nmn< m piitari, ex quu conressus e I Dominnin, spernciis
jusluni. fJique ad contnlUm Hlusircm, id est Eccle- idula Clialdxorum. Pulesi auiein lieii ul qma Scri-
si.iin io bniuiliiale siiaiii, qu;e illusiris esl, ul :ilibi piura reliquil incvrtuiii, ante paucos aniiosTbare de

diciiur, /n omn«m lerrain exitil sonus eorwn, el in Ctiald.ra profectus venerii iu Carra, qua iiiorie obie-
finis orbis teirce terba eoritm. Cliaiianxus aulem, tunc rit, vel cerle posi persccuiiouem in Carram vencrit,
niuiidiales genlilesque sigiiiricaiilur. et ibi diutius sii morains.
Apparuiiifue Duminus Abraham, el dixit iUi : Se- CAPUT XIII.

mini tuo dnboterram lianc. Iliic vcrbuni noa rreqiien- Reverso Igilur Abrabam e.i unJe vene-
iliigypto,

li'r, nisi de iribiis pcrsonis dicilur, id e>t, de Deo, . rat, tunc l.uib fraler illius iii lerram Sudumoruiii,
sive aiigcio vel diabolo. Q<iudqiie dicit, Appaiuil l)o- salva cliaritiiie disce^sil, viians discordiam; quia
miniis Abraliiim, signilicai Dcuni Paircni Cbristo ap- diviics Tacii crant valdc, et pasiores corura rikaban»

paierc, vel uniruique jusio in Ccclesia. Quodijue (ur. Quod auiein diciiur, Ei introdujerunt in dtmuiH
dicit, iii>mini luo, seineii Clirisluin spirilualiier si- Pharaonis, potest excusari Sara, quo juita libruni
gnilieat. T^rram haiic, id est prxseniem, vel rignuiu EsUier, qujccuiiqiie muliernni placuissei regi apud ve-
omnibiis sanctis. Abrabani aidilicaus altare, Kccle- teres, sex nicnsibus uiigubaiiir ulco inyrieo niyrrbato

siani Dei Patris in liuinilitaie aedifical. Sed iii uinni- ei sei nieiibilius variis piginentis ornaia, tuiic de-
bus Uii Abrabatn persouain Clirisii vcl uiiiusnijus- mum iiigrediebaiur ad rcgoiu. Et fieri polesl ui duin
i[ue saiicii leiiet. Tabernaculunique illius iiilrr duai per aniiuin illuni ad ragein prxparabaiur ioiroilua,
civiiales, Ecclesiain inter dius leges ; Imjusque se- Pb.irao sit pcrcussiis a Doniino, itla itiiacta periiian-
cnndum aliare Eeclesiain novatn signillc:it. iti^jjyplus terit. Alii viro dicuiil pei grei;es Loib varias viriute*
sigiiificai inunduni, in i|ucin Cliristus descendii. Sa- designari pupuli saiicti, et quando diccrcl, Nen poiuil
ra vero aniinain sancii, vel sa[iieiiliain usicndit itlos capcrc lerrn, Lulb videtur per>unani et |>0|iuluiu
ducturis. i£)(yptii auteni bxreticos siguilicani, de |x bi^reiicuruin de.iignare.qucin cuin pupui» Cbrisiiauu

sapieiitia ductonsinale xsiiniaiiles. Cunsilium auieiu Kcclc^ia iion capit. Cliananxus aitem «t Phereueus ,

Abrati;e ci Sarai «igmlicai quod uiiusqtiisqiie saiicius d.i'nioiieii vcl pe caia, vel vilia design:ini. In ilta leita

invucji aiiiinaiii suain, vel doclor sapiciitiam, cujus in illu pctpulo lixreiicoruin. Ki sanciorum |i«rM>iia

cau'a ^aiiaiur. Slcul bic diciiur : Vl bnte nt ii.ihi, diriiur, Piecedeame, obieero, ulriusiqiie pu|>uli dociu-
usque <ib ijrotiam lui. rriiici[ies auteiii Pliaraoni iiun- ribus in'er sc rixaiilibus. El huc sigiiifi' al quo I pcc>
lianlet, iia'iiiuiirg vet tixreiicos dciiioiistrani, vo- caluribus dicilur, lie mal/dicii in iguem eeieiHum.
lentes t3|iiei>iiani a duclorc, vet aiiini.uii saiiriaiu, Qiiod>)U(' dioil, .Si ad sinislrum, iiilid>'lil;«lcin vel >
vct ('^cclesiaiii a Clirlslo te[>ararr, et Sitliicli roii' inrcrnuiii 9i);i.ificai. Oeiierain vrro, prosperiiaieni
juiigere. Qii;i' similiicr iii ublalKiiie mnlieiis iii doinu iiiuiidialcin. r.l i|uaiidu duu b.ic Abrubani rU-jiit,
1'baiauiiis ostenduiiiur. In ovibus anlein, vet bubus deitura |>l:i;;a lideni vel regnum t.iiiclorumsignillrai,
vo! 111 ct^icns i[iix tiir conimeinor.iniur, seiisus nia- sinislra vi ro ronrr ictionrin vi<luiitaiii. In bor loio
i>i!e>Iiis esl. Etagellafil aulem Doiiiiitus Pluirniiiiem Jurd.iiius dorlriiiain lixreliruruiii otlriidil,qui i uiu-
iiifuiiiiliite, i>d slei ililaie uxortm illius. El liuc sigiii- vorsa leir.l irrigalialur, id cti niiniinibu>, fMtlib»t,
laat quuJ thri tu:> tligctlal bxrdicos ru<nici<les quriiiaduiuduiii |>ar;«disus Domiiii, (|uia >ir tua Ecrl«.
C53 iN PEMATLUCIIUM COMMENTAnil. — CENESIS. 551

Yeni/niWus, iJ csi, lcrmiiiis. A fuiurim. iti populo genimi», quam Leviticiim, quittl
sia lia^rcticis viJ.tnr.
qM.T sei|iiiiiilur, sensus manircsius est. fopu de ipso eial in hracl nasciinrum. Noiueii aiiteui
lii liis

lusquitJcni liarciicoruin iiiSodorois, iil esi, in pe 'a- Mekliiscdocli. rex pacis vel rex justiiia: iatcriireisiur,

lis lialiilai. Clirislo vcro cum Ecdesia dicitur : Le- qui lieue rererliir ail Clirisluin. OitVnir cnim inqitit,

vaie oculos in ctztttm, Imc csl , a iiiundo ; ut, M le in ditbus ejus jiistiiia ct abundaiitia pacia. Melchise-

levnii ocutot meos, qni liabiias in calis. Per quaiuor decb, de i|tio l!ebr:'.;i xslinianl qiiod ipse ^it Seni

pailes, qtiaiuor lCvaiigelia figu.antur. CuiqHe onwit Clius Nou;el suppulanies aniios illius, usqtie ad

terra daiur, ul alibi : Postula a me, et dabo libi geiilci Isaac illum vixissc ostendiint. Oiniiis primogciiilus

haircditaieni luam, ct possessionem tuam terminos Ur- donec sacerdotio fungiiur Aaron,fu l poiiiifex. Pcrro
ra, usque in tempiternum, id esl, pro lon|;iludiiie tcm- Salem, id esl Jerusalem, qiiae prius S.dem nuncupaia

poruin. yii3! liic seqiiuniur Christo conveniuiil spiri- est. Per Salein Ecclesia designaiur, cui Chrislus rex
tualitcr cum Ecclesia sua. K\ proferens corpus el sanguineni suum , sacerdo.i

CAi'lJT XIV. Dei Palris omiiipoteiilis , a quo sacerdote Abrahani

El pncuJKrmit Ephraim in Astarotli Caruaim, el Lenediclui est, id est, pnpulusCbrisiianus. Quod Ji-

Suiim eum iltis. Eieniio Susim lerribiles ct horrendi cit, Uastet in manibus ejus , dxmoncs et ha;reticoi

inierpreiatur. Ilapltaim, hoc esl, gigai.tes, iBciviiate B (isieiidit in poiesiaie Clirisiiani. Per decinias vero
sua, qux hoJie sic vocatur. SigniGcat auiem , qnod qus Abrabam donai, boiias operationes quas siipia-

quaiuor reges qtii venerunt de Babylonia, inter- dictus populus per deccm se:isus et Jeiein veib.i

fecerunt giganies , el robvisiosquoque Arahi:e, legis Cbrislo oCfert, ustcndii. Hex Sodninoruni dia-

Astaroih. Carnaim , terram gigantum qnamdani in bolum signilicat invidcntem Cliristo multis animabus.
supcriilio Sodomriruin. Quodque dicii, /.»'0 nuiiius nii^as, genus juraiidi
Ei percusierunl omnein rtgionem Amateciturum ,
et e.-^t. Et quud sei|uilur : A tito sbfr tegminis nsque qua;

Amorrheum aedentem in Atatontliamar. Iloc oppiJum lua suiit, Cbrlstiiin inJicsl iion acciperc quidquaiii

est quuJ nunc vocatur Engaddi, balsami et palinaium e.x parte diaboli in stiam Ecclcsiam. Qute comederuut

feriilc. Asalontliamar aulem inlerpretaltir urbs Pal- juvenei, id esl aposiuli, el dociores, el snccessores

marum : Tlianiar quippe palma dicitur. Qitaiiior coruin. Et pariibns virorum , usque ilambre, lo bai-

reges qiiinque superaverunl : possnnl quippeconira. dictione ires popnli leges, vel uuivcrsi qni cieJunt

rias viriuics significare, liaTesim scilicei, gentiliia- in Triniiate osienduniur.

lem, hypuciisini, avariliain, quae esi idolorum ser- CAPUT XV.

vitus qiix reges nunciipantur, quia in multo vim A'<i/t lim£re, Abraliam. Hoc ductori , ci jnsio, et
:
p
regni cxerccnt. Quinqne aiilein reges qiii superantur principi dicitur. IJeo auiem quod dicit, Quid dabii

ab his, quinqne sensus corpuiis possunt iiilelligi, quia mihi tex Uoysi? osiendii, quia de lioiiis ierr:e tan

et ipsi reges, quia cx his lioniii iiusier cxterior re- tnra fuil. Pelitio vero filii esl, ubi dicilur: Egorado
gilnr. abtqiie iibeiis. Post lioc fuitilii diiplex figura prumissi

Terga verierunt. Dnnec Abrabam pater excelsus, si'miiiis, duin esset de polestaic solliciius.

victis qiiaiiinr regibus supradictis, spnlia revocct. El Uaendil enim iKi Deus steltas eceti, diceiii :. Sie erll

Lntli prnpin:|iiiim declinanltir, niique a malu ex eo- temen luum. Id est, Christiana goiis, cui in fide paier

ruin potestatc cripint. Qiiod aiiiem recedere quinque est, qtiiB resurreciionis lumine coruscal.
reges a quatuordicuntur, signilicatquod itlos inaxime Montirarit el arenam, dicens : Sic eril in mutlila-

perseqnitiir cnntraria poiesiale, quos ante in servi- dine stnien tuum. lloc esl, cril quiJem copiosa geiis

tutem relinuit. Quoi! autem iii treceniis decera et Judaeorum, sed sterilis et infecnnd.i , velut aieiia.

ocio pater ille excelsus , cni in oratiune Dominica Quod peiivit signuin, iion qiia»i dubitans aii fieret,

dicinius r^ier tioster, sigiiificat quod per elecios qui sed quomodo futurum esset exquirens. Quod aute:ii

in perseculione xirtntuin consiituti sunt , fundati Abrahain non suuiii lempns exquiiit, seJ familia;

flde Trinitatis, et habcnies pleniiiidinem Decalogi, j) sux post sc, Cbristum ostmdit sollicitnm de aposto-
oclava die, qux sabbaium sequitur, cuin Christo lis suis. Sicut etiain Mnyses de pnpnlo suo , sic ei

resurgentes. boni priiicipes de suis ecclesiis pracvident. Quudque

tlerertenti igitur Abraham occurrit Meleliisedech , diciiur, Ittico sermo Domini ad itlttm faelus, genus
pro[crent pancm el vinum : sacerdos Dei summi bene- inisericordix ostenJitur. Cui Dominus : Sume, inqiiii.

dixii .ibraliam, llunc Metcbiscdecb Putiltis sine palre, uiiAi vaceam triennem, el capramtiiennem, el arietem
sine inatrc coinniemorans, fignraiiier relert ad Cliri- trium annorum,ttirlurem et cotumbam, ctreliqua. Per
stuiii, qui siiie uaire iii terra, sine maire in cuelo vaccain iricnnem significata est plebs ,
pnsiia sub
erat, el sacerdus in xternum, qui el Melchisedecli, jugo legis. Per capr.nn trienncni, eadeni pliJis, pee-

id est, rex justus, ut alibi, Jusiut Doniinus in omni- cairix. Per ariciein triiiin annuruin , eadeni pleLs
biti viis suis. Ljiiqnc per inysteriuui, ul iioti ) ecuJii:ii regnaiura : qux animalia ideo trina dicuntur, qui.i

victitnas, seJ t.blationeai panis ei vini, iJ esl curpo- per ariiculos leinporum usqiie ad Noe, et inJc usque
ris et sanguinis in sacrificio oSeramus. ad Abraliam, et inde nsqne ad David. Tanquain ter
Dedil le.o Abraham decinias ifelchisedech post be- tiam setatem gerens ille populus ailolovil. Pcr turtu-
utdictioiicm. Spiritualiier scieiia >acerdolium niclius rcm cl colui:ibaia, spirituales i:i illn popnlo signifi-

Pjtp.ol. XCI 8
 235 liF.D.t VENF.RAlill.lS OPRUUM PAUS II. — EXF.GETICA CllNI-JINA.

r.ili $4iiit , qiioriiin a-ias leni|)iir:ilis iili-o i;<ccliir, A ('APLiTXVI.

quia i>(eriia iiicdilaiiles transgressi siint lempnralin Per Sar.ii usorciii Abraliain, Ecciesla syiiagog:r
dcsidcria. Scd qiiid cst quod :uiiMulin iri.i dividiiiitnr Kliunc Abijlinm, id cst, Chrislus, non geiiuit li'«ros,

advcrAiim so iiiviccin p;irlilius coiisiluii , ni>i qiioJ qiiia tiiiic pauci (idelcs fueriint. Ancilla aiileui /Egy-
cariiBles et iii veleri poimli» ol nunc iiilcr sc divi- piia FA'clesi»ni iniindi.ilcm e\ genlibtis ostendil.

dilnlurT 1'orro aves idcirco intcr se nnn iliTidunliir Ingrederc ad aneillam menm, si ferle snllem ex illu
i|uia spiriiuales individui siiiil, schisma noii cngiiani: sutcipiam lilios. Iloc a Patre Filiu Cliriiilu dltilur,

.sive a 'liirbis se rcninvciit, sive intra illaf: o.onversan- qiii lilios ftiain cx gcntibus vuluit Ciiristum acci-
lur, iitiintur ut coluniba.utraque tamen avis siinplcx pcre. Cumquii ill<' acquiescerel dcprecanii, et relii|ii:i.

ei innocens. Ilic niaxinic iinplctur liiterprftaliii nnininis, quii:! e»l

Voliicres desccndentes super cadavera divisa, spi- Sara.quod cst priiicc 'S iiica. Postdeccmannos, id esl,

riius iminuiidi suul, pastum qucmdain de cariialiiiin pnsi vcrba lcgii, qiioil ancilla posiquam conccpcrai,
divisione quxrenies. AbigebM illot .4frro/iam : sigiii-
despexerit doiiiinain siiain, signilicai despectaui Syii-
ugogini ab EcclcBia geiiliuin, poslquam credidcrai.
ttcAl Israe! spe, propler merilj juslnruni iilierandos.
Ciica sulis occaium povorirrhil in Abraliam : sii.'niri>'at
Cienim collocalio Syiiagng:e Judocorum el Ecclesiae

circa sa^culi liiiem niagn:im pertiirliaiioncin in Aiili-

B geiitiuin nonerai, doneeancilla peperit, idest.doiiec

Cum fidcin balierel Ecclcsia gcniiuin. Qiiod aiiti-ni dicii,

elirislo sanciis futurain. tol occubuissei, fada
tst cnligo, et apparuit clibunus ct tamnat irantieits inlir A(ici//a (ua in nmnti (Mfl, Ecilcsia n gentiuin ascribit

divisa illn : qniu po>l illum iiiiiiidi finem scgregal sub |ioiesiaie fidelium Jiul:eorum , id csl, apnstoln-

judiciuiii Hei rcpr.>bos ab eleclis. Ajjhguni illos (/aa- rum. Qiiod »ulem dicil , Uiere ea ui libei , lioc pr:i.'-

ifi ini/riKis aunis : noii qiiiid sub i£gyi>tiis qnadriiigeii-

fi^'iiral, CumaiUem vcnerit pleniludo iientium,sic omnit

tis aiiiiis scivieriinl, sed quod ab eo tempnro (|uu

Israet snlvut erii. Qiiod auiein Agar rugaiii inii', pri-

!ixc Abralix proiniitunlur, iste numerus iinpletus niitiva Ecclesia iiitelllgilur a Syn.ig(>ga a(l1t>::ta Dei

Possuii.us aulcm per vaccain Iriennem, et arie-

ronsensu. .4«<;c/k* auleni iltiim inveniens juxta fonlem.
csl.

tein, cl c.ipram, el lurturem ei coluinbain, uiiiver-

Cliiislits invciiit j:ixta bapiismum. Iii sulitudine, id
,

sas iiitelligiTe aniinas qiix crediturx erunl. Trium csl, iii inuiiJo. Quod dlcil, Itevetlere ad dominam tuam,

annorum osse Jicuntur, quia iii Trinitatis erunt ny- pacein a Cbrisio comtnciiibiiam inti,'l!iginiii<, ni csi :

tii:iiuin ciediiurx. i.l quia in sancta Ccclesia n»n Qiii facil uir:i(|ue unum. Et httiniliore tub maiiibus

sflluni c.irn:ib'S S' d ctiam spriiales inveniuiitnr ipsins ; ita Cliristus docei biimiliiatem Ecclesi.iin
, ,

iJcu pcr aniiiialia et aves tlcclesia signiricatur. C:i

geniluin. Ecclesix priiiiiiiva> prx inuliiiu<liue, id osi

lera usqne in (iiicm pjrabulx in supradiciuni senstiin ^ tredeiilium. Ecce tn conepisii, et pnries, id esl, Ec
clesia cuncepit in bapiisino, et pcperii in fide et
ciinvcniu:ii. Mor^diicr qnoqiiu vaccam proposiiimus
corpo- opcrc. Ismael anlein andiiio dei est. Pupulus cre-
inleliigere pro viitulc, c:ipraiu pro subslantia

ris, ovein pro spiriluali doiio. Cum turlure cl cu-

dentiuni, ijiii fcrus liniiio dicitiir, id es>, conlra dx-
luiiiba, id esi, castitate et innoceniia. Trina oinnia iiiones ei li:erelic<)s. Ei e regione univtrsoriim fmtrum
«licuniiir, quasi cunfessione tcnia inunila qiiia ani-
suorum figel tabernacula , id esi E:'clesiaiii, juxia po-
,

malia in duas partes dividii. Et nos cernainus quid

pulos nuindiales. Vocarit nomen illius id in udomudo,
prxpositi, quid subjecli agcre debeanl, ut omnia (u Deus qui vidisli me , id est, in persecuiiuiic. Quod
iiosira cum nrdiiie liunl. Aves aulem non dividit. autem se dicil vidissc posterior.i viJcniis, osiondit

Non cnim debenius illo luodo dividere, ui aliud in quia hic Ecclcsia per spcculum videi. i'ufeH>.>i au/«iii

curain Dcii e.idem raiiune et iimo- videniii, id esi, populi geiitiuin : videntii, id ctt, Dei.
piiblico, aliud ,

ceiitii iins tlitidainns. Descenderunl super cadaveru Tcl angeli. />i<er Cades ci Uorad , id esi, inier duas

volMres, ei ubigibnl eos Abruliani. Volucres refiigos lcges, baptismuni.

dicll, qui seinpcr vuliiiil cont.imiiiare vicliiii:is Tri- CAPllT XVII.

nilali a te nbtaias ,
qiiia proplcr prinripjlcs sensut n F(«(/u< meum in(«r »ie c/ <e. Lpgein iutcr Cliiisiuiii

iion perniiltit iil cuiifnndalnr l:ilis divisio. Dum oc- Eccle>iainqtie denionsirat , qux niiiltiplicatur niulti-

cubuiisel sol, facia cit caligo. Deciiniliente cnim ra- tudine pn|iuli lideliuin; per pacluin voro circumri-
lionc ineiitis, tntuiii pcclus iioslrnm lenebris occu- sionis, populi carnales. lieges ex i* egndieniur , id

palur, ut nnn Tidcainns qux nubiS desunl. Clib.iniu csl, apostoli a Christo. Quod au:eni dicii feedere scm-
funiiijans, el lumpai iynis tramiens inler divitiones pilcrno, iii novo vel in futuro iinpli-tur. Ih potsesiiv-
•llas. Cuiii eiiiiii iniellcxerit se lioiiio pcccatuniin le- nem aiernam, id esl, in coclo. Iloc eii pucium quod
iif tiris iiivolutuin , tuiic pcclus illius quisi foriiax obsereubis, id esl, lex ciroumcisionis pupulo carnali
xsluaiis fumos ignoraiilix cv:ipurai , ci pu-ica iaiii- et spiriiuali, id cst, Nuvuni Tesl.^^nienium pupulo spi-

padeni divini luininis niereltir liabere. rituali. Posl lioc accepil signum rircuincisioiiis.

Pepigil Dominus cum Avraham loeJus. In tioc lex Cirru»iri(<i!lHr es vobis omne >nnsi'u'iiiiiiH, iiifuNi

circiintcisionis desigiiari dictlur. Quodi|uc a lliiviu ui-lo dierum circumcidelur, et reliquu. Quid autitni

.4!);7pli tisque <ad nuviiim nngiiuiii, a lege Vetiris signiDcat circunicisio, ntsi rcnov.ilani naliiram per
Toslaineiiii , iisqite ad Novuiii spiritualiier inlclligi- baplismiim ,
posi exspoliiilioncm veieris buiniiii* ?

tiir i'ur Cliaii»n:cus cl Jcbiis.cos vitia dcsigii.itiiur. Ei qiiid oclavus dies, nisi Novuin TttSlamciilnin, i;i
 .

437 IN rEMATF.lCIILM COMMEMAIlll. - CENESIS. 2.-a

Hiin per resurrcciioncin S.ilvaioris oclava dic, ei A (^APCT XVIII

|i08i sabb.^itum richiiii rcnavamur, el ciicniDcisi uiii- Post Itac appanierunt A^raha; tres viri, et reliiiiia.

versis vihis iinvi lioinincs cflici;inaur, Cliri-tusqiie {Siilanduin quod Abr3li:im triplicein figurain If.ibcat

lieLJuniaita complula |iosi sabbaium resunexcrit? priiiKiin Salvaioris, qit.indo exivil de lerr» siia ; se-

Quod vero no» soluin fil.os. sed servys el vernaculos cundain ratris,cuin iinmol:ivi( (ilium ; ierli:im iii

enipliiios ciicuniciiJi prxcepit, ad oinnein gratiam lioc loco sanciorum qui advenium Doiuini cum gaii-

redeui|iiionis pertinere (esliiiiir. Ibi p:iieniuin mu- dio suscepiTunl. Tabernaculum Abrah:u ipsa Jerii
laiilur niiiiiin:!, ut uiniiia lesuneiit novli:itt'm. Nain saleiii, ubi pro tcmpnre apostoli rueruiit, ubi priinuni

Abram interpretaiiir putcr excelsus. Aliraham pater Dominus a rredeniibus acccptus esi. In Iribus viris

niultanim, id esl, gentium ; ijuo noniine iiuiitiabatur qui venerunl, iliius proniiniiaiur advi'niiis. Cum qiio

quud muliu; genies Qilei illius sequereuiur vesiigia. duoaiigcti coiniialianlur , quos plenque Moyseii rt
(Jiioil aiiteiu seqiiilur : Qiii non ciicimcidetvr octava Eliam piitiinl : uniim pcr legem .idveiitiiin Dnmini
die, peiibil aiiima illa ,
^uia paclum iiieuni irriium fe- prxdic.iiitem , aliiiin in fluc mundi , anicqnam Cliri-

cii, signiilcat i|iiiid parvuli nun secuiiduin opus, sed sius veniat, veiiturura. Deiiique et iii inoiiie ruui illo

secundum urigiiiem, iii priiiio lioniiue pacluiii dissl- visi sunt. Qund .-lutein ires virus vidciis, uiiiiiii ad
pavtriiiii. Circunicidiinus iiaquc cor nostrnm cum B oravii, DoininiiiiiSalvatorem signincnl.cujiis adventii

rogitaliones abdicamus; et iia l:il<iis et auribus de- prsslolalus eral. Unde Doniinns dicil : Abraham ex-
beiiius circiimcidi , ut iii oinnibus siulta et supcrllua sultavit videre diem nieiim.el vidil, et yavisus eil. Tunc
decliiiemus. Dicuni aiiieai llebr.xi quod tx iioniine eniiii mysterium ruluruni aspexit, uiide et pedes
siio Deus apiid eos telragraininaton e l.tierain addi- illnrum Uvil, ut iii cxlreiiui tempore lavari purifica-
dcnl Abrabx ei Sarr.i: noininibus. Diccb.miur eiiiin tioiie monsiraret 1'ede.s eiiim exirem.i siguiUcani.
priinuin Abrain, qui inlerpretalur pater excelsus, et Ei in coiivivium vitnluni prffparavil sayiiiatum. Isli:

pos(e:i Abraliaro, id esl, muliarum gentiuin. Naiii auicin vilulus saginaius, Doiiiini Jesu corpus csl.
quod scqiiiiur gciiiium, non habelur in nominc, sed Ipse vi uliis pro rcdeunte lilio occidilnr. Buiyruui
subauditur. Nec nilranduin, quo-l apud Crxcos et pinguissimuiii Evangelinrum est docuiiienlum. Lac
iios a litiera videaiur aJdita, et iios e litieram in qiiippe, juxia Aposioluiii,priscse legis lialiei figuram

HebroBO addilam d^xcrimus. Idioma enim liiigua Viiu<um autein cum lacle et bulyro Abraham edendum
illius est per e quideni scribere , sed a legerc ; sicut apposiiit, quia iiec corpus Domini siiie lacte legis,
econiraiiu a litierani pru e sxpe proniinliaiit : errani siiie butyro Evangclii csse poiesi. Tria autem saia
euiin qui pulant Sarani primuni per unum r scriptum ^ (res filios Noe signilicanl. Cx quibiis hoinriiiim ge-
fuisse, et posiea illi alierum r addituin. Sarri igitur nus orium esi ,
qui divlna; Trlniiaii credenics, cx
primiim vocaia est. Sublaio ergo, id esi, addiia e, aqua bapiismails per Ecclesiam, cujiis imagu Sarr.i
(|iix per a Ifgiiur, ei vocatur Sarra. Surrai inlerpre- fuil, coiispergcndi cssent, e( in ununi paneiii corpo-
laiiir priiiceps tnea donius , Sarra princeps. Idclrco ris Duniiiil rcdigendi. Sul cineridos auicm, ui prr
autem »ti Abrahain circumcisio commendaia est, ut pociiilciiiiam praeterliorum delktorum Spirilussancil
sub lege essei, siiut ei Adaii) , ne de ligno inaiidu- vaporc decocti, esca bcneplaclia Deo enicianiur. Sub
caret; ut proharetur, si rompleret Iioc an non. Id- arhore sedlsse illos dicit, passibnis doniinicx fuii

«irco vero oclava die circumcidunlur, quia xias non sigiium, ciijiis ipsi suiit praedicatores. Poiest qiioqiie
potuit ante susiinere. Circumcisione octo vltiurum intelligi Abraliam raiionalis csse scnsus in boiiiiiic ;

rircuincisioiieni, slgnlficans in nova teneritaie. Causa Sarra auiein caro liiielligi. Cum cnim ambo recepe-
auieiii pudlciii.e hoc membrum circumciditur , vel runt Deum, poitaiit enlm pascua divcrsa virtutuni.
quia in illo vnhiptas sit , ul in nobis similiier cir- Mamiire auteiii, hoc csi llebron. Mambre aulein vo-
cuiiicidatur. Circumcislo vero in uiia parte corporis cabaiiir unus aiuicoruni Abrah:in). III aulciii dlciiiit
ilaiur, eu qiiod corpiis et iiifernum significai, in qui- per lianc valtem humililaiem osiendi. Por iiuiiiillia-

bus slercora et qulsquilia: fiuut; non in siiperiore, q tera ciiim Dominus ad uuumqucnique veiiii. Per
«|iiciii coelum et animaiii signillcai,in quibus iion est ostiutn vero fidem, ct fervorein diel , calorera fidei.
uialuin, scd onine bonuin. Ilxc autem lex Abralix Et trcs viroj, tres lcges. Iti quarum laiiieii uiia ma-
nuii donaretur, si Adain ciistodisset tcgeni sibi da- xinie Doinliium adorat pnpulus Chrlsllatius. illslo-
(im. Tres auiem dlirereiitlx inier ipsos Judseos et rial.tcr autem perrectionem Abrabae osiendit, quoJ
gcnles dicuniur, id est, lex, ct oblaiiones, ei vesti- ad ilUmi tres viri in (ervore diei venirunt. Idcirco
ineiiia. Isaac antein per Abraham cenienarlum et eiiim specialiter Domlnus ad ittum venit, quia homo
Sarraui iioiiagenariain orlus , Cliristum slgoificat tunc noR fuii mellor Itln, ut indicarctnr ei de viiidi-

nasciiurum iiiter centesiinaiii perrectiiineni, el no- cla civluium, el quod Sarr:e fitlus essei. Luib aiiieiii

vem ordiues angelurum. El sicui Uaac pcr prophc- in hoc Imperrectliir ceniltur ,
quud ad illum duo, ct
tiam nasciiur, slc cl Cliristus pcr pairiaichas et pro- ad vesperuin veniuiii. Per (ria sata, spes, fides, eha-
phetas inipheiatur. Quod aulcin dicit, Duodecim rilas deinoiisiranlur ; vel cogilatio , et vcrbum , ei
di.res geiierabil, Um hMorlal.ltr potesliiitelllgl, quain cpiis, qux comiiiiscentiir in lide. Subcineritius humi-
spirllualiier, duodeciin apostolos lempore isto , id litatein oslcudil. i'er pueiuiii, cnjus filius dalur ,

ett, lege titiera'; in aiino altero, lioc est in novo. popnlus JiiilX' r:i!ii siguific:iiur. iJcocit illum, iil esij
13' CKBiE VENKRABILIS 01'EKUM PAIIS II. - F.XKKETICA CtMJINA. iU)
r.liriiiiiiii in p»;sii>iin. Tnitt tfti»tiHe, id csl, poputui A !><»'l. Alio riiioiuc sensu Lol signincnt li^gcin : tici'

|M'irfCi<i<. V}"3eicii<luiii esi auteni i|uuiiHid<i lomeili^^^e iiiruiii;riiu:ii qiiol r<'miiieogeiiore iipiiJ no> lex de-
'ilciiiit ir . i|<iul a ii sic i>ile!ligiiiil guo«l liisiorialiiei' clin.iiiir, cuiii iii GriCii masciiluiii pciius scrvei.
in.<nJ<icjTeriiiU (lu:ii C'<rpnra acccperiiiii, vel llle Liorautem linjus, iile populus, qui de /Egypto li-

nbns raiipenbns Oei (loiesl.-ite obUlus esi. Ctrca bciaius, ei oe persecutionc Pli.iraonis, lanquam do
Unipui hac tii mam ; iiiin deteniponbus liocsi);iiific3iis, Sodomiiis Ignibus, rursum carn»Ii-s ollas iCgypli
&i-d u;i|uali;.ite ailvpiilus sui, quandn per Filium pro- cupiens, retro lespciit, cecidil ln dcscriu. Uii crgo
inissuiii iiasGiiiirus erni riiielis popiiliis. I|isa est citim \ci primuai populum, innquaiu roiro resiiicieniem
Sarr.t slerilis , cui dicilur : Lclare, sterilis, qita: non uxorcin rcliquil ac perdidil. Inde reniem habilavil in
^mrit. [(Irus aiiieiii S^inae iiuii cst dubicitiu , sed Segor, dn qira ilicil, Lil parva, el abiCundar in itla.

iT<<|itieii:i, sive qucd risus est fulurus ineredulis Tribiis tsiiicm caiisis dicitur Lot nollc iu ir.ontem
l^irisu) , sive q'i:id uiiiiies iiiiiiii<'Os suos iu judicio asccnderc : liisioiialiier, id est, pr.c tiiiinre bestia-

css<'i risuriis. Uiidc et lsa.ic risus interpreiatur. (juod rum et scrpeiiiuni, vcl pro plaga qu;c evenit, vel
aiiii>ui dicit, iVoii pot um cclare,i\c iiiielligenduin pro civitaie salvaiida. Clviias aiiicin a coiiversatioiie
qiiasi dilissel, Niilo. Qnodqne dicit, Yila coniilante, multorum diiiiiir, pro co qnod piurimoruin conscis-
iiiiiie loqulliir liDiniuis. Dixilque Dcus, clamor Sodo- B cat et in ununi coiiiiiieat viias. Ili autem qni in lcga

inoiuni, id csi, pro iicquiiia corum, sivc audilus est conversaniiir ,

parvam liabeiit convcrsationeiii ,

ali liominibus cl aiigelis. Descendam, il esi, ad viii- qiiandiu secundiiio lilieraro iiiielliguiit legein. Mliil

diiiam : Ei videbo, id est, in niiseiicordia. Post baiic grande esi sabbata et neomenias, ei circumcisionein
pioiiiissioneiii verliuir in cincrcin Sodoma et G <- carnis, el reliqiia carnaliier ubservaie. Si aulein
uioirlia. Sed quiJ sigiiifii^ai qiiod jiisli usque ad de- spiriiualiter quis coepcrit, lllx observanli.T, qiix eraiit

cein, si iiiveiiirenliir in Sodomij , dicit Doniiiius ur- carnalller parvx>, eriini magiinc. Ascendit poit hoc
liem esse salvanJani ? Uuinquagenariiiiii nuineniiii in monlem, e> habilavil ibi in tpefunca, ipte el dua;

proi>tcr paeuiieniiaiu posuit, si forie converierentur filiae illiui. Ei lex ascendissc piiianda est, e<> quud ibi

et salvareniur. Psalmus quinquagesiraus psalmus jicr teiiipliim a Salumune roiistiuciiim accessit or-

liceniieutia; est. llsi|ue ad deceni autain non perlre iiatus. Cum facla est diinius oraiionis, niali auteni

fivilaiemdicii, quasi in quolibetdecem prieceptoruni feceruni illam spcluiicaiii latioiiuni. Habiiavit crgo
eustodia Clni^ti noineii invcnialur, isle uon periii. Loi iu spclunca, et dux lilix illiiis, qoas propterea
Denario i|Uoquti iiuinero cruceiii Cbrisii demonsiral. descr.liit dicciis, Ullam el Olibam duas lorores esse :

Nam ciquoJquinqiiedviiatescoiill.igi':itaesunl, illud 1"'''^'" *^"^"' Samariam, Olibaui auikin quidam

c
.sigiilficai qiiiid oiniies qiil qiiiiique seiisus corpons Judxam. In duas ergo parics populns divisus, duas

libidtiiosc tiaciavcriiii. iii judlcio conrremandi suiil. fccii fiiias legis. Isiae carnalcin rupiunt progeniem
|..opagare, ei vires regni terresiris uumerosa poste-
CAi'CT .v;x
ritaie mntiire, sopientcs pairem, et somiium illi in-
Ipsc autoni Loi, qui e\ illo iiiieinlio mcruil eva- duceiiles : id cst, tegenles el oliservanles illius S|ii-

dere, signillcai suictos, qiii inier iiiiquns atque iiu- r lualiier soiisuiii soluiii t\ illo larnis inielligentiani
pios getiiuni, quuruni factis non coiiseniluut, et a iribiiiini. Iiute genuerunt lales fillos, quos nec agiio-
<|uibus in liiie iiiundi liberabuiiiiir. Uxor autein scere paier potesl. Se^nr auiem cx illo quod dixll

Lut illoriiiii geiius liguravii qui, prr gratiain Uel L'>l, liunquid non est parva, et salvabor in ttla, in-

vurati, respiciunt reiro. Qu <d iii sal conversa csl, lerpielJtiir parva. Ab aliquibus q<i:rriliir qu.irc do
excmplum portat ad cuiidiiiienium lideliiim, uiide (Celo vindicta dalur? Qoia iiiagna fiiii illiirinii iiialilia,

alii salieutur. Uiide Duiimiius diril: MenwiUoie uxoris iJcirco daiiir vlniiicta ; e.\lra CKiisuciuJtneni Jaia
Lct, ardenlein fugienlis Sodomam, Segor veiiil, ei csi, quia exira coiisucludiuein peccavcriini. IJciico

nequaquam ad montana Ricendit : Mgulliiat iilos qui sulphureiis ignis siipcr illus vciiii, quia alius non
lllicitB rainis desiJcrla dfclinanl, scd laiiien coiiieui- Q habeiur ignis in quo puiredo sii. Elenini sulpbur
plalionis apicem suliirc nequciiut. Hkc rsi, quod igiiis est alliujus ligni, cujus naiura parlis ardescil,
exivit Loi de Snduiiiis, ad iiinntaiia tanien iion per- et ob banc siniililiidin<>m eilam liinc igni» sulpliur.

xeiiii, qiiia daiiiiiabiiis quideni vita dereliii<|uiiur, Duu auteiii igiies io lioc sigiiilicaniiK-, qiii.i pecca-
.seJ celMtuJu speciiUiiouis subiiliier iiuii coniineiur. luiii iiatiiiale fecerunt el lunauira.r. Duo auleiii

V2'iodque sequitur, Sunquid non modica <«.', el vivii aiigoli qiii vindicani, diiaruiii leguin typum leiicnt

ariiuia mea, sigiiili<:at quia lalis vlta, iiec muiidi cu- 1'uiiieiitiuiii se non implentes. Loi in Iikc peccaio
ris ex tola discreia, nec gaiiJio salutls xterna; alic- i;uud pcccavit, excusabilis diciiur, diim noti sensil.

iia. Aliud auiein tiunc Lot signlllcal, alind i|uaiiJo Kt excusabilis, dum viiiuiii usqoe lii liiinc nioJuiii

rueriiiit Llix illius cuui lu. riiiic eiilni legeiii sigiii- blberai. Sic et lill.c illiiis e\cuAalillos. duin caus.i

ficat, qiiani in.ile iiiielligi<iitC'< qiiidaiii, se iiiebriaiit, croationis fuieruiil. F.t inexcuaabiles siiiii, Jum Se-
rilique illegitime ui<jiido, iiiiideliiaiis opcra pariiini. gor saiiaiii, rt iiiiinibini iion pcrdiluiM vidcruul ,

n^iiu eit eniin, iiiquii .\pustoliis, lex, si quis leijitime projiler Juas civilalO'. t.inluui.

t.taluT. Diiaque lilix illius, scribas ct pliarisxos, iiia- Moralilrr i|Uiii|ii« l.oi slgnilicat ra:io:i:iU'iii seii-

li' teneraiiies car,ialc> blios dc lege, sigiiilicare pus- siiiii, c< virilcin a:ii'iiiim. L.vor cji.s, (i'i.>' iclro ro<
 ,
,

Jll l.\ {'ENTATKUCllUM COMMF.NTAR I. — GENESIS. i49

Hiicil, f.^^rii.ilein cnnciipiscerniis tJiUilaiii. Olj^erv3 ^ Isuuel.ait : Ejice ancittam el fiiium liiits. Qiixri.'ii:\\n\

aiitfin, ne fnrle ciini elTugcris naiiiiimii inuiiili, ct esl ciii aiilea Sirra vnluit inariiuin susciperc niiudi
iiiceii(lir< c.irnis evaseris, eiinm cuni parva Sfgnr, d« aiicilla, et nune cum malre jiilici cxpelli diiiiin?

«ini e>l niediiis qnidam ei civilis profecius, supi-r- Nmi zelo fecil acccn~a, sed mysierin compiilsa. Agar
gre!>siis fueris, et .nl scieniiiEiiliiiiiilineiii, vcliil ail aiili^in, id est, Synagoga, in servitiilpm goniiil prin-
monleni ascenJcris. Insiiiiaiiiiir iilii du.c filix tu3>, reiii popiiliiiii : Sarra, id esl, Gcclesia, iii liliertalem

qux lc sequimtiir. Ei cum ascendit ad monieni, id gciiuit populnni Cliristianum. Panes aulcni lioc In-

e>l, siiperbiani, niajor soror.cl v.nna gloria : qii.T id- dicaveriinl, qnod veliis saccrdntium panos pronosi-
circn liliae diciimur quia noii extrinsecus, seJ dc tioiiis pnnarel secum. Uter verfi .iqua» de.foi it ;
jii-

hobis oriiiniur, in speliiiica pecioris insidiantur no- dicii purificalio signalur. DefecUir.T sive iloiiriiia

bis, ut de nobis dormientibus, nequc sentieiilibus, coriim cariialis in pelle niortua, id esl, in carori ve-
t;ciierat'e pnsslnt rilios sensus utii|ue et aclus repro- leris honiiiiis. Qiiiid vero eral Agar in solitudiiiu

bos. El ascendil Lnl de Segor, el sedit in monte, li- fum niio suo, signincal Syna^ngam riim populo siiu
iiiuil eniiii sedere in Segor. Qiixriliir : Ciicn priiiium cxpiilsain ile lerra sua sine sacerdoiio, et sacerdo-
prxliilit Segor (iig.i; inonlis, ciir nunc de Sigor ad tium errare, et viani quae Clirisiiis cst, ignorare.
mniilem migrel (tradunt enim Hebr,xi quod SegiT D yiind filius siti deperilt, sigiiilicat p pulum nullain
frequenter terra^moiii concussa sii)? Bcle auiem pri- linliere spiriiualcm puriricationeni. Qiiod vero liliuin

muin et Salisa nuncup:iia sit; timiieiiliiue Lot suti aib <re prnjecil, et sic demnnsiranleangelo fon-
dicens : Si cuin terra urbos stareni, ipsa sKpe snb- lem aspicil.signilicat quosdam ex illo populo nd um-
versa cst , qiunlo magis nunc in communi ruiiia brani ligni crucis refiigiiiiii pelitiirDs , visurosqiia
noii poieiil liberari ? Yocaviti^ue iiomen illius Monb, foniem aqiia; vivae rcseraiisoculi«, iJ est, Cliristuiii.

id esl, ej patre. 3/inor uuiem (jeimil Amon, id esl, Angelus iste siniiliiudo csl EUx, pur qneni isle cre-
liliiis populi mei. ditunisest. Qiiod autem dicitur, taciain itiuiningen-
CAIMJT XX. lem mngnam ; quod copiosiis populus Jud^corum
Diiit outein Abraham Sarram sororem suam etse : essei regnalurus in innndo, sivc qund coelcsiis re-
«•eriiis dc Deo, quod violari illum non sinerel, siciit gni gloriam consecuiiiri essent, qui ex illis credide-
|iriinum a riiaraone. Sarra aiilem Eci lesia in liac niiit. Quod autem dicit .ingclum, et posiea illuni do-
liercgriiiaiione, atqiie inter alienigi'nas pollni noii ininuin vocat : ritiiiiii illum fuisse credendiiin esl,
sinitor, ut sit viro siio siiie maciila ei rnga. In gloria qui per legem et prii|)lieias scniper locuais qiii
c.-.t;

qiiippe Clirisii recie vivit Ecclesia, ut pulcliriluJo ctiani esl angelus niagni consilii. Hcrsabee puteus
cjus linnor slt viro illius , sicul Alirab.im propter ^ septlmus interpreiamr, sive puteus J uraineiui : sive
Sarram lioiiorabatur : cui reges innnera (iffermit quod septem agnas acccperil Abiinelech ab Aliraliani,
sicut Abimelecli obtulit. Et iinriim quod amari po- sive quod juraveriiiil ibi pacluin. Salice nim, sivo <

liiil, et violari non potuit. Eteuim Ecclesia Doniino jurameiiliim, sive septem in lldirxo sisinilical. No-
Jesu in occulio uxor, in secreio quipi>e spiriluali , t:iiidiim autem quod I.>.aac non :id qnerciiin Maiiibre,
anima biimana vel Ecclesia iiih;eret verbo Dei, ul si'd in Geraris iiatus sii, ubi el Bersabee u-que lio-
sinl duo in cariie uiia. Qiiod autem tuiic in Abime- die oppiduin csl. Ilujus rei lestis est Seii^>iura, qu.i-
lecb prius et posterius liguratum esi, lioc in terreno dicit llabiiavit Abialiam
: in lerra riiiiisiiiiornm.
regno, ciijus lypuin gerii .\bimelecli, in prioribus Alii dicuiit figuram Clirisii teneii, iibi diciliir : .Voii
ei posterioribus regibus adimpletom est ; qui prius tidebo morientem puerum. Etin boc signilicaiurqiiod
Ecclesiam perseijueiites, illainqiie vinj.irc ciipienies, Jud:L'i Centibus Cliristum tr:idideruiit ad cniciligen-
non lamen valeni, el sic postca lionoiaverunt. Soror dum, et iion ipsi illuni crucilixerunt. Ft quml dici-
auiem Chrisii Ecclesia, noii de matre : non enim dc lur, Quid r.gis, Agar? el sic intelliguiilqu isi diccrtt:
lcrrena gciieratione, scd de eoclesli generatione Qiiid agis lcge
in lilierse? Ei in his omnibns Agar
Chrii^to commeiidatur, secundiini quam gcncr.itio- pnrlcm osteiidit fideliiim Jiida'orum, cui dicitiir ,

iiem s|iiriliiales suiinis. [Sei|iie h:iiic gencraiionem *^ .Surijie, i I esi, in fide; Ei tolle, e>t,opiis
piis
iii fidei.
de Syiiiigoga matre Cbristi secuiiduin cariiem, sed a Quod aulein dicitor teneie manuni illius, cnoperatio-
Deopaire acccpimiis. Ciijus sii auteiu uxnr, occul- iieni Ectiesi.c osie.idii. Aperuiique o. u/bs i//(us, id
lalur : fiijus sit soror, ;i;i!! lacetiir ;
quia occiiUiim est, seiisiis in fide. Uler aulem impleius, velus lex iiii-

esi ei difiicile ad iiiteHigeiiilri^ii quomodo verbo Dei plcl.1 senin spiriiiiali , i|iil d.iiur bibere populn
aiiima biimani copuletur. Qiiod vero occulla cogiia Clirisliaiio. QiioJ aoienj Ismael sagiiiarius diciiur,
lionefratris Clirisii suiii sancti, clfusius ex Cliristi iHio iiicongnic populo JuJaico conveiiil, lioc esl jii-
verbisin Evangelio pjtei. L- ilanilo lioslias legis. De convivio aulcni quod fecil
CATUT XXI. Abiahuti alibi dic tur. Fii auiem convivium, ciiiii
I'orgr.iiide convivioiii qupd fccit Abrahnm in die lacle depelliiur Isaac, et fit I.eiiiia inagiia paui ex-
alilactatioms Isaac, conviviiim Clirisii in iio^o die telso. Soiniiio .'luleiii dociori de liis qiii jaiii lai te
perlcclionis popiili Clirisliiini ligiir.iliir. Ablaoi:ib:iii- 111 iii.ligenl, scd cibo fnrli, qiii pro pi>.5sil)ilii:ihi
lur auieiii pueri illorum qu-,iito anno, vcl, ul alii, se- sumeiidi exerciiaios habenl sensus, et iliscretionen'
cuiido aniio. Cmii ••({isset Sarra haac ludent.;m cum boni ac mali. Supcr illis aiiloin ronviviiini non ri')-
 ,:

H' nrniE VENRIlAmUS OPKUDM PAIIS II. - KXEGETIC^ r.ENUINA. m

IC!>I, i!e i|iiilius ilirii i\|instiilus : l.ac deili vobis in A pulo per pairiarclias el prnpheiss proplielanle. L'(iili;

ficiim. Qmiil iiuicni dicil, lndi(jnulit a< Sarivi, cum et illic «licitur : lledde viro suo uxjiem, quin pfopheia
vidiaet hmael ludeiilem cum haac ; kiguirunl qiiasi eil.etVTttbiipro te, et vives. Postea inlulii : Uranieau-
carn, cujiis persoiiaiii gcril Isinacl, spiriiiii bhm- tem Abruhum, aoiuiDii Deut Abimelech, et rcliqua.
tliauir, 4ui esi Isaar. Eisi in delecialionibus licuat CAPLT XXII.
liiiiutinodi liidua caniis cuin spiritu, Sarrain lanien Tentavit Deus Abruham. Ilic commemorat Deus fi-

niMiiiie qua> est virlus olTciidil. Duo aiiieio filii lium charissiinum, ut augeat pondus tentatiunis ; cl
Attraliam, uuiis de ancilla, et alier de libcra : uter- dicitur illi ul vadat iii terram visioiiis , ut duin am-
i)ue inincn filius Abruliam , licet non uierque bulai, duni(|iie iier »git, cflgitalionibus disrcrpaliir.
liber. Pr<ipt>'rea qiii dc ancilla nascilur, lixres Pervenit ad locum die leriia, ui iii oinni hnc spatio
quiilem noii lii cuni lilio libere accipere proinissio- tani prolixu iiiiuerelur Qlium. P.iter cuin illo cibuiii

iiein. Spiriiiialiier ergo oinnes qui pcr fldeni veniuni sunierei, puer cibaret in greinio pairis , ut lentaiio
ad ai;iiiiioiiein Dei, possiint filii Abraliam dici. Scd in oinnibus cumiilaretur. Qund autem sequitur :

in liis suiit alii qui pio chnritale veiiiuni, alii pro Posiquam aJoraverimus, reveriemur ad ros. Dic inihi,

melu fuluri judiiii, diciiur : Qui timei, non esl pcr- Abrabam : vera dicis ad pueros ,
quod adorrs et re-
/(f<u< iii cAariiaii.' ; sed perfecia dileciio forai minii •'deascum inrante, anrallisT Si verum dicis, ergo non
timorem. Dc Aliiiiirlcih quoquc rege Philislin'.ruiii facis euin bolocaustuin, sed fallis : lanlum palriar-
moraliter possuinus iniclligerc quod Sarram volueril cham noii dccet (allere. Quid ergo aninii iii te dicat

accipere uxorcm, el qiiomodo Abruham illani snrn- liic sermo ? Verum, inquit, dico, ct oRero holocaus-
rem esse diverit ; vcl quod compescueril Deiis Abi- tum purrum. Idcirco eniin et ligna porio mecuin, et

melech proptcr illani. Puto ergo quod Sarra, qiiod cum ipso piiero redeo ad vus. Credo enim vcre, et
iiiterpret.tiur princeps, signincai virtiitem animi. Gdes mea cst hxc, quod Deo omnipoteiui possibile
Ilxc ergn \irius conjuncia est viro s^ipienli. Denique est ilium a mnrtuis resuscilare. Dcnique quid dixit

Dominusdicil ; Oua'c»n(;ue dijrei'/{ libi, audi iweem Doniinus ad Moysen, cum venisset ad eiim locuin
iliius in omnibus in quibut comHium dederit illi. Noii qi:em demonsiravit illi Deus : Solve calciumenta pe-
viilt ergo Abraliam \irliitein uxorem suain diri. Do- dum luprum ,
quia locus in quo slas sanitus etl. Ail

nec enim viriiiscum aliis paitici|>arenon pniest, nec Abraliam vcro niliil borum dirtuni esi,nec etiam ad

iixnr appellari vaiet. Cum vero iid perfeciuin vene' Is^ac liliuin cjus. Forl:issis cnira Moyses, quaiiivis

rinius, ut simus idnnci ei alios docere, jam uon magnum luroen Ecclesi:>*, de ^gypto vcnicns, liabu t

irluiein ut usorem inlra greniium conclndamus, ^ a!iq»a niorialiUiisvinculapedibus suis inneja. Abra
scd ut sororein ciiam aliis vnlenlibus co|>ulemus. Lam vero et Isauc nihil liorum babuerunl. Aniavil
Uiide scriplum esl : Dic sapieniiam sororem luam esse. Abrabain Isaac rilium suiim, sed aiuori carnis pr«-
Secundum hoc igiiur Air^iiiain Sarram sororeni suani tulitamorem Dei. Hsec liisiorice divimus : cxieruni
esse direbai. Voluii crgn el l'har:io aliquando Sarrain secunilum sensura superius explaiiaia sunt. Seciindo
h:iliere, iion in corde itiuiuio; ei virlus noniiii^i cuiii auiem benedicilur Abrah.tni, per qund signilicatur,

coriiis inui.diiia potesi conveiiire. Longe auieui ait qui:i sirut paier esi circunicisioiiis, sic et credenliuni
Abimelech islu quain Pharao, unde videtur mihi ex gciit buspalcr est. Moraliter qunquesicpoiest intel-
quod Abinielecli iste roiinam teneat studiosi.rnin et ligi, qu a idcirco reiiovat Deus promissiones suas ut
sapieiitiuni niuiidi, qui pbilosopbix operam danles, osieiidat tibi,qiii:i d'be> et lu renovari. Prinius eiiini

lainen non inielligunt regulam pieiatis ut aitingunt boiiio dc lerra lerrcinis, secundus honio de ccbIo cob-
»enseruiil tameii Deuin ct regem omniuiii, isti ergo lesiis. Non perinancl il'e in vetcribus, ne ei iii veius

quantum ad nioralem philosophiain speci»t, etiain honio pcrniaiiseris ; dc rocln jinc loquitur, nl el lu

piirifiraio coide oprrani dedisse compr"baniiir, sed iniat^iiieui colestis accipias : quid tibi prodest, si da
h;inc nnn pi-rmisil Dens illos coiitlngere. Il:i>c cniin roelo ba-c lni)uilur, et tu de ierr:i aiidias ? l!.'l offer

gratia non per Abraliani, sed per Clirisiiiiii iradi j) iCum snpru unnniiiiciilium. Iiicunl llebrxi e&se hunc
i(eiilibiis p.irab'.)tur. S:<nat aiilcin Deus Abimrlecb, mn teiii iii quo po>lea leniplum conditum esl, lioc

cl iixnreni illius, el aiicillas, quns piiumius ii:iiiira- est iii monic Moria, iii qiio csi aurea urna Jebu-a;i,
lem pbilosopliiaiii, diversa e< ^aria scciaiioniimroin- iJ abies in loium die lerlia. Noiaiid>ini qiiod de (•«ra-
menia. Inierca Ahraliam impaniri cupil donum cuin ris usquc ad monieni Moiia iter est Iriiiin dieruni, ei

gciiiiliiis divinx virtiitis, sed iiuiidnm csi icinpiis a conseqiieiilrr illic diralurdie leitia i
eivenisse. Ouaii-

pri' re popiilo irans rc nil pen^i - ;.'raiiaiii Dei. Se- dii aiiieni Abraliaininiiiiiilaviiiilium suiiin, persniiain

ciinilum hiinc crgo alle);ori:(' »eiiMiiii, Ph»rai>, qiii in- b:itiuii Dt i Pairis. P> r lioi' (|uinI in seneciuie geiiui'

lcrprelatur cvterininaior, Sarrniii, iil esi, vtIuIoiii, illuin Alirabani, ligur^ilur quod pene iii tine inundi

accipere iioii |>otiiil. M.inet ergn 'jpud .\b'3h:iin vir- Chiistiibosset naicituius.Noiii niii! senesciiDeu^, sed

iiis, ninnel in rirruincisione. dnni^c leinpiis vrniAt, i!l ns sicranicnluin loiigcniiiiiii er:it. Ei ioiirria Sar-

01 iii ('liri«lo Jcsu perrerla «irliis ad r.rclesiani ^ n- ru: bigiiillruliir ipiod iii liiir triii|Miruiii oi plel><) mo-
liiiin tran<irri. Tinic (loiinii Aliiuielecli cl ancillai! cluruiii ii.isceiOlurOliriiilus aiiiiii:iriiiii. kVrtilius «u>

illius pariiiiil ERCIcsioi lilins. Hor r^i iMiiin iiiiiinis W.M illiuB iiiliuut quod iiilrt.(iiid.t luil Krrlwi« inul-

quo sidilispariiijCl liuc tixiiitc Abialiaui,li(>ccsi, po- lis lempoiibus , sed nnnc sub t;raiia luutio.s I .tbei
 .

iti, IN PENTATF.UCdUM COMMEMAItll. — GENESI.S.

viix fitios. Aliier slcriliias Sarr* sigiiiiic.it i|uoiI in A CAPUT XX-HI

lioi: niundo scrn fjcli siimus, el In C)i.'-islo Mnqiiaiii El iibierunl Bertabex, id est, ad ba|ilismiini : el lia-

in Isaac onines nnii siinius. Quae patri In fiiie (einpo- hiiavii ibi , id esl, in Ecclesia : deinde inoriiiir Ssrra
rum Kcclesia mirabili Rraii.i Dei, non naliirali fe- centesiinn vigesimo annovitae siiae.SeJ qnid slbi vult
rHhdilale procreavii. Sloiit aiiteiii Aliralian) iinuin quod in sepulcro doplici sepelilur ? nisi qiiia aniiiia

liliiini suiini obtiili!, el siciit Isaac ipsc sibi ligna quae moriiur niuiub», ut Deo vivat, geminaia reqiiie
pOTiavii, ii;i Chrisius in humeris poriavit lijjnuin cru- siiscipitiir, id est, inactionc boni operisei in conicm-
cis. Diio aiiiem servi illi noii perducii ad locuiii plalione Divinitalis. Septilla esl autem in ciuilnle Ar-
sacrificii, Jud.eos signilicaiit divisos in duas plebes, bex, id esl, qualuor ,
qiiia ibi Abraliam, et Isaac, et
Salonione peccanie, qiiia carna^iicr servienles legi, Jacob, ci ipse Adain condiius est. Polesl quoqnc
noniiitclleterunipassionein Cliristi. Asinuiiaulemille Sarra virluieni animi signiiicare, qua sapienii viro
est insensalauulUUa Judxorum. t]ua porlabat sacra- velut uxor coiijungiinr. Dorniiiio vero Sar/je virtuiis

mcnia, nec iiiielllgebat qua; gestabat. Quodque se- est consuminatio atque peifcciio. Qui vcro coiisum-
qiiitnr, Ex(pi'ciii{i; liic cum aaino , et reliqua. Posl- maiae virtutis esi, semper necesse est ut in aliqiia
i|uaMi eiiiin pleiiiiudn gcntiuin intraverii. lunc oninis ernditione versetur. ideodormiente Sarra, Abra-
F.t

l-^rael salvus erii. Poiiqunm vtro, iiiquil, adoraveri- " ham aliam duxit uxorcm. Ceiliuraautem tliymiaina
niu«, ac sidiiierit ; Posiqunm adorare feceriinus, re- offerens inierpreiatnr. Per excrcilia enim viriulum,
verleniiir ad Israel. Triduuiii auieiii illud quo pcr- Cliristi bonus odnr lianc ergo
eflicitur. Secuiidum
vfntuni esl ad locuin iiiiinolaiion.s , ires xiaies raiionem loi videbens uxores accepisse, qiioi viriu-
uiiindisigniflcat : unam aiiieiii aiitc legem,secui dam libus polles. Speliinca liuplex dicilur, id est, duo se-
8ub legc, lertiain sub gralia. In qiia lertia xtate sa- pMlcra,utaIioiiiteiC8jSU ; diiplev esi spelunca, sigiii-
cranientum crucis inipleliiiii est. Isaac ligains siiper licai diiDs legcs inierccssu littcrx. Ajjcr au ein, laii-

slruem lignorum piinitur : Clirislus cruiilixiis, sii- tudiiieni Sciiptur*.

Kpeiisiis in ligiio cniriligiliir. Quud auleiii pro (saac CAPUT XXIV.
iiiiiiiol.ilus estaries, Bignincat guod illxsa diviniiatc Q lid aulem silii velii quod Abialiain a ^ervo suo
niaiieiiie, secunduiii carnciiicrucifixus esl, siva quod postulans jurejurando li.lem : Po/i«, i;i<;ii/f, »miiut/i
idcm Cbrisius riliu» natiis cst. .Vrics iiniiioiaius cor- luam sub femore meo , el aUjuro le per Dcum iwii ?
nubus bairebat. Cru.\ eniin cornua liabet, uiiil>! scri- Qui(! vult Dcus coeli ad l.imur Abrah.c, iiibi ui cugno-
ptum est : Coniua suni in vinnibui illius. Conmbus scaiur saoraiiicniuin ? pcr femur enini geiiiis iatelli-
eiiim aries huereus, crucirixum Doniiniini significat. „ gimr. Ergo lixe fuii illa fonjuratio, in qua sigiiilica
V....n.^-A ni.i»». : — :....
Ve.spere aiilem crimiiia t — . r _
iiuuiana sunt. S;)i>iis liiidm,
.
•
. .
^ liiillir ilo «att.lr.. ...... .!....
batur degeiiere veiiiuruin H
C _!
.ristuiii in
:_
carne. Scrvui
.^

iiiqnil, jcccaloium nrfum/fc-di! me pnfulushic. Alii autem iste scnior, imaginem legis liabet , pcr i|ii;ini

aiitem liunc arieiem coriiubiis ubligaiiini, eumdeni Ecclcsii spnnsa Cbristo dcspondebalur : qu.i- l;iiiieii

Clirlsium senserunt, antcqiiam iinmolarciur, spinis a propier aiiiiqiiitatemseiiioriiuiiciipatiir. Abiii iiuque

Jiiil.-eis coroiiatuai. Peracio igiiur sacrilicio, Deus ait in Metopohimiam , steiiiqite juxla foiitem, quwrciiH
Abralia! : In semine tuo benediceiiliir omiiet genles. lioc sponsam Domini sui /i/iu. Sic et lex, qu.j; pi)!.t li.ioiii
iii psalmo scriplu.ii est : Coni'erJan/i«r ad Dvminum veni'.ai| fnniem ba[ili>niaiis, ibiqiie orans, vccurril illi
uiiiversa; finet terrte. virgo Itebecca, id est, Ecclesia. Vidii ptienim, id
esi,
Vocavitque }iomen luci illius : Domiuus videi, pro scrmi.nem propheticum. Se iiicliiiat , id es', suscipii
eo r|uod videri se Oominiis fecii, utique per incarna- liileui. Uniaineiiia, inaures ei 3ni;ill;is, qiMsi iutel-
lioiiein. Alii dicuiit per igiiem, passionem per gla- lectuiiitl opus. Sicque secula puirum reiiit ad Isaac,
;

diiiin, Jiida!()ruii! odium signilic.iri. Et in eo qiiod id est,secula Ecclesiaveibuut proplieticuin, vonitaii

Isaacdixil, r-aier ;n).'Cliri$lunipraerigurari dicenteiii, Clirisium, quae cainelo ducitur i|uia a geniiliiaie :

Puler mi, si possibile cst, iranseata me calix isie. Mora- iii loriuosis vitiosisque conversaiionibus iiiveuiiur.
liior Julcm Abrali;i(ii uiiuinquenique justiim signifi-
jy
Quw Jsuac visa descenriil, quia CdgiiiU) DDiiiiiio, g;:»-
cai. De nocie snrgeiitem, de inruleliiaie. Sterneiiiem deseruil; qu« recordala pailio vcl.uur,
tililatis vilia

asinuin, iil e>i, corpus suum legi. Duo verojuvenes, qnia caro iiostra de errore prinris vila; ci..|i(uiid iin
duas leges osieiiiiii. Isaac vero Oiius, sensuin perle- tnclinulo nutcmdic, ingressus est Isaac inaqrum, qiiia
clum. Ligna vero quii cor.cijuiuur, opera perfei ta ;
iu exlrciiio hujiis mundi tenipnre veiiiens Clirislus,
et locus Kcclesiam signilici*. Qiioilque dicit : Exspe- quasi in agnim foias exivit, qiiia cuin sit iniisihilis,
ciaie liic cum atino, sic iiilclligcnduin esl ijuasi dice- visibilcm se Ectlesia; pra;bu I. Inveiiit autem illiini
rei, cariiem consiringiie : ego et piier, id esi, sensiis EccIcM;iadpuicnin Visioiiis,id est, in conleinplaiioiie
iliiiis. verilatis, sive juxta lavucrum aqu.c ubi piirificelur.
Dizit Isaac palri suo : Ubi fsi iii(ii/io, paer? Pcr Sicque iiide Iiiiic copuleiiir s|ioiisosiio, adli;irens illi
hoc seiisus timere passiones et lonneiiia sigiiific.il. ghiria, ;i leiiiil;iie el regno. Ilehra;i dicuiit quod in
Quod aiiteiiidiLilbis, Aiiruham, jibrulmm, vox obiur- sanclilicalioiic Abiah;c, hoc esl, in circumcisione ju-
gantis est. Qiiodque dicil, lienedicam iibi, el multipli- raveril; nos autem dicimus jurasse ilhim iii seiiiiiio
cu! .jemcn tuum, sanclDrnm CPiituplunj in pra;senli .\brah3?. Iioc esl Chrisio.
iii Alii auicm liiiuoi pcr
j'8;iilicat, cl aiuiii|iiitaiionem iii luturo piftiiuorura. nutiiceai llebecciC d^sciplinam Sjiiiiiui jaucii (.j;u
Sn BEn/E VENKflAIJILIS OPEaiiM VKUS II. — ESeGETICA GENUINA. ?4S

rari; per liliKin ciini ill.i exieleiilein, Synagogiin Jn- A iiiinor culraii«?iiiii leiiuil, qnia inyslio! iiiiiior popn-
ilxnriiin per po(um, iloctriiiain ; per can»cl"s, poe- Iiis niajuieiii superavil. Naiii qiiod ip^e E^:iu |iriinu-
;

iilienies, qni iitiinliir Jerein verhix lci|i«. Cecid^t v«j gcnita propler escain frairl venuindedit, ar po>tmn-

*uiitr utnam, iit esl, in liiiiiiilitaie pei m:iiieiis, iluis Ic- duiii prinii beiieJictionc pronii:isa priv.-iius, sigiiilicai

ges osieiidii. ^rmilhR aiitem ponJus decein siclnrtini eiimdem pu|iiiluin qm priniogeiiitus • Dco nnMiiiialiis

hibiieniiii, id cst, Ueccin verba legis. Oomiis Sarrai e-i, propler pii-sei.t.s miindi lucr;i, nou soliiiii pri-

in i)uaiii eiivil posl nioitetii, tloiuns esl Syiiagog:e, niatus siii honorem aniisisse, veruni «iiiaiii cl regni

ail quain Ecdrsia gei<i um ad crcdeiiiluin po<-t Syn- coeleslis piTpariitnm i>rxiniuin adipisci iioii tiieniil.

agogamvenit. Dedujil IsaacHebticamiiilnitrnacutum, LnJe illi dicitur : Trainferriur ntobi$ reynum mkiuti.

iU esi,Cliri>lu« Crcl <>iam Novi Yestaincnli iii Eccle- Priinogeniia autcni ipsa veslis cral sacerJotalis,

siara apos oloniin. Pal-a, id esl, niult.i! spec;e> do- qu.i niajores naiu, cum hcncJiciinne |.alris iinluti,

ctrinx Sp'riliis sancti, qiixpcenileittibus datitiir. Ma- veliii poniiflccs victiinas olTeroh:ini, iloc dono ler-

ter ReheccT, gcuiiiiia-. iuielligiiur ;

pater illius Ha- reni .inioris dcsiderio carneruni JuJ i i cum gli>ri:« re-

luel, ilijl'olus. gni fuluri. Qiiod aiilcm Csaii rir yiiarui vtnandi dici-

c\ruT XXV. lur, ei liomo ayricoln, popiiliiiii Jiiil.roriitii signillcat,

Noii esl arbilraiidum ob incontinenli •iu diuisse qui vcnalor dicilur propicr vcnaliunfin , el aRricola,

Aliraliani Cetliurani, ni.iiiuie cuui esset j;r.iMd.T»us, (lum pro bonis lerra; Oeo laiitiim servivil. Jaeob vero

aiil propter creaiioncm (iiiorum, dum per Isnac prn iiniptex , iJ esl, pnpiilus gpntiiim, nii friil t^lirisli

iiiissiim esl illi .«emen ui siella; cacli. SeJ sitiii .\g:ir iiun rcpiitaliir m uibernaculis,\<\ esi, Kcclcsia. (JuoJ-

cll^in:icl r:iiiiali's Veieris 'lesiimenti, sic ci Ceiliu- qite dicitur, Isaac amaiil Ksa:i. eo quoii it vfiaiioni-

ejiis si^niiifanl h:cielicos, qui sc cxisli- bui illius ttnertiur, pnpiilitm sigiiilicat Jinlxoruiii, a
la el lilii

niaut pcrtiiicru aj Novuiii Tesl:imcnlMin. Scil ulr.r- Ui'11 P3trc ainatiiin, qiiando boniis fuil in legc el in

<iuc toiiruliifi:c Jiruntiir. Sic cnini «lici:iir ; Filiui oblationihiis. Jacob atiteni vcnJens pulinentiiin, po-

iiincultiwivum la-giiuseai iiiunera. Sola Sarra si-mper pu'um sigiiincat Chrisiianorum, veiidenteni inliJeli-

iitor v.icatur. ( Nai'<l euiiii, inquil, coluiuba niea. Ce- laiem el vanilaiem propier cflelesle regnum, et ceii-

lliuru iiitiTpreialiir c<m ulat:i aut victa, qnaiii ub caii- lupluiu in prxscnti comedii, id csi, corpore ; bibit, iU

DHin siispicaiitur llebi'x'i caiuJem esse Ai;:ir. qun*, cst, anima ; nbiii, iJ csi, a facie Christi.

Saira iiinriua, de ciuicubiiia trnisierii iii uxnrciii. CAPUT XXVI.

Kt videtiir jam Jepusili Abralt» excu-ari xtas, ne Orla dehinc fameiufcr lerram, aHil Itaae ad Abi-
nic/ci/i regem Palirtimorum in aerara. Ibiqiie Hebec-
senex posl iiiorlcin uxoiis veliila; novisargii.iliir iiu- q
caiii causa limoris lingil sororein qiiam rcx alieiii-
piiis lascivisse : nos quuJ iiiccrlumest reliiiquenles, ;

lioc dicenius qiioJ de Ceiliura nati suiil iilii Abra- gena conjugem Isaac lunc essu cognovit, quaiiJo il-

haiii. Dedil ergo Abruham ciiiicla (]ua posidebal Isaac luui cum ea ludenicm vidil. Quid sibi «ellcl in sacra-

suo aulem (oncubiuarjiii larifiUn est mune- iiiento Cbrisii ei Ecclesix qund lanlus pairiarcha
filio ; filiis

ra, el Sfparapit iltut ab Isaac filio tufi. QuiJ lioc signi- cuin coiijiige luderei 1 Conjuginmque illud cogniium,
viilit profecloquisque, nc alitiJerrando, in Ccclesia
noiaadum, quia Janinr nonnulla inunera h;vrc-
licet
peccet, sed secretum viri illius in Scripluris sanclis
licorum, iJ esl, carnalibus.seJnon perveniunt adre-
nec Juda-i pr.rter Jiligeiuer iiitucatur. Ei invenil illum qiii in forma
gniim promis^uni, nec li.rnlici, ;

Dei xqu:ilis Csl Patri, paulispcr absroiidisse se in

Isaac eiiim nulius esi liaeies, quia iinii lilii cariiis,

semine. QuoJ roiinam servi, ul illius capai cssc buinana inliriiiitas

scd lilii proiiiissioiiis dcoutantur iti

pnssel, qiii niodo coiijugi congiuum iler aptarel.Qu-d

»uteni Ucliccca: dicilur: Dumgeniet in uiero luo luni,
et duo populi in tiio veiilre dividunlur. figiiraliier la- eniin absurJum, imo quiJ non cnnvcnienter fuiuro-
est.qna- riim pn:nimtiationi aceommndaiuni ? Si proplieia Dei
ctiimeti:im JuJaiis non crcJenlibns iioium
liier populiis Ecc.esia; popiilum Syiiagogx siiptravii aliquo modo lusit, camale fil, iii llliini caperei af-

el quomod:. ^.opuliis JuJ^nrum ni.iji.r lempore tcr- D f^'"* "»«"« = «"'" 'P»""» ^'-''""" ^''^' '*^ '»'"""
esl ut bjbilarel in nob t.
vivit iiiiiinri populo Clirisiianoiuni. El in iinbis i|iio-
Potlhoclutac tiggrettui etl optil, r< cirpil fodtre
que rlux getilcs et diio populi sunl, virtutiiin alque
pultot, i)U»i foderunl pueri palrit tui Ahrakam ; ted
viliorum ; sej iste iiiinor est, ille niajor. Seinpcr
iiividentei li Palmsini, obslruuruHt ittos, implenits
rniiit viiiaiiumernsiora suiii xiiiutibns. SeJ lameii ct
humo. Qiiis est iile, nisi Salvalor no^ler? qui duiii
in iiobis per crat'3m llei pnpiilus inajor ser*i\il mi-
caro el virintibus. Si de-ceiiJit i" iiiiim iprieiitrm Gcn^ra, pnino nmniuni
nori. Scivit eiiiiii sfiiriliit, vili:i

ii;o. putcos fuJere ciepii iioos f.ulenint piieri pairi»

eniin lales sunius qu.ilis Ucbccca, ei iiicicainur dc
ceJini viua sui Moyses, Daviil, Salnnn.n, ct pro(.liel.r, quos la-
Isaac, iJ cst, Je vcrLo Dei conciperc,
iiien lerrena e t soidiJa replevit iiitelligeiitr^. et ill»-
•.irtiilibus. Proceisil nnlem F.snu priitiio rufus, et (u-

iiiiii os cuin ptirgarc vellel Isaac, iit i.sirinkirl i|Mia

lu« liiniiunm pellis liirsulut. Dfiniie (Tiril /ii.fei' iltius

i|iijciinivie Iri cl pri.pltel.r .liirrunl, Je i|».m> iliie-

Jacob, el innnut iinplria ernl calcaiico Etuu. ScJ fur
ille lotns riifus ci liispiJu»? Vfre quia popnlus plior ruiil. /iija'i lunlcumeo Pliiliiliiii, i.lf^l, Jid.iri. :»li»-

tiiiinc collntui a poc iii a regmi f>>i KuJil fr;^o Isaic, imo puen l^a c ii<»
ci pif.pliflariim ei (llinsli sit

vuiu puicuiii. riieri baac suni, M,ilih.vu«. Uaitti«,

c^ii). iicquiiijee\ist!tM]ualoi'C(>rcuiuJa:u>.i iijiisiJco
 .

S»"» IN PENTATEUCIIUM COMMENTARII. — CEMESIS 230

l.iicas, Joaimcs, eiteilijuc a|«>^toli, qiii oniiies Nuvi A rinl spiriliwlilnis inysieiiis et b:i[ilis:iii 'loini.ii ('cr-

Tesunieii:i piiieum foileninl, ei iiiveiierunl fonieiit ceperint, prumiiiit .'e Deus illis oninia ilebii» diinis-

a<|ii,c saliciilisin vil:im «terii.im. Sed prn liis aitltiic surum, si illi oinnia diniillanl. Possiint etiJin lii lics

allerc.inlur illi «)iii lerrena aspidunl, qiiilins diciliir: sign.flcare ire.t niajos, niii cx Orientis partibus ve-

QHeninm mitigno.i voi judicaitit gratite Dei, ibiiiiui ad ncrunt .id Jesiim, eruiliti institulione majoriiin.

genles. Ditniiiique illo^ Isanc pncifice in locinn sviim.

/*0(( hiec lerlium puleum fodii haac, el appettufit Secniidiim alios signilicat quud alibi dicitiir : Unus-
illum Laiiludp, dicent : Hunc dilalavit nos Di>mi»«». quisqiie in lllo in quo vncitiis esl, pcrniancat. Ap-
Vere (lilaiains e>t l.saac, el implevit oinnoni tt>rraiii pellaviuiue obundaiiiiam, id est, qcaluor Uuiuina
»rieiilia Trinilaiis, el in tolo orbe Ecclesije Uili:u>li- aposloUiriim.

iieiii colloi-avit. Seil ijuiJ esl (|iioJ (iiiieos Abraliam, CAl'Ul XXMI
qiKis .ipvriiil Isaac, sic vocavii, sicul et pater illius ? Esau vrro quailrageiiariui duxil duas uxores, signi-
nisi,(|uia Mnys<» apiid nns Moyscs nomiiiatus est, fieaiis iKipuliiiii li:ereii('orum, qui se pulal per qii:i-

el priipliela iiiiusqiiisqne siio iiniiiinc. IIt-c invsticc, tiuir diicerc lUns Ecclesias liareticoruin, qiia; anilio

Kgv beui .Mirahuot potris tui, ao si (lirerrl : Duin pa- olTcniliinl :iiiiiii:iin haac el Uebeccae, id esl, Cbri-
"
liistiii Deus suni, niisericorseroiilii. Extendil laber- sluin, Ecclcsi.fqiie cjus. Qu< d aulein dicit oculos
UBCulum, iil e^t, Eiclesiam : pnrrepitriue servis tuit, lsa:(C calig.is!.c, signiflcjt inspccliones divin:is cul-
iil esl, aiiosUilis, ulfidcrent iiulfttiu, id cst, (liirlii
pas peccalorihn iioii videie. Moraliti^r aiitem Is3:ic
nain .iiKislulornm suis propriis sriiptionitMis. Scien- apiid alicnani (jeiilein imicis fodi.sse de^criliiliir, qiio
(iiini .'iiiiem qiiod Aliiiiiclecli, iiiiem di].imus, signi vidcliccl cicinplo (lisriiniis, ut iii b.ic peiegriiiatio-

ficat pliilii$0|'iio-< ei >tuili 'Sn> essi>;qiii<dqu(; nonsem- iiis xnimHa posili, cogiiatioiiiim nosirarum pro-
(lor li.ibct p:icciii cuin Uaac, scil :iliqu»ndo ilisstdei, fuiida penclrcinus. El (juousquc iioliis vcrc iiidul-

aliquiiiilu pacrm requiril. Nrc eiiim pliilosnplii scm- gciili:e aqu.i: rospoiideaiil, iicqiiaquani nostro; in-

prr cum vcrb'» Dei cniiscntiiiiil, iiecscmpcr contrani qiiisilinni..< inuniis aJ cxli.iiiriciiilnn cnrdis lcrrani

siiiil uiii Dco. Mulli cnim jiliilnsoplii, Dcuni c.-se qui lurpescat. Qnos tanien )iuie>is Allopliili insidiaiiics

ciincta cicavii, scrilmnl. ^onniilli ctiam linc .'iddidc- ropleTcrunt, quia iiitiiiruin iinmuudi spiritiis, cum
riiiil qiiod cunrta Deiis per verbum siiuin rucerit, vel iios sludiuse fodere conspiciuiil, abjectas nobis co-

crcaveril, et quod vero veibuin I)oi sii qnod cuncla gilalinncs leniaiionum dinguiil. Sequilur i|>s:i be-
rnoderaturei gnbcrn.it. lu boc cuin lcge ei Evangelia nedictio in Jacob , (|ti.ini llip|iolyliis nuriyr rcidica-
consentiunl. Dibsideiil vero a nobis, cum diciint , ,, \'it. Isaac, in(|uit ,
porlat iiiiagincin Dei i'airis;

Adeo inaieriain coa-terii:\m cssc, ciim ni-gant Oenm Itebccca iniagincin Spintus saiicii ; Esau vero pno-
curme morialia, sed provi leiitiam illius supra luiia- ris popull ei dlaboli ; Jacub imagiiiem Ecclesix ei

ris glubispaiiuin cobiberi, cum nasceiites slellanim sancii. Ter Iioc quod senucril Isaac, coiisiiiiiiuaiio

cursibus pendciii, cu!ii perpeiuiim liiiiic mundum di- mundi o.stendilur. Per boc quod oculi Isaac caligave-
cuni ei iiullo linc claudenduin. Siint ct alia plurima rint, signilicat lidein de mundo perissc, ei rcligio-

in quibus dissidciit ct coiicordanl. Fial ronjuralio nis luinen abjecium esse. Quod blius m:ijor vocatur,
inter nos et te. Qui cuim vull accedcre ad legem Dei, aiccptio legis cst JiidTCriim ;
quod esras illius al-

iiccessirio dicit : inrani, et slatui custodire jadicia qiie capturam diligit palcr, bomines suni ab erro>e
iusiititB tucc. Et pcr sequeniia verba remissionem talvnli, quos per dociriiiaiii jusius quisque veiia-
peccaiorum videniur poscere pro illorum satisfa- tur. Scrmo dc irpriiini-sioiie est bcnedictio et spcs

ci'Oiie. Seqiiitur : El fecit illii conrivium. Qui eiiim rcgni futuri, in quo cuui Cln islo sancii fcgnalui i suni.
miiiislrat verbum, sapienlibus cl iiisipieiitibus dcbi- Rcliecca gerens Sjnritus s.uicti li^urain, qna! luiura
lnr cst. iiuvrrai iii Clinslo. In Jacob autein mcditaliir.
Cum venistenl Gcraris et Abimeleeh , Ocliozaih, rt LvquituT ad filiiim suum jiinioTein :Vade ad gregem.
l'hicol,locutusestiUislsaai-, Abimelcch inler|irelalur p« affer mihi diws hadns. I>(a-li-^iir:ins ca:iieuin Sal-
iiieus rex. Ocbozaili inlerpret:itur lencns. Pliicol, valoiis ;olveniMm, in quo illos vel inaxiine liboraret
os oiiiiiium. Qui Ires, ut ego arbilror, liguram lcncnl qui pciCatis tr>npb:iiiliir obnoxii. Siquidem in uiii-

lutius philosophix; qiiia apud illos in Ires panes di- vers s Scripliiris litpdi pro p>ei'catoribus acciiiiuiitin .

viditiir, in big.cam, physicain, eihicam, id esi, ra- Quare aiitcm duos juliel alTerri ? Qiiia diioruin signili-

lionalem, n:iluralcm, cl nioraleni. Ralinnalis illa cst oalur as-iim|ii o |io|inloruin, qtios iciisros cl bniios,
i|iije Deum Patrem onniliim conniclnr, ut cst Abi- (lociliilt^s et iiifloccnics , aiiitn:is osicinlil. Stola
inelech; naiuralis illa esl qiix fiia esl, el lcnel iini- Esan, liiles oi Scrpiiira; llelii.Toriiin sunl, quibiis
verja, vclut nalura: ipsius nilens viribus, quam pro- posiiiioiltim iiidultis cst pnpiilus giMitium. Pcllesque
litetur, ul csl Ocliozaili, qui dicilur tencns. Moialis illi-js liracliiis circuindala- suiit pcccal.i ulriu que
csl qujc iu ore esl omiiium, cl .id oiiines pcrtiiiol (ilcbis. qiia: (lirisiiis iu eiicn^ioiie mantuim cnici
ucr coiiviviuin simililiidine pr:i'cepioruiii ,
qu.iin scciiiii piiitcr :i(fi«il. Qnod Isaac (|ua.'iit ab Jacob
designavii Pliicol ,
qiii est os oniiiiuni. lili er^^o ciir laiii cito vcniict, vcloccin iii Eiclc-i'Jin :iiira;iir

oinncs veiiiuni .id Isaac, idesi, ad Icgein Dci. Adju- crcdcniiiim lidcni ;
qiiod cibi dQlcclabllcs lifreruuMir,

rant mutuo posl coiivivium ; cuin cnini refecii fue- liosiia Deo placcns , saliis csi pccCalorum ; (|uoJ
«51 ni:D<€ V.NEUABILIS OPERUM TAnS II. — EXF.GETICA CKNUINA. 2>2
poslea sr(|uiiiir Liciiedicl^u, <n illiiis odori; perrniiiiir, A piiiguedineiii prxiniuniiii cueli-stiuiii cxlr.iiicnriMii ii:

\iriiiieni resiirreciioiiis vl regiia aperia voee pro- fiituriim signilicat; ul diiiiur, Crcdo vide.re bona Do-
niiiiiiaiit. Taliier vero bcncdicitur : Ecee odor filii mini in (trra tiiuoKttitn. Abandaiitia friimenti, vini
mti, ticui odoT a^ri pleni. UJores iioniini!! (^hristi el olei, liistorialiler respicil ad Iria Inca iii quibtis
>i('iii agiT iiiiinduni iiiiplent, ciijns lienediciiii de liabiiaverunt lilii Urael. .\buiidaiiiia frumenti , in

roic cirli, di; verliurnni |>liivia diviiinriini, ct de lerra Clianaan, ubi accepil Jarob bencdlciionem ali

piii);uetline lerra;, lnic Cil cniigregaiione pi>|inlnrum, Isaac ; vini in y£gypto, olei in lerra repromissiunis.
niuliiiHiliiie rruniPnlorum. Ilxc muliiiudn, quoniam Sive hxc tria dicunlur per abundaiiiiam lerrx rc-
roPigit dc sacranieMto corpnris cl sangulnis sui, illi proniissionis. Aliter abuiidaiilia frunienli signiflrat

auteiii serviiiiit ex Ccniibiis ad illuni conversi. abuiidantiam frumenii Joscph in iCgypto ; abundan-
Ipsnni adoraiii irilius populi cx circuincisione crc- lia viiii, abuiidantlam manna; in ereino ; abiind:iiiiia

dpiiics. I|'$e est Diiniiiius frairuin suoruni , quia olei, abundanliain terrx repromissionis. Per abuii-
plelii doiiiin:itiir Jiulaorum. Ipsum adurabunt lilii daniiam fruincnti, viiii et olei , optalur ui ulTeral
inairis siix, qiiia ipsc ex illa scciiiiiluin caniein na- Ecclesia Clirisio abundantiain perreclnrum operiiin,
tiistst. Ipsiim qui ntiiUilixeTit, maleiiiclut est : cl qui el iiiandata dura ac levia, (|uaiidii aliiindaiiler liaeo

benedi.ierit, tenedietionibus replebitur. Qiiis nesciat

B Cliristus omiii sanclo optai. Per fruineniuni, viiiuni

Jiid.ei>s Cliristo iiialetliceiitos essc inalcdictos , et ci nluuni, cogitaiio, verbuiii et npus si^iiificafitiir.

pnpuluiii Clirisliaiinruin Cliristo benediceiitein esse Frumentuiu eiiiin crescit ; uleiiin qiiando liqiioreiii

beiicdictuin? Eccc alluni pro alio beiiedl«i?se Isaae, proferi, noii crescit : sic ei cogitatio crescit in vcr-

expavit il cognovii, iiec taineii indignatur lelato biim, et verbuin crcscil in opus, opiis aiilem siat.
silii sacraincnto, sed conririnat, <liceiis : Benedixi il i, Sic omnia qux seqiiuiiliir Jacob bisiorinliier cniive-

el beiieJii liiseril. Ilxc cst benediclio qu:E data est niiint, et Cliiisto a Deu Paire, d populo Cliristiaiin

iniuKii popiilii l^liristianorum. Scil ncc lanicii niajn- a Chiiilo, el uniciiiqiic s.iiiclo, siciit superiiis cxpla-

reiii niiiiiii fuisse despeuuitn puianilum esi, quia cuin iiatum esl.
iiitraverii plniiitudu geiitiuin, tiiiic oninis l^rael s:il- CAPLT XXVIll.
«us erit. Ciijiis bencdictionis prtiplieti:! hxc esi : In Jucob autem fugiens dolos fratris, relicla donio
pinfiuedine l^rrce, el in rure coeli.erit benediciio lun: p:ilria, vadit iii regioncm longinquain, ut accipcret
iii (iingiicdine lerra; el fecumlilale, videlicel reriiin, sibi uioreni ; ct Christus abiit in gentibus a popnlu,
ct poientia regni, quie iii illo popiilo t'ii t; ei in mre e: patria d.nno, id esi, Jerusalem, accipiens inde
rceli, id esi, in cloquiis diiiiiis, ipsis enini ciedla p sibi Ecclcsiaiii , sicut sciiptiiin csl : Vocuvi piebein
Miiit cloquia Dei. mcam, nun ptebim meam.
Viies tjiadio. Quia s:iiigiiiiii in initiu populus ille Pergente autem Jacub in IUesopotaimam, tnvenit io-
dediius, ha.'c iii CliiL-to vel iii proplielis exercuit. cum qui vocatur bctliel et posuil sub capite iltius ta-

Fruiri luo servies, el reliqua. SigniGcat quod Idii- pidein magiium, Et dormieus vidit scalatn subnixain
iiiai scrviliiri suiit Jud;eis, el teiiipus esse vcnturuin iniiilenleiii civto , et angelos Dei ascendentes et descen
i|uaiiilo de collo inguin alijicereiit serviiuii». Spiri- deniei. Iklhel interprctaiiir doinus Dei ,
qii e esl
lualiier autein fratri tuo servies niinoii, scilicet po- ecclesia, ubi Jacub doniiivii, hoc e.st,ubi Chrisli
piilo Cbrisliaiio. Tempusqae veniel, cum excuiies ju- pr:ed:caiui pasbi'>. Soiniiiis eiiim Jacob passio Chrisii
gum iUius, ei relii|ua. Dum pcr agnitioiicin lidei esi. Lapis antein ille aJ capui illius, niliilominu!!
illius ail grati:iiii Clirisli conversus, deposiiurus oniis Chrislus ;
qni lapis sine nianibiis rxcisus de inontc,
legis, qii:iii(lo jaiii nnn vervus populi iiiinoris, sed crevii in inoiil'iiii inaguuin, et iinplevit oinnein lei-
pcr lideni Irater vucaberij. Igitur Esau pusl bene- r:im. Qui^id auiem uiicus esi, quis iiesciat Clirisliiin

diclionein palris, iiivldi:n stiinulis conr.ii:itus, frau- ab uiiciiunc nunciipari? cui diciiur, iiiuii le Deus tuns
(liileiiter excngitat. Ilnc niiiiiniin el Jiidaicus populus olea lcaiitix. Et pcrscalain nihiluminus Chrisius iii-

iii Ciirislu praniedilalus, ntin suluin Dnminum cru- n lelligiliir, (|Ui dicil : Ego sum via , et nemo potest ee-

cis p.aiiliulo uadidil, veruin eliam credcntes in illum nire ad Patrew, niti per me. Ereciio autem lapidis,

iisijue ad clTiisionem sanguinis persecutus. Alii au- resurreriiu Christi. Nun incoiigruc autcni juxia allc-
te:n dicunl, f:.'cc« odor [itii mei, conjuiigi debere ad goricain iiilerpretatioiiem, ut Jacob et lapis et scala
locuin ubi dicit, Sritstl uestimenlorum illiut fragran- pro divcrsia rausis Christus inteiligaiur, sicul iii

tiam, ct reli(|ua. Il:ec autcin scnientia lam Christo iiiultis locis inveniinus. Angcli auteni ascendenles
usque adco proprie niiiveiiil, quaiii populu Cbri- ct descendeiites pr:edicatore$ sancli suui. Aseenduni
stiano. Odor aiilein Christi, docirina Spiritu'< sancii uti(|ue, cuiii ad iulelligendam illius einineniissimaiii

pcr Kvangeliuiii, sive in aposlolis, utoi/o^ bonu.i l)ei diviiiilalcm eicetluiil universain crealurani, iil illuin

sinniis, et unicuiqiic ductori in sua doclriiia el lueui- inveiiianl, iit, h: principio eral Verbain, el Vfrfrmii

plo. Ilxc omiiia qii9R sci|iiuntur, lam Jarob liisioria- eral apuil Deum, et Ucui erai Verbum, et per iiisMiH

liter conveniiini, quain pupulo i liiisliaiio ; qiiaiido oiiiilid facla sunl, el sine ipso factiim fsl m/ii/. IVsceii-

autein ex pcrsona Clirisii, ad popiilniii Chrisii:iiiiiin. dunt auiein, iit illuin inveniani, ui, Facium ex m».
De pinijuediiie lcirtv, id Ckl. pnpuliis C.li isii. Qiiando liere, laclun) sab le.;e. Illa srnla » lerra nsqiie ,ul CtH-

vcru sancio a Cliiislu dicilur de piiiiuctUne lerrtr. luui, 1(1 t:st, a cariio u»(|uo «d CliriMuni, i|ui4 in lUa
955 IN PENTATEUCIIUM COMMENTAnil. - CENESiS. m
rurnales pruficiendo , ut ascondenilo spiritiiales A vero Iitc signilical ad Jacob, q:ioJ alii|i)3uitii ad
(iuiit ? ad qiios lacte nulrienilos spiritu^iles Jescen- icrrainsuam iierum ascenderei,i|iiaiiivls iiuiic rratris

duiil, cum illis lo(|iii mm possuni, quasi spiriiuali- Esaii in(lii;iiaiioiiein propier beiiKdicii»nein dolo ma-
biis, sed quasi rnriiiilibus : ipse est sursuin m cipiie tris subrepianirugiens, iMMesopoiainiaindcsceiiderel.
suo, ipsc deorsuiii lu corpore siio, quod esi Ecclesia. Descendit autem Jarob in Mesopoiainiam, qiiia silu

Ipsiiin ergo sralam inlelligimus ,

quia per ipsum loci inferiiir esl qnam terra |>roniissiniii«. Qiiod aii-

nsccuililur, ul excelsa iiitelligal ; et ad ipstim de- lem Deus locuius sii Jc ^rala, sii;iiilic.it lociiiioiieiu

^ceiiiliiur, ut In memljiis illiiis parvului nulrialur; D<'i dc siiis iii.tnd itis ail lioiiiiiie!,

ei per ipsuiii soliuii se erijjunl, ut illiim subli- Terram in i/im doriiits, libi duho rt seiiiiin Ivo. Iloc

niiior etspecient ,
pcr ipsum sc eiiaiii Imniilienl, bistorialiier implelur, ei spiriiii.iliier tcrra Ecclesiai

ne illuin humililer ac lcmporaliter enunlienl. (juod Clirislo dala esi, et seniini illius, id esi, popiilo

aulcin Jaciib iii lerra Cbanaaii noii Tidil isiaiii S|ii- Clirlsiiaiio. Uccidens aulem iii lioc locn nccasuin

rilualein visioiieiii, signincat unuinqiieiiique iion vi- buniialis muiiilo signiliiai, oneiis buniialeiii liiiu-

dere visiunes tpirliuales, niii deseral peccaia ei vi- ram, sepiciitrio coiirraciioiieni voluniuti., niendies
lia, ac poslquam deserueril , sinc diibio videbit. ralorem ridii. Qux suni auiein pori.i: ruili, iiisi

Quodi|ue posi snlis occasum vidil Jacob B

isl.im visio- *' niHndJla , sive aposluli, qui port.c dicuiiiiii ? quia
iiem, signincnt qiiia posi occasum buniiulis miin- per ilorum docirin.iin iiitraiiir iii rreuuliiaiciii Pa-
ilialis viJct quisijue sniittiis spirilualia iii Ecrlcsia. iris, ei Filii, el Spirilus saiicii. Uleuiii aulein siiper
Jacob aute II qui lulit lapidem, signifirat popiilum lapidcin signincat annuntialioiieiii, sive de incnrnii-
Chrisiianuii). Lapides autcm de quibiis poriaiur la- liune, sivc de divinitatc, sive.de nilseiicordia illiiis.

pis, iJ esi, Clirisliis , >igiiincat Juda:os. qui Jirunlur CAPUT XXIX.

lapiJei, prnpicr Juriliam cordis eorum. Clirislus auiuiii Pott hanc vitionem inde Jncob iler fnciens, lidit

diritiir Inpis prnpler firmilniem ei stabiliialcm, quia oves, el paitoret, el puleum aquw, et t^ipidem inngiiuin

ex Judxis carneiii assumpsii. Qui eiiam sub cnpite superposiium. Figuraliter aulciii ovcs jnsiorum po-
pnnitur, boc csl, sub priiicip.ilu (lopuli Clirisiiani. piili, pisiores proplieije suni, qui u$que aj aJveii-
Dorinilio aiilem Jarub ejusdem populi innrtiliralio- lum Chrisii Spiritu sancio muiidnii, populnm isract

neni signiliial pro Cliristo, viiiis et passinnibns. gubernabanl. Lapis puteo superpositiis nguraui Oo-
Quod aiitem Jacob non dorniierii usqne duin veiiirel miiii praeferebal; puieus Spiritus saiicii, qui nperius
ad lapideiii, sigiiincai populiimChrisiianuiii supradi- fuil , iiondum adveiiii^ote Chrisio, el lioiinne fncio

clain moriificniionem non linbere usque ad adveii- Vcrbo Dei. Aliler per puieuni biptiMnuni, %(^t a^riini
/^i _•-.;
Iniii Cliristi,
: j
propier cnjiis advciilum el mortificaiio
. . .;<:.„.:„ G ...
bic uiundui.
_ i... ,,.._,
Quod auiem gregcs 1
ilicuiilnr,
,; i
iiilem

nem vitiorum videt uiiusquisque sanctus spiritalia, Trinitaiis , vel Ircs leges ciim snpradiciu populo
sicui visioncm Jncob post durmitionem viJii, Scala arcumbenies, id esi, in huiiiiliiate. IVr pecnrn qux
nutem quain vidit Jacub, secundum alios, diias leges ex illo nquabaiitur, s mplices, ct bnpiismi gruliaiii

significare dicitur. Ligna auiem, idesl, grailus scalip, invenientes. Per lapidein quo clnudebniur os pnici,
ordinem sigiiiiirani niaiidnioruni ;
qiii etinra gradus duriiia innJelltnlis, qnn abjecla, lioiiiines possuiit
quindecim dicuiilur, et quiiidecim psnlini, qui canii- baplismiim accipere. Pnstorrs nuiciii in boc loco
cum graduum inscribuntur. Angeli autem ascenden- aposioli suiit, qui Cbris'.iis Inpldein Jc piilen abslu-
les et desceiideiitcs angeli suiii qui minisirant ho- lii, id est, iiindelitntem ' bnptismo. Aliier puieus,
niiiiibus , id esi, iiiiscricordcs ct iminisericnrdes. Veius Testamer.tum ; tres autein greges suni, pliy-
Aliier per angelos ascendcnies sii^mficnntur ii qui sienin, clliicam, logicaiii exerceiitcs; pecora aulem,
iiicipiuiit quiJein paeiiiieniiain, sed non peinciunl. populus veieris legis, spurans in bnnis lenx. Lapis
Aliier per hanc sralam vila ostendilur uniusciijusque vero liliera legis, qua: celavit scnsuin spiriiualein,
fredeiiiis, ei per duo ligna, corpus et aniina. Quod qiiam Christus ndvenicns amovii.
que dicit atcendentes el deteendenlet, signincnt quoil |\ Igiiur Jacub pergensin ilcsopoltiiiiiain, aeccpil uxo-
spirilus uniiiscujii.sqne lioniinis asCv.iduni el desi cn- reiduas, fitias Laban (ralris Hebecc(i\ Piiiiin Liaiii,

dunt inier aciunlem viiam et conlemplaiivam. Ali- secumlo Kncliel, et auciltarn Lix nomine Zeiphim,
ter : ascciiduni et dcsccnduiii, de terra nscendentes et ancillam Rncbel nomine U.ilnm, e% quibiis qiin-
intcltiguiiiur, ui Elias et Eiioch; ct descendentes dc luor genuit dundecim filios. Dox'. uxores J.irub libe-
caplo, ut dxmoDes, qui eiiam nngell diciiiiiur, iion r*, possiiiit esse duac vilnc in Christi corpnre, qiiae
lamcn angeli I ei. N.mi Apnsiolus angelos vocal, iinliis prxJicnlx suiit. Una tempuialis, in qua Inlio-
u.ii ail : Datui etl mihi anyetus Salana; qni nie tola- ramiis : alia alerna, in qitn delcciaiionem Doi coii-
p/|ize<. Vel per ascensum el desccnsiim m eliigeie leoiplniiiur. Ll i eiiim laborans inirrpreialur, Uacliel
iicei desceiisiini CliHsli, quaiido relicta ile^lcia Pn- vi iiiii piiiicipiu.il. .Aciiu ergo hiijiis viix, e.x qiia vi-
Iris omnipoieniis, lanqiiain sponsus de ih:ilniiio pio- viinus ex fide, Inboriosa est,ei iiiceria in operibus,
cedens, et assuinplioiiem cnrnis in miiiiiliiin venil :
qiiiid perveniat in exiiu, aJ uiililntein illoruin qiiibus
ascensum auiein, cum mortis confraciis viribus, vi- consiilere voluniii.'^. Ipsn osi Lia prlor uxor Jacoli, nc
clor gloriosiis captivain ducciis caplivitnlein, in pcr innrniis orulis
,
lior luissc dcscribilnr. Cogitnliii-
rvEluin vidcnlibus disnpnlis ekvaiur. Ilisloriaiitcr iics Lniin inort.i'iiiui timiJ.c : sprs vcro eonlcinpU-
•ih', r.i:[).E VF.NtHADII.lS OIKUHl l'AHS II. - tXtGKTlCA CK.NUIN.V. S^f.

liiiiiiit Oti liat)eiis scioiili;iiii, ipsa k&I Itacliel, iiiiile A iilo« signilival, qnoruiit pradicalioiie ns eral , rl cin
iliciti.r piilclir» siicoie. Il.inc cn ni amal omni spccie iioii rrat. Cliri^lus eniiii iiiqull : llx popnltis tubiit

Miidiiiius, ct propdT liaiic sorvil gia'i« Dci. l.:il>aii vie lioiiornt, cor aitlem eorum lonije eit a iii«; et cx
qiiippc iiiterpr>'t:iiur ilcHlliniio. IVr illaiit cniiii gn- /.•Iplia i:iiiRMi iirolcs suscipiiiir: iivc, ail Apuslulus,
liaiii pccinta i|ii:i: suiU iil plineniciuin, iit nix dcal- ocintione, tive lerilole Clirinui aiinuniienir, in lioc

baiiiiir. Ergo propier Kaclicl, ni.n (iropter Ijani gamleo : ei suni vlri quidain airecius, licei ex licne-
«eivitiir. Qiiis eiiiiii acluiilcin vil:im pnipier scmel- licio Uacliel cdlt, ciini viriiin suum scciiiii debii:i

ips.im eipcticrit : srd laiiii'11 iioi te suppusita, ex- iiocie cublturum accepiis a lilio l.ix iiiJiidragnris

pcrtus C8t (eciMiitlinicni rjus. Aciunli^^ eniiii vil.i pcr iiialis, cuin ^orore ciibarc pcnniltil. Sciiiius iiiandr.i-
ciieiii|ila uli|ue (locirin.iin, iiuilins gi'iicrat lilios : gorain pulclirain esse, ci siiavo oleiitciii, sapore
ciiiii aiilrin uniciiir|uc suh '.lcalli:itio:>is graiia, con- aiitcin invalido; ct liic sigiiilicari buiiaiii rainaiii

siituto per scptrin niniid;il:i lcffi^i, qii:t; suiit Hileclio miiiidlalcin. linilc dicit Aposloliis : Oportel Ecclniiani
priKimi, li>lcr;iiitia taborls, adtix-seril iii variis ten- lettimonium habere bonum ab his iiui (orii siinl, i/ui

tatiuiiibus, veliit in iiocle l.ia inopinnia conjiingiliir : plerumqiie reddunl splendorem laudis, et odorem hona:
et liaiic siisiiiiet, ut ad illaiii perveiiiai, acccpiis aliis opinionis, hisper qaos sibiconsulilur. El ad isiaiii glu-
Bcptcm pia-ccptis, i|u:isi scr\iens aliis septciii aiinis; B riain prinii pervciiiiint, qui iii actionum periculis ct
iit sil pau|ici' spiriiu, miti^i, lugons, csinien':, sitiens- laborc vcrsaiitur. Propterca Lix lilins mandragnraiii
qiie jusliiiain, miscrirurs, inniido cnnle, paciliciis. invcnll, exieiis iii agriim,id esi, lioiicste aiiibul.-ins ad
Vcllcl enim homn, si lieri pussct, sine ulla labnris iHos qui Toris suiit. Ductrina vern suliliiitiar iii von-
tolcrantia staliin ad pulcline cuntemplalionis dclici.is leiiiplatione dclixa, lianc popularcm gliiri;im non as-
pcrvcnire ; ted iion lioc polcsi csse iii lcrra niorien- seqiiiiiir, iiisi lcsiiinuiiiiiin lialieal ab bis, qni iiiicr

tiuiii. IJndo diriliir ; iVon cs( moris in lioc loco, tit linbas pnpulares labdraiit, el ila quod:iimiindo iiiala

iniwor habeaiur anieiiuam niajor : quia non absurdc m;\nJragorica pcr Liam perveniiiiu ad Kacliel : ad
«lajor appcllaiur, q lia teinpore prior esl. Prior ipsam vern Liain per liliuin priinogciiitum, id est.

auieni csl in eiudiiionc lioniinis labor boni opciis, per boiiorcin recnndiiatis illius. I'leriigue etiain bono
qiiani reqiiies cniitentplalionis. Si:d et bnc scicniliim ingciiii) prxdiii, qnamvis iilonoi rcgendis populis

est, qiind puslqiiam I i:im Jacob Iraudc dcceptus rnisse possint, laineii evitani, et in doclrinx oiimii
pro U.iclicl uxnrciii accciii, diciiiir ei a sncero La- lanquam iii speciosos Uacliel reroiitnr ainplexus. Et
ban, iit scptciii ilies pusl nii{ilias sororis prioris ex- quia boiiuin est, iit etiaiii haec viia paulo laiius inno-

pleai, cl f.;caccipi:il U:icliel, pio qiia itcriim scplem tescens, popiilarem gloriam nicrcaUir : injusiuin esl

aiii.is aliis scr\iiurus sit. Non igiiiir, iiiquidam nialc autein, tit illani conseqnaiur, si ainatorem admiiiis-
eiisiiiiiaat, posi seiitfin annos alios Uacliel accepit irandis ecclcsiasticis curis aptuin oiimn detinei, iicc

uxorem, sed post scpteiit dies niipli:irum prim» :

gubernationcm communis uiitiiatis imiiertit. Propter-
Daiii se>iuilur : Ei inijresMis est ad Itaehel, el ddexil ea Lia sorcri su.x' dicil : Parumest libi, quod viriim
illnm majis quam Liam, el s<;ri'ici( illi aliis septem ati- meiim accepisti, insuper et popularem gloriain requiris.
nis. Iiaque anibx u\ores Jac»b libcr.u : ainbj; quippe Proinde iit illuin justc comparel, impartii Uacbcl vi-
suni n ix rcinissioais pcccatorum,hocest dcalbatio- ruin sorori suae : ulsi vacare scienti* diligerent,
nis, qutest Lalian : uiia ainatur, aha lolcraiur. Pro suscipiant tamen rcgiineu propier boc qtii idoitci

fccu;i.liiaie I' ucluiii qnijipe inaxin uni babet l:ibnr suiit: scd ut hoc siiscipianl, non cognnlur. lioc au-

jnsiorum iii illis (juiis rrgiin Dei gcnciaiil in tribula- tcin significal, quod dicilur : Cum lenisiet de agro

lioiiibus mullis. Uacliel clara aspcciu, mcnte acccdil Jacob,occurrit illi Lia, deiinensqueitlum, ait : .\(l me
Deimi, el vidil iii priiicipio vcrbum Dei apiid Deum, iiKrntis, quia mereede conduxi te pro mandragora filn

et viili pareie et nnn poiejt : qnia yciicraiioii^m i//iuj mci ; lanquam dicerei : Vis conierre binam ojiiiiio-

i;uii euarrabii ? ct i.lco sicrilis, qiiia iit v;iriis prcssii- ncm, nnli rugere oliosum laborein. Ilaic m Lcclesia

riS iKin siilnciiil. Ip>ai|iie iiilcnlinti |iri>crc:iiidi cha- j» geri qtiisqiiis adverlil, cernil. Polesl quoqiie Lia Kc-
rii:iie inardescil : vitll cniin duce. e qu"d iinvit, et clfi^iam sijjnilic.i-e. Lia eniin synagOii.1 Dci geiiuit

dilel poliiis currore liuntiiies nd itl.iin vlrliiiein, quj! populum. El oculi» tpiidera gravidu legittir, quia

ill.rnm ncccbsil ililiiis coii<iilit, qiiim ad i'lani. spiriiiialem sensuiii in littera videre non potuil. Ua-
CAirr x\\ chel juiiior, id est, Lcclcsia icmpore posienor : put-

Zrluvit Ititiliel soiortm suam; cl quia piiriis S|iiri- clira specir, sancia corporc cl spintu : qii.f etiain

lualilcr cililus stibsi:i ili,c vcrbis rariialibiis cxpriini tamdiit sicrilis lnit, quousque spiritiim syn.igoga ge-

liuit |iiilcsl. Per i|ii::sliliia siiiiilittidiiics corp(ire.is ncravii. Ciir aniem Jacob pro Uachcl sorvivit, ei

clcgil Uailicl cx viin sno, ct a'icilla susripcre lilins, sii|ipiiniiiit illi Liaiii? Qui» Dotninus, iit assuitierol

qua'ii siiie liliis roinancre. ilala qiiippe iiitcrprclatur Kcclesiain, prius sibi syiiagO(;ain conjunxil. Servivil

inveii'r.it:t : d.; veicre qiilp|ic viia carnalilius s.-nsi J;icoli pro dualnis uxoribus sopicnt aiiiii,.., lemiius bu-

viia; signilical quiii pcr soptein dio» lom|iu>

liiis (lcdilii cO)^il:iiiii:r iiiiii):ltiis, (.iltii ali.piid do in- jiis :

coniitiiilaliili siiiisl:iiili:i vcril;ilis aii.litiir Siisci|iil dc cvolviiur, iit quo DiKiiiiius fomtam scrvi acceiiii,

Lia Cl aiK illi sii.. iiliiis, aninrc pr.'lis nnmcrosioris. facliis obediciiJ uj ic ail iiniiictn: illo pro .i\ibn«
scrvivii. Kl Donitnus ail iVoii v<«ii filius ktmiHit
iii\eii:iiini autciii Zdpliam iii<ijipri'Uri <if bi.itis : Ct :
«i7 IN PENTATKLCHUM COM.MENTAr.il. — GENKSIS. 2;.8

iiUMiidnn, sed nwiUlr,ire : lllc ovcs |i:ivil, el ait , Ey \ ovcs, iil siiperiiis ; carn»!ia corpiir.i siiicloriini ; arin-
:
tum pa$tor beimi '\\le nieicodis IiiCiO variuiii siiii les, dociores saiicUis.
pt'cus acqtiisjvil, Clnisliu divcrsnruiiig-iiliiiiii vari<'- CAPUT XXXI
I:iti'ni sibiiiirt coiigreg:ivil. llle Ires virg.is aiii|iiilai:is Dccem vicibut mulavil mercedcin meaiii. Iloc pro
in.iiiibiis in aUcis a(|iidriiiii posnii , iil illariiin roii- m:igniindiiie diciliir, sivc pro coiisueluiline bo'ni-
lcinplatiiiiie mulllplicarenliir illi ovcs ; cl Doniiiius niim Io|U(;iiiIi, sive pr.i qiiiu>|iie an:iis, qiiibus Jacub
iiiister iii aqua baptismalis triiiin persDn.iruin iio- servivit ad L:iban. Iti qirn jU'; aiilcin aiinis baliuil
vuin proposnit popiilo liJeli, iil (|uisi|iii!i pleiio i orde dccein vices, quia oves Mesopoianiix bis gravid£ in
prospexerii, eriiilalur ovis Dei. Ab aliis idiirco |i:i- aniio inielligunliir. Jacob aulem solus inlravil a<l

mus mensis sine inerccdc agi diciiur, (|iiia luiic in L:iban, sic ci Clirislus singulariior ad diabuluin in
liflspitio fiiil. Laban qiioi|tic :>d Jacnb pro pudicilia niunduin intravii; ct siciit J:icnb de subst.intia La-
dixit : Quid mercedis accipies, sive pro dilcclione ban divcs facius est, sic et Cbrislus dii.iiiis cst do
illiiis ? Quud :iiiiein Lia in iioctc conjuiigilur Jaci^b, snbsl.intia iliaboli. Quid aulem sigiiificai boc, (pioj
signilical syn^igcgain Doo ruiijuucl:iiii iii teiiebris lit- postserviliileni loiigiiiqiiam, Fugiens Jiicob cuin uxo-
leia;; turbaipie aniicuruin Lix signilicat lurbam ribus suis ignoranle Laban, perscqiiens iUum in moii-
pairiarcliaruin et propbetaruni. Uacbel vero in die, B lem comprehenJit, el idola qiice Hachel faraia erat, m-
id csi, Ecclesia geiitiiiin in dic Novi Tcsiaiiieiiii, liu- quitivil, et non invenil? Laban diabolum significal,
jusipie amicoruni liirba: sigiiific.int apostnlos, qiii cuin aliud supcrius significavii. Laban iiiler|>relalur
suiit aniici Dei, Ecclesiai genliuiii. Et vocavil noiiien dealbaliu : cuin eiiiin ex
sit diabolus teiieliriisus,
illiiis Ruben, qui doctorcni perfectuin signilieal in merito transligurai se in angelum lucis. Iluic servi-
Ecclesia. Videnlem (ilios, id esl, in Ecclesia; vel vi- vit Jacob, id esi, cx parie reprobonim Judaicus
po-
dentem blios lix-rciicorum, c( non perinitteiiiein pulus, ei cujiis carnc iiicariiatus Doiiiinus venii.
babitare iii Ecclcsia. Siuieon vero i^ignilicat pupuluiii Potesl eiiam per L:iLan mundus expiiini, qui furore
Cliristianiiin, qiii aiidit legein in leniporc Novi Tcsta- Jacob pcrseqiiitnrelectos quosque: qui Rcdeinploris
nieiiti. Diio siinul lilii Liu: »igiiific:itil duos pojiulos nnsiri nieinbra sunl, oppriniere conalur. Iliijus fi-

Kcclcsix. Ruben populinn Jiida^nriiin, qtii vivii p r lias, id est, niundi, sivediaboli, Jacub abs.iiilii, cwn
li;geni:Sinieoii popultim geiilileiii.qni audit lcgcin nb Cbrislus silii Ecclcsiani ex gentiliiaie e; ex crcumci-
apostolis atqiic dociorilius, iii alibi diciiur : Uculus sioiie coiijiinxit, quain ex doino pairis extrjbit, cuni
ridens testimnnium perliibcbal itii/ii, «I aurii audietts dicilur : Oblivisceie populum tuuin, et domum palris
heatificavil me. El vocavil noinen illius Levi, qiii iii
tui. Quid vero iii iilolis, nisi avarilia ile»igiiaiur?
terpretalur copulati» ; significnt populum Clirislia- '-' l''"'* '*'ci' Aposlolus : Aeariiia, quce cst idoloruin
iiumcnpiilantem Cbrislooinne^isancios perdoctrinam «ertiiJiij, Laban vcro veniens apuj J;icob, iion inve-
suam. Judas \cro figuram Clirisii lenuii, dicciis :
mens : quij, osiensis inundi tlieiauris, di.ibulus iii

Cenfileor tibi, Paier ca:li et terra; ; sive pnpulura Redemptore iiosiro vestigia lerren* coiicu|iiscenti;c
Clirislianuni, qui confitetur Pairi, ei Filio, et Spiri- non iiivenii; sed qii.ne nnu liabuit aclibiis, illa seden-
tiii sancto. Racbel aulem quando coiijunxil Dalam do Racbel coopcruit. Pcr Racliel <|uippe, (pia ovis
ad Jacob, signilicat syii.igng.im Jiidasorum, sed ex Dei dicitur Ecclesia s giiilicalur. Sedere aiileni, cst
piirlc aposiolorum Ecclesiani Cbrisio conjungeniem. bumilitaiem pa;uiieiiliaE appek-re. Rjcliel eigo se-
Egrestus auicm ftuben invenit mandragoras. Iloc ge- deiido opeiuit, quia sancia Ecilesia Ciirisiiiin s'-
liiis ligiii ab aliis dicilur simililudinem liominis ba- quens, terrenu; conciipisreiitix viiiuin per buinilita-
bere lam in iiianibus, quam in pedibus, sive in lem preniieniiae operuit. De bac cooperiione viiio-
digiiis, sive capiie capui tainen iion babcntes, ruin dicilur Beati quorum remitiie
:
id :
sunt iniquitales,
esi, Clirisium, qui esi capui Ecclesiae. Laban signifi- et reliqua.Racbel sigiiilicat :ios, qui idola scdciido
catpopuluiii imperitum, qtii albas per liscresiin, ct deprimiinus, culpas avjiiiijc poenilendo daninaiiius
nigras per peccaium aiiimas doceni, qnaiiJo plariii ^.
1"« uiique avariiiae iinmunditia, non illis qui viri-
adveneril tempus, id cst, tonsurse oviuin, vel divi liler currunl, sed liis niaxiine eveiiiunl, qui qua>i
sionis. Laban qunque, ciijus liguram leiiet in lioc elTeniinato gressu gradieiites, per blandimenia biijui
loco, paulo aiitedicium est. Jacob sine dubio Cliri- mmidi resolvuntur. Unde illic ejusdem Itacbelis \er-
stum significal; tres autem virgae, ires legcs; carna- b:i suni, juxla foiisuetudinem leiiiinaruin : Nunc uc-
lia, exenipla pairiarcbarum, propbeiarum et aposto- cidii milii. Inierunt auiem faedus inler Laban et Jaciib,
lorutn ; aqua posiia in ranalibus, per exempla supra poilquam periecutus eit illum Laban. Titlitque Jacob
dictorum significat hapiiMnum : oves variae, animas lap.dem, et erexit illum iii titulum, qiiem vocnvil Lu-
sancii.riim diversitaie viriuiiim arietes, apostnli
: Je ban, Tumulut tesiit. Et Jacob acervuni tesiimoiiii
quibus dicilur, Afferle Doiiiino filii Dci usque arie- intcr ndeles, cui tani Jud«os qiiain geiiles, leslis est
tum. Sicut eiiim oiiines oves diversi coloiis:ifsignan- lapiscraiiiens, id esl, Cbristus : accrviis lapidiiin, i.l

lurJacob, sic aiiimje suiclorum divers*, et pro es', miiltitiido saiiciorum. Oinnis subsiaiiiia Jacob
variisvirtuiibusChrisio. Aliier trcs virgse, Cbrisinm, qnam tulit, popiilum Clirivtiaiium significat : ser.vi
•t Spiriiiim sancium, cl Mariarn signilicant auiem, illos qui Cbnstum
: Jacub liiiieni : canieli super qiios
aiitem [icum Paireni ; aipia doclriiiani Evangelii; poiiiiur substanti.i, fories in lide sive liirluosi suiit;
 ,:

iV> BED/E VENEUAUILIS OPEIILM CAKS II. — KXEC.ETICA GEMIINA. S(i9

asitii vern, tiiiiplirC'i siitil. Sicul aiiiein Jaciihniiiiiciii A beiicdicltis cril, ei clamliis; bciiediciiis iii liis i|iii

fainiliaiii tuaiii |iort.>vii pcr ri|i:is lliiiiiiiiis Rii|ilir:iiis Ciirisiutu ci illo popiilo rrcdiilvruiil ; claudus lii iiili-

aJ icrrain rcproiiiisslonis : sic et Cliiisiiis piiriavii d<-libii$ : iiani lciiiurls vcrliiini, lailludo gcneris csi
liopiiliiiii Clirlsiiauiiin per ripas tiapiismi ail iinvuiii vel niullitudo : niulii i|uippo ex illo po|iulo dcviaii-
Tt^t:iniciitiiin, vel atl rcgiiiiin cffiloruin. iacoli per- lcs, in enorcs sui seininis clauiiiuaverunt. Clauiicii

geiis ad Ua <c, sigiiHieat Clirislum pcr);oiitcni :iil P.i- veiunl enim, iii(|uil, a temilit tuit : (|ui pnpiiliis noii

Irein in «(kIiuii. Oii"<i<1"^ (llcilnr, Nolitil Jaigb eoiifi- soliiin claudicat, sed ei ulira gencrarc lilios tioii

ttri iuceru tuo, ^igiiin<'al Cliriiiiniii Inicnlcm j (H.ibo- polesl. Deniipie ijuud dixll, se vidisse Oeiim facie ad

1», ul pcificcrel .1(1 i|iioil vcnil; i|iinili|uc SPi|iiiliir, fuciciii, ciiin superius viriiin secuin lucl.irl iiurrave-
tave ne quieqnnm axpere loquaris conira Jjco'>, si- lii : sigiiiliial, quia idein Deui boin'i fiilurus er:<i,

guiiirat Dcuui Palrcni nuii periniilcniciii (li:ibuliiii'i qiii cuiii Jacob pupulo luclurelur. Ilisioriuliier auiem
ClirislO lliirere, cl pnpulu Clirisli:inn. Et abiges /i/ini iste vir qui luclabatur cuin Jacob. beneficium Dcicx-
vieut : luic est ,
persoiia (liabuli, si pnluisSi'! aJ priinil : ul sciret Jacob, quod illud non prxsiaret
Clirisiiiiii Inqui. Qnod auicni Labcn ei Jacub anibo Deus. Ipse enlm niagnnpere fralrem suum titnuil

vcneriiiil pcr Eii|iliralein, significat diios pupiiliis vc- siiperare non possel, id esi, voluissct. Respondct, cur
iiiciilcs piT baplisiiiuiii. Labnn Iuiir-ii reveisiis, ei " qucerit nomen meum, et ipsi iiiipnssibile evpriiiiere
«iiiiics i|i>i cruiil cuiii illi), sigiiilicit lllos (|iii b:ipii- i|uia solilo noinine uliniur usque ad diein judlcii, ut
siiii (I giiiuiciii iiuii coinplcni, el reverniiiliir :id lll- llierunyinus all : Phanuel aulein facies Dei imer-
ler.iiii. Muns .lulein, Fcclcsia Nnvl Tcslanieiiu iii- prciaiur.
lelllgilur : ciiiiviviiitn caro Cliristi et sanguis.
CAPIJT XXXIII.
,

El dixit Jacob friilribus tuit Colliijaimii lapidet

Priini vcro et secundi el nuvlssimi in miiltiiuJine
: :

coiigrcg.ili-;qiic l:ipidibu>, feceruiii acervuin, ei vo-

Jarob, plcbes Ecclesix signlliiani. Servl auiein el

cavit illuui L:iiiait accrvus lcsti':, el J.icub accrviis

ancillu! primo uiiliuniur, conjnges signiiicut. Lla
veru el filii illius in cecun.lo loco, pd-iiiieuies vel
tcsiitii«iiii. Acerviis llebraica lingua dititiir udiiero-
les. [tursiiin liiigiia Svriaca acerviis Car, iioiiilniilur
coniiiienles. Uacbel e( Josepb iii novissim», suucios
qiii Cbrl^to prope sunl, .<^ignificat. (jnoJ aiileni dona
lesliinoiiiuin, SC'! uilia. Jacob viro Gulaui, Lubuu
Gat, Seduili gL'iiiis sux sertiione voc:ivil. Jacnb in-
nilsli fruiri suo, sigiiilicut illos quos Cbrlsius pcr
llberlalein arbiirii di.ibolu diinisii, ut siiperius dlxi-
icrprouiiir stippbniator : Israel, princeps cuni Deo :

inus. Oiiud unieiiidicitiir, Jacob iiulinavil per ftplem;

el boc ideo iiulu cnin Deo prxvaluil.
sigiiillcat curpiis Cbrisli serviens in persecuiionibus
CAPUT XXXII.
In baculonieo irnnini Jorduiiem. Ac si diussel :
^ P"»"''** P««eciilori, per ^epien. Iiiijus niui.di. Oui
cburilulis
idcirco niunera iiiisii pr!us, ui plararci ilUini ante
In iiicdiu riii, ciini IKUI b:ibuL'li<n nisi
qiiain viilcrcl, atquc ideo caput illi iuclinassel, eu
baculuin laiituin. Pcr baiuliiiii aiiieni, arin.i qu.o
iilruque inunii triieniiir: ei si isia seiilciiila Cliristo
quod priinngrnilus Csaii fuil, vcl pro liinore illius :

refcrutnr, b:iciiliis Cliiisii, patris aiixiliuiti in passio-

sive ul iinplerelur proplieiia pairis sui, qua dixit :

iie, et in resiirrcctinne : qni Clirisius nunc cuni Tempus vtttiet, cuiii eicuiiai jugum iltiut de ceiiici-

(luabtis lunnis, csi, dunbus bus luis, cl reliqtia. Qiii aulein auleceduni, prupa
i<l popiilis egic<litiir pcr
buptisinutn tiirina auleni niiiinr esse
suiii ad Gsau, id esi, diubulo. Alii auiem dicunl, Ja-
: diciiiir, qiiaiii
cob idcirco in nocit; v.sionein vidi^se, i|uia in die
tiirlia. Sl auicni ad Cbrisliiin rererii possit, qftud
viderc non puiulssct, quein viilii in nucie : sivc ut
dicit, l'rut me de mantt Enau : ex parlc carnis iiilel-
sigiiilicar< tur, nun esse Jacob siiinleui Moy^i, i|iii
ligeiidum est. Aliicr pcr or:iiiunein Jacob in i>io
vi.iitiiiein vidit in dic, signilicat Irgcin Novt Tcsia-
locu, oraiio Cbrisli pro siiu popnlo osienditnr. Mu-
inciiii. Jacob auluni nocie vidil. significai veiereiu
iiera aulcni qiix Jactib ad E^au niisil, sii;iii(i< aiit
legem. Sicut auiein Jacob poluii vldere sioiililudi-
il'us jiiosClirisiiis diiiiisli in poiesi:iiciii dialioli

llis traiis:.ciis, iliiil Jiicob nmuiui ad Eiau fralrtm ^ "«'" «!'«'•«. '1"='" viJ'«. "« '"«"«'" '"'"O" l'f*

«UNiH, miail muiiera ; et Iraduclit vmnihut per turren-

buii : oslendiiiir, quia liu poinisse specicni Ksau
videre, ei inuilcm illi pr;rbuisse. Jaci.b autcni con-
tini, ipse remaiisil svlul. El vir tuctnbutiir totus cum
greJicns significat po|iuluni Cbrisiiaiiuni, (|ui Cliri-
iilo, pia^iiiluiliiue Jacob : nec diinisit, niti benedictio-
sio cotiirarius erui unie bapiismuin. Peicussio aulciti
nem eMorquerct, sucrumiiiie nonien aeciperei. Vir
iicrvl g!adlo, Ct.ncupisrenliain pccc.ili gluJiu vcibi
Cliristiini signllleut, cul ideo pra^vuliiit Jucnb, quia
Dei perciissain. (^luiidicalinuuiein unius pedis (.slcii-
pnpnlus Isncl, ciijiis ille liinr figiirain ^erli in pas-
sioiie, id cs!, iii torrciite, pr.i'vuluii Duii.im., ci qiiiisi
dil, qiiud uno uliinnr spiiiiuuli pede, abjcclii «ilio
curnis. Jurob auleni iii boc loco cnni du.idecini lilns
cuni iiifinno in curno Cbristo liicluincn buliuil , el
taaieii J.<ci.b bencillclionein ab angclo, (jucin scpe-
tlliiis, Clirislum ruin duudeclin a|)osl«lii signincjl :

ruvit, impclravlt : ciijus iiuiiiliiis iinpi>silio, nii jiic

ei iiiia lllia illius, nnuni saiici..ni Kcclcsluin.

bi-ncJlcliu fuit. I^.tcrpreiatur auiciii lsr:iul : virvldcns CAICT XXXIV.

D.iiin, vcl princieps runi Deo, qiiud Ciit iii fiiie pr;c- Post lioc Sicbein fillus Eniinur, Diiium Hliani Ju-

tiii.iiii justuruiii uinnltiin. Teiigll auitm A'igelus luii- cub violavil ; Eifreisa etl quippe, ut vidtrct N/lirrt
ludinciii fun.uri.«, 01 claudtiin rcd liJii, sirqne Jucob rri^.Aiiit i«i'tii ; ftKiMi <'nhi viilMtl Siclitm filmt Em-
 ,

y,\ IN PENTATEUCIIUM com MKNTAmi. — GK.NESIS. -^W

mor Evei, priiiceps terra: iltiu$, addmavit, et ri:puii, \ ici Ecclesiani in lcinpore pcrsrculiuiiis ? Aliter pcr
ct donitirit rum illa, it opprim«ns virginnn, ct cnn- Dcnjamin ieire.^lris llicrusaleui figuiatur, qucn iii

iitutiniita ctt amma illiut eum ea, trittemiiue blandi- iribu Beiijaiiiin, ciijiis populus gravi dolore mairem
tiis deliuiiit. Diiia quip|ie, tii viricrci muliiTfs regi >- aflicii, eHundendo saiigiiinem omniuui prnplieiaruin,
iiis cxlraiiea', egrediiur; cum uiiai)UTqiie mens nexii- iiiMiper ciiara iii nece Cliristi acrlaiiians itnp is

guns siiidii sua, el actiones aliena curans, cx- viicibus : Sauguis ejus tuper nos, et super filias iia-

ira liahiuiai , ac extra ordinein luopriiim vagi- stroi. Alii dicuui, per hoc iier Jacub ad DeAiel, iler
tur : quam Sicheiii piiiiceps (erra: opprimit, vi- Chrisii ad Ecclesiani Nuvi Tesiaineiiti sigiiificari, qui

(lelicct invciiiaiii in exieriuribus turis, diabolus niin iiumolavit victlmam usqiie dinn veiiit in Detli-

corrupit : ct glutiiiuia est aniiiia iilius ad eani leein. Quod aulem diciliir traiiscuriere greges, per
quia uiiitaiii sibi, pcr nequitiani respicil, et cognila aiilicipaiionein dici putaiur : co quod grex Jacou in
culpa resiplscii, atque flere coiiatur. Currupior au- eu habitavit, sive grex aiigelornm, qiii nativilaii
tein spi-s ac iccuritaies varuas ante oculos ponit, Dnmiui niinislrabanl : Et venit SaUm cicilatem Siclii'
(|ualenu3 ulilitaieni trlstiiiie subiraliat. Kei le illic moTum in lerra Canaan. Qunniodo niiiic liic Salciii

adjiingitur, trisleniqiie blanditiis delinivit : modo Sichem civiias nuiicupaiur, cum Hierusalcm, in qua
eiiim aliorum facla graviora, modu nibil esse quud B regnavit Melcbiedec, S.ileiii sit unte dicla? Aut
perpciratuin ust, modo niisericordem Deum loqtiiiur, igiiur uniiin urbis et loci nunieit in aliu atque alia

iiiodo paniieniiam poliicetur. Adliuc sequens lein- tribu : aut cerle isiain Sulein, qiix i.uiic nuniinaiiir
pus, ui dum per lioc deccpla mens, ductur ab iii- Siclieiii, diciiniis liic iuterpretari consuiniiiatani at-

lentioiie (ocniteiitix, siispendaiur. Quaienus liinc quc pcrfeciam ; ct illam qux praelerca llierusalein
iioiia iiulla suscipiat, qtiani luiic m.ila iiiilla cuntri- dicla esi, pai ilicani, iiosiruqiie scrinuiie iraiisferrc.
st.inl; cl lunc plenius obruitur suppliuis qu:e gau- Uirunque eniin accenlii paiiluluiii decliuaio bi>c vo-

(lel niinc in deiiciis. Cseicruin, secui.dum superio- cabuluiii sonat. Traduiii eiiiiii llcbrxi, quod claiiili-

rcm explanaiionem, Diiia Ecclesiam significal, dia- caniis femur Jacob ibi cnnvaluerit ei saiialiini sii ,

bolo copiilatain per getililitaiem anie baptisniiiiii, el propierea eamdem civilalein curaii atqiie prrlecii

sive po^t bapiismum per crimina : quani viiidicant vocabiilum sorlilam essc. Eldixit itli Deus : Jam non
paier et fraires ejus, id cst, Christus el apostuli, vocabilur iiomen tuim Jacob, sed Israel erit njiiien

vindicanles Ecclesiam, qu.t; est soror apostolornm. tuum : et voeavi: nonicn illius Israel. Diiiiniii iici|iia-

Dina autem pcr dulum vindicaiur : sic Ccclei^ia a quaiii illi noincn iiiiposituiii, sed i|uod inipiincnduiii
Cliri^to siiper diabolum per doluni vindicaliir. Diix erat pr.i-ilicatur. Qiind l,;iiiir ibt sil luiuriiiii pioiiiit-

auiein vindicix a Sicliem sumuiiiur, iieinpe circuin- C tiiur, liici|ue doceiur exemplu, et Jacob lilius Zore,
cisio et occisio : sic biiia fuil vindicia diabolo, id esi, pro eo de itosra. Iluiic quidain suspicantiir Jacnb
in pr.^Esenti ei iti fuiuro, sic el peccatoribus. Quud au- esse, iii iine addituiii esse voluininis, cniiiia llebraii

teiii dietertiasumpla esi vliidicia de Sicbein, slgiiili- asseruiit de Naclioris illum siirpc gencraiuiii. Iiuer-
cat vindictain teriia lege in diabolnin ei in peccaiu- ea Hubeii patris sui coiicubinain viuluvii lei' Uiibeii

rrs. Aliter Diiia sigiiincai aiiimani uniuscujusqiie populus primngciiiius Israel cx circuincisione signi-
peccatoris , vel buniiiiis ineuntis conjugium cuin iicaiur : qui patris coiicubinain pollu t, id est legctii

tixreiico, quaui vindicant Cliristus ei dnctorcs. Alii Dei Veieris Tcsiamciili sa^pe pra:\aiicaiido inacula-
ailcui dicuni lianc vindictjin, q\iT. f.icta est a S> vii. Quud aiiiem veius lex coucubina vucaiur, Pau-
iiicune et Levi, Doniino noii dispiicere : quod iii linc liisdncct.diccns: Abraham duos filios liabui;, unum de
oslenditur, qiiia liberali suiit dc iiianu iniiiilcoruai ancitla, et uiium de libera : li%c autein suiit duo 1 esiu-
suuiuiii : sive quod ligom Dei, et circumcis onem nienia. Kubeii iiitcrprelaiur : visionis filius, vel vi-

viiidic.iveruiit, eo qiiod vini rcrli clrcumcisus super dens lilius, vel videns iii iiicdiu. Dixil enim iiiai.r

illaiii qii;e dc circuiiic sioiie fuerat. Aliter Imc Do- il iiis : Yidit Oeus humitilatcm meam. Siiiieun, aiiditio,
iiilno dispiicuil, duin Sicliem et paler illlus ab Jacub dieeiite inaire : Exaudivit me Domiiius. I.evi, Apo-
circuincisiiiiieni accepcroni, sed lanien Simeon ci stolus : /lpp/i<;a6i/ur eniin (inquii) vir meut, sivc ineus

Levi pro ineriln palris lllnrum saiiaii sunt, eit/ : sive quod melius, prosequciur ine vir nicus.
CAPP. XXXV. XXXVI Jiiila Inierprctatur coufessio : diceiitc aiatre Modj
Idula aiilein qua; Jacub sepelivil sub ligno, signi- tonfiteboT Domino. Dan ,
judiciiiiii, dicriiic nialic
ficaiit vitia ei peccata qiiae absconduniur sub ligno Uacliel : Judicavit me Deut. Mcplhalim, cunvetsanlcs,
crucis. Inaures, inobedieniiain : muiatlu induinenti vel dilatavit me, vel certe iniplicult nie, aii eniin ma-
virurum prupier vindiciam in Sicbcm , signiiicat ter: Comparavit me Deus sorori mca. Gad iiilcrprotaliir

upera inala iiiuianda csse ad meliura : ut alibi dici- teiitalio, vtl lalruiiculus, vcl fnrluiia, dicentc iiiatre :

lur : Extpoliale vos vcterem liominem cum artibut iuis. 7)1 foTtuna acerbata pronunlinnte viia ege smiii. Isa-
Deliiiic loqiiiuir Deus ad Jacob, ut liabilaret in Bc- char, esl nierces : et lioc iilro, quia niandr.ignris
lliel ; ilii cum parcret, llacliel nenjaniin, mortua esl. sui> Riibcn introiluni, qiii itaclicl debebalur, silu

Sed qtiid sibi vull eulni, enindem Beiijaaiin Racliol jure emcrat ; vel cerle quia dixit : Dedit mihi Deus
parerei, vocavil iiomeii iHius, Dolores mei : nisi fu- ir.ercedem, quia dedi auciltum meam viro nieo. Zabii-
luruin prophcians ex illa tiibu Pauluin, qui afllige- luii, habiuculain : Uubiiavit eiiim (iiiquil) viV me/is.
 ;

9o& iiED.c \i:ni:u\uius uckiium pai\s ri. - exeoktil,.\ gi;n«ji.n.\. «Gi

iiilcipreiaiiir causa. Jurgii eiiiiii in Sicliimis A ffsiuin esl ; sc-d ali(|ii.i de liis seiiiiiileiia iiu«r Cliri
Diiia,
ab qnml sihi stiim cl Josepli rcrcrri posriunl. Josopli (|uideiu ad-
Ciiusa eifliiil. Jtisei«li, augmciiiuni : ei>

iiialer oiu.ivll alium. Beiijanviii, filius ilexira-, oravil puttr )lliu<, et noii iiiuier : Cliristuni veiu
:,ildi
iiiater sui adoravii, ci iion patcr coeleslU. Vir au^
iiiuiaiiic i>a»ie ndiiieu, (|uoJ inaier Bcnonin, id csl,
tcm ijiii Joscpli iiiveiiii in igru erraniem, sermoneni
lilms dolmi», pro diflicilliino parlu vocavil.
.\X\VII, XXXVIII. propliciicniii si^nincat qiii Cliiistuiii qnasi errtintem
i;.\PP.

Juse|i|i uiiU'. ex duddetiin liliis Jaci»b, qucni paler iiiveiiil. Lrraiis ciiiin vocalur, qui cnanlcs qiio^rit,

CbrisUim Diiniinuin signi- Is auiein vir, id esl, senno propbeticus, Cliristi pas-
pie ca.ti!iii liliiH aiiiavii,

secuntlum canieni iiatum c.xlcris sionein minisiravit. Quod auiem dicit : Ra'<i9eru/ii
(lcai, qiieni (lalcr
proseniiis prx-lulil. de loco tuo, sigiiilicai Judaeus leccssisse de loco, de
riair.biu cx scmiiic Abrabani
ili.dc et ilii diciiiir ; •imuiiil enim eum Jiicob, eoquod laborilius lcgis, idula adnranies. Rubcn auiem qni
niiebaiiir llberare pucrum de nianiltiis rrairum suu-
m seitetiuic gcnuhoet iltum. Senesceiiie enim inuiulo,
d: iis Hei ailvciiii. Tuiiica auiem polyniiia, iiuam ruiii, slgniricat eus qui crucem Cbristi noluerunt ; el

p.itcr, varietatem pof,ulorum ex omnibus in ligura Pilati diciiur, quia cnoperaii sunl erga
lciit illi

Ciirpus Chri^li coii<^regatam significal crucem Cbrisli. El 1'ilattis qiii osl iii S'ilitudine, id
Ijeiit bu.t iii

Si.nmium vcro illuJ per qiiod rrairnm manipuli '< <"««. ''«"'s operibus ul dicilur : Non eU qui faaat

cst quod in
tonum, non eti ui/fue ad ununi. (}iiudquc dicitur
adaravcruiil iiianipuliiin illius, illiid ;

Adorabunt eum omnes reges ler-

Maiiut quoque teslrat ttrtate innoxiat , sigiiiGcal,
Cliristo impleiur ;

Ipse esi qiicin sol ei

quud iiiKi Jud.ci, sed geniet> suag inaiius servave-
rw, omnes iieiites iertient ilU.
ruiit tmpo.lutas. Mittidir dciiiiic in cistcriiani, id esl,
luiia et siellx uJuranl. Ipsum enini eicelieniia san-
cioruiii in solis noniine, Ecclesij; claritas siib iina-
iii lacuin ; et Cbristus exspoliaius carne bumana,
gliie iunr, et oninium populorum iiuinerosilas in descendit in iiirernuiii. De cisterna qiioquu eleva-

Lnde increpa- lus, Is. aeruis, id esl, Geniibus vendiiur. El Cbri-

ligunt stellarum adoial. et tiaier suits

Num^uid moler tua el (ra'res sius, (losieaqiiara egredili.r de inrerno, ab oiiiiiibiis

uii illain diceiif : eeio et

Ubjurgatio ista palris di.ritiam Cciilibtis iidei coiiiiucrcio coinparalur. lile p«r
(ui adofal)iii:ua te?

qui pro eo quod ex se Jiid:c cuii^iliuin trigiiita distrahiiur, e( bic per cun-
pnpuloniin Isracl S'gnilic3t,

naiiiiii csse cognObCuiil, adnrare conlemnunt. Jucvb siiiuin Jiida; Iscarioth triginta argeiiti is veuuiidaiur.

tniiil Josep!i lilium suum, ul de Iralribui iollicit:idinem Denique J.-icob pusterituiis iux de|>lui'ans dispcndia,

yererd. El Deus |ulcr misil liliiim suum uiiigen^lum, qulii paler Itigebat liiium suum amissum : quasi pro-
utgcnusbiiinaiiuiii pcccaiis languidum visiiarci. J/isi( pbeta Qevit iiiteriluiu Judsorum. Ueiiitjiie scidit vesti-

*K/ii!, iiiqiiit, beut plium suum in simil.tudinein car- ^ ineiilum suuui quod tn passioiie Do.iiiiii tcgiiiius Ta

Mis pecculi, u( viderel si recte etset erga fiatres d oves. ctuiii a|irincipesacerdutuui.Sedei veluniieinpli scis»

Et lioiniiius in Evangelio ail: ^on sum missus n si sum Cst, ut pruplit:lia el iiudaium pnpulum suuin, et
nd otes qucc perieruni domus hrael. Iiivenit crgo Jo- dlvisuiii osienderct regnum iilius. Iijitur JosepH de-
scpli rratros su.>s lii Uolbaiin. Duiliaiiii liiterprtt:itiir scciidilin jEgijpliiin ; et Cbristus in biiiic muiidum.
dcrettio. V.'re eiiiui eiarit iii di-rectione, qui de jiar- Kiiiu illitm eiiiiucltas, castus icilicet disciplinis evan-

licidio cogilaveruiil. Qut cum vidissent eum prochl, g> licis lopiiltis.

occidere illum cnijitaverunl. Et Juiioii vidciiies veruiu CAPCT XXXIX.

Joscpli, Doiiiiiium Je!>um, ul illuin intcrriccreiit,
Lrat auiem pulclira fuci*. Erat spcciosiis rurina
cniiisiiium st.iluerunt, dicentcs : Ciuci/i9ei7/iim. Ftia
pr;e bliis humiiium, £'( mutier injecii in i//MiH oculo-,
pessinia devoriii-il eum : id csl, Judaica bcstia inlcr-
iitai^ulieriunicommitteict. Isia muiicr ligura erai syu-
lecit illtiin, de qiia Dumiiius iii Evaigeiio ait : Ecce
agog:c, i|ux sxpe. siciii .'criplum esl, mcecliaia esl
ego niitto vos in medio luporum. Nudateritnl Jo-
pott deotalienos. Slmilitcr volebat Cbrisiuin iii adul-
sepli Iratret tui lunica polymita ei talari. El Judxi
lerii sui scetere retliiere, ut nrgarei se esse Ocuni,
Clinsiiiiii pcr niorieiii crucis cxspoliaveruoi luiiicain
corporalcin. Pulyiuitain autcni, id est, dccuralam
D et Pbarisxorum inagis et doetrinas Srribaruin, quani

mandata lcgis servarc, quae illi «elui niaiiius erai.

omiiiuin viriutum diversitaie. ilesperscruniauteiniu-
Cbrislus auiein nun acquiescens illicitx doctriiiat
iiicam ti:Gdi sanguiiie, quij UWis ilUim tesiinioniis
adullcrii syiiagogie, iii rx niaiu vesie corpo-
adnlii
atcuaiitfs ,
per iiividlam reum niunis dixcruiil
rts jpprehensus cariic exuit se, et liber morie de-
illuiii, donaiitein oinnla pcccata. Alii :iiitcin iiiierru-
sirucia abiii iit cttluni. Caluiiiiiiaia esi crgo mrrciti*,
gaut quid sit, de quo dicitur, criiiieii pessimiini.
ubi illuin lenere iiun poluit. Denii|ue nec Jusepb
Accusavit rratres siins de irluilne pcssinio : ei ita
carccr iciiuii, ncc Pominuni Jesnm inrcrnus tenuil
rentiunl, qiiod lioc de adoraliune idoloruui sive cri-
ct ruiii jain ibi vcliili puniendus desceiidcral, indd
iiiine Siiduiuuruiii ei Cnniorrlia'i>riiiii dictiim sil.
alios libcraus, abiit.
A!ii ctiaiii de liinica Josepb dicutil, (|uud iiiiinoitali-

laleiii Cliiisii signilicare possit. Sul ctiain el iuna Dtuiqut ini«iiil duoi eunuchos de dtmo t*<fii. Duo-
luiii lui.ien siium abscnndeninl jukla crnctrm CIiiImiI, ruin pnpulurum, hoc e>t, cirdentiuin vel incrediilo-

cuiivciti nies ^e iii lcnjbras , illuiii .idoraver>iiil. ruiii liguraiii sigiiilicaiiics, (|iii cniiciusi su!i ^xpccaia,

Uu>iirud(« aiiiein his>oriaiiter adimplcia >uiii, iii.uii .\J.e traii.^igicsiiune obiioxii lenebaiitur . i|:ii iJet»
003 IN ri.NTATELCIIDM COMMKNTAUIl. - CENESIS. 20«

f.istain accc|.cnint rrg.ilim A sissct illi Pli.ii:.<. .i.ulier.ii) pro aiiiorc cupid.. it;i
uiiniclii .iinmuir. .|i.ia :

(lis. iiilii.a;. Tciiia igili.r i.nc, Doinino ab inlen.o ab liaccaiisa eunuciius diicitiir.

re urgftMte, ol le.gii «ibs< ur.i, iii Jo^.pli son.nia re- CAPUT XXXVlll XL.
\elamc, sulutus esl a peccatis p. pi.liis ciTdentiuin, Dixii autem Juilns acl joni fiHmn suum : Ingrede-

ci Je ii.fenii cariere liberatus, reil.litur iiiinisierio re ad uiorcm (iuliii lui. In liac diclioiie lex per le-

«livin* legis. li.creJulus autem popiilus Judxoniin, gem i .venitur a lilio. iJ csi paslor. ti.liJai.iiia civi-

q.ii.i iii confcssiiii.is ligiio noii cndidil, irans^res- I.-.S. Tliamnas vcro regio est ivrreslriuni, id esi,

Miiiiis suspcmlilur ligno. |i..li.nn. Sedt;l iii bivio, iJ e&i, ul p.itaictur meieirix

esse , siv.'. i.e illam Judas prxierirct. Coijnoiit au-

CAPUT XL. tem Judus, el oit : Juiiior mi Tliamar, quia uon tru-

PrTterca narrat Pliarao soini.iuni, iiileriirctatur diili cam Selln filiom^o. In llebixosic : Juiiificatn

Joseph. bea i|uid sisnific.in scpicin anni, qoi in e$t ex Thamar, non q- od jiisla fucril, scd compara-
sepicm spicis plcnis, sive iu sepicin vaccis piiigiii- lioiie illi ut minus m^la fecerunl, nci|.ia'|iiaiii lur-
Ijiis osic..deLaiiiur : nisi seplcm cliarismaliini spiri- pitudiiieni ; sed lib-riiis rcqiiircndo, Pliari's divibi.i

(alii.in doiia, quibus uberlas fiJci laiga pietaic rc- Interprctatur, ab eo quud iliviscrii incmb.a iiivnlva.
duiidai? Contra septein sienlcs cl lcnucs, lamcm U vjggunjjfiu,,, z,ra interpret.itur orieiis, sivc quod
verbi Dei niivissimis teiiiporibus .isieiidebant. Con- piiiiius apparnit, sivequad pluri.iti ex illo jusli nati
giegavii autoin Josepli scpteiii ai.iiis on.niuni Iru- suiit. In libro raralip. scripiiim cst : IiiTlia.iuir nniu
g.im ab..ndaniiara, id csi, fruinei.ta lidei, samlo- Juda:; inlcll gitur plcbs Judxa, cui dc irib.i Jiid.i

r.iin liiirrcis condeiis. Tcr illa sciliccl scptcin clia- rigcs tanquam inariii debcbai.tur. Et m ritn noii.c.i

n^iiiata, quasi per seplein aiinos, ul cum sepiein illius amaritiido ii.tcrpretalur, ipsa eiiiiii f.Ilis po-
aniii ta:periiit, id esi, cum iiiiquitas illa occi.rrcret culu.n dcdit. Diio a.item gcnera erani iii plebe, qiii

scpleni ciiiiiin.iin taiiiialium sub Anticlirislo, ciiin iion rcctc operabai.lor : uinini veri>, qui iioccbani ;

la.i.es liilei fuerii cl saluiis, i.iiic jusii |

aiiier ei alteiuin, qui iiiliil proderant : qui sig.iilicaiiiui' iii

liJclcs babcbunt cnpiosani jiiblilix (lugem, iic fidcs diiob-.is liliis Judx, qiioruin unusmali^nuscrai, alier

illorum iiiopia aticniiaia d. liciat. Ab aliis ditiiur, iii terram fundeliat scineii, ne seineiidaret adfecun-
per aroiiiatj qua; in caindis poriantur, duas leges .landinn scnien Tliainar. Nuc suiitaoiplius qiiain d.i.i

sigiiilica.i : pcr resiii.m, legeni libioruni lcgii; cl gcnera hoiniiium, inniilia gciieri buin:.iio, uii:iin no-
pcr siacicn legcm proplietarum. Quod auleiii Josepli ceniium, aUcruni prudcsse noleMtiuin. Ei qnia pcjo.
ii.in est libcralus per con irmm Juda:, signilic.it ,
esl i!le <|ui nocct qiiam ille qui iiihil pro:lesl, iilco

Cbiistiim iion libcratum cx paitc carns per serain '

major d.titur il':e inalignus. Ilcr autcin int 'rprciat.ir

poei.ilciitiam Jiida: Iscarioili. Alibi aiilcm diciliir : pelliiciis, qiiibiis tuiiicis uiduti sunt priini liuiniiies,

V«;i./i<ici«n/ »/.'ui» Umaclilit liigiiila iirijcnleis. Ar- qui in poc.iam d:iu.nati sunt. Unain 3ut.>m iiitcr|ire-

geiiti i liiginta uli stribiintiir , ab aliis dicunlur laiiir nioeror illorum, .|iioruiii vero quibus niliil pro-
sigiiificare li.lciii Triiiitaiis, qiiia Clnisius euiiur de.-t, cuiii liabcaiit iiiidc prodc^se pos.siiit. M:ijiis au-
ab Ectlcsia gentiiim. Quia auient llulicn ;id cisler- tcm iiialu.ii Csl ablaix vit.e, quod S:gnificat bcllis,

liam veiiiens, i.tin iiivci.it piienim, sigiiili.al quod qiiaiu iion viix, sigi.ificat mocror ill.iriiin. Doiis

in Evangelio srribiiur ; yoii esl liic , s-ed snrreiit. lanien occidisse anilios dictus Cji, ubi liguraiur rc-
Qiio Iq.ie Jacob diciliir iiollc coiisolatio.icm accipere, gnuin lalibus lion.iiiibus abstulisse. Teriius vcro
signilicat populuin Cbristiaimm coiii| aticiil'^in Cliri- filius Judx, qui illius mulicri non juiigiiur, signiiicat
sio, ei b:c c in-^oliliunem nolentctn, scd in futiiio. tempus ex quo reges plebi Judxorura de trilni Jnda
Qiiodipic dicil : Deseeiiduin arf /i'iiim ihcmhi, /kj. ns ca-pcrunl non ficri. El idco erat qui.leiii filius J.iila;,

itt i)ife:niim, lii-torialiter sopulcrom sigi.ilical, vel sed illuin eiiani Tiiamar iion accepil,qiix eratcadeni
i|UikI sua pr.<plietia prxscivil , aninias bominuin iribus Jiida, sed nullus iiide regnavit. Uii.IeZclla iii-

anic advciitiiiM Domini iii ii.rerniini exirc. Mudiaiiiia: j) lerpreiaiur divisio ejus : iioii pertineiit sanu ad l.anc
vero, usqiie Pulipliar eunucho Plinrnonis. Hic ab ali- sigiiilicaiionein sancti viri, qiii propbetando scic.tcr
qiiibus iiii|iiiriiur quomodo bic euiiutliiis foit? Tri- iitilcs crani. Judas auluin significat Cliristum ven cn-
bus enim modis eunucbi diciintiir, id est, qui ab tein ad oves qux perierunt doinus Israel. Venii cuin
linminibus facii sunt eunuclii, ei qui se casirive- suo pa.torc Odolamtle, cui iwmen erat IJyras, ad orri
nint propler rcginim Cbrisli Dei, ct qui de utcro suas tondendas in Thamna. Tbamiia inlcrpretatur
nKilris siix eunuclii facti suiii. Putipliar auiem nol- delicieiis, j .in cniui defeccrai princeps <le Jiida, et
lis ex iriliMS niodis eiinuclius f.ictus cst, se.l dicitiir oinnis unctio. Venii ciim pastorc llyras. Odolamitcs
cv cogitalione scnbarum ct docloruiii, q.iod Ptiti- intcrpreluiur tesiimonium iii aquis : cuiii boc planc.
pliar sacerd.is Ciiit Melcopolis idolis, el vir ainaliilis, iGSiinio.iio i''oniii>us veiiii, liabcns teiiimoniitin inajii^
il decirus fac:e, et .Icin.le ut .licitiir : /loior i///u] Joaoiie. Uyras inlcrpretalur frairis iiiei visin. Vid;l
tensus Pliaraonis irruit, iit Sodoniiix iiiviceii. f.ie- omnino frairem suum Joannes, fralreni secundiint
ruiit , et i.ide traxit illiim Pliarao :ib id.ilo 'uo, senicn Abraliam vidit omnino. Et ideo inter nalos
el fecil iiliim enniichum su:i: niulicris, posiquain inulieruin non surrexil major Juai.Mcltiiptista. Vidit,
$i'.caii rueriitii rcncs per muU'js annos, cu:ii coinn.i-
quando diccbal : Eicc ngnwi Dci. Vidit quod inulli isli

P.vrn.iL. XCI.
2^.7 M l) f: VFNF.r.ABII.lS OITIlDM PAUS II. - KAKCI.ilCA t;ENi;iNA. 2GH
('ii|iicruiii vi lorc rl iioit viJerunl. Ei iileo laiii|iiaiii A ci iucriinl <>l UiiifS i-t surur Luiliin, ei Tu i. IIjc
(Klol»:iiila vcre l<:sliin(iiiiuiii p<:rtiiliuil in »i|ii:i. Ve- fnii coiiiubiiia Eliplns prini iKcniii Rsaii. Idcinn
iiii aiii Duuiiiiii.i :iil luiidoiiilas uves sujs, liuc e^i, nii'cni II' rr;eiirum rocordalur, quia piiinogeiiilus
i'iiuieiaiiii.is snrcinas uiniiiuin |>cccaloruiii. Duimle Esau cx liliibus illoinin accepil ciincubiiiani. Alii
'lli:i:niir liabiiuiii iniilat et nuineii. Nain ei coniiiiii- aiiieiii dictiiii pcr pastoreni el Edoiii suprailictniu

Uns |iotcst iiitcrprciari, el sic Ue synaguga ICcdesia; Oinncin ductorein .>%ignificari, aniiuiiiiaiitem Incarna-

leJ iii illi prorsus am:iritudinis in aqua Uiiiiiiuu (r\ tiuiicin Uoiniiii «dvciiieiitis ad Ecclesiarti ; el tres
iiiiMisiraveraiil, sed illius iii i)iia Pitrus amsre novil. nioiises, (|iioil iion inveiila est Ecclesia in paitcbiiiia

Iljbitus merctricis conlessio est pcccaioruin. 'ryjniiii i't duotorilius, iiisi per Ires leges. Ubsteirix ab liis

«lii.ppe Ectlesiai gi^rii Tliaiii;ir, scdvns ciiiii lialiiiu diciiur doctrina Spiriiiis sancii, sive disciplina, quci;

iii liivio, in dilectioiie proxiiiil, in proriciendo, vclui cucciiieinii, id esi, gratium spiriiu.ilcn'< ligavit, pnpu-
.imliiil»ii'li> ad perfocti miciii leiidit. liiidc Oavid di- liini ^cniiiini, qiii oslc:isu$ est prior pcr bdniiin ita-

ril : I itts iiitis, Doiniiic, notas (iic iiiilii. t'.< nccctit liira>, scd ilc lidC quoinodo prlus cxplaiiatinii cst.

urculie aiinulimi ei aiuiiUa»!, velnl in Septiiaijinia VtiUii» iiiilamus maieria reniris niei ; id esl, assiiin-

liabetur. Moiiile ct virgani vocalione signaiui, jusii- plionci» lcgls popiilus gciiliuin. El eral Oominus cuih

licaiioiie decoratiir, fjloiilicatinne exallalur. 0«"« B fo; id e."^i, ficus patcr cnm Cliristo in adjiiluriuiii

«ii(«m pr(erifs(inai'i/, lios el vocaiii; el quostocutil, suuiii. Ouod aiilcni Jo^-epli dic lur babilare in Jonio

lios el jiii,lilicavil; ci quos jiiMficavil, itlos et qlurifi- Diunini sui, Cliiisiuin sigiiilicat babitarc iii Synagoji
raiii; sed lianc occulte,iibisil concopliosincta; ulier- Dei P.iiris, el iniiiistrare suim doctrinain populo

laiis. Miltimr auiem haedus tanquam increirici. Il.c- Jud.iicn, per queni bcncd!.\it Paierl''.tclesi.iminiiiidii,

Jiis expioliraii I iieccali per cumdeni Ud'jlamiiciii, cl niiilliplic.ivit lam in li;cdis i|iiam in agiiis, id est,

tanqiiain incropaiiicm ftl dicenleiii : Cniefaiio vipe- in aniiiiabiis et corporibus. Ncc quldquam iioverai,

raium, cl rvli iiia. Scd iion eam iiivenit cxpiobra- iiisi paiiciii. Iii lioc prserigiiratur quud de Cbrist(«

i.() pecfaii, «piaiii niuiavii confessioi.is amariludo. diciiur : I'ilius kominis non liabel ubi capul reclinet.

1'oicsi vcio piibliiis higiiis annuliet arniilhe, vt!iii Illa ai>piciiendcMS l;ici .ia, id est, oraiii vestinieiiii

III Sopliia^jiiiia , nio:iilis el viige, vicii teniere jndi- illius. l'er p^illiuinautem liticramlegis sigiiilicari dir-i-

«•aiiles Juda-DS, qiiorum lunc per.sonas Judas ipse gc- tur, qiix rclicia est synagngx, qux est uxor diaboli

.siavit qiioque. Dieit non liuiic popuUmi esse Cbrisii, relitia a Dco. Aliicr perbiijus inulieris viros Judaicus

sed prolatis leriissiiiiis docuineiiiis nosirx vocaiio- populusdcsignatur. Ul autem qui somiiium viJeinii ,

glorificationis erubescunt, ei nos iiuii pro s»is inoritis, seJul ina^niricarelur Josepli.
nis, jiistirnaliouis, ^^

quasi jusiificaios in.igis c;- ..faientur. Accu»alur eiiiui ^ Subliilus siim ite terra Uebi aorum. Ilsc per anl;-
Lccletia a Jiidacis lau ,.iain legis adulterairix, scd cipatidiieui diouiiliir. Gt hic iiinocens iii lacuin, i<l

osieiidii virgain sigiium p.issionis ; moiiile, lcgis est, (^bristi'S iiifeiiuim pro pcccato AJje, cuin ipse

legiliiiia ; el aiiiiillain, pi^iiiis iiiiiiioilalilalis. ^""d peccatuin min fecii. Tres propa^iues, id cst, krcs

auiciii paiieue Tbainar, ci duos geininos in utcro rami gt>inn!;is, iJ est bolca. Pbarao auteiuei lierc-
lialicnte, prunus qni dicilur Zaia, niibil manuni, ct dos vel uiaxime l< gdiiiiir adurnasse dieni naiivilaii^i

iibsieirix ligivii coccino, el illi iiianum t< irabenie suiK, eo quuJ pul.iverunt quud bora iiativilalis

iiilriiiseciis, piiSlerior, qni 1'liares vocabaUir, nis- eoruin se ordinasset in regnum, siinileni reiiifacicii-

(ciiilo prdcessit, figuraliler congiun, (iuod Isr.icl les aduraiioiiis, ut dicUui' : Uuorum erat par impio

«-teiidorcl iiianuin in lcgis opera, ct illaiii pro|ibcl;i- t;i$, ei :ina solemnitas. Inde Josepb, qui tyi>uiii

lum el ipsius Salvaloris polUitamcruorc cciilraxerit. Cliristi gciebai, currurn merinl.

I'iis'.eav' roprorupit populiis ge«iiiuin, uiesscntpiiiiii CACUT XLI.

iiovissimi, el novissinii priiiii. Quod aiileiii de J.icob El pra'co ante ««m priecedit, el prircoiimil anle
diciliir, quodvenireiadlsaicpaircm suuiiiin Mainbre illHin , €t fonsiitiiit itlum super umvtrtam terraia

tivitnieniArbaB, quxei !lebi(m,sciendumesiquude;i- p .fr,,yj,(,-. gi Dominus noster distraoius a Judn. ui

itom civitas est Hanibre ci ab ainico Abralia; iia anti- Josopb a fralribus ei de inlcrnoiuui • tM« sur-
,

i|uilus appellata. El peperit tsnu t//;i/ifl'i.l5lc esttli- roxil, asccndit<|ue currum cieles.ls rcgiii, lie qiio di-

plias, ciijus el S>.ripliira, cl in vuiuiiiincjubnieniiiiii. citur . Cunus Dei tleccin millibut niutiiptex ; H *>-

L.-aii aiil '(11 ei Eduiii, et Soir.uuius buiiiiiiis noiiicn est. repil pule^talcin a Palre pia-dioanJi ct juJican<li.
Es.iuitilloliixorubciini iutorpreiatur, acolorecorpn- Apost<ilus ait ; £l daiiavil iili ueiueH qiioU tU iHprr
ris; sedpilosus totos,pilususriiitsioiitpellis Eduin lu- oiiine nomeii. Acce,>it i)joquc el aiiiiuluui, | oiililiea-

luiim, vel lulviiiii,dei;i>ctioncrulira.qiiamaccopitpro tuin soilioel lidci, qiiu cr<^dentiuiii salulis siguo i>-
primogoniiis. tiuodqucdicilur : Horn»'i/iflii.'n(or<i ter- giianiiir aninix, et in froniibus «I cordibu> iiosiris

1(1'; proplcioa qnamlo oniiiiieravii lilios l';s;iu lepoiem por rij^inam (runis ligiira «tonii Regis expriuniur.
rxpoiiil, qiii anic Esaii inlra Kilom pniiceps luciil In<liiitiir<|u<' siola l>y>Miia, i,l osl, carnu saiuia, visi<i

e\ geiicro Unrr;roriiin, qiii lin^M;i iin^tra iiiicrpio- spliidiiloiiiMi, ei kliil.i imiiiurl.illtii(;s. Acoepit qiHi-
lauliir litiori. In Deiiieiunoihin manircsio scrilulMr (|uo loripiem anrciiin, id esl ii.iolleodin bonu ii.

qiipniiid 1 lllii Ksau iiiioifccerum llorr:i'ns, iic lcrrnin l'rirco aiiie llluin prai(e<lii, Ul est, Joaiuiea B«|lii-'a.

itl.iniui pu^seilcruiit, ci rueriiiil lilii Jiinlb llo rui, qui itor iIKu^ |<i.i>c. dciis, piwcuiui d.cciia . rjii>U'
'2'y '.N rf,NT.\TF,UCIIL'M COSlMENrAUlI. GKNF.5IS. '270

iii((ni Doniini. Ilabet aliuiii pra:coneiii,vocutii »:chaii- A omniiini quinqiie «eiisiiuin iniilli|>Iiccs iliscipliiias ;

gRli exiuliaDei. Vocaturque Joseph Iingii3i£,4ypliac:i, pr.Tece':iit igitur 1'auhH. llliiis exuheral poriio ineii-
salvulor inundi : manirestum e£( dc Chrisio, qiiando toruin; scd tame» h.ihent fralies, id cst, alii pridi-
sub ligura Joseph salvalor ostciid:tur n 'U laniiiiii calorcs {raiiain siiani. Kinas slolas, iil rsl, ut conli-
uiiiiis lerrje i£gyi>ti, seil ct to!ius inuiidi. Tiigiiiia tejntur Christum Deum esse eihominem. Juxta qu.nl
aiinorum fuil Joseph quaiid) in conspcciu regis Plu- in Provcrbiis lcgitur : Omnes domest^ci illius vesliii
raoiiis siclit totideinannoruniruissiiChrisiuslcgltur, sunt duplicibus, id e>i, niysiica \el morali
:
iiiielligen-

quando in conspectu hnjus inundi sub lypo Pliarao- t a. MiUunlur et p.itri niunera. Filius lionorai p:i-

iiis aperuit revelata. Acccpii ergo cx geiitihus u.\o- Irem. Cliristus iippiiluni suum proinissis InviMi
rcm, id est Eccle^iam. Kx qiia genuit duns lilios, id iiioneribus. Poriant hxc niuncra asiiii, illi geniilcs
cgl, diios populos, ex Judauis ct cx gentibus congre- ci iiiutiles et l.ihoriosi. Nunc uliles hi poriant in
galos. Igitur pnsl uberiaiis annos rames prxvaluii in lypuin Chrisii munera, ponant iii Evangelium nui-
universo mundo, incrito quia non erat qiii r.iceiet nerum largitorem. Nanc qux pr;cieimissa suiit br.-
bonitatcm. Post haec Juscphapenuria frumcmi salval viter ^iumamus. Quud Jo.sepli dii:ii tlunita lemc :

.<£g;ptum, et Chrisliis a famc verbi Dei liheravit liujut veuistii constderare, tcrrere dcsiderai Iraires
mundum. Aperuil cnim hurrea sua : Christus in onini ^ pro viiidicta suue venundationis, ei inChristi liguram
01 be tfrrarum ci erngatinne Irumcnti sui omni sub- hoc facil. Sif ut eiiim vindicavit Joseph, et noii vin

jugavit. Nisi eniin vendiJissent Joseph fratres, de- dicavii, sic et Ciiristus viiidicavit qiiod non vindicu-
(lceret iCgyptus ; nisi crucifixissent Ju(l:<:i Christuin, Tit. Meiito heec paiimur, quia peccaoiinus in fratrent
loius mundus periiel. Josep'i auiem imcrpretatur uostiuin. Ex pcrsona Judxoruiii poiest acci(.i; ac si

.lugmciitatio, eive ainpliricatio ; sed in illo Jnseph dicerent : In vindicta crucis oieriio paiimur lias

adi^ililicaiioiiem non h:ibuii, nisi sola /Ggypiiis. In pbgas; el ei persona perfeciorumineadem vindict;i,
nostro vero Joscph auginentura bakcre innndus oiii- quod dixit Ruben Nunquid . iion dixi vobit : Nvlite

nisnieruii. Illeerogavit iriticum; nos(er,Dci verbum. peccarc i« puerum ?

In oiiinem enim terrani ciivil soniis eoruni. CAPUT XLIII, XLIV.
Dixil Jttdas putri suo Mitlt pu-rum nobi.cum.
CAMJT XLII. :

Oixil iaccb filiit snis : E»( (nim-ntum in .Egijpto. Ilibtorialiier sgnilical quod ab illo prncipaiuin po.-t

Dicil el Deus iwter : Et Aigypto vocmi filium meum. aicepissel. Per muncra autem qua; a Jarob ad Jo
Descenderont iniiur dcccni pcrfeciiorcs, id esi, dc seph miituniur, inleliiguniur munera spei.etfidei, et
catalogo legis, id esl, coiisiiiuii in nii iiern. Quos (hjiiiaiis, sive cogitaiioiiis, et verbi , ei operis.
f^
i^« rogiiosceiis, noH r.s( ajRi/usoi i//(j. Cognostuiitiir ' IVumenla 6iyiii'ir;iiit priemia Eeni|iilerna, fVtuni;i
el Hebrxi a Christo, i|isi non agnoscnnt illuin. Dc- tlupliccm histonametsensiini,sivecorpuseianifflani.
deruni illi peciiiiiam ; scd Josoph, id csi, Clirisiiis, Poniie pancs, et reliqua. Ha;c Irium possessionuin,
triiicum dcdii, et aigenium rcddii, quia nou pcciiiiia qu3C esse hic describuntiir, dillcrenliam meiiioruiii
einilur Christus, sel gratia. Vi.fil Joseph Beujmnin ostcnduiit in futuro, iil dicitur : Iteddcl Dciis unicui-
parvuluiu fralrem. Mystice q loiiin; Doiniiiiis vidil que secundum opiis saum. nenjamin vero, ut superiiit
Paulum, qnaiido Inx circumfiilsit illum p:irviilum. eiplanatum esi, Pauluin signilical ; sed aliiinquirunl
Licit quand I. Nondum quando lapiilaiitiuin Siciiiii- in quo osleiidaiur niajor dileciio Pau i cum Chrislo
num veilimcnta servavii, pcrfcctiis erai. Fiovit Jo- dileciioue a'ioruin aposioloruin ; qnoil itaso!vuiil,
seph; etctciias Pauli noius est Chrisii. Lavii la, ieni qiiia Pauhis rapius e>i usqiie ad tcKiiim coiluin. Kt
Chrislus, tum bapii7.aius estPaul.is, pcr aucin Du- quol audivit veibu inaudiia, ei quod a Deo doren
oiiniis Jesus a pluriinis vidcrciur. posiiesurrectioiiemmeruil. quodalii nonnieiueruin.
Dehinc icyphu) aryenteus soli sacculo jniiioiis iiise- In aliis qua; sequuniur, mauifestus est sensus
; et iii
rilcr, qui inveiUus esi in sacculo iicnjamin. Scyplius eo qiiod dicitur : Biberuat el inebriaii suiil, iiiebriatii»
Joseph, ii- :'irpore Pauli duclriiiac coelestis piMlul- Eiclesisp^docirina Spiritussancii iiilelligiiur. inipleiio
gebat cloiji iiin, dum cssei eruditus in lcge, quia aulcm saccoruin rruinciilo, iinplctiiwipni corporuin
sulijeiliis noii eral. Intra saccum erat scypliiit, do- sanctorum prajmiis scmpiurnis io futu.umsignilical.
cirina iiiira tegem, lucLTiia iiitra inoiliuin, niissiis.
CAPir- XLV.
Tanien Ananias mainim posuil, marsiipiuiii folvii : Qiii fecit me
quasi pntrem Pharaonis. Ph;irao in
niarsupio sitlulo, argenliim respleiidiiil. Et dr.hisceii-
hoc loco figuiain populi Chri>iiani dicilur
lei.ere,
tibiis squamis, velui sacco quihusdara vim nlis so- cui paier e^t Joseph, id f!,i, Christus. Quod.|ued cil;
Itito, id esl. depnbiio legis velamine, ndepiiis cst Ke dimiuntis quid.iuam desupelleelilivfslra,&>p\iri-
eraiiaui lihert.itis, et rcvelata f;icio scrmouis Evaii- cat qiiod noii oportet nos rel nquere bonu.ii qiiod
gi^liipndcat. Oati suiil illi iriginia argeiitei ciim incipimos, qiiaiidj veoiuius ad Ch.islum. Dimi>u
quiiique stoU 0|iliuiis. Triginta nrgenleos actijiii a Jitcph friilres snos, qui nuMinvcrunl patri, dicentes :

Chrislo, qiiKiinqin» pr;idic.it Trinihilo vcl cruc.in

iii
Jvtcph filius fuus vivil, et ipsc esl Itominut in uni-
Cliri^li. Ideoque P.iulus ;iii : Nec cnim in.hco.vi me verfia yEyypto. Lnpnvil aulein Jacob. Plebs incrediila.
scire aijuiil iiiicr vos, nisi Jesiim Chnni,,,!, ri ht.nc. s.id posl cognovii Clirisii gesia, levinvcil spiritus
crucifaiim. Q.iiiiqiie t.niin slolas s:i| iciilini» :i-.a:, it. ii::u5, ol qiii vidcbaiur iiijrHi-is, vocatur fi !e ic.ur-
 ,:

*:i nEDE VENKHAlilLIS OPr.UlM PAfiS II. - EXEGETICA CLNLINA 271

re>'lion!$ C.liiisii Viviiicaliir orco a liliis snis, iil A pturn esl El obllnuit illos famei. /Cjyplii rjiiic up-
ti', 3 Peiro, c( 1'aiilo, Rl Jiiaiiiic. rii|iiilus JiiJ.ru- prMiiitnliir; Jacoli aiilein cl lllins i lius iion Jcliiinil

luin iiivilalur ad graii:\ni, «Cfurri/ 1//1 7iiWas, qiiud f.imcs. l.iirt enioi sciiiiiiur quoJ pr.rvaliiil fanies,

iiilcrpietatnr confes^io, qiii:i fira-ccdit jam coiilessio iioii laincn srnbitnr qnod oliiiiiuil lilios Isracl.

quus anto perlidia pussidcbal. QuikI auleni .id J:u'ob D uiqiie superius ficriplui:i : Utuoidit Akraliani in
ilicilur ; Joni>h poiul mMu/ji nuper oculus luut, po- yfiijijl>lum ,
quia praraliiil famet in Urrn Judeea.
le.<il sigiiilicare <|iioJ Je iriliu Josepli fiiit Jeroboam, Qiiaiit;i raulcla scri|itiiiii csl dc sanclis ,
qiioj raiiics

qni (ccit duos viiulos -iiireos, nl rcdiicerel popnliiiM iii tcirn pra^valiiil ,
rcfcrliir , ciiin de iiiipiis dicil

aJorare eos ; ei per liur, vclui imposiiis ni:iniltus ipsos f:iinc obieiiios; iiei|ue Abr.-ibuin, iieque Isaac,

siiis exca-cavit el chiusii ociilos Isrnel, ne viJerenl iii'4|iie Jacob , ncc lilios euriiin detinuit fanics. Quod
iinpiclateiii suaiii, vcl ceite gpccie tieiaiis. ilrc sub ergo jiisti-. etercitiiiin cst virluiis, lioc injusiispuena

spccie ruluri a Uoiiiino Jict;i suiit. Possiinius ciiain esi peccaii. Qui eiiiin scciindiiin icrram sapiunl
diceie, qiiia vului Juscpli Doiniiius nostur sicut cor- patiiiiihir r.iniciii vcrbi Dci , quia prxvalcl faincs iu
poralem niaiiiini suain posuii supcr oculus cu:ci, et tcrra. Jwili aulem , sicut sciiptum cst, in iliebut fa-

visuiii rcccpii ; iia ciiani spiriiu ileiii niaiiiiiu posuii mit taiurabuntur. Invenies :iutein, qui de scininc
supcr oculos lcgis, qui pcr iiiielligeiuiaiii Stribarum B Abiabae iiasciinlur , descciidisse in itgypluin; ct

ei Cbarisxnruni excxcaii suiii, et rcddidililli visuin, rursiis, filius Israel ascciiJisse de yEgypto. Deniquc
ut his qiiibiij aperuit sciisus spiriluales, iu lege, vi> et de ipso Abraliam dicilur : Attendit Abtuham de
sus ei intellecius npparc:ii. /Eijypl», ipse eiuior illiut, et omiiia quce illim erant.

tAPDT XLYI. Et ad Isaac dicilur : Ne descendas in /Ejijplnm, Scd

PiO[ec'us ergo Isrnel venit ad puieum , et vidil per ci lsiiiacli(:c ,

qiii p iriabant tliyniiainata , et rcs -

nsiuiiiiii iiocd', c( relii|<i.'). Dc Iioc alii iia scniiiinl, nam ct guitain ,

qui cl ipsi sciniiic Abralix vcnie-
qiiod iieiiiu vidii Doum, nisi :iJ baptisiiiuiii perve- bant , dcsccudissc (licuiitiir in >4i)gy|itiiin. Gi post
neril , ct aJ iicrfccta opcra ; sicui Jacub aJ aqu^ini pauca : DniCcnderunl , iiiqiiit ,
[ralret 111 jEyijptum,
pcrvenciil jiiraineiiii , e( posi victiiiiarnin iiiaciaiio- Et posl pauca : Ascenderunl de /Eijijpto, ct leneruni
nciii Dcu audiveiii illuni per visionciu. ad pniiem suuin in lerra Chanaan , et dicunl ; Jo-
CArUT XLYII. sepli fiiitis lutit viiit, et ipse Doniiiius m omni lerra

Pliarao aulem invilal Israel el fdios illius. Signin- AiQijpti. lla;c ad pra^scus di; a^ceiisione et dcsccir-

cai parleni furliorem populi Cliriotiani iiirinnus ad sioiie polueruni siuJiosis quibusqiic occasioiieni

docirlnain spiiilualein Ecclesia inviiante.ii. Pusiea prxbere. Qiiod autcm diciiur : Joseph /Hittt (uui
iii
p
vero Josepli cccurril, qni scmcn jam a.'tale siisccpe- visil , ct rcrqua , noii oliose diciuui cst. Si cnini

r:U iii iiltiniis ieinpOiibii:i po|iiiluni JuJ.curum , iiun poiuissei vinci a libidlnc, lioc de co (uriasse iiun-
scruiiduin clcciioiicm gratix su:c. Iinpuiiil manum liatiiin no 1 fiiissei pa(ri illius. IIoc eiiiiii ^iiie du-
supor oculiis illius , c.T.citatein auferl. Cujus idco bio si l'< cis$e( , uoii vivcbat. Amma enim qnir peeea-
liistulii, «.'.cciialem, ut posiremo crcJcreni (|ui aiiie veril, ipsa morietur. Quodi|uc di(.i(ur : Ipse eu Uo-

piilaliaui luui is^e crcdi^uJuin. Undo Apusloliis nil :

tHinus m oiiini terra /Eyijpii, boc vcrc niagnum cst

Qiiiii iwslias cx paile hracl [acia est , liouec pleniiuto illi ,

qiioJ in dilioiieiu snam redi..;it ^^'yptuin. Cal-
(jeiitium iwurel, et tic omnis Jsrael salout fierct care liiridincm , fugere tuiuriain, oinncgque volu-

poit liac Josiph pareniibus piaics cariiis preincic ac relreiiarc, liocest principa-
7'ki((i/

terimn o;'jiiii(iii Vesii:m piwbcns illis

et [rairibus sius

cibaria , ijuia liiiii gcrere tolius i£gypii. Si quls vcio est , qui
I
,

famcs pottedmit lerrum. Sic el Doiiiious clcgit tcr- aliqu.i quiJem vilia caruis subigii, aliis vero cedil,

lani 0|iiiii anCiKirenlibiis, i.le^i, p:ilrlarcliis ct pru- de isto iioii iiitcgre dicitur qiiia principatuin loliiis

pliciis, c\ quit>iis iiatus est ('lirisius sccumluni car- icrrju ./1:)g)pli , sed uiiiiis lurtasse vul du.iruiii vel

iiein , sivc oiiiiiiliiis s:inclis , dc quibus in Evaiigulio Irium civiialuin 1 riiici^iatiim v dcbitnr geicre. Quud
aii : lli .sHiii fi'((/re« inei ,
qni [aciuiit lolumaicm jv autcm noii In prxsentia Josepb paier et fratres, si-

iiieiiiu. liis igltur Jat lerrain pruinlsslonis , rcgnuin giiilic:it qiiuJ iii pro^seniia nos Clirisiuiii |ior spccu-

Oei. Dti li:ic l'rup!ieia ail : Credo videre bona Do nini liim vidonnii, et in xniguialc. QunJi|uc dicil : UttU
tii irrra i>iiirii(ium. Alii vcru diCimt, prr lorraia Ces- tl piirvi tuiil dies , sic iulelligenJnm , qiiasi diccret

seiii , i|iioil iiiicr|ircl:i(ur proxiiiiiiaii, Ecclesi:iin de- lltiii.iiit fiiisscnt dies iiici luogo lempore iii pr:i'-

sigiiaii , i|ii:n iTiixiiiia es( icgnu rcploiuiii, sive sciiii! Aliier sciiicnii.ini pnpiili Clirisiiani iionI liabi-

ii.uiido. Qwdque Jiicoh tiilerunl filii Isrnet, sigiiilii-at t.iiiiiooiii liujiis iDiiiidi sigiiilical. 1'arvi eiiiui \iJeii-

pi.puliim Clirisiianiini secuiii ad liJem puriare, sivo tiir |>ru |i|-a'iuiis quc ai'ci|iiuiitur in futuni, et 1113-

ail pirleni liiiiiiorem ('^cclcsi.c iiifirmos , iit siipe^iu.t li iii cu>i>p.iraiioiii^ siint diorum (utururiiin. Pust
i|e IMiar.iuiic Jixinius. P.irviifi iiulem cl mulierit si- lnrc diciUir qiio.l Josepli o.inuin letruin .Eiiupli, rcii-

l^nilicani Jinercnilani p 'rsiiniriiin iii liJu , sive 111- deiilihut sinjiilis posieinoiies iNdi , iMi>y:'i,-ii Phariniiii,

ilus t.cnsiis :iiii(na'. Hlausira , cvetiip a jii-ioruiii J iiii iiiillus ( st libcr iii ^^'yiilo. riiar.iu finm oiuni'i
kivi! iii.iiiil it:i S('ri|>lur:i', iii (|iilliiis siicccFsorcs : lii ^iiljoiil. Et (ur::isso idoo ilioilin : K,/u smit (>o-
^npiili lolliiiilur aJ iiiiil:ilooi Kccrsic, ul lin' uniis u,i.iii.<i /1, 111 (iiMs ,
qni luiiii iT dr !ena .('i/if)>li, dt
pi, iiliis. Dc. iipio iii Soi>iu:igiiita iraiisluiio .u ».ii- doino :rni<i>l.'s. Jam uc ll1.Lr.0i9 duj. <l, i|uoJ \io-
273 IN PKNTATEUCHUM COMMENTAC». ~ CLNLSIS. 571

leiilor iii servil!;tciii rtihicii suiil. Aigypiiiiin viro A li"s , sotayinla scx .•miriia; ,
qiire cgress.T siinl il<!

I>iipiiliiiii rnile iii srrviiiiiiTn reilegit Pliar.io. /'i r lciiioribiis Jacob , el iiilroicrunt in yEgypMiin, ani-

ioii\tii omiii.v tairit jLffijiiii Plu.raoni tradiiur, dc qiin ni.is nitvcin. Seiamiis iii llebrapo pro noveiii cs:^,e

facile exciisniiir Josepli, vcnilidcninl eniin seiiiet- diias. Epliraiiii quip)ic , cl Manasse , aiileipiani

ip>>os. Iloc Piiiiliis f('i ii , cuiH illum qiii imiiginis J.irtd) iiitr.aret ./Egypliini cl famis leiiipiis iiigruerel,

fr:il saiictoriir.i ciiiisiirlin , Iradcrci Salaii:c. INcnio ii;ili siiiit dc Aseiialli lilia Piiti|ibar in /li^ypl i. Soil

il:i(|iic Paiilimi dixerii diire cgissc ,

qni licmii.cm cl illud quod supra lcgiinus. Eacti sunt aulciii filii

ile Ecclcsia cjecerii, ui twpnlsiis discerct non Id.is- Manasse ,

qiiod gcniiit concubiiia sna Micbir , ct

plieniare. VeiiUuleriinl :Eii\i\>:ii lerrani sunm Plwrnoni. Macbir gciitiil Cal:iad. Filii niitoin Esrcin fratris
.S|iiritu.tliter aiitcin lioc signilirai ,
qiiia Clinsitis Maiiassc Sudalam ci Tatinn , filii Stidala Medcin ,

iiiiivtrsiini iniindiiMi sii.i doctrina ct suo corpnre adilitiim cst , siqnideiii id qiiod postca legiinus ,

riiiiiral. QiKidque dicil : Seri'e af)yos, corpora si- qiii:i per niilicipaiiuneiii faclnin essc dcscribitiir ;

i;iiincal ;
per fruges vcro sens.is qui qiiotidie riirislo nei|iie eiiiin legiiiir , illo teiiipore qiio iiigrcssos e^t

leililuiitur ;
pcr rcliqiiias qux diiniltuntur, visa ac- Jacob A^gyptoni , illa aelate er.nit Manasfcs ci
tii.ilis osl niliinr ,
quae noliis d iiiiilitiir aCliri.sio, Iphraiin , ut (ilios gcncraic pntiicrunt ; ex qiio

si rccte iilaniur quinqiic sciisibn'-'. Qiiod aiileiu di- iiian resiuin csl, oniiics aniinas qii.-e iiigrcssa; Slillt

ciliir : Saliis uostra in nidnn liia cst , signilical sa- Av.;yptiiin, de lcnioribus Jacob fiiissc sopliiaginta se\ :

liiteiii noslrani iii Cliiisii es^c potestale coDSiitiitain. po' lea (iiaui siinl ingressjB, repcreriinl in /E^jyplo livs

Terra aulciii sacerdiitiiiii, qiix lilicra fiiit, signilic.it aniinas, Josepli vidclicel, ciiin (hrilms (iliis illiiis. Se-
Kcilesiaiii liboi ani csse a cei.su iiiuiidi. Aliqiioniin piiiagesinms anlciii ipsc fuit Jacoli. SiptiMgiiiia :iii:eiii

SiiriTiliiliiiin dU|.licLMii linnnrcin signilic:it, ronlii- III DciiliToiioiiiiodixcrunt qiiud iii scpinr.gi!il:iaiiiin:i-

|i!iiiii liic, cl in riiliiro prxinia. Sub (emorc. Tribiis biisJacob dcsccnililiiiiliyypt m. Lncas aiiti^ni in Acli-
c:ii|.-is Jaciili <licitur siib feinoic poliil-rc : ul si liiis aptisiolnrum sc|iiuagiiiia aniiins posiiii, iic vidc-
lr.iiis;;rcdcrctiir Joscpli jiininieniiiin snb fcinorc, id icliir srpluaginla intcriirelibiis essc coiilrariiis, ciini

i'Sl", sub incinliro sciniii.iiidi , scnicii lllins iioii fnis- ina^iii' aucliniialis nnn bal eantiir iii istn teniporc.
sci. Sivc ul jiirarc; siib nienibio, a qtio fuit sigiiinii /:,'(
(iju deili tibi purlciu nnani cxlrn fiaLrcs tuos, (jnaiii
:i Doinino, id cst , signnin circuincisioiiis; sivc ut tnli di mnnu Aii.orrliai in (jladio cl arcu mco. Si-
jiiraiet siib inriiiliro, iii alilii cxplanatimus , ex qno cliiinam illi dat, qtioc csi Siclicin. Annni ci gknliiini

e-soi Cliiisii goiiciatiii, et deiiide lex cst, ul coin- vociiri jusrui:iiii ,

qua inieruiit iiili rfecto Sicbeni cl
pleriiit lilii el iiepoics jiiraineiitnin palris sui piisl , l"inor, libcrari. Alii antein diiiint, per arciim jii-

si'. Et fiiiiai niilii misericoriHam , id cst , ut iion Stili.iin, por gladinm laliorem signific.iri.

sepeiias iiie iii ^gyplo. Kl i'ei((ii;gm , id esl, cnni- nubcn priuioijeniliis, tu forl.tudo wea, priiuipiun
plelioiieui jiirimciiti. Coiiiersnt ed eniiiit Urnili : \u dotoiis mi. l'rior in donis , ninjor in iinperio,ef-
liDC sigiiilicaliir qiiod ile pciitiiiic scetiius sil. fitsus sicut nqua, non crescus, quia asccniH>ti cubilc
CAPL'T XLVIIl-L. pntris lui et wncuhsti slratuin illins. Est aiileni scn-

Deiude Joi^epli fesliwms accipt-re henc^Ucnoncm ;m- sus bic : Tii cs priinngeniliis niens major iii liberis ,

Iris (/kos liliossuos ohtiilit, Mauasxcm ct Ei>liraim,c\c. el sedebas jnxta ordinein nalivitalis tiisc, qoai priino-

yiioriirn M:inasscs qiii iiileriirelatur oblivio si- genilis vere dcbLbatnv , saceriliit:ile acciperc re-
, ,

gniriiat Jiid,x<os i|iii olilii sniit Doiniiiiiin siium. De giiiiin. Ilic ippe iii pnriaiido lioiiorc ei pracvalido
<i

ipiibus dicitiir : Obliti siiiit flcuiit «/«i aalvavil illos. robiire dcnionsirat ; vcnim qnia peccasii , ct qna^i

I'!pbr:iiiii aiileni jiinior , qiii iiitcrpielatiir iiberlas ,

aqua qu.i' vasciilo iion leiietiir, vohintalis cffiisus es

sig liliral popiiliiin Ciiri>ii:iiiiiin , t[ui nlieriaie gra- iii iinpoiii, iilciicii pracij'i . libi ut iillra non peccos.
li redondal. Ilos tinideiii ciim bcnedlceie vcllet Sicqiie iii fialrnm n.iiiiino poRnas pcccali lusens ,

J iC'ib pn'-iiit Joscpb ad siiiislrani ICpbraiiii , Ma- qiioil perdi lit primngciiiii oidineiii. rriiicipiuiii
,

loi^seni ad d(;\lcr::in ;iiilcin coii>!ilnit ; al iilc can- £) aiilcni doloris est oinnis piiiiioxcnitiis, qnia piti

collalis iu:iiiibtis, cruois niysloiiiiin pricngiirans ,

eo comniovciitur prininm viscer:i p';reiiiiiiii. Siineon
liaiislalam iii nr.inireiii dovlrraiii , ir.iijori sinistiani ei Levi (riUrei , tftsii iniiii'.i::iiis betl-iiilin , in con-

siiporpOMiit , sii iiiio. criii ;S siinirniido supcr cnpilt siHiim cnriiiii vc vcui"! nn.nin mci. it iii coiui i/'o-

«•.iiroiii , Jiiil:eis scaii(i:iliiiii . pnpiilis Clirislianis (ti- j-Miii iion sii ijluria mca ,
qui in (iirorc snn occid':-

lin.iin gliiriam pr,clii;iiravil : seniiirein iiie per 1)1»/ i'i) Hiii, cl in loluiilttte sua suffvdeiunl iiimnin. ifu-

c iieis niysttTiiiin , sinislriiin f.ieiiuii di! dexliti, et l.dictus fiircr coriim , f;iii« ;i rliiiiiy , tl indtijnnl

joiiiorem devlium do sinist o ,

qnia Jtiil:ois in no- eiirum , qnia durn ; dividnm illon iii Jacob , cl dhpcr-
sii iiii diSertaiii lalicnlibiis , ni.s illoruiii gloriain qam itlos vi Isrnel. Signilical anteni nnii siii firuse

ailopli stiiiiiis, laliiiiic sai raiiiriiio niajnri popiilo Ciiiisilii qnod pcr Siebem ct ilemor («-iloratos virn;;

Jiiiheoiiiiii pr.opnsiiiis esl iiiiiior pnpiiliis geiiliiiiii ;

interlieiTciit , eonlraquc in pacis toini Oio aoiiei-

iii'(le eisdcin Pilri:irelia sic ait : llic quidcm irit in li:iriiiii s:iiigiiinein fiiderunt iiiiiofentoio , el qiiasi

std e.xtdldbitnr isupra nmnrs. Aniiii:c qtio.Iani fiirore sic rriulolilale rapti iiiiinis niliis
p liiilum , liic ,

qii:e iiigressic siint oim; J.iCdii in .Tv^yplnni, si^piiia- cvertcriiiil. Uiide dii;il: ilidcdiclnt fiiror envnin, q>ua

;- -i':! ii;;ii]"C qiliid , C\(i'|il0 JosClill el fil:i3 il- iji'i 'i)!(i.c , ei dispenjmn iUos in hriil. !,"vi i.':iiiii
,
•J7.- iSEO.i; VE.NLKAlliLlb OPIIRIJM I'AUS tl. — tXIXETICA CtNllNA. 2:c

bxredititcin proprinii non acrepil , si'(l cx ninniliiis ^ ca'iei>8 linsiibiis tiiiiinpliarc, qind in siiiiililuilinciu
iceplris laucis urliei ad li;ibiiamlum habml. Dc ciiliibri rogulii|iio (ilisiilciis vias, nulli:m per icrr.iiii

Siinenn vero iii libro Jesii scriptuin cst ,

qnuil fu- Israel Iransire perniittit ; sed eliam si quis lcinera-
iilculuiii (liriituni iii ii accepit , sed de Iribu Juda liiis ruit virtute sua, quasi cqui velocilate cnufisus,
quidem accti|>eruiil. Jiida, it taudabiinl (rairei lui, illuiit vnliierii pra-dnnii mnre popnlari, clTugere nnn
nianui laee in terviciiut iiiiinicoriim (uoruni , ad- vnlt-at. Totniii aulcin per metapborain scrpenlis el
oiabunl le filii piiirrs (wi. CfllHlui lemiis Juda, ad ci|iiiiis loqiiiiur ; videiis enim Nax:ira<nm inin fnrtem,
frirdam atceHdiili ,
/ili mi , requiiscms accubtiisii ci qund ipse prnpier mereiricem mortiius esl, et mo-
Ml leo , el quati Ua-na quis siifcilabil illuni ? iiens noitrns nccidit iiiiinicos, piitavi, o Deus, ipsuin
,

Oitia Jiida confessio, nive laus, inier|ireialiir, recic csse (^lirisiuiii lillum tuum veruin i:iin rorteui, quia
Kcribitur Juda. Confitebunfur libi Tratrcs Ini, vel niorinus est, et resiirrexii, ei riirsum capiivus dii-
l^iiutabunt le. Licei dc Cliristu ^'raiide iiiy-liMiinii sil, cius est. Aliiis enim Salvaior inundi mei generi*
lamen secunduin liileram signirio.it quod per liavid prxstnlaiidiis est ; venial, cui reposila sunl omnia,
siirpeni gonerantur regcs , cl qtind aitorarent illum el ipsc e.st exspectalio gcntium. Gad accinciut prie-
nmnes tribus. Nnn eniin ail : Fi/ii malris luir, scd liubiluT aiile iU'iin, el ipte oedngelur retrortum. Si-
FiHi palrii Ini. Et i]>iod seqiiilnr : Ad pradam , fili
''
gnificai autem, qnod ante nul>eti et dimidiani iribuui
mi, atcendiiti, osiendit c;iplivum popiilum rediioln- Manasse ad fiilos quos Iran^ Jordnnem in possessio-
rum, et juxia inieiligcnii:iin sacratioreni a-cendi.vso nem dimisit, posi quatuordecim annxs reveriens,
in alium, capiivam duiisfe opiiviialem, sive, qunil pr.cliuni adversus iilus gcntillum vicin:iruin grandu
ineliiis puto, capiivitas pasRiniiem , asceiisus leMir- inteiiil, cl viciis l>osillius, rnrlllcr diiiiicavil. Lege
riTtinnein significanl. /t/fu;'iiii ad vineam pHllum lihnim Jesii Nnve et Parnlipnincnon. Nepliihaliin
«iiHni, et ttd vilem mam aiinaiii tuam. Qiiod videlicet certiti eniiiius, dant rloquin pulchriludinit, siee Nrpli-

piillum asins, cui siiperseJil Jcsus , lioc usl ,

|;ciili- lluiliin ayer irriqiius, utrumque eiiiin sigiiilical iie-
liuin pnpulum \iiie« apnstuloru:» ,
qiii cx Judcis br;eum verbuin aiiionla silva. Sigiiilical auiem, quod
siinl.cnpiiljverii. ct »d vilcin, sivcin llaebien babci ail aijiire calidx i.i ipsa nascunliir iribii, sive qund la-
Surelli, iJesi, clcci.im viiein, aliigaverii asinain ciii ciis Cencsar nuonti Jnr.lanis fuit iriiguus. Ilebrci
snpersedit, Ecclcsiam ex nuiionilMis congrcgniaiii. nutrm volimt proptcr Til>eriaJem, qii.i; l gis viJebi-
IJiiod auiem dicitnr : Fili nii, apostrnphoii, id csi, liir h:ibcre iiotiti:iin, agrum irrigiium, ei eloquia
repentiiM cnnversio ad ipsuin JuJ:ini Tacit , i|ii<id priiphei:ire puli:hriiudiuis; cervus autem einissuK,
Chrisios hic sil universa rjcturui. Qiiod auiein dici- p tciiipuraneas fruges et velociiaiein lerre uberiuris
liir : Sceptrum de Juda , el dux dc femoribus iHnit, osiendil; sed meliu'!, si ad doctrinam cnncta rcfcra-
donec veniet ille qiii milUHdiit esl, el ipse erii eitpe- niiis, quod ibi vcl mnxime docuerii Salvaior, ui in
eliilio ifenlium , si);iiilical qiind iiini derereiuiit pi\t- Evangclio quiiqiie scriptum est : Filiut meut accrt-
cipes d« Juda, usqie ud lenipus (|no natus e^t Clni- ice-isJoseph, filiut meus aceretceni, el decorut aspeciu;
siMs, i|ui missus :i Patre eispccutio geniium. Issa- filice decurrerunl tuper inurunt, el exiiiperaveruHl illum,
cbnr, astutus, furtis, accubans inter terminos, vidil el jurgali •iiiil, inviderunlque illi, habenlei jmulu ; iC'

rei|iiiem qnod e»scl bnn:i, ei ierr:im iiuod opilma ; el dit in ferlilttdine arc\tt illius, *l distolula tuHl viacula
fiiippnsuil humiriini siiuni nd poriandiini , r.ictusqiits brachiorttin ilUut, el maiiuum, per manus polentet Ja-
cst tribiitis sfivieiis. Qiiia siipra Zaiiulon diierat cob, inde pntior egretiut etl, lopit lirtel. fili Jusepb,
qiind maris niagiii littuia essct possessurus. Sido- qui tnm puleher es , ui le lota dc muris el turribus
iien>i|iie et rh<jpni>en) reliqnas urbes coiilingeret, acfenesiris pucllanim iCgypti iurb;i prospeciet, invi-
•iiiiic ad iiiediterraneam provinciam redii , ei Issa- drriiiil libi, el lc ad irncuiiJi.nn provocaveniiit fratres
«li.ir, quijusl:! Ncplillialiin pulcherrimam in Calilxa liii, hnlieiitrs livoris s 'giius, cl ii-li Jaciilis vulneraii.
regmiicin posscisurus cst, licneiliclione sua habita- Voruin lii amim tiiinn el ariin pugunndi posiiisii in
inrem facii. Asinim autein rurtcm vocat, ct liiime- D D.'n, qui foriis propiignator esl ; ei viiicuU liii ,
qui-
riim »d port.indum, i|ni:) in lnbore lerrx , et in ve- bu^ lig.ivcruiii lc fraires lui, ab ipso suni soluta ct
lieirlis ad maie qiix iii siiis fiiiiliiis nnscebaniur, Ji<nip'a, pt e\ semine tuo tribus nnsciiur Eplir.iim ,

) liirimiim laboraiet, regibiis quoi|iie tribiita coin- fiiriis ct sl.bilis , et lapidis dnrinris iiij:i!icia , iiiipc-

portans. A iint aiitem llebros per meinph'ii.im , id raiis qiiuqiic decein iribus Israel.
«it traiisriirmaiiniicin , sigiiilicari quod Scripturas Oenamin liipui rapai, mune cotnedel privdiim, *t
>:icriis die ac nncie nie<lil:iiis dederil ad laliuraii- rcspcre diii.let ipotia. Quod de Pauln nKiuiiosussima
1
,

iliim siu liiini suum ; ei idcirco illu oiiines snrviiini, sil pro|licil:i, |i.iti'l oiiiiiibiis, i|uoJ in aJiilosconlia
1)11 >si niagisiro dniia porlanics. Diin jitdiiabal po- porseciitus Kcclcsinm, in srnociire pr.rdicitnr Kvan-
piilum luum , .''irul alia Iribiis iii liriiel. Daii lolu- gi<lii fuit. Ilu!>r:ci iiutcm ita cJis^erum, aliaro iii qiin

ber in vin , certtsles iit leniidi , iiior(.Viii umjiiliit linsiij^ imiiiiilabaiiiiir, ct viciim:iriini s:uiguis ad ba-
ei»i , ut cnilal ascenivr illius rcro. Snlutare sim illiiis fiinJeb.itiir, in parte Irilius Ijeiijaiiiin fuil.

iuiiiH exipeitiibo, Doininc. S.inisoii jiulrx Israel ile Iloc iiii|iiii.nt crij-r> si;;iiinr:iro qutij saccrilotes nisuA
iriiiii U.in fjit. Il'jc tir;;o di< ii, viJeus in spiritu, iuiniiilont hostias, el iid vespcruni diviJi.iit iila qu.e
'jiMid luinitm nutrirct Snmsdti, ci Nazir.ruin cuiii silii n iii'iMilo coI'ccla Lnpo.ii sniig'iii :iriiim, ln;>uiii
 ?77 KN PENrATElCIIU.M COMMENTARIl. - CliNKSlS. 27S

y(ir;iccni siipcr .illaiis Inierprelalioneii) pi)neiil'S tc, A i'/ius. El alibi : FeniiHa circutndabil mrum. Suffude-
S|iolinruin divisioncm suprr snrerdiitiiiiis qiii survic- riiiii muriim, id est, spiriiualein muruin lirmisiintiiii),

riinl allari, viviint ile altari. Ilxc aiilcni liialiirice. qni cuslodit hrnel. Lancea confoderunl. Matedictus
Spiritualiter aulein Kulicn primnri^ popiili viileMir fiiror eorum, quia pertinax. Qu.indo furore accensi cl
oslendisse peisunaiii, cui a Uuniino pcr iiroplioiam ira, obtnlerunt Cliristum Pontio Pilaio, dicenies :

ilicilur : hvaA prinogenilns meus, eleniin jint:i qiiiid Crucifige, crucifiye. Fa indignaiio eorum , 71110 dura,diiMi

primogenitiis dcbebai, ip»iin erai acc pcre sacer- liarrabam laironem petereni.el principem viisucruci-
iluliuin et regniiin. Adilitiir : Tii lirdi.'; itnn ; uliquc rr^eniliim postularenl. Dividam illos in iacob, ei dispcr-

qiiia eii i|isn popnln ruiuhinienliiin fiilci, 'X ipso gam illot m Isroel. Quia iionnulli ex ipsiscredideruiil,
virtus Dei, qiii est Clirislus, adveiiil. Qnnniodo an- quidam iii innilelilatc pernianseriinl. Dicunlnr eiiim
lem ipse sit principiuni dolnruin, vere dnin pairi do- divisi lii qui ab illis sepirantur, ct venerunt ad fidcin ,

lnriini scmper irrOj<3i'ct injiiiiani, duin conveiiit ad di^persi auiem, qiiorum palria lcinploque subvcrso,
illuin diirsiiiii, ct non facieio. Iste nrior in donis, per orhcin terrs i^eniis incrediilnm spargitur. For-
quia ipsis crediia suiit priiniiin eliiqiiia divina, et Ui^id isti (ilii J.iCiib, Ires anim:« liuniaiiae nioliis

iegis saiio, et lcsiainentnni, »ive proiiiissio. Iste signilicant, concupiscibilem , irascibilem, ralionabi-
major iinperio, utiqiie pro magniludine virinm, qiiia ^ iem. Concnpisccnii.^c spcciein tcniiil Ruben, qui con-
copioi.i(is cxlcris in lioc iniindo idein popiiliis rcgna- culiiiitcum concubiua pairi^ sui. Sccuiidam specieui
vii, ii^iriisus auiein siciil aqiia, pecrando iii Cbrisio, ir:c leniiit Simeon, quoe ipsa ex furoris iHiiis demoii-
quasi qux vasculo noii leneiur voluntaiis cirnsus esi siraiur opprobrio. Teriiain speciem raiionis tenint
in imi>etu. El idcircu addit : Uttra non crescat : qiiia Levi, riii Ecclesix legcm servarc coinmissuin en.
ipse populus posiquam universo munilo dispcrsus Ibs crgn species umnis anima propriu,
tres, vidclicet

cst, valde iniiniiiutns est. Scd quarc talia nieruil, iia qii;c in liunc munduni venit, priinus inotus ciilpabi-
Sttbjecit : Qfia asccndisti cubile pairit lui. Iloc Juilsei liicr .igere, donec malorum pondere pr;cgravata, ad
ad stuprum, qiiod Unben cum D^iln cunculiiiia palris locum pociiitentiae possit pervenire. Juda, te landa-
sui comniibit, rererunt, rnm lioc ad |iri<plicii:iiii ma};is bunt fratres tui. F'er bunc enim Judani verus confcs-
(lerliiiel, i|uia de fulinis loqiiitiir, sic cniiii ail : Ul sor expriiTiilur Clirisivis, qni cx illius iribu secuii-
annunticin vobis quce /iiiiiru tunl in nuvinimis lcmpo- diim carncm csl geuilus. Ipsum laudabiinl fratres siii,

ri'ut. PriinngenitiK aniem plebis aiulaciam pr.jcdical, aposloli, scilicei, ct oinnes coli;eredc$ illius, qui per
qiiu: aiconilit lubile pairis sui, ei maculatii htratum ailoiuionem filii Deo Patri eHceti sunt, et Clirisii
illius, qn;(!>dii corpus doiiiiiiicum, iii qun pienituilo p fratres efTecti pergraiiaui, qnorum ct ipsc cst domi-
diviniiaiis reqnievt, raptiiiii in ciiicc suspendil, el nus per naliiram. J/arius (uce in c«n'icif>us iiiiiiiicoru»!

feiro coiiiiiiai nlavii. Aliicr ilioniin CDnriibiiije polluit fuoruiii. lisdein manibus enim atque codem crucis
qiiem asceiidii , id est, legeni Veieris Testanienii, irop;uo ei suos lexil, et inimicos el advcrsarias po-
quaiii ixpf. prxvaricando iiiaculavil. Qund aiilcm lex testates curavii. Juxia qiiod ci Paier promisil, di-
velus iii Conciibinse persona poiiitiir, l^aulits dociiil, ceiis : Sede nd d xteram nieam, donec ponum inimi-
dicens : Abraham duot lilios liabuil, uimm de anciUa, cos luos icabelliim pedum luurum. Adoiabunt le filii

el uniiin ile libcrii. llu"C sunl duo Testaiiienla. Mora- patrit (u>, quaiido inulti ex liliis Jacob.iduianl illum,
liier qu<'i|ue per Ituben, qui inierpreiari polest visio- per cleciiunem grali» salvi lacli. Catulus lconis Ju-
iiis liliu.s, vul vldetc filium c;trii:dcin, liomiiiciii signi- d.i, qnamlo nascendu parndus lactiis esi, siciil scii-
ticat vis<bilein, quia etsi eniiii lioinii iiosier exicrior piiiin esl : P. ruufws facins esl iiofrii. Ad prcedum, fili

corruuiiiiiur, sod iiiierior rcnovaiur. Piimo eiiim mi, desceiidisii, id esi, asceudens iii cruce, captivos
umnis hoino in hoc muiiducarnaliier vivii, ct seciin- populusredemisti : ci quos ille leo conirarius invasii,
ilum carnem muveiiir, el priinus est carn.iiis motus (11 moriens eripaisii; dcnique rediciis ab inleris,
iii coniupisceiilia libidiiiis, qux cuin priiniB jiiTcn' asccndijii in ailum, capiivain duxlsli captiviiaiein;
tutis obscdeiii lempus, duriiio el teinerariui» simul ry reqiiiescens, acciibuisii ut leo. ManilestissimcClirisliis

el lasciviim boininem roddidil, ascoiidentem supur inciibiiil iii passione, qmndo inclinalo capite Iradidit
ruliile patiis, ei polluenteDi ibiMuin pilernnm, id esl, spiriium, sivc qiiando in scpiilcro sceurus, vclui
eiiain prareiiia et miiniia iiiiiiiialis lcgis, qu'* \n quudam torporis soinno qiiiirvii. Si'd quare ui leo,
iiobis esi, quain i'- ;;.- paier nosier nos ditit |-ra;va- vel ut caiuus leonis? In somnn eiiiin suo leo fuii
ricantes. SimtOii », Lesi j'"i;rcs, rasa iniqitilalis bcl- qiiandi) noii necessiiaie, sed poiesiate lioc ipsum iin-
/aiiii.i. rerSimeon et Levi, ScribiE et Pli;iris;ci et plevii, siciit ipse dicit : Nemo tcllii a me Ecclesiam,
sacepJoUs Judaici pnpuli inleiligiintiir. De Siisicooe isd ego pono eain. Qiind vero cl iil caluliis leonis,
Sci ibae e;aiii Jiidxoriim ; de iribn vero Levi, priiiccps inde cinm nurluus, iinde et naiiis. Pbysici auiern de
sacordixiiin, qui coiisiiiin! Jesmn doio
leceriiiil, iil caliil.) leoiiis scribuiil quori cum n:iiiis fiierll, tribus
lenereni ct occiderenl, de qiio coiisilio ilitiiur : In diebus el tiibus noclibus donnii , luiic ileinde palris
consilio illoriim ne veniai nnima niea. Ilurniil enini tola iVemitu vel rugitii, veluti iremefacio cubilis locu,
si i-lfra qiia: in novissiinis lCiTiporibus erant susi
factiiri ii:iri diciliir ratiihis dorniien'!. Quod valde coo-
J ida:i, quia in furorc suo occiilereiit viriiin, ii! est veoieiiler de pastioui'; mnrlc apialiir in Cliristo, qiii
Ci.uisiuin, de quo diciliir . Ecie i.r, Oricn.s ncmen trilius diclnis ei iribus Dociiuus iii cdiili srpuljii
 ; ,

rn CF.O.K YKNKRVIIII.IS OPKnUSI r.\RS II. — EXKCETICA GE.NUINA. ««3

J.IC.-I1», soniiiiiiii iMiTiis iiii|)lcvii. neiii; erso Clirivius A "us iiiicrprctari imicsl, »jgniiicat i|ii«<l |io.<ii(>.iiii:iiii

ul l.-o ru<|uicvil, qiii noii goliiiii nioriis accrbiuiuiii ail |<a;iiiiciiliaiii lur conrcs^iunciii JinUs, iil cvi a;ii:ii3
iioii liiniiit, scil etiaiB in i|is» inor'e nmrtis inipcriiini cniiversa riicril, aiirerniiliir ab i^ ct (lesiiiiini n:iiiii:i

viiiMt. {}m(t auieiii diritiir ; Cliiii micimHl eumf \\U i{»ji' ^cf,s'U Ut iiin-te i^iioraiili.i , el cnlcnilil «c
i]ni:i iiiillus ni»l i|'se, jiiiia qiinil ip»<! di«i( : Sohiie n$<|iie ail Tcii:iiorc«, ui et disc.il vcnari. Si quainlii
lcmplHm hoc, el in liidiiu suscilabo illud. N»ii deficiH f<T.X" aliqiuf, aul viilpoi Jiitos.i>, iJ est, ila'iiiuiict vcl

ilu.T de J»da el hracl. Iloc niaiiire^tis^linR ad Jinl.iiii cogil.iiiones iiiaiiinju cor illiut ir; iiiiipuiil, ci tuIikiI
Mfi-rinr; (andiu cnim Cuit et .icmiiie illius intcnio- exie>niiiiare vincaiii Boiniiii Sabaiiili.el apprc!ien(l:il

raia apuil Jnd.cos siiccc^sio regni, donee Clirislus '""* nialarum cngiuiioiiuin laiidabilis venaior elte-
iia^^ccrelur^ethocsuprailijiiiius. AHigansad vincam cius. /iioe/iar aiinvs forlit. Issachar iiiterprc a;ur
pi.'lliiin suiiiM. I\:lliissuu$ po|vuliis cst ex gentiiiiis, mercei : rcferiinl ad populum genlium, qiieni boini-
ciii ailliuc nnii«]tiaiii fuil Irgisonus impnsiliini, liiinc nus po|>uli sui pieiiu c^t iiicrcatus. Ilic l$!;;icli:ir

cnpiil.ivitadvinfani apo'.|ol(.riim,qiiiex Jiidiissuiit a^inus fnrtis scriliiuir, quia prius poi'utuj geniili!»
iiaiii vinca Ooniiiii Sili.ioili dii:iiu5 lsr:iel. Et ad vi- qnasi Iribuluin cl luvuriusuin aniiiial er:it, nnllaque
|.m asiiiam suam. Ipse cnim r.ilinne subsistens iiunc vcro fonii, Re.lempiori»
diiit : £30««iu i'i it t'.»- ;

ra: ad liaiic cign vilem alligat asinain suam, ciii

" J"">i"io <"ollum iiiiilL'iis, d juguni disciiilina; cvan-
Mip«rsC(lit Ectl.!sia cx nalioiiilius coiigregata. Ilaiic gclic"-' pr^fercns. Uic nccubans inler leiminor, lid I

»i\ vilom corporis sui alligavit vinculo cliaiilaiis et rtquicm iinod euei hona, el lenamquod oplima. Iiner
discipliiinc evangelico nr.Tu, iit dc imit.iiioiic illiiis
tcniiinos autem ciibaie, est pra-.s olaiido liujus iiiiiudi

viveiiscfficiatur lisces Dei. .Alii auieni baiic asinaiii •""leiii requicscere, niliilqiie de liis quj; nuiic in ine-
inleiiireiaiiiur Synaj;ngam, lariligradain si ilicct, i-t
''"' ^ersaiitur qu.crere, scd dcsidorarc uliiuia. Et
pravi p: ndi re le(;is depressam. Lntii j« liuu ilolam f "'* asiiius reqnicin ei ttrraiii opliniain vidil. cniii

»iiaw, sive carnem suani iii sanguine fassi.tnis, sivc siinplex goniiliias iilcirco se ad r..bur buni operis
illain Ecclesiam ilto viiio qnoil p-o muliis rffuiiil('ii:r C'"S"l, <|"ii;< ad luierniiii viije p.itriain icndii. 1'iiile

iii rcmissioncm peccainrum. F.i m a^rigninc nva: pal- fiain ponit liumerum mum ad poiiundtim, qiiia iliiiii

linm suim. ralliiim genlcs sunl, qiias corpiiri suo ^^ proniibsam rC'|iiiciii perveiiire dcsidcrat, ciiii. la

viiixii, siail scripi.jm est : Vivo eg'i,dicH Dominns, '"aiiJaloruin lion;.rabiliier pori:it. Uiide et factiit ett

iiisi liot omnet ind:uim tieiil veitimcnium. l'n!clniore.t 'riiulii scrr.Vrtj, lioc esl, rcgi el Cliiislo (idci boiia

oci'li ejiis lino. Ocrli Cbrisli aia^.toli siint el cvange- <^pcra. bonorun.queoperuiu niuneia ollercns. M 'la-

listx, qni lumcii sciemi:e Erclcsi* prFSt:ini,qiioruin r '''"^'' ^ulen» nslendimus buiiiiiieinqui Iripjrlito aniini

I
r.iccpi:i auMcriiaiem viiii , id est i riscx' lcgis ^upe- ""Olu, ut esi, tutius aiiiiiii; laiiguore erravcrii, qinMj
raiil, qiiia l^ngx>viora sunl. lU deniet laele coiiJiiHo- P*'' concupisccuiiani. Rulieii cliam, Simeon ci Lcvi,

ret. Dcnles prxccptores siii.t sniicli, qiii pr.Tcidnnt priidentiain iion recio dircciain sigiiilicare p<is,«c

ab erroribus homincs, ct i los qui iii coinedciido uisliniimus ; ^-ed Iuc jnm .ib crrorc invidix osieiuii-
cnrpus Clirisii transniittunt.Candidiores aulcm clTei li "'U^ paeiiileiacm,cl iii Zjbuloii cx mnlia mag.iaqne
suiit doctorcs Ecclcsix laclc veicris legis, qui vali- pane ad poeiiitentiain convcrsuiii. Iii Issacliar virro,

duin vcibi cibum inanilunl atquc distribuiinl, et bene <!' omni iii luco nicrce^ iiiicrprctatiir, videinus il.uni

cnndiJi rcs dic:inlur. Uniiics eiiiin ijiii Scriptiirarum iiieicedoiii buni operis cxspcctaatcni, qiiia ip^e ann
c bos Ecclcsix subiniiiistraiil, r.indidi essc ct iin- solum abjecil oiune iiialuiii, sed ciiaiii desiderat .'ive

niaculali dcbciit. Zulmlon linbiiimt in liltore maris el optat seoiper onine boiium, ct inter terniinos iiiedi.is

111 sialionc naviuin. Zabiilon iiilcrpretatur Iiabitaculuni liabitat, sive requiescit, ncc ad duiiierani iiec ad si-

pnlchnUKliiis, EcrleMiam sigiiilini : bic in liilore iiistrain dccl.nans. Vidil reqiiiein qiiia liOna , el
inaris b:ibilal, ct iii slatiune i.aviiim , nl crcdcniibiis tcrraui quia optima. Pustquain auiciii carnis cl s, i-

sil rcl'iigiuni,et pcricliiantibn.ii dt'nionsirel fidei por- ritus pugnani dispulil el exclusit. requievit spinius
Iiiiii. Ilu;c coiilra onincs tiiibincs bujus niiiudi, id D '"''"S >> l^co, el tuiic vidit ttiriam qui.i iMna c^t,
cst, concussus rniiiila>.c soiida, ct ex.'<pcct'ii iiau- qiiaiido carnein suaiii a viiiis ct cuncupisioniiis ex-
liagiiiiii Jud.coruiii ct Ii.Treticorum prorellas, qiii pngiiabat ; cl quaiidu dillcrl liucliis jii>tili,c iii u|>c>
( iicuiiifcruiilnr oniiii vciilo diictiiiia'; qiiorniii csi ribus bnnis, suppusiiit liiiiiionini suiiiii ad poriaii-
toiiiliiur fliii tibus, iinn laineii rr.m^itur. Peitondii dum. El larius Iributis soivieiis, cuin oiius illnj
:i t.iii us<|iie iid Sidi.iioio, liO'' csl , iisqiic ad g. ntcs. cvaiigelicum ailiuoilum leve liunions .iniiiix pintot.
I.Ceiiiir auicin iii Ev.:r.g'^lin indc as^uniplos alii|iins ct reddiderii D. o. D.in judiiniii poputHm (nnin, ticut

ai'('Sli'loiuin ot in ip.^is li'ti'< Doiiiiiiimi sa'|'Cdi.ciiisse, o-in liihus iii lirael. l lui Uau colul<er in iia, ierm»et
sicut scriptiim cst : Tcrra Zubulon et lcrra \(-)i/ii'ih. iii seiuitii, ot reli'|ii:i. U.ciiiit qiiidani Anliclirisluiii

/iiii , populus qiii Uilebat in teHi'bfis, liilit lumen |ii^r liiuc verba pra-diii de i^ta |. ibu luturuiii; alii <i«

uiainiim. Pi.li.ii intor|.relaliir voiialor, sivc vona- J.id:i, a qui> tradiiiis ciit DomiuuN, lii-i pniiiiiiitiaiii

hiv. Vcii:ilnros ijni sr.nl, iii^,i aposli'li ? i|i>i, iil siii ra 1 1 eqiiitiin cl uquniii D.iiiiiiiii-i onin Ciiiiic suscc|iii

(liviiniis, ex iHis l.icis a-.siiinpti siiiil, ile i|Mili: 'i ilioi- ili'si;^iiaiC viiluill. ltct'OiMlill :illl' III c >di le , lit III

tiir: l/i /ii"i iii'iiii(.iri'< iiii'iw, rl itiinhiinh'! vnnniniiiii tiiiiaiii, iiiide assiiniplus esl S 'd qii 'd dio leriic

nxuiii:. .Moralilor qiinfiin; ZabiiliJii, 'i.ii lliixns nKl.ir- ^u;rcvil, id.O uit : Sii/i««i<; d nin e.i\i>t<l:th9, U(>
 2>l IN PI.MATEUCIIUM COMMD.NTAnil. - CENESIS, iS?
w/i«e; Koii ifliiiqiies «kmi, imjiiil, tm infeiiio aiiiiiimu A vi;i Mor(le:il, cqiii c.ilcanoiim, fa<iciis qiind A;>osi(»-

fiicam, iiec iubis s<'m<;ii luiim riitere conui^liuiiciii. Alii liiS ail : M.icero corpiis iiteiim, et rL'!ii|iin. Il;i.'c .'»'it<'!!i

aiiteni, iit prxiliximiis, liaiic |>rn|ilictiaiii atl .\iiii- (.1 ii, iii cuil:il cques rclrorMiin. Isic ctiiin lalis S''iii-

cliristuiii IraiisreruMl, pro co qimil Imc locn D iii cl pi r cLiliones el »liitiidiiie< inciitil,ct itrnull aiii!ii:iiti

toliiSier asseritur, et inonlciis. Ei qnoil |iriiiiiis l);iii suini c.iilcic ilu iiial;i aliiiiiiliuc ail li iti.'in liu:ii.l t.i-

iiiler triliiis Israul ail Aqiiiluiieiii ('astiainctjiiis csl, lciii, iit ili^scui n Clirislii, qiii ilirii : lynclca iiie qiiia

illiiiii $igiiilir;it qiii sc iii litorib i'; A>|ii.li)iiis si'ilei'c iitilis »1(1(1 el huiiiitii cortic. Si crxn rcv. ral :in:|ii:iiii

ilicit, el ile qiio li';iir»liler prn|ilic(a liicil : A Dutt liu alliliiiliiie relriirsiiiii ,
)iosl liiiiiiilil:it iii Cliristi

auJilut esl fremiiiii equormn ejits, qui non soliini co- rcilieiis, .'aliilciii exsprclat a O.iiiiiim. Gad nccntcins
liilicr, se'l eliaiii crrastcs vociiur. Ccrasta cniiii praiinbiltir iinle ciiin. I^te Cail acriiicius pcrsoiiaiil

Grcce coriiua (liciiMiiir. Serpens illc coriiutus essc Uuniini oxpriinil, qui iii priiiio advcniii liuinilitntis

(icrhilietiir, pcrqueiii (ligncAiilii liristnsasscriiiir, qtii sii;r iiiiiu 3<lvciitiiiii Aiiiit liii.^-ti pneliando occinril,
ciinlra vitam fiileliuin ciim inor«ti pestifcr;e pracdica- acciiKliis gl:idiii vcrbi Di i, de (|iio dicitur ; Accimjere
lionisarinaljiturelianicoriiilMis (loleslalis. Oiii-; aulein ijliidio tuo iuper fcniur, poleiiLssime. Qiin iili.iin; iiii-

iiesciat seniitam angiistioreni esse qtiain vi;Hii? Fiat iiiicus ilivi^^ii, id crt, liliitni a palrc, ct fil :iiti n ni:i-

ergncolubcrinvia,qiiia ia pra'sciilisvilscla!ituditie il- fJ ire, el leliqiia. ,\o/( vciii, iii<|iiit, p(ict:m Mii//t'ic, scii

liisaitiI)uIarcprovQcai,qiiil)USijuavipaiceii(!oprovncal, gladiiim. Quod iiitciii ail : t'i ipse iicc nijclur retror-

noii blanditui', sed ni-ndct, si ilicct illos qniliiis libcr- siiin , rli.irit;is D.imiiii iii scciindo adventu ostcndi-
lilciii Iribiiil, crroris sui vcnijiiocniisiiinil. Fil ileriim lur, quia cuiii vciicrit Aiilicliristus, ilein ucciirrel

cciasics iii seiiiiia , quia quos liilclcs rcpciit, et sesc p>>st illius vcstigia Cliristus cclcri mlvcnlu, ut illuui

inler angiisla ilincra pr;cccpti rir.lestls co>isiriiigere iiiierliciat spiritu uris siii, unde el Gad l.iliuiiculiis

vidct, non Sdlittii ncipiitia calliil.i; per.^iiasionis iiiipe- iiilcrpretari poiest, el qttod poblcriur, id esi scnis,
lit, vcrum eiiaiii leirore poic>i.'.is prriinii, et iti specius quasi lalruiiculus iinpr»viso advetiiii exsiliat.
porscciitioiiis aiignrc post bt^nclicia (iclx du'ceiliiiis <Siri(( cuiiii, in'|iiil, fur in nocte, ila Clinslns. Ergn
excrcet cornua pntcsialis. Qui iii locu cqiii iiisinual anlc Aiiticbrisluin in liuiic post illuiii inajustaic uc-
biiiic iiiundum, qiii per elaliniicin .(iiiain in ciirsu ciirril. Moralilcr qiioqdc boiiio noslcr, qticni sipra-
laliciilium lempoiuin spiimat. It quia Anliclirisliis dictis iiiodls aliquiiniuliiiii profecissc dcscripsiiiins,
exlrcina iniindi apprclicndcrc inliliir, rcra.^ilcs isic iiccessc cst ut :idveiii:ii, ut lciilelur uii iniiiiicn, ut
pqtii uiigulas ninrilcri^ piibilictur. 1'iigiil.iin qiiippc propositi coiisiaiilia piubetur, qiiia i<ir inlenlatus
iiinrdcre, csi cxlrcma liiijiis iiiiindi fcriciidii coniin- nonit probabilis An:c ct lelro accmg^nniir, iit ca
g(>rc. L't cndat ascenor iltiiin retro. Asccnsnr equi ^ qux- lacta siiiit ei fuiur.i diligeiilcr :>ttciid:iiiiur. Asit,

cjiis i|uis<|uis in ilign;l:i|il)iis biijiis iniindi cilollilur, pin^ui:! panis illint, et pra^bct divitins reijibiis. Asi r,

<|iii rctro cadcre diiiiur, ei iion iii faiieni, siciit cujus iioincn sigiilicai di iii:is, ideu Cbnsitis cst,
Paiibis recidissc nienioratur. Iiifacicin aiiicm cadcre, qiiia aliiiudo diviiiaruin sapicnti.c el scieiiii;i: illiiis

cst in bac vita uniiniqucnique suas culp:is cogno- iiinuiiicrala cst : qiiia paupcr pro nobis f;icliis csl,

sceie, e:is;|ue pocnilendo Jcflcre. Uclro vcro.quo iion iil divcs csset. Cujus p-.iiiis piiigiiis (aciiis Cst : raro
riileinr cadcrc, cat ex bac vita repenic dci idcrc, ct scilicci illiiis, quniii si (|uis iiiandiKatcril, iioti ni<i-

qiiiid ad siipplicia ducatur ij^norarc. El qui i Juibci, rietiir iii xlcniuin. Idoni cii.iiii pra'bel ddicias sa-
eir ris siii lai|ucis capti, pro Cbrislo .\iiliclirislutii pictiti:c rcgilius, bis scilicct qui scnsus prcprios
exspeiiant,l)ctie J.icob codeiiilnco, re|ictite in c!ccio- bciie reguiit, ct siia corpora iii serviintiMii icdi'?>iiil.

r:iin nunicruin cuiivcrsiis, dicil : Snlutiire (uiiiii, Qiiiilaiii Iiiic dc Aser ad Aiiiiaiii piopliClissaiii, (ili:i;il

Uumtnc, exspcclttlio; id cst, siciit bdoles, noii Anli- l'liaiiucl, icfcrunt, quod ciini Siincone de Cbr sl<>

cliristuni, scd illum qiii iii rcdcuipiioueni nostrani proplieians, niiilias pixsiiiit dctit i:is icgibu':, id e<i,

vcntoius Csl, veruiii Clirisliiin crcd.iin (iilclitci. Mo- ;ipiislolis, ct calcris sam lis. Mtirjlitcr i^u> ipic .\scr

ralilcr qucqiie potcst intclligi ille qiii jaiii ibiiliini . qui boalus iiil' rp'ct;itiir, loiiassc i!lc Csl iiuciii ;ib

Mi acliar prorci lus dicittir, ct in in >iiil;itis rcqiiics crror>' ail puiiiileiiliain rcvucaiiiiii, i>aul.il;iii . cr sm-
ccre, nKpie aniin;c su;c agricol.iiu fjcliiin iiiinc jiiii giilns gradus usque ad b 'aliiudiiiis iii< rciiicii;:i p;'r-

ad Iioc pioliccre, iil Jiidani disccniciuli <'l jiiilicaiuli dtiviimis; ciijus post coiivprsion 'iii, post inlcl i-cn-

pnpiiltini stiuni, iii cst eogil:ilioii;iin ciinlis siii iii ol- t aiii spiiilualeiii, posl lcnlaiicncai cl vic:iir a;ii, i^in-

ligciiliaiti siitii|iserit, laiiqiiaiii iiti.i tiilinuiii l:<r;icl, giii:. csl i.aiiis. Adiiil cnim illniii |)iik'!ii, ijiii dc calo
itl est, oiniiia iii uiiilaletn atquc concoidiain rcvoca- destendit, ct d:it vilaui liuic iiiiiiidi, ct isie t njici

re; ut cogit.ilioiinui in illo sit iiiiH.i dissciisio, fiiilqiic jam pioguis p:iiiis esl, eliatn ilclicias rcgibiis d.ii il,

idem colnlier, juxla pr,rc(>|>tiiiii Dnniini, diccntis : tion p:iiiperibiis, aiil iiisi|iicntiliiis scd reiiibus: sa-
Kslotc prndcitUi sicul seriieiitcs. rriiilcnlcr aulciii pieniiaiu ciiini l<i<]iiiiiiur ad pcifiCliis. Seplilhiiliin,
agcre ti'is dclicniiis in vita hiijiis niunili, iicc ad qiiod iiiterpretatiir dilalaiio, aposlDltis ct pr.cdifat'i-
ilcxtraiii 1161* :i<l 'inislrain decliiiciius; iici|uc per la- rc» sac.clos sigiiilical. Qiiurnin doclniia iii aliilxtinC

iBiii vi:iin iiiccd:iiniis, qtia! ilucit ad iiiortcoi, scil pcr diir,i>a csl islius iiiuiuli ; Cl aposioli c\ li:ii: tnt)il

aiigiislniii, 'iu.c dii' il a;l viiaui. \d Iioc ciiioi aihlilur plcriijiie liierunt. Dic Itir ni ciii Cti lus ennssns, ijui^i

corasics III scitiita ; aiigii:ii'jr cst criiiii scttiiti qnaiii niniiruiii aposlol: vcl pra;il!ca.o;Cb vcluti ialiii cvai-
 m IlED.E VENKItAniLlS OIMJU M P.VRS II. EXI.CETIC.X CEMIIN.V. 2S|
liuiiies, jii iiKiiluiii curvuruiii lr;inscriidiiiit iiiip'ica- A venliiin prnpliclaiileii , cuin in.igno ileslilerio incar-
iiirnla ; ac m hIs» ac subliiiiij meJitanlcs danl t;l»- iiaiionciii illliis cvspectavtTiint, ile qiiibus Diiinlntii
i)iiiun) piilclirlludiiils, prxdic:intes iinivrrsls grnli- dlcil : Mulli piopluuv eijuiti cupieruitl lidire ijiicr

liiis diicirinaiii S;ilvati>rls. Muralilrr qiio<|iie Ikiiiio vos viiitiis. Ili erjjo Jictl sint colles , propler excel-
iioster iiit< rior, qiil pauln .inic pane piiigui vesre- lenliain saiicdtatls, qui etiain vocantur a-lerni, quia
biiur, qiii scilicel paiiis cuiilirniavit cor hominibut, vii;ini conseqiuuitur «lernam. Fiaiii in capiit Nn-
imn iiicongiiie rrrviis eniissus dlciiur, qtila omiiia iircvi, de i|iio soriptiim est : Quoniam Natarceut vo-
tiireiia ilesplclriig, iiiore rrrvoriiiii in exrelsis pn- c i6jiur. Iili m et Jusepli, secundiiin .'Kgyptiuruin sci-

sciiur ; iuiumi|uc tlirsaunim in Cislo collocni, iibi, licet liii)iuani, salv.)lor niundi inter rrnircs, inlri
jmta P.vangrliiiiii, erii(;ii ei tioea non deinulitiir. Et s:iiiclos qiiits IpsH (ralrcs voc:it. Uoraliler quoqnc
liiuc rtnquiii pulcliriluitinit, iil esl, contemplatiiiiiig is (|tii fldei proreriu ct snpradictis gradibus in laii-

siiprrnae, rioruiiirnti profrrt. Filmt accreicent Juieph liiiii croverit, ul usqiic ad Invidlam sdversarios pro-
iiiiquo in itrmiliiis, qui ciim oli lncr<'iliiliiatrm »yn- vDcei, noii iinincriio dicitiir accresceiis , ei iion sc-
.igi);;am relii|uisset, plebem sibi iiiniuncram ex geii- iiiel, iod b\i actroscero pioiiunliatur. In fide eniiii

lilius coiiKregavit. Ue lior. Davi.l dicl : Cowenen- ci nptre oninis perlecius crescii, el dccoms dicitur,
(itr arf Ooniiiiumiifiii'rrii/i'i«s(frrn'. Scqnilur : /^rcoiiis " (|iiia illa jam pulcliriliido, in <|iia ualuraliler facMis
tit))iciu. Superal eniii) oiniirs llllns pulrhriiiido, de e.si, in eo rciiovaitir. Ob qtiain pulcliri:udiiiC'i) liliae

qiio diriiiir : Specietm forma pra; filiit liominum. Fi- illum dc muro viderunt, ac dcsiderain. Sanrix ull-
li<e Jeeurrtrunt lUfier mtiruiM, id rsl, generalio vel qne aiiimx super niuruin fidei fiindaix, pcifeciio-
Ecclesiae qiiae credlderuni in Clnisiuin. ila:c snper nciii illius rupiiiiii videre el iiiiilari ; sed exaspcra-
Kolidilatem li^lci, quasi snper miinim aniore pulcliri- verunt lalem Miirtuui daeinones, habcntes igniia ne-
ludiiiis Chrisii ascensiiriu disciirriiiii, ui veriini s|)«n- quilije jacula. farant riiiin sagiitas suas, iii sagiitenl
tiiin per contcmplationem .ispiclani, et osiiilo rh.i- iii obscuro roclos "orde. Sed in forti arcus illius, iii

riialis illi ciipnlenlur. Sed objurguli suut illum, divinis sciliccl prufectibus arcus virtulis illius pos'-
ijiiando falsls tesiimoniis cnltimni:iiiles , g.inrtum liis, cx quo jain arcus sagiiias oraiionum siiarum ad
Domini oppr'inere synagogx- populi coeiiavcriiiil. persequendos liiiinicos eniiiiii ; ei dissoluia sunt
inviderunl illi habentet iiuoiiue jnctt!a, Neqiie cnim vincula, quibus illum inimici ligari cnpieruni, per
quisquani in Josrph conjerit sagliias , vel aliqiiCMl virttitciii Ori Ja>:ob. El lunc incipil pasior a>t ani-

viiliieris telnm. Sed lioc spocl:iliier iii Clirisium eve- iiianim, cl lu mudnm durissimi lapidls noii vinciltir.
hli, ted in fnrii illius arcnt. Cliiisiiis arriiin suum ei p Heus eitiii) pairls illitis, id esi, jusioiuiii prcceden-
aima puKoandi pnsnii iii Deo, cujus virtute confrin- tium, qui spirilualiier nubis paires, adjntor esl imiu«-

f itur oiiinis nequitU perlidorum. t: distotuia tuni ciijiisque sancii, cui hoc promiititur : £( ONiiif|>oieiis

viiciila brachiorum ejns. qiilbiis Iralres illum vin- virlHlibut abundare illum ftcit benedutionibHt caeli de-

rluni ad l*ilatum dtixrruiit, vtl quilius illiini in ligiio tuper, et beHeJiitiouibuiabyiti jiieentit deorium. Cnn-
siispciisuin crurirufrunt. Ue^ci^isa siint eiiiin |i«r »19- luniplatione eniin cielestiuin saii^iiur, ei Iniclligentia
num poieniii Jiicob, id esi, Dei Jarub, ci: cnjiis se- Scitplurarum, quas nnn imnieriio propler sarra-
iiiiiic ip>e Duiiiititis bonui pailor egrestus eit, lapit mriiinrum obscuritatcai abyssuin vocat ; et sirni |ier

tt firmilai credcnliuni in IsTuel. Oeus pnlris tui cril ca-li bvnedicilooem sanctis promiiiuiilur «lerna
udjntor innt. \Ju\i ailjnvit lilium, nisl Ueiis puter, pixniiu, slc prr beocdiclionem abyssi prardiraniur
qtii in unllaie uniiin stinl? Scd pri> prrsona ciuporis illis iu |irx-&cnli sxculo iioiiiiulla solatia. Benediciit-

diciliir, quod auxilio divino indii;iill, slrut in Cvan- nibut uberum-et vulvct. Constal enim esse aposlolica
^rliu dicilur : Apiinruil illi ancielits de civlo confor- ubrr.i, e quibus receules adhur in Dde, ac velut par-
tnns eiim : ienediclioH bns cceli desupfr , benediciioni- vuli pirclpluni, ui ad perferiioien) ribum pr.i-ilica-

bii* nbijsti jnceniit deorsum. liiiivrrsa eiiiin subjeril liunis pcrveniani. Uudc dicit Apostolus : Lac vobit
c rtr.les ij per lirr.rdlcnoiieiii reeli.et lerrrm per Q pituin d<(/i, iioii etciim : habetis videlicet verba diio-
li>'iiedlriloiiriti aliyssi, ui ungilis et hoiiiliiibns do- riiiii Tesiaiiioiidiruin , vcl dllerllonein Dci ei proxi-

Miinarciiir : briifilMlioiiiliiis til>er>iiii sive duuriim inl. ila'C Erclesla splrilalen) vi)lv.<n), qux non soliiin

Tcsiameiitortiiii, quoruin alicru niintiaius esl, alirru |>arial hliiis ; sed risi f»r!c ileclinavrrinl a via

il<'iiii>iisiraiiis r>l : sive beiieiliclioiiihiis uhrruoi Ma- vrnlilis, ileruui pariuriai. Dcntiliciieiits pairii tui

rr:v. Uiiilr et illa iiittlirr In Eviingelio a<l : £ii(iu conforlaUr tuul benndiclionihnt palrum lnprum. I'aier
ifn/rr ijiii le poriniil. cl ii/inii i,'i<fl' su.rnii. licncdi- ii' stcr e»l, nii .liririms : l'aler noster i;iii ei in caelis.

ciionibus ulicriiin cl vnlvie. Ilir brni-ilii iiui viilv.i rji s qiii elrvaiis niaiuis i') Hriliaiiiii, prr lienedirDoneRi
iiiaiiis, qii.r iitii|iir vii^ i.ilis iiiilii> Itiiiiiiaiini i'iiiilil. iipii><lo'oru<ii nos ben>>dl«li. Paires auiem shiiI Chri-
lieiifdictiiinn piiiiis .'ui confoilala: »iiii( hciiedictiouihui tili p.itriarcba', de ipiihus AposlKlu-. alt : fjuvrum p.t-

liairnm idii.niiii (NOri<iii. lillra iiiiiim; rniiii ineiiltim /r>'*, f( <.i' i/uifcui (.''iriilM.'< i^fiiMiuni i'«'ii*m, ^miiuitt

sa'irtiiriiiii piirlarrlinrniii sive priiplnMaruiii, coiiva- i/i> iiialiviii^Ui (1 heneiiiitwnbHs >musfHiii/ii« in fc'tv/«-

luil h^neiliit (1 paliis iii lilio. r:ilris. ilr lil ri liiillus ,vii< n(iiNi . i>ciii.'r veniret deiiilcrinM collium mltmo-
lu^loiiim ad* .iicuir, donec venirttclcnilerwm coH.nin mni. Tunr vouirl ilvsidi-riuni «anrtiirtim, rinii jniia

a,icrnurum. C>illi'S aliini f.idi siiiii, <|<ii (linsii ad- A;i>sUluiii i!<M<i( u6.'iaiii ( 'iiiiii' , el s,> sinii'«r iu':i
 .

2sn IN PEINTATKICIIUM COMMENTAIUl. - EXODUS. laa

Odiiiiio crunl. Fiant iii capite Joscpli Saznrcvi, siciil A coiiverlerilur. Tiinc fig<i videl, el liiiic iiilclligii di-

8iipra diximiis, unusqiiisquu in cujiis vcrtice, iJ osi, videndam esse iitierinn a spirilii, ct Iniic cogtioscit

niiiiie, raanerinl benedielioin s supra ditl.-e. Sicul quin litlern accidil, spiriius aulem vivifical. El tunc
enim Apostoliis iiii)iiit : II omo netler exlerior corrum- incipiel r.icerequod, lola die inedii;ins, anle non te-

piinr, inlerier ntitem renevalur de die in diem. Benja- cit. Muraliter quoqne niliil aliiid ocfunit, nisi q'iod

mj.-i laput mpnx. Qtioil .^uiem proplieiat de Paulo perlrctus ille lioino, qiiein siipra d.xinius, in Uenja»
upostolo, siciil supra diximiis. Qiiidam autem :id ur- niiii Iiipns lapaK rrgnum coelnrum diripit. Vmm enim
l>em llierns.ilem rerruiii, qu« in iribu ejiisdcin l!cn- p/Uiturregnuin «elorum, et violeiHi raiiiiiiil illud , el

jainin sil» est. Nani sicut Benjaniin bciiediciiitnem ilb qii;c iii lege ot in Prppliclis cl Ev.nigrlin |i'gfriil,

ulliniam conseqiiiUir, ita el popiiliis llicrujalein iil- vclut esuricns et rap.ix invadit. Kt cuiii iii lioc t<'ni-

liniiis est salvandus. C'im enim pleniludo genlium in- pore, veliit in nialiiliiio, lianc pr»'d:im diripiienl, :id-

Irateril, tttnc onviis Itrnel io/puj crit. Lnpiis npax venienle mnrlis ve^pera, incipicl dividere spn!ia ; liie

dicitiir, f|iiia ipse popiilns elTiidil sanguinein proplic- esl: diversis l.ibiiribus incipiet divcrs» pr^iiniapnfsi-
liirum. Afuii<; comcrfj/ prxrtam. M^ine illud lenipns dcre ;
qnx poslqiiain ininiicns pro^lravii, veluli ja.n
signiflcat qun li'gem accepit; tunc enini nMindo viclor baberi inereliiiur. Cur aiiieni Jncnb niiincs
prma illuniinaiio scientix data cst. Comedut auleiii B q„(,s geuuit de libris el ancillis aM|iialitfr bonini-
mane, iiuia lcgem qnam accepit, edit adbnc el ine- licivil , nisi ut ostendcrct qund Donii:ius Jesus
diiaiui, scilicel sequen- lcgem jusiiiiae, quim prx- Christut omnibns geniibiis regna coeloruin xqualitcr
lipieng prae cnnclis qiiasi praedam niandiicans, ad tribnit? Mon enim di^-iinciio Jiidxis a Gr:i'cis, aul
legem fidei non pervenil. .4d vesperum auicm dividet BCrvus, ant libor, qiiia iii iimiiibns Clirisins.

fpolin. Vospcra est illud lempns novissiiiium, qno

EXPLANATIO IN SECUNDUM LIBRUM MOSIS,

Qui Ilebriiice VELLESEMOTn, Grae* aultm Kxoous dicilnr.

CAPUT PIUMLlM. randi inlclligilnr. Quaiuor enim ordinilins palriar-

Ilae iMiii iioniiiia /ilioTvm Itrael. flxc seiilciitia cbx Rumeraiiiiir. Primo, n.iliviiaiis, ni in Genesi. nbi

Ksilr* prophcije ab aliquibns difilur nsqne LXX, cl illoriim nniiviins narralur. Sefiindo, bencdiciionis.
q
priiicipium voluminis : Joteph atHfm erui, ei rclinn:!. Terlio, liberlaiis , iil erga lalifrnaciiliim fuerunl.

Lt lilulus lliijus voluminis Joscph, qnnd dcil : De Quarlo, namndn, nl liic in Kxndo, qni ires stipra.
^fiypto vosa aurca, «sqne Uotes jijunnvit qnailra- «liclng non obscrvai. Qni eliain onlincg api^slnli.';

il>ma dies et qundraginta nocie* Titulns aulem hic ra- convcniniil : priino, iialivii.iiis. id esi vocalionis a
dix verbi poicst dici. Vcrbum auiem , T.dnnien Ctirisio. nt Petrus el Amlrcas. Sfcondo, libertalis,

nsque a>l finem. Mo« esl Scriptnra! divin:c r.iUicem iii de Pelro dicilnr : Tu et Pelrus, el super hanc pe-
verbi plantare antcquain indicat mjrsieria. Jacob iram (Fdi/icabo Ecclesiam m-am. Tertio, benediciin-

crMin filionim suorum dicimr radix filiiqne plebis: nis, ul Joanni in prxmiis. Qiiartn, n:irraiidi, id e>l

sic Cbristus apostolornni radix esi,

apostoiiqiH' oni- quomodociinqne coinniixlMn nnineianlnr. Qu"d au-
iiium credeiitiiim. IJaec anicm sentcntia Evangelicain lcm dicil Singuli rum demibiit siiis
: pro animan- ,

sententiam significal, qua dicitnr : Hkc sunt nominn tibiis inleHigfiiduin esl, sive pro viris ac innlifii-

iiiodecim apottolorum. Sed luvc cst prssens rc api- bus, quod niy-.lice Apostoliis eum Cccb-siis snis si

suni, qn;B
inlata senlenlia, quse in Gcncsi nnminai» gnificnre diciiiir. Qundipie dicilnr : Inlroierunl nd
nunc bic nominantur. Quk doniin:»lio in Gencsi, ei anqusiiam , sccunilnm alios perlinel, ut esi : P<<st

bic in Exodo significai duodecim propbeias iii ve ei 1,

o iniillas Iriliiilaiioncs npinut nos inlroire in regniiin

ci duodCfim aposiolos in novo Tesianiento.

Idcirco Dei. Post omiiinin LXX :iniinx cuin Jacnb iniroie-
primo dicunlur anie sunin p nrein, rnnt in ./Giiyptum, SfpUiaginia discipuli ad
veio (ilii Isracl bic |ira>di-

quia illis plcbs propior cril qnam l^rael. Ilic auiein canduin verbiini Oci in toiuin itninilum miliiinliir.

liber vilx dici potest, quo eii.im totus canon vocari Animx antcm descendisse dicnnlur , sii|iiidein iii

tocabulo dicitur, qiiorum noinina scripta sunt in usu est aniinas pro boniinilins appellari. Is:% sunt

libro vit.r. Quod patriarcbis in

Peninteucbn, et apo- aniin.v qu;e egress.c snnt dc fcufTibns J;icoli. Ego
stolis in Ev.iiigeli». l rael auiem vir forlis, qnod in ii'>n puio qiiiid quililiel possit boiniiiiiin aiiiiii;iin

id est naliviiaie, gignere, nisi qnis fnrie lalis sit, qu.ilis ille q^ii dicit:
his quibiis licc convenire diciiur,

vel in primogenitis, et iii bcnediciionilwj*, Clirislnin Sam IK Chislo Jau prr flrangelium ego vos genui.

significal in resurrcctione foriem, et vincendo di;i- T:iles siinl qiii peiicriinl aiiinias sicnl alilii difil :

bolum in tnlius lenlalionilius, et solntione inferni. FilioH mei, quos iterum parlurio, ionec Ch'isur. [cr-

Josepb vero in iEgj pium ad Jacob cuin filiis suis ntelur in vobis. Aiii eiiiin liiijusniDdi gencialiinis

C.hrisium signiruat .ipostolos suos in biiiic mundnin ciiram aiit noliint, aiil nei|iieniil li:ilierc. I)f!i'i|iic

iriccedcnics. A Rubcii vcro nsinu As.-ir, ordo nar- Adain sic dicil: Oi i!e ossibus wcis, cl caro i!t iuine
287 Dr.i>/ii vEMRAim.is ortiiiM r.vas n. - txtciCTic.v cknli.n.x. m
tiifi, et nuii anima iiieu ; sod per Ikic vulolnr, i\nv A pcriliiioiiis esi. \'.l :ili.t civiias cominolio liuc.n est

tl(> lcrr» simi, sua esse iirnlilori : iikii .iiiiIi:ii: vero qui eiiim sei|uiiii|iir illiul, ilii cniigrcit.inl lliesaitriis

dicerc fiia cssr, iiua! sc l ile lcrra ii' u csse. Sii(l ci siios, ubi tiiica deiiiuliliir, el lurcs cMddiiiiil. Scd
l.aliaii a (lii)iiilusjr diril : Qiioiiiai» ni iiieiim c( citro etsi nos iii oiiini consciciitia gnitias a;;iiiiiis, ilicit nl

ma en, uiii|iliii'i iiun .ndiliilil, iiisi (|iiiitl lerieii:i coii- (le iioliis : tilii Itr/ict prtvviiliiertml iiiiiii.t tiii<cr nns.
s:iiigiiinil:is :igiio^cil. AIi:v Csl aiiiiiKiruiii (^Piicraiio, Iloc qiiod (li( il : A'e [orle luljungaiilur iiilfeisariis

i|ii;e vcl Jaciili dcsceiiilcnii iii /Kgypiuiii sociatur, vel noilrh, sijjuiriralur, qiioJ si jiiiigaiiiiir puiidicaturi-
c:i'l('ris s:niclis siili ciimiicraiini.e iiiNsiicT posierilj- biis vcriiatis, prxvalulinns siipcr illuin, ct pen-griiuis

ti^ ascriliiliir. Mirliio nntem Joivpli, liiii Isiiul cre- de tiria siia, dcpdiienlcs velcreni liniiiincin ciiui

rernnt el iiivttlufrnnt iiimii. ruslquiiii vcrus Jose|ili aciibus, vel reliiujueiilcs iiiin^iiicin luijus lerrciii

pro o:iiuilju> gii^lsvil iiiortein, niuliiplic:iiiis esl lidc- liiiiiiinis, et iiiducnlcs iuingiiieui tinjiis roRlcstis.

ti un popiilits. Nisi euini granuiu rriiiuciili ceciilisscl Alii dicuiit pcr adversarios, ijuibus liiiuiil riiarau

cl morunir.i luisscl , luni uliijne Ecclc-ia frucimn Isracl coiijuiigi, mandata pertiiienii.i :id Cliri-Iiiin

pliiriniuiu proiiilis-cl. Mor^iliicr quoi|uc ct in te, si iiilellii!i. Ei egredintiur deieria : iil csl, criiiii siuc

iiioriaiur Jusepli, si nioriilicaiioneiu Clu isli iii cor- scrviiiiic i4:]gypti<iruin. Kt lioc iii praeseiili di:iboliis

ci iiwniliccs inciiibruin luuin B liiiict, nc cgredianliir de lcrra corpnris sui, noii

inirc luo siiscipi:is, si

prccaio, iiinc iii ti: inuUiplii .Tiilur filii Isricl, iil csi, servi.int peccaiis ct vitiis. Pcr niagistros qiios prx-

snisus Ixmi cl spiriiu:iles. QiiotiiJie ciiiiii iimriculi- posuil fbarao rillis Israel, li;i'relici deuiniisiiaiiiiir

hiis viiiis iii IC viiluiiini numrnis aiigciiir. El in pr:cpositi a diabolo sua a-sliui.iiiiinc, iit sancios

leirji inultipliciiis, iu t;in scilicet cariie, pcr quain aniigant oiicribus peccaioruin. Yel nioraliicr, ni

VII iiites :uluiini Irmiliir. Seijiiiliir : Suriciil aliut rex. supra breviter exposuiuins, niali scnsus bouos per-
l'riiiiu videiiduiii csl (juis isic rex, qi:i sticb.it Jo- verlendos. Quodiiiie (licitiir : Quaiiio opiiTiiiiibiii tllos,

scpli, et <iiiis esl qui nc.-ciel)Jt. yu;iiuliii crgo rex tanlo miiijit iiiultiplicubuitlur, sigiiiliiat saiiitns ,

iiiistcr, iil csi spiiitiis iiicmis iiostri lenct niemoriani qu:inio a di:ibi)lo paiiiiniiir lciitationrs, taiito inagis

J(i-epli, iJ cst, Cliri^li. Iliijiis ciiiin niciuiiiil rcx iii a Cbrislo abiiudnnt pr.ciuiis. Muliiplicab.nntur aiitciii

y) gvjilii, id c>t spiriiiis nosier iii c:iriie nostr.T, qii« ciiin .id saiicios rcrerlur, ad lidcni pcrliiicl. Crcsce-
yKgvpiiis iioii iiicunvcniiMiter diciliir. Nou ;iiniguii- baiit autciii ail opus luii ei laicris, id cst, vitiis ror-

iiir lilii tsr.icl, rationaliiles scilicct sensus vel vir- poris ci aniiiix. bijiil ttiiiem rtx /liQijpli otslelTic.bii^

iiiics, ui'C luto et l.itcre cdnsiiiiuiiitur, icrrciiis sci- llibt(vontin, ci leliqiia. Videlur quidem secuiiilu^n

licel ciiris, iiec ncisculi iicc:iiiiur, oprra jam pcr- -, liistoii.e nnriaiioneiu siarenou posse. Quoddiritiir :

lccla. Si vcro sciisiis iiostri ncsiierint ('Inistiini, Qiiiu non (eceTitnl obttelricet quod pTa^ecpit l'liaruo.

iKiic sapicniia cariiis, (|ii:c iniuiica ei D.o, suc- Ndii eiiiiii invcniiintur non vivificasse rcniin.is, i|ii:is

ccdii in regnuni , ci alloiiiiiliir gc.ileiu ^iiaiii, tor- pr:vccpil i'b:irno viviiic.iri. El ti unn (cceruiii, aul

porcas scilicei volii|it:iies , el votaiis duciltus vi- ex pra-ceptis dcbucruni, sicul masculos vivilic:iic,

liortini, iiiiiur CDiisiliiiiii coitir.t Isr.icl ,

quonioilo coiilra prxcepliim rcgis, ui reiuin:is occidere. Ilxc

oppriiiiatiir supr.i dictls iiiulis. Ilt lii crgo qui propier cos qui ainici sunt litier:c, ct iion piil iiii

iKfc aiidis, si posi d^iiiuu Ii.Tplisnii opera luijns lc^ein spiritualem essc. Spiriiualitcr auiein seciiu-

iiiiinili facis, sviu qiii;i siirnwit in t<^ aliiis rc\, (|iii diiiii .<^cii>:uin, qiii poicsl iiitelligcre Deiiui, et qu«
ncscil Josepli. P.ilcsi iiiii.qii'- rcx .Fvjypti, qui iiesi it suisiiiu suiit qiixrerc, odil Tbarao rex .Kgypli , c(

Josejili, c sc di;il»>lus. qui ilixit iii corde siio : iVun liiiiic iiilcriiiii ciipii; qu.icunque carnis vivilicari,

esl Deiit. Qiihi iieiiii siiir, id esl, .iposi^ilis ani!olis, iioii 80I11M1 vivificari, si^d aiigeri «ul( : ul i-iniics

qiioilaioiiiodo /ii(/iii/i(r ; f.ciY liri hrnelila: creverinit, cariial:» sapi:iiil, qui suiil supcr lerr.ini, cl iiciuo

sciliccl, iioi iiiciitc llii- al coelesicui pairi.ini oculos clevct. I»le aiiteui
ei invalticiuiil siiiiin iios : lii

liiiuiiui vidcre posMiiit. Ociude lioc scnsil di:ibulus. 1'liarao olisiclriccs corrumiieie .iggrcdilur, i|iiaruiii

qiii.i forlis sit pcns I.sricl, naiiiqiic s:rpc cgrcssiis ^ niia Scpbnra vocabatur, qua: inlcrprctatur passcr ;

csi, et s;r|)e su|ii'i:itus est ; scd illiid qiiod tinicl, iie ct altcra l'liiia, qua; apud nos rubens dici poie-i.

qiniulo cvc.iiiat illis bclliiiu, ei jiiiiK.iitiir advcrsariis Pcr b:is nccare iiiarcs, et vivificaro solts fcininas

illi.riini, ct di'\ictis iliis ilc tcira mi:! <lc-.ci'iiilaiil. cupit. Kias dlisiclriccs di.vciuiil i|ii'daiii r.itioii:il)ilis

(isicndii se ca qiuc a paitiarcbis cl proplietis dc enulilioiiis f.irmaui lcuere. Ubstctricosciiiin qavda:ii

vdvcniu Cliristi pra^ilicta siinl, pKiscnsissc; cl indi! incJi.u suiil, et latn iiiasculos quain lcuiinas. Kriiili-

fii :rc qiiod silii ii..iuiiicat lu lliiiii. F.l scnsit vcntii- lio eniiii ista ralioiiabills seiiiciiiia! aJ oiiines pio-

riiiii, i|iiia ciiiii fidui la trliiiiipticl iilO':, cl dnccl pcinoiliiiii pcrvenll, Sl'iisus oiiinis inserull, n:ii(icsqiio

Im.icI .vililicare civil.lcs, id cst riiiloii, qiiod iulor- riivcl. Si i|iiis aul virills incu :iiiiiiii riiciil, rl vtdne'

prclaiur os dcficiciis, vel os ab)ssi. i:)l liaiiiiuassc, rii coelcslla qiurrcre, |>«r liujiis rrudiiloiMS .i.|

ipi.e liiicrpiclaliir coniiiiutio Iliict'. Klidpulls, iil csl didiiQiuiii iiilelligciiliain pnialior vcn'el : «"l eiiiiii

civiiai soli». Fcic (|ii.ilcs civiiaici |ii.ccc|iil sibi iiii.i vcliil pa>scr, qiii' ccl.xioia docel; ali.», qo.o

:< dillcari IMi.irao, os ilcliciciis ; ci ilcivtit iiaiiii|iio riibciis vcl vcrcciiiida iuli rp.clalur, nioialis csl,

()., (iiin inciidaciuiii loqni iir, cnm verii.ilu aui pru- r.it.i' mores couiponil, vcrccuiidi.iiu di cei, Scil ipi >

Ui'.ii'!i;bus dcbcii; aiii us ai y^ 1, j ia jby.^-sii-i 1 'H.': r^ i,'iuin ilicil . riin*n(l u^.'tl<ii<t U-mitittm I
 m IN rENr.VTElICIILM COMMENTAKil. - EXODIS. syo
nm fecernnt jiitsiim rrgit , iiini incoiivonifntiiis A vis iinpiiiiii lialicat p.itu iii, laiiicn ail illiim dicilur:

oltsieiriccs i^t.H! dnx diio icsinnieiita sigiiirKiini ; et Aiidi, filia, et rirf.-, et iuclina tiiirem tui.m. Ilaec exivil

Sophon, (|u.»; iiilerpittaiur pnssci', Irgciii >pir.iiia- de doiiio p:ilris, cl venit ad aqu:is ut l:iv:ircl(ir a pec-
Ifiii fij^iiiliciil. IMiiin v>'rrt, <]ii e iiiln-iis vrl viti-- calisi (]uu; cuiitraxurit iu doiiio pjtris sui. Ilxc e(g'>

cuiiiU (llcitur, iiidicai Ev:iiigeliiiii), (|iinil iiiliriiiii i'x Ecclesia invciiit Moscn iii p.ilude al>jectu'>t : i-iiis

Christi sjiiguiiie el pas.^iiouis illius rtilil:rt triiore. dal illiiiii uiilriri. Niilriliir apud suos, ilii agil infan-

Ali liis ergii aniiii.-G qua; iii Ec('lcsi:i iiasctintnr, ve- li:im. Ciim nulem forlior factut e$l, iuscept filia Pliii-

ul ab olistvtricilms ineilirnulur, (|iii:i Scripturaruiii raonit, ei adipiauit in fiUum. Moies Itgcni siguifn;!!.
>.:clioiie cniicta iii illa rinililioiiis iitcdiciiia conreiliH*. ^enicns auieiii Ecclesia ad ai{iins baptisuii, !>u''Ci:pil

reiilal taiiieu i'linr:!0 |ifi>l li:i'C iiecnre Ecck'si:R e(i;ini legeiii, (|ua; t:iiiicii lex iratinlra lisc-ll.mi scii-
mnsciiius, ciini siuilic^is quiliiisqiie lia'rei:cos siig- peiii cx iiiultis viigullis, sivc ex p.ipyro contextaiii,
gerit seiisiis iii di\iiiisS: riiiliiris; scd slai ininiulii e Coitciusaia pice, in qua iiifans jacebai. Jaceti.it eifj
fiindaiiiciituiii Dci. Tiiiiiienuit eiiini obli-trices Deum: lcx inlra hiijusniodi legimna, e piie ;ic biiuniiue
id c.-l liiiiorcin docuciuiil, (|ui osi iiiiiiiiin sapiuii- oblil.i, vilibus scilicet el lerresiribus Jiid^cornm siir-

li:P. SeqHiiiir : Ex- revit pnpiitiif, Ee I.-mu; iiI ijiie dcl.at sepla tradiiionibus. Eccli-sia sutiipsuiat illiini

pupit'iis, qiiia littiiirrunl ob<ie(r.ce> Ui':itii, ci wili- B dc palustr.bus, ul iiitra sa|iieiilix aulas et ri'{;:i:i:i

ficaiil illis duiinit. Doceittes ciiiiti Si ripiui:c tiino- tccta ton^islerct. Ilic iitlaiitlaiii suain apud suos
reiti Doniiiii, a;dilicaiil Eeclc>i.e doiiiiis ; iiiin \idelur Irniisegil. Apud illos eiiiiii qili spiiititalitfr ill:iiii iii-

cuiiveiiitc sccttiiduiii litlrrain li:ce scittenlia, ul lclligere iiesciiiiil parvula C:>l, ei laeienliuni balient
prnplerca a'di(icnretitr, <|iii:i liiiiolttr Oius, «e lorle eibns. Cuitt vcio ad Ecclesiarn ve<iil, liiiic birtiur
inleliigamiis : Aldificavit illis dviiiux, id esl, a-ilili- eriicidir. Qiiid l:iiiicii eil, i|iind nicrcedeni aciC|>ii
cavit illis raiitili:iiii cl genits. El pro co i|uod isix ntiiriiiieiiti a lilia Pbaraonis i la. apud qiiaiii lcx ual.)

niutieres liciie reciTititt itt popitltiiu De.i, iniiliiplica- cl iiuiritn? Et .<.yit;ig'>ga de Etcksia isiaiii nierteilcni
\il Dciij illaritiii progeikieiii. Isl:e obslelriccs iion acci-|iil, ul iilira iduluin iioii colal. Videiis eiiini

viviiiraveriiiii (rtiiiii.is, qiix vttll Pli.irao : ne(p>e illus qiti ex geittilius siiiil, iia conversos ad Oottn-
vitia iii Ecelcsiis doceiii, nee pecraia nutniiitt. Mu- niiiii, ui iilira iiiui colanl idola, ipsa erubesclt idoi4

raliier i|Uo(pie ci hi, si liincN Di-itiit, non Hicies colere : isliid ergo liencriciiini rccepit dc Ect;les'u

pr:i ci'ptiiin legis /Eyypii, Iioc esi, noii iii (lc'i(>iis syitagogn, quod Jitd:eis parvulatii nuirisse visa esl

\ivns, noii prxscnlia cupins. Et si tinics Dctiti>, legeiti. I'ot-osl quoqiic Moyscs Cbristnm sigiiilicarc,

-
exliilie
- obsiqiiiutii
T nttiinx — lu.r.
•
Yivilica — —
m.iscttliiin
r>
ipictn niia 1'liniaiiiiis ad lliitiieii, id est, Ecclesia nil

iiiterioretn Itoiiiitiein tuiiiti ipti iii lc esi. Et sic l bi flnnieit lavacri invenit. Ploraeit infans, qiii;i vulitC'

Deus^idificabitdoinuiii, idcst, niitltiitiiliiietiivirliiliini. raliis est propler petcaln iiosira; vel qiiia ad resus-
Si'd Mfti vidil Pliarno ciiiod per obsielrii es non posset cilaiidos de niorle pcccali, velul in re^u^ciliiiido

iiecare masciilos Israel, pracepit oiiiiii popiilo dicriis ;

Lnznro ficvisse diciiur. Ecclesia crgo coiligii Cliri-

Oiiiiie iHuicii/iirn iii piimeii projicite, oinne femiiiinimi sltim a sytf.igogn iiinlre c:iriinli ad expiilMim quasi
xivificiite. Videtc qiiid primeps liiijiis miiiidi siiis
inrantem qiii tiiitc parvu'us vi J:batur, tiini iti hniiiiii;

prxceptis, ut noslros iiilniitcs npiaiit, el iii Hiiiiteii cerocretitr. lnvenil itla Moijsen in vutculo inclusuni,
projicianl : vide stnilni iit iiaius, iinn el reiiaius qiiod ex muUis lirguliibiii fit. Invenit Ecclesia

fiicris, quid libi iiuminet. lloc esi illud qund iii Evau- Cbrislum recoiidilum iii cnrdibus snnctorum. Qui
gi'lio legis, quia Jesus, ul ascendit de bnplisiiio, diictus gliitiito uiiitaiis cuitjuncti, uiiutii cnrpus cfTecti sitiii.

est a spiriiit, ut lentarfliir a dinbulo. Ilnc ergn cst Ditiiur ab aliqiinntis, per viriiiu qui dc duinu Levi

qiind (Miarao priecepit populo su<>, ul liebr.coruiit Cgressus esi, legeiii si};iiiric:>ri, qiiia lcx Lcviiis daia
itilantes iii aquis siibmcigant, dc quibiis aqiiis pro- esi, id est Uo)sl ei Aarnn; ei per ires mensis, qui-
plirta dicit : Qtiia intraverunt aqua: usque ad animain biis syiiagogn Clirisluin celavit, Ires leges siginli-

meam. El nuiic insidiaiilur yCgypiii, si lorle Ikbr.-eis r^ c^ri. 'd est, litlera;, iiatuij!, ei prnpUelix, in ciijui
i- . _ . . . . . /. • .
" «..„ i-l..;
liiie
.....
Cbri-tits •
a ^... .„»..«»
.„....l„..._ ;.
synag.iga revelelur ..
iu asSMiiipiinne
iijtscaliir uliquis masculiis, ul stntim inlcrncialur,

nc observeul et occtiUent ninne germen iiiasculitiiitii, cariii-^, (piae pcr (iscellaiii nnn iiicoitgriie sigoiliiai,
biluiiiiiie a pite liia, id est itiala suspiciiiue a s>u-
CAPCT II.
agogn de corpore Cltrisli ct divinilate. QtiOilqiit; diti-
Sed vir de tribu Leri mascutnm geiiuil : cuin ridit
Itir : et posiiit illum in carecto, sigiiilie .t sy^mgogani
iHfantem elegiintem eite, oecullavit nieniibiit liibut.
lidciii Cbrisli iit Jiidu-is pusuissc; el sitiil liic c;i-
Ergo si faciaiu eleeuiosyn.im, qiiia opus Dei est,
rcclo anibiliis eral, sic Jinbei Cliristuiii corpo'aliler
m sculiira gciiero ; sed ila racinin til linntin bus iii-

ab csl eieeiiiosyna
aitibicroiii, lialieiiles iiividiain ergn illtiin. Per liiijits
nniestal, Jf.gyplits rapla iiiea.
ergii soroicni sigiiincanliirJud.ei, qni illuiii iiun nu-
Sequitur : Egretsiis cst vir de Jomo Leci, et acrepil
tiiitiil, sed custit.liiiiit. Utia es raniiilalius, i|ii:e mi.'-sfl
nxorcni «(ir;)is ttice, qnie conrrpil et pvperU filnim.
est, sigttat propheitam proplietariiiu, pruplietaiitiuiit
/'( lident iltiim eleijiintcin, occuHavit mcnsibus trihus,
Ciiiisliim deseensuriiin ad assuinptioneiil carnis :
ci rcli'|ui usqiie iluni dic.l : Vof/(i'i( iioiMcti ejut
aperiens sacrameniurum obscuritateni. Vidil, id epi:
aioses, dicens: Qiiia de aqna tuli illttm. Filia 1'liarnn-

iiis Ecclesia esl cx sci>'iljus coiigregain: qux i]u:iiii-

crcJidil. Aliicr per virura de Jomo Levi Cli/isins
2!>l RF.D.K VLNrCll.Vmi.lS OI'Eni)M PARS II. — IvXKGKTICA CENIIN.V. '1<M

(i^nllicaliir, tle lcgc egreiiioiis; et per iixorem illiiis, A rcm, tiimir Cliri.<ii cx p.uie cariiis pioniiutielur ; ui

tcclesiuin pariciili'111 liliiini, iil e^t |io|iiiluiii C.hristia- cst : 5i fiossibile e.\t, iranteal a nie calix iHe. El p>;i

iiiiiii, Uiciiliavii iiliiiii iriliii!) ineiisibu'), iil esi, iii hanc ru^aiii, Cliiibli pcr Mariain Joscpli Tuga iu
liiiiiiine inicriorc in Mf. Trinuulis. QiioJi|iio iliciliir : i£g^ piuiii a I
ntesi tte ilerud s, iit Moysi a 1'liaraoiic,

Siniptil /iicrl/om ex curecio, rrciluliialcin c.irnis in sic et si'i|iieiitia ad Chri^luin relcnintiir. Sed pcr
hniiis 0|>criliiis $i;,'iiilic:il, Itaiiin.t aiiicni niiiiiinis scpicin lili.is, septeai Kcclesias Asi:c denionstrari

«lucirinain gigiiilital Spirilus s.iiiili Smor ;miIciii voluiii ; cl per nves, populus siili jngn Rcrlesiaruin :

pmcnl >iaiis, s]'ii:igog:iiii secundani, vel Ecclesiain has auieiii iscclesias Chiisiiis derenilil. Filianiiii la-

iposluloruin , (\\ix dicilur scciinda rcclesi.i syu- men reveisio, panem inlidelium signiricat, ad Jiabo-

,"<g(>gx, maler anicin illiiis, l'cclcsia priniiliva. Kili:» liim reverientiuni, quos diahulus miraiiir cuin coin-
1'liarannis desci^ndi-lial iii hiiniililale. Cui lororpiieri puiirlione vcnire cordis, ul liic diciiur : Cur telociut
ail : Si i'i» tadam, ci rcliqiia. In lioc kign.ittir Ecclc- venisiis ? Quod auleiii dicitur : V.r yEgijpiiut, Christo
sia Jiidaeiiniin al> Kcclesu gentiuin : qiioil dicitur : cx p:irtc carnis conveiiit.
Adopiavit iltiim in loiuni (ilii, et .iperie daiiir intel- Qiiare dimisisli hoiiiinem .' e( rclii|ua, usqiie a<l

ligi qiiia niiii Gcclesi:c gcniiuni, sed synajingn Chri- Panem. Diaholn conveiiit, qiii Christus corptis, id
sium pariiirii. Moyscs aiiiein siinipliis, vt^l lollens, " esi, sancio illius ad volnnt:iiem pcr siia inviiare viilt

sivc aqnaliciis, iiiterpretatur : qiix iiilerprclatinni-s Sitis eiiiiii lii ante panem et pnst ; ei sic s<int volnn-
Kcclesi;i> giMilium coiivcniiiiit, i|ux a Clirii.to accipit. tates. Ilxc tria moraliier unicuique bono dnctnri coii-

Quia aqualica esl in baptisino, subrepta iii lide, loU Teiiiunl, sedeiili juxta docirinam spiritiialeiii. El in

lcMis cruilelilalein Clirisii in senieiipsa, liians in lioc sensu M;idiain, Chrisium signiflcat : rili.^eque il-

sanciilicaiioiie diviniiaiis ct incariialiuiiis Cbrisli. liiis, aniinas doclas per tepiironnem spirinim, haii-

Moraliler qiioqiie Pliaraunein |iairein lialiiiiniu<, Si riciiics aqnas pueniienti». Ideo diciiur : Cupiebanl
in malis Ojieribus rcx ^t^iypli nos geiiuii. Cuni veiii- qtiod difGcite pussiini, pro corpnris potestate, carna-

iniis ail Invacnim, assuinanuis Moysen, id cst, legein lia corpora demonstrat, greges, sensus perrecios;
Dei, ei inira cordis noslri ifcta rcg»lia cnlloremiis : paslores vcro malos ejicientes pnellas, id est aniinas.

r|ii:c prava siint reliiiqii:imus, furtem ct grandcni Moyses, dociorom ; oves, cogiiationes; rfversin a<t

liabeaiiiiis Moysen. Tutiim enim m.ignnni esi, qnic- Jetliruin, animaruin, quando lenlaniur, rerertio ad
quid spiritale esl. Inlerea Uotjtet peregiiiium fia- Chriitain ,
quibus a Cbnsto diciliir : Cur tenisiif id

Ireni ab AHgyiilio tibernvi', el iniil( m iion inrm. csi, cur ruiles estis? fiofior aulcni vir yfl^iypiins di-

jEgyiiiium oceiilil. In-nriosus nobis valdc csi in hac _ cilur, co quod mundiales doccl ; vel Icx, eo quod
•
pcrcgiiiiiiitiue
. ••1-1
dial>olus,
. _..;
qui
.
a
„.« «,vi.;o
<>i. .:»•.»
Christo pro nobis
'-' ._. • ._?
coiijiigium. Juravil
I ;. n ., i..
ergo Hoyies. In 1...«
lioc «•;,_
ctiam i'i..:
Cbri-
oi^cisus e>l. Quod in arcna arripuii interenipiuiii, sluin si);nilicat. Jurans, id est, immobiliicr prophe-
sigtiilicat qiind di;ibulus in reproboruin curdibiis tans, assuinpiionem cariiis. Ui habiiarei cum ilto: id

relit!aiiis csl, qiii siabile riiiidameiitum non haheiii, est, cum diubolo, in hoc mundo superans illum in

sed :vdi(icanl domiim snpcr arctuin. Moijtes auifiii cruce. De lilia qua; Moysi copiihita est snperius di-

fiiiii duot llebriros rixanlet pacifirare non pouisW, cltim esi. Filius autein, qiii>m pepe rit illi, id ett Ger-

prnficiiciliir ad lerram Hadiam. Et lcx Dc', qu a tcn, quod iiilirpreialur advena , significat popultnii

Sciibasei Pharis;i'0S di.scnrdantcs cuin plebe reliqua gentitiin, qui fuit advcna in Irge. De niorle autem re-
coiijiiiigcre non valiiissel, moratiir in genlilibus. M;i- gis i£gypii siiperius didum esi, cojns po esus pi-r
iliain iiiicrpreialur rnnlradiclio, pt:r quod lex sigui- p.issionem Christi de mundo riipta est. El ingfntemet
ricaiiir, i|Uod lcx divina cunlradiciinnem in grn ibus, Hlii hrael, id esl, pro inagniliidine servtulis : sic et

priinuni iiiveiiit, et eadein lex septein filia» sacerdo- sancti iciiiaiiiinibus d.cinoninniin cl malnrum hmii.
lis Madiam, lioc esl, a philosopbis et sapieiilibus liu- iium el viiiorum propier tiier», id esi pecc:ita malo-

jus niiiiidi defcndit : qu;c vidclicet Eccles a gentiuin rum dortiinim , iogeiuiscunt. Attendil clamor eoriim

nd Duminiim, in audiendo. per hunc clainorcm

licet palie geiuili, nala esl lege Dei. IgiUir et uii-iio p F.t

dc scpleni arccjiit.Cuinsil eiiim Ecclesia sepiirorinis, oritio sanciorum slgnincaiur ad Doininum ascen-
tainen per uiitl;ilem naia esl. Vna eil enim, inqiiit,ro- dere. Quod antem plebs iCcypti posl mnrtein regis I
(uiu^n Hiea. Ei posii|iiain geiililes copnlaii sunt |egi, sui viiia vel peccaia, post ttiaholum in mundiiin vi*-

difiiiir qnoil sit iiioiliiiis rcx i£gyp;i. Alii diciinl in iiire. El aKi(ii<i< gttniium iHonim ; iil esi in laborihtK

li.ie rc Moysen (igiir;>iii Clirisli gcrere ; du<>s i|niiqiie po|iuli, sive snnrtorum. Alncr, ul sii)>eiius dieluin

rixafiies. diioiuiii popiilonim, el pcrliiieiiteui injii- e>i, per regein .Egypli seiisns imper(eflns desi;;iiat -

ri;iiii, |iti|>ii|i>ni Jti<l:iieiiin tlemnnstiare pehibenl.riii qiioti orliio, lilii Urae', id e~t, perrerli, iiigetiutcunt,

diriuir : 0"(irf ji.TfMd'» /irfljriiiiiim («utii .' id ist, |io- siib vitiis iii C'rporibiis. t'l reeordalut e^l fmderik.

piiltiiii j^enliom. Quis U coiisliluil prvicipfin iinl puli- u-qiic Jacob. Abi inlrrrogure soleol, •piare noii hie

cemf lii lioi' |>';ilii;uraliir, qiiod iii Kxaiigelio Juibii hniiiiiitis reeordatiis dieiiur (nisse firderis .A,l;e, H
ncgaliunl (^iristiiin efse regein Jiid:roruin. iN'Miiiui(( lilii illiits .Miel. El i|ii:ire nnn Fiiorh qiii primu* nu
ociidere ineiiif F.liiiui bor ex pcr^oiia i't>|inli Jmlairi he* iii asi-ensioiie coosefrivil. Vel Ntie,iliiin |ier illinn

tid Cliii^tiiin iliei |>iisse fiiinilii; . Iit seijUi nliliiis iioii niiiiiiliis iii diliiviii re;vililii ;iliir. Sed per Al>r;than
iki dilliciluad Chri tnm rcre.r . Ui pcr Muvs s limu- focJut cuiumemoratur, id e tl lot i^ii-Gomci^i niis qii^:
SO,- «N PKMVTF.UCIlfH t.OMMKiNTAIlll. — F.XObUS. 2'J4

illi clai» e&l ;

qnamqiic non esi irausgrc^sus, std A Jt! meilio riibo osieiijliur, iii osiciidortl se sic aiii-

ailiiiiplevil : iilcirco per illuiii lieJus coiDiiieinoratiir iiiuin scrvitutis pertransiiuruiii essc , sicul fliiiuiiia

AcJa;n fiui|)|ie mainlaluin, «|iioil a Deo accei»il, trans- annustiag rubi pertraiisivlt. Uubus ardcns el n.'n

i;ies$iis esi. Euncli qiioque peccaluin illiiis impedi- combusius sigiiUicat quud lilios Israt-I iii ^^y;> (i

vil. Aliraliain prnnus legem qudin acceper..t atliiiip e- labNi' strviiuiis iinn consuiniMct. QiM)di|iie dicui r :

vil. Aliier lex liiincli et Noe proprie daia non repu- Qnare non eomiaTtlur riibus 1 b.iminum impRritia;n

laliir, sed laiUiini perAhraliam foediiscoinmemoralur, nslcndit in sensibus spiritiiali!<iis. Tunc auieiti D<i-

ciii st^cuiHla lex datur '. et nun fuii trai sgiessiis ilhnn, niiniis Miyscn vocare dicltiir. ciiiii ^id videiiduiii

postqiiaui sumpseral; ideo per Abraliaiii, Isaac etJ.t- pergerei. Ex qiio inlelligimus luiic nnbis Domiiiiiiii

cob, faBdnscoininemoralur plebi Isiael; vcl qiiia viri nuxiliuin dare, ui videainiis quud nun viJimus anie,
liis nieliores post diluvium non fueruiit, vcl eo quud cuin e(;redit'mur de lihertate arbitrii, ut nn» facia-

(iiiidamentum Ecclesi:c siiiit, sive quod tain in ope- mus voluiitates nostras carnales. 8oUt calciameuu
ribus qiiam iii flguris digiii snnt Abraliain patris figu- (te pedibut, et leliqua. Ac si dict-ret : Serpeiiles iu
rmi iciiiTc aliquo modo, et Isaac Cliiisii, Jacob po- lioc loco non suiit. Alilcr cal.ianiciiia, iJ cst itiliii--

piili Cliristiani, qui et pleiiiiudiiiRm scientix, qux liiaicni, qiiji: sensus lu.-is consirlngit, slvc lim^irciii
Madi:iin dicla cst ,
prinio acceperuiit. Abrabain '' IMiaruonis de tuis senslbiis. Lcus >n qi^o sias teira

qiiippe piist AJain priiiius pliyslcam babuil,quemna- s Hcia esi. Iloc quibu^Jam coiitrarluin vldetiir, du::i

liira ad Dcum adoraiidiini perduxil, et |>er creiiiuras dlituiii csl : ilaleilicia etl lerra, oi relli|ui, Nisl

illiim cogiiovii. Isaaceibicun, qiiia nonduxit uxnrcin qiiln luciis illc Uci prxsenlia saiiciiricaius esi. lu
vivenie maire, nc uxoris (illectio dilectloiiem ma:iis ait : Lyo luin Ueus ;'ii(ris (iii, et rcliqna. Ilxc seii-

supeiarct, Ncqiie rtinm uxorein duxii , usqiie^iiio lenii.i osiciidit quod Dfus amore lilli pairis siii

p:>ti;r suus jiissit. J.icob auiem lu;^ic.im, quod iii clc- amorc lcnu i. Moy-ies abscuiidcns lacleui siiain, in-
cilone bcnediciioiiuin et iii clcclioiie iiiieliii;iiur (i- lirinlialem suam Jeinoii^tral. Et sicnl Moyses fa-
buiuiii. ciem suain non poiull sustiiiere, sic rl 1'liarao noo
CAHIT III. poiuit siislinere raclein Moysl. Quodque Dominiis
Moyscs autcni piicr, pascens ovcs, Cliiistns san- riilit aljliciioii.in , ei ri-liqua, Muyscn coniirmat nt

ctos pascens (|iiotiilie per excinpU F)v:iiigclioritm. nou linierei riiaiaoMcin iii liberando pupuluni suuin,
Jetbro sacerdos MaJinn, id est Jlaboli ; Jlcilur an- Detcende, id esi, ad viiidiuiam 1'Iiaraoiiis. In larttt.i

tcm ab aliis quod Madiaii iduluin fuil, ct sacerdos bunam, el reliqua. Idcirco Domiuiis terraiii es-e
ipsliis Jeiliroii. Per gregcm auteni quein Moyses _ ooiniiiemor:\t, quia genus cupidiiaiis Doiiiiiius iii

iiiinavii sancii desigiiautur; per iiiteriora deserli, Moyse fulsse cognovit. Ilxc quoque oiniiia qux prx--

sarranieiii.i ;
pcr mnnicm Dei Oreli, sancta Ccclesi.i. diximus etiani Chris o cunvrniuiit, apparciiii lii iiic-

Ooinde in riibo Doniiiius Moysi. Flamnia erat in dio Ecclesiie in Oanuna ignis, id est, cum dodrina
riibo el nibus iion coiiil)ureb:itur : lex Dci erai iii Spiritus sancii. Muysi, id e I populu Cliristiaiio,

JiiJ:i'is, et lanieii pecc:>la JuJainriim non suntcnn- qucm Donilnus vocat : cui quiJcin Mo\sl, quanJo
suiopia ; nainma ciiiin lcx Dci est. Riibiis aulciii quid lcireiium repiitaiur, ad Irneriiaiciii piipnii

pcrcata JuJuioriiin, (|»:c lex non p<iliiii conrrc- Clirisliani pnlcsl referri, et i|iioiiindo obcJiciis, ei

niare. Nihil eiiiin, i>ii|iiit Apostolus, ad perfeelum S mililer ei illius (ibedienliaiii U o. Doiniiii qiiiiqin:

ftndiixit lcx. Alli aulein iu rubo innammata ei non desceiisio, de quu dicit : Dcscendi, potest rrferrl ad
coiiiliiisu F.cclesiaui voluiil iiitclligere iiilI:)Miin:iri desceii>ioiicin qua ad rcdeiiipiiunciii lii.]i]..i iiiiinJi

puisecutiuinbus, el ill.ini lauien, luiiienie in ea Do- dcsccnJil per assuinpiioiiem carils ci piT jiassin-
iniiio, iioii perire. Alii per rubuin sanitain .Manam nem suam. Clamor qii0(|>ie qiicm aiidlvii noii incoii-
sigiiiiirari vulunt, in qua Jiviiilias ardebal, et iiul- veiiienler palrlurcbariiin el propbi>l:iriim esl, Do-
luin dctriinentum patiebatur. QuoJ vcro In eodeiii niinuin invltanliuin »J caiiiis assiinipiiiiiiein, et rc-
rubo Domiiius Moysi apparuisse legilur, slgnincat p Jemplioiiem generis hiimani. Cni (errn fconii, iJ e-l,
iion alllii qii iin in Ecciesia illiiin crudeniibus appa- Kcolesia cuiii ceniuplis ct speciosa prxiniis : \el
ruisse. Illa auiem Moysi Jepasitj calclameiiia boc boiia ec speriona, id e^l, cieJuiiiate dlvinitntis ct in-
significabaiit qnia nullus Deuni digne videre poiest, cai naliouis, vcl pro corporili;iS el aniinabus sivc;
:

nisi qui cuiicla Ierri:na el niorlalla vitla dcponuiil. tprra bun.i, regnuin cwlorum croinitliliir. I.iic et
Kst taiiien et alia figura iu eo quoil excalciari Moy- inel, id esi Veius ei Novinn Tesiaineotuin iii Ecc,'c-
ses jubi-lur, nc ad Kcclesiaui, qii:i! ligiirabatur iii sia. Aliler lac et mel paslnm curporum clauiinan.m
riibo. (pia.~i sponsiis acccdeiet : lioc cnim riirislo signiric::!. /Egypttis vero cnm suis boiiiluibus, a
reservab.iiur. Hebraei dlcuiit propiere.i Doiiiinuin qiiibiis lilii Isiael oppressi siint, ei ge: iilil leiii rii:i)

.•»pp:iruisse iii rubo Moysi, et non iii alio ligiio, ne d;cinuiiilius el iiialls bomlnlbus et \iti:s si^inlicai, a
foric exsciilperenl in eodem iJolum JuJici seiuper ; qiillius pcr Doroiouiii libcrimur. Sulve calc nmeniuin,
cnini abslulil eis Deiis causam iJi>lolatri:e. A li au- quoJ tcsriiiioiiliiin evaiigclicam srnlt-iitlain slgiiill-
lcm Jiriint bisiori:ililer iJco Duiniuuni per i;;ii(.'m cat, iii qiia aiioslulls ad prxJicailoiieni vcrbl min-is
appariiisso, til ostenJerol quod plcbi Joininic:i; fuis- ilicllur ll!iinri'iii hunianum sotvKrc el Deuin tiiiirn».
5ct illiiroiiKitio. Ei .'Egyiiiiaca vinJicta, qua; etiaiu RuLius quoquc sigiiificai coipu^ uiiiuscujiisiiie sa, cii
 i

805 BKD.E vEMir.Anii.is oi-tnuM r.KHS ii. — e\E(;f.tic.\ ceniin.%. 200

comimiiclionis, vel lilieiain seiisii sj.iii- A Cl.risiiis veisus iii iiioriein. Q.i.id ailcni fugit May-
ciini iRiie
DoiniiiuS Uoyscii rlisr:\oiiein ses, sigiiiQeut qu.id iii EvJiigeliu lcgilur quuJ ajin-
Hiali. OuoJ suleiii atl

illinM. ei jKisiromo •i »li>li, rclicto Clirisio, lugeiuiii, ni ali ilia spe iii qiia
niisil ad viiuliciam siiper
sig..i(ical I»n,.iii.Hiii \ff>:<„ fu.>se prius fueruni nxcsseruiil. CauJa aiiic.ii apprelieusa
ii.ori.-m iUi..s.
cl facia esl virg.i, quia pnsli|i.nin nc> isus csi, pcr.>cli(
miss.irui.i aJ n.iiriiticaiio.ic.ii loiiiii.ilinis ilial">li.

Mhts.^s, eniiiibuj ad id qiiii.l fiieral nii>sii>,el reiuri^einlo

liin. »1.1.1.1 Keiiiis lilxra.iduiii. El sicui iion

Msdl)omin.ispoi>iiluml.l)eraviiil.'seruiuie.*;nyi'''"-
versus cst. Ilistnrialiler viiga qnx iii inai.u U lysi

Clirisliis in sna pas- fuerai, ei in cul.d.rum versa csi , si|{iiirK'ai ..i Mijr-
rum, sic n n le\ iiiunduin. sed
Quit ego tum ut va ses Dei potestaii crcdcret, ct plebs Mnysi, et Mi.yses
sio. c et Tesiirreciioiie libcravii
l>b,ira.i..em i.on iiincri'1. Aliier, virgu versa csi iii
flam ad PhaTnonem* id esl, nuasi dixissei. Niliil pos-
colubruin, pl.igain a Dcn sig.iilicai qux i£gyptiis m.-
siiiisine Oeiausilin. Et ego er« lecum, id esi, in as-
Ppr ccret ei Israul iion iioceret; fuga qiioq.ie Mnyai, fu-
s...i.|itio.ie carnis. Ei hubebit ligniim, ei leliipia.
auxiUuin Oei gam populi .1 facie Pharaoiiis, vcl Uoysi inlld.-liia*
Imc siRmliealur quod iios lialien.iis

Ecclesia lil)erau iieicaiisei viiiis. Ei sic- tem ; cl colubri in virgaui rcsululio, plel.is de scrvi-
ciiin legf,
tuie A!gy|.tiorum resol.itionem desigii.it. Iiem (latiir
III M.iVfes a.l lilio.s Israel, sic lcx v.idii ad lu.inine*.
dalur q.ind B al«"J sigi.um Uoysi. */m< maiiuii. tuam i.i liuum
Deut pnlriim iiourorum : in lioc inlellii>i

Si rfacrinl mi/ii """", " inienta est alba, id est iinmui.da. Alb'ir in
Oc.s paier lion.ii.ibus lejsem in isil
osienditur
cuie li-pra cst, non caiidor. Ihr.rcJiias cniin Dci est,
qiiod "11 iio.ri«n (unni? in boc q.ioqiie
iJ est, (lupulus illius ab illo n.issiis est luras, im-
q.iod lioc nniueu Uoinini indicavil, quod cst Donii-
mm, id est, qui
mnn.li.s fact.is. Scd quod sequitur : nevocavil iUani,
II. .s. i^i.rir Do'i.iiittt ad Moyten : Ego
vobiscum, et rtvena esl ad colorem tuum, significat quoJ plebs
f...n paiiiliis vestris fui; qui .miui, iJ esl,
J.iJxorum, qiix nunc alie.ia est a sinu Dei, iii e\-
vcl egi) sum qni lum, id esi, sii.e prxtcriio el fiiturn.
qui sum, iJ esi, Spiril.is
tieiiio mundi icmpore rcverictur ad colorem prisii-
Aliicr lyo «iim, id est lilius

Ideo bic pcrsoi.a Filii num, cum agnovcrii Salvatorem, cuin siniiles eru.it
sancius ; </uiejJ, id esl, paicr.
iiuvissl.ni patriarcliis. Ilxc autein duo signa diverso
I
riiiio diciiur ,
quia po-tca per pcrsmiam Filii salns

Aliter ego ium qiii tum, qiui- niodo poiiuiilur. Primiini in tcrra, sccunduin iii si-
inu'iJi nii..islr..tiir.
nuiii, tjuod signilicat plagani super scnsibiles et in-
inoJo illi dicilur, cx parte lidcr.iiin dicitur, Aiilcr,
qui tnni, id esi, in scn.sibiles in iCgypin. Lcpra auleni dicitur incrcdu-
eiju suin i.i Veterl Tesiamcntu;
nic, id csi, in bunc munJum. liiatcm JuJxorum in Filiuin sigi.iiicare, qu;e n >ii
Kovo. t»ui «1, "ii5i(

senioret, el rcliqua. Coiigreg.tio

fuil iii Paircm ; sed tanlum maiius alba dicilur, duiu
ViiJe t( coiigrerja

s.iioru.n signilicat.iuia siniilia similibus coiigregari

^ pcr .-cstimaii.tnem boui caasam quxruni, qus< tunc

ScHcx eni.n sennonein senibus i.uniiare similis reli<|ux carni : qnomodo nlnimqiie crcdciii T
debci.i.
quoque a noinino lcgi diiiiur, Maiius eniin sana, anicqiiain esset inissa iu siniiin,
J, l..t. Spirliiialiier
Doniinatio sigiiilicat credulitalciii Catris. Sinus aiitem ubscuri-
saiictos iii uniiaiem pacis congregare.
pcr Deum iigi.ilicatur. Visi- lalem lidei, tria sigi.a paritcr, id est, Juo in moiiic,
per Doiniiiun., lil.ert.s
plebis, cttertiuM in iEgypium, ires lege> significal. Oein.lc
taiis viiilabii noi. Vet b c indicat i'ilirii.itaiciii

cu.ii aquxmissa; in terram a Uuysevcrtuniurin san-

sive visitansiu Vcieii Tcsiamenio in.pleiur, visiuvi
dcccm plagis, visi- guinem, populus in bJcm saiiguini^ Clirisii veriiiur.
Mio iii Novo. Aliier visilans in
Aul |)er inartyrium suuin fundnut saiiguioem, ct a
lalio in niari Rubio. Si\e visilans in Ecclesia pr;c-
Mi^yse vertuiitur, qula pcr plenit.idiiient legis ii'le.ii
scnii, *i>iubit in die judicii, vel vii.Jicia. Aul ccite
ccntiiplis, visilavit in prx'n.iis. Audient Cbiisti iiiveiiiunt. Uui aulem aquj; populi :iunt Apo-
visiiaiis iii

Domiiius ad legein loqi.i calypsis tcstatur : a^uir niullce popali tuiit.

vvetm iiiniM, ei reli.ina. Iloc

iiil.;llig tur, qiiod viri Uracl, id cst, jisli, verb.i legis CArUT V.

auJiunt. Ingredierit, ei rcliMua, iisquc jEgypii- In roi>< heec intraverunt ad Phitraouem ilmjses tl

lioc lcx sign.ricalur cum juslis ingrcssura aJ >up- Aiiron. Viam irium dierum. Via Clirislus csl, .|'

pl.>iitanJum diabolum, qui rcx mui.di lull anie ad- dicii : Ego iiiim viu. Qu* via iiice\lenda est tr.diM.;

veiiii.m Clir.sii. Al icr per Moysen sens.is principa- qui ciiiin in ure suo coiibietur l)«mi.>uin Je^uni, ei

re^em .Eijyp i, corde suo qood Deus ill.im a m»rluis

les, ei per scniores bot.x virtuies ad cr.diderit in
coi.l.a diabolnm, sigoilicai. Sed ego scio ./ueJ leriia dic susciiavii, salvus erii. Ila;c e^i ci.im l.i-
iJe«t,
iion dimitltnt vos. Per baiic pri.pbeliain Di.miims d..i via ,
pcr qua.n veniiur ad locum io q'io iM.mole-

p.xcavit ut illis parcrei invidiam, si non pr.cdiiis- tur cl reddalur Oomiiio sacrinc.nm laulis. Morali-

sei quud puslea adluii. ter q.ioque iter iridui do .(Egyp.o pn.Hciscim.ir, si

CAPUT IV. ab omni inquinaniento c arnis el anim v el S|>iritii'>

i.i.s

di. itnr l'ro- coiiservcinus. El juM.i Apostolum, ii.leger «p.iitn!'.

Po t liicc M"ysi po^tnUinli sigiiiira :

iiKdui gesias et projecii, el (actus ct aniina, ei ci'rpui iii diem Doiuinl re>erveuir. Tn-
jiee i'ir(;(im .ji<«iii ,

dui ilcr de Jigvpio priilicisfimu>, si raiioncni n^lii-

e.w sepeiit, et /iif)i( pavidus. El apiireheiidit caiidom,
rJeiii iiii.r.ile..iqi.e s.ific.it.a.n de iel>u» imi.iJi >li-
ei luil ilernin viiga. .Serpciis aiiicin nioric... »i,;iiili-

ninrs peilati esl. b.ii .(ulVre.iUM, .'«'I slaliili divi.tj co..verl.in..s. Tn-
«at. Ter scrinnlein ciiiin lioniini

vcrsa in »er;io.'Un., dui itcr prolicii.iinur dc /E.^ypt», »i pniifl aMicm

Vii;;. auicm Cbri»lui cst- Viiij.i
297 IN PK.NTATEfClll M COM.MK^T aIIII. — EXOOIS. 20^

iirliiK ircia vel f.ici.i vel cngitsu {

per nsc e:im lin- A gnilii-6l Ecclesi.itii i|iiain liilil nomiiMs dt< X.iy^tVt
iiiiiitfs i.olciU jefcarc) elfici:iiiiHr iniinili Cdrdn. Seil liiijiH iniiiiili. Duo guoqiic fliii, ituo pnpiili. A'siiiii<

rcx yEgyi>iioroiii viili iridji iicr diiii iicn- poiiiilinn Biipcr i|uciii iiiiposiiit, pnpiilum :'p i>tiiliiruiii. I.r-

O^i, vnll cniin signiflcare, iii f;iclo vcl veibu pcc- versio niitciii iii <EKypli>m, lcgis vcl Cliristi in liiim-

c:irc i:i si iion in vcrlio, vel cngiiaiione dcliii()ucre. niiiiidum sigiii(ical rcvcr.sioneni. Vi.-g.i :iuicin qu 'tii

Mtiyscs autem, idcstlei, viili ic ediiccrcclcEgypio, porlal, docirinn.ii Spirilus sancii, vet crncein Cliri-

et dc opere palearuin ; sl tnncn illuni aiidias, c( ad sli, q'iudi|(ic ilicit rnr»m Phntaone, iiiilic:it iliiod illi

crcniuin ire volucris, id nst »d Ii>ciini pcriurlMliuiii- perliiiel. f.i eijo imtuiabo cor 1'haraoiiis, id cst pcc

bus liujus miindi vaciiiiin. Ad liiiiic ergo locuni qiiie- roiiimissioiiciii ;>ibiliii siii, Rive pro vin.licui dicitiir,

tis cuin vencris, ibi poteris iiiiiiinlare l>otiiiiin. Ali- vclut n in anlc capnt iiivmire; (|iiiid est, illi n<<n

tcr per viam trium dieruin oslenlilur fidcs Triniia- pruplietarct, ac si U.iiiiiniis dicerrt : Sciu l.iiiicii

tis. Per soliiudiitem a pcccatis ei viliis, ei p«r inon- IMi.iraoiieiii qinid v s iioii iliiniitel. Aliter D >iiiiiiiis

lem saiicCini Bei Ecctciiaiii intclligimu.^. Qund :ih- (or 1'haraoiiis iiidiiravit pcr jii i< iiini deliiinn dc
lcin dicit Moyscs, Se non esie eloquenlem, et a!> heii pcccali> Ad;»;, «cl cuni pflcna pecciiloruin elTcfliir,

et nudius lerliui ex qito locutnt etl ad illum Dommus cor iiidiiraiiir : Fil us meut prim:.gen'ltts Isract, id

lardiorif el inipcdiiioris tinijmv etse, sign.fical quod " cst in :iccep;ii)iie lc(;is p ipiil.i Ur.cl, sivc iii i.ov.i

oniiies lioinines in conipaialinne divini veibi iion di\il : Koit siim niissut niti ad ores i/ a perieruiit

soliiin iiicloiiueiile';, srd cl iiniii putainli sunt ; dn- dumus Lsnwl. j/ til iltico Sephora luiilinima n pc-

iiec eniiii Moyses iret iii i£(;ypiiim, iion lardiiin se tram, id est Ecclc^ia gciiliuin docltiiiatii Spiritus
liiigua profilclur. Er;il ciiiiii j£gyptus et soiinra vocc saiicli si>e (ihrisli. lCl ri.ciimcidil pnvpiitium fil i

ct cloipieiiiia iiicoiiip.iraliili, uhi c(£|iit nn lire voceni tni, id csl pi pu i gcotiuin; c/ leiij l iieJet illiut sait-

Dci, liinc seiisii sc l.>rdiiiu e^sc liiigtia : si-d ifnia in giit, i|u:e sigiiilicant ciiciiiicisiiiiieui liniiiiiiis ioius

id |>crlicit iil cognosceri^t seiiieiipsiiiii, mcr in » Du- i'l rmis. Qiiod aiilcin irinci-ps i£gypli dicii, Afirij
mino aiidivit : Hjo ero iii are tuo. Mun solum aiiliMii Oeiim, ct reliqua. Nun dimiitam, vidi: iii Evangelii^,
Miiysi apetilur os, scd cl Aaran. Sic eniin dicilur : verbcral' g i|ii.>iniido ciiiiliaiil b:inc Vncctii. Cliimn-
Ego ero irt ore tuo, et iu ore illius. Aaron nut^iin oc- rerunl eiiim, i;iiniil, r<a'iiioii;s, «1 iiixernnl ad Dnmi
eurril Uoysi in deserto, tu qnoi|iie nccutris lcgi Dci, num : Ifuid venisii anle lcnipui torquere nos? iciiuns

ct sci:Siim illius in descriuni locuin, id est scgiega- le quia tues Filius l)ei. F.t liLji liiin:ciiia sensriniit,

liis a variis occiipalioiiibiis pciietravcris, .-ipeiieiur sciiinl Diiiniiiuiii. A:'le flagella dicil, Ncscio neiiii:,

libi os. Qnud auiciii Moyses dinil, non soluni elo- Sed cl 1'liarao aote verbiira ncscii Duiiiiiiuin. I'ost

(|uciis ab licri et nndiiistcrtius, alii illuin liiiinilii;iti$

'
verbera pro sc siipplicaie rogat. Scqiiiiiir : Qujre
caina bnc dixi.^se pulaiit, vel tecunduni veriiaieni Moijtes ct .\ay(in sollieitdlii populum, i(' cii o;iriii

in llebraica tiiigua cloqnens non ruil. Ab licri qno- t>«t'rR ; doiii c scciiiii csl pnpuliis, ihii il um pul t

qiieei iiud ustcrtiUi sic inlclliguiit, quasi ditissci, es.se pcrvcrsuiii. Si vem dicai, V(d'i iie ttiuin ilic-

A juveniule nica, pro teinpoie pr:Plerilo, <|iio cii^pit ruiii, pervcrti popiiluin di< il. Ilodie i|>i0i|iie Moy>es
loqiii ciioi Doniino. Qui [ecil os hominis, ct ielii|iia. et A:iroii, iil csl pnipliuticus et SMccrdnlalis scriiiii

Ac si (licerel, Non alius pr.cler ine ; cl sicut fcci ns aiiiiiiiiin sollicital ail scrvi:iuni Dei, tuiic princcpij

hnntinls, sic et eloqiieiilcin facere posaiini. Spiritua- Iii>ius inuiidi illjm ad upcra pristiiia pliis rogii.

liler sigiiilical os lioniinis iegcm popnli. Quis fabrt- Dixilque Pharao , muitvs popmlos : liuc signilic»l

catit imilttm etsurdum? Spiiitualiicr autcnt pcr niu- coniiliuiii duibuli conira suos saielliies, voluiitaies,

luin populos gciiiiuiii designaliir, ei per surdum po- (t|ieia d abuti. Diabolus iiividit inullitiiilini popnli
piiliis Jiid:i>nruiii, qui legeiu habcns noii aiiilivit : ei Clirislianornin. !'oputiis auicm aspersus supcr om-
per anilientein et videiuem popnluni Christianorum. iieiii terram iCgypli huiiiani generis aspersionuiii
El pcr cu'Cnin, inndetis, eo qu'>d viain vi-rilalis i:Gn sigiiilical, ad scrv:tuieiii sub polcsiaie dialioli :iil

vidil. El egoero in ore luo. In lioe Uominus signin- colbgendas sunl,

d pale:is, id csl vitia : fliiijellatiqne i.l

Catiir iii li'gc h:ibitare ; hoc quoque lcstimoiiiiim csl ii diaboln. Per maisuin enim fortem, ct rcliqiia, id
praefi^uravit quod Doininus in Ev.iiigelio ait, Noliie i'sl n.^.lcndani virtnteiii nit^ini p.er >igii i i;ii:i: 'aciam.
eoijilare i;i!id loquamini, et reliqna. Moyscs cl Aaron C.\I'l!l VI.
anibo logciii ei sacerdotiuin signilicanl. Os autein Ego DDminus qui appiirui, el teliqu , ac &i dicai,
Moysi et Aaron diciiur, sic eiiain sacerdn iiiin <>» Sicni patres vesiri ri'giiovoriint virtiiiein ineam.cuni
liigis fuil. iMoyscs vcro intcrpc:|jtis iiiter Deutn cl de iiiiiiiicis illiiruin vin<liciii(>in, sic et vos eognosce-
Aaron, siguificat iiilerpelianlcni legi^in iiiler Deiiiii lis in vinilicta iiiiiiiic.iniiii ves riirnin. F.litonten iii«"iii

ct sacerdotiuiii ; saccrdoiiiiin vero, inlcr Dcnin ct Adonai non indicavi itlit, quod Oiiiiiipolens, vel I) i-

pnpiiluin. Et tiinic rirqam, id est postqnam vidil iiiiiius exercituoin iiitcrprelatnr. Et buc sic inictligcii-
Diiniiiiuni in Orcti. Chi ail ietliron, Vade in pace. Iii d':iii est qiiasi dixissci : Non iiidicavi, utiqiii^ indicsvi

lioc locfi Jeilirim Dciiin Palniiii significat, jiibci;lci;i illis, et sic \obis indicubo. Vel quando ilii inilii pbi-

Cliristo ire ad assiiinptioneni cariiis. IHx i erijo li,i- CHertint, tumeii illis iion liiilicavi lioc iioincn, sicul

miiiutad Moysen, id est iii altera vi-ione vel iii c.i- Miliis. Aliler sic myslice iiitclli!;' pnicsl, qi.usi <lix s-
Ueiii. Uxor aiitcm Mnysi, qnain lulit dc .'Tyypto, si- sei, in Vcisri Tcsiaiiicnto nun iEnlicavi sic;ii in Niivo,

Patboi.. XCl. 10
i:<i9 r.Rii.t VENKiumi.i- oi'i;ulm i'aiis w. — I'.xe(;etu:a gemiina. soo
vrl iii Nov.i iioii iiiiliravi sitiii iii dic jtulicn. L'i n- A diore, lioc e>(, pru niMlis qtiu: illis oriiiiiUir |>osl .

tjittotus sum pacti mei : Ii0( iniclii^ iiirt]uii(i Doiiiiniis sic eii^iii iii Kcclesia lioni et niali coniineinoraiilur
fecoriUiiis >ii conira «liiilioluiii dc iip|ircs>ii iin s:iii- iii excinpliiin, .liiioii acc^-pit uxorem. Hoc causa I'hy-
£1. 111111. El recordaius csi .ul Urae! de priiiuissioue iice» ciiinnieiiioriitur. il.< c qtii>qiic n^uraiii docluruiii
(jii.liii |iroiiiisil, ul est : i.t iJabg lobis leinim /luiir, cl riiiiligiTiiiit, qiii doctorcs parluriiiiil, ul sancli sait-

ieli(|iin. Crgaslulum i£i;)|itioruiii teiiluiiuiies liujus cios |i:irtuiiuiil. rariiiiiiio autcin Cbore, iii li;;iiraiii

tiiuiidi sigiiiGcal, servitus ejusdeiii scrvltulcni d.iiiM- li.Treiieuiuiii alios parturientiuin. /sle esi Aaron ei

iiioriim, du quibuB sancli in litachiii e.xeelso, id csl, iloijsca. Aiii dicuiii lianc seiiten'.iau> F.sdrx proplie-
iii Uei potcstale, vel in Filio libtTMiilur : tl jiidiiiis IX, sive spirilus sancli per Muyseu, sivi; translatnris,
lo.vgnis, i<l csi, iii plagis i£gy|iliijruiii liibiurialiicr vcl sive aliqiiis dc persona Moysi diccret. Ipse dixil.
(I I inoniorxiii, in diejudii.ii, qux liie. sei|uuniur, Lc- Aaron vero liic piiinus diciiur, eo quod ni.igis seiici
clesix- de |ioics!ate ilialiuli liberutx coiiveiiiiiiil Super sii, q lod utiaiii ligurjjiier couveiiii : Cliristus enini,
quam levnn maiiiim wcniii, id <;st, iii iiiorc jiir.niKli.
cujus liic A.inin ligur.<in tenet, lege scnior esl. Qui-
tgu boini.iiii, i'd csl , ijiii possiiin farcrc i|iix dico. bus prwcepit Dominus Dcus, ct reliqua. Ilic ab ali-
tippier otiijuitiam spirtius, id csi, co qnod concUiHl quaiiiis iiiquirilur qiiibus inodis dititur, uliqiie tribiis,
lidem iiiiriili.i : el opus durissinmm, id csl, leiiiaiio- B ij est, vere. f:ilso, iiuncupaliHne ; vere, ul Deus oin-
iiein suquitnr : Abominaliotics.H^yijptiorum iniin^ilamus nilioieiis lalso. utdii, qni lalum el terraiu non fe-
Dotnino. Ovcs quippe yEgyptii dcdigiianiur cdere, ceruiii; nuiiciipalive, ui coiistiiiii le iii Dcuni Pliai.io-
qiiud auteiii :ibiiiiiiiiaiiiur yEgyptii, lioc nos ufTeri- iii^ : quod lesiiiiioniiiiii rigiiral cv:>iigi-li< aiii senteii-

niiis, qiiia coii»ciciilixsiiiipIici!atcin,quain sapienies liaiM qua diciliir : Qiicccuiiquf st h''ritis super ttnam,
iiiijiis iiiundi rjiiiilalciii pulant, liaiic jii>ti Diiiiiiiiu el rc'ii|na. Eiluciio auieiii lilioriini Israel per Muyscii
iii sacriliciuin iniiiiolant. Ex quo aulcm cct, i( iloyses de .'I.gyiiiu, iibiciin |uc in lioc libiu diciiur, cduclio-
1'Mlui ad Pliaruonem, maijis a^fligitur populus Doitimi. iicin lioiiiiiiiiin de muudo ad p-gnuin coe'oruii) pcrlo-
1l\ quo eiiini in aiiiinuni honiiiii:> seriiio IVi p^-rblus go:i- etsacerduliuiii signiiicat. Lbi Mnysesanie Aarun
fiierii.acrius rallidns liosiis iii^ur^it. Nui.n l!i uiiiein ni<-iiioraiur, sigir.llcaiur quud lcx specicm siiamaiiie
iiiultis vcrbcrbiis loiicltisi, cuiifilenlur sr l'li:iraoiiis ^a erdoiiuiD oslciiiiit. Moyscs iiicircumcisus labiis

cssc populuui, dicenies : Vt quiJ alflujis fopulum ixiiiur ; :< se s t^iiiiicai legem iioo il xissc saluiem,
luum ? superati iianique verberibus nuiinnlli a fiJc scd a Clirislo.
leceduiil, ei ad Moysen ei Aaron loi(iiiiiii(ir : Kx qtio CAPLT VII.
introiilis ad Plinruotiein, exsecrubilcm feci lis odortin Ecee conuiiui te Ucum /'/lari.unis, ei reliqna I'er
nosirutn curam to. rropbelicus eiiim snrino suavis lio '
puiesta- legis lienionstraliir. .4(irvK propheta tuus,
odur credeiiiibiis, dobiis auiein ci iiicieilulis, exse- id cst, pra;dicalor luus. /•.'( mul ipHi abu sigiia e: o»ten-

:rabillsudur erricitur. Eccc liiii Isruct iiuii me audiuii!, (<i ; p''r siijiia plagae inielliguiilur, per u^leiita, qiiod
ei rclii|ua. Siiui eiiini .M<>ysu liic recus;it, quud se iii iiiaii recil. Manum meatn super .Kgnpttitn, id esl,

rharao non audiret. si lilii Israei iion auciicrunl : sic paiestaicm super hunc niund un si);nilicai. Eilucdm
lc.\ rccusal quod illam diabolns non audiei; si non /lO/iu/um meum el eierciium, iJ esl, smiclos el pcpu-
aiidiiiiil sancii iiianilalum ad filius Israel, id esi,e\em- liiiii Clirisiiaiioruin. In annis ciiain Moysi el Aarun
|iliiiii oiiiiiium pi:i^aruiii. Aiiiii :itiieiii viijc Le i fiic- iiiyniicus iiilelleciiis esi, quiiiqii 'g iit.i poeniieiiliz

luiit ioS. Idcirco aiiiii Lcvi liic propiie iiuiiicraiitnr. viros, sigiiificai xwiii. quod in siipradictis u-t.ilihus

tit veiitas niUivitalis et gciiiraii ^nis .Moysi el Aaruii lir.JBdixim'JS. Virga Moysi virgaf .1-'gijpiiorum detO'
iiiiclligaiiir. Kulieti auiciii ei Siiiieou propier urdiueiii lacil. Per qiiod sign.licaiur quoil Verbuni caro U-
ii:iliviiulis uiilc Levi |<o>iti siiiil, ^cd irihiu lauicii ciiiin aiiiiquoruiii ser|>eitliuin dira <. encna evxruatit
Lcvi inystica est. Niinicriis aulcm aiiiii>rtini Levi p r remisjiiuiiein peccaiotuiii. Virg:i enim csl Vcrliuin
iiiysieriuni siguiric.il. .Ain:igiio usque ad parvum sur- (lirectum, regalis puteslaiis, pleiium insiijne impi-rii.
gil plebs, iii liuniilitatcm descendeiis. Sed centuin Virga scrpeiis lacta esl, qui erat |)ei Filius, facins
f.
specialiter perfeclioiicm siguificai, iri^iiila vci o fidem est tiiiiis liuiiiiiiis per iiicarnaiiunein ; i|iii qiiasi ser-

'Iriiiitalis, ocio N"vuiii Teslanieuiiini. (ilsicut in liac peiis illc iii deserlo suspensus, iuedicioaiii xulneruiii
gincalogi:! priiici|>es iiiaxiini c»iiiiiieiooraiiiur, sic ei iiifudit bomiiii. Virgii iloysi in draconiriii vcrta, niajo-

iii Ecclesia maxiuie priiicipaium iriienles, elab ipsis rum virgas absorbuit : el Chi isius posi (^lori.c su,B di-
heiiindi cau^a qiHii|iie Moysi ct Aaron. Aiini Gaili gnilaieii), faclu>) ubcdieiis us<|iie ad luurioui, p<rr

iKiioeraiiliir Ciijtia ciiaiii anin cl l>evi euindem scii- i|isam inoilein desiruxil aculenm niorlis. iHdurntit
suiii liabciit, |'Cr lie'< iiovissimos qui in les;i- siginli- Dominut ct-r r'i(iraaiii«. Qni i iliahnluiti isla sic iii-
c.iiil. Uuben aulcm cl!>imcoii, quuriim aiini iioii uii- diiraiit propter pectaiuiii, ul pviiileniix couipuii-
iiicraiiiiir, liguiaiii pceintciiiiuiii lencni. Lcvi a..tem cliune niiii>|iijm eiiiullialur. Suiil iii Juh do eo scri-

ct lil.i illiub i|iiiiiiiiii :i .iii iiuiiieiaiiiiir, ligiiraiii pcr- piiiin esl . yii((uru!iiiur <vi i/(iui ul lapn. l)uiii pliigai
(ccioriiiii lejiciii. Amiaiii veio oi Joclial>ei, Clirisiiiiii dicuiitur, iiiierrog.iliir ipiot suiil pliijj.iiuiii generj,
«1 (x'( lesiam, cx qiiibiis nascilur lcx cl s icirduliuiii. iitii|uc i|uaiu<ir ; plagi* ii.sanabilis , qua iiiiiiucus

Aiiiii qiiMipii! eiimdcni li.ibeiil iiitellurtnm. Lt Lcvi periiiiiit.r siiie reiiaciione ; sccunda lll pl<>Ki m
iJcu gcii<.'a'o^ij Ls:iu coiiiiiicinucitiir, id ot , pro ustcii>iuuu viriuluiii, ui iicciis iu Lvanjclio, lcriia
591 IN PENTATEUCIIUM COMMKNTARP. - EXODUS. 505

prupticcaio venluro, ui Paulus siimiiliim acceiiit, ne A l^o^ sonuin voais im|irobae iiMporiuiii» ebinoribu*
i!li elevatio venisset; quarta, ui David de prseterilo reddit. Post cinirex producitur. Iloc aiiimal peiiiiis

peccaio, de nunier.ito populo. Genus autem insana- quidem suspenditur, volitaiis siiper aera, sed iia sub-
itilis plug.-e j£gypliis accidisse diciliir. Scd etiaiii .<^e- tile ct iitiiiiituiii , ut nciili visum, ni^^i acule cerneti-
ciiiiUum quosdaiM quatuor i;cnc a inveiiiie liic phi- tis, elTugiai ; corpuri taiiien cum iiii'i>Ierit, acerbis-
garuin dicuntur. Genus pla;;:c insaiiabilis iii iiiari siiiiu tercbrat stiiiiulA, il.t ul qitaui vi lerc quis iinn

ttubrn, pro asccnsiunc virlntiiin. valet, seiitiat stiiiiiiLittetn. Iloc ergo aitiiiialis geuus
fesui ie ut ostendam in (<' virtuiein meam. I)e puc- digiiissiiue putu arli dialecli<es couiparari, qu£ iiii-

cato vcnturo, quod Israel (niii reiini]iierciit propter il- nutis ct sublililiiis vcrbiiriiiii stiniulis auiiiias pe-ie-

liiruin su|ierliia(n, si non liabuissent plagjiii. De puc- irat, et t.uiia cal!iili(aiu circiMU\cnii, ut decuplus uec
cnlo pra:ierito, eo qiiod illuiiiiiianti <|u!s reUuuemm >idea(, iiec iiitclligal uitdo <leripi(iir. Qiiud iii teitio

leiiipoiibus. Deccoa plago: iti ^.yptd, i|im' s|<iiiiii:i- sigiio iiia^i asceit<lcruiit, diceiit<;s : llic esl diqiiu%

liier in inundo inipleniur, cujus liguia e.ii i£gyi>ius. Dei. Magi illi (ypuiu iixrelicoriiiii, vel atiiiiio^ilaiein
Sciendiiin est quod alio niodo diciiur, liiduru\it liabueniiil. Del.r.it lioo \|iosiiiliis ; yonn;ie» *( 3/nni-
Duniinus cor l*harauni$ : aliier , Induraiiiiit csi brL'i Moijsi rcililcr.iut. Ili :iiileiii per ipsam corieciiii-
cor 1'baraoiiis, sed (luii a Doiiiiinj diciiur imlura- neiii iiieii(:s iii<|uie(:ssiiiii riieniiit, iii sigiin leriiu i!e-

lum essu, sed quasi sua sponte, qiind Apu^toliis fecciuiii, coiilitiiites sibi :iilver>uiii ess« Spi iiiiui

designut, cuni dicil : Tu aiitent secuuduin ilurtiium sanctiiiii, ipii erat iii \\ lyse. Trli^i eniiii loco poiti;iir
fordis lui ibesauriias libi iiam in die irce. Ter qiiud Spirinis snictu-, qiii cst (ii.jiliis D.;i. Uiide «( illi di:-

illiiiii qui spoiite iiiduiatiir, cnlpal. Alilii vero <iici- li<;iciites iii teitio diciiiit , Dijilus Dci csl liic. Sicut
lur : Cui vull miierclur, et ijuem vull, imlural. Sc.l auiem Ciiiiciliaiiis el pbiiitaiu-. S(iiril.is sancius (ire-
lioc iiituenduin e>t quod iii dcceiii pLigis qn.Lilaiu stat rci|uiein iniiibiis et liuinililmsconle, i(a roitiri-

verbera Aaron, qii.T.dam Moy^es, quxdaui vero ipsc rius adversus divi((;3 ac siiperlios, iiiqiiietudiiie/n

Doiiiiiius iutuleril : p<'r quod signilicat, iii qnibusdam exagi(:i(,,piaiii in iiiitfiiiiliiiein iinisia; i/le bruvi^siiii:«

per sacriliciuiii el ob^civatiunis s:iccrJoiiiiin piirgn- sijjttiriiaveriiiii, su!i (|iiibiis iirigi Pli:ira iiiis ilelece-
iiiur, quod Aarun si;;iiilicai; in q<iibusd.iiii pfrsiien- niiit, ilictiles : hi(jitus DA at liic. Quarlo qiiu pie
tiam legis eniuud:iiiMr, quod Muy^ii signilicat orii- liKii /Egyptus percuiitiir miiacis. .Musca iusoleiis et
ciuin ; iii aliis qii.c diriiciliura Miiit, ip^iub Doiiuni iiiqiiiet III aninial cst ; iii <|iia qiii.l aliud quam iiisu-

egciiius vinule. Muyjcs auicin ad yEgypiuiu v<.'iiicns, ler.lcs cur.e desiderioriiiu c;irii;iliuiii desiguniiliir ?
ei defcreiis virgam, casiigel /Lgy|ituiii, Irgeiu sigiii- jtiryplus veio iiiuscis percii(it<ir, qiiia illoruni corda,
ricai,qux niuiidiKu in dcccai plagis iiiandaioruui cur- (|ui liuitc (iiuiidum diligiint, desidiriuriiin siioruin
ripit. Virga vcro, per qua(n jC^jyi.tus torripitur, in iuiet<iiliiiibus feruniur. Purio Sepiuaginta liitcr-
riiarao supcraiur, crux Clirisii esi, pcr qua::i iiiun- prcics ciiioiiiiam, iJ est, muscain ( aiiiuniii po',ucruii(,
diis viiicitur, et piiiiceps liujus iiiuiidi IriiinipliJiur. pcr qiiain caiium Oiores de^iijnaiUur. Quaudo igiiur
Quod auteiii viiga proj. cla sii serpeiis, signilicat sa- per liic singuli muudiis dpcepius cst, iidvenii lex
pieiiliam. 1'rudentes cniin, iii|uil, sirui serpenle-:. Dei, ei liis m.Jis illiiiii corripii, ut ex qualit:ite poe-
Uuod autem serpeiites magoiuiii dcv«rjvit, sigtiiru at iiaruiii qualii .tes priures agiioscat eriorum.
eriKeiii Cbiisii, rujus prxiJicatiu, i|ua: vid.b.iinf CAPLT IK.
slullitia, omiiCu) sapieiiliain superavil muiidanaiii. Qiiod vcro i.i qiiinio loco aiiimaiium \el pccoruiii
Qiiod aut<-m luyslerium criicis liaLeai, Dumimis di- iiecc .'['^gypius ve:ber<tiir, vccordia bic arguitur vel
cit, cum ail Ue me enim ille scripsii
;
stuliitia tiuniiiium moita!ium, qui i.'<iiqiiaiii inaiiu-
Cma prvjecta esset ia lerram virijo, lunc in serpen- uabilia lecora cuUiim et vocabulum Dei imposueriiut
((.111 versa esl. (Juia cuui crux ad crediililaleui liomi- flgiiris iiou suliiim lioiniiiuii!, sed et pecoruui, iiguo ec
iiuiii venit, stiiliaui lecit sapieiilia.n liiij;is nuiiidi per l.ipidibus iiupressis : Aiiiinoiiein Juvcm iii ariete,
iiiysteriuiii crucis. Qiind veru aqii;e noiuinis verdiuliir
p Aiiub(?ni iii caue veueranes, Apiii quoqiie colciites
in saiiguinem, s;i(is conveiiieiiier apt.itur, m lluvius iii lauro. (^uac igiiur i4igyptiis porleiita miraliir, et
cui IIebra;oscriideli iieci tradideruiit, auci.ribus sce- iii quibus cultuMi cieJeli.ii esse divmum, in liis viilen-
leris redderet pociilum saiiguiiiis. Allfgorite autem tiir miseranda suppllcia. Ulcera posl h:ec et vesic.i:
lluuiiiia iEgvpti eiraiica ei lubnca phili.soplioriim cumiervoie iii seito verucre producuiilur; el iiiibi
sunt doginala, qua; cuni parviilos seiisu e( iuleiligeii- viiietor qiiod in ukcril3us:ir;^uiliir sola et Irau.luleiua
li.i dcceperuiit, iibi crux Clirisii iiiuiulo liuic lumeii HiaHiin, iii ve«icis tiiiiieuj ei inliau superbia, in
vcritalis iiifudii, uccis illoruin p(js,.a et realus saii- fervoribiis fiirorls ul irae insania. Iluc usque per er-
guinis exigitur, roruiu suoruin figuras buic niundo supplicia tenipe-
CAPUT VIII. rauiur. Post Lo-c vcro veniuiit de supernis vocis tO'>

Secunda vero pliga, in qua ranae producuntur, iiiirua, scilicoi gramlo ct ignis discurrens. Vide leiii-
signiticat, ui arbitror, carmiiia poetariiin, qui ioani peramenium divma: clemenii.e. Nua cnin si.^niiu
quadam et iiiflata iiiodulalione velul raiiarum, sonis veiberai, scd dat vocem ei doctiiu.ia'. coeiitus eiini-
Cl canlibus, liiiic iiiniido fabulas deceptiunis intule. tii, per qiiaiii p'>ssil casiigatus Ciilpais suaiu a^uiu-
cuiit. Ad iiibil eiiiin alLud boc animal utile est, iiis( ^ccre. Dai eiiaui giandineui, Lcr ([nvi va^Uiilu/ '.<.-
5or. Hr.D.E VENKU.MIIl IS OPEUUM PAllS II. — tXKGEriC.V GENLlNA. 301

ii«i'a uJbiic iiasouiiiiii vUiuriini. Ddi el i^ncm, scieiis A pl'!!^ "1"^ verluiiliir in s.iiigiiineiii. Ilic primi plaga
e>$>« spinas n ii ibulos, qiMS ilclie.it i;nis cuiifcumcn». siili Nfioiie c«cgil ul ilii muri''niiiiiM ^aiiguis etsel,

|)oiiiJe DoniiiiiK il cil, Ignem \<eiii iniitcre in terram : vcl iiioii'>u^ III orliR corriipli.s, vel iii b;!llis in orlie

|v r liiiiic ciiiiii iiiiciiliv;i volii;l.iiis d liliiilidis ci>ii- .sicui sangnis :illic i:ini in piiieis, qiiaiii in fluiiilnibiis

sciiiuiiliir. fuil. Ilii $"qiiens pl:ig:i |ierstrepciilo: peiulaiilesi|iie

CAPUT X. iii pe. clraliliiij r;iiia>-, iiieitix propeuioduiii causn lia-

MiiOil »111*111 lioc Inco liiciiblurtim (il nieiiiio, pii- bitaioriliiis aiipic iii illis fuissc. Ilic seqiiens sub Do-
tniur a qiiibiisJam pr lioc geiiiis pbgae (lisseiitieiil<'iii iiiitiaiio pcniam sunilitcr salcllitiim illius irapruliis

:> se el iliscordaiiiein liiniiaiii generis iiiconstuiiti.iin efTrenali^qiic discursibiis, cmcniissiiiii priiicipis jiis^a

ronrriiari. Locusia eiiiin , cuni rrgcin non liube:it, • a ctsei|ui'iii!'iiii riinipiilii ad iiio|iiain per oirnci fiilelcs

»cie exerciluin ilucit ; liouiiiies \crocum ratidnaiiilcs cive^qne lloniaiius ailaclos, exsilioqiie dispcrsns. Ilii

» Doiiiiiio iRCli sint, nci|iic seiiictipsos ordii'>itc re- tcnia vevatio, l>abuil ciniroK, inu>cas scilicel pravis-
j;erc pntiierniil. Alio qiioq^n; sei:sii pro inoliili'.iie sim:is sa'vi^siiii;isqiic, qiix :idiiiiaiim ilpnsni:f capillis

leviuilis accipitiiiila siiiit, tanqii.im vagx et s.ilienics humiiiiini vcl pecuJiiin liiicirerri sulciil. Ilic iiluin siib

aiiiinx, volilaiiics iu hoc iiiuiulo. Noiia plaga teiie- Tr.ijario iprna iil:ig:i Jud»iis excil.ivil, qui cum uhi-

brxsunl, ul sivc iiicnics eoruin cxcilalis .•^rguaiiiiir, B quc csscnt ilispeisi, rcicnie iu ipsn savicriini. Ilii

sivd ul iiitelligant diviiix pruviiicnlx obscurissimas iii qii:'.rta mnsc.T caiiiiia; (uerunt (ive a luiriiie, qii:i!

csse ii.itiunes. Posiiil eiiiiii Deus tcnebras Ijiibulum putrciliniS vcriiiiiiiii siiiil. Ilic qiiaria sub Marco Aii-

sumii, qiias illi aud;iclcr et leincrc pcrscrulari cii- loi'io pla^a Ities pliiriinis iiilimatur vcl inreitiir

pienie';, ct alia ex alus asscrentes, in crassas el pil- proviiiciis : Italii iiiii qcoqiu; exi rcilum Roinan"nim
pabile^ lencbras crrorniii devuluti suiit. pcr lniigiiii|iios liniiics (iispcrsiim, puliedini si.ii il ci

cvrp. XI, Ml. venniliiis drdil. Ilii i|iiiiita corrcplio pccoruin ac jii-

Ail iiltiiiinm iriiiiiiivorum iiifcrtiir inlcrilus. Dc- niciiioniiii iiiiciiiii rcpeiitiiio cnplcla c>t. II c i|iiO'|iie

leiiiui- sniiii priiiiogeiiita ,Cf ypii, sive principaliis tt (|iiiiila uliione suli Soverii priiicipc, cclelioirimis civi-

pol states illorum. El bnjus niiiiidi reciores sivc libiis bellis propiiii|iio, viscera ac juincnta rcipiili!ic.u

;iiiCiotesil iiiveiitiiiCs fals;iruin, qii:c iii hnc niundo ac plebis provineiarum ci rcgioics iiiiliium coiniiii-

fii riiiil, roiigiomiiii, qiiis Cliiisti veritas ciiiii suis nut.i;. Il.i el vesioas scxla vcvatiob.ibiiiifervescfnies,

rvsiiiixit auctoribiis, et dclevit. Ha:c mystiie. Mora- ulccraiue iiuinaiitia. Ilic eqiiisei piinciio, qnx post

liti'r i|ui>i|iio unaqiKcqiu ai;iiiia iii buc iiioiido duoi .Maximiaiii persecutioiicm fiiii, specialitor episcopos

III crroiibus vivil, p^.sita csl in ^oypl"'> '"^ '*'> '"" ct clericos, oiiiis8:i pnpulari turbs, trucidari iiiipcin-
iiiiMulo; si appiopiii inaii; cirpcril lcx Dei, ;iiiiias ^ \ii : iniiinicsrPiis creliro ira atque i.ividia, iion pcr-

tiiiive. lil iii saiigiiiiic;ii, i.l ost, nnnlain et liibricam viil-i exilcm.scd per \tiliicra niurieiitiuin principuni.

jiivemuils vitain ciinveriii iii sanguinoiii novi vcl vc- Ibi scptima iillio niiinciaiur, coacio aerc graiido per-

lons : toiic ilciiide dctit es ca vaitam liiquacitatcin, bi^a, i|ii;e saiis cxitio liomiiiibus et jiiinrnlis luil. Ilic

ct advf.rs.uiii Dei proviiicntiaii: raiiaruin siin lem le- septiiiia sub C.illo et Volusiano, qui, pcrsocuiure De-
laiii. Puigil enim iiialigii:i$ cogitatiuncs illius, cl cio iiiierfccio, pla^ra siicces^crat, cvsiiiit aerc pes:is

tiinidacilale ciiiiiciiiii, aculeus disculll Iibidiliuiii ; iiifiisa, qi;x per oniiiia rc^iii Uumani ub Oriciite usque
mnseMniiii niorsibus stutiiiiam ei inti-Ilcctum pccudi- iii Ociidoulom spaiia, pcnc iieci oinne boininuiii ge-
l/iis siiiiilcin delct ,
qiia coiiipjralus cst juineiiiis insi- iiiis (lcdii. Ibi o< taviiin yEgypti coniriiionoi» feccro

).i.iitibn>. Ulccra auici» argiiiini peccatoruin aiqne (•\cititx uiid ([iie lociistJ', lerreuiesqiio nnnii». Ocia-

urrogaiitix luinorein, fervoroMiqiie fiiruii-' e«siin- v. III cqiii iu s.bvcr^iuiiom orbis c^oilaix uii'lii|iie

(.nuiii; ab bis cl pusi lias vuces lilinruin tunitrui, id iiiiulerunt gentes, qiix cxdilius atqiic iucindiiscun-

cst.evaiigelicas ductriiias. Ci castigatiunem graiidinis »• as proviiici;is dele\erunl. Ibi nona turbatiu diiilur-

tcnebras babiiit. plus oniiiiiio pei iciili coiiimiiiaia

«iiiuvet, ut luxiirias volopiaiesquo coerccat. Adlii- iia<

lict siiiiul cl igncin piiiiiioiiiiie lociisiaiiim, ab illa .. iiiiain fccii. Ilic iteiii noiia correpuo fini cuin, Aiire-

siibducit exemplo, quibus murdeaiitur et dcp:iscantur lliinu |icrsecul;uiicni coiiiiuoveiite, diris lurbaiioiiilHiS

les iiiquieii niuliis lllius el turbidi , tilomiiia sc- toriiliili: ac iriste fulmeii siib pcdiliU' i.sius ruil,

«rdinein lian'. \A>i vero coiiliicri cocperit ol.iub iis qiiid rum ultio tilis osgeiel, taiilus possil
1'iiiiduiii

piusesset et paiions, iiuaniiuaiii iiilr.i sex

iiiild digitus Dei est, ci laivuiii qiiid agiiiiiniiis acce- ul nr, iii-i

pciil, luiic gesiuruni siiuinin lcncliras vidot; cuiii- meiisCs ab biic Ires siircidn iiiipeialoreK, buc esl,

ijUi! videiit liiiic iiieioliiliir ut exsliiiguaiiliir iii illa Aiireiiaiius, Tacitiis, Flori.imisdivcrsis cauMS nioriui

jiiveii ulis et siiiil. Ibi dceima il.iga fuil iiileifoolio (iliorum, qiioJ
priiiiojeiiiia /Kjiypli, i|iie siint de'icla

pcccatnni ruil priniiis qiii|ipe gdiiuoiunl. Ilio iiiliiltiiiiiiiu^ dociiiia,

igiii<raiiti;C. PiiiiiiKii ciniii inuiiis iii ;

lsiacliiit.x plebi, iiun potcnt id usi, novib^iina p(t'iia e>l, oiiiiiuiiu p> rdnio »iiiiu'»-
si auieni niduerit juiigi
soiisu liuc criiriiiii, i|ii.c priuiiiiis lacia amavorant. In pri>oi> ii'i
!<• piofundu evad. ro. Alio (iiior,ue iilciii

rc« ptKiii.c.itiain Dci sensit. et pmbavii, el timuil, ac

possiimiis iiilolligorc. Ni>ni sicul dcceiii coiiiradiclio-
populuiii hiaol, sic ail- pcr lioc po|iuluiii D.'i llicrnin abiro |e'inisil. il*»*ii
i.es ab itgypiiis advorsiiiii
Cliristiauo- t$lfVobn pri.ii piiiiii ii.riijiuiM, ijiiihiii •'rif iM mnii6ni
vcritiiii ('.liriknini cl jilnrsiiiii |iopiiluin

fiierunl a Uuai:inis. prinia uiiiii. Uuid iniFMui, Si islc L>>en)U primui fuistcl, m
lum decem viiidict.c Ilii
 iN rKNr.\Tia>,iii:\i (:omm:.m.\uii. _ kxui^ks. 30t>

qtin triMliim c-l <'a'I jni cl lerra, iii qMo ci d Iiiviiiin A dnrn Iiis-oriain, tC'l laiiicn $ciis:im iiiler|)rcl:iiiir.

fadiiin est ct fiiiitnr, et iii qno plebs l.srael li'; iiita .\|)itis viduiur scn<iu:> niiinerus aj ngnuin coiiiRdnn-
Cst, iii qiio !cx uliis data c se ilicilnr, in qnn |'r;cdi- lUiiii, qiii heiie viilpiiles -cv dicbiis, qiiihuii iiiiiiiiliri

Mtio Cbrisli, cl illi:is p;i5-io facla csl? I'fliii"Je non csl «vidiilii*, sigiiific.il ; sivc vii viii, id esl, viveiilcs

jsl adniirandiiin, si 3|ituin fiiiiiscl in q md li;cc oiiii)ia l»'!-

doci iiia:ii se|ai Drmcm ; vel xii, id esl, dociriiinm

facia siinl, qiiia apiid Helii;ros Nisaii vocaiiir, npiiJ aposiiiloruin iiniilcnles. Ili ciiim iiuuieri in Ecclesiii

l.atinos Marilus diiimr. Ideo bic mcnis designatiir qiiotid e Cliri$iiiiii assuiiiunl, qiii suriiceie possuiii,

meiisibusaniii principliini e.sse, qiiii llcl)ra;i liiicusipic i<l esl, qui digiii fn' riiiil. Agiiiis qnnque projosue cl

oidinemiii mciisibiis ikhi nliscnavcruiit pmpri.», scil Calopli ipniiiiil.iri ilioiliir, qiind sisnifionl ii.-edMS ill s

qiios pr:iis li.d):iav<'!iinl. .Mcn-

qiii iii ciiiiio ccciclcr iiii. .Aiicr ii .bis iiuiic |n r
iiicre geiililiiini, iiilci

co i|imiI i.gniim cl li.Tdiini, orcilul;las ili\iiiila(is el lne:iriia.

»is aulcni a m^ ticiidn ilii iliir, iit ;i'ii pi;taiii,
lioiiis Clirisli iiis nualr.r. t'( obscrvabitit illiim, el ic-
bebdomadas, cl dies, ei lior c, ei iiioiiicn!a sinul in

illo nie^i.iiiUir. .MeiiSis aiitein piiini hgcm iotiir:Ks: li 111.1, Chiisius pcr lcgcm, ui pra<dixiniiis, oliscrva-

anci Icgein .Mosi ei picpiicia- liis, qiicin nos iiior.ililpr in cordihiis noslris otjs^rv.iri!
Ijiiificai, inciisis aiiiein

nim. Aniius auiem nnindum liiliiin. Inti rea lli Pi- dibLiiiiis, utque ad qiiarliim deeiinum d.em, id ost,

scli:i iii cccisionein iinni iiccidiliii Cli:ibtiis, dc i|un

'• diim veiicrit pcr npus Dcca'ogi F.vangelii men$it liiux,
;

id esl, liislorialitcr, quia in codcin, ul pr;t.di\iii);i-,

d ciliir : Errc af/i.iu />ci.Qii'id ;iiiiciii dcciiiia die nieii-

Kis ngniis tidlitir, et iinii iiiiiiiulaliir u-qiie ad qiiar- Cliri>lus pnssus esl. 1'nivenamullitudo, id esl, Jii-

liini dt.'ciinum iliciii,sigiiifiial ipio.l cr 'cgcni qirilciii d,T,onim ClirisUim criirifigentium, tcI crcilciiiiiiin
(

Clirisii passio pr.iligiirabatur. Kt tamen E^angelii niiiliitud) .id niysiicum inicllcciiiin, sive iiiui:<liii:i

cuiTUs anlc passus ; ilcnariiis cniin iiiiinertis ail le- imilliliido scnsuum perfeeloruin. Ail v spenim, id e-i,

pem peitinel propier «leccin vcrlia leg s. Quaicrniis ad coiisumniaiionem VelerisTcstauiciiii.VcImnralitc;'

niimcrus ad N<ivum Tcsl:imrn'um, propler qiiaiuor v.spcruin, coiisunimaiioncin prospeiitiilis liiijis s.c-

Evaii[i,<'Ii:\. Q :o I scqnilur, Fi iiiiuor numeriii r.on ciili signilicat. Et etUnl carnet nocte illn ; id esi, in

siiffi ire possit ad vcsCindum aciiium, assnniel vicinim obsciiritate sacraincnlnrnni; vcl iiioralilcr, iii ignii-

suuni , et reliqua : sigiiai, qui per i^eiiieti|isiiin iixii ranlia pccca ti. /Istara i(/n£; ii! csi, igfiis passiu.:i>.

valcl iinplere vel inteHigcre Racr;iiiiciiliiui fidei, dc- Dnnius aiilciii in quib>is i^ariice in:ii.dix.:niur .".11111:11:1

beta sapientiore ini|uireie. ii|i<iue .adlisreic, eidcm- vcl cnrpiis sigiiifical. Qnod antcm flzyinos pancii ciiiii

quc (idere, qui scit qiiiii illiin oporieil facerc, agni lacincis iigreslibus inaiiducaie jul)i;lur, sigiiilic :l

caniibus vesci. - qu >d viiaiii ab omni r'Tmeiilo mdiiia- rcpar:itaiii dii-

F.ril agnus absque niaciili. Qiiod Cbiislo conventt, ci iiics, aiiiaritudiiicm compunclionis cordis sein|K:r

«le quo dicitur : Qui peccatnm noii (edt, ncc invcnlut iiilieic debcniiis, qund signinc.it laciuca. Ciini cniiii

tii duhis in lingua ejiie. Anriiculus agnus iuimolatur, mandurantur, sic suiit falsx et aniara!, ul produc:inl

ci Cliristus niatura xtate passu^. Si quitur : Juxia cnmedeiiiis lacrymas. Sic nimirum el coelestem pa-
qucm ritum tolletis el licrdum. Qiii et ip&e Iixdiis non nein accipicnies, irrigaie raciciii deb -mus. Noii C'<-

iiiciingrue ipsum significai, eo qund >.it bosiia pro quunluragni cariics aqii:i, sed lantuin igni, qiiia nun
peccato. Qui eniin, inquil, peccaltiin non fecil, pro per s.ipiciiliam iiiiiinll liiijns iiilelligilur passio
nobit peceatum facius esi. Ad vcspcrniii agnus iinnio- Clirisli, sed pcr graiiain Spiritus sancti. Cnpiu cum
latur, quia iu vespera mundi passus est Clirisliis. Su- pdibut el inieiiinii tonibilis. In c<pite, diviiiil:ilis si-
per utrwiique postem languis ogni dulur. Et nos corde gnuiii ; in pcdibus, bumaniialis. Iiite.sliiia secieii«ra
cicorporesignamur sigiiocrucisClirisii,ct diciiniis :l et occuliiora niy.^teria significant, qiix niniiia didie-
Signaium est super nos lumen viilius tiii, Dominc. Alii nius vorare, boc esi, c.eJcre. Qnodquc diciiur: iVou
autcin dicunl per pasclia quod in iCgypio cclebra- remunebil ex co quiilqimm usquc maiie sigiiific^il

lnr, pascba VeteiisTcsiamenii sigiiifica.i, qiiod iinii- quod anleqnain ie:i.piis fuiuri jiidicii illucescal, dc-
dum a voluiiiatibus transiluni esi ; post ilcr niaris jj
bemiis omnia qiiac s ripia siini, crcdere ci iniplcre.
Uubri, figuram paschje Novi Tesiamenli in Ecclesia, Ei si quid obscuriiin esi valde, el altius nnbis, Spin-
(|unc pnsl baptismum deserla csl a ciipidil;ilibiis vj- liii sancio, qui ignis consiiniens cst, reservandiiin csi.
r.iriim. Sed tamcn post pasclia in desertum, pasclia Qiii sic ad^enerit, cninmemnrabil oiiiiiia qiri: dicti
lerrse reprnmissionis rcsl:il ; sic et sanctis posi p:i- S"nl iioliis. Sigiiifical illiid i{iii) I dicilnr : Si quid leii-
scba Novi Testameiiii, pasclia jiid.cii resiat, iit e»l duinn fnerit iV/ni eoniburelis. Qiindque dicitur : Aoii
regnum coelorum. Deciina die mensis diiitur, cl inin comedetis ex eo crndiim, ab aliis sic iiilclligiliir, qiind
deciina nocte, id est, ui ab insigni parte piafi rrei, fnidiim oduni, qui Chrisiiiin lantum iiitclligiint car-
vel eo quod dies sii condita, et noii noj. Iia uiius- iialiicr. Ciipiil cnm pedibus, iil est, Cliristum cuin diia-
quisqiie, id fSl, iiiiusqnisque priiiceps. Mnraliicr vcro biis IpRibiis vel cuin apostolis. Qu idi|iie igiii c.iiiibii-
dcciiiia diesqna agniis imniolaiur si'.''iilican:iirisiiiin retis. M.iialiter pntcsl inlclligi, ipiia igne coiiipiin-
iftceiii sensibus iioliis ad creden>liim iiiduci. ipii per f iioiiis coniliiircrc debcnins qiiiMlciiinpie dc Iiniii, opi;-
iiiiiiic-iiiiain iinniolaiur. Faniili.c aiileiii cl domiis libus non lcniic iiiiiis. UinifS ve^.lros ncnngrli.,. In li.ic

sciisiis aiiiiiia! et corpoiis s^giianl. In lioc aiiteni liifli- sigiiific.ii cnir.'! lioneni biiin:iii« ri»iirHpiscciili:c. In
cile vidctur, quia ccrlnin numeriim noii dixil sccuu- ItiiilniS aiilci:i c.iiic;iiiisceiiiid viroriini !ii, iii uiiibiiiiO
5-17 IlED.f. VENF.r.AlllLIS Ori:iU;.M I' AUS II. — E\E(;tTIC.A twE.NUINA. ZM
Miitrii) piulii-iiim. Nubi« qiioi|iie iliciliir : Aeciiujilt A Peribil aninin de Israel, iil esl, qiiiciinqiie f\ iiobi«

lnuilios ii/rali< vesirte, ill esi, menie-i ;i<'cingiie. Si»i; p<'ccaverii, penliil dc saiuiis. A prino aie iiique ad
^niiil ilioilur, p»rs pro loto intellij;iliir. CaLiameiia sepiimum, id csi, ab initio iKiri ad rinein, vel ali ini-

habiHlis m pfttibui, iil esl chaiiCilciii (lnpliiein iii spn- lio operis iisqiir ad rinciii ; vel a persei uti<iiic aiiiina-

siliiis iiakeaiiuis, vel cipinplo prii|ilirl:ii'iiin :ip :s:olii- niin iisipie ail persiciilioiiem c<ir|ioruin. Diei prinmi
iiimqiie in cnrfOru cl ;inim3. Teiieiiles bncutos, Mtua erit iimlus, id esl, sim^ biliore. Ita dtrs Nnvi Tesi»-
i|ii,'i; uiraqiio niinii (ciicntiir Ann» aiilciii noslia meiiti solciiiiiisc I, nbuiidans hnnis spirilualilius, sine
q>iihas dcfeiiiliiniir, ei qinliiis pugii:iiiiiis, iliio Tesla- lalxjribtis percaionnn. /n uirntiite inbtiaHiins excepiis
inrnia siiiit : vcl iii<ir:iliUr aii\iliiiiii niriusqii'' siib- liis ti^qiic perlinrnt. qi::i- |iertiiiciit ad vitaiii actua-
si.iiiliiv. In iiionibiis, iil esl, in opiTilni'; ;
fesli:iaiiler, loni.

iit rs', Spliitualiier. Fi-slinanier OliriNiiiin rre<lere Iii eadcm ipsa die nsqiie perpi^luo, i<l est pro beiic-
ilebriiitis anle liiini jiiilii'ii, ve! innr.iliief fi'Siiii:)iiier fK.io qiioil iliis Dominiis in die Pasrlio; fecil, qiind
pergil aiile di>'iii iiiiiiiis Lccle'<'i:i <lu ieri-csir>Ijii$. ptiuin jiislis iii Nin Tcsiamenlo convenit quns Chri-
rasclia nulcni tr.inS lus ihlerprrlilitr, iil csl.transi- stiis rcdemit. Qunrtits deciiiius dies fidem Chrisli n«l-

liis Doniinl .id viiiiliclani. Deiinlc .iit Isr.iel ilicilnr : bis dimniistrat. i'er di-ccin prxccpta rl qiialiior

C.omtde fesnnaiiter aiite vintliclnm. Miillis .luiem mo- " Evangclii, sive ad sumpiionem c:irnis Clirisii, per
(lis snpra dicia iiilerpr<'l:ilio c<'iivi'nil : priiiio piT drrem sensus et quaiuor. quilms houiO coiisial. Im-
ir)insili:m Doniiiii ad viinliclani, iil dicitiir . Transibo inolaiio agoi quarto derimo die coiivenii, quia Me-
per lertam /Fgypii. Sive qnnd vinilii ta per popiilum sraiin qu.irin dccimo :>b Adam piimo san;;iiiiicm id<i-

Dei transiret, sive ir^in^jilus iii nube. S|ii:ilualiicr lis immnlavii, usqiie ad diem vicosiiiiu:ii piimiiiii, id

uiilcni Iraiisitus iii viii>li<:U jmlicii iiilclli^'i'iir, sivede est, in figiiris duarum legum. e: illaruiii uiiitaiis.

iiiuiido rum omniiiiis saiicns ad regna Kjeliniiin. Ejiisil: m meiisis, iil i si, NoviTcsiamenti. 0<!a(<v«n>«,

Transitns autcni Do'nini nnn in nnbc, .iu\iliiiin illiiis ct rrliqna. Advcnx gentilcs sigiiilirani ; in<ligfii:r,

cuin saiKiis sigiiilicut. Meda aulcin nocle popuius Jiid:<>ns, lerrd Erclesia. liyssnpus autein hcrha csl
litael ex .EgyplD egresfUi n,t, el priiiwyeniia oc^iia huinilis ;
qiiia pei'liis pnrnat, n,:urarn Chr sli Unci.
mni. Ileni eadein liora jiulicliini venire put:iiur, d ilumilis tn assiimptinne carnis. Fasiiculas liyss.ipi, id
i>.inrii Isiael de n.undo •'Krcdiiiiiinr, post !tgi<uiii ro- esl, crci1ulii.is liirarnaiionis Chrisli et divmiians il-

incdcnduin, id csl, Cbrisinni ; liinc oinNis viriiis lio- rms corporiiiiis inesse debri. Tnlit iijiiur po/n/iij
miiiuni mundulium cnurringi ur. Mcdia aulciii nocle fonsp<r,-(iiii farmain, id cst, lilieram legis cuin iperi-
pui>iilus inferni snlnius erai, ci dlalioliis cum suis sa bus boiiij curiialibiis. Popiiliis Clirislianorum lc^i'iii

lelliiibusvinctus. Hic ciiaiii solii io Peirimcdi.uiocte sparsam sen»» ligani in pa'is, id est, jiinn vitx, ul :

cutiTenit. Ad Isracl auicin liisiorialiierdiciiur: ToUat Si qitis vull vcnire posl mr, el relii|iu. Viia cnim est
umsquiujne, cl rcliqna, iil i>st, iit ulriiin bonuin sil. maiidalorum in pleirg. Prxcepit dehinc Deiis nt ah
Agnii<:, ul sup riiis cxposiiiiniis, pro liis qui e\,ise- yEpyittiis silii coirimidaio pt:tereni; sic popiilits pro-

runt ad lerrain, id esi, pronii-sionis. Ila>diis, prn liis ficisccns, aiiro et argenio cxspoli.ivit iCgyptius jiissu

qui in eremo perierinu. Piimogcnila .r.gijpti, pin pri- T)ci niliil iiijiistc jitbeiiiis. Iu .inru ct argcntoet vesle

inogenitis Isracl oc<: sa suni. Piiiuogcn.t:! huIiui p«c- .£gyi>tiuruni, signific:intiir qii::'d.iin dociriii.t, quae
i.atoriim, eo qiiod illa idulis iiiioiolavcruiii. Uni en'ni coiisiiciiiiliiie ^rntiliiim niiii iiiitiili sliidio discuitlur.

ploni tnnlii X eruiil, pli'nain viiidicinin nicruirunt. Ei aliter auriiiii ci argenliim vfl,:ypitorum aiiini.x suiit

Qiiod .iu:ein dicilur : la diis i-7uri(ni fccil judicium, cuiii siiis cti:im curpnribiis, quod veslcs signincai
Mclir:T i aiiiiiinanl qui;d iiocic ill:i qua cercssus csl )itngeut<-s sc populo Dei. Qtiid aiiiein significeni Ram-
popnliis Isracl oniinn icinpi.i /Cgyi>rioriiin ilcslrucla masses, ct c.iicrx mansiones, cum de mansiotiihii.s

siiiit, sino terrxn'.olu. S|>iriluaiilcr auiein, qnnd diccrc riKiicrimiis, explanabinius. Oiiinii alieniyena

eyrcdienlibus nobij de niiinili er, oi ibus idola C' r- non comedet ex eo. Omiiis inriiJclis iion vescilur carnc
ruaiit, et qiialiuntiir. Fernieiiio autem suldito sic QChrisii. Omiiis lertus empiiiius circumcidtiur, <l sic

pruriciscuniur. Et nos excuiiies cx .F.itypio Imjus comedi'1 Omiiis quein emit sangiiine suo, dcbe: essc
miiudi, non anibiilemns iii rerinentn maliii.e. Et illi serviis Chrisii, et nrcumcidi vliiis, et tic comcdera
ttpiem diebut nzyma comtderiinl. El nos se;>iem die- corinis (ihrisii. .Adiei-a et mercenarius non eomedeul

biis pnri ac siiiipliciter, qnilius inundus isie peragi- e.t illo. .\dvrn.i, qiii nup^r venit in (iilem, iii tnfll

Inr, vcsi i delieinus, el qiiniiilie noliis ag:i:r < <'i'idatur, ncopliyii. Mcrceiiariu» auicm csl qiii pro lerreiio
et qiKiiidie P.isclia celebrjviinus.ll.i^c :|iio.,iii li-m|ih laniuiii liirro l:ihor:il, rt niillum in fiiluruin prxmiuin
iiloluriini desirucla signilic:il, ailvciiitini Cliri^-liiin iii requirit . ii s.ine nnti siint digni accipeie cnrpus
.^gyplum, quo simuhcra Aliiypti dcsiiuil:i siiut. Chrisii. In uiia domo i^amedelur, id esi, in Ecclnti<i.

Occisio iiulem r:ilionabiliiiin cl ii'raiioii:iliil:iiiii,<irci- Ihia est eiiim, inqiiit, c.-ili.'m^a nira, ne foros cilro
(,ioiicm hoiiiiiiuin el jiiinentoriim in iii iri Kiibro. sive tACOsiatii III plcbcm lucrclicoruiii Irratur. Piohilic-

(orporiim el aiiiinartnti, sive plag:is pecciliiriini iii iiiiir qii r Pasclii liiini uss:i a|;iii fraiigcre. ^oii Irui-
pr:i>tcnii ct in ruliiro. Criiniigenita lutcii) if)|!yiiii(i- ^iiiiliir tii ciiicc iissa O.iiiiiui. Sivc qiiod dicit : Otvu
rntn occit.i tuni, ui hor iCg^ptios impfilirrt ilr pcr- li^iNs Hon cviumiuueiin : prnhibuil erediilii.ilem

teciiliimcltrael. riirisii diMiiil.ilis comiiiiiiucrc . Omitr iHa»fHM»H'n

 :

SOJ iN PENTATEUCIILM CO.MMLNrARlI. - EXODUS. 310

A liiliimfuil.sic et coliimiix iiisolul.c rii.TMiit. r>ii:<' ijuo-

illius, omnc virileiiiiii-i <ii peccnto. Feceriiiit fUii hniet,
inqiie Aanm. Moyscs ci Aaron frcinieiitissimc l'gciii qiio coliimnx- duns r.i.clc^-ias figiir.ini, id est Yeieris ui

el s:iceril<ititiiri sigiiilicAiit ; lilii Isrifl, crcdeiiios. Iii N ivi Teslamcnii, in i|iiil>iis liKiuihir. Alitcr colu:i<n;i

uno, oiiiiie priini>geiii<iiiii. iluc (iriiiiuui sacriliciwm igiiis in nocie, Hiviiiitas in carne virginis Miria\ iit

poslulatur, .'ic si diceret i)»iii;iiu : Priuhigf-uita \c- dicilMC : i'(jit!/us siiiicitis SHpciiviii^t ;« le. itioij".e

sira iiniiiolalc, diini vcs^ri caii,-'a jiriinngeniiaiEgypli tem;'Ore, id cst, liic el iii fiitnro. Nuiiqiiam drfuit co-

oceidi. Nos autc!!) spiiilnaliter onera nosiia Oeo liimm, el reliqua. Iluc sigiiific;it ,
quod alibi dicilur

(ilTcrre debciiius, ut est alilii. Pra:cipilor auleiu iioMs Cxiiiiii cl lerrii tiaiiiibuiit, iciba aiileiii ?ii«a noii J>n.'is-

nl semper P.isrlia cclelireinns, iil csl, ir.ifi-iluni tio- iMllt.

Stroiii sd nieUora dc pi-iorilms. F.l priin gcnita Dco CAPUT XIV.

coiisecremiis iioslrnrum cpcium, 'iiii i:r<> noliis dx- J n.lil iiiiliir 1'liuriio curriim ; iil cst, di.iloli fjiia-

nioiie-; nccidii. dri^as. Quailiiga diaiioli, unnsquisi|uc pcccator ciiiii

CAPIT Xlll. gulaot foniicaiiiine.et ira^elsiiperbia./Vrcussii virija

Qiiod apiTla viil\a Dco immiilaliir, in figiirain Moijxct nqutis , tt transiervnt /!/ii Israel. Rulirum
Cliri-li viilv.<m viiginis Marij; apericniis. De domo inare significat baptisnuini, Ciiristi fanguine conse-
Sfr, i(ii/is, id est, de iEijyplo, qu:>:dicitiir doinustcr- B crauini. Virga aiitcm qui inare tangilur, sicul siipra-
vilutis, ()uod lsr;:el ibi servivil. Vcl q<iud idds d ctuin esl. crux Cliristi est, qu;im pcr bapiismuin
^.gjfpiioriini gi'i vjeiuiit, sive qiind qninta p:>rs regi- arnipimus. Cunscpiilti enim si mus ciiin illo pcr
bus ilalialiir. Iii mone novoruin, id est, iii no o. ul Lapiisniuni. Iniinici seqiicntcs ruiii rege ,
qni a
dioitur : lienovamiiii niKcin tpirilu mentis. Seplem leigo nioiiiintur ,
prxteriia pcccata suiit , qme
Jitbiii, el rcliqiia. Dc hoc al.bi diciiiir : Umnis so- diliiintiir, el diabnliis in spiritali lavacrn, id est^
lemuitat apud llebrttos scplimo die fiiiiatvr. Priinoiie- hipiismo, siiffoiaiiir. (IrgiMit quidem A^gyptii, iii-

nla asini usqui: inlerlicies. lU boiia virtus pro vilio tt:ioi peccata, scil iisipie ad ai|uaiii I ittis dcttrunt
iiiiiiiuieiiir. Qiiod si qms boiiam virluiem pro vitio pOjiuli coiitra i4:)gyptios, coiiira inure sinislium crat,
noii habiierii, taireii ocriilat viiium suuin. Tulitque id esi, popiiliis Clirisilanurum in E^^^clcsi:), qu:u esl
Uoyset ossa Jnteph. Ilic oslcndiiiir qiiud filios jura- inier niunduin ci rcgiium coulorum ; vel inier duas
lueiitiini palrum suurum pust morleni illoium i:iip!ere iiiurles , corporis et aiiima;. Vuluit in ,£ijijp:iim ,

iporiet. Deut auiem prwcedcbat, ei reliqii:!. ll<>c lii- idcst, iii volunlales bujus miiniJi.Tr<'S auli-in coope-
inen Ulins Israf I anteire dicitiir, ul diciiur : beus au- raii suiit in saluicm Isracl, id esl, Ocus, .Moyses
lem prxcedebat illcs, el post illos aliquo modo (lebat, e( virga. Ita ct nos per ires leges, et fideiii Iriuiiaiis,
quaiido iiiter populum Israe! ct ;£gypiil iiiti;rii:ruiii. el per cogitaiionem, et Tcrbiim, ct opus liLiCianiiir.

Coliiiiin:iruiii aiileni iii:iteri.< iiidicaliir, siciit i oiuiiioa Inler duos muros, e quibus alter iii Orienie, aller
liuhis de nocie in die reni^mebat, sic ei column.i ignis eb Occidente. Siiniliier inter diias lcgos sii-iiilic:!!,

de die in nocle liebat. Ilx autein columnx in aerc inier quas uii:i, qiia; super jusius iiun viiidic:ii. ^ive

fiieriiiit intcr ccelum et lerram. Nubcs autem in die iiiler diic.s iiiuros, iter inier coipiis ct aiilinam si(:iii-

veterem legcni cum obscuriiaie liitera: signilicai. fical, ut dicilur : Neque ad de.ileram, iieque nd <i-

Culumna vero ignis, legem novi tcslameoti, ut .'

nistram. Amariludo pcr quam exienint aiii.triiiiili-

Ignita euim tunl eloquia Dei , cl : i^iica lex in iextera iiem implendi vcrbum Dci sigiiillcai. Cur arinis ei

illius, id est, Chrisius in dcitern Dei Pairis. Alitor, pecuribus et veslimentis eiieiunl, sic nos pcr ba-
«lies in qiio nubes fuit prosperiiaiem iiujus mimdi si- plismum ctim spe ct operibus bonis. Arma auiem,
gnilical ciini vcieri lcge. Vt qnce hona sunt terrce, et ei reliqua. Vasa divcrsas virlutes iii Ccclesi:i signi-

reliqiia. roliimna vero ignis iii r.octe novuni tesla- ficant. .Aqiia; per quas filii Israci exieriiiii ires iletus

mentuin iu obsrurilale mystcriorum, vel in compa- sigiiificani. Fletum pocnilentix, per niare Itubriim,
raiioiie viix futurx. Sicut enim novum vcieri pr.v- uldicitur : Beati qui Ittgent nunc, et rcliqua. Pcr
fertur, iia el dies judicii novomsuperai. Ambulariiin Ariion, fletum compassionls, ut Aposlolus dicil
D
nocie ct die, in figuram aiiibiilantiura in peccaiis el Alier alterius onera portaie,el reliqua. Per Jorda-
in jiisliiia de seniine iliori.m. .Aliter ambulaiio talis neiii, neium erga regnum coeloriiin, ui : Cupio dis-
iii lenebris et in lumine, significal quod alii c\ illis iolvi, ei reliqiia. Qiios neius per cogiiationeui, ver-
eiseiit in liitera, de qua diciiur : Liltera occidit ; alii bum et opus edere debemus. Venlut ureni ex Austro,
•n sensu, de quo dicilur : Spi'rtlu.<i autem vivipcnf, id est, Spiriius sanctus a Chiisto, leotatioiies hiijus

vclut 'similis fuisset honor Dei in die ac nocte. Et niuiidi a saiictisexpellcns.Tres aulem filii de fornaco
pracedebai ittos, id est, Deus pater. Chrisius autem lilicraii, ci Ulii Israel de mari, ei Noe in diluvio,

pr.TCes$tl nos in novo, in ostcndendo viam verilatis, ClirislO ciiiii saiiclis conveniiint. In quarla vigilia,
ul dicitur : Quce ca:pii Jetut facere et docere; sive in iJ esl, post quatuor Evangelia iiiipleiid;i sancli de

resurrectione, sive in ascensione. sive in sede ad iiiunilo liberabuniur. Lcce respe.rii Domiuus, et reli-

dexleram Dei pairis. Pcr dicm ei nociein. iil est, per qiia. Super columnaiii iiubis ci igiiis Duniiiius ad
actualcm vitam ei conteinplativain, vel per duas le- vindictam rcspicit, si dj-inoiics ei iinpii pcr ties
(leK. Columna nubis et igiiis, do< trina Spirilus sancli, icges occiiluiiiiir, cl subvertuiilur rotx diaboli.

dilferens litteris e'. sensu. Aiiier, sicui opiis inso- iii (tlctnuin tcmiius, id csi, usqiia ad soiulioiici::
 :

tn DF.n.i; VENEnAIMI.IS iMtllM PAnS II. - I.MCETK A ClNtlNA. :>t«

Tirn(un) lnriTiii, \t\ »iiie fine. Oii» putr«s siin' , iJ A suiiitiiiii lilieravii, ih ju-iilia giiliennliii, el in re-

CKl, i'ate' teiielir.iriini ot patiM luiiiiiiiim. rii^-eiiuiu dciliicct. Dolurei comi^relitndeTunl inlia

biluiilet 1'lii! ilitiii. Oi<:iiitiiiii »il liisliiria;ii pcriiiiet,

<:ai»i;t xv.
iiMiiirvslii nCst IMiilislli:i.'o->, ft Moaliil.is, Cl ltliiiii;t'i>8,

I*iist ir.iii^it^iin uiiiris Itubri, rniilJt cjiiticuiii pi>-

e! C<>ii.'h;i'i>s, nuii iiiesiie Iiis siguis qvx facta snnl.
|iiilus l)e<>, /Kt(yP''>^ <'' Pliaraone siiliincrs!). Nunc Oiioiiindo ert;i> tliciiiitnr ireinrre, vel fesi narr, aiii
aliler ei iKlclea, pnstiiiain di: lav.icro sceiiduiit, ir;ili cs'C? S|iiritiialiler laiiicn IMiilisliiii, id esl, ca-
pc.V'aiii eis:iiii'iii hyiuniiin lanji^ einiitiiiil. Cuin di-iiics |iiiruIo. Kd< ni, i|iii inlerpreiaiiir leiremit,
•iiiilta auteiii iii itivinis vuliiininiliiis siiil carniinn,
trfpidavit; Pt lioruin hiiniinuni principes , i>l est,
litiriiin tiiucii (iiinitiiii pMinum est i-iiid c.niticuiii.
d.riiioiies, ciirsiiaiites pavcnt consirirti d»liiriliiis,
Mvli<i'« antem ct digmus li.nc dices, si h.ilnieris lyin- cuMi titlfiil re);iia sii.i, «jux in iiirerno sunl, pe-
(•aiiiiiii iii niiiiiu tui, id csl, si cariieiii tiiain cruci- nennia ;ili lu qni dusccndit ad inreriora leiia-, ni
lixeris ciiin vilii.«. Vitleainns ipioit ilirit. C<inlfini(i
ci'i|icr>-i i lus i|ui piissiiletiaiiiur a inorte. Compre-
IKmiiiio, ylorios^ eiiim honoiifutf.ut Cit. Qiiusi iiou
Iwndil tllft limur, i|ni sei<seriiiil iii.ignilu^lineiii bni-
Miriicerei Clorifi< aiiis esl, aililit Gloriose liunurili- rliii illiiis. Iliiiciibiniiiit niimes inhttbilnnln Chnnaa»,
.•:itus, Aliii.l csl glt.iilii^irc, aliiid goi loso iK.nori- B ^„j ,.,1,111^ i„ierpr.:ialur , ciiin Yi.lfiit nn.v.ri
(icare. Oli>:ilic;itiis est .luteiii (Mir sliis, ciini ad pas- rcgn:i siia, et alligari r.>r eni, et vasa illins diripi.
siiinein siiani venit, quando, sicul ipse de se dicit :
Cadit super ens limiir, cuni videriiil in nobis ti-
Valer, glorifica fil.um iHuin; sed taiiien h>-c ;;li> ia
gMiiii cru''is. Fiani in>iqu..m lapii, n.iii qiii.i v. rtun-
iion erat ^loriosa sed bumilis. Ilumiliavil cHiiN,
, tur in lapi es li»iiiii;cs, scl .|iii.i cssiiii iiiiiHOti'es,
iii.|uit, te iiiqtte nd moriem. Vcruin ciim veiicnt ul l.ipiJes, i.cc v;.lciik's pcrsequi, nec valciiles fii-

iii iii.ij<:st;iie sua, ruiii ei veiuiii rharaoucin, id es', gcie. Spiritiiuiter auem per hoc sii;iiiricat qiiod
di;ili.>liini inieificiei Kpiriia oris siii, lunc gloriiisi! piipiilus JudxiiruMi es»ei vciai lapis, pcrmani-ns in
gl>.iitir:itruiir. EqiiHin el ntcenioreinproJe.il in mjre. dnriiia, doncc geiiiiiiiii Clirisiianus r.icius esl po-
Suiil eqiii t|ii.is r>rtiiiiii>is ascendil ; de quibnS :
puliis, el luiic oiiii.is Israel ^alvns erit. Inttueent
Eqiiiiui i> tiia (d/us. I''.I siint q'ii ascensorcin lialicnt pluiitai eoi. ^tin viili Deus iios iii ;£gypto planiare,
diaboluin cl aiigelo- illiiis. Omm-s ergn qiii perse- tul in nitiole hjereditaii-, id esi, iii Etctesia. /m prte-
ipiuniiir saiii:to$, eipii siinl, et h:ibciit iiscen^orcs pnralo liabiliiculo tiio. Alii enim laburaverunt, rt

diuliuliis. Tales equi ot eqnites iii niari iiiijiis uiuudi vtis in labore iiitrtiislis. Sanciiwoniiini luum, Uomi-
nicrgunlur, rcpulsi a iiobis , Domiiio adjuvanl(<. , 11«, el reiiqiia. Saiicrniiouiuui, hoc est, s.inctuni
llic Deat meui, el e.xutiabo illum. Paier niister u'diGciuiii Dei smnus : iion facii mauibus lioMiiiinm,

Clirijtus e>t, qui nos ^ienuit, el rccii. Crgo Uens gc.l Dei agriculiura siinius. Domine, lu regneii in
IMter nosteresl, el Dcus pilris no.lri Cliristi , .|ui gieiuuni, et in tgcutum urcMli. Ei adbuc per hoc
ilitit : AfCdido ad Deiim mtum el Deum vetlium. regnuni siiie line signilical. Qaoiiiam intratit tqui-

Clorificainiis illuui, si agnnscaiiius Denin Palrem toiui. De boc siipra dixiiuiis. Mos aut.in qui sumus
csse nnsiruni. Exallamiis Deiim aliinij iuiclicctu, filii Israel, ainliuleiiius per siccum in niedio inari.
ciiin iiitelliginiiis quomodo Deuin si:iiiii ilivil ( bri- iii mediii natiunis pravx, «cibuni vitx cuMliiienies.
tiiis,qiicm natiira i'.<irem vocat. Deus conU rt-iu bella, Ilxc brcviter dixisiie surticii, ne qnud faitidiuin
rtrcliqiia. Nun soliini visibiliiiiii Iiella prnsiernit, sed leciori ^enerctur. Uaria anteni Ijriiipat.uro lenens
rtiain iiivi-ibilcs cqiios; siccnrrus, id est, iinitos in «oinr .\ariin, soroiein signilicat veri sacrrdolis, id

in-jlili*. Ternisialores diciintur, quij tiipleT via cst, Ecclcsiani, qiix esl soror Chii^li. Mulieres vero
p.;.c.iiidi, aul vcrbo, a.il f:icto, aiit cosiiatimp. Uti omiies tcclcsias cuin clioris et lympaiii", id esi,ruii>

autein ternisiatores siini aiigell K-quam, de exer- V. teri el Novo Te.slamento. fusi transituin niarii

ciiu Pharaonis. I'cla;;u$ roo|ternit eos, quia in die populiis iu descrtum dutitur ; tiaptizali scilic.ei ur.i-

iiidicii ignis fluctibus iradeniur, et lanquam ga- jy versi pcr inundi hujus deserluin, nec itii deserit eos
vissiini tapides subniergeiitur, qiiia iioii eruni lapi- Chrisius. Nain el columiia non recedii, m-c cnrdi-
d'S vivi. Cl pcr spiriiiim iracuiidix, boc csi, cor- biis snis revertiinlur in iEyyptum. Pust hxc n>ur-
rcrtionis Domiiii dividilur aqua ; lioe est, per biijiis niiiral pnpiilus, aqiias amaias poiare nim valeii.<.

iiiiiii.li desideria ac viilupiales evadli popuUis Dei, in Unilc liicus ex amaritndine vocalur. Jtfii<;< li inum
i|ii bus incr^uniiir inlidelcs. Aut cerie |ier aqu;im Mnifsci iH aquai , et (aclie lunt dulces. Iiilellig-,

biptisnii ;:itvat Deus jii<iins. Iii aqna otcidit vltia, amar.is aqiiat uccideniis litierse, el logis babere
iiiiasi irascens. Non est limitii Domino in diis gia- flguram. 0><il>i>* $> iinniillilur lignuui, itl est, sacra-

lium. Nnn est ncc in saiictis, qui iii niuliis locis dii mentum ligni rniris, tuiic rnitilur aqua niire sua-
iiiiiicupiiitur, licft apostnlus Joaiincs ait : Similei vilatis, rt ainarilu.Io litlcra verliliir in iiilclligenlilB

ti erimut, non pcr nalurnm, sed per graiiam. Devo- dulredinein sensus spirilualis. L't ergo pnuit tibi

iiiiil eos.lerra ci.m qiamine luo. Siini fr eniin dc- aqiia aman, iisiendit Dcus quod iiiiiiiinr, iit qiii lii

«aravll lcrra lllos qui lei reiia s;ipiiiiit ,

qni iu licril non inorijiur. De sapienti* Saloinnn dint
lcireiiis veis.ii.lur, rt siipcrna noii qiixriinl. Do- l.ujnum r (iz est timiiiiiit ifui ayprilieKduHt itlaiti.

minus auicni siiiini |<ijiuliiin, <|iicni pcr lataciuin Iltic crgu liijnuiii, id c»i, sapiciitia crucit ( lHi>li-
 ;

515 l.N PENTATELCnUM COMME.NTAr.II. — EXODLS. 51 i

iiiisMini e.sl iii aquaiii vcleris lcgis, cl salnberrinium A sctilem viluin luiiUiiii lliesaiiiiza», cuiiliiiiio verini^s

|iiiluni |ir.T'init liilcli |!nj>ii!ii, qiii de liac bibcre nmi ihulliunt, qiii videlicet vernics iioii nioriiiiitur. Isli
.iiile pnluil. Qniil .inlein nni.iriiis qiiani oct.ivo ilie sunl vermes (jiios geuiiit av;iriii:i, ei iiou atiundc
\iiliius circumcisionis .icci|.ere, el diversis s:KTiticii!« in iiiibis liuiit vormes de iiianna, lioc est, de verbo.
«leservire? Alio qiioqne sensii amar.i! aqiix li;;:'n Sic eniiii diiil : Si noii venissel, ei locnlus fuis^el, pec-
iii se siisceplo diilces rflc t.i- imliranl :iniariliiiliiie:n caium non haberenl Poslsiiscepluiii ciiiin verbuin fit-i

^enlium per ligniini criuis in iisiiin dtilcedinis ipi.in- si quis pecccl, cffi.iiiir ipsuiii illi vcriiiis ,
qiii illius

dnque esse veriendani. De hac auiem ainari udine conscieiiliaui fudial. Panis Ciiim qui Israeltiro dains

Iitlerne venit popiilu^i ad fonlrs. Oe vctcri lcsta- esl populo, :ili :ili.|uibus diciuir augeIi-> proprir rc-
nieMlii iransiiur ad nnviiin, »d a|iusiuioruni dunde- pul.'iri, ut ilii ; P(in;m angelornm. SeJ dc Cliiislo
rim funtcs. Ibi rc.periunlur sepluagirita falinx :
dirtuiii c.sl : Que.n concupi^.cuni anijAi proipiccre.
fiieruul et alii scptnagiuia tiiissi ail prxdicaiiduin tlanducinit c«>r, rd csi, iiiiinis saiKlii';. flunm pu-
veibuin l>ei. ties, et ylmiiim lulmilaxiam , el reliqua. Eunidrui
CAPCT XVI. sciisiim lulieic diruntur, iitriiniquu divinam s:ipieu-

Nurmvrat posl licvc populus quinlnUecima die men- ti;iiii dc^iigiiai. Sequilur : Vetpere tci.iis qnia egn ium
tit tecuiidi, voilquam egressi tuiil de lerra .Egijiui. uDominus; manc aiiiem riilebilis majeilalent Doiiiini.
Itecordare du legibus rascha; qus ditta suni, ibi Iii l£vaiig>'lio lij-c iii>'rniuul scripu : Quanilo i-c-

iiiveuies lioc esse , qund siatuuniur ad serundiim ipere Sabbali venil Maria Mngdalena, et altera Mii-
l'.i^cl:a racieiiduni bi qui iinmiiiidi in aniina fiierunl, Tia videre icpiilcriim, et lerrwmolus faclu.t ett magiius.
vel occupati iicgniiis perrgi iuis. Et iii lioc teinpore Anje^us eiiiin detcendil de caelo, ei ciitlodes facii ^uni
mniiu.i dcicciidii, in die quo prinitiin fasclia lil nnii vclul morlui. Per h;ec iii vespcrc a..;iiilus esl ab Lc-
discendii. rriniiini P;istha prinii prpiili esl, seruii- clcsia , agnilMS esl per virtuteiii rcsuireciionis ,

duni Pasrh.-i niislruiii csl.Nusautruifuiuius iinuiunMi m.iiie leni gidria illius visa est. Ciiin veuifseiit ali*

iu aiiima , qni idoj.i coluiinus et ooctipali ninudia- ntulieres piiiiia Sabbati valde mano, liivcucrutit ini-

libiis rebus, longe perrgrinabamur. De quibus Apo- gelos cuiu iiiiiii.i cUrilaie direiites : Dicile discipulit
slnliis dicil : Hotpiiet Ttslamenl<jrum. Veruiniainen iltiut qu,a surnxil a moriuit. Visa est ergo gloria
noii in primo pascli:!, scd in secundn maniia dalurde niajcsiaiis Duiiiiiii m:ine, cum per .'nigelos iiuiitiaia

Cijeln. I'aiiis eniui qni de ctclo dcscciiuil, non veiiit Csscl. Sci|iiilur : Vfj/icre mimdurahiiis curnes , ci

ad illos qui priniuiii paclia fecerunl , scd ad nos. munc reiMiinini panibus. Ad ves,>erHm lnijiis iiiiiiuii

F.cce e.jf plvam panem de caelo, el reliqua. Per boc - verbiiui wro farluiu est, el illa t arne iiguosciinu
quod .:_:
dlcitur :
. ... ,.•
/n sexto dit colligHnl diiplum, nsleii
. j . C r» ........ o...-.^
Doiiiiiium,quaiii
;
suscepit:. ..:-_•_ f •
ex virgine. Isias ciiiui vcibi
.

dit>ir qiiod in die Doiuinica |>rinium inanun da'uin Dei caiiies,iiei|ue niane, nequemeriilie ali>|iiis titiii-

est de ca-lo. A Duiuiirro rniin die parasccvi; S;il b:ili ducavit. .\d vcs|i.-rum liiijus niuuili veiiit Cliristiis :

(cxtus divs est. V.i pcr boe inielt giint Jnd.ci j.iui SeJ mane, iiiq.iu, replebimini pauibas. Panis iii>bi.s

Itttic prxla:iiin c^se Di)niinicuiii nistriitii Jtid.iico ve:buiu Dei est ; ipse cniin etl panis tinis, ijui de
Sabbato, quia nulla gratia ail illos desccnilil iii Sab- caelo detcendit, et reliqiia. Sod qiiod dicilur, niaii«
liaio illiiruui. iii niisirn autein Duminico dte ^emper daii liuiic p:inoui , ciim adveiiluni illitis iii (ai'> e
Deus pluit nianna de coelo. Per loluin eniin .Nuvi factuui dlieriiiMisad vopcram liuic miindo, iute^li-

Trstamenti lompus divina eloquia nobi« miiiisiMn- gcudiiui puto quid ad vesperuiii qiiidriii hiijus
liir. Minutnui rsse manna dicilur. Quid cnim tam niuiidi Duiiiiuus v.nit, sed adveiilu suo quml ad
subtil* el niinutnm quain spiriluaiis srnsiis? Caiidi- ve-periim, ((iiia ipse jusiiiia esi, novuiii rieJcniiiius
.liiiii, qiiia Hulla igtioraulia f.iscatiir. Manna iiiier- reparavit dieui,quia novum srienlin- liinicn nsieii.ht.

prriaiur giiid eti hoe? Cuniaudiiiiiis legcm Dei reci- Taiii|iiani sol jusiili;c siium manc, quml iiiodo iiuliis

lari, diriinus magistris : Quid eit? Valde e-l rnim produxil radium, cl iu bnc inaiie re| lci.tur pane
subiili-:, quasi senien coriandri. Ilabet eniin iii ?e q <)" rrxcepta siisripiunt. Nec niircmliii i|uii \ii):iiiii

aliquid oleris , quu nntrire inrirnins possii. Qui Dei, elCiiru, el panis dicilur, rum I.ic et uleia <li-

ctiiin infirnius csl oleia nianducei. Aliqiiid liabet cantur pro itieusura sumeutiuiii. P.itrsl iiiiiquc ct

frigiiris, et idcn ut pruina ejt. Quid est aiitcni, ut in hoe inteUigi, qiiod (lost rcsiirreciioncm jiiani, qii:im

die festo dupliim colligaiur? Sexlus diosi, pr,ii'S>'ns manc osteudiniuslactani. ciedeoies rcjileveiii pari-
vila csi iii qua duplum colllgi jiibciiir. Iti scx etiiiii biis, pro eoquod libros lci-is el Prnjihelariitii it;iii.los

dieliii^ Deus fecil liiiiicuiiinduni. Ilac ergodiclatiiiim dcdorit iiiibis, ul ip^^e .sil panis in F.v;ii>gelio ; < j'ieri

rcroiiitere debeinus quanlumsiifltciat iii ful.irodie. Si I bii, leges el pioplielanim plurin i paiies iiuiirti-

quid eiiim lioui operis liic acqiiiris, hocin fuiurosa;- pati suiit, cx quibii» repleulur jiisii, et illiiis iulel-

ci.lu crii tibi riliiis. Quod aiitem seminat lio:i o, hoc lijjere pussuuius, quud uuioiilque nuslruiu iuane cs'

et iiictel. Krgo noti seminenius qiKnl corrituipiliir, leiiipus, quo illiiiiiiu:iiiiiir, et ad liiicni lidci ascctnli

scil <(iiud perilurrt iti crasiintim. Quoi mfiilv/es de- nius; ct iii illoiiniie cjrnes verbi Hei tnii.e :ere ni.-u

fecruiil, servaverunt de manr.a, et cbullierunt "X ro ptssuiniis, id esl, |crH'cta; doelriii.c uoiiduiii c?|ia-
lernies, et compiitruit. Qiiod propler Sjbbalimi repo- ces exisliiiiis, ^ed jicst longa excrcilia. Cimi j,>i!.

nebaiur nuii coriutujxbalur; si auleiii i>io|>'cr iije- euliii pruxiuii tuiiius .id vesprruin, ctad riiiciii ipsu>i)
3«3 nF.D.E VCNF.RAniLIS OPEnUM PAUS II. - EXF,r.f;TICA CENUINA 3IC

luipPiTeclioni-i, luiic ileniiini sulidiores, cilii c:i|i:k'Cs A ('liri.siuin, ut Jc illa jjiliul. Lncus ulii pelia percuss.i

existiiiiiis. l»Uiil autein, prniit vuit iinusq'ii<qiie, la est VI catur Teuiatiu : et iu locn passiunis iula tiia-

liMii saporeiN reilJil inore illiiis, si eniin iriliiil.iris, (jiri trnlAtio, quando di-'cipuli illius oinncs n-lirlo cu
lioc manna, id e.si, vcrlHiin consnbtur ic, «lirrns ; (u..,'priint. Posi h:ec Moy^es :iscciiilii iii inontein, Je-

Cor conlrilum tl liuniiliatiim Peus noii tpernil. Si siis coiitra Aiiialecli piignavil : quid pcr \i»c. sigiiili-

ir^irtindiis es, miiigans te iliiil : Detine nbira, ei de- caliir, iiisi quia Miiyses, id esl lcs, noii poiuil iinpc-

relinque (urorer.. Si non liabes ol ca!fus. Womiiiiu diciiicii lier nosiruni aJiersarios exi>ngiiare; ndiil

illuminiit ctrcos. Poicsl qiiitleiii ei vnlucruni isra enini ad pciTeciiini pcrduxil lex, seil Jesus pugnavii

veleris legis signifloare eliiqiii.i, qna; |iopu!um tar- «t vicil, qui esl Salv.iior iiiistcr. Moyses sielil in ><r-

nalem, lanquani carnalem eieval, per v«rba divini- tice toltis, hoc esi, lcx surgii in >piriiualeinsciisuin ;

1114 ini^i^^a. Pcr vohiilia undc cl vespcre daiitur, quia el in lapidcm scdil. hoc esl, in Ecclcsia re>|nicsi:il.

cuiicia nu* rarn^lilcr danlur, linem hnheiil. A ina- Qui'd aulciii scqiiilur, Maws Uoy^i erunl griivcs, si-

nircslo liiinine rulii, dalur nianna pupulo Dci, id est, gnincal qiii;i pcccantes quo^quu iiim niisericordilcr

Chiistus, qtii cst panis vivus. IIoc aiilciii volucrum priitnlil, sel sevcra dislrictione percustit. Aaion vero

geiMis »p'id Mebrxns vocatiir colurniii, apud Gncos el IJr snsiiiiucriini munus illius. Aaron inlerpretalur
Litina. Alii dicunt pcr
" nioiis fortiludinis Ur, ignis. Mons itaque j«ie qui
oiiigoinclra, avis niaiina iu ;

coiuriiices liiinianilaiein Cfiristi pnsse iniclligi, per forliiudinein , signilical Chrislum : Ipse esi ciiiiii

manna, ipsiiis divinitatcm. Vespere enim coiurnit moiis, pra:ci>>us lapis dc nionic siiie maiiibus, <|>ii

percuiitur, quaiido cartiis Clirisii occisionein signiti- crcvit in iniinlrin iiiagnum. Ignis :iulem Spiiiliiiii

cal. Manc niaiina diviniiaiem corpori prnfcellciitiain, saucluin sigiiilical, dc quo dicilur, Ignem «eiii niil-

nobis niysterimn sapicnli^c, ei corpi^iis Chiisti iio- lere. Aaron veio el IJr sualinent mtinms Moyfi, quii

l:iiilur, donec de niiindo ei per bap:ismum exicri- incdiator Dei et houiinum cuin igne Spirilus sancti
miis; sicul populo quaniliii rtni m /Egypio, iiianna ven cns, niandata legis gravia, qux c:irna!iier iiuu

non d.itur. Mjnna pilo tonsuin, corpus Christi in poii.eriiiit p<iriuri, lolerabiliura nobis pcr spiriliia-

cruce sigiiilical ; in ilie, id est, novo, iitdiciiur, Fiiii Itfiii sensuin o.-tendil. M.igiie autein adiniraiioiiis esl

luris esiis, et reliqu •, usquc nociis. Maniia jusiis el Moyscs Deu plcnus, qui luni Deo (aciead facieui lo-

in';ustis Irailiiiir, sic et verbum Oei nmnibus dauir. qiiebatur.

Caio autcm vospcre daia significal quoil dicilur, Scie CvPLiTXVm.

quod no/i esi bontm in carne mea. Panis uiane ani- Ab Jclliro, hoc est ab boinine genlili, contilinm

niain lucidani osicndil, siniilc cuui melle, id esl, lit- . accepil, ct focii oninii qiixciinque diccret; sed for-

Irra> cuin sensu. Manna auiem inanducare inier mare maiii liuiiiilitaiis priucipihus dai, et fuluri sacranieiiti

Kiiliriiin, ct lerram ^ivgypii, et Arnoii, et Joidanem, desiguat iiiiagihem. Futiirum cnim erat qii:indui|ue

ci tcriani Clianaan; id est, inter mundum et Lapli- qtind .ner pO|iuliiin ex g^ntibus cungregaluui illa qu.e

siniini, ci poenitcntiam, el igneni judicii et rcgnum in lcgc deerant ci>inplcreiilur, legisque diiiiliiuiio

coelcsie. Piitesl quoque scxtus dies, in quo dupliim sng>;ei'eiile Ev':ingelio complerelur. Quod aulem Je-
colligi jubeiur, sextain xtatcm hiijiis mundi signiG- thro addiicil ad Moysen Seplwram, et uirumque /ilikm,
c:>rc, in qiia sumiis nunc. lii qiiinque ciiim diebus, siguincul quia saui ti pra>dirati>res Ecclcsix , rl

lioc est prxteritis lempnribus biijtis miindi, ab Adam ulriinique filium cx ulroqiie pnpulo proplerea lum
iisqiie in diluvium, a diluvio iu Abrabam, ab Abra- pruduccreiit ad divinam lcgem, quorum coiisilio cl

h iiii iii Mnysen, n Moyse usquc ail Uavid, a D:ivid intcrpretaiinne cadcin lex cniilirinnrelur. Pcr Iril u-
iii Oliristiiiii pro niuiidauis coiiinio lis scrviebant lio- niis aiitcm' signincantur ii qui tres legcs implnil, vel

niincs, ul bona maiitlucareiil. Nos aiiteni, qiiibus noii qui creduiit Trinii:ilein. I'cr reiiiuriiin<~s qiiOi|He,

pixmia mundana, sed regnuin Cflelnriiui prumiliiiur pcifccii;pcr quinquageuarios el decanos, Ueculu-

iii biic sciio die, id est, n Chrislo usqiie iii finem gum iinpli^iiles.

liiijiis inundi, dupluin colligiiuus ;

qiiia iioii soluiii in n CAPDT XIX.
piMScnii, sed eiiam Futuram requieiu nobis pr:epa- Qiiando porlavenm vos super olns nquilarnia. Al.v,

rauiiis. Comor auleni illuil quod rcposiiuiu esl, ut id esi M"y>es cl Aaron. Ad sensuin aulem duv al:r,

pcrmanrret ibi coram Doniino iii prxpiitium, ninii- iil est diix leges ; aquib vero Chrisius esi. CiUfie im

riim signirical corpus Cbrisli, qu:r. Deu cupulata sc ascendalis in moiilem, id esl in con^rcgaiionem, in

nescire nescit. Ecclesi:iiii, 11« (aniiiiiit fiiiem itlius, id est lies mutli-

CAPUT XVU. ludiiios. Meri,; morielur, hoc est, in |ioenilenti:t ; ma-

Dehinc peira percuss» nqiiam vuinuil, qiia: Chri- iius iiou taiigrt iiliini, id est epiis humaiiuui, stJ lu-

fluin significal : percussus ciiiiii Chnslus m cnice, pidibiis obrueinr, id est Testiinoniis ; tiM jii»i<niiiin,

silienlibiis grali.i; invacriiui clTinlil. /V.td auli'iii, in- iil esi griitilis, vfl iiisipiciis ; s.te homu, id esi Jii-

quit Apii^lulus, criil Cliriutis. Qund aulcni iiiiirinurat dxus vel sup.ciis; liiii->ina vcrbiim Dci significat.

pnpiilussiiiens cnntra Miiysen, et osleiulil eis prtrain 7'hiii' iis:endii in monlcm. Per huc oslmidilur qnnti
dc qiia liiliant, siijuintMt i}iniA si qnis cuiilra Mnyscu Drus iiiultitiidines in l>:cclesia inviiat. vSaM<t'/ir«rii

iiiiirmiiial, id csl, >.ictii lcx qnx sociiiiiIumi littcram i//Miii. iil •st liiininlaiiotiibus, vel clrcuiucisioiie. San-

displicci, usieuilil illi cailciii lcx ]etrjui, id csl, ciilii.ivit eiiiiii ciicuiuc>i>iu, purilicavii lex, juil>Uc<-
 ; ;

517 rN PENTATEliniUM COMMKMTARII. - EXijBUS. 318

vit ci'al'a ; et deutndit Moyies, id cst Clirislus dc A d Ixis ('l;(ii(^is nilraciiloiHiii; in soiio aiilciii bncciiise

cocl", iil i<"x de Eccle^ii» ad cnnjugium ili^cernen- fortis prTdii^alio sancinriiiii : <|ii;e omnia iii ad\enlu
dum. 1'iT vesiiinenium oper^ signilicaniiir. /n die Clirisii com|'lela suiii. Qnod ;iiitcin in igne ei rtiino

leriio, id est in lege novi ; vel in opere posi co^iia- (tesieiidit Doniiou',, signilicai qnia in adveiitii siin

lionein el vcihnm ; vel iii lidc Trinilalis. ^nod aiilcm Dnmiiius cl:irilaiein sii:im filvles illiiuiiiial, elinfi.
dicil, Ne approoijiqiieiis uxoribwi, signilioat quia Ec- delcs pcr ruiniiui ciroriim ob-.curai. Qiiod ver» ho-
clesi* coiijugiuiii eji'cil. Aliler pf<r iixores nniiiis iiiiniis in c:iligin'>, .^lgiiilir.u qiioil legcin Jud;pis
niollilia voliiplaluin ilesign:iiiir. Qiiuiidn .iu;cm .Moy- qu:isi per caligiiieni liilcr;r deilil, ut videnles non vi-
Kes de (noiile dcscnidil, sigii.lic;»! legein dosc<'iiiIi'ii- deani. Dicitur auicni ab aliis per lonilriiiiui li , c
leiii, vel Clirisluni dc c(iil'i, vel saiicliiin dc siiiiinii' !^ciilen;ia designari, qiia dicitur, lie mnledicti m
late pcrfecioruin operiini :id vilain aciiialem. M y^cs ignem alrrniim : el per rulgoreni, justi ('itgebunt ti-
Fcilicct bif^loriaiii p(i|iuliiin vocat , lex ei iioiiiiiiiis cU .so?, l'or liiircinnm, jnssio et prnbibitio; pi;r lii-

Clirisliis universum iniinduiii, sancios alios in simiiii bim, verlmin Dei. Hnjiis, id est, lex ditin crcscii
cneinpliim, sic el scnsiis bnnus alios in sc vocat. ci prulixius, iJ esi uiini d if el pcr increinenii. Sieie-
Bi 'ue, id cst niivi ci puenitcnii.e ei innrlis, i-t diei runt lal'ili's rt iinlabiles, id csl, iii figura ilunriini le-
"
julicii. Lc( aiitcin die lcrlia inliuta sigiiilic il, Qu<id giiin. Mnns lerribilis, id c^t Ecclesia, inniiis ; vrl
illis lex lerlia itcriim p< rvenirel, illos (|uo>|iic opor- saiicli!?, qtii.^qiie viliis. Tenninus, id esl fides rrga

luit in paiicniia legiMn exspeciarc , duin lex pocni- Ecilesiam, quia nullus in Ecc'esiam nisi per fidem
teiiliam prxdic:ivll. Arlnin (pioqiie erat ut let in inlrai.

mnnte daretiir, diiiii lex snliliinis er.ii, qiiae cliim

CAPUT XX.
cuni caliginc ilaia esi;<]iiia veliis I' x ciim litler.e

occideiitis caligine, iiov.i vcio (um .splendore, i|ui:i Pominiis dfiiiqiie legein in deccm verl):i con<^liluil.

spiritus vivifli^at In innuti; auiein signa vivi lantimi Niilliis iiuiiierus crescit ainplius, nisi ii^^qiii' ad de-
eianl, in altero auiein vivi 1 1 mnriui. Lex vero prior ceni : si ('iiiiii vigiiili inimeravcri'-, ilccein hibes; si
vivis laniuin dab aur, id e-t kis qui bonis lerrac ser- Irigiiila, doci^ni triplicabis; ct sic iiivenips qiiaiiliim-

vieruiil. Seciiiida autcm in vila, el post nioitein pro- ciinqiie progressus fnerls, ac pcr linc iii pleniiiidine
ftciat. Unus illir Doiniiiiis alluqiiubalur, quia i)isa lcx niimeri pltniliidincm mandatoriim consiitiiil, qua>
nuii niulds proficieliat. liinc aiiiem qiiiiiqiieClinsiiim scilicel niand;il.i sic quidain distlngnuiit, ul iria per-
alldqiiunlur, ()nia lf\ nova plnres ad Clirislum qii.ini tinc;iMt ad dilcciioiipin Triiiiiaiis, scpiem ver i nd
provocavil. Pci ainorcm fraterniun, qnibiis soiiel humana non
veliis

leiiebiosum —
eral,
.•
liitora
caliginem el orone quidquid
dusignaiur
: .
;
per monlem
p
diiur. Primiim iiianilatum perlinel ad
<s

Deum Paireni,
i:r-

vcro ci oinne qiiidquid splondiiluin fuit, sensiis spi- dum difil, Ego su'ii Dvminus Deits liius, Non liabebit
ritu,^lis deninnslraliir. Uiii;:c mullc el lucidum fide- deos alienos. Non fnciet libi sculplile, el reliijoa. Uii-

iibiis pertiiiei, omnis aniem lerror e( lenebrnsuin q<ic ut lia'C and ens, rornic.ilione liia in inullos deos
inlidclilius periinet. Iden anlem lcx per oinnia cuni non olTendas. Secuiidiim pcrliiiet ad Kilium, ubi di-
sevcriiale dalur, ul legcm et Moysvn popiiliis lime- cit, iVoit assumes noinen Dei lui iu vanmn, id esl, ne
rct ei lionorificarei. Tres aiiiem cum Cliristu in mon- exisliincs crealiirani esse Filiiiin Dei, quoniain om-
leiii, proxiniiiaicm sanctornm Clirisin signififat nis visibilis cre:it ir.i vaniiaii siilijecia esi. Teriiuiii

non sic in daiioiic veleris ie);i<i, qnia plebs IVovi Te- mandaltiin de s;ibbato, ad Spiriluin sanclum peni-

«taincnii prop.or esi qua;ii Vcteris. Tres aulcm fa- nei, riijiis donio reqiiics nnhis sempiterna promiiii-
ciiuncs babel : priina faciio populus legis naturx lur. i'er doniiin .iuicm Spiriius sanctifiraniur : unde
secuiida po)iulu$ lcgis lillerx, qiix crat propior el hic dicilur, Mcmcntoul diem sabbati sanclificet. In

f)eo. Tertiiis pnpnliis lcgi', iiovx, Scx ergo slalibiis b ijus nunnli operaniiir, qnasi in
(|iii ;i<liin:)tus csi
Deo in lilcclcsia. liic enini mnns Ecclesi.i esl priina.
sex diebus; in sepiitiia Jie, boc est in fine liiijus

'"'""'' '•«q''ies iiobis .Tlerna Iribuetnr. Posl

quae faciii significat coiijug;iles. Scfunda, populuin p iria pra;-

pcenilentix, leiiia sanctos cum Cbristo, d in liis

cepla sepiciiariiis succedit numerus, porlincns ad
tribiis miillitudinibus cogilaiiu, el vcrbuin, et opus ninnrcm proximi, et incipit ab aniore parenium, a

dcsignatiir, si'd :iec hoc pr.i:iermtiienduin est qiiod quibus in bac sumimus exordiuin. iloc auiem
vila

dicitur : Moyses aulem ascendii in tnontcm, ei Dem''- inandatum in ordine cst qiiartum, sex lamen ex scp-
nus deseendii. Mons altiluilo coiileniplationis csl, iii
lcm est primiim. Unde jnvia Evangclium dicirir pri-
qiiem asceiidiiiius ul ad ill.i qiia' iiltra nnn siint iii- miim, priniiiin eniin est in aliera tabula. Forlassc
Itietida sublevemur; scd in bunc Oomliius dcscenilii, ideo iioii uiia, sed dii.K l:ibiil;c diciai sunl, qiiia dc-

quia jusiis mulium pruficieniibiis. pariiin dcessc ali- cem mandaia lijec ad dilcctioncm perlinenl Dei el
quid illorum sensibus aperit. Qiiin ina.esinii d:e posl proxiini. Quinliini esi, Non maeeliabcris ; scxlum,
actiim jiascha, dala est lcx Moy."! iia ci pro qiiin- Nonoccidcs; sepiiiiiinn, N^^n furlum faciei ; octavum,
qoagcsinia die post passioneiii Duniini d.itiis est Siii- A^nn fiihiim lestiinonium dices; nonuin, Non concu-
ntus sanctus super cetiium vij^inli boinincs iii Muy- pisces u.vorem proximi tui , dccimnni, Non concupiscet
saicx xtaiis numero constitiiios. In vociliiis auteni ci Tcm proiimi tiii. Aiil cerle sif distiiigiiendum, iil sii

fcnitiuis clamor prxdicaiioiiis intellij^iinr, in laiiij.a' piimuin maiidalum, N on haoebis deut alicnos ; secuii-
5U r;En.E ve^eu\i;ilis operum v\m ii. - exeoetica r.EMiNA. 3::o

iliiii», i\'oii /flfici liki :fi'<,'(i.'c; lerliiiiii, iVoN «.«Knirt; A <'\|'l:uiat (]ii.rsliiintiilx iinriorein ali illd |()(o, tiiii

el sii" |»-'r (iriliiiem, duinc <iiiiJMii.^:(inr iriiil ubi ili- :iit, San ndoiabit dees elieiion, \i\ csl, iioii :i'lora!iis

rii, Kon rouraciim doinum prorimi liii, «."f de idc- Tiii», non coiiflrinn, qiii et aiiriorein i;;noro : iiiiijn.

rabik uxnrem cjirt.Qiniil .11116111 ilicil, X;.» Iinbebis deot niin aillem cst Imiic prnli.irc. S-i|irniir : Itcildens in

aiiinot, iKKi iicg.nil i|ti r siiii, scil iii- ei siiil ciii liacc iciiiam cl qunrtiim pteca'um pro fuiein. Iii ijiio te>ii-

|)rxcip;iinliir iiroliiliiiii ;
jiivii JllnJ A|iiisluli, ulii di- iiioii li.Treiiri dicin t iioii COKVcnire bonu Dru, ul
cit : iVoin i> ntnl qui diciiiil dii iiiiilii, et tlomim mulli, pro pccrato alienus alloriini d.iuinet. Iledduniur
vobit lamen uiiiis Oeut. .Miilli ciiiiii gi'liiilcs ilxiiioin^s ciiiin pocrala p:«ti-uiii iii filios in terti.nin progonieni
dexis vdoaiil, aiit ccrle aiij^rlos, iiiiilnis iiogrtmlis geii- ci i|ii»rt:iiii. i:i iii ijisob palrcs noii rcdiluiiiiir, iiihil

tcs coiiiiiiiscril appr-ll:iri iluos cl (liniiiiins foiisL;il; ciiiiii d>; p.ilriliiis dixil. Dijl.ulus pater cst oiiiii;i:iii

(lcos, iiKsi a dco d.los; iloiiiiiios, qiiaji acfeperint pi'Co:ilornm. Vos enim, inquil Duniinus, expalre dia-
pole.siai. in. Sialuit rnim, iiii|iiil, lcnnnot popnlorum boto «iit^. Doneu eiiini st:il n)un;lus, peccaia sii:i im\
jiiilit iiiiinrrum aiigiloium Dei. Son facies tibi sciil- riipit di.iliiiliis; oiiniia eiiim illi reservaliniitiir iii

p/i/t', (ler u»[iieiiiiiiiii'i.'iit/iiirjii. Alitid cst fjcorc scul- rnluruin, rcdtliinlur lainen in lllios in is geiiu t. I'cr

piili^, aliiid siiiiilitiidincin, scul,>tilc cnini laiit, ijui pecraiuin enim liuniiiiei in carne (osiii puinuiiiiir
quoil omnino nnn faoli, s.:d t.iiiluin ad Invcniionein '' D niino, qiii non vull niorlein peccaliiris, seJ nl
fordis siii niarliin.itnr. Sinnliltnliiicm voro faiii, qiii convoriaiur el vival. Pcccantes eiiiin niinislrus pec-
alicKjus, veilii grali.i, qKailtiipeilis, vel serpentis, cati adjnloresque requirimus, qiios lerliain vcl qnar-
a'il avis, siinililuilineni faiil. Non ador.ibis, ucc co- lam prugcnioni lialiet diabolus, quos peccan'es in
Ces : adoraiit niuU;pliciior inviii, aul tiiiiore coarli, prxsciiii Diiis verbcial, ul in futiiro luvius susiineai.
:i(U pcr avariiiam seducti. Colunl aiilem, qui loto Diabuius ilunique genuit Judain per peccatiini. Inira-
alTecMi vcneranlur, obscurissimis qu.cstionilius re- vileiiiin iii illuin Salanas, cl Jiidasabill ad principes
ririlaii, desiJerat,E bievitaiis modum excediiiiiis. sacerdoium; iiun eiiiin solus scelus crucis implere
ISon ndorabis de't alienos, id csl, iion adorabis viiium potiiii : prii.cipes deiiide concitaverunl ac pcrsuitso-
vi-l gaslrimargiani, iit lc^iinlur ii qimiuiii Deus vcii- niiil populo ; sic iiata est ex Juda quaria geiieraiio.
l r, et in avaritia, et in fornicaiionc, el alia l.nm lleddidit autem niisericordiam in millia his qui diiguitt

pliiriina, qii:c siinl iilolnfum serviius, ui Aposiolus illum. Qi(i enim dilig((nt corrpctionem, iion indigenl,
coiiririiiai. Propter quiid vonit ira Dei : in gasiriinar- sed illis solain niiscricordiam iribuit. Beaii enim mi'
Rta Atlaiii piinium percnvit, in avariiia Judas cor- uricordet, quoninm ipsi misericordiam conseqvenliir.
riiil, el Gyozi, el Anani:is, ei Sapbyra; et qnomoJo Iii duabus tabulis scri|ita est lex, propler dno Tesiu-
f-iit iii foriiic.itione Sodoma el C.oinorrlia. .Non facies menl.i, vel propter anHireni Uji cl proxiini. I.apideja
lilii sculptile, dc nialis cogiiaiionibus diciiur : sicut autem tabulx si;,'iiilicani dnriliain cnrJis JuJjtoniin.
eiiiin ferrnm partcni cxoidit de ligno, ita cugitaiio Additur : Deinde nim (iicielis vobis deos aureos el ar-

nial 1
; ui in Evjiijjclin, Coijiiationes mala: coinijuinant genteos, ul iKiltiiiii iKpedlKnm seiisum, qiiamvis ra-
homines. /\'oii assuines nuiiun Vomini Dei lui in va- diarc viJctiir, vcl iii3(ieiii cloquentiam si'SC(pianiu<.
niim, ul in Evanxelio, Nonjuriire omnino. IHemenlo Allare de lerra [acielis milii. AUarc de lcrra faccre,
diem sabbttiiianctiftces, de Aovo Tcstanionto diciiiir, Csl l(U(nanit3tcni Clirisii spcrare. El iu allari ilc

ei icliqiia. Sicui enim sanctificavii dieiii sabbaii, el tuira miiniis oblaiiiniim olToriiniis, si arius nosiro^
reqiiievji in illo, sic et nos per Novum Teslaini^iiiuin doiniiiii u! liKarnaiiiinis lide f.olldimus. Sciiniiur :

faiictificavit, el rcqoiescere a peccatis (ecii. lionnra Qiiod li aliare lapideum feceris milii, non a^dificiibis dt

patrem tuum, el maliein liwm. 1'alcr cloiiim Diini- teciis tapidibus. Sucii laptdes il suni (|((i Udilaicin

Mus, nialer Ecclesia, id est, Dominum Deiim luum sciiidunl. Tales in lorpure suo Clirislus nun rcoipil,

adorubis, el illi soli servies. El Ecclesia donius Dei, cujus corpiiris figiirain aliare illud (diiinibia>. Dc iioii

paicr ei inaler oniniiim jiistoruni in baplisnio, ct seriis auiem lap dilius dioiiur, Tunquinn lupiJit viri

Son supercedilicamini. In his iioii est iiijectnni furruni

coiifessione, el pocnilenlia. occidet, id esi, iion p
odies fraircin tiiuin. Qui eniin, iiiquit. odii fruirem (p(i:i jarula inaligiii iion receperuiii. Soquiiur : Nitt

iuuin, hoiniiida ftl; iternni, Qui irascilur fialri tuo,

ascendes per /iradut ad allore, buc est, ((ou grad.tlini

rcus coneilio. Non nnuni alii pix-feiens ad ine pervenies ipiuJ .\riaiii
eril mweliubcris, ij esl, soli Deo :

adhxrerc dcbos, ot quod esl

fai iiiiit qui 1'atris et Ellii et S|'iriliis sancti Miiisiaii»
id Dci iion reildere
diabolo, scd qux sunt Dci Deo, in «poribus, ct vcr- liam diviJnnt. .\liare de lorra liciens, qnoJ supra
liis, ct oogilationibiis. Deniqiie el Proplicta ail : E(-
diximui, ab aliis Jooelur tnrllj esse dil)'ereiilia inlci

rnim aulem adlicercre Deo, bonuin csl. Non gcnies el Juda:us;ip$i enini in curp.iribiis dilTero-
fiirlum fa-
cift, id csl, qnoil potosl lionio faoere et bani, et iii vesiiincnti!), el in iillari ilo lerra. Iluc
iion facit,

m iii psalino, Vecca itri aulem diiil Deus usfue ser-

q(iiii|iio allare Je lurra signirioare Jioitnr, quui JiiJti

mone reirorsum. A'oii eoncupiscct rcin proximi iu\ do- cor caineum liabnerniit; iii l.ipiiloo aKloui, quia gon-

wiim el oninia i!li,.t. Priixiiiniin, liles laiiilco cordis .-vJilie ivei nnl. Pcr li.co allaria oi
iniiiiiliiiii iniolligi-
iii'.i-, iil osl illiid, Nutile ititiijiie mmidnni, el nulile
ilni' EcolesiB prxligiirautur. Ter alliro Jo lorm,
Ihrtuuiiiire ihesaurui in leira. Qiiiv enim videnlur, Ecclosi.i Vciciis Toslamenti , 01 por lapiJruni, N'*

Umpmi:! u u.n' q>ia' non vidcnliir, (itcrna sunl. llojui vnin.

;
 :

SM «N PKNTATEUCIILM COMMF.NTAUII. - EXODUS, oi2

CA!'P. X-X4 - XXII - XXIII - XXIV. A niimiil tibns. Maniis auiein iliius aiiiinai \irius, iin.t;-

Deinde aiiilla prxce|iia legis J:iiiiur, qux traiisiio- rcre ct constringere aliquid potcsi : vclut si d>ciiniis,

rie percurreiiiiis. Qnia cum a imjorilins iio-iris non ardis illius, ei pes quo lnccdil ad bona et ninla. Uiiia

invciii:iiiius esse etplaicil.i, ei siiii|iliciicr ii.iellecia. cr;;(i ."i scniid.iluni ii.uitur aniina iihm soliim in liilo,

a dilli'aiit nuJitorcs. i'ra:cip.liir aiiieni (losi lij>c Sed el iii aciilius ejiciaiiiur, qnu; |>er inaiius signili-

/'wer Htbrxvs ji (orle in •seiiniiitcm devenerit, siiUem cantiir : cl pciles aiif riiniur, (|ui.< uflendiculuiu

annit scrvial, el seplinio aiino liber dimiilolur <le ser- pncliuit : ci nianiis (jiiibus ncii liene operatur, et pc-
vitute. SeJ si not nrit a serviiule eijredi, peiiorabi- dcs qiiibiis ii'iii liene incetliiur. llecipit euiin cniii-

lur auricula illius, el erit terviit in sucutum. 'S.l nos Liistoriiiii, qiiia ciiinbiissit aiiimani. Ccr qux sin^nl.i

in sex ulaillius linjus niuinli DCrvientes, sepiiiiio lioc n.siendiiur, iii isie lerciissoi' oinnibus detruncu-

anno, liuc cst xterno sabbato liber.iiniir, si laineii tis meinliris a loi pore c.vciilaliir Ecclesij;, ut ea;;ei i

Tolucrimus esse liberi, si suinus tlcbrfi, lioc esl timcaiit. Jubeiur |i>>»i li.ec Israeliiicn popiilo (lecimas

linnsiiures |>pr liunc iiinndiiin iraiiscunies. Diiiii aii- priiiiittasi|iieoiiiiiiiiiii rcruiii Dco olferre. Primiit:eaii-

icm suiniis in lioc mundo, scrvimii^ inuiKlaitisdesi- lem princlpia boifrum o|ii runi o>leiidunt, vol ip^ani

tleriis :a quiLiis si voluoriinus liberari. perrurubiiiir boniui voluiilalem qc.x pii.tr cst opere, i|uaiii J'e'a

aiiiicula in lest mnniuin inobedicniix ; ei cuiii uxure " giani sibi ulTcuJuiil tribuenilo. Deus auteni duni illi

rl liliis nostris quos proliiliniiis liborali, id csl, cuin sibi a itcbis jiibct olTerri, imlicat ad ips us graliani
c.irnc et nperibns pcccati , scrvi crinius n a'tciiiuiii. pertiiierc. Oniis auiein niiuierus iKsqiie ad de rDt
I'er liiinc qiio>|ue servuni llobra'Uin univcrsum geiius crescil, et ideo decimus consunipti 'Iik nperuiii ini

liumantim designari posse dii iiiir, quoil in septinio lium aJ consiiiiiinationls accipiinus alTectnm. Ouoil
aiiiiU, iJ esl, in rcquic .Novi Testaincnii liberatiis aulcni (licitur,Vrimogenita aiiiii muiabit ove, a^^inus
cst. Cum q\:ali vesle iiitraveril, cuiii lati exeat, id esl, iiiimundiliani, ov.s innocenliam signilicil. Asiiii vero

a Irge h..iurxiii novtim cuni lidc veniai, qua; ei primi geiiita ovc iiiut.ire, cst iitiiiiuinlx viix p-iiiior-

vvsiis enit. bcininus suus in oiiinibus- noiius ducior di.i ad innoienliu; s^nipliciialeni cuiivrrieie, ut pnsi-
dcdil i.li uxorem, iJ esljunxit aiiiiiiam illius; el lilii quam iiiununJa injusius egit, (jua! Duininus rrspuit,
et nii:f, iJ Cst !:ciisus boni ct cngitalioiies secuiiJuin illa agenda prorcral qux in Uci sacriliciuiii luund.i
iifiiic intellccluin. /psc vcio e.dbit ciim vestitu suo, id iiiipunat. Seijuitur : Non ridimcs, inierficietur, qu^a
e>t cum lcge iialur,ie, vclliJe; et nppHcabilur ad iiiiiiirum incns immuiida, si nuii fuerit iii nicliui mu-
ottiiwi, iJ cst priiicip biis; /osiet, lioc csi scrundae taia, necabilur inuriu xierna.
legii. PeTiutabit iiurein iltius subula, iJ esl pra:dicabit tAPtl XXV
i.Uiiii pr.rjlcaiioiip. /'^1 ;i'it sertiu.s iJ est Cliristi vel ^ In arca auteni Teslanieiiti craut reposiix labitlse.

diicliiiis. buoaulcm viri qui litigant, Juo Jisputaiites obiervanliam vetcris lcgis ac iiov:e in Ecclesia si-

S'iiti Je aliqiiibus ipi.estiiiuibus Si riplur.c. L'nJe ei De ligni imputreicentibus lnbricatur arca.

giiilicaiites.

Apu>tolus, Suliie, iiiquli, verbis couiendere, ad niliil De sanctis menle et curpore ailificalur Ccclesia :

tnim esl uiile; scivum Domini uon oporlet litujaie. quasi aiiruiii radiare Jcbcl, tam iiiierins cx viui-

M iieraulcm pni gnans auima cst i)iiX nuper coiice- splenJurc, quam exierius Juclriii:i; cl,iritate. Cururci

I
il verbum lici, qujc prc iiilinnitaie nuiicupatiir aurea pcr circuiium, iinitas Ecclcsi.e esl, Quiiluor
iiiu!icr: qiiir a liiiga libus viris pcrcussa esi, ita ut circutus, q.Mtuoi Evangelia, qii;e in unitaie tcc!esi;o
v> rliiim Uoiiiiiii, quod teiiuiier conccpit, abjicial. prxJicantiir, quibus acciiicia per quaiuor parles liii-

Suhjureiil unlem percuftor damno, ijuanlum petierit jus iiiunili Jilalala lcnJilur. Veclis qutique de lignis
mar.tus muHeris. Ajjligetur enim per pwmtentiam, Sethiin faciunl, (/ii! eist/cni circulis inseruntur; quia
quia alfl git in/ifmum. Pro uiiiversa doclriiia qun furies peiseveiatitesque doctore':, vdut iuiputribilia
Ctiristu placuit, qui.i jam prcpriiis vir esi aninia; lide- qua'rindi sunt, qi.i iiistructi' ne siicroruui vo!:iini-
lis. Aul ccrte i|uaiiluin cxi«:lierit magister, qiii pro iiuin scmper iiilia;rei tcs saiicitc ticcicsi.-i-, seinper
Cliristi Ccclebia cst. Puiesi aulem u( i//uni qiicm la; i: r. uoilatem Jeuuiilienl, cl qitasi iiilioniissis ( ireulis ar
tiiftrudt el repatet. Si aulem mors tecuia (uer.t, reddel caai portint :
qiii jiibeiitiir quoque auro Oiierii e, ul ciim
atiimam pr» anima. Quod aulein iii Jie juJicii iitlel- sermoiie aliis inseuiierinl, ipsi cliain vite splciiduic
tigciiJum esl apiiJ judicem, qui potest aiiiiiiam it fulgescani. Ilxc arca babet iii se duas labuias; et
corpus perdere in geliennain. Vel cerie fien potest Eccle ia liabet iii sc duo Tesiaincnta, cl untatn au-
ul qui silii ciiiisc.iis tanti scaiidati, ut animam liiiiiii- rejin, quam iiiteliigimu.i lanicni Clirisii; [iuriimi|ue
iiis spiritualiter orciderit, ponat ct ipse .liiimam reconJiiuni n se babet perpciuui Jiviitii.itis niamia.
suam iM aiiinia illius queni scandalizaverit; et Vi;i;a auleiii Anron, veri punlilicis Jesu sceplrum,
«sqiie aJ inoriem, si iiccesse sit, operain Dei, qun- quoJ saiict.i: Eccl' si.e coniniisil. Priipitiaioriiiin >u-
modo reJcai et reslituatiir aJ liJciii. Et si oculunt pcr arrain, ipse Cbristiis insiniiaiur, qui liilei Dciim
livsil, aiiiiii,-*, id est, scn>uin illius turbavit, aQleia- ei lioinines mcdiiis propilialor intervcnit. IIoc pn.-
ttir se: s»s tiirbulentus, quo lacsit fratrem. Sed si pillalorium arc* sup: rpoitilur : sic Cliriitus cap;it
tivsil deniem fratris, iJ cst, seiisum quo riiminabat Ecclesi;c csl, ciijus a dcxiris et siiiistiis duo Clie-
sciipiuiain, ut aJ scnsnm imcriorom pervenirci : ruLiiii coiisisiuiii, quoJ est plciiiiudo scien ix-, iJ

aureiauir ilens illius, qui i.on beiie Scripiurx coia- esl, dileclio Dci cl proximi. Alii Cherubiiu duo
 ;

S23 BED.Ii: VF.NEItABrLie^ OtEIUIM PAKS II EXEGETIC.\ CE.NIJINA. 324

Teslinieiilu ih(eliigiini, i)iumI sacirtm Clirisli liuiii.i- A CAfUT XXVII.
niialeni obiunbrant. Ili versis iii proiiiiiainriiini viil- Triiluria imsulii oiiulu, circulii tu$peitia, funibut

IiIjiis res|iicliinl, ituni in spiriiuaii seiisu verliiutiir inneia. Uiliipia creilciiliiini populi mullilujo iiiiel-

iunc «tiin> alleriitruin iii nielius sitii concordaiil. lij;ilur, ipix peiiilct in riinibiis (idei xxviii cubitis in
Allare aiilein illutl ciirpus Clirlsli signincal, i-ivc biiigiiudiiie, ci qiMiiior in lalitiidine, iegein et Gvaii-
oinnes sanctns, in iiuilnis senipcr ardel ignis diviiius, gi-limn sigii lirai. Qiiod auteni vii ei xx, ei viii fuii,

iii i|uil)iis coiisumiiur caru. Mensn, liilcs esi Kcclesi.c ditcein aiitcni cnriinoe Decaloginn signiliciint, qu:c
vel Scri|iturT, iii (|iia |>ascilui- tlivcr^is uUrnoiiiis. qiiini|iiageiiis circulis sibimct cuiincclunlur ; quia
C:>irJi'labruin S|)iriliis s:iiicli );crel>at iniaginein, qui oniiics jiisii per donuni Spirilus sanct', churiiatis
soplirirnii gratia illiisir.it Ccclesi:iiii : siciit qiialiiur vinculo socianiui. Uni"<<uage8imo eniin die post
Vioiiianoiuiii c^iidelaliriim illinl e.tsn (ticiiiir. Alii pa^-cha Spiritus s.inctns venit in uudenarlo
ran.lclaliriiin Cliriiiliiin iiilcl|i<;iiii( gi'sl:iiiicin septem discipuloruiii nnnicru; quia iraiisgredilur deiiariuin,

Ecclc i:i«, in (|iiil)Us .si|iiitnriiiis sploiiilnr Spirilus peccaiores significanlur, ei fiuni lamen in Eccloia,
sanili eniicat. Iloc candclaliriiin lialinil emniicioria, ei ipsa cilicineo qulnquagenis aiisulis ropiil:<niiir,
q'i:e <liio Tesiameiita sign ficiir '
pnssunt, qnibus vi- propier spcciein rcmissionis pcccitoium, unde t-i

lia piiigtiiilur. Kwn vimiiiii caiii!i'l:ibruiii ardel, quia " i|uin!|uagcsinius rcinissionis esi. Fijjura autciii prio-

sinc vel», pri'ca\ I- gis viilainiiie. Spiriius sancd gra- lis t:ibernaciili Ei c!i'Si;e lypiis csl, el pcr diversa
li:i rerulgel. • uiii aiUciii ile urbniibiis olivaruin niiiiicra iiicriioruin don i sigiiilicaiiliir, quibu» Eccic-
SMnpiiiin camdem gr:Uiam Spiiiius s.incli si;;iiificai, six ornaiitiir. Sapiciuia coniparatiir auro, serinn
lliidc iii (ordibiis iio>lris liinieii vcrllatis absronditur. pi^ilicjtinnis :>rgeiiio. (}iiud auicm viii cuin mulie-
CAI-Lil XXVI. ribus niiii.eia pra-biieriint, significai qiiod t.iiii lor-

Taberiiacula nuiein per .illegnriain rci'lcsix, qiix linr:i Tai la quaiii iiilinnnrum ad oritaiiieniiiiM Eccle-

iii biijus miiiidi erciiiii rniistiiiii:i, ^ariis aiiiem spe- sia) convcniiinl, e( b:pcinnsolalio noii fil, sed sponlc,
cielins coi'S(riiiuir. Taliciiiaculiini aiilcm parlim qiiia (ides sp:>niaiio:i esi. Pcr arniill.>s qiii' licert.is

\iliorlbiis, )nilliii spceiiisis, pcr qunil iJcinnnslraiiir asiiiiigil, pi-3fposil"ri:in ^alde ial oraiuiuiii opera
alio^ jiisio.s, alins esse inipins; fidelcs anieiii nniiics, dctr.onsiraniiir ; pcr inatires, siibJitoruin nb ilieiiiia ;

rt iiilra Kcclesiani cnnstiiiitns. Cobimi>a', sam ti per annulos, sigmiciiiuni rs! serreioruin ; per dexlra-
apnslnli, dc rpiibiis Apnslnliis : Qiti videbauttir co- I n, lona opcra, v:i^ aiirciiin, iiilelligenlia Ditiiiiiatis;

liimiia: estp. Iii 'r;;ent.>l»>. iliini clnqniiitn itivinuin pec li)acin;liiMii, spe.^ ciEle-iiitiiii ;
per purpurani.
enuniian!. It' iie :iut<'m bascs proplicl;e ei aposloli - '"'ellijcriiiaiii lassionis; per bis linciuin roccinn
siiiit. Snpcr riindaiiienliim ciiiiu pro;.be:aiuiii ct cliaritalcin d.moiisiral, qti;e dile tioncm Dei et
apnslobiriiiii s;iiicli dncloics Lcdcsi.iin ciillncaiil. proxiini ileciirii; pcr byssiim, sanclimoiii.T splrndi-
C:ii>iil coliiiiMi:iii!iii aincum, illc csi ilc qi;o diiilnr, (lissiinus caiidor oslendilnr : liyNsuin eiiim lliuiin est
fiipm i>iii Uiiiftut fs/. T:ibiil;i; dcaurata', dnc orcs raiididissiiiiiuii ; per pilos capr.iruin, ei qtiibus cili-

dibitali in prxilicnllone. I'cr prllcs arietiiin, qiiid fioiuin aspcriias contexiiur, duia p^Biiiienlias
r.iiiui qiiani diices cl (ira pnsili Ecciesiaiii d.sigiiaii- alflictio desigiiat : exieni:t diversltaie opcruni, iii i

t'ir? qiiiqii'..' (Icscrvire ciiris leiiqviralilms cngiiiitnr, ciinriciinr ubc.iiiacuium Porro ligna S thin, qua;
<>porlpt ul vriilo~ el plii\iis tenlalioiiiim de liujus iiiipiiirlliilia sitnl, saiictnrum mentes suni, quia
miiicli cniii-aiie'aiibus portent, ut ii qiii inira Eccle- rarne suni incorrupij!. Lapides p.etio.^i, apostoii
siain spiriiiiales quasi b)ssiis el purpura cl by.icin- suiit, ct coiifcssores, el omiies saiicti; niiguciiiuiii
tiiiis fulgcMl; qui liitciiiii rcspleiideiil, diiin rcdoros rliiisnia e-t, quo uiiguiuur oiniies jiisii. Miralitcr
illnruiii ciMUra procellasloris liujus iiuiiidl l:iboiani. quoque pniesi unusquisque iiosiruin in se consiruere
Vi'luni iii iinidio tabernaculi signilical qiiod pnpiilus labernncubim, el bal.ere debei viiiuiuin coluuinas
Kcclcsi;e e:r qine proxmia siiiit, iisqnc diiiii adve- argeiileas splendidns, et aiiia distciuleie, euin dila-
niant, videre iion licct ; \ideinus eniiii nunc per ^j
tavll cor suuin, juxu apusiohiin diccniem : Oi/ulo-
specnliim, nonduin pervcniiiiMS ud Saiictu saiu tnrum miiii et vot. Poiesi 1 1 vectibus niunire, cun iiniiaie
S:incta enim csse possunl ill:i(|iia; sunt iii praescnii, .ist. injere, et bises binas liaberc. Cum super runda-
Sancia verusanctoruiii r.'giiiiincatlorum esi, in qiiod nieninin verborum aposioloriiin et propbelarniM
sriiiei inlralur, iibi csl iiiulliliido sdcntiu!, id cst (Ollncatur, et tapiia dcaur:il:i iii coluiiinis oiuuium
Clierublni. Iiiteriin Inmeii liabcnitis Spiriliis sancli >lvi>riiin jusiuin caput cst Cliiislus, babcnl in sc
gr:tliam scplcniplicciii iii priescnli Ecctcsia, vclutin dcllxum ali:ue, cnr srilirei niundiiin immulet con-
c.indelabrn punssiino fulgeiitcm. Potcst qiioquc vc- linciilia cullin, siipcibiain tiiiroriim iiacundia<ii
luni hocsignilicarc teinpus illud qund fuitsub legc; quasi arieiuni jtigulei. cl liixuiiain, elOMinein libiji-
qiiia qux' lcx ct proplictit cecincrunl, occutta fue- iiem quasi liirciiin : ct ui si iat taineii e\ his saeer-
ruiit : sed pcr passionem Cbrisli vclnm istud scis- dolibiis sepaiare dcilrum brucliiuni, cl pe tnsculuiu
silin est, et qua; fucriinl nbsriir.il.i Jiula-is, Chri- inicgium, quod esi coirepitim. ei iiiaxilU:id lo«|iie<i-
stianis revehi'a snnt. Quod aiilcni argenteiC' bascs, diiiii \crbiiiii Dei , scial sibi in s:inrtis caiidrl.ibium
ci tahula; dcauratiB. ostendit pij^icpia csse rla- rullDcanduni, iii siiii illi lurcrnjs sciii|>rr ardcnirt.
riura apostoloruin quaui pi-upliei:iruiu.
Liiccriia i.'niiii cuipoiii lui uculut luu» esl, cl uiud
 , ,

515 IN PENTATEUCIItlM COMMKNTAUII. — EXOUUS. 320

c.tndelabruni iii austro collocei, iit 3d aquilotnMU re- A l'<> de bijsso reiorlo fieri ex liiw. Tuuica nrxleiis
Sjiicial. Accenso eiiini liimine, id est vigilanli corde, id esi, lal:iris dnplice siuJone ; et ipsaui Juso-
semper respicere debel ad aquilonem, el observaro plius byssinam vocat , apiiellaturque caionatb qiioj
,

illiiin qui ab aquilone, lioc esl, obsttrvare astullas llebr.iico serinone in liiie:iiH verlitur. Haec ailba:ret
diaboli, iinde iiiiiiiiiiis obri|jiai. Meiisn qiioque prn- corpoii,(;tilaarclae-t asliiclis inaiiiciis, ulnullaoiii-
l>iisiti«nis liabens xii panes in pnrte rolloccitir aqui- niiio iu vesie sil lugi, ei usque ad crura descendil.
luiiis, respiciciis ad auslruni, ui lialicai Novi Tesia- Saccrdotes utuiitur liac tuiiica, ut babeiites pulcliri-
nienii notitiaiii, quo oiiines .'iliinur, ct aposlolicum ludiiieni ve-liiiieiiiniuni iiudoruni celeriiaie disciir-
serinonem tain virtutequam n'.imcro : ct ad austrum raiit.Teriitiiii gcuu.i esi vc linicnti, quod illi nuiicupant
respiciat, iiiide Dominus venit; babet in pcnetrabili- Boiici, ci iioj ciiigiiluiii vel balieuin vel zoiiam pos-
biis cordis sui aliarc iiicensi, ul dicat, CliTis'.i bonus siinius dicere : boc siginiiii iu siinilitudinein .^olu-
vilor sutnui; linbct et arcam Testaiiienli, in quo ^unt bri, qiiia e\ivii iii seiiccfjii! sic roliinduiii lekluiii, oi

l.ibulx legis, ul legein illiiis mcdiietur die ac mar--.ii|iiuiii longiiis piucs tL-xtum, aiil sub le^miiic
iiiicle, ct ni«mnria iHius arca cfliciatur liliruriiin D.i. cocciiii pur|iijr.(; liyatiiillii, el llaiiiiiie byssiiio (ib
Fii iiitia ipsuin el iinia niaiina, jd cst repobilus in- dccoicm ct biniiiidiiiciii, aiq c ila polyitiila aila

inllectus verbi Dei, subtilis ci dulcis sii, el virga n disiiiictiin), ul iiiversos flures, el geuimas ariilicis

A:>r()ii , saccidoi:ilis docirma , ei (loiida soveiiias di- m.iini iioii lexins rcddilasaibilrcris.Liiicani tiiuicam

sciplinx, iiiccnsuin auteni e.x qiiaiiior odnr.itissiiiiis qiiaiii siipra (liniiiiiis, iiiier uiuliilicuiu ei pecius,
pigiiieiitis ininagnnmsiiblilitaiein ('omiiiiiiiilisractam, boc siriiigum b.iltlieo, qui q .aiuor digitorum liabeiis

id esi, siacir, lionicbe, galliaiie, ei inuie, (iralinnes laiiiuiliiiem, iiiagii.i ex parie ad crura de|>cndens,
jubturuiii sigiiilic;it, sicutApi calypsis oslciidil quaii- euni ad sacrificia ciirsii expediiiure opuj esi, iii lc-
;

quain spccic geiicra clciiiciiliiiinii qiiaiiior desigiial. vciii biinieruiii reluii|U(;lur. Quarluin geiius est ve-
yu.iiiHir b.X'C, ut tbus, i|iioil pliicidiim cst, acri C'iin- stiiiientnruiii roluiidiis pileolus, qualeiii pictiiiii iiiii-

|iarclur ; slactc vero aqnis galbane ct hniiix, lerr.'i:

lixi cuti:<piciiiius, quasi aspera niedia sil dnisa, et
,

ei igiii ; ut per boc oiiiiii<iin qii.^> iii civlo siiin, et pane iiiu poiiaiur in capiie. lloc Grseci Enarrada-
iiifra ct iiitra, el infra, ei in aquis placitiini sit Deo, riiiii, nuniiulli Galeruin vocanl. Noii babeiis cacu-
iiiceiisum iiinins ciealiiia; lamlaiiu. Sangiiis aiitcMi meii iu suiiuno, nec lotuni Ui>que coinas capui tegil,

(|iio Mnyses pnpulum ei oiiiiii.i jspersil, signili^ai sed leiiiaii! par:ciii nuiiiem reliuquii iiiopcriaui,
saiiguiiieiii Cbiisli, i|UO pop:ilu> Cliri^ti, i|Uu pupiilus atquc ii.i in occipitio ul vitta cousliiclus est, Tciiuis

(iilelis aspergilur, et Ecclcsi:c lldcs significatiir adi- ei iion facile levaiur es capite. tsi auiem byssiiius,
pes, tiijiis pectus iuvolvitur, ei |>inBla jccoris olle- ^l .'ic fabre ojierius linlco, nl nulia acus vesti;ia
raiitiir siiper aliare ; ipsuni vcro pecius et bracbiuni forinsecus a|ipareaiii ; quaiuur vesiimeutis, id est,

dcxiruin Aaron daiur, ei filiis : adipes qiiibus pci liis feminalibus tunicj liuea, cingulii quod purpura coc-

iiivolviiur, cogitaliones quibus cor invulvilur, jiixta co bysso byacinibo cuiilegiiur. E pallio, de quo
illud : yiiirf cogilalis niala in cordibus vctlris. Con- nunc diximus, lani sacerdotes, quam Lcvit:»! utun-
cu|iisceiitia iii jecnre esi, pustqu.iinautcm adipes pec- liir. Reliqua auiein pioprie pontiricum suni, quo-
luris, id cst, oniiies cogiiationes quibus pecius invol- rum priinum esi inillioli, id esl, tuiiica la! nis by.i-
vittiripiisi adipe elpinmila jecoris, id est desideriiim ciniliina cx laleribns ejiisilem a>sutas liab>-ns niaui-

libidiiiis, perociiloruiii festinationem erumpens rora.°, cas. El lii superiorc parle qua coilum induitur apm la,

igiiis spiriiiis ccocremaverit, tuiic meiitis prxmium, quod vulgiis capiiiuiii vocai, ornai firmissiniis, el e»
pei tus et bracbiuiii in peclnre miindas cogilaiioiies, sc lexiis, ul iioii facile ruinpa:iir. Iii extrema vero
iii ccide legis nolilia , (liigm.ituni. In bracbio opera paiie, id esl, pedis LX.V, vcio suni liniitbula aurea,
biiiia.et pugiia coiitra diaboliim, ulquod foiiceperiinl et tutidciii inala punica, iisileui ciuiicxta coloiibus
exeiiiplo pra:beiil , el in sinislruin liabcre prj-( i- quibus supra ciiigiiliim. Iiiler duo tiiiliiiiabulj iiiiiiiii

pionlur, lia;c dc viliis, el de bis qiisp sacerdolibus ,

iiialuin punicuiii esl : ei inter duu inala, uiiuin liii-
'

ofrertinlur, Doiiiiiiodaiitur. Mixilla loqucnlcm erudi- liiiiiabuliim ; ul ingredieiis pontifex &ancto loius
lunique signiliiai, iit quod pectore coiicepimiis ore vucalis iiicodal. Stalim inoriliir, si lioe non fece-
|iromamiis. Per vcnlreni o<;iendii, ineniibus con- rli. Sexium vesiimeiituoi cst siipcrbumeiale, quod
seoiatis Deo, qiiidqiiid comediiiids iii secessum apud llcbneos Epbolh dicitur : (|uod geiiuj ve«
projici : uiide dicitur, Esca teniri, et vcnier escis. siiineiili solis poiitilicilius conveiiil ; scd laineu
CAIT. XXVIll-XXXt. qui Levitx. Et adbuc scribuniur babere Epbotb.
Comniunes auteni vesles .sunl sacerdoliim femnra- Aliud csi enim quod eontexiiiir, et qiiniuor culo-
lia linea, qux ad geiiua et popliies veniuii!,exquibiis ribus, byaciiitbo, bysso, cocco, purpura, iiec nm
vciecunda celaniur, et superior pars sub iimbilico et auro, velu! simplex cst : lineum auri bimin.i,
velieiiienii conslriiigilur ; ut si qiiando e.vpediti mac- id esl , braciex exiieniitatein mire tenduiiinr
teiil victimas, portenl onera, el si lapsi fucrint, nnn e qtiibus secia lila lorqiiereniur Et cum legmi-
p:'.ieai lurpiluiio, ei vucaiur lioc tjenus vcsliinenli ne iriiiiii coloruui , liyacinilio , cocco, pur-
l!i'braiee maraslc, a iioslris fcinoraiia, usqiie ad piira, cl cuin siaminc byssino, et vermiculo lacie,
geitua perliiicntia. El .lusepluis dicil, non femora- efliLilur palliolum niir:c pukbiituJiuis, perstiingcis
 1

5i7 »;liH.E VENKIlAillMS OI'Klll)M PARS II. i.xi;r.t;rir,\ cknii.sa. njt

odiliis fiilirnie iii iiiiHluin craiMllaiiim, scd iiIih|iio A 'li»in. airerii pro siinililu<liiie ; ei ipsis Vfis;i» l.yi-

CiMiiilis. Coiiira |iecliis nihil lexliiii) e^t. Inciis rii- cinili ii:i a rajiile iisijue uil la'os vciiirii::, inili. al

iiiro raiiiinnli reliciiis, iii'ei° uiriiiiM|ue liiiiiieriuii acii'111 nsq>ie ad lcrrain il.-iirsniii. .Mila autrin |iii-

li;iliCMs •iiiuMlii-. i!:nisii^ cl (iisliiictii... Ia|ilil' S. iin^s iiica M li iiiiiiialiuli iii iiirerioriliiis )iosiia, fulgii a

|i>M'|>liiis »;iiiliinii os v(K;it, ciiiii llclir;i-ii et .^i|iii',i ci 10. 111111.1 ilciili>iislraiil, sivc lcr-ani et :i(|iiaiii, ei

'oiiseiiiieiis : iil vcl eoliiit-iti l;i|>iiliiiii, vcl |..ilri.iiii iidercsse (iiiiiiiiiiii cliiiieiiioriiui eo.i^un uitiaiii. Qiiii:l

ileiiionsliareiil. In siii);illis l;uii|iaililiiis scii:) iiMiri.ir- aiitciii siipra dicti colorcs iiitexli sniil aiir>i piiiisiii-

olianiin sniil noiiiin.t, In ilolniin liiiiiicriiiii i:i:ij<>i(-s iiiii, signilicat (|ii(ij divinns scnsu> iiiiivcrsa peiie-

lilii Jicoli, iii l.i-viiiii ininorcs : iil |ioiiiir,'x ingir- Iret pro\ iilcini). Siipcrliiiiiipr:ilc el diio l:ip des eiiiiii

liciis saucli iiniiiiin |iii|inli, pro (|iio .ir.iliir^is ci^l liciiiispli.crii iiiler|>rrtaiili'S, (piorii.ii al ml sujier

|)iMiiiiiiiiu, porlcl iii liiiinnris. Sc|iniuii:i) csl vcsli- lerrain, aliuil siili lcrra sil : sivu s.ileni, ipii siipcr

iiKMtnin ,
ipioil llebraice voc;il«r Osscii, (Icccc I •>- iiililant, ei tiinant; illaquc iincerdiiiis |icr(iis arcia-

{;iiiii : iii'S rationale iiiiiiciip;irc. |i.issiiiii;i!.°. l>.iii:iulos tiir. Ki liiica liiiiic.i, id c.sl, <pia lcria coiistiin^ilur,

iirrvi.s cst anrn, el (|<ntiior lcxtus coliifiii:is : i|iiiliiis iiilcr|'re':iiil>ir Oce:iiiiini, rilio>e iii iiiolio pos tu;(i

et sii|ierliuinerulc, iiabciis iii»[;iiitii.li:icin |i.iliiii, pcr lecrim, ei dis<cruii( : q<\x rtiain iii insi.ir piincii

i|iiaili(im, ci diiplcx, iie facileriiiiipaliir. Inicxii sii>t 1) ticct niiinia ipsa lialieal, a vuntns v:il'niur eleivetit s

«iiini cx (liio.lcciu) l,)piditiiis iv.icc piil. Iirilii.liiiis diKidcciiii Inpides : vc! ziiiliiirii<ii iiir preiaiiliir ( ir'-

pcr (piniiKii' (iid^ucs, iit in sin^^iilis \crsiiii:is tcrni Ciiluin, v.l diioilccitn iiiciisi^s. Iiiiiiiul.i io .i'ilc:ii l<-r-

lapidcs cidloicniur : In priino nriliii>! S:iriliii<, Tn- roiiuiuiii, rl lciiipiiiis, ct c:riuis, el liij>.iti'>, ile

pi-iiis, Sinac'j;iliis ; in seciiiidit (;arlni:iciilus.S:i|i!!y- iccii cuisii cl raliiine descciidiiiil. Unle e'> raliiiiii'e

rus, J.ispi^ ; iii tcrtio 'rixiiriiis, Ac.liaics, Amc.iisiiis : ciiin cptiol arcliils conytriiig lur. Q od aulei.', dicinir

iii (pi:irt« (;iirysii!iius, Itcrillils, Uiiiiiliiiins ; iii siu- :n ipso rati<>ii;i:i m.iiiifcst^itio ii veiit.is, liuc ijisii.ii

giilis l:i|iidit>iis .sccuiiduin a-lalc^, duo leciin triliiiiiiii c>Li|uiid noii qnaiii laiione Dei niciidaciiiiii sit, cl iu

sciipla sunl noiiiiiia. Ter (piatuor ialiiiii:ilcs aiiij-J- iniiltis arguin>Miiis lioiiiiuiliii<i luaiiircslatur Knpcr
Ins, i]ualiiiir aniiiili siin', aiini n iiiliciitc; coiii>ra oiniii.i cidaris et vitta liyaciniliina ctelum deinon'-
sc III siipeiliiiiiicrale. Alius ipiaiiior cl aiiiiiilus \e- slral; cl a'irc.i l.iiiiiii;i in fronte poiitillcis, niiin 'U-

ni.il ronira aiiiniliini, ei iniiliio sil>i vitlis copu!eii:iir qiie Doniiiii sciipiiiiii, uiiiversa ipiiC siib lerra suiii,

lij.iciiiiirniis. Piicro ne magi)itiido el poiidiis liipi- Dci jtidirio g<ilieiiiari. Jusluin c."i;n rral, nt piiniifuf

«iuiu conievta naiiiina ruinpai, aui-o ligatis siipra at- Dci oiiiiiiiiin crcatiirariim ciliiiiii portaiis iii vestilois

qiio roiicliis.c, ne siiflii;i:ii lior ad iiilicinilaie.n, nisi Miis, i:idic.irel cuiicta iiidigerc inisericorilia Diiiniiii.

c.iicnjc ex aiiro fieroiil, qn» «b pulcliriliidiiicni lilm- C Oc feiiiiii.ililnis liiicis lioc Sdleiil diccre : ralin geiiii-

Ms aurcis legcrciinir. Kt li:ib>!rriil irriiiioiiaic siip. r iiniii ct gcneratiiiiiis ail carneni perliacl, ct tcrr.e
diios in.ijorcs aiiiinlos, qiii vicinis siipeiliiiiuiralis dip.tiatiir per i'i:«:u. Terra eiiiin, inqiiit , cs, ci iii

aiireis iieetrrcntiir. Et dcorsiiin alius diins. Niiin lerr.iiii ibis. Cau-aiii liiijiis rei, qiioinodn dc parvi..-
j'<isl lcfgiiin vcro iii siipcrliiio)cr;ili coiilra pcciiis 1
siii is scininibiis et fedissiiiiis iniliis lnla boiiiiniiin

sKiiiiiKhun) cx iiiroipic l.itcie eranl aiiniili aiin'i,

iiiiill.liiiln el niiinliiin reriiin pulcliritudo nasralnr,
qiii calcnis niin ralionis jnfi-iioriliiis aiiinilis i (in- e^se olivdlulain , rl liuinanis ociilis iion palcre. luv»-

ji:iii;eli3iitur alipie cuiiiiccleb;intiir ; aiipic it;i facie- luti niiiia obsciirilale spiritiiali<iiii sacrauicnloruin,
li.it, iil ex r;i:ioiiale, et (lesiiperlniiiicrale, <le rilo- lir. vit.iies excediMiiis. .\ari>ii vcro sa erdotciii nr<-
iialc .jiiiigcreiitiir, :iiit co.ipinrcii ur, il.i iit li cc si- giiiiin vivificst. (;ui diiiiur, Tu cs sacerilns in xwr-
niiil coiijiiiicti corniii viitcntibiis uiia tcxtina pu ;>- iiu:ii. Ycstis saccrdot ilis. Eccle!>i.i esl. (Vniiiialia,

leliir. Ociava csl laiiiiiia aurca, iii ipia siiipiinii qiiibus vei'eciiii>ia cclautiir, lioc significarr possuiii,

sive sciilptiim esl iioineii Doiiiiiii llelnaicc, \iilcliccl qiiod casiiliileiii rl iiiiegrit ileiii (^hrisli Kcco.ia lia-

qiialiinr lilleiis llclir:iicis, liilli, ri lle. ci V.ui. Iloc li re ilcbcl. Saccnlolcs noii :>cripiuiit vcstrs, iiisi

siipcr piliidiiin linciiiii, ei lioc cdiiiiiiiine oiiiiiibus |,ri,is lavaiil iiiorcs. Yiiiiiin riiim noviim iii iilr. s

saicrdiilibiisr?l. iu poiii.ilicc pliis addiiur ; iii rronle " u .v >s inilli de''ei, ipia leg s pr.eccpiis tav ni li sn-
vilui byariiilliiii', idlaqup pulcli iiudo po lilicii. iiitis. El cuiii tiiiiicas dcptisucriinus, lunc iHdiiiiuiir

IIclii;i'i dicuiit, iiiiitliior colorcs i|iialunr clcinciil.i vesMiiriilis Clnisli, piir;;;iii liap isiiio. Tiii)>ra :iiiirin

Miiiiilicaic, ci iiiiiversa coii»istiiiit. Hjfs.-iiiin lcrr:e liuea podcris, i.l esi, aljiis , biiiiiaiiilatcin rbiisli,

d. pica iir, ipiia c\ lcira ei|;iiitiir ;

purpnr.i inari, quiC de lerra csl, sigiiilie.il. I.iiinm cnim de lerra

i|uiu t:% illa roclintiis liii);itur ; liyai inlbiis acri pior- uritur : >ivc liiiiica liii><a rorpiis prr li:i|>li>iiiiiin

siis, (il) coliiiis iiiDiliiii liiicm : r.icriis isiii d acri. raiididaliini si<iii>liia'. ( iiigiili qiio Hireidoiile p4
|'i(> cocco jiui;i i.iliiii II (.1.11)10:1111 .ipdd l|i'lir;cos riiis ci)iistriii;;iliu', I lioriis siiiicl»riioi, i|iii iiii'ijit.i

llKillcili, iil csl vcriiiiciil is scribiiin ; c: jii-liini cssc liitci CliriSliiiii :iiii|>Iccliiiiliir. (^id.iiioi vcio, li»c e>l,
roninicuiiiral. iit pniitifet oiiiniuin, rrraloieiii noii iliiaiani,spleiidiiri>in iliviuil^is iiiicliigiiuus, ut iiau*

Miloin po lstac<, ^cd piii iiiiiveisii niiiiido lOj^el. aiqiie id>'iii si'ciitiiliiiii biiiniiioiu p»iidere, si^cuiiiluiii
S-ii|iiiiliiii c\ lcrr.i, et aipia, ct acrc, el ij;iii, iiiiiiidiis ,
i jihiiiii orii:itiis e-sc vidcaiin ; re«l el iins qox" pcS-
isie. ciiiiMiuil, cl elciiicir 1 1'riiiiiiiii csl veslinicii- siiiiius diccie ; i>ii)ii«/iim csl iiipcr .•iu« /mwcm vutlHi
liiiu liiiciiiii, lcrrjin sigiclic.it : sec.indum byaciu- imi, />omiiic. Tuiic auicui ill.i l.yai iiilliiiia, iuUUo-
529 IN PENTATEUCHUM COMMENTAUll. — EXODUS :;30

clus coclcsiiiini csl. Uyacinlliiiius aerco coloresplen- \ Domino. Uie ergo semel in .«lo .tiini^ in dic proposi

ilel, ul saiict.i Rcciesia illa (\»x sursum sunl sapiat, lionis inirat in satict.i saiicioruin : id est comple;»

convcrs.-iiio iiiiiis in coclis est. Mnia punic:i autcm, disposiiionc peiieiravii ccelns, iiiir;ins ad Patrein, iii
si

iinilalein Ecclesix ilcnunliatiir. Nam siciii in nialo illiim iiropiiiiiii geiieri humano faciat : ipsnm eiiiiu

]iiiiiico, UMO exterius cnriice, multa interiiis gran.i advocaliiin liabeinus apudP:itrcm. Cum auicm ililiiy-

niiiiiinntiir : sic lniiiimero5 popiilos s:inctx Ecclcsi.-B ses indiiii Aarnn his vostimenlis, de femin^ilibus ni-
roi gregel unitas, quos inlus diversitas operum te- liil ndjiciatur : ob lianc arbitnir caus.iin, quod ;i.!
net. Tinlinnabula autem inier mala grannta. pro- geniialia iiostra le» non miitit m;>num, sed ipsi se-
pheix et sancti iloctores in niedio Ecclesix collo- creiiora togere et vclare debemns. De aliisenim vir-

cati : lixc tintinnabul.i ia ultima parte vestiia sunl, tutibiis, verbi gralia, sapientia, forliludine, justitia,

unde de linc hujiis mundi el futuro scmper dis- possuntet alii dijiidicare. Piidiciiiam sola novit con-
putanl. Superhumerale autem Salvaioris insinnal scicntia, et huiiuini oculi rei certe jiidiccs esse nnn
poieniiam et regnuin, cujus principaiuin super hu- possunt, absqiie iis qiii more brulorum aniinaliuni

merum illius : possiintqiie superhumeralc et raiio- p.isslm libiJiiii supposiii siinl. .\posto'os de virgi-

iiale opera nostr.n, ci ratio intelligi. Dun lapiilcs ad nibus : Prxceptum Donuiii non Itnbeo; qu.isi el Moy-
dexlram, Ecclesi.t, aut duo populi ' siini. Geniilis B ses loqiiaiur : FemiHa/ifcK.t cgo non m/io, nt'C impouo
dextcr, Judaicns sinistcr : aiii Cliristus ei Ecclesia, nefcfsilatem alicui : qui i'tilt se ip^c vcstial,

aiit spiriius ci liitera. Uationale .iiiiein pccinre sii- CAPUT XXXII.

pcrposilum ,
qualerno lapidum ordinc distlncliim, Descendens itaque Moyses dc monh, confrin^jil In-

semnonem ngiirat Evangelicnm, qula quadruplici or- bulax : indicans indignum popiilum lcgem accipe.c
dine ducirinam vcriiatis nnbis cxponil : duodeciin propler doliim consecraluin. Vitiilitm qnem feccrum
nninina descripia. Palriarcharumexeniiila sanctoriiui Israel combussil, minulntumqite concidit, ei iii aiiuam
apostoloruin siini ad imilandum posiia. Qnod aulcin spargens, potum populo dedit, I'er quem vituluiii

duplex r:itionaIc est, siguilicat, quod F.vangelica do- corpiis diaboli signincat, id est homine, quibus ipse
clriiia opcrla, ei abscondita, et simplex, ct mvstio^; est auctor, signincantur mali, aurumque videntnr
ci lainina aiirea niiilat in fronie. Mhil prodest rc- idiilulairiaR riius, vel a snpienlibus inslituli. Iliinc

ruin omnium eruditio, nisi Dei scientia coronemnr. ergo vitiilum, hoc est ninnem societ;iiein gentiiiin.
Moralitcr quoque in pontificis hahilu aurum fulgcl, Moyses, id est, divina lex combussit illo igni : t\c.

dum sensu eniicat : cui liyacinlhiniis juiigitur, iit quo dicilur, Ignem veni mittere in lerram : ul dnm
p'-r oinne quod iraciai, ac ainorem surgai superno- gcnles credunt in irium, igni virtutis illius diaholic.i

fHin. Iluic admiscHiiir regalis purpura, ut vitiorum C in illis Torma salvator lolum comminiiiiur, boc cst
suggestiones veluii ex potesiaie regia comprimat. illa inala unitaie discessum huniiliatur; ct in aquani
Coccus quoque bis tinctus esl, jungilur, ui anie in- niiililur, ut hic vitnlus, id est hoiiiines qui idoliiiii

lerni judicis oculos omnium viriutum bona decnren- Ciiliinl. Uraeliiae, iJ e^t sancti prxJicaiores, qui ba-
tur chariiate : qiiia charitas, qu.t! a dileciione Oei piismum in sua meinbra, hoc e>t in DomiDicum cnr-
et proximi pendet, et quasi in dnplici rcfiilget lin- pus transrerunl. Scienduin est, quod secundiiin
ciura, ciii bis tinclo cocco toria byssus jungiiur. Dc historiain, ideo Mnyses hunc viiuluni popiilo iu pu-

lerra enim byssus nitenii specic oritur, pcr quod tum transmisit ,
quasi in lerram , vel in aqii.ini

candens cst; et mundiliae corporalis castiias desi- igneinque projecissel. Illiid nimirum fuit, iit ille po-
gnnlur, quac lorta pulchriludiiii siipcrhumeralis iii- piilus idiiIolairi:p. deditus, lioc per toiuni in sece.'.-

iirctitur : quia lunc castiinonia ad perrectiim mun- sum illum misere, ut sicrcora sua adorarc dedigna-

ditix candoreni ducitur. Cum per ahsiinenliani car- rcnlur. Qund aulem niulios ex his qni idiJuni fabri-

nem affligii, siquidem el baliheo prxcingilur, per caveruiil, jtissit Moy-es inierimi; signat talluni vi-

quod incentiva ei luxuiix libidinum restringiiiitur. liorum iieceni, quibus ad eamdem idolulalriani

Sacerdos autem labernaculum ingrediens, in tunira denuxeruni : in talia namque vitia sxvire nos juliei

tinliiiiialiulis ainbilur, ut voccm prxdicationis ha- ^ Aposlolus. Morlilicale, inqnil, membra vestra quic

beal, novum pectnris supcrni jiidiciiim silenlio oflen- sunt tvper lerram, fornicntionem et immunditiain.

dal. Malum qiioque puiiicuin jiingitiir tinliniiabulis, A porta vcro usqiie ad portam iiisfi. A vilio iisqiic nd

ut per illa dociiin.TC (idci iinitas designeiiir. Qiiod vitiuin, prr qiiod ad mcntcm mors iiitnliir cum gla-

anieni in prinia p.irte tnbcrnaculi quotidie poniilcx dio increpationis discurrcre. SeJ ipse numcriis
ob inimolandas Imstias iniroivit, insianiimobis qiio- Iriuin millium inierfcciorum tripliccm formam in-

tidiana prxcipilnr, ul conressioiiis ct laudis qnntidie dical imperiiorum. Oinne cnim peccaliini aut operc,

nus spiriluale sacrinciiim nfTcrainus, iJ esl, liumili- vel verbo, vel cogitatione coinmiltitur

talem in cailil.ilc nnimarum nostrnriim. Saciificium CAPUT XXXIII.

ei.im Deospiritus coniribulaius. Quod aulcm semel in Iierum enjn ascendit Moyses in muutem, et secunao
aniioingredicbatiir, relicto popiilo, in fancia sancio- aecepil legem. Priorcs labul.i; qu« fract.v siiiil,

rum, signilical piiniinccin nosiriiin Jcsiim Cliri-tinii, signincaiii pnorem legcm, qii.i; prnpier pefcaiiini

qiii iii carne posiiusest, cl c\im pdpulo i

er toiuin ;n- po|iuli iiiox ccssavit. Ali;c veio non fraiigiintiir.

lium : de quo srriptuin est, Vvcare Agnum ncceplum quia Novi Teslanienli eloqiiia crunl perniansura. S<c

1'aiuol. XCI. 11
 :
: ,

.-,.1 lti;DA: VKNLIIAIIII.IS OIM'.IU)M V Mts II. — I':xk(;kti(:.\ c.rMi.Nv. y.i

v\ «ccMiiil > aiceiiiiu nnviini si^nilit.ii : (lii.u s('ii|iliu- \ ligiiniiil. lii i)ii.'i>li,igiiil:i dittlius Stji liobdiiiiiad.il

1)6.« Uoiiiiiiu re|>uUiiilui'. rriiiiu iu l.ipiJe, s.cruiitla in suiil. Eieiiiiii l(-i;iMi) pt;r senariuiii iiuiiieruin dari

lerra. (juo :iigiiilic»liir, i|iiia lii qiiibii:> iii lapiililiiis opurli'1, duiii lox pi;r sct dies servitutom doouil.

(laia e.^t, (luriunts rueruiii : cl lii i)uiljui iu t<;rra Quod auteiii dics ei iioctes non se|iaratin) a Domiiio
»criptuni est, inulliurc.-. V.I corpurilnis scripluiii csl nuiiicraniur, signiliral, qiiia ira el ^ensus in l>ge si-

prius aiiiniabus : sccunJo vero digito Dci uirai|iiti iiiul suiit : vcl duos populos indii:al, quibus lc\
scriptio scripia csl, iil esl, Spiriiu saiicto : (J« qno |inste;i |>rol'>'cisset. lilii liiois et filii nociis dicuntur.

5cri|iliini est Q<i a Palre el Fitio pruceilii. Dei.cm Diinde melunis Moijses claiitntem Dei vidcie, respon-
:iuieiu ninndiila nin;;nnperc convciiiiiiil, duni deccm sum iicctpii , vittere iwii poise qitem nullus liomiiium

sen-.ibus corporis i't aiiiiiirt' scripta sunl. H.cc de- videret et viceret. Quod sitnifioai, qiiia quamvis us-
(uin iiiaiidata ciiin du;ibus tabiilis, duudociiii criiciuiil que ad olariiaicm aiigelicam buniaiia iiatiiia pnsi re-

i.uiiicnim. Quod iiido coiivonii, ipiia (".liristus per surreclioiiciu proliciai, taiueii videre illius cssenliam

diiiubcim apostoliis iiioiict. Et siciil dux tabiiljc plenc noii valel : qiiain ncc ipsa perrcciio angelica,
<lc. eiii niandatu custu<liuiil, sio el iliials qiiundain voluii est, iiitcgrc soire aitingil. S»la eiiim sibi in-

iiostiT sciisus. (jiind auteiii prius ad iduloruiii ora- trgrc r>ota cst Tiinitas, ci liuiiiaiiiiate suscopia,

lioiiuoi taliul.e resi.^iiraix suiil, reiiovatiiuiem iegis li qux tcrtiu esi pcrsona iti Triniiale. Sequilur : Esi

cum Clirisio signilicai : post adoraiioiiei)) iduloruiu locus apud me stnbilis super pelrain, et posteriora men
in vcieii Tesiamciilo. Quod aiiteui eadeni siint vcrba videbis. Iii pctra siainus, ui posteriura Dei videa-

qux primo el secundo scriplu sunl, significai c^ni- mus. Iii Ecclesia consistimus, et posteriora Dol,

dcin esse iegeii) qui concidii, el qu;B rcsiauratur. boc est, biiinaiiitatem mediatoris Dci el bominuni
Moyses inateriair) taliularum quxreiis, dcmoiisirai per Evangclia vidcnius. Ciijus raciein videre et vi-

quia apud nos liabenius prnpriuii) arbitriuni, cl su- vere iion possumus : quia in diviiiii,iiis coniempla-
pcr ratioiieiii nustraii) aiite capui lcgis. Dci auiein liODCmaJliiio iu carnc pusiti, plane non assurgimus.

esi inspirnre ct iiiscribere in tabiilas. lloe aiilem la- Vel certe illud quod .Muysi dicilur : Posieriora mca
bul.i' coiirringuiilur usque ad diem judicii, ci reiio- videbis, quud populus Judxuruin, cujus
signiiicai

vaiitur. Frangunlur lalmlse, et verba non frangiin- Moyses nunc personain gerit, uliiiuo lempurc creJi-
lur : ul dicitur : Ccelum el teira Iransibunt, verba nn- luri esseni cuin in petra, lioc esi, in soliditaie fidoi

lem niea noii trflniJ6uiil. Deccm verba in quiiiquc li- consislcreiit : quando manum suai», id cst poten-

bris legis niuliiplicata sunt, el in quiiiquc voliimiiia liam suain monsiraverit populo Judaeorum. Quidaiu
iii lege multiplicantur. Sic et quaUiur Evangeliis in- dicunt lioc iinpleium esse, quoniam juxia Evange-
scripiixncs novx mulliplicantur. Quadragiiua auteiii C lium Moyses posleiiora Dei vidil, id est, cum in

•Jiebus Moyiet jejunavit. Sccunduin cumdem nume- posieriore lempore in nionte cum illo locuius sil.

ruin el llelias, etipse Dominus jejnnavii : per quod CAPUT XXXIV.

prxcipilur nobis cx Lege el rropbeiis, et ipse in Desreiidente autcni Moysc de nionte, facies illius

Ev.ingelio, ul ab universis biijus inundi illecebris glorilioata videtur, sed tamcn tegilur velaiuine ;
per
aviditaioin ni^slram lanquam jcjiinlo lempcrantix quuJ sigiiiric.>tur, legem mysiico esse velaniine cn-
rcficneinus, quaudiu perrectio Decalogi lcgis pcr opertam lectamque in lidclibus. Sermo quippe legis

quaiiior ejusdem inundi paries, id est uiiiverso orbi babet scienlix' gloriam, sed sccreluin noii baboi
pradicaiorum, ul decem qiialer ducta in quadrage- el cornua duorum tcsianienioruin , quibus coiilra
simaruin iiuiii<'ruin signel. Joiuc txro iens ad nioiitem '

ralsitatis dogmata iiiccdit armalus. Et quoliescuii-

CHin Moyse, miiiisier illiui, Cbristum sigiiiflcat, qui que Mnyscs legis velainina posuissel ,
positum supcr
Lcgis niinialer, etcuni lej;e iliat. Decein nuiem dies cnr Jud.vorum legilnr : ila loquens , legit non posiit
ideiii Moysi etlleliseei Doniiiii novuin Tesiamcnliim gloriam siiiiincre. Sed si conversi raerinl ad Duini-
sigiiificaniur. Quadraginta auiem diluvii p'nga cur- iiuni, aulerotur velamen occideniis liliera;, ul spiri-

poralis. ot corporalis sanitas in veterc esl, lcgom tualis sensus osiei)Jalur,

EXPLANATIO I IN TERTIUM LIBIUIM MOSIS.

Qiii Utbraict Vaicra , Gra-ct el Laline I.eviticus dicitur.

CAPP. I-III. D Dei leie justificaia. \Uc aulein ijualuor voliimin*,

lotofii aiitem Dominui Moysen , ei locuivs esi, ct qiiatuor Kvangclia figuraiii eodeiii nuinoro. Deuiero-
rcliqiia. Ab iili>)nilius iuiorrogari solcl , si alii)uis iiniiiium vcro toiuin Kvaiigelium. qiiia Deuioront»-
f«rtlo sit ,
qui liuiic ordincm voluiiiiiiuni lcRis sigiii- iniuin iioval;) lex inlerpreialiir. S.d .«rieiiduin eM .

fiCiircl ;
qiiod ila solvitur : Quia Cenosis islain soii- q.ioino.li» su)ir:i>l clus ordo liuic ordiiii «nluuuiiuiii
leiiliaiii signincal ,
()tia diciliir : l.cx Domni imnui- fonveiiiai. Quud ita diceiuluiii esi, quuj idciico
fH/flla «oi.verieMs oimiifli. Exodus, sa|>iontiam pr.i;- .scnlentia prima Genesi coaplalur. quia Ceiic>u
slaiuitarvulis. I.cvilicus vero , deinoustian» pi;K- cinintial niniiia vcrbo Uei csso croali,
, qii.c idcir-
(o|.iiiniI)(.Miini illuniinann. Nunicriis vcro /iii/iiiu oo lo\ c>l. tn
, illa (]ii>:i| le uiiimariim convoi^lti.
 , ,

_53 IN rENTATELiCllLlM COMMENTAUIL - LEVlHCLS.

id esi, a vita ad murtein , ut Ad:iin iiiielligilnr ; ei A idcirco si anima offerat inunus et iia «iiiidein alii

a inorle ad viiam, ut Noe. ExoJus, sapieniiam prm- dicit olierrc liominein, alia aniniani, alia poni ii-

$lans pajvulis , adimpleiido quod Abrabam , liaac et cciii , ali.i synagiigaii' , alia principem, alia unan:iii:i,

Jacob , de lerra repromissionis Oeus prdroi^il. Om- ct po|itiluin lerrx. Cliiisius auicni in vilulo immnln-
nes cnim in Dei cooperalione p;ir\uli sunl. Leiili- baiiir |iri(pter viriuicm criicis, ipse in agno pro, t. r

Cus aiitein pra;ceplum luciJum illu i iniiis , disccr- iiifioceiiliam , ipse in arioie propier principaiiiiii

nendo iiiter munda aniinalia. Miiiiierus vero jndlcia ipse iii liircu pnipter siinl;iludiucin carnis peccali.

Dci vera siint, mutlme in pro| lieiia Oalaain , iii be- In tuiliire el columl):i ,
propier Oeum el lioiniiiem ;

nediclionibus maleiliciioiiibus pie. U»;i auimi voca- in siiiiilagincm , prnptir Ecclesiaiii qux est corpus ,

lio ante hanc inveniiur, iJ est, apud scieiitiam Dfi illiiis C3£ iiiiilii> iiicmbiis, vcliil cx iniiltis granii

in lege nalura;. £( (ecit Deus hominem , ei reliiiua. fdlleciuni : pcr Logis ct Evingelii mulam commiiiu-
Mnltx aulem lOst bsc, co quod vocaiiiur de lego luiii per afiuaiii baplitmi lincluin , cliriMnalis oleo

nalurx in legcm liiiera: non desereiido, sed cre- , peruiKiiim, S|iiriiii s;iiiclo soliilatuin. Moraliier quo-
scendo in logibiis ci a liitera in novum , Venie ad ; que nos vilu'imi ifferiinu* Dio , cmn cariiis super-
me omnet , et reliqua. Vocuvit auiem Moyset, et rc- biam vincimus ; a?nmn, cum irraiioiialiles moiu;
liqiia : id est, in (igura loiius rauiidi, qui a Deo per B pnrrigiinus; lioedum, cuni lasciviam superamiis
fiJem a gcntiliialc ad bapiismum vocalur, et ad poe- coliinibam , cum simplicitatcm mentis ciislodimiis ;

nilenliaui, sive ad (Idem Triniiaiis, seu de corpore luriiircm, dum castilaiem servamus. lloc aulciii

ad vitain fuluram : vel in judicin, ut, Viiiile, bene- ginus avium dicitur unum et casium servare coiiju-

(iicti , et rcliqua. In hac dielione digniias persnna; giuni. Panes nzyinos, ciim iioii in rerinento maliti.r,

osiendiiur, dum non alium.seJ Moysen vocavit; et sed in azymis sinceritatis et veritatis ambulamns.
indigniias, iii compaiaiione doiiiinantis. Potesi quo- Sed qiiod Jicilur, Ponal maiium suam super caput ti-

que inielligi, in eo quod dicil, Vvcavit Dominus de ciiiiix. Si liisiorialiier intetligcndum, quasi dicerei ,

tiibernaculo, Dcus Paler vocare Clirislum de coeio llle qui airort liosliam ad sacerdoles, hanc leneti-.

ad incarnat^oiiem. Cui a Dco Patre imper.^.inr loqui IIoc quoque spiritualiler intelligendum ; quod opu:i
filiis Israel , id esi, omnibus credeniilius. Ei eum vo- super crudeliiatem divinitatis Christi poncndum esi,

cavit Dominus, et reliqua : Clirisliim signifloat, po- quia per caput hoslix nsienditur Christi divinit:is.
pulum apotloiurum de lege litlerx vo' antem : < ui Ilomo autem ille, qui primum i:i omnibus posuit liJ
dicilur, Pradicaie Evangetium omni crealurte : huc imniolandum Doniino inunus , non incoiigrue buma-
csl in pnpulo secundo , ut in tribus millibus prxdi- nuni geiius signilicat de quo in Evangelio diciliir, :

caiionis Peiri. Yel populus primitivus populuin se- Uomo quidam descendebal a Jerusalem in Jeiiclw :

CHiidum vocat de labernaculo , id est , de Ecclcsia. qiii vitulum offerl, iilum utique saginalum, quem paler,

Aliier, unusquisque docior Moysen , id est , omnein progresio filio, ac sibi restilulo, jugutatil. Homo ergo
crcdeiilem vorat. Per lilios quoque Israe! , sensus isie, quoniam nihil subsianiix habuit, invenit isiuin
perrccii possunt demonstrari. Iloslia proprie dicitur, viiulum coelilus missuin ; sed ex ordine patriarcbn-
qux anie hosiium labernaculi occiditur : sive de ruin et generationis successibiis vcnientem. El iJcn
osteiisione. Ublaiio ,
quando de peccribus cfrerlur non simplieiter dixii viiulum , sed quod viiulum ri
viciima ,
quod occiditur. llolucausium , id est , to- bubus ; est autem masculus sive mascula : vere ma-
lum combusium , boc esi quod liniiur. Sacrificiuni sciilus, qui peccaium ,
quod reminx fragiiiiatis Cst,

autem de pane. Libamen , de liquore. Aliler, oblatiu igiiorat, et non habuit m.nculam peccati. OITert aii-
de significatione sacerdotibus a populu : viciima tem noii in tabernaculo, scd ad ostium taberna-
de victQ sacriruium. In omnibus bis oblaiionibus culi : quod extra portam passus cst ; vcl qiiia iii

qui in Levilico, spiriiaiis scnsus qux-rendus. L'( propiia veiiit, et sui illum iion receperunt. Per filios

ftlibi dicitur : Situl verbuni Dei prncedeus iii hiinc aulem Aaron ojferlur sanguu : quod de Anna ct Cai-
muitdum , carnis tegebalur aspccius, el aliud in illo -^ pha inielligi potesl, et aliis qui consilium reoerii>ii,
videbaiur, aliud intelligebatur, camis aspectus om- ui Jesum dulo tenerent et ocridereiit ; ci proiiuiiiia-
nibus paiens, divinilalis auiein ag; iiio aJmo- paucis verunl illuin reum esse mfiriis, el impiis vocibiis
dum : ita pcr legislaiorem ei propbeiias veibum sanguinem jiistum cffudcrunt. Effunditur auicm san-
Dei pronuntiaiur, litierx velainen legitur. lnirine- guis juxia basem altaris, qiiia non capii prophclani
cus occultatiir spiritualis seiisus, qui paucis oninino perire esira Jcrusalem. Poniique manum snam super
pituit. lii exordio aulein Leviiici , niinorum goiiera capul viluli, hoc est ,
peccala gcneris hiimaiii. Ipse
principalium ohlntioiium describuiitnr, qux Doiniiio est eiiim capul Ecclesi.p si;x ,
qui percalum mun li

offerri jubcniur : primum vituUis , secuiidu agnus , portal. Sequi;ur : Delnulaque pelte hosliiv, artus in
lerlio tiirlur ct columba : quartu , siniila conspcrs.i frusta concident, ct reliqua. Delrahil pellcm viiuli,
oleo. Reliqua vero sacrificia pro qualilatibus caiisa- qiii de verbo Dei abstrahit vel.imen lilierx, el in-
ruiii offercbaiitur. Non est autem oiiosum, quoJ di- terna illius sacramenta spiritiiali;i dividit, et hxc
cil : Homo ei tobis si offeral mumis ; quasi possit ineiiibra non in buinum , sed in aliare ponit, qu a
aliquid aliud offerre quam lioiiio, et utique suffecis- indigiiis liomiiiibus non paiidil diviua myslerii,
sel. Si qiiis cx \ijbis offerai muuus ; et in alio loco, sed iUis qui sunt Dei aitare, et in quibus seaip-.t
 , , ,
;,

SSfi LED.E VLNIR.MIILIS UPKIllM PAIlS II. — EXEGtTIC.X r.F.NriNA. 8!S«

Igiiis iii\imi3 iirilei , i-l in (^uibus seiHp.-r ciinjiiinilwr A i"ii(i<i:i .'iii|irn didiis lioiiio olI.Tiur. Qtiariiim, *ni
cari). Meiiibra autein Jiviil.re e^t coiii|ieieiiti ratione nia : qiix> aiii (lcclcsia est , quai oireriur siiiiilam
tlistinguere (]ui sinl profecliis , vel Cliiisli limliri.im conspcrsam oleo, id est, vilnm cliarilaie decoraiam ;

ietit;i-se , vel pede:; illius lavisso laciym^s ' qu.iinio aiii ai:ima, animalis siilici homo, qui juxia ,Apo-
fll |iiitius c.iput uiixis^c, vcl in pcriorc rrcuhiilsse. stolimi n-n peicipii quse sunt Spirilus Dei. Cnjiis
(jui liDC kliccic seciiiiiliiii) prorccluiii uiiiiisriijii.sqiic niunera loii^'e inferiora i.iiani muiicra bomiiiis,ii|
iioveril, |ioiest esse saccrdos ille qui pi-lieni deira- csi, pcrfecii viri. I.^ic eiiini non lialiet vitulum iio-

lial , rl meiiibia divid.it. Deindc lignis adhiliiiis , iii qiic agiiimi iieqoc lia;diini , qiicni oflerai, neque co-
aliari ij^nis succeiidllur, qiii diviiiiiulem Clirisli si- luiiib:iiii ; sed laniiiin siinilam olTeit, id cst, com
gnificat. Dcsursiini eniiii est diviiiiias, quo igiiis i.>'.c miincin li:iiic vliani : vcrbi graiia , in agriculhira
fesiinal. .\rdet igiiis iii aMari , rum iioii soliim dc in- in navigaiido positain : olfcrl lamcn munus Deo si-

carnaiione Clirisil, sed ctiam de divinit.ilc iHius ali- niilia oleo iiiirium. Oniiics ciiim anima; egeiit oleo

quid ductor dispiital. l.igna auiem illa, opera qii:c divina^ iiiiseiiioidia;. 'Miiis quoquc cuiii sacrifirio

in S;ilvalore gcsla siint, sigiiificani . iii qiiilius oslcn- l^lo olTcrlur, qiiia qiiod iii nostris actilius iiirirmuni

dcbilur ardens divinitas. Vel cerle ligna possunl conspicimtis, assidnitaic oraiionis imploranduni esi

passioncui signifuare: iisqnc ad lignnm enim Cliristi ^ iH cum proplicii dicamiis : DWiijaiur oratio mea ti-

aiiiem suspensus est ligno, di- fii( incensuin in conspeclu liio. Pcr clibanuiii auteni
passio fuii. riii iii

spciiSDtio tarnis liniia csi. IIoc lioliicaiistiiiii namqiic

teiiinlioiuim pondus : per sartaginem , coiistanlia

lignum inimolalum divinis :inimi ct robiir mciilis per craiiculam niuMiplex

tariiis iilius prr criicis , ; ,

impngnaiiu non iiicongnie significaiur. In variis an-

liumana sociavil. Interea, nc cupiditalibus dilui jn-

lici : sigiiilicai, pcr quod in icrranca , hoc esi, con- tcm oblationilius excepto sacrifirio pro peccalo ali'

el podes, lioc csl ^ensus purgantiir. Mo- quibus partibus immolaiis, supcr allare, reliqu.T;
seieniia ;

quoqiie ut siipra dixinius, liabemus et nos

sacerdoiuin usibus dcpiitaniur, aui qiix proprie ad
raliler

quidem erlium qiiem oneranius Doininuin periincnt, impleiiics: ut jojiiiiium, conii-

vituluni, ct sii| ,
:

qiiam Deo nenlia, aut qiia liabenda sunl in proximos perneien-

carnein scilirei i.ostram ,
si nuiiius ofTerre
tes, ul est cleeinosynam discordantes pacificare ot
\oIuinus, adilucnmus ad ostiuni labernaculi, ui di- , ,

icliqua. Quod inel in Dei sacrincium non olTerreiur.

vinuin siisciperc pnssit audiliini. Mascntus sii , femi-
significal niliil volupiuosiim , niliil siiave liujus niun-
iiant ncscial, niliil dissilumm aut nioile requirat.
di placere; seJ habeal aliquid mordacis veritaiis,
Quid esl, Impone iiiiiNum tuam super liostiam? Id csl,

nianum disci- _ unde ct Pasclia cum amaritudine manduraliir. Sal

impone illi contiiieiiti;c freiium , el

pliiia; nc auteras ab ea : sicut illo imposuit, qui di- auteni in universis sacrificiis admiscere jubctur, m
omnia qux in honore Chrisii ollcrimus : sal raiionis
cit Maciro corpus meum. Et immola eam Doinino ,
,

liabeanuis discreliones. Primitiva tanluin fermentaii

hoc esi, inoitifica niembra tua, qu» sunt super lcr-
panis et inellis olTerimus, super allari non ponimus,
ram. Filii Aaron offcrunt saiiguiiiem. Sacerdos vel
quia in priniordiis fidci imperfecia opera habemus,
filii illiiis nuncupanlc. Soli eiiim sunt, qui iiitelli-
juila Aposlolu.i) : Lac potum accipimits, non eseaw.
giinl Doiniiium. Per ipsos vero debcs offerre sangiii-
Cum aulem fucrii opportunum , ut miinera porfocin,
n;'m , ul ralioiiariler carnales castiges voluntales.
sed non pcr sacerdoleiii id est , opera bona in aliare cordis imponamiis, iin-
Suiil cnim (U' off.rruiit,
pcrfecta quaeque omittimus. Proplcr lisec sequiinr
non enim scimit ; neque secundum legem. Secunda
hosiia agnus, qui ct ipse, sicut supra diximus, si-
mandaium dc primiliis, pcr qiix signifiral, quoil

propier iiinoccnliain Ipse agiiiis, principium opcriim nosiroruui debemus Deo consc-
gnificat Cliristum ,
:

peccata muiidi. Ipsc et hxdiis, qiiia illins crarc , igni diviiii ainoris illuminaium , el discreiio.
qiii tollit
nis boiii et niali facia, ciim spoliantes vetcrem ho-
morie diabolus auclor peccati agnoscitur et jiignla-
niinem, induemur novum. Cxtera qux sequunlur
lur. Iinmolatur aulcm agnus ad latus allaris, qund
ad lioc enim passus est de qualilatibus oblationum , ex prxcedentibus p«s-
rcspicil ad Aquilonem :
q sed hou nosse debenius quod
Christus, ul Aquilonis principem subverteret. Diii-
sunt cognosci ; ,
in

lortem, el le- oblationibus pacinrorum nnn solum iiiasculi nssu-

piens cnim vasa fortis, prius alligavit

liqua. Uux seqiiuntur de agiio , siciil de vitulo ex- munlur, sed et feininx. : qiiia cum pax in homin«
plananiur. Tcrtiiim sacrificiuin est, lurliir vel co- sit, qui existenlibus bcllis villorum, non solum for-

lumba. Tuitiir potesi signilieare liiiinaniiatem Clin- tiora opera , scd infliiuiora quxque multuni valenC.

PuUlira; siinl geiia; Koriinra auiein *iper<i sunl, castitas, couleinptut

Mi, Saloinone diccnic : tii;r ,

sanrtum uinniiiin laciili;itiiin iiiiiuiroruin dilectio, et reli-

sifiil turturis. Columba , Spirituin sigiiili- ,

cnim inquil iipiiilum dcsceiiilcn- qua. Inlcriora auiem , cuiitJieniia in niatriinunio

ia<. C.iim vidcris , ,

lem qiiasi cutunibain. Ae per lior liiiin:iiiitaleiii Cliii- eleomosynnm de faculiatibus daro , inimicis benv
,

lioiiio id c^t aiit f.icere.

sli Spirilu saiicio soriat:iiii ollci t : ,

!,f;nus liiiiiianum, ul stipra dixiiiiiis, quod s:rpe CAPUT IV.

Srriptiira sub nomiiie liominis comiiieniorai. Ani Srqiiiiiir ni:inilaliiiii de aniina , qux pcr ignoran-

iiiiusqiliM|iie liDino ratioiialiler \iveiis, aul ciiio liiin peccat. Qiiaiii pulrhie vncat «nimam, iion spi"

Jesu.- (iliiistiis, qiii soipsiiiii obliilit. Iii h;cc via sa- rituiii, qiicm pecearo oon (cribllT Fructu» euiiu
 :,

557 IN PENTATLUClllJM COMMENTAmi. — LEVIiilXS. :m

spiriius, cliailias, g.iudiuin ; sei) ne liomiiicm dicil, A Si siilcni sal iHrilu.iliiiii fiicnl , :iil uiliiluiii v;ilel

iii (|no iiiiayo Pci iiilrai, veiiienie (leccalu corruni- uiiia , iiisi ul projici.iiiir ('im.is, el rclii|iia. lialHt
|iitiir, qua roiiovauir pcr linpiijinuiii iii agnitione. crgo ible liosli.iin sii:iiii : Soqiiiliir : Si pcirumit
Seqiiiliir : Sacenlos 'fui urictux est , si pcccaveril. anima una cx i>oiiulo lcrra:. Ciir aJJil, Ex jiopidn
Terlio iii lioc et miscricorJia simul osieiidiuir, tle ieinv , iiisi qnia cx illu niiiina iiuac pectai iioii pci-
ipso i|ui sacenlos est, et imcius non est iiniiiiinis tinei? de quibus Jiciliir, iVojIra conversalio in cxtis
a dcliclo ; seJ t.imeii pro s\if peccalo sai rificiuni esl. Tu i|iioque si veiiis aJ graliain baplisini , vilu-
jubetur offerre, per qucd Dei iii sc cleincnliain prii- luin oblulisli : qiiod in inurlem Cliri.sli bapliz.iris

bet. Duobus niodis viiulus iiiimdl.iiur; soincl pro ciim ad niariyriiiiii liirruin obtulisii , 'inia auciorciii

miincre , seinel pro peccalo. SeJ (|ui ofl'i:riur pro peccati diabolum jngulasli. Cum clcemosynaiii facis,
iiiancrc, scmel pro pecoaio ; ei ille «ni! olTertur pro ci aflrcctuin mibericorJiac erg.i indigentes dcpcnJeri.s,

munore, supcr liolocausii allare conbuiuilur : qui aliarc sacnim ha-Jis pinguibiis bonorasii. Si autcni
vero pro peccato c.vtra casir.i cmii corio el in tcrra- t\ corde Jiniiscris percatnin fmlri luo, el ira-

iieis et flmo in luco niunJu jubctur cxuri, adipibus tundiae deposilo tumore , iniiem animum inira lo
solis iii allari oblaiis. ViJe nc foriis Jesu-, qui per eolligis, iiniuolasii le aricieni vcl agnum fiJe. Porio
Biinauinem siann pacifiiat, jiixla Aposloluin , ijuie in " sic in divitiis lectionibus insliuclus nicdilando, et
lciris suht , el qute in c«.'is iunt. Ipsc cnim est vilu- columba in lege Domini , ciijns inuriiinr geniium
liis qiii in ccelis, iion pro pcccato, sed pro niuuere magis quam fanlum sonal. ; el ab erroie cnnverleris
i'blalus csi. In terris auleiii, ubi ab Adam usque ad peccatore, et ad sinipliriiatem illum revocaveris
Moysen mors rcgiiavii , obl:iUis sii |iro pcccalo ; foliiinbu' ; Dlqiie adliicrondo sanclis feceris illuiii

lioc est pasbus esi , exlra casira siilicci angcloriim. socictjlein loriuris iiniiari, iiirmrcin aiii columbani
De qiiibus Jacob dicil , Cas.'r« Dei situl hac. Exlr.i Deo oljinlisti. Si aiitom al);:ndaverit iii corJe tuo
lils crgo casira omui.s locus lerremis, in qiio nos cliarilas . ila ut diligas proxiiiiiini iiinm sicui le-
liabilanius, ci in qiia carne Clirisius passus esi. ipsum, panes siiiiul ac cos, iii cb.irilalis olco iiiib-

\iuod vcro dicilur, Quia cxurilur cum slcrcoye ct in aclos, sine ullo ferniento nialiiis obtulisli. Si autem
tcrraneis, signilicat qii'a ad coniparalioiieni coelesiium cariicm luam inaeeiaveiis, el jejiiiiiis ac niulia abs-
corporuin corpus isiud liumannm stercus figuraliier linciilia ariduni feceris, sacriliciuia a sarlagiiie ct

nuiicipalur. Qiiid eiiiiii aliud fimus illc stercoriS craiicula oblulisii.

signilicat qiiam mariyrium susceptce liumaniiaiis CAPUT V
osteiiditur? ll*o quamvis audaclcr discussa sint,^ Scipiilur : Si peccaceril anima, cl auili,ril vorein
poifsi laiiien ex liis jusloruiii nutriri auditus. Ea- jurantia, ct reliqua. Manileslum est qiiidem scciiii-

drm autiMii cl de iilo viiulo omnes lurb.^e accipiendjc dum iiisioiiain quod iicquai|uain delicmus in alteriiis
suiit. Cuin de saccrdotis peccito diciliir, non poni- peccaio polluere consuifiitias n'istras ; non soluin
iiir quoJ igiiorct, quia sacerdos ilie Clnistuin signi- Iiaiitei agendo, sed eiiam que illioile gcsia siiiil, iioii

licai, in quem nulla ignormlia cadii. Qui cuin pec- reiicendo. Spiriialiler aulein i la nninia qii:c lcgiiur,
caiuni iioii .''ecil, peccaium pro iifihis raelus csl ; et Juraiil Oominus, cl non posnilebit iHiiin, tu es scccr-

ipsa pcccata noslra , el pro illo peccaio qnnd cx (los in ecleriium , secuudiim ordincm Melcliisedeclt

iiobis suscepil cl porlavii , viiuliim , lioc est cariiem aiidii vocem jurantis, ut r:iciHiii scribre i:t Pbaris.ci.
iininaculaiam , obiulit : ct sic ipse cst sacerdos ct lla.^c seniper incditantcs, scd tameii taceiiies nun-
bostia. Quod autcin seqniuir, Dcrelinquere faciens liare ad populiiin nolunt, iiec Cbriui falcaiilur ad-
populnm , sic de Chrisio intclligiiur, qiiia sicul cre- veiitum. Sequilur; Anima qna: teligerit aiiiiiiid im
ilentibus vitain , ila non crcdentilius moriem con- mnndum, ei reliqua. ViJe quain inconvcniens sit .iii-

{•tl. Positus esl enivi, inquil, ii! ruinam c! in rcsur. d;norum inieliigenlia, qu;r- haec ju\l;! liiteram serv.Ti.

rectioiiem niuitcrum. Populuni eiiim iton credentcm Qiiid cnim immiindilii' contraliil qni coiitigerit ani-

peccare fccil, dum in rarne poluit ei occidi. Si J) mal niorluum aul corpus animi dtfiincii? Qnid si

enim in carne non venissei . sangnis iiliiis non ve- propIietM, si pairian bse, quiJ aiiiem si Elisoei corpii-;

liissel. Si eidm, inquil, non venissem , et toculus niorluum snsciialur? Aposiolus autein Jicit, Bvnum
non (uissem illis, peecatum non haberent. Moralitcr etl liomini nwliercm non langcre. Ilic :icliis in.iinunilns

quoque saccrdos isic sig^iificai scnsiim pielatis et esi. Si (;i'.is euim viderit mulierem ad concvpiscendmn
rciisioiiis, qui in noliis pro cralionibus. qiias Dco illam, jam mijccltutus esl illam in corde suo. Teiixit
pure fundimus, vi'liit qiiotiam sacerdoiio fungitur. ergo cor iliius vitjuin conciipisceiiti;c, el iiiiniiiiKla
Ilic si alii|iio delifiiieril, universum qui inlra nos esi .inima illius. Qui oiiiin langil a^iqiiam reni pcr
esi bonorum aciuinn popiilom peccare f.icil. Si muiicris concupiscemiam, \el aliciiins pfciiniac cii-
enini lunienqund in Ip esl tciidirrc siiiit ipsce te- , pidiiaieiii, debel stirc qiioniodo sacrilicioMi nHer.ii,
ntlne nuantae ? rotest iniclligi omnis lurba idcin , secundum iHa qucc memoratimus, ei muiidiiin efaci
qiii suiira dicius est populus virliituni. Priiiceps au- possil. iMorliciniuin Iioiiiinis laiigil, qiii ifi ['eccatis
leiii vini raiionis qn;c intia iios csi sigi.ificai. quaai suis iiiorluum scqiiiiur, vcl iiiiilatui'. Qiii vcio sim-
ipse peccet, cl stnliuni aiiquid .<ganiu5. rcrlinic- lliciores qiio.sijiie ;elut'.;m :ui suam i,iiiipliti!aleiii sj-
hcciiduiii csi :ioiiis qiiod 'livriir, Vos duni, pcccaloiiiiii Kordcs langniii
csli^ s'il lcinr. iilo tariu qwo dici-
539 QEVJE VKNEnAnil.lS ()Pi:i\llM PAUS II. - EXECETICA GENIJINV 3i«

imis innniiimiin anjn.il (ciitiii^unl. Do lii^ aiiimali A iii;iiiil;iia Dei iMiisgrediens. Scripiuiir, difin dorolin-
bus (licilur: //('niiiu's s.-./iu/;ij, Dowhie. Q i iiulem quit. Oiii nriitein lioloiaii^lum oITerl, diiuliiis sicli:4

juramentiim pr.ln/eii/, vel licnc niiid f.iccre, % 1 inrilc,

eiiiptiiin, Clirisiiiin lidc ci npere qiixsitdin: prouii.i-
ellfernni agnnm Dei, ul reliqii.i. Jin.imeiitiini prnVrii! (|uai|iie eiiiiii :iiiiiii:i CiirisUis passus esl. Qiiod auleiii

esi voio iios diviiisB servitiilis allig.iri. Cuni auleiii scqiiilur, QuinUim parWm iiddil, nlii 8iin|iliciter iiiiel-

Iniia o|iera promitiinius. Iieiic no; r;icire spoiidc- liguni (|ui'il diniiiiini rcsiitucns, (|iiiiiiaiii parteni
miis ; verlii ;;rmi'i, iumi cilnun p Iniiive iii>rig<'iililiiis daiiiiii, qird iiilulcrai, addere debel : ut si qiis qiiin-
diiiniis, vel cuni de iiiiiiu;! oppre^sione aliqiKUii cii- r|ue nuiiimus alisiulii, sc.\ reddat; iiec lainen lixc pro
piiiius. Cum vero alisiiiienliaiu cruci;>iuiiiiiiie cnrnis lu lis inlelligendi sunl, scd pro liis i|iii siios u^us de
no^ir.c iioviinus iiiale iios, iioliis facere, ad prcesens saiKtilicatis qnisqiic assuniit Alii antcni caiitiu'< dis-

spondeiiius. Aiit cerie qiiia caio ct spiriliis avcrs.m- ciiiii.ntos, jiiMa quod iii ••ra;co sniiat, sic iiitelli',;iiiit,

tuYinviceni, eisdcin opeiilins spiiiiiii beiieiaciiiiiis, ul fi qnis dcccm irgcnliios siitilraliil, (los (piidciii

()uibus carni male lacere viilcniiis. Virlus carnis in rcddal, ci :ilios deicm resliiiiai. Qiiinlain partein,

inlirniilatc perlicitiir. Ego cnim, ini-juit, occidijm ei lioc esl, dnui.us argenleis addilis. .luxta aulem san-
tivificobo : occidit farneiii, iil .>^piiilii vi\ilicaiel. De ciuaiii pnndiis aries ciiiiipar.iiidus, lioc esi,jii\i3 seii-
qua quamvis perleclus sit quisque, iiiilliis lamen iia " sum Siripiur.i; Clirisins qiiacrcndus. Si qiiis sibiniet
imn.unis a delitlo, ui inlra ipsa vol.t non (lecfcl. 01- iran^igrcdiendo pr.Ttepia Dei iiociiii, drbci redinle-
ferri agnam a gregibns, sive capi am, pr.Tcipilur, sci- grare quod iieglevil, el iion solo.ii silii prolicere, sed
liret ui per activain el simplicem viiain, ;iiii per ca- ui aliis proliciai. I.nboran; ainpVius, addciis quiiitaia

pram qua; s.nepo iii sumnns p.isinm qua:rii, c«nic:n- partem, plenitiidinein sensuuin carnalium c»aptans
|>lalivam Deo ofrerinuis, et bciie agiia de gregibiis spiritualibus. Qninariiis cniin numerus sxpe adquin-
ollcrri jubetiir, quia aciiva vila ii.uiloru:n, coiitoni- quc sensus pertinei, atil oerle qiiintaiii parieni, lioc
plaiiva paucorum esl' sed ciim virliis noslra ofle- c>t scieiiliam divino; legis acliliiis bunis jungat, quaiii
renda iiilerdum iioii siil'i:cil, dnos piillos coiuioba- vidclicei lcgciii (|iiiiiarius iKimcrus ompier Peaialeu-
rum, vel par turturuin ollerie dclicmus, pcr qiios chiiiii .Moysi signilicai.

«juia caiitum geniiius liabent. Duplex gemitus p(Kni-

CAi'ur VI.
tcntirc designatur pro eo quod recie iion fecimus,
iiec prava operali sumus; uiide unii.-n lurinrein pio Scquiiur mandniiiiii de anima c/iKr depositum proxinii
pecc:ilo cfferinius, qiiia pro culpa gemiium daimis, iicgni, el rcliqua. Uecoidare, quudqiic aniina nui>
ile allero liolocaustum faeiinus. Ilolocausium aulem ,
buminis vocabulum merciur. In bis saiie capiiulis qui

tcliim combusium dicimus, pro eo qnod bona iie-

^ inc.apaccs sunl myslerii insiruuntur e\ liitera. Spiri-

giexcriinus operari, succcdcnies nosmeiipsos igiii maliicr aulcm proximi deposiium, lioo esi, aniinam a

(loloris nrdemus. Hosliarum dive.siinies el sacrificio- Deo suscepimns, iiiq.ia iniasiiiem suani iiiipres^il. Si
Mini riius ullra vircs nosiras esi, cum a in.-ijorilius auiein miscricors sii, sitiil paier iiiiis cuelcslis perfe-

multa pratermissa siint : ct iion siiriirimus, qiioniam cius csi, servasii pioxiini deposiiu:ii qiialiier accepe-
iccti nianent per sinpula esponere, exccjiiis paucis '"•'S. F.t si ca qu.x illc per naiiiraii) linbct tu pro tuo
rnpiluiis, quac facilc nobis oeciiirere poiucruut. Om- niodo iinilaris, salva csl iinago Dei iu le; si auleiii

iiis quidcm pcne hoslia liabcl forinar; aliquid tiliti.^ili, pro miscri(ordc crudelis, pro pio impius sis, boniiin
ii! ipsum enim om:iis hoslia recapilulatur; cum enim depositiim D(>mi!io abnegasii. Sed et Spirltum san-
illeoblalus esi, oinnes illa; lioslia; cess.Miini. Viinlus cium deposiltim honum acccpimus, qiii quanJiu in

crgo, sicut siipra disiiiius. sive pro miiiierc, seu pro iiobis sii, iion peccainus. Si auiem rebiis habiiamus,
peccaio Cbrisius iniuMigi poiest. Adipes vero ope- hoc csl, aul ralio, aiil aliis donis iii liis qu;c vult Do-
rieiiies interiur», polest sancta aniinu illiiis inielligl, miniis, hoc csl shjiirare dcposituin. Quod auiem di-
i|uac inleriora, liuc csl occulia diviiiiiiilis illius, vcl a cil, Sif«//(mHiRm /Vccii/, (ikJ rem perdilnm inieiieiit.
parcnlibus, bo( esl hum.ina naliira adh;erc'is, quasi |> Id esl, oslcmlit quod caliiTniam Deo fa iimis, cuiii
D'
iiiedia porta inier cariiem, et divinis igmbiis illii- pro malis ;iclibus roslris iiomen iiliiis in gcnlihu^>
strniida conservandaqticad ca'luii>. Kaninnriili autem bli^pbemaiiir. Kem pcrdiiam iiivciiimiis cum tesli-
igiiibus Iraditi, signilicat nullos iii Cliriiiiio esse geiiii- innnia ab li:nreiicis cnrrnpiu audiinus, qiiae dehcinus
liuin parliiim n)ol'is. Inscpti-mplici persoii;e sangiiinr, resiiiii.r,' c^uholicx" lld.'i, ad peircctiim sensuin j »
Siiiriius sancli sepliformis gralia designaliir. t,<un- galur. ^upennrihiis ainefii diximns, quid
Iii »it aric-
iiior cornua aliaiis, quatiiur Kvaogelia Clirisii pa li III iilV. rii. Scd liic luiiu' ilicitur pioliiim, nee siclus
liioiiem referciiiia iiiditaiii. In iecore aiiicni jiigiilaiur noiiinuiur. Intcresl enim, peccare in sanci». et eur
ira. Iii piseina jcenris roiicilnns furoris oslenililiir. sancia: jiivli i|iiOil iii libris n>>guin diciiur, 8i petett-
r.eliqiium saiignis ad h:iseni allnris illani gr:itiani si- veril qnif in lioiiiinciii, roijabit sacerdoi pro illo ; si
piillcal, (piomoilo oiiiiiis lsr;iel s:ilviis, ciim iolraveril
licifureiil ijuii in //cuni, 41111 logabil pro i//u.*S<i-
pleiiitudo gniiliiiiii, :id bascm allaris posilus, vel ut qiiitur mandniiim de lege. Iloloeninium mnto eri-
exlicma votaiinnc Lcclcsij; passionem Cbri^li snsei- niare d, hel, el indnatur sacerdvs, tt ignh iemfter ar-
piel. Qiii aulem pcr (Thiiichi iii Im i;iw sniniificu n
ileai. El si lu vi^' esse saee^dos Dei (.•isis eiiiiii rogalo
.ii/i( pcccal, arielem vjnni. IVcfal io ».11 clilical.i, qni sacerdoliuni) iie icccd.il igni» de a laii lim, .j.ic.ii
541 ;iN rLNlAlELCIlLM (..uMMENIArilL — LLVinCtS. 3i.i

viili DeiiS ai Jerc. \^,ini »[](\:k fidci in altari corJis A Seiiuiinr mandalum de leije liostia- pro jiercaio. ci le

alilur, iniiuaiur satcrdos lunica, e.\spolialiis pri^ii- li'|tia. Scicndum quod alia maiiilala daiiliir liliis Is-

iiis vesiibn.s assuniat vcstcni nupiialcm, et indiialiir niel, alia filiis Aaroii, alia Moysi el Aanin, alia snii

liinicis, el fcminalibus vesiiaiur, ut iuxuriam re- Mo^si, iia iii ncc ipse Aaron pariiceps fi;ii iiiainbli

slringnt. De femiDalibus j;>m saiis dicium e>l. IIoc illiiis ; iil est illiid, .Siciif pifrccpi; DowfiiHs Moyii:
sanc scire debemns quod sjtcrdos aliis vejiiinciilis ijii I' oninia di.^oiitcrc, ncc nostr:e parviialis, iiec coii-

iiiduiliir, dum esl in sacriliciorum miiiisierio; .T!iis vonit buic explanaiiiinculae. Sciendiiin cst l;uiien,

ero, ciim procedit ad pi-ipulun) : ,quod Paulus sa- (]iijntun< quis proficiat, tantuin accipii. Non iii iniitis

piens ssccrdos fctil in ca'tu pevfenoroni. vclul iiilra aMiinalibiisqiircrcrc quod f ffcrrc rtcbeas, inira lciiiot-

sanclos positus, stolani su;>iu';e docirin.t indiitus, ipsiiiii rcqnire. Lt greges boum, et gicgos oiiiim ci

dioeiis : Sapieniiwn loquimur inicr perfectos, iapieu- cnprarum, in quibus benedicii aiqoe niultipliiiiii .siint

liam autem tion liujiit mumii, ci reiiqiia. Et ciiin va- p:nriarcli.r, inira le xternx sunt aves: iioc iniici^s

dit ad illos qui incapaces .sui.i, mulat stolani, diii- liocquodanimodo, eiiam soleiii cl lun.iiu li;ilics. C.i-

feiiora docel, dicens ; Lncvobii poliim dedi, iioii es- pitula isi:i in prinribns bene cxplanata snnt. Ilnc la-

cam. Sed ei Cliristus tiiiliis in paialiolis lorjnelnsiir, ii:cii scirc debemiis fjuod mngiri benigiiiia-; Dei coni-
apostolis autem laii.|uaiii pcifectioribus prufiindiorj " m. ndalur, cuin ibi liolocausiiim ofleriur, ut inlcliigai

assercbal. Quod .Tulein iinn fcrniciit;ibilur, jam snlis se qiii pcrc-ivit. s; paenitucril, cl contribuluii spiriiiis

dicium esl qiiod sacrificiiim Dci fernici:tii'ii nialiti.e liosiiam jii^iil.ii, stire in loco sanctii, ct sciari lils

iion debeal liaheic. Quomodo aiiicni nias-^iili t.iniiiui qiii periinf^iu ad D.jininiini. Qiiod liic adilii. Sunciion
comeduni, ct femina; hmi conieduiii? Niilli dnbiiim sauclarum crl , signilicavil quia ilt» pro pecciiis
csl, qiiia carnes sancias dcbet cderc, qui juxla Apn- oblaia .«ancuim sancionim uiiigenitus cst Filiiis Uci.

fluliim fnclus «I lir, illa quce patvuii sun! deroiiil. Qiiod dicit, Saccrdos qui offert aliud coniedet, oslen

Talis aulem vir carnes sancias coniodat , noii iii d I i|iii.i sic Aposiolus dirii dc Clirisin qui scipsiim
(jjiocunque loco, sed iii lucosnncto. in Ecilesi.i ciiiiii obiuiii, ipsc sacerdos ei ipse sii lioslia, et ipsc pcc-

c.irncs bancia", boc esi caro Cluisii.qunm omncsillai cata iiiistra coiuedit et consunipsit, qiii est saccrdns

sjgiiificauant, accip'endi Eniil. Audiant bjcrctici, ijui seciindum ordiiiem .Mclchisedcch. Conscqucns :iuiciii

c.vlra Ecclesiam pr.^esumunt acciiicre Cbrisli carneiii. ut ct veri saccrdotis niinisiri r.cclcsi.x saccrdolcs cc-

Quod dicitur, Oimiis qui letiijerit iUa sanclificubilnr, medaiil pcccata populi,utaccipiciiies pcccata populi,
jiixta iitleram id non convenii sacriliciis Judxunini. Iribuaiil iliis remissionem peccaiorumiulnco sam iu,

Si enim profanus au( parricida c.irnes sacrilicii lcii- iii ecclesia, iii qua peccaia remiiiuniur. Ex bi. qmu
P
gisset, noii ideo sanctificatus dici poluit. Qiii autcin nflcruniur, alia sacerdoiibus concediiniur ad inaii-
tciigit Ciirfstum, sicut illa qusR fuii iii profluvio san- diica;idiim, slia Deo donaiitiir io pabulum ignis.f^oii-
giiiiiis, conlinuo sniiciificilur. Vidiiniis eiiim omncs cediiur cniin noliis e.x sancla Scripiiiia (pi.cd.ni :ip-
ycntes Cbrislicorpus in baptismo accipienies, sancii- prcliendere, qua;dam Domino reservanda siiiii, (jiif

licalas esse. ?n utrium tabernaculi. Ilic licri niaodan- ullra no:i siint, sicui uflertur pro peccalo, iia ei pr.i
lur, qiiia Ecclcsia i'rxscns alrium cst fnlura^ Bcne dclicto. Frequeuler in Scripturis pcccaliim pro dc-
aiilcm similam dicii conspeisam olco, qiiia niiseri- licto, et deiictuni pro pcccalo ponilur. !lic iiolui l:i-

cordiain fccit in paiiperes, Deo infiidit s.iorlficiinii mcn osteiiderc alii|uam dilfeicniiam iii iis, in qiiiliiis

Chrisii. Jiinisleriuni auleni quod iii sancios defcrt sacrilicia divisil; cl qiiidam putnnt dcliciiim cuni-
turturis suiivitaiem ostendit. lieliiiiiam pnricm si- missum esse levius quam peccatum, iiaiii dicilScri
mil.t comedit Aaron ei fiiii ejus. Qiiid.j:iiil de Sj iri- pinra quod sit peccatum ad morieni, dc dc!ic:o iioii

tiialibus martyrii excesscrii, sensuiu tuiim rcser\a dicit. Aut certe delictuin esi, cuiii iiou faiimus ijU:e

sacerdoii auctori. Ilaec i|ise iriaiidutel, ipse discuiiai. l.icere debemus. l'eccatum vero, cum cuiiiiiiiiiiiinis

Seqiiitur iiiaiidatuni de oblationibus Aaron ei filivnim illa qux comniiiiere noii dcbemiis. E.idciu aulcui r.i-

if/ius, et reliqua. In c.i^ieris sacrificiis .saccrdos rifi p. liime accipienuum esl de sacrificio pro pcccaln. bi
ciiim pra;bet populo, in bnc mandato qu» propria aiiioin oblaia fuerit crassitudu qu» opcril intciior.i,
soiil cufai. Jubeliir ille c\ die nua fiierit iihcIii.n ,
ci omiic quod c.^l >Js reniiius pingiic, tuiic piirg.ilur

seniper ei in pcrpcliiuni olTerrc siinilagitiein. hunl oiiiiii vilio libidinum, tililulisli sacrificiuiii iii oiioreiii
sacrificium sacerdoiis forlassis ipsa Ie\ est , pcr siiavii;iii3. l-eli;s esi ha-c viia extcrior:iti!nciiiOit:ilis,
Moysen d!«i.i. Qnani iegem in duns dividi prjjcipit, id diim non ofiertur, interiora reccpil. Teirciia qnideiii,
esl litleram et spiiiiuin ; et mcdiam parlem, id csi, siiie quibus oiiinino bonio, qiiia jussii, sain tns iioii

litterac ofl^erri jiibei. Maiie, id csi priino legis (cni- potcsi esse, ad liunislerium Dei pcriiiiciii. Clili;imis
pore, quo iliis in vicibus scciindiim liticr:iio dala csi. antcm cor liominis inielligi polcsl, jiixla illud, liiia-

Nova lex novum prolulit diein. Dirnidiuni veroiilias liieiunl iicul cl.bnnus corda eornm. Si aiilciii nou di;i-

ofTerri jussii in vesperum. !ii vcspcra ciiini, in ros- boiiis igne vitioniiii,sed Chiisiiis igne S|i.riius sancli

teriora lempora offertur nobis spiiitnsr.s seiibiis lc- ciirils lioslra innamiiia>eril. rancs iliviii.iium Scri-
gis, Cbristo advenicnte. A sr:rtagine, oiiod dcsiiu- pliiijruni cocli ad sacriiiciiim iii clib.ino, Irii qonqu';
ciniu vclii e.ssesacerdotem, el torridtini. /•Eienia aii- suiite.x qoibiis dicii sacrificia: ox clibaiio, e.\ saila--
teiii lc\ diciiur sccaudui!; iiiaii! oaricni 'pia spi: iiurtlis. giiiC, e.x ci'3iiciihi. Ciib3i!us j'ix!:i siiam roriii:iiii im-
545 liKHA: VKNriUABILIS OPEUUM i'ARS II. — EXKGETICA GENUlNA. 3il
lesl pruruiidiorii in Scripiuris&igiiilicarc.ciineiiarra- A reliqiia. In supradiclo loco dixiiniis, cum do vitiilo

liliora ; sarlngo vito illa quu; si rroqiienier vcrsenlur, disputabair.us, adipes animam Cliristi signiQcare.
rxplicaii possum; ('r:ili>:ulu uutuin illa i|iia! |iulaiii Non incungrue autcm in prxscuti loco adipcs ani-
«iiiil ut siiic iillu ugiiiiiie. Tri|>lex iiaiuque csl ilivi- inam illani signilicant, pio qua Cliristus aniinant

iKirMiii Scii|)iurai'uin iniclli^enlia : liisluiica, iiiyillcn, suani posuii, id csi Kcclesiani, qua: vere aninia il-

iiioralls. liuscsl. Adipes autcm cdit qui unuin de pusillis qni

CArilT Ml. in Cliristum crcdunl, scandalizat. Sanguis vcro pro-
Scquilur oiaiidaluni de sacrijiciii paci/itoruiii, qttod liibcUir bibi juxia siipciiorein seiisum, Israeliticus

olleittir Vomino. Sacrinciiini |iacini'oruni iii diias populus potcst intclligi. ^oii cnim cx Hde, nequc ex
parics divisii : uiiaiii pro graliariiiii aciioiic ponit, spiritu Abralu-, scd laiiium cx sanguine illius de-
:illcraiii |iro viiio ; iilruinquc laiiien olilaiio pacilico- sccndiiiil. Qucm juita Aposioluin non viilt oirendi,

ruin esl, paiics aulcin lcriiieiiiaii qiios oiiinino ali- cuin dicit : Dicis ergo fracii suiit rauii, ut ego inse-

]ccil in sacrifKii), iiiinc julieiilur apponi. Sed scicii- rar beiie, cl reliqua. Atlipem vero cadaveris morticini

duin csi qiiod !iic iion ad sacrincinin, sed ad sacrilicii aut beslia pricgustai i in tisus varios concedit non e$se,

inysiciiuni oppoiiuninr ; sic enini dicitur : Tancs el reliqua. Sunt cnim inulta lestimouia, qux aut gcn-

i|uui|uc ferniciitalos cuin liostia gratiaruiii ; iion di- ^ lilius iiiveiita, spiriiualiter niorluisunt: Deo auieni
cit quod sinl Lostia ipsi pnncs, scd cura liosiia. Ex ali bis quos niala heslia interfccil, competcnlcr, cl
quilius uiius non pro suci ilicio , sed pro primitivis si non ad aucti>ritalem, ct ad utilitatcm suscipiiuus :

•ilTerlur Duniino. Ferinentuni docirinam signiflcat, qui adipes quidem dici possunt, qiiia pro suo modii
}uxtaillud, Caccie n fermento t'ltaiis(Conitn. Iluioaiin opiuali suni. Qiiud auicin dicit, Tenebii manu adipem
autein duclriii», lioc cst, aut grannnalica, aul Vlic- liosiitv, signilicat quod opcra suiil qux comiueiidanl
lorica, aui dialcctica, c\ qiiiluis iii liis qna! dc Dco liostiam nosiram Deo. Rcliqua in supcrioribus cx-
i-eniicnda suiit, niliil acci|>iciiiluin. Serino vero liui- planutu sunt. Quod dicit : Ilocc esl unctio Aaron et

dusct eliiqnentior, ct splciidor ad iiiini^tcriuin verbi filiorutn illius, non subjunxit qux esset unciio, boc
Dei dcceiitcr ailniiiiiinr. Iloc lcrnientum in niiniste- cniui in scquenlibus faiii, scd polest inlelligi de pe-
liiiin vcrbi Dei accipii Pauitis, cuin di.xlt : Corruiit- clusculo elevalionis, ct bracliio separationis, maxime
putti.boHos morcs col'oqiti.t tnala. Tcslinionia qusc a cum sub sacr^mento spiritualis unctionis inseria
pliilosopliis usurpavii : qiii se autcni lanlus ac lalis sunl. Dcnique liwc lex liolocausti, et sacrificii, et re-
parilicorun), oi pru gr.iliaruui aciioiie vel sponie aut liqua. Rcpei.tio cst prxcedeniium ciipituloruni.

voto polest offerrc, nisi ille qui universis aciiluis CAPP. VIII,IX.
p
suis facit ut laudetur Dcus, cujus opcra vidciit lionii- Qiiod auleni dicit, Tolle Aaron illius, et reliqua.

nes, et magiiificant 1'atreni qiii in coelis csi. De sa- Qux scqiiuniur pene in prxcedeniibus expos.ta sunt,
crilicio salulari diciliir, iVciii rcumiiebii eo us.que cuin dc vesiimenlis Aaron sermo fuit. Vidcndum cst

tnaiie ; sicut de sarrilicio Pasi liaj dicliiiii esi, recur- laincn quod iloiises priinttm lavat, ei p: slea induit.

ilure. De sacrilicio voro, quod voto \el spoiitc lit, Lavet et le Moyscs, hnc est, lcx. llabent eiiiin

dilaiio concrcdilur : Uique iii alierum tH:in. Si quid Moiisen et prophetas, audiant itlos. Et tunc induis

aulem rcmimiil iu dicm teiltutti,itj»i Iradendiim sii; Jcituin Cliristum, ct liabebis vcsicm nuptialem. Sa-
quam diirercntiain sic vidi'binius, nt uiius dios aui cerili tci aiiieiii siint oniiics qui sacra doiia olTcruni,

tciupus aut pra^scns sii, in >|uo totiini uiysicriuiii qiiibus dicilur : Yos estis ijenus eleclum, reijale saccr-

passiunis Qiristi nobis acci|iiciidiim esl, ncc re.scr- doliuin. Contjrcijavit aulcin Moystt populnm. Rcqiiiri-

vandum csl in fuiiirum. Ant ceric iiinis dios saiicta tur eiiiiii in (iriliiiando saccrdnlc pra'sentia populi,
Scriptura inlelligitur gencraliter. Duo dics Velus el ut niuliorum icillnionio prnfsul eligalur. In Etodo
Novuin Tcslainenluni ; in qnibiis canies sanclc iui- auiini 1 cio S| ccics dcsigiiantiir ct vesiiincntorum.

moUiri, lioc cst niysicriiim crucis (.'.lnisii ini|uiri ac Hic scpicin laiituin numerautur. Feminalia auieiu
disiingui dcbet. Nollam aliani ad aurtoritalem assu- n prnMcriiiiliunuir. Ilis aulem caslilatcin dixiinus &i-

nianius , nisi diviiuuii Sciipturaiii. S>'il qniilipiid giiiftc.irc, co qtiod };enilalia conslriiigtint. Furlasse

iilruinque Tcsianiciitoiii iiiiii disccrnut, Spiriius snii- auicin idco praeterinissa sunt, quin iii illis sacerdo-
cti igni rc>crvanduni cst. Triplicrni iiiiiniinditi:iin tibus lias partts non scmpcr dicit cssc cousiricias.

ptinil : Una, ni: carncs sancliv ub aliqua imtmtnditia Ne qtiaiidii eiiiin de piileslnie gcncris, el succcssti
langantur ; alia, Ne is qiti edit imitiundus sii ; lortia, sobulis liabeaiit indulgcnliam. Ecclcsi;K quoquo sa-

Ne is qui ciimnlit et tiiwidus csl contiuiiut aliiiui:nt ccrdotcs aliqiiuiiilo dcbcnt iiiruiidcrc diviiii vcibi sc-

iminiiiidiliuin. C:tnics saiutas, id csl, vcrbu di\in,i iiicii, iii incnies niid.t^riim insiruaiil ; aliqiiainlo ta-

langil aliqii:i iniiiiuiidiiia, ciim nuilo) lixn-scs saiiai ccrf, iic iiiarg:iril,is aiitc pnrcos niiltaiil ; cl babcanl
doctrinx- iiniiiiscciitur. (Jvi nuiem coiucdii dcbtt essc lciiiptis loqucndi, Pt leiiipus l:iccndi.
umntius. Niin cnini «i»l pnlciira laus Dci in orc pec- CAPIT X.
t-uioiis. (.'tiiii auiciii f.iciii nuiiidu«, rcslut iit iiin tilii nulem Aaron, i;ui imponeulci aliari iV/iicnt

taHnat iiiiniuiidiliaii), ul iioii iiiquiiiuliu aiiciiis pcc- iiliciiKiii, iijni diiino euisli sunl. Illos sigiiiliciil, gni

taii». Deiiide ihiJ' /'u'/mio i>ii»ii)/«iil»r, id e'>l ailipc^ riiiitciiipij diviiia dociiiun pcr>ersas dociiinas .ippc-

Lonui, cl OMUui, cl c.iinaiiini, tiian.lucari ^cl.U, el liiiit, ipiibus diciliir . .[h-icniii iKaH.liil:,m l>ci. M
 ;

345 IN PENTATELCllUM COMM EiNTARil. — LiiVITIClJS. SiG

Iradilianem veslfam slatnatis. Aliler quoque ignem A corvuiii, voluptjics nigras. Per piisseres, intcmpe-
alienuin iiicendi, qui iii sarrario corilis sui alicujus raiiti.iin. Per cygniini, ccrvices alii srperbi.e. l'er
concupisceiitix ignem succciidcns, ei audet allai ium iKiciuaiii, lucilugas varietaies. Ter alia liis similiu

Dei accedere, ()uod non recipit, nisi illum iijnciii, diversa vilia viluperat.

de quo dicilur, Jgnem vcni mlttere in lerram. Exira CAPIJT XII.

caitra projccti iunt. Talcs ciiiin iiilcr sanclos mcri- Seqiiiiiir inanilaiiiia de iminiinditia partiis, iii qiio

(is exccllenies iion rcpu:aiilur ; 'iii"d auteni d^citiir : n iii otiosc ilictuiii Quod mutierqua; cuncepto
csl, se-

Capita veitra nolile iiiduere, cl reli<|ua, iii sefineuii- mine paril masculum, immunda dicitiir ; quia ad di-

bus dicendum esl. Quod autem saccrdotibus prxci- siiiiciinnciii iltins dicitiir qiix non ex seinine conce-
pil, Vt viiittm et siceram non bibunl, maxime cum ad pil Filiuin Jesuiii Cliristum. Ilaiic non gravant lcj^is

vini miiiisicriiim accediuit. Ei seciiiiduni liisloriaiii oiicr.i; ac per lioc non esl supe nuuiii, scd inysli-

convenil obscrvare, cuiii Aposiolus dical : Noliie cuiii, (iiiod iiit, Concepio semiiie. Qiiod auteni si wn-
ineMnri vino, in quo eit iuxurii; el spiritiialiier, iie sciilum peiierit, si^plem diebus ininunda eril, et ic-
fortc gravenlur corda vcslra in crapula, ct ebrictate, ptiiiio die puri/icabinir, lioc sigiiificat quod qu.iiidiii

cl ruris liujus iniindi. Caelcra qujc scqiiuiitur de pc- suiiius In hoc lem|iuie, quod sepleiii dicbus volviiur,
ciHSCulo, el brarliio, cl sacrificio pro peccalo, ci " ad liquiiliim piiri csse nnn possiimiis, doiiec ociavi
quud Siicerdotes lioc debeni edere in loco sancio, veneril dies, quod esl luturi sicculi tcuipus, in qiii)

spaisim explanata suni. circumcidi jiibclur iniisculus. Tunc eniiii, ui dixi-

CArUT XI. mus, ab oninibus siipciHuis vel aciibus, vel verbis,
Nunc de eo quod lex qux-d:ira animalia ad esiiiii vel cogiiaiionibus bcne eimind.ibimiir, ciim sii Deus
qiiasi ininiuiida iioii concessit, qiixdam iiiler dieui, omiiia in ouinibus; in quo eilam eflicitiir muiida
videiidum esi. Nou cuim de aninialibiis ciira est Deo. maler, qux genuil ma^ciiluni. Purgaia namquc iii-
Per lixc igiiur niorcs pinguniiir iiuinani, et quibus liis, carneni ct rcsuriectii)iiein suscipiei, is qui ma-

ipsi guiit iiiundi ct imiiiundi. Oeiiique niundi stini qui sciiliim et virililiT cgil, niliil iii se femiiicuui aul
runiinant, qiii iii ore semper poilanl clbiim, pi;ece- mnlle habens. Neque cnini inoHcs, inqiiit, rcijnum
pta divia:i. Ungubim fiiiduut, qui diio Tesiainenta Dei inlrnbhnt. yiii vero reinissus el elfeiiiiiiaius per-
liabent, lilterani a spiritu dividunl. Deni(|ue ruini- nianet iu aciibus suis, iste neqiie iii praseiili lieb-
naul quideni JuiLiei verba lcgis, sed ungulam non dumad.i, neque in fiiiura rnundabiiur. Ab iuiuiuiidi-
linduiit, noii crcdenies duo Te;tanieiiia, nec Pa- lia non reiiiiuuiiiur illi pcccat;i, neque iii lioc sa:-

irem, ncc Pilium, cl idco ininuiudi siiiii. II.Tretici culo, neque iii fuluro. Qmid auteni scquiiiir
p :

autem ungulam riuduiil, diio Tcslaiiienla recipiunt Triginta Iribus diebns manebic in snhgaine pwifica-

sed qiiia doctrinam veriiaiis iii ore non noniinant, lionit. IIoc tcinpus si^iiificaie potesi quod in huc
immundi suiil. IIxc cum de hoiuiiiibus, non de pe- muiido inandata lcgis ei liiici Siicraiiicntiiin implere k
coribus inteirgendum sii, et videnduiii e.si quoinodo et habere conlendlmus. Triginia eiiim et tria, mo-
niundos hoiiiines m.inducainus, iminiindfls auiein re- nades ires el decades trcs suiit, ipiod ad fidem Ti i-

futanius. Omnis aulcm hoiiio aut ei lespuiisiune aul niialis et legcin peniiict. Tandiu eiiiin iii purifica-
ex serniociiiatiune dal proxiuiis tibi gustum ; et si lioiie maneinus, id esl, ut puri inveniamiir. Labora-
bonus sil is de quo gusium (apiuius, munilum ci- mus enim qiiaiidiu in bac vila subsistiiiius. Par h:iiic

bum sumimus. Si auleui innuundus sit ac perversse eiiini iii lide ei operibus iii pia"seiili vita ei iii fuiiira

meiitis, iminuiidum sumiuius cibuni, ac per lioc pro- vita purificali inveniemur, qiiandi) devicia niorte,
ximus crncilur nobis omnibus roiinilus vcl iiiiiniin- erlt Deus oii.nia in omnibus. Tuiic sancta langemus,
dus. Dc his qiia! in aquis gignunliir, piiiiiul:is el ei in Siiuctuarium ingrediemur, cum veuerii, qu(id
squammns habcniia comcduulur. Ili pisccs qiii pin- perfecium cst ; ei nun per i-peculum, sed (acie ad
nulas ct Squammas liibeni asceiidunt ad superiora faciein supcrna coiiiempliibiniiir. De niuliere aiitem
aquarum, perquos signilicaiitiir qui spiriliis liberla- D qu» femiiiam parit supra dictum est, quoiiiodo iii

teiii qiixruul.Et quainvis fliiciibus liiijus iiiuiidi cir- lioc lemporc cl uoii iu fuluro purgabimur.
cumdantur el gravantur, ad siipcrna niiuntur assur- CAPCT Xlll.
gere. SquaminK enim gravitaiem uioriim el firniila- Sequitur scrnio dc plaga leprie, ciijus spntics sex
tein conversaiioiiuin significaiu. Piiiiiula aulem swMt:pnma in cute ct in carne viva ; seeiiiid.i in
sensus superna eogitanies : qui auiem sino ip-is lola carne \iva, a capiieau pedes discurrens; tertia
sunt, hi suni qui lc\es niores el effemiiiatos b.ibeui, iii loco ulceris san;»li; (juaria iii loco c^usiioiis :

de su;H:rnisque iioii cogiianl. Cuni nuiem cauiclum qiiiiiia iii capile vel in barba ; scxla iu calvlllo vcl
probibet, vii.tni iiiformera damuai. Cuin siiem, rai- recalviiioiie. Lepra docirina falsa e-t : iiude lepruri
iiosani ei luleain viijui repreUendii. Cuin lepiireui uon iiiinicrilo bitreiici iutciligunlur, ci qiiod Eccle-
iiocusat, delurmaios in feininas viros damn.it. Cuni six- puritaiciii variis eiroribus maciihuii. Lepium in
lacerl-iin, ii.cerlam varieiaicni vilx denolat. Pet cuie 'icrioii qui exieriora et riirnslia suaJere c.iii.in
n)ust':l:ini, furium. Ter stcllioiieiii, maculas mci!- lur : ut suiii Ciiinibiani, qui lesurieciioucni fiiiiirini
tiuni e\v?ti;aur. IVr aceiplir<>in, ci niilvum, el iii c.iriiis voluntale cvislimaiit : ui siiiit Liicileii.iri,
aquii.im. riiplores odil. IVr viiltmem, pi\cilaui. I'u qi:i iJiiim:'in de taniis iubit.inii:! pn.ii>:ij;.ii.iin dicuni.
517 IIED.K VLNKUAlllLS OI^EIUM PAKS II. - l-XKC.KT^CA (iENLINV. ri?
In iDlo corpoii; li-i>r:uii |ioil:>l qiii vaiiK ilnciriiiis A viint, cl viiiliier agcrc iion slihleiil. l.cjrn aiileu in
livrcticoniiii (lcililus. oiiincni \il.iiii !^u:>m iii:u'iil'l. s amine, [inicsi viiia aiiiiiix signilicare, (|iix' pcr cor-
In loco uLcTis sanati lefrnm Imbel. \'u>.i a^nilioncm piis slarc ct vigerc f.icil. Leiirn in snble.ijnme ,
pec-
rl Diediclii:ini inviic:it :ihqun(l iiiiliciiiin prioris crro- CHla qiix' pcr oorpns cuiiiniilliiiiltir. In corporc enini
rls, vclui c.-inis revcrsus ad voniiinni siiiiin. /n loco aniirn siilisislit, vcluii slaineii In suliltgniine. Pellis

vmionit itjnii leprom suuineiit Maniolixi, <|ui in.ini csi viia estcrior, cl coiivcrsaiio cariialis hoiiriium;
.tlistinenlix crucimn roipora cxli luriuni, ct per iiifi- unitc et pcccnluin Adam el uxoris iliiiis lllis lunic:i$

•Irlilaieiii inile nnii iminiiiKlltiani, sed leprani i;i- pell ccas fcclsse dicilnr. Lepra autem in pelle, inalnni

giiutit. i>c inliliiH dicil Apostoliis : Prohibenlet nu- excniphiiu csi in coiiversalioiie luijns vil:c, per (\ui>i\

beie, el ahiliiienles te a ciliii qiios Dem creavil ad per- indocli iii Cirorcin iiiducunlur. Lt-prri rero iii parie i-

cipiendnm. In capilc lepram biijuliil i|iii bbsplicmal bus duinus pravaiii diictrinani in ci gitalifliiiliiis liu;-

bivinilatcni, vcl iii Clirislimi, (jiii <'>l c;ipiit Kcclc- rcticoriiin significal, dc qua prnplicla dicit : O divi

si.x, ppccat : ul sunt Ariaiii vcl Maiiicli:i'i, \<:l cerle Ecclciiam malignanlium. Umnes spccios scplcni
Juilxi. In barba lepram ostenilwil qiii :lo apnsUilis, dicbiis scparaiiiur, quia nullns pnrg:Uiir, nisi pcr

sanclis praedic^iloriluis, pcrversa seiiiiiiiit, al(iue il- grnti:iiii septlforniis spiriliis. Saccrdos vcro in;;rc.ii-

Ins quidlilict falsum pr.rdicnssc c^ir.lingunl. Siciil B tiir ad ciiiisidcraiid:iin lepram e.\tra casira, qnia le-
ctiini Larba oriiamcnliiin viio, ini aposioli cl docto- pro^us in ciistra luiii iiitrat. Digiius iiaini|iic doctor
res prxslaiil corpori Christi. In cahitio aul in recal- Ciinciis curupassionc proxiinus esl, ut fuit illu qni
ritioiie lepram monsirniu, qui pisiqiiam superflua ac diccbal : Omnibus faclus sum omnia.
iiiortua desideria alijccerunl, itcruni peccatis maju- CArUT XIV.
riliiis invohiintur, et pcrversa doctrina depravanlur. Scqnilur scrmo de sacrificio lcprosi, qui miindalnr,
Qiiod colores lcpraruni adjecii, IV.rinas varias hxTc- cui praecipilur iii ofTcrat duos pas.<icrcs : unuiiiqnciii-

sium osicndit. rallida enim est hxresis pcr falsos quc tioiiiiiicm signilicanl, conTerletileni a peccalis : ciii

fralres ; rublcunda csl pcr marlyriuin. i^iiod qnaiii- prscipiliir : Traiismigra iii monlein sicul paiter. Qiiia

vis iiifrucluosum, laineo siibeuiil ; :ilba, porcolorcm pcr duos pas^eres S'giiilicatur substaiitia cariiis ci

f:)ls£ juslilix' ; liviila, per qiiscdaiii iniililia jcjiii.ia ;

aninix, quibus vesci liciiuin cst, sicut Pelro diciliir :

iiigra, perversa doclriii:i ; obscura, per ir.ysicria er- Quw Deus pwificavil, lu cominuitia ne dixeris. Pascil

r rum. Est aiitcm lepra qiix sacriliciorufn rilu pur- enim saiicios doclores quoJanunodo, etangelos, qui
p:itiir, id c>t, cnrde conlriio ci liuiniliato. Sacri/i- couvertit se :i peccalis ;
qiiorum uiius iunnolaiur
ciuin eiiim, inqnii, Deo spirilus eomribuUidis. Qute super aquas vivas, allus aspcrsus sangnlne allcrius

jiisiu sacerdoiis, id cst, pcr (lcclrinain aliriijiis ca- ^ diuiitiiiui' iii agriiiii, qiiiqiic debei tradi Saian.c in in-
ibolici viri ; ^iii sepleni dieruin pnrgalionem, id est, lerituiu carnis, ul spiriius salvus fiat. Ad huc eniiii

pcr agnilioncni seplifoniiis Spirilus saiicii : e^tra quudanimodo caro iiiorilur, ut vel viva anima furliiis

saiicta sani.torum coiisorlia, nt purgalus poslea intra in agruin evangclicx disclpli.ia; avolci, ct tricoiiciiin

sanclam Ccclesiam excipiaiur. Csi, qiiam aqua pcr et bexjgesinHim, aut si sic prnficiat, rentcsiinum Irti-

Laptivmuni mundat. Geiins autcm lcprx, qood mun- cluin habere possit. El super aquas vivas talis ini-

dari non polcsi, oinninn illnruin est, qni diciint pijC- molalur liustia, ut nec ad dcxteram, nec ad sini-
nitentes veniain conscqui non possc, autqiii noliint siram declinans, evangclic:i; disciplinx regiinina scr-
ab crrore converli. Quod auicin dicitur, Ut leprusi vct, qii.^c aqui dicilur ; qiiam qui bibll, fii in il|:>

exeunles de castris furis sedeant, donec miindetur le- fons aqiia! s:ilicniis iii viiam xternam. /n vase aulem
pra illorum, sigiiificat ha;reiicos projici doberc ab ficlili, iii conversaiinne liumaoa, \h qua diim sumii>
Kcclcsia, doiicc proprium errorein dcpiilsantes, re- laboramus. Ailjnngiturque cllam, lignum cedrinum. Iin-

vertaniur ad Doniinutn. De seciis vectibus, id cst, possiliilo namqiie c~l siiic ligno cruris pecrali lepram
oniiiibus secrelis maiiifesiis. Kudo enpiie, ut a cun- posse aufei ri. Pcr coccuni auiem sang-iis Chrisii
clis animi illius videatur denudaiio. Ore clauso, ne sigiiificaiur, qut de illius latere prolluxit. Ilyssopiim
ulterius inipia doceai. Quoil autcin lepra dicidir,
D aiiicm niedici feruiit qood piirg:)l luixios htimorcs de
quod liuiuilior carne relii|ua ; quis nnii viilcai qu'>d pcctoribiis liomliium ; sicpcr C()nfes«ioiu'm purganiiir
prava doctrina buiiiillata ac dc-pccia sil ? I>eprosiis peccaiapaeiiiteiili(ini.1]:ccauicmadsjlulisnostra>siih-
iinmiinduni se pmnuiitiet, iit pcr coiifi'S-.ionem sani- eidiiim nccessario suscipiuntiir. Cuni aNU-ni i<«(tni<'H-
lalcin acripial. Wxc. autciii qux de lepra srrlpia, (um /iil'<:ri(, el onwrt pilos corptrii iiiMri(, IHn<;»iiiii-

bicvc sunt : iii aliis aulciii habent iii<agiiieiii verila- ^'u/Hsiiijr.-di/iiri-i-.jiru.Cuiii eniin pcrlavacrum pristiiia

lls. Lepra autim in vestc linea, per»e:Mlateiii inoriiin, pecrala (lcpnsierinuH, i|ii:i' velcils honiinis indu-
qtii iiiultuin aniari sutil, cl pcr qiiciiidam rolurciu iiicnta sunl, ct unisersos pilos aliiecerimiis, hac cst,

jiisiitij: plug quani oportci s.i>viani pcccaiiiibus, aJ quidquid in nobis jupcrnuiiin oritnr, liinc ia casln
(lcspciationem pliis ipiam ad saiiliateni provocantcs, Dei iiit;r(;dimiir. I>cniqiic saiiclus qiii ii liil 0|>oii$

cl coiilra AposloUim (nicra Invicciii non |i(irlaiilcs. moiloi Irabcl, otiiiiciii ,iiliiiii del>cl scrvare. F.l qiuin-

Li prn vtrii in veste liiiiea, IIUis slgiilliial qiii prnpler diii siiiicilluis vcl di iis, vel faclis, v>>l ci'||ll:ilii>iiil>us

iJiliil.irionciu dcliiiqiieiilis ciirrigerc iiolunl, .<icil ina- iioii pnlluliur, fcrriini nnn ascenilit c.ipiit illius, |)t;

li r.uiciililitis riiiisciiliiiiit ; aiii ccilcipii tn'jlii:c;' vi- ip o iiaiiit|U'; dldi: tU futium illiut non deftuiil, tt
 :

519 IN l'ENT.\TtL'CllUM COMMENTAUII. - LKVITICLS. 530

emnia qmrcuuque (aciet prospernbuntur. Qniil sii aii- A agniis quem (jfTert qji pauper esl, vel duos luitures.

tem Sepiies Iwmimm aspergi, ssepe dixinius. Saiic aut pulli columbi, s.cpc (llctuni cst.

non esi oliosam, iieque absque niyslerio, quod dici- C.\PUT XV.
lur ; Maiieat extra labeniaculum suum seplemdiebiis. Posl linec auleni dioitn r ; (^ «i fluxum san.^ninis paiilur,
Et omnem vilum capilis sui, e! etiam baibi:, superci- iinmundusesi. I'crquem signilicitunllequi iiescitmo-

tinruinque suorum debel radrre. Ac si voluissol dicere, duiii verhis iinponcrc, sed pcr mulliloiiuiuin iion potcst

qnod illui! eiiam nondum sulliceret, quod prius diiii effiigere peccaium. Seineo euim bonum est sermo do-
Omnes pilus corpuris radat. Cuincnim casliis, id est clriii.-B evnngelicx, qune in corde audienliiiui, veliit iii

Ecclcsi* aliqiiis junyiiur, non staiim iiiirat iii rio- teria bona crescii. ti e conirario semen ma!um est

nium suaui, Imc csi, virtutuin domum, de qu» dici- prava doi irina, qiiam superscniiiial iiiimicus liomo. Vir

lur TolU grabatum luum, et

:
vade in domum tuam. nuiem qtii fliixuni san^uinis palitiir immundus esi,

Sanusenim laciiis es, viJe ne ultra c;ipiii culpam con- qiii;i iiec pcrsonas, iiec tempus considcrat, et iion

irahas. Poccaium aulem capilis esl aller quam lides recorWatur leinpus loqucndi, el tcmpus tacendi, el

rccia liabel aliquid seniirc. In haiLaT) veio virilis sanctum nni) danduiii esse cinibiis, nec bcna mala-
xias culpara depnsui.se : in supercilis ariognniiam quc disiiiiguii, iiiique immuudum esl. Unde et Apo-
depone. Sed et vesiimcnia quoque iteruin mundare B stolus ait : Uoctrinis tariis ei pereyiinii noliie abduci.

pracipiuntur, et corpns cuui anlea sit loluin ;

scd Sed conver;iatio illius, in qua qiiasi in lecinlo lor-

lijpc liant inlra ca,ir.i. Qnidijiii.l c-iini p. sl bapii- pescii, immuiida est. Et quifqiiis doctrina illius ta-

sinum ei. lidera ptiram in noliis orilur, necesse esl ui ciiis fuerit, ul aqua vitx dociriiix lavetiir indig':i.

per poeniteniiam et perfecix vitas siudium abscmda- Kl usqut ad vesperum, id esl, iisqiie ad linein van;i:

iiius, non lamen extra Ecclesiara ; el in huiic modnni docirini vcl pravae voluntalis, i|iiam siia^ii. Non re-

omiiia hix liani, sed inira caslra. Piist hsnc auicni cipiendiis «i( lir, de quo egredilur semen cordis, el

omnia dicitur : Qui mundatur, olferal pro seduosa- reliqua : hoc esi, qui cum carnali conciipisLeulia ve-

ynos immaculalos, el ovem annicutam, rl reliqna. Pri- iiit cuni feiiiina conveniens moliiur, docet ul ad Ix-
nius agnus, qui pro delino olTeriur, signilicaro po- liliaiii provflcet iiiagis qiiani ad plancium, cum scri-

lesl ipsam virlulein, quam assiimpsil is qui erat iu piuiu sil : Vir lobis qui ridelis. Kl iierum : Popute
pcccali», quam poliiit rrpcllcre a bealTeclu |icccati. meus, qui beattim te dicunl, ipsi le dccipiioit. Jinnutn-

Secundus agnus significal illam recuperaiam vir- diii eril u>que ad vcsperiim. Vesper cicnim fiiiis ost

tuiem, per quam, alijcci 3 oinnilms viiiis, inte- diei, el iniiiuin noctis , sir el poeniteiitia liiiis est

gruin se obtiil l. Ovis .lulcm qii;c post agnum assu- raiix Ixlilia;, el principiuin Irislilix s.ilntaiis. Ilea:i

niilur iigniOtal ficuiidil;(lem illi». qui posiquain qui leyuni nunc, qiionam ipsi consolubunlnr. Uulier,

cuiiversus e<t a pcccaio, lotuiii >e obti lii Oeoclbono- quoe, redeuHle, el reliqua. Per inu icrcs eiiiiii eOeini-

nini opcrum f.uciibiis ut lur. Kt qiiia tres siini ho- naiiis qiiisque sigr.ilicaiur, qui uilnl in se virile ha-

sli* : piima, qiia pcccaia solvimtur ; secunda, qua bet ; el rcverlenle desiderii leinjiore, sanguincin
aniina ad Douiinuin convcriitur ; le n.i, qua fucun- fluit, lioc esl, si quid naiuralis honi h;ibuii, per nc-
diUilem cnnversus rstcndit, iilcirco siibjuiigil tres giigeiiiiaiii auiittit ; et sepicm dicbus separaiur, iit

n>eii^ur;is siniihgir.i-, ui iiitclligamus purihc.uiones coi:noscat se sepleai dxmoiiiis essc subjeciuni.

fieri non posse sice myslerio Trinitatis. Similau! flulier auiem quw non lempore menslrvaH, sedjuyiler
hahci, undc babc;U niuiidiim paneiii, et hiec oleo sdnguinem iluil, boc esl qui nullo inodo intus rcpu-

conspargilur. Sed oleuni iHiiis qui puiidcabiiur in guai, ei vucuus jacct ab oiiiui bono, ei si sielcril

duos iisus div.dil, ut pauis iiliiis pingiiis ellicialur, s.iiigiiis sepiem dicbus iiuiner.itis, ui in ociavo dio

pr.i niisericordia ei stienlia lux capiti illius per ma- siiscepta septem|'licls Spiriiiis graiia purgalus, quisa-

1)08 sacerdolis iniponat. Sacerdotis aulem esl illum iiatiis liieril, rcperialur.

Btaiuere, ui stabilis sit, ut iicn nioveatur onini vcn- CAl P. XVI-XX.

lii (locirin.T. Desaiiguiiic auiem et o'eo auricula; in Posl lia'C prwcipiliir ul non in oinni hora iiilret
D
fumlaKir, ul piirus sit aiidilus ; ct manus, ul iiiuii- .4(1101 <i7n.-(uariu>ii, quod esi inlra ve!uin, ct reiiipia.

dum sil opus ; ci pedes, ut ad opus bonum lantuin Pcr hoc quoIiJie iuslroimur, ul sciainns ciim quali-

dirigantur. Hxc oniiii.'» .id dc\ier:ira suni, cuni iii se bus vcsliineiilis, vel quo lempore ad allare Dei acce-
nibil sinistrum haberc perniiUiiiniir. S.ucnlns au- dainus. Qiiodautpm non in omiii bora spiritnalis Aa-
leni oieum soplics contra Doiuimim sjiaigit, u" su- ron ei velns sacerdos Chrisius, sed semd iii anno
per illum qui purg;i!ur scpliformem Spiriiuin iiivocel, viix siix, de qno diciiur : Vocnie diem nccepium
iit preces Domiiio fuiuiciis , el dical : Spiriiii priiui- Domino. Quomndo autem ipie sit saceidos, cl ipse
vali confirma me, Oomine. Vel cerlc excussio digiti in v.tiilo sigiiili.:alur, et in arieie, non esl dilficilc

nopties, evcuBsio doemonii.ruiii esl, qiix JHXIa Evaii- inlelligcre. Tnnic;» aiileiii linej carncra illiiis sigiii-

^eliiiin de homine expellere Deus manifeste decbira- ficat : quje sancta dicilur, qiiia sancla caro illius non
ur.Dominiiim aulemSpiritus sancii pcr olei imagi- viri seiitiiic, sed a spiritu s;incio concepta sit. Feini-
«ein designatur, ul nuii soIu'ii reniissioiieni oinniuin iialia, cai nis il.lius castilr.teni significaiit, pcr qnani
peccaiorum conseq;ii possit is iii purg lur, scJ Spi- nec libiiliiii nec prncicalioiil iilioriim caro iUius pa-
rilu saiicli) iinpicri inorenlur. Q^iid auUiii signilicat luil. Zoii:i !i;ica cam.Jein casiiiai.cni i!!;us siijnifiiai,
 ;

351 Ui;D<li VENEIIAUII.IS OPEUDM i' VRS II. - liXECETiCA CENUINA. 3'i
iii iiijiis rcntliuj nulla luil liLiiln. Cidnris, orniUtis A quid cst bircum in soi teiu Domini veiii^se, nisi quod
t;i|iilis esl ; cl iJco rfsurn-clionis (^loiiaiii figii.it, populus credeniiuin consories et cobxMedes Christi
|ier i|uaiu doiiavii Ueiis illi nninen, qiiod ost siiper sunl, cujiis san^uis cuin saiigiiinc viitili cnmmiscetur,
uiniic nuiiicii, ut in nomine ejii$ omnc genu fleiUalur, iit, consorlcs passiunis Cbristi eirecti, participes glo-

ctvlestiuni, iLrreslrium L't iiifcrnorum. Kt omnis lii:gua ria; ipsiiis erriciamur? Jiida^oruni auiein populus, qiii

confitcaluT, quia Dvininus Jesus iit qloria csl Dii Palris, in Clirisiiim crederc noliint ,
pcccata supcr pecdta
et reliqiii. ()uoinoilo auioiii lixc iiioraliicr siccrdoti- cumulans, in lucum dcscrtum a Deo recessit. Quod
liiis coiiveoiant, siipra dictum csi. Qiiomodo auicin contra Orieniem tporgit , significat qiiod ab Orlente
lotus liccc susclpit, noii dubium cst, quia nullam propitiatio venit. liide ciiiin esi vir cui nomen csl
iiiaculain liabens Clirisius lavacruni non reciisavii, Ortiis.Quod auicm dicitur i\on : sit lionio in taber-

pro sc, el pro duino sua oravit cuni dicit : 1'utcr, in naculo, nim ingrediatur pontifex ; qui ciiim potucrit
mauus tuas coiumeudo spiiiiuin ineuni, vel cuni ora- scqui Christum, et cxcelsa coulnruni cuin il!o cnn-
vii sciiiel et lertio. Pro donio autcin siia oravil, cuin scendcre, jam non erit hoino. Erunl cnim, inquii,
dicil : Vnler sancle, serva eos in nomiiif luo, quos sicut angcli in cibIo, vel in carne positus homo non
dedisli inihi. Niinc videnduin esl do iluobus bircis erit, quia convcrsatlo illius iii crlo est. Ego, inquil,
supcr Quos sors mittitiir, una D.imiiio, claltcraca- " dixi : Dii esiii el filii excelsi omnes. De Ihuribulo
prx niissario. Si cssei sanctus oiniiis pnpuliis Dei, aulem et cxtcris qiix hic narrantur, in aliis locis di-
non es^eiit dunc sortes super liircis, scd sors iiiia, et spulatum est. Qui autcm occiderit ovein oui bcveni, et
lioslia UII3. Dum autcin niultisunt vocati, pauci vero non obiulerit ad ostium tabemacuti, Tecuient tanguinii.
clecli, pars bnsiix, quK a pnpulo olTcrliir, Dotnino Omnis enim victima operum nosirorum, si non con-
ininiolatiir, pars allera alijiriltir : Sors tamcn cadil feralur ad auciorilatem et virtulem Ecclcsix, inanis
tuper uirumque, ui nicrilo suo unusqiiisqiic, vel re- csl ; et non soium noiiadjuvat, sed inulium nocci.
cipiatur vcl prnjiciaiiir. liircup vero cst. qui dimitti- Cxtera qux scquuntur prxlermiuimus, quia qua-djm
lurel qui rccipitur. Viiuiescniiu peceaverunt, cl egent cx ipsis supcrius disputata suni, quxdam qiioqne non
gloria Dei. Qui aulein in sorlem Dei vcnil, occiilitur, iniiltuin sunt ubscura. Quxdara aulem sunt secunJum
qw.a propter illum morti/icuinur omiii die : ct, Morlui liiieram nunc reservanda. 1

tuinus, el vila noslra abscoiidita est. Qui vero in «re- CAPUT XXI.
ll
iHum miliilnr, fundaulur super illuin preces, u( peccala Sacerdolit aulem filia, si deprehenia fueril in adut-
populi ferai iit solitiidinem, ipiia super peccaiores vc- tcrio, flaminii exuretur. Oiiiiiis Chrisiianus sacerdus,
iiii oniiiis sanguis ju^ius, et rcliqua. Sciiiper eiiim ciijus cogitaiio quani i|isc iii se genuit, si in aliena-
iinpii opcraniur iiiiiiuiialcin. Sicut ct illis qui jiisli lione a Dco deprelieiidalur, namma compunciioiii»
liani Iiubcnt , addiiur illis adliuc auguieiiluin pcrfc- cxiiri dcbct, ui aduliera esse dcsisiat. Prxcipitur
ctionis. Qtii eiiiin , iniiuil, liubet . dabiiur illi ; ila cl cnim nobis, cum plaiiiaveriinus ligna pi>niifcra, au-
qui liabci pctcala, reddciiiur ei peccaia paronluin iii feramns prxcipua illoruin : prxcipua<|Ue lignorunn
lerliain et quariani generaiionein justo jiidicio Dci aiifcrimus, ciiin dc ipsa inqiiiiiaiionc iiiflrmitaic su-
,

justissimc oinnia jiidic.niiis. Iii soliludiiicm niitlitur, sccpia piimordia operuni nostrorum noii approba-
(liiia impii soli illi sunt ,
qiii dcscrti sunl a Deo, niiis; qiii cum adliuc primoidia boiiorum uperuin
deserli ab omiii bono. Ei forlassc ista soiiludo csl, laudaniur, iiidi;;iium cst , iia aJliuc animuin operan-
qiix in Evangelio lembras «xteriores, vel ignis a:tcr- lis piiscat. Quaito anno omnis fructus illorum sancli-
nus, dicitur. Ue ariele autein qui cum hircis accipi- ficabitur ; lunc enini Incarnationc opera noslra san-
lur, possunl scntiri illa qnx dc arictc supcriiis dicla ctili''antur, ciini Mediatoris huiiianilaiein, qu.c per
sunt ; vel de Jesu ei B.irrab.i hrcc dici fiossunt, quoJ qiiatuor Evangelia iiuniialur ,
pcrfecle crcdiiuus.
altcr in sorie Jcsu Doinini veoiciis occisus esi; alier Quinio aniiu frucius coincdimus, cuin spiriiuabler
inalcdiclus, in dcberlum Judaorum iiiissiis, peccala lcgcni observaiites, pcifccluiii upus fidei adjuiigiinus.
populi porlans, clamautis Crucifiye. Ilomo autein, w\ Scquiiur iiiaitdatuni de sncerdotc inagno, inier tn-
qui biicuni diixil 1'iLitus cssc potcsi, cujus scnleiilia ires siio', supcr ciijus capiit rnrusuin est iilcuni, el

dinii^sus esl, (|ui loius dicitur. Accepta amein aqua, rcli(|iia. Sacerdos magnus iiiier fratrcs siios Clirisliis
Idvil iitaitus snas cornin oinni populo dicens : Innoccns csl , cui Jicitur : Tu cs soeerdot in irlinnum. Quiquc
tijo sum a sanijuim jusli liujus. Ucniijuc Jcsiis hirciis rcsurgens dicit : Vade ad fralres 'neos. Siiper ciijus
dici polcsl, ut et pcccatiini Uciis , eo iiiiod liosiia sit capiti clTiisiiin est uleuiii unclioiiis, de quu dicilnr -

pio piiiMlo; et li:irrabas biiciis Cbt, (|iii :id ^iinsiros l'ii.ii( le Deiis, ^>iii5 tuus. Capu! suum Nun discoopc-
piiiiendii.s C9t. lloiou p.iratiis, qiii liircum in crcmiim licl. Capul Clnisti Dous. Deiim auiciii noiiio vidil

ducii, Cliribluni si^viiricat, cui umnc jndicium datuin umpiaiii, nisi Uiiigcniiuj lilius cjiis. Noli rrgu iii ler-

csl, ut ovcs a dcxtris', lia'dos aiilftm ,i sin btiis ponal, ris qu^rcrc i|uiid snpcr capui sa<c>duli« iiifuiijiiur,

riijiis miil Vi hli:itciit:i sord'd:i , dc (|iio dicUur : Kl cujus C'>nsccral:C siihl iii.iiius , duin illa< iii |>.issi<>iie

lii.' Jrsuiu succritvl m iiiniiiniin, iuJiUuin vcslc sirdida, o^leiidil pcr cxpiatioiieiii tutius iimndi. Siv« Clirisliis
ijui vespcr'1 inundi tMil in ii/iii »ii.7</»ii:,'i sui sioliim cunsccrHl.is iiuiius balicl, i|ui.i pccc.<luiii uoii fceil

ntiiin , tl ja lus csi inutulu». Alifi (|iioi|iii! sciisii , dno qiiod non cuiivciiil alicui huniiuuin, quanivis kii .«aii-

liici diics piipuloj slgtiiliia I, liiriiiaiii 3 'iciil s, ScJ •"ii«. ^i-l illi vcsliiiicul.i iion scindit, quia n. 11 paii
 :

;-5 IN PF.NTATElCIiLM COMMKNT.vr.i;. - i.IlYITI.l S. 354

lixresini vel 5cliisni;il.i, A caiiibiis. Mooqiift Apost.ldS a.l Voi.s i/<i/«»i e.u
lur Ecdc^iimi sii.im aivi.li
:
iii

qii« iMlii.Tendo vcsiis esl : ciijus figuia fuil tiiiilca noste mijaterium reijni calorum, illis uutein r/iii (di is

ilh Jesu inconsiililis, (\nx in pnssioiie non scindiliir. tiinl. oiviiia in pnriibolis sunl. Moraliler quoque l\xr

Kt ad 0.11)1« myrCiiiHi noii ngTtdklur, linc esl, aj eiiin uiiicuiqiie saccrdoii, et aliis uiembris Clirisii conve-
qiii in iicrcaiis moriuus esl. Aiiima ('nini cim }kcc:i- nitint. Dicit aulein : Capul situm non discoopeiiel, id

veril, ipM m-Tietur. In tnalevolam auiem nnintam iion csl sacramenia Clirisii, qiiia illius est velanientum
inlrvibil sapieiUia. In palre el niatre non coiilamiiiabi- my^ier oruin Iioiior; et vestimcnia non scinduiit nn
liir. Omnis eiiiin lioino qui hunc miindum ingrediiiir, iii iKcresim vel scliisniala irnnscat, mandaia Clirisii

in palre ei nialre coiilaminaliitur, cx qiiiliusorigiiiale ruiiipens, qii;ie vcblimenla illius siiiil. AJ omiiein nior-

peccalum traliit. Ecce cnim , inquil , m iniauiiniibus itium non ingredieiur. Ad omne percaluin, qiiod ad

concepil nie miler mea. Solus Clirislus non esi pollu- morlero ducii, non accedii, vel certe iii peccalis

tus , duin nasccretiir de virgine ,

qnia non e.'! virili inortuo nullo pacio conseniiet. Super palre el malre
semiiie conce|iius esl, sed de Spirilu sancto. Ncc in non contaminnbilur; ncc tanliini indiilgeat pielali a

niatre pollulus esl, quia iion cx voluptate carnis, sed inuric parentum, ut Ueiim suum olTeiidai. Qui enim
ex virginali niero naliis esl. Denique dmn ipsc dixil amal patrem el matreni plus qnnm Deuin, non jsI illo

\yp.T Salomnnem : Cum essein mayis bonits, veni atl cor- " dignus. De saiiciis non cgredieiur, ut semper in opere
;)iistnfuina(i;m. Corpiis cnim a iiiatrc non fuit coin- cl ciigilaiioiie saiicta niemorclur. Qiii ciiim loquiliir

giiinntum. Ac pcr linc noii conlaniinaius esl iii inairc. vcl fjcii vcl cogilat aliquid ripreliciisibile, de san-
Aliicr quoquc cnniaminamur in pairc, ciim per pcc- clis egrcdieliir. Yiduam, el rcpudialam, cl mcrelri-

rxtiim aut inlidcliialein Dcuiii olToiidinius, cum iii cein, non ducal nxorem ; ut niliil dc vita vclcri aniple-

Ur i>iuiie Doiiiinica diciinus : Paler notler qui es, et ciiilur, qua; vidiia est ct repudiata, ct mcrctrix ; ted

reliqun. Et iii matre coiitaminamur, cum credciucs iiirgjiiem, id est, viiam in omni puriiato llorenlcm;

in Deuin Ecclesiam hcdimus, qux mater omnium posiidcat de genere suo, iil esl, vilam sanclorum iini-

nu..:ii'Uin esi, cui pro patribus nati sumus. Vcl cerle teiur, quorum per fidom proximus est. Posi liac
n>airem ofleiidimus, cum libertaiem niatris coelestis pr(ecipiliir ut qui liabucril titnculam non offeral pitni:'!

indigna peccaii servitute fccdamus, qiiam dicit Apo- Doiiiino, si cacus fueiil, si claudus, et rcliqiia. El
slolusmairem omniumnoslrum. Clirisliis enim iiec oiniiij rcreruiilur ad aniiiuc vilium. Morcs enim iii

iii malrc, ncc iu palre poUulus orat qui peccalum liominc, non natura damiiatur. Cxcus sacerdos esi,

non [ecil, nec dolus invenlus esl in lingua iilius. Dc qui Scriplurarum noii iniclligit sensum, ct quugrcs-
tanclis non egredielur. Do
sanctis cgredielur, qui de
f,
sum dorlrin.-c vel operis poi rigai, pcr igiiorantiani
virtutibus adjutiis labilur, quod Cliristus nunqiiam nescit. De lalibus scriptiim est Speculaiores illius :

fecit. Sukis enim sinc pcccato fuit ; vel sic per sus- t(eci sunt universi. Claudus est qui inielrtgit quidem
ceptioncm carnis desccndit in hunc mundum, ut qiiod docerc debeat, sed tamen pr.-eccpta qnae docet

nunquam desereret coelum, quia tolnsubique cst. non iiii|ilet. Parvo nulem naso cst, qui ad lencndam
\'iduam et repudiatain, et merelricem non ducat niensuram discreiionis iJoneus noii cst. Grandi au-
uxorem. Vidua ac repiidiaia, ct merelrix, Synagoga lem, et lorio naso cst, furibundus et minax cum su-
esl Judxoriim cum in Lamenlationibus Jeremias aii pcrbix arrogantia , vel iminoderata discielione.
Qiioniodo sedel sola eivilat, facla est tidua doinina Fracio auic;n pede vel manu esi, qui viam Dei quaiit

genlium? De qua dicitur : Quvi est liber repudii ma- docet pergere non studcl. Gibbnsus quoqiie esi,(|iien)

trit vetlrte, quo diinisi eam? Cui dicilur : Sub omni lcrrense cupiditalis pondus depriinil, et tardus ad

tigno frondoso fornicaberis <m, mereirix. Virgo eiiiin superna intendit. Lippus vero est, cujus ingenium ad
Ecclesia est, cui dicil Apostolus : Despondi enim uni agnitiuncm veritatis emicat, sed hoc carnaliter vi-
viro virginem castam. Alitcr vidua aniina qtix, dis- vendo obscura. Albuginem quo(|ue habet iii oculo,

ceJens a jugo Icgis, prxcepium evangelicuin non qiii arroganiia sapicnlia: seu jusiitix cuciitur. Jiigcin
serval; etrepudiata, qux peccando aChristi corpore D ''abet srabiem, qiii carnis pelulanlia sine iiilerniis-
geparaiur. Kt meretrix qua? ad se recepit amores, id ^ione aominatur. Impctigineni babet iu corpore, qiii

est.contraria virtuti, quxdesiderant pulcliriliidincm avaritia vastatur iii iiioiiie : qui si in niiiiimo iicii

iltius, iit decipiant. Tales vero Chrijlo non convc- compescilur, siiic inensura nimirum dilaiaiur. Pon-
iiiuni. De genere suo riucai uxorem : Ecclcsia scilicet, dcrosus vcro esi, qui el lurpiiudincm opcrc non ex-
quw non ex volunlate carnis, sei ex Deo nain est. El c;cet, sed ab aciione continuasine moderainine gra-
iileo de genere illitis esi, unde ipse dicii : Qu.icunque vatur in inente. Talcs si in sancia ingrcdiiinlur, non
(ecerit voluntalem Palrit mei , ipse esl nialer mea, iinipen aiiiistilis possunt possidcre. Daiur aiiicin

(rateret soror; vel de genere suo diicat tixoreni, id est quasdain siiiiilitiido pcr lilins Aaron sacerdolis, qui-
anima qoje fideli jungiiur. 1'oicst qiioque sic .iccipi, bus pntcipitur ui nuu contaminenlur in moriibus ci-
qiiod dicii dp geiicry siin, ut sciamus quia anima viiiiii suuruin, iiisi taiitiim in consanguiiicis, cl in
Cliristi ex pcnere ctsubsianlia linmauarum omiiluin propiii(|uis, cl rcliqua.utqiiidain doclores, qiii quam-
aniiiiaruni. Ao/i conlominavit se:neti suum; id esl, vis sapiei:(eset fideles sunt, tamen niiindnna ncgulia
verbiim Dei, diccndo : Noliie darc sanclmn citiubus ; qiianlum potucrint conscendunt. ilis qui peccntis
et : Non est bonuin suinerc panem fiVorum cl mif.ere gravantiir loviura permiiiciiies, «t a gravinribus illos
 ;

sr.6 iir.n.E vhNi:itABii.i.s upeiium paiis ii. - lxlgetica cemji.na. r.so

rrlevRiil, quu iiiiiiiruiii gr.ivia ci levia, qui in iiiiiUis A iiulriuiiiur, cl 8in oiTorii possniil Doniiuo, sigiiiliiai

vitils yravaiitiir, siniiil vitarc iioii possuiil : piT linc quiid iiinnes quos iiiatiT ticclesia gcncrat Incie d<i-

conceiliiur illis ut ciiniaiiiiiieiitur qiioilaiiiMioJu in ctrinx pnus iiuirieiidos, ul sic posiea seplifiiriiiis

uiorie propiiiquuruiii, quibus cunceililur ul C'<iita- Cliristi giaiia cousiiniuiali . cfUciantur munus Do-
iniiieiitur in niorlc civiuin. Civcs siint oinnes liilelfs inltii.

quns iiiurus liJei contiiiel, ttuanivis siiil percatuns. CAPUT XXIII.

rrcpiiiqui auieiu sunt qui qiiaiiivis gravniii iiiiiis, la- Quod auieii) prjicipii, ii( (eramut maniptiloi primi-

iiicii ad uiiaiii eonversionis legulain contcmluiit pcr- tiarum ad sucerdotem, ifui etcvabil eot «Itero die Sab'
veiiire. Patcr niitein tuus est, si te dociiil. Mater lua bali, el tunclificabil, significal quod tunc vcrus saccr-
esi, si le, cuin es«ps parvuliis, lacte (loctrin;e sua; dos Clirislus, cui debeinus priniiiivu 0|>cruin iiustrn-

outrivit. Kialor autcin, vcl soror virgo esl, si lecuiu riiiii et prxcipua oflerre, clevavil, el saiiciilicavil

uiiuiii slutliiiiii aut unain niagistri disriplinain liahet opera nosira cuni transai.to .Sabbaio Juda:oruin. A!-

et si v.iliJior fatliis es, propinnuis istis, ui snpra tera dies, id csi novi icstainciiti, ct gratiic lcinpiis

(liiiinus, londescende. Saccidnti aiiteni niagiii' iiiliil aJvenit; et ita sunt accepla opera msira. Pcr lioc

ex illis conccJitur, qiiia suniiiiiis docior vel F.cclcsia) a!:tem quod prxcipil, vl meienies segeiem, remanen-

|>rincep5, qiii a iie^oiiis iiiiiiidialibus alicnus esi, B tes sp.cas non coiigamus, ted pauperibus ei pereijriiiit

lulluiii cxeniplum vilc vel ductrinain cnervcm ac de- i^/iiif iiamus, ostendil quud cuin de laliorc lerrx nu-

Siiectaiii pr.cbere dcbet. Qui vero langit aliquid im- strx, id esl carnis, xtornos frucius in neccssitalibus

tnundum, sordiJus eril, ciijut laclus immundut eril prxparamus, proxiinis el adbuc iiilliinis debeamiis
usque ad resperum. Tuiic eiiiiii purgati suiiius nb im- occurrcre, ut aliquid de rigore laxanies, ad elevan*

ii.uudiiiis ei coniagiis ouiiiibus sordidis, cuin iu dos illos qui jacent inclincnius, vel exemplo, vcl
«espera hiijus niuiidi lavacro biptismi absoluli, Sol evliorlatione, vel orationibus illis prodessc passinius.

jusiilix Cbrislus per passionem occubuil. Oratin cnim jusli multum valei. 1'auper auieiii rui

CAIUT XXII. Guni dCiidcrium incsi, dcsuiil tauKn opcra. Peregri-

Homo qui obtuleril viciimam pacificorum, iius auteai neopliytus, qui aiitiquum errorem
Sequilur : reli-

Domiiio vel vola voveiis.vel sponle offerens, aijnum im- quit, et intra Ecclesia: lines nuper vcnit.

maculatum offeral. et roliqua. Prinium rejicilur a sa- CAPL'T XXIV.

crilicio niaculosiiiii aiiinial, id est, in qiiibu> est di- Quod autem oleum dicit praparari ad concimiandoi
versitas peccatoium, et iii diversis criininibus mo- UccTnas, juiigiiur exira vcluiu iu tabernaculo. Iu

ventur. Rejicil quoquc el cxcuni, id est, qui nee candelabro nuindissimo, ui sanciisiimo quoque Uo-

Doniinum videi , nec curam illius liabel. Friiclus ** c'"'e. /«'ir ticro jflH<r/a «flNdoium, boc esi in coe'e-

quo(|ue, id est, a vitiis cariialibus vcxatus atquc slibus non indigemus Scriplurariim liimine, cuni ipsc

collisiis. Uejiciiur auiem el cicatricem babens, quia Oamiiius pereiiiie lumeii ibi sit. Filiut aiiiem mnlit-
(ligna saiisfactione peccatnrum iioii deplorat vulnera, ris IsraeliKe, qucm pepereiat de liro .iLgypiio, qui

sed adbuc ct veteris morbi signuin intcriiis gcslal. iurgalut etl in catlrit, el btasphemaiit Doiiiinum, si-

Uejicitur et pupulam babens, qni pnirilu libidinis el gnilicat bxreiieos, qui dc paire diabolo geniii, el cx
.irdoie concupisceiitiaruin cxa:stuat; siiniliicr sca- utero mairis Eeclesije laiiquam aboriivi cjecli, per
Liosus, qui peccaium carnis pcrlicit coiitsgiunc ope- failacem doctrinam Dominum Llaspliemant. Ipsi suni,
ris. Jam vero impctiginem liabens lixreiicorum si- de quibus Joannes ait : Eiiaunt ex nubit, ted nou
giiilicat colleclioncm, qux> frequenler se iii Ecclesis eranl ex nobis; de quibus in Fvaiigeliu diiit, quod
corpus inseril, el impeiigo laborein facil. Porro aure tNimiciis hemo supeneminaril zizawa trilico, qiii sci-
ampuiati sunt, qui verbo iion sunl inlenii, el non lirei jiiMa impcrium Domini ali omni plebe sancia
implcnt qux jussa sunt. Ampuiaiam aurem babcl, lapidiliustestiiiioniorum obrueudisunlcxira Ec.le-ij:
qiii lionuin qund incipit perseveranter non servat. castra.
Porro defcciiim vel recliculnm roiilritum indical eos C.\PUT XXV.
D
qui cuin corpore viri sini, rursum cireniiiianuir, ei Ouod aiilem dicit, Seplem anuis lere agruin luum,
ideo sacrinciu Dei rcproliaiiinr. Scd iieque panis alic- ct reliqiia, scpiiino aiiiio autem erit salb.itum leir.i;

nigenx offerlur Dco, id estdortiina lixreiicorum, qiiieiionis Doiiiiiii, nolis insinuat quud ille qni iii

vel vana sindia sxeiilariuin litter.iruni, qox ab Ec- qualuor virtutibiis r,uibiis buiiiana vila instiluilur, ij
clesia aliciia siiiii. Tales busii^e leiiuJiantur a ho- esi, iii furiiliidiiie el prudeniia, juslitla, ieni|>eraii-
mino. Quod aiiimal uure vel caiidn ainpulalum esl, in lin, adjuiicia lidc el spe, liinc en ni supradicta: vir-
tponlaneum tacrificium tuscipitur, voiiim auuin ex illo lutrs profKiunl, ciim ceria li.lo ct spe futiirerum bo-
tion lohiiur; signilieat quud qui iniinin ei vola suin- nornin ornantiir, solerler hil>oia\oiil iii rliarilatt:
nia religioiiis liabonl, vel grailus Mibliiiics, irreprelien- perf.'it.i, sine u lo labore, rt sine tiinoiA iequie>eel.
SibiiiltT vivere debenl qualeni Aposiiilus epi>ciipiiiii Perfect.i ci.iin, in'|iiii, eliaritas iiiiiiit luias liiii. r-iii.

vcl dijcunum esse deberc dcsigini. Qiii aiiieiii ii.fe- Tunc ri lorra uosiri sabbatiial, iil esl i-aru uo>i:a
rinris, vcl sine gradii, voia rjitj. el qiiidi|uitl boiii ressuiitibus laboribus.viiiorum tliaiitate rei|uirs«oi<s,
voluiilaiie feccril, acreptabilc csl. Qiunl ilelcerl fpoiile gi|;iiit spiiitii.ilcs Irueuis, i|iiibiis non •uluitl
01« </ capra dicil, qnod «r.r i/iffri(« jiit' uhere iiialri' tviv iios, sed eiiaiii servi rt i>iifill.e, vel mcrcoaarii ol
 7

5' iN rE.NTATi:u;iiiJ.\i cojniLXT.vuii. MJMERI. 3.j8

ailveita-, lioc e.^l, omne geniis qiuxl s;igeiia evaiige- A suiii, v.t puiiecloruiii exeiiiplis, iil tlixiuiiis, pacluni
lica iraliil aJ lilliis. ICxcinpla oiiiiii saniKiruin pasliis qcenidam assuiiiiint. l)e jubilauo auleni, lioc e.sl, «le
6IIII1 liiliiiiiiii. Servi siiiil, qiii ad adopliinieni iilio- anno remissioiiis lioc possumus dicere, qiiod, cx-
liiiii iiuiiiluin vciieruiit. Lliide Doniiiius apo^tolis di- pletis seplcni liebdoniadis annoruni, qu.idraginta el
cii : Jnm uon diiam vos siTcos, s:il IHws. Aiuilla) au- iioveiii aiinis, (|uiiiquagesiiiio ducere anno quanidain
lem siint, qiii iiii>lli'er vivenles , plus necossitalc rcipiiein liaberf, ed iiiiita c.iriio, el libidini lciiius
alii|iia CJiinpiiIsi, qnain dcsiderio acceiisi, sub disci- rc-isleiilc, (piaiidu ei iVniiiiis parlus deliciaiil, tunc-
plina ecclesia^^lica persevrrant. Mcrccnaiii autein que revertclur ad possessioneni sujin. Tunc enim
siiiit, qiii propier pra'$eiitia lucra in Ecclesii labo- periectoiuin ac viriuiuni familiam qnis poiiril, (|uaiii
laiii. Adven:t; autein sunt nuper adveiiieiiles i:eo- lex aniequani petc:irci vel cerle per bapiisinum lia-
phyii, qui oiiiiies qiioiinido suiit, taiiien in Ecolesia bere pnluit.

EXPLANATIO IN QUARTUM LIBIIUM MOISIS,

(Jui llebraice \ AiEDADBEn, luCine Nuwi.ni diciiur.
CAPUT PlilML.M B quoJ esl : To//t; suiiiiMam fdUuum hrjel, ut leliqna.
Iii cjurdio Niiiiicri Doniinus loijuiur aU .)li.ysen in sigiiificaripoicslquoJdiciliii :.Vii/(i uuUmsimt vociilt,

sccitndo iiieiise, el in seciiiiilo (iniio egrcssioiiis eorum pauci lero clecli. A vigrsiino anuo, id cst lnsioria cl

ex /Eijiji>io. IVr ipioil osieiidiiur leinpus Iransire seiisu. QuoJ iiunieiiis iiic iion iiniliir, sgiiilical nu-

li'gi«, (p (id priiis cral, Miporius eral, stipervcniciite ineru II Ecclesia: ncti cssc iiiiieiiJuin UMpie in ri:iem

iKivi lestaineiiti tcmpire, quod cst pnstiTiiis, iii qiio munJi. QiioJquii liic siiiguli iiuiiieraiiiur, sigii.licai

DoiniiiUi lociitiis esl iu cor|iore. Vi'(cra eiiiin, in- noiniiia sancioriiin oiiiiii:i in ca-lo esse nunieraia, ut
qiiil, (raiisi.ruiif, ecee [acla tunl oiiinia nova. Iii hac quoruin nomina scrip'a suiil iii ctelis. Noiiiina aui- »u

ciiim dictiuiie, qua locuiuscst, quaiuor oslenduinur. peccaiorum pro duubus cansis coramemoraniur.
i'iiino digniias pcrsunx, dum Muysi cl non alii lo- frini.i, ul noii siniulcnlur in nmribus, secuiida, ut
quiiur; sccundo niisericurdia, duiii ncii meruii luiino illis adjiciaiilur poeiix. yiii aulcm pr^ieriunlur, iJ
liabere lucutiunein Duuiiiii, iiisi niisericordia Ooiiiini cst, qiii noii mcrueruiil iiicmoriain in Scri|itura di-

prcberei ; ler;io mnre huiuano, qiiia sic de Ooinlno viiia. S:inciu$ vi.ro, qui iion coiiinicmoraTitur ;
qula
dicluin esl : Loquilur Doininus,i\u»A de lioinine dii cre- quainvis scn-um suu (iperc sanavii, lamcn ab illu

tur;quar{o, locutiuDoiniiii iiiielligiiiir. Per boc auieni exempla teiiuil niiiio. Quaiuor aiitein inodis oninc
nystice inspiraiio bciadlegem sigiiilica:ur./Vr deser- C qiiod diiilur perliibeiur, id esl bonuin beiio, iit bn:
lum autcin, i .(|uil, Doininiis lucutus csl nd Moijsen, locutiis Duminus ad Moysen. Malum male,
csi dic
liic mundus prxsens pro sua prnsperitaie sigiiilica- verbuin aliiiuod coiiira Deum. Bcnuni male, ut lu
lur. Ilisiorialiiur aulem idcircu Moyses diiit Pcr sis disci|iiiius illius. Malum bcne, ul transierunt m:i-
spiritum locutus esl ad iloysen, ul Moysi persoiia a sculi inasculos, et reliqua.

sua plebe buiiurilicareiur, duin iion alii viro quain Duodecim principes a Moyse et Aaron electi signili-

huic locuuis sil. Du;e auleni Uomini luculiones, uiia cani duodecim propbetaset totidcm aposiolosa lcge
in lubo, et aliera in tabcrnaciilo, duas leges signifi- ei sacerdotio clecioi ad regendam Dci pairis Eccle-
cat. Per piiniuin qtioqiie diem lotiim spatium prae- siam. Quatuor autem personx coopcrantur in talitr-
sentis sajciili, ei secundo meiise viia futura osicndi- naculi ornaiii, id est, Dci, el Muysi, et Aaron, ct
tur, sive baptismum et poeiiiiciuiani. In imiioauterii plebis. Sic el Kcclesia liis quatuor personis onialur,
hujus libri genus arlis ariibmeticae intelligilur, qu* id esl, ex Deo, ci lege, et s.icerdotio, ei plebe, ei cx
poiesl numerositas iiilcrpreiari. Filii auiem Israel qiiatuor Evangcliis. Oninis et.aiii sanciusquaiuiir or-

per tres numeraniur, cogiiationes, et domos, ei no- iiatur virtutibus, ut in aliquibus dixinius ; sivc qiia-
niina, quia osienditur quod sancti per lernum siini tuor, quibus bonio consiat, est, liumido et arido.
nuinerandi, id est *peni, (idcin, cliaiitatem, vel per i» calido et frigido. Quod auleiii iniiliereset parvuli iioii

ci'giiiiii)iiem, et verbum, et opus, sive per fidem Tri- iiumerantur, signilicat quud mollos ei cnTeminati, ct
nitatis. Historialiter vero sic iiUclligr-ndum csi quod qui parvuli in Gde sunt nondum vcnerunt in uiiuin
diciiur per cogiiaiiones, ut esl : Qui sunt /ilii Jacob, perfecium. Eiliinoiinuiiicraniurinca ir.ssancioruiii,
et (ilii Levi, id est, quod di< it, quo numiiie unus- qiiia non possumus stare in bello quod qiioi!d:c debe-
quisquc ex illis vocabatur. Idcirco ct jani po(iulus mus exercere. lixc omnia conjungi debcnt ad looiini
bic numeralus est, ut labernaculum portarei. Mul- ubi dictum est : Numerabis illos per turmas, ct re-
lura jam inicrest iii nuinerationc popiili Muyses, liqiia. De Ritben EHsiisfdius Scdeur. Ordo auicni nar-
et ad David. Nuiiieratio a M lyse et Aaron facia a randi vel iiumeranJI bic osiendiliir. Noinen auiem
Doinino imperata est, el non pro elevaiione, sed pro pairis cum filio idcirco commemoratur, cu ipiod paier
obedientia facil, ut lilli Israel tabernaculum porta- filio suo clarior fnil : vel anie dirtum csi. Tolle sum-
reutsecundum oidinem.A David vero numeralio pro mam fllorum Isract per cognationes suas, et domos,
elevatione lacta est, et non a Doinino iinperat.i, ct ei noniina. Qnando autem ad Ecclesiain refertur li.Tec

idcirco vindiciam meruit. Per lioc etiam tesiimodium nunicrnii'>,ostendiUir qiiia per aiulias virtuics oinncs
55!) LEi>/E v::N..iiAi5iu.s on.iiiJM pvus II. - i:Ki;«:fc:iit:A ceniina. sco

.1 c;-!»!!:!. id esl prin(i|i:>liii ct A Knnt; cl <|i::iliu.r exlftii. rcs, <|ui .lcfcmlnnt laberna
saiuti iinmer:uiHir ;
;

iJ cs. (iiMiiiiir Ev:iiu;elia scv, lioc csi I iiluiii, el li^iirain iiiiindiiiliiinicredeiitiuin tenenl.llic.
<|ii.iiliagint:i, ;

Moysi qu.iiiior iirduics piioics qiios dixiiuiis, qui videnlur

iiiuiiili xliis; cl qmiiK<'iiti, id est i|iiiiiqiie libii

qiii'it|u:n;iiiia, esl |)(Bniieiiies Ireceiiti, id vc luiaiifiics iios rx e»si?, ei scrvitiis Ecclesia: Dci.
lcsis ;
iil ;

Triiiiiaiis. Oinncs auteni ntinieri, qui Imc ^ii:itiior aniein oriliiics, iii quoruin nicdin arca,$igni-
cst lide-i

iiunicruii suiii, niiiiuli .ili.nii ri(;iiriin tciieni. iic:.iii ordincs sanciorum, qni dcfcndunl Ecclirs ain
«sqiie
iiniiieiaii cniii illis, co quod ab li.urcticis ct peccatoribus. rnnsiiui^-qnc ordiiieiii
I. (.-.;« vcr.» iion si.iii

Do:?itii(i .leilic;.ti suiit. Scd conbiUues itios sutur la- siiiiin scrv;it : ubi ilicitiir, Omiiia veslra secunduin

hgntMuluhi : per lioc signitical sanclos, quos Donii- ordinem fiaiit. i'onuiitiir autein lii ordincs iiniier^u

niis coiibiiioit super licclosiani de imindi» ad coDliim Dei, sicut et iii Ecclcsia duo ordincs ponuntur impc-
pori:iiiduiii, bivo iii uiiiiniqiienii|uc sancliini, (|iii seii- rio Dci, id est, ordo coiijugil, et ordo virginitatis.

S)l(us perf. cti.4 ad rcgiia ccBloriim port;itiir, ul dici- Qiiaierni autem lii ordines fuerunt, qui foris suiit, el

tiir, Otniiia hivf iit figuram noslri conliijeruiil. Sivc qiii iiitus ; sic csl et iii Ecclosia, in qua quaierni or-

«f Apo^-ioliis dicit, uiiusquisiiuc eniin in qnu vocaui dincs, id csi quatuor Evangelia Iwbentur. Terna au-
esl, in .'0 fcriiianeut. tPin labcrnacula ab orienlc posila snnt : significaint

CACLT II. ^ ndcin Triniiatis, aut Ecclesiaoi, ad quara dictura csi:

Ad orienlcm Judiu /i(/ii( leiiloria. Iii lioc priiiio ur- Oriiltir rnitenlibus noineit Doinini sol justiliw. Tres a
diiiatio tnbus Jnda! nsiciiditur, eo quod anie lalicr- ineridic, ndeiii Triniialis signilicat, aul Ecclesiam ;

iiaciilmn fucrii. Trihus aiiieiii Jiida antc lsa> hir pi- ad i|.iani in (iiiein vita; dicitiir : Veniie, benedicii, et

iiitiir, en qiiod Jud:is fiicrit pugn:ilor ; ut dicitiir, rcliqiia.

CatuluslcoiiisJutia, ut rcliqu:. ; vel co quod Cliiislus CAPP. III, IV.

C.1MICUI ali i:io sunierct, vel nc illi inviilercnt posiea,
Aiile Aaro t sunt tres ab orieiile, et post dexieram
qiiando regnuni assuincrcl, dum illum Dei sciiieniia Aaron ircs secundi, Ircs ab icciutnle Aavun , sigiiilicat
priiis ordiunvii; eo quod coniinisti fueriiit niiililicr-
illos quibus diciliir, Si quis rutt tenire, ct reliqua.
l:uis et sorviliilis, ul paccin ciiui invicciu li:ibcrent :
illos qiiibus dici-
Trcs vcro ali nquiloiie, ^iguilicaiil
sive ut plebi osiciidcrcitir qiiod siniiles apiid Dcum liir, Iie matedicti, ci c.xtera. Omnes crga tabcrnacu-
Cwermil. Juilus el tsiicltar el Zubulon ab orienie ta-
luin congrogaii, ct sopara:i illi signis fuerunl : siccl
bi'rnactita figebant ; liuben el Simeon et Vad ad meri- oiiines s.incii suiil congrogali in fide Triniialis, ei
diein Ephraiinei Bcitjnmiu ct Hunasse ad occiilciileiii :
Ex
;
operibus separaii. Dc iiincdialibus dicitur : [ru-
Uttn et Aser el A'e,././«/im ad uqitilonem. D.m autcm
^ ^,jj„, ^g,„„, c„g„u,ectis tos. Tabernaculi vero ereciio
noii' incoiigrue posircino poiiiiur, co qiiod Samson et deposilio Ecclesiam sguilicat, qux credenlibu«
ex l>:in luii, qiii liguraiu Cbrisii lciiuii. Sic el Eccle-
quotiilie crigitur, et iii neganiibus depnniiiir. Taber-
sia a coiifessione incipiiur, ct ab jndicio linilur. Tcr-
naculum vero cum deponitur, quxdani in co noii
iiisa.itcm ordiiiibiis lilii Israel ponuiiiiir erg.i labcr-
vulvuiitur, qua;dam etiam duplici velaoiine obieguii-
iiaculuin, ut non supcrcsset aut non dccsset aliquis
qux labcrnaculum signi-
tur; qiiin sancta Scriptura,
cx illis. Inquiritnr, Cum cigo tabernaculuiii lixcriinl,
ficare potesl, nunc nanife^ta, nunc involutaest : spe
liuc ir.odo ul Viderciiiur, aii lactiiin sit causa venera-
enim duplici vcltriplici obteguuiur; liberaiaesteiiini
lionis labcrnacuti Dci?Etcusiodienies Leviisp, ut ar- nuiic velaniine hyacintbino, nuncpur-
allegoria. Et
cani ponantcs ab omiiibus infcsiali.inibus suis cun-
pureo involvitur, quia saepe sancta Scripiura de in-
veiiiuai. Ui quatuor ordines ad (luadrigam iii Eze- carnatione Clirisii vel passione illius, et de figura
cbiel, id est liomo, len, viiulus, aquila. Lco autcm inariyrii, s:i'pe dc coelestibus mysicriis disputal. C<
aJ Judam pcninci, dum diciliir de illo : Cntutus teo- quanlum digiii erunt fitii Leii, tantiim sanclis appro-
nii Juiin. Viti.lus ad Lcvi, diiin niuris fiiit Levitis vi-
pitKltiabuni. Ei quantum Cbrisiiaiii dig.ii suiit, tiii-
lulus iinmolare pru plebe. Aquila autem ad Denja- tum ad divina secreta accedunl.
niin. Ilumo a.iicin liuminibus cunvcnit. Quod autem n
CAI'UT V.
signilicat tabcriinculuni in linc loco, nisi Eccb^siam
Vcieris Tesianu-iiiiV Duoileciiii auiem principes erpa Pri);'iciaii/i(r de castris teprosi,el qui semine fluunt, et

labcruaculuni, id csl diu>dcci.ii pro|>lici3c circa Syn:i- poltuii stipcr inoiiuo. Lepiosi, li.Tretici sunl lliixi c«gi -

(iogam, sivc diiiidecim .iposioli crg:i Ecclesiain, cnm talionc, vcl iiiinis vcrbosi, iinmiiiidi siiper ninrtuo in

liis q.ii cum illii crc.liilcriinl. .Milcraiilen) Jmlas :in- opere. Talcs a ca^tns Ecrlcsi» soparaiiiiir, nc cont.i-

lc tabcrDa.uluiii liguram lenet IViri, qiii antc omiics gionc inni um suornin vitam polluani iiinucentium. Tn-
divii.ilalem crc.lidit ii. b.t.i.iiic diccns : Tu es C/iii- bcriiaciilum quoque uniiiscujus.inesam-ti poicst signi-
ttus F.lius Uei vvi. Liicas aulcm aiite tabcrnaciiliiiii, licare cuiii <|iiaiuoi' .ir.linlbus, id ost i|uatui>r Evango-

sign^licai IVtruin aiitc Ec( lesiain. Siciit ciiim ab Ju- liis, vol .|iiati.or siibiUintiis, (|iiilins li.uiio cdiisl:.!. In-

da liiiliaiur ciistudia labiiriiaculi, cl in Dan linitiir ;

liis auiciii uiiiiiissnnoius qiiaiuor «irtulcs priiioip.ib'*

sic et Ecilesia a coiifoiSioiic iiicipilur, iit antc dixi- babet : qui ab lliith, idest a .'.infessione, innpltur, rl

nins, 01 liiiitiir. Uclnaiilciii (iriliiios liir (isloiidniiliir, D.iii, id osl jiidicio, liiiitur : lia! oiis ii. si^ A;iioii, Id C'*!

sic el Ecrlcsn iimbliir ori.ivi» iirdiiio Nnvi Tosia- sonsiini poilocliiiii. Ciijus (ir.li) iirioiitalls, prr<lio:i-

iiioini. Ociooiiiiii oidiiios riicriiiil iii inodio, qiii oin- lioiassaiicios sign fii-ai, qiii"l jh* i fuig.bHHi sitHisnl.
561 IN PEMATEUCIIDM COMME.NTAUI!. — NUMf.ni. 562

Dcxtralis vcro calorem fidei; ocriilerdalis, (.cca^uni A viriuUun. Uvam pas<aii) illi vescunliir, qui propter

prpsperiUl.s liujus inunJi ; S(|uilonalis, oirciisioneiu Iiiiinnnns oculos abLiiiieiiiij; pallore iiiiiciuiii.ur, u'

a diaboto. Qui suecenderuni iynem alienum. Idcirco gloriam captont ab hoininibus. Acetum Jiiiem Libuiii,

ignis alieniis dicilur, quia lii a Domino non suni or- qui a vita; s^iiciil.ite in veliistaleni prxtcriluruin \i-

tlinali, v«l quod ignis ile coilo nnn ."iit missiis, si»i! lioriini hliiiniur, ci corriiptioiie vcleris uequiiix de-

i|i:o<l caiisa superbiu: lioc opus rartuni sit. Ilonim lectaniiir. 'rxripit iiai|ne Dcus ut illi qui sanciila-

«p.oque Baceriloiuin inors, lirrelicorum doctrinniii, lis iiiduiinl liliiliiin ciinciis liis careaiitviliis, iiuHaiii'

lixreseos iiioriem sigiiificai, >>nrerciitiiim iii vindicia, que horuiii menioriain liabeant. Prxcipiturquc Jein-
*el illurum qni ignem conciipiscentixin vindicta suc- dc ul Lemtm aspcrijantur aqua lustraiionis, et radanl

r,endunl. Filii auteni Isracl idcircn noii eodeni nrdine piloi carnis iuw ; ijuia lii i)ui obsequiis divinis assu-

suiil posiii, quia in omnilius ininisiraiioniliussuis se- iiiuiiliir, debeiit aqua ^aiiibris dociiiiix; puigari, ei 3

paraii suiit. Post lixc aiilem iiiuiiet boniiiius, Vt u.t superlluis mortbus \el cogitiiiiunibus iiiiiiidiaiiparoro

riijui ux»r errmerit, marilumque contemnat, dormierit anie Dei oculos, iie pulchraiii aiiiiiix spccieiii quasi

t»m altero viro, tt /lonr marttiit deprehendere nequie- pilis Iruciilicaiiiibub deruriiieiii reddaiii. Iii cu (luod
ril, ct reliqua, ducat illam ad tacerdotcm, ct rcliqua. diciiur, Reddct illuiH , (iiiidaui diciiiit pueiiilenlijiii

Vir iste ciijus erat uxor, pastor est Ecclesia; ; uxor " (.ignilicire de pfiCCJto. Et iii co quod dicit rursiiin.

auleiil illius, subditus quisqiie. S^icerdos ad queiii «rp(ini»>ia, confessioiicin per dociiiiiain .'-epliloriiiciii

vcniiint, Clirisius ; aqii.i, Scripiura. Cum auiem prin- Spiritus Siiiicti. Ortava dies Novuiii Tesiaineiiiuiiide-
cpps crinien subjecti non poluit dcprcliendcre, scd niunstrat. Dd sucrificiis qiix subsequiiiitur, iii priori-

tiimen suspicaiur quod pfr aliqiiod viiiuin adiiliera- biis ubunde dictuin &>!.
vii, per zeluin jusiitiae deducat illani ad saccrdoiem, CAfCT VII.

id esi judicio Dei causam reservci, nefiirie anK! lein- Sex pluuslra scx dies sigiiilic:ire possiinl ; et diio-

pus juJicel. El ipse ^acer.ios Doniinuj Clirisiiis, deciiiiprinripes, loiidem |'ruidiclas : simililer duodc-
nqiias amaras, lioc esi, per Scripiurx iliviiia> disci- ciiu buves, toiidem apostulus. Aliicr plaiislra sigiii-

plinain, liypocri^iii contcir.nil, el pecraUini inanifc- licaiil, tecia vero viiam tlieoricsin. Aceiabuluiii ei
siat, vel hic, vel cerle in fuuiru. Non eti eiiiiii, iiiquil, fdiia, corpus et aniinam, utrunii)ue plenuin siniila.

oecuflHni, 7t(od non iri/i(ur. Ciirislus in Evangel o di- Ilxdos, upera perfect:i. Morlariiila deccm siclis, id

cil : Scrm<i quem locutM snm t'o6is, ille i'Os judicabil cst, corpus deieiu seiisibus, pleiiis iiiceiiso, iJ est

in noiwimo die. Ac per hoc iqiia aiiiara, Scripiura oraiiiiie, per igiicin cunipunciionis. lios vero docio-
divina dicitur, quia pcccaniibus non p^ircit ; ct justis „ rciii signilicjl, sed lainen Juo boves seiHus corporis
dulcis, quibus xterna prxniia rcproniiltit ; el ita ali s Cl aiiiinu: osteiidunl. Ilirci (tuuque quinque, totideiii

aqua benedicta est, aliis inaledicia. Tale quiJ cl A- sensus. Unns vero bircus, Clirislicanieiii, vcl uiiius-
poslolus loquitur : Quibtisdam qnidem odor m^riis, cujusque hjerclicoruiii |>0|iulum. Omne oriiainentum,
in mortem : quibutdam vero odor viim, in viium. Aiii auruiii et argeiitum, liistoiiain ei sensuin,quibus or-
aulein dicunt oblaiionem, qiise pro inulierc iirTertiir,
iiaiur Ecclcsia. Aliicr bos de armeiilo, spiritiiin da
signiOcare sanguinem Christi, qui pro aninia unius- Juihcis prxliguravit. Duodocim dies, rigurain vivcn-
cujusque hominis cllusus csl. Oblaiiu autcin super in duclrinis apostolcruin. Aquam vero histra-
tiiiii)

altare olTerlur, id est corpus Christi in Ecclesia. Pu- liiiiiis, docirinain Spiriius eancti, vei iacryinas in
gilluin. lidem Triiiitalis. Dcciina parii, Decalogum. piKnileiiiia.
Sata farinx horJeacex viitulein cariiis denionstrat.
CAPUT VIII.
fle ejjundal tuper eam oleum, ncc ponal Ihus, id ('St,
I.ex nrarcepit Levitis iit a fi^^simo quinlo anno in
niisericordiaui et oraiiunein. Quod auiem dicil, Ali-
tabernaculo desertiianl usque ad quinijuagesimum nn-
quid de patimenlo tabernaculi miitil in iltam : coiiiine-
num, et post qiiinquaiiesiiiium aiinumservire desistani,
inuraiioiiem per propheiiiiuniei aposiolorum et om- et lii custodcs i'asoram tinl, el tuinistri friitrum suo-
iiiuin S9iicloruin doctrinain, iniUeiiJani esse signi-
n rum. QiiiJ efiiiii per aniiiim vigesiiiium quinuini, in
ficat. Iii eo auiein quoddicii, Ditcooperiei capui il-
quo llos iuvciiiuiis oritur, nisi ipsa conira uiiuia-
fiu<, di-posilioiiein pcccati Je sensu principali ani- figuranlur? ei quid perquin-
quodque vitiuin bella
inat significat. Per coniinissionem auteiii scrijilioiiis
qiiageiiiniim niinieiuni, in quo ei jiibilei reqiiicsriiDi
et aqiix, Jocirinain Chrisii ei saiiguinis elTusionciii
in xierniim, nisi exteriia requies edoiiiitobclloMioii-
demoiistrat.
tis expriiiiitur? Quid vero per vasa tabeniaculi, nisi
CAPUTVI. fideliuin anitii.^e figiiranlur. Levitx vcru ab aiinoxxv
Jubetur Nazarxis, tii viiium, el omnc quod incbriarc tabernaculo deicrviuiil, el quiiiquagesiino cu^todcs

polest,el omne quod de uvis est, tionbibanl, nec aie- vasurum fiiinl ; ut videlicel adliuc qui impugnaniiuii:

lum, ni'C de uta passa comedanl. Quid Nazar;T;urum viiioiuin ceriamina per conseiisuin deleclaiioiiis to-

nuinen, nisi absiinenliam vii<c figural ? Ilis iii vino leraiii, alioriim curani recipere non prxsuinanl. Cum
luxuria pruliibetur; in Jiversa poiionc diversx vu- vero lentationuiiibella subjeceriiii, ei cum apud se

liintates significaiitur. llli eiiim viniiin non bihunt, dc xtcrna tr.inquillitate securi siiiil, animaruni cus-
sedalias putiuncs bibuiil, (|ui ad decipiendos homi- todiain sortiiiiitur. Sed quis isia prj;lia sibi perfccte

nes uiiibr.is quasdaiii et iinagines siitiulanl haberc subigai, cuni Paulus dicat : Video aliam legein in

P*TnoL. XCI. 12
 .

..('5 1!! I).E VI:NI:K.\1!ILIS Ol-EltllM l'AKS II, - EVIiGKTICA GENIUNA. jfi i

iiHDibiii iiu-ii r,'jiuijHitnieiu hiji iiiriilismfir, t-t i('li>|ii:\ ; \ rioii iii (|iiiiii|iii; volmiiiiiibiis ; lli;calogiiiii bi;{ii liiMi,

.M'tl aliiiJ Cbi LclLi luriiiei' |ii-riKl :iliiiii bclli-> iii<r- xxii lenca sii;iiilie it. Liio .Mujac, iJ est ieiii|ii>re, iir.r-

viicr exiiugii.in. seiiti. I'er luires leilras. Sicul iioii per cuHsuctuJi-
CArtr IX. iieiii pelicriinl, sie et vindicaiiiur. Jutiie uulem im
Pustoa pr;i!ci|iilur lils, qui piiinu mensc Viinclia: mulat pcr Moyscii, Clii isiuiii per lcgcm iiiiniulaiileni

iiilfieiu iwii piKucriiiiJ, ut iii tecuiulo meine coiive- sigiiiliial. Iii liac autciii inunsioiic, DcsceniHl Spirilui
tiiaiii. In si-ciiiiilo ineiisc jnssi s-iiiii l':ircre, qiind ni- snper :iciiluagiiilu tiros. Ei Doininus desccndil in iiub'',

liiiiuiii iiitelli;;ilui iii typiiiii |iopiili ;joiiliuni, qiii ciiiii el relruxil spiriluin (/uicniC iii Moyte, el iiuposuit su-

oiiiiiiliii<: d.i;inoiiibiis runiiouti viiloljaiiiur iiividi iii per scjiiuugiiiia riros. DescciiJens eniiii, uiiiversx eai-
aniina ; s:>lutiri vero cunressioiic iiiundati, :iJ sceiiii- iiis Clirisli dillusa cst pcr (idem Spirilus saiu ti gra-
daiii naiivitateiii,i|uasi ad sccunduiii incnsein, tnuis- tia, siiper electos populos, et Lxx liiigiias geiiiiuiu.

irc prxcipiuiitur. \eiiiii|iie super eosoiiinc donuin illud viitntis, qui>J

CArUT X. iliiiiiiil:iiii luit in Muy»c ct proplietls.

Scd ct dii:i: tiilia; aigeiiic.»; (ieri pra;ci|»iiiiiiiir, i|iii- CAPUT XII.

bii>> coiivucaii poSbil niulitudo. IVr duas luliasexer- l'oit liivc .\aron locuin iiicedeiis olfensioiiis, e m
citus coiivoc.itiir, quia pcr duo Tcstaineiila, sive per B sorore SMo ilariii, fralii ulique ahslraliil ,
quoi ab
duo pra!cepia cliarilaiis aJ prueiiiciuiii lidei populus aHenitjena accepisset uxorem. IJiideillico il nria conta-
cvocatur. yujcidcirco aigiMite* suiil, ut prxdiialu- gio leprtr efiUiruil. CJuod sigiiificat quia sacerdolalis
ruin vcrUi clui|uii nitore fulgeani, el aiidiioruin iila plebs ratruiii Cliiisto S.ilvatori aJversuin F.cclc-
nieiites niilla obscuritate eoiifuinlaiil. IJcireo autein siain tungregatam ci geiitibus dero^arci, nec redit

ductiles, qiiia iiccesse est, ul lii i)ni vilain vciiiuraiii ad L)ei tulicniaculuin, duiiec statiin pieniludinisgcn-

pia-.liianl tribulalioiiuin pr.rseiitiiini tiiiisioiiibiis lium lenipus implcaiur. Tunc ciiini eadeni plcbs
tresc.int. beiie auleni ilicitur, ('iim i;i/fn'isiis jucrit pi isiinaiii potciii rccipere saiiitatem , cuiii eis sepii-

clangar,morclninlur cisira; qiiia iiKiiiiuiii cuni siibli- rtiniiis Spiritus graiix agnilio ad veniani fueril

lior aut niiiiutiur pixdicatioiiis scriiiu iraeiatur, aii- siilTragiia.

dil' runi nieiiles cuiilia ceriamina arJentius excilan- CAPUT XIII.

iiir : ab illo luco qiuid iii iiii:i p:irtc Dxodi dicitur, Ilis iransaclis , duodecim milluiilur exploralores ad
quod veiierunl /i/ii Isracl de liapliaim in desertuin Si- considenindainierram. Esplinatores missi adconside-
nai, ubi Motet ascentlit in monicin Siiiai, oninia qua; uberciii, lerrueruiit populuui,
raiid'1111 lerrnni qiii

leguiilur usqiie ad lincin Lvodi, cl lotus Leviticus, scribas el Pbarisa;os signilicaiit. Sicut enini illi per
ci ipias coiiliiiet lib.r iNimicri, us|ucin piivsenieni C ji„yjjp„ „ jjsi su„(^ ^i soli fecunditaiein sollicita
lociiiii, lii liac iiian ne, iJ esi, in iiionte Siii.ii de- per legeni pro-
i
cuiisiJeraiione iraclarenl, iia isti et

stripla suiit. l'osl bivc venieules de intnte Domini, ve- pbelas inissi suiit, ul Scriplura: fei lilitateni pcr iii-

neiunt in soUludine Pliaf,iin. Quc inaii^iu ex lioc

vebiigaiionem Duniini spccnlarciilur advciitiiin :

(pioJ ibi actidil, Sepulcruui cuncupiscentiic vo- rra snni ta nrtiis est, id est, de corpore vir-
qui de ti

caiur. giiiis Maria;, iii qiiaSpiriius gralia: reduiubivii. \el

CAPUT XI. certe, ui icrram carnis Clirisli considerarciil, per

Ilic pupulus ca-Ksieni paiiein fa.iiJii-ns , eaines qiiaiii rcsiiuni Dei, ul iibcrlatem IVuctiiuni spiritua-

Algypliacas Jesiileiavil ; iiu.uc cos devoravil inteii- liiiin, et vitani ivtciiiani coiiseqiii po~seiit. Sed sieul
Jiuiii. t qiiibus dutciiiur ut qui conversatiuuein illi lerrueruiii poiiuluin, ne Dti reproiiiissionibiis

iiiundi liiijus rcliqiiiinus, ct ullas /Lgypiiatas, id csi troJcreiil , ila el isli snaserunt populo JiiJx>oruni iie

cariialiiiiii d.:sideiioruiii cuiicupisceiilias, contciiipsi- Cliristo pr'.iniitieiiti remissioneiii uiuiiiinii peccalo-

iiius, nuii tiebtrenius iiiuriiiiiraie ttiiitia cuelesleiii ruii et rcgiiuui coeloruin creJcrcnt. A.l .t^gypuini

paieiii, iiet vinoleiilias i-Kgypl oiuni appiteie, seil rediie liujus iiiiindi eupientes, el letipiciiles nianna

sinipliicin inaiiiKC cibuni, id csl, (U'lcsliiiiu viiaiii lidci, qua;ienies ollas peccatoruni iiigras, el ccpas

(|u.i'i'eie. Ali.xpiiii si post peifeitaiii vitaiii vulunia '

blaspbeuiioruni putridas , et pcpunes xitioruni ac
les pristiiius vulueiMins appetere, vorabiiiius naii- liliidiiiuni inarcesceiites. Itotrus autein ille pendciis

seaiii, statiiii Douiini ignc tur.|iiebiuiur. Uesidcriuin (lc ligiio, Clirisliis csl pcnJens Jc li;;tio cruris , de
iiosiruii) venciur in luuiulum, ut siinus scpiilcra lerra geiiitrlcis virginis Mari» secunduin cartici»,

dealb.ita. SeJ laiiicu liistoiialiltr scienJuiii c>t ciir lerriC stirpis vlsccribns effusus. Duo vicitires, iluo

|si:iel citriicin dcsideraveriiiit, liabeiues niaiina :

piipiili suiil , pritT Jndaiciis Llirislu Jorsuin el iioii
lllii

i|iiiid ili sulviliir, (|uia inaiiiia oiiiiiis cibi siinililiiJi- fjc.cni dedil, el qurio in lege porialiat, iinn vijcbat

neiii liabiiit, praslcr cariiis. Sic ct saiicta Seriptura ( ui dicilur, Obscurenlur oculi e^rum ne vitteant, Cl

uiiiiicin satieiatein qua: prolitii lialicl, priclcr vtiliiii- reliqiia. 1'usteriur pupiilusgeiiiitini esl qui, ia Ctiri-

|ieci:atiirciii. Doiiiiiius qunipic iilcireo dedlt sliiin creJciis, el seiiipir illiini poilaiis viilet el quasi
l:iitiii

caiiics, nc iiiod cai poK^st.its piil:ii'ciur. Scd lainen, serviisiloniii.iiin soquitur. Ilic est bi>irus,qiii ellu.suiit

co quad incuii|{ruc popusccni.it, viiidic ivii ; sie p.r iii suliituiii niistraiii viiiuiii san^uinis siii coiitriitone

Stripilliiini viiluu'.as dii>iitiitiir, iioii uiiu dii-, id c>t pcrrudil queni pt;r iiiala grnnal •, Ecclo»iii soci» one-

lldcl, vcl II <n i.i ilu ibus lcu;ib is, s.\o ns s.'cun esi Siciit eiiiin niali nr.iiuia uiio otteim»
iiiiii i'tiita'.c
 •

:.«; IN PEMMEUCllLM tOMMENTARII. - NliMEHI. MG

riMiicc iniiUa iiuciius giana coniiiieiu, iia Eccicsia A pcrvers.'» meiiiis crraiit. tilii aulem r.liiib, iilii dia-
iiiiiialc liilei nmniia, niultos puiiulus ooiitinel, vul boli, vel qui iniqui inierprctantur. I;,'iiis .tuieni siiper

tiiiiversas giatias sancti S|iirilus in vinculoclLiritaii-i. Dailian idco cccidit, quia qui igieni .ilieiium olTiTe-

Ficus aiitein, t|iiein eiiin botro poriavcruni, iiiiagi- bat, oportebal ut ab igne cxurorelur. Tcrra ijti<iqu,'.

ncni let;i$ protiiiii, siciit in cvanijelicis eJoceinur iilo^ nh!.orliiil, qiii iii lerra prliicipaliim liabeic coii-

eicniplis. INcc eniin lcx sii>< Cliribto, iiec Cliri^tus teiidcruiit, eo quod in iilis luit inaieria cupidilalis.
sine lcge csse piitest. Alii quoi|ue ijiciint quud lii duo- Ecriim pecora absorbuit euiii omiti tiibstmitia sua. iiicul

deciiii viri, iialinitcm portHntes cuin uva, duudccim eiiim pecora ct alia; sulistaniia! sua; saciificiis Dei
a)>osinlos sigiiillcaiil. I'er palinitcin quuqiic cuin uva cnsiodiuntiir, sic et pecora, de i|uibus Deo non iniinu-
cur|iiis Cliiisti cuiii sua dlvinilaie signilicari exisii- laiur, disperdunti|r. Ilis qiioqiie idcirco inconsueia
iiiniii, t.;ni ab aqiillone ad dexteraui , id est a iiiteia iiiors fuit, eo quod iiiconsiietuiii npus Duinino fece-
lcgis aii calurcin lidei porlaiur. rimi. Iloc quoque in die raciuni est, iion in noctc,

CAHUT XIV. ut ab omiiibus videretur, et non crat consuetudinis

G.ilepb vcrn bonos prxlignrjt dociores in iiocle inimolalio, ei rorniii oninl iiiiilliludiiie, ul
; alii vcro
i|ui lerriierunt popiilos.inalos. Qnod vero rebellis
ca;leri onines timcreiit. hircrnnin aiilein omncs hislo-
alisque jussu Dci contenebraius vcrticem inontis
^ '''^''le'' «Jesccndont; sicul enirn linniines clevati in

a$cenilit,et ab.\maleciiis ctCliananxis supcraitis si- caMuni, siceibi liomiiics in iiiferiiiini tlcsceiidebaiil

gniiicai, ijuod qiii in propriis viriuiibus conliileiis,

Ktbuic tonveiiit quod ditiuir : bcsccndunt iii iiifer-

ciMitciieliraliis ignoraniia, vcrticeinascendeiis supei-

num vivenlcs, quonuim naiuilia in liabilaculis ctriim

lii.T, ronlriiriis virlutibus volueril

in medio ipsoriim, Muyse dicente Ego autent ad Du-
resislcre, slatiin :

hiiic Deii diicetur.

minum clamavi , ct bominui salvabil me. Ili quoque ab
aliquibiis diciiniur judlciuin deposuisse, quia Domi-
CAPUT XV,
Seqniiur scrmo de homine qui diem sabbati vio- iiuni per Mojscn ei Aaron, et dcccin plagas, ei prai-

"le auMis estj piopter qiiod et depositus est a dicatio.iicm iii iiifernum, iion audierunt, ut dicilur
I po- :

Qiii blasphemavcrit Spiritum snnctum, non remiue-

pulo, qui rurmani gcrit illius qui budie sigiiaiur in i:i

Clirislo. Iiiveniiur opus carnale agere, tui- ei, et reliqua. Aliter, qui iioii addideruul pecca-
id cst contra-
licre lignuin, fenum, siipulam, ad escam tuni percato Ada', a Cbrisio liberaii suiit et e con-
igiiis acier- ;

nam conveiiieiitcm quae duni tra, qui addiderunt peccalum iioii suut liberati.
: culligii, occiditur, ,

deprcliensiisa popiilo duin a spiritualibus judicninr, Quodijue dlcitiir, Descendant in infirnum vivenles :
;

et spiriiualiier ocridiiur, bpiilibus tesiiinoiiinrum

iiidicat sub lerra esse infenium. Aliier, iiiinfernum,
p
diviiia; Scripiurae obrutus. Qiiod vero prxcipitur, ut sepulcrum iiilclligiiur. Per ignem quoquc^i terrain,
fiinbriiitper anciulos palliorum facerent, poncntes in it-
lillera et seiisus mystice inielli|;i <licitur. Per terrani
lisvillas liyaciiitliiiias, signilicat eiiim liilera iiou iiucuiigrue designaiur, quia boiia
quod inamlaia, quse
tideniiir esse nimii, si prnpier coelesiem vitain, terrx prcdieat, et ideo seiisus per ignem designan-

qiiam viia lur, quia eloqiiia divina igiiea sunt ut, Ignea lex in
liy:iciiitliiiia sigiiilicat, propier calorem :

«reum servaniur, niultuni proiiciunt. Qui eiiiin

deMera illius, pcr oinncm substaniiain et labcrna-
cula, peccaia ei corpora desigiiaiiiur. Posiea Aaron
Siieriiit iiiiiiima, pautaiim delluit, ut sive maiiduce-
luus, sive bibamus, omiiia in gloria Dei faciamus.
accipieiis iliuribulum , obviavit quassalioni : ttansque
Ilislorialitcr liiiibria! idcirco pr.TJcipiuiilur, ul et intcr viventes et moriuos, plagain exclusii. Ute sacei-
jam
pnpiilis iii vestiinenlis dilTereniia sit inier fiiios Israel dos Cbristus , iste de ctelo veuiens, plagara nostrani
el gciuiles. exclusit, isle iiiier vivos ei iDnriuos natus vel mor-
tuus vel certe, sicut de iilo scriptum Kcce po-
CAPCT XVI. ; esi,

Per Cliore, siius esl hic in ruiiiain ct rcsurrectiunem niultoruui

ct Dailian, et Abiion, qui Moysi et
iii Israel. Sicqiie et iliuribuluni passionis siiae acci-
Aaroii sacerdoti perveisis conatibus rcsliterunl, lix
leiici sigiiilicaiiiur, qui Iiairesim et scliismaia lacere |) l'''^"^' s»S('e"fl'l "guis a-terni perniciein , ct inimicam
conaiitur, et miilios secuui tialiendu decipiunt, cun- pei tulil martem. Quod auiem Moyscs et Aaron popu-
tradiceiiies Clirisii saceriloiilius, et dominice bosiia;
lum judicaveriiiil, hoc quoqiiescitsu iiitelligi potest
veritatem |)cr lalsa sacrilitia piofanantes, qiiod saiicti jiidicaliuiii peccatores in die judicii.
iii biatu
lerra; merguniur : teirenis scilicet documeiiiis ab- Sedeb tis ci judicabitis, el reliqua. Post antem legem
sorpti cum liis qui sibi adbaereni, ct ignis aeierni pa- iiovam, id esi, positionis plebis erga labernaculum,
biiluui cfliciuntur. Chore iiuerpreiatur calvitium; h: traiiPgressi suiii : et ideo banc viiidictam accepe-
Daliian vero, donum eurum : Abiron autem iuler- riinl in figiirain Ananix etSaphiroe, qui primo pecca.
preiatur pater meus excclsus : per quod omnes liae-
veruni in novo. Eleaz.ar omiicni bonum doctoreiit
rctici significantur, qui decoraii omni spe, ie pulcliri- si^-nificat, tnllens lliuribula, id est peccatores ja
,

luJiiiis virlutuni, sustiiienl calvitium. Sicuienimvero cenies in igne concuiiisceatiae, et afligens ea altaii
scriplum esi ; Super omne caput catvilium, dommquc Kcclttsia; , ut incensum in illis liat . id est ora-
tonim, el non bei videiilur hahere, et pia:cessores ilto- liuiiis.

lum excetsos esse usurpant. Et vivi in inferntim daeen- CAPUT XVH.

d<'m quis non per ignoranliam, sed per
:
conlempium Vir-ja nuiein Aaron, quce propler siccilalem floru,!.
 ;
;

Jt;7 m.i) i: vtMa.Aiiuis ui'i;«i;m I'AUs ii. — exkcetica cenui.na. j;fi

( n o iiisinuaiiirCliri9li,)|U(! iiioiiilicuia rcvitii. li:ii|uc A oiiiiiiiini credeiilium , vtil vii(u(iiin boiiariini. Et in-
vir^a |iosi aiitliiaiciii virosceiis, ClirIsius|iosi iiioricni (ini;riis iliijiiHni , id csi, duiii (irxdicat de sanguiuu
resuigeiis. I|isuiii ciiini llorein, ipsaiii virguin iiiiel- Clirisii, iiiiplens opero : s.ingiiinc afpcrgeiis ruiilra
ligiinus; ol iii virtfu pnicsus regiiaiilis, et iii florc lores i.iberiiaciili , id est contrn scnsiis cordis sui,
|iucliriiuiln iiioiisiielur. tiulc alibl diciliir : Li/o (loi piT lidein seplirurniis spiriliis : iit coinburat illani pcr
cuiiipt. Alii virg:iiii liaiic , i|u t; siiic iiuiuoir lliirciii ij-noni i:iiiii|iuiictii>iiis, vidoiilibiis ciiiciis, id estcre-
pnilulil, M:ii.:iiii |)iil:iiil, i|iix siiic loilu virili |iroliilil ilciitibus. Tiuii ))i'//i' usque /rof/iiis. Trailai se inie/ie
KiliuiM Dei ; de iiii.i scripiuiii csl, t'.dei vngn de r«- pussioiii, iniitanda Doiiiinuiu. Pcr peliein, uiiliias lil-

diee Je$te. Virga quoi)iio Aaruii (tociriiiain Clirisii lci'x dciiiniisiraiiir ; pcr ciirnes inaiidata carnalin,
polest sigiiiflcaie : duiidcciiii veio vir^ii-, secias iiiuii- qii.e :ul :>ctii'ilctii vi :mi pcrlincnt ;
per sanguiiiein,
(li:uiiiiii. Al.i aulciii dicuiil qiiud (icr duodnriiii virg:\s iii.utyi iuiii pcr limuiii , iiilegncis iniscroruiii pcr
; ;

duodccim iiropliciarum dnciriiia signilic:ilur. Et n:inini'.is, igiii^ S|iirJus s:incii. Aliler |icr pelleiti iiinr-

sicul iii vir(;a »ua uniuseiijiiM|uc ndiiieii ligur.itiiin talit:is osiciidiiiir, pcr carncs \iiia vcl pecc:ila car-
esi, sic noiiiina pruplielarum iii suis libris ci du- nalin; per sanguincni , rulciii |)assi>iii<s ilemonsiral
clriiiis. pcr ruiiiiiii, suspic:ili'iiics in:iUs dc corpore Clirisii

CAPIT XVIII. ^ per ligiiuni ccdriiiuiii , ruleiii ligiii crucis, vel upui
ilnrei lanium edeniex illo, ul inasculi taiituni in- siililiiiie; per liysopiiiii, liunHliiatem; per coccnni bis
lelligaiil iiiy^loria : reinina: vero, ul qui iii reiniiicis liiitcuiii, duplci uiariyriiiiii, corporis cl niiinix; pci
|iccc.itis siini, non dcsiJeciul s:icraiiiciiluni in Lcclc- loias vcsles, upora muiida ;
per vesper.>in, ^iaeiiiten-

bui , oblatiuiic cuiiienti , iit AposUilus dicit, Ci- tiuin \el uccisionein pruspcniatis ;
per viruni iiiun-
boel i>i'Slilu liit conl.uli suniut. i'osl li:i'C cinis vilulx dum, iiiiuinqneiiii|ue saiiciiiiii; per cincres, exeinpla
ru.;e iii lioli'Cau:>tuin concicninia , eii|iiatio pnpulo S.incl')ruui. Scd quando lixc ad Clirisluni referunlur,

luil. pi-r virnni luundniii, Josepb, qui corpns Chrisii puti'sl

CAPLT XIX. intclligi ; lucuiii purissiiiiiim, tccloia; (^daverlumii-

Yiiula nifii caro Salvaioris eil , rosea sanguine iiis occisi, id esl peccatuin. Scptein diebus luerit iiii-

p:is$iiiiiis, xtaiis iiitcgra:, quia iierfcctjt a;i.>tis |>as- niundiis, id est, doiiec iinplevenl paeniientiain. Kc
siis Cst Clirislus. ^iiud noii cst iinpusitiiiii super ill.nn oiiua, id est es b:iptismo, vel pocniicntia, vcl do-
jiii^uni, ustciidit qiiod caro Cliristi iiuii esi subjugaia cirinz. Die leriiu, id e>i iii fide Triiiiiaiis. Aqua :iu-

pecc.ilo. Quod exlra ca>(rn fjccta ist, uf:aiile (Cleaiuro tcni, ut supcrius diciuni esl, vcl lacryinas. Q»i i.igie-

tttccrdole, signiiical quod Clirislus exlr:i llierusaleui (iitur (e/ilortiini, id esl qiii consentil peccalo. Qui mo-
cruolixus csi; ct populu.s et s;iceriloies iii cruce.n ^ liinr, id cst iii docirina illiiis qui ingrcditur iii lenio.

Cliristi cunseiisciniil. Ll sicut iiniiiuiidi sunl qiii ul- riuin , id cst iu ipsius doctriiia. LmveTta vata tjut
Iriuiit viiuluiii, i^ic cl qui crucilixcruiit Cliri.~tuin, jioluta eruiit, id csi lixrctici ; uiiiversus populus
pccc:itiircs uiiiiies iMbsiiiur. Sicut autciii ininiundiis scptem diebiis, id est donec poeiiilentinin egeril, et

est qiii colligit cineieni aspersionis, sic oiniies niundi donec crediderii in docirinain sepiiforinis Spiritus.
sunt qiii Chrisli pa.s»iuiieni in uinnibus geiitibus pra:- Suiiv(rii( operculuni, id esl uiiicordes; et liiialurium,

>Iicavcniiil , cl doilriiiaiii illius asperscruiil. Liijnuni id esl uniialcin fidei; si ni»i liabuciit ei<e>cutum, id
<iiilt'iii cedrinum ct lnjsuiium, viiicein puiatiiiis ct ba- esi, si peccata siiie defeusioiic. Si tciigerii quis in agro
piisiiiuiii ; per liysupiuii eniiii vnsculuni aspcrjjubatur ciidaver Iwniinis occisi, id est, qui cunseiiserit ini-

agiii suiiguine, qui sulebanl niundari, sicul iiuiic per miiiido pi'ccato hoininis occisi in peccato ; lice oat
I npiisiiiura niunilaiiiur lidclcs. Coci,'uiii auiem !>is lin- iltius vel icputcrum, id esi opcia illius vel esciu-
iium, ligtir:ini sacri suiigiiiiiisliabere iiuii incoiigniuiii plUIM.
i'Sl, pcr quud pcccaiorcs abluiiiuir. Uis liiictuiii, quia CAPLT X.<.
per iriuiii curdu clcurpurc iiiiindaiiiur. Pcr lideiii nn- 7ii moi'/<r JtfuiiiF pro/,/itr(i(>(V pioplie'a; niortui de-

lciii ciucis, ct pcr suncluni lavac:i>iii saiiguii.is Clin- rx sii;iiuiitur. In Moyse el Aaron lcgisct s:icei'dotii linls.

Sli sacraiiieiitu pur^ninur. Lt sanl puig.iiiiur illi dio jMoif.sis (iiili.'!» pi'(iam iiirya piTCii/ieiui, de Dei virluli
lorlia, sic ct iios Clirisiuiii lesui rexiase dic lor 1 1 cro- diibitniiil , ila ul pupiilus vidcrel , ciijus niiiic persu-

diiiius. HujuiiHodi septimo die muiidus, Imc rs: Jilvo- iiain Muysi gerit, Chrisiiini cnici aflij^ens , Dei virtu'
iiiciite Si>irilus snicli gv:iiia scplilunni. iMrrulilrr tcm eiSc, iiou creileutibus dcdii. Uenique el Aptvsio-

iiutciii, vaccu rufu , cujiii cxpiaiiu pupuli Csi, uiiiiiiu liis ail, l'eira autein erat Ciir tius. IUs uulein petrt

cbl ,
qua; jugu p.'cc;ili non gr.ivuliir, el in viriiui per- Ihrcutilur, niiia Clirislus cx |.us(iiis Jiul:viiruiii pi'r-

leituui vciiit. Uula autoin diiiiur quiu qniiiiiliu pru cui-us, luiii dix>:ruiil, triifi/.j/f, rriti'i/ii|t' ; et niaiubus
(.liristo iniiriilicaiur •nariynzuii lu, ei ad cujiis excin- uiiliiuiii, qui itliiiii ciuci alli\criiiit. Uiide et Mar< us
pluui cliaiii posi luiirlcHi ulii in-iriiunlnr, ot sic ol- uit, illiini ct quan:« liora cnxilixiiiii, scilicet bnKins
terri puteril iii diiiiio Dci. Ilxc <|ruipic uiiiniu .|u.c Jud.vuruiii : S' \u vcrn luna, iii:iiiiliu> iiiiliiiiiii ciuci-
tliristo ciiiiNeiiirc pr:cdixiinus , u:iicuiqi:c (ilirisiiaiiii li.Mis esl. Pitslca Aaion inontiii illu aiiiiu qiiu iioviis
tiiiivcniuiit, iiiiil.iiidu (iliristuiii , i|ui jtibelur iradcro piipiiliis ti^rrain prniiiiNMunis o-i iulraturus. DeM-
cariiciii ^iiaiii succuluii. id cst Cliri.>Ui : extia cjsiia iiciiiu lcgo |>op<iliis gciiiiuiii iiitrut, ei lettnuiu ritilu-

viliuMiii: cl pcoca.uruiii cl iiiuii.li.ilu.ii, n cuii p>'> tu iiiin \ i>lriiicr diiiptt. fcii >|iuiiqn,iui in lucnie saceT-
 ,

5(J9 IN PENTATEliCllUM COMMCNTAIill. - .NDMKP.I. 370

ilotiiim Elcazaro (laium csi, cl<iuimvls lex ei>s q<ii A Ij.'>.aii, coiiru^io. IIoc ciiiin agil diabnlns iil .sciiiper

illaiii inipleiil aJ suliliinilaicm lucil, lanieii isia su- concludai viain qu:c ducit ad vilaiii. Conclusio eiiiiii

b!iiiii(ns iiuii esi irans lluciiia JurU.inis; iiiliit cnim prxcedit ut rex, conrusio siibsequiiur taiiquara

.i<J |ierrccluiii ailduxii lcx. Deiiiquc Auron plangilur, plebs ;

quia quos coiicluJii ne credaiit iii Chrlsiuiii

quia iii lege liesceiisiis ad inferiium, iii EvangclioaJ quoinodo upparuerit conrundatiir.
par.i(lisuiii iransniigraiio. Ilnraaiiiein luineii iiiierpre- CAPUT XXII.
lalur. In luininc cigo deCccil Aaron, quia conisoanie SeqniUir sermo de Dalaam, qui cumexiitct adfnale-
Evaiigi'lio delicii lcx. Flctil populus triginlu diebus, dicendiim pupulum Dei , loqueiilem asinam audivil.

.|uia aiile lcijem, et siil) legc. cl sub graiia, syiiagoga Uiiae egt auiein isU) asina, nisi bruia geiitilitas, quaiii

iinn rccipil spiriiuale gaiidiuin, seJ siiper occiJeniem lialaani, idesi, unusquisque idutolatrcs,quasibruiuiii
I (icrani nia;>l.i iiicumtiil. Alii aulein dicuiit quuJ animal ei nulla ratione renitens, quo voluit pcr-
per Elcazaruiii , ciii veslimenla p itris dala suiit, duxit? Sed isia angelum Dei vidii, quein liomo vi-
Clirislus sigiictur, qiii noviiiii iiiJnil. Hi el dicunl quia derc iiou potuit, ut agnoscereinus in postcruiii siib

per pclram inoraliter potest uiiiisqnisqne sanclus udvcntu angeli niagni cousilii, geiiiilein ill.in) plebein
signidcari, qiii a spirituali ilncliina bis pcicnlitur, id niuinta durilia natur.r, ct soluiis liiignis loculnrani.

esl corpoie el aiiiina, unde manani opera bona et " ul qux erat suljecia perlidiap, in voccni fidci etcnn-

animx. fessioiiis erum|iercl. Angelus vero stuns ante Balaam,

CAPUT XXI. et in tertia vice visus ab illo, signiiicat Ctirislum in

Denique Chananmui pugnavii conlra Itrael, el vin- tribus legibus stetisse, sed in terlia visnm esse. Duae
cens dueit prmdam. Et ilerum ex volo jmgnavit Israel, aulcm macerice qute cirenmdanl viiieas, diias leges dc-
el vlcil ; per quod signilicatur qiiod nos Dei auxiilo monsirant ,
quibus anims vel Ecclebix circumdan-
disiitiitns hosles facile vincanl, si ad Doininum con- lur. Alii autem dicunt per Ualaam, qui vanus popu-
verlamnr : pntesl lieri ut vincamus ubi victi suniiis, Iiis inierprelntur, diabolum sigiiificari, qui asinaiii
ci dc hnsiibtis iriumplicmus. (juod autem miirniu- percussit, id est plagas super syiiagogas huminuin
Tunlem popnlum serpi-nles invaJunl , el serpenlium dedii, dnnec Christus adveiiiret. Moraliter qiioijuc
tulni ra elevalo ceneo serpentc ialianiur, sigiiilical quod hiic aiiinial carncm nosiram siguilicat, qii.x flagello

iniqiiiis serpciis ijunsi venena peccali infudit, cum lacia, venienieni Dominum indicat, quem incns ip^^a

Cliiisium in cruce elevalum interioribus obtutibus caroi prcesidens non videliat; iia ut anxieiatem spi-
FCinper aspiciuni. Cl illi qui per hJfm appropio- ritus perlicere in hoc mundu cupienles, vclui itsr
qiiavcruiii, fliiul. Et de hoc ifise dicii, Sieui exalla- lendendi impediai, donec ei invisibilis qui sibi obviai
vii MoyAcs serpeniem. Quod auiein a^neus esi, signi- iiinoiescat. l!nde per Petrum dicitur, Correctionem
liral ()iiod ille seciindum carnem morluiis fuerit, sed habuit sux ve:>aDix, subjugale mutum hominis voce
diviiiiiaie a*lcrnus sii. /Es quippe durabilius cxieris respondil, vetuit proptietje insipientiani. Insoiius

cs.'c niciailis solet. Quod aulem Moyses istiim ser- quippc homo subjugaii inuto corripitur, qiinndo elata

peiilein pnsuil , non incongrne ostendil qund lex mcns bumilitatis bouum quoJ lenere debeat, aniicia
Cliristum proiilietavii. El sicut per serpenlem carne memoratur. Sed liiijus correptionis doinuiii
inurs hominibus inJucta cst, ita hic per serpeiitem idcircu Balaam non raeruil, qiiia ad miiledicenduin
salus hominitius nstendiiiir. Corjius auteni Cliristl pergens, vocem noii meiiiem miitavit. Quis auteiii

ei aiiiiiia tianc uiique subsianiiam AJam consccra- ille esl Balaac, qui intcrpreUitur ctidens, et vult
vii ; sic et Evoe Maria, ita et hic serpeniem conse- perJere poputum Dei, nisi perseciitorcs Ecclcsia,
cra&se diciliir. Moraliler qiioijue scrpeiis, sanclorum qni eam Ixduiit? et quis liataam, qui poputus vanus
iiiiclligi potest in sublimitatem operuni perreriorum inierpreiaiur, qiiein Balaac vocal ad maledicendum
(eiisus, ut eiiam lex diviniia iin ponii. Serpentes populum Oei, nisi hxrelici et schismatici ,
qiii inani
vern, vitia vet peccata ; eremus, Ecctesiam signili- doctrinx dedili exprobrare piputum Di'i coiinnlur ;

cai : cui cst puteus, id est bapiisnii. Principes qui d ei qunnium illi ir.aledicta ct iiersccuiinnes moveni.
liunc foderunl, proptielx ct aposloli intelliguntur : In inntuiii sancti in virtiililius flnrent, ct liciieJicti nc
datore legis, iJ esl in Cliristo ; in bnculum, id est beaii habentur? Siciil aiiiein dedii Balaamcnnsiliiim
testimoniis. Quod auteinJicit, Ascendatputeus,ascen- per quod dcripereniur lilii Uraet, ita per consitiuin
dat; Chrisium et populum illius significat opiare bxreticuruni enitentibus persecutiniiibus lideliuiu

haptisinuiii crescere siiie opera in dottriiia. De- multi dccipiunlur.

iiique , Seon rex Anwrrha:orum pugnaiit conlra CAPP. XXIII,X.\IV.
Israel, et ticil Itrael. Senn inlerpretatur tenlatio Per hujiis eiiam sepioiii aras, quas cum iinmnla-

ocutorum ;
qiil signilicat diaboliim, qui se transligu- rionibiis Dumino constiiuit nnn susceplis, conla cf

rai in ungelum lucis, eiper hxreicsveiisimiliamriiti- corpora vel anim.ne signilicaii dicuntiir, (|ii.x iJco

tur. Ilanc Amorrbxi habent legcm, id est amaricaii- suiit septeno nuniero, quia nd siniulntionciii \iri

irs, qui iti aniariiiiJinc viiiurum couvcrsantur, et hxrelici ^uuni opus laciunt. W.v arx iii iiiuiile crect;e

rcsislniit venilalis docioribus. Iste enim rex occiJi- suiil, qiiia snprn dicta tiin siiperliia erigiintiir. Qni
liir i/i nnnquoque saiicto, qiii Jamuat siinililuJineiii, niilein in cnccIso rinTuiil, ipsi hiiniilinti siinl ; ct i|iii

ei diligii verilaiem. Og vero inicrprciatur conclusio; fiicruiit iii iiiio, cxallali s>U'il, ul dicitur, Ouisee.xal-
"»:i IIKO.I. VlfM.UMllLIS 0IH.IU;M l-.MtS II. - lAEr.I.TlC. \ f.KNUIN\. y.o.

laterii, huHnlnilniur, vX rolii|n.i. I'usn'it Ueui feibiini A pici.iiiir, (li^il)iiliiiii sigiiiliinl, ciijus Iiuweilitas ioiini-

IH ore Haluam, t-l i<!lii|iia, i<l C!>l, bencdiclioneiii. ( is cadei. hrael vero saneioi qiii dominantur, id esl

Ilisiorialiier seiisiiin ani coiiri;ssioneiii rulei vcr.r, r.iiristiis, vcl popiiliis illiiis, vcl sensus perlecliis.

iiiiire lixrelicoriiiii, iiii.-e illis eliani iii liciieiliclinneiii, lirtiqiiim ciiiiaiit, Ecclesias lixreiicoriiin. Amalcch

t\ eniii servaieiit. (juod antcni in pnrabolam iticii :

qiioipic, ipii lambens intcrprctaliir, diabolum signi-
Filiiii Seor, liemo tujiit obdurnlut est ocutus, ostcii- llcai, laiiibcnlom liominuin peccaia; cujns exlrema

(lii quod |icr S|>ci:iiliiii) niiiie viileinns, cx p:irlc pro- pcrdcnliir, lior est in advcnlu C.hrisii. Cyneiis quo-

tihi-lainus ; vel ccrlc qiioil cxsl;isi iiilellcxil iiiysie- i|iie diabolum signilic:it, vel popnliiin loiiiis mundi.
riiini. CJiiod vcro c:idcns oculos liabet aperlos, lioc Nidam tiium, id est pdiiipain luaiii. In tuperbia eje-

idcin est qiind supr.1, ct dicii, Flail aqua rie Hitla cius, id est, in peccalis. Dc stirpe Cain, id csi de
illius, ostenilit qiind cx Isracl iniiltiis iiopiilns crc- couimedio. Assur eapiat te, id est Cliristus, spiriiua-

sccre. Sequilur ; i//iiis ent in aquus niuttas. i\c\nx lilor. Assur cnim rorli» vel viiicens inlerpretatur,

<ero mulli populi sunl, vel cerle aqn.i, ilorlrina qiiod iilrnniqoc Cliristo convcnit. Ilxc quoqiie supra

evangelica, qux dc apostolis fluil, qui erint ile se- dicti pussuiil coMveiiirc iii ligiirani gentium, in lidem
roine Jacob. Quodque sequitur, Tollelur Agag rex pcrvenicntiiim. Quis victurut esi : sed ulinam unus
ejut, prophetia est dc Saul, qui eo quod parcerol " esscl, qiiando lixc veniunl. Aliicr quis viciuriis esl,

rcsi Ai;ag,provocavitiiiscir:)ni Doiiiiiii. Qiiod'Hic di- sic iniclli}!enduin quasi dixisscl, pauci ernnt, ut di-

> ilur, Vitlebo iltum, sM iion modo, ct reruiiia, qiioqiio ciuiii csl, Mulii suiii rocati, vei quis victurus esi, id
ile pnpiilo convciiil dici, eo qnod ruinruni cial (|iii)(l cst dc liom'iiilius Jcsu lempore. Vcniuni, id esl, Ro-
iii rcgno David ct Salomonis niniis glorinsiis luil. niani veniiiiii dc llalia : a facie solit, id cst, sanrli a
Tamen inaniresic de Cliristo dicitur. Scqiiiiiir : racic Cliristi. Asiijrii, id esl, dxmones. Ipsi peribunl,

Urieiur slelta ex Jacob, el vir(]a consurgel cx hrael, ct scilicet dc carnali vila.

reliqua. Dicilur qiioqiie ab aliquibits qiiod Erclcsiain CAPLT -VXV.

dcniniistrant, qu.c liisiorialiler de po|iiili) loctidis
Dcindc Pliinees sacerdos irain Domini, non solun»
esl. Urlam eniin Ecclcsium deinoiisinnit, qiiod dicii,
itloIolairi:)in, scd eliani onineui carnis afTeciuin per-
Juxia piivios; juxia dncirinas aposioloruin potot ciiiii luin placaiur Dominiis, cuin carois vincitur
;

inielligi, quati cedri, id cst sancli, pro celsiludine

dusiderium.
virtuiuin. Prope aquas, sic iiilellig>>iidun) estsicul dc C.\Pl]T XXVI.
lliiviis snpr.i diximus, aqiia eiiiiii de siilia fliii^ns.
Post hxc nuincraiiir rursus populns , numeranliir
Uocirina vcl bapiismum inielligilur. Cujus »""<;«
j, el Lcviiae : el inlcrrectis primis carnibus , novus po
eit( in aquas mullas, id esl, in inulios crodciitcs. S puliis Dei censcaiur, ul ciclcstein h.crediialem pcr-
inilis rhinoccroli ; lixc cM hencdiciio uiiicomis, i|ux
iii iai. Porro quud scxci:iii:i iiiiHia cgressa de .^gy-
pro niagnitudiiic vel rorliiudine uuilati coiDparainr, pio nuinciantiir, et ex ipsis duu laniuin terram re-
qux etiain riguram Pauli aposioli lencre diciliir, qiil
promissionis ingressi ; sic ei in Evaiigelio scriptuni
cuin una legc riiit , antequam venissct in Novum est, Uuliisunivocaii, pauci rero elecii. {iuoii juicinduo
Tesiaineiiluiii. Fiiia iii tiiu, id csl, sapieiitia, vel
Uniuin iiigrcdiuiiiiir,osiendiiexuiruiitic populoctclc-
divitiilas. Ilones cjus, id esl saitcli angeli, 'jenies,
sicm viiaiii adipi^ci : vd propler duas vlias, aciionis
viiia vel d.xnioncs, vel ha;rcticos oslcndii. Qundquc coiitcniplatiDiiis. Duliiiic quinquc lili.c Salphal,
cl
diciiiir, Ofsa euruiii opera vel excrciiia liKreiicorutii
Dci judiciu h:i:rcdilatom accipiunl inler rraires suus,
(islciiduniur. Sayiiiit, id esi lesiimoiiiis; qiiando
quia nec legis plebs ah Evini;clii p.isaioiieexctudilur.
lco, ex parle Clirisii, vel cx pcrsona populi dicilur;
C.UUT .\XVU.
lcxiia vcrn, cx persnna Rcclesix, vcl animic saiictx.
Salplial qiiippe uinbia l'»riiiudiiiis intcrprelalur,
ISiiltus audebat, id csl hxrclicorum. ^uniii aulcni
qiiia lii lc;c stili iiinbra ocviJenus liilcrx lorliludo
qiios diciiur Oalaac misissc ad Ralaam, sug:.:esiioiies
S|>irllii:ilis sai raiiitiiili laluil.
(lialiolicas signilicaiit. Stella ex Jacob, id esl M;iria. j^
St-IIa ciiiin in cii;Ic sila, cl cxit claritas ab illa; sic C.WV. XXVIII-XXX.
ex Maria clarilas, id cst Clirisliis orliis csl, uiule Piisi li:i'c J> siis Muysi in nionle sticcedit, legi eniin
Israel huc du Cliiisio pro roriiiiidinc diciiur. Virgi sticicdil EvaDgultuiii, iil quo prxccpla lcgis spirilua-

caio Clirisii iiiiclligilur. Per slcllani quoque ex Ja- liler iinpleiiiiir; et adinoncniur qiiid qiioiidic uifern*

cub, Ecclcsia a Cliristo vcl a pupulo priinilito po- dclioiniis ,

proplor qiiotidi.iniiiii Uborem : ei quid ia
lcst sij/iiilicari ; cl pcr virgain pupulus Clirlsiianiis. sabbaio, |>r<>ptcr spciii quieiis xicniae ; cl quid iii Ka-
Il.cc quoipie siclla ex Jacoli, aiiiiii;iiii a yaiicto sigiii- lcndis, pioptor iiivucailoiicin vlla; ; el i|uiil iii l'ascln,
licai ; virga quoi|ue lixc iiilcllecius scnsiiui pcrle- qiiaiiilo conct>eliiiiur cuin Cliiitlo per bapiisniuui,
cluiii. Uucet Moab, id est duccs dialioli, vcl vilia el i|uaitilo a iiiuiliiis iraiisimusad vil.i' noNilatcm; i|uid

pcccala. .Moab aulcm pati-r populi intcrpreiaiur. iii 1'ciilccoslc, proplor grnli.im Spirilus Sai:cli, cl

Kilii quoque Seili, qui oppo:<ilus inlclligittir, lilios rciiiissiiiiiciii pcccjlui iiiii ;
qiiid iii iicuiiieiiiis iiicusis

diaboli iii Uoc siguilicaiil loco, qui iiialti opposilus sopliiiii, propior |;rali:iiii Spiiilus s:iiicli kcpliroi iiioin;

esl. Idumaa veto, id c.-.l sanguiiiua, Ecclcsiam sigiii- ipiid III jojiiiiio cjusdcm iiioiisis, quaiido llguiiliir la-

flcal, qii.e Chri-^ii posesoio ••»1. Scjr, pi!o-us inlci bciiia(.iil.i pfipici li.iiic viliiii iiuii diii^ciulaiii, co
 ,

57,-, IN rENTATt:i;Ctll'M COMMENTAIUI. — MMEUI. 574

iiuoj sii l.rcvis;linc ci.im sisnificat, llaOiiatio mA Qui noii :ib auslro esU iinde Oominus vciiit.sctipus-
labernaculh cl vitilmn umbrnculis. scssor aquilonis vonti frigidissiini.a qiiu exardcscuni
CAILT XXXI. iiiala .«-uper terram : i|ui cum sil frigidissimus, no-

Pc^liiiic lczitur lielUim oontra Madi.nnil.is , el mnis iiiiuc dexicr vrc.Tiiis, falso sibi assumens vocabulimi
divini nnlaiim , in ciijns nece error (ierlidi;c periiiii-
virliilis. Prolecti de Acliirgih, liaiisieruiil per medium
vtT sed qns dc M.idimitis pvKilsB dixisio, el ex ea embulanles ciam Iriunt dieritiu
:
mare in soliluditic , el
aiiiinariim oblatio in t.ih(>rnaculo Dei. qn»
per desertiim Eilian, castrametati sunt in Mara,
CAPLT XXXII.
rost prajdicaiioncm ev.in-
iiiierpreiaiiir ainaritudo.
Tost li.Tc filii liuben ft CuJ, et dimitia Iribui Wn-
gelicaiii . po-t labernacub iransinigraiitium ,
pusl
iiatsc, jumeiila iiinuiwra liabenlcs , cilra Joii/niicm
asswniptam fortiludiiieni post cimlessioiiis iiobilii:.-
pnssessifincm votuiil, vl in terra reproiniasi^init liwridi- ,

nuliiul (igiiranles, quod niiillns niundi lein, pericula rursui occurruiit : uiidc scimiis caveii-
lalcin liiibere ;

iin|ilic;iiiicnla occup.int, ac per liiic liabiiaiioneni das sempcr insidius, ei Dei misericordiam invocan-
««'csiis p:ilri;l! nnn requinir.I. daiu esse : nnde ei nubij in spiriiuali bapiismo suf-
CArp. x\xiii,x\xiv. fiiccliir 1'liarao, cgiessiqiie niari Rubro ociuneiniiP
SeiiiiUir scriiio dc inaiislonibiH rilioriim l^-r.icl, et Siir, iii qiia diebus iribiis aiubulaiites, et aquaiu noii
«licilnr : Profad' rx .'.''imcsse (yiii/itn (/erimnrfie mf«.',;.s
fj j,|^.p„ij.,.(gj^ ve.ierunt in Mara, qux ex eo quoil
primi, atiera die Pdiiliw, ct rehqiia. Hmiesse a qni-
aniaram babuit nomen accepit. Et jirofccti di
aqiiaiii
liiisdan! interiiretatiir ommotio liirliiilcnia; vcl aina-
Naru.veiieiunlin Helim,qni in arietis (ortisvertihir,
ritndo, vel coiiiniolio tincae; nns veriiis cxibtiniainiis
dc umaiitudiiie venimus ad arietes, et robustos greget
evpriini toiiitniuni gaiidii ad liaiic urbcni. In cxlre-
viis fiiiibus j1:gijpli pojmlus cougrcgalns Kt ; et liiiiiul- principo.s de quibus diciiur : Afferte Domino filio»

tiim liiijiis niuiidi dcrclinqiiens, vitiis prisliiiis innve aricttim. Non occurrunt fonles piirissimi , nisi ubi

lialiir, et a coinedenle saepius tinea pecratiiriiiii, cl iiiagistrorum duciiitia prorupil. Proftcti suni de
ninncm ainariiiidinein verleiis iii dulcedineni, nl vo- l.iim, et caitramelati siiul siipcr mare Hubrum. Qu.t;-

ccm D. I iii monte Sioai audiret. Uuod uuiem eloi|iiia rilur quomodo pust Iransilioneni maris Rubri, ct
Scripiurarnm in istius muudi roia, appell.iiit tnii -
fnnlisMar.-e, et Ernii, rursus ad m:ire Rubruin veiic-
liuum, rsalmisia claniat diccns : Vox (onifrui' tiii in nint : nisi siniis quidam maris Itubri pergcnlibus, in

ro n. Ciinii|iic iiiiniulati riieriniii<: ad evaiigi'licaiii lii- iiincre occurrit. Aliud osl liansire niarc, aliiid csi

liam, cxcrcii;iii loniiruo iti gaiidia exiinus. In iiicnse iii proximo ag>'re labcrnacula ; ex quibiis eiiain ma-
priiiio, qiiandu hicms pr:clcriit, et aliiit sibi, qiiaiiJo ncinur, post evangclicani disciplinam ci cibos dui-
lerra purturiii, cl cunctareiiovaniui. Exiinus qiilnlo cissiinos triunipborum , aperirc nobis inlerduui
Uccinio die niciisis, in crasiino plcno mcnsis luiiiine, inarc , cl prjcterila discrimina ante oculos po-

quiiido jf^gyplii circiimdint et scpeliunt morluns nerc, qiiia muluc dilTerenii.r. cst iransire mirc,
siios, neceuiitiumimitanturexcinpluin.Eiproriiiscon- ei maro procul aspicere. Ilxc mansiu iii Exodo iioii

tcscxRamesse, casiranietaii sui.tiiiSuccotli Seciind.i habetur, sed scripiuni esl de ea, quod de inari Ru-
iitansio, in qua panes azymos coinednni, et primiiin bro vciicruiit ad dcscnuni Sin, qu.i! esl inter Eliiii

lcndiiiil labernacnUim, undc ex re lociis iionien ac- cl Siiia. El profcclo de mariRubro, caslrameiati sunl
ccpit. Succoth qiiippe interpreiaiur labernacula, si\e )ii iffserium .Siii. Octava mansio, licet Juxta ordinem
lenioria, cl linc septiiiio inense, deciino quinio die Exiidi scptima sil. Sed scienduni esl, quod omnis
iiien-is, iju.mdo solcninius labernaculoruni esl. Cuni niansio usque ad montem Siiiai, ercmum Siii voca-
crgo cxierinius. ngainus tabernacula , scienlcs ad lur, et ex lota pruvincia Incus unius inansionis no-
ulieriora pcrgcndum : et tunc de fermenio malili.c men accepit : sicut el Moab tam nrbis quam pro-
iion coincdaniiis, sed vescamnr azymis sincerilaiis vincia: cst iionien. Sin autein iiilerprclatur, rubus vel
et verilalis. Et profecti de Soccolli, castraiiietali suiit odium : quia postquam veneriinus ad eum locuin,
in Elliau, qua: est in exlremo setiludinis. Tertia niaii- de quo Oominus iiobis sit Tocutus, grande odium
sio esl, iti qiia priiiiuin Deiis videlur iii coluinna nii-
jj inereamur iiiimici. Tunc videnius ardere rubum Ec-
bis per dieui, et culuiiiita ignis pcr nocicm. Ethan clesi.c, pcrsecutionibus iiinaminari caindein, ct lo-
iiiterpretatiir foriiiudo, sive pcrfectio. Grandis forti- quentem in ea Dominum non reperire. Profeeti ile

liido esi, ytgypluiii diiiiiiicre, et in cxtreina soliiii- deSLrte Sin, caitrametati sunt in Daplielza, qux in-
diiic coiiinioiari; ex hoc iiitelligimus Soccotli juxta lerprelalur pulsalio : justa quod Dominiis dicil,

.Cgypttim fuisse , kilian inlra conrini.i iEgypii el Pulsaie ct aperielur vobis. Et post octavum niiincrum
crciiii. Prxpareinus ergu iiobis fortiiudinem, ul illii- rcsurreclioiiis Cliristi , iiicipimus sicramenta pulsarc.

niiii:iti igiie, cjus et auxilio obuiiibraii, ad icnain Prafecti de Daphetza, caslramelati sunt i;i Alus, Alus

rcproinitsionis p'issiinus perveiiire. Profecti de Eth.vi, aulem inlerprclalur fernientuin, qiiod tollcns inulier,

infirrssi sunl ad Phaaroth, quod inicrpretatur os no- miscuii iii farina. Et piofccii de Ahis, caslrametaii
biliiini. Peelsephon autem interpretatur dom niis sunt in Raphidim, qui iiiierpretatur dissoluiio for-
3 ;u:luiiis. Magdal, magiiiludo vcl luiris. Assiimpta t iim, vel saniias foriiiim. Ct ex eo qiiod illa tenta-

igiliir fiirtitudiiic, iiobililciniir in Doinino, el doiiiini vit DDniiiiuin proiittr aquam conlradicionis, iionicu
ai,iiiliiiiis arcaiia conJemncnius, itliiisquc iiiagnlli- loctis teiil.itiuiiis accepil : ut ccrle disStliitiOiiis aui
cci;liaiii, ci Itiirciu tiiiqiiain supcibiam dcclinsinus. siiiilas lotiiuiii riiipbidiii! diciiur, ve! dissipalus.
57S IIED.*; VIvNKiaim.lS OI'!.llU\l PAltS II. - EXKGETICA GENLIN.4. :.7G

i'lii foil Amalcili, vel projHcr siiiiii;iiein Nr:irl. Si- A FIjoiId l.ii«>re<i, qiios facii-ns |iiipiiliis iiigeinnit : liinle

iiiiili|iiu iiiit:iii(l<iiii , qiiiiil publ leriiieiiliiui Aliis el d:sciinii$, itiiiere liiijiis inuiidi nos iiuiic cresccre,
M.issaii, Ccclesii! sdleaiil nos niiilii|ilicia d.iMnoniiin nuiic decrescere , ci ppsi ordinem «cclesiasiicuHi
lciitiinfnia coiiliKerc. Profi^cliiiue de liapliiJim ,
s.x'pc ad latcium opiis transinigrare. De Lephna ru-
(ntlra tionieruin iii tutituiliiwm Sijiini. A<l liiiiic lo- sirameluti iuiit in lieua. Hcssa Irenuin iiilerprelaiur,

riiin \LVII diu pervcnerniit, dlcenie Scri|>iura : si ciiim posi perrecuiin nd liiii opera de«ci-ndimus,
Mciise icriio ogrcssionis lilinruiii l>r:ii'l c\ M%y\'lo, iiirrcnniidi sunius, ct cursus vngi atqne prxcipites
iii vertiic moiiiiii Syiini legcin dalain, iinde et P<^ii- Scriptoraruiii retinacnlis delinendi. De Ressa catira-
lecosies cclcliraiur solemiiita.<, ei Evangciii sacia- meiati sunt inCelalha, qiis; inierprctntur, iit vngi cur-
iiieiituni in Spiriius sancii dcscensiune conipletur. rcntiuin gressus freiiis ad Ecclesiam lelralianlur, ei
Synai aulfni intcrprelalur rnbi, non unus, ul supra lores quos anie reliquerunt, festincnl inirare. Kgret-

iii sulitiidinc Sin, sed plures : ibi principinm, sed «i de Lelatha, eastramelali tuiit in moiite Sepher. Sc-
liic perleciio. Aliud est enini unnm, aiiiid omiies plier interpritatiir piilcliritiido. Vide qiiid prosunt
t(ratias possidere. In liac niuiisione legi>latio, cl re- freiia, a viiiis nos iraliunt, inlroducunt clioros, et
li<|U3. Usque nd riiicin Exodi, el qox continel I.evi- iii Christo inonie nos liabilare faciunl. Isie juxta
ticus, et qu.xdam pars Mumcri describitur. £/ pro- *' Oanielein : Lapis excitut d« monte tine maiiibut erevit

fecli de soliludine Sijnai, caitramcliiti sunt in iepul- in mimtem magnum. De monie Sepher venenini in
tris coiicupisceiitia;. Ibi fasiidiens ca-lesteiii paiicm, Arada, qui interprctatur miraciilum. yuam pulciier
populus desidcravit jfgyptioriiin carnes : adhuc cica 01 do ; cuin profecii posi opiis Uteris infrenamur,
eoruiii cral in ore ipsorum, et ira Dei uscendil, et reli- |.ost frciia in Erclesiam iiilroducimur, post liabila-
qua. Unile noniinaius lucus scpulcra conrupiscen- tiuiiem Ecclesix ad Cliristnm moiilem ascendiinus,

tix. E quibns cJucciiiiir, qiii sapicntium diinisiuius iii ipio piisiti in:ramur in bis quw ocnlut non ridil,
iiiuniliaicm, et .^gyplias ollas coiitenipsiinus, non nec auris nudivii, ei reliqua. Profeeiide Arada catira-
dfbire miirmurarc cuntra coelesiem : alioqulii si illa meiati siint in Mnceloih, ijui intcrpreiatur coelns. In
lursiis voluerimiis usque ad naiiseam, ct siaiiin Uo- bac onim consisii' iiuiltiiudo credeniiu:ii : undc poie.st

inini igno valile torqucbiiiiur. Desid>rium noslrum dicerc, Ecce quam bonum, et quani jucundum habilart
verieiur in tumuluni, ul .simus sepulcra denlhata, et fralres in vnum. Profecii de Uaceloth venerunl in
rcliqua. Profecti de sepulcris concupiscentia;, castra- Thath, qiii in pavoreni vcrliiur. Asceiidisti iii tnon-
iiietttti sunl in Aseroih, qui vcrtilur in atriuin : ct tein pulclierrimum, stupore et niiraculo Clirisii ma-
liuc prudens lcclor aiieiule, qiioil post tot consuni- giiiiudinem conlileiis : nolialium sapere, sed time.
^
r.iatain in duoderiino numero viriutem, <|uia siipei- Donvnus enim tuperbis resittit, humiiibut autem dat

bil Israel , el in conrupiscenii:i: srpulcris carnes graiiiim. 1 imor enim custos est virtiilum, securitas

.'Egyplias sus| iravii. Uursiiin jacil aliud fiindameii- ad lapsum fncilis. Profccti de Tkath venerunt in Thare,

liini ct airium, id est, vestiliuluin virliitis : osten- quaiii nonnulli veriunl in maliiiam vel pasiurani :

dcns nobis et illos qiii siant, pussc cadere; rt qiii qiiod bcne ad prxposiios Ecclesiarum refeilur, vel
cadiint, posse resiirgere. Nuniquid e:iiin qui cadit cuslodiain aniinx. Si babuerig pavorem, sulliciius

nonresiirgei? £{ profecii de Afseroih, cattra posiit- eris : si .«nlliciius fueri$,leo in canlas ovium iiinrum
ruiit in licthma : liax est duodccima maiisio. El iio- iiuii poierii intrnire, et oiniicm maliliam diaboli po-

l:indum, quod reliqiia; maiisiones xvii, quarum niinc leris elTugcre. Profecti de Thare catlrametati sunt ia
brevitrr calali.gusdescribitiir. A Reihma iisi]iie Assion Mcihica, qux veriitur in dulcedinem : Calcasii uvani,

Caber, id esi ad xxii inansiones sub Pharnii snliiu- clisisti iiisidiatores, dulces fruclus protiiius laboris

(linis non^ijic comineanlur. itetliina inierprcintiirso- coiisci|ueris, ul merito dicas, Quam dulcio faucibiu

nitus juiiiperi. Frrunt eiiini, lignuin lioc mulio lein- nottris, et rcliqiia. Profecti de Meihica, castro potut-

poieii;ncni conscrvnre, ila quud si priiiia.'ex illiiisci- ruiit in Asiiwna, qiix> inierprelatur festinans : ul
nrre liicriiii openx, usqiic ad niinuiii pervcnieni : n |<ostqu:iin dulces fructus Inboris messuuriiuus, iinn
cn qiio disrinius, p isi sfpnlcra coiicupisceiiti.-G ct siiiius quieti, CKiiienti, sed rursuin ad ulieriura pro-
veslihiiLi transire ad ligiuiin, quud molto tcmpore peraiiics, obliviscaumr praiieriloruni, el iu fuiura
calorem lcnct; aul siiiiiis fervcntcs spirilu, et claro iios exlendamus. Pro/ircli </; j4tmo»a aiitranii!<ali iiini

sunitu Evangelln pr.rditeiiius. Profecii de lte:hin.i iii Maserolh, qux interprelalur vinculum siva diMi-
caslramelali sunt in Itemmon Phnres, qux interiTe- pliiia : ul resliiio gradu pergamus ad magiitra*. H
laturmali puiiici divislo, quod alii nialuin gianatuiii prxcepla viriutiim vincula putenius xieriia, de qui-
vucanl. lloR nulcm Erclc$i:c grciniuiii signilicii, qiiar: bus Isaias dicil, Posl le ttinbulaiit vincti tNaniri*. D«
oniiieiii tiirbaiu credciiiiiiiii siio cortice ti'git; aiit Maseroth cattraiiielali sunt in Unieiacha, quai iiiter-

varictatcm consoiianlianiqiie virliilum : unile scri- prelatur filius ncccssittlit, sivc slriJoris, qiii sunl
ptuiii cst, miif(iiii(^iiiij aulem cre.lenliuineratrorunuin, fl!ii necussitaiis, psuliniis iste iiosdocel : Afferie Do-
et animaun/i, et rcliqua. Sicquc divisi siint singiili miiio.fitii Dei, ajfern Dvmno filiot aiiciuin. v)uju e»l

grailus, iit oiiiiios Oiulcnt rimipage leiic:iniur. Llpro- luiila iieccssilas,qux iiolrntibus impuiiitiir, >i sriilis

firii de Itiniiiinii Phi.ns !iniruiil iii L'plnia, i\».i\\i viiicula verit.itis cn;ilriiilriis riiin.i<lvursaiii> lij;.ibi!i,

lu Ulcicii: (lussuui s Vviicrc. I.rgiiiiii3 .E^vpins iii <i v II. los JuiC] ,idr'i|<(lv U|i'm, i'l III 'oiii|>lo D.imiui
 3:7 IN PENTATEUCIIUM COMMKiSTAUII. NUMKIU. 3.«

oninos (liccnt gloriam. Porro ciiin coiiverliinus lilios A lialieiiiur |iio illis. Egri'.ssi ile inonie Ilor per ora ;>

striilorif, ad illuin referl, qiiod iHum limores suppli- in.iris Riibri, ut circiiireiil lcrr.im Kdon : e\ '|ri.i

tii veleris loci, iifri eit (lelus el stridor dentium, de- o«iciidiiur, in linibiis lerix idiiinxas essc pnsiios.
serenles ex diaboli vinculis, Clirislo credeniium turba SetmoH iiitcrpreiaiiir iiiagiiiiciila : qnia iiiiiiiniiii ihi

c»lla submiitit. Profecti de Itareiaclin, casirameiali est pxpres^a iin.igo Salvaioris, perscrpentein aTenii,

lunt in monie Galaad, quod inlerpietalur nuiilius, qui iii ligno pcpendil. Sinon iiilerprelaliir os : qiiia

vel accincius, vel coiicisio. Ilaud aliter possiinius poslqumn passionem Filii Dei cognoscimus, qiiod cx
inagisiri discipiiloruni aique credentlum, illos Taccre cotde ciedinins, ore proiiiiiiriaiiiiis. Prufecli Ue Si-
tilins necessiiatis, nisi prxceptores eorum leccrimus »1011, veneiunt m Ubolli, qiii inicrpret:ilur magus,
credulissiinos. In occisioncin non parcat inaniis sive piilioiiissa. Diidc inonsiraiiir, quia post imagi-
nosira ariniiin, aiii extremiim aiiriculoe de ore lconis neni D«i, qiii in cordo ratione signaiiir, ct cnnresslo-

eKlrilicre. Unde et David in niaiiiliiio dicit, Interfi- nciii liilei qii:B in ore confertiir, consiirgiiiil serpcii-
ciebam omnes peccalores terrce. De niiiitialioiic et tes, et arlcs nialencx ad bella iios provocaiil; seil

^ccinctionc h.TC breviter possumus dicerc : qund omni ciisloili» servemus cor nosiruiii. Profecti ile

liliiis necessilatls grandes ad virtutum slimiilos sug- Obolli, casirametali sunt in Tculzaiim : qua? sunal,
gersinus, cum illis denuiitiaverimus prinia, ac fiilii- " acervos lapidnm iranseuntium. lli sunt sancii, .id

rnrum accinriiis in bcllit dociieriiniis linrum triuiii. alias mansioncs post istuiii niundum lcsiiiianles. Dc
Qiiicquid magisier fecerit, in monie coiislsiit. £i de Tealzarim venerunt in Dibon Gud, quod iiiterpretalur
Calaad eastrametati suiit in llielabalha, qiL-e inlcrpre- loniter intellecta tenlaiio. Per qu"d signilicatur,

lalur boiiiias. El cuin vcncrimiis in virum perfectum, quia iioii debeniiis ignorare inimici astniias. Si eiiiiii

id cst in sareritnlalem giadum, el xtiitis plcniiudinis inielligaotiir, intellecix fortiter superantur. De Di-
Clirisii, cuin David ilicamiis : /n te Domine speravi, bon Cad custramclnli in Mnwn Z>W'/ti(aini, conteinpliis
non eonfundar in a^iernum. Patlor eiiiin bonus /lOiiK sali.iruMi, sive o(ipinliriorum. I'er lioc disciinus,oin-

animain suom pro ovibus suis. De llielabailia castra- iiia diilcia et illccebias voliiplaium in miindo con-
mitali tunt in Ebrona. qu<> inlcrprelatiir trausitus, lcnincnila<, mebnari noii dehere vino, in quu est luxu-
vel iransiiio. Ad haiic venii verus traiisitor, qni quo- ria. Quod aiilein oppr<>briiiiii coiileiiineiidiiin sil, ac
lidie liigoiiiiscit; d dicit : llicc recordalus sum, et lic:iiiliidiiiem |>ari:il, Salvaior plenissiine doret. De
effudi in nie animani meam, qiioniam Iransibo in locuin Almonii Debluluim, caslramctuli sunl in monlibut Aba-
tabrrnaculi aJiiiirubilis usque atl dumuin Dei. Dei>ii|iie rimconlra Vndo. Abarim imerpretanlur montes Irans-
ct Paiiliis dicii : Pra'teriii eiiiin figura liujns mundi. eiuit.iiin. Mabo iiiterpretnlur coiiclusio, in qua liiii-

Eijrcssi de Ebrona caslranietuii sunt in Assion Gaber, C lur lex, et tion iiivciiitur illiiis iiieinoria : siinulqne
qu:e tiaiislertur in liiigiia viridi, vel de diibiialiiine ciinsidei'a,qiiod babitatlo Iran^eiiiilium iii moiiie siia
liomiiiis, per qiiod sediili el diligentis mugi>lri do- est ; sed posi iiioniesin canipesiria Moab ei Jordanis
clriiia nionslrniur, ca^dcntis liitna infoiniia, ei ilnlaii- fluciita de-cciidimus. Niliil eiiiin lam periculosiim
lis f:icien<isque v.isa liiversa in doiiio iii:igii:i. Possuiit o-l, qiiam jaclaiitia virtutum tumens. Profecii demon-
ligna nniioiies, viri snltuum et oniiiiiiin gcnora ar- tibus Abariin, caslramclali stinl in campcsirilins flonb
linriim, ac pcr lioc gcntiiim ligiirare inultiludiiiein. ad Jordanemjuxta Jericlio: ibique fixcrunt lenturia, a
lluiMisqiic soliliido Pburan. De Assion Gaber castrame- domo solliciludinis usque ad Belsnlliaim. Fer rara-
tttli sunl in desertum Sin quce est Cades. Quserilur, pestria, ui dliiinus, dpsignatur cuslns nniniuin \ir-
cur oriava niant.io XXXYI essc dicaiiir ; sed scien- tiiiiim, Iiiimiliias. Ddsaibaiin interpreiniiir lucuis
iliim esl. i|iinil priiis pcr Saniccb lilteraiii scribilur, spiiinrum : ijuoil significai, quod prisiina pcccala de-
inierpretatiirque rubus vel ndium. ilxc autein pcr beiniis lugere, qux siiiitspiiix siilTocn[iti>s scinentcin
Zade veitiliir, n»x in iiiaiidaluin, iliiidquc qiioil coii- lioiiiiiii. Post b.Tc diiceliir popiilus, ut idola doslnial,

jiiiigiiiir. Cadet, nun ut plerique putaiii, saiicla dici- el niilla de prioribus liabiialinnibus reservcnl : ail

tiir,sed dicitur mutal:i : de qua iii psalmo Davidico sigiiincandiini qiiodciim ad icrram snnclx rcpniniis-
dciliir, CoininovcHl drserlum Cudes. Si autem saiicla siunis per liilcni iiigrpdiMinr, siiiiul cum idoloialria
iiilcrprciatur, per aiilipbrasim iiitelligeiidum est : ut ciiain oiuiiia viiia exiiiigu:iiiiiis.
dicliur belluni, quod miniinc bonuin ; lucus, quod
niinime luceat. In liac niansione mnriiur llaria,
CAPUT XXXV.
el
prnpicr aquas conlradiclionis Moyses et Aaroii offen- Post ha>c prxcipitur, ut denlur Levitis urbes ad lict-

duni Doniiiiiim. libi auiciii niaiidatiim,ibi peccaium, bitaiiduia, et suburbia illaruin: haredilnlem inier fra-
ibi oITensa, ibi mors. De Cades casiramelali swit in Ires siios «011 accipianl. Per i|iind liis qiii diviiio iiiini-

llcr, qui inicr|irelatiir mons qiiasi legeretur, aseen-

: sterio ac sai crdoiio lungiiiilur, pnccipitiir, ul jiixta
dii in nionlein mnniis, vel in veriice inoniis : per Aposlolum, hubenles vicium et vestiluin , bis conlenlt
qiiod sigiiincatur, qiiod de virtuiibus non debenius sinl ; iil possint cuin P,iulu apnsloio diceru , iVosdn
e.sse sccuri, sed seniper in excelsiore gr:idii ad vir- nulein coiwersalio fn citlis esl. Ilnbeiil luiiien i|Uasd:ira
lutiiin culmiiia fcslineinus. De monle Hor cnstra /:o- urbcs ct viniliis :id babilaiiduiii, Diijnus est eniui
siierunl in Selmona. Profccti de Sclmona vencrunl in ojh-yiirius m, rreje sua.
Siiion. IIx' dujD inaiisoiics iii ordiiic liisto.i c ii(;ii
m^ liKD^ VKNEU.Vlill.lS OltUUM PAHS II.— EXLGETICA r.ENl!|.N.\. Zl\

EXPLANATIO IN QtJINTUM LIBRUM MOSIS,

Qui Ilebruice EiLfciiuDBEUAui.u, Grnce Dui:TEROifOMiiJ.n, Latine Altlua ulx diritur.

C VI'P. 1,11. A ab.<scntiani aliis (jnoqiie .ipiiiis vidptur, si liic dixissel

Sciciitliiin sniie est, qiKiil in Deutcroniiiiiio re|>"titio voce^, ei non verba. Verlia anicm novo Testuineiilo,
<'st iir;ecedeniiijni i|iialuor libronini , cl laincii in sc lioc e^t, Kvaiigclii» convcMinni, scd cii.iin do lioc li-

Hiiilla propria coiilinet. Qiind aiilcui Doiilcriiiioiiiiiiin bro vcrlia retle ilidiiiliir, qiiia Kvaiigelira eloqtiJ:(
scciinda lex, vcl iicraiio li-gisdiciiur , sii;iiilicai, (|iioil pr:cligiiiaiii ; vcl eo i|iuiil vcrba poslca iiun fiii-seiit

niiviiiii Te:>tai.ueiUiiin vcleri sufcedeici. Seil laiiieii iiiiiliinla, iiiix lociitus esl Moyses, iii liuc digiiilaluni

scieiiiluin, i|uibiis niodisliie liber Evangcliuiii (iguiei persoiix nsiciiilit. Ad iiniverium Isinel. C.ongrue dikil

qund ita diciliir, qwia liic liber fiipral jii nauna, aiilc- ad oiniie, (|uia oniiiis iioii iliritiir iii^i de lurba , iil

qiiain ruissel in liliiTa. In tribus qiioi|iie libris liiii, ati- alii : iiiiiiin vero ad utruinque iiiinienim, sive siiigii-

lequam fuisset in iinn libro : qiiod eii.iin Ev:iiigulio sivc pluraliler. Iii co veru quoil diciiur, Ad
raliier,

fonveiiit : ul raiilns ait, Scgregatiis in Ei ainjctium l)ii, oimiem hraei, agcnlibiis reparaniur iii rigurain Cliri-
qiiod unle jiromi:eial per jiroplielas suos. Tres qiioquc sli Evaiigelii , ad oinnein aiiimain Doininuin vidoii-
pcrson.Tiin hoc libro coopeiai:c iraiit, iil est, 1'airis, ftl lein, Ev:ingelium prxdicanlein irans Jnrdanem , si-

Moysi, plcbisqiicciii aiiniiiitiaiiir. Sic 1 1 iOvaiii^elitiin gnilicai, li;cc vcrba anie bapli.-.inuni dicia riiissc.

loiidcni ostendiipersonas.idcsiCbristi.quaitiorEvan- Soliiudo vero Ecclesiam signilicat , spirilualitcrqtia

gclisiarum, eiaiidientiuni.lii hocquoqiicpriiicipioiio- " ab Oiniiibus iiilus soiiluilo est contra Itubruni inare.

l;Midiim csl,quii| indicel(|iiod DeutoroiiuMiiuiii diiode- In Ikic sigiiilicaliii', qiiod lii qiiibus li;cc verba bisto-

cini (liebiis scribiiur. Per qiiod ostciuliuir, quia sicul ri.ilil>'r diciinlur, riiis-eiit c ntrarii baptisiiio, sivc

D.uicronomiiim proeoqiiod sectindalcxcsi, Evangc- veiit.iiis lcgis , qujc illis data est. /;i(^i- Pharan, et

liiMii sigiiificat: sic et Ciiniesiatiu illiiis duodeciiii die- Topliet, el Luba'i , et AseriUli , qnorum iiiierpreiatin

bin apDsioIoruni iiiiineriiin designal. Perquossigiiific:il esl, :iiicliis, iiisiilsa, dcalbatio, et alria.qiii qua^uoi
diiudccim aposlolus , abjeclo Juda proililorc , a Deo inenies, ui snpra di\iinu>, qiiati;or Evaiigelia signi-

electos. Vel certesignilicat Judaicnc pebis la|isuin : et fnaiit, a quibus Ecclcsia augetur in lide. Insutsa,
in Evangelio pcr iran-grcssioneni Dec.ilogi niandaio- contra vilia ct diuboluin. Denlbaia , in baptisino ei

ruiii. Sed el iilud, qnod iii illo quatiior loca, iiitcr qii;e pipiiileniia, el resurrectione. Alria, id est, Ecclesia

locuiiis est Moyscs, ubi auriiin mulinni liabcnl, Evan- vcl Kvaiigeliiiin. Ili eiiain nienies qnailrironneni lio-

gelicum sacrainentum desigiiai, '|uiid sjiiriiuali scnsii niiiiein signilicare possunl, quatuor creaturis consi-
pullei. lloc qiioqiie Deuleruiiomiuin iii duubusniodis steiilein, hiiniido scilicet, el arido, frigido el calido,

fiiit obscurum , id esi, iii iiatnra ct iitlcra : boc csi, cui Evangiliuiii pr;»;dic.iliir. Duodeeim quoqiie dies,

qiiaiidu fuit iii quatuor libiis separaliin'. tiiiic vcro rc- ^

duodeciin proplieias signiricani. Coreb vcru tiiide lct

velaliir, quaiido a (yimiuor librisexeipimr. Sicqiioqiie iiiiipiiur, syiiai;ngain dcnionsirat, a qua lex novi
Kvangelium fnil per naturani el liticrain, iisipic diiiii Testainciiti incliuatiir.

seiisus denuniiaius cst. Ilwc suni lerba , ei reliqii;i. Per viain iiiviiffs, ci rcliqiia. Iloc slaliililalom Legis,

lluic seiiieiiti;c iii persoiia Moysi, qiioil cniin aliqiiis eo quod iniitaia essel lillera ad sensiiin ; vel qtiod

de Moyse dixisset, ille de s.-ipso dixii, in pcrsonn Evaiigelium cujtis ligurain liic libcr teiiet, viiain

Spiritus sancii cl translatoris. Ilic quoque liber ali- ascensioiijs per fldem ad coeluni denuntial. Lex a
quaiii impcrreciioiiein liabere diciiur, duiii i,on ad iiionte Sina incipiuir, et in montc Scyr riniiur. Seyr
dccciii pcrveiiil : Augusliiio diccntc, Oniiiis pcrfeelio aulciii pilosus inlerpretalur, qiio indicaiiir inuriali-

fiumiToriiiii iiiicr decem cl iriijinla, ei cciiluin el mitle '^^- Sictil eiiiiii lex litlera; ile iiiiniolaiidis victiinis,

cunsijiii. Sed latiien perreciiiineiii b;ibei, diini in ijisu ct de occisionc illoruin qiii proxinios occidcrent,
liiiiiur niiiiicriis libroriiin. Deiiieronoiiiium piiribiis prxccperat : sic Evangeliuni de occisione pcccaio-
01 liliis diciiiiii cst, ipioii lioiie cuiiveiiil ad tcrniin ruin et vilioriiin esl. Qiiadragiiila atitein aiiiii, quibus
r(^proniis-:iiii : ut csi, Qui [ecent liitc, vifcl in illis. laboriose peraclis ad tcrratn repruniissionis lilii Is-
FAiis iWmmt : Audiic liiec,utcustoiliam fitiivestri posl rael pervenerunt , sigHilical lotuin lenipns quo Ec-
vot. Kultirain aulem Ev:iiigelii mcrccdcm aiiimabus clesia l.ibnribiis vivit , qii;i; d >nariuin prxdicat, lo-
iii fiiluruiii iiroiiiiseral. Iiuui aiilciii lignravit liic ciiiii lcgis obscrvat. Qiiaterniiin propler qtiatuur
,

Evaiigcliiiin llber, iibi csl pcoprielas niiiu^cujiisqtte Kvangclia. Decies aulcin qualiior, qiiadraginia sunl.
libri. l'rior nulein liber prxdicai ductriiiain eurpuri., Deniquc et Dominus quadragiuia ilietnis jejunavil,
id e&t, iminulaiioncm vic.imaruin ; et de liueru, quia ct csuriens tcntatns esi : ui usienderei nubis iii \i'X-
dixit priiir, Qni occidit proxiiiiuin siium , uccidclur. teriu» leiiipnrcdcbcrc tuler.ire leiiiaiiunes. 1'rimadic,

Alter iinii dc liltcra, sed de setisu ; iioii de caine, el reliqna. Coiigruiiin qiiippe fuil primo dic lcKcm
scd dc aniiiia ; iioii dc iitiiii il.ilione c:iriiall. sed spi- liKpii. I.cx de priniitivis iinperavil, vcl eo qnod let
riiti;ili ; iiun dc bnnu pra<seiiii, scil dorutiiro prjcili- illis lux Itiisi^et , si tanicn (|Uii I plebs cs.Ncnl vel ea
i,;;! Tcr bislinijin ei stiisuni ,
pci pr.rscMii;iiit ei qujd liijinal Evin^cliuiu d.iiuiti in di,; uu«i le.U
V.W l> PL.NTATI-UrilUM CUMMENTAUII. — OEUTiP.ONOMiLM o82

iiiviiii. rriiiin (lio vi^ieicm sigiiilicii.scciind.i noviim. A prjpdicavniunl iiiiiveis:t siiprulicli. OecriMis .iutKin

Loniliis etl Jl/u/;s, s, el retii^iia. Il.rc senlcntia Jor.T impcrat siiper dccein, signal decein verba 1,'gis iiar-

regls Ji'ifir, qiii iion viilel eiini quom prnseqiiilur ; rinlem. Ordo aiiieii) <iesc'eii,li esl in Iriliunis et cen-
cl n'in il'is iilinillilur ail praisenliain rcgis veiiire, liiiioniliiis, 01 c.st qiioqii ' orilo credciidi. Qiiatiior aii-

seil per Aliuiii verlia rcg s a<l ilium niiiinnliir : sic tem nrdines, qiioriim priii<ipiiiiii qiiaiiior rvaiiijelia

por Mnyseii verba Uei ad Israel iiiii.iii.tiir. Ideo iion in iiiiineio figiirant, qii;r qnaliior virlnlcs priiiolpiles

djciiur, Inciiliis est Dcus, sed, Mnysi loiiiliis est docMPriinl, id est, Jiisliliain, Prudeniiani, Teiiiperjii-

[>fiiis . qiiia p ipiiliis Dei coiisperliinis fiiil iinligniis. liain, Fortitiiiliiiem. .Mnyses vero Clinstiiin sigiial in

Ad /ilios lirneL Meo iion ad Israrl, scd ,i<l (ilins di- elei lioiie priiicinnm : principos i|tioqiie qiii elii^nn-

citiir, quod in adnra'ioiie idoloriiin fucrunl divisi, lur, diiuilecini aposioli (igurai.liir, fiiin qiialuorGvaii-

vkI qiiod s<'Xoeiiloriiin niilliuni dt! ,£ny|iin epredicn- geliis a Cliri^to elccios, ail piinoip:uiiiu siiper Kcole-

liiim, lilii tanliini ad lerram |iromissionis perveiK-- siain. Ft (jiioil jiislum c»( juttiniie, ll^c s,'iileiiii.i

riini, exccpio Calepli el Josue; vcl sic iiiielligeiidiiin 9Pi|iiilal<; '{iidicii jmlicat, ap<isliilos i|ii<iqiie flgiirat :

esl, qiiod dicil, ad filios Itrael : qiiasi dixissel, iioii qiiibusdicilur, Sedebilis, el jiidicnbilis duodecim triOiis

ad genles. Omiiin pncceperal ilti. Iloc nstciidilur. Jsriiet. Ascendc, Id csi In siinmiiiaic perfectnruin :

qiiod nnn inajiis neqiie niiniis, quain iit amlivil, edi- p aliler asceiide el possido, id esl pia;iiiii». Sicut In-
coret iliis. Poslquain percussil, et reliqnii. .Apiiim vi- (iiliis esl Domiiiui Heus luus, id esl prnplielavit vo-
dclur Moy'-i eilicerc plcbi Israi-litico, posli|iiam illis bis. Solile iiiemere, id est corde ; iuiiue paventis, id est

victnriain ileilil ile Scon el Og, ul liene aiidirent le- in nrc. Cumque sermo plrtcuisset , in linc ideliis jndi-

geiii. Pcrcussil, id esl corpnic cl aniiiia. Scon et rex «•ium iiidicatiir. Slisi ex vobis diiodccini viros, el reli-

Aniorrliworum, d:enioiiein regeiii geniinm (ignrat, <;iia. Qiii ilimdcoini viri , qiii lali iiiiinero diiodi-cim
vel sensiim maluiii, regem vitioriiin. M,iyses figu- aposlolos pnssiinl signifionre. Vatlis aulein bolri, per

ram Clirlsii signilicat, sii|iradirtos pcrcuiienieni, aiiticiraiioneni dicta est. Boiros autein supcrius dixi-

sivc sensuin lionuin. Ccepit Sloyses e.rptanare tetjem, mus slgniiicare, qiix aposloli diiabus veoliliiis, id ost

el reliqna. Dignitateni indlcat Mnysi, duin illi plana dii.ibiis legibus prxdicando portaiilur. Ab aquHone a:l

fuerat lei, et ipse explanai popnlo, iii loquod dicit: dexleram, id esl aperix' infidelitatis usque ad caloreui
Dniiiiiins Deus suadel plebi. Locuius cst ad not, dig- fidei, alque dixislis : Odit vot Dominus, llatc seiitcii-
iiitas persona: in boc oslendltur. Sufficinl vobis,quod lia populum incrcdiilum dcmon';trai. Cumijue audis-
in monle lioc mansislis : ac si dicerel : Qui iiidigni scl Dominiis vocem scrmonum : auditio Doinini niore
cslis li:ibiiarc iii lerra, vcl per boc sigiiilicaiiir, quod bomiiiis Jicitur sermGniim veslroruin : quia iion ia
essent iinligni in lege Domini inbabiiare. /{ei'«r(iniin>, C nniiate aiidivi eo.:, ui dicitiir, iurba non unius volun-
id esi in pcccata vcstra ad /E;;i/p(Hi«. Aliior reverii- i:ilis. Aliter unus pcccatoruin miilti vocaiiiur, ct
iniiii per Abrahain , Isaac, ei Jacob , sive pcr liistn- niulli jisloruni iiniis vocatiir. Pr;nlcr Calepli, qui li-

riam ei sensuni. Et venite, id csi vcnisiis ad innn- gurain poenilenti^e lenel. Ht ipsi dabo lerrain , ac si

leni : id esi, veni."is ad siipcrhiam Ainnrrliainriim dicerel, nnii vocaliis : iit dicitiir, MuHi mnl vo-

cl viiioruni. Si autem in bonam pirieni aiiniiniia- cali, elc. Quam calcavit pes vetler, bic iiitelligitnr,

nius, sicul dicinius, Ad monlem, iil csi, ad fllem quod nisi quis consideraveril re;!num Di;i per cre-
Ainorrlixorum , id est peccaioium ,
qiii:i dc peccalo duliialcm pr.rdicailoiiis, iion intrabit in rcgnuin i'ic-

crnaiur Ecclesia in fide, etcaeler.i in lnca. Ad o.Tlcra lorum. Binl vocaiitur ad terram prninissain, id est

viiia liiiiniliora, ad monlana a lege Dei, el liuiniliora, Caleph el Josue. Uiui ctiam iiiirant in regnum coc-
lil csl pectata. Contra nieriiiteni, ij e>t prosperit.ilcni loriim, id esl qui duas leges iniplent, innucentes cC
liiijiis mundi. Ei juxta liitut, id est, lerr.T iiiaris, iii- pacnitentes , sive cnrpiis el aniina. Egrcssus Anior-
quii, Iradidi vobis, id esl, proplietiani. Inqrcdimini, tIkcus, qui linbitat in moiilibus , iJ csi, lixrelici liabi-

id csi, iii Ecclesiam, vcl ad fldcm Kvangclii vel in taiites in supeibtis.

rcgiiiini coeloriim ; et poitidere, id csl cnnira ac si di- CAPUT III.

cerci, non pro vobis : quia non meruistis, sed pro- D Seyr nomen loci est, et llornia siniililer, qu:r Ec-
pier Jileciioiieni pairuin vestrorum. Addut nd liitnc clesiam significant, qiiam peccaiorcs pcrseqiiuiiiiir.
iiuiiierum, usque sicul loculus eti : id est, sic eril se- Sic juravil Doniinus, ul vero dixit : Non videbil quis-
iiien tuuin siciit slcllx cccli. Duie ex vobit, iJ est eli- piam, el retiqiia. Arbog mnns est. Aroer civiias, Ga-
niie ci vobis : viros sapieniet, id esl iii ioge el gnains, laad regio. Moab abOtCidente. P.asan civitas de me-
boc est in rebiis ptebis, et quonnn cnnvcrsalio ilio tribiis Maiiasse, ccrtam Jivisiunein liabel inter
proliaia sit. Trihunui diciliir, qiii triliui imperal, ui corpus ct animam, inier actiialem ct fnnlcmpbiti-
alii; signilicat doctoris, in tribus legibiis fldeiii Tri- vain vitam, inler historiain et sensiim, regio et civi-
iiitatis rincenles. Ceniurio vero, qui siiper cciiluin tntcs et cuncla Basan. Gessnm fons est, ei Magati
sii,signillc:il doilores qiii pra-ilicaiii prxinia coelestia Incus. Jayr et Macliir unus vir esl. Vsqucad medium,
iii fiMurn, vei ceiilupluni iii pr:csciiii. Quiiiijuagena- id est sacerdos usqiic ail lorreiilcin. Elioo, iil est ad
1 iiiii; s;iper qiiiiiqii:igiiiia siiniliier ilociores sigiiifical, occideniCHi usque ad Jnrilanein. Ad aquiloneni vene-
|Mjiiiti:iiti:ini pra;dic;iiites. Unusqiiisquc :iiiieiii ox runt ad octiJeiileiii , ct iisqiic ad niaic Jcserti. A;l

iniiiqiie tC!isi!ius iu :ijiiislolis inijilclnr. I| m ; iiiiii iii.i;dt'iUe;u Saird.is muiilis. Pascha aJ dcxlerjm
 ;

5f3 llEOiE VIISEUAniLlS Ol'EUlM r.VllS II. — KXECETIC.X GEMJ1.N.\, E8»

|iarit'in. E\pciliri, iisqiic lioc, jiimciil.i. In liac »cn- A anic Jord.iiirin. ridcs Irium legum, vcl fiiles Trinil.ilii

lciili;i Iri.i iistcniliinliir, iil cst, iiicccpliii in lopli^ino, anlc liaplismuin imlic.itur.

pnssessio in fule , volniil.is in elcv.Tlionc nicnlis ad CAPi;? V.

sii;ierna. Preenliisque tuin £)> miiiuni, iilcst iil lcrrim K( vidimiit fncie nd (niein. Iloc ei persnna Mnysi
repriiinis>i'>n':s iiilraret. Coepisli otleiiitere leno liio Iniiliim dieitiir. ICl medius [iii. et reliqiia. Sic ci C.liri-

mngmtiidiiiem tuam : iil est in Testimentis niciiiis stiis nicdi.-ttnr Uci et linniininn. Timmnit enim iqnem.
pnri.aniis ile yEgjpln iii inari et in pelra ; ci in nianu Iii Imc pleliom snain. JVon uturp'i''ii . id.est noii ti-

fiirtissinij, id esl iii pngn.is runlr.l Amalcrliilas. Nc- me:is, iit sanctllices iltiiin virliinis sive opcre- Sex
quc enim Dominus alius vol in roelo : ideo hnc dicit, diehiis nperaberit lerrnm. II rc senlentia ngiiram vele»
qiinil mullos in .^;;y|ilo videninl deos, qiii non po- ris Tesiamenii icnei, sepiiraus dies saliliali, flgnram
lucriinl salvare pleliein, nisi Uumiiiiis, vcliil in terra novi Tesi.inienii, in qiia legis spiriluales liostias Oo-

iniaginem liovis viderunt. In lioc aulem ilinere ple- niinn ofTeriniiis. Nnn declinamusad dexleram, id cst

nituiln osiendiliir, id est pro eis qui transierunl .Inr- advanamgliiriam; nequeadsinistrain, adorandoidola.
ilancm , et plenitiiilo in liis qni rcmanseruiit in lerra CAPllT VI.
Moah. Plenam cnim in lerram repromissam veiie nHigei Dominum Deum tuum. Iinperaiio ei probi'-

iinl : qnod sigiiificat pleniliidinem legis, qiiac popiilo biiio in hac sententia osiendilur. Imperatio, ilum di

dala est iii plcniiudinem, diim sensiis deruerii. Aliter ciliir, Diliges; probibilio, Non ditige$ deot alienot.

remaneiites iii terra Moali, significat illos qiii ante Aliier, Non diliges, ut dileiisti anle. ilaec qiioqua

lepem in lege ruerunt, ut Abraliam, Isaac et Jacob seiiteniia prxcellit aliud, iibi dicilur : Ncn ado-
vel gontes qtia> perveiieriint ad bapiismum ; vel illng rabis deos alienot ,
qiiod pertinet ad opus deserli.

Kiui eoiitra baplisiniim fiunt, vel videt popiilum qui Qiiod vero hic dicitur, ad opus terrae perlinet

non crediderunt Cbristo, cum lcge baptismi. Terrain promissionis. Ex persona quoque veteris diciinr,
vcro reprninijBam intraiites, significant bapli.smum Non liabfbit deoi alienot : Ex persona novi, Diliijet,
arcipieiiies, ei in Ecclesia roanenies. Reveisio autem et roliqua. More q'ioque artificis dilectio primum po-

illorum , iii qiia facit pugna anie et retro : demon- niiur, quia sit omnium maiidatornm rundamentuin.

slrat pugnam cori oris et aniinx. Hi qiioquc fiiint in- Ita eniin artirex fundamentum primo poiiit , et

ler Miiab , et inlcr lerram reprnmissionis, figuram deinile sedificat domum. Sic el nos decet dile-

popiilornm possiini lenere, pervenientinm ad uniia- ciionem rundamentuiii primuno ponere, ae deiude

teni legis Cbrisii. Non enim trantibis Jordanem istiim. bona Ex toto corde, td est ex
opera inslituere.
Diini aliier h.rc senteniia intelligitur. Requies enim q parle qna corpus animatur. Kx anima, hac parte qua
videiur , ei fim visio Oomini non habil^it. Aliter intelligiiur super omnem creaturam. Et ex tota forti-

vis:o pro viniliria intelUgenda est , iiec peccatum in tudine, id eet parle corporis ; ut extollerent altitudi-
futunim vindicareiur. nem creaiurarum similem fuisse allitudini Creatoris.

CAPUT IV. Aptiim autem fuit Iribus iocis iinperari dilcetionem,

Ciislodi crgo lemelipsum : id esl ab adorando ido'a : in corde el anima ei rurlitudine, dum trtf kabitatio-

qii.K viilcrunl , id est iii scriplionibiis. Ardebal usque nes, id cst iGgy.ptum cl eremiim, et lerram repro-
adcwtum. llyperbo'ire hoc dixil. Voeem arborum il- missionis babnerunl. Aliter diriiur, corJe el anima
liut auilislis. id esl lcgem ; vcl Iiic pars pro loto dici- pro uno accipitur; et rortiiudine, secundo. Apliini
iiir, et rorniam peniliis nnn vidistis. Forsilan enim si est eiiiin, ut duobus locis dilectio sit, dun< omnes ho-
viilissent formam, recisgent imaginem : iioii vidislis miiies duabus consisiunt substanliis, aniina et cor-
aliiiuain siniilitiiilinem niajestalis Dei illius. Deut pore ; vel duabus aliis, id est pane sine fermonin ; et
ainulator, id est qnaudo non excedimus modiiin nianu tua, idesioperetuo. In lumine, id est inopere.
pcccati. Tette» invoco coeluni ci lerram, id esl iu au\i- CAPP. VII-XIII.
lin biiio. Terrel plebem , id esl verbo Dei , et pe:sona Ciim vero a>t Abrahani Dominus de ruluro loqiie-
sua roeluiB et lerram ; ac si dicerct : Tesies voeis jj reiur , non sepiem geiiies, se<l decem dinumerat.
rruiii coelitm et terra, quod si adoiaverilis deot aienos, quariim terrain senien illius po-ssidoret : qui nurue-
riBliim vocaliis , iioii pliiet tvper lerram , et tem non rus adjocla idololatria gonliuin, blaspbeinia Judco-
gerniinabil fructiiin suiim. Et diceiis, Quando adorave- rum, ba>reticorum errore, verigsiiiie adimpletur :

riiit liic? Hi sunt lcsUs, qui invocali iunt super nos, quibus dnnec intelleciu iCgyptuui commemorat,
si aJorareriiniit dees alieuos. .Miter cwlum et lerra, niultiiudo suli^acet.
aniinani et mrpiH signilicarc tiossiint, vel inrarna- Si auiem i|iiis rgressiis de .Egypto, ad eremuin
tionoiii oi (liviniiaicm, vel legeni liitera! et novi Tc- pervenial, spiniuali triiini dieruni itinere, de iinpu-
siniiieiiii, quae non videnl, n«c audiunt. In bac scn- gnaiinne gentium liberabitur : qiiae sepiein prlncipa-
lentia pr.Travct , qiiod inultas iinagines idolorum lia vitia ligurant, qna.- per Dei itraiiain uiiu*qui>qu«
apiid Clianani^os vdissenl. Pcr Uiilaliones, iil ost, ul niiles viiirii. Quod vero nunieri majnrei e»se dicuu-
iii M:iiinaaii. Kl in alieniijenarum, id est Ain.ilecli. tur, li:i<c raliii esl, quia plnra viiia qnain virlulM
Signa, id est figiiras. A(./uc portenta, ul fuii serjicns. Ouiid dirilnr, iVon ibis ciim <ii, iJ est iii adoraiiJo
liobutlam manum ,
bracliiumijue exlenlum , id e^t in iilola, iiilelli!;eiiiliim e.>>l. Sciftusiue forut, id est ili-

piit'iias. i'cr lrc:> civiiaicj quas supcravit .M^y.sts iicic Juiil.iiiis, nive iii pnjnis. A'iferat DomtHui « >*,
 ,

5Cr. 1!N PE!VrATLi;<;ilLM CO.MMEMAIUI. — hhl, 1 KftONOMILM. 3W

id cst |ilciiilmlinciii lianc, el inrimiilales pt>ssiin3s, A maleiUcli, in ijnem trleinum. Alilcr Gblial pru iiinle-

iti C9l ilccein phigas jEgypii. iVm yaicei illit oculrs diciii iie, p:'o |iarte caniis pniiiitir , siriit ci l'uuliis

Ittttt, et reliqii:). Iii buc illorum ciipid.tati prxcavet. aposloluj :'il : Scio qaod non est boitum incurni niea.
Nulile inetiiere, qiiia liiiior iniperlccioriim esl. iVon Ca'i!ai iiii ciini benedictione ,
pro auiiiiu iii lllu lueo.

^r(«l oculus luiis : \il esi, diis illnruiii, id cst, cupi- id est, iii S.lo.

riitas lua viiiis illoruin. Crabionet, id esi niali iiiorcs Iii liac senteiitia prxcavci, quod si unusquisque in
illoiiiii). Deus mngnus ad tiliuiiJum, et lerhbilis in domo sua inimolarei , Idnla fecisscnt, lilios ci niias

tindiiia. {i<ioi\ ver<> dicil , De geniihus non dclinilis, coiiibiirciitcs igiii. Nun quod hoc .(ligyplii recisscnl,

paiiler ne (orle beilia mnlliplicarenlur conlra illos : sed Cliauanici ubrtiluiii iirgaliilur, id est scnsus le-

eavenduni nubis vsse ostcndii, ne lorte expulsis pec- sriiiiuiiiis. Eijressi suiil /i/ii Eliub , id est (ilii iirqui,

catis a carne nosira, et repenie siiperaiis, ai.cedanl vel filii peccutorum.

nos liestix lioc esl jictanlia vel
ciintra spiriiu^ile^^ , ,
CAPUT XIV.
superbia, vel cerie vana glorii, qiix »urre\eriiil nia-
INoii facies calvilium super morluum. Hoc liisloiia-
jnri labore e\stirp:il)untur quain rarnalla vltia. Loili
liter niaiiifcstiim cst. S|iiriiu:iliier poies; inielligi
enim et in mnne posilus concuhitu ncrario poilulus
(|Uod dicil , nt: radaiis niortales voluiilato cau.s.i ili:i-
est, qiii in Sodomis liablians se coniiiiuit, ut non B
boli vel hairetiri, qund iii diias parles iitigiilas nn-
pecrarel. Ac per hoc qiiodcunque viiiiiin expulcri-
dniit, id est, qui crodit duas leges, sed diviii:im di-
mus, staiim luco illius plantetur virius : ne furie re-
lectinnein noii impleni, atit .iciiialcin aut tlienricain
pulsns Spiritiis, iiernm revertens inveniat duiiiiiin
vitaiii, vel incarnaiiniicin cl divinititein , ei runii-
iiusiram vacantein. Dispe, id cst geiins vi|ieraruni,
nal in npere. Comedctis, id est credendo, de his qva'
qund bxreticorum lenrl li^uram qui Triiiitalem ,
tuminant, el twyulnin findunl, id est de liis qiii i|Uud
bl3S|ilieni»ns, quod snb juramenio polliciius est.
crcdunt corde, upcre niindifl°eruiit. Pinnulas, id esl,
Jurat Dominus per seipsum, quia iinn habet aliuni
niaiidat:i lcgls ; cl squamnws , id est cngit:iiiours
alliorein, per quein jiiret. Ln Domiiii Dei tui ceelum
mulias ; oinnes munda'., id est saitclos, qui ideo avcs
est, ac si dicerei, habel Domiinis potcsiaieiR, si
dicunlur ,
quia cngiiationibns et operlbus muuiiis ad
plu:it coeluin , an non super iios. Ei raelum cali , iJ
snpcrna vulani. Avcs immuiida; , hBurelicos signlfi-
est sirll.-i:! : aliicr pcr ca-Ium angeli iiitelligiininr.
caiit, Juxfo ge>ii<( siiuiii , id est si acciderit aliquid
Cmluin vero c<Rli, animsi sniictunim , ut est. Siella
qiiod illi siiiiilesit iii rurina, iinn pruliiheiur nisi de
ciiim a stclla dilTei t in claiiiate, ila ct rcsurreciio
genere iilnruin. Omnes auleni aves iininundjn quis
moriiioiuin, vcl liisloria el seiisus , ci terra, id est
c tli^imiis.iliversagenrrah^iiciicoriiinsigniricant.Ouod
rriicius lerrae , vel
,
curpus ci aiiiii a , el omiiiu
.

qux
.

in ^ •
..
vesiis Israel in eremo nuila velustjte delecit ,
poiesi
cis siini, id est Adain cuui suo genere.
ligurare ruturam iiicorruptihiliiatem curporum, ubi
Deus magnut , id est in ./£gyplo.
illa qu;D corruplibilia suitt sine corruptione perina-
Kl potent, id esl in niari.
nebunt. Qnod voro dicitur : Non coques ha:dum in
7'ern6i/ts, conira Amalcch.
lacie mairis sute, osiendit quod qucni ha:dus significat
Qui personns non accipit , vitiipcrtvit hic plebem,
noii esl coqiieiidus in lacie nialris suae , id est, non
qui peivoiias accipeiei.
purg:indus nicdiocnhus Etclesia: disciplinis, srd
Ipse esi laus tua, id est, ut ipsum laudes.
ausiciioiibus prxceptis illius peccata purganda suiit,
Ilare llttbrum, propierlimiiin rubicuiidum diciiur.
ut qui per lascivix blandinienta se perdidil furtiori di-
Punes benediciioiiei super moniem. Haec seiitentia
scipliiia se rediniat, ut ca:tcri videntes tiineani. Per
rcspicit a'J locum ubi diciiur : Tesies invoco cceluni
decimam partem quain Dominus a populo poslulat si-
el Urrain, sed duo monies iii icsliwonium proferanlur.
gnilicaiilur dicrin sensus, quos uiiusquisque noslnini
Ac si direret : llabebiiis heitcdiciiunes super vos si
reddero dehet Duniino. .\nno tertio aliuin deciinaia
le^eni Domini custodieiilis, ei malcdict oiies si non
separobis. Posiulaiio aulem aiino lertio, Oslendit L)o-
cusiodierilis. Aliier henedictio siiper iiiuiiies ad . . . . „
n "'"""" P^viJenlem bellaillis. Futura eniui in terra
, ,
Isrnel pei tinet,
. . 1
ni.ilediclio
,• .•
vcro ad Cliaiianios. Hi
, ,., ...
" ...
reproinissioitis aiiiio trriio dixit : Vsquequo eortim
qutiqne nioiiles in lerra repniinissiiitiis esse dictin-
vinea; creveruiil ? Yel pro tribiis aiiiiis , i|Uibus,ut
tiir, ei alii nominibus nomiuari , id est, Lihnnus iii
dixeruiil, fuerunl iribiis Kuboii ct Gad, el dlinidia tri-
parte Aqiiilonis , cl Libanus niiiior iii dexlra parle
bus Manasse in lorra rcproinissioiiis iii pugnis ma-
ejusdom terrs. Sed ab aliis diciltir, qiiod lii inonies
giiis. Scparabis milii aliaiii deciniam, id esl ^a.ento-
noii t:im hisiorialiter fuissent qtiam ad lesiilic:iiio-
tibu3, ar si per hoc sacerdolibus diceiei.
nem hcnediciionis et nialcdiciinnisdicuniiir. Mysiice
aulcm hi duo monlcs pro dunbus Irgihus possunl C4PIJT XV.
accipi. Gebal pro velcri, qni vindiciain coinmisit. Cnm tibi vendilus [uerit jraler luus ILbrtEus. Per
fiai.irim pro novo, qui iiniiilgenliani dociiit. I-os- fratrem seiisus inlelligitur. Hebraus iransiens inter-
su:it etiam hi raonies summiiaicm perreclorum et preiatur. Hobrxa , id est ainma uniuscujusque pcr
su|ier!ji:i:a impiorum demunsirare , vrl quod in fine focii dc genliliiate , aj bapiismiim Iraiisiens.
dioilur vitx : Venile , benedicti Patris mci, possideie Pcr sepicm aiiiios, quibus servire pr;cci|iilur, acii-

re.jnum qund partilum en lobis , el rciiqiia. F:1: Ile, vx vilx ('eifL'ctii» desigiiauii'.
5<«7 BI.H.E VENEMABII.IS UrEiUM 1' MIS II - EXEGETIC.X fiF.NU4NA. 388

IVi se|)liniuiii :uiiiuin, qiiu (liiniuitiir , aciiva vta A convertiiiuir. Ei siinpliciicrcuin delini|uciiiiuni vitia

Ct|irliniiur. sua inlentione referaiiius. Scil securis inanus llgit,

8i>'i|we aiiiis illius subula perroraiur , (linii tiieiis cum scsc incicpatio plus quam necesse est in a>pe-

suliiililalc liiiioris |ierciilitur, rilalem pcrtraliit. Fcrruni qiioqiic de iijaiiulirin pru-

Alilersex .iiini sex xiates iiuiuili si^iiilicanl. .Sc- silil , ciiiii (Ic cuirccilonc scrino duriur evcedit. Ct

plimus v(<ro uniiii.i; (liriii jmlicii desi^iial : siibiib s.i- unicuin pcrciiiil, qui auditornm siiniii prolala con-

liienliain, qiia aiiris, iJ csi smisiis, (mrlnratiir. Jaiiiia, luinelia a spiritiiali dileciiune inlciricit. Currcjiii

iil est lidcs Juiiius hix , iJ Ckl Lcclesia:. Priiiioiioiii- iininquc incns ad odiiini prornii, si liiiic ininioJcfatu

tus opus perfcctuiii slgiiilic.it. Quod auicin Jitil: incrcpatio pliis quain debnlt ailjicil. Scd is qui in-

Quidqvid nitticulinum , (istciitiiiur quoil non debo- caute ligna perculil, el pruximum exslingiilt, ad tres
iiius «piis iiitille Dcii iiircrrc. Scxiis qiioqiie niasciiliis iipccsse esi nrlies fugiat, ut In una illarum ilercnsiis

sen^uin |icifectiiiii iiiilicat. ^nud autciii ditit: Noii vivat ,

qiiasi ad pocniteiiti:e hnicnta convcrsns , in

oi/eraberis i i priiiiiif/fiitto f'ui>ij, ct non tondebii primo- uiiiialc sncratnciiii suti spe, fidc et cbarita^e ab.^con-

</crrl/i ovium tunriun, ostciidil quiid si i|iiid lubusiuni ililiir. Reus peipeirali homicidii iion lenetur, qucni
incipiiniis cxertere , et lic c sigiulit:iiur iii priinoge- iiiveneiit, non occidii. Quia cum distrlclus judex ve-
nito liuvis ; vt^l cuiii viia iiosiia :ili.|iiid iiiiiuciiiini B iicrit, qui sc nobis per nuliirx consurtium junkil, ab

inclKjat , digniiiii est ui buiiiaiiis oculis, quasi sub- illo procul dubio culpx reaium iion expeiet quciii

diiclo vcllere nuii ostendatur. Iluc enim slgiiilicatur sub iilius veiiia spes, fides, cbariias, abscoiidit. Sc-

pcr huc quud diciiiir : Mon londebis ptimogeuila ovium. quitiir : iVo» stabit lestimonium uniut coulra aliquem,

Cacus popuiuin gciililein sigiiilii::iie piitrsl ,

qiii po- led tii ore duurum tel Iriuin lestium stabit omne verbuiii.

tuissel viaiii saliiiis iiuraie, si vidisset. Clauilus vero Licci liistorialiter obscrvandum esl , taiiien cuntia

dicilurqui nuii iiiiplct ulrainque ililecliuiiciii; qiii videl quoslibci inipios vel lixreiicos agiinus sanctas Scri-

quidtiii viain, scd iiuii ainbiiUit iii ea. rulcsl qnoiiue pluras iii dubium vocari. Sensus qiiippe nostri attc-
tlaiulus populuiii Jiid.ucuiu siijiiilicare, creileiitcin sl:itio siiie bis leslibns non babei lidem. Adliibet duus
laiituiii liiteraiii, ei nuii se:ismn. Qmiti cayra, id est lcsics , scilicct Vetus ct Novum ; adliibe etiain qita-

Ccclesia et ceno , id csi npusiuloruni populu. San- luor Evangclia , propiicias , aposioluin , sicque staliil
;

yuinem iUorum non cumedas, ted efjuudai in l-.riain. onineverbuin. Addel res alias in terra rcprouiissa, id

Per boc iiidicatiir iiis oporlere iiiagiiopeie de ineri- csi crednliUicni Pairis, et Filii, ei Spiritiis sancli. In

tis iiiterpretari, sed iii judiciiiin Kcclosix ellundeFC. lerra Ecclcsix post bapiismuni stabii sacerdos, id cst

Obiercttbii meitsem, id esl jcjuuiuiii. lcx vel Chiislus, vnl iinusqiiisqiie ductor pcircclus

C.^PP. XVl-XVIll. C C"iillrmans nuii contra lixreticos , di-inoies , vel vi-

Solemiiitalem quoque lubernocalorum, id csl luense li:i ; duces vern proplictx, vel apo^loli, inleiliguntur.

Scplcinbris. In sulemnilule .A;i/iiioi'uiii , id e>l l'ascha. CAICT .\.V.

Hebdomadarum, id csl quiiiquagcsiina. Quud \eru EjiciuntuT ex pra:lio qui novam domttm irdificave-

dicitor Non planlubii tucHin, uique onmem orboreiii

: ruiit , stmul qui vineam plaiitaverunt , aut qui uioriin
juita ullare y>uiiiini Dei tui, sigiiilicat quud circa do- desponderunl, quia tion potest divinx iinliiia) scrvire,
iiiinicain bd«ni inbil in verbis inlrucluosis, iiiliil au- qui servil ncgoiiis sxcularibus. Humu quuque [oTiiii-

itieiitix sxcularis, iiiliil illecebrosuiii debemus coiii- dolotus et pavidus projicieiur e puijna, ne paeere fueiut
puiicie. Iluceniin sigMilicant ligna neiuorusa siiie corda [ratrum suorum. iSoii potest arripcre spirituatis
ullu rriictu. Sed sola piet'jie verilaiis scientiain pioi- inilitix pugnuin, quia adluic lerrenis operibus liinet,

dicalioiiis tc.neainus. Illud auteni quod dicilur : Pro- ne lorie alios ab evang.-^lica iicrfcct one suo exeinplu
pheiam de ijente tua , ticut mc, .^usrilulii: Ueus, (|uaii- rcvocei. Tales enim iinn possunt bella prxliaie. Si
quain juxta lilsturiam de Jusiie dici |i«tt-st. taiiicn de qnaiido aeccsierii cd oiyp.njnandam civiiuleni, id est

Cliiislo iiiaiiilu^ta prupliviia cst, qui veriis pru|>liola rurpons in a'|iia civiiaie hxretici , vel vitia. Offeret
de geiite Isracl ortus c^t. I t sicut Mtiyses dispciis.i- r. iili pnmuin paceni , iJ (^st Cluistuni ad credciiJuiii.
tur erat veteiis Ti'Siainenti, ila ei Cliiislns nuvi. De- Si receperit uii\ue porlv.t, id cst fldei vcl pasiiiteiitia-,

iiiquc in Evangcliu Diiiiiiiius dicil: Si eiedereiit et teitiel tibi, perculies, Id cst In peenitenlia vel viii-

Uoyii,CTeiUrelis cl milii, de me «iiim itle scripsil.iiaod- dicia. &'iiieri< tiinM'i(liiii, id c>l i|Ui sunl supcrbl.
(|iie dit il, ^iru' i>ip, seciinduni carneiii, ct iion scciiii- A- sqiie miitieiit)us , abiqu: jumentts . el nan iuccidet
diiin divinitaieiii intclligenduiii esl. Qiiod auiein iirboiet, id cst saiicius i|iiibus vesci (lulcsl, iJ est

|iroiiiittii Doiniiius uliionuiii in illos qui veiba pro- pr.cccpiis, absque aniiuabiis et iiiuliibu» scusibu* ei
idiciie, id est Cbrisii , andire iiollcnt, cuniinlnatlii siinplicibiis , nec sitcutaiibut devastare debet , iil esi
csi ,
plfibisque Cliiisti verba. Hic cst jiuteiii verus ptEiiilenics.
rroplifta, de qiio dicitur : i\'on esi 1'roplieta iiiic' /lo- C.\PUT XXI.
t.oii', niii iii p .iria sua. Quandu inxeiitum [ueiil AamiNis cadaivr. et reliqu».
c.wm \i\. Iluc ad cadavcr Adain cuinsuo gciiere pulcsi deiuuit-
Ue ilta qui cum amico tuo timpliciler vndil in sitvam Strari ; cujut cixdis reui ignoralur, ij okl d(ahulus ab
(i.l liijui cedrina , et rcli(|ua. Ad silvain (|iiippc ciini lioininiliiiN in paito loiia. Uatores ualu tl iudu.s, ei
«.::i;u inius, quoti<'s ad iiiliieuda subdiioruin Jclicla 1'ioplicl.-; ct apusluii imrlliguuiur. Lucus juleni C4
 ^ ;:

'.yt iN rLNiATtLClllM COMMLM AUII. DElITI.nONOMILi.\l. oOO

il.rv.iis Ail;u |i;iruilisus, civiins civiialiiiii JiiJ.c Vi- A csl iii vimlicta, vel pn^iiiteiitin. Cilins cnd^ifer no:i d,-bA

lui.1 ost curu Cliiibli, qii:i'. jiiguiii pnccili iioii tra.\it, pennaiierc in palibuto, id est in peccato. Seil scpelie ur
liec lcrr.iin sciilit vmiicic, iil csl ii.Ua siiie viri toilii. eiutem dicM csl in iiovo per pociiiteiitiam. C- nUimina-

£l eJucunl iltam iii vultcm esjieium dlijue Mxoiuiii, iil biiteinrfctovc, idest icriacnnli^ ;fciore, iJeslpeccaia.

est JuJ:ri ad liuiiiilcm criicis passioiiein aspeiain, CAPIJT XXII.

uiundi pcccalis et leiilaiioiiilnis saxusain. Vallis enini Non vidcbis bovem, iisqiie , de omisse fralris liii

nnimaruin liuniililaleiii sii;iiillcai'e polosl , qua- est h<)C doolori diiitiir. Rpiritiialiter bns jiigiini leg;s

aspera coiitra ilialiolum, qii;K iiiinqiuin arati e^t, id suslineiileiii dcinonstrat ; ovis, iiinooenle;ii ; asii.iis,

esl a iloctoribus ciiltro et vonicre v^etciis el novi Te- pn|)iiliim gontiiim. Veslimenta auloiii opcra siiiit.

r.lanienii. Qiiod ainein dicii , /n illa cervice vitul<v, Cliri>lus auleni fraier est, ad queiii h;ec oiiiiiia per
piopdicatioiioin Incarnaiionis ostoiidit. Accedijwtiue doclrinaiii boni doclnris dicuntni-. Quod auiem dicit :

sacerilolcs, id csl filii Lcvi, vcl ajiosioli vcl in hiuh- A'oii indiiatur vcsleviiili, ostoinlil illud qiiod A|i0sli)-
;

duiii, id esi sangiiis ; lavnhunt mnnus suas, id est opc- lus ait : i\on permilio mulieri ducere in Ecclesia. Ne-
ra per fidcm Incarnatioiiis, et dicoiil : Manus nojia: queeniin sacerdotium , neque doclrina leminis , noc
noii effuderunl saiujuinem Itunc, quasi dicereiit : Noii in Ecclesia concedilur; sed nec vir debei indui \estc
apostoli, neque sancti efTuderuiit sanguineiii Cliri- B feniiiiea. Qnod enini vir esi, el priiitipatuiii geiit Ec-

Sti. Et auferatur ub iliis sanguis reatus. Saiigiiis Cliri- clesix, noc debet aliqnid femiiicuin vol niolie iii siia

sti pro nimido eftusus est. Tu ttulem alienus cris ab dociriiia liaiiere.

innocenlit cruorc , id e<t non aposioli pro muiido Si aiiibulans , u^qne, cl lonrfo vivas lempore. Via

passi siiiit. Seqiiilur : !>i exieiis ad bcllum coiilra iiii- biiiic iiiundnni deiiioiislral , aibor siiperbiain , leiia
micos tuos , et Iradiderit bimiiius in manus tuas, ca- canialia des deria , iiidiis convorsatioiicni , inaler
plivos quoque duxcril, el videbis iii nuinero illurum uiiiiiscuju!>que cariiem hominis iiicumboiitcm in pcc-
nmlierem pulcliram , cl icliqua. niciiiit Jiidaji, qui cato, loiiguin teinpus, ruiiirum sxculuin. Cuni udi-'
liaiic liisloriam servaiil, quid ralioiiis lial.et mulie- /icaverit domum novum, id est anjiiiaiii vel Rcciosiain ,

reni decalvaii, ct cjns iingiikis absciiidi? Jlns auieiii, faciem miiiam, iJ est lidei ; non iffundalur sauijuis ,

&i niiilicrem piilchiam , id est aniniam qiiae a Dco id est boiium naturale a diabolo vel liuiretico, id esl

pulclira creaia csi, in geiiiiii conversaiioiie iiiveiii- Ecclesia lua, vel aninia tua. JVon s,'res vineain tiiam,
luus, et sociari illam vidnerimus cnrpori Clirisii, id est dooirinam Spiriliis sancli , ac si diceret : Noii
deposilo idololairij; tnUii, indiiatur liigiibribiis poe- faties boiia el inal.i simul fieri. Quod nulem : iVoij

iiitentlx indunieitlis. Defleat palrem et mn/rciH, lioc iiriibis in bove simul el asino , signifitat duos popu-
cst, menioriam lnijus niuiidi, et grnliliiaiis illece- los. In bovis enim nominc piiputiis sub jiigo legis

bias carnalcs, deinde vcibi l)ei vucabulo oinno pec- nceipitur, in asino auiem populiis gentinm perii-
catiim iiifidclitaiis illius, qund iiinriuum ut inane esl, iiens nsquft Evangeliuin. In bove auteni siinul ei asi-

radetur. ili sunt eniiii cai.illi ci ungulaD imilicris, 110 aral, qiii sic Evaiigeiium rocipit, vel Judaicaruiii
aique deiiium per l.ivacrum li;ip',isnii purificata con- superstilinnum , quoe iii uiiibra el iin;igine pr:ucessc-

juiigitiir saiictis. Cuin iiiliil superlluum in capitc vel ruiit, cx'reiiionias iioii reiinquat. Iieiii in bnve bone
manibiis liabuerit, id est cniii iioqnc seiisibu^, neque operantium vila sigiiatur, iii a>;ino stnlloruin voc:ir-
aclu imiiiuiidum aiiqnul gonl. inus au ein mcnsis, dia. Eigo in bove simul et asino iion arabis, laiuom
(juo pacto (iuci jubel illam in uxorem , fideiii el opus sapienli iii pixdicalione noii soiies, qnii non pos-
sigiiiiicaiiteiii. Teriiario .iiiteiii nuiiiero lides ostcn- suiit jequaliter enuiitiare verbuiii Dei. Seqiiilur : Dloii

diiur, dtiiario opus legii, per fiilein ei opus iegis indues vcslin ex lana linoque conlexlain. l'er laiiaiii

aniiiia Deo rocie sociatiir. Alii liano niuliereni pn'- si'iip ititas, per llniiin sublimitas desigiiaiur. Voiis
cbram lacio, laliuiiabilein aliqnain disei|ilinaiii sigiii- ipi;i' e\ lana el lino contoxitui , liiiuin inieriiis ce!a(,

ficare piit.iiil , qna; sapicnter dicla invciiilur apud in siiperlicie lanam osieiiJit. Vesleni eigo ex laiia |i-

geiitiles, quasi a nobis sit reperia. Oportet de ea pri- iioque coniextam iiiduit, qui sub locutioiie iiiiiocen-
inum aiilerre omncm siipersliiionis inmuni Jiiiain, D lisc iiitiis sublimitalem celat inaliti;e. tuniculos in
ei sic illain in studio verii.ilis assnniere. Niilla en ni fiinbiiis [acies , id est, inanJata legis exeinplis apo-
apud gentiles sapientia est , cui inimunditia aliqua stolorum. Per qualuor amjulos vallit liti, id est, per
ve! snpersiitio iion sit adiiiista. credulitatem quaiunr librorum lldci. Insiiper , CVu-
St habuerit homo duas uxores , usqiic , non polerit lum sictis argcnii , id est , integritas painarum ; ut

facere filium dilecice, et reliqii;i. In hoc Cliribtns cuin fornicarelur i't domo palris Stti , iJ est in Ectlesia

duabus Ecclesiis potest iiiiellii^i , qui non proreri fi- saiictorum. Si doimi.nf cuin u.iure alierius, ij est
liiim dilecUe, id csl piqmlirn Ccclesiu: geiiliuiii, po- huerelicus cuiii Eteiesij, qua; Cliristi uxor dicitur
piiium Synagi)g;c in divi^ion m substaniiae, lioc esl, sive scnsus inalus cuiii aninia, qn:e boni docluris cst.
iii inandatig legis, a popnlo eiiim Synagogae, boc est, (/(riqiie inoiiuiifKr, id est in viiidicta vel poeiiileii-

a primiliva Ecclesia iirincipium est. lia. Si puellamvirijiitein, id est Ecciesiani JespoxJen-

Quando peccavcrii homo , usque , sed in cadeni se- IMO Clnisio soaiii viiginitatem. El invenerii illain

pclietur. Ilic liGmo umisqiiis^nie bapliiatiis pn'esl aliijuis, id est Jiid;i!;is, vcl li.trclicus, sivc pcoftalnr.

iiitelligi, qui si peccavcrit, 'iebct j idicjri iiiorii, id Ad pcr'ain civiiaiis, iJestad fiiiem Ecclesia.'. Ei la-
 ;

5'l BED.i: VENfcKMlll.lS OI'KUUM 1".\IIS II. - KXEt^ETICV i;ENJIIN.\. SHJ

phtibiii obiueiitiir. iJ tsi iii viiul cla, sive tesllinoiiiis A lu'" «lel«.iniiis, ui ad ro|>rcliei.dtii(l..s iiosiiiciipsogac

puii.ileiili;). Qiiia iion ctamiivil, iil fsl cuiiseiisil ciiicii, acuium circa nos siiiniiliiii) coiiipiinciiiiiiis
iii

qux se- lialieatMUS, (|ui inccss^inter terrain meiitls nnslrai

Aiicr aiitein Kvaii^elii ilucirinaiii signiilcal ;

<|iuiiiliir peiie juila l.iinc orilineiii ;icc.|iieiiila suiil. p<i;ni(i:iilii et dolorc coiirudiil, et lioc (|uiid :i iiotii»

ud advrniniii retldiiiu crnpit abscondal. t.gesla liumo opeiiti, iil

UiimuDU fi Hiitlus uilluii, ul esi iisi|iie

obsciirct pecr:i(uiii puciiili'Mti£ 0|.crc,

(.-lirisll. Po 'iviiiiHint ^Ni aicepit iixuirm frntn iui, csl, iit siiiiiii

Kccle- JVon li«(l'i« Krvioii (/vmiiio iiiu. Ilou iliiclori (llciiur,

iliabulus vel lia>ioliciis oslciidilur, acciiiiens
c.ini servuiu di.ibiiU), i|ueiii a servilu^e peciaii
hiaiii rrairis sui, id esi Cliiisii, ne rcvclaverit opcii- iit

iioii ciinvcrtciil. !ion evniriilfi rniii, id cst, iu degpe-

iiieiituui illius llilelitatcni.

C.\I'IJT XXlll. ratioiic, sivo iii picnituiiiia. Non meretiix eril, id esi

aiiiiiia iiec scortciior, id cst diatiulus, qui geiiuit lia:-

6iii.'d autciii iiicil , Auii iiiii-odit fiiiiiic/iu« aiiiiiis ,

leniiuts, atnciso levetro l-.cclLtiam relicuin. rrosliliuti, idcjl .iniiuje. Nec tiTeliiun carnii,
rel umpuiiiiii i7

oiiiiirs iiMiUiier vivuiit, iiec id cst, utdicitur, Non dabii siinclum cunitus; alilcr
Hei, (.slciidit i|iMiil i|iii

im- lioc sigiiillcai qiiod iiiin debciiius clecniuaynain iin-

i-Mriciil i>|.us viiili', i.oii |n..^siii.l |.ciiiiaiiere iii

auWm dc iimlai e pi o pcciiiln. iVi?c [eucrabis Iruijei, id e.>l legis

luero sancluruiii, s.vc coimrciialioiic. Qui
icouo imlui rtt«.*i/wu(i</«i.H«m9C<ie.a(.onfm. pru/ii- B ^ed alicno. id ol gci.lili iiupulu. Iiiijreiius rinemn

Ecilesiiim. Qiii dec.triiali vila, proximi (i.t, iil est icgein Cliri-ti. Lomede uias, id es(,
luiur inlrure in ei.iiii

ciede iiicaruntiuiicni Clirisli. Kuriii uiireni, id C6t

\el de (;eiilililaie venll :id Lcclcsiain, tuiic rccipicii-
cxlra Lci:lesi.iiii. Si iiitriieeris iu leijelein amtci lui,
ilus est, ciiin piicccpla leijis spiritu:ilitcr servavcrit,
Quiid vcro /Immo- id (;st in ordiiie iiiandatui-uin, sive iii leije Cliiisti.
quod sis:iiilii:U dciiaiiiis iiiiincnis.

Monbiles noii periiiiliuiitur in ivuriium iiilrare Framje spicas, «t manu coniere, id esi liticraiii lci;is
iiilts el

Ccclesia lia;relicos s.'niper exciiiplii Eldei tux. Fa ce non mciut, iJ csliion excc-
in Eccliiiiiih, sii;nilical :ili

c-sc repeliciidos. Ihticlicnin :.ulein, inquit, liomincni

J^-i nim scnsu C"iu|.leiidi..

pd.->i unam elallcraiii corrcplionciu deviia. Scqui- CAPUT XXIV.

(ur : .\o/i «/.oi)iin«6er."j Iiliimivum, qiiia fraler tuus Si acceperil homo u.corem, c( leliiiiia, iisque, Reji-

fH, nec /Eciyptium. Per >Egypliuiii ci Idumxuiii «n; i-om. Hic lioino Clirisiuni sigiiilicat, uxor feyn;i-

sigi.ific.iiiir i.r.cscn-; vil.i, cui qiiar.ivis reiiuntianlcs gog.iii Jiida-oruiii, qu;c Clirlsluni non invenit persc-
ad i£gypii.iii lcrrani, id csi, piisiiiiaiii conversaiio- (iuendo, et ad ciuccni trubendo. Liber aiiiem repudii,
nem niiiiidi ct concupisceiitlain dcclincuius; (aiiicn iii cst Kvai.guliiiiii. Uanus uutem iUiui, id ebl operii

duin buju5 niuiidi in'.cessii;iliLns suUdiiur ,

qui.d iididclliaiis Doniiis Ecclesia esl, sive regnum ctelo-

yKgypri;»iii iiaiioiiciu nci(uaiiii;.iii exsliiiguinius, llccl ruui. Alier innritus, Apustolum, ciijusque doinus ec-
ab ipsa quailani itlscrcllouc si'iiaicuiiir, iion dc su- clesiam signilicat. Vcl si moiluus futrit, in adjutorio

perfluis cogitantes, sed slmus, seciiiuluiii Apusiuluin, pcccatoiilius. Kon poierit prior mariiut, id e^t Cliri-

\iciu qiiuiiiiiai.u ii.duDiciituque conleiili. Quod au- siuj ^.ynagog.im, quia impoeniieiis est. Nec peccare
tem dicitur, Qui iiati /'utrinl ex itlisliriia yeneratione, faaes lcrram, id est, corpus vel Ecclesiam. Cnrn «(••

intrabunt in Lcclesiam /)o;Mirt', sigiiilical quod (unc cepeiil liomo «lorcm, id c^ animain suain. JVan pro-
sa^cularis quisquc potcst i>anctls bei coiijungi, cum crdai o(< l)W/a, id est, cuntra persecutioues dxmonio-
pcrfecie crcdiderit in Palrem, Filium, ct Spiriium i-uni. lf( iii uno anno, el reliqua, iil esi, | «nilen-
bancluiii, vcl cuin Spc, Pide, Cliarilatc, sit ornutus. lig. Nonaccipias loco pignorit lupetiorem el injerio-

Sequilur : i'i facril iiner rot liomo, qui nocturno pol- rcm motam. Accipeic aliquando diciuius aurerre.
lulus sil soiiinio, e( rclii|iia. Nucliiriiuiii soninium Unde aves illx rapaccs accipitres vocanlur. fignus
tentatio occulta, per quaui cogi(a(io tcnebrosa (urpe vero debitoris esi percaturum confessio. A debiture
aliqiiiil conle coiiccpii, quod tanieii opcre iiun ex- auieiii pigiius accipiiur, tuni a pcccatore coiiressio
plclur. rulluiuiu i|uippc ex(ra castra exire, cs(, turpi jieccaii itiietur. bupcrior autcm e( inferiur niul»,

impugnaiioiic lai.orauicin sese cx ciini|iuraiiuiie coii- p. spes ct (inior. Spes eiiim ad alta subveliit; tlinur,
tincntiuin dcsplccic; qui aii rc.^pcriiin uijua /(ivaiur, qtu.d inrcrius prcmit. Sed mola superior ot inrerior

cum dcfcctum suuiii dcs|iiciciis, ad piKiiiicntia! la- ita sllii iiecessariu conjunguniur, ut una sinc altera
iiiciita coiivcrliliir, ni llctiliiis diluat uniiie i|uod ani- iniiiilis liabeaiur. In pccture iiaque iiicessauier dc-

mum occulia inqiiiiialluuc accusat. Scd posl occuium bciil spes et formido cunjiingi, quia incassiiin niisc

«oliiui/ racru rci/cai, qiiia post lcniationis ardorcm ricnrdiain sperai, si non et juslitiani periimescal.
iicccsse csl ul ilcriiin iiduciain ciga socieialcin bo- Frustra qiioque justitiam inetiiit, si noii ciiiiin in

noruin siinial. Ergu posi occu.iibcniciu sulciii ad inisericurdia conlklll. Liico igiliir pigm.ris moln su

castra revcVliliir, qul pusl laiiicnta pu<.iiiu-nil;c, fri perinr aiit liiferior lulli probibenlur, quia qui pra-iii-

Kcsreatc n.unm.i co^ltalluins illiclta>, ail li,lcliuni (al |ir;cdicaior, tniiia dispBiisatione ci>ii>pi.iierc pr«-

iiicriia prxsunieiida reparatur. Pra^terca jubctur ut dicaiiuiifin dobet, u( iicc dcreliiHa spe limorem
fi(in ci/rfi/crc/ur (/"ii (ii/ i«9iiiii(a nnluiic, ct rcliqna. siil.lrabal, nec sul.lracta «pe, iii sulo illum linion

Nalura; ciiini coriupliliill poiulcr.' grjval.c iiiciilcs (Itrclinqiiat. Tolllt ciiiiii siipcriorein luotaii», »i Oonli

nuslrai (iii;c.l:iin c(.;;ii;.iliiiiiiii. sii|ci(liia, iiuasi .vcii- pcci aluiu dicat, Nuii liabel.i* vciiiam de ci.io-iihm.s.

tris gravaiiiii c ruinpiint; scd porlarc iu ballco paxil- Tullit iiircriorcni. si dicut pcccanli, Ag'> luaU a lUu<.
3!»5 DE TABEP.NACUI.O F.T VASIS EJUS. — LIB. I. yj*

qiiia iiiagnn esi mi<ericordia Domini. Aoit negabis A lenet, ut si pi>ssit Ecclesi c prodesse , non reuuat,
mcTceileni,bnc aposUilnruin populodicitiir. InUigenis, bcne inlelligitur utroque pcde calccatiis. Qui autem
iJ est, popiilulrAiris tui, qiii sunl aposloli. Sive adve- Eibi pulat quod crcdldilsilis essc consiilliiin, curar,-.

nce, iil cst geiiiiles popiili. Kon aiiferas, usqiie aJ, vt'ro alioriim rcfugii, quasi uiiius pedis cakeamen-
vestimenlum viiluce, id es( fidem miiiiinx, qux cst liim de area miltit. Si liabuerinl inter se riii jur-

vidiia iiiorlua diabnlo. gium, usqiie, abscindes mannm illins. Per lins duos
CAPIIT XXV. viros doctor perfectus ei iiii|ierfectu$ potest iiiielli-

Quadraijenariut autem niunerus (lagelloTum ,

quo gi, ei per iixorem, li.xreiicoruin ccclesia, qu;E vult

dAiiiqiienies argui juttit , us^lendit (|U3dragenarinm bafreticum libcrare de nuiiiu docioris p Tfecti, mit-
iiiiiiicriiin, in quo Ecclesiapcr qiiaiiior niuiidi patles lciis opus lixresei s ad opns perfcctum bniii ilocto-

dilTiisa, sub Decalngo lcgis currit. rts : cnjus erclesia: opus absciiidciidiim cst. i-equi-

Quadrjgenario aulfin nuincrn dtilinqiiente cxdi- tiir : Ncn liabcbis in siclo divena pondera. Per quod
iiiUs, si in lioc lemporc | flniiitcntia.' viiliicribus fla- nobis pncipitur. in Domino conscici.ti;e nostrx iio«
RCllemur. St eiiim peccalis ca^diinur, illic sine pec- sint mensurx duplices ; id esi, ne nos niolliter vi-

caiis inveiiimur. Seqiiiiur Non alligabit

: os bovis ventes, cacieris gravior.i pijcccp-a impendamus, et

iriluTanlis in area fruges Inas. Qund benc significat ^ hunieris hoininum oncra );ravla, qiix digito nolinius
illiid quod Aposiolus ait : <Si ncs robis spiritualia aiilngerc, iniponamus
seniiiineimus magnum est si earnnlia vestra mela-
,
C^rUT XXYII.
nus 1 ScriptiiMi est enim, A'on alligubis os bovi tritU'
Qiiod i'<ro prrt'eipi(ur , M/, Joidime transmiso, iii-
ranii. Nunquiil de bobus cura csl Deo ? In bovis
gentes lapidcs eriijanlur, lii qiiibus legis verba scri-
saiie nominc viia uniuscujusqiie dociorisexprimitur.
baiitiir figiirai, qnia fideli» plebs per baplisniuiii ter-
Vull etgo Scrijilora docloris prxparari carnalia, a
rani Ecclesia: possidei, debet conslituere saccnloies
qiiibus spirilualia consequantur audilores. Ipsi sunl
et magislros, qui conversaiinne magni et prxclan
«•iiiiii bnvcs leronies et scparantcs in area, id esi in
lialieiilur, qui verlia legis et divinain Scripliirani
l"celesia, ralcasfriigesqne. Scquitur : Quaiiiio fraires
Ciisiodlani. Laf>ia enini, inquil, sacerdolis eustodiunt
liibiiaveTiiil snniil , et umis ex eit absqite liberis

mortiiHs
scieiiliam. Quod autem calce liguranlur, sigtiilltal
fiieiii, eic. Quid aliud in ligiira deinonslrat,
quod omnilius inalis ac.ibus dociorcs debenl in Vir-
iiisi quod uniisqnisqiie Cvangclii prxdicator ita debel
iiitlbns clarescere. Jn duobus atuem muitibus Gaiariiu
in Ecclesia labtiraic, uldefuiicto frairi, id est Cliri-
et G.biil, in qwbus benedittioncs el nialedictionrt
slii, suscilcl scmen, et qttod susdtctum fiteril, itlius

iiomen accipat. II. c dcnlqiie intelligens Aposlolus,

C inferuntiiT, iilriiiiique Te l.uneiiluiii significarc pn-

tcst, quia popu us sub icg.i posiiiis, sub iiialcdici.i

ait : JSitmiii d Puulus cTiicifisus est pro vobis, aut in
tenebaiur. Quod scriptum csi : MaUdiclus qui iion
tinmiiic' PiiM/iAapM'2ii(i«((is .' Taiii|uam dicerel : Dc-
permanel in sermonibtis lcgis liujus, nec illot opere
luiiclo fritre vos genui : Cliristiani vocamitii, non
fiicit. Denique Juda:i, Iradilioiies 1'barisaicas nbser-
1'aulini. Al qiii elecius Ecclcsia minisieriiiin reiiuit
Kvaiigolii, ali ipsa Ecc'.esia nieritocontemniiur. lloc vanles, mandaia legisciMiicnipjenini. InNovoauteni
Teslaiiienlo grali* beiicdiclio in pnpulum Cbrisli.i-
aiiteni qnod in racieiii ejiis jubctnr expucre mulier,
ii'in sine signo npprobrii fiiit. Caleeamcnta enim uniiis
num redundavii, quo Cbristus elevans maniini, et

pedis benedixit aposlolos. UtrumqiieTestamentum Moyseii,

rxuit, iie sit de iiuiiiero illnruin de quibiis
Apnstoliis qiiia uiruniqiie inlellecium babn. Qiiciti Jiid.ei nuii
diril : C.alc nti pciles in prapaTationem
Evaugelii piicis. Qiii cnim sic evaii^elicam lidcni
inlelligoi.les, snli o: cdente eos liltera viviint.

DE TABERNACULO ET VASIS EJUS,

AC VESTIBUS SACERDOTUM.

LIBER PRIMUS.
CAPUT PRIMUM. ntlentiiis cnnsidvrarc Jibcmii'. Oinitia euiem , cicHl

Jtaijsis 111 i»a>iii>iii /)i>i, cnm Josm nsrcnili^ns, .Auron Apnslnliis aii, in fignra coniiiijcbant itlis : seripla
ct llur Tcgimen populi retiquil, siiHi autem priip'cr nos {I Cur. s). Oiiiiiia vidt:!ii-et,

Locntiiri, juvaiile Doniiiio, de ligura laberMuciili nou soluin ficia vel verba, qii.r sacris lilieris conii-

el v:iS(>ru:n, atque iiten<iliuin ejiis, priino siliiniloci, ncniur, veriiin eliain locoruiii, et lioraiuni, cl lein-

et circiiin^.tanilas reruin, qiioniodo sese liabucriiit, piirnm siius, el ipsamni qiioqiie in quibus gesta,
quaiidij jUi: li;cc (ieri pncepta sini, inspicere alqiie sivc dicla siinl (.ircunistaniia rcruin.

l»ATROL. XCI. 13
 ,

SSj fttV) t VENEIIABILIS OITKUM l'AHS II. — liXUCETir.A GlMMNA. :>yo

(iiliod. XXIV.) Uixil Domiiiui ad MaijieH : Asteiiile \ pnini, (jiiasi scri|ita iii Ijpide sladita sux legis osieii

«J me iM mANlcni, elc. Daturus ergu lejjeiii Muysi dil. N;ini ct Djniel vidii Dtwiiiiiutn iii ligura lapidis

tioininus, priino illuiii in verticem iniiniis evocai, ut excisi, do nioiite siiie muiiibus, conirivissc poinpain
III »lll> seciim tlciiioriius liberius auitiai i|iix ud iii- regni oiuiidialis, nt rcgnuni ipsius solum sine liiie

leiiora retliens populuni prxcepln doccai; siniulqiio purnianc:it (Dan. ii). F.t Peiriis fulcles adinonei di-
:>x altitudine loci culligat (|uani ccUa quantunive ab cons : El vos lantiuain litpiiles vivi, superirdificamini

liuniaiiis secret:\ docirinii sit lex quain accipit', ei domot tpiriiuiilet (/ Pel.u).
quoinudo ab illi> soluininoJo perfectc intclligi vel Surrexerunl tloyses el Jusue, mintsler ejm, Josue,
riisttNliri possit, qui sese a lerrenis cuntagils subli- ntinister Moysi, Duminiim Salvaiorem.et noniinede-
iiiitis av perfcciiiis vtveiidu separaTerinl. Uiide ct sigiial , cl actione. Uui miuistiT Moysi recie vu-
IKipiiluni in inrerioriliiis exspeciare, dunec Moyses catur, quia .ipparens in carne, Miisaicx legis in se
1
roileai, pnccepit ; iit iiisiniiet lypice, quiu coelesiia ca:renioni»s siiscipere (iignaiiis est : qiiia noii soi-

i|iiidcin siiil arcaiia sux lei;i<=, ei qiia: a perfectiori- vcre lei;eiii, scd veiiii adiinplcic. Mnysi in oinin-
liiis tantuiii capiaiitiir, noc taiiicii intiniiis occasio lius vesligia seiiuilur : qiiia in cuiictis qux liiquilur

siilulis dcait, si sapiciitix niajoruni luiiiiiliter auscul- vcl scribit Mnyse^, ille vel lypice vei inaiiileue de-
taru studueriut. Sic el iii Evangcliu Doiniinis novos B sigiiniiis, quasi cuiiics iiidiviJntis, si bene (|ua:riiiir.

giatia; prxcunes iii iiionleiii coiivocaiis, pr.ereplis iiiveiiiiur. liinc cteiiiin dicii Judxis : Si credcreiA
salutaribus iiistituit; ui cx loci ciiani situ patcsue- Moysi, crederetis jonitan el nii/ii, de iiie enim i7/d

icl, qiiia sublimia illis, vcl uiandala viveiidi , vit scripxil (.Uullli. v).

promissa daiel rciiiiiiier:indi : jiixta illiiil I'saliuista<, .Asceiidensifue tloijses in monlem Dei, senioribut

Juslilia liia iicul inofitcs Dci (1'siil. xxviii). Sed cl uit : Exspcclale liic doiiec revei lainur ad voj, eic.

post resurrcciiuneiii, ruisiiin eisdcui iii iiioiiie saiicio .\ar< II iiiiins loniiu^linis, lliir inierprcialur igiiis sivo

:ipparcns, eoiquc ad pra:dic:indiiiii, iion iiiii laiituin liMiicn. Diulc .X.ircn Saivatuicni Doniinuin, lliir de-
|.opiilo Isracl, sed iiiiltens toii inuiidu : Eiitites, in- signal Spiriiuin saiictuin : qiiia el de lior dicit

quil, (locele omnes genles, bapliiunlcs fos in nomine t)saias, El eril in novissiiuis dicbus prayaratus mont
l'ilris, el filii, el Spiritus sancii ; docenles eos ter- domus Domini iu verli^c niontium (Esa. v). Kt iilo sii-

vnre ownia <iuacunque mandavi volis i^Mailli. xiviii). pcr aposiulus iii luiiiiiie i.^nis appaiuit. Ascei.dcns

lu legis crgn, ct lilvangelii prxcepta Doiiiinus iii crgo aJ Duiiiiiiuin Mnyses, Aarun ei llnr, lioc esl

iisuiilt: dedit, ui subliuiitatem per buc ulriusqiie Tc- niuiileui ruitiiudinls, oiliiiiicn igiiis, iii caiiipestritius,

iitaiiienti conunendaret. Veruiii, quia Scii|jliua iegis ad rcginieii pnpuli dereliquil. Et iius si ducioresiiu-
uni luiic populo israel ccmmitteiida, gratia vcro sirus ad altiiud^nem diviiia: coiileinplatiunis srqu
Evargetii ad onincs pcr orbeni natiunes aposlolis non possunius, curemus sulticiii, iie alii|iia iios icii-

pr.i dicaiitibus eral pcrvciitura ; iccle ad disccndaiii taiio a vicinia moiitis Dei rcirabai ; sedjuxia iiolu-
uc(i|iie!idaiiique Icgeiii solus Miy^cf asccndii in liim nuslruiii virlulum operibus iiiii.vtainus, inb.-c-

nioiitcin, ducirinam vcru r.vaiigclii aposloli siinul rciiies siabli coide sacrainciilis n.istri ReJeinpicris,
uiunes in monie cuni Doiniiio positi, auscullaiiiibus i|uibus iiuiiuti suiiiii- ; ct graiiniii Spiriius rjus, qm
et lutbis audicrunt. Sed ct adveiitii sancii Spiritus ,
sigiiaii suiiiiis, iiiteiii''iat.ini iii iins nubls ronservaic
qiio Ikcc eadein gratia et veriias Cvangclii iiianirc- ciiiaiites. tt si i|ua nos adver.sil:iluiii qiixsiio pu!-
siius Ecclesix data esi, non apostuli suluniniodu, saeiii, inox a.ijiiiuiiuin invi.ceiiuis cjiisdeiii nusiii
veriiiii etiani pturiina siiiiut catcrva ndeliuni iii coe- llodoiiiptiiris, qui iidcles suus por donuin saiirli
'iiaculo muntis Siuii constiiuta suscopit , ct liuc iii Spiriius prolegcrc a inalis oinnibiis, ac libeiareruii-
var aruiii divisiouc tiiiguaruiii, ut tali ossc niiraciilu Miovit. ^cc diibit iiuluin qiiia si in c(e|iiis persistinms,
Lcclesia ciiiiciaruiu per orbeni gentium liiiguisDL'uiii I
or iiiniilcin foii.liiJiiiis iiiliniiilas aiquc liuiiiiliias

co laudatura signarctur. iiosira coiiliniiat:i exallelur, cl ciini tis liusiium ini-

Daboquc libi, iiii|uit, (fKos (aliuloi lapideas, el le- rv laiiieiilis luititir ellicialur; per lu nen quo.jue, et
gcni iic mundaiti, e(c. Iluic siniilo csi illud lOvaiigelii igiieni Spiriiiis sancti, nosira itliistielur ignoraniia
,

quud supra po^uiiiiub : Dticcnlit eos lervare omn:a iiostori|iio ad dilociionein rjiisdem pii condiiuiis
qHxcuiiijue ihandtai fufci». ^oii eri^oMoyves, iiuu apo- aiiiiiius iiiaidoscal.

ktuli, iioii quilibei docioruiii, alla debei populuni Dci Cuinqiie uscendiisel Hoyset, oiicruil nuhet monlem.
duccre prxcepia, quain qiix ipst: Doiniiius doCHit Siciit inuiis in qiio logein arcopil Moyiies,
, aliiluili-
qua-q'ie in ;eieriio cuusiiii sui dccieio nobis obser- iioni peirecliunis, qiix in eadi-ui Irge eiat cuitscii-
vatKli prj;scripsil, et iii quoruiii obscrvaliunc vilaiii lioiiil:i, desigiial, ila iiubes, quR niuiis locius esl
fios tubcru xiernain vuluit : siciit nec de illis, gr.iiiam diviiix iiisiiiu:il prolecliniiis qiia tanlu aiii-
qux- lieri jussil, ducloies quidqu iiii prx erniinero pliiH qiiis.|uo pi>ifruiiur, quanio aliiua ad sciulaud:t
opurtet, sed oninia quxounqiie ilte manJavil , suis niir.ibitia ilc loge Doi revolaiis orulis (ordis ascendii.
neoesse babeiit audiiunbus coininiiiore. Soripsii au- Naii.qiic iier iiionicin siiluiiinindo, iii qiin M ys-.j
lcn luec iii tabulis lapijt is, qiiia j,, cordibus eleclo- asceiidit, iiiibes iiporiiil ; srd el piipiiliiiii (ler .Ir^cil.t
ruiii ble ftirlil.iis li»a inieiil one ( nsiu.lienda linna. gi..diiiiloiii, qui iioi|uai|iiaiii ail alliora poierat asOKu.
.il. Quoru.n cxcin;ila cuni nul .s ad imil.induni pro- (leru, nibilu.i:imii nubcs coeMus nii.«a obumbra ii.
 ,

507 PE TAliERNACUI I:T VASIS EJUS. — LIB. l. Zn

UndesrripUini e-l ;Enpanilii niiLeiii iii iiitiiecliiMitMi A liijo nanmuc illa obicnrilas ei-t arranoriini coelc-

!onim,qiiia niiniriim Domimis oiniies liiiiciiics se, slium, teireiiis quideiii cordibus inaccessihilij , scil

pusilloscnm niajoriiins, rtelesii licneJiciionc proleKii. Moysi el ca'ie.'-is niundo corde beatis diviua resc-
Et hubilavit gloria Domini super Sinai, elc. Scicn- ranie grali.T peiietrabilis : quibiis diciiur in ['saliiid,

dum (\\iod nnn tantiim sublimiius, \erum ctiam no- Accedite ad eum, ct illuminamini {fsnlm. xxxin).
wen nioDiis, in quo !ex dala est', perfeciionem ip- Iii:i(cessibilis namqiie est lux ejiis viribiis nosiii<,

siiis icgis ligiiratc deiinnlial. Sinai namque inierprc- ad ijuani laiiicii accediiur niuii«rilius ipsius. llbi

taliir Meiisura inca, sive Ampliora mea. Diviniius apie sulijuiigilur :

ergo procuratuin est, iil mons in qiio lev dareltir, Eiat aiticm species giorix Domini, qunsi igitis ar-

\fiipliora nica vocareiur : quasi ipso nniniiio pcr ln.c dens, elc. Qua^i ignis nainque ardens species gtori.i;

vocabulum signilicanie, quod lex sua peirectaiii vi- Domiiii apparuit ;

quia corda electoruin, el dono
vendi regulaui omnibus promulgnrel, el iinicuiqnc scienlix caOesii.s iliu>lral , et ardore sux cii.tri aiis

seeuiiduin opera sua redderet : juxia hoc quod ait iMllannnat. In nube ergn, (aligiue ei igiie giori i Do-
Ipse : /rt quo enim judicio judicaveritis ,
judicebimiiii mini visa cn. In nubc vidciicet, qiiia nos ab »'siii

(MaHli. vii). El : In qiia mensura mcnti (ueritii, tenlalionuin prolegit. In caligiue vero, qula poteiitia
remeiieiur vobis {Marc. iv). Bene auiem dicilur, B majesiatis ejus a nulla potest crcalura ad integruii

quod , Moysc ascendenle, iiubes et gloria Doniiid, conipreliciidi. Pu.c enini Dei exsupernt omnemseniuni
set diebus moiitem operwii , rcptiino auieni dic (Pliiiip. IV ). Iii :i;ne aiilciM anlenle, quia iiicntes
illuui ad altiora montis vocavlt. Scx namquc die- fideliuin .Eupcriinniin boiioruin, ct cogi:itioiie irra-
bus in legc operari, iii septinio requiesccre julie- (liai , et spi". ac diloctione aiccndit. tt li;"'c quidem
iiiur. Asccnilciisqiie nioiileni Mnyscs , sex die- Ddmiiii gloriain lilii Israel de longc ci nb 'inferiori-

biis iiube el gloria Doiiniii legiinr : nt insiiiiieti r bus aspii iiinl, Moyscs veru altius asceiiJcndo pene-
iiiystice , quia quicuiuiiic inaiidata Domini opc- trat;qiiia niiiiiriiin abilita piysteriorum divinuniui
ribus jiisiis exseqiiitiir , diviiia uliqiie pruieciioiie perfecii quique perfecle ac sublimiter vidcnt. At nos
digiius existit. Idem nainque Duniiinis, qui Moy.^icn iiostrae iiicinurcs fragililatis el iiicriix, etsi liuc iii-

iii luonteni asceiiderc jus^ii , ascundentcin quoqne trare ccinprcbendciidu iieqiiiviniu$,saltem credendn,
sua niibe et claritate circumdedii : quia qiii donuiii sperando, diligcndo, in proximo nianere , atqnu
nobis bcne operandi tribuil, ipse nos beiie operaii- aspcciarc cuieiiius. Quasi eniin lilii Isracl a luiigc
les, iie (leliciamus, illuslrai, et ne lenlainentis an:i- oculos ad niijntcin Dci, atquc ad conspecliim gloriic
qui biistis, quasi rervoribiis sotis exuramur, protcgit. ejus iiabciit, cuiii iiilirini quique in ecclesia se Deuiii

Septimo autem die vocat ad altiora Dominus Mny- '

viderc suiiimnperc dcsidcr.intes, oculos nieniis sedulo
sen, qiiia post opcrum perfeclioiiem, requieiu nobis in niemoriain a;teriKc cbiritalis iixos tciieiit. Qiiasi iii

lex promiltll aiicrnam : ut qui in allitudiiie iect:c viciiiia moiiiis Dei , in qiicin Miysen asccndisse «o-
aciioiiis Doniinoassisiere curaviiiins, j.im ad ejus vi- veraiit, conimoiaiitur, cnin iii illo sc iiioderaniinc
sionein ati|ue colloquium ascendere iiicreiiiiiur : juxla viveiidi cocrceiit, quo iiunquain giessum sii« opcra-
illiid Psaln.isla', Etinim benedictinnem dabil, rjui lc- iioiiis longiiis ab iiiiiiaiione suiiiinorum vivoruui
gem dedit {['salm. lxxxiii). Aiiibul:ibuiil dc virlulc ubstr.iliaiit, tamcisi nccduin plene illuruin ad perlc-
in virlulcm, videbilur Deus deoruiii in Sion. Quod ciionein se(|ui vestigin possint.
etiani it! bac vila iioniiullis cleclHriiiii coiisi:it (^sse
CAIMJT II.

dunatuin, iit posl activx peifectionein convcrsatio- lUuijscs sciilinio die ai nlliora monlis rocalus, quadra-
iiis, ad divinne gratiam speculaiionis nscenJcrliil, ijinla diibus ac noclibus ibi cuin Doinina moialur.
(lualiscuiiqiic et qiiantulacniiqiie bxc ab boiniiiibus Injressuique Moijses mediiim nebul<e, asceudil in
caiiie adiiuc indulis licri poiesl : quod cl pliiriinis montcm, cl fiiit ibi qunJragiiUa dicbus et quadraqinli
patriarcliarum ac pioiilielaniin, ei prx c:i>leris iiisi noclibus. Moyses iiicdiiiiti iicbnla; ingressus asceiiilii

Miiysi conccssuiii est, dc qiio spccialiier dictum est, rv iu inoniein , ciiiii pra'dicatores divinae b^gis, in qiii-

quia lociilus sit cum Deo [acie ad faciem, sicut loqui bus ipse .Muyscs cxiinius crat ad iiiluenda subiiiniier
solet liomo cuin amico suo (E.xod. xxxiii). Uiide ct de iiiceria el occulla sapieniiiB diviiur, iiivitante ac
illo spccialitcr iiitelligi vatet, quod sex dielius iu ducetiie Domino,penetraiil. Fuii auiemcuin Doiniiiu
moute nube et gloria Doinini proieclus sii ; septinio Moyses quadragiula diebus ct noctibus, ut linc ini-
autem die vocatus ad colluquiuin cjus, aliiora inon- iiiero tetnpons disceict, qiiod illi soliiminodo deca-
tis conscenderii, quia nimirum pcr buna opcra, iogum legis, queni cuin suo pnpulo accepeiat, possent
qux Doniino donante acccpcrat, magis abilloillu- iuiplere, quos cvai golicf gratia veritatis, quae qua-
strari, aiquc ab oinnibus malorum incursibus meriiit luor libris eiat describciJa, j'ivarct. Quater eiiitit

obumbrari, ac sicad subliniiora visionis et coliocu- dcni quadraginta laciiint. Vel ccrie quud .ventiirunk
lionis illius doiii pervcnit. Mediuin namque caligiiiis, essei lenipus, quando eadem praeccpla dccalogi, qii."
Hiide vocatus esse dieitur, non iitesse Deo lenebras tiiRCCum uiio iilioriim Israc! pnpulo acccpit, in nr.li-
ullas sigiiiiicji : sed quia lucem liabilat inacccssabilrm li.iMi cui clanmi giMitiiitii, quae (|uatiior orbis p,irtib'is
(1 Tiin. VI), el sicul iJcin dicil Apostolus, Ohi'»! li- coiuiiiciitiir , {liMii:! gr. tia hirgiciilc p:iiiJercmiii
dit mtllns iwminum, scd nee videre polesl (Ibid.). Ca- oinnesque [cr boruin naiiones obscrvaiitiani , nil
 ,

:«J9 niD/E Vi;NEU.\r.|l.lS OPKRUM PAIIS II. — EXIiGKTir.A GfcNUINA. ^oo

s:iliiicin pi rvciiircnl aMornam. Veruin (|ula lircviicr A nos cl gciiinias, ail oiuaudiiin e|iliod ac r.i'{oiiato.
quaiii niirinco asconsu Moyses ad necipifiiilam legeiii ciiin luiraciila sanctoium ,
qiiibtis engil<iioiiej Deo
perveiierii didiciinus, jain iiunc aiires simul , et duvoias, et otiera virlutnin ornavere, digiia laude
aiiiinos ad andienda qux autlivil, ac pro inodiilo pra-dicaniiis. Aique lixc iii adjuiiiiiuin nostrx lidei,

ncsiru expoiienda ipsa Irgis roaiidita coiivcriamus. ubi opus liierit, .issumiinus. Quia enini in hunieris

iiequilur : nnera gestare solemus , rcctc pcr ephod , id esi,

CArUT III. siiperbiiiiieralc, n|HTa justnrum, ct pii pro Uuminu

biliores iiisiiiuaiiinr. (iai.\ vcro iii pectorc CDgilatio-
Filii Israet primilias Domino offerre cl sanctuorium
facere jubeiilur. nuiii si'ili's est , recte iii raiioiiali , qui esl lialiiiiis

( Kxod. txv.) Locaiui (tl DomiiiHS ad Moysen ,

jiecioris sacerdoialis, inundx elecloriim cogitationes
<i'ivni ; Loijuere filiis Isroel , ul tollunl, ctc. Rt nos ei|iriinui)t'jr. Lapidesque onychini et gemira; ornaiit
|iriiiiili;is liuiKiriiin iiostroruni Domino tolliinus C|ihiid ac ratioiiale, cum exiiiiiis^suinmorum Pairuiii
quaiidu si qnid boni agiinus, loluin hoc divinx graii.u actibus et cngiiaiionibus, eiiaiii niiraculorum iiisi-

Iribniiiius veraciler, et iiitimo ex corde prulitonies, gnia juiiguiitur. Noque aiiquid vet;il in lapidibus
quod ne iiiiiiiiin qiiidoin bimoe actioni<, aui co^ii.itio- onychiiiis, qui sanguinei feruatur esse coloriii , ad-
iiis aliqiiid , nisi a Doiiiiiin possiinus liabera : mala " diia bonis operibus inartyiii nieriia iiiielligi. Do
veio iios'r.1 seiiipcr a nobis ipsis di:ibulo instiganie, quibus singulis suo loco plenius opitulaulc Dei gmii i

ci C(e|il:) 01 roiisiiiiiiii;il.i , ncc iiisi bumino donante diceiiduiii est.

laxanda cs^e faieiiiur. Pelagiani primilias boiiorum tdcieiilque miUi (inquil) .;ancri(arium, ei liabilabe iii

suoriiiii iu>liit:t Domiiio lonerc, Sed sibiinetii.isis pos- medio eurum, eic. Oslciidil Mi.y^i Douiinns laberna-
suleiid:) reiiiiere : quia se buni aliqiiid a se^psis ciiluiii iii inoiite , et vasa iii culiuin ejus coiise-

iibsque graiia Dei lubere, stulia pra:suiiipiionc autu- crata : quia eideni srcuin t. nto tcm|>ortt demoraiiii
inanl. Dene auiem prxcipitur Moysi , ab homiue qui iiianilesle deiiioiislr:iNit quaiita pielaie, bumililate
oiTort ultroneus, accipere primitias. Hilarem enim ct niunJitU), viriutcsangelica: suo Creaturi gaudeaiit
dnlorem diligil Deus {
II Cor. ix ). Ct Apostolus, non ohedire. Qux sunt perreeium in omnibus tabeinacu-
ex Iriuilia nos, aul ex nccessilale, sed proposilo ccrdis luiii ejus, qui iiunquam iii eis , ex quo conditi suui,
bouii facerc jubei (Ibid.). Quoil se faceie sciens pro- iuanere atquc inliabiiare ccssavii. Quoruin etiam
pbeta gloriatiir iii Domino dicciis : Yoluniarie sacri- iiubis in resurreciione similitudo viue, et coinmunis
fic.ibo iibi(Psal. liii). aiite Duiiiinum conversaiio proiiiiliitur : quicunque
Uivc sunl autem quce accipere debelis, aurum , ar- ,
incdo reliciis bujus inuiidi coiilagiis, curuin in terris

geniiim ,
ct a-s , elc. Ct.'ncia lixc qiia: Doininus sibi a '
viiam imilari studeiiius, videlicct in laudando ac
|iiiorc popiiio, :id facieiiduin saiicluariuin maieriali- diligeiido Doininuin, et proximum quuquc in Deo
lcr (ITerri pra-cipit; iios qiioque qui spiriluales (ilii diligendo ac juvaiido, iiiiuiic^is eiain ad amorem
Israel, id csi, imitatoros Dcum videniis populi esse Dci piclalis olliciis provocando, qu:iles erai.t quibus
desideramus, g| irituali intclligentia debemus ofrerrc, ait .Apostoluj : Yos aulem, (ralres, nou eslis iii eurn';
qualenus per liiijusmodi ubbtiones voluiiiarias, et sed in Spirilu (livm. vm). Tabernaculum ergo, quud
i| si sancluariuiD ei iii nobis facere mereamur, et Muysi in iiionte monsiratura esi, superiia esi ilU
ipsc iii medio iiostruin h.ibitare, hoc esl in iiosiro civiiaset pairia coelestis, qux illo quideui teinpure
i\\>\ corde niaiisinnem consecrarc digiietur. Cui vi- ex solis exbtilisse creditur angelis s:inciis : post p.is-
delicei aiirnm olferimus , cuni clariiaie vcrx sapien- sioiiein vero, resurrectionein , et ascciislnnem iii

ii.T, qnajest iii lide retn, resplendemiis. Argentum, coelos, Mediatoris Dei et lioniiuum, ei multiiudinem
«uin ci ci ore iiusiru coufessio (it iii saluiein. JEs, prxclaram, et copiosam sanctarum recepit aiiiina-
cuiii e:iiiidiin lidein pulilica prxdicaiione divulgare runi. Vasa vero labcriiaculi illius singulx qiisqiie
gaiidenii s. Ilyaciiiiliiiiii, cum sursum corda levamus. sunt personx spirituuiu beatorum -
ex qu.bus om-
rur|iiiraiii, cuin corpus passioni subjicimus. Coccuni nibus ipsa llicrusalem qiix csi maier oinnium no-
d ,

iiis tinctuni, cum gemliia, id cst, Dei ei proxiini siruiii, in vera pace el uniiate consisiii. Noianduniqua
dilectitne llagramus. Byiisuin, cuin carnis rnsiitatein diligenlius, quod sauriuarium D«mino f:icere lllii

teivan us. Pilos capraiuin, cuiu habituin poeiiileiitix Israel jubeiiUir, non ex parie siiuile , (od juila oiu-
ac luctus iiidiiiiiius. Pelles arietum rubricatas , cum iieiii siniiliiuilinein labernaculi, quod ostciidii Uoyti,
ipsos doiiiiiiiri gregis ductores suo sanguinc bapii- omiiiumqiie vas<'ruiii iu culiuin ejut. Si eniin >d
zatos videiiiiis. relles byaciiiibinas, cum nos pust aiigeloruin in cwlis Cua>oriia teiidiiuus, debciuu»
mortcni spiritualia iii ru'lis corpora babilnros rsse viiam eorum iii tcrris,
tpcr:imu>. Ligiia seiini, cuin, expurgiii.s peciaioruin .... quintiim non noiii coriora tanlsiu,
Kpiiielis, muiida rjrne ci aiiiina Domiiio soli servi- Tern iiiqiie lubeuiii ariut iiKirilju<iJa>|iie iiirnitkra,
nuis. Olcuiii ad luiiiinaria concinnaiida , cnin frurii- semper iniiiari. Quod si forie rcquiris, in quo lioe
biis cliaiiiatii et niit>eiicordia- refulgeniiis. Aroinnu, t.iliern:iruliiin cwloste, lioiiio Irrrigeua, •piriluale*
iingiiriiluiii el lliyiiiiaina liuiii odons, ciiiii opiiiioii<'iii rarnalis iinilari v.iloas* Dili,;uiit Hcuiii ol pio\im. t :

liui^n* iinslr:e arliniiis, iiuiliis ad oteiiipluin beiie liuc iiiiil.ire. Subveui.inl iiiiiieris, olsi i.oii xiigelis i|u)

viviiuli, bni^ie laieqiic ililluiidiiaus. L^ipidos onyclii- uiiiiics beuli ^unt, ceiie liuiiiiuibiis : buc iniitaie. Ilu-
 «01 DE TAUK.RNACL'LO ET VASIS EJUS. — Lin. I. *M
iiiili-S &UI1I, iniies suiit inviccin, pl.icaii sunt, diviiiis A cognoverimt disiipiili ejiit primuin, sett iiiinndo ijlorifi-

pareiil jiissis : liuc, in qnanluin vales, iinlliirc. Mlnl catiis est Jesus (Joan. xii}. Siiiiiliicr ul de diciis illius

niali, niliil otinsi, niliil injiisli Inqiiunlur, agiinl, co- sublimi ribus : El erat verbuin istud ahscnnililiim ab
giianl Jivinis iiilcressi budiliu-, verbo el meute ns- eis, el non inleltigebant qiia: riiccbantnr (Liic. x\iii).
sisliint : hnc quanium potes itnitarc, et sancuiariuni ilabebat arca duos ciibitns bnigilii.linis ; quia Doiiii-
Ooiiiiiio, juxta cxeiiiplum qiiud Moysi in inonic inon- iiiis in carne cl;iriis verbo el actib'i.s apparclal. Ila-
siraluiii esi, xililicasii, veniens<|iie Oomiiius et Sal- liebal el diniidiiim cubiti ;
quia eiiam tardilatem di-
faior nosler cum Palre mansioneni apud le faciet : scipuloruni, qiia necduni perfecie dicla \el acia ipsius
quiii et post linnc vilrim in illinl laljcrnaculinn quod capcre poierant, longaiiiniitir fereli:il. Uiiiiis erat
iiniiabaris, pcrpetiio bcatum introdueet. Sequitiir : cnbiii latiiudo arcrc, ob dispensaiionpin Domi-
ipsiiis
nicx- cliaritatis, qua elecios suos in Oeo adunarc cii-
CAPUT IV.
lavii. Uiide cl pro eis supplicans Palii ilicebat : A'on
Deicriplio arrie.
pro Itis awem rogo lantuin, sed et pro cis qui crcdaun
Sieque fneietit iltud, arcam de tignis setim compin- tiint per verbum eorum in me, ul omnes unum sinl,
gile. Arca qiiae prima omniiim in tabernaculo lieri «'<'" "«, Pulcr, in me, et ego in te, ul el ipA in nobis

jubctur, non incnngrue ipsam Diimini et Salvaioris B unumsnt [Jnan. xvii). El pniilo post : Et notiim feci
noilri incarnationem designat, in quo sunt oinnes eis nomen luuin, et noium faciam, ul dileclio, qna me
tbesauri sapientiae et scientix abscondili (Ct/oss. 11). dtlexisli, in ipsissil, et ego in ipsis (Ibid.). i;abt;b;it

Uux Tidelicet arca bene de lignis seiim compingi posi iiiium ctibiium etiam scinisseiii, videlicet ob si-
jiibetur. Ligna quippe seiim levis atque impuiribilis giiificatiunem nosirx fragilitaiis, qua necJuin in liac
feruntur esse naiurx, non mullum a qualiiate albae viia posili, perfecte vel i(isi Dcum diligerc, vel dde-
spiiix disiaiitia. Arca ergo de lignis sctim facta esl : ciioncm, quam erga iios babct Deus, ciimpreliendcre
quia corpus dominicuni ex membris consiabat omiii sufliciiiius : qiiiii potius sicul, Aposiolo lcsie (/ Cor.
viliorum labe carentibus. El bxc eadem suni ligna iiii), ex paric cngiKiscimiis, ct ex pane iiniplieti-
spinis siniillima, quia el$i non in carne pcccaii, lamen niiis, ita niniiriim eiiam ex parte diligmius. Ilaliei
in simililudine venit carnis peccaii, ul Aposlolus ait ergo arca uiiuin cubiium, baliel cl diniidiuin, qui;»
(/loni. viit). Seqnitur : Dominus unica nos pietale sibi ac falri associanJos
Cujut longitudo habeat duot semis eubitos , etc. diligit. «t nosirae qunque capacitaicm dileciionis,
Quidani soleni iiiterrogare cujus quamitatis Mi acsii- qualiscunque in liac vila esse potesi, xqiic pia beiii-
Diandus cubitiis, quem Mnyses vel in arca Noe, vel giiiiaic compleciiliir, doiiec ad ejus visioncni, ubi
in factiira tabernaculi posueril : qux, si Joseplii eitm cx loto corde, tota aiiima, tota virtute diliga-
verba viderimus, facile quaistio solvetur. Ncque enim inereamur. Altiliido qiioquearcs apiis-
iniis, iiilrare

puiandum esi, hominem Judxum genere sacerdoia- sime erai cubiii unius et diinidii, vidclicet propier
leia, ingenio excelleiitissimum, et in Scripturis divi- signiricaiionera unicse spci, qua vel Doiiiinusipse cuiu

iiis simiil et sxcularibus doclissimum, ullatenus lioc essct in carne nobiscum, fiiiurx sii* resurrcclioiiis,

potuisse latere. Ait ergo : Facia est aiiiein et arca et posierioris gloria pncstolabatur eveiiluin, vcl iios

longitudinis quinque palmorum , laiitudinis trium inier advcrsa saeculi proptcr luturorum preiniu bo-

{Anliq. tib. 111, cap. 8). Unde palet manifeste, quia norum gaudere semper admonet. llabet er-o arca
illum designat cubilum, quero duo palini coinpleiit. plenuni cubilum in altiludine, quia Doiiiinus ei Sat-
Mjsiice aulem longiiudo arcx longaiiimam Doinini vator nosier plcnissime nuveral, ipse etiam corrupii-

ac Redemploris nuslri palieutiam, qua inter liomines bili adbuc conversatus in canie, quanta vel sibimel-
conversaius est insinuat. Latitudo ampliludinem ipsi, vel n;embris siiis, quae nos sumus. essei glori.t
ipsaro cbaritaiis, gua ad nos venire, ei inier nos conservaia in fuiuro. Habet el dimiilium cubituiii
liabitare voluit. Altituilo spem futurx sublimilatis, aliitudinis, quia noslrae quoque devotioiiem parvita-
quia vei seipsum post passionem suaiii gloriricanduin, tis lilienler in suo corpore suscepil, qui pia quideni
vel glorincaturuni esse prjevidit. Uiide et apie longi-
D iiiteiitione futiiram patiiam diligiiiiu^ : scd necdiun
ludo erat arcx duuruin ciibiliirum, proptcr videlicet pcifecie, qiiae sil ejus feliciias,capere va!emu5, aita-
docirinam et opcra quibus relulgebat in muiido. nien quaiiiiim capiiiius, lioc non nisi ali illo babemiis.
llinc eiiim et evangelista Lucas sermoncm se fecisse Et deaurobis eain auro mundissimo, etc. Arca iiitus
asscrit, de his quce ccepil Jesus focerc el docere (Acl. 1). ei fi.ris aiiro niuiidissimo deauratiir, qnin assumpta a
Kt cives ipsius adniiranies dicebant : fjnde liuic sa- rilio Dui buiiiana naiura, et intus virliiie sancii Spi-
pienlia liiBc, et viriutei! (ifultli. xiii.) sapientiam vi- rilus plena erat, et furis lioiiiinibus aperte saticti
delicet referentes ad e:i quie niirnnda dicebat •
vir- Spiritus opera pr;cinonstrabat. Cui nimirum arcas
tutes, ad ea qnx gerebnt : qund vcio post duos cubi- bcne corona aurea supra circumdari pr;ecipitur, quia
los , eliam semissem arca in longitudine liabcbnt, apparens in cariie, atque ad reJemptionem liuiiiaiii

polestad liumana- tardiiaiem fragiliialis referri : qua; geiieris veniens Filius Dei, certuin exspeclabat tcm-
dicta vel opcra Salvatoris siililiinia, necdum, proul piis et boram , quando susceptam pro nobi» moi leiii
dignum erat, capere valebat. Undc et de qtiibu^d;i.^ cum ipso nionis aiiclore superare:, aiqiie ad Pairem
uiybtics cjiis aciibis apcrlc dicluii] csi ; Uac non V clor in calos ascondcrcl. De liac coroiia dicil
 ; ,;

415 Dl D.L Vb..Nt:tiAr!IUS UflLitllM 1 VVliS II. — KXECtTlC.V GEMJI.W. .j(n

\|>ostolus ; fcMiii uulifiii i;iij moilico ifuhlem a'> aogelii A Poiietque in aica lettificalionem , eic. (jui.i illa

miniiratiii etl, vid itiut Jemm prnpier patsiunem morlit siiluniiiiodo de incarnaiiune Dei Filii loqui ct cre-
y/.iria el honote eorvnaium {lltbr. ii). De li.<c in Apu- dere debemiis, qiije noliis ipse Domiiius pcr aurtuies
lalypsi Joaimes, El vidi, Inquil, tt ecce eqitut albus, sacrjc ScripiiiriB revelare digiiains est. Si aiiieiii »is

tl qui ledebal luper illum lioleial aicu», el dnta esl ei Si ire qii.-e s.t illa teslificaiio quani in arca pniiendani
curoiiii, et eziil vinceni ul vincrret {.\poc. vi). Eiiiiiis a Doiniiio Moyses acccpit , Apostoluin .iiiJi : 1'ost
qiiip^n albiis Gccle>ia, eques (|iii illi iii$i'lelinl, Oo- vclamenlum anleni, inqiiit, secundum tabcrnaculum,
i:iiiiiis esl, (jiii lialieb^it »rciiiii, quia coiiira polesla- quod uicilur sancla lunctnrum , nureum habeni thuri-
les aerias ail bella venieli.tl. Uaiaqiie est ei coroiia butum , et arcam teilauienti , circumlexlam es omiii
\ii lnri:r, qiii regiiiiiii inorli^ iiiorifinlii stibvcrlil. piirie (11(10 ; in qua urna aurea habent manna, et virga
El (fualuor circiiloi aureos, clc. Qn.Tliior ciiciili .iaron qu(V frvnduerat, ct labula.' Irtlamenii [Hebr. i\).

Aiirci, i|iiatuor suiit Cvangelionini libri, qiii ineriio L'rii3 crgii aurea in arca lialtcns nianna , aiiiina cst

aiiiei suiit, propier cbriiaicm Fapieniix qna riil|;eni, ganci:! iii Cliristn , babims in se oiniicm plcnituJi-
ir.crilo circulis roinparali, quia xierna esl ipsa Oei iiein divinilatis. Virga Aaroii qux cxci^a rrondueral,
s.ipiciili:i «{uain pra'(l caiit. ^eqiic iiiripieiis ex lem- poieslas est invicta saccrdniii illiiis; de qua dicii

piire, iieqiiu essc desineiis xlciiia divinilas, quani B priipheia : Virija (rquilalii tirga regni tui (P^al. xu\).
lioiiio Ciiristiis accepil. Unile iiiiiiiinenic liora sux Ijii.-e pnsiqii.im ad lempus per mortem visa est csse
passiunis precatur l'aircin, (tiiciis : El nituc clarifira siiccisa , illticescenic manc rcsurrectionis Tiv^icius
n:e, tu 1'aleT, apud temelipsum cluritale qiiam habui rctloruisse invcnta esi, ac pcrpctuo inviolabilis atque
prius quam wuudus fierct opud te [Joan. xvii). Qua- iminarcescibilis permansur.a esse innotuit. Chrisiui
tiKir aiiiem angiilos Inbel nrca, qiiia sacranicntiim eniin surgeni a mortuis jam noii moritur, mort iili

«liiNtinicac incarnatioiiis per omnes miindl plagas, in ullra non doiiiiuabilur {fiom. \t). Tabulx leslamciili
(iHiliiis saiic:a Ecck-bia ililaiaiur, cclebrari non desi- in arca oiiinum in Chrislo el ^cientiam paternoru:n
iiit. Ll per cosdein angnlus qiiatuor, quatiior circiili sccrelnrum , et poientlam jiidiciorum designant. In
^iiiit po^iti ;
qiiia ii) cniiciis mundi liiiibus Evangc- tabiilis namqiie testamenti , et fides eral inscripla
liHiii Cliristi salvandi> fidelium cordibiis prxdicaMir. a.-ienixdiviuiiaii$, qunc niundum crcarei ac regerct
i>iio iiu(t'iu circuli in lutere uuo, et duo sunt in allero : ci inandata quibus Deo serviri oportet , et discrelio
vcl qiiia diio eva.ngelislx discipulatui Salvatoris in judicii ,
qiia ipsc odn-ntcs se jiirc cnndeinnarei ; ci

1'aine prTdicamis, cl niiraciiln rarienlis adliaprelianl diligeiiics se misericordia digna remuncraret. il.rc
diio auleiii alii pnst rcsiirreciionein ascensioneinque csi crgo tesiificiiio, qunni Dominus Moysi in aiea
ejiis ad ccelos, r^d lideni venenini : vel quia in ii^iira G pnnendam dedit ciiin conOiendaii. nobis in Chrisio
qiialunraninialiiiin, diio qiii per linniiiiem et viliiliim .signavit veriiaiein carnis, aniinx et verbi : ipsainqne
desigiiaii suiit, p.issioiiiiiii et mortis rjus indicia cariicni posl pa^sioncm mortis resurreclione gloiill-

pr:ctiilerunl; diio vcro illi qiii per leonein et aquilaui caiaiii , et xterni regis ac pnntillcis digniiate subli-

Itrirfii^uraii siint, viciorix qna innrteiii destruxii, iu- inaiaiii inonslravil , cum ipsum esse solummoJo pa-
signia deinniistraruni. Iloino qui|'pe nominiis, per ternnrum conscium arcanorum, quasi veraciler uiiiut

iiicarnalinncin innrialis factus apparuil. Viliilus vero ejtisdemquo cum ratre inajestaiit ipsuin esse (uu-
idcm ublatus pro nobis in altari crucis exstitit. idem iiiuin judicem docuil sxciiloruin.
leo ror:iier nubigendn iiiorieir., aquila ad ccelos CAPUT V.
ascuiidendo rictus csl. :Vique ideo duo f.ircuH in /u- Propitintorii et Cherubin deicriptio.
teie uno, tt duo luut in alicro, qui:i niniiruin duo Faciei el prapitiutorium, eic. Qiia^ri sulel quid pru-
evangebsi:e , per suani liguram assumpiinnem in piiiatorium dicat, quo operienda sil arca. Sed cuin
boiniiio bunianae rragililalis ; el dno alii wcloriam, de auro fieri jubcat, et Untc lungitudiDis ac laiiiu-
qiia de eaJein assuiiipia rrajjilil^tte ac nioric triiini- dinis , quaiilx arcain ficri prxcc|i«rai; constat pro-
pliavit, insinitant. Nam qiiasi Ixvum latus aica; duos cul diibio, quia tabulain. fieri vnluii auicam lantani,

liabiiil circulus, runi evaiiKeiislx duo incaniatiniiero (|ii;iiiia arcam legere sulliccret. Quod videlicet pro-

I) 'miiii ac passionem ligurarcni. Siiniliier Uiteri dex- pilialnriiim non aliiid quam Domiiiuni Salvatoreni
irro duo ineranl circuli, qiiud xque duo evangelistx sed specialius in en visrera pietatis designat : dd guo
rosurrectinnaui el asceiisinneni cjus, <|u.i' .id riiiuts dioii Aposlulus : Quem propotuit Ueui pi opitialiontM

gloriain vii'c periincnt, fiKiiialiier eipriiiHint. per (idtin iii sanguine iptiui (liom. lii). Nam el idcu

Eacies quotfue teclei de lignis telini , clc. Vcctes desnper poniliii ,

quia su|ivrcx;iltal iiii>eiic«rdiaiii

quilius arca pnrlalur s:inoli sunt duclores ,

qui Do- judicio. Undc ct l'salmista, Huavit, iiiquil, Duminut
niiiiiim pr.'edicaiido audienlium cordibus inrerunl. iiniiii^rsji , et miterationet tjut tupcr ommia oper» tjtu

|,lui videlicet vcctes scnipcr esse jubcntiir in circulis, (f'iO< Cll IV).

quia niiiiirum necesse esl ul quiciiii<|iic alii ciulcsiia Uuos quoque Chiiiubiin anr^oi, etc. Clierubiin ett«

orranieiita pr:i'ilicant, nuiiquam i|isi inenieui a iiie- noiiicu aii^clicaruiii viiluium , Eicclnel prophcu
iiinria (acra; Siriplurx , nuiii|u;iiii niaiiiis a divino- nianilckte decl.iral, quas cii.im jiiila exeiitpluni, quo
riini observ.iiitia maiidal ruiii cuiilineai<l. Ilenc :iu- hic lieri jubcniDr, cuin alis sibi appaiuts-e desigMl,
tem scqiiiiur : diccnt : Ei vcx alaium t.lieiui-iiii aNi<i.fta(iir •o-jk* la
 ;;,

405 PE TASEr.NACULO ET VASIS KJUS. — 1,11!. i. 4(IG

atrium ex'eiius, sieul i'0X Domini '.uqiieiitis [ILzecli. \). A scienlia divinx cognilloni'', cnm lioc dc scipso Dmni-
Ei qulitem niimero singulari Clierub, plurali aulein 01IS Moysi ,
quod p:ilriarclils noii indicaveial, osieii-

(Ilierublni dkliur, ct Cit nomen generls masculini , dii. DaviJ <|Ui iii lege Dominl meJltabaiiir die :>i

scd Craeca consueludu neuiro gf^nere i)0!.iilt Clicrii- iiocte , videainiis an sc , ipso qui legeiit scrlpsii

bln, m liiicra Id )i iiiiiiaia. Veruni nosier interpres, Moyse, aliquid ampliiis de Domino intellexissc sen-
llebrxiim secuius iJiouia , niascullno generc pusiiit. seril. Quomoilu , inquii, dileiilegcm iiinm, Domine ,

Duos Chcriibim aureos ei prodiiciiles f.icies , non teia die meditatio niea etl (Psai. cxviii). Sia(im'|UO

duo Clicriiiriiii aiirea et produciilla , qiiod scrlptoruni subjuiixit : Super omnes docentet me inlelleri. Unde
incuria credo in ejus translaiioiie esse cornipiiim , et alibi glorialur in Domino , diceiis : Inceita ct oc-

iil pro Cherublm antiqiioniin more bcribcretur Clie- eitlta sapientia: :u(B maiiifeslatli milii {Psat. l). Ileiii

riibiii. Interprciaiur Clicrubiiii, sive Cberubin, sc'en- aposlulos iii.ijnra pn plietis nossc dcclarai Doiniiius
li;c iniiliiiudo, vel scienti.T iiitcllcciiis : quod vidc- ipse, qui eisdem liiquitur, diceiis : ilutti prupheioe

liccl nomeii lanlo rccilns aiigelicis pnicstaiibus et jiisli CKpierunl vidcre qna' videlis, el non vidcruut
coiigriilt, qiiaiU.i perlectc ab onini liiipiilsii iininir.-c Rudire qua: aiiditis, et non audierunt [Liic. x). Sed
CDgitatlDnis alleiii, vlsioiii sul Coiidiioris adli^crent. eisdcin post resurreciinneni asceiisimieinque siinm
Idcirco autcni alas, vel iii ligura Cbi-rubiin Moyses B „|;,jorein adliuc sciciiiix graiiam reproinitlil, dieeiis :

facerc jubetur, vel In ipsa coruni specie vidisse sc .\dliur miiltii liabeo vohis ilicere, sed non poteais por-

prupbela teslatur, qund ctiam liccniia solet imiiaii Inrc modo cum autcm venerit ille Spirilus vcrilnli^,
;

piclonim , ul in allo scdeni liabere angeli , el qiiasi docebit vos omncm verilatem {Juun x\i). yiiibiis cl iu
lcvi volatu ubiquc discuirere possc sigiieninr, ncqiic liilnro niajiis nmiiibiis, qu» in hac vila cngnosCi

ulbim habere larditalem ,

quin conrestiin iibicunqiie possunt , revelaturum se csse pollice:ur ,
diccns :

voliierinl ad.^iiit. Qiiod ipsuni qiioquc nubis piisl re- Qui aiil<m diligil nie, diliijetur a Patre meo, el egn

siirrectioiiein spiritiiali jani cnrporc vcstilis indubl- diliijam enm, ct niani[eslabo ei meipsum {Joan. xiv).

liinlcr promillitiir. Expaiidunl ergo alas Cherubim , Itecie crgo Cherubim scieniia muliiplicuta diciiur,

ei propitiaioriuin lcgunl quoiiiam aiigeli uninem

: qiii.i iii uimque Testamentn fidelibus niagis cx teni-
Kiix naiiirc poicniiain, qiia in aliis babiiare , ct |iore magis.|ue ci gnilio veritatis iiinntuit. Recie Che-
cuncta superiix illius patrix loca levi ac Isto Itliierc lubim gloria; propitiatorium obumbrarc dicuntnr ;

pi'iietrare meriierunt, in obsciju^uin sui Conditoris qiiia testaiiiento crescenle per tempiis, ei iiiuliipli-

olferunt, ac vclui prnpliialoiiiim coniiienlcs obuin- cala scieiiila, propitialionem nobis Domiui Salvaiu-
braiit , id esl lionoraiit vclando : quia totum queni ris prxdicanl; et lianc graiis seinper vucibus qiiasi

babenl staliiin perpeluse fel citatis, ejas graiis dcpu- C gj|,a„sis ^ „^ volatum alis honorare non cessant.
lani, a quo nt iiiliil mali velle posse acceperuiil. Duo Quia enim verba cnllnquciitium ,
quasi vobndo p<'r

siint autcin proptcr signilicandam sociclaiem angc- acrem ab ore dicentium , nd cor pervcniuni a» lien-
lii X p:icis ;
quia minus quam inter duos liaberi cba- tiiim , inerito expansis Chcrubim alis , ei vclut ad
ritas noii potesi. Undi-. el sese respicere miitiio , et volaiidiim aptalis pnssunl designari.
in propitiHlorliim vullus jubcnlur h.ibere, quia iiiiui- Inde prcecipiam , el loijunr ad te , lupra propiliulo-
riiin iii glorincatimie divinx visioiiis sibimet alter- toriuin scilicet, ctc. Siipra pmpitiatoiiuni loquitur Do-
utiuiii consoiiaiii. Iicin pcr diio Cherubim pns^uni iniiius ad Moysen cuncta qii:P per illiim inaiidal filiis

diio Testamcnia figuiari ,

quoriim unum fuiiirani Isracl ;
qnia per graiiam propitiatinnis Dei ractum
Doinini incarnalioneiii, aliud ractaiii clamat. Ucspi- est, ul hominibus post ciilpam prjevaric:iiioiiis ap-
ciiintquc se niuino , quia in atie-iatioi:e vcritatis paieie , et eis viani veritaiis posl errorem dciiion-
qiiain pra;dicaiit , in nulln ab invicem discrepant. sirare dignatus sit. i)e medio Cherubim loquiiur
Yeriiiiit vultus iii prnpitiatorium ;
quia el miscricnr- quia per angelicam visionein , et non in siia sub-
diatn Domini, in qua uiiica mundo spcs esl, valde stantia Diius apparuit, et locutus est Moysi , aite-
comnietidant. Alque ideo sunt ex iiiraque parte ora- stante apostolo .Qttialeipropleriransgressionespusita
ciili , (|U;a el prxcedcntia anle iiicarn:itionein domi- " est , denec venirel lemen cui promiseral , ordinala per
nicam leiiipora, ei sequeniia prxdicatione spiritualis angelos in manu iledialeris Calut. iii). Itein de me- {

scieiiiiu; repleni. Qnlbiis eilam nomcn scientiac mul- dio dunrum Cheriibim loqnitur Dominus quia per ,

titiidinis , vel scientiae multiplicaiai convenit ,

qiiod verba utiinsque lesiamenii consona nos vocc ad fi-

videlicet Scriptura sacra s[iiri(uali ac divina scieniia dem veriiaiis enidii. Vel cene de medio Cberubim
plena esl, eadcmque scieniia, cx quo ipsa Scripiura loquilur ,
quia per Unigeiiilum suum ,
qui in me-
condi coepit, augeii scinper ac muliiplicari nnn de- dio duorum Tesiamentoruin in rarne apparuil
sinit. Unde etangelus Danieli : Perlransibuni, inquit, liuuiano generi Deus I*aier voluniatem siiam mani-
plurhni, et mulliplex crit scientia (Dan. xii). Nanique festare dignatus esi. Quo sensu etl:nn illiid potest
Mnysen ampliorein palriarrbis sciciitiain percepissc accipi, quoJ ail llabacuc : /n medio duorum animaliuni
icslatiir ipse Dominus , qiii illi appareiis ait : Ego innotesces {Habac. iii>. Potest autem in arca eliain
Dvminus, qui apparui .ibralium et hmc et Jacub in sancta Eccle»ia figuraliler accipi, quoe de lignis ini-

Deo ownipolente, et nemen meum Aduiiai non indicavi puiribilibus, lioc Cst animabus sanctis a-dificatur, el

(is , / xoi. III ). Miiliiplic.-ua e.a ergo ex temporc iii fide sancti Evangelii pcr quatuor mundi plagas
 ,:
; ;

id' BED/E VENEKAUILIS OPEniJM l'AUS II. — KXKCF.nCX «JCMil.W. 408

ilisienia, cnroiiaiii vit.c a Deo cnspecial acternain, A ris ct Novi tetivs coiiiiiirin^il . <i(;iiruic ilciiiiiilial :

liabenii iii se lalxiljs Teslaineiili in uieditatiimc coii- uha quip|>c est cliariias, hoc cst siiiiplox ct pura
liniia le^U Oci, lialieiis ei urnam aurpam cuni maiuia mciiiis pietas
,
qua ct Deum el proximug ci ipsus , ,

in flde (Juniinicx incarnaiioiiis , liabeiis ctiaiii vir- quoque iuimicos amare jubi-mur , qiianivis niagna
gain A.-iron ;
quae fronduerai, lii pariicipaiione rcgni distiiniia ac di&tinctioiie rcctissima ipsiiis uinoris ,

ri tacfriliiili «lonilnici , diccnie aposiolo 1'eiro Deum prinio Inco , iniiiiicos ullimo diligcre debca-
Voi autem $<iiiii tUfiHtn, regate sacerdoiium ( l Petr. niiis.Ipsis quoque proxiniis pro dilTcrenlia iiieri-

ii). Il^bcni propiliaioriuni desuper, ul cuncia qna; lorum dispar sii mndus inipendendus amoris, sic-
lubei bona , laryicnte gratia Jiviiia, sese accepis^e ut pairiarcham Jacob cum oinnet diligcrel filios ,

ineniineril. Ilubcns ct Clierubim glorix In propitia- Josejib lamen singularis nierilo iiinoci'i:li:c prui

lorio, Tcl angelica vidilicol pixsidia, (|uiliiis a Ueo cxieris diligere Scripiura icste nnviniiis. Unde pul-
seraper adjuvetur propitio : vcl Tesiainenta ,
quibus chie iii Cauiicis caniicorum dicil Ecdesia Chrisio ,

qualiter vivere , et qiiiiiiiudo auxilluin recte vivcndi Introduxil me irt eellam viuariam , ordinavit tn ni<

a diviiia propitiatione quxrere debeal insiiiuatur. Sic c/iariiaiem (Cuni. II ). Porro quod altitiido cubihinn
iiutcmsunlClierubimsuprapropiiiaioriuin posiii,quo- ac semissera habcbal, cubiius aeque ut in laiiiudinc.
iiiodo civitas Cbristi , id esi sancta Ecclefia super " unitalem ipsius spei nosir:e coeleslis insinuai , qiia

mnnlein , id csl super ipsum Chrisium csse consti- exspeciainus Dominum nosirum , quando revcriatur
tuia dicitur : non quod altior illu p(i.<.sii essc civiiag de coelis , remiincraturus servos, quo< vi^ilaniesac-

sua, sed qiiud ejus subsidio su!>tciitata prulicial. ciniiis lumbis, el aideniibus boiiornm opurum lu-

Cherubiin supra iTopiiiatorium habei arca : qiiia cernis inveneril. Nam eui pro diversitaie nierito-
vcl angelica iiiinisieria vcl eloquia divina eo vera- rum iiiufia; tuntiiiantionet in domo Palrii {Joon. mv),

cius Eccle.-iam juvanl . quo ipsa in ruiidanieiito uiiuiii Uinen est regnum coili , iu qun onini>s reci-

suiuuue «eritaiis subilila consisiunl. piantur electi. Seiuis vero qui superest , iiiiiiain viia;

CM UT VI. conlemplalivx, quo nonnulli sani-inrum eiiaui

in carne adhuc posiii frni nierucruiii , iiidicai

Ueniai detcripiio.
Uensa de quibus non soluin sperarc ccelesiia prxmia , vcium
Faciet el meiisim de lignie teiiiii , etc.

Scriptura est sacra de rortibus ciiara ex parie videndo prxgustare donatum est , uii
lignis seiim Tacu , ,

Esaias et Micbeas, cxierique propiieix qai vide-

Mnctoram Patnnn verbis aclibusque coinpacia ,

runl Ditminum se<leiitem in solio glorix sux , cir-

qux duni nobis qnx sint «lei nx gaudia beatiiudinis,
t«i^vi ) ut Pe-
ei quomoiJoad hxc perveiiialur ostendii. cibuin ^ «"'"*'•"« angelorum exerciiu(
''"" '
:

babet irtt<=, Jacob "" Joannes,

"' ei
'"""
qui, clariricaium inler Mnysrn
profecto nobis salulis ac viijB suggerii. Ilxc " '

et Eliani Doiniiiura in sancio monic videruni {ilaiih.

liingiluJinem , cuin pcrseveraniiam nobis coeptx re-
xvii) ul magisier genlium, cui, priusquam cariiii
ligionis ; laliiuJinero , cum ampliiudinem cbariialis :

debiium solverct, donatum esi in paradi.sum ac ter-

aliiiudinem, cuin sprm perpeiux reinuneralionis iii-

longituJo duoruin esl cubito- liuni caB'um rapi , ei audire arcana verba, qu»
tiiiuai. Et bene
conversatio in duahus iioii licethoffliiiiloqui(/Cor. xii). In his ergoel bujus-
rwiu quia actualis nustra
uiodi famulis Christi, luensa nobis tabernaculi, hoc
niaxinie virlutibos cansistit. roiseric^irdia videlicet
diceiite aposlolo Jacobo neligio au- esl, divina Sci iplura qua Ecclesia sancia sine ccssa-
ei iiuioceniia : :

munda elimmaculaia apud Deum Palrein htee eit, lione rencilur supcr cubitum coiiiuiunis spei seiois-
lem
eorum , et im- seinin aliiludine adjungil, quia supernx beaiiiudinis
titiiare pupiilat ae viduat in tribuluiioite
eo gaudiaprxmoostrata illis priusquani rcddiia denioii-
maculaium te euitodire ak hoctaculo {Jacob. i). iii

siral qux niiniruui prxmonslratio quia rapihu et

in Iribulalionc eo-
: ,
iianique quod pupitlos ac viduas
cuncU qux erga proxioios iii transitu sanctorum nieiilibus apparel . recle per
fuin visiure prxcipii ,

dimidiurai:ubiii,etnon per plrnum cubilumOguratur.

necesse babemes. roisericordiier agere dcbemus
HlinauraHt eam auro purittimo. Mensa uberna
o$iendit:ineoveroqno.l imu.aculaios nosabbncsx- i,
culi inauralur quia el Scriplura s:uicia sapicntix
culo cusiodire adiooiiet, universa in quilius nos ipsos ,

ccetesiis seusu cUra rcfulgei ei ipsi qui eara coii-

c.ine vivere oporiel, e»priniil. Qiios duos cubilos
,

in«ns;e verboruiu didt-re prnphclx prxclari viu ac sermuiie fiicrunt.

lioiix aiiionis , ei Dorainut ipse ,

cuni ait Sini lumbi ve- /''(iri>ii)i(«i/.'i labium aureum per ctrcuiluM, clc. La-
kunruni inesse declaravii , :

lueernee vetlrie ardenlet Luc. xii). biiiiu aurvuin tii mensx pcr cireuituin, qula doclriua
tlri pt»cineti, el {

coiuagione sa-ciili s:icii cloquii per inundissima nol>is prjdicalurum li-

Lumbi videlicel pricincii, ui a

iinmiinos. Lucern.c vcio arJfii- ikliuin iira niinisiratur. Neque itlnrnin locutio, qui
hujus perduieiniis
niitericordix cnr.-ini Uomino clari divina nobit arcaiia Iratliderunt, hunianx confabula-
let , ut per opcra
sermonibut ullalenus all:tniiiiari conseiitiflKil,
rulgeamus. Nam qiind 6e(|iiiuir : Ki vot timilei hami- liuiiis

dominum luum, quaiido revertatur quin putiusnon lanluni iiociv», i>e>l ei otiosa hoiMinuiH
uibut expectan^ihui
ad altiuiilinc.u ejusdeni niciisx hnc est verba graviier lcrre »c redirguere iur:ibaui. V»l
II nupliii ,
.

vcrn ctMie Ijliiuin fli :>ureiiiii nieiisai per circuiiuiu, quia

ad tpeili fulurx relribulioiuii (icrlini:!. Quoil

iu laiiindliie, uniiaieiii Scriplura sancu mnui ei parle su.u liK-uiiniii» i uiii

niensa unoin liabel cnbilum
Vee- rcile iiiicllit;iiur , clar.uieui ui>bi» kjpicuii« coili
ip..iui dilcciiuni» ,
quam tula nobi» TciUiiicnii
 ,

09 DE TABRRNACILO ET VASIS I.JIS. - Llll. I. *I0

«lis iiisoiial. Cm viilellcel labio coroiia adJiliir ; A coelo, et veiii, tequcre me {Ibid.). AJ liaiic coroiiani

prxdicaiiiiuin suis audiiorilius rclribii- peninet caniicuiii illiid novuin, liuud virgiiKS lantuin
«{uia liiigiia

lionem viiae proiniliit xteriix. Et beiie ipsa corona ciTani Agiio cantasse relcrunuir, qui einpli suiit ex

qoatuor digiiis alia Ticri prxcipitur ;

qiiia cel&iiudo hoininilius primiti.Te Deo el Agiio. AJ banc, i|Mod

iiobis coronx pereiiiiis, per qiiutiior santii Ev;iiige- iidein sequunlur Agnuin qnociinqne abierit (Apoc.
lii iibros ostenditiir , vel qiiod per custodiam evaii- xiv). Vel ccrle corona aiiiea labio mensa; Diiinini

({elica: fidei et operatiunis, ad coron.im nos viiar per- a; 'poniiur, coni in verlils sacra: Scriptur» diciinus,
«eiiire 0|'0rtet. ['ulclirei)iie pcr digilus libri designaii- egredieiites e cariie animas ad .-cteriia in Cffilis priE»

tur, quia iiiniiruni et labuljc legis. digiio l>ei iiiia esse reci|)ienJa8. Et siipcr illain altera aureul.i

rererunliir ct in Evaiigelio Domiiius siiperaddiiiir corona, cnin in eadein Scriptura repe-

esse scripla: :

ilistrictiuiiem legis leinptTalurus , digitu scribeb:it lilur, qiiod eis siiblimior iii line saeculi gloria iii cor-

iii terr.i , diceiis dc ailnttcia , (tuaiii accusabanl poriiin qiioque immorlarnini receptione servetur.

IMiarisxi ei scribx : Si lyiiit veilrum iine peccaio e>t, Qualuor quoque cireulos anreot prcepnrabis, eie.
priniut in illam lapiJem iniiial {Joan. viii). Uigitiis au- Ilxc, ut supra de arca expohuinius, ciiam hic acci-

tcin Dei, Spiritus Dei inlelligiiur. Unde illud quod pienda siiiil. Quatuor namque circiili aurei qiiatimr

Liicas Douiiiium dixisse reftrt : Si ergo in digito Dei B Evangeliorum sunt libri ;
per quoriim (iJem contigit.

e;icio dmnonia (Lue xi). Matihxus clarius exponcndo ut oiiinis Scriplura sancta per miindiim legcretur el

dixil , in Spiriiu Dei ( ilaitli.). Ilaque labiu inensae inleUigereiur univcrsum Qiiainor aiitem pe les habet
aureo toruna aurea quatuor dii^itis alia superponitur; iiiensa ;
quia quadrirormi ralione oiiinis diviiiorHm
quia purissiiiia sancioruui praedlcatorum eluquia ,
eloquiorum seiies disiiiguitur. Iii liliris :i3in<|uc om-
speni supernx bealiiudiiiis e.\speclaiit, qua; minlste- nibns sanciis iiituerl oportci ,
qiia>. ibi xterna intl-

rio saucti Spiriius in quaiuur sancti Evangelii libris iiieiitur, qnx lacla narreiitur, qux fuim-a praenun-

desiripiu cuntinetur. Nec solum prxdicalores ipsi tieiitur, qux ageiida pnpripiaiitiir vcl moiicaiiliir.

praMniuiu iii cuelis sui laboris accipiunl, verum ellaiii Iiem niensa tabernaculi qiianior habet pcdes ;
qui i

oinnibus sibi oblemperaniibus eamdem vil;c coro- verbo coelestis oraciili , vel bislorico iiiiillectii , vcl

nam ccria evangelicx veriiatls auctoritaie promit- allegoricii, vcl tropologico, id esl , niorali , vel certe

lunl. liene auiem eadcra corona inierrasllis lieri anagogico solent accipi. Hisloria nainque est, ciim

pnecipitur ;
quia niniiruin xierni retribullo rc- rcs aliqua quomodo secuiidum liiteram facia sive

gni non iiidilTerenter omnibus datur , sed pro qui- dicia sit, plano serinone rercriur : qunmodo popiiliis

lilale accipieniium disiinciio divinitua exaniine siii' Isracl ex iEgypto salvaius, tabernnculum Hiiuiliio

gulis quibusqiie dialribuilur. Corona eleniin aun-a ^ fecisse in dcserto narratur. Alte^oria p.i, cuin vcr-
ineii»x Duniiiii pura el non iiiierrasllis esset, si cla- bis, sive rebus mysticis prxseniia Chrlsii el Ecclc-
six sacramenia signantur vcrbis vldclicrl, Es:iias
rlias fulurx justorum reiributionis xqualls omnibus : iit

paiiderelur : insiar videllcet hujiis sulis muiidani ait : Egredielur virga de radice Jeste, el flos de radire

ciijus sptendoreni Deus indilTerenler supcr boiios ejut atcendet {Eta. ii). Quod esi aperle dicire : Na-
ei nialos facil oiirl. .4< quia ticui tiella a siella dif- sceiur virgo Maria de siirpe David, ei ClMistus de
ferl iii {larilnle, ita erit el returreclio mortuorum, stirpe ejus orielur. Rcbiis aiilem, ut poimlus de
Curoiia vieniai Domiui variis ditlincta tculpluris, jEgypiia servituie per saiigniiiein Agni salvatus, Ec-
ted compelenter ordinaiit appotita ett. iOteriia et- clcsiani signilical ,
passioue Cbristi a dxnioiiica dn-

«uiin vlta futura omnibus esl promissa justi$, seil niiiiatioiie liberaiain. Tropologia, Id esi moralis lo-
niultifurmis in illa pro divcrsilaie meritoruni gloria cutio, ad iiisliiuilonein ci correctioneiii nioruin, sive

est singuloruni. Quod vero descripta prlus una co- apcrlls seu (Ignralis probla sennonilius respicil.
rona subjungilur : Apcrtis videlicel, ut Joannes adnionet dicens Fi- :

£t tuper iliam alteram eoronam aureolam. De illO'» Holi mti, non diligannis verbo nec lingua, sed opere et
prxmio Joan. Figuralis veio, ui Saloiiion aii
niiii potesi rec.e inielligi , qiii gcneralia ^ veri'.ale (/ iii). :

Si-riplurx sanctx inandaia sponiaiiea viix perfecilu- " Vmni leinpere sint veslimeiila lua ciindida, et olciim de

ris electione transceniluiit , iileoi|ue specialein prx capiie luo non deficiai {Eccle. ix). Quodesi aperte di-

«xleris liiletibiis rctributionem voluiilarix oblatl ins cerc : Oinni lenipoie siiit opera lua munda, ol cliari-

exspect:ini. Corona namqiie aurea quatuor dlgitU de corde luo noii deficial. Anagogx, id est, ad
las
alta labio meiisx aureo apponitur, cuin per Evange- superiora ducens, locuiio est ,
qux de prxmils futu-

liiiui his qui mandata divinx legis custodiunt, vita ris, ei ea qne in cuelis csl viia fiitura, sive niysiicls

xtenia pruinittitur : diceiiie Doinlno ad diviiem : Si seii apeitis seriuonibus disputat. Aperiis scilicel,
rt< ad vitam ingredi, serva mandala. Non liomicidium ul : Deali muitdo corde, qvoniam ipti Deum videbuiit

faciet.Nou aduUerabis. Nou facies furlum. Non fakum {Matlh. v). Jlyslicis vcio, ul : liecli qiii twnnt slolus

tetlimoiiium dicet. Uonora palrem et matrem, et diliqrs sttas, iil sil poieslas itlit in ligno vila;, el per porias in-
proxJmum luum sicul tcipium {ilallh. \\\). Sed eiileni treiit in nrilalem {Apoc. xxii). Quod cst paleiiicr di-
coroiijp alteni corona aureola superponitur, cuin pro- cere : Reali qui munJj<lt cngiiationes et acius, ul

tinus subinfcrtur : Si vis perfectus esfe , vade , vendc poieitalem babcant viilcndl Domiiium l h istiiiii, iiiii

quie hnbet el da paiipeiibus, el liabcbis thesauriim in aii : Ego stim i'io cl vciiias ct viui; el pcr dociriiiam

I
 J

411 BED.fi VENKIlAmUS OrEKLM PAUS It. - KXI;GETIC\ CKNIINA. .., 41

ai.|ue e\enii.U pixceiieiitiiim |>»iriiiii iiHrcnl in rc- A ie» fscienili , vcl i|uoiirn>lo ponendi fiierint, refer-
giiiini cffiloruiii. iiir, diccnle Doniino ad Alny^cn : Aceipitt c/uoiiue
>S«*«<T coronnm eninl eirciili aurei, elc. Aplc siihler timilam , et coqui's e.t eu tluoittcim fiunts, qui xin
CMroniiiii eruiit ciriuli, i|iiia libris >.incli fclvaiigclii in guli habfanl duai ilecimas, quoium tenoi iillTiniecu-.
liac vila iiliniiir, cuinii:iiii vcro »iiic Kii|ieriiu! Iiiiu- iuper menium puritsimnm coram Domino ilaluei :

ram in cffilis spcraniii.'.. IVr (|iios videlicct circiilos el ponet xuper toi Ihus hiddi^.snnum, ul lit panii ir
iiiiiiiiiliiiilur vecies nil subvclnndam mensain , i|iiia monimenlum oblalionii Domini, per lingula labbiila
•liiciores saiicii ut verbis sarri cliii|uii cord.-i au- mulalmnlur corani
,
Oomino suscepti a filiit Isruel
ilietitium reliciant, ipsi per omnia inenlem sumn faeJerc sempilerno : erunlque Aaron et filiorum ejiis, ut
ni-ce.sse esl iii evangulica lcciiuiio ruaiii leneanl, eomedanl eoi inlocosanclo (Levil. xxiv). Ubiinanifcsie
4|ii:itonus ad fiilcm scusiimqiie illiiis oiiinem intur- in priinis i|)sn ciiam nuinern pniiuni diindeciin apo-
pretatioiiis ail doclriiia: siiu: inleniioncm dirigani, stolurum lorma prxnionslralur, qiinsapp.irensin carne
cureiitque scdnlo ne qnid aliud a};eiiduni, speranduni Oominus primos elegit.qunruin niinisterlocibiim viix-
.imandunive in Srri|iiuris oninibiis, qu.ini qiiod in cunciia nrniibiis darci. Oeniqiie csurienlibus in dc-
4)ualuor Evangrlii lilirii invenitur, docc mi. Qui duiii serln turbis, dicil eisdem disiipulis snis, nosiris vide-
nniversa Scriptur»r»m cjnqi.i:» ,
ad cam quae in B Ijcet a|.ostolis : 0<ilH//ij tios mo.idHcnre. E< «aiuroii»
Evangclii scripta e»l liilem ac Uileiiioncm rcferunt, de quinque panibut niillibut hominum, ipsi
quinque
qiiasi l(.i:iiii Oon.iiii iiicnsam cuin panibus ac vasis colleijerunt duodecim cophinot (ragmentorum (Harc.
i|'Sius iii qiiatuor cirrulis pnrlant. VI, Luc. IX, Joan. vi) ; quia niiniriiin aposti.loniin el
CAPur VII. aposiolicorum vlroruin esi, ea qiiaE turbx iiequeunl,
Vfliorniii nit>)i$<c et panum proposilionis deseriptio. Scriplurarum sacramcnia
Duodecim crgn c.ipere.
Parabis el acelabula ac phialas, clc. Varia vasa qua) paiics in mensa taberiiaciili, diindecim suni apostoli,
.iil ofTercnda libamlna sunt faci.i , v:iri:c siint distin- et omncs doctrinx illoriim sc(|uaces in Eccle«ia.
clinnes eloquii divini, pro dispari rapacitatc audien- Qui qunniam usqiie ad consumniatioiiem sxculi, po-
tium. Non ei.iin nna eadcmiiuc uiiinibus poiest con- piiliim Dei alimoniis verbi reficere non desinunt, pa-
venire doctrina : aliier nanique s.pienics, aliier nes dui.deciin proposiiinnis nunquam de mcnsa
iiisipienles ; aliier diviles, alilcr paiiperes; aliier Domini receduni. Et bcnciidempanesnnndequalibet
sani, aliier iiilirmi; alitcr sciics, aliicr juvcnes; ali- farina, sed de simila ficri jubentur qiiia nimiruiii :

ter viri , aliler frininx; alitir c;clil.cs, aliler cnnju- quicunque aliis vcrboin vit:v ministrant, primo ipsos
gaii ; aliler pralati, aliter siibdiii duceiidi sunt. Qux necesse esl virtuluni frngibus npcram d:ire, quatenus
fciinen vasa oiiinia ad inens:iin tibcriiaculi, omnia ad ca qii.T prxdicandn admoneiii, eiiam faciendo coni-
olli-.renda lib.imina periincnt ,
qiii:i (|n:rcuiiqiie pru> meiideiit, conOguraii e\eniplis illius qui de scniet-
dens doctnr divcrsa pro diverMlatc andieniiuin lo- ipso ail : Nisi gianum frumenli, cadens in leTrnm,
qiiilur, nnivcrsa in regnla sacrse Scriiiturne rcperiiin- mortuum fueril, iptum solum manet (Joan. xii). Uciie
inr, aii|nc ad olTerenda Domii.o voia bonorura ope- cliani iidtm paiies seni altrinseciis supcr mensam
r.iiii corda exciiant auditoriim. Quac videlicel oppor- siaini prxcipiunlur, propter cuncnrdiam scilicel cba-
luna divcrsiias sancix prxdicaiionis ipsius Domini ritatis et socieialis, iiam ct Domiiiiis binos ad prx-
nre designab^lur, cum dicerel : Quis pulas est pdelis dirandiim discipulns misisse perbibelur : liguraliter
ditpensator et prudeni, quem consliluit Dowinus super insii.iians, qiiia sancti doctores nunquam abinvicim,
familiam suam, ut del illit in lempore irilici meniu- vcl in assertione verii;.tis, vcl in elTeciu Jilectionis
ram [Uatlh. xxiv)? Mensurain qiiippe iritici conser- discrepanl. Quod .luiciu supcr p:iiies thus lucidissi-
vis dai in lempore fldclis dispensalor ei prudens, miini ponitiir,virlutemoraiionis dcsignat, qua iidem
qiiando discretus verbi minisler iion solum lenipus dociorcs sux niinisteriiim prxdic^itionis, simul eide-
ni.portiinum in dicendo observai, verum etinin qiia- Vdiinneni operis Domino comniendant. Nain per tbus
liiatcm sensumqiie aiidiiorum diligenter exquirit, ct nralixnein desiKiiari ic>lalur Psalmisla, qni dicit :

jiixladislaiiliam hiijiismodum sui sermoiiis teniperal. Dirigalur oralio mca licut incentum iit ron</i«clM fiia

Ei ponet stiper niensam panet propotitionit, elc. Pa- (Pial. cxi). El tl.us lucidissiiniim siiper panes po-
iies proposiiinnis siiper meiis:ini posiii sempcr, do- nilur in moiiimentuni obbtionis Dumini, quandu pix
clores suiit spiriluales, qui in legc Doinini dic ac sanclnrnin aclioni ac doclrinx oralio piira snperaddi-
«incie nicdii:iiitcs, ciiiiciis Ecclesiain inirantihus rc- tur,quoper h.Tcuiraque rite sociaia,sciiiper niciiiuria

li-cti<>neiii verbi cielcktis oOerunt. Qui recie propo- sacr.c oblalionis in conspeclu summi arbitri apparuai.

siiionis p:iiics vocantiir, qiiia iii pr(.p:itulo scmpcr Ucne autciii pcr siiigula sabbata panes rorain Duiiiiuo
rssc debci uiiivcrsis lidclibus seniii) salutis , neqiie muiari mandaniur ; panes naniqiic qiii |M>r sex diet
iiiiqnani in Ecclcsia deesse opurtet piis audiioribus vperaiidi in uieiisa Dnmini fueraiit posili, s.tbbato no-
vcrbuio siilalii, quud Doniinus per |ir:i'cancs verilaiis bis iiiuiaiiinr, cuin (tociores q.iiqiie sanct» EcclKsiae,
«iiiindu pinpnncns, in coiispcdu suo sciiipor appa- coiiiplclo tciiipnrc sui suiicti l.ibuiis, a^ierna in cielis
icrc, ct nsi|iic ad lincin sxciili, bis qui csuriuni quielo iciiiuiu'r:uilur, cl alios posl se iii ideni ot>us
i'l siliniit jiistitiain, iiicc.ss:>ntcr al.iindaro \uliiit. Uiboraiidi in verbo, suli rjnsJciii ipe relribuiioiiis r«-
|ic bis (laiiib.is iii l.cviiiciini plcnius, i|iiot ti qiu- liiii|uuiil. Sicquo fit ul incnsa Dumini nunquani panis
^,- OE T.VnERNACH.O ET VASIS FJI S. — Lin. f. 41«

rcmatiMl. vcru;ii n.ox uiio suUlalo paiie. aliiis A .incrna pioiniliiiur, ea lamc» ooiiililioMO, ui pcr U-
iiio|is
srccciliMiiilius silu pcr bores ct opera bona vilailciuporalisHd caiiipertincni
luco ejiis sub^liiualur, (luiii

mini.^lris verlii, nunquai:; Eccle.six (i<-siinl, debeauius. Qiia aulein ratione lioc qnnd siiiimiiis sa-
onlinem
aposlolice, sive rnlem pietalis, seu munililiam.ic- terdo^ ei filii ejiis paiies prnposiiionis comeiieLaiit.
i|iii

ticnis, eiverbis osienJaiii ei faciis : scmpcr manenie ad iiigressiiin vilu; cceleslis periincal, in expusilione

pulclierrima illa seulenlia, «lua in laude ejuiJem versiciili .'cqueniis apliiis stio loco diccliir. Suscipirt-

t'ro pnlribns (iiis naii suiit liantiirauieiii p.uics iiileiii a filiis Isreel, q 'U de caiu
saiicix EcclcsijE dicilur :

omnem teiram Dei fainuloritin cligi aiqiie ordiiiari de-

tibi.fitii, contlilues eos principet saper spiriliialiiiui

{l'salm. HLiv), qiiasi aliis verliis Ubernacnlo Hoinini beiii, qui gradiint sacerdotii vcl docirin» siibeant.

diceieiur : l'ro panibus luis vctusiis paraii suiil libi Quodqiie in conclusione siilijungiiur, tVunJijiie ^laron

novi, conslilues eos in refeciioncm cnrdium

spiritiia- ft /i/ioi;im fjuj, diiobiis inodis actipi per mysteriitin

lolo orbe leiraruin. P.iiies ergo pro poiisi. Comedil namque Aaron ciiin filiis suis panes
linni fidelibus

panibiis mutabanlur, meiisa auicin seinper eadeiii in sancios de niensa labernaculi sublatos, cuni suminus
abeunt el vcniuiit doclores Poiiliftx noster ra|ito« de liac vita cleclos stios lii
labernacnlo stabal, qiiia

vcrbi, aliisque ccdeiilibiis sueccilnnl sno iu ordiiie ai)gmeiiiuin corporis sui, qiiod esi in coeIIs, boc est

nlii : Scriptura aiitein sacr.i iiuliis abolenda per R siiiniiia; illius eleclorum inultiludiiiis introducil :
vel

teiiiporii.Ui CJHsfjt, iisqnc dum iu line niundi certe eruiit panes sancli Aaron cl lilioriini ejus, cuni
;i:viiin

»pparente Domiiio, uec Scriptiiiis ultra, ncc inler- pia;suies quique, et subjecii iliis in iJomino populi,

pn-iibus eoruiii opus liabebiiuus, iinpleia illa eiopia- cxeiiiplis patruin prjccedcnliuin ad vitaiii nutriuiitur

lissiiiia propbelia Doraini, qu.i dicil : El non docebit u;teriiaiii.

Kiiusquisijw proximum suum , el unusquisque [rairem CAPUT VIII.

luiim, dicens : Coynosce Dciniiium, quoniam omnet (.'aii^e/adruiii.

tcienlme, a nunore utque ad mnjorem eoritm {Jcrem. Facics et caiidelabrum duclile de auro piirissimo.

xxxi). Coqiiebaiitur auiem panes aiite sabbatum, ut C:intlebibruui laberiiaculi, sicul ct iiiensa, iiiiiveisa-

Josepiius ecribit (.Anfif. lib. iii, cap. 13), duo el duo lem pra:scnlislemporis Ecclesiamdesigiiai.ldennain-
divlsi aiiie sabbaluni : ei sabbato mane oblati supcr que sunt anle vcluin, inlra quud arra tesiaiuenii

sacram meiisain ponebaniur sciii ad alieruiros c<>n- posita esi ;

quia necduin ad visionem iii coelis sui

versi, duabiis paleris aureis superposilis, iliure plenis, nedemptoris ineruit inlrnmilti. Sed lueiisa cst ;
quia

qux |iermanebaiit usque ad aliud sabbaium, et iunc liis qtii esuriunt el tiliunt juslitinm, victum qiiotidie
pro
i,.„
illis
..... —
alii —
deportabantur,
r . ilii vero sacerdotibus
- _ ca'lesiem, .
iie
- - in lenialionibus ilcliiiani, impendit.

exliibebanlur :el ibure incenso in igne sacro, iii quu Candelabriim est; quia iier lucis errantibusnsiendii

iininia liolocausia (iebnni, aliud Ibus super alios panes Mcnsa pariicr ct candel.ibruiii est ;
quia s.inciis edo-

adjiciebatur, quodque iii libro Uegum scripluin csl,9uia ota liilcrls, ct anlinnm esuriciilem saiiare bnnis, et

/'nt<i(/ lubcrnaculum ingressiit, panes tanctotasacertto- sedeiiiibus in lencbris ntque unibra moriis lucer-

tibuseccepcril, sabbalo mane (aclum etl. Venil eni:n ad nam verbi snbminisliare didicii. Cui nim riim lu-
Ubernaculuin illabora, ijua panes scpliinanx prxce- ccrnac dum sese bumiliier subjecii, ad agcnda vide-
ileiitis sublaii eranl de inensa Doniini, ut ponereiiiur iicet, qua: Dci sermo prxcipil, a siiis .-e vohtpi^itiliiis

paiies novi, qui pridie luerant cocti : sicque panes cotiibciis, ad jperanda p';viiiia ac diligeitda qu:c pro-

sanctiis accepit, iii ne ad tnomcniuin quidein liorx misil, a visibilibus se gaudiis buslollcns, qiiaii can-

ineiisa Di>mini siiie pane mnncrel. l)nde sulertliis ad- delabrum ejiis efli(itur; qiiia siiis per oiiinia vohi-
liiic consiilerai e libel, quod panes pcr singiila sabbain ptaiibus iniperium coplesle pracpnnil, sescqnc liumi-
inuiari jiibebantur : namque ita muiabanliir, ul siti- llans clarilaiem vcrbi Dei oninibus, et prxd candu
giili coruin et sabbaio imponerenlur in itiensain, et ct faciendo prxmonstrat.
sabbaio rursuui ablati in esiim proficcrenl sacerdntuin: llatlileejut, calanios, snjphes, etc. Ilaslile raiide-

ci sex quidem diebus operum in mensa proposiii ap- |.

labri, ip^e qui est Capiii Ecclesix, Mediator Dei ei
parereiit, sed in die sabbaii, id esi, requiei, iniposiii lioniiniim, liomo Chrisliis Jc.>U3, debet inlelligi. De
iii mensa, rursumque die aliero sabbaii de ineiisa ciijus corpore, quod nos siiuiiis, quasi de cnlainis ex

sublali. In cujus ordinc posilionis quid iiobis aliud liastili procedeulibus dicil Apostolus : Ex qua toimit

inystice intelli^cndum esi, nisi quod sancii doclures, corpus per nexui el conjiincliantt subiiiinistraium et

iinoomncs jiistl,etpostopcra bon3,quibusiii Ecclesia conslrucium, erescit in auginenliim Dei {Col. ii) : quia

claruerunt.ad requiem perveniunt,etui bona delecten- nimirum omnipotcns Dcus Kedeniptor nostcr, qui
tur operari, spefuiiirae qiiietisac bealitudinis accen- in sequo proficiat non liubet, adliuc per meinbra
diiiiiur? Iiuponebanlur crgn panes sabbato in mciisa sua quotidie augmentiim babet. Calami ergo proce-
Uninini, ca uiiqiie inicnlinne ponenlium, iit transacto dentes de basiili, pra'dic3tores suni, qui insiiluii a

tabbato il.idein per sex die^ operandi inanerent : liis Diiniino, dulcem sonum in mundo ediHerunl, videll-

qunque transmissis allero sn|>ervetiionte s.ibbato, in cei canticum novum. Calami s.unt oinnes Ecclesiuc
icrectionein summi sacerdulis cl filioruin ejus con- filii, qiii silii (diceniu proplieia : Canlale Donvno
suinerenlur : quia niniirum in primnnlio nobis Deo caiilicum iioium, laus ejns nb exlremis lerra: [Psalni.

levoix cnnversaiionis accipienda rcqiiie.s , ct vita xaw]) libciiler ublcLiperaiit, rcsouanlcs Inudeui Du-
 ,

41.=; M.DM VI Ni u v»:ii.i5 ori:m;M paus ii. — exkgktica gkmina. vo

iKiiio, nr tlictMites : Ki il reiii i/riuut nifOf, <r iiiimi- A ^'••iijug.itiiriiiii oslciiilil. llcni ciiriiiiuleni in Nnvc
til in os nieuin canticnin nocum, hijmiium t)eo ncilro Tc^Uuienlo dislnnliain OiMiiinus sub ligura insiiiiial
{l'talm. Mi). Quia vero $cy|ilii viiio repleii solrnl, cnruin qiii in lcito, io agro, in tnola reperieiidi siiil

iiiiii iiniiii-riio per eos iiieiiies audieniiuin tlcsignan- iii die judicii (Uallh. xviv; Luc. xvii). E qnibns siii-

liir, qiia; ail v<ii'iMn |ir.i'iliC3iiiiiiiii vinn siienlin: re- giiliis as«umeiidns, ci singiilns dicil csse rclinqiicn-
pli niiir. Ei i|iiiiiiia>ii cotleiii vino inicrnoe dileciioiiis dos. ^aaii|iic in lccln quies conlinenliuiii, iii agri-
iiiebri:ila corda lideliuin, iiifjlig'. bili desiderio ad cnltura iiidustria pradicantium, in gyro niolu: labur
Ueiiiii lendunl , recte in caiidclabio posi sryplios cxprimitur cuiijiigatnrum. Cl qui.i iii oinnibiis liii

spb»'nilx riuiit : splixra cnini in oiniii parle vnlvitur, gradibus qiiidam eligcndi, quidam vero reprobandi
qiiia niiiiiruiu nienlfs elcclo:uni nec aJvcrsilatibus recie de singulis dicilnr : Qnia wiut de duohut auu-
s.rciili ullis reiiiieri, iiec i'ros|:erilaiibiis possnnl cnr- meiur, el alier reliiiquelur. Quia vero In parie ele-
rniiipi, qniii in oinnilius ijua: occununi, aj Dciiin cionim subliiiiius est ineriium priMlicantiuin, qiiaiu
per sancla drsiili ria pruficiaiit. Ci licne pr>si cala- eoruni qui solummodo coniinentiae, ei non etlaiii

iiins, scypbos, ri spliaTiilas in cindelibro lilia dcsi- operi docirinx student, iiem sublimior couUnenliuiii
gninlur ;
qu a pn l graliain pra-dicaiionis,
" •
posleliria quam cniijuK.iioriim conversatio : recte supreini
• '
I»
lioneiii piiiiis spir.talis. posl irrevoialnlein sanclx *» calami, qui hinc el inde dc liastili procedebant, eo*
0|>oratiniiis priiciirsiiiii, illa vireiis palria sequilur qui in utroque Tcsiainento inter viritites alias do-
qiix aniniabus saiictis,id cst, floribu^ vernnt a;ternis. ctrinae studiis sese siibdidere designanl. Recte infe-
Sex cahmi eijrediunlur de luleribut, elc. Conslal riores calami, qui xque ex uimque basiilis jaiere
qiiidem nuincruni scn:irium. in qiio facius esl mun- prodeunl, vitain coniiiienlium Deo devoiain, reeltt
dus, operuni prrfeciioncin designare. Sed quoni.ini infinii calaini, et ipsi ex eodem nnius candelabri
iia positiis est iii desi ripiioue cabiniiruin, ut in bis ktipite orti, bouoniin vitaw coiijugatiTuin, in utrius-

leriios dividaiur, ina-^is dc teniaiio ilicenJum. Trcs que Tesianienli tempore, uni eidemque Domino fi-

iiaiiique calaiiii de uini Ijitri: liasilis, ei Ires egre- deliler servientem , typice deiunnstrnnl. Diversis
diiintur de altcrii ;
quia fuerunt ductorcs ante ad- ergo Ibcis calami proceditni de hastili, qui tanieii
veiitum Doiiiiiii in cirue, qui fidein sancla! Triiiilalis omnes suo qniqite loco et ordine rcflcxi in altuin,
niy>iica voce doigiiarciit, ei, qnaiilum rudcs adliuc ad uiiain perveniiini suniinitateiu, quatcnus x<|ualeni
caperc pnterant, prxdican-iii. Unde esi illud Psal- supra se posilioiiem lucernarum valeatii conservare;
niisia:, Verbo Domini eceli firmali mnl; el tpirilu ori$ qtiia nimirum clecii, eisi nieritnrum simt gradibus
rjut omnit rirlut eorum (l'sal. xxxii). Noinine el- discreti, una suni fide vcritniis iiubuti, »d uiiam in
eniin Doniiiii, 1'atiein; iiuiiiiiie Vcrbi, Filium; Spiri-
c coelis lucem xtertix veritniis perventuri : et quanlo
liiiH verii s:iiiciutn ipso suo noiiiiiie spiritmu oris quisque aliius in hac viia Cliristo adbicrere curave-
ejus appellat. Cujus vulclitct sanct.f Triniiatis unain ril, lanto vicinior in illa viia ejus visionc fruiiur, ita

e.sse poleiili.iin, vulunl:itetii el opfr.itioiiein designat, ui de quibusdain pro m.ignx inerito viriulis dica-
cuin el roelos verbo Doiiiiui, ei omiieiii virtutcm tur : Ui tunl qui sequuiitur .ifnum quocunque abierit
coruin spiriiu nris ejus cise firuiaium asseverat. (Apec. xiv). De quibus paiilo ante, quasi de pmxi-
Suni iitoilo doilures, qiii e >mdein lidein s.-iiictae Tri- niis candelabro calnmis, prxmissiim esi : Ei cania-
niialis ai erte prcdicent, iia tit onines qui ad Cbri- bunt quau eanliciin. nevum aiiie leJem, el ante qua-
siuin pertineiii , eadein debeant fidc consccriri : iBor animalia et seniorei (Ibid.). Ubi oslcnditur
diccnle aposti>lis Uumino, Eunlt-t ergo, docele oninet qiind omnes saiicti per ptutcas supemx illius civita-

gentet, bnpiiianles eos iii iiomine Paliit, el Filii, et tis, canticuln Ixiliix nnvuin Doinino cantaut. Sed
Spiritut lancti (ttanlt. xxviii). Uiide el Paulus prn il i prx cxteris ibi spccialius g:iudio cariiiinis subli-
lidclibus ornns, eosque Triniialis fide ac.epta con- mantur, qui hic geueralem vitam fideliuiu privitegio

foiUri dcsiilcraiis, ait : Croliu Domini nostri Jesu sacrx virginiiatis traiisccnderuiit.
Chrisli, el charitas Dei, el coihinuniealio Spir.lui Tre5 scyphi, quasi iii nucit medum, elc. Nacem in

saiir/i cuiii omiii6ii5 vobii (II Cor. siii). Iit''n tn s ra- figura prxsentis Ectlesi* poni solcrt;, tesiatur Sa-
tami cx uiio laiere catidelabri, ct ires prndeuiil ex Inmon, qui ex pcrsotia dortoriim fidelium lo<|uilur :

altero : qiiia cl aiite et po>l iiirariinliniiem domini- D.uendi, diceiis in Cantico caiilicoruin, ad herlum
raiii leriii rnrre gndus eoriiiii qni fideliier in Ec- nucum, u< viderem poma lonrallis (Cunl. vi). Sicut

clcsia Domino scrviicnt, coiijngiioriiin videlicei, ctiim itux dulceiii quideni babct irruciuin iulerius,

cnnlinenlium, et rcctorum : qiiuriiin diglantiaiii Eie- scd noii hnnc ostendere ft^ris, nisi rrarta testx du-

rliirl propliciA mystice describii , cum vcnicntc rilia, piitcst : sii: jubturuin viia pra-seiis, iia siiuvita-

p|:i^'nruin articulo Ires laiitumiundo viros, Noe vide- tciii gratix spiritiiaiis iiitiniu rortle coiiservat, ut

t.rct, Oaiiicl ci Jiib, lilirraiidos essc pr:i:ilixil (Eiech. barc a pruxiuiis quaiila sil, tiuUateHiw valial perspi-

xiv). Iii Niic n.^^iiique, ipii arcuin iii iinJis rciit, pru!- ci, duiicr, solulo corporis doniicilio, libere se aiiini«

pusitiis Krclesi.e : iu Daiiiolc, qiii iii nuln rrgia con- ipsuruiii altrrutriiiii in coRlesli tiiie conspiciaul, el I
liiienicr vivere »luduil, coiiiinentes sive virgines : quntila singulx graiia sancli Spiriius rul)(rniit, quaii-

iii Jiili, qiii iii cniijii<;j|i viin posiiiis, mirntuluni liitn iin.iqii;vi|iic dili^alur ab allera, iiulll Dnirsui

cuiitlis c\i'iiiplar |ialii'iitijc |ir.rbiiii, liujitniiiu vilJiii rciitanCJt uiculluni. Kiuntquc srypM iii ceiidelaUo

I
 ;

iU DE TABERNACULO KT VASIS EIUS. - LIB. L Hi

(\\\\Uhcl elecli vi.io sapien- A Cffileiiis, iiiveiiiimis, iiuoJ iion iitrcs vclercs, lioe
ad micis moiliim, ciim
cxemplnm sese infor dil uieiiics tcrrcnis .idiiiic desiduriis inln reutes, sed
ilx replcri desiJermies, ad
mare sal.igimi priiccdciUiiim ju-iorum, quus m:igii.i tantuin iiinovaia per Spiriluni graii^c corda fideliuiii

invisibiliiim lioiinruin dulcediiic ac dilccliiuie pleiios capcre qiicuiii. Siini per singiilos scypbos sp!iserulir,

esse iiovcriiiil. Quod auleui fer siiigulos c.ilaiiins simiil et lilia dcformata, quia Idem E)omiiius, qiii

Ircs fuerc stiyplii, S|.lixriil:c cl lilia, iiguificat ler- poculuni iiobis sapientia; spiritiniiis propinavit, cur-

iias teiiiporiim diffi;reiilias ,

qiiilins elccii el aiilc sum i|iiiiquc pia; operationis inolTeiisiim ac proin-
liicarn^ilioiieiii doininicain , el postea Doo dcvoli ptiim <'t lia eiidiiin noliis ostenilii: et iil balere pos-
vixerunl. Fiieniiil cleiiim jusii anlc legein, fueriinl simtis, ipse doii»blt, el ne iu vaciium currercnimi,

Eub lcge. tcmporibus prophctarum. Item p st

rucriinl claritalem nobis palrix co^lesiis, ad quam iiitcndcri'-

asccii^ioiiftm doraiiiicam coiigt egala csi Ecdesia pri- mus, prumisit : cl biijus noliis aditiiin sua gratia
miliva dc Israel, congrcgaiur nunc Ecclesla de geii- patefecit, vel certe, quia stib duobiis calamis per
lilius, coiigreganda esi in liiie inundi de reliquis Isiael. iria loca scyplii, spbxiula: ct Illia ficri ntandanlur.

Ilabcbat ergo calamus primus in uno latere tres scy- Possuinus bxc ila itiystice iiitcrpreiari, quia tribus

pbos, spba;rulas e,t lilla quia iii parie doctoruai antc fiilelium gradilius, de qiiibns sxpiui divimus, con-
iiicarnationem Doniini crani Ircs oidines eoruin ipii
q jiigatorum scilicei, cuiitineiiliuin et virgiiium ,

baustuni grali* ceelcslis, quasi scyphi sliireiil, in duciriii:iin vcrilaiis apcniil, et CMrsuiii bunl operiii

viam Uumini promptissime, quasi splKcrulx curre- iinpcravil, cl ba:rcditalis .sciiiper iinmarcescibilis

i-eiii, superna: donum reiribulionis, qnasi candorem alqiie inrorruplc bencJictionem proinisit ali|iie

lilioruinodoremque gaudenter cxspcciarent id esi, : donavii. Et apiescyplii, spb:crnlx et Mia candela-

ante Icgeiii, sub !ege, sub prnphctis. Secundus cala- bri nnn super calamns, scd siib calamis csse jnbcii-

iiiusct ipse liabcbat trcs scyphos, spli*rulas ct lilia, tur ; (|uia curda praiJicaiiiiiim, iino nmiiium electo-
qui.i coiiiiiiciiies illiui temporis ;ci|ne tres ordiiies ruiii, ne .id infiina del:>bi po-»iiil, duiiis, nianJalis

s:inciaruin iii pru<fata disiiiiciionc lemponiin babe- ct promissiunlbiis dnininicis sustcntantiir, aiqiie ad
liani, poinin spiritualem desiilerantcs, viain man- antaiida el quxremla coeleslia sttblevantur. Iliiic

datorum Doinini cnrrenies, ot coBlcsiia pra;inia pix- eieiiiin sancia Ecclcsia, videlicct spnnsa Cbrisii, du

stolinies. Teriius siiiiilller calamns ircs scyphos ct ipso glorialnr, dicpii-: Lfvva ejus sub caitite meo, ct

spb.Tnilas, ei trla babebat lilia : quia inulii crant dexera illius aiiiplexal>ilur nie ( Ciiiit. ii ). Lxv:i
coiijiigaii aiitc legein, mulii sub lege, niiilti in die- qiiippe spoiisi snb capile csi posita sponsae ;
qitia

bus proplictaruin, qni vcrbum Ooiiiini aiidire, qiii leinporalibtis bcncliciis D ;ni niis incnles fidrlluni a

viam ejus currere, qni bonoruiti praMnia oper.iin ab C letreiiis voliipi:iiibiis ei conctiplscentiis segrcgans.

ipso exspcciare gandercnt. Iiein en alio laicre ba- ad spcr:iiida ac desidcranda perpelna bona eri^it.
stilis, et iirimus calauius, ei seciiiidiis,cl leriius, trcs Et dcxit:ra illlns nmplcxnbiiur cam, qnia osicnsa
scypbos el eplixrul.is, Iria quoquc lilia habebat : divinx niajesiaiis cjns, visio illain sitte finc glorificai.

qiiia in Novo quoqiie Tcstiimcnto, cl iii doctutibus, Apie scyplii, spbxrnlx el lilia suli dnnbus sunt ca-
et in contlneniibus, ei in conjtigatis Deo dcvoiis lainis, quia in iitroqiie Tesiaincnto lidellbns, <|uaiii-

Ires fuere ordines lemporum distantiuin : hnc cst vis cxremoiiils distantibns, caJcm devotio Doiniiio

in primiiiva Ecclesia de Urael, in nostra clertionc servicndi mandaia, eadLin csl glnria rcgni ccelesiis

de gcntibns, in ultinia colleciione reliquiarum conservala. Quarins antcm scyplius , spha-rnla ei

l-.racl, qni universi quique suo teinporc verbo vila> liliuin, qtia; supra calaiiios onincs jnxta snminil:iiem
dibriari, in viam pacis propcrare, candorem perpe- fticrc cnndclabrl ipsius, pro| ric ad Dotninum pert -
iu:c lucis vidcrc des<derant. net Salvatiirein, qtii nuii soluin eleclis suisvirliitiitn

/n t;>so nnteiu candetnbro erunt quaiuor tcijphi, etc. scieiiliain, operationcm , ct reniuncrationem tribnit,

Diniiniis ipsuin candelabrnm , id est , siipi:etii vcruiii cii.ini iii seipso idem liomo Christus ngnraiii
c:tiKlclabri medluin, de qtiu cabuni pi'ocedeb:int. ostendeiis scyphi, cuin se plcnnm Spiriui sanctn
Uumiiitim Salvatorem desigitjrc; de ciijns graiia ju- D dcclaravii: roriii:im prxiendit spbaerx, cum appaicns
i.ii, quidquid boni bahent, aiccpernni. Cnde ipse iii in mundo, absquc ulln circui sirepentium rcrutn ob-

Evangelio, cum dixisset discipulis : Ego siim viiis, stacnlo, txsutlavit tit gigas ad cnnendam viain (Psal.
vos pafmiles ; contiiiuo suh]iinxlt : Siciif ;m(mi;s nau xviii) : specicm monslravit lilii , cnm resurgcns a
polest ferre ffuctiim a scmeiipso, nisi m(insi:rit in iiile innrtiiis, atque ad coclns ascendetis.clatilicalusest ca
tic nee vos, nf^i i>i iiie niniiseii/ts {Joan. xv). Qna^i cbtrilatc qitnni liabuit priusqiiain mnnilus esset apuii
aliis verbi> diccrel : Ggo ^uin catiJclabiuiii, cl vos raircni (Joiin. xMi). Ei rccic bicscyiJius, splu-ra cl
calami nici : sicut calamiis non pulcsl se crig' rc :iil liliniii (alainis aliior eniiticbal; qiiia iiiniruin iloitn,

supportaiid:iin luccriiaiii, nisi fixus manseril in st - qu:c Mcdiatorl Dei et bominum, hoinini Jesu Cbrislo

pite candelabri : sic ncc vos, nisi in rac manscriils, Dens Pater contiilii.omnem humanx capiciiatis nm-
lucetn vuriiatis ac fidei In vobis ferre valclis. In qno dumiranscenjuiil. Unicuiqueenimnostrumdalaestgra-
nimirum canJcl:ibro qnalunr scypbi sunt l.icti, qiiia tia secnnduin mcnsuratn donalicnisChrisli. Iiiipsonulem

ih quatuor libris sancli Evangclii, qui de Doniino C/ii:is.'o, sicutApostnIusail,//ai)i/a/omHis pknitudo iliii

tuiit conscripii, gnsiuin vini novi. boc est doctrina: niiaiisceri.oratiier (/'"p/icj. iv). Uene autem 'eqniiur :
 :

419 Rr.O.i: \r.NI.K.\'lll.IS OI-F.UUM P\HS ll. — EXtCETICV CENl!IN\. 420

Kl iphKiv mjUhv et iiilami ix i;»n, clc. iiiic uiiiiii A se|iliMii liiccriii' i':ijiilel;iliri iiiciilo ili»-ij;ii:irc cie-
oinis caiiilolaljri, lioc est el slipi-s iiiciiiiis, e( (aluiiii (l.iiiliir? Iiiiii siciil iii curiiubiis et octilis roctu s );i>:i>

et ip&u prucetliMilcs, Ciiiii uiiliii sim urii:ilii, <le uiirii lur pruplrr <iiiiiii|i(itCiiliatii viitulis qu.t cuiicla rrgt,

liuiit ;
qiii:i el Doiiiiiiii.s ipsc spcci:ilitcr iiiiinuiiis a el pleiiilinliiieiii scientije qua cuncia pcrspicit : ita

iwccatu, ali|iic operibus juslili^c pur oninla pro-cla- uliaiii Spliilus iilcin scpiironnis apte pcr li);iirain

riis, iii niiiiitli» apparnit ; cl eaiiulciii iiinucentiam liicerniiruiii ex|iriiiiiiiir, jiropicr liiccin graiijc (]iia

ati|iie jiistiliaui lucinbra ejiis iii luc iiitcrim viia, in nocic liujiis saxnli icnebras iiiistrj: raciiatis
qiianliiin valciit, iiiiitaiilur ; in riitiiro aiileni vcracitir illusir.il. liiiile ct apte subjun^ilur :

ipsi ailh:rreii(lo proliciunl. Ei a|itciilciii auniindutlilo Kmiiiirtona quoque, et ubi ea qua; einuiiela timl
liiit, duclile naiiiqiie lcnendu prodiiciliir ;
qiiia el exiiiiKjiinntur , ctc. Sunt eteniin qu:edain iii Sciiplii-
Kcdeiiiplor noster, qiii ex coiiccplinne ct naliviiaic ris diviiiis iia praicepla, qiix perpeluo jure ei iii

peirecius lieus el lioino ex^litil, passiuiiiim dulures li:ic vila, rt in fulur:!, .sciiipcr ubservari debc.iiit : iil

|ier(ulit, ac sic ad rcsurrectioiiis gloriain perveiiil cs( isliid, Non liubebii deoi atienos corain me{Exoii,
et uinni:t qui voluut pie vivere in illu, persecutioiwnt x.x) : et, Ditifies Dominum Denm tuuin exloio corde
piitiunlur (II Tim. iii), quia et ipsi quasi iiictalliim luo, ct tx tota aninia lua, ct ex tota virlule : el, Diti'

renciido dilalalimi, pcr passioiiis ciiiluiiiclias ad >' (jespro.rimumtuum$irul teip^uin {Maltli. mh, Luc.x).
iiiiniorlalitaiis gial ain proliciiiiil. Uiulc ct in ps.ilain Siiiit alia qiix lolo liiijtis vilx tcnipore obscrvanda
qiiario, qui inscribilur, In eanninilius, quilius in jiiliciitur, scd in fuliira viirt nieicedein suu; ubsci-

invs i< is lidti cal:iiiiis dicit Ecclesia siio Ilcdciiipt^ri :

valioiiis aeicniiiin percipiiint : m csl illud Evangelii,
In tribuiiitione ditiiiasti m.'. Ac si aiiiuni itimilc siio Facitc vobis amicos de nMniinoiia iniqiiitaiis, iit et

aililici diccrct : lii pfrcussi >iio f:ilir.li ainplili' usii 'ps' rffipiiiiiJ vos iiirt'((ina labiirnacula {Luc. x>i).

inu, cl inajoicin luniJciidu milii piofcciuin dcdi>ti. llic eiiiin ad leinpus cleeiiiosjna! (:iciendae, ibi pcr-

, . piMiio cleciiiosyiiaruin esl fruciiis rctipiendiis. Suiit

IV
ileni alia, qu.-c leiupore Vctcris Testaineiili diligcii-
Lncerutf ci.ndetiibri et emmutoria. y^, ,)^„„i„0 servata
j,,,,,.,,,^. suiit : iiunc corusc:iiile
Facie.> et titcernas sepiein, elc. Lucerna-, seplein per orbeiu Evangelio, non jiixta lilterani, sed jiixia
Miiii doiia S|iiritus saiicii; qiix el in Doniliio ac seiisum inysiiciiin iii Kcdesia jubc-nturobservari, nt
Iteileinpliirti nosiro cuiicia seiopcr inaiiseiunt, et iii cst custndia sabbaii, ut rilus liosti;iruni, et saiigwis
iiieiiibris ejiis, buc csl oiiinibus clcciis, pro ejus agni pasclialis, c.ilcr. que biijusinudi, qux suo qiii-

voliuilale disiribuia suiil. 1'oiiunlur cr<B'o lucerna; d^^m temporc soleiniiiier cusiodita.a popul» Dei,
srpieiii Mipcr candclabruin, quiasnper itedem|ilorcm qnasi lucinia in lucernis candelabri ardebant, iiifus»
iioslriim primngcnituiii de riidice Jeste requievil spi- o'co pi;c devotionis, et incensa igne verbi cujlestjs.
riiiis supientia; el intellcctus, spirilus comHii el forti- cuni vero ab apiistnlis atquc apostolicis viris-pra.'tli-
liirfiiiij, spiriius scienlia: et pitialis , et inptnvii cwni c;iba!ur, his et bujusteniodi observaliiinilius linciu a
spirilus timoris Doinini (lisa. xi). l'j siciil ideni ipso Doiiiiiio inipo&ilum, cuiicta ea spiriiualiier luagis in
prr cuindem luquilur pv<ipliel;iiii : Sfiinius Dumiiii E< clcsia, quam jiixla lit:cram sunt servauda. Qiia>i
tiipcr me, co quod unxeril me D^nninus (Esa. txi) :
eiiiiiiijjeb^iiitiir Uicinia caiidel.iLiri, ut ropanta nielius
quod uulcm dicilur, Ui liicc:iiil ci advcrso ; lioc csl liicerciit, quia .<'Ubliiiiius iiiiellccla per Spiiilum saii-

quod propbeta subscqiiciiler aJjecit : Ad aniiunlian- cix Ecclesia: 1 icein docirina: salularis prcbcbuttl.
tluiii iiiansueis niisit nie, ui iiiedcicr coniritis cnr- Dc qiia rcpjratioiic luceriiuruin lalicinaculi, Imc c>t
tie, ct prcditareni captivis iiidiilgcnlium. et rlansis Sciiptiirariim divinaruin intelligcntia subliiniore
aiiertiuiiein ; ut pradicarciii aiiiium placabilem U.i- priiiiiillii iii Lcvilico Domiiius suo populo. dirciis :

iiiiiii, et diem ultioiiis Dcu noslro. I.nccrn.u iiani- Muiliplicabimini et firinabn pacluin meuin vohiscum.
f|iie candclubri lucebiini exadvcrsu, et labernaculuin Comedelis vetutlitsiina veierum, el velera novii super-
Doiiiini illuslrabaBl, cuin OLimiiius, eX'Sti'ns ptenui venicniibus projicietis. Mulliplicaiisqnipperiliis Israel,
f.
f/r(ifm ei riTiiaft-, iiobis oniiiibus dc pleniiiidnie sua lonfiniiaiuni es( cuiu cis paciuin Dei : rimi eiiam
lilbuit, ct ^ratiain pro gruiia, cum inaiisuclis ct gentibus, ad fidcin voiaiis, Novi gralia Testainenti

I
aupciibus spiiiiu, vcrbuni Evangelii cummisii, cuiii in coidibus elccturuni flnna radice plaiiiaia e^t.

ptsniieuiibiis inedullam induigeiiiix cuiiiiilit, cuni Coinediinusque veiusilssiina vcicruin, cuiii uiaiuta
iiiiiic teiiipiis placciiiti Doininu, fuiurmn veru csse (uiii velus, qiiod ub miiio d.iinin esi gcneri liiiniaiin.
tlieiu uiiivcrsalis jiidicii dcclaiavil. Coiisiuut linic tlulci curdis nicimina letinciniis : d ligcniosD«iuin m
liireriiaiiim nuiiicro el po^iiiuni, (|iiud iii Aporaly- D<'mii iinslrum e» liilu c«rdc iiosir<i, tiilaanima, t>'ia

psi ditil Ju.innes : Et vidi, et cice in iiiedio tlironi et viitute ; diligcnlcs cl pruxiiuuni tunqiiam nos ipsos.
i/Haluoran.'niii(iuHi, et in inedio seniarum Agnum slan- Li veiera novis snpei vcnieniibiis projiciiiius, cuni iv-
tciH, lanquttin vcciium, liiibentem eorniiu heptcm, et pica k^h Mosair.i' si.iiuia jiixia liilcruni scrvareces-
uuloi scpl 111, ^iii siiii/ sfpicm si'inius thi, missi in suiiiiis; se I cailciii ips.i j;iutius inii llecla pcr spiiilum
oinnem teiram {.\poc. v). Si ciiiin ocplcm c'iiiiii:i iniiov.ilo in spcm rcsni Cii''cslis torde tiisliidunus :

|!ii, sive seplini uciilt A;;iii, ^eptcm duiia s:iiicil jiixla illiid Apii.sloli, .Si qua rii^o m C.kiulo Mova crea-
Spirituii insiiiuaro pussiini qii:iic nuii endcin eiiuiii liiiii, 1'flfiM <iui.«icruii(, e ce lacla sHn! omniii H.Viltll
m f)K TAiii;u.\A(:j]!.o Ei VASIS EJUS. — LIB. T. tn
C.t»-. v) .F,l iii Apocalypsi, Et dixit qui sedfbal in ihrono, A bus dicil : Videle ne coiiteinnnlis unum de pttsi'iit

Kcce (acio omnia vova lApec. \xi). Einuricloria auleni, i^lis, ijui in me credunt {Jlttlth. xviii). Qui niiiiiruiii

((uibiis lixc agpbaniuf, ipsa suiil verba sacri eloqiiii, onines, in diversis licei gradibus, :cialibus, sexibus,
qilibus maiiiregle (lesigii:ttiir iillerain legis iii pluri- condiliiiiiibus, ingciiiis, tempnribiis, iini cidciiii|ue
niFs solvciidani , el cum spiriiuali soliimmodo sciisii auctori ac dalori perpetiia: luris, siim (|uiqiie leiiiporu

esse servaiidam. E quibus u>i illud in Actibus apu- ;ic loco, quasi candeabro aureo lixa radice nietitig
sluliiruin, ubi priiliibili siint rredeiiles ex geritibus iiiliaerent, quo ejiisdem paiiicipes lucis lieri possiiit.
(.'ircumcidi, etabsque cxTcrooniis liostiaruin legaiiuni Quod vidcllcet canilelalirum , rtcie talntuin anri
cvangelicx gratl.T siiiit obedire prxcepti. Et quod inundissiini babere debere memoratur , t:ilentiiiii

Aposlolus ad ilebrxos expuneiis versiciilum psaliiii, namque pondus pleniim ac pcrrixium cst : Quia ju-
:iil, superius dicuns: Qitia hosiias et oblaliones et ho- itut Dominut in omnibui viit tuis (Pialni. cvi.iv); .-t

focaiistumala pro peccatn nolui.^li, nec piacita suiil libi, qui suam gratiam in bac viia lidelibus, nt bene ope-
ijua' seeunttum leijem ojjrtuntur ; luiic dixi, Ecce i't'Mio, rcntur, iribuit, ipse curuiiaiii jiisiiii.TC in illa vita bu-
ul faciani, Deus, voluuliilcm liiam {Hebr. r. ). Aulert nis euruin opeiibus reddil. Cui contra Zacliarias
prinium, ut seijiiuns statii.1t : in qua lolurlale sancli- proplieta iniquilalem supcr talentum plnmbi sedere
ficali sumus per oblntioiicm coiiMris Chriiti Jeni. o (Zach. v) desiribit; qiiia et reprubis iii endein justo
Eiiuinctoria crijn, ei vasa iilii qiix ciiiiiiicla siiiii exainiiie, jujla acius i|isoriiin rcsiituet : Quia lu
eicsliMguiiiiliir, niint du auio [iiirissinio ;
qiiia ct di- redd.i , iiiqiiil , siiigulis secunduni opera ipiurum
viiia sunl vei ba, quiliiis cess:illo C5i'ieiii()iii:iruin le- {Pialm. Lxi). Sed dlstat, ulruin quis aiiiuni aii | liiiii-

galium prxdlcatiir : ri Dei graiia eiint illiisiraia fo- lniiii ad ex:<men dlviiiuin alTerai. Qui eniin inslar
rum corda, in qiiilius cailein ligurata lcgis aduiii- aiii i bonis lulgent opei ibus , lii camlelabrum Doniiiii
liratio (iiiciii accijiii, ul Miccedcns Evangctii veriias pruliciuiit ,
qiiia gloria: siiui Cdndiluiis participes
rbirius niuiidu luccrot. Cuiistat eiiiiii priinns apuslu- existuiil. Ai qisi pcccalis graves in disliic 10 examiiic
liis iii Evaiigcli» anlc passiiinein doiiiinicuui solvisse appareiil, dcmerguntiir tanquaai plunibiiin in aqiia
sabbaluni, et pusl ascciisiuiiein nomini, el adventiiiu validissiina ;
quia merilo sccleruiii in abyssuin ptena;
Spirilus saiicii, pcniiiis liostiis rineiii iiiiposuisse gravaniis dcciduiil. Dtrumqwe laineii, cl puiniitiiii

lcgiililiiis, ac pl raiiue le|;is lillerae decreti evaiige- scilicet cl aurum , laleiili b.ibet niensurain ;
qiiia el
lica; graiia |ilicri:iiii nuiiasse. iu liiscigolucini:) qiia! iii daiiiiiando iinpios, et iii salvando ac coroiiaiido
emuiicta sunl cxslinguebnnlur : in quibus iiticialis clectos, jusla esl noslri seiilcntia Condltoris.
observaiio coni|iIeia cxordium graiiu; miiiido clarius _ Inspice , el fac fecuiidum e.xemplar quod tili in

fulgentis ciibiliuit. Itcni qdia linita niortjli, et siic> inunte iitoiistratuin est, lliijuj iiiysleriu.ii pi.-i-itciilj

cedenie viia iiiiiiionali, cessabuni maxiina ex p.irie rjcillinio ex cis qux superiiis cxposila suul, palei.

opera vel doiia lucis, quibus niinc ntimur, ut sc- Usiensiiiii naiiiqnceslMoysi iii monte cxempUrcan-
qiiantur xieriix pixniia lucis iii prxsemia divina: delabri quud facerct; quia in aiiitudine iiitima: con-
vlsiuiiis. illa Scripliirarum le^limonia, qiia: liaec fu- leniplationis didicit apcrie luuliiraria Cbristi et Ec-
lura csse lestaniur, eir.uncioiia nimirum suntaurea, clesijc sacramenta ;
qiix tanien non aperie populo ,

qu:i; spe Tulurx claiit:ilis cximi.i. Yasa quoque in qiieni crudiebat, prorerre volebat; sed typjce potius
quilius ea qiix emuncta siiiil exstiiigiiiiniur, curpoia per riguraiii et opus candelabri ac vasorum ejtis si-

uiique suiit, el corda oiiiiiium jusiorum iniiiiortalia. giiabat, doiicc vcnirct ipse Doiiiinus ac Redeinpioi-

El ideo reciissiine auro assimilaia, in qiiiiius ex- iinster iii carne, qiii intiTiurcm cjiisdem figurx sen-

nptatissima liic iniiiiiMaliu lici, ul post teinporalia suni Ecclcsix siix, data sancii Spiritus graiia , r. se-

Dci licnelicia ad oclerna pcrveniaiit. Dcnique Apn- raiet : iit ct innricndu in cruce veliim leiiipli discidii,

siidus emuiictoria nobis lucernaruin Dei, c( luca aique ca ijux tccia fuerant arcana sancinrum paie-

nbi ca quap einuncia sunl exstinguaniiir, aurca pnr- fecit : et po^l rcsurreciionem iliscipubs .ipparens,

bei, cum de dilTereiitia pr:inscntium et futurorum aperult illis sensiiin, ut ct bxc et alia Scrlpiiiraruuk

Liinoriiiii loquitur, diceiis : Sive prophetia: evacttabiin- secrela spirilualitcr revclatis oculis mentis pcrspiccrfe

lur, sive liiujua: cessnbimt sive scientia destruetur possenl. Scd ct oiniiis scriba doctus iii regnu crelo
, ; ex
parte eiiiin coijnusciiiius, et ex purtc prophciamus. Cuin ruio, cum ea ijux iii liiteris sanclis de lide catliuli.a

autem venerit qued perfeclum esi, eriicuabitur quod ex vel pia actiune didiceiii, et ipse diligeiiier siiqui , ei

parle est. Ei p:iiilo posl : Yidemus nunc per tpeculuin alius docerc prxcipitur, quid aliud qiiam inspiccie el
in xuitiiiiaie , tiinc autem faeie ad faciem. Nuuc eo- faccre sccunduiii exemplar quod sibi in muiile osleu-

fjnosco ex parie , luuc aiitem cognoicam sicw. et coyu.- suiii est, jubctur? Iiispicii enim diligcnti-r cxeinplar

tus sum (l Car. liii). iiioiistiaiuin , ei seciinduin lioc ad inlcriora rudieiis

Omne pondus candclabri... lulentum auri miindis- facil. quando ca qiio: per sublimitatem divini sermn-

simi. Uiiine pondiis candeiabri cum iinlvcrsis vasis nis liilus crcdLuda sive agcnda inlelllgit, scdolo corde

siiis, nniiie corpusClirisii esl, cuin ipso capile iioslro scriil:itiir : lioriiniqiie scinper excinplar audilorlliiis

MeJiatore Dei el li-iminum , Pt universis eicclis suis suis iicxswiiliune recli uperis.et vcrbo d(>clrin:i' »»'1:-

« suiuinis u que ad inliinos, ab liis qiiibus m.ijor in- laris ostcnd t; qiii vivii ct rcgiiat cuiii l'jlie ei Filio

ler !iatos mubcruni ne:iio esi usqiie ad ccs, de qui- u:ia ciiiu Siiirilu saiiclo, iii sxcula sa-eiiloiuin. Auieu
 ,

4»5 BKn/E VENEU.\im.lS OrERLM PARS II. — EXEGETIC.V GENUINA. tn

LIUEIl SECUNDUS.
r\i'ur nuMUM. A vero EcclesiJb reciores primi q.iidtiin fiicre de lle-
Tabernacitli el ti'mpli deicriplio. lir.-cis : veriiin iiiox cresceiiie ea ac dilalata pcr or-
Tubcrnaciilttin teio iln fiet. Taliernaciilnin a Miyse lieiii, etiani dcgcniilius siructarcs suut cjus exurii ,

faciuiii iii soliuiiliiie. iiciit el teinpliim qiiod recil adoo iil ipse quoqiie c\aii^elisia I.uc.i$, ci Tiiiiullicus

S.iloiiioii iii llierusalein , siatiim saiicla; univcrsalis ac Titus, vin apostoliei ile viicaiionc geiiliuui . ad
Ecclesix (le^ignal, i|ii;c p:irtini j.im ciiin Domino rc- pra:siil;iliini ejiis peiveiieriiit. Veruiii si diligenliiis

giiiit iii coelis, partim iu prxseiiti ailliuc viia, ilece- singula iiispiciainus, iiiriusi|uc doinus aedifi' aiio to-

(leniibus ac succedentitiussibi memliris Eiii'i, peiejri- iius Eccletiui prxseniis siaiuiii inysiice descriltil

natiir a Uomino. Eliiiidein iii ulriusque coiistruciioiie i|iix al) iiiiiio mundaii.-e condiiioiiis iisipie ad ulli*

doinus, lixc principalis solet essc distaiiiia ngura- iiiuni i|ui iii liiie satculi iiascilurus esl eluciiim, seni-

ruin, i|iiod tabernaiulum prxseiitis «dificium Eccle- per xdificari non dcslnil : et luturoR quoque gloriaiii

siar.quo qiioiUlie in lal>oribiis cxercetiir, teiiipliim Tiia;, iiu.i liiiiic ex partc fruilur, sud posi liujiis lcr-

fiitiira! rctiiiiem dcsisnJl, qux qiiotidiana aniinaiuin iiiiniiin sicciili, iii oiniiibus snis membris in xtur-
liiiic piisl laborcs cxcuiitiiiin rrci-pliiine pcrruiliir ;
iiiini rruituri est, mirabili ligurarum veriune de-

qiiia iiiiniriiiii t;ibcriiaciiliim Moyses cum populo Pei piiigii. liiidc iios atii|ua de laberiiaciilo, IKiniiMo

III vi;i adliiic pnsiiiis, qiia ad tcrram repromissioiiis B opitulaole , diciuri ,

primuin Ipsuin invocanhs ,

ner^flial, coiidiiliiSaloinnn auiem tcinpluni ipsa

; ,
liiimili etiain prcce , dcposcimus revcl iri ofiilns

lerra repromissionis, el regno in ea potitus,

constru- cordis noslri , nt considerare qucamus inirabila

xit. Moyscs iab('rn;iciiliim in solitiidine, Salomon de lege eju>, ct in pcriiicio^oriiin decnrc melallontiii
ii-mpliim in llienis.ilrin ,
qiix iiilerpreiatur visio ae vcstlineniorum intclligamus oriiatiim noliis tiio-

p;icis; qiioiiiain liic quidciii Ccclesi:i in labore et rum, fiJe ac ilevotioiic fulgeiiiium , esse coinmcnd i-

aTuuiiia viix labciiiis, in siii ei esuric rcgni pcreii- lum. Neqiie cnim iiobis aliler sernio ille aposuiliriis

iiis xdilicatur : illic autein in visione ac perccpiioiie potest cnnveiiire, quo ail : Vos enim etiit lemfitum D,i
»er:n pacis con^iuinmatur. Uiide bene iii tenipii con- viii (// Cur. Ti) , siciit dicit Deiis : Quoniaitiiiiliabilabo

Biructiiine dictum eal, qnod malleus et securls , el in illis, et iHler <os ombulabo (Levit. xxvi). El quod
oniiie ferraiiiuiitiiin non suut aiidita in eo, ciim ;cdi- Jnaiines audivitvorem niagnam de tbrono diceniem :

licarelur, prx-paraiis extra lliurusaleni cunctls lapi- Ecce labernaculuni Uei cum liominibus, et hiibilabit titm
dibus ac lignis , alque iii posiiioneiii ordinis sui de- e:s {Apoc. xxi), qiiatn si [ipiasi] ornaiuin tabernaculi

ceiiier »\AM cssc : qux ibi facillime aique iiidiilii- sive templi materiilem reli^ioso mumli c»rdis el

laiiier sno quxqiie loco reddiia , aut cemenlo iiecie- corporis culiu imiiemur. Sed anieqnam de spiriiiiaii

rentur, aul clavis; quia vidclicet in pace siiperii.B C sensu disscramus, primo de ipsn maleriali texlu lii-

beaiiiudinis iion est iribulalionilms noslra exami- terx paulispcr videamiis. Erat tabemaculuin domus
prasen- Doniino coiisecrata liabcns cubitos
iiaiida lide<, aul vita probanda, sed qnx- in
el co-lostibus erat sedibus Iriginia, latitiidinis
,

deccni
longiiuilinis

altiludinis xqiie decem

I
libus ssculo casiigata, , ,

regulariier aptaia, ilii gluline ei vinciilis muiiix rlia- luctum liabens .Tjqiiale pcr lotuni, quoinodo in ^f,y-
conspectii etiam plo el Pilaesiina doinos moris est xdiOcandi. Cujii»
ritatis, ne peipeiuo dissolvi queal, iii

ad inviccin coiiul.mda. Nain ipiidein parietes tres, aiistralis, scpientrionalis, ei

sui coiiditoris ac regis
liac vlla mulliluliiiis creilciiiiiiin lial cor cl occiilenialis , dc labnlis suiit compacii ligneis , ali
ciiin iii

iliis oniiii.i cnminunia, quid iiisi ulruque laierc dfaiir;iiis. Porro pro oricntali paria
«niiiia uiia, el sliu

lapides vivi iii .•udificium fuUir;u doinus Dominiqna- unus vectis erat, unde introiiiis luii, qui per niedias

diantur, qui liiiic inde Uanslnti, absqiie ullius labore tabulas ab angiilo usqiie ad angulum pervunirci , id
|

lardiiatls, suis qulque ordinibiis iiiscraiilnr, ct sibi- cst a siiiiiniitalc uirinia hujns paiiet s usque ad p;)-

inet alieruirum copiila diviiKC siiiiiil el propriai di- rieiis alterius siiinniilaiem. Cui eortinx labornaruli,

lertionis iiingantiir? Ilcm (igiira otiiiisquc saiiciuani et leriiiiii incubnore, ubi ei tciitonuin eral qulnque
guiicraliler ilisiiii^ui. Opiis lalicriiaciili ciiliiiiiiiis suspensiiiii. '1'cgebatur auteiii doiuiis,r|
polcst ita

icmpus syiiagogx, li"C csi aiiiiqii;e Dei plebi» : opiis p dosnper, et uiidique cortiiiis mira tariciate coute»

vcro tcinpli, Ecclesiam, id esl, illaiii elccloiiim mul ti>, qiix- propne taberiiaculmn vorabaiur. Tegebaini
qux |iusl iiicarnatiuncin doiiiiiiic.uii ad ci lioc I niliipiu sagls cilicini> , usque ad lcrrain poi
liindiiieiii ,

qiioniain vidolicet laburua- liii^ciribus. Sed et opeiiinciiuim aliud lecto de p I-

vitain venii, siRnificet :

snla llebra>oniin plebc coiisoin- liliiii ;irioliiin riibricaiis. Fartuni csi el sU|H:r boc
culiim Moy^es ciiiii

aliud uperiniunlum de byacinthin s pidlibns.

niavit : lenipluiii NcroSdn i collecia proselylDrom riirsiini

perluiii. ailjiivaiile ul.ain lyrio rcge cuin Ci;it eiiam ct veluiii opere pluinario vari.iiuiu, o-
fiinliiiiid 110
qualuor appeosiini quo saiioiuaiiiitii i>t sin
anifiiiliiis siiis, qni ncquc miiira Jndii, iioqne pro- liiiiiiiis ,

clnarii sanciuaiia divldebaniur : iinra iiii^mI po ii*

losMonc fiicruiil. Coiiklaleiilin.iinia piiiiri Dci pnpiilo
eral ai.a loslaiiiciin ot co ira arcain cvlra ^ilrn
docloies iiiMi iiisi cx ipsa corniu guiuc pra-fucniiii ; al ,
42S DE TABEP.iNACUI.O ET VASIS EJUS LIB. V. i2(i

allnrt! lliyinlaniniis. Iiem in iiiedio ipsiiis sanrtiiarii A lectionis, paiienii:n el humilitatis insianiia pcivc-
citndelnbniin in parle :iuslrali. Mensa vcro slali:il in niunt. De qiiihus recic possit illud apostnliriimdiii .

scpteiilnonali ; altire holocausli loris anle iiigrcs- .4/1 nfsciiis, qudniiim inembra vestra leiiiplum tunt
siiin &aiicluarii ; labrum a^iiruni inter lioc altnre eC Sj)iiilus taucli, q li in vobisest [J Cor. vi)? llelorquc-
ubeniaciiluin. El circA omnia alriiim labeniaculi lur aulem l:a:c byssus in cnrtiii:is tabcrnaculi; qun-
lon^iiudiii s liabens cubitos centum, latitudinis qtiin- iiiain iinii iiindu Iiiiiibus cariiis, veruiii eliain, ul IV-
qiiagiiili. flis ergo diliicid:iiidi gr.iti:i lirevitcr prxli- trus adiiionel, liiiiibos meniis iioslrx in sobriela:u
balis , videaiiiiij ipsa verb:i liistorix, quo per hsec succingiiuus (/ Pelr. i), ul videlicet et cariiein a
allius atque apcrlius ad scisimi allrgorix pervenire lascivis motibus, ei cor ab illciebrosls rerreiiemiis
queamus. Cuiii ninysi Ouniiiius in monte Sin:ii se- I o^liaiibus. ily.iciiitlius, qiioniam aeris ct coeti spe-

cuiii qiiailraginta diubus ac nocliltus coiistilulo , (icin iinitaiur, eorumdcm nientes elecloruin, oiiiiii

legis raTeiiiunias et ritiim vi\endi trad.:rei, aii inler pcae desidcrio coclestia qiia:reiiles sigiiiricai. Ciijiis

alia : iiobis coloris sacramentiiin commeiidaiis Apn^tnliis,

i^
CVPUT II ait : Si consurreiistit cum Lhrisio, qucc surnim sunl
Corihuc (tecem. qucurile, ubt Christns est, in dextra Dei seJtns (Col.
(Gxod. xxvi.) Tiibfrnaculum cerj iia \ucies, cic. " 111). Purpiira, qiiia culorcm sanguinis osteiidil : et
Taliern:<ciiliiiii Doniiiii lit cx cortmis diversa cuIih vera quoquc piirpura conchylloruin sanguiiie tingi-
rum spciie variniis ; qiiia sancla uiiivers:ilis Ecelesia tur, devoia conini corda dcsi^ual, qui dicere cum
ex inuliis elcciorum pcrsuni.s, ex inultis per orliem Aposlolo pobsuiil Eyo non iolum alligaii, (ed et
:

Ecclesiis , ex variis virluluin nuribiis a'i!ilicaiur. tnori 1,1 nierusalem paratut tum propter nomen Do-
Cujiis oinrtis pcrrectio in dcn.irio nuinern ciiiiiinoliir; niini Jesu {Act. xsi). Ei cuin propheia David : Quo-
qiiiaquai|uevcr$um Eiclesi:i per iiiiiiuliini iii diver.sis niam proplcr te morte afficimur lota die, wstimati sumut
geiiiibiis, ei tribiibus, et popiiUs, ct linguis dilTiisa ut oves occisionis (Ptalm. xLiii). Coccus, quia ignis
est : tola iii snla [>ci et proxinii dile.iiiiue, q'i:r dc- habetspeciem. iiieriiofl:igranilssinix sancturum dile-

calogo lcg.sest cninpreliensa, siibsislit. Neqiicaliler ctloni coinparatur. Unde ei quidani ex eis, qiii hanc
quisqiiain pnicsl xeracilcr ad Ecclebiac iiieiiibr.i |ier- prxsenie el comilaiite sccuni Doiiiiiiu cunceperanl,
lingcrc, nisi iniegro corde et eum per quem ^edifica- aiebaiit : Nonne cor notlrum ardent erat in nobi»,

iiir, ct cos iti quibus xdificatur tcclcsia ; boc est, cum loquereiur in via, el apcrirel iiobii Scriptura»

Dciini et cleclos rjiis amare didiceiii. V:irius :>iitein (Luc. .\xiv}?Cui coiiira de rcprobls dicltiir: Eiqiio-

coliiruiii decor, qiin eidem suiii cortinfi disiinctx, niam abiindabil iNii/uiins, rrfrigescet cliarilas mullo-
variariiiii csl gralia virliitiini, quibus s:inria Eccle.^i:i rum(ilatili. xxiv). Wxc quaai bls liiigiiur, ciimauiurti
mirabili ac pror.<=us coclesti artu coiiiposiia, in con- Uei et pruxlinl fl.immcscii, cuin illum ex loto corde«

speciu sui resplendet aucioiis : qua profceto varic- loia aiiiiii:i, luta virtuie, huiic sicui nosipsus diligi-

iale, cl qiiasi opcre pluinario beaius Petriis labiir- iiius. Ilaque iii liis qualuor corliiiaruni colunbuSi
liaiuliiin Dci u^dinrare stiidiiil, ctim :iil : Vn"i,quis'iiie quaiuor Jusiilicaiinnes expriniiintur eSeci.Tuiii. Iii

sicut accepit graliam, in alterulrum illam adininislran- bysso reli.na, caro casliialem rctiaens; iii Iijacin-

ln, sicut boni dispensalores mulliforiiiis gratiai Dei ilio, meiis supcnia desider:ins; iu purpura, caru
{I Pelr. iv). Ilanc ine.sse curlinis t.ibcriiaculi, boc passioiiibus sulijaceiis; in cucco bis ilncio, meiis
esi meniibus fldeliuin, vldit Paiiius, cum d.cii : A.lii iiiter pasbiones Dai cl pruximl dileciione piailiil-

qiiidem per Spiriiuiii datur seruio s.ipiciiiij;, :illi au- gens.

icm seriiio scieiiiia; (// Cor. xii), cl ca:iera illius Longiludo cortino! uniut habebil, elc. In ioiigiliidino
iDci. El quidem byssus, qiia; piiiiia pnnilur, quia cortinaruin, iongniiiinis sancta; Eccle^i:e paiientia;
dccusvirtuium desigiiei, testatur In Apoi:alyi>si Joan- in laliiudliie aiiipliluilo exprimilur clianiatis, qu u
nes, dicens : Quia veneruni nupiia: Agni, ei uxor ejtis non solum ainaiitem, sed ct Deuin el proxiinum rc-
preeparaiit se, ct dalutn esl itli W. couperial se btjssiiio n dainare : seJ et olleiiieni se adversariuiii ex|.a!i!(i
splendenti candido (Apoc. xix) : byssiiium enim, jusii- suae dulcediiiis greiniu consuevit excipere, suosqim
licationes sunt &:iiictoruin. Dlclt de eadein uxore pi-rs cuiurcs llcxlsln oraiioiic gcnibus, Donilno cuiii-
Agni, id esl, Ecclesia Chrisli, Saluinoii : Vyssus et iiieiulare, diceiis : Doinine, ne stituas illis huc peceii'
purpuiaindumenlum ejut (Pro!'. )..<m]. Vcruin Joan- tiim (Act. vii). Qux> lalitiido a|ile quatiiurerat cubi-
nes uiiius coluris figuraiii exponcns. ca.'teros etiam turuin, i|iila qiiiiiu.ir suul Lvjiijjelluruiii libri, In
flgurallier iiiicrpreiandos insinual. byssus ergo, qu.c qulbus DiMiiiiii Keiieinptoiis iiu^tri e.vemplls ac ver-
de terra quldein orliur, sed crula de terra, longo bis, qiialiu-r eudeiii cliaritas sll leneiida, doceinin'.
cxcrciiio siciaiidi, fjiidenJi, pnrgandi, coqiiend:, et Quuiuur «iriiitcs, iii quaruni upcraiiuiiu eadein e t
iieiidi grainiiieu:n solet pcrdere, et candldum iii sese (hariias excrcenda, id esi, icniperaniia, fuitiiiidn,
reciperc colorcm, curpora desigiiai castiiails iiiilda jiistiii'j, prudeiiiia, iil viitclicei incorrupia iii Doo
dccore quem cuin cariiis quidem illecebris nascen-
: cbari:a>, aii|iie iiitegra cuslodiatur, qiiod e.-t leiiip';-
lia ungno cu:iliiieniiu: labore, quasi iialiviim exsii- '

ra lijc; i;iilll> fraiigaiur in.:omiiiiidis, quod est foi-

dant liiimurc:ii, aiq'ie ad decurcm Deo dignx puri- IiIikIiiiis; iiuIIi alil serv ai, q.iod esl jusiiiic; Tigiicl
lalis solcni jejuuioriiui et vigiiiaruin, oralbiium ct iii disceriic:iJis rcbus, iie f.iilacla ilulusve paulaliin
1'athol. XCI. 14
 ,

*i!7 nED.E VKNF.RAIJILIS OI'F.UUM IWUS 11. — i:xr<;i.Tli:.\ CF.NLIN.V i2»

surripial, qi:o>l cst piiuleiitije. Longilnilit antcm ciir- A siio legmiiic f.iciuliaiit, iios ilesignavcriiiii, qiii posi
linjruiii vigiiiti iictn cr.il riibitoriini, qui c-t luiiiicrus advciitiim Doiiiini iii canie iial , lil>roit ac !>»cra:iieii!a

rjiialcrnariiis <rpiics tliirtiis, sc|>leiiariii .iiitciii nu- lejjij S|iirilualiier ipso revclante ac d«ii:intc fcrva-
mero priipliT (lii>ni s:ilili:iii soli,'l rcqtiics .Tioriia sa-i- iiius. El qii:i!i'iii (iiiines rnrtiiix UliiiiS operis, risdeni-

rionini fi^iiiraii. I.nngilinlo crgo (orliiiariiiii, iii i|ii;»- qiie ri.iiil ilcpictc cnluribiis, sed qiiiiiic sibiniel nill»

ifr trpleiios rxtiiiliiur rnbitos; qiiia per fiJciii et liio coiijiiiictx; quia oinnes nlriusqucleslaincnli cul-
rii^liuliam (loflriii'" evai'f;i"lir:i? ,
perquc cxercitia torrs iii iiiiNin euindrniqiie Deum credeliaiil, uniiis
spiritualiiiiii, tleqiiibiis (llxiiniis, virtuiuin patientia cju>deiiii|ue pieiaiis cl c.isiiiatis (iperilnis servicbanl,
lOngaiiiiiiis s:iiii 1« Kic'csi;e ail rcqwicin temlil xter- sed iii tilrbr.iliiine SJrranientorum siias uterqiic po-
n.ini. E&i el aliud in duodetriceiiario nnnicro sacra- piilus disi rctus partes agebunt. Nam passionis duini-
inciiiuin, xqiie aii septcnarium perliiiciis. Si eiiiin ab nica?, per qnani iitriqiie sumiis redempii, sacrainrn-
iino ii5i|uc ail se(ileiii onincs in iiiciiio numeros |ileiin tiiiii, ilii iii rnriio nc s:iMgtiiiie viciiinariim, nos in
ordiiie iiniiuM:ire voliicrij, viginii el ocio rompli-liis; iib!.i(ioiiL> p.iiiis el >iiii -^'eli-b :uiiiis : illi venliiraiii in
iinnin iianiqiie,cl diio, el iria, ci qu.iinnr, ciquinquc, c:iruc nalitilatrm diiiiiiiiiciin, pra'dicationein, viriu-
cl ••c)i, el seplcm, lUiiit viginii el orto. Qui.i ergo in luiii oper:iiioiiciii, teniaiioiiem, pa>>.^ioiieni, sepultii-
partibus scpicn;irii niimcri, nuinerus xi el viii inve- " ram, resurreetioneiii, ascciisionrni, adventum Spki-
iiitiir, ineriti) iii co foriiuarum longiiiido ciiiitinrtnr, tiis saiirti, fiJrm geiiliiiiii fredrbaiit cl coiifiteban'-

qiiuiiiaili lides et pnlicnlia saiirioruiu \irluliiiii varie tiir, nob liu.>c oinnia jam facla, ncqiic ullerius Genda
tate disiiiicta, in oinnibiis (|ux agit ant paiilur, non crediiiius et coiifiiciiiiir. Aitamrii eo tcinpore, quo
liumaiii gloriam favoris, scd.siiprnu- beaiitudiiiem crigeliattir tabcrnaculuni, omnrs ad iiivicein cnrtinae

(|iiieiis cx?pciial. Ilinc cst ciiiin qiiod liiijiis iiiimcri necieb.iiiiiir ;

qiii.i cum uiiiversa catliolicsc Erclcsia!

lisalmus iu consiiniiii:iiioiie nliern.TcnIi ;idiiiiilaiur, pulcbriliidu ah iuitio us.jue ad tcrminiiiii sxculi pro-
qucm tolum de perfrcti"iie saiici» Ec(.Iom:i' constai leiidiiur, prolec (jiiasi una decciii cortinarum coii-
csse c:iiitatuiii, niaxiuie iu eo quod in illo dicilur :
nexiu tabeinaruluui Uomiiii condccnrat,
Adorate Doininum in nirio Kincto ejns. Kt ilerum ; Et Aniuliis liyacinlhinas in taieiibus ac tummiiatibut
in lentplo ejut onmes diceul gloriam (1'i.atni. xxviii). elr. liyaciiilhuiii diximus, quoniam aerii folnri; es(,

Apteenim xxviii psalmus de coiisuminalione laber- coelesiium bnnnrmn significationi coiigrucre. Aiisulis

naculi iiisciibiiur; qiiia rimiruni iii lior csi perfcttio ergo byarintliinis toitin.c inviccm co|.uIantiir, rinn
peri giiiiaiitis iii lioc sa:culo Krrlesia^ ut per fidem cl unira spcs supenia: beaiitudinis oinnia per orbem
pcr opera bona ad requiuiii leiidui sxculi fuiuri. Bcne coida clecioriim iii una eadeniqiie dcvoiione con-
aulcin sequiiur : C J!iiigii. Qiia; videlicet ansulx apc diciinlur, quia iioii

Vniut mensiirte fiint uiiirerso (enloria. Eui enim soluiii iii lalcribus cortinarum, veruin etiain iii sum-
variante piciura curtina; ab invicem diirerebanl, uiia mitaiibiis, lioc esi exlrciiiis angiilorum termiiiis fieri

tamen omnes crani longiiudiiiis et latitiidiiiis mcn- deborciit. Nequc ciiiiii vila tantuiii et operatio saii-

sura temperai». Qund ctsi donaiiones liabenl elerli ctorum romiiiuni ad perfeciionein ilinere recl» iutcu-

sccundum graiiani, quae data esl illis, dillcrenies, tiiiiiis properai, sed ip.-uiii quoquc iniiium bunx cuii-

iinus liiiieii Dumiiiiis, ima fides, uiiuiii b:'.ptisma, versatloiiis, quod pcr ciiiifessiiniein fidei ei sacra-

untis Deus et pater omnium. iT.ciiioriim fa'lcsiium peicepiioncm geritur, nequa-

Quinque corlhice sibi jungcnlitr nmlun, ctc. Narral i|iiaiii ali invicrm diversum, sed pari ct indissiinili

Joseidiiis {.\niiq. iii, C) quod tabula: Test;imeiiti ita li.ibeiil oiiines veriiatls gralia conutixum. Terininuin
luerint deciilogo lcgis cnnscripla', iil ulraqiic labiila qiiOi|iie vliae lemporalis cuncti iinliis ejiisdemque
tiiim qiiiiia verba ciuuii ciet. Unde apte cii.ini ror- spci liabriiiu» reniludine ci<miiiuiieiii, cuiii ila oculus

linre deceni, qua" i

iililiriiudineni labcrnaciili jiiiiciai in inurte claudir.ius, iii prrcepio prius viatico iiiyste-

compiebanl, iia leinpore congruo disjiingebaniur, ut rii cae'esils, citius nos in vera iiivciiienJos vii»,

|uiiix in utra.|uc pailcsiniul pcrmaiieieiii, quaionus alqiie in liac perpetuo iiiansuros esse conQd.iinus.
I)
hxc intuentes iniiiisiri «aiinoruui ciiin pnpulu Dei Coiigruit liuic luro, quud iii liliro Nuiiieroium prx-
adinoncreiitur, seinier obsrrvaiida: legis, qurd criii ripilur liliis Isracl, al fuiiunt iihi fiinbnas per angu-
quidein vcrbis in diiabiis tabulis essel ruiii|irrlieiisa, los palliorHin, ponentct m e s ritlai hyaeinlkinat. Filii

scd numero qiiiiiario per uiraiiiquc laliul.nii disiinriis. i|uippe israel in palliuriiiii angulis liiiibnas et vitias

Veruni nos propler banc srnleiitiam po.^sumus de liabeiit liyaciiitbiiias, cuiii c^rcti quiqtie, et qui Deutn
nunicro corliii.iriiiii bis qiiinario eiiani lla dis>rrrre, videie desiileraiit, ila ojienlius se juiiiiiae inJuert)

qiiod Del sequaces iii iilioquc tesi.imriilo diviuo laboraiit, ul biiriim li'jriii iioii iii laiide nioililium

sigiiavcrini. Kt priorcs qiiiJcm quiiii|iie, (|U;i> frnii- poinnl, ne fone die.iltir de eis, Quia reieperithl
trm ac priiii.iiii laberiiariili partcm pintrg:-liaiil sivc tiieueilem suani (.l/ail/i. vij:sid in ci> pol.us in'eiui

(aciebanl, anli.jui (lui p0|iii'i ly|iuiii grSkrrunl, qiii arliiiri nrulos el pra'ini:i rci|iiiraiii xicriia. Untle ei

decreiii Irgis io sa(r.iiiiciii(i circuiiicisionis, et hosiia- ibi proliiiiis expoi enilo siil'jiiu^iiiir (}iias ciiin vidi;-

iiim, et vaiiam cxrcnioiiiaruiii observanium seciin- r iil, ieri>iili'iiiiir oiiiniiiui m 'iiJu oiuiii lioiiiini, ne

Uutn litteram implcbai. Srqiicntei vero qiiinqiie cor- srqiiaiilur cugilaliiiiie.s .«.uik el oridus per rcs «aii.K

iiiU', qu£ pustrriura talernatuli lc;;cbaiil, vel eiiaiii funiiraiilrs. V)i;ibiis veibis e. uubit utciiJuiu e>l iii
 ; ?

52!) DE TArJEr.NACULO ET V.\SIS EJUS LIB. IL '•'^i

ansularuin liyaciiiiliin:t;ii;u cxposilioiie, ul dicamus A Quinqii;igenariu3 crgo numerus vcram in Spiriia

iJcirco cortiiias linjiisnioJi ansulis esse ci.iijiinclas, sancto regiiiicn dcsignat; ct quia circulus nec iiii-

ulct Glii Israel lunc ista pr* oculis liabenie», adtno- tinm viJotur, nec habere tenninuii), auruiii Vvro

nerenUir nijnjainrum coelesiiiim, ei nos iiioJo isia prx sui ciaritaie cxteris cst preiiosius ineiallis. Qiiid

legeiiles, iiieiiiineiiiniis, quoJ lii liac viia Jegenics in qiiinquagiiita circulis aureis, nisi pcr|ictua clariias

(ilii |iriMiiissiuiiis xiernae, et lciii|i(iribus ab iiivirem et clara perpcttilias suiiiinx qiiietis e.xpriiiiitur

(iiriiiiimiir et lucis : scd in ccelis esi pairia, qiia: .Murdenti|ue coriiiiarum ansas circuli, ut uiiuiii ex
suus civrs a qiiaiiiur veiilis coeli collictos inJivisi- omitibus taberiiaculiim fiat, cuin superni glnria rcgni

bili iii perpetuiim sucieiaie conjiingat. puris fidelium nieiitib>i<; sese ita iiilunJit, ut tali glii-

Quinqttiigenas an^utns cortina habebit, elc. Leg>miis liiie salulifeia; iiispiiailonis, uiia ex uuoque |iop'Jlo,

quiiiqu:igi:si.iiiiiii annuin in lege jiibilseum {l.evii. imo ex oiiinibus elei.lis Clirisli Ecclesi.i pL'rlici;iliir.

x\v), liuc est (limiiieiitem sivc initiatiim jii>suiii C.VPUT III.

csse voiari, in (|im oninis popiiliis ab un:ver><i labore Saga undeeim

leir.f qiii •scerel, ei oiiinitim dr;bila s Ivi deber«nl. fiicies el saija ciHciiia uniiecim, clc. Ilic locus in

l''.l iii Novo Teslaiieiilu scimiis grali;iin Spiritiis ;eqiieiilibus ita rc,ii:lllur : Fecit el sagn uiutecim de
"
sancii PeutecosK!, hoc eit quin(|uage...inia Doniinice pilis capraru.u ad opeiicndum tecluin labeniaculi.

resiiireciiunis in apostijus supervcnisse {Act. ii), Saga cigii, quibus operiiur tabernaculuin, rcciores
aiiiiie iniiia nascenlJs Ecdesia; suo consecrasse ad- suiit Eccle9i<i; snncl;^, quoriim iiiduslria ac laburc
veiilii, Unde consial et> niimero, vel gra :i.'ini sanrli decus ejusdem Ecclesia* prnifgiiur, «ique iiiccssa-
Spirilus, vel fulura: gauJiuni boutitiid iiis, ad qiiaiii bili cura niunitur, iie vldeliccl viia UJesque ele-
pcr eju.sdein Spiriiiis dunuiii perveniiiir, ei \n riijiis ctorum hacrctica seJucli 'nc conninpi, ne ralsorum
pcrceptione sola veraciier reqiiii;scitur al(|ue gau- cailiiilicorum iiuprob.tata riBlari, iie teiitantiinn vi-

detur, recte posse figurari. tt apie quin'|U;>gi'iias lioruin snrJe altiiniliiari. ne lemporaliiini siibsidlo-
aiisas liabeliant curtitije, quibus invicein neciercu:iir ruiii inopia pussii ad irislliiam dediici. Qui quaiituso
quia nun nisi duno sincii Spiriius agitur, iii in sncie- aitentius ad siisiineuJas s ve repellendas irrueiitiuin
(ate pacis, quod esi vinciilum pcrreciionis, sihiniet leiilaiiniiuin violenikis accinguni, lantu ampliorcni
iiivicein copulenlur electl : nun alia qiiain futura subditis Duiiiino servicndi libcriatcm (ribuunt ; ct
Epes ac ineiiioria socielatis ac pacis qua: discretos in quasi iiitui rulgenJi copiam C(ir(inis pr.-estant, duii)

liac vita teinporibiis sive locis Cbristi fainulos una iiistar sagoruiii ipsi loiis (emiiestales ariliciioiiuiii
facit pielate concordes. Ceue eliam dicitiir, qii(.id iiJeraiit. Recte niiiein eaJem sagn el cilicina de pi is

aiisas cortinx iii iiiraque parle baberent, ut videlicei ^ ca(.rariim, ct iinJeeim facia esse reftruntur ;
qui:»

proxiinas sibi ex iiiru(|ue latere coriinas, singula: iiimiriim saiicti prxJicatures, quo altiores mcrlto,
qu.iqne cortiiiie, quasi exteiisis liinc el iiide br.cliii", eo iiiimiliores esse debciit animn, juxta illud viri

ampleclereiilur. Quia iiiiuiruin necesse esi, ut oinnes sapientis : Quantu magnus es, liumitia le in omnibus
liJoles, ei eos vidulicet q:ii iio^ in Clirislo prccesse- {tccle. iii) Liidecim qttippc, qui deiiar^iiin trunseiinl,

runl, ct eos qui seculi siint, ubviis sincei-^B piclaiis ncqiie ad duudcnariuin, buc esl »pOiiulicu:ii iiii:iic-

ulnis anipleciamur ; ei illos qui iios eruilieliniit in rumperveniuiii, tiansgressioiieiii decalugi legis si^iil-

Cbristd, et quos ipsi Cliristo donaiite erudivimus, ficani. £( iu undecimo psaliuo Ptopbcia defecis-.e

uno oinnes in Cbiisio veneremur ulTectii. Sic enim sanctos, ei filios hominum veritates vaiiltalibiis ac
oporict iios ad viJendani laciein nostri Creatiiris dnlis iiiulasse qneritur, diceiis : Satvum me fac, Do-
beiie viveiido pioperare, iit currenleni nobisciiiii mine, quoninm defee.l sanctus, eic , eliani boc nii-

iiequai|iiain deseramus prosimum, sed una cnm ipso mero taciie dcsignan^, quuj biijusmoJi horo:iie'i

aiite coiispcctum divinx gluria: pervenirc stiidea- duplicis liiigui: et curJis, iieque legalia decalugi
imis : qiiia ei cortina: singulx iia per adiiiiiiicnla prxcepia rustodiaiit, neqiie aposiulicain Evangelii
tabiilaium ad superiora tendebant, ita iiitas in supe- percipere gratiiiin possint. Cil:ciiiuin quoi|ue habitus
rioribus variatD su.i: pictura! Ilore refiJgobant, ut D poenleiiiiu n esl, ps.ilinisia ie=te, qiii diiit : E.jo

nei|iiaqiiain eas qux secum pariler vel in altum auum, dum mihi motesii estenl, induebam me cilicio

ferebaniur, vel in alio pusiia! fulgebani, ruriinas (Pial. \\xi\), hoc esi, liabiiiiin poeiii ciilix ci hu-
dcserereiit : qiiaruiii instar nos decet et prulicienles in lii.iiis, quo furorciii persoi|ueii(iuin, aut leviiis

nubisciim iii Dei sorviiiu (ideles raouitis exemplisque suilerreii! placidus, aiii ctijiii iniligan-iii, a^sumpsi.
juvare, et in quacuii(|iie virlute prolicere poluimus, Nain Si capra: scinper, aiil iiili, sive pijles capraruiii

similiter rjusdein viriuiis cnnsortp.s d.gna virtuiibus foeluiein peccanliuin, cl tion aliquuties liumilitateiii

veiieralioiie traclare. Aiisa ergo contra aiisam venit, pijeiiileiilium slgniliiaicnl, neituuqiiam ipsuiii anini.il
Ut altera aiteri possii aptari, cuin justi aj inviceni inier inuiiJa cutnputarelur, iici|ue in lauJe spunsx'
COiicorJi ac parili viituiuni qualiiate rcederaniur. diicrilur: Capilli lui sicut grex ciipraiuni [Cunl. i\/.
Faciti el quinqiia^iinta circulos aureot, elc. Ilic Saga crgo, qux saiiclos pixJcaiurcs iiisinnaiit, cl
lucus in se|iiciilibiis plenius explicatur, ciim di- ciliciiia suiil ct uiiJcciui; qu a q lo sliiiliusiiis liJe

CiUll' : tt rfuin.juacj:nla fitd.t circulos aiaeos, tiui mor- ( iir(l:i p.irlfican!, eo plura iii i|iiiliu> seijisiij repie-
tlertnt eort.narum ansas, el fieiel ununt labiniaculum. hciidani, inveiiiuiil. UiiJe bufiilii';:' laiciilur: Qiiia
 ,

451 IIK[>.F. VtNEilAIMLIS OrLIUM TAUS II. — I.XECETICA CEMI.NA. 'iZi

in multi% olfendimtii emncs (Jatvb. iii) : el Si dixe- A liimiia.i ct vcctuin al) nngulo (abul.tniin usi|iie :iii

riiMUS, qttoniam peccalttm non h:ibe}iitis, i|(si )io* aiigulain proleiiiiiiii poni pra'ccpiuin csi ; ideoquo
tctlticimus, el vcrHm in nobis itun en (/ Joan. il). qiianliiiii ad rDrnniii opiTis ipslus peiiinet, Ibl iiiagis

niiiiiuiii taincii coril.i i|u iiilx tiiil |icrfecliiiiiis, sc- opus cra-l gcniiii itn s:igoruiii inuniincnlu, iilil sulid.l

i|ueiiiia vcrJia iiiysilrc deilnraiit, <|iiil)us diciiur : |iaiie is liniiiias nbcral. Al veru mysticc iii Iruiiia

Longitudo tagi uniits liabebil,e\c. Ecrc liic loiigitii- iccti i.eiluui sagiiiii dnplic.itiir, cuiii uinnes qui saii-

diiiis iioii uiideiiariiin), scd dcnariiiin liilics iiiiiiie- ciain liiir:ii)t ICcilcsiaiii, Ita nde cl sacraineniis doini-

ruiii, ei huiic tcrlio inuliiplicaiuin : ijiiu patenicr iiicx> pa^siiinis inliluiitur, ul lii liiijns ipio |uu iiiiila-

Insinuatiir virlus curuni, i)iii dicalogum Irgi» iii fidc tliiiic slbi si inpcr esse vlvcnduiii iiitclll|saiit. Quai>i

sancta; Trlnitaiis, quje |ier dllociioiiein o|ieraiiir, cnim in ingressu sauLtuai li nobis sentuin sa^uiii du-
\icrrit:iunl : qiia vidcllccl perrecllunc iii linc duninxat plicatiir , ciiin doinlnicx passionis ci sacranicmis
vlla liulla esse |iolcrii suliliniior. Ilabes et l.illaiillnis coiisecraniur, ci cxcinplis Instrniinur. Dicit iianique
quatuor cubiios, qiio ampllludiikni siiiccra} cliailt.i- de saor.iniciitoruni susceptlonc Pctius : Qui tecun-
lis, liuc esl ejus qux in k^vangelio nobls pcr Jesum dtim nuKjnam misencordiam sua.it regcneruv.t not in
t^hrlstuin ei commenilatur ct datur, slgniricari prx- spem rivam ,
per resurrectionem Jcsu Cltrisli ex mor-
dixiuius. Operiiiiit ergo tcctuin l:iberiiaculi saga uii- B (iiis (/ /V(r. i). Dicitde iinitutlone passiunum : Chri-
deciin, ct bxc de pilis lacla capraruin, sed in Idiigl- sto igitur passo in carne, et i'os eadem cogitatiouc ar-

tiidiiic cubitos triginta, iii latltiidinc qnatuor liaben- mamini [1 Pelr. iv).

lia;quia suinmi illi prxdicaiores, qni vitam rideliuni Fitcies et ciuiitquagiitta antulas in o>a s-tgi unius, ctc.

siiis e.vbortaiioiiibus , inlerccssiuiiibus, quutldiaia ihcc, ut supra iii cortinis exposiiiinus, etiaiii liic

sollicitudiiie, vigilils, jojunils, sua nudltate pnitc- inti:llii;i posuiit; quia vldelicel recordalio superiuc
gunt,scsc quideni buiiiiliter ip^i coniemplata super- rcquiei, qna; iiumero quinquagenario sulel exprlmi,
nx purltatis exccllLiiiia pcccaturcs piulitciitur. Qui curda saiictoiuin viiiculo pacis aduiict. Aiit sl novi

tainco, qiiantum ad liumanx mudiiin perreciionis aliquld audire delectet, quoniaiii saga huinilitatem
aitinet, muiidi intcr bumines ac subliines appareiii. suliliinium dcsignant virnruiu; qnia inagis suuiuiii
JEqua eril inenstira sayorum omnium, cic. Liia memlnlssc dclictoruin , ipnun virimes pro-dicasse
erlt mciisura s:igorum oiiiiiluiu, quia niiiiiruin una suas cupiunt , ampllus de eis quas apprelieiidcre
csi Gdrs, i:i qua iola salvatur ICcclesia, uiia cadem- nondum possuiit viriutibus conipuiigi, quani de illls

quc via, ad quain festluat a;ierna. Unde ct lii qni quas jam appreliendenint, siudeni g oriaii. l'olcsl

in vinea Doniini divtrso tciiipore ad operaiidnm in iiiiniero ansaruiu sive fibul inini qiii:ii|iiagenari(i

iraveruiit, uiio oinnes denario reuiuaerantur. Divliiio ^ ipsa roinpunciionis eoriiin liumilitas deslgnarl
crgo sagorum in qulnqiic el sex, juxta illud intelllgi Quiuquagcslmus naroque pcen entlx psalmus esi.

poicst, quod supra dc coriinis in quiiiquc divisls ex- Et rec.c; qiiia doiium pa^niienilx non nisi Spiriiii

posuimus; qiiia vidcllcet dociores u'7iusque Tcsta. i.aiicio laigieiite coiiccd:iiir, donuin vcnlx paeiilien-

niciili desigiieiil. Qinnqiic eicnim saga antlquls pu- libus nan iilsi eadein sancii .Splrl us gralia admini-
puli Uei maglniiis apie comparaiitur ; vcl quia Mo- strante tribuitur. Et bene quiiiquageiiae ansx vel li-

saicx (antuin lcgls sacr.iiiienta prxdlcabant, quaiuvis bulx snga invicem nectuni; quia nulla magis virtus
ct evangelic.x vcritall» arcaiia prxdlcabant; vcl qiila qnain bu<niiit:is fldclls in uiiam cliarititls copiilaiii

In qnlnque inuiiill :rtatlbiis viiain diiCebanl. Iii sex ligat. Nam q'ianio se qiilsquc :iiiiplius iiifirmum esse
aiitciii sagis pussunl non incunveiticntcr Novl Testa- perpcndii, tnnio siudiosius auxitiuin proxiini, quo
inenti doctorcs accipi ;
quia videllcct oiniua qux confortclur, inquiiji. Ei bene fibulx suntxnec; qui.i

dlvina Scriptura in sex u'tailbus sxculi facta , sive niiiliuiii vocale cu!:slal esse (neiallum, quia nlmirum
dicta refcrt, iii adjutiuiuin aique cxempluin sux m:ignain apiid Deum babei vocem humllis consclen-
prxdicatlonis spiri:iialltci' InlcIIecia asMiiiiunl; quia lia jiistoruni. lliide et panper ille D.ividicus, cinu

pa>siunein doaiiiiicain, pci quain inunJus sexta sab- anxiatiis csscl, et non in aiiribus hnmliiuin voclfera-
liati rcdemplus esi, palani siiis audlturibiis creden-
D roiur, sed In conspectii Domini elTiindcret oratlonem
dnin conlilcndauiqiie priiiiiiniant, ac per liujiis su- suain : Domtnc, exaudi oralioitem nieam, inquil, et

lituiniiido sacraH:eiiinin cus i-alvarl pnssc coiilcstaii- clamor meus ad le pfrveiiiut {Ptalm. ci).

tur. Uiide rcctc prxclplliir .scxtuiii sngum iii fronie Qiiod autem superfuerit in tagit qux parantur It-

lecti duplicari propicr ronfc^sloiieni videlicet et c(o, elc. ilxc utplcnius iiilelllgii|ueaiii. paulo latiusdd

imllatlunem
,

ejnsdeiii doiiMiiicje passluiil-. Ncque tota i|isi:is laliernacnli pnsltiune dispulare ncces^d I
enlin &ullicll, cieilciiics sul.mi iii confcssiunc inurtis V ft>l. Dlxliiius parluies labernacull, qu£ ex labulis el

lliiinlni ac rcsiirreciluiils bapll/.arl el consccrari, si ciiluiniiis coiisiali.inl, luii^ltulinein liabiilsae irii^lnla

etiani b:iptli:itus qiu.squc siuduerlt, lii qiianium cubituriini, latltudnieiii decein, aliiiiid.neiii siniiliter
iioii

valei, siinilltudliii nionls Dumliii conllneiiler vivcn- deccm. Si quls ergo vellel diiiiium iii Utitudiuc clil-

ilo, ac patirndu pro illn assiiiiilari, ut cl rcsuricillo- gere funiculu, vcrbi gralia, a basi labulx unius ni<-
iiis cjiis parllccps cxlstcrc incrKUtur. Slquidcni juxia rldlaiii lalerls, usqiie ad baslin t.ibulje , qii;u es( el •

iilieraiii, li«nle(n le< ll liigressuiii tabcrnaculi dicit : rc,ii"iic iii lalcre scpi.i^ntnuiiali; constal profeclo

ulil nuii labulas, ui su] ra brcvllcr di.iiiiiut, scd cu- euiiideui iuiiiculum tniiliiia cubiioruMi lonulku liiiis
 DE TABERN\CI;L0 ET VAS15 EJUS L18. II. i'l
rbcro, lioc esl (leccin cubiios b.ilieiis astensio- A denies a Ironle doiniis, se|ilciii siiiiililer depeiiJeiile*
tiis iii aieriiii.ino pariele, deceiii alios :fi|ii;ilii.iiis iii pbgj otcidi'iilali. Sicqiie riiit ut niensura sagoruiii
iiiisiiin iiiliT parielcs, dccem lcrtio dcsceii-lunis in in occideniali laiere duobus cubilis exccderet nieii-

p.irieie sepienirion.ili. lieni si per longiiii;!iiicin dj- sur:im corlinariini ;

qnia nimiriini coninx deyuper
iiius exieiidere fiiniculum velis, lioc esla basibus co- venientes, sicut ei supra coninieinoravinius, quin>|ua
Iiininaruin siirsuin, et per longitudiiiein lolius doiiitis cubitos ejusdcni occidenlilis parietis tcgtbanl, ct
ad occideiilalein iisqiie parieiein, ac ileinde ii-.iiue ad tres relinfjuebant intaclos. Et boc csi qiiod Bunc
b.ises ejus deor»iiin , liabebii funiciilus ille quiiiqiia- dicilur : Quod auiem superfuerit in sagis qu» parjn-
giiil:i culiilos longiiudiiiis, decein videlccl ascensio- tor leclo, id cst, unum saguin, qnod amplius ex me-
nis juxia columnas , Irigima xquatitaiis sccunduin dietate ejiis operies posieriora tnbcrnaciili. MeJietas
1'iiigitudiixin doiniis ; decem rursus de^^ccnsionis namquc s.igi, in latitiidinc du.i siinl culiiti, ex qiia

juxia occidenlalis parictis t.Tbnl.is. Ilis ergo conside- videlicet meilielale coopcriebnntiir posteriora l.iber-

ralis, iniuere mensuras cnriinarum, qiiibiis loi'enda n:iouIi, id est corlinarum qiia- propiie labcriiaeiiliim
cral domus qualiicr prsefaiis possiiii con\enire
,
vocabantur, qiiia duobus ciibiiis eas, ul dixiinus, aJ
mensuris. Decem cranl coiiinap, liabenies singulx inferiora tendcns sagum ulliiniim transiebai. Iteni-
longitiidinis vigiiiii oeto cubitos, laiiludinis qiriUior, B qne saga desiipiT venienlia, sepleni solummodo cii-

(\iix simiil jiinclas, ct iii uiiuni composiia;, laberiia- bitos occiilentalis parietis cooperiebant : ncc laineis

Ciilntii implebanl de latiliidine sua cnbitos qmidra- ircs reliqui, qui rcmanserani, iisque ad lerrain iiudi

giiiln, Suspeiide igitur cortinas, qux babent singiilx tempestatuni iiijiiriis paleb.mt ; sed adduciis ab in-
longiludinis viginti octo cubiios, ei pone in donio cujus vicem ab ulroquc latere sagis sepienornm cnbitoruin,
vst nieiisura in ir msversuin triginta cubitos, et videbis qui di.(icieniibus parielibus supererani, his posieriur.t
quiacoriiii3cbabel>untina!iiualit;ae,qiia;e5lintcrparic- domus nniii.^siine ad icrrain usquo contogebanliir.
tes, ciibitos denos; in ascensii auiein, sivc de<.ccnsu,qui Ne.iue autem hxc laniuin ad invicem periingere, el
estjuxta parieies, liabebum cnbt "S novenos. Sicqne instar cortinaruin sese in inedio parietis contingcro
lii ut suminiias coitinarum lerrain langere non pos- poieranl ; sed qiiia septenorum erant cubitorum,
si(, sed rocnsura unius cubiti a lerra alii ir sit. Itcm mediuin parieiis in utramque partem duobus cubiiis
videbis qiiod coriinx habeni in a: lualiiale per longi- excedohant , ac sibi iiivicein superpositx jungeban-
tudiiieni donius cubilos triginia ; in ascon^u aiiteiii, lur : quoil codem modo per omiiia eiiani de orieniali
sive descensu, qni esl in oriemali rt occideniali la- parle doiniis inielligenduin csse putamus, ideoque
leredomus, cubiios qiiiiios. ldeoi|ue eadcni latcialis supra pracppiiini, ut sexinin sngiiin in fronie lecii
stiminiias coninaruni neqnaquaiii ad lerram usqiie C duplicarctur. Il;cc de re difliciilmia, proiit nol
perlingii, scd qiiinis cubitis cst lerra altior. Unde lellexisse visi snnius, sirictim explic;irc curavimus,
iieces-e Gi iit quini illi cubiii coninarum, qui ccss;in- paraii veriora in his discere, si qni nos docere vo-
libiis parictibiis supcrsuni, inducantur ad iiivi< cin iii luerit. In quibus lamen omsibus patei sllcgoriM
orieiitali siniul el occideniali lutere, sibique moluo scnsus perliicidus. Saga namquc cortiins, ct desiiper
j ^ngantiir, ac sic. fial, ut nndiquc domuin cortina; c\- el iiifra, el ex omni latere proiegeb.ini : aique iit

cepto uiio juxta leiTain cnbito conleginl. Ila:c de ill« iiiius libera facie sua; venustalis fnlgeieiit, Uxc
rorlinis. Porro saga tricencs babcbani cubilos lon- ab omni eas injiiiia tempestaiuiu, pluvi;(ru:n ct caii-
gitudiiiis ,
qnaiernos laiiludinis; et quia iiiKlecim nialum foris immunes reddebanl : quia niinlniiii
crani conjuiiclx ad iiiviccm per latcra, quadraginia- perfccii sanciK Ecclesix propositi ita vitam
, fide-
qiialuor ciibitos iinplebant. Pone ergo et las in danio ;
lium sibi commissorum solerti solent cura circum-
(1 quia concordai longitudo sagoruiii ciiin fiiiiiculo, spitere, ut ncc subsidia carnis, nec viix spiriiu,i|is
quo doinuin mciiebaris in transversum, iit utsnm- cis auxi ia desini. Absini et dogmala liaireticornm et
miias eoruiii ad terram usqne pertingat. Habcbunt pravoriim exempla caibolicoruin. Adsit doclrina sa-
eiiim denos cubitos a'qualit;iiis iiiter parieies, denos luiaris. qua conloriaii et .sapienler nialc doceiiliuiii
,

acque ascensionis sive descensionis in ulroqiie latere. vcrba ropellere, cl sibi m^da ingercnlium paiientcr
Et lioc est quud ait Scriptura, qiiia ciibilus ex una possint facia lolerare. AJsil vila ipsorum coelestis,
parte penderet, ct aller ex altera, qui pliis esl el iii qiia confirmati ct tacenic lingiia, quasi viva sem-
sagoruni longiiudinc utrumqoe i:iius labernaculi pro- per lectioiie ulanlur. ncpclluni eniin sag;» iin-
legens. Tabernaculuni naniqiK; propiie vocal ips;im brcs , ob.-isiuiit procellls , arcent solis ardorcs ,

cortinanim facturain sivc conjonciionem quas uno cuncla loris advcrsantia fortiter
, abi.i^unt, ul decus
utiqiie cubito iransiebant soga ab aiistrali laiere do- coriiiiarum intsiiu.s iiitemeratum persislal : cum Au-
nius, altero a septenirionali. Ideoqiie ad lcrram per- guslinus omnia qu:c fidem turb;ire poter.inl, hsereli-
veniebant, qiiia Incc triginta cubilos longiludiiiis, corum leneua evaciiat : cuin Grcgorius ea qu;o nio-
ill;t; duo minus b ibebanl. Itein incnsiira sagoruiii rcs hdiios impiignani, leniamenla antiqui hoslis ex-
pcr loiigiiudiiieni ilomus quadraginia quaiuor cubilis plicat cum Cyprianus
: iii.nr.mos, ns in tuartjrio la-
lendcbatur, iriginia vidclicet cubitos in .Tqualiiate baiitur, i.iiis conforiai exboriaiioiiibiis . cuui alii ve-
liabcns, a fronlc doinus usque ad sumniiialein tabii- ncrabi!e> e[;isi:opi ac daclorei ijUA-ipia iai'l:ire Ec-
luruni in plaga occidentali, et septem cubilos depeii- clcsiam poleraui, longius lentoincnl:i piopclluut, et
 ,

iJ5 liED.E VENtRACII.IS OlMIRUll PAUS II. — EXLGETIf.A CENLINA. 450

qiiKqiie eisdeiii »iiil ad saliileiii iirulaiia, &"li>rli iii- A tlomo iiu^a et in niiirit meh luctim . «t iioifii tnelius a
dagiiic [iroipiciuiil, i|iialeiius uiiili(|iie liila iiiincr- fitiit et fHinbus : iieinn s^iiipit.rnuin dubt) eit quod
,

gaiiu religiosa ndeliuin libero forde viruitiliiis ^in- non auferelur (E.\a. l). De (|uo viilclicei locii ac
deri-, .ilqiie iii coiis|iC('lu suiCoiilitoris ct oprre |t:i'.- noiiiine el cvuiigi<llsla Juaiiiies, i|ul erat untis cx
fiilgiiU luci-ie, ct ipMiisqiiiKiiie coi.lenipliiiiiiii |iossil ip>is , lelert aiiili-se se cunianlet eos canli>um no-
(>uuluin iiientis iiilciidure. Vi-itiiii qiii I inlcr saiu lns i«m anie sedem bei (Aimc. xi\), i|iiiiil nomo ali<i$

|ir:cdic.ilores iili siiiit ni .xiiiio (lij-iii lioiltiie, qui ti- initcral. SlaliiiM|iic ailjuiixit: lli s.iul(|ni cuiii «lulie-
cepto quod cfli.io pixdicaiioii s, ct populuruin re- ribtis non siini coiiii|iiiiiili , virgiiiej cnin) suiil : lii

giiniui desiTviuiil , cti.itii pro Cliristo s.ingiiineiii stiiit qui seqiMiiitur A:,'iiiiin qui ciiiii|iic abirrit,
,

luiuluni, rt'( tti siiLJiliir ; Mcriiu erno (lelles lijr iciiiiliiiiu^, supreiiiiuii i» duino
C\P11T IV. Dei locum leneiit, culorqiie c(£lestis |irotiiiiaiii coelo
Vpciiinenluni u-rliiini el qnartum lie peUihus. sedcin sirlilus csl, ul clmri vir^jtiialcs, el aniini et
Faciet et o]ieriincnlum aliud leclo «it- pdtibus arie- C(ir|ioiis speciali viciiiia Agnuiii seculuri, cl liyiniio-
fiiiii, ctr. Arictriin (|ui[>pc vocabiilo solcjit iioiiiiuii- rum ei laudcs de^igiieiitur caiiiaiuri. D..-ne aiiiein du
qnam siincii iluctorcs accipi, co qnod siiit duce.> se- vclis curiinaruin ac sagoruiii dicitiir, quud et ctsi iii

i|uentiuiii Dpiiiini grrguni. Undc pnlchre Psiilniisia : B aliu posiia, ad terrain tamen dcmissa penderenl.
.X/ferle Ihmino, iiiquil, fitii Dti, affale Oomir.o filiot qiiaiuvis cortiiiLe ticquaqujm ad terram usque perlin-
iiiielum (/'iii/iii. cxxvii). yuod esl aperte diccre : gere poiueriiit. Ciilimiiix qiioque ac labiihc laberna-
AITenc Doiuino, o angeli Doi, qiiibus linjiis olficii culi, elsi iii aliuu) erant erccix , b.^ises Umen in
<'tir:i delc;;.it:i csi : alTcrle Duniioo in cn'liis spinlus quibus stareiit , babebani iii lerra posilas. Al vcro
lideliuni, qui iicr iniitatioiicm vitx cl lidei, fi'ii bea- dc rubricaiis aque hyaciniliinis pcllibus , quod iu
loruin :ip<is«oloriini ficri ini'iu<ruiii. Ilinc c>l qiiod aho leciuin opcrienl , diciiur : quoJ vero ad lerram
sejta ni:iiisiii cgreSM ex J^^gypto pop;ili Dei , Kliin, esseiii denexae , non adJiiur ;
qnia niiiiiuim ceiera
id esi, aiieuiiii (ogni niiiiatur , iii qiia cr.iiit diiode- virluiuin species conm une 3li>|uid cuin his qni in
cim foiiies aqu:iruin , ei sepiuaginia phIiiix : ul tcrra ajbuc dclineiilur , habere videlur : cerlamen
videlicci cl noiiiiiie tt spi-cic liguram .ipnsinlorum vero inari)iii, ei deciis Oen riicai.^e virginit.ilis,
aposloticoriiirqno viroruin lcncrct. lliibricanlur au- qtiasi ali intiiiiis ac trrreiiis rebus suspeiisum , et
tein pelles ariciiim ad opcrieiidun) icctuiii iabora:i- sii.eriiis ci\ihiis ^iiccialiler consiai es^c conjuii-
culi , cun) aposiiili , sivc aposiolici viri , usque ad ciiim. Nam el inariyrin tormcsiiis po;>itus, nil aliud
passioiiein ni.iiiyrii verbo dociriiiae iiislarc non de- tiito aiiiino i- leiidii ,
quam ui omiiia qu.T suni iii

sinuui : qiio tuiius siibjectus :ib ingruciiiibus tcnla- C hnc iiiuiidu , ct ipsiini siinul iniindiiin citins relin-
lionuin pnricu'is proicgant , duni ipsi perseciiiioncm quai, atqnc absoluius duloriius riinctis ad videndum
proplcr JMslili:un ad inoricni iisqiic perpeli non rc- iiiuiiJi Coiidilorcm , et ca nti.v nltra niiindum sunt,
fiigiiiiit. (ipctiunl-jue labcrnaciiluin Doiuiiii pellcs gaiidi.i possiilenda pervetiiat. Et cflKlibe*, dum cnm-
Qrietiiin rubricala: , alque ali iiijiiria lcnipesiatiitn n:i:iiciii g<'iieris luiinaiii legem, qiia diclti ii est :

dercnduiil , ciiiii saiicli pr*dica:oics encmplo pas- Crescile ei iniilliplic.iniiiii , et replele l,rrain , iiitiiilu

sioiiis ft paiicii.ii' siiae cord.i iuruniorum , ne iii ni»j<iiis ircmii tr:inscenJuni, jnre vclut .iliioreni

pressurii iiibulaiioniini dcliciani, niuiiiunl. Ei quo- c:irteiis ride'ibus , iino ipso niundo scdem sibi cli-

nindo iiiicr pr.icipua Clirisii cl Ecclesix inenibra ,

guiil, sicqiie in Ecclesi:i viviini ut soi ialcni Ecclesix
c\iiniimi sacra viiginiias locuiii lenei, apte pnsi va- cnnvers:iiiunrin lioiiirc incriii subliinioris aniece-
rijtiim deciis coitiii:iruiii , post cilicinoruin iiiiiiii- daiit. fiidc '.le tabbiis rccie scribit Juaiiiies '
Qtiod hi
iii>na s.iiicii riiiii, piisi rubiical.is aricinm pelle^i, empii tuh: ex liominibus piimiiice Deo tt Agno (
Apoc.
lidbuc add.iur :
xiv). Kectc t.iles Laiiuo sermone vel virgines, qiiasi
.... i4(i(ii/ npcrimeiiliim de kijncinlliinis peUibui. virluic iiisigiies; vcl cwlibes , quasi ccelo beali
Ilyaciiiihiis iiaiiiqne cuelcslis est cnlnris : pcllis vcro ciigiiuiiiinaniur, id esi, coeli civiuni iii lcrra vitain
incriui niiiiiiai.tis, pars et indicium est. Ei quid per D iniitaiiies

pctlcs hyaciiiiliiiias, n:si vivtus expriinilur illurum , CAPUT V.

(;ui ni<iitilic:ilis ad piiiuin cunciis concupiscentix Talula: tabei naculi.
cnrmlis illecoliri^, ciLleslem i|uodaiiu)iodu iii terris Fucics el labiiias tiii.lit Uib.inacuH , elo. Ligna
vil !iii ^iuuiil, :iii|uc inier lioiniuis positi, an^elicain selim, de i|uibiis lalieriiaculun) fiubat, iiiipulribilei
licigis puntaleni iiiiilaiiiur : ut lioc qund teiiipnre suiii naturji.- exiiiiii candoris ac levii.iiis, el iion
luiiirx immiirtaliiatis ciiiiciis pruniiititur electis inullum ab alba spiiia , niti lanlum inagniiudiiie
quia nou nubnnl , fii>^/iii- ducanl Ha<iri-s , scd tinl dislaiilia. Lndc ct lliercnynius noDnunqtiam in libio
a^qunles anijeln lici (ilalili. xxii)

tali nariii! reiemi, pr.cvenire saia^nni?

, ipsi auliuc iiior-

Unde iiiciiio
llclnaorum Noniionni,
sciiiii .ilisolitie spiiias
sc<l ei in aliis

iiitfrprciaius esl. Vcrbi grain,

opn-rulis suis, i
lam magna> \irlutis ;ior in.ipiiniii resl.'il preiiiiiiiii ,
Abcl selini, liictiis spiii«riiin. ^tui aulciii racilo boc
qtiia ailcsi.inie propln-la : lltrc dicil Dominut en- gi^iius ligiii iiisi III (leseili:* Ar:ibi.>; , ubi l.ibcrii.icu-
viirnii ,
qui cutlodifrinl siilibiilti inca, el rlfgcrint liiin iciliHcaliaiur, snlri iiivciiiri. Diidi) (ir.fci ««<l

in rijo lo.in, e! tciiueniil jtilui nictni : dubo <(.> ui l.jiiiii intcijicick iiuiiicii ti jl'ud ptxici tlebrxu;i>
 , ,
,

157 I>E T\UERNACL'LO ET VASIS EJUS LID. n. •t^S

poiifiv. iiequiverunl , iit jioie ciijiis apud eos iiotiiia A Sed et lioc quod denarius ei co iiomcn accepii
oiilla eral ;
qiiainvis qnidani qiialiuteni nDliircc ejiis qiiia decem iiumiiiis cumple;itur; stalui fulur.'» 110-

oxprimere volentes, ligna iniputribilia iransiiileriinl. str;e beaiiiu.linis apte congruil, qus in vera Dei et
proxinii diletiiiine Deiis iiaitmie solet
Tabiilx ergfi labernaciili apuslolos eoriiinque suc- perliciliir.

cessorps, per qiiorum sernioiiem Kcclesia per orbem

leriiarin s.Tp.- nimieio pnqiier caiii, (|iia; ipse esl,

(lilatala cst, designanl. Laliluilo eteiiini tabiilaruin, Triniiaiem ligiirari , homo sepienario ;
qiiia corpiis

diUl»tio esl fitlei el sacraineiiloniii! .

qiix prius in ex qiintuur notissimis habct elemeiilis. Aniinx vcrn,

una Israililica plebe l.ilebai ; scil liorum minisierio hoc esi iiiierioris liominis siibsianii.i , triplici solet

.id loiitis orbis pleniiudiiiem pervenil. Quanivis recic in Scripturis dislanlia coniprchciidi. liinc cst enim
in laiiludiiie tabuhrum, ipsa quoque dilatatio cordis qund diligere Dnminum ex tolo conle, tnta aiiiin» .

sanclurum valci intcUigi, per quam mnndiim despi- loia virtuic nostra pr.ccipimus. Oene ergo tabiila:

cere alqiie ad appcienda

.
cceleslii solenl sublimiler qiiiUus ereciis ac siantihus labcrnacnliim oninc con-
accendi pcr quaiii non solum amiens iii Deo , seJ linitur, decem cubitns habent allitiidinis ; qnia do-
,

tliain inimicos gaudent diligcre propler Deum. De- ctores ac reclores sancix Ccclesix liac inteiitinne

nique videamus iinam de t.ibulis tabernaciili, vidc- Dco deserviunt, ut ipsum aiiima et carnc immoriales
ApQstolum Paiiliim, qiialitcr iitrnr|no modo se
" ac beati in xtcrnum videre mereantiir ad hiinc (i-
iicct ,

dilal:\tum insinuel. t>ieit de inliTiia, id esl, cnrdis nein viiae oinnes suos aiiditores, cl veibo scmpcr,
latiluiliue : O4 noilruni patet ad vos, Corinlliii, ecr et opcre provocare, ac vcluli siispendcre coiiten-

iioslriim uiliUatum es( ; «011 angusliamini in nobis, an' dunl. Quud vuru ipsa: lubii!.c ciibitos ac seiiiissem

iiuttiiimini auli-m in •jisceribut vPiiris. Tnnquam /iliis iu laiitudiiie h;ibeliaiit , plcniis ille cubilus peilcc-

dico, dilatamini et vos {11 Cor. vi). Ditit ei de illa, tioiicm lion;c opcrationis; dimidinm cubili quod su-
qua ad profcctum l:ibernaculi, hoc estsanctx Ecclc- perest , incboationcm divin» oslondit cognitiniiis :

siae iiti solebai : lia ul al} Uierusalem per circuiium, quia iiimirum justi io hac vita pcrfccie eleemosynis
iifque ad illyricum repleverim Eviinaetium Chrisii iiisislcre, or;ilioiiibiis vacare, jejnniis casiigari, cse-
(Rom. xiii). Facise sunl hiijusmndi tabulx de lignis lerisqiie hiijiisinodi actibus rciigiosis possiini ope-
setiin, id esi, suinariini. Spina; vcro jnxla eloouiiiin ram darc. Deum vero iiiteriia fiJe rognostiinus, std
Salvatoris, curie suiii hujus sivculi , diiiciiv et iiolu- plciiam ejus cognitionem in fu:uro speramus, di-
piales i«llaces(Matih. xiii. Marc. iv). Sed et punciio- cenle ipso Doo ac Domino noslro Jesii Chrislo ; Si
ii''S peccalorum non incongrue spinis assimibintur. manserilis in verbo meo, vere discipuli mei eritis, el

Iliiic cten m scripliiir, est . Qitia spinw nascaniur in cognouelii veritiitem (Joan. viii). Qiii rursus ad Pa-
manibus leniulemi (Prov. ixvi,) iJ esj , iii operibus G treni : Hcec ett autein, inquil, lila celerna, ut cogno-
stulti peccat.i. Quia ergo prsedicatores sancli, el a scanl tc iuliim et verum Deiim, et qiiem misisli Jesum
funciionibus se viiiorum e.tpurgare, cl omnibus Christum (Joan. svii). Ilinc cliam Apostolus ail : £x
iiiundi curis ac delectutionibiis eiuere studuerunt parle eniin cognoscimus , et ei parle prophelamui.
qu.ilenus libera menle in amore Dci et proximi di- Nunquid, ait, ex parie laborumus proChrislo, ei parte
laiari, aiqiie ad prpdicandum verbiim longe latcque verbo priedicalionis instamus , ex parte bonis operibiis
possint discurrere; rccie diciiiir, qnia dc ligiiis spi- senimus (l Cor. xiii)? Plenum ergo honis operibus
iiarum tabiil.e sunt facix tabernaculi ; facti» sunl ciibitum habent in hac vita eiecti ; sed ciibiium heaia;
n.'im'|iic de spinis, scd liis qua; oinnes spinosos acu- relributiunis ex pcrtc habeni, in quanium gaudia
leos prorsus ex!)cranl,ac solo randorc niiebant. regiii pcreiinis, et praesentiain sui Condiioris pos-
Naiii et sancli quique , ac virtutibus spleiideiites, suni desideriis prxgustare cifilestbus. Ciijus eiiaiii

ctiam fum ipsi peccalo sunl priinac prasvaricationis cubiti aJimpietione tunc be.itlGcantur, cum lnerit
coiicepii ac nati , ad ipsos quo^piC periiiiei generalis sermo, qiiem omni eleclorimi populo pioniisit in fine
illa d.iRinalio, qua Ads pcccanii (iicium cst : Terra futuruni, diceiis : Eripiam enm, cl glorifii ibo eum ,

tua tpinai et Iributos germinabil libi (Cen. iii) : sed tongiludine dieruin adimptebo eiim , el ostciiUam illi

graiia Dei per Jesum ClirisUim s piculis suni pacca- D saluiare meuni (Psalin. xc).
caiaruiii oiiinium exnii, ac ili-no virttitiim cxercitio In laleribus tabulie ducB incattraturce paiit , eic.
in sirucluram doinus ejus apiaM. Incastraturx in laieribus labulsrum virluietn .le~i-
llnbebanl aulein tingulir lauuim denos cubilos in gnani bumilitaiis in mcitiijus justoriim, per q>i;i.'ii

loiigiiudine , etc. LongiiiKlo 'Libularum altitudo esi, inaxiiiie sibi inviccm rraierna chariiate jnnguiiiur.
qu« >leceiu cubiios liabebnt : quia sancli dociores Dum enim singuli quique eorum cordc coniritu et
per observaiiiiain dccalogi iegis ad perfeclionem huiniliato receptaculuiii iii s>! piniimorum dilectioni
icnduiit ;
quia pro perceptione denarii liiiirRi ii: vi- prDEparanl, et diligcndi se frairibus merila pietaiis
iiea Ciirisli laborant, id cst, i!ia iriienii.uie verbo ac ucvotionis evliibenl, i|u:isi l;ibiiix omiics laher-
doctrin.T! insistunt, ut iiiiagineni i;i se sui Condi- naciili iii alteruiruni per incasiraiurx nexum copu-
loris ac regis ,
quain Adai!) peccantc perJiJftrijnt, lantur : ei quidcm erccto lahernaculo, ac regulari-
iuso douanie resiaurent, ut iic.nien ejus, qiioj pec- ler aiite ordinala coaipage labnlaruni, (igiira in-
candu ai.iiscrant , recie vivendo recipi;-.iit. Solct caslralur.c iioii cernilnr. Qnanla i;imcn virfiiln la-
iiainque in denario regis iiouic:! ci i.-i^igo ruiiUucri. biihis tibiiiicl coadunaverii, ipsa iiariciis iin-niiciissi
 ,

4;9 BED/E NLMJlMilLlS UI-KIlllM PAUS II. — LXIXKTICA CICNUINA. 4 40

nniii «al'ililas iislcixJil : quia iiiiiiiniin liiiinilitas A Uinlc esl iHuJ in F.vangiMin s.riiissiinc re|>eiitiiiii :

ciiiJiii >anciui'uni, qua sibi alteiutruin la-ileriniur, 7*' iic ailiiiipUlum nl ijnml iliclum et; ftr proplielam
rorib honiinibus vidcri non ptilosl, seil (|iiiil iiitiis {Mi.llli, il, et : //ol' auleiii lulum fiuluin esl , ul uJim-
«iprreiiir, e> ipsn miicIu' Eccle^ix p.icaiisDinio i.t.iiu pleieiilur Scripiui(e p^oplielirum {ilaie. xiv). V.l

pal.ini oiiinibus palci. Ter quain niiradiviux grati.i; ai>iisiiihi.4 Pcirus dc Doiiiinn lesiiinoniiini peiliibens
«Usiicnsaiionis agiiur, ui iios, iii quos riiics sxculo- ailjrcit: /:,'( hahemu^ firiiiioiem pToiilieticiun neTnionem,

ruiii tleveneruni, eliain eos Hui in primonlio sxciili cui bene faci!i.' aleiideiiles {II Pelr. i). l)> iie aiilvin

fueruiil fltleles, sincero alTeclii diliganius, el noii singiilis laliiilis l>inx liasos siip; oiiiiiilnr, ui consen-
niiDus illos quaiii eos qui iioltiscuin in prrrsenii vi- sus i>rop!ieiicx aliestaiiunis ia omnilus qux apo-
vunl, in siiiu nosiri anioris suscipiamus, el nos Fioli ilixerc, nionslrcliir. Vcl certc biiine liases sin-

quoque abillis pcrcumplexuniiliaiilalissusripicndos gii'is tabiilis per duns angulns sulijiriuiiiiir, u( licne

cssc credamus. Qnod autem iubetur dtias in labiilis &iifl'uliis angulis, loia rccle cl indeclimbililci' possil

singulis iiicastraturas ficrl. hocesl in ulroque latcre tibula c.>nsisiere; qiiia omni^ aposloliti el cvaiigc-

illariini. dupliciter accipi per figuram polcst, iil el liii serniiinis in proplieticis liiteris el inirnin: praesi-

in prospcris simul aiqiie adversis iiiviolata erga pnaluni iiiviniiiir, ei liiiis. Oimiis aposioloruin siic-

fratrrs jura cli:)rilaiis servenuis, per arina jusiiii:». B (C-snriimque illonmi viia ali iniiio lidci usqiie ad
juxLi exi'tnp'um Apostoli,iHC«/fn/cs a deiiris et »i tcimiiium viix pr»>seniis, cisdcm myslitis 'lcsia-

ttti/ris, et niajorcs minoresque, hoc ett et eot qui r.os menli Veieris conslat iiiserla esse paginis. Renc au-

in Clirislo prsecessentnt, et eos qai tecuii tunt, unius li'ni cxdem b:>sesargentca! snnt faciac, propi.-r ni-

omnet ejmdewque dilectionis, brachiis teiienies, arf lorem vnlclicel verlii coclestis . Eloquia enim Domi-

perfeciionis fatiiijia lendamut. Scquiiur :

ni, eloqtiia casla, argenlum igne fxamiiiatum, eic.

CAPHT VI. (Pi;/-il. «i).

De labntaruin labernaculi posilione. In /n{t'i'£ qiioqite secundo... viginli labulce eruiit, etc.

Qiiarum riyinii erinil in lalere meiidiano, eic. Lniiis cridianum labern.icuii, qnod vergrbat atl

Uiiania fn "rii longiludn lalirrnaciili, spccialiler non :iusir>i'ii, aiiiii|ii >iTi i|iam Dei plebem designal, qux
cipii:iiiiiir : scd e\ en iiinuiiiir, quia parictes pjus iiirriii scieiiti:c legalis j^imdndum .iccipiens, aniorc

ei i:iliuliS vigiiiti coinpacli esseiii, et lix singiilne siii Ciiii liioris Irrvere soleb:il. Porro lalus scuiin-
fiii^inlns culiitns ac scmisseni latiiudinis Iiabiiisse diiiii. qiiod veigebat ad aqnilonen), e.ini i\\ix lene-
perliibentur. Vi^iiiti n.imqiie ciibiii, ci vicies semis bri; uc frigoie iiilii.lelil:il:s, iisque ail tcinpus domi-

ruliili , tri;;inla ciiliitorum suinmnin compleliiinl iiicx incaniaiionis torpere nnn deslitcrai, gentium
«niatii ruissetaberoaculi longiiudnem ctiamjii.-ephus C iiiultiiudiiicm fignrat, de cujns vocaiioiie pulclire

Kcrihil. Et bene lioc nuniern tabrrnaculi longitudo Doiiiiiiiis per prophetnm : Dicam, iiiquit, aquiloni,

romprebeiidiiur, qnia trcs sunl virinics, in quibus Da ; et auslro, Koli prohibere. Quod esl aperle di-
l>riiicipaliler nninis sancix Erclesi:e perfectio coa- ccrc : Dicnm populo geiitium diiiiius sinc fidc al-

sislii, videlicei lides, spes et cliariias : qux per genti, D.i de luis filiis, qui .'d nieae fidcni conle^sio-

drcem miilliplicaniiir, ut tricenarius numerus ini- nis et amoris cunveiiianl. Dic:im ei plcbi Israeliiica-,

pleaiiir.duin virtutibusnieniisopcra bona jnnguntur, quse jnni nie.T lumir.e cogniiionis fruebaiiir, ^oli
qu:c dcralogo legis coniiiicniur, ne qiiis silii fiilem, pribibrre gcnles in sorleni eli-ciionis lecipi. Dicani

spein, el dilcciioneni in Ueiim alisque opcruin ex- Comrlio et domiii ejus, Fidein et hapiisma Cbrisli
seciiti"ne piiiel snfficere pose. Quod vero niinicrus susripiic. Dicani Ju<la'is, Nuiite cogere credentes
labiilaruin viceii:irius esl, el linc iiiagiKC sanclorum cx gentibus circiimciji, qiiibus foiiie liaptisnii cun-
pcifeclionis niyslerium conlinet ;
qnaluor cniin srcrniis, fides et confessio verilatis ad ^aluteni suf-
qi:iiii faciuiit viginti. El ciini lex Mos.iica qninqne firil. l.lnius antciii nunicri n)ensiir.iruin rl facturae

libris, gr.ilia aiiiein et veritas Novi Tesiameiili qua- talinlas utruniqiic laliis habiiil ;
quia n inirnni una
liior saniti Evangrlii volnniinibiis comprelicnsa csl. c drnique fiJes, spes. ei cbiriias uiriqiie puptilo per

nierito sancti ductorcs vicenario iiiiniero cxpriinuii- " aposlolos pr^idiralur, ad uiia ulerqiie proinissa rrgiii

lur; (|uia iniro vcrilatis conseiisii, ei revelata atqiic ccelestis voialur, de ntroque generale pra:cepluin
coinplela in Evangrlio legis arcana maoifestanl, ct Salvaliiiis arcipiiiiit : Eunies in muiiduni iinirrrsuni,
|.rTlii!nr.-ila fir.sve iii lege Evangelii sacr:)inriila de- pr(rdit->;(i: f'?i.'aii.7i.'.'U(!i omiii crcalunv (Mnrc. \\\), i«l

cl:iraiil. Dunique ri Vetns Tejtamriitiim in Novo di- rst, rl lirriinicisioiii rl pr.i-piitio. I bi et abs iue ulla
liicidalum, a<' laliuri senvu prop:ilatiiiii esse docrnt, iliircreiili.i subioferitir : (lui crtilident el br.ptiidttit

ri Novuin in Veteri ad>imliratuin, ac multiraria ly- fueril, salviis eril.

poriiiii revclaliniie prx;igiiat iiisiniiaiil, quasi in AJ occiJentuL-m vcro p!agam... sex liibuias, elc. Jo-
l.iliindine sux loriilionis el qiialtior prr quinqiic, s>'|iliiis (.liilii/. III, 7) scribil de tabcrnarulo q> u«l

el quini|iic lalnilaruni iininrrum pcr t|iiaiutir rs-c ileriiii «ubitis liaburril lalilu.!i:.is; srribil eliam.
liiulliplicaluni deiiioustr:.iit. Uases aiileiii quihiis q:ii;il lahiil:i! «>]us iiioiisura quatuur dijituriim inrrint
tabul4' susieiit.ibaiiiur, vcrba sunt ct libri lcgis ct a lerra suspeiis.T. Ex quo vidciur velU^ intelligi,

prii;ilielariiiii, (|iiiliiis apiistoli el evaiigrlisl:i', ra i|n:«: qiiod Iaiit:i' :iliitiiiliiiis racl.e fueiiiil i|i.'.aiiiiii ba.stf»

&t.rihirc ar |>rjL'dirarc, umc vcia ac divina pit>liab.iiil. tuLuUiuiu Q>ii luiou» de bur, quod piuposuiuius
 4M DF, TABERNACULO ET VASIS EJfS LIB. 11, i:i
cnpituiii ac de vectiliiis labiil;iriin) ila dicit. Pusterio- A slante, qiii ait : Quin sicul coeti noii el lena novit,
ris aiilein parielis (lovcm ciiliilos sex labiil^c facie- qu(t ego ilare facio coiam me, dicil Doniinns, sic s/n-
baiil, qiiibus coiiiiiiict.e siinl ali.ne diise lubiilje, cx bil semen vestrum cl nomen veslium. El paulo post :

iiiidio culiilo faclac, qiias angnlares poMieriiiil ad Fa egredientw, el videliniit caimera virorum qui prte-
iiistar labtilariim inajoruni. Singiiljc vero ialiul:i' varirali sunl in iiie. Veriiiis enruin non iiiorielur, ei
aiiniiliis habeb.int aiircos; por exlciinrcs fronles ignis eoritm iiun exsliiiguclur (Esa. l^vi). Marls nain-

cmini"nlcs, vcliil qnibiisihm ridicibiis coiirixos pcr qiie fliiciiis priilundi, amari ct turhiilcnti, et pecrala
ordinem, ail iiivioiMO per rirciiiliini respiLienlcs, ot possuiit signifiiaie, qiiibiis reprobi in liac vita male
per cns de;iiirati vcclcs iiiimissi, iinoqiiiiqnc liabeiite delcciali inlereunt, et fuliira' quoque baralliruiii per-
magniiiidiiien) cnbiiorum qiiinqnc, eraiitque ad cnn- dilioiiis. ciim iii iiltimo examine in ignem cuin dia-
junciioiics iabiil;irum,intrab.ili|iin capiitvectis uniiis- bolo niillenlnr a^teriiiiin. Nec pra-tcreiiiiilniii quoil
ciljusque iii alio vcctis capiie, veliit in modiim coii- lahcriiaciiliini cuiii acilifioarcliir in monte Siiiai, niare
chx : et piisl tergiim parlcliim in longitudiiic posi- nubniin babuit ad nccasuni ; cuiu introdui-tuni pi r

toriim uiius erai ordo, per labulas umnes vadrn^, Jesiiiii in lerram rcpiomissionis, et collocauiiu esset
r|uo per unciiios iiiriiisqiic pariciis lateia cnaiine- in Silo, e.idem plaga coeli liabuii inare inagnum. Dc
n quo
. .

bantur, iii casliaiionilius faclis el immissis ad invi- il.i niystire pnssumiis seiilire, quod saiicti in liac

ccm. Quoil prnpterea sic exquisituin est, ut iieiiiie a vita Dnniinn servicnles, ciqiie in conle siio lalierna-

veniis mnvcrctiir, neqiic alia causa taberii.nculuin ciiluin f;icienics , superliain impioiuin jacianiiain,
contiirliaretiir, scd immoliile secura quiete servrire- quasi ciiiiis nrcasiirain, fixa nienle dc,'pi(iaiil : in

liir. Ilic de lilierae textu Jnseplms. Veruni jiixta .tI- fiiiura ciiam patri:i cum Domino posiii, perpetiiam
legorise scnsum, occidentalis pbiga. quae u.irumque eiiriim posii:ini absque ulla siiai felicitalis iiiterniis-

iii se paiictem recipiens, .-eililicium taberiiaculi con- sioiie respiciaiit; ut co majores ei gratias referani,
sunimat ; recie adinipletinnem lotius sanct.i; iinivcr- qiio non soliiin fruantur boiiis, quje donavit, venini
salis Ecclcsiae, qii:eciini (inc liiijiis mundi perficiiur, eiiain intiicaiiiur mala a qiiihus eos lilieravil. Deiie
«lcsigiKil, ail i|iiaiii usqiic fidis el openitio recia ulrins- aulem piaga tabernaculi occideiilalis, vel qiic inaie
«jnc popiili perscver;iluia, qiiasi geniini longitudo rcspitere dicia csi, scx tabuis cnnstabal ; ve' qiiia
parieiis peningii. ISeque eniin crciiibile csi, vel anla senario niiniero solet peifoclio boni opcris exp:iiiii,
lenipus duininiGae iiicarnaiionis nnquani defuisse, co quod Doininus in illo inundi ornaiiini consuiima-
qui ex gcniibus credereni, vcl minc quanivis gra- veril, iii illo Iiominetn iu priinordio creaveril, in illo

\iler ilamnato ob peifidiam popnlo Jiiila-oriim, non genus liii::i:iiiiiiii sua pn«sione rcslauraverit ; vel qiiia
esse aliquos cx illis, lainetii paucissimos, qui iiit.^r
^ sex a?l3tes suiit sa^culi bujus, in qiiiiius oporlcl nns
Clirisiianos exsiilaiites, qiioiidie rrcdendo ad salii- bonis operil.us perlici, nl ad a;tcrna(n requiein iii fu-
tein pervcniant. Quod si quis ncgire pr.x'fruiiipsorit, luro, el resnrrectioiiis gloriain pcrvciiire ossiiiius.
i

di.anius qiioil iicgari luillalenus potest, quoil vidcli- Naiii (inod riirsum ali;c diix tabulx-, exccplis scx
cct spiritiialcs uiriusqiie Tesianieiiti dotiores at iue priiiiis, in aigiilis jubcntur erigi posl lergiim laber-
i<ilerpreies, qiii jiixla .scrinonem nninini proferant nacoli, quae vcnientes ab orienlali plaga parielem
dc iliesauro suo nova cl veteia, usque ad liiiein sjc- excipiaiil, ct occidentalis plaga; parleti ciiiijiiigaui
;

cnli siiit in soncta Lcclesit permansnri. Et aptc !a- ad reniuiienitionem fulurae pertiiiet vila;, qua post
bernaculiiiii iii occident:ili pl.iga coiisiiiiiiii:itiir, in liboi»s et teiii|iora saeculi bujus secura est. Quod
qoa diem sol tlaudere, ot cuncia solcnl asira occi- Ijifaiiarii ilividitur, in s.ibbaiismum scilicei, Iioc est
dcre ;
propier scilicct vel obiiuin uniiisciijusq>ie reqiiieiii auiuiarum saiiciarum, post absoluiionem
electi, Vfl geucralem totiiis sxculi lcrminum. Quasi ci.rporuiii, ei in glorimi resurreclioi.i» iiicoiruplibi-
enim occidit ei sol, qiii ab liac temporali luce pcr liuui receptioncm corporuni. Qii.-c utraqiie sortitio
lenebr.is traiisitoriu; monis, ad gandia liieis et vil:c reniunerJtioiiis ulrique piipulo coinnninis, iiullo uii-
transiiiigr;it xiernsp. (Jiiasi occidii (iiiini Eccl. si.v sol qiiam fine tcrniinatur. Naui ct aiiiinarum reqiiies
j^
in occideiite, ut verius iii orienie lciicbris iranscun- supervenieiiie lempore icsurrectioiiis, nullam sui di-
libus orialur, cuiii finlia in :idveiilii Duiiiiiii viia sk- iiiinuiioiieiii, se.I augiueiuum puiius accipit, et ips.i
Ciili pr:eseiitis, iiiox veruiii s;eculi fiiiuri mane, ju- iiiinioi talitalis ciiiijiinctiK, carnis spir.lusque iiostrju
Slis vera dies :iteriiiintis .Tpp reliil. El qiii;\ luiir jusiis iii coelis seiiiper inviilabilis permanel. licne nuiciii
euiu Domiiio re.i^nanlibus, reiirubi iii aileriiniii pc- de eisdpin Ithulis subiiiferiur ;

reunt; recic de l.ac plaga tabeiiiaculi in sequentibus Erutilque conjuiicm a deursum usqve sursum, elc
dicitur, qudd inarc respicerei. Signific:il aulem iuare Quia nimiruiii clectorum
oiniiis vi:a, una cadeiiiqne
Rubrum, inquo demeisus cum siiocxcrcilu rbar.o, li.le et clKirilaie ad coeleslia lendit ; in iiniiiii eiiiii-
ei (le quo salvaiiis Israel a Domino, ad inuniem Si- deinque linem divinx visionis p.;rveiiil, iii una
iiai, ubi taliernaculum iHcerel, asccndii. Uespicit ergo ea.leinque vuee recti dugni.iiis oninis suncioruin
niare plaga occideni.Tl.s labernaculi com sancia prrdicatorum
, soriiio coiirord il. Delnscerel n.iiiique
Ecclesia post operuui iierfectioncm cor.ioaia ab iiivieem compagu labiilaniin,
, in si quod uniis pro-
Cbrislo libero aspeciu i;it;iebitur vitia vel puinas im- piicla aiit apusioliis dixisscl, Iioc aluis ncgaiet.
piurum, quas ipso ad>uvanle cavefecit, Esaia aile-
Yeiu:;) quud cijiicors fabricam Ectlesijc st;r:iiv> divt-
 : ;

413 ni:n.c vf.neuaiiu.is operum paiis ii. — icxegetica cemina. m

ii.iriKii eliii|"i"riini riigil, |irnl'tv lo iMia«iniics talior- A solnni correclinnem n|ierttin, seil Cl |ierpetuani mi-

li;iciiiilMi>iil:is jiiiirlura coinp;(gin.il,.i(i|iic ali iiiviceiii

periia: relribuuonis luceiu lcgunl.

i^cjp.ngi iion sinil. El fundes eis annutos aureo», elc. Veries per an-
liuntius ifuoiiue lahiilis... jmii'is junrliira servubi- nulos ^'urcos labnlaia coniinenl, cu'n vciba s.^eii

lnr, eic. Aiii-iilares t.il):ila; siiiit i:il>iiiii |>arietuiii per elnquii por prninis^^innein regni ruilestis , siainiii

(iiiiniit ciiiijiiiicix, qiiOkl ruiiirx rcqiiici ct imiiinrla- saiicl.v Ecclesi.e confirmanl; ut co niiniis pertuilii-

lii'.ris glnria |ira-sriiii nostr.t! cniiversationi per liones Miundi tiineai, quo certtiis st.-ibililalcro per-
fidein, s|ieni, et cli>irii;ueiii linirssiine coinieKa cst petua: rciiiiincraiionis di.iirit. U.-ne aiiteni dc eisdeiii
inio iileo si;ibilis et iiici ni u^sa prxseiis noslra roii- vedibiis subiliiiir :

vcrsaiio penlurai, quia fiiiiir.v doiia rctiibutioiiis Quos oiieries laminis aureis. Lriniiiiis qiiippe aiireis
< retlii, spiTJt, diligit ;
qiiia rrebro suponorum ci- vecics «ipcr.untiir, cuni vcrbis (livin:e legis, qii.e

viuiii adjiidirio, nc fl.ilibus tiirbiileiilis iinimiiiiloruiii csse juvia lillerx scnsuin fortia vidcntiir, alqoe ad
s|iiriiiiuiii decidere possii, coiitinelur. Ei bx auiciii conlinnaiidaiii vitani ndetinin nplissiina , sii|<erinr

l.<b»l r, qiio; vel perfectiuneiii bonu: nu$(r.x- «ctionis, iiilellcctus, id est, cvangniira cbiriiale prxfiilgidiis

vel fuliira pro boiiis pr;euiia dcsignanl aciibus, binis idcsse innnbtrabitur. Ut eniin, exempli gratia, unuiii

iiigul.c bjsibiis susiciiiaiiUir; <|iii:i bacc quo>|ue om- " icsliinoiiiuin ponam : cum Irgimiis hisioriam sancti

iiia ;id coiiliriiialinnem rvaiigelic;u ct apustolicai Noe, quoiiiodu diluvium, quod impios i1e'c-'it, iiiira-

l>r;edicaiioiiis proplicla; sancii fuiura esse consoua tiililer ruiii suis in arca servatus cvascril; pitlet oiii-

vocc prxdixcruni. nibu> iu co quod Deus diligms jnsttiam, et o<lio

CAPUT VII. liabens iniqiiilatem, pios nnverit de tentaiione eri-

Vecles el annuli labutarutn labeinaculi. pere, iinpios vero ju!>la disiriciione puiiire. Ideoqiie

I''aciis cl vecles ite liijnis jclini, rlc. Veclcs qniii- lalis Icclio instar Tectium imputribiliiim taberna-
(|UC , qui liibiilas labernnculi roiiliiieiil ,
quinquc culiim Uoiniiii coniinet quia mentcs lidi-lium verbis

siiiit libri Mosaicx legis, qiioriiin inuiiimine sancta iulictai \eriiatis, ab incursii tentaiioiium prxniunit
Kcclesla iiiirabiliter ;>li oiinii leiitanlium scilcruin (I Pelr. iii). Verum quasi vecics lignei laminis ve-
.sccleraioriini(|iiu s|>ir.iuiiiii iiiipulsioiic tuiaiiir. Ei stiiiniiir aurcis, cum baer eailrm leriio per spiiilua-

li»c iii ulroqiie bilcrc, qiiia noii soliiiu priurem Dci lein intelligeniiam sarratioriliiis plena my$lcr;is os-
pupiiluin liilera lcgis crudiebai ad riilem et opera tciidilur, cuiit arca Ecclesiam calholicam, aqna
liona, sed el>:<m nos novi leinporc testame>'ti Deo diluvii bnplismum sigiiincarc diguoscitnr : munda
servicilcs, eadein liilcra spiiilualiicr inlellecta, ma- el iinniunda animalia, spiriluales et rarnales qnnsque
jnris gratia Julcediiiis, et iii |irjeseiili ad fideiu ope- *-•
ia Eccl«sia : ligiia arc» levgata ci liituniin:ila, dnc-

12 iuiieini|uc virlu'uii) iiisii:iiii, cl in futuro aJ speai tiirc-s graiia fidei roboratos : corvn^ de arca egre^sus
prrpoiiKc rrmuiieraiion>s acccndii. Eju^ileni quoqiie iiic rcversiis, eos qui post bapiisuia ad apo^tasijin
iiiiincri vcdes :)J nrriileiilalrm suiii pl.>g,iiii, i|iiia dcciiluni : ranius oliv.-e per cnliimham illatU'< in ar-

i|)sam qiiui|ue coiiipleiiiiiiciii bdiii operi-;, qiiando ad cani, eos qui furis quidem, lioc esi iiiter b.'cretiC0'i

pr:i'iiiia fuiura ile c;iriie i^yreiliiiiiir, lex nobis bene b.ipiiiaii siuii : sed qiiia pingnedinetn ra.^litaiis ba-
iiilereula pr;cdicnl. Uixle iiiteirii|;aiiti divili nc di- buiit, prr gratiam s.incti Spiritns in up.ilalcm calbo-
ceiili ; MiigisSer boiie, qiiul fai:iiii>i iit linbcam tiiain liraui iiicreiiiur imroduci : coliiuib.i dcarca rgre>sa,
alernam? rcspoiidil idum .Magisler boiiiis : Si vis ad iie(|iie uiira revers), eos qiii cirne soluti, ad liberaiu
tilam inijreUi, se.iva miiiitliita (Mallli. xn). Et oon luceii) patri;e caelrsiis pervul.uii, neqiiaqnani am-
illi al:a qnam le;;is inaiidaia subdidil : plius ad laUorcs lcrrenx perrgrin.tiionis rediluri.
/ps(j.<(/i(« ruiii/</j i/(;uurafri.s,eir. Tabul* laberMaciili Circuindantur iiaiiie aiiro vectes ligiiorum setim,
deaiinl:!' pra-fnlgoin, c»m omiiis vila, oiiinis seriuo «""> firmi^sinia sarre Scriinurs tc^tiiiinnii per iii-

s:inc!oriim prxdii a.oruni lurtiu pr:eiiioiisirat sapicn- tcr|>relal,oiien» inyslicam bis et hiijusinodi seiisibus

li.e colrsiis uibili|uc in eis aliud quaiu viriulnm ru;lcslibiis ac spiiitualibu» prob.ibuut esse perlu-

<!ccu> aspicitur. Annuli autem aurui, per qiiosvecles *-'i^^-

laliulata contiiiebant, ipsaui vit;e cu'Ieslis benlitu- fc'/ er'j«;« .'(iJrrnflfM/iim;Mi(a Mrmpfum, elc. Exem-
diiieiii ilrsignaiil ;
qux proplrr su;n gloriam clarilaiis pluiii taboniaculi Moysi iii monle iiioiisiratniii est.

ircte aiiro, propler Tlcmiialom rvitr circuloroui- quia coiiim iratus in secretu cum Doniiiiu, vidit su-
p.iralur. Undc Apostolus ilo iila : Reiiosila rjf, iiiipiit, bliiiiem aiigelica: puriiatis ei immortaliiatis vitani

nii/ii eoiona jiisiiiiit! (llTim. iv). (Juiiiqiie uutem cir- ad ciijus instar, bumanain in lerra conversaiioiieiii,
c.ilos siugiil.iHiabcbaiit tnbul.v; iioii quia quiiii)ue- iii qiiantuui luoitalibus iiiiitari possibile fuil, iiisti-

partitu est disliiiclin patriu: ra:!rstis, sod qiiia eadoin luuie jiibeb:iiur, ui cuui exeiiiplo enruio iiiutux iit

perpetua rlaritas ct clarn prrpciuit.is rpgii! illius in Duuin diloelioni, divinx laudalioni, unaiiiiii.v paci,

Gciiesi, e;i<]em iii Etndo, eadeiii iuLeviiico, eadriii sinccro; castiiati, cxirrisi|ue hii)usirodi virtuubut

ii) libro Niiiiieioruii), eadcni iii Douterouoinio scripla in terra vararcmus, merereniur et iii rutlis corum
lontiiictiir. K.l i|iiiiiqiieai)nuliauroisiii-iilistal>eriiai'u- osse coiisoites, juxta pruiiiissiiiii Domiiii, diceiitis :

li Uliiil'Srr;inl iiilifi ,qiita lonla iusiinuin niiiltiini di- llli (lultiu lyiii diijni liubehuulur Sifiiilo ilto el i#iiir-

Iaiai;i pcr :ii',ii>roiii, inuiiiiiibus lcgisMu.^aicc librisui>ii i'i-t'(iaii.' (X iiiorlMii, ii«.'/h« HHtiiiii, m«/i«i liNriiNi mio-
 ,

itS Df: TADERNACHLO KT Y VSIS KJUS Lin. II. JiG

ns. Ui-qiie fnim vUra mori lotcrunl; (Vjualfi eniin A rcat nuiic vulliii Dei pro iiol is. Qiioil autem ide.ii

miil aiigflii el filiii Dii , cum nint lilii resurreclioiiis veliim (le liyaciniliii et piirpnra, ct coico bis tincto,

{Maillt. xxii). Exeiii|iliim ciiim nuliis Moysos angc- ct lusso reiorla pnlclira v:iiietaift c<i!iiextu:ii esi,

licx" conversaiinniN, ijuam iii monie conicm|iblionis quis iinn viileaieli>m juxt:i lilt''rani pulcliriluiJiiii

viilil, |ir.TC>plis ligalilius oslcmiit, per qiioruin oli- Cfleleslis rongriicre visi(mi^?Si cniiii (lcciiie:ii n;iiii

Kcrvaiiiiam, el ipsi ile lerraeiliii, m\ ciMisorliiiin innsque aslroruiii, si niii!li!:iri:iin nnliiiim Fperiein ,

aiigi^loriiiii In rcelis pcrvenirc |ios>Imiiis. R\cm|ilum si ipsnm irim co'isider:)S , iiiille Irabpmciii varios
idtin iinljis vi(;e perlectioris el liralae rcliili' liniiis adverso sole colorcs, nniine videris llbi multo plurcs
in ligiira laberiiiiciill ei ministeiii sacerdoialis ac ac pulclirinrcs, qiiani velo talieniacnli inti^xte siiiit,

l.evitici, (^iiod ilescrihii, prxbuit. Origiliir aiiiem iiidit is coelo coloniiii nol.iic piciiir.is ? Qnatuor au-
laljiTiiaculiitli jiiiia exciiipluiii qnod illi iii inonic liMii coliminsc, aiiic i]Hii a|i|ieii$uiii esi lioc vi'luin,

iiioiislratimi e;.!, qiiando elecli qiiiquc nil iiuilalio- conlestiiiiii suiit poti-states n^iiiiiiiiiii, qiialuor virlu-

iieni aiigelic.e piiritatis, quain ipse iii occulto coii- tibns eiiniiis pi.i'cl:inp, de qiiibus cl supra dixiinu-:,

tcnipUri iiieiuil, opus aiiiniumqiie coniponiint. Ilac- lioc cst rorliludiiic, tenipcranlia, pruJenlin et jn-
ti-nus ile parletc leinpli iiicriJiano, sepleiilri<>ii:ili. stilia. Qii.c qnidcni virtnlCi aliter iii lalioribus ct

ei occideniali, prnut Dominus dedii, cxposituin esi :

" xrumiiis vii.e liiijus a nobis, aliter in cgcIis serv.iiitiir

in sequentibus aulem etiaiii urienl:ile ialus, qnaliier ab angelis ct nniinabiis sunctis. Ibi iiaiiiqne legnaniia
sit coniposiiuin, monslratnr. Scd prius Scriplura de prxsens vidotur esse siihdiiuin justilis. Esi et boe
niedio pariete, qui s;incia sanciorum a priore laber- iiiimorialjs oiiinino juslili:i' ; niilluin bnnum Deo piae-

iiaculodivideb.ll, iiiliniaiidum judicavit. piinere, vcl xquare, pruileiui.e : Deo nrmissinie co-
haererc, lurtitudtnis nulln derectii noxiu deieclari,
CAI'UT VIII. :

cotumms labcritacuti ei propitialorio snpcr

lcmperjniix. Iltc aulrin, i|ii<)d aiijiistiiia in subve-
De velil et
arca. niendoiniseris, quod prudcniia iii prxcavcndis in-
Fucies et letum de lnjncinilio, cic. Veluiii lioc, quo sidiis, qiiod rorliludo iii pcrlerendis in<ilcslii<, qiind

laberiiaculum dividi-batnr niedium, ila posiliiin ro- leniperanlla in cnercendis deli!Cl3lioiiibii< prnvis,
ferl Josepbus, ut vii^intiqiiideni cubiti lOKgiliidinis ad non ibi erit nbi nibil oinnlno erit ninli. Bene aniein
priorein doniuni, dccein vero periinereiit ad seciin- li:c coliiinna; do lignis setiiii snnt ract.e, vel qiiia
dain. Quod per omnia inrnsuris lcinpli, quod postea spiriUis angelici iocorriipiibiles nalurn cl inimor-
ractiim <'st a Salnmone, liquel esse coiivenicns. Qnod tale-. suiil coniiiti, vel iini i absqne pecoato condit'.
cuin esset gcxiiginta ciiliitiiriim lini^iliidiiiis, el viginii inteiueral.im sii.i! condilioiiis purilalctii sempcr cu-
latitudtiiis, lerli.iin lon;;ilu<iiiiis p:irtem, id est, viginti stOitinnl. De quibus apte snbdilur :

cub tos ad iiiicrioiein dnmuin, lioc est sanctuni san- Qu(B ipsa; quidem rieauraie; eriinl, elc. D aurn:.-e

cioniMi 1i:ibebJt sep:irutam : ita ut loiigiludo el qiiip|ie siinl roliiinnx, aiiie qiias appenileretnr ve-
laiiludii ejiisdem dnniiis interioris una esscl. Sic Uini ;
qiiia posiix- inlra velnin oocli viiliilcs atr;e-
crgo lubcrnaculi pars Inlerinr loiigiludinem ct |jti- ioruiii, sumniae c'arilatis siiiii gratia ve-titx. Capiia
ludineni sinnlfin, lioc esi dcnoriim liabebai cnbilo- ti.ilienl Hurea, quia mcnlem qtia regnniur, liauent
rtini. Qiiid nutein idem vcliim ngnraliier exprimat pr.i'S<'nti:i diviii.c cogiiitiunis ac vi»ioiiis illiislraiani.

Aposioliis ad tlcbrxos maiiireste declarai, iibi el boc Ilabciit ct bases argeiileas ;

qiiia omttis eoriim na-
pariter expoiiii ad sriisum allegoricuin : qnaic iii lura in hoc, quasi rundimcnlo, specinliier siibsislil,

priore quidem tabcrnaculo sempcr Iniroireni sacer- ul laiiJcs liymnoriiin sun Donilitori decantet, ut vo-
dotrs, saijriflciorum orilcia consummantos, iii sc- luntaiem ejusdein Condiloris, nobis adbuc in lcrra
cuiiJo iiutim seiuel iii annn solus poniilex, non sine peregrinantibus, quasi exira veliim posiiis, suis cnn-
sangiiine ,
quein olTcrelial pro sua el popiili igno- civibus nnrreiii. Unde et ipsi dc lerra congratu-
raniia. Veluin IkjC, coclum iiiterpietatur. Qnod au- L^nlcs eonim Inudtbus sednlo, quasl voce exbr.ria-
lem iii priore labernaculo quoiidie per aninim iii. toria, duere sulemus : Benediciie llominmi, omne*
Iroib.inl cum sacnliciis sacerdole-i, sii|>er litijns viix
D aiigWi ejus potenlcs virliile, ifui fucitis votimlalem
,

stain cdisserit : iibi sancti Doinino siiie inieinils- ejus {Psntm. cii). Auro naniqiic s.ipe in Scriptnris

sione ramnluiites, qtiotidianos gux fragililalis erra- sapieniix splendor, nrgenlo nitor osie^idi verboium
tu<, sine qiiibiis esse in hac viia nullaienns pos- consnevit.
suiil, qtioiidianis bonorum operuin vicliinis, qtioli- Intereiur aulem veluni p r circulos, elc. Crculi,
dianis bcryiii.irtiin stinriim libaniiiiibiis, quasi qund iieque inititim babere, neque (inem videiitiir,

veii sacerdoies Dei et Cliiisil ejus, eipianl. Suin- nonnunquam in Scriplura sacrn pio xtiTiiitaie poni
niuni vero sicerdoicm, qul seinel in nnno sancta solent. El apie vcliim, qno roeliini liguratur, per rir-

sanrtoruin cum sangiiine vieiiinariim ingreilieb:iliir, culos suspensiim esse perbibclur; vel quin in xtenri
i|isnni inlclKgit esse ponliliceni magnnm, riii diclum eral consilio Diviiiiialis, i|iiaii.lu inuiidits ciearcliir,

est : Tii es snccrdos in ceiernuin seciindum ordinem iii q'.ic |>riiiiuni atqiiu exiiniiiui lortim habcl nattira

ttelckiscdech (Ptalm. cix). Qui semel oblaius pro coeiebtis ; vel qui.i iu fnrt^nii c-i (iunaiMeiiluin ccli,

peciaiis iiosiris, ipsc saccrdos cl bosiia per pro- ut iiunqiiain factura ejiis solvaiur. Nani qiioJ Ooiiii-

priuiiisangu''nc::i in ipsuin c(ei>jm intravit.ul appa- nus ait ; Cncium ct tcna linniiiiiini {Matlli. x.xiv), de
4.7 niD.E VINEnAUiLIS OrEllLM PAIlS II. — EXECETiCA CEMINA. 413
ruiln esl xiliereo arvi)iiciKlun). De <|iii> llicrniiiis : A pcr lianc se snnsu spiriliiall riivvlanilaiit esse s giiill-

Uitvus , iiii|iiil , in C(rto cugiwscil lemints sii.im CUIIS.

{llitr. viii). llluJ n.iiiii|uc ca>luni iii j^dicio it;ne CAPUT IX.

lieriluruin esl, quoj in Jiluviii < onsiai K.sse pcnlilniii; Tentorii in intruilu labernnciili el coluninaiuin
rclro allcsl.-tnie, i|ui ait Ciiti cranl priu$ ejut descripiw,
: el (.rra,
de aqua el per aquam contiileiites lerbo Dei, pcr quiv Facies el ler.torium in tnlroitu tnberiiaculi , clc.
ille lunc iiiuiidi:» aqua mnnduhu p riil : mli n lein Kx|.leia njrriiiioiie ile vclo, i|u<>d sanctnariuin et
qui nunc lunt, el terra. toJein rerbo r potiii iuul, igni sanciu.iiii sattdiiaiia divideliai, redil etpunere Jo
rrseiraii in diein jiidUii (II Prtr. iii). Intrn liiic vc- orieiiiali lalere saiiciu:irii, qiuid iniernii.^isse ad lein-
liini ieiii|ili po<>ila c:>l aic.i lesiainctili;quia incdialnr pus vidiliaiur, cuin citlera ejus latera, ausirale vi-

D>'i el liiiniiiiiiin, Iioiiki Cliri-lus Jesiis, i|iii solns dclicel, scpieiitrionalc, et occidrntale , de$cril>eret.

paicrnoruin isi cnii.scius arc nnriini, p>>sl p.issionciu Teniiiriuin erf-o in iiiiroilu labernaciili pulclira co-
&iiain resurrcctiuiicniqiic a moriuis, super cuelns luruni varietate coniettum , priinitivx est docug
<'a;iornin ascentlciis, sctlet aj ilcxtcrnni ('jiri'^. Ilnc Ecclcsi^, div. rsis \irtuliiin noribii.s glnrincuin : Je
veln saiiciuiiiiiini ei saiiciujrii sar.ctuana diviJuii- qiiibus scriliil Luc:is : Quia muttiludinis eredentium
liir; qiioiiiaiii Ecclesia, iiiixex angflis sanciis ei U>'- ".erat cor ununi el anwia una , el non eral stparatio in

iiiiiiibus consiai, partini silliuc pciesriiiatur iii iiili- eis ulla ; nec qitisqunm eorum quie possidebat , aliquiU
iiiis, partini in aeicrna pairia rcgnat in superiiis, sttum esse dicebat , eic. {Acl. iv). Inerai iianique ei
adliiic cives suos diriiiicnie vcli) coe'i habei ab in- liyaciiitlius, quia coelestia ci gitarc, ca-lestcin in ter-

%iceni scgregaio':. ris vit im Jiicere solclial. Inerat piirpura ,

quia niori
Pones el propiiialorium svper arcam teitimonii, elc. erat p.irala pro Cliristn. Inerai coccus bis tiiictiis ;

Apte propiiiaioriiim !^ii|>cr arcani positiim esse di- qiiia Oei ct proiiiiii Jileciiune flagrabat. Ineral et
oiur; quia ipse medialur Dei ct lioininuni spcciuliler liyss>.'S rclorta ;
quia cooiinciiiia caniis et castiiate
a Deo Paire dniKiius est, iit esset propiiiniio pro gaiiilebat.

I
ccc:iiis iinsiris. Lnde e:iain Patilus dicit : Jesiis Et quinque eolumnat deauTabii tignorum teiim, elc.
Cliristiis, qiii iiior:iius esi, inio qni et resurrexit, qui Colutiinx quibus tcntorium suspendcbatur, sancli
est aj Jexltrain Dii, qui ellain inierpcllnt i.ro iioliis. siint doclores, Jc qiiibus Lucas conseqiienter aJjun-
ilcntamiue exlra vclum, ct contru mensam candcla- git : £( tirtule magna reddebanl apostoli leslimonium

6.'ttm,cc. .Meiisa e: caiidelabrum labernaculi, tem- Tesiirreclionit Jau Christi Domini nottri ( Ibid. ).

poratia Dci beiicri.ii Jcsigii.iiit ,

qnibus in prx^eiiii
p Quoriiin iiiciis quaiitu robuslius ipsa aj supernj eri-
iclicinuir el illiiniinaniiir, ui liis iiiieriin confurtaii et gitur, taniu ririniiis JoccnJo, et aiios aj amorero su-
adjiiii crescenie graiiu iner^loruin , ad panem ange- |.crnoriini sulflcit aitollere. Sicut enim apost<Ji el
luruni iii cu'lis niandiicanJum , et aJ viJenJam ve- aposio!ici viri per tabulas possunt recie Jes>gnari,
lam niuiiJi lnceni inlrare valeamus. Uux sunt anibo propicr latiuidiiietu vel duoirinain, qua eunies in
cxlra \eliini; qnoiiiain iu bac soluiiimoJo vita , vet niunJuin univeriuni prx-Jica>it Evaiigclium omni
Scriptiiris sanclis .ic Joi foiibiis , vel caleris reJeni- creaiur.e ; vel cliaritns, qu.iiii non suluni usque ad
piioiiis iio^ir.u sacianieiills opus li beiiiiis : in fuiuro aniicos, sed usqtie aJ diligcndus eiiam ipsos exlen-
auteni sxiuln , ubi Uuinuius palaiii Je Patre annun- duiit iiiiiiiicos ; cl urationibus nc beneiiciis prosequen-
liabit iiobis, iJ est palani Palreui ostenJet nobis, dos cus, qui se oilio liabent : iia eiiam propler Inex-
nt nbi , sicul J .annes nil , lidebiinus euin sicut eit pugnnbilc rubur c<>rdis, et inieniionetn aJ coeVsiia
{I Joan. iii) ; tioii j:iiii opiis crit ederno saliitls seniper ereciani, n<in incunvenienier voeabulo ei (»-

adininiculo , cnin iiilial>il:iiis iii eleclis siiis Deus clura coltiiniiariiiii liguranlur, Aposlolo atleslant<>,

«iinnipniciis iiilorius , sicut liix viUc illuslral , cl si- qui ait : Jacobus, Cephai, et Joannes, qui tidebanlur
iiit puiiis vii.'(> saiiat ,
quus iiitioiliiceiis iii gauJium columine esse{Cal. ii). Qua: niinirum culumn.cbena
regni siii porpetiia be.iiiludine subliinal. Diximusau- |)
quinque suul faci* propler loiiJein liliros legis, qui-

leni supia , quia lattis taberiiaculi meridlamim aiit:- bus nocesse e.-.l ut sanrli Jociorcs su.-e verbo prxJi-
qiiain !)ei pli:bem si'^uilicarel, qux priur lucem divi- catiuiiis roiniiiiiniant, et mnxinie qui prlnnilvain in-
na; cngniiionis, fervurcmque Jiviii:? Jilcciionls acce- stituere Lcclesiani, qux ex liebrxurinn populo cun-

pil : pars vcro sopleiiirioii;i'is cjiisilcin l.ilicriiaritli gregit.i, sola .Mosaic.e legis atieiiirii.iic noverit >n-
,

r>>ngrcg:)t.iiii ile gciilibiu Kcclc.\..iiii , (|U;e diuliiis in siiiui , cuiii iiecdiiiii cvaiigelira el apusiolica per
leiicbris tt iii iiiulira infiiis reinai>.«erat , InJicaret. orbciii Scriplura clTulgerel. lloiic aulem e.eJein co-
UnJe rerta disiinctloiie eiiani caiiJclabruni ,
quoJ iii litnina- de lignis sciini quiJent lieri seJ auro juben-

l>nrle nusliali culloiaiiir, pulciil graliain. qua; priuri iiir opcriii, ut insiiiiieiiiur prcJiiaiores saiicii, et

p(i|>ulo J;>ia csl, liisiiiiMie ; nieti.Na vcro qna: in p:iile iiillriiiiiate curJis iiilus liilegri, alque iii nullo Jo-

iti|iiiloiii> ^Ubni , en qux tiubis siiul Juiiaia, Dcl be- lic.oiiies, et operuin tl.irnaie rorinseios esse Jeliera

nericia Joignnre. Kccic caiiJelabntoi coiilra incii- Ciiitspieiii. Vel ceile culuninx Iigiioruiii seitni Ja-

s:ini posllutii esse ilicliur , quia iiiiniiuin Snripltira aur;iniiir, cuni iijein duciures forlituJinero sua
legis et piiiplictarniii per umna nj gintiniii onii^e- aclionis Jiviiiii sriii|ier n>lj>ilorio prutogenjaiu Ju-

lii lesplcit, liiiic viilclicci i"siiitiuiiiuni porbibeus, ct ccni, cuni in uiiiiiibus it>i.c Inciuiit, gluri.>iu rairis.
 :

4tO DE TAItEIlNACLiLO ET VASIS EJIIS LIB. II. ^.',0

q'ii csl in cnfilis, re(|iiirniil; cum In iiiiiversis f|».p \ cieilendiis esl, capiie niioqiio (irmiler taliulis iin|ui-

loqiiuntur, Clirislum sunare gaudenl, (lieciiles : i\en siiiis, ijt per Iioc et ea laliermiciili pl.^^ijM, igiix iiuii

eiiim nosniclipiot prccdicamus , scd Jauni l.lirisluiu luliiilis, scd coliimiiis constabat, non iiiinns fixa qiir>iii

Vominum iioilrum ill Cer. v). De (]iiil<us aplc siiIj- c;ttcr;«;, veiiio licet iiiipelltiite, persisicret. Cujn.s
tliliii : vcrii si cliain s:icraiiieiitiim scire desidcras, i|itiiiiii

yiiuruMi <ri(/i( capila aurea, et bascs cenca: Aurea absqiie oiiini anibiguilatu riedeinplorein noslruiii fi-
quippe capiia iiliiin designant, dc (juo dicit Apostn- gurate dciiin.tial : qm qiiasi ab anguln usqiie aJ aii-

lus : Fa umiiia constant in ipso, cl ipse est caput cor- giiliini perveiiil; quia a |ilebe Jud.iici, qiiam prins
porit Ecclesice, qui est principium et primogeiiilus ex elegit, scse ad salvandam ctlani gciiiiiini inultiludi-

tiiortuis {Col. i). Ncque incuiigrunin viilealiir pcr nem piopilintiis cxlciiilil. Uinle iucrilo, siciii in pr»-
(]iiini|ue cjpila columnaruin, uiium capui Ecclesix pliclis bipis aiigiibiris, ila cliam in lcge vectis an-
C.lirlsiuin lignrari; loi enini fuere cajiila, quot co- gulaiis poicst rectc nuncupan (E.'>a. xxviii). Lapis
luniiix '
quia nimiruin Idcm ipse Doiiiiiius Clirislns videlicel angulaiis, jiroplcr lemi>lutii, qudd de lapi-
omniuiii s:inclnrum caput est, in se qnidcm i|iso dibus vivis Deo construitnr; veoii> vero angnlaris,
inanens, senipcr a?qualis ntqiie iiidivisitiilis, scd sln- propter talicrnaculiiiii, qnod ei de liguis iinpilribili-

giilis quibusq le eUclis gratiam sui Sp ritus pro ac- C ''"^i Ijoc est de aiiimabus eleciuruin corru) tiuiiii labe
cipieniiuin capaciia:e dividens. Undc non roluin carcniibus xdiruaiur.
oinni gcneraliter Ecclesiic, vcriira ciiam s]iecialitcr CAPUT XI.
unicuique membrnrum cjus, licel itlud proplieiicum Altaris liolocausli et vasorum ejus desciiplio.
cum Uducia proclamare Nunc autem ezallavit ca- : (Exod. xxvii.) Facies et ailare de lignii setim, elc.

put mcum super iniinicos meos (Psalm. xxvi). Ciijus Iloc altare, quud propiie bolocausii vur.ubatur,
nimirum capiiis signirieautif convenii aptc, quod corda elecinniin disignat, qu.c ::d oircrciida Dcu sa-
eadein capiia culumnarum non deauiat.i, ut columiiic ciincia boiiiiriiiii o;ieiuiii ipsins siinl du: o coiisc-
el laliiil»-, scd aurea fieri jubeiitur : quta sancti qui- craia. Qiiod ajile de lignis seiim licri pr.cripiuir;
deni omiies pariicipes sui.l facti Spiritus sancti cl qiiia niunla el incornipia decL't csse corda ei cor-
graiia: cueleslis, ipsc autem pleniis crai graii.e et pora in qiiilius S|>iriius Dei li:ibiiei. llabct quinquc
veiitutis : cl sicul prxcursor suus de ilo aiebat cubitiis lungiludinis, cl totideni lalituilinis, ciim fl-

Kon eiiim ad mensuram dat beus Spiri.um. Pater delis quiiqiie oiniies sui corpuns se sus in loiig tu-
enim diligit Fitium, et oiunia dcdit ii manu ejus {Joan. dine patientiac el iii Ijliiudiiie (.liaritaiis eiercerA
iii). Bases aiitem xiieje, propbeta: suni, qiiorum salagit : ul in oiiini suo visu, nu.liiii, gustu, olfjciu.

atlestniione apostoluruin seriiiu connrniaiur. Et bene G c' '^ctu, semper se diviiio ineminer.i man^iputuni
anca:, vel propier iiisupctabilem ineiitis pr.ipbctica! esse servitio; juxta >l!ud Ajiosioli, Sive inaiiducaiis,
Iiduciam;vel quia sermo Cdruiii, senescente sive sive bibitii, sive atiud quid facitis, omiiia in glmiaiii

Iranseiinte inundo, nulla uni]u:im vetustatc polest Dei [.iciie. Ilalct ct Ires cutiltos altitmlinis, cuiii ea-

ciuuumi. Meque eiiim vcnii Dumiiius si>lvere legem dciii ci)r>la cleetoiuiii per liilem, spem el cbarltatenl
aut pru|ibeta$, sid adimplere. Ilabenl enim columiix ad C(i:lo&lia tciiduni.

labeninculi basos a;iiejs, ii:ilic it aurea capiia ;

quia Corniia auiem per quatuor aiignlos, e.c. Qn tiitir

nimiruin apustoli ei a|ioaloliti viri verbis propbeta- angulos habct altare liulocaiisti, quia per qiiaiucr
rum in fide sunt coiiiiruiaii, et ail vidciidnin faciem iniindi plagas sancia dilaiatiir Ecclesia, qiix pr pter
sui Condiluris supcrnurum desidcrio erecti. Iiera uiiuin cor et animani unam tolius credeiitiiiiii mul-
capita aurea, sed bases babenl aneas; qiiia quxcun- liludinis recle faciura unius desigiiatur iiliaris : ex
que per Domiiium coelebii sibi aui turitaie data per- quo videlicet '.illari cornua fiunt qiiatnor, (uin quj-
ccperunl, cuncti bx'C pridein prephetico eloquio tour viriuiibus sxpe anie dictis jiistor>'m corda niu-
prxdicta esse sacrainenia didicerum. Snne, quia de iiiiintur. De (juibus in laiide sapieiiicc dicitur : So-
oriciiiali plaga luquiniur, videlur opportunuin com- briclatem eiiim et prudeniiam docet, et justitiain et
inemi.rare aliqua de expo>itiuiie veclis illius singula- D virtuKm; quibus utiliiis iiiliil est in vila liominis (Sap.
lis, quem ab aiigulo labularutn ad anguluui usque viii). IIxc cornua cx ipso altari prnducunlur, cuiii
parietis aherlus porrectuin esse, ac lotam parietura non spciic
nnunimentn viriutum lidules leiiu'-, cl al
constaiitiam, ne vi et impulsu procellarum concuti, bominu:n cstentant, sed ex iniimi siii i.oidH
fucieiii
atque liuc et illuc posset iuOecti, continere jam dixi- radice Deo tests geneiani. Coriiua suiii qiiaiuor per
inus. Scriptum est in scquentibus sacrx bisturix, :ingiiliis altari~, (uui omnibiis niuniH tei-
quntiior iii

iibi oiuiiia qux Dominus imperaveral, Muyses ex)>le- niinis Ecclc^ia, viriutuiii poteiitin s|iiriiii:ili cunciis
lisse itarratur. hostiuin iiisidiis inviohibilis per£i><iil, iino ips;i ruii-
CArUT X. ctis se iiiipugiianibus foriior effitiiiir. Quod vi leli-

F^clii qui ab angulo usque ad angulum perveniebat. cet aliare operietur xre, cum virius co-pia fidelimn
(Exod. xxxvi.)... Veclein aliuin, qui per medias la- perscveranter iisqiie ad lincm firina lenetur; qiiia

bulas, eic. Hic ergo veclis n prima tabiilariim sum- enim xris mctallum longo solct teiiipuie incorrupli-
inilaie iisque ail alterius latens su:iiinitaiein, per de- bile ilurari', recte per Iioc virlus valel perscvi-ran i;B

cein cubiios latiliidinis labem.iciili [iro;enius cssc de.^rigiiari. Si iiiieni vero movel juxia liiieram, q o-
iS\ UED.C VI Nr.UADII.H OrnRliM PARS II. — EXF.CETICV CF.MilNA. iK'i

moJo ligiia ali.uis lM\Ut ignf Nitiiio incoiiiliisia A ''«'^•siis feriiintiir. Vesii.lur sai-eidoi luiika ei (emi-

peniiaiKTe potm.Tiiil, accipial be:iii llicioiiyiiii d nalibus linfis : saccrilos qni oirt-rl liolacau^tiiiii, Uo-

h:>r qii:cstioiie respoiisuni. Alc.ris, iiii|iii(, ligii:i, n»x iniiius e^i : qiiia In nolils ipse ignoin sin; cliarilalis

de ligiiis pnradisi sniii, iifin creiiianiiir igiio vicino, accenilcre, ac pcr liiin<' hosiias lioiix iinsira! acitoiiig

5Pil ptiriiira roililuniiir. Nec iiiiiuiii lioc ile saniHia- siliiinet ncccpialiiles fai^ere ciiiisnevil. Kt liiec fai ieiit

rio cl inlirioiilKis ieiii|ili. oi allari lliyiniaiiialis cre- vestitnr iiiieis iniliiinentis ; ijiiia iil iios aJ opera
<lerc, cuiii eiiaiii ainiaiilmi, qiioil ligni geniis csi, viituliiin excilcl, cseiii|il.> iiobis sii:e incanialloiiis,

vcl ligiii liabeiis siinilitiiiilnciii, quaiilo plus arscrii, p:issionis et moriis proponil, qiiiK per liiiuni signi-

liiiiiii iiiuniliiis invciiiatiir. licari pnsse sxpius diclnni csl. 7°o/fi( aulem iiltm ta-

Facieique in utui ejui lebelas , ad iuscipienJus ci- cerdos cineret, ijuos voTnX iijnis e.iUisit, cl ponil jnxla

neres, ctc. Vasa aliaris tlivcr^ri, vel divcr.iias fnlfliuiii alliire, cuiii L) iiiiiiiiis rinciii laLoriosis opcrilius im-
personas, vel certe iiiullirarias i|isi)riiiii ai l oncs, pnnil, neqne justns ilc liac vila r.i|.tos iiltra pro vila

ilve cosilalioiics in faimilaluiii sni ('."inliloris dispo- .Tierna cerur'', scJ coionuin jnsiitiu: iii vila ;uleriia

.sitas aci i|iertf ilelieniiis- Et iinideiii piinn) lclieia'!, jnliel accipere. Poncns clcnini cineres jiixla allare,

3(1 suscipieiiilos ciiicies, lacde pr.i cipiliir. CiiiiS spoliahiiur prioribus vesliineniis, ctiin aj inciiinriam

auieni liMsiiarnin. qinil iii inagiio mysier.o delieat B juslis, qiiae feceruiil bona, reilucens, nnn eis aiiipiiiis

accipi, icsi:\tur ciiiis viuil.c riira; asporsiis ;

qiii lialiiliim sua; p.issionis iiiiilaniliim osieiiilil ; scJ iii-

ciiaiii, Aposlolo lc«te . in.iitinnlos Sti^iciifuiibnl ait doiiiir aiiis Testliiiciitis, illis viilel.cel ile qiiibns iii

emundalioneni curnis (llebr. ix); in qiio ips- pr:i;(i- Evangclio dicil ipse ; Aincn dico robis, qnoJ pracin-

guratuin inlelligil sacrainentiiiii Doiniirn.x passionis. get se el [aciei illos di.scunib re (Luc. xii); id est, ad

Tcmpus autein et acceptioncm pa>sionis Clirsti iciernain se rcn.uiieratliiiicin prxparibii, et illos iii

tlcsigiial cinis creinaia, qiia> nos in perpctuiim pnri- xlcrna facit qiiielc refovcri. Induius vero aliis vesli-

ficans salval. Ergo crcniatio vitul* ruf.e ipsniii, ipii menlis e/feret cinercs ejlra castra , tuiii paraliis ad
ad ciiiuinlationcm liiimiiinlorum scrvabatiir, mysic- remuncranJiirn laborcm ele inruin su'iru:ii Uomi-
rium jam coinpleta; ejnsdem passionis, quo iios niis, (|uidqiiid boiii gesseranl, jam iii illa facii vita

qootidie a pecc;ilis nosiris e\pi:iiitiir, insinuai. Uuia videri liinc ablatnni. N'ec ab re est Idco exlra ca-.tra

ergo omiiia sacrilicia et viciim:i! i|ii:c incciiu'eliaiiior piisito viix perpeiis ingressuin (ignrari. rum ct Do-
in aliari, vcl |iassiuncm Uoiuini , vcl devolinniMii iiiiiiiis dical : Per me si quis inlruverit, solvabilur,

kancioriini ejus flamma cbaritatis arJcnteni, ligurale el iniircdittnr el eijredieiur, et pascua imeniet (Juun.
ilcniiiitiaiit; mcriio cin.s bolocanstorum, vel coii- t\. El Psalmisia : Oominus custodat inlroitum tuum
guiiinialiuncm doiiiiiiica; passionis, vc-l ccrte peifiv C et e.iilum luum {1'salni. cx) : iiiii«iliim Tidclicel, iii

ttioiiein expriiiiil virluiis justoruiii ; cnm loli in lianc Ecc!esl:c viiain ; cxiium vero, in illatn ubi

Dei serviiium per igiicm saiicii Spiiitus olilali, ipsa pascua inveiiiuiilur a:lcrii% saiietaiis. Noii ergo
jam boiia opera liinri', et ad pcnipienJa opfrum inopte lociiin exira castia posiiiim, iu illa inlellgj-
prxniia in iilcrnani vii:im rapi miriicniiil. (Iiiod iil nius vila ,
prxscrlini riini ibi loctis inuiidissinius

manircslius liat , viJc:iiiiiis qnid decinciibus linlu- esse dicatur, qiiod iii li:ic vila iieri iitillati-iius ptisse

causti Moysesdical : llac esi, inqnil, lex liolocausii: perspicniim csi. Lucus crgo inuiiili>si:iiiis eilra ca-
ercviabilur i/i alii.ri loln nocle usque mane. Ignis ex stra, ip>c e>t aninius jiisloriim f.\ liac vila stibla o-
eodiin altari eril. Veslictiir sacirdos lunici et [enii- rum, ei iii alia viia g^iuJeniiiim. Iii tpio viJelicet

iinlibus Hneis. JoUcnsiiUi- tiiifrts. quos vvrans iijnis oco ciiiis liolocaiisli usqiic ad favillain cons.imilur,

exusiit, et pdniiii jiixta aliure, spolnibiiiir prioribus ciiin ila operum bonoiuin merces reJJiiur,
nbi
vestimenlis, indutuniiie aliis elfeiel eiis cvlra castra; et ul labor omnis ad inlegmm cnnsummaiur; juiia
in loco mundissiino, usque iid jiivillani ronsuini fiiciel. illiid Apocalypsis snncii Joannis, ipii ciim de relri-
Jqnis aulein iii a/(ari .semfii'i urdi:hil {l.c:\ vi). Iluto- bulione prxiniurnin Jiiiss.l : Edc labcrnaculum l>ei

causluin ergo crimabiliir iii n/iuri, ciini in corJc cu- CHm liontinibtt':, il h.biiubii cum eis, et ipsi popu/ui
ju-cunqiie clecli, qui seip^uin loluiii, cl caroe vidc- D ejus erunl, el ipse Dominus ciim eis eril eorum Uius
licel et corde, Dco voverai, opus bonuin firvinie (i\poe. xxi); coniinuo de abotiiioiie lubuiuin uiiioiuui
«li:irilalis igiie pairaior. UnnJ lula lil no W o-ipie sul>jecit, alqiie ail : Kl ahslerijet Deus umucm la-
iii:iiic, cnin quii luto v.t.i' liiijiis lcinpiMe, usipic Jiini cigmiim ab oeutis coiuiii, et mort ulira iion enl, neque
lap us c lOipoie, futuri inaiic s.ituli vidcn' iiicruu- luclus, ncqne clamur : NC/ne dolor tril, qu:o primt*
ril , buuis iiisistere tioii ccssal (qcrib^s. Igms cx uiieruni {Ibid.). Kl i|uia cess:>ire opi ruiii labore bu-
eodim aliari etii ; qiiia illa snlum clianiaie, (piain iioruiii, ipsa cliarilas, pcr qiiaiii opcialianiur, iiun-
Ecclcsi.c sua: Dominus per S|iiriliiiii »:iiicliiiii inboii, qiiatii ie3^;ibii, iiiio lljgraiiiiiir rturileiicel. riiiH i. se,
arderu ilebenius. I)eiii<|uc liln Aaron, ipiia it;neni qiii:ni Jiligiinus, iii a'ierniim viJoiiiiur . recie sub-
alii'iiiiin Doniiiio olTcrrr, ci non rom qui senicl dc dilur, Igtiis aiilem in allari tro per artlrbil. Ki ^iulo
loclu daliis esl, voliierunl, nin\ i^no ca^loti pireni- po^i. Igiiis csl i»le perpciiius, qiii nii:v|tiam Jrltcirl
pti suiit; qii a nimirum quicunqiie opcra coalcstia dc allari. I.Miisumiiiaio er^o OMpie aJ Uvillam bo-
ii<iil cifilfstis inlcnlKiiii' iiierccdis , >cJ irnn.orali» liuausiii. igiiis iiuoqiiam tlr nllari Jrlicirl i|(i
; •,
jiituiiu fjvuri:', aut c.iiiiiiiuJi fac iinl, -ciiti.'iilij ira- absumplu pcrlccic oiiiiii gnirre Uboraiidi , tv>U
 :

i.',5 DE TAUEUNACULO ET VASiS KJLS LIB. II. J5l

cliarius iierpctiio ei numiuam exsliiigiieiiiia (lagra- A [gf Hguram leneiil dootnriiin, qiii tatiqii.im ignem <la

l)il. Ila'»' <le lcge linlocaiisii laiins diximiis projiier allari holocaiislonim a I .illure direninl iiici-iisi,

lebelas sllaris, qiii ad siisciiiif.iidos ciiicres hobiia- ciiin suos rtoceni audiioros ile virtule seiii|iLT ad v r-

riim (ieri jubebanliir. Lelpeles crgo ciiicres saiicios luieiii proficere, nicriiisque cr>sceiiiil)iis |iaiilaiiii.

suscipiunl, cuni fideles (juiqnc, vel eiempla ac sa- ad alii"ra ei iiiierii'ra ilivinne visionis arcana penc-

cramenia Doiiiiiiicx pnssioiiis, ad cusiodiain siii pia tiarc. Scd et omnes qui rervenlia pieiaie corda pro-

menie reiraciaiit , »el terte exiiuni prxccdeminiii xiinoruin viJeiiles iuiiiari festinaiit, iiui^i reci-pl.i-

justuriim diligeiiler aspicimit, fiiii iuagnis pro Do- cula ignium fiunt ;
quia (lamniam civlc-lis jiarr.ni ii,

niino elaljoralis a^onibus, nuiic tuisii cii isiiinm.iio, quam in fralernis conspiciunt, in snis qiioiiiie ac-
de pcrce|ilo jani bravio sino fine Ijnlaiilur, qiiaieniis ceiidere men ilms satigunt yua: iiiiniriiiii ciiiirta ex
cunsidcraiis inajoium viriuiibuis, el ipsi iii igiii (icri nre vasi liuni, cinn desotio (iilcliuin perseveranier
possint, jiixla prxcepliim Aposloli, dii^enlis : Me- divinih cural Dbsocunitare prieccptis ; vel cerle cuni

tneitiotc pra;po!,iloriiin vestrorum^qui vobis locuti iunt lioc, qiiod ipsi rccte sgit, protimis qiinqiie agenilum
terbiim Dei, c/uoruHi inluinles exitum convcrsalionis, clara voC'; sedulic exliorlatinnis insonat, »<tcriiaini|iie
milamini fidem {II ebr, xiii). Post lcbelas aii.em, fiir nniinunquam, ut sxpius diclum esl, et propter diu-
cipcs aiquc rusciiiiil^c , el igniiim rceeplaciila fieri '
tiirnilalcin siix intorruptibilil.itii , perievoiaiitiaiii

suiil jussa. Foicipcs ad cniciidaiduin aliaris ignein meiitis fideliuiii, ct propter clariialein suiii voce solet
lieri dcbere rrcilenil in est. riiite percos recte san- designarc doctnrum.
cli pra'dicatores dtsignaiitiir , ijui i^iicm in iinL s
V.\fm XII.
cliaritatis, qiiasi in a^iari D. i, ncceiiderc siiis esliur- Craticuice iittaris holocnusti , aiinulorum ac te.iliuin
latioiiibus solenl. Main iiic lii velut gciiiino deiiic ilesir:ptio.

r.irciiics, ad liunc igiieiM acccndLmlum lillones iu Craticulaiii quoqne i>i m dum retit aneiim,elc. A taia
aliari componunt : quando consonis utriusqne Te- quideni totiiiii cavnm fuTi jir.icepluni osi, iil in sc-
stamenii nos pagliiis insiiiuuiil, et eloquia verilalis quentibiis iiiaiiifustius edocetur. Scd in inedio «ui
in nostro cuide, qiiibus ainplius ad aMernorum desi- liabcns craticulam per lotuiii, iii fnoduin retis dis-
deria innamnieniur, collocant. Vel ceite foreipc, tinclam, in qiia victlinaruin carnes conibureinl.ie im-
duplici videlicct ferraineiiio, sacerdoies igiiein alta- poiierentir ; et siibter e:iui .irnlain, in qua coiuposiiis
ris emendant, ciiin in omnibus qux docent praedi- lignis arderel ignis,seinpi'r ad devoraiida supeiposita
calorcs saiicii, viriuteni nubis geniiiix cliaiiiaiis in- holocausla paratus. Erai enim contra arulain ostiuiii

funderc, et hiijus gratla nos ardere simiil et lucere in pariete aliaris orieiilalis, nnde vel ligna ad nleii-

prxiiplnnt. fiiscinuls, quat C.r.Tcc vocaiiiur cica- '

dum ignein iinniitti, vel carbones et cineres possent
giae, ad liuc in iniiiisierio babebantur altaris, ut car- cgcri, quomodn in pictiira Cassindori seiialuri^, cu-

iies victiniaiuni per cos de (a'daiiis cocLc prufer- jus ipse in expositioiie Psaliiiorum nieminii, cxpres-
reiitur, ali|ue ad esuni corum qui his eiaiit lefi- sum vidinius : in qua tliam uiriquc altari, et liolo-

cieiidi affcrieiiiiir. Qiiaruin usus a;qnc sancioruiu causii videlicet et incensi, pedes quatior (ecii. Quod
pr.iditatorum li^^uiu* congruil, quoriiiii minislerii cst uirumque euin, situi et tabemaculi et icinpli posi-

nnimas fidclium verbo Itdei reficere, et juxia rcgu- lioiiem , a ductonbus Juda;orum diiliciise putaniiis.

him apostolica; discreiionis, rudibus niiliuc ditcipuUt Ilabet ergo aliare Dei inedio sui craiiculani, ad su-

raiinnubite, et sine dolo lac doclrinie limplicis adhi- scipienda liolocausia paratam ;
quia prjeparant oiecti
bere, perfeciioribut aulciit sotidiim cibum doctrince tu- lociiin Domino iii iniimo sui cordis alTeciu, ubi dc-
blimioris minisirure (l Petr.u). Quicuiique enim sacra- voias ei cogilaiiuncs coHoceni. Ilabet arulani subter
mi'n'a Christi sumniutim ognoscere, olque ad imilalio- iraiiciilam , in qua Ilgiia et iguem liolocaiistoruin

uem susciperc noiunt, hi quasi carnibus lioslite solnla- suscipiai; qiiia eadeni ipsa electoruin corda recepia-

ris refecti tatianlur (llebr. v). Et quia doctoruiii csl culiiin iii se prxparaiii audiiui verburum cat\e-

spiiiiualiuni, quse cii qiie persoiix mysteria audienda r. stium, qiiibus calcfacii, iiiio et inllaiiimaii pcrdonuiii

coiuniittant, solertissime disccrncre; rtcie fusciiiu- ^nncti Spiritus, gnita Deu rcferant vola cogitationuiii

las facere jnbelialiir saccrdotibus Muyscs ,

qnibus piaruiii. Ligna nainqiie arubc altaris sacerdos iiiipo-

cariies hosiiaruin, prout oporiiierit, comiionaiil, ct nlt, cum doctor qiiisquc desiJcrantibiisaique inhiaii-

alia quidein liominibus, scd mundis edenda ofler- ler qiixreiiiibus (idellum meniibus saiiclKruin tesii-

lem, alia vero aliaris igiiibns consunienda relinquant inoiiia Scripturaruin, quibiis aniplius in lide acdile-
qina sunl in veibis Dei iioniiulla, qux nostrx hu- ciione conliiiiieniiir, ingerit. Addit et t^nem liijnit,

miliiali revelare, ad nosirx epiilas rcrectionis con- cum intellcctum verbi aiqne erflcaciain pix opera-
cedere digiiaiiis esl : stint item alia lanta! profun- tiinis a Deu qu:rreiid mi edocet. Ardrntqnc ligna in

ditatis, qux sancii Spiritus suluminodu scientiai pa- nliari, cum cliariias Dei dilTuiidilur in cordibus no-
teaiit, nnsirje veio tapaciiaiis pcr omnia ineusurara slris per S|iiriliiiii sanctum, qiii daUis esl nobis. Alque
tianscendanl. Porro igiiiiim reccplacula ad hoc dc- hoc igiii siiperposiliim coiisiiniitur holocausluin, ciiiii

putata siint, iit pi'r h:ec igiiis saiictns ah aliari liolo- universa qu.r beiie agcre disposuimus,doii.intc giaiij
cansii ad aliare tliyiiiiainaiis veiipere el inane, .id saiicti Spiriln.i, per virlulem (lilcclionis Deo arcipla-
incensiiiii poDc.iduin dercrretur ;
qiue et ipsa paten bilia rcdduntur. liude bene cruticula, qux. hulocajsta
4Sj Bf.[t/E VENERMllLIS OPEUUM PAnS II. — tXECETICA GENUINA. i^G
grrnt, iiistnr retis firtii |>r.i'ti|)itiir : i|iiu |)cr tD^hras A <|ii^iteiiiis iii (c ligna vcrlioruiii ccelcsiium el liostix
illius apiTtiiras i|;i<i-> sii|>|ii<siiiis, uil coiisuiiicii(las viriuiuiii locuiii possinlliaberesulliLiciilcm.Capiasipic

oniiies liostiariiin |iart).-.<> lihcre pi'iivtrc|. Sic vtciiiin llanimaiii sancti Spinlus, qua eadcin liusiijc Uuiuiiio
01 Dniniiiu iiecc-!<c cst. iit iici|ii.ii]n.ini iilidiirciiiiis cuiisccreiitiir, ct ad niiciii peilccti<<nis nrniuiu pru-
cnnla iioslr.t, ncqiic oliseraiiiiis inurc rchigiaiioniiii iliicanlur. IJbi apte in concliisione subjungilur :

uJvcrsus graliani Uci; scil ilili-jciiler apcriaiiiiis ca, ^icul libi iit ir.iinie monttrulum eu. ^am cuiicla

ei qu;»si pluriniis biniul patefjctis janiiis scil<ili ile- qiis: nubis niysiice in aliur.s el labcniaculi toiius

lirereinur; iil per oninin i|iiir iiiclinaiiius, vel agcrc coiistructiuiie raciciid<t signavii Uuyses, prius in illa

liesiileramus bona, qiiasi pi-r singiila vicliii<aruiii ejus coilesii conxcrsaiioiic, i>i (|ua cuni Ooiniao dicbiis

frusla, siia nns niisericnrilin illiisiraie, ct in ainorum (|uj(lragiiita |icriiiaiisit, lacla a supernis civibus in-

i[)se suuni acccndcrc digiivinr. Nainijuc Pclagiiiiii, dcfcssa ct tierciini observatiuiie cernebal. Nepie
qui siiic gratia Dei sc aliqiiid lioiii perliceic posse eiiiin dubiiandum esi, euni poiuissa antc solium
prxsuniunt, noii in altari sui cordis iuaculosam iiisi:ir Dci videre aliare illud sacrcsaiiciuin quod vidcre
retis craticiilaiii igni sacro supcrpoiniiit ; sc<l quasi nieruit Esalas, vivis c:)rboiiibus iiilcriix charita-
|iarietem poiius suli<liini inicr se el igncm saiicti tis plcnissimuiii vidcrc, el r«rcipes sanctos {Esa. vi);
qiiando in dilcciiune calcli int, inierpo- quorum
Spiriius, iic
q q„us idem \idit propbeta, el uiio tuleral
niint. Qualiior aulcm nnnii/i nnci, qiii per totidem angclus caibonem de altari, quo ejus labia purgaret
aniiiilus allarislieri jubeiitur, qiialiinr siiiit Evange- ejusdemque graila S|:iritus,quo aiigeli iiillainmaiitur
lioriiiii libri, qui apie aniiiill$ a^siniilantiir.iiiiia per- ad amandum seinper Deum in cixlis, et buiiiiiiib>is in

|.eiuaiii audituribus suls coronam viix piiiniittiint. terra, et diiiiittuiiiur peccata, el viiluium duna cui.>
Aple xnei sunt ;
qnia in vimem terram exivit tonui ceduntur. Ilaque aliare caTuni el iiiane fieii jubdur,
foriim. Apte per qiiaiuor angulos altaris positi, ut sicul Moysi iii nioiite nionstratum esl; quia siiui at.-

bccle$<am rideliuni pcr oinncsinundi plagasdilTosam, geli ac spiriius justorum in coelis vacui a pei caiit, et
scibo lidoi etveritatisconfirnicnl. Aptc sublcrarulam plenl suiit pieiaiis ac jusiilix, iia et nus in lerra pro
iiltaris iiilixi , ut aninius buiiiiliuin muiiiuiine suae miidulu nxstru declinare a iiian, ei faccre boiiuin
consolatiuiiis alleTent. dcbemus. Quud ipsum siciii exhortali'<i>ilMis aperlis

Facies et vecles attnris de liynis setim duos, eic. verbis C(£lesiis, iia et mysiicis labernaculi ac vasiiriiiii
Veciesquibus nltare port.>baiur, doclurcs sunt ,
qui eicxremuniarum ejus li^uiis seiiiper ag^re duccinur.
saiiciain Ecclesiam quasi porl:ire sulent, duiii lideni CAPUr .\lll.

ac sacraiiicnta veriiaiis, vel eis qui nesciebanl prx- Alrium el vasa taberiiaculi.
dicaiites, vel in eis qui jam iiuveraut cl accepcrant C Faeiit el alrium tabernaculi, eic. Sicut ei tancia
connrmantcs, robufant. Qui quoniam nun siia pr:c- s.uiciorum eam, qux in ccehs ckI, sancix Ecciesia:
dicaiit, sed ea qux sunt Jcsu Cliiisti, nuii ducias
parteni desigiiai.l, et prius labernaculum perfeciain
fabiilas secuti, sedcogiiit:im loclcsti uraculo virtuiem ri>lclium viiam, iii lioc duniaxat sxculo roinmoran-
Domiiii nostri niunlu iiutam raciiint. Aplc vectcs, ul lium lypice d:'nuniiat; ita atriuin tabernaculi ,
qiiod
portarc qiicant aliarc,iiiittuniur iii circulos ; vectibus exierius crai.prima incipienliiim rudiineiita deinon-
iianiquc allarc Ddiniiii pjrcirculos portare, est saiictis slrat. Unde bcne teiitoria ejusdem «itrii de bysso re-
dociorihus corda lidcliuni per vcrba cvangelii,qu£ nec torta eranl facta ;
qiiia prima incipicntibus cura iin-

ccclo ei lcrra lianscunlibus pixteribuni, exliurtaiido pendenda est, ui illecebras cariiis siinul , et spir tu«
cngcrc. Duu sunt autciii vccics, ui utriquc popiilo, rcrrencnt.Juxta illud Apo>luli,quod de liliis adopio-
ct Jiiila'o vldeliccl c'. gcntili , vcrbuni pi'a'iliccliir. nis loquens adjecil : Uas igilur liabentes pioviistio-

Qiiud ipsum scqiiciilibiis quiique veibis asiiuitiir, net, cliaritsiiui, mundeinus nut ab omni inquinam^nto
cuin siibiiilcrtur : earnis et sijirilut {II Cor. \}i). By.ssus nainque, ut
{Lruultjue ex utrotiue Inlere allnris, cti'. Eruiil enini sx>pius cumniemiir.<t<im esi,de terra viridi» nasc liir,

ductures , qui Judacaiu , crunt i|iii geiilil.tatcni iii sed cruu dc lcrra siccatiir, coiituiidiiiir, coi|uitiir.

iiiaiii eaiiidenii|ue iidci g< aloni cuiisniiu ure el opcri' s) lurqiiclur, ac inagiiu ei lungu exercilio, ad caiididiiui

advuccnt. Vcl certe ex utroqoe lalere allaris ad por- de viiidi prodiicitur culorem ; sic et caro iinsira, ut

laiidum cruiil vcctcs, ciiiii nienies lidcliiiiii suncli ad vinutcm dcioie.iii|ue casiiiatls | ervcniai, arctit

prxdicatoie-., et in prosperis et in advcrsis, iucuii- sc necesse esi ji-juniorum oraiioiiibus, vigiliarum ct

cussain tciierc viriuiuin coiisiai<iia>i) doceiii, ne aiit totius coiitiiioniiie laboribus siibigat, quibus r.aiura-

bac blalidiciido cxtollaiil, aul illa lcriendu cuiilur- les ct velui iiigeiiiias cjus dclcctJiiunes eisiccaie,

beiii. atque ad eain ,

quam dcsideramus, dign tmcm >ir-

Aoii loHdiim, ted immi' et riivum, clc. Idcirco al- tuiis accendere qucamLi. Itciorqiietnr aut<'m by>tus,
tare non solidiini, sol lii:iiie et caviiin llcri pra.-ce- ne lacile pussit dissolvi, cuni nun soluoi liixiiria rar-

pluni csl, nt cn| insuiii liabcret luciini, ulii vel igocni iiis rcsiring Iiir, veruin cliaiii tuu «jui inemori* ab
sacrusancluiii, et ligna ad lgnein,vcl linlucausla qux inlinio cordc radiciius evellilur.
igiic erant cunsuincnda, rccipcrci. In ciijus cxeni- CfiilMiii rMf'il04 uiiHiii fulHt <irn«Ml fii lcnjiliidiin.ote,

pliiiii, et tii, si tis rssc iiliarc |)ei, exinani tci|isun), Constat nunioriim ccntcnariiim, qui iti cumpuli» di-

vt cvucua ab oniiii coiit:<gioi:c rciuin iiinndaiuruui, gitoruiu do lava irautlcrtur iu doilerain, uoiiuu:i-
 : ,

m BE TABERNACtlLO ET VASIS EJIS. LID. H. 45R

(liiiim iii Sori(itiiiis viia! cflelesHsliaberefigiiram, (]ii!B A jani exposilum esl, ubi ejiisdtm numeri (aliLljc iii

siful dexiera laiv.x, ita merilo prsRfeiliir vitac pr.e- uno laiere tabernaculi simt (ieri prx-cept.c.

Ciijiis nimiruin iiimieri ircqiiens in divmis Simitiler i/i latere nquilonis per longum eiant («a-
senli.

liUcris iiiyileriiim reperiliir. Aldincalinneiii arcse loria centum cuiiierum , eic. Eiidem de latere aqui-

.Nnccenlcsinioannocmiiplevil; qui.i sanctain Eccle- lonis repeluntiir, qux jaiii de laiere auslrali crani

siaii», qiiam in liac iiiKTiin vila .TBdirual Doininus, prxmissa ;

qnia utriiisqiie Testainenti prxcoues cun-

in fuiiira periicit. AbraltiE centenario filius proniis- sono iios ore ad c<Elcstia erigiint ; tamelsi cxreiiio-

sioiiis nasciiur Isaac; quia nimiriim benediciio liac- niassacramcntorum babucrint pro teinponim ratioiic

rcdiiatis, quap. in semine ejiis omiiibus Tamiliis terrx differeiites, imo hoc in iciupore Novi Tesiainciiii.

|iroiniiiiiur, iii fulura ct cflclesii pairia reddftur. qiiicunque dc utroque pnpulo ad salutcm pertinguiii,

Cfiiiiim aiinos peregriiialiir ipse in lcrra rrproniissio- iioii bulum canulcin lidcm, confessionem, et opera-

iiis; qula qiii (ilii Abrabx per lidcm efliciiiinr, in spe tionem, sed ct sacramenla babeiit cadem in emun-
sipernao bxrcdiiatisdobeiniis |ieregriiiam in prxsenti daiionem pcccatorum, et perccptioncm viixcoelesiis,

Ecclesi.1 duccrc viiani. Sevit iiaqiie Isaac in Geraris, in gratla Dei pcr Jcsnin (.Ihristum Duiniiiuin nostruin.

qiiod ii.lerpreialur iiiculatus, et invenii in ipso aniio In latitudine tero alrii ,

qux respicil ad occiden-

c.nliiplum; quia qiiacciinque filii prnmissionis in B ;em, etc. Latiiiido airii, qux ad occasum rcspicit

liac vita porcgrinaiites bnna operamur, mox ogressi snlis, ubi tcrminaio labore diurno nociis sopnr, et
de corporc iii ccelcsii vila recipinius. In qua figiira graiia succedit, merito teinpiis significat illud

ei seiiien evangcliciserinonis.qnod in lerram boiiaiii quando uessanic pnst mortcm vita actuali, qiiics

cecidii,e»'>riuinfeciifructumceiiiupliim,etqui lempo- elcctorum et merces xierna sequiiur. DiMnque illi

raliaboiiapropicrCliristumet propier Evaiigelium re- qui in vinea sumiiii pairis famiiias operabunuir, cuiii

liiiqiiii, ceniuplumaccipii in pr.-csonti.et in sxculo fu- seio cssel factum, prxniia siii percepere laborjs ;

lurn vitam xlcrnam,idesi,gaudium fraicrnxsncieia- quia niiniruin siiiguli quiqiie jusioruin cuni ad liujut
tis iiiiiic in spe viix ciElcstis, et tiinc in seipsuiiivita m rinem vitE pcrveiiiunt , Inni verx ing.essum viix
rcgiiicOBlesiis.Ceniumcrgociibiios liabel latustabcr- soriiuniur. linde in Apocalypsi Joannes : Audivi vo-

iiaculi in loiigum ;
quia iiiiiversi quique ad membra cem de coelo dicenlem : Ueaii morlui qui in Domino
K(c'esiiC pertinent, necesse est prn xierna in coelis moriuntur (Apoc. xiv). Aniodu jam dicll Spirilus, ut

vila, laboreiii in se patienti.i! et contincnlix lcmpora- rcquiescant a laboribus snis. Propter quam requiem
lis assumaiit. Coluinnx auteni qiiibus lixc lenioria recle occidentalc laius airii iciiioria habebai pcr
suspendiiiilur in aIiuio,doctores sunt suncii, qui suu- quiiiquaginta cubilos, el cnlumnas deeein ;
quinqua-
rumcorda audlioruma lerrestrilius coniagiis exira-^ genarius naini|uc numerus consucte aniiiim signi-

cia, ad ccelestia ilcsideranda sustolluni. Et hxc ficat in lege quinqtiagesimiim qui libcrlati, ,
qiii i-i

quasi vesieiii Doinini diligcnter extendiinl, iie quid remissioni toius erat consecratus, propier qiiod el
in liis esse diipliciiatis valeal; sed simplici ac miinda jubileiis vocari prxcepius esi (Lev. ixv). Jobel nain-

intentione coram Domino vclut icntoria byssina ni- <|ue diiniltens aul mutalus intcrpreiatur. Deiiariuni

teaiil. Qiix videlicel columiix xnex fiiere, sed argeii- qiioque nunierum cunslat eadcm superna prxtnia
to vestitx, ut in sequentibus nianitestius dlcilur. designare, ubi humana naiura in uiraque siia sub-
iGnex quidem, proptcr perseveranliam virtutis, sive siantia immnrt.iliter siiblevala, in di\iiix prxsentia

proptcr souum ipsius prxdicaliunis. Argeniu aulein visinnis Ixlatur. Deus nanique triiiiias cst. Cnrpus
vestiix, quia Don aliud quam verbum Dei soiiani. nosirum ex quaiiior eleinentis siibsisiil. Inlerior
Ciijus sxpe claritas argcnto figuratur , non aliud liomo noster ternario nnmero cnmpreliendiiur, cum
vivendo in actibus, quam observanliain diviiiorum ex loio corde, loia aiiima, tula viriuie Dciiin dili-

nionslranleloqiiioruni. Noii sokini inargcnlalx erani, gere jubemur. Ei cum quatuor nnsira visiniii sanclx
sed eicapiia tota habebaiit argcntea ;
qund proprie Trinilatis in xlernuin junguntwr, jiixia llliid TsaU
docloruni esi, totos se verbis .^acrx Scrlpturx subji- mislx : Uilii autem adlimrere Deo, boHum esl {l'ialm.

cere, liisque aniiniiin curpusque nieditaiido, prxdi-

D Lxxii) , huc est, uiique denarluin quod cultnres
,

cando , oper.indo maiicipare. Sicut enim nienibra dominicx vinex, consumniaiis diei laboribus, pio
mistra sine capile subsisiere ac vivcre neqiieuni, mercede accipiunt : quia ergo nobis sancii prxdica-
sic eloqiiia divina illi suain viiam xstiniaiites, nun- lores, finiia hac viia, prxsentiam noslri Conditoris,
qiiain hxc obediundo poriare, et scmet humiliando et requiem promiitunl xiernam; Iiis quuqiie pru-
cxaltare desisluni. Quid autem in basibus columna- missis desideria nnslra ab appelitu inliinoiuin ad
rum xneis aptius, quain initlum sapieniix, limorem coelestiaqua^rcnda erigunt, quubi in occidentali latere
Dei deliemus inlelligcre? De quo et lilius Sirachait airii tentorin quinquaginia cubiiornm loiigiiudinis,
Radix lapieulice etl limere Deum. Ubi et pulchre sub- derem columiix sublevaiites exiollunl.
jiinxil, Hami tnim illius longceti ; quia niiiiirum ger- In ea quoquealrii loliludine. qitoe retpicil ad orien-
(uina virtnlum niultifaria, qux timore Dci innquain tem, p\c. Ea latiiudo airii, qiix ad orienteiii respicii,
opus,ct cxlalurx culuinnarum de basibiis prodeuiii, primordium bonx iiosirx convers:itioiii<i, qux a fide
nunquain (nictu sux inercedis carebunt. Quare au- incipit, signiiical. Qiix proplur priinani ca;leslis

iem viginti fuerini coluiniix in uno latere atrii, supra grati.v (ercepiioncm recie a I orientein respicere di-

patbol. xcr 13
 ;,

47) V.KDJE VKNF.tSAHILlS OPERUM PAUi II. — EXEGETif.A CENLI.NA. VO

liiiir, jiixt:i il iiil IvMii Z.icliaria: ; Visiioiil iiui oiii.>iis A <;i"'ii clc. Iii liitroiiii .iirii quuliinr suiii riilu:iiii:i'

tt iilio : illuiiiiiiare liit qui in lencbris el iii timfiia qiii» iMin iilsi per Ikleni cl sacranienlii Evangelii,
mt^riii ledenl {Luc. i). Iii qii.'i niiiiiriim plag.i i|iiiii- qiia! i|iiaiu(>r lilirls CMnilneiiiiir, uiiilatem saiicix

i|U<igiiila eriiiil cubiii;i|uia in ipso ninx iiigrcssu K''cli.'Si:c qiiis iiigiedi luterll. Uiide pulclier iii ip »

coiivcis uiiis, oinne8 ipii ciiciliizuiiiiir, ri^mis^iuncin Ei rlcsii iiiiis j|illi|ulliis iiiolevit, ut liis qui culcclii-

|iecc:uorum «?l requiein S|iciarc doccnlur xternani. /aniii, et Clirisliaiiis suiil sacranieiitis iiiiliandi, qiia-

^ani cl quiiii|iiagohariii& ninnerus ad reniissiuiiein liior Ev:iiigclioruin priiicipia reciteiitur, ac de (i-

|iercaioruin pcriini'!. Uiiile et in psaliuo ejiisileiii nu- gii.is ct ordlne eoruni iii a|iertioiic aunum suaruui
iiirri ,
pa;niii'iiiia , cunfessin . el rcmissio itesciipia ^olernT eriidiantur ;
quo sciaiit exiiidc ac nieinliic-

esl peccaturuin ; iia ut isqui Homino pcccaverat, et niit, qiii ct qiKii siiit libri , quoruin vcibis iuaxinie
iiiaiuni corani co lecerat, cn^^iioscemlo ipse iiiiqui- in fiile vcritalis debeaiit crudiri. Iii quo Introilu leii-

latom suaiii , alilulus sii ab cu cui peccaveiat, el tniiuiii qiioqiie lierl rubilcruiii vigin:i prxcipinir,
iiipi'1 iii>ciii (lcalbaius, rursiiiiKjue Ixtltiam saluUiis qiii e>l iiiiincrus iileni qiiatcrnarius qiiliii|uie> diicius.

Oei, luic est, Doiiiiiii Jfsu, qiiom olToiideral, receie- Qiiiiiqiie aiiiein suiit iioilssiini curpuris nuslri seiisiis;

rit, el Spiriiu illius priiicipali, iie ultra labi possel. visus, videlicet, audiins, gusiu<, oiractus, ei tactus.

«onforiaius fuerit. Itaqiio orienlalis atrii lai tiidn B Uene crgo in inlroilu anii lemoriuin vigliiii cubllo-

qiiiiii|u.iginia li:ibct cubllos, cuui piiroa fidei cun- ruiii iii quatiinr columiiis suspeiiditur ;
quia iiinnes

fessio reiiiissioiie peccaunuin , et S| e (ulurx in qui sanctam Ecclesiaui iiilraiii, ad regulani Evnngc-
(^liristo quieiis ^andei ac pacis. Deniqne In syinbolo lioruni lidem suam pariicr ei actus coniponere do-
aiuisloloruin couliiemur iios credore sniiclani Eccle- bcnt ; ut cniitinentes ab illecebris carualibns cuncios

SiaiD, reinisbionein peccatoruin , carnis resurrectin- siii ciirporis seosiis divims subiganl i:iiperiis. Moii

neiii. Quod universalls synodus Palrum seque iii<;m snluin enini hoc lcn^oiiuin qiiatuur culuiniiis subie-

ploiiius espriini vuluit , dicens : Coinieor uiiiiin v.iiiir, sed et ipsum in longitudiiie sua quiiiariuin
li.ipiisiiia in reinis<>ioiicin pccc.iloruin ; spero rcsnr- iiuii>cru<ii per quatiior mulliplicaium liabcl, cumqiii-

rectioneni inoriuonun, et viiam fuiuri sicculi. Quin- libet Iiuiiiilcs .ic pii auditures ad lldem invenieii»

qua^iiiU ergo cubitis pl:igx orieiitalis geiieraliicr lcs, non soluni Evaiigelii verbis iuibuti, veruni ei ain

iiiiiia credeiitiuin dcsignanltir, qiii in reniissioiioin evniigelicam ipsi ajsere viiain desideraiiles, cuiuios

pcccaluruiii el spein fuiurx be.iliiiidiuis celebranlur. sui corporis seiisus In obedieniiain ihariiaiis ex|icit-

Quonini Unieii ciiiiliiiun alia specialis disiiiiciio duiit. Kccte autcm hnc in iiilruliu airii linioriuni,

fcubiiiferiur, qi:x ad uiium eiiiiideinque linein bene hon sieiil iu reliquo airio, de bysso ret«ria, .'cd de

rniisideraia refertur. Sequitur ciiim : G quatuor lit coloribus niibilissirois, liyacliithu scili< el

iii quibu$ quindecim cubi.oruin leiitoria lateii nno el purpura, cuccoque bis liiicto ab Ipsa bysso re-

ileputabuiiiur, eic. Quindecim nanique, qux sepic- turia, opeie pluinarii; quia pultbra qiiideiu his

nario iiuiuero el ociogenario conslaiii, recie gaudia qtii cnlecli z:>iiiur, Eccleslx facies exierius lulgci,
di-Elgnani viix xienix ,
qiix a sabbailsnin incipiens .>ed iiiultu praclariur rjus dignitas ac virius app:ire-
aiiiniarum, iii resurreciioue corporuin perricitur. hil h s qui caiu per sacrameuluni bapiismaiis ingrodi
N:ini Doniiiius sopiima sabbaii requiesrens in moiiii- mirenlui . Neiuo eulm ropenle lil suiiiinus, sed gra-

iiienlo, oclava, id esl, pust ^epllmnm sabbati, iLsur- daiiiii iiooe^sc est a nilnuribus ad perrcciiora leiula-

1'cxit a mnriuis. Qund autem in latere quindeciiii iiius. Divliiius auiein sxp.us quod liyaciulbiis S|iein

Ctibltiiriiiiiroliiinnx trcs cuiii basibiis tniidem, saiicios (flelosiluiit buiiorum, piirpura toleraiiiiam lenipnra-
designaiit piu-dicitoros , lide, spe ei chariiate prxc- lium niuluruiii, cuccus bls lincius ardorem perlectx
iniiieiites, iiieiilcinque suam iii siablliuic liiuoris dilcctioiiis , bvbsus reiurla rofrenaiionem rarn.ilis

Dei liriiiisslmo colloc:inies. Ingressiirus quoque dcleciaiioiils sigiiilicei. Qiii videlicel colnrcs opere

airiuni tabernaculi, babes ab uiioque laierc ton- plumarii suiil inviceiii variati; cuin unaqu^iqiio vjr-
loria cubiloruiii quiiidecim trrnis suspeoNa culuronis, tus lidelium viciiiaruin sibi \irtutum sucioiaie, ei
quia quicunqiie sanctain ingressurus Ec< lesiain, sacra- velui quadani ciinsauguiuitite ainplitis rUresril.
ineiiia Gdei discore proposueril, sive ad Syiiagogam, Quanivis eiiain siiiguli rolores prxfati singulis elrrio-
seu ad Ecclesiam gentiuin intuitum mciilis ronver- rutii pusslnl ciiitvonire |i> rsunis ;
quia eitiiii aliquisi

icrit, iii uiraque pnnione lidelium doctores inveniot aliius ciKlestia speculari uieictur, byarinlhus esi;
lidefoilos, spe sublinies, cliarilate ferventos , in alter, quia plura propier jusiitiam paiilur, purpiira

liiiinre Doinini fundatos, auditoriliiis suis rcqiiicui cst. liic qui a forvoniiure in Deuin et pnulmuiii di-
aiiiinarum beataruin, ac reburrectionem iminoria- leclinnu Ibmnicsril, coccus bis linrlus esl. Ille qui
liuiii promitiere corporum. Qui veliit leutoria de spocialiter integrltate caruis virglualis ilbel, b)ssus
liysso reloria in se suspendunl, cum eosdeni atidi- reloria csi. El cuin justi iii una eidenique llde ei pie-

lores exeinplo sni dooent, qux sursuin sunl quierere, lale cvuiigelira de sii.s allerulruin \irluiilius c«n-
ii<>n qux siipcr lcrrani, inlegruiiiqiic spiiiluni siiuni, g.iiiden!, qitasi iiitriiiluiii alni Doiiiiiii tontoriuin ilet

rt iiiiiniiiiii i'l corpus sine querula iii diciii Doiiilui coiant, pulchra variautiuin culorein diversiuie con-
riistodire. loxiuin.
Iii iiiii»itu vtio airii A<< friiloiiinn cufiii'0 inii u- Omii.'4 colmiiiKe «Irii p«r cir>NilHm mliftr «rii>u
 ;; ;

iCI DE TABEUNACULO ET VASIS EJUS. - l.in. III. H'i

uiiifiiii lumtiih, elo. Blli^eiiiins ea (1«» (lixerat, ii- A et snpia diciuiii crai, iii ililii-oiiiiiis niemonai fMin-
culcat; iitscJiilo Icclitrem aUinonent, iiciiiliieiii iiilcr ineiidutur, repeliiur . Fictjiie de liyso rctorlii, ct

(locinres vcrilalis, coluninas videlicci atiii coelesiis, liabobil hases a^neas. Acdeiiide siibjiingitur :

pusse coinputari ;
qiii non instar xris inviiicibilciii Cuncta tastt tabernacuH iit omnes mus ejus, etc.

inter adversa paiientiam haberc didiccril, iion sc Vasa tabeniaculi iii umiies usus ejiis ci cxrenionias
ceelesiiuiii ct observanlia et aiinuiitiatiunc verborum pra'par:ita, liomines suiit Eolesije in diversis lucri-

uirdique, vclut argenii laniinis inunire alque exor- tis gradibusqiie Domino servientes ; qux vasa cuii-

nare curaverit, non sc omiii subjectione prxceptis cta licri jubeniiir xnca, illius niiiiirum, ui saepe di-

divinis, quasi argenico capiti supponere studucrii ciupi esi, ngiira mysterii ; ut si quis piilsatiir ad-

non in limore Dei, velul xnea basi consliterit. versis, perscveret in flnem, noc promissam .sibi sa-

In longiludine occupnbil alrium cubiloi centiim ,

luieni desiilia perdat ; sive, ut lidem qiiain diilicii,

etc. Centum cubilos longiiudinis linbet Ecclesia eiiam inimicis ublucianiibus pabin conliteri iiuii

quia ulnas su:is elevat ad bona opcra, propter vitain metual, sed et amicis duiia, qna; perrepit, setlutus
seiernani. Quinquaginla l.ilitudinis; qiiia rcquiein in-onare meminerit. >Es namqiie soiioruin, et iia-

sperat seinpilernam iu gratia Spiritus s.incli ;

qiiv turx diu durabilis est. Pasitli autem, quos dicil, la-

qiiinquagcnariu numcro voluil designari, cuni reiite- B bernaculi siveairii, ad bnc cruiit r.iiti, ut iiiliKi co-
costcn , id csi, quinquagesiniuinPasclialis rcsiiviiatis lumiiaruin suminitaiibiis foris eiiiineiciii, rt iinpi-

diem, suo ailventu consecrare dignaius esi. Ahitudo silis sibi veloruni sive teniorioruni runibus, sic cu
quiiique cubitorum erit juxla flumerum .sensuuin coi- lcvanles, a lerra snspcnderent. Qiioruiii faciura et

poris iiostri ;
quia tunc rccipiet unusquisque prupria positionc iion absnrde ipsa ductnmm potesl liiigua

curporls sui, prout gessit, sive bonum, sive maliim. designari, qux prxdicando audientiuin curda tau-
SC'! in atrio dumus Domiiii eorum soluininodo lignra gil, ac langeiido sublevat. Funibus el enim soleiali-

etpriniitur, qui bonnm in corpure recenml, pro qud qunties Scripiura sacra designarl. (Jude scriptuiii
iii requicm vil;e periieluis meientnr intruduci ;
qiii est : Funiculut iriplex difficile ruiiipilur. Quia niiiii-

nuiic in uperibus justilix qux c:islo ct curpo e et rum Scriiitura , qux liistorico, allegorico, morali
corde agnnt, qiiasi byssus rctorta iiiient, et lunc iii cnnsuevit sonsii interperetari , nulla bxreticoniiii
eodem curpore iminorlaliiatis gloiia sublimato, per- sive pagannrnm valel pirversitate corruinpi. Jpsa
ceplis in xternum juslitix praeiiiiis Ixtaiitur. At in auiem lentoria sive vela, ut recipere fuoes possi-ni,
evangelica parabola utriusqiie sliiiul partis ineniio liabebant necesse est in superioribus suis ansas.
csi, ubi quinque virgiues, quae cum opcribus Incis ad sive circulos, qnilius iidem funes iinmiilcrenlur. Et
spuii^um veneram, staiiin cura eo ad nupiias iulrani ;
C ,„51 vis tentoriuin Dei fieri, pijepara iu corde tun
quinqne alix. qux opera casiilaiis non casto aiiimo receptaculum sermonibus ejus, quo possis ad su-
excrcuerant, repulsx ciiin suis tenebris, proctil a re- perna suspendi. Impunaniur vero paxillis coluiiina'
gni jaiiuis ejiciuniur {Manit. xxv). Quinque enim rum riines lenloriorum, ut sic expansa, atqne in al-
erantet quinque, qiiia utraque secuiidum ea qux in liim elaia , pulcbriludinein tabernaculi cuinple:int.
carne gesserai, judicalx sunt. Toia ergo longiiudo Cnmmitiant saiicti prxdicaiores ridelium cordiliu.<i
et latitudo atrii pcr cenlenns et quinqnagenus cubi:os eloquia divina eosqua per bxc ad cxeinplum sui ah
distenta est. Quinque babet cubitos aliitndiiiis; qiiia iiiliniis erigi commoneanl. Exeansa rniiihus, ac sii-
iiecesse esi, ui qui promissionem li.ibeiniis quieiis et blevaia vela, site leiiloria, deeus sui nperis inirili-

patrix cceleslis, miindeinus iios ab omni inquina- ciim, quod involiita nequiverant, runciis longe U-
nieiilo cirnis et spiriius ; nec solum ab inquinaniento teque demonstrent. Ustendanl fidcles anipliiudinem
inundemus, sed el perlicianius sanctificaiionem in bon» operaiionis , pulcliriludineni meniis et iii-

tiiiiore Dei ; quaienus apparente liora promissx re- tcrna! giatiic, quam dunanle Dom no perceperaiit
tribuliouis, mm solum spiritu, vcrum etiam in carne ui videntes proximi buna eoruin opera, glurificent
Ia'tari lucreamur in aniore Dei. Propter qu:im utrius- Patrem qui in cnelis esl : dicailque, Quam amabilio
que nostne substanlix, boc esi et animx ei carnis, suiit Ittbeinacula tua , Domine virlulum ! coneupiseit

emuiidationein in liinore Dei, siibseqiienler hoc quod et dejicit unima inea in alria Domini {Ptalm, i.xxxili).

LIBER TERTIUS.
C.VFUTPR1MI].\I. niysilcos seiisus, qiiid significet lumen lucernx, Do-
Olei offerendi ed lucernam descriptio. miiMis in Evaigelio declarat ;
qi>i euin pcr parjbo-
(Exod. XXVIII.) Prxcipe filiit Itrael, ut offeranl tibi lani dixisset : Seque accendunt lucerna/n, el ponunt
oteum, elc. Disposito omni ornamento laberiiacnii, eain lub modio, ted tuper caiidelabrum, ul luceat oui.-

conseqiieiiter eiiam lamen lucern e prxvidetur, ut iii^HC qui in domo sunt ; inox afcrle siilijimxil : Sic
decor ejus admirahills, sicnt intcrdiu luniinc solari, luceal lux vestra coram liominibus, u( videant opera
ta ciiam nuciu lucernalibus Qammis illustrelur ; nc resira bona (Mutili. v). Liicerna ergo lucensindomo
unquam dumo Dei aliquis
in tenebraruin locus, alj- Dei, sunt opera justorum, qii:e iiienies iiilueniinni

qua umbrarum possit iiora subrepere. Juxta vcro suis excmplis illiiminant. Vcrum dilisentius iiiluen-
 :

405 nKD.-E VF.NKUVnil.lS OPIULM V\ KS II. - F.XF.r.ETICA I.F.NIIN.V, m

iliii». ni"'il ul liin-riia scinpfi- iii lalicriiaculo Dci A nuiiquam in s.iiicia F.cclcsia liix prxdicntinnis, nun-

|ii>ss>l .inl.io lilii qiiMciii Israirl olciiin ollirre, qii.ini dcbct liuiiiiliias aiiiliioruin piira ,
quj' li nc

Aamii aiiicin 61 filii ejiis i|>soin liiicniam Ciillocare liliciiicr cxcipial, imo ct gulcrler iiiquirat , ileessc.

jiilicMiiir. Qii.-e csi crgo lixc dislinclio, ul »d nii- Dciic adililur : l'.xlra velum quod oppaiisuin est lesi<-

tiiviiilain luccin pupiilns oleuin «llcral in domo l)o- munio. Nuii ciiiin iiiira veluni coeli cpiis liabi:iiius

iiiini, el saccr>lo es lucernani coinponaiil? Nisi forle luccrna Scripturarum, ubi arca est Domini, ei C.lic-

lioc ligiiralc iinperainr, ni riilcles el rc igiosi aiidiio- riibin glnric pri'pilialoiiiiiii obninbrai.l , iil e>l,

fKi priiiii;iia ail iilic.liiii.liiin n.lci corJa afTeianl ngniiiia raelestis iiiiliiix gloriam incarinti Filii Dci,

iloclurcs vcro eis igneni vcibi (OB'i'Mis, qni illiiini- qiiciii po^nitDcu.^ prnpiiiniioneni pni pccc:itis mstri",

nrnliir ad agiiosccnilnm, ci iiinaiiiinentur ail ilili- coiisona viice prxdicain. Ocne sequiiur : Et eolloca-
uciiJunt licnm ,
prarilicando niin tircnt, Pcr o'ei bunl cam Aaron el jHii ejus ;
qnia iion oniniiim ett

iiamqiie pingue<lii:eni, ip'a ei lissi aii]ue iiifiniii ar- sacranienta fidci prxdicarc in popiilo, ^ed eoruiii
tiis rccre.iiitiir, et gratia prxslalnr luininis, i»tcrna snluminodn, qui sibi ct casiitate fiilci, et exsccii-

s;rpe d.lccti» niciuis, ei opiis m.sericnrdix designa- lionc Loiii operis ad fllius sumnii saccrdutis, Domiiii
inr. Iliiic cicnim rsaliiiisia : Kgo auiem, sicul otiva viJelicet ct Salvatoris iiosiri, perlinere prob.iniur.
fiii(ii(eia iii doiiio Dei, tperavi iii miterieoTdia Dei mei B Cxteruin quisquis vel a pnrilale lidci pravo dngniate
iii aieiiiuiH, et in Kceulum .Kculi (Pialm. u). .\c si aberrat, vel iniegrit.iicin crgiiit.T ct serv:itx fidci,

paientcr d'ral : Kgo, quia misericnrdiiii frucinm l'i- operuin nequani iinprobiiaiecominaculata : ialisel>i

iligcntilius cxliibui, nillii qiioque in :rternum u Deo saccrdtitis nnniine, vel person.i prxeminere videtur,
1'fpi'iidenilaiii iii.sericiirdif grali.iin speravi. Ergo nihilominus auiliiuru'; cst a Donvno : Quare lu eiiar-

lilii lsr.icl olTerant ulcnin, Aarnn auleni et fiM ejus ras jiistitias meas, et assumis leslamenium meum per ot
allaiu igne ciini|>nn:)iii liiceriiain, qnx ardeat in la- luumf Tu veroodisii disclpliiiam, el cxlera [1'ialw.
liernaculo Dei. CiflerJiil liuniiles auditnres dcvoiio- XLix). Quales et Jacubus a collocatione lucernx Dci,
iiein pix niciais, ct niiiii!>(erio sennonis doctores hnc esi, a verbu prxdicaiiunis bcu'giia exhoiiatiune
doceant ens roe'csti'< arcana scieutix; quibus regula- reirahii, dicens : Noliie plnres fieri magiitii, frairet

ritcr instiiiiti, etin conspectu siii Coiidiloris igne mei, scienles quoniam majiis judiciuin sumiiis (Jac.
cliaritaiis urdeanl, et lionnniiiiis furas lucem lion:i> iii). Illud videlicct judicium, quod prxmisinius jaui-
aciionis oslcndant. Noianiluin aniem qnnd iioii indif- dudum Psalmistx voce prxinissiiin. Dene niiieui

rereiiter oleuin olTcrre lilii Israel, scd cum disiin- adiiucadditur : Et usque mane luceal corani Ueo. Cuiii
ctiune olcuin de arboribus olivanim prxcipiuntiir ; ct eiii.ii noctc irunsact:i s:cculi liujii<, maiie fulnrl s;i;-

iiisuper additur, Puri^siinum, piloqne coiitusiim. ^ (uli clnrucrii, dc quo prophela dicit : iiane usiubu
Solet namq<ie olcuin iiar.linuin, solet ripliaiiinmn, libi, ei videbo [Psnlm. v), non jaiu ullra luicriia libro-
sulot da tiiice, vel do ligno, ali sqiie diversi generis rum indigcinu$, appareiile ei illuslranie nos vcra line
spcciebus fieri, scd nullum uirerri licet l.ibernacula niuiidi, de quo ditit cl proplieia : Vobis auiem timen-
Dci, nisi quod dc lignis uliv^iruin conficiiur : si> ut tibus nomea meum orielur Sol justilice (Ualack. iv).
nec ignis alius quam qui dc coclo descendil, vcl in 1'erpetui.s erii culius, elc. Et lixc clausula sicui cl
lucernis saiictis ardere, vel in aluiri Dci debet ac- prxcedcniia, qux de laberiiaculn ac vasis, aiqim
ccndi : Saiietus enim Spirilus disciplinee e/fiiijiet ulcnsilibus ejus, dicla sunl, spiriiuali niagis sensu

ficlum. UfTerant ergo lilii Israel o'eiiin ad lucernam quam carnali inielligenda ai<|ue exponcnda est. Quo-
Oci, noii qiialccunqiie, sed de lignis ohvarum, ct modu eiiim ju^la liticrain perpeluus esse pniuii cul-

liuc purissiinuiii, piluqiie contusuin. OITerant boni lus officii saccrdot;iIis, ubi el ipsum sacerdutium ei
audilorcs spiriiualibus dociuribus cunscieiiliam pii- tabernaculum, iii quu gcrcbatur, et populus cui ge-
rani, et cliaritaiig graiia fecundain, piloque scdulx rebaiur, jundiidum csse cessaveruni? 1'ndc constai
piobat.onis ab oiiiiii neqnitix commixiione per- hoc in sancia Ecclesia verbuin essc couipleiiduna,
iiiiind:iiain qux sola vidclicel inteniione placciidi
;
q ubi succcdeutibus sibi per ordincm ductoribus, &i-

rt scrvieiidi Unmino verbu ejus audilo delei lctur. mul et audituribus vrritatis, iiuiiqiiam deerunt spi-
UITcrai \.>ron cum flliis suis ignem noii alienuin, riiualcs filii Israel, qui iii doinum Duuiiiii duna
scd drsupcr inissuni ad accendendam lncernain ; si- pietatis olTerant, et filn Aarun, id esl, vcri kscer»

cut eliain ad consummanda liolocaubia, ac rcda- dotis nosiri, qui illis luccm verbi minisireui, doiiec
lenda iliyiniamaia prxdicent vcrbum doctores, nou compleio sxciili hi'jus ciatu, el ipso quoque laber-

suuni, sed Doniini, protesiaiites cuin liducia : Non naculu Dei toio, id ctt, universa eleciurum inuliiiu-
tnim nvt luiiiui, iiru< plurimi, adullerniiles verbum dine ad regouin cce^esie iranslala, uoii rrunt nlira
Dei, sed ex siiiceniaie, sed ex Oeo, sieul coram Deo iit qui ab lioniiiiibus cruJianlur buniiiies. cuin til Deiii

Chritlo luquimiir (I Cor. ii). Iloc igne uluiiliir ad iHii- oninia in omuibun.
glranda cngnitinne fidci corda audicntiuiii ; lioc ad CAPUT II.

perOcieiidu, ac Deo sarr:inda holocaiista bonoruin De sacerdolio Aaron el liliorum rjus.

operuiu suiiriini : lioc ad iiiccndenda tliyiniainaia (Eiud. ixviii.) Applica quoque aJ l* .iaroH frm rtm
oraiiunuin saiiciarum. Dciie auicm dicilur : lll ar- luuni, etr. Desrripia laciura labcrnaculi, coii>cq>i«ii-

4eat luceiiia teiiiper in lubtrmtcuh letlimonii ; qnia lcr s.iccrd''tcs, qui in co iniiii>trrni, ordiuaniur. Quo-
 : :

4«-, 1>K TAnERNAClJLO ET V.VSIS EJUS. - LIB. III. isii

riiin qtiiilein otJin.itioei li:ibi(iis rccie Ecclesi:e sa- A iiiinum Salvalorem nguraliter liisinuatiim aeciplmns,

."cnii^liliiis coi gruil : iia ul oinnequod lllic iii orn:i- qiiod niios Aaron, qui el ip«i in sacerduluiit uncii
lu vcslinin clariim psiriiisccus fnlgpbai, hnc inielli;- siiiil, iilsi apustulu:> (ilirisli, aposlolorum<|ue siicces-
Ciam spiriiiialiler iii ipsls s»cerit<iiiimnostrornniiiiiMi- sorcs, cl riinclos (iileliuin magiilros signincarc <lif.i.

llttti^ alliiiii iii:us eininerti, hoc in eonim .irtilius pr;i; niiis? Il.rc qulilein ita prineipaliler de Dotiiiiio pos-

r.i-leris liileliuui merilis fnrls glorlosuni clnrescat. suntaccipl; scd nos iiiagls iii eis qiicc nd si^nilicaii-

U.:de aple prxcipitur Moysi, ul appticet adse .A.iron liaiu nostrx in D inino pixconversationisperiineani,
frairrui guuiii cum nilis de mrdln niiorum Isracl, ad quxqiie .id correctinnem nosirnrum rcspicianl mo-
fungeiidii:ii sjccrdolin cnram Doinino. Ncrcssc est ruiii, decet iiilueri. Sequiiur
1'iiim ui quiiuiiqiie ad n>aji>reiii in sniicia Ccclcsia CAfUT III

Kradum promnvendi suni, majore mentis indiistria De sacerdotio Aaron el filionim ejus.

sese .id legem bel applicrnt, i<l esl, divinorum ob- Facietque vestem sanclam .4nron fratri luo. dr.
tervaiiiix inandaioruin, solcrtinrepr3> ca>.ieiis animo Vcsles sanclx Aariin quas illi M<iyscs feclt , opcra
copulciilur. iloc esi eiiim ens, qiii sacerdotio fun- siinl jiislilix' ct sancliialis, qun Scrlplnra sacru le-
cluri suiil, de incdio iilioruni Israel ad Mnysem ap- gis docioribus liabcnda coiiiMiciidal, qiinrut'.i;|iie lii

|ilic:irl, pr^rsules ac dociorcs snnci.'e Ccclesix, coni- B his qiii prxcessere inChri»lii, excmpla qux iniiien-

Biuiicm vilam electorum singulari nieniis culmiiie liir, osiendil. Sapientes aulcni cnrde,iiUi)sail farien-

iransceiiiierc, c( fjiDlliari inspcciionc quid lex gene- das easdem veslos Dciis spirihi priitb-nlix leiilevii,

raliior oinuibus eleciis, quld vero p.iuois perfeciiori- ipsi suiil proplielx cl :ipost<ili, ca;(crii|ue duclorC'!
lius ;prci:iiiti.T loqualiir, atiendere ; iit alliori exccl- verllaiis, qui iiobls ap<'rtissiine qiionioilo viverc sa-

lenlia iiieriinriim, ad «Itlora pnssint prxniia perve- cerdules, ct niinistri aliaris qiialiter doccre dcbe:iiii,
irirc. Nam quod (r.ilrcm sunm Moyscs ciiin filiis in Eive cxeinplo sux aciioiiis, seii verbo cxiiortatioins
sacerdoliuin nrdinare prxcipiiiir, qnid nobis al ud osicndunl. De quibus csl illiid Apostoli ad Titiiin :

mystice coinmenJat, iiisi qu<>il oniiies ipii ofliciuiu Oportet enim episcopum sine criinne essc, ul Dei dit-
doctoris sorliiiniur, tanlo debfiil sludin el an^orc pensalorem ; non siiperbuii, non iracundum, non vino-
inedila:ioHi d<viiix le,;is aillirrr<rc, utqiia-i germ.ina lcnlum, non periussoreni, non turpis lucri cupiduin;

ei vi(le;iiitur cogiiaiione coKJiincli? Ncqiie lioc quod sed hospilatem, ben.gnum, sobriitm, justum, sanclum,
priml (ilioriiiii Aaron pust ordinationeni, rum igiicm contin^ntem, amptcctenlem eu^n qiii secundum ductii-
a'ienuiu ofTerreiil coram Dnmino, ignc rcDlcsii perie- uiim csl fidelem sermonem (Tit. i ).

runl , a signilicaiione miserabilis lo^iri icinporis Hwc aulemvestinunta erunt, qiice facient, clc. Quo-
aberral ; ubi nonnulli sacerdoiuin ac dociorum loco ^ niodohxcsingula facla sint, pleiiiiis in sequeiiiibus
poiiii, qiiod diciu quoque grave ac lugubre saiis est, cxplicainr. Ralionale autem pccloris habilus, super-
diimigneiii cupidltaiis igni supcrnx dileclionis anie- hnmerale esl liumeroriiin ; (unica et lint-a strida, id
poiiuoi, igne siipcrnx uUionis assumuniur. Quorura csl, camisia, i<<iuin corpus opcriunt, cidaris capiii
|>erpciuadamiial>oleinpnralieslliliorum Aaroii mortc ornai, baliliciis ulramque lunicam, simul ct supcr-
liguraia. Quamvis eicellcniioris Ogiira my«lerii, quo- liuiiierale arciius ad corpus aplal. Quibus sex indu-
iiiodo taberiiaculum cuni ornaiilius ac v.isis suissan- niciilis iiiferiiis sepiimum jnngitiir et nciaviini, fenii-
ciam designat Ecclesiam, pulcljcrrima viriulum slve nalia videliccl linei, :id cnopcriendiim (arnein tur-
|>ersiiiiarum fidelium variei.He distinciam : iia eiiara pitudiiiis, et lamina aurea supercidariin, qu^ liiiilo

sumuius ejusdem labeniaciili sacerdos (iguram lenet iiom nis Domini cxleris aliior oiiiiiiliiis eiiiineb.ii.

veri poniincis Jcsu Cbrisli, qni simelipsnm obtulii I..incam aniem sirictam dicil, quoni.iin aJlKTreli'1
«iblalionem et liosiiim Deo pro nobis iii odorein siia- curpi<ri, ei iia arcta eral adstriciis inanlris, iil iiiill.i

v<taiis. Qui eiiam jiire potest fialer Moysi vocari ei oinnino niga inesset. Desceiidebat aulein usiue
quis eiiii» amplius alteri fraicrnoest fcedere con- ad crura, niide el Grxce pndciei, id est, lalails vo-
ncxus, qiiara Cbri liis Moysi, legi graiia, Novum cabnlur. llis oclo geiieribns ve^tiuin pontifex lcmpn-
Tesiameiituni Veleri ? cnm ei ipse Moyses
D lesacrilicil siilelial indni. K qiiiliiis eiaiil qiiatu<ir ei
tale de eo
le-timimiuin reddai, dlcens popiilo qiiem docebai iiiiiioris ordiiiis s.iccrdi<tibui concessa, feminalia vi-
Piooheiam de geiite lun el de fralribus smt, sieut me, dclicel, liiiei slricta,ei balilieiis, elci.laris. Decebat
lusctiabi! libi Doimnus Dcus tuut, ipsitm audies. El ciiiiii, ui quo in;i]ore quis gradu esset insignis , eo
|wulo po«t ex persona Duiiiitii : Proplietam tuscUabo pluribus et viriiitum actibiis adinirau lis (u'geret.
<i( dt iiiedio fratrum iiioritm similem lui, et ponam CuncUi nuicin (innt de aur.i, preliosisqnc coloribus ,

vrba mea in ore ejus ( De'il. Wiii ). Cnjus opciibui quia iilliil vile ac sordidinn in sacerdotii ore vel opu-
a.liiiiraniils, qna; nemo alius fecil, rcile liabiiu Aa- re deliel appanre ; sed cuneia <iu.fi agit, u;iivcrsa
rou mira vancaie insi.-iiis tomparaiur, vel ceiie qux loqiiiliir, oiniiia qiix cogiiat , el coiain homiiii-

vesiesAaroniMuliifaii.c, omneni clectorum caeliim iu bus pr.-eclara, ci lii conspe<'tu iuteriii arbitii opoi tet
varia pcrs<<nariiiii iiicrlloriiini|iie disi.intia ^ ess<' gloiiosa.
Clirlsio
a Iti.i renlein desigiuiil, l.sic .\i<ostiilo, qiii :iil : Q,ii. CAllJT IV.
(UiiQue eniin in Clnitto ba..!iiali estii, Chriitum i,i-
De supcihumernli
duinis {Gal. 111 ). (tuin aulciu in pcrsona .Virou Do- haiicni auicm supcihiinicride Ue uuro, etc. Q<ioiiiani
 4-7 nFD.£ VENF.RAWLIS OPElllM FAIIS II. - EXEGtTICA CKNCINA. 18
in liiiirierisonera porinre solemiis, qiiiil per superliii- A ppccaioniin in coriieinplorihiis ciirei lncrepaii(lucuiii-

Hxrali* |Minliri>'is, iiisi |jbi'rcs bonoriiiii nperuDi, qiue biirere. Cuin cniiii audiloribus siiis dulcissiiiia Scri-
Jiigilercuraiii Uiiiitiiio ferre (leljet, ogii'ii>liiiiUir? El pMirariiin arcaiia sive iniracnla , aiit ptrabujas Du-
aple priino ile ^upiTluiineriJi raci<-iii|ii praecipiiur; iiiiiii ov.ingclicas exponii , velut in liabitu suo fulgu-

qiii:u|iiisqiiis a>l s >ceriliiiiuiii iiiagisieiiiiiiKpie |Mipiili rciii lucis iisleiiilit. At cuiii piopler viain siiperbien-

Dei proni iveiiiliis est, pniiiiiiii ejiis delieni opeia ro- tiiiiii , cuinineiiioraia xtcriia uliioiie percuiit , i|insi

Ciiosri, ui iluin lioc qnuil furas oninibns paiet, irrc- irinireiii Daiiiiiiie voraiiiis in coduin aspeclantibiis
prclii'iisiLiile appariieril, coiiveiiienter cx tcnipore dciniiiislr.il. Neque eiiini quisque verbiiiii faciens ad
etiMii iiiiegriias cnrdis ejn», et lidei sinceritas scrii- piipuluin, vel ^oluni incrrpaiidls pravuruin rcaiibus,

tetur. Supcrlinniurulc crgo qnod iii liumeris geslabal vel solum dcbet Scripiuraruni reseraiidis insisiciu
quo sccreis, iie vel dc peccatoruni laiiiiiininuilo cuire-
poniifex, illud evangelicuinonus accipiainus, de
Uiiniiniis ait : Juijum enim meuiii tuave e<(, el ontis plioiie dispuians , fone minus libenter audiaiur ; vel

iiieiim leve (Matth. xi ). Quod inaiiif>:stius alilii nubis nij^lcrioruni tai.tiim abdiia reserans , minus foriasse
Cfliiinicnilaiis, aiebat : Si quis vult poii iiie ceiiire, ab- cis, quos eincndarc debuil, prosii. Scd cuin ex iitro-

uegel temtlipSHiii , el lollat crucem suam quotidie, et que scrmoncni tcmperat, et suavitatcm videlirei oe-
sequatur nie(Maic viii,).Filauteniideinsiipcrbunie- B lestinin secrelorum audieniibiis paiidciido , «i corre-

lalede auro el byacinlUo, ac purpura, coccoque bis ciionem moriiin ,

per qnain boriim panicipcs (ieri

tincto,bysso reiorta. Deaurovidelicet,ct antconinia valeaul suadendo ,

qiiasi bis linctum in babiiu suu

iii liabitu s icerdolis iiitelliCius snpienlix prinoipalitcr poniifex cocci fulgorein dcmoiislral.

eiiiicei. Ciii anicin hyaciotlius, qui aerio cnlore, re- Duas oras junctas habebit iri uiroque lalere summi-
splciidel, adjungitur ; ul per omiic qiiod inlelligpndo Indim, elc. Dc lioc in sequeniibus ita dicitur : Fecil

penctrat, n<>n ad favorcs inOinos, sed ad ainorem igitur snper butnerale de nuro, liyacinilio , el pur-

calrsiiuiii suigat ; nc duin suis incanti.is biudibus pura, Cl paulo post : Duasque oras invicein copu-
pa»ciiur, ipso eli.mi vcril:ilis iniellectuva' ueiur. Au- laus in uiroque latere sumniitilum. Ex quo verisi-
luipioqiie ei liyaciutbopurpura penni$cetur,ut vide- mile videtur quod plicaia vesie conjunctae sibi fue-

licel sacerdoiale cur cuoisuinnia, qu9epraedicat,spe- riniori' uiriusque partis in uiroque laterea sursmn

rat; in seinetipso eiiim suggesiiones viiiorum repri-

usque deorsum ; ita ui diinidiiim veitis intueniiiiui

mat, eisque velut cx regia poiesiale contradicai,

oculis foris appareret, dimidium vero aliud iiilerius

qu:itenns iiobiliiatein semper intimx regenerationis laierei ; sed ora: utroriimi|ue con]unrt.«, usque ad
aspicial, eicflelesiis rrgni sibi liabiiiim moribus dc'
exireinos angulus ad inferiora descendereul. Iii qnu
feiidai. Qiiamvis, ui snperius s»pe dicium esi, iii
^ Q»'"! =»''»J "<>'»'* 'JP'fe iuieiligendum, iiisi ut cuin

purptireo colore possil ipsa elTiisio saiigninis pro bona furis opera pruximis osiendinius, eadem inius

Chrisio, vel diversarum lolerantia prc<surarum in-

coram Doraino iniegrn scrvemiis? ne unqiiam vel
casiilatem purx cogiiaiiouis minor pix aciionis |>er-
lelligi. Ipsa enini est crui, qiiamsoqiientfsDominum
quotidie ferre jubeiiiur. L'nde meriio laiis spccies
fectio sequalur, vel peifeclionein consequatur qu»
viJeiur upcris imperfectioris, nieniis inieiiiio ex
inier aliasbumero sacerdniis rerulgci, ut ipsuni ad
palieiidaadvcr<a seinpr doceal essc paraium. Auro
parto solitariam relinqiiai. Sed quasi dux orjd super-

aulcin, byaciiitlio ac purpura: bis liiiflus cncciis ad-

liunieralis sibi inviccm copulaiiiur, duin omnia qux
foris bona innnslrainus, iulus pura el simp!ici inten-
juiigitur, ut ante inlpnii jiidicis oculos omiiia virtii-
lione Deo placendi gerimus. El boc iii utroque lalere
liim boiia es cbariiale decoreniur ; ut cuiicta qnx
superhumeralis, ul inter aJversa et prospera con-
roraiii bomi.iibiis rulilanl, tuec in cinspeclii occulii
arbilii flamiiia intimi amoris accend:it. Qu;e
cordi semper aclione et cogiiatione Condiiori nosiro
sciliccl

rharilas, qiia Dtnin siniiil ac prnximiimdiligit, qiiasi

ferviamus. Deserit namque ora brevior laiiorein, sc
discordante iiiensura in uiiuin redire nequeuiii, si
ei diipliii linctura fulgeicit. Sed cuiu inen« ad pr:c-
curo «xirinsecus biiiia lacere pro xierna retribu-
cepia charilalis tenditiir, reslai pnicnl ilubio, ut per •%
lione corniiiiur, iiiirniiune placendl hominibus, iii
abstiiienliain caro macereiiir. Unde el bis lincio
^ecreto nieniis inipiicainur, buinaniqiie favoris nia-
cocco torta byssus adjiingilnr. De terr:i eteiiiin bys-
gisquain viije iiivisibilis pr.rmla requirimus.
sii.s niienti specic oriiiir. Ei quid per bvssuin , ni.si
Ipsaque (exlurii et cuncta operis vurietas eril tx
i':<ndens decore iiiundili:! corporalis caslilatis desi-
gnaliir? Qne vidclicet lerra pnlcliritudini superliii-
aiiro, etc. Non iii una parte snperhuiiieralis .lurum,

iiieralis iiincrtitiir ; quia lunc r:isiiinoiiin ad pi-rfc- iii :illera liy:u'iiitlius, iii alia rursuin alii atqne alii

clum iniindilix candorem diiciiur , ciim pcr ab li-

rolores fuerunl, sed omnes colurcs uiiqiie per oin-

iivntiaui raro falig:iliir. Polc.sl de cocro qui ignis

ma cuni auro ipso fueie coniexii ;
qiiia niiniruin ia
,

actioiie sacerduuili iiuiiqnain aliqna iii:<giiaruiii vir-

spcrie reful^ei, et lioc non iiirunvpnientrr diri; qiiia
luluiii, vel ad liorain debel inlcriiiilti, srd seuqier
foita^se iileu bis linctiis rieri pr;cceptum sil, qiind

igiii> duplicriu hubere vini soleai ureiidi scilnct rt

uur» sapiviilij- lucidns, sciiiper byaciiillio spci iii
,

verbo suprrna trcciiis, seinper regiii roeleslis (lurpuiaaJ-

luceiidi. Cujiis nalurani iiiiilar: jirxscloin , iii

\ersiis vitioriiiii bella niagnaiiinius, seni|irr cm-ro

niiniruin docirinu' salut.iris, oportet, ut ei liircni vi-
\»i tiurio |:riiiiiiu! dileciinnis llamuieus, srinper rc-
daliicttciciilix desideraiirtliiis .ipeiirr, el ruliigiiicwi
 : : ,, '

405 M TABEKNACl LO ET YASIS KJLS. - 11«. III. IIO

finni |io-
torla iiysso casligntae carnis sacerdos sivedocinr li- A ralisaiiiipcli, qiineiins iilra.|iic sii.i imiliii)

Ueliiiiii iIkIjcI csse iiiliilus. siiioiie (oli.trereiit. Scripiiim i.ainqiie csi iipcrtius iii

ct tcutpes, eic. piislerioribus Fccoruiit iii raiioiiali et cateniilas sibi

Sumesque lapides iluos Dtiijcliiiios ,

Tres ol) causas Aaniii noniina pairiarcliaruni inlcr iiiviccin colixrcnies de auro purisMino , ci duos un

sacriiicia scmicr in liuuieris, sicul ci in peciore ciiios , lotiilcimjiie annulos aurciis. Porro aininliis

lidem vilanique palriar- posucriiiit iiiroque lalere ration.ilis , e (niibus

liort;ibai; videlicel ut ipsc iii

ilnodeciin liibuiini, pciidcrciit diia! i ateiiae aiirea; qiias iiiserueruiii

(•liaruiii nicuiiiiisset iiiiilari, iit ,

(|»;c de liis nal;e suiii, or:iii(iiiiliiis ei sacrificiis nie- iinciiiis ,

qui in superliunieralis aiigiilis ciiiiiiebani.

iimr existerei; iil idein popiilus scripii in vesle De quoriiin fi^iira melius iii ratiomdis expusilioiie

prjesiilis sui palruni noniiiia \idens, curaret sedulo, iraciabiur.

ne ali illoriiiii ineritis descisceiis , ad errorum coii-

CAPUT V
lagia declinaret. Ad lioc enini valet «luod dictuui csi De ralionali.

Ki pones in ulrorpie lalere superliuiner.alis mcino- ltat':oiiale quoque judicii fncies opere potymilo, etc.
riale Israol. Nunc quoque ponlifex in superliu- opere Sicut
liliis Upcrc polyiiiiio , miillifiaiio dicii. aiileiii

iiicrali luimina gcsia pairiarcliarum, cuni doclor siiperliuiiierari operum pcrfcclio ila in raiimiali
iii ,

qiiisqiie sive prssul ecclcsia:, in omnibiis qua; agil, B jujjejj q,|y pedus sacerdo;is lcgebatiir , siiiiul ei
^

pairum pra'cedeiitium facta coiisiderat, alqiie ad eo- (iriiabatur , cnrdis et cogiiationem ejiis castiias o\-
nini iiniiaiioiieni viiain dirigere, ct oniis evangelica; priinitur. Et bcne post superliuiiierale , riitionalo
pcrfectioiiis fcrre saiagil. Quae videlicet mimina pa- jmlicii seqniliir ; ut cum ante lioniines quis iiiiiuceiis

irum apte iii iapidibus prctiosis sculpi jiissa sunl; iiiaiiibiis apparucrlt, miilio m.igis in conspectu sutii-
lapides quippe prciiosi, opcra sunl virtutum spiri- iiii judicis niundus cnrdc assi^tcre (oniendat , uiiini
liialiiini. Ilabeique sacerdos iii bumeris lapides pre- serga pruximos
a.:ens'indusiria ut quidquid for agii,
tiosos, et iii eis noniina pairum inscripta, cuin ei aiil judicat , totiiin ex ngula iincrna! ralionis pro-
ipse claiilate bnnorum opcrum ciinclis admiiandus batiini , ac sno Conditni i placidum fulgeat. Iiciii ra-
exsiilerit, et eaindem cl.irilaieni non a se noviier liunale juilicii saierdos in peclore lerre prarcipiiur
inventain, sedantiqua sibi palrum aucloriiate tra- quia dcbet recior subiili semper examine bona ma-
ditani esse dncneril. Duplici auiem ratioiic bu'C in laqiie discerncre , cl qux vel qiiibus quando vel
,

liuiiieris port:it, utet ipse pra:ceptis Uumiiiicis iiu- qualiicr congriiant , siiidiose cogiiarc. Duplex an-
iniliter subdilus inccdat , ct auditoribus suis seinper lem factum esi raiionale , ut f^icilius lapidum pon-
ccelesii:» , sive sua , sivo pairurn cxempla ,
qua; se- jus susiineret. Scd liic diiplica tio vcstii in legalis
qiiantur ,
praepoiiai. Aple eliam iidem lapides i"- ** peclorc sacerdoiis
>acerdoiis typici
lypici iios admonel
nos adi ut rationeiit
cliidi auro aique circumdari jubpntur. Auro namque nostri exaininis et invisibilis intus arbitcr piobcl, et
vel iiitellectus , ui supra dicium esi , vel cerie cba- iiiini|uam bumana fnris cxislim.:lio nierito con-
ritas insimiatur ,
quia sicul aurum mctallis, ita cba- Ivninet. Seu ccrte duplcx iii peciore rcriiniis raiio-

tiias viriutibus prossiat ca:teris. Includuniur vcro nale judicii ,

qnando el ua qii;e dc (ide vciitaiis , ac
aiiro lapides , ei ciicunidantur prellosi , ciini ope- vita invisibili loquimur aut cogiiamus , raiione lixa
nti.i virtutum adeo pnro nndiqiie vcrsum intelleciii subsistuni ; et ca quoqiie quae visibiliter agluiUL;
ciicunispiciiur , ut iiil in eis viliosuin latere , nil aul agenda disponinius, a^que jndicio jusix discre-
renianere sordidiim permittalur ; cum ipsx viriutes tionis probaninr csse librala. Quod aiitcm inciisii.

ita vinculo cbaritatis coiitineniur , ut nulla rerum rani palmi bubebal per quadniin, conaluin indcfali-
iiiutabililaie a suo slalu dccidcre , nunqiiam de ba- gabilem ac perpeiuiim pia; inieiiliunis osteiidit. Qui
bilu sacerdutis lorpente mentis cuslodia valeant eiiiin palmo alii|uid inetiiur, summo utique conamine
proilabi. Bene autein sequitiir : dispansis digitis manuin ostendil, nl possil meiisii-
Portabilque Aaron nomina eorum coram Domino , rain quani qu:rrii plcne , et absqiie scrupnlo dubie-
etc. Sacerdos iiamque ob record.ilionem iioniina tatis tenere. Unde nieriio sicut per manuin opcratio,
patrum super utrumque portai humeruin , cum di- iti per palinum exprinii ur ipsa inllexibilis coiiieniio
ligeiiter omni hura pi'.ccedeiitium sanctorum vitam biina! operaiionis , dum suam quisque dexteram iii

perpendens, et in adversis el prosperis virtulum sem- iiniversa qua: valei insignia viituliiin dilataretalarii.
per ornauicnlo inuiiilur; ;;ua!eiiiis juxta vocein Paiili El beii'; ideni raiionale t:im iii lungiludine qii^ni
P, r arma juititiec a dexlri:. ninisiiisque gradiens , cum in latiiuiline inensurain palini liabeie praccipitur ;

ad lota qua anteriora tuiil nililur, in nutto dileclioiiis qnia sive In loiigitudinem vit:R a^ti rn:c de idiriiiin

injiiiKB laterc flectalur (II Cor, vi) nientis erigat, seii in latitudinem cliariiatis erga cii-

Facieset uncinosexauro, elc. Uncinosquos dicil, iii ram proNimi soiim inclinct alTeciuni, nocessc cst per

supremis erant angnlis superliumerali'! fabreariixi. oronia cor sacerdoiale neqnaqii.un segne.et desidio-
Catenul.-c autein, quas subjungit, nuii iii ipso supcrhu- sum inanere S(3d ardeiili semper siudin exteinli ail
,

inerali, seil pulius in rationali.hoc esl,in supeiioribus comprebcndendum braviiiin siipernai vocaiionis Di'i
ejus angulis ,
per annulos auieos videiiiur fni^se an- iii Christo Jesu.
nexa!, ul cum induerclur poiilifex, caienula! (|U:r de Pon:'sque in eo ^uatuor ordincs lapidum , etc. (laBi;

railuiiali pciidcbaut, pussent cum uncinis sujcrbuiiic- geniuiaruiii positio divcrsaruni in ralioiiali. iniillipU-
 , : .
,

V.t DED.*: VLNEUAmLIS uriiUUM TA Ks II - exkcetii:a GEMJIN.\. tli

«orn varlaruiii vinuiuin uprra inimn de^i^n:il qu:u A iiii). Ilecte eilaiii diiu lapldcs onycblni
,
in snperhu-
concordi lerii* disposila In sacerdolis «lcbei cor>le nierali eodem duudenario craiit p:ilriiin iiiiincrn

tcni(»er ap|i»rere. Siiigiili aulcin l>pi>lcs singnlis pa- sculpil, ut dociriiiam lideniqiie apostolornm utii(|iie

Iruiii noiuniiliiis iiiscribiinliir, duiii s.iiicturuin vitani populu, Jud.eurum videllcel el gcnliiim ,
pruriitiiraiii

rectur intpicicns, quibus iiKuiine virtuiiim opcribiis esse deslgnareiil. Juxia quod eidem iniellectuali llie-

llorueruiit, sedufa inqiiisitiunc scrulalur; el lixc riisaleni, hoc esi, Eccleslic siia;, Doniinus per pru-

runctu in abditis sin pectoris medit:\ndii colligcre, pbctam maniresiu proniisit , dicens : Ad dexieram
utque uperando prnrerrc satagii. Neqiie eniiii siiic tnim, el ad Uvain penelrabii, el lemen luum gentvi
ccrti raiioiie sucranieuii, iia utrai)iiu vestis lapidlbus hmreditabii (Esa. liv). Qiiod aulein oiiyx rubri reriur

prcliosis rediniita, ac pairuin iioininibus insigiiita es^e colorls, igniculus videlicet baliens ulliis cliigan-

esl; ul ipsa nomiiia in supcrhuiiier.ili quidcin duo- tihiis zonis ;

qiils nou videat, qnud vel ardorem cUa-
Inis lapldibus unius ejiisdeiuque generis, in raiiunali riuiis, vel lucem drsignel scientix comitante xona
vci'0 duodeciiii nominibus diver^i geiicris inscripta casiitaiis? CujusmoJi lapidlhiis iiiscripla palriim vo-

siiil. Scd quod paires iii lapidibus prctiosis unius at- caliula gcslal.gaccrdos, cum exemplo prxcedciitiiiin
qiie indissiinilis gcncris sculpli suiit, significat aperie jiistorum , cliariiaii , cisiitati hum litili docirinx
, , ,

quod iina ndcs in Dcuin, eadeni cliaritas, coinnuinis '' cxierisque virtiitum operibiis jiige studium iinpeiidit.

spcs vii.i! coelcblis omnium corda patniin replct. Ll hoc in utroque liumero , ul sive de Juda!i.s quis

Qiiod vero diversi gencris lapidibus iidcin inscripii scu dc geiiiibus adsil, claritatem scmper tn dudore
siiiii, denuniiat Rgiirate quia niullipkx est varietas vcriiaiis et pieiatis, per quam ipse ad ineliora pro-
ft gralia buiiorum operum quibus prailaia s.inito- fecrrit, aspect< l.
,

riiin ridus , spes , ct cliariljs coiilirni:iia icrulj^et. faeies in ratioiiali catcnulas, elc. Ordo operis ,

Qnod autem in rationali qualuor ordincs (uerunt, ei quaiiiiim nobis videtur, tilc rult. Diio erant unciiii

lioruin singnli quiquc trcs babuerc lapidcs, quid no- supra in dnobus superlinmeralis angulis imposiii, el

bis intiinarunl typice, iiisi ul in virtulibus qux di- duo contra aiinuli iii duobus ralioiialis annulis gur>

stingiMuiIur in quatuor, principalem lidcm saiictx suin. E qiiibus prndebant duae catenx aiirex ,
qux
Triniiatis non lictain teneamus ? Qualuor nanique leinpore iiidueiidi Inserebantur uncinii^, qni in super-

ordines gemmarum Itabet in pectore sacerdi>s,quan- iiumcralis angulis eminebant , ul in sequeniibus

do omne qnod cogilal prudeniia circuinspecium aperiius scriptum est, ut superhuiiierale ei ratiouale
,

rurlitudine firinum, juslilia exiinium , temticrniitia a niuiuo necierentur. Quorum superiur connrxl» hiic-

inalis omnibus fuerit sccretnm. Sed iidem ordines usque de>cri|ita esl. Sequitur autcni de inrerlori
p
lernas habcnt geininas, cum e:idein prudeulia, rorti- qux erai subius asccllas. Scriplura ita subjicit

ludo, jusiiiia, teinpcrantia , saiictx Trinilatis fueril Faciet tl duoi annutoi aurtos, elc. Qund dicil : El
lide consecraia. Qiiia cnim viia nostra in prxseiiii in oris, qux e regione sunt supcrbumeialis ; nun
fide et opcratione recla coiisisiit, apie saccrdos, iit
significal in oris superhumeralis , sed iii oris illis

npcratioiio sil prxcipuus, qualiior versus ^cmmarum qux e regione sunt superhiiineralis , boc est, in uris

ifl peclore bajulat. Ut vero cum nperibus lidei since-

raiionalis, qux vidcllcet oro: e regione superliuioe-

riute sii casius, lernas in singulis ver^ibus liabcl ralls sunt. Annuli eniin illi ,
qui in ullimis el iuiliuis

gvmmas, quaienus oinuibus sesc eranl angulis ratlonalis, habcbaoi conlra se in ulro-
inlueiiiibus, el vene
iidei conressionera ei exeinpla seinper bon:p actioiiis que laiere superhumeralis arquc aniiiilus alios, qui-

ostendai , ut ei ipsi imilalione rectx fidei et opera- bus ipsi vittis li^aniibus jungerciiiur. De quibu$
lionis suinmi meinbra sacerdoiis mereaniur enici. subsequcntcr adjimgiiur :

I'u.>suii)us sane in vario decorc lapiduro, nuii solum Nec non tl alios duoi annutei aurto* , eir. Coiitra

ilaritateni inuhirariain sacerdutalis actus et cogiia- fariem dicil junciurae inferioris ;

quia de jnntlnra

liis , verum ciiain spiritualium accipere charisinaia siiperiore ,

qux eral tuper tcapulas , ante di\erai.
«irluiuin ac niiracula sanilaliim. De quibiis ip^e Dn- Inter quas videlicel junituras hoc distjlvii , quud
ji
iniiius apostolis : In/irmot, iiiquit , curalt , iiioriuos siipcrior caienulls , inferior vero eral viliit facta

tuicilale, Uprosot mundate, dtvmones ejicile tMailh. lig:inlibus. Unde aple tubjungitur :

\). El itiruin : Signa aulemtos, qui crediJeriitl , hgc Kl slringalur raiioiiale annulis suii cum annulii, eic.
tequenlur : in nomine meo dwmoiiia ejicienl , linguii Non auteni pulatiiluiii est uiruuique indunientuin *i-
loquenlur nopit, terpcnles lollenl ; el ti murli/VTuin niul ebse lcrfninalum. Nain ratioiiale , quod tiiensu-

qiiiU biberinl, non eis nocebit (Mare. xvi). Veruin sire ram palmi in iiliiiHdine, sicut et in lailiudine habuii,

tioc, sive lllud, slve uirumque designenl, recie duo- nuii niiilto aiiipliut qiiam peciut soliiin lejtere siifh-

(lenarius in rationali niimerus ficri pr;i-rlpllur ; iii ciebat. Superliumenile aiitriii usi|ue ad riiigulmii
9oruni soluinmodu actu.s et mirariila , ipii .iposliilic:e prriiiigebat , siciil iii postrrionbus iiiaiiilc«iiiuiiii«

Hdei doctriiinc et rh.triia:ls unitateni srquuiilur, ai'- osieiiditur, ubi scripium est : lla-c el aiitr, ei reiro
repia Druc.'>ie noverimut. C:eteriim, si quis loijuatur iia coovenlcbanl sibi, ut supcrliuuierale el raiioii.>t«
/intiuis, si ifuis facultalet pauperiluin omnesditlribual, luiituo neclerentur, «trirta ad lijlieum , ei annulit

<i qiiis Iradat corput tuu-ii ut ardeat , >i uniia<«iii ai- r(>i.liu^> ropulat.i, quiis iingrb:\l vllia tiyaiiiilliiiia, ne
thtlicm chanhitis no» liabiuril, niliit illi proiUil (I Cor. laxac nucrciit , ci a »r Invicvm inovereutur. IIa-c d«
 ,

i75 DE TABIiftNACDLO ET VASIS EJUS. — LIB. 111. lll

ipsa connexionc supcrliiimeralis ci raiionalis seciiii- A rlinus a pcciore sacerdmis relabatur, si noii cuiu

(lum liuerani dicta siiiit.Qiiia veri), quoil sxpius dic- persevcrans boiii operis uncinus, qui conliiicat , ap-

lum esl , superliuiiieralc ad operuin coiisuindiatio- prelieudai. Subrogeniur eisdcm caieiiulis iii :iuxiliiiiii

iiem bonoruni ; ralionale auleni , ad signilicandam ei vil:e byaciiitliinx, quibus ulerquc sacerdutis habl-

cogiiaiionuin niiinditiani perlinet connexio, qiia; li.x'C liis ad invicem copuleiiir ; id esi, lig:iturx desidcrii

in alteruirum soci.a; rccie illam nienlis indiistriam coelesiis roriissimx ,

quae annulis aureis iinniissu; ,

flgurale denunlial, qua docloi uin fldermm intellcctus superhumcrale ciim Mlionali coiislriiiguiit , ciiiii

ac fides cuiii opcralione coiijiingiiur. Manel eniiii agiiita luce patrix perennis , in illain iiicnabilem

juiiciura r»bre lacu , ut a se iuvicein raiionale ac gloriam suspiramus ;

iiiique ul lianc intrare nicrea-

superliumerale net|ueanl separari ,

qnoniam tanla iiiur, concurdi semper llde ei viia, opert et prorcs-

cniditiune, taiito operis studio pr.ceininct reclor, ul sioiie, in laberiiaciilo prxscnlis Ccclcsix Doiiiiini

iiitiil cx eis qu^u facirnda esse cognovcrit , iinperre* servire sludcnius. Qiiod auiem superliunierale strf-
cium relinqiial ; nil ex eis qnx rcct.i Tacere ceriiiliir, clum erat balteo, iil in sequeniibus, ubi pniiiitex ip-
per inciiriaui cordis viilule reciiludinis privel. De- duebalur, aperlius ipdiratur; el de superbumciali ,

fluuiit nainqiic iinlumenla poiitilicis, ei a .se inviccni inquii, imposuil, qiiod striiigcns b:i!iei> apiavii rjr.o-

movcniur, si vcl dctus operis boni minnr cordis |{ nali; quis non vidcai, qnod cusios boniiriuii opciuni
CDSlodia sordidal , vel castilalem puro^ cogilationis lidelissima virtus esl coniinenliic? de qua Doininus
iuiegiilat non scqiiitnr perrecix acliimis. Scd iic in Evaiigelio : Sinl, inquit, lumbi veslri prirciiird', et
lix>c ab iuvicem vale.-inl dissolvi , liabeat sacerdos iii lucerme urdenlcs {Luc. xii). Lumbi vidclicct pne-
ratinnali duas caienulas ex auro purissimo, id esl cincii, per continentiam ; lucernae ardenies, pcr
continualioncm caslac et non licix dilediunis cordi operalioncm virluiuin.
suu lirniiter arfixani ;
qiiae nunquam maniiR et lin- Portabitque Aaron nomina filioriim Israel in ralio-
gnam illius ab irquiiale puii !>eiisus d>sscntire per- nnlijudicii, clc. Semper quideni oporlcl saccrilotem
miltal. Kl bene duas, nt et in hig qu» ad divinue menioriam patrum III pectore suo rerre; (ed per-
culium servituiis , ot in eis quie ad rrateriix subsl- maxime tuiic, quaiido niinistralurus coram Doiiiino
dium necessiiatis pertiiienl, riie ornalus inccdat. Et ad altaie ascendii, ul quo sacratius cst miiiisieiinm,
quidein apcrie opus clnrilatis per catenulati cxprimi- eo soleriius tolo se perinundans studio, luia iiidu-

lur aiireas ;
q>it:i sicul catciiiila ex plurimis aiiri siria mcnlis cxornans ct corporis, saiictorum exciii-
viigulis uiia coiiiexitur, ita charilas cx mnlliraria pla respiciat; horumque sediiliis imilator cxisleiis ,

virlutcin operatione perTicilur. Quas prorecto virgii- aptuiQ se divinis exliibere curcl asi>ectibus. Iiciii

las exponens Apostulus, aii : Charitas paiiens eti C nomina filioruin Israel Aaron sujier peclus suiim
beMgna eti : charitat non a^mulatur, non oi/ii peTpe- n.cmoriale coram Doraino porlal iii xternum, qiian-
ram, non inflnlur, non ett ambitiosa, non quarit qu<e do prxsul quisque lideiis nunquain eoruin quibiis
tua sunl, nvn irritalur, non cogital malum, non ijnu- prxlalus est curam iiitermittil liabere ; scd vii.-iin

liel supet iniquitalem ; eonyaudcl aulem verilali , oin- juglier illoruiii cxlioriaiido , incrcpando, ei coiiso-
nia tiilfert, omuin credil, omnin i;icial , omnia sutli- laiido, ip$c conrortare, et conrortanduui tiiianiluni-
uet (/ CVr. XIII). ihibeit auiein et anniilos aiireos, e que Duininu crebris in oraliunibus commendare
quibusexdem catens pendeaiil ; id est , jiigern saliigit.

memoriam perpetux ct nnnqiiain (inleiidx clariiatis J'onc( autem in rationali judicii doclrinam el veri-

iii coilesti palria, cx qua soluiu ineinnri.i licri ciiM- lalein, eic. Ideo docirina el veril:is in raliunali jiidi-

Siievll , ul coiitinua iiobis possiiil vincula cl.iril:ili$ cii sive lilieris impressa, seu iioiiiinis t:intuin sa-
iiiancre. Ilabebal duos uncinos in superliiiiiieralis crameiilo craut imposita, ut pontircx cadein vcsie
aiigulis cmineiiies ,
quibus insemnlur catcna;, lioc iiidulu.^i, memiiiisset se btudiis doctrin.i; ct verilatis
esl io ipso exordio cujusque bunx aclionis ti.ibeat iiiquirendis, non auicm curaiidis rimaiidisque sxcii-
lirmain Oeo placendi inienlioiiem, qiiae apta sii per laribus negoiiis per acce|iiuni sacerdoiliiiii niisse
oiiinia susci|<ieiid£ ei coiiiinend.E in se dilectioiii D consccraium ; ul quod exicriiis typicum in vcae
Dci et proximi ; ita ut sivc prospera seu advcrsa prjtru!geb:)l, iiiiiis in curdc vcraciier exprcssum cii-

qudique occurreriiil, iiunquain saluberrima pia; de- ruscarcl. Iteni do:lrina et vcritas erant in raiiunali
vutiuiiis reiinacula laxet. Iloc est n:imquc sacer- posiix, ni aperte ligurareiiir qu!a ve^tis illa noii so-

doiem in uiroque liutiieru uncinos, qiii caicniilas luni legalciii induebaiit pantilicein, sed cl Ev:iiige-
raiiuiialis excipiani, babere; ei in iirosperis cuiu, ci lium prxiiiii>liab:it, vel ipsum vidcliccl Duiiiimiiii ,

in asperis reruni cveniibus flxuin Deo ptaniidi stii- de qiio scriptuni esl : Quia lex pcr Moysen dnta esl ,

dium gerere, el hujus iiitenlione siudii iii ipsliis (jrtttia autem el vnilas per Jesum Christum faela esl

siniul ei priiximi amore (irmari. Inscrunl ergo se (Joan. i). Vel certe apiistulos ejiis, imo omucs cjns-

iiiicini superbiimer;ilis caienulis aureis, qux* de ra- dein gralix et vurilalis praicnnes.
tioiidlis summitatibuS olTerunlur ; cuin ca qna: iiiciis El gestabnt judicium filiuium Isracl in peclOie tuo,

lalitinabiliter de iiiieina lucc cliaril:ili$ degustat ,

cic. Sacerdus jiidiciuni filiurum l$r:iel iii petlore siiO'

uiox alacriias bene opeiandi libenler amplexata in conspectu Duinini gcslat, cum sulidiloium raiis:is

i>ii$ci|>ii, iie rurtc ciiius babiius rationalis pukhct:- pro sola iuteriii judicis iutcntiune discuiii, ut nlln'
 :

47r lUD.E VENEIIAUII.IS OPtULM P.XKS II. — LXLOtTIU (;b:NUIN.\. 47*5

te eis liiiii);iiMlalis aJiiiisceai, iii vo (|uo<l diviii.i |>u- \ li-s, cuiii viltiii luiic Giiiie cogiinuir, iiilenliiis bullle
titii^ vice dis|iensat. ab oiitniiiin labe inalortini espurgnre eonleniliutl,
CAIt]T VI. «itin nirtu cl pavnre procuraiiles, ne anic dlsirictiifii

Tunira tapeihiimeralis. jiidiccin perducii, pro sordido viiioriini li.ibiiu cxpcl-

Fttiet tl lunicam luperlinmeinlis lotam liyacinllii- laniiir, ai(|oe iii leiiebias prxcipiicni a-terna!i, (|uiii

Ham. Tunic.ini dii il stipiTliiinieiaiis, ciijiis pars noii potius appareani induti, slcut electi Oei saiicti ct di-
iiiiiiinia su{>crliiiiiirrali tegeliatur, ail disliiiciioiieinlii- lecii vlscera inisericordix, lien'giiii:iteni, biiinili'a-

inc.i*, qii.«; erat inierior, liiic;e; i|u3ruiii pariler nie- ti>iii, dc>tiain, paiii-niiani : supcr oinnia aiilcni
iiii.iii snperius, dicens : llu;c uuleni eruni vesiitneiita Ikcc cli.iriiateni, qiiod e>t vinculuin perrectionis. Ki
(;iiu^ racieiil ; raiionalc ei superliuniLTale, tuiiicain ei Iden veraciler indinnenluin nupliale, quod iii convi-
liiicain slriclain. Inicrior aiiicin erat llnea, sive bys- viiisuii, id esi, In Eclesia sancia rex et jinlex noster

(iiiia, r|iioil lini cs^e genus nobillssimuin coiislal. Et- invenire deled.itur. Tunica ergo saccrdotis hyatin-
lurior vero liniica Inia liyaciiilliina, niliil oinnino co- t-liiiia liubet oratn iii capitio leiiilcin, slciii in exlrc-
loris alierius ailniiiiciis. Ciijus speciein unirnnni viia mis vesiiuni puriibus iieri sulet ; cum doctor qulsi|ue
in.iiiirestc sarerdoialls, qii.ills esse dcbeai, docelur : egreitius a latita perfeclione opus viriuium incipil,
linc e^^i^siipeniissolutii desideiiis inccssaiiti'r iiiieina, ^ ad qiiniiiani qnilibci alius dinllssline laborans, vix ali-

et comvr»i(/ic ne/ii jiixt;i Aposloluni liahens in (kUs, ac qitatido pcrvtiiit : cum lanio timnre r.iniulalus onini
sni Salvalo'it inile detiJerauler exspectans adieiiium Itora, juxla seriitonem prnplieia; sollicitus ambidnbat
{Pliilip. III). Qu.K «idellret iitnica , sirut et byssina, cum Domiiit Deo suo (Micli. vi), qnanliim aliijuis vcl
iid pedfs usque pcriingpb.it ; iinde uiraque Gr.Tce inoriliirus, et ad judicluni noinini sui nliimiiin in-
poilrris (licia est , ul ostenileretiir nil in sacer- (ircssurus, vix liabere sufficit. Verum quiu loia per-
dolali viia innmum ac sordiduin remanere , scd feciio sacerduiis in operibus et doclrina veriialis
niiiiie quod ageret ,
qiiasi a^ibereo colore specio- consisiit, juxta hoc qund beaius Litcis descripio
sis iiiinin , unlTersa inembra ejus a capiie usqiie ad Evangelio dicii, (ecisse le itrmonem de hit qua; ccepil
pedi'1! giaiia viriuium coniecla esse debere. Item lii- Jesus facere et doccre (Acl. i) ; recie subjiingilur :

itica lalari sucerdos loia hi;iciitlliini vestllur, ut ad- Deortum xero ad pedes ejusdem tunicx per circui-
iiioneaiur npns coeleste noii inchoanduin laittum- tum, eic. Deorsnm iiamque ad pedes tunicse liunl,

iitodo, veruni eliam ttsque in liitem in eo esse pcrse- quasi mala punica et tiniinnnbula pergyrum.quando
vcianduin nninihtis qiii salvi i-sse voliteritti. Tttnica ad taniam excelleniiain devoi» Deo conversationis
nanii|ue b)acintliiita n>quead pedes vesiiri, est bonls sacerdos pcrvciierit, ut n I In illo allud quam splcn-
upcrlbus usqie ad flpeiii \nx ejus in^isiere, piapci- dor ct gralia, llo^que, ut iia diierim, varius bono-
pienie ac pn)inilieiile Doinino : Esio ftdelis iisqite ad rum operuiit vldeatur : nil ab illo alud cum os 3p«
tiioTtem, tt dabo tibi coronam vitw (.Ipiif. ii). Et iia ruerii, qiiaD] suavissimus hnrum sonus audiatnr.
qiiia snliiintnodo ad perfeciioiiein boiia: aciionis in- Quia eiiini in nialo punWo mulia interiusgrana, uno
rutigabi I proposilo pervenicuiiis, si banc n\a inlen- ruris corlicc uguntiir, recte per mula puiiica innl-
liniie superiix reinnneraiinnis incipiinus, recle de tifaria virttitum opcrutio, utio cbariialis inunlmine
endeiii tunlca siibjungitur unilli|iie versitin lecin designatur. Fit auiem eadem
/n eiijui medio supra eril capitium, elc. Capitiuin inalorum punicoruin erilgicsex hyaciniho et pitrpura,

qiiippc luiiic»; liyaciniliiii.^e lirmissinuin liabel orain, ei cucco bis tincio, et, ut in sequenlibus iiivenniir,
ct cx se^e tcxtani, ne rncile runipstur, ciini primoi- ptiuin ex bysso reiorta ;
quibus quutuor coloribns,
diuni boni- noslrac aclionis torli ladicc linioris divini quu< virtuietn varielus intinieiur, sxpius iiiculraiitm

»iilini\iim, et contra nmiies insidias bngiis anliqui esl. Ilis vero in in> dlo lintiniiabula' permisreniur,

probalur esse inuniium. T:ilis nuniqiieora, colliim cum ncque opus sacerdoiis unqtiam a soniiu verbi,

jiarerdoiis pcr gyriim vestiiet oriinl ,

qinndo reciori qiiod loquilur, discrepat; neque a reclltudine operis
li.litci.iiii loquetidi subdilis ac prxdiinndi coeleslia [) lcrrilus advcisis liii^u» soniius disseniii. Uiide

nin\iiiiam pra;bet. boc quod ipse non soluni in pro- puUliie :iddiiur :

ciir.-in vilJ! sox reoie vixeril, sed ipsutn quoque exor- lia ut tintinnabttlum aliud lit aurtum, eic. Anrea
dliitii a recliiiidine coeperit, juxta cxemplitin beato- quippe tintinnabnla liyacinthinx pontllieis Innicx

riiiii Sainitrlls, lliereinia>, ct Jouniiis proplieiuruin, ioseruiilur, ei onini cx pnrie circundjiitur, cuin oni-
qni ab ipsa itiraolia Spiriius snncii ^r.ilia r('|ileti, ct iiis sertiiii rjiis claritaiem supcrii.'e luris rcsoiint, el

iii docliiriiin ordincin snnl seKre};:irt. Vox sii|iiidcni idrtn soniius veloiliy ciiilbliKc titiiicx lirine inlixus,

iii collo c>t, ideoi|iic pcr ciilliiiii rccte loqiieiiJi u>iis operuiii quo<|tie ipsius subliniiiale audieniiutn meii-

«'xprimitnr. Apte jintrni cum ora cupiiii pergyruin llbus coinniciid:itiir. Fiuulque bina mala circum si»-

lexlilis fieri prxciperciur, slaiiin adjiiiiclitm est : gula lintinniibula, el circum sinqula nia'a bina lintiu'
Sirul licri solcl in eitrenns vcsllum parllbus. Sicut uiibuld, ciiiii et oiiiitia qu:u loquiiur boni* ciinftr-

e liiii veslllius opera, iia cxtreniis veslioiii parlibiis inaniiir ariibus, aique in uoiliiotuni arciios corde

|i<iti,-st noii Inconvonietiter Ipsu upiMiini ('oiisoiiiin:iiio (it!utiiiir. rt uiiivcrsa qua) agil, quam »iiit ra>ioii«-

llKurari. Vcl ccilc cxlrcinu; ve^iiuin parics, ultliii:c bilia, disciolo srrmonis souitu produntMr. Bcu6

>iiiit nuiiirx sullicitudines . nuibus scse quique lide- .inicin scipiitur ;

 ,

477 DE TABKRNACfl.O ET V.\SIS EJLS. — LIB III. 478

Fa veitielur ea Anron in cHidum miiiisterii, iil au- A qui. juxta scrinoncni E^uij;, misiits e.st piwdicare
diaiur soniius, eic. Sarerdus iiani(|ue ingreJieiis vel annum Ooniini ucci'ptiim, et d:cnirelritutionit {Esa.
fgrediens moritur, si dc ro sonitus noii andi.niur ; LxiJ cum dc eoilcin aiiiio el 1'saliiiisla canii, diceiis,
:

ijuia irain contra se occulti judicis enigit, si sine Bencdices coronce anni beniynilatii lum (Pialm. lxiv).
(irxdicntionls sonitu iiicedil. Quod &i Juseplii verliis Quilius cniin iii pnscnti dedii heiiigniiaiem rect.D

iiileiidere voluerlinus, qiiibiis dicii, iiiala iii luiiica fidei ct oper.ilionis, dabil in die rctributioiiis coro-
puiiiiricis se|ittiaginta duu ruissc, e( ejusdein nuincri nani perpelu.i; bciiediciiniiis.
tiiiliiinaliul:i, cungruil lioc figuris niysliTioriiiii ; iil CAPtlT VII.
sicul In liuinero ac pcctore a|>ostoliciim ferre iiuiiie- Laniina: aurew.
riini jiis^ns est, ita ciiain dlscipulurum si'iitua<;iiit.i Facies ei laminam de auro puTnsimo, elc. Lainiiia
diioniih cir?a pedes nunieruni adsignaliini liaberei. vero aurea iii fioiite poiitilicis, iii qwasanctum Duiiii-

Ciinslat eniin quod sicul duodciiarius apostolorum no, sivesanctum Dnniini ul inseqiienlibusappelhilur,

numerus ep:scopa!is graduni digiiilatis inclioavit, sculplnm est, sacr.iiius c.iieriscrat indumeniisilliiis.

sic dlscipuli septiiaginia duu, (|iii et ipsi ad prxdi- El meritoquia sicuidivina poteniiacuiictis quxcrea-
candum verbuin sanl missi n Doniino, gradum sa- vit supereiiiinel, iin oporiebal, ui nomen cjus cxieriini
cerdotii minoris, qui nunc pri'sbyieratus vocalur, " pnniilicls habiliiiii ornalnmi|ue transcendcns, aliiiis

siia electione si^narunt. IJndeei illorum iiuinerns in prjecmiiicret, el velut .uiicla sanctificans exiniiaiii

ultinia pnrte sarentotalis liabitus, ille in prinia Ti- iii pjus fronte sedem tciierel. Signilicat autem ipsaiii

guriliis esl. Deceb.ii enim, ui qui niajoree gradii in prufessiuiiis nostr.i; fiduciam, qiiam iu fronie porta-

rorpore sumini saccrdoiis, lioc est in Ecclcsia inus, diccnles singiili cum Aposiolo : Mihi anteni
Chrlsti, erant futiiri, subliniiorem in li ibilu typici absit glorinri, nisi in cruce Domini nostri Jesu C/iriKi

poiiliru is lociini typice hnberenl. Veruiii si quis ipsns {Gal. vi). Et recte hocunum in ti>to puntificis liabiiii

eiiain niimcri s uiriusque ordinis niystice vuli inier- de auro est solo fattum, ut mundiiijm cordis sive
pre:ari, duodecim geminas Aaron in pectore pncfe- coiporis, iii qiia niystcrla redciiipiiuiiis nostra; re-

rebat, nl significiiret tcinpus iiistare luturum, quo coiidere vel gestare debeamus, ostenderei. Vel cerle

fides sanciae Trinilatis iii omi>ibus quadrati orbis auro inscriptum in rrontc saccrdos sancluin Douiiiii
pariibus generi liumano prxJicarciur ; vel cerie, gcstat, ui insinuci inystice quod ita passinnein Du-
sicutetsupra docuimus, duodeciin gcmmus, id esi, mini ei Salvaloris nostri, per quain redenipli sumus.
ler quaiernas ^esiabai, ul omnes adiiioneret docto- venerari, ei amplecii dcbemiis, ut clariiaieui iii illii

res opera jusiitix qux quaiuor viriutibus principali- diviiia! majcstatis, pcr qiiam creati suiiius, pariter
ter comprehcnduniur, simul cum fidc veritatis, quae ^ cnnlitendum esse noverimus : ita muriein assiinip x
in Triiiitaic est, et i|S0s liabere semper, ii suis ab lllo humanitatis confiieri , ui eamdein iiiox hu-
commendare discipulis. Porlabal et eepiuaginla ituo maniiatcffl in xlernam de niorie gloriam resur-
iiiitiiinabula aiirca, cuin toiidem nialis punicis, ui rexissefaieamur. Sanctumautem Domini, qiiod in la-

ostendcret mystice, quod eadera f des et operatio jii- inina sculpi jiibetiir, nnmen ejus sancium el vcnera
siitlae universum csset rannduro ab errorum tene- bilc sigiiificat ;
quod apud llebrxos quniuor litteris
brisadveram lucem perductura. Tris namque dles vocalibns scribi solei, hnc est nVT cujus inlerpieta-
ac nocies habeni lioras septuaginla duas. El quia sol tio lingua eoium iiieffablle sonai, non quia dici non
iste visihills, omnes niundi parles in ^epuaginla pulest, sed quia finirl scnsu et inlellectu crealiir.Te
du.ibus lioris siipra infraque lustraiidn tribus vicibiis iiullius polest. Ei quia niliil ile co satis iligiie dici
circuit ; apie liic numerus linilnnabulorum et malo- potesl, ideo inefTabilis reciissime vocaiur, juxla illud
runi diversi coloris, tunicx pontificis inditus est, ad Apustoli : El pax Dei, tiu<r eisuperal oninem tensim,
dncendiim liguraie, quod Sol jusiitia; Cbrislus orlicm cuslodiat cortla veHra (Pliil. i\). Et Psalniisia: ila,
cisei illuminaiunis iiniveisum, eique donuni pra;bi- gnus, inquit, Dommus, ellaudabilis nimis,etmagnitu.
lurus, et verx fidci, qiiae est in agniiione ei confes- dinis ejusnon est /iHis(Psalm.cxu\). Etbeneqiiatuor
jj
sidiie sanci.T Triuiiatis, et bona: operatinnis, qu.TC litleris idem nomeii Domiiii iu fronle poiitificis erai

«n variarum floreesl ac splendore viriutuin. Possu- scriplum ;

propier videlicel significantiam tolidein
mus sane in duodenario numern gemmarum ratiu- pariium doiniuicx crucis, quain in fronte porlaturi
nalis eliam boc intelligere liguraliler expressuni, eramus, lioc est su|iremaiii, dextram, Ixvam ef
quod idem Sol ju^titiae cuncta nostra tcmrora, i fimani. llem sanctum Domini auro ^ciilptuin in
ciincl.is orbis iiostri plagas sna e^set lnce repleiurus froiile poriamus, quando expurgati a sordilius
in e.vemplum solis muiid.ini, qui per menses duode- vitioruin, qnx ex primo parenie liabuimiis, inia-
ciin signiferum lusirare circulum, et totum anibire ginein el similitudinem nuslri (>ondiloris, ad quani
niunduni consuevii. Nam ei iioc quod quatuor ordi- creati suinus, in nobis reclpiinus; el hanc 110«
nes iti raiionali ternos habebant lapides, congruit recepisse non in secrcio celamiis, sed cuiiciis pnlain
anni verteutisoidiiii, qui per tcrnos inen^es in qiia- factis, et voce promulgaiiius, jiixia illud Aposioli :

liior tempura distinguiiur. Annum auteiii iii Scripiu- Siiut portavimvs imaginem terreni, portenius ct iiiiii-

ri^ vocari lotum hoc salutis iioslr* tempus, qiio pro ginem cmleitis (I Cor xv). Quod loquens ad Colos-
.•cierna relributione cerlanitis, lesiatur ipse Salvator, scnscs aperiiiis cxplicni. ili>cns: yiinc (iiiiein dtpa-
 ;

179 IIED.E VEM:n.\IllUS OI'KUliM P.ARS II. - FAECETICV GENIJIN.*. 4SC

niie ft r(>i vnivcm iram, iiuligiiaiivntm, iiialiiiiim, A aiiinius ipsius sciii|icr iliviiii nnniinis &il ineiiiurta

blii:>lilicmiam, lurpent seiiiinneni de ore ve*tio, iiolile (irxdilus, apte $iilijiiii|;il>ir :

mcfiriii iiiiiictHi, i-x<pu'i(i'i(el uelerem lioiniiiem cum ac- hril aulem Ininina teniper in (ronU ejut, elc. Si

titmt eJHt, et induilevot nnvum, eum qui rtiiovatur in eniin laniina iiiuniiie Duiiiiiii scri|iiaiemper rueril in

ocinitioiieiii ticundiim imaiiinem ejus qiii ereavil eum rronie A.imn, placiibilur liliis Israel Uoiiiinus; i|iii.i

{l.oloss. iii). lie •|ii(i viilelli'i'1 sniirlo Untiiiiii ol Jnan- ciim doctor ipse lldelilcr se divino servitio piii'ai|uo

iii-S iii A|K>culyi si sc iliit : Virfi, inquiens, Agnum iiicnie sulidldrril, mni ciiain siibditi eicniplis illius,

sluHlem lupra monltm Sion, el eum eo efnlum qua- ai' initnitis accrn;>i, et ipsi rccie vivcre, gral aiiiqiie
diaiiiiita quaiiior miilin habeHli't Hoinm rjui, tt iiiterni aspecturis proiiiereri sat ignnl
iioiiien l'alrit tjut tcriplum in froniibut tuis CAPUT VIII.

Mpoc. xiv). Qui lursiis clariiatrm snperiix patiioc Tunica bgttina el tiara.

ilescrilieiis, ait El ttdet Dei tt Aijni in illa truni, tl Slringttriut bysso luni.om, H ic csl tunira inlerior,

ttivi fjut terticil illi, d cidel/iinl facitm tjus, tl no~ qu:ini supra lincam striciain niincupat. Uuare autciii
nieu tjttt in froniibut eoruin (Apoc. sxii). Ciiiu ergo liiiea siricla sit dici.i, vcl liyssu stringi pi:i!cipiaiur,

idein iionien sacr:itisbi>i<x vciioratioiiisoiniies Asnum iain siiperius esposiiuin est, ct nuiic adjicicndiini
t.ei4ueiitcs, Imc est, unlversi lideles, in ipsa suo; pro- " quia solcnl inililes lial^ere lineas, qiias camisias vo
fcssionis fionlc delie.iiil L»l>ere ;
qiiaalo roagls ne- caiii, sic aptas nienibris, cl slriclas cur{Kiribus, ut
cesse est ens qni, accepio saccnlotio ac ni:i;;isterio cspediti siiit, vel ad cnrsiim, vel ad prxlium diii-

spiriiuali, duraiiim gregis doininici sortiti suiil, gendu jaciila , lenciido clypeo, ense libranilo, ci
Rtfm|iliim viriiills oninllius iii seipso ostcndcre ? quocunque necessiias tiaxcrit; qualem et Joab li.i'>

Ligatur aiiieiii l.-iniiiia, qiix i^aiictuiii Domiiil conli- liulsse legiiur, qiiando Ainasain inierfccil (// Reg.
iiei, vilia hy:«cintliina cuin tiara pontificis ; cuiii »pe \i), stncta scilicei ad iiiensuram liabilus sni. Ergo
rop!esiiiiin b"iinruin, quam liyariiitlius signilical, In ct sacerilotes paraii iii minisierium Dei uluntur liac
liilc conriiri.iinur, eteo arciios \cl sacraiiieiita nosirx tunica, ul bibenles piilchritndlnem vesiimentorum,
redeniptionis. vcl iniaginem ac siiiiililudinem noslri niidoruin celeiiiate dlsciirranl. Ilxciiinica, qiiiasicul
Coiullinrisac ltedeiii|>ioris iiitemerataui seivarecoii- by:iciiitbina ad peiles usque pcrtiiigeb.il , ct ipsa
triiiliiiius, qiio niillum cssealluilsalutis ilCF cognovi- Urxce podoris, id esi, talaris, vocata est, cnjus si-
iiins. hc ligiira iiar:c in sei|iieiitlbus suo loco dii-elur. gnilicatio myslica iii prnmptu csl : ciini eiiim con-
Verniii, qiii.i .saccidos t-jnixlndustnx, uliscsscdcbct Elci, lino vel bysso continenliam et castitalem sigiii-

iiieriii apuil Duuiii. qui cectala popuU sua exliurtatio- _ ficari corporis nostri, juxla quod sxpius supra expli
.- : .; -.1
ne, iiicrcp3t:one, adnionilione corrigere el castigare,
:.: : ... - : C calum
._. .._.
esl, strictam
,_,
babenl lineam, sive
,. . _. .

luiiicani i\e
,

snisqiie T:ile.it prcclbiis abliiere, recle subjungilnr : byssu s:icerdoies, ciim propuslliim coiilineniix nc'-
roiiaHiqiie Aoron iniquiiiiitt eorum, etc. Porial nain- qiiaquam enervlter et flnxa menle cuslodiuni. Sed
qiie poiitifcx iniquiiates subdiioruiii, id csl, expurUt taiiia prorsus insianlia, ul nil belli concupiscibilis
ci nulcrt, cuni aut eos docemlo pfienileiiliam coiu- caro conlra spiritum, aut contra uniem geral spi-
iiiissoruni pro^ocat, ani pro pceaiienlibus suppli- riius. Lincain habeni striclam, cuin concupisceute
candii graiiain ejiis jusii judicis conclliat. Facii au- ac delicicnle omnimode aniina, in atria Doinlni cor
lciii lioc in iiiuiicribus ct dunariis, qux ipsi oblule- illnrum pariier et caro socia germanitaie cxsiiltant
rutit Doniiiio, ct sanciificaveruiil , cum pro bunis iii lieum vivum. Ii:ec autein linea non soluni strict:i,

o|ieribus fiuciibiis digois pceiiiieiiiia*, id esl, elec- veruin ctiam poderis est, videlicet ad pedes usquc
111 syui':, caHeiisqiie operlbus Jiisi:ii:t!, qux lecerint, di-s^ Cidciis, cntn coiitincntia non unicuilibet iiiein-

pu!n.ti-ntes a reaiu scclcruni, qnai qnondam pairive- bro viuletiier iiiiposiia, sed in tnto est rorpnre dc-
runl, absulvll. Ilxc qiidcni ila gereinla inslilullo di- lcrtabilitcr consuiiiinaia. llxc eteuiin linea, manus
viiia, et iii lialiiiii pvniificis mystice liguravit, ct in ac biacbia dibit stringrre sacerdotis, iie qnid nisi

vcrbis sacri eluqnli manifesie docnlt. Sed loiige ali- ^ uti^c faciant ;
perins, ne qnid iiiane rogitct; veii-

ler, proli «lulor! quidain prxsuluin f:icluni, qiii el itcm, ne dcliclas ulira niudum appeieiidu, Deuni se
doiiaria sive niuncra accipere, iiuo cxigere voltint a };uli>.^is facere prf sumat ; subjecia eiiain veniri ineiii-

populo, et iiil pro liiiquitatibus ejiis, ui expoilentur bra, 110 lasciviendo loiani sacerdolalis babitus pul-
ci casilgenlnr, veniatnquc acclpiant, curant laborare, cliriiiutincin cnrrmnpani ;
geniii , ne ab oraii»iii>
cuiii ol> hoc soliiin dntia lcniporalla suiiK^n: dclieaiit insi:>ntla torpo:iiit; libias el pcdes, iie ad iiialuni

a siibilitls, qund eus xtcriia bona prndicando ali cr- curiant. Inditalur ergo sacerdos primo liitea stiicla,

rnre corrcxeriiii, aiqiie ad viini vciiiatls deduxcrint, ui ri corpiis ab iiilquls operibus, ei .i pravis incniciu
ad iiiillaiiotii-in prlmnriim sancii' E clesiuiduclorum, rogliaiiiiiiibus ciiiiipe^cat. Accipiat drindo h>ariiiibi-
i|ui lllis :i qiiilins lenipoi.ilia perrlpicli.iiit Kubsiilia, n.iiii, ui 1'osi dialrlctiutietii ruiiiiiicnlia: saluiari»,
loiillilciiicr aicbaiil : Si iiui vokis ipitilunlin seiiiiniivi- a'i|iic cor|>iis ct aiiiimiin spirltnaliuin virlulutn ha-
imit, maijnum eiit «i veilra larnuliu incuimui {l Cor. hitii venusict. Veriiiii qnla sciisus quinqiie siiiit cor>
l\)? Vuiiim qiila pr.csnl qiilsi|uc sivc iniiilstur vcibl, puns, visus, giislns, ulfactns, xuililiis, rl i.icIim, I
II 1 soliiiii prii Mibilills ellicariicr lalMiruie, sivp prx- quiiruni piiiiil qiialuor propric capilis, ulliinus loli

<1:i'aiidu vnbuin, seii Doiiuiio supplicaiido pi'tesi, si rsl corpnri cuiMinunis , luuiva bxr, i|U4Ui diiiiiius
Ifl DE TABKnNAClLO ET VASIS FJtS. - LIB. III. 483

utraqim nroprit*, conlirciiihHi iscin'!, et jn^tiiiam A plms roronas es?e Diiroas (Irsigmrcl, qiii siaiiie ail-

dcsignai. Consequeiiier vero cl .Tliiiriim qnaiiior sen- hiic lompli', ci legali oliscivaiiiia celelirain, cuin cs-

suiim , quam sit vel ciiraiula iiin>cenlia, vcl siincii- setde genere sacenlotali facil imc potnil nioduui ,

flcatio eonquirenda, figiirat» |iontiricis liabilu inon- omnein sacerdnlulis iiidiinieiili, non l.imen legcnd ',
slralur, cuin (liciiiir : sed f t vidcndu cognoscere. Vcrnm sive liyssiiiae scii
El tiaram iyssinam (anes. Tiara namque, giix el riierini iiure^e coronulic , cum coiistet ens 'ai tis es<c
cidaris, ei miira vocaliaiur, capui legebal et ornabal cuiii iniiris, dicaiiiiis breviter de figiin. Miiras r.iini

|)ontilicis ; ul lioc intliimenlo ndinoneretur, onines coroniilis liahrnt sact^rdotes ex bysso, qiii sic visum.
capitis sensus Deo cunsccratos iiabere , ne vel oruli aiiiliiiiin, giisiiim, oirncttim , ei laciiiin .<iiiiiii iii vt>-

ejus viilerent vanitaiem, vel aures libentius aiidiendo nusl.ite castunoiiiic ciisloiliiinl, iil | ro eadeiii rusl <-

opprobriiim accipcrcnt iidvcrsus prniiniuin suuni,vel dia sc coronam viiac, quam reprninisit Deiis dili^ni-

os «bund.irei nialilia, et lingua conciiniaret didiiin; libus se, accipere sperenl. Nam qui sic coniinciii :c

Eive etiam cor crapula et eliriel.iic giavarclur, vel vel biiiiis npenbiis stiidel, ut pro liis xtcriia pri'iiiia

oiracius aspersiiin inyrra, ci aloe, ci cinnainunio le- ritlriliulionis quacrcre negligal, iniliam qnideni bys-

Ciuin mereiriiis amplccieretiir. Quin poiius oculi sinam liaberc videliir in opiie. scd coronulas nuii

ejiis videreiil a>quitaleni, auies inclinaren nr ad aii- ^ bnliet; quia videiicrt iinnginem virtiilis cor.nn linmi

diciida verba priidenti:r, diilcia esseni r.iucibus ejus liibus piaeferl, sed meroedem virtulis cuni n'iiiiiin

elqnia Domini super niel ci r.ivnm , dnnec siiperes- iion inveiiil. Sive ergo coronulae fner iit anre.T, cla-

KCt balitus iii eo, nuii loqiiereiur iiiii|iiii:iieiii, noc ub riiaicm perpctna; lnci> significanl ; sive fiieriiil bys-

innuccniia sua recedcrct. Curandnni ct ile quiiito sinx, ipsnm nostri 'cnrporis iiiiinoiiali|:ileiii ,
qnae

sensiii, qui toli est c<irpori couiinnnis, ni liai illud peremiis fniura esl, figiiraie dennniiant. El recle

proplieiicum : Hecediie, rccedite, exile iiide, polluium sacerdos cum stolis byssinis coronas siipiruddilas
iiolile langere {Kta. lii). Ei sicut admonel Apnsto- ge^lai, ut et in coniineniia ipse sua jugiier .cterns

luS : Uumlemiis not ab oiiini in(/uinamenlo caiiiis et prx niia mcdiielnr, ei in saiiciilicarmne ciiiitiiiumi^
tpiritut, perficienles scuiclificationem in limore Dei vel hunx oper:itlonis siinul eadeiii gaudia Biip rna;

{II Lor. ii). Qualiler aulem liara hxc r<ierit Tacia, beatitudinis audientibus proniitiat; ne si absqiie spit

Josephus docet (.411(17. 111, 1), dicens : Super capul retributionis pondus inipnnat labnris ,
jiiguni Cbristi

auiein gestni pileum in inoduin parvuli calami aul suave, atque onus leve .ispeiiim suis audilnribus red-
cassidis, quod extcndiliir supra summilatein capiiis, dat, et durum. Cum vero Doininus liaiam ruciendam
ct modicc verticis medieiatcm excedit; et lale esi, prxcipcrcl, addidil :

ui videaiur ex lini lexiura conrectura , babens vitt.ia

'

£1 batieum opere plumarii. De cujus videliccl ficia

qiix convolul.^e sxpius conneciunlur, nec Tacile dila- ballei maiiifesiius in posterioiilius scripium esl. Ciii-

balur. Qui videlicei Josephiis buic pileo bu|K-Mddi- gu um vero feceriint de hysso reloria, liyaciuibo,
lum esse narral aiiud majus velainen ,
qnod lol mi piirpura, ac verniiciilo bis liiiclo, opi-re piiiiuarin.
cupitis superficiem celaret : apialum pei fecie, ne la- Mdc cingulum, ut llieronymns ex Josepho scnbii, iii

burante sarerduie circa sacrificia corruai ;

quod U- siiiiilitudiiiein pellis colubri, quam exuil in seneciuie,

men cujus essei coloris non oslendit. El hxc quidi-ni sic in rotund ) textuin est, ul marsupium loiigiii»

de ininoiis sacerdoiis pileo. De ponlificis vero t ara putes. Textum aniem sub legmine cocci ,
piirpurx,

lioc modii lestalur : Pileum autem priori siiniliier byacinlhi, el siamine byssino, ob decnrein ei loriilu-
operaium habei pontilex, sicui reliqui sacerduies, ci dinem, alqiie ita polyiniu arie distlnctum, ut diver-
alium consuium ex byiiciniho variatum. Circumdaiur sos florcs et giMniiias non artificis manu coiiiextas,

auiem ei et aurea corona, Iribus vicibus racla, supra sed additas arbiireris. llabebnqiie lal.iudiiieiii qua-
qiiiim surgil in media rronie, qu.isi caliculus quidain luor digitoruin ,
quo cingiilo proprie poniilex uiebn-

aiireiis, similis herb:c, qu:c apud nos acharo nuiicu- tur, et eo lunica hyaciuthinn, simul ei siiperhnmera:e

paiur, quam Grxci llyos. yamim dicuiil. Et paulo sinngebalnr. Nam in seqnenlibus aiierie de coiijnii-
[)
pnsl descripta mirabili varieiale subinlulil , dicens : ciione superbiimeralis ei raiionalis (liciiiin esi : llic

Uabet auiem flures siniiles plantagini , et per circui- et ante el reiro ila conveniebani sibi, ut s.uperhuiiie-

tum luta corona bis floribus est cxlaia , ab occipiiio rale et ntionale muiuo nccterentur, siricia ad bal-

usque ad utruinque teropus ; in froiile vero boc qui> leum et annulis fortius copulata ;
quos jungebal Mlia
dero non babet, sed lamina est aurea, qiix sacris lit- byacinihina, ne laxe fluercnl, et a se invi<cm ive- m
teris Dei nomen babcl inscriptum. Hxc quideni de reniur. Nulli auiem dubiuin, quin balteus sive tin-

secundo velamine ei cnronis ponlificum aurcis Scri- gulum, cui superhumerale asiiiniiebatur, lunicani
plura sancia lacere videiur. Coronaruin vero brevi- Iiyacinthlnam ,
qiix el superbuineralis lunica voca-

ler fecil in sequenlibus mentionem , dicens : fecc- batnr, cingebat; ouncia eienim qux hucusque dicia

ntut el tunicai opere texliti Aaron el filii ejut, et mi- sunl, ad poniificis habiium pertineni. Deliiuc coiise-
trot cum ceronulis luit ex bysto {Exod. xxxix). Sed quenter filiorum ejus simul baliei el oxlera indu-
de qua matcria factx esseiii, iion dixit. Cuiu eiiiin menla exponunlur, cum dieitur :

et balieoi,
dicul, El mitras cuin coronulis suis ex by so, poioral Porro filiit Aaron tunicat lineat parabit
elc. Neqiie de balteis corum, ulruro el ipsi opere plu-
iniciligi ulra^quti ex bvsso factas csse, si noii J ise-
485 DEB.t VF.NERABILIS OrERD.M PARS 11. - EXEGETICA CENmNA. ifH

iiurii , in iiiiius ciilnris litTi Jrliiioriiit, ;ilii|iii>l ile- A lilii'> A;ir(in luiiicas liiiens parabis , et lalteus ac

ceriiiliir. Dicoiiiliiiii igilur piiiiio ilc lialtoi) |i)iiitilicis, tiaras iii gloriatn ut decnreni. Uiiod vcro sequilur :

qui de i|ii:iluor (olnriliiis illis iiuliilissiiiiis nc Deo Fiiciei et feiiiinntia liiiei, eic. Ad uirosqiie siniiil,

digiiis rntus es! ;

qiiia a|ilc laleiii li.ilierul piuitircx, ci .\aroii scilici I ei niios cjii!, siciii eiiaiii ipsa verba

qiiem gingiiiari Tirlutuni decore seniper 0p0iieli.1t iiianircste prnbant, perlinel; sicijue lit ut Aaioii ipsu

icciiigi. Aple ponlilex v;iiiaiite fliire colnriiin lulgeii- citnctis qiiJC coniineiiKiranlur oclu reslilius iinluatur,

sicut alius quilibei ne- reniiiiaiilius videlici'1 liiieis, lunica liiiea, liy.iciiilliina
liuiii iicciiictus iiicedeliat, (|uia

ccsse esi iiulustria ciiniiiienliT praeciiigritur, iie c;iro siipcrliiiineraii, ralionali, ballen, liara, pcialo auieo.

repugiians spiiiuii intcri;aiii mcii(i> pacciii aliquando Filii vcro cjits qiiaiuor lanium ex liis, id est, feini-

ctiiiiurbei ; iia pontifex ac doctor ndelium, cdoniiio nalibus, linea stricla, cingulo el liara ulnnlur. Ve-

jaiii oinni cnniiipisciliili niolii aiiiini si>e corporis, rum ,

qiiia de cxieris siipia iraciatum est, feinliialia

i|isa virtiUiitii glm ia di bel circuindaii, iit juxta exeiii- lixe (|ii;c ad operieiidaiii carnis lurpitudinein licri

|iluin nuri.s illius i|iii cgressus cst de radice Jcsse, id inandantur, illani castimoni.T poriioneni, qua; ab ap-

Duinini Sahaluris sit jusiilia, cinguluin luinboruin petiiu copulx conjiigalis coliibel, proprie dcsignaiil,

rjas, el iides ciiicUiriuin reiniin ejus. Tunicu: auteiii sine qua iiemo ^el sacerdotium suscijiere, vel ad al-

liiiex, ei ballei ac tiarc, iiux, Q:iis Aaion in glorlam B laris potesi ininisterium consecrari, id est, si non au(
ei decorem lieri praecepta ^uiit, qiiid nobis iiiterni virgo pernianseril, aut contracia niorix conjunclio-

ilecoris et glorix cuniiiieuilent , facilliiue ex bis qu£ nis foedera solveril. Quod videlicet genus virtuiis

Stiperiiis cxposita stini, iiiicll gi valel. Tunicas iiain- nulli per legem Dei nccessario imperatum , sed vo-

que babeiit sacerdules liiieas , cuin luiuiii corpus liintaria est devoiione Domino ofrereiidum , dicente

suuin candori castitatis dcdicaul. Da'teis tuiiicas cin- ipso de boc Non omne$ eapiunl vfrbum iitud
gunl, cum eaindem ca&titiiuniam vigilanti meiitis (Haith. iix). Ad quam tauien benigna roox eiliorta-
custodia circumspiciiiDt, ite conscientia illius desi- lione eos, qui possint, invilat dicent : Qiii pvlett ca-

diosiiires erga boiiorum operum exercitia reiua- pere , eapiai. El paulo pnst eisdem qui vel uxnreni,
neani , ne per jactaiiliam castiiiioni;i; , ipsius eiiam vel alios cogiiatos, et implicanienta iDundi bujus
casliuioiiix nieriiuin perdant. Qui eniin lunica lalari propter ips>um reliquerint, ccntuptum promittit in

iiiJutus absque cingulu incedit. denuil tunica, ac re- bac vita praeniium , et in sxculo futuro viiain xler-

licto corpore veniis el frignribus intrandi spatium nam. Unde certe gratia disiiuciionis non Uoyse^ iiue

Iriliuit; qiiiii ei pra:peditis gres^ibiis iitcedcndi usum iiidtimento vesiiri Aaron ct filios ejus jubetur, sicut

retardat; vel etiam calcuniibus sc causa efficitur de prioribus dicitur : VestieSi|ue his omnibus Aaron
luinx. Sic iiitiiirura casiimuiiia carnis saepe nunnul- fralrem tuum, et filius ejus cum eo. Sed facies, in |uil,

lii castiinoiiiam cordis adimit , cum tanlo seguins feiiiin;ilia linea, ui operiaiit carnein turpitndinis sus.
boiiis iiisistere nperibtis curaiit, quanto tiiiiius per- Ipsi , inquit , operiaiil carnero turpitiidiois su« , tu

spiciunt, quia iiil c:isiiiiioiiiae ctistodia absque uliuriiiu reminalia pontilici ct filiis ejus racits, tu castitatis
augiuenlu bonuruin valeat, qiix> lainen, adjunclis bu- rcguljin docebis, tu abstinenJum ab uioriit com-
iiis actibiis, inagiiara babeitti gloriam conquirii. Dc- pleiu eis qui sacerdotio functuri suiit inliinabis.

iiique virginibus stultis nil c.istilas prufuil camls, Mulli laincn violenlum btijusmudi conliiieiilix jugum
i|iiibus venitnie spoiiso liinien deluil internae puri- iinpones ; sed quicniiquc sacerdotes ficri, ac niini^te-

latis. Accingantiir crgo lilti Aaron tunicis lineis, ul rio servire altaris volunl, i('si siia sponte uioruiii
rasliiatcm babeaui. Sacerdoles accinganlur balieis, servi esse desistaiit. Quod ubi perfocerinl, el su-

iie isia casiit;is sit reiuissa et negligens ; nc veiilo scepio semel coniinenti;i! proposito niiiii.>.ir><8 s« san-

claiioiiis aniiiiuiii |terllaudi aditum prxbeat, ne cre- ciiiarii ;iique aliaris fore consenliunl , adenl lex di

scciile iniquiiate, lelVigestere faciai cliaritateni ipso- vina, qlia; velul cxleruin illius babtiuui sacerdoiibus

rum , iie bouorum grcssus operuin jacianiia siiar:

coiigruuiii iinponeiis, quuinodo vivere vel docers de-
praesumplionis impeJiat , ne pr;ipedii.> viriutiiin j» l»ai>l abundanler insiitual, coiigaiideii-que sponta-
ciirsu , ipsa etnm terreslns concupisceiitiae sordibus iiox ipsorum dcvotio il , digiium sacerduiio decus sa-

polluta vikscat, el ad uUiuiuni aiicturem suiiin utl pienliae, patlentix, iiiaiisuettulinis, iiiisericurdi«, zeli

riiinam supcrbioiido iinpellai. Aciincti autein saier- spirtlualis, bumiliiatis, liiiioris Domini , cxleroruro-
diileg accipiant el liaras in capitibus, ul posl vigilaii- qite biijusinodi ornanientoruiu superaddal ; alioquiii

tem et circumspeciam corporex casiiiatis cuslotliam, itii>]iiitails rei moriuntur. Mortem nainque c-r \tii-

ipsiiis etiani visus, aiiditus, gustus, et ulfaclus Dco niaiii iiicurrit animx, si quis iuiuriuse viveiis, sacer-
digna, et cuslodia teneaiur et ciira. doialein sibi usurpare gradum prcsuiiiit. Qui sciisus
CAPUT IX. tubsei|ueiilibus quoque Domiiii veibs arUrinaiiir,
f'(miiia/iii. qiiilius pnsl paiica subjunj^il :

Veitietque hi$ ouinibui Aaron (ralrem Imtm, elr. (Kxod. \xii.) C'Hini;ii« /avc-rij palrtm enm lUiis (iii«

Ontniliiis qiiideiii liis vesliendiis eral Aaroii ct filii aiiaa, clc. Nain ncque bic aliqtiiil de rrniinalibu* a
ejus ; sed ca dislinctione , ul ipse (|uidem oiniiibus Moyse accipiendi* pr;rripilur : uude li>|ui>!o eoii(ial,

his uiereiur, lllii auiem ultiniii tnbus, qiix illorum i|'iod se hoc geiiere vestiiiicnii ip<e priut Aarou ae
proprie iiomini ascripla sunl , cum diciiur : IVrru lilii cjiis intlueranl, rl sic a>l niaiiutn Moysi Uv.^ndi,
 ; ,

4^1 DE TAltERNAClLO ET VAS(S IJUS. - LIB. III. m

iiiilueii(li , iingeiuli , ni ritirecrinJi iniralmni. Ulii et A elenim Apostoliis dicit , i/i interiore hnmine habitnTt
lioc iioiaiiiluiii i|Uiid cuiiSecruiurus eos Moysrs, priiiio Christiim per fidem in eordibus nonlris {'iphes, iii). Kt
lavii aqiia, el sic liabiliini illis sacri grailus imponii iJeo iiobis Scriptura poniilicein Veieris Ttsiaiiienii
quia niniiriiiii necesse est, iit qui ad nrruiniii aliaris sic vestiiurii osieiidii,ut bciai el nosiii tenipnris poii-

promoveiidus cst, m^ijoribus se solilo flueiilis lairy- tifex pru lulo se generc liuniiino, maxiine auloui pro
iiiariim sive coinpunctionis leinporc dedicationis liisijui cognoverunt vcriiaiem, signunique lidci illius

abluat , ut qiio mundior ad gradum accipienduiii ac- in fronie puriani , intercedere deberc, Aposlolo ad-

cesserit , eo perfeciius acocptnin consiininiet. 1'osset innnt-me ac dicente : Obsecro igiliir primum omniiiin
auleiii iii lioc lavacru bapiisiiia sacri roiilis inlclligi, fieri obsicraliones, oraliones, poilttlnliviifS ,
gratiaruin
si r|iin esset cimsequcnti.i : ui i|uis iii sacerdoiiiim aitiunes pro umnibus hominibus, pro reijbus , el oiiiiii-

elecius , lunc primnm aqua bapii^inaiis iii reiiiissid- biis qui in subtiniilale sunt (/ Tim. ii|. Quud si in pnti-

ncm pcccnloruin ablurreiur, el iion taliiim ordiiia- lilicc, quein coiuerrai Moyses, Pominiini Salvato.^-ein
rioiii contradiceret Apostolus, dicens : Aoii neopliy- iiiielligiiiius, jure iu liabiiu siio loljus uiundi figiir.nn
lum ordiiies , ne m superbiiim elatui, in judicium siiiiul, el humini!i habet. Ipse etl enini, ut Aposloliis
incidai diaboli : induiiis \ero sacris vesiibas ponti- a\l,splendor glorice, el figura subitantix Dei I atris, (^
fex , mox olco unclionis perfundilur, iit pcr graliam ' ponansque oiniiia vcrbo virlutis suce. Ipse Agnut Dei
Spiiiius saiicti coiiseciatio pcrliciatur; non quod ea qui tottit peccata mundi : ipse sacerdos in wlenium,
i|ii;c prxmissa suiil iiiduinenla virlutuiii absque gra- oiiini sanclitalis ornatit prceclarns , non quem natus in
tia Dei possinius liabern, sed qiiia iiiujus necesse est carne per exercitiuin laboris accipere meriiil, sed quein
auxiliuni graiiae tribuaiiir a Doiuino, ubi quis ve.l iiia' in ulero Virjiiiis infornnliu, pervenienle graiia Spiri-
jorem conscenderit gradum, vel plurimorum fueril tus sancii, tolum t'miil accepit {Hebr. i). Cujiis s:ici;r-
reglmini prxlatus. Motandum iiiierea quod cuin iii dotii iiiterpellaiionem pro nobis pulcherriiiie cum-
lioc libro bxodi, Aaron octo vesiibus induendiis as- mendans Apostolus ail Hic auiem eoquod maneal in:

seraiur, videlur in Levitico addiia ei iiona, billeus teternum, sempiernum habet saeerdolium : unde el sil'
videllcei ,
quo lii.ea fueril lunica ante indulain liya- tare in perpeiuuin poitsl, accedcns per semeiipsum ail

cinlbinam prxcincla. Sic etenini scripiuiii csi : Cum- Deuin, semper viveni,ad inteipellanduin pro eit {llehr,

que luvistH eos, veslivii poitiilicem subucuta linea , ac vii). Cujus eli.iin xque indnmenia et ornainenia vir-
cingeiis eum balleo, el indueiis tunica hyacinlhina; el lulum cumiiieiidans adjuiixil : Talis enini decebal , ut
desuper humerate impoiuil, quod ilringens cingulo np- essel uobis poniifex, sanctns, innocens, impottulut, tt-

latit raiionali [Levil. viii). Scd qiiomodo buc raciuin gregalus a peccatis, el exeelsior coetis faclus. Qui vere
fiieril, paiet inanifeste ex eis qux explunaia sunt, liabuit laniinam in capite suu auream , in qua essei
figura ve»tilus iulellectualis. sanciuin Doiiiiiii scul|itiim; qiiia v< nit in nomiue
CAtUT X. Palris, direns : Ego in Pntre, et Paier in me ent; el,

De qttaluor veslium sacerdotatium coloribus, el quatuor Qui videl me, videi et Pairem (ioan. xiv). Ilacienus
elenientis, el consecralione sacerdolum. Aarun et filiorum rjns Iiabilus qualis esse delieai,
Verum quia de liabilu sacerdaiuli, sequitnies dicia roelesti desigiiiiiur oraculo. Sequiliir auteiti hiiic

palrum, breviter ista pers'rinxiinus, nuiaiiduni pnta- etiam modiis coiisecraiinnis , quo vel ipsns , vel
vimus ex lioc quod qtiaiuor illi colores cximii , ile tibernaculum cuin onini supelleciili sua dedicari
quibus factusest, totidem mundi elcnienlis congrua oporte;it.
comparaiione aptaniur. By»sus sive linum lerrje, Ublaiis videlicet Domino litulo, eic. Qiix niniiruin
quodex ea nascuntur; purpura aquis, quod ex ma- cuncta, sive opcruin devoiioiiem bonoruiii , ac inun-
rinis concbyliis lingiiur ; byacinibiuus el cuccus aeri diiiam fidei, sive graiiam diviiix illusiraliunis, sula
ct igui ob coloris siiniliuidinein. Coccusqne fueril consecrari per sacerdotits , ligiir.ite deiiiuiislrant.
bis liiiclus, eo quod igiiis gcmiua sit viriute prxdi- Quis eienini nestiat, iinmobtionem ac saiiguiiiciu
lus, luceiidi videlicet ei incendeiidi. Aiuntque He- Q illorum anmialiuni , morieui aspersioneinque de-^i-

brxi, quia ideo poniifex omnium figurain eleiiienlo- gnare sungiiinis Doiiiiiii nosiri, per quaui eta pecca-
ruiu in suo babiiu gesiaveril ,
quia iion suluin pro lis absolvendi, ei in bonis operibus siiinus cunfir-
Israel, sed pro orani mundo immolans rogare debue- niandi? Panes quoque azymi >|iiid iiiy«lerii Salvainris
ril. Quibiis nos non incongrue foneaddere valeuius, contineant, docel Aposiolus dicens : I laque epulemiir
quod in unoquotiue bomiiium figura omniuin ele- non in [ermento veteri, neque in fermcnio militiai el ne-
ineiiloruin continetur : ignis in calure, aeris in balilu, quilicB, ted in azymis tinceriialit el veril ilis. Con»persa
aquaruro in huinore , lerrx in ipsa suliditale mein- suiitauiem, sive lila oleo cruslula eiiagana; ui ad-
brorum. Undeeta pliysiologis Grsece homo micro- moneremur, opera babere non solum a rerineiito
cosinos , id est, minor muiidus vocaiur. QuoJ ei si maliiix et neqiiiiix casiigala, sed ei pinguedine clia-
auruin quid in eodein habilu jiivia inielligeniiam banc riiaiis divinis digna conspeciihus. Vel ccrie crusiu-
kigiiilicel, quacris, raiionabllcin in eo inierioria lio- lani oleo conspersain ad conseeraiinnem nosirani
miiiis virlutem inicllige. Unde el in co proprie san- Doinino ofTerimus, cuin imiversa qux ricimiis ,
per
ciuni Domini scriptum esi : quia non nisi pcr haiic inieniain sancii Spirilus graiiam in rordis iiosiri de-
luisque ad cogniiiouem sui CunJiioris aseeiidil. Ilinc votione pingncscuiit. Lagana oleo liia ofleriinus, ciiin
 ,

'.ST DF.D.l' Vr.Ni:UAI!ILIS OPEatM l'ARS II. — E.VKGETICA GENUI.NA. m

etiaiii foris linnrmiliiH s|)iiiiii>li:i ossc (|ii:i' agiiims, A picniiiiiii igiii'!!) (lilecliiiiiis, ci oa< renJ.i l)ro v:riuiiiiH
iiidiiliitjiiier 'n etcinplnm vivnitli oslciulliiiiis. (,)iii- libuiiiiii.i ilebeiil prxpar.iri : qiii.i uiiiiiibus gciicrali-

biis iiimiruin ulilaiionibus rdn^ecralio nosirn pci lici- ler piisillis ciiin iinjoribus loqiiiiur Aposiiiliis , di-
liir, (luiii pcr oprra boiia el (iixitaliniiRS piiias ineri- rciis MiiiiiL-mut nos ab omiii inquiiianieiite carnh el

lutii iiiibis 8ancllniiiiiii> DniiiiMO (lonanle conquiri- i/jiiiVus, perlicienles saiictilicaliuHem in timore Uiti

iiius. Expleiis aulciti nianJalis liiijiisci;coiisecraiiiiiiis, {II Cur. vii) : quoJ est aliis verbis dicere. PiieciJa-
Auruii rl liliornni cjus , rrilil Scripliira perciperc niiis, cl aureraniiis a nobis spii ela viiioruin, clpuii-
eli.iin de racinra alt.iris iiiccnsi, in qiio ideni Aaroii ctiiiiiiiin aculcos titill.iiiliuni, qiioii tcrra curpnris
i|iioiiJi»nuiii ajiilorc iliyuii.iiii.') di-liorct. niiviri ex peccaln priiiiji; pr.vvaricalionis notiis ger-

CAPUT XI. niinare coiisiievit, ct quasi qiiaJaiii bipciiiii scJuI.r

Altaris inceini liescriplio, c:isli;;aiionis incidentes excolaimis strenue iiiterio-

(F.iiul. xxx.) Fiiciet qnoqiie oltare ad adohiiditm rcni siniul et exteriorem humiiieiu nostrum qui Ji-
,

thijmiama , elc. Si allare iKilocausti, Je qiio supra gnus rial, accepio sancli Splridis igiie , linsiiani vir-

dicluiii csl, geiieraliier viiani designat jiisioruin, qiii tutuni in coiispectu sui ConJiloris olTcrre. Apie unns
carneiii siiuin quotiJie criicingerc cuin viliis etcon- ac iiuii disp.ir ernt igiiis, qiii in hoc altari vietiuus ,

rnpiseeiitiis, alqiie in liostiani viveniein Dominn iii illu thura incen<lebai; qiiia iiiiniriiiu unus esi spi-
ulTcrrc coiisucruiii ; i|iiid lioe altare ad aJclKndum ''us, ipii cuiictoriiin meiites riJcliuin variunie diiua-

iliyiiiiainu rictniii , uisi spccialciii qiioriiiiidaiii pcr- tioiiuin gratia vivincat, Qiiod anicm allare incensi
rectorum vit.ini sigiiirical? Neque cnim rruslra in illo quadrangiilum fiiit, uiium habens cubi:uin longilu-
cariies aiiiiiialiuin iiicciidcbniitur, in lioc adqlebntur diiiis, el allcruni lutititJini&, duo-< vcru in latitudine,

iiicensiiin ; nisi qnii iii illo ligurabaiiiiir lii qui iioii longitudi) ad longauiiniia:eni paiientix , iil iii expo-
seciuiJum desideria cariiis aml:ulaiu , sed quasi Uxc siiiune altarls liolncausii Jictum est, l.iiitudo ad ain-
Uomiiio iiiiniiilaiilcs, u:iiiies sui corporis sen^us pcr plitiidinera dilectionis, aliitudo pertiiiet ad subliiuiia-
igncin saucti Spiriliis cjus vuluiilati dedicant : in isto tem spei, pcr quani in laborum toleraniia lempora-
auicin illoruin lypus expriniiiur, qui inajore uieiitis lium, ct hilaritale diieclionis sincera minte gaiide-

perfeciionc, exsiinctis prorsus ac sopiiis illecebris mus. Unius aiiiein est cubiii ei lougltudo et laiiiudo

omn<bus carnis, sola D iniino oratioiiuin vota ofle- aliaris, quan'Jo suinmi quique et perfccli iu Ecclesia
Mini : nil qiiiJein de carnc ,
qiiod se impugnel, nil viri, nullius alieiius rei i|uam perpetux reiributionis

decoiiscicnlia peccali uiideconlurbentur ac paveant. iiituiiu, ct in^il.« leniporalia ivquaniniiier ferunl , el

lialientes, sed dulcium profusione lacrymarum optaii- ^, qua;cunqiie valenl proximis per chariiatein boua iiii-

les venire, ct appaitre ante fjciem Dei. Unde apie peiidiiiil. Ilein, quia cliariias piitteiis e^l, benigna
lioc altarc iiiius in vicinia veli et arcx , illtid ante est. Paliens vidcliccl, iil illaiam a proximu injuriaro
laberiiaciilum foris posiliiin est; qiiia nlniirnm llli in lolerel : Leiilgiia, ul ciijus adversa tulerai, illi eiia n,

consprclu saiictx Ecc'esi;i; cuuctis iii cxemplo virlu- ciiin opus habueril, ofiicia pietatis exlilbcat. llecic

luni prcfulgent; isii allioris ardore JesiJerii, con- allure tliyiiiiainatl'. iii longitudine ei iii luiiluJine

lcmplatioiii fulur;e beatituJiiiis ciiam corpore deteiili quadranguluiu ficri jubeiur; ul insinuelur, quia per-
iinn iniiiiiiiiiin propiuquanl. Apie illuj leie, huc ve- fecioruni aiiimus fceJeratis ad invicem virtutibus,
siiri auro prxcipitiir : a'S nainque pliis aliis ineiallis quanlum diligere fraircm , lantuni et fcrrc sullicil

siinorum ac diu durubile csi ; auruni vero quautiim et quanlum per p.ilieiillam sustincre polest inolesliuui

60110 succuinhii, laiiium splciidore pro-siat xramen- ejns, iaiiiuin pr.i'Slare ei per dileitioncm suje pieia-

10. UiiJc cerie .xneiim aliare, in quu rariies incen- lis beiievoleiitiuin poiesl. Duos auieni liabei cnbilos

(Ubniidir, et siinguis fuiiJcbatnr vlcliinarum, illorum in aliiliidlne, quia Juplex sese prxinium in fuiura
gcsial lypiiin ,
qui eJomiiis el velut Deo iminolalis vita acrepturos speiani elcrii, unuin viJelicet quie-
voliipuiibus caniis , persevcrunter vi.im veritatis. tis aiiiniarnm, cuin corrupiiblle h >c et inortale cor-

quain seinel iiichouvere, pcraguni , et lianc iiunque

9 pus exuehies, coe^este regnum inlraTorliii ; aliud

proxiniis inceJendain crehro iorinunc priedicaiioiiis cum receplu codemcorpore incoirnpto uiiue iinmor-
iiisonaiil. Purro aurciim alturc illis convcni nter luli, perlecllos in prxsentia bui ('.unditons exsulia-

apialiir qui aiiiplius gralia supernx rlaritalis illu- buni, iiiipleia promissione prophelica, qux Jiiii : In
ttrantiir; sed miuus aliis qux iii secrelo de inieriia terra ma duplicia pottidtbant , lattitia nmpiterua erit

siia\il:iie gusleni, diceiidu aperiunt : niinus eructare rtt (/>a. Lxi).

prulu'|ucuJo sulflciniii ,
qiiaiila ipsi iinns JulceJine Comua ex ipto precedtnt , etc. f ornua sxp« in
in abdiio vulius Dei reOciuniur. Apio ctium aliare Scripiiiris sojcnt eiiiliirniiain Jesigu.ire lidei et vir-

ihyiiiianiutis qiiaiilu inelalli lulgnro prxcellebal , tntuin : per quain uhviaiilia nobiii anliqui b>i*iis c«r-
taiilo inrnsura iiiiiius fiM; qiiia quu suiuliores >|iii- l.iinlna oblundere ac suparjre dcbemus, JireiiiM
quu iu Ecclesia , eo suni puuciores. Aple de eiadem cuni prophela Doniino : /h 1« iniMnVo* nottrat cotH*
ligiiis seliin, qux alli.ii spinx sinitlia esse, rl iiicor- veiitilabimus (Vialm. xiviii). Qiii iiiux Jo quu curuu
rupLbilia ilixinius, ulruni(|ue ullare Oeri pra:cipilur :
Jixiisrl, siihdeiiJo Jrrluruvit Jieens : tt m hoinm«
quiu iiiiniriim iiiia esl Odei iiuii lici.a liriniias ,
qiia luo «periKriNNi in<Nri;rii'(i in not. Sicui e coiitra, nuu-
umiiiuui curdu cl cturiiin prrufiniri, alquc aJ siisii- iiunqiiain billu vltioniin, qu.r iius r\pui;iiare iiiohun'
 , ;

m DK TARF.UNAtULO tT V \SiS F.JUS. — LIC. IIL 401)

liir, coniuiim iioinine solonl iiiJicmi. QuoJ uiiiim- A t'( duoi annulos auicos iub coiona, clc. P(is;iiiit

proplietam Dominus qniilcm in liis aimulis, (|uibus aliani iiorialMiur,

q'ic brcviicr couiplcMis rc"
(Jiccbal : Et omnin pcccaloiirit coriiua confriiifjam , el jnxln qund snpia in altaii bolocaiisti, arci el incnsa

eiallabuntur cornua jusli (1'siilni. xi,vii). liiulc lieiie cxposiluin c^l, qn iluor Evaiigeliorum libri iioii incon-

id logeconiiui lanliiiii gciiciis aiiimalia miimi:! Cisc, vciiiciiier acripi, pcr (|uorum fiJcin ac d c rinam

el pjpulo Dei conie-iibilia do.ccrnuiilur. Qu.c ciiim .sancli porlanliir, alque a lerrenis cogilalioiiibiis sub-

ruiiiin.inl alque nngulam riuiliiiil animalia , ca eliam lcvali, pcr cicniiim biijiis ^it:c quolidianis bijnnruiii

v'oiisial esse cmnma ; ui osieinlaiur my^lice i|noiJ ill operuni prulcciibus c(£'e.siem feruntur ad pairiaiii.

laiituni Ecclesi.Te Dei spirilnali coiijimcliuiie possiiiit Vcnim qiiia ibi manircsle qiialucr circuli ficri, duo
incorporaii, qui rorliunliiie fidei ad bclla vitioniiii vidclicct iii laiL'1, uiiii, et duoiii allero pritcipiunlur,

evislere probaiiiur iuvicti. IVoccdunl auiein cornua liic au'.ein t:>cilo nu i ero (|u.iieriiario duo anipjli pcr
cx Ipso aliari iliyiniamalis, cuin npcra viitulum elc- singiiij latcra liunt ; prn ccrto ibi apeiii'is evange-
cli, iioii ad fac eiii liomiiium s|iccie lenus 'isienduiit ,
lisl.iriim nuiiicrusclarcl, liic vcroeiiam aliudquidd.iin
sed cx iiitcriia mentis ladicc, fivo atque inimoliili iiiyslcrii S{iiritiialis, qii'jd ad ililcctioiicm D<'i el

^.<crceiil alTcctu. At coiitra liypijcnli!, (]u.isi cornibiis prnxiiiii suiinne re^-piciat, inosl. Per slngiil.i eteuim
I^ latera aniiiilis aureis clrciimdalur aiiarc; q
aliiindc iii.ituatis, liabentcs «pecieni pieiatis, virlu em lia cor
ejis iiigiiil Qiiibus aple congruil illa .^sopi fabula, elccioriim limc et indc Dci ac proximi dileclioiie coii-

i|iia lefeii nniiicein involulis pavoiiis pci.iiis exor- (inn itiir. Qii c bcne aiiiiiilis coinp.iratjr, (|iii:i ev.i-

iiaiam, iiusiia de sui eirse pulcliriiudinn gloriaiani cuatj in fine piojiliciia,<le^tiiicia soieiiiia, cessaniibus
iiiiu pro|'enioduin zcio exardesc.nlc pavonum, nmiii liiiguis, ipsa niiiiquiini cessibil. Diio suiit autcni
piDiiarum virlulc, c( ipsa vita cssc spobaiaiii. Vesti- aiiiiuli per singiila ialerj; quia utnimque cbarit.iiis

allare auro purisfimo, cuin perfecli iiiaiidaliim geiiiiiia vlrtuie dislinguiliir. Cliaritui
liir quiiiue vcra
iiilcnue sapiciiii c luce lefulgciit, cuin in omniLus qiiijipe Dei per siiiceriiaiein fiJci ae vilis nwmliiiam
qiiac agniii, splcndorcm cliaiiiatis velut quolidiani perfiritur (llelir. ii); siiie fide enim iiniiossibile esi

gloriam liabiius perinoiistr.ini , cum mcmuriam sibi vlif-cre Oco, el fides .•sine operibus morlua esl (Jac. ii).

perpeuia; clar laiis scmper iuesse cunctis sese viJeii- Quod utiumqiie uno vericulo pro|iliiia coiii|ilei titiir

libus sive audieniibus oslcndunt, cnm sc anle omnia Jiceiis : Jiislua autein in fide sua vii'il (Ihibac. ii)

rrgniim Dci ei jiiititiam ejus cogiiare cl quotrere aperte iusiuuaiis quod ila solum qiiisi|uc ad vitam
niaiiiresiaiil. Ei beiie lani craticula allaris, qiiam pa- vcnturui est, si opcra jusiiii* cuin (ide veritatis ba-
rieles et cornua vpstiri aiiro jiibeiiiur. Cralicula ,
buorit, sic el dilciiio (ialerna iii virlnic gemina coii-

quippe iiitiis in mcdio erat aliaiis ad snscipieiidi sisli!, palieiitia; scilu etct bcnigiiit.ilis tes e Apostolo,
iiiniiruni ibyiiiiaiiiala par.ila. 1'arietes vero foris pa- 1"i 3'^ '•
0""' chnriias patiem ttt, bcnigwi esl (I Cor.
rebaut, curiiua ct ipsa foiis parcntij speciali fastigio xiii) Undcet Doiiiinns, Dinrttile, inqiiit, e' dimiltelur

allius eiiiiiiebaiil. Deauralur auicin cralicula cuni vobis; daie, el dabilur vobis (Luc. \t); vii!c'icet iil ili-
,

lii inlciiore boiiiine iio^lrn per fiJcm resplendel iiiiltendo di bila, |iaiieiiti:iiii docens; iii d.iinlo iicces-

Clirisiti gral j. Dcauranlur parieles, cum e.idein gra- saria, gialiam bciiignilalis. Iii mio, ul provimoruin
tia doniiiiicx dileclionis per bona se exierius opera iiicoiiiinoda Idiiilcr Ccramus : iii a'lero, ut coiiimoda

dilalJ'. Deaiiiaiiliir et cornua cuin ipsa fiJncia for- proximis nosira g.mdeiiicr trilnamus. Diios crgo an-
,

tiiudinis jiistnrii ii. qiia ailversaiios veriatis, sive per ""'"* l"^'' -i"o"'a latera baliet aliare, cnm biformi
paiieniiaiii fnrtiier fene r~en pcr ipientiam prii- peifi.-ciioiie cliarilatis saiicii, et iii sni Coiidii.iris lio-
, s

denier refel!cre, vcl corrigcrc divliccrimi, iiiieriKB norein, cl in curani nliiue obsequium accingiiiilur

lucis In omniuiis fulgnre Coriiscat. Et qiioniam (ales prnxiiiil. liisqueaniiulis iiniiiiitiintur vectes iii:iura|i.

j ire dicere pnssiml : Bonum certamen cerlavi, cursitm u( alijie porieinr , cum tales paraio iueiiiis sinii
i-oiituiiinwvi, jidem servavi, de reliquo rcposila <!.\(
cxcipinn( clarissima prTcedeiiiiimi dicia P:i(riiin ,

milii corona juslitirc (I I Tiin. iv), rerle snbdilnr. j. perqu.c magis inagisqiie a lerrenis suspeiisi ad aiiiO'

tacieiijue ei coroiiam aiireotam per {jijriim. Corona "^"' 'apiaiilur acternnrum boiiorum. Nam qnod ta-
los aiiinio e( ineriio coelesiibns appropiii(|iient, se
cteiiini aurcula i
ei gjrnim fit alt:iri tliymlamalis, cum
saiicd pro iiobis qu.c se egisse me iiincrini, praiinia qneniibus quoque veifais iuyslice dcsigiiaiur, cuni di
prjcsiolaiilir alciiii. Ei beiie prr cynim aliaiis co- tilur :

lOii* n>, ut oimiia qii:e fccero, coclc-ti inirceJe di^na 1'oiiesque alliire conlrti v. /hiii, oic. Aroj namqiie. lU
esse il.'Ccaiitiir : iioq'ie aliqiiid in laiibiis reniancro. suo loco expiisitnm esl, l')oiiiiiiiiiii Salvalorein de-
tHiod post : bsoluti(ii:cm caniis, piirgiilorio debe:i( nionstr;.!, vehim qiiod ante arcam pendebat, Ipsniii

i.^ne ca-iig;iii. liein allaie incciisi coionani li:ibcl au- coelum designal, ciijus cdiia Dominus vicla nioilrt

'.•aiii pfirg\nim etiiin in cis qiii, etsi iiiiiiores sunl penclravii ; ul, siciit Apnstoliis ail, Appareat ni<nc
meriis, nec pjlain pn.tislan aiiilciil, ceilani sibi ii»/(!jt /'li pro iio/iis (//t/T. ix). Statque al(are ooulra

boiii certaininls ac s rval.c lidei rcposilaiii esse iiier- veluin, quod aiile arcam appensum est, cnin oiiinis

cedein,cuin ta lainen qu.e aguiii, inientione Dcopla- intenlio justorum :id ingressuni directaestregni cce-
cendi.etspe agiinl percipieud;e cjusdeni sujienice lcstis. Slal coram pvopili.ilnrio.quotegilurarca, ciim
mcrccdis. Scqiiitur : visioni siii Coiidiior spurilalc mciitis appropiant. cl

l'ATH.yI.. Xf:i. 13
 ;

m nrivE YKMHAHii.is oriiiiM n.vr.s ii.— k\ei;i-.tic\ f.i:MJiN.\. 4r,j

cliusig aiiilllei roipwie ioii\ei'sntiuiK.'ii) li:ii>oiil in A iii ro>loiii <c vigofo iIkxoI nni-i, i|ii<mii iii or:\iiniic

ca-lesiil>u$. Siisci-|iil, cliain llirta uinlioiic cns^oilal; jinla

C.M-LT XII. etfiniiliiin Aiiu:i-, dc (|<ia orailc dicnin est : Vul-

De lh\jimiiiiiale nJoifinlo siipcr a'tiiii. UiSjU.' tjui iiuii iuii( nii.'fi'iiis iii iliiirxa niulati {I

Et ailoltbit inciiituin $up r co Aar.iii , eXc. Coiisiat «<<, 1).

iiiccniUiii sive lliyiiiia:iia vim or.uioiiis «x;>ri : crc, Auri efjerctis aniiir eo ihijmi.inta c^niposilioiiis ale-

(licciile (Saliuiila : Diiiynlur orniio i.'i'(i, jiciil iiic<'ii- rius. Iii soi|iu'iiiilius lnjns voliiininis, e quibiis ari)-

ium in consp,c. H luo {l'snl. i.xi). I".l iii A|oray()si ni:ililiiis lioc tiiyiiiiania cuiiitioiii Jrliocril, noiiiiualiin

Juaiiiiis, lialiere «iiiil ^amlos |ilii.ilis auruas |iloiias de5i:4iialii!' : sl:icle vidclicct et oiiyclia, ^'ailano biini

oJiirameiiioruiii. Quoil unnfcstin cxiiuiifinlo siili- cloris et iliuie locldisiinio, qua; riincia ad sign-(l-

jiiiiiiil : Qiite tunl oi ulioiiet siincloruin (.l/ioc. v<. i<;i caConcin aeiernoruni lioiioruiii, qu:e |irnci|i:ii.!er a

i|uoiii.ini Aaroii, ut Siipra ilicliiiii esl, il itisiiiii pc- noiiiino (|iia.'rKiiJa siiul, <'oiisl:it peitiinTe. Noii esl

1'lalitcr suiiiisuini Siccordoloiii, videlicci boininimi crgii olTcreiiduiii siiticr altai aurco lliyniiaina cnm-
Saivatureui, et nostii niiiique iuiliiiis s:iferiloics dc- positoiiis .llicrius, qiiaiii ()oud Doininus staluil', i|ni:i

.'ignal ; adolutiii Aainii iii lioc ali:iii incensiim suavi* non allud a Doinino i(ua:rcre oranles •inain qnuU ip>e
IVa^raiis iiianc, cuiii vcl Uoiiiiiiiis ipsc illiisiiala lide B jos-iit, (|ii d |iic se daliiniu) |iroini&it; non :iiiud do
liuin coida, novo gratix sii.i! jiilj ire ad itulicdinein lllii cicdoie, qiiain quod ip^C dociiil, dclicnius.
oraliunis iiistigJt, vcl p:iilic pei saccrdotii illius iC- iVoM esl olfereiiila super cu ricl inn, ctc. ll:i!C ct>'iii'ii

diila cvlioitatidiic ridctes ad d |<rccaiidaiii r.icioin siii oitiiiia ad :ili:ire ex crius pcriincnt. qia: incipiciitiuiii

Coiulil<ir s e.vciiai.l. liirciidil aiKeiu iliyuii:iiiia saie:- cl in pioltciu adliiic posiioruin vitaiii dcsign.tii'.

il<is iion >oluin inanc, scd ei \e>|H'ie. Mjiio cicoiui laiit.e iiaiiiqoe subliiiiit.itis ^'cr.f^eiloruin csl viij

iljyouaiiia iiic< n>liiiir, ut in priiici|iio oiiinis Imii, jiisluruin, ut iii! >.u ca carii:i!e, qiio:l U»niiiio niaciare

i|iiod ins|>iiaiiie i)eo faccre dis|iiiniu.us, illiiis auvi- liabeaiil, vak-at inveniri. F.l quidcm libamina vini

liiiiii, qiio |ieilic>.iiiii!S, inv>>reiims. Ad vcspiMiun cuii:>lat, iionniin.piam nia;;ii3iii gr.tti^p S|iiriiualis dc-
vcio, iit cii:ii tie. c cifpla i'uiii|>I.'iuus, i li a i|(io aci e- sigii:ii'e virliileiu, lioc esl, sive poruloiii docirina',

|tiii.us, 1
10 liis t\Hjf. d> navil graliariiii) \uia rcddaiiius. seu c.ilicein passionis, sive fervoreni | r.xcipu.c dilc-

Yelcerie, (|iiia inaiie et urto sole,claie oiniiijcircuin- riioiiis, sive ipsnn Spiiiius saiicii percrpiiuiiem, aui
<|ii::<|ue vidcniiis ; ves|> le autcm si>perveiiienlc,dubio ali.|UiJ liojiiiiiiudi. Yeruni quoiicsrunqiie vinum
vlsu caii;; .iiius. ldeoi|iio ii:iiiinc iiicenix, ut videanius l.bamiiiuin cuin carnibus i ITeriiir b>>siiaruir, eoriiiit

i|o:\:
i ..-
volniiius, >iiiligeiiius. Illa llcileiopioris nostri sa .
protecto juvla
. .
(r<>pob:gicam
^ espositionem . .
dcsignat
rranie.ita, »ivc di> la, qu.c liquido cliani jiinla oidi- ^ saiiciiinoiiiain, qiii adbnc allqui.l Ue caniaiibus COir
nein li!iiiiaii:c raii> nis pro uiodiilo iio-lro dignnscerc cupisccntiis, qu:>d puriiaii spiritiis adver-eliir, <!

siiriiciuiii", jain qiiasi in d e ((inspiciiniis. Iii ipiiliiis- qiiuil igiie saiicii Spiriius in ara coidis incendi de-
riiii.|iie :iiiloin ratio liiiinaiia delicil, sid sola iii>l>is bcai, ti.ibcnl. l'crfecli ;>ulcin justi, qui ilicere pos-

ai.ctoii :is fciip'iii'.i' scqiii-n.ia esi, illicvelut iii iiocte suiit : Dejecit tvr ineiiin, el cnro ma, Dcut curJis

nculns nostri inicllC' tus taigai. Sed luccrna veibi mei,tl p:trtiHia Deus i:i Kttula; i|ua.<i cestanlilms
Uci pcdes nosir s, le rmte olTciidaiil, aiqne a via viciiniariiiii l,b iiiiiiiibu., qua: ad %iieuni aliaie ei-
vc:ilalis exoibilenl, ailjiiv:!!. llii.c eieiiini l'elriis dc leiios |insitui(i pciiiiiciii, Mila ii:iiis iii aurco aliari

sacramenlo doniiiiica: li lci loqiieirs ait : El liubi-mus aroniata Do.niiiu desidcrii Ciclcsiis olleiuiil; qui i di:

f.rinioiein piopliciicimi ftnnonon, ciii beiie (utiiis tn- iciuissiunc pcccatiinni y.\n\ securiures elTecll, pro
lend.nlet, quoii tucemie iuccnli iu rufii/innso toc), dil.tlu suliiiiiiiiudu rcgiii perenuis inlroilu liigeni, diil-

donec diet luce\cal , el luiif,r orinliir in cuntiln.a cibusi|iie laciyoiiiiuin llucini. struiuin sunin per
vesiiiii(ll l'elr. i). Ileiie ergo diciiiir : Et alt,Lbii in- siiignlas nuclo Irri^aiil. 0.: ijuii vidcl cet allari Ui bic
rcNiHrn tuyer eo .laron tuave (rayraiis, niaue qunndo beiie siibdiinr :

comyonel furirnot, incendel illuJ, et quaiiJo ciJiucat El deinecabilur .lurcn fHpr roruuii i'/iiJ, rlC. Siiin-
^^
eiii ttd ces)ieruin. Manc cleniiii Aaron im ensiiui siiper niiis n.itiiqiie >ai er.lns iio^ler scincl in aiiiio obliilil

:illaii adulei, cuin Duininus coida lidi liuiii iii liis iiii.i: saiiKuidOin suiiin pio (ccc.ilu (oiiiis niiindi. In ill><

jain idlclligeie valeiit arcmis ve. ilatis, ad gratiain videliccl uniiu, de i|ii,i dicit ip^e per Ksai im : Quia
cnmpunciioiiis inllaiunial. Inceiidet iUudet ttd veipe- veuerit pradtcare auHum Duiniui uceepium {Eta. ixi)

rum, quandti eolhcul litcernaf, ciiin etiain ex cis qu^l buc esi, tli 1010 luic lenipore. i|n<> tc> lesiain sibi cu-

necduin c^ipre qucuui, qunnlain ct livc saiicla, pulare di^iiulus es:. Sciiiel eiiain niiiruiqne ciC<loii-
quantiini divina essc iion ainbi|(unl, ad aiiioreni eos liuiii lavaciuni sacri foiiiis. in iuysliTium sui saii|{iii-

<(V'lti!itium, ubi oniiiia ^ecrclu p.iiibuul, iubirinai. i>is ad solvcnda pcccaiuriim vincu'a dnMavil. ci

triuiraiqiie luateiliijiniuma, cunisuliiu cuiiipuiiciioue pulcbra oiiiiiimodu ri^nraium ditiaiitia. Semcl qui-

(llvimtus ucii lacrvoiis suiiim ac piecibns taeacti dom pcr ;iiiiiuiii pnnlilex in saiigiiine ublaliuois

iliilco babviii. Deiie auteiii se>|iiitiir ; Mipcr rorniia a'i:iri< dcpirc:iri, qiiotdie auiciii l'i»-

'yrrl i/ii/iiiiiiina lenipilcruum cornm Donuiio , iir. iniaina snave fiagrnus snpcr cu inccniltre pr;!'. ipi-

(tiiia niiiiiruin neccssc ol, ul aniinus pust orHlioiiPiii liir; qnia liiimiiiui» et .S.ilvalur noslcr, qiti quolltlio

ct rclus ad ulio.ia vuiba sivo facla iinii divcrtal, seil lidctos <>ii(>« yralia inl«riix> >Oni|>unctiouis accrn U'ii«
 .

/.05 PK TMiEUN.VCLLO F.r VASIS EJIS. — l.llt. III. 4g;

A euindem Medi:itorcin Dei et ii.iiiii.uiii pnlcsi ligurali-

rciio\At, si iiiol eos lioslia siii s;in^iiiiiij iiiorlftiii

loli;s, qni nioii.iiana pcceala lcr cxpriinere, iiilcr bDitiiiics bumaiiitus qiiidei:i
siiperaiis leilcniii ipsi (i

<\ni tidiaiiis alihicro prccilius ac lacryinis ^olent, se- conversaniein, i^ed potentia diu.iitatis rtEbiniin iii-

i;;el iii si.cr^inii-nliim passionis illnis alisoluios se a tcriora pcne.raiitcin. Stabil altaie iiiccnsi in san-

pcccalis oraiiilins Cisr giudent. bcprecabiluv autem ctii:iiio, iibi et caiidtflabiiim elmcnsi; quia Vcrbum
inpir coinua ci'(.ins, i|nia el ipse iioii siiluin inler ciiro fc.ctiiiit esl, et liol:ilakit in nobis (Jotin. 1). St.i-

liomiiirs coaverjaliii pro liomiiiibiis oravit ; vcriim bai ari-a iiitra vc.luin; qiiia ideni Dnmiuus Jesus po^i
etiain niinc fld dexie-am Palris iii coclesiibus se- passinii 'in rcsiirrectioiioniquf; siiam assumpiiis csi

«lcns, iiilerpcllat pro nobis, et in cordibns eleflorum in caeliiin, ct ic.i\c\ a dcvtris Dei. Super (ujiis cor-

|!i'r fi.leiii iiili .bilaiis, tlinn e is al d;-prc;aiulii.ii ev- nua allaiii (lr|.rfcaliir Aaroii iii >.anL;iiine, qni ojla-

ril- 1 ,*ri'C!e ipse d" recari narratiir. licinccubitur ti;s cst pro peer::l.>, ct plac;it srp.r c 1, .|iiu(l r(i|;:iii-

tiiilnn Aaroii iujier corniia tiliarii, ciiiii cleitiis siios tes pro populo Doi, vel pro sna ipsoium igiiiir:iii;i:«

l':ilri Doniiniis, per iiieiniiri:iMi caniiii qiris leceic .'a.erdolcs pcr iiiig.Miiliini Filiu:n cjus sese ailjuva 1-

virluliini coinnierd t. Dciiiipie ((lasi (.irnii;i tan.ens di.s,ciper f.icraiiiPiiliim pa.-.sioiiis il! 11$ s.ilvamlos

iiltaiis aiirei dc devutione di cipiiloiinii loi|iiitiir : osse eoiiliiliii;!, nioiieiiie .\|iosto'o a.^ dicciito : Pir
Qiioa tlcdmi iiiilii ile ininiito, lui eranl, ct milii cos tle- B j;j««;ii enjci offeramis lioAiam laiidii senipcr Deo(llebi
dsli, el sermonein tuiim servaterunt. Nunc cognove- xii), iJ est, rrur:um labiornm coiinii^iitiuin nnm ni

runl r;'iia tii«H;(/ qua: tlctlisn milii, ubs te fuiil {Joan. cjiis. Q'i.id de oinni'iiis eliin cl''Clis, mjinbris vide-
xvii). Pro ([iiibiis etiani deprcraiis ailjecit : li(io pro liiei Siiiniiii saccrilolis, qni iii spirilii ct verit;il«

liis rogo, non pro inuiido, scd prc liis i/iioj dettisti or;iiil P.ilr-MO, c inv8:iiciiti;r aiiipi polcst. Cui auieni

v.ihi, qiiia lui suiit [IHil ). Kl (iuia piopter nierila iiicrii> qinm liu c al a i ro.;ve;iii qniij ilitiinr : Sait-

cl inieicc.-s.oiics suliliinima viroium, pleiumiue ctum srnclorum enl bomiiio, de quo iii inuiilniii

iidsTa! ii.liriiiilali Duiuiiins mlsereiur, rectc subjiiii- nasi ilero dixit vir^iiii matri arclianjjelus : Spiiins
gitiir :
i.r.nclns mpeiveiiicl in (e, elc. (I.uc.i), Descripta liuc-

F.l placiibil super eo iii 3. Hcrnlioiiitui veitris, ctc. iisqne faciura ali.iri-, incetisi, supcrcst adliuc descri-
Placai. ipiippe Aaron snper allarc inccnsi, (|iiando plio labii ;cnei, :n qi:o lavarcnt manns siias ac pe-
prn|iier jii^iiiiani sanctorum , (pios inercessnres et des, ii.grcssuri iii tibernaculuin sacrdiilcs; se I

lalniiios quxriiniis iiobis, propitiatnr Doininiis. De- pricniittitiir uiniin D.oiiiiii iiiaiiilaliitn , quol ei

iii pie olisesso ab liosllbus Kii.'cliia, el an\iliuiii cjus nns lireviter laiigere ac pro mndulo iiostio expo-
invocaiiii, ail : El tiviiaiein lianc sulml<o, el proteg m iitre convcnil.

enm ],ropter me, el piopte)- Oavid scnuin meiim [IV

CAPLT X'I!.
tig. xij). Sic el Mo)si'S prn pnpiilo pcccante inler-
ri'.leiis, palruin leeil inemoiiaiii, et qiiasi snpcr cor-
De fireliti pro nu^mabus cincjnlorum, iii(m;'rn(o populo,

iiiui deprccaiisall.iris, Dominuni pl.icare curabat : Qiii- Qiiaiido (ii/i>rjs summiim fiiontm Isrnel, clc. Iliijiis

escnl.inquirns, iradid, et Cilo ptacabilissupernequiliam prxc;'pti ol;l,;iis csl Djvid, qiianiio nuiiieravit p.ipii-

popiili lui. Picordttie .ibiuliam .( haac cl Isrtiet, scr- liiin, i.ltOjiie (ligini niimcrandi. eiileni populu roii-

vorum iKonim, qmbus jnrasii pcr lemelipsuin dicciis : S( ivit. Spirito:ili iiiileni seiisii, suiiniia fi ioruiii iirael

Mullipliiabo seinen vcslruni, sicul stellus cceti (Kxod. siiniir.am omiiiiini dcsigiial electorum , quoruiii iio-
xiiiil). Possuii.us sane lixc altaria cli.im ita inler- miiia scripta sunt iii ccelo. Singiiliipio d.ini pro :iiii-

prclari, ul .eiieuin quidcin, in qiM carnes coniburc- inabus suis preliiiiii Diiniino, ciiiii oi iii liiiiis operi-
liaiitur el s.uignis fiiiidebatur linsliariiin, oniiniii liiis exliibenl sednlae serviuilis olibei|iiiiiiii. Ali(npi'ii
biijus leiniiuris Ecclesi nn accipiainus, in gui iiullus pl:iga erit in eis, cuin fueriiil recciisiti : qiia niini-
csi alisque peccato, ctiaui si iiiiius diei fucril vila riini ultio perp.i.ia maoet eos qui, fiileliiim nuineio

rjus super terrain. Nullus qui non ex peccato pra:- nomiiic lenus sociaii ,
pcifeca lid.!i Ojicra D.iiiiiiin

variciilioiiis Adu: caiiialiler natus, necesse Inibea! olTerre detreclaiil. Uiciliiri|iie de talib'is : xVon dtibniit

iii Cbristo renasii, cl spiiilus eiiis igiH! ninnii.iii. Deo piiicationem snum, nec peliiiin redi'iii] l.inis tminttv

AiireDiii veio altaie, i|isiini Uoniiouni sigiiilicet ;

s»(E (Psal. XLviii). Keileiiipiio etiiin niiiina: viri divi'.i(e
ipii iiiirii al.|iie ineffjliile ordine, ita carnem veiain sua (Proverb. vin), ui S.loinon ait : sivc leiiipor;iles,
Iravil ex Adaiii, ut a peccalo cariiis Ail.ic voratiler siilicct ciiin eas ilistr buerit dcieiiiqiic nriiipciibiis,
cssel imiiiiiiiis; quoiiioio aliare q;ii lem iiirumq le III jiistiiia ejus maiieai iii saculuin i.^cciili; seii Sjiiii-

cx iiiiiiis cjiisdpui.|ne gciieris lig-is Aiciniii, seil iion liiales, li.ic esl. ipsa jnsliiia quain leiil, vcl mis.^randii

iiliniiiqiie erat auro cnoperlum. Sed el iii lioc aliuri paupcriliiis, vei alia bniia racienilii. Z>.i/iii autem uiii-

iiil c.irnale oircrcbalur, vcrnin ardmata t.iniiin ad- nis qui transit ad no.ncn, dimidium sicli , lioc cst de-
oVlunlur; quia Diiminiis preccs sive 1 icrynias (.•frnn- cciii oIjoIos; qnod non aliiid aptiiis qiiaiii observanLia
ilens, iioii pro suis crratibus, qni nulli er.nit, sed decilogi le;is a nobis valet iiitcHigi. (jiii ciiiin liii.ic

pro noslra hyc salule racicbal. Siiiilenim ana inlra lecie iiiioll;;;cre novit , omnein in eo et (iJei alque
vc.liim |osi:a, lioinincni Deiiin scileiiiem n.| ilesieram op' ris pei ilii.liiiein , ct luluioe proinis ionciii re-
niiijeslatis in excelsis significal; iia altan? extra Iriliiilioiiis iiies e oognovit. Deniqiie in pri iiis tri-

veluiii qiiidcm, sod prope inlrolum ejiis posiliim. bus dieciiu Mi , in seqneiitibu- scpiem dilec ic e. t
rS KKD.L VEMinAUILIS 0I'EUIM PAIIS II. - EXEULTICA CLNL'IN\. VJC

|iro\!inicom.prcliciisa; ci A|ii'Siul() tisie : /'/eiii/uJo A geJianlur. Voruui quia iiiicr i:\bcriiaciiluiu letli-

li-g'ueil (Hlcciw {liom. xiii). SeJ el ;iliuJ saciaiiiunluiii / iiuiiiii ci aliarc liuloc.iusii |iosilUMi esl, quia liis (juo-

iiei|uaqiiuin i'ra;iLreuiuluiii , ii(lciii nuiiioro Jeiiaiiu lijie iiJcm ipsi sacerJuics, lioc csl ni;iiie ei ^espire,

coiiiineiiir. Nomen ciiim Jesu a|mJ lleWrxos a liilcia cum iiigrcJciciiliir aj aliare lliymiaiua Domiiio olila-

li,J, apuJ Gixcos a iol;i iiici|>il; qiia; u!r.iquc iii sua luri, iii eo I.ivari prxcopii siinl, ai|ua auteiii li.ipLiMiiii

geiiU'. ilenarii e>l noia miiiieri. |)ecciiiqiiL' obo^oi iii imii nisi scmel iavari valcmus ; coiisei|iicnlius l:i-

|ireliuin aiiiiii» siix DniiiliiLi olleriinl, qui iii Jesiiiii briim Imc abluiiuncm iiubis coiiipuiicliuiiis cl la-

i.lirisliiiii treJeiiics, sigiium noiiiiuis cjiis, quoJ a crjniTiini coniniciiJat, qua scinpcr opus liabcmns,

liLii.uio nuiiuTu iiicipil, i" (onleel iirnfessionc pro- maxiine nuicni cuin mysicriis cQblcsiibus ininislra-

fciu.l. Ll folas^e liiijiis gr.ilia sarrameiili D.imiiius *^

luri appropiemus. <Juia eniin ali;irc liolocausii, in

in Lv.ingclio te^laliir, iula unu n de /i'(/e pi (r/eriic- non quoonies vicliinarum Douiini incciiJelianlur, cx-

jioiu {iliiult. v) quia v:rtus liecalogi ,

qii;e ibi con- stiiictiuiicin Jcsigiiai cariia!ium coiKupiscentiarum
;

liiielur, liJesqui: luniiiiiis ipsiiis ,

qii:u ibi niyslicc pcr igiiem Spiritiis sancti ; aliarc veru tliymiamaiii

signatur, iuill I uiKitiani pot.st iiiliJelium peiluiba- puriiatein sigiiincat coruni, qui sopilis per uiiiiii.i

liune coriuiiiiii
c iriiis illeccbi is, ac ccrtaitiiiie vitlorum p:icato, pio
iupra, ilabil " sola cxsiiccialione ac JesiJerio coeleslij iiilrollus la-
Qiii habctur in numero a vijiidi uiiiiis ct

Niimcius vicciiarius inriusiuc resluiiciHi cryiiias funJuiii amuris; rcclc prope aliarc boto-
lin/iiim.
io:ijuiiciii)nem significat, lcsis viJL-liccl ,
qu.x quin- causii lalirum poniiur, iii quo abluli s:;cerdul:;s iii-

qiie libiis scripla csl ; et Ev:iiii!clii .

quoJ qiialuoi ;
grcJianiiir labLrnacuinm, et ibyiniama Doinino iii-

.(11 iler enim quiiii faciuul vigiiri. A vi-inli crgn an- ccnJaiit. Duobiis namque muJis lacryinaruin ei

iiis lubeliir quisquc iii iiuimro popnli Oei ;

qiiia illc compunctionum status Jistiiigiiitur; quia primo iie-

Miinm est eleci Timi consoriio Jigiius, q .i ei dCLreia cesse cgt quisque aJ Dominum conversus, pro liis

legis siruilualiicr iiiteilecia , per graiinin aJjulus qiix commisit peccatis vcniam fusis lacrymis prccc-

Lvangelii, piu sua ineiisura cl capacitatc iicflicii, ei tur. QuuJ si coiiiiianiibus Jlgiiis pcen'ieiitix frucli-

Je ejusJcm graiia; proinissis xlerna in coelis prxmia bns longo teinpore peifecerit, resiat ut securior Ja
Lxspcclat. arcepla pcicatorum vcnia elTectiis, jam desiJeriis
Divcs ncH adilet ail mediMU iicli, clc. Quia sivc inliiaiitibus oporlei veiiire teinpus, quo merealur
mrigiius cst mcritis qiiisquc, ac perfectiis, seii tencr intor beaiissinios aiigelurum clioros faciein viJcre

aJbuc, et in profeclu positus viriuluin, ciinciiseaJem sul Cieaioris. QtioJ qui \craciier agii, nequnqiiam
lcx Decalogi, qua Deum ac proxiinum Jiligai, im- , absqiie lacryinis, vcl liujus viix longituJiiiem, vcl
^ illius tulerat dilaiiniiem, Jiccns dc isla Ihu mi/ii
poiiiiur. :

Siisceplanifjue peeuni.im , qu(e cottuta eit a filiit quoU incolaiiit meHs prolongalut eit ! Iiabilavi cum
Jirael, etc. Suscepia a filiis Israel peiunia, iii mo- habiianiibus Cedar {1'sal. cii«); iil est, cum liis

iiiinenlum corum coram Dnmiiio iiiferlur, cniii oiiiiie qui iii leiiebiis errorum ac scelcrum versaiiiur; quod
quiJquiJ agiinus boiii, in xiorna apuJ ConJiloreni vocabulum CeJar sonai, ipse jaiii per|>eiux lucis

ae Judiccm nostrum nienioria custoJilur; qiialeims gauJia suspiians niultum laboriosam duiii vitam :

ex eis, qnx illi obiulimus, bonoriiin opcrum frucii- qiii quaiilum ra!le&iciii patriam sitio, tantuni vici-

bus propiiiiis nobis fieri Jigneiur. Seivaimque ca- iiiam pr.ivorum, inter qiios incola conversor, bor-

ilem pecunia in usuin labernaculi, cuin ex boiiis rco. Diccii> iieiii de iUa : Si(ii'i< unima mea ad Ueuin
justoruin ac'ibu5 sciiuciilium in Cliristo fiJe'ium viviim, quando veiiiam et apparebo ante faciem Dei

iiiores actnsque confirmantur, ac lales fieri miiiores {Psul. \Li)? Qiiaiii prufcelo sltiiii, quia sine lacrymis

quiqiie conienJuni, quale? fiiisse cos, quos cuiii ferre nequibat, .^equeiiia vcrba JcclarJiit : FuctuiiI

Doniiiio rcgnaic noruni, agnoscunt. ^oiaiiJum sane milii laciyiiiai mece panis die ac nocie, Ac si aperle

quod pccuuia mcmorata, iion juiia xsiimaiionern Jucrel . Qiio diuiius a vlJenJa faiie Dei, ad qiiem

vulgi, sed jii\ia mcnsuram tenipli erat JanJa.Mcn- arJeiiter sltin, JifTerur, co diiliius pane lariyma-
siira iiaiiiqiic leinpli , disposiiiu cst divina! legis, rum, qiias in ejus mrmoriani fiiiiJo, reficiur. iKliur

<|iiMm iii Eeilesia sua Domiiius scrvari pr.ccipil. el ali.ire linlocausti bcrymas insinnat poeiiiicntiuin

< iijus taiitum obserTantia; xterna in futuro prxniia de peccatis, quje g<^sseruut. Allare incen&i flitus

I
ron.iitil. C.etcrmi) si quis jtinta placitnm huinan;c exprimit gauJeiilium de bonis operibus, qux Do-
viiUiiil.Uis Deo scrvire niiitiir, isic, qni jiixta moii- miim jiivanie peifeccruni, ac desiJerant uin pra^nn^,

sniaiii lemjili pecutiiam siix Jcvotionis noii obtulii, qii:c se acrc|itiiri)s Domlno remniieranie coiiliJunl.

11'probata ct abjecta oblatiuiic plaga uliiin.c aiilmaj- Qiil nimirum llelus taiilum prxcellil priori qiianlum

tiMsionis fciielur. iKraincnio aurum, quantum »aiicia sancturuni, uln

C\I'UT X.V. cr.it arca Duiiiini, priorl labernaculo, in quo eaiiJo-

Lii6ri aiu'1 denCTipliii. libriiiii el ineiisa Doinliil .stabal, roiisUl luissO pi.v-

labium, clc. Polcst qu Jem lioc labio lata. l'o<l allare \eru liuloc.iiisli labniiii ciat p .si-
Faeii'$ et

bive labro, ut in seqiicnlibus appcll.itur, priiu-lpa- liiin, iii (pio lavareniur qiil aJ aliare iiirensi iiilia-

liHT aqu.i baptismalis iiitelligl ; eiijus lav.ein ii.-- liant : )|uia neiiiu ie|ieiile lit sunnnus, so.l pioli-

icssc csl purgentur omi-o» qiii Ecrle^ix iaiiuus iii cicnlibus iiieriiisi|iiisquc prlino Jebei boll.i viiioiuii)
;37 DE TADi:f\NACULO ET VASIS EJlS. - LM^ lil. VJP.

deviiiccre, deiiiJe a Condilore suo ciim compunciio- ^ eleiiiiii tiiiiciiila est aiiin:i' s|iiriiiialis, et aiteiii:), si

iie 'acryiiiariim siipplix iinpeliarc, ul pro ingrcssu qiiis ad niiiiislcrinm nltiiis clectiis ibyiiii;inia oratio-

regiii tliilci s rnndcrc (Iclus possit, (jni pro liiiioie iuiin Oeo rcddcre ncgllgii. -Mors tiincnila est, si <|iii-i

poenarum priilcm rnndclial amaros. Quiii aiilcm ad s;icrosancla mystcri.i absqiie S|jeciiili aiiliilioiie

basis, iii (|>ia idcm laluum cral iiiiposilum, aptius conipuiiclionis inlrarc, et saiicta Doiiiiiii comjiiu-

<)iiain ipsnin desidcriiiin iei;ni el vilx cflpleslis acci- iiibiismaiiibuslractare pra;siiinii. Livcnl ergo mauus
pinlur? cujiis niinirnm caiisa lania fit, iil pcrrecti ac siiasac pedcs iiiaqiii labri jcnci^et sic ad ali:reaccc-

siiinmi viri qiiolidiano se l.icrymarum fonte diluaiil ;

daiit. Ablu.Tni ergo lacrymis actus et incessus, ac

et quod nccduin pcrrectc videndo valenl gaudiuni deiiide maiius ad coniingenda Cliristi inysteria pro-

interiia! (|iiielis, saltcm suspirando defjusicnl. Naiii fer.iiil, pcdumqiie grcssus in atria Ooniini pnnani.
quia lioc lavacro ,
qnod inler tahcrnaculiiin ei Quod aqiie prsccpium reor liis qui corumdcin sa-

altare posiium csl, perfcctorum lacryiii.-» fignrcn- cranienlornm perccptione niundandi suni, ul cai:-

tur, lcsianliir ipsa vcrba qnibus diciiur : F.l iiiissa tiore cura prius, actus suos cogitaliisiine disciitlaiii,

»qua hvabunt iii ca Aaron cl lilii ejus nianus snas evciitilenl, purgeni, ac sic ad parliciiaiida fidei s:i-

ac pcdc?. Neiue enim qiiisqnam de plebe ibi craniciiia procedant, iie audire mcrcaiilur il ud
liivari; scd ipsc ponlifex jussus esl et lilii cjiis, vi- B Apiistoli ; Quicimque eiiim mandKcat et bibit indirjne,

dclicet sncerdolcs gradus iiiferioris, quod niagnorum judicium sibi mandacal cl bib.l, non dijudicans corpus
vircriim, siciil perfcclior viia, sic el compunctio Domini (/ Cor. xi); id csi, neqiiaquaiii elulium vivi

Sfllei essc siibliinior. Non autem liuc iia dicinius, panis a communium cscarum vililate caula et solli-
quasi snli allaris iiiinislri liiijiisinodi c.impiiniHioiiis, cita est inentc secernens. ILcc de labro ct inlroilii

vel possiiil lubere, vel Jebeaiit viriulcin ; scd inc- ad altnrc pns-nnt eii.im linc modo multiim niiliicr

iiiores scrmoiii» bcaii Peiri apostoli, qui qiio cunctis accipi; quamvis principaliier illud al;are inleriia

lidelibus loqiicns, de angiilari lapide, qui cst Cliri- orationum spiiilualium vola significel. Diligcii-

Slus, ail : E( ipsi tnnquant lapides vivi, stiperKclifica- lius vero iniuendiim esl quod in conclubione sub-
iiiiiii domus ipirilunles, sacerd{)tium sanclum, offeren- jiingitiir :

les spiriluales lioslias {/ I'elr. ii). Et quod Joanncs in Leijitimum scmpilemum erit ipsi, eic. Elsi enini
Apncilypsi : Bealut, inqiiit, et sanclus, qui habel \)ar- labnim, sive allare, quod fecit Moyses ablatuin, si

lem in resurreclione piima; tn liis secunda mors non saccrdoiiiim quod constituit novo r.cclesix sacer-
liabel potestalem, sed erunt sacerdotes Dci et Chrisli dolium niutatuiii est, iiiliilonrnus sempiierijiim manet
(Apoc. xx). Adnioiienius omnes fideles mysiico sa- legiiiinum lavacri, ei inccnsi spirilii.ilis in \ila fulc-

cerdotum noiiiiiiecenseri,utpote mcmbraCbrisli vide- ^ lium; quod pcr tliymiama illius aliaiis, aiiuamtiiic
licel sacerdoiisxlernx. Quibus eiiambealusaposlolus illius labri lypice signaiuin est ; sicul el plura nlia,
Paulus, qiiid victimarum offerre debeaiit, oslendit, qux lex fieri jussit, sive pcrpeluo agenda vel cele-
dicens : Obsecro vos, fraires, per misericordiam Dei, branda prscdixit, ad litterain quidein observari ces-

ui exhibeatii corporavestra hosliain vivcntein, sanclam, sarunt; sed juxta iypic:iminlelligeiitiam spiritu:iUter
Deo placeniem [Rom. Jiii). Non ergo solum minisiiis observari a sanctis nunquam ccssabiinl, lesianic illo
sacri allaris, scd ct oinnibus perfectis in quocunquc qui non venil solvcre legem, sed ad niplere :

);radu posiiis boc lavacriim posiiit Moyses; quia lcx Qiiia iota unum aut unus apex non prnleribil a lege,
Dei generaliier cunciis fidelibus gratiam salutiferae douec omiiia fiaiit {Matth. v). ISam et nosira liumili-
compunciionis pracdicavii. Quod si iii persona Aaron tas ad illud seinen periiuet, de quo dicium c>l :

ipsum magnuni ponlificem Duminum Salvatorem Quia legitimum sempiiernuin crit ipsi, et scmiiii

.«icipere volumus, constai eliain eum Iiujus aqua e^us per successiones; non qnidcni de A.iroii stirpa
labri, priusquain ad allare oblaturus intrarel, essc iiascendo, scd credendo iii eiini, in queui Aaron
l<itum;quia priusqiiam tbymiaina sui sacrosancti ciiiii saiiciis ejus xvi credidil; de qiio promissuiii
corporis propter salulem nosiram in altari crucis fj c&l Abr.ibac, Quia in semine tuo benedicentur omnes
iiiccnderei, pro nosiro amore eiiam lacrymas fudii, (amiHm lerni: (Gen. xxv). Qiiarum nientionein fami-
qiiod in resuscilalioiie Lazari celcberrime innoiuit. Esaias ait Umiies qui viderint eos,
liarum f:icieiis :

lieiic aulein addiiur :

cognoscenl eos quia isti lunt semcn ciii benedixil Do'
;

//( offerani in eo tliymiama Domino, etc. Mors minus {Isai. LXi).

 ;:

i'yj LlDjE MNEUAIIILIS OllillUM PAllS 11— EXtCl.llCA olMlNA. SUO

m SAMUELE3I PR0PHE1A3I
ALLEGORICA EXPOSITIO.
PV0(04U$.

Siiidiiiin nobis frcqiiciilianiiiiic lcgemli ac meJi- A iiiiveriinus cK-cuIperrt sensum, qiii nos vivacilcr in-
roimncncbns Apnsioliis aii teriu^ rasiigandn, rnidietidn, coiisoiaiido reficil ?
lanili liiicras sancias

Qurcciinqiic rnim srripta sniii , a I noslrani iluciri- Diiile tuu creliro ilileiissiniu ac desideianiissiine

stiipt:i siiiii; iil perp:iiieMli:iiii el coiisnl.Tl nneni uiiiniiim qui in leriis nioraiiiir antiiiiiuiii , Accj,
iiitiii

Sciiilurariiiii spcm li.ilie:iiiiiis. Ti ;iiilii : Oniiiij ii: prnvnralus liorlalu, luis IrchH nraiitiiiibiis, mcmoraii
li'^ura co:i iiigebuit iilis. Scripl:» s:iiil ail corrciilio- propbelu: (pii luncvui alialur Viilciij, bcripla pcrlii-

iieiii iiofiraii, in ipins li'iCi s:rculiiriiin devencruui. slraiis, si quld tlonante illo ip;i ci iiinlla spiiiiualia

Scilei li";iius aposiiiliis Pciriis iloiiiinicx' incariiilii)- dcdil videre, spirilii.ilc ac niy-licum potiirro cun>

uis, p.iGsiiiiiis, cl po^leriiiris gli>ii:r icinpiiraconiiiic-

lueri, liileris niaiidare curalio. Et post i|ua!cmcuii-

nioraus. ilicil iiucr c.cier:i : Kt oiiuics proplici.c a quc rx|>nsiiioiiein be:iti l.ur»; iliclorutn, quibiis

S:i.iiuel, cl deinceps «iui locuii sniii, cii;iiii ai)ii>in- evaiigelicos, vcl ipsiiis Uamiiii vcl :ipustoluruni ejns

rnveruiit dies islos. Si eniin ail iiosliani correjil o- aciiis dcscribii, ctiaiii liunc s.inctis.-iiniiin (^omino ci

1 ciu, docliiii:iin vil cii:isii|:itioneiii oiiiiiia sciipla iiuilris iitcro iNazirxiim, non niiiius suis in sciiplis

&uut, ncc soli liioreniins cl Esaias, cxieri |ue t il<;s, cvaiigclista:, quam liist<irici runoluni oHirio prnbare
((' i vcrliis fiiiiira ?i;;nilicaveruni, scd et Saniuel, Jo- sa:ag»m; quippe qiii ct ipscoiniiia nicdiituris Dei el

iris, el Kzia, ei^rurr.qiie coiisimilcs, qiii prcpteriia, B noiiiinuin, homiiiis Jesu Cbri^ii sacraiiienta, HguratJ

vclsu.i,vel :i',iorumgcsl;isive dicla cciiscrij scrc.dics lidelis liistori:c, sed pleiiis:<iiiio designavit eloquio.

islos, lnH' csi, ::ov;r grau.c lucc railiaiilca in~inuaiU ;

i)L'iiiquti ut dc c;r!eris iareani,si uiiius David, locum
iiisisi ndiiin iii)lii:> suiiiinopere est, ei pro sno cuiijuc naliviialis, orriciiiai pasloris, rubnrem ac pulchritu-
iiiudulu, ('.liri.<li juvaMle gr.iiia, niicnJu m, iic ea qii.c diiiem aspcctiis, iiiodiini unctioiii-, insigue virtiitum,
|iropier ii<>s scrip'a suiit, iio^^lro nos tnrpure vel iii- ponilus iribulaiionuin, ci pomissi oliin regni gln-
«uri:i qiiasi alieiia pr.i tcrcaiil. SeJ quu scnsii iii liis ri:iin, rccle coiisideres, qiianlj iii liis si: giilis fidci

lurrcplionem, ipia raiione d. ciiiiiaiii, i|ii» inlelUciu rt veriiaiis cvaiigi'lic;c coiigesta inystcria sint, cer-

consolatioiirin iiaiiciscaiiiir. qunliier oinnia dios nas. Veruni b.cc suo locu plunius ; nunc e\ ordine
isios loquaiiiur el ai.nuniiciii, soliiciic ac vi^ii:>iiter injunctiim npiis, superni soliiin lidens auxilio, cl

ii.ieiidamus; iinilantes pro captu nostri inguiiioli patiuni vesiigia sc inciis , -a^gied ar. Et si quidi'(ii

s:ril>atn iiluin ilociuui in regiin ccclnrum, qui prulVrt riiultiirum, nl dcsidero, uieiis suJur uliliiati cl coi/i-

lio ihcsauro suo n'>v.i ct vclcra. Njm si vflera taii- iiindu prulueiil, nnilia iiie donaiidnin Miercede cum
luininodo dc tlicsauro Scriplurarum prurerrc, lnc illis 3 Doiiiinn spi ro ; siii auleni, ncc niihi tanieu
I st, tulas littei :i: ilgiiras sequi Jud.iicu mure citra- iiica soIcrii:i, qux inu laiilo leinpore laburis hujnsce
iiiiis, qiiiJ iiiter quolidiatia pcccaia correpiiniiiii, inter C uliosuin esse, supervaciiisve rebiis aiiiiuuin indulgcro
crebicsccnics a:runinas sxculi ci>iiso'ationis, iiiier iinii siiiii, iiifriictuosa cxi:icre potciii. Ergo age vi-

i.innmeriis viix hnjiis errorcs spiritualis ductriiia: de:iiiius, proplici.i S.im:iel, qiii lucutus esl, ei aii-

legcntes vcl audiciiles aiqiiiriiiius, dum aperlo Iib;o, iiiiiiiiavit dics isio:;, quod cjusdem loculioiiis ct an-
verlii gralia, lieaii Samtielis, Elcanaiii viruni ununi iiiintiatioiiis stix' rcccril iiilt uin; ct c( ord:ne disse-
diMS uiurcs Iiabiiis>c repcrimus ; iios maxiine, )|iii- reiitc.s, be;ili Pclri aposloliiiiiiii priiicipis adjuiorio,
liiis ecclesiasiic;): vii.ij cuiisuctiidiiic loiigc licri ab iiiii cuiicti qiiibus diehus sint apliiiJa p. rdocuil,
t:sr>i is compicxii, ct cwlibes inancrc proiinsilum csi q'iallier siiigula siut uisili:m diebus aptanJa qua:-
[i nuii cUuni dc liis ci hnjusniodi dictis alicgorirum lainus.

LIBER PRIMUS.
C.APIIT PltlMUM. giiut uiiuiii eiiniilcniquc Duniiiiiiiu Chritlum, Syii-

hliann lir iiiiui in HaiKillinim, il.ni liiihf: iixire, : "»"B^ t'^'^'^" i'' 1;^ lesl.c H. Jcmpt reiu ^emiKr
rtunfiinaiii /i/iii abunUaiilem, rl .iiiHrim ilcriliiai.t Itciliireiiniiie tieilci;.!iiiii; ui:iu<, dc jiisiitia *« le,(is,

vpprvbrm tui,{iileiii.
1) «uaqnc cicdulc |.ri.lis ubeilalr jjiclaulis ; tlMiiut,
l'.*p. i. i''i<:i 1'ir u'iut ile iliimalhuim Sofhini... tu.v loiig.v dc^ulatioiiis iiijiirius liiiinili apud rjutdcni
tliuiia, ct< . Prinia beiiti Sainuelit loctiu lypicc ilesi' tui Itedoiiipturit aiisciicuiiliam Jcvuiiuue iMUniis.
50« IN SAMUELIDM mOPIlETAM ALLEGURICA LXCOSITIO.— LUl. !. 60?

iilei)f|iic reibiiun:is piim redcmploris suliliaii co!i- A p:mdiiiit eoniiii, iii qiiilins et p^ir (|i<)s solci Dixiii-

S"l.ilioiie res|iir:iiiii<!. n:iiii»lli:iiii), siciil in locoriim iiiis S|iiriliialilcr nafci, id csi, qiionim acln vel nfflaln

l'l)ris inviMiiiiius, csi civiias iii regioiie Tlianiiiiii ;', f.dis ct dilcctiii illiiis ciirdibiis, iii i|uil>iis aiile noii

jiula DiospoliiH, iiinle fiiit Josepli, ()iii in Evaiiijcliis eiai, iiifiiiiilinir. llieroani qiiipie, miscricors : llcliu,

ilo .\rinnnilii;i scnliiiiir. Snpliiin aineiii motis Epliriini Deiis iiicuj (jiis . Tliati signiiin, Supli speculaior :

iii luco lt;iniatli:iini, qiinm veius C(.)ili't Ann.illicm ICpliiaieus, iiber sive pulvcrulcntiis dicitur. Et vi-

posiiii. Inlerpreialiii aiiicin It:iin.illiaim, c\('elsa co- lam sancloriiiii miscricordia pluriinum roborari do-
riiiii ; SoiilMin, specul.i : E]iluaini, fni^lfcr sive crcs- ciiit, ;]ui :iil : Date der.moiynim, el cccc omnia munda
coiis : Elc:iiia, Dei possc-sii. Kuit ergo vir uinis de tunl xwbit (Luc. \'). Qui vcro incariKilione Clirisli

exrelsa corum, id cst, viroriiKi 5|ieciila, de nionte redcinpi is crediiiit, Deiiin siium cjiis rccie conlitcn-

fi iigifcro cl crescente, ei nonicn t jiis Del possessio. lur, qnia sempiicriius illius Pa'er, Doiiiiniis ca:li ot
lUiui Deir.inua, vna fidei, unvm b.iflitma, unui Dtiit ^tcrrx , al) assiiiiiplx liuiiiaiiil:it':s lempore, Dciu
{liiihcs. iv), qui dilotiam sibi seiiipcr lialiei, coii-e- eiiaiii cflcpil ipsins exibterc ; iinde ilii ll, De venlre

rrai(|ue maiisiuiiein iii spirltu:ilibus (idclinm conli- mat.is ni«(C, Ueii» vteus cs (u (fjn/. xm). Virlulcs
Liis. Qu.T, iransccnsa conversalinnc terrcna. lolo qooqiie cl opcra saiictoriiiii, siginiin fiiisse venluii.
ii:cntis adni>ii supcriiuin sapienlix liinien speculari 1! dnctnii, cl (|iia: deccbal acluri iii cariie Clirisli lesl:i-

disidcranl, ilUiin pnssideiis nioiilem, i|iii, de^lnicti Inr, ciiin ipe ditil : K( in mnnibus propltelmuni aisi-

niuiidiilis iinperii poinpa, crevii fru;;c crcdciiiiinii iniliitus sunt (Jiinn. v). Et di' Mny.^e K) |U'.'ni iii Evaii-
|i(ipuloriiiii, el ini|ilevii ouinein tcrrani. Dc qiiu Psal- gclio : De iiie cniiii, iiiqull, ille scr psit. Quod »i lc-

iiiisia : £( er((«(/it)(, ''nqiiil, iiie de inonle siindo sko gi:iir lilii Tli ui, id est, test.imenii, vel crraniis, ct

{Pial. iii), Id esl, rcdeniit ine pcr iiomiiicm, ipi 'in lioc llloruin virliitibiis nniiien congniit, qni dicerrt

singHl:iriler sanrliim siisrcpil. Qui videlicel vir iiinis, iiornni ; sive eniin menie excidimus, Den; sive sobrii

iil cst, lionio Cliristus, suuiii ipse iioinen cxpone is sitniu», vobis; el nos stulli propler Clirislum. Sedqito.l
ait : Uominut potsedit me iniliuin viaium sunrum (Pio- Hullunt est Dei, tapientiut etl homin'bus {II Cor. v ;

i«r6. viii). Sed liocet juxta litiernm iiuiaiiduin, i|uia / Cor. i). Deniqne ranlus anle judircs s^cctili siaiis

nnn fnislra, ncqnc ex snpcrlliio scripliim cst, Fuit c iteiialus ,

quia dicendi facult.ite atcepta, iiou da
v!r unus ; cnm sufficerc pos-e viileictiir, Fiiil vt dc v.nculis, qnibus niicrabaliir exteriiis, sed dc fiduci:!
llamaibaim : vel coiigriienliiis dici potiiisset, Eiiit viituluiii, de (|uibiis intns gloriubalur, pcror.ib:>l,

Vir quidam ; sicut rtiam aliijni coiitrn (idem llcbrai- audivil : Insaiiis, Paule , imiUx le lil erie ad insaniiiin

c:)! verilaiis inlerprelari siint aiisl. Sed lioc qiiod provocanl (Acl. xxvi). Et Salvalor ip-e loiiuitur al
'

addilur, Uhus, atl tituluiii laudis Elcanx rcspicit, Patreiii : Dciis, (m scis insipicnt nm mcam { Psal.
qui vidclirei, junia Aposioli moiiita (Eplies. iv), sia- LWiii). Qiicm iii Evaiigelio, et |)riipiiiqui quasi mcu-
l'ilis cxislens et iminobilis, abund:iiis in operc Do- tis impoiciiteiii ligare cupicbanl, ct adversarii dae-
iiiini, semper non ruerii circiiinduciiis iMiini vcnto iiiiuiium liabuisse 8ugillab:ini (Joan. xvii). S;ieciila-
iloclrina<. Sapient eniin permancl ut tol. Nam ilulliis tor vcro coelestium g:iudiorum, (|iiiiil aiiliuiis clccu-
tioii luna multttur (Eceli. xxvii). (^Jusnio li viris ct rum sit sulus, Ignoratque de illiiis vila; g^iiidin, nil

hnc aptissinie congrnit, ul iii cxcclsa inentis specnla spcrnlaii didlcil. lu laiiiim ergn pi-ciore, et ex la-
1'Osili, «t rrugifero virluuim rulinine gaudentes, Dei liiim ore vel opere semper fide, spe ci i liaritatc gc-
|iossessin vocenlnr. Ncc soliim qiiilibet uniis per- neratus Silvator, pulvenilenius ei nlier appelbiri ad
reclorum in Cliristo rcclc vir unus appellalur ; verum lempus simul, et apparere dii;na'iis cst, <lum carnis
iiiiillitudinis credetiiium eral cor ci aiiima una (Aci. fnigiliiarem suscipiens, pccca;a nosira portavit iii

iv), imiiantes juxia niodulum snuin illuin cui dici- coipore suo siipir lignum. Ei ejiisdcni su.ic vicdniai
tiir : Tu aiiiem idem ipte es {Psal. ci). At conira, singiil:iris ubcrtate regiium moiiis de^^litiens, viti:

niprobi non solum In persoiiis pluribus, vel Jiverto nobls In pcrpetuuin leseruvit iiign^ssiim. Veium jiixla
errore peccauiibus n>ulii sunl ; scd ei singnliis quit- tiisloriam inluciidum qnod Epliiaicns dicitiir Llcaiin,
f.
qne eoriim, ob multivoliim varianlis aninii inolum, iion qula de Epliraim slirpe, scd quia in snrtis illins
mullus cst. Cor enini s(ii/(oruiit ditsiinile tril, el vir civitate naius esi. Namque cum fiilsse Levitaui, liuc
diiptex aiiimo i'iconsinns esl in omuibus viit suis (Vrr,- csl de filii^ lsa:>c, filii Caaili, filii Lcvi, vciba dicruiii
vtrb. XI ; Jac. i) l nde et eorum ipsic qiiibns iniliiaiil Marranl {II Paral. vi).
civllales, Una conruslo ; el lixc Cli:ildj'Oriiin, id esr, Ei hubuit duiis iixores. eic. Ainia, qux graliaeju;
f^jiociuni, vel quasi d.-vnionioriini; allera vi^ln p:icis diciliir , Eccle>iam : Pbeiienna qu« couversio
,

nnncupaiur, cnjns arilfcx el conrflior ilie vir uniis syiiagogam denioiisiral. El beiic prlor Aiina, se-
e^t, de quo dicitur, Audi, Isrwl, Doniinut Deus luut cuiida 1'bcneiiiia ;
quia priiiia innndi tempora san-
idiK» est (Deuf. vi). Clioni=, viilelioet ille unius ino- clos liabuere qiii similem n:ibis vilam degen-
,

ris iii (lomo, (|ui canil : (/iiu'ii peiii a Domino, lianc tes absqui! CTreinnniis legaliiiin sacrllicioruni ,

rcnuiram, ul inliabiiem in domo Djmini oinnibut die- sabbaturum, iieonicni.e, circiintcisiunis, ct dlver^a-
biis vilte mere (Psal. xxvi). ruiii purlficaiionum, ex sola fidei jiistiiia Deo place-
Ei itomen (iiiquii) fjus Elfnn'i, ctc. Nnniina pa- reiit, sola se Cliri:-ti gr:ilia, ex qno cju» inrariialii)

tiiiin Klcau.T, \i:aiii, liilem, viitnies ct sublimitaiciii pairibus ostcn~a csi, si'Ciarcnl csse s.dvaiidos. Ac
iV, inu.i: VLNKUAiiii.iJ orfcKiM i'AHs ii. — exi:cet:ca ghnli.na. bOl

«k tlciiiiiiii Syi>a);ogu; fsl lie /E>'yt<iu iul Uoininuiii A siini vii/ere (iuufi. ii); el cxiciis lalilius, liJci l.iii'uii

i;e!clira'.i coiivcr>>iii. soliiis niiiiii'r:i lonliilii. Cliarisniaiiiin vcro graliain

Futiunlqne fheiitnnx lilii, clc. SyniR 'S;n sempcr, iiiici iiu il.iri; ili^liilil. V.i li:i'r Iristis .'igel):il, i|uia cc-
c\ i|tio huiiiiiiii Ji siiiiiis:iia csi, .<'|> iiIiqI' s ci lili')S ( lu.'>i:iiii (|iial>'iii rutiirani iiovcral, ct iii ceiiliii ionis

iioii dcsiini gcncr.irc JiicciiJo. Gunlilitas auieni, eui vel pra'r.>t:e iniilieiis liJe lauJavcial, diligcLi.it;

ii M iii .iliiiiiibus, laiiiels^i (i:iiicis, cjiis gr.iiix iiiiii- qiiamvis :iilliiic siip>'riia' cniisiliu lioiiilniis a perci-

i|iinin siiliJi rcssavii, iiun ci cunen libcros, 'ini s|ii- V piciiJis t-jiisileiii liilei sacrniiienlis Jilalam. Uiidc
filiialiler viverciil, |>ia'Jic:iiiJii jji^iicre potiiil ;
qiiia passioiiis liura iii^itaiilc, rrisf/ifsr.iiiqiiit.uniDin iiiea
iiec testanicniuni rjns p.ilaiu, iici|iie |>ro|iIiciias, iic- usquc ad moilcm {itatlli. xwi; ilarc. xiv); noil Jixit,
qiie angelnruni incruil ora< ula pcrciperc. tristis propter iiiorieii:, sed usqiic aj niortem ;
quia

£< ascendebal vir ilU de civilale iua slatuln diebus, viilelicel peripsain iiiuneiii ilcstruciiiruin sc nuverat

etc. AscenJebai Dominus Je cuiiimnni viia liJeliuni; ctiiii qui li:iljcbai iiiortis iinpcriiiiii, postque nioriciii

lixc est cnini civ las Dei no>iri in inonic sancto ejus se ad s.iliitciii gcniium gauJebal cssc pervciiliiriiii>.

(Piut. xwii) : in sanciis suis prolicieiilibiis, ei as- Af/Iigebat qno^iue tuin mmula ejus, elc. Affligebal

cendcnlibus de viriiiie in virlniein, iil slaluiis die

Syiiagiiga geiitiliiatein, e.\prnbrans e:im a Deo pro-
biis , hoc ejt, per singula divin.-c ci.gniiionis incre-
^ P'"^''
*•='''='=> '""Sentia negleciara, nec Dei colloquinm.
iicc oracula proplieinriini, qnibus accepia Deo prolcs
ncnla, cor illurnm accenderel aJ aJorationis bonx-
aiiiiiiaiiim gignerctiir, potuisso mereri ; aique ideo
i|iie operatioiiis olTercoda libamina; el Ii.tc iii cu^to-
vutv:im inentis cjus spiriiuali virtiiltiin cceleslliim,
«lia divinx legis, in qiu solum peccaia humilibus
vcl cicJciiliiim popiilorum snininc privaiani.
oinnia diiniiti, ci eveJi possuiit de laqueo pe<les
Sii-qiie facicbal pcr singulos aimos, elc. Tcmpiuiii
eurcm, qui oculos scmper liabenl ad Dominnm ; ubi
Doiiiiiii, tabeinacuium tesiimoiiii vocai , quoJ a'.l
lanium qujcri debel, ci iiiveniri poicst illc qui Jicit :

lia;c usqiic leiiipnra mausii iu Silo. Singnlos aulein

Rgo suni qui snni. Unde bene Silo iiilcrprelatur
annos vcl singiilas virtulesaccipe, qiiibus Syiiagog.i
avulsio, vel dimissio, sive ulii esl ipse; signilicnns
pruliciebat in Joiiio Duiiiiui; geiiiilcsqiie, quoit ab
iosam lcgeni, qii:e bene prolicieiitibu> in sua juititia
liat binge essciil argucns, piovoc:ibat in Helum. Vel
prxcipit : Qiiwr.lc [aciein ejus seinper (Ptal. civ).
cerie ipsa loiiga dala; legis lempDra intcllige. Lcgeiis
Erant aulein ibi duo filii Heli, etc. Ileli, Deus ciiini .'acram Scripiuram, invcnies egredienle Israel
meus : Opliiii, discalciatus : Pliinces. os mutum di-
cx i^-^gyplo, quaiidu Jcspoiisaiidi Deo, iit ita dixcrim,
citur. Erant igitur, iminiiienie Joininlcu; Incariiatio-
Syii:igogs ccep.t leinpus adessc,»ulgusqi;oque ajve-
nis tcmporc, sacerJotes Doinino cousecrati , in lege G „_:,„„„ ^^.„ ^^ ^,g„i^5e iion paucum, simul legalibus
boni quidem siccrdoiii, ct rccto crcJeniium .»acer- Doiiiino sacraiiduni juiigcnduinque mysleriis; aiqiie
(iiiium Glii : scd actionis prxJicaiioiiisqtie debiis
e\ liiiic usquc ad teinpus doiniiiicx liieariiationis,
gratia destituli ; ncqiie apcitiiui ad dcclrinam oris defuisse qui dexicris credeienl. SeJ
iii:iii|uam ibi
ufnciuin, neqiie ad aiiiiiuIanJiim iii via immaciilati
lan.x per oniiiia paucitalis eraiil, et paupertalis,
recii gressus babentc> (irnaiuui. ad
ui|.o'e iuculx, peregrini ctalijecti, plcbetii inic-
Veiiii ergo dies,el immolanl Eliana. Venil, trans- graiii, et p.ilriu in sulo moronlem, iit llcntes ad pc-
acia legis umbra , nov.f giati.'c liix, et pusscssii) des Domini, cibiinii|ue htiiiix' spiiilualis, et p;iiiis

Dei, viJelicei Cliiislus iii carne visiuilis ; liomiiies vivi, qui dc cuelu descetiJii, capeie niinus i.lonei,

cuRlcslia docuil, paiiier el concessit amarc, spcrare, s:>liein cailentos Je ineitsa Doniini niicas, iiislai' ca-
et crederc. Quoe cniin suus laceie Jonat, Ipse facere luloriiiii, siiit sperare el posiulare contenti.
ilicilur, leste Apostolo, qui dicil : Deus eiiim est qui Dixit erijo ei Elcana vir suus : Anna,fles f clc.
operalur in i'obis ct rclle el perficcre pro bonn toliintale. Deccm niii propter decalogum legi» acceptorcs sive
/'.'( ipse Spirilus poslulat pro nobis gi^milibus inenarra- observatorcs signiricant. Consulatur ergo Dominus
liilibus (Pliilipp. ti; Rom. wn); videlieel, qiiia pn- quoJ Syna-
1) Kctlesiain, ne gravc rer..t, iinn ei sieiii

^tulare nos, ei ge:ncrc siia graii:i lacii. Uiide cl supra gog;c legislaliu, niui prouiissa, ei icslameiiium, iii.n

iion immerito iii asccnJcnlc, a.Ioranie, et sacrilt- ercJiia sini eloquia Dci; seJ suinmo gaujio rocrc-
ranie Elcana , intcllexiinus euin qiii asrensus iii
eiur et cxsulict, quod umnibus bis Juuuin majiis nie-
rorJe beatoriiin disposiiii in convalle lacrymarum, lioreniqiic graiiam, ipsum Mediatoris Doi ct bouii-
eosqtie ad.ir^ire, cl bonis ducel operibus insislcrc. niiiii, liomiiiis Jcsu Clinsii, qnciii exsiieclare ct spc-
Ueditque Pliencnniu uxori su(V, cic. DeJil Domiiitis r:iie iioii iiovcrai, suscipcic j:iin nieruciit aJvcniuni.

in carne paiien!. Iiuiiiaiia, ai aj Jivina provucans, Syn- ^u.i suluni autem li;cc lccin Jivcisuni ulri.isi|iii!

agoga; ct ciiiictis in ca credeniiliiis limeiilibusqiic popiili sl.iluiii, veruiii eliani Jiver^a in utruqtio i lo

s.', pusillis cuiii iiiajuii^oiis, Jivcrsas virUiliiin npera- populo personarum dlssiJenlJim nicriia , Jivorsa

liunes, divisi..iics.|iie graliaruiii. 1'kclesi.e vero g. n- iiieritoruiti |.ra'iiiia ligiir.iliier expriu.ii. S.'mpor el-

liiim, qii:c iii paiieis aJliiic crelenlibus erat, verbi ciiiiii ()lirislii< liiiiiiiles |>a^..ilriiluni l:ieryii'as p'u!i

graiia, (jcniurloitc ci Svropliocuissa inulirre, lilsqiiu- qiiaiu rigidam supcrboruin justiilam d.lexil, d.leciii-

iiuf qui aseeiiJenles, tit aJoraieiii in leniplo iii diu lus e^l ; iic,;leeli<qito (jstu rbaris.i-i ,
qiio se«lc cofv

(.'>io, Jixcrunt ad rhilippiiiii . Uoiuine, i}/iiiiiui ./i- llci.s lr£alib»s man.lai s Quaji Jcccui lilieium prolc
305 IN SAMUELEM PUOPlIKrAM ALLEGOUICV ESPOSiTlO. - Llii. I. S;.8

fecuniiirs er.lollil, in ciirv:i pnli'is iiuliSciini iligiKiliir A rius Ikco Aii:i p vrrli.i p'i.s>iiii' :i!i E' c'e<i:> d<; ip-i

l;iiiieiil;i respiccie. Dniiilno (lic a iniclligi ;

qncin illa scmpcr dcsiili rnt

iii siri suoriiiiuiiie iicclorr. ii;iv:v gi,i;i,i virlulis genc-

CAPl T n.
rari. Ipse eniiii soiiis ver;iciter, qi)i:i sioe i^ecca;!)
Annn iiiler oratinvcs (l liicrymns filium, si accepei'1,
Naznrsnum Doiiiino vnvci el bcnedneiilc cwn fltli ; vi\ic in cariio, uiniies diis vii;c su.i; Iii.miiio datiis,
sacerdot', domiim cum suis rctjredilur nil iii sc uM:iiino (|iiiid pceiiiicndo resecaret , iii-

Swrexit aulem Anna, elc. Ilivc leclii> ly|iii'C ilcvo- veiiit.

(.1111 s;incia! E(clesi;c niniisiial liuimliiaii iii, (iii;f Jii- Factitin esl ergo, cum illa mulliiilicmel preees, eic.

dxurum dociorilius (larlini Insuliaiiiititis, pnriim rulci F:) iiiin esi , cum iiiuliiplic;iri iiiciperet Ecclesia
atiniieniibus, insavel iii suopopiilnCliristuiii perliiicin per orliein, niiiliiplicarl nova devoiionis ejiis insi-

spirilu.^.liler ii.isci , vcl siiiiiii popuhirn di siilcral iii giii.i, cijjiis l;iiis iion cx lioniinilius sed ex Dca est,
Cliristn spiiiiii3lliei rcii.t^ci. nt saciTilotcs Judxnrum opcra considirareiit ejiis

Surrexil autcnt Anna, cic. Surrexil Ecc'es'a de aiipareiiiia foras, ulriim viilcliccl gentiliter an Jii-

liiiigo desolalionis sux iiiociorc, acceplajiin Domino daice vivcrct. l>iirro illa Jtid;iisnio paiilatiin relicto,

Kupplicandi fiducia. rosliiiiain corpoie ejus s.icro- liilci pniiiis f|ii.T, corda purificarei, mysler a sola se-
sancio refecla, et preiioso sausuiMis ejiii calicn cst " ciiia, liilci s.ipicniia invisiliili Cliri lu placcro ga-
ineliriata ; et niaiiriilibns adliiic iii Jiidnisnin, qiiasi visa csl.

iii solo doctoribiis, vcierisque sacerdoiii supercatlio- Tuntunique lubia illius nwvcbantiir, etc. Ecclesia-
(Irain Mnysi iniiilstris, adilum rcgni ccelestis ubser- siica plaiic opcratio, et diviiio rcspcciu digiiissini»,

vaniibus, ui ct ipsi iiilrareiit, ei cos qui volu'ssi'iit qii:c ci ijis.i Doniiiii liortairenta dc>olinne prxcessii,
iiiirare, docerciil; ipsa lacryniis et piccibus coepit a dic<'nlis : l:ura in cubictum liium, et, clauso oilio,
Dninino quxicre dona, qii;c antc cogiiila vel pcr- ora Palrem tunm in ub.coitdiio (Malili. vi).

tc, ta incariiationis cjns niysicria jam pra-sunierc ne- /£s/iiii(it'il igr.ur eain Ihli teinuleiitam, clc, ^Cslima-
fjuivcr.it. vil sii|>crbia saccrdotii Jiiiliici cnnvcrsam geiililitilcin

tj votum 'joiit Anni, etc. Vovct Ecclcsia, si nalio- peccatoriiin :idliiic cniiliirli:iti<ine pra'gravuiam, diiit-
liibiis verbiim cominillatur, et lidci graiia tribuaiur, qiie ei : Usqueqno originalis Ciiip.i; vincnlo rea lciic-

piipuUisijue cx eis foi lis vir;uiibiis (irialur, scrvitii- beris? cin umcisinnc mundare, el sic in proselyioruin
Miiii Imnc Doinino usque ad leinpora geniiiiin im- iiumero salvarc.
plola, neqiic uiiqii.1111 in exoniplnin Jud:coruin Baalim Rcspondens Annn, Nequaqnnm, inqiiit, Domine nii,

et Asi.irni, c;cicrisqiie |orieiitis gciiiiiiin, gciiii csse elc. Ilcspnnilcns Ecclesia dc gentibus, ^eqiia(|uain,
fl. xuriiin. Vcruin si dics allcgniice vii lules inicliigas,
C :
iiiqiiii, .-accrdos Juil.iu!, puics oneraiaiii peccaiis,
oiiiiics dics vitx siix Doinini) datur; quid<|nid lio- qii;e bi|>tisiiiatis ruiile, sacriqiie corporis et sangiiinis
nesluin vivit, quidquid liiciduii mente vel corpnre pjrtiiipaiioiic jam piirg:iia temphim Clir.sii iiitiis

gcril, non sibi inbuii, sed cuiii Apnsiulo prolesia- fucta Mim. Condcleclor cnim lcgi Dci seciimium inic-
liir : Giatia auteni Dei suin id quod sunt (/ Cor. \\). rioicm Iwininrm (liom. vii); iiec jani peccatrix, seil

Et novacula non ascndet super capiti cjus. F.t rcd- taiiien iiifclix niinis aiic.iila tua egn suiii ; i|ucni jnre
arjiitio pcccati non viol.ibit cjus coiisciciitiain ; .scd noiiiiiiiim voco, quia me tani aniiqiio elccliunls iciii-
i 1 qiiannmi hnniini possibile esl, onines suos coijita- puic pncessisti. Quis me liiicravii de corpore mortit
iiis, sermones, ei acius, qui velut dc ccrebro cnrdis liujus? qralia l)ci per Jesuin Clirii,tum (Ibid.): ci;jus
sciisiin proileiiiii, quasi vcrus Nazar.Tus Cliris;o onn- iJoo sacMs pedibiis accliNis, liqiiefactani dilcciioins
sccrarc sal:igil. Denique npostolorum, quia s»ii< li igiie aniinam in ccnspectu piclaiis ejus per lacijr-
suiii, capilli de capito perire iion possiint [Luc. xxil. mas cffudi.
Leprosus ameiri imnuiiidus, et capta liostibus nui- iVe repules ancillam tuam qtiasi unam de jiliabus
lier, cxicrique lales, cunctos non soluiii capillos, Belial , &\c. Ne nie cuinpares animabiis diabnl.ca
scd el loiius cjirporis pilos, quia fiaude decepiis ex 101« corilc p(i;niteiiii:im
iieqii;im suiil ct n ; <iuia
pnlluii, jnbeiitur radcre ; ut rccisa siiperfliia lovit;ite agcns coniini-sorum abrenuiitiavi Saiaiix, et oiiini-

niortalium acliomiii, quidquid in eis vivx perfcclio- biis operibus ac pompis illiiis : iiisiiper ci jiiguin
iiis inveiiluni sil, liceiilius coiisicrelur aiiciori. Ilxc Clirisli suavissiiiium ,
quod ille (IikIiiiii ile coIIo siio
aulem diclimis, iio;i qiind aliqiicm sanclorimi vilam supcrbiis exciie-sii, uiule ei I5clial, id esi, absque j"i;o
lianc si.e pecc:iti snrde transegisse credamus, aut appellari ineruii., scdu!;i suscopi.
ulli pi.-Elcr Cliristiim coiiveniro quod diciuir ; lil Tunc Ilcli ait ei : \ udc iii pacc , clc. Qnam priiis

omiiia quwciinque fccerit, prospcrabunlur (Psat.i); ebrieliiis notaveral, luodo acccpia facii sui sancti-
se.l qiioil omncs simlere dcbcamus serviie Domiiio ficaiioRe bcned.il; el priiicipes saccrJntuin iiiviJi,
in sanclilate ct juslitia cor;im ipso omiiibus diebus salularia ccepla deridenles EcclcsiiC, vcliil ebiioriim
noslris (Luc. 1); jiixia eiim qiii dixil : Juravi el s!a- simili:! spcrnebaiTt. Quoriim lanici! iiominlli pnblmo-
liti custodire judicia jusliiiie lua; (l>sal. cxviii). Ncc dum cngiiila de his divina voliiniaie, aiiiuiere < ro-

tanieii frustra pr.Tdicaliir alilii, dicens : Lt non in- dciiliijus, cl ausiliuin curabant inipeii(lcio ; sed cl
tret iii judicio cum scrio liio, quia non juslif,cabilur iiiiilli ex e:s ijiii Spiiilu sancto loqiieiilcs aposlolo'',
inconspcctu ttic ciimis vivcns (Psal, cxlh). Uudc vc- iiinsio jileiios diccliaiil (Aci. ii) ; niidita raiioiic vcn-
tH)l l!rj»/I- \TNir.\i; I.IS OILULM l'Alt.S II. - KXLCLilCA GLMINA. SilS

liiii-, qmui priMs irriiere iiiy<ttiiiiM , cr('.'eii:i'a iicci- .\ lecil Dnimnii.v. Ndiikiii cjns IKns, ctijus v dolicw,
|)ii'li:tlll. iiisi cjiis i|iii ijl 'C suiii|ii'r l'i S'ii3 pcr gi.iliuiii ii.itci-

Kt iihiii imilier iii ii<iiiii tuniii , rl eowedit , ctc, Ll liiriiiii s (jiiilliMicl, :iit : Qiiic iiuiuc iiiini jcctril toliin-
|'r()!irieliil ICi(lt;.ii:i S|»' Mipcrii.r, |iicl:itis , crcrl:i iii tnliui Vauii mei, qni in cmlt en, ipse ih«n« fial r,
llilciii <lilocti:iiiciiii|U(; C.lirisli, i|tii <st via, vcril;is, i>i «orur (!/ iiiiiicr «( {Maltli. \ii). .\cc ikiviiiii viiJo:iiiir
\ila; rutisc.l:i|i)rilsi|ii.- ct coiiliirliil!irii>i ^acrx Scii- aliciii, (|Ui)il ('jiisiloiii Aiiii.c cl viiiiiii ct liliuiii, C.liii-

|iliii;i' il iptlius rdocl.i, iiiillis e\iii N> picssuris ;iiil sii ly|)uiii gisi.tic dixcriiiitis, (]ti a |irurcclu i:leiii

lii.iiiiliinciilis .'il> ill.i i|iiciit soiiii'1 .t^iiiotil 0i'O tciii, M<'ili:iii>r 1)121 ei lioiiiiiiiiiii, saiict.c Lcclc:ij\ quuiii
|iiiiiiil iii ctr^niiii Ji>cisi iiiiil:iri. I'. rmli er.im ,
iu- giOiciu:!!, S|ii>iisus kiittul et liliiis csi ; Sfionsus, cani
•|iiii, iii coiisfteclu mco iiiciisniii udicrsut cas i/ui liiliu- sriiiuiT iil crcilal, sperel, aiuel, ailjiiv:iiiilo; filius,

I iiit nie (/'«,/. XMi). iiiipcr iii cicd. tiiiiiin, S|ieiaiiliuiii, :iiii:iiilluni corda
lu iuiicjiciHiil miiii.', et ndornrciuiil, clc. ['r^irciiis pcr }.M:ili:iiii \ciiicuilo.
r.cclcsi* crcscciiiis nsieiidiinr. I'riiii:i siirgii iul.i lul Ascciiilit aulem vir EIciim, cIc. (/iiuK/id^ijHe i» iiio

nr.iiKlimi Aiiii», iicc lnirj i|iia uiatiiin csi cxiiriiiiitiir ; seiitu abuiidel {lloiii. iiv). Asoeiidit Di)ii;iiiuii ul Lc-
liiinc .ncccpla licncdidiiiiie .''Hcciilolis siiigil iiciiu'. clcsi I pci lcctiiruiii, i|iix> est ilonius, ct se.les c]u<>, :id

i:cc kiila , .sed ciiin viro ci ini.t cJms r.unilia piecilms ^ ('llcieud.i Pairi (|ui c&l iii coelis, siioruin vu'.a Ojie-
iiislal. Priiiio iii paiicis Kccle^ia Doiiiiiiinii i(U'ji'i'cb:ii, niiii, cl iii.iiiei adbui; duMii ccdcsia in liis, qui iicc-
:i| ubi susrcpcial a fidcliliiis Jiiil:i'oniiii dociorilius diiiii sii|,ilo verb: cibo uli possuni. Ali(|i)i, acrcpiis
iiicremciil.n liilci , ilisctissis jaiii lcncbris ^oiiiililaiis : lijci ruiliiiiciilis, aJliiic pticri sciis:l)U^ cx;tahl {ILbr,
A liiiibui, iii(|iiit, lerrcv nd le clumavi {Pnil. l\) ;
v). Adcril aiilrin lcnipns, ctitii cl ipsi iiiitriciil, el
laiiia coclesiis iiiiiiiciis giatia rcdiiiiilans, ut ipsinit secuin iiioraiitc gralia Cliii.ii, cxeiciintos jaiii sciisns
i|W .(Iiie D.iiiiiiiiim, \ilcliccl viriitn siiuni oi.iiis, ad- ad discreiioiictn boiii ac niati babi re incipiaiil; di-
vocaluu) .ipiil l'airciii iioii duliiicliir liabere. cjnii|uccuin .\puslolo : Cmii a;ilrm /'.(Cuiiuin t>ir, ea
lievertique tuiil. et veiirrunl, clc. Uauiallia inler- qua' finrtuli sunl Uepoiui [I Cor. xiii). J.iin.]uc sinl
piclaiiir aliiludo. El iios crgn cniipleia oralione, ul lalcs couspcclii Diiiniiii di^ui, itiaiiciiicsque in voca-
poaiil.ila oliiiiieniniis, iii pn,i liiciunsain nipntis in- liiiiic i|ua vocaii sunl apinl Dcuin, ci saccrdutibus
ruicluosnr: sli-rililatcni, sa'rand.i Drn v:ileiiiiiis vir- iiitercs^e, el (|ti;i; allaris suiit edere, de divimtalis
l>iluin goririiia profcrrc, noii ail stipcrvacua for.is oliain siiiiiiiix pi)ssi)it aiiilirc, lcgenlcsqiic disccrnerc
ii',;eiida, scd ad uoslia; coiisiieulij; (idc Cl vcrilale sacrani"nli$. Talis csi oiiiniiiin (redeniium iii Lliri-
«uliliniala siiidciiiiiis liabilaciita icverli. Necsil viil- ., sio jiiorerius : tali.ictinvcrs.i' g''iiiiliiaiis iiiier doc os
iiis ni^sici :iniplius ditcisa iiuiialus, scd in codciii
iii duclurcsqtic Judxus, (|u.isi rhcticniia: lilios, evslitcie
ipicin iii oia iunc (iiircpctii, eliaiii posi l:>crynias priiiiord.a.
(iinsuniptioiiis ardore cl dcvotiunc persisiat. El iiilduxil e im tecum, potlquam ablactavcrat, etr.

AdJucil Ecclesia sn<)$ filios, ipiibits raiiunibiliier ct

CAI'11T IIL
sin<> ilolo lac iiiiniNtrarci, cn>.ipie a pticrililiDS iuivi
Anna naluin .sifii fir.uin Sa i-uel vocn!, qucm eiiain
ablactulHin cinn iiiHiieribiii tt /ii>(liii Ooinino in irler- bouiitiis nid iiiCiids a<l pciTi^ctiuia jatn cducaiido
IIKDI (1CC0III»I0(/U/. provexcral. Aililiicll, iiii|tiaiii, cos, (jtios auxilialiiee
C.oynovit auiem Etcimn Annam uxorem iMdiii, ctc. Cbristi graiia seusu foites efTecit ad socieuteiii eo-
|it Iwc lei lioue suiis Kcclcsia lilins fnl.; cnnceplus, ruiii <)ui icni|>luiii Dci fucraiit j iiii per di<inje lcgis
li.ipiisinalc giiiilns, lUirlrina .ililai lalos, oovcisa- observaiiiiaiii larii. AJ.Iocil aule n c >S iii persuuis
I oiiis siiiccra' niiincrt; coniiiiciidaios, soricl:'.li ra- Iribus, cutijugaiuriiin stilicci, ciintiiieiniuiu, ct ducio-
lliulic:G UiiilJtis, (|iix v.% Juilais tiilclibus oiigineiu ruin, qui nije. viix iiiundiiia diviiiis apti sacnliciis,
iliicii, iiiiu ipsi llniuiiio, qui IDcclesiam rcKil, cuuclis corpora pro <Jiti>:o inuri p.-vruu liabca.)t, cor cou-
Ktije viia: dicbiis serviitirus accoinnio (al. triliiiii iiiiila liniuris ct cpci liuinilialiiini|ue pu^si-
Cc^iioii I iijiiiir Elcum uxorem mam, cic. Miseilus dunil, et sobiiu jain calicc iiicbriandi fervenleiu
D
c t lioiDiitus liicuplctand.c p:'r suani graliauk Eccle- graiix tpiiiiual s iiiicgra tnenie coinplecianlur amj-
si i> gctiliiiin, cl iiii.sso pcr priedicalDres scniiic vcrbi reiii. N.ini (pii) ampliora nicnsurx* geiius csi, ino-
kiii, rcmiiiisci ci cimvcrti ad se pr.ccepil oinncs fliics duiii iinoris, quu pioiiniu it qiilsipie sicii seipsuni
ti'ri:e. ililigere jtibciur , iiisiniial. Qm* vero iies inodios
Kt (acliim cft pou circuluin dierim conccpil .\HHa, CUDliucl, tiieriio pr.rfatis liibiis persuiiis, quibus
ctc. Kaciuni csl posl illualrationein pliiriinx scieu- onitiis Kcclesia con>tat, aplainr.
ll:c spiritua'is, ct viriiitnm osicii^ioiie>ii, quibusco- |'ii«r auli>iN eral adhuc lufiHtului. ( tc. PopiiliiS
riisravcrunt aposloli orbi lcrra", roncfpii KCiililitus geiiltiiin cral iiii|icr ad (iilciii cunvcrsuj, ci dederunl
ralcrlii/.aiiilo , cl pcpciil b plitando pi)p;)liiiii Ddo niarlyrcs n<iii paticiis. (]ui iinaoiiDi drvflli'iiic piu
ricdcnictn,iinii crcdiiiimsmi iii pDpiilo D. iiin. Lltniin- Cirisiu s»i)giiiticiii iiuiilciciil, et iiiserucru il ole.i-

(|ii<; cniin rc. tc raiendiiiii, non koIiiiu lati.) IKI<'i ac i.|iiitn iii liiMiain ulivuiii , li:rr fcrcitini iiiin »|ti ler-
vi-riiaiis, scil cl ipsinii .Saiiuiclis iioiiicii iiiiinai lu- titiiiii^.

iciprcatiir ciiiii : ilii ip.c Dii«, sivc iioiiicu ijiis /.( liiloia criinl i/>i Homiiium \iii 'il D.itiiin s «ini

l'i;iij. Ibi ip-C Doiis iii piipiilu, ijiii iiitccliir, i|ticiii rciiii.>;Oli<' jilbci Ulltic, cl iiiiii iloU cie (t r'it')s. vl.
 ;

EiOD I.N SAMliELF.M PUOPr.ET.VM ,\LI.EGOr.lCA liXPOSITlO. — 1.1:5. I. s:u

siili AiliiJ! figiir.i jjiril Eolcsi.i, qii:c in inilii'^ viili»- A .TkTMin i j;is cvisliMili iin ili>si.,'ri^! , (iii.iiia crraliir:tt

prol<'ciibiis, ci i|)>a cuinplcxiunc liiigiiiiaic ilisrmgiieiis PMilii:in : ilniibis, iiii|iii;,

riiiii siiiiriiin, iii iii

lliiiiiiiii 5iip)ilicai'i: iiun Jcsisiil. ra, i'( iiiu/.7.'.K'i(«i'; lu nnlem iiicm ipse ci!, et imui
liii noH de.fici,'.iil {Vnal. cv;ii).
CAPllT IV,
Noliit multiplicare l ij'ii fublimia fjhiiantes, eic.
Aiina fiiin cotijiige i<i ln'jeritacu!o adorans lijiwinim Jmb>is cl gcnliliiii diciliir : Siiri!i;iat harlrniis itft

yitiliaium dic l Doiiiiiio.

vcslra qii.isi singiihr! glorii siipcrbisse, jnni iiiinlo

Exsuliaril eor mrumin Doiiiiuo, cti'. Sicniis qii^n- ir.nisciiisa per gr..li.iin lcgis liilera, c.ilcalis Evair^-e-

<l;iin, iiiinc rcciinii:i in l)-i liinle yainlciis Etclcsii, lii vcrit:iie gcniilitaiis erroribus , Nnvirn Cliri^li

ili', niiiia'ioiie Vctcris Tosi.in)eiiu vcl sacciiloui iii Tc^lamciiliiin siinnl liilci, cl iii:iiiilalii:ii dilcolirnis

M iviiin, i|(i(i cl i|is:i ciiiisecraln csl, (riiiinptiale c.ii - aiiilio siisiipiic. Scil i't iiobis iinperaliir loqiii siilili-

iiicii insoii:il. Seil qiiaiTcniliiiii juvla I.Ucrain. (luo niia, si'd uon iiiiilt plic:ire lnqii! siibliiiii.1 glorianics;

inndu liacc Aiinn nr:iii$ ilixisse iiu'iiiori'.tiir, ciini iii boc csl, 7»« SHisiim sapere ct qua;rei,\ non quiv siip.i
liiio suocaiiniiie nil (icnitiis orassc, sed iu- ad Uciini leriain ; verum iioii ;//«i sapcre quum opovtet sapcre ,

Oiiiilcin vcrlin focissc, iiisi in diiobiis soliiininoilii sc:l snpere ad sobrietalcm (Colcisa. iii ; Rom. xii).

loris, lioc cst : Qiii.i l.i.'l.il:i siiin in s.ilut:iri tiio; cl 11 (ieiilililiis pr:i ci|iitiir lorpii siibliinin, iiiiiiis Pci Vi'ii

iiifra : Nei)nc eniin esl aliiis cvira te, el c;rlcra, inysliTia prn;ilicaiiilo, e( iinii nii;lli)ili< arc eloq.in
oiniiibiis vel diiccniln v.l propnlaniln, vcl honiiiiiiii) suliliiiiin, per niiilta dcccplurnni noniina ernndo.
l»iid:iiiJo, )>roniere vide;iir. Ini< lligcnJninqiieaperte, Quoniam Deus sciutiuruin Dontiniis esl, cic. Iileo

oinnes acliH r]ii<, qni in diviiin vcrs.iliir (iflitin, cl vos iiccesse cs( a! inra vnbis iion q'ia:rcre. ei foi-

nmnia gesta vcl dicia serunilmn Dciim gcril ac di- liora vobi- non scrulari (/'.Vc/i'.iii) ;
qiinniani fmis ac

)'i', ailorationon) csse rcpniainla. Si eiiiin Imc iira- tliisaiirus sapii iili;c et scioii(i;r, qni docet liiiiiiiin iii

lin 8i'liiin iiiieiligatiir, qiin.l rnniniuiiilcr sciinng; siiciitiaiii : Domiiiui ii6i'/( ciiiiitiilioiics liominiim, ijuo-

neqnc Anna liis verbis orassc vi.lebidir, ncquc ullns 111(71)1 vnn(s smt [Psnl. xciii).

insloruin, secundiiin Aposioli inanilnlnm, sinc in- Arcns farlium tupcratus est, cic. Iiitcnlio supeilia
l.Tmissione orab I. Si vcro ninnes acliis rjns jiisli, Juila'nriini, qiia seinper opc;a legis salvari po«sc
qui SRcniiiUim Dciim vivit, orationes piitantur, qiiia prx'suiiicbant, del.^cil ; eveicitiinn arlis d! iloclicr, ct

i
istiiS siiie inlcrini sioiie qii:i' jiitla siint agit ;
pcr qiiasi cirriimll \n ad deriilcmlnm Pidi;! siniplicitate n,

li'ic siiic inlermissione qnx jnsliis oraliit, ncc iin- )ibi|iiso|ibi.e sa cularis lo;j;i:icitns ciicrvala esl ; ciiiiCla

(inam :ib or.ilione cessabit, ni i jnslus csse drsist il jiostreino maliijiiOMiiii spiiidiuiii jai ul i igiiiia, invi-

iileo qiiud inater Saninelis noii fruslra in liis rii.im '^ rl:i' leiililis .Miii( aniiis ol)'iisn ; (/iii.j j(i(//ri »nii(;/i

qiKG liMiiiiiiibiis recte loqnitur, ndoras''C perliibc;iir. tl ijil Dcus, iil coiifundat snpientcs ; et ivfirma muiidi
Canlel igiiur ore dilaialo lcla inatiT, qiia; pri is eleijit Deui, til confui.dal forliorn IJ Ciir. li),

aniaro aniiiio loqueb:Uiir iii i'orde suo ; cl diini siia Ucplct: priuspro panHms se locavc unl, clc. Jinl3ci
pr:Stinlia nair.it, riiliir.i lo:iiis Ecclcsia; gniidia pr.f- jirins Scri))(ii!'ariini paiie vivo reccli, iiiinc ad con-
iiiMTrl. viviuiii boni [lalris, qiii reJiicrni iiliuiii jiiiiioreiii

Exsutlaiit eor meitm in Doniino, elc. Vcrc ctir grale siiscepa, iiilra sc dissiniuUnies, iii(er spirilua-
rxsultaiis, verc coriiu regn! S|);ri(u:ilis li:ibei cxill.i- les ecclesiie dapcs egen(, c( bospilcs qnondam lesta-
liiin, i|ux iion in sc ips:i, nnii in icbus caduiis ct inciiiorum, nuiic gus(aii(es viJeiit, qiioiiiam suavis
riagilibus.sedgloiiatur in DoiiiinoDeosiio; juxluenin cst Dnniiiius.
qiii dicil : Gaudele, justi, in Domino, et omiiia cornua Doncc tieriiis pcpcrit plurimos, c(c. Esaias exponi(,
)ieccatorum confr.ngam, et exallabuntitr cornua jnsli quii) iiiulli /Slii descrtce, iiiaqis quam ajus qiicB liabcl al

{Psal. L\xiv). ISnn ail, Ipse cniirringcl, ipse exalia- virum (Isai i.iv) Sep(uagiiila lii(erpreies posiieruiit,
vi(; scd, Ego cnnrriiigain, e( sic exaliabunlur. Qiiia slerilis peporit sciilein. Saba qiiippc vcrbiini
Dilatiilum tsl os meum snpcr inimicos meos, etc. n llelir:runi, e( srpiein dcsignai, et pliiiimos. Scd et
Duni dil.itatiir cor nicuin ad cvsullandiiiii in Jesn, i I i lius cditionis scnsiis elucct, agn<iscrn(ibus nnnic-
rsl, iii saliitar! tuo, dibit.itur et os ineum supcr oin- riim srpieiiaiium, qiiocs( universa ccclesijc sign.ri-
nes lidei et vcritalis inimicos, 7d conlilcnduin prxdi- cata perfecdo. l'roii(er qiiod et Joaiiiics apos(oliis
cmduniqiie noineii ejns; quia c( in angiisdis pressn- ad sep(ein scribit Ecclcsi;is {Apoc. i), tn inodo sc os-
larum serrao (uus non cst alliga(us, nec in prxconi- (eiuloiisad uiiiuspleniiudiiicm scribcre; etin Provcr-
biis alligatus. biis Salonionis lioc antea pra;fignrans : Sapienlia rcdi-
Nec esi snnclus ut est Domini:s, c(c. Sanclos qui- ficavit sibi domum, excidit columnas septein {Prov. ix).
d-m ac for(cs c( aiigelos lesinrjs, el lioniines ; seJ OuiHiiiKS nturliftcat, ei vivificai. itc. Mortificat .Syn-
qiiaiiiiimcunque iii sanciitaic pionciai, qiianluiiililict ago;.;ain, vlvilicat Ecclesiam; vel eosdem vivific l

I
errcctionis acqiiirat, i(a sancia fordsquc non pul st (liios inortifical ; ut ex.slimemtis. nos moriuos ijiiidem

c.-;se creatiira ut Cr.^ator ;

qiiia ille rorliludiiiis et cssc pcccaio, rivenles nulem Dco in Chrislo Jesu.

saiiciilaiis largiior esl, !>(a .iiisccptrix. Quod voro (Ep'ies. ii). Ycl certe juxta illiid iiit lligendiiiii, (jiMid

ai', Nei|ue enim est .".lins cxlra le, c( mom atldii, ail Apnslolus : Sempar cnim no^ qiii riiiiiiins, iii iiuii'-

C c.uor, vcl boininiis, vel aiiqniJ liilo: siiignlaiidr lcni irudimur proplcr Jciiim, iil et liln J su iiiaiiniff
 .

611 BKPA-: VluMIWIJll.lS uri.UHl TAKS II. — KXEGtTlC.V C.KMJIN.V l\l

if/iir iii fnnie iiewrii iiiO(/u(i i// (.'yc. iv). Sed iiuliiis A »;aiiJi;aimi9. Suil el liodie Doiiiiiius aJ slnieiid.iin

H siiic iiHa coiilrover^ia il- Oomiiii) faleiiuir iiiiiilo- inavorimi coiiUiiriacinii , dc cclsls lutninos)s(|Uo

tuni; qui niorliius rc\i\ii, dcsccndeiis ad iiiferiia rc- Siri|iUiiaj sancia: pagiiiis, quosSpirilus ejiis oriiavil,

siirrexii. iiiloiial.

/)om;nui paui>crem (ticil ci Jidil, etc. Qiiosiii prx- Domiiius jiidiiabit fincs (enai. Ccrliiiii esl Doniliiuiii

scnli paiipercs ei lininiles spiriiii propler sc f;icil, n!'n soliiin (iiies icrra;, sed eliam niedlierraneas re-
cosdcni iii (iiluro dil.il in se, tl solilevat. (jioiics jiidicarc. Sic ergo dictuiii cst : Jiiclicubil fimt
Susciiai de pulvere ciiciium, eic. Susciiai a iiior- (frnr; ac si dicereiur, Eiiam fiiies lerrae ; (;«iVi ium
inisCliiigiuin, ne caro (jus videai corruplioiicm ; et at qui se abscoiuliil a culore ejus (Psal. »viii). ScJ
cluval ad cikIos, nc superelura Judais perseculoii- mcliiis iiilelligiiur (incs lerr», exircma vel unius-

liiis , (|iiuriiin iradilioiics Aposioliis arliiiratur ul cujiis(|iie liominis vcl loiius iuuiidi lcinpora diccre
storcora (Ciilost. iii). Jpse namiiiie cijenus, ipsc pau- qiii.i qualis dc corporc quis exicril, lalis olTcrcliir

p^r fiiclus esl pro nobis, ul iios ejus iitopia Uilare- dislricli jndicis exaniini.

niiir (// Cor. viii). El dnbii iiiipcriuin regi suo, e(c. Posl ulliinxcxa»

Ul sedeai cum principibus,e\c. Iliinc versiim e\pa niiiiaiionis discrimeii, rcgiium Clirisii, quiid infidcles

iiil ipsc, cum scisciiai.libus se iiis qoos paupcics B nioilo dcspiciunl, osteusa divina^ majesiatis sux glu-

facicbat ul diiarel ; liuiuiliabat iii icnis, nl sulileva- ri;i, siibliiuc nionstrabil. Cornii aiiicin Clirisli non
rclinccclis; quid mercedis baliituii essciit iii fii suluni uiiigcnili Filii Dci, verumciiam uniuscujusqu;

luro ; lespondil : Cniii scderil Fi/inj lioiKinis in se.le clccii ejiis non incoiiveiiieiiier accipitur. Uiide isia
majeiliiiis stiiv, scdebiiis ei vos super sedes duoilccim, jpsa iii capilc hymiii liujiis, quo lo.o jiivta iiumeii

juilicaiites duoile.i:n iribus Isriid (itatlli. \l\). Ei Sal.i- sunni graliam Dei iiiirificc comniendal, ait : Eialla-
inoii in budc fortis iiiulieris, id c»t, !".cclesi:e, vei cu- luin csi coriiu meuin iii Dco nieo. Omucs quippe
josqucanini;c electx : iVod/Vi, imiuii.in j)oi-<isr(r*/KS, unclos cjus chrismale, recie ttiristos appcllamus,
quaudo stdcrit cuin semuoribus lernc (l'rovcrb. sxxi). quod lameii loluin cuin siio lapile corpiis unus est
Domiiii enim sunt curdinet («crii', ele. N m soliiui ClirisiiiS; nuiic ex paric piTcgriniis in tcira, tunc
proniontoiia riipesquo prx-a!l;is ad defeiisioitciii tcr- aiilein lotus coele^il siiblimaiidiis in patria. Rcco'e
reiii orbis coiilra fervoreni mariiia; teinpeslaiis byinnoin beat;i; Maix (Luc. i), cl vide qiuc similia
opposuil, vcruni niulio magis pro coiiservando Ec- ,|c judiciis et graiia Dei propbcix, iP3ler-ei Ooniini,
clesia) sua; stalu, ne lianc ulla lurbida; persecuiioni mulier et virgo senscrinl.
unda dejiceret, fixa ndcliuni stioruin ac fortia corda
CVPIIT V
locavii. Losdem er;;© cardines orbem terr* portan- sacerdolnle o/ficium, Sainuel
l'rofanaiilibus JJeli filiis
lcs, supra printipes iii tlirunis sedentes appellat. p:ierniinislral aute Duviinuin, accinctiis ephod iineo,

Et recte quia quanlo ntiiic buniilius porlatii, et el benedicenle Heit \iiiia (ecundolur a filiis.
;

ilefcndiiot iiislaniins, laiiiolunc subriinitis judicaini. El nbiil EUana Hamallia iii domnm svam, ctc. Ilaec

Ilorum cardinuui qui doiiiiiii sini, ot ii >n sua virlute lecliu docel, devoiulis ad pejora post incarnalioneiii

iiiiiniti , ei braius Job mcmiiiil, divcns de Dumiiio :

Domini Jitd,Rorutii doeioribus, ejusdcin iii Ecrlesia
Sub quo cwvantur i,ui porUnit orbein. Qui ul invnli- Doniini clSalvaloris mngt.alia tolum dilTainaiida pcr
dorum valeant finniier oncra sustenlare, invicicc forii- orbem.
ludini non cestaiit liutiiilia colh submlteie (Job ix). Abiil iijiiur Elcuna rtamatha in domum suam, elc.

Pedcs sanctorum suoruin servaiil, clc. Actus pio- Vocala auper ad (ideni Ecclusia geiiiiutii, quod nali-
ruin sensusqiic, quil iis ad pcifectiora quasi gradalim vilalcni licali Saniuelis sigiiilieare dixiinu^i, abiilpos-

pioficitiiil, ;ib iinp'(riiin defctidit insidiis ; el iideni scssioDei, qua; csl coxicriia ejus s;ipieiilia, Cbrisius,
iiiipii lcnebrosi:', qtias boiiis tendcrc, pcribuiit in ina- ad itlusiraiula, sicut seiiipcr sanclorum suoriini celsa

tbinis. Uiidc quid.iii sanctoruiii Servalori pediini corda fideliuin et angcloruin ei liominum, qiix suiil

suorum gralias agendo dec;iiilat ; Kxsuflabo in n./u j^ domus cjtis snpra pciram lidci fortissimc conira iii

luii (1(0, iiifixa: sunt gcrtlcs in inlcrilu quein fecc- feri porias ciecla. Ipse anlein vocaliis ad fideiii po-
riiiit, elc. (Psnl. ix.) pulus, cerneiilc eliaiii Judaico, ci adniirante saccr-

Quia non iit foriiludine sun robiirabilur vir. Ad su- d.'iio, Cbrisii jussis biimiiiier i^iasi se seinpcr roii-
peiiura rcspicil. Idciicu iiiipios,qui sua virtuie fidcn- sp cieiiles scrviebat.
lcs, aiixiliuni divimini qiurrere dcspitiiiiit, in lciic- Porro /i/ii Heli, filii /Je/i;i/, eic. Filii saccrdolii Jil-

bris conlircrc, lioe csi, ab agcnda ca-ca iiMpietaie daici. (r.ii cxti liiiniitis, sive ab.vqiie jogo (nlruiiique

tandcm dainnalos silcrc opnrlcl ;

quia non in (orli- cnim Bclial sive lieliar soiiai) evstitere, quolquol

ludii.c I
ropri», sed in aucloris siii gralia roliorabilur, Cbrisii ducirinaiii ncsciebanl; nuii ilivin.i' lcgis juss;i,

qniciiiiquc vii appellari rcele dcsideral. seil viiaruiti slalula iradiiiouuin sequrnie^.
Dinuiiiuiii fonnidabunl ailvirsarii rjus, cle. Aperle Sed quiruniiue iinn,olui,scl rirliiii.im, veuicbat puer

d..vlncii el iillniii jinlitii ilii'iii ircmeiidiini pia'iiiiii- sitccrdviis, tlo. Qiiicuiiqiid titain suani eo teiiiporo
liiil; in qiio ijuia Doiiiinuin fniinidabunl adveisarii Doiiiiiio e.'ii.'Ccr.iic deerevissei, veulebaiil disripitli
r]iis, jam niodii ncccssc cst, nonduiii visuin illnin scribartim, l'haris:coruin, ei principnni >accril iiiiin,

liiiiiiili cr (oriiiideniii>, ul iui:c cjnt visa iiiaje>laic diiiii caniales cjus coii^ueiudiiu"> >upern.c dc«oiioii<s
 r>|-. IN SAMLELEM PROPilETAM ALLECOruCA KXPOSITIO. - LIB. I. Sl 4

ii^iii decoi(ui iiiciiereiit, etliabcU;inl rapaccni iiiiiiiili A raiii nrca D.niiiiii Iiitloul s, excmpl.i icsinn'iir, Nfijuc
<:ii,itilila(ein in upcribiis siiis;ciij'is tiiJciiicni iiinr- ciiini iin I viias nclugiiil.i qiiiiiqin; piinlilices, scd iiii-

suni describcns apusiolus Joannes ail : Quia omiie imris gradus poiiiit liaheic sacciduies. Typiee au eiii

qtiod in mundo est, i oncupiseenlia caniis esl, tt ecn- Epliiid vnrii culoiis, niiillirarinm in viro siincto vir-

capiscentia oculoium, el tupeibia lita: (/ Jonn li). El liitiiin gr.i i:iin r.iuiislral. Liiieiim vcio, qiioil de
liiijus cxenipla, vcl eliani dudrinas terrcnx ciipidi- terra piutieatiiiii, loiigo jiiin c\cicilio suiiin pcrveiiii
latis niitieliant in qn.ilecuinque 'indiemis cor, idesi, :id decureni, caiiilidissiin.im c.islnc <'ariiis nioitinca-
i^iie docil)i!e, sive lardioris el angusiioris ingenii, liiiiicm desigitiit. Mmisiraliat crgo Sanuicl ante h-
tive iiifiriiium ac frngilc, scu palicns adversi, sivij cieni Dumini, | ucr ; ciiiicliis Citiud lincu ; iiiiiiilia-

criicax d ceiidi, scu rusiicuin, niinnsque sonoriini, bnt Clirislus iiustr;c iiiliriiiit;ili liuiuilis in l.oiniiic,

qund varielate ininoi is nnjorisque lerrei, a^nei, «^ivc ciiipu. aiiiin;imi|uc siiiipcr ab oniiii virtnriiiii soide
teslei vasis dislinguiiur; parMiniqiic quein nupcr niuiidissiin mi gcst.nis. Non cnini prccavli, i:cc ni:i-

quisqui^ concepcral divini anioris calorcm pessiino liitn corani Duiiiinu fecil : Qui sinc iiiiqiiilalibus c. ii-

attactu puliuentcs, non id quod lex siainii pradi- ccplits csi, el sinc deliilis pcpcril cuiii nialcr sitx.

caiidi prxiniuin esspeclabaiil, scd coiilra qiiod Dco Min siral populus (lirislianus Cliri^io, caincin suain

dclicliaiur, oliedieiitix niuiius sibi liuri cufcmes; criii iligcns ciini viiiis ei fonciiiii-ccniiis, casiigaiisi|ue

qua prurccio fusciiuila piavissiiiia eUaiii iiiinc in cur| us sui.iii, ct scrviluli siilijiciens.
ecclesia sacras h'Slias aitaininaiil, quicunijnc ac- Lt tuiiicam pnnom ftniebat ei iiia'er sua. Nun so-
crpio lidci mysterio, vcl eii.iin miiiistcrio vcibi sua lum casiain el ali uiiiiii pccrato liLeinin, sc.i <:! Iiii-

qu;i'rutii, nun qua: Jesu Ciiilsti. iiiilcm per (iiiiiiia Duiiiintis canicm snsri pti ;
qiiam
Eliam anleiiuam adolercnl ailipem, cic. Taniuiii ei facit Ecclcsia, vel i|iii liiltm ciim rette ct sau-
neqiiiiia riiarisaicx dcceptionis progressa esl, ut bcriimc crcdii, vel qiiia n ii ignubilc inembruin Ec-
cliain anleqiiani gralissiinx Deo dileclionis piuguc clesix virgo, dc qua ipse nnlus cst, pra-fu'get.
tnuiius uircrciidun! ducerent, qiiod aute ca;ieras vir- Quam aUfereOat statniis diibus, cic. Lt Lcclcsia
lii uni Imstias ci siiigularedebcl in nra cordis iiiimo- iiuiii|tiam a Cl.risio dcserta, qncin secuni in nccul u
lari, suuiu diviiio cultui pmfcrrent obsequluiii; di- babet oniiiibiis dcbns nsqiiu ad cunsuinmatiunem
ccnies nii.<;eri$ audiluribus, ut sex quisqiie concii- sxciili, suleiiin bus niissaiuin dicbns nd immolatidum
piscentiiu cainalis illecebras, non xtlierex eliariiails asceiidons, cartii? cjiis cl snnguiiiis iii viiiu ac paiic
naniiiia Dco dignx consuiiicrcnt, sed iii Cuiid luris seciiin inysieiia deferl. Vcruin ct |:op:ilo, quein
injuriain niiiins cjsiigaias pro libilii cariialiutn iin- (^lni^to paiii Lcilesia, liumilitaiis lijbiiuiii lacii,
p
|>«iiderciitpr;i'cepluruiii. Ihcc nulem suis aiidiiuriliiis quain per fciigiilariim iiirrcnienta viriuuiin secuiii
iniprubi iioii vcrbis, scd rcbiis ipsis dicebaiil. Qiio adfeit, ciiin giatia (!Iirisli nd alliura prulieicns, iil

riiiii similliiiia lindieque per niagisiros et satcrduus Palri luiiiiuuni graiiarum vcta rcpeudai. Jlxc e&l
Lcclei>iu; lici i iilinain iicscircinus. vesiis ilb iiujtialis, qu:i jiixla Lvangclit parabolain
Lial erijo percdlum piterorum grandc niniis, elc. (Wa((/i. xvii), oninis qui sulemnia regi.i coclesiis iti-

Erat pcccaiuin scribannu ei Pliarisxorum gian.e iraveiii, opns liaboi. Ilanc ct ipsc llcgis niagni Fi-

nimis coram l).>niiiio, tanictsi cur.im lioniinibus se li"S , spiritualium auclor facratnrqiie niipliarum.
per liypuciisin justilicaiitium {Liic. 11} ;
qnia ipsi primits iiiduit ; i;?ij procedenstanquaiii spuiisus ile tha-
lioiniiies ciim esseiit, rescindebant pr.xceptum Dei lamo suo, huimliiml semetipsuni, factus cbediens usque
per tradiiiiincs suas ; vel ceric lollcnics clavcm ad mortem (Ezrcli. \l; riiilipp. ii). Qitaiii profecto
scicntiu:, el ipsi non iniroibani, et volonies inlrarc lunicam scliemate parvaiu, sed virlule niaximam,
proliibebaiit. Si aulein graiide niniis pcicaluiii coram nec in ipso iiiunis sux tcmpure sciiidcre perinisii
Domino comnii^etc pueri, qiii pecualium \ictiiiia- cos, a quilius uiurtem susiitiiiit: ijuia ipsuin quuad
rum carnes indigiic tr;iciabant : quid puias eos nie- mnrtem usque pervcnii liumiliiaiis cxeinplum, ei iii

reri poenaruni, qui siultilia Ftlium Dci '"^rl*^ servavit.

puerili coii- D
ciilcaveiiiit, ei snuijuineni icAlainenti xicrni polln- Ei bcnedix.l lleli EUunee et ujori cjut, etr. Ueiie-
luin duxcriiit (llcbr. x)? Qui aceipiciiles non diju- dixerunt Clirislo Eccle.^ix, coiiversi nil ftdem sacer-
dicant corpus Dumini (/ Cor. xi), id est, a coniniu- duics Judxoruiii, de quibns scripiiim est : 3/u/(ii

iiiuin viliumqiie escariiiii percepiioiic, coele^tis viix e(i«Hi (tirfia sacerdolum obeditbal fidci. Uonedicciidain
niysteriuin iiiinimc difceriiuni. iii Cbri;to Ecclesiain, verliiquu seiuinu niulliplicn-
Sainuel pulcm miiiiiirabal anle fuciein Uei, eic. dain per gcmiuiii naiioiies plerisquu suis iii lypis
Epliod llebraice, Laline sii|ierliuineiale vel siiper- saccrdolium vctiis signilic.il, el quasi irnpica Cbrisio
induinciilum dicitur; cujiis iiuniiiiis vesiimeiiium ex liiquitur : lleddal tibi Deus Pater credentes ex rieiiti-

aiiro, liyacinllio, purpura, coccuquc bis lin; tti, ;ic bus; ipsi ciiiin suiit semeii, cui benedi.xil Dominui.
bysso leiurta coiucxtuin, siilis puniilieilnis cuiices- I'ro fosiioie qnod comiiiodasli Doiiinio, id esi, pru
suin, Exodi Scriplura cnmmemural (F.xod. \\\) Ve- illo siiigiilariicr .'-ancio Iii.miue, i|i:ein Je viigiue
riim idein liiieiiui sacenloilbus, Lcvitis, ac c.cicris assuinptiuii, unam tcciim Cliristi per-oii:im, id est,
(juibiisque usibile, el liic Samuelis, qiii Lcvii.i ruil, Dci noiucn liabcre voliiisli. Nain si iiun lenus !)>-

ct infra saccrdoluui, quos ociidil Saul, ac DnviJ tu- ii.iiio saiicUiiii pi;rcppissct, neiuo scintii de femiiia
 :

;in KEIMi VKNERAUILIS OPi:r.UM PAP.S II. - i;XK(.KTIC.A (J-MiN.V. ^IO

bUMili pul:irot osse S|iur:iii(Iiiiii. iloc csl, ^i iioii lioino ^ Si-d ri doclures iiiali duiiiruiil, nt lioc ciini uiiilicri-

III r I)eiiiii glorili.aliis :iil dexier:i!ii Pjliis scderet, liiis i|iia: oliserv.int nd nslium l:ilierii.iculi, qiiniido

iiequai|unin misiT.i geiiiilii:i!:, ci |ir.i'v:ir<i-aiioiiis su:n pelliiriites aiiiiii:is iiisiabilfs, nec ipsi iiiir:iiil, iieq:.c

coiiscia, nil n.iiUi|>li<':iti<>iieiii sciiiiiiis \l'iuli:c pnluis- e>>s <pii vuluot viix ustiiiiu iuir:ire pcrniitlunl. Talit

set pi<niiij;ere. At duiu l.liiisius lmiii:ii>i gcucris i>r:it qiiutiil:iiii pi-ritiir:<; scclus I li.>risu.>a! fjiiiiniis ;

priniiiij! L>cu ralii cuiniii<id:ilus csi, dalur e\eiii|il» ia> <si et iiuiic iii Talsis prorc.-sur.lius Clirisiiaii»;

ejii^i liJi'libii5 spCb silvaiiili pcr illiim, vivcndi iii iclii-ioi.is.

illo, iiniriindi pio illu, ri'suM>i.iii.lt ab illo, ct iii f'.'( itii:U tit : Q'iare [•iciiit ret liujiitcemoiH? ^ic

a:leriiuiii le^naiidi cuni ill». PutCst ci i(a dici, Corrrpnii delm ui'iiie'i liliog llcli, sed iiun audicriini.

<]iiod Koelcsia pro reiioie i]i:uil Duniiiio coiiin)otl:itii, Kt ipsa vcicris insii iilio s:icerJ<ilii, suos iiiiiiislrns

sciiieii :ili il'o iiuTiiii, (11111 piii pdjiiiU), i|ii>;iii lidc- jnlici csse iciltctos; scd ^criLij', pli:iris:ci ei priii-

liiii Ouiiii:!» do>i>uiiii>|Ut: oliiiilit ,

;iiii{>liiira ,
|>rr (ipe^ siitcriluiuiti iinprolii ,
paieniain sux- lc);is iic

iiiiiiidiiiii iiiis.^ii iir:vir;c:\li'ril)iis liiliii, ct dcvoliuiiis s:icrrdi tii vui ciii periluri co ..tcmiicbaiit, Veruiii j>il'3
doi>.i susccpil ; >iiia; in qinl>iisciiii<iiie ^ciitilnis aii- liiicrain iioii iiogligeiiler iiitiicuduiii, qiind coriipiiii

diu» Dci viilio olir.liie iicglevii, pro iioii diio fe- quiJiiin lilios lleli ; scd qu a jukta correplioi.cin spci-
iiiiie verl>i IHmMiu, ri pulsis a sc (loclonliiis, sciiil- B iiciik'?, ul dcbueriiii, alij.ccrc su()eiscd.t, iina cinii

nis saiirli iiitilliplifalioiicin liaberc iio>|iiiMi. i;i.MS (Ji^peiiil. QiiiJ eigo iios iniseii, qiiid nostri si-

Diiuvii^iqo Uomiiiui .'liiiiatii, ck'. De.Iii nnniiiius iinles iiiciei tur, <|iii gaudeiil ad lilia, qui ciiieiid.>ic

Kcclesi.c S|.iriiiiiii gratiic siitc, quo ipsa ricouoilaia nun audciit, qui C'>iiS(ientiani sui ineiuunt ; et qiii d
(-ciiiiii ci soboleiii S| iruiialioi, p.tiiiiii aJ iiiJ igmda cuiiciiis populus cla.; iiai, iiesciie ^e sliniil:iiii i

vcl pr;V'Jii.Tiid:i sancl.c Triiiii;uis sacraii>n.il;i pirti n- r: .icciwtril vir in viruin, elc. Llrnmipiu ad (ilios

leiiicin, paniin ciioi pcrrecio Uci et proviini aiiiorc ncii lelercnilcin. Pcccavit eirin in viruni, ciiui

sii:i siiii|'licii.iit? roiitciiipintii ;

qiiia susccpia n>l letn- saccrdos uiio;ein viri alierios rcligioiiis gratia veiii-

piis » Clii.sio iiirnriialiuiiis bii/iiililns, iii:ic!ii linMla ciilctii coiistiipr.ivit ; sed Ir c ili(;iia puciiilu linc sul.-

est apiiJ l';ilroiii ; n qio omiiis (/hi «f /iHiiii/i<((, fx/if- sccula diinillcre poicrat Dcus. N>>n soliiin aiiiem

f.fci iir {Liic. xiv). Uiide ct i» omHeiii /i'ihi>ii exivil boc r.icluiii est, sod ct inajuri niiscria pcccavil vir Iti

soHMs coiwiM, el i.i fiiics oibis uiriv vcrbii eorum Doiiiiiium, ciiin idcni sicerdos roniiraiione eonla-
'|f'su/iii. \Mii). iiiitialos, ad nliaris sarrosancta niy>terln noii soliiin

C.APti'1' VI. iiiJigiic IraciaiiJa, scd et iiiJignus accessit. lil (|iii-

rliam pulrit »1«'" lerribilis conlra hiijiisniodi prasuiiiplores llc:i

.MKjeiil filii lleli pcr.oiuiii, moiif(>7 siii ^
coi.leniiicnics: ii Saiiiuel pro/iiiciis /.im l)eu iiuum scnlenlia pcr.soi.al, scd iiiult» irnibilior ip.lus jiiJ -
/lomiiiibiu /)/(icd. dijirit lerliiiiu
,J5 s,,,.,, o^ ,|iii <jieii : Q„icuiitiue
lleli aulein cral sen,x vnlile, clc. Iii bnc lirliotic toii/id Fi/ium /lomiiiis i'«iiii(l>'(iir ri ; 4111 (iu(.'iu i/i.Tcril

niyslicc scne-cinto cl uccasuio J:idnlsm», Ciirisii roiirro Spiriiu.i; suik-Iiiih, noii rttNiilirfur ci, iitque iii

pcr Ev:iii)!cliiiiii fniiia crelirescit. Ileli crgo sencctus hue nrculo, iici e in fi.luro (Maltli. \n; Luc. sii).

iiiull.i, tdiipii^ pr. pc liirciiili saccrdolii legalis insi- Pupr nult-rti Siim<.:cl proliciebat a que cietccbat, ctc.
nuai Quod eiiini aiiii(|u:ituret soDoscil, prupe iiilcr- Seneseeiiio ci ilolicitutc llcb ,
puer Saniuel piuli-
iluin cst. ciobat aii|iio (resccliat ; qiiia roprobntto qiiidcin lil

t'l au</ii'i/ cmiiia qun: faci,bniil filii sui, eic Non pr;vocdenIis iiiandnli pioptnr iiiliriuitaicin ejus cl
paiva nec uniformis lilioruni lloli Iraogressio, qiia! iiMiiiliia:ein ; iiibi! cniiii ad pcifcclum adduvil lcx.
ct divinniii religinnciii ct (lileclionciii proxinii inncu- iiilrodiiolio vcro molioris spoi, pcr qunm pruxiina-
larc lioii liiiiiiil. Siipi:i iiatiii|iic le^ikir, qnin Je ( nr- iiius ad Uciiiii.

llibiis sanctis, I 011 qiii d ..tnliituni iii \e^c, sed >jii>>d

CAI'l!T Vil.
sibi eral lil.iluiii, |>iaisuiii|>scriiil ; quia priusqiinin VcMieiis cnl lleti pioflttlain, quic ilomui fjuiob na-
Deo sncer adcps adolcrct, parteiii silii dc liostia i\ liiiii i.iii.ci^ip^iis iinl ecinli.rii iJeproin.l.

(juniit roiiiederoiit pr;i'Suinpsoriiil ;

qiiia cru laiii ab Veiiil aulem rii UeiuJ lleli, clc. Ilac lcciiu uuii G,;u-
idferciitibus cariieni, s>bi aoi nrniius pirnrciil, ra- ris icruni, s> d apertis pr(ip)ioli:c dirlis, loluiii iil.ul

pucriiit ;
quia populum |ioii>iiii iransgredi li ceriiit vrlus saieidiitiitiii, quud de scinine Aaruu, iiovo
et, ipiod iiiHxiiiie lioiieiidiiin csl, in conieiiiptiiin Cliiiti s:iccidulio. qii^ij iiunc in tcclesij grrilur,

Crealuris ciincla qu:c dixiinus cgcrinl. Scd ntiiic docei e.sse niutaiidiiio.

qiiod fralcriiilaieiii liderol nddiiiir, quin iiiiilicres iN'iiti(}uiil iioii aiierte revelaius luinl elc. Nuii lu'c
popiili, q>i:c nj ociiiJiiiii cniilliicl ain, puliiierinl ; ct do pioxiiiKi patre lleli, qui iii ilUi .'(^gviilia scrviliild

iiilr.i, >|iiod 01: niiim iiialuruiii siininia csl, a.ioocli- rieiinon poluii, luquiiiir; scd dc ipso Aaroii, cujii*

tiir, qui iicc corrcpli a 1'aire pccniliieriiil. Il.i c.u- d.iiiini rcvcljlus c-l iii .K^iypl», qiiani>|u« iiiJc cJu-
clcaliiis Jiiiuius, iit per siiiguln, lcclur, quid cavcas c:n>ii (iiiiiiibos Irihubiis Isr.icl sncerdolii jiirc pra-lulii.

ilieiiiiiioris. ViTi III qiiuJ resuil lypic.i iii p:irlc c.>iii- ! 1 tl,di i/uiiiui piilcs lui omiiiit, elc. tlmiiia de s.t'

plciidoni, sncrrJuiiiii J.>cioiuiii(|uccsl, ol vi|;ilarc iii cnlioiis popiili, (pi:rcuiiqiic saccr.l.lcs ac. i|icro iKs

Ddniiitn, ct ad vigilnndiiiii ca'lcrng cxcilarc. ilicoii- ccbnt, ir.iis Aaron pairis loi, quia eos iii s.iccr(lo<

tcs ; t'rifli/n/c, )i(ili, <l iio/ili' prcir.ir* {I Ctir. \«v). tiuiii olcji, pr.rliiii.
:,i7 iN SAMir.i.r .\i pitoniLTAM allegorica r.xrosiTio. — lib i. ri8

t( »i(a.,is /j(,Morasii /i(iu< liws quam me , eic. Niin A nuielein Ferliiieiil ,

quia ci li jus filionim niors, el

tniileMli |i.irli- (|ii,iiii \i)liis c(:iic:'Ss;, eli:im (iriiiiili illius nun Je genere .\aron in sarcrdi leiu cleciio,

(|ii.c iiiilii doljeiK)iiiiir, acci|ieii' leiiliisii'-; 14110 I el de niorlc 11 noii lioiiiiunm, sed ipsiiis vttciis sacer(la:ii

teiii|) ire, el de iioilioiie baci-ilicinruiii poiesi iniel- signilical, niivii|ue siibstiiuiioncin , iii ipin Clirisius

li^i ; (|tiia aiileiiiiam aJeiis iiicciideril, 0|iliiiia qii.v- esl iii cccl, sia sacerdos in aleiiuiin seciii>il>iiii orJi-

que silii iie viciiiiii> coiiiede nla |>ra:siiiuel ant, siciil iiem Me cliiscilctb. Qiod-aiilem ait Diiiinnus, Qui
sii|>ra lecliiin est. jiiMa ror luciiiu et aiiiiiiani iiicaiii f:icial ; iidii arbi-

froiitcrca all bominnt f)us Imnel : Loqifns lo- treris aiiiiiiam b:>bcic Denin, runi sil cunditiir ani-

culHS jiiiM, elc. QiiaTiiiir (|iia ralioiie iniileiur, qiiud 111*; scd ila lioc di' Deo iropice, iiin pn.prie dieilur,

promifSiini r|icliio iiiuisiiruiii sod rccole si- siciil inaiiiis cl pes, ei :>li> ci>:|i(>ris iiieiulira. El no
(>sl p ;

rerdiiliiim Aaroii iin:braiii a:leriii fiiisse sacerdoiii, Secu:iil .111 hoi cr>:d:i ui Iid.iiu iii (ariil^ Sii.e elligii:

cl proiniisioiiiiii a'leriiit:itis iiilellige iioii ad iiui- facais iiil iiuagiiiem Doi, addi:ii!iir et ali.r, i|uas u<i-
;

liraiii, scd :id iinihi.ilnin pcitiiinre vcril:>lcin. Ne qiie nou lialiel lioiiio, et dlcal Dci : .Sh'i umlint ala-

eiiiiii iiiiilir,ii:i n,,iir»iiii|iie piil:iri'S si'iiipiicrn:Mii ,

riiiu (uriruiu prolcije me { 1'ial. iti) ; nl iiiul i^ iit

ipa (iii(i(|iie delmil cjiis iiiiil:ilio prii|ilii'liii. ^110- lioiuiiies Je ill:i iiicl1:ibi i iiiliira iiun |
rojiriis , :e I

modo ct (l(> rci;no Saulis iiilelligiMidiiiii, i|iiod illciniii " Iraiisl.ilis rcriiiii v>>caliu'is ist.i Jici.

esl : fju (I ii non (eci^scs, jam nuiic pra^jnirnicl /)omi- Fl wdilicubo ei tlomum fiiicUm, clc. D>iuus (iilfl s,

111,'j rcy iiiiii (ui.i)t .supcr h.racl iit iciiipileriiiiiii {I /><(/. i|ii.c saicrdiill lldili siipcr |.etriG IuiiJ.iiik iilii.n :i viio

Xli:). 1^0 1)110 U|>piiiliiiiius sno laco tr:icl:il)iliir. saii>'ii!e cun-lniiliir , tcclesia esl ;
qua; ambnliivii

jYunc iiuiein ilicil Domiuns. Abiit linc a nic , ilr. Mii- cor. III Clirislo ciiiictis di> biis viiii^ pr.isciiii^ , i.e'|iii!

tins leiii)ii>r:i, noii iiiiil.ins consilia Oiiiniiiu^i, el 111:1] iiiin |ioria: iiifcri oplimuiii ejiis leianlare pra;-

elotios ei; gciiiilms iii sancriKiliuin sibi spiriiimle v :'ebuul iiiccssiiin. El pulclne dicitur , Aiiiliulibit

con-iuiril, el coiioaii.e lcs se l.lius Aarmi , oiiiiii tii:ic:is dii liiis ; (|u'>a c>im iransacio labenliiiiii die-

ppirsiis (ilficii saccrd»Uilis uidiiie pii\at. riiiii cxcursu \ciierii, iiielior ilies un:i in aliiis rjiis

Ecce (lics leniuiil, el prauilam briicliiiiin luiiin, ctc. sn|ior niillin , bcneiliciiuucinqiic dedcril, qiii lcge.n

rr.Tsio suni iii dics, iiullns jam dc Aaioii siii')ie dedil, nnn liabel isla doinus ipiid ulira proliciat, :im-
saccrdos elijjiliir ; sed piacisa csl glori.ilio •^aci r- buaiis de viriutc in viriuieiii ;
qui:i vidobii Ueuiii

dotii lcgalis, lioii jii llcli SiliiiK, sed in toliiis suc- deoruiii in Sioii , l.iudabiiqiie euin beali iii dnma
ccss (iiic Lcvilici gciieri:> ; adco iil iic niiiioris i)ui- rjiis, iniii et ip^a duinus in a>tcrnum. Neque einm fii-

dcm urdiiiis sacerilos, qiii preskyteri Gixcc, id cst, ^^ cile Saiiiueli liilelis doiiius acililicata p'>le't in ciligi,

sciii^ires a,ipc!laiiiur, (juijquaui ilii qiixrenjiis arbi- ciijiis fliii posl avariiiain declinass>.> , niq»e iii vis
licliir. Liiiilc inanifesliiis Srpluagiiil.') Iiitcrirelcs illiiis ambulase referuniiir, nisi lorie (lomus ejiis

lr:iiis:uleriiiil : Ll iioii eril libi sciiior in doiiio inei, |>b'lis quiiiii r>'gebai, accipienJa piilciur, dc qii.i sci >-

(|ii:.i .'.inescunl quiilum loipoiis ajlaie de illa iriliu I

luin csl : El requicvil omiijs ilumus hruei pusl l)u-

iiiiiiiiiicii, scd in dunio Doniiin prcsliyieri grailu iion miiium ( / lieg. vii ). Kl ambiilasse cnraui Cliil 10

diiii:ili. Diiniini , vel ipso Duiiiiiii corain Saiiinel , vcl ip e

Lt vi(//'fcis (iii.u 1(1.11 (uti.'ii in lciuflo, c:e. Videlniiil Siniiicl, Saul sivc D.ivii! iiiierjiretetur.

fiosleii liii |iii)uiliini ge.iliuni, iii liile i|iia; csl,dilc- FuUiruin est aulein ul quiciitique reiiianseril iu do-

cimii de lciiiplo iilciilem s, iiiliialilcr Scii)iluris ct mo lua, elc. fi)l aliquanli qiioiidie uoii soluiii Je s.i-
proiii ssionibiis lsia> 1. ccrdoiali , sed ct de omni tribu Isracl , ct cuiicl.e

l i:i'uiii((iiiii;ii iion aufcrum penilus viium ex le , eic. siiiiiil iii riiic muuili reliquiiC genlis i)i.-ius, iit rccon-
Nuii esl liliis Aaron, lamctsi niuliiini gravilorqiie iii tiliaii Doo possini, veiiiuiii ad eccle^i.iin; ei, repro-
lioniiiii iiecc prccaniibns , |ii<'nileiiii:c locus iuieidi- baiis viciimarum c.iriiibus, verbuin consumaiis ei
tlus ; scd si i|iii v<ilui:l cx (is , teiiianl iKeniiciitei brcviaiis saiuliferiC confessiunis , ct paneiu sacrincii

;id eccle-.iain , Cbri.-,li i.liaiin (iarlici)i<'nl, licitri, iii ^. spiiilualis olTerunl. Argcntuni quippe verbiim coii-

SU.c pcrli ii:r at.pic iiiviili:p c:i cil:ilo liiaiieiilibiis, 111 fessioiiis lidci , iiuinnius aiilcm brevilaiem ejiisdem
iiijiis cxeiiipliim piic Jispens:>iiiiiiis ,
peioiiiile cuin coiilessioiiis ,
quic iii Symljolo conliiieiur , etpriinii.

iilis llcli, iiiiii esl p>'iiilus alilaius ex eo vir ab aila- Quud auicin islc vir Dei , qui oflicio siio pniphci:)
riu Diiiiiiiii. N.ini cl in dicb>is S nl, Abias , iie|ios cssi: uslenilitur, ait : Quicmiqiie reiuaiiscril in JonKi
IMiliiecs lilii ejus , sacenloiio [iiiictiis scnbilur ( /// tii:i, lioc esl quod l^aias ail : lieliqiiia: sulia; fieiit

licij. Xlll). {llii.ii. XI. }. F.l a)iostulus Lliie verlia cuiHiiiciiiuraiis :

/'.'( pan inagua donius lute ntorieiur , cic. Pars iii.i- Sic erijo, iiiqiiil, ei in lioc lempore reliquiw seciinilum
giia diinius lleli ail virileiii icuioiii vciiioiis inurlui clcC.ionem gralice salece faclu! suitt {Isa. xi).
esi, quaiiJo ) ruJeiile Docg Uuiiiit; >
, ocloginla quiu- Diciitijiic, Diiiiille me, obsecro, atl uiinm puriem sa-
(|iie saoeiddies su,>l pariler Saiilis fiirine irnciibili ceiilolalem. Ail ijii^am plebemsigiiiliciii.Cbiistiisaccr-

(/ Reg. XX. 1). Seil el liodio matiina domus ej isde:ii dote pr.iclai.uii ; cui Pclrns ail : Yus uuleiit licitut

(ortio, ciiiii ad iniclligibiles aunos vciicril, )'eiiidii; clccluiii , regide tacerdolium (/ /'('(. n). Qtiod aiileiu
Siie inucronu vi!a> pr .cniia pcrdit. adilil : Ul coiiicJaiii buceellani pan s , oiiain ip.nia

Iloc auiem erii iibi s:giium, clc. IKcc ad Heli ci Sa- sariilicii geiiiis clog:ui'er exprcs^ii , Jo q>io dicitsa-
31-j lJi:i>.E VF.NtUABILIS 0PF.[;L'.\I r.MlS II. — tXF.GKTICA GEXUINA. 5}3

ccrdos :pse : Pjiii» qiicm eiitt dulio, caro iiieaesi, p<o \ Somicl auUm dormicbat iii le>up!o Dumini , eic.

vmiidi vila (Jomi. vi). Q111.1 ciiiiu (lixcr:il supcriiis, Doiiiiiiui inler pra'dic:iiidum niiiiisir:in'luiiii|iiR spiii-

ilidisie cibos (luiiiui A.iroii de viciimis Vcieri^ Tcsli- liialii niorialilius sus|iensiini al. •>x'crioribi'S nciiliiiii

iiiciili, (HKC futraiil s;icriliri 1 Jiii!;i;oriiin, itlco liic di- niciiiis iii su|icrii:L' j((|iie iniiiii;u Imis cotitcioplatii)-

\'a: l'»ilulaii(Jiiiii ad coiiicdciiduiii liiKC<|.iin panis, ne (lc(ii;ebal. Tein|iluiii (|iii|ijie .1 cuiiic:i>|)Ia du, iii;i

(|:od csi in .Ndvu Testaiiieiilo gacriliciuin Clirioiii- ci (livina cl c(£lesiia sacranieiiia , ilicluni peili bciii;

illilUUI. ubi c>l aica Dci, id e^i, gluiia siiiiiii^ai! Tii:.ilat'.s, di-

CArHT Ylll. vmi tuiius snla (oiiscia sccre.i. 1'iidc lui|uiiur iii

Culiiianlihut llcli oculis, Saniiicl duiniil in teii>iilo Do- rsalnio : 1'ioiiidebaiii Uoiiiinuin ioruin me icinper ,

iiiiiii, ct nd i;nailain Uon iiii vociiuuneiii rcs/;oii(/i'i.'S, qiioniain a di^xlrii esi inilii, ne commovear {l's l. mii).
quiv iiiiil llfli uciiluni cufiiioiiil, aU/iie i/isi iiiniie
lCi rocuvit Doiiiiius Saiiiuel eu:. Arduuni diicn li
rcplical, secuiido eiiaiii dniiia re eUtionc dniimlus.
,

gi:iius, qduinodo c\ tuniporc vocet riliuin |aler a.l

II lieg. III.) Vuer auUni Snniuel iiiiiiishabal /Joiiii-
cu};iiusceiida sui st.'Croia judicii seijuc illc a.lessr
«0 coriini lleli , eic. In liac leciionc. UuiniiiU!; ciic- ;

rcspiiiiJcat , (|ui ante teiii|.us iialiis e\ Patrc li)i|iii-

iii(iiii.i!i sacurd-itii legalis, el |irius(niani css ipsc pir
tur : 0.iiii'a iiii/ii Iradia sunl a Palre meo {.Miiitli.
siiani (ia-si(ii;cni ronsuiiiiii:irel, l'liar's;ioi iiiii lr;nlil'

iiil.us jam corruiUas. osle.idn oim.ibus inodii essc 15 ^')' '^l : Oinim qucvciiiique liabel Valer ,
niea siiiil

[loaii. xvi). Scd liumano s;ipe 1110. c Scrip ura di!

iiiuiuiid.is, credciiic iiiox iii cuiii ci coiililciito Judaa,
Iico, iiiio ipse de se in Scii; turis Dciis lyijui luiiiue-
i|iiia Dciis vi>ii3vii plebein sii.im.

Vucr aulein Sumuel minislrabut Uun,iiio corum lle-

vii, jiixta illud Evaiij^clii : Nique eiiim a meipso Iv-
ijuor, sed sicui au.Ho judico ; et omnia qiwcuuque ul-
li, ctc. I'uer ijui ii:iius csi i.obis in rarne, cciiiei.ii-
divi a Vuire iiieo , iicla fcci vobis [Juan. xv). lieiii(|iio
bus Jud I oriiiii sacerdolibus, pcr se pcriiuo snos evan-
iii Gciicsi illx:l Deus : Vaciuinin homhiein ad imagi-
gelizantes di>cipulos Ecclesiu: priiiiitiva; sua dnna
neiii el simililudinem iioitium (Uen. 1). Vuc.tus enju
minislraliat. Et serinu Doiiilni crat eo lcmpore sui
firltJle preiiosus, quia niessis qui,lem mulla
Samuel a Duinino, rcspondii : Eccu cgo.
, opera-
Et cucurril ad lleli, ctc. Vocaius a Palrc C!.ri»tiis,
tii auteni eranl paiici { Mutih. ix). .Ncc eiat riiari-
(|ui in illo erjt senipci , ud coircinpianda perpeiux
sxus, Scriba , vel saccrdos ,
qiii visioiics i.ccullas, et
S'jae miracula iiinjcst;iiis , re>pondet se a;lciiia pra;-
d!cia pri'plictaruiii maniresta popiilis exp.isiiii.ne re-
sciiiia apud Palrciii divinitus (sse iiiaiisiiruiii ; ct in-
s.r.rct.
quadam, ter )ia;c npeiiie apparens liuiiianilas iii carne , In-
Facliim esl in die lleli jnccbat in loco suo,
quilur Judxiiruiii niaijiilns El ipse quein lanio
ctc. Lucernam Dei pio dii;iiilale gradii^ Ilcli cogiio-
:
,

C '«'"Pore qu Lrebaiis. ci in c.irne vciiirc desid.raba-

«liial. Lucernaiii auiem per signillcaiioncm rcctc
tis, qui prccibus votisqne fidelitim crcbro ad saliiteui
saccrdoliiim veliis acc.plmus, in rocte quidcin sub
muiidi vucab.ir, »dvciii ego ipsc, qui loqucbar ecce
iin.bra servipiiiis popiili perncce-sarinm , scd aspi- ,

ranle dic novnc grjlii; reniuvcnduni. Quia cniin adsuin.

lu-

ceriia nnclc clausis tautnin in duniibus lucciis, jiitiiis

Qui dixit, .Voii 1'Ofnii, cic. Ncganl se Scribo: cl
spargorc ladlus siii ful^oris iiuii sulficit , sol aulein
Ptiail>X'i Cliristi qiia-si»se adventum cujus iiuiivi- ;

laie audilj, noii soluin tlcrodes rex tuib.tus esi,

fXOrliis adco ciinclu f ris intusqne pc'rlusir.U , ut
eliani ipsiiin liircrii:i' jiibar nilnns iii:le , iino exsiin-
scdeiuiiini^ llicrusolynia cum illu. ftcversuiii |ue In

guibili^ rcddai i.on in nierilo

leniplo duriniie prxclpiuni, ijueiii, a sc discredeiidu
; ha'C legali sciciitia' ,

<|iia! uni lanti.m Jnda;x diinmi qiiasi claiisa

lepulsuiii, ad inliiciida pueruin palris arcaiia rcuiil-
, iiitiis

fi.lgeb.ii , (Sieris ex'ra gcniibus quasi ca'ci iiotiis

tuiit. Quem lainen juveiieiii, liuc csl, post tiice$<niuni

liurrnre .lcprcssis , illc; cun parut.ir Kvangelio, i|iiud

u't:iiis aniiuin, Doi Piliuin per iioiinullus dc sun nu-

po-t illiistraiam Jud:c;iiii , cii;iiii loiigas gciililiiatis mero crcdcnles ii.telliguiit. Lt liuc csi lleli po.>i tcr-

dcpellcrci unibras. Quoinodo aiitcni lucernain miI tlum SamuLlis ad sc adventiini iiiiillexissr, quia
orieiis celarel, vel eiiaiii eisiiiigucret, osteiidlt apo- Duiniiius vucaret cuiii ;
pusl t> r.iain annuruiii ejus
siulus, qui dc Iitiera et spiriu loi|iiciis ait : Muin iiec dccada Jud.ios c. giiiivisse, cl credidisse quia Je.-ns

il'orifii:aium esl quod cliiruit in liac paiie, propler ex- csi Clirisliis Hl.us Dol.
ccUentem ijloriam. Si enim quod evucuatur ,
per qlo- El ailjecil Domiiius vo aie ruisuiu Sainuil, cic.
riain esl, multo mntjit quoJ maiiel, in ijloria est (/ Cor. Noii pig.at nos ilcrare iiact.indu, qux nec Duiiiiuini
111). Ileli crgu jaccbat iii loco siio, ci ocnli cjns caii- loqiiciid», ncc liisluricnin piguit iicrarn sciiliond...

g:ivc:aiil, iiec vi.leic piitcral liiccriiaii. Dii, anlcqii.iiii V. cai Dciis l'aler llciiii. F liuni, 110:1 ^iciil lioni.i li..-

ev!.ringucrjiiir saccrddtii \eicris ac Irgis cui scrvie- iiiiiirin, jiiil!.alo teilii-. atTO dc locn ad locuiii vo-
liat iligniias ;
qui; vigilac, siar.^ iii llde, viriliier caiidii ; sed biinc invisibili pi.vsenlij iii sc prip.'i.i(i
agcrc, cl (flnruit.iri dilnicrat liii.pnre ja.ii di..i.iiiic;r iiiaiiciileni, el.ani runi 111 leins liuinineni gcktarel
Incarnaiioiiis, :. piiiii;i mii sialus alacrilule dcgciie- visiliilibiis signis osieiidcndo. Et quia Samuel il>i,

r.ins. qiiasi senio lasscsccnle lui pclial ; iicc iliiin qii;i; ipsc Drus, vel noineii ejiis Deos ii.lirpieiatur, |.oi-
Cliiisli s.ii guli.e runsiiiiiinaia , niavinia J.ini ci parle sii.nn'. el linr r.ctr d crrr, i|iiia lloii.iiius Sainnol
per (leuierusrs Pliarisjcoiuni veri seiisus cr.it luci; voc.iveril, qu;iiido Filiniii P.ilrr iiicanialiiiii, iiiiiii-

l.iiiata. I uli:> Dcuiii vriniii d iiiuii>li;i\il, cl il c rc>|>oiidciit

f,21 IN SAMIKI.I-M r'IU)l'IIETA« ALLEGOIUCA EM^OSniO. — L1I5. L ^22

l.tie egii. Ciii iJoiii l>Miiis di.Mt in Palre, el A dicn causam luum (P:«/iii. Lxxiii). blxcUn polenWitn
:
ifl"
l'uleT in me esl (loan. xiv). luam,elvfni {Psalm. lx\i\). Denediiile Deu.ii. omnet
Eldixil, Hccc cgo, cic. Notct dili^xiis ieclor, non aiigeli eius{Psalin. cii) ; el innumera hiijiismudi.

euinileiii seiiiper allpgoiice iiiler(irctaiionis, qnem Kt dixii Dominut ad Samuel, Eed- eijo [acio ifr-

urJiiicin cuse vcritalls liistorico:, scil niodo pari, buin in hrael, etc. Qux prnphetu siiperius ad Heli

mudu dispari, niodo contrai io ad iiivicein stitu con- dc jiidicanda doino cjus, hoc est, de alijicienda illiiis,

vcrsari. I'ari qiiiJcia, ni S.iinnvlis piieriti.i siinplex, etSaniiii'lis siibsiitucndo sacerdoiio prxiixil, cadein

ei li.pcns cxctlas Heli, Doniini S.iivaioris liiin)iliia- ipse Sainuel racto ad se Dci oraculo cognoscit, ei-

ter.l et peirlidain Judxoruni stullitiam signal. Dispari deinqiic [|eli leiiuiiliai ;

qiiia qux prophetarum prX'
DUtem, ut dobia Samnelis verba diceniis, Ecce ego, ciinia deriiiienilo vceii cl introducendo novo, lioe

quia vocusli nie, vcrain corlaii>i|iic Clirisli ini:ania-

cst Chiisti Ecclesia, saciTdotio prxcinuerant, e^<ih>iii

tioneni prxnionstraiil. Conlrari.\ ut inrfriiis, pecca- ipse Christns in cnnic conversaius, a Paire certius

luin Oavid in seriiione Urix niisericordcm Chri>ii

nudiia iii occullo, qiii mnrtaliuni imn esl ac. es^iis,

graiiam, i|ua geiiles est s^alvare dignnlus insiniial. palani .^udxornni priniaiibus et a;ierta vuce revelat.

Porro Samuel necdwn sciebal Dominum, elc. Pori o Idc:ico juraii doinui II eli, clc. Doinns lleli juxla

S.ilvatiir, cnjiis noiiien Deus, necdiim agiiiius esi a B l'il''"m non virtimaroiii sai guim-, qn.is filiorum
ejiis iniqiilt;is pollocbat, cxpiari poiuii , scd sanguine
carnalilins omnia P.iiiis seniper iiosse secreia, nc-
laiiien cst cxpiala marlyrii ,
qiinndo tol sacerdoles
qiie anie'|iiani bapiizarctur, viJii et leslinioniniii
siirpis iHiiis in civitaic Nobc paternx iiospiialiiaiis
perhibiiii Joaunes aperios ei cokIos, et vocein Pairis
gratia sunt insonies exsiincii (/ lieg. xxii). Juxia
super eiim laciam foisse desursom. Sic ergo iiiore
sancue Scriplur^c veru conscqiientiam allegorix iniqiiilas doiiius Holi,
inrinlilis bftaii Sanmclis igiioraii-

lia iiccultiita in carnis inranii.i tMii Dei sapleniiam iino totius domus Israel, iiulln hostiaruin vel inunc-

deinonslrat. ^eqiie eniin fru^tra dicluiii cst : Qnia in

runi hniix noiions genere valiiit ad inlegniin mun-
ivso sunl ontnes lliesauri srijiienlia: absrondili (Cut. il),
dari, doncc vcnirei Agnus Doi, qui lollii |)eccata

niiindi. Solus elinim sanguis ietu Cliritli Filii ejut

idt-licet in lidelibus, ni:inifeslari credciitibus.

El adjecil Dominus, et vocavit odlitic Samiitl ler- mmidal nos nb omni iniquitate {loan. i).

tio. Tcrtio Douiinus vooai Samuel, leriio cinisorgens Dormivit aulem Samuelus']ue niane, elo. Maiicliat

ipse ve.nit :id lleli, cl qiii se vocaverit dict. Tcilio Dominus iii secreia quieic cnm Paire, ciim qno invi-
Filium Paler in carne vi^iliileni, signis Douin invisi- sibililcr nmnia dispoiiere et gubeniarc iinn cessal,
bileni, niiinsiravii ; in iiif.inlia videllcet, iii pneritia. exspecians quand», depiilsa nocle viiiorom, virluium
ct iii jiiveniiiie. In infiiniia quippe, cuiii pasioribus C lioslia pandiMet, qiiando, li-gis iimbra docedeiKc, vc-
et inagls altesiantibus per angclum slelUtni|iie ra- riiatis evan^eliox liimioa reserarentnr, et slatiin ubi,

diavii. In pueritia vein, ciim, aniioruin xii facius, in corde ciijiispiam afflante Sole ju.',liii.e, fidei con-
iii lemplo sapieiiiii divina prxdiium iiioiistraret, spicietial jubar exorium, aperiens ampliorn sui Spiii-
ubl ipse dixil inler c.ncra : Quia in liis quw Pnlris lus doiia, perpeiiix domiis in coelis sperandum pro-
meiiunl, oporlet inc etse (Lnc. ii). Pnrro in jiivcii- mitlelial ingressom. Qund non soium tiinc in Jiidxis,

Hilc, cuin b:ipliialoni Paler i|ise de coelis sua voce sed el io nobis usqiic hodie geritur; qniciinque cnini
signavlt, dicens : llie esl Filiut nieus ditecliis, in quo gratiam Chrisli aui nondum accepit, vel acce|iain
mihi bene complacui (Marc. i). At in singulis his qui- culparum inerliis alijecil, huic in nocte cxcilatis po-

bus Dei Filius a Deo Paire deolaratur, ipse sc Fllins sito Cliristus, qiii semper in sanolis vig;lal, dorntii,
lioiiiiiiibiis lioniiiieni niorlalein morlallbus ofTerens, coeleslisqiie ei regni adiius occluiiii. .At dum lucein

adesse se, qni diu qiixsiius, exsiiectatus, ei desidera- sperandx pelendxqne vcni.x rcoipi, confestim ex-
tus fiiiTii, indlcnvit. citaius lanquam dormiens Dominus, oslia virtutuiii,

Intellexit igilur Heli quin Doniiniis vocarel piie- qiix iiiciinibente peifiilix vespcra ol:iuserat, apeiit.
rum, etc. Taiulein posl iiiolta a Domioo Facla ct dl- Ciii sensui oongruil, qu;iiiivis sub alio tropo pnlcber.
oia niaj;nalia, jiost l!a;.tistx Joaniiis cxplela prxco- D rime concinit, qiiml ipse Dnininus dum dorinil.nau-
iiia, iiiiclligniil saoerJotes, Sciili.x et Pharisxi, quia i.T peridltantur; dnni eviijilat, liberantnr {Mntili.

Jesus qui iii veritate carnis pucr nalus esl notiis, Vill).

ipse in veritaie scmplteriix deiiatis pateriiorum sit Creiit aviem Samuel . eic. Crevit Evangclii pra^di-

suminis coiitcinplator arcanuriim; inoxque annucii- calio, el Deus erat in r.jiristo, miindum reconciliaris

tes agiiiix fidei supernuin illiim, gaudia qulbus niin- slbi. Crevii opinio Jesu, el abiil iii toiam Syriam.
qiiam abest cniiiuend:) peicre, et qux hoininibus Unde Joaiines ait : Illiim cporlet crescere (Joan. lii) ;

liuniaiiilus narrare deiieat, a Deo Patrc dlvlnltus el de vcteris legis quasi Heli decessu, ooniinuo siib-
cupiunt anilire, ao, more ainantiiim qux (acienda juiigens : Meauicin, inqiiit, minui.
liorunt, ips! ut fiant ailmonent, quninodn nns sxpiiis Et non cecidit ex omnibus verbis ejus in terram. Nil

et ipsuiii Deum et angolos quod facliiros scimus, ad lcrrenum in verbis Doniini reperie-, vel nuIUis ci.riini

osleiidenilam nostrx inenlis devolioiiein, ut cilo et qni lerrona sapinnt ejiis spiriliialia ilicia coniprelien
iitstanter fuciant, quasi a' ::ucntcs liortaniur. Dioi- dil. Vel oerie iia dioenilum, qiiod Doininus in cania
iiius naniquc homines de len-i : Exsurge, Deus, etju- moratus, genlilibus, qui ad comparationcm Judaei-

Patboi.. XCI. 17
 ,

t:-!'.

i,r. 1" n.E vh:NE«Ami.is oi.kkcm

paus k. - l\i:.:kti(;x cemiina
........"- A «' ^<U ' '^-
l....-r..hl. vc.l.u...
r<ini q.K.^; lerra ail ca-U.n.
hra.l « f>/.i/i^</,i/m, W /i/.s '/»'//«< "' '
le.cUisiui;i. q..<>s |.08ln.o.liim
«an.fi. per ai.osl..l<'8 Crso ,ic liuiiiio
cn„iliir qiKJ aml-io ipje «("
i,erem,,n.i . nrc:, l>e ; ,

est ad (idem vocare digiiaius. (im icir; ih'<«"S ,<cril el iiiirus ejn^,
'i«'o priiu /S/io

n l)m iuque Beriah<'f, Ichuboil //ui in eriircitilur inijloriui.

Et cognovit iiiiiurriu» Israel ,

catl.olic;., i.l ".^t, ooiversi.lis E.clo-

f\c. Kl cogiK.vil serino i'<imue(is «iii..,;iso hraeli .
clc. Ii.
Kl eveiiit
Is.aei, .1..* a rii..ni.iis Mire-
si». si.iril.ialis videlicei I.i.c leelioiie d.-ccpius Siopo ,liu pcr exe...pla genll.ini
im..ti;...di ilialiolo ud fo.iteiii osn..e lK.plis...i i'flrv.v (i(l«
Israel , lau.lc... accepia ad te...pus Ev.„,g(;lii ,

|)r:udic:.iorcsscl Jes.is
meii.lo congrcgala esl.quod (i l.'i
n.n .nnlio |..'sl ipsa,., parilcr i.l ,l(ielori!s ve.il;.!,»

Not.is.um De.is. D.....i»ippft m-

Cliiisliis, qui voci.lur an.'.S'.ur..s luisse sign;.lur. Translai.MH.c ad ge.itcs
ierprct;.lurj.iaici..m.llludEcelesi;.MC..ipusii'si...i:.t,.le si,n<il cum coii-
Dei tesl3me..l.>, saccdolii legalis
,,u(.dieiumesl:iVM«fju</i<-iumes(mu»(/i,im'.r;"i".''ps perdilio subsccuta mmisiralnr.
j.incia ci Syn;.go<^a.
hujusmu,ulieiinelu,foras{Joan.xu)A\ers:,\>^e.Macm. EgrcssMS fs( miiii';«e hrnel nbviant
(
I lleg. IV. )

puie.isj..r;.....-nti, sive puiei.s sepii.uus, aui p.i-

populns. id esl |.osl
.lux Phili.sthiim , elc. Eg.essiis esl ,

plci.a.u l...pi.-.Mi per-

ioleiprclalur, palaii. bo..a opera
accepl;c legis notilia..., ad ageiida
teus s:.lietalis
al..<.nu..l.;.lo
oeptioncin desli...al. cum, exoreiz.to. ^^ expu2;nandu.n(|ue q..3..l.im [x.lcr;,!
qu 1 d.dieil ; ,

ronicin quisquo regeiie- ..Ufinium corda ebriata

ei expulso decor.le dialiolo. genli;il:'lis erroi.Mi. , .pio ,

Spiril.is seplilormis grati;e consecrandi.s et Inde bene Pbili-

ralioiiis perpeluam vergebant iu morlei...
largitatc s.tiiai.dns iutraveril.
ciBlestium donnrum cadenles potioi.C dicu..t..r. Oi.c •am.n i,.
slbiim
Sed et ipsft sit.is locorum non pnriim Ecclcsi.x sacra- lam ex.eras gciilcs a scele.u...
certan.iii,; Isracl iiou
teriiii..us Judicije lerrse seipsnm curab.il ne .1-
inenlis alUi.lit. quia vidclicet p.,||ulionc levoearc, .|..an. ,

Au-lrum exsliiil Kersabce.

n.in :.d Srplc..t.io..em. ;'d
lariim cxeii.plo pe.ii.:t.
obscrvare.
mysiie;..o plagaru... disianiiam bene cogno- hqiiilen, Ail.iUxri,. El
qu .r.iin i:i cnslramclaths esl jiiria
.".nere novit Si.rg^. Aqntlo, et
ejns consli-
vil qi.i cum sponso :
om..em s,:irilnalis s.ii liclli Ibluciam i,i

[luant aromata
,rni Anster, perjla horliim meiim, et
a.ixilio de .lu., .lieebal : />«m OH.Tifliv/.ir cnr
Inil :

Dau viciilus a ranca.le iii

,nius {Caiit. IV). Est
auieiii
meuni, in |.(da .-x^iluisti me (Psalm. ix). El nlibi :

quarl<Hi.i!liar.oeuuiib..sTyr..ui..le,iuociJ«nlanisfl..- meum (II iiei,. xxi)

Pominua jielra inea cl robiir
viuser.i.npci.salocosoriiiiisesii.o...e...Jnrquippenu- veneruiit in Aphec i'te. rrofi-
forr,) Pliilistk.ini .

qimd et ipsum n.l s.-

falsorum muliorn.nquc
vi.in, sive rivum Hebrsi vocani ;
eienle in Deo ver,. Israel.
iuiiium l.a.i.l igiiM.iliier respi- Inror nov..s invi.leiuli
g.,i(ic;..'dum bnpiii .ndi cilloivs deoni... co..linuo
civitassivevirns ii. iriho Ju.!;.,ver q corripuii el boc e^l rni:i-
cit.PiMTO borsabcse e;M,iq.,e de|.rava.idi ;

e.go .i"iver- tur..re m.vo

jensad Austrnm. uldium.is. Cogi.ovil sil,;c..s aeiem i.: Apb.:c, id c»i, in

Dei i.ile.a.is Cl.risiia :ori.m .piasque gcnlos al.

5us Israel id .'81, visioi.i ,nnlra Isiael ii.struerc. finitiu.as
ab A.piibm.^ U5(i,ic sea..dal'/,and,.m Oc.
populus,
;'.
Dan ..s.p.e I!<ts:.I.c '.
i„„„„.,lis cdoclas M.ir:tibns, ad
e;.ieol.M...oi.o us.|o,' ;..l lideles,
leligio.iis vl aclionis
exe...,da
ad Aiislrum, id esi, a ,,„|,„!n,., ,
porversa;
so Ih.si.s aniwin. Halus lempo.e legis accepu.s usque
ab bis qui nupcr durissin.os ,„u.„,ousl.are. a
;.
.^....d

ad eos ,p.l lncidisH...o j;...i sai.cii utraquc uuuiii nm..p.am

cxcl..seiaut, usquc ,luu, s-raiia Cbristi lecil ,

Jcsus esU.l.r.stus
Spirilus sunl calorc peillaii, .piia ;i"ire desiicrunt.

Filins Dei, ei qui;. .redc.Ks habenl vUam .cicrnan. Iniw aiiiem certnmme terga
vertit hraei P/ir'.s(/„ns,
ii. bac leciioiw
pcrso.ia bea'. pop.ilcs re..'n, vcr-
i„ ..omii.e ejus.
Pol.^st
rl,- 0(10 iiner
Isr.iel et g.-milinm
meu.bra i:bnsl., P«r»>. bn- coullielu. ei b.,c iro
Samuelis, ad ipsa quoq.ie l,,,,.,,.,,,;,.,; ,le vera relig.one
refcr.i. de «luib.is ipsc .1,-
iUis pro idolorum .c.-..-
niilitalis r..e,ilo sublio.i:. „„;,„ ,.i veri Dei cultu ,

se sicut parvalusiste, dolecit lidc Is.ael. .1

p.o.l.s.u.*
t.l
•
Qwcu,ii,:ie er.iolmnMuve.il s;.lioue ce,.aul.b,.s,
Qu.bus ^enlos sc.uen-
Inc esl major in regno ccehn„n {Maiih. xv...). i,,sc crrore.n ge.,r....... qu'...
ad
a,l

csi. ab eM.^r.o.i- C..j'.s ia...en |»..r..o

i„ lemplo D(....i"i do..n,..,iil.us,
i.l ^
,|,„„ ,i,lem ejus p..i,.e.c cou.ervi.

b„s .....n.li enris i,. sola s,.pe.na voluuiaie

s,.eeula.ul;. o ,„i„„„;,,
,.,.u-risli.-clpece.int.bus. ad
.l.le..-
„.,„
^

coiiversis, quomodo mulia qux- sp,ril..ar'..... porsl;.bat

ocs.ra r.'.lire
mlo co.ds luminc .;„,.la v,rl,..um
lleli ..-.i v.d.r.i eo^i.- a,..iq..i l'ei p.'P"l.
car.ga..s sv..ex el
reprobalus b,ec iia all..i;or.ee sup.-r
N..,,..,.
.ioca ;p.e )o- .m ..bi .ropolo-
pa..,l.,ni;,r.
iudici,.ru;u secrcta
l.
S,lum Ma'ui.,W.,..apules,." ,

"(".''' i,.se q.,o-i.-s .•xped..m.H>

,„i.,„s,.|uil..<lu....ri»E^a„,cl.o;(:o../i(.o. „.,6 co..ve...;...l, N..U el

« abscoudisU l,<vc a .v,-

ex,...Bi.aie n.lens. uo..
„.i,„. J.,„n
,«;li et terrce, </« spiriu.ali s,.'ril"s imm....dos
,i.,.,,|,,,s..,ir.,d.,((i6-.«.e,.e,..'(,..li.-M''.''«'';(^'';''''- virin.e l.etus s.-d in
lap'de coi.lisus .

„,:, vid.beel
bum.bl .s
esi sine ma...b.'S Pan.
[, eliamiucxempluml..c,p.a.-sent.3 i|u. .le
pr;ie.sus ...o.,ie ^
t... iUo
,,..-..iten.ium . .'l s„i,crborum
....i..ci;.s
re,!ua p..>ste.ne.e ..ovl. mox
,:,;„n.nda „) solus diaboli
.il per ban- i.i .i.iUs.c .i;...' nova..,m lib. at..nm >
,i.r.uili.tur. veriia.is i...n..e.
dam„;....la ii,l,;„
>^»e(.li absc....sa,,,u;t. bum.l.bnsp;.tcl,.- p,.,. si,..,;..!;. b..n;,- o„eral.onis e«-pl» ..ppo..u.a.
.a,.ic...,b..s ,,,„
,,eoea..d..
,-i;.ittr.a..ad,x.M.i
osie.id.tur.
Cave auirm ..e le.^a me....s („.ie«i.bus
s,.! p..li..s. juxla q.")d ^'l'"»"^'
verlas bo»libus ,

IW.i^uMo, c /«,.*(• -c
„,„s,„.u. J;aol.us
 ,

r.2?5 IN SAMUELEM PP.OPilKrAM M.I,Kr.OI\K'.\ fcXPOSlTIO. — l.tn. I. !.Jli

(^nr. iv). Vi>riiiii qiii.i srriplnm e^I : Varius ev^^nins \ liiaiitcr quicrebal , venientein jain res[iiicre , el in
«/ lielli, ei iiuiic liunc , uuiic illum ronsii'iiil ytaUns qiiibu-daiii snis mcnibris etiaiii pcrscqiii et odisse
( II Heq. 11 ) , si forte atl teinpus ccssisse ei hnsi«>iii iinn dubiiabal.

«liisse <i>i:lii;eiil, si eiiuin agros bonn' tii« c(iuvi'i - Ernnl iHP dno filii Heli ciini nrca fcederis Oomini
fialioiiis •'niclifcrcs popiilasse , el prudeiiliain , fm- elo. Kt iioiiiine cl iiicrilii filii llcli di-signaiit qiiol
liindincm, jiislitiain ac leniptTaiiliain , qiiasi pr:>;- populiini Clirislo in carnc n>>ii credere etiam si-
rellcniissimas quiiliinr diices ciincia virliitum liiriiia oerdotiiiii illius lemporis n"n pariini culpa a-ljnvil.
Kubseqiiitiir, se slravisse jactaverit, nec si tainen Oplini qiiippe, discslcialus, sicm ci .supra dictuMi
l;ise caslia oplimi proposili, qiia> jnxia rirniam pc- est ; 1'liiiices, os niuluin inicrprf l.iliir. (luoruni
Iram melalns es, deserere, scrt magis lininililalis et prior dissoliiiionein aciiiiiin, poslciior etiam do-
piTinitrnlix' rpmcdlo perditos virluliiin ciineos ilebes cenili inertiam signat , nim etiain perfecii qnique
iiova redinlcgrare iiiililia , juxla euiii qni dixil : Si sacerdotcs, et ince^.sn boni ope.ris oriiaii, et pixdi-
ipiii/i($ pnlesialein hubenlet ascemierinl super te , lo ralioiiis esse diMieant voce liiicri.

eiim liiui» ne (liniiseris, quia curaliu cessare fiiciel ('iinique venissel a c i firihris Doini)ii in caslia, elc.
percaia niaxinia {F.ccl. xs). Insiaiiic igilur ab advir- Nato in carnc Ooiniiin, turliaiui e^t oiiiins Israel , et
sariis periciilo cerlaininis, arcam fervciilissimac fidci ^ pra^dicanle alii ad crcdeii^luin , alii ad contradicen
aiix^liairicem nlTer. Sed si el illam forle npqiiissiini diiiii moveb.iniiir ; et tcnciia priiis cunscientia cobIi
:id liorain vcl li:iresini perniiscfiido, vcl alio qiioli- laiida-> inHiiiuil.

liet generc fraudis aiisiiiinando, siibiraxciinl , neo /-''

audieiuiil Pltilisthiiiii voce.it clumoris. Kt al
lilii supernx pleiaiis auiilliiin dcGoiei ,
quu: ideo gcniilium nsque cogniiioiieni fama doininic;E praedi-
plerumquc suos sd lioram cadere penniitU , ut, calionis dixit.

cogniia proprin inlirmiiaie, cauiiores pnstuio^liiin Timuerunlque PliilislhUm dicenies : Venit Deus in
in viriuiiliiis , ac peilecii res ad prjeinia servot. De- casira, etc. Timuerunt pagani, cogiKJSoeiiies veri
iiiqne arca post nii>diruni l*ta dniuuin regn d.liir, Doi advenluni in iminilo, ad mimienda siioniin spi-
liileiiirqne iirbis iii arce bis denis periiiaiicl aiiiiis liliulia castra lideliutii ; el inulloriim falsomnique
,

quia ler pccniienii^un sxpe reccpia virtus aiiiiiiiim iinminuin cultores, simul ci tuliuias ingemueruiit
ardeiilius qiiam aiile lurbiiicni lentalionis poler.it e-se perdeiidas , seijue Invicem pcriidi ad debellan-
adimplel, euiiiqiie usqiie ad cniisuniniatuni perleciae daiii lidei ac veritJlis aciein ciinrorlaniiit.
ligis diviii» docaioguni , ac pcrcipiendum perpeliio Non cnim fiiil lanla eisuita.iu lieri el iiiuliusierlius.

in'le5tis dciiarii
. gaiidiinii,,^^
^ coiiiiiaiiir. Viiiiin bi- ino
..,...,.,.. Noque ,
in lege,
,j , neque
' -,-- aine lcgeni
.-D —
lain prompta
..-l^, ..uj|..u lucrr
ivi,.,,

rali expiisilione pra-occupali-:, redcamus ad ordinom coida cicJentiuin ad ciiiicia pro lailesiis regni de
leclionis, ci iii antiquissinio liitorie iieinore nova sidoiio, vol palieiida quj; lerris liorrcnl, vel sper

spirimalis aPegoriae poina qii*ranius. iiCiida qii:\; Iibeiil.

Qiiare percussit nos Dominus hodie eoram Pltiti- Puijiiuvtrunt erijo Phitislliiim, cl castis esi Israel,
slliiim ? eic. Consnluernnt sibi pro adipisccnd i sa- c 0. Piigiiavoniiit ajveriiaiii veriialis, si^e Iioiiiines.

liilis via dooliores qiiique liiin lomporii in pfqinlo seu lecinres ooruin, spirilus iiuinuiidi, conirH ors-

l>rael, qnaerendo, videl.cet ,

qiMre legcin acoipicn- dciiles inClirisiuiii; a quibus vel aperie =a;viciitib!is,

les, legemiiue faccre v. lofues , eum pcrliceie xel ^el oc( iilie siiadeiiiibiis, vel e.veuiiila pravitalis uige-

implere neqiiivciint, quare sinl percussl a Uoinino iciitibus, ;ilii vel negaiione vel mjrtyriu, ca-si, alii

toriim rbilisihiim , id csl, qnare, perinitiente Do- ad descreiida iiislJiitius sujb liim.t lidoi sunl taberiia-
niiiio, iicine eos siia gratia juvante , roncupierinl, cula ropiil-i.
lcgenies el dilig.nlc- le.acin, quse dicit : !\on coit- Lt focla est playamagna niinis, clc. Pliiies veiiieute

cvpisces (Exod. ii). In\ciieiuuti|i!c landein ulile con- arca quani aiilea ceciilerui.t : Quia si nou venissem,
siliiim, iit qiia^renies Clirisli .«r.'liam, quaD in legis inquil, el loculiis ris fuin,int, peccalum nen lial<ertiii,

Scripluru ( benl. v )
p.iliibiis Cjt s.ppe proinissa fil- ,, nunc innein tXLUintioHau nnn htibeitl de peccalo sit

liira ,
graiiain (|iiippc Clirisli iii lcgi; si;;nitain lepe- [Joan. xv). Possiiinus autein, jnxta niyslicaiu iiumcri
rire, pcr iiuein eam cuperc liberari, lioc est arcam inlerpreiationem, djcere quia quaiuor millia viroriiui
testjnieiiii in Silo inira volum laberiiaciili posikim an!e adveuium arcffi perdidcrit Israei, in eis qui anie
rpmiiii?ci, ci ad pronierendK saluiis aiixiliuni a po- lnearn:iiionis domisiLX leiiipus miiius perfecte cre-
piiio deferri. Diximus supra qua ratinne Silo legis ilendo, sperando, ainando, el operando , legis jnssa
lypiiin leneat. spernebaiit ;allata antein ar. a, triginta niiilispediluiii
ilisil ergo pnpulus ii Silo , eic. Misit popiilns iii luajoii pUiga porierintqui sanclae Trinitaiis laysie-
fuiiirain fidei sii* deviiii.mom ; et gratism Dei super rium ex tvangelio, cuiii proinissionedenariicoBlestis,
( iiinla exoelleiiiis, qiiani legis ocoasioii;> didicoranl, accipere renucbant.
silii ailjulricem as>uineb<iil. Ei noiaiuUim qiiod Ei arca Dei capUi csi, elc. Et regnuin abiatuin e»t a
lemporo loio qii.preiidi ei affer-nili :^d se 3ro:iiii Jiidaeis, datuiiiqae est genii facienii fiucius ejiis. Ord<3

quieia Israel caslra inaiisere : pcrvcnienle aiileiii quoquesacerdoiii, qui se non leriegevserai, Doininu
illa, siint :'li hnstc liirl>at:i ,
quia pnpiiliis ideni do- judicaiiie, iraii^Iaius est.
ininira- Incariiaii nis fidoiii ,
quani venluram iu- CurrcHsnulemm de Bcr.jaiuiner utis, eic. Curiens
5i7 BKD.t: vr.^KUAiiii.is opi;iu]\i i*.\its II. _ i:xF,(;hTic.\ <;knuina. 6:».S

ctcilani s.iliiii8sua>viii'aiii(!eiciisi)n}.'iiliis,i|iii|icre(iii' A Senex erat tir, el gninda-iuit. elc. llivelcr:ituiiieral

libus ob perlidiaiii Judxis rciiiaiisil, audicnsali npo- iil Iriiiporis s.-icerdoliuiii illuJ, i|ii(>iidaiii upiiiia \ir-

iildlis : ^a/iiiiiiiiii a g nerntioiie isla jnava (Acl. ii), liiic gloiiriciiiii el ipsiini prr s:ici rJnluin pniiiipcs,
Yiiiil ad ('riida'iiiliis cns (|ih, cwiruali ;i Cliristo, .iil- ^ciiKMCS piipiili, Scribas ei IMiaris.cns, i|iii cii:iiii liv

liuc iii lege gl rijbaiiiur, ci (juasi laberiinciiliiMi gi^ dnrloics vocati siiiil , opporluiio leniporc plelii

Diiinini in S:lo abs(|ue le^uiniciili arca scrvabuiil; Israel divin.i! Icgis, quue dccalogn coinpleciitiir, judi-
uii|ue racilius audieiites ad piciiiii iiii.nii piovoc:irei, ( ia iisteiiilebal Sed et juxta lcj;is lropo'ogiain qiils-

icisso pruisus oinni velusio liabitii, ct tota siut pns- qiie nusirum arcani lesiainenii et in labernaculo cu

(X liilucia foriiludinis pro iiiliilo d(!S|icri:i, Iiiciiiomis sliidire iiiierius, et, cuiii icinpiis exirrit, coiilra Plii

npp.ruil. Qiii beiie de lieiij:iniiii, ij csl iiliu ile\l(.'r.i', listliiiin pii^'naturus, sccuiii debct ulTcrre; hnc cil.

gcnus diixis>e lerliitietiir, qiiia iiiiniruiii Ecclesi:!, ipsain lideiii eicnnscientiam flrmaiii semper c:istaiii-

ad coinparaiidiieiii .^syii.ignga:, (|uia superna Jerusa- qiie Cdliiliere ; et, cuin rcs popnsccrii, conlra iiiiiiiun-

lcni, \ideli('('i iiiatcr iinsiia, ad cnllaiioneiii pra^sin- dos, vci liomincs, vcl da.'iiioncs, lielli spiritiiulis ad-
tis, (|iiasi ilextcra ad l:cvam piaiiiinei. Yir igitur jiiiiicem defcrrc, qua; liahcat diios sacerdotes cu-

isle Ueiijaiiiiiieus vel pnpuliiiii Ecclesix priiiiiiiva-. siodc;, (tcmiiia- videlicct dilcctiiniis sollicilos scnsiis.

vel ad aliqiK^iii illius a;vi doctoreiii, filiuni scilicot " .Ncijiie cnitn qii;imlibet (idcni, sed eam qii.e pcr dile-
dextei'4; (idci, \el ccric aposloluin Pauliini, qni ei ctionem operatur, .\postolus l.iude digii:iin ducil (Cn-

l<eiij:iiiiin de liibn dcsccndil, qui , iinvissinius apo- liii. v). I'.t si iiobis forie pi^iianlibus iinmundi spi-
sloloruin cunt sii, plus nmnibus iii piuidicaiidu laliu- riius aul li.Treiici (iJei arcam eripuorini, ac sacerdo-
r.ivil, insinual (/ Cor. xv). lales piosquc sciisus necavcrint, necesse esl mox vir

Cumque ille venistei, Ueli ledebut , cic. Cnm ductor ncnjamineus, luctiiu^o insignis babitu, ij es(, aniinus
Novi reslanienti, scisso litieio: iiidiinicntu, apjiarui.-^- spe snpcrnx pieiaiis crecius, supplcx el pu i.iiens

scl iii Juda:a, sacerdiiliiiiii velus a.lhuc, quanivis lu- advoiiiai, noslrique nnbis rcaius ad roenieni erraia
iiiiiie aniisso, sedebal super cailiedrani Moysi ; sed ruducai, et totaiii nostri rectoris urbcin ad liiciuiii

contia Cbristuni,quiesl via, veriias et vit:i. Timebat la(r\ni:isque piovoccl, dnnec Deo niiseranle, rci!ea(
eiiini, quud eienit, iie forle se reprob:iio, Clirisii ad arca qiix' capia esi, ii)elioiq'ie in loco perdiiorum
gcnti s gratia traiisirel. sacerdos, id esl , casiigatior, post pceiiiienti^ siidu-

Vtruttlem ilie, poslquum ingresms al , iiuiitiavit res, iiobis sensus caniiorqiic doneiur. Ncc lenipiis

urbi , eic. Evangclizavit doctor, ct pwiiiluii auditor. sepicm nieiisiuin, i|UO arcain lenueie Pbilistliiim, a
Ai:dili> qiiippe S''elere, quod in S.ilv:itori> nece i iiin- ,
si};nilicaiidi poenitentijD forma discrepal. Nain et
iniserani, coinpuiicii smiii ciirde Judx'i, et ilixiiiinl ad '
Spifitus sancii gratia, qiise scplifurinis traditur, poe-

Potrum cl ad rcliqiios apostolus : Quid faciemus, nitenliaiii aduiissuruni gcrendam ac veniam consiat
liii [ralrcs {Aci. ii). csse n:inciscendam ; ci canidem veniani seplem iiin-

i.i (iiKiiDii lleli soiiiium clamoris, clc Ei ad ipsas ilis linpcl aiid.im, r:itruin senteiiti:i declaral. Dciiique

usi|uc priiicipom sarerdoluni aures, poenilcniis ad ox- esposilores Psalierii, scptem pu^niteiiti.^e psalmos
lionalioneiii aposloloruin populi l':iina pcrvcnil, nrc Irailiiiii , (|uibiis ad nbtiucndam roiiiissioneiii pccca-
libcnier accepta esl. Deniqiie loquoniibus illis aJ po- loruin superue sii pici.is implorauda. Veruiii suul
puluin , superveiierunt sacerdoies, ci maKistratiis qiii iiii'innii:iiii, ngniiioiieni, dulorenKiue culpanim,
teiiipli,el^ailduc;ei,doleiilcs quod doccrenl p '|>iiluiii, iiun ad reinediiiin fl.igiianduin, scd iiislar Jiid:K ad
el annuiiliaiciit in Jesu resurrecli'>iii'm ex nnn- prinrum sceleriim aiii;tiienlum converlnnl. Qtii quo-
iiiis. Ncc disiulernnt apostoli, quin ei ipais evangeli- niain inveleraii inler onnies iiiiuiicos suos, luibaio

zarent. prx ira Dei nieniis oculo, lumen quoquc (idci perdi>
Ileli auteiii crat iionaginla oclo aiiiiorinii, clc. Saccr- dcic, sedcni re|ieiiie judieiaria! discrciiunis rctro re-
doliuni l( !;,iU; luiic tcmporis diio de perlcrlione, qu.x- diluri, ci innx periiuri, rclin iiiniii ; el qinmvi.^ ali-
nd vitain diirerel, ininus babiirrat, liiJcin sciiicei ci .. qu.indni discrcli: vivisse, ci beiie sc psos ju\ia legis

oper:i. Ideuquc ucuti, id cst |ii-a'concs, illiiis callga ei E\an:;elii pia-cepta gessissc visi suni (lioc c>l

verani seiisu, ct Clirisiuin lii lege vidi;re uon pote- eniiii quadiMginla aiinis Israel judicarc). ingriienltt

raiil. Velaincn naiiiijiio erai siipercur eoruiii, quud liiiien ariiriilo tent.itioiiis , inisera iiiuitc sue-
in Clirislo ev:icuatur. riiiiiliiiiit.

El iircu Dei t'(ip/« esl, elc. Hl crcstcnle loiige lalequc Nurn.i iiulem ejus, uxor 1'hinees, pra-iinunt t"Hl,

apostolonim |>ra;cuniu ar lide populuriiiii pa;iiiloii- elc. S)iiagO);.i lilii sarcrdutii lrg;ilis cuniiiiiss.i utl

liiiin, i;i'aila Dci Judxis rrepia cst, saccnlotiiimqiie rcgeiidiini, srnicii quKlcni vcrbi a Jocloribiis accis-
iliiid l(*t;:ilii>ni diii jiidiriflniiii solio gloriosuin, t|iii:i prral, cl \ii iiia er.il qii.v Duniino pia'die:iiite Iru-

reirursuiii c:idcre, id C'>l, post se reverli, cl pcrcai;i, riiiiu lldei, qiiein diu (iiiarebai, pruginiieicl. V> riiiil

qumoliin rcliquit, rcpclcru noii liiiiuil; IVacto siiper- ipsn qiioqne post ruiiiiiii magislroroin incunavil so
bi:r singiilaris cprvice pri iii, ui liur juxla osiiuin illiul, a rcrliludine \iven>li , el populi qni.leni lurbaiii iiok

viilclicet (jiiod :iil : Periue n quis iiilroieril, salvahilur ininimani , srd ipsa, (|uia vil.e A>icU>reiii («rculilj

{Jiiiin. \):(iii (iguraiiiiii iiivslerio jiixla seilebai, sc I iniiile inulriaiiil:i pe|>eril. (

ipkiiiii perliiliii' iiinii'1 noii inlrabal. )'.'( i(/('(i/'ii |iurriim /i/liil»>./, clr. Icbabud iiil^ipiii*
tii<* IN SVMLELEM ['ItOPMKTAM ALLKGOKICA tXPOSITIO. — LIB. I. 55?)

lalur, ViE gloriae, vel Decitlll gloiia, quod aplissinie A suscepil, ah erroio su.-e por(i(ii.fi iii iiiiinili i'sl i; i'

nomen Iiujns leinporis Juilxis congruere neino fere salvatiirus, palcl prulecloqnid signiluel T<ibias, ciiiii

est qui ambiget. Translaia est antcin gloria fiiJei de per intcraiiea conscisi piscis, el conjiigem a d.ciiio-
Isiacl ad gcnies, de Synagoga ad EccK-siam; sed iii iiio, et a cneciiaie lilierai parenirm.
liiic iniindi reverieiurad Israel. De iranslaia ad nos Cumiue surrexissent diUiculu Azoti altera die, c(c.

gaudeainus; de Iransferenda a nobis palriaiii, qiia; Clare^ci>iilibusper fidei prsconesiniraciilorum signis,

in plauslro novae conversalionis reducenda , tiniea- decidit idulolatri^ culius, in eis qui nd Clirislum po-

IIIUS. luere convcrti; sed proditiis licei ei deteciiis, qiii va-

CAPUT X, nilas cst. reciiperaius est in ris qui contra veriiatcm

Tvllcnlibiis inlempluin Oagon arcani Dci Pltilislliais, arma niovere perfidia;.

l)iimo ii)se Dagon, deinde eliani poiiuliis ac leria lii- liunumque mane dic allo consurgenles, elc. Cres»
gna ullione plagantiir, manelque apud eos arca cciite paulatiiii .'^igiuiniin coelesiium lumine, iduluia-
mensibus seplem.
iriaR confiisa facie coram fidelibiis Chrisii terrenuin

(I neg. V.) Pliilisihiiin atttem tulerunl arcam Dei, pcr oiiiiiia cailucumqiie qiiidquid ealenus egere vel
eu:. llaec ieciio myslice siiscipieiile fidei leslamen crcdidere coiifessi siiiit.

l in pr.Tpuiio, siinulacra primo liuniilianda, nec mo- " Caput auiem Dagun et dua; patma: siianuum ejus, elc.
ra fuiidiius cverienda , eos quoqnc qui posi agniiam Cipu'. oinnis peccaii,siiperbi:idiaboli,et opiis idolula-

lidem reiro con\erluMlur digiia uliioiie plecieiidos, Iria; ;

qnod qu:isi diiabiis palinis, inipielatis profes-

insinuat. siniie, lauduin ct viciiinanim CMrenioniis agebaiiir, a

Pliilistliiim auiem lulenint arcam Dei, clc. Centes cogniio curpore, id est, a coh;i;reiiiibHS sibi iiirbis

susccpcniiil vtrljiiin Kv.ingclii a Juda>a, ubi Duiiiiniis seducioruni abscissum yim, janiqiie fnras initienduin,

( orporaliter iiatii«, coiiveisatus, et passu-, loca dis- Chiisti augcscenle iriiimpbo, parebal; qui qiiasi ca-
pul cl niaiius Dagoii Irunci i;i liinine jacure inoiistra-
rrnsaiiuiilssux mysleriis nsque liudie sacra re!iquit.
Lt aspnriaverunl illud raina felici in exteras usque bat, cuin ail : ^unc juilicium est mundi, nanc prin-

miindi provinrias, qiia; iiactenus viiiorum namma ceps liujus mitndi ejicietur (oias (ioan. nii).

lerveiiles, tarnis sidvebanuir illecebris. lliide lipne Porro Dagon Iruncus solus , elc. Porro po;iiiIus,

idololalri:e alijecl:! ul elimiiiata proressionp.aiqiieope-

Azolus, qua; llcbraicc Erdod vocalur, juMa prisli-

i!um nomeii, «lissoliit oncm vel cffusioiieni, sive in-

laiione da'iiii)niaca, iiiier eos ([ui iii fide processe-

cendium significat. raiit, qiiasi juxta arcam Dci. humilis subiiiissiis'|iie

Et iniulerur.t cam in lempluni Dagoii. El intule- renianere, (|iiain cum diibolo foras iniili, id est, ab
p
ruiil fidciii iii ii.iindiim, qul iii maiigno posilus eral, Icclesiae iiienibiis anaibeiiiaiizari, nialebat. Nec iil-

el de i|uo Diiiiiuius ait : Cum [orlis armalus custodit tra slaliis Dagnn sicut antca rcslauralus asseriiur,

iilrittm suum, in pace sunt omnii guii: possidet ; si au- quia posi multa licet Ecclesix certaiiiina ces-atiiiii,
tem [ortior illo superveiiiens viceiil euin, iiniiieriu arma tamena falsorumdefensioiie deorum, et uni Dco vero
ejus aii[eret, iii quibus confidcbat, el spolia ejus distri- esl data victoria Cliristo.

buet {I loan. v; Luc. xi). Forliserat D.igon, qiiaii- Piopter hanc causum non cnlcaut siicerdo es Do'
do siulia geniiliiaiis arina suo cusio<lieliat in airio. gon, etc. Propier causain ,
qua diabulus ejiciendus
Forlior est aua lidei, (pi:r liuic viciri.\ spolia iiiipie- foras, ct in fiiie daniiiandiis csi, oiiiiies qiii euiii per-

lalis eripiiit, et liaec pieiatis arma ei spolia fecit. versa vel docendo vel operando sei|iiiintiir, ipso in-

El slatuerunt eam juxla Dagon. El erexerunt ec- siiganie, leinpus ejusdeinejcciionis ei damnatioiiis il-

rlesias Chrisli in gentibus. maurnie aJbuc nunnullis lius considerare et cavcre detrectanl. Quiii aiiiequani
in locis idulorum ciillura. Dagnn quippe, qiii inter- sui cultores abiiiiqiiitate resipiscanl, coriim sollici-

pretatur piscis trisliiiiv, non soliim persona, sed el tusscnsuni qiiasi incessnm mentis a pr:Bvidenda fu-
nomine significat enin qui, auclor nobis iniseriarum lura, vol sua, vel ipsuriim |ierditione suspendil. El
ali initio existens, rex universnruni qux in aquis t) lioc usqiie in bodiernum liiein, id est , usquc duin
sunl a proplipl;» vncaiur. De quo Dumiiiiis liealo Job eorum quisqiie Iiiceni ventatis agnoveiil, quem per-
sub Levi:iihan speeie pluriina narral (Job xl). Et peiiio prxsentem qui sequitiir, non anibulabii in (e-

qucni Tobi:is, qui inlerpreiauir bonus Dei, se iiiva- iiebris. Ner timelcalcare su(ier lin en Dagoniii Azoto,
deitlcm antioli duris liorlaui iindis abslrahil, exeiile- quia pravoruiii, qui terrenis ardent desideriis, si-
rai, assai, coinedii, s.ilit, ci seciiiii ad medic.imina iiinl et 1 apiiis tonini rii.ibnli, paenaiii mente seiliil.i

simul ei viaiiciini poriai. Id est, Duminus Salvator conluelnr el horrel, i super elliiueii suuni conversus
su.-u cariiis e.scaiii appeicniem diab< luni diviiia po- ad nieliora, pascli:ili agni saiiguine aspergere, id est,
lemia su|icrai, insidlariim hiiibiis eripii ; ei abscisa inl.oiliiin cl exitnm suiim iloiiiiiiicse passionis my-
ab eo iiiembia iniqiiitaiis, sapieiui.i! >a'e coiidila, ac sicrio iiiuiiire, sauigit. Dagoii ergo inincali capiil et
saucti Spiritns igiie di-cocta, in curporis siii, iiiioj pedos in limiiie suos ab ejusdem liiniiiis laci'i diier-
est Ecclesia, nieuibra trajicil, peri|ue alios aliis saln- reiil. Agni vero inimnculati saiigiiis in liniine suos se
tis auxilia prxsiai. Duui eniin per cosquos diabolo scHiper rccolcnies tutos ab liosle reddel, quia diabo-
erepios salval Oominus, el geiililiijlem ab idoloiatri:e lus eis quos decipit cunsidi^raiidutn hiiciii , qui ail

dcceptione salvabil , ct Judseos , de quibus carnem iiiipia lartara ducal, et Ipsurum siiblralii: ct suiiiii.
 ,

?;-i yLit.i. vi:ner\bilis orMuiL.M pars n. — lxkgetica gf.mjlna. t,oi

'.tiniiiius aulom qnos ri'itiMi)it siise passionis ei rfstir- A inoditatio cnnli» foriiin iiitiTior ad pr.Ktorlnra ctrA
lociionis cvoiiipli) ^ii.uii scnipcf Juict spcrare pos ct iiiiiiiunila vit.c prcsciitis relapsa , fciiJo ciincns

III ricin. linio ct cruore vilioruin |ilciia lorag upparcbal; ciii

Atiqrtivtila anlfm e:.i Kianii /). i«.'iii sii;)''i Amlios, t!cncri pnrciissionis liisrelicnriini vcsaiiiam coicpa.

fic. Qiii siisccpia Dci aica supor Dagon iiiicriiii d»- rari, ct ipsa Arii niorte docelur ; qni, fiisis per i ost"-

Iriil iiiiii3iii'|iif ojiis criu'ii"l, iii postciiiinbiis lc riora vi.<iceriljus, ciiiictis riiicni lia>rctic!i dnccndi, ei

riuiiiiir, ci>riiii!iiii •
a iniii.ldis icrra ilcninliliir, qm:! !ia:rclicis di),'iia supplicia siiliciiiidi priiiciiiiuiii , iiii-

ipii (iilei ^igniiione vc.l cliain niystcrii-. imbiili bcr.! iiivcnii.

a'ii iJnlu sienii , ai;t vilia silii min lolcrant inior- Uifcniiil kiKjiie, et congregaverunl omnes snirnpas
ilici ,
qiii.i ri-lro i.'spiiiiiiit , iiiiiiiiiinlitiaiii vila; vc- Pliilisihinonim , eic. Mnlii li:cc liodie crcdeiiiiiiin de

\cris iiMii rcii!i.|.iiiiil, ci posicriora, iiii:»; cmn A|.o- {»ciitihu<> f.iClis , elsi non vcrliis, diciiiit : Oiiniliile

>lo!o ( /'/iiii/\ 111 ) oblivisti cl arbilrari ilcbueraiit rulciii , ct revcrtalur ad fili..s fsrael , iil laiideiii no-
iiistcrcora, repctiinl. Fa liis iiiminiin qnx cligunt liis cxcisis, i li scciiiidiiin nuinrain inseranlur su.-e

|iuiiiiiiitiir , ips,u|iii> lii iniscris raus,i poeiix' , i|u;i' oliv.c. Satius cst eiiini i^norantcs p''iire, <|iiain cnin
li.jicialio cr:i'i i'iip:c. Scii d si niiid Imiii gcriiii- c:Meris pcrca;is pro (iilci ciiani ,
qiiain servarc iie-

iiare \ideiilur, qiii ociilos iiiciills rclro leiiuiil , et U qninius ,

pr:cv;iricalioiie daniiiari.

radix ccgiiatioiiis ab iinniiinlis spiritilius ci opera- Li a%ceniieliii utulaius uniuicujusiiue civilaii» in

liOHis (rucins erudiiur. Pcrcussil aulcm Dominus ca'/i()ii. I.l iiiiiiiiiiir alquo iinpatientia clainorque

iion siiluiit Aiotiiin , ubi erat Da|;.iii , sed et oinnes Sndoinilii iis lalso fideliiiin insignis qiiibusqiie locis,

lines Azoii qiiia iioii tantuin capiialiuni iiicemiia vcl pcrsoiiis , vcl ccrle sensiliiis corporis, qni ail
,

criniiiiuin , in qiiibus apcrtum oinis ilialioli claret ,

niiincrum civit;itiini Pbilistliiin) qiiin.iuc sunt, di.>-

cd el parva qu.Tque , el qu;e l.oniinibus exlreina tricuim iiidiccm laierc iiiinquam valii , qui tre-

vel levia forte pcccala videntur, disiricli judicis iiienila scnicntia lempiis biijusmodi pra^nuniiins :

se 'tentia reprobans dainnat. Peniqiie omne vrbnm Vcriiiiilainen , inqnil, Fitivs liominit veniens ,
puins

i().si(»i tuculi jucriiil homiiie>, rtddent de eu iiweiiict (idem ir ,eirti [Luc. vvill.)
, (jiioii

(I Iteg. VI.) Fuit eri.o nrca Doinini in regiviie Plii-

lationein ni die iutiicii { Mnnh. mU.
tis'hnt>rum s/lcm mttnibus. Septein universitateiii
y d Hie^auUm tiii Azolii hiijitscemodi plttijain, elc.

p(iictui;imChtislicnn- rei cnjusque, si\e leinpnris, aut nuincri, seii certe

Vldeiilesiiloio .i'i, c .lileci.ires

noluiil ejiis icjipere, pio- pleiii:udiiiem gratise spiriiualis evirimere 'oleiil.

ira deos suos, (iilciii n»;

omnein dcornin siiovu.i Mcnsis autem qui cienieiito ac decremento lunaris

pter lianc sohin cogaulur .,

Cbristiani propler luiiiinis variatur, slatum Ecclesix iiiier pnispera et

i.irhain abdirare. Viilcn!cs f;ilsi

peccata qu:E aJvcrsa laborantis, sed uunqnam a Sole justiii»

lidem Cliristi inlcrdicia si'ii aiiiaiil ,

dcficientis, insinuai. Fiiil ergo, el fiiiura esi arc:>

ipsam lidii religionpm,qiiaiitum vjlcnt.deteslantur ,

Dmninicx Gdei in genlibus universn leicpnre sxculi,

iie hujus occasione desideria,quibus pro Deo ser-
quo gratia Spiritiis sancii scplirnrinis F.cclesiain
viiini, jiibeanlur exsiiiigiiere. Azoiii pcr omnia, id

dissolulionis et iiicendiorum iio- implere, et ad luccndnni inlirinis qna.si sul'je<tis

rsl, eff.isionis , ,

sacr» pr;ceepia idco sibi lerris iiiu.-tiare dignabitur. Scl ei jnxti litieram
iiiiiie digni suiil, qui Scriplur.u
ra?sens lectio, qn.e l'bilisllix'JS arcx D:)inini vici-
scire iioliinl , ne cognita debeant agcre quae didice- I

prupier Duniini senieiiliaiii (|ua nescieiitcs iiia percussns narrat, docei ne iiurauiidus qnilibet
riiii; cl ,

nolm.t sanciis appropiare pr:vsumai scd qnicunque vel

voluniatem suam miiuis vapulaluros dicit, ;

non inlelligenle» multum disiare .loininii.uin corpus accipere. vcl s.icratissiina ejiis
scire qua! laciani :

cta traclare volueiit. prcidet scip um, ei sic dc pant

iMier nescirc simpliciier el noluissc scire qu.-c •!

scieiida didiceris. Ei bi crgo durum suis volunia- i//o eifn/, c: li.' rndcc iiiai, cusiijW./Ki- corpus sunm,
«niKiiii sul>jiciai, ne forie ali.s pitrdicans, tp.«
tibus seniicnles , ar. ain a se scieniij; coclcsiis im- */

pudici repellnnl. D •^'P'"'"" •'//'"''""• (' <->• ^'. 9)

llesponderuH i/iic CV'l/ict ; Ciicuiiidiicalitr nrco Dei CAPLT -M. f

Isracl, elc. El bxe arca; circuinducti» tempori pr:i!- Docli a sncerdotibu» ae dirinis Philislliiim , a^eam
.seinis Lcvi coiigriiit nlii qiiis |iie lenturuin ab alio
, Dei Difitfl lUiii Teiwrtilinue rc-mi.luiil, (/naiM B.lkuh
dura vcrlioniin Duinini quain a se dcsider.it mila.-piimi recipuiiles, riclimnilho ojfi-rniii.
iiia',:is

iiii|iicri. Sed ct barbaix* ii;iliuiies, qiiod grave salis Et rtciirerunt riolislhiiin sticcrdole* el diiinos. el\
Cbt , si qu.e Clutsii lideni nujier exieperint , mo\ II. ce leclio typice docct (t.|.'in Evanj^abi, i\»x iiiiiic

ilesideriis niolbbus ciiervatie , aliis haiic niagisdaii- in |,eiitibiis celcbraiiir, :id salvaiitias in (iiie inuali

(lam quain apud se dinrnis .vsiiiiianl excrcciidain. rpjiquia^ Isiacl csse nvirsiirain. 1'liiiisihiim plagi»

Illis aulem ci.iiiiiii/iircMidui cnin , liebul iii.iiiiii eriidili, iiilcrrosanl s.ipie .les ipiid lacianl de arca

Domiui , eic. Qui (i.lciii ti.insilnrie nec ri.\u iiiieii- Uci, qiiomoJu reinitlaiit oain in locum su<nn.
tiiino percipiuiil, noii sulum iiiliil coininiiili cre- Al i//i .' Si rtiiiilli/ii, i>ii/i(iuNl, in i.ciiN ihhin

ili-iido iiicrciiiiii , seil ei piriiaiii de prclio salutis (inaiii Dei /»ru.'/, eic. Et nos vidcnle* viii.lictain

III seri intircattlur .eli rnaiii. iiiipioiuni, maniisque n.isiia.s l.ivaiiic., iii ii«iii;uiii<i

Il ii)iii|iiuif,i'c('.i ' ;)ii)i)ii«c i.'i'( i'.i(ii/ii .'oriiiii Kl pcitaUiiuiii . ''i ^'i.ui.i: Ciflcstis .ircMiii iii kH.'..iil
r,r,5 IN S.VMIFLF.M PROPIIETAM ALLEGORICA EXPOSITIO. — Llb. 1. rri

siium, id esl, in i.ro\iii(nriiiii (cirM.i. (|ii:e liaiic •ili- A r.'( lione vel noslra, vcl prnxiiiii, viiiclicet EcrlcsM:
ciriniilo jiprdiJeciiil remillere ; 1'iiiliroruiii iuxla iiii|ieriui!i inagislroruiii
ijimido h.il.eiiU's , spiriiiia-

piciiiienllaiii siiaiieiido dispiniiiinis, (•iiraiidiiin siiiii- iMiin. .^ciiue abMirdiiin piilet qiiis|iiain quoil acia
iiinpere c-l. fie lioc vacni virliililnis agere qiisr.i- (liviiinrii.ii ct sacprdotuin iiilideliiiiii siiper EcclesiaB

iiiiis, '•ed jii\'a eiiiii i|iii ilixil ; K( griitia cjus in nn: (iropliclis et dncioribus iii erprclinles , Kpiriliiali

v.ieiiii nnn (nit {I t.iir. xv), priino ipsi iccia .i|,'eii>. iiiystcrio rediiiidaie dixeriiiius; scd ognilo poiiu^
cl sir alin> iiisliiicre fe-liiicimis. Iii)c eleniiii iiiod'i iilegoric.e lociiiioiiis usu, videat qiii lcgii ea (|iioi|iie

pla'.'as enriiin i|iii, acceplo siieiili.c duiio, nil pro i|ii,B iioii iiiodo iiifideles, sed et ajicrta Iroiiie Deii

percalis qiue coiiiniiserc l.argilori gralias rcpen- coiiiraria inolieiiles egerunl, ab egri'gii.s exposilo-
(lere noriiiii, (•(Tngore poieriiiins. Sed el iinivcn^a- ribiis al saliiberiiiiia! pietaiis obseqniiiin lypice re-
litcr Fcclcki.p prnvideiidini, iie vaciiii in line ficciili lata. Ncc niiiitis siicruin vel iiiyslica pielatc |ileiiuiii,

gralia lidei, id esl, liucliiiii virliitiiiii iii gcnlil ns, (|ii(i(l Ii.iniiiiuin pcrsccuiiir mpius iii passioiie, pur-

iillra non inveiiieiis, ad Israd salvanduin reiiii't;i- piirea vcl albi vc^le induil, spinis coroiiavii, accto

iiir; scil qiiiiinodn venii rcilcal. qnre per nuii;iins poiavii, crucc siisiieiid.i, rcgem Laiiiie, Graece et
(loctores ii'd)is dala csl, pcr iiiajjnos reddatiir et i!li. lleliraice scripsii, quaiii qiiod iMinc in iiaiiviiate pia

7iia:'a iiHiiieruiii proriiiciaruin ridlistliiim, elc. .Juxlii et iiiviiilala geiiilnx panni.^ nnolvil, in pra'Scpio re-
iininei iiin (|iiiiiniie seiisiiiiiii i (irpnris , quos rclrn eliiiavji, pastorcs laii iavcriiiii, niagi adoiaveiunt;
re-picieiido coiilniiiiiiastis , i|iiuruni rruclus omiios (;t|. d occisum disciptili el 'ii aroiiiatibiis condiluin,

lidein irale Iraciando perdidistis ,

jam modo per liiilcaiiiiiiilins involiiiuin, pclriiio iii sepiilcio pos-
cuiicla (piie videiidi», audiendo, j^iistaiido, olfacicnilo. liiiii, I ipiile magno claiiscriinl, el ne dubilcs ab lio-

vel taii(;eiido i;eril:s, clarisbinia palieiiti.e, cniiipiiii- (iiiiiibus i|iialibusciinnii.', Iii.-e laiiien natiirie ronsor-
Ctiniiis, liiiiniruaiis ciFleriiriiiiu]ue virliiiiini Cliriblo libu-, utilia discere. Audi qiiid Salomon dicai ; Vud<.'

debila soSito. ail formicnm, o piger, et consiitern lias cjus, c( diice

Ei diibilis Deo hrael ijloriaiu, elc. Ll coiiliieiniiii siipienliiim [Prov. vi).

(|iiia (icus sidus verax, oiuiiis iiuiein lionio niendax Ibiuil aiitein iii rfircfduu vnccic, elc. lliaiil In di-
{liuiu. III ; Pbalin. cxv); si fi.rle avcrlat facieni siiain r.ciimi dociorcs per Cliristum, qua; ducit ad regiium
a peccalis vcsiri,=, et oinnes iniquiiaies veslras de- c(i;l(iriim. Via ipiippe Bellisanies, id esi, domns
leut, diiinquc voIjis oiiiis lcvissinuini pius niiscralor solis, ipsa est qiia; dirit : fcgo snm via, vriias et
iiiipo.iai. viia {Joan. xiv). I.t alilii : Fijo sum ln.c muiiii, ; <fiti

^unc erijo iiriijiilc el [acitc jitdustrunt novnm uniim, r, scqiitiir me, non umbulat iii tenebris, scd hubebit lii-

etc. Nuiic, inqiiiiiii!, fesiiniite, et vel vestris, vel men vitw {Joan. viii).

fraiernis in cordibus, exueiiles veterem liominem •In ilinere uno gradiibantur peryenles el mugientes,
cum aciibus ejns , iiiduile novum, qui serundiiin elc. Hnn eDdcmqiie fi.l.'i ct veriialis talle giad.e-
Deuiu creaiiisesi in jusiitia et sanclitate, ci veritaie b.iiiliir geiiieiiie-i (|iii'lein, (|iiasi boniiiies, separari

{Eplies iv); ct lioc in niiitate catholiCiB pacis, in se ab liis qiKis (liligani ; rilieniius lanien eos, ubi
qua laiituiii ad salvandum prodest qiiidqiiid boni neccssiias iiigrucrii, qii.nu jusiiliae viam deserentes,
agere poiesi, nobilcsque gemina, id esl, Dei et proxi- ardentius adviclini.ini paS!<ionis |ro arca Loininl
ini , dilectione doctores , a peccaii jiigo liberos pioperantes, quani fletu fi ioruin arcain depoiiere
,

spiritualium fidelium lilioruni prole gaiidenles, sive Cdiisenlieiites. Vis probari qiiie dicimus '!
Moranie
pr.Tdicandii; fidei, seu portaiid,E fiaiernGc necessi- Paulo in Cxsarca, siiperveniens a Jud.-pa propheta,
talis oneri, subjicite. Parvnlos aulcni qiosiiiie et proiestatiis e>t eum alligandum Jiid;i;i9 in Jerusalem,
laclaiites adliiic iii Cliristo, doiiec iu virum pcrfectiim et Iraileiidiiin in manus gentiuni {.icl. xxi). fcicce

proficiant, inira stralrs sui modulum ediirandas pmlalrix arc;e domin.ci' victlmanda vacca proplic-
cohibeie. liitiir; el quidi|iiid ad Iitc viluli, siccisiic ucuiis
Tolteiisqne arcam Domiiii, el ponetis in plaulrn, [> al.scessum mortemqiie parenlis exspcclant, nobilior
elc. Secreiiora qiiaeque cielestiuin arcanornni, iui- cicteris vitulus, ct iiiler qualunr niagiia animalia
butis nnvo r.brlsli maiidato cnrdibiis, imponite. hoc iiomine insignis, qiiid pgerinl narret. Quod
nec non el veslra; ccrrcciionis exempln simul onini- cuin auilisseniiis, inquii, rogabiimus nos, ei qui loci
bus inluenda et seiiiimJa coujiingite, lalilerqiie Kc- illius eraiit, ne ascenderci in Jerosolymam ; sed
clesiam oriialain, id est, et fuiei mysleriis, et exem- quia iion amorc vel lacrymis liliorum ad dexteram,
plisonustam virtiiiittii, ad qiiiPreiidas ieli(|uias Isiiie- iion ad sinistrain deflecli poieriit malris iiistantia.
liticT» plebis emittiie, neipie unqiiam ab iiiiucn Us vidi^ qiiid aliiiiira ploraiilibiis dicat Qiiid
: facitis,
ejus gressibiis vesir.^e nienlis oculds averlile. (leiiies, el l.irlianies cor iiieiini ? Ego enim ni.n soluui
Fecerunl ergo illi Imc mo.lo. tollentcs duas vac-
et alli.^arl, sed ct niori in Jerusalein paralus sum
tiis, etc. Feceriiiit Pliilisihiim de arca secunduin propler noineii Uoiniiii Jesu. Veruin qiii pliniclus
('OiisiiUa sacerd'iliiiii siioruin el divitioriim. Fece- infiiiii.iriiin , ipiasi recliisorui» donii vituloriim,
ruiil etfaduri sunt de Fccl.^sia fiddes cjus dispeii- .|iieiii de carnali spirilualiiim pareiitiim ainissione.
salores jnxia prx^agia vcl rutiira r;FCi;deiUiiim concipiimt, paiilaiiin duin el ipsi
, | proleeerint, ces
satciddtum et propliclarum; faciamusci de cir- Dit;l idcin Lucas Et cum
iioa sal. ; ci siiadcre nou
 , ;
:

.•ij:i IILD/E VENP;n\nil.lS OPEHUM PAUS II. — EXElETtOA GENLINA SV^

pusseinui <]uievirnus ilicoiilcs : Doiniiii volimlaa A iii iJpIJc scripia est), non incunvcniciiter rcrcri • ; ei

n.i. arcain super la|itdeiii pusitnm inlelligi, cuiii lc<!is

farro Btilttaniiltc nuiebanl tritiiiim iii valle, elc. cemulaior populus lideni graiiu susccpciil.
Piiiro civo» .Tieriix' lucis, fnictus viriiuuin ni.iiiiros,
VtVi aulem Beihtamilit obiuleruiil lieloeausla, etr.
(jiio^ liuiiiili corile proiuleruiii, g:)uilla pilrlie
iii
Quiciiiiqiic .iiint Clirisli Jetii, carnem mam crucilixe-
roelesiis condere desiilerxbani ; el clcvniis cordis
ruiil cum viliit et concuiiisceniiis (Hulul. v). Kt alibi
oculs, ubicuiiqiie lerraruin vidissent coeleslia, gavisi
Obsccro, inquil, vos, fralrei, p.'r miicricordiam liei,
sunl.
ut cxhibealis corpora vettra hoslian vitenUm, san-
El plauitium venit in aijium Josiie B,'tlnainil<e,
ctam, Deo placentcm (Hoin. lli).
(>'n. Et Ecclesia ubiCDnque pcctora Jcsii Chrislo,
El quinque lairapie 1'hHistliinorum videruut, etc.
liiiniiiio viJflicel rlarii.iiis xterii.T.el perpetiix lucis
Pra;uedeiite$ qiiiqiie iii Cliristo, taiidiu surcedcn-
invcnlori, fruciun) reieiitia \i(lerit, siatiui ibi, qua.-i
tinin sibi in illo fidem et acla quasi specula con-
requic posl laborcm qii;iTviiili rcpcrla, mansioiicin
templaiiiur, donec et ipsos firraatos in lide et beiia
licerc parat; lalis seinper Ecclesix prurecius, talis
prolicientcs agnoverinl; et sic, de illoruin saltiic
• ius crai in iiationes adventus, tali^ erit et rcditus
nil Israel.
B securiores elTecii, ad siix curandae conversaiionis
luihiiacula recurruiii. Pote-.t et dc hypocritis iiiicl-
Erai aulem ibi lapis magnut, cic. Erat iu agro
ligi, qui ruin ad leiiipus viam viix videanlur iiiii-
Ecclesice lapis illc singulariier inngnus, qiii praci-
lari, porias tainen Uetbsarais, id esl, Solis jnstitix,
tus dA monte sine manibus crevit in moniem ma-
propter instabilitatuin sinistr^ iiieniis, nun iiicrea-
KnufD, et implevit uiiiversam icrraii). Et de quo
tur iiigrcJi.
Psalmisla : Lapidem, inquil, reprobaveiuiil, (cdifican-

/«, hic facliis etl in caput anguli {Pialm. cxvii) Wi siDil «i((«i)i «iii nurei, etc. Oinnes pro deljrtn
; vide-
Diiraino, parvi ct inagni, foiteset inliniii, vas:i aurca
lirel, ui riiceret ulraque unura. Et concideruiit per.
exsolvere, id csi, splciidida compiinciioiiis e( liumi-
sfciiiores Ecclesis coinpagem, qu:c, ad exempliim
lil:it's, ra:)iisueliiilinis et csililatis, cxternriiinqiia
Dominica; crucis erecia, firmissimo novs gratiae
si iriiualium fiiicinuin iniinera reddere opus habent.
slntu gaudebai. Insuper et magisiros, aiqne eos qni
i^ilirmorum onera ferre suflicerent, martyrii niniini
Qiiis eiiim mundus a sordibus ? iwc si iiniui diei,

ciiam sil viia ejus in lerra. El ti r/ixirimu5 quia pee-

ronsuniptos, gralissimam Domino viciiniam, lanietsi
cntiim non habemus, ipii nos seducimus {Job. xv; I
iiuscientes, raaclaverunl. Ligna qaippe plauslri novi,
Joan. i; Job. Ti\). Qiiis eniiu glnrialiiiur castiiin se
qiiod arcam Doraini porlaral, concisa siiiil, qii.iniln, ,,

facia perseculione in Ecclesi.t Jerosolymnrum, om- liabeie cor, qiii nnn in allquo dc quiiique sensiiius
iioiissirais a verit:ilis r.ille devi:uis relro re>pcxerit
nes dispersi sunl per regioncs Sainariae et Juda>a',
priKier apostolos. Vacca: siiper ca liolocaustuni aui non aliquaiulo rogiiaiio vel liuiia ejus actio sil

Doniino faclx, quando, cuDCtis intimi amoris ardnre iiisidiatoris antiqiii denie derosa, ut pro his inerito
compiiDCiis, et in luctum lacrymasqne soluiis, Sie- pceiiiicntix debeai fl:igilare reniudi:), el de viii^irnm

plianus lapid:>tu$, et Jacobus fratcr Joannis est gla- qux fecil, vel teiti:)n)enioruin iuemori:i qnx |>eriu-

dio cxsus ; innumeraque liujusmodi, rclegens histo- lit, necesse haheat acrius exercendis insisiere virlu-
riam ecclesiasiicara , et iiilinila martyrum gesia libns? Iloc es! enira pro aiiis et niuribus, corruplu-

repiMies. Quibiis ruorlis immanior ie:npiirihus An- ribus aii|ue corriiptis, iii quibiis errans puiiilus esl,

tichristi concisio plaustri bujus, lii>c csi Krclesio: aureos quiiii|ue Doiiiiiio rcdilere rorreciiim Ei piil-

periurbalio, non dubilaliir esse venlura. Neque ali- clire cujusqiie proviiici:v n.eiro|ii>lis, ciim adjjceiiii-

qu d vetai duas has vaccas, quae arcam Domini re- bus sibi urhibus et villi>, unum niiireuiet aiium re<l-

feieirtes Israelitis bolocausiuin siint Domino daiip, didissc diciiur aureum, quia tuiic riie pro peccaio
suprr Enocli ei Elia iiiieipretari, qui lunc Jiid.'Bis deliiia sohiinus, quand» diviies, inapes, doeti et in-

lideigratiam aperluri, nec mora ab Aiitichrislo mor- j) ••"*''. <i"o^ distaniia inurula: urliis, ei villx niuro
lein creduniur esse siiscepturi. Ncc inireris hcne de>tituix, significat omDCs iii Chr<sto iiiinin f.icii.

acta Deihsaniiiarum a iiohis in coiilrarium inlerpre- uiiain eaindeinque Domiiii vulutiiaiem videre. eiim-

lata, quia inoris cst Scripturx sancix, et per bona dem Cbrisii bonum odoremperripere, paritergusl.irt!

iiialiini, et bona per nciluni aliquandu figurarc. Dc- qitam suavis csl Duiniiius, ot uiia eadeiiique verba
niquu quain pliira in lege viciimariini genm, qu.r, pjiis auilirc et ficire, saingimui. At qui Ciiiiverii ei

pr.rci|iieiilc Doiniiio , dcvola muiilc suiit ohhit:), poenileulix debila prn pecrato reddcre ruiiicniiiunt,
uiorlein Salv,itoris, qiiain ab iinpiis suscepit, lypica iier ipsi m:inuin disiririi Jiidicis cvadkMii, se I iu iiiir-

|ir:ediciiiit. riiTes leiiebras deiriisi, non exient iiide doner red-

Levitte aulem dei>o-,iieiHiil arcain bei, etc. Minisiri daiit eliaui iiovis$inuiiii qu.idranieni. IV quibus iHpn
verlii suscipieiiics fidcin, ct exeuipla viix sanrioruni sapieiitcs Philistbiiin meliora suggrreiiieii, aicbanl :

;ili liis qui iii Cliiisio prj'res>eriiiil, iion lixc iii vili Qii:ire Kravaiis corda vc^ir:i, sirui ag^iavavit .Cgy-
:iliquo terreno,iue et iiiiu pertoie, vumiiii iii liis qux puis et riiaiau ri>r suum? Noiiiie, |io.>ti|Ujiii prnui-
inCliii-tu (irilia vitleie, posii.-runl. Pulest lapis llle siis i'si, iiine diiiiisit eos, ol abiriuiit? Qnod el
t:.lj:iii'^ ad |(>piilu:n, qiii iii li^!'' gloiiitiT (Itx rnii:i aperlr ile rrprohis iJiceic .N >iine pusiqnJiH ,f:oinr
 :
,,
, ,,;

^57 IN SVMUELF.M I-UOPIIKTAM ALLEGOUICA EXPOSITIO. — I.II!. I. 558

moriis excepcre senicnltaiii, tmii- iiinui jieccare oi A exeroiianiHr, ei defidt pniilisper spiritiis eiiriiiii ,

biinos l.vdere tlMieninl? ipsi tunc, Spiiilu Dei suliliinati ,

perciiiiein lomlimt
£l usque at Abil Inpid -1)1 magniim , tte . Eli:iin ad re(|iiiciii. lJlrii|iic auieiii sriisnl onciiiit a|ile

r.irles qui<nie in li.le , et qni aj su^lfiil.inJain n-- qiioil seiioiiur :

ponJiiiiiqiic niil:iiilis Krcie^i.e de>ciii>iirni siiflicianl Ltiitqne pvpulits ,

quod percussi.sel Dominus ,

cl ipsi fr;igill aiis suae coiiscii iliciiiil : iHmvltii eiiim etc. Qiiia et iiilirinaiiiia vel niitantia siia nienibra

uffeiidimus iiniies ( Jac. iil ). Iiiii« ipsc siuniiius lupii ut ad stalum prisliniiiii rcroriiict , flcndn laliirat

•wgulaTit, ^ui pcccnlitm non (eil, ii c invenlits eU Ercle^ia ; el hfiie prolicientiniii .(•qiic nviiibroniin

d lus in ere cjut (i Pctr. n), pio iiobis liiiin;iiia pas- siioriiin ,
qii;c ( iiiK'ii|i s>e ct deficis^e videt iii alrio

stis, l(>i|iiiiur : Qiiw Kon iupui , nuiic <x%o/i'e6iiiH Doiiiiiii, sliiiliis acciiisa, dulrcs salulircru: coinpiin-
{Psalm. LWiii). ynem el ;n lioc aplissiiiie lapis illc clinnis lacryoias fundit. diciiqiie vulniTat.i cliari-
liiagiius, siipiT (iiiein posila esl arca Dei . si^jiiifi at, lac : Eqo sum , et cniinu me/i liqitefactt esl , ul locu-

(|Uod roiifiiiiiim cral Isracl cl l'liili>lliiiiii. Ci.iinniiiui (K.f est (Cant. v) , ct c ricra talia ,
qniliiis iiiiiiiiniTa

qnippe ostPiidilur, a qiio cl illi (inisi siia irilnia Sciipiuniriiin lora , et lotus quadragesinii priini

cxigiiiil, el si'per qnein isli quasi mhiiii, arcaiii Do- psalini rirlerliis csl lcxiiis.

iiiini p'iiiiint. Ipse eiiiin singilnri p:elale su;i' virtu- B Et dixerunt viri Uetlisainita: : Quis poti-sl sUre ?
tis oniis Ecrloix poitat, iiui e-.t pa\ iuislra , et fc- e'c. Viri doiotis solis, id est , sit|ierom patri:c cives,

cit uiraque iinuin. iii torra iierogrioaiitos ; el si pariim alii|iii(l, (^t lioc

Quce erat usque in illa die in agro Josiite licilita- rapliKii, do icteiiia, qiiani siiiunt, lucc dognstaiit
iiiil'«. IJem JosiiT ,
qiii siipra .losns e-1, ol eiiiiiilrni cominiio se i{iiaiii iiiliil de su<> sint iiitolli;;iioi , nie-
Dominiini sigoat. Utriimque cniiii ininicii S:ilva or riloijiie pivcnlos diriiol ; Quin non juHilicahiliir i:i

iiiterpretaiur. conspectu tun omnis ti eii.s ( Psalm. cxLli ). Qiiia et

1'ercuitii aulem dt ririi Delhuimiiibut, eic. Non sa- si i|iiis juillcio liomiuuiii slare viiletiir, jni: taiiion iii

cerdotcs ci Levilas ,
qnonini oflicii erat arcam por- ('(iiispoctii divinv M ijpsiatis jarerc couiiTolintiir

tare ; sed viilgiis ignuliilc, <ui icc vidciidi eani fas miiileslo:|iie ac lienigiio coosilio, pnsi suhliniem il-

eral, perrus>it. Qiioil iic laieiotiir, in 1 xoiln popii- liiiii >ilii soli nooijiic cogiiiluin ili!c( liiinis anloiein,
liis a loiige slabat ct nr bat, solus(|iie Mnyses as on- |iro\iiiiis qiiiuiiie m.niirilius , (|ii;e capoie i(isi siiiii.

I t ad Dotiiiiiiim. Soli iiainqoe scioiitia oi actinne (iaiit, uiiiiiora srieiiti;i' si>iritiii|is iinpcriiuiil. Juxia
perfccli, coelestium ronteniplatioiii iii liac vila inen- (|iiiid iii:igiiii> ille rivis Gelbsaiiiiia dicebat : .Siiii;

tom intciidcre iiorinit. At si qni iiiiiiU<< porleiius eniiii menle rxiiitiiiius Deo , livc tobrii tnmiis, robis
I
adbuc iii btimanis divina Iraciare pne^unip^erii, ca- {II Cor. v). Ki hoc Cit (|iiod so(|iiiiur, il con.ibiis i!c
venduin ne vel lixre»i , vel desperalione , vel alio arca l> miiii lletlii>ainiiis :

i|uolibet di>criinine reverbcieiur ejus iiiinnsiilti lc- El ad quem ascenilel a itobis? cir. Caiiathiaiiin
iiieritas. Sed melitis fortasse bxc pi-rctisso pleliis ip.ippc qi;x oivitiis si variiro diriliir, iiia!;ii.iiii vii;i!

qux arcain Doniini vidisset, iii bono aocipieiur ; poireot (iiioiii, sed iiiiiinreii- niiniitiii ijiiaiii llelli-a-
<|uia qiiaiilo quisqiie aniplius diviiix secreia ni.ije- iiios, 'd et, (loiniis s"lis , siginfii^.il. Il;»;i' n oii|:ic
ytatis aspicere coei eiii , taiilo iii«x , de se hinuilia cnn emp!a io' i-. siililiniilaoin, ijuia beaii mundo nniU
Fcntiens, a tota siia trcpiilus viriutuiii lidiici:! iloli- Deum liilebunt {Mutlli. v); illa roniiiuMiio en inoii
cit. Qua se plaga saluborrinia pori^ussuni treitiehat sirat aciivx coiiv rs:ilionis , qiia siid- quoijiie fi-ren-
i|ui dixit : Loquar ad Doniinum meum, cum siin pnl- tia rriiotiis exsuit:iliuiit nmiiin li^ii.i sil\:iniiii anl<t
lit et cinis tExod. x\iii). ISec no:i et rialiiiisia, cuni faoioiii Doitiiiii , (|ii.inlain venit , oi niinsionoiii ;ipuil
ait : Ocufi ntei defecerniil in sntiilari tuo { Psahn. ea l.ioit. Kl de lleibsainis .iic.i Cariaibiariiu iii tti-
cxviii ). Qood csi diocre : qiio alliiis sacialissiiiia iiir, qii a iliviiia gi-alia iiiinc iiia:;oiiriim c.rda , iit
tiii Galiitaris , id e^t, Josu , arcana coiispii io, eo siimiiia per liileiii riinloiiiploiiiur, innaniKiat , iitiiic

iiiea ciliiis, etiam quae forlia rebar acia viiali vul- pecuua iiichdaMluim, ot niolnraiia bnno-
,
^ |„in)j|iuiii
1 ere percussus despicio. Ilac sc plaga iinii uiodo rura upvrum quasi piiiia gigniiit, adjuvat.
liorcussuui, scd ct mortuum graliilaiur, qui dixit :
CaPIIT XII.
/•-'jo enim per legem legi mortuus sum , ii( Deo vivaut
Bellitainilis ei en quod minus diqni
par'.e pcrcussis,
Llirisio crttcifixus suin ciuci {Galat. il ). (jii oli mi nicain lidere prwsiuiipsennl , Curnt linrilr sHsii.
sensui quiiKiuagcnarius , vel sepuiaseiianiis, per- piunl ei iijjiJiii aitnii cus oaiuHt. D.iiule adiiioneiue
ciissoruin nuinerus, qiii ad reqtiieiinuein ot S|iiiiiiis
Samuel , Israel idotis relitli.t Dominc :,eivii ulje- ,

reiile codem liolucau^lunt. Pliitisiliiini buinino tn-

sancli graliam significandam priiiripaliter re.<picit
tonanie isrrentur el fugiunt Sitmuel Isiuel judical,
aslipulatur. Nam et septiioani diem , et sopiiuium et i« Hamallia Domiiw ullare ecilijicM.
ac qninquagcsimum annuui , lex sacravit iii rei|iiie. (I Uig. Mi. ) Veneruni erijo viri Carinlliinrim , etc.
Sed et Spiritus saiictus, cujus sepliformem graiiaiii Veneruiit fortes Ecclesi;e , iiiuliifurmi spiritualiiiiii
Isaias scribit qtiinquagesima dominicae resurrectio- actioiiuin gerniinc fccuiidi
, , ci susceptam a ceUis li-
iiis die pnmitivam desceiidit in Ecclesiain. Cum cnim dei coiitemplatoribiis divinse voluntatis cogoiiioneiii
iiuiic aniios .YiiTiios in inente babendo negaiit con- ad se soosi;ue perdiixeruiit, colloearunlque banc iu
S'»lari aiiimam suaiii, s laijuc Dci mcuidria deiectari aUiMorde illurum qni babiiantis iu se Spiriiussaiicti
 .

559 riKD.E VENi:U.VI!l|,IS (HM.UIM P.VUS II. — KXKCETIC.V (iENllNV. Kttt

gnitia , lcmptiini Oei essc nieriiernnt ,
qiiilius deJil A iii diig ei Kialus tfiniiuiis qiin Saniuel Israeli prurfue'

po^eiliilein /<7i' > Ihi fii'ii , (Tfilentihiis in ii iiiine rit ostfnil iliir. Ncipic eiiiin iil, ipii<l:iin cliroiiograplii

ejiis I Joan. i), <|iinB voliii>i,iri<> ^imihU vorlio veril,i- liiisir:i turluiitur vtj!:iiii aiiiii, (piiliiis iliiilein arca
tis. Aiiiiiinil:ili i|ui|ipn , i|iii pnier niPiis 8piiiiia:ieiis iiiiiisii , iisque ad iiciaviim rcgiii, David annuin,
iliciuir, eiiiii iiliiiiniiii i|iii , < iiiii sil Oiiin iiiis cirli i-t ipiaiido ali ipso Jcrosolyin:iiii ir.iiisla!a esl, perliii!;erc

tcri:K, niibis t;ratia l';rer beiiis esl , (li'Si!;ii;il. ("i.t- putuiiili siinl. I.cgiiiiiis naiii |iic inrerins, iii priiicipio

b.ta ,
qiiod iiilcipieCiliir fiillls , e\ imellii;em)iis fNl ic^ni Saul c:iiit liiissu iii G:ilia:i l)eiij:iiiiiii, dicciiic

alii|uis lnciis exiiiiiiis iii (::ir:,iilii.iriiii, vol nrrie ar\ Siripiiira : Kt nil S'ihl m/ Acliiiim : Appliea airain

ejustlrm fiiisse civiialis, ahiiuilineni perfcciaj acli"- Hci. Eiai enim i'i arca DA in die illncuw filiit hrael
iiis iiisiiiii.il. tii qiio nimiriMn «olli; inrrrliir arc;) l>o- (/ Wc(j. \iv.) Iilcoipie iiitelligcre delicmiis, tareiilc

nii'>i, (11111 (livin:i vdlnntns ovieiiililiir, lii sunl ir.rin- lici'1 Scnptiira , re liict nn e:im posi lia-c ilc C.aliaa

ilin:)li ail vil»ni :t'i>'rii:iiii. dijiis otPnsioneni (liviii:c l!ciij:itiiiii . in C:i .aa , iil e-t, collem Cari:illiiariiii ,

sciciiti:e, ()iiia iumiio poiest iiisi liiimilis :idipis<'i ,

iinde re;'ii:tiile Davd iii Jeriisalem Iransrerrciu:.

reeie .ncccriinis ;ircain C;iriailiinriiis Beilis:iiiiii.e Non aiilcm alisipiesi^iiificuliune myslerii credas ar-

«liccliaiil : I!ci! i>criiiil Pliilislliilin arcam Dojiiiiii ;

c:iin Doiiiiui sx varia per loca iiuitalam, iil iiunc

desceiKlili^ , cl iliicilc enii :til vos. Utoil csl apcrle Doitiintiitt solis adcat , nuiic rivilalcin silvarum sii-

Juil.eos iii flne muiidi credeiiles ptoxiiuis ad riitetn l>c;il, nunc .iiljuliix iiiler c.islra pareal, niiiiccivita'-

vooa idis dicere : Kcdiixcrc nnliis sriciiliatn gi:ili;i! leiii silvarum rcpclat, el diiiiissa Silo reputil labeina-

jiciilcs, (|ii.L' ilitt , noliis increditlis, cjus siiin diino ciitnm Silo (Psulin. lxxmi) , ad uliimum moiiieiii
polii;e. Des' enilue ile litngo supcrlii:t' f:i5til , et liu- Sioii, queiii dilexil, ascendii ; seJ ei iiide ca»ira diici

iiiile jii(;iMii (iilci liiiniilcs rordc sttscipile. Quod ei lediici noit oiniiun. Deiiiqiie Urias cuiii D.iviil lo-

ciiain . si iit c:riera lec:ionis liiijiisct^ series, qiioii- (pieiis. tompnie belli Atiintoiiitici, sub pcHilius e:ini

iliitin iiosiKi ^i:iiui ci vaii:iiiilliits divcisorum meii- fiils-e (icsii;n;ivil (/ rnr. xvii). Ei It ic usqiie inl

Is potcst ;ip!issiiiie cnn^jriiere. lcinpora dedic.ilioiiis douius Dci, qiia perpoliiam in

Eleazaritm nii(i'»i filiiim ejin sanciifhaveru»! , e'i sanci:i saiirlontui sedeni iiiansioiiis ;iccrpii. Ncqiia-

Sanclos qucs pie ac doctos, el lilioniin Oei iioiciiK; o laiii lia'C fnislra, scil in Kcclcsi:c lyptiui gesta co-
eieyere docioies, qni FciU'si:e siaium ciisioilircni. ;.' osce, qu.T in iiiullinn da, scd pacaiissinia, sui<riini

lilcazar niiiiiinft, (|iii IK'i :iiljnliir dicililr, illoriiiii (livcr-ilali; iii:'mtiroriiiii iiiinc ilicorelicx' vilx dulcis-

tigur.tliicr tii'liim cxpriinil , ipii diccre (innAlo- siii a liicc fiiiilur, giistaiKlo cl videudo quiiniaiii sua-

>-lolo possiint : /)i'i ffiini siiinus ailjulores {I Cor. iii). „ vis e-:t Domiiius , nunc activx devoiionis coiidensa ,

Rl a'ilii ; Ei.o pliinlnf! , Apollu rigaiil , biui iiulciv iiiiiiore i|ui<lam menlis ardore vel luitiiiie larlala ,

incriiiicniiim liedil {IbiJ.) scil iio.i iiiiii:iie lioiia! 0(101 aiiniii> frnge fccuiida snl»-

l-'.t facluin esl , ex qiia ilie .iifliu'; (irro in Cirin- iiitiat; iiiiiic coiilia adversaiilis niuiidi peiicula

ihiuriin, clc. Kl liic acllv:e cl contciitplaliv;e pcifo- spirituilem virtuliim milili.im armal; nec iuter resi-

ilinitis Iniucre d siauiiam. Kcce eniiii arca Doinini, slcniliiin adversariis su;c frucliferx conversalionis

qua; vix uni die iiiia veiienl iii agro Josiie Ceilisa- :ipi:i descril , scdulaqu'j pr:etavel, iie, post agnila

ntitis pcr.sevcr^iio pnluil ; et non snliiin Galiaa , id spiriiiialis vil;c iiiystcrii liilcralcm legis oliscrvaii-

est , :iiceni lietli^-amcs ascciidere, sed iie ipsas qtii- liant qiiasi laberii:icul'iin .Silo, pr:r|ioslera eleciioni;

ilciti ejiis valelial plaiie porlas iiilrnre. Pcrveuicns ruqitirat ; nunc in Itis qni jam de corjiore egiessi ,

atilciti iii Cnriatliiaiim , ct collcm illiiis illata , vice- s.TCiili \,Triaiiiis evascre labores , visioneni ;eleriia5

siiiittin tisqiie ilndc-n , niiilliplicalis virliiliim dieliiis, pacis asceiidil. Nec per eus tatnen ipsos in coeli jatn

pi rniansil ad aniiuiii , i|uia coclcstis v.i.e coiiieni- scde rcgiianies , pro percgrinanlibus iii lcm sitis

p aiio, degeiit bus in carne sanriis , vix ad inonicii- .x-ipie ntcmbris , et arlliuc conira liosiein di<i>icanli-

iiiiii (lOlcst dclihari. Corpus eiiiiii, quod corriiiiipilur. bus , oraiidu ceii.ire dcsi>lil , iloiiec resurreciionis

iiiiqrnval nniinam, el depriinil terreiia viliabilttlin sen- 1) coriiscaole gloria ,

qii;u lclix ejus esl dcdicalio , iii

«uiii mutia coiiiiantem ( Sap. \\ ). Vita aulcm aciiv;i ciftcsiia saiicta s.iiicluruni perpeliio iiioiiis Iriuin-

iiiulio prolixiore Pt leniporum spaiio, ei rooperan- pbairix eveliatitr.

liiiiii consorlio lialritto valel imlefessa celelirari.adeo 6'i iii loio corde veslro reterlimini ad Dominum , clc.
nl Irgs iii ea dccalogus ,
per Evangolii graliam ge- Ilic ligtiialiior oslendiiur ,
quomodo Diiiiiiiius iti
niinaiits, vet ccrio cnrpurc el inente consumnialiis, Jiid.ea dcceiis, et ninaciila faciens , patiens et re-

quasi vi(!i'simtis jain maiicnlis secuin arc.% aiiiius pro- stirgcus , aserndens in Cd-lum et Spi iiit» sancli

liriottlibiis lioiioriim nieruis probeliir impleri. gratiatn iniitcns , non solum Ju'la'04, scd et g<'n-
/•"( ri'(/i(iiti,l oiiKii.v 'iuiiiiit Isiacl pos/ Uoininii'n. Kx- les niisciicor<ri.i! su.e f. ccrit panicipcs. Sainurl iia-

lrciii:iiii coincrs;r iii liiio Jiid,c;i' felicilaleni lypioe do- (pte , stisciplo post tiiortcni Itcli sarerdolto , iioiver-

sigiiat , ad ipiain t<>lapr;ciiiissa lcclio sperialilrr . l:i- sain doitium Israol .dluquiiur ut aiifer.iui dcos alie-

inctsi ad omiicin erclesiain potesl generalilcr reroiii. nus do incdiu &iti.

Llbi eliani jiixl.i lilter,ini ipii.J.ini piil:iiil, ijiiia vicoiia- /','/ |)r<i';i(ii i/li! I < ri/a !'(•>( « DumiHO , rlc. Donilmit,
i!ii aniioriiiii iiunioro, (pio , uiaitoiiic itt ('.itialiiianiii iiovi sacoidoiii aiici.ir , (piol c^i kociiiiduui (>Hliiicin

:.rra, reqiiicvil iiinnisdumus Isratl |iost Douiiiiuni, ci M(di.liiscd.<'li , .i,'pareiis> iii (ariic, univi'li«ui dg-
5U IN SAMLEI.EM PUOPIIETAM ALLEGOniCA EXPOSITIO. - LIB. I ..42

niiiin Isracl , i'l osl. Deum viJcre ilesi.Ior.inliiiiii r.c- A qniMl, pr.idirniiie Boiiiin') Evniiselinm ivgni, oimiis

cle^iani , doccl .luft-rre a se Irailitioiics Pliarisico- eiim |io| ulus liliciitiT :iiiilis-et : ot .isceiKleriiiil i'ii-

r"ni ; el non soIimii opcr:! , riMod et lcx ilo iiit ,

scil mnndi sji.riliis, principe- V;deliC't ini;ioriiin [ nnde
jps;i eliain conla .nl sei vicii.liini Honiin') soli pric- el :ili Apo^lolo [Epliei. vi) rcctore? leiirbr.rii:!! vo-
paraie, ilicens : Aiuiislis, ijuia dicumi cst .Tnliqiiis : canlnr ) cuiilra l'xcle>i;i! slatiim, iiiio coiiiia iiniim-

Egoaiilem (iiro vobis i Mattli. v.) Sic enini eos a (|iieiii'iiie fidcliiiiii iier:iiidis iiisidiis iipiT .ri.liiiii. De
Ciiiiclis ho5Ml>iis in »il:i viMiiiiin posse Illicr:iri. qu.i ill. II 11.11 peiS'm:i ii-ceiisioiic si.pra, n ni:!!! liialiiii

AhtiiUrunt er,jo filii Ifnid Bjfilini et .Ul rnlh , espo:ieiiie-, traclaviniii^.

eir, Idola li.TC Siiloniornm snnt ; iinnnim It.ialini Qiiod cum auilis^eiit lilii Ivatl, li<i:uerun\ il.-. Ti-
superiores , sive tfsccndenlej ,
Astnroili lactiiram meiiies discipnti Cliristi a facie perse'i(ieiiliii:ii .In-

explnralouim siKnilicanl. Qnifnnriiie ergo lllioriim dxonim, Vigiliucriiiil, jiiheiilc illo, et i.i:iveriint ne
lsr:iel ad pra!ilicalii-nii;i S:iIv.tioi'is \cro IV;i Pa- iiiirarciit in lciii:ui(iiieiii ; ilixeriintniie siil;il i lciiia-

iri srrvieruiit , niniics prof,iii:i'i co;;itJlioncs ,

qiir, tionniii tiirliino pciciilsi : Doniiiie, saiva nos, peii-

rte inlimis in cor ascenilcnles , et noii ilosupcr a niu... (Jiii eliam pool ejusasccn? onem (rciineiiliiii in

Patre Iiiininiiin , iiiier daia opiiiii:i ct d ina (lerfecia pres-iiiisnrasse iiicmorantur {ilallii. viii). Qnnd ip-
l'
ilescendenles, siiperioresbonis esse cnpieliant, ejece- sinii noliis <|iioque leniaiis, nl a liiiion- ininiici ciiia-

riiiit ; omnem de >iio pectore spiriiiium iniinimdo- tiir aiiima iioslr;i, salubi.Tiiiiiuiii pr.Tsiiliiim py-
runi niailiiiiani ,
qni circuincui.lcs r.uilis liilcliuni SlJl.

qu:rriiiil (piem devori.nl , al>snilcruiii. Tulilaulem Saiuuel aijnuin lailanteiu unuiu, c,lc.

biiil aulem Siimui l : Conr,rfijat? ii/i i' Tium hraet Tulil Domimis. iimocenieiii, qucni pro saluic iiiundi
in Sliisplial,e\c. l)i\\l apos'oli> Salviilor. iit | r:rili- tiiiicuni iiiduora' liomincm, el oliliilil illiiin iii :dt;iri

canilo verbiiMi Evaiigelii, uiiiversuni Israel spirilua- criiiis lioloc.iiiiluiii iiile;;ruiii P.ilri. El bciicliidoiiiu-
lein in Maspliat, id esl, spccnlam, nuv;p videlicet ve- stiiiii, i.l e:»I, intuin incensum. beiic iiilegriim obtii-

rilati.s 01 viia-, C' ngregarent. A qiia coiigri-^'alioi;e Ijs-e |.erliibeliir, qui sinc iniquilalei oncep:(is, nalii-.

ilniv; rsitiiiis, Ecclesia c:itlinli( a Gr.Tce iionicn acce- el III caine inoraMs, lolnni qiiid'|uid pei' liomiiieiii

pit. Iii fiijiis iiiiililc po.i-ilos (pio«(]ue ip e l';ilri Sal- gcssil, igne D Spirit is ^ancli di};iuiiii rcd<i'dil. El
vaor orando ronimeiidai, qiii anie passionein suam oravii rioiiiinus Palreni pni iidelilius suis, ut iiondc-

per apns ulos orans ait : iVoii pro /115 aii em rogotan- licerel li.Ies eornm {Luc. \xii). Qravii el pio perse-
tum, »'(/ el pro eii qiii pcr vei bum eorum crediluri qiieiilibus se, utignosceieliir eisiani.T no\a perlidi;p.

tu-il in me, «I om.-tci unuin sini {Juan. xvii ). Et mo- -, ijiiain iicsciciues incurreriiiil { Luc. xxiii). Lt exau-

do qiiod id ciu facial, .\posloliis docet, ilicens : Oiii divil cum Palcr, lios i:i fult:, (|U3m pt-iie amiseranf.

esl iii dex.era Dei, qui etium inlerpillat pro noliit coiifiirtaiido ; illosad lideiii,quaiu peiiiiusiie.'<cicranl,

( Rom. VIII ).
vocando.
F.l coniencrunt in .^lasphal, linnieruiiiriue ni]Ufim, Fuclum e>l ergn, citm SamixA offcrrel liotocaiistittn,

etc. Qiio.i bauiient-s a.piam intcr preccs el jcjunia etc. F.iciiim csi cum Duniiniis scmeiipsum olTerrct
libaveriiiii [lontiiio, iiidiciuni sliiiul et cvscciiiio pix liosliam Dco in mlorcn) >u.iviialis, perseciilorcs ejiis

dcvotionis esi. Convcneriint auti^m, prsedicaiiie Do- et iii cnice pot,imin cuin blaspliem.irc, vcl deridere.
miiio, ad aiidifiulum vcrbuoi ropnli, liaiiscrunli|iie et sepu!loeiJein via.ii rcsurrectiouis obstniere nio-

coMipiincti de in)') pecioreroiileiii lacrymanim, qiiem liri, iil, ipso qu isi ;clcriia niorle damnato, oinncm
cffiindereni qiiasi graiissimiini Dco libamcn, perocu- fidflllius ejiis spem saiilis eriiiercnt. Verum, leira

loruni vascula profcrcndo absiinuerunlque a cun- moia, rissiscaiitiliiis, nioiiiinii.nlis aperlis, ^xsiiigeo-
;

ttis niiindi iilccebris in ilhi gralitcoeleslis illiimiua- libus niorliiis, c.Llcrisque coeleslibos ail cjus craiein

lione, coiifitentes pcccat.i prsicrila, et Cliristi niise- vcl sepulturun claresi".eniibiis signis exierriii simt

ricordiain flagitantcs. linsies, et in diversa fiigati. Deiiiquc ad monuineii-

JudicaiiUiueSamuel filios Ivael irt .Vasp.'ia(. C<E/i j) lui" l>«rterriii siint cusli.d -s. et sancti suiit vehu
non lunt mundi in conspcctu ejns {Job. xv), el in ele- mnrliii. Et uiniiis turba eonim qiii siinul aderant ud

clis suis reperit pravit:ilem. Et illi ergo qui terrcna speciaculum criicis, el vidcbant qiii liebant, pcrci-

Iranscendciites oiiinia, in speculasupernorum, qiiain i.eiiies pei'to;a sus, revenebaiilnr. Necnon et iiiil:e

significat Mas|.h.i(, nd Cliristiim convenerunl, qiii li-

Petiiecosies, iiiionaiite desiiper Uumino, cl per :ipii-

stolos quo jiic, siias videlicel iiubes, coBlestia liict.i re-

lioium Israel, id cst, viri vidcnles Oeum, vocaliiiln

prspeminent, liabeni adlinc lurn, iindeqnasihomicPS sonaiite, deiurbaii fidei hostes, et cxsi dictis eoruin
|

a disiricto judlce cas;igciiiiir. Uinle est 'llinl Is3i;E :

iinpoenilenilo, negando suiil .-ilii cnnlrili.

Rl judicabit in juHilia pauperes {Isa. xi). Iland du- Eqressique viri Isrnel de ila'phal, perseculi sunl
liiiim qniii ipsos quibns loquiliir : /Jcoti pauperes, l'hiUstha>ot, elc. Egrtsji apo«l li de Masplial, id e^l,

ifuia vestium est regnum Dei {Mallli. v) ; eosdem speciila quict» sii.c conversaiionis, persecoii siict
iiamqiie jiidicans dicii : Adliue et ros sitic n^etliC.u iiiipios^irgijcndo ; ct pcrcus.scruiit eos a priscu, lioc

es!is{ Matlh. xv). e^t iii piiiatis vila, panNiliin gbtdio verbi removciiiln,

Et audierunt P, i isihiiiii, qtiod congregali essent /t- il.iiicc .id societatein Eiclosic, q;i.B ^uper Chiihiiiiii

•'11 Itrael i» .Mnsphni, cic. Audierunl liosics vcilialis fuuoala csl, perduccrcni. Ccllicai- iiaiiii|<io, qu.e iu-
S4- MDJE VENEIumi.lS OPEUtM P.MIS II. — EXF.GETICV CEMIIN.\. 5il

tar|iretatur domiis agiii, sive (liiiiiiis agiiiliniiis, il- A i'lc. Kiiiia esi graiia (^liristi ad ciintercnilns liiiste.<i

litiii niiniriiiii signilicat, qui, iiiniircnler iiioriiiiis cx Ecclesi.t: iiiiiniliva- i'iiiii.iis i|iiiliii> liix Evangelii v.-
liiiiiianit'.ite, patcrna itoteiiler arcana ruvelai ex tlivi- guit iii Juil;ca, ncc ailliui: disi retlend" ei pcrsei]uendo
liitue. Siiprr qiiain silii Joiiiiiin diviiia:ai;iiiiii>nis lii- re|>iils:i est. Kl reildila; suiit aiiiinx qiias ileeeperant
I liin dilect:i! inaiisionii invenii, i|<ii ul : Diiiiiiic, ud liKiiiiiiidi vel dnrlores \cl spirilu.^, rcducia>(|ue ad
ifutm ibimii^? verbii vilie tcterna- habei ( Jo(i/i. vi ). Eeele ia; socieiaiciii, ali liis qiix a bniiis operibus
UiKiii iiiirare desiderab.it, qiii liiiiniliicr |iiiU:in lo sierilcs |ti'riii:iiiseri-, iiNque ad eas niia; iioii golum $i-

ri>i;alial : Domine, osU-iide noOin l':itreni.(tfj[firil i'o- biinel iiilrnclnosc diirare, nii\ ct fiupiferas <|iiasque

bis ( Jom. XIV ). Didiceraiit eniiti ab ipsii i|iii.i winci inale preiinre s;ilagebaiit. Accarnn naiiii|iie in sleri-
»ioi'il Filiwn, nisi Paicr : nequf /'u,'i'. m i/ci» i.ocit, nisi lnaiom, Gftb vertitiir in Inrctilar. Kl qiiidein de slc-
Fi/iHs, eirui |in/u;r ( Fi/ius revi;/ur«(LMC x). Ci ideu rilil:iie |ialct inicllectiis, quia omni* arbor qu<e non
lcciu duniiis agiiitiiiiiis appelatiir, pcr quiin soluiii ( "' frnrtum bfnium excideliir, el in ignein niiitelur

ci ipse reveliiiir i-i IViter. (MiUtlt. iii). Torcular vcro, quod e( perseciiioros bo-
Tiilit autein Sumuel lapidem unuin, elr. El supra iiorunisi^nificel.el Psalmi pro Inrcularibus inseripli,
(|uiiiciii tapidein adjuiorii, i|ui lleliiaire diiitiir Abe- ct ipsa lorculariuin actio di>monsirai. Suni naini|iie
iieicr, legiinus ; scd ibi pr.roccupaiido posuit liisio- '* liKna radice excisa, fronde elcoriice nudaia, alque
riciis, bic aiiteni el tenipiis et raiisaiii impositi nmni- oinni prorsus spe fruclincandi privata, adsnlaniuva-
nis cxpriniit , qui .Mediaiuris typo |ira'clarus, beiie nim sivc olivariim concliisionciii pressioiieiiii|HC coin-
lapis iiiins vncaiiir, quia unus Uuiiiiiius Jesus Cliri- pacia. Oiiariim dum, pondiTe pressa, roniminulis
stus, qui jiistiGcat circumcisioiieni ex fije, et pr:i'pu- gipartis, follibiisqua vacuatis, niiisla Ixlissiina ac
liuni per fldem ; beneiiitcr M:is|iliat el Sen ponitur, |iinp;iiissima olci flMcnta roanaverini, fnictiis qnideni
hoc est iiiter lorumquo dontinicxcrucis eieciiiin al- pretiosi liquoris apnibecis iiidiliir, ai residcs tcsiai
lare et ille siiigu'aris rst agiius oblaius qiii loi:ii pec- foras miitiintur. Ipsa vero torcularia fructn ut ante
caia iiiundi, ei intereuin qiio difTusa perorbi^m le>r:c vacua, soliim quando torqiicndum quid coeperinl,
puiuit verbi Duniinici victiiri i perliiigere, qui ei ipse iiibiaiiter exspccianl, donec et ipsa posi longain pres-
lucus piilclierriine super ISeilicir, id esi, doinuinaL^ni SMriv. coiisueiudinemTeiuslalc contriia, naminis exu-
vel :igiiitioiiis, jicel, quia eailem ips.i tota lerranini reiid:i tradantur. Sic nimiruni, sic Ecclesiae loriores
orbe Cbrisii riilget Ecclesia. Mec rnistra lociis idem >''" solum virnre lidei, foliis conressionis et opera-
Sen, id esi, nomina:us dicitur, quia popiilns gen- tioiiis bon.e fructibiis carenl ; sed et fructuos:is mi-
tium, qiii a liiiibiis lerrx rlamat ail Duiiiiiiuin,et ipse tercordix et dilectinnis, cxleraruiiiqiic virtuium,

cuni l>rael aiidii : Gaudeie, quia noinina lettra scripla ' sludiis aiiiinas usqiie ad carnis absolulionem fatigare
<Uii( i/i c^rAis, (Luc. \). Di! qitibus el alilti dii it : Fa noncessant. Non enim postha-c bubenl ampliusquod
prnprias ovet vocai noni.nutim (Joan. x). Tulil igitur raciani, cuin ei pulvis reversus fuerit inierram suani,
Diiiiiiiius lapideiit prciiosiiiii, aiigularein, elociuni, iinde erat, et spirilus redieril ad Deuni, qui dcdit
boc est seiiieiipsuin ; el posuii iiiler Judxonim ei eum, ei ipsi boiiis srmper adversarii, pcrpetuos
i^eiiliiiin popiiliiiii, qni poienti sui Spiritus aiixilio tempore debito gcbcnnx truilenlur in igncs. Verum
iilnimi|iie roiigreg:<rct in uiium, el de cunctis adver- quia de lalilius iioniiulli saluicm quaiii in proioplasio
sii:iiibus niiraliili:er erepiuiii usque ad coiiieinpl.ui- pi'rdidere, Clirislo iiiiserante, recipiunt, recle dicuif
dam SU3C divinae inajesiaiis glnriaiii siislollerel ; cu- liir Israel su:e civitates ab Accaron usqiie Celli, id
jiis nimiriim visoiii, qiia niliil esi meliiis ( iieqiie est, a sierilitate iisijue ad lorcular, essereildii.'e. Ac-
«iiiin qiioliiioi baiic intueri iii rucrlnuis, aliqud ul- caruiiiia qnippe Sergius Paulus pruconsiil, Ac 'aro-
tra in.ijiisqu:i>rimiis), quia iiiaxiuio bono Ijetabiniur, liitj eral Diunysius Areopagita. Celheus vero jiive-

bcne valdc diciiur : Oiiia liiicusi|ue .iu\iliatusesl no- nis illi! min.^^runi el caeilis aspirans iii discipulos
bis Diiininiis. Unde et in Evar.gelio Ditniiniis, iiuasi Cbrisli. Doniqiic iiobilis.siinum illuiii botiuin gradu.
prn siiiiiniit et iiicniii|iar:ibili b no lideliuin pipiilo |> noiiiiiie ct passioiie coroii.iiuin, iii printitias Eccle-
prOMiillil, dicoiis : Qiii autem dHiijil me, diligilur a ki:e Cbrislo iilTcieiuluni, lapiduin pressura roinini-

l'iitre meo.ei ego diligam eum, ei manifeslabo ei nie- niiondo, sariiiui carnis oxiieiat. Sed diiin illi de geii-

iptum (/(1(111. xiv). tilila'e ad li leni, isio ile pers>.>cutore eiiain ad a|io-

F.t liiim Ihiti sunl Philiitliiiin, eic. Provciiionlibus siitlaliis gi':iii.itii porveiiil, piolocio sloiiluas el torou-
ail lapidoni illuiii aiixiliatornin, cni Psalmista jnxla l.ir iirbci, i|ii iiiil.t :>b liosli> capl.e siinl, :ib Ecclesia
llelir:iicaiii diiiii.ixat vorilalein ilecniial : /','jlo milii reci>p:a.

in tiipiilein forlistiinuin, et in dDinuin munilam, ul tial- F.rutijue \uix uiter larad et .imorrhiruHi. Krat posl
res me, qiiia pelruiiiea cl muiiiiie niea lu es (Psal. x%\}, asreiistoiie:ii Doiiiini. coiiliiniatis liile Koolosiis , p:)t

biimili.ibiiiitiir lio^ics nosui, iici|uc apponent ulira nosira, qii:n forit iiiraqiie unnm, iiiler oos qui d« Ju«
virtuliini nosirariiin iiiciirnare lormiiios, cum, noltis d.Tis ct co» qni credidoro ilc geiilibiis. Erilel in le,

apiid Doniiiiiiiii gtorilio:ilis, sc vitloriitie8>e devirtos. ri.m veriis l-raotila, id o>t sine dul.t vivis , pax eiini

Nam in bno noliis s:i>iulo laboraiilibiis, iiuiiqnaui liosti- qiioiidain ainaru, i|ii»ri iiiieiprol.ilur Aiiior'

tctiiatioiiiim bolla (loeriini. rluirus , i iim doMOla iii le viiia oitiioia virlutibiis fa-

/'.ir((i cit ilaque maims Doiiii i:ij cr Philisthiim, \ero dii(ueri:$ , ct iiicmbi.i qii:e fuoranl ariiu iuiqui-
 51.. IN SvMLEI.F.M IT.OPIIKTAM Al.LEGOlUCV KXPOSITiO. — I III. II. >:c

talis peccalo, fi^ceris arma jiistlli;v Dco. Nani el iii A Mjsplial congiegasse, ibiqiie jmlicassc, conlra liaiic

liia menie qiiaiidiii veri S.imiielis graiia vivitelre- debcllaiidam IMiilislb.Tos .isreodis^e, sed, i|is > holo-
^iial, Umetsi pecc.iie ad iiilegrum carere «iii.isi lio- caiisiuiii offereiite, victns aulugisse, iiairatur. Nonc
inr noii pnssis, qiiiiii|uid sordidx tibi cogii.iiioncs, ai;ti'm el .iliasdiias, quasi socinsilli, civilatcseircuisse
virluluin spir.lualliim quasi iiisidi:itric>'S, Pliilistliiim refertur, qiiia priiicipalis, qiiae Ec( lesiaiii congreget,

maniis nlistnlerint, quniidiano ejiis juvamiiie recipios, ci cum lo ab hoste muiii.it virlus, ch.iiilas esl. Sed
et in terminos bunoriiin npirum tuoiuni eli»in ipse III digne ad baiic valeat perveniri, liilci necesse csl.
liberabisde maiiu l'liilisihiiioruiii,quia p.-iticntia pau- qu:e piirilicet corda, et spei, quje ad superna pro^C-

parum non peribit in aierniim. Kl qiiainvis incdia hat, primo munere ciireiilHr.

iii acie inviilnerabilis esse non lossis, cu:sii laineii Reeerubmurque in Ritmatha, elc. [leversusest Do-
tnnsummatn, vilae corona donaberis. minus in coeluiii corporc semel a^crnilemlo, peracio
Judicabai quoqiie Saitittelliraelem, eic. Jiidicat D p- siise dispcnsalionis oflicio ; revertilurqiiulidie prae-

minus Erclcsiam omni tempore, quo liaiic iii terris seniia divina, qua sempcr uliiqiie toius periingit a

peregrinaniem divinx pr.^vscnii.i; sua; lucc vivificat. fine nsque ad fiiiem fortiier, et dispoiiii ninnia su:i -

lidein eniin siint dies ('lirisii, qiii dies Kcclesiw. De vilrr. Ibi ist eniin carn, qiiani pro iioltis indiiit ci
quilius in Evang>'iio loqniiur : Quaiidiu iit mundo B glorificavit ; ibi aula bealoruin el angeloruin i't lio-

sunt, lux sunt munili (Joan. ixl.Qiios alilii inanifeile HKnum ; ibi promissa nobis ex Deohabiiatio, domus
detcriu 11.111-:, ail : El ecce eijo vubiscunt tiim oninibui iion ninniifarla, aEtcrni in roeli-;. Undi; bene R:imi-
<liebu$,usqiieadconsuminntionemsa:' uli i^Mnitli. \ .viii). tli:i excelsa cjus ditiiur ; et ibi co'pore positus ipse
Judicat aulem eani, vel adversis iTUiiiendo, vel il- jndicat Ecclesiain, vcl ppregrinaniein adhuc in lerris
liistriindo doiiis, vel Iiherando a gcnle n<:n ^ancta, castigando, donec ad coclestia perducal, Vi'l sccum
vel ail re^na superna perdiicemlo. Il:iqne occulla jaiii nianentem, diguas ciiique pro iiicrilis scdiis dis-
pixscinia per singulns elecinruin discuiicns, spi-in, tribociid'1, ubi In doino Patrissni maiisixiics iiiultas
lidcin et dilectionein e 'rum. qiiantiimqiie in snpia habet(Joa)i. xin), sciciis qnia omni:i dedit ei Pater in
(liciis vinutihus i|uisqiic profeccrit, vui pcr se ip-^c niaiiiis, et poli siaiein dedit ci juJirium facere (Joan.
i|iii iiovit orciilta curdis, vcl prr niagisirns qiiolid.c v). Ibi eiiain iiiira veliirn cccli.et a'leriia sr.ncia san-
spiriluales ex:iiiiii>:iiis. Nain quoil aiiiui-. Iii>iiiiiiciii tlciuin, siipeinoniiii cord.i ciuiini, ii i Patri ;Edi-
figuramln dciinoiiet, prob:it ct lior, qnnd li>iinoi< s hc.ibatall:jre. Ex qiio, siia; charitaiis isne flaniiiiato.

qiiatuur iintissiini, quibu- curpiis vegeiaiur liuni i- perpctiia; laiidationisodorelur inceiisuiii dicentiiiiii,

liuni, intilriN aniiiiis tenip:iiibus concordissima qtm- Sai:ctiis, sonclus, sanctui Diminus Dciis eterciluum
litatum r.ilionc sofianlur veri sanguis ,
choleri lo- C j,/^.,,,, ^,5; omnis lena ijLrin ejuilEsa. vi). Et iteruni :

bca a*-lali, aiitiiiin cholcr.i nigra, flegmala bicini. Sulus iJeo noslro ,
qui sedet suyer llnoiiuin, et Aijiio
Quod aiiteiii niciiiorai»: civiiates iutidnn prxf.itis [Apoc. iii); et caniira lalia, qujc illic :uldiiclus in
virtnlibiis recle coiiip.ircntiir, ipsa eariiin iioiiiiua Spiritu .'a;,ie replicjnda, seinper inoniorand 1. dile-
indicio siint, quariini lieihel in d>imuni Dei, Gal,:»! ctiis ilie discipiilu.i aiidivil. flaclenos de muiaiionc
in rotani , Masphat iransrerlur in speiulain. Oomus veicris sacerdoiii iii novuin, suh Ileli et Samuelis
ciiiiii Dei signat eos qui, nupcr fidei my^terio siisie- spetie iransligurata, priino nostrae exposiiiomslibel-
pto, teinpluiii j iin suiil siii Cre3t>>ris eifccti. liol.e lo peislriiixisse suflicial, ut legni quoque muiaodi
typus alliidii eis qui, spei crrliiudine conlinuaii, laiiora mvsteria, quc per Saul ei David prssigniia
Ciluni de hnc sa>ciilo transnilgr:>iidi cnrsuin mentis suiit, al) alio liherius scruleniur iiiitio , non iiosiro
sunipsere. Speculx vocalmlo evpiiniuniiir bl qui, lidenli'S ingenio, sed illius pi;r oniiiia jiivjiiiini iii-

charilaiis e.xcellcniia peiTccti, (|iianivis adhuc in car- niiemes, cui tota propheiiaj Scriptura doservii, cii-
iie degentes, claiisira carnis diilicirimt ailcnia spe- jiis regiii non erit finis, et est .saceidos in a;ieniiim
culando iransire. Et quidem siipra Sainiiel lsr;iel in secuiidum ordinein Melcliisedech.

LIBER SECUNDUS

PnOLOGUS. D Don amplius iredccim annis piseesse dicereni ; e«

Quoniain in lioc libello, id est , scrundo nosirsc quod scri|itiim sil : Et faclum ett , ex qua liie inunsii
allegoricGP cxposiiionis in lientuin proplietam Sanioe- tttca in Carialliiarim, multiplicati sunt dies; crat quip/ie
lem, dc fiiic duc.ilus cjusilem S:iiniiftlis, el de initio jom annus v-.cesimus (l Reg. vii). Pul:inles arcnn
regiii Saiil , aaxili:iiil>^ D.imiiio , siiinus pro mi'dulo viginii annis in C:iriathiarini iiiansisse; et iio.s a
nO'>tro dicldfi; visiim est loco prooeniii, de leinpore principio Samuelis, usqne posl septiouim David an-
qiio quisqne eorum Dei pnpulo pra;fucrit, aliqu.i ira- nnm , qiiandu in Jerusnlein regiiare incipiens, eaiii

ctare; et quia Scripliira sancia de lioc tarere vide- illo addiixeril, essc computandns ; cuin Scriptiira
tur, qui verisimilius xstimari possit , .sollicita ioipii- inanifeslissiiiic leslelur, lcinporibiis Saulis pngname
sitione scrulari. Et quidem non defiierc ,
qui ainbos Israel adversus Plilljsthiiin , eam fnisse cuni populo
 • , :

:! KKI».*: VI.NKKAKIUS OI>i;illIM TAIl^ II. — LXKGKTlCA J KMJINA.

iii (Mstris. I>iissil<)uc ii-riiis liiullo viilcii, vigiiili .ui- A :iiMeii; llcu t. Cm iinii ii iiuliis biiiiili iieci » ii.ili;

iiiis qui diili siiiil. si liMiipus m.Misi(iiiis ari- r iii C;i- iiiiiiliisis, llic.ll uiiiim s.illeiii roiii|iulo il iu^ aiiiiuiii

riuiliiaiiiii ilesi|;iiunl, aJ lnic iisi|ne tciiipiis |>iiliiis, siiltlialierc, ac Josii.i' vigliiii r|iiiii(|>ie aiiiios, Saiiiiiflli

i|iiaiii ruiii Uaviil euiii iiiile duterii, cs^e iiuiiKr.iii ct Saiili irigiiiia Jiio aliintire? nc plus jiisto hisio-

Uos. Siiiil iiui suis Saiiiui'li'iii iii Cliri.iiicis nr.iMer- licis crc.leiulii, Scripliiraiii s>>lvere viileaiiiiir : qiia!

euiiiluiii poiiilus i'>se |)Ulareiil. Siiiit qiii ei se|iliia- ;>li>iiliil>' i|iiailiiii^i'iilesiiiiuiii uciiigt'simiiiii e^rc^siu-

giiila aiiiio.s, iiiii Saiili Irijjiiiia aJii.aaronl. Siiiit i|iil, iii> (^v A'.g)\i\.M aiiiiiim , i|uartiiiii es^e S;iloii>iiiiis as-

aiiiliiiruiii lciii(iiire iiuailia^intii cos aiiiios ^evcrai. Qiiod si ita scii|iuiiii cs-et : Faciuiii esl posi
juiicio ,

l>iipiiliiiii rc\is-c pciliilierciil. Sc>l iiiule alii|iiiil lio- r.cccLNXX annns egressioiiis ex iCgypio, qiianoa.no

rum alliriii.iri ilelnat, iiivciiirc iie.|iiiiiius. Umlfi au- rci^iii Saloiiiiiiiis , iiiill.i oinii iiioile esset coiitrover-

lem cassari oiiniia, rl liesinii (lOssiiil , r.icilliiiie |ia- sl;i, >|iMa .tiipcilliiu^ aiiiius ipsc css>-l ipiariiis Salo-

maiiircslc Sciiplura t'ui:liim fsl iijHur iiioiiis. Ki II'! (|iiis Uii.'ai fals.1111 nos !^e |iii rcgU'
lel. Dicil ciiiiii ;

qaaitritigfnleiiiiweioeloyi'3iiiioaiinoegreit,outilHioium l;iiii quadriii;;ciili)riiiii ocloi;iiiia aiinuriitii , ipiasi

lynvi df laia .{'gypti , i/i ait.io i/uarlo, meitse Zio, ccccccLxxx sint poiius ju\ta ipncd.im cxeinplaria

reqii Saiomonis snper Isiaei, et c< iiipiitandi, ipse sacr* inlerpres liisli ri.T i iiiii Te4ii-
ipse eil ineiiiiiiecuitilui

ad.ficiiecsptl Aomtm Ooiiwio [III fiei/.vi). Ueplica ^ poruin liliiiim tr.in.sreirel iii Uiinum ,
ubi a.l qiiar-

et inveiiies qiiia Otiioiiicl luni Sa!oiiinnis aniiiiiii perveiiiei.s, lempliini iii lio
eigo Jiulieuui lenipor.i ,

ipiaiiiaginla aiiiiis piipiiliiiii rrxeril, Aliud i.clojiinla,

:cdilicare cappiiiin meinlii l : siaiiin vel a siia quan)

Uolilioia ipiailraj-iina, 'JeJeon ipiadr;igiiita ,

Aliime- iii Scripliiris saiiclis collegerat eriiditioiie, vcl ox

lecli tr;l.lis, iliola vi;;iiiti Iriliiis, J;iir viginli duobus, aurtorilaie Groca siibjunxll, ct lit : Colligilur aniciii
iimiie lempiis a Moyse, ei cgressii Israel ex ^Cgypto,
Jeplne sex, Abessaii seplciu, llajalon decem, qui in
iiiveiiiiur Lilidoii iisqiie ad pra;seiitciii anniini, anni ^SO. Saiie neipiein
Sopiuagiiia liiiorpreiilius iion :

ipil siimil iiiilitt iii coiiipiiio leiiiporis, qiiod scri|Mum ct su-

,icl», Sanson vijiinli , lluli (in.idr.^jinla ,
,

facluiil aiinos trecenlos liigiai.i nivem : ,ui!)iis ailile pri iHomoraviiniis ipia ex qua dc maiisit arci iii

ariaililaijiii n.uUiplicali sunl dies eral qiiippe

quadraginla aniios ilinerU ab -K^ypio, lolidcin regni
( , :

viginli j;im annus^O, ct requievii omnis ilomus Isracl p>>s(

Uavid, qiialiior Salonionis, i'.u:il qii:idrii>geiili
a Ui.iiiinuin. P.iiest istc versiciilus etiain sic aciipi, iit
ires : iniiius videliccl qiiinipusinla el seiiieiii ,

Csl aiini qiiin- n.iii arcam in Carialliiaiim vi^in.i anni-; nrmsi-se de-
quadriiigeiilis (itlogiiua, (inl iiecesse

seplem rcsiiltii Jusue, Samnlis, ct S.iulis .si^n> t, ied ei qna ilie uiansit arc:i ibdcni, omii.'iii
ipiaginta
--- (luomod.i dividamus,
sed oinuiii Isrjei reqnie^isse po;>t Doniinuiii 20 aiiiiis.
lemporibus
ICI>>|'V. I.'...' expeiidaiilnr
v-,-«. ;
, , - —
Scriiiliira non do ct. Si cbionicornm se lueiiies ;.u- ^ «audeiilem i.imiruni de reveiienle ad se, ipiani ol»

cxieri dno pcccaia perdl.leraiit, arca, postca veio coiiiiuuii.caii-

cti.riialein, v.gi..li qiiytnor Josii.t! danins,

trigiiiia iiun b.ibenl. Si Sauli (piadraginia, i> III p> icaiis Saul paiilaiim ab ejns deviasse \c^ti-
plus >pi:im
se- gi s. Scil >|u;a iii iniigum praef.ilio processil , ipsiiin
reliqiii duo iioii aniplius qnain (lecem bali. ni el

paieai rev.dva- jaiii i|iicin scrulamiir urdiiiem Srrlpluru; i clio-mtis.

piciii. Krgo ut aliipii qii:i:ienili via ,

mns scri|.ia Ju<epl>i, ipii doclior i'e i.ilil.ns, prclcr

(;.\!'UT nuMiiii.
«ilviiia elo jiiia, ueiioi racilc rcpeiliir. Kt inemcmiis
^cnrtieiii Sumiiel pontl lil ossii.s jiidicei Isnet. Ve-
in Anliqii.laiuni rjiis bislaii.i, .losiic x\>i annis,
Sa-
lUin his a (1(1 ic. in (ieKiiiiuiiii' u%, puitiil >( .si<'i reqein
inucl diiodci.1111, Saii! vigliili p.ipi.lo pi.if.ils>-e re- coiislii i; cui priec^iii-iiie D 'm'iio jus regis ej^po-
ceiKlo ; ipii >in>>il liniil aiiiii ipiiiiipiaglnl;! oi to. Nec iiiHS, nec si: eum lalitit u pcsiiima inienlioiie redu-
ceie.
Inibare nos del.il noum quod qua>lniigenli- cl oclo-

giiita siiperesl. S.ve ciiim Siii|>iiua iiiorc

:;.ii> (.'ena- (I ilcg. V1II..I Fiictitin est auum cum seniii.^set S«-

riani suiiimiiin poiieis, tiniini qniid supeicral, iiilnime muel, elc, us>tue a>l Yadal uiiu.M/uii>;u« iii ririfalc>.<

ciiravii ad.lere : sive, ipi .d m;ir',is cre.llbile '.sl ,

Jo- iuiim, eic. ll.cc lectio ad lltteram el tvpic' i .lellcclt.

sepbi scrlpuia per itic.iriam lnog.e u;l;itis iiiinm .j arjjnii ci.s ipii ncgUcl.i ipio.l dniicere sam 10 iiian-

alicubi. ul lii-ri solel, ailj^.-^il. N"qiic eniiii pnlaml Ua >>, siii» poliiis cmicitpi-cenliis servire dcs.dcraiil

esl, III S' riiiiiir;e saiicia- lilier s enoieiu l:iiini>i ; >pi>>d et de umiiiliiis fals>i lideltbus geiieraliler, el da
qii;i! cuiii iiiiilii> .ibi^ III locis dissonet , in Jii.liiuin Judicis specialitcr aecipi 1 o csi ;
q.ii vel |msl iiicar-

taiiico 1 ;ila!oi4i> p.r o>iitii;i intcr Ili'lir;>ica>ii vcrila- iiali..iiciii SnUatoris, lerrcni .ej;iii amore, prjedtca-

t.iii rl Scplicig.iil;. Inierp (111111 eililioiieni roncor- lorei rc i>l ciKlesli» al>j.-ceiiiit ; >ei .piietissiiiii o nii

qnem f.iinli- rigiinltia jinliciim fa liilienle», coniia l»>itttt>>i cnn-

rtal, priotcr u>.um iluiil.i\al llajiloii, 1 li

lusomtser.-.Citjiis oinissio Ciaicoruiii clironogiiiplii'> snllmii rigalis soepiri geslieriiit sieinatale siibiiniitri.

iiebiaicii- vcrilatii iiisclos coegii, neglcctis Josfplii Kactuiii est auiem, iiiqml, cum seiiuissel Saniuel,

annos, Jus>i;i; iiMiil ios stios jitilices Im.icI Noineii scnei-inlt^ in

sciiplis, S;imueli et S.iiili qiiiuliiigiiila p li

vi.inli se|ileiii d;ire. \i>lcba>,l enlm se alUer ail qui- Sctipliiris cuoi iiivsloc poiiiiur, aliipi.inJo iiiitiinl»-

d;iiigeiilcsiiiiuin iictog>'siiiiniii iiuiiierum,queiii aiinis (eni sapieiili.c cl cinis.lil giavi alem, .>li pi >iiil» lor(io-

lliijalon adimplern noii novcrant, pciv>'iiire iion r. 111 meiiii» ab iitclioaie viiiuiis imvo rer\ure Irigen-
po-.-e : ipiibus m; ii.>veiii aiiiios J..scpb.i, qiteiit igtio lciii sii;iiillcal. I)>cluiii esl eniin Jejitsto jiidic»». Ciijus

Srrip.urx- li"eie sitpicitliam nulU c.'nsricttt» pntvalol : Ki

rare nullaleniis poierant, itl saiislierei
 ,

.",0 IN SAMLI Lf.M IMUH'llF.iAM AI.LEi.OUIC.X EXPOSITIO. - l.l.!. II. f.NO

Aniiiiuiis Oicrum srdii. Dicuiiii ei de iiicinliris illiiis, A tiine adversus boiiiiiiiini sum, el adversus ClirUluiii

(lloria scmiiii.caiiilios, iil i'sl, s-3pii'iili:P giavilas c iis lociili.

lleiii i'i Mialain parieni, (|ui se a virlnliini sliiriin le- Displicuiique sermo in oeulis Samuelis, etc. Di«pli-

jiesccre senseral, aii : Jiweleravi iiiler omnes inimicoi ciiit inlidelilas Jud.fornin corani prudeniibus iii

meos (Psatin. vi). Ulriqiie auieiii parli polesl conve- (Jirisio, qui sunl oculi Ecclesiae, eo quod inliiiia pro
nire (luod dicilnr, Saniiiel senescens, lilios siios po- siiniinis eligeiido, nescientes licel Doinino dixissenl,

suisse jndices Israel. Cuin enim lides ci (lilcciin D.i nobis rcgnum lcrrosire, qiiod iios perpetuo dam-
Clirisli seiiiiissel apud Judxns ,
i|iiiliiiN(lani videlicel nci. Nain de coelesii, qiiod pauperibus spiriiu pro-
ab ea qiia>i granil:rva seiicclule liigenlilnis ;
quilnis- iiiiitls, nobis cura iion esl, pro qnnrum saliiie , vel

dain vero in ea qiia^i loiiga jaiii viveiuli ciinsueln- per se ipse, duro essct in niundo, vel per siia nieiii-

dliie inaiuris, posuil ipse Diuninus Scribas el Pliari- bra, eiiam post ascensionein ratrein Salvaior oravii.
saeos fjnsdein populi judiccsnui letlani viia; vi;ini di- Qiiod de Jatdb fraiie Doniini speciaiiler ecclosiasiica
sceriieie, elsubdilis oslendore ilelicienl :
ijui filii Oei iiarral lilsloria (Mallli. v). quia taiita videlicot insiaii-

dicli suiil, jiixia lioc (jund ipve dixil iii Exod., Filius lia ct sediililale pro populo teniplum fi'ei|uciiiaiis

nieuf. pTimoijenilus hracl (Exod. iv|. (Juiid a-qiie ul snpplicaverit , ul caiiicluruni duriliaui traxisse ejus

diciuni esl, el ad inc.irnalioiii-i doinmiiae, el ad ea B genna credereiiiur.

poiesl lcinpdfa referii, cuni priiiium iii C"dein popiilo Dixii auiein Dominus ad Samiiel : Audi coccin pi-
suiil jiiilices a Doiniiio po.siii. Nain et iiinc, pioplieia puli , ctc. Me riboiiiin eis tollas arliilriuin , sed da
auestaiile, Jmius e.x fiile cncbiit {llubar. ii). Ilaud poiesiatoin liiios Dei lieri, liis qui credere iioliieiini,

dul.iuni qiiiii ilia deqiia IVirus a l ; SeU im- <iiatiam nec le dolcis oppribrium boniinuin cx aiijeciioiie

Domiiii Jeiiu iieiliiitus salvaii, quiinailmMum el illi pleb s enoctuin. Noii eniin liiam doclrinaui iii liQ.

(Acl. xii). inme loqueMlis, sed iiie;iin divinaiii per le iipoianils

Fuiiqiie iioiiien fdii ejns prniiogenili Jnel, etc. Jiiel alijecoi uiit , ne regnuin illis in le tribuain son |iiier-

iiici|iieiis vel liiil Dei , Aliia paier luit , Rcrsabee pii- iiiiiT). Ciii siniile est quod ipse dixil : Mea dvclrina

leiis jiiraiieiiii ditiiur. Ksi eniiii locus , sicul et nn- iion esl men , sed ejns qui inisit me (Joait. wij.

niiiie pniltai , iilii Alir:iliaiii ei Isaac Ireiliis cniii Alii- Sicul dereliqueruiit ine, el sirvierunl diisalienis, elc.

nielicli pepigere jiir^iiiies; .«•ginlicans rniiiem illnm 1(1 e.^t, sic deielinqiieiil etiaiii giaiiain h^^iiii;' lii, et

salulaieni ,
qiii ciciiiiicisiiuieiii cl pia'pii iiim iiniiis servieiil alienis a Deo iradilidiiibiis suis.

eiusdemqiie lidei paclo socialos aiiluil; iii i|tio pr:e- tSiinc erqo uudi vocem eorum, elc. El liac persona;
fati Iralres suiil judiies ddi, nl viue vulelic. l rmloin [^:ilns ad Filiiim Uiqiioiitis aplis-iitie coiigruniit ,

ct itropiiiaieiit il liilie>eiil. Veriiin illi jnxia iionien Dtiiitle eos s<cunliim daidirin cordis eornin, el iluiit

suuin iiiii(iieiilcs qiiideni , »cd iioii persi viraiilos in roluniulibus sui.^i (P.\a m. Lxxx). Veruiiit.imeii coii-

usque iii nnoiii, ul sahi lierent, el (|U'iiiil:ini :id Doiiiii ie>i;ire cos pcr livangeliiiin, et pracdic eis qiiid leiii-

pertiiienles, patiiiniquc popiiii voeahulo digiri evi- pnralis niiserix coiam liominil us , qi>id :i'teriii loi'-

sleiilcs, iiiiitc in coniraria mii;:ili, suas IraiUiiunes cl inciili apud iiifer^s passiiri sini, qni iiogieclo servilio,

sceli ra legi paritor et gr:iii;c pratiilero. Sed et ijiiis- vel poiiiis lilierliile spiriinali, sibiinel re,;iiare iiia-

que iioslriiin cuin a spiriliiali quain iin lioaverat ai - liiorint, dicoiis : Qu:a remeul dies iii le , il circuin-
dme lepescciis, iiiliiiios leireno.-qne coijitatus su;i'. dubunl li' iniiiiici lui VuKo, ct reliiiquelur doniui vcslra
II eiiii pra'pi'nit ,
quasi deg.iiercs lilios seinsceiis (les^rla (Luc. x), et ca'lcra lalia, ei a;i :

S iiiniol licr-aiiee judices siaiuil ;

qnii pr.ivis sensi- II oc eril jus regis qui iiiipriiiutus at vobis. Non
bus bapiisiiii my>leriiiiii suliilit. qualis csso delio:il inoder.ilus ac jiisuis iniporaKir
ConijreyiUi ergo vnivcrsi majore.i i.am l.snicl, vene- cxpiiiiit , ciijiis et iii pleiisqiic Sciiplurx sanclx lo-
riint ad Snmuelcm , olc. Congregali cigo pest asceii- cis, el iii:i\ii:!e iii DeiitcroiKiinid porfcclio docenir ;

sioneni Doinini univoisi niajores nalu cainalis Isiiiel, std 1'Olius leotor iiii(iioliiiS, a qno aiislorit.ite siiljje-

veiicruni :id\ersus euiii , miseniniqne rosiiineiii |idsi rj cos sil eppressuins inliniat , ul per liac po|'.uiiiiii a
cmn, in Uamatlia, id est, in alliluiliiiem c(jeloruin ,
porlioaci illms peliliiiiie revficei. Fi|:iir:ile aul. m
ubi oiiiiie qiiidqiiid lerns agimu.-, diclo ciuiis pnlei, qu* i\c biiiio rogo Scrijiiiira loijiii.ur, Clirislum si-
dicenles : A'e/HH!iis Itunc reyiiare supi-.r nos (Luc. \ix); giiilieaiU : de qiio siib S.iloiiiiinis specie caiiilnr,
et qiiasi ad ciiiii quem laiere nil p'iie-l, verba fa- Deus ,
jtidicinm luuin reji da i^Piulm. i.xxi). ynae
cienles : F.cce, inquiunt, lun in nubi) fiiles el chariias auicm de niaio, di:ibolum ,
juvla illud Eccle.--iastioi
seiiuit, et ftlii ques enulriiii el exiiltasli, ipii tprere- liex insipicns perdel populum suum (Fccl. x). El ine-
runt le (Isa. i). Maluinius crgo, inslar gi'«lium (|iia' riio, quia ilte (lialidjl, j^ie membium esi CliriAii.
te iion iinveriiiil, et legndriim qua; nuii iiivocaverniit Filios veslTos lullct, etc. Vo.s, im|Uil, in hberlalem
iioinea liiiim, exiraHC! aluodiicalu manere ,
quaiii vocali eslis , friiirei , ianlunt nc libcrtnlem in occasio-
lu.-c grnlije lide; el regno et palri.e privari. Si enim, nitii Ciirriis detis (Gal. \). (Jiii ergo libirlalem , in
relicl;i pugnaiidi soleilia, onines tme docirinoe siin- qiiain vocalus est, in occasionom rainis diderii, ii;o\
pliciialem seqiiimur, veiiienl Uoiii:ini , el tollei.t impii rogis, boc ost diaboli, queiii pro domino eligil,
nuslruin et locum el gcniem. Ilac quidem Juda'! polesiatc depressus, cuiu la liaic qnx Samuel populii
,

quaiiivis nnn voce , iiienie tamen riproba, et inlcn- di\i!, iii seipso scrvilia lolerabil, Nain qiiod i'e im»
S5« Bi;i>.-F. VLNKIUIlll.S Ol'i:UUM l'AUS II. - EXEGETICV GF.iNUlNA. yi
|Mipii'o seiiii-l dictuiii $|><-('i;ililer, sed diiiiiiis, el vcri- A pro|iliei.i prccutiir : Oleum uuteiii jieccaiorii non im
laie liisiiirira, oi lypica cst raiioiie .iciitjiiiiii, uiinii- piiiijiict cupiit meum (Psnfni. cii). Ciiicuiilraiia c»t

IiUn a'i|ui: morialibus qui jiigiiiii Ddiiiini >uave a se lioiii rcgis iiiigiirnlaria, Maria vidclicel Ma.^dalein-,

proji ciiint. i'Si );i'iicra'iler aptaiidiiiii, i)iiiiriiiii lilios ijiia' dicil : Duiii etyt rex in atcubitu tuo.iiardut dciiit

lullii iiii|irubiis icx, cl |>otiil iii curriliu» &uis, <'uiii udo^emiuumiC.ant. i). F^aciet ct villoruiii fuc» Ijiihi-

«'Uiiiiii ue^ia pr.rciari, vcilii grntia, iiiode-liaiii, pa- l:iiiies: tlei|iio jirnpheia lestalur, Omnei ailulteiar.i^$

ii iiti. Iiciiigiiiiaeiii, cleciiiosyiiain, cl cxicra lni- velutclibauui rordn eorum {0>t. vii). Cui coiiliarius
jii^iiiiid:, idllciiK aiiliipiiiii lioslis, liypncrisi, cciio- est lucus dilcctionis supirni; , qucm i)ui aiidilo

iloxia, sii|icrliia, vi'l lii i|u.ilibet viliusa pusle coiii- veilio veritalis pcrcei ere , diieriint ad iiivirein:

iii.iculaii^, ii.liileliiioi ncriit npcribiis, iii ipionmi iVuniif eor noilruin ardeiis eral in nohif, duin /oi/Ui''-

criiliiis iii'i|uilia: ricno cuiisiriclis, ip-e pcsbiuiiis ri!/ur in via, et iiperirel iiobit Scripluai (Luc. xxiv)/
.111' iga i|iiasi sui> per (ininia siipcrbiis et ^'auilciis li- Faciei ct p.iiiilicas, qnx vecordes qiiosi|uu ad inraiida
beic rirriMiilV'iliir iii ciirnliiis. El (|iiia i)iii'S iiuiic lixrrsiiiin ciin\ivia vucaiiles aiiint : raiiei occultot li.

blso liilcles 111 riilclibiis per i)|iera sociat iiii|iiiis lio- benter edite : nqua: [urlita; dulcioret suni, et panii

f tis , eu>dciii ipsis iii liiiu pcr siippiiia Judex soi ialiit nbtrondilns iiavior {Prov. in, x\). Dc qui pai:e el

di.sliicliis; leric de tailms snipliini csl : Veiiietdo- ° alilii diciliir: D.ilcii eit liomini paiiis mcndacii, t>d

miiiKS siici iV.iu» in die iina non speral, el lioia qua pottea iinplebitiir ot ejut calculo (Ptnlm. cm). Cui

iieicit. et diridet eum, parteniqut ejus cum infiddibus conlrarius est panis veiilalis, qni dir biiiinnis con-

ponet { Mdltli. xxii). lirmal. Cujus cognitionem, qnia caru et sangiiis non

Fuii tque libi equiles, cic. In tanluin, inqiiit, sibi levelabii, scd Paier qni in ccelis e.9i : rccte sub mu-
diaboliis ve'>ira eiiaiii fonioia siibjugavit ^tiidia, iil lieris specie forlis de Ecclcsia caiiilnr, Facta itt

(icr li.cc et alios fieiio crroris corri)>cre, edoinaie, ei qttiiii iinri\ inrliioris, de lon§e porions pimem tnkni

ad iiiipirlalis sludi*al callrin dclloclcrc, viitiilisqiie {l'rov. xxvi).

reddere prxcoiieni. Naiu.^i- i4i;iO{ quoqiie leslros, tl vineas, etc. An>p'issiiii;:s

sobolrni virioriiin s;il.igal

ciil iii lioni) qiiadrig.i! viriiiluin tniinslrat, i|iii piuilcii- qiioqne cupias viriutiiin spiriiualiuio vestraruin, ct

I aiii, rorlitiidiiieiii, ]ii-^l>liaiii, et teiiiperaiiti:iin pioxi- frucius rcrvenlis>ini;e dilcctionis, uec iiou cl duiia

iiii>riiiii corilibii> iiifert; ila e conliaiio quadrigam siiavissiina iiiis ricordix rulgenlis anferensa vuliis,

pc-siini rcgis pr^-cnrri', siiis scqiiiciliiis ad- iniiniiiiJoruiii p<iliusspiriiuuiii voliiplalibiis subjicicl.
(i"i

versa liisic viiluiilni-. vilioiniii cxeiiipl.i prj'iii:Mi- ScJ et lejelei vestras et VMearuin redilitus adde-

siral. ciinubit, elc. Se<l ei opera vcsira qiiasi ad naiur;c

Lt coiisti:uel sibi Irit/uiios el eei:luriones, dc. Kl cx usijuc pctreciioiiem j im )icrducla, s)>emqiic luiins

vesiiis magiiis aciiliiis, qiia-i Iiihkc c iisc ciiti.T niero viue vc>trx cuelrsli incrtcde, qu.B deoario iiiunero

progcnitis filiis, alios S'lii coriupior aniiqnu^, iit id signata esl, corruplor aiiiiqtius ex iiitegro privabit,

olficii delcg ilnt. qiii veliil iiibuni i;niilain ailversnni III lioruin dainno scrviciiiiiiiii sibi malignorum si>i-

caslra veiilaiis linslileiii ducani exciciluin; alios qni riiiiuiii ,

q'ios angclica qiiniidam virtuie nud.itos,

iii cciiliirioiics ni.if;iiam viia' a;tirii;c peifcclio icni sc bumanam fecit csuriic periiiciciii, desideria seni-

:n>|ueiitibiis pronniuiil ;lios qui seiiiliianles iiicarnc, jjCr iiis.itnraliilia relicat.

dc carue mclcnt rorriipltoii>'in ; jnxin (|iiod Usexdi- Serros «liom r«stro>, et ancitlai, eic. Motus etiain

ril, Arasiit impielateni, messuislis iniqulliilem, conie aiiimi «elcariiis iiieplos, verbi gratia, iiam, siini-

di'tis (riigfin iiieiidacii (Ose. x). Alio^ i|iii dialcclicis |:iiioiiciii, gulam, luvnriani , ct t;i'ti'ra l.ilia, qu.c

iiisidiis faliricatores crroriuii, ei cultoics peiveiso- sai>i nliiiiii nccesse csi disciplina coerceaiiiur cl le-

scd ci CAlera inlentioois la,

riim •liigiiialuiii ciiiitr;i venlaem conliirleiit, fraudu- freiiciiliir ; reci;i' iilfii

lciiliis (irdliialor ilisliiliiiil. rosAiiinus auicni aratoics suo poliu-. jiiri s.i'vui Iraudator niancipabit, grei(i-

agrofUiii dial»i;ll eli.iin eos seiilirc, qiii cord.i iiiisiio- busqiie virliituiti opioiis, iii qiiibus Ji-J l-i;sir» »er-

evcreilio pr.ivi dugm;ilis e\colaiil. Mcisoios Mclialis, (lcnaria jicifeclioiie care .lilins, iiise iii line
riiin
U
veio, qiii xcliit peifectus in ininoribiis suiiriiin Iru- |iasliir;c jialniam Iinslis accipici. Sicque laiidciii vos

ctiis au liioriiii), ad secrcliora siia ronii'ni|>l.in;la iny- siili advcrsario scrvos cffectfS geinetis, quos siib

sicria, qiiasi pnrgaiiorcs ad linrrea )ierdiicaiit ;

quod doniiiio Iilicros pridem vivrre la-dcbal.

inavimc oruin di« o rc>J'S t'»»lri ctc.

hKrcticorum )ir«pri(iin, cl Maiiicli:i /','1 i-/i(mulii(is iii il.'a f<J<i<' ,

solcl esic Ci>niii>cn:uiii. Possiiiit iiaiii()iie lilii pojiiili Palcl li;cc i.roplietia, ei ii-quc bo>lie apnd Juil;i'iw

conluinacis, quns siijicr diversis )icrsoiix' uiiius acti- non ccssal implcri; qui sicnl ill seplimo «U^cinio
bus iiiier|irt'ia!i siiiiius, ciiain ad divrisas refcrri psilnio scriplitiii c>t : Cl.iinaliiiiil (et non esl qni sal-

prrsoiias, :ib rnilriii iiiiii .itlveisariii divcrsu errore v. l) a.l lloniiii» lec cvaiidivit eos. Ad quos di. il

ru'd;>t» . Ooiiiiiiiis : Pion exnudmm preci'i i>.'»(rij,«. .I/uhhs euim

fWiiii quoquc vestriis [aciet libiunguentariii^, ce. l't'>(i(r tiiiii;uiiie pleua.- smit [li» l). IUi' vidBlicot

Svn 'gogas ijiioqiio vcslras, vel aiiiitias decc)i!uruiii, ()iieiii i>> liujns elcciioii>- rc|ji. nelandi silil im)ir»'c«-

vcl ccrlc (Ogilaiifiies iii-^enua qiioud.iin raslilale li- baiiiiir diceiidn : Siiii^iiis niim mper m#s, et iu)h-r

lieras, fnciet siiis )ira\ii.>liliiis i.claria udulaiioiiu fa- /ilios iii'»/ios (.Ua;.'/i. mvi ). Ilunc l>apli'.m;«tis *'|u>

vciiics qiiud peasimuin genus ui<gurnli detettaiis diliiani, et 1/111»««' ud Domii-.wn dt lri»M/uli#ii« sm*.
;
 »

:ir, iN .s.\mli:lem riioi'iii.T.\M \LLK'.;uim;\ expositio. - lir. n. :>•

eideneeeMMibmeonimliberubil m (P..«'m. cu). A MAMoii.s .•.lludil; sive He.im r..irc.u designd.

aliiini qiicnilibel patrnnt,
sr.i

.Vlioiiiiin audiiiiil ab aposlolo J.icobo : Pelilif, el uon David, vel Abraliain, aiit

nccipilis, eo quod male pe/at/s [.{ct iv). Scil et nioraii cx quibiis Ghrislus secumliim cariiem. Nam et diira

iniellcciii, Jiflicile ac sero viiicunliir viiia, qiiae diii esl natuia illa, qux noii soliim vinci vel innlari, sctl

seque spoiile proslerneiiies op-- ncc ali ulla poiest cundiia natura cumprrhendi. Duia
lilienier j;»cciites
esl per dislriciionein jndicii reprobis, qnx pcr gra-
prc>seraiit.
liaiii niiscriccrdis siiavis esl boni.?. Ilic etcnini do.
Nuluil aiiteni poputus audire vocem Samuel, elc.
pcriiiiacij regein pro bo- Iii.< dicilur : Quaiii bonus Deut hrael, hh qtii leclo
II.cc inobediciiiis populi
snntcorde {Fsulm. x\il)I De illis autcm : Omnipo-
niino posiiil.iiis, non in solo iirapdicatse graiiae tciii-

ccle- lens sermo tuus de cmlo a regiitibui sedibus. Durut

porc, sed etiain anie doininir:i; iucarnaiionis
peiie geiins
debellalor in mediam exterminii terram prosiliril ; et
braia mysieria, Synagogant, iino totuin
dura in lenlalionibus sunl fidelia corda bonoruni {Sap.
linmaimin, ab ipso priino parcnlo, qiiando serpentis
xviu), qiiilnis siib Ezccbiclis sjiecie dicilnr : Ecce
vcrba Deo pioposnil, occupavit. Seniper eiiim cun-
deUi [acicm J(..i»i vnlentiorcm (nciebus eorum, cl /roH-
tiiniates quique liberum sux voliinl.'itis aibiirium
regiinini. At vcro li-m luam Huriurcm Irouiibns eorum, ut adnmautcm
divin.-c gratiae &ludeiit aiiieferrc
supplif anics non B " «''"'"• dedi emn(Ezech. ni)
boni quique filii Patiis spiritun. ,

Ad- Perieranl nulem a^iino^ Cis pulris Snul, etc. I'eric-

iiosiniiii regnuin, neqiie voluiitas iiostra; .'ed,
ranl anim:i> ciiam ad Deuin Patrem Domiiii iioslii
venial, iiiquiniit, iTgniiiii lunm ; ftiit vutunlas lua, si-
Jcsu Cbristi pertinrntes ;
qiila elsi jiisie vivercnl,
cul in ceeli} el in lerra (Matlh. vi).

Xadul nusquisque in
priusquam Dci Kilius desceiiderct ad terras, pri-
Et ait Samucl... > civilaiem

$uam. Docct et hodie serniu divinus, coiiinniaces mam stolain rccipere nnn pnierant. iil dlxit Deus

quosque ac rcbelles conira Dominum a publico con- Paier ad unicum Filium suuni : Ji:nge tuo coinitaiui

unanima saiicioriiin, qui tibi obiemperanier adbv-

leniioitis obsiinat.c singnloj ad curiain redire pcclo-
reant, dcsideria pixclara, et ipsis pro sua le vir-
ris; i)iialeiius suu secuin quisque liberior in cordc,
taie scqucntibus, opiis liumanx salvaiionis ingredc-
quid contra voluniaiem luam supcrnx disposiiion s
re. Qiiod si in Cis paire S:iul roeiuin pairuin anti-
gesserii, quani a districlo judlic seiilentian) exce-
qiioruin libct acciperc, constnt liunc ciiram anima-
piunis sit, scJulus explorel.
lleg. IX.) Et erat vir de Beiijamin nomine C's, rum gcssisse (idolium, ct Cbristnin sedulo rogasse,
(1

filius Abiet, etc. In eo qnidem Saul rex, quud prii

ut ad liarum salvationem dignaretur in came venl-

populo periiuaci, qnod DaTid per- rc, diccndo : Doinine Deus virtulHm, conrerie tioi.
Samuel elecius a

sccuius, qui citiera n.g li . est opiTalus, quod euin- ^ <"' <"'«'"'« f'"^'^'" """"• "' *"'"' "'*'""' (^"'''"- '•"»),

deni David reprobatus ct moriuus regni successo- *' ceiera liuj<isini>di

rem accepit : Judxorum sigiiiHcat malitiam, qui et CAPCT 11.

proplieias ct Doiniiiun. speriisiites ac persequentes, Qua:rens asinas letrittui Sa l, dcveiiii Samuel, qui
sibimeiipsi regiiiirc n.:.l.ieruiil , ideoque rrgnuni eum grale suse pieiis. asitias docct inventas ; et ma-
ne vleo sancto perunyens in regem, qucE ei tunl veu-
Dei, de quo ejecii sunl, reliqiieiunt genli facienti
tura prwmonstiat.
frucius cjus. In eo vero quod oleo sanclo unctus esi,
quod tsiael ab bosie salvabni, Dominum Jesuiii Quwrens asinas Saul per quinquc loea, nen invenil,
Chriblum figui.ilc deniiiilial. Alqiie ideo praeseiis etc. QiiX' a prngenitnribus cj.is.Iem Saiili.^, et beati

leciio, qii:e ejnsdein Saiilis unciiunis hisioriani, ntil- Samuelis cognonien traxisse videntur. Et Doiiiiii.is

iam vcro not.im reprebeiisiui.is coniiiiel : Dumiiii Cbristus perditas in prniiipl.-.sio mortalinin aniinas

Salvatoris propicr nos lion.ines, ei propter nnsiram ad viam viix reduci desiderans, pcr qnlnqiic li.ijus

saluicm, descensii<nein de coelo, bapiisini a Jiianne sxculi .Ytatcs coepta non explev.t ;
quia ad lempus

susceplionem, c:vier.iqne dispensatidnis temporarix usqiie sux incarnaiinnis ncminem, .|uarnvis perfecie

inysteria celsa designal. Kl priiiio quidem sensuni, |x viventem, in coeleslis regiii gandia reduxil.

qui est de Domino, juvat, quia Saul de Denjamin C«m uulem venissent in lerram Supli, dixil Saul
ortus, quod elecius ct bunus perliil.eiur; sive quia ad puerum «uiim, etc. A qninto loco r assalx qux-
ISenjamiii lilius dexiera; inierpreiaiur , sive quia siionis Saul quasi redire disponit. Et Doii.iuiis eiior-

niiiiima tribus cst in Isracl; semper enini in bumi- mitate prxvaricalionis hiimaiix videbatur quasi a

lib.is spirilu, quoriim est rcg ii coeliirum, Cbrislo curanda inipiorum salute voluissc reverti, duin iii
solet gralia gei.er:.ri. quinla sxculi a-tate sul.iractis prnphet:irum oraculis,
£( erut ei fitius vocabutu Sau!, elc.Qui enim esl de snbiri.ci;! frcquentia collocutionis angelicie, sol.i

lerra, de lerra est, el de lerra loquilur : qui de cieto pravorum huiniiiun. scelcraia acla crebrescereni

venit, super omnes est ;

qui peicaluin non fecil, nee F.l rcvera lot ac tantis aiiie advenliim Doniini mun-
intcnlus esl dotut tn orc ejus (Joan. iii ; / Petr. v). diis scolerihns ii;gebalur, ut pliis de justor.im tuen-
Scd i-t nomen Saul, quod dicilur expeliius, sive pc- da, qiiam de acqnirenda inipionim saliilc, Conditor

litio, Chrislo aptissime congrnit ;

qui niagno s-n-to- limnani gcner s putarei.ir esse sollicitus. Verun»
ruiu desiderio seinper imploratur, el adcsse !og..tur. ille pro ailvcrsiialum molcsiiis suoriim provid.i»

Ncc iiiin i'l Cis pitris illius, id csl, duri vocal.ulii;:- ••'crtorini, il patirnliam piobare inviiicil.ilein, &
Pathol. XCI. 18
!,.:; V.KD.y. VRNLUAniMSOrrr.lM I'\KS II. — f.XECETiCA GKNIJINA. 5-.f

(losidfria votcli:ii ioii>iaiiii.i ililTi-riMiilo j;iin in;if-'i> A '^«'c, inqiiii, iMmiis ;

qiiiJ rorcinns nd viruiit? panis

»c ttiiigi'; aeiicic ; iiinle sc|iiiiiir : dtTetii iii sii:iiiliiis noslris, cl i-|><iriul.iiii iiou liitbc-

Qiii ail ei : lu-e e-,1 vir Uei in riviuile liac.ff. niiis. Etc.? iii-l.tt teiiiiiiis coiiiiileinUi' iii Clirlblo |iro-

IItc «si piiiiii iiaiicntia ot riilessancioriiin, liic :i:ni.r piiclix, qitiJ bnni o|ieiis lialiciiin<, qno pricJic:ilcri-

roiiiiniin^i, li.TC pr^v.^iiol iiio ilnitiii.i a loiige as[iicieiis Ims iII.ik tcmpiiris nos coiiiiuiMulire, ei de illo qno

rt s.»ltil:iiis iiicnuniiohis (liiiiiiiiicT cl Ititniiiii- ic- opiis l):)lieti;tis lucreamiir ciliscere? Leg;s qiiidetii

iiiiraliiinis catiiltiun ;
li:cr, inqiiam, ill.i lici|iiciis obscivaii) pcr Pliari<:e,iiiim Iradilioiiei cornipla,

Siripinris t;r:iii.c s:\lvaiitis cbiccr aio : lixeiii po- iiiio ipsa su.> vclusUile, cl qiiii.si linigii itsuion-

IdiliiiH liHim. i-( iriii, «/ snlios f.iriaa iins. 1'rMirqf, siiiii|)!:i, ilili:cil iii :iclil»US liiisliis; cl coinersalioiic

iju.ve iibdnrmii, lioiiiiiw? c.r.fuif/f, <( iii! rc/)pi/lfls iiiiv.c nraiij! , i|ii.c rcL;iiiiiti cuiliiriiiti cxspiCict ,

««(/•ic i/i /iiiciii ; ()ii"ic [miein liiiiii nvcns {Psalm. priiisqiiiin ille ctii rcj o>iiiiiii csl vciial cl iloccal,

Lvxix, XLlii)? cl c.T.lcri lali.i. Kccc, iniiiiniii, csi iii liiibeii! iicqiiiviiiius. Njiii |;ilni:iruin qtix" viiKeiiu-

fivii.ilc niniuliiiKR coMvcr.^aiioiiis , ccrlc^ii gra:i:i bus in i.rjinio il ni siilcliaiii,plectic,cu;lesli rciiini.e-

iioliilissiiiins, Pl aliiqiic nlLi ilr.biciaie vcracissiniiis raiii.ne il giias aiiii.iies siKnillciiil; paiuirnni foliis

|.in|)Iici;iriiiii «liiiius. Niiit.' cr^ I eniniis illuc, ei a icvla v.iscii'a, ..^iic icien.oruni g.ittiliiruiu diljlala

cniit.iiipJaiiila liii: gioria diviiiiliilis, qu.c niiindis " nnda deiiion .ir.iiil.

soliini cordibus pacl, ad liiinianilatis clinn oluii £i-c« i/iii,.ii/« cii i/i maiiu mca quaria pun stalnis

j.roiirs?^', ac ilin jaiii dcsideraioc, inysicria ccriicu- «if/rn/i, ctc. Siaiir.u.i aigenii pcili:cii.iiicin liiiinaua;

ila veniam.is. Ileivt luinitiue nmli iiui viileiuni, ei au- saluiis, qiia ad laii.ianiiun! Plmiui piolicii, inlellige;

reiiuxliar auHre imruerunl {ilallli. xii). Koile qiiic iju:iliii)r ii iiiiaiiii pailiuni iiicriiiienlis ad siitii-

ic-(iiian;iliii^ il i dc lc, ac viain noslra; dcvotonis inain sua: iolulilalis alnii-il; quia iii Velcri vidili' cl

ailcsliiido, jiivautilui; piO|il.ctaritin pr.rcoiiiis, crc- Tesiaiiiento ruiiii'ari.lcduiiiitiic:u incariiaiiunis crecia,

(lcrc incipicl niuiidiis, cl ipsi, rodin lii ad viMiii qni in novo ejii.-;dem sii>cciil;c iiicariiaiinnis sacramculis

prrcraiil, a laiiii lemporis longo laliorc i|uicMC- iinl.oia, iu alisolut one cariiis xlerui legui peiccplio-

dnbiialionis poniiiir, ad (isiciidciiJaiii nis nl.lmala, ci iii die judicii ciiain caniis esl resur-
nius. Vcrbiim
diniciiliaicm cuian- rc.liuiiB goiilicaiKi i. Diiil crgo Sauli ptier cjus :
<'i-Miiis liiimnni sr:ivilal'<m, iUi!

di,jiixl:i illn.l Salvalori^: lulns iiivcuiel liilcm in ^'-^^- iiiveiita esliii maiiu mea quarla pars slacrii

iri(/fri(i.s */.!/;', fi-.'rft'iiiis/>5n!i mi/ii argtut. deiiiiis linmiui D.i, ul iiidicel nobis viani
l^ria?cl: Si f.' ;

{l.uc. xviii). Ilnic liico siiiiile quid illa sapiciis ama- iio-i:aiii. Diiii Lbr.sio ad bonu se opera coborianli

irix iii amoris sui canii.o loqiitiir Clirislo : y«is q vciiis lidcliHui populus, iiov.c gratiaj dulcediuem su-

(i)i/ii(<d( te {raTcin mcuvi, sunfiilem ubcra malns siiirans ; Ecce iiivciila cst apiid inc spes, lide.^quft

lUoscnlcr {l.uiil. viiO? venltiri in canie (lirisii. C.mlilcamur bauc iiicariwli

mcie, ut incciiiniii le (oris, el
Vcrbi ministris, ul pleiilus iios de via iioslra, qiia
Ac s'i apeiie dicciet: giicm invisibilcm inlus D.nin
cicd<.,conliu'0r ri adi.ro, liiiiic cliani foris iiie.c t'li:i?uis csl, inaruaiil. Mec friis.r.i puer cum eoJcm
»•»«'"'. Cbri>(uui signilicjl. ha'C .se faciiirum pio-
SubslaiHi.c coiiformcm vulerc cl albiqui desideio. 'I'"

Dxil Saul o(/ piicrum suHm : IHcce ihiinus, clc. '"'l'''- '/'« '•*' """ 1>" «peralur i/i iwbis el veLi et

Saiil iitiid.in cl pucr cjiis crrabaiil, in co qu .d l.o- F^ /i<^^'-rc pio iioiiii volunlaie {/'/ii//>. ii).

O/ii/i i/i israi;! sic /(»i/Hc!)iiiur Miiiisijiii»7««... F(!iu>.

iiiiiiiiii Dci muMCra pio,.lictia; qn.c.cie puial-anl,

i.lciiqiic friislra liii l.:ili siinl, i|iiuJ iie spn ihim qni-t « ""«* «' viileiilcin, elc. IJeni secrelorum scrulalor el

ad poiiauiliiin si-cuiii via- ciiarr.ilor, cl iiiophela iccle diciiur, quia i,roraiiir,

dem, qiia; ci dari pi.liicril,

qnx cx palmariim pulcbia iJ csl, piickiq.iitiir fuiura. El ViJcns nin immerilo

licum acccpeiinl, r..llis.

panc, qni incial, v.icalur.qui i muiidalis corJis oculis, qiiae mimis per-
v:iricl.i'C cniitcxl., d.'lici.'nle licci

iiiicr .'aliiiaiidiim pro niuiirrc socllrib.ji, si non vir feclis iiei|iieuiii, anana rimalur. UnJe et e.rum
vere .l.ccic consncs^ct. S.'d scri|ila iion niiiius visioiies quain pr..plietia: vocan-
saueiu- oiuiiil.ns ulir,.

orJo nou crrai, quia D.iniiimselc- Di'"'- ^''»'''. '"1"''. ^'«""« /i/n .Imos Liber mionis
nllcg.irici seiisiis

nc A'i'i«"i Elces.ii. Verbum quoU lidit Esaiat /i/ms

I los siios famnlos creUra compuiicii..iie sidlicital,

a.l aiidicii.liiiii vcrliiim Dei, ci i|ii.Tieiidain .suaiii Ainos {E^a. \; NaUum. i; Esa. i\) Qiiare himiru.ii
reJaiguen.li suiii, qui proplieia» Dei juxla CaU-
viam, i|u.«' Clinslusesl(nemociiiin vciiilad 1'aiiciii

nisi pcr illnm), vaini mciiie vel aci.oue co.ivciiiaiil, plirvg .s m cxsiisi loeuios aiiiumani, ui loi sapieniii:

-cd se !nlo pcrqiiiranl qiiiJ oliCilienli;e conRrnciilis, verba proiiicii:cs qu* diccrcnl, ipsi nescirenl. Kl
ju^ia apj>loli.-a; senteiitia: vcritaiain C»tliolice sen-
i,iiiJ rciqiiaiuiii virluluin su.i do.lori, q ibiiMiieriio

vcrbmn commiucrc dcl)e;.|. ..slciidanl. Srd C iii V.;- Iicndiim, spiiilus proplteiarum piopliclis fuisse sub-

icri Tcsiaincnln, qiiininque (.liri^liiiii ad c.mi.l •iida j.cios. ul cx ralione vel loqni iiossciil, vel Liccre.

valicinia propliclariini in iiiuiidum vcnire, i|ni Sau- Dcni.iiio ISalinisia. Qui iiiaH</.i/.i Oei diliijtiiHHs

seniorei te (//iirialur
lcm iii civ lalem Ramiicli> iiitraic, cl (luaiiiise docc- f.r/iiiM<ri( ,
sujier iMlc';/<^.riu«

iil a^jerc dcsideral.aiit, niuv ab ipso (.lirito scrrcla (/'« (.m. cxmii). Kl in alio loc« : lUaltam, inq lil, *l

iiikpiiali.mc b.uiis do.-.li .iilur opcril.ns iiisi lcr , iiiv//i;/ii n ii t.ia i..im.ifii/.il.i, (|;(iiiirfi> veui.-s aA Mt
i). Niui ergo qni!.i arre|>ti'i.!S nesc le i» ps»l-
ipio digiii ruTcni vidcrc ci anJiic q.i.. iiinlli jisiiii (f'.,.i/i.i.

auic.i cnpiciiiciioii anliciiiiii iie,.ie vMcrui.l, lii, i|.ii ca qu;»! ps.illil, «Jvciiieiito in sc wpi.n«ia>
le ,;cs
 '

:,.",7 IN SAMUELKM 1'110P1IETAM ALLF.GOmr.A FAIOSITIO. — LIB. II. 5;.8

s|)irilu iiilellii:it, sci cl pleniniiiiio pioplicl^R da )\\u- A iMpiizfimli) nl.jtiii, ei dcinceps spe xieni,-« lr*re'lila-
im^dam sibi tJivlnilns osieiisie, qiix pr:o sui nKi|;iii- ii« sjaulcre siia !pi.

liidine qnasi iininines capere noii poieranl, ab asiaii- Cumque itli ambularenl in inedio urbis, uppnruit

tibus :iiigelij qiinsi r.iiione uicnies, et sapieiiiiiiiii Samuci, fic. Ei coepit f;uiia Cbrisli ridi-Iiiiinqiio ejiis

siilentRs inqiiircljant. Seil (|iixriiiir quoinodo Sa- paiilaliiii prieJicante JiMiine crelirescyre. Cuinqiic

miiel, ijui non (le |i nge prioribus, sed de prir.seiiii- baptizalo oiiinj popiilo, et ipse viMiisSet ad Joaiiiiein,

bus, lioc esl siii x\\ leniporibiis sermoncin facil, di- ui bapiizareiiii ab 60, ncciinit oi idcin Joannes de-
cal: Qiii eniin propbeta dicilur hodie, vncabDliir voiae serviiutis oiisequiis, ui po.st prxconia vcnliiri

oliin videns. Voluiitque bos el Imjiisinoili versiculos etiam pra-s nieio bai tiziret, popiilis(|iie Dei Agniim
ab Exra sacerdote el scrilia, cum Scnpiurani san- osteiid.rei; :ic tilc laiuumquc mcritis prolicent bus,
ciam rcslaiirarci, qiiisi de oliin transactis iniersertos <!t maiiyrii «:iiif;iiiiie perf(>ciis, virlutuiii c.icunten
esse teniponbiis. Nam ei longe post morieni Sa- asceiideiel, ciii in naiis miiiienim propliela nia]or
muelis iisqiie .id Ezr;i; leiiipora, nomen videntiuin ncino cssel.
*qiic 111 proplie^aruiii Scripluiis inriiliini tliret. Uomiuus iii.lem re"elavciat auriiulnm Siiiuuelis, tlc.

El iiTunl iii civilatem iii qna erol vir Dei. Et venil Et DcAis l':iii:r sui secrcia niysieii revelavcrai Joan-
Dominus per incarnatinnem iii inuiidum, iibi erai tiinc ^ "'. nianeiitc ailliuc siatii Mi)saic3C le.sis, dicens : Qiiia

temporis manimus propliclariim Oaptisli Joannes; postqiiam n ivx grali:i' diein (Igiiris legalibus pcr
vencnintcum illo eiiain sancti iiiius, non qiiiJemiie- oinnia qiinsl .\;i|ualibiis borarum sp.ttiis coinparaiani
rnrn nascendu in miinJo, quo jam vixeraiit cl qiio nianifisiavciis mundo, iiiitiani ad le \iniiii de terra
eum veiiire cupiebani; sed mentem suam aJ eiiin (liii dexir.TS, id e-l, .ini carncin pnrlel noii viiili se-
eliam in carne diligcnJum relorquendo, queni sein- mine coiicepiam, sed divino singulariier opcre sa-
per in diviniinie secrctiim spiritualiier amabant. cram, qiii jnxla noinen Siinm saivabil crcilituruin
CurKque ntcendfrent- clivum civitaiii , invenenml mihi popuUim, Dcuin viden! ciipi('n'iiiiu , dc pote-
piieliax, ete. Ciiin seqiieitibus se niinisliis iiicarna- slaie lenebrarum ; liiinc bapiizans, el Spirilii saiicio
lionis s»x, primisqiic rrcdeiiiium Domiiius subliiuia perunclum vidcns, diiccm |iopuli inci cuiiriis proidi-

novae viiae proBrcpta inclioaret, apparueruiil aninnx care incipies.

humiles et casiai, rie suorum lalebris peccatorum Cumque respexisset Samiiel Sauletn , Doniinus ait

confiiendo egrcss*, alqoe ad hauriendas aquas in fi,etc. Cum vidcrel Jnanncs Jesuni veiiieiiiem ad
gaudio de fontibus Salvaioris, ab ipso Joanne pra:- se, admoniius a Spiritu sanit'), inlellexit ipsiim csse

docl«, quas ipsc solliciius sii, apuj eas si videns in- agnam Dei, ipkum q>ii lollit peccata mundi, ipsnm de
terrogal, quia conscieniias disculiens singulorum ad '
quo Micheas propliela loquitur : £i tu Beililecm
se veiiientium, an Joanncm propiielam inlellexerinl Ephraia, parmlus es in mitUbi:s Jiida, ex le mihi egre-
vcritaiis, an cjus dicta cum amore susceperiiit, in- dietur qui sit dotr.inalor in Israd {Micli. i).

ve6tig.tt. Accessit Siiul ad Samtieiein in m;dio porlie , etc.

Qaie retpondenlesdlxeruititlii: llic est, tccc ante Venit ad Joanneni Dominus in confinio legis adini'
le, cic. Respnndentes animx simplices Chrisii, fui plendic , et incboaiae graiiae. Lex enim et prophetce
eoiiscienlisc singiilorum qiiidqiiid cogitanl paiet : Hic, usque ad Joanticm ; exeoregnum tci evangclizetur,
inqitiiint, Joaiincs, ccelestia videre doctus, prs^cursor ei omnis m illud vim facit {ilatth. xi). Et intcrrogit
libi fuctns est, el tu festioiis illum, qiifsiimus, ad s.il- eum in qiia sit hiimililate, c:cterarunii|ue virtiituin
vsnrium nos inseqnere; artjutor cnim et liberaior perfeclione posiia ei coiisricnii:i , qui laiitiim diviiix
nottcr e» lit, Doniine, ne tardaieiit (Psal. xxxtt). coDlemphtinnis prae CTicris iiinc mortalibus videre
Nani ei ille hodie. lioc est ejiisdeni cujus et tu gratix iiieruerit. Domus qnippe singnloriim , ips:i esi con-
rideii|iic lucillu^e prxJiraior, venit in mundum. Quia scientia, in qua per cogiiationes semper inlKibitant.
lemims est, ul p pulus omnis cleciorum in excelso Interrogat autein euin non verbis sciscii-indo, sed
iii.v.E conversationis rii:iiiine sacrirn iiim Deo spiri- »> ci sua dona iribiiendo. IJespoiidens vero ille, ulii sii

liialiter consccreiur ; siquidein ipse qui mediiis no- dnmiis sua paiidit; qiiia in cunctis sc qiim gerebat
struin, necduin agnilus cnnsisl s.postquam te mundo virtutibits, in humiliiaiis mansione ji^siium nstendit;
nianifesiare voliicrim, stalim invenies eum ad lui /ffiini , inquiens, oportet cresccre , me autetn minui
adveniiis obseqiiia paraium. ISeiiue eiiim vel ipse (iorj;i. iii). Ei cseiera talia ,
qnibus srqiientia Sa-
tantsc graii.T vir, antequam te videre meruerit, aut innclis apiissime conveninnt re poiisa.
suiiinia virliiliiin f:istigia consrendere, aiit perfeolis Et respondil Samuel Sauli, dicens : F.go suin viden»,
gaiulii spirihiaii^ polesl dapibus relici. clc. nespondil Joannes, Dominn cnclcslia sibi dona
Heque riiitn coincsluius est pnpulus, donec ille ve- largienie, dicens : Ego amicns Sp. nsi ; ego prxcur-
ninl.eie. Neque eniiii vulgiis iniperitum, inqiiiiinl,diil- sor luus suin ; ego a le delieo bap'iz:iri, qiii pric me
cedinem pntesi viiai coelesiis, a qua diu j.im exsula- vcniens , aiile me factus cs. Et qnidem ipse nuiic a
bat , Kperando degustare, doiiec ille veniat, qni me baplisma cum pnpulo crcilenlinm arcipies pa-
,

ptBiiitenliam agentibus reg:ium coelorum appropin- riter audientibus ambo dapcs vcrbi miiii.strabimus,
quare testeiur. Qiiia ipse primo eos, qni liosiia Dei aiqiie ipsi vicissim aiidienliuni fide rcficiniur. Ve-
Viva fieri rtesidorani, pristiiils crroribus casligalis riiiii liise iibi cunciis gratiae Sf.leudor illiixerit, finiio
 ,;

fS) liKP/E VLNF.HAIMLIS OVi.\m\ rAP.S II. - EXF.r.F.TICA r.KNUI.NA. SrO

nii>n> jirsciirsimiis tillitii) , le pr:vdicarc diiiiiiiani, A iiieniun.in ilat Uvus Siiiiiunii. I',uer dUUjH Filium

iicioi|iie iiiilii 1 liiiri> |.rieccilciiliiini nio|ilicuriiiii (1 omiiiu dedil in manu ejus {Ibid.).
I

oiiiiiia lenipiiiari;i> ili^iiinsalioiiis liia;

iiiyslt ri;i lidc- Dixilijue Saiiiuet : F.cce quoU remansil pono anle

ineinbris uliquc tuis, intlioare tiiralio. l,\ i'lc. Di\il Joaiiiibs Cbii^ito, iiiiignalia iliviiia- vir-
liiim lurliis ,

iiiiis ejiis ciiiiniians ; Omiies qiiidein quos ait lideiii

Ki (it aJiiit quas perdidsii nudiusierliits, ne soUici-
cl puciiiieiuiain convocare potui, viriuti operani d:t-
lorlio s*culi,
lus, etr. Ll dcaiiiiniiliiis iiu;t leiiiporc
rc siiasi. Veiuin quia iios in iniquiiale ciincepti, et in
iil ci-l, niiiiidi nasceiiiis exordio ,
peritc cwperunl,
el .'Cia
dcltciis cdiii, qiiaiiivis mulliim nilenlcs pcccain ad
(•aude, qiiia nie pixdiranle jain resipiscero ,
,

Tria inlegrum carere , cl viriutis arccni coin|irclieiidcre

poDiiiieiiiia rrpiiiim tivloriiiii spcrarc .lidiccr.iiil.

sub gralia iiilelli-e. iici|uiiiiiis ; lu qui Yerhuin caro faclus es {Joan. i),
len.pon, aiile Ugciii , swb lege, ,

quis prrrecii pcr oinnii vinceiidi ac doceiidi, qiias iiosira

El fiijii.'. crMHl opiiiiia qu(e]uc hruel ? eic. F.i
fragiliias non tapii, dapibus vcsciTC. De quibus pro-
erii srilix qiiain pr.idico largiinr aUiue auilor, nisi
re- fecto dapibus i[ise Salvainr aieliat : ileus cibus esl
III» ciijiis oiiu.ia esse iiiniiiiiqiic liab.l l'a;er ,

sui.l dona ul [aciam voluiilalcm ejus qni misil nie , ul perfi: iam
cii-sinie coiiliiciiiiir. 0|.iiiiia eiiim Isracl

duniui Pauis sui qni in „ opui

ejui ( Joan. iv). Tniic auicni \erba liiijusniodi
fUBlesliuiii gaiiilioruin, iiii.c
diwl.ai D iiiino J;ianiies, ct cuni cjus celsiludinem
coelis est niinioMai.
et liiiii>:.ii:u coiiditionis rragiliiatein comnicinnrans
Niinqiiid non /i/iiis Jiiiiiiii ego swm i/i- iiiiiiima iribit
ait : Qui csi de ten'a,de lcrra etl, etde terra loqiiiiur;
7si(iW?clc. El Uimiiiius conlouia superborum piosi-
qui autim de cwln venii , nipra onincs «/ (Joitn. iii «
pia. paupercs pareiiies, ei hnmiles spiriui, dequibus
/:."( comed.l Saul cum Saniuel in die illa , cic. El
rlegil; ei ipse de se loiiuilur Eijo non
n stereliir ,
;

praedic.ibat Dnininiis cuin Juanne in nppidio gralia

qiicerc gloriam meam(Joan. viii). Kl pulchre Saul lilius
fulgeiiti, usqiie dum niilierciur in carccrem Joainies,
iciiiini, id csl dexlcra; mea- diciuir ,
qiiia ipse sibi
dicens de crediluris ^ibi po|iulis -
Ego eibum habeo
Clirisius ex diviniialis suk i
oieniia conditlil hnmi-
manducare ,
quem vos non sciiis ( Joan. iv). Et noii
iiis subsianliam, quam ex viigine n.isciiurus susci-
solum perfeclis alta viriuluin ascenJendo, scd inGmis
perel juvla quod alibi lcgiiui ; Sapienlia adilicavil
;
qiiibusque cnndcscendendo , corainunia vivcndi Ira-
tibi doimm {Prov. m). Polchre de cognaiione iiovis-
didere maiidaia, bis dicenics : Yendiie quce posside-
omnes faniilias iribus Benjaiuin id est
kinia inier ,
tis, ei daie elcemosy :ain ( Luc. xii) ;
illis vero : Non
ii li dexierae. Filiiis ciiiin dexicr.* Cbrislus Doiis esl,
liomicidium (acies, non ttdulterabis {ilatlli. xix).
ad ciijus iribuni penineiit onines elecii ; sed qiianlo
/'.'( locutus est cum Saut in sotario, eic. Locnlus est
:piisqiie inler s:inctos buiuilior , tanto i li esi qiiasi C
Jnnnnes cuin Domino in liimine togiiiix diviiiitalis
vicina cognalione foiijuiidior ;
quia et ipse hnmo
illius. Solarium quippe (quod nomen (raliii ex eo
Cliristus , iil celsior majcsiaie , ita saiictis (iinn hus
quud prx aiiiludine sui prius xdilitiis inferioribus
esi hiimililaiis virluie pra;siaiiiior.
oni solis jubir excipiai ) illorum nimirum corda si-
Assumens itague Samuct Saulcm el pue^iim ejus,
gnilicai, qiiibus a lcrrenis desiJeriis divino limore
iiilroduxit eos in tricliiiium clc. Tritliiiiuin Grxce enim
,
siispeiisis , r.niiliarius orilur Sol juslilia-. Ciini
rauiaculum. Tricliims diciiurcocnalio, a iribus lcciu-
uierqiie, Dominus vi.lelicei ei Joannes, sux proplcr
iliscumbiiUiuin iti vocalum. Kliniii cniiii Gi;cce
l.s quain niissus esl dispciisalionis intboassei exerdium,
lcciiiiii, sive accubiiuin dicunl. Siqiiidcin apud vcte- novaeqne lucis gratia jamjain mundo clarcre csepis-
res io loco ubi apparaius expoiiebatur convivii, ires sei, cunfessus c^i idein Joanncs Jesum Chrisium esse
in qiiibiis disciiinlieiitos ejiula-
iciiiiii strali eiaiit , Filiuui Dei , se auieni missuin aiile illum , lota il-

banliir. IiaTie J aniies niultos .id epiilas virinliim ad npcrjiiduiii

luin mentis intenlione desiderans,
pr.cdicanilo conv.ica;is , oiiiiribus bis Chri^lum el
diviiia in carnc surgere, et se pr:ecursioiiis oflicio
aposiolos cjiis, lanieui p. st vciiienies prsctulit ; ei
, cinRriio lenipore quic.^cere.
iiicrilo, qiiia nnn niii per ejus bapiisnia ,
quod illo- _.
Et surrexit Saul, egressiqne suni ambo, elc. El ma-
minisiiTio dari incipielai, pouiit rc{;iii ca-leslis
itiiii
nifestavii Jcsus gloriam suaiii, ei cre.liderunl in euiii
.lula re.serari. F-ant ciiimqiios imbuebal, Occaloguin discipnliejus. Ivgrcs^ique auibo, ipse videlicetel Juaii-
legis per agnitionem sanclx Tniiiiaiis roriiier el iii-
ncs de oecu'ta diviiix voliiiKaiis tonleinplaiione,
,

r.ii",{aliili nicme complcluri. ad osleiideiida foras operuui magiiab.i processerunl.

IHiilqiie Siimuel coco ; Da parlem qiiain dedi libi, Cuinque desCi-nderenl iii «.rirtiiii ;»nr(c! rti'i(a(i«, Sn-

elc. llixil Joaniics siia; ipsiiis liiijjuT, tpia; audicnli- muet di.rii ad Siiul, eic. Cuni sedens Duminns, biiini-

liiis nliiiiCMla vii.i- sulebat adbibcre : Pr.idica poten- lilaie ac panpcrlaie pro nobis assunipla, ilespcclum
li.r siiigiilari- viriiiiein , ipiam prxiepi libi, ul iiulli novissiinuiiique virornin , atqne iiiler cives uiuudi

piiro bfliiiini dalam diceres. Al illa inox prophulico exlreinum osicndeiis, suos qu ique sequacei pju|HV
curdi nblempcrans ,
prolnlil ilivin:i> soliiin virluli ac rcs spiriiu esse docerei , non lanicii siaiiiu niaelii-

inajesiaii v. rlia congrua. Lt bx>c Mcdiainri liuiniiuiin, naniibus lieci s.epe iinpiis, nccasuiii inuri s subiil

iiniiiiiii Jesii (iliri^lo cnnveiiire pcrbibeb:.! , dici ns sed jiixla vatitiiiia pioplieIan>iii, quoruni cl Jt>aiii)(>s

(,l:ii liiitici spoiisiim sponsus csl ; el qui de siirsum vcnil, piiilio esl, :iiile.'Hilere se olieilienles sil>i laiiiulo-, ei

supcr omn s tsl {Join. iii). Kt iltruiii : Aen eiiim iii/ tl.: viliis ad vntutes , dv inoiie jussil iransiio a<l vi<
•tl I.N SAMLELEM PR0I'1IETAM ALLEGORICA EXPOSITIO. - LIB. II oC2
laiii. I|ise auicni eis ilPCdleiitibds piiiirtsier siib-i- A griiiiim qiiidani piiiguisMiiia poeiiiuiiliiiis rciiiuilii

stii in mtinijo, diii;ec iiidicatuin fidelibns suis de ^a pro cogititiiiiif, loculione, el operalioiie olTureiida ,

per prupiieias vcrbiim Patris explerel. iilii coiilii maiiiia cor lioiniiiis Si:rlplur;c sainle ci-
(I Reg. .\.) Tiilit aiilem Smnuet lenliculatn olei, clc. baria, qu:e iriplici ratioiie coiism, divino sibiiiiu-
Tulit Juaiiiios prcedicaiidani Spirilus .sancli gr;iliam, nere revelanda , alii forveiili.ssiina coiiipuiiciivx- di-

el toiaiii cjiis plenitudiiieni in Cliristu rciiniesceie lcciioiiis poiula in vasis cordiiini Mciilibus De.i di-
tcstatus esl, diccns : Quia fiUi Sitirilum descenden- caiiila ferebunt. i^w cum in siiis siiiguli grAdihus
tem quBii coh.mbam de ccelo, el maiisil super eum (^lnisiuni Salvaioreni agiioscereiit, ijusque imarna-
{iliiHli. iii; Marc. i). Gt beiie elfudit, qua oleuiu, tioiicm ;td mundi oplareiil provenire salulciii, dede-
inqiiil, cffutum nomen luum \CaM. i). riiiit ci geniinam Scripluraruiii inti-ipruiaiioiieiii : ii(

Ei dcoscutatus esl eiim, ctc. El propliclio' liguras post priiiiam videlicet historiae lectioneni, qiix aiiie
eviingelicse veritaii lideiijue graliae legis dccreta diu ejus iiicaiiiaiioncm per icgeni compleia esl, ipse al-
desideralJi p.uis uiiione snciavit, el ail : Kcre unxil lcguricuin quoquc el anagogicum sciisuni, qiii vel
te l)eus, Deus luw, oleo exsultutioiiis pnv jiiirlicipi- pruiscniis gnlij: vcrilali, \el fctuia; vila; bealiui-
biis lu s, ul posiulcs ab eo, el det tilii genles liccredtta- dini coiigruerei, aciu su ceptx dispen-aiionis aperi-
tein tuam, et possessiouem luam lermiiws tcrrce {Psnl. B rei. Qiios iiimirum quo<|ue panes de maiiu olTcren-
XLIV). tium acccpil, quando dlscipnlis dignam operationein
CuHi oHiris liodie a me, iiivenies diios viros, etr. pro iiicritis aperiiit sciisiiiii, ut intelligereiit Scri-

Cnni abirel Jesus pleniis Spirilu s.incto de Jordane piur.TS. Cui, ni lall:r, triuiii paiium inlerpretatio
ab Joaiine, iiiveiiil diu perdiios pcrlidia populos, sed pulclierrima ratione concinii ; qiiod ct iii Evangoli»
jaiii tunc lide et (ipcr:itione conlirmatos. Invcnil aii- peiitor iiiiprobus, instanie iiiopijc necessilaic, tres
ti in cos, ad saliitis uliqiie viaiii revocando; el lioc *gue panes ab ninico (idcli qu.rrit , et accepit
cessantc paulaiim cl veliiti nioriinra ac sepelicnJa {Luc. \i). Ei in Levitico, nfTcrendi ad sacrificiuiii

Synagnga cariialis ubservanlia, de qua ipse carnem paiies triinudo jnbenlur cuciurx gencre praeparari,
suscipere dignaius cst. Rachel quippe fuit maier in clibaiio videlicet, in sariagiiie, cl in cr:iiicula

Beiijamin, e tribu de qua Saul originem dunii. Iii- (Lit'i(. ii). tn craticula naniquc assaiis panibus ali-

veiiil auiein qiios salvarel Doiiiinus; cl quasi meri- mur, cuiii ea quac juxta litlcram aperte, et siiie ali-

diano nov.Te dile< tionis, in fervore ac scienii.e liimiiie qua obleciioiie dicta vcl acia sunl, ad tuiandani
fulgenle de cceleslibus, in finibus graiiv et vcritaiis, aiiimi saUilini percipiions. Iii sartagine autcin frixis,
qn3 ad coniparationem 1'gis per Moysem dalx, quaiiilo lillcr;e sii|Kr(ii'icin s.Tcpe vers.mdo ac retra-
" claiido, qiiid quid Ecclesia;
quasi dcxtcra esl ad siiiislrain. riidc lecleReiijamiii iii liac (liristi inystciiis,

tiliiis dexlera; intcrpretalnr. Uiii nimirum popuii calliolicx siatiii, quid castigandis singiiloium inori-
credenies iiiveiiti iniseiicorditer a Christn coiifes>i biis allegorice congruat inspicinius. Porro in clibano

.S'.nt, ejiis beneliciis graiias agendo, quod aiiiiox pnnein verbi quxriinus, qiiaiido eliaiii ca qnj: iioii-

ipsorum in-tar briitornm aniiiialiiiin qiiondam crro- dum vtdere possiiinus, scd in fiituro vivciija spcra-
iiea", cCB'esli jain sinl gralia rcdcnipia^ per eum qiii niiis, iii Srrijilura aii.igogica, id est bursum biMia
Benif quwrere ct salvuin (acerd quod perieral {Luc. xix). meiiiis iiilenliune coinjil(.cliiiiur.

Coiifessi suiit etiam lidei inysieria, qux didiccrc, Pcst liiTC veiiies in collem Doiniiii, ubi est .•lutio

qiioil inicriiiissa, lioc cst ad horaiii dimissa, Pater Pliilit,iliiiioium, eic. Ciillein Doniini G:»bailia tivita-
cniriipolens fatnoruin bebctiidine a pigriii.i, snllici- lcm, qiia; interprelalur collis, iiilcllige. Vciiieiis ergo
tus Itieril pro Filio suo, et credcnlibus in euni, iie Dominus usqne ad celsiuidinem divin.c su:e maje-
forle turbali passione illius, a Hde dcsciscereiit, do- statis exponendaiii morialibus, quam sihi imnuindi
nec compleia passionis cjusdcm dispeiisaiionc, et spiritus procaciler Uiurpalaiil, coiibortcm adjuioreiii

rcsurreciionis gloria celebraia, opporiiinius vcl Ju- el lesiem suie pradicaiicnis gicgeiii pr<qihct:iruiii

«l:('"riiin vel gentium immnndas, q»x ad leinpiis ir- accepii ;

jiixia quod ei ipse, iiiio ex eis Ksaia lecto,
P^
turniiserat, aninias quxrcre cts:ilv.iri pr:i>iiperet ; ul perdocuit (tuc. iv) ; qui iiiniirum pripliela; viia ct

qua: ex parte j.im fucrant inventx, pcifei le Doiiiiiii verbo qiiasi orgaiio quod laiigeliaiii, el cariiiiiic quod
iui congregarentur ad priCbepe. dicebaiil, consoiii, de oiciilla siiiiiiii:c glori;e ad
Cuinqite abieris inde, ct nlira iransiens, clc. Cre- coiniiiuiiin liuiiiaii latis infirnia solcLaiit uperaiiilu

sceiite ciirsii sii:i' ilnciiin:!: Salvator pervcni! iisqiie pariler el loipiendo redire. Et |iulcliri' giex propbe-
ad insiiiuaiiduin discipiilis su.c passioiiis arcanuin, larum de cxceUo dcscciidens et prupliciiiiis, noii

qiiod inuiido essei excelsa; liicis <loiia reddiiurus. post se gciiera musicoruin, sed antc se li:ibuissc du-
Tlialinr qiiippe, qui csl iiioiis allissiinus, el iiilerpre- scribilur. llle cniin doctoi veie iii cxcelso divinte
laliir vfiij ns lnnien , et noiiiiin! ei silu Mvi(ic:r. rru- ciiilciiiiJalioiii- se fiiisse deinonstr.iliir, qui ad lo-
<;s iiiystcriis ariiiicl, ciijiis sscramctita pa^nlenlcni' -— qiieii iuin Iiumilibus iiiririiiisquc conde-cendeiis, cuii-
Diiiniiiuiii quasieriiiil supplicilcr. ct invciicruiil (iir- tla <|Uoe dii tnrus est praidicaiido, coiisoii.i vuci
Irs qiiiqiie sancla; Tiinilalis cniircss-'res asceiiden- nitinii pr.i inunslrat operando, qiioiiiiido de Doiniii:)

li's piis priireciibus ad nciiiii iii Kcclc.si:i, qiia; Csl Be- Si ri|il'.iiii o-t : Qu(V cicpil Je.\us faccrc cl docerc {.i.it.

tlicl, id est doiiius Dci . i|iii suciiiiduiii il:ii.iiii silii i) (.lcciii leiitilnis crgo silii |'io,'licl:^, Saul accciit'!
 .•ifi5 «KD.E VE.NKHAUILIS OPERUM PAKS II. - EXKwETICA CE.NUl.NA. 501
S.iiriiu Doiniiii |ir.i|ilii'ia\il fiiiii eis, .iliiminiie isl A li'Sla!ur ; rcspomlfiis ipse Doiniiius, j;iii» ri'giil cu;
Niatiin iiiuialiis iii viriiin. I'l lloniiiius iioster post lci-iis iiiiroitnin pM'iiiieiiiiliusa sun piarursnre pru;-
li.ilL-racia de sfi prdplietaruin pr;rsagi:t, iiianilestc diraiUMi, prnniissiiinqnc duciiit ; sed se ejuf^dein Ueiiiii
i|iio pleiiiis erat spiriiiis giaii.r proplictandi, lioc est ac Doininmn :ib cndciii i|isn pr.cdlcatuin, legeiiiqiie
liilura guhlia pranlicaiidi, et ijise miiiisieriuni susce- cunclis gciilibiis pra-dicinduin ingr:ili.s ac supcrbis
pil; liec iniiia proliticnic crcdeiiliuin aiiinio, de pro- dicere distulit. Hacteniis iinrtionL'ni Sanl alfcf;nrica
pliela esl niniatns iii Cliiisiuin, noi) quidein esse in- super Doniiiio expositlone sucrinrte transcurrinius.
cipiendo quod non crul, scd appareiido qnnd erai. Sed et tropologice, id esl, jnxta inoralis intclligen-
Ei deteeiiJeni euie me in Ciilifnl:i, eic. Uo.sceiidit tije r>'eulas, quisque nostrum Kiiniiliccs rugitniiunes

aiiie Joanncin Doiiiinus in (algajj, id csi vuluialira, cl ad fcrenda rraternx- necessitatis onera Dei veilio
illa vidclicet de qwibiis in P^^ulino luquilnr Pairi : rdectas, intra .'ui pccioris septa cnsiodit, qu.isi pa-
Salvim me fac, Deut, tiuoniam intraveruiit aqua u%' ratas ad opus quolidianum asinas pascit, qua: vide-
qut ad animam meom. Inlixus $um iii liino projundi, licet saliiberriina rogiiatiunnm deviuin silii surri-
«l iwn ctt substantitt {Pialm. lxvim), Nom quia ante pienle aliquo, ntnssolei leniatioiiis arliculo a sniinei

Juaniioni Dominiis inoriis sutiierit cxiiiuni, scd quia cusiudia rciap.sa, ad exieriora quxque ac sccularia

aMleqnam Joannem occiderenl, persrqiiebantur Ju- ^ sectanda, niiitis contineniia; frenis effugerit, uinni

daei Jcsuin, ei iiuaret/nnt etim inierfiiere; quia non inox necessc est insiantia meniis vag;ibund.is recnl-

iolum suivcbal sabbutum, sed et Pulrein suum dicebat ligere, et iniriiisccum ad p;ibuli caMestis reducere
Deum, trqualem le facicns Deo {Jvtin. v). Descendil- rcstineniiis prxscpc. Et ipiia sufficicntes nnn suuius
que ad illum Joaiiiies, qtiia ad exciiipluin huiniiila- agcre aliquid cx iiobis, quasi a nobis, sumpiis obe-

li> ac paiienlix illius, ei carccris volutabrum susce- di^nti.L' et liuniiliiaiis muneribus, ascendamus ad
pit el morteiii. Obtulit autcin Doniinus seinetipsuiii auJicndiiin Dei vprbuni, atque rjus moile^tis conso-

liosiiain Palri, ei pacilicavit per suum Baiiguiiiein lationibus erecti, quod iioslra inlirmitas neiuivcrai,

qno.' iii coelis ct qu.c in lerris siint in ipso. Sed ex- acquiramus. Ef veiiiet pioficio, divina opilulan'e

«peclabit usquc ad teinpus sni prxcursoris exeiii- gratia, nt non solum interinissam meniis recupere-
pluni. Cujiis ui:iversit:is, juxia ciinsueiudincin Scri- iiius observantiani, sed ct pcrfeciioris dnni fenore

|iluraruin, .septem dieiuin nuniero sigiiaiur, donec diiati, eiiam rcgni calcsiis incipiainiis giudia spc-
scilicct idein, morie ab iinpii^ suscepta, quld ipse rare'; iiiiu ipsi cliaritatis, g:iuilii, p.iiis, paticnliLH,

Uoiiiiiius essct passurusostenderct. lungaiiiiiiitatis, bonitatis, benigniiaiis, tidci, iiioJe-

Iluque cuin aicrlistel liumerum siium, etc. Cum SliK, coiitinonliu?, cxlcruruiiiqnc frncluiini spiritua-

abiret Duminiis a Joaiine, innx paicrnx disposiilunis ^ liuni dcvoios Dou populos ri^genie^^, snper lianc lix-

i'xseciiliis iiiiieriiiin, nova est ci'gilatiiine niulaliis, rcdiiaicro Doiniiii oleo gr:iiioe ca-lesits nngamur in

ut qui eateiius subdiius erat pareniibus suis cj^tcro- pi incipein ; nec noii el pruplielicu i>re dcusculari, iil

ininquc |iioil:i!iuin :i'Stiinub:ilur siniilis, exinde cla- csi, exburtaturia Sciipiurje sanrtx iiioniia, qiilbus

icsceiiiibus viitutuiii indiciis Dcus qnuque palesce- vel nn&ira vcl proxiinuruni rorJa consuleiiiur, nu
rci Oiii! ia auicni i|uu! Juanncs de illo, qu^eqne pru- stro mereamur morc su.scipere.

plieia: alii pru!dixere, vera craiit.

CAJIT III.
V i<ii;iu'i's uuiem omiiei qui iiovtranl eitin heri et nu-
Coiii'flrrt/0 Sumui'1 populo in ilinplial, sorle reqcm
iliuiUrtius, ctc. Docenie .lc.^u iii palrta sua, mulli qwviil et inrfiiil Saul ; 1711. ''» demniu leiersuin pars
ludieiites adniirabaniur iii dociriii:i cjiis, dicentes ; eiccta seqiiiiur, ca^iera ilcspicil.

Llidu bux lu'C Oiiinia ? cl qua; esl sapientia qii:u El convoeavil Samuel populum ad DominuiH iu

dala est illi, el vinules tales qu:«i pi-r inanui ejii;> Uiispliat, eic. Iii liac teciiune Saul ei superlKiruni

cirKiuiilur? .Yimiif iste est (aber, lilius JtfflvicP, fraier prutcrviara et bumiliiatem Doniini :ic fideiinm rjus

Jiicobi cl Joseph, el Judin el Siinonis' }iouiie el soro- dosigiiai. In eo sii|iiidCMi qnoJ projecto DniiiiiKi, '^iii

Tcs cju$ kic nob.scuiu suiil? Et scandulizabimlur in -. de .tlgypto Israel cdiitit, qiii de maiiii ^^vpiiuiiini

tllu. Kt dicebal eis Jesut : Quia non etl prvphein sine tiiii:!, qiii oinniiini rrgum, qiii solu> salvabK de uui-

Iwnore., niti in palria tuu, el iii i:og)iutione, el in domo vcrsii iiialis, rex cnntiiiiiiiur, cniiintnacem, siliique

»11.1 (Mutth. viii). piu Dou rcgnare tnaleiilein, vel Syoagog^r vel Kccle

Cenaiii au'em prophctare, etc. Crssavii auiom Jc- si;c pcbiMn dciiionsir .1. Ctciiini hodi<' iioii pauci,

i.u- (iropliela a'Stiniari, et ca-pil Deus omnipoiens neglttclis Clirisii itiiperits, qui se de lenebris eiron»
rrcdi, du quu Esaias persciiucniibus oiiin populis ad lidcin viicaiidu eduxil, qiii de puleslale lenebra-
aicbat : (Juietcite ergo ul< Uominc, cujui j/iiridd iu riiin bapiitaiido «riiil, qui dc oiiiiitiiiii iiMloruui 11»-

uariiuiejus, quin eicelsus rcputnlus est ipse (f''sii. ii). ciirsti protigeiido Si^inptT castigan:l<i ^alvavil, iii.i

I>ixitque putruut Saul nJ euin : Inilna iiiilu, c c. luiil siiis iinprutiu srrviro cunupielis. l>ui< iiiutu

P.ilriiug Saiil i|lii IiiC cuiil illo |.ii|u.liir, Ni-r iiilcli- voio Salvaii.reni ideni Snil iitdical, tn eo qii<>il ilc

^ili.r, paicr Ab"cr, q.ii eral III ns Aiiirl aui Sjanl. liiliii Itciijainin, id nsi, IUii itexier.v iie>rcitdii, qui.i

Uuu*reiitibus uigo lluiiiiiii i;<i;{iialis a.; Iraliilni-, ( li iil;is ( t lldes illiiis 111 ei> s.ilum qiii a I dciteraiu

qii.ile Jiiannes de illu lcstiinoiiiiiiu d.verii, scd ncr- ri'giii ptlluin ('erliiu-iil ,
pcifi'. li: i;i'neral>ir. VJui>d

duiii cicdeiili' ui iii ciiiii, MCiil Joanncs e\.ingeliiii;i lU: iii;ii. tiuiic .Molli, i>l c»i, plu>ii' giiiits ditct;, il-
tfij IN SAMUELEM rROPIIETAM ALLF.GOUICA LXPOSITIO. — LIC. II. r.';u

jliis vivlclicei qiia? diI ; Andinl lerra veiba oris rnei, A ejusd^in Saiilis iioii so'uai uncliuiieni ail tlnisii

Ex^ipecieiur sicnt pluvia cloquium nieuiii. LnJf et regnuin, sed el ipsaiii ejiis rjiiae pro peccilo evciiit
orilcns rcgii illiiis appetitnr aielial : Anima mea sic- nnurtoin , ad innuxiam Cliristi inariein allogorlcc
ii( teira siiieaqm libi (/'««/. cvlii). Ei de illo alibi: signilic.indam, loii dubitavit iranslerre. Lege eniiii

Kl Jescendit situt pluviain x<el!iis (l'sal. i.xxi). Quoil expositiuiieni ejus in .luli, ubi dixii, Pereai dies in

Siiil, Id esl, peliiio vel enpelilus appiilaiiir ; i|iiia qiia iialus suiii. Iieni iii Jecbunia rege, qui pro suo
i.iiniriim seinpera') eo regiii coelesiis esi appelendni, sceleie damnandus, de Jndxa Iransin grat ad Clial -

el onini intentione qiirercndus iiitroiUK. Qiiod fil uj d«os, lioiniiium iiiielligil de Judu:is noii credeniibiis
esi Cis, id esl, duri, vel qiii:» Deus Paier non esl ad genles salvandas Iranslaluni. Saloniniis, i)ii.iiii-

Paler liomo nlmiiietiir, iieo Filiiis liomiiiis ut agal vis poslninduiii gravis^iiiie |>ecc.'>nti'i, sapienli i ilicta

lioenilenliam ; vel quia pnpiilus fideliuni fjns, in qna vel acia omni.i ad Cliri^ti laudes iiguraudas Lccle.iu
semper ddetlinne gener;itur, foriis inler adveria releri. Nec pauci Ecclesiae traciatures, diceiile Apn-
procl.imat : Idfo pnsui (uri;m mcum ul pe!ram dur s- slul) : Pclra aulein erat CUrislu?; virgam qiia per-
simam, el icie qnonium len confundur (Es.i. l). QuoI cussa esi pein, cruccin Clirisii, Moy^en au'cni ct
In regeni utigendns abscondiius cst doiiii ; ve i|iii9 Aaroii viros saiiclcs, qui perciisseruiil, cruciligfires
cuni veiitnri esseni, ul rapereiii euiii, ct consiiuie- " Dunilnmn, principes s:ici;rdi'luiii et iegis ductuies.

renl sibi regem, fugit ; vol quia intus se qii.x-ri de- id esi, Pharisxus iiitelliguiit. Et si bxc peira quain-
bcre, Inlus inveniil pos^e, intiis cs-e qnoe dotct, in- vis baliibria plcbi pocida suggercns, peira luiicii

lus i]iia ducit oslendii. Quod .i!l or Cuil uiiiverso pu- iiaiurjli iiiole dorso ruris niliaTeiis , iucnabilia
piilo ; (|ui» eiiiin siinili- orit D.'0 iiitcr lili s DeiV Clirisli niuncra signat , v^l la.ils iUe p.iMiarcIiu
Qiiod dninum liabuit Cab;iatli, id est, in collc, sive cbrisinatc saiiclo perfusiis, Dei Filiiiiii uleo saiicil
subliine ; ipsa esi cnim civiias in iiionte posiia, de Spiriluj iincium denuiui.:!; vcl ceitc Cjrus ilio

qua scri(iluiii esl ; Et homo fuctus est in ea,ei ipse[iin- Persa, quainvis Iiuiiin rali.iiiabilis, a Cbrlsll taiinMi

divil eum Allissiinits (t'sat. lwxvi). Qiiod abiit ciim fide et sacramrntis liindiliis exlraneiis, ob li^iiraiuli

ca pnrs e.vercilus, quoriiui iciii;erat Deus corda. coiigruenti.im Ci.rlsii vcl lypo, vel iioniiiie potuil
Qiiod lilii li. lal, Id est, diaboli, sive pesiilcntiui, recie conbecrarl: cur nuii biinio Clirisii, cui ii| ju>
qui eum despevcre, iiiincupanlur. Quud ille dissi- veiitiite uiysiica uiiciione dedicaia sui.t Cbiisii ,

rnulalial .se cnnlraria loi|ueiilei uidre ; aii cniiii : iis.iue ad niortein noinine saciosaiictu prjcclaiiis,

£( iion i]Uicro glorinm meuin, esl qui qutvrat el jndi- fulura CIirL-ii in cjriie gcsla possil figiiraiido pio."
cel (Joan. viii). dicere? ^utuiidumi|ue aitciiiius, quiu iiec ipsu Scri-
Loculus cit aulcin Sa^nucl ud v 'pulum legem rctjni, ^ plura cuncia qua; iii oiempluiii assuinit probal. Nc
elc. Lofiiliis esi J ann^s Ujilisla, lociili sunl pru- que eniin pniaiulum esl Marsoruin, quie d.Miioiiic.i

plieti; cx;eii .iJ popiiluiii lc^ein ngni Cflplestis, noji dubitaiur, arieni pr.cilicasse vir saiiicns, cuin
qiind per Cbiisium dalur ; ci scrjpseriint in suo aii : Quis niedoiiiiur incanlatora serpoiie perciisxi?
siiigiili Ilbro, ci reposuerunt inier sacras Scri|iiii- Cujus dlcii sensus esi, quii emcndai docioie;ii :i

r.is, In qnibus solis senipcr divina voluiilas invenl- diabolo deceptuni ? Quod i>i vol Imc cu'ii!ia:ii luili;

liir. Sane jiista lillerani dicoiulum, quud sii; r.i, nuvum vldelur, quuJ iJeiii Saul uiio codciiique leiu-
ubi jus regij proinuIg;ilur, superba ejiis prresiimptio pore bonuni pailter ei lualum sgnilicire dic.iinr,
.id kcdanduni populi peleiilis pcrtinaciani pra'.dici- videat sanctuiii viruin ls;iac lllio beneJiceniein, seJ
tnr. Ilic voro per 10,61» regi.i dietain, scrlp'aiii, ct cnmdein liliuni mlnline cognosceiUeni, lypuiii h.iberu
iiicniOMae caiisa ci.r.iiii Domlno reposiiam, qii.ilis Judxuruiu, qui Cbristum Saivaluieni, queiii \eiitii'

recior boniis, qnalisque ar.imo ad subdilos es-e de- rurn bcnedictuni lii noiuiiie Uuuiiui dlu (.eciiieraiil,

lieal, juila Uciilcroiioniii jiissa deelaraliir. J8in prsescniem in carne lide iioii viderint. Videat
Et diinisii Sumnet omiiein populuiii,,i:lc. Diniillit eunidein b iun> beiiediciuiu ab aiigelo siinul , el
ct liodle doiior finiio sennone, diinliiit et |iagel!a n clauduin elfccium ,
genteni signiiicare Judalcam,
linita lecM^ine onines zuJiioics slngiiios in con- benediciam quidcin iij crcJcnlibus Clirisio , seJ
scienriam Miani ; ut qn.t; aiulleiai.t , rnedilaiido clauilam in piTseqnentibus Cliriilum. El per bonos
reiractenl, et operaiiJo iiielitala peillclaiii. Qiiod cigu boiia , 01 per nialos mala, ei per nialos boni
si quem movel, quare enrobi regis acla super iibere pio locis et leinporlbus figurantur. Nec taincn
Cbrislo, qui esl rex regmn, per allcguriani inir- iii prainiuiuui recepiione boni iilsi bona, nec in.ili

pretari pr.isunipserlm ; sriai ii.ic e^sf c.n.sueiudlMi; n sl sola qua' gcsscre, sccuiii sua inala refcriini.
esposlloruiii , inio railoins Sciiptu;ariiin , ut vel ile Qij.iiiiu.io uiiis iicct iisdeinque colonbus scrlpii ni-
iiialo buna , vol de bono lioniine niaiaiii allegorine ger .Ltliiops, ei Saio candldns, cujns siii (piisqne
fiirinam, ubi sic ord'i (u)poseer.t, imliirrenier assu- coloiis iiidigena, possunt facde slaiiin et sine ulla
rnani. Aliuquin niinquaiii nigro airamento, sed lu- conlruversia discerni ; al aliier inpnlura, ubl iilsi

rido seinper aurn, vel qiMllliel alia deci.ra sj.e.' e su: ijui qiic colniis, sicut ct Iiabitus (lelorineiur,
iCribl oporlerel; quoiiiani Deus lux esl, cl lehehrx iii II endaf ii jnorsus in.pudenlis l.ibula, (jiia; iutaginom
eo nun svnt nllce (.' Joan. i). Non inoidiiiale nigrc.lo proniisil, ar^iili.iir.
C'ii doreiii sigiiiiicai. Deiiiip.ie bcaiiif papa Gicgorus
 (67 IJED.£ VtNKUALILIS Oll.lllM TAUS II. - LXLCICTICA CKNLI.NA. 668
CWLTIV. A posboiii. 01) lioc jMii(|iiU!> bosliit fideltis coelesli lii-

lubtt Uuliiail obse$ia n ub Ainmunuii in Cnbantlt iniiie privarc conatur, ut eos per umuia spiiitu;Ji
Soulii manilalnr, ei KipcrvenitMf cumexcrdiuSuul piigiix iiiuiilut reililai.
primo int.nel.bcraliir.
Et Jixeruiit ud eum itniorti Jubti,elc. Dixeiuiil
(i llig. »l.) Aiceiidil iiiacn Saai Xminimil t,tl prudeiiiioresquique et in liJe raiitioreg ad haieii«'0«,
yHgnare (irpit, clc. Ila;c lcclio lypice «locel liaTClico- in qiiibus loqui cognoi>celiaiit draconem, ser|icntcin
roiii conira Ecclesijin bclb graviieri|uideii) sxviiura, aiilii|iiuni, qiii est diabolus el Saian;is, sicut et di-
teJ l)oiiiliiO!>em|icr 0|iiiulaiiledevincenda. Uiicio igi- \er.~oiii Paulo et siiiiilibus ejusloculiis est Chrisius :

lur iii regetn Saule, ci>nre$iiiii ascendit N:i.is Ainnio- Ne nus cogatis vcstro novo doginaii credere, doiiec
iiiies, et (lugnare c 1 pil adversuni Jaljes Galaad.DilTusa Spiritiis sancti, qui septilonnis Ecclesiac daius est,
iiii|>er in mundograiiandei, ascendiidealiysso, idesi, luiiieii iii.|uirenies, Patruin scripla legeiido Iranscur-
decordibus iiiipiorum diaboliis, ei hasreiicoroin Irj- raiiius ; ei si imn riierii in eis qui nostram fldem de-
iieiis aginiiia seruin, pugnarc coepit adversus Ecclc- renilai, egredieiiiiir ad vos, ei derelicia unitaie ca-
siatii Clirisll. Qiiod de oiniiibus gener:iliier lixretiois iholica, <|u;e iiitus, vobis poiius, qui de illa duduiii
cl dc liis qui ipsis aposiolornin l>>in|ioribus pullii- egres>i, nunc defuris eaiii impiigiialis, suciabiinur,
lanics circumcisionein iloginaiizavcre, poiest spe- *' audiciuusqiic nobis in ea legi eiiain coiilra iios. /:'x

cialiter accipi. Naas qiiippe, qui iniiTireiniur si r- uobis exierunt, sed non erant ex nobit : li enim fwsienl
peiis, diabolus esl. Aininon, qui inpopulummaeniris ex nobii, permuntisscnl ulique nobiscum (/ Joan. ii).

Innsferlur, lixreticoruin ronvcnius esprimii, non ilxc autcm dicebani, iioii ulla condiiione asseiisiiin
sulum propier nomen ,
quo F^ccle-iam de suo casii pru biiuri hxretieis, scd de paterna lide ceriissiiiii,

in<erenlfni signincal, sed etiain qui nocie et de in- jii-tx raiionis eos allegatione deviciuri. Ciii siiiiilti

ctsio coiicepius esi. Ilaeresis nainque solet in cseci- eU illud Psalin;st;e ; Si re.ddidi retnbuentibui milii
lile miserae cogitaiionis non recie prxsumpio a mala, decidam merilo ab ininiicit meit inanis (Ptalm.
doctorc terbi semine nasci, Jibes Galaad civiias vii). Et qiioJ Apustolusail : iVaat si niordit ndn re-
esi, qu;i; abscondi noii potesl, in monie constituta lurgiint, neque Chriitiii resurrexil. Si aulein Chiitliu
(ilalili. v), id esi, Ecdesia in Christi (iJesiiblimata. non resurrcxit, vaiia esl fidet vestra, inaiiit est el priv-

U dr* bciie Jabe* eisiccata vel sicciias interprctatur; dicaiio nostra. Invenimur aulein et [alsi tcslet Dci,
sgiiiliians Ecclesiam, vel singulam quamque ani- quia leslimoiiium diximiis adtersus Dcum, quod sutci-
iii;in> fi.Ielem, et a fluin viiiorum castigmam, ne siiit taveril Clirislum ; quem non tuicilavil, ti morlui iioii

vi;i; ejus tenebrx, et iubricuin, et insiar cervi ad ,-, resmijuni {1 Cor. xv). Hxc ciiiiu dicia suiit, iioii iit

.•Af>>> aai >a .lA.iAnAlKH «iaI nMAnl«/it.« aaA

llitl f /M;
liiiitcs hnil^l*iin«
aquarum anhelanii^, n n. a..... a>«_i:
•kiilii>ln»fl.<
amore ^ Ik
conlinuo De>ini
....I
vel
4*1. _!/>•!
Chrisii resurreciio denegetur, vel propheta re-
f'i;tem vivuiu videre sitienteiti. Galaad, qui acer- tribucmibus sibi inala reddidi&se docereiur; scd nt
viim lesiiiiion i sive iransmigr.-)tionem lestinionii per ea qux falsa coiivinci non po'erant, rti;iin ea Jc
so;iat. Doinimis est ; quia congeriein nnbis vivnrum quibus ainbiebatur, asiruereniur esse veracia.
lapidum nnn exiguam su.e in fide firmatain in testi- Vencrunt ergo nunlii in Cabaad Saulis, eic. Veiic-
iiinnium recie conversaiidi praMiinnstrat ; vel qui ile runt pro lidei necessilJte missi nuniii in llicmsuly-
veteii aJ novuni. de litterali tesiinionio ad spiri- iiiam, vcl aliquam ali.im nubileui lide civiiatoin, iu

luale, i!e icrresui ad coelestia nos tr.inimigrare dc- qua Doiniuum rc{;iiare diibiiiin iion esset ; et iiarra-
siJeral. banl apud se turbatam ho-resi Ecclrsiam. QuuJ aii-

Dixerunlque omn.s viri Jnbes ad yaax, etc. Con- diens oiniiis rccte crcJentium populus, ilolorein iii-

setiliebaiit sape noiinuHi liJeles Ecclesix viri lujde- tiini peoturis etiam lacrymis et lletu teslab.itur ; ui

rati gemiane Jiligendo, et serviie humiliicr obtem- sxpius coniigisse, qui bisioriain ecclesiasiicain lege-
perando docionbus, qtios crrbr.i Si riptnrarum inedi- rit, itiveniet.

laiioiie prudeiitcs siciit setpentes x-timibatii; sed t'l ecee Saulvenieiat, leiuent bovei de agro, eir.
occlcsiaslica> picis cuslodia, sicut colunibasnon essc D El ecce Dominus adjutor iu opportiiniiatibus, iii

iicsciebani. Vcium ijiiia rih I opertiini quod iioii Iriliiilaiiune veniebat, qui natus est lioniu in iiiundo
revplabitur, roniiiiuo se produbant labricatoies ei- post legis periios et philosopliix doctores noii |>au-
rorum, ct cultore> perversorum dogiiiaiuiti, illuini- cos, quos tamen de agro forinscc;e libeitaiis aJ su!i-

iialis sni corJisorukisnoii babcrc.noceis Jici posso, eiindos Ecrlesix muros coelestia dorcndo sgebai,
0(U/i vefri sicut columbir (Canl. ii) , sed C'>nIrario sedtilusi|uc scinpcr do 1'rrlesi.c larrviiiis , iil lus
riinciis stiis audituribus oculos de.vtros, id cst, rue- |iiiis miser;ilor absicr);erct et coti&oljiciiir, ioqui-

lesiis et $upern;c cnnicmplalionis setisus aureric irl>al.

desidcraic, ct aJ sola C0'> sinistra ac perversa cnii- ^.'l u<SMi/it'iis u/rH»ii/iie ('orrm, concidil in frniin,
liicnJa dcneclerr, brllo |no i|iiotiJiaito, i|iioJ conlru clc. Et :issuineiis Dotiiinns iilriiiiiqne sapiiMiliiiii, rl

.s|Mitu:ilia iH'q'iili;c in cirlcstibus a^iiiitis, iitiputcs cniii liileliirt qni ile rariiali Ir;; s observaiuia, r(
rflicere. Oli hnc tiaitiipie Naas J.iliitis «rulos Jrvlrns citni qiii dr saciilari |ibi|iisoplii;i glorial^atur, quiJ-
Milcbal crncrr, iil Jiiin siiiistr.iiit viillus parlein iii qiiiil sitprrliuvi sapicbaiil, cvaugelica siiiiplicltair,

ci rl.iiitiiie sriili'. oMeiissciil, qiriJ cniilr.i liostcin, vriil.ite ct hitiiiililatc dolrmit ; iiiisiti|uc in oniiict

quiJ pio >u.i .".iliiic ajj' ru Jc!'rii'iil, iiitucii iioii trriiiiiii>> Kn.ics;.c pcr c^aiigeli^t.iruui, q'ti bciic
 ,

&';<) IN S.VMUELEM PliOI-lIETAM Al l.ECOUICA LXIOSITIO. — LIB. II. iiTO

iiiiitiaiitl') iioinen acciiiiiint, opera illo coopRraiite A ticnlia pauppriim non peribit in finein {Psulm. ix).

lirinat.i : Quicunqiic non exierii, inqiiiens, apileniu Sed ubi judicii dies incliiiaveiit , salus xtenia d:i-

siia conversaiione, qux iii iniindii er:u, suciiiiisi)iie biliir.

professione et opere Evangelii prnplii-iixquemonlia, Yenernnt ergo nunlii, el aununliaverunt viris Ja-
ad subeunduin se splriinale cen.inien accinxerll, bcs, elc. Qui prius li:cretlrorum versiiil;is el argi-
oinr.e quod vel aciio lis incessu discreiuiii, vel inc- iiicntoriim spiiiela rurroidah.int , postiiioJum jam
ditatnm iitililer ruiniiialione verlii icgerc putaverit furlioruiii doclnriimqiie so'atiis coiilirinali, proiiiit-
in exeiiipluin e> rinn ile quiiius dicitiir : Ubi sapicnf? tiiiit se iioii j:iiii iii iiocte dl:ilecilca; deiepiionis,
ubi uriba ? iitveiiiel in fine peidendiim (/ Cor. i). sed in ostensione lucidi^siiiia! veriialis et virliitis

Iiivasit ergo timor Domiiii populvin, elc. Audi:o per exire ad eos, non j:im cum ipsis ub Ecclesiu dam-
Evangelium pnfiulus fideliuni ,
quid lixretici el naiidi , sed conira ipsos arnia cuin l'.'cclesia la-

scliisniatici, quid geiiiileb et Jud;t'i inlideles pali bi- luii.

ueanl, salubri tiinure currcplus, ab illecebris cgre- Et faciclis nobis omne quod placuerit vobi.i. Lxli
dieiis veieris lioniinis, in unitatern scsc caibolic:e bac nocie, licei connictii iiigrueiitc dlxeruni, qiii

iccepit Ecclesi:u ; coi.teniplisque oninibus apocry- scicbaiil cerlissiiiie m:ine liilei aspiraiile, niox pl:i-

pliiiruiii laiebiis, in luce coruscantis Evangclii re- C ciUiruin bosllbus , iion ajversa verilatls pi:icula
letisendus a Clirislo, ac suo noinine in coclii daliiiiis prosyllo^isniorurn , scd sola fugiendi tciiebiasqiie
adfiiit. Uiide inerito Uczec fulgnr iiiierprdaiur, iMiid suas repeloiidi solati i qu:rri're.

iiiiniruin veritatis et graiia; lunieii ca'lesie signlllc^ins, Et fiiclum esl cum veiii.\set diet craslinus, elc.
ile quo Uoiiiinus, cuiii bxreticos vllandns docerei, Fai tiiiii est cum nppariii-^scl gr;tiia Dei S.ilvaiorls
dicens : Ei dicenl vobis, Ecce liic, ecce illic. NoiUe iii Ecclosia; pcricliianiis auMliuin, constituit ilhini
iie, iicque sedemini ; ailjunxit, atque ail : iVnm sicut iii tres (idclluiii partes , coiijugalorum vidclicci
fulgiir coruscans sub c(elo, in ea qua: sub cixlo suiit (oiitiiientiiiiii, et d"Ciorum ;
quos propbcla sub.Noe,
fulgel, iia erii Filius liomiiiis in die sua {Liic. xvn). Danii lis, et J-b appellatlone design:il, pra'cipiens
El de qiio l's:ilinisla, inquit, multiplicavii, ei coniur- solerter, iit suos quiijiie cuiieos pro defeiideiida Ec-
bavit eos (Psalin. xvii). Nec fru»lra Bezec cllaiii clesiae pace acucrent.

egesiaieni soii;iie perbibeiur. Beati paupcies spiiilit, Et iucjresstts media caslra

et,t in viqilia ntatuti-
quonium ipsurum est rcgmim cixloium {Slallh. v). El na , ctc. Siirgente iiiter li:cresliiin lenebr:is l.iicifero
qui leliclis oinnibus sequuiitur noiniiiuni, cur iioii sanae doctrinx, mox pcrlidi.» casira turbantiir. In-
a rege suo reccnseri puteiilur iii Bezec ? calesceiite auiom Scriptnras Sole jiisiiii.e , fiui-
tueiuwqite filiorum Israel trcceiita iitillia, clc. dllus anallicmaiizala dispereiiiil. Lnx ewm lucct
Fueruut In populo gentiuui, fuerunt qui ad defen- in lenebris el tenebrcc eam
, tion coiiipiehenilcnnt
sioiieiii lidei proin|>iibsiuii retle crcilereiii, spcrareni (Joun. i).

ei per dilrciioneni openirentur. Tei iiarlus nuinerus /?^/i'/iii autein dispersi suiit, etc. Multiiudinis cie-
quippe propier confcssionem saiicia; Trlniiaiis ad deiitium qiiamvis laie disporsae
, , cor iiiiuin et
lideiii denarius ei centenaiiiis propiiT dexir.-c aniina cst uiia. Ilacieiici aulem qul
:
, a.i leinpui
mercedis electioncni, el den:iriuin iliuriiuin bonis Eccleaise jndicium cffuglsse sibi viden nr, el iib
vinitoiibiis dandiim, rcferunlur ad spem. Pi.rro inil- il'a longius expnM, ei inler se sunt ipM discoides.
lenarius propier solidain denarli, qund iiatui.i ad Jiixia qii. d Esaias alt , Ei comurrere faciam jEgij-
niniobilem siabilemque perfeciae dileaioni^ respiclt piios advcrsus /Eijyplios [Esa. xix). S.ibelllus cnim
«peralioiicin, qiiainvis recle potesl in eadem ipsa coiitra Ariu:ii, conira Nesiorium Eiiiliyelies, l'lio-
Vfl Jud.e vel geiuium Ecclesia, per viros Juda linus conlia .Manlcliaeuin, rl
i;riiiio c:rleri conlra Cicteros
reuni coiiliteiilium forliiudo; per filios auiem Isiacl, impil inipios ariiia iiiinuiiails coniinoveni.
siibliiiiiias eorum qui perfeciius eiim speculari didi- Etait populus adSaul.Quis e>l isle qui (/i.ci( .' clc.
ceruiit, intelligi ;
juxta quod Psalmus ait : Nolus in jjNolentlbus Dominum rccipeie Sainariianis, dixe-
Juda-a Deus, iii Israel nugnum nniiicn ejus. Notan- runl filii loiillriii : Doiiiiiie , vis dicainus , ul iqnis
duin, quod jiixia liticram niulio aiite leiiipora Ho- desceitdiil de cirlp, tt cunsuiiiul illos? Et cinccrtus Je-
lioam liliiSalomonis, seorsuin trihuni JuJa, seorsum sus increpavit illdi : ^escitis ciijiis f.piiiius eslis ;
/',-

auicm Gfileras qiia; vucabantur Israel, fulsse receu- lius liominis non veuil perdere, sed sulcure {Luc. i\).

sit:is, quamvis iiedum impcrlo vcl rellgione di- Dixit aulein Saiimel ad populiim vciiieiilem ; E'iiiiiis
scretas. in Calijala, elc Victis damnalis.vd correclls liareii-
Et diierunt nuiiliis, qui veuerunt Sic dicelis, etc.
: cis, dicil perfecliis quisqne docior ad siiLditain sitii
Dixeruni oliin viva voco prasentibus, dlcuni et no- Ecclesiaiii Venile revelata facie
: cordis, glori:ini
bis liodie sua scripla consiilentibus, Ecclesi» pro- Doinlni spcciileiniir. Galgala (|uippe rcvelalio did-
pugii:itores, jubeniqiie niand.irl pericliianiibus ejus- liir. Et eo niiigis ronovenior spirilii ineniis nosliii:
deiii Ecclesia; nieiiiliris nuiii|iiam ad lixrciitos
, iii agiiiiiiineni ejiis qiii crcavil nos , qiio illoiiiiii
audiendos exeaiit , certi sii:c salulis ubi veriias >iilorcs per.dila ccniimiis; qiiia 10-
, in vclnslale
cvaiigfllci solis illiixeril. Diiitiir et oiiinibus perse- niaiieiiles, niiliieiiint reveliiie ad Doiiiinuni vi:ini
cuiioiiem p:UiciiliI)Us proi.lcr ju«llliaiii qtiia pu- siiuin ct fpcruic
; iii eiiiii, ncc obseciiire subnixi, iic
 ::

K;I IUD.E VENtRABILIS OfEHl.M PAKS II. - RMlCrTICX CF,M'INA. T.i

ilircre :
Itcitla oculot iioslios, ul comijditmus imm A cl liaiic qiiis leclioncin .illcgorire quJDrfll expiiiii,
eiha dt tfgf lua {['snliii cwiii). facilc qiiidLMii occurrit, qiiid sitqiiod Saiiiuel cuiisti-

Ei pt<reiil oiimis populHS in Calgnln, elc. Aii>] to ttito siiprr Isiaul rcge |;radi nie anle cuin, sc jani
niagisirnriiin spiiiiiialiiiin lioruiu, crcvii |)(i|iiiliis luiic seiiiiissc : ab ailolesceniia auieni sua lornn
electorurii iu liile et .igiiiiioiic vcriuiis, al>|ue in rc- iji&is, lcsiibiis Doiiiino ct Cliristo cjms, innnccnler
veliitiune cordi', sese illiuliati liuiiiili.indu ac dcspi- vitissc pninuiiiiat : qiiia rc|;ii3nte niiiic secuiidnin
lieiido, Clirisli per oiiini:i ijloriain quxsierc , ci praesajiia pruplielica iu Eccle-ia Doiiiino Jesu Cltri-
etaliavcre noiiien eju^ ad iiivicfni, proqiie |iace slo, ipsi jegis el propliet:iruni lil-ri quidcni de illn

Kccle$l;t-<|uidi|u.d vaiucre devotinui!) ubtulcre coiani tesiinioniuin d.ini : ct linc uliiqiic ariirin:inl, i|iiia

Doiiiiiio. tesianie Patrc et Pilio, sancto, let

iniiiin et Spiritii
tt leelaiui csi ibi Suul, ctc. Lapialus csi Saul in saiicia, et inaridaiiiiu sancluin. et jiisiuiii et Ixiniini.
Calgala, qiiod diciliir revelatio. KiLSUltavlt S| irilu ^cc deiur aliquis M.<niclijeo sociisijiio illius Inciis,
sanclo Jesus, el divii Confiieor lilii. Paicr, Doiiiine
:
qiiu vel cxiera instrumenti scripia, de quo iiiiiis

coeli el leint, gui ubscoiidisli hivc a iiipieiilibits et

n| cx pr:clerire noii potesi , vel d.iiorcin ejiisdcm
pruJeniibu* (Maiili. xi; l.uc. x), Imc est sei pcntina
repreliciij iit : ncc propliciaMim (iguras senuisse,
sapiciiti:i lidentibus ,
quasi suli Naas rege conira B „|,uj ^yj 5^ „„,^ ,„^1^ g,,.J3 redfmplinn novit.
Israel diinicanlibus; ei rcvcla^ii ca p.irvulis, lioc
aiiibij^ii. Qiiid quiid n;'c bnvcni se ciijuspiam , ncc
e>l, cis qiios ct in lulgore vuniaiis, ci 111 paupcr- asiiiutn lnlisse peiliilict? qiiia scilicet prr.plietica
l:ile spiriius quasi iii civiiaie Bezec tiiiior Doniini lcgaiisqiie Scripiura iifinini vrl trlplicit:iien) recie
collcgii, coiirnrlavit, adjuvit. Iierum, inquicns, videbo
cnnversandi ad prnxiuinin. vcl graviliiein corri-
tos, el gaudebit cor veslrum , el gaudium lestruni pieiidi, ei in^iruendi proxiiniin), sinisira snggerendo
n.nio tullet a vobii [Joau. xvi). subtraxlt. Asjiiis nanique qui ingeniia niansuerj-
dine ci liominuin necessaria, ct ipsos bnmines por-
CAPUT V.
Comlilulo reqe Saniuet sc iiiuoceiitem prohil
lare coiisiievii, niniircni fiateriix titi'it:iii accom-
, et
juituiii. el lul leriorcin pufiulo pcrlinaci inculien- niDdiini ilrsignat. Kos aiitem, ciii iion snluin iinpn-
dum, ; liivias tic coolo lenipure wesiis ecocal. siia cnri) oiiera gesiare, sed ei arva vertendo ^ulcns
serainihiis pio^pararc nioris est ; eos nimirum, qni
(I r.e^. XII.) m.iil fliifiii Suinucl nil tiiihersum
non mndn fralrum infirma Inleraie, Tcruin eoruiu-
Israel : Ecce uitdiii viicem vcitruni, rtr. In liac le-
di-in qiini|:je pigrcscenli.T conl 1 casiigando everiere,
c;iiine Sainucl pmprie staluni Isr.iclilici rcgni dc
popnlum. «' •^'' S"»' 'Pi-^nJ""» verbi somcn solcnt excolcre, de-
scr:bit. C.ii.irst:uiis n:.niqMe qiiod ct se g
innoxio el Don.ino sc.nper S:)lvai>ire
iiioiislral . qiiibiis snliiin pcrsonis dualius tnla, ni
:idjiiiicio re*
lall. r, iipcrarinruin Ecrlrs'* solrt catcrva coicprc-
gem sibi inale pet niiil, sub ejusdcm re|.'is ligura
lienili. Nnii cigo Siniiiel bnvrin cuiquain, nuii asi-
vaiianiia toiius eoiuiii regni leuipura coiiiprclien-
nuin tulil; i|iiiu iiec pcri:i:iin d> crndi eruditis. ncc
dil. Quod eiiim ilc uiio diiit :

Si liinitctilis Domiiium, et servierilis ei, clr. De simplicinrilius ijiiibnsqiie p:c vivciidl cum rrilribiis

oinuibus iiitclli'^enduin si^n.ivil; (|iiia Tidcliret eo-

niodcstiaiii vetus sancia Scrlptiira pru;ripuit. Sed et

riiiu cxigenl.biis meillis, sinil iiiiiiis piiini rcgls

il>u>l iii proinpiu csi, quid sit qnod ait : Si tiinueri'-
tis Dunilniini, riiiis vos el rex qui iiii| crat vobis
iinperiiini, sic el tntiiin illiid quod roiitra t)ei sibi

viilnnuiciii iinpeiravere rcgiiuin, Iriiipora essel lia- cnnscqucnles Duniinuin : sin aiilcii), eril niaiiiis

biiunini posleiiora pejur:i piioiibii.s : ci iiiterini

Duiii.ni siiper vos. Ltquod in coiielusii.ne subjiinxii

qitandiu liniurriini Ut.'iiiii, bniiis rr(;ibus illustrand:;

Qiind si perseieraverilis in nialiiia, «I vos el rcx

quolics ncglcveriiit, cuiii inatis piiiiiciidi

ves:cr pariier peribiiis. Qiii einn) pcrcepla tidci
: et ulii-

aggravcsrciite sa> raniciiia rectc servaverii, rji.s Dei et D"niiiii

iiiuni, iiialiti >, regiiuni ipsuin pariier
libcrtnicin
inonit:i scqueti r, dc quo snliis vertis rex Urael aii
ot pairi.^.m essenl capiivllilc vcl inorle
^''''' '''<>"''"'''''"''''''*"'''' ''''''''\ **'"*"''' '"
ii.ul:iluri. Sigmnn quo,|i)c pia;varir:.tiuiiis el dm, U
ejus dileciwne (Joan. xv). Qiii vero audieiis iion au-
ci.rdis popiili iion iiiiniiniiu), ct eo iiiagis lerribilc,
diciil vocein Ooniini, divin.i- si.per lniiic niainis csl
qiio illis regionibus i.'usilaliini exlilboii, voces scili-

cel el pluvi:im teiiipore iiiessis triiice.c, qii» l.iin

u'iio, donec puiiit' nti:.iii egeiil, ii:lcni:i. Ai q>ii ad

.'Esialis tc.i.pnre iii tcrra prninissii.nis, 1. si iiiagi.o

nioilein usqiie InipiKiiiiens penturaveiit , talis pni-

liiir:iCiilo veiiirc non siitcnl : nl liioc niiiiiriiin oini.es fe. to, quij ud Ai.tii lirisiuni (icssiniuui regcin pcr-

qiii ncglcctn po^i liiii^':im ai;iiilioiiein diviii.e v.ilim- tiiii-l, :ilcri.:i lUiii ro prriliiio:ic d..iiiiubilur. N<'>pie

iinpcio, riiiiii illi soii qiii iii liiir inuiidi Aiilicliiii.lo illi
laiis sibiiiict ipsi rcgnare, siiisqiie ciipnli- ,

latibus sci viru drsidcr.inl pervrrsu urillne rniiira Deiini se erigrnii :idli:rkeriiii, rjus regiio >cr-
, sc
gerere sigii.iret : qiii vldi'licct lcnipore qiio pn.sl- virc pniaiidi suiil : sed el liodic qniiin pliirimi lldci

niyslrriis iiiitiaii, ciiiii divi r»i<> se ladiiorilius iin-

liirduin prrrrpti vcilii ntialionrin , niaturos jaiii
iiierserinl, icgiio cjusdeni ini|.ie niiiilarr piubantiir :
l.i>.iiop.>[is r. uctus frrrc di'liucr:iiii,a.ll.uc se im.rilius
ii.coiiiposiiis, vucc siipcrnx c.irropiiiui s vel exlior- dii iturque ct eis ei leriione piopliclira : .Si liiiiUM-

ta.ioi.i>., qii.i docrjiiliir '|ii:c siiil clcii.riil 1 cxordli niis Doinii.uiii, el scrvicritis, ci cr.lis vos cl rc\
ipii inipcr:it vubi>, .d esi, l>i'm>nua Jtf.iii» Cliii^ius
kcnnoiiiim Dci, opus liabcie dciiinnslrciil. Q.i>'d si
,
 ;

73 IN SAMUEIEM rUOI'i!F.T.\M ALLRGOIUCA EXCOSITIO. — LIO. II. T J

iequeiilcs Duniiiiuiii Deiiiii P.ilreiii cjusJeiii Dfi el A ccepitsel, elc. Iii li.ir leclioni; muliifjrij dispeiisaiile

Diiiniiii itoilri JcbU Clirisli; qnod si perseveraverilis Ddiniiio, ct fOhlra Eidosiani belloriiiii, ei pro Ec-
iii nuilila, cl vus et rcx vcilcr .\iili(liri>liis (liiiic clesia (lofeiisiiiiiuiii spirilualiuin genera panduntiir.
eiiiin illuin lialieliilis regeiii) pariler perilnlis. Ve- Scd primo ciput lecliiniis, qiiod pleiosque tuiL.il
runi qiiod iiiler c;iMera ilicil,ul sciclis el viilcl>i- iiiipentus, iiitiir:anuir ad liilonun.

lis quia grande inaluin fcceritis vobis iii conspetlu I'ilius uiiius anni Sau(, citin rcgnarc cocpisscl, elc.
Domini, pclenles siijicr vns regein ; iion facile vidc- Et est seiisiis : pusti|iiaiii elecKis Saul, et a bealo
liir ad Clirislum regeni posse rcferri, qiieni iininis Saniucle est olco saiiclo perunrtus in regeiii, lolo

qiii super sc liuiinliier regiiare petii, noii maluin aniio priiiio liiiiiiilis et piivaio siinilis niaii.^il, ncc
aliqiiod, !>ed grande bonuiii facil, adeo iit quisqiiis regio babit:i indui, ca;te[ai|ii(> rcgiii insignia siiuierc
lioc iinuiii facere neglexeril, nulliiin f.nere possil ciiravii : quod rii.iin siipra lielli Aiiinionitici leniiioie,

iiisi riirte dicatiir, qtiia, crescenie buiniiiiiin pecialn, ubi boves de a;;ri) qii:isi ruslicus :igclial, priibaluiii

facliiin 8 1, iit Filius Dei iii rarneliuniaiia passuriisve- csl, cujus iiiilii.iii belli Josepbiis posl inenscm toiius
nirei.quisi nuiiquani lioino peccassct.iiunqiiani pro lionoiis eju» coiitigisse perliibel. Seci.ido auiein el
lioc coiiira luistcm in lioiniiie pugii:iret : atque idco terlio anno regio rrgi:iiii quid:-ni incntcni iiidni*,
tiities ad erudienduin genus huiiiaiium , angelis, B regali cura popiilo pra:fiiit. Sed necdum inilites ci

patriarclii-, propbetisqiie pr.Tinissis, in pleiiitudine pnpulo, qiii siio laieii l'.iiiiiii:irius adbxrcrciit, usipir
lempriniin ,
quaiido gravius peccaluros boiniiies ad i|u:irli di nium aniii priiicipium elc;;il. .Mlegoricc
prae-cicbal, suuni ipse adveiiluiii rescrviverit, ut auteiii lilius est iinius anni, popiilus lideliiim, sivc iii

ubi abundavii peccaiuin, siiperabundarei gratia : Syiiagog:!, sive in Ecclcsi», cuni •rcgiiare iiicip l.

ineritoque intelliga ur, i|u)a gr.mde nialum feci rint, qma sic qiiisi;ue ad legiium fidei peitiuere, regisqiie
qui iiduciunl :iuJlie Muyscii ot pnqibetas , scd atloini potest iiiiinbris liirnrporari, ciiiii priiiio d.'d:-

enoriiiitate sceleruiii ipsuni Dei Kiliunt in c.iriie rcril, qiiia uniis Doiiiiiiiis, una fi lcs, nnuin bapti-

venirecocgeruni. Neque liuic sensui viiieae evange- siiia, uiiiis Doiis et Paior ninniiini. Duobus aiitciii

licx parabubi conlradicere videiur, ciijns pessinii annis rcgiut, cl sic sibi dc Israel iria iuillia iuiliiuiii

coluiii friiclus iii teinpore reddere iiolenies, ser- elegit : quia diiio unilati iiilei siici:indani spein ei
vosque Doiiiiui sui impic cxdeiido, lapidaiido, ct dileclioue cognoverit, mnx sibi dccioies, ipii eani-
cuiiluineliis snriiciendo, Filiuin ud se unicuin mitti dem iideiii, s|ein, et cli:Tiiatem diligeniius se suos-
fecerunt. Putest autem boc qiiod in die niissis Irl- que (Inre^iit, aiqiie ab liosti» irruptiunc luieiitiir,
lici voics et pluvii dc ccnlo datse teforuiiiur, elioni eligit. yiiod (liipl:cit(;r iiilelligenduu) cst; quia viue-

in bonam parlein iiilerproiari : iit iniellig mtis vuc«m C liret el !iiitii;iios Lctlesi.i; iii.igisin.s, oliiiiqiie luiii

CTangelicx prxdicationis spiritualibus inioiiulsse de Cliiisio rogii:iiiics, niiiic eiiam nnbis nntgistrus,

coelis, iii teniporc quo cnrda legi fructum fereutia qiioruni scripta vel c.vempla sequauiur, eiigimus, el
ad liurrea Ecclosix primitivae oporlerel agjregari. iiovos quoi'die iii loruui pra ccdeniiiui), quus diginis
Polest ei iia, quod iidem prxdicautes apustuii nies- ;iib tiaiiiur, nt crodeiiies, speraiitus, aiiiaiiicsquc ab
sores fiierint in bis qiii legem jain noverant et fe. e- liostu deleiiilnnt, ordinainiis.
ruiit, ad Evangobi gratiam vocaudis rigatores un-
:
El eran' (um Suul duo iiiiUiu in iluchinus, olo.
teni iii bis i|ui legis necdum verba cngnuverant, et Furtioies quufijue ot iiiilltnaiio uuiiiero (Ii^ihiS
Je liis dioluiii : Letate oculos vestros, et vulele riv/io-
toclosia tibi, qiiorum gladiu verbi ct lidci ^culo
iies, quia nlbff suiii jam ad messem (Joan. i\). De iliis
in>iiiijtiir, et:git : pnrro iiiiiiiiii>ires in lide aiJ tuendj
auteili, E'jo plmitiiii, Apollo rigavit, Deus nulein in- proprije coiisc'enti:£, iii quibus percgriuaiiiur a
€rementum deilit [ l Cor. \i\) : diiigeiitius saiic iiitel-
Duiniiio, labernaoula reiiiiuil. Veruiii quia Saul ei
ligendum, et sd imiiationein viriutis est traben- Jonatli.in anibo ad regniiin peilii>eiit, >ed ikui idem
dum, quod beatus Samuel, speriicine ^c pnpulo, et
est meiitiim aii.liorum; (|uoruin, ut oxiera taceaui,
de priiicipalu ejicieiitc, niliiloiuiiius verbuni sediila;
unus delictuin Deo D.;vid pcrseqiiitur, ut linstain,
etliortaiionis et pia; intercessiotiis opem ferre nnn ulter iil suain dili il aiiiiiiain, vidoiur iii cis biiiiis
oniiliit. Absii, iiiquii,a rae boc peccalum io Uonii- crcdenliuiii vel prxdicaiiiiuiii ordo sigiiiiri. Liius
nnii), ut cesscm urare pro vobis, et docebo vos eorum qui dicuiit : Domine, Domine, nonne in lun
viani buiiaiii et reciam. O eximium frateruae di-
nomiiie propketarimus (ilanli. vii)? Alins enruni qui
lcctmiiis exemplum, de ducaiu innoceiis, imo eiiani
auiliunt : Vos autem (slii qui permansislis niecum in
sanciissiuius propbeta et sacerdos ejicitor, et pec-
teiilationibus meis [Luc. xxn). Uii'>e boiie Saul e\pe-
caiuiii ducit in Doiiiiinim, si ipsos siios ejeciorcs ad tiior diciuir, liaiiJ diiliiiiiii qiiiii ab illo de qiio Duuii-
jeterni gaudia siiblevare orando pariter ei adino- nus aposio is loquitiir ; Lcce Suianas cxpetiit ros,
neiido non saiagat.
ul cribrarel sicut tfiticum {Ibiil.). Jonatlia» auleii)
CArUT Yl. coluinbj; donum, vel colunibiu dedii, vel Doniiiii

Sttul el Joiialhan ex popu!o sibi iuililes eliijiint. et doiiiiiii iiiterpretatur : siynirKaiis eos, qui oiu:ii;
tlatione Philisiltiim peicns^a a Jaiiiilliau, iiiaj,>if qiiidijiiiil h;ibeiit virlii!i-, spiriiiii gial:;e ii iboiipl,
bu^ copiis iiilc n ,i5/.os Isr ct terrenl.
ai.jue ali 00 sc aoor|iisie coiiliii-mur. Lt S.iui iu
(1 Rog. x(ii). F: itis iinius unni Stihl cuiii rcjrare M lolmias el in moiile lielliol, buiiiilii.itc
.
id o.^i, iii
 ,;

573 UED.E VENEUAIIILIS OPEUUM PARS II. - KXEGETICA CEMMNA. 578

c iii muiilt* (iuinus Uci : J<Mi:itli.in .iiiieii) iii Cub:i:iili A genlcs, :iJ riiiumii rcquiem t<:iulcre nrgliguiit. Trl-

iiciijanilii. Iiuc est in colle filii dcxteiai ciiin t»\i giiiia qiioqiie, (|iii:i inilos ligiiraliier cxpriinani, iii.

i|iiu(|iie iiiilitibii.s, insiisissc rercrunl. Qiiia el re telligii, qiiia Ooniinum Salvaioreni iriginla argcnieis

prulii iioiiiiunqujni, qu.imvis sliiisiia vi I iiisialiili iKin i:iiiiiim a Juda si^incl, sed ct a inullis quutidic

iiienle \iriHii'S spiritiiales exorceie vcl eiiani dnreru lalsis riainbus vcndiliim novit; qniciinqiie eiiiiii

viileiltur, soli aulcni oliiinliiiia ^iiiiplic>l:ite inxilili, iiciilecia lidci, qiia iinbnti siint, verilale, cunctus sui
ail regnuin siibline Chrisii, qni est in dexlera Di^i, curporis scnsus 6X'Culi hujus illeccbris siibdiinl

(leilincie iTubantnr. Scd et liuu qnod duu iiii lia qiusi quinquics sciiis argcntcis D<<iniiiufij prudunt.

luiu Saul, iiillU- aiiiciii luin Juii:itliaii lueruiil, |iro- t.i aicenJeiiiet catirameiati tiinl in Muijmai, eic.

{ cto duccl, quia qiianiuni |ierrcrii(ires, laiilu su.it Miignias, ul dixinius, hiimililatein ; llrlliavcii doninni
qnique pauciores. \'cl ceite duo inillia suiit in luiini- idoli, vel doiiiuiu iiiuiilein sonal, Ascendentes auleni
liialt: el iii nionie diiinus Dei, puriiate fidei dovoii, (le ucculiis suis macliinationibus imninndi spiritiis,

ei spii sublimiiaie provecti : inille uuteiii iii culte vel pe< scipsos quasi vulgiis pedeslre lalenler sua-
Filii dexiere cbaritalis, qux tiun |Uaiu eicidit, per- dendo, vel qnasi asceiisures equorum et curriiuni

(uctiune iiluriusi. per dcccptos buuiines sedncendo, priino suis victu-

vereuttH Jonaihim slaiionem

ti per Pliilisthiim, ctc. ^ riljus cuncta muniuiina humililalis eiipere lenianl.
ut per qu:)n) ipsi dc roDlo corruere, cordibus liu-
El deviiicit huniilis quisque doctor, et Spirilus sancii
manis supcrbix pestem inseraut; paiiter taiagenies,
j vanie gratia decerianl, aciem spirituum iiiaigno-
ut quaiiirunque doiniiiii mciitis iiiulilem, sibiqne
ruin, patelaciis coriini iusidiis, quibus aliiiudiiiein
vitai coelestis huiiiiiiibus eri|iere iiioliiiniur
dicaiaiii repeierint, quasi ad orcnlein Dcihaven
ca^traineianle:!, oiiinem illi vera; lucis exurluin suis
El erexti te Jtracl aili;TSus Pliilisil.um. Iiibiaiitibus
leocbris inediatricibus obcluJanl.
verbi niiiiistris, vel liusies virlutis sux roiilen re,
Quod cum audistenl viri Isiaet, te in alto titot, etc.
\el cxcelsx | rx>dicaiioiiis biicciij proxiiiios ad
Ciim viJerint quique GJcles antiqui bnsiis iiisidias
viain virliiiis csciiarc, criguiiiur aiiimi, audieiitiuni
ad deb>'llaiida, vcl in semctipsis vel in pruxiiins
ad subcu:iduni .spiriiuale ceiiaiiien, iiidjgundas ca-
buinHit:iiis, moeiiia pnralas, vel roriasse etiani ali-
vcnd:)Siiiiu ac supcraiid^is acre:iriiin vursutias po-
quos iiiliriniurum crcbris uorum incursibus amictos,
leslaiuni.
praisidia mox necesse csi lectionum spiriiualiiiin.
Clamavii eryo pnpnlus post Saul iii Galguta, etc. jejuniuruin, elcemosynaruin , oraiionuin, cxtera-
r.resccnie in boiiis ardore viituiis agcnda<, crcscit , ruii.qne viriutum, quibus defenJantur, .ideanl, abs-
ct iiiiniuiidls S|<iriiiljus arilur cjusdcm iiiipedienilo: coiidanliiri|ue in els a contradictione linguarum
ae rerriiigeiida: viiiutis ;
qui videnics iiJeliura coii- et Paicr, qui \iilet iii abscundiio, niisereatur et
tr.) se aiiiicos cructiis, lios colles insidiaruiu dece- adju\ci.
ptionumqiic variaruiii copiis cxpugnare contendiin! :
Iiebra:i autem trantkrunl Jortlanem terram Gad et
ct iju:)si currus ascundunt ['hilislliiiin, cuni pluriin:is Gutuad. Perfecliores qiiique incumbentibus tonia-
siiiiul culiorlcs };ciililluiii, vul pcrlidorum synagogas, tioniini pressiiris uiiivi;rsa mundi iiegotia posiponunl,
vcl convcniitula liuTclicoruin, husle iiequlssimo iii quibus reprubi descenJere, ct in sxculuni labi,
coiitra iiiililiam viitulis asceuduut : equis scdenl, quonimqiie taqueis vel lcnianies apprelienJiTC, vcl
cuin Mnguluruiii curdu pravuriiin crruriS rreiio coo- teiiiali solent appreliendi ; superbix quoque luino-
slricia, liJclibiis conlraiie cuinpclliiiit : pcilcslrcs reiii, ub qiicm Saianas dc ctelu (um suis salclliiibu'»
inccilunt. cuni sibi ipsis decipulas leiiduiit. L>c qui- dfscenilii, 's:>lubritcr incrniali trunscendunt ; bxc
bus apte subjungitur :
nainque ct bujusinodi vitiorum ubstacula Jurdanis

El reliiiuum vulijus sicut iirena, ifuce es\ in i.l ore tluvius nun solum iiomiiie ; quia descensio eoruni, vel

niarii pturima. Ipsa csl oniiii arena creliris viciiiu- apprcbriisio eorutn dicilur, videlicel iminuudoruni,
nim vitiuruni nuciibus ubiio^ia, nec iioii ei venio r^ vul bominum vel dxmonum , scd ctiain situ, quo in
Eiipcrlii.u seiiiper inslabilis et lugax, supia qn.iiii inare Mortuuro defluens, laudabiles nquas |)crdil,

doimis sine ruiidamento putru; lidui coiisiriiola, in- ligiira'iier osieiidil. Quia iiimiruni cunctas $:rciilurcs

i;rueiile lciitationuin ariiciilo corinit, et lil ruiiia illeoubras, Huxusquc eoncupi.scontiu: c.irn.ilis iinit

ojiis ni.igiia. Nec siiie ccilo niy-lerin cunlrarius olisr.uritatc perpetux mortis exsiitignit. Uuem pru-

virlnli exeicitus iriceiianu el conario nuineio, vel feclo JordaneiD, id esl, appieliensionein desien-

viiaiu iiii lcnar.o, qui liJi'i cl opuris sulunl purfe- sioncnique pravnrum elecii iranscendentes, icrrara

itioneni sigiiiric.irc , coinprebeiidiiur. i;i5i; cnini (iaJ ot G:ilaad, id esi. arciiicii ei acervi tcsiiinonii,

Sutanas Iruiisligural se in uiiyeiuin Ittcis (II Cor. xi). siibciiiit; qiiia inenlein jugi vituituui rxerciiio pr«-

yniJ i^itur iiiiruni, si nii.iislri cjiis ir.insli^uroniur diiaiii. et bonoruin semper opcrum, qii e de seips4

justili:i-? Iiiiur (juas sxp.- Iraiisligu- laiidabile Ivstiniuniuin (craiil. Iiiigcm ( cunJaut
vc.lnt iiiiii >lri

raiidi vursm;js, cli.iin lidc \ul operatione ao perlucios luiiMenJuiil. F.i piilclire qui vilioruoi numun aJ\er-

miin Iransirc dicuntur, llcbr.ii, iil esi, trjnsiture»

oslcnduiil. .Miiur, sunario iiiniiuro iMCliiJiiiiliir. iio-

vucaiilur. Kl quibus uiius viJctis iiii|>i'im siipervxal-

ipie ad septon.iiiuni cunscundcru iiortini, qiii liaiio

luiiimodo v;l3iu, i|U.c sc\ dicbiis cro.il.i Csl, llilr t.iuni, ei ulevauiin si^pcr ccJrcs l.ilisiii , cl trausivi.
S'
577 IN SAMUELEM rUOPIIETAM ALLECORICA EXPOSITK). — Lllt. II. 'S!8

lii(]uil, et eccc noii eral. Et alibi : Cl iii Dcii mro A discrcp.ii ; tlu <iii.ilibii$ ilitiiiir ki fus ii la in vulu'

iransgreJiar nauruni. labroluli (II P,tr. iij.

El exspeclavil seplem diebns juxta placitiim Samue-

CAPUT VII. tis, etc. Exspeciavii coeliis legahuin Jucioruiii cum
Dilapto a se populo, Snul offeri holocauslum ; el quod suis :iuJitoribus iOlo tempore qiio s.ibb.itnin cclebra-
tlulie eyeril a Samuele redaryuitur ; quodijiie uller
liir in lege, Cliristi aJveniutii iii cariie, qiifni iii iio-
pro eo sil in regnum uiigenUus etiocelur.
vissimisjtini legalisolisorvaiilide (einporibus diJiceral

Cumque adhuc esscl Saul in Galgnl, etc. Il:rc adfiiiuruni ; seJ lurJaiiie illo, ut iii pleniiuJiit': teiii-

leciiu buU Saulis 1 1 Uaviil, Syiiagiig >-. el Ecclvsi.^e porum, quain [irxdesliiiaveril, ipse vinirit, |jps:i

specieiii docet, caJcnliljus a iide quiLiisi|uc, alins eorunidciii auJiloruin poi lio nun iniiiiina, spinliialis

proinissa illis rei;iii caclestis prxiiiia acciperc. Sed excrciiii caslia relii|uit. Et quidcin Je beiie exspe-
iit iiiatiire^tior allegoiix scn^us eliice.it, primn ju\:u il :nlib<is projilieta Jii it : Jusius nulem meus ex fide

liisioriain, iii i|uo peccuvcril Saul, ei regiiuin lerilrre vivil (Habac. iij. Ue bipsis vero bubjiingii ; Quod si

miTuit, inquirainus. Catet ergo, iguoil imiiiliienie suhlraxcril se, nun placebil iibi in illo aniina mea
tielli discriniiiie, sicut ctiain iiniiqiiiialiini li t.t(iria (lltbr. x).

prodit, iiiiiieiis vocavii Samuelein, ut in leiiipore " Aii eigu Saul : Afftrle inilii holucauiiuin , ric. Yi-

laiilx necessiiatis ejns iirccibiis el coiuilio juvareliir, 1,'eiis delapsuiii a sc p' puluiii Saui, scJ Sai!:ucl pru-

qui exspectare cum ibl pra:cepit, ei bnstias pra.'pa- piiiquaiitciii iiiin viJt-ns, obiulil linlocniisliim. Vi-
rare. seplima die veiiiurus aJ eum, ut tiinc sacrili- deiiles legis ductures, qiii luiii lem|ioris cranl, loiige

canies ila coiigrcdcienliir aj bellum. At ille qiiidem a primoruiii |>erreciiuiie dfgeiieiaiites dilapsuin a
iepieni diebus, ul maiiJaverat Sainucl, scJ iicqua- legis cusioitia populuin, et incainaliunis domiiiicx
quam iu:iiiJ.iluiii ciini |ierreciioiie servavit. Ciiin lempus iiisiare iicscieiites, staiuere suas iradiiiuiies

eniin videret ipsum quiJeiii inorari, su aulcm a seiv.indas, quasi Doniiiio per oiiinia placituias. Cui
mililibus deieliiiqiii, obiulil liolucaustum ;
quud ubi sciisui suOi agaiiir, qu jd idem Saul rcdarguenli se
Samiiel adveniens coinperit, slulte eiim fecisse te- pro stulia lemcritate Sannieli cuni respoudisset ,

slatus esl, eo quoJ uraiioiiej ct sacrifKia, qu;e volnn- iliieiis -

late Dei erani lacienda pro pripulu, ipsc prxoccuparet Qwa vidi quod dilaberclur popuius a me, clc. Quo-
ofTerie. Saul ergo, sicut sa'pc, diictnres JuJxoruin, ruiii veiboruiii qiii sil iiiysticus sensus, ex bis qujc
septcin di>'S exspectati Sainuelis, tempiis legis, qux supeiius csposita suiii, rjciiliiiio pnteu Ailjuiixit pro-
s:ibbaii mysieriuin docebat ; Samiicl proplieiiam, vel j, liiius, et ait : Porro Pliilisilnim coiigrcgaii fueranl
ipsum qui loqiicbatur in prupheiis Duininum signi iii Magmas, id cst , liiimilit ite ; q :ia nisi liumiliiaii
licat. Saul in Galgalis, iJ csi, iii levelaiionc, Sainue- pnvaii , iiequai|uaiii sua Doniiini prajferrent ; nec
lcm liusiias oblaiurum, et pro pnpuio Jepruc:iiuruin, iiisi obsldentibiis clauslra ciirdis sii|ierbiu! spiriiibus
seplem diebus exspeclaie jubeiur. Et IMiarisjei ac eum qui in altis babiiat, et l.iimilia respicit, cunlii-
doctores JuJjeurun), proplieiis eos cuiiiestaniibus, iii maLct spcrnereni.
observaiione revelatx i'i daix sibi Irgis siini manere Dixi : Nune descendent Philislliiim ad me in Gal-
pr.Tcepti, doiiec ipsius pruplietia manifeslior ei aper- gala, elc. Tiineiiies Pliarisjsi et serib;e ne a dxino-
lior, qua ra:ioiie viveiiduin, quomodo maligiiis lio- iiibus vcl iii voiulabro viiioruin mergeiciiiur, vel
siibus esset obviaiidum, ostcnderet. Inio donee ipse iii datx legis revelaiioiic rcdileicniur iiniiiles, cob-
Duniiiius et caput prupliciarum aJveniens, aJ de- perunt xmu'aiioiiem Ui'i liabere, se 1 nun secuii-
bellaiidas aerias poieslaies scipsiim pro niunJo dum scieniiatn ; ei sicut Psalmisia icsiatur, lU c Ire-
iiflerrcl hosljjm Patri. SeJ po-itu adliuc in Galgalis p daveiunl timore, ubi uon crat limor (Piolm. lii).
Saule, populus perlerriius esi, qui seqiiebaiur eum. Dixilque Snmucl ad Siiul : Siiilie egisii , ctc. El
Posiiis in agnijune divin^ voluniiiis legis periiis, ipse Doniinus in Evangelio, et proplietr, su s qiiis-
perterriii sunt legis audilores, qiii eos sequebantur, que lemporibus corrip unt cos
q , qui qiiasi ab-que
et vel viiiorum lenianiium incursibus, vel prxcepto- Samuele sacrincanles, neglccio diviiii soi nionis auxi-
nini legalium aspcriiaiibiis, vel certe eorum exein- lio, siiic causa Dcum coliint, ducenles dociriiias cl
ab agenda, quaai audielwnt, coe-
plis niagistroruin,
maiiilata lioiiiinuin.
perunl lege lassesccre. Uecte namque in Galgal, id
Quod ii non fecisses ,
jain nunc prirparasset Domi-
est, in rcvelatione posili legis periti diciiiilur, ad com- nus regnum luum, clc. Non sic accipieiiduni , qiiasi
parationem vidclicei geiiiium, qiiae iie legis qnidem xternum Sauli regnum Oeus slaiucrit, ct lioc posii>a
verba percoperunl, a leiiebrls obsciiratum iion ba-
noluerit serv.ire pcccanii, i|ueiii el p.'ccatiirum prx-
beiites intellecium ; quamvis iJem ipsi ad comp.iia- scicrat; sed prxparaveral rei;nuni ejns, in quo figu-
tionem evangelicx claritaiis velamcn babcnt super
ra regiii esset xterni. Sed el omnis scr.ba doelus iit
tor suum ; nec nisi ad Cliristum conversi possuiit regno coelorum proferens de ihesauro suo navn
,
, et vc~
revclaia facie gloriam verbi speculari. Neqiie lioc lera, regnal super Israd in sempiieinum { Ualth. xi ).
quoJ Galgal, in qua erat Saul, etiam vohitabriim Illuin viJeliccl Israel qiicm erudicndu et legciiJo
,

iiiicrpreiari fcrlur , ab iiilirini c. rdis , ct iiccdiim

fccit cssc spiriliialeni; quahlnis Jicit apostolus, Quie
ad fonieiu aqux vivx pcrveiiieniis signilicat.one est enim corona mea aut yaudium ? iionne los anle Do-
K^ UKD.U VLSLIUUILIS OPi.UljM 1' \KS II. — i:XRr.KMr.A CKM INA. r„Mt>

.niiiiim Jiiiim (/ Tha^. il). Uiuli; Cl liUialiirci iii t;:iii- \ tiiis pnpiilis dicla siiiil , in siii}{iilis quuiidic viileiiins'

iliiiiii Diiniiiii siii lieiii! riegol';:iiiii, iii Osl, mullo^ pi'r f!csi.'> personis. N.nniiue Sanlis in Calgal consiiiuii

swjini d"Ciiiii.im adiiiin-nii seivd iliciliir : Kn» ("J- populns lerrciiir, dum i|ucn)qiie riileliuui vel in reve.

Uslntfm hiibitt jui'fr ilecem ciiiialex (Liu- n); iil csl, laiinne scicnlia-, quam percepii ininus forlem; vel iii

e« «oruiii »11108 de lojje spiiiiii.iliiei iiiiliiiisii iiiorilis vdlnlahro viiiurinn , i|iu) lurpis incidit etierviier iii-

ei «cieiilia, glonosior iii regno fulgebis. Ai si dorlor lixuin, ronscins sii.aR fra^-illiaiis aiiliiius lurbat , ci

alinuis .'.iiiiin seiisimi StripinriU verbis pr;i'iulcrii, et pri) siia saliitc quiiriiaiub niiliier cuinputigit , nc
pcr ea i|mic ip-e silii loniposuil iloginai:! siios audl- fnrie spiritnalis adversariiis Maihnias, id e;t hnniili-

lorcs, qiiaiii ad spiiiinalia iiccemlerii ,

qu'id est San- latcm, qnnin inaxime cupit, expiignct ; ne rovelalio-
Um abbi)iic S.iiiiuele Imsii.is (iirerciilnii , su.im ad neni doeirinrc cielcsiis aiiferat ; ne cfieraruni inornla
bcllanduiii saiictilicaie inililiam , perdcl sitilliis im- virinlnm fr.u.liili-r.tns victor irrunipil. Etspecial
penum. Qimd .-i iioii fctissoi, li.,l)ere potiiissei siiper Smil sepiein diebus, jiila pl:iciiiini Saninelis , diini

l.-iael :iUriiuiii. I>e qualiLius S;.lvaior iii l^vangelio : i[U s in tiibii!a:ii>ne posiiiis , nde et a. lione sollicita

Qiii ctgn «o/ieri/, inqiiil, uiiuin dc iuandatis islit niiiii- proniissum Donilni >|u;erit nuxiliuin. S<'piem quippc
niis et docueril tic /lomiiies , im;iiiniis ro. abilur in re- Irlbns el qiiaiiior constaiii ; iria auieni ad lldem per-

giio caeloruiH (Maith. v}. Miniiiiub iiainqiie esl lalis in " tinent projiter coiifessinnem .cancix T-iniiaiis ; qna-
prfseiili n giiD Kcclesia;, eMianei.s prursus a ruturo. tuor ad opera, propier prudenliani , fiiriiludinem,

Sed ncqunriuam regnum lunm uhra cvmurget. Oin- leniperanliani, ct jusiitinm; quibus qiialuor quasi
iiis enini, iii>|uii, planlaiio, quaiii itoii planiavit Pa- .ingnlis tnta viriuliiin spiri'ualluui struciura hrmaiur.
ler meus ca;lest;s, eiadicaliiiur. Scd hos scptetn dies, id est sepleiiarlx devotionis

Qnccsiuil tibi Doinmus viruin juxta Cur suum, etc. liiceni, dum qnis perfecie consummaverii ,
juvla
Siib periona David Cbiisium et Clirisliiiii popuii qiinil PsaliDus adnionei : Exsj:ecta Doir.inum , ei ciri-

iluces signilicai; undo signamer popnluni suum di- liier age, et confortetur cor tuuin (Ptalm. ixvi) ; ad-
cii, et iiOH addit, Isr.el ; iil eliam pra'puiium ad hu- ven.et Dominus in corde, et inansioiiein iii e» faciens,
jiis ducis iiiiperiuni pci lincre demonslrcl. Non autcin ciinclas siaiim hosiilis everciliis insidias deslruet il-

qiiusi iiescieiis Doiniinis qua-sivil, sub hiiinano niore luslr.itione advcnui.'; sui. Ai qui minus aliquid hiijus
loqiiens lifmimbus , eiiaiii sic loquendo nns qu.xril. perfectinnls habnerii, iniiius videlicet p.ilieiis in ad-

Venil enim tiiihS AoHiiiiis quarere et iakare qund per- versis, niinus de siipeini iivamlnis respectu couti.

icrat (t.uc. \ix). Cui aden jam erainus noti , ut in dens , oblilus illud Ecclesiastiti : Noli ciiiicuiTi in

ipso esscii-us aiiie constituiioiiem inuiidi. Qu;csivit lempore angustiiB {Eccl. x) ; onines cnnfestiin, in qui-
eigu sibi Duiniiius viruin justa cor suuin , id esl, bus sibi apfilauserat , viriniuin cuncos desper.uido
()ui cunsilium voluiilalis ejus ei pura menie cogno- amiitil ;
quninodo Saul, qula septima die iiecdum
scerel, el pia devolione seqiieretur. Quod el de David bene complela , de pruniisso Saiiiuelis adrentu de->

quidem recle intelligitur , qui super omnes docenlss speial, a popiiln dll.ibentc rellni|uitur ;
qui si lempus
sc inielligcns, iiiceria el occulia sapienii* divinae , tonstiiutuiii coniplcsset, pulliciio propheix non frati-

ct m;.nifesla revelaiione cogiiovit , et inirabili suavi- darelur auxilio : Prope esl enim Dantinus oiniiiiius

taie dcrantavii (r«fi/m. l). Sed inelius mullo ac per- invocatttibut eum iii veritaU (Psalm. cxliv). Auxit

feclius de illo inagiii consilii angelo, qui solus paler- aniera Saul peccaiuro , non solum de promissis pro-
noruin esi coiiscius revelator arcanorum. Neqne enim pheiae tilubando , sed etiam ipse holocaustum ,
q>iud

cor Dei, liuniani corporis menibrum ,

jnxia .\ntliro- sacerdoiem deccbat , uffercndo. Aiig''t blasphemiam

poniorpliitas , sed consilii et sapieiitlx dlvina! secre- Felagius, augei alius aliquis inlideliler lidelis, duni
liim. interius signincare credendum esl. Juxta qiiod de gratia superna ininus soUicilns , sua se vlriuie
et siipra diclum est, cum novura Cliristi et fcicclesia: salvari posse conridit; el ()uod solius summi sacer-

saccnlotiiim quomodo et hif rcgiium, alijecio ve- dotis esl doiium , sux liberialis arbiirio conquirere
,

leie, pi'opliciart'lur fuiurum, dicenie viio Dei ad rj stiiliiis aibiirainr. Iilenquejuxia Apocalypsim Ju.in-

lleli : El suicilabo mihi ticerJoiem fiiielein, qui juxla iiis : Venit alius, cl proniissuni lalibus regnum coro-
cor iiieum et (iiiimaiii iiieniii [iiciat (I Hcg. il). namqiie viix ei bencdiciionis accipit. Quain mutaiio-

.Suri«if ouiem Samuel, et jtcemlit de Culij.iiis , eic. nem non conslliornm supernorum, sed reruii» hnma-
mutalionem propheia qiiain veiboprac- norum signilii.avi^ipse Sanuiel cuiii rejcciione per-
Eamdeni regiii ,

dixerat , etiain ipso locum inutaiido deinonslrat. Cl lldl, »c liilelissiini regis eloctlonc prxdicta , surgens

ipse ciiim Dominns, qui de incredijlis ail : Suinile , asceiiilit de Calgali- iii (.abaa Benjamln. Quia mis-

eamut hinc (Joan. xiv) ; relicta Synagoga coliem lilii sum i/i niiiiirfo Wi-i leibum, non rei erletur nd eam la-

ilexterx , id esi celsa illius popnli pr.ecoidla ;

qui ruM»i, sed (aciel qiKrciiniiiie iytecoluil, tl protftrnbk-

iioii teireii;e cujuslibet, sed «(Elestis ei .Tieriue bea- tur i'i hii nd quiv misil itlud (Esn. lv). neliclitqufl

voluerii ei proplieiicus scni.o simiilaioribus el callidis, qui proviH-ant irain Pei,

liludinls Filius e^se ;

per dispeiisaliuncni Salvaloiis illiistratns, de resela- sinipliccs ac liJeles, qnos ad regniim cnslesie prove-
nudiioros.
iione lilierali, qiia rudj: nienie» iinbiiebaniiir ad al- h.il, qii,rril

liom quacqiie ae «acraliora Cliristi cl Ecclesia; iny-

tlcri.i peifc liis dorenilo suiiiil. Vcriini qti:c dc diiu-
HM IN SAML'ELr;M liiOrilKTAM AlXECOIllCA EXPOSIll ). — I.ID. II ".8?

CUH'T \lil A pr.Trili ciinei, qui i-gicssi siiiii, iiiimiiia coiivciiiiiiii.

Via qiiippe Rplir.>iin , id csl crcsrrniis, cniilia qiiam

Arm:i ok inopiaiu fiibronim iwn liabcnie Is^nel Plilli- ,

priiiiiis I iiiiciis prrgebal, coiicup si iliilis animx pars

sihnm lril:in iiiiieis lcrrani ejns Saul nsp cUmt.' rft'-
M.s/uiif; nl Jonatliaii rfiii uriiiiiiero iiiler scopiitus eit ; rciii; lioc noinine dicui ,
qiii:i cienirntnm (|ii;c-

replaiis, belli simul el viciuruu capul cxslitit. rerc niinqiiain drsinit ; lionorum qiiid>'in, '•i ab Isracl,
id esl recta ci Dei visiomMn siHpiiauiR aniina regi-
Et rccemuit Suul pojmlum, oic, iisqiip ail id qiiod
tiir; inaloniiii veio, ^i coiilci lcj^is jiira sl:itiieiis,
ail : Et rir hruel snciutiii s.bi esl, elc. Iii li;'C lcLtinne
viiiormn iinnmiiiloniinipii" spiriiiiiiin i.i p oliitale va-
laresceiilibiis nslii spiriluum iiniiiiinduniin slii liis

slalur. Ei beiie de priiiio ciinco rnin diccicl, l*eigc-

Siripiur.iiiim , iinivcrsa per cns slaiiui liiiiiiani cor-
mijcrc bat conlra viam Eplir:iiiii ; addidit, Ad tcrriini Saul ;
ilig iliiii'i;i , q iri' iri|i1iri ilivisioiie coiistaiil ,

qiiia jirima iiimiruni makiinaque nei|uissiiiiis spiriii-

vasiaiida iiriMliii;liM' : seil iioii dtftilur;! i>ericiilaiili-
luis iiilcnli'1 csl, ipsos sacri ccrlain iiis diic>:s, coii-
liiis siipenii niirariila |ir;rsidii, iiiiuil pcr sidriliialiHm
C'ip >.re.itia vel anim.B vel cariiis, a viriuiiiin cuEplis
diirloruiii aiiirnoiiiiiniiic obeilioiiliuiii laborcin, lio-
avericre quo de pnvatis jiisiitia prinripilius , lilic
slciii qnidpin ad accL'lrr:inilam fiiijain, suns vero iiii-
;

riii-. dira pcr iiicaiilnin scrpant roniagia vulgus. Via

liies ad s|)ci;>ii>l:iin oliliiiciidaiiii|iie vicinri.i' t>aliiinni
D lti'ilioroii, id est ilniiis ir.c, ad quain scciiiidus
tonriitl. Fugiciililiiis i'r;o cidcris a liiinirc Pliili-
(uiictis ingreilirlniiiir, ipsiiiii qiiaiii sigiiai p:issio:ieiii
slliiiiiiriiiii, srxcciili l iruivi viri ciini Saiilc reinaii-
nii iit s eiiani noiiiiiie dcinonslnil. Qoaiii uliquc do-
serc. Quia lirpiil:>niiliiis iii spiriliia'! cci laiiiiiie qiii-
iiiiiin beiic giit)criiab:il Israeliiicus pogscssor, cuni
liusliliet iiiliniiis 111 liile , ct aliqnando ctiam laiisis,

6o!i qtii rcrtiini opiis sula suprrii:c reiriliiiliunis iii-

vir ille m lissimus super omnHS lioinini's qiii mora--
liaiitiir iii lerra , lilicraiiirns l)i-i popiiluin , rxivit a
lcniioiic faciiiiit, ciim siiis ilorturiljiis vigilare , siarc
riiaiaone ir.iiiis oimis. Pliilistli:i'us auicni pru>daba-
in lidc, virililer ;>gcre cnnfortaii, cl cli:iri<:>li per
Scnaniis tiir, cnni Irairis boiii jusiitia , r.:>iu qiii ex nialigiiO
oiiinia sluilcrc ikiii de-.isiuni. eteiii ii n e- ,

crat olTeii-U'< , ir.iiiis esi vcheioenier; adco ul pcr

rus, qiios iniiiuli cbt crc.iiiira perlcria, rectain opcra-
iraiii boiniridii prima fraicri.it:itis jiira dissiparet.
tioiicm; icnicnariiis aiilcin , qnl dccein decadibiis
qiiadi.Tliir, cl de Kcv» Iransil in de.\terani, dcxter*, Vallis Srlioiin , id rst c:ipr>'aruin sve damarum, ad

iil rst OBicrna' inrrcrdis pi rleclioneni desiguiit.

quam teiliiis se vcrterat cniiciis, raiinnaliilciii inciitis
intiiiiiim (Ignraie denuntiat. Namque baec aniinalia
r.l Snul el .1 oiiiilliun liliiii ejus ,
p^ipnlusqne, clr.
nruloriiin acie pcrliilinnliir excelli re ; iindi; cl ?
Marliinas liiiuiiliialeui , ul s.cpe ili; tiiiii est , Gali.ia
Graeris ab acute crrnriido Dorcade^ appellaninr;
licnjaniiii coilciii lilii dexterx- soii:ii. Qii.x>rcndiiin
q iicc fmslia lolics iii Canliro caiilicoriim siib Gliri^^ti
crgo i|uiiiiiodi> spii ililtiis iininnudis hiimiliiaiis poi las
ci Ecclesi:c laiide reiie:iiiitiir. Itccic auiem nnn
(ilisiilciitHiiis, peifcclo iii collc virtiilum pos>int, vcl
nions , sed vallis caprraiiim, recle cniilra deserliini
iii:igistii , vel auililorcs spiriiualia .'ua castni niela-
pnsils iiicmnratiir ;
qui:i ciiin semper hiiiiiilil:ilis
re -, videii>lumi|ue qiiod iiifia scriptiiin est, qnia Smi
aiixilio, liim iiiaxiinc in discernendis liniiis ac malis,
cuiii scxreiiiis siiis niorabaliir iii extreina parle sui)
ne censiis obcrrei, indigeiniis, ei qiianto quis hiimi-
in:ilo giaiiai». biili iiialo graii^to ciiim pnpulus ,
qiii
lior, ea qu.c miiiidi S'iiit iiiinus dil geiida et qiiiB-
potest dicrre : Mihi auleni absil ghriari, nisi in cruce
reiiila cn;);nosrit. Itcr crgo leriiiiii iiiiiiiincniis valli
Domini uosiri Jesu Chrisli (Gal. vi). Frucius namijiie
Di'icailuiii viaiii cresceiilis, viaiii qnoqiio doiiiiis ir:e
crniis dmuinico rriiore ruliicundiis insiar mali gra-
Isr.iel iii pare pos^idci, dum pnpuliis Pei vcl unus-
naii, niiilta cicdcntiuin grana ^inasi uiio cliaril.ilis et
qiiisqiie fiilelis hiiiiiili intentinne qu:c sint sei|iien<la,
spri coriii e Circuiiivertit. Sed iii exircina parte G:i-
qu.r sprineiida dinnoscil, alqiic in liis i|U3C sci|iii'nd9
liaa , caiiidem suii qua requiescal viix arliorein lia-
iitiliicr ro.;'iiovcril , usqiic ad pcrreciiiiii dieiii cre-
Itet ;
qui necdum perlccte ciinsuniinaiiis, queritiir
scere ;
pro liis vito qu.-c ejiis vcl iiitii.ium sjiiritiia
cuiii Apustolo , diccns : Londekclor leqi Det sectin- , , ,
. . , . ., ,. „ Iriii, cursum profectiimque letaidarctriilaveriiil
vel
(/MHi inJcriorcin /uiiiiiiicm ; i'id«o au^-m aiianj /ejrm IH U ,„,..,...:.„_ :...._._..
.
.. .. _ .

saliibriter irasri ei nnn pecrare satagit; iil quicun

niimhris mcis, ripugiianieni leyi meniis mem, ei caiJii
quR mala pro bnnis stiilte ratiocinando clegcrit, cl
miitim nie in lege peccali ,
quce esl in mcmbris nieis,
ha;cnoxieclcc(a no\iuscx.sc(|ui concupieril, proque
el cjetrra [Hom. vii).
omnibus qu;E tali coiicupisrenti;e obstrepunl ira-
I£t egiessi sunt ad priEdiindum de castris Vhilnllii- scendiim pulaverit, hiijus onines via; ineiitis ac ler-
iimum tres cunci, etc. Et his Iriiius cuneis Krclrsi.iiii mini lioslis invisibilis accrliilatc devaslantiir.
quotidie leiitari, oiiinis qiii iii castris ill us lcgiliiiie Porro [iiber fcrrarius iion invenicbutur, elc. Palet
militat, seiitit. Tres etenim ad prxdandum de castns prolcclo c.iiisa,qu:E inaxiiiic bosiibiis terram repro-
Pliilistbinoriiin egrcdieiilur cunei, ciim inimu .di missionis populandi, idrst, Ecclcsia; \irtutcs vi:andi
spiritus intrrioris nostri h.iminis custodiam tenian- spatium ir buat : vidclicci si dcsit ei doclor, et spi-
les. aiit rationabilem cjus parieiu, aut irasribilem,
rituatium fabricalor;>rmorum,qii?t Apostolusadver-
am coiicupiscibileiii, vel in singiilis siogulas, vel in suni nequissinii tcla ignea dorct csse iciienda. Ca-
uiio nmnes, virtulum diviliis niid.ire conaiilur. Qui- vcnl enim, qnnntum vatent, improbi lentalores, ue
bu» prufecto partibus ctia:» ipsoiim lororum, atjiie
indunnur armntiirn f)ci, nc gliidii ancipiies in mani-
 ;;

r,v, iii:n.K VKNRftvmi.is opi.nini pars ii. KXKCKTIC.V i:rMIN.\ rK}

bu$ HOsiiis atl [ncienJaiH in «is viinlictam appmennt A Namquc ail iodiiiiiii) quiilcm viitiiiis peiliuel, i]U0'l

{F.pliet. vi). in Caba.i, id isi collc iiiurabalur, (|iiod suli iiialii

Descciidcbal etqa omiiit Israel ad Philitihiini, ric. granaio, qiiod scxccnios liabcb;it cnmilcs. Ui eniin el

Descendiiiit ci hoilie. noiiiiiilii , relicdi aliitiuliiiu giijira jam dixinius, citll s celsitiidinciii viitnluni ; uiali

vcrbi L)oi, :id iiiind audit-iiilum ascenilerc dcbiuTant, granaii icgmcii, proii'Ctioiicm dominicx crucis; sex
ausculianii|iic (abiilis ka-ciilaribus, ac dotlrinis da;- ccnleiiariiis niiliium numcrus, pcirectos speelopc-
nioiiioruin, cl legendo ili:>leciico-, rlietores poelas- raiionc demoiistr it. Ycrum qiiod iii exlreni i parte

qiie geiililium, ad cierccndum ingenitim lerrcstre ,

collis sedebal, quod arbor ciijus umbraculo lege-
quasi ad faliros riiilisiliiim prii exaciiendis silvestri* batur, in Magron, id est in guiture sita erat, minus

siV« nir.ilis ciiluir.-c ferram 'nlis , iiicriiies, bnc cst perlecix adliuc signa siint meniis, lioc csi, ejiis qii;c

spiriluali scientu-i |iriv;ui caiivciiiiiiil. iiccdiim pleiic dcsidcrata poiiiit niocnia subire vjr-
Cumque ivnij.'.cl dies prxlii , iioii est inveiitiis ensts tuluiii ; qu:c duniinicx passiniiis mysierium nrc tenei,

ct liiiicia, ctc. CiMii qiiotidic insiel dies prxlii coiilia sed imitjri necdum v.del. Qiiod si luxia antiqiios
advcrsariiis poicsiaiis ,
pliiiiinis sua ruslicitalc con- iiilcrprcles pro Magron legamus Mageddon, id cst
lcniis, p;uici admiuliim idonca leclione vel audiiionc iciiiaiiiein, ad cuindcin seiisuin respicii. Uu>a su«l
Scripiuraruni .id lioe iirxlium rite armaii procedunt; B qnj rccia lide prxdili, recl.e operaiionis desideriis

uiide nostro lorpure adjuius quolidie facii nobis spi- accen^i, dura teniaiitiiiin viiionim certamina pati
ritualis, qiiod lunc Israeli carnalis adversariiis fe- non desislunl : aique ideo perfccli aililctx Clirisii

cis«c descnbitur. quxdam sua secreiiora, qux cuntra immiindos spi-

Egressa est i ulem slatio PliiUs\hiim , ul Irantecn- riius disponunt bella, ab liiijusniodi commilitonibus
derei in Machmas. Arnia qiiippe non babcndo Israel de iiiduslria abscoiidoni.

liosiibus pairiam prodidit ; el nos desidia vel le- Eraiit autein inler asceiisus, . . eniinenlet pelra:, cic.

gendi, vel magislros spiriiuales inierrogandi ,

qiiasi Suiil ascendere niteniibus adversos malignorum spi-
incuria fabricamli arma, vcl Israeliias fabros peter.di, riluiim versutiiis docioribus sanciis iniminentes a

occasioiiem damus hosiibus, quo posi oppressaiii dcxiris el sinislris, id esi, iii gloria et ignobililale,

humililaiem, quam M.igmas obsessa sigiiifical, etiam iii prosperis et in adversis insidix frequente^; ci

cxleris viriutibus, qiiasi lerrx sanclx fiuibus, arnia siciit denies niandcre, ei veniri inansa solent immit'

impielaiis inferant. Sed ad lixc teierriini boslis tere, sic immiindi spirilus olim beatorum compagc
.irina rcpellenda, non artis liiimanu; peritia, sed. prxrupii, quomodo siinplices sediicani, corrumpant
juvanie Spiriius sancli gratia , doctorum ccelesiium jiisios, casios viiient, inque perdiiuni sux nequiti.e

esl exhortatio fl.tgiianda. Undc sequitur : corpus Irajiciani, iiiquiriinl.

( I Rcp. XIV. ) E( accidil quadain die, iit diceret Nom.n uiii Boses, elc. Bose«, iii ipso (loruit :

Jonaihnn, clc. Joiiaihan nanique, qui interpreiatur Seue, aiigusiin dicilur. Quorum in prompiu csi iii-

columb.c doiiiim, prxdiclos Spiritns graiia doclores terpreiaiio, quia non minus flurcDle quain idversan-
.idolcscens armiger cjus, discipulos oliedienter arma te : hoc est angusiias alTerenic miindo, sancioruin
iion carn.ilia, sed Ueo paien ia gostanies; quorum asceosus impediiur, et ut tcI curpore vel curde dc-
renovaliir sicut aquilx jiiveiilus ( Psalin. cii ) ;
qux- liciai, ab infatigabili bosie piilsaiur.

dam dies incboati certaminis, corum subilam conlra Uniis scopulus proiiiinent ad ai^uilonem, eic. Gabaa
hotium lenlanienta superiix lucis inspiraliooem dc- collem, id est, sublimilaiem v.riiilum ; Magmas bu-
signat. lloriaiurque die qu.idam Jonalhan ariiiigc- niiliiaiem nieiilis, cx qiia virtules prodeant, indicat.

riim , ui ad rh.listliiim Iranscaiil sialioMcin , ciim El recic Mnginas ad ai|uiloiieni, Gabaa a iiicridie po-
iiiagisier quisquc perfcclus a ccelcsii snbiio graiia siia rcferiiir ,
quia in fngore lcnlalioiiuin , niaximo
rcsricctiis, ad deviiiccndos vitioruni incursus, piuruui biiiiiiliias cl disciiiir ct probaiur; in luce aulem ju-

prxcordi.i concilal adiiiloriiin. vauiis se graiix Spiriiiis prosper.ita perfiiiiiir. Sed

Pairi auiem luo hoe ipsum non indicaiil. Transilum j.
cjuia anliqiiu» ho»iis et prosperiiin iter dat* vjnnl s

iisquc ad siationcm 1'hilistliiim Jonalhaii patrem impedire, ei humiiiiaicm quxsil;e inier adversa

suum siintil ei populum quod disposuisset celavil; virtulis mngisiris simiil el diseipolis .luferre cona-

qiiia sicul spirilualiuin consilio semper uii apiissi- tur, recie asceiideniibus conlra l*hili>lhiiin Junalha
niiini csl, ita aliqoando carnales mediiaia, vel ctiam ei arniigero ejus ad aquilooein, et adrc rso Magiiias,

iiichoal» virlulum majoruin opera cclari iitilu csl ei promiiiens a ineridie cnnira Gabaa scopnlus idi-

ne vcl corum Ircpidalio leiieriim adhiie , ut ila di- slal; allamen, facii>nte pro siii^ Duniiio, cnocla innx

cam , nusirx menlis desiderium icrrendo refringat, linstiuin mnliiiiiua s.cva denciiiiil. Qiiin siciil verba
vcl cliam ipsi nns xmulando, qiix necdum valeiil Jonalhx iion niinus flilci qiiam virlulis plena tesian-
iiici|<iaiit, vel ccric favor iiiiperfecie landaiitium in- Inr, non cst D»miiio diflicile saUare, vel in muliilu-

legriiatem spiritiialis iiosiri proposiii corrumpai. diiie, vel in piueis.

Nain qiiia Saiil hoc luco, el pupuhis qui cral cuni Apparuit uteiqH* staiioni Philiilintirum, eic, Quiin-
co, necduin profcelos virtuiibiis eiprimunl, sequciil a vis irridundu IMiiliblhiiui vera inyslice loquuiiur;

vciha prodiinl, ciiin dicitiir : qiiia videlirel llvbr.ci spiriluuleK, hoc esi «iiornro

Ta ri .Siiii/ niorabnlur in ejlrfina parlc Cabna, cte. iransilnrcs, lii luilssimis Senpiuraruui pr.v.^idii> tb
58r, IN SASJLLLKH iT.oi-iiKTA.M \i.i.R(;oiiic\ KXPOSiTio. - Lin. n. :;:«

liostiiim deli-niliiniur incnrsibiis, el lir.ruin consola- A crgo phg», qu:iiii Ji.inllian ei oniii.ier ey\i pm'iis-

ad superaiidns eusclcin iiciiiiissiiiios SL-rc, vigiiiti viroruiii cst, iii iiiedi:i parlc ji^eri ; ac
liiiiie rccrc:ili ,

ailvcrs:irios, nlti lenipui arriscrii, publica procedunt inde turtiati, atquc buc illucqne diffii;;ienles IMiili-

alierulrum se inagiia niiiiis c.c«ic prosteriiuiii.

in npeia viruuum. glliiiiH,

fel lon-li innl viri de slalione ad Jonallvm, ec Sn- Prinio suos lio-ite» Ectlesia, qiiu! perogrinaiur a

perlia lios iuiu irrisio el despeciio.rideliliiisfilnci.un DiMiiino, per spirilu:il.s iiuigistros ac discipulos ohe-

virlulis Inbuit. Aiile rninain ciiui dicnles ab ob->idenda tiirliandariic snoruni rid<; vel
n.iiicisfeiidie
conipi sceiis inoriis osieiidii
ex:iUaliir spirilus, el anie gloriani huniiliatur (Vrot. opcraiione , filios ;

deiiide se invicem ipsi variaiilium erroruiii (pia^i

xvi).
Ateendil nulem Joiiallian, replans manibiis et pedi' adverso niucrdiie cnliguni, ita ui, tiiuinphanic Kc»

iut, elr. Mafiifeslmii qiiideni esl majnra lentalio- cle.-ia, palain de his possit inleiligi , (|uod dicitur •

niim obstacula ni;ijorc virliilum nisu dcbiTC iraiis- Quia vcrsus fuerat gladiiis uniuscujusqiie ad nroxi-

cendl; qnod liinc rite perficiuir, cuin arinatusconlra inuni siinin.

hnsleni, liuniilis audilnr spirilualis per oinnia seniii- El faclum est nvraciilnm in caslri» per agrcs, etc.

tiir cxcnipla pracccpinris. Sed de situ loti hiijusce. Miraiuio (il reprobis cnnstaiitia virlusqiie jiisioriiiii.

qiioit leclori nianifeslior fial, Joseplii vcrba vidca- B qiiasi caslrainetanlibus per agros, cor exercilatuiii,

iniis {/*n(i7. vi, '). i Erant, inquit , castra boslium malitla pariier el delicianini :>f(1iieiili:i lesnluluni

siiper sci>pulum liabenteni sublilissiinain longilndi- liabeniibus. Uiide beaiiis aposioliis Pelnis , cuiii

iieiii iribns verlicibus acuiissiinis prominentem, sco- luxurlani desciiberet eorum qiii veliit in agro liber.e

pulis per circuitum euntibus, et quasi piopugnaculis voluplaiis resideiiles , in desideriis, vinoleiitiis, co-

inva^lnnis pugnaniiuni prohibeniibus. Lnde coniiii- niessationibus ,

potatioiiilius , ei illicilis idolrruni

tfehai ut custodes minnrein habeient solitndineiii cullibiis vilam ducunt, ailjunxit dicens : In ()iio ad-
caslroruin; quia iialora Incus ille omnibus videbatiir miraiitur non concurrenlibus votiit in eamdi^ni luxuriai

esse muiiitus, el ad capienduin valde diflicllis, eo confusionem (/ Pelr. iv). Scd ct spirilualcs adversa-
quod iioii soium illic ascendere, sed eiiani accedere rii, quanivis hiinianx saluiis acerriini pr:cd<>ncs, et
difficile viderelur. Cuni ergo venissel ad castra Jo- ipsi perfccloruni viroriim obslupescere facla, pcr-
iialhas, armigcriiin conforlabal. > Et paulu post : fecl:iruin prccuiii cxlerarnmque virtiiluiii solent ce-

< Accedeiitesigiiur ad exerciiuin hnslium, apparenlc dere deviiiioiii.

jain die, videruiit eos Palxstini. i Iteni posl ali- Ei couiurbnia est tcrra, etc. Ut terreiia sapinntes
quanla, ciim insultaniiuni Pbilisihinorum verba nar- ad ciBlestiuni viroruin Hicta conturbeiilur; iit d.cmo.
rasset, adjiinxil : < Quam vocem grate susclpieiis ^ iics ab linniinibus atlenlandis, fracta suarum viriuni
Saul filius, tanqiiani ei vicioriam designantcm, luiic maligiiilaie, tremenies g-in iiti^sqne rosilinnt, non
<iuidein ab illo loco, in quo hosies fnerani visi, re- limnana: \irtuiis opiis, sed iiiiiaciilum est divina'

cessil; mutansqiie locum venit ad petram ,

qux erat pieifiiis. Undc Paulns, cum diicrct se plus iilis omni-
propter muniiir->es locoruin desolaia cuslodihiis ,
bus laborasse, continiin siibjunxll : Non auicm ego,
efexmdequasi re|«ntes el trahenies semeti|<sos cum sed gralia Dei mccum (/ C»r. xv)
niulto labore, naiuram loci viceruni, ut ad ininiico- Et respexerunl tpecululoret Saul, elc. Rcspiciuiit

ruin castra descendeient ; irruentesqiie eis dorinic ii- prs raclcris lii qui Scriplnr.r sanct.e specnlam coii-
libus, occiderunt quideni quasi viginii. > Verura his scenderani, et sunt in colle filii dexieroe . idcsl,iii
locorum gratla commemnraiis , ad serulaiida sacnc sublimi coelesiiuin operiim ar. e constiiuii, el scien-
Scripturx inysteiia rcdeamus. lia videlicet piira , ei simplici aciione pr:eclaii,ac
El jaeia plaga prima, qua percussit Jonalhat et primi rninam videni insianlem, fiigainqne pravorum.
armiger ejus, cic. Denarius numerus, iil certuiii esi, Nnn eiiiiii omiiiiim est c:itlioUcoruiii,Iectis hsrflicu-
perfectioneiii bonu; vel operatioiiis solet signilicare, riim genliliumve libeHis, mox quid in eis erroris
vel mercedis. At conlra vicenariiis, in quo Jacob ser- -p. cnntineaiur ;igno.scere ; aiiiliiis dialcciicoriiin vcrsu-
vivii Labaii Syro, et fralri Esau, queni Deus odio liis, illico rniiiasos decepiionum laqiieos acutiMiieii-
habiiii, inunera niisit, diiplicita eiii pravurum do- lis sngncilale disceriiere ; scd eoruiii (|iii diuliiia vel

einaiiim. qu.ii siniplicibns et EiclesiiE membris, vel inedilaiioiie Siriplinaiuoi, vel virliituiii gralia pro-
aciiniiis duvotion«m, vel certitudinem siipern:e re- inerenio, exerciialos habcnt sensus »d discreiiniicra
IribulioMis salagiint anferre, ileiiionsirat. Jledia pars boni ct mali; iniiliuruin pene moii pedes, pene effnsi
jugeri aranili Ecclesia'esi, qiiae iii terris adliuc inter giintgre.sus, qiiia z^laverunt in pecc noribus, pnceiit
reprolins conversala, correplione prxdicatorum gaii- peccaiorum viilenles. At speculalor ille noliilissiinus

i'el ad gigiie.idos vits frudus exerceri. Par bniiin usque ad co^Iimii filii dcNter.c iiiirabililcr ascinden^.
in die araiis coiiconlia dncinriim esi, de legis cl vir/i( impiuin supereiallalum el elevalum tvper ce:lroi
Evangelii disciplina siib eodein fidei juso coiivenien- Libani (Psal. lxmi). El iranM, iinpiil, et ecce noii
lioni, iii liiCK pr.ioept:c scioniiae subdiiorum corda eral ; et qua:sivi eiim, el non est inventi.s lucus ejui
castigans ei ad ferendnni Deo fructiim Spirilus ex- {Psa!. xxxvi). El Ik)C esl speculalores in Galiaa
cilens, de qiio Salnmnn ail : Vbi autem mullw sege- posiios niiiliitiidineni ceriierc prosir.ilaiii, qnam iii

tet, ibi maiiifesia foniiudo bovis {Prov. xiv). Prima inrerioribiis siii qiiilibei iiccduinqne perfccnim
|'4TI10L. XCI. 19
.'.s7 UKU/t vi:m r, viiii.is oi'iiiu;M i Aiis II. - I xi:(;i':ri(:A cknuina. s^s
^cieiiii« rncuineii siil i-iiiili'S, !.l;ii'C iii prnspcris, cl A i' iiM(fiiiii(<.Tiiii.5, eir. Miilii iiaiii.|iie sedncii ali li.Lre-

fiispiljle degen; pu(ali:«iil ; s^ipieiiles iiiiiistpic iii licis, iiiipugnaiiiesque cuiii cis luclcsiaiii, ubi disst»-
praviiate vivRiiiiiiiii rci'ii>^iiiiiiin prx\iileru siippli iiaiitlam ((.'gmaiis coriim cognuvere, et calliolica

Clllll. siinpllcil.ite i|u:isi npere Jiiii:>tl.;e dialec:icas cornii:

A'< nil Saul ad .\ihiaiii: /t/>|i/iifi airuiii Dci. rir. canli:s transciiiili alijue exsii|ii'iai i vidcriiiil, rcversi

Acliias Irater illiiis, sive Iruicr rjds tliriiiir. Aiiinl siiiit, iit, iiii|'Osiii'ine inanns s^iierdol.ilis, catliulica'

rri;!) Iioiii diices l'!cciegix, uiiiul qniipie rulelcs (pi<i- recuncili.ircntur l'lcclesi:e.

liilinna romr.i piiieslule^ auiMs lii'll:i coreiites. fra- Omnct q'.ioiiiie Israetiltv qui se ab-eonderaiil in wnnlt
triliiis i.i»is Scripliirx saor.i' Iriliuiic prieJUis, cl Epliiaiin, elc. Itctte discreliiinis esl, lit qui pole-.l.

Hi«i 'le virtuiuiii rxcrc.iio scipsos qiiniilit; per sa- coiitra rejiri lios doceiido vtl argucndo, pro Ecclesia
ccrdotiiiiii reg:ile Veo liosil.tiii vivam oirerenlibns : cenei, caens illud prophi^ricuni : Malediclut qut

aiiiiii, ini)iian), talilius lii qni per seinriipsos adlnic prohibel tjladiuin tuum a tantjuine (ler. xi.viii). At
lentationjbiis agit.ui, vel Kcclcsiain j;oiier.ililcr li;fi- (|ui doceiidi ellicax non cst. iu Irii^ifer.e se menlK
rcsibiis tiiib;iri loii^niciunl , ut paief,'.ctis iliviiKircni aliitiulliic, iie virliilibus spoliandiis ab liuste Iraiidu-

rloipiinriim aicnnis, teslimiinia bibi m:inirestior:i, leiiio lepcriaiur, aiisconilal. Sunl eniiii i|ui ad de-
qiiilius cniilra liieiesiuni labricatores uli dubeai l, " prehendeiid.iin expiigiiandanique versul^ani litcreti-
i|iiibus c.xtcri teiilaii"iiiiiii Uici.tiinna devinccre pns- coruin, c:i':ei'asqiie aiitiqiii lu.siis i(ibidi:is idoiici iion

siiiC, aperl:i ralione diliicidenl. Sed sn'|io coii>iii^it siiiit, scd lias per alins expo»itas, juxia vires iiise-

lot ar tanias inier se liosies Eeclesi.e (liostes Ireie- <|iii, et odio liab. re iion cossanl : el hoc cst, qiind

licos dicn, vel gentiles) liabere pngn:is cniiRic:u»pie fngatos audientes rhilislh;ros absciiiisi prius iii monte
vrrboiiini sive do<;init<Mn, nt ineliiis sna dispeii^^a- I phraini, id est, rrugifero, Israelitjc suis se con-

lione allri:iscca, i|ii.iiii a.>~erii»ne spiiit» iliiiiii pig- lestiin in ncie jiiii;.'unl : nec S'i>i tainen nisu. sed di-
riaiuin conviiicaiiiur csse f>lsa iiii.e docfnl , et i|'i« vino seinper Lcclcsia salvatur auxilio.
ai;tiiit iiniv.uiida: f.icioiiiliiiii>|iic sii cculcstis iiiiliii:v l'ugna auiein peyvcnil vsque Beili-.imi. Bctiiavru
ditctoribus, quod Saul fecisse describitur, qul exorio dnmns idoli, vcl domus inuiilis diiilni' : ei ii.ique

in casiris rbilisiliiooruni tuiMulin, ri in ni:ijiis ac ergo Eccie>ia persequiiur h^reiicos argueinlu : tliiiiHC

ni.ijus augescenle, non aiiipliusOeiim pcr sa^erdt.i. n\ eos in ) lerisque psganorum denicntix xqualia bla-

consiilere , sed ipse arrepia miliium ininu, liostc< sptiemasse coiivincat : et usque verbi gl.idiuni pru-
(Hios invicem dissiderc coinpererat, insciui , ali|ue tendit, diimc iinpios t|Uoq<ie et inGd.-les pielali li-

.nd fngnm nrgere festiiiat. 1'oiest auteui Achias sa- _ deique lesliluat.
cerdos , arca; Domini custos , etiam ip-os sacrai El vir Israel lociatus sibi est in die illa. Ftigalis
5cripiur;ic rondilores nnn iiiconvenienter evpriincre; per diversa hoslibus, Ecclcsia toto terrarnn) orbe
(|ui nobis, quoiies pie peiuntiir, nicam quani servanl divisa, nno eudcinque seinper frateriiiiatis ainore
divini priiferuiii oracnli : prorerunl el escinpla bo- kciatur.
noriiiii Ofeium qux gesscre; ijuod significatnm est
CAPUT IX.
siipra, nbi itloin .Scliias epimd port:isse pe.fhibetur.

Vec vacat, Adjiiiat Snul poputum ne priut iiuam hotle e.Tslint la

i|iiod lilius .\cliltiib fiatris Icliahod iilii
cotneital, el nehoslc .-^tiinclo cum sanijuine fomeilal.
Pliiiiees, qiii exorius tueial ex Iteli sacerdoie Do- Velat (tdilieare ullare, el drarufuiii Doiuini fjuoit
iiiiiii , iii Silo fuisse iiienioratur. .\t'iiitob qiiippc (/UMTil ob realuin Jonaihii' iionmereiur; qutm luiMtU

.raier biinns inierpreiaiiir. .Nain et ipsi sacranim pupulus ne tnorialur eripit.

liiterarum conditores , ex sacerdotibus iioii pauci Adjuravil igitur Saul populitin, (iieens : Muletitaiit

genus duxcre : et a Irairibus bonis eruditi, iionnullos i'ir, ttc, usqiie ad id qiiod scnpliim esl : forru rht
eiiam fratres, sicnt ipsa .Scriptiira tcslis e>t, babnere tisihiim abierant in toca sua. lia'C leclio doclorcs
iion bonos : el ejusilem liodc lecioros .Tqiie » bonis veritalis instrnil, !<ieut a ca-lciis niiindi illecebris, sic

instructi, inaliiriiu) i:iiiieii i|iii<s lclialiud ei ortii el rv eilani ab appeteiida sxeularis eloqiicnti.e dii'ce.lii>e

"oniiiie iiigloriiis S'gii3l, iicqiicniit c.iiere coii^orlin. ahstinere, iicc iion ei eos quos imbuiini, in petra li-

ronrf.iiiincil fri/d Saut el niiinis pupii/us, etc. Jiitla:!, dei ab oinni prioris vlt;« corrnptinne inaclare. Adju-

Ketiiiles, el lixrctici, cuin sint liosies Ecclcsia: cuii- ' ravit igilur Saul populiiin lugienlcs IMiilisihrcvs per-
rti, altenitrum se siiignli verbi gladio feriunl. I|»si seijiieiiteni, ne quisqnam nisi complela de hosle «-
Judaji |>er Pliarisa-os cl Sadiliu;i'os inviceiii pu- cloria comederet : qui liinens jurainenliiin, rl paiie
gnanl : iirni li:i:reli('i cl pagnii tuiit.i varioriiiii do- sediilus, ei inelle qii'.d niiens in sallii vidii, absii-

giiiatum sarroiuniquc dissonantia, non ininora ^ibi- liuit. 1'rxcepil iiiagislir egregius, ul ipii$i|Ui« in

iiiel qiiain Reclosi;e bclla iiiferunl. Vnn etl autcni, agone lidei roiiteiidii, ab oninibiis se iiiundi absii-

iiiqiiil, cvIuiiiIhi mtu, jier(i:(lit inea (Caiilic. vi) ; nna iifat illeccbiis : el mui C.eiero» areend.-ns exeiiiplo,
est m;ilri siix, elecla geiiitiici siij', a qna Juii:itliaii (.uil>(/o, iiiqull, Ciiipus laeum. el serii «(< (kdyirut ; >ie

tnclor ille forii.siiiiiiiis, iil enliinilia; doiiiim vocare- /"v/« aliis pntilicans, i/>»« rr/.roiu» efficiar. Si¥e rMon
III ', ingiioiiioii virliili- aciejii' ; cil|U9 paci pcipciux* ruro advetsus «piiiliou, ri i/iirilui a<i>^i(iii carieat
riiain nialonnn ili«rnrdii scrvil. Ijnd'- i.ci|liiliir : coitcupiical {1 Cor. \\), sive h.<'n-rrns catliolico. sivo

i>. .( tt llff-rri 71(1 (ueraitl rnni PliH.tlhiim hrn Jiili'U9 Kiit gentilis r.biisiianu cuutr>dic.ii. »eii qni'
 ,

589 IN SAMHEbRM PU01'ilErAM ALLK (iijuiv; v i-xi' isrrio. — i.in. ii. ko

liltei iininuiiilus spiriiiis obsistii, ciiic.m iC'U'i>- A libcl iiiveiil:i nlllia qnasi suu siiuic.c licei. Alioi|niii

iiiiii) nioliiiiin.i melins crtiitiiienlic sii|ti>r:intiir inilii- nec .Mnyscs et Daniel sapici li.i vi;l liiieris yEjry.
slria : cnjus adeo laie pniet viriiis, nl cli«ni a ilili- piiiiruin Cli:ilil.rorniii'|iie patereiiliaennliri , i|u<irniii

geniia niHiiniii si'quend3i]ne siecularis elnqiieinix lanicii siij"'rsliii>iiie» , .siiiiiil elilclieiis linrrei aiit.

»iiavil:ile, qu.i snperbus iuculuisqne pliilosn|ilioMiiii Nec ipsi! iii:;^isicr gi'iiliiiiii a'iq>iot versiis |.iiclai uiii

qn:isi salliis Quit, alistinere ronvenici, l''avut eniin suis vcl scr jilis iniliiiiSM i, vei diciis : scd iiiiillii raii •

ilitlUlans, labia merelrien (Piov. v). liiis 111'cese fit arutis rosa iu sjiliils, 1111:1111 ini.llibcs

Purr» Jfiialiiait nan audieral, cuttt adjuraret pater llliiini rolli!.'jlur iu lollis; nnillo seriiniis iii nposlii-
rjiis populum, etc. Illuminatos ilicil ociilon , rccica- licisi|uam iii J'lil»iiltis i|irirlliir coiisilluiii 'aliibre

los et rennvains :itl intneiiduni, qui loiiga, nt solci, pagollis. N:iin el -.lyes ipsi', qiia! biijiiMninli iiiel :i

inedia vel labure laliere j:ini coepcraiit. Jona|li:iii racluiil, orc qiiiileni |r:Rlen.luiit itiilrl:i dicli qii:!-

igitiir, qui prius scopiilornin dentes et iriiis Jevire- niiujrcanl, sed iii |.n li^rloiibiis sciv:i!'i vein iiata
TA ensiiiin, qui, linsiis aiid:ici i rnmpressa , snis gesta qua; leriaiil.

viclorix cansaiH salulisqiie prxliueral , inipruvisa Vidittiiipsi^qvia ittumina.i suiil oculi iiiei, elc. Htc
subiio blandieiilis gasiriiiiargiai culpa consierniiur. rjii, personae verlia convcniiint , i|ui dnrlis in Ec-

E!l nobilcs s.-cpe inagislri Erclesia! , fiiagnoruiiiquc B cle»ia, sive etiari doctniibiis lcclionem litterarnni

victores ceriaminum , ardeniinre quniii dercl olilC' gcitiliuni iion aiiiuinat esse nncivara. Vidctis, in-

cialinne librng genliliuni lcrtilantea, cnlpuni quani (|iiit,qiila ellicacior snin lncius, et aculior pioiiipiior-

non pra^videre conlrahebant : adeo ut quidain eoruiii qiie ad peroranda qu% dccent, eo qiiod gusiavciini
se pro liiic ipso scribal in viiione rasiigatuni , oli- iKtiiliiliiiii de fliire Tiilliaiia: lcctionis; qiianlo niagis

jecluoiquc sibi a Dnniino inler verbeia frrienlia bi didicisset populus Clirl.>-tianus seetas 1 ( ilo^iiiaia
,

qnod iion Hiristianus, sed Ciccronianus pntius cssct i;cnliliuin, noiiiieniriWocniiflileiilius i-l rcitius roriiin
babeiidns. Sed cl audiloruni (iileliuni noii paucl vir- derideret siniiil et convinrerit crrorcs, inulto devo-
liiium gratia pnllenles, niinoribus viiiis lcntari iion lius di) sua sana lide i^aiiderel, Patii>|Ue luiiiiiiuin

desinunt, qnnd iliijna geii dispcnsatinne non laiet : pro liac gMiias redileret? .'Ne |iie eiiiin allam ob c:iu-

m qui niinora leri.iniiiia per se superare nequeuiit sani putandiiiii est Moyscn vel Daiiielcin sa|>ieiiliaiii

iii inagnis qux liabeni , nnn sibi alii|nid iribuere ,

voiuisse (liscere sairiil.uein, qnam iii cogiiitani dc-

«ed tolo 1'atri Inmiiium graiias agere dlscani. In- slrucre nielins, et devinccre possrnt.

liiixit au(eii) Jonalbani favo sylvestri virgam, qna Percusserunt ergo in die itla 1'liilisilneos, clc. Ma-
vel ad equuni, vel ad viaiidi prxsidinni utebaiur :
gmas liuniiliiatein, Ajalon campfls signilicai. Inoni-
c.i gic e:ini maiiii ad os converiit suiim. Et magisier nibiis aiiteni quie ivric gerii l£(cle>i.i, Pliilisiliaeos

quilil ei nonnunquain auctorilate poteniijc vel sub- peiculii ;

({uia per boiia qiia: facit, nia!ir'niii s|>iri-

iliios regere, vcl seipsum sine olTensione geicri; tiium vires uiiiiull; qiii:i pereiiliendi siii 1 :ili liiiiiii-

cnrans, argiiiiientis siie senicnliis geniiliuni ciedit iilate inchoatx, nsque ad bitiludineiii (Oiisuininal.e
adjuvandiini : niellituque, ut ila dixeriiD, ex bis ore vlrtiitis, ab iniiio lidei iisque ad rriicilferain cliari-

illuininanlur quideni, quasi favosa coinpositioiie latis aniplitudioeni. Ue qua dicilur : Lntum niiiu-

vcrbuniin ociill ineniis, ad euiiniiaoduin qux recie datum luum niinis {Psiil. cwiii). Sed ci ipsc stains
nnverint acutius ; sed reiardanturplernmqne naenlis nniversalis t^rlesiu: ab li<iiiillli»ie iiiciiiiens unios
cjiisdeni inressiis, recordata sensuum vanitalc a Jiidaea; gentis, ad toiius iisqiie iiiiindi flnes cresccndo
perseqnendis pravorum sive actuuni sive dogin:ituin pervenii. De qnibiis Psalniisia Doiiiino canit : Ei
ciilioiiibut. Quod canens Psalinista , Narravsrunt camfi iiii replehttiilKr vbt^nale , pinguetcent fines >le-
mihi, iiiqnit, iniqui fahalaiiones, led non ita ut lex serli (I'sU. LXIT).
lua, Duinine. o>iima mandaia lua vmfai (Ptat. Dcfaiiijatus a-l autcm poputtis niinit. etc. Qiiod di-
citviu). ciliir piipulus roinedisse rum saiiguine, non esi
Jurejurando conilrinxit pater tuus populuin, elc. n |iutaiiduiii crnciilain eiini carnein rrudamqiie coine-
'iuibav t, qulu loiuni iiilcrdlxit ;
qnoii si ex parle dissc : qudd neqnaqnam liiiiiciiije, sed esi natiir:i;
iiiierdixissei, etes paite concessisset,coinmodins les besliitis;sedocrisispecudibus,anlequara«aiiguis bene
videretur exacta. Veruiii qui:i in liujusreinudi rebus dilueretnr, nuiiduni purgalas carnes coxisse vel as-
gpiriiualiuin P:iirum sit jussis obseqiiendum, Jona- sasse, el sic coniedisse. Signilicai aulein ni3"istros
lliao sorie defirelKiiBiis, et oraciiluin Oomini die iuerles, qiii sicnt liodie ccrniiniis, longo sa;pe eaie-

illa cnnsiili-nli S:uili siibdiiriiiin maiiifoslissinie de- ciiizaiidi labore defaligaii, nonnullos qiii.s daniio-
claral. Si cniin taiili apiid Deum valuil lerreni niacis erroribus pra;ilieaiido eruennl, a gen ilibiis
rcgis iniperiuin ,
qiiautl putas valere maglsiri spiri- (|uidein riiibiis erndiendo in:ictan(; iinilari ronati
inaiis? Seil et iii typica pario tnrbal lcrrena prad- illiiin, cui dcstinatis de citIo runrli griieris aiiinian-
cordla, si quls Ikpc sola fi»;leMi:i gercre pr,Tcipiai, libiis dictnin rsl : .Uarln el mnnduca (.4(1. x). Sed
ciim 0:>iniiins \iiiuni novnin in iilres velcre^ inil- quasi in lena inarlanl, ct cuin saiiguine inandii-
lendiini iion esfc lesieiur. Tiirb.ii aennien legenliiim, r:inl, qiios a lcrrenis sensibus,rariiisqueet eangiiinis
et dcflrere cogii, qiii cos a ler^cndis sxcularilnis lllcrebris niinns ppileclc, vcl ducendo, vel ipsi vi-
lif.eris oniniinorlc .^-stlinai prniilbundos , quiljus ubi- veinlii noii siilirRhiini, nssnetosqiie adliuc viiiis
 ;,

5jt nrO.E VENHUIill.lS OPEUUM r-VllS ll. — F.XCGILTICA CtNUINA. 5')J

iit-cdiiiintiic agcii(i:s viritilibus lii&iiiulus, acceleranl A iiilnilii siiiiiiii» eoiilrecliniiiis. Ai quiciiiir|iie K|)iri-

F.cclesix iiicmbris iiicorporare; conlra exfinplum lnaliicr iiniver!>a iii (iliristo ci Ecclisia rccapiiulari

priiiii pasioris Kccli^si:c, qni ii) ciunaculo, lioc e>l ilignosciiiun, supcr saxiini illuil gramte, quoil pra;-
suiniiia vivciidi >cl iloifiKli lncaliis, iii:it'lare cisuiii ile iiionle siiic niaiiibiis crevit, Jesiriiclo
iii

oblata, et a Oeci piirijila maniluf.ire prncci|iiiur. El iiniiKli iiii|»'iio, ct iinplevit uiiiiifm lerraiii, occi-

iioiaiitliim, ciiianivis perlc.Ma el imbecillis cst mcn- tleiilis :ibs iiii! noia vesciiiiur, gratiiiiique jani On-

lis linur.»iia; peifeciio, Jiuialliaii lot lanioruinqiie m^ii" no>ir:i' il vt.iioiiis ac pii sensus aliare con-
IritiMiiiln anclor, jjiilu; siiUri'- slniiiiiiis.
l>.ilralor operiiiii, l.ilis

piionciii iiesciu> incinril. Pupiilus omiiis posi obser- t't '''i'' -Sa"' : /rrimmimH/icrP/ii/iuAiJm tiofli;,ete.

contiiieniia: teinpiis staiuiuin, post Dispotieiis Saul irrticre siiper Pliilisiliiim nocie, c;
vaiiiiii solliciiae
v:isiarc eiis iisque ail inieinecionein, consulit ora-
lol ima dic prostraios aJvcrsarios, ct ipscgasiri-
:ii.Tr(;ia vii:lrice prostcrnilur. Vcitiin ijuia imiltiplex ciiliiin Diiinini, iiec mcreiur; aucioreniqne peccaii
0.1 i!iiI;k tenlatio, liiinc anle tcnipiis cuocessum at) inqiiirciis, snrie cleprelieiisuiii, et conliienleiii inorti

ronicileiiiliimp Tlraxii, illuin tcmpore concesso iiii- atljiiclic.it Jiinuiiian ; qiiein lamcn ,
qnia salulciii

iiiis conccssa sumerc persnasil

iiiagnain recit iii Ur.iel, populns a jtiJicio moriis

Nunlhierunl aulnii SiiiiH, iliiciles quod populus " criiil. Volentes s*pe binii reclores cunclus il.rino-

pMOfse! Dflniino , eic. C< giiiia pcrf. tti i|uic|ue r«- niitii iiisitl.as cxpiii;n.iri, ac .supersemiiiaia boiio sc-

clorcs desiilia iicgligeiilinm docicirnin, qund pcccenl inini zizinia riinililus, si lieri possil, ab agrn niunili

Doiiiiiio, baplizaiilcs cns qiios a carnali cogitatione, biijis evpurgan, respunsum Duinitii per Scripturas,
netduin plcna lidei insiituiione purgarini, coniiniiu qu:id lioc flori valeal, tion accipiuiil ; causam qux-
i:ilcs pr:i;variciili(>nis reos arguunt, ei caibolica au- renlcs, nnllani niag:s qiiani liunianae rragiliiaiis al-

i itiriiaie viias ccelestis regulaiii pal:iin proponi jubent qiie ignoraliunis audiunl; qula videlicet iiec ipsi

magislrisque incrlibus, qiios viilgaris ealenus impe- duciore.s cxiinii, ducesque credeniiiiiii, in bonis quae
liiia vcxarcl, imperari, nl acldnciis usi|tie ad eam aguiit, 3 peccati sulircpiiinie pnssint iininuiies exi-.

qinini ipsi a palrilius didiceranl vit.ne formulam siere, sed in niuliis ofreiuiunt omnes ; verum ne
ciinctis qiios imbuendos &usceperiiit, siipcr firmissi- propicr lisec inuriein lnant a-ternain, et bunuruin

iniini catholic.i: perfeclionis exemiilar cos caeclii- qu* gessere merilis, ei EcclAsiaruni, quas ceriando
7aiidn, a pristiiia convergatioiie palernx- tradiiionis niuniere, precibus adjuvaninr.

occidanl, et baplizando Rcclesia: iiieinbris incorpo- liecesiilque Saut, ne piTsciiuerelur Philitlliiim ,

reiil, nciinc iilira peccenl Doinino, lldei el vitic elc. Receduni qtiidem dociores sua; fragilitaiiscon-
ralesiis ign:iros, uniiati sui corporis, lioc csl Eccle- scii, nec ad unines dxinonum vcrsuiias indagandas
si;i; Clirisli nectonies. Dovcm ci arictcm Pbilistlia:is Tcl evacuandas suflicere scse posse dcpreliendunt ;

ereplos, niqno a populu Dei super saxum intclle- scd v.c iliis cordibus, ad qiix repiilsi atquc abjecti
riiiale niaciaio> et comcsios, stnltnin quemlibet et iMimiindi spirilus quasi ad propria loca recurruut.
tuporbum iniellige, a consueludine moriifcra Sfiiri-
CAPUT X.
inalein rennvaios in viiam ; siciit et supra oves el
Saul per eircuiium hostei hrael expugiial, filionin
viitili cum biilnis ab eisdein ablaii, xquc moiibus simut el nitlitum gloria clarus.
aninr.c vcl c:irnis irraiionabilibus et Ijscivia: dedi- Al Saul, confirnuilo regno super Israel, puguabat,
los, scd |>cr Dominuin salvaios, insinuaiit. etc, »d id quo I scriptuiii e^t : Nam q-.teiiicHnque vi-
yEililicaiit autem Saul nltare Doniini. /Edificavil derel Saul tirum forlem aplum ud pratium
el , tocia-
.iltare, ul celcbralo siiper illiid liolocausto, pro pec- but euiii iibi. In hac lectioiie >ub ligura crescenlis
ralo qiioqiie populi, qiiod teinere ciiitiiiii3t..at, inter- rrgni vel doinus Suiil, Cliiisti lides per orbein pro-
vciiircl. ./Edilicat niagister qni^qiio peifeclus in palanila dcscribiliir, qui pugnabat pcr circuiiuin ad-
atiilicKiitim conle fidem doniiiiicx pas^^ioiiis, ubi in versiis oiiines iniinicos suus; quia tle Juda'a, qiia> iii

ali.iie vivificx crucis sangiiis itle preiiosits iu re- ,„ej,„ „,,ii,„„„„ ^5,^ „,i,gis pr.^.j,„,„rib„s i:brisiiis
.jj
iiiissionem fustis est pcccaiorum, manireslo cuiiClos iiiiniiCJs >uo iioiiiini genles suu verbo subjiig.ivil.
iiilcr.iniis exciiiplo 7uia si el Doimni exilus luors, Jiixla i|uod
;
Psalinisla pr.eilixil: Uwiiet qui in eir-
mnlto mayis servi murli^rorc debent memhra sua qux cuitu ejus sunt, o,jereiit munera {l'tat. lxxv).
iunl super leiram ; [oriiicalionem , immnndiliani li-
,
(.'i/Hiia Uoabei lilios Amiuon, ei F.Jom, eic. Moah
bidinein, concuinsceiilidm mulain, el avariliam, qn(e el Ainuiuii, qiii juvanie ebriciaie, i'i qu.i etl luxuria
cst timulncrorum tervilus {Voluss. 111), et CTlera lalia, {Ephes. v), iiocte de incesio coiicepti stinl ; ba'reticos
qua; opcra carnis ct san;;iiinis csse, nec frnciui Spi- inlellige, iiiurdin.ile accepto p.ilcrnx fidei semiiie
rilus sotiari |>i<ssc, 111 inid-slissiine clarcl. Scd ct dcgeiirres. Edoni, qiii niajor natu iiiinori fratri ser-
jpsi quoticlie vcliTiiiii p.ilrtnn plc'liiiiiiii|iii< dicia vcl virc adilicius est,Judxoruin populiim exiriniil qui ;

acla rcplicaiiies, ac per b;rc iiiicr liiciaiiiliini ruin naiionibus geiiiiuin per oibeiii, el cxciuie perfidiaa
hostibus spiriiiialiter rclici desidoraHles, quoiipiot nicnlis, eilcrieii.c serviiutis est coiidiiiuno sulnnis-
al liiieram suliiiti t.ni» aiictt.iilaiis veiba seiiiimus. s„s. R,.gcs Solia, Pliilistbiim et Anialec. tle qtiuctM»-
qii.ivi III lerra boves ovesipio iiiaciaiiies . ciiin san- sequeiilcr tliciiur :

(uiiic comcdiinui; qiiia ctclcslia carinli et icir.iii Conijre,jnio<iHe excrcilu perttitiit Amultc. cic. Ei-

I
 ;

'm IN SAMllELEM I'UOriiET\M ALLECORICA EXPUSITIO. - LID. II. ^Ol

leias n p;iiii:>icliarmii sanguiiie fide el saerameiilo A allegoric:i niajorun) gesia coiitiiciiJa subcaimis ; et

iiniioiies sigiiificai, (iiiiis iiniveisos sua; pacis iiunii- in ip.so Ecclesia; nabcenlis cxordio, (|iiaiil(i fnriinres

ciis (Juplii i ralione Clirislils superai, ul Israe! spiri- qiiosqiie apliorcs(]iie :id procliiiiii spirilii.ile viros >o-

iii.iltiu (1.-, iiianti vasiaionnn ejiis eruai, vel sua cialiat sibi Clirislus , t:iuIo plura iJ lcmporis ac Ire-

videlicel liJo salvando creileiiles, vel incredulis siia qiientiora per cos ininiiindis spirilibiis aiiiiiiaruiii

jiisla cxauiiiiatione diiniiaudii. spnlia tolletiat ; scil ei niajora ab cisdem niariyrii

Fueritnt ttulcm fiiii Saul, eic. Tres lilii Saul ma- certaniin:i Ujlerabal.

giios Gdei ciillitilicse, ()u;e uiniin in Irilius persouis CAPLT XI.

Deiiin pra^dicai, duccs expriniiinl. Qiii qiioiilaiii iion Saul deinotirijiissus Aiiialec, ciiqnatos il/oi/»i, ne siiuut
inlereanl. jubel seceilere. lil quin pra^ceplum ex
sua vinule, scd Dci gralia sunt (|UOil sunl, ()iioniani
parle vinlaril, scissn Saiiinelis paUio , scinleiuldm ii
:clerna sui Coiidiluris (cni diciiur, Tu autem idem 5f rcgiii qlorium uuilil. 1'vrro Sniiiuel, occiso per
ipte es [Psal. cviii] ) visione peifrui desideranl; se rege Anittlec, utlro Suul videre conleinnit.

(|(ioniam pcr Clnisluin Jesiiin, vornm videlicet f>e- ( I Reg. XV.) Et dixit Saniuel ad Saul : ite misit

gem ei Salvatorem, se perpcljo salv.indos ac regna- Dominut, ul ungerem le iii reyem. elc, usipie ad id

iuros confiduiit ; recle piimus fil 3s ('oluiiib.r> doinim, quod srriiitum esi, QuoJ conslilumet regem Sanl
secuiidiis Dusideravi, tcrliu^ llex ivieus salus inicr-
" super Israel. Hxc leclio stiper Suiitielis ci l)a\i(l

preiatiir. Diue fitia' cjus, iiiliiiniorcs ridcliiini plolics, specie Judxoruin regnuin ob culji.iii pciliduG ad

Bcd corpoie et (iieiiie Deo dev tias iiidicaiit; vel certe gciiles Iransferenduin, iiiio omiics qui picc.ila cuni
priiiiugeiiita filia synagnga minor ICccle>ix speciem suis auctoribus perfecio odio iion odermi, exsiir-
leiiei. Qiihus eiiam iiiiniiuiin ciymologia cnngruit pandos ducet a regno fidei ; et hoc melioriUiis pro-
uaiii (piia Synagoga clecioreui non de cunciis lale xiniis dato, nihiloininus eos qiii npcr:inlur iniqiiila-

iiatiiinibus, sed de muliitudine solins est IsraeHiicx lem, cum suis operibus esse perdendos.
siirpis coliecta : Ecclesia nutem omnibus est ad lidcm Diit Samuel ad Saul : Me misit Dominus nl unge-
coiivocaia de gentibiis, recie primogcnita filla de rem le in reijem, elc. Dicii sermo propbeliciis qiioli-

iiiultiiudine, secunda cx omnibiis interprclari per- die redoribiis Ecclesiae, quod non proprix lilicrtatis

liibeiur. Uxur S.iulis Acliiiioem, qux iiilerpretatur indusiria, sed ipsius ininisleriu per Dominum ad re-
liatris decor, lotnin caibolicx Ecclesi% pciTeciionem gendum sinl populum ejus elccii ; idcoipie vocem
figiiraie denuniiai, qux rrequeiiier in anioris Can- imperii illius inienia semper debeaiit anrc perciperu.

lico soror, et dccora sui Conditoris, quieiper in- Dicil et oinnibus Ecclesi e filiiv, ut Douiiiii jus-is

cariialionis mysierium frater fieri diguatns esl, ap- n obtenipcrent ;

quia iiimirum oninis niiindo coide,
pellaiur. Abner priiiccps niiliii.i: cjus, qui pairis qui Dci vi.^ionem desidcraiiler exspeciai, rex super

luccrn.1 diciiur, vel Joanm^ni Baptlsl:iin, qui erat populum ejus Israel uncius es( ; super ipsuin sc:licet

Ittc/nrna ardens et liicens {Joan. v), vel omniuin qui bonarum cogiiaiioniini aciioiiuiiiqne cielum, cnjiis
siiigiilari prx cxleris Ecclesix prnpiignaloribiis alti- se iiierilis sperat ad ejiis visinnein perliiigerc. Israol
liidiiic prxfulgent, viros virtuiis insiniiai. Adino- quippe, vir vidcns Deuin inlcrprctatur. Et benii

nenduni sanc putavimus leciorcm , non semper mundo corde, >/uei)iiam ipsi Deum vidcbnnl (Matili. v).
easdem pcrsonas unuin eumdenique typica in parie //«?c dicit Dominss exerciiuum : liecemui, elc.

mudiini tenere ligur:<rum, ^ed, niuiaiis rerum cir- Apia pratfaiio ad belliiin spiriiuale coliortami, ut
cumstaiitiuni causis, inutari eiiani pro tempore el Deiim qui lioc adire prxciperel, noininiiin exerci-
loco species ordinesque typorum. liiuiii cogiiominet ; lioc est agiiiiiiuin angelicurum ,

Erat autem bellum polens adversus Pliilisthceos, qiKiruin nos necesse est coiiira polcst:iios acrias

cic. Caiisa belli poientis adversus Philistlixos illa diiiiicanles, proleganiur anxilio. jEpyiitus auieui,
inaxime exsiiiit, quia Saul fortos quosque et aptos qux tenebras sonat, priora peccaia, qux nos usquc
ad prelium viros snciabat sibi. Na.n si rex ipse ad inare bapiisniaiis secul.), sed in eo suni demersa.
iiulla foriioris niiliiix manu siiparetur, ne<iuai|naiii D sigiiificat. Amalec vero, qui iransito mari Rubro re-
viciiiis liostibus terribilis, eos ad belliiin polenter siiiit in via solitiidinis Israeli, et interprelalur po-
excilarei; sed sicui piioriliiis euusque temporibiis piilus bruius : ea iiimirum peccata deinoiisiriit. qu.e
Israel illis lurpissiine, siiie aliqua spe libertaiis ser- nobls pnsi iiiidam baptisnii quotidianis arniis iiisi-

vircl ; sic niniiruin, sic in Ecclesia quoiquot disso- sleiilcs, nc ad proniissa coelcstis pairix rcgna per-
luti a bonis operibus, iiec vinuium spiriUialium veniamus obsisitiiit; ne rrucluin nostri cordis in
suiiius inililia prxditi ;
quia dcsidiosi iiegligcniesque sai ctincatioiie conierveniiis, leiliifcro liuiic leuianl
peccamus, hostibus infestis enervi torpore iribula qiiasi denle decerpere; qiinruin omnia denioliri, ne-
siiiisirx conversaiionis solvimus. Alcum a peccaii qiic eis parcore jiibcniur ; hoc esi, deponere oniiiia
serviiule resipiscimus, spem viiiccndi resuiiiiinus, propler qux veuit ira Dei in filios iiicrcdutit:it:s,

insnrgit hoslis, et crebriorlbiis nos acrioribusque irain, indignaiioiiein, inaliiiani, bl.i.siilicmiani, lur-

lenlalioniim sliniulis appelil, iil vel ad nagiiioriiin pem seriiioneni de ore vcsiro, el caMcM linjusniodi,
iios, si possil, servilium retoeet; vcl, si non possil, iVoii piireai eis, sed interjice, e:c. A viro us(|ii(!

ipsain salieiii stii conl(!iiipiiis injuri:un gravius sx- nd iiriiirMii, ab opere porfcclo [uccaii usqnc .ad

Mcndu viiidicel. Vcruniulde moral bus iiosiris ad cofcit.ilioiicni carnalem dicil ,

gciiilt icctii vidolicct
MS iJEO.E VtM,«\»ILIS Ol'EliL.M PAftS H. - E\I.(.ETIC.\ GE.NLINA. m
A liia» antplecluiur repereril, sorvel iiicoUiine.
iimrifeiiiqiiu «obnli» iimiiiiii.l*. »':»rmliim el l:u:icii
I'lii-

ifiii, i|>»i iiiilin iriiiinsilimiiiiii- i,«f»ri.f :iiii"nis, rcs cnim ctiatn inler pag;uios inTcn cs mansiieto»,

t|iias »iuii>tra ci-gJl.ili» iii;ile nii|ier eJiu, |h'|iis alfr»! liiiinilc'>, l>oiii;n<is, jialientcs et in c\empUiin Cor-

inlelligi!, liovoin oTi-in c;inn'lum cl iiclii cciitiirioiiis clccinosynls atijiic oralioiiilius ser-
iTelci-lil ; , . ,

MsiiiuiM, iielit^luiiii.ein sliillili;i', JissiiliUiiiiiis iiier- V ciilc . Uii;c niniiriiin viriuies, i|iii.i lcgl Uei vicina

lixin, liirtiiludiiieiii .iiiierljiie, oC liuiiria; pcliil.iiiti.ini

i|uasi co|;n.iiioiic ciiii)}rniinl, et de iinis mundi leiie-

bris ;isceii<lciilc8, <|iio ad rei|iiieiii lucenique proinis-

liicil.

j\o>mi<\ eot, eic. saiii |icrvciiire possini ailjiivanl, neqiiai)uini inler

Pritreinl \tii\n<' Siiu. et re<-eiisiin

viiioriiiii liill;i V iii-eie v;ile:niius, miics viiia pcidciida; , sed nt p>>sscs>nri ^no prudessn
Ei "i>s, iil

conlo iiosiri) seiisiis ag- qiic:iiil (Cin.xiis ii»niqiie possiilcns dicitur), a vi-
ni-cesse esi, cl ininiciios in

iniitaiorcs viilclicel Ajjui illiiis iiiniiixii- lixruin siiiit omuiiiio scccriieiid;i; catalogn. Recedit
firegeintis ;

lnijis ciiim, jubeiite Saiile, Ciiuens, (|iii ialr;indiis esi, nl>

l;ill, qiii iios suo sangiiine <l« iniiiiill .IT.ijyiii»

di(!ii;iliis csl. Qni viileliccl seiisus ioiiiiTio Ainalec pcrilciido, ciim scp;irantur examinc dislricli
reitiineie
vCr.icilcr dorioris viriiilcs caiecbizaiulnriini i|iia! jiiTaiit, a
iiintlcsli spirilns iilisciiiiul;iiilf's, i|iii;i tiiii>;

Milversus liiistciii ir.i valciil, cnin j;cniiii;i. iil 'St liti viliis qux grav.iiil ; iil iiec pruplcr vjiia detcslaiida

vcril;ilis vi:i:i! (;(>. '' ciijiisqii.<iii iinM dctcsicnlur cliani virtutcs, qiias
i'l |iroxiini, ililcciiom! iiiiiiii i, i

cuiii siil;i ilcnirii ca-l-^siis spc iiniversiis tci ic- intcr viiia delcsl nda sciliiliis eicrcere probatiir.
itiiiit ;

>lel'Ci;is, siniiil el niiseri;is S|ieiiiiiiii,

Ncc rursiiiii lionnrum cuiuspiain viiia, qiiibus ioier
n.c lialiit:ilioiiis

ilm cs diicciitcii;niii cl ilc.ui- viriines qiiasi lioiiio carcrc iicqiiil, proplrr viciniam
reclc pedilcs iiieiiiii;;iti

niimeio coiiipicliiiidiinliir ii;im iini.t iuil 'ii:iiius virtuiiim ain;ilcclcnda jiiilice.ilnr ; sed :cqiio d scri-
rio -

ejos de iiuo a^ilnr rci sivc |m; suii.c |icr- iiiiiiR iii oiiiiiilius corriginliir pr;iT.i ,
qii.i! viaiii
iiiiincruf,

fcctioiicin siKiict, iiiilii iliiliiHni esi. s:iliilis iuipediuiii; servcntiir recta, quK adjuvaiil.

Ciiiiiqiie veiii^sA Siiiil usiiii^ nU civilatem Amaliir, fircusiilque Siiiil /Imii/. i. elc. i;vi'a, qiKC doleiis

elc. Civil:is Aiu.ilcc coiisli|i.i(;ini advcrsus lidelcs sive paitiirieiis dicliur, iiiiliuiii coiiveisiuiiis, qiiai

(enl;<lioiiiiiii .tcicin cxpiimit, i|iil' iiunc a dxinoiii niiii siiic diilorc et niulcsia i|uad;im ijnasi parliirilio-

lius, iiiinc ab lioiniiiiluis, iiinic a lioslr;i i|isormii iie niivi luKiiinis iiicliOLilur, ii;sliinal. Sur, qux iii

coiii iipisccnt ;i ciiiili.1 no^ e^cil:it;i desxvil. Coi iii- leciini tr;iiislerlur, perlectiim c.irrcclio.iis liiieni de-
mrnm civiui.i t<'iil;iiil';'iiii vilinriiin |iro\iiiius «st sii^nal. Qu;c benc c rcj-iniic .Egypii sila solitndo dc-
lorrens iniimLins, lioc cst inrliidiis co^ilaltonum srriljiliir. qnia ic i|iiiM|iie iiullus rtcliludinem qnani

nucimintiiiiii iiiipclu.s, qiii dc bupcrbjj: du!inoni»c:c p :icccpit ciiiiscrvMi, si pressiiric lciielirarum, de qi>4

iiiuniibus cadens , laiilti iiuiios praviialis {.'raviiis eie|iliis csl, 'rnipt-r iiieiiii.iit. In E>il;i piisilu.» glailin

alluii, ai: nubis iiieipiignabilcs rcddll, i|uan'o acrlor veilii i|ui ilicit : 1'itiiiiemiui iijilur, in<|uil, cl roui>cr-

annuni Domiiii plucabilcm liicius pL>rsccinioiiis e\- lii.iiii, ut deleaiitiir reslia peccata {icl. lil). Scd el

aspcrat. Iii ijiin laineo lorrciiic iosi<llas contra Ania- :.|>osioliis J;icobiis, ciim ail : Jliscri ctliitr, et lugele,

lec lcjiiliiiiiis, ciiiii occiiliis aiiiiui virliitibus, clt|u;i: ci p onili- : risiis vester iii luctuin convtrtiiluT, tt gnu-
solos pecloris nostii :irliiter iinxit, devoliiiooiii sln- d uiii in iiiirruriiii. H iiiiiiliamim iii e«iiifteelit Domini,
iliis liiislcm pra occup:<re ct devlnccre s:it:i;;iiiiiis. et ejal al)il ioi(Juc. t\). Eo>deni percitiendo veiiil

Nam qii.isi apcrto ei ccrlaininc iirriirriiiuis, qnoiics Siir, qn:t; c rcjjiioiic, siciil alibi Scriptiira dicil, coii-

cleciiiosyiiis, pncibus, jcjiiniis, et c:cteris l;ilibiis ir.i fai iciii /Egypti ; cnin aii aiiosiolus f aulus : Fuisiis

spirilualis ariii.liirx generibiis, am toris uoslri c<in- eniin otiiiiKiinlii teiu bi ir, nnnc aulein lux in Uomino,
tra ciun fl.igit;iiiiii3 aiixilluni , al ciiiii llilc, spe, ct >i! filii lucis ambulult (Eplitt. iv). El ipse in Sur po-
liileciinne, buruii:i|iie simililios armis apusliilicis, siiii», /Eiiyptiim, dc qu.i exierat, aitendeie nuu
ipix i|iiaiiiuiii iii iiobis aliumlciii, solus (|ui dniiavii iie|;lexii, dicciis : Qni noii sum digiiut tocati apotto-

cKgnoscit ; biiiiiines autinn alins, el ipsus s|.iriios liis.qiiiii iursi.ctiiiit sHin F.cclesiiiin l)ei, led miseii-

iicqiiibslmus, i|uaiiivis scdulo ac sollicito ii»bls insi- || ^uk/iuin coiisriuliis jiiiii (/ f.'ur. xv). iVrcusSiiiii se

diailli'S, lalcl. Ciiiii, inqii.iui, liiijiisiiiixli anuis iiivi- si.lubiiier, iit n;c:ius post ciidciii viverei, nstciulii

kibililius coiilra spirilualia iicquili.c in cielcslibiis, ciiiii ail : Viro autem jnm n"ii ego, tirit rri» i» me
vcl iiiler ipsas lcnlaliiiiiiiiii piocell.is iiiil.iiiiiiir, quasi l.liritlus (<liil. 1 ). Ncc .Miliiin qni cnnTeilnnliir, se<l

iii-iilias iii tirreiite cintra Aiiiiilei: leii Itiiuis ; i|iiia ci lii i|iii, iiccciiio vcrliti veriutis, c.nvcnia pravi

palaiii riiiciiiCin advcrsariiini, iibi iioii videl, sl(>iiii- liite iioo c.ir.iiit, |iciciiiiiiiil :>li ('.vila u.^qiic Snr ; quia
IIIUS, pcrpcluis atldicli doloribus, jiislaiu diTin;K dislriclio-
Dixitiiiie Siiiil t.iiitvn: .Xhite , recedile,i:\c. l'.iii;cos i.is sciitcoli;iiii Niislinciit, i|o;v cst c regiiuie /Cgypli;
riigii.itos lulssc Miiy.ii, sacra rcri'rt liisluria, ili.ciis :
iinji sriiiiiiliiiii iic |iilii;iiii sliitlliiiuiii ip>i>riiiii rclii

lliiber iiiilcin Cimviis reiensrriit quundnm a Ciettiis Itiicl illis. V.t lios i|ii tqi.ic juliciile Siniutle /icrciilil

tintrii [iiiiiibnti suis. filiis lloluib cniinali Mnysi ; el S.iul, cuoi iilciii l''.c'lesi.e magisicr juva saiiciit

leteiidernt liibi'niaiiilii iisr/iie nd viilli'iii (/i.'iv vocnlur Scripliir;c iii'i:tiia, qui olicd uiiles curii)|il ad vitaiii,

Seniiiin, et eviit jn.rtn C.iles (I iuIh: i\ ]. I'i;i>ci'|nl c<>iilciiiptore> jii^le damnantlos priinnuti.il.

> jj.. SjiI ('iii.to icicl.ic .'b Aiualoc. (Jirai iltuior Fl (i;i)iic/ii' ilit ^ijiiil trt;!!!! .I'nu/r» i.iM'«, ir
^«l
e;..n.u , 'il si ij.iid iiiiir mIh '|ii.c .ir^n.t, viriiiliiiii ll.\elcu»i puto4 Saulis opiiniuni d>tcrvitiiu'|>io,
i«7 tM SAMUtLi:M rKOI-IIETAM ALLKr.OmCA rvXPOSmO. -Llll. II. .S'.',?

siiimciipsius, vfi siilijccin; s lii iilcliis reciorciii, :)l> A Coiuiiniaiusque esl Snniuel, &.c. Noi) lixc per alle-

liiiic iiiiTloiii ilflsigii(.l rt roiir.ibiiiii, i|iii rec e i|iii- <.'oriain espnnenda, sed ad iuiiiationeni potiiis biitit

Jciii innnciiis Moysi [laicil cognalis. Kecli^ viilgiis lialieiida virliitis : iil prn fialriiin erratis qiix ipsi

iMiiiie, el vilia r)iia!i|iic r»c reprnlia (ieiiinlidir ; seJ in sc iiiiellii;;crciioiiiluiii qiieiini, iioa solum conlrisle-
iiiiii rcile grc-it^s oviiini, caMeraijiic iii lerrain iTona luur III aiiiino, sed ct onini ad OoHiinuin pro eis iii-

aniiiialia, vestes, cl omiiia pulolira siiinil cuni i|iso lenliuiie clainenius ; nec uon el ipsos iiiox iit locus ci

rege resrrval. Et spiriliialis milili* duces uiiivcr>>os, tenipus arriserit. ad .ignitinniui correpiioiieinqui:
t|iii /Egypliiin inlellectualein, lioc esl lcnebras iiiiiii- ailinissniiiiii revocare ciirrnuis.
ili fiigifiitibiis Dlm faniulis obsistunt, vcl hoiiiinps Ciimqiie de norie iiinexi.-i.sel Sdinucl, ii< irci nrf .Suiu

vel acius reprobos glailio vcrbi et viiac rerlors wain;, elc. (iainielus, mt lia circiimci^innis; Calgala,

enteniiiiiare; quidiiiiiil vero insons ct Mosaicuiii in- icvelaiio dicitur. .Miilii crgo iiecduin pleiie viiiuruiii

liT cog invcneriiil, debeiil iinniiinc servaic. .\lqui cprlaiiiiiie devicM, cerlaiii jaiii silii qiiasi perlecO
abomiiiabilia soJuiii ei iiifanda, verbigralia, funiica- piirincadiinis agiiilioii.^ coiisuinnialis coroinm jusli-

tioiiem, idulolairiain, perjuriuin, inasdiloruin con- tio: siipercsse pn jnitiunt quod ;

cst signiiiii sibi Irium
ciibituin, fiirta , falsa testimonia , el i':e(era hiijiis- plialc Itdncia jaiii coiisuminati agniiis erigere, el hoc
iiioill fl^giiin, vel io siiis, vel in sutjiliioriim nioriliiis " iii iiioiiic aliissiino viiliilum, qui notiiia circumcijtio-

cradicnre salagiint; cnmessaiioncs vero ct cbrietatcs. iiis ap|icll:iiur. Dcscrniluntqiie posi li.ec in revelatio-

conteniiuMes et icmulaiiones, avaritiani, odiuin, «a- iicni, ciim sc ip^i posi virluium culmeii asceiisuiii,

iise laiidis vel honoris appetitum, quasi minus noxia, posl pra-libatuui siipiTna^ reiribuiionis gaudiuin, vera
vel etiaiii salubri», nec non ei ipsuin rcgein vitinruiii jain liuiiiililalc glorinsoi auluiriani voraciier revelal.i

pinguissiniuiii, hoc esl superbix tuinoreni, nnlunt coiilis lacie nosse arcana. De quibiis Patri Doininus
disperdcre, realuai profecin gravlssimar prxvaiica- .lil : /l{)scoii(li>(i /iirr (] .S(i;;!«)ii)fius el prudeul:but, el

lionis incurriinl. Cujus ob ineritum reaius, ct Jud.TO- reveliiili ea parvulis {Malllt. xi, Luc. x).
riiin populo qiinndam in cxeinplinn Saulls, oblaiuni Fa dixil (i Saul : Ueiiedicluf lu /)omino, elc. Vo-
rcgniim Rei daluin cst genti facienti fructiis ejiis. Ei cein gregiiin ci arniciilnniin, incondilos aiiiini inotus,
iiiiilli hodiu Cbristianor:!iii prninissani sibi vitx coio- (iissnnosqiie cogi(aii..nijm insoleniiiiiii tuinullus iii-

iiani aliis obrmendaiii i-olinqnuiil. Lbi eliam jiixt.] lcllige ;

qiios qiiirunqiic in se ednmare ac repriineie
liiieraiu salubirrinie nivnemur, utdivini pr.Tecepti dissiinulat, fnislra se verLuin Domini, qiio vilia

auctorit.is, liumanuni sciiipcr in iinbis vincat airc- ciincla dciiioliri pracepil, jacial iiiiplevisse.
cliiiii. Slulia ei.im iiiis^r.ilicn^ parcU hotno hnmini, Klni» Saul : De Amalec adduxerunl ca, elc. Hxe
cui Deus non parcendum proeccpciU; qiiaii >ne/iu« uo-
C conscieniia prophi'lx confitelur,
noleiiies liccl re:i

lerit quid de homine peri debenl homo, qiiam qui ho- ruin non soluin Ueo, cujus oculis nuda et aperta suiit
mincm fecii {F.ccl. \). Non aiilem sola auctoritale omiiia, sed et viris spiriiualilms frauduleiil? pravo-

regni superbi.un de-igii.it Ag.ig (quia iniiiiini oninis riim pectora paienl. Nam el Elisxus lungu posito
peccaii supcrliiii), *ed et ipso nniniiic. qiiod irans- Giezi, pr.cseiis erat corde. Et Apostolus corpore
fertnr in tectum, qiiia conieiitns sxpe a ro^iniiiniie absens, prirsciis aulcm spiritu, aiguit peccanieni iii

proxiii oruin, ra!.liis el ilioiiis luinel iii rorde pravo- Coriiiiho. De exeniplis, iiiqnii, reproliurnm adduveie
ruin. Appiehendil aulem Aga^ rcgeiii vivuiii. el vul- inulliiiioJos hruinruin la^civorumqiie alTecluuin cla-
giis interficil, qiii viiia carnis eradicans, capui eoruni 11)01 es. Pepercii enim sensiis imprudcns liis viiiis,

superbinin dispiilando a viriuiihus secernere, et ilHic ininus nnciva videbaniur, ueqiie ea delere cu-
qiiantuin sil noxia iiovii deliiiire ; sed banc hiimiliter ravit; quiii potius liaic ipsa virtntes arbitratus,
vivendo, in seipso iiuti iiovit exstingucrc. 1'arcitque auctori suo grale ofTerenda putavil. Veibi gratia,
Saul Agag, parcii et populus, quando el dux ipse stuliitiani s mpliciiaiem pulando, iracundi-dC procaci-
virtuium aniiniis latenli in pracordiis superhiae raol inieni zcluin Pliinecs et llelix niinciipando, desidiaiii
liieranniiil ; et universa qux hunc seqiiitur operum n lorioris, palieniiani David .nBSliniando, eiaiignstiaiii

lurma, ejusdem iicfandi lunioris assen-

spiriiualiuiii leiiarilatis parciinonic, discretioiiem vocandn; et
sione corrumpiiur. nnlaiiila piriler ac vitanda pravoriim consucliido
Fuclum esl aulem vevbum Dominiad Samucc, ili- neqiiissiius, qiii exciisando sua solenl admissa cu-
ctnii, eic. Pceniieiilia J^ei, iion perliirbaiin sensus, iiiulaie. L( ce eiiini Saiil ea ijux Domiiio jubeiilc
quie in hnmines cadere eolel, reiractaiues qiiid iin- oicisa suiii, se cum populo occidisse ; bis vero quae
provide niaii cominiscrint ; scd mutatiu dicitur rc- coiitra interdicliiin ejus reservata suiit, nnn se, sed
rum Iranseuntium, imnnitabili pra:scieiitia nianeiitc pupiiliim iicpeicisse le^ialur. Li luulti negligeiites ac
divina; siciit fnini iion piniieie, inulaie nolle qii.TC ile>ides, si qiia vitia superaverinl, vel se superasse
slaliiil significal. Juravit Domiuus cl iinn pmiitebil piilaveriiit, ikiii h.cc aucioris grali:i; , sed suo suduri
euni, Tu es sacerdos in wlernum (/'*-;/. cix) ; linc e.'-!, tiiliuiinl. Qiiaciinquc autem in se exstlngiiere ant iiu-
(|uo(l seincl staluil, niinquam sacerdoiiuiii Clirisii liiiii aut iicqiiciiiii, li:i'c Inilitx sibi nature vitio pra;-
niiitavil. Poeniluil auteiii Saiil cnnslitiiissc rcijeiii ;
v.iliiissc raiisaiilur, ut cx obliquu cl iii ipsum iiatiire
qiiia cl piilidiam loiiiis Jucl;c:c genlis, el lidcin fals - Aiirloicm re.ilus Iiiiniani caiisa refundaniur.
ruiii <;iiii.-iiaiioiii:ii proiiiissio icsiii
miincrc (irivct. Diiil aiiliin Siiiinn:! itU Satil : Sine ine, ct iiidictibc
fj9 l>fiD.E VENKIUKILIS OPEUUM PVRS II. - EXF.GETICA CENUINA. 600
i.ki, clc. Siipra lcgiinus ijuod in ilie sil iiiictns iii le- A Nolaiuluin autein quod iion victiinns ii>alas, sctl obc-
(;ciii SjiiI; in Jic qnoJ uiigi iliUeal iirxiliciu^, et (Jiiiiiiaiii dicit esse incliorciii, ui ill.is qiioqiie siid
1'iiiic iiocle leproli.ilus oslentJiliir. Noii liiic furlui- teiiipiire bunas osiendut. Non vituperat legein , sed
lii ei siiie rausa , scd guia dies aliiiuandn ju^liia, Evaiigeliuin prxlert. Laude dignuiii dicti populuin
(iiix |'.c<'Caluui d ciliir, in ilie elcitus, ct iiocie rc- le^i-i, qiii.i pia cordis ilcvoiione siiis lidlocausla de
i<'CiuEi'Si, <|iii pii)|ilci' liuinililaiis iiiiidesti:ini regna- gri-g.bus ollcrebai Auclori ; scd hiidabiliorem niullu
le, pniplcr iioxaiii inobedifnllji iiicriiil reprubari, designat eum qui ad cunsiliuiu Rvangelii eibibet
iinn divliio jiulitio, sitd meriio varianie liuinano. corinis suuMi hostiaiu viTentem, sanclam, Deo pla-
Scd et liodic ilicciiic hniiiino : Quia muUisuni vocali, ceniein.

puMci aulem clecii (Uaiili. xx) ; quicunque vocaii, Pro eo ergo quod abjecisil termonem Domini, elc.
pvr opera sunt lencbrarum ab elecioruni lucc st-pa- Siciil ca-icra hujusce lectionis, sic el hxc repnib.ili
laii. iiaiilis abjectio, juxia allegoriam quidem synagogx,
Ei aii Samuel : Nonne cum parvulut essi:t i» oculis jiixia vero icgis iropologiam cnjuslibet falso Cbri-
luis? elc. Ei hxc be.-)li S.iniuclis iiicrepatio congruil siani, vcl inagisiri vel di^cipiili priinu hdeli, ac
cuilibet Clnibli.iiio lidiiin qna iinbutus est pra^v.iri- piistinuJiiiii daniiiabili possunt cunvenire siaiui, im-
«'.anli; dicenic ad euni alii|iio spinlualiuin iiiagislro- " plcla propbetia Balaain, qux diiit : Tullelur propter
ruin, qiinriiin idem Saniut;! S|iecicm lenet : Noniio Agag rex ejut,el auferelur regmm illiui (iVuni. xxiv);
cuiii liii'milialii$ in aiiinio tno pro vila prjuterila, quia videlicet propter cuiiieular|i iii pcciore, necde-
i|ux cral siiie Oco, ad Ectle^^iain veniitses, aicepla leiain riinditiis superbix pestem, ct pnpuliis quon-
jani litlei cl baplisini graiia , capul in excrcemtif dam JuJaicus, et nuiic Cliristianoruni quam plurimi
ijpiritus fruciibns faclus e& ? quibus .id visiuiifin di- regni coeleslis siiit scile privaii.

viiix clarilalis perveniie dubercs. Isrjel naini|iie vir Ei conversus eu Samuel ui abirei , etc. Conversa
videiis Deniii iiiterpreiainr. Unxitque le Doiniiins graiia proplictali, ui prnpier peccaia discederei .1

clirisinaie sui Spirilus, iit b^inoruni rerl'ir uc mude.- Judxis, apprcliendere illi nnn lotum proplieii.e le-
raior acluuin ad alerni rcgis iinpcriuin periiiieres. ciionis iiidunientum, quo aniinam calefacere Ude, ei
Miliens quoque te in viain iiovx conversaiioni.s, ei- ornare posscnl operibus ; sed eilreniam solnmmoilo
piignaio velere liomine cinn aciibiis cjns, oninia qux siininiiiatem, qux est in parte litierx, qu nn ei ijisani
^uiil super teriain inenibr.iiim moniricarc prxcepit. a solulitate srnsns spirliualis absirabentes, quasi a
tjnareergo, contempta evangclica etapostolica voc«. propbelix vesiis liilegriiate sciJeruiit. IJeoqiie qun-
i.liain tibi viveudi regiilain condere, ac viiiurum p >iiainpropbetas srindcre nou limuerunt, scindi a se
spolia congregare nialui~li? in quibus noiinunquani regiium Dei, ci geniibus iraJi inerueruni. Sed et
eisi ociilos inortalium libi fjllere visus es, ante in- biidie i|Ulsqnc sncra eloquia , quibus eiudiliis est, el
lemi lamen arbilri exnnien nialuiii graiiJe fecisti aJ quxreiiJnin regiiuni cirlesie inibuius , improba
El ait Saul ad Sumuelem : Imo audiri vocem Do- iiienle cuntenipserit ; quia veslem sacrosanctam nn-
miiii, etr. Qu miutn hxc respunsio Saulis rebelli su- geiiils se iii regnuin maculai, ablaiain sibi regoi
peiburum pervicacix coiiveuial, cx liis qux superius be.ililuJinein proxlnio meliori reliiiquii. Neque a la-

expnsila suiit racillime patei. Sunt eiiiin qui vel liuin sigiiificaiiJa miseria Jiscrepat, quod Sainuel,
Scriplurx s:<crjR lecllonc, vel magistrurum sermone uuJiia Satilis superbia, cunversus ui abirel Jicilur.
convicti, ac pro suls redaignti cuininissis, nuii hu- MiJli enitn duin ea qux norunt bona ojierari cun*
iniliando reineJiuni llagiiare, sed insuper excusauJu leiiinuiil , ad extremum jiisto Dei judiclo qux ,

inalint augiiieiiluiii tonquirere pcccatornni. ageiiJj sint, nescire nicrentiir. Ilinc bxrelicnruin
El i.it Samuel : Nunquid vull Dominus liolocausla luxuria innitlmudu xlzaiiiurum , uiessein seminis
aul ticlimas ? etc. El bx-c quiJeni piopric JuJ.eis di- evaiigelici iielario germine polluit , dum repulsa
cla coiiveiiiuni, qni iicgleciu jiidicio, niisericurJia ei sxp us abaciione verilaiis stieutia, cuoversa landeui
liJe, ca-icrisque ijl.bus, pcr buslias se ct bolocausta J) se>e aulerebat el a ineine.
Ooiniiinni pbicare pusse robanliir. SeJ cl nunc m Porru iriumpUator in hrael nou parttl, eic Qui te,

Ecclesia snnl iiun pauci diviiiis pariier et criniiiiibus iiii|uil, soliis, inio runclu>n Israel, conlra .\inalec di-

aggravati, qiii p>'cc.iiJ qiitlius aJli.ercre iion Jesi- iiiiraiilciii soj ^iatia Iriiinipbaie fccll, ipseciiain libi

hluiil, eleeinusyiiis sc qiiutiJianis ablucre ciiiilidant. \eibuni ejus prx'varicaiiti nun parcel ; qui quaniu
Siiiil jlii.<|'ii jcjiiiiiis ct ura loiiibus, psaliiiudixque vliicendi fuciiliatein iiiin lua fnrllluJlne, »ed ccnlllus

Ireqiicntia cj^-llt^ari >e arliilreiiiur a sordibiis villo- uccepisli, taiilu in &crvaiiJo analheiiia iniiiusexiu-
ruiii, qiiibus absiinero nnn ciiranl, ciiin Duminus saiiJususlciidcris. (Iniasirul Muysesail : Bellurt taliut
hiijiisn)»Ji sibi hoslias nuii pccialnrcs quuslibel ii Domini <>< conlra Amaltc {Kxod. \tiil; el : DeUbo,
iiiipurii;!, seJ a |ieccj|o coiiliiicnies ulTorrc pr;eci- Inquil, iiicmuriam Amaltc sub cwlo (Ibid.). Quud ijeiu

(ilut. Deiiique rsaluiisln iiun aii, Intcr niula flpeiu rl ile gpliilnali est crrlaniine soniien>liiin, ubi tu
fjc bonuiii; seJ, Declina, iiiquii, a inala, el jac bo- nijjore periculo parciniiis hoslibn< , iJ esl «iliii iu-

num Iptnlm. ixxvi). Ei leprusus iii legc vcl ii iin- Jnlgrmiis, qno in:ijus in r«inis»iH rcinillenJisqua
dii%, iici|iiai|'iaiii t'iiii ip-.i i.niniiiiJiliu. m'J iilii 1111111- i|ti> tijio jieciatis, \iicl>>ii<> nusli i iiiiiiiun acrip miu»
Jaui') abbau uJorclur, boslua IV'u jnbcbulurullcnu. riiiicnduini|uu 110 01 i|<»i supoiiij) viaiuui» luiuu*
 ;

f,Ol IN SAMUtLEM F'ItOI!li;r.VM ALLtCOlilCA EXPJSlTia. — L![i. III. f02

Mtilicitl, mereamiir auilire cum Saul, Qiiia lriii:ii- A diu snperbi.c viiliiiis, ac m ilo Si;iv3liirii iii cnriic.

|ili»lor in rriiel iidii p:ircel ; lioc est , i|iii iii p!iiri- priiiliic:iiil iii ineJiiind coiililenilo. Qii;e vidolicel sii-

iiiis viclurix doiium coiice&sil , iit ad gialiiiriiiii \i« [Crba r<;.\ etcapnl cst sccleriim c.Tleroiiiin, nlpole
.idioiiein, viveiidi<|iie inifuslriaiii provui irct, idom ex sua r:idlce proilctiiiliiuii; i|ii e iii<aiilos fii u !r:iii-

vos ad iilliiiiuiii sux sancltoiiis in curia sevcra c\:i- diendo, (jiiasi liiigi-inlo di-cipeie, :iiipii' miixcisa vi-

iiiiiialiiin«> daiiiiialiil. Quiilam piilaiit lioc i|iiud ilici- lalisgralix' i|iixiiiiit erod:-rc geiilmiita. I'iiigiii-,$iiiiii$

tiir, Curro triiimiiliatur iii IsraKl iioii parcct , noii ad aiileiii idein nerandiis rex dicilur, lioc esl crelirescen-

Ihiiiiiiiiini, scd ad illiim csse rerercmlum, do (|iio tiiim siipra miiiliim crimiiiiiiii, male deliclabili sagina

prfiiiissuiii est, l^t (laliil illiid |irnxiiiio Uin inelinri pnegravalus. D.; (|ua l's:iliiiisi i lui|uiliir : Prodiit

le qiiod vidfliccl D.ivid accepla regni pi)iest:iic , vcl qiw$i ex adipe iniquilns eoruiu (Psai. Lxxii).
;

iloinul Saul, vel exleris lioslilius, Uoinini jiissu trii- /:.'( ait Sainiiel : Sicul fecil absqne libeiis nmliereii

fiilaiidis parcere noliinrii. Qiiod ila inoralilor expo- gluUius Ims, etc. r.ladiiim Agag ipsuni eriicacis>iniiiiii

iiiint , (luia iiieliores iiobis pronimi vilia ,

qii:B stiperlii.T fiiroicm iiitelliyc; miilicrcs llebr:fas libe-

iiobis prxvaluisse coiispexeriiit , siimiiio iii se ris iib eu privaias, aniiiias lldeles, scd superbia
siudin coiicntiir oxstiiigiiere, ne ei ipsi enmdem praj- viclrice lionorum opcriim rruciu spi.liatas. Sed siciit
vsricatioiiis foveam, qiia alios iiiisere dilapsos coii- B lu, inquit, iiiiiuiiKrKS, o prismnpiio snpcrba, a via

leiiiplanliir, iiiciilant. Porro qiiod seipiiliir, El poeni- verit:itisavertisti; s c icinporc prxliiiito, cum vencril
ludiiiu noii flecleiur, xlernaiii i|tiam iiiiii:iliis esl, qui lutuin iiiii|uitatis imperiiim juste juilicandu dr*
ati|ue iiiiinul:iliileiii Ooniiiii scntcnliain signincat. strual, liia geiiitrix iiii|iielas iiilerniiiiuruni lacinorum
Quod vero siibjiingitiir, Ne<]iic cnim lioino est, ui c:iptivata, oiiiiii illa viliorum ncquissinia si>bule ca-
*gal paenilenliam , nianifeste imiuil (|und siiiira, r' bii, niillus uliia liabcmJo i|iiiis seilinat.

ubi poeniiuis^e Deus (licitur, non passibitilas di\iii:c Li in [lusla cvncidii Snmuel Agng, elc. El spiri-

substaiitije, apud (]U:iiii iinii esl lraiisniul:iIio, iiec tu:ilis quisqiie ac proplielicus docinr iii fnista coii-

vicissiiudiiiis obunibraiio, sed liuinano morc liomini- cidit regeiii pofnili lingenlis ; ciiiii miilliplices siipcr'

iiiis lemperata Dei lODitio signalur. Nun crgo siciit l>i.c deceptioncs evcntilans, diligentissiiiieqint vitiuiii

lioiniiiein, ila Ueiiin ciijusquam pacii siii poenilcl, cvisceiaiis, qiiid cunlia singulas cjus vcr$iili:is silj

ciijiis de mniii iis omninii rebiis lain lixa seniciilii, suisque agciKluin sil, iniiielur et cxplical. Qiiud iiitru

iliiain cena esi pra^seniia. pingiiissiiiiuin Ag:ig, id esi, lectuin inaliiia:, pulre
Ai lUe ait, 1'ecram, etc. E)t nb-tinnia Saulis su- diiiis cl curruptcla: sinl leceplacula ca:ca. Jilucidal et

prrbia, ei beali Sainuelis liumilis si-niper modestia „ pandil; et buc in Galgalis, id csi, in revelatioiie ina
1. • /^
declaratur. Quid eniiii siiperbius,
• 1 „• . _
quam 1 ...
iit cognilo
:.. C .;,...,
liilesiaia:
;._.:. _.
verilaus et
,;.!.;
lidei,
f _:.
f.icit linc
1 .1 .......
dncior. Li ali-
1.. .. i

iinisque siio scclerc, quo apud Dominum pr^evarica- tcr : Cam videlicel iii revelalioiie novissimi exanii-

lor, inio et aiiailicma iiionstrclur, ailliuc lamen ab iiis coiicidendiim per o luia peicaii c.rpus , cui

hominihiis el cnram liominibiis liunorari drposcat ? iiunc rcprobi sliillc parcunl , commiiiucnduinqiie
Qiiid e coiilra benigiiius, quam ut H'i\\\\.i qiiisque al- pra:dicit.

lerius iiequitia, qua corani Diiiiiino reprubiis osteii- El iioii vidil Saniaet uilra Saui, elc. Iiiiilandum

daiur, adliuc tanieii euin curam bnmi ilius bonnrari potius qu ini alligorizauduin, qiiein ob peccali iiicri-

iioii reciisat? Unde qiiia nuiic quoque nnn dc-unl, tum adco deleslalur, ut iiec videre aliquandu digiie-

i|ui vel a maglsiris spiritualibus, vel a sacris pagiiiis Inr, liuic ipsi Iratcrnitatis intuitu tantuiu pietalis

(di sua facinora redarguii, plu« inierdum iiociva iiniendii, ul haiicelii n liiclu lacrymisqne teslclur.
adbuc proxiinorum laudaliune gravari , quain sua Unde noii iiidcceiiter t:ilis animi vins, et il!uiJ Paal-
salubii gaudeant piciiiludini: curari. Nos quoque iii iiiista:, i|uud ait : Noiine qui oderunl le, Detii, ode-

exeiiipluin beati Samuelis erga lales luodeste agerc, ramillos,et siiper iiiimicos luos tabesceiain {l'sulm.

neque eus tradiicere opnriet, quos incorrigibiles, ci cxxxviii) ? ei evungelic.i illa iiiliiUimiiius congruil
divinujain judicio noii dubiiamus esse daimiandus : bealiludi), i|ua dicitur : Beuli qui liigeiit iiunc, quo-
inaxiiiie si bos ali.|U0 gradu ecclcsiastico, quem ejiis- itiam ipsi coHiotabtmlur (Matlh. v). Si ciiim sinc ulla
dein Saulis unctiu noii iiidecenter er.priiiiil agnove- dubieiate bcilus e^t, qiii luibalis a timore ira; ven-
rinius insigtiitos. lurx oculis, proprium leciuin, id est, opera virtutuni,
Dixilque Samtiel : Adducite ad me Aifag , etc. in quibus ipse re<|uiescerc debeal, laburaiis in gemiiii

Ag:ig, iil supra dicUim cst, lecluin ; Ancilcc pnpuUis suii .singulas lav.il lacrytiiaiido pcr ii clcs; qii:iiitu

biuchus, sive populus lingens appell.iiiir. Dtcitcign be.itior ille qiii de sua salule Ueo propilio jaiii

Scripuira prophelica, dicunt miiiisiri ct dispensalo- factus securior ,

pro fraicrnis Ouinino supplicaiis

res cjusdeiM Scripiiirx suis auditonbus , iit tcctuin ploratel laineniatur excessibus?

LllitU TEUilUS.

PROLOGUS. tniiclem exposiiionis n(islr.L- libeliis; iino, rini ejns-

C.\]ilicalis jim unii p:iuco sudoru duiibu^ in Sa- dcni bcatissimi pi'opliel.c Saiiiiicl , ct saccrdoiis

L
(|(lo K:.f>.-i VK.NEu.vniLis orfc:uu.« r.vus ii. ~ i;xi-:ceiic.\ glndin.\. COI
iiaiiviiiiteiii, vilaiii el Jiiraluin ; allero, qiii Siiulis A a''^/«/i jiacis amare flebmi (Esa. xiiiii); proiilnii.is
|iriiiiu elciii a n.iiiiiuu, |io>tinuJiim vcro ifiirnlnii iilii|iic sigitilican^, Jivini vcrbi niiiilios. Sed el Juiias

ccstu roiiliiiiTft ; iiiiiic mJ tcrliiiiii a lioatl [>.ivij :iii- pruplicia Ninivitis pia:Jicare jiitsiis, inaliiit se (teri-

s|iicli.s iiicliiiaiiJiiiit iiiitliniiis iiiaiiiitii ; ii^ui iiosiro cul» ntaris fu^iciiJu, qujiii prxJicaiiJo geiilibns
freii iiiKciiii, scJ sii|ii'rni .iiljiiliiris per iiiiiiiia rniii liJci xeibiini ciiiiiniiiiere {Jumv i); ineluens niiniriiiii

suis i>ai'rus:iii(iis iiralluiiili>is, Jilecltssinie aiilislitiiiii, ne fiuclis iiuii creJeiiJu boiix> o\.vx raiiiis, iiiscrlus

cuiinJenles .-iiitlliu, ac pri> Cirin s|ieranics, qiiia qui por (iJem oleasler, socius radicis ci pingiieJiiiis efli-

imer lain Jissiiiio> lii^iurici rallis anrractu.s, Saulis cerctiir uliva'.

JiiO nuiic |ilacei)ll I Deu, i iiiic a> 1.^« |>erversa, iioslnini Iiniilecvriiu liium ole», ci i>«mi, etc. Rulicia, inquii,

sine ofleiiJiciilii. ut cicJiiiius, allc|;oricuin servavii ciira regiii cariialis, illuJ putius iiiiperiuin, qiioJ Spi-
inresstiin : ipse iii bcnti David, i|iii niin erroiieani riiiis saiicii liiiiiiiic prubiitur esse piiiguissiinuin,
coaiigiislalo, scd Jilalato coiJe vijin nianJaloruiii Si>cranJuin ainaiijiinii|iie suscipile. Iloc non a vobis-
Diiihini ciiciirrit, acli-^ spirilualilnis aJ allinra luy- ipsis venientes, scj a iiieii Spiriiu nii^si, pupulo illi,

sierii spirilualis ;>rcaua lypice tran:ri:reiiJis, su.-e iius qui a iiiuiiJi illecubris secrelus, X'tcnix salulis gau-
|iicl*ti$ gr.itia coiiiitari Jigiifliir. Ubi breviter iii Jia biispirai, iniiinare curaie. TroviJi eiiiiii iii liliii

prnoeiiiio ciiniiiieiiioraiiJiiin, i|u>a ciiiii velera irans- ejiisJeni populi inibi rogein. Isai quippc insiila:

iliira, el racieiiJa esseiil uiiinia iinva, ipsaiu quiiqin; liuliKauslum sive sacriGciuiii.Uellilebciudonius paiiis
iiiiilatiuni'iii crubims lijjuraliler upurtelial iiitiiinii. iiilcrpielalur. Iiisiila aiiiciii unaquicque aniina fiJe-

Siciii eiiiiii siipra Saniiiel saccrJuliuiii reprubalii llcli Ui ;

iiisiila nmins iilccltisia saiicluruiii, qux ab bujus
sulisiiiuiiur, nt sacerJoiium Cliri^ti, qiioJ iiuiic in s^cciili Qiiciilius aliiora peiendu scparata, toiaui jain
Ecclu.^ia gei itiir, inJicctur legali sacerJulio sucies- .''e per Spiritus sancli rervurrui purificans, bostiain
Mirniii; iia el liic pro Saiiic DaviJ iinctus ifi regeni, ac('ei>t:ibilem Deo reJJil, cl siii pecioris hospiiiuni
sigiiiiical regniiin JiiJa:oiuni, i|U0J per legeiii eral, vivi p:iiiis domicilmin racil.

1 liristi Fcclesa: icgno inutanJiiin. Jiitla qiiuJeisJiin ^'luil^niiiuW.-t/iiuiiioituiKidani.^elc. AicbanlOoniin»

iiiJ;vis Diiniinus pnitestatur, diceiis : lileo dico volis, propliet.c, aiebant el a|i(i>luli : Quonio.loregiiniii Nuti

nufcre iir a rohis regnuin Dei, cl dabitur geiili (itciemi Tuslaiiieuti pr:cJicarc poleriiiius? aiiJieiil eiiiin lcgis
(rucliit fJHi [Malth. nxii). ^eiiiuhtliircs JiiJ:i:i,et inierlicicni iios. Qiictn eninipro-
pbciaruui non suiit |iersecuti ? el occiJenini eos qui prde-
CAPUT PRIMUM.
nuiiliabantdi. aJvciiluClirisii. Quilitis Domiiius respoti.
Samufl jiibiiiie Domino Dnvid liclhleheiiiilem de pa-
acuisiiddiulHin i/>i/;ii iii reiiein mox perpelua Spirilus Q Jen5,cor|iussuuiii JeplcbisconverEationescgregatitiii,
griiiiit curuscuin, ila ul eiiiiin Saulem miilo Spirilu arcliuris cniiliiteiili:i; inanu curripere, el ad inorlein pro
arreplum ciihaia piallenrto Televel.
Dumiiio susriiiiciiJam paraiuni gesiaie pr.vcepit, iiee

(I ttig. xvi). Ihquequo lu lniies Saiit? elc, ii.«|no nini et siios aiiJitnrcs aJ subcunJaiu niarlyrii gluriain
ad iJ quuj scnpluin csl : recedebtil enim ab eo spiri- acceiiJcre, qiiasi aJ victiiiiain Isai vocar<? nianJavii.
lui miitus. 11.1'C lccliosigiiilical Duniinuni Salvatoieiii Nuni|uam enim iiiclius allator morlis suiicraiur, quaiii
aj regii:injiiiii iii Kcclesia >ingulariier, uleo lieiilia: (iiin superno aitiure loleralur. Et ego, iitquit, vubis,
perniiciiiin, cujiis impcrio clarcscente , leimila lcgis o |irupliel£ iiici, prxcuticsqtie futuroiuin, noii u( aliis

niiibra, Jii.kri pttrliin aj iicreiincnJuiii iiisiigaii, per linniiiie^, seJ per iiiliisionem mei Spiritus, quiJ
pariiin sini Joniinira- iiicarnatiunis et passiunis ac- Jicalisauiraciutis,elqiiis, ubi,vel quando venturus sit

«epia (iJe saliaii. Dixit cigu Diiiuiniisad Saiuuel : Cbilslus, osicnJam. Possuiit lucc Je Joanne llapiista
lisquequo lii luKes Saul ? ciiin ego projeccrim eiiiii, specialitcr iittelligi, quein do Cbrisio evangelitantcm
iie regiieisiiperlsrael. Dixil Deus Pater ad propliclas audicrunl, ei occidcriinl Jud:ei ; srd ille ei corpure et
el apusiulos Jc JuJu-ortim, vel pr:cscnii, vcl eii:iiii incnte paratiisaj uiariyriuin, auditores ad viciiiiiam.
liiiura ic|irolialiuiie niuiieiilibiis : l!s>|ueqiio liigelis -^ boc csl aJ liapiismuin puDiillenli:B vocabal. Cui
vos ruin:iiii pupuli contiiinaiis? ciim ego ciilpis eiti- [) iiun aliquis liomoiiiagi^ier, seJ Deii» ipse quiJ facerei

gentibus priijurcrim euni, tn: regiiuiii silii sitigularo v osiciiJit; JatuqiicsaiiciiSpiniussigiio, cuideoiiinibus

liJei ct vcriiaiis, quasi ca-icris («eiitibiis c(celli niior, quos liapiii:ibai iliviiiii:iiis lesiiitionium Jarei, eJuruit.

ct Deo faniiliarior usurpei ; scJ geiiiiiiin puiius na- Veuiliiue in i>>'A/«/ii'iH, elr. Eioilis in muiiJo pro-
tioiics Cbrisli misoricorJia sulv:ilas, sc inulto subli- pltclaruin Je Clirisio prxioniis , occurreiitei eisdeui

tiiiuret agiioscat. Nam ui et>aiti amiqiios |iro|iliciiis liinpbctis Jeviila niciile quique pruJeniiorcs, jain
Je lutura snx gciius eicxraiiiuio, qiia; iioliis causa J;Kiia niiraculu e'>ruiu Jicia Jucetiani, sollicllaquu

illuiniiialiunis luit, ciinirisinlus, imo etiaiii lamcnia iiilcnlionc pcri|iiircbaiit, si lijcc eaJcw prupbeUriiiit
los fiiitse cugiioscas, auJi Lsaiaiii. qui, ciiiii Je jo>ainia iiaicin sa'ciilis aJventuram sigiiarenl ; an
iloiiiiiiii i aJveiitus gralia pra^ntisiisct, Jicil : H«i/ii- k!o.:iicjR lc|!i'i iitsiitr jitguin impoiiabile su|»t)r Jisci-
ltt/ilil>ii« in reyioiie i.mhrai ninrlK , (i/.t° oiiii c,'>< tis |iiiliiriiiii esM'1.1 i>i>pusihira cervices. RespoitJtiiuot-

(Ktn. t\). .Mut <jit-.Jcm linis :iJvciilni icspoiidens i|<ie propliClx', .11 »u.s siii|;iili |>rocUiiiabjnl iit libris,

Milijiiiiiil, cl ail : Uiiiiiiiliiiini iiinlein,einon iii»i/iii/i- a.l lioc .%e iii Dci itnssos civilalcin , ut lesliin<iuiuiu

i.Kii /iiMittin ^//iii/.l. tlt alibi ilu ijiisJcni popwli p,'rbilicicni illi, qiii veiiiiiius cssct aJ pacificanda
«Jj^tiionu conitiicmuians , Jicit iiilcr ivttcra . /.' ijricsliia cii;b'sti|iU'> , ct pusi bioya iiiiiuicillA> dis-
C(>3 IN SAMUELKM rilOCllKTAM ALLIClillCV LXPOSiriO. — Ll:!. III. OOi

criniiii.') , .]nx iiMMiana niffliiilnr iiiii|uitiis, rftC 'ii- A 'liionlcs: ()..lriiilc iiubis, Otimiin', iniierUordiam tvam,

tiliainJiini Dro nuiniliiiii, |ur vi!ii(!iaiii!:i siii saii^iiitiii (/ sah'U:rc tiinin ila uiibis ( Psaliii. \xxiv ); fil c.lllcra

myslrri;!. Quml einleiii onrnii' |iiil(,sl cl de Jo.uiik; liijiisiiKKli. IXcc ciiiiii (oinplelo pra'sc;iiiiiin passiu-

nccipi qiiia ^il:ini cl ilnrliinaiii rjus ndiiiiraiites iiiiiii vcl o|icriiiii lioiioriini sacrilicio , ilisniniiierc
,

IiOpuli, piil;ib.iiil ciini riirisliiiii, d <le si;iMi pjiissiil- I

ossiiiiius ciiin Alir:ili,iin, cl ls;iac, el Jacnli, iii regnii

licile (]iii<'rcli.iiit. Al illn parcni si- lcrris vciiliiimii rffiloriiMi ,

priiisqiKiiii lici Filius liuinilis cl paiipcr

>auiiiili:ire tc l:iiiis, advcniens, conlrilo inoriis laqiK^o, vilac iidIhs jannas

Ad imnwlaiidiim, iiigiiil, Doiitino veni, cic. Iil esl, i^iibliiiiilcr apeiiat. N:ini cl ipse iios iii ICvai<g<-li(i iioii

.til (locciiiliiiii ci pailciidiiiii pru hiiinino veni; bapil- a I obis ipsis, scd pcr suain gr.iiiaiii discuinberc pusse,

zaniini ei creJiie iiiccnin, iii piiriier iii Clirisiu vi- biic est iii r.-i-no rcijnicsccre lcstatiir: Aiiifii , iii-

vaiMiis. i|iiii'ns , dico vvbit ,

quod prxcnifiel se , el faciel illoi

discuiuliere, et iransicns niiniilrabit iltis {Luc. mi).

Satidificavil eiyo Imi cl lHiiis ejiis , f lc. Oiiincs
tlisit eigo, et iiddu.Tit enm,r\c. Idsidcralial Siiiicon
saiiciilicnvii, i-ed Dvid siiluin olco cliiisiii:.lis iiiixil;

seiiex, dcsiderali:inl c;cteri illiiis teinporis saiicti ve-

(|iiia inulla Kicli'si:e iiiunilira . scil iiniiin cst cipiil.
iii'-sc Diiniiiiiiin iii carne, el veiiit. I'>al autcni rufiis
Mullos li.ipiizivit Jnaiiiics, scil in uimiii roluniba dc-
f> irb ciiioicin passidiiis ;
qiiia paslor bonus animam
iCCIldit.

Eliuh siiain )ioittil pro oiibut suis {Joan. \). Erat ci speiio-
i',umque /iijrcs.si esscnl , iidil , tlc. Iiiiliji il

sus forma prte /iliis lioininitm; (/uin peccntttin non (ecii,

filiiis ls:ii ,
piiniiini , scciiiiiliiiii . cl lerliiiin. Iii liis

nec iiivcnlus dolus in ore ejus (Psalm. \t\\; I Peir. ii).

qiiisqiiaiii qiii iWf^w. iiiig^itiir , iinii inveiiiiiir : qnia
Ciii siiiiilliiiiuin csi, qi|. d in ejus l.iude sponsa lo-
priiln'il Syii.tgng;! Icgis di" lorcs, proplictns, ct psal-
qiiiiiir: bdectus meus candidiis et ruliicundus{Cant. v);
Miiibl.is ; sed onines lii pariici|ies, neino iu cis .lucior
caiiiiidus scilicct iiciione, riibiciindus saiiguiue. Ki
l)iiiii:iiix salulis iiivciiilur.
qiiod seqiiilur, E'eclus ex iiiiLibus; Imc esl quod
Adduxit ilaquc liai seiiicin lilios siios c rnm Samuel, ilti

liic repiobalus fralribiis soliis iinsilnr Divid.

olc. Sopicnarius niimcru'? propter s:ibbaiiiiii |c;;i,

Tiilit iijitur Sumuel toniu oii, et unxil euni , clc.

sicut ccionarins Lvaii);clii> piopier resiirrcciionis
Acccpil proplicla pr;cdicanilain veii re^is gloriani ,
niy>teriiiin longriiil. Niilju^ igitir i^x liis i;iii scciiii-

et ail: Dileiisti jusliliam , et odisli iniquilatem ,

pro-
ili III lcgeiii pirrccli , s:il>iiiiluiii l:iiiliiiiiniodo vel cor-
pi.fsenti, vel eiiain Spiritus in riitnio $:<'(iilo ptercii uniil te Detts, el CKlcra (Psalm. xiiv). Qui de
|M'.r:s iii

Spiiitii .>aiirto tonccpliis, plcnitiidineiii ( insilcm Spi-

»|iera! I, prTiliciint, peri i; iiiiii, laiiielsi oclsiis nierili^i,

rilus ab liora coiiccptionis illius iinnqiiatn liaberc

el viribii> fnrtis evisiciis, iniinduni .'alvare sulli. i(.

Ui.iil<iue Samttcl cd hui : Muniiuul jnm cuinpleii ces^aiil. Acccpit Joanncs ofriciiiiii , Clirislo lestiiiio-

tunt filii? elc. Piicinissis in munilo lcgis dicloribus, iiiuin pcrbil.endi; et dcsccndciitc in enni Spiriiu saii-

clo inedio coruoi, qnos bapliza>it vidil, ct lesli-

prarniisso propbetiie pra'Conio ,
pr:eii)i:<sa dnlccdine iii ,

ni(iniiiin perliiliiiil,(piia bic cst Kil.iis Dci;et cgressus

|i>aliiio<)i:c ,
prxinissa deiiique long:i devolinnf po-

piili pcr |pt;eni Mnysi prnplictis el psalniislis iii ili-

cst Jcsus in virliite Spintiis in Gilibi-ani
,

Surgensque Samitet ahiit in Itiiiiiailta. loipleio un-

viiiis iibveqiilii prudilis, supererat adliin' Clirisli in-
ctionisoflicio Saiiuiel dniiium redii ;
quia jaiii venieiite
carnaiiu , in teinporum pleniludiiie vcntura. I)e qiio
Domiiio, qiii pr:riiuiitialialur vciiiiiriis, propbelaruiii
recte intclligilur qiiod ait l^ai : Adliuc reliijuus esl
prxconia siliiertinl. Lex enim et prophetie usque ad
pa'Tiillis, ct pascit oves. l'arvutus eiiim natus esl no-
bis , FHiits datus esl nobi:i {Esa. ix). Qiii l0(|uitii: in Joannein (ilaiih. xi), ex eo rcgniim Dei evangeliza-
lur. Scd ct ipse Joaiiiics cx siiae pr:ccnrsi(inis oflicio ;
Kvniigelio: Ege sum Pastor bcnus , el co.jnosco uiens,

cognoieuni me mees Jnim. x ^cc sine cerii i:i- litum , iiiquil, oportel creseere, me aiitem miitui
't ( ).

idcni parvulns ei antequ.im a pni- {Joiin. lii).

lione mjrsierii ,

Spirilus aulem Domini recessil a .Saii/ , eic. Cie-

pbcta niigcreiur, oves pavi^se iiarr:iiiir; quia 1'a^lor
illeboniis.qui vciiiiuivitam babeani, el ;ibiiiidauiiiis Q ^«'i »1« Cbiisli praicoiiio, perOdonim mox corda Jii-

liabeanl nouagiiiia novciu ovcs pasccbat in C(Klis d.conim Siiiriliis grati» deseniit, atipie ad perscqiieii-
, ,

antequain ceiitcsiiiiaiii qii.i rerci ati|iie iiivcnircl iii dum iionien iHius iiii|iia pestc commovil; et lioc

qiiii cl iio- Duinino jiislo perinitleiile judiciii, ul et piubali qui-

terris. Hic o( t:i\uiii iiuiiiciiiin iiiiplevil :

cxem- qiie iiianifesii liercnt iii Kcclesia, el cxigeiitibus ine-

Stric Spem resiirrcclioiiis v. sna; nobis irihiiil

pliiiii. Siqiiiileiii liics qiiu Doiiiiii.s surrexii , a ili>; rilis iinprobi profiiiidinreiii sn;k nialili» niergcrcniiir

qiiidciii pa>siuiiis ejus leriiiis, scd a die piim.c coii- iii f.>vcain.

Ecce spir.ttts Dei muttts exagital le, etc. Diccbant

liiliHiiis esi ..clavus. Sic ctiaiii posl sex li.ijus s.hchIi
viia gcrilur, ai>ostoli Jud:i'i>, coriiiu iicr omiiia cupientes scnvirc
a-ia'es, ct sepiiiiiaiu, qnji^ iiuuc illa iii

s bb li aiiiiiiaruiii, i|ii:isi ociava .ctas iioslr-e rcsur- saluti : Videte cl cogiio» it.', quam uialus esl spirilus,

lL'('tioiiis advenliiia -.; cia! ^r. qiii vcslris ciilpacxigeiiiciiicnlibiis, a Domiiio imiiiis-

adduc citm etc. sus a.lversos noiucii iiiiigenili Filii ejiis vos conve-
lCl n t Snmnel nd /,;,(! . .!/:(c, el ,

ticeliaiit proplict.r >:ia.|i» illiiis lemporis ; .Mittiie iiiic, et cimsilioin fccit iiiire : el jaoi niodo acta ptp-

el crebris nitciilia (le cri:<tis aJ aoxiliuiii viviriii ligni, iibi

vrsirc ilevolaiii ki. nis iiitciiliiniKiii ,
;id ,

iriiiovia Agni iininacul. li Pci et Domiii'

ftum fii.MS ijf.iiioiiiliu.-, Cbiisti aaseir.um i:iiiii'ir.il':, .cjii.,i.l(;iii
807 DID.t: VLNRlliBILIS OPEIIUM r.VllS II. - EXKGIiilCV Ot.MlN.V. CiS
iii)!>li'i Jusu Cluisii !-uiit iiioiubia exlcnsa , confiii^iie. A scJ jiui» imiiii i|iii ciiiii ilisci|iiiiis suii ilicciis : lie,
Quxreiiius piiiiii, id esl, aciiiircimis vobis, liiliMii dncele umitef g,'ii(es, liaptizuidei ees iii iioiiiine Pulrn
|il:iiiius i-x|ioiioiiili>, »i vtillis, lioiiiiiieiii illuii). iiiihis f< /''i'ii et Siiiiitiis saiuli (ilalth. xilviii) : ciiiilniiio

(;trr'ciii iiiiiissliiiiirii, soil ailliuc viiliis igiiotuiii, i|ui sulijiiiixil ct Mt, l>oceiilet cos tenart oniiiia iiuaxitn-

sirgiilnii |ir;e liiiiiiiiiiljiis sriciili:* |ira;dilU3, salutirt-ro qiie imiinlaoi vobis {Ibiil.). Iiitcr ba(T.iniciitariJei,i|>ii-

criicis su;c ll^no cuiicta iiuceiiiis uJvcrs:trii iiovii lnis exiriiisccus ijiiliiiereiitur, iiiiitcbaiil ctiaiii viriti-

luoriirera lela roi;.irc : ut qiian(locuiit|iie vos dialio- ^ luiii exciii|ila, qiiibus alereniur iiitcrius : iiancs
lus aj xiiiuiaiiiluiii cdiilra gratutin Evange'ii , legis giiippe ei viiium, virlutes e( doctrlna s|iiriiualis cst

nniliraiii ra2|>erit coiiiiiiuvcrc, atlsit iiiciiKiria duiiii- /'(i/ii« fiiiiM for /lomiiiij coii^rmaf (P^uliii. ciiij. f.l

iiic:i: p.is.sioiiis, ei vcsira nuu a furiosa intent onc rucu/um (nMm, iiii|iiit, (««/iiiuii.N, tyunm prief/aiKs ««
curdu foiiipescat. (l'sal. xxii) ! Ilxdiis de capris, uniis liuinilis poe-

l*roridete inilii aliquein bene psalUn'eiii , etc, iiitcniiuiii luctusest, dj lascivopcccaiitiuin tiirbaruiii

Multns i|iii<lein, iiii|uil, scieoies ps.illi>re novi, sed gicge sc<|ue^tiaius litic : liicdns naiiiqne iii lege sole-

bciic psalleiiiein aliiiucni inilii proviJete el ndducite ;

bat pro pcccatis iifferri. Ilac a^iiioveciore per !)»•

4|Uod e.>'l aiiniiciiies aposiolonim nrsis dicerc Jii- vid Saul luinil Isai, ciiiii din lor (|uisi|iie sapieng insli-

dictis, iiuiltos i|iiideii) ciiici aflixos pro peccalis no-

" Incndis thrislo doiianto suisaudiloribiis, lii siiiiplici-

viniiis, seil cos nrc slbi nec nobis prultiiuros auno- bus qulbuslibei, et liuiiiaiiu judicio despcciis graiiaiii
\iiiiU5. l'iide |iioviileie ul cjus iios sacriiinciilis virtuluiii, qu:is iiiiileniur, crehrius abunJarc cniiiiiie-

iniliiiuiis, ejii'! nosiro iii pecloie lidcia ac dllc- iiiorat. Niiia et inSaulis unctione, qnx-el IpsaChiisli
ciioiieni catecliizando adducatis, qiii bcnc siia siipor rcgiiuiii sigiiilic:it, asinas , paiies, lagenam vini,

l^gituiii nieiiibia mortificaiido perpi^iua nos a niurie iiec non et h:rdus tiiveniri : de quibus suo loco Ira-

rcdiinorfl. clnlum ist.

Eccevidi /i/itim I>ui licilileheiiiilcm scienl m j>sat- El veiiit David ad Saitt, K\r.. Venit Dominiis ad
lere, etc. Lniis tlejiucris cst uiilias liiniiiliiini Chii'-!:, corda credeiitiuin Judxitriiin per fidein, ei stelit co-
iino vidoliocl e idemiiiic corde auiiiianiit coiivciiicii<:. rani cis per indcfuti};abil<; dcsiilcriiim agnilx ci coii-

Qu.i- sci-clianllliits de riile JuJxis, et vivilicse crnris cupitje suaviiatis illiiis. Quibus se diligeiitibus ipse

pedelcniiiii, nl iia ilic&in, .signacula clausa pulsanti- conira cuncta nia igni hosiis certaniina , Tidei et ve-
bus, aperliora siailui quaeslia ndei, et doniinice d>s- ritaiis arma copiosa, et hxc iuvincibilia ininistravii,

pcnsaliunis arc:ina dlliicidaiis : Kcce, inquii, ipsa vcl fori. am videlicei juiiiiiie , tculuiit fidei ,
galeam tn-

caniis vet "

liilei —'
iitiilis -•" ••
v.di ei cosno>i naium
.n"v. -...-_
-.- de ra- luiis,. ei (jtadium
j Spirilut ,
quod ett cerbttm Dei
ilice Jesse, in Ueilileliein Juda, viium scieniein (Ephes. vi)

ferre iiirirmiiatos, ei inonis subirc pailbnlum, poie- y^ifur quandocunque spiritut Dei ma.us arripietat
staies aerias debellare idonciim, ftirriiudiiii! parlier Saul, eic. Paiel sensus cx superioribiis, nec Jud:ek.s

ei prnileiilia siibliiiKMii, imu i|>siiiii Di'i virtiitcm, et sulum lidelibus, sed et iiobis coiigruil. Uportet eiiiin

Dei s:ipiciiliam, Sjieciosiim forma pr:c liliis homiiiuni, ul quaiidocunque nientem noslram aliqua leriiaiio

ct iniiureiiiia vitx et operum csliibitione ccelcstiuin : iDaligni spiritus arripieus, a traiiquilliiaic sui stalii*

el iit :id siimmum venian) ipse isl qiii , snliis dicerc averterit, quisqiiis adest rratruiii spiriiualiuni, doiiii-
poiuit: Ego in Palre, ei Paier in ineesi; ei, Quitidet nicje iiobis passiuiiis huinilitaicm ad iiiemoriam re-
me, ridel el Palrcin (Joiin. xiv) ; cujus ctiniiis virtii- vocel, sednla nos exhorialione cuntesUins ;
qnia qui
tilius eiiain iiominis coiicinil glnria. Dicilur eniiii iiiiioceiis el justus S|>onte pro noliis sustiauil cruci«
David, id est, nianii rorlis, sive desiderabilis. Manii supplicium, exemplum profecto reliquit, ui sequenies
rortis esl ciiim iii vlrlule passioiiis, qiiia adversarios vesiigia ejus, innocenter in prosperis, paiieDter agt-

stravii. Desiderabills iii clariiate resurreciionis, qua mus in adversis. Ita euim liei, ul allncutione fra-

suns suliliinavii. De i)iiooiiiin suiiptum esl: Domiiiiit tcriiaquasicilbarizanlis David manu refocillati levius

foriis ei potciit , Dominut poieiit in prrtli» : ipse eit in _ halieamus. David quippe semper Redeinplureui iio-

queiu desiderant aiiijeli prospicere {F»atm, xxiti); struin, sed aliquaiitlu in sc, aliquaiido iii suis meui-
el qui, siciit prophela dlcil, rcniel Oetidernlut oiii- bris sigiiilicat : ac rccedeiiie dirl »plri us iusiinciu,

nibus geiilibtis, cl iinptcbilur tjluiia domus Doin.ni intix s:incli spiritus graiiu nos illiiniinaiiira Micceil.ii.

(.-»(,(/. II). QiiuJ si queiii inovei, qiiare ideui S|iiriiU9 el Dei

Hisil ciqn Sniil (id hai, direiix : Miite ail iiic l)a- :ippc:lciiir, ci tnaliis ; sciat illum Dci quiJem dicliim
vid, eic. Miiieluiil caierliizali iiuper Jinl.ci iiidiccs |iru|ilcr justissiiiiuin ejus perniissioneiii, nialuuivcro
i>ii:e voluiiiaiis seriiioiics a<l e<is qiii pr:vce9serani in prtipier ipsius Splriius iiequissiniani voluntatem. Uli-
Chrislo, direiites : .Snrielaiein iiohis ciedite s:ilvandi tur cnim Dcuseliain malis spiriiibus ad probalionei*
per biipiisnia in Chrisio, quem vcstris semper in cor- quoriiindani, vel dainiiaiionem, vel correrti«neni,
ililiiis, liclf, s|ic, el I liariliile prii);ciii!iiiii, viix .Tler- \cl ciiaiii in biiiiis conserv.iiioneni. A<l pr>ibaiionein

lix ;va>,rua l>cills qiiiliiisi|ii<- <^l aii;;elis oi lioiniiilhiis qiiidom , sinil bouluin Juh Doniiniis per S:iiiin ten
iiiiiiislrare didiriiiiiis, i|<ii jiisiiN Ir.iiruiii petltioiiibiis laiiilo prob.iiit : aJ ilauiiniiiincm vorit, siriil Arliali

n^seiisiini pr.i liculi-s, ciiiiiniO laveriint, cis Clirisli regeiii pr.fcedeiili<iiii iJiii>asc leruro Doinino |>«riiiil-

sustipicnda in}>lcrla, Mcqui; lixti liilcieiiiis ugibani, tciite, spiiilui inoiiJ.ix, ui bcllo i-eriio», do cpi
 ,

C03 i.N s\\!i)i.Lr.M PitopiiEr.\M .\ixi;go:;ic.\ expositiO. — lih. i:l (>I0

nil currecli 1)1101)1 aiiioiii , sicut ir.ulii Apiistoliij pec- A inier Soclio et .\zecu iii fiii.bns lidiniii), lioi- esl in-
cinicni in Coiinilni Salaii* (I Cor. v), ul siiiiiiiis lcr liuniilUaleni cl forliliidiiiciii , iii liiiilins sjngui-
sjIviis sil iii (iio Ooiniii Jcsu. Puito :iU conscrvaiio- niiin , ciiiii lola neraiidi (Cruiniini.s inltiilioiio sala-

nem virtuliim, sicnt iJein aposlolns, ne nioguiludino giiiit lidehliiis , vel ruriiliidinein iipeiis, vcl iiilcr

refclniionuni exiollereiur, angeliiin Saianx, (jui eiiiii opcra Turlia cusludiaiii liuiiiiiilalis adiiiiere. Nei|iie

culapliizarel, acce|iii (// Cor. xn). Jusoplius iii Aiii'- eiiiin ipsi , ciiiii si.it suprrbissiiiii et iiilinni , \n^'
i|uitaluin lii^loria, lori iilius ila iiiciiiiiiil ; i Saul siint liniiiililalis aul virluiis mtjeiiia ceUa subire.
vero qua-d.iin passi >iies el (lj;iiiuiti.i repenle compre- Srd iiiler liJ^c iiisiJias lemlrnifts Judu; , ejiis eiiiiii ,

lieiideruiil, sunucaliunes ei ct aiigustiusiiirerenles; > i'i e^l |iiuruni cuiires:>iuiii, dosliueiiies ea niuliunlui
rt paulo posi : i Jussciuii!, iiiquil, iit cuni euiii dx- eripcre. Ipsi piitius iii linibus sanguiiiuin positl , id

iiioiiia invaderciit et turbarent , super caput ejus est eleciis quibusque viilncra pravx sugjjcslioiiis

slaiis ps.illercl, et liyinnos ediceiei. > Neijue eniin senipcr inlligvre qiiaTeiiles. At cunlra viri Isiael iii

piitanduni e^t, ciliiarain illaiii, qnanivis dulcissiiiie valle Teiebiiiilii aciem aJ pngiianduni cuiiiia Plii-

lesonanlein, lanix potuisse viriutis cxisicre, qux lislliiiin diriguiil , cuni i'oil'S quiqiie in Ccclesia
spirilus pellerut iinniundos : sed flgiira sanct-^G cru- d;ciiiunum leiiiaiionibiis lacessiii , prxsidiuin vero:
cis, el ip&a (|uje ranebalur passio doiiiniica jam '^ biiinilitaiis arripiunt. Qu^aplissinie vallisTereliiiilbi
,

luiic diabuli reriingebat aiidaciain; sicul et yl^^i^ypli voialiir. Teicbiiillius eiiiui esi aibir, lacrjiiiain resi-

vastalnr angelus, non propter sanguiiiis in ruribns iiu: (ir;esl3nlissiinain iiiaiians qu:c iiidustr a iiiedici

posili viriiiicm (Ejo/. xii), sed quia idem sangnis dissulula , qua:qne conjungil , el ^cissa congluliiial,

lypus fnil : locus qnoqiie nicdii liiiiinis supcrliiiiina- Talis est iiiniiiiini buniitis ac lacryiiiosa convcrsatiu
lis, el ulriusque po^Iis, qua iminclus eral , ipsani saiicluruiii ,
qiix' vitlorum llnxa reslrlngens , dissii-

saluliferae crucis (iguram eiprimebal. Ddiiiiis lle- liila anliiio: iiieu.bra cuiitiiiciidu resiainai. l)e i|u&

brxoruin, quassignaias vid.t, illxsas transiit, divinu vuUe Psalmibta : Bealus , inquit , vir , cujus esi au-
pneiiionsiranic consilio, venlurum eum in cariie, xilium abs lc, Duinine ; ascensus iii corde cjns di»-
qni siio no!) sanguine per cruceni a^ieriia a niurie posuil in ctnvalle lacrymuruiii, in luco quem dispo-
liberaiei. suisii eis ( 1'ia'ni. lxvxiii ). Qiiia viilelicel, aiixl-

CAPLT II. liaiite Uiiininu , per lacryiiias liiiiiiillialis ad luciiiii

CaslTo ItraetGoimh quadraginla diebus mniiomachinnt usquc rci^ni caelcstis ascendllur. Piitesl tircb iitliiis

pelenda Urreiis, tandem a Damd in [unda et lanide cliaiii Ip&uiii vilu: ligiiiim , qiioJ esl iii paradiso,
iuperatur. lioc c.^t coaieiiia Ueu P»lri sapienlia iiun iiicunve-

( I Iteg. XVII. ) Congregantet tero rhilislliiim aii- n eii er accipi ; ipind ui nos doiiDriiin ^uuriim raiiiis
tiiiiia «10 iii pritlium , eic. . . . Ouiiiis aulem Isael iibuiiil/rarei, iino el de convalle laeryiiiarum, in lo-
diligebai David , elc. Ilaic leciio inyslice docet din- ciiin qiiem disposuil noliis, erigciel; alipie iidoreni
liiias crebrasquc antiqui Iiosiis coiilra luimanuiii gc- su.c nolilix sublimius apcruiruiii , ad vidcnJum noj
iius insidias , sola Clirisli iiicarnati puieiiiia siiiiiil Ociiiii deoruni exallarel iii Sion prius Ip-.aiii laci y-
,

rt paiieiitia deviclas. Pliilislhiim ergo coiilranas po- niaruin convallen) , secu.ido de lerra nasciluruiii
lestaies, Israel autem populum fidelium, iiuo sulum adiil. Viide eadcm ipsa sapleiil>a , qn.i' ligiium vita:
nieriio acliunis, sed et iiominis significaiione deniiii- est aiiiplcrlenlilius cani. luqnilur iii l.cclesiaslioo :

li.ii. Israel namque esi videre Ueuni , sive vir aui Ego //uor/ut riiiasi tciebinlhus eipaniti rnmos ii.eos, el

uiens vidcns Deiim dicilur : El beali muiido corde rami iiiei oJvris el grniia: ( Eccli. xviv).
,

quoniam ipsi Deum videbunl ( Matlh.y). Pbilislbiiin El 1'hilisihiiiii slabaiil super munli m ex hac parte
ruina duplex intcrprelalur. Et angeli vcl bomineg etc. I.l iisque liudie spiriliis iminuiidi adversiis Ci:-

mali prius in peccaia labenies, ct posl iii ignis x- clesiam cerlanlcs , slaiil superbo rumuie el.iii , ail

lerni pflcnain corruunt. Congregaiiies aiiiem Pbilis- exeinplum illius priini superlii , de (|iiu iii Apuca-
tbiiin agmina sua in prxlium , cunveniunt iii Suclio w\ lypsi Joannis scripluiii esl : El lan<iiiam mons uiagiius
Juilx , id esl hiimiliiaic laudaiionis sive confessionis, igiie aidens , missus est in mare { Apoc. viii ). Slat
cuin inaligiii splrilus iinanimiier coiitia Ecclesiain el iiiiles jusiiiia: , iion suis fldens armis , sed ejos
venienies, diversis eain leniameniis viiioruin qiia- ainilio sublimis qui dicit : iSon potesl civilas ubs-
,

liunl. Non eiiini niiuin, sed pliira conlra Israel agiiii- cvndi super moniem posita ( Malh. iii ). Vallisqne
na ducunt ; cuin juxla disperliiani suc iieiiiiili.i; qiia- erat inler ens ; lucus uliisque rcrlandi ipsa est vita
lilatcin, alli spiriliis irx, alii invidix, alii superbix, lemporalis in qua bonis inalisqne inlcr se iliinicaii-
,

alii ceiifldoxia>, alii luxurix, alii gaslrimargi*, alii libiis, arbor vila; iiieJia dignns jnval et rcficil, ini-
discordix, alii phylargiria; Iclis eleclos slenn rc len- probos dainiial cl ejicil; qunai ei ips:iin vilaiii ninu.li
laiit. Quia Ii»c universa laborant , iit lium liiaem conimuiiem, et jwsti in Clirisliini siimiiiiiin vldeiict
Deo devolx conressionis el laudis, quani ipsi siiper- iiiuntem sperandn , nientc sedula irai.seiiiil , diceii-
biciido amiscruiii, eiiam bominibusimprubis lollant. les Nestra autem conversalio rmlis esi {Philip.
: in
!p.sa est enim fundamenlum illud iiobile, in quo do- III ). Et reprubi pcr diabulum luineiido , despci U
luus virlulum fideiqiie consirucla, nullo lempeslaiis proxiinoriim socielale Coiilra qiiod
Iraiiscciiduiil.
liiibinis cadere novil impiilsu. Melaniurque casiia iidclcs adiuonct Aposloius , dicciis . iV(/ii alia sa-
Cll UED/K VKNKUAItlLIS OPKtlDM VMiS II. - EXKGETICA Cki^NlIINA «12

^itiilff, icil liiiiiiilihiis ciiiiseiilieiitrt { lUm. xii ) A VI crcili iioii ii.tMiiil. Ti>git el coipiis < iim docliii»!
rililiMlllllll li:uil>|lll! |<0l VursllS IKIII lllilltl& llMIIIIII^S , ciir pr:ivt>riiiii in verliuii) iiiaUKn , ail etctisainlus

i|iiaiii :iiigi-lug ligur:iiil , iiiio fitleii:>|iiu iliiiliili nviio c\cii-aliuiies in |iecc:ilis. Te^il, >uin latns tniiiit!

iiiililaiil''$. iiKMiiis tiuiiiaiiu-. coiiir:i spicula vcriiaii8 olisepil.

£l (•(jifjMH e.it i'ir «K/ifniis . .. iiomiiic (•nliiilli, eic. Qu:c ciiiicix species tlffciisiuiiuiii K\ a;re f:icij' per-
Vir Isie iiiiiaUilis , ilialinliis ervl , i|iii .|ii"liiMe ili' r,i- liiliciiuir, iiietal!o viJelicct ra;tcris aiiipliiis caiioru ;

Mris Flii'i&lliiiiii , iil o^l «lo iiinliliiis iiiipioriiiii ;iil (piM sive oper.i iicland>, si-u do^nia pcrversiini , ikiii

leliellaiidiiiii Dco |i:ir:iUij e;>i(:tliciis, pios !:ii'. s^^i^rc iiivictx vuiitatis agiiila ratitine, sctl laliiiliis:i tlnlce-

IIOII tlllrislit. I'.t TiMIR (•l>li:llll , ill ri VI-l:illlS Sit'i' tliiie coii^^uevil el(ii|iienliac dcfeinlere >.e< iil:iris. 11

U'aiisiiiigi':iii!i :ip|iell.iliir. niiiiiiis «iiiiil iiiorinlil>iis linic piindns loricie ejiis i)iiiiiipii' iiiillia siilniuiii

li!Clus qiia>i fnistra S.nilfiii cl \iros lsi:ii I lcrieliil; a^is dicitur ;

quia per 8u:ivil:«teiii nialesiiadu! locii

rriisira pravoriini iiitiiiitliiis qiiasi casiiis rtnlisiliiiin tioiiis , Mun ul ipsc pulliceiiir, suoriiin «enstis oni-

se roriissiiiiiiiii j:ii:l:ili:tl ; sctl jain iiioilo |:cr |uitTi nes inililuni nli liusiis irriipiione proie^it ; s(hI

l):ivitl iiidiisir :iiii revcl.iliis esl i^is , (|ni «liciMC pns- c conlr:iriti goiisus ciiriini oiiincs, i',iii (|iiin(|iie SMiil

simt : Noii cniiii iKiiiir:iiiiiis co^it:ilioii('S ejiis. Iiiii iioiisr^itci , al> accipieiitlu verbo veiil:ilis, i^tio sul-

iiiiseiornni cor(i:i siipcrlius iiilialiilans juiii inodo " vciilur, oLcliidit. Ilnsta aul',;ni de!iler:in) arinat
traiisniigr:itus csi pcr cutiulein iiianii Idrtein , id e^-l cuin eli:iin pcr quo.sdani cauliuris iiigenii viros Ec-
lloiiiinuin Salv.itureiii, qni ail : Niiiic judiLiiiiu est clcsi.-c lidc!!! turbare , vel etiaiii expugnarc saiagii.

muiidi, nunc princips munili liujiit ejicilur fvrni Cassitle namquc, lurica \cl clypeo, ci ca'teris bujnS'-

{Joan. xii). Vel tcrte Iniiisnii^raiis iion iiicniigruti niodi, nos a vuliiere tuiainur: basia anieiu vel gla-

viicalnr, i|uia de aiigelicu lic:itiliitl>ne (pinndain sii- d.o eli.iin advorsariuin ferire sulciiiiis. Unde non iii-

perliieiido tran^iini^iravil :i(l iiilerds. Odiiil '.i irans- ciiiiveiiientcr ea qua; niuniinitii suiil bcll.iiitilius at'
iuiKr:iiili'iii aciiva sigii.lic:iti(>ne ciim (pii alius irnhs- iii:i , cuiii 1'liilistbxtis gestat , illas i.iiiiiruin |iersa-

iiiigict, id cst, «lc liico :ul liiciiin Iraiisrerai , inlclli- iias vel loqucUs indicant, quibus improbi quique
gcru vulueriiiiiis , illu iioinen referenduin est ; i^iiia sua srelera leguiii ; ea vero quibus adversariiis vul-
ciinclos suos sei|:iaces de tcrra rcpronii^sifliiis ail iierari ronsnevil, illos scinioiies vcl boinines si-

leriani perdiiiiiiiis , tle viia Iransinigiare s:ii:>git iii giiaiit , pcr qiios eliani bi>ii(iruiii vinus laceiaia
ninrtein. Qiii licne sex ciiliitos et paliiiuiii :il>iis scri- turbe:nr. De ijuibus rcctu sulijui.gitur :

liilnr, <|uia ipii se Altis;imn siniilein gliiiatiir, «t llaatile aulein haslx ejus , elc. N.iniquc npus qui-
pcrferia se o|>er:i ei fineni lieatiiin | er pliilost)|>lios ,
deni eoruni qutis «dvcrsns Ecclcsiaiii di:ihutus ad
siios pra'dic:iic pnniiliit. Sex iiainipio dielms fecit '
ccrtanieo proferl, ()uasi ad icjeu.luiii ju.stilia: el

Deus iiiiiiiilniii , scplinio icipiievil; ct iiiiiit:ililius per sanclilalis iiiduineiitun) , uculis iiisi|iiciitiiiin videiui
legem sex ili>'S oper.ilioiiis, scpliniiini t|uictis slatuit. apiissiiniini. Ipsnin aiiiciu acanioii diceinli noii ali''

|ioni(|ue Ezocliicl iii iiiaiiu viii t ivilatoiii ntivaiu qiiid ultra inunili bnjiis, i|ui si x .T^lalilius persial
iiietieiiiis , ealaiiiuiii vidit scx ciibilortini ct p.iliiiu ; lerniiiiiis inliicri ar dictre nuvit. Qni cuni tanli s:nt
t|uia Duiiiiniis iii eleciis Miis perrectioiiciii opcris, i; genii ut pnssinl asliii;are s:«'Ciiluin ,
(iieatorein
,

i|iiasi sex cnliilos nictitiir ; ei S|iein qiiiotis ottcnue, laiiien cjiis mveiiire nesciuiil. Sod revera telx eoriiin
qiix iil luliiro perficit tiir, q:.»si paiieiii sepliini iioii sunt iii v<sslinieiilo , qiix aniiiiani raiefacianl ;

conleniplatur. Qiiia crgo qiiod LiDiiiiiius vciaciter quia, siriit diiii E>aias, Telas niaHex lexueriinl {Eta.
cxhilict , tioc tliaboliis fal^o pollirelur. <':)Mira Cu- i.ix ). b)t siciit in )isalino cenusiniu quadragesiiiio
'iatli altitudu , nionsnrx doiniiiic:u siinil.s assevcia- loilio, t)ui proprie adversus Goliatli scriliilur, victi>r

lur. Ciijus eliain civilas lielli ,

t)iix iiilcrprei.ilur ejiisdeui Guliatti Psalniisia leslilur : Quorum ot lo-
lurcnlar, aptissiiuu pravuruiii niultiludineni , diaboli culuin est vanitaieni , et dexlera eorum Hixiera iuif ni-
videlicct civilatein, ad boifriiiii in sxculo tormenta uuis Ptalm. cxLiii ).
(

seinper cxcrcitaiani , iiiuiistral. S:inc nesciis iiiii- hU armiger ejut ciileceMmt tuin. Egredieiilani
1
inanduni ,
qnia s|iiirius esi, qiii p:)tre igiiuliili , sed coiitra tsracl Gnliaili arintger auiecedii, (uni deci-
iiuliili esl nialre geiicrutus ; siciil e coiiira nobili perc fidcles niteiiteni diabtiliiin , oliani aiiiia iniijui-
patre, sed maire |>rocioains igiiobili, noius consuele latis indiila pr:c(eduiit ct adjuv nit c>eiii|>l.i ro)iro-
voc:iinr. boruiii.
El cmnit mien tu\>er caput ejut, e\r. Si lorica lia- Staiiitfue clamnhal aivfrtum pkalnuiat Isiatt, ele.
liiala i)n:c sit iiiqiiiiis , lcgu in Virgilio, Snperliia est bostis antiqiii, i)iiaie usqiie «d iuc.ir-
l.oricani ciin^unam luiiiis , aDr<»|iu! Irillccin. iialioiifin passiniicnique Poiniiii Salvaloiis a uulto
Et ecreiit icretis lialhbnl iii crunbuti cic. (l^issij
,
, nii>ri:iliiiiii sii)ier:iit i>utso )ir.rsiinirbal. fSe<|uo eiiiiN
lorica , cly)icus, et ocrf.f diversa siinl argnmciito-
,
fiiislr:i lie.ilo Jnli diclnni ost : (iHiti noii ttt pi>lei'ai
riiiu vt'1 ar|;iiiHentaiitiu>u ;',t;iifr:i i)ii,btis co»tra |)o-
,
iupcr leirain , ijUK eowft.irelur ei , ijni fntlNt e*l ul
iiiiiiiiin ieli<!llans dialioins, vel snin)eii|isiu.s c:ipitis, iiullum timerel ( Joi. xli ); qni c( us(|ii<) ad lerHii-
^itlclicet iiiiqtiurum niiiiiiiiin vol lorpori':
. siii ini- luiiii sxculi )ir,i'8eHiis, ouin per Jndnis, );oiilit(is, ol
scrrinii siiilliti iiii tlefoiisai.»! ciiii:iliir. Tcgil fnini liirrolicos l'.cclokia;u liiilia>, qiusi ainiijjoio no<)ii.iiii
«a|>iil pcccati cuMi -e ciiaiM daiiin:iUb d;cci'e
, !l'i.'iii
prxccdenlu, stans advvrsus Uraeli» ajiiiMn i.I.>iimi.
 ,

613 JN SAMllf;LK\l PnorilKTSM AI.LCHilJl : \ ICXi-OSITIO. — LIB. III. f.il

^ec iiiirftiiiluni ^i liunc oiiiiips l.-r:ioIii.i' limeiiifs \ It.ivid :iil iiicilendiiin Sairi P.saliiiibla iiriiiliicitui

lii^i:iiit. Qu.>iii<iilo eiii.ii , si iioii I) >in iiMs atlsil, inii- seil ex;iiignaiid!s Pliili.sllu^is, qiiasi seciirus ab IkisIi!

lia arcliangiliiiii caro piigiicl ? Si-il iil c:ii rniilra reverlilur. liisiiper el qiiasi paslor lioiius Cirtcris i-i

«areiilciii cariie .s|)iiiiiiiii p'a'v.ik'at, priiiio l»i'tis prnciiicin 1.1 lli positis, i(sc lilier a b:ll>, neilile-
roiilr!) eiiiiiileiii l:iU'ns iii c.irne iriiiiiipln*!. De (|iiii lieni s.ios iiiiii sinios iii |i:i5cua piovucat :igiios.

[y\)Ut sulijiiiisilur :
Vrjveddiiil rera PltiHiiluvus maiic cl vcsiwre, c(c.
David aiitein oal /1/1:5 viri Eiilirnte:, C.C. Divirl Qiia.!ia^>'ii:iiiiis di>riiui iiiiiiie..is, ijiio l'iiili>i:i;cu!.

fjiillilie, sicut sciii|>er, Cliristiis !)iiniiiiii> «".sl ; i|iii pioceilelial, cl stalial coiilr;i lsr:iel, oiiiiie leiiipus
niiiis est viri I^iiliralei , iil Cst, rriiL^ilcri ; i|iii:i :imi- EcilesiiC, qiio iit liac viia dimicai, vi Lv^mgelii ju-

gui) illu llcl>r:viiriiin popiilo, qui iiiiilt:is jnslil u; liu- \:iiite gralia, de(.alo>>iiiii legis, iiiier aiiliipii liostis

ges creileiido |iroliilil, c:iriieiii siiinere ili^iniiis esi, iii>idi:is iii;pli:re LOiialiir, cxpiiiiiit, qiii iiiaiic el

i|iiiiiiivis eti:uii .su.iiper iii rni^^ifcro lidciiuiii .snoruiii vcspere (|uoliiJie leiil:iiurus pioiciru; quia s:iii;iilu-

lnciore i>er dilectiunciii ii:isci siiiiiil tl nii riii iniii riiiii (|ux'.i5ciiiiiiis ((pcniiii liicii vcl iiiitia coiiieiidii

ilcsinil. Nec iion ^oluiii iioiniii» loci iii)'stii:i, i|Uo- ile|ii:iv:ir.', vel lineiii. Maiie el vespere lcrrei iiilir-

ruiii iii>tis>iiii.i esl iiilorpieiaiio . sc I ct ipse locus iiiiis, qiios vcl iidvcrsis vel prospcris dclicllare la-
Kphratac vel lieililcliciii iiasciuiro ibiiteiii Cliri.^lo ip- " liiiial ; ipiod ideiii laboranlis Pxciesia.' leiiipiis iii

siiiiioiiiuin pcrliilieliat. Lt l>e.ie vir ille graiid.i:viis ipso cjus cajiite , ciiin cssei iii descrio quadragiiit:i
id esi , iiialiirus j.iin lii legis s>ieiitia populus , 01 10 dnbiis, ct lcuiaielur a Sataiia, specialiter cxpres-
lilifls li.iliiiissi: iiicinoraliir, quia posl s.itiliali Vclc- mni est. Sed lentator asliilus, qui priicuiii Adani se
lisqiie Tcslaniciili pr.iioiiiiiiii , L\aiigclii i|iiui|ue vicisse diniiiis cxsuli.:l)al, a seciindo se vicnni per-

{jialiain ac resiiiiectionis liilein , (|i::c pcr (ilirisiiiui pituo dolel.

essei veiiiura, proplielavii. Dixit aiiieiH hai ad David iViiim tunm, cic. Dice-
Abieruiit autem tres /i/ii ejus mu;or.'.s , olc. Docto- b:it oiiinis liilcliiiin lltbricoiuiii populns ad Donii-
res popiili illiiis, (|uoruiii ties ordiiies supra expo- iiuni Silv.li>>cni i\: siio >eiiiiiie iia^ciliiriiin, scduU»
suimus, vel contra sux cariiis nc ineiilis llli.'ccbia$ iil.ipic dcsidcri» advcntiiiii illiu.^ suspiraiis : \. cipe ,

accincti , vcl pro cnidiendis aiiis ;olliclii, bv.-lluni ob^erro, ad rcliciciuluiii |uvaii luiiii|ue iii spir tiuli
seiiiper spirituale gerebant. acic p:>pr.luiii iniiiii Isiael, ijiii sniil IVaties lui ; i|iii:i

David autem erat minimus. Duplici ratioiie Duini- el ip-e liiiiiio lii-ri, cl ex tis seciindiiiii (aiiicm
nus inlclligeiidiis niiiuiiiiis inler Iratrcs, in i|uilius iias. i (ligiiaiiis cs ; aicipe, iiii|iiaiii, inttr euriiiii

ocionariuni nuiiieriini siippleiet , id est , eos qiiilius p casira (|uoiiili:iiio lcllo delissa ciiipoi;ilis appareiia

in lcge perfeclis Evangelii sacraiiicnta coiiiiniiterci, perleda; biiinilital s forniain; lcgis>|iio cusiodiaiii,

ei leinpore scilicel et liuinilii:itc. Quia ei posiquam ciii iiibil d.iics , nltron.Mis siiMrc digiiaie. Pulenla
venilplemiudo lemporis, misit Deus Filium suum fn- iiaiiique spiriliiui contribiilatiiiii. c>>ii|iie coiiliiluiii

clum ex mntieie fiiclnm sub leiie, nl cos qui snb Irrje

,
et iitiiiiilialuin signili.al. L|>lii inciisiii.i, qux tres
erant redimeret ( Gulai. iv ). El : Filius linmiuis uun .'niplioras liabel, vel ipsms Doiiiiiii Silvaloris, vel
venit tniniiliari , s,'rf miniilrure , et dare. aiiimum uiiiu oijusqiie elccti spiritnm, aiiiinaiii ct corpiis
suam redeiiiptionem pro miittis ( ilallli. x\ ). Naiii el digiio liuiiiililalis rilii perrecln aiqiie aduiiala de-
graniiiii illud cvangelici siiiapis , qioil ip,c iii agro iiioiisiral. Q:i:e vidclicet liuinilit itis pulcnti, iii Do-
siio, credentiiini videlicet cordibiis sevii , iiiiiiiuiuiii iiiiiio piopria puieslaie, qiiaiiia i|>$e voluii, ad iios

quidem est oninibiis seiiiiiiibus , dogmaiiiiu h>iuiili- insiriieiidos apparuil. At vero iii iiobis omnibus non
lale disciplin;e , sed spiriliialis gratijc fervore pra'- aliler (jiiaiii iiifcriori et siipeiio i, Imc csl liinoris cl

cipuum. spei polest ni.ibi co.ilici. Decciii ipioqiie p r David

Tribus ertio majoribus .'.ecutii Saulem , aliiil Daviil ,
piiics allati, peiticiendi deealogi pabiiliim, qiioi)

elc. Quia in muliis offendimus omnes, sulus qui de iiiiii a iiobis ipsis, sed doiiantis inuiiere h.ilieiiius.

siimtificulione conceptus esl (Jarob. v), Aiiaiiiailitos. apei ia ratione deiiioiistranl. Qiii poslqiiaiii ipse suli
d
id esi sine peccato, in carne potiiit vivcre, Deus re- ligc factiis esi, nohis quoqiic piirtabilia legis oncia
cte inielligitur ; quia eliain docluribiis ,
qui.pie in f.'Cit ; siciileliam siia liiiiniliiate indebita iios lanlo-
Judaea cerla; legis latoribus, proplietis, cl psnlinistis, ruiii gralia debiloriim, quae iieipiaiuaiii rcildere va-
sicul qiiidain inierpietaiiiur, poniilicibus , scribis ct lcbaiiiiis, huniilcs cssc iloccbal. Scd ab ciH-deiii, in-
Miarisa;is, coiitra legeui peccaii lepugnantem legi qiit, doialo;?! lctca, ufila diieriiii, leiieriliidine, et
niciiiis su;e s|iiiitiia!i aguiie dcsud:ihtibiis, solus «|n isi adhiic par\iili.. apla, ad spiriliialis iiitelligeii-
C>>iiditor el liedttinptor nostcr imniunis ab oiniil li:)t roliiir, qiio ciiaiii m.igiios quosqiie el egregios
ciilpariini piilsaniiuiu conniclu reJierit ,
qiii iiisiiper ca-lcstls liiililij; diiccs rcricere ac confortare possii,
cii .in f;regeiii Patiis sui lid loin , larga pieiate divi- coiiverie. Tiinc elcniin inanii forlis ac de-nleiahilis
nllatis a-terii.^e, quainvis hiimiris iii cariie iiiiuiali , liosier, p'St il.ilos fratribiis siiis pancs, cl polenlain,
parvulusqiie refecil ;
qii;i eiiiiu moiialibiis veriiale 1 tiaiH Fo>incM.is casci :id liibuiniin dctiilii, qiiaiido
iialiira; ci)iir()r>lab:\t , sed ab eisdcm in peccaiiLli posi o.leiisiiiii Jiiil.coriim magi^lralihiis palieiitiie ei
viriiiie discrcpabal, lioinines Rpiiiiiialihus ibinis i:ii- I iiii:ilil.;i:s eiceriiilar, posl legis cl proiilieluriiiii non
l.iicn'^, se>l inlcr e >s vilia niilh coiiiiiiiiicns. !'.''- ic s;l':ia, '< d a'!ii!M>'cl:i iiiaii.Jat.i cti;iiii di'jcipu!is suiS
 ;

Ilu l.r.lt/f. VKNKIt.MllLIS Ul'EtUM IVVUS II. — F.XECIiTIC V CENIIN.V. Clli

ifciorcs Kiclcjix' prr- coniiii ipii o«s|i. imiles

t\uii» la;iiiliaiiiij iiistiliifmli) a vitleril, iiilcrro';:il; (iiiii:i< (

ll('irli:(l, U|icriiil suiisiiiii, ulinli'lli,;ereiil Scripliir.is. reileiiiplioiicin l.>r:<ul, cLiresccnlc j:iiu iliiraciiiis n»-
Ei (latres iws vis iiibii, vlc. El |icr sr!i|isiiiii Dd- liviiaic (loininica , solliciia nienlc ipi^crcbanl, ulruni

iiKiKH iii cariio ilii^oiitcr siios, si rucie uginciii, idein (loniinus lioslis illiiis ai(lii|ui, qni ciiiiciis IMc-
iiilcii(Jil. i\ii|iic iil>ii'uiiq<ic vcl ciiiii (|ii b(is('iiii(|oc libiis exprnbrarccoii^iicscit, alii|iiibiis fiierii iii>i(lii<,

repcril, eos visjiare »ii|iie inlvuc.ire ciinvit, ei pcr an inler niortnos lilier; iiil per oii(iii;i niiirli, iiil ci

SII3 nuiic quiiiiuc iiiciiibr:i s> ilnliis iJ ipsdiii ngcre qiii liabcbat niurlis impcvriiini, (lciuieiii liiisii : niMpie

Moii ccs^ai, cuiii lioiiiis 3 iii:ilis (lisceriieiis, liis s(i:i ciiim facile inox omiiibus patuil , (piod Uci l''iliiis,

iiiiiiioin p:irliliir, il:iis Jiinillil iiiaties. Qiioil ls:ii, sic- qnod (lc sanriiiicniione concepKis, qniid siiicpecia-
III c.i-liM.i IVwiil licore iii:iii(J:ivit, (pi:iii(ln (idelcs to nnlus rncril, ct in iiKiniln vlctiiriis.

qiiipie In isruel vel siiis \i'l pnipiiclicis serinoiiilKis Viruni ergn qui perciistcrit eum, ditabil rex, eic.

Doininiiin (iiins veniic, ac iiiiiiiiluiii rciliincre llagl- Virnin, iiiquiuni, illiiin, qui diaboli rcgnuin dcjece-
(.i'i:iiil, (liceiilrs : Doiiivie Deiis liiluliim , coiivcne rii, coiiliiclnr ninnls pnpiilus Israel, rcgali vidcliccl
11(1111', rfj;ii('c (/i! talo, el viile, el lisim vinram itlum, sicut ei sacrrdoiali inyslerio [irae caelcris geiiiibus

el liniiic i'(i'ft {l'ialm. i.xMx), cl ojilcr:! lalii. insignis, possrssineni onininni qu:iMn r(i)lis, ei qnoi

Surie.xit iiaiiiie Daiud maiie, eic. Inclinaia leitis B in teria siinl diviliarnn), i'l esi, Intius inundi Douii-

iiiiibr;!, vciit.is de lerr;i orl:< esl ; nl esl, Doiiiiiius in niini. Scil ct Rcrlesiain prinniivaiii de sra niiiiini>n

cariie, qni Evangi^lii luinen inmido minislrarel, .ip- ciine prngeiiitain, cideni viro prac caleris eiimiu
p:iriiit ;
qiio iioiia;;iiiia iiovcin (ives clcctas non dc- spniii^x fd-dore cnnjiingeiiduin caslo ac lidcli con-
scrnil divinitiis iii C(jc'o, ctiain ciiin iinaiii erroiieain g:iii(let nmnre, ncc non ct omncs electos cjus a scr-
ipia-rercl linmo raciiis in iiinndn. Vciiii nutem pleiius viinie peccali snlvendos, ac Spirilus sancti liberl-.ile

ijra iii et veriiaie, el de plcuiludinc eins itos omnes siiblimaii.los, (iile non licta leslainr; sive eniin Pa-
iicccpimus , ijrulinm pro iirulia ( Juun. ) ;
qnalein Ir.iii Cliristi Ouniini, seu populiiin fsanrtnruin, oi
1 nin veniiirniii oiiinitim piornm vuta sperabant, ((iiibus Clirislns secundnm carnein, inlelli^ere voliie-
credcbaiil, pixdioabanl, ain.ilcuil. ris, eanidcni exposilio finen) raiain lialvbii; qiiia el

C( venil ad lonim iltiynla, clc. .\pp;)rciis in carne mia cst dnmns omniuin fideliiin), una cadeinqnc fi 'e

Doiiiiiiiis, cl s.iKClos ipiusipie pro ilde cerlaiiliS, ct (1 spc el cbarilaie viventium, et ondem ipsa ddinns

iniiiiuniios spiriliis inveiiit fiJi^i iniininiiiia dcsliuere csl ojiis ciii caniliir : El lcclenlur omiies qui speianl
iiiacliiiiaiitcs. Talis naio Dnminn muiidi staliis orai, iii le, in (rlernum eisultabunl, el inhatitabit in eit

t.ilis iisipic ad bnjiis sj^cu i loriiiiniiiii perdural. {Psatiii. v). Talis cnim eral deCbii^lu iii carne veii-

Dereliuqiiens ertjo Davitl vasa qua; alluleral, elc. C lnro lidcs aiili(|((oriini, talis etiiosna de eo quein
Dereiiiiipiens Ouiiunus apud nieinuriain /ideliuci jani vonisse gratiilannir.

siioium calcstia, sive lerrcn:c generaiionis iiidicia, lieferebiil aulem ei popuius eiimuem sermoneni, elc.
qu:f inundo inox natus atiulerat, ut el hxc inler cn- Docenie palani Duniino, el i-jeciiuneiii ruin imque
I nni bonas quasi sarcinas virlutnm diligenti custudia principis mundi pra>dicenie, popiilns qnidem omuis,
sorvarcnlur; ipse :id prxliandum mundi principem Ht evangeiisia comineinorat, sus'<eiisiis ent,andiens
pruiiiptus fesiinare nun uiffcri, sed el de suorum sa- illiiin : sed iiividenies legispcriii ac principcs saoer-
li.ie sutliciins, opera j(i:>iitia! facieiido et docendo, doiiini, quoinodo ejus salntaria civpia resijiigiiereni,

qiiasi de fiairibus snis palaiii sciscitatur, si coruin iiiio et ipsuiii perderent, iiiquirelianl. suiierbix fu-
siiil iccia opera, an ^idliiic corrigeiida videaniur. iprisque nolantcs eiin), quia auctor subriet.itis hii-

t.uiiiiiucailliuc ille Itiquc.relur eis, appiiruil vir ille... liiililaliisqne p;itcbat.

Giituili nominc, etc. Lo<pioiiie ad liomines Oiniiinu (.>iinre (ini|uii) veiiiiii?ete. Suuconseant lirel Cliri-

^alvali.rc, ei por sua vcl acla vcl dicia justiti;e dili- sli) .liiihci, adveiiliisi]iie et iiicarnatiunis suT pielaient
gciilins iiiqiiiieiites, illoruin ci upcra qiiasi rcclc ci blasplicinniiics exprulnciii ; n>'S (Ieb:la8 illi gralrs
gcsta pl.iceient, apparuit bnstis anliqnus cx iinpio- rercramus, (|uoJ iius (pia>rens iu lerri, rcliiiquere

rnin pia-eorJiis asieiulens, el pcr aciidiics linguas- " Jigiiaius est in civlo bcalissiiiias illas migeloriiiu co-

quc ecruin iicfarias inaliii:e su'£ superbx conlra liuilcs ;

qii;i; uuiii inulliplicibus spiiituaiiuin agininuiii

eluctos, quud d lindie facit, veiicna Jlra jaculaiis sint clioris innnnieru!, non lainen ininierito paucnlia

iieipio illiiiK (iia!ig' i nlla fraiis lainit, sicnl nec ter- ovos appcllaiiiur, Junec re lucla i|u.v crraverat ove
int virlns. l inle :ip; rlo sulijunsjiiiir : criilcsiiiia, plciia iiubis ailjiincis sui nomnri por-
Uiiircs nulcii Israclila' cum t'ii/i«9i'iit virum, [uge- fcclione l;rtcnli(r. Gaiidcainiis qiiod inrllnalis ijiiis

ruul , otc. Oinues cnnn peceaverunt, et egent ijtoria C(t:Ii$, 111 «luiliiis pax ei jiisiitia rognat, ul itosiruni
Dci {liom. iii). Solus poiiiit diccru (:liri>lns : Yenil prH-liiiin vidcrci , siia sponlc doscoiidii. Detceiiilit

cuim princeps liujm muiidi, el in iiie iiioi invcnit qiiiJ- eiiiin, iit liosii coiigrciliens enuiiiii, suis iii prxlio
qiiiiiii {Joan. \ivl. El iiloo llaviJ soliis contcninii, \iiiccret; suii^ quibu.. viccrai, sibi cnng iudeuli*s iii

cl pro iilliilo diicit «upurbiaiii l'liilistli.i:i, qucin cx- logiio coroiiaret.

tcn cunrti derlinaiii, fu^iuiiiquu pavcnles. iliirdin suHl nuieiu iterba quee locultit est Dumd, eir.

i.t di.tit uiiusiiui>iiinm de Uracl : Num vidisti ? clo. Crcdiia suiil vorla qu.i: li>culu> e>l do ro^ni «enluii
Lnii>qui->piaiii Jc hracl, qiii l):i\i(l, ni l*iii|i;<lli.i:uii) prTSiiiiiciida •loiia Cliiistus, cl ad ipsus us.|iiu Ju<
617 IIS SAMliELIM 1'UOIIIETAM AI.LI ;gokiC:\ Kviosnio. - lib. iii. 6is

daici Itiipei ii iiriiici|>es laiiia vulganlc del.ila. Qiii cuiu A scu pcr dcccpios ab eis lioinlnes solct osiciiiari, po-
et ipsi ex parte non pauca aJ auilieiidiiin veibuiii tenier cvacuab:iiii ipse ,
qui semper in diviniiaie (lei
lucutus esl eis; ne dcce|iloris aniii|iii virtiis et saplcntia pcrtnaiietis, iii humamiate ad tcni -
coiilliiereiit,

virtiite nioi iiiririnandu, ne iiiox cvacuaiida liaiide pus boiiiiiiuiii i-aiiili scrvituius appariii. Erit igilur it

tiii bareiilur, ne de generis liuinani, janiijue adfuiura isie toiius inaii rc|ierior et orlgo, quasi uiius ex sa-
salvaiioiie dlfridcreiit. Ego, inquii, qui ob lioc ipsum telliiibus sitis, liiic e^t suis capietur in laqueis; qiii

servileiD iiidui formam, sil majura progredieiis opera ausus est et quoiidain aiigelos in coelo, el posl iii

viriuium, expugnaloreoi muiidi antiquuiii eipugnabo terra lioiniiies ad malediceiidum provucare Coiidt-
diabolmn lori ; sed et illos qui in lide sui persisicre Coiidiloris,

Et ail Saut ai David : Non taUs reiiitere ykili- iiijustc semper maledictionis exacerbarc jaculis, quasi

tlhaio isti, elc. Trepidaiio esi Innrinnruiii , vel ctiam iion vero Deu serviant adoraiores culioresque ilbu-,

repugnantia «upcrburuin. Nunquid valet isie diaboli de quo diciiur : Sicut enim Paier habci vitam in se~

virlutein deprxliari, quod Divinitaiis est solius; cuni metipso, sic dedit el Fitio vitam habere in semetipso

sit bumana, imo ct buinili carne vestitus; adversa- (Joan. v). Quod per gentiles, Judxos et lixreticos,

liusautein ejus spirituali natura praepotens, insuper iiuiiipiam eis dicerc cessabit.

rebellio ex quo creatus est. conira Crealorein, con- B Dixit autem Saul ad David : Ei Domlnus tecum sil.

ira quoqiie nosiruiii genus ariiia fene didictsril? Ille Aiinuit landeiii Uomini coeptis Judxoruni populus iii

enim homicida eial ab iititio, et in veritate non tlelit liis qui nd fideiii veiiire potueruiit, agnitisque vera-
(Joan. viii). iluinicida videlicet priiiio sui super- citer ejus duabus in uiia persona iiaiiiris, uptarunt
bieiido, deinde et hominis seducendo; ia quo gemi- ut buinitiis liumiliiate superbis diabuli telis occur-
iiato boniicidio longiiis ab oliiii descrta veri:aie ceci- rens, auxilialrice Diviiiitaie, viciurix paluiaiu ub-
dii, imo et usque iii lini.'ni sxciili cadeie peccaia tiiierei.

acciiinulando noii oiniiiii. Lt induit Saul David vestimentis suis, elc. Adliibuit

DixiUiue Duvid ad Saul : Patcebai teriut tuus, eic, Domitto incarnaio populus Judxoriim liguras obser-
Cnnronal Ooniinus inGrmos iii fide, convocat iiicre- vationum legalium , octavo eum die circuincideiidu,
ilulos ad fideni , modestius exlionans ut inter fragi- Iricesiino tenio deliiuc ad lemplum rerundo, hostiaiii

lia buinaniutis sux, qua dolores nostros susceperii, liroeodando, sabbaium cariiale docendo, et pcr siii-

eiiain Divitiiiatls, qua ipsos dolorcs sauare sufliciat, gulos annos Agni pasrbalis exempla pra;-
iititiiolandi

excelsa logiinscani. Ipse, im|uit, iiunc servi liabilu Leiulo, cxieraque bujusmudi quic suo tempore sa- ,

dcformis, vestra; galuiis gratia pascebain :i sieculo liiberriina, et spirituales lii lege Judaici populi prx-
(uelestibus alimeniis cunctuiuin corda fiUeiuiii , Pa- *- cepinres quasi caput, et ipium popiiium quasi corpus
tris videlicel mei gregem. Et veniebjt alii|uis iiti- Saulis contra umnia lcla nequissimi ign. a muliuiii
iiiundorum spiriUium , vel vi pru-puleiis , vel asliitus ulllitir armabant.
insidiis. Leu tiami|ue ct ursus, quanivis uieri^ue si- Accinciiis ergo David gtadio ejus, etc. Gladius Sau-
iiiul et virtule prxiniueat, plus lanien fraudis ursus, lis est lex , qux per Moyseii data est : vesiis David,
pliis babet leo foriitudiiiii ; aique ideo bic liaudiileii- opits gratix ei vcritaiis, qux- per Jesum Cbristutti
tiaiii , vioteiiiiam ille , uierque nequiliam diemonio- fjcta est. Accinclus ergo DaviJ gladiu Saulis supcr
ruiti liguraiitt.r eipriinit. Qui veiiicbaiit, iiiqnii, loi- veste sua, coepit iciiiarc si armatus possei iiieedere.
leba:itque decipiendo aliquem foriium Eccicsix du- Nuii cnim , inqiiit, liabebat consucludiuem. Obser-
cuin, abstrabentes eum peccandu de inedio Iraleriia: v:iiis ad tcnipus Salvaior iinperiuin legis carnale, la-
societatis. At cgo vcl pcr aiigelos aul hoinnes palain tciiic iiiierlm iniriiisccus, nec adliuc in pupulus di-
conteslaiido, vel pei- iiieipsuni invisibililcr coiiipiin- vulgalo muncre gralix spiriiualis, cflepit paulatiiu
geiido, tales, dcviciis neqiiani spirilibiis, ad salulis ostctidcre qula noti pnsset corpus ejus, quod est Ec-
iler reviicabam; coniia i|:si spiritus graviter feiciiies, tlcsia , lcgis uneraium Cfremoiiiis ad certamen spi-
animas fidelium a suis tenebris erepias , ad laccrau- „ rituale sulliceie, inaxime in bis qui de gentlbus ad
dum improbi , blaspliematiduinque mci iioiiiinis cul- (iJein vocaiidi, nullam piorsus liabebant consuetudi-
luiiisuc siaiim vesanix couvertere fiirorem; quo-
, iietii graviora legis cdicia sulTerendi. Denique aposto-
rum ego blasplieniiam iii lucem iraJiiceiido, ac ina- liis Pcirus, eos qui meinbra David adversus agoiieui
nifestaiido pcr proplietas meos, loium penitus idolo- processura g gaitieum, Saulis ariiia volebant aggra-
lalrix rituni ledigebani ad nibilum ; iippicbendeiisque vare, conie.-.t;iiur el arguii , diceiis : Nunc ergo quid
sapicnies in :istntia eoruiii sunocabam oin nefatidx
, lentatis Dcuiii, iiiipoucio juguiu supcr cervices disci-
proCessioiiis, d.cens : Quoniam umnen ilii gciitium puloruin, quod neque patres nosiri, neque nos por-
dtsmonia : Domuiut aulcni cmlos fecil {Psalm. xcv). laie poiuimus/ sed per giaiiam Domini Jesu credi-
Et :
Idola (jenlium argenlum el aurmn, opera mniiiiuin mus salvari, qucmadinoduiii et illi.

hominum. Us habent, et nou lotfuenlur, et caiera El poiuii ea, ct lutit b^tcutum suum , etc. Disposuil
(Psalm. cxiti). Scd et per aliuin prophetam Dii Duiiiiiius leglssacramenta, qujc
: ijui iii suo tcmpore bona
»011 fecerunt cxtos et terram pereanl di lerra, el de pnibaiKi, ail modicuni susclpcre digiiaius, el potc-
his qum siiij iKlo suut (Sap \\) ; natn el virluiem slaleiii judicii siii, qua cuiicla seniper legebat, libere
omiipm. €1 prudciiiiain profaiijruiii quic pcr ipsos etiani circa dispositioiicin
, li-gis excrcehal. Deposuil
PATftOI.. XCI. 20
 , , : ,

f.|!) ni.n.i; VI.M.IlAltll.lS OI'i hl\l IAUS II — f.XKC.ETICA CENDI-NA. 620

;<rnin S.iiili« oiini n<i : Diyiiinut r$l niim Filiiis liu- \\e.\ r:i|)i>lls r.asii>siiiia« nc inilissinins (onveiiit iii

ii/lii.t eliam tjibali {Mallli. \i<). Tiilil lilidijniii stiiiiii

).riii|irr iii iiiamlius liiili liiiii , (|ii.iiiilo cr.il ilO.Rns Kl nialfdi.ril PhilialliiBus Dneid in diit iuia , ele.

riis, siciit pnti'si:iieni linl)i'iis, el iinn sicnt scrilKi; Miiliilicii Ueo vlvo cl vero di:ib iIms , ciini deccpios

:iiinn Sniilis, ad prxlinni n se pirilus et ob hoc a'tei iin , igni dainnatos atijiie
eiiriiiii et Pli:iiis.x>i. Iiiiliiit

cert!i- diiiniiaiidiis iiiort:ilibui duos d.iri; n >n tiiiiet : iiisii-

siiigul:ire veiiliirus, ciiii), appinpiniiiriiilc. sii:i; ,

niine passiouis, disci|iiilis ^iit : DaiiUuo deidnav pcr ct spiriiu.iles Ecclcsi:c viros vila; c:iriialis nr-
,

[l-uf. Depnsiiit e.iileiii, fiiiii sii|ijii'ixil gMi'iis, a suis posse dcvinci in siioiuni jactit
eir. xxii). :

vobis, qiiia ex lioc manducuho illud, diictoriiin qni p:inim angclica iialiira rcfclesies
lUco eiiiiii iion , ,

dimec imptcilur regno Dei, elc. {Ilid.). Onilms p;iri pnrtim f^iinl lcrrf-^lri carne ninrlale» , Jclie e
iu

iuiiiln caliceni qunqiic Pascli;E leg.ilis noii .inipliiis m«ii>l)ii iransrcrri. M^tleilicit ct p^T liientien'. cor-

csrnaliier «ibservaiidum pr.iMlixlt. Tnlit baniluin pnri veri D vid in diis siiis , ciim licl<is de conle
(;ni'in simper lialielial iii inanibiis, ciini crmis mi.T! suo ac pcssiinn igiii conllatis (.ciisus, evaiige!ic:c

iiiy^icrio a I salvaiionein muinli profuiiiru (nain el veritati prxpoiiere duccl, (|ui etiain canialia ilu-
centes, spiritu.iliuni dli:l;i vel arta prxsuiiiaiil sc
ipsiiiii pntesi baciili ligiiroe non iiicniivenieiiicr aptari,
B posse convincere. Talia magis ^ieniilium snperbij
ciijus somper in pn'estale tempus modiimqne b;il)e-

liai) ilisoipiilos imbuens : Acceptn pane graiias egit, philosopbis , vel harbaris quibusdam ( liis eiiiiii

el fregit, ct dedii eis, dicciis : lloc cst coipus, cic. voliicres cncli ac besiia: terr.^e pifsiml deceiitis-

quinque lapides limpidliiimos d. tor- simasi;<niric:iiionecoiirerri) (|iiam ecclesiasiicacerudi-

Et elegit si.'ii

rcii/c, cic. Osiensa reprob.iiionc prxcedcniis man- liniii ei liuiiiiruaii congriipre.

il:iii, prnpier infiimiiaieiii eiiiin oi iiiiitilitatein, ma- Oirit uutcm ad Philtsthivum David : Tu veiiis nd
p s 'e Duiiiinus eligcre dociiil ips;ini legciii ,
qiis m:' cuni gladio, elf. Osiendii apte Don.iiiiis et omni-
iiuinqiie libris sciipia esl, sp riiiiiliter observnii, liis qnos iidjiivab.tl, et pntestatilius qiias debellahit,

> xlrnlieiido e:iin ilc Iiirb dis seosibiis corirn, qiii aeiis (li;il olum siipcibine soliim iic fnllaci.T armis,
vclaiiieii liabcntes super cor, noii poieraiit intciidcre qiiiliiis vel siia pnrva defendat ac tuctur, vcl veriia-

iem Mnysi iiii|iie in libcras evai)gclic,i! lucis t s soiisa pcrfriiig:ii , iiiilniom; se aiiiem ipsiim esse.
iii (u( ,

iiiiras cluvaiido. Qiiaiiinbiein el caiiiden) sublimitate ilc iiiiii Psrilinislii pr;rciiiiiil ; lietwdriius qui veuit

lcgis ii:lclligeiui.r S|iiriliialcni , spirilii;iliiini paslo- in nomine Oomini {Psaliii. rxMi). Dcniqiie iion cre-

ruiii, quiis .sccuiii l'uiiiili;ir;bus b:ibeb.it, pnecordiis deiitibus qiiibustlain exprobrans, ait : E90 veiii in

coiiiiiiititre ciiravit. Cui etiain ullegorici, inuralis et nomine 1'atris mei etnon suscepistis me {Joan. v).

an:igi>gici sciisus qnnsi Iriplici parle c.iiileila: luiidx

C t\' dabit te Doininns innianu mea, elc. Ftdiviniia-

invaiiiei: adjunxit. Ac talibus coinpctcnter arniis in- tis, inquit , meae viriute siiperabcris, qui cniispccia
dutus , debcllandum niimdi princi| ein victor futurus iii ine caniis vllitate superbus extollcris , et aiilVrani

pgg'cs^us esi. tc ,
qiii raput es nmiiiuin nialoruin , a conjunciis

Cumqut impesisstt Pliiinlhceui , et vidisset Da- libi injusie membris inonalibus el dah ; > cudeiiii;i

nicnibra tua lunrumque saiellituii. lioc cst sepain-

vii , eic. Cumqiie inspexisset solei tissiiiie dmboius, ,

rl vidissi t Dei Fiiiuni iii inuiido coiilraria sibi facicn-

tos u vobis , et buiiiiliaios mea viriute vil graiin hn-

iiiincs , (pii vestris miserere decepli cnlturis adbs-

leiii ei ddceiiteni ,
qiiasi adveisus se proccdcoiem
qiiia buiiiilcm deprcbeiiilit ipsciiiliil iiisi superbum s«raiil : dabo , i.iqiiam , eos a wcis iiislruendos,
,

niei>(|ue Sociandos ministris qui paitiin aiigelica

sapiens, despenit euin. lCrat eniin plenus novx vir- ,

iiaiora coelestes partiin sunt terresiri c.irnc moria-

liiliset grali.e ,
passionuin saiiguine rubeiis , et pul- ,

lcs. ut prxdicato per toiuin orbem Ciangelio, sciat

ibrr aciione niagiialium.
Et dxit riiilitlhivus ad David : Suiiquid ego eauis omnij hoino quia unus ei verus esi Deiis q.ii , nunc
suin ? i'lc. S ve potcnliaiii Salvatoris, seu crucis in-
noius in Judwa et in Itraet nagnum numen ejut

''«"'"' '"^)- Tunc catholica id csl versuli

oi.iv
iclligas liguum , ad cu.iidcm sensum respicii. Negal ^ ( , .

'»»'•'= celcbrabitur, a fiinbus terr.T ad Dciini cl;iiiiiaii-

S'- c.iim superbissimus hosiis similein caiii , id esi ,

iiniiiiiiidiiin opi-re e. iiilirmitate conteinptiliile. lo-

tiiiin ac diceiitium : 0«iniii« beus nosler, quam ad-

s;>per ei n.ii.ics qoi i.> iniiiidi liujus vilaiii traiiscunt,

mirahile esl nomen timm in tiniverta lerra ( Psulm.

fiiriusis et lairaiiliii;> persei|.iciiiem, ei

VIII)! Nec ciiii|iiain videalur absurdum quod ra''ni$
iliils, iiisaiiis,
iiiiu rteli viilutiba ac bestias lerrx avidos ao ca-
laccrantcm mor&ibns, negal patieiitu Salv:iioris. ne-
,

piendos per lideiii prius carnales aiiimus dixeri-

gat !.uperanduiii poiciiii.i. A vcro inauu forlis ipsc ,

I iiiii crocis bac.ilu venieos, vidcniiius quld de oct nr-

iiiiis sigiilliiurc doctorcs. Nam ei ipso numiniis

li'uen fx.-
apcriissiine lco dc Iribu Jiida , el bcclesia typice
rciile advcrsaiioseiitial. Dicileiiim rairi :

lca'na vocaiiir : iiec soliiin proptrr lurtiludiiiein

meu aiiiiRiim iMtuiit , el de niaiiu caiiii unicam iiieaiu

inembra ejusdcm sed et proplcr insinuandiini solors miici.c ru|>aciUliS

I
l'iuim. XII ). Sed ci nlilii

cuni mi siuiliiim. Dicil eniui iwiriarclia Jacub de DouiIim,

>ilvcrsarii canibus coinpaiai.da sig..avil ,

C.iiluhis leonis Juda, ad prirdam, fili mi, «it'«Ni<iiJi

Nun Ml boiium tumert- paiii.ii jiiinTum et mitleie ruiii-
((.'rii. \i i\). Dicil et ipsc Dominii» de KccVsia a.l
tius ( Mallh. IV ). Qi.»riiin t iiieii i.oii paiico^ paiieiii
.liib : Viiiiiftiiii rnpici Iriri.ir piii-<<<tiH , tt «tMiMitM t'«-
til.oruiu iiiiiiistr^indo , de caiiibii:> iinpiidciiti^sin is
 ,

(.21 IN S.\Mi;i:i.E\l JT.OPIIF.TAM A1,L[;(.0!UCA KKPOSITIO. — LIB. III. 622

tiilorum fiiis imptebh {Jo'>. xxxix) ''

Scil ot pcr qiia- A suis sei|uafil)iis a Clirisio S.ilvalure ejiisve membris
liior aiiimiilia desitjiiaiiir Salvalnr. Sirul p«r lirtmi- excipil, nnnquam oraniiio liberandiis cxculiel, seJ

iiniiiolalioiMS liu- el cxsecraliilem liiet damnatus sine fine gehetmam.

ncm cl vilulum iiicarn:ilionis ct

lennem el ai|iiil:im fnrlitu- Cui simile esi ipiod F.saias irrcvocabilem ejiis d.iin-
mililaiem, iia eiiam (ler

resurnclionis n:ilionein testatur, dicens : Ll cril Irunsittts virgie

(rineni vnliiil , ac siibliinilalem sii.-e ,

csclos ascensioiiis imlicare. Qui ciiam ad (uiidiiluSfiiuam requiescere (aiiet Dominus Deus super
ai ,uc iii

bealum Jnb ipse de Kcclesin loqniiur, ilicen.^ : iVuii- eum {Esa. xxx) : lioc cst, nei|ue iii ueiernum salvau-

pr{eeeptutii elevntiilur aquilii,cl in nrdnix poiict duR cxiineliir tormenlis, neqiic per tenipora \ariaii-
i/uid ad
vidum iuumljbid.)'! Ciijns ne t.liitudiiicm soliim nidi- lia iiiier pceuas discurrei : ct requiem noslro vcrbe-
eiiam pcrspicax iiituendi so- laniiiu nioie, qui virgam vcl scuticam dorso vapii-
licaiidi vel volaiidi, vel
lis aciimen, ci non vorandi quO']ue uniiaicm lypice lantls creberriine ad punctum sublevando tullimiis,

conimendalam pulares, ad nllimnm siil'junxil : /:( III itcriim feiire (jueamus, sed absqiie ullius inter-

Uliiciinque aliquem rapedine qiiieiis, pcrpelua subactus nliioue gcmei.

iifri fucrit cadnier, siaiim adesl.

a coiigriia vil.i; siatn dccidissecouspexcrit, liunc c<m- Ilnc coiiira eos qui pri'pter Esaix lestimonium, qno

tinu» diciis cnrripiendo mordacibtis , in viia sui de iinpils scribens, ait: Et etauUentur ibi in carcerem,

rorporis membra tr:ijicere , el iitioSi a niorle sus- B cl posl dics mullos visitabunliir (/Jsa. xxiv) ; diabolo

citaium caibolicaui re^tiliicre fostiniis iiirat iii \iiaiii. et angilis ejus, oinnlbiisque reprohis, i|uainvis post

De duobus excmi.lum dan lum pulavimus , tit pcr longa et innumera s:i'culorum voluniina nniissio-

lixc qui legcril , etiam de c.xneris volatilibus \cl nem tantorum criminuin, et \iiain cum Domino
besliis ,
qiiid :ibsqiie scrupulo fidci sentirc possil proniitlunt a'lernain, Cfnira ipsius Domlni ct judicis

iiovorii. scnteniiam, qiii sc iii ex.tiniiiis ultiuii discriniiii!

Et maiiitm siiam misit in perani, otc. l'eiain paslo- dicturum esse pr:idixit : Uiscedile a iiie, maledicii,

raleni dlximus supra cnida csse pastoriim, Cliristi iii igiicm a:iernuin ijlatllt. xxv). I'eicu£Jus ailcm
niniirum laleri ramili:triiis adlKcrentiun). Cur n<in lapide cecidit iii lerrain gigas ;
quia piil>aiiis Dei

eigo iiiags ipsius siiniini ac singiilariicr boni pasto- verbo diabolicus crror, iicinaqtiam celsiis, ui hiuIIi»

lis coiisciciilia, vcl anlma, p:istoralis pera vocite- ;'nie teinpori; j:iclabal, ct Cflclestis scii lerrcnui fiiisst}

lur? (|iia: i|iiini|ue lapides liinpidissimns, sed ad bo- initouiil, et inliiinis.

slem prosleriiendum forti^simos coiitincl : qui i pu- C.umque ijladium non haberel in manu bavid, cic.
rissimatn divinai legis stieiitiaui, qiia omnis error Cum nemincm babcret el Dominus sui «erbi mini-
debelletur : ciijus ei iii lai ido ex| ressa plcniluilo, el ^ sinim, pcr qiicm diaboli siipeibiani docendo peifriii-

iii qiiiniiiie libris est laiitudn iliflusa, solus pei lei lc gorel, ni-i q;icin prius ipse diabolo victor cripuiiiSCl;
iiosse et implere poiuit Cbristus. In qiiam profeclo oiniiei eiiiin natura fdii irai, omnes in iniqiiiialibus

peram manum niittens, uuiiiii de quinque qiins ibi concepti, et in delictis sunt a matre generali (Epli.s.
niiserat lapidibus tulit, cum npus loqiieuili de aica v; Psam l) ; supcrvenil iniipinaiiis, et adversa-
sairi pecloris, aiinans niiuni de qiiinqiie libris Mnysi, riuiii malc tllu fortcm, quasi foriior exsuperans ,

quorum omniuin auctor aiqne adiinpleior exisieliai, uiiiversa arina ejus, in quibus conGdcbai, absiulil,
boe est f)euleron<>mium, in lestinionium sibi ad ut per qiios liostis anie quasi per arma sua iniserO'-

rcpelleitda bo<:tis auiii|ui lentamcnia su^cepit. Scd riiiii animas trucidabal, per eos posiinoduin S:ilva-

et nos saciis liiti^ris instrucioa, ejtisdeni hnstis in- lor iii arma justiltae cuniinulaios, eaput iiiii|uiiuiis

sidias uniiaie lidei ci cliaritaiis vincere docuit. Kt suo prxcidat a corpore , lioc est coiiveisos ad lideiii

bcne funda jecil; qiiia spirituali scnsu Scriplurarum, peicatorcs anatbeinatizare Satanara, et operibns
qiiem triplicem siipra ostendimus, bosti^i superbiam ejus, ac ponipis oinnibus abrenuniiare compellat. Cl

fngit, s|iiritualis etlain nobis iiitellectus coniia eum- reete [;ladlum tjuo Pliilislbxuni interliceret, priiuo
dein arnia donivil F,t beiie iii finnle per<:iissit Pbi- inami iiilisse navid, ac de v:igiiia siia edtixisse iiar-

listhxuin, quii ct ipsa sua- prxsnmptionis audacia r. raiur ;

quia magnuiii qucmque imperii diabolici slre-
diaboluin slravit : ex ipso sux profcssionis osieu- iiuum, quem propugnatorem priinoDomiiiussuae vi-
latu, perversorum doyniatum ciiltores stultos esse sitaiionc pielaiis susoipiens, de obscuris ciroruiii
palefecil. Sicut enim iiianiis forliludinem operalio- btcbris in liieem grntid: libcrantis extrabil ; ac sic
nis, ila frons agniiionein prorcssionis inilical. Quis- per eum etiam catleros corripi pariler conceJil, et
quis igitur io froiite feriri timet, signo salulifer.Tt ^ corrigi. Sed et iios cuin baereticorum vosani» dispu-
trucis ipsum fronieni armet, dicens cum Aposiolo : tando occurreiites, non aliis quain liis nux ipsi a<J

ililii autem absit gloriari, nisi in cruce Doiniiii noslri nos reducendos proposuerant, vel argumentaiionum
Jetu Cliristi {Cal. vi). Deiiique David ipse, quia di- probamcnlis , vel lestimoniis Scripturarum convin-
cfre iioveral : Signaluin cst super nos liimen vullus cimiis, eos fabriiaiores mendacii , «t ciiltures esse

tui, Domine (i'sa/«i. iv); opertam qiiiilein cassidc perversoruin do^^matum ;

gigantis profecto proier-
jactantiie loquacis, sed supcrnx graii.e liim>ne mi- -.1 .111 suo eiise dejicimus.
liime signataui I'lii1islb:ei froniem dcjccil. Et apte V idinlet aulem fhilislhiim quod mortuus estet for-
indxus lapis lii lionle ejus assenlui, qnia div.iii li.*simus eoruni, ctc. Videiiies immundi splritus quod
veibi si'ii'eiili.ini di:ib'i!us, ijii.iiii vcl iii se vel In ineariiatioiic ct passione doininica viclus ei prostra-
683 nEO/E VF.NKIUHII.IS OPEIUIM PAIlS tl. - KVKCr.TICv (iKNUINA. fi-il

lus Casel liirlissiiiiiis roriiiii, rugcriiiu a cortlilms A eitm perculere ; sid quia iiequil, rtmolum a ic Innt
<"*«««». .«p<r mii/e «iro..
rre.l..|.ii.iiii. El coiisi.rgcnlps forlc. quiquc lii F.c-

clesia «lc tircuiii.isitine el p apiilio coin;reg:ili, liva- Eo uulem lcmpoie quo viderat S mt Duvid egrt-

veriiiii lerriliileiii in:ili^iiis voccin iliviiue pra-tln:»- ilieniem, eic. ilxc lcciio lignrair dcsigi.ai victiirium

lioiiis el lauilis, pcrsccmiqiio suni eos usqiie iliini .^e Clirisii, qua diabolu.n superavit, tlcvnius quosque ct
liuiiiilianilos a Cliiisio, el quasi iii v»llu iJcjt;ciioiie l.umilcs debiicB servilutis liuiiorasse scrviliis ; al

subniergenilos .ignoscercni ,
qui prius iii nionie sii- vcro coiitiim;ici'S ac superbos glmiosis ejusdcm iii-

perbi^ coiilra illuin se casira posiiisse j.ictubaiil ; vidiiise iriiimpliis ; iiec tamcii raptis licet ad rcliel-

rciieicrenique prolugi cortla.quae pritlcii. iiiale inlia- laiidum iinpietaiis armis , supcriia: giaiia;, qiiin per

liilando omiii prarsus spoliabani fruge pielatis et iiiunduin clarescat ,

poluisse resisterc. Qua;iiiur

liJei. Porlas nainque Accaron, iil est, steriliiaiis ,

auicm i|uom(.ido Saul ignorans siirpein DaviJ re-

Miilistliiini liigienles atlcunt, cum maligni spirilus a qiiircl, sui laiiio tempore ministri, pariier exorcistae
litleliuin mcnie repulsi, ad doclores se deiiuo rcfc- ci armigeri. Et voluiil quid>im menlcm ejus a nialo ,

luiil. V»iiilaiis ct mendacii ipsius civitalis mocniu quo agiiabaiur, spirllu, ab agnoscendo interduro ,

subiiiiraiil, cuui cliani vulgus imperituin ad augiiien- qiiamvis noto boiiiinc ,

prxpcditain; non intuenies
uim operis infriictuosi et incciidio digni coarctani. ^ quia ntc i|ise Abner taniiE severiiatis ei prudeniia

Cclb usq c, id esl lorcular, perveoiuiil, cuin vir, cjir» se puigeiiieiii i.osse iesteiur;$eqi..iur e...in :
tjed ct

ad boiios quosque iiiii|ii,i persecuiioiie lorquci.dns , Dixili|tieAb:icr : V.vil anima iu:i, lex.sinuvi. Uiide vi-

ilcccplorum corda proiral.unl. Qiia; cuiictu eodfiii deiiircredibiliuseum nonsolnsillos dies quadniginia,

oidine cli;im dc peiACr^is possuul bominibus accipi. quibus in valle Terebinihi est, conira i'liilistlia:os

Etreverteiues /i/ii iiiflcl, ctc. Kecti ordinis est ut pugiiatum, aliluisse a laiereS:iiilis, verum laiito antc

dociores verii.iiis priiis ab audiiorum praecordiis tempnris spaiio »d pasccndas sui patris oves fiiisse

omiituti spi iiuin iininundum exsufnando ei catcclii- reversum ,

qiiaiido sicui piibestcniium ;cias solcl.

zando abigaiil, el sic eos qui fueraul casira dx-mo- ciiiiti.igere pos>e, ui inuiaio iiiier crcmeiila ca:teio-

muniim, sed facti j:iin possessio spiiiiualis Israel ,

rumaiiuum eiiaii. ipso fronlispicio, noii facileetcito

socieiaii forii saiicioruin mysieriis saluiaribus im- cognoseerelur ab tis, quibus pndem notus exisierel.

bueiido aggregeiil Sed quidqiiid c:iii.s;c iliud erat, nos, Iraiismissa Ui^
A^sumeiu auiem David capul rhitisthai, clc. Juxta loria! radice , ail carpeiida ailegoriae spiriiualis odu-

litterani quidem pulo seiitiinduiii quod c-ipul lani rifera poma scandamus. Egiedienlu contra Pbilis-

fortis adversarii deiiuiicaium, iioii aliam ob tau-am „ tlixum David, guoentde geiiere rjns Saul : sed qiiia

David in lliCrusalciu urbein rebellem et Jebusa;is ab ipso iion quacrii ,

quotl quxril discire iiequil,

Percussu Pliilislba;o, qua;ril ab ipso, et

adliuc civibus inlwbtaiaui afferre cuiavenl, q..am ad
aiidil.

lerreiidoscos qui, iiicxpugnabili inurorum liiniiuic Fitius servi liii hni lieihteliemitcs ego sum. Pr,i'-

vel aliiiudiiie litlenics , a nullis sc superaudos prx- dicaiitc aine i

assionem Dimino, el sanaiite oinnes
sunicbaiil. Hcuique io fjus cxpugnalione, qu.i; |:er uppressus a di:ibi>lo, quod est coiilra Pl.ilisiliaium

ipsiiiii Uavid lacla esi, legiinus iii taiiiam eos coii- cgreili, crucis baculo et Scripturarum, qii.i: de co
steiidisso superbi.im, ul diccicni : Ei si iioii alios erant adimpletionc steineuduni; qu.crebant intcr se
quam cacos ci claudos, qui in civilatc (orte repciiri iionnulli ex Judxis, quis ipse essel, llelias, aii llie-

|)Osseiii, iii propngnaculis sisierent, ipsi ad coiiscr- rciiiias, an U.iplisia, an alius quis proplieiarum exi-
vandain eam et iiuineio et virlute sullicerciil. Sii-- iiiius. Scd quud nctcssarium qua;rebaiit, stirc iie-

peiidil cigo loiitra civitalciii adversariam capui gi- quiverant, co quod aJ liilem veniendo, ab ipso quas-

gaiitis vicli puer Iriumpbalor, ul Sf quOi|iic cives, rerc iiescireiit. Ai pfst passionis, resurrcctionis,

licel iiiiiiiancs, ab eodem viiici posso iion d's rcde- ascensionisque rjus iriuinphiim praiiliciiilibiis apu-
reiil. Jiixla vcro allcgori;c lege.^, ditciidum quod stulis, iniilii crcdeiiles cx eis veraciier cun. Chrisluin
victoriam de aiiliqiio liusie susrcplam pcr aposiolo-, cognoveruul, de Uellilelieiu Jud.i, et radice Jesse,

prxdicaiitcs , ci miracula facieiiiet, pcilidis adbuc juila vaiicii.ta propbetarum egressnm, priiicipis

geiiiibus Doiiiious Irstinarii osieiidere, iit Imjus cas iiiuiidi regnum invicta viiluie vicisse; quod e-l

sigiio viciori;»' ad pKrliciiMiJa vilje ct veriuilis sacra- iiiaiiu fortcm jiiveiiem gigaiilis uccisi caput liabuisse

uieiita pariter el do^mala tmivcrlerel , tojus ctiam iii muiiu.

aniia iu suo labcriiaculo posuil; quia sancia; Eccle- (I lleg. xviii.) £.'( fiictum est c»m compttsttl toqui

sisct bomincs diabido crepios sociavil, ei ejus in-i- ad David Saut, eic. Cum per aposlulus Salvalor Ju-
ilias (naiii cl ipsx pnssiiiit in armis iiilelligi) palcle- d.t:im muiicra prxdicando sua; iiicarnatioins imples-

cil. NiiHi eiiim diibium quio labenijculuiii (lavid , sci, uiiilli .|oiJem aiidil» \rrbo crrdidrruiil. Sed
Clirisii domuin.qiix esl iidcliiim Eiclrsia, mnn-lret. pcrfccliores (|uit|iie iii liis spiriluali );r:iii;i redmi-
d,iiites, qiiiid, ut s,i'pd dictum esi, Juiiatl.an voca-
CAPIJT III.
bulo desi)iuatiir, lania ei dilectiune (olligiii nuu',
Jonntliivi «I Dniiii ineunl (ceitiis; el nrciiiri'nles.r,verso
iil eiium ,iiiim:iiu suum pro eo ilare iio.i d<ibiiare»l.
fxeriitui mutieres, iiiiia Odout iii luiiUiiiiilo Suulis
priefeiuHt , pneiinis ei oilii /i :oiis/;ii.' (umiiem Porru alii i.on pant:, et i...i\imc i|ui lerre.i. piiiiii-

crtiiiil. beniiiue iio iuui sfiritu matn ^iiul , nilitur paius si\e abjticlu «cu dosidoraio culmiiie K.udel>«Hi,
 ;

CZo IN SAMUELEM PROPllETAM ALLKCORICA EXPOSHiO. — LIB. IIL 02G

niinorn qiiidiTn frrvcire ;!morls, seJ e.nliMn (iilei A laiiJalloiie ci.lebraiiies. in dHer^is ;il) «iioeodjimjiisi
ngiiilione prKilili suscrperiiiil ; ejns el ipii s.icr;!- spiritu dalis viiiuluni cliaribmatibus. qiis coi^ruis
mento proceno credemcs oi conliienies iisqiiafjnam devoiaj liunii!ii;U:s fiLscquiis I)i)niiiii> suo inenilira
euni (laifum, cx (jiiiliiis carnem siiscopit nieniis, niaiicipantcs, iil icri anta oniiiia iiue, quasi iriuiii-

qii;imvis niiilliiin sul>liniil>iis, xiinanilum, sed sc- phali cariiiine doclarant; i|uia legis quidem insiituiio

queniliim Aposioli senteniiain qtia dicit, Quorum opera ju liiia; jnliendo, niin p:irvani de hosilli exer-
jmlrei, et ex quibus Cltristus secuudum carnem, (jui citu strageni dcdurii, iioii paucas cidem animarimi
esl super omnia bnnediclus in scccula {llom. u). pr.tdas eripiierii: scd incomparahili Tiriule Chii^ii
Inierunl autem Jonalhan el Dniid (drdus, etc. gnti.i, viix roelfsiis denaritim triiiiiendo, ipsas
Inierniii Clirisius cl Ecclesia lcedus miimx chariia- cliain poilas iiiorlis viclor diriierit; ita iil suos pci-
lis el p.icis. niligebat eiiini euni Ecclesia in inciii- cepta viljc aleriiilale iiiorti iiisii'llatiiros, acdioluros
liris suis perfectioribu!-, ila ut mori essel panila i
r.i asspverct ; llbi cs(, mojs, coitlenlio tua? ubicst, mors,
illo; jiisiuni rata pro co corpus se simul et animam stimuhti luus (/ Cor. iii)'' Ei notaiidum quod noii
d.ire, qui pro sna redempiione, cum esset Ueus ve- niiivcrsx' inulieres Israel, sed de universis urbihas
rus px Dpo vero, humanam carnem inducie sit Israci cgress;c sunl miilicres. Nun enim oioniiini cst

dignatiis cl ani:ii;im. Nam el Verbum caro faclum esi " (ides, seddeomiiibus Ininen personis, coiiditioiiibiis,

{Joan. i), elOonifiius suscepior esl aiiima; mcw(Psal:ii. locis et xtatibus, qui fideni siiscipiunt, eligunlur r<l>

tii ). Deiiique exspoliavil se in mariyribus rarne co qui dixil ; Si eialtalus [uero a lerra, omnia tra-
ijna crai veslitus et dedit cam Clirisii ohsequiis liam ad me {Joan. xii). Meque ilii dixil, oinnes, scd
iiec non et aliud quidquid habibai ingcnii, virtutis omnia; ul significaret, ex omni genere hominuiii
el operuni, ejus Toluntali devotn ini|ieiidit, usque ad fuluros essfi credeiiies. Noiandum eiiam quod Sauli
acuoipn pcritiainque dicendi, ci usque ad iiiduslrijin, quidem occurrisse inuiieres, sed iii iaudes Uavi I

nrgiimenia fide el ratione verucia, coiitra male sa- vocem exliilisse dlcuntur; quia pie credeQiiuin
pientium versuiias cmiltendi, et usque ad gloriain Christo aninia: palani legis a^inubitori populo, qnid
tasiiiatis ei iiuinaculaii pudoris pro ejus aniorc sei- de uiiibra lcgis ipsius, quid dc ev:>ngelica luce essei
vandnm. seiiliciiduin, dicebaiii, quaienus hunc qiioque }.r.e-
Eijrediebnlur qtioque David ad omnia, etc. Sive dicaiido ad viain gratije et veritaiis accirent. Pussu-
rredere Christo populus Judaeonim, seu conlradi- iiius et hoc dicere quod leverso ad coelos cum carna
ccre niallet, sive eum rcgem facere, .'eii cruciaflige- inimortali Domino Christo, egressx obviam ange-
re, priidenler se coxlcrna Patris sapientia seinper I cx coliories de uiiivtTSis, qu:ecuiique et qualescun-
ngeliai, el pios potenter miiiierando, et paiienler i|iic ill;e suiil, snperiioruin agminum sedibiis, el
iinpios lolerando. Posuiiqiieeuiii popu'us ideiii super victureiii hi>stis ac vilue iiobis largitorcm socia debila
viros belli spirilualis, in quibusdam videlicet crc- laiidis exsiiliaiione suscepcriiil.
(lendo et confilendo, quia ipse sit solus, qiii pio Iralus est aulem Saul nimis, etc. Iraliis autein po-
taluieaninix diniicantes, ut vincere possiiit, ailjuvct. piilus, qui iii Irge gloriabaliir adversus graii:e prje-
In aliis vero, quia reus sii monis exclamando, qiia cones, ei displicuit ei seriiio qui, Evangelio corii-
laiidem morie ad voluiii iinpionim siiscepla, cum sc:inie, fiiicin legalibus uuihris imponebat; dixiique
iinTiis auciorern superassei, nobis quoque bellige- frenicns adversus Dominum, el advcrsus Christuin
landi cnni eo pariler ei lriiini)iliandi condonal ejus : Eii hujiis docirinae seqiiaces assevcrani, me
exeiiipluin.
qiiidcin Mosaica: legis juss.i facientein, umbris flgu-
El acceplus erat in oculis uniuersi populi, elc. Ac- risi)ue servire Jesuui vero «uiini veritaiis et
: vii;c
ceplus eal Dnniinus universis, illos oculos habenii- inuiido luiiien aitulisse : niilii pcr legem hona teirx,
Imis, de quilius ipse hiquilur : Ueati oeuli qui viilent qua; diiiturna esse nequeant, pruniissa ; illuin per
qiKC vot videtis {Maiili. xin). Maxiiiieque in corde Evangelii sui graliam, xlerna siiis fldelibtis coclesiis
niuiidoaposloloruin, quispeciali providentia Juda:o- Q regni giudia donare. Omiiibus ergo cenaiim, ne-
rum saluii jussi sunt pracdicaiido lamulari. Quibus- glecto alinris cl hostiarum ritu, ud doginalis hiijus
cunque eniin acceplus nnn erat Doininus, non aesii- audientiam connuentibus, quid ei supcresl, iiisi

niandi sunl lales oculos liabuissc apertos ; sed esse solum qiiod non eliam mihi rogni culnien adeiiiit '!

de quibus diciliir : Siniie illos, ca-ci suni, et duces eo quuJ Clirisli:ini, elsi iiumeru nos siiperaiitcs,
ceecorum (Uatlk. x\). iiov:i sini oniiies ct iiicogmia iiobis huiuitilaie ac
Porio cum reuerteretur pcrcuiso Philisllta>o David, paupenate dcjecii.
eic. Cuni reverteretur victo per suaiii passiiuieiii an- Non rectis ergo oculis Saul aspiciebat Damd, eic.
liqiio hoslc Doniinus, et in gloria resurrcclionis suis Non recio seiisu accipiebai populus JuiKeorum vcrbj
apparerelelcctis.diQamata per Judj:3iii liujus iriuiii Evangeli, ex eo tempore quo invidi:c faci'ius acceii-
plii gloria, cgressj! sunt aniina! qiiajquc liiiiniks, el sus, ejus doctores vel audit' pes ciEpit odio habere,
propiiae fragiliiaiis con.sci,ie de universis urbibus tinieiidu videlice!, ne gloria legis
siiac subtraci.i,
Israel, gaudenles iii Clirisio, queiii aueiniem vii:i', illius niaijis per orbem fama fldesiiuc legiiarot.
ct nioriis coguovere victorcm, ac pcr iniiluis Cccle- Post diem aulcm alleram imusit spiritui Dci nntlui
viiis, quje uii:!ni catiiolicani f.n iiuit, euiii coiaordi S:!iit, elc. CrciCciit'; p;iulaliin lutc lidcliuin Jud.co-
627 BLUA; VLMil.AISLIS (iri.lllj.M lAl;-^ il. i:.\i:i.Erir.A c.mjina. 028
rum crrtli ei insania caeciiu!>(|uc perfliloruiii, qiii A <lii iv|iulliiiu; el (|ii(iil rcri!>se JuJaios nmi crcdeiidii
iiiedio Synagngoe sux adv(;i'sii!> Doiiiiiiiiiii spii itii iiii- argniiiiiis, ipsi rrcilcnle» male viveiido facurc noii

iiiunilo roiiiniuli, proplielix vcrba, i|ii:ii niiii iiili^l lliiiiiiiiis. l)L'cliii:it aulcin l>i\id iiivilus a racie ejiis

leiere, vesaiio ore dciMniarciii. DdiiiIiius aiitom ud sccuiiJo, iit 111)11 eiiiM cilliarizans ab liusle libcrel, a
sedandani eoriiui initi|;an'laiiii|ui: iiialitiain, |ialioii- niio prius spunle ic<lilt, ul iuiii cuin eo conlra liosleni
ii» pasiiionitqiie sux pcr apnsiolus i|iiotiJiaii i iii- piign iict ; cuin exigcniibiis nostris inorilis Salvainr
tlaiilia rcplirabal etenipluin. ['sallcliat eniin eis oniiiipiilciis, lucKin noliis sii:c cu;<iiiliunis absciindil,

nianu sua, ruin pcr exiiiiiuin sui corporis opcrariiiiii sua: derciisionii gr.iiiam Inllil, ul iion nus quotidia-

direlial : Ccitiiiimecii/o seittl omnis doiiius liiacl quia 110 su:r criicis aiiillin ab liostiiim lutetur insidiis, (|iii

tt Dominum eum (t Chiittum Deu» (i^cil Ituiic Jesum, pro niislra salnlc cariiem suscipere dignatus csl, ul
qiicin los criici/i islis (lUt. 1 li). noliis conlligerc posscl fragilein, ul iiobis vincere
Ttiiebatque Saul tanceam, e>c. 'fenebal pu|<ulus sanclain. Ucus igitur cuin liumiiiibus cnnversatus,
Judxoruin regni poicsiaicin, ei cxcrciiit eaiii conira priniu iii huc ab eorum consdrtio rcccssil, ui non
Oominum Salvatnrein ;
pulaiis qnod Ddcin cjiis cuni eis adversus lcKeni pcccaii, (|uae ei in nullu re-

ei gluriain posset peiseiiucndo cxstiiigiiere, instar pugnabat, ccrtarcr. Seciiiidn, el iii hoc non oniniiini.

morialiiiin r;eteruruin i|uoniiii sxpe laus el moino- B sed superliienlium consnriia declinavil, ui nuii eis
ria, amor sive oiiiuin cnin ipsa solet viia dcliccre. sua nitinera crederet; superbis enim resislil, humili-
Conlra qiio.4 ipse Palrcin prec.itiir iii P.Nalniis : iVe bus aulem dal gruliam (I Petr. v).

efficialur iimilii desceiidciilibiis in lacuin(Psal.c\iM). Et limuit Saut Uavid, elc. Tiinuil pnpiiliis Judico-
Ouantunienini Davidpaiieiem.hnmi) lapidcin vivocs, rum Ecclcsiain Clirisli , co quiid sc derclicio graliam
senliens cl discernens, n:itura, vila, scnsu cl raii' nc iii ra diviiKC viriinis aspicciet. Scriptiiin est ciiiin :

carentein anlecellit ; lantum Mediator Dei et lionii- Hultu quoquc prodicjia et siijna pcr oposotos fi^ baitt in

niiin, hnmo Clirislus Jesu>, puris bominibus, qiiain- Hiirusulem, el metus erat tnai/iiui in univeisis. Omnes
>is sanclissiniis, dilTcrt. Qui qulJem, ci ipse locis eiiim qui creilebiinl , erunt pariler, el liabebaiit vmiiia
congniis, l.ipidis vocaliulo liguraiiir, non lanien cn- lommuiiia [Act. ii) ;
qiix et ipsa societas iiiiilux dile-
juslibet in pariele, justa cos quibus diritur : Ei ws (tionis, indlciuiii esi pra-seniis grati;c coelestis. Ei

lanquamlapidesiivi siipeicedilifamini (I Petr. ii). Sed alibi : Per manns aulcm aposiolorum fiebant signa ei

lapidis sumini, angularis, electi, preliogi, in funda- prodigiit mutia iii plebe, ei eraiil unanimiter oinnes in
ineiilo rundali, qui tuluin Ecclcsix- siirgentis .'eilili- porlicu Saluiiioiiis; cceleiorum aulem neiiio andebal st
c.um purians siinul et prutegens, cirruincisioiii pr;e- p coii'}Wig,Te illis, sed magni/icabai eos populus {Act. v)
: „...:_.:
puiitiin unaninii
„ M :
pace conjungat. Nain et
:.
polesl
^ .......:.
ergo
^...,.
eum Satil .. ... /» .j_ ...:..
Quoniodo
ila .Imotiil a se, etc. (|uiii-

non iiicoiiipelenier intellgi, putasse Sanl quod con- quagenarii vociniur, qui quinqiiagiula militibiis pra:-
figere posset David cum pnriete ;
piilassc Jud.xos, sunl, ct cciituriones qui ccnluin; sic appelianiur
Chiisli se iionien el nieinoriam lollere posse, clcra- Crxoc cliiliarclii, qui in capite sunl inillc iiiilituiii,

dere de lcrra viveiilium, si pra-dicatnres resurrc- quos Laiiiia coiisueludo ab eo quod pr:csiiil Iribui,
rtionis cjus apostolns, qiii sunt proxin a illi portio do- niagis tribunus quani inillenarios dicere gaudet.
mus pjus, id est Ecclesia;, vel occidendo a se, vel .^inuverunt orgo Christum ase, sprela ejus lide , Ju-
iugnndo repellereiit. Sed non Oavid roniigi cuiu dxi, el feceruMl cuni credentibus amplius spirltualis
paricte, non Cliristi gloria niinui, noii ipsis quanivis niilitix ducatiim pra:bcre. illoruin eniin dclicto salus
inulluiii niientibus, iiiipiis potuit assimilari descen- geniibus. Uaxime autem regiiat supcr eos Duiuinus,
deniibiis iii lacum ; buc est sepulcro conditis, ncquc qiii siabiles el inimobllcs, abundantcs in opere Do-
anie dieni jiulicii resusciiaiulis. tnini scniper sciunt ,
qiiod labor eorum iiun est tna-

Et dectinavil Dav.d a (acie ejus secundo. Et fiigit liis Duinino. Quoruiii quadraLun quaindnn, ul ila

Clirislus a corde iinpiorum, qiii nunquam pla pecio- dicain, cunversatioiiem, et niilli obnoxiam Upsui,
ra, quin iii eis rei|uicscai, de^erii, Scd non Irustra millenarius numerus, qui esl deiiarius i|uadi-atus so-
additiir «ecunijo. Primn eniin Oaviil aliiit. et revcrsus liilus, ostcndit. Den.irio i|iiip|>c perfeclio vel uperis
ad Saul, veniuro in pr.elium cuntra Pliilistliiiin, quo solel indicaii, vel prajinii. Sed ut li.xc ea.lein perfo-
lanien poslinodum adveiiicns, qiiem cuncti diu iie- ciio latitudiiiein rraiernui dilcctionis augescai, deceui
quivere, sulusciio prostravit iiilmicuin , ct iiunc sc- decies ducitu, ul ad ccnlinn valoas pcivenire. Qiix
ciiiido dccliiiuvil a facie ejus so inlcrllcere iillciilis, vldcllcei suiniiia juxta ariibmelicam rationeni atqua-
congniit iiiysticus seiisu^. rrlmo iiaiii.|uc, siciit ct libus est quadra laieribus , sed adliuc plana , cl ideo

supra e>:posiluni el, ccriantiliiis ciinlra viii i ciinctis prnximiiriim dileciiniii. qnos iii icrra viileinus, per
iiiortulibus, apparcns iii cariie Duiiiiiius, libcrain ali liguiaiii acciimiiioda. lil aiilcin ipsa Iralcriii aniuri*

liuc coiillictu viiu!ii gcrebat iii inuiidu ; sed cl diu (|iiadratuia, (liviiil eliain amuns aitltuiliiio solidetur ,

liustra laburantes cukilcin iiiiiri.iles iiiiia suporvc- siiigulas ccnlenarii iiuinerl particulas |i«r .leceiii ae-

iiiens siiie gratiu; visitalioiie adjiivil. Vcriiiii qiiuil cuiuula , ut ad niillcnaiiuni ascenderc quoas; sicqiic

iioii slne do'ore cuiiiincinoraniluin cst, noii siiie gc- llt iit deiiarinin nnii suluiu quadrlfoiini llrniilate j-
miluc.lktiganduiii, iiiuUi suuiu u ic vi\incatoiuiu ac qualem, sed et suliduui coniplendo perfoclo inlelll-
pn lccioieiii, dicui rjiis aipcrii.iulo, e' pi.cvjiiran- gas ; i|iil.\ inlis niimcrus enruin qnibus Chritlus pi.c-
 , :

620 IN SAMLELUI PUUIV.ETAM ALLEGOlllCA KXfH SITIO. - LIH. III. CSJ

sil, el aUlliidini slahilissiinae, ct allissimae slnhilil.iti A Hlirub, clf., n<.-\<\t ad id (|iio.l sciit liiin i;;il : Fu-
roiiveiiiat. Qiiocunqiie etiim verteris qiiadratiim , so cliisqiie eit Siiul iiiimic is Dnv.d ninct':s diehus. ILcc ki-

lidiini «laliit; r|iiidi|iiid jiistis occurril, slabdos ds cliii fi;!ii!ate dosignnl, iiiajnre lioct larlc .Synagng:»;
|>riii'Siis cl imnKdiiles proliat. Pliarisxos , niinure Cluisiuin d.ligcnie, comiinitos
O.nnisauem hrai:l el Jitda (liihjvbal l)ai':.l. clc. iiividia proceres, regiii iiliiis iiii^csisso cansain, qn:»

Uniiiis iiiii crcdideie de Jiidi»-is ac genlibns, dilige- liadiToiil illuiii priii<:ip:ilui el poiestali pr.csidis. At

(iniil el diligiinl, el dileclnri siinl Clirisliiiii. Ip-iC ipsimi iiiiiliis, ct cx enrunidi III geiililiniii niiiiiern a.l

ciiiin egreilii^balur in carne appareiido, ingrediehatiir lideni vncaii^ iiolenlibiis, lioel Judxornni primalihiis,
ad Palreni reveriendo; »iiie ens auiein, ut el lecie Lci lesiam sibi de Juda?a iiu|iliis copularc C(i:lestibus.
conversaiidi foris adhiic rpin:iiieiiiiliiis, cl licale re- Dixil ergo Saut ad David : Eire fUia me:i lUerob,
gnaiiili iiitranlibiis spcpi f.rnKjnique irilmerel. I gre- eic. Siipra ubi Saul per iiiiclinnem sancii dirisnia-
diinr et liiidie aiile iios. ciini piigii:iiitcs iii leiris tis, ct rcgni gubernaculiini, Olirisii lypiiin leinH,

aiixiliando proiegii. Ingrediiur auleni, ciiiii liiiito du:is lili.is SauLs iiilellexiinus plcbcs, qn.c Cliiisii

ceriaiiiiiie coronandus a-leriiaiii pcrducil ad vilain, fide el dilectione nd salulein progeniix gcmina, id

Adiiioiiciidnm sane puiaviiiiiis lecioreiii, non eiiin- csi corporis ol menlis, sinl castigalione pcrlcrla; ;

deiii seinper allcgorica; conipleiionis qiiem liiiiori- " vel cerie majorem Synago;i:iiii, iiiiiiorcm designaro

cu' prailiguralioiiis ordinein posse servari. Verbi gr:i- Ecclcsiam. Hoc aiiiein li co, qiiia miil:ilo reruiii cir-

tia, primo tunica nudalur, aique incisternam missiis ciimsian:i.iiii orJi:ic, David qiiidem Chri^luiii Dnini-
Juseph, ac posiea Judadocenie vendilur; priinu Jn- num, Saiil aule<ii iiividcnicm ei, el pnpiiliim desi-

da ageiite vendiiuni, ac posi iiidnmcnlo corporis spo- gnal Judaeoruiii. Uccli; inajor filia, qiia; David pni-
liaiuin Sfpiiltuiniiue significai CUiisiuni. Quod pru- niissa, non auteni reddiia osi, jllam populi ejiisdcni

pliciicis non soluni in raclis, sed in diciis licri con- pariem significat, qii c inimero cl potent a ni:ij'ir,

sucvii. Priino ciiim dixii Esaias : Jii ilie illa rudix quasl jungciida m.iiiii foi ti et desidcrabili sponsii

Jctse, quistnlin signum populorum, ipsnin ije»let de- prnmissa est, cum ipjius p:irti5 prscessores, id esi,

precabuiitur (lisa. xi). Ac deiiidc suljjun.xil : /.( erit scribae, sacerdoies, PliarisKi et seniores plcliis a I

tepulcrum ejvs gloriosum {Ibid.}. Cuni cunciis rnlelibus cjiis audieniiam conHucieni, einn inagislruin boniiiii

paleut priusDiiminoa niortuis rcsurgente sepnliTiini vocarenl, nec suluin, scd et qn:isi niagistruin sin-

cjus gluiincatiiin, ac poRlniodiiin apo:>lolis signuin giilariier doctuin, sive discondi, scu lenlainli gralia,

criicis ejiis exallantilins in popiilos racliini, ut ipsiiin fi-equenii quaesli^r:;^ piilRaront. Noii aiitoni 1 li, seil

gcmes dcprccaiontiir. Quod Scripturaruni pcriti aua- „ alicri data csi, cum iidem ductores Kalibi ab lioini-
. .

ceplialcdsinGripce, id eii
r> • .

,
.. .... .
rccajiitulaiionein
_.
vocare
»-" _:l
nibiis vocari
: ..», »J c» aiidiendos
qiiKrpntes, ad se n.. .11... ,,!/>. potius
.1/.I..,.-
qiios

ruiisiievoriiiil. Admoncndum el lioc quod non una potuere ccgcbanl. Minor autem filia, qtiJi; diligen.lo

cadeiiii|uc persona , uii.iin seinpcr eamdeuiniie poi- Daviil dari proineiuit, illa est iiiininiin Judaicx pur-
lioiiem persoii 1' sive rei quiin licmonstrai, insiiiuei. liu plobis, qiiae et pauciiale et coiitemptu abjcctior,

Vcrbi gralia, Davidtilirijiuinsignincnt, sed a)iqu:indo Diimiiiiiin Salvatiircni, quain scribas ci lc^iispcritos

iii seipso , aliquando in sanciis cjus praedicainribus, scqiii, diligere ei aiidire maluit , aiidiens ab illo :

aliqiMndo in c:eleris ridolibus, aliqnandi) in sep- Noli limere, pmiltus grex, qu'a complacuit Valri ve-
ties cailoniibus jnstis , sed pccnitcndo resurg. iiti- ttro diire Dobii rcgiium {Luc. xii). Dixerunl igitiir

biis ,
qiios uiiiverso. quasi iiiiilia ejiisdcm corporis Pliaris:ri ct cxleri priiicipes Judarornni Christo
inombra un f rnii capiti cnnsiat adli:iTere Cliristo. Ecce inajarem subd:t(s iiobis Synagogis partem libi ad
Ilcin S:iiil populiiin Jiida^oiuiii fi^urate deniintiaiis doren luin credimus, lautummodo vide, ut (orlis animo
aliquando regnaniein, aliquaiiJo recie docentein , exis'cns. prteticris verbo pro tibertale p.puli, cui legem
aIi(|iiando Clirislu crcdciileiii, aliquando Clirisli jussa Dei serrure, cl illi soti servirc pmceptum esl. Sciimis
iiigligcniem , aliquaiido Clinsio invidentem aique eiiim qiiia verax es, el non curas quemqnam ; nec eniiu
eiiiii pcrseqiientem , aliquando fidelibus suis minas , n vides personam Iwminis, sed in vcriiate viam Doiwni
li.sidias, ciedcs, el morles iiiferciilem , ejusdem par- doces. Licet dari Iribulum Civsari, an tton dabimui
lein pra;inoiisirat. Itcin Golialh ,
qui diaboli lypuin {Mallh. xMi; Marc. xii)? Ha-c auieni dicebanl, pra;
geslat, inodohiiDC in ipsooniniiiiniinpioriim capite, scnlibus Herodis minislris, ul si Iribulum d iri vel.i-

inndo iii menibris ejus, paganis videlicet, perlidis Ju- ret, iliis euin puniemibus, ipsi a mortc ejiis vide-

dicis, lixreticis, el falsis frairibus expriiuii. £x qui- reniur immunes.

bus lamen niembris Salvr.ior pessiino capili exoisa Aii auiem Duvid ad Saut : Quii ego sum ? elc. Non
sabibriter nonniilla sua iriciiibra farero di,;n:i'u> esi. se falctiir indignuin qui fiat gener regis. sed eidem
Qiiae cuiicia cxcniplis pr b.irc iii:ijoris osi o|icris rcgi cogiiosceiidum lecordandunique proponil, quis
quam huic lucu cuiiveni:ii. ipse sii, qii« vita eius, qua- cogiialio pairis cjus in
conjiciendum, si ejiis sit digiius
CAPUT IV. Israel ; atque hiiic

Unjorem Saul (iUam,quam Duvid proiniseral, ll.idridi- acclpcre Ipsd auteni est maiiu fortis actu, ei
filiaui.

rii.iis, minurem dal ilii, el lianc pnvputiis r/ii/'.(/iii;ii di;sidcr;ib:lis a.-pcclu vita illius, oves palris sui pa-
pcri-
despnnsalum. sccre, ct pro barum cura lconibiis iirsisipic
occunor", scd prj goiitis su:? sabile ciHt-
Dixil aulem Sntil ad Dnrid : Eae /i/iVi iii^.i lunj.n- iiiondis cl

L
(.51 Ittl)-*; VEMiUAUILlS 01'lt.UUM I' AllS II — liXKGEIICA GENUINA. 65i

tn aniiaiiiiii xie ri lcrro gigaiiloiii cgredieiiilo niii- A liiiiii culpa est, si qiia porlio gregis ab ejus (ilstndia
inani iii:iiii |iericiilu dare. Cugiialiu pairis u]ii!> iii lesilicns, deiiti lnpino iiiiitil (|ii.iui virg:D piglur.ili

Isracl illa, ciii iileiii hracl benediceiis aii iiiier cx- siibjici. Qiii niiiiiriiiii cnstus docioniui, qiioiiiaiii per
lcrt : Non dnficiel i»iiieei)i ex Juda, neque dux de ff- liller:iin iiova gralia graviilain recte vlveiidi prininr-

moiibu$ eju$, donec vemiit qui mittendu$ esl {Gen. dia ii.iciii> csi, piilclire liviias ll:idriel n pnrluiienie
XLii). 0""^ eodoni urdiiie pciiesi de Duiiiinu inUM- me dieitiir. <}ui>in videlicet aliiiiii parturiciitein, nisi

prelari, qiiia non se dii(iiiim ii.:gaverii, qni (deliem eiiin ciijiis rignr:indis iiiysteriis ninnis vctus Scri-
ivgali per legis enid tiniiuiii prosapla gciieraiaiii, ptiira dei-eriiitT qnciii tota le.;is cl prophel:e scieii-

uiiatiiinx silii pnciset ctnrilaiis faedcre (-(iiijiingerel, lia diii lciiebat occiillnin, sed po>l loiig:iiiii|uasi par-

ile qiio suiis prirco persuiiaiei : Qui hnbei sponsam, luritioiiein lumpore congruo iiohig iiiiiienduin pru-
$pon$us eti (Jonn. iii). Seil e( ad ejns rulein veiidiris tulil.

i|iiu:renduiii siRiiaverit. q<iis ipsi> >il, qii:c vila cjiis, Et nunliaiHin etl Saul, et placuit ei, clc. rogiio-

qii e citKiialiu |>alrls ejiis iii Urael ; alqiie liiiic co- sccnles invidi priiiripcs J idjRornm, dilexisse, Doiiii-

giiosceiijniii, qnia 'pse, iiiKi soliis ip^e iligiiiis sil, iiuin lurh:im, alqne ad cuiii audionduin scduta iii-

i|ul Ecclesiaiii silii rideliiiiii jiire spoiisi cupulel. lenlionc cnnfluicisse, qii0'l in caeiens exsecrahanlur,

Ipsc aiilen) est de qiio scribil Jojniics : lii principio B in utin liac parie placituni hnhcre CfBperuiii, quoil

ernl Verbum, el Verbum eral apud Deum, el Deut ernt piii:irpiil sc illiiin dooirin.^e rrei|iientis gi^.ilia posse
Verbum {Joan. i), et c.ilera, usque ad id quod ail : rei>rehendere in verlio, el capere aliquid ex orc ejus,

fc'l Yerbum curo faclum esl, it hatitanit in nobii, ei iil .'icciisircol eiim, el Iraderent geiitihus ncoideii-

vidimus gtoritim ejus, ytoriam i/naii Uniyenili a Palre, diiiii ; xsiiniaiites rtinui Dei s.ipientiam illi setileif

plenum grntia' et Vfritutis. Viia ejus cst du qua ipse lix subdiiain, qua dicitiir: In mnltiloquio Hon effu-
loquilur : SicHi enim Puter habel vilam in semelipso, yiis peccalum (Prov. x). Dixeriii<l(|ue : Perniiituniu$

$ic et deilil Filio vilam habcre in stmilipso (Joan. v). eum docere, ul tit ei in tcanriatiim, etnobi$ a$uttguine

Vila ejiis esi, ad ci.jus liiiiiaiioneiii suos nudiiores ejus iiinoxiis : sit super iltum nianus Romanorum,ac-
provQians apost< Ins Petnis ait : Qiii p.ccatum iion cusantil'u$ nobis quod euin inienerimus tmbvertenlem
fecit, nec do'us iiiveutus esl in ore ejus. Qui cuin niu- yenlcm noitraiv, et proliibenlem tribula dari IJasnri,
lediurelur , non malidiceiml ; cum piiieretur , iion ei dicentem tc Chiisium esse.
comniinabatiir, et cielcra (/ 1'eli: ii). Cognatio Pa- Dixil ergo Saiil ad David : In duabus rebus gener
(ris pjus in Isrnel, ipsa est dc qua : Juravit Dominiis nieus eris liodie, eic. Negleciis Fermonibns Saiilis,
Datid V ritntem, el non fruilrubilur cum : De fruciu qux dolo et rraudnleniia sui n^aniresie sciibanim el
vemris tui ponam super sedim m.^nm (Psalm. cvx«l). ^ Pharisu'orum liypocrisiin, qiia Domiiinin cireuiiive-
Cognatio Paliis ejus, dc qiia ipse lestalur: Quicun- iiire moliebaiitur, sgnilicanl, ad perserulanda niagis

que eniiH fecerit roluiilalem Pairis inei qui in cielis esl, forlissima beati David gesta veniamus, qiiia in dua-

ip$e meus fraler, et soror etmater cst {ilailli. vii). bus rebus geiier faclus esi Saulis, in occideudo vide-
Noii se ergo Dominus sponsuiii Eccle.'iie, id e>i Cltri- litet gigaiiiem, cl iii aflerendo pranputia percii.sso-.

»luiii, esse reiiuit; sed quaTeiidiini iiiielligeiiduiii- runi Philistliiiiii. Illuin niiiiirum siguificans, qni ul
que, qiiia ipse esl. Duoci deniqiie Pliaris:i'us, prn- Ecclesiain sibi de Jud.ris adopiarel, prius insidias

potito P.<alini (estinionio ,

qnumodo Clirislus sil viresque aniiqiii bustis evacuavii, el Iradiuii in lu-

lilius siuiiil ct Doiiiintis David, intrrrogaiis iioii cein ; ac postnindum conversx ad fidem gentililalis
Chrisiuni se esse iiegat, sed illosad pelenilain, qu.i;- exempla- eideni iniitanda proposuit. De geiitibiis

rsndani, |iuUaiidainque agnilioneiii vrritaiis uxciial. namque erat, cnjus iideui Judxis sequeodain Doini-
Et alibi scril i; boniim .-o iiiagistrum vocaiili, ac do ntis ostcndil, iibi ait : .\nien dico vobis, non inveni
bono faciendo quaereiiii, respundtt Quid me dicis : Innlam fidem in lirael {Matih. viii). De genlibus illu
bonum ? nemo bonus nisi solus Deus{Miirc. x) neque ; qincaudirea Cbrislo nieriiit : O niit/iVr, magna est
ibi se biinuii) non esse , sed Douin credcndum essc fides tua ; fiat tibi sieul vis (MaUh. xv). De geinibus
signincaiis. illi qiii aseenilentes iiiler ;ilius, ut ailorareiii iu die
Factuin est aulem lempus, ul cuiii deberei dari Me- le^lo, diveruot ad Pliilippiim : Ooiuiii^, votumus Je-
rob, tlc. Factuin c>.t, cuni debcrct t.hrislo in cnrna tumvidere (Joan. \\\\. De geiitibus el illc lenturio,

docenti crcdere major pars Judaicx plebi», credidit qni Iradente Spiritum Doinino soltis ciiiii sua cenlu-

potius et adhorsii scribis ct Pliaris:vis. Dilexit aulein ri:i, tacetitibus cuiictis qui aderaiit Juduiis , limuii

part altera ejusdcm popiili, et ipsa rcgaliter educaia ct glorilieuvil Deuin, diceii» : V«r« Filiut Dei erat
pcr legcm Doinini, Salvuloiis advcntuin. Ciuigiuit isle {ilarc. \v). Sane q«od dolii.n necions ai(

auteni legis docloitbus sigmlicandis eli:itn noiiien Saiil .

i|isuin. Ilailriel Mol.iiliiia'. Iladriel iianiquo gre\ Dei, Sie IflqHimiiii a,l DaiiJ : Kon nteest* hubet res

Molathitai a partuiiciiie ine (lieiiiir. l' t legaliuin ca'- spon$aliu, cie. Ila possuimis Ner.iciler nguraluiii in- M
lus niagisirorum, qtii a vulgai i actioiie el rusiieiiatc lelligcre de siiperlns, ipiod non so putavcriiil iiiuiiora V
selecuii,, diviiiis lebiis vaeare , divina medi;are, Clirlsii neeesse h:)hcre , .>'Ud hoc iitniuni iiidii^eir.

ageie cl ptadic.iic jitsii) csl, nnii iuinicritn giegis iil (tadereliir iti iiiaiiUN genlium, el ocoiderotur.

t |i.i>lons t/ ^,ij( dn.' />ai<i.'> iurg U!, DtitiJ abiit, CtC. P">l
Dri siigiilans qiian lOjjii.iiiiu |'ug'jl. .Nt
 :

635 IN S.VMULLEM rUOPllETAM ALI EGOHiCA li.KfOSIliO. — 1.11!. lll. OZi

dies paucos, ex quo Juilieornin proci^res ilecrrtvcrmii A scniorcs et sf:riba; ail aposlolos, ei iiryf ipiendo pr«-
Iradereoccitlendiiin gKDiitius Clirisiuiii, siirgcns iii';e cep.'riiiil eii ne oinniiio Inqiicienlur, iioijiie doccreiil

Domiiius cuin apO!>iolis, (|iii cuui co eraiit ad opc- in iioniiiic Jcmi.

randam inimdi saliilein, in lantum viriuiibus et l'oiro Joniiihim /i/iiis Sani liiligebul Duiid vulde,
doclrinx gralix rnlgebnl, ul conlrn iinpioruin slu- etc. 1'orro ajiostoli ilili.;eli.iiit Ciirisluiii valle, ro-

dia, eliani gciililium iiini pnucos, sicui ei siipra do- gabanlqiie, enuinerntis | erlidiiniiii nliliicutionibiis, ul

cniinus, ail (iilei {;rali.iin vocaicl. Percussil eiiiin ipse dcrenderet Eccli:si3in suaiii, ipse (idcro nomini.i

David viros Pliilisiliiim, cuiii Doniiniis siiperliam sui servarct in Ecclesin ; inaifcns clam iii corde crc-
gentilitalis iinmunditiniii verli» vel ciLMnplo Iniinili- dentiuin, nbscondiiiis veroncoiiliirbalinnehominiiiii.

•aiiset casiiinoni.c contrcgii. Ailnltl pr:<^pntia eorum JVos aiilem, inqniunl, /« inhabitanu flori[era in menle

ct annunieravii rt-gi ul esscl gvnt^r ejus ; cuiii Ju- piorum {Gen. xxvii). Ific esi eiiim agerplemis odoris
il^forum populo cinortua iiieinlirn pi<ccati, cuiiveisnR et graiix, cui brnedixit lloininiis; Loqiiemiir el do-

ad neiim genlilitalis iisteiidit, ut ita dumum ctiam cebiniU'. populiim liunc in noinine tii", ei qiii ex illo

de cis qui conversionoin geiitiiini scquerenliir susci- credeie qunin discredere ir.alneiini , nuntiribliniis

peret. Nec Trusira David Sauli centuin pra^putia po- Ecclesix lii;c saiict:c, ul, cn^iiilo statu singuloruiii,

stulanti , ducenia attulit ;

quia pra-sumciiiibus B sociare se ndelibus, ab inndelibiis servare novrril.
Jiidxis qund Doininns, nc carnalis quideiii casliino- Loculus esl cigo Joiiallian de David bonn ad Snnl
ni:c prorcssionem geiititius iinponere pnsset, ipse palrem suum, ctc. Loculi sunt aiiostoli ile Chrislu

inundavil eosab oinni iiii|iiinaiiiciilo cariiis ct spiri- bona ad Judxos, coninicinoraiilcs eiiin tirum ap;.r<i-

lus, perliciens sanctilicaiinnem iii liniore Dei. Cen- buiuin a Deo in eis virtntibns cl sigiiis et prodigiis,
tenarius qiiippe nuinerus, nt seinper ad indiiiuin qux lecisset per illiim Deiis in inedin foruiii ; qui
iiiagnx perfcctionis aitinet, qiiod aiite passionis non soliini non pnssei .•irgiii de peocnlo, sed el vir-

triumplium per sc inclionns, pusl assumpiionis sux tulibus inslans circuiret civilati-s oinnes el cnstera,

clarilicalionem in cis etinin sacrainentorum suorum doccns in syn^igogis eoriim , ct prxdicans Ev:inge-
conlirmaiione perapnsiolos implcvil. liiiin rrgiii, et curnns oiiinem languorein ct omiiem
Dedil ilnque ei Saul Miclinl filiam suam uxorem, innrinilateni.

etc. Non poiuit proliibere pnpulus iiindelis, quin de Ei poiuit animain sunm in manu sua, elc. Ci m-
lua gente prxdesiinnti ad viiam crcderent. Vidit tnendavil, inquiunl, Doiiiiniis in vobis (harilalem
namque et inlellexit quod Dominus emt in Clirisio, suaiii, qua m.njorem neino habet, anininm suain po-
inunduin reconcilinns silii, quantumcunque crvvil ncnilo pro vobis ; ul per mortem desirueret eum qui
cjns in credeiilibiis ainor, Inntiim in perfidis tiiiior. liabcbai iiiorlis impcrinm, id csi diaboliim ; el libe-

Ouidam abiata (lerciissis riiilisil: cis pra-putia per rarelcos qiii per toiaiii vitnin nbnoxii eniiii serti-
David, pr3>seiitis xvi slnlui, qiioniam Clirisli };r:itia luli. Viderunl inuUiex iiosiro numero rcsuireclionis

operatur iii geiitibiis, nptaiii ; ililaias autem alijii.tn- ejut yloriam, et ascensionis in cielot, el laiaii tuiit

diu, s^id laiidein aliquandoreleliratas niiplias Micliol, {llebr. II).

ad eos qui in nne niundi crediinri siinl, de Jndx^is Qiiare eryo peccas in sanguine innoxii ? etc. Quare
referunt :
cum inlranle pleniiudine genlium, tic omnit peccas, ejus ndein exstiiigucre,eju« inoliens ainorem
hrael lalvut eril {Itotn. ti). de Ecilcsia tollere, qui solus morlalium vivere po-
ubsqiie culpa
CAPUT V.
tiiil ?

Qurrent Saul occiderc Dacid, Jonalltaii iiilenctiieule

Qiiod cum audisset Saul , ptacalus voce Joiiatha:.
placutur. elc. Cnni audissel populiis Judxorii;ii voceiii prxdi-
Et egretii $wit principes Pliilislliinorum, elc.,nsqiie caniiiiin apostoloriim, placatus est ab ira prisci furo-
ad id qiiod ait : Introduxil Jonatlian David ad Suul, ris; et vcra fidei alfirmatioiie test:itus, quia niinqunni
etc. Ilxc leciio ngiiraliter ostendit, nioiis in Jndiea exierniinari potcst Ecclesia Christi du iiiedio, ii«in-
persecutionibus, quasi ad lollenduiii de lerra nomen D qiiniii ejiis perire memiiria, qui esl nnte sxcula, el
Christianum, plcrosque et ex ipsis pcrsccutoribus mniiet iii xteriium. Ilxc dicehai populus idein in his
per apostolorum instantiam noii soliiiu rcdacios a qiil spiiiliialiuii), quos Jonatlinn ei iiieriiis signat.
persei|uetido, sed etiain ad credeiKliiiu Ciiristu per- vocein audieri! ducloriim. Iii qnibuscuoque eiiim
iluclos. Egressi suni ergo conlra spir.lnalcm Urae!, b.Tc nou dicebal, illi suiii de quibus scriptuui est
id est Ecclesiam, non seniel iininiindi spiritus, re- Kluiiribus graviler auilicrunt {Acl. xwiil). Et alibi :

ctores videlicet tenebrarum, id est, principes lionii-- El /j«is surdiis, nisi ad ffuem nuniios meot luisi?
nuin pcrvcrsoruin. A principio autem egrcssiiinis I'.t iiiiroiluxil Jonailian David ad Saul, elc. Lo-
eoruin prudentius se regebal Chrislus in iiieinbris quilur Jiinaihaii bona de David nd Saul, et auditiir,
suis, quam oiniics xinulatores legis ; et lelebris ciiiii evnngeli^niiles dc Cliristo aposloli c:itecliizaiii
facia est fama Clirisiianismi et Ecclesi* iiimis, ade.) Jud.Tos, sibifidcmnccummoilniitcs. Inlrnducit nuteiii
ut fideles Ecctesix cognoiiiinarenlur per orbtni euindem , cnm eiinin bnpiixanies cusdeiii Clinsti
Cbristiaiii. cariie ct sniigiiine roli! iiint, Clirisii pr:i-copt'S iiisi'-

(IReg. XIX.) L'jculuseslniili:in S^iul ml loi'a'.liaii tiiunl, r.bristi nniuro riib'ii:iMl. ft '.uro aiiic i hm.
(i'.ium suiim, ctc. locuti suiii |>ii- ciic> Jiidjoriini .i :.,cui lucial liori ci iiiiil.ustciiiiis tuiii ca.ic;ii iliuiu
C:5 llKb.-E VKNLIIAUII.IS Ol'Ll;lJM PAIIS II - KXKGEIICA CKNIUNA. > 63«

Oile, elspe, ei tli»riiaic siisci|ieriiii hujiis ;ivi :ui(li- A isauMi Oomiiiut [Psa/m. ix]),el ireincns de coujiira-
lores. <|iiK subceper.iiil ei illl (|iii cx ipsu pupiilu einii tiuiie|ierliduruiiiqiiuduinmodoilixjsscl: M^ircsurreve-

iii carne vidciiles , Detiiii cognuvcniiii, vcl qiii cuiii 1 is a niiii le, iioii |iolerit in le credeniiuiii lide s el cun •
in cariie venturuin a sxciilus|ierabuni. lessiu ririiia persisiere ; nisi vigilantiain cust'>duiii

niortem superando evucuavcris, cuncta lldvs munUo

CAPtlT VI.
riituru! resiirreciioiiis tolletur ; laiidem didicit euin,
Saul Huut ptrcuUre David, sed non vnlens, donwm iii
iie suis cuf.lodibus luinuli sedein rellquisse. Abiil au-
quaiH (ugit jubet cuslodiri ; i/iii, putilo pro te linitt-
larru, detilivns \>er (ciieslrum lenit ad Samuil. At tciii, et aiiliigit a cariiilicibiis suis, lustodibusqiiu
Suul audiciis, imcmisiis nuuliis lernis, adveiut i/isi', rncndacibus ; et dileclioritius suis p <sl resuircctio-
el firoiihelal euui cielcrii corain Samuel, nein appureiulo, sjlvaiii iiloriim per oninia spcin

Uolum est auum rursui bellum, elc, usque ad id liileinque rcsiituit. Toiest specluliier ciiliara Duvid
quod scriplum esl : Exivil proverbium, Num ei Saul criiceni Ouiiiiui, lancea Saul iii parietc clavos crucis,

inierprofihetas? In huc leciluncrecapilulatis alieiior- vel ipsani inililis lunccani, quu laius cjus apertuiii

diuClirisii iiicaniati iiiysicriis, iiaiiviias e,us, vir- cst, li^Mruliler osieiiilere. Uuiiius aulciii David, ul

lutcs, diicirin;), passio , resurrcciio, ct ascfnsio iii diKiiiius, sepulcrum Doiiiini esi. Salius per feiic-

coelos, nec non cl (ides sequemiuni eum, siinul ci B slruin, occulia ac subila esl resurgeiidi periiicitas.

perfidia denieiitiaque atque iiiteritus persequeiitiiiiii, Coiijiix citjus orsis aurugii, Ecclesia esi credenliuiii

lypico seriiioiie describitur. Moto iiamquc ab Im- Jud.eiiruiii, qux Dumiiium Sulvatorein et surgeru

luundis spiritlbus bello leiilaiioiiuni, egrcssiis cst cupiebal, ct restirrexi>se >lucebat.

de sinu Palris ad publicum iiosiruni mai.ururiis pro- Tutit auiem ilicliol slaluam, et posiiil eam supcr
pugnalor liuinani gcneris, ille vidclicel, qiii all: UciHin, etc. De pelle pilusa, pelle rapraruin putci

t'.ii''i a Putre, el veni in niundum ; ileriiin leimqno hisiuria; quia pulvillus erat de capraruin pelle coii-

mundum, el vado ad Patrem (Jvnn. xvi). lilde qii i sutus, qiii iiiioiisis pilis capul involuti in lectulu ho-

rsalinisia sub liguia solis boc ipsnni alils verbis iiiinis nieiitireiur. Siatua autein est iniilalio veri ei

A sumiiio cwto egressio ejus, el oc- vitciilis; iiionua pcllis caprarum, mortui aniniantis
cdisserens, dicii
usque ad tunimum (Psalm. xmii). ctuvi.c. Tiilit igiiur Michol st.itu.im, et posuit super
cuTSUt ejut ejiis

leduiii Davld per renestrani diinissi, ei occnlte sal-

Qui omnein leniporarix sux nclionls aciein contra
iierandoiuiii tcniamenta dirigens, a sediiccndis eos
vati. Didicit Ecclesia Judxos xsiiiuare Dominiiin.
qui in scpulcro pusiius sil, iiiui Cliristuni esse, vi-
statim, vexaiidisque inortalihus niugna ex parle to-
lain et veiituiem, sed qiiasi siinulaiionem veriiutis
liibiiil; ruglebantque, et usque hodie fugiuiii a racle
ejus quia ubicuiique agiioscilur juvaniis gialia
^ et vitx, iliceiiieiii se Chrisiiim regem esse. Queni
;

Christi pellilur inde continuo diaboU nequiiia ial

tainm ipsa ver.>ci ri-surreclioiiis, co enim mure lo-
,

lentis.
quciidi diriiiir Lcclesia raceie, qnx ab impiis Ta-

Et factut eil tpiritut Domini malut in Saul, eic. ciciida vel facia teslaiur, quo in Levitico scripiuni

Coruscante niiraculis Filio Dei iii carne, accensus csl, Eccd coniaiiiinabit eam tiicerdot(Levil.iiM) : noii

cst conira eum iavidix spiritus in aniino Jiiilxoriini, quia ipse leprain niuiidis alferre potuerit, sed eam
dimittenle eos Doniioo qiix iniintiiidis inerat osteiidere. Posuii el pelleni
secuiiduin desideriu cordis
eoruin, ob luerita pnecedeiitiuin delicioruin. Sede-
caprariiiii pilusani ad capiit statux Michol. Coinperit

bant auiera adbue in regno suu et putiia quieii, :iiquc in exordio sui Eci lesia cliam illorum perHdiuin, qui
Doiiiiiiuin Salvatorciu iioii suluin Christuin neganl,
cjusdein regiii fidentcs iHlulis, Sulvaiori suo iiecem
parare noii limuerunt. Purio ipse contradiccnles sed el iieccatis gravaiuni, iieque » morluis resusci-

sibi, imo etiain blusphcniando, in rurorcin versus, tatuRi auluniaiit. Capraiii enini sxpe peccaioris, sicul

exeinplo niansuetudinis et paiii'nii:u su.e qnasi diil-

et justi typuni ovem tenere ceriuiu est. Pili quoquu,
qiii Iragiles ct externi corpori superlluunt, opera
cedincm cilbaraad niodesiiam spiritus ac sobrietutem

revocare studebat. r. niortua, ac prx sux deiisitate rrequeiiiix cunciis

^iiuique Saiil configeie lancea David, elc. Nisi juiii janique inaiiifesia signincant. Et pellein pilosain

sunt Judxi occisa in carne Christi lotuni ucciilere, capraium ad capui statux pro David in lecio subsii-

Al tulx collocaiii, qui cariiem Salvaioris capiulibus

qiii est Deus anima ci caro. ille coinnieiidans iii

nianus Patris splritum suuiii, iiicliiiatu capite Iradi- peccatis quasi hispidam asseveraiiies, et iinpurani

dit illuin. Porro plaga in»rtis corpus soluni teiigii; dilaio resurreciiunis lenipure dicuni hacteiius lectu-

fugit autem corporc, et sulvata e>l a frainea anima luiu sepukTi, in quein moriua descendit, lenere.

ejus, el de manu canis unica ejus (P<ii/in. xxi), car- Quam taiiicii sl.ituain Mirliol vesiiinenlis operil, cuin

sux perlidix nocte depressis. bujusiiiudi perlldiain Ecclesla, pustquaiii ci>guu«eril,

niAcibus sola
repioliat |>o.>li|uaui lidelihus suis usiendii, coiifa-
lUiiil ergo salellilet suot Saul in domum David, elc. ;

Pharis.x'! satclliies sliiii prxcipuis ui>eriliiis, qux iiemo ;ilius lacere po-
Miserunt principes sacerduiuin ot
tuii, damnatiiii pi-r oiniiia demon^irat, ei viciaui.
6U0S ad monumentuin Uoiiiiiii, ul ciisludireni euin,
noiiiiiiis .Misil aulem Saul apiiantores, qui laperenl Daiid,
cl ncgala resurrcciionis vciilate, iiieiiion:i

eic. Miserunl Juda I infideles sialiin cclebi.ili resur-

rjusdeleretnr in postcruni.Ouud cuni aiiiiuntius.selilli

rectiuiie doiiiiuica coitiiatus liitidiatores, (|iii riplo<

ficijuoiis fcclcsix Beniilus (dtiidi^rlumenim panperum
 ;

637 IN SAMlELIiM PUOPIIETAM ALLKGOIIICA EXfOSITlO. — LII5. III. 05S

nnles corda lidelitini, Chrisli anioiein tisilem vel A pro|iliel.iriiiii dici;i, quilMis aposluli CIim!.Ii spiiiUij-

blandienJo vel iniiiaiido eripcrciil. At illi cariiali lis inlclli^riilix rcvelali'iiie pr;csiinl, vonluiii csl,

adhuc limore Siletiies, cl occulli usi|ue aJ dii'in hxc el ipsi diviio Sjiiritu cnnscripta pioiusUiiles,

Peiilecoslun, quasi hnc solum icsponsi reddere qiix- siinul ei .iinando cutu liilclibiis, cl crcdcndn, quani-
renilbu9, qiind ;rgroiarel iii eis (iiles, el nfcdum vis iiiiii e:i;iiii iiilcllij,'cnilo docanlnbniil.

bene llnrcret, sancti Spirilus ignc liiinat.-). Abtil eiinm ipse ia liiiinallia, elc. Pnslqii.liu >lii'

Iturtumijue Siiitl misit nunlios, til viilnenl Unviil, Clriiia Judiiica adversus Clirisiuiii noii v;iluil, :idilil:i

elc. Pixdiraute ah adveniu saiicii Spiriius Ecclesia siiiii veiliis et nriii.i, qu.e scdeiilein ad dexieraiii Dri
Chrisluin, niisemnl princip«$ Jiid:enrurn, qiii ilili- P.iUis Fil.uiii iMiiiiiiiis pcrsci|iierc iliir in lei'r:i. S<H
geniius viderent qiiid ciedcretur de Jcsu, Chrisiiis et ipsc lerreniis eoiuin piiiicip:>ius, ubi abd.t.i Scri

etset, an proplicia ; rcsurrcxisse, ,'>n adhuc iii sepul- ptiiraiuin de Jesii ct discipulis cjus qua:>iltiiiis

cro quievisse, dicentes : Pronuiitiale nobis prsesen- adiit,- nihil aliiid in eis potiiit invcnirc respoiisi

libus; quia noii surrexit a inortiiis, sed adhuc in

quaiii quod ipse ruiii suis in Nuutli iii R ima, id e:>l,

ii) pulcliritudiiie p.i(eriii regiii, iu c.xcclso cocluiiini

lerrae lccto jiicens, dicni univeisalis resurreciiniiis

exspeciaret, ul sic fides, qnoe iii en est, rxstirpitiir

habllcl. Ac pcr lioc certissiine sciciidiiiii sii uiiiiu

radicitu», ei eliminetur e inund". Ciinique pedeiii ^ '^o"'"' '»'•"-"' 'I"' ' «' D'"""»""" euni ei Chrisluiii Deus
prrsccutores cuin Erclcsia conferre coepisscnl, (ide- fecit. Ct liciic ciilenia ,
qiia; propler alliliidiiieia

iibus dc Chri4i trinmpliu gaiiden:ihus, iiiliil impiis sive latitudiiiem aquarum Sciiptiirariini aliYSSii cuii-

ocrurrii aliud quaui lapis olTensioiiis, et peira scaii- griiil, in Suclio, id csl. iii huiii.Iilale sita nieiiiora-

tur qiiia niiiiiriini saiictii Scriptiira coiilra iiiureni

dali liis qiii uirciiderunt verlM), nec credidcruni ;
;

pulaiKiliut eum ijuaii leprusum, tt penussum a Deo, sgcculariutii doclrinaruiii, liuiiiililalis iiiaglsliu e\i-

€i liumilinium {Esa. i.iii). Ipse aulem, siciii propheia stens, pcr liiiiiiiles cdila .scri|itores, liumililiiis m-
conseqiienler adjiiuxit : Viilncratus est propier ini' luiii aiidiioribiis vel lerliinbiis paici. .\l .'.iipcihi au-
quiiaies nostras, aiiriius esl propier scclera nosira. dila per eas Chrisli gloiia ca-lusti, quriii iinii valero

Dixitque Saul ail Slichol, Quare sic illusiili mihi ? gressti curpuris sequi, iiec grussii dilectionis vului-

rlc. Dixerunl Judjni iion rredeiites ad Gcclcsiam ruiil assequi, hiinr grcssu iiefaiidui factionis cuepere

priiiiitivam : Qiiare, iiegleciis trjdiliunibus nosiris, iiisei|iii, ila ul i|'Sc ciiidani a lalibus s;ilvaiidii, alque
credere inaluisti iii Jesum, ei cnufileri quod nnstros a siia porfidia refieii:iiulo, d.i Naiotli, i|iijb est iii

ciisiuiles rciurgendo fugerii? Cui illa : Quia ipse, liama, hoc ist d'j piilcherriiua supern:e sedis allilu-

inquil, niilii, iino omoibus qui in cum credere ct dine, proiesiciiir, ei dicai : Saule, SauU, ^uid me
^
lix'C confileri iinluui, morieui minaliir xiernani. pers.quris {Act. ix) ?

David autem fugiens salvatus est, elc. Itamalhii ex- El laclus esl etiam supcr eum Spirilus Doiuini, clC.

celsa, Naioth inicrprcialur pulchriiiido, qiii est lo- Co»ni;vil quideiii piTseculor KcclesisE Jud lus, quia
cus in Itainaiha. Nunliis ergo Saul soluin in lecio Spiritu saiicto iiispiraii, locuii suni saiicii Oei l.o-

David ceriieiilibus simulacruiu ac pelleiii capr.irum, miues;sed eoruin ipse dicia ore pioiiuMe scieiis,

ipse David fngiens salvaiur; el Judxis tcmpore recie ainem senlire nesciens, conlra eiiiii a ipio vel

raorlis d.imiiiicx conferentibus invicem simiilalorem de quo dicla sunl, furinsiis ingredi iiiiii tiiiniil. l'ro-

fui^se, iirc vere innoceniem el justuni, sed siii sce- plielabal aulem insauus , imo iisqnc hinlie pr.iphe-
ieris uieriiu criicilixum Duniinum, qui clausus tene- tal, id esl, veracia proplietaruin veilia unn iiilelli-

lur in sepulcro, Doniinus ipsc potenler a morie re- griis canii, le^it, diligi!, ct eoiis:|iiu Liii., vaiiciiiii

siirgens iii exrclsa viix, iminoriali gluria discipulis prutiahit urOcium, dnnec ad narr:iiid.i ipsius piil-

ap|>.irel, diceiis : Quia sic scriptum esl, el sie opor- chriliidinis supernx, quani in ceelis spciaiiius, daiis

Itbal Cltrisium pati, el rtsurgere a mortuis {Luc. xxiv) sine mente sonum, niysieria celsn pervcniai.
abiiiquc, ei iiinraiur in pulrhriludine regni pcren- Ezspoliavit se elium ipse veslimeniis siiis, elc. Ihec

iiis, qnx est in tueio. Abiit pnsi illuni et Ecclesia it inauifesie furiosi suiit et amuniis, exspnliare se ho-
>|ic aniiiia etcarne, el sir seniper cuni Duiiiino crit. niinein, vexaluniqne cadcre, ac Inla die et iincle

fluiilialum esl aulem Saul a dicemibus, Ecce tavid nudiiin in lerra jacrre. Nec lamen diviii;e pnienii;c
itt flaioih in liainailia, elc. Qu.tb de si^cundis qiini|ue non subesl ciiam per laliuiii irani iiiyslicum quid
nuiiiiis, nec non et lerliis pari ordine referuntiir. propter eos qui audiant ei di.sceriiaiit dicere. Qui
Niiniiaiuiii esl Jud;t'is ab apostolis apnstolorumque enim per Balaam mente slbi coiitrarium, lot et aiite
discipulis quia Dnminus Jesus Christiis posl passio- niysleria prxdixil, per Caiphaui pursecuinreiii iiii-

nem, resiirrecionem, el ascensionein suani, sedeiis pium saUiiiferx suae passionis dedit arcaiia proplic-
ail deiiernin Pairis regnet exrelsus in coelis. Al illi lari, per sulijugale mutinH m liominis voce Inqiieus
cnnliiiuo ternos sux quundam lidei el religionis, proliibuit, proplietx insipieiiliain ; ipse pcr Saiil :ii'-

niinc auiein ioipielatis el perfidix niintios, sucerdu- replitium, pixsente Sauiuul el cxleris i.rophetis,
les videlicei, scribas ei Pharisxos destinaveruni, ut qu;i^uc voluit luyslica pniidit, ut sic David iiinocuus
rjus confessionem fidclibus persequeiitibusaufeirenl; saluiis adiliim capesserel ; >ic pcrsequeiiiis euin
qiii universi persei|ueutiun), licei ei iiifideliuni ge- Saulis in^ania ciinclio uliiqud patcsiciel ; sic dciii-

rcnlus aiiiiQum, mux lameii ubi disputaiido usquc ad nut; daiciur iiilclli.ii, quaiituui pucjcuiit luilccio-
 : ;

C;0 IIEO.E VENEinniLlS OPERUM I.MIS II. - i:XE«:ETir.\ GEMINA. 6i0

niin cout.TAi voiis liiiinilium, .iii.i> «Miaiii superliiim A loroiii, qiii esi iii detira Dei. .1 siiperbis au<lien(ibus
|Hiluil |iri>|iluMia! virtiil« su>>tollcre sic ctiaiii fuiii ail coDlnm ascendisse
;
iion credi,
cujiis sacraineiilis
rus perseciiioris populi naius signarciur iiifonnis, lota proplictia; Scripliira rcdiindal,
ipsuni qua;renii-
«|ui oJiis inscqupnito Clirislnin exspoliare ineruerit biis iinpiis, iii Proplietica leciinne nnllatenus posse
oruanieiiio regni singularis, cailere a siniu piiscjc reperirl, qui sempcr manens ubiqiie totus, cuiii
reciiiudinis iiiier prospera et adversa prnlicieniis abesi iniqnis, et recedil, vidcanius quo veaial el
Ecclesia;, caWesti sininl et lerresiri gloria nuilns, adsit.
solis dcsideriis iiiiser adbxrere mundanis, cl inler Veniensque locutut esl coram Jonalhan, Quid
ba'c pro(dieliae, qu.c Ecdesix lidi-m firmarel verlio feci? eic. Etpulsns namqiic non credendo Duininus
lcnus, scripia lenere. El bene dicitur, quia prophcia- a reprobis, diilciiis amaniiumse solet corda reviserc,
vit ciini rxleris coraiii Saniuel aGqne enini ailliiic
;
eosqiie inramaiionis su:c, ac vil.-c iniioxiae, nec iinn
Syiiagopa iiindelis ciiin Ecclirsia legis ei propliela- et persecuti.inis iiijiistje crebrins admonere, ut l.-e-
niiii ilicla inedilaiur ct leciiiai sed lia;c spiriluali
; laiiics in illo conlileanliir niemori.-e sanciitaiis ejiis.
iiitelligeiitia carens, illa de Doinlnu cuncta inlelli- Quimmo vivit Dominus, et vivil aninialua, etc. Uno
Keiida cognoscens. laniuni gradu a monc divisusest, hoc est, ipsius m
indeesivit p> oferbium, Numet Saul inter prophe-^^ q^ mnie\,3l domns parieie, quando (sicut eiiam
ta$I? In proverbiu:n fa.ti sunl Ecclcsia! Judxi, qui qiiinqui.gesiini octavl psalmi
litulus continet) misit
menle siiiisin inler fiJelcs sacris leciionibus inien- Saul, eicustodivil illum, ut eum
inierficeret. Sed
los eiiam ipsi lide et seiisii vaciii Scripturis uianiur. ninx eidem.niorii per fenestram lapsos
ereptus est,
In proverbinin cl illi qiii in dic novissima diceiit aiqiie aufugiens ad integrum salvatus
est, ut inise-
Domine, Domine, nonne 111 nomine luo proplietaiimus ? ranle Uomiiio fierei, quod in eodem litulo prxmis-
cic. {Matlh. vii). Si'(l et cirn videris induclos qiios- suni esl : in finein ne disperdas David, in lituli
quc in Ecclusia docendi sibi raibedram prxsumere, Inscripiione. Quod pari ordine etiam ile Domino Sal-
et sub persnn:) fidelis ni.igisiri pervcrsos non man- vatore debel inielligi, quia videlicet uno lanluni,
(iaia Dui, sed suas iradiilones servandas , sua do- quanium ad hominum temerilalcm, gradu sil a inorle
ginatu seci:inda auiiiioribusini|<oiieredcccpiis,dicito: divisiis, quaodo miserunt principes sacerdotum,
ei
Num et Saul iuter pr^plietas ? cnsiodieruut monumeniuin ejus, ui ei quasi aditum
CAPUT VII. resurgendi pratcliidercnt, negaio resnrreclionis aditii,

Jvnwlian et Datiii imiovnnl foedus, el disponenlc cobaertntes ei discipulosa flde detr.tlicreni, reiractis
Saul inierficere David, Jonaihan ilti ut aufugiat sa- r ^ "''c discipulis cnnctam noniiiiis ejus de niedio me-
gitl(V jaclu siyificat moriain eiaderent. Sed juxia nieniorata: inscriptio-
(I lU-g. XX.) Fugit aiitcm David de Xaiolh, etc. lestinioniuin,
, iiis sicut noii liiulus, qui a Pilalo
usque ad id quod dicit , Sed et Jonattian iiiyiessiis scripius cst, ilic esl rex Juda-orum; sic nec rcgis
ett civilalein. In liac leciiiine Dnniinus perscculinneiii ejusdem imperium poiuil aliquando corrumpi.
passus a Judxis, aniplius culleclam ex cis Ecclo- El ait Jonalhiin ad David, Yeni, egrediamur iu
siain siia graiia conlirniat ; signilicans qiiid de eis- uyrum, etc. Mirus ordo dicendi, quasi ad Oeuni
dein Jud.(;is, quld de gentilius ad fiJem vocandis ca;pil,qiiod lamen ad liomincm loquendo complevil
opnrieat fieri. Sed et cidem reiTOlii Jiidxoruin Scri- sed hoc prii mcomparabiliter ardenie affeciu juve-
ptiirirum epulis sino Cliristi lide celebratis, ipsiiin nnni, virluie niutua sibi inviceni coromendatorum ;

pariier cum exiniiis menibris ejns, id esl apostulis, lioc ad iiidicinni fidei, Deo teste, semper ei ubique
perdere disponunt ; aique a se riigaiuni, aJ salvan- servandu; ;
qiiam gramnialici ligurnra Orxce para-
das genies properare coinpellunt. Dixiiiius auti-ni, prosduriani, id e>t, inupinaium exiiiim vocanl. Prius
Naioih qux erat in Rama , id esi, pulcbriludinein igiliir iii urbe sccreii, deinde et in agrum egresii
qnx eral iii eireLso, regni coelestis g:india, qii:e Do- Juii:illian et David, rtediis Doiniiii fcriunt, ut non
iiiinus ci.rponliier ascendcnilo nobis prumiiiere et p J„n;iiban a David, si quid de eo paier ejut boui 01-
a|)cnre dijjnains esi, lyi.ice designare. Diximus Scii- gilet, abscond.ii ; iion illuiii ad pairein, nisi forle ad
ptiiri: saiiclx verlia, qnibus idem regnuni prxsagi- pieiaicin conversuin, lnlru<lucai ; sed et Jonatlian
luiii esl, indicaru. Sed iii liac ulraque pulcliriludine ipse, si vixerii, iniserirnrdinni aecipial a Davld ; si
cxcclsa Doniiniis fidelibus siiis ei iiianel semper et vcro inorluus sii, niisereaiiir DaviJdniniis ejus usque
apparet ; ab infidclihus veru ac superbis sese avertii iii senipiiernuni. ^uia priniiiiva Kcclesia in exordio
et aiifen. quia ncqueaudieiilei a dncture, qnud rrgnei sui non parva ex parle jiidaiiiiis, sed mox iii frucli-
in cuclis, creduni ncque ipsi legeiiies in proplicia,
Christiana:
;
leraiii liliorlalis laliiii<linein rgivdicus,
qniu asccndens in atiuin cuplivum duxit capiivitulcin, pacium cum Duniino perpcluu* d.lectiunis inili; pla-
deilit dona homiiiibus (/'$a/iii. lxvii, Ephet. iv). Et, cuilqiie, iil s: qiii de Ju(l:cis iicrteculoribus ClirisM
Dixit Uominiis Domino meo, Sede a dexlris meis, do- buiiil:ilcni :ign(iseere, aii|ii(! ad euni runverli vuluis-
uec pnnum iniiiiicos tuos sciibellHm pedum tuoruin seiil, iiiu\ lldelitiiis rjns inrnibris, boc esl ipsac Ee-
{Piiilm. ci\) ; vel caiirra liujiisniudi de illo dirl:i iii~
< leni.c (ioruin lides ei roiiversiu pandereiur, qiuie-
lelligMiil. Kt liiie esl, David oli Saulis iiisiilias rnifero.
iius ejiis cunsorliu plenani ponsoni oUinerr «aluieiii,
Dc pulcbritiidiiie puMla in cvciKo, Duiiiiiiiini Siha- cl iiun purcis niarg.iritjs, nuu rjus sairaiiicuU pro
 ;

t>>l I.N SAMl EI.EM rHOPlir.TAM ALLECORICA EXPOSITIO. - IJB. III Gl-2

luiiaiiila incredulis, seil |iotiii> liis i|iiicnii(|iiH iii p:ice A rainli boniini aJ oiiiiics, ciiiTeiKliqnc in via liuis, nu
vlvtTe g:iu(lei'eiil, pie siiscipieiulu ircilrreniur. Et si quis a lciiebris ex'.eriorilius coiiiprdbenilaliir iiiipro-
«liiiilciii apiid Juil.Tds iiiicger Ecclest.i' siaius el viia vidiis. Ilxc et hodie siciil et iniic, el dniec bodn:
iii:iiicrcl, iioii lanieii siio inerilo credenlcs, sed nii- cognoniinalur, sancloruni desiderla Doiiiiiium Sal-
sernlioiie ei niisericordia sui coronarenliir Aucloris. vatorcni rarere voiis iiisaiiabililius optaiii.
Si vero iUs speriieiiiibus ad se vi:i vilae converte- l'Jl ego Ires saijillai millam juxla euiu, elc. El egn,
lel, iiiliiloiiiiiius laiiien el viritiin usqiie in riiicin iiii|iiil bccleMa Uniiiiiio, lelialiilanie m cordbuspi-r-
s:i'culi lie ilhi genle credcnlibus, ei runclis siinul (ecioruiii, |ira;dic:ilorC!. sanclie cl indiviilim; Triin-
toiivcrsis in line reliquiis, niisericordla; non ncga- taiis iiiiiiain, qui peiiiiis virliiluin volaliles, acuiiiiiu:

reiur iiilrniius. diceiidi peiieirubiles, artu sedulx leclionis evcitl,

Uixiique ad eum Jonathan : Ctai Kalendw <un(, eic. fragiliores quosqne adiiuc, ct qn:isi lerreslres, iii

Kaleiidas Scriplura s:incia iiun dispaiin illa inonsiiiin viciiiia lainen rurtiuiii socia ililecti. nc iiiancntes,
iiiitia, qiix annua diiodeciin liabent Itninani, scd lidet verbo It-riaiil, qiialenus silultlero viilncre cba-
iinviliinia, qiiae a Gr.-ecis Neomenia vurantiir, si;,Mii- rilalis allatti, visibilia qiia;i|iie gravilcr ferre, iii sola
lii':il; qua; solemniier llebrxi juxta inst iiitiiineni sui Aiictoris iiiemoriu quiescere, snl.iiii ejns vi^io-
legis, bosiiis, epulis et olio gabbali, id csi, rrquici B nem pro dulci liabere (ogantur. Miltani autem eos,
celcbiabanl. Iloc sigtiiiicanic Spiriiu saiicto, quoiies iioii quasi in iiiceriuni verbi cursuin liniiuros, scd
Cliri^tus Ecclesiiini, quoiics aiiiniani quanique fide- qiiasi exerceiis me ad si^niitii vera; it iiiiir:e saluiis,
lem quasi sol luiiani iiovo sua; gntia; luinine rcsper- quasi ad solum divinau vuluniaiis iuluilutii, ('uiictos
serit, iiiox spiriuialis Tiia.- Iiosti.is Deo soleuinius o(- nieu; diiclriiK-e dirigens ictns ad dcslinaliini peise-
fcreiid;is, mox di>iiioiuiii eloquiurum d ipibus diil- qiiar, ad bra\iiiiii snpeinu; tinaiionis Dei m Clirist»
cins iiidulgcnduiii, niox a ciiiictis eslerions tura; Jesu. Milt:iiii qiiiii|iie et aiiililiiies ad iibeiliciidiiiu
liiiiiiiltibus fclici (iii.j Cise reil.niduiii. tiide bdeialacrcs;
iiuiic •|iii iinivcrsa spiritiialiuni d.cla sivn
Juiiatbau venturiis in crasliiiuin Kaleiidis loquilur ad gesla ilocluium snllitite perquireiilcs, ad iiici stuius
David. gloriani pie seqnendo referant. (Juibus viilclicet au-
Deseende$ ergn feninus, eic. tl vidclicet die qua ditonlius, si proxinios eosdem iiiagisiros, aique iii-
«ppfari usqiie ad Kali-ndas liceb.il, ircl; quo per ira cos posilos bcnc viveiido capiaul, osieiidcro, si
K:<lendas, qnihus cuiictos silere dicebat, quielus
iii
lu nie visitaredigner.s, solilani de Jud:L'is beiiedi-
sederct. Oicit ergo Joiutliaii ad David, fulnras clionim aiigeiidam qiiin pax
in ;
lilii esl, quicsieiiiibns
crastiuum Kaleiidas, r.i rcqnirendiim enni a Saule inieiiMi odientiiim
^ :iriiiis.t-.in antein ipsis meis bnini-
nsqui; peicudie. Ditit ad Chrisinni Erclesia (nimi- libiis doctorcs ultra se excussos, el a Judaca perse-
liva, |i(T ipsum jam docia quid dical ad ipsum; qut-ndo repulsus tniimavcro, vade et iiiieiide ad vi-
insiare leiiipusqiioSoIi jiisiiiijc credeiilcs sive cre- sitanJas omiies genles ; quia li:cc est a;lerni volni;-
diiuros ex Judatis, lute verit:iiis iniiovcl; quxsilu- las el provideiiiia 1'alris, ut, conliiigcnle in Isiael
rosque illnm increjulo?, cl iii ipso nov.e lucis cxor- cycitaie, plcnitudo naiioniim viiae jiiiuas intrcl. Da
lu, qui pcr audilum verbi, et incrcinento lucis
lit verbo auteiii uiiico I'ali is, quud lotiili riieriiiiHS, egii
ejusdcm, qnod agitur pcr operatidncm verbi audili. cunlileido, cl lu docendu, sit ipse Dens 1'ali'r oiinii.
Kt aiidiemibiis eniin in Ecclesia, el operaniibus poteiis solus teslis a.'ti.iniis inicr nie el te; cl retlc,
inandaia Evangelii, concinii.ibjnl dolos de qui-
illi, qiiia solus aicaiia Filii iiuvit raur, el soli i|iii!iiis
biis loqiiilur Doiiiinus Confundaiilur
: et reiercanlur revelare digiiatus fnerit l'aur. Ou qiiibus liiniiilnr
immici mei, qui qucerunl aiiimam meam Psalm. xxxiv r^vetani ea purvulii,
{ iJeiii Eiliiis l'alri : lit (Maih. \i):
XXXVI (t Lxix). Monebat Jonatban David, ut desceii- Qni liuiic Dcnm aiile s:i;rula geinrulutii, in liiie s:i;-
derei festhius, veniretqoe in locurn ubi celandus es- cnlorniii incarnjri, el illos disposnit eiiJciii iiicarna-
set, ctboc in die qua operari liccret; Ecikreiqne
tioiie s;ilva i. Noii .niieti: liicc lii.|uciis Kcclciia, Du-
juxla lapidem Ezel, quod inlcrprelalur abicns, sivc ^) inimim iiu;cageredebeatqiiasi nescjiiin iiislruit,
siciil
pcrgens. Ilogabant majores iiatu Ectlesiic priiniiivae ntc qnasi ncsciuiii i|Ux ipsa fatlura sit diiccl; scd
Doniinum, ut per iiispiraiiunis suaj graiiani restine qu.t; ab ipso inisericorJiler facieiida pep ipsuni did:-
ilesccndercl in corda liJeliuin, locum videlicet sui terit. Ibfc ul citius faciat, dcvulis precibus «piai
semper amuris receplorum, de qnotanitur in Psal- qiiae a se rctta l'acieiid:i pi;r ipsiiin ucteperii, iia;c
iiiis, E/ factus esl in pace locu* ejus (fsalm. lxxv). gratias ageudo
silii conlileri laudabuuda nnn (essai.
l bi telaiidiis esset per fldcin ab eis qui Cbristiana; Abscoiidinis est enjo David in ngr.o, elc. Abscondi-
paci discredendo resisterent, ac solis exterioribus iiisest Cliii-ius inCliiisiianis per ndein ne viJeretur
(lediii, iiiteriia sui Cunditnris uiysteriis noii mere- Dli e.s qni noii nisi terreiia el leiiii.oralia scire, tre-
renlur iniueri. Precabantur quoqiie devoii, ut ve- (lereel ani:ire diditeruiil; et veiicriiiu liiiipora qiii-
nieiis inaiisioDem faiere dignaretiir ai,iid fories fide, bus Etclesia; spleiidor novo Sulis jain
jiisiiii.i- iiiagi*
qiil proiii|iti esseiit :<iiimo, vel ad virtutem sempcr ac magis aiigesterel aitactu : sediKpie populiis Ju-
alia prolicere, vel virlutibus coiisummatis ad visen- da;oriiiii 111 liis qui dc lerieno potius ie,'ii(.' siiper-
da gaudia vita; ca;lesiis abire. Ila;c auleni tiipiebanl li.ri, qii.Tin i<ro foelesii liuiiii!i:iii [;:ti/Jeliant, nd iilaii.
ii. Uice grali.e pcesentibns, leiiip.jre vi,I.;litel 0|.c- d;is Pjinlas leilioiiiiiii siicrjniiii.
 :

0,5 II! I>.i; \KNCR.\I1II.IS OPKIU;\J l'.\US II. — i:M.<:|-.riC.\ CKNUINA. 64i

Vihuuijue ,i;p/)(iHi I (ji-»s W(ii'ii/ , e:o. I.oi-ririjiiis A el iiiioircPijarc , vel Juii:i li:iii rtsfSoiulerc voltierlt.

iiicretliilis v.iciiiis .•>|i|iarcl lnciis Cliiisii in Siri|iliin.i; ciiiii iiiaiiirslis-iiiia pni>ie<iseril caiisa regii livoris,

ijiiia iDiaiii liici rcsiaiiiPini Vciciis .seriem rei eiisfn- t]'ia iiiiii fiistra David siix saluti , inio etiam vitx
les, iiusi|iiiiii rciitiiiri inercniuT eimi (|iit'm strilia ciiiisiilcrc tlcliueiii : iiisi forle piilaiitlus esl Saiil crc-

«lucius III rciiiio cttioruin iii oiimilnis propc tliviiiis brip su iiivatleiiie da'iiiimio multa Tfcisse vel dixissc,

i.ovil icptiire pagfllis. Ooiiiqiii- Snil iii lypiim Ju- qii:t! iiKiro ciicrptimeiiiiriini , nec prsnnediiari priiis,

lUcoriiiii aJ conietleiiiliim Scripiur;i; |iaiii'iii resiileiis, iicc |'usi reiiiiiiisci v:ilucrii : inier tpix lixc quoqne
Clirisimii ,
qiiem oJ entJo a siia iiiciisa pepuleriii, iii liavid fureiiiis poiius quam audicn is aniiiio gosla

iiequii liabcre praesciUem. .\l (^ltinplias Imiic ouin crctli deliore. Cui etiani sciisui viJelur aslipiilari

SDtio iioii ipiiiiciii aJliiic i'!eiio a'o'iiilimi, scil jaiii Sciipiura, ipix , abscnie » nicnsn Saiilii' David, non
taiiiCii aiiialum ail iiicnsain vocavil ; iileotnn! coiile- pr.iniissam injuriam rclraclasse Saiilem, scd luniuiu
slim iii paiiis rractitine cognovit [Litc. x\iv). QiiotJ eiigiiase tlicii, ne forle essel polluius, vcl iiociiiriiit

cl iios iiiruiiuiuc lacimus Imtlie lesciitcs , ciim alii vi(lu!icct somiio, vel coitu, vel aliquo rci luiiebris

a|ieilas cliaii) ilc CUrislo sciilenlias ad aliiid pcrvfrai aii< siirdid toiis altaclii, t|uu a muiidtiriim jaxla lcgis

vcrierc conaiimr; ali: al!aii> iliviiiorum apicum ler- cdiciuiii arccieiur convictii. Astipulari et illud qiiotl

culis, Cliristum iiiibi, quamvis ntiii slaiiiii cogiiiitiin, " in capiic toiius hujusce lectioiiis scribitur : Et lacius
pie taiiien cl sobric (|U3creiido ,
pr.escntcin liaberc eil fpiiiius Domini mulus in S(iu/(/ lieg. xix). Vcrum
inclpiniu<, donec ipso paulatim sua pridein olausa li:ec utotiii(|iie sc habeani, niysticus senstis in prtnii-

rAysieria niibis piilsantitius rcseraiite , ijuasi cum io ptii csi. Itcspondil en in colnmbiiia simplicilas clo-

panis, qiiem ipsc iiobis fregt*rit, oblalione cognosca- cturuin Ctiristi, priiici|iaiui Syn.igni^oe perseculrici

iims. Ncc lameii oinnis qui iii SciipUiris quas legil, Jcsus (jlirislus, de quo interiugas, Dens et Doiiiiiius

Cliristumiiitelligercnon polesl.inox ct:araqua;siioiics incus riigavit inc nbnixe, ut, niissis iii boc ipsuiii el

vel pcrscciiiioncs movcre coiilra (^lirisuini poiest ;

qiiia circuiiiquaqie doctoribus, viMiire facereni euni in

paiilatioi doficercad vitia, sicul et ad virtules proficere C'ir iNovi Tcstanienti gratia gaiidentium , ubi iiou

solct auiiims Uiiinaniis. Poiest auiem ct iia iiilelligi, crunr violiinanira, non inanna Musaicuin, sed secun-
opiil.iiili! Siiil vaciium apparuisselnoiim David:[)omi- diini urilinom .Mclcliisetlccii acto sacerdotio , ipse
iiiiiii sua iiioiiibia, vitlciicel Eoclosiaiii, a cclcbraiidis paois vivii;, qiii de coelo descemiit, in inystcrio ce-
le..;iscariialil)iissacratiieni!sadspiriiu liamagisageiida lcbratur. UnJe rectissiine tarnnii conveiitus sacro-
vocasse. Uiriqiie autein sensiii concinil quotl seqiiitur :
saiicto noniine UclblKlieui, id est, donius panis vo-
Coijiidhut inim, quod [orie evenisset ei, etc. Cogita- „ catur. Diiniite me, iiiqiij, veiiire ad lale.'!, baptisma-
baiii ciiim Jiidxi qund iion esset Jesus mundus, nee tis ejiisdciii myslcriuin, simul et catliolic« lux pacis
puiilicaius a peccatis ,
qui s:>bbatum violas<et,ct ciedendo consortiuin, Scd et tpiod pri.nuin atque
c rlcra coiitra legis vcl potius suarum traditionuiii ultiuuim dccei, verbi qtio calechizentur, et perpeiuo
«lecrcia facerel siinul et docerct. Atque ideo inerito conlirineiitui , eis commiliendum pra'sidium quo-
;

nil in Scrii'luris de illo signalum possel inxeniri. niain sacrificiiim soleiiine csl ipsa vita conversoruui
Cogilabaiit quud iion esscnt imindi Cliristi discipali,
iii citilale Dti noslri, iit monle tanclo ejus {Pi. xlvii).
quo.l jiistiliam fidei opcrilius ac punficationibus lcgis Uiiitas elecioriiin ineuruin qui sunl rialres inei et
,

antcpoiiere cernebanl, ideoquc iiec magni pendebaiit ooUxredes facii pcr graiiani , inc crebris precibus,
ftos Sfcuni ad sacrificia non venisse, quos ob vi-
ui eurtiui seniper iiumerum iiovu credentium fetu
veiidi disci'ep;>niiain toto detestaliantur ex aninm ,
iiiulliplicare digner , obsecrat. Nunc ergo si diligis

vel etiain extra Synagogam fecerant.

cx tuto cordc etiani alius per le fuluros ineos
nie ,

Cumifue iltuiisset dies lecu^tda posl Katendas, etc.

liatres visilaiido lucriraciam ob liaiic causam. Neque
CuiTi in oorde fidelium novjc gratix jubar augescciido meiisam cuiii snis ulira qu.erere cura-
typioam legis
leiicilcr post sllciiliuin audiciidi scrnionis ad teinpiis qiiam carnaliier legendo
vil;iieque iii Scriplun ,

venirci operandiqua; docebanlur, niliilominus

iis,|,ic
^ ^^,, iutdligis , cum uui ipiritiialiler esl quaercnduS
iiifideliiim procacitas vacuas sine Clirislo ei Scriptu invenis.
ririiin alimoiiias, et ritus canialiuin celobrabat cxca
hiiliti aulcm Siixti (itfiidrtui Jonalhan , elc. Irali
s:icroruiii, qu.Trebaiitqiie perlidi pareiiles ab eleolis
Syiiagogx iiiajures udversus spirilualium ccetuiii
Clui.sio filiis , tle qiiiliiis dioiliir : Fitii veslri in qiio
iiiairem ejus tcclcsiam adulteroe vocabulo iiotani,
f.iciunnLuc \ii)?Cm' iionCliristiani adoarn >lia legis
i|uia pio Moyse Clinstuiu ,
pro aiuico spoiisi spon-
<ipera,circuiiicisioiiein dico,viciinia$, eisolemniainul-
sum, pro servo (loiiiinum nobiliu* rcgenda susce-
iiiiiuda velaiidieiid:i t:tira cxteris.vel agciida conlliiu-
pcnt. Nuni|iiid igiioraiims , inquiunl ,
quia diligis
ii'iit? Ciir iiiin ipse Josus, (|ueiii de radice Jesse in-
Jesnm in ctiurusiuuein luaiu , ei in coufusionem du-
o:iriiatuiii,iiiiprltiuiii,ac rosuirexissc,Clirisuiiii Deuui
ctriiiajChrisrunae? Qua; ineritoignominiosa vocaiur,
orcderenl, in pruphelica lectioiic possct uspiaiu re-
ipiia legis saor.i deferens . eiiaui jiiiguslissiinani el
pcriri?
loiige lateque glurilicsm teinpli fret|uentiain iiliru
/'.'( reiiuiidil Joiiatiian Sauli : Roi/avi< me obu xt, ui
desercre, atque in abdiiis puiuis »uo» coiiveiitui
ircl iii lietli!clieiii, etc. Miriim qiiiiloiii vitlelur jiixU
dospicla oojcrc gaiidot. ynaiidiu eiiiiu 11 l«l in Je-
liiter.iiii , oiir lnpc imitlo de David vel Saul ctigitaie
 ;

ni3 IN SAMLELtM PUOPilETAM ALI.EGOUICA EXP05ITIO. — Lin. i;i. n'.C

siiii) tcnis ;idruniii, noii t^tnljilis cris iii, ncque rc- A viix pracmiii donavii. Vel cerle i(a diccnt(!in cuili-
giiiin) tiiun!. Ila(|iie jain iiiiiic iiiille ductorus, ei gere pui-riiin , et nfTcrre Jonatlia; sagillas qnas ji^cil.

iidliuc eiis qiii Jcsiini Clirisiuin cl Deiiin crcdnnt ct fognoscere disiipiilos bonos cuncta diiigeiifins sno-
coiinienuir, ad nos poiius Hndienilos, iios:ra si'(]iieni!.i rnm dicla siinul et farla magislroruni, aique h;ec ad

doginala ,
qui^ Filiiis inurlis esl, liiiic n'>niiiii scr- ciinfirmalionein univcisalis Kcclcia; pie cl sobrie
vieiiliiim ccelus. IIkc i|iiidein di>'cbant pcrPidi; qiiod rclraciaiida referri. Ciimi|iie audtoes scduli dicend.i
t.iiiien loiige nlller i|ii.iiii querubanlur evenil, i|iiia pariier ct o|.eraiiilo verbn insiiii^Si'ni, niisii ipsa
co-
i|ui proplcr regni ii^rrcsuis ainnrein perrgrinaiiles liiiiibina unitss sanclornin, qnx coiisuete vocaliir
iii lerra coeli cives pcrscqiirbanlur , et terrc regniiin Krclisia. et alios doclores, qui ultra priiiius
andito-
sliiiul pcrdid''riml et ra:!i : qnod iitriiiiiqne pnluis- re> pro-ressi, eiiam cxteris, id est, geniium fivitiii-

sei:t li.ilere, si unuin ulriiiMjne Doiiiinuin nuii iiiipii! biis vcr' uin coinmiuprenl. Venil ilaqiie buniilitns
perscijiicndo repcllcrc, sed pie seqiiendn siiscipcre di-rciiliiiin . cl nd iiiiiieinla gesta vcl pr.nlicaiiienla
niallent. eoriiiii (iiins iiiisera Kcclcsia, qnia el :ib ipsa inissione
Reipiinitens aulemJonallian Saiiti patn tuo, iiif, ctc. rcpenle liilc fervcntis Eccle»iaB iiova vox iiisoiniii ,

Respnndcns iiifldelibus coetus liilelinni Clirisli, ail : qiiam praevidere ipiiiornin nescivil bumilitas osicii-
;

Qiiaie moritur Cbrisliana rcligio? Ciir ipsc Cliristns " dens cns qiii insiar sagitlarum verbi acumine torda
a voliis r:ipiilo deine laceutur, qncm pric^es ipse, saliibriler viiliierareiil, po.ro in genlibus esse desli-
qui iiioiii dcdit, prius iiinoccntein conressns cst et nnndos; quariim prinia et eximia sagillj Coriielii
jusltim? quciii latro ,
qiii paritcr ei inortis senieii- ccuiiirioiiis piajcordia peiens, excussa sanie leihifer:i,
ii:iiii accepil, iiiliil inali fccisse lesiains esi? Verum rccipiendain niclius novam vnliionivit ad vitain.
persisieiitibns in (idci defensione culia:re<iibus Cliri- Clamavitqiic Ecclesia guis audiloribiis su(ierni adhiie
sti, conciirrerunl ad anna perlidi, quibns eos debcl- dispositionis ignaris ; qiiod cst p :sl lergum pueri, ne
birei.t; cl qnia ad Cbristum post rcsurreciionis glo- quis tardaret crescemis gratio: tenipore iicr perageie
riani periingere, qiiia seciindo iii euin manus niittcre virtiiiis.

lieqiiivcraiii, ipsiiis pro eo menbra pcrcuioreiit. Colleijil aiilem pucr JonatliK sagiltas, etc. Didicit
Surrait ergo Joniillian a mensa in irii furorii , elc. liuiiiilis pioriiiiidiscipiiliilus siiorum ex ordinceesta,
Mota perseciitione propter verbnm, reir:thebanl se didicit el dicia pr.cccptorum, alqiie ad Ecclesis cun-
paulatiin apustoli, ac priini Ecclcsi.c magislri, cli:im ciaiii retnlit laudem ; sive, juxiaqnod supra exposui-
ab ip-a jnda zandi consuetudii.e ,
qiiain ob deviian- nms, vulit vel vits ailliuc vcgeio-, vcl jam mona
diiii pcrseqiieniium scandaluiii aliquaiidiu temieranl, r« pr.rrepos Clirisli discipulos ab llieriisolyiiiis. unde
Ricnt et iii Episiola ad Galaias, el a{>oslolorum plc- vcrbum Doniini exivii. b.nge laieqne ilispcrsos. et
lius Acla lesiantur. El qnihus in andiendo carnali- ciincios iii una coelesli Jerusnlem recolligeiidos agno-
ler son:iiitia legis verba intcresse non ahnuerant vll ;
ncc lamen divinae voliinlatis arcaniiin, quod
(qiiiid esi, nt supra cxpnsiiimus, noviluiiii intclle- poeiiiieniia gentibus ad s;iluicni dinda esset, srire
ctualis iiiitium ) eis in observando lixc carnaliier potnii. Taniummodo enim majorcs qiiiqwe in Dn-
iiU'|iiaqu:iiii aniiucrc vel abesse vulehaiit. Erat enim miiio, qualibus diciliir : Vns aulem dixi amiro<, qnia
iris ilia illis inagna, elconiiiiiins dolor siiper Cbrisio omiiia qiitreimque audivi a Pulie meo, nola feci vokig
cordi coruin, e» qnud docentes eos non aiidisscnt {Joan. XV), ctipsc manu fnrtis, ac desideratiis cun-
Iraires et cjiiirihules sui, ul creilerenl iu euin ;
qui ciis gt;n'ibus, rein m.vere sccretini.
ciiin ess>!t supei' ouiiiia Deus benedictus in saccula. Dedii igilur Jonahan arma sua puero, eic. Dedit
cx cis scciiiidniii carnpm iiiter omnia nasci,et ut nos exempla doclorum, dedit sui bona: eoiiversaiionis
» in:iledict>i legis eriperei , fieii dignatus est malcdi- imiiamla moderainina ."uig Ecclesi.! disripulis, t-t
cniin pro hunis. di.vil eis : Ite proficientes de virtule in virtulem,
Cumque itluxissei mane, venit Jowitlian in agrum, clc. confcric liflcc legis et propheiarnm tesiimo ii^, ei
Cuin pustdociriiiain operationemque gloriosam etiam jj videtc, quia non alia (.hrislo docente gcrimus, quain
viriutnin exhibitio qiiasi tcriia dies Kalendarum in qiiae Miiys>'s et prophcta; siint fuiura locuti.
Kccle^ia caepisset oriii, vcnii spiritualium concors Cuniquc abiisset puer, suriejil DaviJ de tocu , elc.
^ricioiis doitorum , relicia litieralis ohservanii.Tj Cuin :il'iisseiit discipuli ohlemperautes iniperio ma-
meiisa, in frucliferam graliae libertatem, justa dispo- joruin , :id comparanda vetcruiu scriptis suorum
siiiuiicm Domini Salvatoris; sccuius est et auditorum gesta te;iipnriim, appariiit giaiia Christi copinsior
thorus buiiiiliitm, cui ipsa prxcipiens aii : Yide iit de virtiilibus saiiciornin emicans, eoruiii niniirum
crescas bonorum passibus aciiiuni , et cunclos qiios qui ad ;iccipicnda iluiia feiveiiiissiiiia; ciiaritatis qiias

ego [iiope vel procul dispergo verhi miiiistros, iii per sarictum .S|iiriiiiiii daniur, huinili semper suhjc-
niea caiholica pate conscrvandi.s iiitclligas, nec de ct one siii noveruiit cordis pandere sinus. Ilxc est
ciijnsqiiani quasi duro ad pra-sens eventn lurheris, eriiiii spleudidi-siina illa proliciemis Ecclcsiae varie-
qiiaiiivis inors immaiuro pr;nripi.ii, quamvis Indus las, qu;im quadrag-simus quartu» Ps.ilmus caiiit, ul

aier, qnanivis Scvilia immanis barbarusqiie rapiens a'ii iniraculis coiuscaiido Cbristi in se prxsentiun
nb inviccin dirimai, oinnes mei slalus iiitegrilas uno maiiifesieiil; alii adhuc liiteris sacris iiitenii, quali-
coide et anima conjungit , niio eodcmiiic iii cnclis tcr invicein velcra et iiova concordenl inspiciant
C17 iiKn.F, vem:iiaiiii.is (ipr.miM paus ii. - kxf.giiiic.a chniina. GIS

ulii uli.i ;ili|iie .ilia uiiius i-jiisiIciiii|mo liJci olise(|iiiiiiii A Ueiitis i\ Uco de cuclo ca>|ila culiiiiiia civiialls. UuihI

geraiil ; ii) ulii:» ticiili|uc geiuliir (|uoil verba srqiicii- si ci\ilas, ul supra vlsuiii est, lucliunii proplielic»

lia si|;iiuiil, ill C.iduiiS quoj.iiiiinoilii, iil csl rcpciili- iiiiinitiu (Jacei intcljigi , uiide diclum cst : Et Imbe-
iius ailveiiieiis iii (eiTciia quniuhiiti |ir.cciirJia iliviiii iiius Ihiniurein proplielicum sernwne.ii, cui beiitfucilit

rcspeciiis :iiiiiiris, aJ adoranJuiir liuiC arJciilius san- allendnHles (juasi luccrnx tuceiili in caliijinoso loco,

cix Tiiiiiiaiis glonaiii scJiil.i ruiiipunctione provoca- ilonec die$ tluceicnl , el lucifer oriatur in cordibm
rii qiioJ ipte iiianu luriis et desiiieraliilis nosicr veslrit (II 1'eir. 1) ; e( liaiic afflictos inoereiileiqiie
;

agi're Uicilur, cuiii sanclos snos, ut agaiil, inliis ac- iiigreJi non paru n p acel, qualenus iii cjus tulela

cenJit; jutla qnoj ei Jc Spirilu sancto dicitur : Spi- !-eirelus quisque vel Julcius tacryiirs vacei, vel do-
i-tdK autem adjufat inlirmilalem noilrain (nam qnid ciius lacrynias tcrgat.

t,remus ticirt oporlel nt?si'iiiiiis), seU et ipte posluliii pro CACUr VIII.

uubis tieniilibiis ineiiarrttbilibut (Ri.m. vii); Id i!sl,

Aclniiielecli saicrdos, David ct tociis ejui tanctificatum
lacil; gu;«> ligiira Uu 111:0111» Scrlpluris saiiclis usit.i- piineiii el iiUuliiim Colialli dat, Doeeh Idumaio dt
a grainiiiulicis mctunyiiiia, id esi, abdilis specn'iin e iiisiiliat.
lissiina, (.'irxce

Iransnominaiio Jiiiiur, duin pcr crncieniem iJ qiniJ ( I Iteg. \\i.) Vcnii autein Daiiid in Nobe ad Achi-
cflicilur constai inieMigeiiJuni. Sicut cl ijliid lcgisl.v
*» melecli, etc, usque ad id qiioJ scripluiii esi :
Nun ttt

(oris : Tental los Uomiitus Dcus vesler, vt iciat li dili- Aiiic atter similis, da milii eum. Principaliler quidu.ii

gitii eum an i<o)i (Deiit. xiil) ; id cst, ut sciri facial. iii liac lectionc David osieiidit Doniiiium Salvaiorem

Et oiculantfs , iiiquit, le atlerulrum flevcruiit. Ncc dc sua siirpe regein pariter ei sacerduieni esse nasci-

frujtra; quia qu iilo inutua dilcclin, quani virtus al- turuiii, dum paiiein sanetiiicatuni, tolisque comesti-

sanciissiinos dulcius aj lein sacerJolibus, sibi sulsque iiiandui aiidum acci-

irinsoia nuirierai, juvenes
pii, regali jurc devicturus, glaJio cxteris dissiiiilli
coinplexus ei oscula coiiciiavii, laiiio divortiiiin pe-

renne, qiiod jaiiijanique sibi iiiimlnere cernebaiii, S' se ruriiier arniai. SC'! non aliquid v. 1.11, euam pcr
paneni, verbi pahuluni, per glaJium vero eos qiii
acrius ad lacryinas ct lanienla pruvocavil. SeJ ei iii

Dominus noster credcii- vcrlio veri.aiis iinprobos feriani, intelligi. Ideuqiie

lypicii paile dicciiJuin, qu'a
libiis silii dc Jiidxis sarrosaiicta sui muiicra ciiiitu-
iii liac leciiuiie Dominutn prX' epissc aposiolls u(
perse- coniiiieiitilms se a viiiorum sorde gentibus Evaiige-
icriioris; pni iiiiii credciilibus vero, et se
qiiendu cjicientibus, llcre nun recusaverit, diceiis :
lium credereii( ; c( eos qui fueran( arma (orlis ini-

Qiiia si coguovisses ei iii. Oscularl etenini sc altcr- qiii lacerent amia jusiitijp, inanu forti et desiderabili

noii laniiim ad conseiiiienduin veris, sed etiain re-

utruiii David ci Jiniaili.in est, et Duinintiin Ecclesiu: „
saliiiaria sui verbi duna coiifern', et Dominu Eccle- sistendum falsis doginatibus apia. Neque indecenler

Jo- bifario fiilgel arguiiienio cujus ipse Dominiis in

siam de\ota verU c,iisileni vcl coiifessioiie vel ;

reS|ioiiderc. Fl«!ie pariicr cosJein csi, et Dj- Gvangeliis iiientionem facere dlgiiatus est. Yeiii: ergo
rlriiia

iiiiiium iii (ariie nostra, vel pro ctcilaiiJis aJ vilain David, insldias Saulis fugiens, iii Nobe civiuieni,

clfciis, vel pru iii:>nciitilius iii niorte xtcrna repro- gu« vertiiur in latralum, ad Acliimelecli sacerJo

Lis, pieiatis lacryiiias fuiiJeic; qtiuruin iii Lazui tciii, qui inteiprelatur fraier meus. Itex venii, insi-

lesiiscilatioi e uiiuiii. alinJ in viso cldefleto Jeroso- dias Judaeorum dcclinat Salvaiur iii conveiituni do-

el sanctos ejus etiain ctoruin fidelium qui , diutiirnis noctibus vi^iliis

lyniuruiii etcidiu prubaiuiii esi ,
,

iiiiiic i|isoiiispiraiile liigere iiiullos exliis i|ui peccarc, intenti, uiagiios quosdain pro Domino, ut ita dixeriin,

iiec ad saluicin per popiiiieaiiam curavere reveni. latralus prxJicaiionis dare, ac doiiiuin lidei sagaci-

Neque eniui puiutrnnl credenlcs sine dolore el luctii (er, ob mcmnriam iniernx rcfectionis, ab iinprubo-
viJere Domiuiiin Cliristuin, reliciis in increJuliiate ruiii coiisiicrunt iiicursu delenJere; <|ui et ipsi rccta

siiis cuiitribulibus, aJ salvatioiieiii gciiiiiim converii. vocabulu Acliimelech sacerdoiis iiiJicaiiiiir, quia \i-

Flevcruiil, impiit, pariler, D.nid auleiii ainplius dtliccl iiuvi in Christo sacerdutii siiiil iniuistii, qui

qiiia quidquid Ecclesia pro sim. vel crcmciitu quo audiro mereiiiur : Et ego Uitpono vubii. sicnt diipo-
^y

gaudeat, vcl Jetrimeiito qiiu coniristatur, labnrai, suil niiAi Paier meui rcymim, ut edarit el biltalii tu-

paruiii esl omnino ad comparaiionam eoruni qiix> per mensam meani in regno mto, et sedealit taptr

pru ca Deus iii cariic lacerc poliiil. ihroiios.judirantes duodecim iribus Israelyl.uc. \\n).

Dixit eryo Jonailinn ad David : \'ade in pace, etc. (Jiios alibi Huininus^ quia, declinalis perscculoriluis,

Siirrcxit autcni Diimiiius Je incdiu Synagogn: no.i i|ii irere vuliieiit, Tairi su|iplicaus otieuJii, dicens :

crcdeiilii, diceus : Jerutalem, Jerusnlem, ijikb occi- fn aulem, Doinine, ne elonyaveris nii.Tt/iiiiN litNiii a
tlis proplietus, el tapidai coi qui nd te niissi sunt, qua- iiii-, (i(< def niioiiem meam conipice. flrue a framttt,

ties volui cuiiqreijare /idos luos, ifueinaJmoilum riulliiitt Dcui, animuin ine.im, et de maiiu lanit unicam mtum.

conijregal pufos .suos sub alas, et notuisli ? Ecce leliii- l.ibern me de ore leomi, el a rur/ntiK nniriirniMm Au-

qiietiir vobis uoinui vestia deserla (Mulili. xxiii); c( niiliiulem incam. Niirrubo nomeit luuot fratri^Hi meii,

aliiit aJ Eccliisiam sibi du gcnlibus ici.|uireiid:iiii. in med.o Ecclesio! Iiiudabo le (l'iaim. txi).

SeJ ct perlecliurcs ipiiqne aJ Jucture. iii F.cilesia f.i (ifc< u/)uii .(>'/iii)i«/rc':, pic. Ul>-.(i)pueiuii( a)iti-

priiiiiliva rcveisi siitil a cnnsideratu pi.elal:i- iiiiiiiii- qui eiecli, obsliipcscunl el muJernl, quoiies iiiciil»

lutiunis dex(cra) Excclsi ad pnrlkienda iiuvju dcsccii- siniplicl excipiunt duininicai) \iMiaiiunis advcuiuin.
 sn IN s.\MLF.i.i:ii pi-.ofiiKrwi m coc.iCA txposirio. — Lin. m. o.o
iiiiii siiliiiii iii<ji!sialc visioiiis ojti^ nttuniti, scil Ct A suam suoruinqiie noii dubilaril qii.erere salnleni.
nriliile euiuui tiiiloti, qui tant:c pielaiis graliaiii Qiiibus respondeiiduiii est, et David ipsiim nlibi, et

<eqiii (iiiicupiscant. Sic ciiiin dicluin esl : Qik.i,. tii miillos sxpc sanrtorum peecamlu Oeiiui oOetidisse,
.iti/M, cl mtUm teeum? Qiiomodo alibi ilicit : f','riii inio non juslificari iii conspcctu cjiis oinoem viven-
fiiga a me, el iion eit qiii requirnt mtimuin meant teni, dicciilc taiito aposlolo, qui prx amnre etitnin
(Ptal. cxLi). Ciiiii ceiiiini sil, lcmp;ire passionis in Condiioris et Doiiiini sui pcctore reciimberc me-
iiiiillns saiicioruiM, quanivis aJ cnniparatlonem tur- ruerit : Si dixerimiis quia peccalunt non liitbtmm,
bx persccutrii is pancissimos , diligemlo qiixsisso nos ipsos seditcimut, el verilas in nobis non eil (/
aiiintam Chrisii. Scil siciit ulii noii er«t iii cis ile Joan. i). Non aiilem Scriplura; saiicix nobis ob
ipiibus prxiiiissum esl : AbteonJeriint ta^ueos milti, lioc eloquia ininistrata, ul pcr exeinpta buiiorutn
ijui quterunl animnm Christi (Psat. xvniv), sic el peccare disccremus, sed ideo lionorum cti.iui

liic non erat ilc eis qui cx|'.u'erunl Cliriituiii ullus peccala Scripiuris saiiciis indiia, ut eis delmqiieii-
qui sequerelur (ideni Chrisli. El alibi cuni iliceiel : libus de nnsira jusiiiia noii praisumcrc, eis pa-
Oiiinei dtclinaverHitt, siniut inulilet [acti sunt, ncn iiiteniibus doceremiir de iinsiri reatus vcnia pcr
est qui facinl boiiuni, non cft usque ad unum (Ptat. pfciiiieniiam acqiiiiciida coulidcre. llon lameii loco
oniiies prorus lioniincs, sed onines "
xiii). IJl iioii r>cili! ruor posse derciidi beuium David iion nien-
de quilius loqiiciidiiin snsccpont, sc sign^ljcasse dariiim dixisse, scd, necessilatc instanle, cautiori-
iiionstrarel, subjtinxit iiifra , ct ai t : Qui devoranl biis veiilatem occiiltisse .''erninnibu.s. Deiiiquc nnn
plehem meain sicul eiaim pnnis : Dominunt non iiivo- ait ainicum sibi rcgem, non se resis fugisse negavit
ruterunt, tllic irepidaveriml tiiitore, itbi non eral /i- iiifiilias; sed Kcx, iiiquil, prxcepit niibi seriiioneni,
nter, el qiwniam Deut in generulione justa esl. Kt In cl dixit : Nemo sciat rera, proptcr quam a nie cmis-
Evangelio Domiiius : granum frumenli, iiiquit,
Nisi sus es. Cui diclo taiis sinc meiidarii fuco pntest
cadens in terrain, mortunm fueril. ipsuni solum ma- sensus iiuii inconveiiienlcr ajilari : lilcirco solus cl
nct; ti aulem mortuum fue^ii, mullum fructum uffert Cieieroruin coinilatu deserliis advcnio, qiiia ia!e
(ioan. XII). Ciini consiet eidem grano eliam ante milii rex prxrepium citius fiigicndi dedii, qiinil

u)ortilicati"nein passioiiis sux niultos ob&equiis nullus liiiniicoriini, ne nie liic lui;sc prudat, sciro

adlusisse ridcloii. Sed ipsiiin solnm dlcilur siiie so- ilcbcat. Sed si qui dti invndaiin, an justl Viri coii-

cietaie illnniin q<ii priiis lncreduli per eamdeni pas- stiiiitia ejiis aliqiianilo dulicat qiiasi iiece^sariuiii

;ioneni erant :id fldcin vocandi. Qaare enjo, inqiiil, (lagilare pra-siJii.iii, scirc vclit, leg;it sancti Augu-
lu solus, et nullus tecum? Quare tu solus, id est, cuni stiiii libium de ineiidacii Generibus octo, mirifica
p
inembris tuis riilclibus, et uullus extra prxlinituin salubrique discrciione modcratum ; sed et collatio-
a Patre numernm potiiit de lanta inultiiudine sal- nes Patrum, ubi Josepli non ignubilis iiiler Patres,
varl? Qnod obsiupescendo poiiiis dictuin cst, qnum de nil dcfiiiicnJo cxiniic disputaiis, ctiaiii liiijus

ji conlra ^upcrbuni coositiuin ratiocinando loquaii- qiixsiiuncula: partera plenissiine assuiiipsit. Propo-
liir elccli. sui solum, ut lioc taiittim in prxscniiaruin breviter

Et ait Daiiid ad Acliimelech sacerdotem : Rex prce-

diccrc sufliciat. Cum ahsquc ulla dubielaic prjefe-

eepil milii sermoneni, elc. Ait Dominus ad aposto!os, rcnda sil semper inendacio veriias, aliquandu tamen,
proplcr reruni circuinstantiam, boc utiliter ad lem-
rcgni utique pcrennis simul et sacerdotii bsercdes :

quanlum pus iisnri.ai.duiii.fit illa contra siloccuLnda salubri-

Kraicepil tnilii valiiit po,uulus persociilo-
riini ei increduius, ne eiim docendo ad lidcin voca-
icr. ()i.-iiiquc Kaab ineretrix , nonne ex nperibus
rcni. El dixit quodammodo in auribus inels : i\enio
jii>tilic..ta est, sustipicns nuniios, eialia \ia cjiciens?
qiind aiisqiie nieiidacii ad tenipiis :issuinpla adiiii-
uiat causam invidix el insidiarum propler quam, mc
II ciilci jiistiiicationis mcritiiiii iinplere non potiiii.
reliclo, ad genles saliiii dandas missus es, el ctijus-

modi le pra^cepiis odio iiiiquo redundantibus a fini -

Ai Doecli Idumeus, ciijus pr.esciis leciio explora-
tionem, sequeiis prudiiioiiein coiMinct, ob
bus meis eliminare sategerim. Ciii simile esi illud D nuiiife-

Psaliiiislx : Dispulaierunl, ul absconderent laqueos :

stam veii (•ogniiiiinini iii lypiiiii Jud» Iscariotis
dcstrui in riiiein, evclli, (^iiiigrari et eradicari ine-
dixeninl, Quis vitlebit eos (Ps.tl. lxiii)? Cum ille

viileret, qui uiiaiii iucc ilispuiantium renes et corda niit dc terra vneiiliuin.

scruialtis esl Deus (Jer. xvii). Nam et crediluros, Ei resi>oiidens sacerdos David, ait ei, eic. Quia laos
iiii|uit, ul^cdilurosquc milii populns iiationum dis- Cr;(cc populus diciiur, panes laicns populaies si-

cicvi variis in partibus orbis ; quibus, obsecro, si giiilicai, id est, iion oblaiionc sncratos, sed viles, ct
qiiid babeiis ad manum perlccti opeiis, in cxein- ciinmiuncni prxparatos ad usum. Itespondens igitiir

|i!uin coiiversionis adbibete, vel aliinenta sacrx Cliristo sacer ordo duriim S|iiritualium : Non, in-
legis, quse quinqui! Mosaicis prsefulget sciiiiln litiris, quit, liabeo quidquam sapiciitiae sxcularis in opera
aiit quiilquid cx vobis ipsis Siipcriiivciiire potcrilis, jiisliii;c, sed tantum verbum Kvangelii, quod mun-
ad saluiem eoriim ollerre curate. Jaciant quiilani dis commitlam auditoribiis. Sed iieque boc gcniibus
vel impiiniialeni nicndacii sni, vel Scriplura; vitu- credcndiini xstimo, nisi forle a diversis erronini
perstioiirm aiirii|iaiiii!s , (jumI Pavi '.iieiilicn 'o illi'Ci'b:is ail uiius Mcclrsioe virginis casliiatein pie-

r.-.Ti-.Mi . \i''. 2t
6 1 BF.O.E VINin.MMIH Ol-F.UllM P,\RS II. - KXrCiaiC.X r.i'Nl!IN\. C5'2

l.ileiiiqiio cnnvcrsis. Non e.st ciiim /oi/icii sunicie A iiei.' sst- csl sfinpcr niiinio rcliiicat : Qiiin (jHicunque

jiHiicm filiorum rt milere cniiibui {MnVh. v ; Mnrc. tnaiirfucnt'/'i':( fiaiiein, vet hiberil calicem Oei/ijiii in-

Vll). diijiic, rciis erit corporis ei saiigiiinin Domini. finbcl

Et respniidil Daiid niccr.Uili, et dixit ei : Kqiiidcm auleiii seijisuin liomo, et sic dc pnne iilocdal, ct de

li de mulieribm ngitur, ele. KcspoiKlit initleniiis a.l ciilice bihal (/ Cvr. %i). Di^Jil ei'no ei sacerdos saii-

ilumi<l:i:i iieiiles a|ioslol,s : yn/r />i;i(s purilicmil, elilic:i!iiiii laueiii.

tnt commune iie dixcrilii {Act. y). Cuiitiiiuit eiiiiii stt Neqne enini erat ihi panis, iiisi, ctc. Dabanl a|io-

Kci li-i;i iiieo pra-seiiie aiixilio iili idololalria c.i te- sloli liisqiii creilclj;ini, ct b.ijit /.aliaiilur e.\ (jeiitiliiis,

ris(|iie n;'giliis, et eo teinpi.re <|tio cHross.i per coii verliuiii le|,'is et prnpliel;iriini, Kvaiigelli (;ralia saii-

fessioiieiii a priscaB latcbin c;ecitaiis, iisi]iie tliiin ;ul ctilicaiiim. Ncque enim crat in aposiolis apnstiilo-

luitiiu coRiioscenila! saiicta', qujs Deuscst, Tiiiiii;\ii.s riiiiii|ue discipulis scieiitia liiieralis , nisi laiitiiiii

acccssii; el fiioniiit corda liuiiiil;iiin saiicia per ahrc- liliri prophelici, qiii anliqiio illo popiiln palaiii ad
mimiatiunem Salan*. l'oi lo conversniid li;ec, qua lcgendum propisili, nnper fucratil per Incarii^itiii-

\iviiiir intcr gcntes, polluta esl, iietilum liis <|iii iieiii Ooiiiiiii, iie iilir.i (liceie servaientiir, adiiitpleli ;

catccliiiaiitur, leKeneratioiiis fonle el gr.ilia Siiiri iil spribereiiiiir libri Novi Tcslainenii, ad reficienil.is

1 us ablulis, saiiclilic^iiis cl justilicalis; sed ei ipsa " sacerdoiales aniinas. iil est, saccrdiUis .-eleriii inei

pra^seiit s luce recoiiciiiatiimis sam tincabiiur iii cis bris .iiliinalas, sancii Spiriiiis igiie c.ilcfacii. Kl i.o-

qui bipiisma devolo lorde susi:i|iiuiit. Noiandiim t;)n<lum, quod ait panes petisse DaviJ, iion aiiieui

saiie jiixla litlei;im, qiiam c;iiiia solertia vcl ^accr- quiiii|iic ve: riiioJcciiii (tot fucre panes onpo-
eiiim

dos David internigarel, vel ipse sacerdoti de sua siiiunis) sed singulari niiinero panem saDcliricaiiim
siMriiioi|iie (iiriiale icspoiiJeiii. Non cuim solmn, accepissc perliibetur ; quomodo et supra qninque
ut paiicm saiictiim accipere possint pucri, si iiiiiiiJi la|iides in peram misissc, sed uno Goliath stravisse

(.iiil a niuiierc, perquirit ; sed ali omni pcllulioiie, iiieiiiora'-ur. Qiiinque suiil libri ,
quibus doclriii;e

qii;{e morialibus acculere solct, si siiil niundi, sciu- legalis elementa coiiliiicniur. Scd , siciil apostoliis

t.itur, :-pecialiler de muliebris toniagio copulae, ail, Oiniiis lcv in uno sermoiic impleinr : Diliges pro-

ipiasi c;i'tcris majora perquirens. Ucvera eiiiin niaxi- xiiiuim Ivumsicut leipsum (Maltli. \«li ; Marc. xii).

iiiiiiii ettt liiic cariim duiilaxat qux! nun quidem per (Jiiaiiivis etiain recie polcsl itiltrlligi, paiieni sniicli-

rii'pain wos faciaiil, sed lamen per immiinditi;» lic;itiiin siiiKularitcrquidem diilum, vul propter uni

(iijiislibet, veibi S''»''^' moriiiini, vcl repiilis at- taiem fidei ct dileciiouis ; pluraliler vcro iiiieliigen-

tacliiiii, a sancloruin laclu delerreiit. Sed et David „ dum criqiier vel op;:ra viriutiim m;iltifaria, vel di-

iKui siiie disciclioiie se suosque discuiieiis, ab uxo- vinarnm Scripturarum, quilius ad vittutes iitslrui-

roiiiplevu coiuinuisse assenl, te.mpus iiiur, nuiltipliceiii copiatn : qiiiunoJi) qiiod singulaii-
ris quiilem
ejusdcm coiitiiieiiii* sollicitus etponit. Vasa piiero- ter iii rsalinis scTiptiiii) est : lmm'sit in eos muscain

riiiii sancla omnia, id esi, arina, viisiinicnia, ii ipsa cnninani, el comedil cos: Tannm, e! exlerminavit coi

qiia- ob iiilllendiiin fiirle vialiciim gesMibaiit vascula, {l'int. i.wvii), iiiilli dubmm quin pliiraliier acci-

a lolius sordis altaminatioiie teslatiir. I')t pieiidiim sit, |;r;c>ei'tiiu cuni Diuiiiims in Evangeliis
iiiund:i

i|iil;i iiiiii siiie iiiaxima discretione ,

qua; divinis liiijiis cveinplo lectioitis iiiisericordiain sacrilicio

er;iiit sacrala miiiist^riis, in comiiiuMeiii traiisrc. pia^fcreiidaiii ariiriiians, pliirali iimnerii paiics ci da-

venib iiovcrat iisiim, no dispeiisalorein boriim sj- los ;i.^se\eiel (MaHli. ix). Non icfiisiis, iiiquit, qmd
r.rdolciii quidquanl sui siaiiis c laret, vi;uii laiilmn iccerit Vitnid, quundo esuriit, ci qm cum eo erunl.

qiia vencraiii dicit cssc pollutain, jacenic videlicel quomoiio iHlravi'. in domum Dei, et punes prvpusilio-

iu ca ro qnalibet funeliri, vol per Sri|isnni inuiioi'- iiis coinedit, quos non liccbal ci edere, neque liis qui

daui. Si'd el ipsa, imiuil, liodic sanclilicaliitur in cum eo eianl, wii iotu sacerdotibus (Luc. vi)? lUii

v:isis; id esl, uoii taiiieii /redideriui comniaeulari secuiiiliim interprelaiionem, qua Di>iiiiiuiiii S'i)lvato-

iios potuisse pcr boc quod Uer ipsiini ciii qnid im p rem iiosIriuTi iii lectioiie bac s.ceidoicm pariier el

iitce.lercnuis, nnslra sollii ili regcni dixiinus liguraliler usiensum, oporlet pr:Fsi-
uiiinJum incsse qiii

vasa et corpor.i ab ejusdem coiiiqiiinalionis giiatiim intolli^i, saceidoiales cibos, ad\enientc Do-
oiiiiii ' el

servavimtis ;itt:ictu.
iiiiiio, niin iilira ii ibui L.ovi, vei uni pupulo liliiiruiu

Iledit erqu ei sacerdos snndilicutum pnncm. Qiiia Israel, sed oiiuiibus ad li.loin voeaiidis ;;eiuibus es>o

iiiiiiidiisqiii aciipereiit audivii, sancliricaliim eisdare parlienJos. Uinnibus eitiiii quicunque esiirire jusii-

eoiiseiisil ; quod nullaleiius facere auderel, si nnn liaiii, qiiicunque ud veri David coiiiitatuiu periiitere

e>>s per uiniiia iiiuiidns axnnvissel. Si aiilem lain so- Volueiiiil, dictiiin est : Vos nutem ycnus eUcluui, kc-

qiiu'rel);itur cjus saiictilicaliim gule saitrdolium, ijens .miihIii, tttpulut ucquiiilionis

lerter i> uiiililia <|iii

lloysl manibiis punem lypicum gusiarcl, qiiantam (/ l'eir. ii). Ki tpiia ile ni\ ^leno pro virilms tlixi-

mimditix ctu.iiii gcrai, saniias ac iniis, rolert ctiaiu ail liller;i' seiisuin pl iiiiiis ditui i
riccesse esi qiii in

veiieraliiles C.loisti iiiaiuis accepiini |iaiiem. in sa- ilaiiiliim, Josephi dicta (.iHli.j. iii, tr>) paruiupcr du

rr:uii>'iiiii'ii corpiiiis ejiis ('iiiisi:er:iliim, tii iiicmn- p.iiiibiis pioposilionis qu;i' posuit iuliieii, quw i'i

mortalilms rreiliiiim, vil.e pe- beali ipioqiio I.iic;i' expnMliinie, iil>i .iil liiijii» l< e
ri;mi iiioriis ejiis ail

riiiiiis esl aiiMlii siiilipllliiis ? Neiii|ie illitd apnsloli ciiiiitiii:iii<irarui|ieiii veiiliiiii e.sl, n slio atl ulilil.ileu
 IN SAMrRI.IM fKUliiLTAM AI.LHJOMCA f.VPOJlllO. — LIB. 1(1. CM
li'-(!iilium luiaviiniis iii,eieiiili iraolalui. Sl.inle A lCi dix.t sdceraos : Ecct 'jladius Colinlh fltilkihcBi,

fiiiiu stlliiic .siii? lein|>iiiil)iis rcli^Kint; t'l bUilii Jc- cic. Dixeriint aposioli (^Urislii, (lntioies ailversus
rosolyuiDriiiH ac lciiipli , f icilliiTiP puleral ea qii.t; iiiuiidi regnuni qiKcrenli : ICcce lioniiiics pravi- tliii

aviui sueccssioiie gereliaiilnr a sac<!r<loiiliu.<;, uipote (ioginatibus pro ili bolo ceriarc soliii, qiieiii siipc-

pl ipse saceriliis, iioa-e ac iiianifesiare lcijeiilibus. rasti iii liuniiliiiile triicis, suiil iiivulii, ris priiii.i-

Dicii crgii ( cos ex siuiila alist]ue feniienlii Dssario- prj vaiicaiiiiiiis irietiti, loiige posi ijiiliiiiic/il.i vcl
riiin viginli et qiialiior fieri solilos. > Et atljuiigii : ornaiiienta sacrnlotalia, id en, 0| eia dlvinis conspe-
) Coquuntur eniiii «liio, et diio ilivisi anie Salibaiuin, clibus tligna ; si islos vis eisdini iiivoliici is absolvere,

ei Sabbito manc oblaii super sacrain inciisain po- atquc usqiic nd pr.tilieai:d.c vei .l;itis graihiiii proiiin-

niintiir, sibi aiJ allcrntriini coiiversi, diialnis paleris vere, tuu! Iioc virlutis, uon iiojtrue vel pielalis cssu
aiireis superpnsiiis iliure plaiiis , qiii penuaiient 110' latol. Nci|iie (111111 est in terris quisqiiaui iiiurla-

usquK ail aliud Sabb^.iuiii, et liiiic pro illis nlii tie- liiiiii, qui iiou biijiis regni inox iiatus fnerit addicius
poriaiitur. Illi vero saccrtlolibiis exliibeoiur , ei scrviiio, quia iioii alios vitiala radlx seincl, quaiii
lliiue inrciisu iii igiiR sacro, iii quo oiiiiiia hulo- vitiose valuii prolene sob"lis raiiios. lit aii Doini-
raiisla fiuii', aliiid lliiissiiper ali<is p.mrs aiijlLilur. i liiis ; Noii esl qiii niclius scial dogmala vaiiit;ilis v.\-

Eini imleiu ibi lir ile snvi>. Suul t iidiiuii ejus B pugnare, qiiaiii qui liis aliquaodo imliuli, Ii.l'C coiiIi;«

Doecli, ctc. Krant inter pra^dicantes :i|)osiolcis falsi Ecclesiain delVudere consuevcrant : cv lioriiin inilit

Iralres, princcps esl Jiiibis ; iiitns qunlcin in l-.tcle- nuuieio, qtios diaboli niaiiibus cxciississe jaii) iiini,

sia cniist imi |ior mysleriuin lulei, tc I iiioii a (iinii- duceudo ct b.Hitaai)ilu ctiain dotlore^ pra:siilesi|iii'

Laie sii.T: siabiliiaiis, saiigniiioi a<l prodcndam pacein Eci lesix futuros. Apte iiieniiiiit biijus cloctionis ci
Irateriiilalis (Doecli nnuu|iic Idiiinazus, iiiolus san- litulus l'=a!ini xsjiiii, qni ii.i sc labct : Psaliiius f»a.
giiineiis dicitur), poleiilissimi persecoloruin Judaico- vid, cuiii inuiavit vultum suumcoiaui Abinioiccli, ei
rum, (|ui I provinip recepil. Ncc pr;i'ieieuiiduin ar- diiiii.sit euni, elabiii. Miit;ivii eiiini vuliiini, causani
liitror qiiod Dnecli i^le ajiud Scpiuaginlainterprcles, siii itineris dicciido qu.-c non eral, el celando qii.i!

iioii qiiilibct pastor, sed iiiiilio, giogis videlicel sle- erat. Quod ita potest de Domino interpreiari, quia
lilis ei iiifnicluo.si p.isinr oxstiiissc perbibeiiir. Mu- luiiiaverii vullum suiiiu corain aposioli-, vcl post
liuii iianiqDe seiimis, quia e.x ei|u;i ct a:.iiio proini- resurrcciioriis gloriaui iiinnortaiis app reiido, inor.
sciii:iii gemis diicii, sictit c couira cx c ;uo ei asina ijleiu se anle passioius agonein videre snliiis;
iiiiiilo, voluplatein solfcie coeuiidi siiie fruciu appe- vel iniperaiido , ul ciuiles doceient ci b.iplizarenl
lere gencrandi. Cui sinnlia siint opeia infructuosa ^
omnes genles {Mmih. xxviii), qnibus paulo aiiio
lciiebraruiu , dc iuimundo (|oo<!am qiiasi scniine '
prasceperat ut soli Juda;.-E praedicantcs , a viis
liixiiiios;c vel dolosu" cogiiationis cdl;,i. Utruinque geiiliuni inlrandis Saniaiiianorumque civiliiibu-i
ciiiin aiiimal X'|iie lutuiio>utn. Uiide diciiur dc abslincrent; dimi.scnt iiuiem eos prulecluros, et
<|Uibiisdam : Quoium carnes suni ut cantci asinoruin, prasdicaluros ubique, ipso coojieranle, el seimoneiu
et iiciit fluxus equorum fluxus eorum (Ezech. x.viii). conlirmanie sequeniiliiis signiv (Marc. l), et abieril
Sed «sininum gciius iusupiT ac itiorc scnsu du!is cst idco! ipse per ascensionis su.f iriunipliuin, redituriis

insidiisquc scniper iiitcniiim. Qutbus iii;iiiriiin iii toelum. Sed ci in rsalino endeni loquens ipse Do-
opcribus iicquisslmis i>i luajiis accumulandis, cum niinus, in prima parie se rairein seiuper beuediteie
quilib't niutus ipse a jusiitia, juslis ;iutctii fraiides u.stJiur; admoneiij sucs niansueios, videlictt aposto-

OLCierc pronipUis, impia seiiuliiaic pr.eliciiur, (|U4si lus, ut scciiiii iii ejus laude praidicaiida perse^ereiii,
pasi endo Doccli Idumaiis inuioruiii gregi aiilefi^riur. qiii se de iiibnljiione passionis el nioriis eriieni. In

Dixil auiem David ad Aihiinelec'i : Si liabes hic tnl sccuiida ;al couversionein lidelium, qu;E siiit bciie

iiianmnhaslam aul gladium, ec. llorlalur apostolos meriioniin pr.£iiii.i declarai, maxinic provoc;:ns ad
Salvatiir, ut audilores suos nnn soliiin a.l disceiiduiii, opulas sua\issimi paois illius queiii, ciim suis in re-
sed ciiani ad docenduiu viij; verbuin, in quibu.s ipso i, S'"> P''tiis edeiuluin, iii pia!senli lcciione sanciilica-

iniiiiduni viiicere possit, iiislituaiit, qiii;i virlutes tuiii pcrcipii. lii icnia suos [lueros quasi lilios adnio-
angelicns, pei (luis est ordinala lex iii inaiiu Media- net, a qiiibus se, ad buiic paneii) accessuri, dcbeant
toris, qua!i|ue vigiles seinper pro ("cclesia contra absiiiiere coiilagiis. !n quarta jiistos dicil er omni-
aeriasiioii'slatcs deceilarent, F^vangeiii pi;ecoiies pur l'.ns tritiulaiionibus eniendos, el inipios debitas poe-
(irbeui niitleicdistuieril. Seniio eniiii, iu<iu,t, rcgis nas esse p:issoros. H;cc per excessuin breviier dicia
uigebat, id est, biimana; praviiatis, qiijc sibi, iiogiu- suni, ui quam sibi pulcberrime Scriptiira semper el
r.io Deo, regnare ii.aiebat, inimeusilas cogebat nt i.ou iibiquc congroal, lecior quisque dignoscat. Qiiud si

aiigelos, quoriini gloriaio spirilualem. ob C'insiietu- quis iibjicere voluerit, saccrdotein, ad qiicin vciiit
(linem viljc c;inialis, videie iicquiveraiit, inortales D;ivid, Acliini-.'lecli, lion Abiiiit;lcch fuisse vocalmu,
ad iiisiniendos cos. sed murtales a.quesimiies eis lio- rcs(i«iide:iiiis ciiiii fuisic biuominum iion nostia opi-

ii.incs dcsliuarein, qui aiiiiuntijrc:il cis a v:iiilale iiioDC, s (1 itiscriplioiii! Psalmi allcrius aflirinaiitis,

converii ad Leinii Vivnni ; <jiit, si luinquain [leocas- itbi sciipluiii csl : Qiiiiivciiit Docch Iduimiui, i( mkh-

spiii. doiiii^siic.i nimc aiigelice liicis seciciatc g;n;- ((.•ii'i( Sanl, et dixh ci : 1'lccc Duvi(t,in domu Abime-
derenl. Uch (1'iaL \i). Quo ei ipso nominc satictoru:ii glo-
 ;

«."3 ur.D E vi;M'«\bilis onauM r AUS II. - liXKGETICA CliiNUIiNA. CJG

lia iioii indecenter osiciulitiir, liiierprciatiir enliii A dlsp:ires, pari advcrsiis l)'iiniiiuiii nialignitale cuii'

1'alris iiici regiiiini. I'>l ipsi siinl iJo i|iiilius DdiiMims vciieriint; piuplerqood lii ordliie pr.rpostcro legis-

re^iii pnrabohiii dixll : llumit (/iiii/iim iiobilis iibiil in pcritl ,

quu iii.ijiis .sclcntix' uiiiiius pcrccpeniiil, ri
rejioiiem lonyiitqiiam accipeie si/ii retfnum, tt m\rti iiiajnre niuncris ipsius largltorein persequebaiiini
(Luc. Mx). lU c^t, liiMiiii CliritliiH ilc siiiii Pairis insaiii.i.

evieiis, abiii ail lioiiiiiies, qiil luiige :i sua i;r:itia |icc- Nunquid non itte eit David rex terrw? eic. Dixeriinl
caiido recesserant, f:ieere eos (llgiios iii qnibiis ipse Scrihai ci Phari^ail Judaici regni, iiequiiis male
regnel, el revcill cum eis ailgnuilia perpeiua; qiiie- servientus : Vidclisqiiia ni/ii/pro/Scinius; ccre mundut
li^. Et de qiilbus apnslolus ciini rcsurrectli<iiis ^lu- loliis po^i euin abiil (Juuii. xii) , riii raiit:iliaiit per
riain proedlcaiis dixissit : Vrimiiiiv (.Inislus, (lciiid.' cbnros, diceiilus : Osanna benediclus qui veml in iw-
hi iiiii tiint Cliriili, qiii iii advtnluin e^ns crcdiderun', inine Domini ! Iknediclum quod vcnit reijnum pnlrit
rieinde ftiiis ; ailjiiiixli, ci ali : Cuin Irudiderit r,ujnum noslri Duvid, Usanna in excelsis Maltlt. xii; .4/arr.
(

Dea et Palri (/ Coi. xv), id est, ciiin siiicios quos xi) '.
(tiieiii coiicinna exsultallone lideles sui glorili-
icdcinil ad Palris visloueni gUuiliiaiidui per- cant, siilillnie lcrciiics, quia pliires per ejus doctri-
duxerll. nam ad proinereiiduin vitu; ca'leslisdenariiiui,quam
CAPur IX. I*
per nosiram sint ad lcgis scrvamia jussa vocati.
Venkiis David ad /4r/iis, et cognilus qni cnsei , fiiriu- Vosiiil iiiilt;m Dauid sermoncs istos in cordc suo, etc.
.inni se nimulando evadii; luiiienuiiif in spcliincain Vldli in sa|iieiitia sua Domiiiiis incrediila siinul el
Odullain,coni'eiiicnie!> ad Si;iirM iiuadiinijinlOi $us-
dolosa qiioruindain Jiidxorum prxcordia et, sicnt
ceiiii, et profectus inde reiji Meali siu.s commendat ;

parentct, buinaiio inure loqui de Deo Scriptura solet, in tan-

.SiiiTfjrit ilaqiie David, et fiijil iii die illa a (acie tuni extiniuit a facie popiili qui frater ei eral humnu:e
Siiut, eic, usqiic ad id quod scripliini esl : Profeclus coinmunioiie fragiliiatis, persecutornm vero auctor
David venit in saliiiin llaretli. Iii liac lcr.tiiinc Domi- inipieiate duminica: coiijuratioiiis, ul eldein sua sa-

iiiis pciseqiieniiliiis se et iiividentibiis. debpicienii- craiiiciiia vel mnnita per p:iiabolas magis et xiii-

l>iis(|ue ea quac cii'pit raccie et docere priniiiilbus Jn- gmat:i quaiii aperta luce dixerit, iie videlicet sanclum
d:eiiruni, :ililt inde, et vi-iiil iii corda liuniilluni; canibus el porcis margarilas commilteret (Ualih. vii).

colleciisqiie ad se iion paiicis credcnliuni turbls, Sicut enim David, qui sobriiim se suis semper osieu-

raitus Cni eoruiii princcps. Nec inoractiaiii geniibiis sal- derc roiisueverai, os suum corani Getbxis iniiuuia-

vaiidls adfuil,inansionein f:iciens apud eos, Dco Pairi vit ; ita ci Doininns loqneiis in paraboliscoram sii-

siiiiul et bcclesix iiiairi oiiinlnin iiosirinn rcditurus - peibis, ci ad sc suosque lurqucndns corda proinpia
qiiHiidoque, juxta vaiiclnia prupbelaruin, eilam reli- gestaiiiihus, seorsum snis omnia manires'.a exposi-

qiii:is Israel in line niundi salvainlas {Isa. .\). Crebiis tione ilirierebat ;
qiiiii ct jpparuit illis seiisuin, iit in-

eiiiin Scriptur;e saiici:e paginis (Ose. i, lioin. ix), telllgcrciil scri|itiiras. Vnliint qiiidani ininiiilasse os

crebris sanctorum actlbus una cadcinqiie nosiri Sal- Duiuiiiuni, ciiiii dicebat ; Audislis, quia diclum esl

valoris infarnall dispjiisalio, ligura vari;iiiie, rcpeii- niili<iuis, eji) autein dco vobis (Matlh.\); vel ciiin,

lur; el recle,qiiia quod seniper desidiT:il);iiiir et spe- traiislato s:icerdiiiiu, lcgis qnui|ue il ia:iciiioiiiariiiii

labatur a saiiclis, dccebat ul SLinper ab elMieiu iranslatlonem licrl voluii. Sed iiitiieti debeiit qnod
proplictareiiir, si(;uaicturqiie luturuni. Fugiens ergu nuii lioe s|K'ciulitcr liosilbus, scd su:e potius lidei

Davi.l a facle Saiil, venii ad Acbis rei;cin Cctli. Fii- niysteria susclpiciilllnis inutaiionis genus osiendil
liiniis Duiiiiiiiis a coiiiemptorlbus sui seriiionls, ne aiqiie Iduo niiiialioiieui nri.s, quaiu iii lypuni illius

iiitelligalur ab iudignis, veiiit duccndo ad alius, si buatiis Daviil, iie ab iniiuicis agnosceretur, exbibuil,
bnle vel ipsi aiidiaiit, el sl forte quiescant. Neqiie ad eoriiiii potlus scnsniii rererendani, qiii signa ei

ab iioc agendo ccssat, doiicc eos qui se liuiiiililer doctriuain Sulval >i is vidcotes non videbaiil, ct audien-
recipcre velinl, iuveniat. Aciiis Irater nieus, aiit tes nnn iiilelligubjiil.

Iratcr inl : Getb iiiterpretaiur lorcular. Et qiiia {\ El collabebaiur iiiler maims eorum, etc. M:inn$
Cbristiis tiiimo, quia ex populo Judaico incarnarl Geilia^ornm, opera Juda>oruin ; oslia pnrue iniiia re-

illgiiatus esl, eiiiiidcni pnpiiluin rr.-Mn-iii li:ibuit. qiicni vel,it:B grati.c cuMuslis; sallva, inUrnrnaleiii ; barb;i,

persecuioreni suslliiult. Unde loi|iiiiiir iii l's:iliiio : viiliiluiii desi^iial. Coll.ibebatur David iiiter inanus
Kxlruiieiis [aclus suin [ralribus nieis, el hosres /i/iii Ceib.riirum; labi in pecc:itum c:t'cis videbaiur Doiiii-
miidi» niea: (Pscl. lwiii), id esi, i.yiiagoga! vel iia- iius, coiiiparaiiis optTibusJudj^oiuiii. i/ui noii so/um
inrx mortalls. Qui iiiiiiiruiii pupulus rex lurcularis sokh bal Sabbatum, sed el Patrcm suum dicebal Demn,
iioii iiiiinerito vucaiur, quia iribulalioncs cl pressu- ivqualcmse fuciens Deo (Jaan. v). Iniplngebat Davitl

ras Clirisii ei ecclesi* gunlibns cxlcns prior excogi- iii oslia porl.e ; casuin iiiurlis invenll D»iiiiiiiis iiiior

lavll, ct Uiiiiiiiiuui videlicct Ipsuiii iurjnlem occiderc iiillla prrdliatx iiov:e salutis, qna.' vice osiioruiii

iiiuliendu, jiiveiieiii uccidciiilu, et Lcclesi^im poslino- nuiic dignis apcrire,nunc claudere inalebat indiguit;

dtim porscqnciido, ac suis oliininaiido de rinlbus. iino ipsa sibi oslia vlix murtis oceasione babuil, vel

Iliie aiitein iiiystlcc intur Aclils et S:iiil distari: ar- quia pcrsciinciiles eum Jud:rl, evangeliox' gratia

I iliiii'. qiiiid Saiil iiiibuliis suunlla bgis, Aclils Idiu- prj'diraliiiiiis, orridere ; vul (jiiia ipse . iil paradisi

l.ia iii iMili'111 pleKc slgniliicl; qui erui!ici,ilo biet nobis liiiiiin piidrrcl, gladiuui i|ni ubsislelul flaiu-
6:>f IN SXMUELEM PROrilETAM Al.LEGOUICA EXPdSITlO. - l.ll!. lil- C.S

nmiiii, aiiiuc versaiilem, sangiiiiic et aqua, qiiem dc A danwmorim ejicic dcemonia ( Matih. xii; Marc. ni).

lalere suo produccret , esslinguere dignaiiis est. S.d ct pnst rcsiirrcciionem ascensionen)i|iie (-jiis 111

UdJc licne Psalniista videns ciim, ul nos in ponis coelos, pr:»?ilicanlibus aposiolis vcriia'ieni Evaiigelii,

filixSion laiuleiii snani annuntiatiiros iiidiiceret,|iriiis deinenles noniiulli quasi fabulos.nm derisere el ab-
iiDpingeiiiciii in ejiisdcin osiia port.B, ciiin de nostrx jccere ve<aiiiain. Liide esi quuil ille sapienlibus ct

spe salvaiioiiis priniisis^ei, diiens : /'lO.spernm iler in$l|>ieiuibus dcbiior, Cliristn teslimoiiium perlii-

facicl twbis Dcu^ sntulnris nosler, Dfin iio.sltr, Dcus lieiis, aiidivil : Insanis, Paule, muttm iitlerce ad m-
saiios [acicnii , et Dotitini tioniiin . \n\»\l, vxitiis saiiiam lc conveiltint (Act, xwi). Qiioliiuol ergo Cliri-

morlit {l'sal. lxvii). DelJu.bntil satim David in siiim furoris argmint, el iiiaiiix, non mirum si liunc

barbam, ct Oominu.s iii criice despccuis ;ic lilasplie- u doino sux iiieiilis fiiriuse contemiiendo reji-

nialus inler latroncs ab iinpiis, oninia tolcraiido pa- ciiiiit.

tienter objcctti rraj^ililalis liuinanae ad (einpiis divi- (1 Heg. XXII.) Afrii! rriio David inde, et (ugit in tpe-

nilalis siise forlia prxlexcliai. Unde llaliacuc pro- tunrniii Odollam. Oilollam inlcrprettitur lestiiuoniuiii

phcla iropxum glorilic.Rcriiciscoinmcndaiis : S;>/«ii~ coriim; cl Doii:iiius su|ierborum corda fugiens, iii

(tor, iiiquit, ejus ut lux erit, cornua in manilius rjiis, liiiiiiiliimi spiriiii pccior:i, (\ux de lerrcno culniiae
ubi ahscoiidila esl [ortiludo ijus {llabac. in). Ndiue " rcl decoie iiihil li:iliciit, gialiis mansor ingreditur;
eniin fnistra in Caniicis Canilcoruiii, nlii laniaiolcr* qiiurum ips.i liiimiliins lestimoiiium est ildele, quo-
lia, lani sedula repciiiione inysiira Clirisii, siciit et niain digiii sinit ui qiii Chrisliim suscipere debcant.
Ecclcsi.T niemlira ninnia descr.liuiitur, dc sola, quas Vel cerlc tesinnntiium eonim n quihiis superbien-
maxiiiie viruin dccel, baiba niliil dicium inveniniiis, libus Deus fugil, nppcllanlur bumiles, quo vidclicct
quia niiiiiruiii qii.isi s:iliva barb.im, virliiiem Verlii tesiiinonio convincanlur quia ei ipsi Deo placere,
porpeiiiam induia ex tcmpore caniis cclabat inlinni- Deum poluisscnt susciperc, si vellent.
las. Iiiimiilavit igiliir os smiin, mysicria tc-^m Tci, Qitod cum audissent [ratres ejus, descenderunt, etc.
gii.i: lidelibus paieraricliai, abscondendo eis qui fnris Maiieiiie inter bumiles Chrisio, descendunt ad eum
esse malcbani. Collalii-lia'iir inlcr iiianus illoruin, huniiliando seipsos omiies eiecti ; vel homines, qiii
peccalor apparendo eis qui de legis operibus ei jii- sunt froires cjus, propier quod ipse lionio fictiis

siilia gloriabaniur. Impngebai in oslia porise, inler est; vet angeli, qni suiit maxinie doiiius Patris ejus,
aii.i^picia revelaii cceleslis introilus, passionis abjecia et locus liahiiatinnis glorije fjus. Convciiiuiit et om-
subeundo sallvas dlniiitebat in bnrbain , absconsa Mcs qui, peccitonim suorum ciinscieiitia deprcssi,
ad tempus divinu: pulcnlia majesiaiis, iiiler viila ei a.iiaris pijenileiiiiae lacryiiiis dcsidermit abliii, lilie-

irri^iones inimicorum, igiiominiosa tunc icmpori^s, r.irique ab .Tre alieiin, id est feiiore peccali ,
quml
id est, crucis morlc moriendo. di.ibolus contiilii; ('bristo duce ac principe, speranl
Et ait Achis.... Yidistis hominem insatium, elt.' ad regni gaudin provelii.
Davld qiiidein suspectus ob (amam virimniii Ge- Fuerunlque cuin co quusi quadringenti viri. Aillin;-

ibx'i8, industriose fnrentls aclus imiiabaiur, qu.i- rent Diimiiio siantes quiqiic in hde, viriliier .igenles,
lenus energunienus credilus, niiscraiiilbus liis (|iii et confortati cordu [cr doclriiiaiii Evaiigelii, qu:i:
eiiin viderant, dimilicretiir illacsus. Scd eoriim rex qiiatuor librorum pulcherriuia unit.ite signata ai,
dis|iens:itori;i! iransOgiiralionis cjiis inscius, ut verc ad speraiida, quserenda, et obilnenda ccelestia rcgn:i
furiosiim eum a se rcpeUit,6iis domus ingrcssii vdcaiu Ceiitenarius n:imque iiumerus, qui pusi tut
privai ul insanuni. Nec porro ab unibra hi>lurix iii Ixva currentes numeros piiiiius dexterain petere
gradilur allegnrix verilas. Diiniiniis ciiim ad sanaii- sulet, sicut sxpe dicium esi, linitis laboribus inriniis
dos oculos cordis eorum qui gluriam diviniiaiis su:c superni regni pandit inlroilum. Saue nuiandniii
«idere nequiverani, protulli liunian:e cullyrium liii- quoJ hxc qu:L' iii spelunca Odollam gcsta, pro viri-
niilitalis; sed impiorum nonnulli el in passionibus eiMii bus explanavimus, sic ad primitivain ecclebiam re-
quasi boniinem fragilitaiis argnebaiil, el in viiiiitl- ferri possiini, ut etiain lolius Ecclesi* non indecenter
f.
biis quasi dxmoninsum, et coniraria Deo poiesiaie statui apicntur. Nam qiue sequuntur specialiter ad
inlracula facienlem :ibomliiaiioni babebani. Deni- nosirain, id est, genlium, speclant Ecclesium.
que, narranle P.vangelio, didicinms non solum quid Et pro[eclus est iiide Diivid in Masplia, elc. Di
ab ad^ersariis, sed qiild a suis ciiain, iiccduni plena Sion exivu tex, et verbum Domini de Jerusalem [Isa,
fide roboraiis senliretur, diccrelurque de illo : Et 11), |ierveiiiii|ue cresccmlo ad Erclesiam gentiuin,
venerunl, inquil, ad domum et convenil ilerutn lurba, in allissiinn lidei cl virlnluiii specul:i coiislilutaiii.
iUi ul non possent neque panem manducare. Et cum Masplia n:im(|ue iransreriur In spelmicaiii Pervenii
audissent sui, exierunt tenere eum ; dicebant enim :
cl ad oratores ilialcclicos, pliilosophus, el ipsos re-
Quoniam in [urorem versus est [Jlarc. iii). I!;cc qui- riiiii donii.ius sibi recoiiciliandos abiil ; scd et fais
liciii sui carnaies adliiic oli iii:i'slliiialiilein crebre- usqiie s^d (ompieiida leiupura nationuin,
Cliristus
scentium virtuium rjus qnaniilateiii siiiiul ct qiiall- (idem Dei Patris et Ecclcsix pielatcm religiosa sedu-
taiem egerunl;sed alicni vide quid etiain illi : Ei liiatc tulandaiu commcndavit.
scriba', iiiquil, tiui ab Jerosolijmis dcsceiiderunt, dicc- Uixitijw. Gad prophcla ad Diivid : Noli manere in
baiu : Qaoniam Beelzebub liiibci, et 71110 in priiiciiic pnviidio, clc. DicitChrislo prophclia, qux iiibil sa-
 ,

ayj IIED^ VtNEIlAniLIS OnsUIM ['AUS II. exi".<;i:tica ck.mjina. '•(i(t

ciaitiiiiiioiuiii (>jus caiicru |'i:cii'riiiisii, iii , iii^i'er.>;i A ii:iri, i|tKiiii cuin Cliiislo, i|iii nnhis a|<p:niiji, rfii.-in:
lilciiiluiliiic gtMitiiiiii, iioii ii!ii':i suuiii liJriii uli insi- et vivcrc inaluiit. Nun |mIiI iiinniliiis voliis Jcsiis,
iliis Ju(la;i>ruiii iiihniii-itiiiui iicil. nlis Kccli^^i.c kui- i|iii ilc railice lcssc vciiissc iioii ainlii;;iliir, ci luic in
(lc:it iiiuiiiiiiiiic liilaii, .>.i>J it'lii|iii:is piiliiis Israi-lilic.c S:cciilo fruetiis dare poiesl (iperuni perrcrtoriiin n-
gciitis sciuiiiliiiii ilrcliiiiifiii grali:c s:ilv:is r.iccru numque sapieiili.-c salul:iris, (|uoil lielificiit coi liomiiin

ligiiurctur ; <)ui, valiciiila cxsciiucns propliclaniiii {rsal. f.iii), et iii fuluro vos faccrc uiiivcrsos sc-
lciiipore pr3'liiiiio vciiict ail iiiculia diu, scil pcr se dero super scdcs ad judicaiulos, sicut crcbrii pro-
j:)iii cilollciul.i snpcrbc pcclora pleliis, ciii iioincn iiiisii, diioJcciin liiliiis Isracl {flunlt. iv), suliaudi,
llaictli, id Cbi, iiiore, noii iminerilo congriiii. Ipsa iil cgo? qui ci pcrleciain cuiii huiiis operibus sa|<ioii-

cst igiliir, cui siius aiictur, i|iinsi dcsponsai:c sibi tiniii doccie, ct bea(:i recic operaiitus ci sa|iicnics
vir^iiii spunsus, scJ a niipli:ilibiis gaudiis iniiliu possiini niiTccilc duiiarc, (|iioiii:iin cnnjuraslis oiii-

lcnipore dilal.T, lui|iiiiiir |icr propliei:iin : Diei iiiul- iios in lidciii iKuniiiis cjus; iiec cst (|ui inilii cullorcs
los exipeclabis me, noit l'i,tiiicaberis, el tioit eris viro, lidri Cjus, qui niciio piiiiiaiiUir, u:>lciiJ it ubi sint
ud ege exsptclabo lc {Ose. iiiJ.Uuod (|uoinodo diccret .ibscuiisi, iiiaxiinc cuiii ct pcr lue crudilus iii lcgi:

idcni propliela, consci|iieiiicr cxposiiit : Quia dics nun niojicc, inajii.'i focJus jiiiDicrit cum Jcsu Maza-
iiinllos, iiiqiiii, seileliiiiii lilii Isracl siiic rCfio, ci siiie " rciio, crcilcns ct coiiliiciis illiini esse Filium l)ci.

priiicipe, ei sine s.iciilicio, ci siiio aliari, cl sine (|ui, scivili b:ibilu Jcruriuis, iniillo me vilior appa-
cpliod, el sine llicr:ipliiiii. Ct pi<sl lisec rcvcrlciilnr riiit, docucritqut* euiii in ineam injiiriam Deum csse
filii Isiael, ci (lu.vrciii Doiiiiiiuiii Dcinn siiiiin, ci "Ua- colcnduin, qiii nisiis cst siatula lcgalia sua pcr E\aii-
vid rcgem siiuih, el p:ivcbunl aJ Doniinuiii, ci ad gcliuin suum insiJiaiido corruinpcrc, quodipsum jicr

boiium cjiis in novissiino dicruiii. siios usquc liodic niiiiislros agerc uullatcnns ressai.
Ilxc ei hujiisiiiodi iunumera minislros Anlicbristi ad
CAPLT X.
cviiand.t pectora rortiiiin Cbrisii blaspliemare iioii
Sattl qnccrtnie Daiid, Dueclt. pmditor iimut (ncuis el
tarnifex, Nobe civilalem siiccrriotiiin cuin liabitaiu-
l.ilct, aj qiioium oisa nefanda piis in riJ« persisicn-

ribu$ perculil, iitto evaJcnle ad David Abiallinr. libus, nio\ iinpioiuin caierva qiiid iiitiis babiierit
proJct. N:im sei|iiiiiir
El oudii-it Saul quod appnruissel Dsvid, eic, usqiie :

Itespondens auiem Docclt Idiniaus, etc. Dueob, ul

ad id quod ail David ad Abialbar : Mnnc meciint, ne
timcas, eic. Ilxc leclio lypicc signai revi supra Jixiiniis, inoius sivc sollicitus; Idunixiis, san-
rs;i iii fine
s.xculi aJ riiicm JuJ^ca, quiJ piessurarum sit a suis
giiineus ; Nnbc, lalrutus; Achimclecb, frulris iiiei

passura contribulibus, quid pro cjiisJem bJci eiiam q fegiiiim ;

Acbiiob, fraicr meus bonus inierpreiaiur

inler Aiilicbristi iribulaiioiies ronsianii.i sit a Uo- Uespoiiilcbit crgo pcrsequentibus Cbristum Juda:is

inino, imo etiam cum Doiniiio pcrpciu^c iiactura nKitum ad clTuiideiidum sanguincni innuxium, pravo-
nierccdis; quod a:que primorJiis quoi|UC iiasccntis runi coeius sociorum ;
qui, aliis aperic lldcm inipu-

Ecclesia: ipsisque apnsioluruni puicsi cunvenirc lem- giianiibus, ipse interius iiisidiarisolet ad esploraiida

poribus. Audivil crgo Saul quod apparuissci David, sollicilius, ci prodeiida lemporc perscculiniiisconvfn-

ui viri qui craiil cuin co ; aiidiiuri suiit ciica rnicin ticuia lidclium Cbrisli, quein nicriio prlnius scivo-

muiidi inriJeles et impii Juda'i, post loiigam ncga- ruui Saul insiiiiiai ; quia qu:iiit<i pcrvcrsior qiii$(|uc

tioiieiii, prxdicari, credi ci conliicri Jcsum Cbristiiiu lionisquti est iiisensior, tanln iiiajo-em apiid iiiipios

iiiler se, nec dubium quiii ubi, prxdicaiitibiis Ciiocli IdCum iciiel. Sine iilla autcni diibictalc pliis grav:iiit

el Elia, cxtcrisque qui tunc fuiiiii siini vcrbi lui- Ecclesiam lalsi IVatrcs, qni intus, ijuain iiiaiiiresle

iiistris, Salvaior apparucrit curdi Jiidioium, iion boslc-, qui haiic ilcfuris impu^iinnl. Ke^pondclnl,

iiior.i ctiaiii Aiiiiclirisii sil pcrsccuiio sccutura. iii(|uaiii, lcinpus iiovis^iMic coiilra Cbrisluiii roiijii-

Suul aulem cuin monerel in Gabaa, clc. ropulus laiiovis bosiis, sicui de Juda scr piiim esi : Ei not

pcrseciitor et Jiid«is cum inanseril id leiiiporis iii

nocti indicat tcitniiam {Psal. sviii). Quae sobria.
1"* «"g""*''. ''"P'"' vidi.*sc se di-
Gabaa, iJ cit in eulle proplictiia-, non \ideicei in- D J"*'^'' ^' I"'<»''«1.

tclligenlia;, sed leclioiiis soliimiiindo, ct tiiciil iii ccns lidciii Doniiiii Jesu iii ductiina coruin, i|ui coii-

uiiibroso lcgis cl pro|iliGlarum oblcctaliis rlnquio, Ira iinpioniin quasi furuiii latriiiiuinqiie iii'i|uiii.ini,

qnoU esl in /tniiiii, id i si, in exrelso scnsiis s,>iriliulis niorc aculissimi ac vi^ibuiiissiini canis, oblalrrnl, cl

carlcris incuiiipirabilc Scripliiris, cbiliis dc Icrioiii jii\ia cvcmpluni buiiurum qui pr.ccesscre Iralruui,

regiii glorii, qiiul iii co iciii|ioiiliiis Aiiticbristi ii»ii cti:iiii ipsi piisscssiiii eiii rcgiii prx^lolcnliir iclcriii.

«lubla'iir cssc liiluruiii, I uii lii|iie socii pcrsccutio- Scil cl r;ilrciii siippliccs pro C.liristi n'i;iio ilcpreccii-

llis cjiisdcni vallaverinl ciiiii vigilanlcs, stanli's in lur, euiuqiic iii iiicinbris suis spiiitiiili s«'iiipcr pano
rcliriaiil al>|iic niinic.'! qiios p ssiint (liabitli iiiaiiibus
(icrriJij, forliii r agciiic^, ut uinnia lid< i ct cli:ii il il:s ;

inuiiiiiiiiia :>ubvcrianl. iliijuMiuidi diclis siios cxbor- eripiciitrs, pru crc|itoiis siii p:ictf poliu» ccrl:«iucii

taiis, ail dcpricliaiid.iiii Cflncit:iliit liilcin, riiiisiaii- agcre juadcanl, jiibcaiil, ailjiiveiil.

tiaiiiqiie bonorum : Aiidite, /ilii Jcinini, iJ csl, di-t- Wisil ergo rex ad ucctrsfiidmii .1 linmlcih, etc. Ac-

terae iiicx, iiiccuiii videlicct vila ct gaiidio mc'iorc rcrsitis ad rciii noiniiii sarcrJoiibiis, Sdul aiiiiri'>

hciiidi. Siiiistiii: naniqiic nuiinuc (Ciisco ii(il,iiid(>b iiaui ct suscc|>iiiiiic'ii D.imJ ciiuicii coiiccpi* aJ»cr-

vcji:c i:uin> 10 cuui Na/aicuis J.im suin .0 lOMj uiti 'iiis appcUil. C.iii i<rclicii;is iinpn
o<b, si '|<iiJciii
COI !N SAMIJELEM PIlOPJiET.VM ALLEGOUICV EXPOSITIO. — LIIJ. III. CCH

J:iila;i Cliri&liaiia |iie(atc CDiisccralis, qiiidqui>l |iro A diii, liigic (loiius prxsidia S'ibcunt; sc.cmos qiiia

liile veriiatis acliiiii vidcriiil, conlra se Iidc ailiim monlea quidem cxeeliii cervis, sed petra ri^fugium eri-
rali, nioi Hlcisci parabniil, cl iiierito ; aboiiiiiiaiio cst mciis et leporihus {Psiil. cill), quibiis uiiiis, qiii ina-

Cuini (icccaiori rcligio. iiiis S;uil l'crien;is evasit saccrdos, liguraliler aequi-

(tesponilcnsque AbiinelecU regi, ail : El i/uis, clc. ? tur. Ouam iiicrilorum mnrumque distanliain, quia
nespuiidebil Judxorum pupulu, Cliristi lidein el dl- in praiirriiis vidimus, ctiain in uliima, qiianivis c^c

lectioiiciti pro criniiiie ducenii, sacer ordo jirscepto- tciis majorc persuciiiionc futiiram crediiiiiis, viileli-

ruraproClirisii regnoiiiililaiiliuni :Eiquis iiioiniiil>ui> cet iit siuvleniibus ticei, et iiifanda mandaniibiis ini-
prophetis ac saiiciis, v|iios diciis, precibiis, exemplis- pielaiis auctoribus, inlcr iiiiitos ad niala nlitempc-
qire suis coiislal tuis qiiainplurinium servisse CDiiiniu- raiiics iioii desini qui a Ixsionc so bonoriim serveiit

dis, xquipararc potuit apostoluni et pontilicciii cuiifis- iiiimuiie!>; iicc laiiuin lamcn quantulanicunque mo-
sionis nostra; Jesiini, ^ui fidelis ett ei qui (ecit illiiin ilcstiam imnianissiiiia! iribuldtionis fervorein posse
{llebr. iii), sicui et Mojses in omni dumo illius? aiii- iciiiuvcre. Nani sequitiir :

plioraeniin gloria iste prx Moyse digiius liablius esl, Et ait rex Doech Idumwo : Convertere 1«, etc.
qiianto ampliurcni hunorcm liabet domo, qiii fabri- Qiiod pcrseciiiures iinpii niin'Slris dixcre nequissimis,
catit illani ;
qui ecclesiam sibi gentium cx amii|ua ""''> videlicel ab omni siaiu rcciitudinis, insupcr el
patrum vesirorum fide progeiiilani sponsa; tuidere innoxio stabilium saiiguine coin(|iiinalls :Convrrti-
ropulavit. Neque alia apparens in carne fecisso vel iiiiiii ad iiialuni, et post pioditinnis scelus etiam siip-
(lucuisse probatur, quain qu:c vos ipsi secmuliim pliciorum accrbitaies fidelibus Christi, quibus vcl
eloquia propbciaruin didiccraiis, imo scinpcr upta- mori vel negare compellaniur, aiigctc.

veratisCliristum, cum veiiissei, osse facturum. Niim Et inicidavit, eic. Octoginta i|uiiiquc viri iriicidaii

liiidie fidem hanc in eiim liabcre, ct pro ejus Eccle- iii dic illa sigiiilicaiil cos qni veniiml dc Iribulaiiuiin
sl« siatu diviiii quarere coepimus uracula verbi, et
magni, el laverunt sielas suns in sanyuine Ayni

iion magis avita palriarcharuni propliclarumi|ue Ira- {Apoc. xxii); furtes nimiriim opeiibus, et Evangelii

diiioiie daiam eam nobis cninineiulitamque suscepi- pariter et legis spiriiuali observatione perfccio-.
inus, veneramnr et colimiis ? Quiiiquies enimdeni et scpiein octoginla qiiinque f:i-

NoH enim scivit servus tuus, etc. Ad huc respondit ciuiil; el qiiinqiie quideni ad iniidein noiissimos no-
qiiod insimulabatur a Saule juvasse David, sciens siri corporis scnsiis, decein vero et seplem ad legem
cum sibi fraudes insidiasqiie necteiitem, quia nibil id et Evaiigeliuni, proptcr Dccalugum legis, et saiiclt
lcmporis hujusce negotii cogiioverit. Sed et Chri- Spiritus gratiam abuiidantlus super oinncm carnciii
r
Biiaiia lides oegal se nossc si Dominus Jesus statuta leinporibus Evangelii claresceniis elTusam, periiiicre,
legalia ullis unqiiam fiauduleiitis insidiis corrupe- larus qui diibitet; ct ideo quicunqiie furii aiiiiiiu

rii ; qiiod esl aperte coiifiieri se Cliristiiin Jesum nun quidquid vldendo, quidi|Uid audicndo, quidquid gu-
iiisiiiiatorem, cupidiimi|ue laudis alicn:c, scd verum slando, i|uidi|uid ollaciendo, quidquid tangendo va-
palcrmc voluiitaiis nuntlum didicisse; qui et ideo leni,ad legisei gratix perllcienda jussa et promissa
rccie ni.gni consilii angelus a proplieia vocetiir nancisccnda conferunt, quasi decem el septem per
(/»«. i«). Quale cst illud aposioli : Neiciebam. fru- quinque muliiplicaiiics, octogeiiariam et quinariam
ires, qiiia pnnceps est sacerdolum (Acl. xxiii) pro co viroium suminam perbciunt. Qui recie eliaro vestiii
m diccrct : Scicbam qiiia priiiccps non esi sacerdo- cplind, id cst, superliumerali lineo narrantnr, nt
tum, appareme jaiii et clarificaio pontificaiu illius, cuncla sua opera (liumcri cniin solent prn operiliiis
qiii cum suis liliis electis esi saceidos iii a;iernuni accipi) et aiite gloriaiu martyrii morlilicationc caniis
sccuiidmn ordliiein Mclchisedecli. cummeiidaia, ct perfectius adornata demonstrciit.
Et ait rex emissariis, eic. Dispiireiii iiialuriim seiii- ISol>e aulem civilalem sacerdolum percussit in nre
per, dispareiii ei bimuriim ceniimiis siatum. Alii (lladii, etc. TrucidatisAnticliristusdocioribiisChrisli,
nam |ue ad summuin neijuiiix verlicem coiiscenilen-
D f^"''"" quoque doctrinae illorum, qua contra impi:
les, persecutiuiiis liunt auctores; quos Saul ipsa dogmata quasi latrando cenare, et in qua suam ipsi
David persequeiido desipnai. Alii iielandje aiiciori- vitam seniper operibus inliabiiando niunire consue-
taii palain in cxseqiienda cjusdem persecuiionis rabie verant, ore pestifer^c kcuiiimis infamare ac fundilus
male astipulando subdimiijr; i|uoriiin Doecli Mmiia:us exsiirpare coiileiidit: sed ei lortcs quosquc in opcre,
typum tenei. Alii qiiasi miiioris ingenii, a docenda fecimdus iii generaiidis niitriendisque Christo liliis,

qiiidem proximos, vel poenis cxiorqiienda, quamvis p.irvulos quosque in Cliristo, et adlmc pia casi;»
iion eliam ab agcnda impielate iii.iiius servare videii- matris uliera lambeiite^, nec nun ci jngiim (>jus suave
tur innoxi:is ;
quibus servi Saiil a sacerdoium Dumini atquc oniis luve portantes, vocem quoqiie illiiis iimo-
injuria cominentes, non indecenter aptanlur. Itcni cciiter aiidienies, eiimque ad xlerna siipern.T be:!ii-
inier iideles malorum ientatioiiibui probaiiiJOM, »lii liidinis pascaa seqiicnles, vel ad negaiidam pjiis fi-
siiiil qiii usque ad sanguinem pro vrntate decert.mi; (leiii, vel al siibeimJaiii pr» eo iuorlom, loriiicnlis
qiii sai erdotum Nubc ciim siiis pcrditurum iii.i;iium- iinpiis CMgere nno omiitit
sir:iniurcxeniplo, qui pari lidc ac (li'cciiu;ic, sed mi- Evailens nuicm nnus /Kih.s Acliimelcch.... Abinlhiir
iiuri adhuc perlcrcnJx- iribul tioiiis funiiudmc pnc- Clc. Sicul Doccb lJu;!iiCU:-, iiii:b ipii s.icerdutcs p.T-
 ,

tiCj UKIM; VI.M.5UniLlb 01'liKlM FAUS II. — I.VlOtihllvI.^ 6fc.Nbli\A. (i(i i

lusbii, uiiiiieiii carnilicum iiianuin, iia Miiatliar, uiiii» A fgo ,

''^<-° "i niinisier meiis erit ; « quis imhi miiiitlia'

t|iii pcrruileiiiis gladiuin evabii, oinncs i|iii iktsviu tall. Iionorificabil euin Vnler niem {Joaii. »v; tlaiili.

liuni illi (x-Tisiilnix superesse poiucriiit Clirisii coii- \; Jtinn. xii). Il:fc proditio siiiiiil et perciissio Duecli

fctsorcs expriiiiii. fndo lecte Aliiatliar |iaivr Miper- Idiinixv, ci ipsi> Doiniiii apii$toloi-uinqiie leinporiluiH
lluus interpretalur, utpiile iilos sigiiilicans <|ui, pa- iii Juihi Isiariole (Xlerisqiic tj\t>ii fiatribus, el in liiio

leriio iii Ecclesia voeabulo gloriosi, i:iiiio lurbliii iiiuiidi iii i|i$o niiijorc cxlcris Anticliristo, pntcst in-
siiperrueriui. Fii(;il autitin ail David, ci iiniiiintiavil tcllii(i , <]uo modn psalnuis (|uinqu:igesiinus priiiins ,

cl occitoii a Saiilc sacerdoics Dnniiiii : cuiii pi:i reina- qui iii ejus nieiitiuiicm caiiilur, ulriqiic illi liosli 110:1

neniiuni, expleia cxde, devoiio coiivers;i ad Duini- iiiciiiiveiiieiiler apiaiur , dicenle litulo : lii finein lii-

num ardeiilius uciisoruin sub trslauieiito ejus rrati uin tellecius ipsi David , cuin vcnil Doecli Iduiiixns, c'

ineinoriain ei orando, velsacras lioslias oriereiido, aiinuniiavit Sauli, ei dMJt: Ecie David in doiiio Abi-

comEnendai: cui ipse super suuin respondirt ICv:ingc- niclcclt; ubi nuii ob aliud inlellcctiis ipsi David iii

linin pra:sci:ise su ei prxdcstinasse Jain cliiu oiiiiies rapile poniiui, qu.im ut sigiiificelur iiiiellexiss« David

volentcs pie vivcre in eo, persecuiiunein pro ejiis iiiter xruiniias quas paticbatur innucciis, qiiid cunlra

iioniine passuios; idcoi|Uc se (|ii.'isi certi ferioris dc- vertiin David dc siio scniiiie nnsciturum csset nequiiia
bitoreni. universas aniina» liiijuscemodi inoile so- B niacliinatura pravorum. Vciiil enim glorians in nia-

Inlas ad v\lje .-elerna; gaudia perducturum. Sciebaiii, lilia, poiens iniquitale, lola die iiijusiiliam cogilans
inqiiit, qiiod cuiii iit Dcclcsia iiuiii|uain dcluluri ci ca:lcra, qii:e in psalmo siibjunxil. Qui ba-c ruiiira

e.isenl faisi fratres, prucul dubio per scaudala inic- per Spiriluin iniellexil , peccaturutn el puiideribus

«lina iuvjreni Itosles extcrnus. Sciebam quod cu:n gravaiiis, et pceiiis gravandus Judas, annuntiavii Ju-
in h'>c inio s.vculo niinqiiam drluluri essent niuli, dxis, et dixil : Ecce Jesus in borlum niou'is Obveii

quibus bunoruni vel sapientia disputaniiuro, vel rci- soict frequenier cuoi discipulis suis. Nain de ultiina

tantiuui paiieiilia exerci;rctur, siiiiul et probaretur, Iribulatione quomodo liliilus liic accipi debeal , ex
piocul dubio semper bic petegrinantem Ecclesiani bisqux supra dis|iuiaia »unl apertissime tucei. Ve-
iribulaiioiies et teniamenta manerenl. Scd ego sum rum quia sermonem in lunguin duxinius, lcriiiiiiiquu

qui siiigulns clectorain animas po>l desudaios iu iii expositionem beaii Saniuelis secundo ei piiino

terrisagones roelesti iii per|>eiuuiii coroii:i diiiiab". pridixioreni diclaviitius libruin , el biiic ciuii inuiii-

lUaiie mecuin , nc limeiis , ctr. Maneic , iiiquit , in pliaiiirum marlyrio saccrdoiuiii linem iiiipuncnduni,
diteclione mea ; nc limeaiii eos qui occidunl corpas : alii)uanlunii|ue censuimus ob rcpiirandas sileniio vi-

ii me perieculi sunl , et vot perseiiueniur ; seil ubi sum res, a labore cessanduin.

LIBER QUARTUS.

PKOOEMIUM. Q listes , olliciiiin henediciione confirmavi. itcdeunle

Terlio iu bcatuin Saniuulciu completo v»luminc, lemporuiii siaiu traiiquilliorc, redit ct niilii utiuin

piilabam iiic, aliquandiu reparata per quieieni medi- pariler ac drleciatiu mirabilia Scnplurx saticla; luta

landi vel scribendi volupiate, sic dentuni ad iiicboa- aniina, soler>i inieniioiie , scrutaitdi. Igitur qitarlum

h;ic in Saiiiuuleiii allcgoricx ex|)osiiionls libellum

tioiicm qitarii nianuui essc missurum. Veriuii , a vi-

niihi quies, si Umeit qtiies dicenda esl inopi- ctoria beaii David qua salvavit babiUttures Ceila;
radein ,

aiixicws prolixior multo quaui djcre- aique ab nppugnaiitiuni Pbilisibiiiorum irruplioiie de-
I13I3 meiilis ,

vcrain , niiva circnmsianlium rerum muUlione, pro- rcndii. cum tuis, amaniissiiue poDiilicum, oraiionibus

disccssn abbatis mei revereiidissiiiii, iiicipiens, quidquid, illo reseranie qui itabei clavem
vcitil, iiiaxiinc
David poiuero niysticum legentibus couiitiuiticaro
ipil, post longam monasierialis curx observai liam , , ,

alqiie inler loca beaioruiii cur.ibii.

subiius Uoniaiii adire ,

uptislolorum ac mariyrum Chrisli ci rporibu> sacia CAFUT l>RIMUM.

cxireuiuiu sencx baliltim reddere disponctido non , (IpiiuyualaiH u Pliitislhinu Ceilu satiuU David ; et tu-

parva cuitiiiiissurum sibi aninios , el co iii:ij(>rc, (|Uo pcrftnlaro coiiira se cum exeieiia Saut, nufuijit
cuin sexcenln tuis in niuiiKni totitudimt Ziph.
impiovisa (unturb:iti(>nu siupelucii. Sed qui Moysi
lon;;;i:vu ab liniuaiiis rcbus lolleiido Jcsinn Navc iu D (I Reg. xxtii). Ei uuntia»eruHt David dieeHtes :

diicaluiii, i|iii Elcait^iriiiit iu siccriloliinii A:ii'>iii pnri t.cee 1'liititlliiiin oppugnanl Ceila, etr., usquo .id id

subsiiiuii, tpsi: proveclu ;> tate CeoUVido, ad biaiii- >|uod scrlptiiiii cst : (Juarebiil (am.fi t'u»i Saul cuh-

ruiii apostolorum liinina saiicia properauli, lliiclb>'r- clit diebui, etc. Ilucc luclio sul> iy|io viroruiii Ceiliv,

tum juveiiein, ciii aniur sludiunKiiir piclaiis j.iiii clim l>er David quidein ab lioste s.ilvaiuruin, tcd euiiiiUnn

Cuscbii cogiiuuicn iiiilidit , ad rc[;riid:is i;aMM(l(>lio li.tvid ttiox lio<<ti Iradere paratoritiu, uoial eoruiK

ducalii>|ue spirlliiali lidelliiiii :iiii(ii:i> , alli.iiis vico li'viialcin i/Hi veibuin audiuul, et lOuliuuo cum iiaHai»

kubsliluil. Ejiisdciiiipic suli<tiliili(>iii'' ^raiiiiiii |'<'»i .ii\ipiiiiit i:7iii.' [t.iii. \iii); iioii baliriil aiilcut in >•!

iltclioneui Iracriiain sua t»'r niiiin, 'lil'(cli'j>iiii«i .m- i.iitiiiin. '-• il sutil iciiip tiUs; l.icli :iuicm iribuU
 <T.5 LN SAMIJELEM rKOnriiTAM ALLEGOItlCA r;\l'OSrriO. - Lli!. IV. 0..;

li.mc el persi-cmioHC propl.ir vcrlMini , coiiliniio A (|o:imIo iii:!;;!^ si i«iiiiiiis iii Ceil.i :i.lvor,.i!iii .T^'M;ill:l
•.caiKlalizantiir. Nuiili:iveriint iglliir 0:ivi(I ijui niive- 1'liiiislliiuoriiin? iiisi iiiliriiios qiiiisi|ne anililonrs.
v:iMl Miilistliyeos ()ppu;;n:ire Ceilam, liig.iiisqiio inlra pr:i'paraiilibus se ail opiis verlii, iii.ij-istris spiiilua-
niurns incolis oniiiibus, aie.-is q>i:c foris forie repe- lilius paventes aperl:i \oce responderc : Euce mos
riri polerant euruin vasialione diripi. Nuiiliaiil electi iiilra doniesticos Ecrle.^ia'. parielcs confessioiiein
Oliiislo vcrnciler inanu rorti.iion eiiin qiusi ncsciiim patern.T fidei, quam Jmlaja siBiilicat, libere d.-lcn-
reriiin bumanarinn loquendo insiruentes, seJ aJ deie tinienius; qiianto inagis , si eiinles :id eos ipii
cnni qiiasi inisuricordem niistToriiin pericula siip- vi.iiii veritatis vcl iiiiniiiiaiii cngiiovere, vcl c()..;nilaiii
plieando rererenies, ciim viderini vel iiiiani qiiani- doscriiere verljo salulis
, iiistriicndos , potcsiates
libet aniniain, vel Miiillarum siiiiiil tiirli:ini aiiiina- acri:is liello lacessere civpcrinius, gravii)ril>iis peri-
ruin, sive vilioruin ra^cilttis ag',;ravaiain , seu ccrtu ciilis nos patere noii iimliigimusy Sed iMrnin inlinni-
geniilibns adliiic riliiiiis iiiancipntain, ab iiiimiindis taleiii ac tiiiiurem Doininiis creliris Evangelii siii vo-
spiritibus occupari ; ctsi quid nalurtditer insitx vir- cilius erigere, atque ad dcpiecandi li liiciani ti.nfor-

lutis ac velut salnlireri germiiiis liabet, tnliim lioc lare non oniitlil. El lioc esl quod sequitiir : Ego
iiiniiniin, quia Toris iiiventuin, boc est pro solis eniiii iradum Philislheeoii in mnnu lua. In muniiu
inuiidialibns est commodis aciilatiiin, euruiii inipro- ^ presiuram hubebilis, led cunfidile, eqo vici munduni
bitaie Jeprxd:iri. Nuntiaiil ciiini bxc iniellectiiali (Joan. xvi).
David qiii, communi liumanitatis iniseria conteni- Abiit David et viri ejus in Ccila, etc. Abiit Domi-
plala, conira rcgniim immundorum spiritiium qiie- nus in prxdicaioribus siiis ad s:inandos coniriios
ruiitiir el exoiaiil, dicenles : Facti tuinui in oppro- corde, ct pugnavit adversiis spiriiiis mendacii ei
brium vicini» nonlris, deriiui et conlemptui his qui in perlidix', patefacia liice veritaiis et lidci, et abejjii
circuiiu nostro sunt. Vtqueque, Domine, irasceris in ab cis just:i segregatiune animas redemptorum , iii

finem, accendeiur velut ignis zelus luus ? Effunde iram quibus ipsi pridein erroris freno consirictis quasi
luam in gentes quoe te non noiiemnt ; et in regna quic superequilantes. suoque has jitri ac ditioni manci-
nomen tuum non invocaverunt. Quia comederunt Ju- pantes, aiiis elficacius potentiusque diripere, ac silii
eob (Psat. vii), et ctetera, usqiie ad riiiem psalini. subjug:ire coiisueveraiii, et aii;ii;ieinati7.aie facieiis

Num vadnm ei percutiam PhilisUiaos isios ? elc. eos exsecraiioiie magna. Sic nimirum salvavit eos,
Quia David peiie scnipcr in Scriptiiris, duin inysiice qui nuper hiirum tentament.i vitanics, suuui solliriii
accipiiur, Uoiiiinuni Cliristuni , sed inodo in siiis (lagitavrre pri-sidium. Ila;c et ab initio iiasceinis
luembris, iiiudo in seipso signilicat ; recte intelligi- Ecclesiuc sa;pe lacia, et qiiotidie per luca lieri, nemo
tur hoc loco, iibi Doiniiium an aggredi ct vincere '

ferc est qiii dubiiei.

lio-.tes dcbeal, coiisuluit, :id iiicmbrorum, id est, fi- Porro eo tempore quo fiigiebat Abiathar, elc. Eplind
deliiim ejus persoiiam referendus, qui doleiiles nnn- est, ut supra meminimus, sacerdotalc induiiien-
iiuiiqujin siiper cognito a proxiinis interitu perlido- tuiii, quaiuor iiisignissimis auro interlucenle colori-
niin , cnnsiiltis Scriptiirse diviii,-G oraculis ,
quid bus, duobus iii utroqiie iiumero lapiuibus
preliosis,
super his fieri debeat iiiqiiiriiiit. Nam et snpra, ubi et duodecim patriarcbarum nominibus sacrosan-
videin Uavid Ceilain a Philisihxis oppiignari niin- clum, quod sigiiificandis sublimium viroruin sensi-
tiatur, piitest iinn iinnierito signari ndeles quosque hus deceniissime convenii. Confugieiiles iiaiaque
su^pissime perfectioribus xque Chrisli fidelibus ea ad Cbrisii gloriain inagis magisque praidicandani, hi
lentalinnum pericula in mundo, quibiis ipsi dcvin- qiii mulias pro illo martyrium passis
carnilicum
ceiidis sufficere se non posse perspiciuni, oslendere. persecutoriimque manns evaserint, seiisus et pr.-K-
Qui niiiiirum perfectiores ac nianu fortiores Eccle- cordia secum quaiuor excellentioribus cboritale in-
. siarum magistri, perscrutntis moi Scripturarum te- lerfulgente virlutibus sublimia, in adversis cl pro-
stiinoniis, niisereiidum subveniendumque oppressis, speris prelioso discrimine
temperaui , et pr;eccdeii-
et refracto iiialignorum spiiitiium conatu, catervam lium Patrum verbo exemploque docta simiil ac iiui-
d
diulina tcniaiione laboranlium, iiiveniunt esse sai- nita defermit. El bene fugiens ad David epliod
vandain ; sed infirinioribus s;ppe pro iinminenie secuin habilo sacerdos non asceiidisse, sed desceii-
perseculioiie paventibus, nirsus divinorum eloqiiio- disse niemcralur, jiixta illiid quod scriptuiii est :

rum leciin consulta, noii limendos eos qui occidunt Quanlg iiiagnus es, humilia le in oimiibus (Eccle. iii).

corpus (JfdK/i. x), sed surgendum a torpore recta Veruni quia cresceiitc fidei devolione, crescit ct
operando , eunduni ad oppressos ulilia prsedi- odium pei fidorum, superno videlicet agenle jiidicio,
cando, expugnandos oppressores exorcizando, cilo ut cl iiitegros in (ide tentalio cxjmiii:<ns clarimes
responsiiine niaiiifestat. Sunt enim ipii persecutio- reddat, cl eailcni siiD-ilatorcs sux' lcviiatis arguat,
nura (urbiiie incunibente, vix ipsi fidem, qua imbuli lecte subjungitur :

sunl, palam proliteri audenl; quanto miiius ciiilins Et prKcepil Suul omiii populo, ctc. Augesceiilc
ad fidem vocando, vcl in fide solidando, advcrsus eniin staiu Ecclesia;, non defuere suis quique tein-
agmina i;pirituiim malignorum belliim subire prj:su- poribus advcrsarii ,
qiii patieiiliam sapientianiipic
iiiiint? Et quil oM lypice, viros David .id ciiiii di- cjus, Doiiiiiio piirniilieiiic , prol):'turi, gravissiiiio
ci-ie : Eice nos hie in )wIxa coiibisicnics liuiciiiu.-, oni cerlamiiie pulsarcnt ; ips^j;» |>ariicr Doiiiiiium
 ,,

607 nFD;£ VENKRAItlUS OPERDM P.\»S II. — EXLCETICA CF.MINA. rcs

in ci oi vir.>s fjus, id tsi, fdru-s quosqiie |iropui;iia- A silii siicnialiier u iii|i.imis , :ib niiilaic CJillmlica so
liires Evaiigclii fjiis ii»|ii:i (ilisidiniic rnperc, nc ilc scgregare iiuii iiinent.

iiirilid lullerc qii;rreiiles, iifc liiiiicn iiiiqii.iiii ;id (ii'r- .Vud/in/iiiii eil Sauliiinod (iKjisscl DaviildeCeila, clt.
llda sHir iiialiii.^ vuia |iervciiiciiies. Dissiiniil;iiil lioslu-; lidei c<is pcrserulioiiihiis (iicr.i-

Quod cum reiciiiel Uavid, quia pra-pararet ei Saut rc , quus spiniic fidcin descrcre ceriiuiit. Scd el ipse

iliim malitni, elc. Applic.ilo per Aliialluir epliod, adversarius aiitiqiius acriuribns lciiiationnn) riugrls

David ciiiisiiiiiii DoiiiiiiiJiii, si veiilniiis sit ad fver- f;ili|^al cos qiios tilii forics fide et ariionc repugnare
.sioiieiii (;<-il;i' S.iiil, et si tr.idiiuri s.- eivcscjiis. lliide coiitiielur, aul quos vel inerles in (Ide, vel prorsus
ilaliir coiijici qiio ordiiie supra noininiiin c<ins'diic- iiilideles sive apusiatas videt, liiis qua-ii proprios , ei

rii, i«l cst, aiiplieata ad se sacerdotali vesic, ci sic silii per oiniiia suljcclus, qiiiclo jnre possideie con-
ex ore sacerdotis Doinini responsione qircsita, el tcniius, nullis s.-epe, vel certe rarioribus ir.T, super-

liiiiM) fuisso iiiorein eoiisuli^i:(iiiiii Oeinn id leniporis, lii:e, fornicatioiiis, et iiividix, caRtcranimque taliuni
coriini duiilax.1t ipii arcaiii Unniini :ioccdere neqiii- passionum tcntaniciitis infe^tat.

re;it. Dc li;ic iiamquc scripliiin cst : liide loquar ad Horabatiir aulem David in deterto , elc. Diniissis

(e, de medio siilicet propilialorii el dunrum clierubim Cliristiis liis qui lidcm verbo lcniis suscipiuiit, niura-

{Exod. xxv). At i.lii comperii D.ivid elsiiperveniuniiii " liir potius iii euruin pecloribus lirinissimis qiii iii ari-

iKisleiii, el infidiim sibi hospiix uibis sulTugiiiin, diiaie satculi prxscniis siiiiint ad Deum rontein vi-

cgrcssus cuin viris suis quasi sexceniis npplicatis ad vum, quandu veiiiaiii ct apparoant anie faciem Du-
se. tinc illucqiie vngalur incerins. Sancii qiiipie, inini. Maiiet libenter in eis quoriim cor cxcelsinu
siiiiiiiii viilelicct nieinbra regis, per viros egregine illccebris inundi remiitiim, et felici soliiudine secie-

virtiiiis cl dnciriiix saiict:iruiii Sciiplunrum qii:c- iniii, iii dcfeciivogaudet germitie ac flore viituiniii.

riiiii, quomodo sc liabeat staius Ccclesix novis^-imis Zipli iianiquc llos sive germcn iiitcrprctatur.

lenip'iribus; discniilque per Scripiuras vcniuruinad Quarebat lainen cum Saiil ciinciis dicbut, etc. Ali

siilivcrsioiicm ejiis Judaea; geniis iniperinm; viros- iiiiiio ii.isccnlis usque iii fincm, ct inipii Christiiin

qiie Ceilx, id est. inentis iiiquielx, cl sibimci, noii piorum cordibus auferre satagiint , cl ipsc pius , ii<;

Cieatiiri vivere voleiites, lidein, qiia iniliati suiii, unquain ab impiis evpugnciilur, dereiulit, cuiii quibus
oriiis cs-e proiliturus. Egredieiur Cliristus a lalibus, te mansurtim promibil omiiibiii diebui utque ad con-

iicc niaii>ionem apiid eos f.icit. Egrediuntur el do- tiimmaiioneinswciili {ilaih. vxviii). El alibi : Cum
ctorcs spc ali|ue 0|ierc perfcDii. Sex quippe opera, transieris, inquil, per aquat, lecum ero, el (lumina non

cciiiiiiii spein xterniiiini, viri perfeilionem desi- /> operieni te {Isa. xliii).

gnaiii. De^eruni nainqne lepido!!, ne non .serv;ituris CAPUT II.

loqiiendo amplius laMlant, iti cxempluiii liisloriae qux Jonathnn et Dttv:d percutiunt foedut coram Doiumo
etZiplKeit prodentibu» venitSaul conira Diwid; ted
Liavid fiicia ilesiribens ailiuligit :
ne eum capere qiieat , arrer occurrendi Phitiitlhiit
Surrexii ergo Daiid, ctc. Va; .Tiiiein aniiii:i' illi, v;e necea.^ilus obslul.
rivilati, qu;iin serinu D.i rcliiiqueiis, liuc illucquc Et vidit Dacid,quod egressus esset Saut, clc, usqiic
vagatiir, incerius iibi, in ciijusvc pcciurc sedeiii re- ad id quiul $cii|>tuiii csl : Propler hoc vocavaunt lo-
qiiieiiiquc capess:U. Yiitpes, iiii|uieiis, liabenl foveat, cum illttin perain divideniein. Ilxc lectio niystice si-
el votucrei coeli uidos; tilius aulem liomiuit non lia- g4iai, persequeiitibus Ecclesiam perfidis, qiiania de-
bet ubi eaput reclinet {Maitli. vm); ei lioc est qiioil voiione socios Clirisii fideles, qiianla eub Deo fraii-es
nlibl dicil : rerum/aiii«n l''iliut hominis venient, iinpieiaie lidci advcrsarios adjuveni, quodenique ini-
piitas inveiiiit fidein in lerra {Uic. xvin)? Saiie no- raculo suos Christus ab ipso nomiunqiiam nioi tis ar-
t.induin qnud ha:c geiierjlilcr ad uniiio trinjiiis Ec- lieulo piusRcdeinpioreripiat. Et vidii, inquil, David,
clesije, cui nuiiquam faisi fraires desiiiit, sed spc- quod egrcssus csscl Saul, ut quxreret aaimain cjus.
cialiler ad iiovissiina lenipoM ,
qnilius aniplius Porro David erat iu descrlo Ziph insilva. Vidit Do-
abundabiiiit, possuiil typicc referri, quorum leviiaii ^ minus, cujus ocutit nudaei aperta tuni omuia {Uebr.
ac perfidix ipsuin etiam iiomcii Ceil.c coiivcnit. Di- iv), quod cgressiis esset ab interiia sui cusludia roe-
citur eiiiiii mi luiidam jacia, sive siisciians eain, aut
tus pcrlidnrum , nt qu«rerel persequeiis ecclesiam
tollens sibimel. Et quidem quare :iiiiina f.ilsi Cliri- fidelinni ejus, quorum eit cvr et dnima una {Aet. it).
stiaiii instabilis iiiniinitn et erruiiea ad fundaiii jacia !n descriu porro ipse inancbal, in Ecclesia de gen-
vuceiur, exponit iiiulicr s;ipieiis, qiia; in lypo Eccle- tibusassunipia, qua; pecioia virtutuin variantium ger-
six maiiu furii ac dcsiderabili suo loqiiiiur dicens :
niiiie ^ravida qiiasi ligiia sulct gcnerare fruciilera,
Ptrro anima inimicorum luorum rotahilur in impelu de quibus PsJlmlsla .-ediUcandaiii post caplivitaiem
ct cireuto (undai { l lieg. xxv). Ciir auiem inlideliter domuin reinissiniiis ct vit;e decanlans : Tnnr, inquit,
ndells suscilans eani, liaud iliitiiuin quin |iersccuiiu- r.Kiillii/iKii/ oiiiiiia /ii/iio lilvaruin anle faciem Domini
nein rcetc iiiinciipetiir proliat ille ira.lilur, qiii ili! quouiam veiill [P),al. xcv). Qiui; niinlrnin ligiia 1*1«
iiuiiicrodiscipulorum Cl.risli, nuiiicro addiiiis per- Iruotific.iiitis Eocloi.o, lanlu .illiiis lionoriini iipcniiii
scqucniium , liactenus in Ecclc-ia sii;c pr.iviiaiis flore ,-ivo goriiiino (ulruiuqiio eiinii /ipli iiilorpreUri
liariciles liabcie iiun desislii. Poiio lolloiis sil)iiiii'i ilii-iliii) .s|iiiiiiiaIlior ieoundaia piwoniineni, qiiaiilo
qua ratiuiiG dicatur, iiiaiiire:>laiil qui, sciciili.iiii (i>'i.i liiijiis in iiidi ;ludiosiii.<i gaudia cuncla drserunl.
 :

66'J !N SAMUELEM I'RO('i!LrAM ALLEGORICA EXPOSITIO. — LI15. IV. 07?»

FASunexilJonalhan filiusSaul,claliinad Daviil.eif-. A niine ac Qore virluliim, ad .superlwis fiilei litisies

Kl proliciens intcr adversa persccuiioiiuin columbi conlr.i Ecclesiain juvnndos, cl deicsLniics sinipli-
nus el siiti|ili'x elecioriim .iiiiiniis, de ipo sanpe per- cilalciii fidoliiiin, qiiodniiiinoilo perseoiitoribiis di-
««'qiieiiliiiui nuiiiorii :id riilei graliam voi:alii<i, virlu- cunl ; Ncniie Clirisliis liabiLil apiid iius pcr liilein

luiii crescciilinui p:issiliiis uppi<ipi:ivil ad Clirisluin, iii cordibus geoiiuni tulissiniis? Nec vacal qiiod
elciiiiforlavil oiieraiiiis, id esl, doclorKS verbi ejiis, dicitiir in colle llacliil.T5, id csl, suscipieiilis eain.
in divinoseiiiper iii oppoiliinitaiibus adfuluro prx- Ubi eiiim putainliitii cst graiins iiianore spiriium
sidio {l'salm. ixj. Clirisii qnani iii celsiliidiiic ineniis liriiiiier giiani

Dixttque ei : Ne limcas, etc. Elsi lalsam Jonathas lidem }.us(:ipieiitis? qiix est ad dexleram descrti,
senleiitium dc se ipso sub D.ivid rrgnaturo proiulit qiiia propier do\icriora, id esl, aeterua; viixgaudia,
nescius, ulpolc liomo, faii soriisque riiiurx, veruui- iiiundi poiiipam deseril. Naiii qiii tcmporalis ei
tamen juxia niyslicos sensiis Ciirisli el Ecclesijc gaii- lorron;u nicrcedis iniiiitu s;i'Ciilarus decliiial illecc-
dia pandil. Veriini regno illi inviolabili , ad quod cl bras, iiun ad do\ierani deteni, sod ad hcvam poiius
ipsc pcriinet, leslinioniinii pcrliibuii, a.^serciido liosles diverlisse dicciidus esl, ulii non desiderabilis rox
niin essc limendos, qiii ad eislingiiendum lidei ct nnster, sed liosiis consuevil babiiare dctcsiabilis.
veriiaiis iinperium neqiiaquam peniugere possini, D |ri |,;yg omni.i Sauli dicunt Ziplixi, cuni vel mysio-
inio ei ipsum, cujus multiplicabatur imperium, pa- lia lid«i, vel ipsos ejus culiores aliqui falso fideles
cisque iion erit rinis , super clectos angelos atqiie ho- aperiis persecuioriliiis prodniit, aniiniiqiie perverso,

mines perpetuo regnaluriim ; el cos qiii lideliier il- a quibus Hdei agnitione dislanl, cjiisileiii fiilei odin
lum lotdqiie ex corde dilexerini, proximos illi per (Oiicurdaiit; el qnu iiilc: ius arcana Cliristi, quasi
oiiiiiia iii ejusdem regin arce liituros. 1'rostraiis et David lalibiila, cognoverHnl, oo neqiiiiis illos qui
devictis eoniin inimicis, Cbrisli quoi|ue pedibus ci deloris Ei clesi;ini expugiiaie iiioliiinliir ailjuv;iiil.

ejiis iropcrio prorsus subjectis, diceiiie Paiilo Dixilque Saul : Beneilicli vot a Duminu, ilc. U-^-
Uporlel illum regnare, donec ponat inimicos sub pe- nediciionem sibi Juda-is siiisipie fanioribin piomii-
ilibtu ejut ; novitsimis auleminimica dei^lruelur mors. (unt a Dominu fulnram, cfiii, a;mulaiioiicm hci
Umnia enim subjecil sub pedibu^ ejus {I Cor, xv ; liabentes, scd iioii secundiiin scieii'.iain, nomeii Jcmi
Psat. cix) ; cuin aiilein dicai : Umnin subjecia tuiil Cbristi Filii Dei, vcl odiis iuseq<iuiilur, vcl annis.
ei,sinedubio prcEtereumqui subjeiil sibi omnia (Psal, El sicut alibi de cis eoruuique complicibus aii Dii-
viii) , liiiic per.spicuum esi qii;i: ab ipso desciverunl ininus : Quia tenit liora ut omnis qui interficit vi»
potesiaics inanes el vacuas Cbrisliiiii redditiirum , _ arbilreiur se obse,iuinm prcestiire Deo {Joan. xvi).
prjurixurumque tropa;a in viciore sii^niim cootia sa- Sed v;b bcnediclionibus eoriini, qui insidias evplit-
lulis nostrx a;niulos, quos loni;c ante j;iiii sua iiiorlc ranies contra Ecclesiam, vel saltem coiilra uiiiiiu-
devixerat , sicut scripium esi : Qitia ergo puni com- quodlibct Ecclesiae membruin, ut scandalizKnl
muHicaverunl inrni el sanguini, ei ip^e piiriic:piivit eis- aliqueni de piisillis Chrisii, viccm persei|ueiiiiiiu:
ileiH, ul per mortem suam ipte denlrucrel eiim ijiii lia- dolercprobaiitur. V.c bis qiii ad llorem illumdciailice
bebal mortit iinperiuni {Hebr. li), id est, diabulum. Jcssc asceiidenicm nMinine lenus pcrtingeiiici, loia
Teslus : Sic percnstil, el ca;ierj. jam meniis inieiilii>iic ar. sceiiiia ciloqne pereuiiii:>
Percussit igilur ulerque faeilus coram Domino, etc. prascnlis vila: cviitnioda qu.rruiit; illius I cnoilic.io-
rerciilitmt invicem faediis Doiiiinus cl liilclcs, nl iiis ubliii, qiii ab oiiinilius speclaiula el s|H;niiid.i

Ipsi videlicet sequantur eiim, cl ille vilam ;oii:rnai^i csl, de ipia scripliim esl : Domiiiui memor (uil

dei cis ; et lioc coram ipso diviiiilaiis ciiiispectii, in notlrt, et benedixil nebis. Benedijiil doinui Itrael,
ciijus lide nns viveie jubcl, el ad qiiani viiloiiibiin benedi.xil domiti Aaron {Psnl. cxiii). Uirosi|ue au-
nos suspirarc suadei, adjuvat. Manelqiie Duiiiiiins tcm bcnedicens, benedixit onines limenles lloiniiiuiii.

in Ecclesia mulliplici populoriiin nemorc condensa, yuxris : Quos uirosnue ? Itespoiidelur, pusilios ciim
omnibus dicbus ad consninmatioiieiii saeculi (Mitiih. Q maguis, liuc est, donium israel cum ilomit iVaroii,

viii). Singuli autem fidelium, peraclo oraiionis vel eos ulique qui ex ipsa goiile crodiderunt iii S Ivaio-
exlinrlaiionis, vel nlierius ciijuslibet oblat;i: Doiuinu rem Jesuin, quia nnn in omnibiis illis bene placuit
deviitiunis ofncio, reveriuiiiur ad conscieotiam Deo; sed si quldem illoriim noii credidcrnni, niin-
siiam, qualcnus, ab exicriuri actione vacanies, licen- quid incrediilitas illoruni fidem Dci cvacuavii? At>.-ii.

tius se ad lempus iii cunctis qiiae acta a se vcl Xeque enim omnes ijui sunl ex Israel, lii suiit Isrue-
ageiida sunl peosent, liberius ab bis quae malc acia tila:; neque qui semcn sunt Abraliam, omnesfilii; sed,
suiit purgent, perfeciiiis ad ea quae bene ageiida sicul scriptiini esl, HcliqiiiiB salvatne (acliv siiiu {Isn.

sunl accingani ; lales siqnidem scieiitcs dicere cuiii X)? Qiio Esaio; oraciilo Juila'oruin noiinulii sic liaiic

propbeta : Quis dabit mihi pennas sicul cclitmta;, et coelesteni bcneilii lioiicin consecuturi pr:edicuolur,
volabo, et requiescam {Psatm. tiv) ? merilo etiain cum ul cormii iiiajor pnrs s 1 oxc;i;i'ala; qiiorum lypuiii et

Jonailian rnliimbx donuin vocari, imo ei cuni apo- figiirnm iii'xUilit Saiil a Deo icprobilus, ct iii eoniiii

slolo Pclr-i hlii ci)luiiil)X possuiit cognomiiiari. b.oiiiii suircotl ftiore gcnlilos : .Xcctsserunl enim ovcs
Asc:nderunl nutem Ziphiui ad Saul in Gabja, clo. quK non cranl tlc lioc tvili, ut ficnt niius yrix cl

Ascciidmil S3'jie falbi fratrc?, diniis^o stiaiUin gor- vmr pmtor {Joon x), ;!(ce5a i lidcs oniniuiii ^cii-
 671 HF.n.E VKXKUAHILIS OflJlUM PAnS M. — f.XKCEriCA GENUINV.
tniiii, cl oirvil iiiiHiiriis iiun .>^<>liiiii s:i|iii-iiliiiii uiili- A •eqiiiiis, ct i)ii».ii piion-s Kiilfsi:!' Iiiuuiiiii iii-n,)-

(iiliiiii, st;il )-liaiii oli iliuiiiiiiiii |i(i|iiiloriiiii ; i|iiiliiis ranl. Qnod tl u^iii|)oribiis Aiiln liristi Juilicis iiinjnrviii
bei lieiicliiiioiies non p.iuca- siiiil rr|iri>iiiissii;, siinl r.flciis iieiseciniiiiiem iiioveiiiibiis, iii Kfclesia iiia-
«licluiii esl : tleiiiiticitts Dviis d Palcr Oomiiii iwslri xiine luiuriini.ci (|uiiiiaic raciiiiii uiiiiaiii iicAcirciiiiis.

Ittu Chriiii, ijui beiiedisit iios iii amni benediclione Denique Jinlas qiin iiiicrliis siisi'cp'us esi, qiiu ilux
spiTituuli iit cceleslibua iii Cliristo (Eplics. i) ; beiieili- el noius noinini elTecius, siniul ciiui illo diilres ca-
lituuieiii iiiis i)i'u.>, iioii iii nin beneillctioiic, seil in picb:it cibos, eo putciitius cuutra eiiin lcvavil c!il('.:i-

tiiiifiis. Niiti qiiii oiiiiies iiiiiiii.-i ci>iiset|iiaiiiiir, scil iieuni suuiii.

Juiii siiiguii vel siii;;ulas vel |iliires liabeiiins ex oiii- Dueid autem el viri ejut eriinl in deterlo Manti, eic.
ilibus, oiiiiics |ier singnlas liossiiicaiiiiis. Lt non in M.ion inlcrpretaliir liabit >culiiiii. Jcsiniiiili adJiicens
lerrciiis beneiiiciioiiilHis, Jiulxoruiii iiisiar, tlc qui- iiiorlcin. rieruinqiie aiiictii liilcles Cliristu duce po-
biis ilitil Isaias : Si aiidicritis iiie, bona terrx <om- lili xteriiam ^audent p:iiri:iiii silire, quud iiiaquosa
edetii (lia.i), setl in s|iiriliia!ibiis. Siml ijiiippc dfSirti luca siguificaiit ; sii|icriia: bealitudinis ardciit
ifrrcii;c bcnctlictiniies, linbeic (|uciiipiaMi lilieros; liabilatione suspirare, quod voc:ibulum Muon, id cst
.iflliiere opibus. Iioiiore cl saiiilaie gaiidere;»
" —
qu;e
••
D
llab iiisinuat ;
.
.-viernain
-
iiorunt
-
viiain de illata pn>
,--
lcrrcna beiiciliciio usque ad irratinnabilia jiiineiiia Dco inorte sperare, quod dexira Jcsiinuili lijjunliier

drsceiidit, dicliiiii csi qui|ipe de iilis ; BenedixH eis expriinit. Scd necduin vaslns ifrrenaruin cogiiatio-
Dominiis, et dixil : Crescile el mulliplieamini, tl Tt- nuin perfecle canipos Iranscciidere possuul. At ubi
plete lerram (Gen. i). Spiriiuales vero beiiedictiunes lurbo pcrsecutiiiiiis ingruerii, iiiux tulam se iiieiis

iii caelestibiis suiit, qiiia lcrra beiicdiciioncni noii abjectis muiidi liiijus oninibus ad niiiiiilissiinani lidei

capit spiritiialem. Siquidein et benediciiones ill:i; petrain humiliata recolligil, siaiutisque super haiic

quae in Levitico Oci prxccpla servantibus proinit- petrain pedibus, ac directis gre»sibus, dulcius jain

luniur, verbi causa , externis geniibus feiierarc, iu coelcstibus auimo spatiari, etcai.ticum tiovx spei

plciia esse borrea frunicntis, bencdicios esse iii

ac la!liti.'e ardeutius dicere nagrai, quod e<t posl ar-

iirbibus, benedicios iii agris, et bis similia, iion vi- reptum peirx prxsiiiium Da.id ct suciuo ejus vcr-ari

dentus expleia in prophelis, qui in ineloiis el in in deserto Maon. Iilem quippe desertiiiu M:iuii, ideiii

pellibus caprinis erraveruiit, egentes, angiistiati, babiiaculi, non snlum desideriiiin perpelii.i: niaiisio-

afnicii; qnibus diginis iion erat niuiidus, in solilu- nis proptcr exusta calore ardua design it ; sed et

diiiibus crraiitcs, iii iiionlibus ct speluncis, et ravcr- propter hoc quod dcserium a deterendo nonien acce-
nis lerr;c. Spiriutaliier crgo accipieiida sunt omnia r P''» ipsatnsuperna:quielishabiiaiioneni,quain duiliim
;

et spiriiiialia non in tcrrcnis locis, scd in coelesli- homo descruul [deseruii], indicat. Deiiique in Evan-
bus cxspenanda. gelii parabola, Pastor bonui, relictit in deterlo uona-
Quod si etiam in lerra se abilruseril, elc. Terra esi ginta iioreni ovibut, imdil quirrere unam quoe erruverul
fruciifera fidei operibus mens clcctoriim; qiiam vi- (Ltu. xv). In quo niiniriiin deserto David diice ver-
sil.inteetinebrianieDco, ac multiplicante, perscruiari salur, qui Christi giatia prjpilili dicere lossunt :

cam jactai supcrbissimus pcrscrutator, qnia non Noslra aulem convef^tlto in cceiinesl (Phil. i:i).

soluin iii pubiico opcris sive cnnfessionis, scd et in Quodeum aiidittet Saul, perseculus etl Oavid, ctc.
ipso lidei etdi'er.tionis inliince sccrclosnis culioribiis Ila<c ad Judxum persecutorcmspecialitcr respiciiiiii,
(.'.liristum lolicre possit. Quod si eliam, inqiiit, iii qul, audita lide etdevotioneciedentiiini, perseiuiiur

lerra sc abstruserit, perscriilabor eum in millibus eos in terris, qui toia mentis intenlione cwlus aspe-
Jiid». Ac si p:Uenter dical : Quod si .td tantam paii- cienl,credeiis ipseChrisliini in carneveniuriiin, queiii
(iiiiicin sive paupertalem Chrisii.inorura populiis per illi jara venisse didiceranl. Iloc est enim Saiiluin .1(I

tios minoralus devencrii, ul, subtracta liduria prx- latuj moiitis ex parie uiia incedere , David aiiirin el

ilicandl, siia solemiiia celebrandi, palain convcnti- viros ejusin laicre inoniis ex parlealtera inansissc;
iiila cngciidi, s:iltcin qiiud Cliristiani siiil profitendi, D ^*"^ ^ Clirislo vacuos, quasi ad Chrisiuin adhuc
vix in ipsis pccturum latebris Christum quasi abdi- incarnandum spe perversa pruperarc ; illos auctore
tuni colere pra^suiniiserint, ct illinc cum paulaiiin Chrisli gratiajamdiidunisacrameniafideiChrislianac,
aliundaiile pcrsequciitium simiil ct cxplorantiuin quibus salv:ireiitur, accepisse. Ipse etl eniin mont
cnpia cxierminare caiagam. Suiii mihi namque in- doinus Domiiii pra:paralus in verlice momium, super
nuniera Jiida, id cst divin.v laudalionis slvo cnnles- quem civilas posila non putett abscond'. ylta. ii). Nec
sioiiis agiiiiii:i, qiiibus univfr.sa eor-jm (|iit aliter inirum, sldespereiilse carnaliier hostes evadert* |tos-
sapuerint leiiierc c«C|ila facilc rcstingiiain. Qiiod se, quibus iion eiit dictuiH : flolile limere, quia ntiJi

ctiaiii siinplicitfr acripi pntcst, qiiia noiiiiiiiiuii:iiii occideiniiii ab iiiimiVii (Ualth. x) ; sed, yolite, ini|iiil,

Chrislianict dc crypli» ac latebris exlracli aJ nior- timere eoa qui occidiiiil carpus, ammaiH autem hoh ih>^-
leiii siiit pro Cliristo suscipienilaiit |irfltr:icli. mut eccidere (iliitth. \). Qui lanifii iiuiiiiunquiiit
Al illi sunjentes nbieruiil in /,ipli anle Siiul. Ilcclc desperati , ot ad pra>$oiis rruuiiiur «b iiiiiuici», sicui

insidiaiitcs Diivid 7.ipliici anto Saul (lieiintur abiissc piicri ires Je foriiacc, Daniol Je laru lcoiiiiiii, sicm
iti 7.i|ih, qiii.i iiiniiriini Sfhisiii:ilii'i vel li.i-rpliri, quo 1'aiiliis ft Sllas, ft ipse apo.--toloriiiii print-ciistjttT \)-
viciniiib Jiid.>;u. aiil p:ig;inis. iit|iul ; ii.l.is :i'liii s$i, lo .scd t't alilii, omiius tituul apuktoli Jc caiccrc , »it' >!
 d

(,7.j IN SAMIELE.U PUUPIIETVM Al.l. EGtmic.v F.xposmo. — lib. iv. c-4

(Iciiiqiicniulii Jtiiiict>|is Hiaiiyniiu iiiagnx in Clir:$li> A noniine tuo s>lviim uie fac, et iii virlute liia liber:)

ci Ecclcsia l:iU(li> ei glnri r. Uiiile lecle suhjiingitur : ine, boc e>t quod iii b:ic leotione DaviJ refugmm
Itaiiue Sau( «( viii cjiis vi moduin coroiia cinije- peir.e piMit. Et li:ec propler :iii^piciiiiii cre|iti(iiiis

hml UHtid , elc, Prolrgenle iiainque suos (ideles l>o- peira iliNideiis appelbitiir. Dibebanl eniin palres de
iiiiiio Salratore , s:f pissime qui iirupter tiinorein Dei spiriluiili coiisequciili eos petra, Pelra iiulem eral
iiuliieraiit, liunianx iamen'p.icis aut comnmdi ^li- Cliristus.

crijus iiiluitii cdinpiilsi snnl ab eorum laceraliunc

CAPLT IIL
t;tiiosccre. Proiitcr boc rcctissiine liJes Cliristi, iuper
Diivid spelunca solintdinis Enijaddi orain clilamy-
in
ijiiani (cdiftcala ejus l'^ccUtiit, porlis inferi prwvalei
dis Saui priectdil , qua osleiua euin iid cunfeism-
{ilaiiU.xvx) ; petrj Jludeiis appellatur, i|uia ei snos nem tui scfleris permovet. Horilur Sumuel, et Uavid
|ile:>iiiique Jespcralos in prxsenti mirllice ilereiidit, in desertuin l'ltaran descendil.

et in luturo speranlcs a coiituiliatione boininuin per- (I Keg. xxiv. Ascendil

) enjo Duiid inrfc, cic.,
pc.iiia reiiiuiieratloiie iliscernit. Verum baec sive iiio- u-()ue uj id qiioJ scriplnm est : Coiisurgeiis au-
«Ivrnis leinpuribus aci:i, seu rniurls sub Aniichrisio tem David dcscendit in detertum Vharan. Iii liac
rrediileriinus ageiida, videat le.tor, nec sine lacry- leciliine Duininus abscunsa a safiieiitibiis ci |>ru-
iiiis rcni laciyiiiis Ji^'iiaiii coiileinpletur, quaiiiuin " Jeiiiibus siia doiia parviilis revelat ; inoriis cl:iii-
Lcelesiae sialus aJ icjfira quotidie, vcl, iit uiitlns slra subieiis eadcin
, iiiox resurgendo dcsirnil ;

(licani, ad iiilirniiora ^ereiida Jevolvaiiir. Nulie civi- Jiid.eos :ideiiiplo ex p>rle regiio carnali, pcr (llsti-
las propter susceptuiii Uavid cuin «uis oiiiiiibus inar- pulos ad pitiiiieniiain vocai. Nec inoia, dericienio
tyriuin passa esi,i|uo(l est lerrain bonaiii fructuin per legis iinibra. (Icseriis Jju ferisque i;ciitiiim cordibus
palienliani reddere. Ceila rum suis civibus per iii veritate Evangelii colendus iiiferiur. Kugiens iiain-
DaviJ ab lioste salvaia , iiiiiiiinenie pi-rsecutionis qiie David iiisi,lias Saiilis, et infirnia Zipbaioruiii
articulo, salvatorem snuiii, qiiia pruderc iKin liiiiuit, prxsidii de-eicns, ascendit el liabitat iii loris lulis-
araisit ; et hoc est audilum iwrbi semeu cuin gauilio siiiiis Eiig;iddi, t\i\di intcrprelatur Fons liaedi. Fu-
luicipere; facla auUm Iribulaiiune proptar verbum, gieiis Doiniiius superba non credeiiduin Juda:ori>iii
eontinuo uandalizari {ilallli, xiii ; Luc. viii). Ziplixi pra'Cordi.1, Jiniidens et ea qure coeptus vlriutum llo-
inor.inteiii prope David roinper eiiics, non solum non res ultro relinquerc non Jubitant, asrenJit aj qiiasi
»1 se invitare, sed et sponte proJerc, nec qiiiJcni superiura, et inhabitat corda liuinlliiiin spiritu ;
qu.-e
propier perli.uluiii vitanduiii, veriini propier aiuici- eoiifissa j:ini siia; scelera fiHJiia;is vivillco foiilc
i.ain S.>uiis naiicisceiiJani, vi:is ejiis expioraie, et „ Salvaii.ris auiiieranl, ul sic de bicdis in aguos felici
gressus cvcrtere ac supplaiiiare iiiiJllantiir; et lii iniiialioiic tr;insirent. Meinlnil liiijiis loci Ecilesia,
suiit qiii jtixia iiicmnratjiii Doiiiiiii p;ir;ibi)lain audiiint in Caiiticis caiiiicurum loiineiis : Dolrus Cypri dile-
qnidein veibum, scd soliiriiiiJo sa^culi isiius el fal- clus tneiis milii in viueis Engaddi (Cant. l). ViJellcel
lacia Jiviiiariiin sulTocat verlium, ei sine rriiiti! efli- aperie Jiceiis; Quiasiciil boirus insuli' Cypri cxteris
ciiiir. Neqiic lifcc iia prosecutus suin, quasi nuii el essepr;i'siaiiiioi ,itagratia!mei Hedemptoris incoiiipa-
lifiJie niiiltos exisiere, mnllos seinper exsliliiros r.ibili studioriiinspiritu ilium ardore meinein solel de-
perlerlos in liJe ct vcriiaie creJiderini ; seJ qnod briare qaamca-peni. EtbociniHlssoliiin populis qul,
niaxima iii parte viJerim jamjanique insiare teiiipora in reiiiissloncin percatorum foiite baptismaiis innovaii,
qu* olim prxdicta siint, j;i quihis, abundaiile iniqiii- fiuclifera bonx actioni.s norunl gaiidia propagare.
lale, refrigescat cliariias mulloruin { ilatlh. xiii ). Vineas auiem Eiigaddi, balsami, cujus lociis ille fe-
Iliijus leciionis et ZipbTflriim prodiiionis meininit rax est, arbores iiiuirupat. Qnaruni cnrtice iiiciso
quiiiquagebimi terlii Psalnii liiulHs, ila se babens dcstillans liuinor
:
ilie , lacrymis pnlcher roi-antibus,
In finem, in caiminibus inletteclus Uatid, cum vcne- ,
et clirisiiiaii conficiendo aptissimus, qnain viriiiiibus
runt Zipliwi, el dixerunt ad Saul : Nonne ec-e David sijiiiiliraiidis sil accummodus, maiiifestlssiine liquet.
abscoiiditus esl apiid nes? Qnem, ut breviter expo- _ Cniiique reversus essel Saiil, etc. A persequendo
iiain, in finem, ih Clirisli persoiiain psalmiim dicluin PbilistlirEos Saul repeiiie ad invesiig:iiidum David
sigiiilii^at. Finis enim legis Clirislus, adjustitiam omni occideDdumque sinisira inente rev"o;iiur ; a justo,
CTcdenli {Itom. x). In carminibus, in in.')gna angustia, quo liostlbus obviabai, ad injiisium,
quo ei civem fe-
licet Ps;iliiiisia! biitia euiiidein canticum derbrat riat, cerlamen arma convcrtii. Sic nimirum Jiidaei
ju\ta eiiiii qiii divit Seit el ytoiiamuT in Iribulatio- iiicreJiili, dum,
:
verbo Scriplurae sanct.-c praediti,
nibus{l{om.\). Sciiiper eniiii, ni fallor, psalmi qiii in nonnulla s.Tpe coiilra idola variosque gcnliumdispu-
«arniinibus inscribiinlur exsiiUationcin caiienlis inter lando certani errores, repenle hiiserl conln- Chri-
adversa Jenuntiant. Intellccius David ostendit illuin sliiinChrislianamque religionein verborum infidelium
David angoribus obsessuin, sed ct inopiiiaie libera- jaeula retor(|iienl.Duiiique euin rognoverint publica-
lum, intellexisse quod corpus veri DaviJ, cujus et nos et peccatores per und» salutaris ablutionen»
ipse uieinbrum crat, esset
ab iniquis passuruiii, purgatos, aique ab illecebris saeculi jani secreios ad
qiianta sui gratia Redempioris, et ad prxsens sx\>e se adnnM^se, quod esHypke David in deserio Engnd'
liberaiidiim, ct seinper coroiianJun) fuluro. Qin
iii ili iiianere, abscondunt slalini lcndiculas cuiitrj iii-
aulcm in ejusdem psalmi c:ipite dkilur Deus, in sciiein frubira.dfgliiiircquaprentes eum, situt iufer-
1.75 liKD.i; VKMir.ABII.IS <PFUUM l'\l!S II — !.\F.ri:ilC\ Cl.MI.W c:
I iit VI OiiliMii, i'i ititci^nini i|iiasi ilcscenilenieiii m \ iii'Uii.X' ('ivi(:i(ib iiinc lomiiuii) t'r;iiii cnriioio, inHisial
Ixiiiiii. t'ii(le ni>l>' siiltjiiiigiliir : lirirsits 11111:1 iiu:i iiiciiiis itiiciiliiine ae dcsiJerio sc-
Atmmein amcia Saul liiu miltia elecloriim tirornm, ilciii iciicliaiii iiiiiiiiiiiiciiii, iibi smIiiiii i)iieiii dilige-
eic. Mcui iit lioii I lcriiaiiiis niinicnis ccili niy^ierii lianl .sc|iuliiniijaccrc (lolebant. El quidcin laieliant
giilia pnni cotisuevil,co$ niiiiiiiim ilesignaiis qiii vul iii Sicluiica, qiiia qitij Jevoiionisei aniotis erga in-

sancl« Tiiiiitaliseoiifi'ssii)ne gloriusi, vcl lidcspe el jiiste occisuiii liabercnl, cos ipti occiderant oinninio-
cliarilale devoti, vel ccgiuiiiotie, Uiciiiinni' et aeiiotie ilt. scire iiolcbaiil. Vel ccrle viros David cum eo la-
siinl perfccli, vel alii|niJ liiijiisiuoJi, il» et iii in^ilu iuissc in siielunca, iiiio eiiam cum co resurrexisse ac
eKcreiin cnin potiiiur, illos noii inimcrito ilcnuniiat (inii fssissft de speluiici, juvla illud intclligcndum
<|iii lii'> piT oiiiiii:! probaiitiir :igere coiilrjrij. Mcii- aposloii ; Oiiiii veliis Iwmo iwsler siitml coiifiiiis vxt
ijiie iii lioc locoiria millia arniaioniin.cuin i|uitiiis ^anl criici cum illo, iit deitritatur lorpiis peccati, ul ullra
aJ perse(|iieii(liiiii Daxiil el viros ejus egrcditiir, illi noH setviamiii peccalu (Hom.w). El siciil praiiiiisil,

siiiil tiiy>lice accipiendi, qui Iriformi ac.e a-Jversiis V diceiis : 0;iia qvi.unijiie buplizati sumus in Chris o
Doiiiiiiuiii cl adversui Cbristuiii cjus, iiiania medi- Jesu, iii morle ipius bnptixati sumus. Coiiscpulli eiiim
laiiles [Pial. 11), id cst, abeunies iii consiliniiiipid- sumiis etiin illo pcr baplismum in monem, ul quomodo
ruin, ci iii via peccatorum stantes , ei iii catlicdra B surreiii Clirisius a moriuis.per gloriiim Palns, iia cl

l>esiilciil<x- sedentes, cuncla bealu viro gesserc con- Hos iii novitate viuv ambulcmus (ituui. vi).
iraria ; illi videlieci cujiis iii lcge Domiiii volunta^i, El dixertint seriii DtiviJ ad eu-m : I.cce dict, clc,
ci III lcgc ejiis modilabitur tlie ac nocie. Pergii ait- Di.xciuttl Christo discipiili sui carnales, adliiic ct

tciii uJ iincstigandiim David Saul, etiam super abru- ntiiiiii ^cr\ilis, cum crucifi.vi poieniiam el cruciligcn*
piiS;itnas peir^is ,
qii.c snlis ibicibus pcrviai sunt, lium va-sauiam cerncreni : Ecc^ adest tempus, de
iiim dccepiioiii'' iiisidiariiiiii|iiclaii>ieos tendil Juda.-o- qito loctttus est Deus Pater ad te, per os sanctorum
riim regiiiitn Dotiiiiio ; iii sumiiiis clinm dieiis ejis, suurum a sceculo proplietarum, pvsiturum se oniiiei

qii;c perfcciis soluni audiloilluis vix eapaeia resiaiii. iitiniicos tuos scabellum pedum tuorum (Psul. cii).
Ibices nanii|uc, qiix» siinl parva quaJritpedia, ncciii- Ilic aulcmanimo loio, lamelsi non verbo, dicebant,
si iii petris nianere ac parcre noruni, cl si i|iiniida r|iiiciiiii|ue iliorum pcrire cujrtcbjni eos qui lairniie
ctiam <Ie nliis snioriimcjcutiiitiiinis riiiiiii, iu suisse dimisso, S:ilvatoi'em iiiorie dnninareni, quia proba-
loiiiilitis ilbfsa s-iiscipiuiit, biiiniles veibi Doi S'giiaiii luin est in co i|ui auriculam servo piiiicipis saeer-
nuJilores, qni i|unnlo iiiiiioris se ineriti, sapiciilia; iluluin aliscijit, iioleiis DiMiiiiiuni calicein, quem
ct virluiis coikspiciunl, lattlo magis forlia .>^anclnriiin Patcr deJit, biberc. Probaium in cis qui igiiem de
Scri) tiirarum | raesidia, in quibus metitc liabitarc, ac C cotlo snper impiosJcscendere (juxTebant, nescieiiles
lioni opens rclus poncre Jebcanl, qiiasi petr;iriiiii cujiis S|.irilus esseiit, quia /'1/11« tiominis non vcnH
iliices rcdigia qiKciunl, et quidqniJ eis ruiiia; teni- uniniits pertlere, sed salvare. .\t ille cmgruo S!ia> pic-
piiialis aeccsscrii, in lcst;iinentis eloquiuruni ctvlc- Inlis iiioJciainine 110:1 occiJil fiiinJitus itiiprobos,scd

^iiuiii sc su.ilciiianies, quasi cnrnuuin suorum excc- rcgni illis li:ibituiii, haud parva cx pai ic siibli.ixil,

piione salv:iiiiur. Mciiiiiiii hnjiis aiiiinaiiiis Dotniiius, itt vcl sic conlusi, ail ngiiiiionein sua: demeiui;u cur-
ci (piam tion conlciiinciiJa sil ejus iigura, signavil reciioncinquc vcnireni.
ad beaiiim Job mysliec loquciis : Ntinijuid nosii lem- Posl hiTc percussit David cor suum, elc. Dolebai Do-
pits partiis ibirum in petiis (Jvb wxn) ? niiiius hutnanam genicm, dc qua carnem susrepit,
El venit iid cauliis qtioque oviuin, clc. Inler perse- iniseralionis atfcctu, quoJ exigeniibus illius nieritis
qitciijiim Judaia pasturem magnutn uvium Dominum deracre cogeretur ei regalls qnidpiain ornaiiis, ina-
iKistriini Jesum Ciirislum, nJ cdnventicula quoqtie lcns banc servaia Icgc divina r(<giium liie ei iu fuluro
liJeliiini cjiis discipiilorum, qiii se sa^vienlibus quasl saxulo seniper babere perpeluuui. Deniqiie vidciis
liipis r.ves olTercbaiil, iiiipcluiii ncfanJx qu;cstionis civitaiem pctcairicem, flevii supcr illam diccns:
piole'avit, si forle vel iii ipsis aliquiJ uiiJe inayi- Quia si oijnoxxsies ei lu, ct cxiera (Lkc. ii\). (luilius
sliimi rcprcliendire possel, iiiveiiiret. Unde illiid : D abscisioiiem regni detestabilis, qiiani divina dislri-
ICrce diicipuli lui [itciunt quud nun liccl in tabbaiis ,
ciioiie justus fuiuram deccrnebal, liumana pius ini&e-
ci 1'Xtcra (Marc. ti). r.iiioiie dellcbai.
Enilqiteibi spelititni, elc. Spdutica lixc domiiiiei Dixilque ad viroi suos : Prepitius sil mihi Dommits,
csi ligura iiionuineiili, citjus osiium ingressus esl ete. Duas iiiaxime ob causas David roanum ab occi-
^aul, iit piirgarel vcuircm, cum proceies rcgtii Ju- dciido Saul, quaiiivis se inimicissime persequeiite,
J;euriim abcunlcs a Pll iio, muiiieriHit sepulcruiii, si- cuiilinuissc declaratur; quia videliccl euin el douii-
giiaiites lapidcm cum citslnJibits, ut auciori viia; niim suum, ci rcgali UKiiiiinit clirismatc perunrtnm.
i|u:isi rcsurreclioiiis ilcr oci liijrri' nilciido, Jiitcnii- Ibi priuui regiium vcl iingiiciiiiim, quuJ ui i|isiiin

ccptuiii iiitriiisccits tlecoeiiiiiii|iic j.im siia'. pci liJkc Jomitiici seiiiper videlirci invioUbilis rc^iii ac tt>iri-
iiicmis fctnrem fot.is etinfiis cslcnilirent. Porro Do- lualis luiveral prselendere rigurim,
iiiigucnii digno
iiiiiius III iitieriore p.irlc scpuli ri coiidilus l.iicbai, vciicraiiir liouore. Dciiide ctiam nos nioraliliu» in-
laiebaiiiei vin cjiis, l>l csi, lortes cu icmpure, for- sliliiil tlistipliiiis, nc pr.vpotitOD nobi.'!, cos imiiime
liureit [uliiriilisci|iiili iii-i, ijiii iiliieutiqnc Jcrnsnly- qui sacris urdiiiibtis iiisigniii suiil,
1
gu«iiivb nwi i»
 ;

677 IN SAMUKI.tM rUUrilETAM ALI.ECOalCA KXPOSITIO. — l.li:. IV. 078

jusle pcrfei|ueiilcs, vcilii iuislorioris ciise fof;il:in', el A nulh scrmoncs liumaim stipknlittm , Sciibirum , c;

vel iiliiiiiT! sn|ietflii.X' nilinnis coniiii ()ii:isi llr.iliriniii 1'li.irisaorum litijnenliuin : Jcsu% q .a^rit mnlum ailver-

>ilii(icraiRlo decerpeic |ira'Miniaiiius. Sed cl si forle sitm le ; si dimilliiiius eum sic, omnes creilcnt in eitm,

iios lale alir]uid iiicauiius ej;isse conligeril, niox clo- el venieiil liomttni, et lollent nostrum et loeum el (jcn-

lendo cor percuieie, ct teni(Tjriiiin adiiiissiiin stii- tem (Joan. xi). Eccc in tinipi r<: inpa" passioiiis tot

dcaniiis poeiiilendo conigere. Veium juxla eirplae iniracnlis appiireniilois, viiJeriint quicniiqiie vera vi-

esplanatioiiis ordineiii, (]:ia Saul Judaicuni populiiin d re polueriiiil iii le, qiiod trailideril te Doiniiius iii

sive regniiin, Da\id vcro Clirisiuin signi''icare dixi- poie-iaie mea, ciini ad iiiiaiii niansuciissimam nieie
niiis, possunius inlelligere quod cumdeni popiilinn responsionis vocem quadixi, Ego sum, taiiti arma-
Stve iinperiuin I)oiiiiiiiiin siiuin vocoverii Cliristui, loruin Miaiiiis tremefacla (orniil, cum ine crucifixo

co nuod ex illo forniain seivi siimerc digiialus sii insoiia caliini loiuin meridie caligo lenebraruin ob-
Clirisiuin vero Doinini, qund ei pr;c crcieris genlibiis lcvii ; ITI8 spirituni exlialanie, lerra loia commola,
anii<<uitus gratix spirllualis u^iCtionem coniiilerit. p.ririC coiiscis>3B, nionuiiieiita apena, ct innumer»
ldeoi|ue iioluerit iii eum n.iitere miiiiuin, qua fundi- niortuoruiii siint etcitiila cadavera. MetB dcniqiic re-

ius perdcrct iiiiquos ; sed, qiiasi clilamyde dotiun- siiireclionis teste angelu apparente, a:que el terr:i!

caia legali, dispartilus .sil cus a terra, el supplanta- B niotus factus imineiisiis, et tui snnl exlerritis ac iiior-
veril eos in vita ipsoiuni. f.t slcut aliiis psalinus aii: tuis assimilali custodes. Et quidcm cogilavi ut si iion

Ne occideris foi, nequando obiiviscttnlur legis lutc poeiiiteres, occiderem lc ; seri pepercil libi paileiilcr

Disperge itlos in virtute lua, el desirve eos, proleclor a^etido meue iniseraiioiiis respecius, malens le acta
vicus. Uumiiie (Vsnl. lviii). pceniteiiiia veiiiam siiliitcnique mereri. Dixi eiiiiii :

Et cunfregil Duvid viros .^uus sermonibus, eic. El Niin perculiain fuiiditus , aiifcramf|ue de inediu
conficgit Doininus discipuloruiii suoruiiiausteritalcm, geiitem, qnainds peccatricein , et iniinicaiii iiiilii.

(|iia luipios perire dcsiderabaiit, diccndo : Nolile ju- cx qua lialiiiiim servi, iii qiio lotuin muiiduni lu-
dienre, el nou judicabimini (Malth. >ii), Holile con- crifacereiii , snscepi ;
qoamrpie in p.iiribiis olioi

demnave,el non condemnnbimini [Liu. w). Et alibi: diviiii brgit siMgularis graiiae beiii-dictiune per-
Non enim misil Deus Eilium suum iii mwidum, ui ju- fudil.

dicet munduin , sed ut sa!vetur mnndiis pcr ipsuiu Quin poiius, pnler mi, vide, eic. Quiii poliiis, in-
{J:^an. iii), cxleraqiic liiijusiiiodi, cl iion periiiiNil qoit Duiniiiiis, popiile mi, ex quo ad confinnaiidas
eos iil viiidiclain mox deliiiquciilium, sed viiara po- proniissioiies palruni ul Filius Itoniinis vucarer, et
lius amarciil correcloruai esseni, ne nie incarnari min piguii. Vidcet cogiiosce
Porro Saul exiurgens de speiunca, etc. Surgenies ierniiiiiiin rcgiilis liiibitus lui iii | utestale mea; qiio-
dominici moiiumenti custodis, qui advenieniisangcli niain cum prxciderem simimliaicm regni lui terreslris,
(iiiiore proslraii, et farti fueriiiil velui mortiii, ac fu- mulios ab ejus defensione, quie i
er ariiia, liies et

gienies a monumento, iiiliiloiniiius coepta coutr.i Do- Lella geriiur, ad lidei et religionis nicc siinpllcilateiii

iniiium prava; coiijuraiionis itinera peragebjiit, di- vocandu, multos ob rcaiuin perlidiic in manus lio-

cemlo vcnissediscipulos ejiis iiocte, el furaios esse stium dando, nolui manum in le apertiP ultionis
euin, illis durniieiililms. Qiiud eiiain de illis qiii iii- exteiidere. Aiiiiii:id\erle et vidc quoniani iion cst in
sindes niuiiuinenio adliibuere potcst recie inielligi operc ineo quid iiiniii maii vel iniqiiitatis, nieque il-

(Matili. x%\in); qui eisi servando monuineiito Do- luni essc cognosce, de quu propbeta lestatur : Qui
iiiiiii geinentes confusique discesserini, non tainen a peccalum, inqiiil, iioii fecil, uec inventus est dolus iii

perseipierido ridem illios gressum propositi Sicvientis ore eJHS (Isa. Liii). Quis enim ex volns arguet nie de
averteiuiil. Quibus ulrisquo a niomiiiieiiti ubservan- peccato (Joan. viii), qui mei iioiuiiiis iiiemoriam de
lia detiirbatis, ct ipse Doniinus su.c resurreclionis, terra viveniium eradeie iiisiili.iiido coiiainiiii?

ipiain occulie iiuliieral, gloiiain suis paiilaliin reve- Quem persequeris, rex tsrael .' qucm perscqueris ?

lare non tardavit. Atque biijus jain coiiriniiaia ac »> etc. Isracl vir videns Deuui interpiciaiur. yueiii ergo
pra:docta verilate, iiiox per eosdeoi claraoie liberae persequeris, inquii, popule, qui ad videiidani diviiia;
prxdicatioiiis inloiians, aversos a se suos persecuto- clariiatis gloriaiii prlur Cifleris nationibus clectiis
res beiilgiie ad iicenileiidi reincdiuiii suii|uc revoca- es » Queiii persequeris? Illumnc magnuin ac vigilan-
bal ainniciii. Qiins duni primis liuinanitatis ac pieta- tissiuium ovium sanciaruin custodein, quein iiioni
tis sibi recoiiLiliiiret alloquiis, nonnullus eurum posi Iradere non dubitasii , eiiam post nmrtem sequi
se respiccre, id esi,conirai!,si iii Deuin sceleris pceni- odiendo uou desistis ? Eum qui humanitaiis liabiiii

tere perdociiit. modicuj, sed resurrecliunis saliu velocissinius, tuis

F.t incttnans te David pronustn terram adorait,eic. inter cap^andum maiiibus elapNUS est, jam de rceio
Et proiiiii» pietatis sua; pecius Salvator ad coinpa- iiilonanlein denuo te apprelieinlere posse stultns
lieiidimi subveiiiendumqiie lerrenis iiilirinisiiiie cor- arbitraris ? El quidem cijo non quaro ijloriani ineam.
diliiis, per miiiisiros sui sermonis osicndeiis, primus est qui quoerat et jiidicel. Non ak-.iiriluiii videaliir ciii -

ipse cxempla adorandi et rcconciliandi Oeo liis qui quam caiiem murtuum vel piiliccm Doiniai gcstare
illiiin janiduduin oirciidcr.inl cxliibuil. Dixiiqiie ad ligiiram,cuiii et ip^ealibi propler fraglliiateni caniis,
p niiliiisi JiiiljRor.iim pcr Evang.Mii pr.TConos : Qunre qiiani sine semiiie virili, virgiiica larne susccp i, di-
 : .

ii7'j UKD.r: VKALUMiii.is oi'i:uuM i'Ai;s ii. — KXi:r.Eric.v «ikmjiw. g:io

cal <I<S se : Eifo aiilein tiiiii termi$, il noii lioiiio \ niiii qiiod iii principio |ioiiiliir, iil liiieiii, ud illiiiii

{fmt. xxil). iil priipler resurruclioiiis jjluriuiii ,

rnncia rererenila prxraonel, qni iinliisonininiu restal
qiMiii »uliilo et cilissiine dc' iiiortu .ij vitaiii qiiasi perruclio bnnoriini, <|iiia cum ad ipnum vfneriinus, tiii

saltii perecii : Ei exeunus sum, iii<|iiil, «icii< tociista iillru quiercrc opus liabemus. Qnodquc in se(picDlibuii

(i'sal. cviii). inscritur, iii li(u/i in.uriplioiie, ipsuni doniinicx p:i8<

El levauit Saiil vofeiii suain, el /ievil, elc. Kt tlo- sioiiis liiiiliiin, quc:n llcbraice. Gr.ice, el l.aiino
i.i-iiie |>i'r aposiiilns Diiniino, luvavit popiilus Juilieu- riiatns scri|isil, expriinil; qui el ipse in llgnraui
riiiii iii fis i|ui euiit projilestin.iti atl viiam xternain, rcijiii inviolnhilis nulla vel ab co qui sciipsit pntuit
Toceni suain iii conrcssiunein rulei, quam diidiin: ne- raiioiie dispcrdi. Sensiis ergo toiiiis tituli iste, pra:-

gaiido in iiilima depressenit, elprisci contagia reatus cipieniis Jiidiis ne se Cliristi vel eliain occisi ac se
dignis pcenilciili.v Itetibiis nllluciiilo deicisil, conli- pnlli gloriain lollcre posse suspicentur : lii rineiii iie

tens niiiMJni jiisiiiiain pariter et lioiiiiaiein ; nec noii dispcrdas Da\ id, in tiiuli inscriptione, cuin rugcrei
et su;tt ciiiiiineniurans erraia nialitiae, quod ipse i|ui- a lacie Saul ln speluncam, in euin qui (inis legis csl

duiii loliiis auciurem buniiaiis nioni ferox tradide- ad jiistiliani oiniii credenli ;
pHalniuni canlaluiii iii-

rii : \\'e auiem morti daius injiisto, cuin sit oiniii- lclligc, iie itisperdcrc qiixras Cliristuiii in aii!crcndo
potens, ninrtincalorcs ad vilani rcscrvarc quani pcr- II vel iinininucndo regnuiii ipsius, quod tiluli vcraris
dere in ilneril. iiiscriptionc signnium est, etiani cnm videas eum
El imiic quiascio qusdcerlissiiiic regiiaturus sis, clc. iiisisicniibus iinpiis per inoncm moiiuineiiti claustia

Yoi li:rc puciiitentis est pnpiili Jud.xoruni, et a subiissc; aiqiic niinlrum clansira a facie lugit perse-

Cliristn qticni recognovit salulis aditnin quxre:iiis. qnontiuni, nt; euiii utira pcrsciiuendi, vel salieni vi-

Kl niiiiC(|uia scio certissiine, (|iiod tu sis ille de quo dcndi haberent putesialcin. Sed et ipsc psalmus,
dictuin cst : MuUiplicabitiir ejus nnperiuin, el pacis juxla lenorcni hujusce Icclionis, passionem, svpuliu-
noii erit [inis (ha. ix), liaheiis iii dilione tua regnum r:iiii resurrectioiiuiiiquc iloiniiiicaiii, iicciiuii cl liJem

illud iii quo inundi corde Dciiin sinc nllo beatiiiidi- gcmium, qux el ipsa prxscniis in liiie loctiunis

nis finc videliuiil, cnnririiia, hiitso, lideiii i|iia!ii do- ii:ysiice coiiiinftur, apcrla siiinit et idoiiea lesliCca-

n.tsti luoruin largiiione sacrainentoruin, luisqiic lloiie decaiiiai, ubi inier cxiera dc passiuiie iriuui-
donis coplestibus ipsam in me fiilem aiigmenia, qua- phali : Dedil, iuquil, in opprobrium conculcantes me
lciiiis, accepto pignore Spiritns, lidnciain li:ibi're {l'sal. LYi). De scpnltiira ct resurreciiune : .4iiiMam

(picani, (|ii(hI prui-cniuini e\ nico cordc siirpcni ope- nieam enpuil de medio cnliilorum leonum, dvrmiii
ruiii post ab-n!utii:iieiii corporis ab xier.o salvcs cunlurbatus. Qu f. tainen conturbaiio melius iii iiicni-

intrriiii. Neqiic aulcras niiincii ntetini de duino su- ^ bris cjus iiitelligitur, iiecdum plene resiirrectioi:eiu

pcriije liabliatiouis, qnain pjtribus incis, qni te per ejus iu sepulcro dorinientis creilenlibus. item de re-
leguiii fidcliier el ainanter exspeclaveie ventnrum, surreciionc . Exsurgam diluculo. At de geniibus illu

donare digiicris. iixc auicin et liujnsniodi coiifessio- irspirante ct coopcrante rrediliins : Confiielior tibi

uis vcrba fuiideiitibus iiniinullis Jud.coiuin, aniuiil iii populis. Domine, psalmum dicain tihi inlcr geo-
Doniinus jusie illuruni pctitioni, el imbntus Kvaiige- les. Sed et dainnationem geniis Judaicx, quaiii ab-
lii sacraniciiiis, de calcclmnicnis eos ei coiiipetciiti- scisin chlamydis Saul iii hac lcrtionc signat, nieiiiu-
biis lecit essc fidcles. ratus psaliiiiis ita describit : Foderuni aiAe faciem
Abiit ergo Saulindomuinsunm, elc. Ahiit populns meam foceam, et ipsi inciderunl in eam.
Jud;eiirum iii cis qui apnstolis doccntihus rcsipiscere (I Ueg. x.\v.) Uortuus etl Samutl, eic. Defecit
a pcrlidia pulueruiit, ad curani siia: iniriiisec:e sa- Evatigelio coruscantc futurx priedicatrii umbra ve-
liitis operandam. Porro ipse Doininus ci pra-dicainres rilaiis, iicc sliie dolure subirabi potuii populus a cun-
ojns, stieiiles ex eodem populo pluies conira fidem suciaruni ritibus cxrenioniaruiu quos divinx legis
li>.'lla muturos, reliciis imis et lerrestribus, ad tuiiora insti