mm i

Digitized by the Internet Archive

in 2011 with funding from
University of Toronto

http://www.archive.org/details/sanctiaureliia05augu
 SANCTI AURELII

AUGUSTINI
IIIPPONEN^IS EPISCOPI

OPERA OMNIA,
POST LOVANIENSIUM THEOLOGORUM RECENSIONEM,
CASTIGATA DENUO AD MANUSCRIPTOS CODICES GALLICOS , VATICANOS , BELGICOS , ETC,

NECNON AD EDITIONES ANTIQUIORES ET CASTIGATIORES,

OPEIU ET STCDIO

MONACHORUM ORDINIS SANCTI BENEDICTI

E CONGREGATIONE S. MAURI.

(Pbitio nooiffima, cmcnbafa ct anctior,

ACCURANTE J.-P. MIGNE,

BSBLIOTHECJE CLERI INIVEB8E,
SIVE

CLRSUCM COMPLETORUM 1N SINGLLOS SClENTliE ECCLESIASTICdE RAMOS EDITORE.

TOMUS QUINTUS.
Xaxd ptiot,.

lb' voi.. Pris : 80 M

BXCUDEBATUR ET VENIT APLD J.-P. MIGNE EDITOREM,

IN VIADICTA Z)AJ/B0/SE,PKOPEPORTAM LUTETL-E PAKISIOKUM MHiO WENFEIi NOMTNATAM,
5] PETIT-MONTROUGE.
i

18VI
 OCT ! 7 1934

ELENCHIJS OPERUM
QUjE IN HOC QUINTO TOMO CONTINENTUR.

<«899^#^0B0B*>

SERMONUM CLASSES QUATUOR

Necnon Sermones dubii.

IN I PARTE.
Classis pimma. Sekmones de Scripturis. Pag. 25
Classis II. Skkmones DE TeMPORE. 905

Classis III. Sermones de Sanctis. 1247

Im^rimeric dc L.MIGNE, au Pctit-Montrouge.

 L\ QUIrVTUM T0MU9I

Atirelium Augiislinum cum nnillis praclaris dolibus ad obeunda singula Ecclesiic munera inslructum fuisse
nemo ncgat, tiiin pracipuc eximium divini vcrbi pneconcm exstilisse, alque ex cjus sacris concionibus ad chn-
stianos populos uliliiatem rediissc uon mediocrem in confesso est. Et sane boc ita fuiurum videlur pr;rsensissc
Valerius episcopus, quandoquidem iili recens in Ilippouensi Ecclesia ad sacerdotium coopiato poiestatcm, nt
Possidius auctor est, Evangelii, pncsenle sc, populo exponcndi fecil; quo tempore, eodein Possidio teste, aliud
ferebat usus Africanarum Ecclesiarum, in quibus aut omnino nunquam, aut sallem coram cpiscopis presbylc-
ros esuggeslu verba facere non licebat. Judicabat scilicct pius Valerius antiquiorein dc grege sibi credilo dcque
ejus commotlis promovendis sibi curam csse debere, quam de bumana consueludine, non alio consilio instilu-
la, nisi ul inter ecclcsiasticos ministios spectabilior scmper emincrel episcopus. Cum autom id muneris stre-
nue Hippone regio impleret Augiistinus, aique ejus fama longelaicque pervagarclur, exemplo permoli alitjuof,

aniUiiles suos quoque presbyleros publicc in ecclesia dicere volueruni, ipsi iuicrim in auditorum numero con-
sidcnles. Quin eiiam subinde in concilio Carlbaginensi Augustinus episcopatum necdum adeptus a Patribus
ipsis coram se de fide ac symbolo disputare jussus est, cum biennio anle presbyterum prrcsente episcooo ser-
inoncm babere inatiditum esset.
Cccterum episcopaiu svscqUo, Possidii bacc verba sunt, mullo instantius ac ferventius, majore aucloritale, non
in una kmttim regione, sed ubicumque rogalus venisset, verbum salulis aternce alacriler ac suaviler, pullulante at-
que crescente Domini Ecclesia, prcedicavit. Itaque non apud suos lantum Hipponenses, sed apud Cartbaginenscs
quoque, nccnon alios per Africam populos sxpenumero concionatus esl. Et veroex iis quibus vila rjus nobili-
latur pra-claris gesli% iilud vel maximam laudem alquc admiralioncm merelur, quodCx>sareaMn Mauiiianiadi-
cendo sese eliccisse libro quarto de Doctrina Cbristiana ipse memorat. Vigebat nimirum in ea urbe immanis
consueludo, a palribusel avis longeque a majoribus tradita, qua non cives tantummodo, verum cliam propinqui,
fralres, postremo parenles ac filii lapidibus inter se in duas parles divisi, per aliquot dies continuos certo tempore
anni solemniler dimicabant, ct quisque ut quemque poterat, occidebat (De Doclrina Cliristiana, lib. 4, cap. 2 i, n. 50).
Ilunc ille morcm tam ferum tamque alrccem, tam crutlele alque inveleratiim tnalum, sacnc smc eloquenli:e
vi sustulil alque abolevit. Cui profeclo victoria? parcm aliam facundia ct efficacia scriiionis a ccleberrimis ora-
loribus parlam vix unt|uam reperias.
Erat sane concionatoris adco p rfecti arlem concionandi edocere. Hoc ille praeslilit eo in libro, quem de
Doctrioa Cbristiana, id csl, de scicntia aliisque docloris cbristiani parlibus scripsit. Ibi post explicalas priori-

bus germani scnsus e Scriptura? adylis eruentli rcgulas, ad exlremum diccndi pra cepta persef|uilur et
libris i
;

qui juvenis anie conversioncm instiluendo oratori profano operam dederat, idem episcopus ac senex studiosius
in banc rem incubuit, ul chrislianum oratorcm erudiret informarelque.
Ex hoc quidem operc cogno^cas licet illum concionando non solum ingenio suo facili atque copioso indul-
sissc, vcrum eliam artis calluisse regulas, nec eorum quibus fit ut veritas paleat, ut verilas placeat, ut verilLis
inoveat, quidquam ignorasse. Quaprttpter sermonibus non dcprtbendas anxiam illam solliciludinem,
etsi ejus in

qua audilorem docilem proa;mio facere, oralionem in varia mcnibra dissecare, ac vehementem plcnanique af-
fectibus collectioncm sempcr hinc elicere, ut nunc moris est, curaverit : id lamen neque praccptorum igno-
ialioni, ncquc neccssaria! ad illa in usum reducenda induslrise lennilali jure tribuas ; sed polius in bas causas
relerre debt s. vel tpiod ut plurinnun simpliccs homilias, hocesl, sermoncs familiares paslorisad ovicnlas, pnc-
ceptoris ad discipulos, el quasi parenlis ad filios, baberet; vcl quod imparalus atque ex lenipore vcrba face-
ret; vel denique quod non apposile ad caplandos hominum rumusculos, sed ad illuminanda ingenia, inflani-
manda peclora, vitiaque cx animis penilus exscindenda loqui satagerct. Ilujus rei passim probaliones suppe-
tunt perquam illustrcs. Nam cuin aliquando in vinolenliam, qua; dicbus festis cbarilalis specie inlra ccclesiain
frequenlabalur, dicere ccepisset, corruptelam hanc rursum alio die adhibilisdivinis lectionibus, ut Epislola 29,
ad Alypium a nobis nunc primum evulgala narratur, usque eo inseclatus est, quoad ipsam de moribus homi-

num fundilus evulsam intelligeret. Sed et Vir sanclus quandoque cx inlimo quodam animi scnsu, quandoquc
tliam ex fortuitis casibus, quid a sc Deusdici vcllet, judicabat; tumque relicto eo, quod mcditalum atlulcral,
nrgumcnlo, in aliud ipso temporis arliculo sibi proposilum cxcurrebal. Id liun tle se ipso in Scrm. 71, n. 8,
ct 180, n. 4, el 552, n. \, etc; lum de ipso Possidius cap. 15 contcstalur.

Cum [H i ui iim concionaiidi susccpil provinciain, ccrlatim atl cum audicndiim calholici iKTrclicique convul.i-
baiu; tantoquc in prclio sermones ipsius habebanlur, utaiiditores non lanliim illos sibi in memoria sltldereiit
«lellgere, srtl eliam (barla: mandatos domi scrvare pcroptaronl. Sic cniin hac de re Possidius : Quisquit ut vo-
iS*\i;i. Algust. V. fUne.J
jt
PRiEFATlO. \2

tuit el potuil nolarios adhibens, eliam ea quce dicebantur excepla describebal. Ccrtum esl prscterea conciones plu-

riinas ab eodem Doclore, aut nondum pronuntiatas, aut etiam

postquam cas jam pronuntiassct, diclatas csse,
uti libere posscnl. Is cnim non minus
sive ut ipsas juberet in ecclesia sua rccilari, siveutiisdem alii quoque
ingeniose quani pie illorum, qui cum populo virtutis suae prxducercnl exemplis, alienos sermones recitarent,

apologiam scribit. Observat siquidem ipsos nonnisi injuria furli aut plagii nomine postulalum iri, cum bene vi-
vendo, et mores suos ad eam quam prxdicant doclrinam quasi ad amussim dirigendo, illam sibi quodam modo
propriam elficiant. Verbum Dei, inquit ille, nonesl ab eis alienum, qui obtemperant ei; poliusque ilte dicit aliena,

cum dicat bene, vivil male. Qucecumque etiim bona dicit, ejus excogitari videnlur ingenio, sed ab ejus moribus
qui
aliena sunt (De Docl. Clirist., lib. 4, cap. 29, n.62).

Tonius ex Auguslinianis decimus bis scrmonibus parlim diclis, parlim dictatis ,

qui per inlervalla diversis

et teinporibus et classibus in vulgus prodierunt, conslabat. Eosdem bic exliibemus novum in ordinem disiri-

Imtos, quo et secundum gcnuinam suam scriem disponuntur, et ab adullerinis omnibus ac supposititiis sejun-
gunlur. Ut autem e tomo decimo ubi legebantur anlea, in quintum bunc eos transferremus longa delibera- ,

lioiie non opus fuit. Etenim cum plerique in Scripluram sacrarn fuerint habiii, a tractalibus tomi lertii et

quarli quibus cadem illa exponitur, quique maximam parlem concionum formam pra>. se ferunt, longius re-

moveri haudquaquam poterant. Al vero diutius hxsimus dubii, ul illorum ordinem tot jam annorum usu re-
ccplum immutare, ac lam mullos, quos lcgitimis inserlos Lovanienses loco non moverant, quasi nolbosalque
alienos rejiccre in animum induceremus. Nos sane minime fugicbat, quin ut cceplum feliciter caderet, ardua

disceptalio, quaeque mulium temporis et meditationis exigeret, esset adhibenda : ac prxterea timendum vide-

lialur, ne crilicis spinis, ex quibus plerumque maxima orilur conteritionum seges, implicaremur. Verum cum
suscepti in Augusliniana opera laboris consilium tria polissimum spectet, quse nobis statim ab initio proposui-

nius, et hucusque prxstare sumus conati , nimirum ut ea mendis expurgentur, meliori ordine quam fuerant
digerantur, denique suppositiiii fetus ab aliorum numero segregenlur nobis non ; fuit integrum in hoc volumine

primain duntaxat officii noslri partem altingere, aliis duabus praetermissis, quas quidem in Sermonibus, ubi
et ordo delerior, ct major veri falsique confusio, striciioris quam in cxteris libris necessitatis esse negabit

uemo,
Quod ad ordinem, quisquis cum novo veterem componere non gravabilur, plurima et gravia ejus vilia nullo

negotio deprehendet. Animadvertet Sermones, qui commodius in quatuor classes revocaniur, in duodecim,

(jiiarum ali;c debita aliis argumenla continebant, fuisse dislraclos. Agnoscet libros ,
quos vocant , de Verbis

Domini, tanlummodo partem complecli sermonum eorum qui ad hosce tilulos perti-
et de Verbis Apostoli , ,

nebanl intelligel Scrmones de Festis, cum eos in classes de Tempore et de Sanctis coactos oporluisset, in
:

alias seplcm aut ocio dissipatos et ex Sermonibus amplius triginla, qui de festis Paschalibus, ut hoc cxemplo
;

iiiamur, inscribnniur, non nisi decem in serie de Tempore inveniri; alios vero, si quis omnes evolvere in

animo haberet, inter quinquaginta Homilias in collectione Sermonum a Parisiensibus additorum, in utraque
,

parie classis de Diversis ac in posierioribus classibus pervestigandos. Non lamen confusionem hanc mirabe-
,

ris, si considercs eos a quibus islae classes inslitula; sunt, habere in manibus nequaquam potuisse exemplaria

utnnium Augustini concionum ;

quippe quae codicibus ferme innumeris , unde poslmodum variis temporibus

crutae collectaique fuerunt, continerenlur.

Tres primas classes, nimiruni de Vcrbis Doniini , de Verbis Aposloli, et Homiliarum quinquaginta , cum
iu manuscriptis annorum oclingenloriiin ct amplius reperianiur, aniiquasesse inficiari non possumus : at eas

Au"usiino a:quales, quod volunt nonnulli , baud facile concedemus. Qualis enim eorumdem sermonum sancti

Doctoris iEiale ordo fuerit, non aliundc ccrlius licet cognoscere, quam ex Indice Possidii , qui
classes illas

omnino neque mcmorat, ncque scquilur. Ilarum trium nulla non habct subdilitios, quorum aliqui
Caesarii

Arelalcnsis cpiscopi stilum sapiunt.

Domini non eodem ordinc scrmones ubique in vetuslis exemplaribus ostendit. Plurima
Classis de Verbis

cum editionibus consentiunt sed non omnia. Iloc ipsum ex locis a Beda, id esl, a Floro, excerptis optimo
,

conjectarant Lovanicnses Theologi nos vero ipsismct oculis in singulari el exquisito codice
:
ex Colbertina

bibliolheca notato 2821, et ab annis, ut minimum, octingcntis exaralo , ubi eadem illa series cum Flori collc-

ciione congruit, ct undc non paucos sermones exprompsimus hactenus inedilos deprehendimus. Germana ,

priinae hujus classis inscriptio, cum

Flori, lum manuscriptoriim bene multorum tcstimonio comprobaia \\xc ,

de Verbis Evangelii : quod Augusiini ncmpe coinmentaliones in omne genus

locorum e quatuor Evan-
crat ,

geliis petilorum compleclalur.

Quanqnam auteni Sennoncs de Vcrbis Domini in excmplaribus quibusdam reperire est sine Sermonibus de
Verbis apostoli : hos tanien nusquam reperias nisi cum illis ita conjunctos, m post sexagesimum quartum ,

(|iio serics de Vcrbis Domini concluditur, primus de Vcrbis Aposloli

ubiquc niimerelur sexagesimus quinlus,

sucundus sexa^esimus scxtus ei sic de caeteris quorum non omnes dc verbis Apostoli sed partim de Acii-
; : ,

biis Aposloloiuin, parlim eliam d<' verbis Pelri, Jacobi , ac Joannis, ex Episiolis eorumdcm, 3gunt :
ita ut

du:c illx classesnihil aliud sint quam Scrmoniim in Scripluram novi TcstamenU collcctio.
 :

13 DD.LFATIO. U
Classis vcro qiiinqungiiita Homiliarum sempcr quidem ab aliis separata inveuiiur, at non raro numcrosior

quam iu excusis. Siquidem sermoiios duos, quatuor, aut eliam |ilures supra quiuquagiuia exhibel in nonnullis
manuscriptis; licet propemoduin in omnibus scrmones integri, ex numerum quinquagenarium in vul-
iis qui

gatis libris conliciunt , desidercnlur. Haec collcctio C;csarii lcmporibus non potcst dici antiqnior, cum ei lot
homttue ab ipso BCriptae inserautur, ei plerisquc aliarum recapiluiationes ab ejusdem stilo non abhorrentes
assut;e fuerint. Illic Augustiniani sermoncs ul plurimum truncaii sunt, ac brevibus quibusdam exordiis atquc
epilogis omni auditorum generi accommodatis interpolali. Et certe qui ex his serinonibus non mutili aliis in
exemplaribus occurrcre , ii planum faciunt bioc locos, quorum lectio minus omnibus conduceret, avulsos
esse.

Inscquentes classes (exceplis Sermonibus ad Fralres in eremo, quos in lomuin proximum distulimcs) omnes
oiniiino posterioribus saeculis, tempnrc viilelicet invenUe jam lypographisc, exortas constat. Classis de Tcm-
pore, quam pro veluslissima censores quidam haud ignobiles babent, procul dubio Basileac in editione Amer-
l»;icbii vulgata anno mccccxcv «nlinata esl, idque , uli videtur admodum verisimile, procurante Augusliiui
Dndoue <le Frisia canonico rcgulari , cujus imagincm eadem edilio Sermonum de Tempore in fronte depictani
pra ferl, bis veuibus subjeclis :

Perlege Sermones communes, lector amice,

Edidii Aurelius quos pater atque decus.
Augustinus eos prjesul venerandus et auctor
tiliolis scripsit, protulit atque suis.
Ordine sed nullo, uec enim scripla illa redegit
In mnuerum aut formam, contiguum vcl opus.
Hos modo Sermones collegimus undique sparsos,
Atquc uunc congestum pressimus indc libruiu.

Editioncm Dasileensem liic significat, ul clarius ostendit carminum series, in qua legitur

Crede inilii, dices Basileam jure beatam.

Porro e sermonibus 256 quos ea colleclio comprehendit, vix sexaginla gcnuinos qnisqiiam affirinarit.

Classis de Sanclis ,
quae superiori non est accuralior , simul in eadem edilione, nccnon haud dubie cjus-
deiu auctoris studio in lucem prodiit.
Poslea cum Augustini Opera anno quingentesimo trigesimo primo supra millesimum prelo sub-
Parisiis

jccta essent , sermones septemdecim e manuscripiis Carthusia; ad muros Parisienses edili sunt.
Auno mdlxiv Joannes Llimmerius novum volumen, cui titulum inscripsit de Diversis, constans sermonibus
centum triginta duobus quorum non pauci jam excusi fuerant, sed minus castigali atque integri, in vulguj
emisit. Inde excerpti unus et quinquaginta sermones postea priorcm partem de Diversis conslituere, cui post
aimos duodecim alteram ex aliis sexaginta duobus novis scrmonibus adjunxerc Lovanienscs.
Prodicrunt deinde undecim homiliae ex codicibus Carlhusix majoris quas ab editione anni mdcxiv ad
,

calcein lomi decimi legebamus. Insuper in eadem illa editione tredecim alii c manuscriplis Pithceanis vulgati
sunt. Al non ita multo post Jacobus Sirmondus volumen publici juris fecit, quod inlerquadraginla sermones
(piibus constabat, has tredecim ultimas homilias complectebatur , quas propterea nusquam ultra separatim
cditas reperimus.
ldcm conligit nonnullis minoris pretii Sermonibiis ,
qui sub Augustini nomine partim anno mdcxxxiv
Parisiis a Guillelmo Camcrario Scoto ad manusciipiiim Andegavcnsem , partim anno mdcxi.iv Koma; a
Joanne Daptisia Maro ad codices Vaticanos et Barberinos lypis excusi sunt. Siquidem eos aliis abs se rcperlis
inscruit Hicronymus Vignorius, atque ex illis omnibus duas classes, allcram in prima Supplementi sui parte
alleram in secunda , conlecit.

Ilicc eral antca sermonum distributio. Unde nemo non inlelligat et quam incommoda fucrit , et quam ne -

cessarioimmutanda. Dobertus de Bardis , Parisiensis Canccllarius aliam pulchriorcm ac ma^is in^eniosam

,

instituerat in Collectorio, ut vocat, Sermonum Auguslini , nunquam vulgato, quod trecentis annis ab hinc
retro elapsis excogitavit iisdem Sermonibus in quinquc parles discretis. /« prima parte collecii sunt
,
Sermones
de quibusdam gestis et sanclis Veleris Testamend. Jn secunda parte , de solemnitalibus el sanctis Novi TeslamenlL
Jn lerlia , de vcrbis et scripluris Veleris Teslamenli. Jn quarta , de verbis et scripturis Novi Teslamenti. In quinla
deornamenlis et impedimentis Ecclesiw sive fidelium , ac de relribulionibus ullimis bonorum et malorum. Servatur
in bibliolheca Degia manuscriplus unus, quo priime duce istius colloctionis partes contiiienlur; el in Colbcr-
tina duo, in Scrmonum illarum quinque partium reprxsentatur. Cxterum licel Sinnondus in
quibus index
pr;cfalione suorum quadraginta sermonum affirmel in censcndis approbandisque Augustini operibus minime
,

contemnenaum Jioberti suffragium : tamen adullerinos sennones propc innumeros admisit, ut qui m priina
Collectoru partc solos lcgitimos relinqueret, illam tanlum non ad nibilum rcduccret. Alia vitia, qux a nobic
in ejus disiribulionc obscrvata sunt , hic rccenscre «ipcra» prelium non piilamus.

1841
 ,

15 BfciEFATKK 16

Partilioncm instituimus mnlto concnmiorem accuratiorcmque ,

in qua etiam prae Roberlina hoc coiniiioui

est, quotl propius ab anliqua et vulgala rcccdit; cum sennones omnes pro varielate argumenti revocet ad

hosce quatuor ordines , de Scripturis , de Tempore , de Sanctis , et de Diversis. Addidimus praeterea quintuui
ordinem Sermonum dubiorum, quod videlicet nullum nisi aperte supposilitium in Appendicem rejicere consi-

liiiiii fuerit.

Falsos autcm veris diutius confusos relinquere neutiquam licebat : quandoquidem hac in re quotidie tam
mulli dccipiebanlur , ut quidam nimis creduli scriptiones Fausli atque aliorum imi subsellii auclorum Augu-
stinianas ducerent; alii contra plus acquo suspiciosi sermoncs Auguslino longe dignissimos aut respuerent
aul suspectos haberent. Sedoptimum vidctur principiaet notas, qiiibus iimixi hoc judicium atque censurain

aggressi sumus , dcclarare , ut hinc staluat unusquisque, num in materia tanli momenli sententiam lirmam :ic

cerlam ferre poluerimus : lametsi ficri nequeat ut singillalim notas omnes quibus sermonis cujusque censura
slabilitur , aperiamus , sed tantum generalim aliquas, easque magis familiares.
Primum omnium slili, quo tantum auctores inter se quantum homines vultu differunt ralionem habui- , ,

pronuntiarc
mus. Hic ncmpe quod epist. 95 n. 59 de Cypriano dixit Auguslinus pari jure licet de ipso
:
, , ,

Slilus ejus hubet quamdam propriam faciem, qua possit agnosci. Eum sanctus Hieronymus ex stiio ut idem ,

libro de tribus Epistolis, cap. 35,

epislola inter Augustinianas 68 testatur , agnovit. Et Lugdunensis Ecclesia

-ul piohet Hypognosticon ipsi non esse adscribendum ,

eodem utitur argumento. Yerumtamen si nomine slili
quam dictio falcndum est illum non semper uniun alque acqualem existere in operibus
nihil aliud intelligatur ,

quadraginta annos
Auguslini sed maxime in sermonibus quos tanta rerum ac locorum diversitate per
, ,

lucubrationum colorem quemdam

habuit. Intcrhos alii ab co per sacerdolium suum composili priorum ipsius
referunt , alii ab eodem maturiore jam aetale pronunliati ad posteriora opera magis accedunt : nonnulli accu-

rateet cum mcditatione elucubrati sunt, nonnulli ex tempore fusi : illos exlrcmo Ketractalionum capile,

Jibro 2, dictatos vocat, hos autem diclos : proindeque aliquos habemus, quales a nolariis , dum verba faccrcl,

cxcerpti sunt , cum alii legantur aeque emendali ac integri atque opera proprii auctoris manu exarata solent

esse. hl cum crilici Sermoncs primis Auguslini annis ut suo loco observavi-
quidam non salis adverlisscnt , ,

niiis, compositos sancto Doctori abjudicarunt. Ad bujusmodi ergo censuram recle obeundam, praeterquam

quod stilus operis dubii ad singula indubitata opera exigcndus est nequaquam vis illa sive spirilus quo siilus ,

quasi animatur ,
posiliaberi debet. Ubiquc enim agnoscitur Augustinus proprio quodam eloquentia* gra\is ac
seria: genere ,
quod sibi lectorum animos subjicit, non lepore comptcc atque affectala^ eloculionis , sed efli-

cacia quadam judicii ,

prudenti;ie ,
piclatis, boneslatis , modestiac, comilalis , aliarumque virtulum, qu;e
passim in ejus oratione adeo fulgenl alque cmicant , ut ipsius slilum nemo imilalione assequalur. Hic est
praccipue Lydius lapis quo sermones vere Augustiniani probanlur et
,
; ad quem Appendicem si quis adhibeal,

in eam propc universam cognoscet caderc illud posse, quod de Hypognoslico pronunlialum est : El sensus ub

illius scnsu infcrior habetur , el modcstia atque humililas morum et sermonum ejns non ibi servalur.

Lugdunensis Ecclesia , cujus hax verba sunt, ibidem aliud indicium addit : Et testimoniis, inquii, tx

hebraica translatione ,
quam beatus Hieromjmus cdidil ,
prwler ejus consnetudinem contru illos hcereticos ulitur :

quodilk ex anliqua potius edilione facere consuevil. Quod quidein indicium eo longius laliusque prolendilur ,

quod aliam translalionem cum brcvi auctoiitatein vcteris occupassct constat jam inde a quinlo saculo
, ,

amplexos esse Salvianum Massiliensem Eucheiium Lugdunensem, Leonem Romanum Pontiliccm alque , ,

alios. Grcgorius cognomento Magnus qui i\ovam quam vocat scribens in librum Job sequiiur, epistola aU
, , ,

Leandrum utramque in Ecclesia Uomana tunc lcniporis legi solitam iradit. Sed non mullo post nova ubique

geutium oblinuit , tesle Isidoro ,

qui non longc ab inilio septimi saeculi in libro primo de Divinis Ofliciis ,

cap. 12, sic habet : De hebrceo aulcm in lalinum tantummodo Hieronymus presbyter sacras Scripturas convcriii ,

cujus editione tjeneraliler omnes Ecclesice usquequaque uluniur.

Porro hisce leslimoniis Psallerium Hieronyuiianum ex behraeo, quod neque in Hypognoslico, ncque in aliis

veterum lucubrationibus reperiti.r, miiiime inlelligendum est : at solummodo aliae antiqui fuederis pracipua:

partes. Nibilominus tamcn cum Psallerio in quod commentarios edidit Auguslinus, suae proprue leclioiu> ,

sint, alquc ab aliorum haud mediociiler

discrcpanles, illud quoque satis utililer in examine noslro adhi-

huimus.
Cum pralatione tomi quarli de translalione quam secutus crat Auguslinus, a nobis agcretur (qua de r,:
in

in pralatione lertii in admonilione super Augustini Speculo et alibi in genere jam fueral noimiiiil obsena
, ,

.um ), mcnlcm nostram aperucramus dc Vulgatae Psalterio, qnod quidcm nobis illud ipsuin, in quo corrigciulo
videbatur. Llrum in rem cormu
Hicronymus secundam curam rogatu Paula alquc Eustocbii snsccperat, esse
sit opinioncm nostram conlirmarc, non dclinimus ; cerlc
qui Scriplurae studio navanl opcram , fulurum
commiltcrc uon possumus, quin viri iu lillci is humanis et divinis exercitati objectionibus baud coiitciniioiHlis

salislaciamus.
Dixeramuo nusquam in Psalleriis calaino scriptis , quse nobis in manus magno numero vencnmt . nisi id

\ulgatae, Hieronyir.i; ni Psalterii obeliscos atquc asleriscos inveniri , atquc adeo uotnn idemque vidcri rsalu;-
17 prWEFATIl). t*

rium ; ac cam rem etiara confirmari ioscripUone unius c Colbeninis manuscriptis ubl diciiur emenaatitm a

tancto Hieruiujmo in novo.

Verum nobis occurritur I Psalteriuu in bis codicibus cxaratum idcm atque Viilgatae ncquaqiiani habcri

posse, quandoquidem intcrse plusquam ccntum locis differunt, ac eorum non paucce numerantur dUcrepantite
quw vel nwgnum liabenl tnomentum, vel scriploribus tribui non possunt. Hanc lantam varietatum mullitudiiiem
minime difliterour; sed minorem esse nequivisse contendimus. Quisquis in evolvendis manuscriplis vcl mc-
diocrem laborem impenderit, is ignorare neqiiaquam polerit rara iuveniri excmplaria, in quibus paginarum
numerus varietatum sive bonarum sive malarum multitudine non viucatur et ; in bujusmodi scriplis codicibus

nmi secus ac quandoque in edilis gravia quacdam occurrere non modo quce ,
, a librariis , ul Hieronymi vcrbis
iitanmr, dormitantibus aut addita sunt aul mulala ; sed eliam a praaumploribus imperitis emendata perversius
{Epist. 123, ad Damasum). Lucas Briigcnsis qui Sola collegit Homana; correcionis in Bibliis editionis vulgala;

jussu Sixti V recognitis loca insigniora, borum plusquam ducenta in solo Psaltcrio annotavil. Quis vero intle
ciilfigat aul codicibus ad quos facta est ea correctio, Vulgalam minime conlincri , aul Vulgatam ipsam quae
iiiistris in Bibliis bodie circuinferlur, et in qua lot observanlur diversiiates , non camdem quac crat Concilii

Tridenlini tempore exisdmandam. Denique laudati a nobis manuscripli cam cum Vulgata consensioiicm praj
se ferunt, qua majorem aut frequenliorcm non facile in aliis a-qtialis aelatis exeinplaribus reperire sit.

Nobis poslea opponitur aucloritas Tridenlini Concilii, quod in Sessionc iv staluit ut ipsa vetus et Vulgata
editio, quw longo tot sivculorum usu in ipsa Ecclesia probata esl.... pro aulhenlica habeatur : quo loco, ut suppo-
niiur, Synodus Vulgatae nomine Italam intelligit, cum nns conira Vulgatam vocemus B. Ilieronymi vcrsiohem:
ac proinde noslra scntcniia Trldenlino ConcHio minus bcne cohsererc videlur. Ad suspicionem banc procul
amovendam satis quidem esset respondcre non Versionem Psalterii novam quam cx hcbraeoediditllieronymus,
a nobis VulgaUo nominc dcsignatam, sed eam solam quam ad graecos codiccs cmendavit ,
quai anlea in Italia,
saltem tn Urbe, ul ex ipsius ad Paulani el Euslocbium cpislola discimus, in usu crat. Verum aliunde manife-
siuni est a Concilio nibil aliud pcr Vulgalam inlclligi versioncm, nisi eam quoc legi consucvit in Ecclesia
catbolica : cujus lamclsi plurimas parles Ilieronymus transtulerit cx hebracb ((picniadmodum sola lcsliiuonia
ex bac ipsa ab Aiiguslino, libro i de Poctrina Cbrisliana, eap. 7, ilem libro 5 el G Qusesl., et libro 7 Lociil.
in Heplateuchum petita abunde probant), ea tainen Concilii lempore, quo jam plusquam mille et centum an-
nos nuinerabal, optimo jure anliquadici polcrat; perinde alque Isitlori Uispalcnsis cetate jam Vulgalai nomen
eral adepla , cum ca edilione omnes Ecclesicc nsqueguaque ulebantur. Caclerum non sine gravi ballucinalione
crederet quispiam idem in Tridentina Synodo et apud vcteres per Vulgatae voccm signilicari. ln Synodo ea vox
inlegram utriusque fcederis Scriplurani laline redditam et nostris conlenlam in Bibliis dcnotal : cum apud
Uieronymum, epistola Ioj, ad Sunniam el Frelelam scripla, graecam qiianidam Vcleris Tcstamcnti versionem
signel ; epistola vero 101, ad Pammacbium, versionem ila vocatam, cuin ca nostrac opponerclur.
Quantum ad conjccluram eodem loco a nobis proposilam, ejus diuc snnl parlcs : allera, Vulgalam noslram,
quam a Psaltcrio pcr Hieronymum correcto minime diversam cssc probaveranms, poluisse ab ipso, epislola
135, dici lersionem ex Hexaplis a se editam ,
quod illam iisdcm exemplaribus consenlienlem cffecissel; epistola

v ro Paulw et Euslochio scripta versionem lantummodo correcttim ,

quod antiqmc verba ,
quantum in ipso fueral,

ntinuissel : altora, forte conligisse ul eadem ipsa versio , cujus certi loci Sunniw el Freielee negotimn facessebant,
ex Cermania, ubi degebant iidem viri (viros enim Sunniam ac Frelelani dicimus, quod Ilieronymi ad illos epi-

slola in codice Colberlino el in Germanciisi inscribalur Dileclissimis fralribus , )

jam ab his lemporibus in
fiitllias perveneril. Ulramque banc parlem negal Vir crudilus, non alio duclus argumento ,
quam quia Psalte-
rium Galticum (quod idem nobis cstattpic Vulgalum in codicibus antea laiidalis comprebensiiin) ab Ula versioue
summopere discordet. Sufficit ul ei majorem omiii exccptione lesiem llincmariim producamus, qui cpistola ad
Ludovicum Germaniae regem , non niodo Vulgatae nostra; cam quai ab IVicrommo communis et vulgata dh\Un\
opponil; sed eliam asserit apud Gallos suo lempore eam versioncm ,
quam idem ille Doclor ad Sunniam el

Frelelam scribens expomil, in usu fuisse. Quaproplcr \a id conscntiamiis necesse cst illas omnes, qua: in Psal-
•eriis nostris calaino cxaralis cxslant, discrcpanlias vel a librariis , ilt supra diccbalur, dormitantibits , vel a
prwsumptoribus imperilis scaluriisse. Hic Valafridi Slrabonis aucloris Ilincmaro aequafis locum , ubi Gallos
secuntluin cmendalioncm qitam IHeromjmus de Scptuaginta Intcrpretum editionc composuit , Psallcrinm canlare
testatur (De Reb. Ecclesiust. cap. 2'i), conferre supersedemus : nec etiam cst animus tot viros doctos, unde
causae nostrse non minima fieret aucloritatis accessib , memorare , nipuia Jacobum Fabrum et Petrum Pi-
tlioeinn, quibus oinnino persuasiim crat Gallicum Psaltcrium csse illud ipsum quod iteriun correxil lliero-
•ivmiis. Nibil vero nos movct vnlgata illa Ilieronymi ad Damasum cpistola, cujus hoc iniliiun cst : hetji ttlleras

ipostolatustui, poscentes ul secundnm simplicitatem Scptuaginta Interpretmn canens Psalinogruphum inlerpretar

feslincm, qtiani alius de Psaltcrio Romano inlclligit, alius dc Gallicano : ba;c, inqiiam, nibil nos movci, iitjiole

qu;e falsitatem suam aperle prodat.

Jam ad argnnienlum rcverlamur. Nobis cliam opcr.-e pretium csse visttm est Sludiose Sermontim doclrinam
examinarc, utrum scUicet cum Aiigustimana sivc in fidci ac morum dogmalibus, s,ivc in Scripturac expositione
 ,

19 PIUEFATIO. '*)

ac usu congrueret : observatis lamen iis capitibus, in qnibus anl senlcntiam, aut loqucndi raiionem, sicul
aliorum ejus openuii probat relraclalio, mutavil. Quamohrem Sermo 2^9, verbi gralia, licet in eo sancturum
post resurreclionem in terra sabbatismus ac regnum doceatur, non tamen cx albo Augustinianorum fuit expun-
gendus ;
quando Vir sanctus libro 20 de Civitate Dei, cap. 7, in ea se fuisse aljquando senientia fatetur. Alibi
forsitan quidam bujusmodi locus possil occurrere, qucm Auguslinus ipse annolasset, nisimorle du:n Sermonum
suorum rctracialioncm meditaretur esset occupatus.
Accedunt his tcmpora, loca, persona;, negotia, lacta, errores, aliaque similia, de quibus in sermonibus dis-
puiatur, unde plnrima ad statuendam criticen argumenta deprompsimus.
Alia nobis Possidii suppeditavit Indiculus, non quod scrmones omnes, quorum inscriptiones ibi legunlur
Auguslino pulaverimus altribuendos, quasi non possct a multis concionatoribus eadem materia iractari sed ;

ut ei non iia facile sermones illic minime designalos adscriberemus. Huic indiculo priscum Cartbaginensis Ec-
clesiae Calendarium, quod paucis abbinc mensibus in tomo 3 Analeciorum editum fuit, adjungentes minus ti-

mide censoria nota confiximus conciones quasdam in certas solemnitales, quarum in neutro mentionem re-
perias. Tales sunt Lilaniarum, sive Bogationum, Conversionis S. Pauli, Calhedrae S. Petri, Annunliationis
Dominicje, Assumptionis B. Mariae, ac similes.
Insuper Bedae ac Flori, quorum testimonia ad conciliandam veris Augustini operibus auctoritatem mullum
valere non erat ignotum , collectiones in Paulum accurate cum Sermonibus contuiimus. Atqui per collectio-
nem Beda: intellcclam volumus eam, quaj sine coniroversia ipsius est, neque usquam alibi quam in scripiis
codicibus, ubi ejus inscribilur nomine, invenitur. Alia siquidem, quam inlcr ejusdem opera edilam ipsi vulgo
adjudicant, Flori diaconi Lugdunensis esse in lomo Analeclorum primo demonstratur.
Quid boc loco innumeros manuscriplos quos consuluimus recensere? Horum subsidio quosdam locos,
referl
quibus permoli nonnnlli Crilicorum Augustinum de possessione Sermonum aliquot vere Augustinianorum exe-
gerant, in excusis corrupte legi deprebendimus : conlra vero quorumdam sliorum, qui ferebantur ipsius esse,
interdum auctores deteximus.
Neque vero nobis satis visum est Augustini codices evolvcre manuscriplos : sed praelerea edilas aliorum
Patrum commentationes examinavimus. Eorum quippe slilum el ea circa quae versanlur argumenta aitente
considerata oporluit ut quinam sermones ipsis tribuendi essent dignosceremus , et lacinias invcsligare-
,

inus, ex quibus adulterini tractalus consarcinantur. Inler bos enim sunt qui ex Origene, Cypriano,
Ambrosio, Maximo, Leone , Fausto, Gregorio Magno , Alcuino , Ivone Carnutensi, aique aliis desumpti
sint.

In Homiliario, quod Rabanus a se concinnatum Ilaistolfo arcbiepiscopo destinavit, novem sermones, qui
noslra in appendice 98, 108, 222, 280, 290, 291, 297, 502, 304 numerantur, tolidem verbis invenimus. Id
quidem suo loco non lacuissemus, nisi Babani opera disculere nos pneteriisset.
Multo plus curae adliibitum est examinando Caisario; quippe qui conciones prope innumcras, quamvis ei
in

nonnisi circiter quadraginta in Bibliotbeca Patrum adscribantur clucubravit. Discimus enim ex cjus Vita
,

ipsimi ubi primum ad episcopalem ordinem ascilus esset, translata Aposlolorum cxemplo in diaconos aliorum
ininistcriorum cura, totum se praedicationis officio dedisse ; ac illud usque adeo cordi babuisse, ut ad Matuti-
num et ad lucernarium, hoc esl, matutinis ac vesperlinis horis, verba fecisse non conientus, in dissilas etiam
i cgiones sermones a se comparatos , ut illic recilarentur, deferendos curarct. Longe tamm positis, inquiunl
libro 1 ipsius bistorici, in Francia, in Galliis, atque in Ilalia, et in Hhpania, diversisque provinciis conslitutis

transmisit per sacerdoles quid in ecclesiis suis prwdicare facerent. lidem similiter nos docent quis cjus slilus fue-

rit, circa quam materiam potissimum ejus conciones versarentur, qua; soleret insectari vitia, et quas prae c r-
leris virtules inserere audilorum animis niterelur ; ad ha:c qua charitate el indnstria infimis sese attemperarct,
eorumque gratia familiares ex rebus omnibus comparaiiones desumeret. Tantam, inquiunt, ei Deus gratiam de
se dicendi dedit, ul quidquid oculis videre potuissel, ad cedificationem audientium pro similitudinis consolatione pro-
poneret. Denique pracclaram istam scntentiam solitum esse dicere commemoraul : Nonnulli ruslicilatem sermo-
num vilant, el a vitcc vitiis non declinant.
Huic igilur ingenlem sermonum numerum resiituimus, partim manuscriptorum librorum, in quibus nomen
jpsius praifercbatur , aucioritate ;
partim muhis solidis ac lirmis argumentis, qox ex ejusstilo admodum sin-

^ulari atque ad agnoscendum facili, edoctrina, dicendi formulis, usitaiis considerationibus, exordiis, clausulis

:vc recapitulalionibus ipsi propriis, singularibus factis, adjunclis personarum, temporum, locorum, quac neinim
nisi cidem apte conveniunt ,
petita sunt. Omitlimus hic ejusdem Begulas ad Virgines, in quibus non raro ipsa
verba,qu;c in Sermonibus, reperiunlur : exempli cansa in earum capite 30, perinde ac in Sermone Appendicis
441 , n. 2; 270, n. 3, et 275, n. 1, vox Cfl»«ra pro cclla vinaria usurpalur; et eaiumdcm capile 28, Canavaria

eam cui hujus ipsius ccllic cura deinandata est, significal. Vcrum illud prx'leiire nequaquam possumus, qimd
unum ad scrmones illos Cacsario resliiuendos sufliceret, corum videlicel cum Synodis, quibus abs se coaciis
praefuit, cognaiio, necnon in stilo, vocibus ac senlentiis pcrfecta consensio. Hac occasione oraiio qnam babuii

idcni pra-sul in causa Gontumeliosi rpiscopi Bcgiensis oi quam tomo 1 ConciUorum Gallix edidit Jacobus,
21 SYLLABUS CODICUJl. 2ii

Sirmoiulus, hoc loco ad verbum essel exhibenda : siquidem sermonibus qui eidcm a nobis restituuniur, simi-
lins nihil invcniri possit. .Neque inutile fuerit observare liac in oratione ab eo Fauslum Uegiensem cum lio-

nuris significalione nominnri , ut si ijiiis cjus in concionibus aliquain liujus auctoris sententiain deprehenderit,

id non inirclur.

Cxterum quod Cxsarius e Fausti libris mutuatus cst, pro niliilo ferme hahchiiur. si cum iis qu;c ex aliorum
vxtcrum commentalionibus dererpsil, comparetur. Legimus in Vita cjusdem, lib. 1, eum cum propler valetu-
dinem jam concionari per se non p'>sset, jnbere solilum a sacerdolibus ac diaeonis iu Ecclesin sua rceilnri non
modo sermones proprios , verum etiam Ambrosii, Augustini et aliorum. Ilinc procul dubio breviores illi Ser-
inones prodiere , in quibns prxler exordium et perorntionem, qux ipsius cbaractercm referunt, reliqua pelila
siml cx Augustino. Lxscnbebat alque imitabalur lubentius sanclum bunc Doctorem, cujus opiniones tanquam
cntholicx verilati admodum congruentes prxdicat. Ipsius doctrin:nn omni slndio propugnavit, ct ex ea secun-
dx Arausicanx Synodi canones constiluit : observaturque in 2 libro Vit;c illius, ipsmn exiremo suo morbo
inter non modicos <iuos paticbatur dolores sciscitalum esse qitam in proximo esset beatissimi Auguslmi depositionis
dies ; el cum iwminere commemoralionem ipsius didicisset , dixisse : Conftdo in Domino, quod meum transitum non

loiKje divisurus est ab ipsius : quia, ul ipsi noslis, quuntum dilexi ejus catliolicissimum sensum, tantum me elsi dis-

crepantem meritis, minime tamen reor distantia longiore depositicnis tnetv diem ab ejtts obitus tempore seque-

slrari.

1'orro ejusdcm concioncs tanti duccbantur, ut quemadmodum ipse ex Augustini, sic ex ipsiusmet sermoni-

ltns alii excerpcrent, unde novi sermones concinnnraitur. Hoc profecto homilias Eligii et Rabani cum scrmo-
nibus Appendicis nostrx comparando quivis inlelliget.
Supercstut quid auxilii nobis ad institutam Sermonum Auguslini censuram prxbuerint Lovanienses, expo-
namus. Illi sua in tomum X prxfaliuncula admonent se in censendis Sermonibus secutosfere cssejudicium do-
ctissimi viri Martini Lipsii :iisqui certovisi sunl esse Auguslini, nomenejus adscripsisse; qui cerlo depreben-
si sunt ipsius non esse, rejecisse in Appendicem : reliquos aut non saiis discussos aut ex judicioquorumdanv
dubm auctoritatis, inter Augustini Sermones reliquisse
non tamen addilo ejus nomine. Ad banc igitur notam ,

iui polissimum sermones ad examen esscnt revocandi, cognovimus et sane consideranli palam fiet, eoruin :

jui a nobis rejiciuntur longe plurimos ex illis esse quos twn satis discussos aut dubicu aucloritalis vocant. Prx-
tirea aliorum in Aiigustinianos Scrmones censuras consuluimus, quarum dux prxcipux sunt et accuratiores,
altera Simonis Verlini edita an. 1618, altera Dernnrdi Vindingi an. 1682. Cum autem hi censores omnium sa-
gacissimi noiinullis in locis aberraverinl , arrogantix esset id nos asscculos credere , ut hic nunquain judicio
falleremur. Atlamen confidimus factum ul nec ullum inter lalsos apertc verum , nec ullum inter veros aperte
falsum retulerimus. Hoc nobis proposuiinus ab initio ; etea propter in sermonibus nondum editis, qui Auguslino
in manuscriptisadscribunlur, nos prxbuimus sevcriorcs. Lx corum numero longe maximo selectos oetodecnn
lantum cum fragmcnlis aliquot bic adjecimus , in quibus S. Doctoris character, ingenium et doctrina liquido
pcrspicilur ct elucescit.

SYLLABUS CODECUM
AD QUOS RECOGNITI SUNT SERMONES TOMI HUJUS QUINTI,
ET NOT.-E QUIDUS CODICES 1NDICANTUR.

manuscripti codices. manensis unus, alter Corbeiensis.

,
f. Mss. Flonacenses.
a. velercs libri e bibliotheca Abbatix S. Audoeni noto- 11. rloriseu vulgati Bedx Collectioinlaulummanuscrjpu»
magensis. e bibliotheca Corbeiensi.
I). Beccensis monasterii codices. fs. Mss. S. Mauri Fossatensis.
bd. Bedx Collectanea in Paulum mauu scripla bibliothe- ful. RR. PP. Fuliensium ceeuobii S. Bernardi Parisiensis.
c;e Bertinianx ac l loriacensis. g. Cemmeticensis Ahhalix.
bu. Mss. s. Benigni Divionensis. gr. s. Germani a Pratis codices bene multi, et ex iis siu-
c. CarcassonensisEcclesiaj. — gulares quidam ac perelegantes.
cr. Kcclesix Carnutensis. I. Libri Lauduuensis cclesix. 1

es. cisterciensis Abbatix. Ir. Lyrcnsis monasterii.

cst. codices PP. Cisterciensium s. Crncis in lerusalem de m. S. Michaelis in periculo maris.
Lrbe; unde sermonum aliquot ooeasionem diem- n. Navarriei oollegii 1'arisiensis.
que didiciinus, neciion quo eos loco dixeril Au- ph. Phimarconensis codex corticeus, qui olim Narboneusis
guslinus. Kcclcsix fuit.
Ci. Mss. Culbcrtinx hihliolhecx plurcs, inler quos ma- pr. Mss. Pratcllenses.
joris prelii uuus, qui S2I notalur, sermones de ver- r. Regix bibliolhecx, prxter alia exemplaria, volumen
his Evangelu veler i urdrae, secundum quem in Bedx singulare, quod a Jacobo sirmondo laudatum est,
seu Plon coHectione pleromque laudantur, digestos coniplectens duas priores partes collectorii senuo-
conlinens, iisque Insurtos qoosdam, quorura vel num Augustinianorum Roberto de Bardis CanceUari»
nihil prorsus iu aute edilis, vcl lVagmcnla solimi Parisiensi auctore adoruati.
exstabant. rm. Remigiani apud Remoscoenobii codkaii
cb. l.ibiicorbeienscs optimx notxac vctustissimi. s. Bibhothecx Sorbonici gymuasii.
cor Mss. s. Coruelii compundicnsis. t. S. Theoderici prope Remos.
e. ExcerpUjrum Eugypil codices duo calamo scripti, r.er- vaf . valicanus codex.
 , ,

23 S. AUCUSTLNI EPISCOPl 25
v. S. Victoris apud Parisios. cura publicatum Lovanii, an. 15G4.
vd. viudocinensis Abbatia:. Paiisiensis
l'ar. editio nonnullis sermonibus aucta aa.
Alii quidain codices suis locis indicaulur.
1571.
EDITI CODICES. l-ov. FdilioLovaniensium Theologcrum opera longe auclk*
Am. Sermonum Augustinianorum libri per Joaimem de et casligalior e prelo Plaiiliniano prolecta, an. 1.77-;.

Amerbach excusi Iiasilea», an. 1494 et 1495. Sirm.Codev Sermouurn additorum a Jacobo siruiondo, ao.
F.r. Libri a Desiderio Krasmo recensiti et apud Dasileam 1051.
rursum editi Frobenianis tvpis, an. 1929. Yign. Supplementum a Hieronymo \ ignerio procuratum et
Llim. Volumen sermonum de Diversis Joaunis i limmerii altera vice castigatius paulo excusum, au. 168BL

Comparavimus prmlerea eas omnes ediiiones inilio Reiract. et Conless. t. \, memoralas. M.

S. AURELII AUGUSTINI
HIPPONENSIS EPISCOPI

SERMONES
AD POPULUM
OMNES CLASSIBUS QUATUOR NUNC PRIMUM COMPREHENSI.
1'liIMAclasse continentur sermones SECUNDA, SERMONES DE TEMPORE.
DE SCRIPTURIS VETERIS ET NOYI TE- TERTIA, SERMONES DE SANCTIS.
STAMENTI. QUARTA, SERMONES DE DIVERSIS.
His in quinta Classe succedunt sermones dubii, qui scilicet non certo habendi videntur pro Augustiuiauis. la vppcndice
demum sermones suppositiiii.

classis prima. de scriptitris.

SERMO PRIMUS *
(«). CAPUT 11. — 2. Moyses enim dicit, inquiunt, In
De eo quod scriplum est, Cen. i, 1, In principio fccit principio fecit Deus ccelum el tcrrmn, nec nominat
Dcus ccelum ct ierram; et Joan. i, 1, In principio Filium, per quem facta sunl omnia : cum Joannes
erat Vcrbum : ccntra Manichceos (b). dicat, ln principio erat Verbutn, el Verbum erat apud
M anicharorum in velerem Legem calumnice. Deum, el Deus erat Verbum. Hoc eral in principio
apud Deum. Omnia per ipsum facta sunt, et sine ipso
CAPUT PRIMUM. — 1. Qui meminit dcbiti sui, scn-
Iloccine conlrarium est, an potius
faclnm est nihil.
lcntiaeque apostolicae, qua dictum est, Nemini quid- sibimctipsi coulrarii sunt, qui ea qux non intelligunt,
quam debcatis, uisi ut invicem diligalis (Iiom. xni, 8), se
c.ccitale reprehendere, quam pielale quajrere malue-
ipsum debet ad reddcndum ipse compellere. Et revera
riinl? Quid eniin dicluri sunl, cum ipsum principium
quantolibet fremitu dcbiloribus cxaclorum terror in-
Eiliuin Dci essc respondero, in quo Deum fecisse
cumbat ; multo vchemcnlius exigit charitas qu;c
,
coelum et lerram , Gcnesis loquitur? An forte hoc
aufert ab exaclione pondus limoris, et verecundiye
probare non polero, cum de ipso Novo Teslamento,
inajus imponii. Memini me fuisse pollicitum Cliari-
cui velint nolint, fracla superbiao cervice subdunlur,
tati veslrae, adversus Manicluvorum stultas pcrni-
testcs milii praslo esse cognoscam ? Ait enim Do-
ciosasque calumnias, quibus Veteri Testamenlo in-
minus incredulis Judais : Si crederelis Moijsi, crede-
sidiantur, responsionem per nc c non deluturam
retis ct tnihi : ille enim de me scripsil (Joan. v, 4G).
quanlum Dominus donarc dignalur. Advcrlite igitur,
Cur ergo non ipsum Dominum iiilellig;nn, in quo
ct videle laqucos serpentinos , atque inde subtracta
principio fccil Deus Paler ooeliim ct lerrani? Nam,
jugo Christi colla supponilc. Audent quippe illi hujus-
Vm principio fccit Deuscrvlum ct terrem, Moyses utique
cemodi dolos practenderc incaulis, ut dicanl adversari
scripsit, quein de Domiuo scripsisse, ipsius Domini
cibi Scripturas Novi et Velcris Testamenii, ita ut una
voce firinalur. An forte non e>t eiiam ipse princi-
lide rctincri iitruinque non possit : et ipsa principia
pium ? Neque hincdubitare oporiebit, loquenle Evan-
libri Geneseos et Evangclii xa T « Joannem sibimet
gclio, ubi Jud;ei cum a Domiuo quasissenl cpiis ossei,
inimica persuadere inolientes ,
quasi cx adversa
ipse respondit, Priiuipium ,
quia ' ct loquor 9obit
fronte committunt.
(Joan. vni, 25). Ecce in quo principio fecit Deua
* Kecognitus est ad cb. et ad tliiu. Par. i.ov. ooelum ct terram. Ca Ium
v
crgo et lerram fecit Deus
(a) Alias, deDiversis 14.
('•) a possidio notatur sermonis huius titulus in IikIi- 1
Kdili, qui. At vetUS Ms. Corb.,quij. juxta grntc.
culo, cap. 2. hcti.
 ; , !

23 BERMO PKIMUS.
iu Filio, per quem fai la sunl oninia , et sine quo lclligentibus insinuarcliir; non ideo contrariiim prin-
faclum est niliil : ut etiam Fvangclio eoncorxiantc «ipio Geneseos, Evangclii principium videri
debnit
ciim Genesi, secuiiduin Testanienli mriusque ron- prudcntibus non enim videri nisi
:
impriidenlibns
sonsum tencamus harodilalcm, liligiosasque calum- potuit. Habemus enim talium in Scripturis locutio-
rmu exli.vrotlaiis liaTctieis relinquamus. niiininnumera exempla. Ipse Dominus loquens ait
—
:

CAPUT III. 3. Nullo modo autem vostram pru- llqo autem dico vobis, non jurare omnino,
neque per
dcnliam mnvoro debet, quod cuin Joaimes evangelista cwlum, quia sedes Dei est; neqne per lerram
, quia
non dixeril, Omnia in ipso facla sunt, sed, Omnia scabellum est pedumejiis (Matth. v, 34 ct 35). Nuniqui.l
peripsum facta siini ; non legamus in Genesi, Per prin- propterea qnia ibi se non nominat , fortasse negaiuri
ripinm fccit Dens codum et terram, sed, ln principio suntquod sedeat Chrisius in coelo? Item dicit Apo-
feeit Deus cntum et lerram. Dieit enim Apostolus, stolus, altiludo diviliuium sapienlice et scientiw Dei

/ t ostendcrel nobis nnjsterium volunlatis succ secunduin qnam inscrutabilia sunt judicia ejns, el invesligabiles
bonam voluntatem snnm, quam proposuit in
vicv ipsius ! Quis enim cognovit sensum Domini ? uut
illo in
dixposilione plenitudinis teinporum qnis consiliarius illi fuil ? aul quis prior dedit
, instaurare omnia ei, et
m Christo, qitcc in culis sunl, el qux in terris, in ipso
rrhibueliir ei? Quoniam ex ipso, et per ipsum, e.t in
(Ephes. i, Drtlfl). Quemadmodum itaque liic
ipso sunt omnia : ipsi gloria in scecuta scecutorum (Rom.
sie
audis quod ail, in ipso, Dl intelligas el, per xi, 55-56). Etiam hic Filii menlio nominalim non
ipsum
sir in co qnod dicil Joannes, Omnia per ipsum, etiam ficta est. Unum Dcum et Domi-
dicit esse Apostolus
in ipso iiilell:gcre cogeris. El quemadmodum liic non imm, cx quo omnia, pcr quem omnia, in quo omnia.
mihi aufcriur intellecius, qiio inielligo Cnr ergo isti Bloysen sibi elegcrunt, quem Joam.i
in ipso facta
csse omnia, cmn per ipsum legam evangelistce opponcrcnl, Pauliim autem aposlolinn
sic in Genesi cmn ; ei
logam in ipso racium esse coeluni et opponere noluerunt? Quia scilicet imperitis bomi-
terram, quis me
ioi-dligere prohibel et per ipsum? Nisi forie e duobns nibus duo Testamenta persuadere voluerunt esse con-
IVsianieniis Manicbxi Iransferunt litcm, traria; ut uno leste uiantur, alterum respiiani. Hoc
et cam inter
leaiissimos lestesNovi Testamenti enim proiitctur crror ipsorum. Nam esset alius,
, hoc est, inter si

1'aulum Joannemaue consliluunt cujus item demenlissimus furor ipsum Novum Tesia-
quia ille ait, in :

i w;El per ipsum. Sed nos, sicut Paulum

ille,
et
nienlum sibi contrarium apud imperitos conarelur
Joannem conirarios sibi esse non credimus; ostendere quid aliud agcret , nisi quemadmodum
ita de ;

Sloysi el Pauli concordia eliam ipsos cogimus con- Moysen et Joannem, iia ille Paulum et Joannem,
isti

lilcri. lanquam inimicos rixanlesipie proponeret? Sicut au-

4. El quoniam ' sicut isti dno team sincerissima et verissima fides commendat Pauli
sibi , sic etiam
Joannes consenlitambolius quia itadixit, per ipsum, Joannisque concordiam ; et in eo quod bealus Paulus
;

ui in ipso inlelligi non pndiibeat. ait, Ex ipso, et per ipsum, et in ipso sunt omnia, non
CAPUT l\. — Oinnia divina scripia inter se pa- solum Pairem, sed et Filium et Spiritum sanctum
rata consislunt. Sed qiicniadmoduin docet intelligi : sic Moysi et Joannis pacem intuens,
solet aecidere,
ulquando iranseuntcs nubes per obscura noctis in eo quod Moyses dixit , ln principio fecit Deus
in-
tuemur, earum raligine sic acies nostra cmlum el terram , si principium accipit lemporis
turbclur, ul
in conlrarium nobis sidera currerc videaniur; nihil aliud in eo quod diclum
sic isii esl, Deus, nisi Trini-
b «reiici, quia in sui erroris nubilo talis unitatcm agnoscit aut principiuni in quo fecit
pacem non inve-
;

niiiiit, vidctur eis potius divina Scriptura Deus ccelum et lerram, ipsum Filium incunctanier
rixari.
CAPLT V. —
5. Fortassis dicant, non de Verbo
aniplectilur. Mulla sunt alia qurc secunduni bas
rc-
Dei dict.im esse, ln principio gulas locutionis divinarum Scriplurarum commemo-
fecit Deus ccelum et
terram. Fac esse, non in principio, rare possimus : sed ne oneremus mcmoriam Sancii-
quod est unicus
Fiiius Dei sed iu principio lemporis dictum tatis vestrae, ista commemorasse
;
inlclli- suirccerit. Calcra
galur quod scriplum cst, Jn principio vos ipsos quaerere, vel cum Scriptura; legunlur,
fecil Deus
ccelnm et lcrram : non quia adverlere, atque inler vos considerare concordiler
jam erat tcmpus, anle-
qmm esset ulla creatura (non enim vel lempus esse
et perlractare adhortamur. Conversi, clc. •

roa:ternum q.iisq.iam dixcrit Deo,

qui est condilor SFIiMO II
*
(a).
tcniporum), sed ut cum ccelo De
et tcrra essc cceperit tenlationc Abraluc a Deo (b).
icmpiis. Si ergo quisque sic intelligat,
cognosccns CAPLT PUIMUM. — 1. Abraliw fides el pietus.
dnniaxat creatiira; Creaiorisquc Nutissima pielas s
palris
distaniiam , ne eo- noslri Abralun rcddita no-
aiernum Dco qui fecit, dicat esse quod fecit; certc bis est in mcmoriam per recenlein lectionem : ci
v ! in illo vcrbo eTucebil numerus perso.iarmn,
ubi 1
Ms. f:orl>. non addit, ronvcrsi, clc.
dictlim est, Faciamus hominem ad imacjinem el 2
suni- Remigiensis ais., potwimapietas. Regius Ms.. notUisima
(itudinem nmram; ct, FecilDeus hominem ad ima-
fides.

9'»«n Dei (Oen. ' nccognitus est ad lid. cs. cl. cb. fl. r. rin. Am. Kr. lim
,, 2G, 27). Qiianquam etiamsi non i

F^ar. I.o v.
apparerct, et sub uniialis
appcllationc Trinitas in- («) Alias, de Temporc 1-2.
(b) in Possidii indiculo, cap, h, limius
tabenir, •!).• fiho
' Edili, qnomodo. I.ocum ad • Mirabxdudo ad sacrilicium. i Lilatui idein scrmo a Huda
Ms. rorb. caoligi\Jinus.
ctlluro.
 ;

27 S. AUGUSTINI EPISCOPI 28

estquidemila mirabilis
l
, utiiulliim cor arbilraiulum Quia si Abraham hcne fecit oblemperando ; mullo

sil lam obliviosmii, ut inde aliquando elabi possil. Ve- melius, el longe melius, incoinparabili inodo, Deus
ruintamennescioquomodo,quotiescumquch:gilur,qua- jubendo.

si lunc fiat, ita arficil menies audientium. Magna fides, CAPUT II. — 2. Deus tentans Abraham Manickwis

inagna pielas.non solumin Dcum.sedeliam in

ipsum immerito dispitcet. Fortasse sacramentum qiKeratur '.

quid- Non enim hoc Deus juberet, aut carnaliler

unictim lilium, cui nihil mali esse palercredidit \
fruslra

quid de illo jusseral qui creavit. Pater enim

filii sui accipicndum cst, quod lccliim fortasse nonnullonim

esse polerat Abraham, sccundum operationem carnis inniiis intelligeiitiiimcordacoinmovil. Tentavit, inquil,

non aulem creator el condiior, secundum operatio- Deus Abraham ( Gen. xxu, 1 ).Sic ergo ignarus est

Et quidem
s
sicul dicil Aposlolus, Deus rerum, sic nescius cordis bumani, ut tentan-
nem majeslatis. ,

sed do horninem inveuial? Absit sed ut ipse hoino se

non secundum camein nalns est Isaac Abrabse,
:

cx promissione ( Galat. iv, 23 ) : non quia eum came inveniat. Primo itaque , fratres, propter illos qui

summa desperatione adversanlur Legi vcleri, Scripturae sanctae quia non-

non erat operalus, sed quia de ;

promitlens Deus, nihil tam nulli non intelligcntes citius volunt exagitare quod
susceperat ; el nisi adcsset
anictilu: conjugis sperare audebat non inlelligunt, qiiain (pia:rere ut intelligant; et non
senex de visceribus
Sed credidit nascilurum, et non plangit liunt humiles inquisilores , sed superbi calumnialo-
posteritatis.
res propler hos ergo Evangelium volunl acci-
moriturum. Ejus dexicra eligitur ad sacrificium, ut : qiti

v
moreretur ; cujns cor electum esl ad fidern, ut nas- pere, et Legem velerem respuere ;
putanies in via
Dei posse se esse, et recte uno pede ambulare quo-
ceretur.Non trepidavit Abraham credere, quando pro- ;

non trepidavit offerre, quando exigeba- niam non sunt Scribae eruditi in regno Dei, qui profe-
mittebaiur ;

fuit religio credenlis contraria devotioni runl de thesauro suo nova et vctera( Matth. xui, 52):
tur : ncc
Hoc dico, non sibi dixit Abrabam, Deus propter bos ergo lales, ne qui forie hic laleani, aut
obedientis.
mihi locutns est : quando promisit filiiim, credidi elsi hic non sunt, hahcant qui adsunt, quid lallbus

vespondeant, breviter solvenda esl ista quaestio. Di-

quia mihi dalnrus esscl Deus posterilatem ; et qua-
lem poslerilalem ? Ut dicerct mibi, In Isaac vocabi-
cimusialibus, Evangelium accipilis, Legem non acci-

semen(Gen. xxi, 12 ctne forte sic vocarctur pilis : nos autem dicimus, euindem esse Evangelii
tur tibi ) :

misericordissiumm largitorem, qui etiam Le-

mibi semen in Isaac, ut ante me meus filius morere-
exsiitit

gis terribilis lalor. Lege enim lerruil, Evangelio con-

tur, In semine tuo, inqu.it, benedicenlur omnes
gentes
versos sanavit, quos ut converterenlur * Lege terrue-
(ld. xxii, 18).Ipse mihiergoloqtiensproinisitfilium,
rat. Imperator dedit legein, et multa commissa sunt
et ipse exigit ut occidam ? No.n sibi fecit qu;iestionem
cpiasi de conlrariis et sibi advcrsantibus verbis Dei contra legem ; lex quam dcdit imperator, non nove-

filium nascitiirum, et postea dicentis, rat nisi punire peccantes : restabat ergo, ut ad sol-
promitlentis
cide mihi fiiium tuum : sederat in corde ejus fides venda delicta eorum, ipse cuni indulgeutia veniret,

modo dcficiens. Cogila- qui legem pramiiseral. Sed quid dicil pervcrsuui cor,
s -mper inconcussa, et nullo
3
vitcnim Abraham, Deum qui dedil ut ille de senibus quia dicit accipere sc Evangelium , Lcgem v ero

nasccretur qui non erat, posse eliam de morte repa- respuere? Quare respuit? Quia scriptum est, inquit,

rare(a). Amplius enim cst quod jam fecerat Dcus, Tcntavit Deus Abraham. Ego Deum colam qui tenlal?

ciim qui non erat " posl tanlam desperationem videbat Chrisliimcole, quemhabesin Evangelio. Ipse te re-
datum filiiun, etsi humanam infirmitatem consu- vocat ad inlelligendain Legem. Sed quia non iransie-
sibi

las, impossibile. Adjecit itaque aninium ad fidem ;

runt ad Cbristum, in suo phantasmatereinanseiunt.

iion crcdidit aliquid impossibile esse Crealori. Qui, Non enimcolunt Christum, qualis praedicalurinEvan-

•luemadmodum crediderat, suscepit filiuin, crcdidit gelio; sed qualem ipsisibi finxerunt. Propterea super

postea jubenti Deo : jam in suscepto filio probaverat velamen slulliti;e Suae naturalis, addunlalleruin vela-

Deum.Credidil filium susceplurus, credidit occisurus. men perversaeopinionis.El quando perduplex velamen

Ubique fidelis, nusquam crudelis. Omnino perduxit poleril videii quod lucel in Evangelio ?

fdium ad locum viclimoe : arma.it ctiam dexleram CAPUT III. — Displicet libi lenians Deus, d\s-

cullro. Altendis quis feriat, et quem feriat attende :

pliceat libi tentans Cbristos. Scd cuni placuerit

qnis jubeat. Pius crgo Abraham obtcmpcrando quid : tibi lentansCbrislus,placeatlibitentansDeiis. ElCbri-

Deusjubcndo? Ne forte infirmis, non dicam sacri- slus enim Filius Dei Deus, etcuin PalreCbrisius unus

leg s animis, ipse displiceat qui jubcbat. Sed si placct Deus.Ubi igilurlegimus lentantem Cbristnni ? Evange-
qtii oblemperabat, quomodo displiccat quijubebat? lium lO(|Uitur : ait eiiim Philippo, Vnde ememus pancs,
utmanducenthi^? Et sequiiur Kvangelista : Hoc auiem
1
Er. et Par., rl est quidetn ita mirabile. Mss. r.cgius
Am. dicebat,lcntans eum : ipse rnim scirbat quid cssc' (acturns
et Kemig., et est quiddam Ua mirabUe.
Joan. vi, SelG). Refer nunc aniiiiuin ad Deuin len-
1 sic
Am. Kr. I'ar. et Ms. Regius. \l Lov., rum nihil mali (

credidit esse, elc. Ulini. , cum niliil muti esse crcdidc- lanlem Abrabam. Hoc enini diccbat el Deus, lentans
rit, elc.
8 sic Ain. Er. Par. el Mss. AtUliin. el [xjv., Si quidcm. M.
1 Quo?rittir, juxla Er.
* lla Mss. At edili, crcrlttm e&t. Rt sic Florus, qui laineit * Sic Mss. Kdili vero, Mf ronvrrtrrrt.
solns in prioce parie sententiae babct, erigitur. 3 Codices mss., quid dirit nriprrc sc, ctc. '.'

n
•
Mss., cum qtti non eral. vosl Utnlam dcsyrrationnn, etc. * sic Mss. Editi autein, llabcntcs pancs, datc illis mandur
(«) li uetract. cai>. 22. n. 2. care.
 ,
:,
;
:.
,

29 SEUV.0 II. 30
Ahraham : ipse enim sciebat qnid e<set faclurus. Et iitrumquc recte dicimus , et utrumque in ntictnri-

Agnoscitur tenlaior Chrislus , agnoscitur tenlator tale invenimus. El Apostoli sic intellexerunt Prophe-
iJeus : corrigatur tentator haerelicus. Non enim sic tas , ut dicerent , Dixit Deus. Et alio loco, Dixit Itaiat.
lentat haereticus, quomodo teniat Deus. Deus enim Utrumque verum est, quia utrumque invenimus in
:entat ', ut aperial homini : haereticus tcntat, ut Deum Scripluris. Solvat quam niilii christianus quastionem,
Sibi claudat. inodo proposui quam paulo ante pro-
; et solvel sibi,

3. Tentare Dei ,
quo spcctat. Ergo novcrit Cha- posui. Quomodo ? Quia quod homo dicil de dono Dei

tiias vestra. tenlaiione Deum non id agere, ut ipse Deus dicit secundum illud Non enim vos eslis qui lo-
: ,

aliquid cognoscat quod ante nesciebat ; sed ut quimiui (Malth. x , 20) , el caetera ; et ilerum , Ecce
ipso lentanle, id est inlcrroganle, quod esl in homi- ego Paulus loquor vobis (Galat. v, 2): et iterum,
ne occullum prodalur. Non enim sibi homo ila notus Cliristus qui in mc loquilur (II Cor. XIII, 3).
est, ut Crealori ; nec sic a^ger sibi noius est, ut me- CAPUT V. — Ergo islam regnlam , fratres, trans-
dico. ./Egrotat homo ; ipse palilur, medicus non pati- fertc ad illud quod aliquando lorluosum videbatur,
tur; et abillo qui non patilur, exspeclat audire qui et reclum erit.

palilur. Idco in Psalmo clamat homo : Ab occultis 6. Expcctatio ad Deum. Illmn ergo omnes intueamur,
vieis munda me, Domine ( Psal. xvin, 13 ). Quia sunt ut esurientes animas neslras ille pascat, qui esu-
in homiue occulta ipsi homini in quo sunt ; et non rivit propter nos ; qui pauper faclus est, cum
procedunt, neque aperiunlur, neque inveniuntur, nisi divcs esset , ut ipsins paupertate nos ditaremur (II

inlenlationibtis. Si Deus cessat lentare, magislerces- Cor. vin, 9). Opporlune ad eum paulo ante can-
sat docere. Sed Deus tenlat, ut doceat ; diabolus tavimus : Omnia a le
l
exspectant , ut des illis escam
tentat, ut decipial. Cui lamen nisi ille qui tentatur in tempore opporluno (Psal. ciii , 27J. Si omnia
dederil locum, inanis lenlalioet irridenda repellilur 1
. omnes omnes et nos. Non ergo si quid boni in
: si ,

Ideo Aposlolus : Neque dclis, ait, locum diabolo (

Ephes. sermone daturi sumus, nos dabimus, sed ille a quo
iv, 27 ). Dant autem locum hoinines diabolo ex con- omnes accipimus quia omnes ad eum exspectamus. ;

cupiscenliis suis. Non enim videnlhomines diabolum, Tempus est det sed faciamus quod dixil , ut det id
, : ;

cuin quo puguanl : sed facile habent remedium. Se est, exspectemus ad eum , ipsum corde intueamur :

ipsos interius vincant, et de illo foris triiiniphant. (|uia sicut oculi corporis et aures ad nos, ita oculi cor-
Quare hoc dicimus ? Quia nescit se homo, nisi in dis et aures ad illum. Patente aure * cordis audilc ma-
lcnlalione discal se. Ciim aulem didiceril se, non se gniim sacramentum. Omnia quidem sacramenta divi-
ncgligat. Si enimse negligebat lalentein, non se ne- naium Scripiurarum utique magna atque divina siini
gligat nolum. sunt lainen insigniora, magisque praecipua, quac maxi-
4. Quid crgo dicinius, fralres? Et sisciehatse Ahra- me intentosnosdesiderant, et quae pra: caeteris acdifi-

ham , nos non noveramtis Abrahani. Aut sibi ,

cant lapsos , satianl esurienles : qui non ila satiantur
aul cerle nobis prodendns eral : sihi , ul scirel unde ut fasiidiant ; sed ut sit satietas sine faslidio 3
,
pcllens
gratias ageret ; nohis, ul sciremus vel quida Domino inopiam , non assumens conleinptum. Quem non mo-
deprecaremur, vcl quid iu homine imiiarcmur. veat jiissus immolari unicus filius ei , a quo promissus
CAPUT IV. — Quid ergo nos docet Abraham ? Ul cst ? Et maxime res ita gesta , ut audivimus , intcntos
breviler dicam, ul Deo non praeponamus quod dal Deus. animos lacit ad quuerendum exponi sacramentum.
lnterim ad lilteram rerum gestarum, antequam tracte- CAPUT VI. — 7. Scripturantm figurce rebus vere
lur laiebra sacramenti.id est quid lateat iu hoc mysterio, gestis inliccrent. Ante omnia tamen , fralres , hoc in
qno jussus esl Abraham occidere unicum filium. Ergo noinine Domini et admonemus ,
qiiantum possumus
ncc illud quod pro magno praesiat Deus, praeponas
libi ct pr;ecipimus, ut quando auditis exponisacramentum
illi (|ui praeslilil; elcuui tibi voluerit subtrahere, non Scripturac narrantis quae gesta sunt ,
prius illud quod
3
|ihi vilescat : quia gralis ainandus esl Deus. Quod lcctum est credatis sic gcstum ,
quomodo lectiim e>l
(iiim diilcius a Deo praemiam, quain ipse Deus? ne sublraclo fundamenlo rei gesUe, quasi in aerc
5. Deus discere dicilur cum facil , ul discamus* qincratis acdilicare. Abraham pater noster homo erat
Krgo impleia Abraham devotionis ohedienlia ,
illis teniporibus fidelis , credens Deo ,
jusliucaius ex
Midit a Deo , Nunc cognovi quoniam tu times Deum fide, sicut Scriplura dicit , et velus clnova(C««.
(Cen. xxn, 12). Qnod ila inlelligitur , quod Abraham xv, 6; Rom. iv, 3, el Calat. iii , 6). Suscepit lilium
fecerit Deus ut sibi innotesccret. Sicnt quaodo loqui- de Sara uxorc ,
jam in sencctute ulrisque conslilutis,
tur prophcta (Chrislianis loquor, vcl iirolicienlibiis ex magna dcsperaiione, sed secuiidum homincm. Qtiid
in schola Dei ; non siiul rudia ncc nova quae dico, sed auleiu de Dco non sperandum , cui diflicile niliil esl
vestra Sanclilali nohiscum usilalissima el manifcstis- qui sic facit magna, quomodo parva ; sic suscitat mor-
sima) quando prophela lo<|iiilur, quid dicimus? Dixil luos, quomodo crcat vivos ? Si piclor eadem arle facit
1
Deus, plane dicimus . Diciinus ctiam, Dixit propbel.1.

1
1
rorte, ad te.
Hic Mss., pr.i lermisso, non cnim sic tent/it liarrclicus, suli- Forte, ad illum patent. tnre, etc.
*
jungnot, {momodo lcnlat Deits? oeus lculat, etc. 3 sic
IU'«ius Ms. Al Hciiii^icnsis cuin Ilim. el I.ov., non ttn
*
3
Kr. Par. et Mss.,
Mss. Kegins
bumuetirridendtu
et Ueinig.,
repetlitar. tatientwr, ut fastidimit, sed sit utktat faslidio. Kr. et WM
qi.i. rar., nonita satknlnr, ut fattidumt , scd non sit sutictat
* m.ss , bene dicimm. futi lio.
 ;

S. AUGUSTINI EPISCOPI 32

inurem ,
qna elephanlem (diversa opcra , sed ars corde, in sola lide est : quod autem immolandnm
WfU ') quanto magis Deus qui di\il, et facla sunt ;
duxil lilium, quod intrepidus dexteram armavit, quod
;

mandavil, cl crcala sunt (Psal. cxi/vm, 5) ? Quid diffi- jam ferircl , nisi voce tenerelur, magna fides esl uti-

ciie lacil ,
qui verbo facit ? Qua facilitale creavit An- que , et magmim opus : et ipsum opus latidavit Deus,

gelos ullra ccelos , ca facilitate luminaria in ccelis , ea cum dicerel ,

Quoniam exaudisli vocem meam. Quare
facililate pisces in mari, ea facilitalearboresct anima- ergo aposlolus Paulus ait, Arbitramur juslificari ho-

Iia in terra : ea facililale magna ,

qtia parva. Cui ergo minem per fidem sine operibus Legis (Rom. iu , 28) ; et

cuncla facilliinum fuil faeere de nihilo, niirandum est alio loco dicit, Et fides quce per dileclionem operatur l

quia dedit scnibus lilium? Tales ergo illos viros vel (Galat. v , Quomodo lides per dileclionem opcra-
6) ?

illos hoiuines habobat Deiis, et illo tcmpore talcs fe- lur ; et quomodo juslificatur homo per lidem sine
ccral pracones Filio venluro, nt non solum in his quoe operibus Legis ? Quomodo ? intendite fratres. Cre- ,

dicebant, sed etiam in bis quoc facicbant, vel in his didit aliquis, percepit fidei sacramcnta in lecto, et

quse illis accidebant, Christus qureralur , Chrislus in- morluus est : defuit illi operandi tempus. Quid dici-

veniatur *. Quidquid Scriptura dicil de Abrabam ct ,

mus ? quia non csl justilicalus ? Plane dicimus juslifi-

faclum est, ct prophelia est sicut Apostolus quodam :

catum , credentem in eum qui justificat impium (Rom.
loco dicit, Scriplum est enim quod Abraham duos flios iv, 5). Ergo iste justificatus est, et operatus non est

habuil ; uinun de ancilla , et allerum de libera : quw et implelur sententia Aposloli dicenlis, Arbilramur

sunt in allegoria. Haic crgo sunt duo Testamenta (Galat. juslificm-i hominem per fidem sine operibus Legis. La-
iv, 22, U). tro qui cum Domino crucifixus cst , cordecredidil ad
—
CAPlft VII. 8. Isaaci historia et vera est et fujura- jiistitiam , ore confessus cst ad salutem (Id. x, 10).

tiva. Jam ergo non imprudenter

3
dicimus quia Isaac Nam fides quac pc.r dilectionem operatur, etsi non sit

et iialus est Abrabae, et aliquid significavil. Sicul elim- in quo cxterius operelur, iu corde tamen illa fervens

inolare lilium jussus obtemperal Deo perducit ad

,
Io- servatur. Nam erant quidam in Lcge, qui de operilnis
cum pervenil triduo , dimillil duos scrvos suos cum Legis gloriabantur ,
quse fortasse non dileclione, sed
,

jumento, pergit ipse quo Deus praceperal levat ligiium ;

limore faciebanl ; el volebant se justos videri, el pr;e-

in altare, leval filiuni stiper lignum. Antequam vcniat poni Genlibus , quse opus Legis non fecerant. Aiiosto-

filius ad locum sacrificii.porlallignum quo levandusest. ltis autem prsedicans fidem genlibus , cum eos qui ac-

Deinde cum jam pcne feriretur , sonat vox , ut parca- cedebanl ad Dominum , videret justificalos cx fidc, ut

lur : et non lamen sine sacrilicio el sine sanguine fuso jam qui crcdiderant bene operarenlur , non quia bene
operati sunt credcre mererentur exclamavit securus,
receditur. Apparel aries in vepre inhacrens cornibus ,
,

iumiolalur peragitur sacrificium. Peracto sacrificio

et ail ,
Quia juslificari homo polest ex lide sine operi-
,

dicitur ad Abraham : Facio semen tnum, sicul steilas bus Lcgis : ut illi magis non fuerint justi ,
qui qnod
coili el arenam maris ; el obtincbil semen tnnm civitates faciebant, timore faciebanl ; cum fides per dilectio-

adversariorum ; et benedicenlur in semine tuo omncs nem operetur in corde, etiain si foras non exit iu

gcntes tcrrw, co quod cxaudisti vocem meam (Gen. xxu, opere.

*

17 et 18). \ide ergo quando factum est, et quando lit

SERMO III

commcmoratio facti ipsitis. Quando dicit ille Aries, De Acjar et Ismacle

Fodeiunl manus meas et pedes mcos, ct cactera. Quando FRAGMENTCM («).

|ieracium est illud in Psalmo sacrilicium, lunc in ipso Quomodo ad Agar ct Ismael pcrtineanl harelici et

Psalmo diclum est, Cominemorabuntur et convertentur schismathi.

ud Dominum univcrsi fines lerrw; ct adorabunt in con-
Testamentum vetus ad Judxos proprie pertinct.
spcctu cjus univcrsw palricc genlium : quoniam ipsius
quia spi-
Eteniin carnalia bcnelicia |)romittebantur ,

est regnum, el ipse dominabilur cjenlium (Psal. xxi, 17,

rilualia non capiebantur. Regnum illud lerrcnum et
,

28 et 29). Si commemorabuutur, dictum est, prajsigna-

vita lerrcna liinditus dejecta , subjectioni inimicoi uni
lum est aliipiaiulo *
,
quod lieri jam videmus. tradita. Toluin carnaliter sperabant de Domino.et
CAPUT VIII. — 9. Jusiificatio ex fule sine operibus. propter hsec serviebant. Inlerrogentur Chrisliani , si
Vidcamus crgo quomodo iniplcuim sit , el unde modo nulli sunt tales. Tales ad Vetus Teslamenlum
impletum ,
quo pnccedente sacrificio implelum, perlinent. Non cnim nomen inlerrogo, scd vilam. Pe
(|iiod dicttnu csl Abralia; , In scmine tuo bcncdi-
his talibus sunl liaeresis el scbisma. Fugit a facie Sar;e
ccntur omnes gentcs. Felices gentes ,
qiue illud
illa et afQigebal eahi Sara. Quid mirandum ? Afflige-
,

non audierunt, et iiunc legonlcs crcdideriint, quod bal eain corporaliler. Si quid alfliclionis passa est pars
credidit ille <]iii audivit. Crcdidit ehim Abraliam Deo , Donati 3
propler supcrbiani suaui Agar passa
, est
el repittatum est ilii ad justitiam , et amicus Dci appel-
taiC a| tnl \m. Fr ct rar. finitur tractatus, apjvisita
1
lutus est (Jacobi n , 25). Quod credidit Deo , intus in
fbusula, i\r qiiam udipisci crcdimus Sttluletn awiiumi.
1
sic Am. F.r. rar. et Mss. At Llim. et l.ov., diverso opcrc, ..nicn.
s
sed irrlc uiiii. Bedae Mss., ad Caial., cap. i, v. -2$, lituk au\lunt, in ua-
1
IJliiii. et l.ov. aclclunt, ( hrislus intcltigalur ;
qucHl abc^st tali Marlyrunu
a caeteris libris. s tta in M.ss. \t in editis, pars Domini.
a
Mss., non inipudcntcr. Kecognitus esi ai hd.
'
fi. r. et ad ilim. Par. Lov.
'•
l.ov., aliqnando f>twum. V6x\ futnrum, «bcst acictcns (a) Alias, in Pragmentis 52; in Bcdx ac rK>ri coUectioue ot
libri.s. in nogioMs. ropertiinL
 ,
: ,

33 SEfl.MO IV. 31

ancilla a Sara. Audial Agar voccm Angeli : Redi ad sc in viain prrcceplorum Dei ' : nec vestigia ejus nu-
dominam tuam (Ccn. xvi , 6, 9). Sed sicut tunc qui tent, nec oculi ejuspalpitcnt; sed intentione lidei pro-
secundum carncm nalus est ,
perscquebatur cum qui se> liciat, ut venial ad id quod ncc oculns vidit , nec au-
cundum spiritum ; ita et nunc. Non inveninius corpo- ris audivit, nec in cor boniinis ascendit (I Cor. u, 9) :

raliler perscculum Isaac ab Isinaele : sed lantuin quia quod credilur antequam videalur, ut cum veneril, qui

dixerit Apostolus pcrseculionein. Nola ilti ubi dixil : credidit non confundatur.

Sed sicut tuncillequi secundum camem natuscst, pcr- CAPUT II. — Inlendat crgo ambulans in spe, spe-
scqucbalur cum qui sccundum spirilum ; ita et nunc. Scd rans quod nondum tenct, credensquod nondum vidci,

quid ait Scriplura ? Ejice ancillam et filium ejus : non amans cui nondum hairet. Exercitalio autcm auiin.e
enim hccres erit jilius ancillai cum filio liberiv (Calat. iv, in fidc, in spe et cbarilale, facileum idoncum caperc

29, 30). Ergo ubi illuddic.it Scriplura, ibi qiKxramus. quod venturum esl.
Quid ai! in Oenesi? Et factum est, cum luderet Ismacl 2. Pelrus carnalitcr sapiens infirmus. Ipsius et om-
et Isaac , vidit eos ludentes. Quis persecutus esl ? qiiem nium martyrum fortitudo ex Spiritti sancto. Cum ergo
perseeutus est ? Ludenles eos vidit Sara , et ait : Ejice camaliter adbuc saperet Pclrus, lurbatus ad interro-

ancillum el filium ejus. Quare ? Quia vidit cos luden- gationem ancilbc, negavit Dominum ler. Prrcdixerat

u--.. Sed lusum illum Paulus pcrsecutionem vocat euini medicus ;rgroto quid in illo luturuin eral : qui

quia lusio illa illusio eral. Si illusio , seduclio et dece- reger casus argriludinis sua? non noverat, et plus de
ptio cst. Omnis lusus puerorum simulacrum est ne- se xgrolus prxsumpscrat; sed vcrus inedictis vidcbat.

goiii majoris : ct quando major ludit cum minore Dixerat enim se cum Domino et pro Domino morilu-

quasi ut seducalur, scieus se babcre negotia alia qux rum (Matth. xxvi, 69-75, 51-55). Nondum autem po-
inlcndit , ct simulat quadani puero, id est inlirmo, lerat, quia inlirmus erat. At ubi venit poslea Spirilus
ludens cum illo. Major ual Ismael, et roboratus in sanctus missus de ccelo, et confirmavit eos in quos
malilia : sed ludens cum puero Isaac, seducebal Isaac, vcnit ; impletus ille fiducia spii ituali , ccepit jam vere
et quasdam fraudes ludcndi cum infirmo faciebat. paratus esse mori pro eo quem ante negaverat. Hac
Aniinadverlil mater Iusuin illum esse perseculionem. fiducia replcti omnes martyres tcnentes rectam fi- ,

Sic intelligens Sara maler lusum illum dixit : Ejice dem, non morienles nec paticntes pro falsa fide ,
pro
ancillam et filium ejus : non enim hcercs erit filius an- vano pbantasmaie, pro spe inani, pro re incerta; sed

cilloe cum filio xneo lsaac (Cen. xxi, 9, 10). Et Eccle- pro veriiatis pollicitalione, certuin babentes eum qui

sia dicit : Ejice bxreses et filios carum ' : non enim promisit, potentem esse qui cxbibeat; omnia pracsen-

bxredes eriuil hxretici cum Calbolicis. Scd quare non lia conlempserunt , in futura exarserunt ,
quae cum
erunt hxredes? Nonne de scmine Abrabx* nati ? Et fuerint illis prseseniia , non erunt praHerita.
quomodo Daplismum Ecclesix babent? Baplismum 1 CAPUT III. — 5. Esau carnales , Jacob spiriluales

liabent : bx-redem faceret semcn Abrahx* , nisi ab figurat. Spirilualis vitam Angelorum exspectat. llccor-
hxreditale superbia cxcluderet. Eodem verbo nascc- damini ergo, qui inlcrfuistis besterno die , duos filios

ris , eodem Sacramento ; scd ad eamdem bxreditatcm Isaac , Esau et Jacob ,

quomodo majori pracponitur

vita; seternae non pervenis , nisi ad Ecclesiam calboli- niinor (Cen. xxv et xxvu) : ut ad Jacob pcrtineatis ,

cam reversus fueris. Ex semine Abrabac nasceris; scd Esau non amctis. Eril autem Esau, qui vult carnaliler

filius ancillx foris propter superbiam. vivere, vel carnalia in futuro syeculo sperarc. Sive
crgo carnaliter vivcns, et talibus gaudcns in boc tem-
SEUMO IV '
(a).
pore, et lalia de Deo sperans ,
qualia bahent et mali
De Jacob et Esau (b).
et totam felicilatem suam in ipsa ponens de qua gau-
Jn feslo Vincentii martijris habitus. denl el iniqui ; aut cerle conleinnens istam pnesen-

CAPUT PRIMUM.— i. Spirilualiter sapere datur a •cm , et lalem sperans in futuro ; carnalis est , carna-

Spirilu sancto. Hesternx leclionis debilores nos esse lem babens iidcm, carnalcm spem, carnalem charita-
meminimus : sed sicul nos debemus sermonem, ita et
lem. Fides aulein spiritualis est, crcderc quod pro-

vos debetis audienliam. Et leclio quidem illa carnali- tector sit lemporaliter Dominustuus,ut vcnias ad illud

ler sonat : qui autem Spiritum Dei acccpil, spirituali- quod teinporale non erit ; et sperare te babiluruin vi-

tir sapit. Dixit enim Aposlolus , Sapere secundum car- lam Angelorum, non in corruptionibus carnis, non iu

vem Miors est (Rom. vin 6). El ad boc promisit Do- voluplatibus et illecebris , non in fornicationibiis et
, ,

niinus Paraclelum Spirilum verilatis. Ergo sicut pro-

ebrielalibus et gaudio cpularum carnalium, non in

supcrbia possessionum dominationis lerrena?; sed tan-

misil , et misit, ut unusquisque jam qui eum Spiritum
recepit, non sit temporalibus voluplalibiis servus, scd
lummodo quomodo Angcli vivunt.

dominus corporis faclus et servus Creatoris, dirigat

CAPUT IV. — 4. Vita Amjclorum beata ex visione

Dci. Vivunt aulem Angeli in gaudio, non crealura,

1
Sic Bcdse Mss. Gseteri libri, Ejice haerelicos et filios co- scd Creatoris. Caudiuiii enim creatur.x' est quidipiid
rian.
'
necognilus ad gr. r. Llim. Par. Lov. 1
Par. ct l lim., m
via piicceptoritm Dci. licgius aiilcin
(a) Alias, de Diversis it. Ms. pnclcrit islliicc vcrba, pr&ceptorum l>ci : nec vcst.qin
(b) rossitlius bunc in Indiculo, c. 8, sennonem noUil : ejus nutcni, nec ; ac sic afflrmanter dicilar, oculi ejiu put-
qui quidein in negio Ms. inscribilur, u De bcnedictioiiiltus piloit. l'orlc non inalc, quando inlia, n. 7, alliriiians S«U-
t i.sau et Jacob. » tcniia est, patpitat mentu aeies, purgctur utvideat.
 1

_P S. AUGUSTINI EPISCOPl 50

gaudium Crcatoris cst quod noD videtur illatum. Abscnte luminc tencbrantur : sed illato h-
vidctur :

mentis. Beati mundo niine sola illuminanlur, id est quia sola Betiliunl lu-
oculis corporis, sed purgata acie
,

sunt? Quoniam ipsi men. Illuminantur quidein et cajtera niemlira lua

corde. Ad quam visionem bcati ;

Non cnim putetis fra- sed ut videri possint, non ut vidcre possint. Na.n lux
Deum videbunl (Mattli. v, 8). ,

terram , qua3 oritur, vel quse infcrtur, omnia membra perfun-

trcs quia gaudent Angcli cx co quia vident
Non ex eo dit; oculos ut videant; cusiera ut videantur. Sic
coelum vel quajcumque in bis sunt
«. , ,
aul
sed quia vi- omnes sancti illum.nati sunt, ut viderent, et ut quod
Kaudent quia vidcnt coelum et terram ;

videbant, pradicarent. Ideo illis diclum est, Vos estis

dent eum qui fecit coeh.m et tcrram.
tumen mundi {Matth. v, 14). Sed lumen, non veru.n
5 Deus non eslquid corporeum, nec quale formari
coelum lumcn. Quare ? Quia erat lumen verum, quod illumina.
uosira cogitatione possit. Iile autcm qui fecit
nec lerra nec quid ter- omnem hominem. Omnem hominem dixit : si de isto
ct icrram , nec coelum est , ;

nec quid coeleste nec quid solc dicerel, non dicerct , Omnem hominem; quia isle
renum potcst cogilari , ,

spirituale poteris cogitare non boc sol non a solis hominihus videtur. Videnl illuin ct
corporeum vel :

el minutissima animalia et muscae vidcnt

csl Deus. hominem aliquem grandem
Non tibi facias
pecora , ,

circumscribitur bumana forma istum solcm : illud aulem lunten quod Deus est, ne-
et
Pl pulcbrum
1 lllll
1 1 non HH/Uii~v..»
Il»ll
1 1 I 1 1 :
.

Non movidet, niside quibusdiclum est, Beati mundo corde,

Deus non continelur loco non tenelur spatio.
;
,

aureum Dcum non hoc est Deus. quoniam ipsi Deum videbunt.
tibi facias quasi :

Namauruni, unde libi vis facere Deum, Deus

ipse fccit; CAPUT VI. — 7. Lumen quod Deus est, quale cogi-

Non tibi propo- landum. Conamini cogitare fratres luinen veri-

et boc infirmum («), quia in lerra.
, ,

quale vides in coelo tatis, lucem sapienliai quomodo ubique pra^ens est
nus quia aliquid tale esl Deus ,
, ,

vel sidera vel quidquid rulgot omnibus : conamini cogilare lumen juslilire; prasens
vel lunam , vel solem ,

non boc est Dcus. Sed nec ite- est enim omni cogilanti. Quid enim est quod cogitat?
et splendet in coelo :

Qui vult injuste vivere peccal. Deserit juslitiam

rum ideo tibi non videatur Deus quod <ol quia
sol ,
,
:

diminula est? Conversus est ad juslitiam quid

tanquain rota qiuedam est, non immensum
lucis spa- : ?

lucis est el aucta esl ? Deserit eam integram illam relinquit

lium et dicas tibi Ergo Deus
:
inf.nitaj ,
,
;

facias il- converlitur ad eam, integram illam invenit. Quid esl

immensse ul quasitendas ipsum solem, et :

nec sursum ergo lumcn justitiae ? De oricnte boc surgit, et in oc-

lum nou habere linem, nec hac nec illac,
cideulem vadil? An unde
necdeorsum; et lamen lucem tibi immensam
propo- est alius Iocus oritur, aut

Dcum nec hoc est Deus. Deus quidem babilat quo venil? Nonne ubiqne praislo est ? Homo certe qui
uas :

Tim. vi , 16) : sed lalis lux est in occidente ,

si vult jusle vivere , id est , secun-
lucem inaccessibilein (
I

duin justitiam numquid doest illi quam intueatur ct

DOi) est rota uec potesl esse nola oculis carnis.
,
,

videal (a) secundum ipsam justitiam ? Ilerum in orien-

CAPUT V.'— 6. Quid cogitandum cum dicilur Deus.
Sed videre te posilus si velit jusle vivere.id est, secundum e:m-
M mriclKVoium errorem perstringil. si

sapientia, quidjustitia, dem justiliam, numquid deest illi ? Ibi enim est jusli-
potes quid cst vcrilas, quid est
diclum csl , Accedilc ad eum el illumina- tia : praeslo est juste vivcnli. Sccundum ejus regu-
quomodo ,

xxxm 6) quomodo est illud lumen ve- lam vident quemadmodum jusie vivanl et illi sicut
l
:
mini (Ptal. , :

Erat lumen verum quod justi bene vivcndo eam vidont ita cl injusti male vi-
rum , de qiio dicil Joannes , , ,

mundum; vendo non eam vident. Nam et ille jusle vivit cum
illuminat omnem hominem venientem in hunc
,

lumen ve- eam videt et ille ipsam videt ut secundum eam

quomodo Joannes ipse Baptista non erat ; ,

actus suos dirigat quia nisi secundum

rum. Dicit enim Joaunes evangclista, Non
erat ille : justitiae re

(Joan. gulam dircxcrit actus suos, in crrorem iniquitatis im-

lumen, sed ut lestimonium perhiberet de lumine
pingitur. Quia ergo et buic pra;sto esse poluit cou-
8).Non solum autcm Joannes Daptista verum lu-
ibi
i,9,
sistcnti nullo loco est, et ubique est sic justitia
mcn non erat, sed nec Paulus verum lumen erat
, :
, ,

ve- sic sapientia,sic vcritas sic castilas. Conamini ergo

nec Petrus verum lumen crat, nec aliqui aposloli
,

lumen quod illn- videre lalem lucem : sed non potestis, palpitat meu-
rum lumen erant. Etenim vcrum cst,
mundum. tis acics purgetur, ut videat.
minat omncm hominem venienlem in hunc ;

quia illuminabantur. Nam ct CAPUT VII.— Ut autem purgelur et videal, cre-

llli vcro lumina cranl ,

unusquisque dal ul purgari mcreatur. Quod crgo videre nou

oculi carnis nostne dicuntur lumina
,
; et

quidsunl?Si potestis , diffcrlc , ut curemini et videre pos-

jurat, Perlumina mea. Lumina ista ,

sitis.
desit sol , si desil luna aut lucerna , certe in lenebris
8. Fclicitasin futurosvatlo qualis speranda. Duo Tesla-
remanent. Ubi sunl lumina , videant ante se , prre-
menta. Non lamcn lale aliiiuid in fuiuro sxculo cogitelis,
bcanl ducatum pedibus , si lumina sunt ct lainen :

Quia possunt lu- «pialc nunc videlis : quia si lalc aliquid cogilaverU
luinina sunl. Quare lumina sunl ?
lis, el lalc aliquid dilexerilis cum
mundo vullis ipso
men recipcre. Etenim cum fuerit lumen illatum
;
, lu-
ncc ire exlra mundum, tollcre vobiscum vultis mundum.
men ipsum non sentil frons tua, nec auris tua ,

nec pes tuus sola

Non erunlibi isla. Lux ibi crit quanlam, undehoc rorat
olfactus tuus , ncc nianus lua , :

tequi vocantur oculi, sola scntiunt lumcn

ncscio quid, quod modo intelligimus el gaudemus.
membra in
,

Sed si habemus beucdiclioi.e.n a rore coeli , habe-

rar. et ulim. , vel qucecumquc
1
nihil sutti. Lov. , w eo 1
tunl At Mss., vi hissunt. Sic Mss. Kditi vcro, Sfcundum cnim rcguUim vidct.
(a) Foric, ut/iinum. («) torle, i / livai.
 ,

•n
SEUMO IV. 38

iniis ahundanlinm a ferliliiate terrx sic cst cnim sibi eremumesse isium muiulum.inlelligit in peregri-

bencdiclus Jacob (Cen. xxvn , 28) : ad eum perlinea- natione se vivere , patriam desiderare (a). Quam-
nius el non carnaliter vivamus. Quia unusquisque diu aulem desideral, in spe est. Spe enim salvi facti
,

carnaliler vivere , ideo major dictus esl Esau

sumus. Spes autem quce videtur , non est spes : quod
incipil

(Id. xxv Duo Teslamenta dicunlur in Lege enim videt quis, quid spnrai? Si aulcm quod non vide-
, 23).
mus, speramus, per patienliam exspectamus (Rom. vm,
unum Velus, et allerum Novum. Vetus promissioncs
habebat temporales sed significationcs spirituales. 24, 25). lsta paticnlia in cremo facit aliquid sperare :
,

Inlendat Charilas veslra. Si promissa est Judxis

si jam se pulat in patria , non pcrvenil ad patriam :

terra repromissionis, signilicat aliquid spirilualiler

si jam se putat in palria , remanet in via fit autem :

lerra rcpromissionis : si promissa csl Judxis civilas

non remaneat m via , sperel patriam , desideret pa-

pacis Jerusalem, significataliquid nomen civilalis Je-

triam, ne deviet. Nam occurrunt tentationes : ita post

rusalem dala est Judxis circumcisio carnis

Baplismum occurrunt. Sicut enim non soli erant ho-
: si ,

signilicat aliquam spirilualem circumcisionem : si stesJudxorum jEgyplii qui illos ab jEgypio perse- ,

jussi sunt Judxi uiium diem sabbaium observare de qucbanlur (ipsi enim prxlerili hostes erant, quomodo
septem diebus , signilicat spirilualem quielem qux unumquemque persequilur prxlerita vita sua et prx-
,

non habet vesperam. Nam et in ipsis septem diebus ,

terila peccata sua cum principe suo diabolo) , sed

in Genesi in omnibus diebus diclum est , Facta est

cxslilerunl in eremo ,
qui vellent impedire viam ; et

vespera (Id. i) : in septimo die non dicitur , Facla pugnatum est cum illis, et vicli sunt : sic posl Bapti-

esl vespcra. Septimo die qui vesperam non habet smum cum cceperil ambulare chrislianus viam cordis
signilicalur nobis rcquies scmpilerna , ubi nullus esl sui in spe promissorum Dei, non deviet. Nam occur.

occasus. Si dala sunt sacrificia Judxis carnalia per runi tentaliones aliud aliquid suggerentes , deliciai
,

viclimas animalium omnia significant sacrificia spiri- hujus mundi, aliam quamdam vitam, ut unumquem-
tualia. que de via detorqueant, et a proposito abducant. Si

CAPUT VIII. — Ergoquisicintellexerunt.quasiprx- autem isto desiderio

1
islas suggesliones eviceris, vin-

sens illis aliquid darelur pro magno, el futurum nihit

cuntur hostes in via.et perducitur populus ad patriam.

quxsierunt, nec spiriiualiter ea qux carnaliter age-

CAPUT X. — 10. Figurar noslrw ea quce Itraelilico pu-

baniur intel ligere valuerunt , ad majorem lilium

pulo conligerunt. Audi Aposlolum , quia ista figurae
,

periinent, ad vetus Testamenium noslrx 1'uerunl. Nolo enim, inquit,uos ignorare, fratres,
perlinent.
Novi discrimen etconsonantia. quia omnes patres noslri sub nube fuerunt. Si sub nube
9. Testamenti Veteris et

Vetus enim Teslamentum est promissio figurata :

fuerunt , sub caligine luerunt. Quid est , sub caligine
fuerunt? Non eis intelligentibus spirilualilcr qux
Novum Testamenlumeslpromissio spiritualiter intel- ,

lccta. Cum enim Jerusalem qux fuit in terra perti-

cum eis corporaliler agebantur. Et omnes per mare
,

ncat ad Velus Teslamenttim imaginem habetad Je- transierunt , et omnes in Moyse baplizali sunt , et om-
,

nes eumdem cibum spirilualem manducaverunt. Datum est

i nsalem qux csi in coelo , et pertinet ad Novum
Teslamentum. Circumcisio carnalisperlinel ad Vetus enim illis manna in dcscrlo (Exod. xvi, 15), sicut

Teslamentiim nobis datur dulcedo Scripturarum ut durcmus in

: Circnmcisio cordispertinet ad Novum ,

Testamenluin '. Liberaiur sccundum Vetus Testa-

isla eremo vilx humanx. El norunt quale manna ac-
menlum populus de ^Egypto cipiunt Chrisliani, quibus dixit ipsc Psalmus, Gustate
: liberatur secundum
Novum Testamentum populus a diabolo. Perseculo-
el videte, quam suavis est Dominut (Psal. xxxm , 9).

icSiEgypliielPharaopersequuntur exeunles de ./Egy- Et omnes, inquit, eumdem cibum spiritualem mandu-

plo Judxos : persequuntur populum chrislianum pec- caverunt. Quid est, eumdem ? ldeni significantem. Et
cata i[isorum et diabolus princeps peccalorum.
omnes eumdem potum spiritualem biberunt. Et altende
Sed
sicut Judxos usque ad mare persequunlur ^Egyptii quomodo unam remexposuit, et cxlera tacuit Bibe- :
;

banl enim de spirituali sequente petra petra autein erut

sicChristianosusqucad Bapiismum persequunturpec- ;

cata.
Cliristus. llcec aulem figurce nostroe fuerunl ( l Cor. x ,

CAPUT IX. — Eremus etl christiano hic mun- 1-0). Illissunt exhibilx, sed figurx nostrx fuerunl :

quia illis corporaliter exhibebantur , nobis spirituali-

dus. Inlendile , fratres , et videte : liberanlur per
mare Judxi , obiuuntiir in mari ^Lgyplii : libe-
ler siguificabantur. Ergo illi qui corporaliter ea te-
nuerunt, ad Vetus Testamenlum pertinuerunt.
ranliir Christiani in remissione peccatorum de-
lentor peccaia perBaplismum. Exeunt post inare Bu-
,

CAPUT XI. — 11. Isaacetliebeccain benedictioneJa-

liiiim ct ambulant per ercmum : sic et Chrisliani

cob, quid figurabant. Ad Ecclesiam perlinent omnes san-
,

poslBaplismumnondum sunt intcrra rcpromissionis,

cti. Jam videlc quia senucrat Isaac. Cujus personain
gessil Isaac, quando voluit benedicerc lilium suuin
sed sunt in spe. Sxculum aulem hoceremus est et ;

vere christiano est eremus post Baptismum,

majorem (Cen. xxvn, l)?Jam seuuerat : ubi scnectus,
si intelli-
vctustas; per scnectutein iiilclligo vetusiatem; ei per
g:il quodacccpit. Si non solumsignacorporalia in illo
vetusiatem intelligo Vetus Testamenlum. Iloc ergo
hanl, scd si etiam iu corde spirilualis elfectus, intelligit
Vetus Testamenlum quia illi non inlelligchanl, qui
1
Isthxc sentenlia, rircumcisio carnalis pcrtinel ad velus
Testumenlum : circumcisio , ctc. , omissa in editis fuerai. 1
Orbeiensis Ms , istu dcstderta.
festituitur cx Ms. Corb. (u) Porte, desiderut.
30 S. ALGLSTIM EPISCOPI ^.0

sub nubc luerunt, ideo dicuntur caligasse ocnli Isanc. interfccti esscnt in mari bostes eorum, cl fluctibys

Caligo oculorum corporis Isaac, caligincm significat obruti essent inimici eoruni, desidcraverunl idoluni

mentinm Jud.ieoruni : senectus Isaac, veiustalcm si- facere, quia non vidcrunt Moysen (Exod. xxxu, 1),

gnifical Vetcris Testamenti. Quid ergo, fratres? Vnlt ct non intellexerunt sccum praesentem Ociim ; sed in

tamcn benedicere et majorem filium Esan. Minorem praesenlia hominis habenles S(»em, non viderunt ocu-
amabat mater, cl majorcin paier, tanquam primoge- lis homincm l
, et putare coeperunt quia non ihi csset
1
nitum : nam tcqualis in ambos justitia, sed erat clia- Deus, cum ipse solus per Moysen tanta pairarel .

ritasmajor erga primogenitum. Vult ille benedicere Quxsicrunt hominemoculiscarnis, quia non habebant
inajorem, quia Vetus Tesiamentum primo populo pro- oculos cordis, unde Deum in Moyse viderent. Perdi-
millebat 1
. Promissiones non loquitur nisi ad Judajos: dcrunl crgo primalum suum, quia conversi corde in

ipsisvidelur promittcre, ipsis videtur omnia polliceri. iCgyptum manducaverunt lentem.

Vocanlur ab yEgypio, libernnlur ab hostibus. pcr CAPUT XIII .
— Accipite. Populus Chrislianus esl;

mare ducuntur, pascuntur manna, accipiunt Tcsla- sed in ipso populo Chrisliano illi primatum teneni,
nientum, aecipiunt Legem, accipiunt promissiones, qni perlinenl ad Jacob : qui vcro carnalilcr vivunt,

accipiunl ipsani lcrram repromissionis. Non iniruin carnaiiier credunt, carnaliler spcrant, carnaliter dili-

quia illc benedicere voluit primum filium : sed sub gunl, adhuc ad Velns Tesiameninni perlinent, non-

fignra majoris benedicitur minor. Matcr enim typutn duin ad Novum ; adhuc in sorte sunt Esau, noiiduin

gestat Ecclesi.ie. Ecdcsiam autem accipite, fratrcs, in benedictione Jacob.

13. Benediclio minoris sub specie majoris. In-
non in bis solis qui post Domini adventum et nativi-
tendat Sanctitas vestra. Benedicere ergo volehat
tatcm csse coeperunt sancti; sed omncs quotquot fue-
runt sancti, ad ipsam Ecclesiam perlinent. Non enim
majorem filium Isaac senex caliginosis oculis, qnia
Vctus Tcstamentum ad Judicos directum erat. Quod
non ad nos pertinet paler Abrabam, quia ille fuit

Virgine, et nos tanio Vetus Tcstamentum non ab eis intelligebatur, ideo ca-
antcquam Christus nasceretur de
liginosi oculi dicunlur. Ul dixi, fratres, ad majoreni
post, id est, post passionem Chrisii facti suiniis cliri-
sliani : cuin dicnl Apostolus quia lilii sumus Abrahse, loquitur, ad minorcm pervcnit benedictio. Etenim
Rom. 12 Galat. ni, 7 mater isla, qua? in sanclis omnibus inlelligilur, id
imitando fidejm Abrahae ( iv, ; ).

Ergo nos imitaiulo illum ad Ecclesiam admittimur, csl, Ecclesia, qu;eintellexil propheliam, ipsa datcon-

el ipsum ab Ecclesia exclusuri sumus? Haec Ecclesia

silium filiominori, etdicit illi : Ego ipsa audivi patrem

signilicalur in Rebecca uxore Isaac : haec Ecclesia luum dicentem fralri luo : Vade, et affer mild venatio-

Ve- nem, ul manducem, et bcnedical te anima mea, ante-

erat in sanclis ctiam Propbelis, qui inlelligebant
lus Testamcntum quia promissicnes illoe carnalcs quam moriar. Nunc ergo, fili, audi me. Et dedit illi
,

consilium ul iret, afTerretque duos hsndos de proximo

spirituale nescio quid significabant. Si spirituale, spi-
riluales crgo ad iiiinorem filium : quia prior est car- grege ; et faceret illos matcr, quemadmodiim delecia-
batur pater ejus ; et maiulucaret, et benedicerct
nalis, et postea spirilualis.

CAPUT XII. — 12. CumalesdeEcctesiain sorle sunt filium suum minorcm abscnte majorc. Illc autem li-

pramisimus muit, et ail Fratcr meus pilusus est, ego autem lenis
Esau. Jam beslerno die Sanctilati ve,- :

slr.e, ideo majorem lilium dici Esau, ipiia nomo fit

sum; nc conlingat mc et compatpct pater mcus, et iiir

spirilualis, nisi cx camali : scd si perseveret in pru- telligat quia ego sumJacob, et acquiram non benedictio-

dcntia carnis, semper erit Esau : si autcm fiat spiri- nem, sed malediclioncm. At illa : Vade, inquit, fili,andi

tualis, esl filius minor; sed ipse minor erit major :

me : mulcdictio tua super me sil (Gcn. xxvn, G-13).

Namque cum Perrexit, et atlulit duos hcedos facti sunt, et appo-

ille enim tempore pncccdit, iste virlule. :

coxissel lcntem Jacob, desideravit Esau accipere, an-

suit palri suo : et quemadmodum prxdixil, quia non
illum agnosccbat in voce, teligit, invenit pilos qtiia
lequam veniret ad islam benediclionem : el ille ait ;

Da mihi primogenita lua, et dabo tibi lentem quam pellihus ha-dorum circumdederat mater brachia cjus :
illi,
crcdidil majorem esse, ct bcnedixit. In benediclionc
coxi (Gen. xxv, 31). Vendidil primogonita sua minori:
voluptatem lemporalcm, abstulit ille di-
majorem intcndebat, et benediclio ad minoretn per-
abstulil ille
vcnicbat.
gnitalem scmpilcrnam. Ergo qui lemporalibus volu-
platibus serviunt in Ecclesia , lentem manducant. CAPUT XIV. — Quid est crgo quod sub specie
majoris benodicitur minor, nisi quia sub figuris Ve -
Quam quidem coxit Jacob, sed non manducavit Ja-
teris Testamenli promissi pppulo Jiidx^orum, pcrve-
cob : idola cnim magis in ./Egypto viguerant. Lens
3
omncs crrores Gen- nit bencdiclio spirilualis ad populum Christiano-
eibus est ./Egypli. Per lentem
rum? Altendile, fratres: audiunt illi terram promis-
tium signilicanlur. Quia orgo Ecclesia einincnlior ot

minore de Gcntibus ventura

sionis, audimus ct nos : tanquam ad Jud;oos vidctur
manifestior in filio si-
Sonptura loqui dc terra promissionis, cl ad nos pcr-
gnilicabalur, lentcm coxisse dicilur Jacob, ct mandu-
vonil intellectus terrnc promissionis, qui dicimus Deo,
casse Esau. Etenim dimiscrunt idola Gentes, qu;c
Spes mea es tu, portio mea in terra vivcntmm (Psal.cxu,
colobant; Jiuhci autem serviebant idolis,nainconversi
6). Sed hoc ut diceremus, mator nos docuit, id est, in
corde in .Cgyptum, ducebantur per ercmum; ct cum
1
sio Mss. Editi vero, oculis liominimi.
1
F.diti, primo vromiltcbat; omissa voce, populo, qu.r * Mss., prorstarct.
exstai in manuscripUs, ' sic in Mss. At in odilis deea ex, syi-.i
 i[ SEKMO IV.

sanciis Ecclesia ipsa Propheiis docei nos', quemad- Sicomncsqnipro unitate Ecclesiae tolcrantalicnapec-
moduin spiritualiier inlelligamua ipsa promissa car- cala, Jaoob imilanlur. Quia ct ipse Jacob in Christo
nalia. cst :
siquidem Chrislus
scmine Abraham. Diclum in

1i. Peccata aliena patienler portanda. Sed non est enim, In semine tuo benedieentur omnes gentes
possel ad nos pervcnire bencdiclio , nisi jam (Gen. xxn, 18). Dominus ergo nosler Jcsus Christus,
inundali a peccaiis pcr nalivilatcm regoneratio- qui nullum peccaiuni fccit, porlavit aliena pcccala
nis, alinnim peccala pcr tolcranliam poriemus. Ge- et dedignalur portare aliena poecata, cui peccata
di-
nuil enim mater ambos filios. Inlendite, fratres : gc- missa sunl? Sic crgo'Jacob Iransit ad Christum posl*
nuii ununi pilosiim,alterumIenem. Pili pcccata signi- aliena peccata, id est, luedinas pcllcs. El quid esl
licant, lenitas aulem mansueludinem, id cst, miindi- dolus?
tiem a peccatis. Duo filii benedicnntur : quia duo 17. Venit enim ille sero, ct afferl quod jussil pater; et
genera benedicit Ecclcsia. Quomodo duos pepcrit invenit fratrem suum bcncdiclum prose: et non bene-
Hcbecca, generanlur in utcro Ecclcsiac duo, unus pi- dicitur altcra benediclione. Quia duo illi homines, duo
iosus, alier lenisquorum diversitaiem exposuimus.
:
populi crant : una benediclio unilalem significat Eccle-
Sunt enim Iiomincs qui nec post Baplismum volunt siic. Dtio auiem populi
ipsi sunt, qui csl et Jacob. Sed

dimiiicrc peccata sua, et ea volunt facere qu;e anlea alio inodo figurali duo populi perlinenles ad Jacob. Et-
faciebanl. Verbi gralia, si facicbanl fraudes, volunt enim Dominus nosler JcsusChiistus, qui ad Judccos et
ilerum fraudare : si mcndacium jurabant, volunt Genicsvenerat,repudiatusestaJudajis,qiiipertincbant
adhuc pejerare : si circuniveniebanl dolis innoceiilcs, ad filium majorem : tamen quosdam qui per-
clegit ,

voltmt adhuc circumvcnire : si homicidia cogitabanl, linebant ad filium minorem, qui spiritualiter cceperant
cadem cogiianl:si fornicabantur, si inebriabanlur, ca desiderarc et intelligere promissa Domini , non carna-
ipsa iiihilominus faciunt. Ecce Esau nalus pilosus. liter illam terram, quam desiderabant accipienles;
Quid fucil Jacob? Dicilur ei a matre : Vade, benedicat sed spirilualem illam civitatem desiderantes, ubi nemo
le pater tuus. Et dicit, Timeo, non accedam. Sunt nascilur carnaliter; quia nemo ibi carnaliter, nemo
enim homines in Ecclesia,qui timent misccri peccato- spiritualiicr moritur.

ribus, ne quasi per consortium pcccatorum in nnita- CAPUT XVII. — 18. Duo licedi , duo populi.
te maculentur, et per hacreses et schismata pcreanl s
. Hanc ergo cum coepisscnt desiderare , cceperuut
CAPUT XV. — 15. Quomodo Jacob sine dolo, et ium perlincre ad Jacob, qui crediderunt in Chrisio, et
doto. Quid ergo dicitur huic piloso Esau, qui nun faclus est grcx Doniini in ipsa Juda>a. Sed quid ilicit

bene conversalus estin domo? Nam et hoc de illis di- Dominus de ipso grege? Uabeo alias oves, quce non
citur : Erat ille agrestis venator, Jacob autem sine dolo «** de hoc ovili : vado , adducam eas , et erit unus grc.c
convcrsabalur in domo (Gen. xxv, 27). Ideoque cum elunus pastor (Joan. x, 10). Quas alias ovcs habet
amabal maler, cujus conversaiionem dulceqi sentie- Dominus Jesus Chrisliis , nisi de Gentibus? Juncla:
bal. Ipse est Jacob, qui noslea appellatus est Israel, sunl oves dc Genlihus Jud;eis ovibus. De Juda;is eniin
cuni luctaretur cum Angclo : el hoc in magno mysle- Aposloli. Inde eranl et quingenli fralres, qui vide-
rio. Benedictus, appellatus est Israel (Id. xxxn, 28) :
runt Dominum post rcsiirreclioneiii (ICor. xv, G).
ideoque quia sine dolo eral 3 . Intendilc, fratres moi, Inde erat ipse Nathanael, cui leslimonium perhibuit
et videte quam sine dolo fuerit. Nathanaelem Domi- Dominus , in quo dolus non cssel. Indc erant cenium
nus qnando vidil, quia noverat qualis esset, ait : Ecce viginli, qui cum cssent in domo, venil Spiritus san-
vere Israelila, in quo dolus non est (Joan. I, 47). Si clus, Ut eos perfunderel ,
qiicm promiseral discipu-
ergo ideo isle Israelila, quia non est in eo dolus; in lis. Inde erant lot millia bominum , qua; legimus iu
ipso Israel uliquc non erat dolus. Quid sibi ergo vult, Actibus Aposlolorum baptizala in nomine Cbrisli , ex
(|iiod dicilur, Venit fraler tuus cum dolo, et abslulil be- bis 3
qui crucifixerant Christum (Act. j , n , el iv ).

nedictionem (Gen. xxvn, 55)? Sine dolo eum com- Ergo indc erant ovcs , ct n.ulue oves ; sed non sohe :

wendat Scriplura conversantem in domo : Dominus bahcbat Dominus alias de Ccnlibus. Ipsi duo populi
etiam pcrhibet tcstimonium, quia sincdolo erat, cum tanquam dc diverso venicntcs , cliam duobus parieti-
dicil de Nathanaele, Ecce vere Jsraelila, i» quo dolus bus significantur. Venil enim Ecclesia Judaeorum de
non est. Quid silu crgo vult, cum dicitur, Accessil cum circumcisionc; venit Ecclesia Gentium de pra:piilio :

dolo, ct abstulit benedictionem («) ? de diverso venientes in domo K

conjuncli sunt. Idco
CAPIJT X VI. — 16. Ilccdinas pelles haberequid. Dolus Dominus dictus csl lapis angularis : dicit enini l'sal-
iolcrimquid signilicet, allcndamus; et vidcamus quid inus , Lapidcm quem reprobaverunt wdificantet , liic

debeal facere Jacob. Portataliena pcccala, el porlatcuin faclus esl in caput anguli (Psal. cxvn , 22) ; dicit ot
tolcranlia quaiiivisaliena : boc esl eniin liabere pelles Aposlolus, Ipso summo angulari lapide exUtente Clnislo
lia dinas: idest, patienlcr aliena porlal, non luretsuis. Jesu (Ephes. u, 20). Ubi est angulus, duo parielcs
1
negius etvictorinusMs., in scriptis Ecclesia proplicticis
docel nus, etc. ct
1
Mss. : . ergo. rauloquu |iosi dtio Mss. , id est, BOfdfnat
* l'orU:,perennt.
3 pelles, quod cst dolus.
Duo >iss., ideo sine dolo erat ; omisso, qnia. 1 portat.
Forte ,

(a)Quscstionem hanc Auguslinus iu qusst. 72 supeT Cen. 3

Bicdno Mss. rero, i -4 1 i i i rt lii.

muicat jain a st; in hoc ipso serinone liaclatani. k

Duo Ms.s., i/i Donuno.
SlNCT. AUGUST. V. (Ifeux.j
 . ,
: ,; ,

45 S. AUCUSTINI EPISCOPI

copulanlur : in angulo duo parietcs ,

nisi de divcrso ,
(lorum et portatio pellium : rem tamen significant,

nam cx una partc vcniiiui angu- qu;c uiio lcmpore (ieri potest. Simul cnim et arguil
non convouiunt : si ,

iuni non laciuni. Duo crgo liscdi , ipsi snnt duo po- justiis peccalores bxdos oecidere et pec- , quod est ;

puli , ipsa sunt duo ovilia , ipsi snnt duo parictcs ;

ipsi cata eorum misericordiler lolerat, quod est pelles
sunl duo cxci qiii sedcbant in via (Malth. xx, 30); porlare. Qiiaiiluui in ipso fuil, occidit h:cdos, occidil
pcccatorcs sed porlabal alieua pcccata et portabat
sunt duai naves in (pias lcvati sunt pisces (Luc.
: ,
ipsae
inleUigunlur duo cuin lolcranlia iucruil bencdici qtiia charilas omnia
v, 7). Multis in locis Scriplurarum
; :

populi : sed unum sunt in Jacob. loleral. Ipsa charilas erat in malre, et figuram cba-
ritalis ipsiiisgorebal mater qure figura omuium san-
CAPUT XVIII. —19. Hccdi cur populi. Quare :

pcccaiores
clorum erat, figtiram charitatis gerebat; quia sancli
haedi, dicct aliquis? Haedi nostis quia
iinii siiul, nisi qui habucrint charitatem. Quid cuiin
sunt : nain ad sinislram crunt haedi , ct ad dextc-
proderit, si linguis hominum loquar et Angelorum, cha-
ram agni (Matlh. xxv, 55). Sed qui pcrseveravcrint
ritalem autem non liabeam? Factus sum ceramentum
hsedi , ipsi erunt ad sinistram. Nam nisi prius hsedi
sonans, aut cymbalum linniens. El si habuero omnem
esscnt, non diceret Domimis : Non veni vocare justos,
fidem, ita ul montes transferam, charitalem autem non
Quando enim Dominus conversabatur
sed peccalores.
htibeam , nihil sum. Et si sciero omnia sacramenta , et
cum peccatoribus et manducabat cum publicanis, ,

justi ct per stipcr-

omnem prophetiam , et tradam corpus meum ut ardeam,
Juda^i qnasi agni, id est, quasi ,

charitalem autem non habeam, nihil mihi prodesl I

biam magis hirci , objecerunt Domino tanquam cri- (

Cor. xiii , 7, 1-5). Qualis est ergo charilas, quae sola

ejus dixerunt Quare magistcr
men , iino discipulis :

inullum prodest, sine quacalera nihil prosunt? Ergo

vester cumyublicanis el peccatoribus manducal ? Ilespon-
ipsa charitas dat consilium , et obedit (ilius cbari-
dens Dominus, quomodo sc defcndil?
Non esl opus,
latis.
male habentibus : non veni
inquit, sanis medicus , sed
sed peccalores (ld. ix , 11-15). Vocat
CAPUT XX. — 21. Isaac. in doloJacob figuram intel-
vocare juslos,
lexil. Quale consilium dai ? Utaccipiat ille pellcs h.-e-
ergo h;cdos sed ul non persevcrenl haidi. Occidil
,

dinas, ct accedat ad patrem. Majorcm qua;ril pater, et

cniin illos Jacob, et praeparavil inde epulas palri suo ;
qu;c in illa hc- minorem henedicit : Vclus Tcslainenluin Judajos in-
id est, ad intolligcnliam spiritualem ,

tuetur per litteram ct per spirilualein ejus inlelli-

nedictionc habebat intelligi ,
quamvis ligurabatur * in ,

gentiam Chiisliani in illo benedicuntnr. Intcndat

lilio majori : ad hoc occisi sunt hajdi, ct manducati
Sanctilas veslra niagnum mysterium, magnuin sa-
corpus u::um. Sic occidunlur pec-
,

sunt, ettrajccli in
cramcnlum. Dicil Isaac, Venit fraler tuus cum dolo
cata in peccatoribus, el transeunt interfecti in corpus l
de homine sine dolo. Sinc dubio Isaac ille ul erat
cujus Ecclesiai figuram gerebat Pe-
,

uniim Ecclesiie :

spiritu propbelico noverat quid agebatur, el ipsc

trus, quando ei diclum est , Macta et manduca (Act. x, ,

figurale agebat; omnia ponit in magna altiludine si-

15). Ergo ille agrcstis, istc iudomo mansuelus , : ille
cramentoruin : nain si nesciret quid ageret , irasccre-
major, ad illum videbanlur respicere be-
istc minor :

ad tur fallenli sc lilio. Venil inajor, et dicit, Ecce, pater

nedicliones ad istum pcrvcuiebant. Respiciebant
,

manduca : sicut jussisli milii , feci. Dicit ille : Quis es

illum, quia promissa carnalia promillebanlur
Juda:is :

8 tu ? Kespondit : Ego sum filiu.s tuus major Esau. Et

ad istum pervcniebanl ,
quia spiritualiter intelligenda
quis est, inquit, ille a quo jam manducavi ; cl beue-
erant, et accipienda Christianis. Ad istum
benedictio
jam dfci eum,et benedictus erit (Gen. xxvu,5155)?
non perveniret , nisi portaret peccala , qu:e ipse
3

Irasci videbalur, exspectabat ab oie ipsius Esau ma-

non facicbat.
lcdiclioncm aliquam in fratrcm cum exspeclal ille

CAPUT XIX. — 20. Aliena peccata

:

sic porlanda sunt,

maledictionem , eonfirmat iste beiiedictioncm.
ut corrigantur. Charilas. lntclligat ilaque Sanctilas
irasci! o indignari! Sed novcrat mysterium, etcaligo
veslra, quomodo sint porlanda pcccata. Sunt enim qui
oculorum cjus corporeorum signilicabal caliginem
porlarc sibi videnturpcccata.et tacent peccatoribus
aienlis Judscorum oculi aulcm cordis ejus vidcbanl :

jam ista simulatio detestanda cst. Porta pcccatorcm

alliludinein inystcrioruin.
non ut ames pcccalum in illo, scd ui pcrsequaris pec-

catum proptcr illum. Diligc peccalorem, non in quan- CAPUT XXI. — 22. Dolus, non dolus. — Yenil, in-

quanliim liomo cst.Quomodo quit, (rulcr ttwi cum dolo , et abstulit bencdictionem.
tum peccatorcst, scd in

nam parcisfc- Diccbamus videte quid csl * cum dolo : dolus hic
aegrum, pcrsequcris febrcm
:
: si
si diligis
non csl dolus. Quomodo dolus non esl dolus? Quo-
bri, non diligis aegrum. Dicergo quod vcruin est frairi

modo pelra non csl pelra? Qtiomodo dicioir inare, ct

iuo, noli tacerc. Qtiid cnim aliud agimus, quam dicere
non est mare? quia aliud signilical : sic dicilur p<-lra,
vohis quod verum est? Noli mendaciter ; aperta veri-
scd donec corrigatur, por- ctnon est petra; quia aliud signilical. Dicilur inons,
latc dic quod veriiin csl :

et non est mons : dicilur lco de tribu Juda Dominus

tclur. Divcrsis lciiqioribus licri poluerunl occisio b;e-
Jesus Chiislus, et nou est lco : dicilur agnus , ct non
1
»uo vss., qua; figurabatur ost agnus : dicilur pecus, et non cst pccus : dicilur
s verba: Hespiciebanladillum, quta, etc.,
islhaec
antc m
editisomissa restituunlur ex mss.
' nuo Mss. omiltuat, illc ut erat.
a l-ov.,
benedtctio pervei&et : oinissa nej antc particuu, > Duo Mss. ridcamus quid a>t omisso, dicciamus.
: ;
qua, habitur in cseleris 'ibris.
1
 ! ,:

4<s
SERMO IV 4b

vitulus , cl alitid est. Sic dkiliir doltis, cl non cst do- ma tucn, anlcquain moriar ; scd admove mihi oscuium.

lus. Qnare ergo dicitnr dolus, quxramns. Quare ditia Illtim non cst osciilalus l
: a paec cocpit lnijus benc-
stint illa omnia, qti;eramus. Quare dictus est lco? tlitiio. Quare osculo confirmavil pacetn? Qtiia cl ille

Propter foriitudincm.Quarediclus cst pelra? Proptcr propler paccm portabat alicna pcccaia. Et acccssit, ct

lirmitaiem. Quare ditius eslagnus? Propter innocen- osculutus est eum : el odoratus csl odorcm vestis cjus.

ii:im. Quare dielus est vitulus? Proptcr viciimam. Stolam cnim habebat fratris sui : id cst, dignitatem

mons? Propter magniludinem. Qnaro priinogenilorum, tpiam ille perdiderat, istc hahebai.
Qnare dititis esl

nianna? Propter dulcedinem. Quare ergo dolus? Jam In istojam bcne olebai, quod ille nutle perdiderat.

dolus vitleamus, ct inveniamus quare diclus Odoratus est odorem vcstis ejus, et benedixit cum et
qtiid sit ,

sil tlolus. Novimus enim quid sil pctra : et tamcn «II— dixit : Ecce odor filii mei, sicul odor aijri pleni , quem
cilur de hoimne absurdo ct duro pctra, ct dc homine bcncdixit Dominus. Odorem vestimcnli acccpit , ct
s
robusto el iinmohili dicilur peua el ad laudem inde ;
dixit odorcm agri. lntcllige Cbristuin in myslerio in-
duxisli firmiiatem, el ad \iluperationcm duritiam. tcriori, ct iutellige vcstem Christi Ecclesiam.
Novimus in petra lirmilaiem , et accepimus Chrislum CAPIIT XXIV. — 25. Utia rcs multis modis sigm-
petram : Petra autem erat Cliristus (I Cor. x, i). In ficata. Inlelligat Sanctitas veslra. Mullis enim modis
leone forliludinem novimus : ct lamen leo etiam dia- signilicalur una res : id est , Ecclcsiam quam si-
,

bolus nominalus est. In dolo quid novimus , ut acci- gnificant illi duo h.nctli , ipsam significat vcslis ista.
piamus in figura dolnm ,
quemadmodum accipilur et Quia una res mullis modis significatur, qu.T, nibil bo-
mons, qiiemadmodiim accipitur leo ,
qiieniadmodum riiin cst pcr cssenliam, omnia per figuram. Agnus s

accipilur agnus quemadmodum ,

accipilur pelra,et non potest essc Ico ; lco non polest essc agnus : Do-
caetera minus autem nostcr Jesus Cluisius et Ico potuit esse,
CAPUT XXII. — 23. Dolus in Jacob quid. Jacob et agnus : sed quia noc leo ncc agnus pcr esscnliani,
a mendacio defenditur. Dolus crgo quid est? Dolus ct Ico el agnus per figuram. Sic ba;di non possiint
est quando aliud agitur, ct aliutl simulalur. Quando csse vcstis, et veslis non polcst cssc luedi : Ecclesia
ilaque aliud est in intentione , aliud iu factis, thtlus vero, quia nec baedi nec vcstis pcr csseiiliaiii , et
dicilur. Dolus crgo in proprietate rcprehensibilis, hsedi et vestis cst pcr figuram; et quidquid aliud dici
quomodo pelra in propritiate. Qui dixerit pelram in polcsl.
proprietale Christuin, hlasphemat : quomodo viltilnm
CAPUT XXV. — 2G. Ecclcsia agcr. Odoratus cst
qui dixcrit in propiietalc Clirisium, blaspbemat. Vi-
vcstimenta ejus , et dixit : Ecce odor filii mei , sicui
tulus in proprietate pecus est ; in figura, viclima : in
odor agri pleni quem benedixit Dominus. Agcr isle
proprictate lapis tcrra ohdurala cst in figura , fir-
;
Ectlcsia csl. Probemus quia ager est Ectlcsia. Aiuli
niitas. Dolus in propriciale fraus ; in figura, ipsa fi-
Aposlolum dicentem fidelibus : Dei agriculinra eslis,
gura. Omnis cnim figuraia el allcgorica lcctio vel
Dei wdificatio Cor. ui, 9). Non
estis (
I soliun agerest
locnlio, aliud vitlelur sonare carnaliicr, aliud insi-
Ecclcsia, sed et agricola Deus. Audi ipsum Dominum
nuare spirilualiter. Hanc crgo (iguram ttoli noinine
Ego sum vitis, vos sarmenla , et Paler meiis ttgricola
appellavil. Quid est ergo, Venit cum dolo, et abstutit
est (Joan. xv, I el 5). In boc ergo agro laborans opera-
benedictionem tuam? Quia figuratum erat quod age-
rius, et sperans mercedem sempiternam, ipsc Aposlo-
balur, ideo diclum esl, Venit cum dolo. Nam ille
lus nibil sibi arrogat, nisi quanlum dccti operarium.
tlohiso bomini benediclionem non conlirmaret, cui scd Dcus incre-
Ego, inquit, plantavi, Apollo rigavil ;
tlcbebaliir jusla malcditiio. Non ergo erat verus illc
menlum dedil. Ilaque neque qui plantat esl aliquid, ne-
tltilns : maxime quia non csl inenlilus dicendo, Ego sed qui incremenlum dal Deus.
que qui rigal ;
(
I Cor.
sum /ilius luus major Esau : jam enim pacluserat ille
in, Getl). Quomodoservavit bumililaiem, ul adJacob
CUOI fralre suo , ti vcntlitlerat primogenila sua. Iloc
periincrct, ul ad ipsum agrum, id csl, Ecclesiam, ue
se dixit hahere palri, quod emorat a fralre : quod
amitierel stolam, cujus odor cral sicut tidor agri
ille pcrdiderat, in istum transierat. Non cnim primo-
plcni, et transiret ad superbiam Esau, carnaliter in-
genili honor exclusns crat de domo Isaac : primoge-
lypbo plcnus? Olet ergo ager dc vcsle
lclligcns et
nili honor ibi crat; in illo non eral, qui eum vendi-
filii : sed non ager illecx se aliquid csl, idcoadjecit,
deral : ubi erat, si non in minore eral? ldeo scicns
quem benedixit Dominus. El dabil libi Dominus de rore
hoc in mysterio Isaac, confirmavit beiiediclionem, et
cceli desursum, et ab uberlate terra:, et mtdiiludiiiem
dicit filio : Quid tibi fucturus sum? El ille : Dcnedic
frumenli el vini : et servicnt tibi genlcs, ct cris domintu
et me, patcr : non enim unn tibi est bencdictio {Gen.
Qni tnaie-
fratris tui, et adorabunl tc fitii palris tui.
xxvu, 57, 38). Isaac autein sciebat unam.
dixcrit te, maledictus cril ; cl qni bcncdixcril tc, bcne-
CAPUT XXIII. —24. Bencdictio Jacob. Quare
xxvn, 19-29). hcncdiclio Jacob
dictus erit (Ccn. Ilacc :

uiiaiu.' Adcrit Spirilus sanclus, ut dicam , et inlelli-

galis. VideauiUI ipsas benedictiones, tpialem bene- * Ktlili : llltim cnim csl osculntus. M. Bss. : itlum nnn esi
OSCItUUus. Scilicti Ksau.
rticlionem acccpit Jacob, ct tpialcm beneditiioneni 1
sic aliquot Uas. Editi vero, ct benedixit.
•tceejpil Esau. Ipse Isaac ad Jacob : Tu es filius meus ' i-.diii ci H8. corbeiensis, qwe nihit Iwrumesl per viilcn-

linm, oninii sunt per fiqnrnin. UeuiqatJ illfm llbi lc-ili.r,

Ksau? Hcspondit Jacob : Ego. El tlixil : Appone milti,
per csscntiam. Iiancui jhIimii libri conslauliM-, pcr ri.lcn-
et manducabo de venalionc lui, fUi, cl bcncdicnt teani- linm. nuiluiN lotis Virtorifium Ms. ti RugiUiH simiiH Biniliia
 :;

S. ACCUSTINl EPISCOPI -18

47
Esau nulla cssei qusBStto : prium, quid coinmune Jacob et Esau. Respondit an-
•i non benediowetar ci ,

sed non ipsa bcncdictionc nec lem Isaac (pater sane Esau non est osculatus '
) , el
bciicdicitur et ipse , ;

!
aliena.
ait illi, Ecce a fertilitate terra? erit habitatio lua , et a
lamcn ab hac penitus
CAPUT XXVI. — 27. Benedictio Esau. Audiamus rore cceli desuper. Dixit hoc et illi, ab ubertate lerroe, el

videamus quid a rore coeli : hoc ergo commune esl Jacob et Esau.
ergo quomodo benedicitur Esau; et
Ecclesiai filios et car- Quid est proprium Jacob? Servient libi gentes.
iniersit inler spiriluales ,

et eos qui Quid cst proprium Jacob? Ornnes fratres lui tibi ter-
nales; inler eos qui spirilualiter vivunt ,

Respondeus vient : et qui lc benedixerit benedictus erit ; et qui te

scmper carnalibus gaudiis delectantur.
,

venatus eslmilii maledixerit , malediclus erit. Babet et iste ncscio quid

autem Isaac, dixit ad Esau Quis ergo :

sil. Factum esl

proprium, quod non dictum esl Jacob : Et in gladio
venalionem,et inlulit miki ? benediclus

patrissui, exclamavit vives, et fratri luo servies. Sed ne tolleret liberum ar-
antem ut audivit Esau verba lsaac
me paler. Et dixit bilrium (jam hinc et heslerno diximus), adjecit, Eril
voce magna , el dixit : Benedic el

accepit benedkho- autem , cum deposueris el solveris jugum de collo luo.

Uli : Venit fraler luus cum dolo, el
Quid esl, Erit aulem, cum deposueris el solveris jugum
ncm luum.
Esau Jusle vo- de collo luo (Gen. xxvn, 59, 40) ? Liberum libi est, si
28. Jacob snpplunlatio.— El dixit :

Supplantalioenim^vocatur volueris , converli : non quasi duo eriiis , sed unus

catumestnomen ejus Jucob.

Jacol). Et nec ipsa supplantatio inanis est :

quia m Jacob. Omnes enim qui convertuntur ab Esau , ad

quomodo dolus. Non enim jam erat Jacob perlinent. Simililudo unum facit, dissimililudo
ligura accipitur,
ut vellet supplanlare fratrem facit diversitatem. Quid ergo? A rore coeli, et a ferti-
tanta malilia in fralre ,

est supplantator quando litate lerrce, ambo babent. Servienl libi geities el fra-
suum. Tunc cnim dictus ,

tenuit tunc sup- tres tui et (ilii patris tui, solus Jacob habel. Jn gladio
nianu fratris sui nascentis pedeni :

Supplanlalio au- aulcm tuo vives, solus Esau. Quiddam commune ha-
plantator esl dictus {Gen. xxv, 25).
bent, quaedain singuli.
lem carnalium, vita spiritualium est.
CAPUT XXVll. — Omnes enim carnales, cum in 31. Scriplurce et Sacramenta bonis et malis commu-
supplantantur, et flunt nia. Sunt mali in Ecclesia perlinentes ad Esau quia
Ecclesia invidenlspiiitualibus,
:

dicenlem, maxi- Rebeccse, malris Ecclesiae, de ulero

pejores. Audi Apostolum hoc ipsum
etipsi filii filii

nie quia ibi coinmemoravil odorem ,

quem hic ex- ipsius nali, et pilosi in peccalis camalibus persevc-

Isaac, dicens, Ecce odor /i/ii mei, sicut odor rantes, de illius tamen ulero nati. Habent ergo a rore
prcssil
quem benedixil Dominus. Ait ergo Aposto- cceli, et a fertililate terrae : a rore cceli omnes Scri-
agri pleni,

lus, Christi bonus odor sumus in omni loco : et adjecit, pluras, omnem sermonemdivinum : a ferliliiate vero

odor vitw, in vitam ; aliis odor

morlis, in lerrae, omnia visibilia Sacramenta ; visibile enim Sa-
Aliis quidetn
ad hm guis idoneus (11 Cor. n, 15, 16)?id cramenlum ad lerram perlinet. H;i?c omnia cominunia
morlem : et

est, ut intclligat quoniodo

odor moriis sumus in mor- habcnt in Ecclesia et boni et mali. Nam et ipsi habent
Ambulant elenim ct participant Sacramenlis el quod norunt fldeles
tem bominum , nulla nostra culpa.
: ,

3
norunt quam bene a Irilico et vino. Et babent de rore cceli quia su-
vias suas spiriluales, nihil aliud
:

invident, faciunt per omnes descendit sermo Dei de coelo. Venit senno
vivcre ct qui innocenlcr vivenlibus
:

puniat Deus; et fit cis ille Dei, et irrigat sed qui irrigel, etquid irriget, allende.
pcccata gravia, unde
:
illos

odor in mortem ,
qui esl aliis odor ad vilam. Nam Nam et illos irrigat et illos, bonos et malos : sed illi

ipse Dominus prius faclus cst odor bonus ad vitam bouam pluviam in radicem spinarum converlunl; illi

credentibus, et odor malus ad mortem

perse.|uenli- autem ad frucluin bonum pluviam trahunl. Nam simul

bus. Quia enim mulli illi

crediderant ,
inviderunt pluit Dominus super segclem et super spinas; sed

Judaei, et fecerunllantum scelus occidendo innocen- segeti pluit ad horreum, spinis ad ignem : et lainen

Sanctum sanctorum quod si non facerent, ad una est pluvia. Sic Verlnim Dti onines compluil.
tcm ,
:

Videat(piis(|uequa!em radicem habeat; videal quisque

inorlem cis non valerel bonus odor Chrisli. Ergo
sup-

planlatus est Esau in benediclionc palris (a). quo traliat pluviam bonam : si cam trahil, ut generet

29. llerum de benedictione E*mi. Uespondit au- spinas, nunnpiid ideo pluvia Dei accusanda est ? An-
dixil ad illuin, Dominumillum tuutn feci lei|iiain veniatad radicem, dulcis esl pluvia illa; duhe
tem lsaac,cl
esl verbuin Dei, donec vonial ad cor inahun, con-
non enim aliud poluit accipcrc Esau quod dictum
esi, el

omnes fralres ejus servient illi : libi autem quid fa- vcrtat ad fraudcm suam pluviam Dei , converlat
El
El dixit Esau ad patrem suum : Benedic ad bypocrisim , couvertal ad radices nialarum con-
ciam, fili?

me. Cum strangulatus esset Isaac id cst, CUin cupisceniiarum , ad pcrversitates ct depnrvntiottes
lamcn et :

suas. Incipit quidein gcnerare sed de plu\ia

esset. Magna res, magnum sacramentum,
uti- spinas,
coactus
benedicit. ettamen benedicit bona habel enim I rore eoeli. El quoniain non BX-
nam capiamus:coaclus :

(ludunlnr omnes mali a Sacrainentis Dei habel * et

quod bencdicil, vcruine^l.sed lanien coaclusbene-
,
et

dicit. Quid sit boc, atlcndite. Vulcainus

ipsain be- nuobus in Mss. deest, non cst osculatus.
'

victorinus Us. et Regius babent keMdkti» tua. ai

*
ct inteUigainus quid sil coaclum bcne-
,

ncdictionein ,
cxteri libri, liabilutio tun : juxia l.\\, he kataikiHs t-ou.
dicere. tt conseutit hehraus textos.

CAPCT XXVIII. — 30. Jn benedictione quid pro-

3
>ic Mss. cum l'ar. et l lun. At
bent de rore cnli.
i ov., <i trilico cl ivio, /w-

1
aegiut vs., siipjilaiittitor cniin. («) lorte, fratits.
» m
duobus vss. , Itabcnt.
 ,

49 SEUMO IV 50
ali uberUla terrx, <|iio<J norunt illi ,
qui jatn voltiei unt runl sibi imagines pbantasmatom suorum, et errave-
esse participes mysteriorum lidelium. runt, el rcprehendileos lides calholica ; et cmn ar-
CAPUT XXIX. — 5"2. Omnes genles spiritualibus guerentiir, cxclusi siint foras pondcre suo : aut in-
subjcctic. Cum ad anibos pcrlineanl isla , non la- venienlcs sibi litcs etsimultates cuni hoininibus, di-
men pertioeot omnes gentes oisi ad gpiritualee, viserunl se. Qui se ergo diviserunt, nisi ad quos per-
quia ipsi perlinent ad Ecclesiam, qu;u implevit to- linct gladius ille, de qno diclum est, In gladio tuo vi-
tuin orbem tcrrarum. Aticndile, fralrcs, el discerniie ves? Non quia gladius non accipitur in hono : nam
qu.iniuin poleslis, vel quanlum vobis Dominus dal. quemadmedum dicta sunt illa supcriora, id cst quo-
Oinnis spirilualis videt quia Ecclesia pertotum orbeni modo accipitur lapis ille, el ad firmilatcm propler
terrarum est una, veia, caiholica , et niliil sibi arro- Christum , et ad reprehensioncm proplcr stiiltum ;

gat, ei tolcrat peccala liominum ,

quos non poiesl quomodo loo diclus est Chrislus propler aliud, et leo
purgare de area dominica, antoqtiani veniat ille ulli- dictus est diabolus propter aliud : sic accipilur gla-
inus ventilator, qui falli non potesl , ut purget arcam dius aliquando in bono, aliipiando in malo. Scd bic
suam, et frumentem miltat in horreum, paleas au- non sine causa non datus cst Jacob , scd datus cst
leni det ad comburendum (Matlh. 111, 15) : quia ipse Esau : nisi quia aliquid mysterii significalur in gla-
habet cxcludere paleam, cl segregare a fnmiento, ct dio 1 . Quomodo et ipsa servilus non cst aliena a my-
pr.cparare liorreiim Iritico, paleis ignem. llaque quia slerio ; id est, quod diclum est, Servies fralri ttio :

novii, tolcral peccalores iu line scparandos. Per om- nam et magno myslerio dictum ost.
hoc in

nes genles pcccalorcs ct omnes camales mixli sunt CAPUT XXXI. 54. Conlra schismalicos. Ergo, —
spirilualibus, et scrviunt eis : spirituales aulem non fratres ,
qui se dividunt, ipsi habent gladium di-
scrviunl ;
quia de iilis proficiunl, cum ipsi deliciunt. visionis, el in gladio suo moriunlur, ct in gladio
Allendile, fratres mci ; dicam, si possum , et non li- suo vivunt. Sed quia verum dixcrat Dominiis, Qui
mcam, non tacebo : urgeor enim ut dicam : elsi mihi gladio percutit ,
gladio morietur (Matlh. xxvi, 52) ;

forte aliqui succcnsueiinl ; sed dent veniam , timeo videte illos, fralres mei, qui se ab unitale praacide-
cuim, uldixi; timori dcnt vcniam. Christus nemi- runi, in quol frusta pnccisi sunt. Nostis quot partes
licm tiinuil : nos autem Christum timendo non par- fecit pars Donati , ncc arbilror lalere Sanctilalcin
cimus, ne nobis, dum lales nolumus contristare, ille vestram ,
quia qui gladio perculit ,
gladio peribil.
non parcal. Quid velim dicere dignamini audirc, ct Diclum est illi, In gladio tuo vives. Sic et illi qui non
inlentissime advenere. Acce|>erunt ambo a rore coeli reccsscrunt ab Ecclesia, et lales sunt, quales si foris
clab ubertate terno, Jacob el Esau; ambo illud lia- essent. Qui enim amant honores suos in Ecclesia ,

bent quodjam diximus, quod novimiis, quod noslis :

omnino tales sunt ;
qui amanl 2
in Ecclesia com-
sed ui scrvianl ei gentes, non accepit nisi Jacob; quia moda sua ssecularia, et ipsi palea sunt ; sed ventus
carnales in Ecclesia per lolum orbem lerrarum non dccst, ideo non volanl de area : hoc est quod dico
scrviunt nisi spiritualibiis. Quare? Quia de illis profi- brcviler, lenlalio deest, nam volarent de aroa. Deni-
ciunlspiriluiles. Nam idco carnales homincs seivi que quando conlra illos aliquid egerit Ecclcsia ,
quo-
diciiulur : et si quod noluul faciunt ,
prodest tamen modo facile se praccidunt? quomodo facilc cxtra col-
spiritualibus mala conversatio carnalium ;
quia et cx ligunl, et nolunt dimillere principatum suiiiu? quo-
cadcm conversationc prohciunl, et per toleranliani modo pro ipso principalu mori volunl? quomodo te-
coronanlur. nere volunt sub se plebes et non dimillcrc plebes
—
,

CAPUT XXX. 55. Carnalibus cur non subjecta? unitati Cbrisli? quomodo voliint facere oves 3
suas,
genles. Inlcndat Sanctilas vestraquoddicimus. Illi au- quas suo sanguine non emerunt, ct ideo viles habenl,
tcm Esau non sunt datu; gentes : quia omncs carnales, quia non emerunt? Quid opus est hinc diulius dispti-
qni simt in Ecclesia, aul divisi sunt, aul facilcs sunl lare? Attendile illos per universam Ecclesiam, vi-
ad divisiunem. Ecce pars Donati indc facla est , inde dete tales, et eos qui intussunt, et eos qui inventa
esl , dc ipsis carnalibus carnaliter scntienlibus. Car- occasionc de area volavcrunt , et volunt secum tra-
nalcscrant : sed '
quia quxsierunt honorcm suiiui
hcre grana; spd grana vera el plcna lolcranl pa-
vel patienliam perdidernnt, inrenerunt adilum, etdi- leam, cl inanent iu arca usquc in lineiii quoiisque
,

vi->i sunt : aiiiavcrunt bonorcni suiiin, iniiltum ci tri- ciim pellibus h;e-
veniat iillinius vcnlilator : sicul ille
bucrunt, lypho superbix tuinucrunt, non babuerunt dinis toleravit alicna pcccala, et moruit accipere be-
loleraiiliain, id esl, non habuerunt charitatem. Scri- nedictioiicin paleruam.
pliun esl enim : Charitus omnia tolerat , omnia susti-

nel ; non amulatur , non iuflatur, non agit perperam CAPUT XXXII.— 55. Exlorta benediclio. Quaif

aulcm sugillatus (a) l-,aac bcncdixit ? Jam cnim ne-

( l Cor. xiu, 7, i). Ilaque quidquid aliud haberent,
cessitatc, jain coaclus palcr ejusdiiit illi , Eccc al
quia illud iioii babebant per qnod prodcst qnidquid
hahetur, diviscrunt se. Et quotquot hasreses vel prae-
'
sicduo Mss. Ijlili vero, in malo.
risiones et ochismata facta sunt, per hos carnales 2 l.ov., (jnienim unuml. H.
• \N. aegiuaearet voce, ooes.
l.uia sunt. Ant cnim carnalitcr scnscrunl , (!l lcce-
(n) supra in cap. ~l~ babetnr, tirangulatu» : quod videii

Particnla, sed, ct \a% bic [aulo po»t occunii, vel, ab- cei ud LXX graece essel calanachwtthotr Gea. y. t~, ;jp
;i|

cit a duobub Mn!>. 30, iiin iii io legilur catanuclttenthos, compuneto.

i i
51 S. AUCUSTLNT EPISCOPI
ubcrlute tcrra eril tibi habitalio et a rore cccli. El ne dolclcapul? Qui diiuilliuit Deum, ct cunt ad liga-
kleo tc pulcs bonum, In gludio luo vivcs, et fratri luo inenla diabolica, victi siinl a diabolo. Conlra si cm
tervies. Sed nc de le despercs, quia poles le corrigere, siigge.stiiin fucril, secundum corpus forlas^e eflicere
Erit autem, cum deposueris et solveris jugum de collo rcinedia diaboli , unde alius sanatus esse dicilnr,
tuo. Ecce ah ubcrtate lcrrae et a rore ooeli accipiet; quia acceplo ab illo sacrilicio suo, deseril perscqui
sed Isaac sugillatus projicit illi benedictioncm , non corpus, quia cor oblinuil : ergo cuicumque suggcsta
dal. Nonne (it inodo in Ecclesia malis honiinibus, qui fuerint ista rcnicdia scelerala , ctdixcrit, Moriar po-

voluut perlui barc Ecclcsiani, ut lolercnlur ad ncccs- lius, qiiain talibus rcmcdiis ular; si vult Deus, fla-

sitatem ipsius pacis, ut admiltantur, ut babcant Sa- gcllal el liberat me ; si novit quia necessarium cst,

cramenta coinmiinia? El aliquando scitur quia niali libcrcl me ; si anicm scit* quia debeo exire de hac
6uul, ct convinci forlc 11011 possunt ul cincndciiiur ct viin , sive contiislcr, sive l;ctcr , sequar voluntatem
degradenlur; ut excludantur, ut excoumiuniceiiiur, Doniini. Ecce enim posl parvum lempus qua fronle
iion possuul convinci. Si insliterit aliquis, aliquando exilurus sum ad Dominum? Non cnim boc mihi pra v-

itur in disruplioncs Ecclcsiae. Cogilur gubernator Ec- sianl rcuicdia diaboli,quod pr;eslat Deus, vilamaeter-

clcsiye tanquam dicere, Ecce ab uberlale terrcc erit nam. Quare crgo damno animye me* 8 emo paucos
tibi, el a rore cazli : utcre Sacramcnlis, libi manducas dics corpori inco? Qui b;cc dicit, et non il, nec ap-
judicium , libi bibis judicium : Qui enim munducat ct plicat corsuum ut faciat mala rcmedia , ulique vin-
bibit indigne, judicium sibi manducul el bibit ( 1 Cor. xi, cil. Unam rem dixi cxcmpli gratia ; videlis certe jam
29). Nosti quia admiltcris cx necessitale pacls Eecle- (|iianla diabolus suggeril. Vides illum certe languere,
si;e, non babcs in corde nisi perlurbationes ct divi- vidcs anbelantem in lecto, vides vix movcntein mem-
sioncs. Idco ingladio luo vives : nain in eo quod ac- bra, vix movenlem linguain , lassus isle diabolum
cipisa rore coeli,et ab uberlale lerr;v, non ibi vives 1 ; vincil. Multi coronati sunt in ampbilbealro pu-
non enim hoc lc delectal, autsuavis est tibi Dominus. gnantes ad bestias : multi in lccto vincenies dia-
Si cuim lioc lcdelectaret, et suavis libi esset Donii- bobiin coronantur : vidcnlur non se movere posse,
nus , imitarcris humililateni Domini , 11011 supcr- ct inlus in corde tantas vircs habenl , tanlam pu-
biam diaboli. [Quamvis ergo accipiat inysierium gnam exercent. Sed ubi esl occulla pugna, ibi oc-
bmnilitatis Domini a rore cccli ct ab uberlale culta vicloria.

lerra: , non tamen deponil supcrbiam diaboli ; cui CAPUT XXXIV. — 37. Murtyrcs imitandi. Quare
nibil faciam, qui scmpcr dissensionibus et sedi- isla Jiximus, fratres? Ut quando cclebratis natalitia

tionibus gaudet 8
.
]
Quamvis sil libi isla commuuio a marlyrum, imitemini martyres ; ncc putelis idco vobis
rore cceli et abubertate terrse; tamcu in gladio tuo dcesse posse occasioncs coronai, quia modo desunt
vivis, seditionibus cl dissensionibus aut gaudes aul tales perseculioncs. Nec modo enim desuni quolidie
tcrrcris. Mula ergo lc, et lollc jugum a collo luo. perseciitiones a diabolo , sive pcr suggeslionem , sive

CAPUT XXXIII. — 30. Epilogus, de pugnacontra per molestias aliquas corporis. Tu tantum scito te ha
diabolum cxemplo marlyrum suscipienda. Vincentii here Imperatorem, qui jam praecessit in coeluin : de-
marttjris natalitia. II;cc vobis, fralres , pro magni- dil libi viam qua scquaris, tene tc ad illum. Noli cum
titdiue mysleriorum fortc pauca ; pro tempore lanicn viceris, pcr superhiam tibi iribuere, quasi de viribus

ct pro viribus noslris cl pro vestris niulla dicla sunl: luis luctatus fueris : sed pnesume de eo qui dcdil vi-

ctsi forte cnuclcatius lucc quacslio discussa non esl, res, ut vinceres, quia ipse vicit sa*culiun (Joan. xvi ,

(lartini lanien magna mysleria,qu;eposlea si traclcnliir, 33) : el sempcr coronaris \ el mariyr hinc cxics, si

invenLuiilur 3
. Date vciiiam etangusli;e lemporis, elvi- oiiines tcnlationes diaboli supcravcris •.

ribus nosliis, etcapacitali vcslraj. Vultis.plus capcrc,

crescite : vultiscrcsccrc, bene vivite.Quicnim nonvult
SERMO V * (a).

licno vivcrc, non vull crescerc. Ilas vobis cpulas exbi- De luctatione Jacob cumangeto '.

buciii Doininus Deusnoster pcr natalitia marlyris sui Habitus paulo unte Pascha.
Vinccntii. Viiicentiiis nomen vicloriae cst. Amate au- lioni imitandi mali vero doncc ultimo judicio
i . ,

ii 111 ul vincalis 11011 enim dcesl pcrscculio diabo-

, : ;
discrctio fiat, tolerandi. Ilarc maximc rcgula disci-
lus perserutor cst, niiiiquain delil occasio corona» :

plin;c nccessaria esl viro chiisliano , ut verbum Dei

l.inlutn inilcs Christi inlclligat niigiiam, ct scial (picin

vincat. Numi|uid quia 11011 tc uigel boslis inanifcslus • ita duo Mss. Editi vero, cfficit.

mgct persecutor occullus

• Duo mss. csreat vcruo setf. koo , Bsale , si babereal
corporis, non tc
.
illecebris
sin autcm.
larnis? Qiianla suggciit mala ? qiiaula pcr cupidila- 5 Edili, damno animom nwam.
lem qnaula per tiinoicin? Qtlibus illcccbris pcrsna-
• Duo Mss., coronabervi.
, s Kdui ajJiiuut clausulaut : concerst, etc., sed ha?c alies.
dci ut cas ad sortilegos , ad malhemaiicos ,
quando a Mss.
• ln editis deest, cuin migrlo. Sed i:i Mss. nonnullis et m
Possidii indiculo, cap. 8,hahetur; ipsumque cauitulun
•
Editi, non tibi vives. Meltus Mss., ibi.
nenesis, quo lacohl lucta cum auRelo refertur, piu:lecluiu
1
()u:c ansulis includuntur, desunt in duobus Mss. essc anle ooncioneui patcl e\ scctione (5
ixio mss., discussa non cst, date tenuan , etc, omissis •
Fr.iendal.us. adcl. r. v. Sirni.
verbis istis, partim iwnen magtia, <•!(.•.
(a) aIus, 1 cx sumoudiaob.
 , '

!>3 SKBMO V.

audiat . ciim est in lioc sxeulo , ul olloml.it cum qui K conlra sunt . qui corporalilcr vidcnlur qtiasi rcd
vcnil sa;culiim salvare priino pcr niiscricordiam , ct dcrc; scd corporalis illa corr.piio quasi dilcciio est
postea discuterc per judiciuin l
. Et ideo Dominus no- ad bonain vitam vull illtim pcrv.nirc : et lanlo magis
ster Jesus Chrislus imilandura se nnbis prabnit ; ut vult cumcorripi, qiianlo illum amat. Sieel Dcusntim-
quoniain cliristiani suinus , aul ipsmn iinilcmur , aut quid iion nos diligit? iioii ad lioc nos liorlatur, uldi-
alios qui ciun imitati simt. Siml enim qiii.lam coriim ligamua inimicos nostros, ut quomodo possiimus, si-
qui chrisliani vocaiitur ct non sunt , quos partim di- miles illi siinus? Nam sic dixil : Estote autem vos pcr-
gcssit Ecclcsia, lanqnam siercora; ut sunl nmnes h.c- fccli, sicul Patcr vcster qui in ccelis est; qui solem suum
rcscs , ct onmia schisinata , quas ctiam comparaiitur oriri fncit supcr bouos et malos . cl pluil super juslos et

sarmentis infractunsls dc vite pra-cisis, ct palcis quas injustos{Maith. v, 48, 45). Quanta crgo dilectioesl in
ante ventilatinnem de area vendis rapil : suHtaiitem Domino, quando pro pcccaloribus et impiis Chrisluni
alii ,
qui inliis niali sunt , el ipsa commtiiiione catlio- crucifigeudum misit , ct prctio sangninis ejus nos re-
lica contineniiir ; qnns neccsse est loleret chYistianus dciiiit , qui ci inimici cramus , amando ea quse feeit
bonus usqiic in lincni ,
qnia vcnlilalio messis liujus pro coqui recil?Ciim crgo isla faccremus, misilDcu:,,
areae non eiit nisi dies judicii. Haec semper cantavi- sicut Apostolus dic.it, Filium suum (Galat. iv, 4) ; ct
inus vobis, et in nomine Christi arbitramur quia ha> eiini pro nobis itnpiis, ab aliis impiis occidendum tra-
rent pectoribns vestris. Istx Icctionos quse vobis lc- didit. El si nonduin lidclibus lanliim niiinus daliun est,
guntur, numquid mndo primum vobis leguntur , ct quid ergo scrvatur (idelibus ? Ecce quomodo Deus di-
non c:edem quolidic repctunlur? Sicnt aulem leclio- ligil bomincs. Atlcndamus, fralrcs; niunquid non il-

ncs Dei quolidie opus est ut rcpetanlur , nc sicculi los Qagellal? niiinquid non illos conipil? Si non illos

mala ct spinx nascanliir in cordibus vcslris , ct cflb- corripit , iuidc latncs? unde aegriludines? undc pesti-
ccnlseincn quod ibi seminaium csl : sic oportel cl scr- lentiae ct morbi ? Omncs enitn istae corrcptioncs Dei
monem Dei vobis sempcr rcpeli , ne obliti dicalis vos siinl. Sicut ergo ille diligit , et lamcn conipil : sic ct

non audissc ,
quod dicimus nos dixisse. tu , si babes aliqucm in potcstatc ,
quamvis servcs af-

Dcbila remiUenda
feclum dileclionis, noli lamenncgare flagcllum corrc-
2. inimicis. Inimicus sic dili-
plionis. Quia si negavcris non lenebis dileclionem
gendus , ul tamen corripiatur. Acccdunt multi , et , :

quia illemorilur in peccatis, qui forte corrcpius ca re-

modo lcmpus est ul in nominc Dei fcslinent accipere
gratiam Baplismi , credentes diniilti sibi omnia pec- liuqueret;etmagis libi imputalurveruin odium.

caia qua- antca commiserunt, prorsus omnia; elcvirc 3. Luctandum , ut Christi cltaritatcm el paticnliam
inde nibil debenli s Domino : quemadmodum servus imitalione prosequamur. Nemo ergo dicat : Quis islud
ille, qui ralioncm rcddebal domino smo, ct invenil il- potesl? Conicndite hoc implere in cordibusveslris;
8
lum deberc decem millia lalenloriun ; sic lamcn rc- tenelc , ut diligalis. Luctamini, el vincetis. Chrislus

cessil niliil debens , non qnia nihil ipse dcbebal , sed cnim ibi vincit. Contra quid luctamini? Conlra pccca-
quia ille miscricors crat, dimisit omnia , ct debilorem lum luctamini contra verba hominum male dicen- ,

absolvit. Et lamen, fralres, quomodo nos terruit ve- tium Ergo non le vindicas?crgo rcmanebis indcfcn-
:

bcmcnler idem ipse servus? Quia noluitdimillerecon- sus, el non illi oslendis? o si mecum baberel! Lucta-
servo suo, vcl diflerre solutionem ccntiim denariorum, mini, cl vincitc. Si cnim vcllet Christus juberc tcrra\

leplicavit illi dominus dcccm millia talcntoruiu ,

quai quando a Juda-is t.mta passus est, ut apcrla sorberet

illi dimiscral (Mallh. xvm , 23-5i). Ili ergo qui exi pcrscculores ejus, non posset?Si ergo qui habuit po-
tuii sunt de Baplismo nibil debcntes , etabsoluli om- lcstalcm, sic cos pertulit, quousque levarelur in tru-

nibus pcccalis, caveant nc si quis in illos peccaverit ccm , et pcndens in crucc ail , Paler , ignosce illis ,

et nolucrint ipsi dimiltcre, non solum deinceps non qtiiu ncsciunt quid faciunt (Lnc. xxiii , 34) ; lu , servc
illis dimiltatur, sed ctiam omnia qua: dimissa fueranl. redempte sanguine crucifixi Domini tui, non imiiabc-
repliccntur. Ncmo ergo dicat : Quis istud facil , aut
ris Salvatorem luuin? Quid cnim illi opus cral tanla
quis islud fecil? Dicendo sibi islud liomines moriun- I
)ali >
c,li Iicebat etn(>n P ati? N:ni » s «c dixit, Potesta-

lur. Dilige inimicum limm , dicit Dominus : et tu

lem habeo P onendi animam meam ,
et poteslatem habeo
,

Quis islud facil? Quia ipse non fecit, putat quia nemo «"» «cmo tollil cam a me; sed ego pono eam,
s ""' e '' rf « •

cl iierum sumum eam Joan x 1 8). Et sic fecil. Qui.l

poluil faccre. Bcs in coidc cst : unde vides quis illud ( » '

facil? 1'ulas cnim quia non dimisil ille qui clainat?

enim faclnm est fratres? Pendebat in cruce, quoino- '

Forle enim aliquando cb.mal aliqnis , ct jubct ca-.li

' lo ^ Compelcnlibus legimus : at ubi vidit complclas
bominem, cl pulas quia non dimisit. Qnarc? Tu quando
in sc omncs Scripluras, ul illi darent cliam aceluin .

cacdis lilimn luum , tenes odiuiu in corde luo? Ergo Perfcclum cst , ait : el inclinavil caput, ct cmisil spi

rcs in corde esl

rittun quasi ad boc slarcl, ul implcrcliir '. Cinn ?el-
: solus Dcus vidcl si diniissum cst. ;

Aliquando eniin non c;rdit aliquis, vitlctur parccrc

lel crgo, animani suam posuit. El idco illc Deus crai,

maiiu, el sa:vit in corde, ct oplat malc liomini inlus, illi boininrs , qui juxla ill crant crucilixi. Ille ci-

et vull eum nccari : tcnel coiUra illum malam volun- 1

\lss.,scd Ula quasi corporalis corrcclin, dilcclio cst.
J
latcm, quamvis nibil illi corporaliler rcdderc vidcalur. victorinus Ms. omitiii, tenete. Kortc legendum, t< • :•
< hristum ; \\i infra. n. <i.
1 Mss. habent, qnusi ud lioc adlioilarctur ut implcrclu. .

1
>I5S., et poatea discrctione pcr judicium. (a) lortc, qnod modo.
 , ,

55 S. AUCISTLNI EPISCOPl
tius iiioi itur, ilii lardius. Et cuni jiissum csscl ul eor- ( Matth. xxi , 45). Auferctur ab Ejsau, cl dabilur Ja-

pora ileponerentur dc cruce proptcr sabbatum, ut sc- cob. Ilirsulus nalus cral cl pilosus E»au, id est plc-

pelirentur, invenerunt illos latroucs viventes , ct cis nus peccatis ; hxrcbant in illo pcccata : ille autem ut

crura fregorunt ; Dominum autem jam (lcfuncliim , et accipcrcl prirnalum, acccpil pclles hacdorum in bra-

lamen unus ipsorum lancca percussit l.itus cjus , ct chiis; et sic illum beiiedixit paler, palpans bracliia

profluxit sanguis el aqua (Joan. xix, 50-51). Eccc prc- ipsius, ct invcnicns hirsutuin. Sed illi capilli (a) et pcc-

liiim lumn. Quid cnim profluxit dc latere , nisi sacra- cala porlabanlur a Jacob, non ba^rebant in Jacob. Sic

incntuni quod accipiunt lidcles ? Spirilus ,

sanguis ,
crgo ct Ecclesia Dei aliena peccata porlat, non sua,

ctaqua. Spuitus qucm cmisil, cl sanguis et aqua quai lolerans usquc in (inem ; sicul et Dominus Jesus
de latcre profluxcrunt. Dc ipsosanguine elarpia signi- Cln iblus alicna porlavit. Et benedixit minorem pater.

ficatur nata Eeclesia. El quando exivit sanguis cl aqua El quomodo benedixit? lMyslerium sanclum, qualcs
l
de latere? Cum jam dormirct Clirislus in crucc quia :
fuliiri erant . Volunl enim ocuios acutos Scriptura:.

Adam in Paradiso somnum accepit ct sic illi de la- ,

Dcncdixil filium suum minorcni : et vidclur deceptus

icre Eva producla csl. Ecce ergo prcliuni tuiim. Imi- quasi bcncdixisse aliuin pro alio. Venit ille qui ierat

tare humililatcm clvcsligia Doinini tui,et nolidicere,

ad venalionciii, apportans quod paler jusseral, et di-

non Scd cit Pultr, mauduca, sicul voluisti. Dixit lsaac Quis
Qilis islud facil? Esl circa to lorlc ct qui :
:
facit.

in illa turba si tu fcceris, sic libi compulabiliir, quo- es lu? El ille : Ego snm Esau filius luus major. El

inodo si invenias in arca unum granuin, ct palcas in- dicil : Ergo tu es Esau? Quis est autem jam qui attulit

linitas. Diflicile invonis duo grana simul juncta : scd milii escam , et mandncavi, et benedixi illum , et bene-

inlcr graiia palea commixla cst. Sic inlcr cos qui scr- dictus est (Gen. xxvn, 51 -40)? irasci deeeplori! o

vire volunt Dco , slrepiuis et mulliliido est malorum irasci fallaci ! Imo dic : Quarc rne deeepil? quare me
iiomiiium circumdans illos undiquc; quia quocuinquc fofellil? tollat benedictioncm illam fralor ipsius, el sit

te verterint, non invcniunt nisi malos suasores. Eslo in malis. Nonne clamat ba:c res iu mvsterio facU, u<

ergo ii t granum ct noli curarc dc palea. Vcniet lcin- major servial minori? Accipil ergo lalem et ipse be-
,

pus ut separetur. Idoo caniavinius, Judica me, Deus, ncdiclionem. Sed subjunxit : Eris servus fratris tui.

el discerne cmisam meam de genle non sancta (Psal. xlii, Ciun ille diocret, Numquid (inilw sunt benedictiones.

1). Ecclcsia illud dicit goniens inter peccatores. Puta- benedic cl me; ait, Cum illum lalem feci, tibi quid ha-

tis, fratres, quia ad boc vult se discerni Ecclcsia, ul ab beo dare? El dixit : Bencdic ct me, paler. Et cxtorsit,

hseresibus tanquamsarmenlis precisis scparetur?Jam el aoccpit benedictioncm prope similem, a rore coeti

ab ipsis scparata cst. Numquid ila dicit Ecclesia, Ju- ct ferlililale lerras omneni abundanliam Et subjecit

dica mc, Deus, et discerue causam meam, ut a parle statim, Et servies fratri tuo. Et cril tibi sic , cum sol-

Donali , aut ab Arianis , vel a Mauicbaeis segregelur ? veris jugum ejus a cervice lua. Quid est illud quod di-
Non sc rogat disccrni , nisi ab bis qui ci inixti sunt ctum esl, Et erit libi sic, cum solveris jugum ejus a cer-

(pios oporlcl ut tolcrct usquc in fmem. Sed hoc dicil, vice lua; nisi quia ostendit illos, quos Esau prafigu-
Judica me , Dcus , cl disccrne causam meam : id csl rabat, sic esse peccalores, ut in polcstale haberent
s
neciiin ipsis judiceret pcrdarindic judioii.Nam nunc cl iu libero arbilrio, niulari ct fralri conjungi ?

diclum cst, Dimitle zizania crcscere (Maith. xni, 50) :

5. Judcei Cliristianorum servi. — Allondite my-
el tolcianlur modo inali u bonis , in die jtidicii se- stcrium. Eccc Judaeus servus est Cbristiani. Et hoc

parandi. inanifeslum esl, et implcvil orbcm lerrarum, sicut

videtis, Jacob. Et ul novcritis quia de futuro diceban-
4. Jacob el Esau firjurw populi Chrisliani el Ju-
lur isla, considerate ipsam hisloriam et videle quia
daici. Et idoo Jacob ille qui modo leottis est popu- ,

him significat chrislianum

,

: ipsc cst enitn minor

,

(ilitis;
non sunt iniplela in ipsis duobus, M ajor serviel minori
(Id. xxv, 25). Ditatus enim legitur Esau mullum,
(|uia populus Judxorum Esau est. De Jacob quidem
ct regnare coopit in lola abuiulantia ld. xxxvi, 7 ).
nata csl gcns Juda.-oruiii , scd in ligura magis Esau (

Illo (/>) autem Jacob, ulpasccrel oves alienas. El cum

Judaei inlelligunlur : ipiia populus major reprobatus
est, populus aulem niinor primatum aocepit. Cum ccepisset redire, el timorc fratrcm suum, sicul modo
legebalur, mitiil nmnera nescio quanla pccorum, mil-
cliam iu utero luctarciiliir, ct tscdium maicr patcrc-
lit ct soiviiin qui dicat, Ecce muncra fralris tui (ld.
tur, quia impollebantur viscora cjus, ait : Quid milti
xxxn, 18). Nolnit enin vidore, priusquam muneribiis
sic? Melius milii crat slerilitas ,
quum ut hoc palercr.
placarot; et postca illtim accepiis inuncribus vidil. Et
Diclmi) cst ci a Domino, quod duo populi in utcro
ciun ad cum Jacob venisset, adoravitctim a longe(/(/.
ejus coulligerent, ct du;e gcnlcs, ct qttia major ser-
Quod diclum
xwui , 5 ). QuomodO ergo, Major scnicl minori
viet miiiori ( Galat. xxv, 22, 25). est ,

qiiando niinor \idclur adorare majorem? Sed idco

cuin in ulero esscnt, hoc dicltiin cst ilcrum in bcnc-
i^ia in bisloria non snnt implcta, ul iulolliganlur i\i'.
dictionc Isaac, cuin bcncdiccret minorem; pulabat
fuluro dicla. Minor lilius acoopil priniaium, et major
autem se benedicerc majorem. Pcrsonain Lcgis forc-
lilius perdidit primatum. Ecce Jacob implevit lerrani,
bal Isaac. Videtur Lcx dala Judxis : ct ipsuni regnuin
Mss., qualcs viri citvit.
1

daluin csl Cbrislianis. Allcndilc quia Lox vidctur - sic nostii ouiiics Mss. \t cdili, mitarc sc ct frairi cvih
regnum promittere. Judads dicilur, Propiere» aufc- jungi.
(a) Forte, ii!i.
rctur a vobis regnum, ct dabitur tjaiti facictlti justitiam
LU\ Forlc. ut.
57 SEMIO V. 5y

teuuil gentes ci regna. Jussit iaiperator U.mianus, tr dimiito, mii benedtxerit me. Ei benedixit illum

jajn Cbrisiianus, ut ad ipsara Jenisalein non accede- qnomodo? Mutando illi nomen. Non vocabem Jacob,
rent Juthci («). El sparsi per orbein terrariiin , facli sed hruel : qnoninm piivvaluisti cnm Dvo prwvalebis ,

sunl quasi ciisloilcs Librorimi iiostroruin. Quomodo el cnm hominibus (Cen. XXXII, 24-38 ), Ista benediciin
servi, quando eunt in audiloriuni domini ipsnrum, csl. Yidele iinuni honiincm : cx paiie langiiur, et are-
porlant post illos cotliees, el foris setlcnt; sic faclus scil; clex parlc hcnedicilur. Ipse uiius lionio ex parte
esl filius major lilio ininori (b). Nain aliquando ino- aruil, ct claudicat; et ex parte benedicitur, ct vigel.

venl l
aliqua in Scripturis; et de Jadseorum codicibus 7. Angelus leneri nolens quid
sirjnificct. Quid csi

cerii altquid cognoscilur. Ideo ergo sparsi sunt ,

ut autein ( quantutn Doininus suggeril, dicimus, sine
nobis Libros servenl. Major ergo minori servil. Vi- prrjudicio melioris intclleelus) quid est, Eceemane :

dete enim ciun quanta dignilale sit populus Cbrislia- jam venit, dimitlc me? Hoc esl quotl Dominus dicil
nus, el in quanla defeclione sil populus Juda-orum. post passionem mulieri, qu.TO volebat illi lenere pe-
Quando forle ausi sunt vel modicum movcre se con- des : Noli me tangere ; nondum enim asccndi ad l'a-
tra Cbristianos, quieillis conligcrint atulislisin recen- trem (Joan. xx, 17). Quid est boc? Nam et cuin lege-
ti lempore. Ergo modo verum est, Major servict mi- relur jpsa lectio, tractavi inde aliquando, qnomodo
nori. Quoinodo ergo illa benediclio, Erit libi a rore diccretur, Noti me langcre; nondum ascendi ad Pa-
cwli et a fertilitate terrw? Quomodo minorcm ,
sic et trem. Quare? Nemo illum tetigil corporaliter, nisi
majorem benedixit. Sed majori dictum cst, Et eris ser- ciun ascendit ad Patrcm ? Adliuc bic erat, palpavit
vns fratris tui. Et erit lioc, cum solveris jiujum ejus a cicalrices discipulus qui non crctlebat . Quomodo ergo
ccrvice lua. Quanli sunl qui sohcrunl jngum a cervice nolebal se langi, nisi quia boc flgurate dictum esi ?
sua, et facli suiil fralres nosiri. Quanli Juda:i credi- Illa mulier Ecclesia erat : el lioc est , Noli me lan-
derunt, altendite. El modo, quem Judaeum invene-
si gere, noli me carnalitcr tangere ; sed qnalis suiii,
ris, i i evangelizaveris illi Dominum Jesum Cbrisluui, mqualis Patri. Noli me tangere : quia non me, sed car-
ei credideril, nonne solvit jugum a cervice sua? Et nem nieain laugis. Dicil eniin in eveclione profcclus
qiiauta boc fecerurit primis lemporibus lidei millia?
sui Paulus, Et si noveramus secundum camem Chri-
Oiniiino qui liinc crediderunt, sicul legimus.ex servis slum, sed nunc jani uon novimus; el, Vetera transie-
facli sunl fralrcs et cohceredcs. runt, ecce facla sunt nova; omnia autem ex Deo (II Cor.
G. Lucla Jacob cum angelo. Non ergo Eccle- v, 1G-18). Quid esi, Et si noveramus secundum car-
sia qux dicit, Judica me, Deus, et disceme causam nem Cliristum, sed nunc jam non novimus? Quia
meam de genle non sancla, ab Esau se vult discerni.a qiiando eum carnaliler noveramus, non pulabamus
quo jam discrcta est , sed a Cbrislianis malis. Iste nisi quia bonio erat lantuni : at vcro postquam gratia
enim Jacob, in quo liguralur populus Cbrislianus, au ejus illuxit nobis, intelleximus Verbiim aequale Palri.
dislis quemadmodum Iuctatus sit cum Domino. Do- Tenebal ergo, et luclabalur, quasi euin carnali ba-
niiiuis eniin illi apparuil, itl est, angelus geslans per- biiu Jacob amplecli volens.
'
llle aulcm dicebat, Di-
sonam Dei : luctalus est cum illo, etvolebat illuni le-
mitte me; carnaliler quia ecce jam mnne
: est, ul spi-
nere et compicbendere. Luctabaiur ille; praevaluit,
rilualiler illuinincris : id cst, Noli me pulare homi-
el tcnuit; cuni leneret, non dimisil nisi benedictus. ncni Dimille, jam mane
*. quia est. Mane in luce
Dominus tlet, fratres, explicare lautum mysterium. veritatis inlellcxiiniis, et sapienlia:, per (|iiam facta
Luctaiur, praevalel; clvult benedici ab eo cui pracva- sunt omnia.Ipsa perfrueris, cum nox ista transierit,
luit. Quid esl ergo quotl luclalur, et vult tenere? Ait hujus s;eculi. Tuncenim
lioc esi, iniquiias lin mane,
Doininus iu Evangelio, Regnum ccclorum vim patitur,
ciiiii veneril Dominus, ut ita a nobis videalnr, quem-
et qui vim fachmt, diripiunt illud (Mallh. xi, 12 ). Hoc
admodnin ab Angelis videtnr. Quia nunc videmus per
est quod dicebamus jauidnduni : Luctare , ut leneas
specnluin in aenigmaie, lunc autem facie ad faciem
Cbristum, ul diligas inimicum (Supra,n. 5). Tenes
(I Coi . xin, 12). Teneaiiuis ergolioc, fralres, quod di-
enim Clirisliim hic, si inirnicum dilexeris. Et quitl di-
ctumest, Dimitteme, quiajam mane est. Scd illequid
cit ipse Dominus, id est, angelus in persona Domini,
dixit, .Yoh te dimiltam, nisi me bcncdixeris? Quia per
cum praevaleret, et teneret eum? Tetigit latiludinem
carnein nos prius beiiedicil Doiniinis. Norun! lideles
fcmoris cjus, et exaruil , el ideo claudicabal Jacob.
<piid accipiuni; quia per carnem benedicnntur ; et
Dicit ci : Dimitte me, jam enim mane est. Et ille : Non caro cru-
sciunt quia non esscnt benedicti, nisi illa
* movent nos. Abest, nos, a Mss.
Edili,
cifixa tlaretur pro sseculi vila. Quoinodo aiitcm bene-
(a) sirmoiulus boc loco jaiLat iiidicaii constatitinum nia-
goum, qui, teste cbrysostomo in 3 adversus Jud. liomil., dicilnr? Quia pnrvaluil Dco, quia lenuil foriiier, ei
Judaeos, quod nrbem suam contra interdictum iostaurare
jierscveravit, elde nianibus non dimisit, quod amisij
Bggressi essent, ampotaiis auricuHs male nndtatos in di-
versas regioues sparsil, utlerrori ca:teris essenl, ne idciu Adam. Tcneamus ergo lidelcs quod accepimus, ut hc-
in posterum conarenlur. sed |irofecto Jud&i Severo impe-
ranle jain craat palrio solo exclusi, ex Terlulliano in \| ••- nedici mereamur.
lo^., cap. 91, et 111). contra .lud., ca|i. 13. Inio ipsos lo.ij^e 8. Jacob et benedictus et clnudicans. Pars aruia
ante Severum Adrianus prohfoueratJerosolyniorumaccessu,
cx Eusebio, lib. i nistor., cap. 6. Itaque liic non singula- In Mss., qnasi cum caruali habitu.
1

rem homiiicin, sed euni prae OCUli» baoet Atlgustinus, (]iii sic iu mss.ai in editisdeerant istbaec verba, carnalUer.
!

Roinauum iinperium gerehat, eo quo loquitur asvo jain quiaecce jam mani est, ut spirilualiler iUumineris : idest,
c!iiiMia;iiis. \oli me pvtarehomineni. nimiUe.—iD B.,super hancvocem,
(b) Vki. Lnarr. in rsal. 10, u. li, cl iu rsal. jO, ii. !'. homiiuoi, ii' taiui iii margine, subaudi, t lantum. » U.
 »

50 S. AUGUSTIN) EP1SC0TI m
lacob voluit ftpparcrc, non per se lpsum, 6ed' per crcaturam
Jacob Chrislianos malos signifieat; ut in ipso
Bencdictus csi cx visibilem atque scnsibilem, ipianlum isla carne sen-
et benedietio sit, et claudicatio.
malc viven- liri potcst, apparuit; vcl per voccm sonantem aurl-
parte bene vivenlium, claudicat cx |>arte
bus, vel p«-r ignem oculis, vcl per angelum in aliqua
tium. Sed adliuc in uno homine cst utriimque
eril :

quod oplat in visibili specie apparentem, sed personam Dei geslan-

auicm dirempiio ct discretio poslea ;

tcnt. Sic inlclligimns fratres apparuissc Moysi

Psahno Ecclcsia, dicens Judicame, Deu$,et discerne
, ,
:

Dcum. Non enim majcstas illa, qua: fecit ccelum et

causam meam de gentc non sancta (Psal. xi.ii, I). Ila
pes terram, ct qu;c regit univcrsum miinduin, cui semper
sanc, quia dicit Evangeliuin, Si scandalizaveril te
enim inliaMcnt Angcli conlemplando cjus pulcbritudinern
tuus, abscinde eum et projice abs te. Expedit
tibi
1
puris mentibus oculis mortalibus bominis poiuii
unum pedem habentem intrare in regnum Dei, quam ,

apparere, nisi asstimpla visibili et sensibili crcatura,

cum duobus pedibus ire in ignem wlernum (Matlh.
habent in finc. qiuc ad istos oculos visibilescorporis pcrtinet : quan-
xviii, 8). Isti ergo mali praescindi
unum pcdein foriiter po- doqnidcm et ipsa Sapientia Dci, per quem facla sunl
Modo clauda cst Ecclesia,
invalidum habcl. Pagamos alleudite, fra- omnia, humanis oculis non apparerct, nisi humanam
nit, alteruni

Inveniiint aliquando Christianos bonos, scr- carnem assnmerct.

trcs.

vicnlcs Deo, et admiranlur, et addiicunlur, et crc-

CAPUT II. — 2. Moysi Deus pcr angelum appa-
ruit. Quomndo ergo Vcrbum Dei, id est, Filius Dei,
dunt. Aliquando atlendunt male viventes, ct dicuni
:

Sed malc vivcntcs ad latitudi- ut apparcrct oculis, carnem assumpsit ; sic sempcr
Ecce Christiani ! isti

pcrlinenl femoris Jacob lacti, qui aruil

l
Taclus Deus, ut apparcret oculis bominum, in aliqua crcatura
ncm .

aulcin Domini, manus est Domifli corripiens et vivi- visibili apparcre dignatus cst. Nam apcrtissime habcs
in Actibus Aposlolorum, qtiia angelus apparuit Moysi
ficans. Ideo ex parte bcnedicilur, el ex parte arcscil.
male viventcs in Ecclesia ostendil Dominus; in rubo (Act. vn, 50). Numquid ista Scriptura vera,
El istos
falsa est? aul vera, et ista falsa csl? Scd
quia inde est quod scriptum est in Evangelio.quia cum
ct illa illa

quid? Si christiani sumus, benc crcdimus ambas

crevisset herba, apparuerunt zizania : quia cum coepe-
si ;

rint liomines prolicerc, lunc incipiunt malos scnlire. sunl verffi. Si ergo ambx sunt vcr.-c, quomodo hic

Deus apparuit, quomodo ibi angelus dicilur appa-

llaecnota sunt vobis, ex dono Dei efficilur ut cogno-
ruisse, nisi quia illc Spiritus*, qui in Aclibus Apo-
scanlur. Scd modo tolcranda sunl zizania usque ad
stolorum dixit apparuissc angelutn, exposuil banc
finem messis, ne forte eradicando zizania, eradicetur
lcclionein quomodo apparuit Deus? llla declaratio,
simul et triticuin (ld. xm,2G, 29, 50). Venicl aulem
cxposilio est obscuritaiis Itujus ne intelligeres Dciun
tcmpus ut exaudiatur Ecclesia diccns, Judica me,
:

pcr se ipstim apparuissc, illic libi exposilum est quem-

Deus, el discerne causam tneani de genle non sancta :
cum Dominus veneril in claritale sua cum Angelis san- admodum apparueril Deus per creaturam, angelum.
Sic quid iniraris quia diciiur, ctim apparcl angclus,
ctis, et colligcnlur ante eum omnes gentes, etscgregabit

ponenlur Dixit Deus; cl vocavit Deus Moijsen, cl acccssil ad lo-

eos, sicul pastor scgregat oves ab hwdis : ct
cum; et dixit Dominus ad Moijsen? Qnia non atlcndi-
jnsli ad dexteram, hwdi autemad sinistram : ct illisdi-

regnum tur templum angelus, scd inhabitalor angcli. Ipsc

cetur, Venite, benedicti Palris mei, percipite ;

ignem wternum, qui prwparalus esl

cnim angclus templum Dci crat. Si cnim dignatur in
illis autem, Ile in
homine babitare et loqui, ul quando prophela loqui-
diabolo ct antjctis ejus (Id. xxv, 51-41).
tur, dicalur, Dixit Deus ; qttanlo magis per angeluin?
SEBMO VI' (o).
Et cum dicitur, Dixit Deus per Isaiam, tpiid erat
Dc eo quod apparuit Dominus Moysi in rubo (b). Isaias? Nonne homo portans carnem, natusde patre
CAPUT PBIMUM. — 1. Quomodo Deits Moysi ap- ct matre, sicuti onmes nos? El tamcn loquiltir, ct

paruit. — Cum sanctse lectioncs lcgerentur, in ca quai quid dicimus in cloquiis ipsius? Hwc dicit Dominus
scripta sunt in prima lcclionc, quae nobis rccitata cst, (Isai. l, 1). Quomodo crgo Deus, si Isaias, nisi quia

animo intendimus, et ca qu;c Dominus suggcrit, brc- Dcus pcr Isaiam? Sic ct hic loqucntc angelo dicilur

viler cum vcstra Sanctitale pai licipare curamus : nc Dcus loqui. Quarc, nisi qtiia por augelum Dcus?
oarnaliler accipicntcs divina mystarta, no» solum CAPUT 111. — 5. Dei apparilio quaic in rubo facla.
non proficialis, scd ctiam deficiatis. Occurrit eiiiin Advcriitc itaqiic soluia qux>slione eliain islud, in

primo aspcclibus noslris ex illa lcctione divina, quod oujtis rci signuin vidolur laotuin, quod in rubo appa-
Dcus apparuit Moysi. Apparcre aulcin pcr substan- ruil : ct rubus non coinburobatur, non inocndcbalur :

liamsuam, sicuti cst, nonnisi mundis cordibus digna- ol apparcbal tanquam ignis, et non inccndebat ru-
tur. Sic enim scripluin cst iu Evangelio : licaii btun. Putamus rtibum bonum aliquid significare, otim
mundo cordc, quoniam ipsi Dcuin vidcbiint(Matlh.\, 8). sint spinse? Si onim consumpsisset ignis spinas, si-

Oculis autem corporalibus sanctorum si quando Deus gnificarct quia ct verbum Domini quod dictum cst
Jmhcis, consumpsissct pcocala illorum, ct Lcx illa fi-
1
Sic Mss. Edili vcro, quia arucrunt.
*
Bmendatus cst ad cl. r. v. lilim. rar. Lov. vo\, mcntibus, qua: oniissa itt cditis fuorat, resliftitih
1

Ui) Alias, de Dtversis 17. c\ ms. uotbertino.

(o) Possidius iu Indiculo, cap. s, serinonem huuc videtur • sii- Mss. u editl s/ ergo umhr snut rcra\ qmwodo ifo
:

indicaro isto titulo « \m virg^ conversa iji sorpentenii et

: imijclus diciiur epparuisst, um quia illu sptnt f '."/i i"
* maiu; colorala, el aqua i:t sanguiucm. Aclibus, elc.
 , ;

i>\ SKIiMO VII.

iiirei ini iniiaies ipsoruin. Si enim sic ignis in rabo, remcdium, quod rcmcdiuni pra?sciilcm quidem sainta-
quomodo Lei in Judaris; sic suni spinae rubi, quo- tcm alTerebat, sed luturain sapicntiam pnedicabat. Ait
moda sic ignis bic non cranavit
peocata Judaeorara : Moysi : Suspende serpentem ccneum in media eremo in

spiuas, quooiodo Lex non cremavit peccala. ligno, el dic populo , Quicumque fuerit percussus , ser-
4. Nomen Dei. Loquilur anlem Doininus ad Moy- pentem islum inluealur. El percusni homines intueban-
sen (jain illa nosiis, et non diuiius vos lenere debe- tur serpentem, et sanabantur
( Num. xxi, 8, 9). Kt :it-

iiiiis, propier anguslias temporis) Egosumqui sum : : testalur Doniinus in Kvangelio lali signo. Nam cinn
Misit mequi est. Cum enim quaeveret nomen Dei, boc Nicodcmo loqueretur, ait : Sicul Moyses cxaliavil ser-
dictum cst : Ego sum qui sum. IDvc diccs filiis Israel pentem in deserlo, ila exaltari oporlct Eilium hominit
Qui est, misil mead vos. Quid est lioc? o Dcus, o Do- ut omnis qui credit in eum non , pereat , sed habeat vi~
inine noster, quid vocaris? Est vocor, disiL, Quid est, lam (eternam (Joan. ni, 14 el 15). Sed lioc esl, quicum-
Est vocor? Quia maneo in aeternum, quia mutari non que pcccussus fuerit a serpenlibus pcccatorum, Chri-
possum. Ka enim qu:e mutantur, non sunt, quia non stum intucalur, et habebit sanilaleni in remissionem
permanenl. Quod euira est, manet. Quod auiem muta- peccaiorum.
tur, fuit aliquid, et aliquid cril : non lamcn est, quia CAPUT VI. .— Ergo , fratrcs , ipsa esl mor-
mutabile est. Ergo incomrautabiUlas Dei isto vocabulo talitas, quae suscepta est a Domino, quam ncccssc est
se dignaia est inlimare, Ego sum qui sum. babcre corpus ejus, cujns cst caput liomo in ccelo. Iia

CAPUT IV. — 5. Aliitd nomen Dei. Quid cst ergo, Kcclcsia mortalilatem babet, quod vulnus inllictuin
quod poslca ilcrum aliud nomeii sibi dixit, cum dice- est per suasionem serpentis. Debemus enim mortem
relur : Et dixit Deus ad Moijsen : Ego sum Deus Abra- peccalo primi bominis:sed pcream ad vilam •
perve-
liam, et Deus Isaac, ct Deiis Jacob ; hoc mihi nomen est nienius acternam , per Jcsum Christum Dominuin no-
in sempitemum? Quomodo illac vocor boc ,
quia sum ; sirum. Sed quando venit ad vilam , el redit ad rc-
ct ecce liac aliud nomen , Ego sum Deus Abraham , el gmim? Iji fine s.rculi. Nam ideo candam lcnuit, ubi
Deus Isaac , et Deus Jacob? Quia quomodo est Deus linis est, ut ad prislinum revocaret.
incommulabilis, fecit nmnia per misericordiam, et di- 8. Quid manus el sinus Moysi : quid aqua. Qtiid
gnatiis est ipse Kilius Dei mutabilera carnem susci- illa manus? Cerium est quia et illa mamis popolum
piendo, manens id quod Verbum Dei est, venire et ipsum signilicat. Sinus bominis quid est? Sinus Moysi
subvenire liomini. Induil crgo sc carne mortali illc secretiim Dei. Cum esset homo in secrelo Dei, inco-
qni est, ut dici posset , Ego sum Deus Abraham, el lumis erat, ct bono colore. Kxiit a secreto Dei, pro-
Deus Isnac, et Deus Jacob ( Exod. m, 15). grcssus est Adam de paradiso olTcnso Deo, et factus ,

6. Signa data Moysi. Deinde signa jam attendite, est vitiosus. Facla est crgo manus illa alba sed re- :

quic signa dedil Movsi, cum diceret , Si mihi dixerit diit ad sinum, pcr sinum Domini noslri Jesu Cbristi ,
populus, Non te misit Deits : qiiibus signis ostendam quia ct recepit colorem. Quid aulem illa aqua? Aqua illa

misisti me? Dictiim est, Projice virgam, quam habes in signilical sapienliam. S:epe enim posita est aqua iu
inanu lua : projecilque virgam , et faclus est serpens, el similitudinein sapientiae : et diclum est, Ficl in eo fons
exhorruit Moyses. Ait ilerum Dominus, Apprehende aquce satientis in vitam celernam (Joan. iv, 14). Sed
caudam ejus, apprehendit, et facta esl virga sicul erat. aqua illa sapientia, qu;e in lerra sanguis elTecia est,
Dcdit cl aliud signum : Mille manum in sinum : et misit n»ii nobis osiendit Verbum carnem facttim et babi-
cam. Pioduc eam : produxil, et facta esl alba sicut nix, tantem in nobis ? Utique ostendit. Omnia ergo fuitii i

id csl, leprosa. Color cnim albus in cute huinana vi- populi * , signa sunt et mysleria de Domino nostro
tiosus esl. Milteillam in sinum iterum : misit, ct recepit Jesu Cbrislo. Kt si qua alia sunt in veleribus Libris
colorem suum. Dedit ci lcrliuin signum : Tolle aquam sacranienla, sive illa inlcllig;imus; sive non inlelliga-
de flumine, el funde in wqualem locum : lulit et fudit,et ,,IUS » qu^frenlem desiderant, non reprelieiidenlein.
conversa est in sanguinem. In his signis audiet te popu- Petamus ergo ,
qnaeramus el ptilsemus, ut aperiaiur

tus : si in primo non exaudterit , in secundo aulem et in nobis.lllis futuia praedicta sunt sacramenta : nos pr.u
3
tertio audiet l
(Id. iv, 1-9). scntia videinus in Kcclcsia .

CAPUT V. — 7. Quid significet virga : quid ser-

SKRMO VH a (a).
pens. Nos ea (juae sigtiificaiil, quantum Deus adjtival,
tendamus edicerc. Virga regnum significat; serpens
De lectione Exodi, de rubo in quo flamma eral et ritbus
,

non comburebalur (b).

morlalilatem. A serpente enim iiomini mors propi-
nata csl. Ipsam morlcm Domiuus dignatus cst assu- Num. 1. — Qux ndvcrlenda de apparilione in rubo-
incre. Virga crgo vcniens iu terram, serpenlisspecit:in • Ms. ctilbiMiinus, sed postea ad titam.
habuit ; quia regnum Dei , quod esi Chrislus Jesus
4
sic aliquot Mss. m edili, futuri ubcuU.
3 in i-.diiis
addiiur : corwera ad nominum, etc,quod ab
vcnil ad lerram. Morlalilatc indulus esl, quam infixit
est a Mss.
in cruce. Novit aiilem Sanclila= veslra quia quando *
castigatus esl snbsidio r. v. i.ov.

populus ille in ercmo ccrvicatus ct supcrbus miirmu- (a) Alhis, ex Cartbosise llss. edilus.
(ft)iiiuic serinoiitMii credbnus in l^ossfciii imliniln, cap. 0,
rassct adversus Deum, ccepit morderi a serpcniibus
noianiui his vcrbis De flamniS in rulio, in Exodo, c*i
:

et ip>is morsibus cadcrc. Misericordia sua dedit Dcus « (|tifMi iinii comborehaiur. » tdemque cst com Trecuna
edito in tmii. (i, « ne >'i> qood dietum esl Deo sd Mejseo,
1
Mss., w sccimdo aut in tcrlio audict. t Ego sitm qiti sum. » t^ui 1 aulalus iu Erasmiana quideiu i
 S. ALGUSTI.M EPISCODI 64

Cum divina lcciio lcgcreiur, magnuin miraciiium, gula Gdei, a rcgula vcrilatis 1
. ErgO ambas sentenlias
quod Moysen famulum Dci inlcnlissimum fecerat, propono : sit fortassis el lerlia, qu.c me lalet. Ex his

etiani nos corde exspectavimus; qnia intenti etiam autem duabus proposilis, eligalis quam voluerilis.

ipsi facli sunius, quomodo in rubo apparehat ignis, et Aliqui dicunt ideo et angclum Domini dicltim et Do-
ruhiis non cremabatur. Deinde advertimus sacram minum, quia Cliristus erat, de quo aperte propheta

Scripluram prius dixisse, quod angeins Domini appa- dicit quod sil magni consilii Angelus (Isai. ix, G).
ruerit Moysi in rnbo (Aci. vu , 30). Dcinde Moyscs Angelus enim officii nomen est, non natur;e. Nam an-
non jam quasi cnm angelo, scd lanquam cum Domiuo gelus grace ,
qui latine nuntius appellalur. Nunlius

loquebatur. Tertio advertimus, quod cum Moyses no- crgo actionis nomen csl : agendo, id est, aliquid nun-
men Dei quaercrel, ut liabcrel qnid dicerel filiis Israel, liando, nuntiiis appellalur. Qnis neget Chrislum niin-
inlerrogantibtis quod nomen Dei esset ,
qui iilnm ad tiassc nobis regnum ca-loium? Dcinde nngelus, id esi

eos misisset, respondit Ego sum qui sum. Nequc Imc :

nunliiis, inilliliir ab eo qui per eum aliquid nunliat.

transeunler, sed repclilione commendansadjecil Di- : Et qnis ncget Christum niissum? (|ui lolies dicit, Nop
ces ilaque filiis lsrnel : Qui est, misil me ad vos. Poslre- veni facere votunlalem mcam , sed voluntatem ejus qul

ino jam enuntialo noniine suo, adhue adjunxit : Ilwc me misit (Joan. vi, 38); ipse proprie missus. Nam Si-

dices eis : Dominus Deus patrum vestrorum, Deus Abra- loe, illa piscina, inlerpretatur Missus. Ideocui oculos

ham, et Deus Isaac, me ad vos. Ei

ct Deus Jacob misit luto inunxit , inde lavare faciem jussit (Id. ix , 7).

hoc mihi nomen csl in wternum (Exod. m). De liis, quod Nullius enim visus aperilur, nisi ejus qui a Chrislo

Dominus donat, audite. Magna quidem siint, tanquam miindatur. Ergo idein angelus, idem Dominus.

involucra myslcriorum Dei : qu;e si congruenter et 4. ln ea opinione cavendum Arianorum argumentum.

suflicienler conemur evolvcre , nec vires, nec lempus Sed hic occurril aliquid praccavendum. Non enim
surficient. dcsunt harelici qui dicant, Palris ct Filii dislare et

dissonare naluras, ct non eos esse unius ejusdemque

2. liubus (lamma inhccrenle non cremalus quid si-

griificat. Quod crgo brcvilcr possumus dicerc, non fru- suhslanliee. Calholica autem fides credit Patrem et

non sine alicujus significatione se- Filium etSpiritum sanctum iinum Dcum, unius sub-
stra, non inaniler,
rubus non cremabatur. stanlix Trinitatem inseparabiliter, oequaliter, non
creli, in rubo ilamma erat, el ,

quoddam genus conimixlione confusam, non dislinclione separalain.

Kubus enim spinarum cst : itcc in
Illi ergo qui pcrsuadere moliuntur Filium non esse
laude aliqua poni poluit, quod pcccalori terra produ-
Nam primiiiis peccanli homini dictum est, Terra ejusdem subsianti.TCcnjus esl Paler, argumenlaiiturcx
xit.

Ncque hoc quod Filius visus est palribus Paler, inquiunt, :

spinas et tribulos pariet tibi (Cen. 111 , 18). id-

ipsuni quod rubus non cremabatur, id est llamma non iion est visus ; invisibiiis aulem et visibilis divcrsa
nalura cst. Et idco inquiunt, de Palre dictum est,
comprehcmlebatiir , bonuin aliquid pulare debeinus. ,

Si eniin ilamina signiiicat aliquid boni, in qua angelus Quem ncmo hominumvidil, nec videre potest (I 1'im. w,
cum \d). Ut ille qui visus est non soium Moysi, sed etiam
apparebat, velDominus; unde ctiam vcnil Spiri-

lus sanctus, visac sunt illis lingiue divisa; velul ignis Abraha? ; non sohmi Abraha^, scd eliam ipsi Adam ct
c;eteris patribus, non Deus Pater, scd Filius polius
(Act. ii, 5) ; comprehendi debemus boc ignc, non au-
crcdalur, ut inlelligatur crcalura. Calbolica non boc
tem propter duriliam non cremari. Kubus quem non
cremabal, populus qui Deo reluclabalur. Spinostim dicit. Sed quid dicit? Deus Pater, Deus Filius ; in-

pnpulum Judaeorum signiftcabat rubus, (pio

commutabilis Patcr, incommulabilis Filius ; aeternus
igitur
Paler, cox-lernus Filius invisibilis Pater, invisibilis
Moyses miltebatur. El ideo rubus non crcmabatiir, ;

quia duritia .Iinhcoiuni, sicut dixi, legi Dei rcluclaba-

Filius. Nam si dixeris Patrem invisibilem, Filium vi-

tur. Nam si ille populus spinis non significarelur, sibilem ; dislinxisli, imo vero separasli subsiantias.

iion ab eo spinis Cliristus coioiiareliir (Mallh. xxvn,

Quomodo gratiarn invenisti ,
qui fidem perdidisii ?

Solvilur ergo ista qiuestio sic : Deus Paler ci Filius

29).
5. — Qui Moysi loquebutur, Chrislum fuisse, quorum-
el Spiritus sanclus, naltira propria
apparuil aiiicni quando voluil, cui voluit
invisibilis csl

; non ul csl,
:

dum opinio. Quod autein idein ipse ,

qui loqucbatur
sed ut voluil cui scrviunt oinnia. Si eniin anima lu.i
Moysi, ct angelus Domini ct Domlnus dicitur, magna
cuin sil invisibilis in corpore luo, ul apparcat profert
qwcstio est, ncc tcmcrariiiiu debet habere alfiriualo-
voccm, el vox in qua apparct aniina lu;i cuni loipic-
rcm, scd caiilum inqiiisiiorein. Duae sunt autcm scn-
ris, iion est subslanlia anim;e luae ; aliud esl illa ,
lenlia: ,
quu: liinc profcrri possunl , quarum qu;t-lihcl
aliud est vox ; ci tanicn apparel, et in ca re qn;e ipsa
vera sil, ambsc secvmdiim lidem siint. Ojiod dixi, quu>
nbnest : sieel Dens si in igne apparuii, non c>l i^ir.s:
nam earuni vera sil ; hoe dixi, qiiiilnuin eonim sensc-
si in liimo apparuil, non esl lutniis ; si in sono appa-
lit qui scripsil. Nam quando nos inquireiiles Scriptu-
ruil, iion est !;oiiiis. Non sunt luec Deus, sed indicanl
las scnlinnis aliquid, quod scriplor forte non sensil;
Deuni. Iloc retento.seeuii crcdinms poluisse dici Filiiun
lion tamen hoc seniirc debemus, quod abhorret a rc-
qui appaiuil Moysi, et Doinintini el angelnm Doniini.
cililione prxnotatur; al in
incerti aucioris csse limm. t
.'). .\//'oni»i sentenHa, angetum Moysi apptmuse non ,

et i.ov. Migustino tribuitur. Hic demuni, laruin abuii

,
CJnisiuin. Qui vero existimant rere eam augelura Do-
ntiiu per nos ui quinla scniioiuun elasse repouerelui' i.iter
du. ios.
1
Idili e.\ ( atlliiisi.ino ^ls. addual, u rcgiila pMfofU
 ,, ,

65 SF.KMO VII.
65
iiimi iiiisso, noii Chrisliim, scd angelum missum ;
ne- gnens el increpans
Judros, Dnra cervicc, el non ar-
cesse ert ul cxigaiur ab eis ratio, quare dictus sii Do- cumcisi carde amibus. Dura cenke, spinre non
et
cre-
ininus. Quoniodo cnim ab cis qui Chrislum fuisse di- mal;c. Vos sewpcr resistitis Spirilui
sancto. Ideo riibus
ciint. cxigilur quare dictus sil angelus; sic ab eis qui non cremabatur, quia flainm.c Spiritus ali spinis peo-
angelumdicunt, exigilur (piarediclussil Dominus.Sed catorum rcsistcbatur l
: Vos semper
resislitis SpirUui
illi qiiiCbrislum dicunl fuisse, jam coinniomoravi,quo- sanclo. Quem proplietarum non occiderunt patres vestri 9
niodoinde exeant, quare diclussit angelus. quia pro- (El unde agitur) qui accepislis Legem in cdictis Auijelo-

pheta aperle dixit Dominum Christum magni consilii rum, et non custodistis (Act. Vii, 51-53). Si diceret An-
Angcliun. Illi ergo qui dicunt angelum, respondere geli, ctnon, Angelorum; non decrant illi qui dicerent
debent quarc appellalus sit Doininiis. Kespondent et Cliristus est, quia dictus cst magni consilii
Aneelus.
ipsi : Sieut in Scripluiis prophcta loquilur, cl dicilur Angelus Chrislus, numquid Angcli Christus? Dicil
et
i|iiia Dominiis loipiilur ; nou quia Dominus est pro- aposlolus Paulus, quoniam semcn Abrabs dispensa-
pheta, ged quia Domiuus e>i in propheia ; sic ct cum tum est * : Dispositum, irtquit, per Angelos in manu
per angelum dignatur Dominus loqui, quomodo per Medialoris (Galat. 111, 19).
aposiolnm, quomodo per prophetam, recte dicilur et Dei nomen proprium. Jam ergo angelus, el
7.
in angelo
angelus propter se ipsum, et Dominus propler habi- Dominus,dicebatMoysiqu;rrenti nottiensiium, E479 sum
lanieiii Dcum. Cerle enim Paulus homo eral, et Chri- qui sum. Dices filiis Israel : Qiti cst, misit me ad vos. Esse,
slus Detis ; el ait lamcn ipse Paulus, An vultis expe- nomen est incommulabilitalis. Omnia enim qu;e mu-
rimentum ejus accipere, qiti in me loquitur Cltristus tantur, desinuntessequoderant, elincipiunt
cssequod
( II Cor. xiii, 5)? Dixil et propheta, Audiam quid lo- non erant. Esse verum, esse sincerum, esse germa-
quelur in me Dominus Deus (Psal. lxxxiv, 9). Qui num, non habet nisi qui non mutatur. llle habet essc
loquilur in homine, loquilur m angclo. Ideo apparuit cui dicilur, Mulabis ea et mutabuntur; tu autem idetn ipse
lioysi angelus Domiui, ct dixil, Ego sum qui sum '. es (Psal. ci, 27, 28). Quid esl, Ego sum qui sum, nisi,
Habilaloi is vox est, non lempli. /Elernus sum ? Quid est, Ego sumqui sum, nisi, Mu-
G. Difficultas in ea senlenlia diluitur. Nam si pro- lari non possum? Nulla creatura, non coduin, non
ptorea Christus erat, ciun angelus diclus sit ,
quia lerra, non Angelus, non Virlus, non Sedes, non Do-
unus erat ; t|uid facinius, quando Ahrabx tres ap- niinaliones, non Poteslales. Cum ergo sit nuc nomen
pirucrunl? quid hic dicimus? Trcs apparuerunt aiternilatis, plus est quod dignalus est habere nomen
el Abraham tanquam ad uniiin loquens dixit, Do- miscricordix. Ego sum Deus Abraltam, et Deus Isauc,
tnine. Quid dicimus? quare tres? An ipsa Trinilas el Deus Jacob. Illud in se, hoc ad nos. Si cnim hoc
eral? Quare crgoDominus? Quia Trinitas unus Domi- solum csse vellct quod est in se, quid essemus nos ?
iiiis, non sunt iresdomiiii : el Triuilas unus Deus,non Si inlcllexit, imo quia intellexil Moyses, cum ei di-
trcs »; una subslanlia, tres persona). Ncque cnim Pa- cerelur, Ego sum qiti sum, Qniest, mibil me ; mulluin
ler Kiiius est, aul Filius Paler esl, aut Spiritus san- lioc credidil csse ad honiincs, inullum hoc viiiit di-
cius vcl Pater vel Filius est. Sed Paler non est nisi stare ab hominibus. Qui enim hoc quod est et verc
Filii ; Filius uou esl nisi Patris ; Spirilus ct Palris et est, digne intellexerii, et qualilercumque luniine ve-
Fihi. Quaiuvis in illis tribus aliqui dicuni, (juod unus racissima: essentia?, vel strictim, sicnt coruscatione
ibi exccllebal, qucm Domiimm appcllabat Abraham, afflalus fucrit ; longe se videt infra, longc remolissi-
quaudo apparucrai ciun duobus, tanquam Chrislus iniiin, longe dissimilliinimi : Mcut ille ait, Ego dixi in
ciiin Angclis suis. Scd ipiid agimus, quia cuin duo ecslasi mea. Assumpla cnim mente vidil nescio quid,

niillcrcnliir ad Sodomain apparentes Iralri Abrahai quod plus ad illiim eral. IIoc erat quod veiuni er.it.

Lot, cl ipsc aguoscit in eis diviiiitaleni et cum duos ; Dixi, inquit, in ecslasi mea. Quid ? Projeclui sum a
videal, Domimun appellat (Gen. \\w, et xix) ? Et fucie oculorum tuorum (Psat. xxx, 23). Cuin ergo ad
ille in tribus Dominum, el in duobus ille Domi- id qiiod diccbalur, non ad id tptod vidcbatur, longe
iiiiiii. .Ne scparemus crgo Trinilalem ct laciamus in se iinparcni vidcrcl Mojses et quasi ininiis capacem,
Sodoma dualilatem, puto quod melius inlelligiinus ,' undc inllanimauis ipso dc.sidcrio videndi quod est
quia palrcs nostri Dominum in Angelis agnosccbimt diccbal Dco cuin quo loqucbalur, Oslende milii temet-
liabilanlcm iu habitatione iiilelligebant ; non portan- ipsum (Exod. xxxui, 15, 18) : quasi crgo ab illa ex-
tibus, sed insidcnli gloriam daliant. Qiiam sciitenliam cellentia essentix longe dissimilis desperaret, erigil
(•(iiilinnat non solum Epistola quae scribilur ad llc- despcraiitcm, quoniam vidit timcntem : tanquam di-

br;cos, ubi dicilur, Si enim qui per Angelos dictus est cerct, Quoniani dixi, Ego sum qui sum, et, Qui cst ,

sermo, faclus est /irmus (Ilebr. II, 2 [ loquebatur enim misit me ; inlcllexisli quid sit csse, et dcsperasli le

dc vcteri Tcstainento, commcndavit quod ibi Angeli capere : crige spcm, Ego sum Deus Abralium, Isaac
loqucbaniiir ; sed Deus in Angelis suis honorabalur ,
el Jacob ; sic sum quod suin, sic sum ipsum esse, sic

et per Angelos interior habitator audiebatur] ); sed siiiii cum ipso csse, ut noliin hoininibiis deesse. Si

cliani in Aclibns Apostolorum Stephaims dicil , ar- 1

IxJili ex cartliiisiano \!s., qitia spiritni flammai a spinis,
clc
• Editi ex Carthusiano Ms., et dicitnr ei, Domine. II auil, • c\ cartbusiano ms., dispensatum >><i a vete i ic~
Editj
Egasum qui sitm. stamettto usque ad novum. KtquomodQ dispensuUtm eu
'

1
t.diti cx (arthusiano Ms. addunt, dii. Lispositum inquit, clc

V
 ,;;

07 S. AUCUSTINI FPISCOPI CS

quo moilo possumus Dominum qua?rerc ct investigare aqua , simililudo imaginis corruptibilis bominis Sicut

eum <|iii est, ct quidem non longe positum ab uno- sanguis. Et boc quidem lit in corde impiorum. Nam
quoque noslrum : in illo enim vivimus, ct movcmur, Dcus iiicommulabilis inanet. Neijue enim quia ct

et sumus (Act. xvu, 27, 28) : laudemus crgo inefla- Aposlolus dixit, Commutaverunt , ideo mulalus cst
biliter cjus cssentiam el amemus miscricordiam. Deus.
Ameii. CAPUT II. — 3. Secundum prrcceptum Non ac- ,

SERMONIS VIII %
cipies nomen Domini Dei lui in vannm (Kxod. xx, 7).

De decem plagis et detem prceceplis , Qui enim accipit nonicn Domini Dei sui in vanum ,

riUGMENTUM (rt).
non mundabitnr. Nomcn Domini Dei noslri Jesu
Cbrisli vcrilas cst : ipsc enim dixit, Ego sum veritas
Alias in Fragmentis 2.
(Joan. xiv, G). Veritas crgo mundat, vanitas inqui-
1. Prius in fundamcnto posita rerum gestarum (ir-
nat. Et quoniam qui loquitur veritatcm, de Deo lo-
milate , siguificanliam debemus inquirere ; ne siib-
quitur, qui enim loquitur mendacium , de suo Inqnk-
iracto fundamento, in aerc velle rcdificare videamur.
lur (Id. vin, 44) : veritalem loqui , est ralionabiliter
Sed ad plagas dccem non pcrtinet quod primum fa-
loqui ; vanitatem aulem loqui, est slrepere polius,
clum est signi causa,ut virga in serpentem converle-
quam loqui : merito, quia secundum pnecepliim cst
retur. Aditus eniui ipse erat ad Pbaraonem ,
quo
dilectio veritatis, cui conlraria cst dileclio vanilatis;
(ommendabatur Moyses educturus ex ^Egypto popu-
loquitur auiein veritas, perslrepit vanitas : buic prse-
lum Dei : nondumautem contumaces feriebantur, sed
cepto secundo conlrariam videte secundam plagam.
divino signo jam terrebanlur. Virga signilicat regnum
Quae esl illa secunda plaga? Ranarum abundanlia
Dei idemque regnum Dei esse utique populum Dci.
:
(Exod. vm, G). Habcs expressam significatam vanita
Serpensautem tcmpus morlalitatis bujus; mors cnim lem, si attendas ranarum loquaciiatem. Vide amalo-
a serpenle propinata est. Tanquam ergo cadcntes dc
res veritalis, non accipientes in vanum nomen Domini
manu Domini in lerram , mortales effecti sunl : unde
Dei sui , loqui sapientiam inter perfeclos (
I Cor. n,
projecta virga ex manu serpens effecta est. Feccrunt
etiam inler imperfectos l
Non quidcm loqui quod
6) , .

ct magi Pbaraonis simililer ; virgis eorum projectis

capere non possunt; non tamen recedere a verilate,
serpentes facli sunt : sed prius serpens Moysi , id est,
et pergcre in vanitalem. Quamvis enim imperfecti
virga Moysi devoravit omnes serpentes magormn non capiunt si quid paulo excelsius fueril disputatum
(Exod. \n, 10-12). Tunc demum cauda comprebensa,
de Verbo Dci Deo apud Deum per quod facta sunt
,

idenlidem virga facla est , regnum remeavit ad

et
omnia (Joan. i, 1-5), possinlque capere quod intcr
manum. Sunt ergo virgic magorum populi impiorum
eos loquitur Paulus lanquam inter parvulos Chrisli
victi Chrisli nomine; cum in cjus corpus transferun-
Jesum Cbrislum , et bunc crucilixum (
I Cor. i, 25)
tur, lanquam a serpenle Moysi devnranlur : donec
non tamen illa est veritas et ista vanilas. Vanitasau-
redeat regnum Dei ad inanum Dei sed in fine mor- ,
tcm esset, si Christum mortem non iinplevisse, scd
lalis Sfloculi, quod significat cauda serpenlis ma- ,
phantasmate
iinxisse diceremus ; si vulnera illa in
gnum signum liat. Audislis qtwe debeatis desiderare :
fuisse,si sanguinem non verum, sed simulaiuni de
audile qiuc dcbealis vitare.
vulneribusemanassc; si falsas eum cicalrices, lan-
CAPUT PRIMUM. 2. — Primum praceplum in Lege
quam post falsa vulnera, demonslrasse. Cum vero
dc colendo iiiio Deo, Non erunt , inquit , libi diialii
ista omnia vera dicimus , facla dicimus, certa,ex-
prccler me (Id. xx, 3). Prima plaga jEgyptiorum ,
quamvis
pressa , impleta credimus et pnedicamus ;

aqua conversa iu sanguinem (Id. vn, 20). Compara

de sublimi illius et de incommulabili veritale non
primum praccptum prima: plagrc ; Dcum iinum ex
aulem
loquamiir, non tamen imus in vanilatem. Qui
quo sunt omnia , iu similitudine inlellige aqu.-c , ex
illa omnia in Cbrislo falsa et simulata dicunt , raaae
qua generanlur omnia. Quo autcm pertinet sanguis,
sui:t clamanles in palude : strepitum vocis babcre
nisi ad carnem mortalem? Quid cst ergo conversio
possunt, doctrinam sapicnt'uc insinuare non possunl.
aqiuc in sanguinem , nisi quia obscuratum est insipicns
'Dcni(|iie in Ecclcsia loquunlur lKcrentes verilati Ycri-
cor eorum ? Dicenles enim se ctse sapiintes, stulii
latem pcr quam facla sunt omnia. Verilaiem Vci-
facli sunl : et commutavcrunl gloriam incorruptibilis
bum carnem factum et babilanlcm in nobis ; Verila-
Dei in simililudinem imaginis corruptibitis hominis
tcm Cliristuin natum de Deo , iinum de uno, unigc-
(liom. i, 21-25). Gloria incorruptilulis Dei sicut
niliim ct co;clernum; Veritatem accepla forma scrvi
* Sermonis octavi fragmcnlumcmciulaium nattim cx virgine Maria, passum, crucilixiim rcsur-
cst jiivaniihus
diHtbus e. et fl. r. v. i lim. Par.Lov. — n. r. Praagiiiaiie, in gcnlem , ascendentem : ubique Vcrilatcm , ct quam
opcre cui titulus S. .rngitslini sennones decem nmtc pyj-
:

mumediti, i:onuv an. \H£), pag. 1-1 1, Bragmentum boc iu- pcrfccli capiant, el quam parvulus capcre potcst *

venit in codice Cassinensi , n. 17. m. Vcrilatcm , ct in panc, el in laclc; in panc magiio-

rum , in laclc paivulorum. Idcm quippe panis, u(

...
lutcr Eugypii excerpta, et in Mss. Regio et vidorioo
(a)
roperlum. Hujus tractatus imciiiinii lossulius tndiculo, m
'

a
tliuw hnperfectis. Duo MSS., ctiam iinperfccu.x.
l"lorus,
ei qutnn perfech
sic aliquol mss. ai edlti omittunt,
piant; halu-mqiic, ctqttam parvutus atpcic non potest. \i'
m
oap. .); ct Augustmus ipse, super \m\m 77, n. 27.
,m ^ik-ula, non, a negio codice.
 1

C9 SEKMO VIII.
10
!;ic hat, pcr carnem trajicilur. Qui aulem huie vcri- nis. Etenim concnmocrc cl gcnerarc, cliam peconiiu
tati contradkunt, et in sua vanitatc decepti decipiunt, est ; ratiocinari inlclligcrc,
liumanuin ost. Idco ratio
,

rauae sunt taedium infcrcntcs auribus, non cibum quaepraesidet in menle, motus inferiores carnis
tan-
menlibus. Audi dcnique liomines ralionabililer lo- quam rcgnans et dominans frenare debet, non immo-
quentes : Non sunt loquela; neque scrmones, quorum derate el illicile passim vageque laxare. Ideoque ipsis
non audiantur voces eorum : sed voces non inanes ; pecoribus natura datum est, inslilueiue
Crealore ut
quia in omnem torram cxiit sonus eorum , et in (incs non moveanlur ad fcminas et ad concubiiuni,
nisi
orbis terra verbu corum (Psal. xviii, 45). Si autem et certis leinporibus : neque eniin ratione sc cobibet
ranas vis e conlrario inlelligcre, illum versum Psalmi alio temporcpecus, sed omnino ipso moiu frigescentc
recole : Vana loculi sunl unusquisque ad proximum torpcscit. Ilomo aulem ideo semper movcri
potest,
suum (Psal. xi, 5). quia et refrenare inotiun polest. Tibi dominalionem
CAPUT III. — 4. Terlium pr;eceplum , Mcmento rationis Crealor dedil ; libi pracccpta coulinenliae,
dicm sabbati sanctificare enm (Exod. xx, 8). In terlio lanqnani in beslias inferiores lora, concessil.
Tenes
islo praxepto insinuatur quaulain vacationis indiclio, tu quod pecus non potest; et iileo speras tu quod pc-
quae cst cordis tranquillilas ac mcnlis, (|uam facit cus non potest. Laboras aliquantuin in continendo.
bona conscientia. Ibi sanctilicalio ,
quia ibi Spiritus non laborat pecus sed gaudebis seniper in aelcrnitate
:

Dei. Deniqne videte vacationem boc est, quielem. sd quam non pervenit pecus. Si opus latigat
,
, merces
Superqucm, inquit, requiescet Spiritus meus? Sv.per consolelur : et ipsa enim palientia cst interiorem mo
humilem el quielum el tremenlem verba mea (Isai. luni frenare, et quod babes comniune cum pecorc
lxvi, 2). Inquieli ergo rcsiliunt ab Spiriiu sanclo, noii tanquam pecus in oinnia laxare. Quod si con
rixarum amalores; calumniaium seminalores, con- lempseris le, et iu te imaginem Dei ' in qua fecit le,
tcntionis quam verilatis cupidiores, inquieltidine sua ncglexeris viclus cupidilale insinuataruin
, rcrum ,

non ad se admitlunt quietcm sabbali spirilualeni. lanqiiain amisso bominc eris pecus ; non quasi con-
Contra islorum inquieludincin dicilur , lanquam ut versus in naluiain pecoris, sed in hoiniiiis forma ha-
sabbalum habeant in corde sanctilicalionem Spiritus bens similitiidineui pecoris, qui non audis dicenlem,
Dci : Esto, inquit, mansuetus ad audiendum verbum, ut Noliie esse sicul equus el mulus, non hubenles intelle-
intelligas (Eccli. v, 13). Quid inlcllecturus sum? ctum (Psal. xxxi, 9). Sed forte eligis libi esse pecus,
Deum dicentem, Cessa ab inquietudine lua, non sit et libera vagarilibidine, nulla legc appelilum carnis
uimulliis quidam in corde tuo, per corruplionem vo- ad contincntiam rclrenando. Altende plagam si pe- :

litanlibus pbanlasmalibus el compungenlibus te : non cus esse non limes, saltein mori time *.
sit. enim Deum inlellecturus es dicenlem libi,
Ita CAPUT VI. — 7. Sexliun praeceptum, Non occidcs
Vacale, ct videte quoniam ego sum Deus ( Psul. xlv, (Exodi xx, 15). Sexla plaga , pustulae in corpore ct
II). Tu per inquietudinem vacare non vis, conlcn- vesica: bullienlcs ct scaluricnles, et incendia vulne-

tionum liiarum corruplione c;ccatus, exigis vidcrc rum ex favilla fornacis (Id. ix, 10). Talcs sunt ani-
ipiod iimi poles. Allendc enim el coutrariam terliam mae homicidales; ardent ira, quia per iram homicidii
plagam huic praecepto tcrtio. Sciuiphes nalae sunt iu fraternitas deperiit. Ardent homines ira, ardent et

lerra ^Egypti de limo (Exod. vm, 17); inuscac quac- gralia : sed alius est fcrvor sanitatis, alius fervor ul-
ilam sunt ininutissiime, inquiclissima> , inordinate ccris. Ardentes papuLe per toium conccpla homici-
\olilaiites, in oculos irruciilcs, non perinitlentes bo- dia scalent, et sanum non est : fervct, sed non de
ininem (piiescerc, dum abigunlur ct irruunl, dum Spirilu Dci. Nam elqui vull siibvenire, fervet; ct qui
abacta: rursus redeunl; sicul omnino vana pbanla- vull occidere, fcrvct : ille praecepto, islc morbo; ille

smaia cordis conteniiosoruin. Tcnele pra:ceptum, ca- bonis operibus, iste saniosis ulceribus. Si posseinus
veie plagam. videreanimas liomicidariim, plus plaiigercmiis, quam
CAPUT IV. — 5. Quaritim pncceplum esl, Honora pulrescenlia corpora ulccratorum.
palrem luum, el matrem luam (Id. xx, 12). Huic con- CAPUT VII. — 8. Sequilur. Nonfuraberis,(ld. xx,
iraria quaria iEgyptiorum plaga xuvo//.uia est(7d. vin, 15), pncccplum scptimum : et plaga scplima, grando
24). Quid est xuvo^uik? Canina musca : graccum voca- in friiclibus (Id. ix, 23, 25). Quod conlra pracceptum
liiiluin esl. Caninum est parenles non agnoscere. subducis, de coslo perdis. Nemo eniin habet injuslum
rs 1 1 i i lam caninum, quam cum illi qui gcuucrtint, lucruni sinc juslo damno. Verbi gralia, qui furatur,

non agnoscuntur. Merilo ergo cl caluli canum cacci acquirit vestem ; sed ccelesli judicio amillit fulcm.
nascunliir. Ubi lucrum, ibi damnum ; visibilitcr lucriim, invisi-

CAPUT V. — G. Quinlum praeccplum est , Non bililcr damnum : lucruin dc sua caccitatc, damntun do
nachaberis (Id. xx, 14). Qu.nia plaga est mors in Domini nubc. Neque enim aliquid sine providenlia,
pecora ^gypliorum (Id. ix, 0). Comparemus : da charissimi. Aut verc pulalis 3 , ca quac patiuniur homi-
homincm '
maechari mcditantem, conjugio non con- ncs, dorinienlc Deo pati? Passiin videntnr lieri h;cc.

tentum suo : appclitum (picmdam carnis in sc do- nubes colligi, imbres inhindi, grandincm jaci, tom-
niarc non vult ,
qui csl nobis pecoribusque commu- 1
Sic duo Mss. At cditi, contcmpseris tc in te, ct inuiqincm
Dei.
:
tinus Ms , ad hominem. Idemquc codex in marginc hs- ''
Editi: Si pecus cs, non times ; saltcm mori linus.
iul . « Vel, du liomincm.t 1
l dili: .iut cvcnire pulatie
 :

S. AUGUSTINI EPISCOPl 72
71

inns tcrram enncuti, cowscatione lerrcri ;

passim icm proxiini furari. 8ed dc furlo siipcrius jarn pr.c-

patanlur lieri, et quasi ad divinam providenliara non ceplum est; nbi inlclligas et rapinam. Non cniin de
p«al- fiuto pncciperet, ct dc rapina taccict Scriptnra,
periinere. Conlra lales eugitalioues vigilat illc nisi

iniis Landule Dominum

:
dc lerra (cum laudcs diclJB le inlelligere voluisset, quia si poenalc est claoeufa

dc draconcs el omnes abijssi, ignis, aiilcrrc, iniilto majoris pocna; csl violenter ciipere.
cssenl Cflelo),
qutc faciunl Aufcrre ergonolcnli (a) sive occultc, sive |ialam, babet
(jrando, nix, glacies, spiritus tempeslalis,

verbum ejus {Psal. cxlvih, 7 el 8). Ergo qui suo inalo pncceptnm suum. Concupisccre aulem rem proxiini,

desidcrio forinsecus furantur, juslo Dci judicio in- quod nolal Dciis in cordc, eliamsi juslam ibi succcs-

trinsecus grandinantur. si possent inspicerc agrum sioiiem ipucras, non licet. Denique qui volunt rcs

cordis sui, profecto lugerent, dum ibi non invenirent alienas lanquain justc possidere, b:credcs se qnJuriMt

quod in os inenlis mitterent; etsi in filrto suo inveni- lieri a morientibus. Quid enim tam jusium vidctur,

rent quod in aviditalem vcntris millerent,

major fa- quam rem sibi dereliclain possidcre, babcrc jure coin-
pericu- muiii? Quid apud facitboino? Diinissuin esl inibi
ines esset bominis inlerioris, major famcs,
ct te :

losior plaga, et gravior more. Multi morlui

ambulant, hccrcditale consecutus sum ; testainenlum lego. Nibil

et uiulii facinorosi de vanis divitiis

exsultant. Denique videlur justius ista voce avariliiB. Tu laudas quasi
intus locupletcm dicit Abs- jure possidentcm Deus damnal injuste concupiscen-
scrvum Dci Scriplura : :

anle Deum tem. Vidc qualis es, qui oplas ab aliquo hae-
conditus, inquil, cordis vestri homo, qui esl le

dives (1 Petr. in, 4)? Non ante bomines dives, scd redem licri. Non vis ul habeat buiredes. ln h;credi-
ibi divcs. Quid bus autein nihil cbarius priinogenito. Proiude
unte Dcum dives; et ubi Dcus videt, in pri-

libi prodcst, si ubi liomo non

vidct, furaris ; et mogeniiis tuis puniei is, qui concupiscendo res aiieuas,
ergo
ubi Deus videt, grandinaris? id quod libi jure non debebatur, quasi juris umbra
CAPUT VIII. — 9. Ociavum praceptum, Fatsum per«|uiris. Et facile est quidein, fralres, corporaliler

lestimonium non dices {Exod. xx, 16). Oclava

plaga. antiiiere primogenilos. Moriuniur eniin boniines, sive

locusla (Id. x, 13), animal dentc noxiuni.

Quid au- ante parentes suos, sive post paicnics suos, iiioiinui
nocere mordcndo, cl con- ntoriunlur illud moleslum est, ne per banc occul-
tem vult falsus teslis, nisi :

siuncre mcnliendo? Denique admonens

boinines Dei tani et injustam concupiscenliam printogcnila cordis

Aposlolus, ne se falsis criminalionibus appelant

Si : lui pcrdas. Priinogenilus cnim in nobis imaginem

mordelis, inquil, et comedilis invicem, videle ne ab in- babct gratiffi Dei, novus nalus, prior nalus, inler

vicem consumamini {Galat. v, 15). oinncs lanquam natos cordis noslri primogenita lides

CAPUT IX. —
10. Nonum praeceplum, Non con- esl. Ncmo eniin bcne operatur, nisi fides praeesse--

cupisces uxorem proximi tui (Exod. xx, 17). Nona rii. Omnia opera tua bona lilii llli sunt spiriluales,

plaga, densae lenebne {Id. x, 22). Elenim

esl qute- scd inter hos tibi primogenita est lides. Quisquis rem
dam muicbia, contra quam supra praeeptum est, alicnani otculle concupiscis, interius fidcm pcrdis.
1

eliam in non appelenda caslilate uxoris aliemc Mce- . Eiis eniin primo sine dubio simulalor, obseipiens non
cbus cst enim qui non it ad uxorem alienain, laiiluin cbaiitatc, sed fraude; veluli ainans euin a quo te cu-

quia non contcntus est sua. Jamvcro non

solum post pis lieri haeredem, amandocum mori qna?i is, et ut in re

sed etiain alienam altentare, vcre ejus le videas possessorem, illi invidcs successorem.
siiam peccare,
dcnsae suiit teiiebne. Nibil enim sic dolet iu corde CAPUT XI. — 12. Eia, fratres, dccursis decem
palientis; el qui hoc facit allcri, niliil sic volet nali. pracceplis et decem plagis, comparanles contempio-
paratior est omnis bomo hoc aulem ne- res praccepiorum conlumaciic £gypliorum, cautos
Ad alicnam :

uirumne cst qui toleiabililer fcral. densas le- vos fecimus, ut hahealis securi rcs veslras in pra-ce-
scio
facienlium, lalia concupisccntiuiit ! Yere plis Dci res vestras, inrpiam, res vestras inlerioris
nebras ista ;

exca;canlur furorc borribili. Furor eiiim iiidomilus arcae vestra?, inlerioris lliesauri vcsiri; rcs vcslras,

est, conculcare
2
viri uxorem. rpias vobis ncc fur, nec lalro, ncc vicinus polens pos-

CAPUT X. — II. Decimum prseceptum, Noncon- sit auferre ; ubi nec linca, nec rubigo metuenda cst

cupisces ullam rem proximi tui ; non pecus, non posses- ciim rpiibus dives exit ct naufragus. Sic enim ciitis

sionem, non subjugium

3
, non aliquid omnino proximi populusDei inicr iniquos /Egyptios, illis lucc in corde

concupisces (Exod. xx, 17). lluic malo plaga con- patienlibus, vobis autem incohunibus in ipsis inlc-
tui
mors piiniogciiilorum (/</. xu,29). rioribus hoininibiis veslris, doncc cducalur populus
truria csldccinia,

lu qua plaga cuni coinparalionein

quamd»m «piaio, de /Egyplo quodam cxodo suo; quod el fit : nam il-

lorlassis oicurrat melius lud sentcl faclum csl, hoc non ccssat lieri.
nihil mibi inlerim occurril
:

nisi qui onines res qnas Saucliliealio nulla divina ct vcra csl, nb
diligcntiUsque inquii enlibus : 13. nisi

babet lucrcdibus scrval, r.

prclicndilur. Ilic atilcni Spiritu sanclo. Non eniin Iruslra diclus esl pruprie
au-
clamat, qui rem proximi CullCUpisCit, cl qui fuilo Spirilus sanclus ; cuin sil cl Paier smiclus el Kilius

et qui furatur aliipiid pioximi, imn polcst nisi saitclus, nonten tanien proprium boc Spirilus aic-
fert,
pii, tii iciiia in Trinitate persona Spirilus sanctus di-
'
uegius ms., etiam mentc non appctendam castitatcm,
ctc.
ceretur. Ipsc requiescit super hurailem ct qoieum
* Duo Mss., coinmactdare.
Mcbus Ptr. et MSS.,
1
Sk oiio Mss. \i editi, umbram.
» Ulim., sulmqium. I.ov., snbjuqum.
(a) Forle, tvUus.
iubjugium.
 73 SERMO VIII. 7-1

(Isai. Lxvi, 2), lanquam in sahhalo suo. Ad lioc se- tem comparat Aposiolus magis Pharaonis [Habentn,
ptenarius iuinienis etiam sancto Spiriltii deputatur, inquit, formam pictati.t, sed virlutcm ejus
abncgantes)
lioc Scriplura noslne satis indicant. Viderinl meliora (II Timoth. iii,
5), q U in signo terlio defrcerunt.
i

ineliores, et niajora majores ; et dc isto seplenario 1 1. Jam videte quare in terlio signo defccerunl.
nunicro subtiliiis aliqnid et divinius aliqnid dicant ct Memenlote eos qui advcrsaniur unilati, non liabere
explicent : ego tanien, quod in prascnii sat esl, illud Spiritum sancinni. Tria vero illa prcccepta prima in
video, illud vos ad videndum commcmoro, scptena- Decalogo ad Dei dilectionem pertincre intelliguntur,
riam istam ralionem inveniri proprie sanclo Spiritui ut scpleni C;clera inlclligantur ad dilectionem proiimi
deputalam; quia seplimo die sonat sanctiliealio. El pertinere; ut duabus labulisLcgis et decem pr;eceptis
unde probamus sancto Spirilui deputari septenariam duo illa lanquam summaria pra:cepta leneantur Di- :

niinieri ralionem ? Dicit Isaias Spiritum Dei venii e su- liges Dominum Deum tuum ex lolo corde tuo, et ex tola
per lidelem, super chrislianuin, super Christi mem- anima lun, et cx lota vivlule tua ; et diligcs proximum
brmn, sapienihe et intellectus, consilii ct fortitudinis, tuum lanquam te ipsum : in his duobus prwceplis lola
scienli;e et pietatis, Spiritum limoris Dei (Id. xi, 2, 3). Lex pendel ct Prophetw ( Malth. xxn, 57-40 ). Refera-
Si secuti estis,septem respercucurri, tanquam descen- mns ergo prima prcecepla ad dileclionem Dci.
tria

denlem ad nos Spiritum Dei a sapientia usqne ad ti- Quce tria prima? Primum, Non erunt tibi dii alii prcc-
morem, ut nos ascendamus a limore ad sapienliam : tcr me : cm contraria plaga est, aqua conversa in san-
Initium sapientia; timor Dei (Prov. i, 7). lla ergo se- guinem, propter quod ' summum principium Crealo-
ptenarius Spirilus et uniis Spirilus, septenaria ope- ris ad similationem 2
humance carnis adductum.
ratione unus. An aliquid evideniius vullis? Penteco- Secundum praceptum, Ne accipias nomcn Domini Dei
sten diem festum Scriptura sancta de scptimanis fa- tui in vanum, pertinct, quantum arbitror, ad rcgnum
cluni conimemorat. Habetis in scriplura Tobice, ubi Dei ,
quod esl Filius Dei. Unus cnim Deus et unus
evidenter dicitur islum diem faclum de seplimanis Dominus nosler Jesus Christus per quem omnia.
(Tob. ii, 1, sccund. LXX). Seplicsenim seplcm, qua- Conlra verbum, ranse videte contra verbum ranas, :

draginta iiovem in summa redeunt. Sed lanquam ut conlra rationem strepitum, contra verilatem vanita-
redealur ad capuL: Spiritu enim sanclo ad unitatem tem. Tertium praceptum de sabbato, pertinens ad
colligimur, non ab unitate dispergimnr : idco ad qua- Spirilum sanctum propter sanciilicationcm, qua; prima
draginla novem addilur unum unilalis, ct fiunt quin- in sabbato sonuit, quod vobis paulo ante vehemen-

quaginta. Non ergo jam sine causa quinquagesimo die lcr,quantuni potuinius, commendavimus. Iluic pra;-
post ascensioncm '
Domini venit Spirilus sanctus. Re- ceplo contraria inquietudo in muscis de corruplione
surrexit Dominus, asccnditab inferis, nondum incoe- nascentibus, in oculos irruentibus. Ideo in hoc lertio
lum : ab illa resiirrcctione, ah illa ab inferis assum- signo defecerunt, qui unitatis inimici Spiritum san-
plione numeranlur quinquaginta dies, et venit Spiri- clum non habuerunt : facit enim hoc Spiritus sancliis
tus sanctus , in quinquagenario numero tanquam poena. Aliud enim facit gralia, aliud pcena ; aliud
natalem sibi apud nos facicns. Quadraginta enim die- enim implendo, aliud desercndo. Denique ut
facit

bus hic convcrsalus est Dominus cum discipulis suis, jam evidenter ips's coniitentibus Pharaonis niagis
quadragesimo die ascendit in ccelum, et peractis ibi agnoscere valeamus, quomodo appellalus est in Evan-
decem diebus, lanquain decimo pra:ceptorum signo, gelio Spiritus Dei, videamus, quod nomen acccpit.

venit Spirilus sanclus; quia nenio implet legem nisi Objicientes Domino convicium Judaai, cum dixissenl,
pcr graliam Spirilus sancti. Ilaque, fratres, manife- Hic non ejicit dcemonia, nisi in Beelzebub principe
stuin est septcnarium istum numerum ad Spirituin dcemoniorum; respondit ille, Si ego in Spiritu Dei
sanctum pertinere. Quisquis autem non cohscret uni- ejicio dcemonia, certe supervenit in vos regnum Dei
tati Chrisli, et oblalrat adversus unitatem Christi, in- (Id. xn, Vi, 28) : quod alius evangelista sic enarrat,
lelligendus estnon habere Spiritum sanctum. Con- Si ego in digilo Dei ejicio dcemonia(Luc. xi, 20). Quod
tentiones cnim et dissensiones non faciunt nisi ani- alius evangclista dixit, Spiritus Dei ; alius dixit, digi-
ninlcs, de quibus Apostolus dicit, Animalis aulem homo lus Dei. Ergo digitus Dei, Spirilus Dei. Ideo Lex dala
non percipit quw sunl Spiritus Dei (I H).
Cor. n, scripla digilo Dei, quae Lex data est in monte Sina
Deinde scriptum esl et in Epistola Judac apostoli, Hi quinquagesimo die post occisionem ovis celebrato
sunl qui segregant scmetipsos : reprehendens loqueba- Pascha a populo Juda:orum. Iinplentur quinquaginia
tur : Hi sutil qui segregant semctipsos, animales, Spiri- dies posl occisionem ovis, et datur Lex scripla digilo
tum non habentes (Judce i, 19).Quid manifeslius? quid Dei : implentur quinquaginta dies post occisioncm
evidentius? Merilo veniant, etsi eadem credentcs quaj Chri-li, et venit Spiritus sanclus. Gratias Domino,
nos, lamen accepturi Spiritum sanctum, quem habere occultanti providenler, aperienti suaviter. Jam videte
non possunt, quamdiu sunt hosies unitatis. Hos au- hoc cliam, fralres, Pharaonis magos evideniissime
confilcri. Dcficientes in lerlio signo dixerunl, Digilut
1
Duo Mss., post rcmrreclionem. Alii cum editis, posl Dci csl hic, etc. (Exod. viii, 19).
ascensionem. r*ou male-, sieuii r\ liis postea verbis (atet, 1
Diio Mss., propler summuin; prsDtermisso,<jruorf.
nondum in cirlum, ab illa resurreclione, ab ilki ab inferis ; 1 F<iiii, aiigimt, n^ nmitationtati
quse quidein verba in prius edilis omissa, restituunlur bic
ad stmuiationern. \t \i.s.->.

F.t qiiiclain liabent, ad similitudinem.

ex manuscnptis.

San-ct. Acgust. V. (Tioxs.J

 ,

TC S. AUCCSTINI EPiSCOPI .
76

SERMO IX '
(a). Jonganimis esl Deus videndo iniqua et non pimiendo,
ut tamen cito sit fulurum jmlicium. More quippe bu-
De decem Cliordis (b).
manae vitae prolixum est, quod Deo breve Sed
CAPCT PMMUM. — 1. Dominus ct Dcns nosicr
ipsi saiculo et bumano generi quod longe videtur,
est. et

misericors ct miseralor, longaniniis el multum mise-

quid consolatur? Numquid si lolius generis bumani
ricois, el vcrax ;
quam largiter pr.erogat misericor-
ullimus dies longc esl, imiuscujusquc dies uliimus
diani in prascnti sieculo, lam sevcre minatur judi-
longe est? Hoc dico, ex Adam multi anni evoluli
cium in fuluro s.-oculo. Verba qua? dixi scripla sunt,
sunt, multi anni fluxerunt, et deinceps fluent ; non
ct divinis auctorilaiibiis ' continentur, quia, Miseri-
qnidcni tam mulli, scd tanien usque in finem sacculi
cors ei miserutor Dominus, lotujanimis et mnllum mise-
transibunt anni, sicul et illi transierunl : longum vi-
ricors, el verax Psal. ci, 8, et cxliv, 8). Multuni de-
(
detur quod restal (qiianquam non eril lantum, quan-
lectai omnes peccatores et amalores sreculi hujus,
tum transactum esl), el lamen ex transaclo practerito
quia misericors et miserator Dominus, quia longanimis
2
tempore, sperandus est reliqui temporis finis. Fuit
et multum misericors. Sed si amas tam multa niilia ,
lunc quidam dies qui dicereiur bodiernus, ex illo
linie ibi ct ultimtim qnod ait, El verax (c). Si etiim
usque ad bunc bodicrnum ; nonne quidquid fulurtim
nibil aliud dicerct, nisi, Misericors et miseralor Domi-
fuit, pr.eteritum iaclum esl? Tale habetur, ac si non
mis, tonganimis el mullum misericors; quasi jam con-
fueril. Sic erit quidquid restat extremuin. Sed sil et
vertercs te ad securitatcm et impunitatcm, et ad li-
boc longum, sit prolixum, quantum putaveris, quan-
cenliam pcccatoruni ; faccres quod velles, utereris
tum dixcris, quantum cogitaveris, quantnm tibi non
saeculo, vel qnantum tibi permilleretur, vel qnanliim
lormat Scriplura, sed lingit cogilatio, quanium \ is
libi libido jussisset : ct si quis le bene admonendo
diem judicii prolonga ; numquid ullimum dicm tuuui,
objtirgarot atqtic lerreret, ut cobiberes te ab immo-
id est, vitae tuyc, quo exilurus cs de corporeboc, pio-
dcrato flnxu eundo post coifcupiscentias tuas, et de-
ducturus es in longum? Sil tibi seneclus certa, si
serendo Deum luum ; inter medias voces objurgantis
polest : cui aulem potest? Nonne ex quo incipil bomo
obsisteres, impudenti quidem fronte, veluti audiia di-
vivere, jani polesl el mori? Possibilitatem inorlis
\ina auctorilate, et legeres de Iibro dominico : Quid
inilium vilae facit. In bac terra et iu genere bumaiio
ine lerres de Deo nostro? llle misericors esl, et mise-
ille solus mori nondum potest, qui nondum coepit
ralor et multum miserkors. Ne lalia bomines dicerent,
vivere. Incertus ergo dies tanquam quotidianus spe-
nnuin verbum addidil in fine, quod ait, Et verax ; et
randus est. Si aulem tanquam quotidianus speran-
excussit l.-eliliatn malc praesunientium, et imluxit ti-
dus est incerlus dies , componaiur cum adversa-
morcm dolentium. Gaudeamus ad misevicordiani Do-
rio, duin est lecum in via. Via eniin vocatur h.cc
mini ; sed limeamus ad judicium Domini. Parcil, dum
3
vila, per quam omnes transeunt ; et non recedil isie
tacel . Tacet, sed non scmpcr lacebil (Isai. xlii, ii).
adversarius.
Audi dum non tacet in vcrbo, ne non vacet au-
dire diim non lacebil in judicio.
tibi
CAPCT III. — 3. Quisest aulem isle adversarius?
Adversarius non csl diabolus nam nunquani
CAPUT II. — 2.Modoenim licet libi causam tuam
iste :

cum diabolo concordates.

te

hortaretur Scriplura, ul
componerc. Anle uliimum judicium Dei tui coinpone
Est ergo alius advcrsarius ,quem sibi bonio facil ad-
causam luam. Non csl nnde prasumas; cuni ille ve-
versarium : nam ille si adversarius esset, tecum in
nerit, nec falsos testes adduces, quibus ille fallalur,
via non esset. At bic est ' tecum in via, ut concordet
nec palronum fraitdulentis circuinvenlionibus el Hn-
tecum. Scit cnim quia nisi iu via secum concordavc-
guosis arlibus adbibebis, nec ambies aliquo modo, ut
ris, jain tradel te judici , judei auieni minislro, mi-
judicem possis corrumpere. Quid ergo agis apud lalcni
nisler in carcerem (Matlli. v, 2;i). Eloquia ista evan-
judicem, quem nec fallere, nec corrumpere poteris?
gelica sunt, rccordanlur nobiscuin , vel qui legerunl,
Kt lamen est qued agas. Tunc enim ipse eril judex
vel qui audierunt. Ergo quis e»t ailversarius? Sermo
causa; lua\qui ntodotestis est vit.ie luse. Claniavimus,
Dei. Sermo Dei adversarius tuus esl. Quare adversa -

et laiidavimus : componanius caosam nosiram. Qui

rius esl? Quia contraria jubel, qtiatn lu facis. Duit
testis cst operiun nostrorum *, ipse tcslis est vocum
tibi, Unus cst Deut luus ; unum Dcum cole. Ttt vis di-
istarnm : non sinl inanes, converlantur ad gcmilum.
misso uiio Deo.iaiKpiani legitimo viro animae, fomi-
Tempus esl concordandicumadversario tuo cito. Tain
cari per mulia daMiionia : et (|tiod estgravios, non

1
quasi aperte descrens et repudians, sicut apostatae
Nonnulli Mss., ancloribus.
plures Mss., 4o»t iniiltum misericordiam. Qttidam cum faciunl ; sed lanquam manens in domo viri lui admillis
Mn., tum midt initiu. Morel, Elemenl. Qilic. pagg. isr>
i
adulleros : id cst, tanquam cbrisiianus non diinillis
isi, censet legendom, tmn mulsa initiu. m.
3
Plerique Mss. et aiu. Porcit, sed non tacel. suba idi, :
Ecclcsiam, consulis nialbemalicos, aut aruspioes, aui
in verbo.
k Aliquot Mss., rcstrorum.
augures , aut malcficos; quasi de viri domo non re-
'
CoUatUS cslcitiu coclicibus bd. c. cs. cl. e fl. g. gr. m. cedens adultera anima , et manens in ejus conjugio
t. Ant. Er. l'ar. \x>\. nomcn
lornicaris. Dicilur libi, Nt accipins in vtinum
n) Alias, 06 de Tempore.
Dci lui. Nc existimcs avalurain esse Cbi istum qnis
I A possidio
aUitte
b)
Eugypio
notalus hic
ali et 1'loro cilalus
sermo est in ludiculo, cap. 8,
.

ic) \ id. TracUtum 33 iu loau. • Aiu. et pnres mss., ad lioc esl Nonnulli, ailbuc tsL
 77 bERMO IX.
78
pro le suscepit crcaturam : et lu cnnicmiiis euni qui nolunt me ista diccre. Sed velint nolint,
dictunia
jequalis est Patri , et unum cum Paire \ Dicilur tibi sum. Si enim vos non cxhorlor ul cum adversario
ul spiritualiler observos sabbalum : non quomodo concordelis, ego cum illo in liic
remanebo. Qui vobie
Jodaei observant sabbatum carnali otio vacare enira jubet ut faciatis, ipse nnbis jubet ut loquamur.
;
Si non
volunl ad nugas atque luxttrias suas. Melius enim faciendo quod jubet ul faciatis, adversarii ejus
estis;
facerct Judaeus in agro suo aliquid ulile, quam in non dicendo quod jubet ut dicamus, adversarii
ejus
theatro seditiosus existerct : ct melius feminae cortim remanebimus.

die sabbali lanam faccrcnt ,

qtiam toto die in maenia- CAPUT IV. —
Numquid in cajteris, quoe supra
4.
nis '
suis impudice saltarent. Tibi atitom dicilur ut dixi, multis immoratus sum? IIoc cnim prasumimus
observcs Bpiritualiler sabbatum, in spe futura: quielis, de Charilate vostra, quia unum Dcum coliiis. Iloc
quam libi promiitit Dominus. Quisquis enim propler pr;rsumimus de fide calholica, qu.c in vobis est, quia
illam quieiem fiiliirain agit quidquid potest, qnamvis Filium Dei requalem creditis Patri nec in vanmn oc- :

laboriosuin videatur quod agit; tamen si ad fidem cipilisnomcn Domini Dei veslri, ul pulctis crcaturam
promissoe qtiiclis id refert, nondum qtiidem sabbaluin esse Filium Dei. Quoniam omnis crealura vanitati
habet in re, sed habet in spe. Tu autem ad hoc vis subjecta est (llom. vm, 20). Sed creditis eum aequa-
requiescere, ut labores; cum ad hoc dcbeas laborare, lem Patri esse, Deum de Deo, Verbum apud Detim
,

ut requiescas. Dicitur libi, Honora patrem tuum et Verbum Deum, pcr quod facta sunt omnia, lumen de
matrem luam. Tu atitem contumeliam irrogas paren- lumine, cooeternum illi qui genuit, unum cum illo qui
tibus, quam non vis pati a liliis tuis. Dicilur tibi, Non genuit; et hoc Verbum creditis assumpstsse creatu-
occides. Tu autcm occidere vis inimicum tuum et :
ram, de virgine Maria assumpsisse mortalilatcm ct ,

idco forte non facis, quia times judicem hominem, passum fuisse pro nobis ca legimus, et credimus. :

non quia cogiias Deum. Ignoras quia ille tostis cst co- ul salvemur. Nee in eo immoralus sum , ut quidquid
giialiontim? lllo vivo quem vis mori te homicidam , faciiis, pro spe fulura faciatis. Novi eniin omnium
tenet in corde. Dicitur libi, Non nuechabcris (Exod. Chrislianorum mentes de sxculo futuro cogitare. Qui
vx, I-li) : id est, non ibis ad aliquam aliam practer enim non dc fuluro SEecuIo cogiiat, nec propterea
uxorem tuam. Tu autem exigis hoc ab uxore, et non cbristianus est, ut id quod in fine Deus proiniuit, ac-
vis hoc reddere uxori : et cum debeas in virtuie prae- cipiat, nondum christianus esl. Ncque in eo immora-
cedere uxorem, qtioniam castiias virlus cst; tu sub tus sum, ubi sermo Dei, tlonora palrem luum et
dicil

uno impelu libidinis cadis, et vis uxorem tuam viclri- matrem luam. Mulli cnim honoranl parcnles, et raro
cem esse, tu victus jacens : el cuin lu capul sis uxoris invenimus parentes conquerentes de improbilate
3
tu;e, praecedit te ad Dcum, cujus capul es. Vis do filiorum; quamvis non desint
sed tamen quam raro :

nnim tuam capiie deorsum pcndcre? Caput enim mu- lit,tam breviter monendum fuit. Ncc in co ubi di-
lieris est vir : ubi autem melius vivit mulier quam ctum est, Non occides, immorari volui non cnim :

vir, capiie deorsum pendet domus. Si caput est vir, credo esse hic turbam bomicidarum. Illud vero ma-
melius debet vivere vir, ct pnecedere in omnibus bo- lum late scrpens plus occupavit, et in eo vehemcn-
nis factis uxorem suam ; ut illa imiteiur virum , et lius irritatur adversarius ille, qui ideo clamat, ut sit
sequatur caput suum. Quomodo captit Ecclesiac Chri- aliquando amicus. Querekc qnotidianae sunt, quan-
stus est, et hoc jubeiur Ecclesiao ut sequatur caput quam jam nec audent conqueri de viris
ipsac feminac

suum , et ut per vesligia ambulet capitis sui : sic suis. Ita invadcns omnia consueludo pro lege obser-

uniuscujusque domus habet caput virum, et tanquam vatur, ut jam et mulieribus fortc persuasum sit li- ,

corpus * feminam (Eptes. v, 23). Quo caput ducit, cere hoc viris, non licere mulieribus. Solent enim
illuc debet corpus sequi. Quare ergo vult caput ire ,
audire adductas mulieres esse ad forum quae forte ,

qtio non vult ut corpus sequatur? Quare vult ire vir, cum servis inventae sunt : adductum virum ad forum,
quo non vult ut uxor sequalur? Il;rc jubendo sermo quia invenlus est cum ancilla sua, nunquam audic-
L)ei adversariusest. Nolunl cnim homincs facerequod runt; cum sit par peccalum. In pcccato pari in-
vult sermo Dci. Et quid dicam ,
quia adversarius e^t nocentiorem facit vidcri virum, non divina veri-
scrmo Dei, quoniam jubet? Timco ne ego ipse adver- tas, sed humana perversitas. Et si forte hodie acrio-

saritts sim quibusdam, quia hxc loquor. Quid ad me rem quisquam passus fuerit uxorem suam, ct libcrius
pertinet? Fortem me faciat qui terret ut loquar, tit murmuranlem, cui jam videbatur qtiia liccbat virow
non timoam querelas hominum. Nam qui nolunt ca- et audivit in Ecclcsia quia non licet viro : si crgo pas
jiitatcm servare uxoribus stiis (et abundant tales), susfucrituxoremsuamliberius jam, ut dixi, inurmu-
1
>ic mclioris notse Mss. Alii vcro cum editis, et unus cum ranlem, cl dicentem sibi, Non licet quod facis; siniui
Patre.
1
audivimus, christiani stimtis, quod a me exigis, rodde
Kditi, in \eomenus.veritis aliquot Mss., in mccnianis.
Sic ontm in loan. F.vang., tract. 3, n. t9 : « ouanto moJins
mihi : fidem libi debeo , lidem mihi dcbes, fidein
* femina; eorum lanam facerent, <iuam illo die in mscninnis Cbrislo ambo debemus ; el si me fallis, non fallis cum
« saltaront?» Desabbativeroobservalionosimilia ro|)orics,
F.narr. 2 in Psalmum 32, serm. i, n. (5; ct in Psalmum
cujiis sumus, non fallis cuin qui nos emit. H;oc
91, n. 2. atquc hujiismodi audiens ille ,
qu.x non solet , dmu
• Sic Am. et Mss. At F.r. et l.ov., prcecedet te.
k
sic Am. ct aliquot Mss At F.r. et Lov., el tanquam car-
non vult in se fieri sanus, in me fit insanus, irasci-
nem. tur, malcdicit : forlassis eliam dicat, Quomodo fa-
 :

S. AUGUSTINI LHSCOPl 80
7«

ctum est ut huc ille veniret («), : >" 1 ux0r mea ^ Sl) Patre. El ideo non dehet a nobis accipi in vanum,
proccderct? Ei hoc crcdo quod in ut putemus eum factum, id cst, crealuram aliquam,
die in ecclesiam
cogitationc suadicat: nam liberc erumpcre
in'vocem per quem facla sunt omnia : quia lpse iinus Deus,
Palcr esl el Filius el Spiritus sanctus. In
non audci , nec anre solam uxorcm suam. Forlassis Sjjiritu san-

eruperit, ci lioc dixerit, potcsi illa rcspondere, cto, hocest, ir. dono Dei, requies nobis sempiterna
cnim si

ct dicere : Quare maledicis, cui paulo antc acclaraa- proiniltitur. Inde modo pignus accepimus. Sic cuim

cum lingua lua diseor- dicit Apostolus Qui dedil nobis pignus Spiritv.m '

bas? Cerie eonjuges sumus

i :
:

Cor.i,22). Si pignus acccpimus, ut incipiamus in

mecurn concorditer quomodo vivcrc potcris? Nos,
(II
das,
intuemur, non voluntates ve- D<imino el in Deo nostro tranquilli esse, ut simus in
fralres, pericula vestra

stras altendimus : nam et medicus si voluntatem aegri Dco noslro mites, simus in Deo palienles; erimus etiam
nunquam illum curat. Quod non est facicn- in illo undc pignus accepimus, in aelcrnum quieli; quod
atlendat,
diiin non fiat : quod prohibct Deus , non flat. Qui erit sabbatum sahhatorum, propter ipsam requiem
,

ab ipso audii quod di< imus. Certe melius pertinentem ad donuin Spiritus sancli. Tertium ita-
Deo credit,

erat quibusdam nolenlibus corrigi , ut vel huc non que pra^ceplum de sabbato, quod diximus, quod car-
eramus vel quia jam veni- naliier Juda?i celebrant, nos spirilualitcragnoscanui^.
veniremus, si ista dicturi ;

mus, non ea diceremus.

Nam quia Spiritus sanctus dicilur 2
,
propterea sp-

memini me dixisse Sanctiiali pliinuin diem sanciificavit Deus, quando fecit omnia
5. Nuditislertiano die
cilharcedi essemus, aut hujiismodi ali-
opera sua, sicut in Genesi scriptum legimus. Non ihi
vestr.T, quia si

pro studiis nugacitalis hahes nominaiam sanctificalionem, nisi illo die uhi
quid populariier exhtbentes
jam quaesumus ut relinqnatis, tenuissetis
dicilur, Requievit Deus ab operibus suis. Non enini
vesirae, quae
modulo faligalus erat Deus, ut dicerelur, Requievit Deus ab
nos. ut daremus vobis diem, et quisque pro
operibus kiis Gen. n, 3 sed in verbo
suo confcrret nobis mercedem. Quare ambularemus ( ) : illo tibi la-

boranli rcqulein promisil; ut quia fecit omnia bona

deleciati vanis canticis nulli rei profuturis, ad tempus
valde, cl sic dicitur, Requievit Deus, inlelligas eliam
dulcibus, in poslerum amaris? Talibus elenim lurpi-
enervantur, le post bona opera requielurum, el sine rmc requietu-
tudinibus cantionum animi humani illecti

ct decidunt a virtute , defluentes in turpiludinem ;

et rum. Nam omnia superiora quoe dicta sunl, Ad csl,

dies superiores habent vesperam septimus iste dies

propicr ipsas turpiludines postea scntiunt dolorcs, et
:

cuni magna amaritudine digeruntquod cum dulcedine

non habet vcsperam, ubi Deus sanctificavit requiem.

lemporali biberunt. Melius ergo nos amara vobis

Dicitur Factum est mane, ul inciperet ipse dics.
ibi,

canlamus ad lempus, quse poslea dulcescant in vobis. Non diciiim est, Factum est vespere, utfinireiurdies :

sed diclum est, Factum est mane, ut fieret sine line

Nec mercedem aliquam exigimus, nisi ut facialis qua?
dicimus imo non facialis si nos dicimus si autem
: , :
dies. Sic incipit ergo requies noslra, quasi mane :

omnibus ille dicit ,

qui neminem timet , et per quem sed non finitur, quia in seiernum vivemus. Ad hanc
lil in nomine ipsius ct in gloria misericordiae ipsius, spem quidquid lacinius si facimus, sabbatum obser-
nt et nos nemincm timcamus; omnes audivimus, vamus. Ipsa cst tertia chorda hujus decalogi, id est,

omncs faciamus, onwies cum noslro adversario con- psalterii decachordi : in tribus enim chordis ad

cordemus. Deum pertinent pra?cepta.

G. Putatc me citharcedum csse '; quid vobis pos- CAPUT VI. — 7. Si dicerelur nohis, Diliges Do-
sum amplius cancre? Ecce psaltcrium fero, dccem minum Deum tuum ex tolo corde tuo, el ex tota anima

chordas habet : boc vos paulo ante cantastis, ante- lua, et ex tola mcnte tua, et de proximo noslro nihil

quain incipcrem loqni ; cliorus nieus vos fuistis. non essel dccachordum, sed trichordum.
diceretur,

CAPLT V. — Nonne vospaulo ante cantastis, Deus, Quia vero addidit Dominus, Et diliges prcximum
caniicum novinn canlubo tibi, in psalterio deccm cliorda- luum tanquam te ipsum ; et conlexuit dicens, ln liis

rum psallam tibi (Psal. cxliii, 9)? Ipsas decem chordas duobus prwceptis lota Lex pendet et Propliela' ( Malth.
xxn, 37-40) lota Lex in duobus praeeeptis est, io
modo pcrculio. Quare amaraest vox psallcriiDei? Psal- :

lam tibi in psalterio decem chordurvm. Non vobis hoc dilectione Dei et dileclione proximi; ad duo itaipie

canlo, quod vos non facialis. Docalogus enim Lcgis praecepta, id esl, ad dilcclionem Dei elproximi pcr-

decem praecepta habet : quae decem prxcepta sic.

tinel decalogus. Ad priiiiuni piaccptum ircs choid.e

Deum, seplem
sunldistribiila. ut Iria perlineant ad pcrlincnt, quia Deus est Trinitas. Ad aherum \uo
praeceptum, i<l est, ad dilectionem proximi, sepiem
periineant ad homines. Triaad Deum, qua3 jam dixi:
Unus est Deus noster.ei nullam similitudineni * dehe- chnrdse : quomodo vivatur intcr bomines. Nam ipse

non Dcum, qui unus nuinerus seplenariiis. lanquani septem choiilanun,

inus faccre , el fornicari post
3
unum cum incipil ab bonore parenluni : Uonora palrem tuiim tt
est : quia Dcus ct Christus Filius Dci cst
malrcm tuam (Exod. xx, 13). A<l paronles enim suos
1
rmo mss. : Putale me, diem dedisse, puiute me citharae-
dvan c.s.sr, cic. 1
Pauciores Mss. spiritus.
:

1
'Plerique Mss., el nitllam simititiidiiwm. r.diu : Vox, septi-
spiiiius sancttu septifonnis dieitur.
s
sic. Mss. Editi vero, qui Deus. (ormis, abest a mannscriptis abesse debet, quaodo lue et
(ii) uinc facile intclli^as sermonem at> AQgostino liabi- doeet ^ugustinus lertium praeceptum <le sabbaU requie
tun» csse in aliena ecciesia, forte apud cartnaginenses pertinere ad S] iritum sanctum, atque septunum diem,
eerte quidem apud bomines ludis deditos et spectaculis, a sabbatum est, iddroo sanctiflcalum luisse a Deo, quia spiri-
quilms passim revocat inlra. tus dicilur sauctus.
 m SEHMO l\.

hoino aperil oculos, et liacc vila ab eorum amicilia cum advcrsario suo, qui cinn limore adhnc f.uit ; u-
sumii exordium. Quisquisautcm suis psxeniibus non mei enim ne voniat Dcus, el dainuet illuui. Nam non-
dufcri bonorem, (|iiilnis parere 1
poterit? Uonora pa- diiin delcctal castilas, nondinn illniu dclcclal juslilia;
trem luum el mutrem tnum. El dicil Aposiolus : Uo- sed judicium Dei (ormidans, a factis tempent : non
nora pulrcm liium et mulrcm tutnn, quod cst mundti- concupiscentiam ipsam damnans, qiue saevil in eo Non-
tum primum ( Kplics. vi, 2 ). Qiiomoilo primum, (liiin illum deleclatqiiodbonumesi
uondum il>i habet :

(|n.indo qiiarttun est tnaiulatum, nisi quia in seple- snavitalem, utcanlel canlicnmnovinn; sed de vetnstale
nario ntmiero esl primum? Ad dileclionein proxiini pmnas tiniei : nondum eoneordavit cum adversario.
primum esl in altera tabula, Nam ideo du;e labuKe CAPUT VIII. — D. Talcs eniin homines, pleruraque
I.egis dahe sunt. Deus enim fanmlo suo Moysi in supplantantur lali cogiiatione, ut dicant sibi : Si fieri
inonle duas tabulas dedit, in quibus dnabus tabulis possel, non nobis ininaielur Deus, non lalia per
lapideis conscripia erant deeem pracepta Legis Piopbcias suos dieeret, qu?c homincs detcrrereni; sed
lE.vod. xxxi, 18) (quod est psalleriiim deccm cliorda- anleqnani l
vcniret, darct omnibus indulgenliam,
rum) ; tria in una labula ad Dcum pertinenlia, se- ignosceret omnibus, postca veniret, neminem milte-
ntcm in allera tabula ad proximum. In allera ergola- rct in gehennas. Jain quia iniquus csl, iniquum vuli

bula primum esl, llonora patrcm tuum et mutrcm Dcuffl. Vult te Deus facere similem sui, et eonaris tn
T
tutim. Non moecliubcris. Terlium, IS on
Seciindiiin, Deum lacere similem lui. Placealtibi ergo Dcus qua-
ocddes. Quartum, Son fnraberis. Qiiiniiiin, Xon ful- lis esl, non qualem illum csse vis. Perversus enim
snm trstinioiiium dices. Scxlum Non concupisccs . cs, ct lalem vis Deum qualis cs, non qualis esl. Si
u.vnrem pro.timi lui. Scpliiinim, JSon concupisccs rem
aulem placeat libi qualis est, corrigcris, et diriges in
proximi lui. Bsec jungainus illis liibns ad dileclioncm
cain regniam cor luum, a qna nunc alienus distorius
D<i periincntibiis (Id. xx, 1-17), siinpsaUeriodecem
es. Placeat libi Deus qualis est, ama qualis est : non
chorJarum volumus caniarc canticum novum.
le ipse ainat qualises, sed oJil te qualis es. IJco lui
CAPUT VII. — 8. x\ltcnJat enim Chariias vcslra, ut
miserclur, quia odit le qualis es, ut faciat te qualis
dicam quod Doroinus suggerit. Aceepit Legem popu- Faciat dixi qualis nonJiini es.
nonJiiin cs. le ,
,

lus Jucbcorum istam in decalogo non observnvit. qua-

:
Nam illuJ tibi noo proinillil, quia faciel le
Et quicumque obleinperabant, liniore oblcmpcrabant
lis cst. Nam eiis qualis csl, scd aJ qucmJani
poeiue, ikiii amore justitia; : poriabant psalterimn,
moJmn ; id csl, imilalor Dci vclut imago, scd
non caiilabanl. Cantanli enim volupias est, timenii Nam eliam imagines
nonqnalis imago esl Filius. in
onus est. Idco vclus homo aut non facit, aut limorc
bominibus divcrsaj sunt. Filius hominishabet imagi-
facit non amore sanctilalis, non deleclatione caslila-
;
nem palris sui, clhoc csl quod paier ejus, quia homc
tis *, tcmperanliae, charitatis, sed timore. Vetus enim autem imago lua noa
est sicut pater ejus. ln speculo
homo est ; el votus homo canticum velus cantaic
hoc est quod tu. Aliicr cst eidm imago tua iu lilio,
potest, non novum. Ul aulem canlet canlicum no- aliler in speculo : in filio esl iraago tua secundum
vum, sit novus homo. Quomodo aulem possit esse aequalilatem substantise ; in sjieculo autem quantimi
iioviis homo, audi, non me, scd Apostolum dicenlem, Ionge cst a substanlia, et lamcn cst qwedara imago
Exuite, vos, velerem hominem, et induite noviim. Et ne quamvis non lalis, qualisin lilio tuo secunJum
lua,
quis pularet, cum dixil, Exuite, vos, velerem Itomi-
substantiam. Sic in crealura, non boc est imago Dci,
ncm, el iuduite novum ; aliquid deponendnm essc ct
qnoJ cst in Filio, qui hoc csl quod Paler, id est,
aliquid accipiendoro, cura de nrratando praeciperet ho- perquod facla sunl omnia. Hccipe ergo
Verbum Dei
mine, subjecit el ait, Quupropter deponenles tneudu- quam per mala facla amisisli. Sic-
siinililudincm Dei,
cium, loquimini veritatem (Kpltcs. iv, 22-25). IIoc esl
nummo imago inipeiatoiis alitcr esl, ali-
Ut enim in
quod ait, Exuite veterem liominem, ct induite novum :
nam imago et imago esl; sed aliter im-
ter in filio :

hoc dixit, Mulale mores. Saecutum diligebaiis,

prcssa csl iu nummo, alilcr in filio, alitcr in solido
Deum diligite nugatoiia iniquilalis, lemporales vo-
aurco imago impcratoris sic ct lu nummus Dei cs,
:
:

luptates diligcbatis proximum diligiic. Si dilectinne cmn quadain

ex hoc melior, quia cum intcllectu et
;

f.icilis, cantiouin novum cnnlaiis si timore facitis, :

nuininus Dei es, ut scias eliam cujiis imaginem
vita
facilis tamen; portalis quidem psallerium, sed non- imaginem factus sis nam nuin-
geras, et ad cujus :

diim canlalis autem nec hoc facilis, projicilis

innsncscitsc haberc imagincm impcratoris. Ergo Ul
: si

ipsiim psailerium. Mclius cst vcl portare, quam pru- cs, sed amat ic
dicere cceperam, odit te Deus qualis
jksere : sed rursus, melius cum volupiale caulare, ct ideo ille te ul muteria
ialem qualem le esse vult :

(|iiain ciiiii onerc porlare. Nec pervcnit :it! canlicum incipe primo bene
boiiattir. Concorda cimi illo, ct
iiivum nisi jam cum volnplalc cantans. Nara (|iii
hoc sit iibi inilium con-
velle, et odisse le qualis es
,
:

porlat cum liinore, adhuc in vcliislalc cst '. Et quid

sermone Dei, ntincipias primo Ui odissc
cordixcum
esl quod dico, fratrcs, allendite. Non eoncordavit coeperis et lu odisse tolem qua-
ie qualis cs. Cum le

Deus, incipi» jam ipMm Ji-

1
Ain. et v:ss., purc.cre. sir etiam F.ugyi ins.
F.r. lis cs, sicut te lalcm odit
* Plerique Msb., dueclione castitatis. wox ires MBS., rion
ligcrc Deum qualis est.
tentperantia chartiatis. Lov., non lanperanlue, etc. Seqni-
uiur \in. Kr. et hires
' Mss., lulhn.r iu
|

nlre « "ariiniia anteqttam, abestab nm.d a

ett.
 ;, ,

83 S AUGUSTINI EPISCOPI U
10. ^Egrurn attenditc. ^Eger rcgrolantem seoditqualis tuum, sed me Deum tuum '. Nam si et in eo (juod
csl: inde incipit concordare cum medico. Quiaet medi- male facit caput est , et secuturum est corpus eapul
cus odit eum qualis est nam : ideo vult sanurn esse, quia suum eunt ambo per prxceps. Ut autem non seq uatur
;

odit eum febrientem et est medicusfebris

: persecutor, malum caputsuum, teneat se ad caput EcclesixChri-
ut sit hominis liberator. Sic avarilia , sic libido, sic slum:huic debenscastilalem suamjmicdeferens ho-
odium.concupisceniia.luxuria, sic nugacitasspeclacu- norem suum, absens sit vir, pracsens sit vir, non peccat
lorum,febres sunt animse tuse,debesillas odisse cum illa; quia nunquam esi absens, cui debet ut non peccet.
mcdico ita concordas cum medico, nitcris cum medi-
: Hxc ergo, fratres rnei, facite,
12. ut possilis con-

co, et libenteraudisquodjubetmedicus,libenler facis cordarc cum adversario. Nec amara sunt qux dico,
quod jubel medicus , et proficiente jarn sanilate inci- aut si amara sunt curant. Polio , 'ista si amara esl

piunt etiam delectare prsecepta. Quam onerosus est accipialur : quia in periculo sunt viscera , amara est,

cibus segris quando reficiuntur : et pejorcm lioram bibatur. Melius est modica amaritudo in faucibus ,

deputant a>grirefeclionis sua\ quam sux accessionis quam xternum tormentum in visceribus. Mutate ergo
et tamen cogunt se concordantes cum medico et , vos. Quiciimque non faciebatis hoc bonum caslitatis,

quamvis invili et obluctantes vincunt se ut aliquid ac- jam facite. Nolite dicere : Non potest fieri. Fcedum
cipiant.Quanta aviditate sani majora percepturi sunt, est, fratres mei, turpe esl, ut vir dicat non posse
unde segri minora vix accipiunt? Sed unde hoc fa- fieri quod facil femina. Scelus est, ut vir dicat : Non
clum est? Quia oderanl fcbrem suam et cum medico , possum. Quod potest femina, vir non potest? Quid
concordaverunt, el simul persequebantur febrem me- enim, illa carnem non porlat? Prior a serpente de-

dicus et cegrolus. Cum ergo et nos talia dicimus, norr cepta est. Caske uxores veslraj ostendunt vobis fieri

odimus nisi fcbres vestras : imo in nobis ipse serino posse quod non vultis facere, el dicitis fieri non pos-
Dei fcbres vestras odit ', cum quo concordare debc- se! Sed forte dices, ideo illam facilius facere posse,
lis. Nam nos quid sumus , nisi liberandi vobiscum quia multa illi custodia est, lcgis praeceptum, diligen-
sanandi vobisoum? tia maritalis, terroreliam legum publicarum ; estetiam
CAPUT IX. — U. Modo non me intueamini, sed vorecundiae et pudoris illius magnurn muiiimenlum.
sermonemDei. Noliteirascimedicamento vestro; non Mullae cuslodiae faciunt ferninam crtaliorem, virunr

inveni enim aliud qua irausirem. Veni ad quintam caslum faciat ipsa virililas. Nam ideo mulieri major
chordam bomo, qui lango psallerium decem chorda- cuslodia, quia major infirmitas. Illa erubescit viro, lu
rum numquid praetermissurus eram quintam ? Imo
; non erubescisChristo? Tu liberior, quia forlior : quia
assidue percussurus. In illa enim video jacere totum facilc vincis, ideo tibi commissus es. Super illam et
2
pene genus hiimanum, in illa video plus laborare .
diligentia viri , et lerror legum , et consueludo mo-
Ipsam percuiiendo quid dico? Nolite mcechari post rum, et verecundia major : et Deus super le, lanlum
uxores vestras, quia non vultis utmoechentur post vos Dcus. Invenisenim facile pares viros, quibus non ti-

uxorei veslrae. Nolite ire vos,quo eassequi non vuliis. meas erubescere, quia faciunt illud multi. Et tanta

Sine causa vosexcusare conamini, quando dicitis : Num- esl perversilas generis hirmani, ut aliquando meluen-
quid eo ad uxorcnialienam?AdancilIam meameo. Yis dum sit ne castus erubescat inter impudicos. Ideo
ut dicat uxor tua tibi Nurnquid eo ad virum alie- : non cesso langere quintam istam chordara , propter
iium? Ad servum meum eo. Dicis Non est uxor aliena, : ipsam perversam consuetudinem et labem totius, ut
ad quam vado. Numquid vis dicatur tibi Non est vir : dixi, generis humani. Si quis inter vos faciat homi-
alienus, ad quem vado? Absit ut dical hoc illa. Melius cidium,quod averlat Deus ,
pellere illum vultis de
enim dolet le, quam imitatur te. Ula enim casta ct pania , et continuo, si fieri polest, excludere. Si quis

sanctafeminaetverechrisliana, quxdolctfornicanlem facial fiirtum, odislis illum , nec videre vultis. Si quis

virum,etnon doletproptercarnem, sed doletproplcr dicat falMim testimonium , abominamini , nec vobis
cbarilatem ; non ideo non vult ut facias , quia et ipsa bomo videlur. Si quis concupiscat alienas res, raplor

non facit, sed quia libi nonexpedil.Nani si proptcrea el injuslus depulalur. Si quis volulatur cum ancillis

non facit, ut tu non facias; si feceris, faciel. Si autcm suis, amatur, blande accipilur; convertuntur vulnera
Deo illud debeat , si Chrislo illud dcbcat quod lu exi- in joca. Si quis autem exislat qui dicat se castum, non
gis, cl ideo redd>t, quia jubet ille; elsi fornicalur vir, faccre adulteriuni , noiuni autem sit quod non faci;il;

castitaleni feniiua Deo exhibct. Chrislus enim

illa lo- crubescit acccdere ad illos non sui similes, ne insul-
quilur in cordibus bonarum fcminarum loquilur , in- lent, ne irridcanl, ne dicant non esse virum. Ad boc
tus ubi non airdit vir, quia ncc dignusesl, si talis delapsa est humana perversitas, ut vir habeaiur viotus

cst : loquitur ergo ille intcrius, cl dicit, cl liliam suam a libidinc, ct vir non habeatur vietor libidinis. Triuin-

consolalur hujusmodi verbis : De injuriis viri tui tor- phanies cxsultanl , et non sunt viri : jaccnl proslrati,

queris, quid libi enim fecil? Dolc; sed ipsum noli et virisunt? Si speclarcs , ille libi videretur fmlior*,

imitari , ul male facias, sed ipse te imitctur in bono. qui jaceret sub bestia, quam qui pcrimercl besliain?

Nam in eo quod male facit , noli cum putare capul

1
Edrti, scd timc me neitm tuttm. verbum, litih', abest a
• sic Mss. Editi voro fercbant, imo in twbis tpsis scrmo Mss.
Dei fehrrs nostras odit.
1 Am. : si $pecUbet in ampkUkeatro, si exspeclakas, m
»r.isterdcnsisMs., dcbeo pms taoorare. ille tibi vidaciur fortior, ete.
 85 SERMO IX S6
!••> Sed quia dissimulatis a pugna iuteriore ', ot est, Non imcchabcris ; uxorem nondum babeo.
quia
tlelcciant vos pugna; exteriores, ideo dou vultia perli- nec post illam aliquid facio nec illud praceplum :

nere ad caiiticuin noviiin; ubi diciltir, Qui doccl munus violo, ubi dicluni est, Non concupisccs uxorcm pro.xim^
meos ad praiium , ct diijilos nicos ud bcllum (Psal. tui. Qui ad publicam vado,
in quod prasceptum incur^

cxliii, 1). Est 011 i 111 belliun quod secum agit hoino, ro?Non invonimiis
chordam, quara tangamus? no-
diinicans conlra cououpiscenlias nialas , frenans ava- invenimus chordam? Quo nervo ligemns fugilivum
•itiam, elidens siiperbiain, sufTocans anibitioiiem, tru- istuni? Non fugiat ', habet unde ligelur : sed aniet, ct
cidans libidincni. Ilas pugnas facis in occullo , el non non erit ligaraenlum, sed ornanientum. N.>n enim li-
vinceris in aperlo. Ad lioc docentur niaiius vesti ;e ad gainentuni ornamentum in ipsis decem chordis
, sod
praeliom, et digiti vestri ad hclluni. Non esi boc in spe- invenimus. Decem enim praccepta ad duo illa refe-
otaculis vestris. In illis spectaculis non id est venator, runlur, sicuti audivimus, ut diligamus Deum et proxi-
quod cilbarisla ; aliud agit venalor, aliud citbarisla : in mum : el duo illa ad unum illud. Unuin cst auteni,
spectaculo Dei uniiin est. Tange easdeni deccin chordas, Quod tibi fieri non vis, ulii ne fcceris (Tob. iv, 16). Ibi
et feras occides, utrumque siniul facis. Tangis pri- continentur decem, ibi coiitineniur duo.
niam cbordain, qua unus colilur Deus ; cecidit hestia 15. Scd dicis : Furluni si faciani, id facio quod piti
superstilionis. Tangis secundam, qua non accipis no- nolo : si occidam, id facio quod ab allero pali nolo :

men Domini Dei lui in vanum ; cecidil bcstia orroris si parentibus mcis honoiein non deferam, quando
nefandarum haeresum, qiue id pulaverunt. Tangis volo ul defcratur mihi a filiis nieis, id iacio quod pali
torliam cbordam, ubi pro spc fulura3 quielis facis nolo : si sim mcechus et aliquid lale moliar , id lacio

quidquid facis ; inler(icilur crudclior caHeris besliis quod pati nolo ; nam si quis interrogelur, dicil , Nolo
amor sieculi bujus. Propter amorem enim sajculi hu- ut uxor mea tale aliquid facial : si concupisco inorem
jus laborant bomines in omnibus ncgotiis : tu aulem proximi mei, nolo quisquam concupiscal nieani ; id

in oinnibus bonis operibus luis labora , non propter facio quod pati nolo : si concupisco rem proximi mei,
amorem srcculi bujiis, sed propier sempilernam re- nolo ul auferatur mea ; id facio quod pali nolo : cum
quiem quani promittit Deus. Yide quomodo ulrumque vero ad merelricem eo, cui facio quod pati nolo?
simul facis, et cbordas langis, et bestias occidis, id Quod gravius est, ipsi Deo. Intelligal Sanclitas veslra.

est, et citbarista es et venator. Non vos deleclant 2 Etenim, Quod fieri libi non vis, alii ue feceiis, ad duo
(alia speclacula, ubi non promereinur oculos ediloi is, praecepla pertinet. Quomodo pertinel ad duo pra>ce-
sed ocubts Uedemptoris? Honora palrein luum et ma- pta ? Si hoinini non
non vis ab ho- feccris quod paii
trem luam : langis quartam cbordam , ul bonorem pa- mine, ad proximi praaceptum perlinet, ad dileclionem
renlibus deleras; cecidit beslia impielalis. Non mo?- proximi ad scplem chordas , si autem quod non vis :

chaberis : langis quinlam cliordam ; cecidit bestia lilti- pati ab homine, ipsi Deo vis facere, quid esl hoc? non
dinis. Non occides : tangis scxlam cbordam ; cecidil facis alleri quod pali non vis? Charior libi faclus est
bestia crudelitalis. Non furtum facies : tangis sepli- homo quam Deus? Ergo quomodo, inquit, lacio ipsi
mam cbordam ; cecidit beslia rapacilatis. Non falsum Deo? Corriiinpis te ipsuni. Et unde iujuriam facio
testimonium dices : tangis oclavam cbordam ; cecidit Deo, quia corrumpo ine ipsum? Unde facil libi inju-

liestia lalsitatis. Non concupisces uxorem proximi tui : riam, qui voluerit forte lapidare luam tabulam piclam,
tangis nonam cbordam ; cecidil beslia adulterinae co- in qua tabula imago tua est in domo tua inaniter po-
gitationis. Aliud est enim non facere aliquid tale sila ad vanum honorem tuum , nec senliens , nec lo-
prseter uxorem, aliud non appelere alieham uxoretn. quens, nec videns? Si quis illam lapiilet, noime in le

Ideoduo prxcepla sunt, Non mocchuberis, el, Non con- id contumelia esl? Cum vcro iniaginem Dei ,
quod es
cupisces uxorem proximi lui. Non concupisces rem proxi- lu, oorrimipis in te per fornicaliones el per difflueu-
mi tui : langis deciinam cbordam ; cecidit bestia cupi- lias libidinis ; allendis quia ad nullius uxorem aocos-
ditalis. Ita cadenlibus omnibus bestiis sccurus et inno- sisli, altcndis quia post uxorem tuam niliil fooisti, quia
cens in Dei dilcctione et htimana societale versaris. iixorem non habes ; et non allendis per libidines et
Tangens ehordasdeceni, qiiotbcstiasoccidis?NamniuI- illicilas fornioationes cujus imagineni violasli ? Po-
lacapitasunlsub istiscapitibus. Insingulischordis nou stremoDeusqui scitquid tibi utile sit,qtii'veresicsuos
singulas bestias, sed greges interlicis besliarum. Sicergo servos gubernat ad ulilitatcm illoriim, non ad siiam ;

canliciim novmn cumainoie,non cumlimore cantabis. non enim indiget servis quasi ad adjutorium sed , tu
CAPUT X. — 14. Ndli diccre tibi, quando fortc indigos Domini auxilio ipse ergo Domiinis qui s : ( it

bixiiriaiiler aliquid vis agere : Lxorein non babeo, la- quid lihi sit ulile, uxorem concessit, nihil amplius.
cio quod volo; non cnim post uxorem nieam peceo. Floc jussit, hoc pr;ecepit, ne pcr illioiias volnptalcs
Jam nosli pretium tuum, jam nosti quo accedis, quid corruat temphim ejus ,
quod csse eirpisti. Niiinqiiid

inandiioes ,
quid bibas imo qnern manduces, quem
;
hoc cgo dico? Apostoliim audite : Nescitii quia tein-
bibas. Absliue te a fnrnicationibiis. Ne forle inihi di- ptum Dei estis , el Spirilus Dei habitat in vobis? Iloe
oas : Ad fornicem vado, ad merelrioem pergo, ad pro-
stiliilam eo : ncc illud pr;eccptum violo, quo diotum 1
Son hubemus quo ncrvo tfgemm fn-
Panciorcs Mss.,
(jiticum islum, ut non fugiat. \in., Non fugiet. Paulo
1
Muros Mss., ad purjnam introre. post ir. et phires msb., sed amet te. non emm Hgamen-
* sio aliqpot Slss. \i
\iii. (^t i.r.: son nos dckrtant. i tum, etc., omissis verbis, et non erit, elc. u i"\., •.</
awi nos delectent. amelsef.etnonem i ett oenique Am. carut particuhi
87 S. AUGUSTINl EPISCOPI 88

Nescilis quia tem- autem non facis, rixaris cum co, et nondum couipo-
dioitChiislianis, linc dicil fidelibus :

suisli quousque facias.

plum Dei eslis, et Spiritus Dci habilal in vobis? Si quis

templum Dei corruperit, corrumpel illum Deus ( I Cor. CAPUT XI. — 17. Ul aulem concordetis, abslinete

quomodo minatur? Non vis cor- vos a deteelabilibus corruptelis et a detestabilihus inqui-
HI, 16, 17)? Videtis
domum Dei? silionibus, a malhemaiicis, ab aruspicibus, a sorlilegis,
rumpi domum tuam ,
quare corrumpjs
l
quod pati non vis. Non est ergo qua ab auguribus, a sacrilegiis '; abstinele vos, quantum
Certe facis alicui
putabat. poieslis, a nugatoriis speclaculis. Si quac deleclationes
evadatur : tenetur ille ,
qui se teneri non
saeculi subrepunt in animam exercele vos in miseri-
Omnia enim peccala hominum aul ad corruptelam
;
,

cordia exercele vos in eleemosynis injejuniis, in

aut ad facinora nocendi. Quia
pertinent fiagitiorum ,
, ,

eum orationibus. His enim purganlur quolidiana peccata,

Deo nocere non potes in facinoribus, in flagitiis
facis qua; non |)Ossunt nisi subrepere in aniinam pro[>ter
offendis , in corruplelis eum offendis , in le illi ,

domui * fragilitatem humanam. Noli illa conlemnere, quia mi-

injuriam. Facis enim injuriam gratiae ipsius,
nora sunt ; sed lime, quia plura sunt. Allendite, fira-
ipsius.
trcs mci. Minuta sunl, non sunl magna. Non est beslia
16. Servum si liaberes, velles ut serviret tibi servus
quasi leo, ut uno morsu giillur frangat sed el ple-
Domino Deo tuo. Servum tuum
:

liius : servi tu meliori

vis ut
ruinque bestiae minuue multse necanl. Si projiciatur
tu fecisti, et te et servum tuum
ille fecit :
iioi)
ei a
qiiisquani in locum pulicibus plenum , numquid non
tibi serviat cum quo faclus es et non vis servire ,

itioritiir ibi ? Non sunt quidcrn inajores : sed inlirma

quo faclus es? Ergo cum vis ut servial tibi servus tuus
est natura hnniana, quae eliam niinulissimis bestiis
liomo , et lu non vis servire Doniino Deo tuo ,
facis
interiini potesl. Sic el modica peccala atiendilis quia
unum praceplum
:

Dco quod tu pali non vis. Ergo illud

decem modica sunt; cavete, quia plura sunt. Quam niinutis-
continet duo , illa duo coniinent decem , illa

decem siuia sunl grana arena: : si arenae ainplius in navem

conlinent omnia. Cantate ergo in psallerio
niitlatur, mergit illani ut poreat. Quain minutu: sunt
chordarum canlicum novum. Ut autem canlelis canti-
guttje pluviae : nonne flumina implent, et domos de-
cum novum , estote homines novi. Diligitc jtisliliam :

illam vi-
jiciunl? Ergo ista nolile conloninere. Sed diciuii
liabet pulchritudinem suam. Idco non vullis
cslis : Et quis potesl sine islis? Ne hoc diceres (quia
dore, quia aliud amatis. Nam si aliud non amarelis,
2
3
quando vore nemo polest )
, Deus misericors videns nosliam
eam ulique viderelis. Quare illam videlis ,

liagiliialem , posuil contra remedia. Qikb sunl reme-

Quare laudas fidem, quando illam exi-
illam exigilis?
dia? Eleemosynarum, jejuniorum, oralionum : ipsa
gis de servo tuo? Quam pulchra res fides Sed
titnc !

vidctur,
siinl tria. Ut autem verum dicas in oralione, porfeclae
pulchra est quando de servo exigitur tunc
,
;

iinplendae sunt eleemosyn;e. Qu;e sunt perfectae elee-

quando ab altero expelilur quando de le exigitur, :

mosynye? Ul ex quo libi abundat, des ei qui non ha-

ioii videtur. Aurum vides, lidem non vides. Sicut lucet
ad oculos
bel ; et cum te la:dit aliquis, ignoscas illi.
aurum ad oculos corporis , sic lucel fides

quando vis ut
18. Sed ne pulelis, fralres, quia facionda sunt quo-
cordis. Aperis ad illam oculos cordis ,

lidie adulleria, cl eleemosynis quolidianis mundanda

exhibeal illam tibi servus tuus. Si tibi illam exhibue-
Prae-
sunt. Ad illa majora scelcra non sufficiunt quolidiaiue
rii, laudas servuin , ct pradicas euin , et dieis :

eleemosynai , ut oa mundenl. Aliud e>t ubi inutos vi-

clarum scrvum habeo, magnum servuin habeo, iide-
3
lam, aliud est ubi lolcres vitam. llla niulanda esl :

lem servum habeo. Quod laudas in servo, non exhibes

si meechus eras, noli esse mceclius : si fornicator eras,
Domino : et co scelcratius ,
quia vis ut nieliorem ha-
noli fornicari : si homit ida , noli essc homicida : si
bcas tu servum, quam te Deus. Jubct Deus servo tuo,
ibas ad nialliematicuin el ad c;eteras pestos sacrile-
ul bonus sit erga te. Quomodo jubel uxori luae, ut elsi
gas, jam desine. Arbilrarishaec, nisi (iori desinant,
tu mcechaberis , non mcecbelur : sic jnbel servo tuo,
quotidianis eleeniosynis posse niuiidari? Illa dico quo-
ut etsi lu non servis Domino tuo, servial tibi. Sed hoc
tidiana peccata, qmeaut per linguam facilecommiltun-
totum vide ut ad admonitioncm luam valeat, non ad
tur , ul est verbum duriim , aul cum labilur aliquis in
pernicicm tuani. Eteniin servus ille quod tibi servit
risum immoderaiuni , aut in hujusmodi nugas quoli-
indigno digne, id est, quod indigno libi bene servit,
dianas. In ipsis concessis peccala stint. Cuiii ipsa
et fideliler scrvil, et pure te diligit, Pco debet, non
uxore si excedilur concumbendi niodus procreandis
libi. Juslum est crgo, ut ct lu attendas quia sub Do-
Imple liberis debilus, jam peccatum est. Ad hoc olenini du-
miuo es, ad quein et ille atlendit, ut serviat tibi.
citur uxor : nani id oliam labulae indioant, ubi scribi-
crgo quod dictum cst, Quod libi non vis fieri, alii ne
tur Liberorum procreandonim causa. Quando tu uti
feceris(Tob. iv, 16). Scd ipsum alii ctim dicis, ulrum-
,

uxore aniplitis qtiam necessitas procreandorum libe-

oue attcndc cl proximum et Deum. Canta in psalteno
rorum cogit, volucris, jam pcccalum cst : et ipsa talia
decera chordarum , canta canlicum novum concorda :

peccata quolidiana3 eleeraosynae mundant. ln ipsisali-

cum sermone cum ost lecum in via.Concorda cum
Dci,
menlis, qua: utique concossa sunt, si forte excedis
adversario tuo cilo, ne cum discordia vcnias anlc ju-
moduiii, et amplius accipis quam necesse est, peccas.
diccm. Si facis quod audis concordasti cum co si, :

1
sio Am. el Uss. \t Er. et t ov., a sacrUegis.
1
Ain. Kr. et Germanensis ms., certe non fucis.
9
lta iioniir.lli Hss. \lii rm cuin Br., qiia' luibcie ncmo
* Mss., dono. Ani., dumo. poUSt. lov., tpta Imbcrc ncino non yolcst.
j Ula tUanda
3 Aliquot Ms* cst.
* Lov., non vidctis. Abost., non, ab oilitis aliis ot a Msd.
 ,

89 SEUMO IX. 90

Quolidiana sunt ista quaj dico : sed tamen pcccata dem boniines. Mala est '
avarilia : palliare se voliinl

suul ; et nnn sunt levia ,

quia plura. Quia vero qtioti- nomine pielatis , el dealbare , iu quasi propter filios

diana el pluriina, liinenda est ruina multiiudmis, etsi videantur servare hoinines ,
quod propter avaiiliam
iion magniliulinis. Talia peccata dieinms, fralres, servanl. Nam ut noveritis quia sic pleriiinque con-
quotidianis eleemosynis posse muiidari. Sed facite tingit, dieitur de qiioquain : Quare non facit clccmo-
deemosynas, et nolile cessare. Atlendiie vitam ve- synam? Qnia serval filiis suis. Conlingit ut amiltai
slram quolidianam ipsis peccatis scaturientcm, minu- unum : si propter (ilios servabat , mittat posl illuin

lis ipsis clico. parlein suain. Quare illam lenel in sacculo, el illuui

CAPUT XII. — 19. Et cum facis eleemosynam, rclinquit ab aiiimo? Redde illi quod suum esl, red-
de quod illi servabas. Morluus est inquil. Sed
non superbe facias, nec sic ores queinadmodnm ille ,

Pliaris;rus. Sed lameii quid ibi dixit? Jejuno bisin

prajccssit ad Deum , pars ipsius pauperibus debe-

sabbato, decimas do omnium qucccumque possidco (Luc.

tur; illi debctur, ad quem perrexit; Chrislo debe-
tur, ad ipsum cnim perrexit el ipse dixit, Qui uui
Et nondum fusus erat sanguis Domini.
:
xviii , 1-2).

saltem nec ex minimis islis fecit, rnihi fecit ; et qui }ini ex minimis
Tantuiii pro nobis prelium accepimus , et

tantiim eroganius qiiantum Pliarisams. Et liabes istis non fecit , tnihi non fecit (SJatlh. xxv, 40, 45).
,

alio loco aperte dicenlem Doniinum Nisi abunda- Sed quid dicis? Servo Iratribus ipsius. Si viveret ille,
,

veril justilia veslra plus quam Scribarum cl Pliarisa'0- non erat cum suis fratribus divisurus ? lidcs mor-
rum , non intrabitis in regnum cvelorum ( Malth. v, tua! Mortuus
est enim filius luus? Quidquid dicas,

20). Ergo illi dant decimas; tu si cenlesiinam dederis, mortuo debcs quod vivo servabas. Mortuus est filius
aliquid magnum te fecisse gloriaris. Atlendis enim metis , sed lamcn partem tilii mci servo fratribus
quid alius non faciat, non quid le jubeaiDcus facere. ipsius. Sic credis quia mortuus est ? Si pro illo Cbri-

Metiris te de coinparalione pejoris , non de jussione stus morltius non est , mortuus esl ipse : si autem
melioris. Non quia ille nibil facit , idco lu magnum esl in te iides , vivit filius tuus. Vivil |»rorsus ; non
ailqnid facis : scd quia gaudelur ad qtuedam mini- decessit , sed pracessit. Qua Ironte venturus es ad

ina opera vestra (quia tanta est slerilitas veslra , ut hlium tuum qui pra-cessit , cui pra-cedenli non mit-
ad modica gaudealur), quasi securi vobis blandimini tis parlem suam in ccelum ? An non potest milli in

de minimis gianis eleemosynarum , el acervos obli- ca^lum? Polcsl prorsus. Audi ipsum Dominum diccn-
viscimini peccalorum. Protulisti forte nescio quid tem, Tliesaurizate vobis lliesauros in caio (Id. vi, 20).

parvuni, quod alins aut non habuit, aut non prolulit Si ergo ille thesaurus melius custodilur in coelo,
2
cum baberet. Noli attendere posl le quis non faciat, mmiqiiid tunc non millendus est (ilio, quando si

scd quid te jubeal Deus farere. Postremo quare in missiis fuerit , non peribit? Tencbilur hic ubi polest
,

i-tis afleclionibus saTularibus non vobis sufliciunt perire, non miltitur illuc ubi Christus cst custos ?

quos prarcessislis, sed vultis esse divites , a^qualcs Cerie ea quae liic tcnes , et non vis mittere post

dilioribtis vobis ? Non attendilis quantos pauperiores lilium luiim ,

quibus commendas? Actoribus luis

transcendilis : vincere vullis diliores. Sed in eleemo- commendas illius parlein qni pra^cessit , et Christo

synis babetur modus. Hic dicitur, Jam usquequo non commendas ad quem praecessil? An idoneus est

facio ? el illic non dicilur Quantis divitibus ditior libi procuralor lutis , minns idoncus Chrislus?
XIII. — 21. Videtis,
,

sum ? Non atteiidiinUir cgestates innumerabilium CAPUT fralres ,

quia men-
niendicorum non respiciiinlur poslcriorcs iiiultitu- dacium est quod dicunt homines, Filiis meis scrvo.
,

dines pauperuui : sed paucilas praccdentiuin divilum Mendacium est , fratres mei, mendacium cst : avari

ante oculos ponilur. Cur in opere bono non altendi- suiil homines. Vel sic certe cogantur confileri qcod

tur ille ZacchxMis ,

qui diinidiiim rerum suariim noliint, cum erubcscunt tacerc quod sunt : fundant,

dedit pauperibus (Luc. xix, 8)? Sed oplarc cogimur. vomant in conlessione quod porlanl. Pcctus premi-
ut attendalur saltem ille Pharisajus qui omnium tur crapula iniquitalis ; cvomat eam confessio : sed
,

quui possideliat decimas dabat. non canino more rcdealur ad vomituni. Estote chri-
stiani. Valde parum e&t vocari chrislianos. Quanta
20. Noli parcere tbesaiiris caducis , tbesauris va-
donatis histrionibus? quanla donalis venalorihu-. '.'

nis. Noli sub imagine pieialis augcre pccuniam.

quanla lurpibus personis? Donalis eis qui vos occi-
Filiis meis servo : magua excusatio, Filiis meis servo.
dunl. Per ipsas enim exhihitiones voliiplatuui inler-
Videamus : servat libi paler tuus , servas lu (Uiis
(iciunt animas vcstras : et lnsanilis quis plus donet.
luis, filii lui liliis suis , et sic pcr omncs , et nullus
Si insaniretis quis plus scrvet , non essetis ferendi.
facturns est praccpla Dei. Quarc non illi polius im-
Quis plus servel insanire , avariti;c csl :
quis plus
pendis omnia qui te fccit cx nibilo ?. Qui tc fecit,
,

donet insanire, profiisionis cst. Nec avaruin tc Deus,

ipse te pascil ex bis qua: fecit , ipse pascit ct lilios
non
nec profiisiim vult. Collocare te vult qu.e habes,
tnos. Neque enim mclius comniillis lilios tuos patri-
non daiis
projicere. Certatis quisvincal in pejus,
monio tuo *
,
quam Crcatori luo. El mentiuntur qui-

nic apud i.ov. additur,

1 mquumt; quod ab Am.Er. et
•
Sfc fcm. Fr. ei MH. U l.ov., qaudclis. Et ptulo infra, ut \i-.s. abest. . ,
.

ad modica qandcat. *>i< Mse>. EdiU vero, tWU

;
miltmdus; sublala pariicula,

sic poliores Mss. At Lov., filiis tuis pnlriinonhtm tuum. nnn.

91 S. AUGUSTINI EPISCOPI 92

quis sit pcjor. El dicilis : Cbristiani sumus. Ad favo- eis Rex : Tu dicis , Hic est filius meus qu\ vivit , et

rem populi projicitis res vestras , contra jussa Chri- fdius ejus morluusest; et tu dicis , Non , sed filius

sti '
lenetis res veslras. Ecce non jubet Cliristus, meus vivit , el filius ejus mortuus est. El ail Rex :

rogal Clirislus, egct Christus. Esurivi, dicit Christus, Afferle mihi maehceram. Et obiulerunt ei machceram
et non dedislis mihi manducare (Matlh. xxv, 42). Egere in conspectu Regis. El dixit Rex : Dividite puerum
voluit proplcr le , ul haberes ubi seminares tcrrena qui vivit, in duas partes, ct date dimidium ejus huic,

quae dedit , et meteres vitam sclcrnam. Nolite pigri el dimidium ejus huic. Et respondit mulier cujus erat
esse et male securi. Morcs emendate , pcccata rcdi- filius qui vivebat , et dixit ad Regem, quoniam contur-
mile. Et cum ha:c fecerilis, Deo gralias agite, a quo bata esl vulva ejus super filio suo ; et dixit : Animad-
accepistis bene vivere. Et sic ei gralias agite, ut non verlite , domine , date ei puerum, et noiile eum morte
insulletis his qui nondum bene vivunt; sed eos ipsos afficere. El hcec dixit : Neque mihi , neque huic sit,

inoribus vcslris liortemini. Haec faciendo , habetis sed dividile illum. El respondit Rex , et dixil ei

perfcctam ,
quantum in hac vita poiest ,
justitiam. mulieri qum dixit , Date eum illi , et morte nolile eum
Conversantes in bonis operibus , in oralionibus , in afficere; Quia hcec cst mater ejus (111 Reg. ni, 16, 27).

jejuniis, in eleemosynis propier minuia peccala , et Prudentia quidem Regis divino munere concessa in

abstinendo vos ab illis magnis peccalis , .concordatis hoc judicio mirabilis eminet. Non enim decuit , aut

cum adversario : ct securi dicitis in oratione , Di- oportuit aiiam judicarc csse matrem pueri, nisi eam
milte nobis debita nostra , sicut et nos dimillimus debi- quae illuin ilerum quodam modo concepit cum ,

toribus nostris (ld. vi. 12). Uabclis enim quod quo- cognovit ablatum ; ct ilerum parturivit, dum a falsa
tidie vobis dimitlatur ,
qui habetis quod quolidie malre defendit ; et iterum pcpcrit, dum non per-
dimiltatis. Sic ambulando sccuri in via non liinebilis misit occidi. Verumtamen sicut soleni diviui vetercs
l
latrocinia diaboli : quia Chrislus viam et stralam Libri , non solum rei gestae fidem , sed etiam futn-

niagnam se ipsum fecit, per quam ducit ad patriam. ra> insinuare mysterium ; consideranda est ista Scri

Oinnis ibi securitas, omnis quies : ubi et ipsa mise- ptura , utrum nobis in duabus istis niulieribus signi-

ricordiae opera cessabunt ,

quia nulla ibi eiil indi- ficatum aliquid liguralumque demonstret.
genlia miserorum. Erit ergo illic sabbatum sabbato- 2. Mulieres duw coram Salomone liliganles de filio,

rum ; ut quod hic desideramus, ibi inveniamus. Amen. Synagoga et Ecclesia. Sacramentorum vita, Chrislus.

SERMO X(a). Et duaj quidem feniinae Svnagoga el Ecclesia in prima

De judicio Salomonis inter duas mulieres merelri- facie considerationis occurrunt : Synagoga enim ii-

ces. lium suum Cbiislum cx Judseis secundum carnem

1. Rei gestcc narraiio. Inter duas mulicres cer- natum occidisse convincilur dormiens , id est pne-
tanles de parvulo filio mirabile judicium Salomo- sentis vitae sequendo lucem, manilesiationemque ve-
nis praulicat Scriplura Regnorum. Scriplum est ritatis in verbis Domini non intelligens : verum
enim : Tunc apparuetunt duat mulieres meretrices regi etiam scriptum est , Surgc ,
qui dormis , el exsurge a

Salomoui, et steterunt in conspeclu ejus , et dixit morluis, el illuminabil teChristus (Ephes v, 14). Quod
mulier una : Animadverte , domine , ego et mulier hwc vero el duse et solac in una domo inhabilabant . non
habitabamus in domo una , et pepcri in domo et con- absurde illud significat ,
quod prajler eircumcisioneni
,

tigil die lerlio postquam peperi peperit eliam hasc et pracputium, nullum in hoc inundo religionis genus
,

mulier filium ; et eramus in uno , et non erat quisquam invenlum esl : ut in persona unius mulieris unum
nobiscum prceter ambas nos in domo : el mortuus est
genus circumcisorum hominum consliluas sub unius
filius mulieris hujus per noclem , mox dormivit super Dei et cnllu el lege comprehensum ; in alterius vero

eum et surrexit mcdia nocle el tulit /ilium meum mulieris persona universam prxpuliorum Genlilila-
; ,

ab asceliis meis ct collocavit in sinu suo , el ftlium

lera idolorum cullui deditam inlelligas. Meretriccs
,

sunm moriuum in sinu meo et surrexi mane dare autem amb;e fuerunt : dicit enim Apostolus Jud;vos
; lae

(ilio mco, el ille eral morluus : considcravi cum mane, ct Graecos omncs sub peccato esse (Rom. m , 23).

non meus quem Omnis eniin anima qu;e deserta a^ternitale veritatis,
ct ecce eral plius pcperi. Et di.rit

mulier alia Non sed mrus terrenis sordibus delectatur, fornicatur a Domino. El
illa : , filius est qui vivil,
(ilius autem tuus qiti mortuus est. El ipsa dixit :
de quidcm fornicatione veniens Ecclesia inani-
gentili

Non filius luus est ille morluus , cl mens filius est

feslum est quod non occiderit Christum sed quo- :

qui vivil. Et locutw sunt in conspeclu Regis. El di.iit

modo malcr Christi eliam ipsa sit, cogilandum eSL

opcram quis sit melior : atquc ulinam non daielis Attendc Evangelium , et audi Dominum dicenlem ,

Qui [ecerit voluntatcm Patris mci , hic mater mea, et

* Plerique Mss. oniitlunt, christi. Et quidam ejus loco
ha- frater, et soror est (Matth. xu, 50). Ubi ergo dormivit
beut, l>ci.
haec, non ut somno pncfocarct, sed tamen ut possct
Nunc primum prodit ex Mss. Re^io, colhcrlino et
(a)
Yictorino. ln camdcni rein censentur iu Possidii [ndiculo ei morluus supponi, el vivus auferri? An iorte hoc
Rermones duo altei in cap. 8, suh ipso titulo, « De Judicio
:
est, quod ipsum sacramenlum circumcisionis quo;I
,
«saloinonis, etc, alter in cap. 3, liac iuscriptus rationo,
»
c De duabus mulieribus de parvulo disceptanlibus, contra apud Jud;eos jam inorluum remanscrat, quia lolnn»
« supra scriplos, » id est, contra Donatistas quos quidem :
de illo carnaliter scnliebant : hoc crgo sacramcntuuv \
flchismaticos speclabil historix hic propositx poslerioi alic-
aoria 1
\ icloriuus Ms., dui vclac* libii.
 ,; ,

93 SERMO X Oi

circumcisionis, qund apud Judxos nnn vivchat , qui non ipsa pepeterat , etiam enntendere audebant 1
;

occiderant Christum, qui oranium Bacrameotorom cmn ipsi ex operibus Legis cxeluso inlelleclu spiri-

vilaest; quoniam in illo vitaliter intelligitur, quml tuali tanquam de corpore operia sui animam ejece-
apud Judaeos visibiliicr celebratur : boc itaque sacra- rant, ct exstinguentes propheliae spiritum vivum , ad
ntcntum circumcisinnis tanquara exanime corpus qui- carnalia opcra sine vita, boc est, sine intellectu ^pi-

dam Jiubri volebanl persuadere Genlilibus, qui Clni- rituali remanserant ;

quai Genlibus etiam Bupponere

sto crediderant, sicut in Aclibus Apostoloruin scri- cupiebant, et ab cis tanquam vivum fllium, nomen
ptnm est , dicenles non possc eos esse salvos , nisi auferre Christianum. Quos ita relellit Apostolus, ut
lerent circumcisi (.\ct. xv, i)? Persuadebant autem tanlo minusad eospcrtinere dicatgraliam cbristianam,
boc ignoraniibus Legem , lanqnam in tcnebris noclis quanto m;igis eam sibi tanquam debitam vindicant, et

filium lnoriuum supponentes. Nec tamen potuit ali- quasi jure operum suam esse glorianltir. Ei enim qui
quid valcre illa persuasio, nisi cuin Ecclesiee Geniium opcratur, inquil, merccs non imputatur secundum gra-

ex aliijiia parle slullitiae somnus obrepsit. Quam vi- liam, sed sccundinn debilum. Ei vero qui non operatur,

detur quasi dormientem Apostolus excitare, clamans, credenti autem in eum qui juslificut impium , depulalur
slulti Galatos, quis vos fascinavit ? ct paulo post, fides ad justitiam (liom. iv, i, 5). El ideo illos eliam ab
Sic stulti eslis , inquit , ut cum spirilu cceperilis , mtnc eorum numero excludit, qui ex Juda:is recte credide-

carne consummemini (Galat. m, i, 5). Tanquam si di- rant, et vivam spiriiualemque gratiam relinebant.
ceret : Sic slulli estis , ut cum prius babuerilis spi- Quas reliquias dicit populi Judceoruin salvas factas,

rituale opus vivum , boc amisso postea morluum ac- cum mullitudo isset in perditionem ? Sic ergo el in

cipiatis alicnum. Ipse quippe Apostolus alibi dicit, hoc tempore , inquit, rcliquice per electionem grutiaz

Spiritus vila esl propler justiliam ; et alibi, Sapere au- salvaz faclxsunl. Si aulem gralia, jam non ex opeiibus :

tem secundum carnem, mors est (Rom. vin, iO, G). His alioquin gratiajam non est gratia (Id. xi, 5, 6). Ul illi

autem atque bujusmodi vocibus illa mater evigilat excludantur a gralia, qui tanquam sutini proprium, id

et fil ei mane, cum verbo Dei, bocest, cum Cbrisio, est, operibus suis debitum et datum Evangelii prae-

qui oriebatur, hoc esl , loquebatur in Paulo , Legis mium vindicant : quasi clamante Synagoga, Meus est

illuminatur obscuritas. llanc eniin ilinminavit, cum Filius. Sed mentiebaiur ; aceeperat enim eum et

ait, Dicite milii sub Lege volentes csse, Legem non au- ipsa : sed super euin dormiens , id esl , superbe sa-
distis ? Scriptum est enim quia Abraham duos filios liu- piens nccaverat. Vigilabat autem jam ista mater, et
buit; unum de ancilla , et unum de tibera : sed is qui inleiligebat , non merilis suis ,
quia mcretrix erat

de ancilla , secundum carnem nutus est qui autem de sed gratia Dci sibi iilium esse concessum, opus
;

libera, per repromissionem ; qucc sunl in allegoria. Ilccc videlicel evangelicaB fidei , quod in sinu cordis nu-
enim svnt duo Testamcnta ; unuin quidem a monle Sina, trire cupiebat. iiaque iila gloriam hominum qaaerebat

in servitutem geneians, quod est Agar. Sina enim mons in alieno (ilio : bcec affectum dileclionis servabat in

est in Arabia, quce conjuncta est liuic, quoe nunc est Je- suo.

rusalem : servit eniin cum filiis suis. Quos aiitem sur- 4. Adversus hypocrisim sic certandum, ut cavcatur

sum est Jerusalcm, iibera est (Galat. iv, 21 -2G). Non periculum schismatis. lllud aulem inter ambas regale

crgo mirum , si proptcr morlua opera , ad eam qucc judicium nibil aliud nos admonct, nisi ut pro verilate

deorsum cst, mortuus; el propler spiritualia, vivus

certemus , et expellamus bypocrisim tanquam falsam

pertinet ad eam quae sursum est Jerusalcm. Quia et matrem, a spirituali Ecclesiae dono tanquam ab alieno
inferi deorsum sunt quo pertinent mortui : superi vivo filiojnec patiamur eam dominari concessoe aliis gra-
,

autem sursum,quo pertincut vivi. ilac illuminatione,

tiae, quce suam cuslodirenon poluit. Sed boc faciamns
defendentes atque certantes non usque ad pericuhun
tanquam mane facto, inlelligit Ecclesia gratiam spiri-

tualem; repellens a sc carnale opus Legis, tanquam divisionis. Illa enim scntcnlia jutiicis, cum jussit par-

ntorluum alienum ; et sibi vindicans vivam fidem vulum dividi, non est Uni+atis praecisio, sed probatio

quoniam juslus ex fide vivil (Rom. l, i7) quam cbarilatis. Salomonis cnim nomen, sicul Lalini inler-
: in

Patris et filii et Spiritus sancti nomine consecula prelantur, Pacilicum est. Rex vero pacilicus non tlila-

esl; et ideo tanquam tridtianum iilium ccria cogno- cerat membra ,

quce unitate atque conconlia vitalem

scit, nec eum sibi eripi palitur.

spirilum continent : scd minamlo invenit matrem
3. Judni graliam chrislianam sibi dcbilam falso veram.et judicando separalfalsani. Si ergo atl btijus-

jactantes. Nunc clamet illa suum esse Evangclium

modi tentationeui venlum fuerit, ne unilas cbristia-
,

liinquain sibi debitum, et pcr se gcneratum. Nam hoc nse gralice dividalur docemur
, dicere, Date illi pue-

dicebant Gentibus in ipsa contentioue, qui cx Judaeis

rum, tanlum vival. Non cnim honorcm uiatris, setl sa-

cain.iliter scnlientes Cbrislianos se dicere audebant. Iutem iilii , quae maler vera est qua:iil. Ubicumqne
Tanquam debilum enim justitiae susc dicebant venisse
ille fuerit, plus cum possidebil sinccra dileclio matris,

Evangelium. Sed non erat eorum quod spiritualiter

quam falsse usurpatio.
,

l 5. Altera diiurum mulierum siijnificatio. Ilem video

uon noveranl . Quod ergo Cbriatiani vocabantur ,

signiiicare islas duas mtilieres in una doiiin dno |6-

alieno nomine gloriantcs, tanquam illa de fdio qucm ,

nera hominum in una Ltclesia : umim corum in qiuV

1
i)uo Mss., qui spiriliiulilcr tcncrc nonnovcrunt. 1
ColbertinusMs., uudcbul.
 ::

95 S. AUGUSTINI F.PISCOH 90

bns vera charitas rcgnat, alicrum corum in quibus si- ctsi pcpcrcrit , id csl , etiamsi ad exiguum lcmpus

malaiio dominatur. Ut isia duoomnino tanquam doas pcccatorum remissione l.ciata fueril, lanquam somno
mulieres intueamur, dilectionem ct simulationem. l)i- ssecularte cupiditalis oppressa, cum de spc coelesiium
lectionem quippe simulatio fallaciter imitatur. Et idco dejecta pracmiorum in terrenam requiem gravato
istam cavet Aposlolus , cum dicit : Dileclio sine simu- cordc reliditur, quasi dormiens effocat indolgentiam,

latione (Ilom. xii, 9). Quamvis cnirn habitent in una quam credcndO meruerat l Tales autem homines .

domo quamdiu reliculum illud evangclicum in mari nialunt jusliliae nomine quam vcritate gaudere bo- , ;

est, simulque bonos el malos pisces, donec ad littus numque opus alienum per obscuras fallacias, quasi
perducalur, includit (Matth. xni, 47, 48); lamcn sua per noctem vivum (ilium , menliendo ad se transferre
opera singulne faciunt. Merclrices autem fuernnt conanlur. Nec solum aliorum bona opera sibi usur-

ambae ;
quia omnes ex cupidilate srcculi convertuntur pant, scd aliis eliam objiciunt scelera sua (u) , quasi
ad gratiam Dei, nec de prioribus justiliai meritis vere inorluum (ilium supponentes.

potest quisquam gloriari. Merotrix autem quod forni- 7. Shnulatorum fraus in bonos operarios. Quando
calur, ipsius cst : quod habel (ilitim, Dei est. Omnes aulem simulationi l.inlum liccbit, ul falso jusiitia; no-

enim homines ab uno Deo crealore formanlur. Nec
mirandum est, quod etiam in peccalis hoininum Deus
bene operatur. Nam
Dominus nosler salutem bumani generis operatus
Sed hoc inlerest, quod dc cujusque peccalo cum
mine, nullo prohibenle, glorietur, et spirituale vivum
opus, quod ipsa non genuil, et quod in se aliquando
eliam de scelere Judae traditoris genucrat, pondere crudelissinii soporis cxslinxit , ad
est. fallacem jaclanliam materni nominis applicet sibi, et
ali- scelera sua bonis atque innocentibus objiciendo sup-

quid boni Deus fccerit ,

plerumque id nollet ille pec- ponal ? Quando ergo simulatio ila regnahit, nisi cum
cator : non solum quia cum peccat , non eo peccat abundabil iniquilas, id est, tenebra* peccatorum quasi
animo, qua providenlia Deusde peccato ejus operatur caeca nocle praevalebunt ; et refrigescet cliaritas mul-
jtistiliam (non enim hoc animo Judas tradidit Chri- torum (Matih. xxiv, 12), id est, operis spiritualis lan-
•lum ,
quo animo Christus se tradi passus est) ; sed quam vivi pueri mater obdormiel? Tamen quia ita

eliam quia peccali sui eventum , cum in aliquid me- refrigescel cliaritas, ut ncgligentius ferveal; non enim
lius, quod ipse nollet, pcrvenire cognoverit, dolel po- diclum est, Penitus exstinguetur, ul omnino non sit

tius quam laelatur.Tanquam si vcnentim aliquis inimieo sic dormivit hac mater, ul non occideret filium ; sed
segrotanli dare cupiens fallatur in specie medicamenli, tamen fraudibus simulationis dederit locum. Sed cx-
etaliud pro alio salutare aliquid offerat; fiat et a-gcr pergefacla, cum impietatcm, quam ipsa non fecit, ab
sanus Dei beneftcio ,
qui facinus ininiici ejus con\er- eis qui faciunt sihi objici viderit, et spiriluali opere
tere vcluit in salulem : quod tamen cum malus ille gratiae, quam custodivit , cernit simulationem audere

cognoverit, de sanitate hominis, quae per manus cjus gloriari, se iniquitalis opcratricem, simulalioncm vero

gesta est, cruciatur. Si atitcm mcrctrix conce[)tum fi- matrem boni operis nominari, pacilici Judicis imploral

iium lihcnter habeat, nec libidinc, nec avarilia turpis auxilium. Nam Salomon Paeificus interprelalur. Quem
rnercedis impulsa aborlionis poculo de visceribus eji- videmus duas protulisse sentenlias : primam lanquam
ciatquod conceperat, ne pcccanli fecundilas contradi- ignorantis; ullimam vcro cum manifcsla cognitione

cat; cupiditas illa qtiac defluebat in plurimos , ad jtidicantis. Ccrlamen pielalis prima proponit ; dal
,

untim Dci doniim '

conversa , non jam cupiditas , sed prxmium secunda victori : in prima probatur mater,
dileclio nominahitur. Merelricis ergo (ilius rccte in- iu ultima liclatur : in prima flcns mitlit semensuum,
teHigiltir gralia peccalricis. Ex vetere autein lurpi- in secunda ctim exsullatione reportat manipulos suos
ludine novus bomo nalus iiidulgcutia peccalurum (Psal. cxxv, 6). Quod pertinei ad dtto tempora Eccle-

est
2
. siae ,
quae Dominus Christus judex pacilicus modera-
G. Simulatores in Ecclqsiu bonis operariis posterio- tur ; unuin quod nunc esl, allerum quod fulurum e^t

res. Dominus ergo et in ipso numero discipulorum, in isto probamur, in illo coronamur.
quamvis ex peccaloribus onmes clegerit ,
priores la- 8. Honor proprius contemnatur ut Ecclesia uni-
*
mcn clcgit perseveraturos in dilcctionc, tpiam Judam tas servelur. Sed nulla major esl in Christi Ecclesia

simulatorcni. Non est qtiidem scriplum quo ordinc probatio charitatis, quam ctun etiam honor ipse ,
qtti

cleclus sit; sed tamen iiotum est anie illuin elcctos apud homines videlur esse, eontemnilur, ne nieinhra
bonos ct non frustra ulliinus numcratur (Id. x, \-\). parvuli dividantur, et unitalis discidio ( hrisliana dila-
;

Et post Domini ascensionem omnibus qui erant uno nielur infirmitas (b). Dicit enim Apostolus lanquam
in loco Spiritus saiiclus, secuuduni pollicilationcm matreni sc exhibuissc parvulis, in quihus boniun opus
Domini desuper missus , inlusus est : a quibus ccepil 1
Duo mss., nwenerol.
s
simulalione diligcbani. Forte, ictii>i im.
Ecclcsia, boni crant , cl sine
(a)Quadrant haec maximein Donaiistas, adquosAugoalt-
Poslea ergo simulatio copil operari iu Ecclcsia : ct mis iu Episl. 7t>, n. '2, scribit t Hajores emm vestri, iit :

aulcm major csi h quorum sacrile^a rraedsione perseyeralis, quidam Geslis

idco dilectio prior pcperit. Triduo
r iaunicipalibus codices saoctos et instrumeuta Ecclesiae
fructus dilcclionis, ut jam possil agnosci conlinciuia. persecutoribus iradiderunt, elc. De crimine tradiiionis,
futurorum. Simulalio vero « de i\\\o ipsi inter se jam consenserant, inaudilos damna-
et justitia , ct exspectatio
verunl. » vide Epist. 105, n. 2, el Enarr. in Psal. 10,
n. 4.
1
Forte , dono. sic ipsi nuidem calholici eiiscopi, honorem suum ro
(/>) |

* viclorinus ms., uiklligenlia peccalonan est.

 ;

97 SERMO XI.

cvangelicum fccerat; non ipse, sed gratia Dei cum illo. cuin ncccsse cril ' infructuosas arlx.rcs amputare,

Nam illa meretrii sna non potcrat dicere nisi peoeata : non cessat admonere, uteum lempus est, <i cum Dei
donum autein fecunditaiis ex Deo. Tanlo aiilcm am- a.ljutorio in nostra polestate
bona opera eonsistil ,

ptios diligitor gratia donantis, quanta supplicium de- faciamus. Cuin cniin Iransicrit lempus bene
operandi,
hcbatur. Et bene dc incretriec Dominus ait : Cui plu- non restat nisi recipiendi. Nemo libi dictums est
rimum dimitlitur, plurimum diiujit (Luc. vn, 47). Dicit post resurrcciioncin mortuorum in regnoDei, Fran-
eigo aposlolus Paulus : Eactus sum purvulus in mcdio ge esuricnii pancm tiium ; qnia non invenies esu-
vestrum, (anquam si nulrix forcul /ilios suos (I Tliess. U, rienlem. Neino diclurus esl , Vcsti niicbiin, ubi om-
7). Sed cum ad periculuin venluin fuerit, quo parvu- nium tunica iinmorialilas erit. Nemo diclurus est,
lusdividatur, cum sibi honorem falsum simulalio vin- Suscipe peregrinum (lsai. lvui , 7), tibi omnes in

clical, et scindere parala esl unilalcm ; conleninat patria sua vivenl. Nain modo sumus inde peregrini.
inater bonorcm suuiu , dum filiuin videat inlegrum, Ncnio dicet, Visila segrum, ubi cst sanitas sempiterna.

vivumqiie scrvct; nc lorte cimi debitum visccribus Nemo dicet, Sepeli morliium, ubi mors moriiur. Ista

suis bonorem peitinacius vindieat, det locum simuia- omnia pietatis officia in viia aeterna necessaria non
lioni permacbseram schismalis infirma membra divi- erunl, ubi sola pax eril ct lauilia seinpilerna. In islo

dere. Dicat ergo cbarilas matcr, Date illi puerum. aulem lempore , ut noverimus qiianlum nobis com-
Sive occasione, sive veritale Christus annuntietur (Phi- mendat Deus opera misericordiae, etiam ipsos sanctos
lipp. i, 18). In Moyse charitas clamat, Domine, aut suos egere fecit ; ut cum fmnt liic amici dc mamniona
ignosce illis, uut dele me de libro tuo (Exod. xxxn, 51, iniquitalis , recipiant et ipsi amicos suos iu xterna

52). In Pharisxis autera simulatio loquitur, Si dimi- labernacula (Luc. xvi, 9) : id cst, ul cum servis Dei,
serimus eum , i\niunt Romani , el tollunt nobis gentem qui dum Deo vacanl, aliquoties indigent, illi
jugiler

el locum (Joan. xi, 48). Non enim verilatem, sed no- qui babent mundi divitias, eleemosynam largiuulur,

men volebant habere justitia; , et lionorem debituno qiiomodo eos parlicipes faciunt in lerrena subslan-
justis per fallaciam tenere cupiebant. Tamcn regnans lia, sic cum illis partem habere mereaniur in vita
in eis simulalio catliedram Moysi sedere permissa aiterna *.

est, ut dici posset a Domino ,

Qucc dicunt, facite ; sed 2. Elias ad paupcrem viduam pascendus cur mittitur.
quw faciunl , facere nolite (Mattli. xxui , 5). Ut bono- Mandare Deus quomodo intclliniiur. IIoc dixi proptcr
rem f.dsum babenles, veritale lamen Scriptiirarum lectionem Regnorum ,
quam prinio audivimus. Num-
parvulos infirmosque nutrirent. Simulatio eniin suiim quid Deus defecerat pascere scrvum suum Eliam ?

habet scelus, qno noviun bomineiu, quein per gratiam Nonne illi, qnia deeranthomines, aliles minislrabant?
donanlis acceperat ,
pondere sua: dormitionis exstin- Nonnc illi panem afferebat corvus mane, ct ad vespe-
xit : sed lac lidei quod babet, non eslejus. Quia eliani ram carnes? Ostendit ergo Dcus quia unde voluerit,
necato parvub, qui rcnascentem vilam signihcal, jam et quomodo volueril, potest pascere scrvos suos : ct
in malis moribus simulalio conslilula , retinel lamen tamen ut possct cum religiosa vidua pascere, fecit
in memoria, lanquam in uberibus, verba fidei doctri- eum egere. Egeslas animas sanct* in abundantiam
namque chrislianam quaj omnibus ad Ecelesiam ve- , versa esl aniuue religios;c. Non poterat Elias de niise-
nientibus traditur. Ex isto lacie poterat eliam falsa ricordia Dei dare sibi , quod laguncubc dedil? Videiis
mater verae laiiien lidei succum sugeuli parvulo in- nempe, manifestum est, quod aliquando servi Dei
el

fuudere. Inde secura est vera mater , cum etiam a ideo non babent , ut probentur qui habent. Et lamen
simulatoribus in Ecclesia parvulus ejus (livinarum illa vidua nibil babebat : quod illi reliquum ciai,
Scripiurarum calholicse lidei lacte nutrilur, cum pro- finitum fuerat , et cum suis liliis moiitura erat. Pro-
bibita divisione unitas salva cst , el senteniia judicis cessilergo, ul facerel sibi panem, colligereduo ligna :

ultima, qua ullimum Cbristi judicium figiiratur, pro- et lunc eam vidit Elias. Tunc eam bomo Dci videbat,
bata cbai itas ,
qu?e propter salutem parvuli el unila- quando illa duo ligna qu:ierebat. Mulicr illa typum
tis firmamentuin eliam simulationi bonoi em cessit, ut gerebat Ecclesiae : et quia duo ligna cruccm faciunt,
amorem tenens eomplexumquc vitalis graliai , sem- quaircbat morilura, unde semper essct victura. Adtmi-
piterno pi;e malris pra.wnio perfrualur. brato ergo myslerio, Elias loqtiilur ad eam qtiod an-

SERMO XI '
(«).
divit :narral illa disposilionem suam morituram se ,

De Elia et vidua Sureptana. dicit, cumconsummaverit quod remansit. Uhi e>t crgn
1. Opera pietaiis nunc temporis exercenda. Dominus quod Dominusdixerat Eliae, Vade in Sarepta Sidonice

Deus nosler nolcns aliquem nostrum periie, excolens ibi enim mandavi viduce , ul pascat te? Yidelis qucni-

Ecclesiam suam velulagrum suum, quaerens fruclum admodum niandat Deus , non in anrc, scd in corde.
clt: arboribus suis, anteqinim tempussccurisadveniat, r niembra ejus esscmus, et nos, ne i[ s;i cjus membra cru-
« dcli divisionc laiiieniiir. de catbedris descendere fbrmi-
ccjncilianda Fcclesire pace deponere parali, scribuntad Mar-
« da.ntis? etc. Kam qua (ronte in fntnro fueculo promissnm
celUoum CouaUonis Carthagiaensis cum Oonalistis habilae
« acnristo sperabimus bonorem, si cbi i itiaiiam ui boc >.e-
Cognitorem, in Epislola inter Augustinianas 1 2s q. 3 : ,
* culo nostcr honor impedil uuitatcm? i
t An vero ille de coelis in membra bumaaa dcscendit, ut
1
vss., chi necetse erit.
(«) Alias, 18 iulcr Homilias 50. 1
Sic aliquol Hss.
ilii verocum ediUs, ut cum tem in
*
itecensitiis luil ad duos cl. duos nn. et ad gr. r. v. pix,duntjugiter Deo vacant, atiquotie» indigent, illi ma>
Ani. Er. lar. Lov.. rebuntur in ila a lcrnu.i
90 S. AUCUSTINI EPISCOPI 100

Numquid legimus quia missus cst aliquis prophcta SERMO XII '
(a).

ad ijlam mulierem, cl dictum est ei, H*c dicit Domi-

De eo quod scriptum est in Job, cap. i , 6 , El ecce ve-
nus, Venlurus est ad tc esuriens servus mcus, ex eo nerunt Angeli in conspectum Dei , et diaholus in

quod habes ministra illi inopiam noli timere ; ego :

medio eoruin , etc, et de eo quod in Evangelio

Bupplebo quod dederis? Hoc ei dictum non legimus. dicilur, Matth. v,8, Beati qui puro sunt corde.
Nec hoc legimus, quod in somnis ad eam missus quoniam ipsiDcum videbunt : conlra Manichceos (b).

fuerit angclus , ct pncniinliaverit Eliam esurientem CAPUT PRIMUH. — l.Manichceoruminlibrum Job

csse venturum , et de illo pascendo aliquis mulierem calumnia. In divinis et sanclis vcleribus Libris fraudu
itlani admonuerit. Sed mandat Deus miris modis ,
qui lenlissima fallacia Hanichaeos insidiari ,
jam vestne
in cogitalionibus loquitur. Dicimus mandasse Deum prudentiye , dilectissimi fratres , saiis probatum esse
loquendo in cordc , suggerendo quod opus erat, per- confidimus. Olferimus tamen adhuc eorum dolos in-
suadendo quod ulile cral ralionali animae viduae mu- spiciendos obtutibus cordis vestri : ut non solum eos,
lieris. Sic eliam in Prophetis legimus, quod Dominus quantum ad vos pertinet, evitetis sed etiam utalios
,

mandavcril verini, ut rodcrctradiccm cucurbilx (Jonce infirmos et divinarum lectionum rudes , ut quisque
iv, 7). Quid est, Mandavit, nisi, Cor praparavit? In- vestrum potest , evitare atque contemnere doceaiis.
spirationc itaque Domini , vidua illa mulier cor prie- Apud Jobscriplum est, inquiuut, Eccevenerunt Angelt
paralum babebat ad obediendum. Talis venerat , talis
in conspectum Dei, et diabolus in medio eorum. Et Den$
cnm Elia Ioquebatur. Qui erat in Elia ut praeciperel, ml diabolo Unde
: venis ? Qui respondens dixil : Cir-
ipse eiat in vidua ut obediret. Vade inquit, mihi cuiens tolum orbem adveni huc. Ilic, inquiunt,
,
demon-
prius fac de egeslate lua ; non deficient divitiaj luse. stralur diabolum non solum vidissc Deum, sed etiam
Patrimonium enim viduae modicum erat farinse et , locuium esse cum eo. In Evangelio autem dicit, Beati

modicum olei : boc modicum non defecil. Quis habet qui puro sunt corde ,
quoniam ipsi Denm vidcbunt; et
lalem villam l
? Libenler vidua servum Dei esurien iteium dicit , Ego sum janua ; nemo polesl venire
tem pascebat, quia palrimonium cjus in clavo pende- ad Palrem, nisi per me (Joan. x, 7, et xiv, 6). Deinde
bat. Quid felicius hac pauperlate? Si hic talia recipit, adjungunt ratiocinationem, dicentes : Si igilur hi soli
qualia in finesperabil? qui sunt puro corde vident Deum, quonam modo sor-
Bonorum operum merces non isto lempore speranda.
3. didissimo et immundissimo corde diabolus poluit
Ideo hoc dixi, ut seminationis nostrse mercedem, non videre Deum? aut qualiter per januam hoc est per ,
,

isto tempore quo seininamiis speremus. Hic enim Chrislum ingredilur? Iterum Aposlolus, inquiunt,
bonorum operuni inessem cum labore serimus , sed lestatur et confirmat, dicens quod neque Princi-
in fuluro fructus illius cum gaudio colligemus ; secun-
pes , neque Polestates, ncque Virtutes Deum cogno-
dum illud quod scriplum est, Euntcs ibant et flebant,
verunt.
miitentes semina sua ; venientes aulem venienl cum ex-
CAPUT II. — 2. Calumniosa objeclio Adimanti ex
sullatione porlanles manipulos suos (Psal. cxxv, C).
, Apostolo. Principes hujus swculi. Soeculum peccatores.
lllud enim pro signo faclum est, non pro dono. Nam Diabolus princeps peccati. Calunmia quidem illo-

si vidua illa quod pavil hominem Dei , hic recepit,

rum his omnino verbis hucusque proponitur, et re-
non est magnum quod seminavit; quia non magnam vera qusestio est prudenti discuticnda cbristiano. Sed
segelem messuit. Tcmporale est quod accepit non ,
eam calumniam proponeniium aninuis facit, utsimili-
delicientemfarinam , necdiminulum oleum, quousque ter imperitos ad sibi credendum a saluberrima Scri-
darct Deus pluviam super terram (III Rcg. xvn). Ac pturarum auctoritato delorqueant. Sed primo ab istis

sic lunc magis ccepit egore, quando dignatus est Deus vcllem qurcrere , ubi Adimantus apud Apostolum le-
plucre : tunc enim laboratura erat, exspectalura agri gerit ; nam talium calumniarum isie conscriptor est
fructus et collectura. Quando autein non pluebat, (c) : vellem ergo diceret ubi legcrit lesianlem Apo-
viclus ejus de facili veniebat. Signum hoc ipsum stolum et confirmantem , ut dicil , quod neque Prin-
quod Deus illi ad paucos die* prseslilerat, signuin erat cipes, neque Potestates, nequc Virlules Deum cogno-
futurae vitx», ubi merccs nostra deficere nescit. Farina verunt; cum Dominus etiam hominum in se creden-
noslra Deus erit. Quomodo illa per illos dies non lium dicat Angelos quolidie videre faciem Patris
2
defecerunt, sic illc non dcficict in aeternum . Talcm (Malth. xvin , 10). Nisi forte illud quod Paulus apo-
merccdcm spcremus, quando bona facimus : ne forte slolus ait : Sapientiam loquimur intcr pcrfcctos, sapicn-
aliquis vcstrum lentctur lali cogilalione, ut dicat, tiiim autem non hujus saruti , nequc principum hujus
Pascam aliquem servum Dei esurienteni , ul lagena swculi ,
qui evacuantur : sed toquimur Dci sapicnliam
mea non dcliciat , ct in cupa mea semper vinuin inmijstaiOfqiuvabscondilaesl^quampnvfinivitDcus ante
inveniam. Noli hoc hic qmerere. Semina sccurus, saicula in gloriam noslram ,
quam ncmo principum hu-
niessis lua scrius vcnict , lardius vcniet : scd cum * Corrcctus ope codicum gr. lliin. Par. Lov.
venerit , lineni non habebit. (a) Alias, de Diversis 16.
(/') Sermonem hunc
uotat Possklius in indknlo, cap. 2.
1
Fditi inendose habebant , viduam. F.t paulo infra , 01 (c) Adinianluin Maiiichan disci| ulum OOnfuUvil Au^usli-
conclavi pendebat. utcrque locus emendaiur aa nianu- nus peculiari opere, quod opusui lib. I Retract., cap. -22.
scriptos. ii. t, recensens ait i /thquas sane earumdem qtuestio- :

2
sic mmanuscriptis. ai Id edilis, per illos uon deftcti « mun, » quas illc adversus Legem et Prophetasoonscripsii,

dics sic Ule dies nun deficiet ui mterman. * uouubiinus ecclcsiasticis Scrinouibus solvi. •
 ; ,

101
SI.RMO XII. UM
jus «vculi cognovit. Si enim cognovissent, nunquum si quando verum loquuntur el nou ois creditur, jti

Dominum glorice crucifixissent (I Cor. n, 6-8 ) ? Si rant et dicunl, Testis est Deus, et verissime dicnnl?
isiiini lociim iste conscriberc cogilabal , cur addidit Ubi qiK-eso, testis esl? In lingua , an in corde? in
,

Poteslales cl Virlules ,
qaod non ibi dicluin csl ;
cl sono vocis, an in silentio conscientia:? Unde an em f

detraril hujus sccculi ,

qiiod dielum est? Sed utiuain plerumqne siomacbantur, quia sibi nou creditnr, cnm
errore polius quam malitia fecerit. Veiunita- veruin se dicerc noverint, nisi quia cor suuin nobis
boc , ,

nien eliamsi lioc modo dixisscl Aposlolus ,

numquid aperire non possunt, ubi testis est Deus?
propterea diabolus vocem Dei audire non potuit? CAPUT IV. — 4. Variismodis loquitur nobis Deus-

Sciiptum est enim qnod in conspcctum Dei venerit :

Multi aulem modi sunt, quibus nobiscum loquitur
non scriptum esl quod Deum ipse conspexerit. Prin- Deus. Loquitur aliquando per aliquod instrumentuni,
tipes eniiii linjus saouli aut supcrbi bomines inlelli- sicut per codicem divinarum Scripturarum : loquitur

guniur, el vana pompa jaciaiionis elati ; aut ipsc dia- per aliquod elcmcnlum iinmdi, sicul per slcllam Ma-
bolus et angeli ejus. Nam principera vel magistraluni gis locutus est ( Malth. n, 2). Quid est cnim loculio,
lnijiis saciili ctim Dominus apertissime appellat (Joan. nisi significalio voluntatis? Loquitur per sorlem, sicul
xii , 31) : quia saeculi hujus nomine pcccatores inlel- de Malthia in locum Juda: ordinando loculus csl (Act.
liguntur quorum spes uulla est, nisi in hoc saeculo.
I, 26) : loquilur per animam humanain, sicul per pro-
,

Sicul enim dicitur mala domus, cum

significantur pbetam : lotjuitur per angelum sicut Patriarcbarum
,

babitalores ejus sic malum hoc saeeulum dicimus,:

et Prophetaruin et Aposlolorum quibusdam loculum
cum eos siguilicamus qui corde boc saeculum inhabi- csse accipimus : loquitur por aliquam vocalcm sonan-

tant , hoc est ,

quorum conversatio non esl in coelis. lemque creaturam , sicut de coslo voces facias , cum
Nostra enim , dicil Apostolus , conversatio in ccelis est oculis nullus videretur, legimus et tenemus. lpsi de-

(Philipp. ni, 20). Diabolo autem serviunt cuncta pec- niquo homini, non extiinsecus per aures ejus aut
cata, qui libero arbilrio princeps voluit essc peccali oculos, sed inlus in animo non uno modo Deus loqui-
propterea princeps hujus sacculi dicitur. Quam re- tur : sed aut in somnis, sicut Laban Syro, ne Jacob
gulam intelligenlice moneo cordibus vestris infigatis :
servuin ejus in aliquo Uederet (Gen. xxxi , 21), ct

adjuvabit per hanc Dominus ad multa Scripiurarum Pharaoni de septem annis opulentis lotidemque steri-
ftsculienda atque solvenda , de quibus illi laqueos libus dcmonstratum est (ld. xli, 1-32); aut spiritu
nectuni erroris sui. hnminis assumpto, quam Gneci ecstasim vocant, sicut
CAPUT III. — 5. Quomodo diabolus venerit in con- oranti Petro vas plenum siniililtidinibus crediturarum
spectum Dei. Cum ergo scriptum non sit quod dia- gentium visum est submissum esse de coelo ; aul in

bolus viderit Deum, sed tantum quod venerit cum An- ipsa menie , cum quisque majestalem vel voluntalem

gelis in conspectum Domini, vocemque ejus audierit; iutelligit, sicut ipse Petrus ex illa ipsa visione, quid

cur isti miseri de visione Dei calumniari Scripturis, et se agere vellel Dominus, apud se ipsum cogitando
imperilos pervertere sludent? Quapropter ha:c eorum cognovil. Non enim hoc quisquam polest, nisi apud
proposilio brevissima responsione superatur. Quanla- se inlus sonanle quodain tacilo clamore verilaiis

libel enim loquacitate perquiranl, quomodo viderit dia- agnoscerc. Loquilur etiain Deus in bonoruin malo-
holus Deum; respondemus, Non vidil diabolus Deum. riMiique conscicntia. Nara ct approbarc quod bene
Dicent Quomodo ergo cum eo locutus cst? Hic vero
: facit , et improbare quod peccat , nemo recte potest

non a nobis , sed a ca;cis hominibus convincenda est nisi ad eadem illa in silentio cordis vel laudante vel

c.ecitas cordis ipsorum. Hi enim qui earnalibus oculis clamante vocc verilatis («). Verilas autem Deus est :

ca:ci simt, quolidic loqui possunt cum his quos videre quas cum tam multis modis loquatur hominibus et
non possunt. Quomodo ergo vcnil, inquiunt, in con- bonis el inalis (quanquam non omnes, quibus tot

spectum ejus? Quomodo csocus in conspoclum vidcn- niodis loquilur, possint quoque ejus substanliam na-
lis, quem ipse non conspicit. Et isla: quidem simili- luramque conspicere), quis hominum potest conji-
tudines, dilectissimi fratres, ideo dictae sint, ut houii- ciendo aut cogitando colligere, quot et quibus modis
iium carnalium refellaturimprobitas; utsificri potest, eadem vcritas loqualur Angclis, sive bonis, qui ejus

hoc modo repnlsi , ad discendi mansiieludincm impia incflabili specie et pulcliriludine per mirabilem cba-
corda convertant. Numquid enim Deus continelur ritalem contcinplando pcrfruunlur; sivc raalis, qui

loco, quem pnesentem babet omnis angelica et bu- dcpravati per supcrbiam suam , et ab ipsa veritale in

mana conscienlia , non solum bonorum , scd etiam infcrioribus ordinali ,

possunt quibiisdam latenlibus
inalorum? Veriim hoc inlcrcst, quod bonis conscien- modis vocem cjus audire, quamvis faciein vidcre non
tiis adcst ut palcr, malis ul judex quoraodo scriptuin : digni sint?

cst, Dominus interrogal juslum et impium (Psal. x, 6). CAPUT V. — 5. Diabolus potuit audire voccm Dei.
Ilem scriplum est , In cogilalionibus impii inlc.rrngalio Qnapioptcr , dilectissimi fralres , fidcles Dci , cl

erit (Sap. i , $). Nec vcbemcntius in auribus corporis Caiholicae matris germanissimi filii, nemo vos dooipi.it

Deus ', quam in secreto cogitalionis inlerrogat, ubi vcnenalis cibis , otianisi adhuc estis lacle niiliiondi :

solus atidit, solus audilur. Nonne etiam mali hoinines, perseveranler nunc ambulate por lidcm verilatls ; ul

1
sic Germanensis v*. t".'!iii vero, jria corda. («) Mor<-l legit : nisi «/> eadem illq in mlentio cordit ve*
» Editi, Deus eit. nedundat, est, ntec babetarin ms. cor- tavaantevel aamnmte voce veritutis. Vide bienieui i;i.

uauuiioi. Uc.,pag. ioo M

 ,

103 S. AUGUSTINI EPISCOPI 101

eerio ei opportuno tempore ad speciem veritalis cjus- rum Deum videntium, pcr quos audiret vocem Dei,

dem venire possilis. Sicut euim Aposlolus dicil, hic qucm vidcre ipse non posset.
munentes curpure ,
peregrinamur a Dumino ;
per fulem CAPUT VIII. — 8. Manichcei ex ipsa eorum doctriaa
enim ambulumus , non per speciem (
II Cor. v, G, 7). refutati. El inacliinaincnta quidem .Wanich.ionim
Ad speciem auiem visiouis Pairis, fides christiana quanluni ad hanc quu:stionem pertinet, multis modis

perducit. Unde Dominus dicit : Ncmo vcnil ad Palrem, solula csse perspicitis, ut non jam puletis , charis-

nisi per me (Joan. xiv, C). Sine causa crgo isli quae- simi fratres, vere diabolum sic loculum esse cum
runl, quomodo diabolus ad Dcum potuit venirc per Dco , ul etiam faciem veritatis ,
quam pura corda
Cliristum. Diabolus enim ad illam contemplationis conspiciunt, vidcre potuerit ; aut ad illam contempla-

bealitudinem non poiesi pervenire, quo eos qui puro lionem bealitudinis venerit ,
quo nemo nisi per Do-

sunt corde (ides christiana perducil. Ncc idco tamcn niiniim Jesum Chrislum venirc permillitur. Sed la-
diabolus vocem Dci loquenlis audire non potuit; sicut men mulium admiror bominum istorum impudentiain,

multi homines eliam qui non crediderunt Christo, qui de visione substautia: divinse calumniari nobis vo-

pniuerunt vocem audire de ccelo dicentis Dei , Et lunt, et id quod scriptum non est de Scripluris no-

darificavi el clarificubo : cum Doininus dixissct, Patcr, stris meiitiuntur ,

quod Deum diabolus viderit ; et

clarifica Filiutn luum (Id. xn, 28, 27). tanlam hinc invidiam conflare conantur, ut quisquis
CAPUT VI. — 6. In conspectum Dei venissc diabo- exborrucrit , el indigniim esse judicaverit ul diabolus

lum, quid sil. Quod autem scriplum est, diabolum viderit Dcum ,
penitus a divinarum Scripiurarum au-
venisse in conspectum Dei; non ideo scriptuin est, cloritatc , suspiciosa ignorantia non intelligens quod
quia quisquam polesl aliquando conspeclum Dei fu- scriptum est , avei talur : cum ipsi Dominum noslrum
gere, cujus oculis cuncla subjecta sunt, el cui cordis Jesum Cbrislum Dcum esse non negent , et sine as-

cujuslibet profundiias palet : sed quia in secreto crea- sumptione humani corporis eum hominibus appa-
lurae acta sunt, quue Scriptura narravit, propterea r.uisse confingaut.
scriplum est , Et ecce venerunt Angeli in conspcctum CAPUT IX. — 9. Manichcei Christum diabolo vi-

Dei; quamvis a •conspcclu Dei nunquam rccedant. sum non negant. Angeli per verum corpus assum-
Quocumque enim mitluntur, ibi quoquc prasto est ptum apparcnl. — Quando ergo diabolus tenlareau-
conspectus Dei. Sed illic proprie conspectus Dei di- sus est Dominum (Mullh. iv , 1 -11), cum eum vi-

citur, quo humanus non polesl penctrarc conspeclus; derct ,

quid videbat? Si corpus ejus videbat , habe-
sicut sunt secrcta conscienlise. Propterea cum redar- hat crgo Dominiis corpus ,
quod noluut perdili confi-
giiimus menticntcm , non eum dicimus in conspeclu leri. Si autem corpus non habebat, ipsa divina sub-
Dei locutum ; quia non boc locutus est ,
quod in ani- stantia diaboli oculis subjacebat : quam non vident,
mo ejus conspicil Dcus, quo conspectum dirigere non nisi qui puro sunt corde, sicut ex Evangelio nobis
polest homo. Quia ergo Ii.tc tam lalcnter gcsta sunt, ipsi commemoranl. importuna cnecitas hserctico-
ut indicari hominibus per Scripturas sanctas, nisi runi ! Cur Scripturas noslras ,
quod Deum diabolus
Sanclo Spirilu revelantc, non possent, iu conspectum vidcril , mendaciler arguis; el negando corpus Chri-
Dci venlum esse, atque ibi gesta esse narrantiir. sti, divinam ejus suhstantiam diaboli ocnlis publicare
CAPUT VII. — 7. Quomodo diabolus fuit in medio velle convinceris? An forte sicul dicere solcnt, ila
,

Angelorum. Quod aulem diabolus in medio Angc- non babebat corpus humanum, ut se lamen quasi ha-
lorum fuit, si bonos Angelos inlelligis, sic in medio bere monslrarct ? Quis crgo verius et reclius senlil,
eorum intellige diabolum, sicui reus in medio appari- insani ,
qui credit Deum loculum esse cum diabolo,
torum judici audiendus assislit Non enim Scriplura an qui credil Deimi non solum cum diaholo loculiim ,

declarat quales illi Angcli fuciint. Si auiem in medio sed etiam diaboloesse menlituiu Quosdam enim an- ?

angelorum malorum ,
quid mirum est, principem ac gelos bumanis oculis apparuisse, Scriplura comme-
ducem lurba ministroruin siioruin csse ciieiimdatum? moral : sed utique potesiati eoruni corpoream crcatu-
Si aulem in conspeclum Dei quod diclum est, sic ac- ram Dominus subdidit, ut illis eam pro voluut.ite
ita '

cipias , til illi in couspeetuin Dei venianl ,

qui non coaptaret. Unde et illi quamvis non nati ex femina , ,

solum conspiciuntur ab eo , sed etiam conspiciunt verum tamen corpus habuerunt ,

quod ex qualibet
•°,iun; sic intelligendum cst in medio eorum fuisse specie in quamlibet speciem pro sui ministerii atque
diabolum, ut tamen Deura, qucm ipsi videbanl, ille oflicii ratione convcrterent; ex vera tamen in ve-
non viderit; ut cliam pcr aliquem sanctorum Angc- ram. Non enim et ip*e Dominus cum aquam convertit
lorum Deus diabolo sit loculus. Nec tamen in libro in vinum, aut aquam lalsam , aul vinum falsum fuisse
scriptum est, nisi Dixit Dens. Sicul eliam in ncgotiis possumns dicere.
publicis, quanquam pleraqqe pcr pncconcin judex CAPUT X. — lO.C/insrtJS diabolo quomodo appare-
loqualur. judicis lamen noincn,cum Cesta scribuntur, bat. — Omne iiaque corpus, cujus est natura et ordo
non etiam prscconig inscrilur. Sicut aulcm aliquis mutabilis , ad nuiiim omnipolenlissimi Conditoris,
bomo visionc prophetica indignus, potestlamen in mc- in quascumque species fueril commUtatum, a veritate
dioProphetarumstare, ut tantumaudiat quod per eos tamen in suogenere nou recedil : quooiam quacum-
dicit Dominus, ncc tamcn videal quod illi vident sic : que varietate muletur , el corpus lamen et verum
polnil et diabolus esse in mcdio saiictorum Angclo- 1
Forte, ea... coaplaretw.
 - 1 ; ,
,,

*03 SEHMO XII. kx,

corpus essc non desinit. Sed ciini isli oinneni natn- cumque Doniinus nosler assumerct corpus , de sua
ram corpoream, non ab oninipotente conditore Deo, crealura utiquc assumeret : sed e\ remina realoil hu-

sed a tenebraruin genle , nescio qua, esse confingant milis ', ipii ad liberandum perditam crcaturans vcne-
quaTimus abeis, Dominus noster Jesus Chrislus unde rat, quae per feminam lapsa
Undc ulrumque s*v- est.

corpus assunipscrit. Si enim nulluni corpus eum 38- xum spem renovalionis et rcparationis ad-
volens in

sumpsisse dicunt quid cral illud quod humanis at- ,

ducere, virilem in quo nasceretur, feminenm per
que corporeis oculis apparcbal? Aut enim inendacium qucm nascerctur, elegit. Yos autein qui evhorrescitis

phanlasnialis erat ,
quod exsecrabile est crcderc : aut casta virginis viscera , eligite, obsecro, unde Domi-
si ipsam divinam suhslanliam suam nulla corporis nus corpus assumerct. Dicilis omne corpus gcniis
a*suniplione liumanis oculis cum denionstrasse con- tenebrarum esse substantiam. Eligitc ergo, otdlxi.
lendunl, et hane etiam diabolus vidit ; ubi est quod in unde corpus Filius Dei deberet assunieie. An perdi -

ista quicslione caluinniosa voce proclaniant ,

Beati qni dislis respondendi luccm ,
quia lencbnc vobis quo-
vuro sitnl corde quonium ipsi Deum videbunl ? Quod si cuinque oculos converterilis , occurrunl? Sed caro
forte dicunl , divinain et propriam substanliam Do- mortalis, inquiont, videtur immundior. Rccitate eis
mini non talem esse apud Palrem ,
qualem se in ler- Apostolum , Omnia munda mundis : et recilale in eos
ris voluit nullo assuniplo corpore ostendere ;
quid Aposlolum , lmmundis autem el infidelibus nihil est ,

aliud eliam , nisi locis et temporibus esse mutabilcm , mundum; sed polluta sunt corum el mcns et conscientiu

niiseri crediderunt ? Non enim legere volunt, aut in- (Tit. i, \o). Si autem non dicunt, Immundior; sed ,

telligere iacile possunt quod pcr proplietam dicilur, Infirmior : consenlimus plane; et ideo Chrislus cst
Mutabis eu , et mutubunlur ; tu autem idem ipse es , et nostralirmilasquiaeuin nostranonmutavitin(irmilas.
anni tui non deficienl (Psal. ci, 27, 28) : etquod in di- Ilic agnosco prophelm illam vocem , Mulabis ea et
,

vina: Sapienlix' litleris de ipsa Sapienlia scripluin esl, mutabuntur ; tu aulem idem ipse es , et anni tui non de-
In se ipsa manens , innoval omnia (Sap. vn, 27). ftcient. Non solum enim non etim mutavit in dcterius
CAPCT XI. — 1 . Urgenlur Manichcci, quod sol quem infirmitas carnis , sed ab eo in melius ipsa mutata
Deum putant, amalis videatur. Secundumillorum autem est. Sol iste corporeus ,
qnem corpus non cssc arbi-
sensum, si quis eis dicat, Quid ergo miramini, si ct tranliir ( usque adeo nec quid sit corpus , intelligunt
Deus muiavit speciem divinilalis sune , ut posset eum qui de spii ittialibus disputationihus se lallaciler ja-
qui corde sordidissimo est diabolus , iniueri, sicut clant) : sol crgo iste corporcus, tantum quia cceleste
«leChrislo Deo vobis videtur? quid responsuri sinl corpus est , illuminat terram , nec ab ea ipse obscu-
nescio. Quia et nunquam dicere ausi sunt, Palrcm ratur;siccat aquam , ncc inde humeciaiur ; solvit
cl Filium nisi nnins esse subslantia} : ct si allerius glaciem , ncc inde frigescit; durat liminn, nec indc
esse substantia: Filium diccrent, posset eis respon- mollescit. Et Dominus noster Jesus Chrislus Verbnm
deri , l'ndc igilnr sciiis , utrum cuin Palre an cum Patris ,
per quod facta sunt omnia virtus ct sapienlia
Filio locutum esse diabolum , vetus illa Scriplura Dei , uhique pncsens , ubique secretus , ubique lolus
commeinorat? Deinde qurerimus , Solem islum videt niisqiiam inclusus, pcrtcndens a ad fi- linc usqtic
dinbolus, an non videl? Si videt, quomodo ergo sol nem fortiter , et disponens omnia suaviter, timcnt
Detis est, quem diabolus videt? Si non vidct, mali infelices , nc non poluerit sic hominem assumere , ut
tainen eum li-vines vidcnt; quomodo ergo Deus est vivificaret morlalia, nec ab eis morlificarclur; sancti-
quem videntqtzi itun puro sunt corde? Aut si ut videri licarel carncm, nec indc pollueretur ; dissolvcret mor-
posset , etiam ipse muiaius est , et non hoc cst quod tem , nec indc ligarclur ; mutaret in se hominein nec
,

videlur; quid si ergo vos aliud ostendilis, cl aliud in hominem mutaretur? Aliud ex aliodisputarc pro- ,

cstis, ul iniilari cliam solem , non tantum adorare pter quorumdam titubationem el periculosam infir- ,

possilis? Et lamen si eos interro»es, ulrum commu- mitalcm fidei, coinpulsi sumus. Quod autem allinel
tabilis aut incomniutabilis sit divina substantia, non ad proposilam quajslionem, quanquam illa Scriplura
possunt nisi incoinmulabilem dicerc , non ducti ra- (dequa insidiari quani illuminari maluerant) Dcuin a
liene *, scd pudore confusi. Reslat crgoul cogantur diabolo visum essc non probet ; videant lamcn ipsi
f.ilei i, Doininum nosirum Jestnn Chrislum aliunde as- quomodo gcns tenebrarum divinam subslanli.im vi-
suinpsisse corpus, ut humaiiis oculis npparerct. Qnod dere polucrit, quando ante pugnam , qua bouum ct
si fitenlur, quxro unde assumpserit. Si de hoc maluni dicunt essc comiiiixlum , milltim adhuc cor-
inuiido dicunt qincro ipsius mundi unde sit corpus.
, pus divina substantia , tit ab hosle suo vidcri posset
Continuo mihi , De tonebrariim genle, respondent. assumpscrat. Ex quo cognoscant, fruslra se ralholi-
mira dcmenlia; Cnr crgo , miseri, in corpore C3B fidei firmnmcnta vclle suhverlcrc, cuni suas fahu-
Salvatoris limelis ute.-um virginis, et gentcm da-mo- las ruinosas qualibtisciimque rcsponsioniim dcslinis
*

ii n iii non timctis? fulciri non possinl.

CAPLT XII. — 12. Clirislus cur ex femina natus.
1
F.dili, feminam mutnit humUem. U Ms. Cerinanciisis, cx
Filius Dei non cst mulatus per iucarnutionem. Nos
femina muluit liiiniilis ; Dioxque prosequilur, qui pentuimn
qoidem universam naluram corporis ab oinnipolenle libcrundam venerat, quayer Yemotam lajisa ett.
Editi, disputatiombus. MiiinsMs. Germaneosin, ilestmh.
2
condiiore Dco esse profiiemur : et propterea unde-
?ox ftikrom slgDiflcans, quale exuinsecua (kbricc «ipoui
« Ms. Germanensis, non ralione docli. solet. \iiJc AppendicJs sennonem i, o. 2.

Sanct. August. V fCuutrc.)

107 S. AUCUSTINI EPISCOP. 108

SERMO XIII* («). hornm eligendum. Inordinale biimilis non levaiur :

periculose superbus priccipilalur.

De eo quod scriptum esl in Psulmo n, 10, Erudimini,
oinncs qui judicatis terrain.
CAPUT III. — 5. Voluntas bona a Deo data, a Deo
•
excitata. Deniquc ul noverit Sanctilas veslra, pro-
Habitus ad Mensain sancli Cypriani, vi cal. jun.
ptcr isturn sensum redarguendum et consumcndum,
CAPUT PRLMUM. — 1. Terram judicare quid.
quod in se quisque confidit, dicta esse isla verba,
— Erudimini, omnes qui judicalis lerram. Terrain
Servile Domino intimore, et exsultale ei cum tremore ;
judieare, cst corpus domarc. Audiamus Aposlolum
Aposlolum audite hrec ipsa verbi dicenlem, et sen-
judicanlcm lerram : Non sic pugno, inquit, tanquam
tenliam cur dicta sint, cxplanantem. Ecce Aposloli
aerem cccdens ; scd castigo corpus mcum et in servilu-
Cum tremore veslram ipsorum sa-
vcrba sunt : limore et
lemredigo,ne fortealiis praidicansipse reprobus cfficiar
lutem operamini. Quare ergo cum timore et tremore
( I Cor. ix, 20 et 27). Audi ergo, terrajudicanlcmter-. meam salutem operor, cum sit in potestate mea opc-
ram ct judica tcrram, ne sis terra. Si enim terram
;
rari salutem meam? Vis audire quare cum limore et
judicaveris, ccelum eris, et in le faclam gloriam Do-
tremore ? Deus est enim qui operatur in vobis. Idco
uiini cnarrabis. Cocli enim enarrant gloriam l>ci
cum timore cl tremore: quia quod impetrat bumilis,
( Psal. xviii, 2 ). Si autcm lcrram non judicavcris, amittit superbus. Si ergo Deus est qui operatur in no-
terra cris. Si autem terra fueris, ad eum pertinebis
bis, quare dictum est, Vestram ipsorum salutem ope-
cui dictuni cst, Terram manducabis (Gen. m, 14).
ramiui ? Quia sic in nobis operatur, ul ct nos opere-
Audiant crgojudices terr;e : corpus castigent, libidi-
mur : Adjutor meus nlo ( Psal. xxvi, 9 ). Designat et
nes frenent, amcnt sapientiam, vincant concupiscen-
se operaiorem ', qui invocat adjulorem. Sed volunlas,
tiam : ct ut iioc faciant, erudianlur.
inquil, bona, niea est.Faleor, tua.Sed elipsaa quoda-
CAPUT 11. — 2. Prwsumens depropriisviribus, pe-
ta,a quo excitala?NoIi me ipsum audire : Apostoluno
ril de via justa. Eidendum in Dominum. lnordinate liu-
interroga. Deus est enim, inquit, qui operatur in vobiset
milis. HiCC autem summa erudilionis
esl Servite :

velle et operari pro bona volunlate ( Pliilipp. n, 12,

Domino in timore,et exsultate eicum tremore. Exsulla
15). Quid est ergo quod libi arrogabas ? Quid est
ei, non quo es quod es, et quod boino es.
tibi : ei a
quod supcrbus ibas, el peribas? Redi ad cor tuum,
et quodjustuses si lamen jamjustuses. Si aulcm
;

inveni te ualuin ; cl ul sis bouus, invoca bonum. Non

Dutavcris quod ab illo quidem homo es, a te autem
enim in le placet Deo, nisi quod babes ex Deo quod :

jtisius es; non servis Domino in timore, nec exsultas

auteni babes ex le, displicet Deo. Si bona tua cogiias,
ci in trcmore, scd tibi in prjesumptione. Et quid libi
quid hahes quod non accepisti ? Si autera accepisti,
het, nisi quod scquilur? Ne quando irascatur Domi-
quid gloriaris, quasi non acceperis (
I Cor. iv, 7)? Solus
nus, elpcrealis, inquit, deviajusta. Non enim ait,Ne
esl ille qui non novit nisi dare. Non habel dalorem,
quando irascatur Dominus, et non intietis in viamju-
qui non habet mcliorem. Quo lu si infcrior es, imo
stam; sed, pereatis de via jusla. Jam enimvidcris libi
quia inferior es, gratulare quod ad ejus imaginem
justusnon rapiendo alienum, non adulterando, non
factus es ; ut in illo inveniaris, quiin le perisli. Non
homicidium laciendo, non falsum lestimonium adver-
enim poluisti in te, nisi perdere le ; nec scis invenire
sus proximum dicendo, patrem et mairem honoran-
le, nisi ille qui fecit le, quairat le.
Deiun colcndo, idolis et dicmoniis non ser-
do, unum
si libi isla praesumpseris,
CAPUT IV. — 4. Ad judices. De muliere adnlicra.
viendo : de bac via peribis,
Alioquamur tamen et eos qui secundum islam visibi-
si tibi ista a te ipso esse putaveris. Inlidelcs enim non
lcm ct popularem iniclligeniiam judicanl terram. Ju-
inirant in viamjustam, superbi pereunt devia jusla. s
dicant enim lerram reges, duces, principes, judices :

Quid enimait? Erudimini, omnes quijudicalis terram.

unusquisque pro munere quod accepit in lerra, judi-
Et ne forle vires et polcnliam, qua judicalis terram,
cat terram.Quid est aulem quod dicilur, Judicat ter-
vobis tribuatis, cta vobis ipsis eam vobis esse creda-
ram, nisi, Judicat homincs qui sunt in terra? Namsi
tis ; nolite sic : Servite Dominoin timore; exsultate,
lerrain proprienon accipias, nisi quam calcas ; agri-
non vobis in praesumplione, sed ei in tremore. Ne quan-
colis ergo dictum est, Qui judicatis lerram. Porro au-
do irascalur Duminus, cl pcreatis de viujusta, cum exar-
tem si regesjudicant terram, et quisquis sub regibus
serit cito ira ejus. Quid ergo faciendum cst, neperca-
potcstatem accepit aregibus; erudianlurct ipsi : quia
mus de via justa ? Beati omnes qui confidunt in cum
terra judicat terram ; et limerc dcbeteum qui esi in
(Psal. XI, 10-15). Si beaii qui conhdunt in eum;
ccelo lerra judicans terram. Parem quippe suum ju-
miseri qui confidunl in se. Malcdiclus enim omnis
dicat, homo hominein, mortalis mortalem, peccatot
liomo qui spem suam ponit in fwmine ( Jerem. xvn, 5).
peccalorem.Si enim procedatin mediuin dominica illa
Ergo nec in te, quia et tu homo es. Si enim spem luam
senlenlia, Qui sinc peccato est, prior in illam lupidcm
posueris in alio hominc, inordinalc humilis eris :si au-
mittat ; nonne omnis judicans tcrram terr;e niotum
tcinspcm luam posucrisin tc, periculose supcrbis (b).
patitur? Evangelicuin capilulum recolamus. Pliaris.ri
Quid aulcm intcrest ? Ulrumque pcrniciosum nihil :

icnlantcs Dominum, addiixcrunt ante euiu miilicreui

1
istud, VI cal. jun. adjccimus cx velere libro Genna-
ncnsi.
1
sic Ms. Germaueusis Bditi vero, Designat csse operm-
"
Collatus ac> cs. cl. gr. Er. niin. Par. Lov. torem.
J
(a) Alias,de Tempore W. Mss. cs. cL ,
principes ,
juduws, senatorcs, mtuqmt
(b) Forte, suuerbus que, etc.
 ,:

m SERMO XIII.
, )0

in adulierio deprehensam ; de qno peccalo pa?na fue- 1 -5 ). El si non ab illa, tnmcn cx illa. Aut enim jusie
raiLegedeliniia, Lege seilicet data per Moysen famu- agis, et jusia potestaslaudabrt te : aut juste agentem
imn Dei ( Levit. xx, 10 ). Ilacergoconiplexionedolo- etiamsi polestas injtista damnet le, Deusjustus com-
U etfrauclulenta ad Dominum Pharisaei accesserunt, naliit te. Ae per lmciu bene vive justiliam tene , (ii :

n si juberet lapidari mtilierem dilfamalam, perderct et sivedamnet, sive absolvat, babebis laudetn cxilla.
liiansueniilinem; autem quod Lcx jusserat prohi-
si Reatus ille, cujus bic sanguis fusus esl ', nomie
ex
beret, peccasse lcnerelur in Legcin. Sicut autem in- ipsa poleslale, anlequain ei a qua visus
est judicari,
terroganies de tributo C;es tri reddendo, ore suo ce- laiidiin invcnit? Confessionem prompsU*, in lidcpcr-
pit, vicissim interrogans cujtis esset prolatus num- mansil :
mortcm non timnit, sanguinem fudit, diabo-
mus, ciijus baberet imagincm et supcrscriptionem. lum vieit («).

Respondentes enim ipsi qui inlerrogaverant, in num- CAPUT VI. — 7. Judex in se primum, tum in alios

mo e>se imaginera C;csaris ; rcspondit eis sccundum jus dicut. I t ergo non sitis iniqu;e pitestatis (b) qui-
,

os ipsoruni, Reddite Ccesari qua? Cwsaris sunt, ct Deo cumque homines vultis babere in bomincs 3
potesta-
quwDei sunt ( Luc. w 22-25) ut admoneret sic , ;
lem ; erudimini, ne pcrvcrse judicetis, et ante in

reddendam Deoin bomine imagiiiem Dei, qucmadmo- anima perealis, quani quemquam in carne perdalis.
dum in nmnnio imago sua redditur Gaesari. Ila et in Judex esse vis (non '*
potcs mcritis), vel pecunia
isla adultera interrogatores interrogavit, et ideo judi- nOndum reprebendo. Fortasse enim prodesse cupis
ces judicavit. Non prohibeo, inquit, lapidari quam la- rebns hnmanis, et emis ut prosis; ut servias justitiyc,
pidari Lex jussil ; sed quicro a quibus. Non enii» re- nnn parcis pecuni;e. Prius propter le esto judex in le
sisto, sed Legis minisirum requiro. Denique audite : p-ius judica de le, ut de penetrali conscienliae sccurus
Lapidare vuliis secundum Legem ? Qui sine pcccalo procedas ad alterum. In le ipsum redi, le altcnde, tc
cst, prior in illam lapidem miltat. discute, te audi. Ibi le volo pnd);»reintegrum judicem,
5. Misericordiam consequilur . Quando aulem b;tc ubi non qu;eris tcslem. Proeedere vis cum poteslale,
audivil ', digilo scribebat in terra, ul crudiret terram. ut aller tibi dicat de allero quod tu nescis ; prius
Quando autem boc dixilPharisseis,levavil oculossuos inttis judiea. Nibil libi
conscientia tua ? Si de te dixit

ipse, et inspexit terram, et fecit eam treinere. Proin- nolis negarc, utiqiie dixit. Nolo audire quid dixerit
:

decum boc dixisscl, iterum coepit scribeie in terra. lu judica qui audisii. Dixit libi de te quid feceris,
Al illi compuncti et Iremefacli, unus post allertiHi dis- quid acceperis, quid peccaveris. Vellem scire qualem
cesserunt. tcrrae motum, ubi sic terra mola esi, senientiam protulisti. Si benc audisti, si reete au-
ut eti.mi muiarel lociun ! disli, si in audiendo te justus fuisti, si tuae mentis
CAPUT V. — lllis ergo discedentlbus, remansit iribunal ascendisli , si le ipsum ante le ipsum ia
peccatrix et Salvator : remansit segrola et mcdicus : cquuleum cordis suspendisli, si graves lortores atlhi-
remansit misera et misericordia. Et aspiciens mulie- buisli tnnoris; benc proculatidisli si sic audisti; et

rem, dixil : Hemo le condemnavil ? El illa : Nemo, dnbio pcenitcndo peccalum punisli. Ecce et discussisti,
Dominc. Scd tamen adbuc sollicila erat. Peccatores et audisli, et punisti ; et tamen tibi pepercisti. Sic
enim damnare non ausi sunl : non ausi sunt lapidare audi ct proxinmm tuum 8
, si crudiaris sicut admonuk
peccalriccm, qui se ipsos iiituentes similes invenerunt. Psalmus, Erudimini, om.nes qui judicatis terram.
Sed adhuc mulier crat in magno pcriculo : quia el CAPUT VII. — 8. Peccata persequalur, non peccan-
illc ei judex remanserat, qui eralsinepeccalo. Nemo, tcm. Si sic audis proximum tuum, quomodo audis
inquit, te danuiavit? Nemo, Domine : si nec lu,
Al illa, cl le; peccatapcrsequeris,non peccanlem : ct si forte
secura sum. Cui sollicitudini cita Dominus voce rc- qnisquam durus est ad corrigenda peccata, aversus a
spondil 2 Ncc ecjo te damnabo ( Joan. vin, 5-11).
: limore Dei boc ipsum iu eo pcrscqucris, boc ipsnm
;

Nec ego, fjiiamvis sim sine pcccato, nec egote damna- corrigere conaberis, boe perdere et tollcrc laborabis,
bo. Illosa vindicla reprcssil conscienlia : me ad sub- rit servetur bonio peccato tlamnaio. Duo enim nomins'
veniendum inclinat misericordia. simi, bomo et peccalor : hominem Deus fecit, pecca
6. Verba Pauli de polcslate. ILcc allendile , ct lorcm se ipse bomo fecit : pcreat quod fecil bomo,
ciudimini, omnes qui judicalis terram. Omnes scilicct, liberelur quod fecit Deus (c). Noli ergo usque ad
3
quia ctiain sie inlelligendum est, rpiomodo de rpiibus mortem, nc cum persequeris pcccatum, perdas liomi-
Apostolus dicit : Omnis anima potcstalibus sublimiori- ncm. Noli usquc ad mortem ut sit qucin poeniteat , :

bus subditasit. Nonest enim potestas, >im a Deo. Quce homo non necclur, ut sit qui cmendelnr. Ilanc iu
autem a Deo sunt, ordinala; sunt '*.
Qui rcsistit potesta- cordc retinens bomo in boniuies dileclionem, esto
ti, Dei ordinalioni resislit. Principes cnim non sunl limo-
ri boni operis, ned mali. Yis autem non timere potesta- * Codcx cujus liic sanauis pro nomino fusus est.
cs.,

tem
* Germanensis. Edili irero, piomisit.
sie Ms.
? Bonumfac, el habebis luudem ex illa (llom. xiii, 3 l.ov., pcr fiumines. Particula, per, abesta cielcris libris.

Torro editio Kr. liabel sic quicumque hondnei vultLs luibcre

:

1
Sic Ms. Germ. At edili, audiunt. in votettate.
* Sic mclius codex cs. [t ui solliciludini lacila nominus * A|)Utl Ixiv. omitiilui', non. Babelur in aliis liliris.
voce respondit.] 8 sie Aui. Kr. ct HS. i.rmiaiiciisis. Al Lliiu. cl l.uv., si stc
3
et Ms. r.ermanensis omitlunt, quomodo.
Ajii. F.r. audis et pni.iimum luum.
* Er.
Logd. Ven. lcgunt (juce aulem sunl, a l)co ordi- : (a) cypriauoB Hartyr.
nuia sunt. l.ov. sic (jua; autem sunt, a Deo ordinuKc
: \b) Porte, potettatet.
su/U. M. ttj Nide iract. \1 in Joan.. n. 13.
 :

111 s AUGUSTINI EPISCOPI H'2

judex terrre, et ama tcrrere ', scd dilige. Si superbis, ut quaeramus, quos sic abundare cernimus et senli-

superbi in peceala, non in hominem. In illud soevi mus. Nonne pauperibus plena omnia ? nonne pupillis

quod tibi displicct et in tc ; non in eum qui factus plena sunt omnia? Tamen inter omnia qu;ero paupe-
est sicut tu. De una officina existis, unum arlificem rem ,
qusero pupillum. Ac prius ostendendum est

habuistis, unus limus est vestra materies. Quid perdis Charitati vestrae, id quod putamus, non hoc esse
non amandoquem judicas? Quoniam jusliliam perdis, quod quserimus. Qui enim dicunlur pauperes et sunt,

perdis
2
non amandoquem judicas. Adhibeanlur pcenfe, in quos a Deo mandatai eleemosyna: fitint, de quibus
noil recuso, non inlerdico; sed animo amantis, animo fatemur scriplum, Jnclude elcemosijnam in corde pait'

diligentis, animo corrigentis. Dominum (Ecc/i. xxix,l 5)

peris, et ipsa exorabit pro te

CAPUT VIII. — 9. Disciplina et correclio non negli- abundat quidem hoc genus bominum sed allius in- ;

genda. Feriens, pius; purcens, crudelis. Non enim filium lelligendus est iste pauper. De illo genere est iste

luuin nonerudis. Et prius agis, ut, si fieri potest, pauper, de qno dictum est, Beati paupcres spirilu,
pudorc et libcralitaie erudiatur, erubescat patrem quoniam ipsorum est regnum ccelorum (Mallh. v, 3).

offendere, non lanquam severum judicem timeat; Sunt pauperes non habcntes pecuniam, victum quo-
gaudes ad lalem (ilium : sed si fuerit forle ista contem- tidianum vix invenienles, alienis opibus ', miseri-

nens, adhibes el verbera; incutis pcenam, ingeris dolo- cordia sic indigenles, ut etiain mendicare non eru-

rem, sed quceris salutem. Mulli amore, multi timore bescant : si de his diclum est, Tibi derelictus est

correcti sunt : sed per trcmorem timoris ad amorem pauper ; nos quid sumus? facimus ,
qui hoc non

pervenerunt 3
. Erudimini, qui judicalis terram. Diligite Ergo nos qui chrisliani sumus non sumus Deo ,

et judicate. Non enim sic quasritur innocentia, ut dcrelicti? Et quae alia nobis spes est, si non sumus

pereat disciplina. Scriplum est, Disciplinam qui ab- illi derclicti, qui nos non derelinquit ?

jicil, infelix est (Sap. m, 11). Bene polest addi ad 1. Divitibus cavenda superbia. Discile ergo esse

islam sententiam, Sicut discipiinam qui abjicit, in- pauperes et Deo relinqui , o compauperes mei.

felix est : sic disciplinam qui negat, crudelis est. Dives est, superbus est. Nam et in diviliis istis, qme
Ausus sum aliquid dicere, fralres mei, quod vobis vulgo appellantur diviliae, quibus est contraria vul-
uliquanlo plenius exponere ipsius rei obscuritale garis ista pauperlas; in divitiis ergo istis nihil est

compellor. Hepeto quod dixi, Disciplinam qui ab- sic cavendum, quam superbiie morbus. Qui enim
jicit, infelix est hoc manifeslum est. Disciplinam
: non liabet pecuniam, non habet amplissimas facul-
qui non dat, crudelis est : leneo prorsus, teneo et tates; non habet unde se extollat. Si ergo qui non
oslendo feriendo pium, parcendo crudelem; excm- habet uude se exlollat, non laudatur pro eo quod non

plum ante oculos pono. Ubi invenio feriendo piuin ? se extollit : qui habet, laudetur, si se non exlollit. Quid
Imn eo ad alios, ad patrem et filium eo pater et : ergo laudo humilem pauperem, qui unde superhiat,

quando ferit, amat; et non vult puer cxuli : con- non hahet? Quis autem ferat et inopem et superbum ?

leninit voluntalem, consulit ad utilitatem. Quare ? CAPUT II. — Lauda divitem humilem, lauda divi-

Quia pater esi, quia harcditalem parat, quia succes- tem pauperem. Tales vull apostolus Paulus, qui scri-

sorem nutril. Ecce feriendo pius est paler, feriendo bens ad Timolbeum dicit : Prcccipe divitibus hujus

nmericors cst. Da mihi homincm parcendo crudelem. S03culi, non superbe sapere (I Tim. vi, 17). Novi quid

Non recedo a personis, cos ipsos ante oculos pono. dicam : boc illis pnccipe. Habent enim divitias in-

Sed puer impunilus * et indisciplinatus si sicvivat, trinsecus superbiam persuadentes, habent divilias in

ut percat, et pater dissimulet; paler parcat, pater quibus laborant esse humiles. Da mihi Zacch;eum

perditum filium disciplinaeasperilaie offendere timeat, habentem magnas divitias, principem publicanorum,

nonne parcendo crudelis est ? Erudimini ergo, omnes confessorem peccatorum, statura brevem, animo bre-

qui judicalis terram : et bene judicando non a terra viorem, ascendentem lignum, ut transeuntem viderel
pramium, sed ab illo exspectate qui fecit ccelum et qui pro Da mihi dicenlem,
illo pendebat in ligno.

terram. Dimidium rerum mearum do pauperibus. Sed mullum

SERMO XIV * (a). dives es, o Zacchoee, multum dives es. Ecce dimi-
De versu 14 Psalmi ix, Tibi derelictus est pauper, dium dabis : dimidium quare reservabis? Quia si cu\
pupillo tu eris adjutor.
aliquid absluli, quadruplum reddo (Luc. xix, 2-8).
Habitus Carthagine in basilica Novarum, die dominico. non extollantur.
Pauperes de Lazari sorte
CAPUT PRIMUM. — 1 . Pauper Vt, v.s quinam sit. — Sed
3.

ait mibi quisque mendicus, debilitate fessus,

Canlavimus Domino, et diximus, Tibi dereliclus est
respondet mihi, et
pannis obsitus, fame languidus ;

pauper, pupillo tu eris adjutor. Quaeramus pauperem,

dicil : Mihi debetur regnum coelorum ; ego enim
qmeramus pupillum. Nec mirum sit quod admoneo
similis sum illi Lazaro, qui jacebat ulcerosus ante
1 Ms. Germanensis. At Am. Er. et Lov., et ama
sic ulim. et divitis domum, cujus canes lingebant ulcera, et quae-
non currere, sed diligere.
* verbum, perdis, apud Am. Er. et Ms. Germanensem rebal salurari de micis, qu;B cadebant de mensa
non reperitur. divilis : ego sum inquit. Nostrum genus
illi similior ,
3 incodice cs., ad amorcm pervenenml salvatoris.
* Am. Er. ulim. et Ms. Germanensis, imperilus. est, cui debetur regnum ccelorum; non illi gencri
*
Emendatus est ad cs. cl. gr. s. Am. Er. lilim. rar.
sic Ms. Germanensis. At omnos edili, alienis operiints
1
LOV.
Et ox his duo l liin. el l.ov. tddunl, insidiantes.
(a) Alias, de reninore 1 10.
 , ;

H3 SFPvMO XIV.
ii

qui induuutur purpura ct bysso, et opuU» iilur quotidie apostolum : Si enim Abruhum e.r opcribus junificalm
splendide. Talis eniin erat ille, ante cujus domuin csl, liubet gloriam, scd non ad Datm (liom. iv, 2).
jacebal panper ulcerosus : et videte exilus amborum. CAPUl J\. — 5. \ crus pauper iu paupcrum tnrba
Contigil enim mori inopem illiiin, el auferri ab An- vix invenitur. Videtis quia cuin abundent paoperes
,

gdis in siiiiini Abralce. Mortiius esl aulein dives, Ct recte qua-rinius pauperem : in tmba qiiaiimus, et
sepultus est. Nam pauper forie nec sepullus. Et quid vix invenimus. Occurrit milii pauper, ct
qusero pau-
poslea ? Cum apud inleros dives ille in tormcntis percm. Interim tu nianiiin poriigc paupcri quein in-
esset, levavit octilos suos, vidil paupcrcm quem con- venis. Corde qmeris.quem qiueris. Tu dicis , Paupcr
tempseral, in Ahrah:c giemio quiesccnlem : desiile- suin sicut Lazarus : dives iste meus humilis non di-
ra\ii guiiam, a quo ille micam ; et quoniam dilexit cit, Dives sum sicut Abrabam. Ergo tu le exlollis,
opulenliain, non invenil misericordiam. Voluit subvc- ille se liumiliai. Quid inflaris , ct non imilaris. Ego,
niri Eratribus >uis, semper vecors, scro iniscricors : incfiiit . pauper levor in siniun Abrahae. Non vides
iiilnl omninoipiod postulavit, accepil (Luc. xvi, 19-31). quia pauperem divcs excepil? Non vidcs quia dives
CAPUT III. — i. Pauper el divcs in cadem sorte susceptorest pauperis? Si enim supcrbis conira eos
(tiicitati*, si uierque humilis. Sinus Abrahw. Ois- <iui habent pecuniam , ct ncgas eos ad rcgnum
ccelo-
cernanms crgo, inquit milii, pauperes et diviles : rum perlinere; cum in cis fortasse inveniatur hunii-
quid me ail alia inlelligcnda cxliorlaris? Aperli sunt litas, quae in le non inVenitur : non timcs ne tibi,

pauperes , apcrii suni divites. Audi crgo me dc lioc cum mortuus fueris , dicat Abrabam , Itecede a me,
qnod proposuisti , domne *
pauper. Cum cnim illum quia blaspheuiasli me?
umctum ulcerosum tc esse dicis, limco ne superbien- (i. Divitia: plencv periculorum cl peritura;. Admo-
do non sis quod dicis. Noli conteinnere divites mise- neamus ergo diviies noslros, quod Apostolus admo-
ricordes, diviles humilcs; cl ut cilius dicam quod nuit. A'o)i superbc sapere , neque sperare in incerto
,

paulo anle dixi, diviles pauperes noli contemncre. divitiarum (l Tim. vi . 17), admoniti sumus. Divi-
paupcr, eslo et lu pauper; pauper, id est, biimilis. tiie quas putatis plenas esse dcliciarum, ple-
illae,

Si cnimdivcs lacius cslbumilis, quanlomagis paupcr niores sunt periculorum. Pauper erat, et securior
esse debet humilis? Pauper non habet mide iiiflctur, dormiebat somnus facilius accedebal ad duram ler-
:

dives babet cum quo luctetur. Autli crgo nie. Eslo ram, quam ad leclum inargentalum. Altendile curas
vcrus pauper, eslo pius, csto bumilis. Nam si de isla divitum, et comparale sccurilati paupcruin. Sed au-
pannosa ct ulcerosa paupcrtate gloriaris, quia talis diat divcs isle, ut non superbc sapiat, neque spcret
fuit il!e qui aiilc domum divilis inops jacebal ; atlen- in inccrlo diviliarum. Ulalur mundo, lanquam non
dis quia paupcr fuit , et aliud non altendis. Quid , in- utens. Sciat se viam ambulare, el in bas divitias tan-
qnis , aitendo? Lege Scripturas, et invenies quod quam in stabulum intrassc. Ileliciat, viaior est : reli-
dico. Lazarus pauper fuil : in eujus sinum levalusest, ciat se, ct transcat ; non sccum lollil quod in stabulo in-
divcs fuit. Contigii , inqiril , mori inopcm itlum, et au- venit. Alius vialor eril, ct ipse babebit, sed non aufcret.
ferri ab angelis. Quo ? In sinum Abrahce , id est , in CAPUT V. — Omnes bic relicturi sunl quod Inc
secrelum, ubi crat Abraham. Nolite enim carnaliter acquisierunt. Nudus ,hiqml,exiideutero 7inttris mece;
intclligere, quod velul in sinum lunicee Abrahce leva- nudus rcverlar in terram, Dominus dedil, Dominus abs-
tus sit pauper. Sinus erat, quia sccrclum erat. Unde tulit (Job i, 21).Non abstulit quia libi dereliclus est 1
,

dicilur, liedde vicinis nostris in sinum eorum (Psal. puuper. JSudus exii deulero malris mew; nudusrevertar
lxxviii, 12). Quid cst. i;i sinum cornm? Iu secrela eo- in lerram.

rum. Quiil est, Iiedde in sinum corum ? Torque con- 7. Puuper cupiditatibus divite pejor. Audi aliuin
scicntiam eorum. Lcge, autsi legcre non potes, audi paiiperem. Mltil intulimus in liunc mundum; sed
cum legitur, cl vide Abrabam opulentissimum fuisse nec auferre aliquid possumus : victum et legumen-
in lerra, auro, argento, famiiia , pecore , pos.essione tum habcntes, his conlenli simus. Num qui volunt
(Gen. xin) : el lamen divcs iste pauper fuit, quia hu- diviles fieri , incidunl in lcnlalionem et desidcria
milis fuit ; Crcdidit cnim Abraliam Deo , el deputalum mutia, slutta el noxia, qacc mergunt homines in inler-
cst illi ad jnstitiam (Id. xv, G). JustWicalus esl gralia ilum ct perdilionem. Hadix est enim omnium malorum
Dei, non propria praesumplione. Fidelis crat, bcne avaritia : quam quidam appelentes, a fide pererravcrunt
operaDalur. Filium jussus est immolare; nequc cun- cl inserucrunl se doloribus multis (I Tim. vi,7-10). Qiii
ciatus csi ei oflerre quod acccperat, a quo siml isti qui « fide pererraverunt, ct inscruerunl se do~
accepcrat
(ld. xxu). Probatus csl Deo loribus mullis? Qui votunt diviles ficri. Modo mihi
, conslituius est exem-
plum Bdei. Jam Dco noliis erat : sed nobis monstran- respondeat ille pannosus. Videamus,sl nonvult dives
dus erat. Non esl iiillalus quasi in bonis operibus fieri; videamus, inlcrrogeiniis euni, si non vult dives
suis quia pauper eratdives ficri rcspondeal, non meiiiialur. Audio
; isle. Ei ut scias quia non : liiigiiam,
cst inflalus tanquam in bonis opcribus suis (sciebat scd intcrrogo coiiscicniiani. Dicatsi non vult divcs
enim quia quidqoid liabcbat, a Deo habebat; fieri. Si autcm vull; jam incidit in icntalioncm el de-
ct non
in se ipso, sed in Domino gloriabalur), audi Pauliuu 1
\ iflctur lc^cndum, uon
sc abstulit. Sic vcrsus fiaem ser-
monisSI Doraiuus abstulit : numquid se abstulit?Quod
>
'Am. F.r. Ilim. et rar., dominc At Vbs. cuin
:

dcmne.
Lot '
« dedit aiisiulii i|ui dedlt se obtuBt. o des cs. sednan
, i :

cbiiulit ; fmo^J uostram connrmat conjecluram.

 ,; ,

«<: S. AUGUSTINl EPISCOPI §56

sideria mulla, stulla el noxia. Non enim opcs dico, scd cea pcrforatur. paupertas ! Ecce caput pauperum
desideria. Unile? Quia vnll dives fieri. Quid indc? De- quos requiro , cujus pauperis membrum invenimus
sideria multa el stulta el noxia, quce mergunt liomines verum pauperem.
,
in interilum ct pcrdilioncm. "Vidcs ubi sis? Quid inihi 10. / «p!7/Hsc/«!s.Breviterqurerarnuspupillum , :quia

ostcnias uullas facultales, cum cgo couvincam tanlas in paupere requirendo fatigati sumus. Domine Jesu, pu-
cu|)iditates? Eccc jam compara duos. Islc divcs est ,
pillum qua3ro; fatigatusquu;ro:cito responde, ul inve-

ille paupcr esl : scd istc dives, jam esl, non vult fieri. niam. Nevobis, inquit, dicalis patrem interra(Mallli.
Islc divcs esl, aut de parentibus, aut de donis el h:r- xxni, 9). Pupillus in terra,immortalem palreminvenit

redilalibus. Ponamus, faciamus : dives est eliam de in ccelo. A'e vobis, inquil, dicatis palrem in terra. Inven-
iniquitatibus. Jam non vult addere, imposuit modum, tus est pupillus islc. Orct pupillus iste : audiamus
fixil limilem cupiditali, jani corde militat pietali. eum, et imilcmur eum. Quue est ejus oratio? Quo-
CAPUT VI. — 8. liursum pauper cum divile compa- niam paler meus et maler mea dereliqueruttt me. Pater, .

ratur. Dives est, inqtiis. Ilespondeo , Dives est. Ite •

inquit, meus el mater mea dereliquerunt me : Dominus
rum lu accusator rospondcs ct dicis, De iniquiiate autcm assumpsil me (Psal. xxvi, 10). Si ergo beali
dives csl *. Quid, si facit ainicos dc inaiiimona iui- paupcres spirilu, quoniani ipsorum cst re^nuin coelo-
quitaiis? Dominus noveiat quod dicebat : utii|uc non rum (Mallk. v, 5); Tibi dereliclus est pauper. Si patcr

crrabat, quando prxcipiebat, Facilevobis amicos de mciis ot inalerinea doreliqucrunt me, Dominus auten»
mammona iniquilatis, ul el ipsi recipiant vos in taberna- assumpsit me; Pupillo lu eris adjulor 2
.

Quid boc facit isle divcs?

cula a:lerna{Luc. xvi, 9). si
SERMO XV '(a).
Jam finit cupiditatem , exercet pietatcm. Tu nibil ba-
De versu 8 Vsalmi xxv , Domine, diloxi decorcm
bes, scd dives vis ficri ; incides in leiitationem. Sed
domus tuae, el locum labernaculi claritalis tux*.
1'orle inde factuses paupcrrimus el cgcntissimus, quia
Ilabitus in Regionc tertia in basilica sancti Petri Car-
nescio quid babcbas palcrnum ,
quod te sustcnlarel ,

lliagweiuis.
elcaluinnia aliqua compelitoris abstulit. Gemis, au-
+lio, tenipora accusas : quod gcmis, si posscs, faceres. CAPUT PRIMUM. — 1. Decor domus Dei. Ec-
Aniion vidcmus? annon quotidianis exemplis plena clcsia viva. — Decorem domus Dci, el locum la-

siMit onmia? Hcri geniebal, quia pcrdcbat sua ; bodie bcrnaculi clarilatis ejus diligimus , si et nos ipsi

perlinens ad majorem
2
, rapit aliena. sumus. Quis est ergo decor domus Dei , et locus ta-

9. Yerus pauper. Christus pauper cl dives. Invc- bernaculi clarilatis cjus ; nisi lemplum ejus de quo
uiinusvcrum paupercm, invenimus pium bumilem, Aposlolus dicit, Templum enim Dei sanctum est ,

non de se fidcntcm pauperem verum , membrum ,

quod estis vos (I Cor. m, 17) ? Sicut ergo in fabricis

pauperis qui propler nos pauper factus est, cum lnanufactis, cum eleganler et magnifice conslruun-

divcs e.-scl (II Cor. mii, 9). Vide divitem noslrum, ttir, corporalis noster mulcetur aspectus; ita cum
qui propler nos pauper factus cst, cum dives essct lapides vivi , corda fidelium cbarilalis vinculo con-
vide illum divitcm : Omnia peripsum facla sunt , linentur, decor est domus Dei , et locus taberna-

et sine ipso faclum est nihil. Plus cst aurum facere, culi claritalis ejus. Discite ergo quod amare debetis,

quam babere. Divcs es auro , argcnto ,

pecore ,
ul amare possitis. Qui enim diligit decorem donius
familia, fundis , fruclibus; tibi ista crearc non Dei non
, est dubitim quia Ecclcsiam diligit : non in

poluisti. Vide illum diviiem : Omnia per ipsum facta fabre factis parietibus elteclis, non in nitore mar-
sunt. Vide illum paupciem : Verbum curo faclum est ,
niorum ct laijuearibus aureis ; sed in bominibus fide-

el habitavil in nobis (Joan. i , 3-14). Quis digne cogi- libus, sanctis, Dcum diligentibus ex lolo corde suo,

tct divilias ejus ? Quomodo facial qui nou (il, quomo- et cx lota anima sua , et cx tola menle sua , et proxi-

do crect non crcatus, formet non formalus, mutabilia nnini suum tanquam seipsum.
mancns, tcmporalia sempiternus? Quis dignc cogitel CAPUT II. 2. Numcrus el — super numcrum. Yasa

divitiasejus? in honorem , vasa in conlunuiiam. Sod in congrc-

CAPUT VII.— PaupcrtasChrisli. Pauperlatem cogi- gatione cbrisliana quanlum pertinetad ,

participatio-

temus, ne forle paupcrcs vcl ipsani capiamus. Concipi- nem el coinmunionem Sacramentorum , mulliplicati

turulerofeniina3virginali,includilurvisceribusmatris. stini supor numerum (Psal. xxxix , G). Alius est

paupcrlas ! Inanguslo divcrsorio nascilur, involulus ergo numerus : alii supcr numerum. Numerus est,

infanlilibus legunicnlis in prcescpio ponitur, fil cibaria de quibus dicit Apostolus , Kovit Dominus qui sunt

jumcntis pauperibns; deinde ceoli ct tcrr;e Dominus cjus. Supor numerum aulem : Quoniam in magna
creator Angeloruin,omuium visibiliuinel imisibilium domo uon solum vasa sunt aurca ct anjcntea , sed et

cffeclor et conditor sugil, vagit, nutritur , crescil, to- lignea et ficlilia ; alia quidcm in honoran , alia in con-

lerat aetatem , occullat majcslatem : postea lcncliir. tumcliiim (MTim.u, c

19, 20). Numerus ergo, vasa

contcmnitur, flagcllatur ,
illudilur, conspuilur, cola-

pbizalur, spinis coronalur , ligno suspoiulitur ,

lan- 1
Codex os. : nrcviicr nunc qumranms pupillum.
s
lim. ot l.ov. addunl clausubun
t : ( onvcrsi, otc, qu;o ab
ms. r.ernianensis Divcs, inqnis, dc iniqnitatc, dircscst
« :
aliis libiisaln-st.
ombssis verbis, Respondeo } dives eA. Uerum tu, etc.
* K»iiti, pergem ud majorem. castigautur ad mss. Eorbo-
*
Eteoognitua En Ubris cs. d. gr. Im. Er. Uhm. w tov.

picum ot Gcrm. (c;) Aiias, do Tempore -2bi.

 ,, ;

M7 SERMO XV. 118

ir. honorem : supcr numcrum , vasa in coiuumeliam. dedit illi , et relribuctur ci ? Quoniam cx ipso et per
Cum ergo sint ista duo genera vasorum , numquid tpsum el tn ipso sunl omiiia : ipsi gloria iit stvcula
dubitamus ubi sit decor domus Dei? Si ergo vis satculorum (Rom. xi , 53-3G). Nobis considcralio, ad-
diligere , agens quod cantasti , decorem domus miratio, tremor, exclamalio : quia nnlla penetralid.
Dci ' , et locum labcrnaculi clarilalis ejus ;
quccre Ipsi autem quid? Gloria in teecula swculurum. Sive de
vasa in bonorem. Et nolo dicas, Quscsivi , et non vasis in bonorem , sive de vasis in conluincliam , i/>-

inveni. Ideo enim qua-sisti , et non invenisli ,

quia si gloria in scecula snculorum. Alios coronat , alios

qaod qoaesisii tu non fuisli. Similis simili eohaeret, daninat, nusquam crrat : alios probat , de aliis pro-
dissimilis dissimilem refugit. Si fueris vas in contu- bal , oinnes ordinat.
nicliam , procul bonorem grave libi
dubio vas in CAPLT IV. — 4. Ad quid mali in mundo. Qnid
erit et ad videndum. Non audis quomodo quidam dc faciunt, inqtiit, in boc mundo homincs mali ?

quodam dicanl Gravit nobis est ,

etimn ad videndum Responde mibi , in fornacc aurilicis palea quid fa-
(Sep. u,lo)? Quod libi grave est ad videndum, cit? Puio non ibi esse sine causa palcam, ubi anrum
qnando eril apertum ad invcniendum? Vasa enim purgaiur. Vidcamus qu;c ibi sinl omnia : fomax cst,
ista, interiorum bominnra suni. Non ulique cum vi- palca cst, aiirum est , ignis cst, artilcx est : sed illa

sus fucril juslus ,

jam agnoscitur jiistus. Eumdem tiia , aiiiiim , palea , ignis , in fornace ; arlifex , ad
aspectum babct ct juslus et injusuis : ulerqne bomo, fornacera. Atlende etiam istum mundum : mundus
scd non uterque domus Dci. Et si ainbo cbristiani fornaxcst; palea, homines mali; aurum, homines
appcllantur, utrumque vas, scd non utrumque in bono- boni; ignis, tribulalio ;artifex, Deus.Allcnde et vide :

rem ; sed aliml in bonorem , aliud in conturaeliam. aurum non purgalut , si palea non uralur. Vidc auruin
CAPUT III. — 3. Mulorum est male nti bonis ; Dei in boc ipso psalmo , ubi diligiraus dccorem domus Dci
conlra, bene uti malis. Animw adttlterw et fornicarice. et locum labernaculi claritalis cjus. Vide ibi aurum,
Numquid propter mala vasa deserenda est domus ma- vidc vocem auri ;
purgari cnpil : Proba me , Domi-
gna?Novit Deus uti, id est Dominus magnae domus, ct nc, el lenta me; ure renes meos et cor meum. Proba
vasis in honorem , et vasis in conlumeliam. Sicuti est me, inquit, Domine , ct tenta me. Qui timere debuit
malorum male uii etiam bonis; sic c contra Dei bene tentatioiiem, pelil lentalioncm. Proba tue, iiujuit ,

uli etiam malis. Quanlis bonis ulunlur mali? Omnis Domine, et tenla me.El vide si non igncm qiucii! :

cnim crealura Dei bona esl (I Tim. iv , 4). Quomodo ea Proba me , cl tenta me; ure rencs meos et cor meum. Non
inaleuluntur mali? Quomodo eos increi at Scriptura, limcs ne in igne dclicias? Non, inquit. Quare? Quia
dicens , Petitis, et non accipiiis, eu quod male petatis ,
misericordia tua anle oculos meos esl (Psal. xxv, -2 , 5).
ut in concupiscenliis vestris insumatis. Quod nomcn Ecce, inquil, quare securusdico, Proba me , Domine,
acceperunt isti male utentcs bonis Dei? Sequitur et tenta me ; ure renes meos et cor meum : non quia ido-
cl dicit, Adultcri. Unde adulteri? Nescilis quia amicus neus sum viribus meis ignem sustincre lentalionis, sed
hujus mundi , inimicus Deo constiluilur (Jacobi iv, cjuia misericordia lua antc oculos mcos csl. Qui niihi, in-

5 , -i) ? Adulteri , inquit. Sunt animae adullera?, sunt quit, donasti ut auruin probatum essem, iu fornace
fornicariae : disciitiainus eas. Pornicariae anima?sunt, me perirc permitlis ? Prorsus mittis purgandum , cjicis

mullis diis falsis quodam niodo prostitutsc : adul- purgatum. Custodiat Dominus introitutn tuum et exitum
terai autem, tanquam legitimo jam conjugio copu- tuum (Psal. cxx , 8). Vide ipsum exitum , vide in-
l.it.i- , et ipsi legitimo conjngio non servantes aniime gressum in lornacem. Omne gaudium exislimate , fra-
castitatem. Ut aulem boc dicam expressius, pagani tres mei , cum in tenlaliones varias incideriiis (Jacobi
anima fornicaria cst , clirisliani mali adultera. Pa- 1,2). Ecce audisli ingrcssum, qusere exitum. Fa-
gani anima fornicaria , lcgilimum virum non babet cile cnim csl inlrare : exire magnum est. Sed noli ti-

per divcrsa dxmonia proslituta corrumpilur : cbri- mere : Fidelis Deus. Nempe quia ingrcssus fucras, de
sliani aulem mali quare adullera csl? Quia ncc casli- exitu cogitabas. Fidelis Detts,quinon vos pcrmitlil lcn-
lalem diligit, ncc viriun dcserit. Non ergo dicas tari supra id quod polcstis ; sccl faciel cum lentat.one

Quare snnt isli in domo Dei? Rcspondetur libi, Vasa etiam exilum. Quid est exilum? Ut possitis sustinere
sunt in conlumeliam. Novit cis uti Dens : non erral (I Cor. x, 15). Intrasli , incidisli ;
sustinuisti, exisli.

quicreavit; quoniam qui poluit creare, novit ordi- CAPUT V.— 5. Abundantiu malurum, propler pur-
nare : domo magna locum suum. Si au-
babcnt in galioncm bonorum. Magna nialeries cst pUTgalio-
tem quairas a me, quomodo eis bcne ulalur Deus : uis bonorum , abundantia malorum. Nam in nuilli-

fatcor, Dei cousilium, sicul bomo explicarc non , ludine malorum quamvis permixti lateant boni no- ,

possum. Novi enim cum Paulo apostolo exiiavescere, vit Duminus qui sunl ejus. Sub manu lanli aililicis ,

quod ctiam ille cum considerarct expavil, ct expa- , auri mica in magua palca pcriro non poicst. Quantfl

vesccns exclamavil : altitudo diviliarum sapienice ihi palea quam modieum aarum? Sed noli timere,
,

el scienliai Dei! quam iuscrutabilia sunt judicia ejus tanliis est artifcx , Ut pnrgaic possit ,
pcidcrc DOH
,

et investigabiles viw ejus! Quis ciiim cognovil sensum possit. Vide aurum beatiim Apostolara in ista fornace
Domini? aul quis consiliarius ejus (uil? aut quis pnor nmndi bujus (pirmadinodiim pniculis piobalur ut :

veiii.imus ad vasa iiilnniorala qu;c inlus sunl, qui-

1
rodcx cs. : si erg» m
iiliqere, sic cnim agit quod can-
DomiilUS inagn;c donius. Aposlo-
tusti; (i ris dtligere aecorem aomut Dei. bus novit bcnc uti
 ,,
, ;,,

119 S. AUGUSTINI EPISCOPl 120

Ius crgo cum periculis probaretur, quid dicebat? in domo magna ubi es, vas in honorem, sed in contu-

Pericutis in mari periculis in deserto ,

pericutis ex meliam. Inslruxit te Apostolus, regat te Deus '. SI
,

genlibus. Isla omnia foris sunt. mali non esscnt pro quibus oraremus, quando nobis
genere, periculis ex
Periculis in fatsis fratribus (II Cor. xi diceretur, Orale pro inimicis vestris?
An forte velle-
Inlus atlcnde :

20). Alloquor crgo aiiruin Dei , alloquor vasa facla mus bonos habcre inimicos? Unde fieri polest? Non
alloquor grana in tritura areai intcr pa- babebis bonum inimicum, nisi fueris malus si aulem
in honorcm ,
:

leain laboranlia. Tibi dico, quisquis audis, non mc

fueris bonus , inimicus tuus non erit , nisi malus.
scd pcr mc Esto bonus lolera malum. Nolo
»
: ,
Orate pro inimicis vestris. Ergo bori orate pro malis,

dicas, Quis est bonus? Imo et boc volo dicas quo- :

Redi ad cor tuum. tu.q;ii in isla fornaee purgaris ,

niam quantumcumquc fucris bonus non eris sine

,
si potuil esse vox lua, Proba nu Domine, et tenta me
aliquo malo. Unde rcclissimc dicitur, Nemo bonus ure rcnes meos et cor meum : quoniam misericordia tua

xvm Sed bonus ille qui anle oculos meos est ; ecce r» di ad cor luuin. Sub Deo
nisi unus Deus (Luc. , 19).

facit bona, Deus est. Si ergobonus Dcus qui facil bona, es, oralionem fusurus es; occurrit libi qui le laesit,

ct solus bonus effecior bonorum

ille ;
qnomodo est occurril libi qui te pressit, occuriit tibi qui te spoliavit,
oocurrit qui in le carcerem misit allendecor
cffcctor bonorum, si iiullus hominum estbonus? Secun-
libi : eia

dum moduliim crgo proximum cst et bomo bonus. Qui tuum, respice Dominum tuum. Ecce malus inimicus

si noii essct , Dominus ipse non diccret, Ilomo bonus luus , ccce bonus Dominus luus : nocet libi iniinicus

dc bono Ihesauro cordis sui profert bona (Id. vi, 45). tuus malus, ora pro iuimico tuo , dicit libi Dominus
CAPUT VI. — 6. Mati foris et inlus tolerandi. — tuus bonus 2
. Intcr inimicum luum malum el Dominiim
Esto ergo bonus , ct tolcra malum. Esto simplicitcr bonum , quid lu faclurus es ? Conlia illum oraturus

bonus,et dupliciter tolera malum. Bonus, nonnisi aut huic oblemperalurus ?

inlus : nam si non inlus , nusquam bonus. Eslo ergo CAPUT VIII. — 8. Dura jussa , sed magna pro-

bomis intijs, malum tolera et foris et inlus. Foris missa. Suscipis ex pra^cepto Domini lui orarc pro

lolera hacreticum, lolera paganum, tolera Judacum; to- maligno illo inimico luo : quid facturus es ? Dominus
lera ct intusmalum Christianum. Quiainimici hominis jussit : dura jussil, sed magna promisit. Quyc dura
domestici ejus (Michcece vn, C). Patiens molestos inul- jussit ? Diligile inimicos vestros , benefacile his qui

tos inlus malos stomacharis, indignaris, quasijam ve- odorunt vos , et orate pro persequentibus vos. Dura
ncru lcmpus venlilationis. In tritnra posilus es , in sunt : sed propter verba lubiorum tuorum ego custodivi

iritura cs adhuc, area trituratur adhuc; adbucgra- vias durus (Psal. xvi , 4). Unde libi viribus luis

na et manipuli, cum Gentes credunt, ad aream col- custodire vias duras , nisi quia misericordia tua aitte

liguntur. Putas essc le posse in area trilicum solum? oculos meos est? Eccc dura jussil, amara jussil;

Erras. Gemc in area , ut gaudeas in borrco. Fiunt vide quae promisit. Orale pro persequentibus vos,

mulla mala a cbristianis malis : illi qui foris sunt, ul silis filii Palris vestri qui in ccelis est (Matlh. v ,

ct nolunt esse chrisliani , inveniunt occasioncs ad 44,45). Si tibi diceret, Ora pro inimico tuo, ut sis

excusationes. Ilorlalori suo ut crcdat, ista respon- (ilius palris lui, ne exhyeredet te paler carnalis, qui

del : Vis me csse quod esl ille el ille? Et nominat hoc tibi relicturus est ,
quod hinc non est ablalurus ;

illum ct illuin : aliqtiando et vcrum dicil. Cum limeres, el faccres : promitliliir tibi pro bis duris

aulcm vcrum non polcsl inveniri, quid magnum ul sis filius Allissimi ; cogita Patrcm , el agnosce bye-

est calumniari? Cum ille non trepidat calumniari reditatcm. Dic ergo, incipe orare pro inimico luo illo

facit alium quod non vidct suspicari. Tu cum audie- magno, qui tibi multa mala fecit, qui in le mulla dnra

ris homincm isla dicentcm , forle quia nosli fratns congcssil illo orarc, el vidc cor tuum
: incipe pro

tuos malos, dicis apud le ipsum, Yerum dicit : Pe- tecum Quod crgo vis quod placct libi, quod
liligare. ,

riculis in falsis fralribus. Sed noli deficere; quod ille deleclaris secundum inteiioicm homincm, quod obtem-

qusrit , tu esto. lislo bonus christianus, ut convincas peras Domino tuo,el oras pro inimico luo, auruni
caliimniosum paganum. est quod vcro, cum orare ccepcris, incipil tecum
:

CAPUT VII. — 7. Constantia in ferendis intus matis. carnalis infirinilas litigare, ips.c sunl sordes, a qtiibus

Sed illc calumnialur , ct dc bonis dicit falsa ple- le Deus vult in fornace purgare.

rumque illi crcdilur. aurum? Undiquc palea

Quid facit
,

CAPUT IX. — 9. Mali ideo multi , ut exerceantur

est, ignis. Sordes ponc, non lidem s esto mundior, :

boni. Amurca , oleum. Excrcere ergo in mcdiis ma-

ipsa excrcilationc cslo mundior; valcat tibi illc qui lis, o bone , si quis es bonus : non de tu.> bone 3
,

auferat quo sordidior cs, non qui opprimat quod au- quia fuisli malus, sed dc illius qui nunquam est ma-
rum cs. Etcnim si defeceris peris in palea : el si lus : excrccre in mcdiis malis. Nec niihi volo dicas :
,

pcris in palca, auruin non eras , sed atirum te csso Saltem si neccsse esset propter exercilalionea no-

iingcbas. Novit Dominus qui sunt cjus (II Tim. II, 1!)).
slram ut cssenl mali, pauci essent mali, et boni niulti

llli autein qui sunt mali , de quibus erubescis quando esscnt. Non attcndis quia si pauci csseni , inullis non
cs inler malos qui sunt foris , mcmcnto quod non sinl nocerent? UUqoe considera, vir prudcns, quia si multi
1
Codcx me, sed Dominum per me.
cs., jioh • sic Am.Fj. et Ms. Germanensis. \t i.ov., rogat te neus.
1
Am. ct i r. sordes piniil, non fidem. l.ov. et
: ujiiis r.cr- Fqrte pro, rogas tn vcum.
maui-iisis Ms., itjnis, sordes. l'one nunc fidcm. Oodes CS. : Hss., ilidt libi noininiis bonus; oniisso, |mw.
/Oiiis sordes iirunon /idcm. 8
Sic Ms>. \t rdili, dc tuo bono
 121 SF.KMO XVI.
122
boni essent el pauci maliessent, paoci mali multis pnecipitor nnbis : nt autem sequamur eam, promitti-
bonis nocere non audcrent. Si non auderent non lur nol.is. Quae Esta pax ost,
, nisi quam non babet
exerccrcnt. Nunc vcro quia iniilti siuit mali. lalior.ilur mundus? Qt.c ista pax esl , nisi quam non l.al.ei isia
a paucis bonis inter nuilios malos ct cum laboralur, vita qu;c in biijus vite comparatione
: ,
ncc vita cst ?
stidalur; et cum sudalur, aiirtim purgalur. Esto ergo Ncque enim dc hac vita diccret, Quis est homo , qui
in decorem doiiuis Dei. Jam tccum in corde luo lili- vult vitam ? et ad istam vel retinendam vel
prodacen-
gavil inlirmitas ; invoca , tit vincas : adsit lilii Deus ,
dam pr;cce|.tis conscqucntibus
horlaretor, tanquam
adjuvet qui jubel. Jam factus es viclor infirinitatis ct istam quis non vcllot ». N.un et ha?c optator saltem
tuae, jam suscepisli animum et frticium orandi pro prolixa, quia non poiest esse sempitcrna : et pcr banc
inimico tuo viile quid boni sil; compara illum tibi. pntest boino pcrvenire ad illam,
:
quemadmodiim
si

Ille meditatur tentationes , lu fundis orationes: ille si vull eam lo .gam, sic velit ct bonam. Quantum est
nocet, palam nocet; lu qnod pro illo oras, Dctis novit: autem in bac vila, longum ,
quod eril aliquando lini-
ille non credit quia cor tiium non discuiit. Cum crgo luin? Et quod longum erit ntillum erat
,
quia et , :

ille palain noccl , lu occnltc oras : in isto lorculari quando cral, non slabat quando produccbatur, no
H ;

(quia el lorcnlari Fcclesia comparata cst) , vide si augebator; nec addcndo crescebat, quia veniendo
non ille qui palam nocet , amurca currcns est per recedebat *.

publicuin. Aimirca per ptiblioiun currit , oleiun au- CAPUT II. —

2. Vila bona hic sectanda. Rcdimere
lem ad sedem snam occultos transitus babet. Et lempus quid. Qnisqtiis igilur es amator longae vitse,
cum occulte transeai, in magnitndine apparet. Quam esto potitis bomc vita;. Nam si male Vivere volueris ,

innlli enim, o fralres mei ,

quam multi in isla con- longa vila non eril veruni boi.iun, sed eril longuin
flicialione rcriun , in liujus inundi malilia, in ista ma- n.aliun. Vide auiem quam sis absurdus aiquc pcrvcr-
b»rum abundantia stibtraxertmt se , et conversi sunt sus : cum le vilan. fatearis plusamare, quam villafh*
ad Deum , el valc feceiunt imindo, ct cceperunt pati- villam vis polius bonam babere, quam vitam. Nam ut
peribus subilo donare res suas ,
qui paulo ante rapie- male concupiscendo adipiscaris villam
iniiiando el bi

bantalienas! Sed mulli raplores, invasores, spoliatores nam, fraudando cfficis vitani malain. Tan.en si tibi

publiceapparcnl; amurca illa esl pcr plalcas cnrrcns :

diceretur, si a le qmcrerctur, utrum mallcs villa bona
illi aulem, unus binc, unus inde, corde conjuncto (a) carere perdcndo , an vita mala moriendo ; rcspon-
malusAiciens mala permanereerubescens 1
, Deimonila deres, te, si iiirumque retinore non posses, paralio •

rogiians ; spem sxculi irridens, spem coelestem cx- rem esse ut villa libi auferrelur. Cur igitur non sic
speclans , mulans amores el mores : olcum sancli- amatur vita, ut sit eliam bona, quoe abs le on.nibus
latis esl in lorculari, vas in honorem esl in domo inis bonis praefertur etiam mala? Ctipis cerle ul longa
magna , auruni cst in fornace, granum est in borreo. sil, licet mala sit : imo fac ul bona sit, et noli limere
Ibi esl decor domus Dci. ne brevis sit. Nam si le sollicito bene agiiur, tc sc-
curo cilo finiclur. Succcdet namque
SERMO XVI *
(b).
ei vita relerna,

De co quod scriplum esl in Psalmo xxxui

sine melu beata, sinc fine longa. De illa quippe inler-
, 13, Quiscst
l.oii.o qui vult viiam, et diligit videre dies boi.os ?
rogat, qui dicil, Quis est homo qui vull vilam, el dili-

CAPUT PRIHUM. — I. Yita pra?scns nec vita

(jil vidcre dies bonos ? In

Apostolus redimere tempus, quoniam dies mali sunt

bac aulem vila jubet nos

cst. Yocans humanum gcnus Spirilus Dei ,

jube.ndo
(Eplies. v, 1G). Et quid estredimere lcnipus, nisi,
quid facere , ct proniillendo quid sperare dcbcamus ,
cum opus cst, etiam detrimento lemporalium com-
prius menlem nosiram inflammat ad prxmium ut ;
modorum ad ;cterna quxrenda et capcssenda spatia
quod pracipilur magis bonum an.ando quani maluui ,
tcniporis comparare («) ? Unde et Domintis prxcipit,
limcndo faciamus. Quis cst homo inquit, qui vult ,
tlicens, Si quis volnerit tecum judicio conlcndere, et
vitam , el diligil videre dies bonos ? Sic inlerrogatur
tunicam luam tollcre, dimitle illi et pallium (ilalih. v,
quis iste sit, quasi possit invcniri qui i.on sit.
40) : ut scilicct amissa re aliqua temporali, impcn-
Quis euim non vult vitam? qui non diligil videre
das ad quietcm, quod cras impensurus ad litom.
dies bonos? Audi ergo quod seqiiilur, quicumquc l.oc
CAPUT III. — 5. Yita in Psalmo quwnam propo-
vis et diligis, homo; audi quod sequilur, otnnis lioino :
nitur. Quod ilaque non de vita el diebus bi.jus
Cohibe, ii.quit , linguam tuam a malo, el lubia lua non
temporis loqualur Spirilus Dei, diccns, Quis esl homo
loquanlur dolum. Deciina u malo, el fac bouum ; qucere
qui vult vitam , et cupil vidcre dies bonos? sequcnlia
pacem, et sequcre cam (Psal. xxxm , 15-15). Ilorum
docent. Talia enim pr:ccepla subjtmgit, quil.us ob-
omnium c.x-iera suporiora sunl iu pncceplo , iiltimum
audiendovilam el dicsbonoshabere possimus.ul baee
in pru-mio. Nam ul cobibcamus linguam nosliaui a
vila quam nunc agimus, ct hi dies pro cistlcin prx-
malo, ct labia noslra non loqnaiilur dolum , dcclino-
ccplis implondis plerumqtie amillcndi sinl. Proinde
i.ius a malo, cl faciamus bonum, ut qoxranuu paccm

1
Ani. F.r. par., corde conjuncto malti facicns, mala pcr-
1
sicalkraot Mss. At o8bl,quanqvamelisUmi quis non
vclit ?
tnatwre erubesccns.
- \iss., iinnsibal.
'
Sermones ">' et lTcasti^avinius ope duoriun cl. et gr.
mtam
3 Fditi, cnm te rUlam faieri» p us amare ntant.
nn. v« aui. F.r. Par. lov.
I tiicndaiitur liicail M^s.
(a) Forlc, rompnmlo.
(b) Alias, 1 inlcr liomilias :>0. (u) \i.l. sorin. loT ln liiiao locum ^rostoll
 , ,,

I2 3 S. AUGUSTINI EPISCOPI 424

si qua nunc sumus, intellexerimus in

hanc vilam , in super terram, ctsequitur eam in illo qui fecit coelum
el lerram.
eoquoddiclum est, Quis est Iwmo qui vult vitum?
et propter lianc habendam qurc connectuntur prae-
5. Quanto ardore quarenda pax et vita arterna. —
cepla faciamus quid acluri sumus , cum aliquis in Proinde, fratres, concupiscile vitam, et diligile vidcre
;

malitia potens comminatus

mortem nobis fucrit ,
nisi dics bonos ubi nulla nox erit : vitam in qua dies ma-

faJsum lestimonium dixerimus? Prolecto enim si fe- lus non timeatur; dies bonos , in quibus nunquam
cerimus quod hic jubetur, Coliibe Unguam luatn a vita finiatur. Sed si hanc merccdem diligitis , cavete

malo, ul propler hoc praeccptum tcstimonii falla- ne opus, cujus ca merccs est, recusetis. lllam enim

ciam rccuscmus, quasi cleccpli videbimur : quia pro- paccm quaerendo sequimini : quxrite aulem manibus

pter habendae vit:c cii|iidilatcm prscceplum servarc vestris nocle coram Deo , et non decipiemini (
Psal.

suscepinius, et cam magis praeccpturn scrvando per- lxxvi, 5). Quid est cnim manibus veslris , nisi ope-

(lidinius. Porro si vitam intellexerimus in ;eternum ribus veslris? Quid est nocte , nisi in Iribulatione ?

beatam, quam post istam Deus dabit obedientibus Quid esl coram Deo , nisi conscienlia; piirilale? Sic

sibi ; dequa Dominus dixit ad quemdain, Si vis ve- vivendo et hoc amando, habcbilis Deum in conleni-

nire ad vitum , scrva mandata (Mallh. xix, 11) : tunc plationc, et in illo vitam sine defeclione; dies bo

vero inlerrogati, Quis est homo qui vull vilam; re- nos sine conlcnebralione, pacem sine dissensione.

spondemus nos velle vitain, et si etiam sub ipso per-

SERMO XVII '
(a).
cussoris ictu vcritatcm servabimus in lestimonio,
De eo quod dicitur in Psalmo xlix , 3, Deus mani-
morlem contcmninius in mundo, vilam consequiniur
festus venict, Deus nosler, et non silebii, etc.
in coelo.

4. Diesboni in psalmo, non hujus sceculi , sed celerni CAPUT PRIMUM. — 1. Judicium exlremum.

vi omillunlur . Lotjui dolum. Hoc de diebus bonis Canlavimus , fratrcs , Deus manifeslus veniel, Dcus

inlelligamus. Nam si propter dies praesentis saeculi nostcr , et non silebit. Deum Cliristum Scriptu-

qui boni dieuntur, cl non sunt , in sepultura cordis ra pra-dixit venturuni ad judicium vivorum et

perepularum aggercs, in luxuria; ac vinolentiae gur- mortuorum. Quando enini prius venil judicari

gilibus,in turpissimis ingluvium voluplalibus * : si occullus fuit : quando veniet judicare, manife-

ergo propter islos dies ,

quasi propler dies bouos ,
slus erit. Quani fuerit tiinc occnlius , hinc intelli-

siisceperiinus praeceptum , ut labia nostra non lo- gile quod ait A postolus : Si enim coqnovissent, nun-

quanliir dolum ;
plcrumque tales dies cogunt amalo- qnc.m Dominum gloria! crucifixisscnl (I Cor. 11, 8).

res suos loqui dolum, et tales dies negantur eis qui Tune aulem siluit inierrogalus , sicut et Evangeliuin

noa loquiintur dolum. Quid enim aliud esl , loqui do- loquilur, et impletur in eo Isaias prophetia dicen-

luin, nisi aliud labiis promere, cum aliud claudatur tis : Sicut ovis ad immolandum ductus esl, et sicut

in peclore? Ad hoc maxime adulatorum exarsit nc- agnus coram londente se fuit sine voce, sir non aperuit
goliuin; quia pcuc semper, ne prohibeanlur ab opi- os snum (Isai. liii,7). Veniet&rgo manifestus, et non
mis inensis apparatisque conviviis , blandiendo non silebil. Ad lioc diclum esl, Non silebil
1
,
quia siluil

laceul falsiim ; et ah his prohibenlur 2

, si amando judicatus. Nam quantum attinet ad voccs ipsius nobis

Deum dixerinl verum. Ergo propter istos dies, quos necessarias, quando siluil? Non siluit per Patriarchas,

puiant bonos, ut eis exhibeanlur, loquuntur dolum; non siluit per os carnis suse : et modo si sileret,

el eis neganlur, si non loquuntur dolum. Scriplura non loquerelur. Lcclor ascendit, el ipse

CAPUT IV. — Alii cv.r'. igitur dies boni , de quibus

non silcl. Tractalor loijuitur, si vera loquitur, Chris-
tus loquitur. Si sileret Chrislus, ego vobis isla nou
adinonemiir, 111 si eos videre diligimus , cohibeamus
dicerem. Ncc per os vestrum siluit : nara quando
a malo linguam , ncc dolum loquanuir. Non simt de
canlabatis, ipse loquebatur. Non silet , opus esl ul
islo sseculo dies illi : non eoshabetccelum quod trans-
nos audiamus, sed aurc cordis : nani lacile est ;ui-
icl, scd quod pcrmanebit ; non eos novit lerra mo-
dirc auribus carnis. lllis auribtis audire debemus
rienlium, sed tcrra viventium. IIos quisquis intel-
3
quas quaerebat magister ipse, cum diceret : Qui luibci
lexeril et dilcxerit , linguam cohibet a malo : et si
aures audicndi , audiol (Maltli. xiii , 9). Quis enini
euni lcrror mortisxogat ad malum, b&bia ejus non lo-
anle illum, quando ista dicebat, sine ainibus carnis
quuntiir doluin : ct si diebus fallacilcr honis invitetur
slabal? Omnes aures habebant, el pauci habcbanl : nou
ad dolum, declinat a malo ctiam inler hona, facil bo-
omnes habehanl aures audiendi, bocest, obcdiondi.
num paccm v
etiam inler inala ;
qu;erit ,
qu;c 11011 est
CAPUT II. — 2. Pitrposilis muiius impositum.

1 Kotutn pii pastoris. Quain leiribililer loculus e>i

; pro quoMss., inglu-
EdiU, ingluviarum wluptatibns
viutn voluptulibus. — Morel,
Elem. Crilic., pag. 11"), 126, per prophetam Ezecbielem , credo adhibuisUs au-
ceuset Forte legendum, inguinum. Lecuouem ii pp. Bene-
diclinis admlssam prseponimus, siquidem sensum raUoni
rem, credo audisUs quemadmoduin dizeril, Ad do-
omniao consentaneum suppeditet, nec alium necesse sit
excogttare. U.
1
r.dili, yon silcbil juriicaturus quia. Abest, jiuHcaturtts,
- Sic Mss.
Editi vero, ne ab ftu prohibeantur.
8
Plures Mss., cohibcat. Kl iura imperandi modo, lo- a Mss.
quantur, declinet, faciat, qucerat, sequutur.
"
casUgatus esl ad oraues codices scriptos et excu-
1
Mss., declincl a mulo : etiam inler mala faciat bonum, sos iit sermone prsecedenu modo designatos.
etiaminter mala qucerat paccm- (a) ,\lias, 38 inler HoraiUas oO-
 ;; ,:

-> SERMO XVII.

42(
mnn; Israel mitlam te , non ad populum altivris tiiujuw bil. Pra^scnlia sua non silebit. Exccpto cnim quod
le niittam. Populus autem itle nolenl audne te, ijuiano- Dominus Cbrisius signifleainr, quia silnit in judicio,
lunl audire me ' (Ezccli. ni, 5-7). Quid ostendil , nisi ut impleretur in illo cliam ca propbclia, qoam panlo
quia ipse Peus per Propbetam loquebator? Quia vero ante comincmoravi ; boe exccplo, inodo Deus ipse
in ipsis verbis propheticis noa maxiroe lerrili samus, pcr seipsum Doininus Cbrisius tacct. Ascendit euim
id est, praepositi qoos posuit loqui ad populum in cojlum, et sedet ad dexteram Patris
inde vcntu- ,

suuin, prius in iilis verbis videmus faciera nostram. rus cst judicarc vivos ct inoitiids
,
: quamdiu ibi est,
Deinonstraiiun est enim nobis , sonante teclore donecveniat tacet. Voces cjus in Libris audimus, de
luasi spcculiim obi nos inspiceremus ; el inspeximus ore ipsius non audimus. Audislis voccin iu.sius de
Bos : inspicile vos. l.cce cgo facio , (|iiod ilii aiulivi. sanctisScripturis isto loco audilis cuin vos
:
ipsas
S» non discreveris, iiii|iiit. justum, si non dixeris pec- coinincinoralis l
, el forle de bis rcbus inlcr vos scr-
tatori , Morte morieris, et ostenderis illi Ut rccedat <tb niocinamini.
iniquitalibus suis ; ipse quidem in peccalis suis morie- CAPl'T IV. — 4. Peccanles videt el odit
Deus etsi ,

tur, taufuinem autem ejus de manu tua exquiram. Si nunc tacet. Qui vult audiri a Dco, cbarissimi, prius
aulem dixeris , et ille conlempserit , ct non obedierit audiat Dciun. Numquid audis iilum quando facis
ille in seeleribus suis inorietur, tu autem animam tuatll adulterium ; et latere te pulas , quia homo te non vi-
liberabis (Id. wxiii, 8, 9). Dico vobis, libcro ani- dct? Ille te videt, sed lacet. Quando furlum facis
mam meani. In magno enim sum, non periculo, sed captas oculos ejus cui furaris , et si eum latet , facis
cxitio constiliitus , si tacucro. Scd cuin ego di.xeio, si proptcrca non facis, quia times ne videaris ', intus
et implevero olliciiim meum, vos jam altendile pc- fccisti ,
in cordc fccisti ; fur tcneris , el niliil lulisti :

riculum vestrum. Quid autem volo? quid desidero? scd et lu, si opporlunitas detur ad implendum malum
quid cupio? qoare loqoor? quare bic sedeo? quare factum tuuin, furaris, ct kelaris quia lacel. Audi ergo
vivo ? nisi hac inieutione, ut cum Chrisio simul vi- Psalmum : tc admonoit, te quicumque es, qui forte
vamus? Cupidiias mca ista est, honormeus iste est, liic hodie stas , et noclc aliquid fccisli , lc admonuit,
gloria mea ista esl, gaudiummeum hoc est, possessio lilii dixit, Hcec fccisli et tacui. Suspicatus es iniquitatem,
mea ista est. Sed si non me audierilis, ct tamen quod ero similis? bomines, qui haec vcrba qu;c
libi

ego non lacuero , animam meam libcrabo. Sed nolo dicturus suin, nec in ore babctis, ncc in corde, felices
salvus esse sine vobis. estis. Nonne quoiidie boinincs mala facicnles
aut ,

CAPUT III. — 5. Peccata consuetudine vilescunl, quos bene fecisse pcenitel, et pceniteutia perversa
nec senliunliir. Ebriositas. Excommunicatio. Nolile fundunt quod miilscrunl; nonne quolidie dicunl, et
ergo eontemnere, fratres mei ,
pcccata in quibus isla murmura inlcr se rodunt : Vere si Deo displicc-
forte consuetiidinem jani fecistis. Omne cnim pecca- rent ista , pennitteret illa licri , aut illi qui ea faciunt
tum consneludine vilescil, el lii homini quasi nulluin felices csscnt Videmus raptores, videmus in terra?
sit : obduruit, jain dolorem perdidit. Quod valde infirmorum oppressores videmus vicinorum expul- ,

pnlre est, nec dolel : quod non dolet, non pro sano sores, vidcmus violenlos limitum invasores, videmus
babendum sed pro mortno computandum est. Atten-
, calumniatorcs; et lamen polcnlcs , diviles, feliccs in
dilc quoc dicat Scripiura, et ibi vidcte quemadiuoduin hac terra. Si vere Deus is!a videret , si ista curarct,
vivere debealis. Quis non contemnatcbriositatis pec- parceret eis? Addunt et boc, (jiiod pejus cst : Noii
3
calum? Abundat tale peccalum, et contcmnilur. Jana placenl nisi mali . Contingat aulera ut facial bcne
cor ebiiosum perdidit sensiun , non babct dolorcm, aliquis, ct sequalur forie aliqua lenlalio, contiuuo ad
quia nct salutcm. Quando aliquid pungilur el dolcl, manuin habet : Non expedit hene facere qui fccei it ;

aut sanum cst , aut cst in illo spcs aliqua sanitatis :

bene, nibil illi prodesl \ Parinn esl libi quod male vis
(piando aiilcm tangitur, pungilur, vellicalur*, nec faccre, et bcne facienlibus maledicis? Ihecfecisti, m-
dolel ;
pro inorluo babendum esl, ac de corpore praj- quit , ct tacui. Suspicalus es iniquitalein ,
quod ero tibi

cidendum. Scd aliquando nos parcimus, et non novi- similis. Quid csl ,
quod ero tibi similis? Quia sic milii

mus nisi loqui : exeommunicare , de Ecclcsia proji- placet nialum ,

quoinodo libi : hoc es suspicalus.
cere pigri suinus. Alitpiatido eniin limemus ne ipso Hoc dixisti in corde luo : scd ego audivi ,
quando
3
flagcllo pejor Gal qui ca^dilur. Et quamvis qui tales dixisti in corde luo . Quod pcjus csl, in ba:c vci ba
suiil, jam in aiiima inortui sint : lamen qnia Medicus progrediunlur, ut necaudiri limeani.
noslcr omni|)otens est, non csl desperanduin de bis; CAPUT V. — 5. Dei judicium in peccantes. Picni-
sed totis viribus supplicandum, utaures cordis, quas lendi tempus. ErgO suspicutus es inique ,
qnod ero tibi st-

clausas haberc probantur, Doniinus aperire dignclur. milis.Arquam te : (punnodo non pulas, et quaiido non
Sed numquid ille parcet , numquid silebit quem li- pulas, anjuam te. Silco cuin f.icis scd non silco cuni :

inere dcbcmus? Audislis in ipso Psalmo, fralrcs mci,

1
sic Mss. l'.ilili vero, nnn vas ijisi eoiiiiiiemoralis.
cum cniimciarcl pcccata pcccaloris, ait, llac fccisti ,
1
Mss. iiou iiaiicni, ne videaris.
3
cl tacui. Contra lioc diclum est , Veniet , ct non sile- sic USS. Al editi, nisi inttla.
* mss. \i>n expedit facere bene, mato
:
fecertt bene; md
1
F.r. lngd. \in. i.ov. sic legunt himclocum: Populut necbabent, nilul ilaprodett, »
t
•
i < >. i BUamabesl ab Am.
autem ille non vult amlire. te,quiammvuUaudireme. M. et lr.
'Godei gr., loco, vdUcatur, lialict, ulculur. \i rni., 8 in cdiiis iiccrai, ted eqn tnttiiri, qwmdo dixi ti m conU
sulculiu tuo ; (piod bic restiliuum bslex manuscri|riin.
 ;:;

i'27 S. AUGUSTINI EPISCOPI 128

judico. Argttam quando arguam

le. Quid tibi faciam ,
meum ' : quare in populo arguil? Quid si feci , et

te? Statuam tc anle faciem tuam. Modo enim quando non correxisti?Quid si feci , eiadhuc perseveras? Quid
male facis, putas quia bonus es, quia non vis te viderc. si feci, el adhuc tibi bene fecisse videris in corde tuo ?

Alios reprehendis, te non respicis; alios accusas, de Quia tacet ille, juslus es?Quia ille modo non vindicat,

te non cogilas ; alios pouis ante oculos luos ,

le ponis nihil male fecisli ? Non limes , Arguam te ? Non
posl dorsum tuum. Ego quando le arguo, c.onlra facio times, Consliluam le anle faciem tuam? non limes?
tolio le a dorso tuo, el pouo lc ante oculoa loos. Vi- CAPUT VII. — 7. Vitce brevitas. Ilomo vilro fragi-

debis te, et planges te; et non crit jam r.inc quomodo lior. Sed longe est, inquis, judicium. Primo, quis
corrigas tc. Conlemnis ergo lempus misericordiae, tibi dixit quia longe esl dies judicii? Niimquid si longe
vcuict lempus judicii : quia lu in ecclesia mibi can- Unde scis quando
esl dies judicii, longe est dies liius?

lasti , Misericordiam el judicium cantabo tibi ,

Domine e>t?Nonne multi sani dormierunt el obdiiruerunl?
(Pml. c, 1). Ex orc nosiro exit , et ubiipie ccclesiac Nonne casus noslros nobiscum in bac carne porta-
concrepantChristo, Misericordiam et judicium canlabo mus? Nonne fragiliores sumus, quam si vitrei csse-
Dumine. Tenipus est misericordi:c, ut corrigamnr
tibi, : mus? Vilrum enim elsi fragile est , lamen servalum
noiidiim venit lempus judicii. Locus est, spalium esl diti durat : et invenis calices ab avis <t proavis, in

peccavimus , corrigamur. Nondum finila cst via , (juibus bibunt ncpoles el pronepotes. Tanla fragilifjis

nondum clausus esl dies, nondum exspiratum est; custodita est per annos. Nos autcm bomines , ct sub
non desperelur, quod esl pejus : quoniam propter Kintis casibus quolidianis fragiles ambulamus ; et si

ipsa peccata liuniana ct lolerabilia, et tanto crebriora, casus ipsi rcpenlini non accidereni, diu lamen vivere

quanlo minora , conslituit Deus in Ecclesia lempore non valeremus. Vita bumana tola brevis cst , ab in-
iiiisericordi.T prarogaiuhc quolidianam medicinam, ut faniia usque ad decrepitam seneclulem tota brevis
dicamus , Dimitte nobis debita nostra , sicut et nos di- est. Adam si adbuc viveret, et bodie morerelur, quid
mitlimusdebitoribus nostris (Mallli. vi, 12) : ul bis ver- illi vita; longitudo profuissel? Huc accedit quia ipse ,

bis lola facie ad allare accedainus, et his verbis lola dies, qui quasi naturaliter servii, morbo inleclo * in-

facie corpore Chrisli et sanguine communicemus. ccrlus esl. Quotidie moriunlur bomines : el qui vivunt

CAPUT VI. — (>. Medicinu posl peccatum non re- deducunl illos, exsequias cclebrant, et vitam sibi pro-
spuenda. Sed quod est gravius , ipsam medicinam mitluut. Nemo dicit, Corrigam me, ne cras boc sim
sic homines conlemnunt , ut non solum non dent ve- quod isle quem deduxi. Placent vobis verba, ego
niam quando in illos pcccatur , sed nec velint petere quaero facta. Nolite nie contrislare pravis moribus ve-
quando ipsi peccant. Inlravit tcntalio, subrepsil ira stris : quia delectalio mea non esl in hac vila nisi

tantum dominata cst iracundia ,

quantum potuit ,
ut veslra bona vita.

non solum luniulluarelur cor sed ct convicia el cri-

,
SERMO XVIII '
(a).
mina vomcrel lingua. Non vides quo le impulit? non
Dc eodem versu Psalmi xlix, Deus manifestus ve-
vides quo le prxcipitavit? Tandcm corrige, dic, Male
si dixcris crede, niet ctc. (b).
peecavi. Non enim moricris
,
:
feci ,
,

non mihi, sed Deo, Quid sum ego? Homo sum, par
CAPET PRIMUM. — 1. Chrisli adcentus alter
vester sum '
, carnem porlo , infirmus sum : omnes occultus aller manifeslus. Prwcepla Dci quibusdam
, in
credamus Deo. Altendile vobis. Ipse Dominus Cbri- Hominum carnaliuni prrvcrsum judicium.
risum veniunt.
Alicndile vobis Si peccaverit frater tuns,
stus ail, :
Ad exhortandas mentes Charilalis vestra pauca ,

corripe eum inter te ct ipsum solum. Si te audierit , lu-

de pracscnti psahno qu;e donat Dominus gralanter
, ,

cratus es fralrcm tuum : si te non audierit, adliibe tecum accipite. Dc Domino BOSlro Jesu Christo prophelalum
duos aut tres. In orc duorum uut trium teslium slabit esl in isto psalmo, ubi audivimus et canlavimus, Deus
oiniic verbum. Si necipsos audierit, refcr ad Ecclesitim. manifestus vcniet, Deus noster, ct non sitcbit. Ipse eiiini
Si necipsam audierit, sit tibi tanquam ellinicus ct publi-
Dominus Chrislus Deus nosler
, , Filius Dei ,
primo
caniis(Miitth.\\\u,\r)-l). Ellmicusgentilis cst :genlilis advenlu vcnit oceultus , secundo advenlu veniet ma-
illc est, qui iu Christum non credit. Si nec Ecclcsiam nifestus. Quando venit occultus non innotuit
, nisi
audierit, niortiiuni compiila. Scd ecw vivit, ecce in-
servis suis : quando veniel manifeslus, innolescet
trat, eccc signat , ccce genu figit , ccce oral , eccc ad bonis et malis. Quando venit occullus, venil judican
allarc acccdit. Scd sit libi lanquam elltnicus ct publi-
quando veniet manifestus
dus : , veniel jiidicaturus.
canus. Noli in illo altendcrc falsa signa : vivcns nior- cum 3
Deniiiue tunc judicarelur , silnil , et de silenlio
tuus est. Quomodo vivii * ? Si dicam ali-
Unde vivit?
ejus propheta praedixerat Sicut ovis ad
, immoltmdum
cui in conspeclu veslro Tu boc fecisli respondcbit , :

postca, Quanlum crat 3

? Intus me monerel, inlus 1
Sic HSS. Fdili voro, intus vidcrct peccatum incitm.
mihi diccrel quia malc feci , intus videreni peccaium 5
i.ov., iitlccto. .\t Mss. una Toce, httecto; pro quo F.r.,
Ulecto.
1
Kditi, par vestrum sum. codex rm., parvus sum. Alii 3 Mss. vii-toriiuis et liiimareonensis : Dcniquc t:;nc M
vcto manuscripti, par vesterwn. judiatreltir.
1 mss.
noU in iuoaHenderefal&a aifjna viventk : mortma
:
'
Collalus est ad (1. pll. v. el a Ain. Ys. lim. rar. l.ov.
cst. i nie viriinr Quonwdo vivitur '.'
'.'
I t

3
Edilj : Quantvm
errat ? Al Mss. (luanlitm erat ? : Fx («) Alias, de Tempore 320.
l«is viclorlnus addita [articula iro&equUur, ut Intus nw mo- (/>) iiujus sennonis fragmeniumcxsUtincoUeenose tlori
ncrct. ad. itom. I.
 ,

129 SFRMO XVIII.

130
ductus est , et sicut agnus coram tondente , sic non ape- ducare \ ut dilescal, ut alius de lahoribus ejus fluat

ruil os suum (Isai. liii, 7). Sed Deus nosler manifesuts el luxurielur el dissolvatur.

veniet, Deus noster, et non silebit. Non quomodo siluit, CAPUT III. —
Quomodo ergo colligunt quidein
quando jndicandiis erat, ila silehil, quando judicn t uriis scienles, sed cni colligant, neseiunt sic conlra in :

erit. Et nunc non silet, si sit qui audiat : sed dictiun thesaurum ccelcstcm houi mali <|uid colligant sciunt,

est, Tunc non silebit ,

quando vocem ejus agnoscenl qaid coUigant, nesciunt. Bonasenim ponil in thcsau-

et qui modo ronlenmiinl. Modoeniin quando diciintur ro coelesli omnia opera misericordi;e, quse fecil circa

prxcepta Dei ,
quibusdam in risum veniunt : et qu<>- bomines quihus suhvenit; ct scit quoiiiam fidelis est

niam quod promisit Deus modo non ostendilur, et custos, qui omnia qu;e reponit. Et non ea
illi servat

quod minatur modo non videlur, quod prxcipil ir- videt, sed de thesauro suo certus est, quia neque ali-

ridetur. Modo enim fclicilalcm (|u;edicitur mundi lui- quid a fure subripitur, neque ab hoste invadilur, ne-

jus, babenl et inali ; infelicilalem qu;cdicilurniundi liu- que ah inimico et improbo et polente quasi e viclo
jus , habeut el boni. Allendimt homiues qui credunt tollilur; sedsemper manebit, quia a Domino poten-
prxsenlia ct nou credunl futura quoniam isla bona tissimo cusloditur. Si enim pecunias homines fideli
,

et mala pra-senlis SSBCuli promiscue babent boni et servo commendant, et securi sunt; misericordias suas

inali. Si divitias optant, vident babere diviliasel pes- conunenJaiil polenli Doinino, el solliciti sunt?Nove-
simos boniines ct bonos liomines; vident eliam , si
runt crgo quia quidquid repoiiunt, tolum ibi salvum
exhorrenl pauperiatem et miserias hujus s;eculi , la- est : qui lideles sunt, polcnliae Domini sui fidem jun •

borare in his miseriis non solum honos , scd etiam gunt. Credunt enim quia servat, et inveniunl quod
malos : et dicunt in corde suo ,
qnia res bumanas servat. Nam et bomines qui pecuniam colligunl, nimi-

Deus nec respxit , nec regit , sed omnino in iniimo Ojuid vident arcam ipsam, aut in arcam pecuniam
quodam mundi liujus fundo (a) dimis.it nos casihus semper colligunt et mittunt, aut infodiunt ct servant?
volvi , ncc aliquam providenliam exhibet nohis. Ac Non videnl ; et tamen quasi conscicntia eorum scit

per hoc in illis conlemplus pnccepli, quia non quia ibi esl in loco illo uhi posuerunt. Et forte jun
fil vi-

dent manileslalionem judicii. vanus gaudet qui inaniler reservavit. ln

fur tulit, et

CAPUT II. — 2. Cur Deus nunc judicat qucedum ,

thesauro atilem coelesti si quid posuerimus, et dc Do-

non oinnia. Veruinlamen cliam modo debct quisque mini cuslodia securi sumus, et omnino furem nullum

atiendere, quia quando vull Deus, rcspicit el judicat, paliamur, nec damnum aliquod suslinemus. Mali vero

et ad horam non difiert : quando autem vult, difTert.

ct ipsi mittunt in ihcsaurum omnia mala opcra sua,

Et unde lioc? Quia si nunquam iu prasenti judic;iret,

et servat illis Deus. Hoc est quod dixit Apostolus,

non esse Deus crederetur : si oiniiia in pracsenli judi-

Tltesaurizas tibi iram in die irm justi judicii Dei.

caret, nihil judicio reservaret. Ad hoc enim mulla CAPUT IV. — 4. Sv.ns qucmque mancl tliesaurus. Pau-
servantur judicio, etqu;cdam in praesenlia jndicaniiir,
peres divilibus lalurarii. Sed quoniam servalur quidquid
mali faciunt, et nesciunt ubi vcnerit Deus noster
ul illi qui dilTeiunlur, limeant ci converlantur. Non :

enim amat Deus damnare, scd salvare : et ideo pa- manifeslus, el non silebit, convocabit ad se onmcs
gcnles, sicutdicit in Evangelio, et separabil, quosdain
liens est in malos, ut de malis laciat bonos. Sed dicit

Apostolus quia revclabitur ira Dei super vmnem im-

ponensaddexteram, quosdam ad sinislram el incipiet :
,

Deus unicuique secun- jam traclarc tbesauros ulrorumque, quid quisqiie po-
pietalem (Rotn. i, 18), el reddet
suil ut inveniat. Venite, inquit, benedicti Patris mci
dum opera sua. Admonet autem et corripit hominem
ad eos qni sunt ad dexleram percipite regnum quod
coritemnenlcm ; et dicit, An divilias bonilatis et. longa- ,

vobis paralum esl ab inilio mundi. Regnuin ccelorum

nimitalis ejus conlemnis? Quia bonus est iu le.quia ,

longanimis est in te quia patiens esl in te, quia

regniim sempiternum, societatem cum Angdis, xler-
,

differt te et non aufert te, contcmnis, et omnino nam vilam , ubi nullus orilur, nc(|ue moi ilur, boc
percipite. Quando enira opera vcslra in ihesaurum
nullum judicium Dei putas : ignorans quia palienliu
initlcbatis, regnum ccelorum emebalis. Percipite re-
Dei ad pcenilenliam te adducit ? Tu uutem secundum du-
iram
gnum quod vobis paratum esl ab inilio mundi. Eliam
ritiam cordis tui thezaurizas tibi in dieira; el reve-
ostendit illis thesauros suos : Esurivi , el dedistis milti
talionis justi judicii Dei, qui rcddet unicuique secundum
manducare ; sitivi, el polastis me ; nudusfui,ct vestisiis
opera sna (ld. II, 4-6).
me ; hospcs fui, el adduxistis me ; in carcere fui et ve- ,
3. Tliesaurus opcrum , seu bonorum, seu malorum.
nistis ad me ; wyer fui , el visitaslis me. El respon-
Quidquid ergo homo modo, in thesaurnm mil-
facit
dent illi : Domine, quando te vidimus in liis necessila-
lil, sed nescit qnid colligal quomodo divites, qui :

tibus conslilulum , et ministravimus libi? Et ille :

in thesaiirum lerr.x millunt, quasi sciunt quid colli-

%

Quando uni cx minimis meis fecistis, milii fcislis. Quia

gunt, sed nesciunt cui colligunt. Quis enim possidcat
ergo quando uni ex minimis meis fecislis , mihi feci-
divitias corum post mortem ipsorum, prorsus igno-
stis, pcrcipite quod inisislis ,
possidete quod emislis.
ranl : et aliquando divitia: eoruin ad iiiimicos eoriini
Mihi enim Scrvalori ideo credidislis. Deinde convcr-
pcrveniunt. Et ideo se quisquc frand.it nolcns man-
let sc ad illos qui simt a sinistris, el oslcndct illis

• Sic Am. et Mss. At

sed allevare. F.r. rlin» et LOV.,
ln iiifuno quodum mitniti hujus fnndo. 1
victorinus Ms. . volens mniuliicnre. r.-nilo poal leni co-
(a) Morel legit
i
:

F.ltni.i.i. Crilic. pag. 115. M. dex , boni qui coUvjitnl scinnt ; |»ro, quid coliujnnt sciitnl.
 S. AUCUSTINI EPISCOPI \Z2
131
ihesauros suos inanes operis boni : lte, inquit, m SERMO XIX .
(a).

qui paralus est diabolo et angelis ejus. De eo quod scriptum est in Psahuo t, 5, Quoniam ini-
gnem aternum ,

lsurivi,et non dedislis mihi manducare . Aut si aliquid quitatem meam ego agnosco : et in Psalmo lxxii ,

inveiiistis in thesauro isto, aut aliquid

misistis, cogi- \, Quam bonus Deus Israel rectis corde!

lale, el reddetur vobis. Sed nunquam te.inquiunt Uubitus in basilica Reslilula (b), in dic Munerum (c).

mini- Iiogandus Deus ul faciem non a nobis aver-

vidimus esurieniem. El ille Quando uni ex :
\ . ,
ipsi ,

mis meis non fecislis , nec milii (ecistis (Malth. xxv, tat , sed a peccatis nostris. Cantantes Dominum ro-

51-45). Forte enim ideo mihi non faciebatis, quia me gavimus , ut avertat faciem suam a peccatis no-

ambularc non videbatis? Tam mali estis, ut slris , ct omnia facinora nostra deleat. Sed animad-
in terra

si viderelis , sicut Jud;ei crucifigeretis. Hodie enim vcrtere poteslis, fratres, quod in eodem psalmo au-
mali homincs, qui conantur, si iieri posset , non esse dierimus, Quoniam iniquilalem meam ego agnosco , et

ecclesias ubi illis pncdicentur praecepta Dei

l
,
nonne peccatum meum ante me est scmper. Dicitur autem Deo

ipsum Christum occiderent, si in terra viventem alibi, JSe avertas faciem tuam a me (Psal. xxvi, 9) : cui
et
•nvenirent? Sed audebunt dicere,quasi illi qui nesciat diximus , Averle faciem tuam a peccatis meis. Cum sit

cogilationes Domine quando te

hominum :
,
vidimus ergo persona una homo ct peccator , homo dicit , ISe

Quando uni ex mxnimis meis non avertas faciem tuam a me : peccator dicit, Averle fa-
esurientem? Et ille :

ciem tuam a peccalis meis. Hoc ergo dicitur Ne aver-

nec mild fecislis. Minimos meo* egentes po-
:
fecisiis ,

sueram vobis in terra : ego tanquam caput, dicet, in tas faciem tuam ab eo quem fecisti ; averte faciem

sed membra mea tuam ab eo quod feci. Oculus tuus, inquit, uirum-
ccelo sedebam ad dexleram Patris ,

membra mea in lerra egebant; que distinguat , ne propter vitium natura dispereat.
in terra laborabant,
daretis, et ad caput pervenirct quod Fecisti tu aliquid , feci ct ego aliquid : quod lu fe-
membris mcis
minimos meos egenles quando cisli , natura dicitur quod cgo feci , vitium vocatur :
darelis. Et scirctis quia
;

laturarios vobis instilui qui vitium sanetur, ut natura servetur.

vobis in lerra posui , ,

meum porlarent nihil in 2. Peenilentis est peccata propria et agnoscere et

opera veslra in thesaurum :

eorum manibus posuistis ,

proplcrea apud me nihil punire. — Facinus , inquit , meum ego agnosco. Si ego
agnosco , ergo tu ignoscc. Bene vivamus , et bene vi-
invcnislis.

CAPUT V. — 5. Pcenitentia infrucluosa. Tunc ergo ventes sine peccato nos esse minimc prapsumamus :

Non silebit. sic vila laudelur, ut venia postuletur. Desperali au-

non silebit , sed apparebit ideo dictum est, :

Lector de codice, ei contemni- tem homines quanlo minus inlenti sunt in peccala
Modo aulem dicil illud ,

lur : dicil illud dc ore suo tractalor aut dispulator cpi-

sua , tanto curiosiores sunl in aliena. Quaerunt enim

scopus, ct irridelur. Numquid sic irrideri hahet, non quid corrigant, sed quid mordeant.» el cum se
quando ab ipso judice potentissimo dicctur ? Unusquis- non possint excusare ,
parati sunt alios accusare. Non
quc recipict quod fecit, bonum sive malum II Cor. v, sic iste nobis orandi et satis Deo faciendi demonstra-
(

Tunc dicturi sunt homines sera et infructuosa pce- vit exemplum , dicens : Quoniam facinus tneum ego
10).
niieniia : si possemus iterum vivere; et quod con- agnosco , et peccatum meum anle me est semper. Non
tempsimus, audire et faccre Tunc dicent illi, quos ex !
'Recognilus in Pithoeano libro et editioue Sirmondi.

adverso constiluunt iniquitales eorum sicut dicilur in ,

(a) Alias, -4 ex Sirmondianis.
Quid nobis profuit superbia? et divilia- (b) Kadem est quai basilica major Carthagine, in qua cor-
libro Sapientise :

pora sanclarum niartvriun Perpetuae et Felicitatis sepulia

rum jactanlia quid conlulit nobis? Transierunt omnia sicul scrihit \iclor in lib. 1 de Perseculione Vandalica. iiax: ij>sa

9).Vidclis quia poenilcbit eos sed iu Concilio Carthaginensi II duplici nomiue aj pellatur basi-
umbra (Sap. v, 8 , :

lica Perpetua ueslituta in nasteris deinceps couciliis. qi\M :

ista pcenitenlia cruciabilis , non sanabilis. Vis habere ibidem celebrata legunlur , r>eslilula sunpliciter, ut in hoc
Modo habe. Si enim modo ha- loco. Sic dictain aliquis credidit a Heslituta marlyre Neapo-
ulilem pocnilenliam ?
lilanaapud Carthaglnem passa.x indingus vero, not. in Serm.
hueris, corrigeris : cum correctus fueris, fundelur ille
de Diversis 102 (nunc 277), a itestitulo episcopo Carlhagi-
ihesaurtis luus, ubi colligcbantur mala opera tua , et nensi, in cujus depositione sermonem ab Augustioo hal ilum
testatur Possidius. Baronius denkjue ad an. o'J7 hoc aomea
implebitur alius thesaurus tuus, ubi bona opera tua soriiiam putat, quod possessa diu a Donalistls, fuerit resti-
colligantur. Sed forle conversus ad Deum, statim mo- luta catholicis sic enini in t zalensi urbe , ecclesia « quse
« priniitus, » uti narrat Evodius de miracuhs s. stepuani
rieris, opera lua nulla forle invenicntur in illo the- lib. 1, cap. 7, « a Donaiistarum divisione usurpata, postea

sauro? Plane ibi invenies opera tua, quia scriptum « uniuui cathoUcse est reslituta, inde etiam vocabuluni
>
« sumpsit, et ecclesia Restituta appeliari meniit.
esl, Pax in lerra hominibus bonce volunlatis (Luc. u uunerum uomine
,
(c) Gladiatoria spectacula intelhgit >ir-

14). Deus non annolat faculialem, sed coronat volun- mondus, cuius nota iu hunc tituluni aic babet » Vetus :

« exemplar m Qne sermonis, » Exj licit sermo die Munerum

tatem. Scit quia voluisti , ct non poluisli ; sic te an-
« spectaculorum. » De gladialorum itaque spectaculo acci-
notat, quasi feccris quod voluisti. Ergo opus est ut « piendum, quod proprie Munus appellabatur unde tda- :

« diatoruni Munus cod. Tbeod. De gladiatoribus l. 2. ki io

convertaris, ne differcndo subilo moriaris, et omnino
« Calendario Romano Constantinianorum temj orum, mensa
niliil invenialur quod in prsesenti habeas, et in futuro «decembri, quando committi gladiatores solebant, crebra
« Munerisest mentio ex a. d. iv nonas, quodie inilium ku-
possidcas. Conversi ad Dominum ctc.
« aeris annolatur, usque iu a. «. i\ caleudas januanas, quo
,

« eruenta, scutropa haec spectacula desinel aul, ul Ju-

ktti
1
Mss. ph. v., qui fwrt possel drlcre ftrte-
conantitr si « lianus Csesar docet extrema oraiioue sua iu So-
quoque
eevta i>ci : '/»< conantur si fieri posset non esse Ecclestam, « lem » Praeterea ridesis sueton. incaes. cap. 38; el \u-
si Ulis pncdicenlur pncccpta vci. gustin. in Lib. 1 conlra \cadein.,n. 2, et mrsal. 5i', n.8-10,
ct inPsal. 1 17, n. 7.
 : ,:

153 SERMO XIX. 134

erat iste intcnliis in aliena peceaia : advocabat se ad (T Tim. u , 3) , et Pativs antiqui crcdiderunt , et ad
6e ; nec sc palpabal , sed pcnetrabat , el in se ipsiim nos camdem (idem pradicaudo et propheluodo trans-

altius descendebat. Sibi non parcebat : et ideo iit sibi miscrunt. Ciide dicil Aposlohis , llabcnles eumdem
parccretur non impiulenler rogabat. Peccatum enim ,
spiritttm fidei, propter quod scriptum est, Credidi, pro-

fratres, impunitum esse non poicst : si peccatum iin- pter quod loculussnm. Eutvdem liabentcs, quem habue-
pm.iium remaneal , injustmn esl : ergo sine dubita- niiit el illi qui SCripserunt, Credidi
propler quod /o- ,

tione piiniendum. lloc tibi dicil I). us tuus : Punien- cutussum. Habentes ergo eumdem, inquit, sphitum fi-

dum esl peccalum aut a le , aut a me. Puniliir crgo dei ,

propter quod soiptutn esl ab anliqnis , Credidi ,

l>cccaliim , aut ab homine pcenitentc , aut a Deo ju- propter quod loctttus sum ; ct nos credimus, propler quoa

dicante. Punilur ergo aui a te sine te , aut a Deo tc- el loauimur (II Cor. iv , 15). Quando ergo David san-
cuin. Quid est cnim pamilentia , nisi sua in se ipsum citis ila dicebat ,
Quoniam si voluisses sucrificium , de-
iracundia ? Qui peenilct , irascilur sibi. Nam si non dissem utique; holocaustis non delectaberis, lunc illa sa-

licie fiat, unde cst et pectoris liinsio? Quid feris , si ofTerebantur Deo qu;c modo non olTcrunliir
crilicia ,

non irasceris ? Quando ergo luiidis pectus irasceris ,

Ergo quando canlabat propheiabat ct prsesentia , ,

cordi tuo, ut satisfacias Domino tuo. Potest enim etiam spcrncbat, el futura praevidebal. Ilotocaustis, inquit,

sic inlelligi (piod scriptum esl , Irascimini, el nolite non deleclaberis. Quando ergo holocauslis non dele-
peccare (Psal. iv 5). Irascere quia peccasti , et pu- claberis, sine sacrilicioremanehis ? Ab-.it. Sacrificium
,

niens te ipsum noli peccare. Exsuscita cor poenitcndo, Deo spirilus contribulatus ; cor contritum el humilialum,
et hoc eril sacrificium Doo (n). Deus non spemis. Ilabes quod offeras. Non grcgem
,

3. Sacrificio contrili cordis placandus Deus. Fi- circumspicias , non navigia prxpares, et permees ad

des anhquoruin in Cliristum. Placari Dco vis ? extremas provincias, undc aromata deferas quaere in :

Nosce quid agas tecum nt Deus placelur tibi. ln eo- corde luo ipiod gratum sit Dco. Cor conlerendiim esl.
,

dem psalmo adverle : ibi cnini legiMir, Quoniam si

Quid times ne conlrilum pereat? Ibi hahes, Cor mitn-

voluisses sacrificium , dedissem utique ; holocauslis non dum crea in me , Deus. Ut ergo creelur munduin cor
conteraltir iniiiiiiiidum.
deleclaberis. Ergo sine sacrificio eris? nibil oblaturus,

de nulla oblalione Deum placalurus? Quid dixisti? Si 4. Ilomini displicere debel quod Deo displicel , et

dedissem utique; liolocaustis non conlra. Felicitas hic non qutrrenda. Audilorum accla-
voluisses sacrificium ,

deleclaberis. Sequere. et audi, et dic, Sacrificium Deo

malio. Scandalum de fciicilale rnalorum. Displicca-

spiritus conlribulalus; cor contritum et liumHiutum Deus mus nobis quando pcccamtis, quia pcccala displi-

non spernil (Psal. cenl Deo. Ll qnia sine peccato non sumus, vel in Imc
t, o, II, 18, 19). Abjectis qua: of
fcrebas, invcnisti quod offeras. Offerebas enim apud Deosimiles simiis, «juia hoc nobis displicet, quod illi.

Palres viclimas pecoriun, el sacrilicia vocabantur. Si Ex aliqua parte conjungeris voluntati Dei, quia hoc

voluisses sacrificium, dedi.ssem utique. Illa ergo non qua> libi displicet in le, quod odit et illc qui fecit le. Arti-

ris, et tamen sacrificiiun qmeris. Populus lutis dicit lex luus ipse est : sed vide le ipsum, et dcle in te ipso

tibi : Quid olTeram ,

qui quod offerebam non offero ?
qtiod nonest ex ipsius officina. Deus enim, sieul scri

Ipse enim populus , aliis decedontihus , aliisque na- pluniest, creavit Iwmincm rcclum (Ecclc. VII, 30). Quum
scenlibus,idem est populus.Sacramenta siinl mulala, bontts Dcus Israel reclis cordel Si ergo sis recttis corde,
non (ides. Signa mulata sunl quibus aliquid significi- non libi displicebit Deus, houus tibi arit Deus, lan-
batur non res quae significabalnr. Pro Chrislo anes
dabis Dcum. Oiunino, et in eo quod prajslat, el in eo
,
,

pro Cbristo agnus pro Cbristo vitulus pro Christo

tjuod castigat, laudabis Dcum. Ille enim qui dixit,
, ,

hircus, lolum Cbrislns. Aries quia ducit gregem

Quam bonus Deus Israel reclis cordelse ipsum inspexc-
, :

ipse esl invcnlus in vepribus

rat qui aliquando non eral rectus corde et displi-
,
qtiando pater Abraliam , ,

cebat ci Deus poslea vero resipuit, el vidit non esse

filio jnssus cst parcere , nec tamcn sine oblato sacri- :

licio inde discedere. Et Isaac Cbristiis erat

Deum perversum , sed se fuisse non reclum : et re-
, et aries
Cbristus cral. Isaacsibi ligna porlabat cordalus tcmj)ora pravilatis suae , et priesens corre-
: Cbrisluscru-
cem propriam bajulabal. Pro Isaac aries , nou tamen
clionis sua), ail, Quam bonus Deus Israel! sed qtiibus ?

pro Cbrislo Chrislus. Sed in Isaac et aries et Chri-

Ileclis corde. Quid eiiim lu ? Mei aulem , inquit, pene

slus (b). Tenebalur cornibus in vepre aries (Gen. xxn) commoli suul pedcs, paulo minus c(J'tisi sunl cjressus mei

inlerroga Judrcos, unde lunc Dominum coronaverint.

id est, pcne lapsus stnii. Uude hoc? Quia zelavi in pcc-
Agnus est Kcce Agnus Dci catortbus ,
pacem pcccatuntm inluens. Lnde ergo com-
:
, ecce qui tollit peccala
mundi (Joan. i, 29). Tourus est : altende cornua cru-
inoti fuerint pedes hujus et pene lapsi sin» gressus

cis. Ilircus est, propter simililudinem carnis pcccati.

quoniam non lacuit, cavciidum inoiniil. Lxspcclabat

Velala sunt donec aspirarel dics aDeo, secundum Velus Tcslamenluni ignoians ibi
isla , , et removeren- ,

tur umbrae (Cant. n csse signa fiiturorum exspcclabat ergo a Deo pr;e-
, 17). In euuidem crgo Dominiiin ;

Chi isltim Don solum quod Yerbuni senlis vita3 felicitatein, el in hac lerra qtuerebal quod
, , sed etiam quod
mcdiator est Dei et hominum homo Chrislus Jesus
suis Deus in ceelo servabat. Lelix volcbat esse hic ,

ciim felicilas non Res enim bona ct magna cst

sit hic.
(a) vid. infra,serm. 20, n. 2, et scnn. 20, n. fi. felicilas ; sed hahet rcgionem siiam. De regione feli-
(b) Morel, Kleni. Critic. pag. 18t, lci<it Sed in Isnac et :

artete Christus; et melior quideui videlur li;ec leclio, si ciiatis Chrislus venit, ct hic cam nec ipse invcnit. Ir-
«rgiuuenti seriein sequaris. M. risus esf, cxprohratus cst, apprcheibus cst. flasella-
 , ;

135 S. AUCUSTINl KPISCOPI m

tus est , vinctus est ,
palmis ccesus cst , affectus con- cum Christo, socielas Angelorum ; ubi nulla pertur-

tumelia sputorum, spinis coronalus est, ligno suspen- haiio, niilla ignoranlia, nullum periculum, nulla leu-

sus ad exlremum, Domini exitus mortis. In Psalmo

:
tatio; vera, ccrta, fixa securilas. Ecce quid mihi est
scriptum est (hi acclamaverunt qui cognoverunt) , Et in coelo. Et a te quid volui super terram ? A te quid
nomini exilus mortis {Psal. lxvii, 21). Quid liic ergo, volui super terram ? quid volui? Divitias fluxas, ca-

scrve, felicitatem requiris, ubi el Domini exitusmor- ducas, volaticas. Quid volui? Aurum, pallorem terrae;

lis? Cum ergo in regionc non sua feliciialem require- argenlum, Iivorem lerrac; bonorem, temporisfumum.
ret ille, de quo loqui coeperam, et propter illam in Ecce quid a le volui super terram. Et quia vidi hoc
hac vita adipiscendam cohiberel («) Deo, ciqucservirel, in peccatoribus, commoti sunt pedes mei, el paulo

ct ejus praccepta , ut poterat , faceret ; vidit hoc ma- minus effusi sunt gressus mei. quarn bonus est
gnum, vel pro magno, quod quuercbal a Deo, et pro- reclis corde ! Quid ergo quacris, Prophela fidelis ?

pter quod Dco serviebal essc apud eos qui Deo non , Aurum, ct argenlum, et diviiias lerrenas? Ergo lanli

serviebant sed d;einonia colebant et verum Deum

, , valet fides matronae fidelis, quod habet el meretrix ?

blaspliemabanl. Vidit, el cominolus est, quasi perdi- Tanli ergo valet fides viri hdelis, quod habet et mi-
disset fruclum laboiis sui. IIoc eslquodzelavit in pec- »ius, anriga, venator, lalro? Absit, fratres mei, absit

caloribus, paccm peccatorum intuens. Denique habes ut tanli valeat fides veslra. Avertat Deus hoc a cordi-
ibi , Ecce ipsi peccatores el abundantes in sceculo obli- bus vestris. Nam quanli valet, vullis nosse? Pro ea
nuerunt divitias. Numquid sine causa juslificavi cor Christus mortuus est. Quid ergo lerrenam mercedem
meum, aut lavi inler innocenles manus meas, et fui fla- qineris, auro et niimmis adiiictus? Injuriam facis

geUatus tola die? Colo Deum, hlasphcmant Deum : il- fidei, pro qua moriuus cst Chrislus. Et quid esl,
lis felicitas , mibi calamitas ; ttbi acquitas? Inde moli inquil? quanti valel ? Illum allende, qui ail, Quid
pedes, inde pene effusi grcssus, inde propinquus in- enim milii est in ccelo ? Non enim expressit quid eril

tcrilus. Nam ad quod pcriculum venerit , videtc : ihi illud. Sic ait, Et a te quid volui super terram ? Illud

ait , Quomodo scit Deus el si est scienlia in

Et dixi , , Iaudando, hoc abjiciendo, ulrtiniqiie tamen dixit,
Altissimo? Videte adquod periculum venerit qurerendo Quid est illud? Quod oculus non vidit. Quid esthoc?
a Dco pro magno pracmio terrenam felicilalem. Di- Quod fidelis oculus non silit. Quid est illud?Quod
scite ergo charissimi eam si habetis conlemnere
, , , invenit Lazarus ulcerosus. Quid est boc?Quod ha-
nec dicere in cordibus veslris Kgo quia colo Deum , , buit dives inflalus. Quid est illud? Quod perire non
ideo hene est milii. Videbis enim ,
quo modo tibi pu- polest. Quid est hoc? Quod leneri non potest. Quid
tas bcne , et illis qui non colunl Deum esse bene ; et est illud? Ubi non eril labor. Quid est boc? Quod non
movebunlurgressus tui. Auteniin habes illam, colens deserit limor. Quid enim mihi esl in coelo ? Quid? Ipse

Deum, el videbis quod babeat lalia non colens Deum; qui fecit coelum pretium fidei luoc Deus tuus est
;

el ideo ptilabis frustra te colere Deum, quia et ille ha- ipsum habebis, se ipsum prapparat praemium cuhori-
het felicilatem qui non colit Deum aut non illam ha- : bus suis. Considerate, charissimi, universam crealu-
bes , el mullo amplius Deum accusabis qui dat eam ,
ram, ccelum, terram, mare, qu;e in coelo, quaj in
blasphemaloribus suis , et ncgat cultoribus suis. Di- tcrra, qu;e in mari, quam pulchra, quam mira, quam
scileergo lenera contcmnere, si vultis Deo fideli corde digne ordinaleque disposila. Movcnt vos ista ? Movent
servire. Habes illam ? noli putare inde te esse bonum ;
plane. Quare? Quia pulchra sunt. Quid est qui fecil?

sed fac lc inde bonum. Non habes? uoli pulare inda Puto rehebesceretis, si viderelis pulchriliidinem An-
te csse inaluni scd cave malum, quo non venit bonus.
;
geloruin. Quid est ergo crcator Angelorum ? Ipse esl

5. Felicilasel mercesa Deo quwnam exspectanda. Et- pra?mium lidei vestrae. Avari, quid vobis sufficii, si

enim isleresipiscens,etreprchendens se ipsum, quod Deus ipse non vobis sufficit ?

roalecoepcral de Deo sentire, anhelanspeccator, et pa- G. Ad bene vivendum quolidianis periculis commove-

ccm intuenspcccatorum; reprehendens ergo seipsum, vmr. Bene ergo vivamus, et ut hoc possimus, ctim

ail, Quid enim milii est in coclo, et a te quid volui qui hoc praccepit, invocemus. Ncque bonx vitae no-
super terram {Psal. lxxii, 1-25)? Jam rcsipiscons, straj terrenam mercedcm a Domino requiramus. Ad
jam correcto corde, agnovit quanlum valeat cultus illa qu;c promillunlur, intcnlioncm nostram extenda-

Dei : quem Dei cullum vilissimo piclio addixcral, mtis. Cor noslrmn ibi ponamus, ubi pulrcscerc non
quando pro illo tcrrenam fclicitaicni quarebat. polest s;ecularibus curis. Transeinit isia qu;c occu-

Agnovit quid debeatur sursum cultoiibus Dei, ubi ju- panl homincs, volanl isla ; vapor esl vila htimana
hemur baberc cor et rcspondcmus ihi nos habcrc : super lerram. Accedunt cliam ipsius Iragilis viia? tan-

quod et utinam non mentiamur, sallem ipsa bora, la el tain quolidiana pcricula. Terr;e niotus niagni de

sallcm ipso momento, sallem ipso lemporis puncto, Orienlalibus nimlianliir; nonnulhe iiiagn;c repcntinis

quando rcspondcmus. Hcspiciens crgo llle, et cor CollapSX («) sunt civilates. Terriliapud Jerosolymam

corrigcns, rcprcbcndil sc qua-sissc aliquando in terra qtii inerant Judai, Pagani, ealechiiincni, oumcs sunt
felicitatcm tcrrcnam, quasi mercedcm cultus Dei. bapli/.ali. Dicunlur forlasse baplizaii septem niillia

Scd rcprcbendens sc ait, Quid enim milii est in coclo ? hoininum. Signum Christi in vestibus Judaeonua
Quid csl ibi mihi ? Vita a-lcrna, incorruplio, rcgmiiii baptizatorum apparuit. Uelalti fialtum lidelium con-

(u) Fortc, cohwerct, Vel, obcdirct. («) Forte adilendum, ruinis.

 1 : ,,;,

r/; SEKMO X\ i:.s

slantissimfl ista nui.lianlur (o). Sitifcnsis eiiam eivitas est pceniientis,

amissam snem recuperare cupientis,
gravissimo lerrx niotu concussa est, nt omncs forle lapsd suo jaccniis,ct Deum magnis deprecalionibua
quio iiie diebus in ngris manerent, et ibi haplizata di- urgenlis, lanquam qui fuerit idoneus ad se vulneran-

ciintur fere duo millia hominum (/»).L'ndiqucDeuster- dum ct non sitad sanandum. Sicut enim ipsara car-
,

ret, quia non vult invenire quo (c) damnet. Nonnihil nem nostram percutere et vulnerare cum volumus
agitur in isto lorculari. Mundus esl torcular; abundant possiimus; ut autem sanelur, medicum quxrimus;
pressunc ejus : o!cnm estole, non amurca. Conver- ncc ita noslra potcslalc salvamur, ul noslra potcstale

lalor quisque r.d Deum, el mutet viiam. Occullum saucianmr : iia ad peccandum anima sibi ipsa suflicil

babct iter olenm ; ad secrela sua tendit. Alius sub- adsanandum quod peccatum Ixserit, Dei medicina-
s.innat, inidei, blaspbemat, clamat por plateas; lcm dcxtcrain implorat. Unde dicit in alio psalmo :

araurca defluit. Dominus tamen torcularis per opera- l:go dixi , Domine , miscrere mei ; suna auimam meam t

rios suos, persanctos Angelos suos non quicscit ope- qnia peccavi libi. Ad boc ait, Ego d>xi, ul. conslitucrct
rari. Novit oleum suum, novil quid rccipiat, quo pon- ante oculos voluntalem arbilriumque peccandi c\
dcrc pressurx cliquctur. Novit cnim Dominus qni anima oriri , sibique sufficcre ul pcrdal se ; Pei au-
sunl cjus Oleum cslole, amurcam fugite; recedant tem csse quxrcre , et salvum facere quod se vulnera-
nb iniquilale omnes qui nominant nomen Domini veral. Vcnit cnini Filius bomiiiis quxrere, elsalvum
(II Tim. ii, 19). Odia aulcm nolite concipere, aut cilo facere quod pcricrat (Luc. xix, 10). Hinc prcccm fun-
finitc. Non enim illa mctuenda sunt. Timcs lernc dcnles dicimus : Cor mundum crea in me , Deus , el
motum ? times co i
li frcmitum? limcs bclla? Time ct spiritum reclum inuova in visceribus meis. Dicat anima
febrein : subito, cuin illa magna metuuntur, ipsa non «ju;o peccavit, ne plus pereal desperapdo, quam se
vcniunt, ei de transvcrso una fcbricula aufert homi- perdidit dclin(|iicndo.
nem. Et si talem invenil ille judex, qualem non no- 2. Confessio peccati nccessaria , ut vcnia impetrelur.
vit, qualibus dicturus ost, Nescio vos,recedite ame Puniendum peccatum, aut ab ipso peccatore, aut a Deo.
(Luc. xiu, 27); quid fiel poslea ? quo itur? pcr quem ExcusaUo pcccali iniqua cst ct a diabotc suggeritur.
ambilur ? unde vila repar.uida redimilur? Quisilerum Anteomnia quippc danda est opera,ne peccemus,
vivere, et quod male fecil emendare permitlitur ? Fi- ne quamdam familiarilalem ct amieiliam cum pec-
iiilnm est. Pauci quidcm convenistis (d) : sed si bcnc cato, lanquam cum scrpenlc faciamus. Morsn quippe
audistis. abundatis. Non vos lallat, (|iii fallit : quia venenato pcrimit peccantem , ncc lale aliquid cst
non vos decipil, qui non fallit. cum quo facienda sit amicitia : scd si forte aut infir-

SERMO XX "
(e).
mum oppresscrit, aut incaulo subrcpscril , aut er-
rantem cepcrit aul in errores cundo dccepcrit, non
De versit \ZPsalmi i, Cor mundum crca in me, Dcus :
,

pigeat animam confitcri nec quxrat excusalionem

H de versub Psalmi xl, Ego dixi, Domine, mise- ,
,

rerc mei, etc.

sed sui accusationem. Nam et inde oravilquodam iu
psalmo, etait Pone, Domine, cuslodiam ori mco et
:
,
\. Peccator non polcsl resurgere per se a pecca-
ostium conlinenlioe circum labia mea : et non declines
10 absque gratia. Yoce consona , corde concordi pro
,
cor meum in verba maligna, ud excusandas excusationes
ipso corde noslro Dominum deprecantcs diximus :
in pcccalis (Psal. cxl,5c/
Peccatum quisquc sua- £).
tor mundum crea in me Deus , , el spirilum reclum in-
det libi? ante omnia rccusetur. Sed persuasum cst?
nova in tisccribus meis. Ilinc pauca qu;c Dominus de-
non excusctur, sed potius accusetur. Nam ct iste qui
derit , in cjus gratiam manifestabimus vobis. Psalmus
diccbat, Cor mundum
me Dcns, sic incospil, crca in ,

*
Castigatus est ad cl. v. ct sirm.
Miserere mci Deus secundum magnam misericordinm
, ,

(a) De his Marcollinus comes in Chronico, Monaxio et luam. Magnam misericordiam magnus peccator
im-
Vlinta Coss. anno Christi cd\i\ MullX Palxstinae civiiates :
plorat magnam medicinam magnum
: vulnns deside-
« viUxque lerne niotu ooDa] s;c. MoltX tunc iilriiisquc
rat. Ibi dicilur, Averte faciem tuama
i sexus vicinarum gentfum oaliones, lam \isu quam auditu pecculis mcis, el
« perlerritac, atqnecredolx,sacroCbr'isti fonte ablutssuut: omnes meas
iniquilates dele. Cor mundam crea in me
• omniumque baplizalorum iu tumcis crux Cbristi salvato-
« ris nutn exlemplo impressa retulsit. » id;itius
ilivinitatis
Deus{Psal. l, 5, 1! , 12). Averiit ergo Deus faciein
quoque oostet ia Cfarouico « Durante episcopo quo supra,* :
suam a pcccatis confitentis, ct se
ipsum accusantis,
1 cst Joanne, gravissiino lerrx motu sancla in Jerusalem
« loca quassantur, » ctc. Et io Fastis Mooaxio et linia i
Deiquc auxilium ct misericordiani dcprecantis. Avcr-
* tfs Consuiibus S. Joannes epistolam dirigit per Ecclesias litenim facicm suam a peccalis ejus, non avcrlendo
« orbislcrraruui, qua:hal>t'lur,dc Signis terroribusque divi-
« oitus perpctralis. i Suihoxd.
ab ipso. Cui enim dicitur, Averte faciem tuam a pecca-
(6) Sitilis, qu;c provinci;c iii Alii ,:i DOmen dcdil , id est lis meis et omncs iiiiqitituies mcas dele; eidcm
,
alibi
Mauritanix suiicnsi. De boc cjus civitalis terrx uictu an
incmiiicriiit alii , noo baheo compertum. Episcopum sane
dicitur, Ae
:
avcrtas faciem luam a me (Psal. xxvi, 9).
sitiiiium fuisse constat Novatum, qui el hoc ipso aonu inier- Avcriit, quando non advertit : nam si adverlil , evcr-
iiut, subscripsitque Concilio catihagineiisi post Consula-
ium paacisante
xil Honorii, et
tit. Idco eljudiccs in convictos rcos sententiajn pro-
;iiinisCollaiioui quoque Do-
oalistarom ad uerat. sirkond. fercntcs aniinadvcrlcre dicuniiir. Hoc ne faciai Deu»,
(c) Porte, qnos.
(d) Ideo pauci ad Ecclesiam, qiria plurimi ad spectaculum
id csi .
nc animadveriat, dicimus , Averte faeiem luati
:(iiillu\cranl. sie Knarr. in is;il. 117, n. 7 t Proplerea apeccatis Ne agnoscat, ignoscat
:
meis. '. Quomodo
< hodie non vcncnint, quia Munus cst, » etc. Vide cnryso-
•1'imuui in exordio sermonisdeCoosubstanliali et tsterium
auiciii nobilcm (licinius nobilem, nonantem nobilein
e| iscopum dc Eesto calendaruni.
(e) Alias, r> c\ sinnondiuius.
1
Skva.: se agnoscal, iqnoscit. M Ms. v.: jv« aqnost l

tgnoscat.
SaNCT. ADGU9T. V fCiwj.t
 : » : ,,

139 S. AUGUSTINI EPISCOPI 140

dicimus ignobilem : sic nosceniem nosceniem , non libidinibus tiabendum omnibus cupidilalibus. Facit l
,

autcm nosccnlcm ignoscenlem. Tamen si vis ut ille quidqoid libet, quamvis non liceat. El si non facil,
ignoscat , Impunilum non potest esse pec-
tu agnosce. ibi non homines timct. Oninino aninio quo-
facit, ubi

calum . impiiniium esse non decct non oportct non , , dam gladialorio *, quoniam vitam despcrat quidqnid ,

est justum. Ergo quia impunitum non debet esse pecca- polest faccre ad satiandam cupidiiaiem el libidinem

tum, pimiatur a le, ne puniaris pro illo. Peccatum tuum suam facil, tanqiiam devolus ad viclimam. Tales dc-
judicem tehabeal, non palronum. In tribunal mcnlis spcralionc pcreunl. Contra islos pro bis , id est con-
tua; asccnde conlra lc , et reum constitue te anle le. tra tales cogilationes corum, vigilans Scriplura dixit :

Noli poncre tc post te , ne Deus ponat te anle se '. In quacumque die conversus fuerit iniquns, el fecerit

Ideo dicit eodcm psalmo, unde faeillimam impetret

in jnsiitiam,omncs iniqnitales ejus obliviscar (Ezech. xvin,
vcniam : Quoniam iniquitatem meam ego agnosco, el pec- 21, et xxxiii , 14, 15). Rursus recreala anima , si bis
catnm meum ante tne esl sempcr (Psal. l, 5). Tauqiiam verbis credideril, a desperationis malo, inveniet
dicens,Qucniam ante me est, nc sit anle le el quia ego ; aliam foveam 3
, utquaj dcsperalione perire non po-
4
agnosco, lu ignosce. Ergopeccalumauta te punilur, aut tuit, spe pereat. Et quis est qui spe pereat ? Eccc
a Deo sed a te sine te, a Deo tecum. Tc ergo babeat
: qualem propono ,
qui dixerit in animo suo : Jam Deus
punitorem, ut tu Dc.im babeas defensorem (a). Dic veniam promisit omnibus avertentibus se a peccatis
Ego feci. Ecjo dixi, Domine, misereremei; sana animam in quacumquc hora convcrsi fuerint, omnes iniquitates
tneam ,
quoniam peccavi libi. Ego , inquit , dixi. Ego eorum obliviscctur : ergo faciam quidquid volo;
non qu;cro ad excusationein peccati ,
quis de me pcc- quando voluero converlam me, dclebiturque quod
caverit, aul quis me peccare compulerit. Non dico, fecero. Quid dicemus? quia non quando se converle-
Fortuna fecit. Non dico, Fatum hocvoluit. Postremo ril, cural Deus poenitentem? dimitlit Deus omnia
non dico , Diabolus fecit. Nam el ipse diabolus sua- peccata praitcrita? Si neganius , indulgcntiie divinae

dcndi habet poteslatcm ,

postrcmo tcrrcndi ;
gravcs contnidicimus : verbis denique propbelicis obviamus,

cliam, si pennissus fuerit , moleslias infercndi : a divinis eloquiis repugnamus. Non est hoc fidelis dis-

Doinino dcprecanda virtus cst, ne illecebrosa capiant, pensaloris.

aut ne dura confringant. Donet nobis contra illecebras i. Non differenda conversio. Omnia sua vult homo
el minas inimici, duas virtulcs, continere et susli- esse bona, prwter vitam. Recurril, et dicit mihi quis-

nere : continere libidines, ne prospera capiant; susli- quam : Dabis ergo laxamentum peccatis , ut faciant

nere lerrores, ne adversa conlringant. El cum scirem, homines quidquid volunt, promissa venia, promissa
inquit, quia nenio potest esse conlinens, nisi Deus det impunitale cum se converterint? Laxant habenas ad

(Sap. viu, 21). Hinc ergo dicebat, Cor mundum crea pcccandum " : ferunlur magno impelu , nullo revo-

in me , Deus ; et , Va? Iiis qui perdiderunl sustinentiam cante , spe desperati. Itane vero vigilaret Scriptura
(Eccti. u, 16). Ncminem ergo qu;cras accusare, ne adversus desperantes, et non vigilaret adversus male
accusalorem invenias , a quo tc non possis defendere. sperantes? Audi ejus vigilias adversus malam et
Nam et ipse inimicus nostcr diabolus quando accusa- perversam spem : Ne lardes converti ad Dominum ,

lur, gaudet : et vult omnino ut accuses illnm ; vult neque differas de die in diem : subito enim veniel ira

ipse ut a te ferat qualem volueris criminalionem, cum ejus, et in temporevindicla; disperdet te (Eccli. v, 8 et 9).

tu perdas confessionem. Contra bujus astutiam ex- Quid estergo, maligne sperator? Si dcspcres, peris;

clainal ille, Ego dixi, Domine. Sine causa mibi insi- si speres , peris. Ubi libi tutus locus erit , ut ab ulra-

diatur inimicus; novi aslulias ejus : caplat linguam que fovea te eripias , et constituas te in via recta

mcam , vult ul dicam , Diabolus fecit. Ego dixi , Do- serviens Deo, miserans animam tuam, placensDeo?
wine.flis ergovcrsutiis seducil animas, et a medicina Male desperabas attdisti In quacumque die conversus, ,

confessionis avertit ; aut pcrsuadens eis ut se excu- fueril iniquus omnes iniquitales ejus obliviscar. Male
,

scnt, et quaerantquos accusenl; aut pcrsuadens eis, sperare ccepcras , audisli , Ne tardes converli ad Do-

quia jam peccaverunl, ut nunc desperent, et omnino minum, neque differas de die in diem. Undique te cir-

*e ad vcniam posse pcrlincrc (/») non atbitrentur; aut cumdedit providenlia Dei misericorditer. Qttid dicis?

persuadcns eis, quia cilo Dcus loluir. iguoscit, ut sese Promisit mihi Deus indulgenliam ;
quando me con-
biimo non corrigaU vcrtero dabitcam. Plane dabit, quando tc convcrle-

5. El desperatio et spes impeenilentiw ac pcrdiiionis ris; sed quare te non convertis? Quoniam quando mc
causa. Vidcle qiianla sint, adversus quae vigilare de- convertero, dabit. Prorsus quando te convcrtcris,

bcat oor pcenitenlis. Ne sc excusando alterum accusct, dabit; sed ipsum quando quando est? Quare non ho-
veniat ei in menletn , Ejfo, dixi , Domine , miserere die est ,
quare non cuin tu me audis? quare non cum
mei ; sana animam meam quomam ,
pcccavi tibi. Ne de- • ; boc loco lantum.
Yictorinus Ms., raccre
6pcrando pereat, ut quouiam peccavit.ct gravilcr 1 gladUttoritio. At Victorinus Ms. , gladiatorio. sic
Editi,
Fnarr. in Psalni. 70, n. 1 « JMB habens qu si glailiatorium .

peccavit putct se jam non posse sanari ; et donet sc

,
<v animum, ut ideo iwastt quidquid vult, quia necessario da-
« mnandus est.
3 victoriiius oodex, nursnscrcala cst anima in his vcrbis,
1
Ms. v., ne Deus tc poml antc le.
libcrata a dcsvcrationis nuilo, invcnit atiam foveam.
(a) Supra, serm. 19,
19 n. 2, etinfra Serm. 29, n. 6 4 noiuli ()ms
Edilio Sirmondi cst qm
Qtds csl qui tpe pcrtt
pcrit '! ::

Forte, pervcnhc B \ictorinusi codcx, iuxas liabcnas ad pcccatum.

 ,,,

IU SEU.MO XXI. i42

(lanus? quare non cum laudas? Clamor meus sit ad- SEUMO XXI '
(n).

Quare De eo quod scriptum est in Psalmo lxiii Jucuu-

jutor pro te clamor tuus sil lestis conlra le. , i i ,
:

modo? Cras, inquit; indul- dabitur justus in Domino.

i, on budief quare non
1. Jucunditas piorum in Deo cliain in
genliam mihi Deus promisil. Cras tu libi promillis? liac vi-

Aul si forte, si milii legis de libro sancto, sicul indul-

ta. — Jucundabitur juslus in Domino , el sperabit in

gcnliain libi promissam essc converso , sic libi pro- eo, el gloriabuntur omnes recli corde. Uoc ccrle vocc ct

missum craslinum diein , differ et crastinum. Nonne ore cantamus. ILrc verba Domino dixil et conscientia

hoc primo posuit in terrore medicinali, nonne cum cl lingua chrisliana , J ucundabilur juslus in Domino ,

te increparet hoc dixil , Ne difteras de die in diem : su- non in saiculo. Lux orla cstjusto, dicit alibi , et reclis

bilo enim veniel ira ejus ? Sed videlicet liomo sapiens corde jucunditas (Pso/. xcvi, II). Qusrens unde ju-

times nc plus liabeas biduo bon;c vitae. Si erit crasli- cunditas , bicaudis, Jucundabilur juslus in Domino.

nus dies, sil et hodiernus ; el biduum sit. Si enim non Lux orla est justo , dicit alibi ; et alibi , Delectare in

crit crastinus dies, hodiernus securum le inveniet : si Domino, et dabit libi pelitiones cordistui (Psal. xxxvi

erit crastinus addelur hodierno. Tu autem 4).Quid nobis indicitur? quid donatur? quid jubelur?
iiiilein ,

viiam, non times habcrc quid dalur? Ul jucundeniur in Domino. Quis jiicun-
cupis habcre longaru cl

nialain viiam. Diu vis vivere , et male vivere. Lon- dabitur in ca re quam non videt? An forlc videnius

inalum quxris, quare non potius longnni bonum?

Domintim ? IIoc in promissionc delineniiis iitinc
gnm :

autem per lidem ambulamus quamdiu sumus cor-

Quid auiein non bonum habere vis? Sola vila erit, , in

pore, pcregrinamuraDomino; per fidem, non perspe-

qua? in te mala iucurril. Qualem vestem quieras , si
inlcrrogem Bonam respondes; qualem villam
le , ,
ciem (II Cor. v, 6, 7). Tunc ad speciem vcniemus ,

quando implebilur quod ilem Joannes dicit Dilectis-

Bonam qualem conjugem Bonam quales filios
;
, ; ,
:

Bonos qualem domum, Bonam solam vilam malam. ;

simi ,
filii Dei sumus , et nondum apparuit quid eri-
;

pnvponis vilam, et inler omnia mus : scimus quia cum apparuerit , similes ei eriimis
Eloninibus bonis tuis ,

vilam malam. Nam omnia qu;e quando eum videbimus sicuti est (I Joan. m,2). Tunc
bona lua solam vis illa
ergo magna et perfecta jucundilas el lunc plenum
bona requirebas, vesiem , domum, villam, et caelcra, ,

quisquain dixerit, gaudium , ubi jam non spes lactat, sed res nutrit.
paratus cs dare pro vita lua. Si libi

omnia bona tua, autaufero vilam luam

Tamen etiam nunc , anteipiam rcs i|>sa veniat nobis
Aut da milii :

antequam nos ad rem ipsam veniamus, jucundemur

paralus cs omnia bona lua dare, el illam etiam ma-
in Domino. Neque enim parvam jucundilatem habet
lam lenere. Quare non vis ut libi sit bona ,
pro qtia
spes, cujus poslea erit res. Et in islis temporalibus
ciiam mala das omnia bona? Eccc ablala est excusa-
! rebus, in jucunditate non Domini sed socculi non-
accusaiio, ne inveniat damnatio
, , ,
tio, adsil .

nulli mulla amant ', et ad ea quac amant , nondum

Post sennonem.
pervenerunt : et lamcn ardor in specurrit , rem non-
5. Verbum Dei minislrantes presbyteri. Exhor-
dum tenet. Yerbi gratia, amas pecuniam ; non ama-
tamur Charitatem vcstram , ut impigre et vigilanter
res , si non sperares : amas uxorem non ductam ,
,
verba Dei ininistrantibus presbyteris {a) vos audire
sed adhuc ducendam ; et forte ducenda amatur ,

non pigeat. Dominus enim Detis noster est ipsa veri-

odio habebitur. Quare boc
tlucla ? Quia lalis non ap-
Uis, quam audilis per quemlibct loquatur ; et ncino
paruil ducia animo pingebatur ducenda. qualis ab
,

esl major in vobis, nisi qui minor fuerii. Prxlo- Deus autem nou vilescit prycseas, amatur absens.
quendiun crgo nobis fuit ex more , et vos facite ex Quantumcunique enim sibi humana mens exaggera-
amore. veril bonum quod Deus est.minus agit.et valdc iufia
1
victorinus codex, ne veniut damnalio. cst ; etneccssc est plus inveniat adeptio ,quam for-
(a) Verbum Dei soli oliin in Ecclesia prajdicabant episcopi,
quorum id proprie muntis erat post eliam presbyteris, sed :
mabat cogilatio. Plus ergo ainabimus cum videri-
non uno apud oinues tempore, pcrmissum. Primi orientales nius , si potuerimus amare cl anteqnam videremus.
cosperont, qood et 1'ierii presbyteri apud Alexaadriuog, et
t:lirysosloini adlmc item presbyteri a|)U(l Anti(x;heiios alio-
Modo ergo in spe amamus. Idco jucundabitur , in-
,

rumque apud alios exeui| la declarant. In Atrica inusitatuin qnll, justus in Domino. Et continuo, quia iiondum
1'uil antc Augustinum, cui primuin oniniuui apud lli|)ponem
videt , et speravit in eo.
ea |)f)tesias lacta esl a Valerio episcopo. Possidius in ejus
vila, cap. 5 « F.idein prcsbylero poleslatem dedit coram se
: 2. Deo nunc propinquamus huinilitate et chari-
»i in ecclesia Kvangelium pradicandi, ac Grequeotissime tra-
tate. Habemius taincn primilias Spirilus ,et aliuiitle
« ctandi, contra usum quidem et consuetudinem .Uricana-
rum Ecclesiarum. » valerii exemplum |)Ostea secuti sunt forlasse, ei qucm diligimus, propinquainus; etquod
alii, et Aurelius episcopus (artha^ine, cui hoc nomine gra-
avide manducaturi et bibituri sumus , nunc , ctsi ie-
tulatus est Augustinus epistola 77 (nunc 41) quod usurparc
<o|iisset, ul presbyteri prasenle ipso sermonem populo imiier, prxdambimus atqtie gustamus. Unde hoc pro-
lunderent. ltaque laiuiuam usu jain in Alrica recepto, pre-
bamus? Ncquc enim Deus quem jubemur diligere ,
sbyleros in hoc genere curn episco| is conjuugit in ser-
inone 49, de verbis Domiui « Mnnquid non ascendit ali- :
in quo jubemur jucundari, aurum est aul argentu , i

« quando aul presbyter, aut episcopus, et non dicil aliud de

« superiore loco nisi ne rapiantur res aliena; ? » Apud (,;illos
serius usurpatuin videtur. Nam synodus Vasensis II, qu;e
centum annis jiosterior fuil Auguslino , verbiim laciendi
presbyteris dat potestatem antea crgo non habuisse con-
lectura est ; qiiam tiyprianus (|U(xpie diaconus in Ca?sarii
Arclateiisis epifiCOpi sita conlirmat. sibmo^uus in hunc
est, aut terra est, aut coelum cst, aut lux ista solis
1
In Flori collectione, F.t in istis temporaltTmi rcbus jitnm-
:
ditatem, non Domini, sed saiculi, nonmdlam multi um.mt. u,
victorino Ms., noimului mutti iniumt.
ReCDgnilUft a nobis in libro v. et Sirm.
'

luemu. (u) \lia.s, (!\ Sirmoadianis. ,')

 , ,,

U3 S. AUGUSTINI EPISCOPI lii

cst, aut quidquid dc coolo fulgct , aul quidquid dc ainarc nialum cst? Sic c.ctei a qure amas rnalc, in qui-

tcrra rcsplcndcl lucc pcrfusiiin. Nulltiin corpus cst bus csl omnis luxuria, ubi commitluntur mulla flagi

Dcus , spirilus est. ldeo, inquil ,

qui adorant, in lia : altcndc, inspicc, considera, quia omnis crea-

spirilu cl veritate oportel adorarc (Joan. iv , 22). Non lura Dci bonaest, el illic pcccatum non est, nisi

in loco aliquo corporis, quia non cst corpus non lari- : (|nia inale uleris. Hoc crgo audi , o homo. Dicis,

quain in inonteexcclso, utperaltitudinem montispujes quare Deus instituit quod me amare prohibet? Non
le propinquare Deo. Excelsus quidem est Dominus ipsc instituerel, ct non esset quod cgoamarem ; non
sed humilia rcspicit ; excelsa aulem a longc cogno- instituerel quam mc jubcl non amare; et
crcaturam ,

scil ( Psal. cxxxvn , G )

; humilia non longc. Ccrtc noo esset quodamarem ct amando damnarcr. Si vo- ,

excclsus cst, ct uliquc, si cxcelsa a longe cognoscil, ccm habcrc posset ipsa crcatura quam rnale amas ,

humilia longinquius debel adverterc. Si ab excelsis quia nec leainas, rcspondcrel lihi : Nollcs ut faceret
cclsiludine sua longinquus cst , ul ca a iongc cogno- mc Dcus , ne esset quod amarcs ; nunc ergo vide
scat; quanlo magis , ait aliquis , ab humilibus ejus quani iniquus sis, el in ipsis vcrbis tuis iniquissimus

longe celsiludo secessit ? Non ita cst. Excelsus est deprchendaris : vcllcs ut Deus faccrei tc, qui est su-

cnim Deus, cl humilia respicit. Quomodo ca respicit? pcr te, ct nollcs facerel alind bonum. Quod libi fccit

Propc csl Dorninus omnibus his qtii oblriverunt cor Deus, boiium est : scd alia sunl inagna bona, alia
(Psal. xxxni , 19). Noli crgo quxrere montem alium, parva bona ; alia lcrrcstria bona , alia spirilualia

undc libi vicinior esse vidcaris. Si exloHiste, longe bona , alia tcmporalia bona ; omnia lamen bona ,
quia

scccdit a te : si humilias le , inclinat se ad le. Publi- bonus fecil bona. Ideo quodam in loco Scriplurarum
eanus dc longe stabal , ct ideo Dcus 1111 facilius pro- divinariim dicitur, Ordinate in me cliaritalcm (Canl.

pinquabat : ncc oculos lcvare audebat ad ccelum n, 4). Boimin aliquid le fccil Deus , sub se fccil ; li-

(Luc. xvm. 13), jam secum habebat qui fecerat et quid inferius et sub te ; sub alio es, supcr aliud es :

ccelum. Undc crgo jucundamur in Domino, si a nobis noli reliclo superiore bono , curvare le ad infcrius
tam longc est Dominus ? Ut non sit longc , cl ut bonum. Recius esto, ut laudcris : quia laudabuntur
longe sit , lu fa< is. Ama, ct propinquabit : ama , ct omnes recti corde. Undc cnim peccas, nisi quia inor-
habilabit. Dominus in proximo esl. nihil sollicili dinale tractas res quas in usum acccpisli? Esto bene
fuerilis (Philipp. iv, 5 et G).\'is videre quam si amavc- utcns rebus inferioribus, cl eris recle fruens bono su-
ris lecum sil? Deits ckaritas est(l Joan. iv, 8). Quid pciiore.

longe lalcque volilant pbanlasmata cogilalionis turc , 4. In eos qui crealuram Deo prwponunt. Nunc
et dicis libi , Pulas quid esl Dcus? puias qualis cst audi , et discule ipsas agnilioncs luas : et interroga
Deus ? Quidquid finxeris , non csl : quidquid cogi- te qui tracias , et res quas tractas. Ecce si in nc-
lationc comprehenderis, non est. Si enim ipse esset, golio luo argcnlum praiponas auro , si plumbiim ai-
cogilationc coniprchendi non posscl. Scd ut aliquid gcnlo, si pulverem plumbo; nonne ab omnibus so-
gustu accipias , Deus cliarilas est. Diclurus es mihi ciis tuis , si forle ncgoliator cs, demenlissimus judi-
Putas quid cst charitas ? Charitas cst qua diligimus. caberis , cl ab corum sociclalc scduccris , dicerisque
Quid diligimus? Ineffabile bonum , bonum bencfi- damnosus, et forte etiam toto capite sanandus ? Qnid
cimi ', bonum bonorum omnium crcalorcm. Ipsc te aliud enim diccrent omnes socii tui , cum dixeris :

dclcclcl ,a quo babes quidquid le dclectat. Non pcc- Carius csl argentum auro, aut melius esl argeiitutn
catuin dico : nam peccaluin solum ab illo non ha- auro ? Nonne lncc claniabuiit : Insanc , dccipcris ;

bcs. Exceplo pcccato , ab illo habcs quidquid aliud quid patcris, quando pracponis argcntuin auro? Et
habes. ncmo tibi dicet : Quid pateris , quando pracponis au-
5. Peccatum ipsum non amatur , sed ipsc inor- iiini Dco ? Quomodo , inquit, praipono aurum Dco?
Cinalus amor creulurce est peccalum. Non crgo Si cnim pcr qiianulam demcnliam pr.iposucro argen
ouod dixi, Ipsc le delcciet, a quo habes quid- tum auro, ideo demens dicor, quia dc duabus spccic-
cuid le dclcctat, peccatum intelligas, el dicas :
bus quas amhas vidco quas ambas intueor, quas ,
,

Ecce dcleclat mc pcccaium numquid ; a Deo habco ambas manu conlrccto ,

pr;cpnno viliorcm cariori :

peccatum? Yidc primo nc forle non te deleclet aurum Deo quomodo prapono? auiuni vidco, Dctun
peccatum, scd aliud ic delcctet, ubi facias peccalum. iion video. Ncc hinc le cxcusabis. Quarc amas argen-
Amaiulo crgo crealuram inordinale, conlra usum ho- tum ? Quia carum est, quia caro valet. Quare plus
ncstum , conlra licilum , contra ipsius Crealoris le •
anrum? Quiacarius esl. Aigcnlum caruin, auruni ca-
gcm amando crcaluram peccas. Non
cl voluntatcin rius : Dcus ipsa charilas cst.
ipsum peccaium amas scd mule nmando quod amas, :
5. Fides ab omnibus, elsi forle non vidclur, diiujilm.
illaquearis peccato. Escam in rcti appetis, ct nescicns Ecce aliquid dicam muneris Dci, ui citius le con-
peccaio vcsccris; idcniquc sic dcfeudis : Si peccalum vincam, quomodo pracpouis aurum Dco; quamvis
est mullum bibere, quarc vinuin insiiiuit Dominns? aiiruin vidcas Deum non vidcas ct idco lihi non \i
, ;

Si peccalum est aunim amare, amatorsnm auri, non dearis pra poncre, quia vclit nemo prxponere rem
Creatoris Crcalor auri Dcus est quare creavit quod
: ;
quain videl ci rci quam non videL Ecce aliiittid dico.
1
enim cxcudi debehat pro, benefkium.)
(iia — victori-
Quid vidclur? lidcs argcnliiin c>l auriim esl?
nus ms. rion hahet, bonuni beneficium. Complures — editi et
libi ?

ii"»i Pi' im. lepunt. bcnclicium : miiais beue. U. nunmius esl? pccus cst? lerra est? ecelum est? Niliil
 ; ,,

145 SERMO XXI. rj (j

borum est, el lamen aliquid est. Non laaium aliquid frangil labulai luas. Tabulae Uua Evangelium sunt
est, sed magnum est aliquid. Inlerim non loqaordc ubi csl sanguis, quo coinpaialus cs : mancnt, quoii
flde illa superiore, qoa fidelis vocaris, accedensad die recitantur, admoneris conditionis (uae, eomiue
nicnsani Domiai ini , respoudens ex lide verba lidci : moralur libi prctimn luiiin.

interim hane submoveo paulisper. De illa lide lo- 7. Fides Deo debila a tetvit emptu ipsiits sanguiiu
(|iiar, qnae vulgo cliam lides dicitur : non qnain ina- Si tibi servus tuus , quem manumillis, fidera nnii

gnam libi iinperat Deus iuus, sed qoam iu exigis a exhiberet, nee se raanuinissinne lua dignum fidcn.
servo tuo. Ipsam dico, quia ct ipsam imperat libi servando faccrcl , cl euui iu aliquibus in domo lua
Dumimts iinis , ne cuii|uam firaodem facias, fldem fiaudibiis invenires, quid clamares? Male serve, fi-

serves in negntio, (idem scrves uxori in lecto. Et dcm mihi uou servas? Nescis quia emite? nescisqiiia
lianc tibi ftdein imperat Deus luos. Quid cst fldes ista ? sangumem menm pro te numeravi? Clamas quanluni
Certe eam non vides : si non vides, quare quando potes, et coelum invidiosis pulsas vocibus : Sangui
iil)i frangilur clamas? Clamorc tuo convinco quod vi- nem meum pio tc dcdi , inale serve. Et oiunes qi i

dcas. Dicebas : Quomodo ourum Deo praepono? au- audiunt Verum : dicit. Si libi auderct respondere sie

ruin video, Deora non video. Ecce aurom vides, li- invclienli ct clamanli ipse scrvus luus, non erubesre-
dem non vidcs. An rpiod vcrius esl , lidera vides ; sed res si tibi dicat Qucm rogo le sanguinem pro me
: , ,

quando exigis , vides illara; quando de te cxigilu:, dcdisli? quando me emisli nee sallcm te phlebolo- ,

non vis cam videre ? Aperlis oculis clainas , Redde fi- masli. Sed sanguiiiem iiiuni pccuuiam tuam vocas.
deni quain promisisti : clausis oculis clainas , Nifail Tanlum amas pccuniara luani ut eain appelies san- ,

tilii promisi. In atroque oculos aperi. Inique, noli li- guinera ttiuin. De voce lua te convincit Domimis tuus.
dem , sed ipsam iniquiialem perdere : quod exigis Vocas pecuniam luam sangutnem luum , ct ideo cxi-

redde. gis a servo tuo erapto fidera , (piia pro eo dedi.sti

G. Fides in servo liotw^atur. Scrvuui luiim manu- non utique sangiiinem , scd niiminum, vel aurtim :

millendum manu ducis in Ecclesiam (a). Fit silcn- cgo quid dedcrim , rccolis. Tabulas tuas lege , si nou
liuiri , libellus luus recitalur, aut fit desidcrii tui pro- reeolis; lege pro tenioricraSalvaioris, lanceam per-
SCCUtio. Dicis le servum manumillcre ,
quod libi iu cussoris, prelium Redeinploris. Poiest ct bomo vi-

omnibus servaveril fideni. IIoc diligis, hoc bonoras, vens vena, uldixi, pcrcussa dare sanguinem suutn,
boc donas praemio libenatis : quidquid poics, facis et tamen vivere : plus est quod tibi dicit Dominus
facis libcrum ,
quia non poles lacere scinpilernura. tuus : non dc me vivente sanguis expressus csl, san-
Dens luus clamal ad te , ct in scrvo luo convincil U>: guinc mco tc cmi ; addo , Morte mca te emi. Quid ba-
dicit tibi in cordc tuo , Duxisli servum luum de domo besquoddicas? P»edde fidein Domino tuo, quara cxigis
tuaad domura meam; viseum de dorao inca liberum ascrvo tuo.Vidcs auruin, vidcs ct fidem : non exigeres,
revocare in domura tnam lu qoare raale : servis in si nonvidercs; nonlaudares, sinon videres; nonlibcr-
domo mca ? Das illi quod polcs; promitlo tibi quod lalc donares, sl non vidercs : scd aurum oculis carnis vi -

possnm : lu facis liberum scrvantcm libi fideni ; cgo des, fidein oculiscordis vides. Quanlo meliores sunl cor-
le tacio sempiternum , si scrvaveris milii fidem. Quid dis, lanlo rnclius est quod vides octilis cordis. Tu au
adline argumentaris conlra ine in anirao tuo? Redde lcmliuic fulei, quain tibi imperat Dominus luus, pra>
Domino luo, quod laudas in servo luo. An forlc libi ponis aurura , et commendalum non reddis , ct dicis

tantum arrogas, ut te dignura putes, qui servum fi-

Nihil mibi dedisli : atil ei cui non commendasli. di-
deleni babeas, qucm dicis , Comparavi ; ct ego nou cis , lledde quod libi commendavi. Non das quod ac-
Bom dignus, qui servum fidclera babeara, quem ccpisli , repetis quod non dcdisti. Ecce acquire , sic

creavi? Hacc tibi loquitur Dominus tuusintus, ubi non tolle , et exaggera libi lutum. Quid premis l
, dicendo,
audil , nisi lu ; ct ipse libi loquilur, (|ui vera loquitur. Da ,
quod non comraendasli ; negando quod coinincn-
Quid cniin bac loculione verius? Noli obsurdescere. dalura accepisti? Tolle , collige lucra daumosa : ecce
Ecee Bdem amas in servo tuo ; certe non vides fldem :
arcam implesti, raultum aurom acquisisli ; arcara coi-

quare illam amas in altero, et lotum quod dixi in al- difi iliscule, fidein pcrdidisli.

lero , et in servo quem pecunia coraparasti non la- , 8. Jucunditas in Deo, el in wlernis bonis qutv dedit.

in. n qucm crcasii ? Gemina iieressiludine tccum agit Ilectus corde qui laudat flatjelluni patris. — Redi ergo,
Dorainns luus. Ei creavitte, etcomparavil te. Ante- si scnsisti aliquid, si erubuisli, si quod pravum et

quam esses, inquit libi , feci le ; cum cx tc sub pec- curvura fueratcorrcxisti : redi, delectarc in Domino,
cato veimmdatus esscs, rederai te. Ul mammiillas jucundareinDomino.Jucundare in iisquae jussit' Do-
servum luum, frangis labulas ejus (b) •
Dcus non ininus, ut jucunderis in Domino. Jucnndare in fide,

in ecclesia coram e| iscopo facere jnctmdare in spc, jucundarc in cbarilalc, jucundare

(a) Hanumissiones ut
liceret, Constantini magni beneficio indultura est, nt alias jucundare in bospitalilale, juculldare
in miscricordia,
ohoervavimus ad Ennodium, apud quera inter opuscula
i ibiat libellus,seu petitoriura Agapiti nomine compositum :
sic victorinum exemplar.
' u edili, et exaggera tibi tu-
iii quo Geroniium illc servum suuxn iibertate donari postu- fum, quod premis.
lans ab ej iscopo, desklerii sui causas persequitur, quae cum ' viclorinum exemplar, quee fecil.
Augustini verbis mirince consentiunt SnuioiiD. ui bunc
epist. 80 (nunc 135, n. 15) de Donatislis : iPesshuoram»
locum.
(b) Frangebantur in manunrissione servonun tabulae qui- inquit, iservorum, utuberi afosccderent, Udndae irauj
1'atitur. i Suvmom).
busemplio Ulorum et scrvKus continebatur. Augustinus, i
 :

^7 S. AUGUSTINI EPISCOPI Ii8

in easlitate. Ilicc omnia bona sunt, tlicsauri interio- in illo in quo pendobat. Ecce emm quid sil in Do-

ris liominis gemmae, non arc;e luse, sed conseienlire mino jucundari. Dominus dedit, Dominus, vide jucun-
;

ama dives esse, quas divitias nec naufragio Dominus abstulit : numquid se abslulil? Quod
dit.item,
tuae. His
imde nudus exieris, plenus eris. dedit abstulit; qui dedit, se obtulit; jucundatur in
possis amitlere ; si

ut lauderis, non repre- Domino. Ergo Dominns dedit, Dominus abslulit;

Sicenim exiset rectus corde, ,

libi acciderit in boc sicut Domino placuit, ila factum est sit nomen Domini
hendens Dominum tuum, quid :
si

exspectas benediclum (Job i, 21). Quare displiceat servoid quod

sreculo, et laudans flagcllum Patris, cujus
Fuge sub manu emendanlis. Non te placuit Domino? Aurum, inquit, perdidi, familiam
bicreditatcm.
qui emendat te, errare perdidi, pecora perdidi, quidquid lialnii perdidi : a
avertas a disciplina, quia ille

non polest. Novit quid tecum faciat qui te fecit. An quo liabeo, non perdidi. Perdidi quod dederal ; eum
non pcrdidi, cujus ipse sum. Deleclatio mea ipsc, di-
forte tam imperitum putas arlificem tuum, ut scirct
meae ipsc. Sed quare? Quia non perver»us, non
facere le, et obliviscatur quid lecum faciat ? Aniequam
viliae

nun- capite deorsum, non neglcxiteum qui supra seest, et

esses, de te cogitavit nam nisi de te cogitasset, :

antequam esses, ut dilexit ea qu;e infra se. Ipsa est cnim perversitas male
quam esses. Ergo de te cogitavit
utendi crealura.
esses ; et jam te cxistentem, manentem, viventem,
10. Vsus auri quis malus, quis bonus. Quid ac-
sibiservienlem contemnet, leque despiciel? Despcxit,
cusas qui dedit aurum, qui recte accusaris male
inquis jam oravi, non me audivit. Quid, si hoc pe-
:

amando aurum? ilabe aurum, dicit tibi Deus, dedi

tebas, quod malo tuo accepisses, si accepisses?Plo-
puer insensate, tibi, bene utere. Ornari vis auro; orna potius aurum
ravi anle illum, et non mibi dedit.
honoremvis, decus vis abauro; decus praesla auro,
in quo plorasti? Ut acciperes felicilalem carnalem,
ne sis dedecus auri. Aurum habet scortator, fornica-
felicitatem lemporalem, felicilatem terrenam. Quid,
lor, luxurialor edil pompalicos ludos, insaria munera
si ista felicitas, quam exoptabas et pelebas, et pro :

donat histrionibus esurientibus pauperibus non do-

praicipilaret te? Jamdudum loquebar
;
qna plorabas,
nat non est decus auri. Nonne qui recte attendit hoc,
dc servo luo, nunc simililudinem accipe de
:
filio tuo.

eum leves in dicit, Doleo aurum quod in illum incurrit ; o si ego

Plorat ante le filius tuus parvus, ut
illud haberem ! Et lu aurum si haberes : modo enim
equum luum : numquid audis? numquid exaudis?
dicis, Doleo aurum quod in istum incurril ; o si ego
Durus es, an polius misericors ? Quid est, dic milii,
illud haberem! quid faceres? Peregrinos susciperem,
quo consilio facis? Certe hoc consilium est charitatis,
inopes pascerem, nudos vestirew, captivos redime-
quisdubitet? Cui grandi servas totam domum, parvu-
rem. Bona loqueris antequam habeas : vide loquaris
luni plorantem non levas in cquum 1
Omnia quae ha-
.

quando habueris. Si sis lalis, erit aurutn in luo or-

bes, el domum et quidquid in domo, et agrum et
natu. Si vero sic uteris atiro, quia plus diligis eum
qnidquid in agro, illi servas; el tamen in equum non
qui creavit aurum, eris reclus, superiora plus dili-
levas parvulum plorantcm. Ploret quanlum vult, lota
gens, inferioribus recle ulens ; et delectaberis in Do-
die plorel; non exaudis, et misericordia non exau-
mino, justus in Domino jucundaberis. Non erit in le
dis, et si exaudires, crudelis esses. Vide ergo, cogita
accusatio Creatoris, sed eril gratiarum actio Redem-
hoc (a) tibi faciat Dominus tuus, quando pelis incon-
ploris.
grua, et non accipis. Forte enim te inopia erudiet,
SERMO XXII *(a).
copia corrumpet. Quaeris lu copiam corruptionis, cum De versu 5 Psalmi lxvii, Sicut deficit funius, defi-
necessaria fortasse sit inopia eruditionis. Dimitte Deo cianl, elc. (b).
tuo, qui scit quid det tibi, quid tollat libi. Nam si det
CAPUT PRIMUiM.— \. Propheta utens optantis
tibi quod male petis, forte iratus dat. Audi exempla certitudinem Audi-
figura , visionis suce significat.
de Lege. Israelitas concupiscenles concupiscentias coniremuimus, quod in voce Psalmi
vimus, et est
ventris el gutturis,cxaudivit iratus (Exodi xvi) :Pau- prophetatum. Ait enim : Sicutdeficit fumus,deficiant;
lum dicenlem, Tolle a me stimulum carnis, non sicut fluit cera a facie ignis, sic pereanl peccalores a
exaudivit propitius (UCor. xu, 7-9). facie Dei. Non dubiio, fratres mei, quod oiiinium ve-
9. Delectatio piorum in Deo amissis terrenis rebus. strum corda concussa sint, nec cujusquam conscien-
Ideo deleclare in Domiiio, jucundare in Domino, tia sub his vcrbis intrepida slelerit. Quis enim glo-
uon in sicculo. In Domino enim jucundabatur illc, qui riabitur castum se habere cor? aut quis gloriabitur
cum perdidissct totam jucunditalem sacculi, reman- inundum se esse a peccato? Ac per hoc cum Scri-
sit ei Dominus, in qno jucundarelur : remansit ei in ptura dicit, Sicut fluil cera a facie ignis, sic pereanl
ira simplex (b), perfecta et immutabilis jucunditas peccalores a facie Dei (Prov. xx, 9), quis non conlre-
cordis ejus. Qu;e liabebat possidebat, non possideua- iniscat, quis non pavibundus exsiliat ! Quid ergo fa-
tur ; a Domino autem possidebalur : illa calcabat, ex cieinus, aut qiue spes nobis est? Neque enim frustra
illo pendebat : ille illis subtraclis qme cale.nbat, hajsil
ha;c canlantur; aul vero cum h;ec dicit Propheta,

1
optat ea hominibus, ac nou polius ventura previdet.
sirm., per nullum ploratum lei'as in equum. Emendavi-
mus auxilio codicis v.
{a) Forte , cogila an hoc. *
collatus est ad cs. cl. t. xm. Er. llim. Par. I.ov
(b) Morel, Element. Critic. pagg. 131, \7r2, suspicatur forte (a) Alias, de Tempore 10t>.
legeudum, remansilei mira, simplex. rsobis potior videlur i>) De isto sennone Possidius in tndiculo, cap. 8, et 1 lo>
bactenus usurpata lectic. m. rus ad Rom. 8.
 ,

119 SEK.MO XXII. 150

ln vcrbia qiiiJcm figura optaniis appaiet, Bed inlelli- paratus sum pro nomine Domini nostri Jesu Chrisli

gilur prxscientia nuiilianlis. Sicul enini qiKcdam in (Acl. xxi, 13, 14). Atque ila ctun videreiil fralres im-

Sciiptura PropheUram tanquam in praeteritum facta mobilem omnia perferenda constantiam

viri ad ,

•larranlur, cuin futura praditantur : ila quxdam tan- dixerunt, Fiat Domini voluntas. Numquid ergo quia
ijiiain voto dicuntur optanlis; sed qui recte intelli- dixerunt, Fiat volunlas Dci , oplaverunt Apostolo, ut
guiit qnod audiiint, visionem prxnuntiantis agno- lalia pateretur, ac non poiius menlem suam subluni
seunt. Longe aulein ante nalivitalem Dominicx in- et divinoslaluto devolissinicsubdiderunt? Sic el Pro-
carnationis, isti Psalnii dicli atque conscripti sunt. pliela cum dicit, Sicut fluit cera a facie ignis, sic per-

Non ante Drum Chrisluni, sed ante nalum ex virgine eant peccatores a facie Dei, videt hoc cerlissimc pcc-

Mai ia Clirislum. Nam proleclo pater Abraham longe caloribus imminere , et placet ei quod Deus staluii ,

ante David regem, cujus lempoie iii Psalmi cantati ne Deo ipse displiceat.

sunt, fuit. Duminus auicm dixil, Ante Abraham ego CAPUT III. — 3. Quibus modis Deus ad pecniten-
sum (Joun vm, 58). Ipse eniin esl Yerbum Dei, pcr tiam sollicilat. Flagellum Dei, admonitio nostra est.

quod facla sunt omnia : scd ipse iinplens Prophetas, Poenitenlia infructuosa , et fructuosa. Quid ergo fa-
in carne se esse venturum per cos prxdixit. Ad ejus cicmus, fralres, nisi, ut, dum tempus est, vitam mu-
aulem incarnalionem perlinet passio. Neque enim temiis, et facta nosira, si qua mala sunl, corrigamus ?

potoit pati illa qux in Evangelio scripla sunt, nisi in Ut quod sine ulla dubitatione venturum est peccato-
carne mortali et passibili, quam gerebat. El ibi utique ribus, nos non inveniat super quos veniat non quia :

legilur, quemadmodum Doniino crucifixo lii qui cru- non erimus, sed ul non lales inveniat qualibus ven- ,

cilixerunt eum, vestimenta ejus diviserunt sibi, et turum esse prxdictum est. Propterea sejudex veniu-
cum tnrenissent in eis lunic;un desuper textam, no- rum minalur, ul non inveniat quos puniat, cum ve-
lucrunt eam conscindere, sed sortem super eam mi- nerit. Propterea illud canlant Prophetx, ut corriga-
serunt; ut ad quem perveniret, integra perveniret mur. Si damnare vellet, taceret. Nemo volens feriro
(ld.xw, 23, 21) qua significabatur cbaritas, qux
: dicit, Observa. Totum , fralres, quod audivimus per
dividi non potest. Ilxc ergo cum in Evangelio jam Scripturas, vox cst Dei dicentis, Observa. Et toluin
facla narrenlur, longe ante mullos annos in Psalmo quod patimur, tiibulationes in hac vita, flagellum Dci
cmn futura prxiiunliarcnliir, tanquam gesta et trans- est corrigere voleniis, ne Quasi dura damnel in fine.
acla canlaia sunt. Foderunl, inqiiil, munus meas et sunl molesla sunl, horrent quando narranlur, quic
,

pcdes meos, et dinumeraverunt omnia ossa mea. Ipsi quisquegravia valde palitur in hac vita in compara- :

vero consideraverunt el inspexerunl me diviserunt sibi: tione autem xterni ignis non parva , sed nulla sunt.
vestimcnta mea, el super vcsteui meam miserunt sortem Sive ergo nos flagelleinur, sive cum alii fiagellantur
(Psal. xxi, 17-19). Omnia lanquam prxlerila dicun- admonemura Domino. Omniaisla, fratres, qux in bac
lur, el futura pradicuntnr. Sicut ergo in vcrbis prx- vita infligunluraDomiiio, admonitiones suntet stimnli
teriti temporis futura facta significaniur ; sic in figura correclionis nostrx. Veniet autem ignis xternus,
de
optantis prxnuntianlis niens inlelligenda est. Sic et quo dicetur ad sinistram constituendi sunl
illisqui
de Juda Domini tradilore, tanquam oplat ei prophcta, Ite in ignem wlernum, qui paratus est diabolo el angelis
quod vemurum esse pra-dicit. Et de ipsis Judxis, ejus (Mutth. xxv, 41). Tuncacturi sunl quidam pceni-
Fiat, inquit, mensa corum in laqueum, et in venalio- tenliam. Nam scriplum est in libro quodam Sapien-
nem, el in scandalum (Psal. lxviii, 23). Quod de his tix Dicent inlra se, poenilentiam agentes, et
:
prw an-
prxdictum esse sine dubitatione exponit : sicut de guslia spiritus gementes, Quid nobis profuit supcrbia ?
Juda quxsubeadem liguraprxnunliata sunl, aposlolus et quid divitiarum jaclanlia conlulit nobis? Transicrunt
Petrus commemorat (Act. i, 20). omniailla,tanquamumbra (Sap. v, 5, 8, 9). Erit cniiii
CAPUT II. — 2. ln pgura Propheta? oplantis , in- ibi pcenitentia , sed infrucluosa : eril ibi pcenitenlia ,

lelligenda divini decreli approbalio. Nec sine causa sed dolorcm habcns, medicinam non habens. Nunc
ca qux fulura sunt ', lanqtiam iransacia dicunlur. est frucluosa pomilentia , quando correctio libera.
Deo cnim sic cerla sunt.ul jam pro faclis liabeanlur; Poenileal le ad vocem Scriplurx. Nam ad vocem prx-
ct lauquam oplans vidclur dicere Propheta quod , senlis judicis, sine causa pcenitebit te. Tunc jam ille
certum prxvidet esse venlurum : iiibilaliud,quantuin sententiam dicturus esletnon eritquod reprelientlas,:

milii videtur, ostendens, nisi nobis non debere displi- quando sententiam dicturus est. Non enim lacuil antc
cere cognilam sententiam Dei, quam fixam immobi- scnlcntiam. Non ciiim le dislulit, nisi ut corrigercs
lemque consliluit. Et ideo in Aclibus Apostolorum , le : quandoquidem lalroni in cruce pendcnti se niutare
cum quidam propbeta, nomine Agabus, prxdiceret permisit. Tunc cnim latro pendens cum Domino ,
apostolum Paulum in Jcrusalem a Judxis multa esse credidit in Christum (Luc. xxm, 40-43), quando de
passurum, ct usque ad vincula perventuniiii cum i!lo discipuli titubaverunt. COntempeerunt Judaei
,
mor-
lioc audito fratres revocare et relinere vellent , ne tuos suscilaniem.non contempsitlalro sccuni in cruee
illuc pergeret : Quid facilis, inquit, conturbantes cor pendenlem. Non cst ergo quod in finc dicalur Duini
meum ? Ego enim non solum alligari, sed etiam mori no, Non me pcrmisisti benc vivere ; aut, dilaliohem
1
Jegendum ex corrcctionis non mihi dcdisli; aut.non ostcndibii quio
Sic auctoritate Ms. cs. titec sine causa et
pia'fittnrasunt.] appetercn, quid vitarcm.
 , ,,

i;>3 S. AUGUSTINI EPISCOPI ir.2

CAPUT IV. —Videlequiannutacel,videlequiadiffert, justum, ut nolinl uiiscricordem. Utrumque se cxhi-

vjdetequia blanditur, horlaiur, minalur.Consiiluitver- bct Dcus, utruinqiic prastat; nec misericordia ejui

iiiiin siiuinin sublimitaie ;

pcr lolum mundum recitalur praescribil jusiitiac, nec jusiitia ejus aufcrt misericor-

miiversohumanogeneri.Non esiquijamdicat.Nescivi, diam. Miscricors eljuslusesl. Unde miseiicordem pro-

jioii audivi. Implelur qtiod dicium csl in Psalmo, Nec est hainus? Paicitmodo pcccaloribus, dat vcniam confi-
qui sc abscondat a calore ejus (Psal. xviii , 7). Modo tenlibus. Undeprobamus quod jiisius cst? Quiaventu-
ergo calor ejus in vcrbo cjus esl : niularo inodo a ca- rus cst dics judicii.qucm modo differt, nonauferl ; et

lore ejus, et i.on dcflues sicut cera ab ignc ejus. cuin venerit, rcddilurus esl pro meritis. An hoc vulti^

i. Jndicii faluri fules tot aliis prwdictionibus iin- utreddaturaversis.qiiod reddelurconversis? Fralrcs,

plelis fmnalur. Marlyrum sanguis, semen. Nam il- justum videtur vobis, ul ibi ponaiur Judas, ubi posilus

!ud. fralres mci , venlurum est aliquando ,

quod esl Pelrus? Et ipsc ibi ponerelur, si se corrcxissel.

modo ritlenl impii ,

quod modo contemnunl dc- Sed de venia desperans, potius sibi collum ligavit

risores quod pulant falso cantari ; aliquando veniu- quani Regis clcinenliain supplicavit.
,

runi est. non vencrunt tanta, quania prccdicta

Si CA!'UT VI. — G. Mutalo reo judex mutalur. lla-

sunt ; dtspcremus et illud aiiquando venlurum si :

que , fralres, sicul dicere ca-peram, non cst undc
'

aulem omnia quae tle Ucclesia fulura praenuntiata reprchendamiis Deum. Quid conlra illuin dicamus ,

sunt, iam videinus exbibita, cl caecorum eliani oculos non crit, cum vencrit judicare. Cogitct unusquisque

feriunt ; quid dubilamus eiiam illa vcntura? Qunndo pcccala sua, el modo illa emendei , cum leinpus est.

dicebatur Ecclesia Christi futura per totum orbem Sil fructuosus dolor , non sit slei ilis |:cenitudo. Tan-
terrarum , dicebalur a paucis, cl ridcbalur a mullis. quam hoc dicil Deus : Ecce indicavi senlcntiam, sed
Mudo jain impletum est, quod lanto anle praediclum nondurn proluli ;
prxdixi, non lixi. Quid liincs, quia

e>i : difTusa csl Ecclesia pcr toluin orbem terrarum. dixi, Si mutaris , niulatiir? Nam scriptuin est quod
Anlc millia annorum 2
promissum cst Abralue, ln pceniteat Deum (6'en.vi, G). Numquid ipiomodo homi-
semine luo benedkenlur omues tjenles (Gen. xxu, 18). nein, sic pocnilelDciiin?Nam tlicluinest, Si pamituerit

Yenit Cbrislus ex seminc Abraha.', benedictae sunt in vos de peccatisveslris, pcenilebit el me deomnibus malis

Chrislo jani onmcs genlcs. Pnedicla suni scliismala ,

qutv fuclurus eram vobis (Jerem. xvni, 8). Nuinquid

ct haereses fulurae : videmus illa. Praedictae sunt per- quasi crrantem pcenilelDcum? Sed pcenilentia dicitur

sccutiones : factae sunt a regibus coleniihus idola. in Dco mutalio sententkjc. Non est iniqua, sed justa.

Pro ipsis idolis advcrsus nomcn Christi repleta est Quarejusla? Mutalus est rcus, niutavit judex sen-

lerra mariyribns. Sparsum esi semen sanguinis, sur- leiiliani. Noli lcrreri. Senlenlia mutata est, nonjusti-

re\it seges Eccicshc. Nec fruslra oravit Ecelesia pro lia. Ju^litia inlcgra manet : quia mutalo dcbct par-

inimicis suis : creditlerunt ct qui pcrscquebantur. ccre qui juslusesl. Quomodo perlinaci non parcit.sic
Piwdiclum csl etiam quia ipsa idola evcrlenda es- niulalo pareit. Ipse rcx esl indiilgenliaj, qui datorest

sent pcr nomen Christi : nam et hoc invenimus in lcgis. Misit legcin , venit cum indulgenlia. Ueum le

Sciipturis. Anle paucosannos Chrisliani illa legehant, feccrat lex, absolvil le qui dedit legein. Iino non ab-
ei non videbant; adhnc lutura illa exspeclahani, et solvil : nam absolvere cst innocentcm judicare : donat
sic abierunt : 110:1 illa viderunt, sed lanicn credenles polius peccata convcrso. Onincs cniin sunt rei ,
qni

quod futura e^siml, cum fidc ahierunl ad Dominum : pcccalis suis involuli sunt. Ncmo sc oplet absolvi :

nostris lemporibus eliam ipsa cernunlur. Omnia qu;c onines vcniam depreccmur. Ycnia vcro dalur niuialo :

anie praodicta sunldc Ecclcsia, videmus impleta solus : ct erimus securi , cuin audieriinus, Sicul fluil cera a

non
diesjudicii cst venturus? Ipse solus pracnuntiatur, facie ignis, sic pereant peccatores a fucie Dei.

etnonveniel?Usqueadcosunius duri et lapidci cordis, CAPUT VII. — 7. Peccator pcreal, ne liomo pcreat.

ut legamus Scripturas , ct videamus omnia prorsus ad Cerle, fratres , modo pereant pcecalores, el non per-

lilteram evcnisse qua; scripta sunt , ct dc his qua: etint peccatores. Si incipianl juste vivcrc, pcribunt

remanent dcspcremus? Quantum est enini quod rc- uliipie peccalores, scd non pcribunt hoinines. Homo
inancl, ad ca qua; jam nohis exhibila vidcnius ? peccalor, duo nomina sunt : hoino unum nonieii est

Tain plura Dcus oslendit, cl dc residuo nos frauda- et peccator unum uomen est. In his duobus iioininibus

liirus esl ? iulelliginius quia unuin boruni Deus fecit , alleriun

CAPUT V- — Yenicl judicium rcdditurum pro horuin hoino lecil. Ilominein cniui Deus fecil, pccca-

mcritis, honis bona, nialis niala. Boni siinus, ct sc- lorem se ipsc hoino fecit. Quid crgo conircniiscis
quando tibi dicit Deus Pcreant peccalores a laeie
curi judicem cxspcciemus.
,

5. Deus et jnslus et misericors. Fralrcs inci , nia- mca? Hoc tihi dicil Deus: Percat in lc quod lu fecisli,

xime nuuc diccnlcin ine audile. Nolo tecuin coin- et servo quotl ego lcci. Et modo ardet ignis in calore

ab hodierno die le nitila, cras le verhi , res est in fervorc Spiriius sancti, mcuI dixiinus
pulare pra'lerila :

jaiiidudiini, tpiia sciiptum csl in alio psalino, Net ,>:

«Iterum invenial. Nos aulem perversilaie nostra sic

non sitjuslus. qiii sc ubscondul a calore cjus. Spiriluin autem saiicluin

vobmuts Deum miscricordem, ut Alii

rursus quasi pralidentes de justitia sua, sic volunt esse calorem dicit Apostolus, Sphitu ferventes cliom.
xii, II). Ergo pro facie Dei, libi pone interim Scri-
1
codex es., si non venerml tantu qua praedicta sunt.
* Idem codex es., anle multa milliu amwLuu, pluram Dei : liquescc ah illa ;
pcenilcat lc, cumaudis
 ;

I
- -
SERHO XXII.
154
hac de peccatis mis. Cmii autem i« poenitct, et cum demil, non vull perire qims eraii. Non cmii quos
per-
te ipsum excrucias snb calore verbi, cum oiiam la- dat scd cmit quos vivificel. Si peccati
:
nostra supe-
crynue corrant, nonne cera labesceDti , et lanquam rant nos, preliuin siiuni non coiilcmnil
Dcus. Prcliiun
in lacrymas currenti similis inveniiis? Motlo ergo fac magnum dedil. Nec lamen nobis lantum de ipsios mi-
quod in poslerum limcs, et non habebis quocl in poslc- scricordia blandiamur, si non fucriinus conali
adver-
runi timeas : tantum non sicut lumus deficias '. sus pcccata noslra ncc si aliqua maxime
;
capitalia
CAPUT VIII. — 8. Sicut fumut deficiunt, qui pcc- rccerimns, speremus ita fuluram csse misericordiam,
cata sua defendunt. Nam ulrumque liabes ibi posi- ut conjungaiur iniqnitas. Numquid enim et eos qu:
ei

tiiin forte uon sine causa, quia esl etiain distantia nihil egerunt, quemadmodum correcti
:
viverent, scd
pcccalomra. In ip>o uno verbo utrnmque posuit in pertinacia ct duritia animl
permanserunt, accusa-
Psalmus Sicul defnil fumus, dcftciunt ; et sicul fluil
verunt eliam Deum dcfendcndo peccata sua, ibi
:
con-
cera a facte ignis, sic pereant peccaiorcs a facie Dei. sliluturus esi, ubi consliluil sanclos martyres ', ubi
Qiii sunt, qui sicut fumus deficiunl? Qui sunt, nisi constiluit sanctos Apostolos, Propbelas, Palriarcbas,

supcrbi, non confilenles peccala sua, sed defenden- et lideles suos benc de se nicritos, sibi servientes,
les? Quare fumo comparati suni? Quia ftunus erigit ambulantes in caslitale, modestia, bumiliiate, clce-
se, extollit se lanquam in coslum : scd quanlo fit su- mosynas facientes, iguoscentes quod a quoquain pcr-
perior, lanto facilius evancscit et disperit. Rursus pessi sunt? Talis csl cniin via juslorum, talis esl via

considerate quod «lixi. Solidior est fiimus igni proxi- sanciorum lenenlium Deum Paircm, tenentium Eccle-
8
mus, el Lerrae proximus; noiiduni sic evanuit, non- siam matrcm , nec illum parentcm, ncc istam offcn-
dum sic cst dispersus in ventos : lanlo aulcni alle- dcntes, sed in amore ulriusqiie parentis viveules, et

iiuatur, evanescit, et dispcril, qiiaulo se inullum ad lucreditatem scternam properantes, non laeso pa-

exlulerit 2
. Quia crgo superbus sic se erigit conlra tre, non l;esa matre, datur unicuique luercdilas.

Dcum, quomodo fumus contra cceluin ; resial ul ila

CAPLT X. — 10. Duo parentcs ad vilum, et duo aa
deficiat, el lanquain in venlos su;e vanitalis elatione
mortem. Quia duo parenles nos genueriint ad mor-

dissipatus intereat; qiiemadmoduin disperit fumus tem, duo parentes nos genuerunt ad vilam. Pa-
elatus, lumiJa, non solida magniludine inflatus. Sic rentes qui nos genuerunl ad morlem, Adam est et

esl enim bimus : molem; babes quasi

vides niagnam Eva ;
parenles qui nos gcnuerunt ad vilam, Cbristus

quod videas, et non babes quod leneas. Talem ergo est et Ecclesia. Et paler meus qui ine genuit ad mor-

posnam, fratrcs, ante omnia deieslamini, ncc defen- tem, Adam

mibi fuit et mater mea Evajnihi fuit.;

daiis peccata vestra : el si adbuc facitis, nolite de- Nati sumus secundum istam progenicm carnis, ex
fcndere. Subdile vos Deo, ct sic tundiie pcctora ve- inunerc quidem Dei quia et islud munusiion cst alle-
;

slra, ui et ipsa qu;e remanscrunt, non fiant. Cona- rius, sed Dei : ct tamen, fralres, quomodo naii su-

raini non facere, el si lieri polest, nulla facitc : si

nnis? Cerie ut nioriainur. Prseccssorcs gcnueruntsibi

autcm ficri non polcst ul nulla facialis, maneat tamcn succcssores : nnmquid genuerunt sibi cum quibus bic

illa pia confessio. Eril eniin respectus miscricordi.e scmper vivant? Sed tanquam deccssuri, qui illis suc-

ipsius, ut te conanle omnia perimere, et quantum cederent, genuerunt sibi. Deus autem pater et nialer

adjuverit perimente, dc reliquis quae libi reslanl in Ecclesia, non ad boc gcnerant : generant autem ad

iiinere inveulo et in conatu comprchcnso , facile vilam seternam, quia et ipsi ajlerni sunt. Et babcmus

ignoscal : lanlum proficere affecta, non delicere. Si

liarcditalcm promissam a Cbristo vitam aclernani. Se-

DDii te invcnit dies ultimus victorem, inveniat vel cunduin quod Verbum caro faclum est, et babitavil in

pugoantem, non captum et addictum. nobis (Joan.\, 14), nutrituscrevit, passus, niortuuset

CAPUT IX. — 9. Misericordia Dci, quanta erga ho- resuscilatus acccpitba;rediiatcm regiium coeloruin. In

niinem. Kst autem misericordia Dei abundanlissi- ipsohomine accepilresurreclioncm ct vitam aBicrnani,

ma ', el larga cjus bencvoleiilia, qui nos sanguine in ipso lioinine acccpil : in Verbo aulein nouaccepit
Filii sui redemit, cum propter peccata noslra nibil quia incommulabililcr manel ab aitcrno in alcrnuin.

essemns. Nam ipse aliquid maguum £ecit, cum bomi- Quia crgoacccpit rcsurrcclioncm ctvilain reteriiam ca-

ncm ad imaginem ct similitudinem suam creavit. Scd roilla, qu.ercsurrexit et vivilicala asccndit incoeluni,

quia nos nibil fieri voluimus peccando, et traduccm hoc nobis promissum esl. Ipsam bxMeditaiein exspc-

mortalitatis de parentibus duximus, et massa peccati, ctamus, vitam seternam. Adbnc cnim non lotum cor-
inassa inc facli sunius : placuil lamcn illi pcr miseri- pusaccepit; quia capul in ccclo csl, menibia adhuc

cordiam suam redimere nos tanlo prelio ; dedit pro in terra sunl : ncc capul solum acccptiiruni esl bxrc-

nobis sanguinem Lnici sui innocenler nali, innoccnler ditaicm, ct corpus relinquetur : toius Cbristus acce-

viventis, innoccnlcr moitui. Qui nos lanto prelio re- plurus esl iKcredilatcin ; tolus sccunduni boiniiiein,

id est caput ct corpus. Membra ergo Cbristi sumus,

Sk textnsad codicemcs. reslltutus est. [i:t tumhabebit
1

quod in posterum timcus. Tanlumnon stcvlfianus deficiunt. spercmus lia-icdilalciii : quia ciim oinnia isla lians-
Nam, eic.] bonuiii accepluri smnus quod non trans-
icrinl, lioc
- tiaec ad eumdem
ms. cs. emendaviinus. [Quandoau-
icm fitteuuiiiw, evanescil ci disperit, quamlu te multum cx-
tttlcrit. |
1
ita codexcs. [ibi coiusliliUui- usest, ubi conslituU swutos
3 iilrin liiier cs. [ Esl mit:m misericordia abundantit- jpostolos.]
sima.] -
plorus hoc loco addlt, cum utrtque ftdclitcr adnarrcni.
 » . , ,

S. AUCUSTINI EPISCOPI 156

155
:cter- non ofTendit. Qui aulem loquitur (quod
hoc maluni evasuri quod 11011 transibit
ibit, et ; , elsi difficile

na sunt enim utraquc Non enini aliquid

aelernum est) iioii ofTendit ,
patilur tamen (a) et limet ne of-
est im- fendat. Oportel ergo vos esse non solum loquenliuni
promisit suis, et aliquid temporale minalus
regnum, hxrc- audiloies sed et timentium miseratores ut in eo
piis •. Quomodo vilam, beatitudinem,
, :

sanclis; sic quod verum dicimus quoniam omne verum a veri-

ditatem sempilernam sinc fme promisit ,

tateest.non nos, sed ipsum laudelis; ubi aulem

ignem acternum minalus est impiis. Si quod
pro-

misit nondum amamus, saltem quod

minalus esl ti- sicut liomities offendimus, eumdem ipsuin pro nobis
orclis.
meamus.
CAPUT 111. — 3. Scrip$urce sanctw ad infirmitalem
SERMO XXIII *
(«).
parvulorum uptatw. Scripturae sancluj sunt ' , vc-

De versu 24 Psalmi lxmi, Tcnuisti manum dexterai races sunl, inculpata; sunt. Omnis Scriplura divini-
uieae : el dc visione Dei (b). tus inspirala utilis csl ad docendum, ad arguendum ,

ad exhortalionem , ad doctrinam (
II Tim. in , IG).
Habilus in basilica Fausti.
Nibil est crgo quod Scripluram accusemus , si nos
CAPUT PRIMUM. — 1. Doctorum officium peri- forte , illa non intcllecla , in aliquo de\ iemus. Cum
condilio. Qtiod cantavi- ipsam intelligimus sumus cum autem ea non
culosutn, audilorum securior , recti :

mus Domino, propositum nobis ad loqucndum intellecta pravi sumus , ipsam reclam dimillimus :

ciedamus : binc vobis fiat sermo noster. Et cui dixi- non enim eam depravali depravamus ; sed illa stat

mus, Tenuisti manum dexterce mex , el in voluntatc recla , ut ad illam corrigendi redeamus. Vemmlamen
lua deduxisli me, et cum gloria assumpsisli me ; ipse ut nos exerceat eadem Scriptura, in mullis locis vcl-

ad ifitellectum clariorem assumat corda nostra,

ct ut carnaliter loijuitur, cum 3
semper spiritualis sit.

adjuvet misericordia et gratia sua me loqnentem, Lex enim, ut ail Aposlolus, spirilualis esl ; ego aulem

vos judicantes. Quanquam propter commodilalem carnalissum (liom. vii , 14 ). Cum sil ergo illa spiri-

dcpromenduc vocis
3
altiore loco stare videamur; lualis, lamen ssepe cum carnalibus quasi carnaliler
tamen in ipso alliore loco vos judicalis, et nos judi- ambulat. Sed non eos vull remanere carnales. Quia

camur. Doctores dicimur, sed in mullis doctorem et mater parvulum amat nulrire , sed cum non annt
qmcrimus : nec volumus nos baberi magislros. Peri- parvulum remanere. In sinu tenet , mauibus fovet
culosum est enim et prohibilum, Domino ipsodi- blanditiis consolatur, lacle nulrit : omnia parvulo
cente, Ne velilis dici magistri ; unus est maghter vester facit ; sed oplat ut crescat, ne semper talia faciat.

mngiste- Videte Apostolum melius enim ipsuin intuemur,

Christus (Mattii. xxim.IO). Periculosum ergo
:

riuin; discipulatus securus est. Idco Psalmus,

Audi- qui se etiam matrem non dedignatus est dicere , uln
exsultalionem (Psal. ait, Faclus sum parvulus in medio vestrum lanquam
mco, inquit, dubis gaudium
,
tui et

h, 10). Securior esl eniin vcrbi

auditor, quam verhi nutrix fovens filios suos (I Tliess. n, 7). Apostolus
3
prolaior. hleo ille securus stal, et audit
eum , et vero, ge.rmano et pio charitalis affeclu et nulricis

gaudio gaudet propler vocem sponsi (Joan. m, 29). personam suscepit , dicendo , fovet ; et niatris, ad-

CAPUT II. — 2. Condiscipuli omncs sub Cliristo ma- dendo, filios suos. Sunt enim nulrices foventes qui-
Et quia docto- dem , sed non filios suos ilem sunt matres nutrici-
gistro. Auditorum erga docloresofficium.
:

personam, videte bus danles non fovenles filios suos. Idcm ergo nu-
ris Apostolus susceperat necessitate
,

Cum timoreet tremore mullo fui apud vos (I trilor et folor alio loco dicit , quod paulo antc coiu-
quiu dical :

n 3). Tulius ergo est, ul et nos

qui loqiiimur, et niemoravi , Cum timore et tremore mullo fui apud
Cor. ,

vos.
vos qui auditis, sub uno magistro condiscipulos nos

cssc noverimiis. Omnino lulius cst , el hocexpedit , ut CAPUT IV. — 4. Auditores quinam carnales ,
qui-

sed lanquam condisci-

nam spiriluales. Sed dicis : Quales illi erant , ut
nos non tanquam magislros ,

cum
ille timore et tremore multo esset apud illos?
pulos vcslros audialis. Vidcle enim quia solliciludo

nolile plures Tanquam parvulis, inquit , in Clirislo lac vobis potum

nobis imposila est, ubi dicilur, Fratres ,

enim offendimus omnes. Quis dedi , non escam ; neque enim poteratis : scd nec uunc
tnagistri fieri ; in mnllis

cum Aposlolus dicit Omnes? quidem adliuc potesiis ; cstis enim adhuc carnales (1 Cor.
non conlremiscat , ,

non offendil hic per- in , 1 , 2). Quos carnales dicit, parvulos tamen iu
Quid sequitur? Quisqnis in verbo ,

m, Quis autem audeat dice- Chrislo dicil ; sic arguil , ul non abdicet. Et carnales,
feclus esl vir (Jacobi I et 2).
et parvuli in Christo : non vult tamen eos esse car-
re seessc perfeclum? Qui ergo statet audil.in verbo
nales, quos dicitesse parvulos in Cbristo : oplal esse
cistercicnsis codex. [Non cnim aliquitl non crternumt
1 spirituales , omnia dijudicanles , ct qui a nemir>e
promisi suis el uliquid lcmporalc minatus est impiis.]
dijudicentur. Animalis cniiu liomo, sicul ipse dicil
Sic Victoriiius Ms. At editi, hWnim dLiimus :
4 lcnuisti
manum dcxlcram, etc. Certe Augiistinus legcre solet
derlerw , nou, dexteram.
1 ldem Ms. v., sicut Scrtpturm tsactm sanf.
3 ms. v., deprimendce vocis. » Editi, cum i.cx. Vox, l.c.r, aliest a vietoritio exem-
plari
'
correctus ad Q. v. Lov. 3 viclorinum exemplar, pinqui.
de Diversis 122. (a) PP. nenedieiini s\is| ieaiitur forie legendum, paict
(«) Alias,
Florus ad Ephes. 1, et ad Hebr. 12
</») , sermoncm huuc pro ,-patif«r. Morel, Elem. ciitie. p. 171 , pnrfart , a
«tat, appellans, « ric visiouc Dei. tur. Qus poslerior lectio texiui ccrte proximior cst M.
 ,:,,: ,, ,

457 SERMO XXIII. t r»s

uun pereipil qux sunl Spiritus Dei : sliiltilia enim esi refugit ', non dedignalur : imodignatiir \ Si non ile-

illi , elnon scire potest ,

quoniam spiriluuliler dijudica- dignalur, audi polliccntcm : audi interim promilteiulo

lur. Spinluulis dijudicat omnia ; ipse autem a nemine digiiaiilem , non iniiiando dcdignantem. Veniemus,
dijudicatur. Idem ipsc dicit : Sapientium lotiuimur inquil, ad eum , cgo ct Pater. Ad eum qucm snpra
inter perfcclos. Ulquid ergo loqueris , si nOer perfe- divit dileclorem suum, obeditorem pryecepioriin. suo-

ctos (lCor. u , 14, 15,6)? Quid enim opus est te loqui rum custodem mandaii sui, amatorcm Dei, amalo-
,

homini pcrfeclo? Scd qiuerc in quo perfoctus sit. rem proximi sui. Ycniemus inquit, ad eum, ct man- ,

Forte euim non invcnio perfcclum cognilorem , scd sionem apud eum faciemus (Joan. xiv, 25).

jun invenio perfectum auditorem. Est ergo perfectus CAPUT VII. — 7. Cor fidetis templum non mgu-
et auditor , mcnlc jam eapax, cui solidus cibus nul- stum Deo. Timor habet anyustias, amor lalitudinem.

lam facial perlurbalionem, nullam ingeratcruditatem. Non est angustum cor fldelis cui angustum , fuit

Quis est hic, et laudabimus eum? Nec dubito tamcn templum Salomonis. Nam et ipse cum fabricarcl lioc

esse aliquos spiriluales , bene audientes, bcne dijudi- dixit : Si cvelum cceli non sufftcil tibi (
II Par. vi , 18 ).

cantes : apud istos non laboro. Aut enim carnalis in- El Certe tcmplum Dei sunclum est, quod estis vos (I Cor.

venior \ el miscricorditcr mecum agit* : aut capit iii, 17). Nos enim, ait alio loco, templum Deivivisumus.
quod dico, et congratulatur mihi. Et boc unde probas, tanquam ei diceretur?Sicui scri-
CAPUT V. — 5. Intelligere non est nisi verum sen- ptum est, inquit, Habitabo in eis. Si tibialiquis magnus
tienlis. De Deo falli ,
periculosum ; mcntiri , exilio- palronus diceret, Ilabilabo apud le, quid faccres?

stim. Ecce nunc susccpi verba psalmi qucm modo Cum angusla domus esset, procul dubio lurbareris
cantavimus : Tenuisti manum dexterce mece. Da carna- omnino terrereris, optares ne fieret. Nolles cnim esse
Icm auditorcm ;
quid putabit , nisi quia Deus appa- in angustiis recipiens magnum, cujus adventui domus
ruit in forma humana, apprehendit illi manum dex- lua paupercula non sufliceret. Noli limere adventum
teram, non sinislram, et deduxit in suam voluntatem, Dei tui , noli timere affectum Dei tui : non te angu-
etquovoluit assumpsit? Si hoc intellexerit, imo si stat, cum venerit; imo veniendo dilatabit te. Nain
hoc pulaverit, nunquam intelligit. Qui enim intelli- ut scias, quoniam dilatabit le, non solum adventum
git, verum inlelligit. Quiautem putat falsum,nonintel- suum promisit, Habitabo ineis: sed ipsam etiam la-
ligit. Ergo si hoc putaverit homo carnalis, quia titudinem, addendo, Et deambulabo (II Cor. vi, 16).
Dei natura atque substantia distincta membris est Latitudinem isiam , si diligis , vides. Timor lormen-
delerminata forma , circumscriptaquanlitate manens tum habet crgo angustias habet , : ac per hoc amor
loco, quid cum illo facio? Si dixero, Non est ita Deus laliludinem babet. Vidc latitudiiiem charitalis : Quo-
noncapit. Si dixero , Ila est : ille quasi capil; sed niam clunilas Dei diffusa est, inquit, in cordibus no-

ego decipio. Non possum diccre , Ita est : ne mentiar; stris (Rom. v, 5).
cl non undecumque, sed de Deo meo , de Salvatore CAPUT VIII. —8. Dilatatio cordis ex charilale,

et r»edemptore meo , de spe mea , de illo ad quem quce et arrlia dicitur et pignus. Arrha et pignus

extendo manum meam , desiderium meum, Non est quo differant. Sed tu ci quaerebas locum. Ipse in-
res levis de tali mentiri. De tali falli molestum esl et habitator dilatet : Diffusa est enim charitas in cor-

pcriculosum est de : lali autem mcnliri exitiosum est et dibus nostris , non tamen ex nobis , sed per Spiri-
perniciosum. Non omnis qui mentilur, fallitur. Si au- lum sanctum qui dalus est nobis. Si dilTusa est chari-
tem ipse putat esse verum quod verum non esl , las in cordibus nostris, et Deus charitas est (
I Joan.
fallitur : et si hoc dicil quod verum putat, non men- iv, 8 ; ecce jam cx quantulocumque pignore dc-
)

titur, scd lamen fallitur. Deus donel illi non lalli

ambulat Dcus in nobis. Pignus enim accepimus.
qui noluil mcnliri. Quid illud csl, cujus pignus lale Quanquam esl?
CAPUT VI. — 0. Carnalis de Deo cogitalio. Si melius liabent codices, qui habent arrham, quam qui
ergo , ut dixi ,
parvulus ille noster talem crediderit habenl pignus. Eamdcm quippc rcm intcrprelcs dicere
Deum , habenlem certis corporis sui locis membra \oluerunt. Intcrest lamcn aliquid in loqucndi usu
disposila, circumscriptum figura, terminatum forma, iuler arrliam el pignus. Pignus enim quando datur,
localiter maneniem, localiter se movcntem, juxta id cmn dalum fueril proptcr quod pignus dalum esl
quod dicitur Quo ibo a spiritu luo? et quo a facie lua
, pignus auferlur. Jam multos veslnim inlellcxisse iioii

fugiam '!
Si ascendero in coelum , tu illic es ; si descen- dubito. Non vidco , sed ex colloculionc ,
quia loqui-
dero in infernum ,ades (
Psal. cxxxvm, 7, 8) : si in
mioi ad altcrutrum, senlio eos qui intcllexcrunt,
vcllo

ccelo ipse, si in terra ipse, si in infemo adesl ;

quid
exponcrc iis qui nonduni inlcllexcrunt. Ergo planius
facit modo ille parvulus? Si audit ,
qurcrat cum Sa- aliquanto dicam , ut ad omncs pcrveniat. Accipis,
marilraa montes ct templa quo vult ire ad Deum vcrbi gralia, codicem ab amico tuo ut det, daa ;
libi

ad Jcrusalem , ad monlcm Samariac ( Joan. iv, 20 )

aliquod pignus cuni reddidcris quod accepisli pro-
: ,

non ad tcmplum visibilc , non festinct , non quajral

pter quo.l pignus posuiMi, ille quod
rc.ldidcris liabc-

aliquod tcmplmn quo veniat ad Dcum. Ipse sit lcm-

bit, lii pignus rccipics : non eniin liabcbil ambas rcs.

pliini, ct ad illum venict Dcus. Non conicmiiit , non (xxJrx v., IVM ciinlcimiit si rcfuqit.
1

Edili umiuuut, bno dignatur. W

^ additiun bic »v ^ i*«'»-
rino cocHce qui si'- proseqaiuir, ti »«« mgmnw,
<mdi p»Ui-
ix>i\e\ v., cnrnalis nnn invenior.
1
m>. McUninus Ms. Edili vero mecmn lonlinijit. cciitnn.
 S. AUGUSTIM EPISCOPl loO

CAPIT IX. — 0. Charitas verius arrlia aaum pigntis bunlur (I Cor. xv, 22). QiKcrimtsaluicm cuni juincn-

dhitur. ergo. fratres? Si charitatem niod<>

Quid tis qili moriuntur, el non vicluri moriuutur : et nou
Peus tanquani pignus dedit pcr Spiritum sanctum quaerunt salutein cuui filiis hominura , ui nunquarn
suum , cum rcm ipsam rcddiderit qua promissa pi- ,
inorianlur?

gnus dedit *
, aufercndum cst nobis pignus? Absit. CAPUT XII. — Eliquata est ista distinctio. Illi per
Scd quod dcdit , hoc implebit. Ergo melius arrlia lincnt ad homines , isli filii lioiiiinuin ad Filiuin no-

quam pignus. Aliquando enim prctiuin, verbi gralia, ininis.

pracparas dare pro ea re quam tencs bonoe fidei con- 12. Ilomincs et filii liominum unde dhlincn. Quid

Iraclu, de ipsoprelio das aliquid; etcrit arrlia ,

non ergo sequitur? Filii aulem Iwminum sub tegmine

pignus; quod sit complendum , non quod aufercn- alarum tuarum spcrubunt. Ecce spero, eccc spes : sed

dum. Jam ergo intcllige. Si invenio dilectorem ,

ha- quae vidctur, uon est spes (Itom. viii , 24). Futura

bet arrham cl cx arrha desidcrat plenitudinem. Ara crgo quae promiltiinlur, inebriabunt. Inebriabtmtur ab
,

rham ipsam considcrel boc cnim complebitur, unde :

ubertule domus luw. Tiineo ne forte quemadmoditm

arrha data est. lpsam cogilet, ipsam apud sc discu- paulo anle meinbra corporis quairebal in Deo , sic in

liat, ipsam inspiciat, ipsam de plenitudine illa quam ejus ebrielale cogilel salictalem, non inefiabilium bo-
ne forte aliud in pleniludine noriim , scd crapulam carnalium conviviorum. Dica-
non videt, inlerroget :

desidorct, quam est in eoquod acccpit. Forte Deus mus tanien , cogilet quod polest, si majora non po-

aurum daturus est , auri plcnitudinem complelurus, test, non recedat de sinu, lamen crescat '. Sequamur,
ct de auro arrham dedit. Metuendum est ne lu pro et qui possumus , quanlum possutnus 2
, spiritualiler

am o plumbum dcsidcres. Aspicc ergo arrham ; si deleclfinur. Inebriabuntur , inquil, ab uberlale domus
tibi potuero suadere ul aspicias : Dcus charilas tnai , et torrenle voluplulis tme polubis eos. Quo vino?
est.
quo musto?qua unda ? quo mclle? quo nectare? Quae-
CAPUT X. — 10. l'ons charitalis suinmum bonum. ris quo? Quoniam apud le cst [ons vitce (Psa.. xxx v,

Inde habemus aliquid) inde adspcisi suinus, inde ir- 7-10). Bibe, si potes, vitain. Conscientiain para, iiok

rorati. Cujus ros talis est ,

qualis fons? Rore islo gulam ; mentem , non venlrcm. Si audi^ti , si inlel-

aspcrsus, scd flagrans in fontem, dic Deo tuo : Quo- lexisli ; si dilexisli ,
quanlum poluisti ,
jam inde bi-
3
In rore isto iialum csl desi- bisli
niam apud te est fons vilce. .

deriiim, in fonle satiaberis. Ibiest quod sulficit nobis. CAPDT XIII. — 13. Cliaritas amalur , nec lamen

Fitii autem hominum in legmine alurum luarum spera- senlitur. Allende quid biberis. Charilaleni bibisli. Si

bunt. Quid dcsideramus pro magno ca Dci henelicia ,

nosti illam , Deus charilas est (I Joan. iv, 8). Si ergo

quae donat et bcstiis? Bcnelicia quidcm ipsius sunt, charilalcm bibisti , dic milii in quo loco bibisti. Si

quis dubilat? A (|uo salus vel minima , nisi ab illo dc nosli illam , si vidisli iilam , si amas , unde amas ?

Domini eslsalus (Psal. Quidquid enim benc amas, cbaritale amas. Quomodo
quo dictum cst, III, 9).

CAPUT XI. — 11- Dona piis propria. Sed ait autem charilate? Aut
k
quid amas,
B
qui charilatem

jumenlu salvos amas ? Ergo si amas, unde amas ? Yenil ad te, et

idem ipsc psalmiis, Ilomines et facies ,

sicut mulliplicala est miscricordia lua Deus nosli eam , et vides eam : et non in loco videlur, nec
Domine , ,

corporalibus oculis qu;crilur, ut vehemenlius amelur;

(Psal.xxxv, 10, 8 7). Tam multiplicem miscricor- ,

nec auditur affaiu el quando ad le venit non sen-

diam babes 2 ut non lantum ad homiiics, verum eliam ; ,
,

ticbalur incessu. Numquid deanibulanlis in corde

ad jumenta pcrveniat. Tanla prcevales misericordia ,

super bonos et malos tuo aliquando planlas sensisti cliaritalis ? Quid ergo
ut facias solem tuum oriri , et
esl? Cujus hoc cst quod jam csl in le et non capi-
pluas super justos ct injuslos (Mullh. v, 45). Nihilnc
, ,

proprium pius accipil,

lur a te ? Sic disce amare Deum.
peculiare a le sancli lui nihil
XIV. — 14.
,

non accipial? Plane accipil audi quod

CAPUT Deus quomodo hic Mogsi ap-
quod iinpius :

paruit. Sed dcambulavit in paradiso (Geit. iii, 8), sed

scquitur. Jum enim dixerat, Homines ct jumenla sal-
visus cst ad ilicem Mambrc (Ib. xviu, 1), sed lucu-
vos facics , Domine , sicut multiplicuta est miscricordia

Dcus adjunx.il et ait, Filii autem hominum. Quid lus est cum Moysc in monle Sina os ad os. El qukl
tua , :

iude ? Eccc qui videtur in loco, n»n senliliir incessu.

crgo paulo ante dixisli? Ilomines non erant lilii ho-
Vis audire ipsuin Moyscn , ne milii quamvis nutrire
ininum? Ilomincs, iixpiil, cl jumenta salvos facies, Do-
cupienti iixpiieius infans taedium tacias? Visoe e»go
mine : filii autem hominum. Quid ergo ? filii hominum
audirc ip^uni Moysen? Certe [oquebalur et Deo os ad
sub legmine alarum tuarum sperabunt. IIoc non cuin
os. Cui crgo dicebat, nisi ipsi cuin quo loquebalur, Si
jtimcnlis. Quare crgo isli et illi homines? Annon
inveni graliam anle le ostcndc mihi tc ipsum (E.iotl.
etiam liomines filii hominiun? Profecto el homines ,

liominum. Unde igilur isla dislinclio, nisi quia cst

xxxiu , 11 , 15)? Loquitur oum ipso os ad os , sicut
filii

Ilomo non
quis loquitur ad aniicum suum el dicit ci , Si imcm
homo qui non cral filitis hominis ? filius
,

hominis, Adam homo : filius hominis, Cbrislus. Sicut 1

victoiimis Ms., cum crcscil.

in Adam omnes moriuntur, sic in Chrislo omncs vivifica-

- sic victorinus Hs. .\t i.ov., ct qua possumus, et quantwn
possumus.
3 in
1
cxemplari victorino <;t inrlori collcelkme. At in
lla in victorino Ms., Sijatn inde bibisti : attcndc, etc.
editis, (/uiapro ipsa pigniis dcilil. * Victorinus MS., ouomodo autcm cliarilalc aliqtad wni*,
* sie victoripus Ms. u edilij Quanquam miscrkors Dcus, qui cltaritiilcm non amas ''
9 viclorinus Ms., Ergo
Vimcn mullipltcem misericordiam, Jx. si amas, bcnc amas.
i
<
 , ,

m SEIkMO XXIV. 103

graliamaute tc , Oileade mihi te ipsum manifest-e. Quid crcdendo qnod ridere desiderai : tu vcro perfeeisti eam
videbat, ct quid sciebat
l
? Si non erai ipse, qtiomodo (1'snl. i.xvii , 10). Perfecla ergo h-. reditascjus cl lilii

ci (iicitur , Ostende milii tc ipsum ? Nod possumus di- cjus, vidcbimus eum sicuti cst.
ccre quod non eral ipse. Si non essel ipse, lioc ci di- CAPUT XVII. -^17. Vacifici /ili, Ihi. S,,| ,|,- liliis

ceret , Ostende milii Deum. Cum dieit ergo, Oslcnde quid dixit Dominiis? licali pacifici ,
qnoniam ipsi fmi
mihi lc ipsum , manifeslat quod ipsc eral ,
quem sibi Dci vocabuntur (Mallh. v, 9). Ergo de lam abditis
vnlebal ostendi. Loqucbatur et cum co os ad os, sicnt diflicilliinisquc qmesiionibus , si qnid minus inlclligi-
quis loquiiur ad aniicum suum. Vis crgo audirc? Si mus, pacifice rcquirainus. Aon iuflcttir alter pro altero
capis, Deus lloysi apparebat latens. Sienim non ap- adversus allerum (I Cur. iv, (i). iVain si xelum amarum
parercl, non cssel cum quo os ad os loquens dicercl habclis, ct contentiones in vobis sunt ; non esl ista su-
Oslende milii tcmctipsum. Si aulcm non lalcrel, non pienlia desursum dcscendcns ; scd lcrrcna , animalis ,

adliuc quxreret videre eumdem ipsum. Si crgo capis ,

diabutica (Jacobi ni , 14, 15). Filii ergo Dci siiinus; et
si intelligis, polest liic Deus simul apparcrc cl latcrc; agnoscimus quod cjus lilii siuniis, nec agnoscimur,
apparcre speeic, lalere nalura. nisi pacifici fucrimns. Nam uiide videamus Deuin non
CAPUT XV. — 15. Deus absquc sui mutalione appa- liabcbimus, si.conlcndendo in nobis ipsuin oculiiin
ruit ea specie qua voluit. IIoc si, nl potuisii, intellcxisli; exslinxcrimus.
vidc ne subinlret libi, quod Deus ut apparcat, in quara 18. Deus 7ioiuiisi a pacifuis vidcbitur. Atlen.de
vull spceiem naluram suam convcrlil. Incommutabi- quid dicat, cur limcns ct Ircmens loqnor '. Vacem
lis cst Deus, non tanlnm Paler, sed Pater ct Filius et sectamini cum omnibus , el saucliftculiunem , sine qua
Spirilus sanclus. ln principio erat Verbum . el Yerbum ncmo polerit videre Deum (llcbr. xu , li). Quomodo
cral apud Dcnm , ct Dcus erat Yerbum (Joan. i , 1 ). terrnil ainaiores? Non lerruit nisi amatores. Nnm-
Ipsum Verbum Deus incommutabilis est, sicut Deus quid dixil, Pacem seclamini cuin nmnibns, ct sancii-
apud quem csl Dcus. Nihil in ulla persona
2
cogiles ficalioncm, quam qui non habiieril, in igncm millelur.
delrimenli, nibil coinmutaiionis. Dcus enim paterlu- reterno igne cruciabitur, infatigabilibus torloribus da-
ininiim , apud qucm non cst commutatio , nec momcnli bitur? Et vcra suiil, cl Iktc non dixit.
oburvbralio (Jacobi ll, 17). Si crgo inconunutabilis CAPUT XVIII. — Amalorcm te voluit csse boni
est, inquis, quid est illa species, in qua ut voluil, cui non formidatorcm mali : el ex eo ipso quod desidcra-
voluit, apparuit, deambulando, sonando, vel se eliaia bas , inde te terruit. Deum videbis 2
: proplerca con-
ipsis carnalibus oculis exhibendo ? Quajris a me quid lcmnis, proplerea rixas, propterca lurbas movcs. Pa-
sit, unde faciat Dcus priesenliam sui ;
quasi jam ex- ccm seclamini cum omnibus , et sancli/iciitionem , sine
plicarc possim unde fecerit niunduin , nnde feecril qua nemo poterit vidcre Deum. Quam slulli essent duo
ccelum , tuide feccrit tenam undc , feceril te. Jam vi- volenlcs videre solem orilurum, si coniciiderenl intcr
dco , rcspondcs , De liino. Ecce te de limo : undc li- se, qua parle orituriis esset, ct quomodo videri pos-
iiium? Respondcs, De terra. Sed ,
pulo, non de illa set, elnata inter se controversia litigarenl, litigando
tcrra quam allcr feeit; sed de illa lerra quam fecit se csederent, cTdendo oculos suos cxsiingucrcni, ut
qui fccit coelum el lerram. Unde ergo et ipsa terra ?
illum ortum vidcre non posscnl? Ergo ut Denm vi-
Dixit, et (acta sunt (Psal. cxlviii, 5). Bene, optime dere possimus, fide corda niiiiidcmus, cliaritale sane-
respondcs , agnoscis : Dixit , et facta sunt : nibil plus mus pace firmcmus : quia hoc ipsum unde invicem
,

qucero. Sed quomodo cuiii (u dicis, Dixil , el facla diligimus jam ex illo cs( qucm vidcre desideraniiis.
, ,

sunl ; ego nihil plus quxro : sic nec lu plus qtucras ,

SEHMO XXIV '(a).
cum dico, Voluit, ctapparuit.
De versu 2 Psalmi i.xxxn, Deus, quis similis
CAPIT XVI. — 1G. Dcus a filiis videbitur sicuti esl.
libi (b) ?

1. Gralulatur fidelibus Dei zclo inccnsis conlra

Apparuil, siculcongiuum judicabal ; laluit, sicut erat.
idula. Gratias Domino Deo noslro, cl aluindanliam
\ crus affeclus non vidclur, non videluramor, no*i vide-
3
laudis illi Deo, qncin decct hymiuis in Sion. Cralias
tur dileclio. De illo pignore in id ;esluct , in qnod
illi, cui cordis ct oris devoiione cantavimus, Deus
resluabat et Moyscs.qui ci «jiicui vidcbat , dicebat,
quis similis tibi? quod ejus sanctam charitalem invi-
Ostcndc milii lemclipsum. Si boc ergo qiKcrimus, iilii
sceratam scntimns cordibus nostris : quod ipsum lan-
ipsius suiiius. Filii enim Dei snmus , et nondumappa-
quam Doiuinum limclis, lampiam Palrem diligilis.
ruil quid crimus. Scimus quia cum apparucrit , similcs
Cratias illi, qui desideratur anlcipiain videalur, et
ei erimus ,
quoniam vidcbimus cum sicuti cst (I Joan.
pru;sens scnlilur, el fulurus spcralur. Gralias illi, < n-
iu,2). Non sicul visus est ad ilicem Mambre, non sicul
jus timorem non cxcuiii amor, cujus amorem nnn
vistis esi Moysi, ut adbuc ei dicamus, Ostende nobis
impedit timor. Ipsum benedicimus, ipsum honora-
tctnelipsum : scd vidcbimus cum siculi cst. Quo nierilo?
nius, cl pro nobis el in nobis (c). Templum euini Det
Quia fiiu Dei sumiis. Fl boc non ex nosli is niciilis ,
sanclum cst, quod cslis vos (I C.or. in, I"). Jain vidcte
sed gralia illius niUericordia?. Pluviam enim volnnta-
riaai segregam , Dcns, kteredilali luw : ct infirmuta cst, 1
>ic \ icluriiius \Is. At I.ov., qnid linicns lOquatUT ipa*
slolus.
iidii de se \ riesumendo videre quod non videt, scd 00
' LOV., non lidcbis. tbest, non, a \ i- t< r libro.
1
vicloriiius Ms., nuid rutcbiil cl qitiil facichid? repertus nisi In * et aj ud sirm.
N,in
-
>ic iu \ ictorino ^is. \i ;i|iini i.i j\ ., \ihU in Hln persona (a) \lias, li c\ -innnirliaiiis.
3 \ictoiiniis \is., rcrus a[jcclns, nustcr amor , nostra di- \b) Bujus sermonis meniinitPossidius ln cap. 9 IndicuiL
(<•) Forte, pro vobisel iu vo!i>.
tfdio in illo vignore, in id ccstuel.
 ; ,,

1G3 S. AUGUSTINI EPISCOPI 164

quantiimillc vivat,.velquomod.> vivat. quando lapidcs Deus ? Nonne et pecoris, et piscis, ct volatilis, et an-
templi ejus sic vivunt. Cogitale, fraires, quid dicatis, geli, et coeli, et terrai, et siderum, et solis, et luncc ,

et cui dicats, Deus, quis sitnilis tibi? Lapides vivi etomnium supra infraque conditorum el temperato-
dicunt habilalori suo, Deus, quis similis tibi ? Occurrat rum, imorum atque summorum, unitatis vinculo con-
cordibus vcstris universa crealura ; lerra et quidquid in nexorum nonnc istorum omnitim arlifex Deus? Sed
;

lerra, mareetquidquidin mari, aeretquidquid inaere, hominem ad imaginem et similitudinem suam fecit
coelum et quidquid in coelo Ipse : dixit, et facta sunt ; ipse (Gen. i, 26, 27). Simililudo aliqua dicitur liomo, et
mandavit, etcreatasunl (Psal. cxlviii, 5). Ergo, Deus, quanta ad quantum? quid ad quem ? Iiomo ad Deum ?

quis similis tibi? dicat universum cor, dicat universa Quid est homo, nisi quod memor es ejus (Psal. vni
obediens lingua, dicat omnis devota conscientia, dicat 5)? Dicamusergo ad imaginem ct simililudinem facti

secura, Deus, quis similis tibi? IUi enim dicit, de quo ipsius, Dco nostro dicamus, Deus, quh similis tibi ?

non erubescit. Dignum eslhoc, decet hoclapidcsvivos. Addidit enim, Memento quia pulvis sumus (Psal. cn ,

2. Christianorum in Paganos pielas. Nam lapidos 14). Sic longe es a similitudine Dei. Homo lactns ad

mortui utinam sentiant in se misericordiain la- similitudinem Dei : sed ipsa similitudo sic dislat, ut

pidum vivorum. Morluos dico , non illos quibus eam comparari non deceot. Et lamen cor hominis, cor

fabricae istae consurgunt, nec in quibus fcrrum christiani, qui non polest diccrc, Homini deo ; libenlcr

artificum operatur, nec quos sculpsit homo, ut dii legit, Herculi deo. Titulus non loquitur, sed vel lcgi-

sint; imo sculpsit homo, ut vocentur et non sint lur, Herculi deo.De quo dictum est? Ipse dicai de
non ipsos dico morluos lapides : sed homines dico quo diclum. Utrumque mulum, ulrumque insensatum:
mortuos lapides \ quibus dii similcs sunt. Lapides vivi supra mendacium, infra figmentum. Titulus accusans

sunt, quos alloquitur aposlolus Petrus, et dicit Et : scriplorem, confundensadoratorem. Titulusnon com-

vos, fralres, tanquani lapides vivi coccdi ficamini templnm mendans kipidem deum, sed indicans hominem siul-

Dei sanctum (I Pelr. H, 5). Utinam ergo, fratres mei, lum. Titulus nomen dei imponens figmenlo, et nonien

sentiant lapides mortui misericordiam in se lapidum cultoris delens de libro vivcntium. Quam particulam

vivorum Quid enim satagimus? quid cordis noslri

!
scnsus in se senlil?

vel anguslia vel latitudine pcrcurrimus ? quid cura- 4. Quomodo pelitur ut ne taceat, neque milescat

mus, quid studeinus, nisi ut lapidem liberemus a la- Deus. Quia tamen potens est Deus de lapidibus istis

pide ? Lapides enim vivi oculos habent et vident, aures excitare filios Abndiam, atlendat ibi quod fecil in

hobent et audiunt, manus habent et operantur, pedes homine. Ipse Deus, cui diximus, Deus, quis similis

habentet ambulant eienim noverunt factorem suum.

:
tibi? attendat in homine ipso quod fecit, dcleat quod

At vero lapides mortui, sciunt lapides suos, deos at- ab ipso hominc factum est contra eum, qui hominem
lendunt,'adorant,etcognoscunlur(a) ; sacrificiuminfe- fecit. Perculiat et sanel, occidat et vivilicet. Cui cnim

runt, et sacrifieium ipsi diabolo fiunt. Quod ipsi, fra- dixit, Domine, quis similis tibi, ei consequenter adjun-

tres, si et oculos liaberent ad videndum, et aures ad xit, Ne laceas, neque milescas, Deus. Quid vero ? lu

audiendum, quanlum erat videre impleri Christi pro- islo cantico, fratrcs mei, ad iracundiam Dcum pro-

pheiias? Quanlum erat attendere veridicos codices, et vocavimus, cui diximus, Ne sileas, neque mitescas,

oracula, sed non fallacia? sed quare non vident? Dcus? Nempe aut ille qui misit, aut ille ipse qui vc-

quare non audiunl? Quia ct hic prophetia dicit, Simi- nit, el ait, Discite a me quia milis sum et humilis corde

lessinlillis Iwminesqui faciunt ea, et quiconfidunt in eis (Mallh. xi, 29). Milis et humilis corde Filius Dei

(Psal. cxiii, 8). Ergodcsperali et dcsperandi? Absit. Christus. Quid ergo? lllc dixit, Discite a me quia mi-

Et quid sperandum est de lapidibus mortuis?Quid pu- lis sum et humilis corde : el nos ei diximiis, Ne laceas,

lalis,nisiqtiodjam (b) scriptum tenemus, PotensestDeus neque mitescas, Deus? Sed respondeat nobis : homo,
de lapidibus islis suscitare filios Abrahce (Matth. iu, 9)? parmn est quia lu non a me discis ut sis mitis, etme
3. Deo vero nec liomo comparari debet, mullo minus vis docere ne sim mitis? Videle, fratrcs, iulcnditc
idolum Herculis, cujus tilulus refellilur. Itaque , adjuvate nos, ut excamus in ejus nomine (adjuvale
cliarissimi, quoniam nostis cui Deo diximus, Deus ,
nos pia intentione, casta oralione) ex his angusiiis.
quis similis tibi? de quo non erubcscimus , cujus Litigare vidcntiirdivina eloquia : contrarium putaimir

lilulum non in lapidc leginius, scd in corde ge- sonare, nisi adsit inlclleclus, et suscipiamus ab illo

stamus : cujus nomen et notum est omnibus, et ipso, cui diximus, Deus, quis similis tibi? quod et ipse

vivit in credenlibus, habitat in subditis, debellat su- dixit, lntellectum tibi dubo (Psal. xxxi, 8), suscipia-

pcrbos quoniam novimus

: cui diximus, Deus, quis si- iiius. Novimus hoc : Pacem meam do vobis (Joan. xiv,

milis tibi ? non nos moveant ad odium sui homines , 27). Dicil Chrisius, ut inler se pacem habeanl Cliri-

quos fecit Deus, sed moveat ad odium sui quidquid in stiani. Quomodo imilabunlur ? quomodo audient, si

bomine bcnc facto a Deo male fccil ipse homo. llomo ipsa divina eloquia pacem inter sc habere non possnnl?
nomen iinum est. IIujus crealurx' artificem quaero, Intcndile , videte quasi resonaniiam conlrariorum.

Dcus esl. Ntiniquidnam boniinis tanlummodo creator \cnite ad mc ; et, Dhcite a me. Quiil ? primo quis
oniissuin fuerat, sed
vocal? quem vocal? ad quid vocat? Audi quis vocat.
1
sic in victorino MS- At in editis
honunes dico mortuos lapittes. Confiteor libi, Pater, Domine caii ct temv, qum abscon-
(a) Forte, non cognoscunlur.
disti ha:c a sapientibus et vrudcntibus, ct rcciasti ett
(c) Forte, ctiam.
 ,,

ib5 SEUMO XXIV. 1G6

paivulis. Ila, Pater, quoniam sic placilum est coram tc. f.eniiliiim suporstiiio deleatur, Detis vuli, Peus jussit,
Omnic. milii tradita sunt a Patre meo. Ecce quis vocat. Deus praedixii, Dcus jaui iiuplere coopit, ct miiltis
Omnia milii Iradita sunt a Patre meo. Quia nemo co- jaiti terrarum locis etiam cx magna parfe complevit.
gnoscit Filium, nisi Pater ; el ncmo cognoscit Patrem , Si volunlas noslra ab hac civitate inoiperet, ut hic
nisi Filius, et cui voluerit Filius revelare (Matth. xi primitus abolcri superstitiones cl;emoniiin qusreretis
;

25-28). Iugens magniludo, etineflabilis alliludo. Om- fortasse aliquis arduus labor esset, non lamen despe-
nia tradita sunl milii, inqttit, a Patre meo. Solus agno- randus : nunc vcro si facla sunl ista cflicaciler ubi

sco, a solo agnoscor. Quid, nos remansimus ? non fieii coepcrunt, ct exempla non prcccesscrant; quanto

agnoscimiis ? Et ubi cst, Ciii voluerit Filius revclare ? efficacius in nomine Domini, in adjutorio dextcra;
5. Fidiliiun quorumdam zelus contra idola. Ani- ipsius hic quoque cffici posse credimus, quando jam
mus vester cl studium fidei, et flagranlia chari- pncccdentia pronuntianlur exempla l
? Utiquc hic
taiis, et abundantia zcli domus Dei, apparuit in clamasiis : Quomodo Roma, sic ct Carlhago (a). Si
\ocibus vcslris, quas satis claras vcslri cordis lesles in capite Gentium rcs praecessit, membra non sunt
liabuistis. Siniie ut appareat et paucorum fidclium seculura? Cogitate, fratres, advertitc in libris ipsis

Dei, per quos gtibernamini, sludium circa isiam vo- Genliiiin, audite ab eis, in quibus ipsius infclicitaiis

luntatem vcstram. Vos enim, fralrcs, popultis Dei reli(|iii;e remanserunt; vel audiendo, vel legend»,
estis, sicut ipsedixit, eloves pascuieejus (Psal. xciv, eorum el videle quia illi ct isti
cognoscitc lilteras :

7). Hahciis in nomine Dei pastores, scrvos pastoils diiRomani vocantur. Ergo isti dii vocanlur Romani.
et mcmbra pastoris. Multitudinis animus et volunias Et quando Cbristiani cogebantur, fremente impetu
ad quamque rem faciendam istis vocibus potcrit ap- Paganorum, ut eos adorarcnt, et recusantes, eorum
parere ' : paiiconim autcm cura pro vobis, non vo- Kevitiam usque ad effusionem sanguinis sustinebant;
cibus, sed rebus debel osiendi. Ilaque, fratres, quo- ea videbatur tola culpa martyrum, quorum funde-
niam jam quod ad vos pcrlinebat, impleslis acclanian- batur sanguis, quia deos Romanos adorare nolebant.
do ; sinite ut probelur vobis, utrum et quod ad nos quia cercmonias erga deos Romanos respuebanl, quia
pcrtinet, impleamus agendo. Probavimus vos probate ;
Romanis diis non supplicabant ; el totus impetus, lola
nos, si post istas voces tesles cordis et studii vestri invidia non fiebat, nisi de nomine deorum Romano-
nos in agendis qu.e agi oportet, segnes fuerimus. Absit rum. Si ergo dii Romani Romae defecerunt, hic quare
a nobis ul vos inveniamini probi, et nos reprobi. Sed remanserunt? Haec ergo, fratres, haec attendite, hacc

quoniam volunlas agcndi de iis qtiibus acclamastis dixi, hx»c inhibete. Dii Romani, dii Romani, dii Ro-
una est et vestra el nostra ; modus vero agendi par mani (b). Si ergo dii Romani Romae defecerunt, bic
esse non potest : puiamus, charissimi, ideo oporlere, quare remauserunl? Si ambulare possent, dicerent
ut voluntas accipiatur a vobis ; consilium implcndac quia huc inde fugcrunt. Sed non fugerunt : rcmanse-
voluntatis veslraj cxspectetur a nobis. Ut membra runt ibi, Romac. Qui aliquando dictus est deus Her-
Chrisii non discordent, impleant omnia quae in illius culcs, Romae jam non est. Hic autem eliam barba
corpore sunt, officia sua : faciat oculusin sublimi lo- deauraia esse voluit. Erravi plane, quia dixi, Essc
catus quod ad oculum perlinel ; auris, quod ad aurem voluit. Quid cnim vull inscnsalus lapis? lllc crgo
pertinet ; manus, quod ad manum : pes, quod ad pe- nihil voluil, nihil poluit. Sed qui deanrari eum volue-
dem ; ut non sint scissurae in corpore, sed idem rnnt, dc raso eriibuerunl. Suggeslio itaquc ncscio
ipsum ul pro se invicem sollicita sint membra (I Cor. quye novo judici obrepsil. Quid egit? Non egit utique
xu, 25). Gratulamur iiaque * ct congratulamur Cha- ut a ehrisiiano lapis honoraretur ; sed ut christianus
ritati vcslrac, quia sancio domino et collcg;c nostro illi superstitioni ad radendum misceretur : non incli-

cpiscopo vestro obcdistis in eoquod vobis mane locutus navit ad obsequendum ; scd movit ad vindicandum.
cst. Hoc sequimini, ab ista via non recedatis, ne ca- Fratres, pulo ignominiosius fuisse Herculi barbam
datis. Valde enim adjuvat Deus quod vultis, si quod radi, quam caput proccidi. Qtiod ergo posilum est
jusserit feceritis. Quid enim, coeperam, om-
ut diccre ciun crrorc illorum, ablalum est cum dedecore illo-

nis homo ? aut quse est vila hominum, qtiam, sicut rum. Dcus forlitudinis solet dici Herculcs : tola virlus
scriplum est, vapor ad modicum apparens (Jacobi iv , ejus in barba. Malo suo refulsit ;
quod non fulgebat
15)? Cogitateergo, fralres, fragilitatem vestram, hu- luce dominica, non a luce, sed a luco fulgebat.
mililatcm voslram, conditionem carnis, hujus sacculi 7. Deus irascendo milis. Sileant ergo , vidcant
1
volaticos transilus; ct videte quia lunc vobis bene Pithoeanus Ms., nuntianlur exempla. Commemoraixla:
hoc loco erant, si promulgatae jam antea fuissent, quas n<>-
eril, si toia spes vestra in illo sit, in quo solo polest
noritis contra idola leges dedit anno 3'J J. Babebatnr sermo (

firmiter collocari. Quomodo autem ibi erit spes no- forte anno proxime antecedenti.
(a) HincapparetCarthagioe habitnm esse huncsermonem,
stra, nisi obediamus pracceptis ejus?
ct episcopnm panlo ante intelligi Cartbaginensem, et jmli-
0. Cratulatur civibus, quod liomanos deos, Romw ccm infra proconsulem , cui suggestum a Christian)5 (uerat,
ut Hercnli fllndere Hcerel. Neque vero cartbagine «lunta-
dejectos, nolint stare Carthagine. Numquid diciiniis,
xat, scd aliis Africae l<xis, eoustai iu cultu Berculem luisse,
Nolilc quod vullis? Imo ctiam gralias agimiis id vos ut a| uii suffeclanos in prm incia Byzacena ui>i eum Bercu- :

lisstatuani comminuissenl cbiistiani^repenttnoin eiks lm| etu

elle quod Deus vull. L't enim omnis Paganoium ct
populi e;esi siiui sexaginta. Quamfiiroris immanitatem exa-
* Hic et infra textus, in ante editis mendosus corrigtlur gitans Auguslinus episiola2iS7 ( uunc 80) sfanul Hciculciu
cx Floro. deiiin, ut lioc loco, scile deridet. Sirmordi
* Codex v., Gratulantur itaque. (b) licbis, uli viilctur, acclainalio.
 ,
;;

407 S. AUGUSTINI EPISCOPl \(A

inodo, cui Dco lcganl fidelcs cl dicant, Deus, quis nalilcr sapiunt, cl talia pr:cmia quxrunt a Deo ,

iimilis tibi ? Ne sileas, nec miteseas, Deus. IIoc susce- ct propter illa Dcum colcrc volunt qu:c ibi pro-
peram, quomodo non mitescat, non cvcrlcndo liomi- missa sunt, audirc mcruit ab apostolo Paulo, quia
ncs, sed errores. Non mitcscit, ergo irascitur : si ad servitutem generat (Galat. iv, 24). Quare?Qnia

mitis est, ergo et miscrelur. Irasciiur et raiseretur : carnaliter intclligitur a Judaiis. Nam spirilualiter

irascitur ad pcrculicndum, miserelur ad sanandum; inlellecta, Evangclium est. Ergo in servilulem gcne-
irascitur ad niortificaiidum, miscrelur ad vivifican- rat.Quos?Qui propter bona terrena Deo serviunl.
dum. In uno homine facit liaec. Non quasi alios Quando illis adsunl, gralias agunl quando dcsunt, ;

mortificans, alios vivificans : scd in cisdcm ipsis et blasphemant. Qui enim proptcr ca Deo sei viunt, vero
irascilur, el milis est. Irascitur erroribus, imiescit cordc scrvire non possunt. Attendiint enim cos qui
corrcclis moribus. Ego percutiam, cl cgo sanabo : ego Deo nostro non scrviunt : vidcnt enim cos habcre
occidam, et ego vivere faciam(Deut. xxxm, 59). Unuin propler quod ipsi Dco serviunt; et dicunt in cordc
Saulum, postea Paulum, cl proslravit, et erexit : suo, Quid mihi prodcst quia Dco scrvio ? Numquid
proslravit iufidclem, crexit fidclcm; prostravit per- habeo tanliim, qiiantum ille ^ui quolidie blasphemat?
scculorem, crexit prycdicatorem. Si nou irascitur, Orat, et esurit ; blasphcmal, el ructat. Qui ad isla

undc Hcrculi barba rasa esl? Fecit enim hoc pcr attcndit, homo est ; hom"o cst dc Tcstamento Veteri.
iidclcs suos, pcr Christianos suos, pcr polcslales a Qui vero in Tcstamenlo Novo Deuni colit, novam
sc ordinatas et Chrisli jugo jam subdilas. Itaque, liajrcditalein debot sperare, non velcrem. Si novam
fratrcs, hoc libenti animo aecipite et in Domini ; ba:rcdilatem speras, lerram transi , calca verliccs
adjutorio caelera prosperius jam spcrate. monlium ; hoc cst, contenme fastigium supcrborum.

SEHMO XXV *
(o).
CAPUT III. Sursum cor. Sed quando conlcmpse-
ris et calcavcris, humilis eslo,ne de aliitudine cadas.
De versiculo 12 Psalmi xcm, Deatus homo quem lu
Audi, Sursum cor sed ad Dominum, non conlra Domi
:

erudicris, Domine, elc.

nnm. Omnes superbi sursum cor habenl, sed conlra
CAPUT PRIMUM. — 1. Evangelium lex Testa-
Dominum. Si autem vis lu vere sursum cor habere
vienli Novi. Legis velcris promissa spirilualiter intelli-
ad Doniinuin habe. Si enim ad Dominum habucris
genda. Cum canlarcmus Dco , diximus ei, Beatus
cor sursum, ipsc tenet cor luum, nc cadal i;i lerram.
homo qucm lu erudieris, Domine, et cx lcge lua docueris
5. Dies maligni ab inilio peccati. Beatus ergo vir,
eum. Ergo Dci Evangclium sonavit, Zacchaeus eleemo-
Bealus homo qnem tu erudieris, Domine. Ecce loquor ,
synas fecit. Discile. Quac melior enim lcx Dei, quam
ecce claino, ecce expono. Qui meaudiunt? Scio qui
sanclum Evangelium? Lex cnim Testamenti Novi ',
me audiunt : Bealus liomoquem tu erudieris, Domine ;
de quo prophcla cum lcgeretur, audistis : Ecce dics
cui Deus in corde loqnitur, et qnando cgo taceo , ipse
veniunt, dicit Dominus, el consummabo supcr domum
est beatus quem lu crudieris, Domine , el ex lcge tua
Jacob Testamentum novum : non secundum Testamcn-
docueris eum. Quidscquitur Huc usque cantavimus
? :

lum quod slutui palribus eorum, cum educerem eos de

Et exlege tua docucris eum. Ul miiiges eum a diebus
lerra /Egypti (Jercm. xxxi , 31 el 52). Tesiamenlum
malignis, doncc fodialur peccatori fovea. Ipse cst vir
ibi promissum, bic rcddilum promissum per Pro-
;
qui eruditur a Domino, ipsc est qui ex Icge Dei dis-
phetam, rcddilum pcr Domiiium Prophelarum. Tcsta-
cit a Doinino, qui iniligatur a diebus malignis, donec
mentum illud quod dicitur Velus, legite, et vidcte.
fodiatur pcccatori fovea. Audile quid sit. Maligni dies
Lex Dci data est eliam tunc, legilc, vcl audite quando
sunt. Numquid isthic, ex quo de Paradiso projecti
lcgilur, et videle qua) ibi promissa fuerint. Promissa
sumus, malignos dies agimus? Et niajores nostri
csl libi lerra terrae; terra fluens lacte ct mclle ; scd
planxcrunt dics suos, el avi eorum planxcriint dies
lamen tcrra. Vcrumlamcn si intclligamus spiiilua-
suos. Nullis hominibus dies placucrunl, quos vivcn-
lilcr (quando non illa lerra fluxit laclc ct mcllc),
do egeruut. Scd poslcris placenl dies majorum et :

alia est lerra quae fluet laclc et mcllc; lerra illa de

illis iterum illi dies placebant, quos ipsi non senlic
qua dicilur, Spes mea es tu, portio niea in lerra viven-
bant, et ideo placebant. Quod enim pnesfens est
tium (Psal. cxli, G). Ha;c cniin tcrra morientium cst.
acrcm habct sensum. Non dico propius adinovetiir
CAPUT II. — Lac ct mel quanilis? Gustale et
scd cor langit quolulie. Omni anno plerumque dici-
,

vidcle quam snavis est Dominus (Psal. xxxni, 9). Gralia

mus qtiando frigus scnlinuis Nunquam fccit lale ,

ejus siguilicala est nomiuc lactis cl mellis : dulcis cl

frigus Nunquam fccit tales aeslus. Sempcr facit
:

nutriloria cst. Haec autem gratia in YcicrcTcstamcnio

ipse qui facit Sed bcatus vir quem fu erudieris, Do-
1
.

ligurata, inNovo revelata.

mine : ut mitiges cum a diebus mnlignis, donec fodiatur
2. Legis velcris scnilus, cum Deus colitur propter
pcccaturi fovea.
terrena. Dcnique Lcx illa, proptcr eos 'iii car-
CAPUT IV. — 4. Maligni dies unde. Maligni dics.
1
i.diti,i.exenimpr.oesagiumcstTestamenli \ori. Atoptl- Numquid isti dies maligni stiul, quosagilat circulus
in.c tiolseGermancnsis Ms. non hahet, prcesagium est. ia solis? Faciunt malignos dies maligni bomincs : et sic
«liio iutelligas, Legem hic lestameuli Novi, Lvaagcliuiii
Ipsum appellari. est prope lottis mundus. Inter turbas malignorum
Umcum babuimus Ms. oxcnij lar gr. praeter ediliones geniit paucilas [rumenloruiD. Hevoccmus ad ipsos
ilim. par. el Lov.
(a) \li.is, dc Diversis 19. 1
Gcrmanensia Hs., ipse <vt qvi /", cit.
 ,:,

119 SERMO X\V. 170

jtistos. M.iligni Slint i!li, el faciunl malignes dies : Vcrbum Domini manct m a-tcrnum (Isai. xl, 6-8).
quid ip^i jnsii • nonne in diebus malignie suni ci Pax scqucnda qualis pra-cipitur.
7.
Prohibc ergo
apud se ipsos, praler quoil patiuntur inalignos hoini- Imguam tuam a rnalO, et labia t„a
ut „on loquai.t.ir
iu's , inter quos gcinunl ? El aptul sc ipsos, ini|iiam , dol„,„. Tu qui volobas viia..,, aut vis vitam et dies
quando sunt, attendant sc , dcscendant in se, bene bdoos, declinaa malo, el (ac bonum. Quwre pacem
,

se considerent ; invcniunt in se dics malignos. Hel- -luam optamus onmes etin istacarnis mortalitaie ct
lum nolunt, pacem volunt : ct quis non ? Et cum m ista carnis fragilitatc,
et in ista mendacissin.a
omnes bellum nolinl, ct omnes pacem velint, re.vo- vamtate. O.nnes pacem
qdarite. Qutcre paccm, et sc-
cat ad se oculos cl qui juste vivit, et belluni in sc in- q»ere eam (Psal. kXx.i,
, 15). Ubiest? Quosequor*
venil. Quaere a me quod bcllum. Bcatus liomo qucm Qua transiit? Qua trausiit, ut sequar ? Pcr te trans-
hi erudicris, Domine, et ex legetua docueris cum. Ecce nt, sed „o„ i„ te rcmansit.
Cui dico? Gcneri huma-
liomo quairit a ine, quod bellum in se patiatur justus; no : „o„ u.iiciiique vestrum, sedgc.eri humano. Pcr
doce illum cx lege tua, loqualur Apostolus : Caro genus humanum transiit ipsapax: ipsa
transeu.ite
concupiscil mtvcrsus spirilum et spiritus adversus carnem clamav.t cjecus in hestcrna lectione. Et quo iit ?
(Calat. v, 17). Et ubi projicio carncm,si sonetbel- Primo vide quaa sit pax, et vide
quoierit, ct seque-
lum si, quod Deus avertat, bostis irruat? Fugit homo, reeam. Qua^estpax? Apostolum
;
audi; de Christo
et secum traliit bcllum suum, quocumquc il. Non dicebat lpse est pax nostra, qui
, fecit utraque unum
dico, si malus est prorsus si bonus est, si juste vivil (Ephes. ii, 1.4). p ax ergo
:
est Cbristus. Quo iit? Cru-
invcnit in se quod Apostolus dicil, Caro concupiscit cdixusest, etsepultus,
resurrexit a mortuis , ascen-
advcrsus spiritum , ct spirilus adversus carnem. In isto dit m
coelum. Ecce quo iit pax.
bello quomodo sunt dies boni? CAPUT VII.— Sursum cor. QuomOdo cam scquor?
CAPUT V. — o. Dies maligni piis prosunt ad inve- Sursum cor. Audit quomodo sequaris.
Quotidie quideirt
nicndos dies bouos. Ergo maligni sunl dies : sed audisbreviter, quando tibi dicitur, Sursum cof; altius
mitigemur. Quid cst, Mitigemur? Judicio divino non indecogita, et sequeris. Tamen audi et latius, ul
irascamur. Dicamus illi : Bonum est mihi quoniam sequaris pacem veram , pacem luam pacem quse ,

humiliasti me, ut discam juslificalioncs luas (Psal. pro te pertulit bellum pacem quae cum pro te tole-
; ,

cxvm De paradiso elisisti de beatitudine pro-

, 71). , raret bclliim oravit pro hOslibus pacis
,
, et dixit peu-
jecisti in aerunma sum
: in gemitu sum gemitus , defls, Paler, ignosce
, illis ,
quia ncsciunt quid (aciunl
meus non est abscondilus a le. Sed bonum est milii (Luc. xxiii, 46). Bellum erat,
et pax dc liguo mana-
quoniam humiliasti me, ut discam juslificaliones. tuas. bat. Manabat , sed poslea quid
? Asccndit in ccelum
,

In diebus nialis disco quserere dies bonos. Qui sunt Quaere pacem. Et quomodo sequeris ? Audi Aposlo-
dies boni? INolitc illos niodo quaerere : mibicredite, lum : Si resurrexistis cum Christo, quce sursum
sunl
imo mecum credite , non invenielis. Transibunt dies qumite, ubi Christus est in dextera Dei sedens , quw
mali , ct venient boni : sed boni venient bonis, ma- sursum sunl sapite, non quce super lerram. ilortui
lis pcjores. enim eslis, el vita vestra abscondita esl cum Chrislo in
6. Dies boni qua condilione propoSili. Elenim et Deo : cum Christus apparuerit vila veslra, lunc et vos
ego inlerrogo vos , Quis est homo qui vull vilam ? Scio cum ipso appurebitis in gloria (Coloss.
in , 1-4)
omnium corda mihi respondent ,
Quis enim bomo qui CAPUT VIII. — Ecce dies boni , ipsos desidere-
non vult vitam ? Addo , El diligil videre dies bonos t mus propier hoc vivamus, propter hoc
:
orcmus,
Omnes respondelis, Quis esl qui non diligat videre propler hoc eleemosynas demus.
dies bonos? Beue rcspondelis; vultis vitam, vultis 8. Chrislus in paupere vesliendus et excipicndus.
dies bonos. Cerlc quando diccbam, Quis est homo qui Jam ecce Deo prbpllio
, , hieins est : dc pauperibus
vultvitam? omnis homo milii rcspondet , Ego. Quis cogitate, quomodo Chrislus vestiatur nudiis. Quando
est homo qui vult videre dies bonos ? Noime in silen- legebatur Evangelium numqiiid „on
, omnes bcaiifi-
lio quisque vesirum dicit , Ego ? Audi quod sequiiur cavimusZacchamm, quando eum Clnistus suspexit
Contine linguam luam a malo (Psal. xxxin, 13, 14). in arborc intenlum ut videret Iranseuntem? Naiu
Modo dic , Ego. Qu;Kris veniam : modo te inveniam. quando spcrarct i„ domo sua habitantem Quando
CAPUT VI. — Transierunt prxterila : fuerit lin- ei dixit ,
Descende Zacchcec ; hodie oportel me
?

indomo
gua tua maligna ,
fueris susurro ', fueris criminator tua manere (Luc. xix, audivi geinilns gratulalio-
5) ;

fueris calumniator, fueris malcdicus ; isia oinnia fue- nis vcslr;c. Quasi omnes i„ Zaccb;eo fuistis, cl Cl.ris-
ris. Transeant isla cum diebus malis : noli tu trans- lum excepistis; sic dixit oiiinium vcst. '.„„ fcor, bea-
ire cum diebus malis. Est cnim quo te tencas , ut hon t.im Zacchajimi ! Domi.ius inlravit j„ domum ipsius.
transeas. Kcshumana tanquani fluvius curril : mali- beatum ! Numquid nobis potcst iia coatingere ? Jani
gni dies lanquam fluvius currunt. Tene te ad lignuin , Chrislus i„ coelo esl. Recita , milii C!;.isle, Tcsla-
,

iie Iral.aris. Ecce fluvius currit. Omnis enim mentum Nov.m.

cflro : fac bcatum de lege lua. Kcciia , m
(enum, el omnis honor carnis, ut flos feni. Pracipila- sciastcnon fraudaii Cl.risii praesenlia. Audi judica-
tur, transil ,
(cnum aruit, flos decidil. Quo mc leneo? turum : Quando uni ex minimis mcis (ccistis mihi
,

1
tn veluslissimo Cermanensi codice, loco susurro, est su-
fccistis (Matth. xxv , 40). Eispectai unusquiaque ve-
turrio. sirum susciperc Cbristum Bedenlem i„ fu^lo : attett-
Sanct. august. V. (Six.)
 : :

S. AUGUSTINl EPISCOPl 172

17i

dite illum jacentem sub porlicu; altendite esurien- tiore inlellectu, et, quanlum existimo, uliliore, vidit

attendile egenum quosdam Spiritus sanctus dicenles vcl dicturos quod

tem , attendile frigus palienlem , ,

Deus fecerit cos homiries, justos aulcm ipsi se fa-

attendite peresrinum. Facite quod soletis ,
facitc

Crescit doctrina, crescant opera

ciant : praevidit eos, admonuit eos, et ab hacextol-
quod non soletis ».

exhibeic mcssem. Amen. lentia revocavit eos, dicens, lpse fecit nos, et non
bona. Laudalis scmentem ,

ipsinos. Quare enim addidil, Elnonipsi nos, cum

SERMO XXVI». sulliccrel dicere, Ipse fecit nos ? nisi quia illam faclu-

De verbis Psalmi xciv, Venite, adorcmus et proster- ram voluit admonere, ubi dicunt homincs, Ipsi 1'eci-

namur ei, fleamusantc Dominum qui nos fecil, etc. musnos; id est, ut justi cssemus, justos nos libera

Et de verbis Aposloli ad Galat. cap. 2 Nam si

pcr , volunlate fecimus : quando conditi sumus, liberum
Legem jusiilia, etc, el cap. 3, Si cnim data esset arbilrium accepimus ; ut ergo justi simus, libero id*

Lex quae possit viviflcare : et ad Rom. cap. 9, arbilrio agimus. Quid adhuc Deum invocamus, ut

lu quis es, elc, elcap. 11 altitudo! etc. justos nos faciat, quod habemus
bomo , in polestale, ut nos
Conlra heeresim Pelagianorum (b). ipsi justos faciamus? Audite, audile : et justos et in-

CAPUT PRIMUM. — 1. Uomoa Deo creatus ,

a justos, lpse fecit nos, et non ipsi nos. Creatus est pri-

Deo, cum ipsum rotjal , non deserilur. Psalmus quem mus homo in nalura sine culpa, in natura sine vitio

cantavimus Deo, et nos invicem exhorlali sumus, ut creatus est rectus, non se fecit rectum. Quid se autem

adoremus cum, et prostemamur illi, et fleamus unte Do- ipse fecerit, notum est : cadens a manu figuli fraclus

admonet quaerere aliquanto di- est. Regebat enim eum ipse qui fecerat, voluit dese-
minum qui nos fecit,
velit quod ait, 0«« nos fecit. Quod rere a quo factuserat; permisil Deus, tanquam dicens,
ligentius, quid sibi
Descrat me, et inveniat
enim bomo a Dco crealus est, nullus dubitat homo,
se, et miseria sua probet quia

enim, quia ita legimus, nihil potest sine me.

nisi qui ingralus est. Novimus

clita credidimus, quod fecit Deus hominem, inter CAPUT III. — 3. Liberum arbitrium sine Deo

niulta qnae fecit, ad imaginem suam {Cen. 1,26, 27). quid valcal. IIoc modo ergo ostendere volnit Deus

Hicc hominis est prima condilio, haee esl humana homini quid valeat liberum arbilrium sine Dco. O
lamen hoc nos pro malum liberum arbilrium sine Deo Experli sumus
prima creatura. Non arbilror, !

commoncrc Spiritum sanclum in hoc quid valeat sinc Deo. Idco miseri facli sumus, quia
magno voluissc
Dco quid valeat experti sumus. Experti ergo tan-
psalmo, quod ait, Fleamus ante Dominum qni nos fecit sine

:dio enim loco dicit, Ipse fecil nos, et non ipsi nos dem aliquando noverimus , et venite , adoremus enm ,

Undc quidem, ut dixi, christianus el proslernamur ei. Venite adoremus , et prosternamur

(Psal. xcix, 3).

nemo quia non sobim Dcus crcavit primum illi, el [leamus coram Domino qui tios fecit : ut perdilos
dubilal :

quoomnes homines, sed Deus hodicque nos per nos , reficiat nos qui fecit nos. Ecce bonus
lioinincm, ex
qui ail cuidam sancto factus est homo, et per liberum arbitrium factus est
creat singulos homines; ilie

formarcm in ulcro, novi te (Jercm. malus homo : bonum hominem

quando facturus est
suo, Priusquam te

crgo creavil liominem sinc homine, niodo malus homo per liberum arbitrium deserens Deum?
i, 5). Prius
Servare se non poluit bonus bonum et facturus est
creat hominem ex homine. Tamen sivehominemsine ,

nos, et se malus bonum? Cum esset bonus, non se servavil

bomine. sivc hominem ex homine, Ipse fecit
non ipsi nos. Ad istuin ilaque primum verborum
islo- bonum et cum sit malus dicit, Facio me bonum?
;

Quid malus, qui peristi bonus,

rum et facilem sensum, sed lamen verum, adoremus
facis nisi reficial te qui

fratres, et prosternamur ci, ei ploremus

ante Do- pcrmanet bonus?
eum,
non 4. Homincs quod sumus , Deo auctore sumus. Gra-
Non enim fecit, et deseril
minum qui nos fecil. :

tia creationis. Electio Dci. — lpse ergo fecit nos et

enimcuravitfacere, ct non curat cusiodire. Ploremus
,

non Nos auletn populus ejus et oves pascuce

ipsi tios.
inle Dominum, qui nos fecil : quia non ploravimus
anle-
xcw, 6, 7). Ecce fecit nos homines po-
ejus (Psal.
quando nos fecit, cl tamen fecit. Qui ergo fecit
pulum suum, qui nos fecit. Non enim creati homines
quam rogaretur, deserit cum rogatur? Tanquam ergo
jam populus ejus eramus. Videte , fratres mei , et de
bomo utrum exaudiretur orans, admonuit
•lubitarcl
ipsius Psahni vcrbis attcndite, undc dixerit, Ipse
eum Scriplura, cum dicit, Ploremus ante Dominum non ipsi nos. Hinc dixit, Fecitnos,
fecil nos, et et
no$ fedt. Utiquc cxaudit quos fecit : ulique non
jui
non ipsi nos, ut simus poputus ejus et oves pascuai
polest non curare quos fecit.
Nam
CAPUT II. —
2. Pelagianorum error , se a Deo \ejus. lpse fccit tios.

omnes
et Pagani nascuntur, et
adversarii Ecclesioe ejus
omnes impii , , ut
(uclos Iwmines, a se autem justos. Veruintamen al-
nascerentur, ipse fecit eos. Non enim alius Deus
'
Germanensis Ms. : Facite qui solelis, facite qui non so- creavit eos. Qui de Paganis nascunlur, ab ipso facli
ietis.
'
sermones 26 et 27 emendavimus ad tres bn., ad quatuor sunt, ab ipso crcati sunt; ct non sunt populus ejus
cl. et ad a. cst. cb. I. fs. g. lr. m. pr. rm. vd. Am. F.r. Par. \x>\.
ncc oves pasciue ejus.
ln veteri
est, Habitus in
codiec Romano cst. scnnoni
basilicd Theododam.
liuic 20 pnelixum
CAPUT IV. — Communis est omnibus nalura, non
(d)Alias, dc vciiiis Apostoli 11. gratia. Natura non pulelur gralia : sed el si putetur
\b) cilalur a tloro au uom. 4 et 9. Habitus fuit dic pro-
gralia, ideo putelur gralia, quia el ipsa gralis concessa
xime scqucnli |iost scrmonem 156, de verbis Apostoli, an-
uo il", aut |.aulo post, eo lere temiiore quo SCnptUS liber est. Non enim hoino qui non crat proineruit ut essei.
.le Gialia chiisti.
 ,
;

473 SERMO XXVI. 17 i

Si promernit, jam crat . scd DOndum ciai. Ergo qui bum. Ipsemundus non crat, quando Dcus erat Vcrbum.
proinereretur, nou eral ; et tainen factus est : nec ut Omnia pcr ipsum facta sunt, ct mundus per ipsum fa-
pecora faclus est, nec ul arbor factus cst, necut saxuin ctus csl. Ergo tunc quando nos fccit, ut homines csse-

factus est; sed faclus esl ad iinagincm Crealoris. Hoc mus, nondum crat homo. Magis istam gratiam com- '

beneficium quis dedit? Deus qui erat, et ex celerno mendat Aposlolus Chrislianis, ubi dicit, Unus enim
erat. Cui dedil? ilomini qui nondum erat. Dcdit qui Deus, et unus mediator Dei el hominum. Non ait , Chri-
crat, accepit qui non cral. Qnis aulein hoc faccre po- slus Jesus; nc tu pularcs secundum Verbum dictum ;

tuit, nisi qui vocat ea qme non sunl, lanquam ea quae sed addidit, homo : Mcdiator Dei cl hominum, homo

sunt (Ilom. iv, 17)? De quo dicil Aposlolus, Qui 7ios Chrislus Jesns (ITim. n 5). Quid cst medialor? Per
,

eleyit anle mundi conslilulionem (Ephes. i, -4). Eleyit qucui conjungeremur, pcr qucm rcconciliarcmur :

ante mundi conslitulionem : in nuindo isto facli sumus, quia peccatis propriis scparati jacebamus , in niorle

nec nnmdus erat quando elccti sumus. Incffabilia eramus, prorsus pericramus. Non crat Christus homo,
mirabilia, fralres mei! Quis boc cxplicare suffcceril? quando creatus est homo : ne periret homo, ille

quis saliem quod explicet , cogilare? Eligunlur qui factus est homo 2
.

non sunt : nec errat qni eligit , nec vane eligil. Eligit CAPUT VII. — 8. Pelagiana hceresis exoriens hor-
lamcn, et liabet electos ,
quos crealurus cst eligen- retur, et gratiam Dei admittere se simulat. Ila^c

dos : habcl autem apud se ipsum , non in natura sua, vobis contra novcllam lucrcsim, quae lentat assur-
sed in procscientia sua. gcre , scepe dispulare cogimur : quia vos firmos
5. Fideles si sumus, Dci gratia sumus. Ergo volumus esse in bono, intcgros aulem a malo. Hacc
nolite extolli : homincs suinus ; Ipse fecit nos. Et enim est disputatio eorum , quando primo exoriri
fideles sumus ; si tamen sumus ,
quando ista con- coeperunt, et contra gratiam disputare, mullum tri-

tra gratiam disputamus : sed ecce fideles sumus biicntes non libertati hominis , scd infirmilati ; et ja-
ctiam fideles, etiam justos, quia justus ex fide vivit centem miserum homincm idco extollentes, ne manu
(Iiom. i, 17), lpse fccit nos , et non ipsi nos. Quaero sibi desuper porrecta valeat surgcre. Dispulantes ergo
qtiid nos fecerit? Dicturus es, Homines. Non inde conlra gratiam pro libero arbitrio , feccrunt auribus
Psalmus loquebatur, illud scimus , illud notum est, piis et catholicis offensionem. Cceperunt horreri, coe-
illud patet : nec magna, ut hoc noverimus, doclrina pcrunl ut ccrta pernicies devilari, coepit de illis dici
indigemus, quia homines ipse nos fecit. quod contra gratiam disputarent et invenerunt ad re- :

CAPUT V. — Sed unde loquebatur, vide : Ipse vclandam istam invidiam lale commentum. Non in- ,

fecitnos, et non quodipsi nos. Quid nos lecit, nisi quit, contra gratiam Dei disputo. Unde probas? Eo
sumus? Quid autcm sumus? Nos autem. Ecce quid ipso, inquit, non contra gratiam Dci disputo, quod
sumus. Quid ? Populus ejus et oves pascuce ejus. Ipse liberum arbitrium defendo. Videte acumcn, sed vi-
nos fecit populum suum, ipse nos fecit oves pascuae treum. Quasi lucet vanitate, sed frangitur verilatc.
suae. Qui misit jugulandam ovem innoxiam , fecit Atlendite quam sit quasi acute excogitatum quod di-
oves de lupis. Haec est gralia. Excepta illa communi cere voluerunt. Hoc ipso, inquit, quia libcrum arbi-
gralia natura , qua homines facli sumus , nec digni trium hominis defendo, et dico quia liberum arbi-
fuimus, quia non fuimus : excepta illa gralia, h;ec est trium sufficiens est ut justus sim 3 non sinc gratia ,

major gratia qua facti sumus populus ejus et oves Dci dico. Erectce sunt aures piorum : jam qui isla
pascuce ejus, per Jesum Chrislum Dominum nostrum. audit, incipit gratulari. Deo gralias. Non sine Dei
6. Gratia. Scd dicit aliquis : Per Jesum Clu istum gratia defendit libcrum arbilriuin. Est enim liberuni
facli sumus, ul cliam homincs csscmus. Ila vero, per arbitrium, sed nihil valet sine Dei gralia. Si ergo
Jesum NamPagani, non
Clirisiiim facti sunt etPagani. liberum arbitrium non sine Dei gratia dcfendunt,
ul essent Pagani sed ul essenl homines, per Jesum
, quid mali dicunl? Expone crgo nobis, o doclor, quam
Christum facti sunt. Quis esl enim Jcsus Christus, dicas graliam.Cum dico, inquit, liberum hominis ar-
nisi in principio eral Vcrbitm , el Yerbum eral apud bilrium; vide quia hominis dico. Quid deinde? Ho-
Deum, et Deus erat Verbum? IIoc erat in principio mincm quis creavit? Deus. Quis ei liberum arbitrium
apud Deum. Omnia per ipsum facta sunt (Joan. i, 1-3). dcdil? Deus. Si ergo hominem Deus creavit, cl ho-
III
i ergodcbent et Pagani quod homincs creati sunt; mini Deus liherum donavil arbitrium ;
quidquid potcs*
et lanto magis puniendi, quia dimiserunt eum a quo honio de libero arbitrio, cujus graliae debetur, nisi
facii sunt, et colucrunl qu;c ijisi fecerunt. ejus qui eum condidit cum libero arbitrio? Et hoc
CAPUT VI. — 7. Gralia Chrisli medialoris. Medialor. quasi acute ab ipsis diclum.
Excepla ergo illa gratia, qua
humana condita est CATUT VIII. — 9. Cratia Christi prancr naturam el

natura (hacc enim Christianis Paganisque communis legem necessuria admilli debet. Lex ad qnid dala.
esi), hacc est major gratia, non quod per Verbum ho- Videle lamen, fralres mei, quomodo illam gencralein
mines crcati sumus, sed quod per Verbum carnem
factum lideles facti sumus. Unus cnim Deus, el unus 1
Sic Mss. Fxlili voro, magnam.
1
FxJili Par. et l.ov., quahdo rrcatus cst homo sed postca ,
mediator Dei ct hominum homo Chrisliis Jesus in , fuctns est homo, ne pertret homo UU qui factut rst homo. lii<;
onncipio erat Vcrhum. Nondum cral homo Christus nos Am, Er. et meliorisnota manuscriplu inhaereorat.
3 Plnrcs
mss., libno arbitrio sufficietu est utjuttutnt
Jcsus, ct Vcrbum crat apud Dcum, cl Dcus erat Ver- Consfntit Er.| cxccplo quodlialx-t, sim.
 :, , ,

175 S. AUGCSTIM EPISCOPl itp,

qua Crealns esi homo, qua homi- in me peccatum dicite (Joan. viu 4G) ? Quis non est
gratiam pradicenl
, ,
,

nes sumus : et utique et cmn impiis homines sumus, ligatus, nisi qui dixit, Ecce vcnil princeps mundi, el m
cum Hanc impiis chrisliani sumus. crgo gra- me nihil inveniet ? Quare me octidat , nihil inveniet ' :
sed non
volumus praedicent, quia mors peccalo juste debelur *. Quare ergo morc-
liam qua cbristiani sumus, ipsain
qua Ul sciant, inquit, omnes quia voluniatem Patris
ipsam voluinus agnoscanl; ipsam volumus , de
ris?

dicit Aposlo'.us, Non irritam (acio graliam Dei. Nam mei facio (Id. xiv, 50, 51). Ipse solvit, qui ligatus non
iuslilia; crgo Christus gratis morluus esl esl : ipse a morluis liberat, qui est in mortuis liber.
si ver Le;em
(Gaial. II, 21). Videle untle dixit Aposlolus. De Loge CAPUT X. — 11. Legis dalce insufficientia ; gratia

Lcgem juslilia ; ergo Clirislus gralis mor- necessitas in Elisceo figurata. Sed ipse misit cl Le-
dixil : Si per
Quia ergo ex Lege non crat juslilia ideo gem 3
. Per servum suum Legem ,
per se ipsum gra
tuus esl. ,

qui tiam. Attende Elisaeum in niagno altoquc myslerio,

morluns est Christus, ut per fidcm justiiicentur,
tlata cssel lanquam prophelam, agendo pnenunliantein, non so-
cx Lcge non juslificabanlur. Si enim, inquit,
lum loquendo. Morluus crat filius hospitac ipsius.
Lex quce possit vivificare, omnino ex Lege essel juslilia
Quid significabat mortuuspuer, Adam? Nuntia-
quod eliam hestcrno die commemoravimus [Serm.
nisi
4
ut tum est sancto PropheUe, gerenti in pro|;helia ly-
1 50) sed conclusit Scriplura omnia sub peccato
:
,

promissio, non prx-diclio qui promisit pum Domini nostri Jesu Chrisli : misit per ser.um
promissio ;
:

ul promissio, inquil, cx fide Jesu Ckristi da-

baculum suum , el ait illi, Vade, vade, pone super
ipse facit :

puer um mortuum. Pcrrexil ille, lanquam servus obe-

retur credentibus. Ecce qualcs nos invenit gralia Sal-
diens. Sciebat Propheta quitl fecerat. Posuit baculum
valoris , quos nec Lex sanos facere poluit. Quare
au-
supra mortuum, non surrexit. Si enim data essel Lex
tem dabatur Lex, si sufliciebat natura? Et tamen nec
data quce possilvivificare, omninocx Lege e.ssel juslitia. Non
Lex sufficere poluit, iia infirma eral ipsa nalura :

ergo potuit Lcx vivificare. Venit ipse grandis ad par-

ost Lex , sed non quaj posset vivificarc. Quare ergo
vultiin, salvalor ad morluum salvandiini, vivus ad :

data esl Lex ? Lex , inquit Apostolus, pravaricalionis

prcevaricalionis venit ipse. Et quid fecil? Juvenilia membra contraxit,
gratia dala est(Galat. m, 21, 22, 19) :

lanquam se ipsum exinanitns, ut formam servi acci-

gratia posita est, ut le faceret praevaricatorem. Quare,
peret (Philipp. n, 7). Juvenilia ergo membra con-
ui me faceret prairaricatorem ? Quia noverat Deus su-
qui traxit, parvum se parvo coaptavit, utefficeret corpns
perbiam luam : noverat quia diccbas ,
si sit
humilitatis nostraj conforme corpori gloriae suae (Id.
doceal ! o si sit qui mihi ostcndat ! Ecce Lex dicit
Iil , 21). llaque in isto typo Christi propheticc ex-
libi, Non concupisccs. Cognovisli Legem dicentem
presso suscilatus est mortuus (IV Reg. iv, 18-57),
Non concupisces. Surrexit concupiscenlia quam non ,
lanquam jtistilicatus est impius.
noveras ineral enirn, sed nesciebatur : ccepisli conari
;

vincere quod inerat, et apparuit quod latebat. Super-

CAPUT XI. — 12. Gralia Christianorum. Isla gralia
prscdicetur, islaest graliaChristianonim pcr hoinincni
be, pcr Lcgem facttis es prajvaricator : agnosce
» gra-
Mediatorem, per passum et resuscilatum, t|ui ascendit
nam, ct csto laudator.
in ccelum, etcaplivavit caplivitatem , et dedil dona bo-
CAPUT IX.— 10. Manichccorum luvresis deveterisLe- minibus. lsla, inqtiam, gralia pradicelur, conlra
gis flwcforc.Sed Legcm, inquis, quisdcdit?Quiasuntbo-
istam graliam ab ingralis non disputelur. Baculus pro-
Legem ab aliotla-
inines vani, et pejus impii, qui dicunt
phclicus morluo non suffecit : ipsa mortua nalura suf-
lam, graliam vero per Dominuni noslrum Jesum Chri-
ficerel? Et istam qua condili sumus, quanquam boc
slum quasi Legem malam, quasi Legem perversam,
;
nomine appellalam minime legerimus, lamen quia
graliam vero rectam : et volunt ita discernere duo Tes-
gratis data est,gratiam faleamur. Sed ostendanuis
iamenia,iitVeiusTestamcniumdicai)tesseanescioquo
vobis majorem esse istam ,
qua christiani sumus : al-
principc lenebrarum; Novum autcm Testamenlum a Do- mero-
tcnditc. Anlcquam conditi cssemus, nihil boni
inino DeoPalrc Domini nostri Jesu Clirisli. Ipsum Apo- 5
bamur; et ideo gralia, qua condili sumus , cun
slolum Pauluin autli. Si proptcrea pulas Legem dalam
boni nihil merereinur. Si ergo magna est gratia
ab alio, non a Deo, quia per illam faelus cs pravarica- boni iiicrcbainur; quanla gratia csl
quando nihil
lor; autli ipsum Aposiolum Legis laudatorem. Itaque,
quando lanlum mali merebamur? Qui nonduin eral,
iixjnil, Lex quidem sancla, el mandatum sanctum : adde,
bene non mercbatur pcccator et male merebatur. Non-
;

et /us/um; adhucadde,et bonum. Quod ergo bonumcst,\\\-

dum eratqui factusest,nonduinerat; sed nec ollende-
quit, mi/tt fuclum esl mors? Absit:sed peccalum utappa-
rat. Nondiini crat, cl faclusest : ofTendit, et salvus est.
reol peccalam(Rom. vii,7,12«tl3).Erateiiimpeccaium, 6
Qui nondum crat, nihil sperabat; factus est :

•*eil lalebalpeccatiim.Quandolatcbal pcccatuni?Quaii-

do te adversarium ivondum patiebatur. Coepisticonari, 1
Editi : Qtiare nihil invcniet ? oniisso, ms occidal, iiuod
et apparuil qui lencbat. Quando sequebaris, catenani iids c\ nianusoipiis adjecimus.
4
qusosisti refugium, etapparuitvincu- sic Mss. At eaiU,tusla debetur.
noii senliebas :
3 Hic apud etgratiam
i.ov. additur, quod al» mss. et ab
;

fum ; vjluisti ingerc , et COSpisli trahi. Quia ergo i.r. abest.

qui non cst *
i,i vss., nuntiiitus est
ccepisli tralii , subveniat tibi ligalus.
« sic Kr. el plerique Mss. \t Lov.« aratiam qva cmditx
Quis non est. ligalus, nisi tpii dixit, Si invcnislis sumns accepimus. Fossatensis ms., grafram muorem exnx
mits ijiui coiuliti sumus.
1
" Editi, fiictns lnpsiis cst. tbest, tapsut, a aaauscrtfUs
Pleriqu* nss. : Superbe, icyis factus cs vftevaricaior.
 ,
: ,

177 SEItMO XXVII. 178

lapsus aulein danmalioneni exspeclabal, el libciatus est imniulntio, ipso subvenil. Apml ipicm non ost, »,.

cst. Ilxc est gratia pei lesiun Chiistiun Dominum monwnti obmubralio (Jacobi i , 17) : nam lu in lcno-

noslrum. Ipse focll nos, et anlequam essemua onmino biis noctis ln;e jaces. Ab illn orgo omnia : nomo illi

ipse fecit nos; el factos et lapsos ipse et juslos fecit prior aliquid dedit, nemo exignt ddiilum. Gratiasalvi
nos, el non ipsi nos. facti estis pcr fidem, et Itoc nott cx vobis, sed Dei donum
CAPUT XII. — Si qua igitur in Chrislo nova crea- est (Ephes. u, 8).
lura, lapsa ost votus, facla esl nova. CAPUT XIV. — 15. fiihil nobis arrogandum. Sed
15. Massa pcrdidonis , unde elccli stnnus. Electio cx movct me, inquis. quod illo pcril, illc baplizatur :

perdilionis massa invcsligabilis. 1'na orat massa per- movel me , movet tanquam bominem. Si vcrum vis
ditiunis ex Adain, cui nonnisi supplicium debebalur :
audire, el me movct quia homo sum. Sed si et lu
facta sunt vasa indc in honorein ex eadem massa. homo , et ego homo ambo audiamus diccntem
; ,

Habetetum potestalem figulus luti, cx eadem ntassa. homo! Ulique si idco movemur, quia homincs sunius,
Qua massa? Certe jam perierat, certe jam illi massa ipsamnaturam humanam inlirmam ac debilem Apo-
damnatio dobebatur. Gratulare, quia lu evasisli
just.i slolus alloquilur, dicons : liomo, tu quis es qui re-
mortom quippc dobitam evasisti, et vitam non dc- spondcas Dco? Ntqnquid dicil figmentum ei qui scfinxit,

bitain rcporisti. llabel poteslalem figulus luti , ex Gur me sic fecisli (Rom. ix, 20) ? Si possct Ioqui pecus,

eudem massa facere aliud quidem vas in Iwnorem, el diccre Deo Quare istum hominem fccisli , et mo
,

aliud in contumeliam. Sed dicis, Me quare fecit pccudem ? nonne juste succenscres et dicercs, pe-
in bonorem, ot alium in contumeliain? Quid respon- cus, tu quises qui respondcas Deo? Et tu bomo cs, scd

surus sum ? Auditurus es Angustinum, qui non audisti ad Deum pecus es : elulinamsis pecusejuset ovis pa-
Aposlolum diccntem, Iwmo, lu quis es qui respon- scu;eejus ! Agnosce benefieia pastoris, ct non scqueris
deas Dco (Rom. ix , 21, 20) Duo parvuli nali sunt
? : lupos erroris. Lupi eramus : Fuimus el nosnatura filii

si debitum qureras, ambo tenent massam perdilionis 1

. irx, sicut et cceteri (Ephes. n, 5) : sed morlua cst ovis,
Sed cur materalium portat ad graliam, alium malcr et fecitnosoves. EcceAgnus Dei,eccequitotlitpeccalum,
dormiens suffocal? Dicturus cs mihi quid ille meruit non hujus aut illius , sed inundi (Joan. i, 29). Nihil
qui portatur ad gratiam,quid ille meruitqucm maler ergo nobis, fratres mei, ex eo quod aliquid sumus, si

dormiendo suffocat? Ambo nihil boni meruerunt : sed lamen iu ejus fide aliquid sumus ,
quantumcumquc
habel figulus luti polcstatem , ex eadem massa fucere siimus, nihil nobis arrogemus; ne etquod accepimus
altud vas in honorem, aliud in contumeliam. Disputare perdamus sed in eo quod acccpimus , ilii gloriam
:

vis mecum? Imo mirare mecum, et exclama mecum, demus, ipsum honoremus, semina sua ipse compluat.
aililudo divitiurum! Ambo expavescamus anibo , Quid haberet lerra nostra, nisi ipse seminasset? Scd
clainenius, altiludo diviliarum! Ambo in pavorccon- dat et pluviam, non deseril quod seminavit. Dominus
coidemus, ne inenore percamus. altitudo divitiarum dabit suavitatem, et lerra noslra dabit fruclum suum
sapienliw et scienlix Dei! quaminscrutabilia sunl judicia (Psal. lxxxiv, 15). Conversi ad Dominum, etc.

?jus, el investigabiks viwejus ! Scrulare inscrulabilia, fac SERMO XXVII * (a).

impossibilia, corrumpe incorruplibilia, vidcinvisibilia. De lilulo el prioribus vcrsiculis Psalmi xcv : el de

CAPUT XIII. — 14. Gralia cxcludil omne merilum verbis Apostoli ad Rom. ix, Misorcbor cui miscrlns
piaccdens. — lnscrulubilia sunt judicia ejus , audisli, fnero, elc. Gonlra Pelagianos (b).
sufficial libi : el invesligabiles vue ejus. Quis enim co- CAPUT PRIMUM. — 1. Domus Dei, quce nunc
gnovil sensum Domini? aut quis consiliarius ejus fuit? wdificatur. Quomodo janna inlroducil in domimi
uul quis prior dedit illi, el relribuelur ei? Quis prior sic litulus Psalmi introducit in intclloclum. Pr:c-
dodit, cum tolum gratis acccpil? Quis prior dedit illi notalur cnim sic Quando domus wdificubalur
: posi
el relribuetur ci? Si Dominus retribuere vcllet, nibil captivitatem. Quaeris qu;c domus, indicat libi jani
nisi ptenam debitam relribuissct. Nihil dedcrunt, ut Psalmus Domino canlicum novum ; canlale
: Gantate
cis lelribuerelur. Pro nibilo salvos faciet illos (Psal. Domino, omnis terra. Eccc qune domus. Quando om-
iv, 8). Quis prior dedil illi, quasi suorum gralia me- nis lcrra cantat canticum novum, domus Doi est. Can-
litorum? Quis prior deditilli, quis prsevenit graliani, lando icdificalur, credendo fundatur, sperando erigi-
qua; graiis dalur? Si aliquid merilorum anlevenit gra- lur, diligcndo pcrficitur. Modo ergo a,'dilicalur : sed
tiam, jam non gratis datur, sed ex dcbilo roddilur. Si in fine s;eculi dedicatur. Concurrantergo lapidcs vivi

autem gratis non datur, gratia quare vocatur? Quis ad canticum novuin, concurranl ct coaplcnliir in stru-

o rgo prior dedit illi , cl retribuetur ei? Quoniam ex cliiram lempli Dci : agnoscant Salvatorcm , rccipianl
ipso, et per ipsum, et in ipso sunl omnia (Rom. \\ , 33, habilatorcm.
7)\>). Qurc ulique, nisi omnia bona quro ab illo acce- 2. Caplivilas , de qua pcr Gliristum libeiumur
piinus, ct accepimus ut boni simus 2
? Omnc cnim da- Dicttim csl qu;e domus : diccndum cst posl quam
tum oplimum, el omnc donum pcrfectum dcsursum est ,
captivitatem. Va hoc libl indicat Psalmus; soipiorc
descendens a Palre luminum, apud quem non esl immu- paulultim : Canlale Domino canticum novuin ; cantate

tatio. Nam tu in pejtis mutatus cs : apud quem noti '

castlgatus est ad omnes codices scriptoset oxcuvis ([ui
i:i sennooe modo pracedentl desigaantur.
• In Flori colloclione, ambos tcnct rnassa pcrditi<»ii\ (</) ,\lias, de vernis Apostoii 20.
1
Fossalcnsis ms., etquoa accepimw ut bbmsimtu. (/») (".iiatur in Flori collectionc ad Rom, iv ei Qdat. n.
 : ,, ,,

r<) S. AUGUSTINI EPISCOPI m

Domino, omnis terra. Cantate Dontino , benedicite no- ego indignor, quia non novi juslitiam Dei ? Si homo
men ejus, bene nuntiate ae die in diem salutare ejus. sum, non indigner : excedam liomincm , si possum,
Annuntiate inler yentes mirabilia ejus , in omnibus po- et fontem attingam. Sed et si attigero , homini non

pulis gloriam ejus. Quoniam omnes dii gentium dwmo- dicam : excedat et ipse, et attingat mecum. Et quis

nia. Ecce sub quorum captivitale lalebat

domus. est, inquis, homo hominem excedat?Ergo non
qui

CAPUT II. —
Ex prima enim transgressione pri- quibusdam exprobrat Apostolus ct dicit Cum enim , ,

natum cum Ego Pauli

mi hominis universum genus humanum
,
dicitis, , ego Apollo , nonne hominet estis

obligatione peccali , victor diabolus possidebat. Si (I Cor. ni, 4)? Quid eos facere volebat, quibus ex-

enim non teneremur, Redemptore non

sub captivitate
probrabat quod homines erant? Homo es , ad Adam
venit ad pertines. Perlinead Filium hoiniuis.
indigeremus. Venit ad captivos non captus :

captivos rcdimendos nihil in se captivitatis,

hocest, CAPUT IV. — 5. Quomodo hic omnia nota facla

iniquitatis liabens, sedcarne mortali

pretium nostrum sunl Apostolis. Et forte dicit tibi : Jam non dicam
Si eiiim carnem mortalem non haberet, unde vos servos , sed amicos ; quoniam quoe audivi a Patre
portans.
Ule meo, nota vobis feci(Joan. xv, 15). Sed discipulis hoc
inVerbo sanguis.quem pro captivis funderet?
qui ad capliviiaiem noslram venit cum hoc non debemus
simili- dixit, illis Apostolis, illis dixit :
autcm
tudine carnis peccati {Rom. vm, 3), non cum carne conlristari, quia nondum lales sumus. Et tamen ctiam
enim erat illa carnis peccati ipsis quomodo hoc dixit Omnia quw audivi a Patre
peccati venit. Similitudo
,

sed similis carnis peccati vera caro sed meo , nota vobis feci? Puto quia in spe dixil hoc , no»-
vera caro , ; ,

non peccati caro. Hle ergo qui ita venit , quis erat? dum in re : puto quod faclurus erat, non quod jam

Bene nuntiate de die in diem. Ecce quis erat. De die in

fecerat. Et unde probatur , cum ille dicat, Nota vobis

diem erat, Deus de Deo erat lumen de lumine erat ,

feci; non dicat, Nota vobis faciam? Quia dicuntur
Yerbum caro faclum est ut habilaret in nobis quacdam in Scripturis de prceterito, quae inlelligantur
sed ,

(Joan. latens majestas, apparens infirmitas, ut de fuluro. Quomodo dicuntur de prseterilo , cum in-
i, 14) ;

moriatur inGrmitas, et teneatur majestas. telligantur de futuro ? Foderunt, inquit , manus meas
In Deo qui cujus vult miseretur, nulla iniquitas. et pedes , dinumeraverunt omnia ossamea (Psal. xxi,
3.
mundus sub captivitale tcnebalur, 17 et 18). Nondum factum erat, et tanquam factum an-
Si ergo universus
Miserebor cui misertus fuero et mi- nunliabatur quod fulurum erat. Salvos nos fecit per
bene dictum est, ,

sericordiam prwstabo cui misertus fuero. Si enim lotus

lavacrum regenerationis (Tit. m, 5). Alio autem loco

mundus sub caplivitate, totus mundus in peccato, to- ipse dicit : Spe salvi facli sumus : spes autem quw vi-

mundus justissime supplicio deslinatus , sed ex detur, non est spes. Spe salvi facli sumus , nonnisi de
tus
parte per misericordiam liberalus ,
quis dicat Deo, praeterito dicimus : el quoniam spe salvi facti sumus,

Quare damnas mundum? Quomodo accusalur judex nondum re, adhuc fulurum est quod speramus. Nam
Deus, quando damnatur mundus reus?
Reus es si : jam videmus et tenemus sed nonduni res, sed spes. :

quid debeas consideres pcena vocatur nec cum a tc ,

;
Quod enim videt quis, inquit, quid sperat? Si autetn
dcbitum exigitur, exactor juste reprehenditur.
Re- quod non videmus speramus ,
per patientiam exspecta-

prehcndatur exactor, si indebitum exigit cum vero : mus (Rom. vni, 24, 25). Et tamen salvi facii sumus

debitum exigit, quis reprehendat exactorem, quamvis ettamcn adhuc salutem speramus et exspectamus,

exspectet donatorem ? nondum tenemus. Sic et Dominus discipulis ait,

CAPUT III. — Cui vult miseretur, et quem vult Omnia quw audivi a Palre meo, nota vobis feci. Si hoc
Quid adlmc conqueritur? jam factum erat, quare alio loco dicil illis Adhuc
obdural. Dicis itaque mihi
:
:

homo, lu quis es qui multa habco vobis dicere sed non poleslis illa portare
nam voluntati ejus quis resislil? ;

rcspondeas Deo ? Quis sit ille , atlende : quis sis tu modo (Joan. xvi, 12) ? Certe, Omnia quw audivi a Pa-

attende. Ille Deus est, lu homo. Sed justiiiara libi lo- tremco,nola vobis feci : sed cum dicil, Non potestis

justilia; siccatus est?Si illa portare modo, et dicit, Habeo vobis dicere; differt
qui videris lu,et fons ille

juslumloqueris,undetibi? Aut injustum loqueris, et non aufert. Propter certam ergo spcm , quia sine du-
facluruin, apud illum
debcs tacere aut justum loqueris, et non habes
nisi bio sciebat id se fuisse tan-
:

dc fonte justitioc : fons autcm jusliliae quis est, nisi quam faclum conipulabaiur : et ideo dicebal, Nota

Deus? Primum ergo fundamenlum fidei pone : Num- vobis feci.

quid iniquitas apud Deum (Rom. ix, 14-20)?

Latere le CAPUT V. — 6. jEquitas Dei cujtts xutt misereniis

scquilaspotesl, csse ibi iniquilas non potest. credalur nunc , doncc postea videatur. Signum crucis.

4. Cur Deus cujus vult miscretur , capcre homo Quamdiu crgo sumus in corpore ,
peregrimnnur a Do-

non potest. Exspeclas a me forlasse ut dicam tibi mino : per fidem enim ambuiamus , et non per spe-

qnare cui vull miscretur, et qucm vull obdurat? Exspe- ciem (

11 Cor. v, G et 7). Quantum nobis daiur , fidem

clas a me, homo? Si et tu homo ct cgo homo, ambo tencamus, el de justilia Dei iioii dultitemus. Iniqui-

audiamus ' , homo, tu quis es qui respondeas Dco ? laiem apud illum e^se omnino non credamua , ne in

Melior est enim lidelis ignorantia , quam

temeiaria maguam vonigincm impielalis veniamns. Et cnm
seicntia.Dcus raihi dicit , pcr Apostolum Christus perfecla fulo lenuerimus , nullam apud eum ent
loquilur, homo ,lu quisesqui respondcas Deo ?El iniquilatem; et si illam modo non videmus . id o>t,

scquitalem quae est apud ipsum fmiatur \ia, et

»
mss. pleriqud et rlorus, audivimus. f
 ,,

181 SERMO XXVIII *82

veniamus ad patriam ; non potest viden lempore CAPUT VII. Quid enim dixerat antc , ut.adex-
lidei , videbilur tempore speciei. Nunc enlm per clamationem hanc veniret? Rem dixerat, ubi si non
lidem ambulamus, tunc per speciem. Quid est, per credatur Deo, quia non est iniqaitas apud Deum
l
speciem ? Speciosus forma prtv fiiiis liominum (Psal. iniqua judicabitur . Gentibus dicebat , fidelibus tli-

xliv, 3). Quia in principio erat Verbum , et Verbum cebat dc Judxis : Sicut vos t iuquit , non credidisti»
eral apud Deum , ct Vcus crat Verbum (Joan. i, 1). Dco, nunc autem misericordium consecuti estis illo-
Qui diligil me, inquit , mandata mea custodit>; el qui rum incredulitate : sic el hi non crediderunt in te-
diligit me, diliijelur a Patre meo , et cgo diligam eum. stram misericordiam , ut et ipsi misericordiam conse-
El quid illi dal/is? El ostendam me ipsum Mi (Id. xiv, quantur. Conclusit enim omnes Dcus in incrcdulitale ,

21). Hxc erit species ,

quando faciel quod dixil , Et ul onmium misereatur. ( Rom. xi , 30 , etc. ) Hinc
ostendam me ipsnm illi. Ibi xquilalem Dei videbis, postea Paulus dixit. Et qux ista ratio est xquitatis
ibi sine codite in Vcrbo leges. Ergo cum vidcrimus ct justitix Dei , concludcre omnes in incredulitatc.
eum siculi est, jam Iransiet peregrinatio nostra : ut omnium misereatur? Quxris tu rationem , ego
poslea vcro gaudebimus gaudio Angelorum. Hxc expavesco alliludineni. altiludo diviliarum sapien-
l
enim via ,
qi;id est ? Fides est . Proptcr fidem tice et scicntice Dei ! Tu ratiocinare, ego mirer ; tu
tuam factus est deformis Cbrislus , manel autem dispula, ego credam ; altitudinem video, ad profun-
speciosus Cliristus. Speciosus forma prce filiis honii- dum non pervenio. altiludo diviliarum sapientice
num videbilur post percgrinalionem. ct scienlia; Dei ! quam inscrulubilia sunt judicia ejus,

CAPUT VI. — Modo autem fidc qualis videlur ? et invesligabiles vice ejus ! Forlc expositurus est * ?

3
Et vidimus cim , et non liabebat speciem ncque dcco- Quis enim cognovit scnsum Domini ? aut quis consi-
rem : scd vultus ejus abjectus , et dcformis positio liarius ejus fuit ? aut quis prior dedit illi , et retri-

ejus , boc cs'. virlus ejus : despectus et deformis posi- buelur ci ? Quoniam ex ipso , et per ipsum , et in
3
tio ejus , hono in plaga positus , el tcient fcrre infv- ipso sunt omnia; ipsi gloria in saicula swculorum
Deformitas Cbristi format. (Id. 33-36). Requievit, quia invenit 4
milutes (Isai. un, 2, 5). te admiralionem :

llle enim si deformis esse noluisset, tu formam nemo quxrat a me occultorum ralionem. Ille dicit

quam perdidiai non rccepisses. Pcndcbat ergo in Inscrulabilia sunt judicia ejus; et lu scrutari venisli?

cruce deformis : sed deformitas illius pulcbritudo Illc dicit , lnvesligabilcs sunt via? ejus ; et tu invcsti-
nostra erat. ln bac crgo vita deformem Christum gare venisti ? Si inscnitabilia scrulari venisti , et
tencamus. Quid est , deformem Chrislum? Absil mihi investigabilia investigare venisti; crede, jam peristi 8 .
gloriari , nisi incruce Domini nostri Jesu Cliristi, per Tale cst velle scrulari inscrutabilia et invcsligabilia
qucm milti mwidus crucifixus est , et ego mundo invcstigare, quale est velle invisibilia viderc et in-
(Calat. vi. 14). IIxc est deformitas Christi. Nuin- effabilia fari. Ergo xdificetur domus : cum pervene-
quid dixi me aliquid scire in vobis, nisi viam? HaJC rit ad dedicationem, tunc forlasse inveniet istorum
est via , credcre in crucifixum. Hujus deformitatis occultorum apcrlissimam ralionem.
signum in fronlc portamus : dc isla deformilale
SERMO XXVIII *
(a).
Cbristi non crubescumis. Hanc viam teneamus, ct
De versicuto 5 Psalmi civ, Lxtetur cor quxrcntium
ad speciem perveniemus. Cum pervcnerimus ad
Dominum (/').
speciem , xquilatem Dei videbimus : ct jam non
erit ibi dicere Quare huic subvcnit, et buic non ?
\. Latandum corde in Deo. Ex omnibus divi-
,

quare iste adductus est t gubernatione Dei, ut bapli- nis eloquiis hinc polius adjuvanic Domino disscra-

zarelur; illc autem cumbcne catechumenus vixerit, mus , quod ullimum audivimus : Lcelelur cor quce-

subila ruina mortuus cst, et ad Baptismum non rcnlium Dominum. Opporiime namque etiam venlri-
pervenit? ille aulcm cuii, scelerate vixerit, cum hus jejuni sumus. Lxtabitur cor nostruni, si men-
luxuriosus, cum moechus, uim scenicus, cum vena- tibus esuriamus. Cum aliqua suavia apponunlur in

tor, xgrotavit , baptizalus esi, discessit peccatuin cpulis nostris, lxlanlur fauces quxrenlium cibum 6
:
,

in co convictum est, peccaium in co delctum esl? cum varie colorala hlandeque dcpicla apponunlur

Quxre mcrita ; non invenics, nisi poenam : quxre 1

Sic Mss. Edili vero, iniquitas judicabitur.
graliam; altitudo diviliarum'. Pctrus negat , lalro 3
sic Mss. At cditi, expositurus es ?

credit , allitudo diviliarum !

3
Plerique \iss., mentem Doniiui.
k Mss., ncquievil, quia invcnil, quia invenil admtrutio-
7. Judicia Dei in mgstcrio gralie, non ratione scrn~ nem.
tunda, sed admiratione prosequenla. Hoc nos putas crede, nam pcristi.
\m. Fr. et Mss. :

8 sic Iegendum ex
auctoritate codicis cst. [opportunc
perscrutari posse ,
quod Apostolis beatus cxpavit? namqne ctiam ventribus jcjttnaniits. I wlabitnr cor nustrnm,
Et cum tantam profunditatcm ct iliiiiidincm inspi- ti niciilibiis csuriumiis. .lcjuui siimits, cinn aliqua sunvia ap-
ponuntur in cpulis nostris, Iwlnntur faucrs qucerenthm <i-
ciens conlremiscerct , cxclamavit, C alliludo diviliu- bttin.]

rum tapientice et scienlia: Dei! '

sennonfs 28 exemplum aiitnl pnrius absoluta \im nostra
bac editione accepimus; ex Romano oodioe est, ctijns auctori-
tate loca plurima raaenaavimus.
* Am. F.r. et mss. iitvc enim in via. Quid
: \sf via? Fidesest.
* Aputl lm. deeiaitt isllncc verlia, iu a"iis edilis t-l in (a) Alias, 7 editorum cx Cartbuslae MSS.
ramuicriptis reperta, Iwc cst virtu» ejtu letpectut ct dc- : (b) Mttric sermonem notat Possidlus in tndiculo, ca;>. 9,
fonmtposkioejut. QDoram loco Ploras, hic cst vulttu ejut bisverbis: • Per jejunium QuinqnagesimaB de rerau i^wilmi
e.spectus ct deformit potitto c/us. uv, Itrtctur cor,* clc.
 ; ;

S. AUCUSTINl EPISCOPI 184

132
Uctantur oculi quoerentium alt- aequalis cst omnibus. Nullus in ea limilcs figit , im-
aspcctlbus noslris
luminosum : laetantur aures quaerentium plelur pauperis inopia, vacat divilis avarilia. Num-
quid videre
gra- quid cnim qui plus habet plus videt, aul prolato
cantum : laetaujr olfactus quacrentium odorcm ,

Lmlelur cor quarcnlium Dominum.

auro pra;occupal pauperem, et emil sibi quod videat,
tum. Ergo ,

Jieus cordi lux et odor el cibus. Cibus men- ut ille non habcat? Si ergo talis cibus est oculis
2.

tis reficiens nec deficiens. Procui dubio singula, nostris, quid est ipse Deus mentibus noslris ?
singulos 4. Sonus el intelleclus vocis ad plures sine partitione
quae cxhibentur diversis sensibus nostris,
sensus delectant. Neque enim vcl sonus deleclat perveniJ.Etauriumquidamcibussonusest.elipsequalis

vcl color auditum. Cordi autem

nostro esl? Dehisenimsensibuscorporis 1
memisinlclligibilia
aspectum ,

ct lux cst et vox est ct odor est et conjiciamus. Ecce loquorCharitati vestne adsunt au-
Dominus , ' , , :

eibus est : et idco omnia csl, quia nihil horum esl res, adsunt mcntes. Duo quaedam nominavi, aurcs et

et ideo nihil cst horum, quia horum omnium crealor mcntcs ; ct in eo qtiod loquor, duoquaedam sunt sonus
dicimus ln lumine et intellectus simul ferunlur, simul aJ aurem per-
est. Est lumen cordi nostro, cui
: :

luo vidcbimus lumen (Psal. xxxv, 10).

Esl sonus veniunt ; sonus remanet in aure, iniclleclus descendit

eordi nostro cui dicjmus : Andiiui meo dabis exsulta- in cordec Sed de sono ipso prius advertamus quanto
tionem et Iwtitiam (Psal. l, 40). Esl odor cordi nostro, excellcntius intcllectum amare debemus. Sonus est
n,
de quo dicilur : Clirisli bonus odor sumus (11 Cor. quasi corpus, intellectus estquasi animus.Sed sonus

15). Si autem cibum qiueritis, quia jejunalis : Beati mox ut aerem percusserit, auremque teiigerit, trans-

qui esuriunt el siliunt jusliliam (Matth.

v, 6). De ipso it, nec revocalur, nec adhuc sonat. Iu enim sibi

autem Domino Jesu Christo dictum est quia factus syllabac praeeundo et sequendo succedunt, ul secunda
nobis juslitia et sapientia (1 Cor. i, 30). Ecce non sonct, nisi prima transierit. Verumtamen sic
esl

epulae praeparatae sunl : justilia Christus est ,

nus- quomodo quoddam transitorium magnum habet mi-
2
quam deest, non a eoquis praeparalur nobis , nec de raculum. Ecce enim si vobis esuricntibuspanemappo-

transmarinis partibus velut poma pcregrina a nego- nerem, non pervenirct ad singulos ; toium dividere-

lialoribus apporlatur
3
: cibus est quem senlit omnis tis vobis quod posuissem, et quanlo pkres essetis *,

qui sanas fauces habct , interioris hominis cibus est. lanlo minus haberelis. Modo autem scmionem profe-
Se ipsum cpmmendans ail : Ego sum panis vivus ,
qui ro, verba inier vosel syllabas non diviiitis, nec seca-
de ccelo descendi (Joan. vi, 51). Cibus est qui reficit, tis sermonem meum, ut alius tollat :slam partem,
nec deficit : cibus est qui insumitur, et non consumi- alius illam, et sic niinulalim et partiailalim ad sin-
lur : cibus cst qui esurientes satiat, et inlegcr manet. gtilos quosque quod dico perveniat : sed tolum audit
Cum hinc ad mensas vestras disccsserilis, nihil tale unus , totum audiunt dno, totum audtunt plures, et

manducabitis. Quia ergo ad islas epulas convenislis, quotquot venerint totum audiunt ; et omnibus sufli-

bene comedite : sed cum abieritis, bene digerite. cit, et singulis inlegrum est : precparaiur ad audien-

Bene enim inanducat ct male digerit, qui audit ver- dum auris lua, nec cam fraudat vicina auris alicna.

bum Dei et non facit non cnim : dticil ulilem succum, Si hoc fit de verbo sonante, quid tft dc Verbo omni-

sed crudum ructat indigeslione fasiidium. potenle ? Quomodo enim vox sla noslra auribus

5. Lux oculorum cibus plures absque sui mi- ,

omniuin atidienliuin singulis toU'eslcl apud singulos
nutione pascil. Ncc mircmini quod corda noslra tota cst; ncc lot sunt meae voccs quot vestrae aures,

sic epulanlur, ut et ipsa rcficianlur, ct non minuant sed una vox mullas aurcs inplet, non divisa, sed

unde reficiantur. Corporalibus oculis noslris Dcus omnibtislota : siccogilaie Veioum Dei tolum incoelis,

lalcm cibum dcdil. Nam lux isla cibus csl oculorum ;

lolum in tcrris, totuin in Angiilis, loltini aptid Palrem,
hac lumina nostra pascuntur, et si quis diulitts in tolum aptid Virginem, totuiii in acternitate, lolum in

lenebris fucrit, lanquam jejunando dcficiunt. Pcr- carnc, lotumad inferos,cun visilaret, lotum in para-

diderunt cnim liomincs oculos scdendo in tencbris, diso, quo latronem Iranslilit. Haec dixi de sono.

nec aliquid irruit oculis , nec quispiam percussil, 5. De intellcclu. Qtiid, si de inlclleclu aliquid di-

nec humor alienus influxit, ncc pulvis, nec fumus : cam ? qttanlo minus esl quam Verbuin Dei?Ecce
producitur honio posl tcncbras, ct non videt qtiod cnimsonum profero; scd cum protulero, jam non re-
3
videbat oculi cjus fame morlui suut cibr.m suum,
: ; voco , sed si volo atulii, allerinn sonttin profcro, et

lioc cst, luccm non sumcndo dcfeccrunt.

Vidclc crgo cum ipsc transicril, profe^O allerum, aut silentium

qtiod proposui, qtialis sit cibUs oculorum noslrorum.

conseqtielur : inlellcrtum vero el piofcro ad lc, el

Ista Itix videlur ab omnibus, pascil omnitim oculos lcnco aptul mc ; et iivenis tptod audisti, et non pcr-
relicilur, cl lux integra perse- do quod quam vera sinl, cl Uvtctur cor k
dixi. Vidctt
e^ aspcclus videntis
vcrat. Siduo vidcanl, lanla pennanel si phnes vi- ;
quarrcntium Domimm. Doniinus enini ipsa princi|ta-
deant, cadcm permanet dives vidcat, pauper videat, :

1
l.oiiilur in codiio cst., scnsibilibus corporcis.
* sic legendum ex auctoritate codicis cst. [el tux cst, ct *sic legendum '\ auctoriute codiciscst. [totum dicuk-
odtrr est.] rctis vobis, tanto niiius haberetis.]
3 sic
» sic legendum cx auctoritatc coilicis cst. [nusquum deest, legendumex auctoritate codids cst. [cccc emn so~
nec dc transmaraus partibus, etc.] numnon revoco, cd si volo uitdiri.]
3 sic logenduiu cx auclorilate codicis cst. [appor- * Legitur in cKUcecst : ridete qttm verba satf, ia-ictu-
iantur. l
cor, elc
«8S SEHMO XXIX. iso
lis veriias est. Intellecius ergo inanens in corde mco CAPUT II. —2. Confcssio duplex, (nudaiitis M /></ -

niigr.it :»il tuum, nec cJescrit uicuni. Verumtamen eum nitentis. Confessio aut laudantis est, aut peenilen-
intelleclus inest conli meo, et volo ul insit etiam cor- lis. Sunt enim parum erudili, qui cumaudicrint con-
iii luo, quaTO qua ad te transcal quasi veliieulum so- fessionemin Scripturis, tanquam nisi peccatorum esse
num ; elassumo sonum.et quasi iinponoinlelleeluin ', non possit, continuo tundunt pectora ; vclul jam mo-
et profero, el produco, ct docco et non amitto. Si po- neantur confiteri peccata. Sed ut noverit
Charitas
meusde voce mca, non po-
tuillioc faccre intelleclus vestra, non ad sola peccata pertinerc
confcssionem,
luit Verbuni Dei dc camc sua * ? Ecce enim Yerbum aiidiamus illum, de quo dubitare non possumus
quod
Dei Dcus apud Deum, sapienlia Dei manens incom- niillum omnino babebat peccatum, cxclamanlein et
iiiiitabililer apud Palrem, 01 proecderet ad nos, car- dicentem, Confiteor tibi, Paler, Dvmine cceli el lerrw.
nem quasi soinun qiijesivit, eique se inseruit, et ad Qtiis hoc dixil? Qui peccalum non fecit, nec inventus
nos processii, et a Patre non recessit. Intelligite, sa- est dolus in ore ejus ( I Pelr. u, 22 ) : qui solus vcris-
pile boc quod audislis, quantum sit et quale cogilate, sime diccre pottiit , Ecce venit princcps mundi, et in me
et de Deo majora sentite. Vincit ille oinnem lucem, niltil inveniet(Joan. xiv, 50 ). Et tamen confitelur.
vineit omncin sonuni, vincitoinnem intcllectum. De- Sedconfcssoriste, laudator non peccalor. Deni- est,

siderandus est, et ad eum charitalc inbiandum est, ut que audi quid confiteatur, audi laudes et laus ipsa :

Iwtetur cor quwrenlitun Dominum. salus est nostra. Quid enimconfiteturDeo Palri Filius
sine peccato ? Confiteor tibi, inquit, Paler, Domine coe-
SERMO XXIX' (o).
li et terrce, quia abscondisti hoec u sapienlibus el pruden-
De versu \ Psalmi cxvn, Confitcmini Domino, quo-
tibus, el revelasli ea parvulis (Matth. xi, 25 ). Istam
niain bonus est.
laudem commendavit Patris 1
,
quia abscondil luec a
Uubitus Carlltagine, in basilica Restituta, die Penleco- sapientibus et prudeniibus, id est, superbis et arro-
3 ganlibtis et revelavit ea panvulis, id est, infirmis et
stes in Vigiliis . ;

bumilibus.
CAPUT PRIMUM.— 1. Bonus a se solus Deus,
a quo cactcra bona. Admoniti sumus, ct Spiritu Dci
CAPUT III. — 5. Confessio peccatorum ad salulem

pra^ceptum est nobis, ut confileamur Domino

neccssaria. Sed quod verum est, est etiam salubris
: etca
confessiopeccatorum. Unde audivimus in Psalmo qui
eausa dicta cst confilendi Domino, quoniam bonus
primo lectus cst, Pone, Domine, custodiam ori meo, ct
est. Breviter dicitur, quod profundissime cogitatur.
ostium conlinentia; circum labia mea, ut non declines cor
Confitemini, inquit, Domino. El tanquam qua:rercmiis,
metim in verba maligna, ad excusandum excusatianes in
Quare? responsum cst, Quoniam bonus est. Quid plus
qvneris, aut si aliud quajris, quain bonum peccatis (Psal. cxi,, 3 ct i). Rogat Deum, ut custodiam
? Tanla vis
det ori suo et cujus rei cuslodiam exponit et dicit.
estboni, ut bonum quaerant cl mali.Sedalia qti;e di-
:

cuntur bona, ab aliquo bono babent ut Sunl cnim homines qtti valde abundanl; qui cuni
sint bona :

cceperint accusari, currunt sc excusare. Excusare au-

si aulem qucerimus omnia bona a quo babcnt ut sint
bona recolamus quod dictum cst
tem est causas quscrere, et causaliones innectere,
; , Et fecit Deus
omnia, ecce bona valde
quare ad se non videalur pertincre peccalum. Alius
el ( Ccn. I, 31 ). Nullum igilur
essct bonum, nisi facttim csscta bono. Et a qtiali bo-
dicit, Diabolus mihi fecit : alius dicit, Eoriuna mibi
no?Quodniillus fecit. Nulhim ergo bomiin esset, ni-
fceit : alius, Fato compulsus sum : nenio ad se. Cum
abonofactum vis cssc cxcusator tutis, triumphat dc le accusator
si essct, quod factum nonest. Donttm
ccelum, sed factum bonum ttuts. Vis ergo facere quod doleat et gemat accusator
: boni Angeli, scd facti
boni : bona sidcra, sol ct luna, alternalio noclis et
tuus, id esl diabolus ? Fac quod audisli, fac quod di-

diei, temporuin vices, voluinina srjcculorum, cursus dicisti ; et dic Deo luo, Ego dixi, Domine, misercre

annorum, gerinina herbarum mei ; sana animam mcam, quoniam pcccavi tibi ( Psal.
et arborum, natune ani-
malium, omnia creatura laudatrix bomo
cl inter haic
x,l, 5 ). Ego, inquil, cgo dixi : non diabolus, non for-
;

omnia bona, sedfacta bona; ela Deobona, non a se. tuna, non fatum. Ego dixi : non meexeuso, scd accti-

Qui feeit lurc, super omnia esl bonus quia nullus So. Ego dixi, Domine, miscrcrc mci ; sana animam
:

eum fccit bonus, sed a sc ipso bonus mcam. Undc enim a'grolal? Quoniam pcccavi tibi.
est. Nec lamcn
sibi soli, scdct nobis bonus 4. Ulraque confcssio, laudis et pcccati, dcbita Dco.
cst. Confitemini ergo Do-
mino, quoniam bonus Confitcmiui crgo Domino, quonium boims est. Si lau-
cst.
darc vis, quid seeuiitis laudas, quam boniiin? Si lau-
1
legcnfJum ex auclorilate codicis cst. [qttccro qua ad
Sic
dare vis, si confessionem laudis haberc vis, quid se-
te Iranseai quasi vehiculum sonum ; assumpto quasi
sono ci
impono intcltcrlum.] curius laudas, qiiam boniiin? Si neccata lua eonfileri
* sic legendum cx anctoritate codicis
cst. [si potuit Itoc
faeeretnleUectiu meus de voce mea. Eceeeam, etc.]
vis, cui tulius quam bono ? Hoinini, qiioniain niabis

»Dc loco dleqne habiU sermonjs niliil in prms editis. At cst, confiteris, et damnaris : Deo, quoiiiam bonus cst,
iu Germanensi Ms., Luscriptio quae addita hic est reperitnr;
confilcris, el purgaris. Si confcssionem lamlis allcn-
uode uileiligas ipsom sermonem esse, oonquiin Possidii
indiculo recensetnr, cap. 10; sed qui cap. das, quidquidcopiosc laudaturus es circa boc oeeu-
9, lns \<r- ,

i.is item dc codem die (Pentecostes ) de versu Psalmi

ostemlas boniun esse quod
.
:
pata csl inlentio tua, lit
117, ctc.
*
Unicus adfuit Ms. rt. runiMiin. rar I ov. I uidas. Bona eniin reele l;iinlaimir. sienl in.il.i recU)
(n)Alias, de DiversisS. •
: '; ommendavk Putri
187 S. AUGUSTINI EPISCOPI 188

vituperantur. Breviter tibi dicta est Iaus Domini Dei tum arbitror, devoto et veraci corde resp'>ndiinus,
lui , Bonus est. orantes ct dicentes Domiuo Deo nostro, Gremu meo»
CAPUT IV.— Si et lu bonus cs, laudaunde es bo- dirige secundum verbum tuum, et non dominetur milii

nus : si malus es, Iauda unde sis bonus. Si enim bo- omnis iniquitas. Ab hujus pessimrc domina: dominatu,
nus es, ab illo bonus es : si malus es, a le malus es. prelioso sanguine redcmpti sumus. Et quid proderat

Fuge te, et veni ad illum qui fecil te : quia fugiendo Legem accepisse jubentem ac minanlem, et non ad-

te, sequeris te ; et sequcndo te, hacrcs in co qui juvantem, ul sub illa essemus rei ante gratiam Dei?
fecil tc. Frustra Lex minatur, quando iniquitas dominatur. Lex
5. Ilomo malus vult bona omnia prwter se ipsum. enim non estcorporalis, non est carnalis •
sed quoniam
Quanta bona homo maleVCerte maluses
quseris, : Deus spiritus est qui Legem dcdit, procul dubio Lex
dic mihi quid bonum ? Equum qux>ris,
velis, nisi spirilualis csl. Sed quid ait Aposlnlus? Scimus enim
nonnisi bonum fundum quaeris, nonnisi bonum
; do- ;
quia Lex spiritualis est ; ego aulem carnalis sum venum-
mum quaeris, nonnisi bonam uxorem quseris, non- ;
dalus sub pcccato. Noli ergo mirari, o venumdale sub

nisi bonam; tunicam nonnisi bonaui, caligam non- peccato, si tibi dominetur cui es venumdatus. Audi
nisi bonam animam solam malam. Nonne libi ipse
: apostolum Joannem : Peccalum iniquitas est(l Joan. v,

es contrarius, qui bona quairis, cum sis malus ? Si 17). Contra lalcm ergo dominam invocamus Domi-
bona quairis, prius esto ipse quod quacris. Si autem num, cui dicimus, Grcssus meos dirige secundum ver-
malus muIlabonainvenisti,quid tibi prodest, quia tu bum luum, et non dominetur milii omnis iniquitas.
perisli? Amate bonas animas vestras : odio habcte CAPUT II. — 2. Captivitas hominis ex peccalo.

malas animas vestras. Sed amando illum a quo est Venumdatus clamat, redemptor exaudiat. Ipse homo
omne bonum, boni eritis. Odio habentes mala vestra, se vendiditper liberum arbitrium sub dominante ini-
1
bonaeligite . quitate, et accepit pretium exiguam de arbore velita

CAPUT V. — 6. Peccatum puniendum aut a Deo voluptatem. Ipse ergo clamat, Itincra mea dirige, quai
aut ab homine pcenitente. Quid est, odio babere mala ego distorsi : Gressus meos dirige, quos ipse meo ar-
tua? Pocniiendo confiteri peccata tua. Omnis enim bitrio depravavi : dirige secundum verbum tuuin. Quid
poenitens, et peccaia sua pcenitendo confitens, irasci- est, dirige secundum verbum tuum? Ut recli sinl gres-

lur sibi; ct quodam modo poenitendo vindicat in se sus mei, quia rectum est verbum tuum. Ego, inquit,
quod displicetsibi. Deus enim odit peccatum. Si et tu dislortus sum sub pondere iniquitatis, sed verbum
oderis in te quod et Deus odit, inlerim aliqua volun- tuum est regula verilatis : me ergo a me disioriuui,

tate conjungcris Deo, dum hoc in le odisti quod odit corrige tanquam ad regulam, boc est, ad verbum re-
ct Deus. Sicvi in le, ut Deus Lntercedat tibi, et non ctum l
. Ergo, Gressus meos dirige sccundum verbum
damnel te. Peccatum eniin sinc dubitatione punien- tuum, el ne dominetur milii omnis iniquitas. Vendidi me,
dum esl : hocdebelur peccato, punilio, damnatio. Pu- redime me : vcndidi mc arbitrio meo, redime mesan-
niendum est peccatum, aut a te, aut ab ipso. Si puni- guine tuo. In venditoreerubcscatsuperbia, in redem-
tur a te, lunc punietur sine le : si vero a te non puni- ptore glorietur gralia. Deus enim superbis resisiit, hu-

lur, tecum punitur. Confilemini ergo Domino, quoniam railibus autern dat gratiam (Jacobi iv, 6).

bonus est. Laudatc quantum potestis, amate quantum 3. Adversarius gralia; refulatur experimento propria;

potestis : efTundile coram illo corda veslra, Deus a£- °+firmilalis. — Lex cnim spirilualis est ; ego autem car-
jutor nosler (Psal. lxii, 9) ;
quoniam bonus est. 7ialis sum, venuindatus sub peccato. Quod cnim operor

SERMO XXX 4
(a).
ignoro : non enim quod volo ago. Noh quod volo ago,

De verbis Psalmi cxviu, Gressus mcos dirige, elc. El carnalis dicit: non Lcgem, scd se accusal. Nam Lex
Apostvli, Rom. vil, Lex spirilualis est, ego aulein
spiritualis non habetculpam : carnalisvenunulalus in-

carnalis, etc. Contra Pelagianos a

(b).
currit iu culpam. Non agit quod vult: cum vuli non

CAPUT PHIMUM. — 1. Iniquitatis in Iwmnem do- potest, quia quando poterat noluit. Per maluin vclle.

minatus ante gratiam. Sine dubio , fratres, graveni

perdidit bonum posse; et caplivus jam loquilur, etdi-

quaindam sarcinam cit caplivus, Non quod volo ago. Non cnim quod volo,
ct grave jugum iniqnitatis vi-
lare cupicbal, qui Dco dicebat : Gressus mcos dirige facio bonum : scd quod odi malum, hoc ago (Rom. \\\,

sccundum verbum tuum, et non dominelur mihi onviis Non quod volo. Et contra homo, Vis prorsu>.
14, 15).

iniquitas (Psal. cxviu, 155). Vidcamus crgo quando Non quod volo ago. Omnino quod vis, agis. Non quod
liomini douiinelur inii|iiilas ; ut inlclligamus quid oran- volo ago : crede mihi, frater, non qitod volo ago. si

lcm audicrimus, ct quid respondendo etiam nos ipsi

vclles, ageres : quia non vis, non agis bonom. Non
oraveriinus. Omnes cnim ad sanclum Psalmnm, quan- qitod volo ago: credc niihi, novi quid in me agaiur;
1
Lov., bonieligitc; dissentientibus aliis lihris. non quod voto ago. Conlradicior gralioe, non es arbilcr
a
in codice cst. hic sermo praenotatur HabUus in basilica :
conscientiae : ego mc novi non ipiod volo agere, ct lu
jricilarum, die doininica.
"
Castigatus est ad tres bn. ad qualuor cl. ad a. cst. cb. f. dicis, Quod vis agis? Ncmo scit quid agatur in ho-
fl fs. g. lr. m. pr. rm. vd. ct ad Am. Er. Par. Lov.
minc, nisi spirilus liominis qui in ipso est (
I Cor.
ln Ms. cxemplari cst. pra.uiolalur, uubilus iii busUicd i ri-
cilarum die Dominica. ii. 11).
(a) Alias, de verbis Apostoli 12.
(b) •F.xcerptuui de hoc sennono rcpcricsapud Floriun ad ' lov., ad vcrbum tuum ; disscnticntibus edilis aUis el
r.om. vi. MSS
 189 SERMO
CAPUT III. — 4. Lucta carnis et spiritus. Et tu Siue ut medicum rogem. lledime me a calHinniis lio-
hoino es; si non vis credere mihi, intende tibi. Itane minum, et custodibo legem tuam (Psal. cxviu, 134).
tu ita vivis in hoc corruptibili corpore, quod aggravat Custodibo 1
per redcmptionem tuam, non per pole-
animam (Sap. ix, 15), ut caro non concupiscat ad- statem meam. Ideo mihi sanitatem, quam nondum
versus spiriium tuum, el spiritus adversus carnem habeo, non arrogo; quia medicum rogo. Tu autein
tuam? Ista rixa non est in le? Nulla est concupiscen- naturae defcnsor; quod ulinam esses, non
quasi san;e
lia carnis, quae resislat legi inentis? Si nihil in te al- defensionem falsam ailhiberes, sed pro nondum iana
teri resistit, videtotum ubi sit. Si spiritus tiius a carne medicum rogares imnc vcro lu nalurae defensor, vel
:

conlra concopiscente non disscntit, vide ne fortc carni polius oppugnator, dum quasi de natura s»»a
Iaud;is
mens tota consentiat : vide ne forte ideo non sit bel- Crealorein, excludis a languidaSalvatorein. Qui crea-
lum, quia pax perversa cst. Forle in totum carni con- sanat; ruentem per se ipsam, levat per se ipsum.
vit,

senlis, et nulla rixa est. Quam spem habes qnod pos- Ipsa fides est, ipsa veritas, hoc est christianae -fidei
sis aliquando vincere, qui nondum coepisli pugnare? lundamentum. Unus et unus : unus homo per quem
Si autem condelcclaris legi Dei secundum interiorem ruina, alius homo per quem structura ; per illum ruina,
hominem, vides aulcm aliam legem in membris tuis pcrhunc structura. Ceciditqui non mansit, erigitqui
repugnanteni legi mcntis tuac (Rom. vn, 22, 23); si non cecidil. Ruit ille quia dimisit mancntem, manens
hac condelectaris, hac ligaris, liber es in mente, ser- ille descendit ad jacentem.
vus in carne : si jam ita est, compaiere potius homini 6. In lucta camis
et spiritus quid faciendum. Si
diccnti, Non quod volo ago. Tu enim non vis ut con- ergo concupiscit caro adversus spirilum , ut iu hoc
cupiscenlia illa quae resistit menti luae, omnino non ipso non quod vis agas, quia vis ut non concupiscat,
sit in le? Mali voti liomo es, si tali adversario non vis et non poles ; tene saltem in gratia Domini volunta-
carcre. Ego, fateor tibi, quidquid inme rebellat ad- lem, et in ejus adjutorio persevera : dic ei quod can-
versus mentem meam, et litigat mecum delcctalione tasti , Gressus meos dirige secundum verbum tuum , et

contraria, quidquid tale in me est, omnino inlerficere ne dominetur mihi omnis iniquitas. Quid est, ne domi-
volo. Et si eiforte adjuvante Domino, non consentio; netur miki omnis iniquilas ?

nolo habere cum quo litigem. Multo est mihi optabi- CAPUT V. — Audi Apostolum : Non regnet pecca-
1/us, inimicumnon babere, quamvincere. Nequeenim tum in vestro morlali corpore. Quid est, Non regnet ?
lllud ipsum quod caro concupiscit adversus spiritum, Ad obediendum Non dixit, Noli habere
desideriis ejus.

non est meum : aut vero ex contraria nalura compa- desideria mala. Quomodo enim in hac came mortali,
ctus sum? Et illud meum est, et quod ei non consen- ubi caro concupiscit adversus spirilum, et spiritus

tio, meum est. Pars aliquanlum libera, rcsislit reli- adversus carnem non habeo desideria mala? Illud

qniis servilutis. Totum sanum sit volo, quia lotussum ergo fac, Non rcgnet pcccalum in vcstro moriali corpore

ego. Nolo ut a me caro mca, tanquam exlranea, in adobediendum desideriis ejus. Elsi sunt desideria, non
a'ternum separelur, sed ut mecum tota sanelur. Si eisobcdiatur, nc iniquilas dominetur. Ncc exliibeatis

hoc lu non vis ', nescio quid de carne sentias : arbi- membra vestra arma iniquitatis peccalo (tfom.vi, 12).

tror le pulare nescio quid unde sit

s
,
quasi de gente Non fiant raembra lua arma iniquitatis, el non do-
conlraria. Falsum esl, haereticum cst, blasphemum minctur libi omnis iniquitas. Scd etiain hoc , ut non
est : mcntis ct carnis unus est artifex. Ipse quando fiant membra tua arma
iniquitatis, numquid lu libi

homincm creavit, utrumque fecit, utrumque conjunxil: viribus tuis praestas Hoc ipsum, inqiiam, hoc ipsum
?

carnem animae subdidit, animam sibi. Si semper illa

quod non fiant membra lua arma iniquitalis, tu libi
starct sub Domino suo, semper et ista obediret do- pracslas viribustuis?Cum enim non (iunt membra tua

minae suae. Noli crgo mirari si ea quie deseruit supe-

arma iniquitalis, est quidem iniquilas in meinbris luis,

riorem, poenas palilur per inferiorem. Caro enim con- in desideriis illicilis , sed non regnal. Quomodo re-

cnpiscit adversus spiritum, spiritus aulem adversus car- gnat, qui arma non habct? Pars tua, caro lua, concu-
nem. Uac enim, inquit, invicem adveisantur, ut non ea piscenlia carnis luae languore rebeliat adversus te.
Languor isle lyrannus esl vis le tyraimi esse vi-
qucc vullis [aciatis (Galat. v, 17). Inde et isle, Non : si

quod volo ayo. Coneapiscit enim caro advcrsus ctorem, Christum invoca imperatorem.
spi-
riluin, et nolo concupiscat : pro magno habeo si
7. Gratiw adversarius sub jugo esl iniquitalis. Nam
non consentiam, opio tamcn ut caream. Ergo, Non scio quid mihi eras diclurus, vel quid apud le ipsiim

quodv6lo ago. Volo enim ut non concupiscat caro ad- modo dicas. Quisquis lalis hic es, ct audis mc , scio

versus spirilum, et non possum hoc est quod quid libi intus loquatur iniquitas. Adhuc enim sub
: dixi,
Non quod volo ago. jugo es iniquitatis, quando non agnoscis prciiuni Re-

CAPUT IV. — 5. Natura: falsits defensor medico in- demptoris. Sciocpiid libi dicas. Ecce concupiscit caro
gratus. Quid mihi hic caluinniaris ? Ego dico, Non quod mca adversus spirilum mcum, concupiscil adulle-

volo ago Quod rium scd non conscnlio, non annuo, non deccino :
: el tu dicis, vis agis. Quid niihi ca- ;

lumniaris? Ingrate mcdico, quidcalumniaris iniirmo? non soluin non ago, sed noc agere consenlio ; non so-
lum foris per carnem non pcrpctro, sed nec ipsa
1
sic Mss. FiJiti vero, .si hoc totum non vu.
4
ita meliorea Mss. M e<fiti , te putarc quod ncscw unde 1
F.r. Lugd. Ven. U»v.. h\r ti infra ferunl, n/slo
m. duiiii, rectius; pi eten vnlgata habet, cu$todiam.
i m.
 ,

191 S. AUGUSTINI EPISCOPI 192

incnte sequor rcbellantem. Consentio rcpugnanii ,

inquit, boc vos doceo, quasi in forma Dci aliquando

ccdo Iuctanli? Nonfacio '. Eccc non dominatur mihi fuisselis, non rapinain arbilrantcs cssc vos aequales

omnis iniquitas. Ita est, verum cst. Deo. Illi uni proprium erat, illi rapina non erat, cui
l
CAPUT VI.— Gratias age, si ila cst, ei qui tibi do- nalura inerat , In Patris xqualilale nalus est de Pa-

navit ut ila sit. Noli libi boc arrogare. ne pcnlas tre. Quid lamen fecil proptcr te? Semetipsum exina-

(|uod acccpisti, et incipias frustra rogare. Non timcs, nivit, formam scrvi accipiens ; in similitudinem hominum
Deus superbis resislit, humilibus aulem dat graliam (Ja- factus, et habilu inventus ul homo ( Philipp. n, 6-8).

cobi iv, 6) ?
Ecce propter le Deus faclus esl bomo , et non te vis

8. Graliai hostem revincit Ecclesiw precatio. Ergo agnoscere, cum sis bomo ? Ecce propler le faclus est

lu libi praislas, ut non dominetur libi omnis iniqui- bomo sine peccalo, et non vis te agnoscere cum
vana est nosira peccalo? ut venias ad illum qui ait, Venile ad me
tas? Si vera cst tua ista praesumplio , ,

oratio, ubi dicimus Deo, Non dominetur mihi omnis omnes qui laboralis el onerati eslis, et ego vos reficiam.

iniquilas. Cantasti verba ista bodie, an non ? Hic eras, CAPUT — 10. Jugum
VIII. unde suave. Pela- Christi

quando omncs dicebamus, Gressus meos dirige secnn- gian. argumentatio. — jugum meum supcr Tollite vos.

dum verbum tuum, el ne dominelur milii omnis iniqui- Tulisti hoc jugum? Tulisti? Senlis te habere sesso-

cras, cantasti verba ista, pulo te non nega- rem? Tulisti Iiocjugum? Dicis, Tuli. Sentis lehabere
tas ? Ilic

turum. Ergo canlasti in populo Dci , ct rogasli Deum, sessorem? Senlis le habere rectorem? Sentio, inquis.
ergo dic Grcssus meos dirige secundum verbum
diccns, Gressus meos dirige secundum verbum luum,
et Illi ,

luum. Regit sub jugo suo, et sub sarcina sua. Ut

ne dominetur mild omnis iniquilas. Si libi hoc praesta- te

bas, quare mecum rogabas? Teneo precanlem , teneo enim sarcina ejus sit tibi levis et jugum ejus suave.

invocantem, convinco laboranlem simul ergo audia- :

ille tibi amorein inspiravit. Amanli, suave est ; non
mus dicenlcm, Venite adme, omnes qui laboralis. Au- amanti, durum est. Amanti, suave esl : Dominus de
diamus et veniamus. Quid est , Veniamus ? Credendo dii suavitatem (Psal. lxxxiv, 15). An forte quia vel

proficiamus , gratias agendo accedamus

2
,
persevc- vcnisli, audiens, Venite adme, hoc ipsum libi arro-

rando pervcniamus. Veniamus ad eum qui dicit, Ve- gare intendis, quia vcnisti ? Ecce, inquis , veni ad il-

nile ad me, omncs qui laboralis. Et tu laboras , et ego lum arbitrio meo , voluntate mea. Quia veni, relicit

laboro : illum audiamus, ad illum veniamus, inler nos me : quia veni, jugum suum imponit mihi suave ; qui

quare liiigamus? Ambo audiamus, quia ambo labora- dat amorem , sarcinam suam levem imponit mihi
mus quare inler nos litigamus? an ut medicum
:
vo- amanli et diligenti : hacc omnia fecit in me ; sed quia

cantcm non audiamus? infelix infirmitas! ad se veni ad eum. Ergo hoc sapis, quia venisti, tu tibi hoc
vocat medicus, et litibus occupatur aegrolus. Vide proesiiiisti? Quid enim habes quod non accepisti

quid dicat vocando : Venile ad me, omnes qui labora- (I 7)?Quomodo venisli?Credendo venisli sed
Cor. iv, :

tis. Ubi laboralis, nisj sub sarcinis peccatorum, nisi nondum pervcnisli. Adbuc in via sumus, venimus, sed
sub jugo rnalae dominae iuiquiiatis? Vem/eergo ad me, nondiun pervenimus. ServiteDomino in limore, etexsul-

omnes qui laboralis etonerali estis, et ego vos reficiam. tate ci cum tremore; ne quando irascalur Dominus, et

Ego qui feci, reficiam. Ego, inquit, vos reficiam : quia pereatisde viajusta (Psal. n, 11 et 12). Time, ne cum
sine mc nibil polestis facere (Joan. xv, 5). tibi arrogas quia invenla cst a le via jusla, ipsa arrc-
CAPUT VII. — 9. Chrislus magisler humilitatis. gantia pereasdc via jusla. Ego, inquit, veni, arbitrio

Qoomodo vos reficiam ? Tollitejugum meum super vos, ineo veni, voluntate mea veni. Quid lurgescis? quid

et discite a me. Quid discimus a te ? Novimus lc, Do- tumcseis? Vis nosse quia et hoc prastilum est tibi?

mine, in principio Vcrbum, Verbum Dcum, Vcrbnm Ipsumaudi vocanlem : Nemo venil ad me, nisi Paler,

apud Deum : omnia per te facia novimus, quae vide- qui me misit, traxerit eum {Joan. vi, 44). Conversi ad
mus, non videmus. Quid discimus a te?Non
et qusc Dominum, etc.

cnim alium muiuliiin discipuli lui, lanquam discipuli SERMO XXXI '
(a).

artificis ct fabricaloris, condituri sumus. Unum mun- De verbis Psalmi cxxv, 5, G. Qui seminanl in lacry-
dum condidisti, coclum ct tcrram fecisti : utrumquc mis, etc.

suis crcaturis ornamcnlisque illustrasli. Quid a tc

CAPUT PRIMUM. — 1. Seminare in lacrymis
discimus? Discite, inquit, ame. Cum csscm iu prin-
omnium est Christianorum. Psalmus qui cantatur Do-
cipio Deus apud Dcum , crcavi vos ; boc nolo discalis
mino, videlur sanclis martyribus convenire : sed si
a me : sed factus sum quod fcci, nc pcrirel qucm
membra Chrisli sumus, sicut cssedebemus, ad omnes
feci. Unde sum factus quod feci? Scmctipsum exi-
nos pcrtinere inlclligamus. Qui scminanl in taerymu,
nanivit formam servi accipicns ; in simililudincm
,
in gaudio melent. Eunles ibanl ct flcbant , miltentet te-
hominum factus et habilu inventus ut homo ; hu-
,
mina sua : venientcs autcm vcnient cum cxsuliationc
miliavit semetipsum. Hoc discite a me Humiliavit ,
porlantes manipulos suos *. Quo cuntes , cl unde ve-
cnim semetipsum, inquit. Discitc a mc quoniam mitis
sum el humilis corde (Matlh. xi, 28, "29). Non enim,
1
Aliquot Mss., cui natura crat.
4 phTkiue Mss., vcnLnt in cxsultatione, tollcnlcs numtpii-
•FossatensisMs., scd nec ipsu mcnic sequor. Rebellanli Ua siios.
yon consenlio, repugnanlinon cedo, luctantinon favco. Ecce '
castigatus osi ad quatuor ch. ad ilm^s gr. ad d. m. et Am.
ttpn dominatur, olc. i r. rar. l.ov.
-
* Ani. Kr. et plertmw ms:-.. accipiamut tUaj^ dje ^L'.iu iis j;>.
 105 SERMO \\\l 194

nientes? Quid sentiftantes in lacryniis! quae sunt sc- mendi cam. Nemo tollcl cum u mc, scd eyo pono cum ,

minafqni manipuli? Euntes in mortem, venientes a ei itcrum sumo cam (.lumi. \, |S). IIa>c poteslas trislis

morte. Eontes nasceudo, venientes resurgendo. Se- erat, quando faeiebat quod nnn raeerel . nisi volms-
minantes oper.i bona , metenles merceden aeternam. set. Potestaie enim fecit, non eonditione; qoia ipse

Semina crgo sunt nostra, quidquid botti fecerinius, voluit, non quia Jmlcns potuit. Tranaflguravit ergo
inanipuli nostri, quod in line recipicmus. Si crgo in se infirma membia corporis sui. Kl forle de illis

booa sunt semina, bonaopera; quare cuni lacrymis, dictum est ,

Qui scminant in lucriiinis, in yuitdio me-
ilinn hilarcm datorem diligat Deus(II Cor. ix, 7)? tcnt : id esl , de infirmioiibus. Non enim in lacrymis
2. Martyrum passio ct merces in Psalmo prwdicta. seminabat ille ipsius Cbrisli magnus prtcco , quando
Uic primuin ridele , cbaiissimi , qobmodo maxime dicebal : Eyo enim immolor, et tempus mav reso'tttio-

ad beatos martyres verba ista pertineant. Nulli ehim nis instut. Ihnutn ccrlamen ccrtavi , cursum cor.sutn-
lantum impenderunt, quam illi qui sc ipsos impende- maVl , /idcm servavi : de cmtero superesl mihi corona
runl : sicut dicit apostolus Paulus, Et ipse impetular justitia:, corona de mauipulis; superest, inquit, mihi
pro animabus vcslris (Jd. xu, 15). Impcnderunt cnim corona jitslitiiv ,
qttam rcddet mihi Dominus in iltu die

se ipsos eonfitendo Ghrislum, et implendo in cjus ad- justus judex (II Tim. iv, G-S) : quasi diceret, Rcddct
jnlorio quod dicliim est, Ad metisum maynam sedisti ,
mibi messem , cui mc ipsum impendo semenleni.
scilo quoniam laliu te oportet prtvparare (Eccli. xxxi, Haec vcrba, quantum intelligimus, fratres, exsiiltau-
12). Qu.ie esl magna niensa, nisi unde accipinius cor- lis sunt.non Numquid quando ista dice-
plorantis.
pus Christl et sanguincm ? Quid est, Scilo quomam bat, in lacrymis erat?Nonnc similis crat bilari datori,
tulia te oportct pra'pararc ; nisi quod beatus Joannes ex- quem diligit Deus?
ponit, Sicut Chiistus pro nobis animam sttam posuit, sic CAPUT III. — Ad infirmos ergo referamus Iltc
et nos dcbcmus pro fralribusanimus ponere (Uoun. m, verba, ut nec ipsi desperent qui in lacrymis semiua-
1(3)? Ecce quanlum impenderunt. runt quia seminanml
clsi in lacrymis, transiet do-
CAPUT II. — Sed numquid perierunl, quando se- loretgcmitus
:

: transit trislitia cum fiue, ct venit la>

curitatem a Domino etiam de capillo acccperunt lilia siuc finc.
(Luc. xxi, l8)?Perit manus, ubi non perit pilus? 4. Quomodo semtnant otnnes in lacrymis. Justtts
Pcrit caput, ubi non peiil capillus? Ubi non peritpal- quisque hic abundantitts plorat. Vcrumlamen , clia-
pebra ,
perit oculus? Ilac ergo accepta magna secu- rissimi ecce quomodo mibi videlur ad omnes
, perti-
ritite, impeiiderunt se ipsos. Opcribus ergo bonis se- nerc quod dictum est Qui seminant
, in lacrymis , in
minemus, cum tempus est, diccnle Apostolo, Qui yaudio metent. Euntes ibant et flebanl , mittentcs scmi-
purce seminat, parcc ct tneiel (II Cor. ix, 6). Infatiqa- na sua : venienles aulem venient cum exsultalione ,
biles, inquit , citm tempus habemus operemur bonutn ud tollentes manipulos suos. Audite si, adjuvanle Domino,
otnues, maxime autcm ad domesticos fidei. Et ileriun :
explicare potuero qiiemadmodum ad omnes perti-
,

llonutn, inquil, facientes non deficiamus; lempore enim neat , Euntes ibant et flcbanl. Ex quo nascimur, imus.
suo melemus ' (Culat. vi, 10, 9). Qui defeceril in se- Quis cnim siat ? Quis non ex quo viain inlravit , cogi-
iniue, non gaudebit in messe. lur ambulare? Infans naius esl , cresccndo ambulal :

5. Infirmiorcs Cltrisliani quidam in lacrtjmis se- mors finis est. Inde jam veniendum ' est, sed cum exsul-
minantes. Quare ergo in lacryiuis , cuin onmia tatione. Quis enim non plorat
liic in via ista mala,
bona opera nostra liabere debeant bilariiateui ? Et quandoipsc infans inde incipit? Ulique infans quando
quidcm de martyribus dici potest, quia cuin lacrymis nascilur, de angusliis uteri in liujus nuindi latiludincni
seminavcrunt. Fortiter enim certaverunt, et in ina- fundittir, de lenebris procedil ad lucem :ei tamcn de
gnis tribiilationibiis fucrunl. Nani ut eoriim lacrymas lcuebris venicns ad lucem, plorare polest, viderc non
Chrislus consolaretur , transtulit eos el transliguravit polest. [Estenimvila^ista, ulquandogaudetur bic, lime
eos in se , et dixit : Trislis esl anitnn mea usque ad ne fallat ;quando bicploralur, roga utcvadas :et transit
mortem. Vcrumlamen , fratres mei , videtur milii tiibulalio , et venit tribulalio .
2
Et ridenl hoinines,
J

quod caput noslnim infirmioribus suis mcmbris com- ct plorant Iiomincs : ct quod rident liomines, plo-
passum est , ne de se forte membra infirma despera- raiidum esl. Sed ploral alius damniiin stium ,
ploraf
rent , el sicul est liiiniana fragililas , morle propin- alius prcssuram suam, qnia in carcere est consliiulus ;

quante pcrlurbarenlur , et diccrcnt non se ad Demn plorat alius quod amiserit morliiiim aliqueni cbaris-
pertinere ; nam si perlinerent ,
gauderent. Ideo prius simorum stiorum : ille binc , istc liinc. Jiisius undc ?
s
CLIi ristus dixii , Tristis est anitna mea usquc ad mor- Primo dc bis omnibus : juslus enim plorat vcracilcf
lem. Pater, si ficii polest , transeal a me calix isle ploranles sleriliter 3
. Plorat plorantcs, ploral ridentcs :

(Multh. xxm, 58, 59). Quis bocdicit ? Qu.e potcstas , quia etqui plorant derebus vanis, inauiter plorant; < i

quie infirmilas? Audite quaj dicit : Potestutem liubco qui rident de rcbus vanis , nialo suo ridenl. Ille ubi
poncndi animmn mcum , cl poteslatem Itabco itcrum su- que plorat ,
plus ergo ipsc ploral.

1
Quidam libri addiinl liic, non deficimtes; sed inale :
1
sic alii|in-t Kss. A 1 i i aiitein, in tticm ; \el einn ed
jto lioc enim Augusiimis in aiiero versu posuit, infatitfa- in di
biles.
1 .Mss. verba Ula quse ausulis ooncludumur oon babent.
5
ita Mss. Filiii vero: frius cryo (hiistus sub pertona 3
Lov., plorat veraciter, non ploral sten
Piarttirttm dicit. fih>i> cxteris iii>ris editis et m^s
 ,
: ,

195 AUCUSTINI EPISCOPI i96

CAPUT IV. — 5. Justorum oraliones cum gemitu. munus et pedcs , et projicile illum in tenebras exterio-

Sed venienl cum exsullalione porlantes manipulos ,

res ? Age, quid postea? Tenebraj ertint , et dolor non
suos. Vides ergo homincm justum cum facit opus , crit ? Forte palpabunl, sed non dolebunt? non videbunt ,

bonum , hilarem esse ? Ita plane liilarescit. Hilarem sed non cruciabunlur ? Absit. Non solaj tenebrae

enim datorem Quando

diligit Deus (II Cor. ix , 7). erunt , non eis sola tollitur species qua gaudebant
ergo plorat ? Quando bona opera sua orando com- sed datur eliam quod in ajlernuiu gemant. Ne con-
ineiidat. Orationes sanclorum voluit commendare temnercs eniin tenebras , o quisquis es fligitiosus ,

Psalmus, oraliones percgrinanlium , oraliones in liac qui soles propter tua mala facla , et propter lasciva

via laboranliiun , orationes amantium , oraliones ge- adulteria non solum tenebras non horrere sedqua> ,

mentium, oraliones selerna; palriae suspirantium, do- rere ,

qui soles plus gaudere quando lucerna exstin-

nec ea visa salientur qui nunc in moerore sunt con- guitur : non tales tenebras habebis ubi gaudeas , ubi

stituli. Etenim , fralres mei quamdiu sumus in cor- lacleris , ubi le voluptatibus carnis oblectes , non
,

pore pcregrinamur a Domino (Id. v, G). Non dcsi- sic erunt ipsae tenebrae. Sed quomodo erunt? lbi
,

erit flelus et slridor denlium Matlli. xxn, 15). Tortor

derat patriam peregrinatio sine lacryma. Si desideras (

quod non liabes, funde lacrymas. Nam unde diclurus sine delectu, tortus sine defcclu. Nec qui torquet, fa-

es Deo : Posuisti lacrijmas meas in conspectu tuo tigatur; nec qui torquetur, niorilur. Erunt ergo a?ter-

(Psul. lv, 9)? Unde dicturus es Deo : Faclce sunt nai lacrymae illis qui sic vixerunt , erunt aeterna gau-

mihi lacryma: tnece panis die ac nocte? Panis mihi dia sanclorum ,
quando venientes venient in exsulta-

consolatae sunt gemenlem, pavcrunt esu- lione, portanles manipulos suos. Diccnt enim tempore
facUe sunl :

messis Doinino suo, Domine, adjuvante te fecimus

rientem. Faclcesunt mihi lacrymce mece panis die ac no-
l
Deus quod jussisti redde quod promisisti
cte. Unde? Dum dicilur miki quotidie, Vbi est ; .

tuus (Psal. xli,4)? Quis juslus non habuit istas la- SEBMO XXXII * (a).

crymas? Qui non habuit , peregrinum se esse non In Psalmum cxliii. De Golia et David, ac de contemptu

doluit. Qua fronle ad patriam venil, qui non absens

mundi (b).
suspiravit? Nonne quotidie nobis dicilur, Ubi est
CAPUT 1. — 1. Medicamenta in Scripluris divi*

Deus tuus ? Discite , fralres mei discite de paucis ,

nis. Deus et Dominus noster curans et sanans om-

esse. Bene viviie, ambulate viam Dei ; et videte quia nem animse languorem , multa medicamenta pro-

auditis, Ubi est Deus luus? Felices erilis , cum hoc lulit de Scripturis sanctis, velut de quibusdam ar-

audierilis ; inlelices, si dixerilis. Quando enim delen- mariis suis, cum lectiones divinoe legerentur; quae per
ministerium nostrum adhibenda sunt vulneribus no-
diinus fidem ehristianam, et respondetur nobis, Ecce
pradicalur ubique nomen Clirisli quare abundant stris. Non enim sic nos esse profitemur pueros me-
,

Ubi Deus tuus? dici % pcr quos alios sanare dignetur, ut nos ipsi
mala? quid aliud dicitur, nisi , est
jam non habeamus necessariam curationem. Si in il-
Qui audit, gemil; quia qui dicit, pcrit.

CAPUT V. — 6. Lacrymm piorum comparantur cum lum inlendamus, si ei nos loto corde prycbeamus cu-

impiorum. Sunt lacrymae piorum, sunt lacry- randos, omnes sanabimur. Multa lecla sunt, etmagna,
fletu
Bcne et necessaria quanquam iia sint omnia sed lamen
inac sanclorum, quas indicant oraliones eorum. ; :

et plorat ut bene operetur alia secretius in Scripturis absconduntur, ut quae-

operalur, et hilaris esl :

1
Plorando exigit bo- rentes exerceant ; alia vero in promptu et in mani-
plorat quia bene operatus esl .
*

festalione ponuntur, ul desiderantes curent. Psalmus

num opus ,
plorando commendat bonuin opus quod
Crebr* ergo sunt lacrymcc justorum, sed in ista
hic magna quidem secreta conlinet, quae si omnia sin-
fecil.
gillatim tractare voluerimus, vercor ne non ferat
via : numquid in patria? Quare non in patria? Quia
portantes manipulos conimunis infirmitas ; sive propler sestus lempora-
venientes venient in exsultatione ,

numquid lacryma redit? Porro les, sive propter corporis vires, sive propter intcl-
suos. Felicitas venit,
auleni illi qui hic inaniter ploranl , inaniler rident ligentise larditalem, sive eliam propter ipsam minus

cupiditatibus suis dissipali quando fraudantur ge- idoneam sufficientiam nostram. Pauca ergo inde de-
,

munt, quando fraudant exsultant : plorant el ipsi libabimus, quantuin exislimamus suflicere oflicio

ista, plorant cl ipsi sed non exsultaiionc. noslro, et intcnlioni Charitatis veslrx.
in via ; in

Venientes aulem venienl in exsullatione ,

porlanles CAPUT 11. — 2. Titulus psalmi. Primo, tilulus

manipulos suos. Quid colligun(,qui nihil scminavcrunl? ejus est, Ad Coliam. Qui rudes non sunt in Scriplu-

lmo colligunt, scd quod seminaverunt quia spinas se- :

ris divinis, qui anianl frequentare istam scholam, qui

minaverunt, igncm colligunt; el eunt non de (letu ad non oderunl mngistruni, sieut pueri desperati, et in-

risum sicut sancli , Eunles ibant et /lebant , miltentes lentam aiircm prxbent in ecclesia Lectoribus, alque
,

semina sua , venientes aulem venient in exsultulione :

exceptorium cordis sui in fluenla Scripturae diviuae

illi a (lelu ad fletum , a fletu cum risu ad flelum sine patefaciunl; qui non inlra istos parieles, domus siue

risu. Quid cnim illis fict? Quo cunt quando rcsur- curam gcrunt et domcslicis fabulis deleciantur, tit

rcxerinl? Quo nisi quo Dominus dixit , Ligate itli

1
Am. Er. clMss. hk adiluut, iu irtcrnmn.
, s sic optims Dotse GermainensisMs. Atcdiii, nros mgcfeos.
p
'
Collatus est cuui duobus d. cum cb gr. rm. Ani. tt.
1
operatus noncst. Abesl, non, a caHeris libris.
l.ov., rlim. par.Lov.
1
Aliquot Mss., loco, exigit, habent, exislit. Cermanensis (») Alias, 20 de niver.sis, el 31 inter HomiliasoO
vetusUssintus Hber, e.iiit. (b) K Possidio uotatur in lndicuU cap. 8.
 :

1D7 SERMO XXXI. 198

ideu (onvemant, ut invcniani cum quibus loquautur bant eum. Expeditissimus ille ad pnelium procedere
imgatoria, noi: cum quibus andiant utilia; qui nou cupiebat; forlis non in se, sed in Domino; armatiis
ainanl loqui dc rebus alicnis, cum delecei int in suis : non tam ferro, quani lide.

qui ergo non itaconveniunt, et frcquenter convcniunt, 5. Quinque lapidcs David quid mysterii habeant.
iion sunt rudcs in isto titulo Psalmi, quod scriplum Tamen abjectis armis, elegil aliquid undepugnaret :

est, Ad Goliam; norunt quis fucrit Golias. Tamcn et hoc non sine sacramenlo. Nam vidctis quasi d uas
propter alios qui vcl nunc intenti sunt, alio, autcm quasdanivitasjunam in alienigenisvetcrem.alleraui in
tempore minus sunt inlenli, vel fortasse spinis sxcu- Israelilis novam, adversus invicem dimieare. In illa

laribus, id est, negotiorum immdanorum curis, ver- parle corpus diaboli, in ista praefiguratio Domini
bum in corde suo tanquam semcn utile oflboare con- Jcsu Chrisli.
suerunt, narrcmus eliam isla pervctera, et usilala in- CAPUT V. — Tulit quinquc lapides de torrente, de
lentis et studiosis Liticrarum divinarum. fltivio, et posuit in vase pastoris, quo Iac mulgeri so-

CAPUT III. — 3. Gotio? et Davidis descriplio. Go- lcl, et ita processit armalus (
I Iieg. xvu). Qninque
lias unus fuit cx Allophylis, id est, ex ahenigcnis ,
lapidcs , Lcx crat; continetur enim Lex qujnque li-

qui bellum gerebant illo tcmpore advcrsus filios hris Moysi. Et in ipsa Lege decem pr&cepta sunt sa-
Israel. Eo aulem tempore David sanctus, cujus ost lntaria, qtiibus decem pr.-Kceptis ca;tera scrv.snt.

hoc Psalierium, imoperquem ministravil boc Psal- Pncfiguratur crgo Lex cl quinario et denario nu-

terium Spiritns sanctus, puer eiat pascens oves pa- mero. Et ideo David pugnavit quinario, cecinit dcna-

iris sui, lenera a;tale, vix dum adolesccnlulus. Fra- rio dicens In psalterio decem chordarum psallam tibi.
:

tres ejus jam juvenes militabant, et in exercilu rcgis Neque omncs quinquc lapides misit, sed unum tulit.

erant. Attulit eis missus a parentibus aliquid de Namque in numcro lapidum, numerum librorum os-
domo, usibus ipsorum. Ila illo tempore quo pugnaba- lendit; in uno lapidc, unilalem implenlium Legem.
tur, in exercitu inventus est nondum miles, sed mi- Unitas enim ipsa implet Legem, id cst, charitas. Idco

litum minisler ct fratcr. Exstitit tunc Golias istc, de sublali simtquinqueilli lapides de lluvio. Fluvius quid

quo mentio facta est, ingens slatura corporis, armis significabat illo tempore?
inslructus, viribus etiam exercitalus, elalus jaclan- CAPUT VI. — 6. liegula ad intelligendas Scriptura;

tia, qui supcrbe provocaret ad monomachiam adver- ailegorias. Non enim seniper in Scripturis eadem
sarium populum : hoc cst, ut unus inde elcctus ab significantur rcbus cerlis. El hoc nossedebet Sanciilas

ipsis proccderct advcrstis eum, ut duobus pugnanli- vestra, propter caeleras rcgulas, ut eliam dociles Le-
bus examen totius belli in medio versarelur, pacto clorcm audialis. Ea quae ponuniur allegorice in

cl placito addito, ut si quis duorum illorum vicisset, Scripluris, non semper hoc Non scmper
significant.

uiiiversoj.parti unde stcterat tribueretur vicloria. Rcx mons Dominum significat, non scinper lap^s Domi-
ergo ille populi Judaeorum flliorum Israel Saiil erat. niim signilical, non semper leo Dominum significat,

Angebatur, aistuabal, qua-rebal in universo excrcilu non semper bonum, non scmper malum ; sed pro lo-
parem illi : verum non inveniebat, nec forma corpo- cis Scripturarum, quo pertinent ca;tera circumstantia
ris, nec audacia provocationis. Cum ergo a:stuaret, ipsius leclionis. Quemadmodum litterae in tot inilli-

ausus est puer isle David, non prxsumens de viribus bus verborum atque sermonum ipsa; repetuntur, non
suis, sed iu nomine Dei sui, procedere adversus eum. augcnlur : verba inflnita sunt, finita; sunt tamcn lit-

Nunlialum est regi, non audacia pueritiaj, sed fiducia tcra; verba numerare nemo potest litleras quivis
: ;

pietalis : nec rex abnuit, non recusavit. Intellexit, potest, unde multiludo verborum est. Cum una lit-

cum vidcret audentem puerum, aliquid divinilalis in tera variis in locis ponitur, et pro loco valet, non
eo esse, nec illam teneram astatem sine divino iu- unam rem valel. Quaj lam diversai res, quam Deus el
stinctu talia posse prxsumere. Libenter accepit Tamenin capite, D littera est,
diabolus? cum dicimus,
processit adversus Goliam. Dcusjctcum dicimus, Diabolus.Sicut crgo liltcra pro

CAPUT IV. — 4. Davidis in Deo confidcntia. locovalel;erratautcm,eti)imisabsurdusest,etintra(rt)

In omnibus ergo, qui crant in ca parle, unde proce- pucrile corqui cum lcgerit, verbigratia, D lilteram iu

dcbat David, non crat prxsiimplio nisi de Dco : in nomine Dei, liinetillam ponere in nomine diaboli.ne
illis autem lota spes in unitis hominis viribus. Scd quasi Deofaciatinjuriam : sic eliam qui impcrite ainlit

quid cst bomo, nisi quod in isto psalnio ceciilil, Ilomo divinasScripturas, utdeislo ipso exemplonon receda-
wnilati assimilalus esl; dies ejusvclut umbra prccter- mus, cum audit, verhi gratia, in allegoria posiiuin

eunt? Ergo spes illorum iuanis, quac collucata esl iu fluvium, eo loco ubi diclum est, Fluminis impctus

umbra transeunte. Armatus cst aulem David, ut quo- Imificant civitalem Dci (Psal. xlv, 5); dictum est au-
niam xlate et viribusimpar erat, quasi armis par es- tem dc inundatione Spiritus sancti, de qua alio loco

sel :scdarma vetera non adjuvabant, potius onera- ait Propheta, Inebriabuntur ab uberlate domus lua. el
banl novam xlatem. El ad hoc perlinel quod eliarn torrente voluptatis tuai polabis eos (Psal. xxxv, 9) :

apnatolica lcctio ante psalmi caulicum prasignavit, cum crgo sic acceperit fluviiim in hono, cl laudave-

diccns : Exuite vos vetcrem hominem, el induite no- rit, ct dcleclattis fueril; quando pro loco dicilur ci

vnm (Coloss. m, 9, 10). Noluit David vctuslatcm ar- quod fluvius signiliccl homines flucntes, cl tempora •

iu< ruin . ahjccil ; oncrosa cssc dixit, quia implica- (<i) l'orle ,
qestat.
19!) S. AUGUSTINi EPISCOPI 2C0
Irbus dedilos, cum transciinlium amore iranscuntes, ad Cliristuin , Iransil a lirnore ad amorcm , et incipit
expavescit; quia inalio loco accepcrat fluvium in bono amorejarn possc(piod liniore non poterat; eloui tre-
signiticare aliquid, ct perlurbatur : ita fit in Scripturis pidabat in limore , non trcpidat in amore. Ideo lianc
mutus, quomodo in litteris inuliis efficltur, si nolucrit in decem praeceplis ,
quia signilical David homincni
transferre ipsas liltcras ad alia vcrba, sed in his solis qui transit ad graliam , cum dicil , ln psalterio decem
verbis eas lcnuerit, in quibus eas primo didiceril. cliordarum psallam tibi ,
jam cantare in prajceptis, boo
CAPUT VII. — 7. De (luvio levati lapides et in pa- est hilariter pracepta complere.
storali vase posili quid significcnt. Si percepit hoc CAPUT IX. — 9. Desuis viribus ne nomo preesumal.
Sanctitas vestra, res vobis dicta cst, quanlum arbi- Et ut noveritis, fratres, quia gratia hoc implet, ne-
tramur, utilissima ; et quae vos multum adjuvet, non mo («) debet de viribus suis prasumere : hoc est enim
solum ad audiendos tractatus nostros, sed etiam ad prasumere de gralia Dei. Vocat cnim le Deus, ctju-
intelligendas ipsas Scripluras, de quibus vobis ista bet ut facias : scd ipse dat vires, ut quod jubet , im-
tractamus. Fluvius ergo, unde tulit tunc David qnin- pleri possit. Tibi aulem capax fides adhibenda cst , ut
que lapides, non bonum aliquid signilicavit illo lem- inundationc gralioe huniilies te, suppliccs Deo , niliil

pore. Novi quidcin possc quibusdam occurrere, et in de te prasumas ; spolics tc Golia , induas David. Ad
!)ono significare illum fluvium : sicuti si quispiam ve- hoc pcrlinct quod in eodcm psalmodicitur. quod jam
lit Bapiismum inlelligcre, ut lapides de Baptismo cOmmemorare coeperamus Quid est Iwmo ? Hoc cnim ,

levati ', id esl, homines baplizati, fortissimi sint ad- monet ne de se prasumat homo. Nam videle quo-
,

versus diabolum, qui signilicabalur per Goliam. Ta- modo incantat advcrsus Goliam qui de se prasume- ,

men propler quinarium numerum constat nobis ra- bat; et commcndal ibi David, qui inflrmus in homini-

tio, quia dixeramus Legem signilicari quinario nu- bus in Deo firmissimus erat. Quid est homo ? Et dicit
,

mero, piopter quinque libros Moysi. Quid signilicat quid sit hoino Quoniam innoluisli ei. Hoc est totus
:

quod de iluvio sunt ablati, et positi in vase paslori- homo si innotescat illi Deus si autem non illi inuo-
, :

lio? Jam diximus, quia in advcnlu Domini noslri tescat Deus, nihil est homo. Quid est homo cui non ,

Jesu Christi, ut vere diabolus vincereiur, Lex transiit innoluit Deus ? Homo vanilati assimilalus est , dies ejus

ad graliam. Quid tam significans graliam, quam lactis velul umbra prcetereunt. Ergo, Quid esl homo, quoniam
copia? Sublati sunt autem illi lapides de fluvio. Flu- innotuisli ei ; el friius liominis ,
qnoniam wslimas eum ?

ViuS signilicabat populum fluxum, deditum tempora- Quid est, ceslimas eum? Placuil tibi eligere illum , el

libus rebus, amaniem transeunlia, el cupidiiatis im- constiluere in aliquo superiore et eminentiore loco :

petu in mare hujus saeculi decurrentem qualis erat ; misericordiae luae cst, non meritorum ipsius.

populus Judieorum vetus. Acceperat Legem, sed cal- CAPUT X. — 10. Proprium hominis nihil nisi pec-

cabat Lcgem, et transibat super Legem, et ferebaiur catum et mendacium. Qutere quid sit hominis pro-
in mare, quomodo fluvius super illos lapides. Non priUm ,
peccatum invenies. Quaere quid sit bominis
fenim lapides illi limitem fecerant fluvio, ut statuerent proprium , meridacinm invenies. Tolle peccatum , et

fluvium. Quod si ita essent, significarent coercilio- quidquid consideraveris in homine, Dei cst. Non ergo
nem Legis, et eos qui cum fluere coepcrint volupta- amet homo quod proprium est. Eliam ad hoc polesl
tibus et cupiditatibus suis, venientes ad praccepta pertinere illud quod dicit Apostolus : Nemoquodsuum
Legis consislunt, et refrenant impetus libidinum esl, quwral (1 Cor. x, 24). Aliquando enim audiunt il-

Suarum. Non autem ita erant illi lapides; sed in flu- lud honiines a Lecloribus, et aedificantur ad auferen-

vio, super quos transibat aqua, sicul super Lcgem das res alienas. Inlercst quis tibi dicat , Noli quaerere

transgressor populus transibat. Inde ergo Doininus quod tuum est. Aliquando enim dicitur a malo sua-
tuht Legem ad gratiam : id esl, de fluvio tulit, el in sore, aliquando autem dicitur a bono doctore. Deus
Vase pasloris posuit. bonus esl doctor. Quando crgo audis a Deo, Noli
CAPUT VIII. —8. Populus Judceorum non implevit queerere quod liiuni esl; noli sic accipcre, quomodo
L?gem; quia limebat, nonamabal. Qui vult ergoimplcre dici solet. Alitiuid boni esl, quod le monet Deus.
Lcgem ,
gratiam cogitet. Ideo et illa decem pracepta Quod dicebainus, quxrc quid sit tuuin , invenics pet-

psallerii decem cliordanun , ipsa sunt quoe erant in caliim. Noli crgo quacrere peccatuni , cl non quxris
illo populo vctere : sed illum populum deccm pra> luum : noli quaicre inendacium, el non qiucris luum.
s
cipia limore oppriinebanl . Non cnim erat in illis Veritas eniin a Deo est, meudaciuin abs te.

tharitas ,
quse est per graliam ; sed timor erat. Prae- CAPUT XI. — 11. Duce januw diubolo tenlatori ,

cepla Domini poenalia eranl illi populo; quia impleri cupidilas el linwr. Et si diabolus aliqiiando aliquul

non poterant aniore (u) Conabaniur, scd cupiditate Su- suggerit , conscnlicnlcm tenet, non cogil invitum.
j)erabantur. Cum ergo quisque ad graliarti Iransitum Non cnim scducit ille aut trahit alKpiom , nisi qucm
fecerit , non alia praecepla implct ; sed ipsa qua) hac invcnerit ex aliqua parte jam similem sibi. Invenit

impleri uon poterant, hac implentur. Non cst lamcn enim eum aliquid cupientcm : ct cupiditas aperil ja-

Vis praMeplorum, sed vis gratiae Dei. Nam si pnecc- nuam inlraiili suggoslioni diaboli. Invonit illum ali

piorum Lcgis hoc csset, el illa implerel. Qui transit quid liinonlem , monot ul fugiat ,
quod illum invonil
1
sic Germancnsis Ms. Editi vcro, naplismo lavati. timore; nionol ul adipisoalnr ,
quod illum invenit cn-
<» ita in Germanerisi ms. ai iu editis, proeceptorwn timor
pere : et pcr h;is duas januas cupidilatis et tiffii <3
lypprinuibiU.
(u) torte, timore. 00 Forte, ei nemo
 , : ;

yoi

Cbmde imples Apo&Uli

SERMO xxxu.
quod
m
inlr.it. illas , cl tllud 111 lio- \eile videt homo , et non desiderare quod pro-
dierna lectionc. Xon detis locum diabolo ( Ephes. iv, mitiii Dcus : cum id (pio.l homo, ctiam al
videl
27). Ibi eniin voluit oatendere Apostolus, qnia quamvis oculis potest aufcrri , eliam possessum potest amitli
inlrct et possideat diabolus ; boino illi lamen locum id autem quod promiitii Deus , nec oculo carnis vi-
dcdit , ut posset inlrare. deri inlcrim polesl; ct cum quisquc ad Dci promissa
12. Heos omnes Christus invenil. Ergo quia niliil pervencrit, non timct ne amitiat; quia
nemo c.st po-
est liotno cui niiii innoluit Dcus ct quem non sestimat tenLior illo qui dedit. Iiaquc, fratres,
hrcreie cbari-
D.-iis ; dat illi gratiam suam , invenicns in illo quod tate promissis Dei ; etnon vos
superabunt cupiditalcs
damnet, ct donans omnia conhlenli, ut coronet cre- sacctili.

dcntem. CAPUT XV. — 15. Timoris tentalio. Rursum ti-

CAPUT XII. — Quid cnim invenit Domimis in ho- moi is tentatio advenit : dicit tibi quisquc , Dic pro
minibus qunndo venit, nisiquod damnarct? Omnino, me falsum tesiimonium. Primo promittit : sed cum
fratres, cogitate ct videlc; sive in illo populo Israc- non deceperit, si forte praeponas promissa Dei
polli-
lilarum , sivc in Gentibus , non invenit nisi quod da- c tationi hominum, non vincit cupiditas ; per commi-
ninarct. Et idco ad pcccanles bumilis voluil venire, nationem tentai et incipit minari horribilia.
,
Potcns
non judex, cum parcit illis ', ut primo praerogaret est forte in civitate
, poiens in saeculo , vidctur posse
inisericordiam donando pcccata et sic poslea redde- facere quod minatur. Vincit te timor
, praesenlis niali :

ret severitaiem puniendo peccatn. Non abutanmr, id quod ct posset a te utique Deus avertere
si , boc illi

cst, non male utamur misericordia cjus, el non sen- videretur prodesse tibi ; et si nollel avertere, intclli-
licmus severitatem ejus. Ergo boc est homo totum geredeberes quia non libi pcrmitterct evenire,
, nisi
quod ei innotcscil Deus, quod dat illi graliam suam, cthoc sciret prodesse libi. Avertit ignem a
tribus pue-
unde prxsumebal David Golias autem de se, dc viri- ris idem Deus. Numquid mutatiiscst Deus, quia
:
non
bus suis, superbus, elalus, inllatus, primo totnm victe- avertit gladium a marlyribus? Idem
ipsc fuit Deus
riam universx parlis sux in se uno constituit. Et quia trium puerorum, qui fuit Machabrcorum.
Illi de igne

omnis superbia babci impiidenliam frontis in ipsam evaserunt (Dan. m), illl ignibus cruciali sunt
, (II Ma-

fronlem lapide venienle dejectus est. Evacuata est chab. vu) : ulriqnc lamen iu Dco sempilerno vice-
frons qux babebat impudentiam superbix sux ; et runt l
, Non enim aut illi viia isla temporali delecta-
vicit fronsqux habebal humilitalem crucis Christi. bantur ,
aut illi minis lemporalibus frnngebantur.
CAFLT XIII. — 13. Crucis signum in frontc quid CAPUT XVI. — 16. Dono malus nikil verenocet,
signi/icet. Propterea et nos signum ipsum crucis sed prodest. Iiaque noli limere
in hominem minaniem
frontc porlamus, qui illud intelligit *. Hoc dico, fra- tibi. Quid eslcnim homo? Vanitati assimilatus cst ;

tres, quia multi illud faciunt , el intelligere noluut. dics ejus skut umbra prwlcreunt. Aut non tibi nocebiti
Factorem quxrit Deus signorum suorum non picto- et ante transibit illa umbra, quam
, ad te aculeus ejus
rem. Si portas in fronte signum humilitaiis Christi transire potuerit; potens est enim
Deus aut si per- :

porla in corde imitationem humilitatis Christi. Dixi- missus fuerit nocere ad tempus nocebit
umbra? tua?,,

niiis aulem , fratres , eum dare locuin diabolo, qui illi

id est, rei transitoria; tuse, vitae
temporali tuaj, vitae
aperit januas cupiditatis aut timoris : sed cupidilatis veteri tuae. Usque enim ad ultimum moriis portamus
cujus, aut limoris cujus? Nam aliquid veteris hominis. Temporalem
el rcgnum coelorum vitam ille nocere
cupimus, ct gehennam timcmus. Scd quomodo poiest, aetemam tibi vitam nemo
illx potest auferre.
janux cupiditas rerum tempornliiim et timor poe- Tollct tibi impedimenta qnibus hic leneris
, , , ; et hscre-
narum lcmporalium trahit plerumque ad nequiliam bis Deo ,
cui tc jam pryemissa spe , charitate colli-
,

ct dat locum diabolo : sic cupiditas rerum xlernarum, gaveras.

ct timor poenarum xtcmarum facit locum in corde CAPUT XVII. —

17. Homo mulus novacula acula.
verbo Dei. Propterea in Psalmis elegantissimedicitur
de homine
CAPUT XIV. — 14. Cupiditalis tentatio. Brevi-
malo, Sicut novacula acuta fecisti dolum (Psal.
u, £).
tcr ergo, fratrcs, si volumus bene vivere, p!us ame- Sic illi insultat Spiriius Dei.
Quid attcndit in nova-
mus quod promillit Deus , quam quod promillil bic
cula ? Non quia occidi homines de novacula possunt
inundus; el plus timeamus quod minalur Deus, quam sed ad quam rem facta est novacula. Facta est aulcm
quod niinalur mundus. Numquid magnum aliquid
hic ad radendos capillos. Quid tam superlluum in cor-
aul longiim est quod diximus? Venil tentatio tibi ali- pore , quam capilli ? Quanla instaniia, quanlo studio,
ciijus fraudis quanla cautela quanta inlcnlionc acuitur
, vis facere fraudem , ut acquiras pecu- , , ut radat
niam : promiltit Deus fraudem non facienlibus sem- capillura? Sic et homo malus tollit se in partcm »,

pilcrna regnn cceiorum cogitat, recogilat, excogiiat, ponit fraudcm super

, vincit te cupidilas ad pecu-
niam. Nam quis cst qui fraiidcm quacrit machinalionein, ininistros parai,
nolit rcgnn coelorum? Scd ,

plus vellc lcrrenn falsos testescomparat, acuit novaculam. Quid faclu-

, hoc cst peccare : plus velle quod
pra-senscsl, non credere quod rusjnsto, nisi supcrflua rasurus?
futurumest; plus
1
Forte, pepercil illis; sublato, cum, quod abesl ab liim.
CAPLT XVIII. — 18. Feticitas non in tcmporalibus
et Par. 1
sic ms. Genuancnsis F.dili autem, cum nro scmrttcrn*
' sic Ccrmanensis codex et cditioues Clim. et Par
\t vivunt.
Lov., qui iltud intellufimus. 1
i^.r;crmancnsis, tollit tein vartem.
Swc.T. AUGDST. V.
fSepU
f<03 S. AUGUSTIM EPISCOPl 204
ponenda. Haquc , fratres , si vullis parali essc ad in proximum iniqua Et dicet : Bene feci , et nihil

sequcndam voluntatcm Dci quod vobis dicimus, et ,

alienom abstuli, ct non me exaudisti : ex eo quod
nobis primum dicimus imo omnibus dicit ille qui ; ,
liabeo do cgenli , non tollo alicui; a te peto , tu da.
securus dicil si volumus parati esse ad sequendam
: Quasi vero det libi villam, nisi alius perdat villam.
volunlatcm Dei, non amemus isla quae transeunt, Si dicatur libi , Vcndas villam tuam : tanquam male-
non pulemus ipsam esse felicilalcm quae dicitur in ,
diclum exhorrescis, injuriam tibi faclam pulas ; odium
liocsa:culo. Iloe enim pulabanl illi alienigeiuc; lolam scrvas in pectore ,
quia hoc audisti ab homine, ut
fclicitatem in rcbus temporalibus , tolam suavitateni venderes villam : quasi emere possis, nisi alius ven-
in unibra ponebant, non in ipsa lucc , non in ipsa dat. Ilaque quod valde cupis cmere, et optas emerc,
vcrilate. ldeo in isto psalmo, qui ud Goliam est, at- si malurn esl vendcre, alii malum quairis. Bonum esl
lendite posteriora Psalmi : onmino Iucidissimis vcrbis invenire saccellum solidorum in via : quod cum in-
et enodatissiino sennonc ,
qui non quacrat interpre- vcncris, dicis, Dcus niihi dcdit; quasi possis invenire,

tem aul expositorcm; sed misericordia Dci ita sunt nisi alius perdat. Quare ergo non optas illorum thc-
posila ut nemo dical , Ecce boc quomodo voluit , saurorum bona ,
quai tecum omnes sine angustia va-
dixit , ct pro ingenio suo inlerprelatus est , sensit ut leant possidere? Desideras anrum, desidera justiliam.
\oluit : sic sunt posila , ut ncmo se excuset. Posila Ilabere aurum non potes, nisi alius amittat : justiliam
sunl autem a David dicenle, id cst, a nova vita, Christi ambo complectimini , et anibo dilataniini.

vita , vita quce per Chrislunr nobis dala est; insul- CAPUT XXII. — 22. De felicilate terrena aliter mali,
tans viUe vetcri , felicilati veteri hominum , et illis aliter boni senliunt. Hedeanius ergo ad Psalmum,
i*iiii in eam spem ponunt , ct illis qui adipiscunlur ut intelligat Charitas veslra eos esse alienigenas, qui
eam , ct in illa gaudent. totam fclicitalem non putant nisi praisentem. Sed
CAPUT XIX. — 19. Felicilas impiorum nonnullis dignum te judicas cui el ista Deus det : quaire quo-
scandalum. Superflua pelens propitio Deo non exuu- niodo utaris. Si non dedil, scias quia prodest tibi ijuia

dilur. Videntur enim justi laborare in hoc sroculo, non dal pater bonus. Quia et filius luus qnarido plo-

et injusti feliciter in hoc sajculo vivere : et quasi ral, ul des illi lormosum cullellum niauubrio dcau-
dormiat Dcus, negligens res humanas, illi plerumque rato ;
quantum vult ploret, non illi das unde kcdatur.
extolluntur impunilate, isti plerumque frangunlur Domine , libera me de manu filiorum alienorum ,
quo~
iiifirmitale, cl putant sibi nihil prodesse quod bene rum os loculum est vanilatem, el dextera eorum dextera
\ivunt, quia non habcnt ea quibus videnlur abun- iuiquitalis. Et exponit quam dicat vanilalem et quam
dare peccatorcs, scelcrali etimpii homines. Elquam- dexteram. Dexteram enim iniquilatis dicil felicila-

diu talia roganl a Deo, ut pro magno sibi pneslentnr, lerti hiijus saiculi : non quia non invenilur apud bo-
lamdiu errant ; et cavendum est ne dcnlur in potc- nos , scd boni quando illaiu habenl, in sinistra illam
statem cupiditalis su:e. Nain diclum esl, Dedit illos babent , non in dextera. Felicitatem perpetuam ha-
Deus in concupiscenlias cordis eorum (Psal. lxxx, 15). benl in dexlera : felicitatem lemporalem babent in

Kt magis propilius csl Dcus ,

quando superflua et sinisira. Cupidilas auieni rerum aelernaram ei felici-

nugatoria pclcntcin non exaudit ut det , sed exaudil talis jcterme, non debel misceii cupidilalireruni lein-

nl sanet non dando. Etenim quare ista quserant ho- poralium, id est , feliciiatis praesentis el lemporalis.

niiiies, quisnon videt? Ut in luxuriis suis consumant, Et hoc cst, JSesciat sinistru tua quid [aciat dcxlera
el in nugis, et in insanissimis speclaculis, a Deo («) tua (Malth. vi , 5). Ergo , Dextera eorum dextera ini-

quaerunt homines haberc ista. quilidis.

CAPUT XX. — 20. Divitiarum abusus. — Da milii CADUT XXIII. — 23. Verbi Dei fructus a non au-
Iiominem de soeculo, pctat a Dco divitias ; dentur, dienle eliam exigendus. Audile jam quomodo loculi
el vide innumerabiles conscqui laqucos morlis ejus. sunt vaniialem , el quoniodo dexleram habeant ini-

Opprimit inde paupcrcm , supcrbil bomo mortalis quilalis. Audiamus omncs ,

prodest vobis. Audiaiis,
supcr homincm parcm sibi, quaeril bonorcs ab homi- ne dicatis non vos audisse : quia dictuin cst scrvo.
nibus vanos ; ut autem adipiscalur, exliibct illis ludi- Tu darcs , et ego exigercm. El dixiinus hesterno die,
cra ncquitisc , ludicra malae cupidilatis : ludos '
ct quia nos servi sumus danles ; allcr esl qui cxigal.
nrsoscmit, donat rcs suas besliariis, csurientc Christo Sorores nostrae , nolcnlcs audire ,
quasi nolunt pati
in pauperibus. Quid opus est plura diccre , fratres ? cxactorcm. Sine causa , fratrcs mei, ncmo sibi hinc
Vos ipsi cogilatc quae nos laccmus ,
quanla mala fa- blandiatur. Aliud est non accepisse , aliud accipcre
ciant homines de superfluis rcbus quando illis acci- , noluissc. Qui recusai donum Dei, ipsius recusalionifl
dcrit proventus illaruin. Nonne mclins est, quando reus lenelur. Quomodo enim diciuni e>t servo dispon-
talis cst homo, ut possit sic uti copia rcrum praesen- satori, Quarc non dedisti (Lnc. xix, 25)? sic dicelur
tium , ut aufcrat illi cam Dcus , non illi eam del ? servo, cui ille positus est dispeasare, Qnarenon acce-
Norne tunc est misericordia? pisli? Si non fuit qui darel, excusabis le : si auieui
OAPUT XXI. — 21 . Cupidilas temporalium tjuomodo sonanl Leclorcs, cliani qnando laccnt traciatores, et
ubique verbun Dei pnrdicatur, et vcre diclom cm,
1
Quaidam editio, lupos. I.ibri alii, ludos; id cst ludoruni
lcca Jn omnein tcrunn e.viit sonus iHorum , ct calor verbi

(a) !n u., ad marginem, ideo. M. Dei ubiquediffundilur, nec cst </!;; se abscondat acalore
 20." SERMO XXXII. 200
ejus (Psal. xviu ,5, 7) ; noii eril quid dicerc in judi- fructus : rodiindant possossiones , oructant ceilaria
cio Dei (a). cx boc in boc.
CAPUT XXIV. — Fralres, audiamus, ct faciamus; CAPUT XXVI. — 2G. Gotiw supcrbia er lcrrena /V-
si volumus liabercspcm, non nosexcusemus. Plerum- ticitate. — Ovcs eorum femadce. multivlicantes im exi-
que mendicus unum numinum petcns , ad ostium libi tibus suis. Intrani paucae; pariunt, ct
cxeunt inulie
prsaeepta Dei cantat. multiplicanics in exitUm suis. Anno prioru tot eranl,
24. Fclicitas mundann ; rt qua' licila vidctitr, con- boc anno lot sunt. Gandetur ct exsultainr;
lumescil
temnenda. Audiamus ergo : Quorum os locutum cst Golias, et ad ccrlainen provocat supcrbus in ista
fcli-
vanitatem, et dextera corinn dcxtcra iniquitutis. Videlc cilate : Quisniibi potcst? quis mihi audel? Si non
illud
felicilalem miindi, ubi illi spem ponebant qui locuti dicunl bomincs qiiibus baec abnndanl, si non quotidie
sunl vanitalem , ct quortmi dextera iniqiiilalis est. nnusquisque sentit in se. Habet aliquid amplius quam
Nam sic incipit dicere : Quorum filii eorum sicut no- vicinus; nonne dicit ,
Quis niilii potcst? aut vicinus
vetlce constabiiua'. Felieilas licita cst. Non bic dixit iste si niibi fecerit injuriam non illi ostendo? Vide si

fraudes, perjuria, rapinaa, scclcra : felicilalem dixit non Golias provocans ad certamcn. Sed procedil
est

quasi innoccnlium. El si ista contemnenda est ;

quem- David, nudus armis bellicis, arinatus lapidibus pau-
admodum smil plangendi illi ,
qui cliam rapinas fa* cis, prosternetomnem supcrbiam id est, justus bo- ,

ciunt, qui furla ,

qui seel.M ?
-

, qui bomieidia , qui nio : marlyres fecerunt, prostravcrunt injusios.

sicut

adulleri-i el caetera qux> elian ipsa muiidana felici- Et oo tcmpore quo videbanlur victores, ipsi
vinceban-
las damnal? lur, quando in bis dux ipsorum diabolus superabatur.
CAPUT XXV. — 23. Felicitatcm sceculi quisquis C VPUT XXVII. — 27. In eos qui de feticitale lerrena
magni pendit , alienigena est. \idcte qualem velit gaudcnt. Veriiin felicitatem illam altendile : Oves
csse bominem de viia nova ,
qtialcm vclil esse bomi- eorum multiplicanlcs in cxilibus : boves eorum crassi.
ncin ad vasa pastoralia peilinenleni , et ad gratiam Noh ruina sepis. Sepis enhn plerumqtie
est
maceria
Dei, et ad lac quo nulrimur. Altendilejam : Quorum esse solet. Non est ruina sepis, neque exitus : oninia
in-
(ilii corum sicut novcllw consiabililw ; ftlitv eorum ornatic tcgra, omnia perfecla , omnia plena. ISequc clamor in
sicut similitudo lempli. Forte propterea sorores nole- plateis eorum : non lites, non lumullus. Videte qualem
b.mt autlire. Andiant ergo , volint, nolint , etdiscant felicilaiem quasi innocenlitim describat ne dicat
:
sibi
venire ad Doininicum (b) , non in supcrbia Golise, sed quisqtie, Scd boc di.xil de illis qni rapittnt rcs alienas.
in bumilitalc David. Numquid enim ista e.xponenda Non cst binc dictum aliquid : alibi fit laliiun menlio.
sunl? numquid obscuia sunt ? Loqtiunlur bomincs Nam manifestum cst sceleratos essc pnnicndos. Et
vanilatem , el dicunlur alienigenae : non pertincnt binc debent intelligere qu;e poena eos exspccti,
ad ba-reditalem Christi, ad regnuiii cjus cui diciinus, quando innocens quisquc cum bis supcrbe ulitur el
Palcr nosicr : alienigeiKC compuianlur. Et quam di- immoderate, reprobatur a Deo, et inicr lilios alicni-
cunt felicilalem ? Filii eorum sicut novcll(v conslabi- genarum computatur. Non enim et dives ille alienos
lita; ; quasi propago propaginis. Ilabel multos filios, fruclus quaerebat, cui succcssil regio in fruclibus, et
mulios nepotes ; securus est adversus casusmoriis. cum .TStuaret , non babens quo congrcgarel fructus
Quasi non millia bominiim plerumqtie nniis casus niundanos, cl non vidercl pauperes in quibus sibi tbc-
absumat. Filii eorum sicut novellcv constabilita?. Eccc saurizaret in ccclo : Dcslruam, impiit, apotliecas meas
puta sint filii sicut novellae constabilitre : nonne ali- el faciam novas ampliores, ct replebo cas. Undc, nisi de
quando eliant novcllas silvis vicinas silvarum ignis fiuclibus suis? Et dicam anitiUB mea> : Uabes mulla
absumit? Filicv eorum ornatcv sicut similitudo templi. bona, satiare. Dixil aulcm illi Dcus : Stulte , liac nocte
Cito binc transeamiis : consulendum est pudori femi- anferctur a te animn iua quce prccpatasti, cujus ernnt
;

narum. Ipsae potius babendo cognoscant quid ha- (Luc. xn, IG-20)? Sicut ergo in Evangelio, fratics,
beant, quod nos commcmorando erubescimus. Filiiv insultalum cst homini gaudenii de temporali fclicitale,
eorum omala' sunl sicut similitudo templi. Celtaria quamvis illi felicilas de agro proprio esset , non de
eorum plena, cruclanlia ex hoc in lioc. Quomodo dici- rapinis alienis : sic et in islo psalino temporali felici-
inus de abundanlibus : Non babel ubi ponat, nescit taii insullalur, ul discat
anima innovata ct rcgenerala
quid babcat. Iinpletur uniim cellariuni, ct rcdundant per gratiam lactis, illam desiderare perpeluam et sem-
piternam bealitalem. Idco vide quomodo connectat •
(a) vid. in Psal. r>2, scrm. 2, n. 2.
(b) Errattun lijc suspicabatur
Uimmerius,
Quorum filii eornm sicul novellw ronstabilila' fiiw
qui ad mar"i- ;
nem m suo codice scripsit, « ad Dominum » sed veruis eorum ornalcv ul simililudo tcmpli. Cellaria
eoiu, iit moptimse notae Germanensi Ms.
fiiii.
eorum plr-
« ad Domuncum
Quo yerbo aut trclcsia si ..i(icatnr jtixta
K Neocaesareensis
tia, eructantia ex lioc m Iwc. Oves corum fecunda, mw
concun canonemS, haticsoumenos ean liplicantes in exitibits snis
rtaam : i Catechumenus si ingrediens in
eisercomenos eu lm- : bovrs coriim t rassi. \on ei
Dominicum » pro :
ruina scpis, ncquc cxitus, neque clamor
quo Uionysins Exiguus t;t lsidorus MercatOT it.lcr. in plateis eorum.
retant.ir
.1.1 hccics,;,,,,. , Eodemque Iieatum dixerunl populum cui lurc sinu
sensu Cyprianus ii. lil.. de opere Scl qui dixc-
««eeinpsyna m Dominicum sbie sacriflcio venk» m
:

eerte inte l.gendasacra Mena,otapBdCyprianum rtint? Quorum os locutum cst vanitatem. Superiiu cniu
lih. I mtuc
titato « Domimcum celebrare te credja. dcscripli sunt.
.
» Et ai.ud aiuu-
Sln.iim, ...

«i.o.il.tcl,aiUH,-.„
I-,rcvic.,lo(;„||;,t.

(
a.M 1 ,i,.|.,K
«„,„ Donatistis, 3 diei cap 17
iiKs,M(,ll(.ct;,n>(.il)o..ii..ici„„
CAPUT XXVIII. — 28. Beahu popuUu quis. Tt
ejnsse. » i„ borum marlyrum Gesiis, qua3 Surius ad februarii autcm ([01(1 dicrs ? ,\'am illi
populum bctttum dixcntnl
iireien.vox t Dommlcum » uiroque signWcatu ponhur cui lia-c sunt. EgO quid diCO? Deutus pojnhu cujui u\
£07 S. ALGUSTINT EPISCOPI 20S

Ergo ille est bcatus populus, vereLegem, sed adimplere (Muttlt. v, 17); propt< ica
Dominus Deus ipsius.

suis el pro liliabus ornatis, pro crassi-

tale mandalum discipulis dedit, undi* Lcx ab eis pos-
qui pio (iliis

pro fecundilatc oviuin, pro plcnitudinc set implcri : Mandatum, mqnil, novum do vobis, ut vot
tudiiie botim,

cllariorum, pro inicgriiale ajdiliciorum pro

pace ac ,
invicem diligalis (Joan. xm, 54). Non ergo mirum , si

Iiiibus et jurgiis civilibus , pro isla

omni felicitate, niandatiiin novuin cantat canticinn novum : quia, sicul

Doum siinm possiderc, ul ipsum babeal pro ornni-

vull.
dicliiin est , psalterium deccm cliordarum deccnc
autem adhce- pra;ccpla sunt Legis, et plenHudo Legis dileclio cst.
bus ,
qui condidit omnia ct dicat , Milti ,

bonum est {Psal. lxxh, 28) eolat eum Paucas autem inde cbordas coinmcmorare Apostolns
vere Deo ,
:

colat quando isla dat, ct quando auferl, et voluil, ut ex eis coelera inlclligantur, ubi ait, Nam,
gratis;
et nihil sic limeat quam ne ipse Non adulterabis , Non homicidium facies , etc Nam
quai.do non dat : ,

qui sicut duo sunt prcccepla dilcclionis, ex quibus Domi-

se aulerat. Itaque chrislianus populus, liatres ,

vult aufcrat, se ipsum nus dicit lolam Legcm Propliclasque pendere (Mailti.
dicil in corde suo, Quidquid
est Domi- xxn, 37-40) salis ostcndcns dilectionem esse pleni-
auferal, Beatus est populus, cujus
,
milii non
ludincm Legis : ila ipsa dcccm prrccepta in duabus
ttus Dcus ipsius.

SERMO XXXIII* .(«). labulis dala sunt. Tria quippe dicuntnr in una labula
Oeus, canlicum esse conscripla, et soptfin iu allera. Sicul aiilein Jlla
Deversu 9 ejusdnn Psalmi cxliii ,

in psallerio decem cbordarum tria perlinent ad dilcclionem Dci, ila scptem coelera
novuiii caiiiabo libi ;

dileclioni proximi dcpiilanlur.

psallam tibi (b).

CAPUT PRIMUM. — 1. Cltarilate canlalur canticum CAPUT III. — 3. Prcecepta tria ad Deum perlinen-
est, Dcus, canticum no- tia. Sabbatum spirituale. Sabbalum sabbalorum. Pri-
uovum. Quoniam scriptum
tibi; in psalterio dccem chordarum psallam ininn csl illorum trium : Audi, Israel; Dominus Deus
vum canlabo
decem cbordai um psallcrium , decem praecepla tuus, Dominus untts est (Dcut.M, i). Non facies libi
libi ;

nego- idolum aut cujusquam simililudinem, ncqtte quce in ccelo

Legis inlelligunlur. Canlare autem et psallere ,

sursum, ncque quw dcorsum quibus

tium csse solet amantiuni. Velus enim bomo
in limore in terra ; et Cttlcra

amore. lia cliam duo Testamenla discer- ad unius Dei ciillum relicta idolorum foriiicalione
esl, novus in

novum quoc in allegoria dicit Apo- constringit. Sccundum autem praeceplum cst Non :

nimus , vctus et ,

figurari, uno de ancilla, accipics nomcn Doinini Dei tui in vanum. Terlium de
stolus etiam in Abralue
,
liliis

0»«-' SM »' in(I nit duo Testamenla observalione sabbati (Exod. xx, 2-11). Credo proplcr
altero de libcra : » •

perlinet ad limo- Trinilatem tria proccepta pertincnl ad dilectionem Dei.

22, 24). Servitus enim
(tialat. iv,
Apostolus Non Lnitas enim divinitalis a Palre babct exordium inde
rem, libertas ad aiuorem. Dicil enim
:
:

timore sed primuin prscceptum de uno Deo maxime loquilur. Ad-

enim accepislis spirilum servilulis ilerum in ;

fdiorum in quo ctama- inonemur autem secundo prseceplo ne Filiuin Dei

accepislis spiritutn adoplionis
,
,

(liom. vm, 15). Dicit et Joannes : crealuram putemus, si eum acceperimus inaequalem
mus, Abba, Paler
charitate; sed perfecta charilas foras Patri. Omnis enim crealura, sicul dicit Apostolus, va-
Timor non cst in

18). Cbaritas ergo cantat nitati subdita esl (Hom. vui, 20) : ibi autcm prsccipitur,
mittit timorem (I Joan. iv ,

Nam timor servilis in veteri ho- ne nomcn Domini Dei nostri in vanum aecipiamas.
canlicuin novum. ille

psallerium Jam vero donuin Dci, quod est Spiritus sanclus, pro-
jnine conslilutus, polcst qnidem baberc
mitlit requicm scmpilernam, quaj sabbato liginaliir:
decem chordarum, quia et Jrnhcis camalibus data est
sed canlare in illa non unde nos sabbalum spiritualitcr obscrvamus , si non
ipsa Lex deccm prwceptorum :

et im- faciamus opera servilia. Ab bis enim etiam camali

potest canlicum novum sub Lege est enini ; ,

porlat, non inlellcciu Judsei sabbaio probibentur. Quia auiem spi-

plcre non potest Legem. Organum ipsum
auiem rilualia vult inlelligcre opera servilia, audiat Domi-
tractal ; et oneralur psalterio, non ornatur. Qui
subgratia est, non sub Legc, ipse implet Legem : num dieentem , Omnis qui facit peccalum , servus esl

peccali (Joan. viu, 54).

quia non est ci pondus , sed decus ; nec timenli tor-
nicnium est, scd amanti orhameritum. Spirim enim
CAPUT IV. — Pcccalum autem non soluni illud

est, quod in turpi aut iniquo facio apparet boinini-

tlileclionis acccnsus, jain in psalterio decem cborda-
novum. bus; sed cliam si babcat specioni boni operis, el ta-
ruin caniat canlicum
CAPCT II. — 2. Lex impletur cltarilate. Nam sic inen proptcr merccdem tcinporalein liat, non propier

Aposlolus Qui enim diligil alterum Legem im- requiem sempiternam. Quodlibet eniiu quisque facit,
dicil : ,

si boc aniino facil, ut terrenum cmolumentum conse-

Nam, Non ndnlierabis, Non homicidium facies,
picvit.
quatur, servililer facit, el idco sabbaium non obser-
Non furuberis Non concuphces ; et si quod esl aliud
,

scrmone recapitutatur, Diliges proxi- vat. Gratis cnim amandus est Dcus : nec anima po-
mandatum, in hoc
ipsum. Dileclio proximi, malum lest nisi in co quod diligit, requiescere. ^Elerna Mllem
mum (uum tanquam te

Picnitudo antem Legis, charilas (Rom. requics ei non dalur, nisi io dilectionc Dei, qui solns
noti operatnr.
dixerat, Non veni sol- srternus cst ; et ipsa cst perfccia sanciilicatio, et Bpi-
viu, 8-10). Dominus ctiam quia
rilsale sabbalum sabbaioruin. Quapioplerquoniam in

'
luventus in MS. ^r. ct in cdilis lliin. Par. Lov. Spirilu sancto sanctilicamur, quis esl quem non n.o-
(n) de Diversis is.
a!'!'is,
vcat ad magnum sacrainenlum iiilclligciulum, tjnod .11
(o) iiiijiis sermonis recordatur Possidius in tndiculi capite
S, c^n ct sermoncui 0, de Decem Chordis. tnhus pracceptis ad Deuin pcrtiifeotibus icriium ;>r.e-
 , , ,

i(iO SERMO \\.\l\. •210

cepium est de saubato? Ei in his omnibns qtue Scri- tare, cujus sil. Admoniti sumus c.mLirc D.iminn
pmra in libro Genesis Deum fecisse coinineiiiorat canticum novum. Homo novus no\it caiiiicum no-
noii ibi dicitiir sancliflcassc nisi dicrn scpliiuiun, quod vurn. Canticum, res esl hilariiatis et diligenlius
; fti

biguificabat sabbatum ( Cen. u, 5 ). considcremus, res ost amoiis. Qui eiga

oovil novtoi
\. Praicepta septem quce proximum speclant. Se- vitam amare, novit canticum novuni eaniare.
Ovacsit
Oiem vero praceplorurn quac dilectioni proximis tri- ergo vila nova, comiiionendi srrnrus propler
caiiliciim
Ouunlur, prirnuru e.>t : Ilonora patrcm.tuum el matrem novurn. Ad unum enim regnuin perlinent oninia
luam. Secundum LVon occides. Terliuin Xon mce-
: : homo novus, caniicum noviuii, Testamenlum novum.
cltc.beris. Quartum Non furaberis. Quinlum Non
: : Ergo homo novus, et cautabit canticum noiom,
er
fulsum testimoitium dices. Sexlum : JSon concupisces perlinebil ad Tesiainentum iiovum.

uxcrem proximi tui. Seplimum : A'on concupisces rem 2. Charitas ex Deo. Nemo est qui non amcl : sec
proximi tui [Exod. xx , 12-17). Ihric dislribulioni quaeritur quid amet. Non ergo admonemur, ut uon
manifesle attestalur Apostolus, ubi dicit, llonora pa- amemus: scd uteligamusquid amemus. Sedquideli-
trem luuin et matrem tuam; quod esl mandulum primum gimus, nisi prius eligamur? Quia nec diligimns, nisi
Ephes. vi, 2). prius diligamur. Joannem aposlolum audite. illo
( est
CAPIT V. — Quaerilur enim, ct non in toto De- apostolus, qui super pectus Domini discumbebat, ct
in
calogo invenitur primum : quia decem mandatorum eo convivio coelcstia secreta bibcbat (Joan. xw,25).
illud est primum ubi de uno Deo colendo prajcipitur. Ex illo potu , et ex illa felici ebrictate ructavit ln ,

Et ideo de honorandis parentibus scriptum in alia la- principio eral Verbum (Id. r, i). Humililas excelsa, et
bula, primumque est, quia inde incipiunt praecepta ebrietas sobria! llle ergo magnus ructalor, hoc cst
qu.T ad dilectionem proximi referuntur. praedicator, inter caetera quae bibit de Dominico pcc-
5. Canticum novum cantare cujusnam sit. Donalistce ctore, etiam hoc dixil : Nos diligimus, quia ipse prior di-
illud non cantanl. Cantemus ergo canticum novum, lexit nos Joan. iv, 10). Multum enim dederat ho-
(
I

decem chordarum. Hoc est can-

psallentes psalterio niini quandoquidem de Deo loquebaiur, dicendo,
,

ticum novum, graiia novi Testamenti, quod nos a ve- ISos diligimus. Qui? quem? Homines Deum,
mortalcs
tcre lromine discemii, qui primus faclus est de terra immortalem, peccalorcs justum fragiles irnmobi- ,

lerremn. De limo enim factus est, et amissa beatitu- lem, factura fabrum. Nos dileximus el hoc undo
!
:

dine in miseriam jure projeclus est, quoniam pra> nobis? Quiaipse prior dilexit nos. Quaere unde ho-
cepti praevaricator cxstiterat. Sed quid dicit apud pro- mini diligere Deum : nec invenies omnino , nisi quia
phetam ,
qui gratias agit grati;c Dei per remissionem prior illum dilexit Dcus. Dcdit se ipsum quem dilcxi-
pcccatorum reconcilianli nos Deo, et renovanti prae- mus : dedit unde diligeremus. Quid enim dedit, unde
ter ilam vetustatem ? Eduxit me, inquit , de lacu mise- diligeremus, apenius audile per apostolum Paulum :

ria?, et de luto limi : el posuit super petram pedes meos, Charilas, inquit, Dei di/fusa est in cordibus nostris.
et direxit gressus meos : et immisit in os meum canli- Cnde? num forte a nobis?
Non. Ergo unde? Per Spi-
eum novum, Injmnum Deo nostro ( Psal. xxxix, 3, 4). rilum sanctum qui datus est nobis (Rom. v,
5 ).
Hoc est canticum novum, quod psallit in psalierio de- CAPUT II. — 3. Amamus Deum de Deo. Idola cor-
cem chordarum. Nemo enim laudat Deum, id est, Habentes ergo tanfam fiduciam, amcmus Denrn
dis.

dicit hymnum, nisi ori suo factis consentiat, Deum et

de Dco imo quia Spiritus sanctus Deus est, amemns
:

proximum diligendo. Nec se arbitrentur rebaptizato- Deum de Deo. Quid enim plus dicam aniemus ; Deum
res Donatislae ad novum canlicum perlinere de Deo? Certe quia dixi, Charitas Dci diffusa m
non : esl
enim canlant caniicum novum, qui ab Ecclesia, quam cordibus nostris per Spiritum sanctum qui datus cst
no-
Deus irr omni terra esse voluit, superba impietate pra> bis; ideo esl consequens ut qtria Spiriius
sancliis
cisi sunt. Etenim
idem propheta dicit Can-
alio loco :
Deus nec diligerc possumus Deum, nisi per Spi-
est,

lale Domino canticum novum ; canlate rilum sanctum, amemus Deum de Deo. Hinc est ergo
Domino, omnis
lerra. Qui ergo canlare cum omni
tcrra uon vuk, a conscquens. Auditc apertius ipsum Joanncm Deus :

vcterc homine non recedens non cantat charitas esl; el qui manet in charitale, in Deo manet,
canticum , ct
novum, nec psallit in psaherio decem chordarum Deus in illo manel ( l Joan. rv, 8, 1G). Parum cst di-
:

<|uia hoslis est charitatis

, quoe sola Legis est plcni- cere, Charitas ex Deo cst. Quis nostrnm auderet di-
iu(lo,quamdecem praeceplis ad charitatemDciclpro- cerc quod dictum cst, Deus charitas cst? Dixil qui no-
ximi perlinenlibus dicimus conlineri. verat quod habcbat. Quid crgo humana imaginatio et

SERMO XXXIV '

(a).
volalica cogitalio fingil sibi Dcum , cl in corde 8«o
In hwc verba Psalmi cxlix, 1,2, Cantate fabricat idolum, componcns qualein polol c(i?ii.uc,
Domino can-
ticum novum, laus cjus in Ecclesia sanclorum, non (|ualem mcruil invcnire? Talis est Deus? Non
ctc.
De cantico novo el vita nova. sed talis cst. Quid lincanicnta disponis? quid meni •

Habitus Cartagine ad Majores bra componis? quid slaluram placilam forinas? quitl
CAPUT PRIMUM. - \. Canticum novum can-
pulchriludincm corporis imaginarisf Dcus ciuiritas ett,

Quis colorcst in charilalc? rn»e lincamenta ? qu.c fur-

* RejMVtus in Ms. «r. ct in editLs l lun. rar. Lov
ma? Nihil horum vidcmus ; cl laiiicn ainamiis.
(ai Aiias du Diversj:, 2.
1
Apod l."\., dilUjimus. H,
 : , ,,,
.

2H AUCUSTINI EPISCOPI 2 f2
|
4. Amor infimus. Audeo diccrc Cliarilali veslrae : res disculite: videte, etaUcndilequidhabeatisdecha-

in inferioribus allendamus, quod in superioribus in- hoc quod invenerilis augete. Altendite ad
rilate, et

veniaimis. Ipse amor infimus atquc terrcnus , ipse lalem thcsaurum, ut intus divites silis. Caelera certo
nmor sordidus el (lagiliosus, qui corporis pulchritudi- quaj magnum habent prelium , cara dicuntur ; nec
nes conseclalur, aiiquid nos admonet unde ad supe- fruslra. Aspicite consueludinem sermonis vestri : ca-
riora ct mundiora surgamus. Amat aliquis lascivus et rius est illud , quam iliud. Quid est, Carius est , nisi
impudicus pulcherrimam feminam : movet quidcm preliosius est? Si carius dicitur ,
quidquid prcliosiu»
<orporis pulchritudo , scd inttis quaerilur amoris vi- est; quid carius ipsa charilale, fralres mci?Quod
cissitndo. Si enim audial quod illa odcrit eum, nonne esl ,
pulamus ,
pretium ejus ? unde invcnilur pretium
omuis ille aestus ct impelus circa membra pulchra cjus? Prctium tritici, nummus tuus ; pretium fundi ,

Irigescit, cl ab co quod intcnderat quodam modo re- argentum luiim ;

pretium margarilae , aurum lunm :

silil, avettilur, oflendilur , odisse etiam ipse incipil prelium charitatis, tu. Quaeris ergo unde possideas
quod aniabat? Numquid forma mulala cst? Nonnc ibi fundum, gcmmam, jumentum :fundum quaris unde
sunl omnia quoe illcxcrant? Ibi sunl : ct tamen arde- emas, et quoeris apud te. Si vis autem habere chari-
bal in eo quod videbat, et de corde exigcbat • quod lalcm , qua;re le , et inveni le. Quid cnim limes dare
non videbat. Si vero cognoscat quia vicissim amatur, te , ne consumas le ? Imo si te non dederis ,
perois
quomodo vehemenlius inardescit? Vidct illa illum te. Ipsa charitas per Sapientiam loquitur , et dicit
videt ille illam, amorem nemo videt ct lamen ipse : tibi aliquid , unde non expavescas quod dictum est :

amaiur qui non videlur. Da le ipsum. Si quis cnim vellel tibi fiindum vendere,
CAPUT III. — 5. Deus conlinuo, cum amalur, ha- diceret libi Da mihi aurum luum et si quis aliud
, :

betur. Erigite vos ab isla lutulcnta cupiditate , ut aliquid , Da mihi nummum tuum da mihi argentum ,

inancalis in illuniinatissima charilate. Deum non vi- tiium. Audi quid libi dicat ex ore Sapienliae charilas :

dcs ; ama, et habes. Quam mulla in damnabilibus cu- Da milii ,

fili , cor tuum (Prov. xxiii , 26). Da milii,

piditalibus amanlur, el non habentur; sordide qure- inquit : quid ? Fili , cor tuum. Male erat quando a
,

runtur, nec tamen conlinuo possidentur? Nuniquid te crat ,

quando libi erat : per nugas cnim et amores
hoc est aurum amare, quod aurum habcre? Multi lascivos perniciososque trahebaris. Tolle inde. Ubi
amant, el non habent. Numquid hoc est habere lalis- trahis? ubi ponis? Damihi, inquit, cor tuum. Sit
sima et laulissima praedia ,
quod niulti amant (a), et mihi , el non perit tibi. Vide enim , si aliquid voluit
non habent? Numquid hoc esl amare honorem ,
quod dimittcre in te , unde ames vel te ,
qui libi dicit '
:

liabere honorem? Mulli sinc honore inardescunt ha- Diliges Dominum Deum tuum cx toto corde tuo , et e.t

bere : quaerunt habere, et plerumque anle moriuntur, tota an\ma lua , et ex lota mente tua. Quid remanct
quam inveniant quod quaerebant. Deus nobis de com- de corde tuo , unde diligas te ipsum ? quid de anima
pcndio se ottert : clamat nobis, Amate me, et habebiiis tua ? quid de mcnte tua ? Ex tolo , inquit. Totum
ine; quia nec potestis aimare me, nisi babueritis me. exigit le qui fecit te.
,

C. Canlandum Domino, ct oribus et moribus. CAPUT V — Sed noli tristis esse, quasi nihil unde
fratrcs , o filii , o catholica germina , o sancta et gaudeas remancal in te. Lwtetur Israel , non in sc ,

superna semina , o in Christo rogcncrati et desuper sed in eo qui fccileum.

nati ! audite me; imo per me cantale Domino canli- 8. Proximus quunlum diliqendus. Respondcbis
cum novum. Ecce , inquis, canlo. Cantas, planecan- ct dices : Si nihil mihi remansit , unde diligam me ;

tas. Audio : sed contra linguam teslimonium non quia ex tolo corde , ct ex lota anima , et ex tola
dical vita. Cantale vocibus , cantale cordibus , can- mcnle jubeor diligere eum qui fecit me quomodo
;

tatc oribus , cantale moribus : Canlule Domino can- sccundo pncccplo jubeor diligere proximum tanquam
licum novum. Quajritis quid decantetis de illo quem me Hoc est magis unde debes ex toto corde et ox
? ,

amalis? Sinc dubio dc illo quem amas , cantare vis : lota anima et ex tota mente proximo. Quomodo?
,

laudcs cjus qiueris, quas cantes. Audistis, Cantale Ditiges proximum tuum tanquam te ipsum(Malth. xxn,
Domino canticum novum. Laudes qu&rilis ? Laus ejus 37,39). Dcum ex loto me : proximum sicut me.
in Ecclesia sanclorum. Laus canlandi , est ipse can- Unde me , undc le ? Vis audire unde diligas le ? Ex
tator. Laudcs vultis dicerc Deo? Vos eslotc quod hoc diligis le ,
quia Deum diligis cx toto te. Pulas
dicatis. Laus ipsius cstis , si benc vivatis. Laus cniin enim Deo proficere ,
quod diligis Denm ? et quia dili-
ejus non eslinsynagogisJudaeorum,non cst in insania gis Dcum , Deo aliquid accedit ? et si tu non diligas f

Paganorum , non est in erroribus hnerclicorum , non minus habebil? Cum diligis , tu prolicis : tu ibi eris

esl in plausibus theatrorum. Qua?ritis ubi sit? Vos ubi non pcris. Scd respondebis , ol dices , Quando
allendile, vos estotc. Laus cjus in Ecclcsia sanctorum. cnim non dilexi mc? Prorsus non diligebas te

Qua-ris unde gandeas quando cantas ? Lailetur Isracl m quando Deum non diligebas , qui fccil le. Sed cum
co gui fccil eum el unde hetclur non invcnit nisi Deum. odisses le ,
pulabas quod amares te. Qui enim diliqtt

CAPUT IV. — 7. Pretinm quo charitas comparanda. iniquitatcm , odit animain suam (Psal. x , 6).
Bene, fralresmci, inlerrogale vos ipsos.ccllas inlerio-

* Sic Germancnsis Ms. Kditi vero, cxibat. 1

Edilij /rx didl; pro qoo MS, cermancnsis ,
qit)

{«) (•'orte quod amare? Uulti amant, elc. duit.

 , :,

213 SEKMO xxw 5HJ

y. Precatio post Sirmonem. Convcrsi ad Do- pro se rationem reddel
(Rom. \i\ 1-2)
, ,>l ileroB,
minum Detnn Patrcm omnipolcntom puro corde , ei , Oput autem suum probet Mtmpmave ; el tunc in se-
quanlum potest parvitas nostra maximas atqne ube- , melipso tanhim gloriam habebit
, et non in altero (G*
res gralias agamus : precantes tolo animo singularcm lat. Hocetiam pcr propbctam E/ccbiclcm di-
vi, 4).
mansuetudinem cjus , ut preces nostras in benepla- cilur Anima palris mea est
:
anima filii mea est ; ,

cilo suo exaudire dignctur ; iniinicum quoque a nos- anima quw peccaverit, ipsa morielur (Ezecli.
xviu , 4).
fris aclibus et cogitalionibus sua virtute cxpcll.it , Totum illum locum sic explieat, ut ostcndat nec
uobis multiplicct fidem , mcntem gubcrnet, spiriiua- bonis parentum sublcvari filios malos ncc
, roalia op-
les cogilationcs conccdat, ct ad beatiludincm siiain primi bonos. Qua veracissima scntentia propler nos-
pcrducal : per Jesom Cliristum Filiuni suum ,
Domi- mctipsos piimiius ac firmissime constituta, rcstat
num noslrum ,
qtri cum eo vivit ct rcgnat in unitate inspicere quid aliis impcrliamur officii; diligentissime
Spiritus sancli Dcus per omnia sxcula socculorum. distinguenles quem
, nostr.nc salutis appetamus cITec-
Amen *. tum
quem proximis rcddamus
, affcclum. Si bonus
es,non quidcm allerius bono scd
SERMO XXXV *
(o). , tuo bonus es :

verumtamcn eo ipso tuo bono qtio bonus cs,etiam

Be eo quod scriptum est in Proverbiis Salomonis , Si bono altcnus, non mutuata bonitate sed mutua di- ,

sapiens fueris , tibi et proxiniis luis cris ; si aulem lectione congaudes. Item si malus es, non malus es
nialus evaseris solus baurics mala. Cap. ix y 12, maloalicno, sed tuo
, ,
: eodem quoque luo malo
non
$ec. LXX (b). diligis proximum tanquam te ipstim; nequc cnira di-
ligis vel te ipsum. Diligis quippe iniquilalcm acerri-
i. Divina eloquia si non ncgligenter audiantur
non immerilo forsitan moveat illud quod scripltun
mam inimicam , non libi extrinsccus admotam, sc<l
abs te tibi intrinsccus faclam qu* ut facilius vincat
est , Fili , si sapiens fueris , libi sapiens eris , et proxi- :

le, faves ei contra le. Ita quod te oderis

mis tuis ; si autem malus cvaseris , solus hauries mala. aperte con-
Quomodo boc enim recte possit inlelligi ? Quando-
vinceris ,
cum eam diligis , a qua lurpiter vinccris.
Neqtie cnim divinum eloquium falsctur quo dictum
quidem sicut nos bona proximi hetificat vita , ila ,

esl Qui autem diligil iniquitatem odit animam suam

etiam perversa conlristat. Aut si boc proptcr suasio- , ,

(Psal. x, 0).
nem dictum putalur ,
quia sapiens et sibi est s
, et
5. Hinc cst ergo
quod bonus co bono quo bonus
eisquibus persuadet sapicntiam ;
quo pacto si malus ,

est, ei bono alterius gratulatur, ei malo altcrius con-

evascrit , solus bauriet mala ,cum de taliiim persua-
trislalur. Ac pcr boc tali proximo
sionibus dictum Corrumpunl morcs bonos coltoquia
sit ,
quoniam ipsc ;

vcrius dicitur proximus qui te de proximoaltendit

mala (I Cor. xv, 55) ? (Juid cnim aliud clamat vox illa ,

hoc est misericorditer respicii; ergo proximo uti-

charitatis : Si glorificalur unum membrum congau- ,
lali

dent omnia mcmbra que si sapiens fueris et et non quia

; et si patitur unum membrum , , libi illi eris :

compatiunlur omnia membra (Id. xn bono tuo bonus erit, scd quia bono suo boni tui di-
, 26) ? Quomodo
ergo verum est Fili si sapicns fueris
lector erit. Si autem malus evaseris , non cum illo
, , , tibi sapiens ,
sed solus hauries mala. Neque cnim malo luo
eris , et proximis luis ; si autem malus evaseris , solus malus
crit , scd in tuo misericors erit. Mcestificat
hauries mala ? Quomodo ejus bono gaudcbo , cujus eum ma-
lilia sed non sequitur pcena
malo in me malus non ero 3
? Quomodo me delectat
, stia : irrogal illi trisli-
tiam, noncumillocommunicatinjustiliam. Malus
inventus ,
qui me securo poterit esse perditus? iia-
qnc non cum proximo bona scd solus hauries mala
Nonne si sapiens fucrit , sanum mcmbrum erit , cui
,
;
quia trisiitiam illam quam de babct bonus
catera membra congaudent? Quomodo igitur malus , te , suo
solus bauriet mala, cum similiter agro membrocom-
bono babct ,
el tuo malo. Illa trisiitia illius indicaldi-
patianturet catera
lectioncm ,
ttiam perdilionem : le damnat , illum co-
?
ronat le deprimit illum erigit. Ideo etiam scriptum
2. Hoec proinde quaslio nisi fuerit soluta , turbabit.
; ,

est Obedientes estote prceposilis vestris

Domino autcm adjuvanle solvetur , si primitus illud
, : ipsi enim vi-
gilanl pro anintabus veslris lanquam rationem
veritate ccrtissima definiium , fixum alque immobile rcddituri

teneamus nec bonum quemquambono ut cum gaudio hoc faciant , et non cum tristilia ; ncquc
, alterius, nec
malum malo enim expedit vobis (llcbr. xm 17). Vobis ergo noii
alterius esse posse. Hinc enim ait Apo-
,

slolus Unusquisque nostrum proprium onus porlabit expeditillorum tristitia pracgravari. Nam illisexpedit
,

(Calat. vi de noslra malilia contrislari. Booos ergo proximos

, 5) : el alibi , hjilur unusquisque nostrum
deputa ; et esio bonus , luo quidera bono , non illo-

1
IsUkpc precatio, Conversi.., usque ;id, imcn,
rum; non abs le tibi dalo, scd divinilus im-
ct ipso
qmejuxta
lllim. addila est m libris post excusis, non rcpcritur inopti- pcrtito.Quid enim babesquod non accepisii ( I Cor. ,

ma3noi;c Ms. Germanens ante anooe circiter

1
800 descripio. iv, 7)? Alquc ila Si sapiens ftteris libi sapiens eris ,
, ,
Editi, el sibi bonus est. vox, bonus, abcsl al>
exemDlari
Victorino. el proximis tuis ,
quibus bonum esl de lua boniUiie
a
sirm. , cujus mali immemcr non cro. Emendatur ad v. lx'tari. Si autem niatus cvascris , solus h/mriu mulu ,
* Editus ex v. et sirm.
non etiam illi , quibus ct boc bonum cst tlc tua ma-
(a) Alias, 10 cx sirmondianis.
(b) Huac Possidius sernioncm commemorat lilia contrislari.
iu jndiculi
caiitc 8.
 ;

MS S. ABGOSTINI EPISCOPi 216

SERMO XXXVI *{a). Pauper pro vobis faclus est, cum esset dives. Scd si

ille solus, quid profuit? Vide quid sequitur Ll iliius

Vrovcrbiis Salomonis, Sunt :

De eo quod scriptum esl in

paupcrlate vos ditaremini II Cor. viu, 9 ). Pulo quia
et sunt qui (
<pi sc divitcs aflectant, nibil habentes ;

animae paupcrtas Cbristi non nobis atlulit pecuniam , sed

se humiliant, cuni sint divites. Redemptio
minas. jiistiliam. Paupertas aulern illius unde? Quia rnortalir,
viridivili;c ejus : pauper autcm non sufferl
effectusest. Ergo diviti;e verae immorlalitas : ibi eniiu
/ Cap. xiii, f f-. 7, « (*)•
vera copia, ubi nulla indigentia.
CAPUT PUIMUM. — I. Expositio verborum Scri-
CAPUT III. — Quia ergo nos immorlalcs fieri
vturoe. Sancta Scriptura, quac modo iii auribus ve-
non possemus, nisi pro nobis Chrislus mortalis esset
illam Deus
stris lecla est, admonuit nos, imo per
effeclus ; ideo pauper faclus est, cum dives esset. Et
qui jubet nobis loqui ad vos, quxrcre
vobiscum et
non ail, Pauper faclus est, cum dives fuissel; sed,
pertraclare quid sit, et quid sibi velit
quod lectum
Pauper faclus est, cum dives esset : pauperlatem as-
qui se diviles ajfectant, nihil habentes ; et
ost : Sunl
sumpsit, et divitias non amisit. Inlus dives, foris pau-
sunt qui se humiHant, cum sint divites. Non enim arbi-
per. Lalens Deus in divitiis, apparens homo in pau-
trandum est, neque omnino credendum, quod de istis
pei taie. Vide divilias ejus : In principio eral Verbum,
divitiis,quibus inflantur superbi, de visibilibus isiis
el Verbum cral apud Deum, et Dcus erat Verbum : hoc
sancla nos
dico atque terrenis , curaverit Scripiura
erat in principio apud Deum. Omnia per ipsum facta
admonere, ut vel eas pro magno habeamus, vel non
sunt. Quid dilius eo, per quem facta sunt omnia?
habere timeamus. Quid enim prodest homini, ait ali-
Aurum habere dives potest, creare non poiest. Cum
quis, qui se divitem videri affectat, cum nihil habeai?
itaque islse ejus divitise commendatae essent, vide
nec
Istum notavit Scriplura atque reprehendil. Sed
paupertatem ejus : Et Verbum caro factum est, el ha-
ille valde admirandus aut imitandus
est et pro magno
bitavil in nobis ( Joan. i, 1, 2, 3, 14 ). Hac ejus sumus
habendus, quem videtur in laude posuisse, si tempo-
pauperlate ditati : quia sanguine ejus, qui manavitde
rales atque terrenas divitias intellexeris. Et
sunt, in-
carne ejus, quod Verbum caro factum est, ut habita-
di-
<iuit,qui se humiliant , cum sint divites. Ille recte
ret in tiobis, conscissus cst saccus peccatorum no-
splicet nobis, qui cum nihil habeat, se divitem af-
slrorum. Per sanguinem illum abjecimus pannos ini-
fectat. Quid? iste placet nobis, qui cum sit dives,
quilalis, ut indueremur stola immortalitalis.
humiliat se? Forte placet quia humiliat se : non tamen
4. Omnes boni fideles divilcs sunl intus. lliems el
placet quia dives csl.
testas noslra quce. Omnes ergo divites boni
CAPUT II. — 2. Divhiarum morbus, superbia. Ac-
Nemo se contemnat, pauper in cella, dives
fideles.

in con-
cipiamtis ergo et lioc : non indccorum est ,
nec in-
scientia. Dives quippe in conscientia securior dormit
honeslum nec inutilc, quod Scripturse sancta; nobis
,
in lerra, quam dives in purpura '. Ibi non excitat sol-
commcndare voluerint humiles divites. Nihil enim in licitudo maligna, compuncto corde de scelere. Serva
divitiis lam tiniendum est, quam superbia.
Denique
divitias in corde tuo, quas tibi contulit pauperlas Do-
apostolus Paulus hoc admonetTiinotheum : Prcccipe,
mini Dei tui. Imo ipsum adbibe libi cuslodem : ne
inquit, divilibus hujus mundi, non superbe sapere (ITim.
percat de corde quod dedit, servct ipse qui dedit.
morbum
\i, 17). Non enim divitias expavit, sed

diviliarum est superbia magna.

divi-
CAPUT IV. — Omnes ergo divites boni fideles,
tiarum. Morbus autem
sed non diviles hujus mundi. Denique divilias suas
Nam grandis animus cst, qui inter divitias isto morbo
nec ipsi sentiunt ; sentient postea. Vivit radix, sed
non tentalur : major animus divitiis suis, qui eas
hiemis tempore etiam viridis arbor aridie similis cst.
vincit, non concupiscendo, sed contemnendo. Magnus
Tcmpore quippe hiemis et arbor quaj aret, et arbor
cst ergo dives, qui non se ideo magnum putat quia
quac viget, utraque nuda est honore foliorum, utra-
dives cst : qui autem ideo se magnum putat, superbus
que vacua honore fructuum : veniel acstas, et discer-
et egenus est ; in carne crepat, in corde mendicat
net arbores : viva radix folia producit, implctur fru-
inflalus esl, non plenus. Utres autem duos si videas,
clibus; arida inanis sestaie, sicul hieme, remanebit.
unum plenum, altcrum inflatnm; in utroque eadem
Itaque illi horreum prxparatur, huic securis adhibc-
est magnitudo, sed non in utroque eadem plenitudo.
tur, ut amputala in ignem iniltalur. Sic a;stas nostra,
Si attendis, falleris; si appcndis, invenies : qui plc-
Christi est adventus : hiems nostra, Cbristi occulta-
nus est, difficile movetur; qui inflatus est, cito au-
tio : aestas noslra, Christi revclatio. Denique arbori»
feriur.
hus bonis et fidelibus hanc alloculionem prabef
3. Divites non hujus mundi. Paupcrtas et diviticc
Apostolus Morlui cnim estis, ct vita veslra abscondilt
Christi. — Prwcipe, ergo, inquit, divitibus hujus mundi.
esl cum
:

Christo inDco. Ccrte mortui : scd morlui spe-

Non addcrct, hujus mundi, nisi quia sunt cl diviics
cic, vivi in radicc. Attendc auteiu venliirum teinpus
non hujus mundi. Qui sunt divites non hujus mundi ?
aestalis, quomodo sequatur, et dicat : Cmh autcih
Quorum princeps ct caput cst illc, de quo diclum est,
Christus apparuerit vitu vcslra, tunc et vos cum ipso ap~

parcbilis in gloria ( Cvloss. III, 5, 4 ). lli sunt diviles,

nollatus est ad il. s. et Am. Er. Par. Lov.
*

ui) Aiias, de Tempore 21-. scd non hujus mundi.

{o) In Possidiani lndiculi capile 8, pro affctant , legilur 5. Divitcs hujus mundi non contcmpti a Chnsto. LH-
tffiaunt Kjustleni sennonis excerpta reiert vlorus ad il
ror, vih, et Colossi ui 1
Florus, quam auro dhes in purpura.
 : ;:

217 SERMO XXXYI. 218

vuiarum inanitas et pericuturn. Nec lamcn el divites morluus scpullus cst in inferno. Et quid invcnit*
iuundi cootempli Btint. Et ipsos Uieratus est sua pau- /Eternam sitim, indclicieiiios llammas. Successit ignis

pertate, qui cum divcs esset, propter nos pauper ef- purpur.e et bysso : ea tunica ardebat, qua se exspo-
fectus est. Nam si eos comtempsisset, ct in numero liare non potcrat. Pro epulis iridhas, el desiderium
sanctorum habere noluisset, 11011 Tiniollieo, sicut di- gutta: de digito paupcris, sicut illi iniearum de me»M
l
cebain, Aposlolus pnrcepisset, ut et ipse pra:ciperel divitis . Sed illius egestas pntteriens , hujus poeaa
Pracipe, inquit, divitibus hujus mundi non superbe sa- pcrmanens »
(Luc. xvi, 19-20). Hoc allendant divitcs
pere. lnter bos qui (ide sunt divites, sunt quidam di- hujus mimdi, et non superbe sapiant. Facile tribuanl,
vites liujus mtindi. Pnvcipe illis, quia el ipsi membra communiccnt : thesaurizenl sibi fuudamentum bonum in
illkis pauperis facti sunt. Prxcipe illis quid in illis ti- futurum ; ubi sunt veri diviles 3
, sed non hujus inundi
ineas a diviiiis. Xon superbe sapere, ucque sperare in ut apprehendanl veramlitam.
incerto divitiarum. CAPliT YII. — 7. Divitiis intcrioribus divitcs. Forte
CAPLT V. — Inde enim superbit dives, quia spe- ergo hoc admonuil Sciiplura divina , ubiait, Sunt
rat in incerlo diviliarum. Nam si incerla divitiarum qui se divites affeclant, nihil habcntes, propler superbos
prudenter attenderet, nunquam superbirel, sed sem- pannosos. Si enim vix loleratur dives superbus, pau-
per limeret : quanto esset ditior, tanto fieret sollici- percm superbum qu-is ferat? Meliores sunt ergo illi qui
tior, et secundum banc vitain, non solum secundum se humiliant, cum sint divilcs. Vcrunilamen de aliis

illam. Mulli enim in istis saeculi perlurbalionibus se- divitiis se dicere Scriplura teslatur : secula enini
curiores pauperes fuerunt. Mulii autem propter suas adjunxit , Rcdemptio animtv viri divitiw ejus ; pauper
tlivitias quacsiti et corrcpti sunt. Mulii se habuisse autcm non suffert minas. Inlclligere debcmus ex alia

planxerunt, quod semper habere minime poiucrunt. nescio qua paupertate paupcrcm , et cx aliis nescio
Mullos pccniiuil consilium sui Domini non recepisse, quibus diviliis divitem. Allius cnim diviles, in corde
qui dixit : Nolite vobis thesauros condere in tcrra, ubi diviies, pleui fortitiidine , opimi pietatc , abundantcs
tinea et comeslura exterminat, et ubi fures cffodiunt et chaiilale, seciim sunt diviles, interiores sunt divites.

furanlur : sed thcsuurizale vobis thesaurum in caelis. Sunt auleni qui se divites a/jectant, cum sint paupcrcs :

Non dico vobis ut perdatis, scd ut migretis. Multi jusli sibi videntur , cum sint iniqui. Divilias quippc
cnim boc facere noluerunt, ct non se obedisse dolue- illas intelligere dcbemus : quoniam aperuit Scriptura
runt ;
quando non solum sua perdidcrunt, sed pro- quid dixerit , Rcdemplio animaj viri divitice ipsius , ln-
pier illa et ipsi perierunl. Prwcipe ergo divilibus hujus tcllige , inquit, quas tibi divilias commendem. Quo-
vtundi non supcrbe sapere : et fiet in eis quod audivi- niam dixi, Sunl qui se diviles affcctant, nihil habentes

inus in proverbio Salomonis, Sunt qui se humiliant, et sunt qui se humiliant, cum tint divites ; illas tempo-
cum sint divitcs. Et secundum islas diviiias tcmporales rales et tcrrenas et visibiles divitias cogitabas : cgo
fieri potest. Sit bumilis : plus gaudcat quia christia- aulcm non ipsas dico, scd quas dicam conseqticnlcr
nus esl, quam quia dives est. Non infletur, non exiol- admonco ; Redemplio animai viri , divitia; ipsius sunt.

laiur : allendat pauperem fratrem , non dedignctur Ergo qui non habent animse redemptioncm ,
quia
fraler pauperis appellari. Quantumcumque enim dives iniqui sunl , et justos sc videri affeclant , quia hypo-
sit, dilior esl Cbristus, qui fratres suos esse voluit crilae sunt, ipsi sunt de quibus ait, Sunt qui se divites
pro quibus sanguincm suum fudit. affeclant, nihil hubentes : justos se volunl videri, cuin

CAPLT VI. — 6. Divilict ad quid prodcsse possunt. in cella conscienti* non habeant aurum justfliae. Et
Tamcn ne diccrent diviles, non se haberc quid fa- sunt pleni '*
, lanlo humilioies, quanlo diliorcs : de
ciant de divitiis suis , adnionuit Timolbeum, ut eos qtiibus dicltim est, Reali pauperes spiritu ,
quoniam
eliam consilio regeret, non solum pncceplo cobibe- ipsorum esl regnum cozlorum (Malth. \, 3).
ret : cum dixisset, Ncque sperare in incerlo divitia- CAPUT VIII. — 8. Inleriores divitiai, fidcs , auro
rum; ne sc spem perdidissc arbitrarcntur, subjecit, Sed prwferenda. Quid ergo quairis divilias, qutf oculis hu-
in Deo vivo, qui prwslat nobis omnia abundunter ad manis cl carncis blandiunlur? Lucelaurum : scd plus
fruendum : teniporalia ad utcnduin, aelerna ad fruen- lucel (ides. Eligc quid in corde habere dcbcas. Inlus
duui. Sed dc divitiis suis quid facianl? Diviles sml, plcnus esto , ubi divitias luas Deus videt , homo non
inquit, in operibus bonis, facile tribuant. Iloc prosint vidct. Nec lamcn quia homo non videt , ideo debcs
divili;e, ne sit tibi difficultas tribucndi. Yull ciiiin Contemnere quod intus habes. Yis vidcrc ,
quia ct
pauper, et non polcst : vult divcs, ct potest. Facile oculis iniquorum plus lucet lides, quam aurnm? Quo-
Iribuant, communicent, thcsaurizcnt sibi fundumenlum modo laudat etiam avarus dominus scrvum fidclcm ?

bunum in fulurum, ut apprchcndant verum vitam (I Tim. Nibil illodicit esse preliosius : imo ctim oinnino pre-
vi, 17-19). Nam isla vila falsacsl. IIujus vita: falsilatc lium non habcrc tcslalur. Ilabeo scrvum, inquil, non
deceplus ille in purpura et bysso, jaccnlcm ulccro- i
\m. i.r. ot sorbonicus us., ariditas erat ei, etdeside-
stim paupcrem ante suam januam contemncbat. Sed rium quttce de digito pauperis, >i<ut illi mkarvm de mensa
diiitis indigenlia fuit.
ille linctus a canibus, tbesaurum sibi aeternum in * sorlionicus Ms. -.scdillius cqeslas pi<rtetnl,liuju.s pam
Abrahse grcmio comparabat, et si non abundanti fa- pernumet. .

» codex Borbonicus, ubi stnt wrx dwiies.

iifin
cultalc, pia lamcn cl opima volunlatc. Ilfe aulrm di- nlUa et a
* Eltwn sunt ptcni. Abesl, tum, il> cditis
Lov.
vcs, qui sibi magnus vidcbatur in purpura el bysso, sorbomco VUS.
 : ;

219 S. ACCLSTINI EPISCOPI w;

benc saltat, tia, non habens intussjiirilus plcnitudiiieiii,ornanieriu
habet prctium. Exspectas tu undc? Forle
lau- spiritualia, supellectilcm spiritualern totumqiie illud
aut optiinus coquus est. Non atlende interiorem
,
:

homo, servus quod oculis non videlur , sed mcnle plus cernilur * :
dcm. Nihil, inquit, fidelius. Placet tibi,
Deo scrvus fidelis? At- iion habens haec inlus, non sufferl minas. Quando ei
tuus fidclis, et tu non vis esse

attende quia habes diclum fuerit ab aliquo potenle, Dic hoc verbum
lendis quia habes servum luum ,

conlra inimicum meum dic falsuin testimonium ut

et Dominum. Servum tuum poluisti comparare non ,
, ,

et san- eum quem volo opprimam et domein forle tentat :

creare Dominus tuus ct vcrbo suo creavil te,
;
:

tc. Si viluisti tibi, recole pretium :

Non facio, non mibi adduco pcccaturn. Tantum ncgat,
guine suo rcdemit
instrumentum qnousque dives minari incipiat. Sed quia pauner est,
si et hoc oblitus cs, lege Evangelium,

tuum. Fidem amas in scrvo tuo, ctDominus luusnon non suffert minas. Quid est , pauper est? Non habet
Redde quod exigis. Quod gau- divitias inleriores, quas martyres habuerunt, qui pro
quocrit cam in suo ? libi

Amas servum, vcritate ac fidc Chrisli omnes minas su;ciili conlempsc-

des reddi ab inferiorc, redde superiori.
noli conlemnere runt. Nihil dc corde perdiderunt in coelo quanlum
qui fideliler custodit auriim tuuin
,
:

Dominuin , qui misericorditer custodit cor luum. invenerunt ? Pauper ergo non suffert minas. Non potcst
dicere divili cogenti se ad alicujus injuriam proferre
Omnes ergo habent oculos ad laudandam fidem , sed
quando cxigunl rcddi sibi. Nam quando ab eis exigi-
falsum lestimoriium, Non facio. Non hahei intus unde
eam videre quam pulchra respondeat non est tbesauro interiore solidalus et
lur, clauduntoculos, nolunt
,

Aut forte slulta insania propterca nolunt redderc,

plenus : non est qui dicat, quia non habet unde dicat
sit.

quomodo limet quis reddere pecuniam non est qui dicat, Quid mihi facturus es qui minaris ?
ne perdant : ;

cum enim reddiderit cam non habebit. Non sic rcd- ,

Ut multum , ablaturus quod habeo : lollis quod re-
ditur fidcs el redditur et habctur. Mirum diclu
: , :
liclurus sum ; tollis ,
quod etsi non tollas , duni vivo

imo si non redditur, non habetur. forsilan perditurus sum : de arca interiore nihil per-

CAPUT IX. — 9. Divitice pro animce salule in do. Cum mihi minaris auferre quod intus habeo, vere

eleemosynis expendendce. — Redemptio anima: viri divi- vis auferre quod inius habeo. Sed illud poles auferre

tice ipsius. Merilo illi vanissimo diviti insullavil Deus, et babere : fidem si minando abstuleris, et ego perdo,

ul admoneret nos ne lalia imilaremur ; cui regio et lu non habebis. Non ergo facio quod homris, non

iructuosa succedcns, turbavit hominem copia plus curo quod minaris. Sed potes saevicndo etiam de pa-

quam inopia. Cogitavit enim apud se, dicens : Quid tria me pellere. Nocuisti, si illuc me expuleris, ubi Dcum
faciam, quo congregem fruclus meos ? Et cum aestuasset meum invenire non possum. Forlc valebis etiam occi-

arctatus, tandem sibi visus est invenisse consilium : dcre. Ruente carnali domo, incoluinis habitator abs-

sed vanum consilium. IIoc enim consilium non inve- cedo, et ad illum cui servo fidem sccurus exibo, et tc

nil prudentia, sed avarilia. Deslruam, inquit, veleres amplius non timebo. Yide enim quid minaris, ut fal-

apolhecas minores, et novas faciam ampliores, elimplcbo sum testimoniiim dicam : morlem minaris , sed cor-

eas ; et dicam animcemece : Anima , liabes multa bona, poris. Plus ego euni tiineo ,
qui dixit , Os quod men-
satiare, jucundare. Ail illi : Stulte, in quo libi sapiens litur , occidit animam (Sap. i , II). His diviliis intus

videris, stulle, quid dixisli? Pico animai mcrc, Habes plenus et opimus, talia minanti vel meliora respondet.

multa bona,jaliarc. Hac nocte auferetnr a te anima lua Pauper aulem non suffert minas.

hccc quce parasli cujus erunl {Luc. xn , 16-20)? Quid CAPUT XI. — 11. Divitia; verw a Deo expetendiv.

enim prodcsl homini, si totum mundum lucretur, anima; Simus ergo divilcs , et timeamus esse pauperes.

autem sua; detrimcnlum patialur (Matlh. xvi, 26)? Ideo, Quaeramus aulcm implcri cor noslriim divitiis ab iilo

Iledemptio aninw viri divitia: ejus. Has ille vanus et qui vere dives est. Et si forie unusquisque vestrum
slulliis divitias non hahebat. Animam quippe suam intrat in cor suum , ct illic divilias istas non invenii,

eleemosynis non redimebat, fruclus perituros con- pulset ad divitem : fial anle januam illius pius men-
debat. Kccondebat , iiu|uam ,
periluros fructus per- dicus, ut sit illo donante dives impletus. Et vcre, fra-
ilurus, nihil largiens Doinino ad qucm fuerat exiturus. tres mei ,
pauperlatcm nostram , egcstatcm nostram
Qiiam frontem habilurus cst in illo judicio , cum au- debemus Domino Deo nostro confileri. Ilanc coniile-

dire coeperit , Esurivi , et non dedisti mihi manducare batur Puhlicanus , qui nec oculos ad coelom andebat

(ld.xw, 42)? Aniinam eniin suam superfluis et levare. Non cnim habchai cum qua substantia levaret

niniiis cpulis satiare cupiebat , pauperum tot inanes oculos suos homo peccator. Attendebatad inanitatem

venlres superbissimus contemnebat. Nesciebat paupc- suam : scd plenitudinem Domini cognoscebat, noverat
rum vcnlres apothecis suis essc lutiores. Quod cnim se ad fonlem vcnisse silientem. Aridas fauces osten-
recondebat in illis apotbccis suis, forlassis ct a furibus debat, pie ubcra implenda pulsabat : Dominc, inquit,
nuferebalur : si aulcm rcconderct in paiiperum ven- tundens pcclus , oculos dejiciens in lerram ,
propitiu»

tribus , in terra quidem digerebaiur , scd in coelo lu- esto mihi peccatori. Dico ego, quia jam ex aliqua parle
lius scrvabatur. Ergo , Rcdemplio aninue viri divituv dives erat, cnm isla cogilabat et pctcbat. Nam si

ipsius. adhuc omni inodo panper crat, hujus confessionis

CAPLT X. — 10. Paupertas animi pm timore ini- gemmas unde proferebat ? Scd tamen abundanlior et

narum animi deficicntis. Et quid sequitur? Pauper plenior de lemplo desceiulit juslifieatus. lllc aulcin

autcm non ittfferl minas. Paupcr, seiliccl inanis jnsli- ' ' Sorbonicus Ms., s:d plus mcnte pcipcnititur.
 ,, ,

221 si:umo xwvu. :i2

Pharisocus ad orationeni ascendit, ct nihil rogavit. quid dicere, Ecclesia est. Non cnim decerel nos lo-

Ascendcrunt, inquit, ad lemptum orarc. IstC rogal, ille qui dc quacumquc alia nuiliere. Quanquam et in re-

non rogat. Scd ille unde oral? Sunt qui se divitcs pu- citationc passionis marlyi um andiviiniiR feininas , de
tanl , niliil Itabentes. Dontine , inquil ,
gratias tibi ago, quibus decenter loquamur : scd nee cas pi;cleimiV-
quia 7ton sum sicut ccrteri houtines , injusti , raptores, liinus, quando earum nialreni laudamus.

adulleri, sicttt eliam hic Publicanus. Jcjuno bis in sab- CAPUT II. — L
2. Eecleria lalere non potett. Attcnditfl
bato, decimas do onntium qtta; possideo. Jaclavit sc : cujus membraestis : inspieiteciijuslilii esiis. Mulierem
sed inflatio cst ista, non plenitudo. Divitem sc putavit fortem quis invcniel? Congruitdici niartyruni foitiludo

nihil habens : pauperein se ille cognovil jam aliquid mulicris.Nisicnim fortisesset illamulier, membra ejus

habens. Ut nihil alitid dicam , habebat ipsam confes- in passionedcfecissent. Mulierem fortem quis inveniel ?

sionis pietatcm. Kt desccnderunl ambo. Sed juttifi ca- Diflicile cst invenire cam , imo difficile esl nescire

tus , i»qu ;
t , Publicanus ille magis qttam Pharistcus : eam. Nonne ipsa est civitas in inonte, quae abscon-

qttia omnis qtti se exaltat, liumiliabilur ; et qui se humi- di non potesl (Mallh. v,14)? Quarc ergo diclum
itat, exaltabitur (Luc. xvm, 10-14). est, Quis inveniet ? cum dici dcbucrit, Quis non in-
venict? Scd tu civitalem in monte positam vides ut
SERMOXXXYU '(«). :

auieni in monlc poneretur , invcnla est quje pcrie-

De lectione Provcrbiorum Salomonis , ab eo loco ubi
rat.Quando illustrata est quis eam non videt? ,
dictum est, Mulierem forlcm quis iiiveniel? etc,
quando latcbat qnis eam inveniret? Ipsa enim civi- ,
usque, Et laudcturin porlis vir ejus. Cap. xxxi
tas est , et una illa ovis ,
quam perditam quaesivit
f . 10-31 (b).
pastor , ct inventam gaodens in liumcris reportavit
Quaz de muliere [orti dicuntur in illo Proverbiorum ca-
(Luc. xv, i-0). Iste pasior , mons est : o\is autem
pite ad Kcclcsiam referuntiir. humeris ejus
,
in , civitas in monte. Facile est ut vi-
CAPUT PIUMUM.— 1. Pracstabil nobis ,
qui diem
deaseam collocatam inmonte : quandoeam invenires,
islum commendavit in sanclis suis, ut inlirmitas vo-
cum laterctin vepribus,in spinis ulique delictorum suo-
cis nostnc sufliciat intentioni vestrse. IIoc ideo com-
ruin?lhicnim quaesisse magnuin esl : ibi invcnisse
mcndavi , ut me silenlio vestro ailjuvare dignemini :
mirabile est. Haec ejns difficilis invenlio coinniendatur,
animus enim promptus est ad vos sed caro inlirma. ,
cum dicilur, Mulierem forlem quis inveniet? Quis enim,
Et ipse animus, quaecumque forle gaudia de Scrip- quia unus ; non quia ncc iiiius. Quomodo dicliim est
lura Dei concepit, parlurit ct parere quaerit in auri- de ipso viro ejus, leone dc tribu Juda, de quo prophcta
bus et menlibus vcslris : pryestate in vohis nidum
ante pncdixit , Ascendisti recumbens : uiique in cruce.
scrmoni. Commcndalur enim et in Scriplura turlur ,
Ascendisti, crux est; recumbens , mors est. Quid est
quaercre nidum sihi, ubi ponat pullos suos (Psal.
enim. Ascendisti, nisiquodscriptumest.Eicruct/fierunt
lxxxiii, 4). El hoc quod gestamus in manihus
eum ? Unde et ipse ail, Sicul exallavit Moyses ser-
Scriplura scilicet quam vidctis , commendat nobis penlem eremo
in , ita exaltari oportel Filium hominis ;
inquirendam laudandam muliercm qiiamdam, de
et
ut omnis qui credit in eiun non pcreat , sed Itabeat vi-
qua paulo ante, ciim legeretur, audistis, inagnam, tam celernatn (Joan. iu , 14, 15) Quid est, recum-
habcntcm magiuim virum, eum virum qui invenit bens El inclinato cupile tradidit spirilum
? (Id. xix ,

pcrdilam ornavit inventam. De hac secundum lec- 18,50).Cum

,
ergo et ihi dicerclur , Ascendisti re-
tionis lenorem ,
quam me portare conspicitis, pauca
cumbens secutus est, Dormisti sicut lco. Donnisti sic-
;

pro lempore ,
quuc Dominus suggesserit, dicam. Dics ut leo non fugisti sicut vulpes. Quid cst,
: Dormisli
enim est martyrum ct idco magis laudanda est nia- :
Dc
sicul leo? poleslatc , non de neccssitale. Cum au-
ter marlyrum. Jam quae sit isla mulier me prolo- ,
lem dictum esset , Dormisli sicut leo ; scculus ait ,
quente accepistis : videte etiam ut me legente agnos-
Quis suscitabil eum (Cen. xi.ix,9)? Quis suscitabit?
catis. Omnis nunc audilor, quantum ex affeclu
ncque enim neino : sed quis hominuin? Quia nonnisi
vestro salis a;q»aret , dicit in corde suo , Ecclesia
Deus, qui eum exaltavit a moilnis, ct donavil ei
debet esse. Conhrma istam cogitationcm. Nam qua> nomen quod cst supcr omnc nonicn (Philipp. u , 9).
poluil esse allera martyrum mater? Isla est qood :
Suscilayit cl ipsc se : unde ait, Solvile lemplum hoc
intellcxistis, hoc est ; de qua muliere volumus ali-
ct in triduo suscilabo illud (Joan. n, 1!)). Et modo
quando auditis , Mtilicrcm fortem quis invcniet ? nolitc
*
Recognitus esl ui (iiiohuss.incl.cb.gr. el iu L"un.
Par. Lov. putare de Ecclesia dici qu;c latel ', sed ilc illa quae
frt) Alias, de niversis <t.'i.
ah uno inventa est, ut iicniiiieni laleret. Ergo de-
Augustino iriliuunt lninc sormonem non tantum librl
(b)
Hsi. omnes, quos videre nobis coatigitj sed etiam Ptssi- scribatur, laudetur, commendelur, amanda ab omni«
«lius in tndiculi capite 8, Beda ad dal. r>, Plorus ibiden et
ail iiom. 8. Qoibus adde, DooaU scbisina hic capp. 2et 5
aperte reprebendi , et Augustioi ubique inesse ingecium 1
lloc loco apud Amhrosium addilur : lllinn ctiiiti solm-
stqae doctrinam. Errore ttaque manifesto esl inter Amoro- invcnit ncns, sicut di.vii ipostolus, cognovil Dornmus qut
sii opera eicusus; ubi also usuper titulo, «iu die SS. Ma- sunl cjus. aulo -osl ad verha, tiiiitis n.ror e$t, btBC
I l
|
| siil»-
chabieoriiiu hahitus,» praenotalur. Certe enim non una jiciuniur : 1 1 sciii>it ipostolus ad Ephesiot dicens, sacra-
tautum, sed plures temina; iBisqux praUecta fuerant inte menlutn lioc iniiqnuin csl, iic. BttquOQUe iunlcr, sicul iti-
bermonein, pMfrionil Actis oommemorabantur, ut lejitur ctum cst, tllaautem quwturtum csi Jerutaiem, Hberaett,
bic cap. 1 ; et liaruin una id cap. Ki releilur dixisse in con- qucfcsi iiuiicr nostra, et mullorum filiorum, quiamuUi (iLi
fessione, «Honorcm Ca?sari quasiCasari, timoreui aileu desertee. isthsec aliaque ibidem facta Bermoni a-iilitameji'^
< Deo. » nou re{ieriuntiu; m Dostria Ms>.
 ,,

225 S. AUGUSTINI EPISCOPl m

bus nobis ut matcr nam unitis uxor est. Mulierem tonam , aut cymbalum tinnims (I Cor. xm , 1). Cym-
forlemqui» inveniet ? Mulierem islam tam Ibrtein qms balum esl lapis ille : jam non fuJget, sed linnit. Ergo
non videt? Sed jam inventain jam cminentem , ,
jam discite lapides sestimare , negotiatores regni coelo-

conspicuam jam gloriosam , jam ornalam jam

, ,
luci- rum : nullus vohis lapis placeat, pr;cter hujus mu-
dam ;
jam , ul cito explicem , loto lerrarum orbe dif- lierisornamenlum. Haec qua; preliosior esl lapidibus

fusani. pretiosis, ornamenti sui ipsa pretium est.

CAPUT III. — 3. Preiiosior autem esl lapidibus CAPUT IV. — 4. Confidit super eam cor viri ejus.

preliosis ,
quoc ejusmodi esl. Quid magnimi ,
quia Plane confidit, et ut confidamus docuil. Commenda-
preliosior est mnlier hac lapidibus pretiosis? Si vit cnim Ecclesiam usque ad terminos terra, per
modo hiimanas avaritias cogitetis , si ad proprieia- omnes gentes, a niari usque ad mare. Hxc si non
tem accipianlur lapides pretiosi, quid magnum est usque ad finem perseveraverit, non supcr eam cor
quod quibuslibet lapidibus preliosior invenilur Eccle- viri ejus confidil. Confulil super eam cor viri ejus :

sia? Nulla lalis comparatio est : sed sunt lapides pronscius confidit, falli non potest qui confidit. Non
pretiosi in illa. Tam pretiosi sunt lapides isti , ut dictum esl, Conlidit super eam cor filiorum : pote-
vivi dicanlur(I Pelr. n , 4 , 5). Sunt ergo lapides rant enim filii ejus parvuli falli ; illius cor niillum
pretiosi oruanlcseam sed est ipsa preliosior. Volo : mendacium decipit. Veruin est ergo, quod conudit.
aliquid commendare Cbaritaii veslrae, quantum ca- Qua: talis est, spoliis nonindigebit. Non quia non quse-
pio, quanlum capitis, quantum limeo, quantum ti- rit spolia, ideo non indigebit : sed quia multis abun-
inere debelis '
de his lapidibus pretiosis. Sunt in dabit. Qua? talis esl, spoliis non indigebit. Undique
Ecclcsia lapides preliosi , et semper fuerunt, docli spoliat mundum, ubique diffusa ; rapil uudique trnpiea
abundanles scientia et eloquio et omni instruclione diabolo. Hoc enim ei promisit vir ejus \ cui dicil in
Legis. Prcliosi plane lapides isti sunt sed ex eorum
: alio psalmo : Exsulto ego in verbis tuis, sicut qui inve-
mimero quidam aberraverunt ab ornamento mulie- nit spolia multa (Psal. cxviu, 102). Quemadmodum
ris hujus. Quanlum enim pcrtinet ad doctrinam et spoliis indiget, qua2 undique rapit, undique trahit,
2
eloquium unde fulget , lapis pretiosus erat Cypria- undique acquirit ?

nus : sed mansil in hujus omamento. Lapis pretio- 5. Operatur enim viro suo bona, el non mala in omni
sus erat Donalus : sed resiluit a compage omamen- lempore. Ilinc est quod exspoliat mulier ista gentes,
3
ti. Ille qui mansit, in ea se amari voluit : illc qui operando viro suo boua, et non mala. In omni tem-
inde excussus est, prater illam nomen sibi quaesivit. pore operalur bonum, et non malum : nec sibi, sed
Iile permanens cum illa, ad illam collegit : ille resi- viro ; ut qui vivit, jam non sibi vivat, sed ei qui mor-
liens, non colligere , sed spargere concupivit. Mali tuus est pro omnibus, ct resurrexit (II Cor. v, 15).
lilii, qnid sequimini lapidem pretiosum, de ornamen- Viro ergo operalur bonum, coram Deo operatur bo-
lo hujus mulieris excussum? Respondetis mihi ,
Quid num : illi servit, illi devolaest; illum diligit, illi p!a-
enim ? Tu sic inlelligens quomodo ille? aul sic loque- cere semper sludel. Non se ornat, nec propier oculos
ris quonioilo ille? aut tam doclus es quam ille? Sil suos, nec propler oculos alienos. Non est de sibi pla-
licet inlelligcns : Jnlelleclus bonus, omnibus facienti- centibus, non est de sua qiKerentibus : Operatur
bus eum (Psal. cx, 10). Sil licct doclus, licet libera- enim viro suo. Qui aulem sibi operanlur, omnes sua
libus disciplinis et niysteriis Legis instructus, lapis quacrunt, non quae Jesu Chrisli (Pliilipp. 11,21).
cst pretiosus : redi ab illo ad istam , Pretiosior est CAPUT. V. — 6. Inveniens lanum et tinum, fecit

lapidibus pretiosis. Lapis prcliosus si non sit in orna- utile manibus suis. Lanilicani et liniiicam matronam
inento mulieris hujus, jacct in tencbris. Lapis pre- istam sanctus sermo describit. Quaeritur aulem a no-
liosus quolibet jacct, jacct ih tcnebris : opus illi erat his quid sit lana, quid sit linum. Lanam carnale ali-
Ut in omamenlo hujus leminse permanerel , et essct quid puto, linum spirituale. Hoc conjicere audeo ex
in compagiue ornamcnti ejus. Ego autem fidentcr di- ordine vestimentorum nostrorum : inieriora sunt
xeriin ,
pretiosi lapides ideo dicli sunt, quia caro va- cnim linea veslimenta; lanea, extcriora. Quidqoid
v
lcnt : jam ille vilis cst, pretium perdidit, qui non came operamur, in promptu esl : quidquid spirilu,
habct cliaritatem. Doctrinam suam jacletlicet, lin- in secreto. Operari autem carne, et non operari spi-
guam suam jactct licet audiat sestiinalorem : vero- riiu, quamvis bonum videalur, uiile non est. Opera-
rum lapidum matronoe hujus; audial, inqiiam, quein- ri autem spiritu.et non operari came, pigrorum est.
dani arlilicem ornamenti inspectorem. Quid jactat Invenis hominem porrigentem nianu eleeniosynam
linguain suam, jam non prctiosus, sed vilis lapis? pauperi, ncc tamen de Deo ibi cogitaniem, sed lioniini-
Si linguis Iwminum loquar inquit, el Angelorum , bus placere cupienlem : lanea vestis viden potest, in-
ckarilutem a-atcm non habeam faclus sum eeramenlum ,
teriorem lineam non babe^. Invenis alium dkentem
tibi, Suflicit mihi in conscientia Deiim colere, Deum
1
colbertmus Ms. ,
quanlum tenco ,
quantum tenere de- adorare ;
quid mihi opus est aut in ectiesiam iro, aut
bctis.
visibililer misceri Christianis? lineam vult babere
' In Ms. sorbonico, vxide futgettt. Apud Ambroslum, unde
hiec midier fitlgct. sinetunica lanea. Non novil, nequc conunendat lalia
* corbeieusis Ms.: lllequiin ca rememsH.se ornarcvo-
imt. 1
tditi Hoc enim ct promisM viro cjus- Emcudouiur bia
k
>k potiores Mss. Editi vcro, quia charilulc valcnl. ad ^t*.
 . ,

22S SEKMO XXXVII. co

f
J6
opera mulicr isia. Dicenda sunl quidem ct docenda ii.iilier fortis dicilur. Quid sunt nocics ilbe pra agru
spiritualia sine rarnalibus ' : sed illi qui accipiuul, illo '
? Quod cnim ad prwscis lcmporale esl el leve
tn-
dcbcnl et lenere spirilualia, ct non carnaliler operari bulationis nostrw (cum de no.tibus
surgimus), in tn-
carnalia. ltivcnit bac inulier lanam ct tinum, et fccit credtbtlcm modum wlernum gloriw pondut operalttr in
ulile manibus suis. I.ana ista et linuni lioc, in Scriplu- nobis (cor babentibus ad
*
Bgrum illum), non rcspt-
ris sanclis est. Mulli inveniunt, sed nolunt facere ctcnlibits qutv videntur, sed quw non videnlur. Quct
aliquid utilc nianiliiis suis. Invenit, el fecit. Cuni au- enim vidcntur, temporalia sttnt ; qua autem
non xidcntur
ditis, invcnilis : cum bene vivitis, facilis. lnveiiicns (Vtcrna (II Cor. iv, 8, 17, 18). Qualis csl
ager iIIe!Qua
tunatn ct linuin, fecit ulile manibus suis. Videte illam, pul.liritudoejusest? Inardescamus ad cum possiden-
cui dicilur in dexteratn cl in sinistram e.rlende ; se- duin. Pmamus non ipse est, de
:
quo dixit Deus, Et
vicn ctiiin tuum Itwrcditabil gcntcs : non est quod par- species agri mecum est (Psul. xi.ix, II) ?

eas,porrigeloiigius fitniculosluos(lsai. uv, 3,2). Videte 9. Prospiciens agrttm

mcraila cst. l.'bi mcrcala csl,
illam Facta esl quasi navis, qua negolialor a longe habetibi agrum. Ubi agrum ? Ubi
:
mercaia esi? Ul.i
congcrit sibi divilitts. Divilhc niulieris liujus, laudes posuit ct iliesaurum siium, ul fieret
ei, Ubi cst tltesau-

viri ejus. Videle quam a longe congerit sibi divilias :

rtts ttius, ibi esl el cor lituni (Matlli. vi, 21). Prospt-
A solis orlu usque ad occasum, laudabile nomen Doinini ciens agritm mercala est. Unde mercala est? Ne forle
/'*«/. cxii, 5). lu dcspcres, et suspires, cl nibil
( agas, ager iste
CAPUT VI. — 7. Exsurgil dc noctibus, et dcdit scgnem amalorem non amat. Ibi certe cum ad cuin
escas domui, et operu ancillis. Exsurgit de noctibus veneris, forsitan requiesces, ncc
:
opus erit ul laborcs.
quid valcnt noctes ? Non cam prcmuiit, non cam in Non enim esttalis ager ille, qualis islc, ubi
Adam in
tenebrisjacere coguni. Etde noclibus exsurgit : noclcs, sudore vultussui comedit panem suum
(Ccn. iu, 19).
Iribulationes suni. Sed cui b;cc, et de noctibus consur- Modo tamen ut ad illius agri spcciem pervcnias
git, et in tribulalionibtis proficit. Et dedit cscas domtti: compara tibi unde compares agram ibi 8
Quid?Colli- .

in noctibus pia-buitse imitandam faciens docuil, ge pretium. Hoc eniin agil ba;c mulicr.
;
Videle si la-
quod facieiulum dixit; ei tunc dedit eis escas. Quis cilum est. Cum diclum csl, Prospiciens
agrum mer-
coiiiedal de nocle? Prorsus et lunc dedit escas. cata esl : tanquam diceres, Unde mercala est?
quibus cnim dedil, semper esuriunt. Dettti enim qui CAPUT VIII. — De fructibus, ait, manuum suarum
esuriunt el sitiunt justiliam, quia ipsi saturabunlur plantavit possessionem. Ipsa craut opera qux« dabat
(Miillh. v, G). A nocle spirilusmeus vigilal ad te, Deus ancillis, ut dc fruciibus nianunm suarum planlaret
(lsai. xxvi, 9). Mcdia nocle surgebam ad confilendum possessionem in jcternum. lllam enira possession.ui
tibi (Psal. cxvm, G2). Hcrc alimenia nocluma abun- dixii, qua3 fulura cst. Hoc insinuat verbo quod aii,
danl in domo mulieris liujus. Nemo ibi famem pali- Prospicicns.
tur, nec palpat ul invenial quod manducelur : ardet 10. Succincta fortilcr lumbos suos
ftrmnvit brnchia
,

ibi lucerna propheli.x*. Sed numquid manducandum sua. Vere foriis. Vide
est ancilla. Qnam devotc si non
est ct vacandum ? Illa enim qux dedit escas domui, servit, quam apparate
nc fluitanics siuus carnalium !

dedil et opera ancillis. Ancilkc istac ipsius sunt, an concupiscenliarum impedianl operanlcm
succiugit ;

viri ejus ? An quia viri ipsius sunl, et ipsius sunt? luinbos, ut nihil superlluiim calcct
, dum in opere
An multce aucilla; ipsa cst? Ipsa enim quanquam ma- fesiinat. Ibi cnim castitas mulieris bujus, zona pra--
tcrfamilias,lamcn ancillamsenon drdignetur. Atlendat ccpli conslricla, et ad omne opus bonum sempcr pa -

prelium suum, diligat Dominum suum. Agnoscal, in- rata. Succincla fortiter lumbos sttos , firmavil bracltia
qtiam, se ancillam, nec limcat condilionem. Nec enim sua, non defectura. Unde hoc ? Custavit quiabonum
dedignatur ille conjugem quam tanti cmii. Et
lacere, est operari. Ubi est palalum , quod gustalur hoc?
unaquacqiie conjux bona maritum suum dominuni Fugiunl bomines laborem , quasi amarum : limen.lo
vocat. Prorsus non solum vocat, sed boc sapil, lioc gustare, nesciunt quid amare. Donum opus
con- facit
sonat, boc geslal corde, hoc profilelur ore, labulas scieniia bona '\ Et quid dulcius, fraircs, bona con-
matrimoniales inslrumenla emptionis su;e depulat. scientia? Qure si non est, pungit; amara sunt omnia '.

Est ergo ancilla, dans opera ancillis. E-t ancilla :

Gusta ergo, gusta , el videbis quomodo sapiat, quam
cjus enim filius est qui dicit, Ego servus luus, et fttius le delectabit, quam poslca non desines , nisi lotiim
ancilla: luce (Psal. cxv, 16), consunias. Gttstavil quia bonum esl operari.

CAPUT VII. — 8. Quaesilurus eras quid agat illis U. iVo/i cxstinguetur lucema cjus lota nocle. Ncmo
operibus eiiam nocturnis; audi quid agat : Prospi- agrum. Colberlinus in omnibus tribtdationcm vaticns, s
:
rt

ciensagrum mercata non aeftciens, prospicit agrtan.

est. Prospiciens, non in prasenli,
Apud Ambrosium t-l in sorbonins Mss., pro agro ilto.
1
\.\
sed in fuluro, mercata est agrum istum : prospicicns Corbeiensi, tW qttis aqer ille ?
1 in
fide, spe. lnde et de noctibus surgit. Si enim quod Sorbonicis Uss. deest, habentitnu: ejusque loooin
c.cnnanensi est, tcvantibtis. At iu Corbeienffl pro, cor h -
non videmus speramus, per patientiam exspectamtts bentibus, etc., legitur sic colit aqrum illttm non retvici <.>
:

qiia: videnlur , etc.

(llom. fBl»3a). In omnibus Iribulalionem paliens :
3
Mss. Sorbonici ct cerinancnsis , unde compares ege
J
prospicit enim .igrum quem mcrcatur. Inde cnini ili.
* ms. colbertinus, facit contcientiam bonam.
• Ita Mss. At edlU omittiint f.articulam, sine R ms. corbeiensis ei quid amariut mala? vala cnim pi n-
:

• Hs. Corl)eien>is : m omnibtts tribittaliombus prosjncit <jil, cl citi inest, amura sunt omniu.
 ;, ,,

Q'17 S AUGUSTINI EPISCOPI 2*3

accendit luccrnam, ct ponit sub modio (Matth. v, 15). CAPUT X.— 14. Et quid agam ? forte dicis rf«i d

Tu illuminabis lucernam meam, Dominc (Psal. XVII, 29). mcjubcs habcre in fuso? Audi quid sequ tur Manut
Luccrna ejus, spes cjus. Ad illam operator omnis autem suas aperuil pauperi. Eia , non nos pudcai lani-

homo quidquid honi ad spcm facit. El in nocie ai dct ficium sanctum doccre vos. Videte, si quis habctple-
,

lucerna ista. Quod cnim non videmus, speramus :

ideo num sacculum , plcnum horreum ,
plenam apothe-
nox cst Si autcm non viJcmus, et non spcramus
cl : cam : omnia isla in colo sunt, iranseant in fusurn.

et nox cst, ct lucerna non ardot. Quid infelicius lali- Yidele quomodo net imo videle quomodo neiat. ' ,

luis tcncbris? Ut aiitcm non deficiamus in lenebris, Dum omnes instruanlur grammatici non timcantur. ,

cl pcr palicnliam cxspcclemus, quod non visum spe- Manus aulem suas aperuit pauperi, fruclum autem mr-
ramus, tola nocte ardcal lucerna nostra. Qui eniin rexil inopi. Manus pauperi, fructum inopi. Est quidam

nobis quotidie loquilur vcrbum , tanquam olcum in- pauper, manus luas qmerit est quidain inops, fru- :

fundit, ne lucerna exstinguatur. ctum luum quairit. Qui qiuerere non vult a te, nisi
12. Manus suas exiendit ud ulilia. Quantum exlen- quod neccessitali suse prosit, pauper est, manus luas

dit has nianiis? A mari itsque ad mare, el a flumine qiKTerens. Est autem alius inops , qui dicit : Quasi
vsque ad lerminos orbis (Psul. lxxi, 8), quo pervenil '. nihil liabentes , et omnia possidcnles (II Cor. vi, 10).

Undc non irusira dicluin est, ln dexteram et sinistram Non quasi necessilati suoe vult salisfieri de dato tuo ;

exlende (Isai. ux , 5). Extendil manus suas, sed ad sed tanquam in arbore dominica, quam planlavit et

ulilia. rigavit , fruclum quaerit. Ipsum audi de quibusdaiu

CAPUT IX. — 13. Brachia quoque sua firmavit in dicenlem , cum de lalibus loqueretur : Non auia

fiisum. Non ab infundcndo : scd in illud instrumenlum qucero dalum , scd requiro fructum (Philipp. iv, 17^.

quod vocant fusum. De fuso isto, quod Do-

lanificii, 1 o. Non est sollicilus de liis quai in domo sunt tir

niinus donat, dicam ncquc enim isla lanilicia sunt : ejus , cum alicubi demoralur. Non est sollicitus quce in

a viris aliena. Audite quid sit, Brachia sua firmavit in domo sunt , vir ejus : quia novil Dominus qui sunt
fusum. Potuil dicere, In colum. Fusimi dixit, forte ejus (11 Tim. n, 19). Quomodo sit sollicilus : quando
non fruslra. Quamvis possit videri , nec absurde in- quos pradestinavil , ipsos et vocavit ; et quos vocavit ,

lclligi de fuso laniucium significatum , de lanilicio ipsos el jitstificavit ; et quos justificavil, ipsos et glorifi-

bonum opus, lanquam casla> mulieris et malronae im- cavit ? Si Deus pro nobis, quis contra nos (Rom. viu

pigrse et diligentis : tamcn ego , charissimi , in isto 50, 51) ? Non est sollicitus vir cjus : novit suos, nove-

fuso ,
quod inlclligo , non lacebo. Omnis qui vivit in runt cum sui. Cum alicubi demoralur. Ubi demoraiur ,

bonis operibus iu sancta Ecclcsia, non negleclor, sed nisi unde venlurus csl ? Demoratur ibi , quasi tardat

efleclor pneceptorum Dei quid faciat cras , nescit ibi. Multi enim jam desiderant adventum ejus ; etde-
,

quid fcccril hodic , scit. De futuro opcre limet , dc siderium eorum differtur, doncc impleatur numerus

praetcrito gaudei : ct ul perseverel in bonis operibus, membrorum malronae hujus. Multi aulcm ad suam

vigilal; ne forle negiigens fulurorum ,

perdat pracle- impietatem tardilate illius abutiinlur ; et dicit malus
rilum. In orando lamen Domino , in omni dcpreca- servus , Tardat dominus meus. El incipil cacdere con-

lione sua , non liabet firmam conscientiam de opcre scrvos ; et inebriari cum malis. Vcniet dominus ejus

fuluro, sed de praitcrilo ; ex eo quod fecit, non ex eo in die qua ncscil, ct hora qua ignoral , et dividel eum.
quod faclurus est. Jam ergo si hoc verum esse mecum Ministrorum enim et praepositorum corpus est, quod

videtis , attendite in lanificio duo inslrumcnta ista, dat in tempore conservis cibaria *. Dividet, inquil,

f.ohmi el fusum. In colo lana involula est, quae fdo eum. Habel bonos et malos , et separat malos a bonis.
oucenda et nenda transcal in fusum. Quod in colo est Et parlem ejus cum hijpocritis ponel. Non toluin mini-

involutum, cst futurum : quod in fuso collectum est, slrum : quia sunl ibi el dcsidcranlcs advcntum Do-

jam pr.vtcritum Opus ergo luum in fuso est, non

est. inini. Sunt ibi et cx illo niimero, de quodicilur,

in colo. In colo cnim esl, quod faclurus es; in fuso ,

Beatus ille servus ,
quem , citm venerit dominus, inve-

quod fccisti. Vide ergo si atiquid habes in fuso , ubi nerit ila facientem [Luc- xn , 45, 40, 45). Ergo ve-

firmentur braclna tua. Ibi erit fortis conscicntia tua ,

nict , ct dividet cum.
ihi securus Dco diccs : Da ,
quia dedi ; dimitlo ,
quia CAPUT XI. — 16. Nunc intcrini demoralur alicuhi :

dimisi ; fac, quia fcci. Non enim pelis prsemium, nisi sed non csl sollicitus quid agatur in domo. Omnes
operc gesto , non opcre gerendo. Quidquid crgo ope- enim apud eam vcstiii sunt. Nunupiid de nudiiaie servo-

raris, tolus aninms ad fusum sil. Quia cl quod penclct rum suorum sollicilus crit, cum alkubi demoratur
iu colo , ad fusum liajicicndum cst : non aulcm illud habens conjugcni talem ? Vestiti sunt, et optime.

quod collcclum cst in fuso, ad colum revocanduni cst. Quam oplimc vultis nosse? Quolquol in Clirislo bapli-

Krgo vide quid agas, Ut liabcas in fuso, ul brachia tua zati estis ,
Chrislum induistis (Galat. iii , 27). Oniius

firincs in fusum, ul lotum colctur ad fiisum , ul habeal omuiiio apud eam vcstiti sunt. El boni scrvi et mali

aliquid Itisum quod le consolctur, quod le conlirmel scrvi vesiiti sunl : sed boni scrvi vesliti sunl ,
qui

quod libi dcl fiduciam deprecandi et sperandi pro- Christum induerunt, non lantum in forma Sacra-
missa. '•
Mss. aliquot, nent.
*
ai ud Ambrosium Ecce qno pervetdvnt. in ms. Colberti-
:
Codex cb., ct ttin.tct eitm, ne sociu? sit mimstronunet
s

no cic: legiuir eta (lumme ttndc coepit, usquedd terrce ler-

,
prxpositorum copiaTum cjus. qui dant in temport etmssrtm
nuu.$ quo vervenil. ctbaria. Et paulo infra : .vwi tontm mvtistrorum-, qiuu.
 ,

229 SEKMO \\\\\\. m

,

m mli , sed etiam in opere exempli , seqnenlcs vcsti- Non cmm decebat inatronam lanti viri vel
sibi fecit.
,

gia Domini sui ; llii vcro usque ad SatTameiitiun ,

nudain incedere, veJ pannosam. Feeil debysso ctpw-

reddiluri de sua veste rationcm. Non cessal lamen pura veslimenta sibi. Dc bj'880, candida confessione
;

illa mulicr, non cessat illa mulicr omncs vestire : ut de purpura, gloriosa passione. Ilujus byssum , cum
neino qucratur, ncmo dicat, Idco non sum bcne ope- oramus, agnosciinus ; btijiis purpuram in marlvribus
ratus, quia non sum vcslitus. Yiilcte ergo, quemad- mane laudainns '.

modum intluli esse debeatis. Pro veslibus noslris 19. Conspkuus autem fil in portis vir rjits. Ille qui
etiam opus faciamus. Omnes cnim apud eam vesliti alicubi demoratnr , ille qui pro tali eonjuge de domo
tnnt. sua sollicitns non cst , ille quem demoranlein alicubi
CAPUT XII. — 17. Quid viro suo ? Qtirc scrvos ve- iuinc nemo videl 2
,
conspicttns fil in purtis. Allcnde
siit, viro suo niliil operatur ? Duplicia pallia fecit viro quando; vide quod scijuilur : Cum sederit in (oncilio
tuo. Jam acclamalis : credo quod agnoscilis qtue sunt cum senioribus terrcB. Nihil cvidenlius; lege aliam pro-

duplicia pallia ,
qu:e facit Ecclesia viro suo. Pallia pbeliam : Veniet ad judicium cum senioribus populi
quae illi facil, laudcs sunt : laudcs fidei , laudcs con- sui (hai. iii , 14). In illo concilio, boc est, in illo ju-
lessionis, laudes pncdicationis. Quaie duplicia ? Cliri- dicio, judicaniibus secum sanctis, quibus dicliim est,
slum laudas , Dcum lamlas et lioniinein. Dupliciter Sedebilis super duodecim sedes, judicantcs duodecim
lauda , ct simplicitcr lautla : dupliciter ,
quia bomo tribus Israel (Mattli. xix , 28), conspicutis cril. Vcniet
cst et Deus ; simplicitcr , ut non sis fictus. Nescio qu;e cnim Filius liominis , sicut dixit , in majestate sua , et
miilier apud Photinum queindam , lapidcin quasi pre- omnes Angcli ejus cum co (ld. xxv, 31). Ibi onmes An-
liosum de ornamcuto hujus uuilieris excussum ,
jam gcli et Arcbangcli ccclorum , et Angcli annuntiatores
vilem et abjccium , umle harelici Pbotiniani appeU verbi Dei. Elenim et prophela diclus est angelus : an-
laniur, boc elegit quasi simplex pallium faccrc viro gelus enim nunlius est. Et, Ecce ego mitlo angelum
suo. Non accepil ille utique a sua conjuge , vcre sua ,
vieum ante faciem luam, de Joanne diclum est (Id.
«,
l
sicut scriplum est , Unius duplicia sunt pllia . Illc 10) ;
et, Sicut angelum Dei cxcepislis me Aposlolus
,

enim Chrislum solum hominem dixit. Hursiis cxstiiit loquitur (Calat. iv , 14). Ille crgo , ille alicubi ntinc
nescio quoe alia detestanda mulier ,
quasi et ipsa le- demorans , de quo multi dicunt , Quando venlurus
xens viro pallium , texens aulem pannosas fabcllas. est ? aut ,
Quis venlurus esl ? conspicuus eril in portis ,

Ait enim : Christus Deus est lantum , omnino bomi- boc est, in aperlo, in manifesto. In portis conspicuus
nis nihil bahens. Hoc Manicluci dicunt. Photiniani cril : sed alios admittet, conlra alios claudcl. Eritcon-
Ilomo tantiim ; Manicha?i , Deus lantum. Illi nihil di- spicuus in portis vir ejus cum sederit in concilio cutn
,

vinum in Domino confitentar; isti quasi tolum divi- senioribus terrce. Quod donec fiat baec inlcrim faciat ,

nura , et lamen lam falsum , ut nec saliem bumanum. quod faciebat : operetur , non cesset ; exspectet illum
Si enim bomo non erat , ergo mortuus non cst , ergo futnrum conspicuum in portis, non contremiscal san-
crucifixus non esl, ergo nec resurrexit. Qui ille resur- cium concilium judicii Dei ; cum bona conscientia ve-
2
gere potuit, qui mortuns non est ? Ergo et dubiianti niat, gloriosa veniat; quia ipsius membra sunt, et
discipulo falsas cicalrices osiendit. Procul dubio enim ipsius filii sunt, qui sunt cura ejus viro judicaiuri.
fokx. cicatrices ill* fueinnt, si vera vulnera non pra> CAPUT XIV. — 20. Sindones fecit, et vendidit.
ccsserunt. Si autem vera vulncra pnccesscrunt, vcra Bene quia sindoncs fecil : quarc vendidil, uisi quia
earo : si vera caro, vcra mors, vera crux, vcrus non qmerit datum, scd requirit fructum? Vendiiio-
bonio , et lotus veritas : laus abundans de colo bujus nem enim istam primo inlclligite, fralrcs, gratuitam.
3
niiilieris . Qui autcm ist:i laiulabililer duplieia pallia Etaliquis emit gralis? Si gralis toilil, non emit : si

timuerunt, mendacio dupliccs remanserunl. Duplicia emit, pretium dat, non gratis tollit. El ubi est, Qui
pallia fecit viro suo. Prorsus duplicia pallia fecil. Con- silitis, venitc ad aquam, emite vobis sine argento (Isai.
litere Deum , conlitere hominem ; lauda Dcum in bo- lv, 1)? Quando emis, non argcnlum das et tamen ;

mine, lauda bominem in Deo. Texuit preliosissimum cmis. Si emis, aliquid das ; non lamen argenliimdas :

illud pallium laudis, ln principio erat Verbum, et Ver- le ipsum das. Sindones enim rcfcrtc ad illa linca,
bum eral apud Deum , et Deus erat Verbum : hoc erat qua? spirilualia suni.quse facitet prsdieat isia mulier
in principio apud Dcum. Texuit claliud pallium, pro- per omnes lcrras. Et forte vendere diccnda esl quia :

plei conversaiioi.em inler hoinines quolidianam : Ver- dixil Apostolus, Si nos vobis spirituulia seminavimus,

bum carofaclum est, et habitavil in nobis(Joan. i, 1, 2,

magnum esl, si carnalia veslra metamus (I Cor. ix, 11 )'(

1 1). Duplicia pallia fecit viro suo. Elenim ralio illa est dati et accepli : nam in omiii
CAPUT XIII. — 18. De bysso et purpura veslimenta vendilione ralio dati et acccpti versatur. Contristalur
autcm Apostolus adversus quaedam fora, ubi noa
1
Ms.
r.ermancnsis sirul scriptum leqimus, duplicia ,
vendidit sindones : Nulla, inquit, milii Kcclesia com-
sumii paltia. >ie etiam Colbertinus et Corbeiensis, msi municavil in ralione dali et accepti [PhiHpp. iv, 1;*»)
(|nod hic omiltit verbum, sumil ; ille cjus loco habet,
.- iuit. Sed illc qui sic vendidit, non qmcril datum, scd re
!
Us. Cerinanensis, quia ille rcsurqere potuit, qiti mor-
(i:us est. Ms. Colberlinus,
' laudabimiis. Porte pro , lauda-
3
Apud Unbrosram, et lotum verilus, quidauid de lcia Vlllllis.
Itujus mutieris procedit. * lu ediiis, neino noii ndet. Abest, mn, a M^s.
 ! :

*l?>\ S. AUOUSTINI EPISCOPI 254

ne quasi vcnditorcm Evangelii pute- tenle. lit ordinem posuit tinguw suoe : laudans crealu-
quirit fructnm :

tis. Est quidem ille mercator Domini sui, sed magis ram tanquam crcatiirain, Creatoreni tanquarn Crea-

pretium qua:rit. Nam qnidquid prorsus vendit

1
,
dat torem, Angclos lanquaui Angelos, ccelestia lanqiiam

spiritualia : et quid qnaerit? forte carnalia? Debentur ccelcslia, lerrestria tanquam lerreslria, homines tan-
quidem ct isla sed non ipsa quaircbat Aposlolus,
:
quam homincs, pecora tanquam pecora. Nihil per-
dicens, Non enim qunro vestra, sedvos ipsos (II Cor. lurbalum, nibil inordinaium. Non accipiens in vanum

xn, Date ergo prrtium, date vos ipsos. Neque

H) nomen Domini Dei sui, non subslantiam crealura;
1
cnim cl Joseph in ^Egypto frumenta non vendebal : senliens de Crealore : ita ordinate lolum loquens, ut

el tamcn ipsos emcntes, servos rcgios faciebat (Gen. non praponat inferiora potioribus, nec subdat po-
fame, accipiebant fru- liora inferioribus.
xlii). Volcnles vivere in illa

menta, cl fiebanl servi. Timcmus nos fieri servi? V» CAPUT XVI. — Disposuit ordinem linguce suae.

nobis, si non crimus illius scrvi. Quid nobis prodest Nihil pulchrius lioc ordine. Unde et ipsa dicit : Or-

recusare lalem Dominum ? El sub diabolo erimus, et dinale in me cliarilatem (Cant. n, 4). Nolile p;u-po-

famem paliemur, et polestatem veri Domini non ef- slere agcre, nolile perturbare etconfunderc qu;e Dcus
.'ugiemus. Tc ipsum da, et eme libi sindonem, id cst, ordinavit. Ordinate in me charilalem. Amate mc lan-

spiriluale amiclorium 3
. Sic eliam cujusdam panis quam rne, amate Deum lanquam Dcum : ne Deum
pretium tu ipse cs. Quid enim? Quia das te voluplali, offendalis propter me, nec me offendalis propler

nonne pro concupiscenlia carnis, tauquam ut emas alium quemlibet, nec alium quemlibct propler me*.
merelricem, te ipsum das prelium? Quantum esl ut Ordinate in me charilatem. Beata iilia cjus in hoc or-

Deo panem vivum libi emas, qui de ccelo de-

le des, dine constituta.cujus inter cscteras celebramus bodie
scendil, codem ipso prelio quod lu ipse es? Pretium passionem, paulo anle audivimus confessionem, ordi
enim meretricis lanlum est, quanlum panis unius nans, linguam suam : Honorem , inquit, Caisari

Prov. vi, 2G). Sindones fecit, et vcndidil. quasi Ca*sari, limorem autem Deo. Os suum aperuit

CAPUT XV. — 21. Cinctoria autem Chananccis. altente, el ordinem posuil lingua; suce.

©ngant se, operenlur, veniant, sint servi de domo 24. Severo? conversalioncs domorum ejus. — Sc-

isla : ut omues vestili , omnes pasli sinl. Cincloria veree, fortes, districtaj : non est ubi diflluatur, non

utique ad opus nam et ipsa opus facicns, amal dissolutionem. Cibos autem pigros non comedit.
enim fecit, :

3
accinxit forliler lumbos suos. Qui suntChananau? Vi- Merito tanlum acquisivil .

cinae gcntes populo Israel alienigena;. Aliquaiulo qui 25. Ilic ergo isla laboriosa, vigilans, sollicita, se-

eratis longc, facti estis prope in sanguine Christi. Qui vere casligans domum suam, surgcns dc noctibus, in-

eralis aliquando pcregrini Testamentorum, ct promis- tucns lucernam ne exslingualur, in tribulatione for-

sionis spem non habenles, et sine Deo in hoc muiulo, tis, nondum receplis proinissis pavens, brachia sua

nunc aiilcm cives sanctorumet domestici Dei (Ephes. in fusum coiilirinans, non pigrum pancm inanducans :

ii, 15, 12, 19), acceptis cinctoriis operamini in domo sed post labores istos quasi paupertatis et necessita-

doniinica, jam facti domestici DciexChananaMS, unde tis saccularis ,

quid erit, quia in diebus novissimis la>

crat et illa muliermodo in Evangelio reciiata. Cha- tata est? Quid erit, audire vultis? Audite propler

nana>a crat, ad mensam filiorum accederc non aude- quam spem ardeat lucerna nostra lota nocte, nunc

bat, scd lanquaincanis micas requirebat. Vide quem- audile. Surrexerunl ftlii ejus, et dilati sunt. Modo in

admodum se pracinxerit ad opus. Pnecinclorium paupcrtate vivimus, in paupertate vigilamus; el cum

ejus, fidcs : hoc laudat ille. mulier, magna est (ides morimur, in pauperlate dorinimus : sed surgemus cl

lua (Matlh. xv, 21-28) ditabimur. Tunc dilabunlur filii ejus. Surrexerunl
22. Csetera videamus. Forlitudine et decore induta filii ejus, et ditati sunt. Compara nunc quaslihct divi-

est. Decore, tanqiiam bysso ;

[orliludine, tanquam tias terrai hujus, obnoxias luribus et tincis. Quid le
4 mulla ncccs-
purpura. Quia enim fortis, idco in passione sangui- jactas ? Quia infirmus es, idco sunt libi

nca. El lcetata est in diebus vovissimis. Lcetata est : saria. Opuseslmullum vesliaris, quia frigus paii non
bic crgo diu tribulata
3
. Nam unde baberct purpurea potes : jumcnlis utaris,quia pedibus ambulare non
veslimenta sine tribulatione? potes. Ista fulcimenta sunt inlirmilalis, non orna-
25. — Ossuum aperuit attenle. Praestet nobis in menta potcstalis. Qiue illae divilisc sunt Angelorum ?

illa conslilutis, ipsam laudanlibus, illi cohaercntibus, Unam veslem habcnt lucis : nunquam lcritur, nun-
cum illa ct in illa virum cjus exspcctantibus, ut ct quam sordidatur. Ilhc sunl verc iliviii.i', ubi nulla

nos aperiamus attentc os nostrum ; non temere, sed

cauic, allcnlc, sollicite. Cum timore et tremore multo Apud Anibrosium, non seuticns crcrJuram de aealori:
1

hi quidem opportune contra Mauictoos

existere subs antiu.
fui apud vos, Apostolus dixit (I Cor. u, 5) : tanquam sed secundum illud Decalogi prsecejR|um, .\on accipiu no-
diccns, Os mcum apcrui allenle. Os nostrum patct ad tnen nomini Dex lui in vititum, ubi commemorat &ugusti-
nus, solet Dei interpretari et Arianorum luvre.Miii
tlo lilio
vos, o Corintliii (II Cor. VI, 11). Os suum aperuit al- exinde refellere, nostra illa, quse inomnitosMss,
uti laeit
habelur, leeiione. \ iile supra, serm. 9, nu. 5 et i.
1
Ms. C.crniaucnsis Mimquid prorsus vcndidit ? Alii tres
: :
2
ln cditis oinissa eranl islhae verba, quae ex Colbartioo
Nam quid prorsns vendidit. codiee restiiuuutur, necaHion qvemUbet profHerme. iioruiu
*sic Mss. aliquot. At ccliti, spirilualcin amorcni. locoin Mss. aliqtiol habetur tanluni, pnvlcr mc.
3 3 Mss. SOrbomci, cxquisivit.
Ms. CorbeieBSis lunc lcetaui csl : quia hic diu tribu-
:

* sic Mss. lutili vero, quid tc laclu?

Utltt.
 :,
,

£3 SERMO XXXVII. 234

crit inopia, nulla erit indigcnlia. Quid modo quneris bent. ll.xc ruitem cui dixil, 7« autem superasti et su-

!ioc, antequam surgas? Si lilius es mulieris liiijus, al- perposuisti omnes, unde Superavit, nisi quia non solum

teude (iiiando libi divitiae promiltantur. Surrexerunt florem, sed et fructum hahct?

filti ejus, et ditati sunl. Para tc rcsurreclionis divitias CAPUT XVIII. — 28. Qaem fructum habct ? Undc
accipcrc. INoli has amare, ut mercarW ad illas v.nire. superavit? Dicatur inihi. Supereminentem , inquit

Surrexerunt filii ejus, el ditali sunt. viam vobis demonslro. Quam supereminentem viam ?
CAPIT XVII. —26. Et rir ejus laudavil eam. Nos Quia inde isla supcravit, inde ista superposuit omnes.
eam latidabimus, sed nou de nostro. Ipse vir ejus Si tinguis liominum loquar et Angelurum, charitatem
laudavit eutn. Quando surrcxerunt filii ejus, el dilali antem non habeam, (actus sum anamenlum sonans, aut
sunt ; altendil eam, et inspexit eam, et taudavit eam. cumbalum linniens. Loquitur linguis, ad polentiani
Quis nolil audire quomodo laudaveril? Si lam jucumle illam florcs perlinenl. Si sciam omnia sacramenta et

audi^tis, cum laudaretur a nobis; quomodo audire- omnem scienliam , el habeam omnem prophetiam et

mus, si possemus audiresicul eam laudavit vir ejus? omncm fuiem, ila ut montes transferam, (quanta po-

Laudavit eam in rcsurreclione : cum resiirrexerimus, tenlia!) charilalem aulem non habeam, nihit sum. Audi
audiemus. An et modo non tacuit laudem ip.-dus ? llac adluic alias poteniias, ad llorem perlinentes , non
est ipsa laus, ipsa sequelur. Audiamus 1
, audiamus ad fructuin. Si distribuero omnia mea pauperibus ,

quemadinodiim eam laudaverit vir ejus, videns eam el tradidero corpus meum ut ardeam , charitatem
jam cum lanta beatiludine liliorum, divitum in resur- aulem non habuero, nihit inihi prodesl (
I Cor. XII,
rectione mortuorum. 51, et xiu, 5). llanc habel ista supereminenlcm viam
27. Muitce , inquit, filtce fecerunl potenliam. Laiulcs unde illi dixit, Multce filice fecerunt poteulias. MulUc
sunt ,
quibus eam laudat vir ejus. Multce filice (ece- locuioc suni lihguis, scierunt omnia sacramenla, lece-
runt volenliam. Qu;e filiie, quibus luec comparalur? Et runl virtuies multas , daimonia excluserunl, res suas
non comparatur. Mullce filice (ecerunl polentiam : tu pauperibus distribiierunt, corpora sua ignibus tradi-
autem superasti. Atiendile, rogo vos : jam in line le- derunt. Infra le sunt ', quia charitaiem non habue-
ctionis sumus. Meluo enim ne ibi vos liabeam faliga- riint. Tu aulem supcrasli et superposuisti omnes : non
tos, ubi maxime exigo intentos. Audiamus Iaudes sohun flore, sed et fructu gravida, fruclu abundans.
illius. Mullce filice (ecerunt polenliam : tu autem supe- Vide ipsum bolrum 2
, unde incipiat. Cum enumeraret
rasti, el superposuisli omnes. Tu, inquit, omnes supe- opera carnis, Fornicationes, inquil, immundilice, luxu*
rasti,tusuper omncsposuisli. Qu;e siml ergo aliai filiae rioe, idolorum servilus , vencficia, inimicitice, conten-
qua? fecerunl potcnliam, quas ista superavit, et super tiones, ccmulationes, animosilales, dissensiones, hcereses,

quas isia superposuit? Aut quam polcnliam fecerunt, invidicc, comessaliones, ebrielates , et his similia ; qucc
aut unde isia superavii? Sunt enim malac ti\\x, quoe prccdico vobis, sicut prcedixi, quoniam qui talia agunt,

sunt hajreses. Quare filia:?Quia el illye ex ista natoe regnum Dei non possidebunt : enumcratis omnibus
J
suni . Sed lilia: mahe, lilioe nonsimililudine moruin, spinis in ignem mitlendis, Fructus aulem spiritus est,
scd similiiudine Sacrameniorum. llabenl et ips:e Sa- inquit, charitas; et ab hoc capite 3
ab hac tanquam
,

cramcnta nostia, habent Scripturas nostras, habent radice caetera conlcxiinlur, Gaudiam, pax, longani-
Amcn et Alleluia noslrum, hahent plerrcque Symbo- mitas, benignitus , bonitas , fidcs, mansueludo, conti-
lum uoslrum, habent mullae Baptismum nostrum : nentia (GalaC. v, 19-25). Unde isle hotrus pulcher?
ideo lilia:. Sed huic miiiieri, vultis nosse, quid alibi Quia pendet a charilate. Muttce filice fccerunt potea-
dictum sit, in Canlicis conticorum ? Sicut tilium in tiam : tu autem superasti el superposuisii omnes.
medio spinarum, tta proxima mea in medio filiarum CAPUT XIX. — 29. In illis quid remansit? Falsce
tCant. u, 2). Mirum dictum,easdem et spinasdixit cl gralice, et vana species mulieris. Qnia si charilatem
lili;is. Ft illae spinoc faciuul potcnliam? Faciunl plane. non habco, factus sum aramenlum sonuns, cl cymba-
Non videtis qiieniadmoduin et ips;e ha:rcscs orent, lum tinniens : nihit sum, nihii inihi prodest. Falsce
jejuncnl, denl elecinosynas, laudenl Clirislum? Pos- sunt ergo gralicc, el vana species mulicris. Mulier enim
sum dicere, esse ibi p»eudoprophelas, de quibus di- sapicns benedicitur. Isla quajqua:sivilquid inlclligeret,
Clum est, Faciunl signa el prodicjia multa, ut fallant, qu;e intcllectum custodivii, ista sapiens, ista bencdi-
si fieri potest, etiam electos. Ecce prcedixi vobis (Matlli. cilur : non illae fals;c spccies, non illa vana gralia.
xxiv, 24, 2o). Faciunt poicnliam et Bpinas : de qua Sapiens mulier benedicilur. Timorem autem Domini
potenlia dicilur, JSonne in nomine luo manducavimus ipsa collaudat. Ipsa quoe benedicitur, collaudat aliquid
et bibimus, el in nomine tuo virtutes mullas fecimus unde benedicatur, quia sapiens est. Quid collaudal?
(Mattli. vii, 22, cl Luc. xm, 26)? Munducavimus et Timorem Domini, quo perducta est ad sapientiam.
bibimus, non de quocumque cibo diccrct : noslis de Initium cnim sapicntia:, limor Domini (Psal. cx, 10)
quo dicere potuit, vel cibo vel polu. El virtutes multas Timorcm autem Doinini ipsa coltuudut. Laboriosa t >t

fcimus. Faciunt potentiam multoc fili;e, non nega- noctibus \ inter lot scandala paliens, provida ad ev-

nius : el spinae florem habent, sed fructum non lia-

1
Fdili, Mflalcv sunt. At CoIbertimW ^*s. infra te tutlt. MJ'
1
i iber ( !. turiiainiis ila vivamus in illa , cl cum illa au- {»is ad sensum hiijus versicull, lu OUtem snperasli, elc.
ttianuu queuuidmodum, etc, * lla in Mss. At in eililis, i irie ipsiiin forem.
* Kdiii , (juiu cl illa: ct islce natai sunl. Mclius Mss. , ex 3
F.diti it ab hor apice. m Mss., capile.
v>.'a. * sic ms. Colbertinns. M edili, laudtotibus.

JjANCT. AtCiUST. V. aiuit.j

m ad lolenmdom, constans ad per-
S. AU(.USTINI EPISCOPl
lliienlia rerum simus. sive in angustin, PxsnwtrmilMs
W>
spectnndum, fortis
fructibus cst Doniinus, qui et quod vcre Iwnuin et suave est
scvcrandum : laboribus liniiis, Dute tili de
digna est recipere. del, cl quod verc maliuii cst averlal a nobis.
manuum suarum. Fecit, fecit :

munuum suarum l Quul date ? 2. liona el mala bonis et tnalis communia. Scan-
Date illi de fruclibus ,

Venite, benedicli Palris mei.

Dale iUi de fructibus ma- dulum de felicilate malorum. Bona Dei quae promitlit
l

Percipile regnum quod vobis

justis, in line servanlur : et mala qua; minatur im-
nuum ejut. Quid dale?
De piis, in fine servanlur. Bona cl niala qua3 versanlur
paratum est ab origine mundi. Ecce quid daU.
emm, el dedistis el niiscenlur in s;ectdo, nec boni soli liabent, nccsoli
manuum ejus ? Esurivi
qiiibus fruclibus
Dale Uti de mali. Quidquid boni in hoc mundo dixeris, babcnt
mihi manducare (Mutlh. xxv, 34, 35).
boni, habeut ct mali : vcluti salutem ipsam eorporis,
fruclibus rnanuum ejus.

CAPUT XX. — 50. Et quod illi deinde negotium et boni habent et mali. Divitias ct apud bonos inve-
nics, el apud malos. Successum filiorum, bonorum
et
eril, «nitis laboribus? El laudelur in portis vir ejus.
Deum, et malorum doniim videmus esse cornmune. Vilam
Ipse erit portus laborum nostrorum, videre
Surge, labora, longam diu viviinl boni quidam, diu vivunt el mali
et laudarc Deum. Non ibi diceiur :

ornare purpura, da quidam. Et qua;cumque alia numerare volueris in hoc

vcsti scrvos, vesti te ipsam,
exsiinguatur, solli- sa*culo bona permixte invenis apud bonos et malos.
escas lamulis, attende ne lucerna
,

apcri paupcri manum, Rursum qua;cuniqiie aspera qua;cumque tristia , et

cila esio, snrge de noctibus,
,

fusum. Non erunt opera necessiiaiis,

boni patiunlur et mali ; famem , morbos, dolorcs, et
trajice de colo in

Non erunt opera misericordiac, damna, oppressiones , orbilalcs : communis ha;c esl
nbi nulla neccssitas.
panem pauperi, ubi omnium materies lacrymarum. Facile cst ergo hoc
nbi nulla miseria. Non frangis
omnes videre, et bona s;eculi apud bonos el malos esse, et
nemo mendicat. Non suscipis peregrinum, ubi
scgrum, ubi omnes mala sscculi bonos malosque perferre. Et ideo quo-
in palria sua vivunt. Non visilas
omnes runidam pedes in via Dei titubant, et exorbitare
perpeiuo sani sunt. Non veslis nudum, ubi
Non sepelis mortuum, ubi conanlur. Mulli enim deviant et exorbitant, cum
;eterna luce vestiti sunt.
Nec tamen isla non ngcns, insiilueiint et proposuerint animo, proplerea servire
omnes sine termino vivunt.
enim quem desiderasti et sine Deo, ut bonis lerrenis abundent, et malis careant,
nihil agis : videbis ,

Tunc erit eaque devilent. Cuni enim sibi hoc proposuerint, ct

defeetu laudabis. Islum accipies fruclum.
Domino, hanc inercedcm consiituerint pietatis et religionis
iina illa quam pelisli : Vnam
pelii a lianc

per omncs dies suoe quando viderint se laborare, et florere iniquos,

requiram, ul inlwbilem in domo Domini
;

2
Ut conlempler delecla- quasi perdiderint merccdem quasi eos fefellerit qui
vitce mece. El quid ibi facies?
,

laudelur in porlis vocavil, quasi fruslra optis indixerit qui in mcreede

tionem Domini {Psal. xxvi, 4). Et
swcula decepit, rcnuntiant Deo. Et qtto se miseri convertunt,
vir ejus. Beati qui liabilant in domo tua; in
avcrlenles se ab illo a qtio facti sunt, et inhrerenles
swcuhrum laudabunl te (Psal. i.xxxni, 5).
illis quae facta sunl? Ciim ea^perit perire quod factum
SERMO xxxvin». est, ubi erit amator temporis, qui perdidit aUerni-
De verbis Ecclesiastici n, 1-5, Fili, accedcns ad scr- talem ?

viiiitcm Dei, etc. El de veibis Psalmi xxxviu, 7, CAPUT II. — 3. Fides liic necessaria. Tempus fnlei

Quanquam in iuiagine ambulat bomo, elc. De con- et tempus speciei. Proinde proplcr illa bona ,
qua:

tinentia el sustinenlia. iion dabil Dcus nisi bonis, et propler illa mala, qti;c

non infercntur nisi malis, quia in fine apparebunt ulra-

CAPUT PIUMUM. — \. Duar virtutes liujus vites.
que, credi sibi vull Deus. Qu;c enim nierces fidei, aut
Duo sunl qu;c in bac vita veluti laboriosa nobis pra3-
quod onndno vel nomen liilci , si niodo vis videre
eipiuntur, continere et sustinere. Jubcmur enim con-
quod lcneas? Non debes ergo videre quod credas;
linere ab bis qmc in hoc mundo dicuntur bona, et
scd credere quod vidcas; cretlcre qnamditi non vidcs,
sustincre ea quic in hoc mundo abundant mala. Illa
3
ne cuni videris crubescas. Ergo crcdanms , dtim
coiitineniia, ista suslinentia vocalur : dua; virtules
leinpus esl lidci, anteqiiani sit tempus specici. Sic
quce mundant animam, et capacem faciunt divinilalis.
cniin dicit Aposioltis, Quamdiu sumus in lioc corpore,
In frenandis libidinibus ct coercendis voluptatibus,
peregrinamur a Domino : per fidem enim ambulamu,
nc scducat quod male blanditur, ct encrvet quod
(11 Cor. v, 6, 7). Ergo per lidem anihulamus, quani-
prosperum dicitur, continenlia nobis opus est : non
diu credinius quod non vidcmus : lencbimus £Ulcm
credere lclicitaii terrenre, et usque ad finem quacrerc
speciem, cum viderimus facie ad facicm, siculi est.
felicjtatcm, qusB non babet linem. Ut autem est con-
Tempus fidei et tempus speciei Joannes cliam ap i-
linentiae, felicitati mundi non credere : ita suslinciituc
2
siolus in Epistola sua disiinguit, dicens : Dilecthmmi,
esl, infdicitati mundi non cedere . Sivc ergo in af-
nunc /ilii Dei sumus, et nondum apparuit quid erimus.

*
sic legeiuhim ex auctorilate cndicis cl. \laboribus (initis. lloc tempus c^t lidei : videte teinpu-; spcciei. Scimus,
jiate illide fniclibusmunuinn suarum. Qnd dale , etc.]
* Fdili, iniquilati mundi non cedere. Al
Mss., infelniUii. 1
Hoc loco verba quxdam in antc editis nraeterro;ssa,
A ex liis vicloruius locp, cedere, habel, credere. nccnon inlia plures |>:i^>.i;ii vcisus rcslitiiu.ntir aucli
'
Ad mss. Petavianuin et Victoriuum , et aJ Ani. Rr. i ar. manuscriptorum.
r sic vtctoriuus Ms. r.uiii vero, perdtderim sj
Lov. eraendams.
3 mss., credimus.
(u) Alias, ilc riunjiore 245.
 , ! ,

237 SLKMO XX XVIII. 2.-3

inquil, quonium cum apparucrit, similcs ci crimus, tiunliir pro sua iniqiiitate latroncs?
quanta patiuntur
luonium titttbiiiiHs cum siculi esl ( I Jonn. 111, "2). pro suis sceleribus pcrditi, pro sua ncquitia luxuriosi,

1. Tempus fidei laboriosum. Laboriosum ost fiilei pro su:i avariiia negotiatores mare transmcanles
,

tempus : quis ncgat? Laboriosum cst , sed boc cst ventis tempestatibusque corpus et animam
commit-
opus cujus illa merces est. Noli piger csse in opcre ,
tentcs, sua rclinquentcs , ad ignota currcnles? Judex
cujus mercedem desideras. Si quem enim el tu ipse 6i pronunliat exsilium, poena cst : avarilia jubet exsi-
mercenarium conduxisses, non ante mereedem iiume- lium, ct laetitia est ' ? Quid crgo magnum tibi impcrat
rares ,
quam in opere exercercs. Diceres ci , Fac, ct sapienlia , quod non posscl imperarc avarilia? Et la-

accipe : non tibi diccret, l)a , et lacio. Sic crgo et men cum imperat avarilia, facis. Ei cum feceris quod
Deus. Tu non fallis mercenarium tuum limcns Deum; impcralavaritia, quid babebis? Plenam domuin aino

te ipse Dcus fallet, qui jubct ne fallas mercenarium? el argento. Non legisli Quanquam in imagine * ambu- ,

Tamen tu quod promiseris potes et non dare ; ct si lal liomo, lamen vane conlurbatur ; tlwsaurizal , et ne-
non esl in corde tuo dolus fai-ilalis , est tamcn in fra- scit cui ea colliyat? Quare ergo cantasti et dixisti
3
humana inopia diflicultalis. Quid de Deo
gilitate li- Deo , Auribus percipe lacrymas meas (Psal. xxvin , 7,
meamus qui ncc fallere pntest quia veritas est
, , , et 13) ? Quare
non percipis auribus verba cjus, a quo
tu

abundal omnibus omnia? ,

quia fecit vis percipi lacrymas luas?Si accusaveris
avaritiam
CAPLT III. —
5. Fides primum prwceplum. Ytta tuam, invitabit ad sapientiam suam. Sed cum susce-
Itominis crescendo decrescit. Credamus crgo Deo peris jugum sapicnlice , laboiiosa erit? Laboriosa
fraires IIoc est primum pr.Tceplum , boc est initium plane : sed vide quo fine, qua merccde. Numquid qiue
religionis et viice nostrcc
l
, iixum babere cor in fide, per sapientiam colligis , nescis cui colligas ca ? Tibi
el figendo cor in fide vivere bene, abstinere ab omni- colligis. Expergiscere , evigila , habeto cor formicae
bus scducloriis, suslinere mala temporalia ; et quam- (Prov. vi, 6). ^Estalis tempus est , collige quod tibi

diu illa blandiuntur et illa minantur, adversum ulrum- ad hiemem prosit. Quando libi benc est, lunc disce
quc inconcussum babere cor *, ne in illa defluas , ne unde sustenleris quandoiibi maleest. Benetibi, acstas
in illa frangaris. Habendo ergo conlinentiam, habendo est : noli esse pigcr, collige grana de area dominica
eliam suslincnliam, cum bona temporalia transierint, verba Dci de Ecclcsia Dei, et reconde intus in cordc.
et mala qua: inlcrantur non crunl; habcbis omne bo- Nunc tibi quidem bene est : veniet ct quando sit male.
num , habebis nullum malum. Ideo in leclione quid Omni homini veniet tribulatio : clsi omnia terrena
nobis dictum est ? Fili, accedens ad servitutem Dci, sta sunt ei , cerle cum coepcrit mori ,
pcr tribulationeni
in justitia et timore, el prapara animam luam ad tenla- transit ad aliam vilam. Quis enim est qui dicat, Bene
tionem. Deprime cor tuum , et sustine; ut crcscut in mihi erit, et non moriar?
novissimis vila lua. Non ul modo, scd ut in novissimis CAPUT V. — 7. Timor mortis divili homini csl con-
vila tua crescat : ut crcscal in novissimis vita lua. tinua tribulatio. Quamvis , si amas vitam, et morlem
Quanlum ,
pulamus, crescil? Ut fiat a?lerna. Modo times 4
, ipse limor morlis , hiems quotidiana est. Et
cnim vita humana ,
quamdiu producilur el videlur timc maxime pungit timor mortis, quando nobis bene
produci , decrescit polius quam crescil. Aticndile et est. Nam quando male esl nobis , non timemus mor-
vidcte , ratiocinamini ct videle quia decrescit. Natus tem. Quando nobis hene csi , tunc magis limcmus
est homo : verbi gralia , consiituit illi Deus vitse suoe mortcm. Ideo ille dives ,
quem delcctahant mulium
septuaginta annos : Accedil illi vila , dicimns, cre- divitiae siue (habehatenim magnas divitias et ma
scendo. Accedit, an decedit? Ecce de sepiuaginia an- gnas possessiones), credoquod inlerpellabalur timore
nis vixil sexaginta , remanscrunldecem : diminulum morlis, et inter delicias conlabescebat. Cogitabat
esl quod crat proposilum ; elquanlo plus vivit, lanto enim se illa bona relicluruin ; congrcgavcrat , el ne-
ininus illi reslat. Ideoque vivcndo liic decrescil vila, sciebat cui : et aliquid cupiebal relcrnum , ct vcnit ad
non crcscit. Tenc quod libi promisit Deus , ul crescal Dominum, ct ail illi, Magisler bone, quid boni faciam,
in novissimis vita lua. ut vitam xternam conscquar? Bene cst mihi, scd la-
CAPUT IV. — 6. Laborant pro cupiditatibus suis, la- bilur quod tenco bene esl mihi sed subilo non erit
; ,

borare nolunt pro Dei promissis. Deinde scquilur quod quod habeo mihi undc habeam quod sempcr
: dic

lectum non 3
esl : Omne quod libi applicitum fuerit uc- crit ; quomodo pcrveniam ad id quod non
dic milii
cipc, et in dolore suslinc, cl in liumilitale tua paticntiam perdam. Et Dominus illi Si vis ad vitam incjredi :
.

Iiabe. Quoniam in igne probatur aurutn et argenlum , scrva mandata. Quacsivit qu.e mandala. Audivit. Rc-
homincs vero acccptabiles in cumino Immilialionis (Fccli. spondil sc a sua juventute omnia servassc. Ait illi

11, 1-3). Durum videltir, delecisti. Nonne illud quod Dominus consiliarius vitoc scternx : Unum tibi dcest ;

non delirit pcrdidisli? Mulli multa paliuntur propler

1
Sic viclnrinus Ms. At e<li!i, iqnota qnacrcittcs. ludex
pecuniam perituram, et tu non vis pati proplcr vitain sipronuntict cxsilium, tremor est : licus mo.tem nnnutur,
mansuram ? Sic recusas laborare pro Dei promissis ct Imtilin czl
,
a Editi , in imagine l)>i- Abest , Dci , a Victorino
quasi non laborcs pro cupiditalibus tuis. Quanla pa- «s. . .

3
ln vietorino Ifs., tt riirislt oeo, Inaurtrc lacrtjinaruin
1
Am.
ct victorinus v:s., ct via; nostrw. mcnrnm id cst, tnribus pcrcipc, etc.
;

* Sic virtorinus Ms. At editi, i» fwc Itabere cor *

Sic victprtaus Ms \i edlti, quamm umm vitam, mor-
1 Al>esl./JOH. a Victorino. Ms. tcm titiui.
 ,,, ,,

930 S. AUGUSTWI EPISCOPI 240

ti vis perfectusesse, vude, vende omniaquae liabcs, et da dedisti , a-ierna siimc : mea deduli , me ipsum siime.

ynuperibus , el liabcbis tliesaurum in coelo. Non enim Quid cnim dcdisti , uisi cx co quod a meaccepisli?
di\il , Perde ; sed , vende et veni ', sequere me (Matth. Ouod dederis ' non reddo, qui unde darcs dedi? qui
xix, 10-22). Ille qui deleclabalur divitiis suis ,
et le ipsum qui dares dedi ;
qui tibi Clirisium cui dares

jiropterca qua:rebat a Domino quid boni facerel, ut dedi, qui libi diceret, Quando uni ex minimis meit fe-

vi.am ailernam conscquerelur ,

quia a deliciis ad dc- cisti, milii fecisli (Mutlli. xxv, 40). Ecce cui das, pa-
lieias migrarc cupicbat , ct bas quibiis dclectabalur scit * cl esurit pi opter le : dooat, el egel. Quando do-
relinquere formidabat, absces>it tristis ad thcsauros nat, vis accipere : quando eget , non vis dare. Egct

suos lcricnos. Noluit credcre Dominoquia paleslser- Cbrisliis, quando egcl pauper : qui omnibus suis vi-

vare in coelo, quod periliirum esl in lerra. Noluilesse i:im aeternara paratus est dare, in unoquoque paupere
verus anialor tbesauri sui. Male teiiendo ,
perdidil : lemporaliterdigiiatus est accipere.

muluim diligendo, aniisil. Nani si bene illum dilige- CAPLT VI I. — 9. Divitiw in coclum prwmittenda;
rel, in cceliim migraret, quo ipse poslea sequerelnr. Pi^upcrex, laturarii. Et consilium dal quo migres : de-
Domum illi Deus ostendit ubi niigraret , non locum dil enini consilium quo migrare debeas. Migra de
ubi perderet : secutus eiiiin ail, i'bi enim fueril lliesau- teira in coelum , ne perdas. Qjiam inulli eniin ipiod
rus luus, itliceritet cor tuum (Id. vi , 21). servabant perdiderunt, cl nec siccorrecli in ccelo po-

CAPUT VI. — 8. Divitia; in lu'.o ponuntur , dum nere didiceriinl. Si forte libi aliquis dicerel , Migra
divilias luas ab Occidcnte in Orienlem , si non vis ut
erogantur. Eleemosijua pium fenus Deo. Scd videre
pereanl; ajsluares, laborares, satageres , allenderes
volunt 2
liomines divilias suas? Fac quod in terra
qnaiila cssenl qux liaberes, vidercs lc multipliciiaie
llicsaurizenl, numquid non tiinent videri divilias suas?
rerum tuariim facile in longinqua migrare non posse :
Effodiunt ct obslruuul et cooperiunl eas : et cuin ob-
ct forle fleres, quia ire cogereris , et quomodo tecum
struxerint et cooperuerinl, numijuid videnl quod ba-
lolleres qtiod collegeras non invenires. In loiiginr;'j:ora
benl? Nec ipse videl : ojilat ul lateal , limel ne pa-
tc migrare jussit, qui non ail, Migra ab Occidenle in
teal
3
. Esse vull divcs in opinione, non in vcrilate.

babere conscienlia quod serval Orienlem; sed, Migra de lcrra in ccelum. ^Estuas
Quasi suflicit in ,
in
4
quanlo major tibi cl melior conscienlia quasi difticullatem majorcm tibi videris pati , el dicis
terra ?

eum til.i : Si non inveniebam juraenta ct naves, quibusab

erit, si servaveris in ccelo! Hic obrueris in tcrra,
Oecidente migiarein ad Orienlem; quomodo inveniam
times nc sciat s tvus luus el aufeiat cl fugiat : bic
scalas, quibus a lerra migrem in coelum? Noli, inquit,
tinies ne auferal libi servus tuus ; ibi non times, quia
tibi Deus, 'aborare, noli laborare : qui te divilem feti,
bene libi servat DomiiiJS tuus. Sed habeo , imjuis
qui tibi (|Uod darcs dedi, laturarios tibi pauperes
servum fidelem qui et noverit et non prodat \ et ,
,

feci. Si , verbi gratia , invenircs aliquem inopem de

iion lollal. Compara illum Doniino tuo. Si (idclein
trans mare , aut quo ire velles , invenires iude civem
scrvum invenisli , Dominus tuus quando tc fefellit?
aliqtiem necessitalem palienlcm , diceres tibi : Civis
Elsi non polest servus lutis lollcre, polesl lamcn pcr-
3
iste inde cst quo ego volo ire; egel bic , do illi quod
ilerc : Dominus tuus nec lollere nec perdere polest
ibi inibi reddat. Ecce eget bic paupcr , civis cst
nec pcrire permitlit. Scrvat libi , manet libi ; libcral
regni ccelorum : quid dubil.is facere irajectilium? Si
le, maiienlem le facit; nec perdel te, nec pcrdel quod
enini dant qui boc faciunt , ut plura accipiant, ciun
d commendaveris. Ycnt, inquit, accipequod apud me
6
ad ca loca vencrint , uiide esl ille qui accepil ; lacia-
jiosuisli. Absil. Non boc libi dicil Deus . Ego, inquit
miis et nos.
libi qui lc proliibui feuerare, fcncratus suiii a te.
,

Volebas eiiim fenorc crescere, et dabas boinini ul tibi CAPLT VIII. — 10. Fides in corde, quasi Christus

ilus redderet ,
quando aecipiebat gaudens , ct quando in nuvi dormiens , excilauda. Hoc fil, si credamus,
rcddebalplorans. lloc volebas, ctcgo prolubebam :di\i si lidem exciiemus. Nain vane conliirbamur. Quare

eirirn, Qui pecunium suam non dedit ad usuram (Psal. vane conturbamur? Quia dorniieiite Cbrislo in navi

xiv Probibcbam tc a leiiorc jubeo libi fenus pene iiaiifragaverunt discipuli. Dormiebat Je-us, el
, 5). :

7 luibabanlur discipuli. Vt-nli s;eviebanl iluctus cxci-

ine fencra . IIoc libi dicit Donrinus liius : Pauca vis
,

divre ct plura accipere : relinque liominem qui labanlur, navis inergebalur (Mutth. vui, 23 27). Qua-
, ,

rc? Quia Jcsus dormiebat. Sic cl lu, qiiando tempe •

plangit, quaudo exigis; me inveni,qiii gaudeo, qnando

slalcs tcnlationiini sa^iiint in isto sacnlo, lnrbaliir
jcddo. Eccc adsuiu : da, cl sume; lempore reddilio-
reddam? Pauca c<>r tuuni , lanquam uavis tua. Quare, nisi quia dor-
nis redilam libi. El quid dedisli, plura
iuiL lides lua? Sie enim Paultis apostolus dicit, quia
sume •-
lcrrena drdisli , coelcslia suine : leinporali.i
babilal Cbrisliis per lidem in cordibus no>lris (Eplus.
lii. 17). Exciia crgo Ciiiislnni in conle iuo, vigilet
*
Sic Victorinus vs. ai editi, sed servu, el veni.
* sic \.s.s. At Lov., ndei i nolunl. caeleri edili, videre no- fides lua, tranqtiilleiiir conscieiilia lua, el liberatur
l.:nt. quoniain promisit verax
a sie
navis lua. Senti ,
(jui esl.
Mss. ai edlti, ne percut.
'•
Mbs. , habere con&dentiam quia sen\,t , ctc. Nondum ostendil; quia nondiiniest tcmpus ulostn-
8 \icaoriiius Ms., et non perdut.
victorinuii Ms., K<m hoc dicit rc>is. * Aj>ud r.r. ugd. ven. et t.ov., erqon:
t quod dederu* *-
1
iiiediiis omissum fuerat, jubeo Ibi fems, me fenera ;
* Sic M&i. Kdili vero, til des pascii.
s
qutKl bic e.\ maauscriptis reslliuilur. Victoriuus Us.,et/o J.u ilii.
 :, ,

9.U SEUMO XXXIX. 2 5;

d;ii. Mulia jam lainen ostendil : Christum suum 2. Conlemptus mundi.

Sed lenel mundus, ille
pmini&it, ct dedil : resarrectiouem ejns promisil, el cebra drcumquaque blandiuniur; delectat pecuni^
dedil : Evangelium suum promisit, etdedit: Ecclc- magniludo, delenat honoris fulgor, deleclal pntcn-
siam suain toio orbe diffundendam promisit, etdedil li;e lerror : dclectant isla ; sed aii.liatur ApostofuS :

tribulationes ipsaa et aggeres cabtmilalum in rebus Nihil intulimus in liunc mundnm, sed nec tmferre tptid
bumanis pradixit, ei osteiulit. Quanta simt qiuc re- possumus. llonor le debet quereie , non tu ipsum.
stant? Implenlur quae promissa suui, implentur quae Dcbes enim in loco humiliori discumbere, ut qui le
pradicia sunl : ct lilubas nc non veniatquod restat? invitavit, faciat le ad honoraliorem locnm ascendere
Tnnc timere deberes, si ijuod pracdictum est non \i- (Luc. xiv, 10). Si auiem noluerit,
ubi recumbis,
deres. Bella sunl, faines sunt, contriiiones sunt. manduca : quia nihil inlulisti hunc mundum. Pa-
in

Regnum super regnum est , terra? motus sunt, ft.ila- rum est tibi quia de alieno manducas? Discnmbe
inilatum sunl exaggcr.iliones, abundantia scandalo- ubicumque, ct manduca. Dicturus es, De mco. Audi
rum, Irigus ctiarilatis, copia iniquilalis. Haec omnia Apostolum : Nikil intulimus in liunc munduni. Ad
lege, praedicta sunl. Lege,vide, quiaomnia qu;e vides mundum vcnisii, pienam mcnsam ioveuisii. Sed
pradicU sunl : et crede te visurum esse quod no:i- Domini est terra et plenitudo ejus (Psal. xxiii, 1).

dum venit , numerans quanta venerunt. Tu autem CAPLT II. — 5. Cupiditas diviliarum quam pe-
videndo Deum ostendere quaj pradixil, non credis riculosa. — Nam qui volunl , inqilit , divitcs fieri.
daturum esse quod promisit? Ibi credere debes, ubi Non dixil, Qui divites sunt; sed, Qui volunt diviks
lurbari coopisli. fieri : cupiditates accusavit, non facultales. Qui volunt
II. Mundus amatores suos relinquit. Si flnis mundi divites fieri incidunt in tentationem
, et dcsideriu mulla
esl, niigrandum est de niundo, non amandus est stulta et noxia, qua; mergunt homines in intcritumel pcr-
imindus. Ecce turbatur mundus, et amatnr mundus. ditionem. Pecunia delectat, ista non limes? Bona res
Quid, si tranquillus esset mundus? Formoso quomodo est pecunia, bona res est magua pecunia. Incidunt in
ha rercs, qui
v
sic amplecleris fceduni? Flures ejus tenlationem : non timcs? In desideria tnulla incidunl stulta
quomodo colligercs, qui ab spinis non revocas ma- et noxia.:non limcs? Desideria quodncimt, lime. Quid
num? Non vis relinquere munduni, relinquil te mun- esl, quo ducnnt? Qucc mergunt, inquit, Iwmincs in inler-
dus, ei sequeris mundum '. Cor ergo muiidemus itum et perdilionem. Et adhuc surdus es? Inleriliim
chaiissimi : et non pcrdamus sustinenliam ; sed per-
et perdilionem non times?Sic Deustonat, elstertis?
cipiamus sapienliam , et teneamus continentiam.
4. Vermis diviliarum superbia. Caeterum his qui
Transit labor, vcnit rcquies : iransennl falsa deli-
jam divites sunt, adhuc consilium dedit Aposio-
ciosa, el venit bonum quod concupivit anima fidelis,
lus : Prcecipe, inquit , divitibus Ittijus mundi non su-
cui inardescit et suspirat omnis peregrinus in saeculo :
perbe sapere. Vcrmis diviliarum supcrbia est. Diflicile
palria bona, palria coelcstis patria contemplationis
,
est ut non sit supcrbus, qui dives est. Tolle super-
Angclorum patria ubi nullus civis moritur, quo nul-
;
biam, diviiioe non nocebunt. Sed attende quid inde
lus hostis admiltiliir; patria ubi babcas sempiternum
facere dcbeas, ne vacet apud le quod largiius est
Deum amicum , ubi nullum timeas inimicum.
Non
Deus. superbc sapcre : islud vitium lolle. Ne-
SEIIMO XXXIX *
(a). que sperare in incerto diviliarum : lollc et hoc vi-
De eo quod scriptum csl Ecclesiastici, v, 8, 9, Ne tar- lium. Cum abslnleris ista , exerce opera bona. Qu;n ?
des converli ad Deiun, ncque differas de die in Audi : Divites sint, inquit, in operibus bonts, non spe-
diem. El de verbis Apostoli, I Tim. vi, 7-19, Nihil rent in incerto dmliarum. Sed ubi sperenl? In Deo
intulimus in hunc muiidum , ctc. vivo qui prccstal nobis omnia ubundanter ad frucndum.
CAPLT PRIMLM. — 1. Conversio non diffcrcn- Muiidum praestat Deus paupcri, pncslat ct divili.

da. — Aiidivimus , fratres, pcr prophelam dicen- Niimquid quia divcs cst, duos ventres iniplclurus
lem Dominum , Se lardts convcrli ad Deam , neque est? Altendite, et videie quoniam de datis Dei pau-

differas de die in dicm. Subilo enim venict ira ejus, el peres salurali doruiiunl. Qui pascil vos, pascil et
in tempore vindktce dispcrdel te. Promlsit tibi ,
quo- illos per vos.

niam quo die convcrsus fucris obliviscitur mala ,

CAPLT 111. — 5- Divitianttn usus in operibus bonis.
s
lua praitciila scd numquid vilam crastini: diei Ergo non amelur pccunia : scd si jam hahetur, hoc
promisit libi? An forte non tihi illam promisit Deus, inde liat. Divites estote, qui illam habelis. Sed ubi
ct promisit illam tibi maihcmaiicns , ut damnct e,t le diviles? In operibtts bonis. Facile, inquit, tribuanl
et illum Deus? Dicm morlis incoitum salubriter con- communicenl. Ilic jam avarilia conlrabit sc ,
quando
sliluit Deus dicm ullimum situin quisque saluhrilcr
:
audit ', Facile tribuanl , communicent : veluti aqua
cogitel. Miscricordia Dei estquia nescit homo quando frigida perfundilur, rigescit, slringit sinum , el dicii,
inoriatur.Lalelullimusdies,ulobscrveiituroninesdies. Non perdo labores meos. Infelix, perdere non * vis la-

bores tuos? Ecce moricris, et qui nibil huc attii

\ictorinus Ms., cisi scqiwri.s mundum.
1

Mss. loco, n.atu lita prwtcrita, liabent, maliluc tuce prce-

-
lisli, nihil hinc potes aufcrrc : cum nihil absluleiis,
terilrn ; aut nuiluium ttuim prcclerilam.
'
Serniones 3i) et 40 ad duos cl. ad gr. rra. v. Am. F.r. Par.
Lov. emendati Mint. • mss., seqnentia atidi : racilctribuant, ctc.
1
(<i) Alias, 13 ex Homiliis '60. Abesl non a Mss.
 ;, ; ;,

2/>3 AUCUSTINI EPP3C0P1 2>4

nonncperdidisii omncs laborcs tnos? Audi ergo con- das , ut liccat tibi semper impuiic peccare ; non
silium Dei. Non lcrrcaris, quia dixit, Facile tribuant, Chrislum pascis, sed judiccm corrumperc conaris.
communkent. Audi quod sequilur. Exspecta , rioli Ergo ad hoc facite eleemosynas , ut vestrae orationes

conlra mc claudere ostium , ncc aditum cordis tui exaudianlur, el adjuvet vos Deus ad vitain in melius
exspecta. Vis nosse, Facite tribuant, communiccnt commulandam. Et qui commtitalis camdem vitam, m
quia non perdcs, ct hoc solum non pcrdes? Tlie- melius commulate ; ut per eleemosynas ct oraliom s
saurizent , inquit, sibi fundamcnlum bonum in fu- dcleantur mala vcstra proeterita, et fulura bona ve-
turum , ut apprehendant veram vilam. Isla ergo niant sempiterna.
quaj te delectat, falsa vita cst quasi in somnis
:
SERMO XL («).
liic vivis. Si quasi iu somnis hic vivis, cvigilatu-

rus cs quando morieris, et sic nihil habes invc- De eodem loco Ecclesiastici v, 8, Nc lardes convcrli ad

nire in manibus tuis. Quomodo si mendicusdormiat, Deum , elc. ln eos qui conversionem de die in diem
etin somnis illi veniat hsereditas; nihil illo felicius di/ferunt, quorum alii male sperando, aiii desperando
l
anlequam surgat. Vidct se in somnis traclare mani- pereunt .

hus vestes egregias, pretiosa vasa aurca ct argentca,

CAPUT PIUMUM. — \. Suslinere Dominum quid.
inlrare in amoenissimaet amplissima pradia, ohscqui
Frequenler , fratres , cum Psalmista canlavimus ,
sihi magnas familias : evigilat, et plorat. Et quomodo
Sustine Dominum, virililcr age ; confortelur et cor
vigilans accusat hominem qui illum exspoliavit, sic
tuum, sustine Dominum (Psal. xxvi
et 14). Quid est, ,

illc accusat qui illum excitavit. Aperlissimc hinc lo-

Sustine Dominum? Ut tunc accipias, quando dabit
cutus est Psalmus : Dormierunt inquit , somnum
,
non tunc cxigas, quando vis. Tcmpus dandi nondum
suum, et nihil invenerunt omnes viri divitiarum in ma-
est : sustinuit te, susline illtim. Quid est quod dixi,
nibus suis (Psat. lxxv, 6), posteaquam finierunl so-
Suslinuit te, sustine illum? Si jam jusle vivis, si jam
iiiiiiiin suum.
ad illum conversus es, si libi displicent facla tua prav
CAPUT IV. — G. Eleemosynw qua mensura el
lerita, si jam placuit libi eligere vitam bonam novam
qno fme facienda?. — Quia ergo nihil attulisli, nihil
noli feslinare exigerc. Suslinuit le, ul mulares vitani
;

hinc ahlalurus es. Mitte sursum quod invenisti, et non

malam : sustine illum, ut coronet vilam bonam. Nam
perdilurus es. Da Christo : Chrislus enim hic voluit
si et ille non suslinerct, non csset cui darct. Sus-
accipcre. Da Christo ct non perdis. Non perdis si , ,
tine ergo, quia sustentatus es.
commendas servo tuo el pcrdis si commendas Do- ; ,
2. Conversionem alii sperando, alii desperando di/fc-
mino tuo? Non perdis, si commendas servo tuo quod
rentes. Tu vero qui non vis corrigi, o quisquis hic
acquisisli; ct pcrdes, si commendes Domino tuo quod ac-
es qiri adhuc non vis corrigi ;
quasi unus sil : magis
cepisti ah ipso Domino luo? Egere hic voluit Chri-
dicere debui ,
Quicumque hic eslis. Tu tamen qui hic
stus, sed propter nos. Omncs pauperes quos videtis
es, qui non staluisti corrigi : sic loquar quasi ad unum,
poluit illos Chrisliis pascere, quomodo per corvum
Quisquis non viscorrigi, quid libi promittis? Desperando
Eliam pavit : tamen et ipsi Elire suhtraxil corvum, ut peris,ansperando?Quisquisdesperandoperis,l)Ocdicis
a vidua pascerclur non Eliae praestilii, scd viduse (III
inanimo tuo : Iniquilas mea super meest.in peccatis
Reg. xvn, G). Quando ergo Deus paupercs facit, quia
mciscontabesco; quaemihi speseslvivendi?Audi pro-
ipse uon vult ul ipsi haheant; quandofacit paupcres,
phetam diccntcm, Nolo mortem impii ; tanlum revertatur
probat diviles. Sic enim scriplum est Pauper el di-
:
impius a via sua pessima, ct vivat (Ezech. xxxiii, 11).
ves occurrerunt sibi. Uhi sibi occurrerunt ? In hac vila. Qui sperando pcris , hoc dicis in animo tuo : Bonus
Natus est illc, nalus est et ille invenerunt se, occur-
:
est Dcus, misericors est Deus , ignosrit omnia, non
rerunlsibi. Et quis fecit illos ambos? Dominus (Prov. rcddit niala pro malis. Audi Apostoliun diccnlem
iXXH, 2). Divilem, unde paupercm adjuvaret; paupe- Jgnoras quia patienlia Dei ad pamitentiam te adducit
rem, unde divitem proharet. Pro viribus suis quisque
•'

(Rom. u, 4)?
faciat non sic facial, ut ipse palialur anguslias. Non
:
male sperando
5. Plerique differunt. Quid ergo
hoc dicimus. Superflua lua nccessaria sunt alii. Au- obtinuimus apud
reslat? Quia si ' te aliquid , si in-
distis modo cum Evangelium l-geretur Quicumque
, :
travit in cor quod dixi ; vidco quid milii respondi-as.
dederit calicem aquce frigidce uni cx minimis mcis pro-
Verum csl, nec despcro, ut desperando peream ; nec
pler me,non pcrdel mcrcedem suam (Matth. x, 42).
spero malc , ut sperando peream. Non mihi dico :

Ivegnum coelorum venale proposuit, cl prelium ejus

Iniquitas mea super ine est, jam niillam spem habeo.
caliccm aqu;e frigidoe esse voluit. Sed quando pau-
Nec niihi illud dieo : Bonus est Deus, nemini reddit
pftir cst qui facil eleemosynas tunc dehcnt etee- 3
,
mala. Nec illud dico, ncc illuc dico : premit me Pro-
iiiosyiue ejus essc calix aquse frigidfe. Qui plus
habct, plus faciat. Vidua illa de cluobus niiuuti* 1
In prxcipuis MEss. liluhis esl, tdmonitio 5. .lugustini
fecil (Marc. xu, 42) : Zacchams dimidium reriim sua- ad cos qui dicnnt EXtpeCtO att liuc modicum , ct convtrto
,

mc ; ct dum dilfcrtur dc ilic iu dicm, subilo supcrvcnil ulli-

rum dedit, et ad rcddendas fraudcs suas, aliud diini- ma dies.
dium rcservavil (Luc. xix, 8). Eleemosynx illis pro- "Mss., quast obtinuimus.
3 ir. itiiiil.
Ven. el i.ov. ronus csl n,us, ncmint •
ul
fiunt ,
qui vitam mulaverunt. Das enini Christo egen- muln. Nec illud dico, ucc Iwc dico. M.
ti , ul pcccata tua rcdimas pnclerila. Nam si ideo ((?) vlias, II inler llon.il ;u iti.
 ,

245 SERMO XL. 2;6

pheta, premil uie Aposiokis. hoc ecripsi? Numquid cgo deterc illud possum?Si
G4PUT II. — El qaid dtris? Adhuc modknin tom- dclcvero. timeodcleri. Ticcre illud possuin : liroeo

pns viv.un quomodo volo. Isli sunl qui nos laligant : taccre. Praedicarecogor i lerriln lerree. Timctc me-
pliiriini sunl, mole.»li sunt. Adhuc inodicum lempus ciiin, utgaudcalis mcciiin. Sclardes converti ad Deum
vivam quofMxlo vo\o, jiosica quando ine corrcxcro , Domine, vide quia dico : Doinine, scis quia tcrruisti
ulique vcruin cst quod dixit PropbeU, Nolo morlcm nie,cuin tuus Prophcla legorclur. Doniine, nosli iu

impii ; tantum rcicrtatur impius a via sua pessima , el illa cathcdra limorcm ineuni , nim luus Pvopbeta lo-
vivut. Quanilo converSM fucro, delebit omnia niala gerolur. Ecee dico, Ne tardes convcrli ad Deum. ncque
niea : quare iioii addo aliquid volnplalibus nicis , ct differat de die in dicm. Subito enim vcniet ira ejus, et

vivo qiiantuni volo, quomodo volo, postca inc conver- in tempore vindicla? disperdct te. Scd nolo pordal te.

Htrus ad Deiiin ? CAPUT IV. — G. Excilandtu anjrotus elumx nolcns.

A. Pwiiilentia in craslinum non dilfcrciidu.Qu-.wo.hciC Nolo inihi dic.is , Perire volo : quia ego nolo. Mi-
(iicis,fraler?qiiare'.'Quia promisil Deus indulgenliain, lius est ergo, Nolo meum, quam,Yolo tuum.Si lellun-
si nie nuitavcro. \ideo, scio, promisit Dcus indulgen- gicus pater tuus a grotarct inter v
manus luas, et tu

tiain; pcrsanctum rrophelain hanc proiniltil, ct pcr adesses juvcnis a?grotanii scni , et dicerel medicus ,

ine ininiuiuin servum suum promiltit, verum est quod Pericliiatur patcr luus ; somnus iste gravedo estqua:-
proniitlit, hanc proniisil per unicum Filium suuin. dam lelhalis; observa eum, noli eum pennittcre dor-
Sod quid vis addore dies malos diebus malis ? Sufficial niire ; si videris eum dormire , excila eum; si pa-
diei malilia sua (Maith. vi, 34). MaJus dics licstcrnus, rum est excitare , vellica ; si et hoc parum, sti-
inalus cl bodiernus, malus clcraslinus. An pulascssc mula eum, ne moriatur pater tuus : adesscs juvc-
bonos dies , quando facis salis voluptalibus luis nis seni onerosus. Ille in dulccm morbum resolulus
quando in luxnriis enutris cor luum ,
quando insidia- irel , oculos gravedine illa premente claudciot , iu

ris alieime pudieilia:, quando fraude conlristas proii- conlra clamares patri : Noli dormire. At ille : Dimille
inum iiium , quando commendala nogas, quando fal- ine , dormire volo. El tu : Scd medicus dixil, Si vo-

biitn pro uummo juras? Quando exhibes tibi bonum lucrit dormire , non dormiat. Al ille : Rogo, dimille
praudium, ideo pulas quia bonuin diem ducis? Unde me, moii volo. S.d ego nolo, dicit lilius patri. Cui?
lieri potest ut dies bonus sil, cum malus sil bonio? Utique oplanti se mori. Lt tanien vis differre inortem
Malos*dies vis addcre inalis dicbus? patris lui , el aliquanto diiilius vivere cum niorituro
5. Idem tractalur argunicnium. Uogo, aliquantum, so.ne palre tuo. Dominus tibi clamat : Noli dormirc,

inquil , dimitlalur mihi. Quare? Quia promisit niilii nc in selernuni donnias; evigila, ut mccum vivas, ct

Deus indiilgenliam. paircm habeas quem non efferas. Audis, et surduses.

CAPUT III. Sed crastino die — le victurum nemo 7. Nidla est securitas, nisi a Deo. — Quid ego fcci

tibi promisil. Aut lcge mihi, quoinodo legis Prophe- speculator ? liber sum, non vos gravo. Scio dicturos
lam, Evangelium, Apostolum, quia cumtc converte- quosdam : Quid nobis voluil diccrc? Torruil, grava-
ris, delet Deus omnes iniquitates luas : lege mibi ubi vit ' nos , rcos nos fccil. Imo a rcatu volui liborare.
iibi promissus esl crastinus dies, et vive crastino die Fccdum est, lurpe esl : nolo diccre malum, nolo di-
niale. Quanquam, frater meus, non tibi hoc debui cere periculosum, nolo diccre exitiosum : lurpe est
diccre. Longa erit forte vita lua : si longa erit, bona ut vos fallam, si Dcus me non fallit.

sil. Quare vis habere longam vilam et malam? Aut CAPUT V. — Dominus morlem minatur impiis,
longa non eril; et illa longa debet te deleclare, qu:e nequissimis, fraudatoribus, sceleralis, adulteris, vo-

non habet lineni : aul longa erit; et quid mali eril, lupiatum inquisitoribus, suis conlemptoribus, de tem-
quia diu bene vixisli? Tu niale vis diu vivere, bene poribus 2
murmurantibus et mores suos non nmtanti-
non vis? Et lamen crastinum diem nemo lihi promi- bus : Dominus illis mortem ininaUir, gehennas mina-
sit. Corrige te, audi Scripluram : Ne lardes convc.rti lur, inlcriium sempilernum minatur. Quid volunt, ut
ad Deum. Verba ista niea non sunt : sed et mea sunt. ego promittam quod ille non promillil? Ecce dal libi

Si amo, mea sunt : amate, et vostra sunt. Scrmo isle securilatem procurator : quid libi prodest, si paler-
quem modo dico, Scriplura? sanctac cst : si contemnis familias non acoeplet? Procurator sum, servus sum :

illum.adveisariustuus cst. Scd audi Doininum clicon- vis dicam tibi, Vivc quomodo vis, Dominus te non
lera, Concorda cum adversario tuo cito (Mulih. v, ^rij. perdet? Securilalcni tibi procuraior dedit : nihil va-
^udianl omncs, veiba recito Scriptura: divinac. lct securitas procuraloris. Ulinam Dominus libi daret,

inaledilalor.ocraslini inaleappctilor, audi Dominum ct egO te sollicituni faccrem ! Domini enim securilas
diccnicm , amli Scripliirani sanciam pvaedieenlem. valot, etinmsi nolim ; mca vcro nihil valct, si ille

De isto loco spcculator sum. Ne tardes converti ad noliicril. Qu:c cst aulcm secuiitas, fratrcs, vol moa
Deum, neque dtfjerus de die in dicm. Vidc si non vidil vel veslra, nisi ul Doinini jussa iiitenlc ct diligonur
illos, vide si non inspcxit illos qui diriint , CraslinO aiidiamus, ct proniissa fidobter cxspcctcinus ? In his

bene vivo, bodie male vivam. Et cum cras venerit, faligamur 3

,
quia honiinos sumus : ipsius adjuloriiim

boc dicturus es. iVe tardes convcrli ad Dcum , ncqnc i

Sic Mss. M
edtti, qravilcr nos.
* Editi, dctractoribu.s. victorinus codei, deceptorum. Alg
diffcras de dic in dicm. Subito enim vcnicl ira ejns ,
Hss., dc lemporibus.
et m tempore vindklce disperdel tc. Numquid euo ' Miiii, in hii qui^us fatigamur. *t Msv. , t/i hit fai
247 s AUGUSTINI El»ISCOPI 218

imploremus, ad illum ingemiscamus. Preces noslrse

ti v, ct cum illo gaudeas in eis. Posside cum illo fi-

nonsiiitpro rcbus sa:cularibus pra:tereuntibus, trans-

dem : pauper esl, sed magnam possessionem bal>et

itoriis, el vice vaporis evancscentibus

sed sint pre- :
fidem. Qui parabas cum illo et volebas possidere ter-

ct'3 noslrae pro ip>a implenda justilia, et sanctifica- ram, si baberet terrani, quam possiderelis simul,

nomine Dei non pro vincendo vicino, sed quanto firmiiiscum illo possides Iidem?TaIis est enim
lione pro :

non pro sananda carne, sed forte aniicus tuus, ut ci possit aliquis improbus au-
pro vincenda libidine :

Hinc sint preces nostra: in- ferre posscssionem : numquid poterit auferre fidem ?
pro domanda •
avariiia. :

vinccntes. Quid esl ergo, Ul el bonis ejus perfruaris ? Ulique quia

jus nos adjuvent luctantes, ut coronent
cx paupere poterit ficri dives, el pcrfrueris diviiiis
SERMO XLI' (fl).
ejus, quia ejus paupertatem non aspernalus es.

7e eo qnod scriptum est Ecclesiaslici xxn, 28, Fidem 5. Non spe venlurce ipsi felicilatis temporalis

cum proximo in paupertale ipsius, ut et Prior quidem pars senlentiaj bujus, sccundum isluu
posside
intellectum popularem, placetmibi posterior tamen,
bonis cjus perfruaris.
:

fateor, offendit me. Si enim proptcrca manes cum

\. Fidesamico in ejus pauperlate servanda. Cum
amico in pauperlate ejus, ulquando divos fuerit, per-
divinaj Scriplur» legerenlur, de quarum senten-
fruaris divitiis ejus ; adlmc non aniicum, sed aliud
tiis omnibus nunc loqui non valemus, animad-
aliquid amas in amico. Fides et spes duae amicae bo-
verti unam sententiam, verborum numcro brevissi-
nse sunt, ct major hiscbarilas. Manent, inquit Aposto-
pondere aulem sensus amplissimam unde
mam, ,
Ius, tria hxc, fides, spes et charitas ; major autem /10-
elegi, adjuvante Domino, huic tantac exspectalioni rum est charitas : sectamini charitatem (l Cor. xm, \o,
mediocriiale
Cbaritalis veslra:, pro virium noslrarum xiv, 1). Interrogo ergo amicum de amico. Dic mibi,
servire, ct minislrare vobis de ccllario Dominico,
obsecro te, fidem possides cum isto in pauperlaie
nnde vobiscum vivo. Hacc crgo sententia cst,
et ego ejus? Plane, inquil : audivi enim boc in sacra Scri-
dequa loquor Fidem possidc cum proximo in pauper-
:
plura, et commendavi cordi meo, et in memoria mca
ipsius, ul et bonis ejus perfruaris. Accipiamus
banc
talc reposui ; libens rccolo, libcntins facio. Audivi enini
primum ut videtur sonare simpliciter, ul cam possunt
sanctum verbum, Fidem posside cum proximo in pau-
omnes, cliam qui nulla Scripturarum divi-
intelligere
pertale ipsius. Et ego : Quare boc facis? an propter
narum secreliora rimantur. Fidem, inquit, posside illud quod sequilur, Ut et bonis ejus perfruaris? Quid
cum proximo in paupertate ipsius, ul et bonis ejus per-
ergo exspectas? Ut quando, inquit, dives fuerit, et
(ruaris. Verum est, inquit, qui simpliciler audivit :

bona accesserint, admiltat me ad bona sua, quia non

quando amicus pauper est, non ei frangenda est li-
fastidivi mala ipsius. Patere ergo adbuc me paululum
dcs; permanendum cum illo est, nec mulanda amici-
inlerroganlem. Quid, si isle, cuni quo paupere possi-
tia facultate mutala ; scd scrvanda lides, volunlate
des fidem, nunquam erit dives? Quid, si pauper futu-
firmata. Amicus enim meus, si cum dives esset, ami-
rus est usque ad morteni? Perit fides, quia decepla
cus fuit; amicus non est; non ipse
cum paupcr est,
est spes?Quia non poteris aurum possidere cum di-
mihi amicus, sed aurum ejus fuit. Si autem amicus
vite, pcenilcbit te fidem posscdisse cum paupere ? Si
meus ipse bomo fuit; et manente auro, et recedente
sapit bumanum, imo si sapit verum, bac inlerroga-
auro, ipse est qui fuit : quare ergo modo non sitami-
tione turbabilur, et dicet mibi, Yerum dicis. Bona res
cus, qui et si perdidit tbesaurum, non perdidil ani-
est, fidcm possiderc cum proximo : sed si dicas, Spe
inum? Equum si emerem, detractis ornamentis et
possidetur fides cum proximo paupere, ut ad ejus di-
slrato, nndum forle non despicerem ; et amicus milii
vitias pervcnjamus ut ineiscum illo communionem
1
,

vcstitusplacuit, exspolialus displicet? Bene ergo pra>

habeamus ; sine dubio cum mortuus fuerit iste pau-
cipit Scriptura divina, salubriler omnino el accom-
per, nonaccedentibus qoae sperabanlur diviliis, tolius
modatissime moribus hominum, Fidem posside cum
illius boni pocnitebil nos, ct quod bcne mulsimus,
'proximo tuo in paupcrtate ipsias.
2. Qua spe servanda fides amico pauperi. — Ut et
nialc fundcmus. Vides ergo altius esse istam senien-

quomodo
tiam persciulandam, non
j
vulgariler intelligi
bonis ejus perfruaris. Quid ergo? accedentes ad poste-
potesl, sod quomodo divina auctoritate coudita est,
riorem partcm bujos sententia:, talem cogitationem
ad aliquid magnuin insiuuandum, prajcipicndum, im-
habebimus de amico, ut dicamus nobis : Mancndum
perandum nobis, ubi spes noslra non fallalnr, nc \hu-
cst cum illo ct servanda illi fides est in paupertate
niteal fideni possedisse. Ad soiuentiain :iosliam non
ejus, ut et bonis ejus perfruamur? Erit enim dives
poleris sic pervenire.
qwi modo pauper est, et non lc admillct ;A divitias
4. Lazari el divilis historia idipsum ostenditur. Pau-
suas, cujus paupertalem superbus anlea faslidisti.
peris consonium in wtcma fdicitate diviti qui ipsum
Posside crgo cum illo lidem, etiam cuin pauperest, ut
hic sprcvcril, non spcraiidum. ErgO altende illuni
et bonis ejus pcrfruaris, quando illi acccsserint divi-
pauporcin Lazanim jacenlem anle januam divitis.

imtr :supple, jussis nomini. Pauper iste miserabliler fuii iulinnue : ncc sallem
1
i.ov., damnanda; dissentientibus editis aliis et mss.
'
neceusitus ad Petavianum et \ ictorinuin Mss., et »d 1
Victorinus ms., possi<Urex cum pro.rinw paupere, ''t .<it

|Jrm. ejtts iiiriiitis pervenwmus; oniissis verbis, av;/ si rftcos, q*

(a) Aiias, 1 1 ex sirnicndianis. pQSsiaelur fuUs cum proxiino.
 :;;

219 SEKMO XLI. 250

ipsins tcncbat snnilatem covp iris, quod est palrimo- Prophclas non audinnt, nec, si qms a mortuis resttr-

iiiuin pauperis. Llcerosus cii.un fnil. cnncs lingcbnnt rexcril, pasuadcbuntur (Lu< xv, 19-51 .
). Implttiiin e<t
ulccra ejus. Eral autcm in illa donui divcs, qui in- in Juda-is, quia Moysen et Pmphetas nnn audierurrt,
duebalur puipnra et bysso, ct epulabalur qtiotidie nec Cbrisio resorfenti erediderunt. Nonne hoc illis

splendide, ct nolcbal lidein possidere cum |)nupcre. anic praedixerat : Si erederetit Moy i, crederetk et

Merito Dominus Jcsus, fidei amalor ct daior, plns at- milii (Joan. v, 40).

lendit ipsain fidem in panpere, qunin aurum el deli- 5. Dives pauperis conlemptor , miser ftnita vita. Re-
cias in divile : plus atlendit paupcris possessionem, mansit ergo ille dives sine adjutorio, linitis deliciis

quam divitis elationem. Nam ideo paupercm illum no- temporalibus, in pocnis alcrnis. Non fecil jusla, audi-
minavil; illiusautcm nomen cssc tnccndum j.dicavit. vitdigna. Memenlo quia pcrccpisti bona tua in vita lua.

Erat, inquit, divcs quidam, qui induebalur purpura et H?ec ergo vita, quam vides, non est tua , Perccpisti
bysso, et epulabatur quotidie splendide : paupcr autcm bona tua. Ila;c crgo quac dc longinquo suspiras dcsidc-
quidam nominc Lazarus. Nonne videtur vobis de libro re- rans , non snnl lua. Ubi sunt vcrba divilum, et divi-

citasse, ubi nomen pauperis scriplum invenit, divitis tibusadulanlium, quando videnl aliquem deliciis '
lem-
non invenit? Liber cnim ille vivorum erat atque juslo- poralibus affluentem , abundantcm in terra , teiram
rum.nonsuperborumetiniquorum.Nominabaturdives rapientem et exaggerantem , et trabentem ad se
ille ab hominibus, pauper tacebalur: contra Dominus plumbum cum quo demcrgatur? Grande enim pondus
paupcrem nominavil, divitem tncuit. Noluit ergo fidem illum divitem ad inferna pcrduxit , et sarcina gravis
possidcre cuin paupcre dives illc. Morlui sunt ambo. usque ad ima dcprcssit. Non enim aadierat, Vcnite
Conligit nwri viopem illum, et auferri ab Angclis in ;id me ,
qui laboratis el oncrali estis. Jiujnm meum
sinum Abralta>. Mortuus est dives, et scpultus (nam for- lene est , et sarcina ntea lcvis csl (Matllt. xi , -3 , 29).
tasse ille nec scpultus est) : el cum apud inferos, ut Sarcina Christi pemue sunt. Ilis pcnnis ille pauper
legimus, in lormenlis esset, ievavU oculos suos a longe ; in sinum Abraha: volavit. Dives ergo hoc audire no-
et vidit pauperem in sinu Abraha>, quem contempsit luit. Adulantium cnim linguas nudivit. His linguis ad-
ante januain sunm. Non cuin illo poiuil hnbere com- versus Prophetas obsurduit : linguis male laiidnntium
munein requiem, ciim quo lidcm noluil habcre com- ct diccnlium , Soli cstis , soli vivilis. Ergo , Percepisli

munem. Puter, inquit, Abraltam, miltc Lazarum, ut bona tua in vila lua. Ihcc enim bona lua cxistimasti
intingual ditjitttm sutan in aquam, et stillct in lingnam alia non crcdidisli , non sperasli : percepisti illa in vita

meam ; quia crucior in Itac flamma. Hesponsum est : tua. Illam enim solam vilam luam putasti, quando post
Mentento, ftli, quia percepisti bona lua in vila tua, mortcm niliil fiilurum sperasli, nihil triste limuisli.
Lazarus aulein mala : nunc ergo liic requiescit, tu vero Pcrcepisli crgo bona tua in vita ttta, Lazarus autcm mala.
lorqueris. El super hwc omnia, cltaos magnum esl inler Non dixit, Sua ; sed, mala, quxhomincs pulant, quas
nos et vos, nec a nobis quisquam ad vos transire potest, homines limenl, quse homines pro magno devitant. Per
nec a vobis ad nos transmeare. Vidil sibi ille negatam ccpit hic Lazarus mala. Bonn lua tunc non pcrcepit
miseiicordiam, quia ipsam negaverat. Vidit quod ve- nec tamen pcrdidit ". Sicut autcm non addilum cst, Sua
rum essel, Judicium sine misericordia illi qui non fece- sic nec hocacidiium est , In vita sua. Alia enim er;st

ril misericordiam (Jacobi n, 15). Et qui noluit suo vita ipsius ,

quam sptmbat in sinu Abrnlnic. Nam hic

tempore pauperis misereri, fiairum suorum sero mi- mortuus cral, hic non vivcbat : illa morte morluus
scrtus est. Milte ergo, inquit, Lazarum : Itabeo ibi crat, quam dicit Apostolus , Morttti enim eslis, et vila

quinque fratres, dical eis quid Itic agilur, ne et ipsi ve- vcstra abscondila est cum Christo in Deo [Colnss. lll, 3).

niant m liunc tocum tormentornm. Et conlra hoc re- Pauper malatemporalia fercbat. Deus at.u>m bona cjus
sponsum est Si nolunt venire in hunc locum tor-
: diflercbat, non auferebat.Quiderg!), dives, nptid infcros

mcntorum, habcnl Moysen et Piophelas; ipsos audiant. desideras, quod cum divitiis frnereris, non sperasti?
Illc qui solebal irridcre t'rophelas, simul uliquc cnm Nonne tuesille, qui pauperiscontemplor Moysen pro-
fintribus suis : crcdoenim, imo non dubito, quia cum pbetam irridebas? Noluisti ergo fidem possiderc cuin
ipsis fralribus suis loquens dc Prophclis inonenlibus proximo in paupcrlatc ejus ; modo frueris bonis cjus? Ir-

bona, prohibcnlibus mala, lerrenlibiis dc tormenlis risisti cum, quando audisti, Fidem posside cum proximo
futuris, ct fulura praiinia promillcntibus, irridcbat in pauperlale ipsius , ut et bonis ejus perfruaris. Modo
hxc omnia, dicens cum fratribus suis Qurc vila post : vides longe bona ejus , ct non cum co possides. Ven-
mortem? qua? rne.noria putredinis? qui sensus cinc- tura cnim crant illa bonn, ventura invisibtliter. Quando
ris? Omnes illuc feruntur et sepeliuniur; quis inde
1
, eniin non videbanlur, crcdenda erant, nequandovi
reversus audilus esl? Hecolens hx'C verba sua, pro- dentur, rcmaoerel libi dolere posse, ct non posse tencre.
pterea volebal Lazarum redire ad fratres suos, utjara G. Pauperum amicitia eleemosynis comparanda. Mam-
non dicercnt, Quis inde rcvcrsus est ? Et ad hoc apte mona iniquitalis. Ergo, fratres ,
quanluin mihi vl-
digneque responsum est. Videtur eniin fuisse istc Ju- dclur, cliquala est ista scnlcnlia. Intclligcnda est

dxus, ct proplerca dixisse, Patcr Abraham. Ergo quippechristiane a Christianis; ncc sic possidcamus
oplime ct coiigruenler respoiisum cst : Si Moysen et fidcm cum proximo paupcrc , ut divitins ei vcnturaj

' Abest, illuc, a \ ictoriao Ms. torte legcndnm, omncs cf-

1
Vlctorinus MS., diviliis.
<erun(uj-.
1 VictoriiiusMs ., nunc aulem ycrdidil.
 . ,

S AUGUSTINI EPISCOPI 252

2 ,
;1

cum possidcn- ut suavius iiivcnirctur. Cbi crgo illc proximum i-omi-

temporaliter sprremus, ct ad eas illo

navit, lu Cbristum noinina quia ct illc Christum ila

dasfidera nostram scrvcmus. Non sic omnino , non ;

sccundum pncccptum Doniini prophelice nominavit : tu Christum nomina, el vide

sic. Seu quouiodo , nisi
mammona iniquitati$, ut currcnlcm liqtiidam senteiHiam , cl tanquam de fonte
noslri : Facile vobis amiros de
vcrilalis iiriganlem sitim luam. Fidem posside cum
et ipsi recipiant vos in tubernacula cclerna (Luc. xvi, 9)
Christo in puuperlate ipsius, ut et bonis ipsius perfrua-
Sunt hic enim paupcrcs non habenles tabernacula ,

mammona ris. Quid est, Fidem posside cum Christo? hi co quod

ubi nos ipsi recipianl. Facile eos amicos de
iniquitalis, id cst,de lucris quie iniquitas vocat lucra.
proptcr te bomo faclus cst, in eo quod dc virgine

vocat lucra ipsa sunt nalus cst, in eo quod accepit conlumelias, quod fla-
Siuit enim lucra , qiise juslitia :

gcllatus est, quod ligno suspcnsus, quod lancea vul-

in thesauris Dei. contemnere pauperes, non Nolite
neraltis, quod sepullus noli ista sjxjrnere non libi
habentes quorcdeant, non babcntcs quo intrent. Ila-
: ,

babent et incrcdibilia vidcantur; et sic fidem possidccum proxi-

bent qno intrent, babcnt tabcrnacula ,

recipi oplabilis, sicut di-

mo. Ha;c est enim paupertas ejus. Quid est autem ,
aiterna. Ilabcnt quo frustra
in vcstra receperitis quia Ut et bonis cjus pcrfruaris? Audi quia boc voluit;
ves illc , si non cos nunc : , ,

Qui recipit juslum iu nomine jusli , mercedem justi ac- audi ,

quia ideo in paupeilate ad le venit; audi voccm
mer- pauperis propler te Domini Dei tui dilantis te vide
qui proplielam recipil in nomine prophelce,
:
cipiel :

cedem proplietce accipiet : et qui dederit uni ex minimis quomodo bonis ejus perfruaris, si fidem cum eo in

paupertate servaveris. Paler, inquil, volo ut ubi eqo

mcis calicem aquce frigidw tantum in nomine discipuli ,

amen non perdet mercedem suam (Maltli. x,

dico vobis,
sum , et ipsi sinl mecum (Joan. xvu, 24).
proximo in SER.MO XLII * (a).
41 et 12). Fidcin quoquc possidet cum
paupertate cjus ; idco bonis ejus pcrfruetur.
De eo quod scriplum est in Isaia, cap. i, H, Quo mihi;

Dicit tibi et Do- Biullitiidinem sacrificiorum veslrorum ? El in Psal-

7. Fides in Christum pauperem.

minus tuus, ipse qui cum dives esset, pauper fa- mo cxxxix, 1, Libera me, Domine, ab homine malo.

ctus cst exponit tibi melius ct solidius

:
istam scn- CAPCT PRIMUM. — 1. Eleemosyna in panpe-

lenliam. Nam forte de illo paupere quem

susce- rem sacrificium esl christiani. Duo genera eleemosy-

dubital aliquanlum et h;c- narum. Ego, fratres, vires parvas habeo, sed ver-
pisti in doinum luam ,

sital animus tuus, utrum verax homo sit, an forie bum Dei magnas babet. Valeat in cordibus veslris l
.

fallax simulator Iiypocrita lilubat animus :

in facienda Ergo et quod lente dicimus, valde audilis, si obedie-

misericordia quoniam cor inspicere non potcs. Fac ritis. Tanquam per nubem suam, per Isaiam prophe-
,

et cum malo, ut pervenias et ad bonum. Qui timuit tam Dominus tonuil : si sensum hahelis, expavislis.
Manifeste enim dixit, noc expositorem habcnt isla
ne bona sua semina in vias , in spinas , in lapides
caderent , piger seminare hieme esurivil «state. Ve- ,
necessarium, sed factorem. Quo mihi, inquit, multi-

rumlamen dicil libi Dominus tuus , de quo utique non tudinem sacrificiorum vestrorum? Quis enim exquisivil

dubitas, Ego propler te facius sum

si cbristianus es :
ista de manibus vestris ? Deus nos qimit, non nostra.
Sed sacrificium cbrisliani cst eleemosyna paupc-
pauper, cum divcs essem. Qui cum in forma Dei
esset, in

forma ditius?) non rapinam arbitralus est rem. Hinc enim fil Deus pcccatis propilius. Nisi au-
(quid illa
formam lem peccatis propitius fiat Deus, quis remanet nisi
esse cequalis Deo ; sed semetipsum exinanivit ,
s
servi accipiens, (quid forma Dei ditius? quid
forma reus? Ab eis peccatis et deliclis , sine quibus vita

in similitudinem Iwminum factus ista non ducitur, mundaniur homincs per eleemosy-
servi pauperius? )

habitu invenlus ul homo : humiliavil semelipsum ,

factus nas : quye sunt duorum gencrum, erogando el remit-

mortemaulem crucis(Philipp. lcndo ; erogando quod habes bonum, remittendo quod

obediens usqneadmortem,
potum, non paterismalum. Haec duo genera eleemosynarum Do-
m, 6-8). Adde adhuc siliit in cruce, accepit :

bibit acetum in minus magister bonus, qui verbum breviavit super

a miserante sed ah insultanle; et ,

terram, ut esset frucluosum, et non onerosum, quam

morte fons vitas. Noli aspernari noli contemnere , ,

Eigo breviter fuerit complexus, audite Iiemittite, inqait,

Ergo Deus meus bomo faclus csl? :
noli dicerc :

et remillelur vobis; date, cl dabilur vobis (Luc. vi, 37

Deus meus occisus est, crucilixus esl? Eliam, planc,
Paupertas ejus libicommendalur. el 58). Rcmitlite, ct remittelur vobis, perlinet ad igno-
ita, erucifixus csl.
paupcrtatc. Fidem scendum ; date, et dabitur vobis, pertinet ad erogan-
Longe a lc luit : propiiiquavil libi
dum. Ex illa cleemosyna, qua ignoscis homini, nihil
cum proximo tuo in paupcrlalc ipsius. Cerle bic
posside
pcrdis. Ecce slatim veniain petit, ignovisti niliil
nusquam vacillat nusquam ealigat ista senlenlia. Pro
,
,

ainisisli. Charitate amplior domum redisli. Illud

nomine proximi accipc nomen Cliristi, ct liumilis ,

allum humilis aliud genus clecmosynaruin, ubi jiihemur erogare

accipe. lluinilis enim congruis humili ,

indigentibus, grave videtur quia quod quisque de-

humilis accipe, ct intellige proximiiin. Pfope
:

cupis :

cst cnim Dominus bis qui oblrivcrunt cor ut dk»6 : 1

Plerique Uss., Scd vertnan Dei maqnas habet valcrc in
proximum, sicut fvatrem nostrum, cordUnu veslris. \ictorinos, habere valet.
in orationc tua, sicul
nie Mss. quidam interponuut, Remittite, et remkktar
-

tta complacebam (Psal. xxxiv, 11). Cnum ergo ver-

robis : non ntortalibus dico, nc ConteMMMur. Kx bis Unni-

luim.quod Prophela addidil ;>ro.n'»iH»i ,

nominans; i;it'usis, iioii niortalibifi. nisi ionlcinnuntitr.
*
ftd (lu.i^ il. ad gr. rm. v. \m. Br. rar. Lov. roctt*
prophetica cnim loculio aliquanlum fucral tegenda situs.

ut desiderabilius quicrerelur, (a) Alias. 29 ex ll":nilii.s "'('-.

sacrarnenti A-elamine ,
 .

855 SERHO XLIII

derit, hoc ipsum quod d.ibit non habcbtt. ad bonum. Ergo q.iando petis ul
liberet te Deus ab
CAPl T II. — 2. Eletmonjnanm mensttra et merces. bomine malo, atici.de te, noli tibi
parcere : le a le
Fcmis trajectilium fucere qiiid. Equidem et hinc sc- l.berct. Quomodo le a le liberal? DimititM.do
poccaia,
curos nos lacil Aposlolus, qui dixil : Prout quisque donando mcrila, dando libi vires pugnandi adversus
liabet, non ut aliis sit refcclio
1
, vobis anguslia (II Cor. concupisccntias tuas, inspirando virtutem
, dando
viii, \*2, !3). Mctiatur ergo unus'|iiisqiie vires suas, meiiti tme coelestcm delectationcm, qua
omnis terre-
non thesaurizare altendal in terra : dct, non perit na delectatio supcretur. ILxc cum tibi prastat Deus,
quod dat. Non dico, Iloc non pcril ; sed dico, Hoc liberat te a le, et sccurus exspcctas
in hujus sa-culi
solum non perit. Alia vcro qua; aon dedcris, et abun- malis transitoriis cum eis bonis venlurum
Dominum,
dant tiln, aut cum vivis amiilis, aut cum moreris di- quae transire non possunt. Satis sint vobis.
Yidetis
niillis. Deiiule, fratres raei, lanta promissio quo nos certc, quia ncscio quomodo ego
invalidus accedo, et
liorletur *, altendilc : Dimittiw, iiiqiiit , et dimitletur loquendo Tanlus est mihi animus, tania in-
fortis fio.

vobis; dale, el dabitur vobis. Quando dicit, Date, et da- tcniio in profectu vestro Operarius enim in !
agro
bilur vobis, altende cui dical. Homiiii dicit Deus, mor- fruclum sperans, minus sentit laborem. Siiis
fruclus
tali dicit immorlalis, mendico dicit tantus paterfami- mei, ut vobiscum sim, etomnes sinms fructus
Dei.
lias. Ncque enim hoc revocaiurus est quod dedimus.
SERMO XLIII *
(a).
Invenimus quem feneremus. Demus in usuram, sed
Deo, homini. Ei damus qui abundat, damus De eo auod scriptum esi in Jsaia, cap. vn,
iion ei 9, Nisi crc-
qui dedit quod demus. Et pro modicis rebus, pro diderilis, non intelligetis (b).

frivolis, pro mortalibus, pro pulribilibus, pro lerre- CAPUT PRIMUM. — 1. Fides necessaria. Ini-
nis, cclcrna, incorruptibilia, sine fine mancntia : quid tiuin bonai vita?, cui
etiam ajlerna debetur vita
miilia dicturus sum? se promillil, qui promiltit. Si recta fides est. Est aulem lides, credere
quod non-
amas illiim, eme illum ab illo. Et ut noveris le ipsi dum vides : cujus fidei n;erces est, videre quod cre-
dare, audi illum diccnlem : Esurivi, et dedistis mihi dis. Tempore igilur lidei lanqiiam tempore scmentis
munducare; sitivi, el dcdistis milii potum; Iwspes fui, non deficiamus,et usque in finem non deficiamus :

et suscepistis me; nudus fui, el veslistis me; a;ger, vi- scd perseveremus, donec quod seminavimus
meta-
silnstis mc ; inclusus, vcnislis ad mc. El dicenl illi :
mus. Cum enim aversum csset genus humanum a
Quando le vidimus in his nccessitalibus constitutum, Deo, et jaceret in deliclis suis, sicut Creatore opus
el miuistravimus libi? Et ille : Quando uni ex minimis habebamus ut essemus, sic Salvalore ul reviviscere-
meis fecislis, milii fccislis (Matth. xxv, 35-40). Dal de mus. Justus Deus damnavit hominem, misericors
ccclo, accipit in terra. Ipse dat, ipsc accipit. Quasi Deus liberat hominem. Deus Israel ipse dabit virtutem
fcnus trajectitium fucis. Ilic das, ibi recipis : hic das el fortitudinem plebi suo: : bencdiclus Deus (Psal. lxvii,
rcs peiituras, ibi recipis res sine line mansuras. 56). Sed accipiunt credentes, non accipiunt conte-
CAPLT III. — 5. Homo malus. Et quandocum- nmenles.
que dicis Deo, Libera me, Domine, ab homine malo : 2. Fides magnum Dei donum. Nec de ipsa fide ta-
hoc enim modo cantavimus. Scio enim quo gemitu men ila gloriandum est, quasi aliquid nos possimus.
dicas, Libera me, Domine, ab homine malo. Quis enim Non enim fides nibil est, sed magnum aliquid : quam
in isto sceculo non palitur aliqucm hominem nialum? si babes, profecto accepisti. Quid cnim babes, quod
Quando ergo hoc dicis Deo, Libera me, Domine, ab non accepisti (I Cor. iv, 7) ? Yidcte, cliarissimi, unde
homine malo ; sicut lotis praecordiis dicis, sic inlenlis Domino Deo gralias agalis : ne in aliquo dono ejus
oculis le prius atlende. Libera me, Domine, ab homine ingrali maneatis, et propter hoc quod ingrali estis,
malo. Fac libi respondisse Deum, A quo? dicturus Q u °d accepistis perdatis. Laus fidei explicari a me
es a Caio, a Lucio, a nescio quo quem pateris. Et nullo modo potest, sed a fidelibus cogitari potest.
respondel tibi : De te mihi nil.il dicis? Si ab homine CAPUT II. — Porro si ex aliqua parte, ul dignum
malo libcro te, prius cs Lberandus a lc ipso. Pateris est, cogitelur, quis digne cogilet, quam multis donis
malum, noli tc ipsum pati malum. Yideamus si inve- Dci ipsius pneferatur? El si minora Dei dona in nobis
uit in (e, qnid tibi faciat allcr malus. Quid libi faciat debemus agnosccre, quanlo magis illud quod ca su-
malus? Tu noli esse malus. Non libi dominelur ava- peral, dcbemus agnoscere?

ritia, non te calcet concupiscenlia tua, non te triluret 3. Dei in hominem bene/icia. Aliud inlellectus et aliud

ira tua. Isli hostes intcriores tui sunt. Tu ipse non ralw - A Deo debernus esse quod sumus (c). Quia
tibi aliquid facias. Yidcamus quid libi facit vicinus Gu °d non nil.il sumus, nisi a Dco a quo babemus?
malus, patronus malus, potens malus : videamus quid Sed sunl ct ligna, sunt et lapidcs, a
nisi a Deo? quo
tibi facit. Juslum te invcniat, fidclem lc invcnial, Nos ergo quid plus? Non vivunt ligna et lapides
chrislianum te invoniat : quid tibi faclurus est?Quod nos aulem vivimus. Sed adhuc nobis idipsum viveio
Slcphano Judxi fcceruiil. Facicndo malum, miscriuit
* Ad trcs
bn. ad qualiior cl. ad cb. f. fl. fs. g. I. m pr.
rm. vd. Am. F.r. rar. l.ov. recoffnilus.
>Ms. Collicrtinus, iwn ut aiiis til comolatio. (a) Alias, de verbts Apostoli '11
1
sic potiores Hss. At Remigiensis, tmita at prontissio (b) n.ijus scrm. excerptum exstat lo i l<»ri collectiiene a<t
qmv nos liortatur. Kdili tanla promissio qium non hor-
,
I Cor. i.
'!
Httur (r) fortc / Deo habemus; ant, Deodebemut.
 2:;s S. AUGUSTLNI EPISCOI'1 2:,fi

cum arboribus fnitclisquc commune est. Dicunlur simus, quam homincm pcr quem lo pritur Dcus. Non
t snim etvites vivcre. Nam si non vivcrent, non scri- camas crgo in hac rc ct in hac controvcrsia ad litte-

pliim cssct : Occidil in grandine vineas eorum. (Psal. ras Sujculares; non inlcr nosjudicct pocla, scd pro-

lxxvii, 47). Vivit, cum viret; arcscit, cum morilur. pliela.

Sed vita ista non babct scnsum. Quid nos amplitis? li. Proplieticus sermo ad firmandmn fidcm effka-

Sentimus. Quinqueparlitus corporis nolus esl scnsus. cior. Bealus aposlolus Pelnis cum duobus aliis Cbri-
Videmus, audirnus, olfacimus, gustamiis, tactu etiam sti Domini discipulis Jacobo et Joanne in moiile cum
per totum corpus nostrum mollia dijudicamus et ipso Domino constitulus, audivit voccm delatam de
dura, aspera et lenia, calida et frigida. Est ergo in coelo : Hic esl filius meus dileclus, in quo bene compla-
nobis sensus quinqueparlitus : sed hnnc habcnl et be- cui; ipsum audite (Mattli. xvn, 5). Quod comuicn-
stiac. Habemus crgo aliquid amplius nos. Et isla la- dans mcmoralus Apostolus in Epistola sua dixit :

mcn quaj cnumeravimus, fratrcs mei, si considere- llanc vocem nos audivimus dt ccclo delatnm, cum essc-

inus in nobis, quantam de his graliarum aclioncm, tnus cum illo in monte sancto. Et cum dixisset, Hanc
quanlam Crealori laudcm dcbemus ? Scd tamen am- vocem nos avdivimus de ccelo delatam ; subjunxil alquc

habcmus? Mentem, ralionem, consilium,

plius quid ait, Et habemus cerliorem prophelicum sermonem (II

quod non habent beslia), non habent volucrcs, non Petr. l, 18, 19). Sonuit vox illa decoelo, el certiorest

habent pisces : in eo sumus ad imaginem Dci.

facli propheticus sermo.

Denique ubi Scriplura narral quod facii sumus, ibi CAPUT IV. — Altendite, cliarissimi, adjuvet Do-
subjungit, ut nos pccoribus non solum anteponat, ininus et voluntatem meam et exspeciaiioncm ve-

sed et praeponat, id est, ut ca nobis subjecta sint :

stram, utdicam quod volo, quomodo volo. Quis enim
Faciamus, inquil, hominem ad imagincm et simililudi- noslrum non mirctur delata voce de coslo cei liorem

nem noslram, ct habeat potestalem piscium maris, et

propheticum sermoncm ab Apostolo dictum esse?
volalilium omnium pecorum, el serpentium quce
cceli, et
Certiorem sane dixil : cerliorem, non meliorem, nou

repunt super terram (Gen. i, 26). Unde habeat potc- veriorem. Tam enim verus illesermo de coclo, quam
sialem ? Propter imagincm Dei. Unde quibusdam di- scrmo prophcticus ; lam bonus, tam ntilis. Quid est
citur incrcpando : Nolile esse sicut equus et tnulus, crgo, certiorem, nisi in quo magis confirmetur audi-

quibus non est intelleclus (Psal. xxxi, 9). Scd aliud lor? Quare hoc? Quoniain sunt homines infidcles, qui

csl intellectus, aliud raiio. Nam ralionem habeinus sic detrahunt Cbristo, ut dicant eum magicis artibus

et antcquam intelligamus; sed intclligere non vale- fecisse qiue fecit. Possenl ergo infideles etiam istam

mus, nisi ralionem habeamus. Est ergo animal ratio- voccm delalam dc coelo, per eonjecluras bumanas ct

nis capax : verum ut melius et citius dicam, animal illicitas curiositatcs ad magicas arles referre. Scd
rationale, cui natura inest ratio, et antequam intclli-
Prophetac ante fuerunt; non dico ante istam vocem,

gat jam rationcm habet. Nam ideo vult intclligcre, sed ante Chrisli carnem. Nondum homo Chri-
erat

quia ratio ' praccedit. stus, quando misit Prophctas. Quisquis eum dicit nia-

CAPUT III. — 4. An prius credendum quod postea gum fuisse : si ergo niagicis arlibus fecit ul coleretur

intelligalur. Hoc ergo unde beslias anteccdiinus, et mortuus, numquid magus erat, antequam natus?
maxime in nobis excolere dobcmus, et rcsculpere Ecce quare ail aposlolus Pclrus, Ilabemus certiorem

quodam modo el rcforniare. Sed quis poterit, nisi sit propheticum sermonem. Vox dc ccclo, qua hdeles ad-

arlifcx
2
qui formavit? Imaginem in nobis Dei defor- moneantur prophelicus sermo, quo: inlideles convin-

mare potuimiis, rcformarc non possumus. llabemus

cantur. Inlelleximus, quanlum mihi videlur, cbaris-

ergo, ut cuncla breviter retcxamus, ipsum esse cnm siini, quare dixeril aposlolus Petrus, Habemus cerlio-

lignis et lapidibus; vivere, cum arboribus; scnlire, rem propheticum sermoncm, posl vocem de ccelo de-

cum Dijndicamus latam.

bestiis; inlelligere, cuui Angelis.

crgo oculis colores, auribus sonores, naribus odorcs, CAPUT V. — 6. Piscatores el idiolai in apostolos
guslatu sapores, tactu calores, inlellcctu morcs. In- cur electi. El ipsa Chrisli quanla dignalio? Pe-
tcllige. Omnis homo vult inlelligere; ncmo est qui trus iste, qui sic loquitur, piscator fuit : et modo ma-
3
nolit : credcre non omnesvolunt. Dicit mihi homo, gnam laudem habet oralor, si polucril ab illo inlei-

Intclligam, ut crcdam : rcspondeo, Crede, ut intelli- ligi piscator. Proplcrea primis Cliristianis loqucns
gas. Cum crgo nata inler nos sit conlroversia talis aposlolus Paulus ail : Videte vocatiotion vestram, fra-
quodam modo, ut illc mihi dicat, Intelligam, ut cre- trcs, quia non mulli sapienles sccundum camcm, non
iam ; ego ei respondeain, Imo crede, ut inlelligas: multi potentes, non multi nobiUs : scd infunvi mundi
cum hac controversia vcniamus ad judicem, neuter elegit Deus,ut confundai fortia ; ct stulia tnundi clcgil

nostrum prxsumat pro sua parle sentcnliam. Qucm Dcus, ul confundat sapientet; el iijnobilia mundi et

judicem invcnluri sumus? Discussis omnibus lionii- contemptibilia elegit Deus, cl ea qucc non sunt lanqiiam
nibus, nescio utrum meliorem judicem invenire pos- sint, vt ea qua: sunt cvacuarcnlur (I Cor. i, 26-2S;.
Si cnim eligcrct Cbristus pi iinitus oratorcm , di-
• itacorbeicnsis Ms. Alii, ratione. Editi vero, ralioncm.
* Lov., nisi adsil artifex ; repuguantibui. cxteris ii- ceret orator : Eloquentioe mcx merito electos sum.
bris.
Si cligcrcl scnalorem, dicercl senalor : Digniuu s
s
Mss. : Tntelligi omms homo vult, vitelligere ncjno gsf qui
nolit, mex 1
meiito electus nim. Postremo, si prius elnre r et
 :

2S7 SERMO XLIV. 258

imperalorcm, diccrel itnperator: Poleslalis mex me- Crcdo, Dornine; video hic aliquid unde non
mcnlior;
riio eleeius snei. Quiescanl ei differantur isii, paulu- credo, verum dico: scd viiioo hic ciiam
neseio quid,
lum quiescanl : uonomitlanlur, non contemnantur; quod mihi displiceat. Slare volo sed adlmc nulo. :

sed aliquaniulum duTerantur, qui possunt gloriari dc Stans loquor, non cecidi, quia credo se.I lainen
ad- ;

scmelipsis in semelipsis. Da mibi, inquit, illom pisca- hnc nulo : Adjuva incrcdulilatcm meum (Marc. ix,
lorem, da mihi idiotam, da mihi Imperituro, da mibi 2-2,23). Ergo, eharisslmi , el ille quem contra me
eum cum quo non dignatur loqui senalor, necquando conslitui, ct proptcr cujus controversiam intcr nos
emit piscem : ipsum, inquit, da ; liunc si implevcro, natam Prophelam judicem postulavi, non nibil dicit
manifestum eril quod Quanquam
eg<> facio. ci scnato- etiam ipsc, cumdicit, Inlelligam ut credam. Nam uti-
rem et oratorcm el imperaiorem ego sum faclurus : quc modo quod loquor, ad hoc loquor, ut credanl qui
qnandocumque fuciurus cgo el senatorem, sed ceriius nondum credunl el tamen nisi quod loquor inlelli-
:

ego piscatorem. Potesl senalor glnriari de semetipso, gant, crederc non possunt. Ergo cx aliqua parle vc-

potest orator, polesl imperator : non potest nisi de rum est quod crcdam cl ego
ille dicit, Inielligam, ut ;

Cliristo piscatnr. Veniat propter doccndam humiliia- qui dico, sicut dicil Propheta, Imo credc, ul inlelli-
lera salubrem, prius veniat piscator; per ipsum inc- gas : verum dicimus, concordemus. Ergo intellige, ut
lius adducitur imperator. trcdas : crede, ul intelligas. Brcvitcr dico quomodo
CAPUT VI. — 7. Fidcs prazcedit intelligrre. Me- utrumque sine controversia accipiamus. IiUellige, ut
menlolc ergn piscalorcm sanclum, justum, boiiiun, credas, verbum mcum crede, ut intelligas, verbum ;

Cljrislo plenum, ad cujus missa per mundum reiia Dei.

eapiendus cum casleris eiiani populus iste pcrtinuit

SERMO XLIV *
(o).
ergo memeulole eum dixisse, Habanus certiorem pro-
plieticum sermonem. Da mihi ergo ad iilam controver- Deverbis Jsaiacap. liii, $ . 2-9 (b).

siam judiccm proplietam. Quid inter nos agebalur?

Tu diccbas, Intelligam, ut crcdam ; ego dicebam, Ut
CAPUT PRIMUM. — 1. De Domino et Salvatore
noslro, fralres dileclissimi, anlc mulia lempora pro-
intelligas, credc. Nata esl conlroversia, veniamus ad
phelatum est : Ascendet sicut virgullum, el sicut radix
judicem, judicct pro|)beta, imo vero Deus judicel per
proplielam. Ambo taceamus. Quid ambo dixerimus,
in terra silienli. Quare ut radix ? ldeo : Non est species

illi, nequc honor. Passus est, hiimilialus cst, conspu-

auditnm est. InteUigam, inquis, ut credani : Crede,
inquam.ut inlclligas. Respondeat propheta : JSisicre-
lus cst : non habcbai speciem ; homo apparebat, cum
Deus esset. Scd quomodo radix non cst pulchra, sed
diderilis, non intelligelis (hai. vn, 9 sec. LXX).
8. Fides inlelligcndo
inius habet vim pulchritudinissuae. Attcndite, fralres
crescit. Pulalis atitem, eha-
rissimi, nibil dicere etiam illum qui dicil, Inlelligam, mei , videte misericordiam Dei. Altendis arborem

ulcrcdnm? Quid enim nunc agimus, pulchram, amcenam , foliis virentcm , fructibus opu-
nisi ul credant,
lentaiu laudas. Delcctat aliquid de fructu carpere,
non qui non credunt, sed qui adluic parum credunt? ,

N.im si nullo modo credidissent, bic non essent. Fi- sub umbraejus sedere et requiescere ab a:sli: : lau-

des eos adduxit, ul audiant; fides eos fecit prxsenles das lotam illam pulchriludinem. Si radix oslendalur

verbo Dei : sed ipsa fides quae gcrminavit irriganda tibi , nulla pulchritudo in ea est. Noli contcmnere

est, nulrienda est, roboranda est. Hoc est quod agi-

quod abjectum est : inde processil quod miraris, Ut

mus. Fgo, inquil, planlavi, Apollo rigavil; sed Deus radix in lerra sitienti. Attcndilc modo claritatem ar-

incremenlum dedil. Ituque neque qui plantal est aliquid,

horis.

neque qui rigat ; sed qui incrementum dat Deus (I Cor.

*
Recensitus ad duos cl. ad gr. rm. v. Ain. i.r. Par.
iii, G ell). Loquendo, borlaudo, dcccndo, suadendo
Lov.
plantare pos>umus et rigare, non aulem incremenlum
(rt)Alias 36 ex Hnmiliis 50.
dare. Noverat aulcm ille cum quo loquebaiur, qui (b) Possidius in lndiculo, cap. 9, scrmonem hunc |.rocul-

lidei sua? germinanli el adhuc tenerae, et adhuc dubio nolat verbis, « Ue leclione Isai;e , nomine, quit
islis
infir-
« credidit auditui nostro ? » Mulilus itaque sermo esl, nec
ntac, et ex magna parte lilubanli, non tamen null;e priore tanlummodo parte ; sed posteriore etiam, (jua Dona-
fidei, sed alicui fidei adjutorcm orabat, cui dicebal, lislarum hseresis redarguebatur , minuttis esse intelligilur
ex n. 5, ubi sic liabet « Indpit dici et de sponsa ; ct quo-
:

Credo, Domine. « niodo in sponso miraltaris ca^citaiem .lud;corum , s;c et in

CAPUT VII. — 9. Quomodo et credendum quod in- « sponsa iniraberis ca?cilatcm liuTelicoruin. » Qiiibns verbis
Augusliuus non obscure pollicebatur liactaturum se de
lelligatur, et intelligendum quod credatur. Modo cum subsequenti isai;e capite, UBtare, sterili», etc nilata locum
Evangelium legerelur, audislis : Si potes credere, ait tabernactUi tui, etc. Atque id quod Propbeta de Ecclesiae
per omnes gentes cxtcnsione dixisset, hacipsa concione
Dominus Jesus palri pucri, si potes crcdere, omnia pos- niiix videudum significabat n. 2 et n. 8 • ludietis iuud, i :

sibilia sunt credenii. Et il!e intuens semelipsum, et inquil, «et ab islo propheta , » elc. Non pauci talesinSO
liomiliarum classe roerunt minus integri sermones, m
positus anle semelipsum, non babens lcmcrariam con- impostorum fraudem Eallaciamque quidam oon jure
(inil)iis

fidcnliam ; sed prius disculiens conscicnliam, vidil in coaquerilur. Namqui io ecclesia legendi essent Augustmi
tractatus necessarlo plerumque aecurtabanlur
,
iistpic ,

se cssc aliquam fidem, vidil ci titubalionem, ulriun- etordium aptabatur et idouea conclusio. sic buicce ser-
que vidit. Unum sc habere confcssus cst, cl alleri moni Uapuositam aliunde praefationem esse vides vet ei
vulgatc, cnm
versiculo isaia-, <iui altera parte est versionis
adjutoriiiin postulavit. Crcdo, inquit, Dominc. Quid se-
ruliquo ca|iile /tUgUStinus sequatur IAX. Couclusiouem
iii

quebauir, nisi, Adjuva lidem mcam? Non hoc dixit, porro ex caisario acceptam 0| inamur.
 ,

259 AUCUSTINI EPISCOPI 2C0

2. Crevit Ecclesia , credideruni gentes ,

victi sunt mirum esl audire illos isla , habcre illos ista , leg«re

ut essent victc- illos ista, non invenire de quo dici potuerit, nisi de
lerne pifricipes sub nomine Clirisli ,

eorum sub illo uno qui in Evangelio praedicatur per orbem ter-
res in orbe terrarum. Positum est collurn

Perseriuebantur anle Christianos pro-

rarum , et adhuc non esse Christianos , sed sic illos
jugo Cliristi.
esse cycos adversus evidenlissima eloquia Prophe-
pter idola, pcrsequunlur idola propter Christum.
tarum?Noli mirari cx citatem Judxorum deChrislo. ¥

Omnes confugitint ad auxilium Eccleshe , in onmi

pressura , in omni tribtilalionc sua. Crevit illud gra-
CAPUT III. —
Ecce transit quod dicitur de sponso,
incipit dici et de sponsa et quomodo in sponso mi-
iium sinapis.factum est majus super omnia olcra : ;

rabaris ca^citatem Judceorum, sic in sponsa miraberis

veniunt volatilia cceli , superbi sx-euli, et requiescunt
caecitatem haereticorum.
sub ramis ejus (Matth. xm, 3i , 32). Unde haec tanta
pulchritudo? Dc nescio qua radice surrexit et ista :
(J. Jam modo mircmur ca>cilatem Judneorum. Do-
minus
pulchritudo in magna gloria cst. Quxramus radicem.
tradidil illum pro peccatis nostris ; el ipse, quo-
niam male traclatus est, non aperuit os. (Jt ovis ad
Consputus est, huiniliatus est, flagellatus est, cruci-
immolandum duclus est ; el ut agnus ante eum qui se
fixus est, vulneratus est, contemptus esl. Ecce
hic
londeret fuil sine voce, sic non apcruil os suum. ln hu-
species non est : sed in Ecclesia gloria radicis pollet.
sponsum illum coutcmptum, militate judicium ejus sublatum est. Et ne contemnas
Ergo ipsum describit ,

inhonoratnm , abjectum. Scd modo videre habetis Ceneratiouem ejus quis enarrabil? Quam generatio-

et implevit or- neni ? Anle luciferum gcnui te (Psal. cix, 3). Ecce una
arborem, quae surrexit de ista radice ,

gcneralio Ante luciferum, anle omnia qux' facla sunt,

bem lerrarum. Radix in tcrra silienti. :

3. Non est species illi, neque honor : et vidimns illum, ante omnes Angelos, ante omnem crealuram. Quare?

et non habuil speciem neque decorem. Nonne hic cst Quia otnnia per ipsum facta sunt (Joan. i, 3). Sed forte

fabri fdius (Marc. vi, 5)? Quam non habuit decorem,

secunda ejus generatio narralur. Quis illam narrat?

ut dicerelur , Nonne verum dicimus quia dwmonium Fide concipitur, masculus non acccdit, uterus virgi-

habes (Joan. vm,48)? In nomiue ipsius dxmonia fu- nis tiimet : procedit tanquam sponsus de thalamo suo

giebant; et illi objicitur, quia dxmonium habebat. (Psal. xviii, C). Mirabilis ista generalio. Mirabilis est

Sed quare hoc ? Vidimus eum , et non habebat speciem humana, quia sine palre : mirabilis illa ,
quia sine

neque decorem. matre. Ul ovis ad immolandum ductus esl , ut agnus

CAPUT II. — Quse est species illius inlus, ubi non ante eum qui sc tonderet , sic non aperuit os suum. In

videbatur ? In principio erat Verbum,el Verbum erat humilitale judicium ejus sublatum est. Generationem

apud Deum, ct Devs eral Verbum (Id. i, 1). Quae est ejus quis Bnarrabit? Quoniam h/Helurde terravila cjus.

speciesillius? Quicum informa Deiessel ,nonrapinam Resurreclioneni ejus pradicat. Vidclis quia vcre Do-

arbilralus esl esse cequalis Dco (Philipp. n, 6). minus (quasi possit quid nisi vcre Verilas) boc dice-
4. El ubi visus esl non habere specicm neque de- bat ': Quw scripta sunt in Lege, et Prophetis , et Psal-

corem ? Et non habuil speciem : sed vultus ejus abje- mis de me. Quia oporlebal Chrislum pati el rcsurgere,

clus , et deformis posilio ejus ab omnibus hominibus. audislis. Et resurgere, modo audislis : Quoniam tol-

Ilomo in plaga. In plaga homo , anlc plagam Deus, letur de lerra vita ejus. Et proedicari in nomine ejns

post plagam homo Dcus, Homo in plaga , cl qui sciat pcenitentiam et remissionem peccatorum per omnes gen-

ferre infirmilates. Infirmitates qnoniin? Ipsoniin a tes, incipiens ab Jerusalem (Luc. xxiv, ii, 46 , 47) :

quibus patiebatur. Medicus fcrebal infirmilales phre- audietis illud et ab islo propheta ; non quia debemus
neticorum; et cum ipse crucifigeretur, orabat el di- propbelam proeponerc Domino. Pra?co praecessit ,
ju-

cebat : Pater, ignosce illis, quia nesciunl quid faciunt dex secutus est. Non sua, sed judicis verba prccco

(Luc. xxiii, 54). Attcndite : anicmus sponsum l

. dicebat, et. judex consequens vcrba sua in prxcone

Quanto magis d>formis nobis commendalur, tanlo lirmavit. Quoniam tollelur de terra vita cjus. Ab ini-

quilatibus populi mei ductus estad morlcm. Audiebalis

charior, tanto dulcior esl faclus sponsx. Propler quod
el avertit se. Averlit se , ne illum intelligerent illi qui
modo dicentem illis, Quid vobis feci?Si invenistis iu

cum crucifigebant. Facies ejus injuriala est, nec magni me peccalum, arguitc. Et illi, Cruci/ige, crucifigc

cestimata cst. (Joan. xix ,

6J : ut putabanl hominem , tamen inno-
5. Hic infmnilates nostras portat , et pro nobis in cenlcm. Ergo, Ab iniquilatibus pGvuli mei ditctus est ad

doloribus est : el nos existimavimtis illum in doloribus morlem.

esse, el in plaga, et in parna. Ipsc aulem vulneratus est CAPUT IV. — 7. Dabo ergo wh.os pro scpultura
propter peccatu noslra, et infmnalus est propter iniqui- ejus. Quid est hoc, Dabo malos pro scpultura ejns, et

tates noslras. Eruditio pacis noslrce in eum , livore ejus divites pro morte ejus? Malos propter septilturam, di-

sanati sumus. Omnes ul ovcs erravimus , et Dominus vites propler morlem. Dives ille ab Arimatlwa Jo-

tradidit illum pro peccatis nostris. Evangelium est, an seph , cum Domintis penderct in cruce , intravit ad
5
Quid dicunl conlra ista Judxi? Nonne Pilalum, et pctiil corpus cjus : obsecutus esl, ul sepe-
prophetia ?

4
Am. et F.r., quomodo amcmus. sponsus qitan-
/ttcndile
1
Am. et F.r., J'utctis quia vcrus nominus, quasi poten*
(o, etc. Colbertinus codex, Htendilc quomodo amcinus non possit, nhi vere charitas hoEcdicebtd? Lo?., fidetis
sponsam. Alii Mss , ittentc amemus spoAsnm, quia verc iwminus Iiitc ynssit.Quis, nisi vera fertfos, l.-xc

1
Mss.,((« piopheta. dteebtU ? Locmn juvantibus manuaoripUs reslituiiuus.
 : )

20! SEHMO XlV. 262

luet. Dati sunt divites pro morie ejtw : sepelivit advontu contulil, cxaciuriis cst in seoundo QaamTis
paupercm, in qtio diviiias requirebal. Ergo , Divitcs multiim pr.csuuiere debe;iinus de miscricordia I»oi ,

propter mortcm ejus. Qimd postea dixit, primo faeliun non lamen ncgligonlcr debeinus timeic juMiliam ejus.
rst : qiiml primo dixit ,
postea factiim est. Malos pro Cum justitia enim te judicabit, qni cuni misoricordia
$ei>ulltira ejus. Lbi osti-ndimiis? Inlravcrunt Jiuhri «•/ le redemit. Nam qtiod lam longo temporo poccamus
PUalum, cl dixeruut ci : Domine, audivimus quia ilie pli;- ct parcit, non est ncgligcnlia , sed palientia. Non itle

uns (6 irUfcvof), id est, ille imposlor, dixit disciputis suis potcnliam perdidit, scd nos ad poenitentiam rosorva-
quia resurrecturus erit occisus : jubc cuslodiatur scpul- vil. Timcamus 1
ergo justiliani, cujus miscricordiam
crum,ne forte veniant discipuli e us nocte,ct aufcranteum, desideramus. Parcit enim modo, sed non tacct : sed
et fiat error major priore. Ail illis Pitatus : Ilabetis et si tacct, nou semper taccbit. Audiamus ergo enm
milites, ile, custodilc sicut vultis. Acc-peruut milites ,
dum non tacel in prsecepto, si volumus ut nobis par-
posuerunt ibi {Maltli. xxvn , 57-GG). Mali sunl isti cat, cum non tacueril iu judicio. Modo cnim nobis
ipsi sunt dati propler scpulturain ejus ad cuslodien- praTogatur misericordia, tunc a nobis cxigolur justi-

dum. Sod" undc probamus quia mali sunl? Milites in- tia, ct reddct unicuique secundiim oprra sua ; ac ii(;t

nocenles erant missi : judex eis praccepit ; vcnerunt illud quod Apostolus dixit, Judicium sine misericordia
ad sepiilcruin , cuslodierunt. Audi quia mali siml illi qni non fccil misericordium* (Jacobi 11, 15).
loge Evangelium. Po>leaquam rcsurrexit Dominus,
SERMO XLV '
(a).
it viderunl angelum, conlerrili et constemali sunt.
De eo quod in Isaia, cap. lvii, 13, scriptum est, Qni
Quando diclum est aliis, Nolile limere vos, isli
3
aulem dediti eruntmibi ,
possido.bunl torram, el in-
timore percnlsi, quia fide sublcvali non sunt. Et
liabitabunt monleni saiictuin meuin. Et de Apostolo,
tainen cum ista scirent , venerunt ad Judaeos, dixe-
Has crgo promissiones habcnles, charissimi, mun-
runt illis isla omnia. Dixerunt Judxi : Damus
demus nos ab omni coinquinalione camis el spiri-
vobis peeuniam. Ergo mali erant : veritatcm abs-
tus, perficienies sanctificalionem in limore Dei. (II
conderunl , mendacium vendiderunt. Et quomodo
Cor. vn, 1.
mendacium vendiderunt? Non mirum , meiidacium
vendiderunl mendacium ca'ci caecis.
, Dicitc ( di- 1. Divince misericordice tribuendum quod oppcr-
ctum est illis ) 7112« dormientibus nobis vcncrunl di- tune acciderit nulla hominum cura. in onmibus le-
scipulx ejus , et sublraxerunt eum. vanilas vendens clionibus ,
quas reciiatas audivimus, si animadvertit
1
v:initalem vanilati ! Audituri sunt vani et crediluri . Cbaritas vestra primani leclionem Isaiae piopbetac ,

Hodieqne hoc esl apud Jiidasos , sic babet ipsa fama ,

quia omnia quae iecla sunt nec meminisse necdicerc pos-
qnani vana, quam falsa, qnam inanis ( Mattli. xxvui). sumus , recentissimum arbitror residere potuisse in
Teslimonium inartyrum nobint audire, ut vivanl; ct cordibusvostris, quo conclusit Lector : Qni aulem de-
tusliinoniuin dormientium audiunt, ul pereanl. Si dor- dili milii erunt, possidcbunt terram, etinhabitabunt mon-
miebant custodes, undc potuerunl scire quis illum lu- tem sanctum meum. Deinde asccndil apostolica lecto,
leril de scpulcro? aut quid vigilabas, male? male , el inde ccepit : Ilas ergo promissiones habentes, charis-
de quo non sine causa dixit propbeta, Dabo malos pro simi, mundemus nos ab omni cvinquinatione carnis et spi-

tepultura ejus. mali, pessimi : aut vigilabatis , et rilus, perficientes sanctificutionemin limore Dci. Procu-
custodire debuislis; aul dormicbatis, et quid sit fa- rante divina misericordia, quae nos regit, ct quae nobis
ctum nescitis. Implelum est enim quod Spirilus san- esurientibus escas pra^paral, 11011 solum corporum re-
clus pcr Psalmistam multo ante praedixerat : Cogitave- ficiendorum, propter quas oriri facit solem supei bo-
%
runt consilrun quod non potuerunt stabilire (Psal. nos ct malos , ct pluil supor justos et injustos ; sed
xx, 12). etiam propter famoni cordis nostri, qiiam palimur iti

•CAPUT V. — 8. Nos ergo, fratrcscliarissimi, pro

bac eremo , et morimur, nisi manna |iluat : mensam
quorum salute ista omnia et pr;cdicta sunt el impleta, crgo suam nobis pnrparante Domino, nulla humana
gratias agamus divinx misericordiae, et quanlum pos- induslria procuranle, quod ipsc novit, faclum cst, ut
se lectiones sic scquorentur, ul in Isaia promillerelur
Btimns, totis viribus laboremus, ut beneficia Dci non
nobis aliquid, in Apostolo aulem diccrelur, Has ergo
nobis judicium pariant, sed profectum : ul cum tre-
mendiis judicii dies cl tempus rcddendie ralionis ad- promissiones habentes , cliarissimi , muudcmus nos ab
vcncrit, quidquid nobis 3
Dominus omni coinquinatione carnis et spirilus, pcrficicntcs sun-
ct Salvator nostcr

coutulil judicatus, inlogrum invenial judicalurus. Et ctificationem in timore Dei; quasi una leclio cssot Pro-
plicta3 el Apostoli. Quid enim ait Apostolus ? Ilas crgo
quidem illecum vencril, rcdditurusestquod promisit,
promissioncs habentes , cliarissnni : et ibi non esl di-
scd requisilurus est quod redemit : et quod in primo
Ctum quas promissioncs , non quia non ibi sunt ; scd
1
sic poliores mamiscripli. At oditi , vendem vanUalem
,

vaniliitem uuditm u vunis cl crcdituris.

1
sic Am. ol Mss. F.r. voro et Lov., rrneamiis.
J
loliiin «piod superost ca(.ut qiiiriluin a (|iiibusdam aliosl
* Mss., hii qni i:on (eceriiU rrdtericoTdiara.
Mss., videlurque Augustiniiin ininus qoam 1 ajsarium noliis
1
lii 1'ossidii Indiculo, ca|>. 8, (,'//i autem wiviuin
exbibere. i.ontor sermonem Appendicis 13, n. o, serni. 4i, miiii , elc.
n. 0, scnn. i.'i, u. 5, el Cscsaru lioiniliam 'II.
"
sermoiiis hujnsce iinicuin exeinplar vdiunii Us. «:oU
3 Mss. quiilquid in nolis cvnlidil. sic lotpii solet lioilinuiu cuin cdiliono sirin.
,

Ucsaiius. (a) Ali^s, W ox si; niondiauls.

 ::

2G3 S. AUGUSTINI EPISCOPI ?64

quia non inde coepit lector : ci tanquam quairebat ani- filiis suis, cum putant quia propter pecuuiam illis ob-
inus audiloi is , do quibus promissionibus dicat Apo- scquuntur filii sui , cum expedial aliquando filiis eo-

Stolus,Has ergo promissioncs habenles, dtarissimi ,

rum ut cmancipcnlur a parenlibus, exigit forie aliquod

vmndemus nos ab omni coinquinatione carnis et spirilus. commodum uxorcm duclurus, aut perveniendi ad ali-

Maguurn enim negotium nobis iinponitur, ct non par- quem bonorem, ul donent illi ressnas, et ilicuut
vus labor, mundare nos ab omni coinquinalione car- Non donabo; nam jam non mibi obsequetiir Qualem 1
.

nis el spiritus : el nemo suscipit bunc laborem, nisi scotenliam tulil de filio suo, (|uia ad pccuniam illi ob-
audiat promissionis mercedem. Cum ergo laboicm sequilur, non aitendens paiernam cbariiatem? Si ergo

mundalionis camis et spiritus nemo suscipiat, nisi limes ne accepta pecunia non libi obsequatur (ibus
pramiio invitalus; nescio quoniodo factum est ul Le- luus, non est amabilispietas, sed venalis. Quanlo me-
clor ab indictione laboris inciperet, et a promissione lior filius pauperis, filius aliquando scnis aerumnosi * et

mercedis non inciperet. Scd Dcus noluit Iraudare au- egentis, qui niliil exspectans a patre suo, quia nou
ditorem inlentum. Si 1'orte dubitabat suscipere labo- babet quod ci dimitlat, laboribus et serumaa sudoris

rcm mundalionis carnis ct spiritus, qui non audierat pascit palrem suum ? Aliquando el filii divitum atlen-

inercedem, armet sc ad principium lcclionisapostoli- denles timorcm Dci , non quia exspectant aliquid a
cx> promissioncs autem si quseril, altendat ad (inem
: parentibus suis, sed quia parentes sunt et genuerunt
Jectionis propbetica.'. Lbi enim finivit propbetica le- et educaverunl, et Detis prxcepit dicens, Honora pa-
ctio, ibi cst promissio : unde ccepil Apostoli lcctio, trem tuum et matrem tuam (Exod. xx, 12), ideo obse-

ibi est operis indictio. quuntur : sed lalcl affeclus , ubi proposilum esl pra>
2. Cupiditates non finiuntur, sed augenlur, siprwsen- liiium. Eo auleni isti acceptiores sunt apud Deum,
tia propter terrenas promissiones contemnanlur. Eriga- quia mentem ipsorum non possunt videre bomines, et
mus ergo nos, et mundemus ab omni coinquinalione Deus solus videt, nec laudari ab bominibus possunt
camis el spiiilus, lias promissiones babentes. Qu;is sicutJob qui colebat Deum. enim dae- Putaverunt
promissiones? Qui aulem miliidediti erunt, dicil Domi- mones quod propter mercedem coleret Deum. Ubi
nus per Isaiam ,
possidebunl terram , et inhabitabuht autem probalus esl quia gratis coleret? Quia perditis
vwnlem sanclum meum. Has crgo promissiones liaben- oninibus dixit, Dominus dedit, Dominus abstutit ; sicut
tes, mundcmus nos ab omni coinquinalione camis et spi- Domino placuit , ila faclum est :sit ?iomen Domini bene-
ritus. Dicit aliquis El propterea me mundabo a coin-
: diclum (Job i, 21).
quiuatione carnis et spiritus, ut possideam terram et 3. Scriplurce obscura loca ex locis aliis apertis iliu-

inbabitem inontem ? Procul dubio quserendum quid strantur. Quaie isla dixi, fralres?Quia quotidie non
3
sibi vult possessio terne el monlis babilalio : nc forle tacet Scriptura monere , ut temporalia conte-
sperent bomines, latas possessiones se accepiuros, et innenles, a*terna diligamus : non tacet omnis pagina
non finiant cupiditalem, sed differant ; imo augeant, divina loqui nobis, aliquando aperle, aliquando in
et conlemnant parva, putanies se de ipso genere ac- mysterio obscure. Sed nemo fraudari se putet, qnan-
cepluros esse majoia. Quisenim nonconlcmnat uuam do obscure pagina divina loquilur. Lbi ad le prodit
cenluriam, si ilU promittatur quia possessurus est voiunlas Dei, boc est ubi aperta est, ibi illam dilige,
cenlum ? Aut quis non conlemnal delicias unius pran- ibi illamama, quando aperte numel. El qualis est in

dii, forte pauperioris et frugalioris, si dicatur ei : Nisi aperto, talis est in obscuro qualis est ; in solc, talis esl

te continueris , non vcnies ad illam coenam laulissi- in umbra. Talem illam sequaris \ si lalem illam legis.
mam cl opimam? Qui sic continent a quibusdam pra> Obscurum est enim, ut dixi, Possidebit tcrram, el in-
Timendo ne per- habitabil montem sanclum meum. Nam
l
senlibus , non finiunl cupidilales . si carnalilcr
dtant quod amplitis dcsideranl , ea qucc minora sunt accipimus, non nos mundabimus ab onpii coinquina-
contemnunl ; ipsa est lamcn cupidilas. Numquid non tione carnis el spirilns ; et sine causa nobis procura-
csl avarus, qui contcmnil centum folles, ut acquirat vit Deus finem lectionis propbelieoc conjunctum cuin
inillc? INou tibi vidcalur jam finisse avariliam, quia principio lectionis aposlolicse, si propterpossiilendum
invenisti cuni conlemnenlem folles centum. Mille co- niontcm lcircnum adavariliam nos prajparainus, non
gitat, ideocentum conlempsit (u). Sunt boinines, qui ad pietalem. Sed quid dcbemus inlelligere montcm?
obsequtinlur plerumque seuibus (ilios non babentibus, Obscurum est quid dixerit moutem. Scd si deseruis-
et contcmnunt in illis multa, scd niajora cx ipsis spe-
sct nos Deus, nusquara aperte diceret quid sit raons.
rant. Istos misericordes putamus, an cupidos? Ideo
Lbi autem dicit aperle, ibi ania inontcni. Lbi apertfl
plus probantur filii pauperiim ,
quando obsequunlur
parentibus pauperibus quia pictas illos ducit , non
1
sie Iegit bunc loctini sinn. idco ct ipsi varcnles ma*e :
;
sentinnt plerymque dc fit&s sii<, cum puianl atda ptopta
merces. Filii aulcni divilum quando obscquunlur pa- pecuuiamittiso sequitntur fiiii sui : cuin expediat ahquundo
rentibus suis, non probatur piclas, et si est, latet : quia ftliis corum ut emancipciitar u parentibus. Exigit /« /, i- ,

quod comuiottiiin uxoicm ductwus, uut pervaaendi ad uti-

et si vidclur a Deo, ab boininibus videri non potesl.
quem honorem ut donent iili res suas
, ct dicunt : .\on do- ,

Adeo et ipsi parentes malc scnlienlcs plerumque dc nabo, nam jam non mihi obscquctitr. H.
1
ita Colbertinus ctHlcx ai >iinionJus, sffti tvrumnosi.
1 Hic alMsque intia Un-is,
verba nonnuila qux uicrani in
« Id colbertino Ms.. non finiimt cupiditatcs; qvia nuijo- sirmondi cdiiioue praHenuissfi, restitnoatur ex coU>cvtiir9
res sunt cupidilules, limcndo nc, etc. inanuscripto.
(u) Yid. Enair. in i>sal. 45. n. 1(5, et Psal. 80, n. 9. k
MS. ci. sctiucris.
 ;

2G5 SEllMO XLV.

li!)i eommendat moiilem, et ipsa Scriplura se aperit jam non sunt duo, sed una airo Matlh. m\,
( (i). Kr-
quid dieal inonlem, ibi illum ama. Eiiam ubi audie- go unuiii voluit essc hoininem Denm Christnm ei
ris promitti moiitein talein, illmn sequere : qualem Eeclesiam. Ibi eaput, et hic
mcmbra. Noluit rcsurge-
umasli in aperto, talem intellige in obscuro. Ubi pu- re cum mcnibris, sed ante membra, iithabcrent
quod
tamusdictum muiiwm, ut possimus nos imindarc ab sperarent niembra. Sed idco mori voluit caput, ut
omni coinquinatione carnis et spirilus ! Quis mons priusresurgeretcaput; prius ire in cceluin caput, iu

nobis promissus est? incapile snospem habercnt ciclcra mcmbra, el e\-

4. Terra Viventium nobis promissa. Primo tcrra spectarent impleri crga sc quod prsemissum cst in ca-
qualis nobis promittitur seiamus , quam suspiralquo- pite.Quid enim opus erat Chrislo mori, Verbo Dei,
ilain loco propliela David, cl dicil: Spes inca es tu, per quod factasunt omnia, de quo dicilur Jn prin- :

porlio mea in lerra viventiuin ( Psal. cxli, G ). Procul cipio erat Verbum, et Verbum vral apud Deum, ct
dubio ergo est qmedam terra viventium, quia isla Deus erat Verbum : omma per ipsum facta sunt(Joan.
lerra morienlium est. Aut si aliquis in ista tcrra na- i, 1, 5 ) ? Et crucifigitiir, cl irridelur, et lancea per-
scerelur nisi moriturus, non diceret illam lcrram vi- cutitur, ct scpelitur et onmia per ipsum facta sunt.
;

veiitiuin, nisi comparans isiam lerrani el invenions Sed quia dignatus est esse caput Ecclesi;c, desperaret
eam tcrram esse morientium. Est ergo tcrra viven- de se Ecclesia quia resurgeret «, si videret quia
nou
tium nam cum a-lerna ct coelestis sil, lerra
: dicitur resurrexisset caput. Kesurrexit ergo caput, et
visian
quia possidetur, non quia aralur. llabet enim posses- est resurgere caput. Primo a mulieribus visura est,
sorem sine labore : quia el ista possessorem suuin et nuntiaium est viris. Primae mulieres vidcrunt rc-
exercet inlabore, et fatigatin timore. Quid libi dici- surgentem Dominum, ct Evangelistis futuris Aposlo-
tur ? Surge, ara lerram, ut possis habere unde vivas. lisamulieribus Evangclium est, et pcr annuntiatum
El velis nolis, gemens et suspirans surgis, et opera- mulieres Chrislus annuntiatus. Evangelium enim
illis

ris ;
quia sequiiur te sententia damnati Adam : Jn laiine bonus nuntius est. Qui graace noverunt,
sciunt
luborevultustui cdes panem tuum ( Gen. m, 19 ). Cum quid sit Evangelium. Evangelium ergo
bonus nun-
autem transieril omnis labor et gemitus, erimus in tius. Quid tam bonum nuntium possuraus dicere,
torra viventium. Nihil ibi nascitur et crescit : quid- quam quia resurrcxit Salvatornostcr ; aut quid ma-
quid ibi est, eodem modo est, sic est seraper '. Non jus illi prx-dicaturi erant, quam quod eis femina:
ibi aliernant hieras et aestas, nox el dies. Hicsemina- nuniiaveruni ? Sed quare feraina nunliavit Evange-
lur, ut ibi metatur ; si tamen seminalur. Quis est liura ? Quia pcr feininain inorseraendata
est. Etenim
enim qui seminat hic, ut ibi melat ? Qui erogat pau- feminam nuntianiem mortem consolata est femina
peribus. Erogatio pauperibus seminatio est in terra. nuniians vitam, quia morlua erat propinans
mortem.
Semina hic, et ibi invenies mcssem : aestate non scca- Per fcminam seductusest Adam, ut caderel in
nior-
lur, ut transeat ; sed et manducaiur, et cum gaudio tem : per ferainam nuniiaius est Chiisius, jam resur-
permanet. Ibi enira justitia saginaris. Terra illa habet gens non moriturus. Sic ct nos fuluri sumus resurgc-
panem suum. Quis est iste panis ? Qui huc inde ad re, ct eriraus mons sanctus Dei. In hoc monte Iiabitat
nos venit Ego sum, inquit, panis vivus qui de cozlo
: qui dedilus est Deo. Qui autem mihi dediti erunt,
pos-
descendi ( Joan. vi, 51 ). Qualis est iste panis ? Beati sidebunt lerram, et inhabitabunl montem sanctum ineum
qui esuriunt el sitiunt jusliliam, quoniam ipsi satura- id est, non recedentab Ecclesia. Modo Iaboremus h
buntur (Mutth. v, 6). Ecclesia, postea haereditabiraus Ecclesiara. Quando
5. Mons Christus et Ecclesia. Audivimus panem de enim ibieritgaudium nostrura serapiternura, non \b\
terra illa, audiamus et montem. Jnhabitabunt, inquit, erimus nisi possessores, non autem laborabimus.
in vnonte sanclo meo. Pulo eniin invenimus in alia 6. Quomodo mons Christus et Ecclesia. Sed evi-

sancla Scriptura, quia nions et ipse Chrislus est. Qui denter inveniamus alibi monteni istum : oam quasi
est panis, ipse est el mous : sed panis, quia pascit obscurum videtur. Potest aliquis dicere : Ubi raons
Ecclesiam mons aul«m, quia corpus ejus cstEccle-
; Ecclesia ? el quando nions Christus ? et quando mons
sia. Ipsa Ecclesia esl mons el quid e^t ipsa Eeclc- : corpusChristi? Evidentissime Danieldicit nemo in- :

sia ? Corpus Chrisli. Adjunge illi caput, et lit unus de dubital. Visionein vidil Daniel jam numquid in-
;

homo. Caputet corpus, unus homo. Capul quisest? diget exposilorc? Videat Charitas vestra. Qmcdam
Hicqui natus esl de virgine Maria, qui suscepil car- verba ibl forte indigent expositione, qu;c in nomino
nem morlalem sine peccato, qui a Judxis cxsus, fla- Clnisli cxpo.-ita aperienlur vobis. Videte si poiest
gellatus, conlemplus , crucilixus ;
qui tradilus est dici nisi de Chrislo. Kidi, dixit Daniel, el ecce lapis ub-
propter delicla nostra, elresurrexit propter justifica- scissus dcmonlesinemanibus. Non hoc dixil, Sine ma-
tioncm noslraiu. lpse est caput Ecclcsiae, ipse panis nibus erat ille lapis : scd sineopcrc huniano pra.-ci-
dc illa terra. Corpus aulem ejus quod est? Conjux sus lapis de monte ; non humanaemanusaccesserunt,
ejus, id est Ecclesia. Erunt enim duo in carnc una. ut lapisde raintc pr;ccidcretur. Novil Charitas VOSlra
Sacramentum hoc magnum est : ego autemdico in Chri- quia non praeciduntur lapides de monte, nisi accedeo-
slo el in Ecclesia (Ephes. v, 51 et 52). Sic el Dominus tibus manibus humanis. Ille autem prxcisus est de
in Evangelio, cum dc viro ct de oxorc diccret : Igitur
1
Sirm., quia non resurqrret. Abest, nnn, a Ms. d.J sed
1
Colbertinus Ms., stc cst sempilemuin- idemsensus elfld «delur.
r
Sanct. August. V . /Ncuf.j
267 S. ALCUSTIM EPISCOPI 208

iiionle sine manibus : et vcnit, et confregit omnia in isto monto quiin parle sunt, et non tenenl nobis-

regna terrarum.Nesciosi vcrsalurantcoculos veslros cum universam terram. Commemoramini, Iratres,

nisi Cliristus, de quo diclum est, Adorabunt

eum quia omnis pagina armat ct implet nos contra linguas

omnes reges terrtt ( Ptal. lxxi, 41 ). Ipse confregit liorninum, quas qnotidie patimur. Si dixisset, Crevit

oninia recna tcrrarum. Superbus rcx ante se nullum ille mons, et implevit universam Africam; numquid
quia pars Donati est? Compressil
regem vul*, babcre modo omnes reges Christum ha-
;
dieerent illi, nisi

terrarum, linguasipsorum cresccndo. T;inlumcrevit, ulobturet*

bent regem. Confregit ergo omnia regna
iste? Crevil lapis ille, et ora verbosorum. Quo cnim iil crescendo? Per uni-
ut ille regnel. Et quid dicit

factus est mons grtmdis, ita ul impleret universam fa- versam terram. Nam mons ille, unde prancisus est,

(Dan. 11,54, 35 Jam puio quia agnoscitis non crescendo implevit universam terram : quia elsi
ciem terrce ).

impleverunl universam lerram Judx-i, quia debellali

Christum. Audislis de terra, Qui dediti mihi erunt ,
sunt, et suam lerram perdidcrunt dispersi sunlper
possidebunt terram. Audistis et de monte, El inhabi-
;

terram poena meritorum, non magniludinc incremen-

tabunt monlem sunctum meum. Has ergo promissiones
torum. Dominus aulem Clirislus lapis augularis, sub-
iinbenles, cliarissimi, mundemus nos ab omni
coinquina-

tione carnis et spiritus. Sed forte vullis nosse quid est egit regna hominum, frcgitrcgna daemonum, bumi-
pracidi sine manibus. Hoccnim quasi obscure ibi po- liavit omnes reges ut cresceiet, crevit et implevit

situm est quibusdam vero jam occurrit, antequam

:
universam faciem lerrae. Audco dicere, adhuc crescit,

dicam : sed patiantur moras aliquas propter alios, adhuc sunt loca quae implet.

qui cogilare inde non possunt, nisi per nos aliquid 8. Mundilies carnis et spiritus prcecipilur. Tu er-

audierint. Quid est, sine manibus? Sine opere homi- go ama ipsum montem , et para te habilare ipsum

nis. Et illudadverlatCharilasvestra, fratres, lapidem montem in aeternum ; et munda te ab omni coinqui-

prcccisum demonte, et factum essemontem. De mon- Ratione carnis et spiritus , has promissiones habens.

te praecisus, et mons faclus est crescendo : sed qua- Qnas promissiones? Si vis possidere terram, et inha-

lis mons factus ? Non talis, qualis ille unde pracisus bilare montem sanclum munda , te ab omni coinqui-

est : nam de illo monte, unde praecisus esl, non di- nalione carnis et sp-iritus. Qu.tr sunt coinquinationes

clum est, Crevit etimplcvit universam lerram. Duo carnis? Intendal Cbaritas vestra , ct hoc debemus
monles sunt ergo primusmons Synagoga, secundus
: dicere. Quae sunt coinquinationes carnis? Non ubi

Ecclesia : primus mons, populus Judscorum secun- ; casu transit homo , et langit aliquid aut pede , aut

dus mons, populus Chrislianus. Sed ut fieret populus eliam facie ; aut si contingat bomini labi pede, et ita

Christianus magnus mons, et impleret universam ter- cadere , ut in lutum, aut in coenum veniat , coinqui-

ram, de illo monte praecisus est lapis, quia de Ju- nata est facies. Facilis esl ista coinquinatio; quomodo
3
daeisvenit Chrislus. Quare ergo sine manibus? Sine solet dici , lavatur, et exit . Coinquinalio vero car-

opere humano. Christus enim natus de virgine, sine nis, quce cavenda est , non huc exit , nisi de coinqui-
complexu maritali conceptus cst. nalione spiritus , et sic coinquinat carnem. Coinqui-
7. Qualis mons Christus. Contra Donalistas. Ergo natio spiritus quoc est ? Libido. Coinquinalio carnis?

manifestum istnm montem habemus. Non nobis pro- Perpetralio adullerii. Habes duo : surrexit libido ,

ponamus montes, aut qualis est Giddaba \ aut qua- jam coinquinatus est spirilus; nondum accessit adnl-

les sunt quicumque nobis nominantur. Aliquando terium, nondum caro coinquinata est. Sed quid pro-
enim carnaliter accipienteshomines; ut puta, legunt, desl quia caro munda est, et habilalor carnis immun-

Exaudiet illum de ccelo sanclo suo(Psal. xix,7 ) : bcne dus ? Ille qui forle mundus est in carne, adulternm
aliquando de monte, et loquilur Chrislum
s
: ct cur- eum Deus tenet in corde, sicut Dominus dicit : Amen
runt homines in montem orare, quasi ibi exaudiat dico vobis ,
qui viderit mulierem ad concupiscendum
Deus. Carnaliter sapientcs, quia vidcnt plerumque nu- eam , jam mcechalus est cam in corde suo (Multh. v,

bes inhaerere in lateribus montium, ascendunt in 28). Ista esl coinquinalio spirilus. Quando antem fit

montes, ut proximi sint Deo. Oratione tua vis cou- pcrfecla sanctificatio? Quando est et carnis et spiri-

tingcre Dcum? humilia le. Ilerum, quia diximus, Vis tus. Sunt enim homines, qui temperant se a faclis ,

cnnlingere Dcum? humilia te : necarnaliteraccipias, et non temperant se a cogitationibus malis : faciunt

descendens in hypogneas, ut ibi ro^es Deum. Nec hy- mundationem carnis, et non faciuntmundalionem spi-

pogaeas, nec montcm quaeras. In corde tuo habe hu- ritus. Tales ideo non faciunl, quia liment homines.

inilitalem, et Deus tibi dabit alliludincm ; veniet ad Libido ardet , timor revocat. Quid timcs ? Iuveniri et

le, et eril tccum in cubiculo luo. Ergo qualem mon- damnari ; inveniri et expompari. Ergo incoinquinata
icm habemus Christum, Ecclesiam hibemus, Ecclc- videtur caro, scd non est perfccta sanclificatio : quia

siam amemus. Crcvit cl implevit muns iste univer- quid dicit Aposlolus Mundemus nos ab omni coinqui-
?

nalione camis spiritus : ut quomodo te temperas o

sum orbem lerrarum. Manifcslum est quia non sunt ct

malis faclis, sic le tcmpercs a inala volunlale , a ma

— lis cogilationibus. A malo facto contine , et mundas
1
sirm., liddava. At Ms. cl., Ciddaba. De lioc eodem
monte vide Tractalum primum iu Epistolam Joannis ad le a coinqninatione carnis : a mala voluntate abstine
•'arlhos, tomo o, ag. 1977. U. |

*sm\i. f cllotpiitur chrisliis. At Us. cl. f el hq-titur chri- 1

;i;inolberlinus vs. rditi vcro obscuict.
ilnm. -
Colherlinus Ms., / cxi: nihil. «
 ,;
,

*r.9 SF.RMO XI. VI. 270

te, et mundas tea eoinquinatione spiriius. aquam in \imim, potens est rautart fenum in aoram,
9. Sanctificalio in timore Dci perficitur. El BO- et <!e carne facereangelum. Si de sordibus fecit bo-
quitur , Perficientes sanctificationem in timore Dei. minem, de bomine non faciet angelum? Attendat
Magnifice addidil.in timore Dei. Ecce quia non perficit enim Cbaritas veslra unde factus est bomo, el vid.-te
tioim i sanctificalionem , nisi in timore Dei. Quaa esr si vel cogilarc illud volumus. Dc istis sordibus fecil
perfecta sanclificalio? Sanclifitaiio el corporis el spi- hominem et prafecit aliis animabilibus ; de bomine
ritus. Si sit corporis, el spirilus non sit , imperfecia non faciet angelum? Facict prorsus. Amicos suos
est. Nam illud non poiest esse spiritus sanciificatio, sibi fecit homines, non illos faclurus est angelos? Jam
et corporis non essc. Esse corporis, ct non esse spi- non dicam vos servos , sed amicos (Joan.w, 15).
rilus ,
potest : esse spiritus , et non esse corporis , Adliuc carnem portanlibus , adbuc morientibus
non potest. Qui enim est mundiis spirilu, operari fla- adbuc in ista egestale et fragilitate vitae versantibus
gilia non potesl. Unde lioc? Ex corde enim procedunt, dixit , Jam vos non dicam servos , sed amicos. El quid
ait Dominus, adutteria, homicidia(Matlh. xv, 19). Ilomo est dalurus amicis? Quod in se ipso ostendit rcsurgeu-

enim non polest pcrpelrare per meinbia ,

quod non te.Coronabuntur, etconvertenlur in gloriam coelestem,
sibi in corde dixeril. Verbum in cordc concepit , et et erunt anquales Angelis Dei (Luc. xx , 56). Nulla
deputaium est ia opus. Ideo quodam loco Dominus : eril corruptio, nulla tilillatio. Non ibi nobis dicelnr
Mundaie quce intus sunt, ait , et quce foris sunt , munda Mundate vos ab omni coinquinalione carnis et spiritus.

erunt (Id. xxui , 26). Non dixit, Mundale quae foris Non laborabimus , nec nobis promilletur pn.-mium ;

sunt. Si a corpore inciperet , restabat ut moneret quia jam accepitnus. Ncc nobis dicetur ut gemamus ;

nos ut mundaremus et animum si autem ab animo, : qnia jam laudamus. Sicut enim caro mortalis conver-
non opus est ut mundemus corpus quia animi mun- ; litur in corpus angeli ; sic et gemitus convertetur in

ditiam sequilur corporis mundiiia. Ergo apostolus Jaudes. Hic poenitentia, ct pressura, et gcmitus : ibi

Paulus quia coepit a came, opuserat ut diceret et de laudes , la;tiiia , et gaudium. Postea ergo, modo non
spirilu , Perficientes sanclificalionem. Mundemus nos est laetitia. Sed ubi? In spe. Nondum tenes, sed spe-
ab omni coinquinatione carnis et spiritus : quia potcsl rando gaudes : quia qui promisit non polesl decipcre
incoinquinala esse caro, non faciens adulteria, fomi- quia qui promisit, habet ct dat.
cationes , et talia ; sed lamen esse libidines, el cogi- SERMO XLVT».
tationes, et malae volunlates in anima. Etsubjecit, De Pastoribus in Ezechiel cap. xxxiv , 1-16 , ab illis

Perficienles sanclificalionem in timore Dei. Quis ergo verbis , Et factum est , etc. , usque , Et pascam eas
facil sanciificaiionem corporis , et non facit animae ? cum judicio. Contra Donalistas (b).

Qui homines timet , et non Deum. Nam qui in ti- CAPLT PRIMUM. — 1. De pasloribus non oves,
l
more Dei est ,
perficit sanclilicationem . Ideo cerle sed se ipsos pascenlibus. Spes tota nostra quia in
noluisti perpetrare adulteria, ne sciret bomo ; tiniore Cbristo est, et quia omnis vcra et salubris gloria
bominum tenuisti carnem a commissis malis : ideo noslra ipse est, non nunc primum didicit Charitas ve-

noluisti committere ubi videl bomo. Si et Deum ti- stra. Estis enim in ejus grege, qui intendit et pascit

mes, noli ct ibi, ubi viilet Deus, et perfecisli sanctifi- Sed quoniam sunt postores,
Israel (Psal. lxxix, 2).

cationem. Intende : si possem , ait aliquis, pcr- qui paslorum noniine gaudere volunt, pasloris autem
venire ad illam feminam! sed non possum, diligenter officium implere nolunt 1
;
quid ad eos per Prophctam
custoditur, marilum vigilanlem habet minislrum , dicat, sicut lectum audivimus, recenseamus. Audite
non habeo ; si ausus fuero comprehendor. Facit , vos cum intentione, audiamus nos cum tremoie.
quasi mundationem corporis : intus autera quia vult, S.Christiani, propternos; prcepositi, propteralios. — Et
non facit mundationcm spiritus. Ideo timebat in cor- faclttm est ad me verbum Domini, dicens : Fili hominis,
pore facere, ne vidercl bomo ; et non liraet iatus fa- propheta* super pastores lsrael. Hanc lectionem modo,
ccre ubi videt Deus : oculos hominis vitat , et Dei cum legeretur, audivimus binc cum
, : vestra Sancti-
non timet.Quis ergo perficilsanctificalionem ? Qui in tate aliquid loqui decrevimus. Adjuvabit ipse, utvera
timore Dei est. Perficientes sanclificalionem in timore dicamus, non nosira dicamus. Nam
si si nostra dixe-
Dei. Timor hominura forle corpus potesi ab immun- rimus, pastores erimus pascentes nos, non oves : si
diiia temperare animam autem nonnisi timor Dei.
; , aulem illius sunt quac dicimus, per quemlibet ipre vos
Sanclificavit animum ? Securus est de corpore. Qui pascct. llwc dicit Dominus Deus : pastores Israe', qui
vestitusesl, mundus sit, et vestis ipsa munda erit. pascunl se solos ! Numquid non oves pascunt pastorcs 3
?
lnhabitator bonus et sanus sit, et non timeat ruinam
1
Hinc tractatus pluribus in manuscriptis incijiit in hunc
domus suce. moduin Qui pastorum nomcn (vel, nomina) attdire
: volwtt,

10. Carnis futura commutatio. Caro hominis in paslorum ofjicium implere nolunt, quid ad eos, etc.
* sic Mss. Kditi vero, propltetiza.
corpus angeli converlenda. Quid enim isla caro? 8 Editi
: v03 pasloribus qui pascunt se solos ! Numquid
Non illam debemus contemnere. Quid enim boc? Fe- oves pascunt pastores ? At manuscripti, juxta LXA, o ptu>to-
res israel, etc.
num, sed aurum erit. Noli contemnere fenum mu- , *
Uecognilus est ad b. cs. fl. gr. 1. pr. r. rm. s. Ani. Kr.
labilur in aurum. llle enim ,
qui potens fuil mutare liim. Lov. et adveterem codicem l). des. Georges, c&oo-
nici comitis l.ugdunensis, a liege noiniuali ad episeo|.aiuin
1
Edili, Qiti homincs facit, et non ncum, numquid in nei Claromonlaiiinii.
timore perfkit sanclijicutionem Bmendantur a<l Colber-
''
(a) Alias de rempore 1(i.'i, v<i in tomo 9 editos.
tinum Ms.. (6) Kx hoc sermone pluru lorus ad rauli B| istolas. l
 ,

S. AUGUSTINl EPISCOPI ?T2

27I

pascunt pastorcs, sed ovcs. Haec plcbe Dei trihuilur '

pryeposilis ad sustcnlanduin vi-
1.1 est, non sc
argiiaiilur pastores isti,quia se ctuni temporalem '. lnde enim loquebalur Apostolus,
piima causa cst quare
non oves. Qni snnl qui se ipsos pa- ciiin baec diccret qoae commemoravi.
ipsos pascunt,
Oivncs cnim qiuc A. Lactis pcrcipicndi poteslas dala v&iioribus. El
scunt? De quibus Aposlolus dicil :

sua sunt quwrunt, non quw Jesu Christi (

Pliilipp. II, quidcm Apostolus quanquam elcgerit manihus suis

transigi, el nec ipsum lac quacrcre ah ovihus (II Tltess.

21 Nos enim, quos in islo loco, de quo periculosa
).

ratioredditur, Dominus sccundum dignationem snam,

iii, 8) ; lamcn lactis percipicndi poleslalcin hahere se

non secimduin meriiuin nostrum constituit, habemus

divit, ct sic Dominum disposuisse, ut qui Evangelium
annunlianl, de Evangelio vivant. El dicit alios co-
quo quaedam unum, quod christiani sumus; alie-
:

aposlolos suos usos fuisse hac poiestate non usur-

qood pneposili sumus. lllud quod chrisliani su-
;
runi,
pata, sed dala. Plus illc fecit, ut nec quod dehchatur
inus, propler nos est quod autem praepositi sumus, :

acciperet (I Cor. ix, 4-15). Ipse ergodonavit et

propter vos est. In eo quod cliristiani sumus, atten-
eo quod praposili, nonnisi debitum : scd alius non cxigit indebilum : ille plus
ditur ulilitus nostra : in

non praepositi, fecit. Forlassis cnim ipsum significabat, qui aegrum

vestra. Sunt aulein multi ehrisiiani, ct
Dcum l
faciliorc fortasse ilinere, cum adduceret ad stahularium, dixit: Si quid amplius
qui pcrveniunt ad ,

ambulantes, quanto minorem erogavcris, in redeundo reddain libi (Luc. x, 35). Dc

et lanto forlc expeditius
his ergo qui non indigent lacle gregis, quid plura di-
sarcinam porlant.Nosaulein.cxcepto quod christiani
cainus? Misericordioressunt, vel potius ipsius miseri-
suinus, undc ralioncm reddemus Dco de vita nostra,
unde rationem reddcmus cordia: ofiicium largius impendunt. Possunt enim et
sumus eliam pneposhi ,
;

quod possunt, faciunl, Laudenlur hi, nec damnentur

Dco de dispensatione nostra. Ad hoc istam difliculta-
illi. Nam ct ipse Apostolus datum non quaerebat;
tem propono, ut compalientes nohis, oretis pro nohis.
fruetuosas lamen ovcs csse cupichat non steriles
Yeuiet cnim dies, quo cuncta addueanlur iu judicium
,

(Eccle. xu, 14). Et illc dies, si saeculo longe est, uni-

sine laclis uherlate. Ilaque cum esscl quodam lem-
3
cuique homini vil;e suaj ultimus prope est. Tamen pore in magna indigcnlia, vinclus in confessione ve-

utruinquc lalere Deus voluit, et quando veniat finis ritatis, niissum cst illi a fralribus unde necessitati et

s:rculi, et quando sit in unoquoque homine hujus vilae indigenliae ejus minislrarelur. Respoudit autem illis

Dum gratias a^ens, ei dixil liene fecistis communicure tie-

Yis non timere diem occullum? venerit, :

finis.

inveniat le pnralum. Cum ergo praiposili ad hoc sint, cessitalibus meis. Ecjo e.,im didici in quibus sum suffi-

non eo quod ciens csse : scio et abundare, el penuriam pati ; omnia

ut his qui subjecti sunt consulant ; in *

prxsuni, onuiino ulililatem suam altcndanl, sed eo-

possum in eo qui me conforlat. Ycrumtamen vos bcne
fccislis usibus mcis miltere. Sed ut oslenderet in eo
rum quibus ministranl. Quisquis ila praeposilus est, ,

quod praposilus est, guudeal, cl honorem quod illi bene feceruul,quid ipse quaireret *, ne inter
ul in eo

suum commoda sua

quccrat, et sola respiciat, se illos csset qui se ipsos pascunt, non oves, non tam

pascit, non oves. Ad hos sermo dirigitur. Audite tan- sua; gaudet subvenlum csse necessilali, quam illo-

quam ovcs Dei, et videie quemadmodum vos securos rum graiuialur fecunditati. Quid ergo ihi qu;erebal?

Deus qualescumquc sint qui vobis praesunt, JSon quia quwro, inquit, datum, sed requiro fructuin
fecerit :

id est, qualescumque nos simus vobis securitalem ;

(Philipp. iv, 11-17). Non ut ego, inquit, cxplear, sed

dedil, qui pascit Israel. Nam Dcus non descrit oves ne vos inancs remaneatis.

suas ; et mali pastores pcenus debitas luent, ct oves 5. Lac sic sumant, ut ovibus prosinl : non sumpto

promissa percipient. lacte, oves tiegligant. Qui ergo non possunl facere

CAPUT II. — 5. Paslores qui se pascunt, non oves. quod Paulus , ut manibus suis sc transiganl , acci-

Videamus ergo quid alloquatur pastores sc ipsos piant dc laclc ovium, siislenlcnt suam nccessitatein

pasccntes, non ovcs, sermo divinus ncmincm pal- sed non ncgligant ovium infirmitatem : non hoc sihi

pans. Ecce lac consumitis, el lanis vos tcgilis, et quod qineranl, lanquam eoininoduiii suum , ul ex neccssi-

crflssum csl interficilis, el oves meas non pascitis :quod tate sua; penuriae videantur annuntiare Evangelium ;

infitmatum cst, non confortaslis ; et quod wgrotum est, scd hominibusilluininandis pnehcant lucem verbi ve-

tion corroboraslis; cl quod contribulatum esl, non colli- i italis. Sunt enim lanquam lucenue , sicul diclum

el quod errabat, non revocaslis ; et quod periit, cst, Sinl lumbi veslri accincti, ct luccrnw ardcnles (Luc.
tjaslis ;

non inqnisislis ; et quod forle fuit, confecistis : cl di- xu, 55);et, Neino accendil lucernam, ct ponit eam sub

spersce sunl oves mcw , eo quod non sil pastor. Dicilur modio, sed supcr candclabrum, ut luceal omnibus qui in

pastores pasccntes semeiipsos, non oves, quid di- domo sunt : sic luceat lumen vcstrum coram liominibus,
jn

Quid ergo diligunt? Lac eotuu- utvidcant bona opcra vestra , ct gloripcenl Palrem ve-
iganl, quid nogliganl.
Propler quod Aposlolus di strum qui in caiis cst (Matih. v, 15, 10). Si ergo tihi
milis, et lanis vos leyitis.

; il, Quis planlul vincam, et de fructu ejus non smnit ?

1
i.ov. et aliquot Mss, a plcbc distribuitur. Alii , a ptcbc
Ouis pascit gregem, el de lacte gregis nou percipit (I Cor.
Dei iribuitur.
ix, 7)? Invcnimus crgo csse lac grcgis, quidquid a -
HSS. D. Bl r., <'(/ siistcntandam vitam tcmporalcm.
3 sie Florus et Mss. tditi vero, magna indigcmia m
(ItmtLmi non 1'nvpo- victns. in canfessiotu veritaHs.
»
Aliquot Mss. l.l sunl nndti, qui
:
cl
'*
txliti, quvd ipsc non quareret. Abest, non, a plerisque
titi, perveniunt ad r>cum.
1 oiuucs Mss-, nvc iu eo. Mss., e quihusunus rjrterciensis prot quod, liabet, q\ i
 , ,

273 SfcKMU XLVI. 17*

Iiiccrna accciulcreiur in domo, nonne adjieeros oleuin, vulnus, noii partcio ptitrodini. Ergo, iiwjuit, mimicus
ne exsiingueretur? Porrosi lucerna, acceptooleo, non faclus sum votris, vcrnm pra-dicuns {Calul. iv, 14-16 )
'

luceret, non erat plane digna qux in candelabro |>o- Eooo et aooopit de lacte ovium, bicui paulo antecom-
neretur, sed qu:e continuo frangerclur. Unde ergo vi- menioraviinus, el indulus csl lanisoviunt ; sod lamon
vitur, necessitalis est aceipcre , cliaritatis esl prav oves non noglcxil. Non enim sua quaTobat, sod qu.o
bere : non tanquam venale sit Evangelium, ut illud Jesu Clirisli.

sit prciium ejus, quod suimint qnj annuntiant mule <S. Pattoret nc vitiis parcant , muliitudinis conci-
vivant. Si cnim sic veiidiml , magnam rrm vili ven- liamhv causa. Absit ergO ul dioamus voliis : Vivilo
dint. Accipiant su-lentalionem necessilalis a popuf>, ut vullis, sectiri esiote, Deus neininom perdet, i; n-
mercedem dispensationis a Doniino. Non eniin est liimmodo fidem cbristianain tenele ; non pcrdot ille

idoneus populus reddere mercedem illis, qui sibi in quos rcdomit, non pcrdel pro quibus sanguinom fn-
cbaritale Evangclii sorviunt. Non exspcclent ' illi dit. Et si spectaculis voluerilis obleclare animos ve-
mercedom, nisi unde ei isii salulcm. Quid ergo isii slros, ite; quid mali est? Et festa isla qua^ celcbran-
incrcpanlur, unde arguunlur? Quia cum lac consu- tur per univcrsas civilales 1
in lx-titia convivanlimn ,

nierent, et lanis se tegerent, ovcs negligebant. Sua et publicis mensis se ipsos ut puiant jiioundantium ,

ergo tantum quccrebant, non quu; Jesu Cbrisli (Phi- re vera magis perdeniium, itc, celebrate : raagna ost
iipp. n, U). Dei inisericordia, quac toium ignoscat. Coronale vos
CAPUT III. — 6. Quid sit lanis se lcgere. Lana, lio- rosis, anleqtiani niarcosoaut (Sap. n, 8 ). In domu
nor. Sed quoniam diximus quid sit lac consimiere, Dei vestri tjuando voluerilis, convivamini ; implemini
quaeramus quid sil lanis se togere. Qui pra-bet Iac, cibo et vino ctun vestris : ad hoc enim dala est isla

viclum prsebet; qui prabet lanam, bonorem pr.ebet. crcalura, ut ea perfruamini; non enim impiis et Pa-
Ista suntduo quie a populis quxrunt, qui se ipsos pa- ganis cain dedit Deus, et vobis non dotlit. II;cc si

scmii, non oves; commodum supplendae necessilatis, dixerimus, forle congrcgabimus lurbas nmpliores :

et favorem honoris et laudis. Etenim vestimer.ium ct si sunt quidam qui nos scnliant liaec dicenles non
propterea bene intelligilur in honore, quia nuditalem recte sapere, paucos oflcndimus , sed multitudinem
contegit. Est enim iinusquisque homo infirmus. Et conciliamus. Quod si foccriinus, non verba Dei , non
quid est quisquis vobis pncesl , nisi quod vos estis? veiba Cliristi dicenles, sed nostra; erinius paslorcs
Carnem porlat, morlalis est, manducat, dormit, sur- nosmetipsos pasccntes, non oves.
git, nalus est , moriturus ost. Si orgo cogitas quid sit CAPUT IV. — 9. De mactanlibus ovcs pingues.
sccundiim se ipsum, homo est : lu lamen honorando Exempla mula prwpositorum. Cuin aulein dixisset
eum vclut angelum, contegis quod infirmum est. quae diligant isti paslores, dicit elquae negligant. Vi-
7. Paulus eorum viliis, a quibus sibi honor exhibetur, lia enim ovium late patcnt;sanaB attjue crassa; ovcs
non parcit. llujusmodi indiimeiilum * acceperat a pcrpaucre sunt, id est, solidic in cibo veritalis , uien-
bona Dei plebe ideni Paulus, cum dicerel : Sicut an- tcs pascuis bcne de munere Dei. Scd niali illi pasto-
ijvlum Dei suscepislis me : testimonvim vobis perliibeo, res non parcunt talibus. Parum est quod illas lan-
quia si fieri possct, oculos veslros eruisselis, et dedisse- guentes et infirmas et erranles et perditas non cu-
lis mihi. Sed cum tantus illi honor exhibitus esset ranl; etiani istas fortes et pinguos neeanl, quanlum
numquid pioptor ipsum honorem sibi cxhibiium , ne in ipsis est. Illae vivunt de misericordia Dei : tamen
lorte cum arguerct, negaretur, el ininus ipse Aposto- quaniuni ad pastores malos altinet, occidunl. Quo-
Ins laudarotur, pepercil crrantibus? Nam si lioc fe- modo, inquis, occidunt? Male vivend' , inalum excm-
cisset, essel inter illos qui so ipos pascunt, non oves :
pltim pncbendo. An frustra dictum cst servo Doi
diccrcl apud so ipsum, Quid ad mc pcrtiuet? Quis- cminenti in membris suinini pasloris, Ctrca omnes te

que quod velit agat : viclus incus salvus est, houor ipsum bonorum operum prabe cxcmplum (Tit. n, 7);
iiieus salvus est; et lac et lana, salis est miiii : cal el, Fornia eslo fidelibus (\Tim. iv, 12). Attondil enim
quisque qua polost '. Lrgo integra tibi sunt omnia ,
ovis etiam fortis pleruinquc praqiosilum suum mal.;

s>i eat quisque qua potcsi? Nolo le prxposilum facere, vivontom : si declinet oculos a rogulis Doinini, cl in

unum lc eonstituo de ipsa plebo : Si palitur unum mem- tendat in liominein , inoipit dicere in corde suo, S'

brum, compaliuntur omnia membru (I Cor. xil, 2G). Pro- pra?posilus ineus sic vivit, ego quis sum qui non f i-

indeipsc Aposlolus, cum coscommeinoraretqualesfue- ciam quod illc facil ? Occidit ovem furtem. Si forlem
rint erga illum, nc quasi oblilus corum bonorilicen- ergo occidit ovem ;
jam de cxteris quid faciet , qui

liae viderelur, teslimoniuin perliibel, quod sicut au- illud quod non ipse fortifioavcrat , scd forte aut ro

gelum Dei susccperint cum; elquod, si licri posset, buslum inveneral, male vivendo interfocit? Dico (^lia-

oculos suos vellent eruere, ct illi darc : et lameu ac- rilali vestra;, itcruin dico : elsi vivunt ovos , olsi

cedil ad ovem languidam, ad ovem pulridam, secare forlcs sunt ovos in vorho Domini, cl leoent illud quod
audiorunt a Domino suo ,
Qikc dicnnl ,
jncilc ;
qiuf.

aulcm faciunt facere nulite (Mallli. XI III, 5) ; lannii

,
1
\on exspeetant.
Mss.,
5
plures Mss., ct lu honorando tamen ampthts, veluti con- (jiii in conspcclu populi malovivil, quanUim in illu

leoit quod infirnwm est. videte cujusmodt mdumenlum,

ctt. •
plures Mss., per mriversam civitatem. Udcmqua libri
J
\!ii. tr. ct CorbeicDfis Ms. Iii'- ot paulo post, quo potest. panlo post, iic, celebrate m-iuh magna tt, . i
 , ,

275 S. AUGUSTINI EPISCOPI 27f>

cst, eum a quo atlenditur occidit. Non sibi ergo blan- nem venluros ipsi sieculo, el tu vis ab istis laboribus

dialur, qnia ille non est mortuus. Et illc vivil, et exceplum esse christiamim? qui quia christianus est,

ille bomicida est. Quomodo cum lascivus liomo in- aliquid plus passurus est in hoc saiculo. Etenim ait

lendit in mulierem ad concupiscondum eam; ecce Apostolus Omnes quivoluntin Chrislo pie vivere, per-
:

illa casta est, et mcechus est iste. Domini enim secutionem patientur. Jam si libi placet, o pastor tua
vera

et aperta sententia cst : Quisquis viderit muliercm qmcrens, non qua? Jesu Cbrisli, ille dicat, Omnes qui
ad concupiscendum eam ,
jam mcechatus esl eam in volunt in Clvrislo pie vivere, persecutionem patienlur (II

cordesno (Matth. v, 28). Non pervcnitad illiuscubicu- Tim. ui, 12) : et tu dic, Si volueris in Christo pie vi-

lum, et jam suo cubiculo volutatur. Sic

in interiore vere, abundabunl tibi omnia bona ; et si filios non
omnisqui male vivit in conspcctu eorum quibusprre- habes , suscipies , et enulries omnes , nemo tibi mo-
positus est, quanlum in ipso est occidit ct fortes , rietur. Ileccine est nedificatio tua? Allende quid fa-
oves. Qui ergo imilatur pramositum malum, morilur; cias, ubi ponas : super arenam esl quem constituis',

qui non imitatur vivit : tamen quantum ad illum per- venturus est imbor , influxurus esl fluvius, flalurus

tinet, ambos occidit. Et quod crassum est, inquit , in- est venlus, et impingenl in domum istam, et cadet, et

terficilis, el oves meas non pascilis. liet ruina ejus magna. Leva de arena, Doue supra
CAPUT V. — 10. Ovis in/irma, unde eonfortanda. pelram (Mallh. vn, 24-27) : in Christo sa quem vis

Jamaudistis quid diligant, audite quid negligant. csse chrislianum. Attende ad passiones Chrisli, al-

Quod infirmum est, non confortastis ; et quod male ha- tende ad illiun sine ullo peccato ,
qu;e non rapuil
buil , non corroboraslis ; et quod contribulatum esl , id exsolvenlem (Psal. lxviii, 5) : altende Scripturam
est, confraclum, non colligastis ; et quod errabat , non dicentem tibi, Ftagellal autem omnem filium quem
revocastis ; el quod periit, non inquisislis ; el quod forte recipit (Hebr.xn, 6). Et para te flagellari , aut certe

fuit, confecistis, id est, interfecistis et occidistis. In- non qiuoras reoipi. Flagellat aulein, inquit, omnem /»-

lirmum quippe animum gcrit ovis, quando lentationes limn quem recipil ; et tu forte exceptus eris? Si ex-
sibi futuras non crcdit 1
. Paslor negligens, quando sic ceptus a passione flagellorum, exceplus a numero fi-

credit talis infirmus, non illi dicit : Fili, accedens ad liorum. Ilane, iuquies, flagellat omnem filium ? Pror-

servitutem Dci, sla in juslilia et timore, et prepara ani- sus ila flagellat omnem filium , ut et Unicum. Unicus
mam luam ad tenlationem (Eccli. n , 1). Qui cnim hoc ille de Patris substantia natus, oequalis Patri in forma
loquitur, confortat infirmum, el cx infirmo facit fir- Dei, Verbum per quem facta sunt omnia , non habe-
mum, ul non ille cum crediderit, prospera hujus sa> bat unde flagellaretur : ad hoc carne indutus est , ut

culi speret. Si autem doctus fuerit sperare prospera sine flagello non essel. Qui ergo flagellat Unicum
hujus sseculi, ipsa prospcritate corrumpilur : super- sine peccato, numquid relinquit adoptivum cum pec-
\enientibus enim adversilatibus sauciatur, aut fortas- cato? In adoptionem vocatos nos esse Apostolus di-

sis exslinguilur. Non ergo eum aidilicat supcr pelram cit. Adoptionem filiorum accepiinus (Galat. iv, 5),
qui sic scdificat, sed super arenam. Pelra aulem erat ut essemus Unici cohairedes, essemus etiam ha:redi-
Christus (I Cor. x, 4). Christi passiones imitanda? tas ejus. Posluta, inquit, a me, el dabo tibi gentes hce-
sunt , non a chrisliuno delicite conquirendte. Confor- redilatem tuam (Psal. u, 8). Exemplum nobis propo-
tatur infirmus, cum ei dicilur : Spera quide.u tenJa- suil in passionibussuis.
tiones hujus sxculi, sed ab omnibus eruet te Domi- quomodo confirmandus. Sed ne in
12. Infirmus
nus, si ab illo non recesscrit retro cor luum. Nam ad
fuluris tentationibus deliciat infirmus; nec falsa
confortandum cor tuum venil ille pali, venil ille
decipiendus nec terrore frangendus.
spe est ,

inori, venit sputis illiniri, venit spinis coronari, ve- Prcepara animam tuam ad tcntationem. Sed
Dic ei,
2
nit opprobria audire , vcnit postremo ligno configi :
forte incipit labi, contrcmiscere, nolle accedere ; ba-
omnia hoec ille pro tc; tu nihil pro illo, scd pro te.
bes aliud : Fidelis Deus qui non vos sinat tentari
,

11. In arena cvdificant, qui felicitatem terrenam pro-

supraquam ferre potestis (I Cor. x. 15). Illud autem
mittunt. Quales aulem sunt, qui limenles eos lae-
promiltcre, et prsedicarc fuluras passiones, infirmum
dere quibus loquunlur, non solum non pramarant ad
confirmarc est. Timenti aulem nimium, et cx hoc de-
jmminentcs tentaliones 3 sed ctiam promittunt felici-
,
lerrito, cum polliceris inisericordiam Dei, non quia
tatein liujus s;rculi, quam Deus ipsi sa^eulo non pro- lenlaliones deerunt, sed quia non permillit tenlari
misit. Illc pr;iedicit laborcs super labores usque in fi-
supra quam ferre polest, fraclum colligare est. Sunt
1
enim qui cum audierint vcnturas tribulationes ar- ,
profuturas. Sod verius optimaj nolae Corbeionsis
Editi ,

Ms. , futuras. Regius autem uabet sic Infirmatur ovis, id :

mant se magis, etquasi potum suum siliunt parvam :

est, infirmum cor qeril, ut possit cedere tcntationibus , qmv

enim sibi pulant lidelium niedicinam , sed qu;erunt
incauto et imparaio supervettuaU. rastor negligens, eto. \d
hanc leclionom prope aocedunt plures codices Mss., nec- el inarlyrum gloriam. Sunl autem alii qui audilis fu-
non Benedictus Aniaiuc alibas, in Conoordia Hegularuin turis et nccessario venientibus tentalionibiis, quas
oap. 35.
2 quas nenio
Kegius Ms., opprobria sufferrc. cisterciensis et Florus, proprie oportet venire christiano ;
sentit,
npprobria bibrre. sic legendiim conjiciebat llugo Menardus
nisi qui voluerit cssc vere christiauus : imminentibus
tn concordia Hcgularuin, cap. 35.
3 lllim.
ot l.ov., Iiorum corda non pcr labores pm-paranl V
ai imminenles tentationcs ; dissentienltbus libris aliis cditis
et Mss. 1
sic Mss. Edili vero, quod consititis.
 :

277 SEK.MO XLVI. 27»

l Affer
ergo sibi aliquibus , frangunlur et claudicanl. gUlll, amlislis qu.c audiani : Quud matc Itabuit, non
consolationis alligainentum, alliga quod fraclum esl corroborastis ; et quod contribulalum at, non colli-
1
dic, Ne limeas, non deseril in icntaiionibus ille in gaslis. Jam hinc diximus. Fractus enim eral lerrore
quem credidisli ; fidelis Deus, qui te non sinil tcnlari tentalionum : accidit 1
aliquid unde quod fractum est,
supra quam potes ferrc. Non hoc a nie audis, Apo- colligclur, consolatio illa, Fidclis Dcus qui non vos
stolus dicit : qni eliani dicil, An vultis cxperimentum sinat tentari sitpra qttam potestis ferre ; sed faeiet cum
cjus accipere, qui in me loquitur Christus. (II Cor. XIII, tentatione etiam exilum. ut possitis sustinere.

5)? Hxc ergo cum audis, ab ipso CbrislO audis : au- CAPUT VII. — 14. Errantes oves revocare tcnentur

dis et ab illo paslore qui pacil Israel. Illi enim di- pustores. Donatistarum stultaobjectio. — Etquod errabat,
ctuni est , Polnbis eos in lacrymis, in mcnsuru (Psnl. non revocastis. Eccc unde inter luereticos periclitamur.
ixxix, 6). Quod eniin ait Aposlolus, A'o/i sinit tcv.tari Et quod errabat, non revocaslis ; et quod periit, non inqui-
2
supra quam ferrepolestis; boc ailPropbcta, ln mensura. sistis. inler manus latronum el dcnles luporum
Ilinc

Tantum lu noli dimillere corripientem el hortantem, furenlium utcumqueversamur:et pro bis periculisno-
lerrentem elconsolantcm, perculientemct sanantcm. stris ut orelis, oramus. Etconiumaces sunt oves, quia
—
CAPUT VI. 13. Infirmus et wgrolus, in quo differ- qusmmtur errantes, alienas se a nobis dicunt errore

rant. Cliristiana firmitas. — Quod infirmitm est , in- suo ct pcrdilione sua. Quid nos vullis 3
? quid nos
quit, non coufortaslis. Pastoribus malis dicil, pasloribus quocritis?Quasi non ipsa causa silquarceas velimus,

falsis, pastoribus sua qucerentibus, non quac Jcsu Chri- et quare quneramus, quia erranl et pereunt. Si in er-

sti, ex cominodo lactis et lance gaudentibus, oves om- rore, inqtiit, sum, si in interitu, quid nie vis? quid me
nino non curanlibus, etquod male babuit uon corrobo- quacris? Quia in errore es, revocare volo : quia per-
ranlibus. lntcr
3
inlirmum. id esl non firmum nam , : isti, invcnire volo. Sic volo errarc, sic volo perirc.
dicuntur infirmi etiam xgrotantes : sed inter infirnium Sic vis errare, sic vis pcrire ! Quanlo melius ego
et a-grotum, id est,male habentem, hoc mibi videlur in- r.olo? Prorsusaudco dicere, importunus sum. Audio
teresse. Etenim ista, fratres, quic dislinguere utcumque cnim dicentem Apostolum, Pradica vcrbum, insta op-

conamur ; forte et nos possumus majore diligentia me- portunc,importune (II Tim. iv, 2). Quibus opportune ?

lius distinguere, et alius periliorvel luminc cordis ple- quibus imporlune? Opportune utique volenlibus, im-
nior : interim ne fraudcmini, quanlum ad vcrba allinet porlune nolcnlibus. Prorsus imporliinus sum, audeo
Scriptucx, quod sentio loquor. Infirmo ne accidat dicere. Tu vis errare, lu vis perire : ego nolo. Non
tenlalio, et eum frangat, timendum est : languens au- vult postremo ille qui me terret. Si voluero, vide quid
lcm jam cupidilate aliqua xgrolat, et cupiditate ali- dicat, vide quid increpel : Quod errabal, non revoca-
qua impcdilur ab intranda via Dei, a subeundo jugo stis; et quod periit, non inquisistis. Te magis limebo
Chrisli. Atlendite illos homines volenles bene vivere, quam ipsum?Oporlet nos omnes exhiberi ante tribu-
jam slaiuentes bene vivere, et minus idoneos mala nal Chrisli (II Cor. v, 10). Non te timeo; non enim
pati, sicut parali sunt hona facere. Pertinet autem potes evertere tribunal Chrisli, et constituere tribu-
ad christianam firmitatem \ non solum operari quae nal Donati. Revocabo erranlem, requiram perditam :

bona sunt, sed et lolerare quce mala sunt. Qui ergo velis nolis, id agam. Etsime inquirentem lanient
videntur fervere in operibus bonis, sed imminentcs vepres silvarum, per omnia angusta me coarctabo;
passiones tolerare nolle, aut non posse, infirmi sunt. omnes sepes exculiam; quantum mihi virium ler-
Qui vero aliqua cupidilate mala amatores mundi ab rens Dominus donat, omnia peragrabo revocabo er- :

:psis honis operibus rcvooanlur, languidi el segroti ranlem, requiram pereuntcm. Si me pati non vis, noli
jacent : quippe qui ipso languore, lanqiiam sine ull s errare, noli perire.
viribus, nihil boni possunt operari. Talis in anima 15. Errantes oves non sine sunarum pcriculo nc-
paralyiicus ille fuit, quem cum ad Dominum inferre gliguntur. Parum est quod doleo te errantem atquc
non possent, qui eum porUibant, lectum aperuerunt, pereuntcm ; limeo ne negligens te, etiam quod forle
et deposueruut (Marc. n, 3, U) : id ost, tanquam si est occidam. Vide enim quid sequitur : Et quod forte
in anima hoc vclis faccrc, ut leclum aperias, et dc- fuit, confecistis. Si neglcxero errantcm alque pereun-
ponas ad Dominum aiiimam paralylicam, dissolutam lem, et eum qui fortis est delcctabil errare atque pcr-
omnibus membris, ct vacantem ab omni opere bono, ire. Cupio lucra exteriora, sed timeo plus damna in

gravatam utique peccatis suis, ct languenlem morbo leriora. Si indilferentem habuero errorcm tuum, at-
cnpiditaiissuie. Si ergo dissoluta sunt membra omnia, tcndit qui forlis est, putat nihil esse ire in hrcresim.
ct est paralvsis interior, ut pcrvenias ad medicuin Quando aliquod commodum de sieculo reluxcrit undc
(forte enim latet medicus, et intus est ; hoc est, istc mulclur, stalim niibi dicit fortis ille peritunis, cum
verus intellcclus in Scripturis occullus est), expo- Et bac el hac Deus est quid
te pcrdiluni non rcquiro : ;

nendo quod occuliuin cst apcri lccluin, et dcpone pa- hoc fccerunl,
inlcrest? Ilomines inter se liliganles
lalylicum. Quod qui non faciunt, et qui facere negli-
ubicumque colendus est Deus. Si fortc illi dixcril
1
AliquotMss., sibi lalibnn.
5
sic Mss. F.diii vero , deerit. 1
Tres mss., accedU. pauloque nosi tni. Er.et Corbcien-
3 Apud. lim.
i ct
omissa fiierat particula, itilcr ;
l.ov.
sis ms. habent, colligetnr consolalioneilla.
cujus loco Am. ci F.r. babebant, ntt. Emendantui' oi»e Mss. « si«: aiii. cl Mns. \i ET. i Imi e( l<>\., Inc
* in M»s., adclnhtiani
(trmilatem. l lili , tlicnnl , <»ntt mt VltUtS
''
ibest , tticiml , .1 Mts.
 S. ALf.USTINI EPISCOPI 2X0
279
aliquis Donalista, Non libi dabo filiam mcain, uisi imlare injuriam te facere moritibus sanclis, quando
fueris de parle mea : illi opus est ut attcndat, ct di- dixeiis, Auxilium meum non a monlibus, sed a Domino,

cat, Si niliil mali esset esse dc parle eorum, non con- qui fecit ccetum et terram. Ipsi montes boc tibi clamanl.

tra illos lanta diccrent pastores nostri, non pro illo- Mons erat qui clamabat : Audio in vobis scliismala

rum errore satagcrent.Si crgo ccssemus ct laceamus, fieri, et unusquisque vestrum dicit, Ego sum Pauli, ego

Ulique malum esset esse Apollo, ego Ccphw, ego autem Christi. Leva oculos in
conlraria locuturus est : si

parte Donali, loqucrcntur conlra, rcdarguerent istum montem, audi quid dical; el nec monte
in ipso
in
errant, revocarent rcmaneas. Au:li eriim qnid scqualur : Numquid Pau-
cos, satagerenl lucrari illos : si

illos; si percunt, qoaererent illos

1
. Non frustra ergo, lus crucifixus est pro vobis (I Cor. 1,11-13) ? Ergo post-
Quod crsasnm cst, inter- caquam levaveris oculos in montes unde veniel
cum jam dixi>sel supcrius, ,

novissimo posuit, Et quod fortc auxilium libi, id est, in auctores Scripturarum divi-
fecislis; liic itcrum in

enim rcpetila scntentia,nisi

2 narum, atlende oninibus medullis suis, omnihus os-
fuit, confecislis.lpsA cst
dixit nala cst, Quod errabut, non re- sibus clamanlem , Domine, quis similis libi (Psal.
ex Iiis quK supra
quod periit, non requisislis : et hoc fa- xxxiv, 10)? ut securus sine ulla injuria montium di«
vocastis; et
cas, Auxilium meum a Domino, qui fecit coelum et ter-
cicndo, quod forle esl, inlerfecislis.

CAPUT VIII. — 16. Ovium errantium infelicilus. ram. Non solum tunc libi non succensebunt monles;
sed tunc amabunt, lunc magis favebunt si in ipsis
Proinde audi quid sequatur de isla ncgligentia malo-
:

Et dispersce sunt oves spem tuam posueris, contristabuntur. Angelus multa

rum, imo falsorum paslorum :

come- divina et mira oslendens homini, ab boinine adora-

mece, eo quod non sit paslor ; et factce sunt in

Furantur lupi insidiantes, balur, lanquam levante oculos in montem. At ille a

sluram omnibus besliis agri.

rapiunt leones frementes, cum oves non hcerent pa- se revocans ad Dominum ': Noli, inquii, facere; illum

3
Nam proesens est paslor, sed male agentibus adora : nam ego conservus tuus sum, et fratrum tuorum
siori .

inlioerent pastotibus non pastori- (Apoc. xxir, 9).

non est paslor. Et
bus ; se ipsos, non oves pascentibus et lcthalis error :
18. Errantes per totam faciem terroe. In omnem —
consequitur. Eunt in beslias depracdantes se, et de
monlem, el in omnem collem, omnem faciem terrce
el in

morle se satiari cupientcs. Tales enim sunt dhpersce sunl ? Quid est , In omnem faciem terrce
illaruin

omnes qui gaudent de erroribus alienis; besliae sunt

dispersce sunt ? Omnia terrena sectanles , ea quae in
facie lerrse lucent, ipsa amant 2 ipsa diligunt. Nolunt
pastoe mortibus dispersarum *. ,

17. Mali monles el colles , in quibus oves errant. inori, ut abscondatur vila ipsorum in Christo. Super

Boni monles. — Et dispersce sunl, et erraverunt oves omnem faciem lerrce : dilcclione terrenorum 3
; et quia

mece in omnem monlem, et in omnem collem altum. Be- errantes oves sunl per tolam faciem terrae. Non omnes
a montibus et collibus, tumor terrenus et super- Iiaeretici per totam faciem tcrrae : sed tamen haeretici
stiae

bia saeculi. Exlulit se superbia Donati, fecit sibi par- per totam faciem lerrae. Alii hic, alii ibi, nusquam la-

tem subsequens eum Parmenianus,

: illius conlirmavit men desunt : ipsi se non norunt. Alia secta in Africa,

mons est, ille collis est. Sic omnis cu- alia haeresis in Orienle, alia in jEgyplo, alia in Meso-
crrorcm. Ille

juslibet auctor erroris terrena elatione intumcscens, potamia, verbi gratia. Divcrsis locis sunt diversae : sed

promittil ovibus requiem, pascua bona : et aliquando una matcr superbia omnes genuit ; sicut una mater

inveniunt ibi ovcs pascua de pluvia Dei, non de du- noslra Calholica omnes Christianos fideles toto orbe

rilia monlis : habent enini et ipsi Scripturas, habent diffusos. Non ergo mirum, si superbia parit discissio-

Sacramenla. Non sunt isla inontium : scd cum inve- nem, charitas unitatem \ Tamen ipsa Caiholica ma-
niunlur in monlibus; male remaneltir in monlibus. ter, ipse pastor in ea ubique quajrit errantes, confor-

Errandoenim in monlibus ct in eollibus.dcscruntgre- tat infirmos, curat languidos, alligat confractos, alios

grem; dcserunt unitatem, dcscrunt munilas cohortes ab istis , alios ab illis non se invicem scientibus. Sed

adversus leones ct lupos. Indc crgo revocet Dcus, ipse tamen illa omncs novit, quia cum omnibus fusa est.

Modo audictis ipsum revocanlem Erraverunt, Verbi gratia est in Africa pars Donali , Eunomiani
rcvocet. : ,

inquil, oves mcai in omnem montem, et in omnem collem non sunt in Africa ; scd cum parte Donali est hic Ca-

Sunt Oricnte Eunomiani ibi aulem non

allum; Iioc cst, in omnem lumorcm lerrenoe superbiae. tbolica. in ,

mon- est pars Donati; sed cum Eunoinianis ibi cst Calho-
Sunt enim et monles boni : Levavi oculuz mcos in
Et vide quia non tibi in lica. Ula sic est, lanquam vitis. crcscendo ubique dif-
tes, unde veniet auxilium mihi.

montibus spcs est : Auxilium, inquit, meum a Do- fusa : illi sic sunt, tanquam sarmenla inutilia, agrico-

(Psal. cxx, 1, 2). Noli

c
lse falce prxcisa merito slerilitatis siue ut vilis pula-
mino, qui fectt ccelum et lcrrain ;

rciur, non ut anvputaretur. Sarmenla ergo illa ubi

1
corbeiensis Ms., sed errant, rewcareni itlos; sed percunt, remanserunt. Viiis autem crescens
praecisa sunt, ibi
auarerent illos.
Mn cdilione ulim. etLov. omissum est, mst; reluctanu-
busedilis aliis elMss.
3 Aliquot Mss. necnon Concordia Regularum , cap. •>•>,
1
Liber rm. , aseremooens, rewcansque ad nommum.
» plures mss., ipsa ermmt.
snm om
adhwrent pastori ; sublata negante particula, 3
Editi, el diiectionem terrenorwn. castigantur mss. sul>-
quae plane hic, cum de vero astore Christo agatur, neces- j

oaria est. raulo post auctontate Am. et Mss. addjdimus,

s:<lio.
'+
sic aliqnol Mss. idili vero, Sl superVM pa>it dtiscnsto-
«on pastoribuz ; qaod apud Er. et Lov. desideratur.
«
Bic aliquot Mss. Abi cum edilis morsibus dispersarvm. ,
ncm, charttas urionem.
 ;
,

»gj SEKMO XLVI. . !

per oinnia, et sarmcnta sua novii quac in illa mansc- ailmoneat, et illc juste miritur, el Uie juste damna-
rant, et juxta se quae de illa praedsa sunt. Inde tamcn tur. Si autem dixcris, inquil , mipto , Morte mvricris ,

revocal errantes : quia el de ramis fraciis dicit Apo- cni cgo gladium fitcro cominiiuitns, </ ;//,• neglexeril vi-
slolus, Potens est cnim Deus kerum inscrere ittos (Rom. tarc immincntciii gladhtm, ct vcncrit qladiut, ct inlcrfe-

xi, 23), Sivc dicas ovcs errantes a grcge , sivc dicas eerit eum ; illc in peccato suo morietur, tu aulem ani-

ligna prcccisa de vite ; ncc ad rcvocandas oves , nec mam tuam (Exech. xxxm, 2-9). Propler hoc,
liberasti

rursus ad inserenda ligna niinus idoncus est Deus; ad nos quidem pcrlinet non taccrc; ad vos autein
,

<]iiia ille suninius paslor, ille vcrus agricola. Et in etiamsi taceamus, dc Scripturis sanciis verba pastoris
omnem faciem tertw dispersCB sunt ; ct non fuit qiti rc:jiii- audire.

rercl, non fuit qui rcvocaret. ISon fuit , scd in illis pa- CAPUT X. — 21. Ovcs a malis pasloribus quomodo
sioribus malis : twn fuit, scd homo, qui reqtireret. reducit Deus. Ovis crrantem pastorcm sequendo non se-

CAPUT IX. — 19. Malis pastoribus oves unde se- cura. Yideamus ergo, quia sic proposueram, utrum
curce. — Propterea ,
paslorcs, audile vcrbitm Domini : auferat ovcs a pastoribus malis, et det eas pastoribus

Vivo ego, dicit Dominus Dcus. Vidcle undc coepit. bouis. Video eum auferentem ovcs a pastoribus ma-
Tanquain juratio est Dei , testilicatio viiae suic. Yivo lis. Hoc enim dicit : Ecce ego ipse super pastores , et

ego, dicit Dominus. Mortui sunl pasiores : sed securaj inquiram oves meas de manibus eorum, et avertam ab eis,

sunt oves • , vivil Dominus. Yivo cgo , dicit Dominus ut non pascant oves meas; el non pascent adhuc pastores
Deus. Qui auiem pastores mortui sunt? Sua quaeren- semetipsos 1
. Cum eniin dico , Pascant ovcs mcas;
tes, non quae Jesu Christi (PhiSpp. ji , 21). Erunt illi se pascunt , non oves meas. Avertam , ut non pa-
ergo, et invenienlur pasiorcs non quae sua sunt ijujc- scant oves meas. Quomodo avertit, ut non pascant ovcs
rcntcs, sed qu;e Jesu Cbristi ? Erunt plane , et inve- ipsius ? Quce dicunl , facile; quai autem faciunt, facere
nientur ;
plane nec desunl , ncc deerunt. Videamus nolite {Matth. xxiu, 5). Tanquam diceret, Mea dicunt,
ergo quid dicat Dominus ,
qui se dicit vivere : utruin sua faciunt. Si diccret, Facite sccuri quod faciunl,
dicat ablaluruni se oves a pasloribus malis, pasccnli- ipsos damnabo male vivenles ; vobis autem paicain,
busseipsos, non oves; et daturum se eas pastoribusbo- quia secuti estis prapositos vcstros : si hoc diccret
nis, pascentibus oves, non se. Vivo ego, dicit Dominus delcrreret malos pastores ,
pascentes non oves , sed
Deus, nisipro eo auod factce sunt oves mew in comcstu- se'. Scdquoniam lerrel non solum ccccum ducenlenj,
ram omnibus besliis campi , eo quod non essct pastor. sed ct ca^cum sequcntem (ncque enim ait , Cadit in
Rursus paslorem dicil, el paulo anlc, et nunc. Non ait, foveam ducens , et non cadit sequens sed , Ccecus :

Ex eo quod non sint paslores. vibus enim lalibus inale ccccum ducens , ambo in foveam cadunl (Id. xv 14) .

crrantibns , niale pcreuntibus non esl pastor , et si atlmonuit ovcs, et ait , Qucc dicnnt facile; qucc fa-
,

praesens est pastor : quia et cum praesens est lux ,

ciunl , facere nolile. Cum eniin non facitis quce faciunt
non est caccis lux. Et non qutcsierunt pastores oves malipastores, non vos ipsi pascunt cumautem facitis :

meas , et paverunt paslorcs se ipsos, oves aulem mcas qua; dicunt, ego vos pasco : mca enim dicunt, elnon
non paverunt. faciunt. Securi , inquhint , sequimur episcopos no-
20. Ovium inlerilus quomodo paslori imputatur. — stros. Dicunt hoc sspe liasretici , quando vcritate
Propter istud, pastores, audile verbum Domini. Sed qui manifestissima cOnvincuniur : Nos oves sumus, illi

pastores audile ? Uccc dicit Dominus Dcus : Ecce ego de nobis reddent ralionem. Reddenl planc malam de
super pastores , et inquiram oves meas de manibus morle vcstra. De morte ovis malignae reddet malus
eorum. Audite el discile , oves Dei : a malis paslori- pastor malam raiionem. Numquid idco vivit ovis, quia
3
bus inquirit Deus oves suas , et de nianibus corum assignatur pcllis ipsius? Increpatur paslor, quia ne-

inquirel morlem earum. Dicit enim alio in loco per glexit ovem erranlcm, et proptcrca in fauccs Iupi ir-

cumdem propbctam : Fili liominis, speculalorem dedi ruil, ut devorarclur. Quid illi prodcst ,
quia afferl
te domui Israel : audies ex ore meo sermonem , et prce- pellem signatam ? Palcrfamilias viiam ovis inquirit.
monstrabis eis ex mc. ln eo cum dixcro pcccatori, Morte Scd cccc nialus pastor allulit pellem : reddal de pelle
morieris , et non fueris locutus , ul cavcat impius a via rationem. Forlc mentilurus esl ? Vidcbat dcsuper ,

qui postea judicat. Cui vcrba 4

sua ; ille facinorosus in suo facinore morietur , sangui- ille ficia numerat , co-
nem autem cjus de manu tua exquiram. Tu aulem si gilaiioncs inspicit. Rcddat paslor malus ralioncm de
prcrnunlitvcris facinoroso viain cjus, ut averlalur ab ea, pelle ovis morltue. Clamavi ci verba tua , et sequi

et non fueril aversns a via sua; iste in facinore suo noluii : dedi opcram ut a grcgc non abcrraret, ct non
morietur, et tu animam tuam liberabis. Quid est , fra- ootcmpcravit. IManc si lioc dicat, ct verum dicat (no-

tres? Videtisquam sil tacere periculosum ? Moritur vit aiiiciu ille utrum veruin dical) , reddit bonam ra-

ille , et recte moritur : in impietate sua et peccato tioncin d<; ovc mala. Si aiitcin inspicil Deus quia ne-
suo moritur ; ncgligenlia enim ejus occiditeum. Nam glexit eiranicm, quia non quxsivh pereuniem; quid
paslorcm invcnircl * viventem, qui ait, Vivo ego ,
1
Ploriquc Mss. carcnt vocc, semetipsos, quae forte addita
dicit Dominus : scd cum fueril negligens, non admo- est ex rersione Vulgata. ApudLXX est, ai,tn, quod ipsas
ovcs rcspicil.
nenic illo qui ad hoc est pracposhus et speculalor, ut • Mss. rope omnes cum Am. et Er. , dederatmalu pasto-
|

nbiis pascendas oves, pascentibus nonovet, sed se.

1
rlures Mss., sed securw sinl oves. 3
aiii. el ii designatur. Porte legendum, tignatur.
1
verius MSS., invcnirct.
Editi, invcniei. * aiii. et al' mot >i>s.: ( ui vrba, illc (iicta iwinei
 . ;

2S3 S. AUGUSTIM EPISCOPI 281

prodest quod invenit pellem quam referret? Ipsam commendaiilur oves.non ihi dixil Dominus.Ego pascam
rcvocaret, ne pellem mortuaj demonstraret. Si ergo oves meas, non tu : sed, Petre, amas me ? Pasce oves
non bonaoi rationem reddit, quia non qua-sivil erran- mcas (Joan.xxi, 17), An forte quia modo non inveni-

tem ;
qualem reddct ,
qui fecit errantem ? Hoc est lur Petrus (jam enim assumplus est in rcquiem
quod dico : Si in Catholica episcopus coristilutus non Apostolorum ci martyrum), non est cui dicat securus

bonam rationem redditde ove, si non qmcsierit erran- Dominus ovium, Pasce oves meas ; et quodam modo
lem a grege Dci qualem rationem redditurus est hae- quasi necessitace dcscendit ad officium pascendi oves
;

reticus, qui non solum non revocavit ab errorc , scd suas, non hahens quibus commendet, nec tamen de-
etiam impulit in errorem? serens ? Hoc enim videtur sequi Hcec dicit Dominus ,

22. Pastor malus non in eo quod de suo sed in eo , Deus, Ecce eyo ipse. Cui dicebamus, qui pascis Israel,
quod de Dei proferl , audiendus. Sed videamus , ut intende ; qui deducis tanquam oves Joseph, populum in
dixi, quomodo revocet Deus oves a pastoribus malis. jEgypto conslitutum. Jam diffusus 1 in Gentibus Israel,
Jam cominemoravi : Quw dicunt ,
facite; quw aulem ipse esl Joseph. Nostis enim quia migravit Joseph in

faciunt, facere nolite. Et non vos ipsi pascunt, sed yEgyplum : vendenlibus fratrihus factum est (Gen.
Deus : quia velint nolint pastores , ut perveniant ad xxxvn, 28). Vendiderunt Christum Judaei : non sine
lac et lanam, verba Dei dicturi sunt. Qui prwdicas non causa el inter Apostolos ipse Judas venditor fuit. Coe-
furandum furaris ( Iiom. n , 21) , dicit Apostolus ad pit esse Cliristus in Genlibus, ibi honoratus est, ihi
,

eos qui bona dicunt et mala faciunt. Tu audi prxdi- crevit populus ejus, non eum deserit !
pastor ejus.
cantem , ne fureris : noli imitari fiirantem. Si furan- Excila, inquit, polentiam tuam, et veni, ut salcos fa-

tem imitari volueris, ipse le pascit faclo suo : tihi ve- cias nos (Psal. lxxix, 2, 3). Plane facit, et faciet.

nenum siibministrat , non cibum. Si vero hoc ab illo Ait enim : Ecce ego ipse, et inquiram oves meas ; et

audis, quod non dicil de suo, sed de Dei; non potest visitabo eas, sicut visiktt pastor gregem suum. Non cu-
quidem uva de spinis legi (nam et ipsa Domini senlen- raverunt mali pastores : non enim suo sanguine re-
lia est, Nemo colligil de spinis uvam , et de tribulis fi- demerunt. Sicut visitat, inquit, pastor gregem suum in

cus [Matlh. vii, 10]) : necideotamen quasi calumnie- die. In quali die? Cum fuerh nimbus, et nubes : id est,

ris Domino luo, et dicas, Domine, noluisti me \ quia et in pluvia, et in nebula. Pluvia et nebula, error
fieri non potest, de spinis legere uvam : et rursus di- sseculi hujus : caligo magna surgens de cupiditalibus

xisti mihi de quibusdam : Quce dicunt, facite ; quce au- hominum, et nebula valida contegens terram. Et dif-

iem faciunl, facere nolile. Nempe mala lacientes ulique ficile est ut non errent oves in ista nebula : sed pas-
spinae sunt. Quomodo visde spinis me colligere uvam tor non deserit eas. Inquirit eas, penetrat nebulam
verbi lui ? Respondcbitur : Non est illa uva spinarum oculis acutissimis, non impedilur caligine nubium :

sed aliquando increscens sarmenlum implicat se in videt, undique errantem revocat : in

3
tanlum ut fiat

sepem, et pendel uva inter densa spinarum, sed non quod dicit in Evangelio, Quce sunl oves mece, audiunt
surgit dc radice spinarum. Tu si esurieris , et aliud vocem meam, et sequuntur me (Joan. x, 27). ln medio
non habes unde sumas, caute manum miile, ne lace- ovium dispersarum, sic inquiram oves meas, et edu-
malorum et
reris ab spinis. id esl, ne facla imiteris ; cam eas ab omni loco quo dispersw sunt illic, in die

lege uvam inter spinas pcndentem, sed de vite na- nubis et nimbi. Quando diflicile est eas inveniri, lunc
scentem. Ad te perveniat botri alimentum spinis ser- :
ego inveniam. Crassa nebula est, pinguis nimbus
vatur ignis tormcntuni. csl : oculos ejus nihil latel.

CAPUT XI. — 23. Ovium curam Deusipsc suscipil — 24. Monteslsracl, ubi pascua bona. — El educam eas
Et exlraliam oves meas, inquil, de ore eorum, el dc mani- de gentibus, et colligam eas de regionibus ; el inducam
bus eorum : et non erunl eis adliuc in cibum* . Iloc cl in eas in lerram earum,etpascam eas super montes lsrael.

Psalmodicilur Nonne : cognoscenl omnes qui operanlur Constilmt monles Israel, auclores Scripturarum di-
iniquilatem, qui devoranlpopuium meumincibum panis ? vinarum. Ihi pascite. ut securae pascalis^. Quidquid
El non erunl eis adliuc in cibum : quoniam liwc dicit inde audieritis, hoc vobis bene sapiat : quidquid exira
Dominus Dcus, Ecce ego ipse. Abstnli a malis pasto- est, respuite. Ne erretis in nehula, audite vocem pa-
ribus ovcs meas, monendo, ut dixi, ne quod faciunt, storis : colligite vos ad monles Scripturae sancla) ; ibi

faciant ; id esl, ne quod faciunt mali pastores, faciant sunt delici» cordis veslri , ibi nihil venenosum, nihil

incaula? ct negligentes oves. Et quid ait?Cui datquod alienum; uberrima pascua est : vos tanlum sanse ve-
illisabslulil?Forte honis pastoribus?Nonhoc sequiliir. nile, sanoc pascimini in montibus Israel. Et in rivis ,

Et quid diccmus, fratres? Nonnc sunt paslores boni? et in omni liabitatione terrw. A monlibus enim, quos
Nonne alio loco Scriplurarum dicitur ; Et constituam ostendimus, manaveruiit rivi pradicaiionis evange-
eis pastores secundum cormeum,et pasccnl eascumdisci- lic.ie, cum in omnem tcrram exiilsonus eorum (Psal.
plina (Jerem. m, 15),Quomodo ergo oves, quas malis xviii, 5) : et facta esl omnis habilatio ternc ad pascen-
pastorihus tollit, nondatbonis; sed tanquam onmino
• Mss. plures, ropulus in rgijpto conslitutus, jam dif-
nusquamremanserintboni, dicit, Ego pascam? Peiro fttsus.

dixerat, Pasccoves »ieas.Quidcrgofacimus?Cnm Pelro non eum dcse-

a
sic Ain. et Mss. At l.r. l Ilm. et t.ov. ,

ruit.

Mss., monuviti me. Et quidam, doad&ti m.

3 Am. Kr. et Mss. careul partieula, in.
' Aliquot.
4
»Hic addunt aliquot Mss., ampliusin dcvoratiouem. sU- Mss. ai Lov., «t secure pascatis.
 :; )

285 SEUMO XLVI. 2SG

das oves laela atque fecuuda. In pascua bona pascam quarede illis tacelur? Pcrdix quidem ille a quibus-
eas, el in montibus allis lsrael. Erunt stabula earum dam majoribus el anle nos Scriplurai um tractaioribus
illic . hoc est, ubi requiescanl, ubi dicant, Bene est diabolus inlelleclus esl, coogregaos qoae non peperit.
ubi ditant, Verum est, manifestuin est, non fallimur. Noo enim ille creator, sed deceptor est, faciens divi-
I u gloria Dei rcquiescenl, lanquam in stabulis illis. lias suas non cum Non enim ad eum periinei,
judicio.
Et dormient, hoc esl, requiescent ; et requiescent in (|iiis islo, quis illo modo erret omnes crrantes vult, :

deliciis bonis. quibuslibet erroribus. Quam diversa; sunt haireses,

25. Spes ovium in solo Deo. — El in pascua pingui quam diversi errores, ille in omnibus vult errare lio-
pascentur super montes Israel. Jam di\i inontes Israel, mines. Non dicil diabolus, Donatistue sint, non siut
montes boims, quo levamus oculos, ut nobis inde au- Ariani : sive hic sinl , sive illic, ad eum pertinent
xilium veni.it. Sed auxilium iioslrum a Doinino, qui congregantem sine judicio. Idola, inquit, adoret,
fecit ccelum et lerram (Psal. cxx, \, 2). ldeo ne vel meus est : in Judyeorum superstitione remaneat, meus
in montibus bouis essct spes nostra, cum dixisset, csl : deserta unitate in illam vel iu illam haeresim
Puscam oves meas super montes Israel ; rursus ne tu pergat, meus est. Congregat ergo sine judicio faciens
spem poneres in moniibus l
, subjecit statim, Ego divitias suas. Sed quid sequitur? ln dimidio dierum
pascam oves meas. Leva lu oculos tuos in montes, ejus derelinquent eum, et in novissimis suis erit insipiens

unde veniat auxilium tibi : sed atiende dicentem, (Jerem. xvil, \\). Yenil ille congregaus undique oves
Ego pascam. Auxilium enim tuum a Domino, qui fecit suas. In dimidio dierum ejus, priusquam sperabat,
coelum et lerram. antequam putabat, derelinqucnt eum, et erit insipiens

26. Ovium sanilas el requies ex Deo. — Et Ego re- in novissimis suis. Quare in primis suis sapiens erat,
quiescere faciam eas, dicit Dominus Deus. Sed ul re- et in novissimis suis fit insipiens? Audile, fralres.

(juiescere faciat, primo curavit*. Quodenim primo Dicitur aliquando in Scripluris sapientia pro aslutia,
curavit, poslerius dicit : Hcec dicil Dominus Deus f abusione verbi, non proprietate. lnde enim dicilur :

Quod periit, requiram ; et quod erravit, revocabo ; et Vbi sapiens ? ubi scriba ? ubi conquisitor liujus swculi ?

quod comminulum est, colligabo ; et quod exanime est, Nonnestullam fecit Deus sapienliam liujus mundi (I Cor.
confortabo ; et quod pingue est et quod forte est, custo- i, 20) ? Et isle perdix, idem draco, idem serpens,
diam. Quod non faciebant mali pastores, se ipsos tanquam sapiens erat, quando Adam per Evam dece-
pascentes, non oves. Non ait Dominus, Constituam pit : verum dicere putatus est, bonum consilium dare
alios bonos pastores, qui faciant haec : sed, Ego, in- exislimatus esl, contra Deum creditus est. Quod vero
quit, faciam; oves meas nulli committam. Securi dicilur sapientia abusione verbi et in malo, consuetu-

vos, fratres ; securae vos, oves : nobis videlur timen- dine quidem Scripturarum nostrarum, (nam quemad-
dum ;
quasi desit paslor bonus? moduin loquanlur auctores mundi, quid ad nos ?

CAPUT XII. — 27. Pascere cum judicio. Claudit habes in eodem libro, Erat ibi serpens sapientior omni-
3
sic : Et pascam eas cum judicio. Yide quia sic solus bus bestiis (Gen. m, i-6). Iste sapientior omnibus
pascit cum judicio. Quis enim homo judicat de homine ? bestiis, aslutus et acutus ad decipiendum agnoscitur.
Temerariis judiciis plena sunt omnia. De quo despe- Postea non ei creditur;et diciturei, Renunliamus
raverimus, subito convertitur, et fit optimus : de quo tibi, suflicit quod incautos primo decepisti. Ergo ita

multum praesumpserimus, subito deficit, et fit pessi- in novissimissuis erit insipiens; apertaj erunt fraudes

mus. Nec timor noster certus est, nec amor noster ejus ; et ideo jam fraudes non erunt. In novissimis
serlus est. Quid sit hodie quisque homo, vix novit ipse suis erit insipiens, qui congregavit quae non peperit,
homo : tamen ulcumque ipsequid bodie;quid autem et fecit divitias suas non cumjudicio. Pascil contra
cras, nec ipse. Pascil ergo ille cum judicio, disper- illuni Redemptor noster cum judicio.

licns propria propriis; haec istis, illa illis, debita eis 29. Perdix contentiosa avis. In Donatistas. Exi-
quibus debetur hoc aut illud. Novit enim quid agat slat et aliquis haereticus, etsi non frater diaboli, certe
cum judicio pascit, quos judicatus redemil. Pascit adjutor et filius : el ipsuin dixerim perdicem conten-
ergo ipse cum judicio. liosum animal. IIoc enim animal, ut aucupes noruui,
28. Perdix sine judicio congregans, diubolus. \n etiam contendendi studiocapitur. ContCHdnnt isti con-

prophela enim Jeremia ait : Clamavit perdix, con- tra veritatem, et contenderunt ex quo se diviserunt.
gregavil quw non peperit, faciens divilias suas non cum Modo dicunt , Contenderc nolumus : quia jam capti

judicio. Conlra islum perdicem facienlem divitias suas sunt. Non habet quod dicat : Nolo contendere. capte,

non cum judicio.pascit iste pastor cumjudicio. Quare aliquando certe lu cras qui primis tcmporibus scdi-
ille sinc judicio? Quia congrcgavit quae non peperit. lionis tuae traditores arguebas, innocenlcs damnabas,
Quare isle cum judicio? Quia fovet quod peperit. De judicium Iiuperatoris quxrebas, judicio episcopoiuin
paslore tamen bono loquimur. Paslores boni aul non non consentiebas, viclus tolies appellabas, apud ipsuiu

sunt, aut lateut. Si non sunt, quid agimus? Si latcnt, Imperalorem sliidiosissimc liligabas, congregabas qna
non peperisti. Ubi est nunc cervix lua ! abi esl liogOS
- Flures Mss. habent, ne tu renmneres in montibus.
lua? ubi sibilus tuus ? Cerle Ol noNissimis luis factns
* Er. Llim. et Lov., quid primo curavit. Kedundat, quid,
abestque ab Am. et a ms. cs iiisipiens, pavisti sine judicio. Non enim vcruni
* sic Ain. et aliquot Mss Alii cuni Er. et Lov. : hl addit
vis, vel de crrorc luo, vcl dc vcritale judi. arc. Pascil
stc.
 : ,
,,
:

£87 S. AUGUSTINI EPISCOPI 2fc3

< ontra tc Christus cum judicio, discernit ovcs suas sequantur pastorem suum dicentem ,
Qucc sunt oves
al> ovibus uou suis. Quce sunt oves mew, inquit, au- mew vocem meam , audiunt, el sequuntur me.
diiuit voccm meam, et sequunlur me (Joan. x, 27). 31. Donalislce Calholicos a sua communione repel-
CAPUT XIII. — 30. Unus pastor bonus , quia boni lunl. Nam vis nosse, ha;retice ,
quam non habeas
omnes in uno. Hic invenio omncs pastores bonos in vocem pastoris, etpericulose te sequanturoves lectuin
uno pastore. Non enim vcre paslores boui desunt, sed iiidumcnto ovium , et intus lupuni rapacem [Matth.
in uno sunt. Multi sunl, qui divisi sunt : bic unus pra> vu, 15) ? Audianl vocem luarn , videamus an Clirisli

dicalur ,
quia nnitas coinmendalur. Neque cniin vcre sit. Ecclesiam quaeril infirma ovis a grcge aberrans ,

inodo ideo laceniur pastorcs , ct dicitur pastor, quia nesciens ubi sit grex ;
qmerit quo se aggreget, quo
non invenil Dominus cui commendcl oves snas ; tunc inlrcl. Ede vocem : audiamus, an Christi sil ; aud.a-
autem ideo commendavit ,
quia Pctrum invenit : imo mus, ulrum agni sit , an pcrdicis. Ovis Dei gregem
vcro et in ipso Pelro unilalem eommendavit. Mulli siium qmerit : pula ovem de Orienle venisse in Afit-
cranl Apostoli, ct uni dicilur, Pasce oves meas. Ahsit cam, quaerit gregem suum, incurrit in te, in basilicam

ut desint modo boni paslores : absit a nobis ut desint, tuam inlrare vult ; commoveris ignola facie, vel lu
absit a misericordia ipsius, ut non cos gignat atque vel minister tuus, stans vel sedcns ad ostium, inter-

conslituat. Uiique si sunt bonaj oves, sunt et boni rogat ovem qmerentem gregem suum imo gregecn ,

pastcres : nam de bonis ovibus fiuiil boni paslores. Dei : cum gregc suo intrare vult, ubi eum esse putat
Sed omncs boni pastores in uno sunt , unum sunt. Illi quajris, Paganus es , an Christianus? Respondet,
pascunt, Cbrisius pascit. Non enim vocem suam di- Christianus : ovis est enim Dei. Quaerisne forle cate-
cunt amici sponsi, sed gaudio gaudent propler vocem chiimenus sit, et irruat Sacramentis : respondet
sponsi. Idem ergo ' ipse pascit, cum ipsi pascunt : ct Fidelis. Quaiiis cujus communionis sit : respondet
dicit, Ego pasco; quia in illis vox ipsius, in illis Calholicus. Clirisiianum , fidelem, catholicum repro-
cbarilas ipsius. Nam et ipsum Petrinn , cui commen- bas : qui sunt quos intus tencs? Ila vero projice, re-
2
dabat oves suas quasi alter alleri , unum secum fa- proba. A le reprobatus, a Christo probalur. Utinam e;
cere volcbat, ut sic ei oves commendaret ; ut esset illc illi qui sunt apud te , agnoscant te, et in dimidio
caput, ille figuram corporis portaret, id est, Ecclesi;e, dierum luorum derelinquanl le. Quidam fratres noslri

ct lanquam sponsus et sponsa csscnl duo in carne una. hesterno die ierunt ad basilicam eorum : clsi ad malos
Proinde ut oves commendaret ,
quid ei prius dicit, ne fratres, tamen ad fratres. Altendile, fratres mei, quid
illi lanquam alleri commendaret? Petre, amas me? Et iulcrsit inler fiduciam veritatis, el timorem falsitatis.

rcspondit : Amo. Et iterum Amas me ? Et respondit : Quando aliquos eorum in hoc populo agnoscilis, quo-
Amo. El lerlio : Amas me? Et respondit :Amo. Con- modo gaudetis ? Quia in vobis ille est qui qu;crit quod
3
firmat charilalem ,ut consolidet unitatem. Ipse ergo perieral '. Suggeritur aliquando vobis , Audiet et
pascit unus in bis, et bi in uno ; et tacetur de pasto- discedet. Et vos, Audiat el discedat. Audiet et irride-
ribus : scd non lacclur. Gloriantur pastores : sed qui bit. Audiat et irrideat. Aliqnando sapiet, aliquando
glorialur, in Domino glorictur. Hoc est Cbrislo pa- cognoscet : aliquando relinquitiir a populo suo ; rema-
6cere , boc esl in Cbristo pasccre, ct cum Cbristo net cum corde suo 2
, renuniiat errori suo, gralias agit
pascere k
, praeter Christum sibi non pascere. Neque Dco suo. Illi aulem quid ? Qui estis ? Chrisliani sumus.

vero inopia paslorum, tanquam ista futura mala lem- Non, sed exploratores. Et illi , Caiholici sumus. Co-
pora Propbela pra-dicarct, dixil , lujo pascam oves nali sunt injuriare : meliore consilio poeiiiluit eos.
liteas, non babeo cui commendcm. Etiam cum ipse Atque utiuain sic pcenitcat el ibi rcmanere, quomodo
Pelrus erat, ct cum adbuc ipsi Aposloli erant in hac pceniluil eos qui ingressi sunt injiiriare. Tamcn quos
carne, et in bac vita, lunc ait ille unus , in quo uno projcccrunt? Christianos , fideles, calholicos. Quos
oinnes uiiiim : Ilubco alias oves, quw non sunt de lioc lenueriut, nolo dicere. Quos projeceiint, video : quos
ovili ; oporlet me et eas adducerc , ul sit unus qrex et leniierint, ipsi dicant.

vnus pastor (lbid. IG). Sint crgo omnes in pastore 52. Donatislarum vox non vox pastoris. Dicant
uno, ct dicant vocem pasloris unam, quam audiant ergo vocem siiam : videamus an Chrisli sit vox, an
oves , ct scquanlur pastorem suiim, ct non illum, aut pasioris sit rox, quam scipianlur oves. Sive per bo-
illum, scd unum : el omnes in illo iniani voccm di- niiiii sit vox ista , sivc pcr inalum hoininem , utrum
cant, divcrsas voccs non habcant. Obsccro vos, (ratres, pasloris sit vox, attendamus.
ut idipsum dicatis omnes, ct non sint in vobis schismata CAPUT XIV. — Qiucrit infirmus Ecclcsiam, qujerit

(I Cor. x, 10). Ilanc vocem cliquatam ab omni scbi- errans Ecclesiam. Tu quid dicis ? Parlis Donati cst
smate, purgaiam ab omni haeresi, audiant ovcs, ct Ecclesia. Ego vocem pastoris inqiiiro. Lege hoc mihi
de Propheu , lege mihi de Psalmo, reciia mihi de
1
Aim. plures Mss., ideo erqo.
et.
3
sic. Mss. Editi vero, commcnduvit. raulo post Corheien,- Lege, recita de Evangelio, recila de Aposlolo. Inde ego
sis Ms., ct sic ei oves commendure. recilo Ecclcsiam toto orbe diffusam, ct Dominum di-
3 Kr. Uhm.confinnat trimtatem. 5ic etiam Mss.
et i.ov. :

excepto Corbeiensi, qui cum km. babet, charitatem. centcm, Ques sunt ovcs mca\ voccm meam audiunt , ct

Er. cum aliquot mss. el cum Floro ad

v
Cor. i tioc cst t :
scijuuntur mc. Qurc CSt vox pasloris ? I'.t prtrdicari 112
Christutn pasccrc, hoc esl christo pascere. soii in isiis tibris
omiuiuir, ct cttm 'Inisto pascere ; praHerquam quodapud 1
Ulim. et i.o\.: Quomodo qaudetis qitia in volis . illc c$t
Rr. deest etiam,/ioc est i>t christo pascere. Hic in Corbeicnsi qtti pciicrut Dissenliuat caeteri libri edili et IBS.
.'

Ms. non repetitur, Itoccst. -

\ni oi tliquot Mss., in cordc ?uo.
 , ,,,

289 SERMO XLM. 2j,

nomine cjus pcenitcntiam ei rcmis*ioucm pcccatorum pcr tvni pastoris nouhabetis. Vudile, et scquimini : di-
omnesgentes, incipicntibusabJerusalcm (Luc. \\iv,47). niiiiiic vocem hipi, Bequintiiij vocem pastoriss autdate
Ecce vox pasloris ; agnosce ct sequere , si ovis es. vocem pastoris.

55. Nec vox pasloris est quod illi de tradiloribus CAPUT XV. — Dauuis, inqiiiunt. Audiamus. Da-
dicunt ; neque quod Ecclcsiam dicunt pcrituram. Sed inus et nos vocem pastorig.
lu Canlicis, Audiamus.
illi codices iradidcrunt, el illi lluis idolis posuerunt inqaiuot, OMHicorum loquitur sponsa sd sponsvm
ille el ille. Quid ad me dc illo et illo? Si feceranl, uon Ecclesiaad Chrisiom. Novimus Cantica caniicorum
sunt pastores : tu vocem pastoris edicito; quia nec sanctacanlica, amaioria cantica, sancii amoris, sanel.r
de illis vocem pasioris annuntias. Tu accusas, non charitalis, sancl.e diilcedmis. Plane volo inde audire
Evangeliuin ; lu accusas, non Proplieta, non Aposlo- vocem pastoris, voeem dulcissimi sponsi. Ede, si quid
lus : de quo milii vox isla loquitur, de illo credo; aliis habes: audiamus. Sponsa , inqiiiunl, dicit ad spon-
non credo. Sed Acta profers : Acta profero. Credam sum : Annunlia milii, qucm dilcxii animu mea , ubi
luis : crede et tu ineis. Non credo tuis : noli crederc pascis,ubi cubas? Et ille, inquiunt, respondct : In me-
nieis. Auferantur chartx humanae, sonent voces di- ridie. Manifesla libi testimonia proferebam, non erat
vin;c. Etle niihi unam Scriptur.e voceni pre parle Do- quemadinoduin aliler interprelareiis : Poslvla a me ,

nali : andi innumerabiles, pro orbe lerrarum. Quis eas ct dabo tibi gentcs liccredilalcm tuam , cl possessionem
enumeral? Quis eas lerminal? Tamen ut pauca com- tuam terminos torra:. Commemorabuntur ct convertentur
inemoremus, Legem altendc, primum Dei Testamen- ad Dominum tiniversi fmes tcrrw. Quid est quod mihi
tum : In scminc tuo benedicenlur omnes genles (Gen. de Canticis canlicorum profers? Quod forte non in-
xxii, 18). El in Psalmo, Postula a me,etdubo libi telligis. Etenim illa Cantica »nigmata sunt, paucis
genles hwreditalem tuam et possessionem tuam terminos intelligentibus nota sunt, paucis pulsanlibus ape.riun-

lerrw (Psal. n, 8). Commcmorabuntur ct converlcnlur tur. Tene el devote accipe apcrta l
, ui merilo libi
ad Dominum univcrsi fuies lcrrce ; el adorabunl in con- pandaniur obscura. Quomodo cris pcnctrator obscu-
spectu ejus universm patrice gcntium : quoniam ipsius rorum, contemptor manifeslorum ?

esl regnum, et ipse dominabitur genlium (Psal. xxi , 56. Locus ex Canlicis contrarius est Donatistis. Ec-
28, 2D). Cantate Domino canlicum novum; cantate Do- ce lamen ut possumus , fratres, lix>c vcrha discu-
mino , omnis lerra (Psal. xcv, 1). Et adorabunt eum tiainus : aderil Dominus, ut vidcatis ibi sanum intcl-
omnes rcgcs terrw , omnes gentes servient illi (Psal. lectum. Primo, qnod ab omnibus et imperitis facillime

lxxi, 11). Quis enumerare sufiiciat? Prope omais jiidicaliir, verba ipsa male distinguunt : nunc audielis,
pngina niliil aliud sonat quam Christum, el Ecclesiam iiunc probabilis. Etenim sic se habet lexlus ipse le-
loto orbe diffusam. Exeat mihi una vox pro parte D«- ctionis. Sponsa loquilur ad sponsuin Annuntia mihi :
,

nati. Quid magnum est quod quaero? Ecclesiam toto qucm dilexit anima mea ubi pascis, ubi cubas. Quod
,

orbe diffusam ,
periluram fuisse l
dicunl. Pcritura sponsi sponsedicat, quod Ecclesia Christodicat, nec
pradicla est lot lestimoniis mansura? Nec una vox nos dubitamus, nec illi. Scd onmia verha sponsai
ista pcr Lcgem per Prophelas, per ,
Canlica pasloris yudi.Quare verhuin quod adbuc sponsxcst, vis tri-
est. Neque enim illi veruin dicere sine Verbo Dei buere jam Bponso?Omnia qu;e dicit sponsa,dic:
potucrunl, quod est Christus. lunc respondebit sponsus. Audi evidcntius hanc dis-

54. Vox pasloris et ejus grcx non latel. Audi vo- tinclionein quam dicturus sum non invenics aliquid
,

cem Verbi, el e.x ore Vcrbi. Miratus fidem Centurio- plus. Annuntia mihi, quem dilcxil anima mca, ubi pa-

nis : Amen, inquil , dico vobis, non inveni lanlam fidem scis, ubi cubas in mcridie. Ipsa adliuc dicit, vbi pascis,

Propterea dico vobis, quia multi ab Orienle ubi cubas in mcridie. Et vide quia adhuc ipsa
in lsrael. et dicil. Se-
Occidenle vcnienl, el recumbent cum Abraham et Isaac qiiilur enim : iXc forte /iam sicut operta super gregcs

el Jacob in regno coelorum (Matllt. vin , 10, H). Ab sodalium luorum. Pulo omnes perilos imperilosque

Orienle et Occidenle multi venienl : ccce Ecclesia Cliri- discerncre genus masculinum et Cemininum. Operta
,

sti , eccc grcx Christi ; tu vide, si ovis es. Non eniin quaero cujus generis ab omni homioe qu;crosit :

te latet grex qui ubiquc esl. Non habebis quid respon- Masculini est, an feminini? Annuntia, inquit, miln

dcas judici tuo ,

quem non vis esse pastorem tuuin :
quem dilexit anuna mea. Quem , cum dicit, masculuni
non habebis , inquam quod respondeas judici tuo alloquitur, sponsiun alloquitur. Quia vcro fcniina vi-
, ,

Ncscivi , non vidi, non audivi. Quid esl quod nescisti ?

riiin alloquiiur, eonsequemia verba indieaot, Annun-
Nec esl qui se abscondat a calore cjus (Psul. xvin liamilii, ubi pascis, ubi cubas in mcridie; ne forte fiam
, 7).
Quid cst quod non vidisli? Mderunt omnes fmcs terrce
sicul operta. Audi lu operta , ut fianl tihi bxc apcrla.
salulare Dei nostri (Psal. xcvn, 3). Quid cst quod non Annuntia milii , quem dilcxit avima mea, vbi pascis, ubi

audisli? In omnem terram exivil sonus corum, et in

cubas in meridie; ne forle /iam sicul operla supcr gregea

fines orbis tcrrw verba eorum. (Psal. xviii sodalium tuorum Hucusque vcrha sponsae : jani inci-
, 5).
Locus ex Cunticis canlicorum a Donatislis frustra
5;>. piunt vcrba sponsi de manifeslo, Nisi cognoverii te-

prolatus. Canlica canlicorum amigmala. Scd recle metipsam. Agnosce evidenter feminam. TemetipsMm.

a vobis quaeritur vox Christi, vox pastoris, O pulclira inter mulicrcs KlSt cognovcris tcmetipsam
quam oves :
,

audiant et seqnanlur. Non ioveuiiis quid dicatis. vo- o pulclira tntcr mulicrcs ; cxi lu in vesligiis grcgum el
1
Am. Rr. et Corbeiensis Mss.: renebote, accipe aperta.
' sic A.m. et Mss. At Kr. Ulim. ct Lov., pertiuram e-re. 'HurcsMss.: >gnosceviriliter fendnam.Corbt icnsis, iqno-
 ,:; ,:

201 S. AUGUSTINl EPISCOPI 292

pasce hcedos luos in labcrnuculis pastorttm (Cant. 1,6, 7) pastorcs autem reprobat ,
qui mulii esse voluerunt

non in quomodo commi-

tabernaculo pasloris. Vide unitatem amiserunt : severissime non blande respon-

nelur sponsus videqucmadmodum in periculo, quam-

:
dens, scd pro magnitudine periculi , Nisi cognoveris,

vis illedulcis, abstulil de medio blandimcnla. Quam inquit, temetipsam, o pulcltra inter mulieres. Pulchra

blande illa? Annuntia mihi ,

quem dilexil anima mea es intcr mulieres : sed agnosce te. Ubi te agnosces?
ubi pascis, ubi cubas in meridie. Veniet enim medius Iu toto orbe terrarum. Si enim pulcbra , unilas est in

dies quando ad umbraculum concurrant paslores ; ct te : ubi divisio, foeditas est, non pulchriludo. Nisi
,

forle lalebit me ubi tu pascis et ubi cubas : et volo cognoveris temetipsam. In me credidisti , agnosce le.

milii annunties , ne forle fiam sicut opcrta , id est In me quomodo credidisti? Quomodo et illi mali sod.i-
sicut occulta , et non cognita. Ego enim manifesia les, consentiunt Verbum carncm faclum natum ex ,

sum :sed ne sicut opcrta, sicutcelata incidam super virgine , crucifixum , resurrexisse , ascendisse in coe-

greges sodalium tuorum. Omnes enim hseretici a los : in talem me credidisti ', talem et illi sonant. Co-
Chrislo cxicrunt ; omnes qui facti sunt pastores mali gnosce te et me me in coelo, te in toto orbe terrarum.
;

babentes greges suos sub nomineChristi, illius soda- Unum quemlibet ex Ecclesia lanquam Ecclesiam
les fuerunl, illius convivium acceperunt. Sodalcs Christus alloquitur. Nam quomodo Ecclesia quaerit

enim dicuntur, tanquam unius convivii. Lalina lingua Ecclesiam ? Secundum ipsos loquor. Annuntia mihi ,

sic dicti sunt sodales, quasi simul edales, eo quod

quem dilexit anima mea, ubi pascis, ubi cubas. Quid

simul edant. Audi illum in Psalmo arguenlem sodales quaerit? Ecclesiam. El ille tanquam ostendens Ecclc-

malos, id est, unius convivii : Si inimicus, inquit, siam dicit, ln meridie : sicut illi volunt. Respondeant

meus exprobrassel tnilii , sustinuissem utique ; et sisitper mihi ,

quomodo Ecclesia qua^rat Ecclesiam. Annunlia
abscondissem me utique ab mihi, quem dilexit anima mea. Quae loquilur? Ecclesia.
me magna locutus fuisset ,

notus meus dux metts qui si- Quid sibi vult annuntiari? Ubi pascis, ubi cubas, id
eo : tu vero unanimis et , ,

dul&es capiebas cibos (Psal. liv, 13-15). est ubi sit Ecclesia. Ecclesia loquilur, el interrogat
mul mecum ,

mensce dominicae exierunt ubi sit Ecclesia : et respondet ille, ut putant, ln me-
Ergo multi sodalcs ingrati

foras : mali sodales fecerunt sibi suas mensas, erexe- ridie. Si in solo meridie est, ut dicunt , in Africa ;

runt altaria conlra allare. In eis ista timet errare. quomodo ipsa interrogat ubi ipsa sit? An vero porlio

37. Meridies si Africa inlelligatur loco citato, facit con- Ecclcsiae transmarinae bene interrogat de meridie, ne

Ira Donatistas. Exirehcerelicorumest. Elsi pulas quia me- hic errel? Alloquitur unumquodque membrorum Ec-
ridies Africaest; quanquam possemobtinere magiscsse clesioe suse Chrislus , tanquam suam Ecclesiam et ,

mundi meridiem partes -<Egy pli , et illas exuslas sole dieit , Nisi cognoveris temelipsam o pulchra inter mu-
,

regiones , ubi pluvia non apparet : quia ipse est meri- lieres, exi. Exire , hxrelicorum est. Aul cognosce te,

medius dies. Ibi autem eremus plena aut exi quia si te non cognoveris, exitura es. Exitura
dies, ubi lcrvct :

millibus servorum Dei. Unde si ad meridiem locorum quo? In vesligiis gregum: sequendo malos greges. Ne

velimus adverlere, quare non ibi pascat ille magis, forte pules quia oves sequeris , si exis : audi quid se-

et ibi requiescat, quando anle pradiclum est, Ubera quitur, Exi lu in vesiigiis gregum , et pasce ha:dos tuos;

erunt • deserta eremi (Joel. n, 22)? Sed ecce consen- jam non oves. Nostis, fratres, ubi erunt hocdi. Ad
meridies Africa sit. Africa sit meridies hi sunt sinistram erunt omnes qui exierunt ab Ecclesia. Ma-
lio, :

sodales mali. Ecclesia transmarina in aliquo suorum nenti Petro dicitur, Pasce oves meas (Joan. xxi , 17)

Africam, sollicita ne erret, invocat exeunii haeretico , Pasce hacdos tuos.

naviganle in
Abundare audio haereti- y 38. Locus ex Habacuc male usurpatus a Donalistis.
sponsum suum , et dicit ei :

cos in Africa, abundare audio rebapiizaiores in Africa;

Est, inquiunt, et aliud testimonium. Nihilominus
tuos non minus audio el illud audio, contra te dic, audiamus. Erit sic contra te, quomodo
esse autem ibi : :

sed qui sinl tui, a te volo audire. An- boc quod putabas pro le. Si meridiem , inquiunt , in-
et boc audio ;

quem dilexit anima mea ubi pascis , ubi terpretaris iEgyplum. Mullis quidem modis interpre-
nuntia mild ,
,

cubas in tneridie. In illo meridic, ubi audio duas partes tamur meridiem et yEgyptum possumus ad locum ,

Donati, allcram universo luo cob;eren- mundi el ipsam Africam sic intelligere '. Audi quid
esse, umirn ,

quo eam ne forte velut operta, id intelligam per mcridiem : intelligo fervorem spiritua-
tem ; lu milii dic ,

est, ignoia liam supcr greges sodalium luorum, incur- lium, flagranlem igne cbarilalis, splcndentem lumine

ram in grcges luereticorum , conanlcs ponere lapidem verilalis. Nam dicitur in quodam psalmo : Dexteram
tuam notam fac mihi eruditos corde in sapicntia.
supcr lapidcm qui destruatur, ne irruam in rebapti- v , el

Dexleram non baedos eruditos corde in sapienlia,

zatores, annunlia mibi. Et ille qui commendat unila-
, : el

qui in hac leclione dixil Ego pascam ipsi sunl nieridies. Unde dicitur a prophela : Et tene-
tem pastoris ,
,

brw tua:sicut mcridics crunt(Psal. lxxxix , 10). Muliis

mqiiit,msi ergo modispossumiisintelligcre meridiem : sed pror-

sce viriliter, femina, lemctipsam. Temclipsam,
coqnoveris , (attdite reliqua) o pittclint ttilcr mitltcrcs : nisi sus Africam inlclligo, omnino Africam intelligo. Ac-
coqnovcm temclipmm, o puklira inler mulieres; cxi tu in cipio a te aliquid forte melius quam saperem, nisi a te
vesligiis grcgnin Et sic fere Am.
1
Sic Lov. et plerique Mss. At Am.,
abcntivcntnl. Optimse
1'orie nielius , pro
1
apod Er. Lugd. ven. : si tatcm me credidisti. M.
sic
notte Corheiensis US. , ubcravciiint.
Cistercicnsis Ms., da locttm miindi, ul JJHOM -tfiicam ui-
pHllidavcrttnt, sm
qcriiiiiiitvcntiit. Non eniin alium locuin »

tclliqitm. Forte, quod ad tocum munui .'SOpple, allitu:

uUure vitletur nisi Joel cap. 2, }' 22.
 : ,:

?<I3 SERMO XLVI.

29J
eommemorarer : Africa sil nieridies. Timet Ecclesia t gere tertic dic, pradieari in nominc cjus pwnitentium
ct

transmarina inciderc in rebaptizatores. timct incidere el remissionem peccutorum pcr onmes qcntes
incinicn-
tanquam ignota in greges sodaliinn, (jiiarit al) sponso tibus ab Jcrusalcm (Luc. xxiv,
46, 47). uinle Ecce w-
suo ul annunliet illi ubi pascat, ubi cubel in meridie. niet. lucipicntibus cuui dixil, inde
uiique se intanctis
Quia in ipso meridie pascil in aliis non pa- snis ad alias gentes venluriiin esse
in aliis ,
pradixit. Leu
scit : iu aliiscubal, in aliis non cubai. Audiat consi- divisionem lcrr;e lilinrum Israel in onmihiis tiibtibus
lium , vcniat ad ealliolicam Ecclesiam ; non incurrat in libro Jesu Nave : apertc ibi dictuni ost, Jcbus ab
in greges sodalium non pascat baedofl suos. Sed dic Africo, auce est Jerusalem (Josue xv, 8). Lege,
, quare,
aliud quod le dicebas esse dicliinnn. Proplieia, inquit, et invcnies. Ulinam cum inveneris, credas
utinam ;

ait : Dcus ab Africo veniet. r.tjam ubi Africus, utique animosilatem deponas. Jebus ab Africo, quoe est Jeru-
Africa. lestimoniam ! Deus ab Africo vcniet. Ab salem. El Dominus, Incipienlibus ab Jerusalcm :
boc
Africa vcniet Dcus? Alterum Cbrislum in Africa est, Deus ab Africo veniel. Quomodo ergo a monlc
nasci, cl ire per niundum lucrelici annunliant. Rogo umbroso? Evangelium jam lege. De monle Oliveti
quid esl, Deus ab Africo veniet? Si diceretis, Deus in Christus ascendit in ccelum. Sequere. Et quid diluci-

Africa remansit , utique lurpiter diceretis : nunc au- dius? Audis, ab Africo : audisti, de tnonte umbroso.

lem etiani , Ab Africa veniet, dicilis. Novimus ubi sit Legem recitamus, Evangelium recilamus. Audisli,
nalus Cbristus, ubi sit passus , ubi in coeluin ascen- Incipientibus ab Jerusalem : audi, Per omnes gentes ,

derit , unde discipulos miserit, ubi cos Spiritu sancto in eodem propheia. Sequere verba illa qua3 contem-
repleverit, ubi per tottim mundum evangelizare jus- psisti, verba illa qu;c prseiermisisii : Deus ab Africo
serit ' : et obtemperarunt ei , et impletur orbis lerra- veniet, et sanctus de monte umbrcso : cooperiel montes
ruin Evangelio; et tu dicis , Deus ab Africa veniet? umbra ejus, et gloria ejus plena est terra (Ilabac. ui

59. In Donatistas non quadrat testimonium Habacuc. 5). Per omnes ergo genles, incipientibus ab Jerusalem '

— Ergo lu mibi, inquit, expone quid est, Deus ab Deus ab Africo veniet, el sanclus de monte umbroso et
Africo veniet. Dic lotum , el forlassis inlelliges. Deus condenso ; id est, a monle Oliveti, unde ascendit in
ab Africo veniel, et sanctus de monte umbroso. Tu mihi coelum, unde misit discipulos suos, ubi etiam ascen-
cxpone , si jam ab Africa , quomodo de monte um- surus ail : Non enim vestrum est scire tempora, quce
broso? De Numidia nata est pars Donali : ipsi missi Paler posuit in sua poteslate ; sed accipietis virtutem ex
sunt primo in dissensionem, et tumultum, et scanda- allo, el erilis \nihi testes. Videle quomodo incipit Evan-
lum, qunerentes ingens vulnus *, Numidae miserunt gelium : El eritis mihi lestes in Jerusalem, cl in Judcea
Secundus Tigisitanus misit ; ubi sit Tigisi, nolum est. el Samaria, et usque in totam lerram (Act. i, 7, 8). Ergo
Qui missi sunt clerici, extra congregaverunt ab Ec- Deo venienle Christo, et nomen ejus, et praedicatio
3
clesia, ad clericos Carthaginis accedere noluerunt ,
Evangelii ejus ab Jerusalem, id est, ab Africo ; et a
visitaiorem posuerunt, a Lucilla suscepti sunt (a). monte umbroso, id est, a monte Oliveti : quia per om-
Auctor lolius hujus mali Numida haereticus fuil. In nes gentes diffamatum est Evangelium. Operiet montes

Numidia , unde ventum est huc cum tanto malo, umbra ejus,\d cstrefrigerium ejus,proteclioejus; etlaw
5
muscariiim * vix invenitur, in cupsonibus habitanl. dis ejus plena est terra. Canlate ergo cum tota terra can-
Quomodo mons umbrosus Numidia? Dic mihi ergo : licum novum ; non canticum vetus cum a.gulo terrae.
noli huc usque reciiare, Deus ab Africo ; exigo et se- CAPUT XVII. — 41. Donalistw Simonis Cyrencei fa-
quenlia , tll sanetns de monte umbroso. Sed ostende clum pro se inlerpretantcs. Dicunt et aliud Cyrenaeus, :

inihi parlem Donati a Numidia , de monle umbroso inquiunt, quidam Simon angariatus esl, ut lollerei
venire. Invenis nuda omnia, pingues quidem cam- crucem Domini (Mattli. xxvn, 32). Legimus : sed
pos , sed frumenlarios : non olivetis ferliles , non quid le adjuvet, volo scire. Cyrenaeus, inquit, Afer
cacteris nemoribus amcenos. Unde ergo mons umbro- est : quare ipse angariatus est qui crucem tolleret.
sus in Numidiae partibus, unde hoc scandalum venil? Ubi sit Cyrene, forte nescis : Lybia est, Pentapolis
CAPUT XVI. — 40. Interpretalio verior prophelce est, conligua est Africae, ad Orientem magis pertinet.
Ilubacuc. Tu mihi , inquit, ergo expone quid Vel in dislributione provinciarum Imperatorum co-
est, Deus ab Africo veniet, et sanclus de monte uni- gnosce : Imperator orientalis mitlil judicem ad Cyre-
broso. Vide quam facileexponam. Primo illud audi nen. Breviter respondco : Ubi est pars Donati, non
quod ait Dominus : Oportebat Cliristum pati, et resur- invenitur Cyrenc ; ubi esl Cyrene, non invenilur pars
1
Donati. Manifesla vcrilas convincil errorcm. Det mihi
t lim. et I.ov., nmerit ; dissenticntibus caneris libris.
!
iliriqiu', Mss., qnocrenles ingenium vulneri. Cyrenen, ubi est pars Donali ; dct mihi partem Do-
3
Oxlex c\.,et clericos cartliuginis accire noluerunt.
* aui. Br
nali, ubi cst Cyrene. Manifestum est enim, fratres, in
M riscarium. Mclius alii codices, rmucarium. Non
ignoui vo\ flahelluin proprie ad ahijjendas muscas signifl- Penlapoli Ecclesiam essc catholicam, parlem Donali
cang, necnon Iierharuin exandiorem coinaui ad id quasi na-
ibi iion esse. Sed securi irrideamtis flendos, el flca-
lura oomparatam. Plin. iib. 1-2. cap. v2fi.
s Kr., cum incursionibus. lim., riim in cnpsonibits. Am., i mus irridendos. Quid dicis? Meritum Cyrcnensis hu-
cum cupsonibits. Aliriuot Mss., in cursionibus. Plerique et
jus magnum commemoras, qtiia lulil crucem Domini,
melidrescum I.ov., in nipsonibus : idemue ac in rupibus l -

speluocis? unde dicti illi Ru| iiani in lii.ro de nnaie Rccle i

si.i', eaji. 3, ei Cntzupitae in epislola 85, n. '2. ' Hoeloco F.r. et plures manuscripli addunt :
inunnodo w-
'.'

(u) vid F.itisi. 43, ci lih. de Hasresibus. ctmeniibu» ab Jerusalem

 ,

20:; S. AUGUSTINI EPISCOPI £J6

cl Afrum dicis. Orienlalis csl. Lybia cniin duobus ergo in hoc cantico, quia oves ejus suuius, populus

modis dicitur, vel ista quaj proprie Africa esl, vel pascuae ejus, oves manuurn ejus: audiamus quid ad

illa Oricntis pars, qucecontigua cst Africre, et oinuino nos loquatur, tanquam ad oves suas. Pridem pastoribus

collimilanea. Scd Afer fuerit Cyrcnensis. Deatum pu- loqucbalur superiore leetione : praisenti aiilcm et ho-

tas, quod angarialus orucem tulerit? Quanlo melius dierna ovibus loquitur. In illis crgo ejus verbis nos

lorte diceref alius in Armathaea remansisse

Ecclesiam cum tremore audiebamus, cum secui itate quid vos :

Christi ? Quia Joscph ille dives ab Arimalluea, habens crgo in istis verbis hodiernis? Numquid vicissim nos

ante oculos rcgnum Dei, non angariatus, non coactus cum securitate, voscum tremore? Non ulique. Pri-
veuit ad crucem Domini cum c;eteri formidarent :
mo, qnia elsi prislores sumus ,
pastor non solum
pcliit a Pilato sepeliendum corpus Domini, de ligno quod dicitur ad pastores, cum tremorc audit, sed

deposuil, obsecutus est funeri, in sepulcro condidit , etiam quod dicitur ad oves. Si enim securus audit
laudalus est in Evangelio (Malth. xxvn, 57-60). Quia quod ad oves dicilur, non cst illi cura de ovibus.

crgo de Arimatha?a fuit isle pius tanlum cxhibcns Dcinde jam et tunc diximus Charilali vestrx, duo
obsequium corpori Domini, in Arimathaea reinansit qua:dam in nobis esse consideranda : unum , quod
Ecclesia? Aut si magis vos delectat angarialus, id chrisliani sumus; allcrum quod prapositi sumus.
est, qui cogitur tollere crucem : recte ergo faciunt Quod crgo pracpositi sumus , inter pastores deputa-

imperatores catholici qui vos cogunt ad uniia- mur, si boni sumus : quod aulem chrisliani suiuus,
,

tem. et nos vobiscum oves sumus ( ln superiore ser-

SERMO XLVII * (o). mone, n. 2). Sivc crgo Dominus pasloribus loqualur,

Deovibus, in Ezecliiel cap. xxxiv, 17-51, abillis ver- sive ovibus, nos omnia cuin trcmore oportet audire :

bis, Et vos oves meae, elc.,usque, Et

ego Deus \e- nec recedat sollicitudo de cordibus nostris, ut plore-
ster, dicit Dominus Deus. Contra
Donatislas (b). nius antc Dominum qui fecit nos.

CAPUT PRIMUM. — 1. Oves pascuce et manuum CAPUT II. — 5. Gregis Dei securitas. Audiamus
Dei sumus. Verba quae cantavimus, continent pro- itaque , fratrcs , unde Dominus oves improbas corri-

lessionem nostram, quia oves Dei sumus nec im- :

piat, et quid promitlat ovibus suis. El vos, inqnit,

portune poscimus cum lacrymis ejus miscricordiam, ovcs mecB , hoec dicit Dominus Deus. Primo ,
quanta
Diximus enim Ploremus ante felicitas est, esse gregein Dei, si quiscogitet, fratres,
cujus oves sumus. :

Dominum, qui fecit nos ; quoniam ipie est Dominus etiam in istis lacrymis et in istis tribulationibus ma-
Deus Ne quisquam plorans se exaudiri posse
noster.
gnum gaudium concipit. Neque enim in ejus grege
est quem lupi possunl flagellare aut cujus somnum
desperet, commemorata est necessitudo qusedam ex- , ,

Qunniam ipse est Dominus Deus possunt captare proedones. Illi enim diclum est, Qui
nudicndi nos Deo :

qui fecit nos. Ule Deus noster : nos populus pascis Israel (Psal. lxxix, 2); de quo dictum cst,
nosler,

pascuce ejus et oves manuum ejus * (Psal. xciv, 6e/7). Non dormiet , neque dormitabit ,
qui custodit lsraet

(Psal. cxx, 4). Yigilat ergo ille super nos vigilanti-

Pastorcs homines, vel etiam patresfamilias domini
pecorum,. oves quas habenl, non ipsi fecerunl ; oves bus nobis , vigilat et dormientibus nobis. Si ergo de

creaverunt noster autem Do- paslore homine securum est pecus hominis quanla
quas pascnnt, non ipsi : ;

niinus Deus, quia Deus et creator est, fecit sibi oves

debet esse nostra securitas pascente Deo, non lantuin

quas habeat, et quas pascat ; nec alter instiluit, quas quia pascit nos, sed etiam quia fecit nos?

ipse pascit ; nec quas ipse inslituit, alter pascit. Plo- CAPUT III. — 4- Vox pastoris nunc temporis au-

rcmus crgo ante illum. Ncque enim in bono sumus dienda. Una est nostra sollicitudo ,
qu?e nobis im-
,

cuin in hoc sscculo sumus. Cum enim placebimus poniiur , audire vocem pastoris et est nunc tempus :

Domino in regione vivorum, tunc delergentur lacry- audiendi ,

quia nondum assumpsit tempus ju-
ille

niuc nostraj; ct dicemus ei laudcs, qui nos exemit de dicandi. Qui loquitur, modo tacet. Loquitur enim in

prtecepto, tacet in judicio. Ideo dicit quodain in loco :

vinculis moriis, pedes nostros a lapsu, oculos nostros
a lacrymis, ut placeamus Domino in regione vivo- Tacui ; numquid sempcr taccbo (Isai. xlu , 54)? Quo-

rum (Psal. cxiv, 8e( 9) : quia difficile cst ul ei pla- modo tacuit, cum hoc ipsum loquendo dixeril ? Qui

cealur in regione mortuorum. Est autcm et liic unde

dicit, Tacui , non lacct •
quia ct hoc ipsum dicere,

placeamus, cjus miscricordiam

Tacui , non tacere est. Audio ergo te loquenlem iu
illi iri nos deprccando,a
tot prseccplis, in lot sacramenlis , in lot paginis, in
pcccalis nos, qiiantum possumus, abstinendo, in quan-
lum autemnon possumus, confitcndoatqucplangendo. tot libris : audio deniqiH} in hoc ipso quod dicis , 7.7-

Ita in hac vita sumus sperantes aliam vitam, ploran-

cui , numquid scmper taccbo? Quomodo crgo lacuisli?

lcs in spe imo plorantes Quia nondum dico , Vcnite, benedicti Patris mci, pcr-
: in re, gaudentes in spc.
cipile regnum et nonduin dico aliis Ite malcdicti,
2. Pastoris vox cum tremore audicnda. Profcssi
; , ,

in ignem asternttm ,
qui prccparatus est diabolo ct anqc-
1
llim. el Lov., et opus mannitm ejits. Xmus Er. ct Mss., xxv, 51,
lisejus (Mattli. 11) : el lucc ipsa ita noiuium
el oves manuutn ejns.
'
Recognitus est ad omnes oodices scriptos et oxcusos dico, utj .iii praedicam '. Ultimam sentenliam, quam
qui in sermone uiodo prsecedenti designantur. dicturus cst judez in tabella scriplurus manu sua.
,

fa) \lias, in lomo 9.

(b) Lofca ex noc tractatu refert Florus ad Rom. et Ga- ov. nondum
i, 1
Er. i lini. el i : ll liar ipsa Ua dico, tfjam
alti.
vnvdicait. Rmendantur ad Mss.
297 SERMO XI. VII.
2!)S

ultra quam sentcniiam niliil jam judicaltirus cst, par- quod spcrabamus sed expcriamur quod conlempfii-
,

tcs non audiunt illis foras exeuntibus scribilur. :

mus); audiamus omnes lanqiiam ovos Dei «luiii lo- ,

Atlonil* sunt ambre partes alque Buspensc conlra qiiitiirqui tacet, dtim raonetnoe,
,
nondvm judi
et
qiiam vel pro qua sentenlia illius procedal. Maguuiii cat nos qui fecit nos , duin vacat audirc dom licel,

secrelum judic.s, unie secretarium noininatur. Maguus et lcgere '.

timor eorum qui in causa sunt ;

quid ille cogilet , el CAPUT V. — G. Xon evellenda zizania anle mestem,
quid scribat ignoratur : et liomo est, el illi de quibus nec hcedi ante judicium leparandL — Et vos , ioqjuit,

ille judicat , ulique boinines sunl. Ille aulein Deus oves mea; , lun dicit Dominus Deus : Kcce ego judico
noster est, el nos populus pascme ejus et oves ma- inter ovem ct ovem, cl arielss el hircos. Qnid bic fa-
nuum ejus. Et cuin sit ille Crealor , nos crealura ; ciunt hirci in gregc Dei ? In eisdem pascuts, in eis-
ille immoitalis, nos morlales ; ille invisibilis, nos dem fonlibus, cl hirci tanien sinistrx' destinati dex<
visibiles; noluit nos in hac vita latere, quam uliiinam tris miscentur, ct prius toleraiiiur qui separabuiitur
;

sentenliain in fine diclurus sit. Ncmo ante dicit, et hic exercelur ovium palicnlia, ad siniililudincm
Damno, qui vult damnare : nemo ante dicit , Ferio, patienii;e Dei. Scparatio enim ab illo erit, alioruni
qui vult ferire. ad sinistrani, aliorum ad de.vteram. Nunc autem ipse
CAPLT IV. — 5. Dei palientia ne abutamur. tacet, tu vis loqui. Sed unde dico, Tu vis loqui?
Magnaergo lenitas, magna misericordia, magna man- Lnde ipse tacet. A vindicla judicii non a vei bo , cor-
suetudo : sed si non abutamur patientia ejus ad no- reptionis. Ipse nondum separat, tu vis separare. Ipse
slram nequiliam ; etillo noslra portante peccata, nos inixta loleral, qui seminavit. Si ante venlilaiioncni
quasi ad faciendum ei onus augeamus peecaia pec- fniincntum vis esse purgatum, tuo vento pessime
catis ;
quasi ut ille plus portet, qui non laborat cum venlilaberis. Licucrit servisdicere, Vis, imus, el colli-

portat : peccala nostra ,

quibus adbuc parcit ,
quia gimus ea? Slomachati enim sunt videndo zizauia,
atlliuc suslinet, illius ostendunt patienliam , nostram et doluerunt scgeti bonae perniixta zizauia et ;

cumulant sarcinam. Jgnoras, inqtiit ,

quia putientia dixerunt , Nonne bonum semen seminasli ? Unde ergo
Dei ad poenitemiam le adducil? Palicntia illa esi, quani apparuerunt zizania?
Ille rationem reddidit unde ap-

tacilurnitalem vocat , dequadicit, Tacui; numquid paruertmt; non lamen permisit ut ante tempus evel-
semper tacebo? Ergo cum argueret quosdam , et di- lcrenlur. Quamvis et ipsi servi stomachati adveisus
ceret ,
Qui prcedicas non furandum ,
furaris ; qui dicis zizania; consilium lamen et pnvceptum a domino
non adullerandum,adulleras, etc. ait, An divitias boni- expetiverunt. Displicebant illa inter segetem : sed vi-
talis ejus et longanimitalis contemnis ? Quia ille bonus debant servi ,
quia si vel in ipsis zizaniis evellendis

est, quia longanimis, quia videt et tacet, quia videt aliquid sua sponie facerent, ipsi zizaniis annuinera-

et suslinet ,
putas illtim iniquum ? Ignoras quia pa- rentur. A Doinino exspectaverunt pracceptum, jussio-
tientia Dei ad pcenilentiam le adducit ? Et vide si sem- nem regis sui quaesierunt : Vis , i»iws, et collujimus

per tacebit, qui modo tacet? Tuautem, inquit, secun- ea ? El ille : Non. Et reddidit inde causam : Ne forte,

dum duritiam cordis lui et cor itnpoenilens , thesauri- cum vullis coltigere zizania, eradicelis simul et trilicum.

zas libi irum in die irce el revelalionis justi judicii, Dei, Sedavit ab indignatione, nec reliquit in dolore. Grave
qui reddel unicuique sccundum opera sua (Rom. n, enim videbatur servis esse zizania inter frumentiiin ;

4 , 21 , 5 , 6). Ergo lacet; numquid semper tacebit? et vere grave erat. Sed alia est condilio agri , alia

Itein dicit posl qtuedam enumerata peccata : Hcec fe- quies horrei. Tolera; ad hoc enim natuscst : toleia,
cisti , et tacui ; id est, haec fecisli, el non vindicavi : quia foi te toleratus es. Si semper bonus fuisti , ha-
suspiculns es iniquilalem ,
quod ero tui similis. Et re- beto misericordiam : si aliquando nialus fuisti , noli
vera hoc eogttaitl inulti , cum lecerint mnlla mala, perdere memoriam. Et quis est semper bonus? Faci-
et mali sibi accidere niliil viderint , non tantum pla- lius, si le Deus diligenter disculiat, inveniel te etiam

cent eis facta sua mala, sed etiam Deoplacereputant: nunc maltim, quani tu te sempcr bonum. Ergo lolc-

in tantum procedil impietas, ul et Deum sibi similem randa sunt zizania haec intcr frumenlum, hirci inier
existimet impius contemplor. El cuin Deus eum ad- arictes hsedi inter oves. Quid autem illede Irumenlo?
ducal monendo, docendo, horlando, corripiendo, ad lu tempore , inqtiil , messis , dicam messoribus : Colli-
simililudinem suam uon solum non sequilur siinili- ; gite primum zizania , el ulligate in fasciculos ad com-
tudinem Dei, sed Deum vult ducere ad similitudinem burendum ea ; triticum aulcm meum recondite in horrco.
suam. Haec est iniquitas major ,
quam ipsa peccata, Ti ansiet ergo agri concrctio , veniet mettis diaerelio.
a quibus se non corrigit '. Suspicatus es iniqiiiuitem, Exigit de nobis modoDominus palientiam, quam pro-
quod ero tibi similis? Et quid sequilur ? Arguam te ponil in se, dicens tibi : Ego cerle si modo voluei-o
(Psal. xlix, 21). Quare hoc? Tacui ; numquid semper judicare , numqtiid inique judicabo? EfO li taudo
tacebo? Itaque , fratres ,
quoniam sermo iste qui de volncro jndicare , nuin(|iiid lalli potcro? Sicgoipn
Dci ore procedit , et me lerrel, cl vos (omncs rniin semper recte jtidico, et qui falli non poanm, differo

unani spem bouam habcmus in illo, et oirmes pari- jiidiciummeuin ; lu ignorans qiicmadniiKliini jiidican-

ter liinere debcnius, ne illo offenso non invcniamus dus sis audes lam pr.cpropcrc jtnlirart; ? Vulti.-,

•
Sic Mss. At editi , dum ipsa pcccata , a qitibus se non
corrigil, neo placere piilnl.
1
Mss. ncmigicnsis et Cistercicnsis , dum licrt ctigcrc.

Sanc.t. August. V. (Dtx.)

 . ;

S. AIHHJSTJ Nl EPfSCOPI 500

2ai)

qiiemadmoflum illis servis volenlibus ante lapsum tuae fragiiitatfs borrescis; quid tibi faciurns
fratres ,

lioc opus nec in mcsse con- csl , <|iii tam securus judicat, quomodo qui nun-
tempus eradicare zizania,
dkmn messoribus : quain peccat?
eessit. Ail eriim, 7« tempore messis
non ail, Dicam vobis. Sed quid, si ipsi servi messo- CAPUT VII. — 8. Conscientia cito mundanda.

exponens omnia singillalim

Nam Danda ergo opera csi pnrcc conscienlb' : ct si forte
rescriinl? Non. :

aliquis inest scropolus, prasveniamus faciem cjus in

Messores, ail, Angeli sunl {Mallli. im, 2i-50, 3745).
c

coiifessionc. In Psalino nunc, cum canlaretur, audi-

Ilomo crgo carne sepius, carnem porlans, aut forte
animo, au- viiniis, Preeveniamus faciem ejus in confessione (Psul.
caro totus, id est, earocorpore carnalis ,

quod ncc in xciv, 2). Praevenianius eum, ne nos ipse prxveniat.

des ante asurpare oflicium alienum •
,

Post confessionem non afferct uliionem, si et lu

messe crit luum? Hoc de separandis zizaniis de hir- :

omnes Angeli posl coufessioncm non repetas iniquitatem. Pr;eveni

Cis quid ? Cum venerit Fitius liomims, ei

suw congregabuntur antequam prx-veniaris. Quia eiiim venlurus esl, cer-

cum eo , sedcbil in scde glorice ; et

separabit eas sicut pastor lum esl : perdcs, si non desideras quod fului urn cst.
anle eum omnes gentcs . el ,

scparat oves ab liwdis {ld. xxv, 51, 3-2). El vcniet, et Nam ct te nolenle vcnturus est. Numquid eum dila-

separabuntur. Modo turus es, recusando ne venial? Sicut noveial lioram

soparabit : vcnict messis , et
qua judiciiri debuit, sic novit boram qua dcbeat
el
ergo lenipns separaiionis non e^t , sed lolerationis.
fratres, ut corripicndi dormiat judicare. Veniel ille, lu vide qimlis futuriis sis. Ho-
Nec ideo ista dicimus ,

judicium incauli ve- die incst scrupulus, bodie sil coufcssio, bodie renun-
diligentia : imo vero nc in illud
lielur scrupulo bodie dimiltitur, bodie laxalur '.
niamus, et caeci negligentes excitatem nosiram subilo ;

dlsciplina cxerceatur, Non est ut dicas, Diffcrt Deus vcniam : lu noli dif-
nosad sinistram invcniamiis ,

forre medicinam tuam. Habes cnim aliquid in aniniL

judicium non pracipitclur.
CAPUT VI. — 7. Dci judicium securi boni, tremen- quod le angat : et si angit, el sollicilal. Ulique si in

tcsmali exspectanl. Quid crgo Doininus? Kcceego domo lua essel lapis offendens oculos tuos, juberes
judico inter ovem el ovem , et arieles et liircos. Ego ju- eum auferri de medio maxiine si aliquem paulo ;

dico : niagna sccurilas, ipse judical, sccuri sint boni.

majorem bospileni in domo lua csses rcccpturtis.
Cuin ergo Deum invocas in le vocas quomodo ,
Judicem ipsorum nullus advcrsarius corrumpit , nul- ;

nullus lcstis illudit. Scd veniet in te, cui locum quo recipias, non munda-ti?
lusadvocatus circumvcnit ,

lanium limeant mali. Non Sed iniiius idoncus es auferre de corde luo, quod
quantum securi sunt boni ,

Numquid euim libi ipsc fccisli? Ipsuiu invoca,ut mundel ; ipsuoi

lalis judieat , cui aliquid abscondattir.

Deus judicans quxsiturus cst testes per quos discat invila. iil inliel : dum lamcn quod factiirus es, nio-
,

quissis, qui noverat quis do facias, ciim loquitur monendo, el lacet judicando.
tjuis sis? Unde potest lalli

esscs fuiuriis? Te inlcrrogal , non alium de le. Do- CAi'UT VIII. — 9. Doctrina accepta non amaro

minus, inquit, interrogat justum el impium (Psal. x, ccrde communicanda. Dixit liic hircos , dixil arie-

6). Intcrrogat aulem tc, non ul discal a te, sed ut tes, et judicat inter eos. Et quid eis dicii ? A«»i-

epnfundat te. Habentcs ergo judicem lalcm ,

quein quid non sufficil vobis, quia bonam pascuam pasccba-
ncmo conlra nos fallit, iiemo pro nobis ; sic agamus, lis? et reliquias pascuw vestrce conculcabalis pedibus

ul ejus judicium vcnluruin non limeamiis, scd exspe- vestris ; et polabalis aquam, qua: subsidebat, id esl,

ctemus ct desidereiiius. Numquid enim fruinenla qux pura et tranquilla erat, et reliquam pedibus

tiiiRiii, ne miltanluT in horrcum? lmo optant vebc- veslris turbabatis : ct ovcs mea; conculcationcs pcdum
veslrorum depascebant, et conturbatam pcdibus vestiis
meoter Numquid oves timent ne po-
el desideranl. ,

aqunm potabant. Quid est boc? Pascua Dci bona sutn,

nantur ad dexlcram ? imo nibil cis lam lardum est,
quain donoc fiat. Ili vero exanimoct tota sinceritate el fonics Dci puri sunl. Habemus boc in Scripluris

sanctis. Qui sunl crgo, qui quod iranquillum esl inde

dicunt, cum orant, Veniatregnnm luum. Ftfaii vero
bibunl et quod niiiiidinn est inde pascunlur; ct
boniinis in bis vcibis el cor irepidat , ct lingua titu- ;

bat. Qnoniodo eniin dicis, Veniai rcgnum tuum? Ecce conculcanl reliquias et turbant aquam, ut oves ali;e

qualcm le iiivcniel? Sic ergo age secuius conculcatas bcibas accipianl ct aquain coniurbalam
venict : , ut

quid forte inest conscicntia crrati al- bibaul ? El boc utiijuc vidclis displicerc paslori,
ores. El si in
qui dicil duin fiunt ista, Kgo judico inter ovem et
que pcccati , babcs in ipsa oratione medicinam : Di-
evcm : ad hoc utiquc nc lianl. Sunt multi qui tran-
uiilte uubis debiln nostra , sicut el nos dimillimus debi-
quille discunl, pcrlurbaie docent ; el cttin babcant
loribus noslris (Mallli. Vl , 10, \"1). Voluilcnim Dctts
doclorcm palientein BXviunl in discontem. Quam
sic iees>«; debilorem, m babeasdebitorem. Peccando
,

s nos cnim tranquille doceai ipsa Scriptura ,

quis
quippc inii.iicum te facis Dco : scd aitende ne forlc
ncscil? Venit ergo aliquis, et lcgit praecepta Dei
tu babcas inimicum. Dimittc, cldimillclur libi. Quod
legit et capil, capil tranqiiillus dc tranquillo biben-.
facis qui polcs in peccalo invcniri, lioc in le facict qui
8
cl do viridi cl inundo pnsccns. Venit aliquis audirc
de niillo peccato potcril judicaii. Si autciu nl bomo
ab illo aliquid ; iiulignalur, perturbalur, tardilatcm
in peccato positus, peccatori ttto non parcis, ncc
tuam in illo condilionem rcspicis , nec dc cxtcro 1
Ita omncsMss. F>lili vcro, liodic i!imiltat:tr. hodw lase-
tin
1
Beccensis vs.,jn4icium alienmn. « iioc loco Er. ei alunii i Mss^ Drfft. Pauto us: trcs M.a.,
ciiitcrcicusis Ms , inimicum fncis Dcnm. iniHgnutur, pciHmbat.
 501 SER.MO XI. VII.
302
aliquando serlus inielligentis accusando, lurbatum melius, ne et libi aquam lurbes '.
Quod ait Aposto-
facit minus inlclligere, quoil poierat audire iran- lus, Si Iwminibus piacert veltm, Ckruti tervui
non
quillus. essem, optimc accipio, apostolicam
scnlentiam liben-
10. Dociores lividi et amaruLnti. Nec hoc idco ter agnosco. Sed alitid in Aposlolo non legisti :

dixerim, fialrcs, quia non est aliquando corripienda Placetc omnibus pcr omnia, sicul et ego ominbus per
duritia, quam ipsa tanta verilatis tranquillitas cor- omnia placeo non oturrens quoil mihi prodcst, sed
;

ripit , (iicens : inscnsali et tardi corde ad crcdcn- quod multis, ut salvi fuinl? Rursus euiiuleni aposlo-
dum (Luc. xxiv, 23) ! si ista (iunt ea dileclionc qua lum non audibli : Sine olJcnsione cstote Judais el
volumus curam incuterc hominibus, ad iucutiendain Uraycis , el Ecclesicc Dci ( I Cor. x, 53, 52) ? Tci lio
diligenliam intenlionis, et ad serenandam forie nu- eumdem aposiolum non audisti : Providemus enim
bem mentis suce, quam de curis saccnli contraxerunt; bona, non sotum coram Deo, sed etiam coram liomini-
et forte cogitando alia inutilia, quod utile cst audire bus (II Cor. vm, 21)? Ait ergo ille, Expone ilaque
non possunt. Deinde ctiamsi in se quisque videat mihi, quomodo intclligam divcrsa atque conliaria :

tardiiatem, non sine causa ille accusatur, ul Deum hac diccntem Apostolum , Si liominibus placere vcl-
roget, ct solvat tarditalem, donel vcritatem. Aut lem, Christi servus non esscm ; hac dicenlem, Placctc
enim si negligentia nostra minus inlelligimus quod omnibus per omnia , sicul el cgo omnibus per omuiu
audivimus, utique negligenlia corripienda est : aut placco : bac diccnlem, Cloria nostra hcec est, teslimo-

si lardilas cst, cum fuerit accusala, crit unde rogetur nium conscienlics noslrce12) ; hac dicentcra, (ld. i,

Deus. Ntc doctores ergo tales reprehendendi sunt : Providcmus bona, non solum corum Deo, sed etiatn
sed qui hoc faciunt animo amaro , animo invido, coram hominibus. Si tranquillus audias si tibi ipsi ,

ipsi conculcant pascua, ct turbant fontes; quidquid aquam tiiie mentis non perlurbes, quanlum potero,
forle noverint, ita volunt nosse, ut alii non noverint. fortassis exponam. Sunt homines temerarii judices,
Malignae menlis bomines, lartareo zelo plcni, lividi detractores , susurrones, murmuralores, quaerentes
non in corpore, scd in corde, legerunt et intelloxe- quod non vident, quycrentcs etiain jaclaie
suspicari
runt ; cum interrogati fuerint , mullum cst ad te, quod nec suspicanlur contra tales quid remanet, :

ego tibi ista credam ? et tu dignus es ista legere ^el nisi testimonium conscientiae noslrai? Neque eniin,
audire? Quid lurbas aquam? Ambobus fons manat. fratrcs, etiam in illis quibus placcre volumus, glo-
Quid conculcas herbas couununes? Non tu pluisii, riam nostram quacrimus, aut gloriam noslram qua;-
ut nascerenlur. rere debemus, sed illorum salulem ut si bcne am- :

CAPUT IX. — II. Non sufficit bona conscienlia, bulamus, nos sequendo non crrcnt ; imiiatores nostri
si est nejligens coram liominibua convcrsalio. Est sint, si nos Christi (ld. iv, 16); si aulem nos non
aliud in his verbis, quod non absurde polest intelligi. Christi, imitatores sint Christi. Ipsc cnim pascit
Sunl bomincs qui pulaut sibi in bene vivendo suf- gregem suum, et cum omnibus bene pascentibus
fieere conscientiam, et non valde curant quid de illis ipse solus est : quia omnes in illo sunt. Non ergo
alter exisliiiiel ; ignorantes quia cum homo viderit utilitatem nostram quscrimus, quando placere homi-
s
hoininem bonae constieiiiiu) negligentius viveutem, nibus volumus : sed gaudemus eis placere quoil
passim se cuilibet et ubilibct conjungentem, baben- bonum est, propler ipsorum utilitatem, non propler
lem sciciiliam quod nihil sit idoluin, et tamcn in nostram digniiatem. Conlra quos autem dixerit Apc
idolio recumbenlem, conscienlia illius cum sit infir-
stolus, Si hominibus placere vellcm, Chrisli scrvus non
ma, acdificatur non ad ea quu; perscrutatur, sed ad essem , manifestum cst ; cl propter quos dixerii.
ca qu:e suspicatur (I Cor. vin, 10). Neipie enim Placcte omnibus pcr omnia, sicut et ego omnibus pla-
homo par luus ' , frater tuus, inirare potest in con- ceo per omnia, manifeslum est: ulrumquc dilucidum,
scientiani tiiam, quam novit Deus. Conscicntia tua utrumque Iranquillum, tiliumqiie purum, utrumque

toram Deo est , conversatio tua coram fratie tuo :

non perlurbatum ; lu tanlum pasce et bibe, noli

61 de te ille aliquid mali suspicans ,

perturbalus conculcare et turbare.
ajdilicatur ad aliquid faciendum quod le putat facere, 13. Quando sufficial conscicnlia. Nam et Domi-
/um sic vivis; quid prodest quia ventcr conscientiae minum ipsum Jcsum Clnisitim magislrum Apostolo-

lux hausil aquam puram, ct ille de lua ncgligcnti ruin ulique audisli, Luceant opera veslra coram homi-

conversatione bibit turbalam * ? nibus, ut videant bona fucla vcstra, et glorificent Patrein

12. Hominibns placere qualenus studendum. Et vestrum qui in ccclis est (Matlh. v, 1G) : id est, qui vos

audis tales, cum corripiuntur ne isla faciant, respon- fecil lales. Nos enim poptilus pascuae ejus, el ovcs

dere nobis, et dicerc : Aposlolus dixit, Si hominibus maniiiim cjus (Psal. xciv, 7). llle ergo laudclur, qui

placere vellem, Chrisli scrvus non essem (Galat. le fecil honitm, si bonus es ; non lu, qui per le ipsmn
i, 10).
El hic aquam tuibas, pascua non potcras esse nisi malus. Quid vis aulein in con-
conculcas. Allende
trarium ducerc verilatcm , ut qnando boni aliquid

facis, le velis laudari; qtiando n»;di aliquid facis, Do-

* Ediu. pater luus. Casligautur auctoritate cisterciensis
Ms- et Flori. minum velis vitii|»ciaii? Uliipic enim qui dixil, Lu
1
Sic Florus et meliores Mss. Alii quidani, de luu nrqligrti-
tm conversationem habet iurbitlentttnt. I rliii aulein , dc luu 1
Sic Florus ct plcri(|ii« Mss. Al cditi, tnrbei luod, otC.
iwnlifjentia conversaliuiwm bibit turbutum. * Uhlurcicusis Ms., omnibtis.
103 S. AUGUST INl EPISCOPi 304

coram hominibus ipsc dixit in codein hircis nullam facit mcnlionem : scmel illos nomina-
ceant opera vestra ;

sciremus essc. Ipse enim bene novit. Po-

scrmone. Nolite facere jusliliam vestram coram liomvn-
vit, ul illos

bus. Sed sicut in Apostolo ista libi conlraria

videban- slca sic loquitur, lanquani omnes oves sint. Piimo
Kvangclio. Si aulem non pcrturbes quomodo ipse videt postea vero qumiodo nos vide-
lur, sic cl in ,

et hic agnosces paeem Scriplnra-

mus, loculus esl. Hirci enim quia insunt, et quia in
aquam cordis ttri ,

rnm et habcbis cum eis ct tu pacem. Si autem tu

,
line separabuntur, notum sitovibus 4
: modo lanqnani
intcr ovem et ovem disccrno. Non pr*de-
cum cis babere nolueris pacem tu in te committis ,
scit nisi
2
Pro- stinationc oves et hircos,
lilem tuam, illx non amiiteul pacem suam.
et pra^scientia ille solus ,

pler illos enim qui se honiinibus jaclando commen-

qui prycdestinare potuit, quia praiscire. Modo qui oui-
3
darit *, et ita ventilant bona opera sua, ut finem nes sub signo Cbrisli sunt , et omnes ad graliam
bonorum operum suorum m laude bominum po- Dei accedunl , ovem le putas , hircum te fortc Deus

nant eamdemque laudem boininum quasi pro novit : sed tanquam ovis audi quod audis, Ecce ego ju-
,

mercede compulent bonorum operum suorum; de dico inter ovcm fortem, et inler ovem imbecillam.

kiS diciiur, Amen dico vobis ,

perceperunl mercedem 16. Schismatis Donalislarum auctores superbi. —
suam. Contra eos dicitur, Cavete justiliam vestram fa- Quoniam lateribus et humeris veslris impellebatis , el

cere coram homtnibus. Proinde sequilur, Vt

videamini cornibus veslris perculiebalis , el omne quod deficiebat

comprimebatis, guoaduscjue dispergeretis eas foras. Quis

ab eis (Maltli. vi, 1, 2). Ultra non porrexit inlenlio-
hoc non non exhorrescat?
nem, hic fecit linem. Nolite sic facere coram homi- inlelligat? quis Si nullae

nibus, quidquid boni lacitis , ut videamini ab eis ,

ut oves foris sunt , non est factum. 3utem multas
Si

videri ab eis. Nolite ergo oves foras errare planginius, va: quorum humeris et
ipse sit fmis operis veslri ,

ab Hac autem 2
non ibi ponit lateribus et cornibus factum est. Non enim h&c face-
sic, ut videamini eis.
rent, nisi fortes oves. Qua: sunl fortes? De suis viri-
iinem, ut videamur ab hominibus, coram quibus vult
bus praesiimentes. Qti.e sunt forles? De sua juslitia
esse bona facta nostra : sed ait, Luceant opera
veslra

ut videant bona opera vestra. Non glorianles. Non diviserunl oves, non foras miserunt,
coram hominibus ,
k
sed duxil hinc te sur- nisi qui se justos esse dixerunt : humeri audaces ad
quievit, ncque bic remansit :

enim, esses in le), impellendum, quia non portant sarcinam Dei latera
et tulit te a te (cadercs
3 :

sum ,
si

mala, conspiranlcs amici, socielas pertinacia; cornua

etubitutus esses, posuil te. Videant, inquit, bona
:

B
erecla, elala superbia impelle laleribus et bumeris,
opera vestra cl gloriftcent Palrem vestrum qui in ccelis
:
,

8
glorificalur apud illum eslo, ventila cornibus, milte foras quod non emisisli :
est. Noli irasci, quia ille :

Ut non glorietur, ait Apostolus, Certe ipsa lota causa est, qula lu justus et alii injusti,
el in illo glorificaberis.
Ergo sine gloria remanebimus ? et indigntim erat ut juslus esset cum injustis : indi-
omnis caro coram illo.

Qui gloriatur, in Domino glorietur gnuiii videlicet, ut frumenta essenl inter zizania; in-
Non : ait enim ipse,
dignum, ut oves inter bircos pascerenl, donec pastor
( 1 Cor. i, 29 , Z\). Nain et teslimonium conscientire
* quia in illo est. Nam si vcniret qui in separando non erral. Iiane tu angelus
nosmc ita nobis gloria est ,

cradicans zizania ? Non le agnoscerem angelum era-

ila est gloria noslra, ut nobis placeamus, ct elficiamur
dicantem zizania, nec si jam incssis venisset. Anle
placentes nobis; valde stulto homini placet, qui sibi
niessem non lu, sed quisquis fuerit, non est verus.
placct.
cnra. Ciircmus ergo, fia- Qui designavit messores , dcsignavit et lempus. Pos-
\A. Bonas conversationis
sed etiam coram ho- sent et homines se angelos dicere. Invenimus fortasse
tres , nou lanlum bene vivere ,

nec lantum habere bonam in Scripturis et bomines dictos angelos, sed tamen
niinibus bene conversari ;

quanlum polcst nostra infirmilas, ego tempus messis allendo. Angeli tibi nomen poles
conscienliam , sed
humame, curemus nibil imponere , tempus incssis non potes breviare. liaque
quanlum vigilanlia fragililatis
7
falsum dicis, quia sis : quia nondum venil quando
eliam facerc quod veniat in nialam suspicionem infir-
sis. Proinde cuin venerit, el veri messores missi fue-
ino fratri ne forte puras herbas mandcndo, et puras
:

rinl, nescio ubi te inveniant, ulrum purgandum qui

aquas bibendo conculccmus pascua Dei et oves in- ,

in horreo recondaris , an alligandum qui in ignein

firnue conculcaluni inanducent, ct turbatum bibant.
8 Lgo judico inter ovem inojiciaris. Ideo eniin dico, forte, quia non audeoju-
Kt vae ,
propler isluni qui dieii,
dicaie. .Modo le foris doleo : utiuin sis futurus inlus,
et ovem.
CAPUT X. — 15. Oves et liircos nunc discerncre so. ignoro.

lius Dei est. — Pro islis liwc dicit Dominus Deus ad eos :
47. Donatistus scparalionem suuin excusurc non rosse.
Inieiim audi cx alio Scriptur;e lestimonic. dc te
Kcce egojudko inter ovcm fortnn, et inter ovem iu.be-

Jam aiulivinius de bis qui sciiptum esse, cum vivis; et noli vcllc zizauia eradi-
cillam. Aliud aliquid dicat.

conciilcant herbas, cl pcrlurbant aquas : aiidiamus 1

nuo Mss., omnHnu.
aliud genusmali, et magnum genus mali. Postca de - sic HSS. M ctliti : Mim scit prtgrieBtTIMfto K .

3 rditi, siib jngu. Repooiiuus, siib signu ; quia sic oinncs

» liorusetaliquotMss., se tiomittibKS jnttaril, <i itn venti- Mss.
etc.Duo aulein carenl islis veibis, et ita vcutiluid.
•
i iliti lumwris. Mclius ( isieiviensis Ms., hvmeru
lanl opera, 8 plures Mss.. superba,
!
na Mss. At cditi, hic autem. 6 Sic Mss. 1'tlili amcai, cniisii.
s sic 1'lorus et aliiiviot Mss. F.diti vero, ruisnm,
1
jditi, tfui ste. Melius lorUffise aliqucl Mss., a.tta sit
» Eflili, in nobis. At Florus et^iss., itu twris. ,

scilicel Aii^clus.
* Editi, el vel. At Mss., et ia\
 ,

305 bLUMO XLVII.

3oe
care, quando lempus non esi; seil la ipsc intro redi pastore ad dexteram separaris, quam cum ipsis ad
'iini tempus est. Dicit alia Dei Scriptura : Filiusmu- sinistram confularis. Hiiri eranl m
i
, ovis : pascefes
lus ipse se juslum dicil {Prov. x\iv, scc. LXX). Ili sunl ciipi hircis.Qui,| (t . pascua.quid te fontesoffenderanl?
uuineri el latera et cornua tua. Male foitis, quanlo Postremo, quid te ipsc pastor olTendcrat ? qui ad lem -

inelius esses infirnius ? Male fortis , sed non sanus. pus gregcm utrumque permiscuit; qui eliam sibi
Male forlis phreneiicus cadit el medicum. Dicis te quando libet hoc benc fai icnti tamen
separalionem ,

perfectum, ut facias defcclum. Quanlo polius, quanlo ip finem scrvavit. Neque enim ille etiamsi inodo se-
uiilius esses infirmus, ut ille le pcrliceret, qui novit pararet, erraret. Ille in finem diffoit, tu anle lempns
iinperfectuin tuum '? Apostolus Paulus vas electio- separas. Non exspectas finem , nesciens quando libi
nis, ne exlollerctur in rcvelaiionibus (quod dieere sil linis. Lnde hoc nisi quia cl ipsos quos taoquam
,

non auderemus nisi ipsi diccnti crederomus) In hircos accusasti, falso accusasli? Nain
, : si vere accu-
magniludine , inquil , rcvelalionum ne extollar, datus sasses ', non le separasses. Tua scparaiio , illoruin
est mihi stimulus carnis mew , angelus saianai , gui me est ptirgatio. Si zizania
anle erant,quid ca voluisti
colaphizet. Ne cornua crigerct, colaphizari se dicebat. tcinpus scparare?Cuni ipsispermixtum trilicum
csses,
Propler guod, inquit, ter Dominum rogavi, nl auferrct et eodem agro radicareris, eadem pluvia rigareris.
cum a mc ; et dixit milii : Sujjicit tibi gratia mca; nam Quare ergo existi? Nuinquid invenis causam? Quos
virtus in infirmitateperficilur (\lCor xu,7-9). Quam est accusas, non convincis :exeundo autem ante tompns,
ergo ulilior infirmilas quae pcrficitur, quam illa (inni- et te scparando , ipse convinccris. Vide quia filius
ta> qu;e impcllil oves, quae venlilal ul excludat. Filius malus cs; ipse le justum dicis, exitum autem tuum
ergo inalus ipse es, lu te jtisium dicis. Filius malut uon abluis. Ego non dico tibi , Tu es potius traditor.
ipse se juslum dicit, exitum autem sunm non abluit. Al- Quod si dicam , facile probo : sed ideo nolo dicere,
tendile, fralres mei , senlenliam quamdam brovem quia tui fecerunl,non tu fecisti. Non libi imputo facta
numero verborum , sed ingentem pondere veritalis. aliena.eliam tuoruin : luuni factum attendo; quod foris
Jitstum se dicit , ut exeat et excludat*. Juslum se dicit ,
es,arguo. Exituni luumarguo. Prorsus omnia removco

sed inaliis est : ideo exilum suum non abluit. Quid est, qu:e in vos dici possunt. Omiito ebriosiiales vestras,

nonabluit? Non purgat, non defendit, non excusat. fenus el usurasstipcrusuras s

; oinillo greges et furias
Quare cnim le separasli? quare existi ? Quare libi Circumcellionum : omitto ha:c omnia, ct tpia-cumque
tremil cor, quando audis ex Libris divinis, Ex nobis aljaquae enumcrarc non possum.Non onincslorteapud
exierunt, sed non eranl ex nobis ( \ Joan. u, 19) : si la- vos ista laciunt. llle qui ibi isla non facil, ille ctii
men illa mala forlitudo, qua oves Dei impellis , et displicent isla qu;e ibi fiunt; ipse ergo acccdat, ipse
impingis, et ventilas ,
permiitii tremorcm ad cor lcxjuatur : non ei objicio crinicn alicnum.ablual cxi-
liium? Nain utique cum audis, Ex nobis exierum , sed tum suum. Vidos quia recte illi dicitur, Fitius malus
non erunt ex nobis ; ille loquebalur qui inEcclesia erat. ipsesejuslum dicit. Dominus cnim dicit, qui verum di-
Ecclesia lotoorbediffusacst, tuquid facisforis?Neque cil : Filius malus ipse se juslum dicit. Non cgo, sed
enim ogo aimuntioEcclcsiam lolooibe dilliisaiii : Pro- ipse. Si vull ut ego dicam justum, vcniat, bonos fru-
pbet:c aniHintiavcrunt, Apostoli annuntiaverunt, ipsc cius in catbolica pace alferat , in catholica pace cu-
Douiintis annunliavit Ecclesiam toto orbe dilfusam. stodiat : quia ct fructus non est tibi non esl loleran-
Modoeum Psalmus legerelur, audivinius, Non rcpellit tia
3
. El fructum, inquit, afferenl cum lolcranlia (Luc.
Dominus ptebcm suam. Tanquam quaererelur, Quam ? vui, 15). Vis dicerc qucniadmoduin grandinalus sis?
Quoniam in manu ejus, inquit, fines terrcv 2 (Psal. xciv, Audi cx alio loco Vce his gui perdiderunl tolerantinm
:

4). Ipsc non repellil, el tu impellis. Impellis, ven- (Eccli. ii, 16).
lillas, cxcludis, jactas tradilores , non probas. Cor- 18. Donatistarum scliisma prudenti cuignam Cluisiin-
ima siinl ista venlilantis, non mansueludo pascen- nismum profitai cupienli.non placere. Modo aliquem
lis. Ecce plebs Dri in finibus terraerecce plebs Dei pnlate cogitarc, quia et s;epe contingit, uhi sit chi i-

geinens et plnrans anteDeuni qui eam fccit, dicil in slianus. Motus cst ut sil < hristianus, alleiitiil in no-
Psabno Doinino ante queni ploral, A finibus tcrrw
ipsi incn Chrisli concurrere genus hiiniaiiuin : ntilla lom-
ad le clamavi cnm angeretur cor meum. Vide quemad-
, porali proposila coininodilalc voll esse chiislianu»,
nioiliim se humilial in angore cordis. Et quid sibi prae- non ul niaiorcm aniicum conciln-t, non ut ad concupi-
Stitum dicil? In pclra exaltasli me (Psal. i\ , 5). In t.un uxoiciii perveoiat, non ut aliquam prossuram hu-
pelra Chrislo exaltasti , non de monlc Donato 3
pra;- jus s;cculi evadat : quanquatn niiiili rtiam sic inlran-

cipiiasii. I nunc , et jacta comua , exlende latcia ,

tcs corrigunliir ingressi. Sed laciainiis aliipiom cogi-

infla humoros luos , et impelle oves ; et dic, Justus lanlem de aninia stia, cl volciitom esse cliristianum :

sum. Respondebit tibi Scriplura , Malns, non justus. altendit ubi duas partes vidci, quxril cansas, quarese
Fitius malus ipse se justiim diat. Si justus os, quid c\is illi ab illis separavernnt. Respondenl ilii : Separavi-
foras? Qiiidejicisl'oi:is?Quid cuin bis quosejicis facis iinis nos lanquam jusii a peccaloribus. Qnasi wro
foras? Tanquam ovis bircos fugisti. Melius ab ipsis a c rco loquantur audienti quid dieant, non videnii i|aid

'•
ln Ms.s., post, imprfcclwii, n>>n aildilur, tuinn.
uss.: Vaiw a verutn occutaue*.
1

* Kditi, fincs tentc. Ahcsl, on.ncs, a Mss. 1

dsterciensis liber, fenus, uturutet superutu
F<liii, nonati. * Ms.> , ubi >: i
•>iiu.
 :

307 S AUGUSTINl EPISCOPI 5US

ei ca qure est veritas, ipsc loqualur, ab Ecclesia qiirrratur.

agant. Si itaquc inspicicns mores ipsorum,
i!Io

vos, ju- Dic nobis, Doinine, uhi esl Ecclesia tua? El illeomni-
paulo antc commcmoravi, dicat illis Kog» :

conlendi- bus Ubi ego sim, sciiis' Respondeant omnes In coclo

stos vos dicilis, et idco vos recte separasse
: :

fortasse ad dexterarn Palris. Integra (ides: imic docui, hanc

tis ;
quarc apud vos sunt tales ct lalcs? Et illi

sjuia nogare non audent, quia ea dicuntur qfla? oculis seminavi ; sed per mundum seminavi. Cum me, inquil,
objiciunttir : Sunt quidcm apud nostales, sed numquid
confiicmini incoelo, venil vobis certe in mentem ille

omncs sumus tales? optime. Video ergo te foris cum psabniis, Exaltare super coetos, Deus. Ecclesiam qua?-
ritis? Legile quod sequitur, El super omnem lerram
pcccatoribus : quare non inlus? Merccs cnim separa-
pcccatorc non vivere. Si gloria tua (Psal. cvn, 6). Ibi, fratres, ubi dictum esl,
tionis tusc esse debuit, cum
non babe- Exallare super ccelos, Deus, de Christo resurgenle ct
furis sic csses, ut quales te fingis fugisse
ascendente; ibi slalim sequilur, Et super omnem tcr-
res, quoquo modo ferrem scparalioncm tuam. Attcn-
cbri- ram gloria tua. Sponsus in ccelo est, sponsa in terra
dal ergo iste cupicns esse cbristianus, ubi sit
peccatoribus, esl ille super omnes ccelos, illa super omnem lenam.
slianus videt illos separalos quasi a
:
:

hacretice, credisquod in ca;lo non vidcs, ncgasquod

plenos pcccatoribus. Rursusallendat EcclesiamCbristi
in terra vides. Dical crgo haec, dicat et audiatur sal-
secundum probabilem viiam morum generis humani,
:

vet oves suas. El salvabo, inquil, oves meas, et jam non

secundum quos mores poiest ipse ctiam veniens de
erunt in vastationem : eljudicabo inter ovem et ovem.
sacculo utcumque judicare'-: videlet bic aliquos so-
'20. Prophelia de Christo paslore, docens ipsum esse
brios.aliquosebriosos; aliquos pascentes pauperes*,
aliquos rapinam nrum alienarum appetenles, et ca>
unum cum Deo. — El excitabo super eas paslorem unutn.
Attendat jam Deum,
Nonne ipse in superiori leclione dixeral, Ego pascam?
tera lalia : videl bic, videt et ibi.

Deum dicentem
Modo excitat pastorem unum ille qui pascit. An forie
quid dicat de Ecclesia sua : invenil
intra tam parvum iniervallum leciionis t;edio affectus
per omnes gcnles Ecelesiam suam ; invenit Deuni
est pascendo, et excitavit pastorem, cui commenda-
ctiam in ista simililudine zizaniorum dicentem, Ag r
muu- ret curam ovium^ ut esset ipse securus? Audiamus
est hic mundus. Non ager est Afuica; sed hic

mundum frumentum, per lotum mun- quem pastorem dicil; et ibi inielligimus, quare el ipse
dus. Pcr lolum
pastor etiam excitato isto pastore ipse pascat, etsolus
dum mundus, seminator Fi-
zizania (tamen ager est
pascal. Excilabo super eas paslorem unum, et pascel eas
lius hominis, messorcs Angeli, non principes Circum-
servus meus Duvid; ipse pascet eas. Prophetiam esse de
cellionum), crescere
3
uirumque usque ad messem
Chrislo venienle ad homines cx semine David, cito
non crcscere zizania, et decrescere frumenla; sed
Quam messcm? inielligilis, fratres, si lempora cognoscatis. lste pro-
utrumquccrescere usque ad messem.
pheta Ezechicl lemporecaptivilalis fuil, qtta: facla <;st
Ipsum audi : Messis est finis smculi (Malth. xm, 58, 59).
ex transmigratione populi in Babyloniam. A temporc
Audit h;cc plane, et rectcjudicans quid dicit?Non ero in
David usque ad lempus luijus transmigralionis, gene-
illa concisione ; hac ero, cl bonus ero in nomine ejus
raliones sunt quatuordccim. Ecce quanto posl dicit,
cujus cro : olbontis cro, non me ipsum bonum faeions,
Et Duvid pascet eas. Si hoc diceretur lempore Noe,
sed ab illo ficri exspectans non me ipsum bonum et
;

aut lcmporc Abraham, aul lempore Moysi, aul tempore

jtislum dicens, scd ab illo dici desiderans. Inlral, fit
sallem ipsius Saiilis, cui succcssit in rcgno David;
calholicus. Ecce ipse abluit ingressum suum,ablueet
recle intelligeremus de ipso David filio Jessc dictum
tu exilum luuiu. Non potes : Filius enim malus ipse se
esse boc, quod ipse futurus essct pastor gregis Dei,
justum dicit, cxitum autem suum non abluit.
CAPUT XI. — 19. Oves audila pasloris voce sulvan-
cui regnanli populus ille commissus est : nunc vcro

lur. — Laleribus cl humeris veslris impcHcbatis, ct cor-

jam regnaverat David, jam de vita ista exicrai, jam
palribus appositus erat, jani pro mcrito suo quiesce-
tiibus vcstris percutiebatis, ct omne quod dcficiebat cvm-
bat : quid est quod dicit, Excitabo David, cl faciam eis
primebalis, qnoadusque dispcrgeretis eas foras. El sal-
cum pastorcm unum, nisi quia David illc esl, qui venit
vabo oves meas. Sicut detestanda illorum iniquitas et
ex scmine David? Quomodo ergo erigii nobis pasto-
crudelilas; ila laudanda pastoris nostri, vere Dei no-
rem Deus? Qucm pastorem unum? El pascet cas servus
stri *, miseiieordia : salvabil oves suas. Fortc, fralrcs
meus David. Jamdudum ipse pasccbat nos; Dens pa-
r.iei, quaawis per minimos servos suos, forte per in-
scebat nos ' : modo pascil nos scrvus cjus David. Quaie
dignos hoc facit, cum hoc diciinus. Sffivel oves suas:
tanqna n alter? Nam titiqtie cum ille pasccbat, Deus
audiant voccm pastoris sui, et sequanlur cum. Non
pascebat : el cum Dcus pasccbal, Patcr cl Filiuscl Spi-
quxrant Ecclcsiam cx ore hominum : ex ore Dei quse-
riius sanclus pascchat. Modoexcitaiur, et lit lanquam
rntrt, ex ore Christi quxrant. Ille qucm dicit impium,
alter paslor; sed non altcr. Non alicr secundum for-
impiusesl; queni dicil juslum, jusluscsl; qnem dicil

ovem, ovis cst; quein dicil bircum, hircus cst. Ipsc

mam Dci ;
quia in forma Dci ipsc el Palcr unus Dctis:
in forma atilem servi lanquam alter cxcilalur, ul pa-
1
clMss. At Ullm. otI.ov., utrumquc judicarc.
Sic Er. scat; qtiia niajor csl Paler. Audi uiium pascentom, et
Sorbonicus el Cistercieusis Mss. Editi veio, patieti-
* ita
Chrislum pasccnlem : Ego cl Palcr unum sunuts (Joa:i.
te\ paupcres.
8 r.diii,
sinite crescere. verbum, sinitc, abesi a Mss. x,50). Audi excitari Christtim pasccnlcm: Patcr ma-
4
Sic Mss. Kditi auteni, veri nci nostri.
8
jor me cst (Id. xiv, 28). I nus crgo pascit quia cum in
Pauciores MSS. cum editis, salval. Kt rursum in'ia, r/t- ;

cat ci atidintur : salvat ovcs suas. ' K.r. et pluresMss. non uabeot, Deuspascebettm.
 : :

309 SKKMO XLVll. 310

fvrma Dei ctset, iilhi rapinam arbilrutus csl tm trqmllt andil me aliqua auiis divcrsa senliens, el hajrelico

Deo. Kxcilatur autein. ul pascat; qnia semciivsum exi- vcncno labefacia, et irridel me dicentem, Patrcm el

natiivit, [ormam servi accipiens. Iloc el liic ips;>

vcrba Filiinn tiniun Detmi cum iimi iri ideat tol inilba fr:i-
;

testanir.r : Pascet cas servus mens David. Servus, in tinin babentium animam unam [Act. iv, 52) :etdicit
forma servi. Servus, quia semelipsum exinanivit, for- mibi, Kccc apertc Dctis dicil, Eiit cis in paslortm

mam servi accipicns; in similitndine hominnm factus, el scrvus meus David, quem lu ipse Cbristnm imcllcxisii.
hubitu inventus ul homo: hmniliavil semetipsum, factus nec aliter potest intelligi : rationem euiin reddidisti,
obediens usque ad mortem, mortem aulem crucis. Kxei- lurc esse dicta, cum jain dormissel David : Cliristus

lciur ergo, ul pascat. Propter quod, inquit, Deus exal- cig<> eril cis in pastorem; el cgo Dominus, ail, ero illit

tuvit enm a morluis, el douuvit ei nomen quod est super in Denm; ille in paslorem , ille in Deum. Tu ergu
omne nomen. Jam excilaio servo suo David, jam exci- niibi exponc quid esi, Ego pascam ? Quis dicebat, Ego

latt fonna servi, quain posnit ad dexleram suam, do- pascam ? Ccrle Deus loi]tiens diccbal, Ego pascnm.
navit ei nomen quod est super omnenomen. Vidc quein- Quomodo non separavil Cbristnm a pascendo, cmn
aiimoiluin pascat, qiiam lalepascat: Ul in nomineJesu dicerel, Ego pascam : sic non separavit Cbrisliim a

omue genu (lectatur, ccelestium, lerrestrium et inferno- deiiaie, cum diceret, Ego Deus. Kccc pastor cst Cliri-

rnm (Philipp. ii, Ad quam angustam parlem

6-10). stus, pastor est et Paler, Sic Deus est Pater, Dcus est

latimi possessorem vanilas barctica impingis? An el Chrislus. Sicut a pastorc Clnisto non scparas Pa-

laiiiiim lidis superbis humeris ct cornibus tnis, ut n m trem, sic a Deo Patre non separes Christmn. liabet

congregcs ad p istorem, sed et ipsnm paslorem a gregc cum Filio Pater pascendi miserationem, babet ciuu
coueris excludere? Pascet eas servus meus David. Au- Patre Filius divinitalis scqualitalcm. Sed nisi iia dice-

dile oves poscenlem vos David : audiie \ocem Dnvid rct, ptilarcs etim essc Palrem qui csl Filius. Krgo el

pastoris vestri, nou vocem latronum, non uluTalus lu- ad uuitalem deitatis te adnionuit, ct ad persnnarmii

l>orum. Pascet eas servus meus David. Ipse pascet eas. dislribulionem : ut qiiod dicil, Ipse pascct , ct cgo ero

commendanda res! lpse pascet eas. Ncmo sc dical illis in Deum, non se separans a Filio pascenle, nec
pascere pr.cler ipsum : lpse pascct eas. Qui vult pa- Filium separans a se dominante, et in Patre inlelligas
scere, in illo pascat: quia ipse pascct eas. Deus patilo Detun Filium, el in Filio inlelligas pastuECiii Palrem.
jtnle dicebat, Ego puscam : modo dicil, ipse pascel eas. Ego, inquil, Dominus ero illis in Deum, et servus mcits

Respondeat Filius, ct dical nobis : Llrtmique vcre Dttvid princeps in medio eornm. Quare in mctlio eoruin

dictum esi; Ego el Pater unum sumus. Qui dii il, Ego Quia Verbum caro faclum est, el habituvit in nobis

pascam; non mcnlilur dicendo; lpse pascet : el cum (Joan. i, l i). Princeps in medio eortun. Iude el me-
dicit, ]pse pascet ; non menlilur dicendo, Ego pascam. diaior Dei et bomiuum ;
quia Deus cum Patre, qnia
iVo/i credis, inquil, quia ego in Patre, cl Paler in me bomo ciiin liominibiis iNon medialor bomo praetef
esi? Pliilippe, qui mevidit, vidit et Palrem (Joan. xiv, deit iicin ; noii medialor Deus priulcr hiunaniiaiem.
10, 9). Recle dicitur, Ego pascam : reete diciltir, Ipsc Ecce mcdi:it'ir : Divinitas sine buinanilate non cst

pnscel. Dislinctio est, non separalio, lpse pascet eas. inedialrix, htimanilas siue diviuilale uon est mcdia-
NnUie,oves, expavesccre; non relinquet vosqni dixit, irix ; sed inlcr divinilalem solam ct liumaiiitauin
Ipse pascet eas. Dcus pascit, Pateret Filius et Spiri- solam, mediatrix est huniana diviuiias el divina lni-

ins sanelus: ipse Deus pascit. Scd dislinguenda eral manilas Chrisli.
non scparanda et alienanda aliam
lorina servi
personam constiluenda. Accepil
:

in se
el in

Crealor crea-
CAPUT XIU. — V.l servus niens David princeps in

ttwdio eorum. Ego Dominus loculus sum : non nescio

ttiram, non mulatUS csl Crcalor in crcaltirain : asstim-
quis barelicus. Ego Dominus locutus sum.
psit quod non cral, non ami.sil quod crat.

CAPIJT XII. — 21. Deila:is unitas , el personarum 2"2. Tcstamentum pacis. Tcstainenta schismalicorum
distribulio. Medialor Chrislus, quomodo. — Pascet cus irrita pcr impcruturum leges. Saipluras se ab igne
servus meus David. Ipse pascel cas,el erit eis in pasto- s. rvasse jacianl Donulislw. — El disponam ad eos lesla-

rem : el ego Dominus ero illis in Deum. Altendile, tnentum pucis : pcr ipstnn uliqiie qui ail, Pacem ineam
fralres : \idcte unilalcm deilatis , ct persoiiaium do vobis, pacem tneam relinquo vobis (Joan. xiv, 27).

lamen dislributionem ; ne dicamtis euin csse Filium Uocesi testainentum patrisnostri, lestamenluui paciB.
qiii Patcr est, aut eum esse Patrem qui Filins esl. Quadibel ha-reditas dividatur inlec consorles, pacis
Kcce dixil, ipse pascet eas ; qui paulo anlc dixeral, li.i redilas dividi nou polesl. Pax noslra Cbrislus c^l.

Ego pascum eas. Et crit eis , inquil, in pastorcm : ct Pax facil ulraqttc iiiium, uon d;io de uuo. Ipsc cnitn
cgo Dominus cro illis in Deum. Kxpone nobis, Domiiie : paxnoslra, d;xit, i/ui fecil utraquc unum (Eplics. n, I ii.

iiemo aquain lurbel; quod purum manal de puio Teslamenlmu Dei est, bxrediias p:i\ est. A coneor-
fonle, |ioiennis. Qnid eiiiin quasi singillalim quod (l.lnis consorlibus possidealur, non a btigantihus divi-
dixisli, Erit ipse in paslorem , ego ero in Deum; lan- dalur. El disponam ad eos testamciituin pacis. Vigilale.
qtiain ipse sil pasior nosler, tu sis Detis nosler? lurretici, aiulitc a pastore testameiilum pacitf, venite
Quare, Demine, lu i>onnon es pastor noster, et ille ad paccin. Iiasciiniui cbristiaois imperaloribus, quia
csl Dens nostcr? Trawquiile audi, eslo mansuetus ad lestameiila vestra vaiere nolucrunt in domibus vesti i^

atidicudimi verbum , iit iiitclligas. Forte cnim mudo vidclequain «linn.i sit pcena l.t quid cst quotl ic '.«
 : : ,,

51! S. AUGUSTLM EPISCOPl 312

nienlum veslruin non valet in domo vesli a («) ? Quid Inlus in conscientia. Magna soliludo ,
qua non solum
csl? quantum csl? Dolor iste admonilio est, nondum nullus hominum transil, sed nec videt. Ibi habitemus
daninalio. Voluil enim Deus compali tcslamento pacis in spc ', quia nondum in re. Etenim lotum quod foris
sune. Condoles teslamenlo luo, si non stet testamen- cst nostnim, flucluat tcmpestatibus et tenlationibus

luin luum in domo lua. Certe moriturus cs, et quid sscculi. Est interior eremus, ibi inlerrogemus fidem
agalur in illa domo poslea nesciturus. In illa enim die noslram : interrogcmus, si est charitas intus; videa-

pcrient, inquit, omnes cogitationes ejus (Psal. cxlv, 4) mus, si non labia sonant, sed etpectus, cum dicimus,
et non cognoscel amplius locum suum (Psal. cn, 16). Dimitte nobis debita nostra, sicut et nos dimitlimus de-
Non ergo sciturus quid poslca agatur in domo tua, biloribus nostris (Malth. vi, 12). Si verum sonat, si

ciim mortiius fueris ; doles lamen non slare tesla- verum dicimus, ubi nemo hominum videt, ibi est
meiitiiiii luum in doino tua. Clirislus mortuus resur- eremus, ubi requiescimus in spe; quia transit hjcc
rcxit, de coelo respexil, ul sicl leslanientum ipsius. omnis tribulalio; el qux> spes erat, fiet res, el erit
Evigila ex dolore luo , corrigere ex cruciatu luo. lolum nostrum in requie. Jam conspicui nobis eri-
Ligno male curvo nosti calorcni solore adhibcri : cor- mus*; et non eritovis tanquam abscondita, cogitalio ;

rigat le dolor isle, nondum esl flanima ignis aelerni, ct non erit eremus conscienlia : quia omnes sibi noti

lanquain calor foci csl admotus curvo cordi tuo, ut erunt, et cogitaliones suas ignotas non habebunt
hinc adiiionealur et corrigaiur. Dole, prorsus recle cum venerit Dominus , et illuminaverit abscondita
doles, non slarc lesianieiilum luum in domo lua. tenebrarum ; et manifestabit cogitationes cordis, et
Domns Dci, cor luum cst. Si vis valere leslamentuni lunc laus erit unicuiqiie a Deo (I Cor. iv, 5). Nunc
imim in donio lua, quare non vis valere leslamentum vcro vides duos homincs in tribulalione, cor ipsorum
Dei in dnmo sua? Piinillis liliis luis parietes, et si viderc non potes. Forte alius conscicnlia mordetur,
aliier filios tuos divisuros noveris, quam tu dispo- alius in conscientia , lanquam in eremo, requiescit.
sueris, doles. De una domo vilissima, de leclo rui- Et habiiubunl in eremo in spe : ct somnum habebunt ,

turo, qitantamcuram habes, quantam sollicitudinem id esl, quietem tanquam alienalis sensibus ah onini
concipis? Qucntadmoduni ardenlibus fcbribus, pre- strepilu saeculi; inlus ibi requiescent, in rivis
3
. In

menti morbo , ipsi morli urgenli resislis, qiiantum ipsa inlus eremo sunl rivi quidam memorije mananles,
jiotes, anlielans vcrba exiroma, ul impleas testamon- liquores divinos scaturienles ex mente Scripluram
tum? Quol jiirisperilos consulis, quanlas fraudes, ul lenenlis et recolentis. Etenim quod legisti, quod
slet leslanicnliim tuuni conlra ipsam legem Impera- audisti, si purum et liquidum et sanctum memoriae
toris, inquiris? De proximo tibi respondet Deus, Noli mandaveris; cum coeperis in illa interiore ercnio, id
fraudcs qmercre, noli calumniosas formulas aucupari esl, in bona conscienlia requiescere, eliqualur dc inte-
vis slare lcslanicnluin tuum? Slel in tenieum. Doles, rioribus menlis luaB, el manat quodani modo recor-
quia acquisitioiicm liiam lollit alitis, quem nolebas : dalio verbi Dei, ct cum caeleris requicscis in spe, el
quid de hseredilale mea tam laia, tam piaf In semine tuo dicis : Verum est, bene mibi est, ipsa est spes mea,
benediceulur omnes genles (Cen. xxu, 18) : Dixi ego hoc mihi promisit Deus, non mentiliir, securus sum.
seivo meo, dicit libi Deus, el credidit cuni lr«.c non Et isla securilas somnus cst in rivis. Et somnum habe-
viderel : tu vides, et ncgas. Ecce ille faclu r
xi testa- bunl in rivis.

incntum servavit, tu apcrtum discindis. Tcnc enim 24. Benediclionisimber. — El dabo eis incircuitucollis

lestamentuin servatum csl, quando audilum «l: tunc mei benediclionem. Mons licet sit, collis licet sit

apcrtuni esl, quando iniplelum est. Usque id manus in circuitu cjus bone sit nouis. Collis ipse Chrisius
luas servaluiii esl leslamcnluni. Ccrie lia»ros vis essc : est. Sic oiiim ipse in medio uoslrum. nos sumus in

numqiiid sic tcciim contendit coh;crcs luus, <sl dicat tibt, circuitu ejus. Jamdudiim ciiim dixerat, David princeps
Tollc islam partem,cgo illant; aut, Tolle lu ninoreni,et in meclio eorum. El quia princeps, ideo collis : lenis,

cgo majoreni ? Non dicil, Siinul dividamui : sed, Siinul p.on arduus cl difficilis asccndenli : sed si non de alto

habcamus. lloc cnim voluil qui lcslalus CSt. Aperi, cl pedes ponal. El dabo cis in circuilu collis mci bencdi-
lcgc. El clanias : Ne incciidcretur, cgo fcci; ne inccn- ctionem : et deferam imbrcm in tempore suo , pluviam
dcrclur, ego sorvavi. Ne incendcrctur, lu servasti? verhi Dei. Esl enint ct imbcr malus, qui dejicil do-
Aperi et vidc quia iinde incenderen» Bervasti : quam- miim supcr arcnam conslitulam, cui magnum esl ul
vis te servasse absil ut crcdam, qucnt video non ser- rcsislal domus supra pclram fundala Matth. vn, (

varc quod jubet. El ponam ad <os testamenlum pacis. 24-27) : tcnlalionis cnim imber est, riiinain qiucrens,

CAPUT XIV. — 25. Ilabitatio et quies in eremo con- non lerram rigans. Non crit lalis imbcrisie, quem se
siicnliw. — El exlerminabo bcstias malas a terra. Bc- dicitdcfcrrcDominus. Quid cnim ail? lmbrcs bcncdi-
slias, hosles leslamcnli pacis. Dc islis bcstiis dicilur clionis erunt. Suspcclum te fcccrat noininalus iinber :

in Psalmo, lncrcpa fcras calami (Psal. l.xvn, 51).Qnid 1

Ms. rni., i'/>i habitmnus in spc.
est, feras calami? Bcslias advcrsarias sanctae Scri- * Plerique Diss., in rc : quia jam conspicui nobis crimus.
ptiine qnia calamp script:c sunl. Exlcrminabo bc- Er., in reqwe, qina j<mi cxmspicui, e*e, Moxque lim. ot i

;
Lo\.,etnon erUnoBts lanquam abscondiia; quo loco n««
stias malas a lerra : el habilabunl in ercmo in spe. Quid Erasmianam editionem sequimur, cui suOraganiur omnes
Mss., uno excepto rjsterciensi, inquo legitnr, ct twieril
osl, in crcmo? In soliludinc. Quid csl , in soliliidine
ijobis cujusquam abscondita cegUatio.
(a) Vid. Fpistolam 93, ad vincenlium, n VX 3 Mino in
graeco \\, drtarn is, r>«liih<s.
i
 , :

313 SEHMO XLVII.

3U
imbres erunt bencdictionis, non tenlalionis. lmbrcs est requies in eremo. Et non erunt adlwc in vasta-
benediclionis erunt. tioncm gcntibus, bestiw terrw
et jam non comedenl eos.
25. Ligna in campo fructifera allegorice. El vide Audientea vocem pastoris, eruentur a l
denlinua mpo-
quo proficil ille imber. El ligna qua.' in campo sunt rtim. Bestix illac calami non
comcdent eos, volenles
dabunt fruclum suum. In campo, in planilic qoadam, ad sensum suum convcitorc
Scriptaraa, ab apertia
non in arduis; in facilitaie quadam vilas. Facililalcm Scripturis avcrtcntcs aures
quamdam vil;e hujus, nihil in se babentem ardui, la-
volcntes se audiri ;
, H
Scripturas non audiri. El bcsticc terrcc non comedent
boriosi, difficilis, campum dixil : qualis est vila miil- cos,elinltubiiabuntin spe. Videle quolies
oslendat quia
torum lidelium in Ecclesia Dei , babenlium conjugcs , quod nunc promillit, bic promillil Deus de
rebus lo- :

fiiios, domos suas ; velul in campo sunt ligna, arduiim qnitur quas adhuc bic exhibet.to non erit qui eos terreat.
n.lii! ascendere valuerunt. Sed accipianl imbrem, da- Qiiomodonon crilquieos tcrreal?Noneritprorsus.
In
bunt et bax ligna fructum suiun. Ilorum liguoriim Domino confido. Jam cum cospeiil dicere bomo, /«
fructus esl, Frange esurienli panem tuum , ct egemun Deo laudabo sermonem, in Doimno laudabo verbum J
.

sineteclo indnc in domum tuam(lsai. lviii, 7). Talibus non in me. Illi laudant verbuin in se, dicenlcs,
Quod
lignis diccbal Aposlolus, Son quia quwro dalum, sed vobis dicimus, credile nos laudamus verbum in Do- :

requiro fruclum (Philipp. iv, 17). Et lignaqunjin campo mino, dicenlcs, Qnod nobisdicitur a Domino, creda-
sunt, dabunt frucium suum : clsi non babent majorem, mus. Non erit qui nos terreat quia, In Deo laudubo ;

babenl lamen qiicmdam sutim. Et lerra dabit genera- sermonem, in Domino laudabo verbum : in Deo speravt,
tionem suam : lota lerra. Et inhabilabunt in terra sua. non limebo quid faciat milti Itomo (Psal. lv, 11) : Non
Jam campi, colles, montes dabunt generationes suas. erit qtti eos terreat.
Quid potest campus? qnid potest collis? quid potest
28. Plantarium pacis. — Et excilabo eis plantarium
mons? Solus agriccla agnoscatur. Et habitabunt in pacis. Testameiitiun pacis, plantarium pacis. Germi-
terra sua in spe. Videlis quia ea promiltit, quae boc net quod plantat Deus.ctexstirpetur 3
quod scminavit
tempore donat nobis. Qiiamdiu dicit, in spe, adbuc hairtiicus. Quod planiavit Deus de se, de Ecclesia
in hoc lempore inulligo. Cum enim pervenerimus ad sua ;
de se in eoelo, de Kcclesia in terra; de se super
promissa, jain non eril spes, sed res ipsa erit. omnes coelos de Kcclesia per omnes lerras Imc
CAPUT XV. — 26. Contra Donatislas. — Et scicnt
,

plantavil Dous. Vcni auiein huc, esto in parte Donati,

:

quoniam ego sum Domiiuts, in co cum confregero furcas in sola Africa est Ecclcsia non plantavit Deus
: , non
jugi eorum : furcas quibus premitur collum eorum. agnosco planlam Dei. Eradicandum estquod loqueris,
Domine, frange furcas quibus hoerelici premunt colla non rigandum. Et excilabo eis planlarium pacis : et
inlirmorum. Quid enim lam angusium et furca com- jam non erunt qui extermincnlnr fame in terra. Vere
,
pressum, quam, Noli audire Cbristum, audi mc? Re- fratres, quia fames esl qua^rite ct vidcle quaniam ;

move furcam, respirare perinille. Nescio quid dicas. famem patianlur : el quod pejus est, circum os habcni
Andio vocem jtastoris mei Per oinncs genles, incipien- :
cscam sed non manducanl
, ;
prorsus quomodo angri
ttbus ab J erusulem (Luc. \xiv,47).Sine mc se(|uipaslo- faslidio saipe moriimlur, non quia deest quod come-
rem. Quid premis? Tolle furcam decollomco, tollara dant , sed quia comcdere nolunt et aversanlur. Nain
jngumleneDominimei. Hacc audii, cl premit. Domine, utiijue el Scripturae isla loquunlur : et hic uiique et
iuiii vult luerelicus furcam suspendere ; lu furcam ibi sonat Psulmus Commemorabuntur
, et converlenlttr
frangc. Crux Domini sursum lcvat, furca haeretici
ud Dominum universi fines lerrce , et adorabunt in con-
deorsum premit. Sed confringentur ln eo cum con- :
spectu ejus ttniversoj palria? gentium (Psal. xxi, 28).
fregero furcas jugi eorum. Dominalionem enim stiam Kcce csca est posita in vasculo : si sanus csses et
volunt bominibus imponcre, volenteseos esse sub se, nianducarcs numquid ibi remanercs? El jam non
,

npn snb Deo. ln eo cum confregero furcas jugi eorum: crttnl qui extermincntur famein lerra, ct jam non por-
et eximam eos de manu corum, qui cos in serviluletn
labunt malcdiclttm gcntium. Vcre, fralrcs, in lanluin
redigebanl. Quid esl, in servitulem redigebant ? Ad pec-
ctilmen in nomine Chrisli erecta est Ecclesia, ul jam
catum cos cogebant. Omnis enim qni facil peccalum,
eonftindanlur omncs malcdici, nec audcant maledi-
servus estpeccati (Joan. \'ii,oi)- Videlequideisper- cerc. Hoc solum illis remansil quod conlra nos di-
,

suascrint, fratres! ul dicanl, llli de nobis reddent ra- cant : Quarc inler vos non consenlilis? Cenlilcs pa-
lionem : nos oves suinus; quo duxerint , scquimur. gani qui remanscrunt, non h.ibcnlcs quid dicanl coutra
Ovis es? Pastorem audi, non lupum (a).
nomcn Clnisti, dissensioncm Cbristianoriun Chrislia-
27. A luporum denlibus crunntur qui paslorem nis objiciuui. Ergo quicumque ab bareticis transierint
audiunt. — El non erunt adltuc in vaslalionem getttibns.
ad Caiholicani , non babehunt hoc opprobrium gen-
In omuihtis enim genlibus non destint, alii bic, alii
liuin; ncc porlabunl inalediclum disscnsioiiis ,
qni.i

ibi : non illi ibi qui liic ; scd lamrn non dcsunt furcis permanenl in radicc unitatis, in plantatione charilatis
prcinenlcs colla fidelium, ncc bic, ncc ibi. Dissen- i\o porlabunl malcdicttiin.
liunl inlcr sc , conlra uniialcm omnes consenlinnl.

^ Lnitas aulem non disscnlit a se; scd contra omnes 1

Editi, lerveatar. Emendantur adaliquoi v*s.
*Aliquotboc loco versns ajnid Llim. ci Lov. omisM,r«-
disscnlientes a se ubique pugnat, ubiipic laborat : scd
itituuntar <'\ Er. ei e% Hss.
(a) Vk). supcriovem scnnoneni, n. 21. Editi, exterminetm \i Mss., rnUrpetur., <
 ;
, ;

ul.l S. AUGUSTINI EPISCOI'1 316

CAPUT XVI. — 29. Oves Dei quamam. Et tcient ul pervenirel pauperior, calicem aquai frigidaj por-
quoniam ego sum Dominus Deus eorum, etipsi populus rexit (Mallh. x, 42); ul perveniret penilus pauper et
meus domus hrael, dicit Dominus Deus. Eccc sunt egenus, solam bonam volunlatem tribuil (Luc. xi,I4).

ovcs, ecce est el vinea. Quomodo cum dc vinca loque- Diversa dederunt, sed ad unum pervenerunt, quia
retur Isaias, arguens quaindam vineam nialain , ne non diversa amaverunt. Sic et vos, homines oves
diceret vitis, Non inlellexi ; exposuit in fine dicens ,
Dei, oves gregis Dei, nolite perturbari temporalibus

Vineaautem Domini sabaolh, domus Israel esl (Isai, v, diversilatibus vestris, quod alii in honore, alii sine

7) ; nc dicerent, Non nobis diclum est, sed vineae ne- honore, alii cum pecunia, alii pneter pecuniam, alii

scio cui : sed et hic, cuni locuius esset de ovibus, ad pulcliri corpore, alii ininus pulchri, alii aetate fessi,
extremum ne quis dicat, Forle sunt aliquoc oves Dei alii juvenes, alii ptieri, alii viri, alii feminae Deus :

nescio ubi, quas cural Deus, el ego illas non novi : omnibus a;qualiter adest. Ille apud eum plus babet
qtianquam absurdus est niniis humano sensui qui ista loci, qui plus allulerit, non argenli, sed fidei. Et vos,
cogitaverit : lamen pastor ille compaliens iiifirinis inquit, ovcs meve, et oves gregis mei, homines estis

usquc ad tales cogitaliones descendil, et qua; esscnl et ego Deus vester, dicit Dominus Deus. beatos nos
oves cjus, aperlissinie exposuit. Et vos oves mece , et lali possessiohe et tali possessore ! Nam et possidet
ovcs gregis mei , homines eslis. Scd qui bomines ? nos, et [lossidemus illum : possidel. nos, utcolat nos;

omncs bomines? Non. Beatus enim cujus est Dominus possidemus illum, ut colamus illum : sed nos coli-
Deus spesejus (Psrd. xxxix, 5) : cl, Quam bonus Deus inus tanquam Deum, illc colit lanquam agrum : ille

Israel rectis corde (Psnl. lxxii, 1) ! Bealus vir cujus est nos colit, ut fruclum afferamus; nos eum colimus,
Dominus Deus ipsius (Psal. cxlv, 5). ut fructum demus. Tolum ad nos recurrit, ille nostri
50. Deus omnium cst, el ab omuibus suis nondivisus, non eget, Dabo tibi, inquit, hcvredhaiem tuam et pos
sed totus possidetur. Super omnes cst Deus : tamen sessionem luam fines terrce (Psal. \\, 8). Ecce posses
nescio quomodo non facile quisquam audet dicere ,
sio ipsius sumus. Dominus, inquit, pars hccredilati
Pcus meus, nisi qui in eum credit, el qui eum diligil mew el calicis mei (Psal. \\; 5).Ecee posscssio nostra
ipse dicif, Dcus incus. Tuum tibi fccisti ; cnjus es ,
cst : sed tamen qua disiinclionc? Vos homincs estis,
boc amat ipse. Prorsus dulceJine affeclus lui , et se- ego Dominus Deus vesier, dicit Dominus Deus noster.
cura ei prafidenli dileclione dic, Deus meus. Securu*
SERMO XLVIII *(a).
dicis, verum dicis : quia luus esf, et non feeisti ut non De verbis Michwce prophelce, cap. vi, 6-8, Quid di-
sil allerius. Non eniin sic dicis, Deus meus; quomodo, gnum offeram Domino, etc. Deque Psalmo lxxii,
Equus meus. Equus eniin luus est, non equus allerius.
Quam bonus Israel Deus. etc (b).
Deus et tuus cst, ct cjus qui sic dixerit, Deus meus,
Habitus in basilicaCeleriase.
quomodo tu dicis. Singuli dicunt, Deus meus, el

Deus mcus : ille oinnium esl, coiumunilcr omuibus so

CAPUT PRIMUM.— I. Prccdkator verbi operalur in
auribus, Deus in corde. Lecliones divinorom elo-
ail fruenduin praebens, iu onmibus inleger, in singu-
lis inlegcr. Non enifli qui dicunt, Deus meus, singuli
quioriiui, cum recilarentur, audivimus. Ea nobis est
nialerics loquendi proposita; inde sapere debemus,
dividunl inter se. Si sermo istc quem jaclo lingua,

et sono eonslame iitleris et syllabis, lolus ad singulos

inde seminare quod sapimus, adjuvante illo, m cu-

inter se qui audiunt;

jus manu sunt , sicut scriplum est, et nos et scrmoncs
pervenil, nec dividunt illum si

uostri (Sap. vn, 10). Nec frustra alio loco scriplum

sernio ad aures corporis corporaliler sonans, in pro-
in longinqtio languidius, ab omnibus est, In Domino laudubo scrmonem, in Domino laudabo
pinquo clarius,
tanicn audienlibus tolus cxcipiltir, non inler se syl- *
Recensitusin Mss. cs. cl. el io Am. r.r. t.lim. rar. lov.
labatim eum dividcntibus, sed omnibtis tolum acci- (a) Alias, deTempore 23(5.

pieniibus quanto magis ille Deus ubiqoe prscsens, (b) F.x Auguslini in hunc ipsunt \:iclia^a; locum sermone
;
noniiiliil quud miuhne coolinet subsequenstractalus, decer-
implens omnia, non propinqna clarius, ct longinqua tiim est aBeda, eliuipsa ejus,non vul^ata qtudem lalsoque
I

languidins, sed pcrteirdens a fineusquead linem for- ei trilmia, sc<lvera ci ia plurihUs vss. libris reperta ooDe-
ctione sic prdferlur ad Galat. iv <>Ex scrmone de propheb- :

likr, el disponcns onmia suaviter (Sap. vm, i), « eis vcrbis, ut homo diligat jusliliam et miserioordiani et

aequaliter possidetur ab omnibus? Lux ista, fralres « judicium , paratnsque sit amhulare cuui Domino Deo suo.
kcum atttem vcnit plenitudo lemporis, mi.sit nevs i itium
mei, ccrte corporea, de ccclo fulgei, orilur, occidil, <vsuum fiutmn ex muliere, factum sub icge. ><'<! offendit,
cinumit, de loco in Iocnni mulalur : lamen procc- nfacttanex mtdiere; quia oaiuiii coufitanur cx virgine.
« Fadum non confilemur uisi homiuem lh-us autemsem- :

dunlin cam et dirigutiltir onmium oculi, et oinnium « per taciens esl, ti<'ii uescit ui sii. Fieri nescit Deus: sed

cam possidcnl, non eani dividunl; nullus « lil quo modo dicilur, Domine, rcfu-
ul nliipiitl alicui sil;
oculi paritcr
« gimn factus es twbis; et, Domums factus est adjutot
iu ea dives limilein lixil, ncc prior pneoccupando ut « meus. niiania lactus, qui nunquam est factus? hominus
viderel, oculos pauperis aul exciusil, atil angustavil. « autem christus homo faclus est, ut esset; ut qui Qreator
« semper erat, crealura esset. Manens enim Deus tacius
Dicat pauper, Deus mcus; di.at dives, Dens meus :
« cst quod non eral uon ul periret quod
liotuo, ui Beret ,

niii.nis ille babel, plus hic babcl; sed argcnlum, non « eral. i'.oc ergo quod lacunn est, quare ex mn-
<!<' virgiiie
« (tere^Quodapud Hebrieos, uhi est prima liugua SiMijiu-
Deum. Ut pervenireiad Deuni Zacclueus dives, dedit « r;c, mulier nomenesl significandi sexus, non amissa.' inle-

(iintiditim patrimonii sui (Luc. xix, 8); Ut pcrvenirct « gritalis. <'i, quandomolier formataesl :Extraxit, roquii,
i
r <'

b lieia unmn < costi* ejtts, id e i \ivi, et asdificsnt <<.m iu

lYlrtis, relia et naveiu diniisil (Mallh. iv, 20); lit
« mulicrcm. sic imilier Maria ; sic ei diclura est anlequaitl
pcncniret vidua, duo niinula dcdil (Luc. \xi, 2 1); a |
areret, antequam coucrperet, icatu tu intcr muHeres.
 8

317 SEUMO XLVIII.

31
verbum (Psal. i.v, II). Iloc laudatur in Domino, dispjkebat, pcrverstati tux displieeliat.
quod dat Pomiiius. Quamvis ergo inlirini simus, vasa CAPLT III. — 5. A'o/1 recti corde.qui de malorum
tamcn sumus ejus capimus quantiim possuinus, : felicilale scandalizanlur. Audi sanctiim Psalniiim :

communicanius sine livore quod capimus. Suppleat Quam bomis lsrael Deus rectis eortUl Isie qui ln»c di-
ille in cordibus veslris, quod nos minus fecerimus : cil in Psidino, displicueral illi Densl Absit a me nl
quia et qtiod oporamur in auribus vestris, qnid est, arguam, et non potiua confilenti credam. Ecce audiie
nisi Ule totum agat in cordihus vcstris? mectini, el COnsidcrate quid dixerit. Quam bo.ms
%.' Sacrificium Deo nos i psi. Judicium et justitiam Deus, inquit, Israet! Quibiis? corde. Mciautem, liectis

facere. Perversum judicium non esl judicium. Le- inquit,quando non eram reclus corde, mci auttm
ctio piima propheiica quid nobis coinineiidaverit, me pene commoti sunt pcdes, paulo minus effusi sunl qris-
comniemorante recolite. Quid dignum, inquit, offe- sus mei. Quod est, commoti sunt pedes; boc esl, ejfusi

ram Domino ? Qmvrebal liomo sacrilicium quo placa- sunl gressus mci. Quod est, pene ; boc est, paulo minus.

ret Deum, vel quo placcret Deo • : Curvabo, inquit, QuiJ ilaque ait, pene, paulo ininus commoli sunl pe-
genu Deo excelso, placubo eum in miliibus taurorum, des mei, effusi sunt gressus mei? Pene. inquit, lapsus
aul in deuis millibus caprarum pinguium, aut offeram sum, penc ceeidi. Unde in tantnm periculiim perve-
Dco fructum ventris mci pro peccato anima; mew? Pri- nisli? Quia zelavi, inqtiit, in peccatoribus, pacern pec-

mogenita, inqnit, mea offeram Deo meo pro peccato catorum intucns. Zeluvi, inquit, in peccatoribus, in-
animaemex ? llcspondctur tibi, o homo. homo, a tuens pacem peccalorum : hoc est, malos homines vi-

quo respondetur, nisi a quo factus eslhomo? Res- dendo feliees, liiubavi sub Deo, pene cecidi a Deo.
pondelur crgo libi, o homo, quxrenti quid offeras Ecce unde illi displicuerat Deus, quare mali habent
Deo, et unde places Deum, vel unde placeas Deo. bana.
CAPUT 11. — liespondetur libi quid sil bonum; aut 4. Quantum propinquant casui. Denique vidcle
quid aliud Dominus exquirul a tc, nisi ul facias judi- vcrba titubantis, qtioe apud se dixerit : Ecce ipsi pec
cium et jmtitiam, et diligas miscricordiam, paratusque ciitores. \\\ ipso psalmo verba stinl litubantis : Ecce
sis ire cum Domino Deo tuo. Quxrebas quid offcrres ipsi peccatores in sceculo obtinuerunt divitias. Et dixi :

prote : offer te. Quid cnim Dominus qtixril a te, nisi Quomodo scivil Deus? Ipse dicit in Psalmo, ipse
te? Quia in oinni creaiura lerrena niliil melius fecit loquitur, cui iiondum recto Deus displicucrat, (jttod

te. Quxrit te a te, quia lu perdideras te. Si aulem niali abundarcnt bonis. Quomodo, inquit, scivil Deus,

ficiasquod jussit, invenit inte judicium el jusiitiam : el si est scientia in Altissimo? Vidcte adhuc quid ad-
judicium primo in te ipso, jusliiiam ad proximum jungat; videtc quemadmodum titubando propinquet
libi.Quomodo judiciom in le ipso? Ut displiceas libi casui, et sit vicinus perdilioni ; videlc, inquam, qtiid
quod eras, ct possis esse quod non eras. Judicinm, adjungal Sumquid : vane
justificavi cor meutn, et lavi

inquam, de le ipso in le ipso sine acceptionc per- tfl manus meas? Perdidi, inquil, loluni
innocentibus

sonx lux, ut non parcas peccalis tuis, nec ideotibi quod bene vixi. Juslificavi cor meum, lavi in innocen-
placeanl, quia tu facis : ncc le laudes in bonis luis, libns manus meas, ad hoc ut mali sinl felices, ct ego

el Deum accuses in malis ttiis. Hoc enim est perver- tribtiler. Et fui, inquit, flagellatus tota die. Gaudent
suiii judicium; et ideo nec jtidicium. Ul enim oslen- illi, et cgo flagellor : gaudenl qui blasphemanl Deum,
derei Deus pcrverstim judicium non esse judicium, flagellor qtii colo Deum. Quomodo scivit Devs? Ilinc

non ait, Quid Dominus quxrit a te, nisi facere re- lilubavil, hiuc pcne cccidil, hinc pulavit ad Deum
ctum jtidicium ; sed, facerc, inquit, judicium. Si enim res hunianas non pcrtinere.

reclnm, tttne judicium ; si autem perversum, non ju- CAPUT IV. — 5. Cubernalio rerum ad Deum per-

dicium, scd vitium. Quid ergofaciebas, qnando tcper- tinet. Cum ergo hoc putaret, non recto, scd pcr-
dideras, et post tuam perdilioncm ibas ; ibas, et non verso corde , cl quasi verisimili ralione ducerclur
redibas? Qnid faciebas
3
? Scio qnid faciebas : in bo- propter istam inconvenientiam credere ad Deum gu-
nis luis le latidabas, in malis luis Deum blasphemn- bcrnalioneni rerum humanarum non pci linere ;
pla-

bas. Hoc est porversum jtidicitim ; ct ideo, ut dixi, cuerat illi sic praidicarc, hoc asserere , hoc docere :

nec judicitim. Vis ergo facere reclum judieium, boc revocalus est sanciorum atielorilalc et pr:ediealione '.

cst judiciiim f Illud quod faciebas, corrige ;

prapos- Videte cnim verba cjus : Si diccbam, iuquil; Si dice-
tera, et reclum crit. Quid est, Cnrrige? Deum lauda bam, uarrabo sic, pncdicabo sic , docebo sic, dicam
iti bonis tuis, te accusa in malis tuis. Cum libi ergo hominibus ad Deum curam rertnn lumianarum nou
perversus displicueris, tcque illo (|iii creavit adjurante perlinerc. Si dicebam, Narrabo sic : eccc gerieralionem

correxeris, reclns scrvabis jusliiiain. Placebil enim filiorum tuorum reprobdvi. Quomodo ergo narrabn sie?

libi Deus, si reclus fueris. Non discrcpabis a reclo, Non sic narravil Moyscs, non sic narravit Abraham,
nisi pravus ali|tic pcrversus : reclusaiilem reelo con- Isaac el Jacob ; iioq sic narravil Jereinias, non sic

venies, et sine dubio libi placebil Dcus. Quandoeiiim Isaias, non sic cxlcri PropbctX. Isli aulein omnes lilii

quod placcrcl neo.

lui Lgo ergo si narrabo sic, generalionem niiomm
* Codcx cl., vel
* verba frimogcnilti, inquit mea offeram Dco
Isthaec : luorum reprobabo.
umo pro peccato animce niew, aique alia qua*lain in hoc el
in subsequenli sennont? rcsiituiinttir c\ Vv-. 1
Bdki tion babebaatf et prwdieatbme ; quod r.os p\ i>
3
codui d.| ibas <t netciebu qni faciebat. steraensi Hs. addidimus.
 :

,l«j S. AUGUSTIM KIMSCOI'1 3^o

6. Hoc Pudmisla suscepit cognoscerc. Quid crgo fa- niim csl argcnlum, bonc famili;c, boaUB possessioncs:

<;i:iin? Suscepi cognosccre. Suscepi, iiiquit, cognoscere omnia isla bona sunt, scd undc facias bcnc , non qu:c
s<d magmim cst hoe cognoscere, (iiHicile esl cogno- tc Eaeiani bonum. Babete bene, qwe te faciant bonum.
scere. Hoc , posicaqunm dixit, Suscepi co-
inquit, Qikc sunt, inquis, ista ? Fac jinlicium, fac jostilaam.

gnoscere ; hoc lubor esl ante vie : quomodo cognoscam Bona suntqure liabcs : fac jiidiciuin, fac jusliliaiu ; esto

el justuni Dciim csse, el res humanas nossc , ct p< t- cl tu bonus intcr bona tua. Erabesee bonis tuis : esto

tersis bene esse, reclis aliquando inalc csse. Quo- bonus mansurus inlcr bona prrilura. Erubesce bnnis
modo sit juslum, susccpi cognoscere, et labor est tuis : noli esse malus in cis, nc pcreas cum eis. Cae-

antc mc. ten quomodo sc habeant, fratrcs mci ,

quomfMlo sii

CAPUT V. — 7. Quomodo vel qnamdiu Deus sinat scrvanda jiislilia, el quoinodo diligenda misericordia

el bene esse malis et mate esse bonis. Qiiousque la- el quomodo debcal quis<jiic paralus csse ire cum Do
bor ? Doncc introcam in sanctuarium Dei , el inlelligam mino Dco suo, alio lemporc, donaulc Domino, dispu

ui novissima. Inlra crgo in sancliiariutn Dei, anima tabimus vobis. Tenete nic dcbilorcin, nc diu babcatis
f
fidelis; inlra in sanctuarium Dci ,
aniuia pia , cui faligalorciu, sed pro viribus mcis adjutorem .

imii displicet Deua in malis tuis, et in bouis malo- SERMO \UX •

(a).

ruin cui non dis]ilicet Dcus. Et si nescis qua ra-

ln ctimdem Micliwa: locvm , de juslilia quw facienda
tionc fial, crcde non injusle ficri quod sinit aut facil
jussa esl : cl in Mallliwi capul xx , dc canductis in

Deus. Iliimana ralioue ducebaris, divina aucloritale viuea.

revocare, ct crede aliquid ibi esse quod te latct. Nam
Habitus ad Mcnsam sancti Cjpriani, iu die dominico.
Dciim perversuni ct iniqtmm esse non possc, fideccr-
tissima crcdcndiim cst. Sic inlrans fide in sanciuariutn
CAPUT PRIMUM. — Nlm. I. Superiorit sermonis
mentio. Lccliones sanctas plurcs, ciun rccilarciilur,
Dei , inirans ( rcdendo , discis intelligendo. Sic enim
audi\imus, el de liis nos oporid diccrc, quod Domi-
uil : Donec introeam in sancluarium Dei ,
quo inlral
nus luerit donarc dignalus. Sed leclioanan omnis au-
fides : ct post fidcm quid ? El intelligam in novisnima.
ditor quod rccentius lcctiim est mauis nicminil, el ul
Vcnient novissima, quando nidli bono eril malc, nulli
indc aliquid a Iraclalorc verbi dicaiur cxspectal. Cum
malo cril bcnc. Vciucnl, inquam, novissima, qoando
crgo iillimtim sit sanclum Evangclium recilatum, non
discerncntur pii ab impiis, jusli ab injuslis, laudalorcs
dubilo exspcclarc Cliarilalem vestram, ul de isla vi-
Dci a blasplicmaloribus Dci : vcnicnt quaudo disccr-
nca, el de conductis, cl de mcrccde dcnarii aliquid
iientur, ut nulli, sicut diclum est, bono sil male, nulli
audiatis. Sed ego memini superiore Dominico quid
nialo sil bene. Quare crgo modo non sic? Forle el

inodo sic : scd quod nunc est in occullo post erit in

proniiscrim Cum euim dc sanclo Propbcta quod le-
,

clum fucial aliquid cxponerc voluisscm ; lectum aulem

inanilesto.
fucrat, (|ti;crcnli boiniiii quibus sacriliciis plawrct
8. Malis non revera bcne esl, nec bonis male. Malum
mulum pali. Bona quibus facias bene, et quw fuciuul
Dciim, rciiuiilialum cssc, uibil ab illu Dcum quarcre,
est,
nisi faccrc judiciiim ct jiisliliiiin ct diligcrc iniscri-
bonum. Ingrcdcre mccum, si polcs, in sancluariiiin
,

Dci ; forlc ibi , si possum docebo le : imo disce mc- cordiain, iiaratiiniquc essc irc cum Doiniuo Deo suo :

traclavi, quantun potui, de judicio; laiiluinquc scnno

(iiin ab eo qui doccl me, eliam nunc malis non csse
bcnc, ci mclius csse bonis qiiam malis qiiamvis non- produclus cst, ut non remanercl lcmporis spatiniii,
;

(liiin vcneril bonorum plcna '

felicilas , nondumquc quo posscm de cselcris dispnlaie. Liule me prouisi
hodiemo dic de juslilia esSfl diclnnun. Sed qui saspc
vencril iiialonnn pcena novissima.
CAPUT M. — Forle inlclligcs mecum, non esse
ctabaiis, ut de Evangelio loquerer, noliie vos putare

bene malis. Rogo eiiim tc, et quaero abs te, libi (piare
fiaiidalos. Opuaenim in illa vinca, ipsa csl juslilia.

malc est. Dcsponsurus cs, Egeataa angit, prcmit diffl-

CAPLT II. — 2. Conducli in vinea. Opus indiclum,
justitia. Crcderc, cst opus Dei , et eadem ipsa juslilia,
cullas ; dolor fottassc incmbroium, linior ab inimico.
Fides a fuclo cl dicto. Pulalc ergo vos esse con-
Tibi [deo malc est, quia pateria mala ; ct bcnc cst illi,

duclos. Qui pucri vcncrunt, piima bora se addoctos

qni csi ipsum malum ? Muliuni imerest intcr malum
pulcnl; qui adolcscciilnli, lertia qui juvenes\ scvli
cssc, el nialum pali. Tu quod palcris non cs : maluiii ;
:

qui graviorcs, nona (pii deerepiti, uiidccinia. Dc teni-

cniin palcris, scd lu nialus non <"•. Ilalum , inqiiam, ;

porc nolilC causaii. Opus quod bciattS andilc, mcr-

palcris, sed lu uialiis non cs : illc aulcm maluin non
ccdcni sccuri cxspccUUc. El si allcndiiis Dominus \< -
palitur, ct inalus cst. Noli crgo falli, noli falli : non
ster (jualis cst, nolite invidere, si mci< <s t<pi alis esi.
potcst ficri ut libi nialc sil, qui pal<'iis miiltim ; cl illi

Quod est opus, noslis scd laincn coiniiicniorabo.

bene sit, qui est malus. Cum enim cst malus, pulas
:

Audilc quod nostis , cl facilc quod audislis. Diximiis,

quia iion patilur malum, cum patilur se ipeum? Tibi
malc quia inaluni alicnuin pateris opoa l>«i eaae jnaiitiam. [nterrogntna autem Dominus
cst, in coropre luo;
Jcsus (|uod cssct opus Dci, respondil //<'< aai opus
ct illi bene OSt, qui malum se ipsum patilnr m corde
:

suo? Tibi malc Dci, ut aedalis i;< cum tpum iUc misil (Joan. VI , 1
csl, quia ui;ilaiii babes villam ; cl bene
csl illi , qui malam babcl aniinim? Kslo bonus ,
qui Islud, scd pro rivibus nuis (uijutocm
1
, addiluni esl aa-

babea bona. Bonas aunt diviii.c, boAum esl uirum, bo- cloriute rjstercieeiiis Ms.
'
i;c. cnsiiinius tii cs. <1. \in li i bni rat . l.ov.
1
sic. iu hss. \i iii editis omlitilur, plena> (<;) \li.»>, dc icni| or«J 257
 ;

521 SEKMO M.IX.

quam jam
m
Poteral dicere ', Justitia cst opus Dei. Numquid ergo in dio, dioit apostolus Joannes, Dilcclhsimi,
DOC piasumere aliquid cnnducti contra patremfamilias nunc /ilii Dii sumus. Kl tMMfl qui:i adbiic nov .-^l,

ausi sumus? Si justitia est opus Pei , sicul ego dixi ;

qilid soquilur? Et nondum apparuil qnid erimus. Sci-
quomodo eril opus Dei quod Dominus dixit, ul creda- mus quoniam cum apparueril, similes ei erimus, quo-

eum, credere in eum? Sed nitim videbimus eum sicuti ett (\Joan.
lur iu nisi ipsa sit justiiia iii, %. Sed isl:>

ecce, inquis, a Domino audivimus, IIoc esl opus Dei, merces osl, non opus. Yidtbimus cttm siruti esl, ipsa

ut eredamus in eum ; a te audivimus quod opus Dei sit mcrces csl. Tunc erit dies, quoclaiior csae i
pos-
ustitia : proba nobis credere iu Cbrisium , hanc esse sit. Nunc ergo in isto jam die bonesle BtnbMleBM :

justitiam. Videlur mihi, quoniam jam respondeo qu.u- in ista adliuc nocle non de invictin judicoiiuis. \ idete
renli, el justa flagitanii, videtur tibi credere in Cliri- cnim et ipsum apostolum Paulum, qui dixit, Sicut m
stum non esse justiiiain? Quid est ergo? Impone liuic die honeste ambidemus, non resultare, nequc diftso-

operi nomen. Procul dubio si bene eonsideras quod nare a coapostolo suo Pelro, qui dicit, Cui benefacitis

audisti, respoiisiirus es mibi : Ista fides vocatur; crc- vilendenles, sennoni scilicel divino, lanquam lucernm
in obscuro loco, donec dies lucescal,
dcre in Chrislum , lidcs vocalur. Accipio quod dicis, et lucifer oriatur in

fides vocatur. Audi el alium cordibus veslris.

credere in Cliristum lu
—
,

Scriplune locum, Justus ex fide vivil (Habacuc n, 4; CAPLT IV. 4. Amicusel inimicus nuncvix digno-

Itom. i , 17). Facite justitiam credile : Juslus ex fide scilur. Videle boc ipsum dicentem apostolum Pau-
,

vivil. Diflicile esl ut male vivat, qui bene credit. Cre- lum : llaque nolile ante tempus quidquam judicarc. Ll

dite ex toto corde, credite non claudicantes, non h.Tsi-

quando erit tempus? Donec veniul Dominus, et illumi-
ncl abscondita tenebrarum et manifeslel cogilationes cor
tantes, non contra ipsam (idem bumanis suspicionibus
dis ; et tunc laus erit unicuique a Deo (I Cor. iv,
argiiniciitantes. Fides appellala est ab eo quia fit quod 5).
Quid est, anle tempus, nisi anlequam corda invicem
dicitur. Duae syl!aba2 sonant, cum dicitur fides : prima
videatis? Intendile si boc est quod dixi oiiinia verba
syllaba est a facto, secunda a dicto. Interrogo ergo te :

ipsius sententiai paulisper atlendite. JSoliteante lem-

utrum credas. Dicis, Credo. Fac quod dicis, et fides
pus quidquam judicare. El quando erit tempus? Donec
est.Ego enim respondentis vocem audire possum, cor
veniat Dominus, et illuminet abscondita tenebrarum, et
credentis videre non possum. Sed numquid ego ad
manifestubit cogilaliones cordis et tunc lauseril unicui-
vineam conduxi, qui cor videre non pos^um? Nec cgo ;

conduco, nec ego opus indico, nec ego denarium mer-

que a Deo. Quomodole roprehendent 10^61)^', quan-
cedem do a luce laudaberis? Tunc patebunt corda, moJo
pra*paro. Cooperarius vester sum ;
pro viribus
quas donare dignatur, in vinea laboro
latent. Suspectus est nescio quis quasi inimicus, et
ille : quo aulein
forte est amicus videlur alter quasi amicus, ct est
animo laborem, qui me conduvit videt. Mihi enim, :

forsitan occullus inimicus. tenebru: Suuvit, et amal

ail Apostolus minimum est
, , ut a vobis judicer (I GV. !

blandilur, et odil. Si ex vocibus judico, traiiqiiiilum

iv, 5). Et vos vocem meam potestis audire, non po-
vitans scopulum incurro; fugio amicum, h&reo
lestis cor meum videre. Omnes cor nostrum Deo ini-

videndum proponamus mico. Hoc fccit cor lalens. Ibi credendum est, ibi
, et opus ex animo faciamus.
Conducentem non offendamus, ut libera fronte mer-
intus, ubi latet, ubi occultum est. Ad hoc excolen-

cedem accipiamus. dum conduclus es. lbi credendo cooperare, ubi non te

CAPLT 111. — 5. Xunc tenebrw, postea lux. Dies

videt cooperarius tuus, sed videt te Dominus luiis.

sunl fideles. Et nos, charissimi, videbiinus Justus ex fide vivil. Hoc age.
invicem
corda nostra, sed postea : nunc autem adhuc lene- CAPLT V. — 5. Scriptura sancla speculum. Jam
bras mortalitalis bujus circumferimus, e> ad .ucer-
dc judicio priore Dominico disputati (Supra, Serm.

nam Scriplurye ambulamus; sicul dicit apostolus 48), ut judicarcs le ipsum; et cum te invenires per-
Pe-
trns, llabemus certiorem prophelicum sermonem, cui
vcrsum, non libi blandireris, sed corrigeres te, et
fieres recius, ettibi pl;iceret Deus rcotns. Nam rectus
benefacilis inlendenles

donec dies lucescal,

tanquam
et lucifer
lucernce in obscuro loco,
oriulur in cordibus ve-
Deus pervcrso
Deus? Esto
m plaoet. Vis ul libi placeat rectus
reclus. Judica le ipsum, noli libi placere.
stris (II Pelr. i, 19). Proinde, charissimi, propler
ipsam fidem qua credimus
Quod tibi in te merilo displicet, castiga, emenda, cor-
in Deum, in comparalione
rige. Scriplura sancia sit libi tanquam speculum.
inlidelium dies sumus. In infidelilate nox cum ipsis
Speculiiin hoc habel splendorem non mendacem,
luimus, modo lux.dicente Apostolo, Fuhlhaliquundo
splcndorem non adulantcm, nullius personam aman-
tenebrce, nunc autem lux in Domino (Ephes. v, 8).
l'in. Foruiosus es, foiinosiim le ibi vides fiedus es,
Tenebne in vobis, lux in Dornino. Item in alio loco :
:

Omnes enim
Jffduni le ibi vidos. Sed cum fcedus accesseris, el fcn-
vos /ilii lucis eslis, el filii diei: non sumus
dum le ibi vidcris, noli accusare spoculiim : ad te
noctis, neque lenebrarum (I Thess. v, 5). Sicut in die
redi, non te fallit speculum, tu le noli fjlloro. Jadica
honeste ambulemus (Rom. xm. 15). Dies ergo in com-
de le, contristarc de lua fceditate; ut cum alticn- i i
p.uatione infidelium. In comparaiione vero ilbusdiei,
discesscris liislis, fueilus, corroclus possis redirc /<-r-
quando resurgenl mortui, et eomiptibile hoc indue-
mosus. Cum ergojudieaveru t<- ipsom uoe sdaiatione.
lur incoi riiptione, et mortale hoc induc tur immorta-
judica ct proxiiniim cuin diioolioiio. Esl oinm qood
liiatc (I Cor. xv, 55), adhuc nox sumus. Nobis lan-
' ("X)ll)ijrliuus Ms.: Quonium modo le rcprdundunt te
4
tiic QstereieiMk vs. addit, pius iwmmus. nebrcc.
325 S. AUGUSTINI EPISCOPl 324

Fieri etiim polest ut aliquid rnali vides, et trabem in oculo tuo non vides? Hypocrita, ejice
judices, quod vidcs.
malum suum prirnum trabem de oculo tuo, et tunc videbis ejicere fe-
videas, unde sordescas*. Fieri potest ut
prodat amico stucam de oculo frutris tui(Matth. vu, 3-5). Ira festuca
ipso proxintus tuus tibi confitealur, et
quod non estjodium, trabes cst. Sed nutris festucim, et lit
quod texcrat inimico. Quod videris \ judica:
Quando aulem judieas, dilige ho- trabes ira inveterala lit odiuin, fcstuca nutiita fit
vidcs, Deo dimitte. :

Ut ergo fesluca non noo occidat

minein, oderis viiium. Noli propier hominem diligere
trabes. fial trabes,

llomo super iracundiam vesiram (Ephes. 2G). Vides,

vilium, nec proplcr vilium odisse hominem.
sol iv,

vitium inimiciim proximo tuo. sentis le odio liventem , reprehendis irascenlem?

proxiinus tuus est :

oderis quod nocct amico. Si Tolle odium, et recte reprehendis. Ira est in oculo
Tunc amas amicum, si

credis, facis quia juslus ex fide vivit. ejus, in tuo trabes. Nam si odisti lu, quomodo vides
;

CAPUT —
ln discordia duorum quomodo se
VI. 0.
quod detrahas? Trabes est in oculo luo. Quare Irabea
est in oculo tuo? Quia festucam nalam conlem-
gerere debet amicus amborum. Quod abundat
in re- ibi

hus humanis, hoc dico. Aliquando amico luo charis-

psisti. Cum illa dormisli, cum iila surrexisti : cam in

amicus amborum. le ipso excoluisti, falsis suspicionibus irrigasti, veiba

siino inimicus est aliquis, qui erat
adulanliiim el ad le mala verba de amico defereniium
Iiicipiunt esse dc tribus amicis duo inler se inimici,
flagilat credendo, nulristi. Festucam non avulsisli diligentia
quid faciat medius qui remansii? Vult, exigil,
oderis cum illo quem odisse coepit, el haec tua, trabem fecisti. Tollc irabem de oculo tuo, noli
a te ut
Non cs amicus meus, quia es ami- odisse Iralrem tuum. Expavescis, an non expavescis?
verba tibi dicit :

le, ipsa est et Dico Noli odisse, securus es':et respondes

cus inimici mei. Quse vox hujus est ad tibi,

Trcs cnim eratis. Tres eratis, duo cospe- mihi, et dicis mihi, Quid est odisse? Et quid mali
illius ad te.

runt esse discordes, remansisii lu. Si huic le junxeris, cst, quia odit homo inimicum sunm?Odisli IVatreni

illum habebis inimicum : si illi, istum : si ambobus ,

tuuiii : sed si odium conteinnis, atidi quod non allen-
ambo murmurabunt. Ecce tenlalio ecce spincc in vi- :
dis : Qui odit fratrem suum homicida est (I Joan. m,
nea qtio conducii sumus. Exspcctas Ibrte a me au- 15). Qni odit, Itomicida esl. Numquid modo potcs di-

dire quid facias. Permane amicus amborum. Qui di- ccre, Quid ad me, ul homicida sim? Qui odil, homi-
scordant inler se, concordent pcr le. Mala si quse cida Non venenum
est. parasli, non ad percutiendum
audis ab altero de altero, noli proderc alteri : ne forte mimicum cum gladio processisli; non miuislrum*
sinl postca amici qui modo sunt inimiei, et prodito- scelcris praeparasli, non locum, non tempus ;
poslre-

Sed hoc proplcr homines dixi, nio ipsum scelus non fecisli : taulum odisti, et prius
les suos prodant sibi.
non propler oculos ejus qui nos conduxit. Ecce neino le quam illum occidisti. Discite ergo justitiam, ut non

te prodit Deus qui videt, ipsc te judicat. Audisti ab

:
oderiiis nisi vilia, liomines ametis. Hoc si tenueritis,

iralo verbum, a dolcnte, a siicccnsente ; morialur in ct lianc justiliam fecerilis, ut homines eiiam viiiosos

te. Quarc prodittir, quare profertur? Non enim si in sanari malitis polius quam damnari, bonum opus in

te fueiil, disrumpct le. Dic sane amico tuo, qui vult vinea fecistis. Sed exercete vos in hoc, fratres mei.

le facere iniinicum amici lui : alloquerc, et lanquam CAPUT VIII. — 8. Debitorum dimissio. Ecce
aegrotantem animum medicinac lcniiatc perlracia. Dic post sermonem fit missa cathecumonis : mancbmii
illi : Quare vis ut sim iniinicus illius? Respondet: fideles, veniclur ad locum orationis. Scitis quo acccs-

Quia inimicus meus esi. Vis crgo ul sim inimicus ini- suri sumus, quid prius Deo dicturi sumus? Dimiite
mici lui? lnimicus esse debeo vitii lui. Iste cui me nobis debita nostra, sicut el nos dimittimus debiloribus

vis facere iuiinicum, homo est : est alius inimicus twstris (Malih. vi, 12). Agite ul dimillatis, agile. Ve-
ttius, oui dcbeo esse inimiciis, si amicus tuus sum. nietis enim ad vcrba ista orationis : quomodo ea dici-

Hcspondebit : Quis est alius inimicus meus ? Vitium lis? quomodo non dicilis? Postremo intcrrogo : Dici-

tiium. Respondebit : Qtiod vilium meum? Odiiim qno tis, an non dicitis ? Odisli, el dicis? Hcspondebis milii,

odisti amicum tuum. Eslo ergo similis medico. Mc- Ego non dico. Oras, et non dicis? odisti, et dids?

dtcus non amal scgrolantem, si non odit aegritudinem. oras, ct non dicis? Cilo rcspondco. Ergo si dicis, mcu-
si non dicis, nihil mercris. Observa te, altende
Ut liberct segrotum, persequitur febrcm. Nolite ama- liris :

re vilia amicorum vcsli orum, si amalis amicos veslros. te: modo es oraiurus, dimiite ex totocorde. Liiigare
CAPUT VII. — 7. Justilia. Ira, festuca ; odium, tra- vis cum inimico ttto, prius liliga cuin corde tuo. Li-

bis. Homicida, qui frulrem odit. Scd qui dico, pu- tiga, inquam, liliga cum cordc luo. Dic cordi luo,

lasne facio ipse quod dico? Fralres mei, facio, si in Noli odisse. Illud aulem cor lutim, aninius tuuo odil
3
me pritis facio
3
Domino ae-
. In mc aulein facio, si a adlittc : dic animo , Noli odisse. Quoinodo orabo,

cipio, facio. Odi vilia mca, cor sanandum offero me- qnomodo dicam, Dimille nobis debita nostra? PoSsutD

dico mco. Perscquor ea, quanium possum, gemo de quidcm hoc dicere, sed quod sequitur ipiomododi-

illis, conliieor quia sunt in me, et ecce ego accuso

cam? Stcul et nos. Quid? Sicut ct nos dimiltimus. V\i\

me. qui nie rcprehendebas, corrige le. Uxc esl ju- est lides? Fac quod dicis, Sicut ei nos.

stitia, ne dicatur nobis : Stipulam in oculo fralris ttti

9. t.xemplum Christi. Scd non vult dimilUre

1
dsterciensis Ms., unde sordescat.
1
Sic Mss. liiiti voro, el sccuntx eris.
s 5
inMss.: Qnomodo xidcris. sic mss. ai editi, nwusteriwn.
3
Ain. ix. ct \iss.: rratres nwi, facio, in mc priusfaciO; 3
Colhortinus Ms , Mwic m luus adhuc odit. Dic uujmj
omisso, si. raul qut.' |iosl liabent udio iitiu;\AV odi viiia.
: : lua>, otc.
 ;
,;

SEli MO I .
3 ,

ariima (ua , el conlrislaliir ,

quia dicis ei, Noli odisse. prose, etail I Domine Jesu, accipc. spiritvm nuniu.
liesponde illi ,
Quure tristis cs amina MM , cl quarc Dcinde pnsiiis genibus pro bpidatoribos orarn : Do-
conlurbas me ? Quarc tristis e$ ? Noli odiase, ne per- minc , inquil, uc statuas illis lioc pccculmn. Hoc dicio
das ine. Quare conturbas me ? Spcra in Deum I Psat. obdormivit (.\ct. vu , 51-59). fciix BOmnuS, et re-
xli , G). Lasgues , anhelas, aegritudine nuciaris ; non quics vera ! Ecce quid est requiescere
, pro inimicis
poles libi tollerc odiuin. Spera in Dcum, medicus est orare. Sed paululum . quacsu te , sancte Slepliane ,

pro le pcpeudit in ligno, cl nonduin est vindicalus. expone mibi boc , nescio quid , quare pro te stans
Quid vis vindicari ? Ideo cnim odisli , ut vindiccris. orasti, el pro inimicis genu fixisli ? Hespondet forlassc
Vide pendcniein Dominum luuin , vide pendentci» ,
quod intelligimus : Pro me stans oravi , quia pro me
et tibi de ligno lanquam de tribunali pra-cipienlem. qui ncle Deo sei vivi oravi, orando et impelrando non
V itle pendentem , el libi languenli de suo sanguine laboravi. Qui pro justo orat , non laborat ideo slans :

nicdicanientum facienlcm. Vide pendcntem , si vindi- pro se oravit. Vcntum esl ul orarcl pro Judais pro
,

cari vis. Vindicari \is ; vide pendentem , audi precan- interfectoribus Cbristi , pro inlcrfecloribus sancto-
lem , Paler , iynosce illis, quiu nesciunt quid fuciunl rum pro lapidaloribus
, suis, allendit nimiam el ma-
(Luc. xxin, 54). gnam esse impietatem ipsoruin, qucc diflicile donari
CAPUT IX. — 10. Slepltani cliaritas erga lapidulo- posset, ctgenu lixit. Fige genu in bac vinea , o foitis
res suos. Suvit el diligit. Scd poluit boc facere , di- operarie : fige, inquam , genu in operehujus vineae,
o.is milii : ego non possum. Ego cnim bomo suin, ille fortissime operarie. Magnum opus lutim, egregium et
Deus : homo ego , bomo ille Dcus liomo. Deus crgo laudandum mullum. Multum altum fodisli ,
qui odium
nlquid bomo, si non eorrigilur bomo ? Sed ecce libi inimicorum de corde exuisli. Conversi ad Domi-
loquor : o homo, mullum est ad le imitari Dominum num , ctc.
tiiiiin , attende Stepbanum conservum luum. Certe
SERMOL*(«).
Siepbanus sanctus , boino erat , an Deus? Ilomo erat.
Plane bomo erat : hoc erat quod tu. Sed quod fecit,
De eo quod scriptum est in Aggwo proplieta , cap. n ,

nonnisi donanie illo ,

quem rogas el lu. Vide tamcn t , Mcum est aurum
•
, et meum est argentum.
quid fecerit. Loquebatur Judaeis, sicviebal et dilige- Contra Manicliwos (b).

bat. Uirumque ostendere debeo, quia dixi, Saviebat CAPUT PRIUU.M. — 1. ManiclKvorum in veteres
dixi , Et diligebal : utrunique debeo demonstrare , et scriplurascalumnia.\)(i:\«^xo propbeta ManieliXM calu-
gjcvieiiteiii , et diligcnlem. Audi sxvienlcm : Dura ccr- mnianlur, invidiose accusanles quod dixerit ex persona
vice. Veiba suni sancti Stepbani , quando Judaeos al- Dei loquentis, Meum esl aurum, el meum eslargentum :
loquebaliir : Dura cervice , el incircumciti corde el au- ei quia Evangelium veteri Legi studenl pugnaciter
ribus , vos semper Spiritui saucto rcstitistis. Quem Pro- comparare, ut sibi ulraque Scripiurce velut advcr-
plietarum non occidcrunt patrcs vestri ? Audisli sajvicn- sariic conlrarixque videantur, ita proponnnt quaslio-
lem : allerum debeo , audi el diligentem. Irali illi fa- ncm : In Aggaeo, inquiunt, prophela scripium est,
Cti , el gravius inardescentes, ct mala pro bonis red- Meum esl aurum , el meum esl argentum ; in Evangelio
denles, ad lapides cucurrcrunl , Dei famulum lapi- autein , Salvator nosler mammona bujusmodi iniqui-
dare coepcrunl. Hic proba , sancte Slepbanc , dile- lalis speciem appellavil (Luc. xvi
9). De cujus usu ,

ciionem luam ; hic , bic tc videamus , bic spectemus Timothcum scribens Radix uu-
bealus Apostolus ad :

bic victorcm diaboli iriumphatorernque ccvnamus. tem omnium malorum inquit, cst avarilia : quant qui- ,

Audivimus saevientcm adversus lacentes, videamus dam appetentes aversi sunl a fide el inscruemnt se
, ,

si diligis Saevicnles : sa?\iebas advcrsus tacenies, vi- doloribus mutlis (I Tim. vi , 10). Ilac ipsorum esl pro-
dcamus si diligis lapidantes. Si enim odisli , ct odisse posilio quacstionis; vel potius velerum Scripturarum ,

potuisli , nunc csl tcmpus quaudo lapidaris , tunc per quas Evangelium praenuiiliaium cst, ex ipso Evan-
Uiaxime odisse debes. Vidcamus si reddis duriliam geiio quod per eas pracnunlialum est, accusatio. Nam
cordis lapidibus duris, lapidibus qui le lapidaul. La- si qux-siioucm proponerent, forsilan quacrerenl : si

pides eniin miltunt lapides, dura duri. Qui in lapide autem quacrercnt , forsitan invcnirent.
Legem acceperunl , lapides miltiint. 2. Aurum et argentutn res est non liominis sed
CAPUT X. — 11. Genu fixo orat pro inimicis. \\- Dei. Cur non autcm miscri iiifclligunl, qtiod apiid
dcamus, charissimi, videamus, speclemus magnum Aggaumi loquens Dominusj, propterea dixeril, Meum
-speclaculum : spectemus '
et diei craslino proponen- esl aurum , ct mcum est argcntum , ul ct ille qili iioii

diim. Videamus. Ecce Stcpbanus lapidatur, sit con- vuli cuui indigentibus communicarc qund babet, cum
.slitutus quasi ante oculos nostros. Eia membruinCbri- audit praecepta faciendu) misericordi;e , inieJligat

sli , eia albleta Christi, inspice illum qui pro le pc- Deiim non de rc illius cui jubct , scd de rc sua jubere
pendit in ligno. Crucifigebalur ille , tu lapidaiis. lile donari ; ct illc qui aliquid porrigil paupeii, non M
dixil : Paler , ignosce illis , quia ncsciunt quid faciunt. ai bitictiir de suo faccre, nc forlc non tam coiifirmclur
Tu quid dicis , audiam. Viih-am le, ne forle possim miscricordiai noinine, qiiam inflclur supcibi.c vani-
2
iinilari vcl tc . Primo bcalus Slcphaniis slans oravil *
CoHaius cst ad duos cl. ad duos gr. ad rin. \ . \m. I r.
1
titic loro Am. F.r. et Colbertinua ms., exspectertuu. I liin. I»ar. Lav. ct
f
' Ani. I.r. el Mss.: vidcum, tctwam : forlc patsum ina- (a\ Alias, de Diversis l. >, nccjnui SOinter ll'nnil xs ."<(.•.

lu: i u( u fh) licuaisctur a u.s-.idio iu ludiculi ca ile ±

 , ,

557 S. AUGUSTINI EPISCOPI 3iS

Meum est inquil , aurum et meum est argen- bentei boni : si scire vis non eos per aurum bonos
t;ite ? , ,

lum , non vestrum , divites terrae. Quid ergo dubi- csse , habent et mali. Item si scire vis quam non sit

tatis pauperi dare de meo , aut quid exloUimini cum miseria paupertas, sunl quidam pauperes beati : si

datis de meo? scire vis quam nonsit beatiludo pauperlas, sunl qui-

GAPIJT II. — 3. Quia id Deus non modo condidit ,

dam pauperes miseri. Ita ergo aurum et argentum
subsidium el proba- distribuit hominibus condilor rerum et adminislrator
sed pro nulu administral aliis ad
tionem aliis ad supplicium.
,
Et vis videre , quam Deus , ut ipsum per se natura et bonum
gcnere suo

est aurum et argentum ? Avarus

justi judicis res
inde sit, quamvis non summum et magnum bonum et ,

torquetur, unde miscricors adjuvatur.

Rem suam di- pro gradu sui ordinis ' laudabilem Conditorem uni-

et recte facla inde manife- versitatis ostendat; copia vero ejus non extollat bo-
vina dislribuente justitia ,

et peccata inde puniuntur.

Namque aurum et nos , nec elidat inopia ; malos autem et cum offerlur
sianlur ,

tcrrena possessio et exercitatio exca2cet , et cum aufertur excruciet.

argenlum atque omnis
hnnianitatis est , et supplicium cupiditatis.
Cum talia CAPUT IV. — 6. Aurum non recte viluperarf posse.

ostendit in eis quanta Mammona iniquilalis. Divitia alice verce , alice

Deus bonis hominibus tribuit ,
qui tribuit. falsce. Res ergo condiia et ad Condiloris laudem
coniemnat animus , cujus divitiae sunt ipse ,

nisi et ad bonorum probationein malorumque suppli-

Nnn enim polest quisque apparcre conlemptor,
,

ojus rei cujus possessor effecius est.

Nam et qni non cium , recte vituperari nullo modo potest : et eam
possunt isla contemnere : sed ulrum fingant, verissime Deus dicit suam ,
quam non solum condidit
liabcnt ,

Deus videt qui cordis inspector affluentissima boniiate, sed etiam provideniissima
an vere coniemnant ,

hominibus autem ut imitari possint ,

cogitalio moderatione dispcnsat. Cum autem hoc genus rerum
esl ; ,

conlemnentis nonnisi in manibus eroganlis inspicilur. Dominus in Evangelio mammona iniquitalis appellat,
concedit os- significat esse alierum mammona, id est, alias divi-
Cum autem malis homiuibus Deus isla ,

quomodo elin ipsis bonis quae Deus lar- tias, quas nisi jusli et boni possidere non possunt,
tendit in eis
crucietur animus, cui viluit qui tanla
laigitur. ut ideo mammona iniquitatis vocetur, quia iniquitas
giiur ,

beneficiorum eas vocat divitias. Justiiia vero novit esse alias divi-
Bonis enim subminislrat occasiones
:

amittant lias, quibus homo adornatur interior sicut bealus

malos torquet timore damnorum. Et ideo si
:

utrique aurum et argentum , isti ccelestes divitias laelo Pclrus dicit ,

Qui estanteDeum dives (I Peir. m, 4).

autem et bonis temporalibus Ilke justae dicuntur divitiae quia bonis meritis jusiis-
corde relinebunl ; illis ,

qtie trihutmlur. tliae verae dicuntur diviliae, quia

inanis domus, ct bonis aeternis inanior conscientia
quisquis eas habuerit non egebit. Islae vero injusta3
remancbit.
qui bene utitur, ad- divitiae, non quia injuslum est aurum et argenturu
4. Aurum ejus proprie est ,
illo ;

Dei. Illius est ergo aurum et ar- sedquia injustum est eas putare divitias, quae non
eoque verius est

Nam etiam in- auferunt egestatem. Tanto enim magis quisque ar-
gentum ,
qni novit uti auro et argento.
s
tunc quisque liabere aliquid dicen- debit egestate quanto magis eas diligens majores
ter ipsos homines ,
,

l
quando benc utitur. Nam quod juste non habuerit. Quomodo ergo sunt divitiae, quibus cre-
dus esl ,

non lenet. Quod autem jure non lenet, scentibuscrescit inopia : quae amatoribussuis quanlo
tractat, jure
suum esse dixerit, non erit vox justi possessoris, sed fuerint ampliores, non afferunt satietatem , sed in-
si
flammanl cupidilatem ? Divitem tu pnlas, qui mintis
impudenlis incubatoris improbilas.
CAPUT III. — Quapropter si homo non importune egeret , si minus haberel? Nam videmus quosdam ,

dicil aliquid suum , non quod iniqua et stulta cupidi- cum haberent parvam pecuniam parvis lucris fuisse ,

potcstate et lactatos sed posteaquam ccepit eis abundare verum

tate occupaverit, sed qtiod prudenlissima
: ,

juslissima moderalione traclavcrit ;

quanlo magis Deus quidem corpus auri et argenti , sed tamen falsae
s
vere ac proprie suum csse dicil aurum et argentum ,
diviliae, cum parva obtuleris, jam recusant . Cre-

quod el largissima bonilale condidit, ct justissimo dis cosjam esse satiatos : sed falsum est. Nam ma-
administrat impcrio ; ut sine ipsius nutu atque domi- jor pecunia fatices avariii;e non claudit, sed cxten-

nalu, nec mali ad avariliae suppliciuni, nec boni ad dit;non irrigat, sed accendit. Poculum respuunl
quia fluvium Uiruni ergo ditior an egenlior
usum miscricordix' possinl habeic aurum elargentiim? silitint. ,

Quod tamen et instituere ut sit et ut alteri adsit ,

dicendus est, qui cum ideo voluit habere aliquid ne

disiribuerc atque ordinare non possunt. indigercl, ideo pltts hahel ne minus indigeal?
altcri desit , ,

5. Aurum bonis el matis cur datur. Si autem solis CAPUT V. — 7. Divitiurum pius usus. Dcmentia esl

malis in poteslatem darelur aiirum el argentiun, rec-

bonis recte pularelur
1
sic aiti. Kr. ct oinnes Vss. Al llini. I*ar. et Lov., et pro
te pularetur maltim ; si solis ,
gradus sui ordine.
niagnum aliqtiod bontim. Rursus si solis malis dees- s ln trigesima ex Homiliis 50, Am. Er. et Mss., egestau
aulem uvaiitiit.
set, vidcrelur magna poena paupcrlas : si solis
3
Ai.ml Er. ugd. el \ en. legitnr sed poslM, cian ea-yil
i :

bonis deessel , viderelur sununa bcaliludo pauperlas. abunaore oeiitm quidetn capns auri ct urgenti, sed tanwn
fdhiv divi'ur ; ami parva obtultris, jam rteusanl; cum hac
Ntuic vero siscire vis atirum posse benc haheri ,
lia-
adnuiaiioue margmali Legeodum trbitror sm po.~tc.i, : :

« cttm ccepa it abundare oeris quidem coviis tmri ct argenti,

•
sic mss. necnon Ain. et F.r. in trigesinia inter lloniihas « scd titmc fulsis diviliis ; ci:m parva obttderis, jam rccu-

50. ai UUm. rar. ct l.ov., dignus csl. « sunt. « M.

 ,,

329 SERMO L. :>30

crimen niate utcniium in res ipsas (ransferrc. Sed enim, Facite vobis amieo» de mammona iniquitatis,
Ail

non esthxc auri culpa et argenti. Fac enim iniseri- hocesi dicere Quae mammona iniquitalis ost, vestra
,

ctinlein aliqnem invenissc ihesaurum : nonne operan- marumona esse non debet.
Tunc enim juste polerilis
le miaericordia praebetur hospitalilas peregrinis, alun- uli rerum copia terrenarura el araicos inde focere ,

tur famelici , nudi vesliuntur , inopes adjuvantur ,

qui VOS recipiant in labernacula a-lerna, si mammona
captivi redimunlur.eonslruunlurecclesire, reliciuntur vobis islanon luerit, idest, si non cx ca vos divitcs
lassi pacantur litigiosi , reparantur naufragi , curan- hcri putaverilis. Quoniam divitiae vestrae, quac sunt
,

tur aegroti , corporales opes dispertiuniur in terra, verae diviliae, quae ab omni vos mdigentia libcrabuut

spirituales reconduntur in coelo? Quis haec faeit? non siiut tcrrenis facultatibus comparandae. Sed ut
Misericors el bonus. Unde facit ? De auro et argenlo. ilhs frni merito possilis ,
prius islis bcne ulendum
Cui serviens haec facit ? Ei qui dixit, M eum est aurum, est, quae non sant divitiae verae , nec veslrae: quia
injuste dicunlur diviiiae l
et meumest nrgeulum. Videlis jain , ut arbilror, fra- ; non cnim aulcnint ege-
ires, quam magno errore magnaque dementia in res stalem,et eas divitias iniqui putant. Isiisenim
seab
ipsas (piibns homines male utunlur, crimen male indigenlia liberari arbitrantur vos autem alias,
:
id
iilentiiim transferaliir. Nain si propterca vitiipcratur esl veras et vestras debelis desiderare divilias. Sed
aiirum el argentum, quia homines avarilia depravati siininjnsto mammona fideles non fuistis, verum quis
neglectis praeceptis omnipolenlissimi Creatoris, in ea dabit vobis? Et si in alieno fideles non fuistis, vestrum
quae condidit deteslabili cupiditale rapiunlur; vilu- quis dabit vobis (Luc. xvi, 9-12)?

pereiur etiam omnis Dei creatura, quia , sicut Apo- 9. Manichan Prophetqrum calumniatores. Quan-
stolus dicit , perversi nuidam homines coluerunt et quam Manichaeos proprio niore propbeticis dictis ca-
sermertmt creatura? potius qnam Creatori ,
qni est bene- lumniari manifeslum Quisquis enim ejusdein sit.

dictus in swcula (Hom. i, 2o). Vitiiperetur etiam iste Scriplurae circumstantiam vel mediocritcr insuexcrii
sol : quein cerie iidem Manichaei ,
quoniam non in- invenict non de hoc argento vel auro, qno
avaritia
lelligunt esse creaturam , tanquam ipsum Crcaiorem, imprudenter insanit, dixisse Propbetam • sed de illo
vel tanquam ejus aliquam parlem colere alque ado- polius, cujus etiam Aposlolus meniinil, diccns
Si
rare non desinunt. Cur ergo ipsum non viluperant, quis aulem ozdificat supra fundamentum , aurum et
ciim plerumque homines de ususoliset luminis in argentum, lapides pretiosos (I Cor. m,
12). Quo auro
aedificiis suis liles injustissimas conciiant; el ut fene- et argento dives est ille Ihesaurus, quem in agro
stris suisradiiliheriores aliipiantolargiusinfundaniur, ipse Dominus invenlum , ct a quodam mirabililer
domos alienas dejiccre s;cpe nioliunlur; et eos qui Jaudabililerque avaro venditis omnibus suis empiuni
contradiserint, eiiamsi jure cerlissimo conlradicant esse testatur (Blutih. xm , U). Nam ipsum Dominum
inimiciliis acerbissimis inscctaniur ? Si quem igitur pranuntians, et novi sieculi , hoc esl, Ecclesi;r:
infirinoruni poienlior aliquis injuste ac nefarie prop- tempora figurate, u( solet, designans Prophela , sic
ter usum solis oppresserit , diripuerit , in cxsilimn dicit Adhuc unum modicum est, cl ego commovebo ccclum
:

eiiam mortemve compulerit, solis est crimen ,

quo el lerram, et mare ct aridam cl movebo omnes gentes , .

illeabundantius uli desiderat, an potius male ulenlis ct veniel Desideralus cunclis gentibus, cl implebo do-
iniquitas, qui dum cupit corporis oculis temporale mum istam gtoria, dicil Dominus exercituum. Meum
lnmen largius acquircre, cubiculum cordis luci non esl aurum, et meum cst argenlum dicit Dominus exer- ,

aperit asqoitalis? cituum. Magna erit gloria domusistius novissimw plus

CAPUT VI. — 8. Aurum a Manichoeis injuria ac- quatn primce, dicil Dominus exerciluum ; ct in loco isto
cusari. Auri cupiditas damnatur, reclus usus a Domino dabo pacem, dicil Dominus excrcituum (Agqwi n, 710).
commendatur. Ex quoisti, si possunt, intelligant, CAPUT VII. — 10. Aggwi locus vindicatur. Si
aut aurum et argentum se accusare nonoporiere, vellcnt non esse canes et porci , quibus sanctum
isti

quaimis de auro el argenlo sa:pe homines cupidissi- dare ct margaritas projicere prohibemur sed peten- ;

nii dimicent; aut accusationes suas de terra in cce- les accipcre, et quaerentes invenire, ct pulsanies ape-

Iiiiii , et de melallis fulgcnlibus in sidera , atque in riri sibi desiderarent (Malth. vn, G-8) ;
quam possmt
ipsum solem se debere transferre ;
quando iniqui fortasse etiam sine ullo inlerprete, duce ipso sancio
homines inexpiabili sa:pe discordia de possidenda so- Spirilu sentire qux' dicta sunl, ad novi populi, hoc
lis luce confligunl. Simul ctiam discant quid intersil est , adchristiani populi, cujus sacerdos inagnus est
inler hanc lucem visihilem , lucemque juslitiic. Siqui- JesusFilius Dei; sine ulla caliginc pertincre : cerie
dem fieri poiest ut quanto majori aviditate frui quis- vel eo loco ubi diclum est, Adhuc unum modicum cst,

que hac luee volueril , tanto majori caecitale a jusli- et ego commovebo ccelum el terram , ct marc cl aridam,
tiae luce deficiat. Nulla enim crealurabomo justifieari et movebo omnes gcntes ; et venict Desideratu» etmcH»
potest : sed ut creaturis omnihus jusle Uli possil, a genlibus. De novissimo eniin Domini . idesi, lecundfl

Creatore jusiificandus est. Itaque ipse Dominus adventu, quo in claritatc venturus esi, versui isiepro-
qnamvis avaritiam sicul jusliis judex ubiqne conde- latus cst, cum ait Propbeta, Etveniet Desideratus cnn-
nmet ; usum lanjen copiarum lerrenarum tanqnam ctis gcntibus. Quando cniin piiino in (arm: inoii.ili

verns magisler Oslcndil , in eo ipso loco quein isli

, 1
Editi, quii mjustce dicuntur diritiv. \i Cernnaeniii
Unquam contrarium Prophetae objicere volucrunt. alier veiusiissiuius codex. Qtda mjusU dicuntur dirink.
Sanct. Auglst. V. (Onxe.J
 , ,,

551 S. AUGliSTIM EIMSCOPI

per Mariam virginem venit , non !uni desiderahatiir a cevt ,
dicit Dominus e.cerciluum. Qnid esl , in /oa istu,

cunclis genlibiis nondum credideranl. Disscmi-

;
qtiia nisi terrenum Ibrte aliquid tanr|uam digito oslendit!
naio ajLsni Evangel.o per omnes genles, in ommbus Quid euim potcsl conlincri loco, m-i corpus? Noft
gentibus iiesideriiim ejus accenditur. Peromncsenim absurde ergo uliimam resurrectionem corporis inld
geiiles et sunl , ct crunt electi ejus \ qui toto corde ligimus , qua beatiludo perfectissima terminaliir
iii oratione dicant, Atlvcniat regnum tuutn (Matlh. vi, quando jam non concupiscit caro adversus spiritnm ,

10). Sed prinius advenliis misericordiain priesemina- ncc spiiitus adversus carnem. lloc cnim corruptibile.
vit judicio iu quo judicio sccundi adveulus claritas
:
indiiet incorrupiioneui , et mortale lioc induet im
eminebit. Prlus ergo oporlebat inoveri coelum ,
ciun mortalitalem (I Cor. xv, 55). Non erit alia Icx in

cuin Angelus conceplurae Virgini nunliavit , cum Ma- mcmbris repugnans legi mentis : quia in loco isio dubo
gosad cum adoranduin stella perduxit, cuui rursus pacem,dicit Dominus exerciiuum.

Angeli naluin pastoribus indicarunt : inovcri terram, 15. Auriconleinplusin pruplielicis lilteris commenda,
cum ejus miraculis lurbaretur : moveri marc, cum iste lus. Nam de conteinplu terreni auri et argenli qu c

miindus persecutionibiis frcmerel moveri aridam, : cum Prophet;e dicant, quis adversus divinas voces lain

in eum credentesesurircnt sitirentque justitiam : mo- surdus est, ul ignorel? Sic eniin illi ad decipiendos

verideniqueomnesgciiles.cumEvangeliumejususque- homines de Aposlolo proferunt quod ait, Radix est

quaiiue discurrerel. Tuncdeinde veniret Dcsideratus

uutem omnium malorum avaritia: quam quidam seclan-

omnibns gentibiis, sicut Propheta pronunlianle, veniu- tcs, a fiie pererraverunt , et inscruerunt se doloribus

domns ista gloria.id est, Ecclesia. multis (I Tim. vi, 10), quasi facile invenias aliqueni
rus est. Et implebitur
CAPUT VIII. — H- Aurumel argenlum allegorice. librum velcrum Scripturaruin , ubi non culpelur ava-

Consequenter itnque suhjecit, Meum esl aurum rilia , et digna exsecratione damnetur. Sed quia de

Omnis enim sapienlia quae no- auro et argenlo nunc qmeslio est cur non audiui.t
et meum est argeutum. ,

mineauri Qgurale significalur, eieloquiu Dominielo- propbelam dicenleni , Sedct argenlum eorum et aurum
quia casla argenlum igne probatum terras purgalum
,
,
eurum non potcrit liberareeos in die irw Domini (Ezecli.

sepluplum (Psal. xi, 7): ouine ergo lale argenluin et vh, 49J?Hoc solum si quisquam sitiens audiat, elani-

aurum non est honiinuni, sed Domini ; ut quoniam mse su;c mcdullis infundat, nonne se loluin a blandi-

inipleuilur domus gloria, qui gloriatur, in Doinino mentis falsae felicilatis alienans, in amplexum Dei
Cor. x, 17). Quia enim sacerdos ille ma- vetere homino exutus ut se immortalitale cooperiai
gl.uietur (II ,

advocabit? Sed quid jam diutius de hac quyeslione

gnus, domus hujus inliabilalor, Dominus nosler Je-
tractemus? Credo esse manifestuin Charilali vestra,
sus Cbristus, propter redilum hominis, qui per su-
se ipsum exeniplum hu- Manich^oium seclain non veritate, sed fraudeagere,
perbiam de paradiso exieral ,

militatis pcaebere dignatus est ,

quod testatur in cum imperilis , ut Scripturas non totas totis ', nov;is

me quoniam mitis sum, veleribus praeferanl; sed sehtenliasexcerpendo, quas

Evangelio clamans, Discile a
29) ue quis forie in velut adversas sibi esse conantur oslendere , ul deci-
el liumilis corde (Mattli. xi , :

quid sapienter piant imperitos. Nulla est autem de ipso Novo Tesla-
domoejus, idest, inEcclesia, si

pOtueril vel scntire vel dicere ,

quasi sua propria vi- menlo vel Apostoli Epistola , vel eliam Jiber Evan-
gclii, de quo non possint istafieri; ut qnibiisdam
deri volens extollatur; videte quanta medicina ei di-

Domino Deo, Meum est aurum, et meum est sententiis ipse unus libcr sihi videalur esse conlra-
cilur a
argenlum. Sic enim fiet quod sequitur % ut magtm rius, uisi ejus lola conlexlio diligenlissinia lecttiris

sit gloria domus istius novissimce plus quam primw. inleniione traclelur.

enim domus id est, cives terreiue Jerusalem

Priina , ,
SERMO Ll *
(a).
sicut Apostolus dicit, ignoranles Dei juslitium , el suam
justilim Dei non sunt
De concordia Evangclislarum Mutlluvi et Luca' in
juslitiam q*.<crentes constiluere ,
gcneralionibus Domini (b).
subjecti (liom. x, 5J. Videtesi non isii dum suuni esse

dicunl jtirum ct argenlum , non polueriint ad aeter-

CAPUT PKIMUM. — I. Tractunda quwstio propo-
dienatali Clnisti. Spcctaculorum dies. Exspf-
nam gloriam domtis novissimae pervenire. Tamen
sila in

domus ctationein Charitaiis vestnr il!e impleat, qui exeita-

ctim dicit Prophcla , Magna erit gloria islius
vit. Elsi enim qtuc dicenda stinl vobis non noslia
novissima.' plus quam primce , nec ipsam primam sine ,

scd Dei esse pnesiiniiinus ; taiuen niullo inagis nos

aliquagloria fuisscdemonslrat. Nain de illa loqueba-
s
dicimus, quod liuniililcr dicil Apostolus : llabemus
lur etiam Apostolus , ciini diceret : Si enim quod cva-
tliesuurum istum in vasis fictilibus ki" emincnlia virlitlis
cuatur, per gloriam est ; multo inugis quod manet f in ,

Deisit, el non ex nobis (11 Cor. iv, 7). Non dubilanuis

yloria erit (II Cor. III, 11).

CAPUT IX. — 12. Pax promissa post resurrectio- ilaque meminissc vos pollieiiationis nostrae. In ipsn

vem. Vcrsns autcm ultimus ,

quo isle Prophebe
<
sic Germanensis ms. At ediit, ut scripturas t. tas uon
concluditiir, El in loco islo inqnit, dabo pu-
scrmo , totis, etc.
1
Oodex v., nos dicinius linmiliUr qnotl dicil tpostohts.
1
Per omnes enim gcntrs erunt rlecli rjns ; omisso,
Edili,
et sunt, et. quodex
uernianensi ms. restiluimus.
*
m Mss. r. v. ei i:i edition^ i ov. recoguitus est.

ndele quanta nwdi- Alias, de niveisist..")

• mo Ceruianensis Ms. tiiiti auteni, ((/)

Meum elc. mY cuim cunscqtn- (b) rossi.lius in ca\ iie 8 i tdiculi recordatur •i.Tiw.iis,
eimiei dclur a t omino. cst,
» l)e Geiicrauoiiious, secuiidup MaUluemn. •
lur. 1 1 magm sil qlorw, ete.
 ,, ,

SERMO I.l.
.")i

promisimns , por qucm nunc reddimus. Nam ei cuin Adsil itaque Deus, dans ui unicis veslru
quosdoiV-
pioiniiteremus, ab ipso petebamus : el eum reddimus, tis hodie ad amphitheatrura
cucurrisse, ei ad eccle-
al) pso accipimus. Moininil autoin Chnritns vcslra nos siam vonirc noluisso, roforaiis dulciter vostra
i
spena-
maiuiina Natalis Doinini distulisse quam solvendam cula : ut et illis incipiant vilescere
ill.i qux amando ,

prnposuinras quaesUonera ; quia mulii nobiscum , ipsi vilucrunl; cl ament vobiscum Detiin de quo ,

etiam quibus soletesse («nerosus sernto Dei, solemni- nemo potest amator erubescore, quia illum ainat
lateiu illani diei dobitani celobrabant. Nunc vero puto qui non polest
Amcnt vobiscum Cbristum vinci.
neminem conveuisse, nisi qui audire desiderat. Non qui eo ipso quo videbatur victus
vicil orbom ,

itaque lnquimur cordibus surdis , non EasUdienUbus terrarum. Vicitenim orbcm tcrrarum sicut videinus
aiiimis. Uaec aulem vcslra exspeclnlio , pro me or.i- fratrcs subjecil omncs potestaies, Bubjugavit rcges,
:

tioesi. Accessit aliquid ;

quia etdics Muneris multos non suporbo militc, sed irrisa crucc ; non saevicns
binc vcnlilavit, pro quorum quidom salute quanium ferro, scd pcndens ligno ;
paliendo corporalitcr, fa-
satngimus, lanlum frairos ul saiagatis liorlamur ; el ciendo spiritualiler. Illius corpus erigcbatur in cru-
pro bis (|ui nonduiii inlcnli sunt spoctacnlis vcritalis ce menles cruci subdebat. Dcniquc quae gemmn
: ille

sed dedili sunt speclaculis carnis , inlenla monte de- pretiosior in diademate quam crux Cbrisli regnan- ,

preeemini Deum. Novi enim, et certe scio esse modo tium in frontc? Ilunc ' vosamando, nunquam eru-
innumero veslro eos qui hodie conlempseriinl sed : bescitis. Qnam multi cnim de amphitbcairo victi rc-
rumpunt ea qu;e consuerunl Mutautur eniiu bomi- l
.
vertunlur, victis eis pro quibus insaniunt? Qui
nes, ei in nieliuset in deterius. Quotidianis bujusce- magis vincerenlur vinccrent.
, si Subderentur enim
modi experimentis vicissim el hclaiuur cl conlrisla- vana3 lyctilia;, subdercnliir exsullalioni pravae cupi-
mur; Isetamur correctis, coniristamur depravaUs. dilalis qui boc
quo illuc currunt, victi sunt.
: ipso
Dominus non ail salvum fiiturum csse qui
ldeo(|iie Quani mulios cnim puiatis, fraircs, dubiiasse hodie,
eoeperit ; scd ,
Qui per&everaverit , inquit , usque in fi- utrum hucirenl, nn illuc?El qui in ipsa dubilatio-
nem , Itic salvus erit (Mutlli. x, 22). ne considerantes Chrislum, ad ecclesiam cucurre-
2. Speclacula Chrislianorum. Martyrum mortem runt, vicerunt non qiiemlibet hominem sed diabo-
,

akter spectant carnales , alilcr spiriluales. Quid au- lum ipsum, tolius mnndi pessimum venatorcra.
tem potuit admirabilius nobis concedere DominusJe- Qui autem in illa dubitatione elcgcrunt poiius nd
sus Chrislus Filius Dei qui esl et filius bominis, ainpliitheairum currere, ab
,
illo iitique victi sunt,
quia et hoc esse dignalus esl; quid potuil niagnili- quem isti viccrunt. Vicerunt aulein in illo qui nit :

centius, quam ul non solum spectatores nugacium Gaudete, quia ego vici mundum (Joan. xvi , 55). Quiq
muneruin aggregarel ovili suo, sed eliain nonnullos proplerea lentari se passus cst Imperalor, ul doce-
qui illic spectari solcnl? Non cnim tantum amalo- ret militem dimicarc.
res venatorum , sod eliam ipsos venatores venauis CAPUT II. — 3. Ckristus de femina nasci cur vo-
cst ad salulem : quia et ipse spcctatus est. Audi quo- lueril. Per feminam vcncnum, per feminum salus.
modo. Ipsedixit, ipse antcquain spectarclur pradi- Iloc crgo ut facerct Dominus nosier Jesus Christus ,
xit, ellanquam factum essct quod futurum erat pr<>- Mlique nascendode femina, filius hominis factus csi.
pbetico eloquio praemintiavit dicens in Psalmn , :
At enim si non nasceretur de Maria virgine, quid
Foderunt manus vicas el pcdes meos , dinumeraverwil csset minus? Dicit aliquis Homo esse voluit
: : essel
omnia ossa mea. Eoce quomodo speclalus est , ut ossa bomo non tamcn de foinina nascerettir non enim
, :

cjus dinumerarentur. El dicit aperiius ipsum specia- ct primum boininem quem fecil, ex fernina fecit. Ad
culum : Ipsi vero consideraverunt et inspcxerunl me hocvidcquid respondoatur. Tu dicis, ad nascendum
(Psal. xxi, \~ei 18.) Spoctabatur iliudcndus, specla- ulquid elogorit leminam. Respondelur tibi Imo ad :

batur ab eis qui doii ei sallem faverent in illo spo- nascendum cur feminam? Puta me non posse fugeret
ctaculo , scd saevirent : quomodo spcclari fecit mar- osleudere quid clegerit, ul de femina iiascerciur m :

tyres suos priinilus, dicente Apostolo, Spectacutum oslendc quid fugore in fomina debuit. Sed aliqunndo :

facti sumus mundo , et Angelis et liominibus (I Cor. jam dicta sunt, quia utique si fugeret feminye ute- <

iv , 9). Sed duo genera bominum lalia spcctacula rum velul significarct
, sc ex illa conlaminari poluis-
spectanl; unum carnalium, allerum spiritualimu. sc Quanlo auiein erat per subslantiam suam iinma-
Camales spectant, miseros putanlcs eos marlyres cul ibilior, tanto uon debuil formidare ulerum carnis,
qui bestiis subjecii sunt, qui capile caesi, qui ignibus quasi possct indc maculari : sed nalus de feini-
concremali , deteslanies eos et exhorrontes. Alii vc- na , oslenderc nobis debuit magni aliquid sacramen-
ro sicut et sancli Angeli speclant, non allcndenles ti. Nam rcvera , fratrcs, et nos fatemur quod si
,

corporum lanialus, sed iniraulcs lidei inlogritatcm. vellet Dominus sic liori bomo, ul non ex foinina nas
Magnum speclaculum pra:bel oculis cordis inlegor ceretur, crat utiquc facile Hajestali. Quomodo enim
animus , corpore dissipato. Haec vos cum in ecclesia poluit ex fcmina sine viro; sic posset ncc por loiui-
legunlur, libentor spectalis oculis cordis. Si enim ni- nam nnsci. Scd boc nobis ostendil, ul sc.licol iu

liil spectarelis , nibil audirclis. Videtis ergo qund nullo scxu de se dcsporarct bumana crealura. Sciun
bodic spcctacula non conlompsislis, sed clcgistis. cuim bumaniis marium est ct fcininaruiu. Si ergo
' 1
Regius Ms., consueverunt. lov., //fl/ir ; ciijus loco Mss., iiunc.
335 b. AUGLSTINI EPISCOPl '?.(>

quod nlique esse debcret, non nasce- qucnlioribiis , doclioribus, prudeniiorilius; intucan-
vir existens ,

lcmime, memores tur quanli oralores; quanli perili, quanti philosoplii

reiur ex femina ; desperarenl de se
est liujus mundi ab piscaloribus irrelili sint, ut ad
primi peccati sui, qnia per feminam deccptus
illis

salutem de prolundo atlraherentur; cogilanles eurr

pi imirs liomo; el omnino nullam se spem liabere in

Vcnit ergo vir sexum pra:eli- qui niagnum maliini animaj humanre , id est, super-
Cliristo arbitrarenlur.
cx femina scxum consolari fe-
naliis
biam , su:p. humilitalis exemplo snnare dcsccndcns ,
gere \irilem, ct
Ut nuvcritis infirma mundi clegit, ul confundcrel forlia el slulta
uiiiiCiim, lanquam alloqucns ct diceus :
;

prava liujus mundielegit, ut confundcret sapicnles nou

Dci crcatura mala csl, scd voluplas
;
qtiod non
homincm mas- cum feci qui essenl , sed qui csse viderentur : et ignobilia hu-
perverlit eam , in principio ,

quam jus mundi clcgit cl ca quac non sunl ut ea quae

culum et feminam feci. Noncrcaturam damno,
, ,

Non sunl evacuarcl (I Cor. 27 ).

Ecce natussum vir ecce natus ex femina.
i ,

fcci.

ergo creaturam damno, quam

,

feci ; scd peccata ,

CAPUT IV. — 5. Dissonantia Evangeliorum nulla
esse securc credilur doncc inieUigatur. Utililas secreti.
Utcrque scxus videat honorem suum
,

quse non feci. ,

Vela appensa in domo. Quidquid vclis dicas, in-

uterque confilcalur iniquitatem suam ,
el ulcrque
ct
propinatum est quiunl, nos deprcbendimiis ubi legilis natum Cliri-
spcret salutem. Decipiendo homini
sliun dissonare intcr se Evangelia et non posse
pcr feminam : reparando homini propine-
, ,

venenum
Compenset femina deeepli utrumqiie vcrum esse quod dissonat. Cum eniin os-
lur salus per feminam.
generandoChrislum. Inde tendero, inquil, dissonantiam, recte improbo fidem
per se hominis peccatum
,
,

auttiiqni accipis fidem, oslende concordiam. Quarn

el resurgcntcm Deum priores feminse Aposlolis nun-
moriem femina in para- qiiieso dissonanliam demonslrabis? Apcrtam , inquit,
liarunt. Nuntiavit viro suo
cui nexio potcst contradicerc. Quam sccuri audilis,
tliso :nuntiaverunt et femtnae salulem viris in Ecele-
quia fideles eslis. Atlendite, dilectissimi et vidcte
Resurrectionem Chrisli Apostoli erant genlibus
,
sia.
Nemo ergo quam salubritcr Apostolus moneat dicens Sicut
nunliaturi: Apostolis femimc nuntiarunt.
, :

ergo accepislis Christum Jesum Dominum noslrum in

calumnietur Christo nato ex femina, de quo sexu
Li- ,

sexum Crea- ipso ambulatc radicali et superwdiftcali in ipso el

berator maculari non posset , et quem
, ,

confirmali in fide. Ipsa enim simplici et cerla fide , in

tor commendarc dcberet.

CAPUT III. — 4. Evangelii fules toto orbe rocepta. illo firmilcr permanere debemus, ut ipse apcrial fi-

delibus quod in se absconditum est quia sicut idem

quomoda credituri sumus naium
:

Sed, inquiunt,
dicit apostolus In illo sunt omnes tliesuuri sapienlice
ex fcmina Christum? Respondeam
Ex Evangclio :
,

pradicatur univcrso orbi el scienliw absconditi (Coloss. n , 6 , 7 , 3). Quos non

quod pracdicatum est et
propterea abscondit, ut neget, sed ut abscondilis
lerrarum. Sed rei jam crediue per
omnem lerram
excsecare alios excitet desiderium. Hoec est alilitas secreti. Ilonora
qunfiStionem conantur ingerere cieci ,

eo quod nondum intelligis; et tanto magis hono-

non vidcntes quod vidcndum est dnm
in
aflectantes, et ,

ra quanto plura vela cemis. Quanto enim quisque

conautur quod credendum esi. Respondent
,
convellere
lionoralior est, tanlo plura vela pendent in domo
ftnim , et dicunt : Noli nos auctorilate orbis lerrarum
cjus. Vela faciunl honorem secreli sed honorantibus
ipsam Scripturam consideremus. Noli po-
:

premcre ;

seducta favct. Primo levantur vela. Irrrdentes autem vela. et a velorum \i-
pnlai iter agcre : mulliludo libi
cinilate pellunlur. Quia ergo transimus ad Chrislum
hic rcspondeo Muliitudo seducta mihi favct? Haec
:
,

aufertur velamen (II Cor. iii 10).

pauciias fuit. Undc crevit hiec multiludo
,

multitudo,
islis incremenlis tanto anle nunliala est?Non
CAPUT V. — 6. Pia fides Scnpturarum. Augus:i-
qu;c in
Non nus ud divinas Scripturas non piam menlem affcrens
enimcrescere visa est, qmc non est prsevisa.
aliquando , decipitur. Proferunt calnmnias suas qui-
dico, Paucitas erat unus erat Abraham. Conside- :

lotum mun- dam , cl dicunl : Matthajus cerlc cvangelista e.>-t?

ratc! fratres, unus erat Abraham per
Kcspondemus ila, pio orc, corde devoto , in nullo
dumillo tempore, pcr lolum orbem lcrrarum
,
inter
oiunino dubilantes : respondemus plane, Evangelisla
omnes homines iuicr omnes gentes cui bomini ,
di- ,

esi Mallhaius. Crcdis ei, inquiunt? Quis non respon-

clum csl ln semine luo
,
benedicentur omnes gentes
deai, Credo? Quomodo de murmure vcstro pio inso-
(Gcn. xxu, 48). Quod credidil unus de sua singulari-
nuii? Ita , fratrcs , si securc crcdilis ' , non cst unde
late exhibitum est multis de ^eminis mullitudine.
erubescatis. Loquor vobis, aliquando deceptus, cum
Tunc non vidcbatur, el crcdebalur; mmc videtur et ,

prinio puer ad divinas Scripturas anle vellem aflerre

impugnatur ct quod uni lunc dicebatur et ab uno
:

a paucis, quandoexhi- actmicn discuticndi , quam pietatem quaerendi :

credebatur, nunc oppugnatnr

qui discipulos suos fccit piscato-
ipse contra me perversis moribus claudebam januam
betur in multis. Ille

omne gcnus auclorita- Domini mei : cum 2

pulsarc deberem , ul apcriretur;
res homiiium , inlra relia sua
addebam , ut clatnleictur. Soperbus enim audebam
tis inciusit. Si multiludini credendum csl; quid
qiuerere quod nisi luunilis non polesl invenire.
Si divilibus crc- ,

copiosius Ecclcsia tolo orbe dilfusa?

quot divitcs cepit si paupe- Quantovos beatiores estis modo! qnam securi disci*
dendum cst arttendant ;
:

ribuscredcndmn est , allendant pauperum millia : si

i
vss. , sisecun credilis. rarlicula, si , reduadarv \i-
jam pene tola nobilitas si re-
nobilibtis; intus csl
:
detur.
gibus; videant omncs subdiios Christo : si elo- mss., tpuan.
•
 : : ,

ool SERMO U.
lis, qiiam luli ', quicunique atlliuc parvuli estis in tretnsmujratkm Babubnis us ;U c ad Christum gcnera-
,

iiiiln lidei , et s|»iritiialein escaaa accipilLs! Kgo autem tionesquatuordecim. Dciude suhjecil, m Darraretquo-
miser, cuih mead volandiuu idoiieum pniarcm, reliqui modo natus esiClirblus de Uaria virgine , subjnn-
iiiduin; et prius cecidi quam volarem. Sed Doiuinus
,
gens , ct diccus : Christi autem aenera&o nc eral.
inisericors ine, a transeuniibus ne conculcarer el mo- Etenim ordine parentum enumeravit quare dicatur
rerer, levavil, el in nido reposuit. llac enim me per- ChrfetUS lilius David, lilius Ahrahain.
tmbaverunl, qiue modo vobis securus iu iioinine Do- CAPUT VI. — Quoinodo aiiiem nalus sit , ct in-
iiiini et propono , et expono. ter liomines apparuerit
con- , narrari jam dehel ; et
7. Cliristus quomodo filius Abruham et Duvid. sequens est ipsa nanalio, p<r qiiam credimiis Domi-
l't ergo dieerc cceperam, ita illi caluniniantur : niun nosirum Jesimi Chrisium nou soliuii natum de
Malllueus, iii(|iiiiinl, evangclista esl , et crcdilis ei? Deo sempilerno, coa'terniiin ci qui genuitante Oinnia

Conscquenler ulique qiicni lalemur evangelislaui ,

icmpora, anle oiiinem crealurani, per quem facta sum
liuic necessario credimus. Allendile geiieraliones oinnia ; scd etiam jam naluill de Spirilii sanclo ex vir-
Christi, quas posuit Maith;cus lAber generationis Jesu gineMaria, quod pariier coufitcmur. ttemmiscimiui
Clinsti , filii Duvid, fitii Abralmm. Qiioiuodo filit Dtivid, cmin et noslis ( Calliolicis quippe loquor Iralribus
i|iioinodo /ilii Abruhum? NisS enim pcr successionem meis) banc csse lidcm nostram , hoe nos profiteri et
generis, oslendi non polesl. Constat qaippe cum Do- coiilileri. Pro isla fldc intcifecla sunt millia inarly-
minus nascerelur de viigine Maria , neque Ahraham ,
riuii, loio orbe terrarum.
neipic David in rebus huiiianis 1'uissC. I.t lu ciimdem 9. Conccptio Cliristi de Spirilu sancto. Juslitim
d.cis liliiiin Da\id , eumdeimpic dicis (ilium Ahra- Josepli sincera, non sovva. Iloc cnim quod sequi-
ham? Tanquani dicamus Malllueo, l'roha ergo quod lur volunt illi ridere.qui volunt fidem derogare Lihris
dicis. Exspcclo enim successionem gmeris Christi. cvangelicis : ut nos vcluti osiendani lemere credulisse
Abraliam, inquit, genuit lsaac, Jsauc autem genuit quod dicilur : Cum essel desponsula mater ejus Maria
Jucob. Jacob aulcm gcnuit Judam, el frutres ejus. Ju- Joscpli, antequum convcnirenl , invenla esl in ulero liu-
dus autem genutl Pliures Zurum de Thunu.r. Phurcs
el bens de Spiritu suncto. Josepk autem vir ejus cum esset
outem genuit Esron. Esron autem gcnuil Aram. Aram justus , eum traduccre voluil eam occullc di-
ct nollel ,

autem genuit Aminadub. Aminadub uuiem gcnuil Naas- miltere. Quia enim dc se gr .ividam nou esse scichal ,

son. Naaston autem gcnuit Sulmon. Salnwn aulcm ge- jam vclut consequeiiler adullei am cxisliinahat. Cum
uuit lioozex liuhub. liooz uuiem genuil Obcd ex lluth. essei justus, sicut Scriplura tlieil , et nollel eam tra-
Obed autem genuil Jesse. Jesseaulon genuil Duvid re- ducere, id cst divulgare, nani hoc ctiam mulli codiccs

gcm. Jam hinc allcndilc qiicniadniodiiin a David pcr- hahcnt ; voluit cam occulte diiniture. Turbatur quidcm
venialur ad Cln islum ,
qui diclus est lilius Ahraham inariius, scd non sacvit juslus. Tanta enim justilia

el lilius David. Duvid uutem , inquit ,

genuit Sulomo- tribuilur buic viro, ut ncc vellel babere adulieram ,

nem ex ea giue fuil UritB. Saiomon uulem gcnuit lio- nec auderel punirc vulgalam. Yoluil eain, inquit , oc-
boam. Iioboum uulcm gcnuii Abinm. Abias autcm genuil culte dimiltere : quia non soluin eam puniro noluii
Asa. AsuuuteingcnuilJosupliut.Josupliutaulemgenuil sed nec prodere. Allendile sincer.un juslitiam. Non
Jorum. Jorum aulcm genuil Oziam. Ozias aulem genuit enim pioptcrea parccre volchat , quod babcrc cupie
Joathum. Joatlium autcm gcnuit Acliaz. Acliuz aulem bal. Mulli cnim amore carnali adulleris uxoribus par-

tjcnuit Ezccliium. Ezechius autem genuit Manassen. cunt , volentcs eas cl adultcras habere , ut eis per
Manasscs uulem genuil Amon. Amon autem genuil Jo- carnalem concupiscenliam perliuantur. Ilic autein vir
*iam. Josias aulem genuit Jeclwnium cl fratrcs ejus ,
jiistus bahere cam non vull : ergo non carnaliler di-
in transmigratione Dubytonis. Et posl transmigralionem ligit. Et laincn punirenoii vult : crgo iniscrieordiler
liitbtjlouis , Jechoniasgcnuil Sulathicl. Salalhiel autcm parcit. Qualis bic juslus est?Ncc lcnet adullerani ,

genuit Zorobabcl. Zorobubel autem genuil Abiud. Abiud oec propterea parcere videtui (»),quia libidinosediiigc-
aiitcm gettuit Eliuchim. i.liuchim autcm genuit Az r. rel '
el tamen ncc piinil, ncc prodit. Mcrito plane
Azor autem genuil Sudoc. Sudoc aulem gcnuil Achiin. leslis eleclus est virginitalis uxoii>. Qui ergo biiniana
Achim aulem genuit Etiud. Eliud autetn genuil Elcazur. inlirimtale imbabalur, diviua auclorilale fiiiiialus csi.

Eleazar autem genuit Muthuii. Malhan uulcm genuit CAPLT VII. — 10. Interprelatio nomiuis Jct.u.

Jucob. Jacob autem genuil Joseph, virutn Mariw : de Sequitur euim , et dicit Evangelisia : llwc eo cogi-
qua natus esl Jesus, qui vocalur Cirislus. Sic ergo pcr tiinie, eccc angetus Doniini in somuis apparuit ci ili-

oidincm successioneinque parcnlum cl progeniluruin cens : JoscjJt , noti timerc uccipcre Maiium coujugem
iiivcniliir Chiislus lilius Da\id , lilius Abrabam. luum. Qtuid cnim in ea nulum csl , dc. Spiritu tanclo
8. Ceneralioncs ab Abrahum usque ad Christum. esl. Varicl uutcm fittnm , ct coc.bis ii<>;iicu (jmiesum.
Cui rei lidcliler enarrala,' , islain calumniani pri- Qiiaie Jesum '!
IpSB cniin , iliquil', sulvum fucitl popu-
mam movent, quia sequitur idein Mallhams, ct dicit tiiin suum a pcccalis corum (
Mulili. i, 4-9J ). lulclli

Omnes gencralione.s ab Abruhitm usijtie ad Duvid, gene- gilur ergo Jesuin helu;ca liugua , laline inlcipicl.ui

tidiones quuiutndccim : el u Duvul ustue ad Iranstni- Salvalorein, quod cx ipSO noininis eipositione ad
grulionem Dubtjlonis ,
generulioncs qualuordeciin .
et u veriimus. Tanquam enini qua?rcre(ur t quare Jetum '

sic ncgius ms. Atiov., quamutiHter. •

 ,

ZZi S. AUCIST INI EPISCOPI 540

continiio subjecit , rutioncm vocabuli apcricns , Ipse Salomone a capite altcrius inlervalli, annunierato
enim , inquil , sulvum faciet populum suunt a peccalis ctiam Jechonia, ad quem clauditur ipse numerus, ut

eorum. Hoc pie crcdimus, hoc lirmissime relinemus, iinpleantur qualuordcciin. Tcrlium vero intervallum

natum Cbristum de Spiritu sancto ex virgine Maria. ab ipso Jechonia incipit.

\\. Vlilitas licereticorum. Utilitas per Judampro- 13. Cur Jechonias bis numerelur. Inlendiil San-
dilorem. llii crgo quid diciinl? Si invenero, inquil, clitas vcstra rem mysticam el dulcein : fateor vo-

inendncium, totuin ccrie non crcdis. Inveni , videa- bis gustatuni cordis inei ; unde crcdo quia cum pro-
mus. Niimero generationes. enim per calumnias
Illi lulero, et gustaverilis , idipsum renunliabitis. Inten-
suas ad id nos invilant , et adducunt. Si pic vivamus , dile ergo. A Jechonia ipso incipienle numero teriii

si Chrislum crcdamus, si non de nido ante tempiis intervalli , usque ad Dominum Jesum Chrislum liunl

cupiamus volarc, ad id nos adducunt, ut mysteria qualuordecim : quia Jechonias ille et finalis superio-

cognoscamus. lutendat itaque Sanctilas vestra utilita- ris inlcr\alli , et initialis sequenlis intervalli bis im-

tcm hxTClicorum ; et utililalem quidem secundum ineratur. Sed dixerit aliquis : Quare Jechonias bis

Dcum , ctiam malis bene ulcntem. Secundum ipsos numeratur ? Nihil gestum est anlea in populo lsrael
vcro boc reddilur, quod voluerunt ' ; non hoc quod quod non esset mysterium fiilurorum. Jechonias qni-
de ipsis Deus benc facit. Sicut de Juda quanlum boni dem non irrationabiliter bis numeratur : quia et si sil

fecit? Passione Domini salva,- factae sunt gcntes. Sed terminus inter duos agros, vel lapis, vel discrelio ali-

ut patereturDomiiius, Judas eum tradidil. Deus ergo qua maceriae , et ille qui est ex hac parte , usque ad
et gentes liberat passo Filio,et Judam punit pro ipsam maceriam metitur , cl ille qui ex altera parte
scclere suo. Sacramenta enim quae illic lalent nemo , est, ab ipsa iterum sumit exordium metiendi. S^d
discuteret, simplicioreconlcntus lide; el ideo nemo in- quare hoc non faclum est in prima connexione inter-
veniret, quia nenio disculerel , uisi pulsantibuscalum- valli , ubi ab Abraham numeramus qualuordecim ge-

niatoribus. Cum enim baretici calumniantur ,

parvuli neraliones usque ad David, et alias qualuordecim non
perlurbanlur : cum perlurbantur, inquiiunl : inquisitio repetilo David, scd a Salomone iucipimus numerare,
corum, quasi percussio est de capite in ubera matris, ut reddenda causa est, quoe magnum continet sacramen-

lanlum manent, quantum parvulis sat est. llli lurbaii liun. Inlendat Sanclilas veslra. Tunc facla est trans-

quaerunt ;
qui aulem nortint et didicerunt ,
quia scru- migratio in Babyloniam, quando in locum patris sui

lati sunl, et apcruit illis pulsanlibus Deus, aperiunt defsmcli Jechonias rex conslilulus est. Ablatum est ei

ct ipsi turbatis. Et sic fit ut illi sint utiles ad invenien- regnum , et alius constitutus esl in locum ejus. Sed
dam veritatem , dum calumnianlur ad seducendum in lainenviventeJechonia facta estlransmigraiioadGen-
crrorem. Negligcntius enim veritas quacrerelur, si men- tes. Nulla enim culpa Jechoniaj dicitur, quare sil re-

daces adversarios non haberet. Oportet enim, inquit, el gno privatus : sed magis illorum peccala inducimtur,

hwreses esse. El quasi quajreremus causam , subjecit qui ei succcsserunl. Sequitur ergo capiivitas , itur iu

stalim, Ut probati manifesli fiant inler vos (I Cor. xi, 1 &). Babyloniam. Noneuntsoli mali;sed cuin hispergunt
CAPUT VIII. — 12. Generationes ter quatuordecim cliam sancti. In illa caplivilale erat Ezechiel proplu-la,

apud Mallhaum inveniuntur , Jechonia bis numeralo. in illa erat Daniel ; ibi eranl tres pueri inter flaininas

Quid ergo illi dicunt? Ecce Matthaeus numerat ge- nobililati. lerunl aulem secundum p-ophetiam Jere-
nerationes , et dicit ab Abraham usque ad David esse miaj propheiae.

quatuordecim , ct a David usque ad transmigrationem CAPUT IX. — 14. Transitus Evangelii ad Centes
Babylonis qualuordccim , el a iransmigratione in Ba- fiyuralus in transmigralione Babylonis. Mcmentole
byloniam usqne ad Chrislum qualuordecim. Duc in se Jechoniam sine ulla culpa improbatum , inde desl»
ler quatuordecim fiunl quadraginla duo. Nimicrant, tissc regnare, et fecisse iransiium ad Gentcs , cuni
autem,el inveniunt quadraginla cl nnain generalio- transmigiatuiii est in Babyloniam : et attendiie pr;e-

nem , et movcnt cahimiiiam , el ii ridenies insultant. monstralam iinaginem rerum fulurarum in Doinino
Quid sibi crgo vult, cum dicalur in Evangelio ter esse Jesu Christo. Noluerunt cnini Judici sibi regnaie Do-
quatuordecim lamen omnes numerata? inveniuntur
, minuni noslrum Jesum Chrisluni, in quo nullam cul-
non quadraginla dua*, sed quadraginlaet una?Sine du- pam invcnerunt. lieprobatus cst in se , reprobatus
bio magnum sacramentuin est. Et gaudemus gratias eliam in servis suis ; et transituin est in Gentes , lan-

agentes Domino, quia et per occasioncni cahnnnian- quam in Babyloniam. lloc enim et Jeremias prophe-
tium invcniinus aliquid quod qiianto magis tegeba- tabat ,
jubere Dominuin ul irenl in Babyloniani. Et
lur qurerendum, tanlo magis delectel iiivcnlum. Sic- quieuiiique alii Prophetai dicebant populoul qimi irenl
ul eniin proelocuti suinus, cdimus spectaculuin nicn- in Babyloniam , Jeremias pseudoprophelas arguebat.
lium. Ab Ahiahani igilur usque ad David ,
quatuor- Qui Scripluras lcgunl, recordentur nobiscum : qui non
decim sunt. lndc ineipil nuincrus a Salomone : Da- legunt, credant nobis. Minabaiur ergo Jeremias cx
vid cnim genuit Salomonem. Incipit auteni numcrus persona Doinini eis qui nolebanl ire in Babyloniam :

a Salomonc , ct pcrvcnil ad Jechoniam ,

qui cuin eis aulcm qui irent, promillebal ibi quielein, etquani-

vivcrct facta cst iransmigralio in Habyloniain ; et dain lelicilaieni in novellainlis \ineis el plautandis bor-
sunl ali» quatuordecim gencralioncs ,
annuinerato tis el ubemte frueluuin [Jerem. wvii). Quomodo crgo
1
Mss., quod nolitcnmt. jaw noii iu (igura, sed in vcritatc populus lsrael ira .s-
 >\\ SEBMO 1.1.
5«
ii in Babyloniam? Unde crani Apostoli? Nonne de Quia sicttt onlo [apidum cura per fineam rcetam din-
gente Ju&eorum? Undc ipsePanlus? Namd ego, in- pinir, omnes singillatim numeranlur; cirai auiera dc
(|iiit, lsraelila sum ex snnine Abialur ex tribu Ben-
, , lorquelur ordo, ul angulum raciat, illum lapidem inde
jamin (Rom. \i 1). Crediderunt ergo in Dominum
, lorquelur oportet bis numeniri , quia et ad illum ordi
inulii dc ludxis. Inde elecli sunt Apostoli : inde eranl ncm pertinct, qui usque ad ipsum finilur, et ad illura

plus quain quingenli fr.ities, qui Doiniinnn post re- qui ab ipso incipil : sic ordo generalinnum quamdlu m
surrectionem viderejncriicruut (I Cor. xv , G) : inde illo popujo inansit, in bis sepleno, id esi, iutervallo

ertnl cciiium viginli in dorao ,

quando Spiritus san- non fecit anguluin ; cura atilem deiortus ordo esi , ut

clus advenit (Acl. I, 15, el n , l-i). Quid aulein di- IratismigrSrelitr io Bahylnniam, velut a Jechonia qui
eit Apostolus in Aclibus Apostolorum, cuin respue- dailifaclus est angulus; uleiiui in t ypo illius vcncraiuli

reni verbum veritalis Jud.ci? Ad vos , inqiiil, i»/s.si la|)idis angularis bis ntiineiare oporlcret.

eramus ; sed quunimn rcspuistis verbum Dei , ecce cou- CAPUT X. — 16. Cnr genealogia Chrisli deduchm
vertimus nos ad Centes (Act. xui , 46). Facia est ergo per Juscph. Joseph verus maritus Murice. Allera il-

transmigralio in Babylouiam secundum spirilualem lorurn calumnialio est. Per Joseph , inquiunl ,
gene-
dispensalionem tcmpoiis Incamationis Doniiui ,
qiue raliooes Christi, ct non per Mariani numeraiilur. Al-

iiiuc praesignata cst tempore JereniLc. Sed quid dii :ii leudat paulispcr Sanclilas veslni. Non, inquiunt, per

Jcremias Iransmigraniibus de his Babyloniis? Quiu in Josepb lielniit. Quare non debuit per Josepb ? Num-
p <ce ipsorumerit, iuquit, pax veslra (Jerem. xxix,7). (juid noii crat inariius Mariae Josepli ? Non , inquiunt.
(jun ergo transmigraret eliam per Clirismm et Apo- Quis boc dicil? Scriptnra enim dicit angelica auclori-

siolos Israel in Babyloniam , boc est Evangi liuni ve- late quod maritus eral. iSoli timere , iuquit , accipere

nirel ad Gentes , quid dicil Apostolus quasi cx voce Mariinn conjugem tuam. Quod enim in illa nalum est ,

lunc Jcremia,'? Obsecro ergo primum omiiium (leri dc- de Spirliu sancto est. Ei quoque jiihelur ul puero uo-
precationes, orationes, interpellationes, graliarum aclio- inen imponat , quamvis non de scmine suo naio. Po-
ue.s pro omuibus ltominibus t pro regibus et Itisquiin sub- riet , inquit , ftliitm , el vocubis nomen cjus Jesum. Sed
lim tate sunt consiiluti ; ul quielam et Iranquillam vitam boc inlendil Scriptura , tpiod non sil nalus dc scmint:
cgamus, cum omni pietate el caslilate (I Tim. II, I el 2). Joseph, cimi sollicilo undc csscl illa gravis ulero, di-
.Noinluni erani reges chrisliani, etorabat proeis. Orans cilur, De Spiritu sancto cst. El tamen paterna ei non
ergo Israel iu Babylonia, exaudilus esl. Exaudilae sunl auferliir auclorilas ; cuin jiibetur puero iiomcn impo
voces Ecclesia: , lacli sunt cbrisliani : cl videtis im- nere. Deniijue el ipsa virgoMaria benc sibi conscia quod
pleri quod liguraliter dicium est , In eorum pace , erit noncx ejuscompIexiiclcoiicubitueonceperitChrisiuin,
pnx vestra. Acceperunt enim paccmCbrisii, el destile- tamen etim palrem Chrisli dicit.

runi persequi Cliristianos ; utjam iu securiiate pacis 17. Josepli pater Cluisli a Mttria dictus ,
quomodu.
anlificarentur ecclesia:, et plantarenlur pnpuli in agri- Clirislus non se negal filiumJoseph. Allendile queinad
cullura Dei, et fruclificarent omnes genles (ide, speel modiim. Cum essel duodccim annorum Dominus
:liaritate qux est iu Cbrislo. Jesus Clirislus sccundum hominem qui sectiiidiim ,

15. Christus inlcr Judceos et Gentes lapis angularis Detim esl ante tempora et sine teinpore, reniansil ab
in Jechonia adumbratus. Facta est transmigralio in eis in tcuiplo , Cl dispulabal ctuii senioiibus , cl ad-

Babyloniara lunc per Jechoniam , qui nou est per- mirabanlur supcr docirina ejus. illi autcm redeunles
missus regnare in Judicorunigenle, typoCluisii, quem de Jerosolymis qiixsicrunt iilum in comitalu suo, in-
Judoii sibi reguare noluerunl. Transiiuni lecil Israel ler eos sciliccl qui secum ainbulabanl ; et non ciim
ad Gentes , id est pnedicalores Evangelii tran.sicrunt iuveuientes, luibaii redierunt Jerosolymaro, eumque
ad populos Gentiuin. Quid ergo miraris quod bis nu- dispulaiiLem in lemplo cum senioribus iiiveucrunl ,

meraiiir Jechonias? Elenim si Christi figuram gerehat CUIU esscl, iii dixi, amioruin duodecim. Sed quid nn-
a Juduus lranseunlis ad Geiites; altendequid eslChri- ruin ? Verbuni Dei uunquam lacet : sed uon semper
stus inter Judx-os el Gentes. Nonue ipse est ille lapis auditur. Invenilur ergo in tcmplo , et dicit ei naaier
angularis? Aliende in angulo lcrniinuin parielis unius, cjus : Quid nobis fecisti sic ? Pater tuus ct egodulentes
el initium parietis allerius. Usque ad ipsum lapidem quanebuntus te. El illc : t\on sciebatis quiu oportci me
metiris uniiiii parietera , et ab ipso alterum. Bis ergo in Itis essc quw Pulris mei sunt (Luc. n , 42-49) 1 lloc
numcratur lapis augularis, qui connectil ulrum(|ue pa- proplerea dixit, ijuia Filius Dei eral in leniplo Dci-.

rietem. Jechonias ergo geslans figuram Domiui, tan- Teinplum eiiiin illud non crat Joseph, sed Dei. Ecce,
quara lapis angularis lypura praeferebat. Et sicut Je- iu(|uit aliquis , non se concessit esse flliiim Joseph.
cbouias regnare non esl permissus Judasis, sed ituni Attcndiie aliquanlo paticuiius , fratres, propteran-
csl in BabyloniaiU ; sic ChrislUS lapis quem reprobave- gustias Lemporis, ut .scinioni sufliciant. Cum dixiasel

runt ccdificunles, fuctus esl in cupul anguli (Psul. cvmi, M.iria , 1'uler tuns et ego doleities quwrebawau te : ille

L
22) , ut Evangcliuin pcrvenirct ad Gentes. Noli ergo re-pondii, Non sciebalis quia in Itis oportet me eiu pue
dubitare bis nuincrare capul anguli , et occurril lihi 1'atris tnci siuii? Noil cniin Bic B6 Volobat css.- Qliuili

nuiiieriis scripius ; aique ita qualuordccim siint , ct illoruin , ui nou intelligerelur Fihua Dei. Filiua enln
qualuordecim , ct qualuordccim : et non sunt laiitcn Dei, scmper Filius Dei, creans illus ipsos. Filiua au-

qitadragiiitadusegeiierationes, sedquadragintaeluiia. tera homiiiM ex leinpore, nalu»de virgiue smc scmiua

 ,, ,,

345 S. AUGUSTINI EPISCOPI 544

•narilali ,
parentoni larnen liabebat ulriimquc. Unde formantur universa, qux allingit a tlne jsque ad fi-

lioc probamus? Jain dixit Maria, Paler luus et ecjo do- nem fortiler cl disponit omnia suavilcr (Sap. vin , 1 )

'enles qucvrebamus le. per Filiuin Dei et illi formati sunt, quibus idem ipse
CAPUT XI. — 18. Marice modestiu et humililas imi- poslea lilius bominis sithderetur. Et Apostolus dicit

tanda feminis. Maria virgo et mulier dicta. Symbolum eum filium David : Qui factus estei, inquit, ex se-

fidei. Pi 'inio non esl pr;elennitlenda , Iratres mincDavid, secundum carnem (Rom. i, 3). Sed tamen
inaxime propler disciplinam fcminariim, sororum no- ipse Dominus quxslionem proponil Judxis, quam in

sirarum, lam sancla modeslia virginis Marix. Cliri- bis ipsis vcrbis solvit Apostolus. Cuni enim diceret,
stum pepereral, angelus ad eam venerat,et dixerat ei, Qui factus est ei ex semine David; ad hoc addidit, se-
Ecce concipies in utero, et paries filium , el vocabis no- cundum camem, ul intelligerelur secundum divinita-

mcn ejus Jcsum. Hic erit magnus , et Filius Altissimi tem non esse lilius David, sed Filius Dei, Dominus
vocubitur (Luc. i, 51, 52). Mcruerat parere Filium Al- David. Nam etalio loco sic dicil Aposlolus, cum com-
tissimi, et erat liumillima : ncc se marito , ncc in or- liiendaret slirpem Jiidxorum : Quorum palres , inquit,

dine nominis prxforebat, ut diceret , Ego et paier ex quibus Chrislus secundum carnem, qui est super
luus; sed , Palerluus, inquil, ctego. Non adendit sui omnia Deus benedictus in scccula (Id. ix, 5). Quod se-

uteri dignilatem : sed allendit ordinem conjugalem. cundum carnem , inde lilius David : quod aulem super
Non enim liumilis Cliristus malrem suam superbirc omnia Deus benediclus in scvcula, inde Dominus Da-
doctiissel. Puter tuus ct ego dolenles quwrebamus te. P«- vid. Domiuus ergo Judxis hoc dicit : Cujus esse fUium
ler tuus, iii(|iiit, el ego : quia caput mulieris vir d.citis Christum? Responderunt : Davld. Hoc enim no-
(Ephes. v, 25). Quauto minus debent superbire cx- verant, quod facile capiehant ex pradicatione Pro-
terx feminx? Nam el ipsa Maria mulier dicta est phelarum. Et vere ipsc erat ex scinine David , sed
non corrupta virginitatc , scd appellalione propiia secundum carnem pervirginem Mariam desponsalam
geniis sux. Dixit cnim de Domiiio Jcsu Clirislo et Joseph. Cum ergo responderent Christum filium esse
Apostolus, Fuclum ex muliere (Calat, iv, 4) : non lamen David , ait illis Jesus : Quomodo ercjo David in spiritu

inlerrupit ordinem et texlum fidei nostrx, qua confiie- vocal eum Dominum , dicens , Dixit Dominus Domiuo
mur nalum de Spirilu sancto, et virgine Maria. llla eniiu meo , Sede a dextris meis ,
qttottsque ponam inimicos
virgo concepil, virgo peperil, virgo permansil. Sed mu tuos sub pedibus tuis? Si ergo Davicl in spiritu vocat

licresomnes feminas illi appcllavcrimt.proprictale lin- enm Dominum ,

quomodo filius ejus esl? Et non polue
gux hebrxx. Audi cvidentissimum exemplum. Prima runt respondere Judxi (Matlh. xxn , 42-46). Sic ba-
femina, quam fecit Deus sumplam de lalere viri, an- bemus in Evangelio. Non se negavit filium esse Da-
tcquam cum viro concumberet, quod posteaquam de vid ; ut nescirent Dominum esse David. Elenim te-
paradiso exierunt scribitur factum, tamen mulicrjam nehant in Christo quod factus est ex temporc : non
vocabatur, dicente Scriptura , Formavit eam in mulie- in eo inlelligehanl quod est in xternilale. Quapro-
rem (Gen. u , 22). pler docere illos volens divinilalem suam ,
quxstio-
49. Cliristus patrem Joscpk non negat. Obedientia nem fecit de humanitale sua : tanquam diceret
pneri Jesu imitanda pucris. Quod crgo respondet Scilis Chrislum esse filiuin David ; respondele mihi
IHiminus Jesus Chrislus, Oportebat meessein his qutv quomodo sit et Dominus David. Sed ne illi dice-
Patris mei sunl ; non sic indical Patrem Deum, ut ne- renl, Non esl Dominus David ; ipsum David tesiem
get patrem Joseph. Unde lioc probamus? secundum interposuit. Et quid dicil
l
? Verum ulitpie dicit. Nam
Scripturam ,
qux sic ait : El dixil ad Non
illos : scie- et illud habes in l^salmis ad David dicenlem, De fructu
balis quia in his qucv Palris mei sunt oportet me esse. ventris tui ponam super sedem tuam (Psal. cxxxi, II).
Illi aulem non inlcllexerunl quid iltis locutus esl. El Ecce lilius David. Quomodo Dominus David, qui fi-
et

cnm dcscendisset cum illis, vcnil Nazareth , el erat sub- lius David ? Dixit, inquil, Dominus Dontino meo, Sedc ad
dilusiltis(fjuc. n , 49-51). Non dixit, Eral subdilus dcxieram meam (Psal.(c\\, 1). Miramini David filiiim
inalri ; aut, erat subditus ei : sed, erat , inquit, sub- siiuin Dominum hahere, cum videalis Mariam suiiin

ditus illis. Quibus suhdiius erat? Nonnc parenlihus? Dominum peperisse? Dominus David, quia Deus; Dtv
Amho parenles crant, quibus ille subdilus erat , ea minus David, (|tiia omniiun : lilius aulem David, quia
dignalione qua lilius hominis erat. filius hominis. Idem Dominus . idem lilius : Domiuus
CAPUT XII. — Jaindudiim prxcepia feminx acci- David, qui cum in forma Dci essel, uon inpiaam aibi-
piebaut : ntmc pueri accipianl , ul obseqiiantur pa- tralus esl esse aiquulis Dco : filius autciu Pavid , quia
rcntihus , cisquc sint stihdili. Chrislo mtindus subdi- semetipsum exinanivit, formam servi uccipiens (Philipp.

tus , Cbrislus paronlihus subdilus. H, C, 7).

20. Chrktus ct fdius ct Dominus David. Videlis CAPUT XIII. — 21. Conjugium facit, non commixtio
eigo, fratrcs, quod non ila tlixerit, Oportel me in his carnalis, scd charitas conjitgalis. Conjugati abstinenics

quv Patris mci sunl esse , ut inteHigoreinus quasi di- ex consensu. Non ilaque proplerca non fuit paler Jo-

clum, Vos non estis parenles moi. Sed parentes i!li scph ,
quia cum malre Domini non concubiiil ;
quasi
temporaliter, Palcr ille scmpilerne. Parenles illi lilii uxorein libiilo laciat, et non charitas conjugalis. In-
hominis, Paler illc Verhi ct Sapicntix sux , Pater icndai Sanclitas veslra. Dicturus erat post al quan-
s
Virlulis sux , per quuni cuncla fonnavit. Sj pcr illain r.odex v., /:/ tpti tiicit.
 ;

5iS SERMO LI. -; i

iiuii lemporis, Apostnlus Christi in Ecclesia, Reti- ranliam vcsiram. Quid csl nocl Ne ultia vires aliqil I

qiiiiiu <si ui ijni liubent uxoret , tanqutm non habentcs vobis imponalis ; ne continendo a ?obis invicem , in

sint (1 Cor. vii, 29). Et mullos novimus fratres nostros adulieria corrualis. Ne voi tentet Satanat, propter in

rructilicantesingraiia,in ooinineChrisU exconsensuab lemperantiam vestram.FA ne forte quod permitlcbat ju-

inviceni conUuere concupiscenUam camis, nonautem bere videretur (aliud est enim jubere virtuti, aliud

continere ab invicem charilatera cnnjugalem. Quanto permitlere infirmitati) , statim subjunxit, lloc autem
illa reprimitur, tanto ista fortius coufirmatnr. Nonne dico secundum vcniam, non sccundum imperium. Nam
sunt conjuges qui sic vivunt, non quacrentes ab invi- Vfllem omnes liomines esse sicut me ipsum (I Cor. vu ,

cem fructum carnis, non exigentes ab invkem debilam 5-7). Tanquain diceret : Non impero ut faciatis ; sed

concupiscentiae corporalis ? Et lamen illa subjecta est ignosco si feceritis.

viro, quia sic decel; cl tanto subjeclior, quanto ca- CAPUT XIV. — 23. Duobus sustcntaculis constat

stior : et ille uxorem diligit verc , ul scriplum esl, gcnus humanum. Ergo, fralres mei, ilitendite. Qui

in honore el sanclificalione (
I Tliess. iv, 4 ) , tanquam liberoruin procreandorum causa babcnt uxores magni
eofa iredem gratiae , sicut Christtu, inquit, dilexil Ec- viri, qualcs fuisse Patres legiraus, et nniltis docu-

clcsiam (Ephes. v , ~2o). Ergo si copula est , si conju- nientis invenimus , clamantibus omnino sine dubila-
giiim est, si non ideo non est conjugiura, quia non tione paginis sanclis : si qui ergo viri propter crea-
lit illuil quod etiam in non conjuge fieri polest, sed tionem tantumniodo liberorum uxorcs babenl , si eis

illicite potest : ulinam possent omnes; sed inulli non posset prasstari ut baberent lilios siue concubitu
possunt. Non ergo ideo disjungant eos qui possunt, nonne ineffabili gaudio lantuin beneficium amplecte-
et* propterea negent esse vel illura niarituin, vel il- rentur ? nonne cum iugenli laelitla susciperent? Duo
lam uxorein ,
quia non sibi carnaliter iniscentur, sed sunt cnim opcra carnalia, quibus constat genus bu-
cordibus connecluntur. niamim : in quae duo opera prudenles et sancti cx
22. Camalis commixtio nonnisi procrealionis causa. officio descendunt; imprudentes aulem in ea per cu-
Tabulcv matrimonialea. Adulterium unde. Veniule pcc- piditatem ruunt. Aliud est enim ad aliquid officio de-
caluinquando inusu matrimonii. llinc intelligile , fra- scendere , aliud in aliquid per cupiditatera cadere.
tres mei ,
quid senserit Scriptura de iilis parentibus Qu.^n sunt ista , quibus conslal genus bumanum ? In

nostris ,
qui sic erant conjugali , ut solam prolem de nobis ipsis primum est ,
quod pertinel ad sumenda
conjiigibus quaererent. Tam caste enim babebant illi, alimenta (qiue ulique non possunt sine aliqua per car-
qui pro lempore et pro more genlis suae etiam plurcs nem delectatione sumi), manducare ct bibere : si non
liabebaut, ut non accederent ad carnalem coinmixlio- feceris , morieris. Iloc ergo uno sustentaculo stal ge-
nem , nisi procrcalionis causa , vere babentes eas in nus bumanum ,
pro modo naturae su;e , manducandi
bonore. Calerum qui uxoris carncm amplius appelit, et bibendi. Sed per boc sustentaculuin sustentantur
quain prsescribit liines ille, liberorum procreandorum boinines quod ad se ipsos attinct : successioni aulem
causa , contra ipsas labulas facit, quibus eam duxit non consiiliiiit manducando et bibendo ; sed uxores
uxorem. Recilanlur labul;e, el recilanlur in conspe- ducendo. Sic enim coustat gcnus bumanuin ,
primo
ctu omnium atlestantium , et recitatur, Liberorum ut vivant boniines : sed quia diligentia quantalibet
procreandorum causa ; ct vocanlur tabulae matrimo- corpori adbibila non possunt uliquc semper vivere;
niales. Nisi ad boc denlur, ad boc accipiantur uxores, coiiscqiiens provisio esl , ul nascenles succedant mn-
quis sana fronle dat filiam suam libidini alicnac? Sed rieniibus. Quia ita est genus bumanum, sicut scripium
ul non crubescant parenles, cum dant, rccilanlur ta- esl, quomodo folia in arbore : sed in arbore olea, vel
bula; ; ut sint soccri, non lenoncs. Quid ergo de tabu- lauro, vcl aliqua biijusmodi, quae nunquam sine coma
lis recilalur? Libcrorum procreandorum causa. Tergi- csl ; scd lamen non eadem scmper babcl folia. Nain
lur frons palris atque screnatur, audita voce tabula- qnomodo scriptum est,alia generat,et aliadcjiiit
ruiii. Videamus frontem viri accipienlis uxorem. [Eccli. xiv, 18-19) : quia ca quoc suboriuntur, succe-
Erubescat et maiilus aliler accipcre, si erubescil pa- dtint riicnlibiis aliis. Seniper eniin dejicit folia , sem-
lcr aliter dare. Sed si non possunt (aliquando jam ista pcr foliis veslila est. Sic et genus bumaiiuiii quolidie
diximus) , exigant debilum ; non progredianlur ullra inoiiciitiiiindetrimcnlanoiisentit, persiipplemenla na-

debilores suos. Et femina ct vir infirmilatem siiam sccnlium : el sic pro modo suo stat universa specics ge-

in se consolenlur. Non cat ille ad alteram , ct illa ad nerisbumani; etsicutfolia in arbore sempcr videntur,
allerum : unde appellaliiin cst adulterium , quasi ad ita plena bominibus terra conspicilur. Si auteni niorcrcn-
alterum. Etsi egrediunlur melas malrimonialis pacti, tur tanium,etnon nasccrcniur; vclutarbores quaedam
non egredianlur mclas conjugalis tori. Numquid hoc oninibus foliis, ita tcrra oinnibus hommibus nudaretur.
non est pcccatiini , amplhis quam liberorum pro- 2i. Ad vitcc neceuaria alii libidine, alii ratione

crcaudoriiin necessilas cogit, cxigcre a conjugc dc- dncuidur. Cum crgo sic subsistat gcnus liiiinanuiii,

bitiun? Estquidem peccalum, sed veniale. Apostolus nt necessaria sint duo sustentacula , de quibus sati->

dicit , lloc autein dico secundum veniam : cum indc dicium est; ad utrumque sapiensel prudeus el (idelis

loqueretur, Solile, inquit, fraudare inviccm, nisi ex oflicio descendil, non libidinc Cadit. Ad niaiidiii aiuliiiu

consensH ad tempus , ul vacclis orationi ; et itcrum ad id- cl bibcnduiii quam iiiulli voracilcr irrinmi, ibi poncn-

ipsum cslote, ne vos tentet Satanas ,

propler intempc- tes totam vitain ,
quasi ipsam causam vivendifNara
 ,

3i7 S. AUGUSTINI EPISCOPI 3J8

ciiiii ideo manducent, ul vivant ; idco se pulant vivcrc, non cral pater, qnia sine concupi«cenlia carnis susee-

ut nianduccnl. Istos oinnis sapiens rcpreliendit , et peral filium? Absit ut hoe senliat caslilas Christiana.

inaxiuic divina Scriptura, edaces, ebriosos. liclluones, quod nec Judaica sentiebat. Diligite uxores vestras,
quorum Deus venler cst (Pliilipp. 111, 19). Illos ad sed castc diligite. Usque ad eum modum carnale opus
inensam non ducil, nisi concupiscenlia camis, non in- expetite, ut filios procreelis. Etquia non aliter potestis

digenlia refeclionis. Iiaque isti cadunt in escam et babere filios , ad illud cum dolore descendite. Poena
potuiu. Illi aulcin qui dcscendunt cx officio vi- est enim illius Adam , de quo cxorti snmus. Non ex-
vendi , non ideo vivunl , ul comedant ; sed ideo co- tollamur de puma nostra. Pmna est illius qui meruil
ineduni, ul vivanl. Itaque islis prudentibus et tem- morlaliler gigncre; quia peccato mortalis effectus est.

perantibus si oflerrelur ut sine cibo et potu viverent; Ipsam poenam non sublraxit Deus ; ut meminisset ho-
(|iianto gaudio amplecteienlur hoc beneficiuin, ul quo mo unde rcvocalur, et quo vocatur; et quacrerel illum

cadere non eonsueverunt 1

, necdescendere cogercntur; amplcxum, ubi nulla polest esse corruptio.

scd seinper suspendercntur in Domino, non deponeret 2G. Dignitas virginalis ccepil a malre Domini. Josepli

eorum intentiones necessitas fulciendarum corporis quomodo vere paler Chrisli. Adoptio filiorum. Filiinntu-

ruinarum ? Quomodo pulatis Eliam sanctum accepisse, rales et filii conjugales. In illo ergo populo quia oporte-
quando accepit caliccm aqux* et collyridam panis , ut bal fieri abundaiiiem propagalionem usque ad Chris
salis ei csset in alimenlum quadraginta dierum linn, per numerositnlem plebisin qna proefigurarcntnr
(III Heg. xix, 6-8)? Cuin magna utique latitia : quia omnia quae praefiguranda erant Ecclcsiae documenta,
propter officium vil;c, non propler servilulem concu- habebant oflicium ducendarum uxoruin per quas pn-
piscentiac, manducaliatct bibebat. Tcntu boc pr;estare, pulus cresceret, in quo populo praesignaretur Ecclesia.
si possis, homini qui beatitudinem totam et felicitalem CAPUT XVI. — At ubi natus est ipse Rex nmnium
iu epulis , tanquam pecus in praesepi , consliluit. Odit gentium , ccepit dignitas virginalis a Matre Domini
beneflcium luuni , repellit a se , poenam putat. Sic et quae et flliiim habere meruit , el corrumpi non inc-
iu illo offlcio conjugali, libidinosi homines uxores non riiil. Sicut ergo erat illud conjugium, el sine ulla cor-
propler aliud quacrunt : cl ideo vix tandem ipsis uxo- ruplione coiijugium sic quod casle uxor pcperit, cur
:

ribus coutenti sunl. Atque utiuam si auferre non pos- non caste maritus acciperel? Sicut enim caste conjux
siint aut nolunt Iibidinem, non ultra eam progredi illa , sic ille caste maritus : et sicut itla caste maler,
sinanl, quam pracscribit debitum uxoriuin, etiam quod sic ille caste paler. Qui ergo dicit, Non debuit dici pa-
iuflrmilati, coucediiur. Scd planetali liomini si dicercs, t(T, quia non sic ge:iucral filium; libidinem quaeril iu
Quare ducis uxorem ? responderet libi forlasse vere -
procreandis liliis, non cbarilalis affeclum. Melius ille.

cuudatus , Propler fllios. Si quis ei diceret, cui sine qtiod alius carne implere desidcrat, animo implebat.
ulla dubilalione crcderet, Potens est dare libi, et Nam el qui adoptant filios, casiius eoscorde gignunt,
oiunino dabit tibi Deus fllios, eliain non operanli opus quos carne non possunl. Videte , fratres , videle jur.i
illud cum uxore : ibi certe concluderetur aique fate- adoplionis, quomodo fit hoino filius etijus semine na-
returquod non propter lilios quaerebat uxorem. Con- tus noii esl ; ut plus in eo juris habeat volunlas ado
fiteatur ergo infirmitatem : accipiat quod oflicio se ac- ptanlis ,
quam nalura gignenlis. Ila ergo non solum
cipere praelendebat 2
. debuit esse paler Joseph, scd maxime debuit. Nain et

CAPUT XV. — 25. Palribus concessum habere de feminis quae uxores non sunt, generanl homines li-

mullas uxores ad hoc lanlum ul filios procrearent. lios , et dicunlur filii naturales; et praeponunlur eis
Sic illi priores sancli, homines Dei, filios quaerebant, (ilii conjugales. Quanlum pertinet ad optis carnis.

filios suscipere volebant. Ad boc unum jungebantur ocqualilcr nali sunt : unde isli pracponiintur, nisi quia

feniinis ; ad boc leminis miscebanlur , ul filios pro- caslior esl uxoris charilas, de qua liberi procrcaniur ?

crearent. Idco illis permissum est ul plures IiaberenL. Non illic allendiltii commixlio carnis, qtiae in ulraquc
Nam si libido immoderata placeret Deo, sie permillc- feminr. par csl. Ubi vincit uxor, nisi alfectu lidci , al-

reiur illo tcmporc, ul una fcmina baberel plures viros, feclu conjtigii, afleclu sinccrioiis casliorisque charita-

quomodo uiiiis vir plures fcminas. Quare omnes feini- tis? Si ergo possel de uxore quisquam sine concubilu
n:c castae non habebant amplius <>no viro, vir aulcm suseipere lilios , non tanlo debuit laetius, quanto est
plures feminas : nisi quia plures haberc feminas uuum illa caslior, qtiam diligil amplius?
virum , perlinet ad prolis nuinerosilatem; una auiem CAPUT XVII. — 27. Duo patres Joseph ad cond-
femina non quo plures habuerit viros , plures poterit liandos Mattlnvum et Lucam recte admiltuntur. Iliuc

parere lilios? Quapropler, fratrcs , si Palres noslri jain cliam illud vidcle possc lieri ul unus liomo non
non ob aliud qiiani ad liberos procrcaudos junge- solum duos lilios babeai, sed ctdtios patres. Nominala
bantur el miscebantur feminis; magnum illis essel cnim adoplione, oecurrat cogitationibus vcslris posse

gaudium, si pracler opus illud carnale possent habere lieri. Dicilur enim , Duos lilios polest habere homo,
iilios, proplcr quos babendos ad illud nou libidine rue- duos aiilem patres non potest. Imo invenitur posse Iwi-

banl, sed offlcio descendebant. Propler boe Joseph bere eliam duos paires ; si unus semine gcntiit , alius

dileclione adopiavil. Si crgo posstml uni boinini esse

1
Apud l.r /. oinissa fuerat ncgatio, quae restiluitur hic
diio palres; potuil et Joscph duos palres habere, ab
ex imss.
a ita
in M8S. At in t.ov., officiose accipere prcetendebat. allcro generari , ab altcro adoptari. Quod si pouni,
549 SEHMU Ll. 3fiO

quid caluiiiuhniur illi ,

qui diennt alias penerattones tnisil Dens Filhim simm factum et mutiere factum sub
,

seoinum esse Mattbaeum, alias Luram? Et revera in- Lege ;

ut eo» qui sub lege eranl redmerel , vl adopHonm
venimus ,
quod ;ili:is seeulus esl ille , alias il!e. Nam /ilioimn reeiperenuu (Galat. iv, 4et5).
Et alioloco :

Ifattbseua Jacob palrera dixit Joseph Lacas aulem In nobiemetipeU inquit mgemitchnui
.
, ,
. ndoptionem
Heli. El potesl quidem videri unns lioino, ciijus filius e.rspcctnntes , redemptionem corporis noslri (llom. viu ,

erat Josepli , habuisse duu noinina. Sed quod avos et 23). Hursus ct de Judxia cum diceret : Oplabam ego
proavos et aliossuperius progeneratores diversos cnu- ipse anathema esse a Christo pro fratribus meis, cogna-

incranl , inque ipso nuinero plures alius, alias pau- tis secundum camem ,
qui sunl lsraelilw quorum est :
,

ciores; manifesle oslenditur liabuisse duos patres Jo- inqiiil, adoplio , et gloria , et Testumentum el Lajis ,

seph. Jain reinota quxslioiiiscalumnia, quia lieri posse constilutio; quorum putres, et ex quibus Cliristus sccun-

r.ianilesla ralio deinonstravit , aliuin palrein esse qui dum cumem, qui est super omnia Deus benedictus in sw-
genuit , alium qui adoptavil ; duobus patribus consli- cula (Id. ix, 3-5). Ubi ostendit veluslum apud Ju-

liilis, nnn esl mirum si avi el proavi cl c;eleri parentes du:os fuisse vel nomen adoptionis, vel ipsam rein; sii ul
sursum veisus a diversis patribusdiversi numerentur. Testnmenlum et Legis constitutio ,
quae simul com-
CAPLT XMII. — 28. Adoptio in sucris Lilteris. meinorat.
Anliquurum cum ancillis concubilus quomodo sine adul- CAPUT XIX. — 29. Filii proprio quodam modo
terio. Nec vobis videalur jus adoplionis a Scriptu- apud Judwos. Generalioncs Domini varie ab Evange-
ris noslris alienum , el quasi in consuitudine huma- lislis sine mendacio numeralcc. Iluc aceedil, quia
narum legum animadversum , illi aiiclorilali diviuo- erat alius modus proprius Judaaorum ,
quo fieret ali-
riun Librorum non posse congruere. Anliqua enim quis filiusquo non esset carnaliter natus Pro-
ejus de
rcsesl.etin ipsis eloquiis ccclesiasticis usitata , ul pinqui enim propinquorum suoi um sine liberis de-
noii sola origo seminis generet filium, sed etgralia funclorum ducebanl uxores ut semcn defuncli susei- ,

voluntatis. Nam et mulieres de scmine virorum suo- tareiil (Deut. xxv, 5,6;Matlh. xxu , 24'. Ita ille qui
riuii ex ancillis natos , si ips;e non pepererant, filios nascebatur, el illius erat filius de quo nascebatur , et
adoplabant ;
quin eiiam ut cis gignerentur , marilis illius in eujus sueeessione nasecbalur. ILcc dicta sunt,
iinpcrabant : sicut Sara [Gen. xvi, 1-4), sicnt Haehel, ne quisquam existimans fieri non posse, ut reele unius
sicui Lia (Id. xxx, 1-9). In quo oflicio viri ailullerium hominis duo palres coinnieniorentur , quemlibet
uoii coinmiltcbant : quia uxoribus in ca re , qu;e ad Evangelistarum qui gcneraliones Domini narrave-
eonjugale debilum perlinel, obediebant; secundiini id runt , sacrilega calumnia quasi de mendacio crimi-
(|iiod dieit Apostolus, Mulicrnon habel polestatem cor- nandum pulel : praeserlim cum ipsis eorum verbis
poris sui , sed vir : simililer el vir non Itabel poleslalem nos videamus admonilos. Mallhxms quippe, qui eum
corporis sui , sed mulier (I Cor. vn , 4). Moyses cliam palrem commcmorare intelligitur a quo genilus esl ,

natusex Hebnca matre, el expositus, a lilia Pharao- Joseph, ita gcnerationes enumerat, llle genuit illum,
nis esl adoptatus (Exod. n). Non erant quidem ipsa: ut ad hoc pervenire possil quod ait in fine , Jaeob ge-
juris forinulaj quje sunt modo : sed arbili ium volun- niiilJoseph. Lucas vero, quia non proprie dicitur ge-
lalis pro norma legis habebatur; sicut et alio loco di- nilus, qui vel adoptione eflicilur filius , vcl in succes-
cit Aposlolus, Quia gcntes legem non habentes , natura- sione morlui ex illa quaj uxor cjus fuit nascitur , non
liler qucc lcgis sunl faciunl (Rom. II, 14). Si autem fe- dixit, Heli genuil Joseph ; aul, Joseph quem genuii
miuis licebat eos filios facere, quos non ipsae pcpei e- Ileli : sed, qni fuit, inquit, filius Ileli (Luc. m, 23) ;

ranl; cur non el viris ,

quos non ipsi genucrant ex sive adoptando , sive a propinquo genilus in inorliii

semine cainali , sed ex dilectione adoptandi? Nain et successione nascendo.

ipsum Jacob patriarcbam tanlorurn liliorum patrem, CAPLT XX. — 50. Quare per Joseph numeranlur ,

legimus lainen sibi filios fecisse nepotes suos , Glios non per Mariam. Jam vero illud movere non
quia
Joseph , ita dicentem : Jsti duo mihi erunt, el accipient dcbet, quare per Joseph , ct non pcr Mariam gencra-
terram cum fratribus suis ; (jiws alios genueris tibi sinl tioncs numerentiir , satis dictum esl : quia sicul illa

(Cen. xlviii, 5, G). Nisi forte quis dixerit ipsuin ado- sine carnali concupisccnlia inalcr, sic ille sine carnali
piionis verbuin , non inveniri in Scripturis sanelis. coinmixlione paler. Per illinn ergo desecndani , el

Quasi vero quidquam inlerest quo vocabulo appelle- pcr illum ascendant generationes. Ncc cum propterra
lur, cum rcsipsasil, ul habeal filium mulicr, quein separcmus, quia defuil carnalis coneupisecntia. M.i-

carne non peperit; aut aliqucm vir ,

quem onic non jor purilas conlirnict palernilalem : ne ipsa sanela
gcnuit. Etme quidcm uon repugiianle nou \ocel ado- Maria nos rcprebendat. Illa enim noinen ^uiiin prae

pialum Joseph dummodo concedat cuni filium ,

esse ponere noluit marito suo; sed dixit , 1'atcr tuus el

poluisse eliam ejus de cujus carne non erat nalus. ego dolentes quwrcbamus le (Luc. u , 48). Non i

Quanqiiain Paulus aposlolus ctiam adoplionis nomen faciant perversi murinuralores ,

quod eonjiiv casla

assidue comniemoret et iu inagno sacramcnto. Nam , non fecit. Numeremus crgo pcr losepb : quia licnl

cum Dominum noslrum Jcsuin Chrislum unicum Dci casle iiiaritus , sic casle pater est. Sed pnrpouamus

Filium Scriptura lcstetur, fratrcs ct coh;ercdes quos virum fcniina: ordine natura: cl legis Dei. Nain si re-

habere dignalus cst , adoptioncquadam diviiue graiiai molo illo illam constiliiainiis '; dirit ille. rl reelc di-

lieri dieit. Cum autcmvcnit , inquit, plenitudo tcmporis, 1

mss., ffatn si rcmoto illo jum conslttuamm.
 — ,, H

551 AUGLSTINI EPISCOPI 55S

cil, Qnarc mc scparastis? Quare non pcr me gencra- scd ab eo loco , ubi cum narral a Joanue baplizaium.

liones vel asccndunt, vcl dcsccndunt? An dicitur ei, Sicut aulem in Domini incarnaiione suscipiuntur ab

Quia non Lu genuisli opcre carnis tua;? Sed responde- eo gcneris bumani portanda peccata , sic in Baptismi

bit, Numquid ct illa opere carnis suac pepcril? Quod consccralionc purganda. Ilaquc ille descendentem si-

Spirilus sanctus opcratus cst , utrisque operatus est. guificans ad peccata portanda , generaliones descen-
Cum esscl , inquil , homo justus. Jusius ergo vir, jusla dens euumeral autem ascendens signilicans
: iste ,

femina. Spiritus sanctus in amborum justitia re- purgationem pcccatorum non ulique suorum sed , ,

quiescens , ambobus (ilium dedit. Sed in eo sexu nostrorum asccndens generationes enumerat. Sed
,

quem parerc dccebal , operalus est boc, quod eliam ille desceiidit per Saloinonem , in cujus niairc pecca-

marito nasceretur. Itaquc ambobus dicit angelus ut vit David : iste asccndit per Natliau , alleium fiiium
pucro nomen imponant ; ubi parcntum declaratur ejusdem David, per qucm (a) a peccato purgalus cst.

auctoritas. Namcum adbuc mutus es-

et Zacbarias Legimus cnim quod Nathan ad eum missus est , ut
sct , filio nato mater nomen imponebat. Et cum illi eum redarguercl , el per poenitcnliam sanarriur {

qui aderanl innuerent patri quid eum vellet vocari Recj. xn). Occuricrunt ainbo sibi in David; ille dts-
acceptis pugillaribus hoc scripsit ,
quod illa jam dixe- cendens, isle ascendens : et inde usque ad Abrabam ,

ral (]d. j , 00-03). Dicilur et Mari;c , Ecce concipies fi- vel ab Abrahani usque ad David in nulla generatione

lium , et vocabis nomen ejus Jcsum (Ibid., 51) : dicitur divcrsi sunt. Ita Cbrislus el filius David , et liibis

ctiam ad Joscpb , Joseph fili David , ne metueris acci- Abraham , transil ad Deum. Ad Deum quippe nos
pere Marium conjucjem luam. Quod enim in ea nalum oportcl iu Baplismo rcnovalos a peccaloruni aboli-
esl, de Spirilu sanclo cst. Vuriel aulem fitium, el vo- lione reduci.

cubis nomen ejns Jesum : liic salvabit populum suum a CAPLT XXII. — 32. De quadragenario numero in

peccalis eorum (Maltli. i, 20, 21). Dicilur eliam ,

El cjenerationibus Domini. Quadrucjenurii numeri sicjnifica-

peperil ei filium (Luc. u , 7) : ubi omnino paler non tus. In gencralionibus sane quas enunierat Mat-
carne, sed cbariiale lirmalur. Sic crgo paler siculi esl. thams, qtiadragenarius niimcrus eminet. Ilabenl enini
Caulissinie enim Evangelistie el prudenlissime pcr istum morcm divinae Scriplurx, ut quod excesseril
illurn numerant, sive Matlh.cus dcscendcns ab Abra- cerlos arliculos numerornin aliquando non compu-
bam usque ad Chrislum , sive Lucas ascendens a tcnt. Sic eliam quadiingenli anni dicuntur post quos
Chrislo perAbraham usquc ad Deum. Ille dcscendens egressusest populus lsrael ex ^Egyplo (Cen. xv, 15, ct

numcrat, ille ascendens, ambo per Joseph. Quare? Act. vn, 6); cum sint quadringenli triginta. Sic et una
Quia pater. Quare paler? Quia tanto firmius pater generatio qua2 quadragenarium numerum excedil,
quanto castius patcr. Alitcr quidem putabatur csse non aufcrl buic iiumcro piincipaluin. Hic autem nu-
patcr Domiui noslri Jcsu Chrisli , scilicet sicut caHeri nierus vilam significat, qua in bac lerra laboralur,
patres carne gencrantes , non solo spirituali affectu quamdiu peregrinaniur a Domino, in qua necessaria
liberos suscipienles. Nam dixit et Lucas, Quiputaba- esl dispensalio lemporalilcr pra.'dicandae verilalis.

tnr esse paler Jesu (Id. m , 25). Quare pulabatur? Denarius eniin numcrus, quo signilicalur pcrfeclio
Quia hiimana pulalio et existimatio illuc fercbatur , beatiludinis, quatcr mulliplicatus , proplcr tempus
quod solct ab hominihus fieri. Non ergo de seinine qtiadriparliium, cl munduin- quadripailituni, quadra-
Joseph Dominus ,
qtiamvis boc pularetur : et tamen genarium numcrum facit. Propterea quadraginta die-
pietali et charitati Joseph natus est de Maria virgine biisjejunatiim esl, ct a Moyse (Deut. ix, 9), et ab Elia
lilius , idemque Filius Dei. (111 Iiecj. xix, 8), elab ipso Mcdialore Domino noslro
CAPLTXXI. ol.CurMallliccusdesccndensnumcriit, Jesu Chiislo (Mattli. iv, 2) : quia in hoc temporc ne-
Lucus vero ascendens. Sed quare ille descendens nu- cessar.a cst a corporalibus illccebris contincnlia. Qua-
merat, quare iste asccndens? Quod ,
quxso, inleule , draginta quoquc annos in ereino populus peregiinalus
quanluiu Dominus adjuverit , audiatis, jam secuio est (Num. xxxn, 13) : quadraginla diebus diluvium
auimo , el ab omni molcstia calumuiarum nodosarum factutn esl (Cen. \u, 4). Quadraginla dies post resur-
libero. Maulucus desccndit pcr generationes, ulsigui- rcctioncm Dominus cum discipulis conversalus oi,
licet desccndcntem Dominum nostrum Jesmn Clni- pcrsuadcns eis resuscilali corporis veiilalem (Aci. i,

stum ad porlanda noslra pcccala , ut in semine Abra- 5) : ubi signilicavit in hac vita, qua peregriuaUMUr a
ham bencdicerentur omnes gentes. Propierca non Domino, quod numeius quadi-agcnarius, sicut diclum
incipit ab Adam : lolum cnim gcnus humanum ab esl, mystice insinuat necessaiiam nobis ineinoriani
illo. Nequc a Noe : quia et ab ipsa familia post dilu- Domintci Corporis, quam in Eiclesia faciinus, doncc
vium omne genus hiimauum exorlutn cst. Nequc ad venial (I Cor. xi, 20). Ad banc ergo viiam quoniam
prophetiye adimplclioiicm poteral perlinere homo desccndil Doniinus nosler, el Veibtiin caro faclu;u
Cbrislus Jesus ex Adam, cx quo sunl onincs homincs; est, ii t traderelur propter ilelicia noslra, et resur-
aut ex Noc , ex quo rursus omnes bomines sed ex :
gerct proplcr jusiilicatiuncm noslram (liom. iv, 2o);
Abraham qui lunc elcclus est in cujus seminc bcne-
, quadragetiaiium nuiiieiuni Matlliaus scctilus cst : ul
dicereniur omnes gentes cum jain genlibus plena ,

*;rat terra. Asccndit autcin Lucas , non incipicns ab (a) veritts, pet cujus nomtmi prophetam. Quk oon kK-iu
bomo , sed alter fuit ejusclem nominis , ex netract. lil». i,
ipso nati DominJ exordio gcnerationes euuiticrarc cap. I
1
'.
 : ;

.-,:.-, SF.R.MO Lll. *> >i

una generatio qaae ibi excedil qaadragenarium nume- Scriptura divina assidue coramemorut, Orieniem ei

ruro, vel non impedial, sicuti triginta illi anni non Uccidentem, Meridianum ei Aquiloncm.
impedinnl qaadrtngentorum perfectionem ; vel lioc CAPOT XXIV. — Ei quoniam peccata vel anlmo
eliam ipsa signilicel, quia ipse DomiiiliS qno junclo fiunl, sicut in sola volunlate ; vel eti.un opeiibus »or-

Gunt quadraginta unum, itadescendil ad lianc vitam poris, jaiu risibililer : propterea Amos prophela assi-
porlalurus peccata nostra, ut lamen ab hac vila, pro- duc coinincmoral Dcuni iniiiantcin ac dicentem, fn
pria et singulari excetteniia, qua ila homo cst ut ctiam tribus et quatuor impictalibus non avertaboT (Amos i

Dcus sit, inveniatur exceplOS. De hoc cniin solo dici- et ii), id est, non dissiinulabo. Tribus, proptcr ani-
tur, qnod de nutto liomine sancto, qoantalibet sa- mi ;
quatuor, propler corporis naturani : quihus duo-
pienlia jnstitiaqee perfecto, dici potuit aut potcrit hus homo consiat.
Yerbum caro faclum est (Joan. i, 14). 35. Scriptura; quomodo legendcc. Ilaquc undecim

CAPUT XXIII. — 53. Cur generutiones septuaginta

septics, sicut dictnm est, transgressio josUtiae relata

teptem ntonerai Lucas. Lucas autem qui ex bapti- ad hoininem peccatorem facit numcrum septuaginla
septem quo pcccala omnia conlineri signilicaniur,
sino Doniini per generaliones ascendil, septuagena- ;

liuin ei septimum numerum coinplet, incipiens ah quae per Baplismum dtmiltonlur. Unde Lucas per

nustro Jcsu Cbrislo per Joseph ascen- septuaginla scpicm gencraliones asccndil ad Deuin
ipso Domino ;

dcre, et pervcniens ad Dcum per Adain : id est, quia ostcndens reconciliari hominem Deo per aholitioneni

in hoc numero aholitio signilicatur oninium pecca- oninium peccatorum. Inde ipsc Doroinus Petro inter-

Baptismo, non quia Domino roganli quolies fralri dchcal ignoscere : Dico libi, in-
torum, qiue lit in ipsi
quit, «ou seplies, sed usque scptuagies scplies (Matili.
eral quod in baptismo dimilterelur ; sed quiasua hu-
inililate quid nohis esset ulile commendavit. El quam- xviii, 2 v2). El si quid aliud de his sccrctis et thesau-

baptismum Joannis; in eo tamcu sen- ris inysierionim Dei, a diligcnliorihus et digniorihus

\is csset illud

sibililer apparuil Trinitas Patris et Filii et Spirilus erui potest. Nos tamen pro nostro captu, quantum
sancti, qua cunsecratus est ipsius Christi baptismus, adjuvit et quanliun dedit Dominus, pro anguslia quo-

quo baptizandi erant futuri Christiani : Pater, in voce qne lcmporis, quoc potuimus, diximus. Si quis ve-

quae facia cst de coclo Filius, in ipso homine Media- sirum ainplius capit, ad illum pulset, a quo et nos
;

lore; Spiiilussanetus, in columha (Matth. m, 16, 17).

quod capere, quod dicere possumus, sumimus. Illud

34. Wumeri septuaginla septem significatus. Quare antc oumia rclinete, ul Scripluris sanctis nonduni

autem septuagenarius et seplimns numerus omnia iiitelleclis non perlurhcmini ; inielligenlcs aulcm non
peccata conlineat quae dimiituntur in Baptismo, luec inflemini : sed et qucd non intelligitis, cum honorc
probabilis ralio videtur occurrere; quia dcnarius nu- differalis; et quod inlelligilis, cum ciiarilale teneatis.

merus pcrfcclionem hahet jnstilia: et heatiludinis, SEIIMO Lll *

(«).

cum seplenaria crealura Crealoris inhxret Tiinilali :

De verbis Evangelii Mattliwi,
iii, 13-17, Venil cap.
Jesus a C;ilila'a in Jordanein ad Joanncni, ul bapti-
unde etiam decalogus Legis decem proiccplis con-
in
zaretur ah eo, elc, de Trinilule (b).
secratus cst. Transgressio aulem denarii uudeuario
CAPUT Plil.MUM. — 1. Deus Trinilas in ba-
iiuinero signilicalur : el intelligilur pcccalum essc ptismo Clirisli commendalur. Evangelica lectio pro-
transgressio, cum aliquid amplius hoiuo appclens,
posuit nohis unde loquamur ad Cbarilalcm vcstram,
justiti.c regnlam cxccdit. Undc et avaritiam radicem tanquam Domini impcrio, et vere Domini imperio.
oinniuin malorum dicit AposloIus (I Tim. vi, 10). Et Ah iilo enira cxspectavit cor meum tanquam jussio-
anim.e a Deo foinieanli, cx ejusdeni Domini pcrsona
nein profercndi scrmonis, ut hinc cum intclligereui
dicilur : Spcrahas si a me discessisses, aliquid am- loqui ine velle, quod recilari ipse voluissct. Audiat
plius le habituram. Quia ergo transgressionem, id
ergo sludium et dcvolio vestra, ctadjuvct apud ipsuin
est peccaluin ad se ipsum refert qui peccat, quia pri-
Dominum Deum nostruin lahorcm mcum. Videmus
valo quodam suo lielari vult ; unde reprelienduntur
cnim el tanquam proposito divino spcctaculo conluc-
etiam qui sua quxrunt, non quac Jesu Christi (Plii-
mur, apud nuinen Jordanis commendari nohis Deuni
lipp. n, 21), et laudatur cbaritas non quaerens quae nostrum in Trinilate. Ciini cniin vcniret Jesus, el ha-
sua sunt (I Cor. xin, 5) : propierea ipse uiulenarius pii/alus cs^ct a Joannc, Doininus a scrvo (
qood
iiiunerus ipio signilicalur transgressio, non dccies fecit ad humililalis exemplmn in ipsa quippe hiiini-
;

niuliiplicalur, sed scpties, el liunl septuaginia seplem. lilate oslendit implcii jusliliam, quando diccnte silii

Non enim ad Conditoris Tiinilaiem, sed ad ipsam Joannc, Ego debeo u te buplizari, et lu vcnis ad me
creaturam, id est, ad ipsum hominem pertinel trans- '
Casligatus est ad trcs hn. ad quatuor cl. ad a. cb. f. II.

gressio, quam crealuram septenarius numerus oslen- b. g. Ir. in. pr. nn. vd. Ani. Kr. Par. i.ov.
_
(«) Alias, ii. ) de Verbis Domini.
dit. Tria propler aniinutn, ubi est quxdain imago (b) Citalur a FlOTOSd Galat. iv, titulo seriiionis «De Iriai-
Trinitatis Oeatoris; ihi eniin honio ad imaginem Dei a tate. Plerisque autem >iss. inscrihitur, «De nna rrinilate
< tiinaqiie. uniiatc » eaqne inscriptio ante Bfncmari aHa-
;

factus est : et quaiuor propter coi pus. Notissima enim

tem-oblioebat, ut Hincmarus ipse Eateri eoactua cst, librn
sunl qnatuor primordia quihus corpus conslat. Et cui de non una Trinilate , pag. 153. uicobilerol iervare juvan
iiiiMinaiiiiii eumdem in eodem Kbro totam fere agiuam •'>•!
noia non sunl, polcst facile advertere ipsum corpus
i

tresque BUbsoquentes implere excerpli sermonia queni

iniindi, in cjuo corpus noslriim pcr loca movclur, vocal \n ii^iini « de niiaic Panis et Filii el spiritus sau<
i

<i cti oonira iriaous; <jui tamen inter Augustiiiianos mudo

<>

qualnor habere qoasi principales oartes, <|u?« ciiaui

nou eomparet.
 ,
: ,

355 S. AUGUSTIM EPISCOPI 556

respondit, Stne tnodo, ut implcalur omnis juslitia) : ctim islum seiisum a multis extraho , el ad uiium Deiun

ergo bnplizatus cssci, apcrli snnt coeli, et descendit Trinitatem inseparabilcm colligo , nt aliquid vidcam

super eum Spiriius sanclus in specic columbae ; de'm- quod dicam ;

putasnc in hoc corpore quod aggravat

de vox desuper consccuta est, llic esl Filius meus di- animam, ut aliquid vobis digne loquar, potero dicere,

lcclus, in quo bene sensi. Habcmus ergo distinclam Quoniam ad le, Domine, animam mexm levavi (Psalm.

quodam modo Trinitalem : in voce Patrem, in homi- lxxxv, 4) ? Adjuvct me , levet eam mecum. Nam in-

nc Filium, in columba Spiritum sanclum. Hoc quidem firmus sum illi, et gravis est mihi.

commemorare opus cral ; nam viderc facillimum est. CAPUT III. — 4. Opera Palris et Filii insepara-

Evidenler enim, nec ullo dubitationis scrupulo com- bilia. Solet haec quaestio ab studiosissimis fratribus

nieiidalur haec Trinitas. Nam ipse Doininus Christus proponi, solet in amalorum verbi Dei sermone versa-
in forma servi veniens ad Joannem, ulique Filius est ri, multum pulsariad Deum, dicentibus
solet pro hac

non enim dici potesl quod Pater cst aut , dici polest quod hominibus Facit aliquid Pater, quod non facit Fi-
:

Spirilus sancius est. Vcnil, inquit, Jesus : utique Filius lius aut facit aliquid Filius quod non facit Pater?
;

Dei. De columba quis dubitet; aut quis dicat, Quid Interim de Patre et Filio dicamus. Cum autem hinc
cst columba cnm ipsum Evangelium tcstetur aper- expedicrit conatum nostrum , cui dicimus, Adjutor
tissime, Descendit super cum Spiritus sanclus in specie meus eslo, ne derelinquas me (Psal. xxvi, 9) ; intelligi-

colttmbw? De voce autem illa simililer nulla dubitatio tur etiam Spirilus sanctus ab operatione Patriset Filii

quod Patris sit, cum dicit, Tu es Filius tneus {Marc. nequaquam discedere. Dc Patre ergo et Filio, fratres,

i, 11). Ilabemus ergo dislinctam Trinitalem. audite. Facitaliquid Pater sine Filio? Respondemus,
CAPUT II. — 2. De Trinilale inseparabili difficul- Non. An dubitalis? Quid enim facit sineillo.per
tas. Et si considercmus loca, audeo diccre (quam- quem facta sunt omnia? Omnia , inquil, peripsum fa-
vis limide id dicam, tamen audco) quasi separabilem cta sunt. Et satiate inculcans tardis ', duris, litigiosis,

Trinilatem. Cum Jesus venil ad fluvium, ex alio loco addidil, Et sine ipso faclum est nihil (toan. i, 5).

iu aliimi locum ; columba de ccelo descendit ad ter- 5. Paler omnia per Filium et fecit et regit. Quid
ram, de alio loco ad alium locum; vox ipsaPalris, igilur, fratres? Omnia per ipsum factasunt; inlelligi-
nec de terra , nec de aqua sonuit, sed de ccelo : tria mus utique universam creaturam factam per Filium ,

haec quasi separaniur locis , separantur officiis, sepa- fecisse Palrem per Verbum suum, Deum per Virtu-
ranlur operibus. Dicat milii aliquis : Ostende inse- tem et Sapienliam suam : numquid dioturi sumus,
parabilem Trinitalcm. Memenlo calholicum te loqui Omnia quidem quando creata sunt, per ipsum lacla
,

calholicis loqui. Fidcs enim nostra, id esl, lides vera, sunt, sed nunc nonomnia per ipsum facit Pater?
fides recla, fides catholica, non opinione pracsumptio- Absit. Recedat hncc cogitaiio a fidelium cordibus, abi-
nis,sed testimonio lectionis collecta , nec hacrelica galur a sensu devolorum, ab intellectu piorum. Fiert
temeritate incerta, sed apostolica verilate fundala, non potesl ut per ipsum creaverit, et non per ipsuni
hoc insinuat; hoc novimus, hoc crcdimus. Hoc elsi gubernel. Absit ut sine ipso regatur quod est, quando
non videmus oculis . nec adhuc corde quamdiu fnle per ipsum factum esl tit esset. Sed et hoc teslimonio
inundamur ; ipsa lamen fide rectissime , ac robustis- Scripturae doceamus , non solum per ipsum facta et

sime retinemus Patrem, Filium , Spiritum sanctum , creata omnia, sicut ex Evangelio conuncmoravimus,
inscparabilem esscTrinitalem, unum Deum, non tres Omnia per ipsum facla sunt, et sine ipso factum est

deos. lta tamen unum Deum, utFilius non sitPater, nihil : sed per ipsum ctiam regi et disponi qu;e facla
ni Pater non sit Filius , ut Spirilus sanclus nec Pater sunt. Agnoscilis ergo Christtim Dei Virtutem et Dei
sit, nec Filius, sed Patris et Filii Spiritus. Hanc incf- Sapienliam : agnoscite dictum et de Sapientia, Attin-
fabilem divinilatem apud se ipsam mancntem , omnia git a ftne usque ad ftnem forliler , el disponit omnia sua-
innovantem , creantem , recreanlem , miltentem, re- viter (Sap. vm,1).Non ergo dubilemus per ipstim
vocantem, judieantem, liberanlem ; hancergo Trini- regi omnia, per qucm facla sunt omnia. Nihil itaque

lalem inclfabilem siniul noviinus el inseparabilem. Paler sine Filio, nihil Filius sine Patre facit.

5. Auxilii divini necessitas ad solvendum nodum dif- 6. Difficttltas : an Filii nativilas et passio sit etiam

ficultatis. Quid ergo agimus ? Ecce seorsum venit Palris. Patripussianorum hairesis. Occurrit ilaquc
Filius in hominc , scorsum Spiritus sanctus de ccelo qiKCSlio ,
quam in nomine Domini et ejus voluniate

descendil in specie cnltimbx , scorsum vox Patris de solvcndam suscepimus. Si nihil lacil Pater sinc Filio ,

ccelo sonuit. Ilic cst Filius mcus. Ubi est inseparabi- et nihil Filius sine Patre ; nonne quasi consequens
lis Trinitas ? Fecil vos per me Deus intcntos. Orate erit ut ct Patrcm dicamus natuin de virginc Maria,
pro nobis, cl quasi aperieules siiiuui * : donet ipse Patrcm passum sub Ponlio Pilalo, Palrem rcsur-
nnde quod aperuislis implealur. Collaborate nobis. rcxisse et in ccelum asccndisse ? Absit. Non hoc dici-

Videtis cnim qnid susccpcrimus non solum quid ; mus, quia non hoc crcdimns. Crcdidi enim propter
vcrum etiam qui ; unde volumus dicere , ubi positi quod locuttts sum : el nos credimus propter quod H to-
quomodo posili in corpore quod corrumpilur et ag- quitnttr (Psal. cxv, 10, ct II Cor. iv, 13). Qnid est in
gravat animam et deprimit terrcna inhabitatio sen-
, fide(a)? Qttia Filius de Virgine nalus est, non Paler.
sum multa cogilanlem (Sap. ix,15). Quando ergo 1
onmos prope Mss., il socktatem inculcans lardts.
1
sex Mss., aperite sinian vestrwn. (ii) lil osl.syinhulolidei.
 ,
: ,

557 "•
SB8
Qoid est in lideTQuia Filius passus esi Mib Pon- lectionem. Inlente audistis proponeiitem
, autfite in-

lio Pilato , et inortiiiis, non Pater. Exridil nobis, lenlius jam probantciu.
qnosdam male intelligentes vocari Patripassianos 9. Fitii nalivitutcm csse factam a Putre. Paulutjwit
qili dieunt ipsuin Patrein nalum cx femina, ipsum diviui consultut. De Chrisli nativiute mihi primo
Palrem passum ipsum csse Patreni qui esl Filius,
, docendiim esi, quomodo eam et Paier fecerit, et Fi-
tluo esse nomina non res duas. El removit i>tos Ec-
,
lins fecerit, quamvis uonuisi ad Filium periineal quud
clesia cntholica a communione sanctorum, ne aliquem fecit Pater ct Filius. Paulum reeito, idoueum jmis

deciperent, nt separaii litigarent. divini consullum. Nam

babenl hodie Pau- et causidici

7. Difficultatis nodus. Revocemus crgo diffieul- lum dielanlem jura non Cbristiauorum. liligaloruni,

taiem qosestionis scnsibus vesiris. Dicat aliquis mihi Recilo, inquam, Paulura dictantem pacis juia, non

Tu dixisii, nihil Patrem facere sine Filio, neqne Fi- litis. Ostendal nobis sanclus Apostolus, quoinodo na-

linm sine Palre ; et leslimnnia de Scripiuris adlii- tivitalem Filii Pater operatus sil. Cum mttcm vcitit,

buisti, nibil facere Palrcm sincFilio, qnia oinnia pcr inquil, pleiiiludo tempoiis, misit Deus Fitium suum fu-

ipsum facta snnt; nec quod factuin est rcgi sine Fi- ctum ex muliere, faclum sub Lcye , ut cos qui sub Lege

lio.quia ipse est Sapienlia Palris, altingens a fine cranl redimeret (Gulut.ix, iet 5). Audislis, ctquia pl.i-

nsqnead finem fortiler, el disponens omnia suaviter. num et apertum cst, intellexislis. Ecce Paler lecit

Modo mibi dicis quasi conlra te ipsum loquens : Filium nasci de virgiue. Cum enim vcnissel plcniludo
Fdiusnatus cst de virgine, non Pater; Filius passus lemporis, misil DeusFilium suum, ulique Pater Cbri-

esl, non Paier ; Filins resurrexit , non Paler. Ecce sluin. Quomodo eum niisil?Fac/M»i exmulicre, faclum

•.eneo aliquid faccre Filium, quod non facit Paler. Aut sub Lcge. Fecil ergo euin Pater cx muliere sub Lege.

;rgo confiterc, facere aliquid Filium sinc Patre; aut 10. Locus Apostoli quo dicilur Christus dc muliere
conlitere eiiam Patiem natum, passum, mortuuui, natus. An forte boc niovet, quia de virgme dixi
resurrexisse. Aut illud, aul illud dic : elige nnum de etPaulus dicit ex muliere? Non moveat, non iinmore-
diiobus. Kgo neulrum eligo , nec boc, nee illud dico. mur neque enim rudibus loquor. Utrumque Seri-
:

Nec aliquid facere Filinm sine Patre dico ; quia men- ptura dicit, et ex virgine, et ex nmlicre. Ex vir-
lior.si boc dixero : nec Palrem natum, passiun, ginc quomodo? Ecce virgo in utero accipet , et pariet

mortuum, resurrexisse dico quia nihilominus men- ;

Filium (lsai. vn, 1-4). Ex mulieic aiiiem , sicut au-
tmr, si boc dixcro. Quomodo, inquil, explicaberis ab disiis : non est contrariuin. Proprietas eoim locuiio
his angustiis ? nis hebraeae mulieres, non corrupias virginitate, sed

CAPOT IV. — 8. Filii solius esl nalivitas ex virgine t feminas appellat. Habes evidcntem Scripluram Gene-
scd fccta est a Palre el Filio. Placel vobis quicslio seos, quando ipsa primo Eva facla csl : Formavil eam
proposila : Deus adjuvet, ul placeat et solula. Ecce in mutiercm [Gen. n, 1-2 ). Dicil eliam alio loco Scn-
qnnd dico, ut liberet el me ct vos. In una enim ude plura, jubere Deum separari mulieres, qua; non coguo-
stamus in nomine Christi, et in una domo sub uno verunt cubile viri ( Num. xxxi , 17, 18, et Juduum
Doniino vivimus, et iu uno corpore meinbra sub uno xxi, II ). Hoc ergo jam notum esse debet; nec lc-
capiie sumus, et uno spirilu vegelamur. Ul crgo Do- neat nos, ut alia, quae mcrilo tcncbunt, Domino ad-
ininus ab bis angustiis moleslissimre qiucstionis libe- juvante, explicare possimus.
ret, el mc qui loquor , et vos qui auditis , lioc dico : 11. Factam a Filio quoque nativilalcm Filii. Pro-
Filius qoidem , non Pater, natus est de virgine Ma- bavimus ergo nalivilalem Filii a Patrc factam, prolu -

ria ; sed ipsam nativitalem Filii , non Palris, dc vir- miis ct a Filio factam. Quid est naiivitas Filii dc
gir.e Maria, et Paler et F.lius operatus est. Non est virgine Maria ? Certe assumplio formoc servi in vir-
([iiidem passus Paier , sed Filius : passionem lamen ginis utero. Numquidnam est aliud nasci Filio, nisi

Filii ct Paler el Filins operatus est. Non resurrcxil accipere lormam servi in virginis ulcro? Audi quia
Paicr, sed Filius : resurreciionem tamen Filii el Pa- lioc et Filius lecit : Qtti cum in forma Dei esset, non rapi-
teret Filius operatus est. De quaeslione ista videmur nam arbilraltts cst esse aquulis Dco;sed scmctipsum c.ii-

jam expediti ; sed forlc verbis meis , vidcamus etiam nanivil,formainscrvi uccipiens (Vhitipp.u,ticl ~i).Cum
ulrum verbis divinis. Pcrtinet ergo ad me sancloruin venit pleuitudo lemporis, misil Deus Filittm suiim faclttin

Librorum testimoniis dcmonstrare , nalivitatein Filii ex mutierc ;

qui faclus est ciexseinine David secttntliim

et Patrem operalum et Filium ; ila passionem ; ila carnem (llom. i, 3) : vidcmus crgo nativilalem Filii a

resnrrectionem : ut cum Filii tantum sit et nativilas Palre faciam ; sed quia ipsc Filius scmelipsum cxinani-
el passio et resurreclio ; haec tamen tria quac ad Fi- vit, formam scrvi accipiens, videmus nativitatcm Filii el

Ihim solum pertinent, ncc a Patre solo facta sint, ncc ab ipso Filio factam. Probalum cst boc; transcamus
a solo Filio, sed a Palre utique el Filio. Probemus binc : inlenti aliud accipile, quod ex online seqiiilur.

«iugula, jndices auditis, causa proposila cst, tesles 12. Passio etiam Filii a Patre et Filio. Probemua
proecdant. Dicat niilii judicium veslriim , ipiod solel ct passionem Filii, et a Palrc faclain, el a lilio fa-

eausas agcntibus dici : Doce quod promitlis («). Do- ctam.Faciat Pater passionem Filii : Quiprovrio lilto
ceo planc adjuvanle Domino , el coeleslis juris rccilo non pepercil, sed pro nobis omnibtts Iradidil itlum [14.

viu, 32). Faciat el Filius pas-ioneiu suain : Qui mt

(ti) (leanusad orani sui libri aunotavil legendum, Doce
quud prumis. dilexit, cl tradidit scmctipsum pro mc ( Ctitut. mii -1
 ;

559 AUGUSTINI LPISCOPI 300

20 ). Tradidit P;iter Filium , tradidit Filius sc ipsum. occupantur nisi corpora. Ullra locos corporales est
Passio lixc uni facta cst, scd ab ulroque lacia est. divinitas : nemo eam lanquam in spalio requiral. Ubi-
Sicut ergo nativitalem , ila passionem Cbristi nec que invisibilis et inseparabilitcr adcst : non in parln

Paler siuc Filio fecil, nec Filius sine Palrc. Tradidit rnajor, in parle ininor; sed ubique tola, nusquam
Pater Fdium, tradidil Filius se ipsuin. Quid hic fecit divisa. Quis videl hoc? quis capil boc? Compesca-
Judas, nisi peccalum? Transeamus, el liinc veniamus mus nos : meininerimus qui, unde loquamur. Illud et

ad resurrectioncm. illud, quidquid cst quod Deus est, pie credatur, sancte

13. Idem de Cliristi resurrectione probatur. Vi- cngiictur; ct quantum dalur, quanlum polest, inelTa-

deamus Filium quidem , non Patrem , resurgentem, bililer intelligatur. Quiescant verba, cessel lingua ; cor

sed resurrectioncin Filii et Patrem el Filium facien- excitetur, cor illuc levelur. Non enirn cst illud talc,

lem. Opcretur Palcr resurrcctioncin Filii. Propter hoc quod in cor hominis ascendat , sed quo cor hoininis

enim exalluvil eum, el donavit ei nomen quod est snpcr ascendat.Allendainus creaturam : Jnvisibiliaenim ejus,

omne nomen {Philipp. II, 9 )• Rcsuscitavil ergo Pater a crealura mundi, per ea qucc facla sunt, intelleeta con-

Filiuin, cxaltaudo eum el excilando cum a mortuis. spiciutitur Rom. i, 20 ) ne forle in his qux> feeit
(
:

Numqtiid ct Filius rcsuscitavit semetipsum? Hesusci- Deus, in quibus babemus quamdam consuctudinis fa-
lavit plane. In figura sui corporis dc lemplo dixit : miliarilalcm, inveniamus aliquam similitudinem, unde

Solvile lemplum hoc, el in Iriduo resuscilabo illud (Joan. probernus esse aliqua tria, quae tria separabiliter pro-

ii, 19 ). Poslremo sicut ad passionem pertinet ani- feranlur, inseparabilitcr operenlur.

iiiain poncrc, sic ad resurrectionem animam iterum CAPUT VI. — 16. Deus incomprehensibilis. Eia, fra-

sumere : videamus si Filius qtiidem animam suam po- tres.adeslote toto animo.Videle priusquid promiliam;

suil, ct ei animam suam Patcr reddidit, non ipse sibi. ne forle in crcatura inveniam, quia Creator a nobis

Paler enim quia reddidit, manifestum est. Inde enim cxcelsus cst. Et forle verba quisqtiam noslnim, cui

Psalmus dicit, El resuscila me, et reddam illis ( Psal. fulgor verilalis aliqua mentem quasi corusealione per-

xi., 11 )• Sed quia et Filius animam suam sibi reddi- stringil, polest diccre verba illa: Ecjo dixi in ecstasi mea.

dit, quid a nobis exspectalis? Ipse dicat : Poleslalem In ecstasi tua quid dixisti? Projectus sum a facie oculo-

habco ponendi animam meam. Nondum dixi quod pro rum tuorum (Psat. xxx, 25). Elenini videlur mihi iste

misi. Ponendi dixi : sed jam claniatis

l
,
quia praevola- qui hoc dixit, levasse ad Deum animam suam, et eflu-
tis. Erudili quippe in schola magistri coelestis, tan- disse super se animam suam cum ei diceretur quoli
,
•

quam lectiones intcnle audientes, pie reddenles, quid die, Vbi est Deus tuus (Psal. xli, A, 11 ) ? pervenisse

sequalur non ignoratis. Potcstatem, inquit, habeo po- spirituali quodam conlactu ad illam incommutabikni
nendi animam meam, et potestalem habeo ilerum su- lucem, eanique infirmitale conspectus ferre non va-
mendi eam. Ncmo lollil eam a me : scd ego pono eam a luissc; et in suani qtiasi xgriludiiiem atque languo-

me, et ilerum sumo eam (Joan. x, 18). rem ilerum recidisse, ct comparasse se illi , et sen-

CAPUT V. — 14. lieplicalio doclrinw explicatce. Ex- sisse adliuc contcnipcrari non posse l
aciem memis

solvimus quae promisimus : propositiones nosiras fir- su* luci sapienti;e Dei. El quia lioc in ecsiasi fcceiai,

inissimis, ul arbilror, teslimoniortim documentis pro- abreplus a sensibus corporis cl subreplus in Deuni

bavimus. Tcncle quod autlistis. Brevitcr replico, et ubi quodam modo a Deo ad lioniinein revocalus esl,

rcm ulilissimam, quanlum exislimo, mentibus vestris ait, Ego dixi in ecstasi meu. Vidi enim nescio quid in

collocandam commendo. Pater non est natus de vir- ecslasi, quod diu ferre non polui; et reddilus inoita-

gine : nativilaiem tamen istam Filii et Paler ct Fi- libus membris, et miiltis morlalium cogitaiioniiMS a

lius operatus esl ex virgine. Pater non csl passus in corpore quod aggravat animam, dixi. Quid? Projectus

crucc : passionem tamen Filii et Pater et Filius ope- sum a facie oculorum tuorum. Looge sursum cs, longc
ralus est. Non resurrexit Pater a morluis : resurre- deorsum sum. Quid ergo dicamus, fratres, de Dco?
Si enim quod vis dicere, si copisli *, non est Deus
ctionem tanien Filiiet Pater et Filius operalusest. Ha-
:

si comprebeiulerc poiuisli, aliud pro Dco compreben-

belis pcrsonarum dislinclioiicm,ct operationis inscpa-
Palrem operari disli. Si quasi coinprelicndere poltiisli , cogilatione
rabililatem. Non ergo dicamus aliquid

An forle miracula tua tc deccpisli. iloc ergo non est , si coinprehiMi-

sine Filio, aliquid Filium sine Patre.
movenl vos, ne forte aliqua ipsc fe- disti : si atilcni bocesl,non comprehendisli. Quid
qua; fecit Jesus,
crgo vis loqui, quod comprehendere nnn potuisti?
cerit, qusfi non fecit PalerV El ubi est, Pater autem in
qu;e di- 17. ln uobis qwerenda Dti analiiudo. Videamus
me manens, ipse facil opera (Joan. xiv, 10)? tfaec

non labo- crgo, ne fortc in creatura inveniamus aliquid ubi

ximus plana crant, lanlum dicenda cranl
,
:

curandum comine- probenuis aliqua tria et separabililer demoiisliari , cl

randum ul intelligercntur, scd ul
inseparabililer operari. Quo ibinms? Atl toeluni nldc
morarcnlur.
modum corporisin spalio non coyitandus. sole et luna et sideribus dispuleraus? Ad lerram , ul
15. Deus ad
acriorem forte de fiutetis, de arboribus, tle animalibus lerram
Aliquid adbuc volo dicere v uhi verc ct

rcquiro ct devolionem apud implenlibus? An de ipso ccelo, an de ipsa lena. qtt;e

iiitenlionem vcslram ,

Dcum. Eicnim locis corporalibus non tenenliir nec

1
plures vss., ct SOItH cdhuc pue.ili conwmpcrari, clc.
1 clamaalis. Sic etiam Mss. el ex his uouuulli, Ex iisdera tnuis. non potuisse.
Atn. Fr., 1
1 kni-s mss., suscevistL
pr&volustis.
 .

361 SEKMO I.ll.

7,hl
coulinenl omnia qnai suul in coclo ct in tcrra? Quam- videamus, si homn noa Pmi lantan imago esi aut
diu lionio circuis crcaluram? Ad te redi , le vide , le Palris lanlum
imago cst, scd Patris cl Filii;
ct ,ni-
inspice, te discute. In creaiura quaeris aliqna Iria el quejam eonsequenler el Sphiios
sancti. Gcnesis lo-
separatiin demonstranda, et inseparabiliter dperan- qoilur Fadamm,
:
hominem ad bmgtnm 4inqait ,

tia : si in crcaiura quxris , in te prius qinrre. Non snnilitudinem nostram (Gen. i/2G).
N„n MfO facil Pa-
enim (u non es creatura. Simililudmem quaeris. Qiue- ter sine Filio, nec Filius sinc
Palre. luiciamus houu-
siturus es in pecore? De Dco cniin loquebaris, cum nem ad imaaimim et simititudinem nostram. Fociamut
;

quaereres quanulain siniilitudincm. DeTrinitalc incUTa- non, Faciam; aul, fac aui, faciat
; ille : sed, facUtmm oa
bilis Majeslatis loquebaris ; el quil defecisli in divinis, mwgimm; non, Tuam ;
aut, meam ; sed, ad nottram.
luamqueinfirmilatemdcbita liumilitatcconfessuses, ad 49. Trinitatis similitudo in homine. Ergo intcr-
liumana venisti ; ibi disculc. Quxrjs in pecore, quaris rogo, dissimilem rem dico. Nemo
dicat Ecee quod :

in sole, in stella?Quid cnim liorum facium esta I ima- comparavii Deo. Jam locutus sum
el prslocutus , ei ,

gincni et similiiudincm Dci ? Prorsus familiarius et me- cautos rcddidi et caulus fui. Longe ista
,
distant, a
lius aliquid lionmi qiueris in lcJ Hominem enim Deus \ suminis ima, ab incommiilabilibus
mulabilia, a crean-
feeitad imagincm et simililudiiicm suam. In lequaere, libus creata, a divinis humana. Ecce primo hoccom-
110 forlc imago Trinil tlis babeat aliquod vestigium mendo, quia quod dicturus sum longe
dislat, nemo
Trinitalis. Et qoae? Imago facta longe distans: simili- mihi calun.nietiir. Ne forte crgo et
ego aures qua>
tudo lainen cl imago longo distans , non quomodo ram , et ille denles paret, hoc mc promisi
exhibitu-
imago Filius boc quod Pater. Aliter enim imago in rum,aliqua demonslrata separatim, operata in-
tria

filio, abter in spcculo. Mullum distat. In lilio imngo separabilitcr. Quara sint ista similia vel dissimiln
lua, lu ipse es. Iloc est cnim filius quod lu nalura. Tiiniiati
,
omnipotenti
non nnnc ago : sed in
Subslanlia hoc quod lu, persona alius quam tiul Non i|isa creatura ima et mutabili invenimus
aliqna iria,
ergobomo imago tanquam unigenitus Filius, sod ad qu.-e possinl separabililcr
demonsirari , et inscpa-
imagincm quamdam et quamdam simililudinem fa- rabiliter operari. carnalis cogiialio, et conscicn-
ctus. Quacrat in se aliquid, si possit invenire, et tria tia pertinax atque infidclis Quid de
!
illa Majestate
qua-dam quaescparabiliterpronunlicnlur', inseparabi- inefTabili in ea re duhitas , qtiam in le invenire po-
liter operentur. Quocram quoerite niecnm. Non ego luisti ? Eccc dico, cccc interrogo Homo
, : , l.abes mc-
in vobis *, sed vos in vobis, et ego in me. Quxramns moriam?Si non habes, quod dixi quomodo teiidisti?
communiter, et communem naturam alque substan- Sed forte jam, quod paulo ante dixi , oblitus cs. Hoc
liam cominuniter pertractcmus. ipsum quod dico, Dixi; duas istas syllabas non lene-
CAPUT VII. — 18. Anhna nostra ad imaginem res, nisi permcmoriam. Undeenim scircs duascssc,
Dei facla. Vide, o homo , advcrle si verum est si sonante sceunda oblitus esses primam? Quid
ergo
quod dico. Ilabesne corpus , habes carnem? Ilabeo ,
diuiius immoror? quare sic urgeor?
quare sic cogor
inquis. Nam unde est , unde in Ioco sum , unde convincere? Manifcstum est, habes memoriam.
Qi4-
de loco in locum moveor? Unde verba loquen- ro aliud Ilabes iniellectum ? Habco, inquis.
:
Si cniin
tis audio, nisi per aurem carnis ? Unde os loqnentis non haberes memoriam, non leneres quod dixi : si
video , nisi per oculos carnis? Habcs, constat, nec iionbabcres inlellectum, non agnosceresquod
leimisii.
diu satagendum est de re manifesta. Vide aliquid Habesethoc. Inlelleclum luum ad id quodinius le-
aliud, vide quod operalur per carnem. Audis enim nes , revocas, et vides, et videndo formaris, ut
sciens
aure, sed non ab aure audis. Alius est intus qui au- dicaris. Terliiim quaero : Habes memoriain, qua le-
dit per aurcm. Vidcs per oculum, ipsum inluere. An neas quod dicilur; hahes inlelleclum quo inteiligas ,

domum agnovisli , babilaloiem ncglcxisti? Numquid- ipiod tcnetur; de his duohus reqniro abs tc, »olens
nam videt oculus per se ipsum? Nonnc alius est qui tenuisti et intellexisli? Volens plane , inquis. Ilabes
videt per oculuin? Non dico, Non videt oculus mor- ergovoluiitaleni.Ilyccsunt tria, qu;e me dicturum esse
tui, de quo constat corpore babitatorem abscessisse :
proiniseram auribus et menlibus veslris. Tria ba-csmil
sed oculus de re alia cogitantis, non vidct faciem in i<!, qua^ potcs numerare, et non poies separare.
pncsentis. Respice ergo iuteriorem bominem luum. Ilxcergo tria, mcmoriani , inlelleclum, et volunla-
Ibi cnim magis aliqua similitudo qua-renda est qno- lem ; baec, inquam, tria animadverte separatim pro-
rumdainlriumseparalimdemonstratorum.inseparabi- nuntiari , inseparabilitcropcrari.
litcr operanlium. Quid babel mens lua? Forle siqua> CAPUT VIII.— 20. Memoria, intellcctusetvoluntas,
ram , multa invenio : sed aliquid proximum cst, quod el separabililer demonstranlur , ct iusrparabiliter opcrau-
facilius intclligilur. Quid habct aniina tua ? Intus tur. Aderit Domintis, ct video quod adsit : cx in-
3
commemora, rccole . Non enim quod dictunn sum, lcllectu vcstro intelligo eiini adease. Ex bis enim vo-
.d posco ut credatur mibi : noli acceptare, si in ic cibus vcstris ,
quemadmodum inlellcxeritis, advcrto;

non inveneris. Inluere ergo, sed prfrr.O quod cxcidci :tt, pi .i Minni cum adjuluriim , ul omnia inlclligalis. Ti ia

1
Duo Mss., quce srparabililer demonslrcntur promisi scparabililcr dcmonslrari , inscparabilucr
* ilic apud Lov. additur, et vos in me; quod abaliis Ubris operari. Ecce nesciebain quid esset inanunotoo,
ibest.
* Am. Er. et aliqunt Mss., commcmoro, demonslrasti mibi diccndo , Memoria. Iloc vcibum,
recole. Fossatcu-
sis vs., recote, conintemoro. ad au.vs meai ab aiiimo
sonus istc, vox isla procestil

Sanct. Auglst. V. (Douzc.J

 : .

505 AUGUSTINI EPISCOPI 561

iuo. Uoc enim quod esi memoria, lacite cogitabas, care. Aliquid cogilantibiis relinquamus, alirmid el

el non dicebas. Erat in le, et nonduin vcncral ad mc. silcntio largiamur. Redi ad le,et ab omni strepitu

Ut aulein quod eral in lc proferrelur ad ine, dixisti tolle te. Inlra te vide , si habes illic aliquod secrela-

ipsum nomcn id cst, Memoria. Audivi quatuor has

, :
rium dulce conscicntia3 tuae, ubi non perstrepas,
syllabas in nomine memoriae audivi. Quatuor syllaba- ubi non litiges , atit litcs pares , ubi non dissensioncs

rum nomen est, vox est, sonuit, ad aurcm nicam ct pcrvicaciam mediteris. Esto mansuelus ad audien-
processit, mcnli aliquid insinuavit. Quod sonuit trans- diim vcrbuin , ut inlelligas. Forte dicturus cs, Audi-

iit, unde insinualum et quod insinualum cst manet. lui meo dabis exsultalionem el lcetitiam, ct exsultubunt

Scd hoc quxro, quando dixisti boc nomcn Mcmoria, ossa, sed humiliata (Psal. l, 10), non elala.

vidcs certe quia hoc nomcn non pertinct nisi ad me- CAPUT X. — 25. Hinc salis inlelligilur Trinitatis

moriam. Cactera enim duo habent nomina sua. Nam- personas posse el separabiliter demonstrari et insepara-

que aliud vocatur intelleclus, aliud voluntas, non biliter operari. Sufficit ergo quia ostendimus tria

mcmoria illud autem unum vocatur memoria. Sed

:
qua.'dam separabiliter demonstrari , inseparabilitcr

ut hoc diceres, ut quatuor istas syllabas operareris ,

opcrari. Si hoc in te invenisli , si hoc in liomine , si

unde operalus es? IIoc nomen quod pertinet ad so- hoc in quadam persona in lerra ambulante, corpus
lam memoriam, operata est in teet memoria, ut le- fiagile , quod aggravat animam, portanle; crede Pa-
nercs quod dicebas ; ct inlellecliis, ut scires quod te- trein et Filium et Spiritum sanctum per singula quae-

nebas; el voluntas, ul prolerrcs quod sciebas. Gra- dam visibilia , per species quasdam assumptae crea-
tias Domino Deo nostro. Adjuvit nos, et in vobis et lurae posse ct separabiliter demonstrari , ct insepara-

in nobis. Vere dico Charilati vestrae, hoc disculien- biliter opcrari. Sufficit hoc. Non dico, Pater mcmoria
dum insinuandum trepidissime aggressus eram.
et est, Filius inlelleclus cst, Spiritus voluntas est: non
Metuebam enim ne fortc lajlilicarem capacium ingc- dico, quomodo libet inlelligatur, non audeo. Servemus
nium et faccrem grave tardioribus tiodium. Nunc
,
majora capientibus , infirmis infirmi (a) quod possu-
autem vidco vos et atienlione audicndi et celeritate , mus. Non dico ista illi Trinitali velul cequanda, quasi

intelligendi , non solum percepisse dictum, scdprae- ad analogiam , id est.adraiionem quamdam compara-
volasse dicturum Gralias Domino. :
tionis dirigenda : non hoc dico. Sed quid dico ? Ecce
CAPUT IX. — 21. Ex his tribus illustralur Tri- in le inveni tria separabililer demonstrata , insepa-

iiitatis mysterium. "Videte crgo, jam sccurus com- rabiliter opcrata eorum trium unumquodque no-
; et

mendo quod inlellexistis ; non inculco incognittun, men a tribus factum, quod tamen non ad tria, scd ad
sed repelens commendo perceptum. Eccc de tiibus irinin liorum unum aliquid perlineret. Credc jam ibi

illis una res nominata est, unius rci nomen dictum quod non potes videre, si hic audisti et vidisti ct

cst Memoria nomen est uniuscx illis tribus, cl ta-

:
tcnuisti. In le enim quod est, potes nosse : in eo qui

men nomen unius ex illis tribus tria ipsa operalasunt. le fccit quod est, quidquid est, quando potes nosse?
Non potuit dici sola mcmoria, nisi operaute voluntate, Et si poleris , noiulum poles. El tamen cum poteris ,

intellectu et memoria. Non potest dici solus inielle- numquid sic polciis nosse Deum tu ,
quomodo se no-

ctus, nisi operanie mcmoria, voluulalc et inlellcctu vit Dcus? Sufliciat crgo Cliaritati veslrue : quod potui-
nec potest dici sola voluutas , nisi opcrante memoria nnis , diximus ; exigcntibus prouiissa reddidimus :

et intellcclu et volunlate. Explicata sunt, ut arbitror,

caetcra qua: addenda sunt, ut proficiant scnsus vestri

quae promissa sunt : quod separalim pronuntiavi, in- a Domino quajrite.

separabilitercogitavi. Unum horum omnium tria fc-

SEKMO LIH'(t).
cerunt : sed lamen hoc unum quod tria fecerunl, non
Deverbis Evangelii Malthcei, Ceati pauperesspiritu,e/c.
ad tria pertinet, sed ad ununi. Tria fecerunt nomcn
sed de hoc maxime quod dictum est, Beati mundicor-
memoriye : sed iioc non pcrtinet nisi ad solam me-
dcs, quoniam ipsi Deum videbunt. Cap. v, } .5-8 (c).
nioriam. Tria feccrunt nouien inlellcctus : sed non
pertinet nisi ad solum intelleclum. Tria lecerunt no-
CAPUT PRIMUM. —I. Omnes'volunt csse beati

sed non pertinct ad solam vo- Pauper spirilu quis. Solemnitalc sanclae virginis
mcn volunlalis : nisi

sed non quac leslimonium dixit de Christo et lcstimo

luntaiem. Ita Trinilas fecit carnem Clirisli :
,

Christum. Trinilas de niummcruit a Chrislo, palam occisae, occulte coro

pertincl nisi ad solum fccit

i oelo columbam : scd non pertinct nisi ad solum Spi- natae, admonemur Charitati vestne de illa exhorta-
dc coelo vocem scd lioneloqui, quam modo Dominus ex Evangiiio profe-
riium sanctum. Trinitas fecit :

rebat, dicens mullas causas beatai vitie, quain ncmo

non perlinet vox nisi ad solum ratrcm.
22. Quid exillisad Patrem, quid ad Filium et Spiri-
Ad cb. fl. Par. et i.ov. rccognilus.
tum sanctum pertineat, cogitandum rclinquitur. Nomo («) Supple, insiniiamus.
nemo calumniosus mc inlirmum ur- (b) Alias, 1-iinter additos a Parisiensilms.
crgo dicatmihi,
•) ln Possiilii ludkulo tlno in islud Kvungelii cipiluhiiii

gerc conelur : Quid ergo in liis tribus quai in inente Kerooooes notanlur alter cap. 8, i dc txuo suoteiuiis beaii
:

« ludinum; » aller ca;i. 9 inscriplus, de heaiitudinil us." qui

nostra vel in anima esse oslendisli ,
quid cx his tri-
tiuilns magis ooogruU bubsequenti sennoai, so\ untum
bus pcrlinet ad Patrcm , id cst ,
quasi ad siinililudi- priores heatitudines atUngeoti. tiujus porro excerptnm in
horum ad Spi- Hori collcclione ad Ephes. ni, reperitur sub isto limlo, *Kx
ncm Patris, quid horum ad Filii, quid
« sermone in basilica ivicillavum : i qux vidolicci han^m
riius sancli? Non possum diccre . nou posbinn cxpli- erat Curthagiuc.
 365 SERMO Llll.
366
est qui noi: velii. Neroo qnippc invcniri potest, qui saturcmur, qoam nunocsurimu.s
el Mlimus. Indeenim
bealUfl esse nolil. Scd o si lioinines quoniodo ilesiile- saturabhnur, ojuod esarimusei litimw.
bleriof nomo
rani mercedem, sic opns inercedis non racusarenl i.osteresuriatctsitiai babet enimcibum
!
:
nwm, l.a-
Quisnon alacriter eurrat, cum ei dicitur, Bcaluseris
'
bei poiiun suii.n. Egotum, inquit, panisqm dtemlo
Libeuier audial ei cum diciiur, Si lioc feceris. Non dcsccndi{.han. vi,
41). Ilabcs pancn. csurientis.
desi
reeusetur ccrtamen,si diligitur pracmnun ei mcou- dera ei pocum siUenlis Quoniam ojmd
;
est fons tttm :
u
dalur animus ad ilacritaiem operis commcndalionc { l's<d. xxw, 10).

niercedis.Quod volumus, quod desideramus, quod CAPUT V.— ;>. Miscricordcs. Attcnde quod sc-
petimus, posi erii quod atttem jubemur ut faciamus, :
quilur : Bcnti miscricordcs, quoniam ipsorum miscrcbi-
propter illlid f|U0d post erit, modosit. Ecce incipedi- tur Dcus. Fac, cl licl : fac cuin altero, ul liat tecuiii.
vina dicta recolere, et ipsa evangelica pra cepla vel Quia aliundas abundas temporaiibus, eges
ct eges :

inunera. Beali puupcres spiritu, quonium ipsorum est :clernis. Mendicum liomiucm audis, inei.dicus ipse
regnnm cojtorum. Poslea eril luuin regnum crdorum, Dei cs. Petilura te. el pclis. Quod cgeris cum peti-
inodo csto pauper spirilu. Vis ut postea regnmn cre- lore tuo, boc agct Deus ciun suo. Et plenus ct inanis
lorum tuum sit? Vide modotu ipse cujus sis. Esto cs: imple iiianemdc plcniliidine tua, utdeDei
pleni-
pauper spiritu. Qurcris ame frtrlassequid sitcsse pau- ludine implealur inaniias tua.
perem spit itu. Omnis inllalus non esl panper spiri- CAPUT VI. — 6. Muudicordcs. Allcnde quod
iu : ergo liumilis paupcr est spiritu. Altum cst regnum sequilur : Beati mundicordcs, lloc esl, qui mundicor-
coeloi iiiii : sed, Qui sc humilial , cxultabitur ( Luc. dc sunt ;
quoniam ipsi Deum videbuul. Ilic cst linis
xiv, 11 ). amoris nostri ;
linis quo pcrliciamur, non quo consu-
CAPUT II. — 2. Miiis quis. Altende quod se- mamur. Finitur cibus, iinitur veslis : cibus, quia con-
quilur Bcati, inquit, mites, qnoniam ipsi hwrcditate sumitur edcndo vcstis, quia perlicitur lcxendo.
:
;
Et
possidcbunl tcrram. Jam vis possidere lerram : vide illud finitur, et illud : sed finis isle pcrtinetad con-
ne possidearis a terra. Possidebis mitis, possideberis sumptionem, ad perfeclioncm. Quidquid agimus,
ille

immilis. Nec cum audis prxmium proposilum.ulpos- quidquid bcne agimus, quidquid nitimur quidquid
sideas terram, exlcndas avaritiai sinum, qua vis pos- laudabiliter sesluamus, quidquid inculpabililer
deside-
sidere modo lerram, cxcluso eliain utcuimpie vicino ramus, ad Dei visionem cum venerit, plus non requi-
luo: non te isla fallat opinio. Tunc. vcre possidebis reinus. Quid enim quxrat, cui adest Deus ? aul
qoid
terram, quaadoinbaeseris eiqui fecitccelumet terram. non suflicit Dcus? Vidcre Deum volu-
sulficiat ci, cui

Hoc eniin est esse niilem, non resistere Dco tuo : ul mus, videre Detim qiucriinus, videre Deum inarde-
in co quod hene facis, ipse libi placeal, nnn tu lihi ;
scimus. Quis non? Sed vide quid dictuin est : Beati
in co quod mala jusle paleris, ipsc libi non displiceat, mundicordes, quoniam ipsi Deum videbunt. Hoc para,
sed lu tibi. Neque cnim parum esl quia placebis ci, unde videas. Ul cnimsecundum carnem loquar, quid
displicens tibi ; displiccbis autem ei, placens libi. desideras orlum solis cuin oculis lippis ? Sani siu(

CAPUT III. — 3. Lugentcs. Atlende lertium : Bea- oculi, et eril lux illa gaudium : non sint oculi sani,
ti lugentcs, quoniam ipsi consolabuntur. In luelu opus tormentum. Non enim corde non mundo
erit lux illa

est, in consolationemercesest. Nam qui lugenl carna- videre permitieris, quod non videtur nisi corde muiir
liler, quas consolaliones liabent ? Moleslas, metiicn- do. Repellcris, aufcicris, non vidcbis. Bcali enim mun*

das l
. Ibi consolalur lugens, ubi timct rursus ne Iu- dicordes, quoniam ipsi Deum videbunt. Quolies beatos

grat. Verbi gralia, contrislat liliusclalus, laHificat na- jam numeravit? quas beatilndinis causas, quajopera,

lus : illum cxtulit, bunc suscepit; in illo trislilia, in qua3munera,qiKc merila, qu:e pnemia? Nusquamdi-
islo limor *. iii nullo ergo consolatio. Ergo illaeril ve- ctum esl, lpsi Deum videbunt. Bcali pauperes spiritu,
ra consolalio, qua dabilur quod nou amillatur ; ul quonium ipsorum esl regnum coclorum. Beati mites :

illi se postea gaudeant consolari, qui modo se lugent ipsi hwredilate possidebunt lerram. Bcati luqcnlcs : ipsi

jiercgrinari. consolabunlur. Beati esurienles et sitientes jusliliam :

CAPUT IV. — 4. Esurientes. Accedat quarluni ipsi saturabunlur. Beali misericordes : ipsi misericor-

et opuset munus : BeaH qui esuriunt et sitiunt justi- diam consequentur. Nusquam diclum est, Ipsi Deunt
tiam, quoniam ipsi saturabuntur. Saturari vis. Unde ?
videbunt. Vcnlum est ad mundicordes, ibi visio Dei
Si caro salurilalem concupiscit, digesta saliiritale, fa- promissa Non
est. sine causa, nisi quia ibi suiil oculi,

mem itcrum palieris. El qui biberit, inquit, ex hac unde videtur Deus. De bis oculis Paulus apostolus lo-

aqua, siliet iterum ( Joan. iv, 13). Medicamcnlum qucns ait : llluminatos oculos cordis veslri (Eplus. i,

quod ad vulnus ponitur, si sanavcrit, jam uon dolet :

18 ). Modo crgo oculi isti pro sua infirinilaic illuiui-

quod autem ponitur conlra fainem, boc est, esca, ila nanlur (ide : poslea pro sua linnilatc illumiiialjui.lur

ponitur ut ad modicmn rclevel. Transacta enim satu- specic. Quamdiu a\\\i\\ sumusin corporc, p> rcgnnamur
riiate, redit laincs. Acccdit quidem quotidie remedinm a Domino. Pcr fidem cniin ainbuUtmus, non pcr spccicm

saluritalis, sed non esl sanalum vulmis iidirniilalis. (II Cor. v, G el 7). Quamdiu aiilcin in liac Qde snmi.s,
Esuriamus ergosiliamusquejustitiam, ut i-isa ju^tiiia quid de nobisdicilur ? Videmut nuue per epecuium in

wnignuUe; tuneautemfacieadfaciem(lCer. zw, 12).

1
sk: corbeiensis Us. Editl -/ero, quas coruolationet habe-
bunt ? uoleslms metuendas. 7. Dei faciet el mannt et pedes quid. Pfon liic cor
 , ;

567 S. AUGUSTINI EPISCOPI Mi

porca facies cogileiur. Nam si acccnsus desiderio vi- non consolalionem de^idcrat? Ipsi, inquil, consota-
dendi Deum, lacicm luam praparavcris corporalcm buntur. Beali qui esuriunt el siliunt justitiam. Quis esu-

ad videndum ; lalem lacicm dcsidcrabis cl Dei. Si au- riens et siliens non saliclalcm rcquirit? El ipsi, in-

tem jam saltem spirilualiler de Dco sapis, ut Deum quit, salurubunlur. Beati tniscricordes. Quis misericors,

non cogitcs csse corporeum ( unde diulius hcri cgi- nisi qtii oplat ex ipso opcrc reddi sibi a Dco vicem,
mus («), si lamen aliquid peregimus ) ; si in corde ve- ulcirca se hat, quod circa patipcrcm facil? Beati, in-

slro, tanquam in templo Dei, forime liumanac licgiiniis (jiiit, misericordes, quonianiipsorum miserebilur Deus
simulacrum; si jam vobis bene venit in menlem, Quomodo pcr ipsa singula singulis propria .ipposila

ct visccra vestra intcriora possedit, ubi detestatur siint, ct nihil [adhibilum cst in pr.cmio, quod non
Apostolus cos qui dicenles se esse sapientes, stulti facti congruerel pncccpto ? pra:ceptum esl enioi ut si> pau

sunt ; et immulaverunlgloriam incorruplibilis Dei et simi- per spiritu : pnemium cst ut haheas regnuin coelo-

liludinem imaginis corrtiptibilis liominis(Iiom.\, 22,23j. rum. Prseceptum esl ut sis niitis : pramiuin cst ut

CAPUT VII.— Sijamlalemalumdeleslamini, si ad- possideas terram. Pncceplum cst ul sis lugens pr.T- :

vcrsamini (b), si Crealori nuindalis teinplum suum.si mium, utconsoleris. Pncceptumest ulesuriasetsiiias
vullis ul vcniat et mansioncin apudvos faciat :
Sentite juslitiam : praimium , ut satureris. Praecepium est ut

de Domino in bonilate, et in simplicilale cordis quccrite sis misericors : praMnium , ut misericordiam conse-

illum ( Sap. i, 1 ). Videtc cui dicatis, si tamen dicitis, quaris. Sic pneceplum est ut mundes cor : praemium,

si verc dicilis : Tibi dixil cor mcum, Quceram faciem ul videas Deum.
luam. Dicat et cor luum, el adde, Yultum tuum, Do- CAPDT IX. —9. Visio Dei quomodo mundicordt-
mine, requiram ( Psal. xxvi, 8 ). liene enim requiris, bus speciatim promissa. Non ergo ita sapias in his prae-

quia corde rcquiris. Dicitur Dei vultus, dicitur Dci ceptis el pra-iniis, ut cum audis, Beati mundicordes ,

hrachium, dicilur Dei manus, dicunlur Dei pedes, quoniam ipsi Deum videbunt ,
putes paupcres spirilu

dicilur Dei sedes, dicitur scahelluni pedum ejus : sed on visuros, aul non visuros mites , non visuros lu-
uoli mcmbra humana cogitare. Si vis esse templum genles, non visuros esurientes ct silientes jusliliam,

verilatis, frange idolum falsilatis. Manus Dei, polentia non visuros misericordes. Non arbitrcris eos laniuni

Dei. FaciesDei, notilia Dei. Pedes Dei, prasenlia Dei. qnasi visuros qui mundo sunl corde , illis a visionc

Scdcs Dei, si vis, tu es. An forte negare audebis Deum separatis. Omnia enim hoec iidem ipsi sunt. Ipsi vide-

esse Christum ? Non, inquis. Concedis el hoc, Chri- bunt, et non ideo videbunt, quia panperes spiritu

stuin Dci virtulem et Dei sapientiam ( I Cor. i, 24) ? sunt, quia mites sunt, quia lugentcs, quia esurieules

Concedo, iuquis. Audi Animajusti sedes est sapien- : silientesqne justiliam, quia misericordes : sed quia

tirn ( Sap. ). Ubi enim scdem habel Dcus, nisi uhi

l
mundi sunt corde. Quemadmodum si corporalia

habilat? Uhiautem habitat, nisi in lemplo suo? Tem- opera memhris corporalihus coaptarentur, ac dice-
ptum enim Dei sanctum est, quod eslis vos ( I Cor. w, rct, verbi gratia, quisquam : Beati qui pedes habenl,

17 ). Yide ergo quomodo excipias Deum. Spirilus quia ipsi anibulabunl : heali qui inanns habcnt, quia

cst Deus ; in spirilu el veritate oportel adorare Deum ipsi operabunliir : beati qui vocem habcnt ,
quoniam
( Joan. iv, 24 ). Jam in cor tuum, si placet, inlret ipsi clamabnnl : heati qui os et linguam habent, qno-
arca testamenli, et ruat Dagon ( I Beg. v, 5 ). Audi niam ipsi loquentur : beati qui oculos habent, ipsi

crgo nunc, etdisce Dcum desiderare, disce unde Deum enim videbunt. Sic lanquam spiritualia membra coni-

vidcrc possis praeparare. Beali, inquit, Mundicordes, poncns, docuil quid ad quid pei tineat. Apta esl hu-
quoniam ipsi Deum videbunl. mililas ad hahendum regnum ccelorum ; apla inausue-

CAPUT VIII. — Quid pra?paras oculos corporis? tudo ad 'possidendam lerram ; aptus lucttis ad conso-
Si sic vidcbitur, in loco erit quod vidcbilur. Non est lationcm ; apla famcs et silisjuslitix ad saturiiaicm ;

in loco qui uhique lolus cst. Munda unde videatur. apla misericordia ad impctrandam niiscricordiani

8. Prwmia operibus congrua in senlenliis beatiludi- apluin munduni cor ad vidcndiun Deiuii.

mun. Audi, et intellige , si ipso juvanle polero ex- CAPUT X. — 10.

mundatw ad Fide cor vidciulum

plicarc : adjuvet nos ad intelligcndiim oinnia supra- Deum. Si ergo desideramus vidcie Dcum , oculus

dicla opcra et munera, quciiiadnioduincongruentibus isle unde mundabitiir ? Quis cnim non cuiet, quis

apposila sint. Ubi enim diclum est de pncmio ,

quod non qua:rat unde inundct, (|uo vidcrc possil quem
non congrucret opcri, quod non consonaret? Quia toto afleclu dcsideral? Expressil hocdivina leslalio :

humiles quasi a regno vidcnliir alieni : Beali , inquil Fide , inquit , mundans corda corum (Acl. Xf, 9).

ptiupercs spiritu quia ipsornm est rcgnum ccslorum. Muiidat cor lides Dei, inundum cor vidct Deum. Sed
,

Quia mites homines facile excluduniiir de lerra sua : quia ipsa lidcs aliquando ah hominihus , qui se ipsos

Beali inqnit , mites, quoniam ipsi hancdilale posside- r.tllunt, lalis dcierminatur, quasi suflicial lantum-
,

bunt tcrram. Jam cselera apcrta sunl , clara , sua modo crcdere (proinitlunl cnim sibi quidam ctiam

sponle cognoscuntur : dispiilatore non egent.comine- conspectuin Dci regnuinqiie coeloruni credentes el

moratorc opus habent. BetUi qm lugent. Qnis lugcns inale viventcs); contra hos succensus et spiritnali

(harilate quodanunodo slomacliaiis Jacohus aposlo-

\a) Indicat, opinamur, scrmoncm 2T>, de vcrsiculo 1'salmi
!'l, scu de visione Dei, qui cliain Carthaginc hahitus in v^ lus in Epistola sua dicit, Tu aeJis quoniam unus ttk
noialur, in basilica Fausti. Dc\a. Plaudis tibi dc (idc : altendis enim mullos im
(b) rortc, aversanam.
 :, ;

369 SERMO LIII

370
pios .Tsiimarc multos osse deos, el lu libi gaudes cre- ccchim, ct an.lisse iuelTabilia vcrba
(II Cor. xn, I * 4).
dendo quia iiiuis esl Dous. Dene facis. F.t dtcmones Si simi iueilabiiia verba,
quid est cujss svni verba !
credunl, et contrcmiscunl (Jiiccbi u, 19). Nunn|iiid cl Cogitanti ergo de Deo, occurrit aliqua rortaase i„
tibi

ii Dciiin videbunl ? Videbont qui nrando sunt corde. bumana specie mira et amplisaima
magnilodo con- i

Quis anicm niundicordes dical spirilus iinmundos? Et stituisti cau. in conspecta

cogitaii s tnae, tanquam
lainen crcdunl, el contremiscunt. magnumaliquid, ampliasiraum, grande,
ingentissima
II. Fides Clirisliunorum discermiida n fide divmo- mole diir.isuni. Finisti alicubi. Si finisti,
Deus
num. Fidei comiles spes cl cliarilns. Disccrnenda est. Si non finisli, facies ubi
cst? Cogilas
molem et ,

est lidcs noslra a fulc d.rmnnum. Fides enim nnsira ulmcmbra dislinguas, definis molem. Aliier
enim
inuudal cor : lides :iulem illorum rcns facit. Male membra distinguere non potcs, nisi moli
dederis ii-

quippe operantur, ct idco Domino dicunt Quid no- ncm. Quid agis, stulla cl carnalis cogitatio?
:
Crand. iu
bis et libi esl? Cum audis hoc d;cmones diccrc ,
putas inolem fccisti; et
lanlograndiorem, quanio tc pulasti
eos non agnoscere? Scimus , inquiunt ,
qui sis. Tu es Dcum amplius bonorare. Addil alius unum cubilum
,

Filius Dei (Luc. iv, 34). Dicit lioc Pelrus, cl laudatur ct lacit majorem.

[Maitli. xvi, l(i, 17) : dicil lioc damion, cl damnatur. CAPUT XII. — 13. Locus Jsaice in speciem con-
Unde hoc, nisi quia vox par, et cor impar? Discerna- trarius. Sed lcgi, inquis. Quid Icgisii, qui nibil iu-
niiis ergo fidem noslram , nec crcdcre sulliciat. Non tcllexisli? Et lamen dic, quid lcgisli? Non rcpclla-
c>t lalis lides qua: imindal cor. Fide, inqiiit, mun- mus parvuluiii eordc liidcnlein. Dic quid lcgisti
? Cce-
dans corda eorum. Sedqua lide, quali lide, nisi quain lum milti thromis est, terra autem scubellum pedum
dclinit Paulus apostolus, ubi ait : Fides qttCB per di- meorum (Isai. lxvi, G). Aio (o), Legi et ego : sed lu
leclionem opernlur (Oalat. v, 0)? Ista fides discernil a forie potiorem le puias quia
, legisti ct credidisii.
fide damionum , discernit ab liominum flagiliosis ac Credo etego quod dixisli. Simul credamus. Quid
perdilis moribus. Fides, inquit. Qu;e fidcs? Quce per dico ? Simul qux-ramus. Ecce lene quod legisti
, ct
dileclionem operalur, sperat quod Deus pollicelur. Ni- crcdidisli : Coelum milii tlironus cst , id est, scdes
bil isia delinitione perpensius, nihil perfeclius. Ergo Ihronus enim graece, laiine sedcs esl
: tcrra autem
tria sunt illa. Necessc est ul in quo est /ides quw per scabellum pcdum meorum. Non lcgisti
, Quis et illud :

dilectionem operntur, spcret quod Deus poiiicclur. Co- palmo mensus ccelum (hai. xl, 12)? Pulo lc le-
est

mcs est crgo fidei spcs. Nccessaria quippc spes esl gissc : cognoscis, et le crederc confiteris. Ibi eniiu
qiiamdiu non vidcmus quod credimus ; nc forte non utrumquc legimus, ulrumque credimus. Modo jam
videndo et desperando deficiamus. Conlrislat nos ,
cogita, et doce me : adbibeo le doctorem, etme par-
quia non videmus : scd consolatur nos ,
quia visuros vulum Doce mc, obsecro
facio. te. Quis est qui sedcl
nos spcramus. Adcst ergo spes , ct est comcs fidci. in palmo sun?
Dcindc ct charilas, qua desideiamus, qua pcrlingerc CAPUT XIII. —14. Excutitur locus allalus. Ccclum,

eonamur, qua inardescimus, qua csurimus el silimus. sancli. Terra, terreni. Sursum cor. Ecce figuras
et
Adliibeiur crgo ct haec et eritfides, spes et cbarilas. lincamcnla inembrorum Dei a corporc
:
humaiio duxi-
Quomodo enim non erit ibi cbaritas, cum nihil sit sti. Sed forte subrepsit tibi
ut secundum corpus pu- ,

aliud cbaritas quam dileclio? Ipsa auiem fides dcfi- lares nos factos ad imaginem Dei.
Intcrim accipio
nila esl, quce per dileclionem operatur. Tollc (idcm, considcrandum , disculieiiduin, requircndum, dispu-
pcrit quod crcdis; lolle charitatem, perit quod agis.
lando exculiendum. Si placct , audi mc : quia in co
Fidci enim pertinel ut credas; cbaritati, ul agas. Si
quod libi placuit, audivi lc. Sedct
Dcus in coelo, el
cnim credis, et non amas, non
moves ad bonum le palmo metitur coelum. Idem ccclum fit latum, cum
opus et si moves, ul servus moves non ul filius sedet et anguslum cum metilur? An ipse
: , ;
Deus tan-
,

timendo punam, non amando justitiam. Iila ergo, tus est in scdendo, quantus in palmo? Si boc ita csi,

inquam, fides rnundat cor, quae per dilectionem ope- non ad simililudincm suam nos fccit Deus : nos enim
ralur. palmum angiisliorem valde babemus, quam partcni
CAPUT XI. — 12. Deus non cogitandus ul corpus. corporis qua sedemus. Illc autein si tam latus est in
Et modo ipsa fides quid agit? Tantis lesiimoniis palmo suo, quam latus in sessione sua, disparia mcm-
Scripturarum, tam mulliplici lectione, tain varia co- bra nobis fccit. Non esl ista similitudo. Erubescat
piosaque exbortalionc quid agit, nisi ul videainiis crgo talc idolum in cordc cbristiano. Proindc cceluni
nunc per speculum in xnigmate postea facie ad fa- accipe pro omnibus sanclis. Quia et lcrra dicilur pro
,

cicm? Scd non ilerum tu redeas ad islam faciem oiniiibus qui sunt in tcrra : Omnis terra adoret le (Psat.
tuam \ Faciem cordis cogita. Cogc cor tuum cogilarc lxv, 4). Si benc dicimus sccundum eos qui babitanl
drvina, cmnpcllc, urgc. Quidquid simile corporis co- in , Omnis terru udorel
lcrra te : bcne dicimus eliau
gilanli occurrerit, abjicc. Nonduin potcs diccre, lb>c secundum cos qui babitant in ccelo, Oinnc ca'lm.
cst : saltem dic, Nouesl hoc. Quando cnim diecs, porlet ie. Nam et sancti fpsi qui iu lerra bibiiant.
Ilocesl Dcus? Nec cimi videbis : quia ineflabile cst carnc lcriain calcant , corde in ccclo babilanl. Nof
quod vidcbis. Ilaplum sc dicil Apostolus cniin fiuslia admon.iilur suiMiin baberc eor, el im
in tciiiiuu <

1
admonili lueiinl. ila OSSC ic-poiidcnt : .iiil fnclii
CorbeienstS Ms., Fcd nou ila ikrum ul redeas (u ad fa-
ciem tuam. (a) Fortfii audio
 ;

371 S. ALCLSTINl EPISCOPI 572

sursum vcrsus ad caput eniinet el ea significaiur :

siipcniornm cxspcclalio. Ubi profundum, nisi in ea

dicitur, Si consurrexislis cum Cltrislo, quw turmm siwt parie quafi lerr.e tlefixa est? Occulta est enim gratia ,

quwrite, ubi Cliristus est in dextera Dei scdcns; qna ct in abdilo lalet. Non videtnr, scd irnle emiuct (|uod

sursum sunt sapile, non quw super lcrram (Coloss. Iil , videlur. Post ha>c si coinprehcndcris ha-c orfinia, non
i el 2). In quantum crgo ibi conversantur, et ipsi Deuin solum inlclligcndo , vcrurn etiam agendo inlelleclus
(

porlant, et coelum sunl; quia Dei scdcs sunt; ct cum enim bonus omnibus qui faciunl eum [Psal. cx, 10])
annunliantverbaDei, Cwli enarrant gtoriam Dei(Psal. tunc jam extende te, si potes, ad agnoscendam agni-
xvin, 2). tionem charitaiis Christi supereminentem scicnti:e.

CAPUT XIV. — 15. Laliludo, longitudo , alliludo Cum perveneris, implebcris in oinnern plenitudinem

et profundum. Redi ergo mecum ad faciem cordis : Dei. Tunc erit illud facie ad facicm. Impleberis au-
ipsam pramara. Intus est cui loquitur Deus. Aures, tem in omncm pleniludinem Dei , non ut tui plenus

oculi , cactcra membra visibilia , interioris cujusdam sit Deus, sed ut tu sis plenus Deo '. Quxre ibi , si

vel babiiaculiim vel organum sunt. Interior est homo polcs, faciem corporalem. Jam lollanlur nugic a men-
ubi habilat Christus interim per fidem : ibi habilatu- lis aspeclu. Abjicial puer parvulus ludicra , discat

rus prajseiitia divinilalis siioe, cum cognoverimusqu;e sit tractare majora. Et nos in mullis parvuli sumus : ct

lalitudo, longitudo, alliludo, profundum cognoverimus ; cum quam sumus essemus a majoribus tolerati
plus ,

etiam supereminentera scieniiie charitalem Christi, sumus. Pacem sectamini cum omnibus, et sanctiftcalio-
ilt impleamur in omnem pleniludinem Dei (Ephes. iii, nem, sine qua nemo poterit videre Deum (Hebr. xn, 14).
17-TJ). Nunc crgosi libi inlellectus hic non displiccl, Ilac eniin cl cor mundalur (piia ibi csl fides qux per :

advoca te comprehcndere latitudinem, longltudinem, dilcctioncm operatur. Ilinc, Beati mundicordes ,

quo-
altiliidinem, profundum. Non discurras imagiiiaiinne niam ipsi Deum vidcbunt.

cogilalionis per spalia mundana et per molis bujus

,
SKRMO LIV '(a).
l
tam magnae comprchensibilem granditatem. In le
De eo quod scriptum est in Evangelio Mattliasi, cap. v,
aitcnde quod dico. Latitudo est in bonis opcribus;
16. Sic luceat lumen veslrum coram hominibus, ut
longitudo est in longanimitate ct perseveranlia bono-
videant bona opcra vcsira , ct glorificenl Patrem
ruinoperum ; altitudo est in supernorum exspectatione
veslrum qui in coclis est : et conlra, cap. vi,l, At-
pnemiorum ;
proptcr quam alliludinem tibi dicitur ut
tendile ne justiliain vcstram facialis coram homi-
sursum cor habeas. Bene operare, el in bonis operi-
hus, u! videamini ab eis (b).
hus perscvera propter beneficia Dei. Terrena pro
nibilo a^slimes, ne
,

cnm libi aliquo sapienlis illius fla-

CAPLT PRIMUM. — 1. Prwcepta in speciem con-
traria. Solet inullos movcre, charissimi, quod Do-
gello lerra isla fueril perlurbala, dicas te sine causa
minus nosler Jcsus Chrislus in Sermone evangclico,
Deum coluisse , sine causa bona opera lccisse , sine
cinn prius dixisset, Luceal lunten vestrum coram Ito-
causa in bonis operibus perscvcrasse. Faciendo enim
minibus, ul videanl bona opera vestra, et glorificenl Pa-
bona opera, quasi habuisti latitudiiiem : perseverando
trem vesirum ,
qui in ccelis est ,
poslea dixit , Attcndite
in cis, quasi habuisti longitudinem : sed lerrena con-
ne jnslitiiim veslram faciatis coram liominibus, ut videa-
quircndo, non babuisti altitudinem. Allende profun-
viini ub eis. Turbalur cnim mens parum inlelligenlis,
dum gratia Dei est in occullo volunlalis ejus. Quis
:

ct pra-cepto uliquc obaudire ciipieniis, et perdiversa

enim cognovil sensum Domini? aut quis consiliarius
cl advcrsa dislendilur. Tam cnim nemo potest quain-
ejus fuit (Uom. XI, 34)? Et, Judicia lua sicut mulla
vis uni domino oblemperarc rcpugnantia jubeiili ,

ubgssus (Psal. xxxv, 7).

CAPUT XV. — 1G. Crucis qualuor dimensiones.
quani ncino potesl cliam duobiis dominis scrvire
quod eodem Scrmone Salvaior ipselestalus csi (Mattli.
:

Hanc conversationem bene operandi, in ca pcrseve-

vi , 24 ). Quid crgo faciet animus nutans, ctiin se ob-
randi, superna cxspcctandi, gratiam Dei occulie dan-
lcmperare non possc exisiimat, ct non ohtemperare
di, sapienlia, non slullilia; nec rcprchendendi quare
formidat? Si enim bona opera sua in Iuce posucrit
alius sic, alius aulem sic; non enim est iniquitas
hominibus intuenda , ul facial quod pi\eceplum esl,
apud Deum (
II Par. xix , 7 , el Rom. ix, 14 ) : hanc
Sic luceal lumen vestrum coram liominibus , ul videanl
ergo conversalioncm , si placel, coapta ctiam cruci
bona opera veslru, el glori/icent Palrem vestrum, qui in
Domini lui. Non cnim frustra talem moriem elegii,
coelis est ; rcuni sc teneri arbiirabilur, quia conlra
in cujus potcstate crat vcl niori vel non mori. Si in
prseceplom fecit, ubi dicitur, AtUmdile ne justitiam
potestatc crat mori et non mori ,
quarc non in potc-
vestram faciatis coram liominibus , ut vidcamini ab eis.
slate sic vcl sic mori? Non fruslra ergo criicem clegit,
Rursusque si hoc limens ct cavcns, ea quaj bcne facit
ubi te huic mundo cruciligerct. Nam lalitudo esi in

cruce transversum lignum, ubi ligiintur maniis : pro- 1

Florus, non ul tn tts plenus ncns, sed ulsis plenus r>eo.
sic etiam corbeiensis codex, sed (nisi lallunt oculi) a se-
pter bonorum operum signilicalioncni. Longiludo cst
cunda manu
iu ea parlc ligni ,
quac ab ipso liansverso ad terram Senuones 51 et t>3 enicmlati
•
suiit ad ctxiices eosdem
cnim corpus crucifigitur, ct quodam modo cum sermone ;i'2.
tcndit. Ibi
(a) .vlias, de verbis Doniini 2.
stal : ct ipsa slalio pcrscverantiam signilicat. Allitudo (//)ciiat rtorus ad n c.or. iv. ki a Possidio in capite 8 iuu-
quod ab codem transvcrso culi hic i| se forte scnuo notalur
vorbis, • De piaceudo istis
aniem in illo ligno cst
• et non placendo bominibus. » Eamdem difttniltateiu tra<
,

1
lla r.orl)cicnsis Ms. Editi vero, wcompnhcmibilcm. cuvii Augusliuus sujira, in serui. 17, nn. 12, 15.
 ;:

373 SERMO LIV. -

7;

abscondcrit, non se pulabit servire iinperanli et cli- habcatnisi in laudibus Dci, propttT OOnim quibttfl m-
cenli, Luceat lumen vestrwn corain hominibus, ut vi- notescil iilililalem ; (]iiit>us boc prodcsl, ut Deus pla-
deanl bona opera vestra. ceal, i|iii boc prxstilit boniini ; atqufl ila non despe-
CAPUT II. —2. Utrumque prwceptum implet Apo- rcnt, eliani sibi si voluerint boc postt pr.rslari. Ita-
stolus. Qui recle aulem intelligit, ulriimque iinplet, que aliam scntenliain, ubi ail, Attcnditc ne justitiam
el serviet univcrsissiino Domino ,
qui servum pigruin vestram faciatis coram hominibus, non alibi lerniinavit

non daninaret, si ea qu;e fieri nullo inodo poterant, quam ubi dixit, ut videamini ab eis : nec addidit, l't

imperaret. Audite enim Paulum servum Christi Jesu, glorificent Palrm vcstrum qui in cwlis csl ; sed potius
vocalum Apostolum, segregalum in Evangelium Dei, addidil, Mioquin mercedem non liabebitis apud Patrem
iitrumque et facientem ct docenlcm. Videle qucmad- vcstrum qui in ccelis est. Hinc cnim oslenditeos qni ta-
inodum luceat lumen cjus coram honiinibus , ul vi- les sunl, quales lidclcs suos csse non vult, in eo ipso
deanl bona opcra ejus. Commendamus inqnit nos- . , mercedem quccrere, quod videntur ab bominibiis, ibi

vietipsos ad omnem conscientiam liominum in conspectu constiluere bonum suum ; ibi oblectare vanitatem
Dei (II Cor. iv, i) : el iterum, Providemus enim bona, cordis sui, ibi exinaniri ct inflari, ibi tumesccre et
non solum coram Deo, sed etiam coram hominibus (Id. contabcscere. Cur enim non sulficit, utdiceret, Alten-
viii, 21) el ilerum, Placele omnibus per omnia,
:
sicut dite ne facialis justitiam vcstram coram hominibus ; scd
etego vmnibus per omnia placeo (I Cor. x, 55). Videte addidil, ul videamini ab eis : nisi quia sunt quidam,
rursus quemadmodiim altendat , ne faciat justiliam qui sic faciunt jusliliam suam corani hominibus, non
suameoram bominibus, ul videatur ab eis. Opus au- ul videanlur ab eis, sed ut ipsa opera videantur, et
tem suum probet inquil unusquisque et tunc in se- glorificctur Pater qui est in coclis, qui
, , ; ea jusliiicatis
melipso habebit gloriam, el non in allero (Calal. vi, 4) impiis donarc dignalus est?

et ilerum, Sam gloria noslra hccc est, testimonium con- CAPUT —

4. Quisnam vere prccceptum utrum-
III.

scicntia nostrcc (II Cor. i , 12) : el illud quod nibil est que implcvit. Qui tales sunt, nec suam juslitiam de-
inanifestius, Si adhuc , inquit , liominibtis placerem , putanl, sed ejus ex cujus fide vivunt. Unde et Apo-
Chrisli servus non essem (Valat. l, 10). Sed ne quis- stolus dicil, Ul Cliristum lucrifaciam, et invetiiar in

quam eorum qui de pncceplis quasi ivpugnanlibiis illo, non habens meamjustitiam,qu(v cx Lcge est, sed
ipsius Domini moventur, multo magis Aposlolo cjus eam quw est per fidemChrisli, quce estex Deo,juslitiaex
ingerat qurcstionem, el dical, Quomodo lu dicis, Pla- fde (Philipp. m, 8 et 9) : et in alio loco, Ul nos simus
ccte omnibus per omnia, sicut el ego omnibus pcr omniu juslitia Dei in illo (II Cor. v, 21). Unde et Judaeos ila

placeo : ct lu idem dicis, Si adhnc hominibus placerem, reprebendit : lgnorantcs, inquit, Dei juslitiam, et suam
Christi servus non essem? Adsit ipse Dominus ,
qui volenlcs conslituere, justilia Dei non sunt subjecli
ctiam in servo suo et Aposiolo loquebatur, et aperiat (liom. x, 5). Quisquis crgo ita vult vidcri bominibus
nobis volimtatem suam , et tribnal obedicndi facnl- opera sua, ut ille glorificeiur, a quo eaqua) in illo vi-
taleni. dentur acccpit, et sic ad imitandum bonum iidem
5. Conciliantur duo illa prcecepta. Ipsa quippe ipsi qui vident pielale fidei provocenlur, verc lumen
verba evangelica sccum porlant exposilioncs snas ejus lucet coram bominibus : quia lux de illo cbai i-

ncc intercludunt ora esurienlium, quia pascunt corda tatis radiatur,non supcrbiae fumus evomitur et iu :

pulsantiuin. Intentio quippe cordis bumani quo diri- eo ipso cavet, ne juslitiam suain faciat coram bomi-
gatur, ct quo spectet 1
, intuendum cst. Si enim qui nibus, ul videatur ab eis; quia nec suam depuiat il-

vult videri ab hominibus bona opera sua, gloriam et lam jusliliam, nec ideo facit ut ipse videalur; sed tit

utiliialemsuam ponit ante bomines, et hanc in con- illc intclligaiiir, qui laudatur in homine ju^lificato, ut
speclu bominum qua-ril; niliil corum, quoe de hac rc faciat ct in laudante quod laudatur in allcro, id cst,
Dominus prxccpil, implevil quia ct atlendit faccrc : ut lundantem faciat esse laudabilem. Altendile ct
justiliam suam coram bominibus, ul vidcrelur ab cis; Apostolum, cum dixisset, Placete omnibus pcr omnia,
et non sic eluxit lumen ejus coram bominibus, ul ad sicul et ego omnibus per omnia placeo; quomodo non

hoc vidercnt bona opcra ejus, ut glorificarcnt Patrem ibi remansit, quasi ibi constituerit fincin intcnlionis
qui in ccelis est. Sc quippe voluil glorificari, non sua3, ul placcrct hoininibus ; alioquin falsum dixisset,
Deum; et suam qu:esivit utililalem, non dilcxit Do- Si adliuc hominibus placerem, Chrisli servus non cssem :

niini volunlatem. De qnalibus dicil Aposlolus : Omnes sed slalim subjunxit quare bomiiiibus placcrct. Non
enim quaz sua sunt quarunl, non qua; Jesu Christi quccrcns, inquit, quod milti tttile csl, scd quod miillis, ul

yPMHpp. ii, 21). Itaque non illic scntentia tcrminaia rnlvi fiant (l Cor. x, 55). Ita et non planlul liomini-
est, ubi ait, Sie lueeat lumen vestrum eoram hominibus, bus propicr suam utilitatem, neCbristi senrua non
ul videanl bona opcra veslra : scd conlinuo guhjunxit csscl; el placebat bominibiis proplcr illoiuin saliiicin,
CUT laciendum sit, ul glorificrnt, inquil, Patrem ve- ul Cbrisli csset dispcnsator idoncus : quia et illi CO
Btntm, qui in ccelis cst : ut homo ciun benc facicns vi- ram Dco conscicnlia stiffieicbal, ot de illo coram ho-
dcttir ab hominibus, intcntioncm boni facti habeat in ininibus quml iinitaionlur. cluccbat.
conscicntia sua, inlenlioncm vcro innotcsccndi non

• HS8. f et q-nid cxspcctct.

373 S AUGUSTINI EPiSCOPI 376

SERMO LV (a). quem non fecisti ; non douiat te, qui fccit le? Unde
Qui dixcrit
enim bestias tam immanesdomare potuisli ? Numquid
I)e vcrbis Evangelii Matthoci, cap. v, 22,
(b).
eis a-quaris virihus corporis? Qua crgo virlute ingen-
fratri suo, Faiue, reus crit gclienna: ignis, etc. ,

tes hestias domare potuisli? Ipsa jumenta quae dicun-

CAPUT PRIMUM. — 1. Timor uttlis. Saucti Evan-
lur, bestise sunt. Non cnim indoniila lolerantur. Sed
gelii quod modo cum legeretur audivi-
capitulum ,
quia non eas novit eonsueludo, nisi in inanibus ho-
imis, valde nos terruit, si fidem habemus eos :
niinum et suh frenis hominum el sub potestate homi-
aulem non terruit, qui lidem non habent. Et quia non
nuni, putas cas mansuctas nasci potuisse? Cerle feras
terret eos, volunt esse pcrverse securi, ncscientes di-
immanes altende. Frcmit Ieo, quis non limeat? El ta-
stribuere et distinguere lempora limoris et securila-
men unde le inlclligis forliorem? Non corporis vir-
lis. Timeat ergo qui ducit modo vitam cum fine, quo
tule, sed mentis rationc inleriore. Fortior es leone,
possit in illa vita habere scciirilatem sine finc. Ergo
unde factus es ad imaginem Dei. lmago Dei domat fe-
limuimus. Qnis enim non limeat loqucntem Yerita-
ram ; et non domat Deus imagiiicm suam?
lem ct dicentem, Qui dixerit fralri suo, Fatue, reus
CAPUT IV. — A. Ferendum (lagellum Uei domiloris.
eril gehennm ignis? Linguam aulem nullus bominum In ilio spes esl, ei nos suhdamus, et misericordiam
domare domat feram, non domat
potest. Et liomo
precemur. In illo spcm nostram ponamus, et donec
linguam domat leoncm, et non rcfrenat sermonem
:
:
domemur el perdomemur, id est, perficiamur, domi-
domat ipse, et non domat se ipsum domat quod ti- :
torem feramus. Plerumque enim proferl domitor no-
niebai; el ut sc domet, non timet quod limere debe- domanda jumenia
sler etiam flagella. Si enim lu ad
bat. Sed quid fit? Sententia vera, et ista processit
tua profers virgam, profers flagcllum: Deus non pro-
deoraculoverilatis
1
Linguam aulem nullus hominum
ad domanda junienta sua, quoJ sumus nos, qui
:
fert
domare polest (Jacobi iu, 7, 8).
de jumeniis suis faciet filios suos? Domas cquum
CAPUT II.— 2. Divini auxilii necessitas ad doman- tuum : quid daturus es equo tuo, cum te coeperit
dam linguam. Quid crgo faciemus , fratres mei ? portare mansuetus, ferre disciplinam luam, obedirc
Video me quidem ad imilliludincm loqui : sed qnia inperio tuo, esse jumentum, hoc est, adjumentum
iinum sumus omnes in Christo, tanquam in secrelo infirmitatis tuse? Quid ei retrihuis, quem nec saltem
fonsilium capiamus. Nullus nos audit exiraneus, sepelis cum mortuus fuerii, sed discerpendum volaii-
unum snmus, qnia in unum sumus. Quid faciemus? libus projicis? Domilo libi Deus hxreditatem servai,
Qni dixcrit fralri suo, falue, reus erit gehennce ignis : quod esl ipse Deus : et ad tempus mortuum, resusci-
Linguam autem nullus hominum domare potest. Ibtint lat te. Carnem tuam usque ad numerum capillorum
crgo omnes in gehennam ignis? Absit. Domine, refu- reddet tibi : el conslituet te cum Angelis in selernum,
gium factus es 7iobis, a generalione in gcnerationem ubi jam non indigeas domari, sed tanlummodo a
(Psal. lxxxix, I). Ira tua jusla est : neininem in ge- piissimo possideri. Erit cnim tnnc Deus omnia in

hennam miltis injuste. Quo ibo a spiritu tuo, ct a te omnibus (I Cor. xv, 28) : nec erit ulla infelicilas qn*
quo fugiam (Psal. cxxxvui, 7), nisi ad le? Ergo intel- nos exerceat, scd felicitas sola qme pascat. Ipse au-

ligamus, cliarissiiui, quia si linguam nullus liominum tem pastor nosier, Deus noster ipse potus uoster, :

domare polesl, ad Deum confugiendum est, qui do- Deus noster; lionor nosier, Deus noster; diviiiaj no-
niet linguam nostram. Si enim tu eam domare volue- strae, Deus noster. Qucecumque hic varia qnaeris, ipse

non polcs, quia homo es? Linguam nullus homi-

ris, tibi unus omnia erit.

num domare potesl. Attcndile similitiidincm ab ipsis CAPUT V. — 5. Quam in spem hic domamur. Ad
bestiis quas domamus. Equus non sedomat; camelus banc spem homo domatur, et domilor intolerabilis
noii sedomal; elephanlus non se domat; aspis non habcliir? Ad lianc spem homo domatur, et conlra

se domat ; leo non se domat sic et homo non se do- : istum utilem domitorem, si forle flagellum profcrat,

mat. Sed ut domclur equus, bos, camelus, elephan- nmrmuralur? Audistis cxhorlantein Aposiolum : Si

lus, leo, aspis, quicrilur homo. Ergo Deus qua^ratur, separetis vos a disciplina, ergo uolhi, el non estis filii.

ut dometur hoino. Nothi sunt adulleri. Quis enim esl filiits, cui non det
CAPUT III. — 5. Dcus linguw domitor. Ergo, Do- disciplinam pater ejus ? Et carnis quidein nostra', in-
quit, patres habebamus correptores et revercbamur '
mine, refugium faclus cs nobis. Conferimus nos ad te, , ;

ct bene nohis eril de te. Maluin cst enim nohis de no- non mullo magis subjiciemv.r Putri spiriluum, et vive-

Quia dimisimns te, dimisisti nos nobis. lnvenia- mns (Ilebr. XII, 7-9) ? Quid enini lihi poluil pra-slare
bis.

perieramus nohis. Domhie, patertuus, quia corripuit te, quia veiberavil te, quia
mur crgo in te, quia in

refugium factus es nobis. Quid crgo, fratres mei, du- Uagellum prolulil et cecidil le?Numquid pnestarc
dcbcmus, quia mansiielos nos faciet Dominus, poluit u l viveres in ailernuin? Quod non potuil pra-
hitare
prabeamus? slare sibi, quando prajsiaret lihi? Propter pecuniant
:,i nos domandos ci Doinuisti leonem,
suam quantulamcumque, quam de usuris el labore

collegit, erudiebat lc flagellis, ne libi dimissus lahor

1
Pauctores MSSm Sed quid inft sentenlia vcra ? Forle
legendum Sed quia si seiaentiu vera est ista? Processil ejus te male vivenle disperderetur. Et cecidit liliuni,
de oracido veritntis.
timens perirc laborcs suos : quoniam reliquil libi.
(a) Alias, de verbis Domini 4.
(/') citatur a Floro in Kpistolam ad lic')r. xu.
1
SicMss, U edili, ct facbamus.
577 SERMO LTl. 378
(juod nec tcnere hic potcrat, ncc auferre. Non cnim caretis. Symbolun ergo pcrtinel ad Ddera, Oratioad
Iiic aliquid tibi dimisil quod ipsius c>se possil : ee^- precem quia <|ni crcdit, ipsc eiaudilur invocaus.
sit, ut sic acccdercs. Deus antem luns, redemplor CAPUT II. — c
2. Duo cavenda invoeaUi. Multi
iuus, (Joiniior luiis, eastigator tuus, pater tuus,erudit auicm pelunl <|ii«<l petere non deberent, ignorantes
te. Quo? Ut accipias haereditatem, ubi non efferas quid eis cxpcdiai. Duas ergo res, qui invocat, cavere
patrem, scd bxreditalem babeas ipsum patrem. Ad dcbct ne pctat quod non dcbcl, ct ne ab illo petala
:

hanc spcin crudiris, et niurniiiras? et si quid triste quo non debcl. A diabolo, ai> idolis, a dxmonibus
acciderit, fortasse blasphemas?Quo ibis a spiritucjus? non est pclcndum aliipiid a Domino Deo nostro Jesu :

Ecee dimittit le, et non flagellat : deserit blasphcman- Chrisio,Deo Patre Prophetarum, Aposiolorum <i
lera, iion senties judicanlemTNonne meliuscstut fla- marlyrum, a Patre Domini nosiri Jcsu Cliristi, a Den
gellel lc, etrccipiat le, quain parcat tibi, et descrat te? qui fecit ccelum ct terram, niarc ct omni.i quae in eis

CAPUT VI. — G. Iicfugium nostrum Deus. Di- sunt, ab illo pelendum cst, si quid pelcndiiin csl. Sed
c.iinus crgo Domino Dco nostro, Domine, refugium fa- cavcndum est, nc etab illo petalur quod pctcrc non
itus es nobis, in generatione et generatione. In prinia debemus. ViLim lmmanam quia pclerc debcmus, si
generalione et allcra generalione, refugium factus es peias ab idolis snrdis ct mulis, quid libi prodest? Itcin

nobis. Tu rcfugiuin ut nasceremur, qui non eramus :

a Deo Patre, qui est in coclis, si opias mortem inimi-

tu refugium ul renasceremur, qui mali eramus : lu corum tuorum, quid libi prodest? Non audisti vcl le-
rcfugiuin ul pascercs descrtores tuos : tu refugium ut gisli in Psahno, in quo procdictus est damnabilis tra-

ci igas et dirig is Glios luos : tu refugitim factus es no- dilor Judas, quomodo propbclia dixit dc illo, Oratio
his. A te non recedeinus, cum liberaveris nos ab om- ejus fiat illi in peccaium (Psal. cviu, 7) ? Si ergo
nibus malisnostris, el implcveris nos bonis luis. Rona surgis et oras mala inimicis luis, oratio lua ftct iu

das, blandiris, ne fatigeinur in via : corripis, cxdis, peccaluin.

percuiis, dirigis, ne aberremus a via. Sive ergo blan- CAPUT III. — 5. Non optanda mala malis, sed ul

diris, ne fatigemur in via; sive castigas, ne aberre- boni fianl orandum. ln Psalmis sanclis legislis, ve-
inus a via ; Dominc, refugium faclus es nobis. luti mulla imprecari mala inimicis suis, cum qui lo-
quilur in Psalmis. Et ulique, ail aliquis, qui loipiitui-
SEHMOLVr («).
in Psahnis, juslus cst : quarc tam mala oplat inimicis
De Evangelio Malthai , cap. vi, 7-15, de oradone
suis? Non oplat, sed pra;videt : prophelia cst praenun-
Dominica, ad Competenles.
tiantis, non votum male dicentis. In spiriiu cnim illi

CAPUT PRIMUM. — 1. Symbolum el Oratio noverant quibus habcbat cvenire male, qtiibtis bene :

christianis tradilur. Beatus Aposlolus tempora ista,

et per propheliam diccbant, lanquam optarcnt quod
quando futurum erat ut omnes gentes in Deum cre- pravidebant. Tu auiem unde scis, ne raelior tc futurus
derent, pramunliata ostendens fuisse a Prophelis, sit, cui hodie male pelis? Sed scio illiini nmlignuin,
hoc testimonium posuit quod scriptum est, Et erit : dicis. Etlescismalignum^.Quamvisforic audeas et de
omnis homo qui invocaverit nomen Domini, salvus eril corde alterius judicare quod nesci.s : sedctte scis ma-
(Joel.u, 5 V2). Anlea enim apud solos Israeliiasinvoca- lignum. Non audis Apostolum dicentem, Qui prius fui
batnr nomen Domini, qui fecitccelum et terram : ca> blasphemus, el persecutor,el injuriosus; sed misericor-
tera gentes idola muta et surda iuvocabant, a quibus dium consecutus sum, quia ignorans feci in incredulilatc
noii audiebanliir; aut doemones, a quibus malo suo (ITim.1,15) ? Quando Paulusapostolus persequebatur
audiebantur. At ubi venit plenitudo lemporis, imple- Christianos, ligans ubi inveniebat, audiendos ad saccr-
tur quod proedictum est, El erit : omnis qui invocaverit doteset puniendos atlrabebat; quid pulatis, fratres,
7iumen Domini, salvus erit. Deinde quia invidebant Ecclesia contra illum orabat, an pro illo ? Utique Ec-
ipsi Judaei Geniibus Evangelium, etiam illi qui credi- clesia Dei, quac didicerat a Domino suo, qui pcndens
dcrunt in Cbristuni, et dicebant non debere annun- in cruce dixit, Puler, ignoscc illis, quia nesciunl quid
tiari Evangeliuin Cbrisii eis qui circumcisi non fuis- faciunt (Luc. xxui, 54), talia precabaliir pro Paulo,
scnt; quia contra istos posuit hoc lestimonium apo- imo adliuc pro Saulo, ut lioc in illo licret, quod el
slolus Paulus, Et eril : omnis quicumque invocuverit factum cst. Nam quia dicil, Eram autem ignotus facic
nomen Domini, salvus erit : subjunxil stalim ad illos Eiclesiis Judane qucc sunl in (Jhristo ; lantum aulem
convincendos, qui nolcbanl evangelizari Genlibus, et audiebunl quia ille qui atiquando nos pcrseqncbatur,
ait, Quomodo autem invocabuut, in quem non credide- nunc evungelizat fidcm quam aliquando vaslabul, ct in

runt ? aul quomodo crcdenl, quem non uudierunt ? Quo- me magnifuabanl Dcum (Galat. i, 22 24) : quarc ma-
modo aulem audient sine prwdicanle? aul quomodo gnilicabanl Deum, hisi quia antcquam c>s<i faclum,
prwdicabnnt, si non mitlantur (Hom. x, 15-15)? Quia rogabant Deum ?

crgo dixit, Quomodo invocabunt, in quem non credide- 4. Multiloquium in orulicnc viluniluin. A<1 quid
runt : ideo non accepislis piius Oralioncm, ct postca oratio noslra. Dcsidcriorum foinut in Dniiuiiiui oru-
symbolum ; sed prius symbolum ubi scirclis quid cre- lione. Doininus crgo noslcr priiiiO ampulaxit inul-
dereiis, cl postea Orationem, uhi nossctis quem invo-
Regiua Ms., <t tettan maUgnwn.
• inGra l<><", wd t ' 1
1 j

Ad ci). r. s. v. i.lini. par. tov. emendatut. habci idem cxxiex, «ed maligne.
$ci» tnahtnunn ; rt testit
(a) \lias, <Jo Divcrbis is. tortr pr', tcd et tcsttt maligmn u
 , ,

379 S, AUGUSTINl EPISCOPI 380

tiloquiuni, ne multa verba afferas ad Deum, quasi in Deum Palrem omnipotcnlcm. Si omnipotens est,
velis mullis verbis docere Deuin. Quando crgo rogas, cur oras ut fiat volunlas ejus? Quid est ergo, Fiat vo-
pietate opus esl, non verbositate. Scil cnini Paler luntas tua? Fial in me, ut non rcsislam voluntati
vesler quid vobis nccessarium sil, priusquam petatis ab luae. Ergo ct hic pro te oras , et non pro Deo. Fiet
eo. Nolile ergo multum loqui : quia novit quid vobis cnim volunlas Dei in tc, elsi non fil a tc. Nam et

necessarium sit. Sed ne forte liic aliquis dicat : Si quibus dicturus CSI, Venite, benedicti Patris mei, per-

novit quid nobis sit nccessarium, ulquid vel pauca cipite regnum quod vobis paratum est ab origine mundi ,

verba dicimus? utquid oramus? Ipse scit : del quod fiet in illis volunlas Dei , ul justi et sancti accipiant

scit nobis nccessarium. Sed ideo voluil ut orcs, ut regnum : et quibus dicturus cst, lle in ignem ceternum,

desideranli det, nc vilescat quod dederit : quia et qui paralus est diabolo elangelh ejus (Matth. xxv,54,

ipsum desiderium ipse insinuavit. Yerba ergo quae 41); fiet in illis voluntas Dei, ut mali danmcniur in

Dominus nosler Jesus Cbristus in Oralione docuit, ignem sempiternum. Aliud est, ut liat a te. Ul ergo
forma est desidcriorum. Non tibi licet pelere aliud, lial in tc, non sine causa oras, nisi ut bene sit tibi.

quam quod ibi scriptum est. Sive ergo bcne sit libi, sive male sit libi , fict in te :

CAPUT IV. — 5. Prima pelitio. — Vos ergo, in- sed fiat et a le. Quarc ergo dico, Fiat voluntas tua in

qiiit, dicitc : Pater noster, qui es in cozlis. Ubi vos (vi- ccelo el in lerra : ct non dico, Fiat voluntas lua a coelo

detis)Deum Palrem habere coepistis. Sed habebitis, et a tcrra? Quia quod lit a le, ipse facit in le. Nun-
cum nati fueritis. Quanquam ct modo antequam na- quam iit a le.quodnon ipse facit in te. Sed aliquando
scamini, illius semine concepii estis, tanquam ulero facil in te, quod non fit a te : nunquam aulcm aliquid

Ecclesia? iu fonte pariendi. Pater noster, qui es in fit a lc, si non facit in te.

axlis. Mementole, vos Patrem liabere in coelis. Me- 8. De eadem petitione. Quid cst autem, iti ccclo et

mentote, vos de patre Adam nalos in morlem, de in terra, vel, sicutinctxlo et in terra? Faciunt Angeb
Patre Deo regenerandos ad vilam. Quae et dicitis, in voluntalem tuam, laciamus et nos. Fiat voluntas tua,

cordibus vestris dicile. Sit orantis affectus, et erit sicut in ccelo et in terra. Mens coelum est, caro lcna

exaudientis effeclus. Sanctificetur nomen tuum. Quid est. Quando dicis, si tamen dicis, quod ait Apostolus,

rogas ut sanciificelur nomcn Dei ? Sanclum cst. Quid Mcnle servio legi Dei, carne aulem legi peccati ( Ilom.

rogas, quod jam sanctum est 1

? Deinde cum rogas ul vu, 25); iitvoluntas Dei in coelo, sed nondum in ter-

sanctilicelur nomen ipsius, nonne quasi pro illo illum ra. Cum vero caro menti consenserit, et absorpta fue-

rogas, et non pro te? Intellige, ct pro te rogas. IIoc rit mors in victoriam (ICor. xv, 54), ut nulla desi-

enim rogas, ut quod semper sanclum est in se, san- dcria carnalia rcmaneant cum quibus mcns confligat;

clilicelur in te. Quid est, sanctificetur? Sanctum ba- cum transierit rixa in terra, cum transierit bellum

beatur, noncontemnatur. Ergo vides quia cum optas, cordis, cum transierit quod dietum est, Caro concupi-

tibi bonum optas. Tibi cnim malum est si contem- scit adversus spiritum, et spirilus adversus carnem ; lto?c

pseris nomen Dei, non Deo.

enim inviccm adversanlur, ut non ea quce vultis faciatis

6. Secunda petilio. Venial " regnum tuum. Cui ( Galat. v, 17) : cum ergo hoc bellum transierit

dicimus? Et si non petanius, non est venturum re- omnisque concupiscentia incliaritatcm fuerit commu-
tata,nihil in corpore rcinancbitquod spiritui resislat,
gnum Dei? De cnim regno dicitur quod erit posl
illo

finem saeculi. Nam regnum semper habet Dcus et ;

nibil quod dometur, nihil quod frenetur, nihil quod

nunquam rcgno cui servit universa creatu-

calcetur ; sed totum pcr concordiam pergel ad justi-
est sine ,

ra. Sed quod rcgnum optas? Dc quo scriplum cst in tiam; fiet voluntas Dei in coelo et in lcrra. Fiat vo-

Evangelio, Venite, benedicti Palris mei, percipite re- luntas tua in ctxlo et in lerra. Pcrfeclionem optamus,

gnum quod vobis paralum est ab inilio stxculi. Ecce de quando hoc oramus. Itcm, Fial voluntas tua , sicut in

quo dicimus, Veniat regnum tuum. Ut in nobis veniat, ctxlo, etin terra. Iu Ecclesia spiriluales coeliim sunt,

optamus ; ut in illo invcniamur, optamus. Nam ccce carnales lcrra sunt. Fiat ergo votuntas lua , sicut in

veniet : sed quid tibi prodcst, si ad sinistram le in- ccelc cl in tcrra : ut quomodo libiscrviunt spirituales,

vcniel? Ergo ct liic tibi bene oplas, pro lc oras. Hoc sic libi nuilali in mclius serviant el camales. Fiol

dcsideras, hoc cupis orando, ut sic vivas, quomodo volttnlas ttta, sicttt in cwlo el in lcrra. Est el aiius

ad regnuni Dei quod cst oinnibus sanctis dandum, sensus pius valdc. Moniti enim sumus orare pro mi-
,

pcrlineas. Ergo, ut bcnc vivas , tibi oras cum dicis micis nostris. Ecclesia, ccelum est : inimici Ecclesi.ne,

Veniat regnum tuum. Perlincamus ad regnum tuum :

tcrra sunt. Quid csl ergo, Fiat voluntas tua, sicut in

vcniat ct nobis quod vcnlurum est sanctis et justis ctxlo, ct in lcrra ? Credant ininiici nostri ,
quomodo et

luis.
nos in lc credimus : (ianl amici , (iniani inimicilias.

CAPUT V. — 7. Terlia pelilio. — Fiat volttntas tua. Terra sunt, ideo nobis adversantur : coeluiii lianl, ct

dicas, non faciet Deus volunlalem iiobiscuni crunt.

Si non illud tu

suam? Memento quod in symbolo rcddidisti 3

: Crcdo CAPUTVI. — 9. Qttarla pelilio. Omncs stimus tncn-

1
i.ov., Sanctificetur nomen tuum. Quid rogas nt sanclifi-
dici Dei. — Pancm noslrum quotidianwn da nobis hodie.

cetttr nomen nci, quodjam sanctum esl M. '! ihin<l<\ etc. Et bicjam nianifcstiim est quod pro nobis oranius.
- mss. plerique m
noc etsubsequentibus sermonibns ba- Qunndo dicis, Sanctifieeturnomen tumm; exponenduni
bent oonstanter, Advenial.
3
sic Mss. Editi autcm, credidisti. cst tibi quia pro tc or.is, non pio Dco. Quando dicis,
 ? ;,

381 SEKMO LVI. 3fc>2

l'ial voluntas tua , el lioc exponendum lil)i cst, uc pu- mus Et nos. El vos, episcopi saucli, debilores cslis?
:

les ijuod Deo bene opias, Qt fiut volunlas ipsius, ct non Et nos dcbiiorcs suuius. El »oi! Ahsit, donine, nwi
potius pro te oras. Quando dicis, Yeniat regnum tuum; libi fucere injuriam. Non injuriam milii fueio, snl \v
et liocexponendiim est, ne putes quia Dco uene oplus, riini dico
debilores siinius. Si ili.rerimus quin pecca
:

ut regnet. Ab isto autcin loco el dcinccps usque in fi- tum non liubemus, nos ipsos decipimus, etierittU i;i >m
ncin Oralionis, apparet quia pro nobis rogainus Dciun. bis nonesl (l Joan. i, 8). Et buplizuli suimis, el debi
Qtiando dicis, Panem noslrum quotidianum da nobis lio- tores suinus. Non qnia aliquid rcmunsit quod nobis
die, profileris le inendiciiin Dei. Sed noli crubescere : in Buplismo non diiiiissnni fuerit : sed quiu vivemlo
quanluinlibet quis sit divcs in tcrra, niendicus Dei coiiliabimus qtiod quotidie dimillutur. Qui baptUM-
est. Stal mendicus antc doniuin divitis : scd et ipsc lur et cxcunt, sine dcbilo ascendunt, sine debilo
dives siul unle doinuin mugni divitis. Petitur ab illo, pcigunt. Qui aiitcin baptizanlnr ct tcneniur in bac
el pelil. Si non egerel , aurcs Dei oralione non pul- vila, dc fiugililale niorluli conirabunt aliquid, unde
sarcl. El quid eget dives? Audeo dicerc, ipso pane cl si non naufiugatur, lumen oporlet ut scntinctur.
quotidiauo egcl dives. Quarc eniin abundanl illi omnia Qniasi non sentinatur, puulutiin ingredilur unde lolu

unde, nisi quia Deus dedit? Quid babebil, si Dcus sub- navis inergatur. Et boc orure '.scnlinare Non cst.

traliat inuniim siiain?Noniie inulli dormieruntdiviles, lantum autem dcbenius orare, scd ct cleemosynam
el surrexeiiintpaupercs? El quod illi non dcest, n»i- faccre : quia quundo scnlinutur nc nuvis ineigalur,
scricorditt Dei esl, non potentiae ipsius. clvocibus agitur elmanibiis. Vocibus agimus, cum
10. Panis quotidianus , sermo Dei. Eucharistia. dicimus, Dimitte nobis debila nostra, sicut cl nos dimil-
Sed istum panem , cliarissimi ,
quo venter impletur, timus debiloribus nostris. Manibus autcin ugirnus, cum
quo caro quotidie rcficitur istum ergo panem videiis ; facimus, Frange esuricnli panem tuum, et egenum sine
Dcuin dare, non solum laudatoribus suis, sed cliuin lecto induc in domum tuam (Isai. lviii, 29). lncludeelec-
blaspbemaloribus : qui 1'acit solem suum oriri supcr mosynam in corde paupcris, ctipsa pro teexorabitad
bonos et nialos, et pluit super justos et injustos Dominum (Eccli. xxix, 15).
(Mtitth. v, 45). Laudas, puscit te : blaspbenias, pa-
CAPUT VIII. — 12. Pcccatorum quolidianornm mun-
scitte. Ut pceniteiitiam agas, exspectat le : sed si non dalio. Minula peccata non contemnenda, quia plura.
te mutaveris, damnat le. Quia ergo panem istum ac- Dimissis ergo peccalis oninibus pcr luvacrum rege-
cipiunt a Deo et boni et inali ,
pulas non cst aliquis neralionis, in magnus angiislias contrusi liieriimis si
,

panis quem pclunt filii, dc quo dicebal Dominus in

non nobis darctur quolidiana nunidalio snncto ora-
Evangelio, Non est bonum lollere panem fitiorum, el
lionis. Eleemosynae et oralioncs mundanl peccata
millere canibus (Malth. xv, 26)?Est plane. Qnis csl iste
tanlum ne lalia commitiantur, unde necesse sit scpa-
panis? et quare dicitur quotidianus? Et iste necessa-
rari nos a pane quolidiano; vitanlcs debita. quibus
rius est : eteiiim sine illo vivere non possumus; sine debetur ccita et severa damnutio. Nolite vos justos
pune non possumus. Impudentia cst ut a Dco pelas dicere, qtiasi non babealis undcdicatis, Dimilte nobis
divitius : non est impudentia ut petas panem quoti- debila noslra, sictit et 7ios dimitlimus debiioribus nostris.
dianum. Aliud est unde supcrbias, aliud est unde vi-
Abstinentes ab idololalrin, a conslcllalionibus matbc-
vus. Tamcn quia iste panis visibilis et traclabilis da- maticorum a
, a rcmcdiis incaniatoruin ; abstinentes a
tur cl bonis el malis;cst panis quolidianus qucin
dcceplionibus lKcrelicoriim,aconscissionibus scbisma-
petunl filii. Ipse est sermo Dei ,
qui nobis quotidic
ticorum abslinciites ab bomicidiis, ab adulteriis ct
;

crogatur. Pauis noster quotidianus est : inde vivunl a falsis testimo-

fornicaiionibus, a furlis ct rapinis,
non vcnlres, sed mentes. Necessarius est nobis etiam
niis; et si qua forle alia , non dico qtuc exiiinlcs exi-
nunc operariis in vinea; cibus est, non mcrces. unde nccesse sit praccidi abaltari, ct li-
tus babcnt,
Operario enim duas resdebet, qui illum conducit ad
gari in lerra ut ligclur in ca;lo, valde periculosc el
vineam cibum, ne deficiat; et mercedem, undegau-
morlifcro, nisi solvatur in tcrra quod solvaiur
, in coe-
deat. Cibus noster quotidiunus in bac leria, scrmo
lo : islis ergo exceptis, non decsl undc boino pccccl.
Dei est, qui semper erogalur Ecclesiis mcrces no-
:
Quod non oportel vidcndo libentcr, peccat. Et quis
stra post laborem vila aelerna nominalur. Iteruin in
teneat oculi vclocitatcm? Quandoquidcni dicitur ocu-
isto pane noslro quolidiano si intelligas quod fideles
lus inde acccpisse nomcn, a vclocitutc. Quis teneal
accipiunt, quod accepturi eslis baptizali bcne roga-
;
aurcm vcl oculum? Oculi, eum volueris, claudi pos-
inus cl dicimus, Panem nostrum quotidianum da nobis nures cum conatu claudis
sunt, ct cito claudunlur :

liodie : ut sic vivamus, ne ab illo allari scpare- tibi aliqoil ma-

manum levns, pcrvenis ad illns : et si
inur.
ntis tencai, patcnt; nec potcs eas claudere adterstia
CAPUT VI!. — 11. Quinta petitio. Omnes liic su-
vcrba malcdica, impuia, blandicnlia et decipicntiu.
mits debitores. Peccala quolidiana baplizatorum. — Cum aliquid, quod uon oportet, audieris, etfi non
El dimilte nobis debila nosira, sicut et nosdimillimus dc- mnli abquid liben
fcccris, nonnc aurc peccns? Audis
bitoribus noslris. Ll isla peLitio non cstcxponcndaquia Ali-
tcr. Lingua iiiorlifcrn quanla pcccala cominittit?
pro nobis petimtis. Nobis enim debita demilti poslti-
lamiis. Debitores ciiim sumus, non peeuniarura, scd .' m.^
1
rmii, it ob hoc orare. Partlcnla, "/', nrtn S in i

peccatorum. Dicis modo foric Et vos? Itcspondc 1

Melioris noucUss.i " cotuoiationibut
matliemntkorwm
 ;:: ,
, ,

S. AUGUSTINT FPISCOPI S84

385
homo ab altari scpareiur. Ad imm illi opla, finial mala, el non crit tibi inimicus.
(piando talia, quibus
:et inulla eliani Non cnim inimica scd est tibi in illo nalura liumana ,
Illam perlinet materiesblasphemiaruni
Nihil culpa. Numquid idco tibi esl inimicus, quod babct
inania dicunlur, quac ad rem non perlinent.
animam et carnem? Hoc est quod lu animam habcs,
mali faciat manus; non eurrat pes ad aliquid inali :

animam habet carnem habes, carnem habet. Con-

non dirigalur oculus in lasciviam; nonauris libentcr
;

l
substanlialis tuus cst simili de lcrra facii estis a
patcat turpitiidini non moveatur lingua ad id quod
: ;
;

Domino animali Hoc est ille quod lu respicc

eslis. :

non dccct : dic, cogitaliones quis lenel?

CAPUT IX. — Fratres mei, plcrumque oramus ,

et fratrem tuum. Primi duo parentes noslrieranl, Adatn
cl Eva ille pater, illa maler ergo nos Iratres. Omil-
aliunde cogilamus, quasi oblili ante quem slemus, ; :

omnia colligan- tamus originem primam Deus pater, Ecclesia inatcr : :

aut antequem proni jaceamus. Ista si

crgo nos fratrcs. Sed inimicus meus Paganus csl, Ju-

tur contra nos, num idco non premunt, quia minula
plumbum prcmat, an daius est, hoerelicus c^t; et undc jamdudum dixi, Fiat
sunt?Quid inlerest, utrtim te
grana voiuntas lua sicul in ccelo, ita cl in terra. Ecclesia
arena? Pliimbum una massa est, arena minuta
,

sunt pcccata iniuiicus ttius cst Paganus , Jud.xus, ha?rclicus : tcrra

sunt, sed copia le prcmunt. Minula
flumina inipleri, et fun-
est. Si cuHum es, invoca Patrem qui est in coelis, et
non vides de gultis minulis
pro inimicis tuis ora : quia et Saulus inimicus crat
dos trahi ? Minula sunt, sed multa sunt.
Ecclesiae sic oraltim cst pro illo, factus est amicus.
13. Pactum donandi debita. Quotidie ergo dica- ;

Non solum destilit csse perseoulor, scd laboravit ut

mus; et corde vero dicamus, ct quod dicimus facia-
sicut et nos dimitti-
essel adjulor. Et si verum qu;cras, oralum esl contra
inus : Dimille nobis debila nostra ,

illum sed contra cjus malitiam, noo nattirain. Ora et

mus debiloribus nostris.Sponsionem facimus cum :

tu contra maliliam inimici tui illa morialur, el illo

placilum. IIoc tibi dicit Dominus Deus
:

Deo, paclum et
lucontra vivat. Si enim morltius fuerit inimicus luus, quasi
tuus : Dimitle, et dimitlo. Non dimisisti : te
inimico caruisti, sed nec amicum invenisti. Si aulem
tencs, non cgo. Sane, charissimi filii mei quoniam ,

moriua fuerit malitia ejus et inimicum amisisli et

scio quid vobis expedial in oralione dominica, et
: ,

Dimilte nobis amiciim invenisti.

maximc in tola oralione isia senlenlia

debita nostra, sicut et nos dimillimus debitoribus nostris

,

CAPUT XI. — 15. Inimicos diligere paucorum est ^

quisque sed tamen ab omnibus id prwslandum. Adliuc dici-

audile me. Baptizandi cslis, omnia dimittite :

corde suo, dimiitat lis : Quis polest? quis illud fecil? Deus illud facial in
quod babel adversus aliquem in

el certi estote omnia prorsus cordibus vestris. Et ego scio, pauci illud faciunl,
ex corde. Sic intrale ,

contraxislis el ex parentibus magni sunt qui faciunt, spiriluales faciunt. Numquid

vobis dimitli qu.-e ,

Adam cum originali peccalo, lales sunt omnes in Ecclesia fideles ad altare acce-
nascendo secundum
denles corpus et sanguinem Chrisli sumcnles? nuin-
quod peccatum cum parvulis curritis ad gra-
,
propter
quid talos sunt omnes? Et lamen omnus dicunt, Di-
tiam Salvaloris, el quidquid vivcndo addidistis, diclis,
milte nobis debita noslra, sicul et nos dimiltimus debilo-
factis, cogitationibus, omnia dimittuntur et cxibilis :

cum ribus noslris. Si respondeat illis Deus : Quid a me

inde tanquam a conspectu Domini vestri, securi-
peiilis ut faciam quod promisi, quando vos nou facilis
tale omnium debilorum.
CAPUT X. — 14. Hortatur ad dilectionem inimico-
qtiod prcccepi? Quid promisi? Dimitlere debita vcslra.

de qui- Quid pra;cepi? Ut et vos dimittatis dcbiloribus vcstris.

rum. Jam propter illa quotidiana peccata ,

Quomodo potcstis hoc facere si non diligatis ininii-

sum, quia necessarium cst vobis dicere,
,
bns locuttis
cos?Quid ergo facturi sumus, fraires? Ad tanlam
velut quotidiana mundatione ista, Dimitle nobis debita
paticitalem redigitur grex Christi? Si soli illi debeut
nostra, sicut et nos dimittimus debitoribus nostris; quid
dicerc , Dimilte nobis debita nostra, sicut el nos dimit-
facietis? Ilabetis inimicos : Quis enim vivat in Iiac
timus dcbitoribus nostris qui dilignnt inimicos; ncscio
lerra non babens inimicum? Intcndite vobis, diligiie ,

quid faciam , nescio quid dicam. Diclurus enim voliis

illos. Nullo modo tibi potest noccre sa:viens inimicus,
non inimicum. Ule sum Si non diligilis inimicos vcstros nolile orare?
: ,
quantum libi noces, si diligis

tua\ aul pecori tuo, aut Non audeo imo ut diligalis, orate. Sed numqtiid vo-
:
enim nocere polest aut villae
bis diclurus sum Si non diligilis inimicos veslros, :
domui tuac, aut servo luo, aut ancilbe tuce, aut filio

multum si illi data nolile in oralione dominica dicere, Dimilte nobis dcbila
tno, aut conjugi tuce ; aut , ut ,

nosira, sicut et nos dimitlimus debitoribus nostris? Puta

fucrit potcstas, carni luae? Numquid, quomodo lu
ad istam perfeclioncm quia dico, Nolite dicere. Si non dixerilis , non dimit-
ariimae tuae? Extendite vos
Sed numquid cgo illud do- tuntur : si dixerilis, et non feceritis, non dimil-
charissimi, cxborlor vos.
limlur. Ergo dicendum est ct faciendum ul dimil-
navi vobis? Ille vobis donavil, cui dicitis, Fiat volun- ,

Tamen non vobis lantur.

tas tua, sicut in ccelo, ita et in tcrra.

videatur impossibile : cgo scio, ego novi, ego probavi CAPUT XII. — 10. Inimico sallcm pctenti dclitr

qui diligunt inimicos suos. vcnia. Video aliquid unde possum, non paucitatem
esse homincs christianos ,

visum fucrit, non facialis. Primo chrislianam, sed iniilliludinetn consolari : et scio (]iii.t
Si vobis impossibile
cl orate, ut fiat in vobis voluntas
boc desideralis audire. Dimittite ul dimiliatur vobis , ,
crcdite possc fieri :

malum inimici tui? Si Christus dixil (Luc. w, "). \.\ vos in orationc quid
Dci. Quid cnim tibi prodcst
nulluin babcrcl, ncc inimicus tuus essel. Do- Mss., fim::l dc terru.
1

malum
 :,

3R5 SKRMO LVII 3S6

dicilis? unde modo traclainus : Dimille nobit debiia posiulanti, jam poics dieere oraiionem istam. Kt s*
nostra, sicul et nos dimitlimus debitoribus noslris. Sic nondum idoneus esdiligere saevienlem, tameu oratio
dimilie , Doininc, quumodo diniitliinus. Iloc dicis : nem isiam potes dicere, DhttiUe nubis dcbita nostri
Sicdimilie, Paier, qui es in coelis, debita nostra sicut et nos dimittimits dclntmibus noslris. Transeaim*
quomodo et n«>s diniillinius dcbiloribus noslris. lloc ad rcliqua.
cnini facere debetis : quod si non feccritis ,
peribitis. 18. Sexta pelitio. — Et ne nos inferat in lenlatio-
Qnando ininiicus veniaiu pctit, conlinuo dimillalis. nem. Dimittc uobis dcbitu iwslra, sicut el nos dimitti-

Kt lioc inultuin ad vos? Mullum a<l le cral, inimicum mus dcbiloribus Hos/r/s, propter pr;eterila peceata diei-

diligere ssvientem : mallora est ad te, bominena dili- iiius, qua; non pogsumits facere, ut facla non siui.
gerc supplicanlein? Quid dicis? Sa-vicbal, el odcras. Potea agerc , ut non facias quod fecisli : quid agis.
Mallem nec tunc odisses : mallem lunc , cam s;evicn- ut non sil faclum (juod fecisli ? Propter illa qu;e jam
loin palcreris, Domiuam recordareris dicentcni, Pa- facta sunt, isla libi sentcnlia orationis subvenit :

iVr, ignosce illis, quia nesciunt quid faciunt (Luc. xxiii, Dimilte nobis debita noslra, sicut el nos dimitlimus
34). Iloc crgo magnopeie velleni, ut elinra co tem- dcbitoribus nostris. Propier illa in qure poles incidere,
pore, cuni in le sxviehat ininiicus, rcspiceres Domi- quid facies ? Ne nos inferas in lenlationcm ; sed libera
niiin Deuin tuum ista dicenlein. Scd forie diclurus cs nos a malo. Ne nos inferas in tenlulionem ; scd libera
Kecit ille, sed ut Doniinus ,
quia Cbrislus ,
quia Dei nos a malo ; boc cst, ab ipsa tentalione.
Kilius, quia Unigenilus, quia Yerbum caro faclum. CAPUT XIV. — 19. Petitiones tres aternam vilam,
Quid cgo malus et invalidus bomo? Si multom est ad el tres hujus vila nccessitates respiciunt. Kt crunl
le Doininus luus, cogiiclur a le conservus tuus. Sle- pclitiones illoe tres, Sanctificeiur nomen tuum. Veniut
plianus sanclus lapidabaiur : et inler lapides genu regnum tuum, Fiut voluntas tua , sicul in ccelo el iit

lixo pro inimicis orabat, et ail, Domine , ne slaluas terra : tres isiaj peliiiones sunl propler vilam buma-
illis hoc pcccatum (Act. vn , 59). Illi lapides niillebant, nam (a). Scmper enim sanctificatuin in nobis debei

non veniam postulabani : el ille pro eis orabai. Talem essenomen Dei, semperin regno cjus esse debemus,
te esse volo : exteude le. Quid trabis scmper cor in semper voluntatem ejus facere debemus. Hoc in
terra? Audi, Sursum cor : Citende, dilige inimicos. a:lernum erit. Panis quotidianus modo est necessa-

Si non potes diligere saevientem, diligc vel petenlem. rius. Jam ab boc arliculo cajtera quaj oramus, ad
Dibge bominem qui libi dicil : Kraier, peccavi, ignosce praisenlis vita; necessitaieni perliueni. Panis ipio-

inilii. Tunc si non ignoveris, non dico, deles oiatio- lidianus in hac vila necessarius cst; dimilli debila
nem de corde luo ; sed deleberis de libro Dei. nostra in hac vita necessarium est. Nam cum ad
CAPUT XIII. — 17. Disciplina sinc odio. Inimco illam veniemus, debila bnimus. In hac lerra tentatio

veniam ncgans nihil ipsi nocel , sed sibi. Si aulcm est, in hac terra periculose navigatur, in bac lerra
vel tunc ignoveris, vel tunc ex corde dimiseris odium :
per rimas fragilitaium subintrat aliquid, quod debeal
odiiim dico dimitlas ex corde, non disciplinam. Quid senlinari. Cuin auicm facti fuerimus uequales Angelis
si ille qui pclil vcniam, casiigandus cst a me? Kac Dci , absit ul dicamus, absit ut rogcmus Dcmii, ut
qood vis : pulo enim quod lilium luum diligis et dJmittat debita noslra, qu;e nulla crunl. Ilic crgo
quando c.rdis. Lacrymas vapulantis non curas ;
quia panis quolidianus, hic Ol dcbita dimillanlur, hic ut
ei baereditatem servas. Lgo hoc dico, ut de corde di- non inlremus in tenlationem ; quia in illa vita ten-

miitas odium, (|uando a le veniam petit inimicus. Sed tatio non intrat : hic ul libcreinur a malo ;
quia in
forte dicis : Menlitur, fingil. judex cordis alieni l
,
illa vita malum nullum , sed bonum sempilcrnum
dic inilii cogiialioncs patris lui , dic mihi beslernas permanebit.
tuas. Rogat, veniam pelit : dimitte ,
prorsus dimille. SKRMO LMI '
(b).

Si non dimiseris, non illi noces , sed tibi. Nam ille Hursum in Maltlt&i caput vi , 9 13, de oratione Domi-
scit quid est facturus. Non vis tu dimillere conscrvus nica, ad Competenles.
conservo luo : ibit ad Doininum vestrum, el dicet ci, CAPUT PRIMUM. — 1. Sijmbolum prius, tumOratio
Domine, rogavi couscrvum ineum, ul dimilterct milii, tradenda. Ordo cst oedihcationis veslrx' , ut discatis
ct noluit dimillere; tu inilii dimillc. Numquid non prius quid credalis , et posiea quid pelalis. Sic eniui
licetDomino debila relaxare servi sui? Ille accepta dicil Aposlolus, Erit : omnis qui invocaveril nomen
venia a Domino reccdil absoliitus, lu remancs obliga- Domtni, salvus erit. Iloc leslimoniuin bealus Paulus
tus. Quomodo obligalus? Venlurum est lempus ora- posuit de propbeta :.quia pnedicia sunt por prnpbe-
lionis, vcnlurum esl ul dicas , Dimitle nobis debita lam isla lcmpora, quando oinncs invocaluii ciaut
noslra, sicut cl nos dimittimus debiloribus noslris : rc- Deum : Qui invocavcrit nomcn Domini, sulvus crit.

spondcbit tibi Dominus, Servc nequam, cum lanla milii Kt adjunxil : Quomodo uutem invocabuiit, nt quein
deberes, rogasti me, el dimisi tibi ; nonne oportcbat et tton crediderunt '! aut quomodo crcdcnt, qucm non audi-
le misereri conservi tui , sicul et eqo lui miscrlus sum crunl Quomodo aulem audicnt, sine prudicaulc
t '!
aul
(Matlh. xviii ,
3-2, 33). De Kvangelio sunl vcrba isla, quomodo pradicabunl, si non millanlur (Joel. u , 58;
non de corde meo. Si aulcin rogalus dimiseris veniam
'
m1 gr. r. i liin. par. i.ov. emendatoa.
1
vox, alu-ui, abest a potioribos Mss. Paulo post cdili lia- (a) lurlc, (Vltrnam-
behanl, cog tutioues fraths ttti; ulii Mss onines, fiatiis tm. (/>) vlias. ilc Diversi»9.
7,;S7 S. AUGUSTINI EPISCOPI 38*

JIoin. x, 13-15)? Missi sunt ergo praidicalorcs, prrc- ut sanctificclur saneium nomen ejus : quod semper
dicaverunt Clirisium. Illis praidicantibus populi audi- sanctum est, sanctilicetur in nobis.

erunt, audiendo credidernnl, crcdcndo invocavcrunt. CAPUT V. — 5. Secunda petitio. Veniat regnum
Quia crgo rectissime et verissime diclum est, Quo- tuum. Pelanius, non pelanuis, venire babet. Habet
ttodo invocabunt , in quem non credideiunt ? ideo quidem regnum Deus sempilernum. Quando enim
j>rius didicistis cjuod erederetis : hodie didicislis cum non regnavit ? Quando regnare coepit ? Quando
invocare, in quem credidislis. rcgnum cjus inilium non habet, ncc finem babebit.

CAPUT II. — 2. Filius Dei fratres suos nos esse Sed ut scialis quia et boc pro nobis oramus, non pro
volvit. Filius Dci Dominus noster Jesus Christus Deo (non enim sic dicimus, Veniat regnum tuum,
docuit nos oralionem : el cum sit ipse Doniinus, quasi optantes, ut regnet Deus) ; rcgnum ipsius nos
l
sicut in Symbolo accepislis et reddidistis ,
Filius erimus , si in illum credentes in eo profecerimus.
Dei nniciis, tamen noluit esse unus. Unicus esl, et Omnes fideles redempti sanguine Unici ipsius, erunt
unus esse noluit : fralres Iiabere dignatus est. Quibus regnum ipsius. Venturum autem ipsum regnum,
est

enim dieit, Dicile, Paler noster , qui es in cozlis? cuin facla fuerit resurreclio morluorum : lunc eniin

Queui voluit a nobis appellari Palrem nostrum, nisi veniel ipse. Et cum resurrexerinl mortui, dividet

Patrem suiim? Numquid invidit nobis? Paienlcs ali- eos, sicut ipse dicit, et ponel alios ad dexteram,

quando cum genuerint unum lilium, duos, tres; jam alios ad sinislram. Dicet eis qui ad dexterain erunt :

liment gencrare , ne faciant alios mendicare. Sed Venile, benedicli Palris mei, percipite regnum. Hoc
quia talis est hxreditas quam nobis promiltit, quam est quod optamus et rogamus ,
quando dicimus,
multi oblineant, et angustias nemo patiatur ; ideo in Venial regnum tuum, ut nobis veniat. Nam si nos
suam fralernilalem vocavit populos gcniium, et ha- reprobi fuerimus, illud regnum aliis venlurum est,

bet Unicus innumerabiles fratres qui dicant, Pater non nobis. Si autem in co nmiicro fuerimus, qui per-
noster qui es in ccelis. Dixerunt isla qui fuerunt ante tinent ad membra unigcnili Filii ejus, nobis veniet
nos : dicluri suntqui erunt post nos. Videlc quanlos regnum ejus : et non lardabil. Numquid enim sxcula
fratres liabeat Unicus in sua gralia , coinmunicans tanla reslant, quanta transierunl? Apostolus Joannes
cum illis heredilalem, pro quibus pertulit mortem. dixit : Filioli, novissima liora esl (I Joan. n , 18).
Habebamus palrem ct matrem in terra, ut nasccre- Sed pro ipso die magno longa est hora : et ipsa

mur ad labores et morlem iiivcniinus alios parenlcs, : hora novissima videte quot annos ducat. Tamen sic

Deum Palrem el matrem Ecclesiam, a quibus nasca- vobis sit quasi qui vigilel, dormial, surgat et regnet.
mur ad vilam seternam. Cogitemus, charissimi, cujus Modo vigilemus, morle dormieinus, in finc resurge-
iilii essc ccepimus et sic vivamus, quomodo decet
: mus, sine fine regnabimus.
eos qui talem habent Patrem. Videte, quia Crcalor CAPUT VI. — 6. Tcrlia petilio. Ilujus petitioni*

noster dignatus est esse Pater noster. inlerpretatio mulliplex. — Fiat volunlas lua , sicut in

CAPUT III. — 5. Quid a Palre petendum. Audi- coelo, ita ec in terra. Terlio pclimus, Fiat voluntas
vimus quem invocare debeamus, qua spe lumreditalis tua, sicut in coelo, ita et in terra. El hoc nobis bene
seternae Palrem in coelis habcre ccepiinus : audiamus optamus. Nam volunlas Dei neccsse cst ut fiat. Vo-
quid ab illo petamus. A tali Palre quid petituri lunlas Dei esl ut ivgnent boni, damncntur mali.
8
sumus? Numquid non ab illo et hodie et heri et Numquid potest isla voluntas non lieri? Sed quid no-
nudiusterlius pluviam pclimus ? Nibil magnum est bis bene opiamus, quando dicimus, Fiat voluntas
quod a tali Patre qua^sivimus : ct tamen videtis cum lua, siculin ceelo, ita et in terra? Audile. Mullis eniin

quanlo gemitu, cuin quanlo desiderio pluviam pela- modis ha>c pelitio inlelligi potest, et multa sunl cogi-
mus, cum mors limetur, et hoc timetur quod evadere landa in ista pelilionc ;
quando roganius Deum, Fiut
nullus polesl. Omnis enim bomo cilius serius mori- volunlas lua, sicut in cmlo, ila et in lerra. Quomodo
turus est : et gemimus, rogamus, parlurimus, clama- te non offendunt Angcli tui, sic te non offeiidamus et
mus ad Dcum, ut paulo scrius moriamur. Quanto nos. llerum quomodo inlelligilur, Fial volunlas tua,

magis ad illum dcbemus clamare , ul veniamus ubi sicul in ccelo, ila et in tcrra? Sancti onines P;ilriarclue,
nunquam nioriamur? onmcs ProplieLe, omnes Apostoli, spirituales omnes
CAPUT IV. — 4. Primu petitio. Idco , Sanctifi- tanquam coelum sunl Dco nos aulcm in compara- :

cetur nomen luum, dictum est. IIoc cliam ab illo lione ipsorum lerra sumus. Fiat voluntas lua, sicut in

pelimus, ul sanclificetur nomcn ejus in nobis nam : ccelo , ila el in lerra : sicut in illis, ita el in nobis.

semper esl sanclum. Quomodo autcm sanctilicatur Uem, Fial voluntas lua , sicut in caio, ita et in lcrra.

nomen cjus in nobis, nisi dum nos efficil sauclos ? Ecclesia Dei cceluin est, iuimiei ejus lerra sunl. Mene
Nos cnim fuimus non sancli et per nomcn ejus effi- , optamus inimicis nosli is, ui crcdanl et ipsi, et liant

cimur sancti ipsc autem sempcr sanctus, cl iiomen

: cbrisliani : el iial volunias Dei, sicut in ccelo, ila et

ipsius seiii|)er sanctum. Pro nobis rogamus, non pro in lerra. llcni, Ftat votmttas lua, sicut in ccclo, ila et

Dco. Non enim benc oplamus Dco, cui nihil mali in terra. Spirilus nostcr ccelum est, caro terra , qno-
potest aliquando cvcnire. Sed oplamus nobis bonuin, niodo innovatiir spirilus nostcr credendo, sic caro
imiovelur resnrgcndo : et liat volunlas Dei, sicul in
1
ua Mss. At editi, credidistis.
s
Edili oiuiscrunt, tiOH ," quod habenl poliurcs Mss. coelo, iia (i iu lerra. Ilem, mens nostra qua videmus
 589 SEIiMO LVII
590
veritatem, et condeleciamtir ipsi verilali, coeluni est> Numquid illuc quando \cnciimus, ccli-
lioni noslr.x.

Eece ecelum Condelcclor lcgi Dei sccutulum intcrio- cem sumus audiiuri? Ipsun Verbou vi
:
M iri, ipwa
rem hominem. Quid est terra ? Yideo aliam lcgcm in Vcrbum audituri ipsttm oiauducatart ,
, ipsum bibi-
mcmbris meis, rcpugnanlem legi mentis mew ( Hom. turi, qoomodo Angeli modo. Namqaid aogeliscodi-
vu, 22, 23). Quando isla pugna transierit, cl con- ces sunt ncccssarii ,
aut dispolatores , am lectoresi
cordia plena carnis et spirilus facta fuerit, liel volun- Absit. Vidcndo legunl : videntenim ipsam Veriutem,
tas Dei, sicut in ccelo, ita el in lerra. Quando pelilio- ct illo fonie saiiantur, iindc nos irroramor.
Dicium
nein islam dicimus, omnia isla COgileniUS, el onmia estergode pane quotidiauo ;
quia iu isia vita oobia
ista a Palre pelamus. Onmia aulem isia ;
cliarissimi, est necessaria h;cc petitio.

tria quai diximus, ircs petiliones islac ad vilain ;eler- CAPLT VIII.— 8. Quintapetilio. — DimitU nobis
iiam perlinent. Qtiod enim sanclificatur in nobis no- debita uvstra, sicut
et nos dimittimus debitoribus
no-
men Dei nostri, aeteruum erit. Quod rcgnuin ipsius stris. Numquid
neccssaria est nisi hic? Ibi enim debiia
veniet, ubi sempcr vivemus, ulerniini crit. Quod non babcbimus. Debila cnim quid sunt, nisi peccala?
volunlas cjus lil, sicut in coelo, ila el in tcrra, omni- Ecce baptizabimini, oninia ibi veslra peccala delebiui-
bus modis, quos exposui, aeternum eril. tur nullum omnino ibi remanebit. Si quid mali ali-
:

CAPUT VII. — l.Quarta pcliiio. Panis quolidianus quando gessistis fecistis, dixistis, concupistis, cogi-
,

duplcx esl , corporalis et spirilualis. Euchuristia. Scr- tasiis, tolum delebitur. Et tamen
si in isla vila posle-

mones , lectiones el lnjmni sacri ,

quolidianus panis. riorisecuritasesset, talem oralioncm nondisccreinus,

Reslanl peiiiioues pro ista vila peregrinaiionis no- ubi diceremus , Dimittcnobis debita noslra.
Sed plane
straj : ideo sequilur , Panem nostrum quolidianum da faciamus quod sequitur, Sicut el nos dimitlimus debi-
nobis hodie. Da ajlerna , da lcmporalia. Promisisli re- toribus nostris. Maximc ergo vos qui intraturi cslis ad
gnum , noli negare subsidium. Dabis apud te scmpi- accipiendam plenam indulgentiam debilorum vestro-
ternum ornamcntum , da in terra temporale alimcn- rum , videle ne aliquid in cordibus vestris adversus
tum. Ideo quolidie , ideo hodie, id est, lioc tempore. alterum teneatis, ut procedatis inde sccuri \ quasi
Cum transierit vila ista , numquid petemus paneni liberi et ab omnibus dcbitis absoluti ; ct incipialis vos
quolidianum? Tunc enim non vocabilur quolidie; sed velle vindicarc de inimicis vcstris qui vobis anie in-
,

hodie. Nunc vocatur quolidie quando transit dies et jurias fecerunt. Dimitiite qtiomodo vohis
, , , diuiillitur.

venil alius dies. Numquid vocabitur quotidie, qtiando Deus nulli fecit injiiriam el tamen dimUlit qui
, uibil
erit ;eiernus unus dies?Sane duobus modis intelli- debet. Quomodo debct dimillcre cui dimilliiur, quando
gcnda csl ista pelilio de pane quolidiano : sive pro ille omnia dimiliit, qui non debet quod ei dimiiiaiur?
necessitate carnalis vicius , sive eiiam pro necessitale CAPUT IX. — 9. Sexta pelitio.
Tentalio duplex.
spirilualis alimonias '. Camalis cibi nccessilas, pro- Deserente Deo conlinuo possidet tentalor. Conatpisccn-

pler quolidianum victum, sine quo vivere non possu- tiaz remanenl post Baptismum. Ne nos inferas — in

Victus esl et legumentum sed a parte loluin lentationem; scd libera nos a mulo. Numquid
inus. , ct hoc
intelligitur. Quando panem petimus , ibi omnia acci- nccessarium eril in iila vita ? Non dicitur, Ne nos in-
feras in tentationem uisi ubi polcst esse leniatio. Iu
pimus. Norunt etiam spiritualein alimoniam fidcles, ,

s sancli Job libro legimus, Numquid non

quam et vos sciluri estis , accepturi de allarc Dci. tenlatio est vila

quoUdianus, nccessarius.
humana super lerram Job. vu, I)? Quid ergo ro"a-
Panis eril et ipse liuic vila; (

Numquid enim Eucbarisiiam acccpturi sumus , cum mus?Quid, audite. Apostolus Jacobus dicit, Nemo
cum cum tcntulur dical quod u Deo tentulur (Jacobi
ad ipsum Cbristuni vencrimus , et illo iu a;ter- i, 15).

num regnare cceperimus? Ergo Eucbaristia panis

Tentationem islam malam dixit, qua quisque decipi-

nostcr quotidianus esl : scd sic accipiamus illum, ut tur,et diabolo subjugalur ipsam dixil lcnlationem. ;

mente rcliciamur 3 Est enim alia tentatio qu;e appcllalur probalio de

non solum vcntre, sed ct . Virtus , :

ipsa tentalione scriptum est, Tenlat vos Dominus Deus

cuiiu ipsa qtuc ibi iniclligitur, unilas cst, ut rcdacli

in corpus cjus, effecti mcmbra ejus, simus quod ac- vester, ttt (Deul. «II, 3J. Quid cst,
scial si diligilis eum
ut sciat ? Ut scirc vos faciat nani ipse novil. In illu
cipimus. Tunc erit vcre panis nosler quotidianus. Et :

lentatione qua (juisque decipitur el scducilur, ncnii-

quod vobis traclo, panis quolidianus cst : et quod
iu Ecclesia lecliones qtiolidic audilis, panis quotidia-
nem tentat Deus : sed plane judicio suo allo ct occuilo

nus esl : cl quod byinnos audilis et dicilis panis quosdam descril. Cuin ille descrucrit , invenit quid
,

(piolidianus esl. Ilajc cnim Suul necessaria peregrina- facial tcntator. Non enim invenit adversus se luctalo-
rcm , sed conlinuo illi sc cxhibct ' possessorem , si
1
Mss. addunt, spiritualis cibi omisso, Carnulis cibi ne-
;
descrat Deus. Nedcseralcigo nos, idcodicimus, Ne
cessitas.
1
sic vctustissimus et optiimc nolre Cernianensis liber. nos inferas in lentationem. Unusquisque enim tentatur,
licgius vero Ms., omisso verbo scititri, babet sic, quam el ait idem apostoltis Jacobus, a concupiscentia sua ubs-
vos eslis uccepluri de altari nci. Llunmeriaoa cdiiio, tui
Lovanienscs inha^serunt, quam elvos sipuri estis, acceptnri tractus ct illcclus : dcinde concupiscentia cum conccjn-
jameslis de alluri nei. sic etiam bnpressus Ulimnierii cura rit ,
purit pcccatum ;
peccatum aulem cum consunima-
Algerus de Corpore ct Sanguine Domini, libro 1, cap. 8, tuiu gencral mortcm (Jacobi, Uel 1."»). Quid
fueril ,
i,
uisi quod habet, acccpluri eitis omisso. jam. ;

* Germancnsis Ms., sed siaccipimus illum,von sohim rcn- 1

ut procedatis teeuri; omiaao tnde.
Mss., nox editi,
tre, se.d el mente. (irtus niim, cic. ReginS, ted si accipia- (ftaa tibcri. sed a| lius Germaneosli Hs., quast Ubert
mus illum ut non venlrcm, scd ntcm reficiamus. mm * Uc^ius M8. illc te ixhibil.
 , ,

591 S. AUCUSTINI EPISCOPI 592

nosdocuit? Ut pugnemus eonlra concupisccntias no- eo ipso quod lapsuscrat, babet unde dical, Dmdltt

stras. luemm in Baplismo sanclo peccala

dimissuri nobk debitn nostra. Sic de ca:leris omnibus lentalioni.

concupiscentiae remaiicbunt , euni (piibus rcge- bus, diflicile est ul non sil unde dicamus Dimiitt
estis :
,

nerali pugnelis. Restat enim coiifliclus in vobis ip.sis. twbis debila nostra. Quae estergoilla, quam posui,

Nullus boslis meluatur extrinsccus

* : te vince, et borrenda tenlatio , molesta , tremenda , omnibus vi-

mundus est vicius. Quid libi lacturus est tentalor ribus, omni virtule vilanda? quaj est ista? Quand«
cxtraneus, sivcdiabolus , sivc minisler diaboli? Qui- nobiscum agitur, ut vindicemus nos. Ira exaspcraiur,

cumque boino proponit lucrum , ut seducat, avariliam et frendet bomo vindicari : borrenda lcnlalio. Unde
quid facit proposilor lucri? Si au- acccplurus enim veniam fueras pro catcris deliclis
jn le non inveniat : ,

visob.cro inardescis, hoc perdis. Si quid aliis sensibus aliis cupiditatibns

avaritia in teinventa fuerit, ,
lem
viliosae esc;c caperis laqueo. Si autem non in te in- peccaveras, binc erat sanandum.quia dictnrus eras Di- ,

remansit frustra exlenia musci- milte nobis debila noslra sicut et nos dimillimus debiloribus
venerit avaritiam ,

Proponit tibi lcnlator pulcherrimam fcminam :

noslris. Qui leinstigal ut vindiccris, pei det tibi quod di-
pula.
victa est foris iniquitas. Ut ergo cturus eras, Sicul et nos dimittimus debiloribus nostris.
adsit inlus casiilas ,

proposita pulcbriludine inulieris aUena IIlo perdito,cuncta lencbuntur : omnino nihildimillilur.

non te capiat

cum tua libidine intus pugna. Non senlis liostem CAPUT XII. — 12. Commendatio chai ilntis erga inimi-
tuam. Diabolum cos. Debila qnotidiana. Hanc periculosam lentaiionem in
tuum, sed sentis concupiscentiani
vides. Vince inius isla vita sciens Dominus, Magister et Salvator nostcr
non vides , sed quid te delectet ,
quod tu sentis. Pugna ,
pugna ;
quia qui te regenera- cum doceretnosin bacOratione sex vel septcm petiiio-

vit, judex est : proposuit luctam, parat coronam. nes, tiullam sibi assumpsit unde tractaret, ct quam no-

Sed quia sine dubio vinceris , si illum adjutorem non bisvcbementiuscommendaret, ni-ibanc unam. Num-
deseruerit ideo proponis in Oratione, quid non di.ximus Pater nosler qui es in ccelis , et
habueris, si te ; , ,

3
Ne nosinferasin lenlalionem. Ira judicisdonavit quos- cx>tera subsequentia ? Quare post finitam Orationem
dam concupiscenliissuis et dicit illudAposlolus, Tra- : non aliquid nobis indc tractavit, vel quoda capiie

didilillos Deusin concupiscentiam cordis

illorum(Hom. posuit, vel quod in fine conclusit , vel quod in me-
i, Quomodo iradidit ? Non cogendo, sed deserendo.
24). dio collocavit? Si enim non in vobis sanclificatum

CAPUT X. — 10. Libcralio a mulo. — Libera tios fuerit nomen Dci, aut si non perlinueritis ad regnuni

a malo : potcst ad eamdem ipsam seuientiam perli- Dci, aul si non in vobis facia fuerit voluntas Dei sicut

nere. Ideosicest, ut inielligasunamsententiam,

Ne in coelo, aul si non vos Deus custodieril ne inlrelis

nos inferas in tentutionem; sed libera nosamalo. Ideo in lentationem : quare nihil borum ? Sed quid? Amcn
l
ul ostenderet boc totum ad unam sen- dico vobis quia si dimiseritis peccala hominibus
addidit sed : ,

Multh. propter illud Dimitte nobis debiia

tentiam perlinere, ne nos inferas in tenlalionem; sed ( vi , 14) : ,

liberanos a malo. Quomodo? Singula illa proponam : noslra, sicut el nos diinillimus debitoribus noslris. Prae-

Ne nos inferas in lenlalionem ; sed libera nos a malo. termissis omnibus petilionibus quas uos docuit , illam

Liberando nosa malo, non nos inferl in lentalionem : maxime docuil a

. Non multum fucrant illa commen-
non nos inferendo in tentationem, liberat nos a malo. danda, in quibus si peccator esl, undc curelur agno-

CAPUT XI. — 11. Magna tentatio horrenda , len- cat : commendandum , in quo si peccavcris , caelcra
3
tatio, velle vindicari. Magna vero tcntalio est, clia- non est unde sanari . Hoc enim debes dicere, Di-
rissimi, magna lenlatio est in hac vita ,
quando illud mitte nobis debita nostra. Quai debita ? Non deest bo- :

noslrum lcniaiur , quo meremur veniam , sicubi len- mines sumus. Paulo plus loculus stim quam debui
tali lapsi fuerimus. llorrenda tentalio est, quando dixi aliquid quod non debui , quam dcbui
risi plus ,

nobis lollitur , unde ab aliarum tenlationum vulneri- bibi amplius quam debui , comcdi amplius quam de-
bus sanari possimus. Scio nondum vos intellexisse : bui , audivi libenter quod non dcbui , vidi libenter

adcstc animo , ul inlelligalis. Puta , tenlal avarilia ,

quod non debui , cogilavi libenierquod non dcbui :

victus est quisquam (quia et luclalor aliquando et bo- Dimitle tiobis dcbita nostra , sicut et nos diuiitlnnus de-

nus praebator vubieralur ) in aliqua una tcntalionc : bitoribusnostris. Pcrisli, si boc pcrdidisli.
vicit bomincm avarilia , ctiam bonum luctalorem ; et CAPUT XIII. — 15. Horlalio. Vidctc, fratrcs

fecil nescio quid avarum. Transiil libido, non addu- mei ; videle , lilii mei ; videle lilii Dei ; videte, quia

xit ad sluprum , non pcrveuit ad adullerium. lllud dico vobis. Pugnale cum corde veslro, quantum po-
enim quando fuerit ct ab adulterio bomo prohiben-
, teslis. Et si videritis iram vcslrain stare adversus
dusest. Sed vidit mubercm ad concupisccndum, co- vos, rogate conlra illam Dcum : faciat le Deus victo-
gitavit aliquid delcciabilius quam dcbuil; accepit pu- rcm lui ; faciat te Dcus victorem , non inimici forin-
gnam, eliam optimus prx'lialor percussus cst : sed sccus tui , scd intrinsccus animi lui. Aderil enim et
non consensit, rcpercussil motuin lascivura , doloris facict. Plus vult ut boc ab illo pclamus ,
qnam plu-

amariludine casligavit , repercussil cl vicit \ Tainen viam. Videlis cnim, cbarissimi, quot pctiliones docuit

• ua Germanenss ms. At cditi, Quid tibi fitcturus est lcn-

uitor exlrinsccus
4
Je vincc, elc. '.'
• Gwmanensia ms. quia si non dim eritis . h
Regius liber, Vtsa cscii. • Gcrnianciisis Ms. vobdt.
8 Mss. ira l nici doimvit. ( Edili, commnutonda, ca'lcra. in quibus si pcccavcris ,iiok
* *ic Germanensis ms. i:diii autem, vmt- csf wutc sunciis. Locum :ul Germanensem Ms. correximus
 .

393 , SERMO LVIH. o<Jt

hos Dominus Christus , el vi\ illic invenitur tma qiuc 5. ISwm et secunda petilio. — Sunctificctur >w-
sonet de pane quotidiano : ul omnia qu.e cogitamus, inen tuitm, dicimus, Veniat regnum tuttm. Sanclifica-
propter vilam fuluram cogitemus. Quid enim time- tio nominis Dei est ,
qua efliciinnr not sancli. N.iin
mus ne non nobis exhibeat ille qui promisit, et dixil : nomen ejtis sempcr esl sanctum. Optamus etiam veuirb
Qucerile primuin rcfjmun ct justiliam Dci , il luvc om- regnum ejus veniet et si nolumus sed oplarc ct
:
, ;

nia apponentur vobis ? }iovil enim Puler vcsler, quia orare ul vcnial regniim ejus , nihil ett alind quam
ista necessaria sunt vobis, prittsquam petalis ab co. Qucu- oplare ab illo, ul dignos nos facial regno suo , ne for-
rite primum rcgnum et justitiam Dei , el hcec omnia te ,
quod absit , veniat , et non nobis vcnial. Multis
apponentur vobis ( Malth. vi , 53 , 32, 8). Nam imilti enim non cst vcnturum, quod lamen vcnlurum est.
etiam fame lentaii sunt , et aurum inventi , el a Deo Eis enim venturum est, quibus dicclur, Venite, bc-
non deserli. Perircnt fame , si desererct cor corum ncdicti Patris mei percipile rcgnum quod vobis pma- ,

panis interior quolidianus. Ipsum maximo csuria- tum est ab origine mundi. Illis non veniet quihus di-
mus. Beati enim qui esuriunt et siliunt justiliam, quo- cetur. Discedite a me , maledkti , in ignem a;ternum
niam ipsi saiurabunlur (ld. v,6). Potest aulem in- (Malth. xxv, 54, 41). Cum ergo dicimus, Venialre-
fumitatem nostrnm misericorditer intucri , et videre gnum tuum, oramus ut nobis vcniat. Quid est , ut no-
hos , quoinodo diclum est : Memenlo quia pulvis su- his veniat? Ut bonos nos inveniat. Hoc ergo oramus,
mus (Psal. cn , 14). Qui de ptdvere hominem fecit ct ul bonos nos faciat : tunc crtim nobis veniet regnum
animavit, pro isto (igmento Unicum ad morlem dedit. ejus.

Quantum nos antet, quis potesl explicare, quis potest CAPUT III. — 4. Terlia pelitio. Hujus pelitionis in-

saltem digne cogitare? terpretatio triplex. Addimus , Fiat volunlas tua , sic-
ut in coelo t
ita et in terra. Serviunt libi Angeli ir»
SERMO LVHI *
(a).
coelo , nos serviamus libi in terra. Non te offendunt
Item in Mallluei capul vi 9-13, de oratione Dominica, Angeli in coelo, non te offendamus
,
in terra.Quomodo
ud Competenles. illi faciunt voluntalem tuam,sic faciamus et nos. Kt

CAPUT PRIMUM. — 4. Symbolum el Dominica liic quid oramus , nisi ut boni simus? Quando enini
iratio. Symbolum reddidistis, quo breviter com- facimus voluntalem Dei (nam ipse sine dubio facit

prehensa continetur Jam el antea dixi vobis,

fides.
suam), tunc fit voluntas ejus in nobis. Et aliter bcno

quod ait apostolus Paulus, Quomodo invocabunt, in inlelligimus, Fiat voluntas lua , sicut in coelo , ila ei in

quem non crediderunt (Rom. x , 14) ? Quia ergo quo- terra. Accipimus praeceptttm Dei , et placet nobis ,

modo credalur in Deum , et accepistis , et tenuislis placet menti nostras '. Condeleclamur enim Icjri
,

et reddidislis : accipite hodie quomodo invocelur Dei secundum inleriorem liomincm (Rom. vn , 22).
Deus. Ipse Filius sicut audistis , curn Evangilium le- Tunc fit voluntas ejus in coelo. Coslo enim compnra-

geretur, docuit discipulos suos etfideles suos hanc Ora- tiir spiriius nosler , terrae aulem caro nostra. Qnid

lionem.Spem habemus obtinendae causoe noslra?,quan- esl ergo, Fial voluntas tua , sicut in coelo , ita et in

do talis jurispcritus nobis Preces diclavlt.Assessor Pa- terra. Ut quomodo ntenli noslrae placct tua jtissio, sv:

tris, sicut confessi cslis, qui sedet ad dexteram Patris :

ei consentiat caro nostra ; el lollatur rixa illa de me-
ipse est advocatus noster,qiii fulurusestjudexnosler. dio , qua3 describitur ab Apostolo : Caro enim concu-
piscil adversus spirilum spiritus autem adversus car-
Inde enim venlurus esl judicare vivos ctmortuos.Tenete ,

ergo et lianc Oralionem, quam reddiluri estis ad octo

nem (Galat. v, 17). Qtiando contra carnem concu-

dies. Quicumque aulein vestrum non bene Symbo- piscit spiritus ,

jam facta est voluntas ejus iu coelo ;

lum reddiderunt , habent spatium, teneant : quia die quando conlra spiritum non concupiscil caro ,
jam
sabbali andientibus facta est voluntas ejus in terra '. Erit autcm plena
omnibus qui aderunt reddituri
cstis, die sabbati
concordia qtiando ipse voluerit sit mundo pugna
novissimo, quo die baplizandi estis. , :
,

Ad octo auiem ut possit esse vicloria. Etiam sic bene intelligi po-
dies ab hodierno die reddituri estis

hanc Orationem, quarn hodie test, Fiat volunlas tua , sicul in coelo , ita et in terra :
accepistis.
CAPUT II. — 2. Omnium unus pater. Cujus ca-
ul coclum ponamus Ecclesiam , quia portat Deum ;

pui est, Pater noster terram aulem infideles, quibus dictum est, Terra cs,
, qui es in coelis. Invenimus Pa-
treui in coelis : attendamus quemadmodum vivamus et in terram ibis (Gen. m , 19). Quando ergo eramns
in lertis. Sic enim debet vivcre
pro inimicis noslris , inimicis Ecclesiac, inimicis no-
,
qui invenit lalem
Palrem , ut dignus sit venire ad ejus haereditatem.
mini Christiano , hoc oramus , ul fial volunias ejns ,

Dicimus aiilem communiter, Pater sicut in ccelo, ita el in terra, id est , sicut in tuis liilc
noster. Quanta di-
gnatio? Hoc dicil imperator, hoc dicit lilnis , sic et in luis blasphcmaloriiius ; tit omnes < .

mendicus;
hoc dicit servus , hoc dicit dominus ejus. Simul di-
lum fiant.

cunl , Paler noster, qui es in ccelis. Intelligunt ergo

CAPUT IV. — 'i.Qnarta pctitio.Quotidianus panis,

se esse fratres ,
qtiando unum habcnt Palrem. Sed
Hon dcdignetur fratrem habere servtim suum dominus
1
Sic Mss. At editi, ct placeat nobi%, placcat nuntt m>
troc.
ejus, quem fratrem voluit habere Dominus Christus. 1
Mss. , Quando carn cGitcupiscit advcrsus uiritum .

nonduin est totutitu cjw, in tcrru : qwmdn contr»

ftirlu
* Ad duoscl. gr. r. rm. v. Am. Er. par. Lov. emendatui. carnem concujnscit spiriltts, jam facta c*l voluntas cms ir
(a) Alias, 42 inler Homilias 50. cttlo. £iit aulent, et<

Sanct. AUGUST. V (Trcize.J

 ,,

395
5. AUGUSTINI EPISCOPI m
Verbum Dei. Sequilur, Panemno- xxvm, \) ? JIoc ergo scitis vos in Symbolo reddidisse,
victus, Eucliaristia.
ac- quia inter caitera noininastis remissionem peccato-
sirumquotidianum da nobis hodie. Polesl simpliciter
funderepro victuquotidiano, rum. Hemissio peecalorum una cst, quaB semel datur;
cipi orationem istam nos
alia quae quolidie dalur. Hemissio peccalorum una
ut abundet nobis non abundat non desit no-
; et si ,
,

est, qu.no semel datur in sancto Baplismale alia, quai

Quotidinnum aulem dixit quamdiu liodie vocatur
;

bis. ,

surgimus, qiiamdiu vivimus bic t datur in Domiuica oralione.

(llebr. m , 13). Quolidie vivimus, quolidie
nobis Propter quod dicimus, Dimitlenobis debita nostra.
quolidie saluramur quolidie esurimus. Det
,

legumen- CAPUT VI. — 7. De eadem petitione. Et induxit

panem quotidianum. Quare non dixit et
potu tegu- nobiscum Deus pactum et placitum, firmumque clii-
lum ? Yiclus enim nostcr in cibo cst el ,

plus deside- rograplium, ut dicamus, Sicul et nos dimitlimus debi-

menlum in vcstitu et tecto. Nihil horao
Nihilintntimus
toribus nosiris. Qui vult dicere efficaciter, Dimitie tiobis
rct '. Quandoquidem dicit
Apostolus :

debila nostra; dicat veraciler, Sicut et nos dimiltimus

mundum sed nec aufene aliquid possumus :
in hunc ;
debitoribus noslris. Si hoc quod est posterius, aut non
tegumenlum habentes his conlenti simus
victum et ,
dicit, aul fallaciler dicit; illud quod prius est, inaniter
(ITim. Pereal avaritia, et dives est nalura.
vi, 7 et 8).
dicit. Maxime vobis dicimus, Dimittite omnia de cor-
quia et hoc
Ergo si ad quotidianura victum pertinet,
dibus vestris qui ad sanctum Baptisma acceditis. Et
quo-
bene inlelligitur, quod dicimus Panem notrum
,
,

v»s, lideles, qui perhanc occasionem auditis hanc

non miremur si noniinalo
lidianum da nobis hodie ; ,

Oralionein el nostram cxpositionem, dimiltile lolum

pane et ca?tera necessaria intelligantur.
Quomodo
quiJquid adversus aliquem habetis de cordibus vc-
quando Josepb invilavit fratres suos : Homines
illi
slris : ibi dimittile, ubi Deus videt. Aliquando enim
\m\\\\\,hodiemecum manducabunt panem (Gen.
xliii ,
hom« dimillil ore, el lenet corde : dimiltit ore pro-
16). Quare panem solum manducari eranl? Scd a pler homines, et lenet corde, non limens oculos Dei.
solo pane quando rogamus
inlellecta sunlcaitera. Sic
Prorsus dimittite ;
quidquid est * quod usque ad istoa
panem quotidianum, quidquid nobis propler carnem dies lemiistis, saltem his diebus dimittite. Non de-
Sed
nostram in lerra necessarium est postulanms. ,
buit occidere sol snper iracundiam vestram, et inulli
quid ait Dominus Jesus? Qucerile primum
regnum Dei
soles transieruut. Transeat aliquando et iracundia
apponentur vobis (Matlh. vi
et jusliliam, et hcec omnia
vestra, dies magni solis modo celebramus : illius solis
Panem no-
53 ). Intelligitur eliam hoc valde bene , de quo dicit Scriptura, Oiielur vobis sol juslilia, et
tuam,
strum quotidianum da nobis hodie, Eucliaristiam sanitas in pennis ejus (Malach. iv, 2). Quid esl, m
quolidianum cibuin. Norum enun lideles quid acci- pennis ejus? In proteclione ejus. Unde in Psabno di-
piant, et bonum est eis accipere panem quotidianum
cilur, Sub umbra alarum tuarum protege me (Psal.
ut boni
hutc tempori necessariura. Pro se rogant, xvi , 8). Alii autem qui in die judicii futuri suiit scro
,

iianf, ut in bonitate et lide et vita bona perseverent. pcenitentes s

et infructuose dolentes, pryedicii a Sa-
,

Hoc optant, hoc orant :quia si non perseveraverintin

picnlia, quid tunc dicluri sunt pceniteiiliaiu agentes,
vita bona separabuntur ab illo pane. Ergo, Panem
,
et pras anguslia spiritus gemenies? Quid nobis profnit
noslrum quotidianum da nobis hodie quid est ? Sic vi-
,
snperbia? et diviliarum jactanlia quid contulit nobis?
vamus , ut ab allari luo non separeraur. Et verbum Transierunl illaomnia tanquam umbra. El inter ca?lera :

Dei quod quotidie vobis aperitur ,

quodam niodo
el
Ergo erravimus a via verilalis, eljuslilice lumen non luxil

frangilur ,
panis quotidianus est. Et quomodo illum nobis, el sol non csl orlus nobis (Sap. v, 3, 9). Ille sol

panem ventres , sic istum esuriunt mentes. Et hunc justis oritur : istura aulem solem visibilem facit Deu-s
ergo petimus simpliciler, et quidquid animse nostne quolidie oriri super bonos et malos (Matth. v, 45). Ad
el carni noslrac in liac vila necessarium est , quoli- illum videndum solem justi perlinent : modo iu cor-
diano pane concluditur. dibus nostris habitat sol iste per fidem. Si ergo ira-
CAPUT V. — 6. Qninla pelitio. — Dimille nobis
sceris; nc occidat sol iste in corde tuo super iracun-
debila nostra , dicimus , el dicamus ;
quia verum dici- diam luam : Non occidat sol super iracundiam vestram
inus. Quis enim hic vivit in carne, et non babcl de- (Ephes. iv, 26); ne forle irascaris, el occidat libi sol

bila? Quis est homo sic vivens , ul ei non sit ista Ora- justitiaj , et in tenebris remaneas.
tio necessaria? Inflaresepotest, justilicare non potest. CAPUT VII. — 8. Contra iram et odium. Ne putetis
Bonum est illi ut imitelur Pnblicanum , nec lumescat autem quia nihil sil iiacundia. Turbatus esl . inquit

sicul Pharisieus, quiascendit in lcinplum, et jaclavit propheta, prce ira oculus meus. Utique eut lurtulur
meritasua, texil vulnera sua. Uleaulem scivit quare oculus, solem videre non potest ei si conalus fueiit •

ascenderit, qui dicebat, Domine propitius eslo mihi ,

v idcre, pama illi cst, non voluptas. Quid est ira?

peccalori (Luc. xvin , 10-15). Iloc Dominus Jesus :

Libido vindictx. Libet lioniiiiem vindicari ; el nonduin

tonsiderale, fratres mci : hoc Dominus Jesus oraie eslChristus vindicatus, noiulum sunt sancli martyres
ilocuit discipulos suos , illos magnos prinios Aposlo- viiulicati! Adhuc exspeclal palientia Dei , Ul conver-
ios suos , arielcs nostros. Si ergo pro pcccatis suis lantur inimici Chrisii, convertantur niarlyrum ini-

dimittcndis arictes orant, agni quid dcbent faccre, de 1

i.ov., rrorsus dimittitc ;
quia quod propler homines di-
quibus dictum csl,Afferle Domino fdios arietum (Psal. mttUur, non apud Deutn valet rquod autem propter Deun
ttimittitur, tqnui Deum valet, et apud liomuics orodest. Quoti
1
Mss., ll nihil Itomo plns desiderat. itstiae att i&tos dies, etc. Glossems, quod a csetens librisaliesl.
1
* sk \iss. b>Iili uuteui, ut boiia laiimt.
M^k . Kri pviiiUcnlei.
 ;
, .

39*7 SBRMO LVIII.

m
mici : nos qui sumus , ut vindictam qu;eramus?Si tcm tenlatur a concupiscentia nta abstraclut et illectw.

quxrerel illam Deus de nobis, ubi remanerenms? Deinde concupiscentia cum conccperit, parit peccatum :

Ille qui niliil nos hesit, non vult se vindicare de no- peccatum vero cum consummatum fuerit qeneral mor-
,

bis : et nos quxrimus vindicari, qni pene quoiidie tem (Jacobi i, 13-15). Ergo ne abslraliaris a concu-

Deum offendimus! Ergo dimittite : dimitlile cx corde. piscenlia : noli conscniirc concupiscenli;e luae. Non
Iratus es, noli peccare : lrascimini, et nolite peccare est unde concipiat, nisi dc tc. Conscnsisti : quasi
(Psal. iv, 5). Irascimini quasi hoiuincs, si vincimini concubuisti in corde tuo. Surrexit concupiscentia :

ei nolite peccare , ut iram in corde leneatis (quia si te- negate illi, noli eam sequi. Illicita est, lasciva est.

netis, contra vos tenetis '), ne in illud lumcii intretis '. turpis est, alienat te a Deo. Noli dare conscnsionis
Ergo dimiltilc. Quid est ira? Libido Viudiclae. Quid amplexum ne plangas partum, : quia si consenseris
estodium? Fra inveterata. Ira inveterata si facta cst, idest, cum amplexatus fueris, concipit. Cum concu-
jam odium dicilur. Quod videtur confileri ille ,
qui pisccnlia conceperit ,
paril peccatum. Nonduin times?
cum dixisset, Turbalus cst prce iraoculus meus; addi- Pcccalum generai mvrlem mortem time. Si pecca- : vel

dit, lnveteravi in omnibus inimicis meis (Psal. vi , 8). tum non limes, lime quo perducit peccatum. DnlCe
Quod erat ira, cum esset nova odium factum est; est pcccatum sed amaraesl mors. Ipsa
, :
cst infelicitas
quia in velustatem conversum est. Ira festuca cst hominum propter quod peccant, morientes hic di-
:

odium trabes est. Aliquando repreliendiinus irascen- mittunl ,

et ipsa peccata sccum porlant. Peccas pro-

tcm , et odium tenemus in cordc; el dicit nobis Chri- pter pccuniam , hic dimittenda est : peccas propter
stus , Festucam in oculo frutris lui vides , el trabem in villam, hic dimiltenda est : peccas propter muljerem,
oculo tuo non vicles (Mallh. vn,3). Unde crevit fe- hic dimittenda est : etquidquid est propter quod poc-
stuca, ut trabem faceret? Quia non statim evulsa esl. cas, quando oculos in moriem clauseris, hic dimiitis,
Quia passus es exire et intrare solem toties super ira- et ipsum peccatum quod committis tecum poftas.
rundiam tuam, fecisti illam velerem; allraxisii malas CAPUT IX. — 10. Peccata minuta non contemnenda.
suspiciones, et rigasti festucam, rigando nutristi, Alce ducc orationis gemince e/eemo.si/wr. Dimitlanlur
pcO
nulriendo trabem fecisli. Expavesce vel quando dici- cata dimittantur praeterita, cessentfulura. Sed non po-
:

tur, Qui odit fratrem suum , homicida est(Uoan. in tes hic vivere sine ipsis : vel minora vel minuta
sinl,
15). Gladium non eduxisti, non vulnus in carne fc- vel levia sint. Sed ipsa
minuta non conte- levia et
cisti , non corpus plaga aliqua trucidasti : cogilatio mnantur. De minutis gultis;flumina implcntur. Non con-
sola odii in corde tuo est , et teneris homicida ; reus temnanturvel minora. Per angnslas rimulas navis in-
es anle oculos Dei. Ille vivit, et tu occidisti. Quan- sudat aqua, impletur sentina, et si contemnatur sen
lum ad te pertinet, occidisli quem odisti. Emenda le, lina, mergitur navis. Sed non cessalur a nautis
corrige le. Si in domibus vestris scorpiones essent ambulant manus : ambulant, ut quolidie senlin;t
autaspides, quantuni laborarelis , ut domus veslras exhauriantur '. Sic et lua' manus ambulenl, ul quo-
purgaretis, et securi babitare possetis? Irascimini, et 5
tidic sentines . Quid cst, ambulcnt manus? Dent 3
,
inveleranlur irae in cordibus vestris, fiunt tot odia fac opera bona,
,
ambulent manus tu;e. Frange esu-
tot trabes, totscorpii, tot serpenies; et domum Dei, rienti panem luum, egenum
el sine lecto induc in do-
cor vestrum, purgare non vultis? Ergo facile quod mum tuam : si videris nudum, vesli (Isai. lviii, 7). Fac
diclum est, Sicut et nos dimiltimus debitoribus noslris:
quantiim potes, fac unde poles, foc hilariler, et secu
et sccuri dicite, Dimitte nobis debila noslra. Quia sine
rus mitte orationem. Habebil alas duas, geminas
debilis in hac terra vivere non polestis. Sed alia simt
eleemosynas. Quid cst, geminas eleemosynas? Dimit-
illa magna crimina, quae vobis bonum est in Baptismo tile, et dimittetur vobis : dale, el dabitur vobis (Luc. vi,
dimitti , et a quibus semper alieni esse debetis : alia
57, 58). Una eleemosyna est, quae lit de cordc,
quotidiana peccata , sine quibus hic homo vivere non
quando fratri tuo dimittis peccatum. Allera eleemo-
potest, propter quae necessaria est quotidiana oratio,
syna est, qua? fit de substaniia, quando pauperi pa
cum suo pacto , cum suo placilo : ut quomodo hilari-
nem porrigis. Ambas fac, ne sine una ala remaneat
ter dicitur, Dimitie nobis debita nostra; sic veraciter
oratio lua.
dicatur, Sicul et nos dimittimus debitoribus nostris.
11. Liberutio a malo. Ergo cum dixerimus, Ke
Deinde isla diximus de peccatis praeteritis ,
qaid de
nos inferas in tenlationem ; sequitur, Sed libera nos a
CiCtero ?
malo. Qui vujt liberari a malo, testatur quia malo
CAPUT VIII. — 9. Concupiscentice resislendum. — est. Ideo dicit Apostolus, Redimentes tempus,quoniam
in

Xe nos inferas in tentationem : dimitte quae fecimus,

dies mali sunt (Fplies. v, 16). Sed quis cst qui vult vi-
3
ct da ut non committamus. Quicumque enim
alia
tam, el diligil videredies bonos? Quando omnis homo
lentalione vincitur, peccatum ipse committit. Ete-
in hac carne non habet nisi dies malos ;
quis non vult ?
nim, inquit apostolus Jacobus, Nemo cum tenlatur,
Fac quod sequilur, Cohibe linguam tuam a mnlo, et la-
dicat quoniam u Deo Deus enim intenlalor ma-
lenlatur.
bia tua ne loquantur dolum ; declina a malo, et fac bo-
lorum est : ipsc autem ueminem tentat. Unusquisque au-
1
Er. omillit verba liic parenthesi inclusa. M. 1 Isthscc vcrba, ambulant, ut quotidie senlincc exliaunan-
1
Lov., ne illud lurncn irritetis; disseittieutibus tur, absunt a Mss. et ab ajii. et Er.
editis aliis
et Mss. ' Am. Kr. ut quotidie deficiunt sentime.
8
Mss. nrnhabent, da ut. 8 Apud Fx. mgd. Vcn. Lot.j f>a, dent. U.
 »

3!)9 S ALCCSilM EPISCOPl 400

num; qucerep.uem, etsequerecam(t'sul. xxxm, 13, 14, Dcus nobis visioeiil ; visio Dei fidei hujus merces
15) et caruisli diebus malis, ct iinplelur qnod orasli,
ciit '.
:

Libera nos a malo.

SERMO LIX *
(a).

CAPUT X. — 12. Petitionum discrimen. Oralio Domi- Jtem in Matlhcci cap. \i, 9-13, de oratione Dominica,
nica quotidie dicilurad altare.Tres ergo pelilionessu- ad Competenles.
periores Sanclificetur nomen luum, Venial regnum luum, CAPLT PRIMUM. — \.Symbolum regula fidei. Ked-
Fiat volunlas tua, skut in ccelo, et in terra, seternx sunt. quod
didislis credilis, audite^quidorctis.Quoiiiarn in-
'.
Qualuor autem sequenles ad istam vitam perlinent vocare non possetis, in quem non credidissr-iis, Apo-
Panem noslrum quolidianum da nobis hodie : numquid Stolo dicentc, Quomodo invocabunt ,\in quem non credide-
quolidie pelituri sumus panem quolidiaiium, quando runt(Rom. x, 14)? ideoprius Svinbolum didicislis, ulu
ad illam salielalem venerimus? Dimitle nobis debita eslregula fidei vestra^ brevis el grandis : brevis, nu-
nostra : numquidin illo regnodicemus, quandodebita mcro verborum; grandis ponderesentenliarum. Ora-
non habebimus? Ne nosinferas in lentationem : num- lio autem quam hodie accipitis • tenendam, et ad
quid tunc dicere poterimus, quando nulla erit ten- octo dies reddendam , sicut audistis cum Evangelium
taiio? Libera nosa malo : numquid dicemus, quando legeretur, ab ipso Domino dicla est discipulis ipsius,
nullum erit unde liberemur? Qualuor ergo ista pro-
et ab ipsis pervenit ad nos quoniam in omnem ter-
;

plervilam noslramquolidianam nobisnecessariasunt, ram exivit sonus eorum (Psal. xvni, 5).
tria veroilla propter ailcrnam. Sed omnia petamus, 2. Omnium unus pater. Ergo nolile inhxrere
ut ad illam perveniamus; et bic rogemus * ne ab illa
terrenis, qui Patrem invenistis in coelis. Dicluri enim
separcmur. Oralio quoiidie dicenda est vobis, cum estis, Paler noster, qui es in ccelis. Ad magnum genus
baplizati fueritis. In ecclesia enim ad allare Dei quo- pertinere cccpislis. Sub istoPalre fratres sunt domi-
lidic dicilur ista Dominica oratio, et audiunt illam
nus et servus : sub islo Patre fratres sunt imperator
lideles. Non ergo limemus, ne minus diligenter eam et miles : sub isto Patre fratres sunt dives el pauper.
leneatis : quia et si quis vestrum non polerit tenere Omnes Chrisliani fideles diversos in terra habentpa-
perfecle, audiendo quotidie lenebit. tres, alii nobiles, alii ignobiles : unnm vero Pairem
CAPUT XI. — 13. Symbolum memoria lcnendum. invocant, qui est inccelis. Si ibi est Pater noster, ibi
Tanquam speculum quotidie inspiciatur. Idco die nobis prx*paratur hsreditas. Talis est autem lste Pa-
sabbaii, quando vigilaluri suinus in Dei miserkordia, ter, cum quo possideamus quod donat. Dat enim
reddiluri estis, non Orationem, sed Symbolum. Modo luTereditatem, sed non moriens illam nobis derelin-
enim nisi teneatis Symboltim, in ecclesia, in populo quit. Non enim ipse discedit, sed ille permanet, ul
Symbolum quotidie non auditis. Cum autem tenueri- nos accedamus. Quia ergo audivimus a quo pelamus,
tis, ut non obliviscamini, quotidie dicite ;
quando sciamus et quid pelamus, ne forle lalem Patrem male
surgitis, quando vos ad somnum eollocatis, redditc petendo offendamus.
Symbolum vestrum,
3
reddite Domino, commemorate CAPUT II. — 3. Prima petitio. Quid ergo nos do-
\os ipsos , non pigeat repetere. Bona est enim repe- euit Dominus Jesus Christus petere a Patre, qui est
titio, ne subrepat oblivio. Ne dicatis : Dixi heri, dixi in coelis? Sanctificetur nomen luum, Quale benelicium
hodie, quotidie dico, teneo illud bene. Commemora est, quod petimus a Deo, ut sanctificelur nomen
lidem tuam, inspice te : eit tanquam speculum tibi
ejus?NomenDei semper est sanctum : quareergo pe-
Symbolum tuum. Ibi le vide, si credis omnia quse te limus ut sanctificetur, nisi ut nos peripsum sanctifi-
credere confiteris, et gaude quotidie in fide tua. Sint cemur?Quod ergo semper sanctum est, ut in nobis
divitiae tuae, siut quoiidiana ista quodam modo indu- sanctificetur oramus. Sanctilicelur in vobis nomen
menta menlis luae. Numquid non quando surgis ve- Dei, quando baptiznmini. Utquid hoc orabitis, cum
commemorando Symbolum luum vesti
stis te? Sic et baptizalr fueritis, nisi utquod accipielis persevercl in
animam tuam, ne forte eam niidct oblivio, et rema- vobis?
neas nudus, et fiai quod ait Apostolus, quod absit a 4. Secunda petilio. Sequitur alia pelitio : Veniat
le : Si tamen exspoliati *, non nudi inveniamur (II
regnum tuum. Sive petamus, sive non pelamus, ven
Cor. v, 3). Vesliti enim erimus lide nostra ; et ipsa turum regnum Dei. Quare ergo pelimus, nisi ut
esl
fides et tunica est et lorica : lunica, contra confu- vcniat et nobis, quod venturuin cst omnibus sanclis ;

sionem; lorica, contra adversilatem. Cum autem ve- ut et nos Deus in numero sanctorum suoruin ha-
ncrimtis ad illum loctim ubi regnnbimus, non optis beat, quibus veiunrum eslregnum cjus?
est ut dicamus Symbolum : Deuin videbimus, ipse 5. Tertia petilio. Diciinus tcrlia pelilionc, Fial
1
omnes Mss., ceterna sunt. Qualuor autem sequcntia ad * Sic Am. Er. et aliquot Mss. Alii vero, ipse Deus nobis vi-
tstam vitaht pertinent. sio erit, hujits mcrces erit. F.dilio aiiiein \.ov.,ips,' / t -i s
* Sic Mss. Edili vero, ct hic regamur.
nobis tisio erit, fidcique merces erU dciis nostcr.conversi ad
GermanensisMs., conmwmoralc apud vos ipsos.
3
noiuinum, etc.
4
Editi si lamcn vestili ; jtixta grsecum , endusame-
: * Sic Mss. Editi voro, mtdktis.
noi. At omues Mss., si tameii exspoliati; quasi grxcus 3 Editi, accepistis. \t mss., accipitis. Qui mox proset|iiun«
halmerii ecdusamenoi. sic Tertullikaus de Besurrectione tur sic retincnda est, et ml octo dies reddetuUu
;

carnis, cap. Ai «Siquidoin exuti non nudi inveuianiur.

:

Et coutra Marcioncm, lib. 5, cap. 12, legfl « si quidein et :

'
Bzemplaria hahuiinus duo manBscripta r. v. cum ex-
cusisAin. ts. Par. el l.ov.
t desjMjliati, » etc. nanc iu Apostolo varietutem Iectionis
sanolavit ejus Commentalor inler Ainbrosii opera. (a) Ali3s. de Teniuore 135.
 ;

401 SEKMO LIX.

U)l
voluntas tua, sicut in cuelo, el in terra. Quid esl hoc? diccntes, Ne uos inferas in lcntaiionem ; scd libcra rioi
Ulquomodo tibi serviunt Angeli in coelo, et uos lihi a mato. El hoc in isla vita nobis mcessarium csl pe-
seniamus in terra. Angeli aiitcm ipsins Bancli obe- lere, ne inferamur in teniationem, quia hic sunt len-
diunl illi, non illtnn offendunt; faciunl j ussa ainando taiiones ;
et liberemnr a malo, quia bic est roalum. Ac
eum. IIoc ergo oramus, ut ct nos praecepta Dei clia- per hoc oinnes istse petiliones sepicm , tres ad vitam
riiate faciamus '. Ilerum vcrba ista alitcr inielligun- BPlernam pertincnt, qualuor ad vitam praescntem.
lur. Fiat voluntas tua, sicut in ccelo, et in lerra. Sancti/icctur nomcn tuum : seniper eril. Veniatregnnm
Coclum in nobis anima est, lerra in nobis corpusest. tuum : hoc reginim semper eril. Fiat voluntas tua,
Quid est ergo, Fiat volunlas lua, sicut in ccelo, et in sicul in ccelo, ct in terra : semper crit. Pancm nottrvm
terra ? Sicut el nos audimus praeccpta tua, sic nobis quolidianum da nobis hodie : non semper eril. Dimiilt
consentiat caronostra; ne dum contendunt caro et nobis debita nostra : non semper eril. Ne nos inferai
spiritus, precepta Dei minus implere possiinus. in lentationem : non semper crit. Sed libera nos a
CAPUT III. — 6. Quarta petitio. Sequitur in Ora- inato : non semper erit; sed ubi esl tenlatio, ct i*»

lione : Panem noslrum quotidianum da nobis hodie. cst malum, ibi neccssarium est ut pctamus '..

Rive evliibilionem corpori necessariam petamus a

SERMO LX *
(«).
Patre, in pane significantcs quidquid nobis est necos-
siuium, sive quotidianum pancin illum intclligamiis, De verbis Evangelii, Matlhcei, cap. vi, 19-21, Nnliic
quem accepturi estis de altari, bene pelimus ul det vobis condere thesauros in tcrra, etc, exhortatoriui
iiobis eum. Quid est enim quod oramus, nisi ne niali ad faciendas eleemosynas (b).

aliquid adinitlainus, unde

verbum Dei quod quotidie prD3dicalur, panisesl. Non
a lali pane separemur? Et
CAPUT PRIMUM. — 1. ln hujus mundi tribu-
latione consilium a Cliristo capiendum. Omnis homo
enim quia non est panis venlris, ideo non est pauis
in Iribulatione aliqua consiitulus, et in sua causa de-
nientis. Cum autem vita isia transierit, nec panem
liciens, prudentem aliquem qu;erit, a quo consiliiun
illiuii quacrcinus quem quaeril fames; nec Sacramen-
accipiat, et norit quid agat. Existimemus ergo, uni-
lum altaris habeinus accipere, quia ibi eriinus cum
versum mundum quasi csse homincm unum. Evadere
Chrislo, cujus corpus accipimus ; nec verba nobis
mala quaerit, et facere bona piget ac per hoc crebre,- :

ista dici habent, quye dicimus vobis, ncc codcx legen-

sccntibus tribulalionibus suis in sua causa deficiens,
dus est, quando ipsum videbimusquod est Verbtim
quem potest ad accipiendum consilium prudeniiorem
Dei, per quod facia sunl omnia, quo pascunlur An-
invenire, quam Chrislum? Cerle meliorem inveniat,
geli, quo illuminantur Angcli, quo sapienles fiuut
ct quod vult agal. Si autem non habel ubi meliorcm
Aiiseli, non qu;crcnles verba loculionis anfractiios;c;
inveniat, ad himc veniat, quem ubicumque inveniat,
scd bibcnles unicuni Vcrbum, unde impleli rncluani,
consulat, accipial consilinm, servet mandalmn bo-
laudcs, cl non defniuntin l.iudibus. Beati enim, ait
iium, evadat magnuin nialiun. Prtesentia enim niala
Paslmus, qui liabitanl in dotno tua ; in swcuta sceculo-
lemporalia, qnaemullum hominesexhorrenl, sub qui-
rum laudabunl te (Psal. lxxxiii., 5).
bus plurimuin murmurant, et inurmurando oflendunt
CAPUT IV. — 7. Quinta peliiio. Ergo in hac vita
cinendalorem , ne inveniant Salvatorem : pra^senlia
pelimus quod scquilur : Dimitle nobis dcbita vostra,
crgo mala sine dubio transitoria sunt ; aul illa pcr nos
sicnt et nos dimittimus dcbitoribus nostris. In R iplismo
transeunt, aul nos per illa transimus ; aul transeunt
ninnia debila, id est, pcccala prorsus diinillunltir no-
nobis vivenlibus, aut dimiltunlur nobis nioricniibus.
bis. Sed quia nenio hic potcst vivcre sine peccato, et
Non esl in tribulalione magntim, quod lemporc breve
si non magno criniine * unde scparelur ah illo pane,
est. Quisquis cogilas crasiinum diem, non revocas
lamen nemo poiesl sine pcccatis esse in hac lerra, et s
hcsternum diem. Minente die perendino, heslernus
non possumns accipcre nisi nnuni Baptismum semel
crit et crastinus. Verumtamen si curis lantis homines
in Oratione accipiiuus, nnde quolidie lavcmur, ut no-
iestuant ad evadendas tcmporales et transcurrcntes,
bis pcccala nostra qnolidie dimillantur : sed si f.icia-
vel poiius transvolautes tribulationes ;
quid cst cogi-
nius quod sequilur, Sicut et uos dimillimus debiloribus
landom ut homo evadat nianentes et sine line du-
nostris. Ilaque, fralres mei, nioneo vos, iu Dei gralia
ranlcs?
Qlios meos, et sub illo Paire fratres meos, monco vos,
ul quando aliquis oflendit et pcccat in vos, et venit
CAPUT II. — 2. Vila hic laboriosa. Comilium vn~

nilalis quo hic thcsaurizalur. Dura causa esl \ila

cl confitetur, cl pelil a vobis vcniam, ignoscalis illi,
,

el conlinuo cx corde diniillalis; ne vobis a tnortalis. Quid est aliud hic nasci, nisi ingrcdi labo-
Deo ve-
niam venicnlem prohibealis. Si enini non dinultilis * Editi addunl, l nde neus onmipotcns ilti a nnlm ortmdus
vos, nec ille dimitlet vobis. Ergo ct hoc in ista vila esl, ut quiduuid liumana fragililas cavere et vitare non prce-
pelinius quia el hic possunt dimilli, ubi possunt ha- valct, hoc ille propitius noHs conferre dignetur, Jenu ( lirt-
:

stu.s iiomintis noster, qui rivit el regnal ciim inlic ct Spiritu

beri pcccala. In illa aulem vita non diiniltuntur, quia sancto in NBcuia swculorwn. .tncn. id rero Hssi dod babent.
1
FUlili, imminente. At Ain. Er. et Colbertinus >is., vi-
nec habenlur.
nuente corruple pro, Minente, id estexuante.
CAPUT V. — 8. Sexta pctitio. Dcinde pelimus '
Emendetus eslad cl. r. v. et ad *n>. r. Rar. «v I i

(«) \Iias, Tempore B0.

' codiecs >lss., vl nobis prtBcepla clmriiute. fticitmtn.s (l>) in nossidii lodiculo, cap. !>, liinliis est, "ij; Rvatge*
1
Kegius Ms., poicst tamen ainc maqno ciimine. lio, de tbesauro m ooJo oondvndQ,
403 AUGUSTINl EPISCOPl 4Ui

riosam vilam? De labore futuro noslro, testis est ipse pater filiis : imo niagna vanitas ; Ihesaurizat moritu-

fleius infanlis. Ab isto inoleslo convivio ncmo est ex- rus moriluris. Si propter le, quia morilurus dimittis,

cusalus. Bibcndum fuil quod propinavil Adani. Facli quid colligis? Haec causa el filiorum ; successuri sunt,
quidem suuius inanibus veritalis : sed propter pecca- non peimansuri.Oinillodicerequalibus filiis, ne forle
tmn projecti in dies vanilatis. Facli sumus ad imagi- (|iiod congregavit avarilia ,
perdal luxuria. Alius
xiem Dei [Gen. I, 27) : sed dctrivimus cam transgrcs- iluendo perdit, quod tu laborando congregasti. Sed

sione peccati. Idco Psalmus nos admonct, qiiomodo omitto boc. Forle boni enml filii, luxuriosi non erunl;
facti fuerimus, et quo peryenerimus, Ait enim : Quan- servabunt quod dimisisti, augebunt quod servasti,
quam in imagine Dci ambulet liomo. Ecce quod faclus non perdent qiiod congregasli. Filii tui lecum suul
est. Quo pervenit? Audi quod sequilur : Tamen vane pariler vani, si lioc faciunt, si le patrem iu hoc imi-
conlurbabilur. In imagine ambulal veritalis, etconlur- tantur. lllis dico quod tibi dicebam. Filio luo dico
balur in consilio vanitatis. Denique vide conlurba- cui servas, illi dico, Thesaurizas, et ignoras cui con-

lioncm ejus; vide, et lanquam in speculo displice greges ea. Sicut enim tu nescisti, sic et ille nescit. Si

tibi. Quanquam, inquit, i» imagine Dei umbulel homo ; in illo permansil vanilas, numquid ad ipsum dcfecit
et ideo m:igna res sil homo tamen vane
:
conturbabitur. \eritas?

Et qnasi quaireremus, Unde, rogo te, unde vane con- CAPUT IV. — 4. Furi forte thesaurizal. Omilto
turbabilur? Thesuurizat, inquit, etignoralcui congregel dicere, quia forte dum vivis, thesauriz;is furi. Una
ea( Psal. xxxvw, 7 ). Ecce
ille homo, id est, univer- nocte venit, et lot diebus ac noctibus congrcgatum
sum genus hiimaiium, quasi unus homo, qui in causa paratum invenit. Thesaurizas forte lalroni, forte prx*-

sua defecit, consilium perdidit, de via sanae menlis doni. Nolo amplius dicere, ne comineinorcm el refii-

erravit : Thesuurizal, et nescit cui congreget ea. Quid cem perpessorum dolorem. Quam niulia qu;e congre-

dementius? quid infelicius? Certe enim sibi? Non. gavit inanis vanilas, parala invenit hosiilis ci udelilas?

Quare sibi non?Qtiia moriturus est, quia brevis vita Non est enim meum oplare, sed omnium est timere.

bominis est ' ;

quia tbesaurus dural, et cito transil qui Averlat hoc Deus. Sulficiant flagella ipsius. Omnes
congregal. Ideo miseratus hominem in imagine Dei orcnius, avertat hoc Deus. Parcat nobis, quem roga-
«mbulaniem, vera fatentem, vana sectantem : Vane, mus. Sed si dicat quibus, quid respondemus? Tu
inquil, conturbubitur. Doleo : thesaurizat, el ignorat cui ergo, o homo, o omnis homo, tu qui vane thesaurizas,
congregat ea. Sibi ea? Non : quia morilur liomo, per- unde mihi respondes traclanti lecum, et lecum qux-
durante thesauro. Cui ergo? Consilium habes ; da et renti consilium in causa communi? Dicebas enim et

mihi. Non habes consilium quod mihi des nec lu ; respondebas : Thesaurizo mihi. filiis meis, posteris
ergo tenes. Proinde si ambo non babemus, ambo qua> meis. Dixi quanta sinl ct in ipsis filiis metuenda. Sed
ramus, ambo accipiamus, ambo traclemus. Conturba- omitto peenaliter victuros filios, sicutoptat inimicus :

lur, thesaurizat, cogiial, laborat, curis invigilat. Pcr sic vivant sicut optat pater. Quam mulli in hos casus
diem vexaris laboribus, pernoclem agilaris timoribus. inoidcrunl, dixi , commemoravi : horruisli , et non
Ul saccellus tuus impleatur nummis, anima lua febrit corrcxisti. Quid enim responsnriis cs, nisi hoc dicas :

curis. Forte non? El ego sic sum loculus : Forte, inquam,

CAPUT III.— 3. Varie conlurbatur qui thesaurizal. luri, forle lalroni, forte pradoni. Non dixi, Certe ;

Cui colligat, nescil, Video , doleo : conlurbaris , et sed, Forle. Inter forte fiet, forle non fiel : ncscis erijo

sicut dicit qui fallere nescit, vane conlurbaris. Thc- quid fiet; vane conlurbaris. Vides quam vcrum dixe-
saurizas enim : ut bene proveniat quidquid agis, ut rit verilas, quam inaniler coulurbcltir vanilas. Au-
damna laceamus, ul tanta pei icula cl in singulis Iucris disli, tandem aliquando sapuisti, quia hoc ipsum cum
singulas mortes : morles dico non corporum , sed dicis, Forte filiis meis ; non aulem audes dicerc, Cer-
malarum cogitalionuin; ut accedal aurum, peril (i- tus sum quia (iliis meis ; nescis cui congreges ea. Fcce

iles ; ut foris vestiaris, inlus exspoliaris ul isla omit- : ergo ut video, et ut anle dicebam, defecisti in causa
lamus, ut alia taceamus, ul adversa pratereamus, lua ; non invenis quod mihi respondeas : sed nec ego

prospcra sola cogilemtis; ecce thesaurizas, ecce un- quid tibi.

iliquc lucra confluinit, ct more fontium nummi cur- CAPUT V. — 5. Consilium a Chrislo petemlum.

runt ; ubique ardet inopia, undique fluil copia. Not) Ainbo itaque qujeramus , ambo consilium pcta-

audisli, Divitice si afjluant, ne apponatis cor ( Psal. mus. Habemus copiam non sapientis, sed ipsitis ,

lxi, 11)? Ecce acquiris, non infructuose conturbaiis, Sapienliae. Audiamus ambo Christum Juda-is scun- :

tamen vane coiilurbaris. Quare, inquis, vane contur- ilalum , Ccnlibus stullitiam; ipsis autem vocatisJu-
bor? Ecce saccos impleo, parieles mei vix capiunt dais et Grtfcis Christum Dci Yirtutcm et Uei Sap,cn-
c
quod acquiro quare ego vane conlurbor? Thesauri-
: tiam (lCor. l, 23, 24). Quid paras nuinimenla divitiis

zas, el ignoras cui congregcs ea. Aul si scis cui

ob- ; ttiis? Audi Virlutem Dci : nibil forlius. Quid paras

secro te, dic et mihi. Audiam te; cui?Si non vane argumenta divitiis tuis? Audi Sapientiain !>«•: : nibil

conturbaris, dic cui thesaurizas. Mihi ,

inquis. Iloc prudei.tiiis. Forle cnim cuni dixcro, scandalizaberis,
audesdicere morilurus? Filiismeis, inquis. Hoc audes Jtid;eus eiis; quia Chrisius Jtidais scainl.ilum Forie

dicere dc morituris? Magna pictas, quod Uiesaumat cum dixero, slultum tibi videbitur, Gentilis eri<: quia
ChfislUSQenlibus siullilia.Clnisliainis e-, v< caiuscs ;
• Colbei linus Ms., quia transil hominti vita.
 ,
: ,

405 SERMO LX 406

vocatisautem Jud;vis el Gr;vcisChrisius DeiVirlus est diiim.sed coinpendium. Evigilenl homines *. Au-
et Dei Sapieniia. Nolite conlristari , cuin dixero; no- dianl vel experti quod liiiieani , faciar.t
unde HOn
lile scandalazari , nulile velut insipientia: nie;e ore limeant, niigrent in coclum. Eriiniciitum
ponil in
lorto insullare. Andianius. Quod eniin diclurus suin , terra; vcnit amicus luus, qui novit fmmenli et
terr.e
Christns dixit. Cuntemnis pneconem : time judicem. naliiram, docct luam imperiliam , dicit libi : Quid
Quid crgo ego dicam? Jain ine propemodum Evangelii fccisli? Frumentuni in terra in inferioribus posuisti :

lector paulo ante bac cura liberavit. Non cgo lego, biimidus locus est, putrescit quod pnsuisti
, perdcs

sed lecia rccolo. Consilium quacrebas in causa lua laborem tuiiin. Respondcs
Quul ergo laciam? migra :

deliciens : vide quid dical fons rccli consilii, fous inquil, in superiora. Audis ergo aniicuiu consiliom
umle ouidquid iinples, vcncnuin non liines '. dautem de fruniento luo, el conleinnis Deum consiliiiin
CAPUT VI. — 6. Thesanrus in coilo condendus. — dantcm de corde tuo? Frumcntiiin tuuin timcs ponere in
terra, et cor tuum perdis in terra? Ecce Dominus
yolite vobis condcre thesauros in tcrra, ubi tinca el co-
mestura exterminat , et ubi fures effodiunl el furantur :
Deus tuus, cum dat tibi consilium de corde tuo 3 Ubi ,

sed thesaurizatc vobis thesauros in ccelo quo fur non enim, impiit, fueril thesaurus tuus, illic eril et cor luum.
,

accedit, neque tinca corrumpit. Ubi est enim thesaurtts Leva, inquit, cor in coeltim, ne computrescat in tcrra.
Consiliiini est ejus qui vult servare, non perdcre.
tuus, ibi erit et cor tuum. Quid exspcciasamplius? Res
aperta est. Consilium patet, sed cupidiias latcl : iino CAPUT VIII. — 8. Laturani nostri pauperes sunt.

non laiet, sed etiam ipsa ,

quod pejus est, palet. Non Si ergo ita est, quomodo poeniici eos qui non fece-
enim cessat rapina grassari : non enim cessu frau- runl?Modo quid sibi dicunt? In cado baberemns quod
dare avarilia : non enim cessat perjurare malilia. To- in tcrra pcrdidimus. Invasit Iiostis domum numquid ,

iuin ul qnid? Ul ihesanrizetur. Et ubi ponalur? invaderct coelum ? Occidit servuni custodem, numquid
In

lerra. Recle quidem a lerra in lcrraui. Ilomini enim, occiderct Domimunservatorcm? Quo fur non accedit ,

a quo nobis dixi laborem fuissepropinatnm, peccanti

nequc tinea corrumpit? Quam mulli dicunt : Ibi babe-
renuis k
dictum cst, Terra cs , et in terram ibis (Gen. iu, 19). , ibi nostros lliesauros recondercmus, quo
Merilo ihesaurus in terra quia cor in leria. Ubi est eos securi post pauluhun sequeremur? Quare non
,

ergo quod babemus ad Deum ? Dolele qui iniellcxistis :

audivimus Dominum nostrum? Quare contempsimus
corrigimini, si doluistis. Quamdiu laudare *, et non Paircm monentem , et hostem sensimus invadentem ?

facere? Verum csl, nibil verius. Eiatergoquod verum Ergo si consilium est buc, non simus pigri in tani

Dnum Detim laudamus, ctnon nintamur 3

ut non bono consilio : et si migranda sunt qu;e babcnius, in
est. ,

eurn locum transferamus , nnde non ea pcrdamus.

eliam in boc vane conturbcinur.
Miijrandx ccelum Ergo Quid sunt paupercs quibus damus, nisi lalurarii no-
7. c terra in divilice. , Nolite
vobis condere thesaurum in lerra ; sive experli quomodo slri ,
pcr quos in coelum de tcrra migramus? Da : la-

pereat quod in tei ra reconditur, sive non experti

turario luo das, ad coelum portat quod das. Quomodo,

sed etvos saltem meluentes experiri. Quem non cor-

inquis, ad coelum porlal? En video quia manducando
consumit. Prorsus, non lenendo, sed manducando
rigunt verba , corrigant experimenla. Non surgitur,
B
non proceditur, nisi ut una voce dicatur ab omnibus
transportal . An excidit libi, Venite , benedicti Patris

mei percipite recjnum : esurivi enim et dedislis mihi

Vae nobis , ruit mundus. Si ruil , quare non migras ?
, ,

Si tibi arcbitectus dkerct, ruiluram domiim tuam manducare ; cl, Cum uni ex minimis meis fecistis, mihi
;

nonne prius migrares quam murmurarcs? fccistis ? Si anle te niendicanleni non conlempsisli
, Slruclor
mundi dicit libi ruituruin mundum , et non credis?
atlende ad quem pervcnerit quod dedisli. Cum uni, in-

CAPUT VII. — Audi vocem praedicentis, audi con-

(\u\l,ex minimis meis fecistis, mihi fecistis. Chrislus ac-

silium commonentis. Yox pr-xdicentis est, El ccelum

ccpit quod dedisti. Ille accepit,qui libi unde dares de-
el lerra transibunl (Matlh. xxiv, 35). Vox commonen-
dit : ille accepit, qui in fine libi se ipsum dabit (a).

tis esl, y'olite vobis condere thesaurum in lerra. Ergo

CAPUT IX. — 9. Opera misericordiw sola commeino-

si Deo pncdicenti, si non contemniiis com-

credilis
randa sunt in judicio. Nam et hoc aliquando, fratres,

inonentem, fiat quod dicit. Non enim ille le fallit, qui

coinmonui Charilatem vcstram , quod me, faleor, iu

lale consilium dcdit. Non perdes quod Scriptura Dei plurimum movet , et sacpius debeo
dedisli , sed
eequeris quo misisii
commonerc. Rogo vos ut cogitetis, quod ait ipse Do-
*. Consilium ergo do : Da paupe-
ribus, et habebis
minus nosler Jcsus Christus, in fine s;eculi,cum vene-
thesaurum in caclo. Non sine ibesauro
rit ad judicium congrcgaturuni se oinncs genles iri
remanebis : sod quod babes in lerra sollicitus, babc-
,

bis
conspeclu suo, ct divisurum honiincs in duas partes,
in coelo securus. Migra ergo. Corisilium do scr-
ad dexteram alios, el ad sinislram alios positin iun
vandi, non perdendi. Hubebis , iuquit, tliesaurum in
.

1
Ita le^endum ex aucloritate ejusdeui codieis r. [> ttr
ccelo : et veni mc (Id.wx, 21); ut du-
, sequere
sili ttt homiut g.]
cam te ad Uiesaurum tuuro. Ndn cst hoc dispen- 8
ln CollnTtino codice, Audiant vcl experti : qui tiiuei.t,

fuciant undc non limeanl.

1
1
Codex r., cum dul tibi consilium de thesawo luo, Uut
Colbertinus codex, non timcl. libi et de corde luo.
- Rditi, ptdtu landare. Abest, vullti, a ms.
CoJbertino. * Lov., ci nostros; diasentioatlbus cseteria libria.
3
Colbertinus Ms., iuudemus et imilumur ; absque ne«a- > Colbertinus codex, trantportat ubi nuditurus es, ie-
llone.
nile, ctc.
• lla lcgendum ex auctoritalc codicis r. [quod misisti.] (a) Vid. sui>ra,scrm. 18, n. i, ctscrm.38^ n. 9.
 , :;

407 S. AUGUSTINI EPISCOPI 408

Venite benedicti Palris wei, vulnera animce suac, quando auderent diccre Injuste
dextrisque dicluruni, , ,

percipile regnum quod vubis paratum est ab origine mun- damnamur? De quibus anie in Sapientia dicluin est :

di. Sinislris autetn , Ile in ignem wlernum ,

qui prwpa- Traducenl eos ex adverso iniquitates eorum (Sap. iv,

ralus est diabolo el angelis ejus. Qu.-ere causas vel 20). Sine dubio videbunt se jusle damnari pro sce-
regnum; leribus et criminibus suis el quasi eis diceret
tantae rnercedis, vel tanli supplicii, percipile
:

el,ltein ignem wternum. Quare isli percepturi re- Non, non inde unde pulatis; scd quia esurivi, et non de-

giuim? Esurivi enim, et dedistis mihi mandwcarc. Quare distis milii manducare. Sienimab illis omnibus vestris

isti iluri in ignem aetcrnum? Esurivi enim, el non de~ factis aversi, ct ad me convcrsi, illa omnia crimina
alque peccaia eleemosynis redemissetis, ipsae clce-
dislis mihi manducare (Matth. xxv, 31-42). Quid est
hoc, rogo? Video de his qui percepturi suntregnum, mosynac modo liberarent vos, el a reatu lanlorum

tanquam boni et fidelcs Chrisliani, ver- criminum absolverent. Beati enim misericordes quo-
quia dederunl ,

cum fiducia promissa niam ipsis misericordia prcestabitur (Mallh. v, 7). Modo
ba Doraini non contemnentes.et
non fecissent, vilse aulem ite in ignem cclernum. Judicium sine misericordia,
speranles, fecerunt hoc ;
quia si
ei qui non fecit misericordiam (Jacobi n, 13).
ipsorum bonse non utique convenisset.
sterililas ista

Forle enim casti erant, non fraudatores, non ebriosi,

CAPUT XI. — 11. Deus egerc voluit in pauperibut.

abslinentes se ab operibus malis. Si hoc non addc-

Coinmendaverim vobis , fraires mei : date pauem
rent, sleriles remancrent. Fecissent enim ,
Declina tcrrenum, et pulsate ad coelestcm. Dominus panisesi

a malo : non fecisscnt, El fac bonuni (Psal. xxxui, 15). Ego sum panis, inquit, vilcc (Joan. vi, 35). Quomodo
Verumlamen eliam ipsis non ait: Venile, percipile dabit libi, qui non das egenti ? Eget ad te altcr, eges

regntim; caste euim vixislis, nulli fraudem fecistis, ad alierum : el cum eges ad alterum et egel ad le

qeminem pauperem qppressislis, limitem nullius in- alier, ille ad egentem eget. Nam
quem tu eges, ad

vasistis, nem«nem jurando fefellistis. Non dixit Iwec : millius cget. Fac quod circa te Non enim quo- fiat.

sed , Percipiierignum, quia esurivi , et dedisliss mihi modo inter se solent improperare quodam modo benc-
manducare. Qu»nium Imc excellit, quando caetera la,- iicia amici : Ego tibi praeslili hoc ; respoudeiur, Et

cuil, et hocsclum Domimis nominavit? ego (ibi lioc : vult ul pra^slemus ei, quia et ipse pr;e-

CAPUT X.— Rurstis ad illos : Ite in ignem ceter- stitit nobis. Nullitis indiget, ideo verus est Dominus.
unm qui prwpnralus esl diabolo et angelis ejus. Quam Dixi Domino : Deus meus es tu, quoniam bonorum meo-
,

mtilla posset in imptos dicere, si qupererent,'Quare rum non egcs (P$al. xv, 2). Cum ergo sil Dominus et
imus in ignem aelernum? Quare, quaeris, adulter.ho- vcrus Dominus, et bonorum nosirorum non egeat
micida, fraudator, sacrilege, blasphemator, inlidelis? lamen ut aliquid etiam erga illum facereraus, esurire

Niiiil horum : sed ,

Quia csurivi, et non dedistis mihi dignatus est in pauperibus suis. Esurivi, inquit, et de-

manducare. dislis mihi manducare. Domine, quando le vidimus esu-

10. Ratio cur de eleemosynis tanlum agatur in judicio. rienlem ? Cum uni exminimis meis fecistis, mihi fecislis.

Video vos moveri sicutmoveor. Et verc mira res.Hujus Breviter ergo audiant liomines, digneque considerenl
atiteni adniirabilisreiralionemcolligoutpossum,quam qiiantum sil merilum, Christum pavisse esurienlem ; et

vos non cclabo. Scriplum est : Sicut aqua exstinguit quale sil crimen, Cbristum contempsisse esurienlem.
ignem, sic eleemosgnaexstinguit peccatum (Eccli. Ili, 33). 12. Paenitenlia slerilis nihil prodest. Mulat qui-
liem scriplum est : lnclude eleemosynam in corde pau- dcm homines in nielius poenilenlia peccatorum : sed
peris , el ipsa pro le deprecabilur Dominum (Id. xxix, nec ip-a videlur aliquid profutura, si ab operibus mi-
Ij). Ilem scriplum est ' : Consiliummeum audi , Iier, scricordiae slerilis fuerit. Teslatur hoc Verilas pcr
et peccata tua cleemosynis redime (Dan. iv, 2i). Et Joannem, qui venienlibus ad se dicebat : Generatio

alia multa sunt djvini cloquii documenla ,

quibus viperarum, quis vobis ostendit fugere ab ira ventura ?

oslenditur mullum valerc eleemqsynamad evslingiien- Fucite crgo dignos fructus pwnilentiw. Et ne dicalis,

<la el delcnda pcccata. Proinde illis quos damnaluriis Patrcm habemus Abruliam. Dico enim vobis, quia po-
csl, imo plus illis quos coroiialnrus est, solas elee- t;ns est Deus de lapidibus istis suscilare filios Ahrahcc.

niosynas iinputabit, lanqiiam dicens : Difficile cst, ut Jam cnim securisadradicem arborum positaest. Omnis
$i examinein vos el appendam vos, scruler diligen- ergo arbor non faciens fruclum bonum, cxcidetur, et in

lissime facta vestra, non inveniam unde vosdamnem : ignem mittetur. De lioc uliqiie fruclu supcrius ail. l'a-

scd itc in rcgnum ; csurivi enim, et dedislismilii man- cite fruclus dignos pwniteiilia 7
.

ducare. Non ergo itis in rognum, quia non peccaslis : CAPUT Xll. — Quisquis itaque istos frticttis non
sed quia vestra peccata elcemosynis redcmistis. Rur- feceril, sine causa putal per sierilem pcenitentiani se

sns et illis : lte in ignem wlcmum, qui paralus est dia- increii veniam pcecatorum. Qui sint aiitem isii fru-
bolo el angclis ejus. Et illi lanquam noxii , olim rei, cius, ipse eonsequenter osteudit. Nara post bacc cjus
sero trenicntes, altendentes peccala stia ,
quando au- verba inlcrrogabant euin lurbae, dicentes : Quid ago
derent dicere, immerito se danmari , iminerito in faciemus ? id esl, qni sunl isli fruclus, quos ul facia-

se lianc dcpromi a judice tam justo sentenliam ? nms liorlaris, et lerres ? Ilespondens aulem diccbat
Considerando conscieutias suas, considerando oninia illis : Qui hubel duus tunicas, dcl non habcnli; ct qui
habet escas, simililer faciat (Luc. ni, 7-1 i). Qtiid ma-
uic Am. Er. et Colbertinus codex addunt
1
,
quod paulo
anle commemoravi nifcstius, fralrcs mci ? tpiid certius? qtiid cxpressi
 ;

409
SERMO LXI. 410

Quid eigo aliud sonat, quod superius ait, Omnis arbor et ista, quis dubilel? Piscis, ovum, panis, pomum,
frumentum, lux
mm faciens fructum bonum, excidetur, etin ignem ista, aer istc quem ducimus, bona
Itein ignem sunlbaec: ips;c divitiae in quibus homines extollun-
viittetur : nisi quod sinistri audiluri sunt,
non dedistis milii manducare? lur, ct pares suos homines alios non agnoscunt
(ttemui.i ; esurivi enim, et ; in

recedere a pcccaiis, si prxlerita quibus, inquam, homines cxtollunlur, magis amanles

Parum est itaque
sicut scriplum cst, Fili, peccasti,
vcstem fulgentem, quam cogitantcs conununcm cutem
curare neglexeris :

ipsae ergo divitiae bonce sunt

ne adjhias iterum. Et ne lioc solo sccurum se esse scd isla omnia bona
:

qu33 commemoravi, a bonisel malis habcri possunt;

puiaret Et de pristinis, inquit, deprccare, ut tibi di-
:

miltanlur (Eccli. xxi, I). Scd quid proderil deprccari, et cum bona sint, bonos tamen facerc non possuni.

si te non dignum feceris exaudiri , non faciendo fru- CAPUT III. — 5.

bonum, Bonum duplex. Est ergo

ut tanquani sterilis arbor ex- quod faciat bonum

bonum, unde facias bonum.
: et est
tus dignos ptvnitentirc ;

ignem mitlaris? Si ergo vullis exaudiri, Bonum quod facit bonum, Deus est. Non enim facil
cidaris, et in
pro peccalis veslris, Dimittite, et di- hominem bonum, nisi ille qui semper est bonus. Ergo
cum deprecamini
millelur vobis. dale, et dabilur vobis (Luc. vi, 37 et 58). ut sis bonus, Deum invoca. Aliud autem bonum est
unde facias bonumrid est, quidquid habueris. Aurum
SERMO LXI* (•).
est, argentum est ; bonum est, non quod te faciat bo-
DeverbisEvnngelii Matlhcci vn, 7-1 1, Petite, eldabilur
num, sed unde facias bonum. Habcs aurum, habes ar-
vobis, etc. Exhortalorius ad factendas elcemosynus (b). gentum et concupiscis aurum et concupiscis argen-
;

CAPLIT PRIMUM. — 1. Pater noster Deus est. tum. Et habes, el concupiscis; et plenus es, etsilis.
Iii leclione sancti Evangelii bortatus est nos Do- Morbus est, et non opulentia. Sunt homines in mor-
minus ad orandum. Petite, inquit, et dabitur vobis; bo, humore pleni sunt, ct semper sitiunt. Humore
qnwrile, el invenielis ; pulsate, el aperietur vobis. Omnis pleni sunt, et humorem sitiunt. Quomodo ergo de-
enimqui pelit, accipil ; et quwrens invenit, et pulsanli lectas opulentiam, qui habes hydropem concupiscen-
aperietur. Aul quis esl ex vobis liomo, a quo pelil filius tiam ' ? Habes ergo aurum, bonum est habes, non :

ejus panem , numquid lapidem porriget ei ? Aut si unde sis bonus, sed unde facias bonum. Quod bonum,
piscem pelierit, numquid serpentem porriget ei ? Aul cum inquis, facturus sum de auro? Non audisti Psalmum?
petil ovum, numquid scorpionem porrigetci? Si ergo Dispersit, inquit, dedit pauperibus ; justitia ejus manet
vos, ini|uit, cum sitis mali, noslis bona data dare ftliis in swculum sceculi (Psal. cx, 9). Hoc est bonum, hoc
vcslris; quanto magis Pater vester, qui in coelis est, da- est bonum unde bonus cs, justitia Si babes bonum '.

bil bona petenlibus se ? Cum silis, inquit, mali, nostis unde sis bonus; fac bonum de bono unde non es bo-

bona daladare filiis veslris. Miranda res, fratres : mali nus. Habes pecuniam, eroga. Erogando pecuniam,
bonum Patrem habemus. Quid evidenlius?
suinus, et auges justiliam. Dispersil enim, distribuit.dedif paupe-
Audhimus nomen nostrum Cum silis, inquit. mali : ribus; juslilia ejus manet in swculum swculi. Yide
bona dala noslis dare filiis veslris. Et quosdixit malos, quid minualnr, et quid augeatur. Minuitur pecunia,
\idele qualem Palrem illis ostcndit : Quanlo niagis augetur juslitia. Illud minuitur quod eras dimissurus,
Pulcr vesler ? Quoruni Pater ? Certc malorum. Et qualis illud minuilurquoderas reliclurus: illud augetur quod
PaltT? Nemo bonus, nisisotus Deus(Luc.\\m, 19). in aelernum es possessurus.
CAPUT II. — 2. Hotno de malo bonus non fit CAPUT IV. — 4. Eroganda pecunia, ut habcatur
nisi a Deo. Pelagianos redarguil. Ergo, fratrcs, ideo justitia. Mendicus Dei. Ad petendum similitudinibus
mali bonum Patrem babemus, ne semper mali rema- Deus /ioritfiur. Consilium do lucrorum, disce mercari.
iieamus. Nemo malus facit bopum. Si neino malus Laudas enim mercatorem ,
qui vendit plumbum , et
facil bonum, bomo malus quomodo se facit bonum ? acquiril aurum ; et non laudas mercatorem qui erogat
Facit tle malo bonum, qui sempcr cst bonus. Suna peciiniam, et acquirit justiliam ? Sed ego, inquis, non
me, Domine, inquil, et sanabor ; salvum me fuc, et sul- crogo pecuniam, quia non habeo justiliam. Eroget pc-
vus ero (Jerem. xvn, 14). Quid milii dicunt vanivana : ego non habeo justitiam,
cuniani, qui habct justitiam :

Tu le salvum facis, si volueris ? Sana me, Domine, et habeamvelpecuniam. Ergo quia non habes jusliliam,
sanubor. Nos boni condili sunius a bono : fecit enim idco non vis erogare pecuniam? Magis croga pccu-
Deus homiiiem rectum (Eccte. vn, 50); aroilrio au- niam, ul habeas justitiam. A quo enim liabcbis jusli-

lcm nostro facti sumus mali. Potuimus csse ex bonis liam, nisia Deo fonte juslitiac? Ergo si vis habere ju-
mali, cl potcrimus essc ex malis boni. Sed qui sem- siitiam , cslo mendicus Dci ,
qui tc paulo anle c\
per est bonus, ipse facit ex malo bonum : quia ipse Evangelio ut pcteres, quxrercs, pulsarcs, moncbat.
boino voluntale sua se sanare non poluit. Non qu.iris Mcndicum suum scicbat, et eccc palcrfamilias et m.i-

mcdicum, ut vulnercs tc : sed cum vulneraveris te gnus dives, diviliarum scilicct spiriliialiuin ct a-lerna-
,

qoa:ris qui sanet le. Bona crgo secundum tempus, rum, hortatur, el dicit tibi : Pctc, quacrc, pulsa. Qui
Ixma tcmporalia, corporalia, carnalia noviinus dare petit accipit : qucerens invenit : putsanli apcrielur. Hor-
filiis noslris, eliam cum simus mali. Bona enim sunt tatur ut pelas : ncgabit quod pclis?

*
Ad tres brr. ad quatuor cl. ad cb. f. fl. fs. g. lr. m. pr. 1
Apud F.r. Lugd. Ven ,
qui habe.% hgdropem conscten-
rm. vd. Am. Er. Par. Lov. tiam. M.
(a) Alias, de Verbis Domini o. '
Kditi, undc r.is jmtitui bonut. CastlgantUT luc opfl nf
[b\ CiUlur a Floroin lim. \i, ad \crs. 0, 10, ct 17.
I Quscriptorum.
 , :

411 S. AUGLSTLNI EPISCOPI 412

5. Vidua ad judicem. Atlende a eontrario siinih- tum, lales sunt qui peliint, quales sunt a quibus pe-
tudifiem vel comparalioncm , sicut de illo divilc in1 tunt. Qtiam frontem habes pelendo ad Dominum tuum,
quo, horlanlem nos ad oralionem ,
quando ait Domi qui non agnoscis parem tuum ? Non suni, iriquit, talis :

nus : Erat quidam judex in civitale, qui nec Deum lime absit a me, ut lalis sim. Inflalus obsericalus isla loqui-

bal, nec hominem revercbatur. Qucedam vidua inlerpel- tnr de pannoso. Sed ego nudos inlerrogo. Non inler-

labat eum quotidie, el dicebat , Vindica me. Nolebat ilte rogo in vestibus, quales silis, sed qualcs nati fueritis.

per tempus : illa interpcllare non desinebal ; et fecit Anibo nudi, ambo infirmi, miseram vilam inchoanles,
Ucdio, quod nolcbat bcncficio (Luc. xvm, 1-8). Sic idco ambo plorantcs.

enim a conlrario nos admonuil ut pclamus. CAPUT VIII. — 9. Dives et pauper in nativitate
CAPUT V. — 6. Amicus ad amicum. Venit, inquit, et morte wquales. Ecce recole, dives, primordia tua :

ad amicum suum, cui hospes venerat; et coepit pulsare, vide utrum huc aliquid attulcris. Jam venisli, et lanla

et dicere : llospes mihi venit, commoda mild tres panes. invenisti. Dic, rogo te, quid attulisti? Dic quid attule-

llcspondit ille : Jam requiesco ,et mecum servi mei re~ ris. Ant si dicere erubescis, Apostolum audi : Niliil

quiescunt. llle non cessal, astat, instat, pulsat; el tan- intulimus in hunc tnundum. Nihil , inquil, intulimus in

quam amicus ab amico mendicat. Et quid ait, Dico hunc mundum. Sed forle qtiia niliil altulisti , et hic

vobis quia surgit , et non propter amiciliam ejus , sed mulla invenisli, aliquid hinc tccum ablaturus es? Et
,

propter improbitatem dat illi quantos voluerit (Jd. xi, 5- hoc fortasse amore diviliarum trepidas confileri : audi
15). Non propter amicitiam ,
quamvis amicus sit, sed et boc. Et boc Aposlolus dicat, qui te non palpat. Ni-
propler improbilalem. Quid est, propter improbitatcm ? hil inlulimus in huuc mundum, utique quando nali su-

Quia pulsare non destitit : quia el cnm esset negatum, nius ; sed nec auferre aliquid possumus, uliqtie quando

non se avertit. llle qui nolebat dare ,

quod pelebalnr de mundo exiemus. Niliil attulisti, niliil binc auferes:

fecit, quia ille in pelendo non defecit. Quanlo magis quid te inflas conlra pauperem? Quando nascuntur
dabit bonus, qui nos hortatur ut petamus; cui displi- infantes, recedanl de medio parenles, servi, clientes;
cet, si non petamus? Sed cum aliquando tardius dal, reccdantde medio lurbac obsequentes, etagnoscanlur
commendat dona non , negat. Diu desidcrala, dulcius pueri divites flenles. Pariant siraul divcs et pauper,

obtinentur : cito autem data, vilescunt. Pele, qusere, parianl simul mulicr dives ct mulier pauper : non at-

insta. Pelendo et quacrendo crescis, ut capias. Scrvat tendanlquod pariunl, discedant paululiim, redeant el

tibi Deus, quod non vultcito dare; ut ettu discas ma- agnoscanl. Ecce , dives, riihil allulisti in hiinc mun-
gna magne desiderare. lnde oporlet semper orare, et diim : sed nec aulcrre liinc aliquid potes. Quod dixi
non deftcere (ld. xvin, \).
de natis, hoc dico de morluis. Cerle qtiando aliquo
CAPUT VI. — 7. Qut, a quo, quidpetamus. Si ergo, casu vetera sepulcra frattguntiir , ossa divitis agno-

fralres mei, mendicos suos nos fecit Deus, monendo scantur. Ergo divcs audi Apostoluni : Nihil inlulimus

nos, et horlando el jubendo ut petamus, quneramus, in hunc mundum. Agnosce, verum csl. Sed nec auferre
pulsemus; attcndamus et nosquia nobis pelunt. Pe- aliquid possumus. Agnosce, el hoc verum est.

limus nos. A quo petimus? qui petimus? quid peti- CAPUT IX.' — 10. Aliud est esse divitem, aliud velle

mus? A quo, vcl qui vel quid petimus? Petimus a ,

divilem fieri. Vermis divitiarum, superbia. Quid ergo
Deo bono pelimus Iiomincs mali pelimusautem ju-
: :
sequitur : Victum el tegumentum habentes, ftt* conlenti

sliliam, unde simus boni. Hoc ergo pelirniis quod in simus. Nam qui volunt diviles fieri, incidunl in tcntalio-

aetcrnum habcamus quo cum saturali fucrimus, ulle-

:
nem et desideria multa cl noxia, quai mergunl homiiwm
rius non egeainus. Sed ut saturemur, esuriamus et s't- in inleritum et perdiiionem. Radix est enim omnium ma-
tiamus; esnriendo et sitiendo petamus, qtiaeramus ,
lorum avaritia : quam quidam sequenles, a fide pererra-

pulsemus. Beali enim qui esuriunt et silinnt jusliliam. verunt. Attende quid dimiscrunt. Dolcs quia hoc dinii-

Quare beati? Esuriunt et sitiunt, et beati sunt? Ali- 6erunt : vide quo se inseruerunt. Audi : A fide perer-

quando enim egestas bcata est ? Non inde beati sunt raverunt , et inseruerunt se doloribus multis. Scd qui ?

quia esuriunt et sitiunl ; sed quia ipsi salurabuntur Qui volunt diviles fien. Aliud esl, esse divilem ; aliud,

( Matlh. v, 6 ). Ibi erit bealiludo in saturilate, non in velle ficri divilem. Dives esi, qui a diviiibusnaius esl

fame. Sed pr;ccedal salurilalem fames , ne fastidium non quia voluil, dives cst, sed quia mulli lucredilaies

non perveniat ad panes. dimiserunt. Vidco facultalcs, non intcrrogo volupla-

CAPUT VII. — 8. Qui , a quibus ,

quidve petunt tcs
1
. Hic cupiditas accusattir, non aiirum, non argen-
hic mendici noslri. Ergo diximus, a quo pctamus, qui lum, non divitiac, scd cupidilas. Nam qui nolunt divi-

petamus, quid pctamus. Scd petitur ct a nobis. Men- tcs ficri, vcl qui non ctirant, vcl non ardont cupidiia-

dici enim Dei sumus : ut agnoscat ille mendicos suos tibus, non avarilix facibus acccndiinitir, sed divites

agnoscamus et nos noslros. Sed el ibi ctiam cogile- sunt, atidianl Aposloluin. Ilodic lectum esl, Pracipe

mus, quando pclilur a nobis, qui pclunl, a quibus pe- divilibus hujus iiiuudi. Prcecipe. Quid? Prwcipe ante
tunt, quid pctunt. Qui pctunt? Homihes. A qtiibus omnia, non superbc sapere. Nih.l cnim est quod sic ge-

pclunl? Ab hominibus. Qui pclunt? Mortales. A qui- ncrcnt di\iii;c, quoinodo suprTbiain. Omne pomum ,

bus petunt? A morialibus. Qui pelunt? Fragiles. A omne grantim, omnc. friimenlum, omne lignuin habet

quibus pclunl? A fragilibus. Qui pctunt ? Miseri. A vcrmcm sutiin. Et alius cst vcrmis mali, alius pyii,

quibus pctunt? A miseris. Excepla subsiantia faculta- * Fossatensis Ms. ct unus c Oolberliuis, ivluniatcs.
 ,:
, ;

4t3 SERMO LXI. 4li

alius fabx, alius Irilici. Vermis divitiarum superbia. cibispretiosiserubescercmus,quibussaturatuses?Esu'
CAPUT X. — 11. Divitiarum u$us ad cumparandam rit pauper, esurit dives : saturari quxrit pauper, salu-

atcniam vitam. Ergo pnvcipe divilibus huju$ mundi rari qiuerit dives. Saturalur panper de vilibus cibi>,

uunsuperbe $apere. Exclusit vilium,doceat usum. iVorj saturalur dives de pretiosis cibis. Saturilas Bqmlll
snperbe $apere. Unde autem non superbe sapere? De eo esl : possessio una est , quo ambo volunt pervcnire '

quod sequitur, Seque $perare in incerto diviliarum. Qui sed ille per compendium, ille pcr circuitum. Scd nie-
noii sperant in incerlo divitiarum, non superbe sa- lius, inquis, mihi sapiuntapparata pretiosa. Vix fasti-

piiint. Si non altum sapiunt, timeant. Si timent, non diosus saliaris. Nescis quomodo sapit, quod faines ac-
altum sapiunt. Quam mulli lieri divites, hodie paupe- cendil. Neque ita hoc dixi, ut divites cogam epulis ct
res? Quam multi dormiunt diviles, et venientibus la- cibis pauperum vesci. Utantur divitcs consueiudine iu-

uonibus et cuncta aufcrenlibus , evigiiant paupcres? firmitatis suae : sed doleant , aliter se non posse. Me-
Ergo non sperare in incerto diviliarum, $ed in Deo vivo, lius enim possent, si aliter possent. Si ergo non extol-
qui prwstat nobi$ omnia abundanter ad fruendum : tem- litur pauper de mendicitate , tu quare extolleris de
ptialia, et xterua. Sed magis ad fruendum , aetcrna; infirmitate ? Utere cibis electis, preliosis, quia sic con-
:ul iilendum temporalia. Temporalia, lanquam viato- suesli ,
quia non aliler potes ;
quia si consueludinem
ribus ; 3'terna , ian(|iiam habitatoribus. Temporalia ,
mules, x>grolas. Conceditur tibi : utere superfluis, da
unde bona faciamus ; xterna , unde boni efficiamur. pauperibus necessaria ; utere pretiosis, da pauperibus
Ergo hoc faciant diviies : non superbe sapiant, neque vilia. Exspectat a te, exspectas a Deo : exspectat ille

bperent in incerto divitiarum , sed in Deo vivo ,

qui manum qua* facla est secum, exspeclas tu manuin quae
prwslul nobis omnia abundanler ad (ruendum : hoc fa- fecil le. Sed non solum te fecit , sed et pauperem te-
ciant. Ex co autem quod habent quid faciant? Audi cuiii. Dedit vobis unam viam istam vitam invenistis ;

quid : Divites sint in operibus bonis , facile tribuant. vos comites, unam viam ambulatis ille nihil portat, :

llabent enim unde. Quare non faciunt? Pauperlas dif- lu nimium oneralus es : ille nihil secum portat, lu te-

licullas est. Facile tribuant , habenl unde. Communi~ cum plus portas quam opus est. Oneratus es : da illi

cent, id est, pares suosmortales agnoscant. Communi- de eo quod habcs ; et illum pascis , et onus minuis s
.

cenl, thesaurizent sibi fundamenlum bonum in fuiurum. CAPUT XII. — 13. Ad eleemosijnas urget. Date ergo

Non enim quia dico, inquit, Facile tribuant, communi- pauperibus : rogo, moneo, praecipio , jubco. Quid-
cent, exspoliare illos volo, nudare illos volo, inanes quid vullis dale pauperibus. Non enim occnltabo Cha-
relinquerc volo. Doceo lucrum, cum ostendo, Thesau- ritati vestrx 1
,
quare hunc sermonem necesse habui
rizcnt sibi.Non enim volo utpauperes remaneant. The- vobis promere. Ex quo bic sumus euntes ad eccle-
saurizenl sibi. Non ut perdant, dico sed quo migrent, ; siam, et redeuntes, pauperes interpellant nos , el

ostendo. Thesaurizent sibi fundamentum bonum in fulu- dicuul ut dicamus vobis, ut aliquid accipiant a vobis.
rum, ut apprehendant veram vitam (
I 2'im. vi, 7-10 ,
Nos monuerunt loqui vobis : et cum se vident non
17-19). Hxc ergo falsa vita est : apprehendanl veram accipere a vobis, inaniternos arbitranlur laborare in

vitam. Yanilas enim vanilantium ' , et omnia vanitas. vobis. Exspectant aliquid et a nobis. Damus quan-
Quce abuudantia tanta hominis in omni labore suo, quo tuin habemus , damus sicut possumus : numquid la-

ipse laboral sub sole ( Eccle. i, 2, 5) ? Apprehendenda men ad eorum necessitatem implendam idonei sumus ?

est ergo vera vita, migrandx sunt facullates noslrx ad Quia ergo ad eorum necessitatem implendam idonei

locum \rn: vit e ; ui hoc ibi inveniamus, quod hic non sumus , vel ad vos legali ipsorum sumus, Audi-
damus. Mutat illa, qui mutatet nos. slis, laudasiis Deo gralias. Scmcn accepistis, verba
:

CAPUT XI. — 12. Divites sic utantur superfluis rcddidistis. Laudes isiue votra: gravant nos potius ,
suin, ut tribuant pauperibus necessaria. Dale ergo et in periculum miltunt : toleramus illas, et tremimus
pauperibus, fratres mei. Victum el tegumentum haben- inter illas. Tamen , fratres inei , islaa laudes vestra

te$, his contenli simus. Nihil divcs habct de divitiis folia sunt arborum : fruclus quxMilur.

suis, nisi quod ab illo postulal pauper, victum el tegu- SEKMO LXH "
(o).

menlum. Ilinc tu quid plus habes ex omnibus qux ha- De verbis Evangelii Malthai cap. vm 8-12, Aon , ,

bes? Accepisti victum , accepisti necessarium tegu- sum dignus ut sub lecluin mcuni iiilres elc. Nec- ,

inciilum. Neccssarium dico , non inane, non super- non de verbis Apostoli , 1 Cor. vni , 10-12 , Si enini

lluum. Quid plus de diviliis luis capis ? Dic mihi. Cerle ijuis videril eum qui babel scicnliam , iu idolio

omnia lua superflua erunt. Qmc sunt lua superflua rccuinbenicm , etc. (b).

finl pauperibus necessaria*. Sed ego, inquis, pretio- CAPUT PUIMUM.— 1. Centurionis huinilitas. Audi-

sas epulas accipio, pretiosis cibis vescor.Pauperquid? ' pervenere; dissenlienlibus cilitis aliia et Mss.
l.ov.,

Vilibus. Vilibus cibis vescilur pauper; ego, inquit, Paulo post aiii. Kr. et idures Mss., ille circint. lov., itl(
mitltuin circuU. lres vero viss., ille per circuUitm.
pnliosis. Inlerrogo vos, quando lueritis ambo satiati Am. Er. elMss., etpondusmiimis.
Preliosus cibus ad le inlral; quid fit, cum iutravcrit? '
Knieudalus est ad oiiines codioes scriptos cl excusos
qui in scrinoiie superiore dcsignanlur.
Nonne si specularia in vcntre habcrcmus, de oiuuibus
(rt) Alias, 4de Verbis Domini (i.

(b) Possidius in lndiculo. cap9, Tractalum notat, « Do

« Evangclio, ubi Centurio Dominuiii ro^at pro puero suo.
»
> EiiiLi, vanitatum. At probae nolx Mss., vanUantiitm. vide
b!>. 1 P.clract., cap. 7, n. 3. Fjiisflein sermonis exccrpU relcrl Klorus ;k! Houi. xiu, -or I '

1
Colbertinus M^., suni pauperibusnecessarui. mii, ct coloss. iu.
 , ,: ,;::

415 AUGUSTINl EPISCOPI 416

vimus, cum Evangelium legcreiur, fidem nostram in Non ibi inveni tanlam fidem , ipse dicit. Possumus nos
lnimililale laudari. Ad domum quippe Cenluiionis metiri fidem hominum sicut homines ille qui inle-
, :

cum se promillcrel Dominus Jesus iturum , ut pue- riora cerncbat, ille quem nemo fallebal perhibuit ,

rirm cjijs sanarct , ille respondit Non sum dignus :

testimonium cordi hominis , audiens verba humilila-

ul sub leclum meum inlres : sed tanlutn dic verbum , et tis, pronunlians scntentiam sanitalis.

sanabilur. Dicendo se indignum ,

praestitit dignum ;
CAPUT II. — 4. ln centurione Gentes figuratce.

non in cujus parieles , sed in cujus cor Christus in- Unde aulem hoc pracsumpsit? Et ego inquil homo , ,

traret. Neque lioc diccrelcum tanta fide et humilitate sum sub potestale conslitulus habens sub me mililes , ;

nisi illum, quem timebat intrare in domum suam ,

el dico huic , Vade , el vadit ; et alii , Veni , et venil ;

corde gestaret. Nam non erat magna felicitas , si Do- el scrvo meo , Fac hoc , et facil. Potestas sum quibus-

minus Jesus intraret in parieles ejus , et non esset in dam sub me positis ,
positus sub potestate quadam
pectore ejus. Magister quippe liumililalis et verbo et super me. Si ergoego, inquit, homo sub potestate ,

exemplo , discubuit et in domo cujusdam pharisaei jubendi habeo poteslatem ;

quid tu possis , cui omnes
superbi, nomine Simonis (Luc. vu , 36). Et cum in serviunt poteslales? Erat autem iste de Gentibus :

domo ejus recumberet , non erat in corde ejus ubi eratquippe cenlurio. Jam Judsea gens habebat inili-

caputFilius hominis reclinaret. tem Romani imperii '. Ibi iste militem agebat ,
quan-
2. Superbus a discipulatu Cliristi repulsus. Vita tum agere cenlurio poterat ; et sub potestate , et ha-

animce , Dcus. Ita enim quemdom superbum, quan- bens potestatem subditus obediens ; , subdilos regens.

tum intelligitur ex verbis ipsius Domini ultro secum ,

Dominus aulcm (
quod intendat praecipue necessario
ire cupientem , a suo discipulalu revocavit. Sequar Charilas vestra) ,
quamvis in populo Judaico esset
te, Domine , ait, quocumque ieris. Et Dominus in ejus jam pronuntiabat Ecclesiam loto orbe lerrarum futu-
corde invisibilia videns : Vulpes , inquit ,
foveas ha- ram , in quam erat missurus Apostolos ipse a Gen- :

bent , et volalilia coeli nidos : Filius autem liominis non tibus non visus et creditus , a Judaeis visus et occisus.

habet ubi caput suum reclinet. Hocest, Habilant in te Quomodo enim domum hujus Dominus corpore non
insidiac sicut vulpes , habitat superbia sicut coeli vo- intravit , el ejus lamen fidem atque ipsam domum
lalilia : Filius autem hominis simplex conlra insidias, ab^ens corpore ,
prasens majestate sanavit : sic et

bumilis contra superbiam , non habet ubi caput suum idem Dominus in solo Judaco populo corpore fuit

reclinet. Et ipsa reclinatio capitis , non erectio, hu- apud alias gentes nec de virgine nalus est , nec passus
miliiatis magislra est. Revocat ergo islum ire cupien- est, nec pedibus ambulavit , nec humana pertulil,
lem , trahit alium recusantem. Eodem quippe loco nec divina mirabilia fecit. Nihil horum in caeteris

ail cuidam : Sequere me. Et ille : Sequar te , Domine : genlibus : et lamen de illo impletum est, quod di-
sed sine me primo ire el sepelire patrem meum. Pie qui- clum erat, Populus quem non cognovi , servivit mihi.

dem excusavit : el ideo dignior cujus excusalio re- Quomodo , si non cognovit ? In auditu auris obedivit

movcrelur , vocaiio lirmaretur. Pium erat quod vole- mihi (Psal. xvu , 45). Judsea gens cognovii , el cruci-

bat facere : sed docuit magister quid deberet praepo- fixit : orbis lerrarum audivit , et credidit.

nere. Volebat enim eum essevivi vcrbi proedicalorem, CAPUT III. — 5. Mulier tangens fnnbriam Christi,

ad faciendos vicluros. Erant autem alii per quos cum eum turba premit. Hanc quodam modo absen-
,

illa neccssilas impleretur. Sine , inquit, mortuos sepe- tiam corporis sui et praesentiam virlulis sikc in omni-
lire morluos suos (Id. ix , 57-00). Infideles cadaver bus Gentibus, et in illa muliere significavit, quaj fim-
quando sepeliunt , mortui niorluum scpeliunt. Illius briam vesiimenti ejus tetigerat , cum requirit dicens

corptisanimam perdidit : illorum anima Dcum. Sicut Quis me tetigit? Tanquam absens, requirit : lanquam
enim vila corporis anima cst : sic vita animoe Deus. prasens, sanat. Turbw le, inquiunt discipuli, compri-
Sicut cxspirat corpus cum animam emittit ita ex- , :
munt , et dicis : Quis me tetigil (Luc. viii, 43-48)?
spiral anima, cum Deum amittit. Dous amissus mors ,
Quasi enim sic ambularet, ut a nullo prorsus corpore
animaj : anima emissa , mors corporis. Mors corporis tangerelur, ila dixit, Quis me teligit? Et illi , Turbw te

necessaria : mors animae voluntaria. comprimunt. Et tanquam diceret Dominus, Tangentem

3. Cenlurionis fides in humililate. Discumbebat qusero, non prementcm. Sic etiam nunc est corpus
ergo Douiiniis in domo pharisrei cujusdam superbi. cjus, id esl, Eccle.sia ejus. Tangit eam fides paucorum,
In domo cjus erat, ut dixi; et in pectore cjus non premit turba muliorum. Cor|ius enim Clnisii esse Ec-
jrat. In hiijns vero Cenlurionis domum non intravit clesiam, lanquam lilii ejus, audistis : et si vuliis, ip>i

et peclus possedil. Zacchxus vcro Dominum el domo eslis. Apostolus mtillis locis hnc dicit : Pro corvore,
suscepit , ot animo (Id. xix, 6). Hujus tamen fides in inquit, ejus quai est Kcclcsia (Coloss. i , 2i). Ei itoruni

liumililale laudalur. Dixit enim , Non Mfffl dignus ut Vos autem esiis corpus Chrisli el membra (I Cor. xn. 27).

sub Itctum mcuminlres. El Dominus, Amendicovobis, Si ergo corpus ejus sumiis, quod tunc corpus ipsius

non inveni lanlam fidcm inlsracl : sccundum camcm. in turba patiebalur, hnc patitur Ecclesia ipsius. A
Nam jam Israclilcs cral secundum spiriium.
cl isle luibis pivmitur : a paucis tangiliir. Caro eam premit,
Venerat Dominus ad lsraclem carnalem id csl ad , , fides tangit. t.rigite igitur oculos , obsecro vos, qni
Judacos, ilii primum qua>rerc ovcs perdiias in quo
habckit miliknu habcbat nonuvium imperinm.
,
1
Editi,
populo , ctdc quo populo cliam corpus assunipscrat t.iiiciKlantiir ;ul Ms>.
 : ;

«(7 SERMO L\II. 418

habclis unde videatis. llabelis enim quod vidcatis.

Ecce perit infirmua in tua scienlia fratcr. Audi, fraier :

Krigite oculos fidei, tangitc extrcmam limbriain vcsli- si conleninebas infirmum, eliani fratrein conlemnis?

n.enti, siiffinct ad salutem.

Expfrgiscere. Quid, si in ipsum Cluisliun peccas?
6. Implelum nunc quod in Evangelio prcediccbulur. Altende enim quod nullo pacto possis contemnerc. Sic

Judcei quure filii regni. Videle quod audistis ex auiem, inquit, peccanles in fralres, et percuticnles con-

Eva.-.gelio iunc futurum, lunc prxsens esl. Jdco, in- scienliam eorum infirmam , in Chrihtum peccatis. Eanl

quit, dico vobis : propter laudalam Cenlurionis fidem, iiunc, qui ista conlemnunl, ct recuinbanl iu idolio:

tanquam alienigenae carne , domeslici cordc. Prople- nonnc erunt premenles , non langentes?et cum re-
rea, inquit , multi ab oricnte et occidcnte venient. Non cubiicriiil in idolio, venianl el impleanl ecclesiam ;

ninnes , sed multi : lamen ipsi ab oritnte ct occidente iion salulem accepturi, sed pressuram facturi.

isiis duabus partibus lotus orbis designatur. Multi ab CAPCT V. — 8. Majoris alicujus meiu recumbenles

oriente et occidenle venient , et recumbenl cuni Abruham, in idolio. Observanlia in majorem qucmque sit ordi-

el Isaac , et Jacob, in regno coelorum : filii autem regni nata. Sed limeo, inquies, ne offendam majorem. Time
ejicientur in lencbrai exleriores. Filii autem regni, Judaei prorsus, ne offcndas .najorem ; et non ofTendis Deuni.
scilicet. Unde (ilii reg:ii? Quia Legem acceperunt, ad Qui enim limes , ne oflendas majorem , vide ne forte

quos Prophetae missi sunt, apud quos templum el sa- sit major isto, quem times offendere. Majorem certe
cerdotium fuit, qui celebrabant figuras omnium futu- noli oflendere. Haec libi regula proponitur. Nonne ina-

rorum. Quarum enim rerum figuras celebraverunt, nifestum est, eum minime offendendum, qui major est
pnisenliam non agnoverunt. Filii ergo regni ibunt, c«ieris? Discute nunc majores tuos. Primi tibi sunl
inquit, in lenebras exteriores; ibi erit ploratus et slridor paler et mater : si recte educantes, si in Chrisium
dentium. Yidemus Judaeos reprobalos, videmus Cbri- nutrientes; audiendi in omnibus, oblemperandum eis

slianos ab oriente et occidente vocatos ad quoddam in omni jussione; contra majorcm nihil jubcant, et
convivium cceleste , ul recumbant cum Abraham et serviatur illis. Quis est, inquis, major co qui me ge-
Isaac et Jacob ; ubi panis justitia, ubi potus sapientia. neravit? Ille qui te ipsum creavit. Generatenim homo,

CAPUT IV. — 7. Reprelienduntur in idolio convivan- creat Deus. Unde generat homo, nescit : quid genera-
tes cum Paganis. Attendite ergo, fratres : hoc enim turus sit, nescit. Ule qui te vidit ut faceret, antequam
estis, ex hoc populo estis, jam tunc proedicto *, nunc esset quem fecit , certe major est patre luo. Major sit

praBsentato. De his utique estis, qui vocati sunt ab patria et ipsis parentibus tuis ; ut quidquid jusscrint

oriente el occidente recumbere in regno ccelorum, parentes contra palriam, non audiantur. Et quidquid
non in templo idolorum. Estote ergo corpus Christi, jusserit patria conlra Deum , non audiatur. Si enim
non pressura * corporis Cliristi. Habetis veslimenli saiari vis, si post fluxum sanguinis, si posl duo-
fiiiibriain, quam tangatis, ut a profluvio sanguinis, id decim annos in illo morbo , si post consumpta omnia
est, carnalium voluptatum fluxu sanemini. Habeiis, \n medicis, et non recepta sanitate aliquando vis sana
inquam, vestimenli fimbriam, quam tangatis. Vestem fieri, o mulier, quam alloquor in typo Ecclesiae, jubet
putate Aposlolos, sub textura unitalis adhxrentes la- Mlud paler tuus, et illtid jubet populus tuus. Sed dicit
teribus Cbristi. In his Apostolis erat tanquain fimbria tii)i Dominus tuus, Obliviscere populum tuum el domum
minimus et novissimus Paulus : ipso dicente, Ego sum patris lui. Quo bono? quo fructu? qua mercede? Quo-
minimus Apostolorum (I Cor. xv, 9). Iu vesle novissi- niam concupivit, inquit, rex decorem tuum (Psal. xliv,
mum et minimum , fimbria est. Fimbria cum conlem- 11, 12). Concupivit quod fecit : qu<miam ut pulchram
plu aspicitur : scd cum salute tangilur. Usque ad hanc faceret, foedam amavit. Pro infideli et foeda sangui-
horam et esurimus , et sitimus , el nudi sumus , et cola- nem fodit , fidelem ac pulcbram reddidit , dona sua
phizamur (Id. iv, 11). Quid tam exlrcmuni ,
quid tam in te amavit. Qnid enim sponso tuo conlulisli? Quid
conlemplibile? Tange , si fluxum sanguinis paleris : in dolem a priore patre el prlore populo acccpisti ?
exiet virtus de iilo cujus vestis est, et sanabit te. Fim- Nonne luxurias et pannos peccatoruin? x\bjecit pannos
bria modo tangenda proponebatur ,
quando ex eodem tuos, discidit cilicium tuum : misertus est, ul ornarel
apostolo lcgebalur : Si enim quis videril eum qui habet ornavil, ut amaret.
tcienliam , in idolio recumbenlem ; nonne conscientia CAPUT VI. — 9. Scandalum fralri ,
peccatum est in
ejus , cum sil infirma , ccdificabitur ad manducandum Chrhlum. Quid plura , fralrcs? Chrisliani audislis,
idolothyta? El peribit infirmus in lua scientia, fraler, quia peccantes in fralrcs , el percutientes conscientiam
propter quem Christus mortuus esl ? Quomodo pulalis eorum infirmam , in Christum peccalis. Nolile contc-
dccipi posse siimilacris homines quae a Christianis mnere, si non vnllis deleri de libro vitae. Qnamdiu co-
,

honorari pulant? Novit, inquit, Deus cor meum. Sed namur Iuculentcr ct deleclabililer vobis dicere ,
quod
frater tuus non novit cor luum. Si infirmus es, cave dolor nosler cogit qiioinodociiinque diccre, ct taccrc
majorem segritudinem : si firmus es, cura fralris infir- non pcrmillit? Qufcumque voliierinl isla conleinnerf,
milatem. Qui videnl ista, oedificanlur ad alia \ ut non in Christum peccant, videanl quid Bgant. Paganot re-
lanlum ibi manilucare , sed et sacrificarc desidcrcnt. liquos colligi volumus, lapides cslis in via ; venin
1
Mss., prcedicato. volcnles oflendunt , cl rcdeunt. Dieunt enim in cordi-
5
Florus ct Colbertinus Ms., prcssores. quos Christiani
1 bus suis : Quare nos rclinqiiainus dcos,
sic Florus el ouines Mss. Al edili, adificantur ad ido-
Ua. ipsi nobiscum colunt? Absit, a mc, inquit, utegodeos
419 S. AUGUSTINI EPISCOPI 420

Gentium colam. Novi, inlclligo, credo. Quid facis de CAPUT VII. — 11. Corput Chrhti premere el langere-

conscientia infinni, quam percutis? Quid facisdepre- Sed non prcmant Chrisliani , si preuiunt Pagani '.

tio, si conlemnis quod cmplum cst? Vide quanti em- Corpus Chrisli est. Nonnc hoc dicebamus ,
quia enr-

ptum cst. Peribit, inquil, infirmus in tua scienlia : quam pus Chrisli premcbalur, et non * tangebatur, ? Tole
te dicis habere, ul scias quia niliil est idolum, el ani- rabat ille prementes, qucercbat tangentes. Alque nli-

mo cogites Deum,«et recumbas in idolio. In bac

sic nam , fratres, a Paganis premalur corpus Clnisli, a
scientia pcrit infirmus. Et ne contemnas infinnum, quibus premi solct ; Christiani non premant corpus
addidit ,
propter quem Cliristus mortuus est.Quem vis Christi. Fratres, ad nos pertinet vobis dicere, ad nos

contemnere, prelium ipsius attcnde , ei cum morte pertinet Chrislianis loqui. Quid enim mihi de his qui

Cbristi lolum mundum appcnde. Et ne adbuc pulares foris sunt judicare ? ipse Apostolus ait (I Cor. v , 12).

te in infirmum peccare , et leve duceres peccatum ac Illos aliter alloquimur, tanquam infirmos. Blandien-

parvi pcnderes, In Christum , inquit, peccatis. Solent dum esl illis, ut audiant verilatem : in vobis secanda

enirn homines diccre : In hominem pecco, numquid pulredo est. Si quaeritis unde vincantur Pagani, unde
in Deum? Nega ' Christum Deum. Audes negare Chri- illuminentur , unde ad salutem vocentur : deserite

stum Deum? An aliud, in idolio cum recumheres, didi- solemnitates eorum , deserite nugas ipsorum ; et si

cisti? Non admittit istam doclrinam Christi doctrina. non consenliunt veritali noslrae , erubescant ' pauci-

Qua^ro a
ubi didiceris non esse Christum Deum. Pa- lali su;p.

gani hoc solent diccre. Vides quid faciunt mensae ma- 12. Prcelalus seu bonus seu malus ,
piis nocere nott

lae? Vides quoniam corrumpunt morcs bonos colloquia valet. Bonus si fuerit qtii tibi pr;eest , nulrilor tuus

mala (I Cor xv, 53)? Tu ibi de Evangelio loqui non est : malus si fuerit, tenlator luus est. Et nutrimenla

potes , et de idolis loqucntes audis. Amitlis ihi quod libenter accipe, et in tentatione approbare. Esto au-

Christus Deus est : et quod ibi bibis , in Ecclesia vo- rum. Attende mundum istum lanquam fornacem
mis. Forle hic audes loqui, forte inter turbas audes aurificis : in uno angusto loco tria sunt , aurum ,
pa-

jnurmurare : Numquid Cbristus non homo fuit? nonne lea , ignis. Ad illa duo ignis apponilur ,
palea uritur,

crucilixus est? A Paganis hoc didicisli , sahilem per- aurum purgatur. Cessit nescio quisminis, el adductus

didisti , limbriam non tetigisli. Tange et in hoc fim- est ad idolium : vae mibi ,
quia paleam plango, cine-

briam, reeipe saluiem. Sicut eam te tangere docuimus rem video. Alius non cessit minis , non cessit terro-
k
in eo quod scriplum cst, Qui videril fralrem in idolio ribus ; adductus ad judicem , stelit in confessione

recumbentem : tange illam et de divinitale Christi. De sua, non est flexus ad idolium : quid facit flamma ?

Juda: is dicebat eadem fimbria ,

Quorum patres ,
et ex Nonne aurum purgat ? Slale in Domino, fratres : po-

guibus Christus secundum camem ,

qut est super omnia tentior est qui vocavit vos. Minas impiormn ne timue-

Deus benediclus in scecula (Rom. ix, 5). Ecce in quem rilis. Inimicos palimini ; habelis pro quibus orelis ;

verum Deum peccas, dum discumbis apud deos falsos. prorsus non vos terreanl. Haec est sanilas , haurite

10. lnepta excusatio recumbentium in idolio. Non hinc in isl* convivio : hic bibite, unde saliemini, non
est,inquit, Deus; quia genium est Carlhagiuis (a). illic, unde insaniatis. Slate in Domino. Argentei estis,

Quasi Mars aut Mercurius esset, Deus esset. Sed

si aurum eritis. Isia similitudo non a nobis est, de di-

quomodo ab ipsis habcalur, attende; non quid sit. vina Scriptura est. Legistis , audistis : Sicut aurunt

scio quia lapis est. Si geniurn orna- sicut holocuusli hosliam

Nam el ego tecum in fornace probavil illos ; et

menlum esl aliquod ; cives Carlhaginis bene vivant, accepit illos (Sap. m, 6). Ecce quid eritis ad thesau-

et ipsi erunt genium Carthaginis. Si autem genium ros Dei. Eslote divites de Deo : non eum facturi dU
d;cmonium est , audisti et ibi : Quce immolant Genles^ vitem , sed de illo futuri divites '. Impleat vos, aliud

dwmonibus immolant, el non Deo . nolo vos socios fieri non admiltatis ad cor vesirum.
dwmoniorum (l Cor. x, 20). Novimus quia non est CAPLT VUI. — 13. Observantia polestatum orat-

ulinam el norint sed propter eos qui n ala. Numquid in snperbiam vos erigimus aut
Deus ; ipsi sic : ,

hoc non norunl infirmos, non debet percuti conscien- dicimus vobis ut advcrsus polcstates ordinaias con-
tia ipsorum. Hoc monet Apostolus. Nam el
illi quod temptores silis? Non hoc dicimus. Qui et binc;rgro-
pro numine accipiant illam slaluam, tangite et hinc limbriam illam vestimenti. Ip>e
numcn babcant ct tatis ,

ara non habelur Apostolus Omnis aniina potcstatibus sublhniuri-

ara testatur. Quid illic facit , si illud dicit :

Nemo mibi dicat, Non esl numen, non bus subdita non est enim potestas nisi a Deo. Qua)
pro numine? sit :

cst Deus. Jam dixi , Ulinam sic ipsi norint boc ,

quo- aulem sunt , a Deo ordinatw sunt. Qui autem resistil

modo novimus omnes Sed quid habeant, pro qua

nos. potestati, Dei ordinationi redstil (Rom. xiu, 1, 2).

quid faciant
3
ara illa testatur. Con- Sed quid si illud jitbcat qttod non debes facere 1
re habeant ,
ibi , , ,

vicit omnium colentium mcntes \ non convincat re-

cnmbentes. >
Am. rr. el ali(iuol Mss., sed non premanlur christianu
st nreinwtiur Pagtmi. Sc efiafln
Pkrus.
•
Am. et Neqas. l.ov., Kcgat. scd aptius rlorus et
Er.,
* rarlicula, iwn, quse desideratur in cdius oi.ilunbus
aliiiuot Mss.,^ega. hbro l-os-
a Editi, Qucere ubi didiceris. At pluros yss. Quasro. Mss. restitula hic cst cx Floro et ex volere
3 Plures t\iss., facit.ton. ct Er., facwt. s;ilensi.

* colbertinus ms., convincai hominum colentium mcntes.

8 Ain. et plures MSS., crub.sciint.
* iyosmss., tortoribus.
Florus, convincil hominum cokntium mentes. » sieAm. otFr. .\t l.ov. otMss.. i<toluin.
(a)Hinc^ilp iivteUi«;w so.vmouem bimc caithaginc ha.- * Fossatcnsis Ms.. (acturi diiihs.
 :

m SERMO LXt. i-n

llic sanc conlemne potestatem , limendo potestatem. inodo, timcns facit. Non dicil aperte , Veni ad ido-
Ijisos homaoarum rerum gradus ndvertitc. Si aliquid lum : nou dicil aperte , Veni ad aras meas , ibi con-
jusserii curator , rionnc faciendum est? Tameo si vivare. Et si dixcrit, elnolueris, boc COnqueratur,

contra proconsulcm jubeat , non utiquc contemois hoc in postulalionem , hoc in qiierimoniam deponat
potestatcm, sed eligis majori servire. Nec hinc debet Noluit venire ad aras meas, noluit venire ad teinplum

ininor irasci, si major pralatus est. Rursum si aliquid quod vcneror. Iloc dicat. Non audet diccre sed alia :

ipse proconsul jubeat , et aliud julieat imperator, macbinalur dolosc. Para capillos , novaculam acuit
contempio esse servien- ablaturus est sujicrflua tua rasurus quidqoid reliclu-
numquid dubitatur isto illi ,

Deus, quid rus es. Tollat quidquid nermanebit

dum? Ergo si aliud imperator, ct aliud , si potest. Quid
judicatis? Solve tributum , esio mibi in obsequium. tulit potens nocens? quid magnum tulit? Quod fur,

Kecte, sed non in idolio. In idolio probibet. Quis pro- quod effraclor; ut multum saeviat, quod lalro. Si ct

h.bel? Major poteslas.Da veniam tu carcerem, ille :

ad ipsum corpus occidendum pcrmissus fuerit quid
,

gebeniiam minatur. Hinc jam tibi assumenda esl fides lollit nisi quod latro? Honoravi, cum dixi , Latro.
tua lanquam scutum , in quo possis omnia ignita ja- Nam qualiscumque latro , homo est. Quod febris,

cula inimici exslinguere (Ephes. vi, 16). quod scorpius , quod fungus malus. Ista lota polen-
CAPUT IX. — 14. Dolus potentis mali novaculce tia sacvienlium est , facere quod fungus. Manducant
cumparalur. Sed insidialur contra te potens , et homines fungum malum , et moriunlur. Ecce in

molitur contra te potcns : acuit novaculam unde ca- qua fragilitate est vita humana : quam quandoquo
pillos radat, non unde caput incidat. Quoddixi, modo relicturus es , noli pro illa sic pugnare, ut lu re-
audislis in Psalmo : Sicul novacula acuta fecisti dolnm linquaris.

(Psal. li, -4). Quarc dolum potentis mali novaculae CAPUT XI. — 10. Vita aterna laboris merces.

comparavit '? Quia non admittilur, nisi ad superflua Vila nostra ' Christus est : Christum allende. Pati
nosira. Sicut capilli in corpore nostro lanquam su- venit, sed et glorificari ; contemni , sed etiam exal-
pcrflui videntur, et sine delrimenlo carnis radunlur; tari ; mori, sed etiam resurgerc. Opus te lerret, mer-

sic quidquid polest tibi facere iratus polens, inlcr cedem vide. Quare vis pervenire delicatus ad eam
supcrflua tua numera. Tollit paupertatem tuam :
rem, ad quam non perducit nisi labor? Sed times ne
numquid tollit diviiias tuas? Pauperlas tua, divitiae perdas argentum luum ; quia ad argentum luum cum
tuoe in corde tuo '. Supetflua lua potuit tollere, tlamno magno labore pervenisti. Si ad argentum quod quan-

potuit aflicere ,
permissus el usque ad laedendum cor- doque vel moriens amissurus es, nori pervcnisti sine

pus. Eliam isla vita , cogitantibus aliam vilam ; isla, labore; ad vitam xternam sine labore vis pervenirc?
inquam , vita intcr superflua dcputanda est. Nam et Cbarior sit libi illa , ad quam post omnes labores sic
mariyres conlempserunt illam. Non vitam perdide- pervenies, ut nunquam amitlas. Si hoc libi charum
runt, scd vilam acquisierunt. est, ad quod post omnes labores sic pervenisti, ul ali-
CAPUT X. — 15. Securitas piorum sub Dei prm- quando amissurus sis; quanto magis illa perpetua de-
tidio. Cerli estole , fratres, inimicos non adniilli 3 siderare debcmus ?
adversus lideles , nisi qiiantum prodest tentandis ct 17. Idola nisi legitima polestas detur , non fran-
probandis fidelibus. Certi estole, fratres, nemo aliud genda. Verbis ipsorum ne credalis, nec timeatis.
dicat. Omncin curam vestram super Dominum mit- Hostes nos dicunt idolorum suorum. Sic praestet
tile, prorsus vos ipsos totos projicite in illum. Non se Deus, et det omnia in potestate, quomodo deditquod

subducit, ut cadatis. llle qui nos crcavit , et de ipsis fraclum est. Hoc enim dicimus Cbaritati vestrae ne ,

capillis nostris securitatem nobis dedit. Amen dico •faciatis ista ,

quando in poteslale vestra non est ul ,

vobis , inquit , et capilli capitis vestri omnes numerali faciatis illud. Pravorum hominum est , furiosorum
$unt (Matth. x, 30). Capilli nostri numerali sunt Deo: Circumcellionuni , et ubi poteslalem non habent sa>-
quanto magis mores nostri , cui sic noli sunl capilli vire, et velle mori properant sine causa. Audistis
nostri? Videte , quia minima nostra non contemnit quoc vobis legimus, omnes qui nuper in Mappalibus (a)
Deus. Nam si contemneret, nec crearet.
et ca- Nam adluistis. Cum data vobis fueril terra in potestatem
pillos nostrosipseuiique creavit, et numeratos babet. (prius ait, in potestatem, ct sic dixil qua.' facienda sunl),
Sed modo cum sint, inquis , forte peribunt. Et binc aras eorum , inquit, destruetis, lucos eorum comminue-
audi vocem ejus : Amen dico vobis , capillus capilis tis, cl omnes titulos eorum confringetis (Deut. vn, I,
veslri non peribit (Luc.
xxi ,18). Quid limes bomi- 5). Cum acccperilis poleslatem , boc facite. Ubi no-
nem , o tiomo in sinu Dei positus ? Tu de illius sinu his non esl data potesias, non facimus ; ubi dala csl,
noli cadere : ouidquid ibi passus fucris, ad salutem non praeiermiltimus. Multi pagani babent istas ab-
valebit, non ad perniciem. Laniatus membrorum « Sic babent plures Mss. Alii vero cum edilis, Fia no-
marlyrcs pertulerunt , et timent Chrisliani injurias stra.
temporora Christianorum? Qui tibi facit injuriam (a) i.ocum signiflcat, ubi Cyprlani martyrls corpus qulc-
1
scebat;de quovictor. In lib. I de Persecutionevandallca
Sic potiores* mss. vero, Quare dolurn potenlis nudce scribit: «Seaetiam foris muros carthaginis, quascumque
F.diti
novaculcv comparavu ?
i volultGPnsericus, basiUcasoccupavit, et [>rxa\ue duaa
ColberUnus Ms., Paupertas tua fom,
divUiai lua> in egregiaa et amplas S. martyrfs cypriani ; unam bM mn-
corde tuo.
3
cgolnero fudit, allamubi ^jus sepullura csi oorpus, qui
Heiique MSs., atlnutlit.
« Kxnu Mapi ;*ii;i focitatur.
 ., ,

423 S. AUCCSTINI EPISCOPI iU

minaliones numquid accediinus, et
ili hindis suis :
SERMO LXIII '
(o).

confringimus ? Prius cnim agimus, ut idola in eorum

De verbis Kvangelii Mallfiwi , cap. vni, 23-27. Et
fue- ascendente eo
corde frangamus. Quando christiani ct ipsi facti in naviciibim, etc.

aut pra- Naviganles

rint, aul invitant nos ad tam bonum opus De
,
\. in sceculo. lectione recentis-

veniunt nos. Modo oraudum esl pro illis, non irascen- sima sancli Evangelii , donan e Domino , alloquor

dum ilis. Si movet dolor magnus ,

adversum Chri- vos,et in illo exhortor, ut contra tcmpestales et

slianos movct, adversum fratres nosiros

movet, qui fluctus saeculi hujus non dormial fides in cordibus

sic volunt inlrarc in ccclcsiam , ut hie

corpus ha- vestris. Non enkn revera Dominus Christus mortcin

beant, alibi cor. Totum inlus esse debet. Si intus habuit in potestale, somnum rton habuit in polestale ;

est quod videt homo, quare foris est quOd vi- et forle Omnipotenlem naviganlem somntis pressit

del Deus ?
invilum. Hoc si credidcritis, dormit in vobis : si au-

CAPUT XII. — 18. Idololalrarum injusta queri- tetn in vobis vigilat Chrislus, vigilat fides veslra.

monice. Sciatis aulcm, charissimi , murmura illo- Aposlolus dicit, Habitare Chrislum per fidem in cordi-

rum coiijungere se cum hatTeticis , cum Judseis. bus veslris (Ephes. ni, 17). Ergo et soninus Christi

Hreretici , Judiei et Pagani unitatem fecerunt contra signum est sacramenti. Navignntcs sunt aniina; in

in aliquibus locis discipli- ligno sacculum transeunles. Etiam navis illa Ecclesiant
imitatem. Quia conligit ul
accipercnl Judaei propter improbitates suas; cri- iigurabat. Et singuli quippe templa sunl Dei, et unus-
nam
minanlur, et suspicanlur, aut fingunt, quia talia de quisque in corde suo navigat : nec facit naufragium ,

iliis semper quscramus. Quia conligit ul alicubi h:ere- si bona cogiiat.

licipcenas darenl lcgibus pro impictate et furore

vio- 2. Exciiandus Christus inler irce tempeslates. Au-
lentiarum suarum jam dicunt nos per omnia
quaerefe disli convicium , venlus est : iratus es , fluctus est.
;

aliquam incommoditalcm ipsorum ad perniciem. Vento igitur flantc, fluclu surgenle, pericliiatur navis,

Rursus quia contra Paganos placuit ut leges ferren- periclitatur cor luum, fluctuat cor tuum. Audito con

tur, imo pro Paganis, si sapiant (Sicul

enim pueris vicio vindicari desideras : et ecce vindicatus es , et

insensalis ad iutum ludentibus, et manns inqtiinan- malo alieno cedens, fecistinaufragium. Et'juj;5^ 1j OC ?

tibus, padagogus cum venit severus, lutum de

manii Quia dorniit in tf Chlistus. Quia est, dormit in te

cxcutit, codicem porrigit : ita voluit Deus per prir-M- ChnstbS? Oblitus es Christum. Excita ergo Chrislum,
pes subilitos sibi terrere corda j;;sensata puerilia , ut recordarc Christum , cvigilet in te Chrislus : consi-
abjif.ianl lulum de manibus , el aliquid ulile faciant. dera illum. Quid volebas? Vindicari. Excidit tibi

Quid cst uiilc de manibus? Frange esurienti panem quia ipse cum crucifigeretur dixit : Pater, tgnosccillis,

luum, et egenum Sine teclo induc in domum tuam (lsai. quia nesciunl quid faciunt (Luc. xxiu, 34)? Qni dor-

Et tamen pueri evadunt aboculispsedagogi,

lviii, 7). miebat in corde tuo, noluit vindicari. Excila illum ,•

et redeunt ad lulum furlim ; et quando invcniuntur , recole illum. Memoria ipsius, verbum ipsius : memo-
abscondunt manus, ne vidcanlur) quia ergo voluit :
ria ipsius, jussio ipsius. Et dices apud te, si vigiTut

putant nos ubicumque quaerere idola qua in te Chrisius Qualis ego homo, qui volo vindicari ?
DCus '
,
;
:

cum invenerimus, in omnibus locis frangere. Quare Qui sum ego, qui in hominem exsero comminaiiones?

Non ante nos sunt ioca , in quibus sunt? Aut vere Morior forte antequam vindicer. Et cum anhelans ,

ignoramus ubi sint isla ? Et lamen non facimus quia : ira iuflammalus, et sitiens vindictam, exiero de cor-

non dedit in potestatem Deus. Quando dat Deus in pore , non me suscipit ille qui noluil vindicari : non

potestaiem? Quando chrislianus erit cujus res est. me suscipit ille qui dixit, Dale, ei dabilur vobis ; di-

Modo factum voluit cujus res est. Si nOllct ipsum lo- mittite , et dimiltetur vobis (Luc. vi, 57 , 38). Ergo
cum dare Eccleshe, el tamum juberet in re sua non compescam meab iracundia mea, et redibo ad quie-

esse idola puio quia debuit summa devotione fieri tem cordis mei. Imperavit Christus mari, facta est
;

ut a Christianis adjuvaretur absens Christiana anima, tranquillitas.

qurc in terra vUll Deo gratias agere

a
,
non vult ibi 5. Imperanle Christo fit tranquillitas. Quod au-
aliquid esse in conlumeliam Dei. Huc accedit ,
quia tem dixi ad iractmdiam, hoc tenelc regulariler in
Ecclesiaj dedit ipsa loca. El in re Ecclesire idola fu- omnibus lenlalionibiis vestris. Nala est tentalio, ven-
tura erant? Fralres, ecce quid displicct P;iganis. Pa- tus est : lurbatus es , fluctus est. Excita Chrisium ,

rum csl illis quia de villis ipsorum non illa lollimus loqualur tccum. Quis est hic, quando et vcnti el mare
,

non illa frangimus : et in noslris volunt ca servari. obcdiunt ei? Quis est hic , cui obaudil mare? Ipsius

Contra idola pncdicamus , de cordibus illa tollimus : est mare, et ipse fecit illud (Psal. xciv, 5). Omnia
sumus pcrsecnlores idolorum profilemur. Numquid : per ipsum facta sunt (Joan. i , 5). Magis imitare ven-

servatores ? Non facio ubi non possum non facio ubi ; tos el mare obtempera
: Creatori. Sub jussione Cliri>ti

conqueritur dominus rei : ubi aulem vull fieri,elgra- mare audit, et tu surdus es ? Mare audit , el voulus

rcus ero non feccro. cessat, et tu suffis? Quid? Dico, ficio, fingo : quid
lias agil; ; si

cst aliud nisi sufflare, et sub vcrbo Clnisli nolle cel-

1
liic apud Lov. additur, lerrere eos; quod a cseteris libris Hu vc sermonem non mvcnimus est nisi Edit. Par. el
•best. Lov.
» omues Mss., quce .le terra t unde vull Deo gratias agere. (a) AliaS, 3 intci additos a rarisiensibus.
 . ,,

4*5 SERMO L\V. m

sarel Non vos vineat fluctus in perlurbatione eordis pomliis v.tiM uis, coarctat se pcr cavcrnain, et
de-
wslii. Sc<l laincii (juia lioinines simihis, si venlus iin- ponii tiinicaiii vetcrem, ui oonu exultet '. Imiiare

puleiit] si allceliun aniniaj noslne inoverit, non despe- illuin, cbristiane, qui audis Chiistum dteentea, Jn

remus : Christum exciieinus , ut in iranquillo navi- traie per anmutam portam [Matth. m, 13). Et Paulus
gemus, et ad patriam veuiainus. Conversi ad Domi- apostolus libi dicit : Exuile vos velerem hominem cum
niiin, ctc. aclibus suis, et induite novum (Coloss. m, 9, iO, et
SERMO LXIV *
(a). Epltes. iv, 2-2, 24). Ilabcs ergo quod imiieris iu ser-
De verbis Evangelii Mattluvi, cnp. x, IG, Eccc cgo pcnle. Noli mori pro vctuslale, sed pio veiitaie. Qui
inilto vos sicut ovcs in mcdio luporum, etc. (b). nioritiir pro commodo lcmporali, pro veluMale mo-
llubitus in solemnilate Marltjrum. rilur. Cuin autcm exulus fucris omni ista volu-
CAPUT PRIMUM. — 1. Lttpi oves facti. Au- slale, imilalus es aslutiam scrpentis. Imilare illmn
et
distis, fratres, cum sanctum Evangclium legerelur, in boc : scrva caput tuum. Quid est, scrva caput
qoemadroodum Dominus noster Jesus Cluistus disci- tuuin?Tene apud le Clirisiuin.Silortealiquisvestrum
plina sua marlyres suos corroboraverit diccns : Ecce adverlit aliquaudo, cuin voluerit colubrum occidcre ,

ego mitto vossicut oves in mcdio tuporum. Consideralc, quomodo pro capile suo tolum corpus objicit iclibus

fralres mei, quid faciat. Si unus lupus inter niullas fericntis. Illud iu se fcriri non vult, ubi sc novit viiam

ovcs veniat ,
quanlacumque sint oviuin millia, uno babere. El Cbristus vita noslra est. Ipse enim dixit :

lupo in medio lurbabuntiir : et si non oinnes lanianlur, Etjo sttm via, et teiitas, el vittt (Joan. xiv, (i). Audi et
omnes taincn terrentur. Qualis ergo erat ista ratio ,
Apostolum : Caput viri Cltrislus esl 1 Cor. xi, 5).
(

quale consiliuin, qualis potestas, nec lupiim ad ovcs Qui crgo Cbristtim serval in se , caput suum scrvat
admittere, sed in lupos oves mittere? Mitto, inquit pro se.

vos sicut oves in medio luporuin : non ad limiles lu- CAPUT III. — 4. Cotuniba: simplicilas imitanda.
porum , sed in medio luporum. Eral ergo luporum Jam vero quid opus est commendare inullis verbis
agmen, oves paucoe. Cum enim multi lupi occide- simplicitatem cohmibarum ? Cavcnda enim erant ve-
rcnt paucas oves , conversi sunt lupi, et facti simt ncna serpentis ; ibi imitatio pcriclitabainr , ibi eral
oves '. quod limeretur : columbam vero securus imiiare. At-
2. Unde ftducia clnistiano inter lupos. Audiamus tcnde coluinbas in societate gaudere : ubique simul
ergo quid moniiit, qui coronas promisit, et agonem volant, simul pascunlur , nolunt esse solae , connnu-
prajinisit ; el qui exspectat cerlantes , adjuvat labo- nionc gaudent, cbaritatcm servant, gemilibus amoris
ranles. Cujusmodi cerlainen indixit? Eslote , inquit, murmurant ; osculis lilios generant. Nam (piando co-
astuli ul serpentes , et simplices sicul columbm. Hoc lumbae, quod plerum(|iie adverliinus , inter se rixan-
qui intellexerit et tenuerit, securusnioritur, quia non tur de ccllulis suis ,
quodam niodo pacata contentio
morictur. Nemo enim debet securus mori s
, nisi qui cst. Numquid quia rixantur , separanlur? Simul vo-
se noverit sic moriturum, ut mors ki illo moriatur lanl, simul pascunlur, et ipsa inler se pacala cst rixa.
vila coronetur. \idelc rixam columbarum. Apostolus dicit : Si quis
CAPUT II — 3. Serpentis astmia quomodo imitan- verbo noslro non obttudit per epistolam, Itunc nolale, et

da. Quapropter , cbarissimi , exponcndum cst vo- nolitecommisceri cumeo. Ecce rixa sed altcnde que- :

bis, quamvis bincjam sacpius dixcrimus, quid silesse niam columbarum rixa est non luporum. Continuo ,

simpliccs ut columba^, astuli ut serpentes. Si jam subjecil Et non ul inimicum existimctis, scd corripile
:

simplicitas columbarum indicta est nobis, aslutia scr- «t fratrcm (II Tftess. m , 14 , 15). Columba amai ct
pentis quid lacit in columba; simplicitate? Amo inco- quando rixalur : lupus odil el qtiando blandilur. Co-
luiiiba (piod fel non babet : limeo in scrpente quod lumbarumergosimplicitatcinbabenles.eiastuliamser-
venenum habet. Noli ex omni parle borrere serpcn- pcnlum, soleinnia inarlyrum cclebrate in sobrielale
lcm : babct quod oderis, babet quod imiteris. Serpens inentis, non in ebrielatc vcntris, Dco laudesdicitc.Ipse

cnim cum fuerit seneclute praigravatus, ct senserit csteiiimDoniinusDeusnoster.qihinarlyrum Deus; ipst

coronator noster. Si bene luclati fuerimus, coniuamui
'
llunc sennonern vidimus ad Ms. rm. et apud l.ov. et ad eo.qui coronavit cos quos imilari coiicupiscimiis.
Vigu --
1
llic lpsesermo m Vignenano supplemenlo, ubi excu-
SERMO LXV *(«).
s*js sub isto exordio fuerat, Memoriam rnartwum celebra-
mus , etc, bahet hoc loco addilamentum hujuscemodi : De verbis Evangelii Maltlicei, cap. x , 28 , Nolile li-
omnibus tamen dicitur, et qui futitri erant in nomino cre-
diluri ante tws cl post nos , onmibus dicitur , Eritis odio
merc eos qui corpus occidunt, etc. (I>)

omnibus gentibus propter twmen mcum. ver omnes gentes Habitus m solenmitate Uartyrum.
ftttura Ecclesia prwdicata esl : sicul promissum legimus,
ita redditam cernimus , et sunl omnes gentes christiaiuc CAPUT PRIMUM.— 1. Timore timor pellendus. Ad-
wn/ca oderant eos omnes (tentes propter nomen ejus : modo monent nos eloquia divina quae lecta sunl , limendo
,
autem onmes genles claiijicttnt nomen ejus, genles onnics
christiana: germen Ecclesia: catlwlicce toto terrarum orbe non timere, ct nou timendo timerc. Advcrlisiis , cum
diffusw. iuainmus ergo guid monuit, elc.
* sic Remigiensis vetus codex et vignerius. At Ix>v., et
• Bartbolomaeusde Urbino in Milleloquio, exriUA
tenuerit, securus nwrilur. Quis aulcm securus morilur, nhi 1
vignerius addit, charitate fervere.
qui sc, etc. '
\ idiiinis in ch. r. v. val. I'ar. ct l.ov.
<a\ Alias, de Diversis 119. (a) Aiias, 15 Ialer additos a farisiensibus.
((') VjUHur iu Possidii lndiculo, cap. 8. (b) Receoseturia Possidii indiculo, cap. 'J.

Sanct. August. V (Quatorze )

M S. AUGUSTIM EPISCOPI
cirnein pcrdam
sanctum Evangelium lcgcrclur, Dominom Beum
no- , qoi ncc capillum pcrdo? Quoinodo
firmos nos cssc non atlcndil carncin ineam cui sic nota sunt vilia
sirum antequam pro nobis morcrctur, ,

adino- inca Ipsum corpus quod perculi ad

scd admoncndo nc limcrcmus , ct ct occidi potcst,
?
voluisse :

timere eos qui tcinpus cinis erit in a:tcrnum immorlalc crit '. Sed
nendo ut timeremus. Ait enim Nolile
,
:

occidere. cui hoc? Cui reddetur corpus ad vitam aiiernam

corpm occidunl, animam autem non possunt
monucrit etiam occisum percmptum dissipalum ? cui rcdde-
Eccc ubi monnil ne timercmus. Vidctc ubi , ,

ut limeremus. Sed eum, inquit,

timete, qui polestatem tur? Ei (jui non timuit poucrc * animam suam , cum
el animam occidere in
corpus gehenna. Ergo non timel uc occidatur caro sua.
liabet el

timcamus, non timeamus. Timor videtur ad igna-

ut
CAPUT III. — 4. Anima modo suo immortalis.
vidclur essc non Etcnim, anima immortalis perhibelur, et est
fralres,
viam pertinerc limor infirmoium :
,

Do- immortalis secundum quemdam modum suum quia

lortium. Scd videte quid ait Scriptura : Timor :

2G). Timcamus, ne cst qurcdam vila qoae potest pracsentia sua carneni
mini spes fortiludinis (Prov. xiv, ,

liincamus hoc cst, prudcnter limeamus, nc inaniter

:
vivificare. Per animam quippe caro vivit. Haec vila

limcamus. Martyres sancti, proplcr

quorum solemni- mori non potest : et ideo anima immortalis est. Quare

tatem boc ex Evangelio recilalum

esl, timcndo non ergo dixi , Secundum suum modum? Audite quare.
coniempse- Quoniam cst qusedam immortaliias vera, immortalitas
timuerunt quia Deum timendo, bomincs
:

runl.
quoc est omnimoda incommutabililas : de qua dicit

2. Ilomini ab homine nil metuendum. Quid cnim Aposlolus loqucns de Deo ,

Qui solus habel immorta-
Et qnid est lucem habitat inaccessibilem; quem nemo
ab hominibus homini metuendum cst ?
litatem , el

unde alierum terrcal, homo bominem ? Terret,

et di- hominum vidil , sed nec vidcre polest : cui est honor et

cit, Occido tc : ct non limet, ne cum minalur ,

prius gloria in scccula swculorum. Amen (I Tim. vi , 1G).

inomiur. Occido , inquit. Quis dicit? cui dicit? Duos Si ergo Deus solus habet inimortalilatem , ceile

untim terreniem alterum metuentem quo- anima mortalis est. Ecce quare dixi immortalem
audio : , ;

rum unus est potens, allcr infirmus, sed ambo mor- esse animam secundum modum suum. Nam potest et

Quid se ergo extendit in honore infiatior pote- mori. Iutelligat Cbaritas veslra, et nulla quaesiio rema-
tales.

stas , in carne acqualis infirmitas ? Securus minclur nebit. Audco dicere , anima potest mori ,
potest occi-

mortem, qui non limel mortem. Si vero unde terret, di. Certe immortalis est. Ecce audeo dicere, et im-

timct ; atiendal se, et ei cui minatur comparet

se. In- mortalis est , et potest occidi : et ideo dixi quoniam
veniat in eo cui minatur , parem condiiionem
et a ; est qupcdam immortalilas, hoc est, omnimoda incom-
Domino simul cum illo pctat miserationem. Homo mutahililas, quam solus Deus habet , dc quo dictura

est enim , et homini minatur , creatura creaturao : cst, Qui solus habet immortalitatem. Nam si anima

sed una inflata sub Crealore, altera fugiens ad Crea- non potest occidi ,
quomodo dixit ipse Dominus cum
lorem. tcrreret nos , Eum timete, qui poteslatem habel ct cor-

CAPUT H. — - 3. Dei martyrem cur non terreat per- pus et animam oceidere in gehenna ?

secutor. Dicat ergo forlissimus martyr,

slans bomo CAPUT —
Quomodo mori anima potcst.
IV. 5.

ante hominem Non timeo, quia timeo.

Tu quod mi-
:
Vila animw, Deus. Adbuc confirmavi non solvi ,

naris, si ille nolit, non facis : quod autem ille mina- quajstionem. Probavi quia potesl anima occidi. Con-

lur, ut faciat a nullo impeditur.

Deinde tu qtiod mi- tradici Evangelio non potcst, nisi ab anima impia.

naris, et si permitteris, quid facis ? Usque ad carnem Eccc mihi occurrit et hic , et venit in mentem quod
srcvis, anima lula est. Non occides quod non vides : dicam. Contradici non polest vit;c , nisi ab anima

visibilis visibilem terres. Habemus ambo invisibilem mortua. Evangelium vita est , impietas et infidelitas

quem simul timere dcbeamus qui homi- mors animae est. Ecce potest mori, et immortalis est.
Creatorem, ;

visibili ct invisibili creavit visibilem Quomodo ergo immortalis esl ? Qnia semper aliqua
nem ipsum ex :

de terra fecit, invisibilcm flatu suo animavil

l
. Sub- vita est, quai in illa nunquam exslingtiilur. Quomodo
hoc cst anima quae jacenlem moritur ? Non ut non sit vita sed amittcndo vilam.
stanlia ergo invisibilis, , ,

terram erexit de terra, non timet cum percutis terram. Etcnim anima et vita est alicui rei, el habet etiam ipsa
Potcs fcrire habitaculum, numquid habitalorcm? Fu- vitam suam. Ordinem attende crcaturarum. Vitacor-
elcril in occuliocoro- poris anima est vila aniiure Deus est. Sicut adest
eit pcrcusso vinculo colligatus,
:

nibil facere po- anima, ne moriatur corpus sic

ualns. Quid ergo minaris, qui animse vita corpori, id est, :

tes ? Per merilum cjus cui facere nihil potcs, resurgel debet adesse vita animre, hoc est, Deus, ne moriatur

cui facere aliquid potes. Per mcritnm enim anima; re- anima. Corpus quomodo moritur ? Anima descrente.

sui^etet caro : ct babilalori rcddetur, jam non ruitura, Anima , inquam, deserente moritur corpus : el jacet

verba martyris dico ecce ncc cadavcr paulo ante appelibile, modo aspcrnahile. In-
scd mansura. Ecce , ,

* ipsam carncm mcam limco comminantcm. sunt meiiibra, oculi, aurcs : scd hse fenestrae siml do-
propter
potestali sed etiam capilli capilis mus habitalor abscessil. Qui plangil mortuuin, ad fe-
Caro mca subjacct : ,

1 numerati suut Creatori (Matih. x, 50). Quid limeo ne 1

Edili , ad tcmpns cims erit , mortate erit Colbertinus
,

m., ct occidi potcsl ad tiinpus, nonmorietur atcruuni,

in ,

colhertinus Ms., invisibli flatumsuum inspiravit.

> immortale ait. valiianus, immunc (torle, inaniim) cril,

» (titi, ecce propter ; omisso, nec, quse uegatio hic repe-

i
in wtcrnum immortalc crit.
* vaucanos ms., perdere.
niui iu vaticauo Ms.
 4-29 SERMO LXVI. i7.0

neslras habitaculi fruslra clainat : non esl inlus qui (Sap. i, 11). Qu.-ero, Quare mortoa cst anlma?
audiat. Quanta dicit plangenlis affeclUS ,
quanla ciiu- Quod patilo anle dicebam . quxro , Quare moi tiiuni
inerat, quanta commemoral; et per quanlam , ut ita est corpus? Quia discessit vita ejus anima. Qoare
dixcrim, doloris iusaniam quasi cum sentiente loqui- mortua cst anima 7
Quia deseruit eam vita cjus
tur , cum loquatur cum abscnte? Enumerat mores , Deus.
enumerat indicia benevolenlioe circa se. Tu es qui CAPUT VI. — 7. Mors animai lugenda ct timenda
mihi illud dedisti ; illud ct illud praestitisli : tu es qui magisquam mors corporis. Hrevilor ergo his cogni-
sic el sic me dilexisti. Si atlendas, si inlelligas , si lis, scitote ccriiimqiic tencte, corpus morluum esse
insaniam doloris premas, qui te dilexil abscessit : fru- sine anima : animam morluam csse sine Dco. Omnis
stra le domus paiilur pnlsatorem , in qua non potcs bonio sine Deo morlunm habet animam '. Plangia
invenire mansoroni. mortuum : plangc peccalorem magis, plange impium,
CAPUT V. — G. Mors tum corporis, tum animw qui- plangc infldelem. Scriptum cst : Luctus mortui , sep-
bus indkiis cognoscitur. Redenmus ad causam quam tcm dics ; fatui autem ct impii , omnes dies vitcc illorum
paulo anle diccbam. Mortuum est corpus. Quare? (
F.ccli. xxn , 13). An vcro non in le sunt viscera mi-
Quia discessit Vila ejus , lioc esl , anima. Vivit cor- scralionis clirisliaiuc, ut plangas corpus a
quo reccs-
pus, el impiusest, inddetis est, ad credendum durus, sit anima
non plangas animam a qua rcccssit
, et

ad corrigendos mores forreus : vivente corpore mor- Deus? Hoc tenens martyr respondeat coinminatori
tua est anima ,
per quam corpus vivit. Tanta enim Quid mecogis, ut negem Christum? Cogis ergo ut
res esl anima , ut idonea sil vilam pr;estare corpori negem verilatem ?Si noluero, quid facis? Pcrcutis
etiam mortua. Tania , inquam , res est anima , tani corpus ineum , ut recedat inde anima mca : scd ipsa
excellens crealura , ut idonea sit etiam mortua car- anima mea ad se habet corpus. Non est imprudens,
nem vivificare. Nam ipsa anima impii , anima inlide- non est insipicns. Tu vis fcrirc corpus incum vis ut, :

lis, anima perversi , duri, morlita est : et lamen per cum limeo nc ferias corptis meum, ct recedat inde
ipsam mortuam vivit corpus. Ideo ibi est : movet ad animamea.ego feriam animam mcam, ct recedat
operandum manus, ad ambttlandum pedes, ad viden- inde Deus meus ? Non ergo timeas, marlyr, gladium

dum intendit oblntnm, ad audicndum auribus inclina- percussoris : linguam tuam lime, ne lu le percutias,

lur ; sapores dijndicat, dolores refugit , appetit volu- et occidas non carnem , scd animam. Animam lime ,

ptatcs. Omnia hoec corporis viventis indicia , sed ex ne moriatur in gehenna ignis.

aninueprresentia.lnlerrogocorpus, an vivat. Respon- CAPUT VII. — 8. Corporis et animai mors ccter-

dct mihi : Vides ambulantem , vides operantem na, qtue sit. Inde ergo Dominus, Qui habet polesla-
,

audis loquentem, cernis appetenlcm ct fugientem, et tem et corpus et animam occidere in gehenna ignis.
Quo-
non intelligis corpus vivere ? Pcr h;ec opera aninuc modo? quando miiletur in gehennam impius, ardebit
intus constituloe, intelligo corpus vivere. Et inlerrogo ibi corpus, ibi anima ? Mors corporis sempiter- ,

ipsam animam, an vivat. Habet et ipsa opera sua, per na pcena : mors animoe, Dei absentia. Vis nosse qu;e
quoc ostcndat vitam suam. Pedes ambulant, inlclligo sit mors anim;ie? Intellige prophetam dicentem , Tol-
corpus vivere, scd aniuue proescntia. Quoero, utrum lalur impius, ut nonvideal claritalem Domini (Isa. xxvi
vivat anima. Pedes isti ambulant. Eccc de uno motu. 10). Timeat ergo anima mortcm suam , ct non li-

De vita interrogo corpus et animam. Ambulanl pedes, nieatmorlem corporis sui. Quia si limuerit mortem
intelligo corpus vivere. Sed quo ambulant? Ad adul- suam, et vixeritin Deo suo non eum offcndendo et ,

terium, inquit. Ergo mortua est anima. Sic enim ve- a se repellendo, merebilur in fine rccipere corpus
racissima Scriplura dixil : Morlua est vidua quce in suum ; non ad poenam celemam , sicut impii ; sed ad
ddiciis vivit (I Tim. v, (!). Cum multum intersit intcr vitam actcrnam , sicut justi. Illam mortem limcntcs,
deliciasel adultcrium ,
quomodo polcst anima , quoe et illam vilam
, promissa Dei martyres diligentes
in dcliciis mortua dicilur , in adulterio vivere ? Mor- cxspectantes, minas persccutormn conteiniienles, et
lua cst. Sed ncc sic quidcm agens morlua est. Lo- ipsi apud Dcum coronari merucrunt , et
nobis cele-
qucntem audio, vivit corpus. Non enim lingua in ore branda illa solemnia reliquerunt.
movereiur et percuteret quibusque locis arliculares
,
SEKMO LXVl (rt).
sonos, nisi intus habitator esset ; et quasi ad hoc or-
De verbis Evangeiii Malthcci, cap. xi, 2-H , Cum au
gantun musicus, qui lingua sua utcretur. Prorsus in-«
disset Joannes in vinculis opcra Chrisli, mitten»
l Hoc modo corpus loquitur, corpus vivit. Scd
lligo.
duosde discipulis suis, ait illi : Tn cs qui venlurub
inlerrogo, utrum ct anima vivat. Ecce loquitur corpus,
es , an alium expectamiis ? etc.
M\it. Quid loquilur? Quomodo dicebam de pcdibus,
Ainbulant, ecce viviicorpus; el quaercbam, \. Joannis de Christo leslimoniitm. Loclio san-
Quo am-
biilanl? ut intelligeiem utrum cli Evangclii qua^slionem nobis proposuil de Joaniifi
et anima viveret : sic
eliam cum audio loqucntem, inlelligo quia corpus vi-
Baptisla. Adjuvet nos Dominus ut solvainus cam vo-
vit; quoero quid loquatur, utrum et anima vivat. Men-
dacium mcndacium loquilur, ergo mortua
loquilur. Si
1
codex cl., omnis homo stne nco mortuus cst, rt habe
aninuim.
est. Unde hoc probamus ? Ipsam vcritatcm interro-
(a) prodit nuuc primum ei veterl eodice hji (^iihcriiua?
gcmus, quoc ail Os quod mcnlitur occidit animam
:
, bibliothecas, ante annos circiter octingentos 6cri|ito.
 ! : : ,

451 S. AUGUSTINI EPISCOPI 432

bis, quomodo cam solvit nobis (a). Joannes Christi cujus cives esse cupiamus. Quales ibicivcs? quam
leslhnonio latidatus est, ut audistis ; et sic laudaius, magni cives Quisquis ! ibi minor csl, Joaune majur
ut in natis mulicrum non surrexisset major. Sed est. Quo Joanne? Quo nemo major surrexit in natij

major illo erat natus ex Virgine. Quantum major? miiliernm.

Jpse pracco dicat, quanium iniersit inter se et judi- 3. Difficultas, an Joannes dubilaveril de Christo.

ccm suum. cujus pra:co esl. Antecessil enim Cliris- Audivimus verum et bonum teslimonium et Joannis
an-
tum Joannes, et nascendo et pradicando scd ,
: de Chrislo, et Chrislide Joanne. Quil sibi ergo vult,

tecessitobsequendo, non se pracferendo. Nam et Of- quod misit ad eumdiscipulos suos Joannes, cum in-

et qui ambulant cbisus esset in carccre jam occidendus, et ait disci-

licium tolum antejudicem ambulat;
priores ipsi sunl posteriores.
,
Quanlnm ergo testimo- pulis suis : Ite, dtcileilli : Tu es qui venturus es, an
Ita nt diceret non alium exspectamus Ipsa est tota laudatio lau-
uiuin pcrhibuit Joannes Christo ? ? ? Illa

calceamenti datio facia est dubitatio? Quid dicis Joannes

se dignum esse, qui solverct corrigiam , ? cui

cjus.°Adhuc quid ? Nos, inquit, de pleniludine ejus dicis? quid dicis? Judici dicis, pra^co dicis. Tu digi-

27, 10). Lucernam se confessus lum iulendisli , lu eum oslendisli tu dixisti, Ecce
acccpimus (Joan. i ,
:

de accensam ct ideo ad pedes ejus confngit, Agnus Dei, ecce qui tollil peccata mumii. Tu dixisti,
est illo ,

petens venlo superbice exstinguerelur. Nos omnes de plenitudine ejus accepimus : tu dixisli
nc ad alta
Tam quippe magnus erat, ul Christus pularelur :
Non sum dignus corrigiam calceamenli ejiis solvere.

non ipse lestis suus esset quia non erat ipse, Et modo tudicis, Tu es qui venis, an alium exspe-
ol si
humiiis ?
remaneret error, et putaretur ipse. Qualis tamus? Ille ip9e non est? Tu quises? Nonne tu es
respuebat. Nonne esde quo pradiclum
Deferebatur illi honor a populo, et ipse pra;cursor ipsius ? lu est,

in cjus magnitudine, et ipse se hu- Eoce niltto Angelum meum ante faciem tuam, et proe-
Errabant homines
hoininuin verbis quia parabit viam tuam Quomodo viam pramaras, et tu
miliabat. Nolebat crescere , ?

comprehenderal Dci Verbum. erras? Venerunt ergo discipuli Joannis : et Dominus

teslimonium de Joanne. Ergo hoc ad illos , Ile, dicile Joanni : Cceci vident surdi au-
2. Cliristi ,

Joannes dc Christo Christus : de Joannc quid? Modo diunt , claudi ambulant, leprosi mundantur, pauperes
Joanne Quid me non fueiit scanda-
audivimus Ccepit dkere ad lurbas de
:
: evangelizantur : el beatus qui in

cxistis in deserlum videre ? arundinem vento moveri ? lizalus. Nolile suspicari Joannem scandalizalum es^e

quia Joannes non circumflabalur omni in Christo. Et tamen verba quasi sic sonant Tu es
Ulique non ;
:

quid existis videre ? hominem Opera inlerroga surdi au-

vcnto doctrina;. Sed qui venis ? : Cceci vident ,

mollibus vestitum? Non ;

quia Joannes aspera erat diunt, claudi ambulant, leprosi mundantur, mortui re-
habcbat enim vestem de pilis came- surgunl pauperes evangelizanlur et qiKTiis an ego
vesle veslitus :
,
:

videre? pro- verba mea sunt.

lorum, non de plumis. Sed quid mea
exislis sum? Opera , inquit. , lte, re-
Quare major
phetam ? lta : et major quam propheta. cnuntiate. Illis autern abeunlibus, Ne forlealiquis dicat,
pryenunliave-
quam propbela ? Venturum Dominum Bonus erat primo Joannes , et Spiritus Dei dcseruit
et non viderunt eorum discessum post
runt, videre desideraverunt
qucm : illum : ideo ista dixit posl ;

qmcsierunt. Vidit
huic'aulem prastitum est quod illi discessum ipsorum quos miserat Joannes, Cliristus

Dominum Joannes, vidil; digitum in eum intendil, et laudavit Joannem.

peccata mundi Quid ergo vult obscura
ail, Ecce Agnus Dei, ecce qui lollit 4. Solvilur difficullas. sibi
agnosce-
(Ibid. 29) ecce esl. Jam venerat, et non
:
qua:siio? Luceat sol, unde illa lucerna accensa est.
errabatur. Ecce est Joannes seor-
balur : ei ideo et in ipso Joanne Prorsus ila solulio evidcns solutio est.

bic quem desideraverunt videre Patriarchse , quem sum habebat discipulos : non separatus, scd testis

quem prasignavit Lex. paratus. Oportebat enim ut talis perhiberet lestimo-

praenunliaverunl PropheUe ,

ecce qui tollil peccata mundi. Et ille

nium Christo, qui el ipse discipulos colligebat, qui ei
Ecce Agnus Dei ,

Domino, et Dominus non possit videre. Ergo quia pro

bonu.n tcslimonium perhihuit poterat invidere, si

nemo sur- magno habebant discipuli Joanuis, magistrum suum

illi In nalis mulierum inquit Dominus,
:
,

major Joanne Baplisla : qui autem minor Joannem; audiebanl a Joanue teslimoniuni deChii-
esl in
rexil
major minor lempore ma- ctmirabantur morilurus, ab illo eos voluil con-
regno cwlorum , cst illo ; , sto, :

Se ipsum volens intelligi hoc dixit. firmari. Sine dubio enim illi dicebant apud sc ipsos :
jor inajcstate.
\aldc inter homincs Joannes est maguus,
quo solus lste de illo tanta dicit, ipse de se ista non dicit. Ite,

intcr homincs major est Chrislus.

Polest cl sic dis- dicilc illi : non quia cgo dubilo, sed ut vos insiruami-

lin^ui el solvi 1 n natis mulierum non surrexit major

: ni. lle, dicitcilli : quod ego soleo dicere, ab ipso au-
JoanncDaptista : qni autem minor csl in regno ccelo- dile; audislis pracconem, conlirinamini a judice. Ite,

rum, major eslillo. Non sic quomodo paulo ante di- dkite illi : Tu es qui venis, an alium cxspectamus? le

regno ccelorum major est

runt, et dixerunl propter se, non propter Joannein.
xi. Qui aulem minor esl in ,
;

Et propter dixil Christus, C.ari vidcnt, claudi

regnum ccelorum dixii, ubi Angeli sunt; qui ergoin- illns

Commen- ambulant, surdi audiunt, lcprosi mundantur, murtui

ter Angelos minor est, Joanne major est.

proposuitcivitatem, resurgunl, pauperes evangeliianlur. Videtis me, agno-

davit rcgnum quod desideremus :

Vide libruin"2 Contra ?i.lvers;iriuiii legis et inoi'beia-

(a) Nonnihil deesse hic suspicaniur. Forte legemlum, (c)

quomodo eam solvit nobis runi, cap. S.

Christus cam solvil nobts :
 ;

ioo SKRMO LXVIl.

w
soite me : videtis facta, factorem agnoscile. Et beahu 86). Si pcril a morluo COnfogtJO, qui confitotiir vivL
quiin me non (uerit scandalizatns. Sed de vobis dico, et si pcccatum conlitelur, utique a inorlo revtxlt. S
non dc Joanne. Nam ut scirenms quia non de Joanne pcccati confessor revixil a morte, quis cum Buscita
dixit : HHs abeuntibus cwpil dicere ad lurbas de Joan- vit? Nullus mortuus est sui ipsius Buscitator. Ille se
ne : dixit landes ejus veras verax, verilas. potuit suscitare, qui mortoa caroe oon mortnus
est.
5. Pauperum cura. Pulo salis istam solulam csse Klenim hoc quod mortuum fueiat. Ille BC
suscitavit

quocstionem. Sufficiat ergo usquc ad ejns sohitionom susciiavii, qui vivebat in se, in carne anitem
sua biis-
pcrdnxisse sermonem. In mente liabete pauperes :
( iianda niortuus eral. Non enim Mer soliis Pilium
facite qni nondnm fecislis : credite, non perdilis; irao suscitavit, dc quo diclum cst ah ApostoTo, Propt.r
lioc solum perditis, quod non fertis ad quadrigam. quod et Deus eum exaltavit (Philipp. n, 9) sed eliam :

Jam reddendum est pauperibus quod obtulislis, qui Dominus se ipsum, id esl, corpus suum ; unde dicit,
obtulislis multum minus babcmus ad summam
: el Solvite templum hoc, el in triduo suscitabo illud (.lonii.

<|uam soletis offerre exeutite pigritiam. Kgo factus :

n, 19). Moriuusestautem peceator, maxime ilte quem
sum mendicus mendicorum quid ad mc? Ego sim : inoles consucludinis premit, quasi sepultus cst La-
inendicus mendicorum, utvos numercmini in numcro zarus. Parum enim erat, quia mortuus; etiamsepul-
filiorum. tus. Quisquis igitur mahe consueludinis, malae vitac,

SKRMO LXYll '

(a). terrenarum scilicet cupiditalum mole premitur, ila

ul in illo jam factum sit, quod in quodam psalmo

De verbis Evangelii Matlhai, cap. xi, 25, Confiteor
miserabiliter dicitur, Dixit slultus in corde suo, .Vo/j
tibi, Pater, Domine cceli et lerrae, quia abscondisti
est Deus (Psal. xm, 1) ; fit talis, de quali dictum est,
hxc a sapientibus, etc. (b).
^4 mortuo, vclut qui non sit, pcrit confessio. Quis ciini
CAPUT PRIMUM. — i . Confessio duplex esl ,
pec- suscilabit, nisi qui remoto lapide clamavii, dicens :

caloris el landaloris. Tundere pectus quid. San- Lazare, prodi foras? Quid csl aulcni foras prodirc,
ctum Evangelium cum Iegeretur, audivimus exsuliasse nisi quod occullimi cral loras prodere? Qui conlilclur,
Dominum Jesum in Spirilu, ct dixisse : Confileor libi, foras prodit. Foras prodire non | ossct, nisi viverct :

Pater, Domine cceli et lerra;, quia abscondisli hwc a sa- vivere non possct, nisi resuscitatus csset. Krgo in
pientibus et prudentibus, et revelasli ea parvulis. lluc- confessione sui accusalio, Dei laudatio est.

usque interim verba Domini, si digne, si diligenler, CAPUT II. — 5. Eiclcsia peccatores solvendo quiii
si quod primum est, pie consideremus ; invenimus eis prosit. Dicit ergo aliquis, Qnid prodcst Kcclesia,
primitus, non semper cum in Scripluris legimus con- sijam confessor voce dominica resuscitalus prodit?
fessioncm, debere^ios inteliigcre voccin peccaioris. Quid prodest Kcclesia confitenli, cui Dominus ait :

Maxime autem boc dicendum fuit, et admonenda

binc Quce solveritis in lerra, soluta crinil et in ccclo (Mrtttli.

Charitas vestra : quia mox ut boc verbum sonuit in xvi, 19)? Ipsum Lazamm attende : cum vinculis pn>-
ore Lecloris, secutus est eiiam sonus luusionis pe- dit. Jam vivebat confitendo; scd nonduin liberambu-
cloris vestri, auditoscilicetquod Dominus ait, Confiteor labat, vinculis iirelitus. Quid ergo facit Ecclesia, cui

tibi , Pater. In lioc ipso qnod sonuil, Confiteor, pe- dicium est, Quw solveritis, soluta crunt ; nisi quod ait

clora tuludistis. Tundcre autem pectus quid est, nisi Dominus conlinuo ad discipnlos, Solvite illum, el si-

arguere qnod latet in pectore, el evidenti pulsu occul- nite abire (Joan. xi, 14, 17, -43,44)?

tum castigarc pcccalnm? Quare hoc fecistis, nisi quia 4. Laudare Deum. Accusare nos ipsos. Sive ergo
atidistis, Confiteor tibi, Pater? Confitcor, audislis : qui nos accusemiis, sive Deum laudcmus, bis Deuin lau-
confitelur, non allendislis. Nunc ergo advcrlilc. Si, damus '. Si pie nos accusamus,Dcum utique landa-
Confiteor, Cliristus dixit, a quo longe cst omne pcc- mus. Quando Deum laudamus, tainpiam cuin qui sinc
calum ; non solius est pcccatoris, sed eliam aliquando peccaio est praedicamus : qoando autem nos ipsos
laudatoris. Confiteinur crgo, sivc latidantes Deimi, accusanius, ei per qiiem resurrcximus, gloriam da-
sive accusantcs nos ipsos. Pia est utraquc confcssio, mus. lloc si fcceris, nnllam occasionem invenil ioi-
sive cum te reprehcndis, qui non cs sine pcccato micus 8
,qua le circumvcniat anle judicem.Ciim enira
sive cum illum laudas, qui non poiest baberc pec- lu ipse fucris accusator, ct Dominus liberator; quid
cainm. erit ille, nisi calumniator? Merilo ille hinc sibi tiilt;-

2. Pcccaloris confessio etiam ipsa cst Dci lavdalio. lani providit adversus iniinicos, non conspicuos, car-
Lazari suscitatio , peccatoris resurqenlis fignra. Si ncm ci sanguinem, miserandam petius, quam caveu-
autcm bcne cogitemus, reprchensio lu;i, laus ipsius (lam ; scd advcrsus illos inimicos conira quos Apo-
cst. Quare enim jam confileris in accusalionc peccati stolus nos lioilalur ut ainiemiir Non eM nobil colln-
:

lui? in accusalione tui ipsius qnare COnfileris, nisi ctatio adeersut earnem et aangumem : id est, adversua
qnia cx mortuo vivus faclus es? Scriplura quippc ait : homines qoos videtis saevire in v<>>. Vas.i sunt, alius
A morluo, quasi qui non sit, peril confessio (Eccli. xvn, uiiiur : organa sunt, alius langit. Immitii w, inqtiit,

diabolns in cor Jndiv, ut traderet Domimtm (ld. xm,

*
Oorrectna est ad ires bn. ad quatuor cl. ad cb. f. II. g. 2). Ait ali(piis : Quid ergo ego feci r Audi Apostolura :

Ii . in. pr. ii ii vd. \m. Er. l'ar. l.ov.

.

a) .'Mias, de verbis Domioi 8. 'ivissaiciisjs \is , neum iaudumm

his
81 ititur alloro in episl. ad Rom. i, n F.phes. \i. ?ossateosl v , nuUam accutatkmem inventt mantew.
 ,

S. AUGUSTINI KIMSCOPI m
"Neque detis locum diabolo (Ephes. iv, 27). Tn inala Paler, Domine coeli el lerrce. Confiteor tibi laudo
le. ,

volunlate Ipcum dedisti : inlravit, possedit, ulilur. Si Laudole, non accuoo me. Quantum aulem pertinet
lociun nori darcs, non possideret. ad ipsius boininis susceptioncm, tota gratia singula-
,

CAPUT III. — 5. Inimici noslri invisibilcs. Krgo ris gralia, perfecla gralia. Quid mcruit bomo ille qui
nos adinoncns ait, JSon cst nobis colluctalio adversus Christus est, si tollas gratiam , et lantam gratiam,
carnem et sanguinem, sed advcrsus principes et potesta- qua unum oportebat csse Christum , et ipsuin esse
les. Possit qiiisquc ptitare adversus rcgcs lernc, ad- quein novimus? Tolle gratiam islam quid Chrislus,
,

vcrsus poicstales sicculi. Quare? ipsi non caro et nisi homo? quid nisi quod tu? Suscepit animam , sus-
sanguis? Scincl dictum est, non adversus carnem el cepit corpus, suscepil plentim hominem : coaptat sibi,
samjuinem. Averlcrc ab omni hoininc. Qui ergo rc- unain facil Dominus cum servc personam. Quanla
slanl iniinici? Adversus principes el polestates spiri- ista gralia? Christus in coelo, Cliristus in lerra : si-

tnalis nequilice, rectores mundi. Quasi plus dcdil dia- mul CJirislus et incoelo et in lerra : necduo Christi,
Iiolo et angelis ejus. Plus dcdit, rcclores inuiuli appel- sed idem Chrislus et in coelo e k in lerra. Chrislus
lavit. Sed ne uiale intelligas, cxponil quid sit inuiidus, apudPatrem, Christus in utero virginis : Christus in
cujus sunl illi rcclores. Rectorcs mundi, tenebrdrum crucc, Chrislus apud inferos subveniens quibusdam :

liarum (Ephes. vi, 12). Quid est, mundi tenebrarum ea autem ipsa die Christus in paradiso cum latrone
harum? Quibus cst rector, dilectoribus suis ct iiifide- conlitentc. Kt ibi lalroquid meruit , nisi quia illam
libus, plcnus est mundus. Ilas Apostolus appellat viam lentiit, uhi ostendit salutarc suum?A qua tibi

tencbras. Haruni reclores, diabolus el angeli ejus. pes non exeat. In eo enim quod se accusavit , Deum
II;c tencbra non naturales siint, non incommulabiies laudavil, ct vitam suam bealam fecit >. Prajsumpsit
siint : niulanlur, ct lux efliciuntur ; credunl, el cre- quidem a Doniino, el aii illi, Domine memenlo mci, ,

dcndo illiiminantur. Quod cuin in eis factuin fuerit, cum veneris in regnum luum. Considerabat enim fa-

audient, Fuistis enim aliquando tencbrce, nunc autem cinora stia, et pro magno habebat, si ei vel in fine
Domino (Id. v, 8). Nani quando tenebrae ', non
lux in paicerelur. Doininus autem continuo, cum ille dice-
in Domino itcrum quando lux, non in lc, scd in
: ret,Memento m.i; sedquando? Cumvenerisinregnum
Pomino. Quid cnim babes quod non accepisli (I Cor. luum : Amcn, inquit, dico libi, hodie mecum eris in
i v » 7)? Quia crgo sunt invisibilcs inimici, invisibilitcr paradiso (Luc. xxm, 42, 43). Misericordia oblulit
sunt expugnandi. Quippe bostcm visibilem vincis I'e- quod miseria dislulit.

riendo : invisibilem vincis credcndo. Visibilis esl !io- CAPUT V. — 8. Fides denegata superbis. Sapientes
stis homo; visibile est et fcrirc : invisibilis esl hostis el prudenles. Parvuli. Slullus tenebrosus in corde.
diabolus ; invisibile est et crcdcrc. Kst ergo pugna Audi eigo Dominum conlileniem : Confileor libi , Pa-
invisibilis adversus invisibiles inimicos. ter, Domine cozli et lerrai. Quid conlileor ? in quo te

CAPUT IV. — 6. Unde prcesidium contra inimi" laudo ? Haec enim confessio, ut dixi, laudem habet.
cos. Ab bis ininiicis quomodo se tulum dicit qui- Quia abscondisti hwc a sapientibus el prudcntibus, et

dam? Hoe cnim cceperam dicere, et necesse babui de revelasli ea parvulis. Quid est hoc, fralres ? A con-
isiis inimicis aliquanla cum mora tractare. Jam crgo trario sensu inlclligite. Abscondisti hcec, inquit, a sa-

cognitis inimicis, videamus lutelam. Laudans invo- pienlibus et prudentibus : et non dixit , Kevclasli ca
cubo Dominum , el ab inimicis mcis salvus ero ( Psal. stultis cl imprudentibus : sed ait, Abscondisli quideiu
xvu, 4). Habes quid agas. Laudans invoca : scd l)o- « sapienlibus el prudenlibus , el revelasli ea parvutis.

niinuni laudans invoca. Si eniin le laudavcris, ab ini- Sapienlibus et prudentibus irridendis, arroganlibus
inicis luis salvus non cris. Laudans invoca Pominum, falso grandtbus, vere aulem tumentibus, opposuit non
cl ab inimicis luis salvus eris. Quia quid ait ipse Do- insipicnies, non Lmprudentes *, sed parvulos. Qui sunt
lninus? Sucrificium iaudis glorificubit tne ; et ibi via parvuli? Humilcs. Krgo, Abscondisti hax a sapientibus
cst, ubi ostendam illisalulare meum (Psal. xi.ix, 25). et prudenlibus. Vionimc sapienlium et prndeniiiim, su-
Ubi via? In sacrificio laudis. Noli pedcm extra hanc perbos intelligi ipsc exposuit , cum ait, Ihvclnsti ea
viam millerc. In via esto : a via noli rcccdere ; a parvulis. Krgo Abscomlisti non parvulis. Quid esl

landc Domini ncc iiiiguciii , uedutn pedem. Si eniin iioii parvulis? Non liumiUbus. Quid est , non huniili-

volucris ab liac viadeviarc, ct pro Doinino lc laudaie, bus, nisi superbis? via Domini ! aut non cral 3 , aul

iion cris salvus ab illis inimicis : quia dc ipsis dicliiin lalebat, ul revelaretur nobis. Undc Dominus exsulla-

esl, Juxta semilam scandala posucrunt mihi (Psal. vil?Quia rcvelatiim cst parvulis. Debemus csse par-
cxxxix, G). Quidipiid crgo putaveris boni le liabcre vuli ; nani si volucrimus csse magni, quasi sapienles
abs tc, deviasii a laudc Dei. Quid jam iniraris, si le et prudenles, non nobis illud revelatur. Qui siiih ma-

scducit inimicus, quandolui ipsius seductor es? Audi gni? Sapicnlcs et pnulenlcs. Uiccntes se csse sapientcs,
Aposloluni : Qui enim putat sc aliquid esse , cum rtikil stulti factisunt. Habes remedium a contrario. Si di-

sit, se ipsum seducil (Calat. vi, T>). cendo te csse sapientem siultus f.ictus cs ; dk ie stul-

7. Crulia in Chrislo maximc cluccl , cl in latrone. 1

\ni. •'!•.
i «t aliquol Mss., (•/vitam suam beatam prtesum-
Dmnimini crgo allcndc conlilcnlcm : Confttcor tibi, psit ; oniisso veibo, fccit, eujus toco duo Mss. Iialient,
/irit.
1
hoc loco apud Lov. additur, inte; quod a cseteris libris \m i r. el plerique Mss., non sapientes, uon prwtenta
abost. ' tossalensis lls Quasi via Dontiiti m t non c: at, -w
,
 457 SERMO LXm *38
liiin, ctsapiens cris. Sed dic : dic. et intus dic ;
quia SEIIMO LXVIH •
(a).
sic est ut dicis '. Si dicis , noli coram hoininihus di-
ltcm dc vcrbis EvangetU
MattkaH, cap. xi, 25 Con-
cere, et coram Dco non diccre. Prorsus quod ad te
filcor tibi, Paler, Don.ine
coeli ct lcrroe, elc. (b)
ipsnm pertinet, quod ad lua, tcnebrosus es. Quid est
enim aliud esse slultum
CAPUT PRIMUM.- i.Sapientes et
, nisi essc lenebrosuni in prudcntcs,
quibus abscondita sunt mijsleria.
corde? Denique de illis sic ait, Diccntes se cssc sapicn- Audivimus Filium
Dei d.centem, Confiteor
tes, $tulli facti suut. Anlequainboc dicerent, quid rur- tibi, Pater, Domme cccli et
lerrat. Quid ei conlitetur? In quo eu.n
sum *? El ubscuratum esl insipiens cor corum (liom. i, la.uiai? Ouia
abscondisti, inquit, liwc a
--, 21). Dic quia tu libi lumen non sapicnlibus et prudcnlibus,
es. Ul mulliim ,
ct revelasti eaparvulis.
oculus es ; lunien non es. Qnid prodest patens ct sa- Qui sunt sapienlcset pruden-
«cs? Qui parvuli? Q.ue ille occullavit
nus oculus, si lumcn desil? Ergo dic, a te tibi lumen sapienlibus et
pn.dentibus, cl revclavit parvulis?
non esse ; et clania quod scriptum est, Tu illuminabis Sapientes ct pru-
dcntcs illos significat, de quibus
buernam meam, Domine : lumine tuo, Domine, itlumi- Paulus dicit (Jbi :

sapiens ? ubi scriba ?ubi conquisitor

nabis tenebras meas (Psal. xvu, 29). Mea; enim nihil liujussxculi ? i\onnc
stultam fecit Deus sapientiam hujus
nisi lenebra : tu autcm lumen fugans tenebras , illu- mundi ( I Cor. i,
20) ? Eliam nunc adhuc fortasse qu^ris
minans me : non a me milii liimen cxistens; sed Iti- , qui sunt
isli. Forte illi siint, qui multuin de
inen non participans, nisi in le. Dco disputantes,
Hilsa dixerunt inflali
9. Joannes non lumen, sed lucerna. Sic et Joannes ; doclrinis suis , Deum invenire
etcognoscereminimepotuerunt.etpro Deo cujus
.>micus sponsi, Cbrislus putabatur, lumcn pnlabaliir. ,

est incomprehensibilis
.Vo/i crat ille lumen sed ut teslimonium pcrliiberet de invisibilisque sub^tanlia pu-
; ,

laverunt Dcum esse aerem, aelherem, Deum

lumine.Quod aulem erat lumen ? Erat lumen verum. esse so-
lei» Dciim esse aliquid qnod sublimitcr
Quid est verum ? Quod illuminat omnem Itominem. Si ,
eminet in
creatura. Attendenles enim
verum lumen quod illuminal omnem bominem ergo magnitudines et pulchri-
;
liulines ct fortiiudinescreaiurarum,
et Joannem recle dicentcm ibi reinanserunr,
recte confitentcm Nos , ,
Crcaiorem non invenerunt.
nutem de plenitudine ejus accepimus (Joan. i, 8, 9, i6).
2. Non prodcel quantaltbet scienlia
Yide si aliud dixit , quam, Tu illuminabis lucernam si desil scientia
Dci. Arguit iiios liher Sapienlfae
meam , Domine. Deniquc jam illuminalus, lesiimo- , ubi dicitur : Si
enim taiilum poluerunt valere ut
nium perbibebat. Propier caecos , lucerna diei lesli- posscnt ceslimare s<e- ,

cidum, quomodo ejus Dominum

inonium pcrhibebat. Vide quia lucerna esl : Vos, in-
non facilius invenerunt
(Sap. xiii
, 9) ? Accusati sunt
quit, misistis ad Joannem , et voluislis exsultare ad ho- consumentes tempora ,

sua et occupationcs disputationum

ram in lumine ejus : ille erat lucerna ardens et lucens suarum in perscru-
tanda cl quodam modo metienda
(Id. v, 53, 55). llle lucerna, hoc est, res illuminata, crcatura qu.^sie- :

runt meatus siderum intervalla stcllarum

accensa ul lucevet. Qua- accendi polcst, potestet cx- , itinera ,

ccelcstium corporum , ita ut

siingui. Scd ut non exsliiignatur, ventum superbi;c computationibus quibus-
dain ad cam scientiam pervenirent
non palialur. Ergo, Confiteor tibi, Pater, Dumine cali , ut pradiccrent
defectnm solis defectum Iuikc
el terrw, quia abscondisli licec a sapienlibus ct prnden- , ; et quando pracdicc-
Penl eveniret co die ct ea hora
tibus, lunien se pntaniibus, et lenebroe eranl ; el eo
, , , tantum et tanta
parte ex quanta parte
quod lenebr.c erant, el luinen se putabant, nec illu-
, illi proedixcrant. Magna indu-
stria, magna solertia. Sed ihi Crealorcm scrulati sunt
niinari poliicrunl. llli autem qui lcnebrae erant, et te-
positum non longc a se non invenerunl.
ncbras se esse coiifitebanlur, parvuli erant , non ma- , et Quem si
invcnissent haberent apud se. Optime itaque
gni ; humilcs erant, non supcrbi. Rectc ergo diccbant,
,
et re-
ctissime accusati sunt qui potuerunt investigare nu-
Tu illuminabis lucernam meam , Domine. Se agnoscc- ,

mcros siderum inlervalla temporum defectum lu-

bant, Dominum laudabanl, a via salulari non recede-
,
,

minum cognosccre et pra;dicere : rccte accusati sunt,

banl. Laudantes Dominiim invocabant, et ab inimicis
quoniam a quo isla
sunt , non facta alque ordinata
suis salvi erant.
invcnerunt, quia qu;crere neglexcrunt. Tu aulem
10. Oratio ad Dominum. Conversi ad Domi- non
valde cura , si gyros siderum ct cojlestium
iiiiiii Dcum Patrem oinnipotcnlem, pnro corde ei,
lerreno-
rumvc corporum nuineros ignores. Vide pulchriltidi-
qiiantum polcst parvitas nostra , maximas alque
nem mimdi, cl lauda consilium Crcatoris. Vide qtiod
ubercs graiias againus; prccanles loto animo sin-
fecit, ama qui fecil tene hoc maxime. Ama
gularem inansiieludinem ejus
:
Qdi fe-
, ut preces nostras
cil : quia ct le ipsuin amatorem suum ad imaginem
in beneplacito suo exaudire dignctur , inimiciim a
suam fccil.
noslris aciibus et cogilalionibus sua virtuic ex-
pcllat, nobis mnltiplicct fidem, gnbernct inenlcin,
CAPUT II. — 5. iVon delinenda veritas in iniquitate.

spiriluales cogilaliones conccdat, et ad heatiludinem

'
suam pcrducat, pcr Jesuni Christum Filium Collatus est ad cb. f. fl. in. llim. Par. l>ov.
cjus,
(a) Alias, DiversisSt.
(i.-
Aincn. limmci ii cora
(b) Sennonibns iugustioianis lonnnis rl i
i

Br. Lngd. ven. I.ov. sic cxhihent Imnc locuin

•
dem aocessil Iste tractaius, descriptos ci Fiori collccUone,
Dic te
in qua taulus quanlus bic edilor, Jam eitabatad Mnr i, jo,
:

.'Aullum, ct sapicns cris. sic dic. Dic, cl inliis tltc qttia

\ sennone de lecUone EvangcLt
;

m.
sub li"<-' iiiiiId, . qoi •
I
siV cst ut dicis.
* Anud auid sttrsum Utuius indicai |*ariem laotuni scrmoois cxbiL
l.r., M.
 ;

439 S. AUGUST l.M IPISCOPf 440

Ergo quia est mirum ,

qui lalibus sapientibus oc- lcs, quia cognosccnies Deum , non sicul Deum glo-

i cupatis circa creaturas , qui Crealorcm negligenter rificavernnt , necgralias egerunt. Sed quid ? Sed eva-
quacrere volucrunt, nec invcnire potuerunt, abscon- nuerunt in cogitationibus suis. Unde evanuerunt , nisi

<Iila sunt illa , de quibus dixil Chrisius ,

Abscondisti quia superbi fuerunt ? Evanescit el fumus in altum
hwc a sapientibus et prudenlibus : mirabilius esl sapien- surgendo , el magis ignis lucet et roboralur bumilius

les ct prudentes deprcbensos etiam qui cognoscere apprebendendo. Evanuerunl xn cogilalionibus suis , ct

potuerunl. Revetatur enim, inquil, ira Dei de cwlo su- obscuralum cst insipicns cor eorum. Eliam fumus, cum
per onmem impietatem et injustiliam hominum ,
qui ve- sit igne altior, obscurus est.

vilatem in iniquitate delinent. Qu;cris forlasse quaui ve- CAPUT V. — G. Superbis absconduntur mgsleria ,

ritatem delineant in iniquilate? Quia quod notum esl parvulis aulem revelanlur. Denique attende quod se-
Dei, manifestum esl in illis. Unde manifeslum csl? Se- quilur , et vide unde tota causa pendeat : Diccntcs

quitur, cl dicit : Deus enim illis manifestavit. Adnuc enim se esse sapientes , slulti facti sunt (Rom. i, 18-
qua>ris qnomodo manifcstaverit eis, quibus legcm non 22). Sibi arrogando quod pr.-estiterat Deus, lulilqiiod
dedit ? Quomodo crgo ? Invisibilia enim cjus, a consti- dederal Dcus. Ergo superbis ipse abscondit se, qni

tulione mundi, per ea quw facta sunt, intellccta conspi- per crealuram diligenter scrutantibus Creatorem in-

ciuntur. Fuerunt ergo quidam non sicut Moyses fa- sinuaveral nonnisi se. Bene ergo Dominus, Abscon-
,

mulus Dci, non sicut mulli prophela? isia intuentcs et disli hwc a sapicnlibus et prudenlibus : sive ab illis qui

inlclligcntcs adjuli Spiritu Dei quem Spirilum fide niulliplicibus dispulalionibus et solerlissima inquisi-
, ,

ore interioris lione ad invesligationem creatur;e pervenerunl sed

bauscrunt , faucibus pielalis biberunt ,
,

hominis rucluaverunt. Non crgo lales

f
: sed fuerunt Creatoremminime cognoverunt; sivc ab illis, qui co-

alii dissimiles, qui per istam crcaluram potueriint pcr- gnoscentes Deum, non sicut Deum glorilicaverunt et

venire ad inlclligendum Crealorcm ei dicere de liis

gralias egerunt , et videre perlecie aul salubriler non
,

quae fecit Deus Ecce poluerunt, quia superbi fuerunl. Abscondisti ergo hwc
: quajfecil, gubernat cl continel;
ille ipse qui fecit, implel sua pmesentia isla qua; fecil.
a sapienlibus el prudenlibus , el revelasti ea parvulis.

Potuerunt boc dicere. Nam ipsos et in Aclibus Apo- Quibus parvulis ? Humilibus. Dic super quem requie-

slolonim commemoravit Paulus : ubi cuin dixissel de

scit Spirilus mcus ? Super humilem, el quielum, el tre-

Deo In illo enim vivimus movemur sumus i|UO-

mentem verba mea (Isai. lxvi , 2). Haec verba Pclrus
, et et ;

tremuit ; Pialo non iremuit. Teneal piscator, quod per-

niam apud Athenienses loquebalur, ubi isti doclissiini
didil nobilissimus disputalor. Abscondisti hwc a sa-
exstiterant , adjunxit continuo , Sicut et quidum se-

cnndum pieniibuset prudcntibus, et revelasti ea parvulis. Abscon-

vos dixerunl (Act. xvn, 128). Non esl levc quud
disti superbis, el revelasii humilibus. Qu;e siinl ipsa?
dixerunt : Quoniam in Deo vivimus et movemur el

sumus.
Non enim cum boc diceret, ccelum el terram alleu-

CAPUT III. — 4. Unde incxcusabiles sapientcs swculi.

debat, ct quasi inanu deinonstrabat, cum diceret ha'C.
Quis enim non vidct luec? Vident boni, vident mali
Unde ergo dissimiles? nnde viiuperati? unde recie :

accusali? Audi Aposloli verba <|iiia facitsoleinsuumoriri superbonosetmalos (Mutth.

, qu;c diccrc coepe-
ram : Revelalur, inquit, ira Dei de coclo super omnem v, 45). Quai sunt ergo isla? Omnia mihi tradiia sunl a

impietalem, et eorum scilicel qui legem non acccpe- Vatre meo (Id. xi, 27).

runt : super omnem impieiatem et injuslitiam lioiiiinum, SEBMO LXIX*(n).

qui veritalcm in iniquitate detinent. Quam verilalem ?
De verbis Evangelii Matthwi , cap. xi , 28 , 29 , Ve-

Quia quod nolum est Dci , manifcslum esl in illis. Quo nile ad mc , omncs qui laboralis et onerali
esiis etc. '.
lnaiiifeslanle ? Deus enim eis manifeslavil. Quomodo ,

manifestavil ? Invisibilia cniin ejus , a conslitulione

CAPUT PKIMUM. —I. Unde hic labor. Audiviinus

mundi, per ca quw facla sunt, intellecta conspiciunlur

in Evaugelio Dominum exliilaralum spirilu dixisse

tempilerna quoque virtus cjus Deo Dalri Confilcor libi Paler Domine caii tl
et divinitas. Quare inani- : , ,

festavil? Vt sinl inexcusabiles. Si manifeslavit ul sint lcrrw ,

quia abscondisti hwc a sapientibus et prudcn-

inexcusabiles, unde ergo culpabiles? Quia cognoscentes tibus, ct revctasti ea parvulis. Ita, Palcr, quoniam sic

Deum, non sicut Deum gtorificaverunt. placitum est coram te. Oinnia mihi tradita sunl a Pa-

CAPUT IV. — 5. Ctorificare Deumet gralias agcrc,

tre meo : el ncmo agnoscit Eiliitm , nisi Patcr ; ncque

idem. Quid cst quod dicis Non sicul Deum Patrcm quis agnoscil , nisi Eilius , et cui volucril Ei-
, glorifi-

cavcrunl? Nec gralias egerurU. Hoc est ergo glori- lius revetarc. In clamando laboranius, in audiendo la-

fic.ire Detiin, gratias agere Deo?IIoc sanc. Quid enim boratis. Audiamus crgo eum qui sequitur, et dicil

pejus si ad iinagineni crealus cognito Deo eris in- Venite ad mc, omncs qui taboratit. Quare eniin onines
, ,

gralus? lloe est prorsus boc est laboranius , nisi quia sunnis honiinos inorlales , fra-
, ,
gloriliearc Dcum,
gralias agere Dco. Norunl fideles ubi el giles, inlirmi , bilea vasa porlanles qirae faciunl in-
quando di- ,

catur, Gralias agamus Domino Deo noslro. Quis au- vicem anguslias ? Sed si anguslanlur vasa c;wnis, di-

lem gralias agtt Deo , nisi qui siirsum eor babel a<l 1
Additurhuic tiuilo io pluribus prabae notaMiss. conira
Demiuum ? Ergo illi culpabiles qui suut inexcusabi- \cstorianos tU Patrt hoinino.
'
Recensuimus ail codices uss. ei Edit, ^nj ra in sennone
' Rditi, Nonergo tidcs ignoraverunt. kbest, ignoraverunt, 67 designatos.
alb». (a) Alias, ile Verbis Domini 10.
 ,: .

u\ SKllMO LXX.
442
lateniur spaiia cliaritaiis. Qnid ergodicil, Venitc ad Mienderifl in infernum , adest (Psal. nixTm , 8). La-
me omnes qui tuboratis , nisi ut non laboretis ! Dcni- boras nolens reeedere a fanis malia
, ,
. et voiens non
que promissio ejns in promplu esl : quoniani laboran- rideri a Deo. Hagnus labor. Paeereria
roalaqooiidie,
les vocavit, quaererenl forle qua meroede vocati suni suspicaris te non videri Andi Scriptoram dicenteni
?

l.t ego vos, inquit, reficium. Qiii planlavit aurem , twnnc uudiui ? qm IT t culum
',

— Tol-
j
f„
2. Ilumilitas fundamentum wdificii spiritunlis. uonne amsidcrat? Ubi mala faeta lua abscondis sb
lite juginn meum MM el discitc a mc non iiiiin-
supcr , : oculM Dei? Si non vis ' recedere abipsis, mullum
dum fabricarc , non cuncU visihilia el imisihilia laboras.

crcare , non in ipso nmndo miracula facere el inor- , CAPUT —

4. Peccalori fugicndumad Deum. Audi
III.

tuos suscilare; sed quoniam milic sum ct liumilis corde. dicenlem, Venite nd me, omncs qui laboratis. Non
Hnis
Magnus esse vis , a minimo incipe. Cogitas magnam laborem fugiendo. Ab illo * eligis fugere , non ad it-
fabricam conslriiere celsiludinis, de fundamento prius luin? Inveni qno , cl fuge. Si aulein proplerea non
cogila liumililalis. Kl quantam quisque vult et dispo- potes ab illo fngere, quia ubique pra»ens esi ; dc pro-
nit superimponere molein icdificii ,
quanto eril majus ximo rage ad Denm qui prajsens est, ubi sias. Foge. ,

a^dilicium, lanlo allius fodit fundanientum. Kl fabrica Kcce fugiendo excessisti ccelos, ibi esl descendisli :

qnidem cum construilur , in supcrna consurgit : qui ad inferos ibi esi quascumqae terrariim solitudines
, :

aiileiu fodit fiindamenHim , ad ima dcpriinilur. Krgo elegeris, ibi esl qui dixit, Coclum ct terram egoim-
et fabrica ante celsiludincm humUialur , et fasligium pleo (Jerem. xxm, 24). Krgo si coeluin ct tciram ipse
posl huinilialionein erigitur. implet , et quo fugerc ab illo non esl ; noli lahorare :

CAPUT II. — 5. Yisio nobis promissa Dei videntis. fuge ad prxsenlem ne sentias venientem. Praesume ,

Quod est fasiigium construend.e iabricae ,

qnam le vistinim bcnc vivendo, a quo videris ct male vi-

molimur ? Quo pcrventurum est cacumen acdificii ? vendo. Male enim vivendo videri potcs videre non
,

Cito dico, usque ad conspcctum Dei. Yidelis qiiam poles bene atitein vivendo ct videris
:
et vides. ,

excelsum est, quanla rcs cst , conspiccre Dcum. Qui Quanloenim lefamiliarius videbitquicoronatdigniim,
desiderat . el quod dico , cl ipiod audil intelligit. Pro- qui misericorditcr vidit ul vocarcl indignum ? Nalha-
initlilur nobis conspcctus Dei, vcri Dei, summi Dei. nael ail Doinino, quem iionduni sciebal Unde me :

JIoc enim bonuin est, videnlem vidcrc. Nam qui co- uosti ? Ait ei Dominus Cum esses sub arbore fici , vidi
:

lunt falsos deos, facile illos vident : sed cos vidcnt te (Joan. i
, 48). Videt le Clirisltis in umbra tua non :

qui oculos babent ct non vident. Nobis aulem promil- te videbit in lucc sua? Quid esl enim, Cum esses sub
litur visio Dei vivcnlis cl videntis, ut illum Deuin vi- arbore fici , vidi te? Quid sibi boc vult? quid signili-
dere concupiscamus , de quo dicit Scriplura : Qui cat ? Recordare originale peccatum Adaj , in quo
plantavit aurcm, nonne audiel ? qui finxit oculum, nonne omnes morimur. Qnando primo peccavit , de foliis
consideral? Non ergo audit, qui libi fecit unde audias? ficulneis siiccinctoria sibi fccit (Cen. iii , 7), signifi-
et non videt ,
qui creavit unde videas? Bcne in ipso cans in illis foliis prurilum libidinis, quo peccando
Psalmo pneloquilur et dicil , lntelligiteergo ,
qni iusi- pcivenit. Indc iiascimur, sic nascimur, in carne pcc-

pienles estis in populo ; et stulli, uliquundo sapite (Psal. caii nascimur ,

quam sola sanat simililudo carnis pcc-
xcm, 9, 8). Multi enim propterea mala faciunt, duni cali. Ideo misil Deus filium suum in similitiidineni

putant quod non videanlur a Deo. Kt diflicile est qui- carnis pcccali (Iiom. vm, 3). Inde venit, scd sic non
dem ul eum credant vidcre non posse : sed pulant venil. Non eniin eum virgo libidine , sed lide conce-
nolle. Pauci inveniunlur tanla; impielatis, ut implca- pil. Vcnit in virginem, qni eratanle virginera. Quam
tur in eis quod SCTiplum est , Dixil stullus in corde creavit clegit, quam eligerel creavit. Allulii virgini
tuo , iSon cst Dcus (Psal. xui , 1). Insania isla pau- fecimdilalem, non abstulit inlegritaleni. Qui ergo sinc
corum esl. Sicut enim inagna pictas , paucorum esl; pruritu foliorum Gcus vcnit ad te , cum esscs suh ar-
ila et magna iinpiclas, nihilominus paucorum esl. Moc bore fici, vidit le. Para tc videre sublimiter, a quo
autein qwod dico , lurha dicit : Kcce modo inde co- visus cs miscricorditer. Scd quia magnum fastigium
gilat Deus, ut sciat quid facio in domo mea , et cural esl , de fiinilamcnlo cogila. Quo, inquis, fundaiiienlo?
Dcns quid velim agere in lecto ineo ? Quis dicit ' ? Discc ab illo, quoniain milis cst, el bumilis corde.
lnlelligile ,
qui insipientes estis in populo ; cl stulti, ali- Hoc in te fodi lundamcnluio liumililalis, ct pervenics

quando sapile. Tu bomo cuin sis, quia lahoras si oinnia ad fasligiiini cliarilatis. Conversi ad Dominum, clc.
domus Uias noveris et perlineant ad te oninia vcrba , SERHO LXX '
(«).
omnia lacla servorum liioruin ,
pulas el Deuin sic la- llnrsum de vcrbis Kvangelii Malllmi, xi, 28-50, Ve-
borare ut altendat ad lc ,
qui non laboravit ut erearet nilc ad mc , oiniies qui lahoralis et oncrati cstis, cl

te? Ociilmn in tc non inlendil suuin ,

qui focil liiinn
'
cgo reficiain vos , elc. (b).

Non cras , cl crcavit lc ut esses : non tc curat, cum CAPUT PRIHUM. — l.JugumChriiti intpeeitm du-
jam sis, qui vocal ea quse non sunt, tanquam sint 1
sic Mss. \t editi afBrmanter, Si vit; omtsso, non.
(liom. iv, 17)? Non crgo libi boc promiltas. Vclis, - Aliquoi Uss., Noneslfinu laborare(vel,iaboris) fugien-
do abiuo. Eligis, eic.
nolis , videt le ; et ab ejus oculis non est ubi abscon- Recensuunus ad oodices Mss.
'
el Edd. supra In Bermoi e
das tc. Si cnim asccndcris in coeliun , ibi est ; si dc- iil designatos.
(«) Alias, de verbls Domini ;».
1
roH8ateusisns. f ouid dicit ? (b) citatur a Ploro ad UCor. n, I Idcmquc icrmo, stu
 , ,

445 S. AUGUSTINI EPISCOPI 444

rum. Miruna quibusdam videtur, fratres mci, curn au- portuni sunt mercatores ' , utdiviiias venlosas acmii-
diunt Doiiiinnm dicenlem , Venite ad me ,
omnes qui rant, majoribus quam quibus acquisitse sunt, periculis
laboratis el oneraii eslis, et ego reficiamvos. Totliteju- et lempesialibus plenas? sestus, quse frigora Quos
gum meum super vos, et discile a me quoniam milis qii.epericula ab equis, afossis, a praecipitiis
a flurni-
sum et humilis corde , et invenietis requiem animabus nibus, a feris perferunt venatores?
quem laborem
veslris. Jugum enim meum lene est, et sarcina mea levis esuriendi et sitiendi , quantas vilissimi el sordidissimi
esl : et consideranl eos qui jngum ipsum intrepida cibi ct potus angustias, ut bestiam capiant? et inter-
cervice subicrunt ct illarn sarcinam mansuetissimis dum nec ipsius bestiae carnes, propter quam
hax tanla
liumeris acceperunt, tantis agilari et exerceri diflicul- suslinent, sunt epulis necessariae *. Quanquam etsi
talibus bujus sccculi , ut non a laboribus ad quietem aper cervusque capialur magis suave
, sit venanlis
sed a quiete ad Iaborcm vocati videantur ; cum et Apo- animo quia caplus est quam comedentis palalo quia ,

slolus dicat Omnes qui volunt in Christo pie vivere cocius est. Quantis cruciatibus prope
,
quotidianarum
persecutionem palientur (II Tim. 111, 12). Ait ergo ali- plagarum lenera puerorum aetas subditur?
Quantis
quis Quomodo jiigum lene est, et sarcina levis, quan- eliam in scbolis vigiliarum et abstinenlise
:
molcsliis
doquidem illud jugum cl sarcinam ferre, nibil estaliud, exerccntur, non propter discendam sapienliam,
sed
quam pie vivere in Cliristo? Et quomodo dicitur, proptcr opcs bonoresque vanitatis, ut
numcros, et
Venite ad me , omnes qui luboratis el onerati estis , et lilleras ,
el disertas fallacias eloqui discant?

ego reficiam vos : ac non polius dicilur, Venile, qui CAPUT III. — 5. Amore dura quceque mitescunt.
vacatis , ut laborelis ? Nam et vacantes invenit, quos Scd in bis omnibus qui haec non amant
eadem ,

conduxit in vineain, ut fcrrent scstum diei (Malth. gravia patiuntur : qui vero amant, eadem quidem
xx, 5-7). Et sub illo jugo leni et sarcina levi, audimus sed non gravia pati videnlur. Omnia enim saeva et irn-
Apostolum diccro:/» omnibus commendanles nosmet- mania , prorsus facilia et prope nulla eriicit amor.
ipsos, tanquam Dei niiuistros , in mutta patienta, in Quanto ergo certius ac facilius ad veram beatitudinem
tribulalionibus in necessitatibus in angustiis in plagis cbarilas facit, quod ad miseriam quanlum
, , ,
, poluit,
cic, (
II Cor. vi , 4). Et alio loco in eadem Epistola : cupidilas fecil ? qualibcl adver-Quam facile loleratur

A Judwis quinquies quadragenas , una minus, accepi. sitastemporalis, ut aeterna poena vitetur, et a:lerna

Ter virgis caisus sum , scmel tapidatus sum , ler naufra- requies comparelur? Non immerilo ille vas electionis

gium feci, nocte et die in profundo maris fui (Id. xi, 24, c um ingenti laclitia dixit : Non sunl condignce passioncs

caetera pericula quae numcrari quidem pos- Iiujus temporis ad supervenluram gloriam
25) : et ,
, quce reve-
sunt, sed tolerari, nisi Spiritu sancto juvante, non labitur in nobis (Rom. vm, 18). Ecce unde illud jugum
possunt. suave csl . et sarcina levis. Et si angusla est paucis
CAPUT II. — 2. Unde lene fit jugum Cliristi. Omnia eligenlibus, facilis tamen omnibus diligentibus. Dicit
crgo illa qua; commemoravit aspera et gravia , fre- Psalmisla : Propter verba labiorum tuorum , ego custo-
quenlius et abundanlius sustinebat : sed profeclo ade- divi vias duras (Psal. xvi , 4). Sed qux dura sunt la-
ral ei Spirilus sanclus ,
qui in exlerioris bominis cor- boranlibus , eisdem ipsis mitescunl amantibus. Pro-
riiplione, intcriorcm renovaret dc die in dicm, et gu- pler qiiod ila divinoe pielatis dispensatione aclum est
stala requie spirituali in affluenlia deliciarum Dei , in ut interior bomo ,
qui renovalur de die in diem (II Cor.
spe bealiludinis fulura: omnia prsesentia deliniret iv, 16), non adhuc sub Lege posilus, sed jam sub

aspera , et omnia gravia rclevaret. Ecce quam suave gralia exoneratus sarcinis innumerabilium obscrva-
jugum Christi porlabat, et quam levem sarcinam : ut tionum ,
quod cral revera grave jugiim, sed dur;e cer-
omnia illa ,
qiioe superius cnumerala dura et immania vici convenicntcr impositum, facililate simplicis fidei,

omnis audilor horrescit , levem iribnlalionem dicerel; et bonaj spei , ct sanctse charitatis, quidquid mole-
intuens inlerioribus ct fidelibus oculis ,
quanto pretio stiarum exleriori homini forinsecus inlulisset ille prin-
tcmporalium emenda sit fulura vita , non pati aelernos ceps qui missus csl foras , intcriori gaudio leve fieret.

labores impiorum, el sine ulla solliciludine perfrui Nibil enim lam facile est boii3e voliuitati ,
quam ipsa
ailerna felicitate jusiorum. Secari et uri sc homines sibi : el haec sufficit Deo. Quantumlibcl ergo saniat
paliunlur , ut dolorcs non seterni , scd aliquanto diu- iste mundus , verissime Angeli nato in came Domino
turnioris nlceris , acriorum dolorum prelio rcdiman- clamaverunt , Gloria in excclsis Deo, et in terra pax
lur. In languida el inccrta vacalionis brevissimsc atquc liomiiiibus bonce vo!untatis(Luc. n, 14) : quia ejus qui
ullima vita * , immanissimis bcllis miles altcrilur; plu- naltis erat, suavc jugiim cst, el sarcina levis. El sic-
ribus forlasse annis in laboribus inquictus ,
quam in ul dicit Aposlolus , Fidctis Deus qui nos non sinil tcn-

otio quicturus. Qnibus tempeslatibus et procellis , tari supra id quod possumus ferrt ; sed facit cum tenta-
quam horribili ct trcinenda soevitia cceli ct maris im- tione etiam exilum, Ml possimus sustinere (1 Cor. x, 15).

' sie Ani. Kr. et Mss. At lov., impleti sunl nwrcatores.

qui proximc antcccdit, nolalur a Possidio in Indieulo, cap. 8, s ln Er. Lugd. ven., ut bestiam capiant, et intodum mc
vel i>.
ipsius bestiai carnes, propter qvam nosc tunta sustiiwnt, cpu-
HisdiscrepantEditi Er. et I.ov., redimautur in limguida et
1
:
//-: necessarias. m.
inccrla vacationis brerissinuv atque ultimaritn. immanissi-
mis, etc. Lugd. etven., redimanlur in langvida et incerta
vaeatumis breaissstmceatque uUinus vitcs. immanissimis, otc.
— in B. legilur ad margincm sForte, fiu Umguida,* etc U.
 ;
:
, ,;

443 SERHO LXXI. iiu

Scnno LXXI '

(«).
in Spiritu Dci ejicio iLnnoms , iijitur pervenit iniN
regnum D,i. Quid esi boc? Si ego, Inquit, in Spiritu
Dc verbis Evangclii JHutthati, cup. xil, 32, Qui dixcril Dei dwmoncs cjicio ncc aliler poS6Unl ct
, lilii vestri
verbtua oonlra Spiritum sanctum , non remittelur tjucre, quibus non malignam doctrinam, icd Bden
ci , neque in lioc sa>culo, neque iu fuluro. Sive de
simplicein dedi procul dubio pervenil in vos icgmini
;

blasphemia in Spiritum sanctum (6).

Dei ,
quo subvcrtilur regnum diaboli , cum quo et vos
l
subvertimini .
CAPUT PRIMUM i. Prantiu observatio ad quw-
5- Libcratio a diubolo pcr grutiam. Discrclio ex
stionem traclandam. Phariswi de regno diaboti re-
massa perditionis. Kt quoniain dixcrat, Eilii vcslri
cedere ex suis ipsorum verbis admonentur. Hagna
in quo cjiciitnt? ut oslendiTCt gratiain in cis suam, non
qu;cstio est de recenli evangelica lectione proposita ,

mcritum illonun : Aut qnomodo potest quistjuam in-

cui soIvcnd;c , quantum ad nos allinet, impares su- ,

quil , intrare in tlomum forlis,et vusa cjus tliripere

nius : sed sufficientia nostra ex Dco est, quantum cjus ,

nisi prius alligaverit fortem, ct sic domum ejus diripict?

adjutorium vel accipcre vcl capcre possuinus. Prius
cum
Filii, inquil, vcstri ,
qui vcl credidcrunl in mc , vel
ergo magnitudinem advertite quaeslionis; ut ejus
adhuc creditini sunt , ct ejccturi dxmones, non in
iuoleni liumeris nostris imposilam viderilis , oretis
daemonum principe, sed in simplici sanctitate qui
pro laboribus noslris , alque in auxilio quod nobis ;

ccrlc vel luerunt , vcl boc sunl quod ctiani vos eslis ,
praebetur ', invcnialis aedificalionem nienlibiis vestris.
id cst, pcccatores atque impii; et ideo in donio dia-
Cum Domino fuisset oblalus daemonium habens, ca>-
boli , el vasa diaboli : quomodo ab illo possenl crui,
cus et mulus, et curassct cum ila ut Ioquerclur et
quos pra;valentc iniquitale forlilcr oblincbal, nisi alli-
•«ideret, el stupeicnt omncs lurba>, dicenles, Num-
garetur justitia: mea: vinculis, et vasa ejus eriperem,
qnid hic est filius David? PharisaH audientes dixerunt
quae fuerantvasa irae, et ea lacerem vasa miscricor-
ilic non ejicit dtvmones , nisi in Beelzeb><b ,
principe
dijc? iloc est quod eliam beatus Apostolus superbis,
dtvmoniorum. Jcsus autem sciens cogitaliones eorum ,
ct quasi de suis mcritis gloriantibus increpans dicit :

tlixil eis : Omne regnum divisum contra se, desolabitur

Quis cnim te discernit? Iloc esl , A massa perdilionis
et otnnis civitas vel tlomus divisa contra se , non stubil.
ex Adam ct a vasis ira; quis te discernil? El ne quis-
El si satanas satunam cjicit , adversum se divisus esl :
quam diccrel, Juslitia mea : Qvid enim habes, inquit,
qnomodo ergo stabil regnum ejus? Hoc dicens, ex ip-
quod twn accepisti (I Cor. iv, 7)? Undc et dc se ipso
sorum confessione volebat inielligi quod in cum non
dicit , Euimus enim el nos aliquando naluralilcr filii
crcdcndo, in regno diaboli esse delegisscnt, quod
iraj, sicut el ca:teri (Ephes. n, 5). Ergo cl ipsc vas
iitiquc adversum se divisum slarc non posset. Eliganl
erat in domo illius inale forlis , cum esset Ecelesia:
crgo Pharisai quod voluerint. Si salanas salanam non
persecutor , blasphemus, injuriosus, in malitia el
polest ejicere, nibil conlra Dominum quod dicerent,
invidia , sicul falctur, agens (I Tim. i, 15). Sed illc
invenire poluerunl : si aulem potest,mullo niagis
qui alligavit forlem , ab eo vas perditionis eripuit, ct
sibi prospiciant, et recedant de regnoejus, quod ad-
vas electionis effecit.
vcrsum se divisum siare non potcst.
CAPUT II. — 4. Begnum Chrisli hwresibus cl schi-
2. Diuboli ejectio per virtutein Christi. In quo
smaiibus elium excitulis indivisum. Dcindc nc puta-
autem Dominus Cbristus cjiciat dccmones, ne d;eino-
rcnl increduliet impii advcrsanles nomini cbrisliano,
niorum principem existimeni, attendant quod sequi-
propler divcrsas ba:reses el schismaia coruni qui sub
tur. Et »i ego , inquit, in Beelzebub ejicio dwmoncs
nominc cbristiano gregcs colligunt perdilorum, etiam
ftlii vcs:ri in (juo cjiciunl ? ldeo ipsi judices veslri erunt.
Chrislircgnum advcrsum se esse divisum, consc-
Dixit boc uiique de discipulis suis, illius populi filiis :
qucntcr adjungit : Qui non esl mecum, contra me est
qui ccrte discipuli Domini nostri Jesu Cliristi bcne
ct qui non congregat mecum, spargit. Non ait ,
Qui non
sibi conscii fueranl, niliil se malarum artium a bono
csl sub vocc noniinis mei , aut sub specie sacramenti
magislro didicisse, ut in principe daemoniorum ejice-
niei : scd, Quition est mecum, contra me est. Nec ait
rent ikemones. ldeo , inquit, ipsi judices vestri crunt. s
Qui non congregal sub voce nominis mei : sed, Qui
Jpsi inquit, ipsi ignobilia ct contcmplibilia bujus
,
non congregal mecum , spargit. Non ergo est adversum
iiiunili in quibus non arlificiosa malignilas , sed san-
,
sc divisum regnum Cbrisli : sed boinincs conanlur
cia simplicitas mea: virtutis apparct, ipsi tesles mei,
dividcre,quod emptum csl prclio sangiiinis Clirisli.
judiccs crunt vcslri. Deinde subjungit : Si autem cgo
Novil cnim Dominusqui sunl cjits : Et rcecdat , inqiiil,

ib iniquitatc omnis qui nominat nomcn Domini (II Tim.

1
rnus e ColbertinisMss., quod nobh prwbclis. n, 19). Nam si ab iniquitatc non rcccdil, iioii perli-
Recensuimus ad codices Mss. elEdd. supra in scrinonc nct ad regniim Christi, cliam nomiiians nomcu Clui-
66 designatos.
Sti. Ut crgo aliqua , cxcmpli gralia, coiniiieinoicin :

(a) Ali;is, deverbis Donrini M.

(b) sic appellatur in Poesidii indiculo, cap. 10, ct in F.u- s|)iiitus avariliae ct spiritus luxuriae ,
quia illc coota-
{•vpii, Bedae ac Flori colleclione, variis locis. Ejusaem tracta- n;
hit, ille profundit, divisi sunt adversum el imbo
Ms ipse inciiiinit Augustinus in Enchiridii <;i|). 85, his
verbis cpequaquaestione difficili, i irremissibiii videlicet
:

poccato in S|iritiiin sancUun, « in quodam propter hoc so- • possatensis Ms. addit, tt rm mutemM.
« luui conscripto libello, enucleatis lime quantum Dotui 'ii * idv ,
sub mooeatione dus e veleribus ' lihris, $ub pn>
>,-. \\w cum editis im. el r., tub i >
 S AUGUSTINl EPISCOPI 448
447
Apud idolortirn cullores, Pharisxis, qui lunc eliamsi csse Spiritum sancium
pertinenl ad regnum diaboli.
suntadvcr- fatebantur, negabant tarnen eurn esse in Christo, cu-
spirilus Junonis et spiritus Hcrculis divisi
ambo periinentad regnum diaboli. Paga- jus opera in dxmonibus ejiciendis da^moniorum prin-
sum se; el
Omilto quod quidam hxretici ipsum
cipi iribuebanl.
nus boslis Christi el Judacus hostis Christi, divisi sunt
regnum diaboli.
perlinent ad
omnino Spiritum sanctum vel non creatorem sed ,
adversum se; et ambo
crcaturam esse contcndunt; sicut Ariani et Euno-
Arianus et Ptiotinianus ambo lucrelici ct adversum
, ,

vel eum prorsus ita negant, ut

miani et Macedoniani
se ambo divisi. Donatista et Maximianista amho ha>
:

retici, et adversum sc ambo divisi. Omnia vilia crro- ipsum Deum negent esse Trinilatem, sed tanlum-
divisi sunl ad- modo esse Deum Patrem asseverant , et ipsum ali-
resque mortalium inler se conlrarii ,

quando vocari Filium, aliquando vocari Spiritum sanc-

versum se,et omnes pcrtincnt ad rcgnum diaboli :

lum sicut Sabelliani, quos quidam Patripassianos vo-

ideo non stabit rcgnum ejus. Justus auiem ct impius,
;

iidelis et incredulus, calliolicus et luiereticus, divisi

cant, ideo quia Patrem perhibent passum : cujus cum
negant esse aliquem Filium, sine dubio negant csse
quidem sunt adversum se, scd non ambo pertinent
Spirilum sanctiun. Photiniani quoque Patrem solum
ad regnum Christi. Novil Dominus qui sunl ejus. Nemo
prodesse no- Deum, Filium vero nonnisi hominem,
essc dicentes
sibi de vocabulo blandialur. Si vull sibi

nomen neganl omnino csse tertiam personam Spiritum san-

men Domini , recedat ab iniquitate, qui invocal
ctum.
Domini.
CAPUT III. — 5. Difficullas qucestionis tractandos.
6. Peccatum in Spiritum sanclum, quale in Paganis,
Judajis el hccrcticis non irremissibilc. Manifesluin
Sed ista vcrba evangelica etsi habebant aliquid obscu- ,

arbilror explana- est igilur, et a Paganis, et a Judceis et ab haj-

quod, adjiivanle Domino,
,
ritalis,
relieis hlas|»hemari Spiritum sanctum. Numquid-
tiim; non erant tamen tantae dif(icultatis, quanlce ap-

parct esse quod scquilur. ldeo dico vobis : omne pec- nam ergo deserendi sunt, et sine ulla spe depu-

blasphemia rcmittetur hominibus Spiritus tandi, quoniam lixa senlcntia cst, Qui verbum dixeril
catum et :

contra Spiritum sanctum, non ei dimitti, neque in hoc

aulem blasphcmia non remilletur. Et quicumque dixe-
swculo,neque in futuro;el illi soli exislimandisunlab
ritverbum conlra Filium hominis , remitletur ei : qui
lmjiis gravissimi peccali realu libcri qui ex infantia
autem dixerit contra Spirilnm sanctum, non remittetur ,

ei, neque in hoc sojculo,neque in fuluro (Matth.xn, 22-

stinl Calholici? Nam quicumque verbo Dci credide-
runt, ut Catholici fierent, utique aut ex Paganis, aut
32). Quid ergo (iet de his quos lucrari cupit Ecclesia ?

ad eam ex quocumque er- ex Judaeis, aut ex haireticis in gratiam Christi pacem-

Nuuiquidnam correctis et
que venerunt : quibus si non est dimissiun quod dixe-
rore venienlibus spes lalsa promiltitur in remissione
runt verbum conlra Spiritum sanctum, inaniter pro-
oinnium pcccatorum? Quis enim non convincitur
miltitur et praedicalur hominibus, ut convertantur ad
dixisse verbum contra Spiritum sanctum antequam ,

Pa- Deuni, et sive in Baplismo sive in Ecclesia pacem re-

Christianus vel Catholicus fierel? Primo ipsi qui
missionemque accipiant peccatorum. Neque enim di-
gani appellanlur, mullorum deorum falsorumque cul-
cum dicunt Dominum ctum est, Non remittetur ei , nisi in Baptismo; sed,
tores et idolorum adoratores,
Christum magicis artibus fecisse miracula ; nonne is- Non remiltetur, inquit, nequc in hoc sazculo, neque in

tis sunl similes, qui eum dixerunt in principe daemo- fuluro.

niorum ejecisse damionia? Dcinde cum quotidie no- CAPUT IV. — 7. De peccatoin Spiritum sanctum

stram sanctihcationem blasphemant, quid aliud bla- quod in baptizatis, opinio quorumdam improbatur. Non-
sphemant quam Spiritum sanctum? Quid Judaei, qui nullis videtur eos tantummodo peccare in Spiritum

dixerunt de Domino unde iste exortus est sermo? sanctum, qui lavacro regenerationis abluti in Eccle-

nonne usque adbuc verbum conlra Spiritum sanclum sia, et acceplo Spirilu sanclo, vclut tanio postea dono

loquuntur, sic euin negantes esse in Chrislianis, sicut Salvaloris ingrali, morlifero aliquo peccato se immer-
serinl qualia sunl vel adulteria vel homicidia vel
illi in Chiisto esse negaverunt? Neque enim ct illi
: , ,

Spirilui sancto maledixerunl ', aut non eum esse di- ipsa disccssio, sive omni modo a noniine clirisliano,

centes, aut esse quidem, sed Dcum non csse, sed esse sive a calholica Ecclesia. Sed iste sensus unde pro-

creaturam; aut ad damiones ejiciendos nihil valcre :

bari possit, ignoro : cum ct poenitcntia) quorumque
non ista indigna, non aliquid simile de Spiritu sancto crimiiuim locus in Ecclcsia non negetur ; et ipsos luc-

loculi sunt. Sadducaci enim Spirituni sanctum ncga- relicos ad hoc ulique corripiendos dicat Apostolus,

bant Pharisan vero eum csse,contra

: Sadducawum Lac- Ne forte det illis Deus pamilentiam ad cognosccndam
resim defendebanl (Act. xxiu, sed csse in Domino vcrilatem, ct rcsipiscant a diaboli laqucis, a quo caplivi
8);

JcsuChrislo negahant, quem daemones cjiccre in prin- tcncntur secundum ipsius volunlatcm (II Tim. n,25, 20).

cipc daunoniorum pulabant, cum cjiccret ille in Spi- Quis enim est fructus correctionis stne ulla spe remis-

Ac per hoc etJudxi cl quicumque Ikitc- sionis?Postreinonon ail Doniinus,Qui lideliscatholicus

rilu sancto.

ticiSpirilum sanclum confilcntur, sed cum ncgant cssc dixerit verbiun contra Spirituin sanctuni ; sc<\,Quidixc-

in Chrisli corpoie, quod cst unica cjus Ecclosia, non rit, hocest, quilibctdixerit, qiiicumquedixerit, hoii re~

millctur ci, ncquc in hoc sojcuIo, neqnc in fuluro. Sive er-

ulique nisi una catholica ;
procul dubio similes sunt
go sit ille Paganus, sive Judxus, sive Christianus sive
* Edili, non maledixcrunt. Aliest, non, a Mss. et abesse
Uebet ut concordeni sequentia, ex Judxis vel Christianis bxreUcus, sive auodliiiet
 ,,:

U9 RMO l.XXI. 150

;i!iml habeal nomen erroris, non diclum est, llle aut sphemia et aliquod verbum, quod si dictum fuerit
ille; scd, Qui dixcrit terbum conlra Spiritum sanctum, conlra Spiritum sanctum, non remittetur. Qood lit
nl est, btaaphemaverit Spirilnm sanclnm, »o» remit- autem hoc verhum , quaeri a imbis Dominos volult;
letur ei, neque in hoc saculo, neque in futuro. Vorro an- ideo non espressil. Qux'ii, inquam, voluit, non nc-
tem si omnis error contrarius verilali et inimicus ca- gari. Solcnt eniin Scripturx ita loqui, ul quando ali-
lliolicx paci, sicut supra oslemlinms , dicit verhmn quid sic dicilur, ut neque ex loto neqiie ox parle di-
conira Spiritum sanctum, nec tamcn cessat Ecclesia ctum fmiatur ', non sit necesse ut cx toto fleri possit,
ex omni errore corrigcre aiquc colligere, qni remis- ut et ex parTc uon inleiligatur. I>ta ergo sententia ex

sionem peccatorum ei ipsom quem blasphemaverant toto, id est, universaliter pronuntiarelur, si dicere*
accipiant Spiritum sanctum; pulo qnod grande sccrc- lur, Omnis blasphemia Spirilus non reniittclur; aut
lum tam magnx hiijus quxstionis ostendimus. Lu- Qui dixerit qualecumque verbum contra Spiritum
men ergo expositionis a Domiun reqniramus. sanctum, non remiltetur ei , neque in hoc saiculo nc-
CAPUT V. — 8. Qiuvstio vmnium difiicillima. que in fuiuro. Ex partc aiiicin, id cst, particulariler
Eiigite itaqne, rratres, ei igite ad me aures, ad Domi- pronuntiaretur, si diccretur, Quxdara blasphemia
iium mentes. Dico Charitati vestr;e : forte iu onmi- Spiritus non rcmittetur. Quia ergo nec universaliter
hus sanctis Scripturis nulla major quxsiio, nulla dif- ncc particulariler cnuntiata senlentia esi ( non enim
lici-lior inveniiur. Unde ut vohis aliquid de nie ipso diclum est , Omnis blasphemia Spirilus; aut, qua - 1

latear, semper in sermonihus quos ad populmu ha- daiii hlaspbemia ; sed lantummodo indefinile dictum
hui, hujus quxstionis difliculiatem molestianique \i- est, Spiritus blaspliemia non rcmitletur : nec dicium
lavi : non quia nihil haberem quod inde uicumqiie cst,Qui dixerit quodcumquc vcrhuin; aut, qui dixe-
eogitarem; neque enim in re tanta peiere, quxrerc, ritquoddam verhum sed indcfmite, Qui dixeril vcr- ;

pulsare negligerem : sed quia ipsi inielligeniix ,

qu;e bum); non cst nccesse ut omncm blasphemiani vel
mihi aliquanlum aperiebalur, verbis ad horain occur- omne verbum intelligamus sed necesse est plane ut :

rentibus me posse sufflcere non pularem. Ilodie au- quamdam blasphemiam et quoddam vcrhum volueril
tcm lectiones audiens, de quibus vobis esset scrnio inlelligi Dominus; quanivis id exprimere noluerit, ut
reddendus, cum Evaugeliuin legeretur, ita pulsatum petcndo, quxrendo, pulsando, si quidrecii intellecluS
cst cor meum ut Deum crederem , velle aliquid biuc acceperiiniis, non vililer habeamus.
per meum mmisterium vos audire. CAPUT VII. — II. Locus Joannis de certo quodam
9. Non oinnem Spirilut blaspliemium irremissibilem Judforum peccato. Hoc ut manifestius videalis, il-

esse. Prius ergo ul adverlalis cl intelligalis, admo- lud attendite quod ait idcm ipse de Judxis : Si non
neo non dixisse Doiiiiiumi, Omiiis blasphemia Spiri- venissemel loculus fuissem eis ,
pcccatum non haberent
tus non reiniltelur ; neqiie dixisse, Quid dixerit quod- (Joan. xv, 22). Neque enim ita dictumest , utsine ullo
cumque verbum contra Spiritum sanctum , non re- pcccato omnino vcllet intelligi fuluros fuisse Judxos,
miltelur ei : sed, Qui dixeril vcrbum. Illud enim si si non venisset et locutus eis fuisscl. Plenos quippe
dixisssel, nibil nohis omnino remaneret iindc disjm- invenil, oneralosc|ue peccatis. Propler quod dicil

tarc possemus. Quoniam si omnis blasphemia et Venite ad me, omnes qui laboralis et oncrali eslis

oiune verbum quod dicilur conlra Spirilum sanctum, (Matth. xi, 28). Unde, nisi sarcinis peccalorum ct

non remitterelur hominibus ; ex nullo genere impie- transgressionibus Legis? Quoniam Lex subintravil , ut

tatis eorum qui dono Chrisli ei sancliUcationi Eccle- abundarel deliclum (Rom. v, 20). Cum ergo ipse etiam
six conlradicunt, vel Paganoniin, vel Judxorum, vel alibi dicat, Non veni vocare justos , sed peccatores
querumlibet hxreticorum, nonnullorum eiiam in ipsa (Mallh. ix, 13); quoinodo, si non vcnisscl, peccalum
Catholica imperilorum, queinquaui Ecclesia lucrare- non haherent , nisi quia senlenlia isla nec universali-
tur. Sed absit ut hoc Dominus diceret : absit , in- tcr nec iiarticulariler, sed indcfiniic pronuntiala non
quam, ul Verilas dicerel , omucm blaspheiniam vel omnc pcccalum cogil intclligi ? Sed plane nisi aliquod
omne verhum quod contra Spiritum sanctum diccre- pcccatum intellexerimus ,
quod non hahercnt , nisi

tur, non habcre remissionem , ncque in hoc sxculo, Chrislus vcnisset ct locuius eis fuisset, falsam ,
quod
neque in fuluro. absit, senlcntiam esse diccrcmus. Non crgoail, Si

CAPUT VI. — 10. Certam quumdam esse blasphe- non vcnissem cl locutus fuissem cis ,
inillum pecca-

miam irremissibilem. Exercere quippe nos voluit lum habcrcnt : ne Vcritas mcnlircnir. Nec rnrsiis de-
diflicullate quxstionis, non decipcrc senlenti;e falsi- linite dixit, Si non venisscm ct locutus fuisseni cis

lale. Quapropler non est necessc ul omnem blasphe- quoddam pcccalum non hahcrent : ne pium stiidiiiin

miam vcl onine verhuni quod dicilur contra Spiriluni parum exercerelur. In omni quippe copia Scriptnra-
sanciiiiii , remissionem quisquam existimei non ha- rum sanclarum pascimur apcrlis , cxercemur obscu-
here : sed neeessc est plane ut sit aliqua hlasphemia ris : illic fames pcllitur, hic faslidiiim. Quia ergO nnn

et aliquod vcrhum, quod si dicatur contra Spiriliim estdiclum, Pcccaluni nulliiin haheient;non perlur-

sanclum , nullam unquam veniam reniissioiicmque bemur, cum peccatorcs Judxos, ellamsi Dorainus non
mereatur. Quia si omne acceperimus, quisnam pole- v.Miisset agnoscimus. Sed laincn quia dktum esl Si
,
,

inde DOCC
ril salvari? Si aulem rursus niillum piilavcriinus, con- non vcmssem, peccatum iwn liabercnt ;

trailicimus Salvalori. Esl ergo sine dubio aliipia bla- •

possatensts ms., diffmtatwr.
 ;,, , ,

S. AUGUSTINI EPISCOPI 452

451
non omne, aliquod lamen cos ex advcntu remitletur? Nisi forlc quod cadem res apertius isto
est, etiamsi

Domini, quod non habebant, conlraxisse peccatum. modo quam illo dicilur, ct alitiin evangelislam non de-
struit alius, scd cxponit. Spirilus aulem blasphemia
Hlud ipsum profecto est, quod in prasentem sibique ,

loquentcm non credidcrunt, cumque inimicumdepu- clause dictum est ;

quia non cxpressum est , cujus

tanles, quoniam vera dicebat, insuper occidcrunt. spirilus. Non enim quicumque spiritus, Spirilus san-

Iloc pcccatum tam magnum cl liorrcndum , si non ve- ctus est. Item potest dici spiritus blasphemia , cum
nisset et locutus eis fuissct, ulique non liaberent. Si- spiritu quisque blasphemat : quomodo potest dici spi-

cut crgo ibi cum audimus, Pcccalum non haberent ritus oralio , cum spiritu quisquu orat. Unde dicit

non omne , sed aliquod peccatum intelligimus : ita in Apostolus : Orabo spirilu , orabo et mente (I Cor. xiv,

hodierna lcctione cum audimus, Spirilus blasphemia 15). Cum vero diclum est ,
Qui blasphemaverit in Spi-

non remUtetur; non nmnem blasphemiam, sed quam- rilum sanclum, illa; ambiguitates solut^e sunt. Ilem

dam ; etcum audimus, Qui dicit vcrbum contra Spiri- quod scriplum est, Non habet remissionem in wternuni,

tum sanclum, non remiltelur ei ; non omne verbum sed reus erit wlerni delicli ; quid est aliud , quam id

sed quoddam intelligerc debemus. quod sccundum Malllucum legitur, Nonremillelur ei,

12. De Spiritu sancto hic dictum esse. Nam el hoc neque in hoc swculo , nequein futuro? Aliis quippe ver-

ipsum quod ait, Spirilus aulem blaspkemia non remit- bis ct alio loquendi modo eadem ipsa est expressa

telur ; utiquenon omnis spiritus , sed Spiritus sancti sentenlia. Et quod est apud Matthacum ,
Qui dixcril
hlasphemiam necesse est intelligamus. Quod etsi pla- verbum contra Spirilum sanctum , ne aliud aliquid
nius alibi non dicerct, quis tam vecors esset, ut aliud quam blasphemiam intelligeremus planius alii dixe-

intclligeret? Secundum hanc regulam locutionis, et runt : Qui blasphemaverit in Spirilum sanctum. Eadcin
illud accipilur : Nisi quis renatus fuerit ex aqua et Spi- tamen res ab omnibus dicta est : nec aliquis eorum a
rilu (Joan. iu , 5). Non cnim ait ibi, Et Spirilu san- loqucntis voluntate discessit ,
propter quam inlelli-

clo : cl tamen hoc intclligitur. Nec quoniam dixit, ex gendam verba dicuntur, scribuntur, legunlur, au-
aqua et Spirilu, omnem spiritum quisquam intelligere diuntur.
cogitur. Quocirca cum audis , Spiritus aulem bla- CAPUT IX. — 14. Difficultas in veibis Marci. Sed
svhemia non remilletur; sicut non omnem spiritum ait aliquis : Ecce accepi et intellexi ,
quia cum dici-
ita non omnis spirilus blaspheniiam oportet acci- tur blaspbcmia , nec exprimitur omnis aut quxdam ,

pias. potest quaedam intelligi , aut omnis ; sed non est ne-
CAPUT VIII. — 13. Evangelistw alii de hac re con- cesse ul omnis ; nisi autem quaedam intelligatur, fal-

scnlientes cum Mallhwo. Audire jam velle vos video, sum est quod dicitur ita et verbum si non dicatur :

quoniam non est omnis ,

quxmam sit illa blasphemia omne seu quoddam non est necesse ut omne inlcl-
, ,

Spiritus, quaj non rcmittctur; et quod sit verbum ,

ligalur sed nisi vel quoddam fuerit intellectum
;

quoniam non est omne, quod si diclum fuerit contra nullo modo potest verum esse quod dicilur. Sed ubi
Spirilum sanclum , non remittclur, neque in hoc sa> legitur, Qui blasphemaverit, quomodo intelligo quam-
o.ulo, neque in futuro. Jam et ego vellem dicere, quod dam blasphemiam, ubi non legitur blaspbemia vel ;

intentissime exspectatis audire : scd lolerale aliquan- quoddam verbum ubi non legitur verbum sed tan- , ,

tas majoris diligenlkc moras, donec, adjuvante Do- quam generaliter dici videtur, Qui blasphemaverit?
mino, tolum quod occurrit expediam. Alii quippe duo Huic contradiclioni sic respondemus : Quia etiam hic
cvangelist;c, Marcus et Lucas, cum de hac re loque- si diceretur, Qui blasphemaverit quamcumque bla-
rentur, non dixerunt, blasphemiam, seu verbum : ut sphemiam in Spirilum sanctum , nihil esset cur ali-

intelligcremus non sed quam- omnem blasphemiam , quam blasphemiam qmerendam pularemus, quando
dam ; omne sed quoddam. Quid ergo
ncc verbum , omnem intelligere deberemus : sed quia omnis non
dixerunl? Apud Marcum ita scriptum est Amen dico : polest intelligi , ne Paganis , Jiuheis , lucrelicis , om-
vobis, quoniam omnia dimittentur filiis hominum peccata nique hominum gcneri ,
qui diversis erroribus el con-
et blaspliemiw ,
quibus blasphemaverint : qui autem bla- tradictionibus suis blaspbemant in Spiritum sanclum,
sphemaverit in Spiritum sanctum , non habet remissio- spes remissionis, si se correxerint, auferatur; resiai
nem in wternum , scd reus erit wterni delicti (Marc. ui utique ut in eo quod scriptum est ,
Qui btasphemaverit
28,29). Apud Lucam ila : Omnis qui dicit verbum in in Spiritum sanctum , non habet rcmissionein in wtcr-

Filium hominis , remitletur ei : ei autem qui in Spiritum num , ille intelligalur qui , non omni modo, sed
sanctum blasphemaverit, non remiltclur (Luc. xu, 10). eo modo blasphcmavcrit, ut ei nunquam possit
Numquid propler nonnullam verborum divcrsitatem ignosci.
recedilur ab ejusdem veritate scntentiae? Nam neque CAPUT X. — 15. Tentatio duplex. Sicut emm iu

alia causa est cur Evangelistae eadem non codem eo quod dictum esl, Deus neminem tentat (Jacobi i, 13),
modo dicant , nisi ut inde discamus res verbis , non non onini, sed quodam teiilalionis modo Deus nemi-
rebus vcrba prscponerc , nihilque aliud in loqncntc nem lentare intelligendus esl : ne falsum sit illud
quserere , quam insinuandani
nisi volunlatem, propler quod scriplum est, Tentat vos Dominus Deus vestcr
vcrba promuntur. Quid enim ad rem intcrest ulrum , (Dcut. xiu ct nc Christum negemus Deum, vcl
, 5) ;

dicatur, Spiritus blasphemia non rcmittelur ; an dica- dicamus falsum Evangeliiim , ubi legimus quia inter-
tur, blasphemavcrit in Spirilum sanctum
C?«* , non d rogabat discipulum tcntans cum , ipsc autcin sciebat
455 SERMO I.XXI. ; i

quiti esset facturus (Joan. vi , 5 , G). Est cnim lentatio ic, qiiam fides nostra ct catbolict Eeclesfa lenel e<
adducens pcccatum ,
qna Deus ncmincm lenlat : et pncdical, Deuin Patrem iion SpirilUS sancli Patreni
esl lentatio probans fidein ,
qua et Dcus lenlare di- esse, scd Filii ; et Denm Pilinm non Spbrilus sancli
gnatur. Ita cum audiinus, Qui blaspliemaverit in Spi- Filium csse, sed Palris Dotiin antem Spirilum san- ;

ritum sanctuin, non omne blasphemandi genus dcbc- ciumnonsoliiis Patris, aut solius esse Rlii Spiritum,
mus accipere , sicut nec ibi omnc lentandi. sed Patris et Filii. Et banc Trinilatcm, quamvis ser-
16. Sulus credenti et baptizato promissa. Ileni vata singularum proprietatc ct substantia '
persona-
onni audimus, Qui crcdiderit, et baptizatus fuerii, salvus rum ; lamen propler ipsam individu;un ot insepara-
crit (ilarc. XVI, 10 ) : non ulique intelliginms eo mo- bilcm aeterniiatis,veritatis, bonitatis essentiam \.i

do crcdcntem, quocf dcemoncs credunt et conlremiscunt naturam, non esse tres deos, sedunnm Deum. Ac per
( Jacobi n, 19 ) , nec in eo numero baplizatos, in hoc pro captu nostro, quantum ista pcr spcculum cl in
quo magus Simon baptiaari potuit ( Act. vm, 15 ), «nigmate, prxsertim talibus, quales adhuc sumus,
sed salvus esse non potuit. Sicut crgo cum dicerct, vidcreconceditur ; insinuatur nobisin Patre auctori-
Qui credideril el baptizalusfuerit, salvus erit, non omnes tas, inFilio nativitas, in Spiritu sancto Patris Filiique

credentcs ct oaptizatos, sed quosdam intuebatur ; in communilas, in tribus requalitas. Quodergo comniune
ca scilicet constitutos lide, quye Apostolo distinguente, esl Palri ct Filio, per hoc nosvoluerunl habere com-
per dilectioncm operatur ( Calat. v, 6 ) : ita cum dixil, munionem el inter nos et secum, et per illud donuin
Qui blasphemavcrit in Spiritum sanctum, non liabet re- nos colligerein unum quod ambo habent unum, hoc
missionem in cclernum ; non omncm, sed quemdam cst, per Spiritum sanctum Deum et donum Dei. In
blaspliemantis in Spirilum sanctum intendebat rca- hoc enim reconciliamur divinitati, caque deleciamur.
lum, quo quisquis fuerit obligatus, nulla unquam re- Nam quid nobis prodesset quidquid boni nossemus,
missione solvetur. nisietiam diligeremus? Sicut autemveritatcdiscimus,
CAPUT XI. — 17. M odus quidam manducandi car- ita charitale diligimus; ut et plenius cognoscamus,
nemCliristi proprius piorum. lllud etiam quod ait, et beati cognito perfruamur. Charitas porro difiusa
Qui manducat carnem meam, et bibit sanguinem meum, est in cordibus nostris per Spiriium sanctum, qui da-
in memanet, et cgo in illo (Joan. vi, 57 ) ;
quomodo tus est nobis Et quia peccatis alicna-
( liom. v, 5 ).

inlelleciuri sumus ? Numquid etiam illos bic poteri- bamur a posscssione vcrorum bonorum, charilas co-
mus accipere, de quibus dicit Aposiolusquod judicium opcrit multitudinem peccalorum ( I Petr. iv, 8). Est
sibi manducent et bibant ( I Cor. xi, 29 ) ; cum ipsam ergo Pater Filio veritati origo verax, et Filiusde ve-
carnem manducent, et ipsum sanguinem bibant ? raci Patre orta veritas, et Spiritus sanctus a Palre
Numquid et Judas magislri vendilor et traditor im- bono et Filio bono efiusa bonitas : onmium cst
pius, quamvis primum ipsum manibusejus confectum autcm non impar divinitas, necseparabilis unitas.
Sacramentum carnis et sanguinis ejus cum cacleris 19. Peccatorum remissio datur per Spiritum sau-
discipulis, sicut aperlius Lucas evangelista declarat, ctum. Ignis, tribulutio. Ignis, Spiritus sanctus. Prinuim
manducaret et bibcret ( Luc. xxn, 21 ), mansit in ergo in nos, ad accipiendam vilam seternam, quae in
Christo, aut Cbristus in eo? Tam multi denique, qui novissimo dabitur, de bonitate Dci munus vcnit ab
vel cordcficlo carnem illam manducant etsanguinein inilio fidei, remissio peccatorum. Illis cnim manenti-
bibuut, vel cum manducaverint et biberint, aposlatae bus, manent quodam modo inimici(i;e adversus Deum,
fiunl, numquid manent in Chrislo ; aut Cbristus in et ab illo alienatio, quae a nostro malo est : qiioniani
eis ? Sed profecto est quidam modus manducandi illam non mcntitur Scriptura, dicens, Peccata vestra sepurunl
carnem, et bibendi illum sanguinem, quomodoqui inter vos et Deum ( Isai. lix, 2). Non itaque nobis in-
manducaveiit et biberil, in Chrislomanct, et Christus ferl bona sua, nisi auferal mala noslra. El in tantiim
in eo. Non ergo quocumque modo quisquam mandu- illa crescunt, in quanlum isia minnunlur : nec illa

caverit carnem Christi, et biberit sanguinem Christi, perficientnr, nisi ista finianlur. Jara vero quod Domi-
manet in Christo, et in illo Christus ; sed certo quo- nus Jesus sicin Spiiilu sanctopeccala dimiliil, qucm-
dam modo, quem modum utique ipse videbat, quan- admodum inSpirilusanclod:cmoncs ejicit, hinc intel-

doista diccbat. Sic igitur et in eo quod ait, Qui blas- ligi potest, quod posteaquam resurrexit a morluis,
phemaverit in Spiritum sanclum, non liabet remissionem cum dixis-ct discipulis suis, Accipite Spiritum .sun-
in wlernum, non quocumque modo blasphemaverit, clum ; conlinuo subjecit, Si cui dimiseritis peccuUi, ili-

reus est Inijus irrcmissibilis delicli ; sedmodoquodam, mittcntur illi ; sicui tenueritis, tencbuntur ( Joan. xx,
quem nos quxrerc atque intclligcre voluit, qui hanc 22, 25 ). Nam et illa rcgencralio, ubi fit oinniiim
senlentiam veram lerribilemque deprompsit. praetcritoruni rcmissio peccatorum, in Spiritu sancto
CAPUT XII. — 18. Aggredilur solulionem quwstio- fit, dicenlc Doinino, A'i.si quis rcnatus fucrit e.v flfM *f

nis.Trinitas Deus. Quisnam sitautem isle blasphc- Spiritu, 7ion potesl inlroire in regnum Dei (
Id. iii, 5 ).

mandi modus, vel potius immoderalio, quaenam sit Sed aliudesl, nasci dc Spirilu ;
aliud, pasci de Spiri-
ista blasphemia, et quod sit verbum conlra Spirilum tu : sicut aliud est, nasci dc carnc, quod lil cuin pa-
sanctum ; jam, quanlum cxistimo, ipse ordo postulat rit matcr; aliud cst, pasci de carne, quod flt cam
ut dicamus, vestramque cxspcctaiionem tamdiu, sed laclal infanlem, ad hoc convcrsum 01 cum voluptate
necessariodetcntam, non ulterius dificramus. Noslis, •' •
1
Qolbertime bibliotbecse Ms. aotato 188I,
charissimi, in Ula invikibili ct incorruptibili Triniia- tlt.
455 S. AUGUSTINI EIMSCOH 450

bibercl, undc natus cst ul viverct ; ut inde accipiat cura ad poenitcuiiam adducat, ipse sceundum dnri-
vivcndi alimentum, undc accepil nascendi initiuiu. liam cordissui etcorimpojnilens lliesaurizalsibi iram

credcndum beneficium.est benigni- in die ine et rcvclaiionis jusli judicii Dei, qui reddet
Piimum itaque '

unicuique sccuiidum opcra ejus lium. n, 4-6

latis Dei in Spiritu sanclo rcmissio peccatorum. Unde ( ). Ilaec

ila coepit ct pracdicalio Joannis Baplislx , qui prx-cur- 1

ergo impoenileritia ; sic enim uno aliquo nomine pos-

sor Domini missus est. Sic cnim scriptum est :

ln sumus utcumque appellarc et blaspbemiam, et ver-

diebus aulem itlis venit Joannes Baptista, prccdicans bum contra Spirilum sanclum ,
quod remissionem
Pwnitentiam agile; appro- non liabctin xternum liaoc, inquam, impuciiitentiam,
in deserto Judwce, el dicens
:
:

pinquavit enim regnum ccclorum{ Matlli. III, 1,2). contra quam clamabanl et pr;cco et judex, dicentes,

Exinde ccepit Pcenilenliam agite, appropinquavil cnim regnum coclo-

Hinc etipsius Domini, quod ita legitur:

Jesus prccdicare et dicere : Agile pcenitenliam ; appro- rum ; contra quarn Dominus os evangelicie pr;r:diea-

pinquavit enim rcgnum coclornm { id. iv, 17 ). Aitau- tionis aperuil, el conlra qnam ipsum Evangelium iu

toto orbc prxdicandum esse prxdixit ubi poslca-

tem Joannes inter cietera, quaj locutus est ad cos qui ;

baplizarentur Ego quidem vos quam resurrexit a mortuis, ait discipulis, Oportebat
vencrunt, ut ab illo :

qui autem venturus est patiChristum, el resurgere a morluis tertio die, et proe-
baptizo in aqua in pccnilentiam :

non sum dignus culceamen- dicari in nominc ejus panitenliam et remissisonem pec-
post me y forlior meesl, cujus
catorum, pcr omnes gentes, incipientibus ab Jerusalem
ta portarc ; ipse vos baptizabit in Spiritu sancto et igni

11 Ait et Dominus : Joannes quidem bapli- ( Luc. xxiv, 46, 47 ) : hxc onmiiio impcenitenlia non
( Id. III, )•

vos autem bapiizabimini Spirilu sancto, habet remissionem, neque in hoc sicculo, neque in
zavit aqua ,

non post multos lios dies, usque ad futuro ; quia poenitentia impetrat remissionem in boc
quem accepluri eslis

Joannes, s;eculo, quae valeal in fuluro.

Pentecoslen Act. i, 5 ). Quod autem dixit

El igni, quamvis possit

{

inlclligi et tribulalio, quam CAPUTXIII. — 21. Denullo desperandum est inpra?-

fuerant perpessuri senti vita. Sed isla impoenitcnlia vel cor impoeni-
pro nomine Cbristi credenles ;

lens quamdiu quisquc in hac carne vivit non potest

tamen non ab re est, eumdem Spirilum sanclum
,

judicari. De nullo enim desperanduin esl quamdiu

eliam nominc ignis significatum videri. Propler quod ,

sunt linguw patienlia Dei ad poenitenliam adducit , nec de hac \ila

el in adventu ejus dictum est : Viscc illis

super unumquemque rapit impium, qui non mortem vult impii quanluni
divisw, velut ignis, qui el insedit
,

Dominus Ignem ut revertatur elvivat {Ezech. xviu, 25). Paganus est

eorum{ /d.u,3). Hinc et ipse ait •

Hinc et Apo- hodie unde scis, utrum sil futurus crastino Cliristia-
veni mittere in mundum ( Luc. xu, 49 ).
:

Rom. xn 11 quo- nus ? Judaeus infidelis est hodie : quid si cras credat
stolus ait : Spiritu ferventes { , ) :

cbarilas. Dillundilur quippe in cor-

in Chrislum ? Haerelicus est bodie : quid si cras se-
niam binc fervet
quatur catholicam verilatem ? Scbismaticus est ho-
dibus nostrisper Spirilum sanctum, qui.dalus est no-
quod Dominus ait, die : quid si cras ampleclatur caiholicam pacem ?
bis. Cui fervori contrarium est,

multorum Mallh. xxiv, 12 ).Sed Quid si isti, quos in quncumque genere erroris nolas,
llefrigescet charilas (

donum est Spiritus san-

et lanquam desperalissimos damnas, antequam liniant
pcrfecla cliaritas perfeclum
istam vitam agant poenitenliam et inveniant veram
Prius est aulem illud quod ad remissionem perli-
, ,
cti.
vitam in fuluro? Proinde fralres, etiam ad hoc vos
per quod beneficiumeruimur de po-
,
net peccatorum :

13 et princepshu- admoneat, quod ait Apostolus : Nolite anle lempus

tesiate tenebrarum ( Coloss. i, ),

Joan. xn, 31
quidquam judicare (I Cor. iv, 5). Haec enim blaspbc-
jus mundi mitlitur foras iide nostra ( ),

Ephes. w, 2 ),nulla
mia Spirilus, cui nunquam cst ulla remissio (quam
qui operatur in liliis infidelitaiis (

non omncm , scd quamdam inlelleximus, camque

vi alia* nisi societalc et obligatione peccati. In Spi-
perseveranlem duritiam cordis impoenitenlis vel dixi-
ritu enim sancto, quo in unum Dei populus congrega-
qui in se ipsum di-
mus vel invcnimus, vel etiam quantum exisiim;;mus,
tur, ejicitur spiritus immundus,
ostendimus) jjpn potestin (pioipiam, ul diximus,
, dum
vidilur.
in bac adhuc vita est, deprebcndi.
Impoznitenlia, peccalum in Spiritum san-
clum.
20.
Conlra hoc donum graluilum, contra istam
22. Objectio diluitur. — Quod non ideo videalur
absurdum ,
quia cum bomo usque in linem hujus viiye
Dei gratiam loquilur cor impoeniiens. Ipsa ergo
in dura impoenilenlia persevcrans , diu muliuniqne
impoeniteniia est Spiritus blaspbemia, quaj non re-
loqualur adversus hanc gratiam Spirilus sancli; Evan-
miltetur ncqucin hoc sceculo, neque in futuro. Con-
gelium lamen tam longam contradiciionem cordis im-
tra Spirilum enim sanclum, quo baplizanlur quo-
poenilcnlis ,
quasi breve aliquid , verbum appellavii,
rum peccata omnia dimiiiuntur, ct qucm accepit
dicens : Quicumque dixeril vcrbum contra Filium ho-
Ecclesia, ut cui dimiscril peccala, dimiltantur ei,
minis , remittetur ci : qui aulcm dixcrit conlra Spiritum
vcrbum valde malumct nimis impium, sive cogilatio-
sanctum , non rcmittclur ci , nequc in lioc sirculo , ncquc
ne, sive etiam lingua sua dicit, qucm patientia Dei
in futuro. Haec enini quamvis prolixa sit , et plurimis
1 credentium ; repugnantibus aliis editis et Mss.
Lov. , verbis contcxla ct producla blasphcmia ; solet tamen
libris. Er. Lugd. ven. F.ditioni Lov. sufiragantur. Alioia
Scriptura ctiam nnilia vcrba vcrbuin appellare. !Se-
Lov. editio, scilicct Parisiis cxeusa 1011, iulextu lcrt, cre-
dendum, et in margine, crcdentium. M. quc cniin ununi verbum locutus est quicumqne pro-
* Lov., nulla alia re. Cseteri fere libri carent particula,
pheU , el tainen sic legitur : Yerbum quod factum cst
re ; cujus tainen loco Fossatensis Ms. el Eugypius lia-
bonl, ii. ad illum vcl illum propbctam. Et Apostolus : Prcsby-
 : , ,

r.7 SEKMO LXXI.

;ns
ft'ri, inquit, dtiplui lionore honorcnlur ; muximc qui to- qnidain pmani, ideo remitti verbu.n
quod d.cmi. ,,.„-
borant in verbo et docliiiui (I Tim. v, 17). Non uil, ln i"u Filinn ho.innis,
DOfl rnnitli aitUM.i ,piud diutur
verbis sed in vcrbo. Etsunclus Jacobtis Kstote in- «onlra Spiriium sancitim, ,|„i a
; , : , propter susceptun car-
quit fuclores verbi cl non audilores tanlum (Jacobi ncm facms cst Filius liominisClirislus.
, , i
qua carne uli-
22). Non ait el ipse, Verhorum; seil verbi quam\is «p.e nujoresi Spiriius sanctin, qai nbstMiiia
,
pr0 -
tum niulla verbu de Scripturis sunclis in ecclesia ce- pria ;c«pialis est Palri ct un.gc-nii,) 1,1,,, s.-cundum

lebriter et solemniler leguntur , dicantur , audiunttir. ejus diviiiitatein , sectindum quam et ipte unigenitns
Sieut ergo qiiantociimque lempore quisquis nostrum Filius xqualis est Patri Spiriiui
et sancto. Nam si
in prxdicando Evangclio luboruverit, non vei bmuin hoc proplerea dicluin essut, proreclo de
, omni c;eiera
sed verbi dicilur prxdicator el «puanlocuinque tein- blaspbemia laceretur, ut bxc sola remissibilis
;
videre-
pore quisquis vestrum nostram prxdicationem dili- lur ', quxconira Filium bominis dicilur quusi ciim
,

genlcr atipie instunler audierit, non verborum sed homo solus putatur. Cum vcro pnemissnm
, sit , Omne
verbi audiendi studiosissimus nuncupatur ita eo peccakim et blaspliemia rcmitletur liominibus
: ,
; qnod
more quo Scripturx loquuntur et quem novit eccle- etiara apud alium evangelistam ita positum
, esl, Omnia
siastica consuetudo , (|uisquis universa sua vita ,
qua climittetilur filiis hominum peccata et blasphemia' qui-
,

istam gerit carnem ', quantalibet longitudine pro- bus blasphemaverinl : procul dubio et illa blaspliemia
tendatur, quxcumque verba ve! ore vel sola cogita- qua: contru Palrem dicilur isla generalilule
, conclu-
lione loculus fuerit corde impcenitenli, contra remis- ditur; et lamen hxc solu irremissibilis definitur, qux
sionem peccalorum qu;c fit in Ecclcsia , verbum dicit dicitur contra Spiritum suncium. Numquidnum ct Pu-
conlra Spirilum sanctum. ter formum servi uccepit, qtia sit major Spirilus san-
25. Omnis alia btasplicmia, dimisso peccato in Spiri- ctns? Non
sed ideo post universulem com-
utiqiie :

tum sanctum , dimitiitur ,

quare. Ideo autem non inemoratinnem omnium peccalorum omnisqiie bla-
solum verbum quod dictum fuerit conlra Filium ho- sphemix, eniinentius voluit exprimcre blasplieiniam,
minis, sed onine prorsus peccatumet blaspbemia re- qux dicitur conlra Filitim hominis quia eliumsi in ;

inillelur bominibus ; quia ubi hoc peccatum non fue- illo peccuto fuerinl homincs obligali, quod coinmeiiio-
rit cordis impceiiilenlis contra Spirilum sanclum, quo i ivit , ubi ail , Si non venisscm et locutus eis fuisscm ,

in Ecclesia peccala snlvuntur, cuncta alia diniitlun- peccalum non haberent (Joan. xv, 22) quod eliam in :

tur. Quoinodo autcm hoc dimittctur, quod eliam re- Evangelio secundum Joanncm vulde gruve oslendit
inissionem impedit aliorum? Omnia ergo dimiltimtur esse peccutum , ubi ait dc ipso Spiiim sancto, cum
eis, in quibus hoc non est quod nunquam dimittelur :
ctim se missurum esse promilterel , Ille arguet mun-
in quibus est aulem, quonium s
boc nunquam dimitli- dnm de pcccato , el de jusliiia , et judicio ; de pcccalo
lur, nec aliu dimitlunlur ;
quia omnium remissio vin- quidem , quia non crediderunl in me (Id. xvt , 8, 9) :

culo islius impcditur. Non ergo propterea quicumque tumen si non dixeril illa cordis impamilcnlis dtiritia
dixeril verbum contra Filiiim hominis , rcmiltetur ei, verbum conlra Spiiitum sanctum etiam hoc quod ,

qui atilem dixerit contra Spiritum sanctum, non re- dictum est contra Filium hominis remitteiur.
initletur; quiu in Trinilute major est Filio Spiritus CAPUT XV. — 25. Peccata dimitterc lotins csl Tri-
sanctus, quod ntillus tinquam vel h.trelictis dixit nilalis. Hic lorlassis aliqtiis quxrat , utrum tan-
sed quoniam quisquis resliterit veriluli , el blasplie tummodo Spiritus sanctus peccutu dimitiui, an et Pa-
mavcrit verilalcm, quod estChrislus, etiam post lun- ter et Filius. Piespondemus, quod ct Putcr et Filius.
lam sui prxdicalionem apud homines,ut Verbum caro Ipse enim Filius de Patre dicit Si dimiscritis peccala :

lierct, et hahitaret in nobis ,

quod est Filitts hominis, hominibus , dimilUl vobis et Pater vcster peccata veslra.
idem ipse Chrislits , si non dixerit verbum illud cor- Cui nos quoquc dicimus in orulioue dominica , Pater
dis impoenilcnlis conlra Spiriiutn sanctum , de quo noster qui esin ccelis :alqtic inter cxlcru et hoc pcti-
dicttnn cst ,
Qui non renatus fueril ex aqua el Spirilu mus, dioentes, Dimitte nobis debita nostra (Malth. vi
(Joan. iii , 5); et de quo item dictum est , Accipite 14, 9, 12). De se atilem ipse ait : Ut scialis quod lui.

Spirilum sanctum ; si cui dimiserilis peccata, dimitlun- beal Filius hominis potestatem in lerra dimiltendi pec-
tur ei (ld. xx , 22) : id est, si poeniluerit eum, acci- cata (ld. ix, G). Si ergo, inqtiis, ct Puler et Filius et
piel per hoc dmium remissionem oinniiim pcccuto- Spiritus sunclus dimiitunt pcccata , cur illa iinpoeni-
rum , simul ct htijiis , quod verbtim dixil conlru Fi- tcntia qu;e iuinqiium dimittelur, taiituinmodo ad Spi-
liiim hominis; quia peccato ignoranlix sive contumu- ritus bluspheiniain dicitur perlinerc; lanquani ille qui
cix vcl cujusctimqtie blasphemix , non addidit pecca- hoc impamilenlix pcccalo ftierit ol.ligut.is, dono Spi-
tum impocnitentix conlra donum Dei el graliam rege- ritus sancli rcsisterc videutur, quoil eo clono liut re
neralionis vel reconcilialionis, qux fit in Ecclesia in missio peccutorum? Ubi et ego qusero, ntrum Cbrislus
Spirilu sanclo. ejcccrit chcmonia, nn et Pulcr et Spititus sanctUS? Si
CAPUT XIV. —24. Non ideo Filii blasplicmiam faci- enim lantummodo Chrisltis, quid esl quod ipse dicil ,

liusquam Spiritus rcmilli ,

quia ille minor esl in quatl- Pater antcm in me mtincns , ipse facil operu (Jonn. «iv,

lum homo. Proinde ncc illud senlicndiim esl, quod 10)? Itu enim dictum est, Ipt» faeU opmt; lunqnam
1
F.u^ypius ci i ( ssalensis \is., qtiam in Lsla qcrit camc. 1
Fdili, lurr soln irrcmissibilis ndcrrtnr ; OmiaSO, ut, qund
1
sic Mss. u edili, quomodo. babenl I nssatensls vs el i ogypins.

Sam.f. Augcst. V. ,
Quinze.)
 , ,:,

4K9 S. AUGUSTINI EPISCOPI 400

Filins noi) faciat, sed Pater mancns in Filio. Cnr crgo ipse diversus '

alio loco dicit, Paler meus usquemodo operalur, el ego '21. Idem tractatur argumentum. Ncc tamen ina-
operor ? et paulo post ,
Quaicumque enim ille fecerit nitor, sed ralionabiliter et vcraciter dicitur Patrem
haic et Filius similiter facit (Joan. v , 17 , 19). Quod dixisse, non Filium et Spiritum sanctum (a), Tu e*

autem alio loco dicit , Si opera non fecissem in cis ,

Filius meus dileclus, in quo complacui (Luc. m , 22)
quee nemo alius fecit (Id, xv, 24) , ita dicit quasi solus Sed hoc miraculum de coelo sonabilis verbi ,
quamvis
faciat. Si aulem haec ita dicimlur, ut tamen insepara- ad personam Palris tantummodo nohcamus pertinere,

bilia sinl opcra Palris et Filii ;

quid crcdendum est de cooperatos esse tamen Filium et Spirilum sanctum

Spirilu sanclo, nisi quia el ipse pariler operatur? Nam non negamus. Neque enim quia lunc Filius carnem
in eo ipso loco , unde exorta est ista quyestio quam porlans cum hominihus conversabatur in lerra, ideo

discutimus, cum Filius ejicerel dxmonia , ipse tamen non erat etiam in sinu Patris tanquam unigenitum
ail, Sieyo in Spiritu sanclo ejicio dccmonia, igitur per- Verbum quando ,
illa de nube vox facta est ; aut sa-

venit in vos regnum Dei. pienler et spiritnaliier credi polest, Deum Patrem
CAPUT XVI. — 26. Trinitalis poteslas el operatio operalioncm veiborum suorum sonnntium atque

Spiritum sanctum transcuntium a suse Sapienlia suique Spiritus coope-

individua. Hic forie quis dicat ,

quam sua volunlate ali-

ratione scparasse. Eodem modo cum reclissime di-
d;iri polius a Patre el Filio ,

camus, non Patrem, nec Spiriium sanctum , sed Fi-

quid operari; et ad lioc perlinere quod dictum esl, Jn
lium super mare ambulasse (Matth. xiv, 25) , cujus
Spirilu sancto ejicio dwmonia ,
quod uon ipse Spirilus,
unius caro erat illa et plantie fliiclihus innilenles; illud
sed Christus id faceret Spirilu : ut sic intelligatur
tanquam tamen opus tanti miraculi Patrem et Spiritum san-
quod diclum esl , In Spirilu sancto ejicio ,

ctum cooperatos esse quis abnuat ? Sic enim et solum

diccretur, Spirilu sancto ejicio. Solent quippe ita lo-

gladio. Filium verissime dicimus ipsam suscepisse carnem,

qui Scriplur.e, Interfecerunl in gladio : id est ,

id esl, igni. Et non Patrein aul Spirilum sancliim ; et lamen hanc

Succenderunt inigni (Psal. lxxiii, 7) :

in quibus circumcideret incarnalionem ad solum Filium perlinentem quis-

accepit Jesus cullros petrinos ,
,

quis negat cooperatumPalrem aut Spiritum sanclum,

fdios lsrael (Josue v, % 3) : id est, quibus circumci-
non recte sapit. Item dicimus nec Patrem nec Fi-
deret filios Israel. Sed qui proplerea demunt Spiritui , ,

attendant quod di- lium , sed solum Spiritum sanclum , et in columbac

sanclo propriain polesiatem , illud
specie , et in linguis velut igneis apparuisse, et de-
ctum a Domino legilur : Spirilus ubi vult spirat (Joan.
diase pronuntiare illis in quos venerat , inullis et va-
iii, 8). Illud vero quod Apostolus ait, Omnia autmi
verendum riis linguis magnalia Dei (ld. ui , 16, et Act. n , 3, i)
hcec operutur unus alque idem Spirilus ; est
a quo lamen miraculo ad solum Spiritum sanctum
ne quisquam arbilretur ,
quod ea non operetur Pater
perlinente , cooperationem Patris el Verbi unigenili
etFilius, cum in eis opcribus commemoraverit eldo-
separare non possumus. Ita singulorum quoque in
nationes curalionum, ct operationes virtulum, ubi est
Trinitate opera Trinilas operalur, unicuique operanti
utique et expulsio dsmoniorum. Cum vero adjungit
coopcrantibus duobus, conveniente in tribus agendi
et dicit , Dividens propria unicuique prout vult (I Cor.
sancti Spiritus po- concordia, non in uno deficiente eflicacia peragendi.
xii, 11); nonne manifcstat eliam
Quae cum ila sint , hinc est quod Dominus Jesus in
testatem , scd a Palre et Filio plane individuam ? Si
Spiritu sanclo dLemones ejicil. Neque enim el solus
crgo hsec ita dicuntur, ut lamen inseparabilis inlelli-

ut cum operalio Palris boc implere non poterat, alque illud adjutoriura
gatur operalio Trinilalis ; ila
tanquara huic operi non sufficiens assumebat; sed
dicitur, non eam sine Filio elSpiritu sancto inlelliga-

cum operalio Filii non sine Patre et spiritum divisum in semetipsum , eo Spiritu congrue-
lur operari ; et ,

Spirilu sancto et cum operalio Spirilus sancti non ,

bat expelli , quem Pater et Filius non divisi in semet-
;

notum est recle credcnti-

ipsis communiler habent.
sine Patre cl Filio satis
:

bus, vcl eliam ut possunl intelligenlibus, et illud ideo

CAPUT XVII. — 28. Peccata non remittuntur ex-
tra Ecclesiam. Sic el peccala quia pneler Eccle-
dictuui esse de Patre , Ipse facit opera ,
quod ab illo ,

siam non diinittuniur, in eoSpiritu dimilli oportebat,

sit eliam origo operum , a quo esl exislenlia coope-
quia el Filius de nalus est quo in unum Ecclesia congrcgatur. Dcnique si quem-
ranlium personariun ;
illo
quam extra Ecclesiain suorum peenileat peccalorum,
et Spirilus sanctus principaliter de illo proccdit , de
cum quo comniunis cst et hujus tanli peccati quo alienus csl ab Ecclesia Dei
quo nalus est Filius, et illi

Dominus, Si opera cor iinpocnitens bahcat quid ci prodest illa paMiilen-

idem Spirilus : cl illud quod ait ,

qucv nemo alius fecil non ad Pa- lia cum islo solo verhum dicat conlra Spirilum
non fecisscm in cis ,
,
;

sanctum, quo cxtraneus esl ab Ecclesia, qiuc accepit

trem vel Spiritum rctulisse, quod ci non sint in illis
boc donuin, ut in ca in Spiritu sancto liat remissio
operibus cooperali scd ad bomincs a quibus legun-
; ,

mulla facta miracula, ct tamen a nullo qiuc Filius

pcccatorum ? Quam remissioncm cum Trinitas faciat
lur
Apostoius de Spirilu sanclo Om- proprie tamen ad Spirilum sanclum inlelligilur per-
fecit : ct quod ait ,

operatur unus alque idem Spiritus non tincre. Ipse cniin esl Spiritus adoptionis liiiorum , #r.
nia autem licec ,

idco dictum ,
quia non ei coopcralur Pater ct Filius ;

opcrihus non sint mulli scd unus Spi-

1
AMquot Mss., dh-isus.
scd quia in his

ritus , et in diversis suis operationibus non cst a se (a) Vide supra, serm. S2.
 ,,,
, ,,
:

46! SliltMO

quo ctamamut, Abba, Pater (Hom. vui , 15) : ul ei pos- cmm poteratu ; ted nee adhue quidem potettis. Ubi
di-
simus dicere , Dimilte nobis debita twstra (Mallh. vi citur, nuiulum, vel , non udliuc profccio non despc- ,

12). El in hoc cognoscimus, sicut dieit Aposlolus Joan- ratur; si co tenditiir ', ui sit aliquando quod nondum
nes ,
quoniam Christus manel in iwbis , de Sjiiritu suo, est. Adliuc fnimestis, canmlrs. El oslcndens
iiiijuit ,

quem dedit nobis ( I Joan. iu , 24). Ipse Spiritus lesti- unde sint carnalcs : Cmhi enim rit, inqail, imer
vo$
tnonium reddit spiritui nostro ,
quod sumus filii Dei armulatio, el conlentio , nonne carnalet estis, el secun-
(Rom. viii , 16). Ad ipsum enim perlinet socielas dum hominem ambulalis ? Atque idipsum planius
ape-
qua eflicimur ununi corpus unici Filii Dei. Unde ricns Cum enim quis dicat, Egoquidem, inquit, sum
:

scriptum est : Si qua igitur exhorkttio in Christo ,

Pauli; alius autem, ego Apotlo ; nonne hondnet esiis?
u quod solatium cliaritutis , si qua societas Spiri- Quid ergo Apotlo! quid aulcm 1'nutiis? Minutri , pcr
lus(Philipp. ii, 1 ). Propter lianc societalem illi in quos credidistis* (\Cor. m, 1-5). Hi crgo, id est, Paulus
quos primilus venil, linguis oinniuin gentium sunt ct Apollo, concordes erant in unilate Spiritus et vin-
loculi. Quia sicul per linguas consocialior est societas culo pacis; et tanren quia eos isti inter sc dividere
,

generis humani ' ; sic oportebat per linguas oinnium ct pro aliero indari adversus alterum caepcrant
, di-

gentium significari isiam societalcm filiorum Dei et cuolur hoininesct carnales etaniinales, non valentes
inembrorum Clirisli fulurani in omnibus gentibus : percipcre quae sunt Spirilus Dei : et tamen quia non
Ht quemadinodum tunc ille apparebal accepisse Spi- sunt ab Ecclesia segregali, parvuli appcllanlur iu
rilum sanctum, qoi loqucliatur linguis oninium gcn- Christo; quos utique vel angelos vel deos csse cupie-
tium;ila se nunc ille agnoscal acccpisse Spirilum bat, quos arguebat quia homines erant, id esl , in
sanctum ,
qui tcuclur vinculo pacis Ecclesiae ,
qtiae his conlcntionibus non qu:e Dei sunt , sed qua; ho-
difTiinditur in omnibus gentibus. Unde dicit Aposlo- minum sapiebant. De illis vero qui sunt ab Ecclcsia
lus : Studentes servare unitatcm Spirilus in vinculo segregali, non dicium est, Ea quae sunt Spirilus non
pacis (Ephes. iv, 3). pcrcipientes; nead scientiye perccptionein referretur
CAPIT XVIII. — 29. Spiritus satictus el Palmet sed diclum esl , Spiritum non habentes. Non est au-
Filii Spiritus esl. Quod autem sit ipse Spiritus tem con9cquens ul qui habel , etiam sciendo percipiat
Patris.ipse Filius dicil, De Palre procedit (Joan. quod habct.
xv, 26) : ct alio loco , Non enim vos ettis qui toqui- 31. Homines ct carnales , et animales, parvuli in
tnini , sed Spirilus Patris veslri qui loquitur in vobis Christo. Habent ergo istum Spiritum in Ecclesia
(Matth. x, 20). Quod vero ipse sit et Spiritus Filii constituti parvuli in Chrislo, adhuc animales alque
Aposlolus dicil, Misit Deus Spiritum Eitii sui in corda carnales ,
quid habeant percipere non valentes, id
nostra , clamanlem , Abba , Pater (Galat. iv , 6) : boc est, intelligere et nosse. Nam quomodo essent par-
est , clamare facientem. Nos enirn clamamus ; sed in vuli in Christo, nisi
sancto?Nec renati ex Spiritu
illo , id est, ipso diffundente charitaiem in cordihus mirum quod quisque aliquid habet et
videri debet, ,

noslris, sine qua inaniler clamat quicumque clamat. quod habelignorat. Ut enim taceam de omnipotentis
Unde itein dicit : Quisquis autem Spiritum Christi non divinilate atque incommutabilis Trinitalis unitate
;

habet , hic non Rom. vm ,9). Ad queno ergo

est ejus (
quis facile scienlia percipial quid sil anima? et quis
in Trinilate proprie pertineret bujus communio so- non habet animam ? Postremo ut certissime noveri-
cielalis , nisi ad eum Spiritum qui est Palri Filioque mus quod parvuli in Christo non percipientes quai
communis ? sunt Spiritus Dei , habent lamen Spiritum D& ;
paulo
50. Extra Ecclesiam non habetur Spiritus san- post Paulum apostolum inlueamur ,
queinadmodum
ctus. Ilunc Spiritum quod illi non babeant ,
qui cos ipsos increpans ait : Nescitis quia templum Dei
sunt ab Ecclesia scgregati , Judas apostolus apertis- eslis .
et Spiritus Dei ''abitat in vobis ( Ibid, 16 ) ? Hoc
sime declaravil, dicens : Qui se ipsos segregant , ani- ntiqoe nullo modo diceret ab Ecclesia scgregatis
males ,
Spiritum non habenles (Judce 19). Unde in ipsa qui dicli sunt Spiritum non habentes.

Ecclesia etiam illos qui per nomina hominum, quam- CAPUT XIX. — 52. Ficti catholici, hccrelici et schi-

visin unilale ejus conslitutorum, qmedam schismata smatici Spiritum sanclum non habent. Sed nec ille

molicbanlur, Paulus Aposlolus arguens, inter crclera dicendus est esse in Ecclesia , et ad istam socictatem
ail : Animatis autem homo non percipit quce sunl Spi- Spiritus pertinere ,
qui ovibus Chrisli corporali lan-

rilus Dei ; slultitia enim esl illi,el non potest scire ,

tuin commixlione ficlo corde iniscclur. Sanctus enim
quoniam spirilualiler dijndicalur (1 Cor. u , 14). Os- Spiritus disciptince fugiet (ictum (Sap. i, 5). Quaproptcr
lendil quid dixeril, non percipit , id esl, scientiaj quicumque in schismalicis vel hxrelicu congregatio-

non capil vcrbum *. Hos in Ecclesia conslilulos par- nibus, vcl polius segregationibus baptizaniur, quam-
vulos, dicit nondum spiriluales , sed adhuc caruales ,
vis non lanqnam Ismaeli similes
sinl renati Spirilu ,

el lacle alcndos , non esca. Quasi parvutis , inquit qui secundum carnem natus est Abrahac non sicut ,

in Chrislo lac vobis potum dedi , non escam : nondum Isaac. qui secundum spii iliim, quia per repromissio-

nem (Galat. iv, 28, 29); lamcn ciim ad Calholicam

1
Duo
Mss., consolalio constat genr.ris liumani. Sic ctiarn
rlori colleclio arl F.phes. ;v ; sed ad Pbilipp. u iiabetcuin Eu- veniunt, etsocietali Spirilus aggregantur, quem foris
gypio, consocialio conslat gcneris humani.
* Fossatensis crxJex el Beda; Ojllectio manuscripla ac in- '
Am. Fr. et lilnr, ted co tcnditw
Fossatmsis
cdiu, scientianoncapit. * erum liosinEcclesia, elc. aiii. cl * FiJiti : lnhli. prr quOt mdidislis. Abest, Chrv-
Ministri (

Lr., scientiam non capU vcrbi. sli, a Mss. ct a «rxco textn ApMtOlL
 , ,

463 S. AUGUSTINI EPISCOI'1 404

procul dubio non habebant , non eis repetiiur lava- Nam Paler non conimunilcr habetur Paler a Filio et

crum carnis. Non enini defuit cliam foris positis ista Spirilu sanclo : quia non esl Pater amborum. Et Fi-
iorma pietatis : sed accedil eis ,
qiuc nisi intus non lius non communiler habelur Filius a Palre et Spi-

potest dari , «nilas Spirilus in vinculo pacis. Tales ritu sancto • quia non csl Filius amborum. Spirilus

quippe crant , antequam catholici esscnt, de qualibus atilein sanctus communilcr habelur a 1'atrc el Filio :

dicit Aposlolus : Hubentes formum pielatis , virlutem quia Spirilus cst unus amborum.
autem ejus abneganles (II Tim. 111 , 5). Potest enim CAPUT XXI. — 34. 1 mpcenilentiam irremissibili»

esse visibilis forma palmitis eliam practcr vilem; sed blasphemioe nomine inlelligendam esse suadctur ex Lu-
invisibilis vila radicis liaberi non potest, nisi in vitc. ca. Quisquis igitur reus fuerit impccmtenl'uc conlra

Proinde corporalia Sacramenla , qnae portant el cele- Spirilum , in quo uuilas ct socictas communionis
brant etiam segregati ab unilatc corporis Cbristi, congregatur Ecclesiae , nunquam illi remittetur ;
quia

formam possunt exhibere pietatis ; virtus vero pie- hoc sibi clausit, ubi remitlilur : et merito damnabi-
tatis invisibilis et spirilualis ita in eis non polest esse Jur cum spiritu qui in se ipsum divisus est, divisus
quemadmodum sensus non sequilur hominis niem- et ipse contra S, irilum sanctum qui in se ipsum di-

brum ,
quando arnpulatur a corpore. visus non est. Hoc et ipsa evangelica testimonia nos
CAPUT XX. — 55. Remissio peccatorum non exlrn admonent, si ea perscrutemur allenlius. Nam secuii-

Ecclesiam. Quae cum ita sint, remissiopeccatornni, dum Lucam quidem non ibi hoc dicil Dominus , ubi

quoniam non dalur nisi ii> Spirilu sancto, in illa Ec- respondct eis qui dixerunt quod in principe damio-

clesia tantummodo dari potest, qu;e habet Spiritum niortim ejicit d.imones, non ei remilli qtii blasphe-
sanctum. IIoc enim fit remissione ' peccalorum, ne raavcril in Spiritum sancttim. Unde apparel, non se-
princeps peccali , spiritus qui in se ipsum divisus mel hoc a Domino dictum : sed ibi quoque non
est, rcgnct in nobis, ul eruli a potestale spirilus negligcnter praUercundum qno loco dictum sil.

immundi, templum dcinceps efficiamur Spiritus san- Loquebalur enim de his qui eum confessi essent
cli et a quo mundamur accipiendo indulgcntiam
;
,
vel negassent coram hominibus , ubi ail , Dico
ipsum accipiamus babitatorem ad facicndam , augen- aulcm vobis ,
Quicumque confessus fuerit me co-
dam ,
perficiendamque juslitiam. Nam et in primo ram hominibus , el Filius liominis cunfitebitur in illo
l

ejus adventu cum hi qui eum acceperant , , linguis coram Angelis Dei : qui aulcm negaverit me coram
omnium gentium loquereniur, et stupentes eos qui liominibus , denegabilur coram Angelis Dei Et ne
aderant, alloqueretur aposlolus Petrus ; compuncti ex hoc apostoli Pelri desperaretur salus, qui eum
sunt corde, el dixerunl ad Petrum et ad Aposlolos : coram bominibtis ter negavit, conliuuo subjccit : Et
Quid ergo faciemus ,
fratres ? monstrate nobis. El dixit omnis qui dicit verbum in Filium hominis , remillelur
Petrus ad eos : Agite pocnilenliam , et baptizetur umis- illi : ei aulem qui in Spintum sanctum blaspheinaverit,
quisque veslrum in nomine J csu Chrisli , in remissio- non remittetur (Luc. xn, 8-10) : illa scilicet blasphe-
netn peccatorum ; et accipielis donum Spiritus sancti mia cordis impocnitenlis, qua resistitur remissioni
(Act. n, 37, 58). Clique in Ecclesia ulrumque fa- peccatorum ,
qti;e fit in Ecclesia per Spiritum sau-
clum est ; id est , et peccaiorum remissio , ei doni ctum. Quam blasphemiam Petrus non habuit ,
queni
hujus acceptio , in qua erat Spirilus sanctus. Ideo mox pcenituil quando ainare flevit (Matth. xxvi, 09-
aulem in nomine Jesu Chrisli ,
quia cum eumdem 75); victoque spirilu qui in se ipsuni divisus est , et
Spiritum sanctum promitlerct : Quem mittet , inquit, qui etim vexandum poposceial, conlra qtiem pio illo

Pater t» nomine meo (Joan. xiv , 26 ). Neque enini Dominus rogavit ne deficerel lides ejus (Luc. xxn,
habitat in quoquam Spirilus sanctus sine Paire et 31, 32); accepit etiam ipsum cui non reslitit, Spiri-
Filio : sicut nec Filius sine Palre et Spirilu sa/>clo, tum sanclum , ut non solum ei reinillerelur peccatuin,
ncc sinc illis Paler. Inscparabilis quippe est bahila- sed per eum pncdicarciur et darelur remissio pec-
tio, quorum est inseparabilis Operatio : scti singil- calorum.
latim plerumque per crealurae significaliones , non 55. Ex aliis duobus evangelistis idem insinuatur.
per su.im substantiam demonslranlur ; sicutsua tcm- Apud duos autein alios evangelislas quod narralur.
porum spatia syllabis occupantibus separatim voce ut de blasphemia Spiritus liaec sententia dicerelur,
pronunlianlur : ncc tamen a sc ipsis uliis intervallis causa exslitil ex coinmemoralione spirilus immundi,
mouientisque tcmporum separanlur. Non enim un- qui in se ipsum divisus csl. Dicluni cniin erat de Do-
qtiam dici possunt simul , cum csse non possint nisi mino, quod in principe damionuni ejiceret da:mones :

semper simul. Scd ut jam non semcl diximus, ideo ibi se Dominus ait in Spirilu sanclo ejicere docmoncs,
remissio peccatorum, qua in se divisi spiritus everti- utSpiriius qui non est insedivisos, eum qui in se
lur et expellitur regnuni, ideo societas unitaiis Ec- divisus esl vincat alquc cjiciat ; ille aulem homo in
clesiaj Dei , extra quam non fil ipsa remissio pccca- ejus perdilione reniancai, qui in hujtis qui in se divi-
torum , lanquam propriam est opns Spirilus sancli, sus non esl, paccm pcr iinpiKiiilentiani transire de-
Palrc sane el Filio coopcrantibus ,
quia societas est ti oclat. Hoc cniiii Mai cus ila narrat : Amen dic> vobis,
quodam modo Palris et Filti ipse Spiritus sanclus. quia omnia dimittentur liominibus peccata, cl bLispin-

1
sic et pleriqucMss. At I.ov.: nic
Am. F.r. enim fil remU- 1
Edtli, confiUbitur iltum. \\ Mss., in illo; ju\ta graccum,
tio. Fossateiibis Ms., in lioc cnim (it rcmissiu 29 auto.
 ,,

ic: SEHMO LXXI. iGG

mice quibus blasphemaverint : qui autem blasphemavcnt pulit iion alibi inlelligere Deri
pnsse rcnii>sionein oumis
in Spirilum mnctum , non habet remissioncm in wtcr- peccaii omnisqoe blaspbemiae, nisi in Cbristi cougre-
num , sed retis eril wterni delicti. BaBC verba Doiiinii gationo, quae non spargit. Congregltor quippe in Spi -

cuin dixisset , sua deinde conjinixit diccns, Quoniam rilu sanclo, qui non esl contra so ipsiiin divisus, sicul

dicebant , Spiritum immundum habct (Jf arc. m, 28- ille iiiiiiiundiis spiritus. Ct proptcrea oinnes coii«tc-
50) : ut osteiulcrct , hinc fuisse cxoriain causain , ut gationes, vol poiius dispersiones, quae se Christi Ec-
lioc diceret, eo quod dixerant oum in Beeliebub closias appollant, ct sunl inlor sc divis.o atque coulra-

principe daemoniorom daemones pellere. Non quia riae, et unitatiscongregalioni, quae vera est Ecdesia
esset blasphemia qusc nou rcmillitur cum , ct luec rc- cjus, inimicae; non quia videntur ejus babera noinon,
mitiatur, si recta poenilentia conseqoalur : sed quod idcirco pertinent ad ejus congiogalionein. Perlinorout

hinc, ut dixi, causa exslilil ut a Domino illa sciiicn- auteni, si Spirilus sanoius, in qun consociatur Ikoc
tia proferretur, facta menlione spirilus immumli, congregatio, advcrsmn se ipsum divisus essot. Uocau-
quem adversum se ipsum divismn Doininus ostendil, tem quia non esl (qui enim non esl cum Chrislo, con-
proplcr Spiriium sanclum, qui iioii solum adversuin tra ipsum esl; ct qui cum illo non congrogat, spargil),
se divisus non cst, sed eliam quos colliyit effieit iiuli- ideo peccatum omne alipie omnis blasphemia dimiile-
visos , peccata quae adversmn se divisa sunt diiuii- tur hoiiiinibus in liac congrcgatione, quam in Spiritu

tcndo, eosque iniindalos inhabitaiido ; ut sit, quem- sancto, el non advcrsus sc ipsum diviso, congrcgat
admoduin scriplum est in Actihus Aposloloruni Chrislus. Ipsius autcm Spiriius blasplicinia illa, qua lit

Multiludinis crcdenlium erat cor unum et anima una ul corde impoenitenli huic lanto Dei dono usque in li-

(Act. iv, 52). Cui dono remissionis non resislit, nisi nem vilae islius resislalur, non reinitlctur. Nam etsi
qui duriliain cordis impoeiiilenlis habuerit. Nam et quisquam ita sit conlrarius vcrilali, ul Deo loquenli,
alio loco dixcrunt Domino, quod daemo- Judaji de non in Prophelis, sod in unico Filio, cum proplernoj
nium haberet {Joan. vn, 20, et vm, 48), nec tamen eum, ut nobis in eo loqueretur, Filium hominis esse
ibi aliquid dixil de blasphemia Spirilus sancli : quo- voluit, rcluclctur; remiltclur ei, cum peonilondo con-
niain non ila ohjeccrunt spii itum immundum, ul in versus fuerit ad Doi benignilalem ; qui cum nioileui
se divisus ex ore ipsoi um possii ostcndi , sicut Beel- impii nollot, qiiantum ul revertaiur et vivat (Ezech.
zebub a quo ejici damiones posse dixerunt. xxxni, II), dodit Ecclesia; suae Spirilum sancluni, ut
CAPUT XXII. — 5G. Vaitati Ecclesia; corde impoz- quicumtpic in eo peccala dimitterct, diinillerentur ei.

tiitenti resistere , blasphemia est irremissibilis. In hac Qui vero huic dono exsiitcril ininiiciis, ut non illud
vero leclione secunduin Mailliamm , inulto manife- pcr poenilentiam pelat, sed ei per impqenitenliam con-
sliusaperuit Doniimis (|iiiil hic vcllet intelligi : id esl, tradical, lit irremissibile ; uon quodcuimpie pccoatuni,
quod ipse dicat verbum contra Spiriluin sancium sed contcmpta vcl cliam oppugnata ipsa reinissio pcc-
qui onitati Ecclesiaj corde impcenilcnli resislil, ubi catorum. Atque ila dicitur verbiiui contra Spirilum
in Spirilu sancto fit rcmissio peccatorum. Hunc enim sanctmn, cum ex dispcrsione ad congrcgaiioncni nun-
Spirilum non habcnt, ut jam diclum esl ,
qui ctiain quam venitur, qua; ad rcinillenda |ieccata accepil Spi-
Chrisli sacramenta portauies alque tractantes , ab ritum sanclum. Ad quam congregalionom eliamsi pcr
ejus congrcgalione sejuncti sunl. Nam ubi dixit de liiulimi clericum, sed tamen calholicum ministrum,
divisione satanas advcrsus satanam, et quod ipse in rcprobum et ficlum aliquis accesscril corde noniiclo;
Spiritu sancto ejiceret damiones , utique in spii itu in ipso sancto Spiritu rcmissioiiom accipit peccalo-
qui noii est adversus se ipsiun , sicut ille, divisus; riun. Qui spiritus in sancla Ecclosia, otiain isto tem-
ibi continuo, nc per illosqui sub nomine Chrisli cxtra pore, quo velut area cum pnlea trituralur, sic opera-
cjus ovile coiivenlicula sua congrcgant ,
quisquam lur, ul nullius vcram confcssionom aspei notur, nullius
pularet eliain regnuin Clnisli adversum se csse divi- simulalionefallatur, alquc ilarcprobo-.fngial, uleliain
sum, Qui non est mccum, inqiiil, contra me est; el qui per eorum ministerium probos colligat. Uiium ergo
non congregat mccum, spurgit : ut illos oslenderet ad sulTugiiim est, ne sit irremissibilis blasphemia, utcor
se non perlinere ,
qui exira congrcgando nollonl con- impoenitens caveatur; nec aliter pceniiontia prodesse
gregare, sed spargcre. Deinde siibjunxil, ldeo dico credalur, nisi ut tencalur Ecclcsia, ubi remissio pec-
vobis : Umne peccalum cl blasphemia remiltetur homini- catorum dalur, cl sociolas Spirilus iu pacis vinculo
bus ; Spiritus uulem blasphetniu non reihiltelur. Quid custoditur.
est hoc? Idco sola Spirilus bla^phcmia non rcmitlc- CAPUT XXIV. — 58. Tractatoris humilitas. Ut po-

tur, quoniamqui non csl cum Chrislo , contra ipsum tui, diflicillimam qureslionem, si lainon aliqualenus

esl; cl crui non cum Lllo congrcgat , spargit ? hleo potui, Domino miserante atque adjiivanlc, tractavi.

uiique. Qui enim non ciun illo cougregal, qiiomodo- Quidquid tamen in cjus diflicullale apprchoiidore non
libet sub ejus iiominc congrcgct , uon habcl Spirilum valui, non iinpiiletur ipsi vorilali, qnae s;diibrilcr pios,

sanctum. otiam cum occultatnr, cxorcot; sed infirinilali mm;o,

CAPUT XXIII. — 57. Congregaliones prwter Kccle- qui vcl intclligcnda conspiccrc, vel inlclloota e\plio;iro
nam non habent Spiritum sanclum quo fit remissio pec- non polui. Dc bis aiilom qua: forlo poliiimiis cl cogi-

catorum. Peccatum irremtssibile. Suffugium contra ir- tando vestigare, ei dicendo eipediire, illi sunl tgeodaB

tcmtssibilcm bliisphcniiam. Ilio oinnino, bic nos coin gratio, a ipio qiixsivinius, a 0JUO |»clivimus, ad qucic
 ,

JLCu S. AUGUSTIN episcopi i m

pulsavlmus, ut haberemus unde ct nos meditandc bus. Primum tempus ante Legem secundum in , ; ,

alercmur, et vobis loquendo ministrarcmus. Lege tertium modo est,quod tempus est gratia?.
;

SERMO LXXII* (a). Nam si non visitavit genus humanum ante Legem
De verois Evangelii Mattlwi, cap. xn, 33, Aut facite unde Abel? unde Enoch? unde Noe? unde Abra-
arborem bonarn, et frnctum ejus bonum, etc. (b). ham?unde Isaac? unde Jacoh? quorum se Domi-
CAPUT PRIMUM. — \. Bona opera habere tnalus
num dici voluit; et cujus omnos gentes erant, quasi
homo non polest. Admonuit nos Dominus Jesus trium hominum Deus esset Ego sum inquit Deut : , ,

Chrislus, ut bome arbores simus, et fructus bo- Abraham, ct Isaac , et Jacob (Exod. nr, 14). In Lege
nos liabere possimus. Ait enim Aut facite arborem :
aulem si non visitaret, ipsam Legem non daret. Post

bonam, et fruclum ejus bonum ; aut facite arborem ma- Legem venit et ipse paterfamilias : passus est , mor-
lam, et fruclum ejus malum. De fructu enim arbor co- tuus est , resurrexit, Spirilum sanctum dedit , Evan-
gnoscitur. Ubi ait, Facite arborem bonam , el fructum gelium per totum orbem pr.xdicari fecit, et adhuc qu;e-
ejus bonum : hoc utique non est admonilio, sed prae- dam arbor infructuosa permansit. Est quxdam adhuc
ceptum salubre, cui obedientia necessaria est. Quoil pars generis humani ,
quae adhuc se non corrigit. In-

autem dicit, Facite arborem malam, et fructum ejus tercedit colonus; pro plebe orat Apostolus : Flecto, in-

malum : non praeceptum est, ut facias ; sed monitio, quit ,

genua mea pro vobis ad Patrem , ut in charilate

ut caveas. Contra hos enim dixit, qui putabant se radicati et fundali , valeatis apprehendere cum omnibut
,

cum mali essenl, Ioqui bona posse , vel bona opera sanctis quce sil latitudo el tongitudo , altitudo et pro-

habere. Hoc Domintis Jesus dicit non posse. Prius est fundum; cognoscere etiam supereminentem scientiam
enim mutandus homo , ulopera mutenlur Si enim charitutis Christi , ut impleamini in omnem plenitudi-

manet homo in eo quod malus est 1

bona opera ha- nemDei(Ephes. in, 14-19). Flectendo genua, pro nobis
,

bere non potest : si manet m eo quod bonus est, mala intercedit apud patremfamilias , ne eradicemur. Ergo

opera habere non potest. quia necesse est ut veniat , agamus ut fructuosos nos

inveniat. Circumfossio arboris, est humilitas poeniten-

2. Mali nos omnes invenli. Quisautem a Dominobo-
nus inventus cum Christus pro impiis morluus sit
est,
tis. Omnis enim fossa humilis. Cophinus stercoris,

(Rom. v, 6)? Omnes ergo malas arbores invenit, sed de-

sordes poeniteniiae. Quid enim stercore sordidius ? et

dit potestatem filios Dei fieri, credenlibus in nomine tamen, si bene utaris, quid frucluosius?

ejus (Joan. i, 12). Quisquis igilur homo hodie bonus est,

CAPUT III. — 4. Duw radices charitas et cupiditat.

id est, arbor bona, malainventa estctbona facta est.

Quid est bonum. Sit ergo tinusquisquearbor bona : nou
Et siquando venit, malas arbores eradicare vellet; se arbitretur babere fructus bonos , si manet arbor
quaeremaneret, quaenon dignaesseteradicari? Sedve- mala. Non eril fructus bonus , nisi arboris bonae.

nitprserogaremisericordiam, ut postea exercerct judi- Muta cor, et mutabitiir opus. Exstirpa cupiditatem ,

cium, cui dicitur : Misericordiam et judicium cantabo

planta charitalem. Sicut enim radix est omnium ma-
lorum cupiditas (I Tim. vi , 10) sic et radix omnium
tibi, Domine (Psal. c, 1). Dedit ergo credentibus re- ;

missronem peccatorum, noluit cum bonorum charitas. Qnid ergo niussitant homines in-
eis et de prueler-
itis charlis habererationcm. Dedit remissionem pec-
ter se . vel conlcndtint , dicentes : Qtiid est bonum ?

catorum,
si scires quid est bonum ! Quod habere vis, non est
fecit arbores bonas*. Distulit securim , tle-

dit securitatem.
valde bonum : quod esse non vis, hoc est bonum.Vis
enim habere sanitatem corporis hoc bonum
CAPUT II. — 3. Patientia Dei erga nos. De hac se-
; est :

curi Joannes loquitur, dicens

ncc tamen putes magnum bonum esse, quod liabctet
: Jamsecuris ad radicem
malus.Aurum et argentum habere vis ecce et hoc ;
arborum posila est. Omnis arbor quce non facit fructum
dico bonum est sed si bene usus fueris
, bene au-; :
bonum, excidctur, etin ignem miltetur (Matlh. m, 10).
tem non uteris, si malus fueris. Ac per hoc auriim et
De hac securi comminatur paterlamilias in Evangelio,
aigenlum malis malum cst bonis bonum est non , :

dicens : Ecce triennium esl quod venio ud hanc arborem,

quia eos bonos aiirum et argenluin facit ; sed quia
et fructum in ea non invenio. Nunc debeo locum eva-
3 bonos invenil, in usum bonum convertitur. Honorem
cuare : proinde ampuletur. Et inlerccdit colonus, di-
k
habere vis , bonum est sed et hoc si bene ataris.
:

cens : Domine , dimitle illam et hoc anno ; circumfo-

Quam mullis honor occasio exilii fuit? Quam mullis
diam illam, ct adhibebo cophinum stercoris : si fecerit
honor ministerium boni operis fuit?
fruclum, bcne; sin minus, venies amputabis eam (Luc.
xrn,7, Tanquam per tricnnium Dominus visilavit
9).
et
CAPUT IV. — 5. Homo bona omnia vult habere
prwter seipsum. Disccrnamus ergo ista bona, si pos-
gcnus humanum, hoc est, tribus quibusdam tcmpori-
sumus, quia de bonis arboribus loquimur. Et hic
Pauciores Mss., quod malum est. F.t infra, quod bonumest.
1

* Sic Mss. Editi vero liemissio enim peccatorum fucil ar-

nihil est, qtiod sic quisque cogitare debcat, nisi ut ir.
:

bores bonas. semotipsum oculos convertal, in se discal (a), se dis-

8 Sic nonnulli Mss. Alii aiitcm cuin Lov.:
Non debeo locum
culiat, se inspiciat, se quaerat et se inveniat et
evacuare. At Am. ct Fx., nam debeo, etc. , :

* Mss., dimilte illi. q,iod displioot, necct; quod jilacel, oplct et plantel.
* Correctus est ad oinnos codiccs scrqilos ct cxcnsos ' Allqnol \'ss., iiplrt.
m sennone 66 designatos. (a) Movol, Floin. crilic, p. 141 , hfc lo^it , dcsccndai,
(a) Alias, dc Verbis nomini 12. pro, disiiii. Nerao thffilehUur sensum sio cnrioresi euut'
(b) Htrjus sormonis nreurinit PossidhlS in Indicuto. cap. f>. arere. m.
 ;

IW SEHMO I.XXlll. 70

(.uiii enim se homo inancm invcncrU mcliorum bo- Servus cst sciens voluntatem domioi ct faciens digna
nnrum, utquid esl avidus txlernorum bnnonmi ? Kl plagis. Non ergo recusct vapulare nmliis (Luc. xn.
quid prodcst plena bonis arca, inani conscicntia ? Ilo- 48, 47) : quoniam si non vult andirc pneceptorem in-

na vis habere, et bonus non vis csse? Non vides lc juste, juslc paticlur ullorem. Vel non iniirmurcl con-
crubcscere debere de bonis tuis, si domus tua plena tra castigatorein , cuni vidcat bc pla^is dignum , ut

«-st bonis, el te b;ibet maluin? Quid cnim cslquod ve- misericordiam nieieaiiir : per Chrisluin Dominwn
.iS habere malum? Dic niilii. Nihil omiiino; non uxo- nostrum, qui vivit ct regnat cum Dco Patre etSpirilu
rcm, non filium, non iiliam, non servum, non aneil- sancto in sxcula saeculorum. Amcn '.

lam, non villam, non tunicam, postrcmo noncaligam : SERMOLXXIII».

cl tamcn vis habere malam viiain. Rogo le, prxpone De verbis Evnngelii Mallhwi, ubi Dominus Jesus parabo-
vitam tuam caligx> tux\ Onmia qn;e circumjacent ocu- las seminunlis cxponil. Cap. xiu ,
f . 24-30 ,

lis tuis, elegantia ct pulcbra tibi cliara stint; ct libi 56-45.

ipse vilis es acfoedus? Si tibi posscnt respondere bo- CAPUT PRIMLM.— I. Hali interbonos. Etbcsterno
naquibusesl plena domns lua, qaae habereoptasti, die ct liodie, loqiiente Dominn nostro Jesu Chrislo,
perdere timuisti ; nonne et libi clamarent, Sicut lu parabolas seminantis audivimus. Qui adfuistis heri,
nos bona vis habere, sic et nos volumus bonum ha- recordamini bodie. Hcri lcclum cst de illo seminante
bereDominum? Tacita voce inlerpcllant contra te qui cum semina spargerct, aliud cecidil in viam, quod
Dominum luum : Ecce bona tanla dcdisti huic, el
aves collegerunt ; aliud in petrosis locis ,
quod acstu
ipse malus est ! Quid ei prodesl quod habct, qnando exaruit; aliud inter spinas,quodsuffocatum cst, et fe-
eum qui omnia dedit, non habet. cundari non potuit; alind in tcrram bonam, el altulit
CAPUT V. — C. Verum bonum quid. Quicrilergo
fructum centeninn , sexagenum , iricenum (Matth.
aliquis admoniius his verbis meis, ct foi te coinpuncius,
xin, 3-23). Hodie aulem aliain parabolam rursus Do-
quxrit quid sit bonum ,
quale bonum , unde bonuni.
minus de scminante narravit qui seminavil boiium
,

Bene inlellexisti hoc te qux-iere debere. Respondebo

semen in agro suo. Dormicntibus hnminibus venit ini-
quxrenti, et dicam bonum,quod non potcs
Hoc est
superscminavit zizania. Quando berba crat,
:
micus, el
invitus amiltere. Potes enim aurum perderc, el nolens
nondum apparebat : ubi cocpit frucltis boni seminis
potes domum ,
potes honores, potes ipsam carnis sa-
apparere , ibi etiam zizania clarucrunt. Offensi sunt
iulem bonum vero quo verebonuses, nec invitus ac-
:
servi patrisfamilias, videntes in bona scgcle multa zi-

cipis, nec invilns amillis. Qua:ro ergo quale sil boc ho-
zania , et voluerunt eradicare , et permissi non sunt :

num. Psaimusquidam admonel nos remmagnani, forte

sed dictum est eis , Sinile utraque crescere usque ad
quam qua;rimus. Ait cnim Filii homimun, quousque
messem. Exposuit aiitcm etiam Domiuus Jesus Cbri-
:

graves corde ? Quousque arbor illa in triennio? Filiiho-

stus istam parabolain el boni seminis seniinalorem :

minum, quousque graves cordc ?Quid est, graves corde?

se esse dixit , seminatorem zizanioruni ininiicum ho-
Ulquid vanitatem quwrilis mendacium ? El ad
diligilis et
minem diabolum oslcndit; tempus messis, finem sx -
, 1

MM ergo ait '

quod quxrcnduni est : Sciloie, quoniam
culi agrum suum tolum mundum. Scd quid ail? ln
; ,

Dominus magnificavit Sanclum suum (Psal. iv, 3, 4).

Colliyite primum zi-
tempore messis dicam mcssoribus :

Jam et Christus venit, jam niagnificatus est, jani sur- autcm meum recon-
zania ad comburendum ea, triticum
rexit el ascendit in coelum, jam nomen ejus per totum
Quid feslinalis, inquil, servi zelo pleni?
dite in horreo.
inuiidumprcedicatur : quousqucgraves cordc ? Sufiicianl
frumenlum videtis malos chri-
Yidetis zizania inler ,

prxterila lempora : jam magnilicalo illo Sanclo, quo- malos quiescitc,

stianos inter bonos ; eradicare vullis :

usque gravescorde ? Posltriennium quid rcstat, nisi sc-

et fruiiicntum vos in-
non est tempus mcssis. Vcniat,
Quousque graves corde Utquid diligilis vanita-
Quid slomacbamini? quid x-grc lolcratis malns
curis ? ?
veniat.
lem, et quccritis mendacium? Adbuc vana, adhuc inuli-
permixtos bonis? In agro vobiscum esse possunt in ,

lia adhuc pompalica et volatica , ita Clirislo sancto

,
borreo non erunt.
inagnilicalo, adlmc isla reqtiirunlur? Jam clamal veri-
CAPUT II. — 2. Um res multa nomina,et ducc rcs
las, etadhuc quxrilur vanitas? Quousque graves corde? unum intcrdum nomen sorliunlur in fignris Scripturw.
CAPUT VI. — 7. Cur mundus tam acrilcr (lagellatur.
hcslcrno commcmorala
Nostis autem illa tria die. ,
Merito forlitcr flagellalur liic mundus : cognovit
viain, loca saxosa, loca Bpi-
ubi semen non profecit ,

enim jam verba Domini nnindus. El servus , inquit,

ipsa sunt zizania. Aliud nomcn in alia sitnililu-
nosa ;

nesciens voluntatem domiiii sui el facicns digna plagis, danlur,

dine acceperunl. Quia quando similitudincs
,

vapulabit paucis. Quare? Ulquxral voluntatem doinini

vel proprictas non cxprimitur, pcr eas non
veritas, sr.l

sui.Scrvusergonesciens voliinlatem,boc eratmundiis, ido p»0-

simililudo verilalis exprimilur. Quod dico ,

antequam magnilicaret Sanctum suuin ;

servus erat
cos intellcxisse scd propter on.ncs
loquimur.
:
In re-

nesciens volunl;ilem doniini sui, cl idco vapulabat

bus visibilibus via via ecl , Maon loca loei buom
paucis. Servus autcin jam voluntalcm sciens domini
sui, lioc est modo, ex quo magniiicavit Deilas Sanciiim «*« jojeeuw»,
uktttftiam rh.us.iiai.. han
.

suum; el non faciens volnnlatcm cjus, vapulabil mnl-

qoodin IUa plurimom variant cod
lo w manwirriuU.
lis. Quid ergo miruin, si inundus inultuni vapulat? gr. lim. nar. Lov.
rrexianisad t

rtrersli M-
1
Am. ?r. et M.ss , n (i tergc ait. (n) lUas, ')'•
471 S. AUGUSTINI KPiSCOPl vn
sunl, spinosa loca lora spinosa sunt : qnod sunl, hoc cradicare zizania , eradicetis simul el triticum. Quid boni

sunt; ijuia proprie nominaiilur. In parabolis autcm et facitis? Nonne messem meam vestra diligentia vasta-

siiniliiudinibtis potcst una rcs mullis nominibus ap- hilis? Venient messores : et exposuit qui sunt mes-
pcllari ideo ndn est incongruiim ut dicerem vobis,
:
sorcs : Messores autem Angeli sunt. Nos homines su-

Via illa , loca illa saxosa , illa spinosa clnistiani mali mus, Angeli messores sunt. Krimus quidem et nos,

sunt, ipsi siinl cl zizania. Nonnc agnus Christus? si cursum perfecerimus , aiquales Angelis Dci : scd
nonne etlco Chrislus? Intcr fcras et pecora, qui agnus modo quando slomacbamur contra malos, adhuc ho-

agnus qui lco lco utrnmque Christus. Illa singula :

mines sumus. Kt nos rnodo audire debemus Qua- :
,

pcr proprietalem : isla ulrumquc pcr simililudinem. propler qui se putat stare, caveat ne cadat (I Cor. x, 12).

Plus etiam cst quod accidil, ut per simililudinem Putalis enim, fratrcs mei, quia ista zizania non ascen-
inullum ase rcs distanlcs, vocenturuno nomine Quod dunt apsidas? Putatis quia deorsum siuit, et sursum
enim tam distat ab invicem, quam Cbristus el dia- non sunt? Utinam hoc non simus. Milii autem mini-
holus? Tamen leo ct Chrislus est appcllatus , ot dia- mum esl ut a vobis judicer (/rf.-iv , 3). Dico sanc Cha-
holus. Cbristus lco : Vicit leo , de Iribu Juda (Apoc. ritali veslra,et inapsitlis sunlfrumcuta, siuii zizania;

v, 5). Diabolus leo : Nescitis quia adversarius vester ct in populis sunt frumenta , sunt ziz.mia. Doni lole-

diabolus tanquam leo rugiens circuit ,

qucerens quem de- rent malos : mali mutentur, et imitentur bonos.
voret (I Petr. v, 8) ? Krgo et ille leo et ille leo : ille Omnes, si iieri potest, ad Deum pertineamus : omnes
leo propler fortiludinem ; ille leo propler feritalem : maliliam sreculi hiijus iu illius misericordi i cvadamus.
ille leo ad vincendum; ille leo ad nocendum. Ipse co- Quycramus dies bonos ,
quia in diebus malis sumus :

luher diaholus est , serpens antiquus (Apoc. xn, 9) : sed in dicbus malis non blasphememus, ut ad bonos
iiuniqiiid jussi sumus diabolum imilari ,
quando nobis dies pcrvenire possimus.

dixit Pastor nosler, Eslole simplices ut columbce, astuii SKRMO LXXIV (a).
ut serpentes (Mallh. x, 16)?
De verbis Evangelii Matlhcei, cap. xiii, 52, Ideo omuis
CAPUT III. — 3. Ad Cliristianos malos, ut mutentur.
Scriba eruditus in regno Dei, etc.
Krgo heri allocuius sum viam , alloculus sum loca
\. Scriba? Judceis quinam. Kvangelica leclio ad-
saxosa, allocutus sum loca spinosa : el dixi, Mulamini,
monet nos quaerere et explicare, quantum Dominus
cum potestis; dnra aratro versate '
, de agro lapides
dederit , Charilati vestraa, quis est Scriba eruditus t»
projicite , de agro spinas evellite. Nolile habere duriim
regno Dei, similis patrifamilias proferenti de thesauro
cor, unde cito verbum Dei pereat. Nolite habere te-
suo nova et vetera. In hoc enim lectio ipsa conclusit :

iiuem lerram , uhi radix charilatis alta non sedeat.

quse sunt nova ct vetera eruditi Scribae. Quos au-
Nolite curis et cupiditatibus ssecularibus offocare bo-
lem veteres secundum consuetudinem Scripturarum
mun semen ,
quod vobis spargitur laboribus noslris.
nosirarum Scrihas appellaverint, notum est , videlicet
Etenim Dominus seminat : sed nos operarii ejus su-
qui Legis scientiam profiterentur. Tales enim in illo
mus. Sed estotc terra bona. lleri diximus , et hodie
populo Scribae appellabantur ; non quales appellantur
omnibus dicimus : Kerat alius ceiilenum , alius sexa-
in officiis judicum, vel in consuetudine civitatum.
genum , alius iriccnum. In alio major, in alio minor
Debemus enim non frustra inlrare scholam, sed nosse
cst fructus : sed omnes ad horreum pertinebunl. Heri
in qua significatione Scriplurarum verba teneanius :

ista diximus , hodie zizania alloquor : sed ipsi suut

ne cum aliquid de Scripturis sonuerit, quod in alio
oves zizania. christiani mali ! o qui implendo pre-
s:eculari usu intclligi solet, aberret audilor,et cogi-
milis Kcclesiam male vivendo! corrigite vos antequam
lando quod consucvil, non inlelligat quod audivit.
messis advenial Non dicalis, Peccavi et
! , quid accidit
Scribac ergo erant qui Legis scienliam profitebantur,
mihi (Eccli. v, 4)? Non perdidit Deus potonliam : sed
ad quos libri Legis perlinebant vel custodiendi , vel
a te exigit pcenitcnliam. lloc dico malis , et lamen
pertractandi, vel etiam scribendi et intelligendi.
christianis ; hoc dico zizaniis. ln agro enim sunt : et
2. Scriba non erudili in regno Dei. Tales Domi-
ficri potest ut qui hodie sunt zizania , cras sint fru-
nus nosler Jesus Christus increpat, quod habeant
mentum. ldeo et trilicum alloquor.
clavcs regni coelorum, neque neque
CAPUT IV. — 4. Ad bonos Cliristianos, ut malos lo-
reprehendens
ipsi intrent,

Pharisaeos
alios

inlrare permitlant ; scilicet

lcrent. vos, chrisliani, qui bene vivitis, pauci in-
el Scribas, doctores Lcgis Jmhr-orum. De quihus alio
ter mullos suspiratis ,
pauci inter plurimos gemitis.
loco ait : Quoi dicunt , facite ; qiuv auhm faciunt, fa-
Transiet hiems , veniet ajstas, ecce aderit messis. Ve-
cere nolile : dicunl enim, et non faciunl (Matth. xim ,
nient Angeli, qui possunt scpararc, el ncsciunt errare.
5). Quare vobis diclmn est, Dicunt enim, et non fa-
Nos hoc temporc similes sumus scrvis illis, de qui-
in
ciunl , nisi quia sunl quiu.iin de qtiibus ostendilur
hus diclum cst Vis, imus ct coltigimus ea? Volcbamus
:

quod ait Aposlolus, Qui prwdicas non furandtim, fura-

enim , si iieri possil , nullum inahim remancre inler
honos. Sed dictum est nobis : Sinite ulraque crescere
(a) Nunc priinunt prodil t\ vctori lilwo Colhertina? l>i-
usque ad messem. Quarc? Tales cnim cstis, ut
bliothecae boUUo Bil. Ejusdem Umen sermoais excerptUB
falli possilis. Denique audi : Ns forte ,
dum vultis jaui oxstal>at iu vulgala Bedae, sou vlori coUectione ad V
COT. nt, stib bOC lilulo «Kx sertnono de vcrbis F.v;uigeli
:

1
^ic vctus cotiex Gcrniiuicusis. \t ctlili, dnra cordu i 17. » Qaem reipsa onfi&em lenei in ('olbertiuo codice
wsaic. supra lau'lato.
 473 SI.UMO LWV. 41%
ris ; iiui dicis non adultcinndum , udullcrus; qui abomi- qua: uHtcm fuciunl, faccre nolitc. Colligilur ergo do
riaris idola, sacrilegium fucis ;
qui in Lcge gloriaris, S[)inis uva, cl de li ibulis ficus, sicut dedil libi lecun-
per pr&vuricutioncm Lcgis Dcuni inhonorus. Somen diim supeiioiem tractalum inlelleclum. Nam et ali-

enim Dci per vos blasplicmatur in (ientibus (liom. XI, quando iu spinosa sepe vinea: implicant se viles , et
21-53)? Ceric de liis manifestum est dieere Domi- de rubo pendenl bolri. Audilo nomine iipinarum coil-
imii) , Dicunt enim , et non faciunl. Sunt ergo Scrilne tempturus es uvam. ltequire radicem spinarum , et
illi, sed non eruditi in regno Pei, vide ubi invenias. Sctpiere radicem botri pendeulis,

3. Prcefecti mali quomodo bona loquantur, et a sub- et vide ubi invenias. Sic inlellige aliud perlinere ad
ditis audiendi. Forlossis dical aliquis vestrum : Et cor Pharisxi, et aliud ad cathediaui Moysi.
quomodo potest malus homo bona loqui ; cum seri- 5. Veleres ftgurcv pcr Clnistvm evacualw. Sed quare
pluin sit, ipso Domino dicente , lionns liomo dc bono illi lales? Quia vclumen, inquit, positumest supercor eo-

tliesauro cordis sui proferl bonn, et malus homo de malo rum. Etnon vident quia velcra transierunt et facla sunt
thesauro cordis sui proferl mala. Hypocrila: ,
quomodo omniu nova (II Cor. v, 17). llinc illi lales, et quicumquo
potestis bona loqui, cum sitis mali (Malth xn, 55 , 54) ? etiam nunc lales. Unde vetera f Quia jamdiii pnedi-
Ilac dicit, Quomodo potcstis bona loqui, cum silis mali? cantur.Unde novu? Quia ad regnuin Dei pcrtinent.
H.ic dicit, Qua: dicunt. facilc ; qua? aulem faciunt, fa- Quomodo ergo tollitur velamen, dicil ipsc Apostolus :

cere nolile : dicunt enim, el non fuciunt. Si dicunt , et Cum autem transieris ad Dominum, auferelur velamen.
iioii faciunt, mali sunt : si mali sunt , bona loqui non Judxus ergo non traiijiens ad Dominum, non per-
possunt : quomodo facimus quod al> ipsis audi- lendit aciem mentis in iinem. Quomodo illo lempore
iiius, cum ab ipsis bona audire non possimus? Hoc in hac (igura filii lsrael non pertendebant aciem ocu-
quomodo solvatur, advertat Sanctitas vcslra. Quid- lorum suorum in fincm, id csi, in facicm Moysi. Facies
quid honio malus a se profert nialum est; quidquid enim Moysi splendida figuram habebal verilatis :

lionio malusde corde suo profert , malum esl : ibi inleipositum esl velainen ,
quia non polerani inten-
est enim tbesaurus inalus. Quidqnid atiiem bomo bo- dcre adhuc splendorem vultus ejusfilii Isracl. Quaj
nus de corde suo profert, bonum est : ibi enim cst ligura evacuatur. Sic enim dixil Aposlolus : Qux eva-
thesautus bonus. Uiide ergo illi mali bona profere- cuantur (Id. in , 15-lG). Quare evacuanlur? Quia ve-
banl? Quia in cathedra Moysi sedebant. Nisi prxdi- niente imperaiore imagines lollunlur de medio. lbi
xissel, Calliedram Moysi sedent ( Id. xxni, 2) ; nun- spectatur imago, ubi imperalor piwsens non est : ubi
(|uam nialos audiii jussisset. Aliud enim erat, quod est aulem ille cujus estimago, imago removctur. Ima-
de malo sui cordis tbesauro proferebanl ; aliud quod gines ergo pr.-elerebanlur, anlequara veniret impera-
de cathedra Moysi, tanquam praccones judicis perso- lor noster Dominus Jesus Cbrislus. Imaginibus
nabant. Quod dicit pncco , niinquam prxconi tribue- sublalis fulgct prajsenlia imperaloris. Ergo cum
lur, si ante judicem dicat. Aliud est quod pracco tiansieril (piisque ad Dominum , auferetur vela-
loquitur in domo sua , aliud quod praco loquilur au- men. Sonabat enim vox Moysi pcr velum , et fa-
diens a judicc. Nam , velit nolit ,
praeco sonat vocem cies Moysi non apparebat. Sic el modo Judx is v

punitionis et amici sui. Item , velit nolit, sonat vo- sonat vox Chrisii per vocem Scripturarum vele-
<em absolulionis et inimici sui. Da vocem de corde rum : vocem earum audiunt, faciem sonanlis non
ejus : absolvitamicum, punit inimicum. Da vocem de vident. Volunl ergoutauferatur velamen? Transeant ad
sella judicis : punil amicum , absolvit inimicum. Da Dominum. Tunc enim non auferunlur vetera, sedcon-
voccm Scribarum de corde eorum:audies, Manduce- dunlur inthesauro, utjamsil Scriba eruditusin regno
mus et bibamus; cras enim moriemur (lsai xxu, 15). Dei, profereus de tbesauro suo, nec nova sola, nec
Da vocem de cathcdra Moysi audies, Nonoccides: : veiera sola. Nam si nova sola, aut vetera sola prolule-
Non adulterabis : Non furtum facies : Non falsum rit; non est Scriba erudilus in regno Dei proferens de
tcslimonium dices : Ilonora patrem et matrem (Exod. thesauro suo nova el veiera. Si dicit ea, el non facit

xx, 12-10) : Diliges proximum tuum sicut te ipsum ei ; de cathedra profert , non de thcsauro cordis sui.
(Levit. xix , 18). Iloc tu fac, quod per os Scribaium El verum dicimusSanclilali veslra; quse de vcleri pro-
cathedra sonat : non quod per cor Scriharum. Ita cniin feruntur, per novum illustrantur. ldco transitur ad
Domini sententiam otramque complecteus ncc eria ,
Dominum, ut auferaiiir velamen.
in una obediens in allera reus sed iutclligis ambas , ; SEK.MO LXXV(«).
concordare, et illud vei iim rcspicU, quia bonus liomo De verbis Evaugelii Mullhwi, cap. xiv, 21-35, Na-
de bono lliesauro cordis sui profcrl bona , et malus lio- \icnla aulcm in nicdio mari jactabalur lludi-
n:o de mato profert mula : et illud ,
quia illi Scribse bus, etc. (b).
bona non loquerenlur de thesauro malo cordis sui,
sed bona loqui possent de Ihesauro callndne Moysi.
CAPLT PUI.MUM. — 1. Mtwr siguificatio latcl

4. Botrus in spinis. Non le ergo et illa luibabunt "

KineiKlatiis ad RT. lnn. i'ar. LOV. (

verba Doiniui dicenlis , Unaquwque arbor ex fruclu («) \lias, de Dtvenis ±1.
(b) iiimc dtat lorus ad Epbe». iv, eumdenique fbrte ief«
i

cognoscitur. i\uinquid colligunl de spinis uvas de

, et mooem Possidiua aolat la lodlculo, ctp. !', liis verbia «i»e :

tributis ficus (Luc. vi, U).> KrgoScribx» et .'

evangeJica lectjoae, uoniioo julxMite 1'etrus sui^r
ubi
Ph.irisjci Ju-
« laare ambuUn n. sabmMiueotem vero m cap. n, aic « i»r
dxornmspinxei tribiili:cllamcn, Quic dicunt, (ucitc; » <•" <i .ud PettUS iii iiMti utul<a\i|. •
 '

AUCUSTINl EPISCOPI 4T6

475
qnam modo aiidivimus, ilaque in navi, et roga Deum. Deficienlihus enim
in re gesta. Evangelii lectio
adnionel humilitatem oninium nostrum ,
videre omnibus consiliis, cum neque gubernacula suffece-

quo nohis tendendum et inl, et ipsa velorum exlensio majori periculo quam
et cognosccre ubi simus, et
i

festinandum sit. Non enim nihil signilicat navis illa ulilitali fuerit; dimissis humanis omnibus adjmoriis
et viribus, sola roslat naulis inlenlio deprecandi et
portans discipulos, quae contrario venlo lahorabat in
fluclihus.Neque sine causa Dominus relictis turbis voces ad Deum fundendi.Qui ergo prsestat naviganti-
bus, ul perveniant ad porlum, numqiiid Ecclesiam
ascendit in montem, ut solus oraret; deinde veniens
ad discipulos suos, periclitantcs invenit, ambulans
suam dimissurus est, ut eam non perducat ad re-

super mare, el confirmavit eos ascendens in navem,

quicm 1

fluclusque placavit. Quid autcm mirum, si omnia

pla- CAPUT IV. — 5. Tempestas absente Domino. Ta-

carc polest, qui condidil omnia? Tamen posleaquam men, fratres, maxima perturbatio in ista navi nonesl,
nisi in absentia Domini. In Ecclcsia conslilulus, abs-
ascendit in navcm, venerunt qui portabantur, dicen-
tes Vere Filius Dei es tu. Sed antc islam eviden-
:
entem habel Dominum ? Quando habet absenlem Do-

tiam turbati suut, videntes eum supcr mare. Dixerunt minum? Quando vincitur aliqua cupiditate. Quomodo
enim : Phantasma est. Ule autcm ascendens in na- enim quodam loco in sactamenlo diclum accipiiur,
Sol non occidal supcr iracundiam vestram neque delis
vcm, abstulit fluctuationem monlis de cordibus ipso-
;

locum diabolu (Ephes. iv, 26, 27) intelligitur aulein,

Bim, ubi jam amplius dubitatione periclilabantur
:

inentc, quam corpore in fluctibus. non de isto sole qui habet quamdam sublimilalem

CAPUT II. — 2. Quid significet transitus maris in inter coelestia visibilia, qui communiler videri potest

navi. In omnibus tamen qu;e fecit Dominus, ad- et a nobis et a besliis ; sed de illa luce, quam non vi-

monet nos quemadmodum hic vivamus. Nemo quippe dent nisi pura corda (idelium sicut diclum est, Erat

in hoc s33Cu!o non peregrinus est quamvis

non omnes :
lumen verum, quod illuminat omnem liominem venien-

ad patriam redirc desiderent. Ex ipso autem ilinere

tem in hunc mundum (Joan. i, 9). Hoc enim lumen vi-

sed opus est vel in sibilis solis etiam pecora minulissima el brevissima
flnctus tempestatesque patimur :

navi simus. Nam si in navi pericula sunt, sine navi illuminat. Est ergo lumen verum justitia atque sa-

cerlus inleritus. Quanlasvis enim vires habeat lacer- pienlia, quod desinit mens videre, cum perlurbatione

pelago, aliquando magnitudine iracundiae fuerit tflnquam nubilo superata : et tunc

lorum qui nalat in

maris viclus absorbetur et mcrgitur. Opus est ergo ul quasi occidit sol super iracundiam hominis. Sic et iu

iu navi simus, hoc est, ul in ligno portemur, ut mare

ista navi, cum absens est Chrislus, suisquisque lcin-

iniquitatibus et cupidilalibus
hoc tiansire valeamus. Hoc aulem lignum, quo infir- pcslatibus qualitur el

mitas noslra portalur, crux est Domini, in qua signa- suis. Dicit enim libi Lex, verbi gratia, Ne falsum te-

ab hujus mundi submersionibus vindicamur. stimonium dicas (Exod. xx, 16). Si intelligas testimo-
mur, et

Patimur fluctus : scd ille Deus est, qui opilulelur nii veritatem, luccm habes in mente : si autem lurpis

nobis.
lucri cupidilate superatus, slalueris animo falsum di-

3. Chrisli in monte Quod enim ascendit

oratio. cere teslimonium, jam incipies absenle Chrislo tem-

Dominus orare in montem, mons peslate lurbari ; flucluabis fluclibus avaritiae tua3, pe-
relictis lurbis solus

coelorum significat. Rclictis enim lurbis, so- riclitaberis tempestate concupisceniiarum tuarum, et
ille alta

lus Dominus post resurreciionem ascendit in coelum, quasi absente Christo pene submergeris.

et ibi interpellat pro nobis , sicul Aposlolus dicit CAPUT V. — 6. Retro respicere, quid. Quam me-
(Rom. vni, 34). Estergo quod significal, relictis lur- tuendum esl, ne avertatur navis, et relro respiciat?

bis, ascendit in monlcm ut solus orarct. Solus enim quod lit, cum relicta spe coelestium praemiorum, ad

est adhuc primogenilus a mortuis, post resurrectio- ea quae videntur el transeunt, dclorquenle cupiditalc

nem corporis ad dexlcram Patris, ponlifcx et advoca- quisque convertilur. Nam et lenlatiouibus lihidinum

tus precum nostrarum. Caput Eccleske sursum est, ut qui perturhaiur, et lamen in ea quae inlus sunt con-

caclcra membra sequantur in finem. Si ergo inler- spicit, non est usque adeo desperatus,veniam delictis
pellal pro nobis, quasi in montis verticem, super cel- suis doprecans, et intentus evincere atque transmeare
rabiem saivienlis maris. Qui vero ila delorquclur ab
biludinem omnium creaturarum, solus orat.
CAPUT III. — 4. Navis jactata tempestate. In- se, ut dicat in corde suo, Non vidcl Deus ; non enim

terea navis porlans diseipulos, id est, Ecclcsia, flu- de mc cogitat, aut cural an pcccem : vertit proram,

tenlationum non fertur procella, ct unde venicbat impellilur. Sunl

cluat et quatitur tempcstaiibus : et

quiescit ventus contrarius, id cst, adversans ci diabo- cnim mnltae cogitaliones in cordibus hominum : ct

lus, et impcdirc nititur nc pcrvcniat ad quietem. Sed fluclibus hujus s;mili. cl inuliis tcmpeslatibus navis

major est qui intcrpellat pro nobis. Nam in ista no- Chrisio abscnte turhatur.

slra fluctualione in qua lahoramus, dat nobis fidu- CAPUT VI. — 7. Vigilia noclis quarta. Fides cru-

tantum ne Quarta vero vigilia noclis, finis est noctis una

ciam, venicns ad nos, ct confortans nos :
cis. :

navi cxcutiamus nos, ct projiciamus in cnim vigilia tribus horis constal. Signilica; ergo, qtunl
lurbati in

mare. Quia ctsi turbalur navis, navis csl lanicn. Sola jam in line Bsecuii suhvcnil Dominus, el vidclur am
portat discipulos, ct rccipit Christum. Periclila'.ur bulare super aquas. Quanquam cnim turbetur ucnta-

«juidem in mari : scd sinc iila sialim peiitur. Teno M ' ApudFloruiu, cla r itatcm.
 477 SERMO IAW. i7*

tionum proccllis liiec navis, viilct tamcn glorificiiMin ossa non labet, sicul me videlis Imbcrc (Luc. xxir,
Deum ambulare super omnes tuinoies maris; lioccst, 59) : quod manus dubitanlis vcra vulnerum meoruii
super omnes Imjus saecali principalus. Antea enim vesligia tractavcrunt. Itaque, Ego sum ; nolite u-
dictiim est ex voce passionis ejus, quia sccumliun mere.
carnemcum demonstraret liiuniliiaiis exemplum, eva- CAPUTVIH. — 9. Error alius ilidem figurutus. Non
mieruiit advcrsus eum flticlus maris, quilius ccssit \o- autcm illossolossignifieal ista res.quod putaverurit di-

luntatc pro nobis, ut implcrelur illa prophetia : Vcni seipuli quia phanlasma cst ; non illos solosdcsignat, qui
in altitudinem viaris, ct tcmpeslas dcmcrsit me (Psd. humanam carnem habtiisse Dominum negant, el ali-
lxviii, 3). Non cnim repulit falsos lestes, nec ssevien- quandoetiam eosqui in navi siml ca;ca praviiale per-
tein clamorem dicentium, Crucifigatur [Mallh. xxvii, lurbant : sed eliam illos qui Dorninum pinant in aliquo
23). Rabida corda elora furenlium non poleslale com- fuisse mentitum, ct ea quce minatus est impiis, evenlu-

pressil, sed patientia tolcravit. Fecerunt ei quanta raesse noncredunl.Quasiinpartesitverax cl in parte

voluerunt : quia factusest obediensnsque ad mortem, mendax, veluli phantasma apparens in verbis, quasi
mortem autem crucis (Plulipp. n, 8). Postca vero quod est et non est. Sed qui bene inielligunt voccra

quam resurrexita mortuis, ut prodiscipulis iu Eccle- dicentis, Ego sum ; nolite timere : jam credunl omnia
sia lanquam in navi constituiis, et fide crucis suae verba Domini , ut qiiemadmodum sperant pracmia
tanquam ligno portatis, el tenlationibus hujiis sacculi quae promittit, ita pcenas timcant quas minatur. Sicut
lanquam fluclibus maris periclilanlihus, solus oraret; enim verum est quod diclurus est ad dexterara po-
coepit nomen ejus honorari et iu hoc sreculo, in quo silis, Venite, benedicti Patris mei, percipite regnum
contemptus, accusalus, occisus est : ut qui vencrat quod vobis paratum est ab initio mundi : ita verum est
secundum passionem carnis in altiludinem maris, et quod audituri sunt ad sinistrarn conslituti, lte in

tempestas demerserat eum, jam superborum cerviccs ignem wternum, qui paratus est diabolo et angclis ejus
lanquam spumam undarum sui nominis houore cal- (Malth. xxv, 34, 41). Nam et isla opinio, qua pulant
caret. Sicut nunc Dominum vidcmus tanquam ambu- homines Chrisium non vera fuisse iniquis et pcrditis

lantera super mare, sub cujus pedibus tolam hujus comminatum, ex hoc nata cst, quia vidcnt populos
s;eculi rabiem subjectam esse conspicimus. multos et innumerabiles lurbas nomini ejus esse
CAPUT VII. — 8. Error discipulorum errores figu- subjectas : ut ex eo illis videatur Chrislus phanlasma
rat ficereticorum. Sed accedunt periculis tempesta- esse, quia super mare ambulabat; id est, ideo videatur
lum etiam errores hcereticorum; el non desunt qui mentiri in comminatione pcenarum, quia quasi non
sic tenlenl animos eorum qui sunt in navi. uldicant potest perdere lam innumerabiles populos, qui no-
Christum non fuisse nalum de
verum virgine, nec mini ejus ct honori subjccli sunt. Sed audiani diccn-
rorpus habuisse, sed oculisvisum esse quod non erat. tem, Ego stun. ergo non limeant, qui veracem in
llli

El istse opiniones hoerelicorum (a) nunc natae sunt, omnibus Christum credenles, non solum id quod
quando jam nomen Christi per omnes gentes clarifica- promisit appetunt, sed etiam fugiunt quod minatus
tur, tanquam Christo jam ambulanle super mare. est : quia etiamsi super mare ambulat, id est. omnia
Tcnlali discipuli dixerunt, Quia phuntasma esl. Sedille genera hominum in islo sacculo constiluta illi sub-
nos adversus istas pesles sua voce confirmat, dicens, jecta sunt; tamcn non esl phantasma, et ideo non
Fidlte, ego sum ; nolite limere. Vano enim timore ho- mentitur cum dicit, Non omnis qui milii dicit , Domine,
uiinesdeChristo ista senserunt, atiendenles honorem Domine, inlrabit in regnum cozlorum (Id. vn, 21).

ejus et majestatem : et non putant quod sic potuerit CAPDT IX. — 10. Petrus ambulans supcr marc. Quid
nasci, qui sic meruit clai ihcari, tanquam cxpavescen- crgo significat eliam quod Pelrus austis esl ad illum
tes supcr mare ambulaniem. Quo facto, honoris ejus venire supcr aqtias? Gcstat enim Petrus Ecclcsiac
cxcellentia figuratur : atque ita quod phantasma essel, plerumque personara. Quid ergo aliud dicturn pnta-
exislimant. Scd cum illc dicit, Ego sum; quid aliud mus, Domine, si tu cs, jube me vcnire ad le super
dicit, nisi non in'se esse quod non est? Itaque si aquas : nisi, Domine, si lu verax es, ct in nullo men-
carnem ostendit, caro erat; si ossa, ossa eranl; si tiris, clarilicetur eliam Ecclesia tua in islo sseculo,
cicalriccs, cicalric.es eranl. Non enim erat in illo, Est, quia hoc de te prophclia pradicavit? Ambulet ergo
el Non ; sed, Esl in illo erat, sicut Apostolus dicil supcr aquas, et sic ad le veniat illa cui dielum csl,

(II Cor. 1,10). Inde estvox illa, Fidile, ego sum; nolite Vullum tuum dcprecabuntur divitcs plebis (Psal. xliv,

timere. IIocest.Nolilcsicexpavesccremeamdignilalom, 13). Scd quoniam Dominum laus humana non tcnlat,

ulmihi vclilis auferre veriialcm.Etsi supermareambu- homines autcm s;rpc in Ecclesia humanis latidibus el

lo, etsi elaliones el fastus ssecularcs lanquam rabidos honoribus perturbanltir, el prope mergiinlnr; ideo
fluclus sub pedibus habeo, lamen verus horno appa- Petrus trepidavit in mari, magnam vim lempeslaiis

-ui,lamenverum de me Evangelium mcum pr.edicat, exhorrens. Quis cnim non timet illam vocem : Qui
quod ex virgine nalns sim, quod Verbum caro faclus vos fcliccs dicunt, in crrorem vos miltur.:, ct conturVimt

sim quod verum dixi, Palpale, et xidele, quia spirilus

;
semilas pedum vcskorum (Isai.ui, 12) ? El ipiia hn la-

lur anirnus advcrsus CODCOpiacenliam laudis Immanne,

* In editis deest, in ;
qua? particula e.xstat iu \is. Orma-
MM, bontim est in tali pcriculo td orationem Bt depreea-
(n) Maiiich.eorum. lioncm convcrtalur : nc forte qui laude mulcctur
 ;

47!) S. AUCUSTIN KPISCOPI I 480

subruatur atquc mergatur. lu unda Pauli , ego autem Apollo, ego vero Cephce, ipse est
viuiperatione
Petrus, et dicat, Domine, talva Pclrus. El alii qui nolcbant a-dificari super Pelrum,
exclainet titubans
tne. Porrigit enim Dominus inaniim : et quamvis sed supcr pelram, Ego autem sum Christi. Apostolus

increpet , dicens, Modicce (idci, utguid dubitasli? aulem Paultis ubi cognovit se eligi, et Christum con-
quare non reclo ilinere illnm intuens ad quem tende- teinni : Divisus est, inquit, Christus? Numquid Paulut
Las, nonnisi in Domino gloriatus es? tamen a llucti- pro vobis crucifixus esl ? aut in nomine Pauli baplizati

bus rapit, et confilenlem inlirmilatem suam atque estis (I Cor. i, 12, 13)? Quomodo non in Pauli, sic ncc

iltus auxiliiiin postulanlein, perire non sinit. Rccepto

iu Pclri ; sed in nomine Chrisli : ul Petrus aedificare-

autein Doinino iu navi, confinnata fide atque omni tursuper pelram, non petra super Petrum.

dubitatione sublata, sedatisque lempcslatibus maris, 5. Petrus primo beatus , et mox salanas dictut.

ul jam ad tcrrce stabililatem securilatemque venialur,

Idem ergo Petrus a petra cognominatus beatus, Ec-
adorant onmes dicentcs, Vere Filius Dei es lu. Uoc est clesiae figuram portans, apostolatus principatum te-

enim gaudium sempiteruum, quo perspicua veritas, ct nens, continuo p >sl paululum jamaudilo quodbealus
Verbum Dei, et Sapienlia per quam facta sunl omnia, et esset, jam audito quod Petrus esset, jam audiio quod
eminentia misericordue ejus, et cognoscitur et anialur. supra petram a;dificandus esset *, posteaquam audivit
futuram Domini passionem, quia priedixerat eam cito
SERMO LXXVl *
(a).
fuluram discipulis suis, displicuit ei. Timuit ne per-
Jiursus in Matlhwi cap. xiv, 24-35, de Domino ambu-
deret morieniem, qucm confessus fuerat vitae fontem.
lante snper aquas maris, el de Petro litubante (b).
Turbalus est, diccns : Absit a te, inquil, Domine;
CAPUT PRI.MUM. — 1. Mare, swculum. Petrus non fiet istud. Propilius esto tibi , Deus; nolo te
Ecclesia; typus. Evangelium quod recenlissinie re- mori. Petrus dicebat Christo, Nolo te mori; sed
citalum est de Domino Cbrislo, qui super aquas melius dicebat Cbristus , Volo pro te mori. De-
maris de aposlolo Petro, qui am-
ambulavil; et nique continuo reprehendit, quem paulo ante lauda-
bulans limendo tilubavil, et dillidendo mersus, con- verat ; ct quem bcalum dixerat, satanam appellat.
fitendo rursus emersit ; adnionet nos intelligere mare Redi, inquit, post me, satana ; scandalum milii es : non
prsesens sscculum esse, Petrum vero apostobnn Eccle- enim sapis quce Dei sunt, sed quw sunl hominum (Matlh.
siai unicae typum. Ipse enim Petrus in Apostolorum xvi, 22, 23). Quid nos vult facere cx hoc quod su-
ordine primus, in Chrisli amore promplissimns, s;epe mus, qui sic culpal quod homines sumus? Vullis
unus rcspondcl pro omnibus. Ipse dcnique Domino Jesu scire quid nos velit facere? Audile Psalmum Ego :

Cbristo requirenle, quemnam bomines dicerent eum dixi, Dii eslis, el filii Excelsi omnes. Sed humana sa-
bominum discipulis respon-
esse, el opiniones varias piendo : Vos autcm sicut homines moriemini (Psal.
dentibus, rursusque Domino interrogante et dicente, lxxxi, 6, 7). Idem ipse Pelrus paulo ante beatus, po-
Vos autem quem mc esse dicitis? respondit Pelrus, Tu stea satanas, in nionicnlo uno, infra pauca verba.
cs Christns Filius Dei vivi. Unus pro multis dcdilre- Miraris diflerenliam nominum , diffcrcntias attende
sponsum, unitas in multis. Tunc ei Dominus ait :
causarum. Quid miraris, quia paulo ante bealus, po-
Beatus es, Sinion Bar-Jona, quia non revelavit tibi
stca saianas? Altende causam quare bealus. (Juia
caro el sanguis, scd Paler mcus qui csl in coclis. Deinde non libi revelavit caro el sanguis, sed Pater meus qui
addidit : Et ego dico libi. Tanquam diceret : Quia lu in cwlis est. Idco beatus, quia libi non caro el sanguit
dixisli milii, Tu cs Clirislus Filius Dei vivi : et ego rcvclavit. Si enim caro et sanguis hoc libi revelarel
dico tibi, Tu es Petrus. Simon quippc antea vocaba- de luo : <|iiia vero non caro ct sanguis libi revelarit,
lur.Hoc autcm ei nomen, ut Petrus appellarelur, a sed Pater meus qui in cwlis esl; de mco, non de luo.
Domino impositum est : el boc in ea figura, ut signi-
Quare de meo? Quia omnia qurn habci Patcr, mea
ficaret Ecclesiam. Quia enim Cbristus petra, Pelrus su>a (Joan. xvi, 15). Ucce audisti causam, quare bea-
populus cluislianus. Petra eiiim principale nomen tus, et quare Petrus. Quare autein illud quod horre-
est. Ideo Pelrus a pclra, non pelra a Petro quoiuodo quia de tuo
scimus, el repclere nolumus Quare,
:
? nisi ?
uon a chrisliano Cbristus, sed a Cbrislo cbristianus
Non enim sapis qmv Dci sunt, scd qiuc sunl hominum.
vocalur. Tu es ergo, inquit, Petrus ; et super lianc CAPUT III. — 4. 7» /V/o fnmicl infumi figurali.
petram quani confessus es, suprr hanc pctram quaiu IIoc inluentcs uos Ecclesiae inenibruin, discerna-
cognovisli, diccns, Tu es Christus Filius Dei vki, wdi- inus quid de Dei, quid de nostro. Tunc enim non li-

ficabo Ecclcsiam meam (Matth. xvi, 15-18) : id est, tiibabimus, luiic in peira uiadabimur, fixi cl stabiles
Super me ipsum Filiuin Dei vivi, aidificabo Eccle- eriinus advcrsus ventos, iinbrcs, Buiuina, lcntatioiies
tiam mcam. Super me anlifieabo ic, non nie super le. videlicet pnesenlis s;cculi. Uliiin laincn vidoic Pctruin,
CAPUT II. — 2. Ecclesia non super homines, sed qui lunc erat ligura nosira : inodo lidii, iiiodolilubat;
super Christum wdificata. Nam volentcs bomincs modo immortalem conlilelur, niodo liinet ne moria»
sdificari super homines, dicebant : Ego quidcm sum lur. Proinde quia Ecclesia Chrisli habet lirmos, habet
et inlirmos; nec sine lirmis potesl esse, nec sine in-
* Corrocius ad Ircs bn. et quatuor (i. ad a. eb. f. fl. fs.
g. pp. rm. vd. Ani. Er. Par. l.ov.
lr. in. firmis : unde dicil Paulus apostolus, Dcbcmus aulcm
(a) \lias, Vorbis l)omini 13.
( !
nos frmi, in/irmorum oncra suslincrc (Ilom.w, 1) ; in
(/>) Hiijus scrnionis cxccrpta rcfcrt llorus ad I cor. i

et xv. 1
Mss., a'dificalus t\st.
 ;: .'

481 SEKMO EWVl. is2

eo quod dixil Petrus, Tu es Clmstus Fitius Dci vivi, tum.No* tumidwem, s«d qratia Pcisumquod sum
firmos significat ; in eo autem quod trepidat cl tilubat, Inlirmatus est Paulus, lu vero
»erfeehli eu.n. Jam-
et Christum pati non vull, mortem timendo, vitam veroquiagraiia Dei esi qiod osi,
rideqaid ieqntar:
non agnoscendo, infirmos Ecelesiie significat. In illo Et gratia cjus in me non fuit vacua,
sea prus cmnibu,
ergo uno apostolo, id est, Pclro, in ordine Apostolo- ilhsiaboravi. VUJenc pnMumpiioiM perdet, qaed in-
rum primo et pra-cipun, in quo fi-urabalur Ecclesia, firmilate meruisti. Bene hoc, bene idoneu$ : .\on nm
utrumque genus significandum fuit, id est, firmi et in- vocari Apostotus; gratiu cjus sum quod sum;
el gratia
firmi : quia sine utroque non cst Ecclesia. ejus in me uon fuit vacua : onmia
oplime. Sed, JPwa
5. Homo in se inhrmus, poicns in Domino. Hinc cst itlisomnibus laboravi quasi libi caq)is.i irihuere,
:
quod
ergo et quod modo lccliun est, Domine. si n,
tu paulo anle Deo dederas. Agnosce, ct scquerc
: Non
jube me vcnire ad te super aquas. Si lu es, jube me ego autem, sed graiia Dei mecum (1 Cor. x v,
!), 10). Bane
non enim possum hoc in me, sed in le. Agnovit quid infirme : firmissiine cris cxaltaius, quia non
cs ingia-
sihi essel a se, quid ab illo, cujus voluntate credidit tus. Tu es idem ipse Paulus in le pai vus,
in Domino
se posse, quod nulla infirmitas liumana possil. Ergo, niagnus. Tu es qui tcr Dominum rugasli , ut slimulus
Si lu es, jube : quia cmn jusscris, fiel. Quod cgo noa carnis, angelussatamc, a quo colapbizabaris, aufcrreiur
valeo pncsumcmlo, lu potes iubcndo. Et Dominus. a tc. Quid libidictum cst? quid audisii quando
hoc
Veni, inquil. Et sine ulla dubitatione Petrus ad ver- pelisti? Sufficit tibi gratia mca ; nam virlus in infmni-
bum jubenlis, ad pra:sentiam suslenlantis, ad pr:c- tute perficitur. (II Cor. xn, 7-9). Eteniin infirmaluscst,
sentiam regenlis sine ulla cunclationc dcsiliiil in lu vero perfecisti cum.
aquas, et anibulare ccepit. Poluit quod Dominiis, non 8. Petrus potens non
in se, sed in Domino. Sic et Pe-
in se, sed in Domino. Fuistis enim aliquando tenebiw, trus,Jube me, inquit, venire udte super aquas.
Homo
nunc autcm lux ; scd i/i Domino (Ephes. v, 8). Quod audeo, sed non homiiiem rogo. Juheat Deus
homo, ut
nemo potest in Paulo, nemo in Petro, nemo in possit quod non polcst homo. Veni, inquii. Et descen-
alio ullo Apostolorum, hoc polest in Domino. Ideo dit,etccepitambulare super aquas el potuit Pctrus, :

bene Paulus uliliier sc contemnens, illum commen- quia jusscrat pctra. Eccequid Pclrus in Domino;
quid
dans Numquid Paulus, inquit, pro vobis crucifixus in se? Videns vcntum validum, limuit
: ; ct cum ccepisset
est ? aul in nomine Pauli baptizuti estis ? Non ergo in mergi, exclamavil : Domine pereo,
, libcra me. Prac-
bic, scd mecuin non sub me, sed sub illo. sumpsit de Domino, potuit de Donrino tituba\ it
;
ut ho- :

CAPUT IV. — G. lnfirmitatis propriw cognilio ne- mo, rcdiitad Douiimun. Sidicebamjlotus estpesmeus.
cessaria ad gruliam obtinendam. Ergo ambiilavit Pe- Psalmus ioquitur, sancli canlici vox est ; ct si agnosca-
trus super aquas in jussu Domini, sciens lioc se a se mus, etnostra: imo si velimus, ct nostraest. Sidice-
habere non posse. Fide valuil quod humana inflrmi- bam, motus est pes meus, Quaremolus,nisi quia
meus?
tas non valeret. Hi sunt firmi Ecclesice. Attendite, Et quid sequitur ? Misericordiatua, Domine,adjuvabtM

audile, inlelligite, agile. Neque enini agendum e>l ciun me(Psal. xcin,i8). Non virlusmea; sedmiserieordiatua.
lirmis alibi ', ut sinl inlirmi : sed agciidum est cum Numquid enim Dominus deseruit litubantem, quem au-
infirmis, ut sint firmi. Mullos autein impedil a firini- divil invocantem ? Ubi cst illud, Quis invocavit
Deum, et
late prsesumplio firmilatis. Nemo erit a Deo firmus, desertuscstabeo (Eccli. u, 12)? Ubi ctillud, Et omnuTqm
nisi qui se a se ipso senlit inlirmum. Pluviam volun- invocaverit nomen Domini, salvus erit (Joel. n, 32;

tariam scgregans Deus haneditati suw. Quid pra:cedi- Continuo porrigens adjulorlnm dexleraj suaj, levav'>
tis, qui quod dicturus sum
noslis? Temperetur mergentem , increpavil diflidentem : Modiccc futei ,
velocilas, ul sequalur tardilas. Hoc dixi, elhocdico :
quare dubitasti? Deme praesutupsisti, demc duhilasli
audiie, capile, facile. Neino a Deo lil firmus, nisi qui CAPUT VI. — 9. In sivculi adversilulc seu felicitate

se a se ipso seiuit infirmum. Pluviam ergo volunta- cupidilas lempestas csl. Eia, fralrcs, scrmo conclu-
riam, sicul Psalmus dicil, voluntariam ; non meritoruui dendus est. Allendilc
sa-culum quasi mare, venlus
nostrorum, scd vutunianam. P luviam ergo voluntarium validus, et magna lempcstas. Unicuique sua cupidiias,

segregans Dcus harediluli suw : etenim infirmala cst tempeslas csl. Amas Dcuin ; ambulas supcr mare,
lu vero perfecisti eam (Psal. lxvii, 10). Quia pluviam sub pedibus tuis cst steculi lumor 1 Amas satculom*
.

volunlariam segregasli, non atlendens houiiniim me- absorbcbit le. Amatorcs suos vorare novit, non por-
rila, sed luam graliam et misericordiam. Infiiniala tare. Sed cunt flucluai cupiditate cor luum, ut vincas
est ergo ipsa haerediias, etagnovit se infirmam in se, liiam cupidilalcm, invoca Chrisli divinitatem. Pulatis

iil firma esset in le. Non firmaretur, si non infirmare- lunc esse venlum conlraiiuin, ipiando cst liiijus s.c-
»ur, ut abs le in le perliceretur. Quando cniin bclla, ipiando timiultiis,
culi advcrsilas?

CAPUT V. — 7. Paulus infirmitatem suam agno- quando fames, quando pesiilenlia, quamlo cuiquc ho-
tcem perficitur. Vide hujus hxTcditatis portiuncu- minum, ctiam singulo evenit privaia calamiias, tunc
lam Paulum, vide infirmalum ,
qui dixit : Non sum |)iitatur vciitus adversus, ibi putatur invocandut Dens.
idoneus vocari Apostolus, quia peisccutus sum Ecclesiam Quando aulciu lemporali lclit ilalc taecalum aniilct,
Dei. Quare crgo Aposiolus es? Cratia Dei sum quod quasi non csl venlus conlraiins. Noli hinc inteiTOga'
rc teniporis trainpiillilatciii inlcrroga, led liiain cu
* Aliqiiol Mss.,»/ alilri sintinfirini — ^lorel, r.lcni. critic-
:

p*gg. ote, ^i, vcrbam, alibi, expellit. h. 1

Sic mcLorcs '.!ss. rdii. vero, titnor swcuti.
 :

m S. AUGUSll.Nl EPISCOPI
videsi non Christus Jesus ad gentcm Judaeorum vcnire debuit vi-
• 4St

pidilalem. Vido si tranquillitas est in le ;

hoc vide. Magnae virlu- dcndus, occidendus, et lucralurus * eos inde quos
te subverlit ventns interior
ante praescivit. Non cnim damnala plebs est, sed
iuclari, ne illiciat, ne corrum-
illa
tis cst, cum felicitatc
inquarn, vir- ventilala. Ibi eral palcae multitudo , ihi granorum oc-
pat, ne ipsa subverlat felicilas. Magnae,
magnas felicilatis cst, culla dignitas : ibi quod incenderetur, ibi unde hor
tutis est, cum felicilale luctari;

Disce calcare saeculum me- reum rcplcretur. Nam unde Apostoli nisi inde? undc
a felicitale non vinci. :

molus*esl pes tuus, si Petrus? unde cceleri?

mento fidere in Cliristo. Et si

mcrgi ineipis, dic 3. Saulus Paulum mulalus. Iialio mutati nominis

in
tilubas, si aliqua non superas, si :

me. Dic, Pereu; ne pereas. So-

Sauli in Uudc ipse Paulus, primo Saulus?
Pauli.
Domine, pereo, libera

liberat te, qui mortuus est in hoc cst, primo superbus, posl humilis. Nam quando
lus enim a morte carnis
Conversi ad Dominum, etc. Saulus, a Saiile nomen derivalum erat. Saiil autem
carne pro te.
rex superbus : in regno autem David luimilem perse-
SERMO LXXVU (a).
quebatur (I lieg. xvm-xxiv). Quando ergo Saulus, qui
De verbis Evangelii Matlhwi, cap. xv,2l-28, Egressus
poslea Paulus, tunc ulique superbus, tunc pcrsecutor
et Si-
Jesus de Genezareth, secessit in parles Tyri innocentium, tunc vastalor Ecclesiae. Acceperal enim
donis, et ccce mulier Chananaea, etc.
(b).
litleras (velut zelo Synagogae ardens, et insequens

CAPUT PRIMUM. — l. Chananwa mulier humili- christianum nomen) a sacerdotibus, ut exhiberet quos-

tatis exemplum. Chananaca ista mulier, quae modo cumque invenisset chrisliauos ad luenda supplicia.

nobis lectione cvangelica commendata cst, prae-

1 Cum pergit, cum anhelat caedes, cum sitit sanguinem,
et pietatis viam
bet nobis humilitatis exemplum , coelesti Christi voce prostratus est perseculor, ereclus

ab humilitale in alia surgore oslendit. Erat autem , est praedicalor (

Act. ix ). Implclum in illo quod scri-

sicuti apparet, non de populo Israel, unde Ego percutiam, ego sanabo
Patriarchae, ptum esl in prophela : et

unde Prophelae, unde parentes Domini nostri Jesu (Deut. xxxii, 39). Hoc enim percutil Deus, quod se in

Chrisli secundum carnem ; unde ipsa virgo Maria, quae homine extollit adversus Deum. Non est impius me-
peperil Christum. Non ergo ex isto populo erat haec dicus, qui tumorem lerit, qui putredinem secat aut
mulier sed eratex Gentihus. Nam, sicut audivimus,
: urit. Dolorem ingcrit : ingerit, sed ut perducat ad
secessit Dominus in partes Tyri et Sidonis, el inde sanitalem. Molestus esl : sed nisi esscl, ulilis non esset.
mulier Chananasa de finibus illis egressa, petebat be- Prostravit ergo Chiislus una voce Sauluin, ercxit
neficium instantissime cufandae filiae suae, quce male Paulum : hoc est, prostravitsuperbum, erexil humi-

a dacmonio vexabatur. Tyrus et Sidon non erantcivi- lem. Nam quac fuit ralio mulandi sibi nominis, ut

tates populi Israel, sed Genlium ;

quamvis vicinae illi cum Saulus antea vocarelur, postea se Paulum dici

populo. Clamabat ergo avida impetrandi beneficii, vellet ; nisi quia Sauli nomen tn se agnovit, cum per-
2
forliterque pulsabal el dissimulabatur ab ea , non
: sequeretur, fuisse superbiae? Elegit crgo humile no-

ut misericordia negaretur, sed ut desiderium accen- men, ut Paulus, hoc est minimus, vocaretur. Paulum
dei etur ; nec soluin ut desiderium accenderelur, sed, enim, minimuin est. Paulum nihil aliud cst ,
quam
sicutanlcdixi.uihumihlas commendaretur. Clamabat parvum. De qno nomine jam glorians, humilitalemque
ergo tauquam Domino non audienle, sed quod factu- commendans Ego, : inquit, sum minimus Apostolorum.
rus crat in silenlio disponenle. Discipuli rogaverunt Unde crgo, ur.de isle, nisi ex populo Judaeorum?
pro illa Dominum, et dixerunt : Dimilte illam, quia Inde alii Aposloli, inde Paulus, inde quos coiumendat

clamat post nos. Et ille : Non sum missus nisi ad oves idem Pauius, quod vidcrinl Dominum post resurre-
quw perierunt dotnus lsrael. ctionem. Dicil enim eum visum ferme a quingentis

CAPCT II. — 2. Quomodo Christus nonnisi ad Israe- fratiibus simul, ex quibus plures manent usque adhuc,
litas missus. Solutio quwstionis. llic verborum isto- quidam autem dormierunt (I Cor. xv, 9, G).
rum orilur qusestio : Unde nos ad ovile Christi de 4. Judwi audilo Pelro conversi. Oves ad qtias Chri-

Gentibus vcnimus, si non est missus nisi ad oves quac stus missus est. Ex illo aulem populo etiam illi,

perierunt domus lsrael?Quid sibi vult hujus secreti qui, cum Petrus loquerelur, comniendans passionera,
tam alla dispensalio, ut cum Dominus scirel quare ve- resurrectionem divinitateinque Chrisli, accepto Spi-
niret, utique ut Ecclesiam haheret in omnibus Genli- rilu sanclo, quando illi omnes, in quos vcnil Spiritus
bus, non se missum dixeril, oisi ad oves quae perie- sanclus, linguis oinnium genlium sunl loculi, ooin-

runl domus Israel? lntcUigimus ergo praesentiam cor- pu*icti spirilu, qui audiehant ex populo Judoeoimm,
poris sui, nalivitalem suam, exhibitionem miraculorum, quaesierunt consilium salutis Biue, intelligentes se reos
virtutemque resurrectionis in illo populo eum ostcn- sanguinis Christi : quod eum ipsi crucilixerint, ipsi

derc debuisse ; ita fuisse dispositum, sic ab initio occiderint, incujus nomine occisi a se viderent tanta
eommcndatum, hoc praediclum, hoc impletum : quia iniracula fieri, viderenl Spiritus sancti praesentiam.
CAPUT III. — Quacrentes ergo consilium, rcspon-
1
qwsheri nobis, etc. Hic nos Phimarconcnsem ve-
Edili,
lustisumum el optiinae nolae libium seiiuiniur.
sum acccperunl : Agite pwnilentiam, cl baptizetur unus-
* Sic Phimarconensis Ms. At editi, ab eo. quisque vestrum in nomine Domini nostri Jesu Chrisli ;
*
correctus ad pb. Am. Er. Par. t.ov.
f
(a) Alias, de Temnore, 74. Ani.Er. l.ov., lucraiidus- Phiuiarconcnsis \\s.,luciatulo$.
(b) Citalur in llon collectione ad 1 Cor. At Par., tucralurus>
 :

MS SERMO LXXYII.
4S0
cl dimittentur vobis peccatn vestra. Quis de>pcrarel sibi ';"" atque in itinere inter
:
lurbas, quomo.Io poiuit,
donanda pcccata ,
quaitdo crinicn occisi Christi rcis coarctav.t se qua-dam mulier, qua fluvu.n sanguiius
donabatur?Con\ersi suni cx ipso populo Jiuhcnrum pat.ehaiur, et diulur.,,, illo languore in medicos fr„-
convcrsi sunt, baplizali sunl. Ad mensani Domini ac- stra omn.a quas habcbat inipcdr.at.
Lbi Bmbrtaa
cesserunt, et sanguinent qtiem s;evioiites fuderunt, vcstimc.li cjus letigil, sana
(acta esl. Kt Domim.s :

jredentes biberuul. Quomadniodiun aulcm sint con- Quis me tetigit? Admiranles

discipuli quj nesciebant
versi, quam plane atque perfecte, indicant Aclus Apo- qu.d esset bctum, el videbanl eum a turbis compri-
stolorum. Nam omnia quae possidebant, vendidcrunt, mi ,
ct de una qua; lcviter tctigerat fuisse sollicitum,
nique pretia rerum suariun ad pedes Apostolornm responderunl Turba te prcmil,
:
cl dicis, Quis mc lc-
posuerunt; et dislribuebatur unicuiqne sictit opus tigil? El ille Tetigil me aliquis. Nain
:
isli premunt,
cuique erat : et nemo diccbal aliquid proprium , sed illaleligit. Corpus ergo Clirisli mulii
molesle pre-
crant illis omnia conmuinia. Et erat illis, sicul scri- munl, pauci salubriler tangunt (a). Tetigit me,
inquit,
ptum est, anima una et cor ttnum in Deum ( Act. II, altqms. lujo cnim seusi de me virlutcn exiisse. At ubi
ct iv ). Ecce sunl oves de quibus dixit, Non sum mis- vidit illa non se latuisse, provolula est ante pedes
sus, nisi ad ovcs qua: perierunl domus Israel. Illis oniin ejus, et confessa cst quid esset
Tactum. Post hxc per-
exbibuit praosenliam suam, pro illis in se saevienlibus rexit, perveniique quo tendebat,
puellam filiam
et
crucilixus oravit, dicens : Paler, ignosce illis, qttia Archisynagogi inventammorluam suscitaviULuc.vni
nesciunt quid fuciunl (Luc. x_xm, 34). Inlelligebat me- 41-56).

medicum occidenles,
dicus pbreneticos mente perdita CAPUT V. — 7. Res deillisnarrata licetvere gesta,
ctoccidendoniedicum nescienles, sibi medicamenlum tamen figura est. Factum quidem est, et ila ut narra-
facientes. De Domino enim occisoomnes 'curati su- tur, implelum sed tamen cliam
:
ipsa, quae a Domino
mus, illius sanguine redcmpli, pane illius corporis facla sunt, aliquid significanlia erant,
quasi verha, si
a fame liberaii. Ilanc ergo priesentiam Christus Ju- dici potest, visibilia etaliquid signilicaniia.
Quod ma-
dcis exhibuil. Hoc ergo ait, Aou sum missus, nisi ad xime apparet in co quod pr;eler tempus ponia quresi-
oves quce perierunt domus hrael : ut illis praesentiam vit in arbore, et quia non invenit, arbori maledice»s
sui corporis exhiberet ; non ut oves quas babebat in aridam fecit (Marc. xi, 13, 14). Hoc factum nisi figu-

Gentibus, contemneret et praleriret. ralum accipialur, slujtum invenilur : primo, qussisse

CAPUT IV. — 5. Ad gcntcs Chrislus non missus est, poma in illa arbore. quando lenipus non eral ut essent
sed misit. Ad Gentes enim ipse non ivit, sed di- in ullaarbore; deinde,
si pomorum jam lempus esset,

scipulos misit. El illic impletum est quod propbeta non habere poma quae culpa arboris essel? Sed quia
dixit : Popttlus quem non cognovi, servivit mihi. Videte signilicabat, qua;rere se non solum folia, sed et fru-
quam alla, quam evidens, quain cxpressa prophelia :
cium, id est, non solum vcrba.sed et facla hominum ;

Populus quem non cognovi , id est, cui praesenliam arelaciendoubisola foliainvenil.significaviteorum poe-
meam non exhibui, servivil milti. Quomodo? Sequilur, nam qui loqui bona possunt, facere bona nolunt. Sic ergo

In audilu auris obaudivil mihi ( Psal. xvn, 45 ) : hoc et hic. Nam utique myslerium est. Praescius omnium
est, oon videndo, sed audiendocrediderunt. Ideo Gen- dicit, Quis me letigit? Fit imperilo similis Creator, et
lium major laus. Uli enim viderunl, cl occiderunt :
inicrrogat non solum qui hoc sciebat, sed eliam qui

Gentes audierunt, cl crcdiderunt. Ad Gentes aulem cajlera praesciebat. Aliquid est utique, quod nobis si-

vocandas et congrcgandas, ut implerelur quod modo gnilicanle myslerio Ioquitur Christus.

cantavimus, Congrega nos de Gentibus, ut confueamur 8. Quidtllis figuralur. Filia illa Archisynagogi si-

nomini tuo, et gloriemur in laude lua ( Psal. cv, 47 ),

gnilicabal populum Juthfiorum, propterquem venerat
ille Paulus aposlolus missus cst. Minimus ille faclus Clirislus, qui dixit, Non sum missus, nisi ad ovcsqtnr

inagnus , non per se, sed per eum queui persequeba- perierunl domus Israel. Illa vero mulier qurc fluxum
tur, niissus esl ad Gentes, ex lairone pastor, ex lupo sanguinis patiebalur, Ecclcsiam figurabat exGenlibus,

ovis. Missus est ad Gentes ille aposlolus minimus, et ad quam Chrislus per pra^sentiam corporis non erat
miillum laboravil in Genlibus, cl per euni Genles cre- missiis. Ad illam ibal, illius salulem intendebal : hacc
diderunt. Testes sunt ejus Epislolaj. inlercurrit, langit limbriam quasi nescienlis, id est,

G. Etlia Archisynagogi , el Ilwmorrhoissa . Ilabcs sanalur lanquam ab abscnte. Dicilillc, Quis me teti-

hoc et in Evangelio sacratissime figuratum. Filia Ar- git? qtiasi diceret , Non novi hunc popiilum. Populus
chisynagogi qiucdam defuncla erat, pater ejus rogabat qnem non cognovi, scrvivil mihi. Teligit me uliquis. Ego
Dominum , ut iret ad eam : :cgram rcliquerat et in
enim sensi virtittem de tne cxisse , id est, Evangclium
periculo conslitutani. Ibat Dominus ad visitandam cmissum loluin orbem intplesse. Tangilur aulcm (im-
el sanandam :cgram : inlerea mortua nuniiata esl, et
bria exigua pars vcsliinci.li et exlrcina. Fac veslem

dictum esl palri Puella mortua est, noli Chrisli quasi Aposlolos. II, i Qmbria Paulus erat hoc
, jam vexare
:

magistrum. Dominus autem qui scicbat se pnsse mor- est, cxtremus el minimus. Nam utrun.quc dc sc dixit :

tuos suscitare, non al»tulit spem desperato, el ait

Ego sum minimus Apostoiorum ( I Cor. xv, 9). Nam
palri : Noli limere, lantttm crede. Pcrgebat ad pucl- posl omncs vocatus cst post omnes oredidit, plus ,

oinnibiis sanavil. Non erat miSSUI Dominus, nisi ad

Editi, oimies nox. Aockt, nos, a Mss. (a) viuv nipra, lermonem 0-, »• 3.
 ,
; ! ,.

487 S. AUGUSTINI EIMSCOPI 4S£

Sed quia populus cipere meruisset, quod de ipsa gcnte Patriarcbae pro
oves qurc perierant domns Israel. et

quem non cogiioverat , servilurus erat , in obaudilu ccsserint, Prophet;e exslilerint , Moyses Dei scrviu

auris obauditurus eral , nec de illo lacuit ibi consii- miracula magna ,
quae audivimus iu Psalmo, in M$y-
tutus. Ail eniin quodain loco idem Pominus :
Jlabeo pto fccerit ,
per mare Ruhrum aquis recedcntibus po-
alias ove* quw non sunl de hoc ovili ; oportet me el pulum duxeril, Legem accepcrit, quam ipso populo
unus (jrex el unus paslor (Joan. x, dederit (Psal. cv). Erat unde extoileretur gcns Judaca,
has adducere, ut sit
ct per ipsam superbiam faclum esl ut Christo nollet
1G).
CAPUT VI.— 9. Chananww perseverantia in petcndo. humiliari auctori humilitatis, repressori tumoris, me-
isla eral ideo non contemnebalur, sed dif- dico Deo, qui proplcr cum Dcus esset homo
lioc, ,
Inde mulier :

oves quwper- faclus est, ut se homo hominem cognosceret. Magna

ferebatur. iVon.sM»i,iiiquit, missws. nisi ad
medicina. Hsec medicina superbiam non curat
domus Jsrael. Et illa clamando instabat, per-
si
ierunt
Pcte et quid eam curet nescio. Deus est, et fit homo seponit
severabat, pulsabat, tanquam jam audisset,
:
,

aperietur libi divinilatcm, id est, quodammodo sequestrat, hoc est,

aceipe qu*re, el invenies pulsa , et
;
;

Nam et Dominus quando dixit hrcc occullat quod suum erat, apparct quod acceperat '.
Institit, pulsavit.
quwritc, el invenietis put- Fit ille homo, cum sit Deus : et non se agnoscit homo
verba, Pelite, el accipielis ; ;

supra dixeral, Nolite sanctum honiineni , id est , non se mortalem agnoscit, non sc
sate, et aperietur vobis ;

veslras ante agnoscil fragilem, non se agnoscit peccatorem, non

dare canibus, neque projeceritis margaritas
snis, et conversi se agnoscit aegrotum ut quaral vel a'grolus medi-
porcos ; ne forte conculcent eas pedibus
,

* vos (Malth. vn ,7,6): id est , post con-

cum ! sed quod est periculosius, sanus sibi videtur
disrumpant
temptum margaritarum veslrarum eliam molesti
sint CAPUT VIII. — 12. Judwis ob superbiam rejeclis,

projicere quae contemnunt. Gentes propter humilitatem in eorum locum suffectw.

vobis. Nolite ergo illis

unde discernimus (tan- Magna fides, sicut granum sinapis. Ergo propter hoc
10. Gentes quare canes. El
ille pop.ulus non accessit, id est, propter supcrbiam
responderenl) qui sint porci, qui sintcanes?
:

quam
et dicti sunt ex arbore oleoe , hoc est de illo populo
isia muliere demonstratum est.Nam illi mulieri
,

Hoc in
Non bonum tollere panem a Palriarchis creato, fracti rami naturales, id est
inslanti respondit lioc : est

una es ex Gen- Jud.-ci merito sleriles spiriiu superbioe ; et in illa olea

filiorum , el millere canibus. Canis es ,

autcm lam familiare cani- inscrtus est oleaster. Oleasler populus ex Gentious.
tibus, idola adoras. Quid
Non ergo bonum, pa- Sic dicit Apostolus, quod oleaster insertus sit in olea,
bus, quam lapides lingerc? esl

canibus. recede- rami autem naturalcs fracli sint. llli fracli propier
nem filiorum tollere , et miltere llla si
superbiam : insertus oleasler propter humililalem
ret post h;cc vefba, canis accesserat, canis abscesse-
(Iiom. xi, 17-21). Hanc humilitatem ostendebat mu-
rat : sed pulsando, homo facla est ex cane *. Inslitit
lier, dicens : Ila, Domine, canis sum, micas desidero.
enim petendo , et ex ipso veluti convicio humililatcm
Ncque enim com- ln hac humilitalc eliamCenturio ille placuil : qui cum
ostcndit. misericordiam impetravit.
quod canis appellata
desideraret puerum suuin a Domino curari, et Do-
mota est, aut succensuil, fuerit

sed ait
minus dicerel, Ego veniam et curabo eum; respondit
petens beneficium , rogans niisericordiam :

sum ille, Domine, non sum dignus qui sub tectum meum in-
Ita , Domine : me canem
dixisti ;
planc canis ,

trcs; sed tantum dic verbo, et sunabilur puer meus.

agnosco nomen mcum Veritas ; loquilur : sed non
Non sum dignus qui sub lcctum meum intres. Tecto
idcb a benelicio repellenda sum. Pror^us canis : sed
non recipiebat , corde receperat. Quanto humilior,
et canes quw cadunt de mensa domi-
edunl de micis
tanto capacior, tanto plenior. Colles enim aquam re-
norum suorum. Modicum quoddam ct cxiguum be-
pellunt , valles implcnlur. Quid deinde quid ad hoc
neficium desidero : non mensam invado , sed micas ,

Domiiius,posleaquani dixit, Non sum dignus qui sub

qu.xro.
CAPUT VII. — 11. Ilumililas commcndata in Cha-
lectum mcum intres, ad eos qui sequebanlur, Amen dico
vobis, noninveni tanlam fidem in Israel: id est, in illo
nanwa. Magna conlra superbiam medicina, Deus homo.
commcndata populo ad quem veni , non inveni tanlam fidem. Tan-
Videle quemadmodum humililas est.

Dominus dixerat Non sum

tani, quid esl? Tam magnam. Lnde magnam? De mi-
Canem illam ; non dixit,
nimo, id est, de humilitategrandem. Non inveni Um-
sed dixit, Sum. Et Dominus continuo, quia se agno-
tam fidem : similem grano sinapis quanto minutiori,
vil cancm mulier, magna esl fides tua ! fial tibi sicut
:
,

tanto ferventiori. lnscrehat ergo jain Dominus olea-

petisti. Tu te agnovisti cancnt cgo te jam agnosco ,

mulier, magna est fides iua ! petisti qu;c-

strum in oliva. Tunc hoc faciebat, quando dicebat,
homincm. ,

sisti, pulsasti accipe, inveni, aperialur tibi. Vidclc,

Amen dico vobis, non inveni lanlam fidem in Israel.

fratres, qucmadmodum
;

in hac mulierc qu;e Chananrca CAPUT IX. — 15. Camatia in regno caiorum non
exspectanda. Divitiw hic argumcntum indigentiw. Sanitas
cral , id est, qu;e de Gentibus veniebat , ct typum ,
hujus vilw longa wgritudo. Dcnique vidc qnod se-
hoc est, figuram Ecclesiaj gcrcbal, maxime huniilitas
quilur. Ideo dico vobis quia jwu inveni tantam fidem
commendata esl. Elcnim gens Judsea , ut ab Evange- (

in Israel,\d est, lantain cum lide huiuililalcm ): Ideo

Iio repellcrctur, superbia inflata est, quod Legem ac-
dico vobis, quia multi ub oriente el occidente venient , et

• Fditi, et (Vmcs converst. Abcst, canes, a Ms. rb.

« \|iud Ij . I,ugd, ven. t.ov., homo factus est ex caiw
M. » SlC MS. I'll. At Cditi , quod appatt QCtVKTtL
 l :;

4S'J SKRMO LXXVIII. m

recumbcnt cum Abralium ct Isaac et Jucob in regno cce- ccbat, Multi ub orienle et occidente vcnu-nt, et njr»
lorum (Mattlt. vm, 5, 11). Recumbent, inquit, rcquie- bent cum Abrahtm ei Itaae $t Jacob m regno ccclorum .'

scent. Non eniin debemus illic carnales epulas cogi- id est, inserentur in oliva. IIujus enim ollTJB ndicos
tare, aut aliquid tale in illo regno concupisccre , ut BOnt, Abraham el Isaac et Jacob : /i/ii autem regni,
non vilia niutcmus virtutibus , &••<! vilia suppona- hoc est Jadxi incrcduli , ibum m tenebrat exteriores
iniis '. Aliud est enim , desiderarc regnum coelorum [Matlh. viii, \-l). Pnecidentur rami naturales.at
proptcr sapienliam ct vilam aelcrnam ; aliud, propter inseralur oleaslcr. Sed undc rami naluiales pnrcidi
felicitatem tcrrenam ,
quasi illic liabeamus cam opu- merucrunt , nisi superbia ? Unde olcaster inseri , nisi
lenliorem atque majorem. Si divitem tc in illo regno liiimiliiatc? Undc el ista mulierdixit, Ila, Domine :

fulurum putas, cupidiiatem non amputas, sed mutas : nam et canes edunt dc micis qucc cadunl de mensa do-
et tamen dives eris , et nonnisi Ulic dives eris. Nam minorum suorum. Lt inde audil , mulier, magna est
hic indigenlia tua colligit plurima. Quare multnm fides tua! Sic et ille Centuriu : -Vou sum dignus ul sub
habent divites? Quia mullum indigent. Major indi- tectum mcum intres. Amen dico vobis non inveni tantam
gentia quasi majores comparat facultates : illic ipsa fidem in Israel. Discamus , aut teneamus humilitatcin.
indigenlia Tunc vere
morietur. dives eris ,
quando Si nondum habeinus discamus , : si habemus , non
nullius indigens eris. Non ejiim lu dives, et angelus amiltamus. Si nondiim Iiabemus , habcamus, ut inse-

paupcr, qui non habet jumenta el rbedas et familias. ramur : si jam habemus , lcneamus , nc pnccidanuir.
Quare? Quia non indiget : quia quanto fortior, tanto SERMO LXXVIir (a).
minus indigus. Ergo ibi divitiac, et verae divitiae. Epulas
De vcrbis Evangclii Malthcci, cap. xvn , 1 -8 , Post dics
terrac hujus non ibi cogiies. Epulae cnim terra? Imjus me-
sex assumpsil Jesus Pctruni , cl Jaoobum , cl Joan-
dicamentaquotidianasunt; acgriludini cuidam nostrae,
ncm fratrem ejus, etc.
cum qua nascimur, necessaria sunt. iEgriludiuem istam
\. Regnum Chrisli. Inspicienda nobis et tractanda
senlitquisquis, cumhorareficiendilransierii.Visvidere
quanla aegritudo sit ista , ut tanquam acuta febris,
esl, charissimi, visio ista, quam Dominus dc-
monstravit in monle. Ipsa est enim de qua dixerat
septem diebus necel? Ne le sanuni putes. Sanitas im-
Nam haec longa ccgritudo est. Quia
Amen dico vobis ,
quia sunt hic quidam de circumstan-
morlalitas erit.
tibus qui non gustabunl mortcm donec vidcant Filiuni
quotidianis medicamentis fulcis morbum luum ; sanus , ,

hominisinregnosuo (Matlli. xvi, 28). Inde coepit leclio

tibi esse videris : detrahe medicamenla, et vide quid
qua: recilata est. Dum lioc dixisset ,
post dics sex as-
poles.
CAPUT X. — 14. Moriendi necessitas ab ipso exortu.
sumpsit tres discipulos, Pctrum , Joannem et Jacobum,
et ascendit in monlcm. Ipsi tres eranl quidam de quibus
Vcra sanitas, immortalilas. Nam ex quo nascimur,
dixcral , Sunt hic quidam qui non guslabunt morlem .
necesse est ut moriamur. Morbus hic neccsse cst ut
doncc videant Filium Iwminis in regno suo. Nou parva
ad mortem perducat. Certe medici quando aegros in-
quseslio csl. Neque cnini illc mons, regnum eratcom-
spiciunl , hoc dicunt. Verbi graiia , hydrops cst iste,
prehensum. Quid est mons ei qui possidet coclum?
moritur : hic morbus non poiest curari. Elephantio-
Quod non solum legimus, scd etiam oculis cordis
sus est ; nec morbus iste curari potest. Phlhisicus
quodam modo videmus. Kegmim suum dicit.qnod
cst; quis hoc cural? Necesse est ul percat, ncccsse
multislocis appcllat regnum cccloruni. Regnum autem
esl ut moriatur. Ecce jam dixit medicus , Phthisicus
coelorum est regnum sanclorum. Cocli eniin enarrunt
est, non potcst nisi morialur ; et lamen aliquando et
gloriam Dei. De quibus coelis dictum cst conlinuo in
hydrops non inde morilur, et elcphantiosus non inde
Psalmo, Non sunt loqucla? neque sermones, quorum non
morilur, et phthisicus non inde moritur : et tamen
audiantur voces eorum. In omncm terram e.riit sonus
necesse est ut quisquis nalus fuerit , inde moriatur.
corum, el in fines orbis terrw verba eorum (Psal. xviu,
Moritur inde, non potcst aliter. Hoc et mcdicus ct
4, ct 5). Quorum, nisi ca;lorum? Ergo Aposlolorum,
imperitus pronuntiat : sed cl si tardius moritur, num-
et omnium verbi Dci fidelium pradicatorum. ftegna-
quid ideo non moritur? Quando ergo vera sani-
biint ca:Ii cum eo qui fccit coelos. IIoc ut ostendcrc-
tas , nisi quando vera immortalitas, si ergo vera
tur, videlc quid faclum est.
immortalitas, nulla corruptio, nulla defectio, quid
2. Dominicai transfiguralionis allegoria. Veslimcnla
illic alimcntis opus eril ? Ergo cum audis , He-
! Cliristi. Dominus ipsc Jcsug rcsplcnduit sicut sol
cumbenl cum Abraliam et Isaac ct Jacob ; non parcs
vcstimenta cjus facla sunt candida sicut nix : ct lo-
vcntrem, sed mentem. Implcberis ibi : cl ipse interior
quebantur cum co Moyses ct Elias. Ipse Jesus qni-
ventcr habct cibos suos. Secundum istum ventrem
dcm, ipse splcnduit sicut sol , se lumen esse Bignili-
dicitur, hcati qui esuriunl et siliunt jnstilium ,
quoniam
cans quod iliumiiiat omneni bominem renientem in
ipsi talurabuntur (Id. v, G). Kl vore salurabuntur, ut
hunc inimduin (Joan. i, 9). Quod cst iste sol ocuhs
non esuriant.
carnis, hoc ille oculis cordis ct quod istc earnibus, :

\o. Rami naturalcs prcccidunlur , inscrilur oleaslcr,

hoc ille cordibus. Vestimcnta aiilem cjus , Kcrlesh
quare. Inserebal ergo jain oleastrum Dominus, cuin di-

1
Fdili, subdamus. At rhimarconcnsis Ms., supponumus. *
Correctus est ad r. rm. v. l.ov
* Aliquol hic versus iu prta cdiLis oinissl restiluunlur ex
Aliuuarcoueasi Ms. (a Alias de Diversifl 00

Sanct. Alg. V. (Scize.)

 ,, ,,
;
,

\UGUSTINI EPISCOPI 492

401
cniin nisi ab iudulo conliiicanlur, mus nunc per speculum in ccnigmale, lunc aulem facie
ejus. Vcstimenla

cadunt. Horum vesiimenioriim quaedam quasi novis- ad facicm. Et linguac evacuabuntiir, quando vcnerit
cnim dicit, Ego enim illnd quod modo speramus ct crcdimus (l Cor. xin
sima fimbria Paulus fuil. Ipse
xv, 9) cl alio loco, 12, 8, 9). Qnod illi crgo ad lerram ccciderunt, hoc
sum minimus Aposlolorum (1 Cor. :

veslimonto autem sigiiificavcriint, quod moriinur quia dictum est carni,

Ego sum novissimus Aposlolorum. In :

limbria cst novissima et minima. Proinde sicut illa Terra cs , et in terram ibis (Cen. ui , 19). Quando vcro
paliebalur, tacta Do- eosDominus erexit, resurrcciionem significavit. Posl
mulicr qua; sanguinis fluxum
:sic Ec- resurrcctionem utquid Lcx ulquid Prophe-
mini fimbria, salva facta esl (Luc. vm, 44)
libi ? libi

Paulo praedicanle sal- tia? Ideo non apparet Elias, non apparel Moyscs. Re-
clesia quac e\ Genlibus venit ,

vata est. Quid mirum si pe.r candida vestimenta si- manel libi , In principio cral Verbum , cl Verbum erat

cum audialis Isaiam prophetam di- apud Deum, et Deus crat Verbum (Joan. t, 1). Rc-
gnatur Ecclesia,
fnerinl peccala vestra sicul phoenicium manel tibi , ul sit Dcus onmia in omnibus (I Cor. xv,
cenlcm, Etsi ,

18)? Moyscs ct Elias, 28). Ibi erit Moyses sed jam non Lcx. Videbimus ibi
tanquam nivem dealbabo (Isai. i , ;

cum Pomino el Eliam; scd jam non prophetam. Lex enim et Pro-
id est, Lex et Prophelae quid valent, nfei

colloquanlur? NisiDomino perbibeant testimonium ,

lilicta; testimonium perhibtierunt Chrislo ,
quia opor-

quis lcgctLegcm? quis Propbetas? Vicletc quam bre-

tercl eum pali, ct die tcrtia resurgerc a morlnis, ct

Per Legem enim cognilio pec- intrare in gloriam suam (Luc. xxiv, 44-47). Ubi com-
vilcr boc Apostolus ail :

plcttir illud quod suis dilectoribus repromisit Qui

cali:nunc autem sinc Lege, juslilia Dei manifestala
:

esl ; eccc sol lestificala a Lege el Prophelis (Rom. m,

:
diligit me , diligclur a Palre mco , et ego diligam eum.

ecce splcndor. Et quasi dicerelur, Quia diliges eum quid illi dubis?
20, 21) ;
,

5. Pctri votum. Videl hoc Pclrus, ct bumana Et ostendam me ipsum illi (Joan. xiv, 21). Magnum
sapiens tanqiiam bomo : Domine , bonum est ,
inquit donum , magna promissio. Non tibi servat Deus prac-
nos Itic essc. Ta-dium paticbatur a lurba, invencrat mium aliquod sutim : sed se ipsum. Avare ,
quare libi

soliludirtem montis; ibi habebat Ghristum pancm non sufficit quod Cbrislus promillil? Tu dives lik
menlis. Utquid inde disccderet ad labores et dolorcs, videris ; et si Deum non habes, quid habes? altcr

liabens in Dcum sanclos amorcs , cl ideo bonos nio- pauper ; et si Deuin habet, quid non habet?

res? Benesibi volebat essc uncle el adjunxit Sivis, : ,

6. Aliorum curanda salus cx charitate. Descenue,

'aciamus hic tria tabemacula: libi iinum, Moijsi unum, Pctre : requiescere cupiebas in monte , descende

el Elicc umim. Ad ha;c Dominus nihil respondit : sed praediea verbum, insla opporlune, importune, arguc,

tamen Petro responsnm cst. Haec enim eo loquenle ,

borlare, increpa, cum omni longanimilate etdoclrina

nubes lucida venit, ct obumbravit eos. Ule quacrebat (II Tim. iv, 2).Labora, desuda ,
patere aliqua lor-

tria labernacula : nobis unum csse ,

quod bumanus menta : ut quod in candidis veslimenlis Domini inicl-

senstis dividere cupiebat, responsum coeleste mon- ligitur, per candorem et pulchritudinem rectae ope-

stravil. Vcrbum Dei Chrislus, Vcrbum Dei in Lege,

ralionis in charitalc possideas. In laudc enim chari-
Verbum in Prophetis. Quid, Pclre, quscris dividere? tatis , cum Apostolus lcgerelur , audivimus, Non
Magis te oportct adjungere. Tria quacris : intellige et quasrit qua; sua sunt (I Cor. xm, 5). Non quwrit quw sua

unum. sunt ; quoniam donal qure possidet. Alio loco pericu-

4. Vox ae nube. Prostratio discipulorum. Nube crgo losius dictuin cst, si non iutellexeris. Secuudum
obumbrante omncs, ct quodam modo eis facicnic enim ipsamcbaritatem prsecipiens Apostolus fidelibus

unum tabernaculum , sonuit ct vox de nube dicens : membris Chrisli , ait : Nemo quod suum est quwrat ,

ttic est Filius meus dileclus. Ibi eral Moyscs, ibi Elias :
sed quod alterius est. Avaritia namque hoc audilo

non csl dictum,Hi sunt filii mei dilccti. Alitid est fraudcs parat , ul in negotio quasi alienum quaerens

enim Unicus, aliud adoplati. Hle commcndabatur, aliquem circumveniat, et quocrat non suum, sed alic-

undc Lcx ct prophcuc gloriabantur. ttic est inquit , num. Compcscat sc avaritia, procedat juslilia : au-

Filius meus dikctus, in quo mihi bene complacui ipsum ; diamus, et intelligamus. Charitali diclum esl, Nemo
audite. Quia ct in Prophetis ipsum audistis, et in Lcgc quod suum est quwrat , sed quod alterius. Vcrum tti

ipsum audislis. El ubi non ipsum audistis? Hoc audito, avare , si resislas , et magis ad hoc prxccptum redi-
illi Jam
cccidcrunt in tcrram. demonstralur nobis, in gis , ul alienum concupiscas ;
perde luum. Sed quo-
Ecclesia regnum Dei. Hic Dominus hic Lex et Pro- , modo te novi habere vis ct luum et alicnum. Frau- ,

pbctac sed Dominus tanquam Dominns Lcx in Moysc,

:
: dem facis ut habeas alicnum furtum patere ut
, : ,

Prophclia in Elia; sed ipsi lanquam servi, tanquam perdas tuum Non vis quocrere luum, scd tollis alie-
,

minislri. Ipsi lanquam vasa ipsc lanquam fons. Moy- : num. Quod si facis, non facis bcnc. Audi , o avare,

scs et Prophela; diccbant ct scribebanl : scd dc illo ausculla : Apostolns tibi alio loco apcrlius exponit

implebanlur quando fundcbant. boc quod clixit, Ncmo quod suum csl qitaral , sed qucd

5. Discipulorum ercctio. Solus Jcsus crectis iis vide- allerius. Ait de sc ipso : Eqo autcm non quanens quod
tur. Prwminm nobis promissum ipse Deus. Dominus mihi tttUe est , sed quod mullis , ttl salvi sint (1 Cor. x ,

autem porrexit manum , ct excitavit jaccntes. Deinde 24, oZ). Hoc , Pctrus nondum intelligebat quando in

neminem vidcrunt , nisi soltim Jesum. Quid sibi hoc monie viverc cum Chrislo desiderabat. Scrvabat tibi
vull? Audistis, cum Apostolus legerclur, quia vidc- boc Petre post mortcm. Nunc aulcm ipse dicii
,
,
 ;,
: ,,

493 SERMO LX\X.

Desccnde laborare in (erra , servireinlerra, conlemni, spondit, Propterincredulitatemveitram. Si Apostoli in-

crucifigi in terra. Descendil vita, ui occideretur; eredun, quis fldelis? Qnid faciunt agni, si titobant
descendit panis.ut csuriret; descendit via, ut in arieies? Nec tamen eos misericordia Domini despexit
itinere lassaretur; desccndit fons, ut sitirct : ct lu re- incredulos : sedarguit, nutrivit, perfecit/coronavit.
cusas laborarc? Noli tua quaerere. Habe charitatem ,
Nam et ipsi memores infirmitatis raae, quodam loco
pradica veritatem : tunc pervenies ad aeternitatem in Evangelio, sicut legimusdixerunt ei Domine, , :

ubi invenics securilatcm. auge nobis fidem (Luc. xvn 5). Dnmine, inquiunt ,

auge v.obis fulcm. Prima utilitas crat scienlLa

SERMO LXXIX* (o).
scirc ,

quod ininiis habehanl : major felicitas, scire mule pe-

Rursum de verbis Evangclii Matiliwi , ubi se Jcsus tcbant. Domine, inquiunt, augcnobis fidcm. Videte si
demonslravit in monte tribus discipulis. Cap. xvn, non corda sua quasi ad foniem portabant, ct tit cis
t.1-8. unde implcrcnt, aperirelur, pulsabant. Pulsari ad se
voluit, non ut repellerct pulsantes, scd ut excrccrct
Visionem magnam in monlc , ubi se Dominus Je-
tlesideranics.
sus tribus discipulis demonslravit , Pelro , Jacobo ct

Joanni, cum sanctum Evangelium legeretur, audivi- 2. Dcus elsi nostram inopiam novit, orandus tamcn.
mus. Splcnduit vultus ejus sicut sol ; hoc significal Putalis enim, rfatres, nescire Deum quid vobis nec
Evangelii claritalem. Vestimenta ejus facla sunt can- essarium sit? Scit prieveniens desideria nostra,
dida sicut nix : hoc significat Ecclesix mundalionem, qui novit inopiam nostram. Deniquc cumdocerct ora-
cui diclum est per prophctam , Et si fucrint pcccata tionem, et moneret discipulos suos , ne in oratione
vestra sicut phamicium, tanquam nivem dcalbabo (Isai. multiloqui essent : Nolite, inquit, muttiloqui esse; no-
i, 18). Elias et Moyses colloquebanlur ei : quiaEvan- vit cnim Paler vesler quid vobis necessarium sit, prius-
gelii gratia lestimonium habet a Lege et Prophelis. quam petatis ab eo (Mattli. vi, 1 el 8). Aliud jam dicit
ln Moyse Lex, in Elia Prophelre : ut brcvitcr loqna- Dominus. Quidcst? Nolens ul mullum loquamur in
ruur. Suni eniin beneficia Dei perMartyrem sanctum, oratione , dixit nobis , Nolitc multum loqui quando
quoe rccitabuntur (b). Audiamus. Placuit Petro Iria oratis ; scit enim Patcr vestcr quid vobis neccssariuin
lieri tabernacula, Moysi unum , Eli;c unum, el Chrislo sit, priusquam pctalis ab eo. Si scit Palcr noster quid
unum. Delectabat cum monlis solitudo Uedium pa- :
nobis neccssarium sit, priusquam peiamus ab co ,

tiebalur a lumullu reruin humanarum. Sed tria la- quarc loquimur vel parum ? Qu;c causa cst ipsius ora-
Ijernacula quare quaerebat, nisi quia unilatem Legis, lionis, si jam novit Patcr noster quid nobis necessa-

Propheliseet Evangeliinondumsciebat?Dcniquc nuhe lium sit? Dicil alicui : Noli me diu petcre; novi enim
emendalus est. Uccc eo loqucnte , inquit, ecce nubcs quid libi necessarium sit. Si nosti, Domine, quarc vel

lucida obumbraiit eos. Ecce unum tabernaculum nu- pctam ? Tu non vis mc habere diuiurnam petitioncm,
bes fecit : tu tria quarc quaerebas ? Et vox de nube imojubesul habeam pene millam. Et ubi cst illud

Hicest Filius mcus dilectus, in quo milii complacui alio loct ? Qui dicit, Nolite multum loqui in oralione :

hunc audite. Loquilur Elias ; sed Iw.nc uudile. Loqui- alio loco dicit, Petite , et dabilur vobis ? Et nc trans-

tur Moyses : scd hunc audile. Loquuntur Prophet;r, etinier libi putares esse praediclum ut petcrcs, addi-

loquitur Lex : scd liunc audile, vocem Legis , et lin- dil, Quwritc, etinvcnietis. Et nc boc Iransilorium cxi-

guam Prophctarum.Ipse in illis sonuit , ipse in se slimares, vide quid adjunxerit , vide ubi conclusil

ipso quando cst dignatus apparuit. Ilunc auditc Pulsate, el aperietur vobis (Id. vn, 7) : vide quid ad-
huiic audiamus. Quando Evangelium loqucbalur, pu- jnnxcrit. Voluitte, ut accipias, petere; ut invenias,

tate quia nubcs eral : inde nobis vox sonuit. Hunc qua^rere; ulintres, pulsare. Quomodo crgo, quiajain

audiamus : quod dicit Eaciamus, quod promisit spere- Pater nosler scit quid nobis necessarium sit, qnare
mus. petimus? quare quxrimus? quare pulsamus? quare iri

petcndoct qurcrendo ct pulsando nos faligamus, nt

SERMO LXXX" (c).
scientcm inslruamus? Alio loco Domini vcrha sunl,
De verbis Evangelii Maltliwi, cap. xvn, 18-20, Nos Oportct semper orarc, cl non dcficere (Luc. xvm, 1).
quare eum non poluimus cjicere ? ctc. Ubi deora- Si oportct sempcr orare, quomodo dicit , Nolite mul-
tione. liloqui esse? Quomodo oro scmper, qui cito finio? Ilac

CAPUT PRIMUM. — 1. Apostolorum incre-

me jubes cilo finirc, hac jubcs scmpcr orurc , et non
dcficcre : quid cst hoc? Et ut hoc inlelligas pcte,
dulitas. Dominus noslcr Jcsus Christus ctiam in
quaere, pulsa. Idco cnim clausum est, non ut le sper-
discipulis suis redarguit incrcdulitatem, sicut modo
nal, scd u t excrceat. Ergo, fratrcs, cohorLari debe-
Evangelium cuin lcgerelur, audivimus. Cum cniiu
mus ad oralioncm, ct nos, ct vos. Alia enim spcs ln
dixissent , Nos quarecumnon poluimus ejiccrc? re-
nobisnon cst in multis malis prxsentis sxculi , ni^i

pulsare in ipsa oratione, crcderc flxnmque corde

*
Correctus ad gr. Llim. Par. I.ov.
**
Com-ctus ad cl. ct Sirm. retinerc ,
quia hoc libi non dat Pater tuas, quod
(«) Alias, de nivcrsis 23. scit tihi non expedire. Quid enim desideres lu i

(b) LibeutlS recitandus de bencficiis I)ci |ier Marlyrcm sti; quid libi prosil ille DOVit. Pata tC eS8C SUb mo
sanctum. vidc infra, sermones de s. stephano.
(c) .\lias, cx Sirniundi:uiis3i. dico, ct esse Inflrmum, sicul cl verum est bm-
 , :

S. AUGCSTINl LPiSCOPI 490

495
cnim vita isU nostra infirmitas ; ct longa vita et qui cssciil
1

,
rcspondit illis : Non est opus sanis
nis ,

puta crgo te sub mcdicus, scd male liabentibus. Et ostcndil illis qui cs-
nihil aliud quam longa infirmitas :

po- scnt sani, et qui acgrotantes Nonveni, inquit, vocare

medico a-grotarc. Deleclavit recentem, dclcctavit
:

Non prohibcris juslos, scd peccatores (Mattli. ix 11 -15). Si pecca-

luni vini usurparc pcterc a medico.
,

non noccat, et cxpcdial libi ac- tores, inquit, ad mc non accedunt, quare veni? pro-
petcre, ne 1'oric tibi

pete, noli cunctari sed pter quos veni ? Si omnes sani sunt, quare tantus me-
cipere. Noli dubitare pctcrc : ;

hominc dicus de coelo descendit? quare nobis medicamenlum

sinon acceperis, noli contrislari. Si boc s.ib
Dco mcdico, non de armario suo, sed de sanguine suo fccil? Ergo
medico camis lu;c qiunio magis sub ;

animae tuae? illud genus ongrolorum qui milius oegrotabant, qui se

ereaiorc, rcparatore et carnis et
Deus, ut a vitik sanel. Proinde, qno- angrotarc scntiebant, ul sanrentur, mcdico coliaerc-
3. Orandus
boc capitulo Dominus ad orationom
bortatus bant. Illi autcm qui periculosius a?grolabant, medico
uiam in
Proptcr incredulilatem veslram 7wn po- insultabant, aogroios calumniabanlur. Ad extremum
est, ubi dixit,
dccmonium ejiccrc : ad orationem cnim bor- quo processit phrenesis ipsorum ? Ut medicum tene-
tuktis Iwc
Hoc genus non ejicitur, nisi jeju. rent, ligarcnt, flagellarenl, spinis coronarent, ligno
talus sic conclusil,
Si orat bomo, ut cjicial dicmonium suspenderent, cruce necarent. Quid miraris? Medicum
niis et orationibus.
avariiiam suam ? occidit aegrolus scd eum medicus occisus sanavit
alicnum quanto magis ut cjiciat
:

quanto magis, ut cjiciat vinolentiam

suam? quanto phreneticum.
suam quanto magis ut 5. Quo remcdio per Christum sanali ccgroli. Merci-
magis, ut ejiciat luxuriam ? ,

bomine, monium cceleste. Oralio Christi pro crucifixoribus suis.

ejiciatimmundiliam suam? Quanta sunt in
quac si perseveravcrinl, non
admillunt ad regnum coe- Primo enim non obliviscens in cruce personam
rogatur medicus suam et demonstrans nobis patientiam suam,
lorum? Vidcte, fratres, quomodo , et

prosalute tcmporali, quomodo si

quisquam desperatc excmplum prccbens diligendi inimicos nostros ; vi-

ffgrotet, pudet illum, aut piget horaini pe-

numquid dens eos eircumfremere ,
qui noverat morbum illo-

vcstigia rum, quia medicus, qui noverat phrencsim qua

destenere, peritissimo archialro laerymis
in

Sanari alitcr nientem perdiderant continuo ad Patrem Pater,

lavare? El quid, si dixeril ci medicus : , :

potes, nisi te ligavero, adussero

secuero ? Ue- ignosce illis, quia nesciunt quid faciunt (Luc. xxiu, 34).
non ,

spondct : Fac quod vis , tantum sana me. Quanto ar- Putatis autem ,
quia non illi Judan maligni erant
vapoream sanitatem, saevi cruenti lurbulenti, inimici Filio Dci? Pulalis
dore desidcrat paucorum dierum
, ,

illa ct ligari velil, et secari,

el uri, et cuslodiri quia vacavit vox illa, et inanis fuit : Paler, ignosce
ut pro
ne manducet quod delcctat , nc bibal quod delcctat, illis ,
quia ncsciunt quid faciunt? Onmcs videbat,

Tolum patilur, ut serius mo- sed suos futuros ibi cognoscebat. Dcnique morluus
nec quando dcleetal ?

rialur : et non vult pauca pati , ut nunquam moria- est ,

quia sic expediebat, ut morte sua occiderel mor-
Si libi dicat Deus, qui coeleslis est supcr
nos me- lcin. Morluus est Deus, ul compensalio fieret coele-
tur !

Tu sanari vis? quid diclurus cs, nisi, Sanari? sliscujiisdam mercimonii , ne morleni vidcret bomo.
d .cus
;
:

Forle non dicis, quia sanum te pulas , hoc est quod Deus enim Cbrislus , sed non ibi morluus ubi Deus.

pejus aegrotas. Idem cnim Dcus, idem homo unus enim Cbrislus, :

A. Mgrolorum duo genera. Clirislus mcdicus omues Deus et bomo. Homo assumptus est ut in melius ,

Nam si duos acgrotos constituas; mutaremur, non Deuni addctcriora dclorsil. Assuni-
cegrotos invenit.

unum qui flcndo mcdicum rogel, alterum qui in acgri- psit cnim quod noncrat, non amisit quod eral. Cum
tudine sua , mente perdita , irridcat medicum ;
ille ergo Deus esset et homo, volens nos vivere de suo,

promiltit flcnti, plangil ridentem. Quare nisi mortuus est dc nostro. Unde enim ipse morerctur
spcm ,

quantum se sanum non habebat sed nec nosunde viVeremos. Quid enim
quia tanto periculosius argrotal,
:

et Judaei. Ad acgroios venit Chri- ille erat, qui non habebat unde moreretur ? /;i prin-
puiat?Sic crant
omncs aegrotos invenit. Nemo sibi dc sanilate cipio crat Verbum; et Vcrbum erai apud Dcum, et
stus,
blandiatur, nc renunliet ad illum medicus. Omncs Dcus crat Verbum. Quaere dc Deo unde morialur, non

aegrolos invcnit; apostolica scnlcnlia cst : Omncs invenies. Nos aulcm morimur, qui sumus caro, pec-
cnim peccaverunt, el egent gloria Dei (Rom. lil, 25). cati carnein portans homo *. Peccaium qiuere unde

Cum ergo omncs invenisset segrotos, duo gencra fue- vivat non habet. Nec ille ergo poiuit babere mor-
,

runt oegrotorum. Alii vcnicbanl ad mcdicum,

inhaere- lcmdcsuo, nccnosvitam de nostro sed nos viiam :

bantChristo, audicbant, bonorabant, sequcbantur, deipsius, ille mortcm de nostro. Qualia commercia!

converlcbantur. lllc accipiebat omnes sine ullo fasii- quiddedit.ct quid accepit? Mercantes homines ve-

dio sanaturus, qui gralis sanabat , quia omnipotentia niuntad commercia ad res mulandas. Nam antiqua ,

curabat. Cum ergo susciperct cos, ct adjungeret sibi commcrcia rerum mutalio fuit. Dabat bomo quod ha-
sanandos, illi exsultavcrunt. Aliud vero genus aegro- bcbat, et accicpicbat quod non habcbat. Vcrbi gra-
lorum, qui jam aegriludine iniquitalis mentcm pcrdi- tia, habebat triticum, sed hordeum non babebat;

derant, ctse oegrotare ncsciebanl; insuliavcrunt illi, aller bordcum babebat , ct triticum non habebal

quia suscipiebat scgrotos, et dixcrunt discipulis ejus :

1 colberumis Ms., quid essct.
Eccc qualis est magistcr vester, qui cum pcccatoribus et earncrn
Forie tegendum sic, qui stanus caro pcccati
* :

publicanis manducat. Et ille qui noverat quid esscnt, portans liomo pcccali, etc
 ,,

497
quod habebat, accipiebat bordcura
SEHMO l.WX. m
dabai ille (riiicum anim.T, sociclas Angelorum,
civilas coelestis , digni.
quod non babebal. Quanli erat ut major copia vilem tas indeficiens, Palerel patria,
ille sine morte, illa

speciem conipensaret ? Ecce ergoalius dat hordeum, sine liosie. Haoc beneficia loto
ardore desideremus,
ul accipiat trilicum : poslremuiii alius dal plunibuni, onini perseverantia pelaraus, non
sermone longo, ted
ul accipiat argenluui ; sed iiuilliini dat plumbum con- tc>te gemitu. Desiderium semper orat , etsi lingua
tra panim argenimn : alius dat lauam, ut aecipiat taceat. Si semper desideras, semper or.is. Quando
vestem. Et i|uis enuiuerat omnia? Tanien nemo dat durmital oratio Quando friguerit desideriuro.
? Ergo
vilam, ut accipiat mortem. Nou crgo vox mcdici pcn- illabeneficia sempiierna lota aviditate postulemus
deulis in ligno inauis fuil. I l eniin moreretur pro no- illabona uua inlentione quseramus , illa bona securi
bis ,
quia Verbum inori non poleral, Verbum caro pciamus. Habenli enim illa bona prosunt, obcsse non
factum est, ct habitavit ifl nobis (Joan. i, 1, 14). Pependit possunt. Temporalia vero ista aliquando prosunt,
in cruce, sed in carne. Ibi vililas, qwani contempse- aliquando obsunt. Mullis profuit paupertas, et no-
runtjudaei : ibi cliaritas, per quam liberati sunt Ju- ciicruni diviiise multis profuit privata viia, ctnocuit
:

d:ei.Pro cnim dicluin esl, Puter, ignosee illis,

ipsis allus honor. El ileriun aliquibus profuit pecunia, pro-
quia nesciunl quid faciunl (Luc. xxiu, 3i). El non va- fuit dignitas; bene ulentibus profuit : male autem

cavit vox illa. Moriuus est, sepultus est, resurrexit; utentibus non ablala plus nocuit. Ac pcr hoc, fratrcs,
factis quadraginla diebus ciun discipulis suis, ascen- petaraus et ista leroporadia moderate, securi quia si

dit in coelum, inisil Spirilum sanctuni in eos qui ex- accipimus, ille dat qui novil quid nobis expodiat. Pe-
spectabant promissum. Illi accepto Spiritu sancto im- lisli, non est libi dalum quod petebas? Crede Palri
pleti suni,et coeperunt loqui linguis omnium gentium. qui si tibi expediret ,darcl libi. Eccc de te ipso fac
Tunc Judaji qui aderant, expavescenles iu nomine tibi conjecluram. Qualis est enimapud te filius iuus
Christi loqui omnibiis linguis liomincs idiotas, imperi- ncscicns res humanas, talis cs et tu apud Doroinuro
los, quos inter se nutritos noverant in lingua una, ex- nesciens res divinas. Eccc ante te lilius tuus lota
pavenmt : unde hoc munus esselPciro locjucnte didi- die plorans, ut des illi cultrum, id cst gladiiun :

cerunt. Ille hoc donavit,qui in lignopcpendit. Ille hoc negas tc dare, non das, conlemnis flentcm, ne plan-
donavit, qui irrisus est pendcns in ligno, ut tlaret Spiri- gas morientem. Ploret, affligat se, collidat se, ul lcves

lumsanciumsedensincrelo. Audierunt, crediderunlilli eiiin in equuni : non facis, quia non potesl eum re-
de quibus dixeral, Pater, ignosceillis ,
quia nesciunt gere; elidet cloccidelilliun. Cui negas partem, lolum
quid faciunl. Credidcrunt, bapUzali sunt, atque est illi scrvas. Sed ut crescat, ct lolura possideal scctirc,

facta conversio. Qua; conversio? Sanguinem Cbristi, non das illi modicum pcriculosum.

quem saevientcs fudernnt, credenlcsbiberunt. 8. Tempora muluumle, elquomodo fercnda. Ideodici-

6. Oratio in vilos hujus periculis. Ergo ut scrmo- mus, fratres, orale quantum poteslis. Abundant mala,
nem noslrum unde coepimus concludamus , oremus, et Dcusvoluit ul abuudarcnt mala. Ulinam nonabun-
et de Deo praesumamus : vivamus quomodo jubet, et darent mali, el non abundarenl inala. Mala tcntpora,
ubi titubamus in ipsa vila, ipsum invocemus, quo- laboriosaiempora, hoc dicunthomincs. Dene vivanms,
modo illum invoe.avcrunt discipuli dicenles , Domine, el bona sunt lerapora. Nos suraus tcrapora : quales
auge nobis fidem (Luc. xvn, 3). El Petrus praesumpsit, sumus, talia sunt tempora. Sed quid facimus? Nou
cl titubavit : ncc lamcn contemptus mersus est, sed possumus ad bonam vitara convcrtere multitudinera
sublevatuseterectusest. Etcnimquodpraesumpsil.unde hominura? Pauci qui aiidiunt bene vivant : pauci benc
erat ? Non de suo erat : de Domini crat. Quomodo ? Do- viventes multos malc vivenles ferant. Grana sunt, in
mine, si lu esjube me venire ad te superaquam. Ambiila- area sunl : paleas seciun in area haberc possunt, iu

bal enim Dominus super aquas. Si tu cs,jube me vcnire horrco non habcbunt. Ferantquod nolunt, ut vcniant
ad tesuper aquain. Scio enim quia si tu es, jubeset fit. ad quod volunt. Quare contristamur et causamur
Elilleait, Veni. Descendit in illius jussione, etlrepiila- Dciun? Abundant mala in miiiido , ul non ameliir
vit iii sua infirmitate.Tamen quando trepidavit, ad illum mundus. Magni viri , fideles sancti ,
qui contempse*
exclamavit, Dvminc, inquit, libera mc. Tunc Dominus runt niimdum speciosum : nos non possumus con-
lenuit illi manum, cldixit : Modicce fidei, quare dubila- lcmncre ncc fcedura. Malus e>t mniidus , ecce inalus
sti? Ipse invilavit, ipsc nulaniem cl lilubanlcm cst, ct sic amatur, quasi bonus esscl. Qtiid csl autcni

liberavil (Mutth. xiv, 25-31) : ut implerelur quod di- maltis mundiis ? Non enim nialiun esl Cffilum , cl

ctum cst in Psalmo , Si diccbam, Motus est pes meus; terra, ct aqu;c, ct ea quae sunl in cis, pisces, volalilia,
misericordia lua, Domine, adjuvabat me (Psal. xcui, 18). arborcs. Oinnia isla bona sunl : scd mahiin inim-
7. Bene/icia temporalia cl wlcrna quomodo pelenda. dum mali hoinines laciunl. Scd quoiiiam caierc non
Duo ergo genera beneficiorum sunt, temporalia et possiimus malis liominibus ,
qiiauidiu viviinns ,
sicut

aUerna. Temporalia sunt salus, subslanlia, lionor, dixi, ad Dominun Deum ncetram gemamus; ct mala
amici, doiiius, lilii, uxor, cl ccelcra vitae liujus ubi pcr- fcramus, Ut ad bona pci v.niaiinis. P.itrcmfainilia»
egrinamur. Ponamus nos ergo in stabulo vitae bujus, non reprebendtmus; chartM estenim. Ipse noa por-
quasi pcregi ini traiisiluri , non quabi posscssorcs tat , non nos illnin Novil quemadmodan gubsrnei

mansuri. iElerua vero benclicia sunt, primiim ipsa qnod fccit : lac qtiod jussit, etipera quod promisit.
vita aucrna, incorrnpiio ct immortalitas carnis ci
 ;:

499 S. AUCUSTINI EPJSCOH 500

SEUMO LXXXI *
(a). sura urgelur. Pressura el martyres pressi sunt, sed
De verbh Evungelii Maltluei, ubi admonemur ab scan- non oppressi.Scandalum cave, nonvaldepressuram
clalis mundi cavere. Cap. xvui, f 7-9 (/»). Pressura premil te , scandalum opprimit te. Quid
ergo inierest inter pressuram et scandalum ? In pres-
1. Contra scandula quomodo munimur. Divinaj
audivi- sura parabas scrvare paticntiam, tenere conslantiam,
lectiones, quas inodo, cum recilarcntur ,

futura nun relinquere fidcm, non cunsentire peccate. Hoc si

nius, admuncnt nos advcrsus scandala, qu;r.
servas, aut si servaveris pressura tibi ruina non
pracdicta sunt, rubur percipere virtutum, peclus inu- ,

erit sed ad hoc valebit pressura, ad quod valet

nire chrislianum, el hoc a miscricordia Domini. Quid
: illa

quod memor es ejus (Psal. vui,

in lorculari , non ul oliva opprimatur, sed ut oleum
esl enim horno, ait, nisi

Dominus dicit, Ycritas liquetur. Denique siin isla pressura laudes Deo dicas,
S)? Vce mundo ab scandulis,

monet, non vult esse nos incautos

quam utilc prelum , unde a te liquor enianal? Sede-
dicit : tcrrel el
Vw, bant in pressura Apostoli catcnati, alque in illa pres-
nain iion fccit utique dcsperatos. Conlia hoc id

est contra Iioc malum melucndum , tremendurn ,

sura cantabanl bymnum Deo *. Quid premebatur ?

cavendum, consolatur nos, et hortatur, et inslruit

quid cliquabalur? Sedebat sub magna pressura Job
Puxmulta diligen- in stercure, inups, sine upe, sine subslanlia, sine filiis
illo loco Scriptura, ubi dicitur : ;

libus legem luam, et non esl eis scandalum (Psal. plcnus , sed vermibus ,
quod quidem ad hcminem

cxviu, IG5). Oslcndit hostem cavcndum, sed non ces-

pertinet exteriurem. Sed quia el intus Dec plenus
savit ostendere murum inunituin. Cogitabas lu au-
eral, laudabat Deum , et pressura illa nun illi erat

Vccmundo ab scandalis,i\uo\res extra munduni, scandalum. Ubi ergc scandalum ? Quandu accessit ei
dieilS,
3
ni! scandala patereris. Ergo propter cavenda scan-
uxor , et ait, Dic aliquid inDcum, et morere. Omni-
eum bus quippe ablatis a diabclu, exercitatu Eva servala
dala, quo ibis exlra inunduin, nisi fugias ad qui

iniindum? Quomodo autein ad eum qui fecit

est , non ad consolalionem, sed ad tenlalionem viri.
fecil

rnundum, confugcrc potcrimus, nisi legem ejus, qu;e Ecce ubi scandalum. Exaggeravit miserias ejus ,

ubique pracdicatur, audiamus ? Parum est audiamus, iniscrias eliain suas cum illius , et coepit persua-

nisi diligamus. Securum le enim faciens Scriplura di- dere blasphemiam. Illi autem, qui erat niitis, quia

viua contra scandala non ait, Pax multa audienlibus Deus ex lege sua docuerat eum , ct mitigaverat a

cgcm luam. Non enim auditores legis jusli sunl apud diebus malignis, pax mulla erat in corde ejus dili-

Deum. Scd quia faclores legis justificabuntur (Rom. gcnlis legem Dei , ct ncn erat illi scandalum. Illa

ii, 13), ellides per dilectionem operatur (Galat. v, 6) scandalum erat, sed illi nnn crat. Denique vide mitem,
Pux multa, inquit, diligenlibus legem luam, et n»n est vide eruditum in lcge Dei, lege Dei dice aeterna.

eis scandalum. Concinit huic senlenlise etiam quod Nam lex illa in tabulis data Judais ncndum erat lem-
4
audicndo el rcspondendo canlavimus : Mites aulem pcribus Jub, sed manebat adhuc lex aeterna in cur-

liarediuile possidebunt terram, et delcclabuntur in mul- dibus piurum, unde illa descripta est qux> populudata

liludine pacis (Psal. xxxvi, 11). Quia, Pax mulla dili- est. Quia ergu mitigatus cral lege Dci a diebus ma-
gcnlibus legcm luam. Ipsi enim miles, qui diligunt lignis, et pax ci mulia eral diligenli legem Dei, vide

lcgcm Dci. Bealus cnim vir, quem lu crudieris, Do- quam sit mitis, quid rcspnndet. Ilic disce qucd pru-

mine, cl cx lege tua docucris eum ; ul miliges eum a posui, qui sint miles. Locuia es, inquit, lanquam una

diebus malignis, donec [odiutur peccalori fovea (Psal. ex insipienlibus mulicribus. Sibona percepimus demanu
xcni, 12, 13). Quain diversae videnlur Scriptune vo- Domini, mula non sustincmus (Job n, 9, 10)?
ccs, ct in unam sententiam sic confluunl alque con- 3. Miles quinum smt. Mundus bonus et mundus ma~
currunl, ul quidquid audire polueris de fonle illo uber- lus. Auilivimus cxcmplo qui sinl niiles : definia-

rimo, acquicscas ettu, concordcs veritati amicus, pacc nms eos verbis, si possumus. Milcs sunt, quibus in
jilenus, charilale fcrvidus, contra scandala munilus. factis uninibus bonis, iu uinnibus qua; bene faciunt ,

2. Mites in prcssuru, contra scandalum securi. ncn placct nisi Deus ; in omnibusqux mala patiunlur,

Propositum est crgovidcre, vcl quscrere, vcl discere, non displicet Deus. Eia, fratres, altendite ad hanc

qiiomodo miles esse dcbemus : ct cx hoc quod modo rcgulam, ad hanc normam extcndamus nos ad ; illam,

dc Scripturis commemoravi , admuncmur invenirc quaeramus incremcntum, ut implcanius illam. Quu

quod quaerimus. Intenla sit paululuni Cbarilas vesira; enim prodest, quia planiamus ct rigamus, nisi Deus
inagna rcs agitur, ul mites simus : ncccssaria res in incrementum dcdcrit? Neque qui plantal cst aliquid ,

adversis. Nequc cnim res adversae sajculi hujus ve- neque qui rigat , scd qui incremcntum dut Dcus (ICor.

cantur scandala : scandala quae sint, advcrtite. Ncsciu III, 7). Audi, qui vis milis csse ,
qui vis miligari a

<iuis , verbi gratia, in necessilate aliqua ccnslitutus dicbus malignis ,

qui diligis legcm Dei ; ut non sit in

urgetur pressura. Non cst hoc scandalum, quia pres- te scandalum, ct sil tibi pai iuulla, ut possidcas tcr-

ram, ct delccteris in mulliludine pacis : audi, qui vls

*
Correctus ad Petavianum et Colbcruuum ,>!»., et an miiis esse. Quidquid boni f.icis. non tibi placeas. Doas
Sirm.
ox sirmondianis 55.
(u) Alias,
1
sic m-s. sinn \t , scandalum cave, non valel pretsura.
(b) citalur a Floro ad Rom. m. nabiius a sirmondo noia- -
sirm., cantabant in Deum. Mdius Mss., canlabant hy-
tur anno i.liristi 410, iost urbem captam a Golhis cura allato mniuii Deo.
in Atricam ejuscladis ountio, Roma funditus eversa periisse 3
Colbertinus . -it Bca.

dtecrctur. k
^ic Colhertin i -mu , sed manebatapud ncumlex.
 , ,

501 SERMO LXXXl

cnim superbis resislit, humilibus autem dal gratiara falsum, ne neges vcrum. .N,- multis immorer, ille
(Jacobi iv, 0). Ergo quidquid boni facis , non lilii irascilur, potens est, premit Aecedil amkus, qui non
placeal oisi Deus quidquid mali pateris doii tibi vult te esse in pressura non tuII le esse in
: , , aalo:
displiceai Deus. Quid plura? lloc fac, el vives. Non Kogo le, fac quod libi dicilnr; quid aagnum esl!
le absorbebunt dies maiignl ; evades '
qood dictum Jani lorle quomodo et salanas lioiiuno, ScripJsn t$%

est, Vw mundo ub scandulis. Cui mundo eiiim V<B ab de te, quia Aiujelis suis inuiiduvil de te , ne offendai nd
scandalis, nisi de (|uo diclnm est, Et mundus eum non lapidem pcdcm tuum (Malth. iv, 0). Forlo el isle aini-

cotjnovil (Joan. i, IO)?Non illi inuiklo, de quodictum cusluus, quia videi te chrislianum, de legelibivull
est , Deus erai in Christo mundum rcconcilians sibi persuadere, quod putat te debere facere. Fac quod

(
II Hundus malus, mundus bonus mun-
Cor. v, 19). :
dicit. Quid? Iloc.quod vtih ille '. Sed mendacium
esl,
dus malus, omiios in niunilo niali et mundus bonus, ;
falsuiu est. Non l<-gisii, Omnis honw tnendax (Psal.
oinnes in mundo boni. Sicut attendimus plerumque cxv, H)? Jam iste scandalum est. Amicus est , quid
agrum. Plenus est ager iste : quo fruciu? Trilioo. faclurus es ? Oculus est, roanusesl: Ampula,et pro-
Itemque dicimus, et verum dicimns, Plenus est ager jice ubs te. Quid esl , Ampula, el projice ubs lc? Ncli

iste palea. Arborest, plena est fruclu. Alter dicil consenlire. HocsigniGcat, Amputa, elprojice abs te, noli

Plena cst consenlirc. Meinbra enim nostra corpore noslro

foliis. Lt qui dicit, Plena cst fructu, verum in

dicit : et qui dicit, Plena est fuliis, verum dicit. Ncc consensione faciunt unitatem, consensionc vivunt
pleniludo folioruin abslulil fructui locuni, nec pleni- consensione invicem coiincctuniur. Ubi di^sensio, ibi

tudofrucluuni turbam expulit foliorum. Ulroque plena morbus aut vulnus cst. Krgo membrum luum est :

est : sed aliud quaeril venlus, aliud cullor colligit. Sic

diliges eum. Sed scandalizat le; Amputa eum, ctpro-
ergo, cuui auiiis, Vce mundo ab jiceabste. Noli consentire; averte illum ab auribus
scandalis, noli lerreri;
dilige legcm Dei, non tuis, foric correctus rediet.
libi erit scandalum.
4. Scandalum ab oculo, a munu cl a pede. Sed 5. Mendacium dtvinu leyevelitum. Quomodo faclu-

occurril uxor, rus es boc quod dico, amputalurus, cl abjcclurus, ct

nescio quid niali persuadeiis. Diligis
eo fortasse correclurus Quomodo facturus es, re-
eam, sicut. opoitet diligi uxorem : membrum luum ?

est. Sed si oculus tuus scandalizal le si manus tua sponde. De Lege voluit suadere mendaciuin. Ille cnim
,

teandalixat te, si pes tuus scundalizat te, inodo audisti ait, Dic. Et forle non ausus cst dicere, Dic menda-
Evangeliiun , ampula projice abs le. Quisquis tibi
cium : sed sic, Dic quod vult. Tu dieis, S.-d menda-
,

charns est quisquis tibi pro magno babetur ciuin e-st. Lt ille, ut excusel, Umnis Itumo incndax. Kt
, a le ,

lamdiu magnussit 1
lamdiu dileclum membrum luum tu conlra, fraler, Os quod menlilur, occidil animum
,

quamdiu non Sap. i, 11). Atlende, nou est lcve quod audisli, 0$
sil, ccrcperil scandalizare, iil esl, inali (

aliquid su.ulere. AtnJite quia lioe est scandalum. Con-

t/uod menlitur, occidit unimam. Quid mibi facil iniuii-

Slituimus exciiiplum de Job et uxore ejus : sed ibi

cus iste polens, qui me premit, quia miseraris mc, et

non est nominalum scandalum. Audi Evangelium :

miserel conditionis in mc% ct non vis mc esse in ma-
Dominus cum de passione sua pnrdicaret , Pelrus
lo ; cum velis mc esse inaliun? Quid
mibi facit po-

cospit illi suadere nc pateretur. Redi rciro, satanas,

lens iste ? Quid preinil? Carnem. Corpus, dicis tu,

scandalum mihi Prorsus docuil premil dico ego, pcriniil. Quanto milius mecum agil
es. te Dominus, qui :

lil i vivendi exemplum praebuit, et quid sit scandalum,

illc, quam ego si menliius fucro? IIIc occidil carnen»

1 i quomodo cavealur scandaluni. Cui dixerat paulo

mcam : ego occido aniinam meam. Iralus potens occi-

anlr, Uealuses, Simon Bur-Jonu (Muttli. xvi, 23, 17),

dit corptis : Os quodmentitur, occidil aniinam. Corpus
oslenderat ilium membrum suum esse. At ubi coepit oecidit ; moriluruin erat, elsi non occideretur : ani-
niam vcro qtiain non occidit iniquiias, in aeternum
scandalum esse, prsecidit membrum refccit mera- :

bruin cxcipit vcritas. Serva ergo quod servare poles per-

, reposuit menibi inn (a). Scandalum crgo libi
:

ille cril, qui libi mali aliquid suadere coep

eat qttodquandoque periturum est. Uespondisti ; et
rit. El in-
tauien Omnis liomo mendax non solvisli. Desponde illi
lendat Charitas vestra : lit hoc plerumque, non ma-
etad hoc, ne vidcatur sibi aliquid dixissead suadcn-
levoleotia, sed perversa benevoleutia. Videt enim te
diim mendacium, leslimonium de Lcge proferens, ur-
amicus luus, qui ie diligit, vicissimqne a te diligilur,

paler luus, fralcr luus,

,^oiis lede Lege eonira Legem. In Lege ciiim scri-
lilius luus, conjux tua , videl
le in malo, et vult tc facere malum. Quidest, videt
ptiim est, FaJsum Testimonium ne dieas ( Deut. v,

ic in malo? Videl le in aliqua pressura. Pressuram

-20 ) : el in l.ege Bcriplum est, Omnis homo mendax.
ipsam propter jusiiiiam forsitan paleris Respice ad iUud quod paulo ante commonui, quaudo
: ideo paieris
pressuram, quia non \is dicere falsum lestimonium.
miiein bominem verbis quibus [tolui, lerminavi, Mi-

Verbi gralia
tis cst, ctii in omnibus quac bene facit, non pbicei ni-
dixerini. Abundanl excmpla, quia Vw
si Deus in omnibus quae male patilur, oon dispUcel
mundo ab scandalis. Ecce, verbi gralia, potens aliquis
;

Deus. Ilocergo ei respoudc, ijiii dieit, Ifenlire, quia

quxrit a le, propter praedara suam, proptor rapinam
scripluin esl, Omnis liomo mendax : NonmenliOT, quia
sii.un ,
ininisteriiiin falsi leslinionii. Negas tu : ncas
n riplura cst, Os qiwd mentilur, oceidit anintam. N
1
ln colberliuo Ms., Non te ubsorbeant dies maliaiii cva-
tlas, etc.
|
Stc Florus el Colbcrllnus Ma KlSirm., Fac,q id 'i<»
(
•oli.crlinus Ms., tamdiu nqnilm fuit. qiiiit ? htn quod Ule.
I") Videtur nonoiliil dcessc. Ujcrtuius m... et •/./ .
 s04
m Perdes omnes quiloquun-
S. AUGUSTINI EPISCOPl
invcnil? sordes lollit : palcaui tcinvenit? in cinerem
menlior, quia scriplum cst,
quia scri- Ycrlil. Ergo pressura; qu;c abundant, rion sunt scan-
turmendacium ( Psal. v, 7 ). Non menlior,
Urgeat hcet dala. Sed quac sunt scandala ? Locutiones illa.', ver-
ptum est, Falsum tcsiimoniumnon dices.
in vcnlate . ba illa, quibus nobis dicitur : Eccc quid faciunt tenv
pressuris carnem mcain cui displicco
corpus pora christiana, ecce quae sunt scandala. Ad hoc
audio Dominum meum. Nolite timere eos qui
cnim tibi dicilur, ut lu, si amas mundum, blasphemes
occidunt ( Mattli. x, 28 ).
Cliristum. Et dicit libi hoc amicus tuus, consiliarius
sed ut filn
G. Vomines aganl, non ul liomines, tuus : crgo oculus luus. Dicit tibi hoc minisler luus,
l)ei. Quomodo ergo omnis
homomendax? An for-
cooperarius tuus : ergomanus lua. Dicil lilji hoc for-
el verum, Ethomo
te non es homo ? Responde cito, lc qui te suslenlat, qui teab humilitate tcrrena suble-
eni.n Deusde ccelo
non sim, nc mendax sim. Videte
:

vat : ergo pes tuus. Abjice, amputa, projice abs te, no-
liominum, ut videret si esl inielh-
prospexil super filios
li consentire. Responde talibus, quomodo responde-
Deum. Omnes dcclinaverunt, simul
gens et rcquirens
bat ille, cui suadebatur falsum tcslimonitim. Respon-
bonum, non est
non est qui faciat
inutiles facti sunt :
Ecce tcmporihus
de, et lu : dic homini dicenti tibi,
Quare? Quia fflu %
vsque ad unum (Psal. xm, 3).
christianis tanloe pressura; sunt, vastatur inundus:
eos ah his mi-
hoininum esse voluerunt. Ul autem responde lu, IIoc mihi antequam eveniret, prceilixit
rcdimcret,curarei, sanaret, muta-
quitatibus lolleret, Christus.
Dci
ret filios hominum, detfit cis> poteslatem filios mundi
8. Pressurcp. defiaentis prcediclce. Quare
Joan.i, 12).Quidergo mirum?
Homines era-
licri (
enim lurbaris? Pressuris mundi turbatur cor luum,
tis, si eratis filii hominum omnes homincs eratis, :

quomodo navis illa, ubi dormichatChrislus. Ecce quye

n.cndaces eratis omnis cnimhomo mendax. Accedit
;

Dei ticn.
causa est, homo cordate, utlurlielur cor luum : ecce
vobisgratia Dei, dcdil vobis potestatem
filios
qtue causa est. Navis isla, in qua Christus dormit, cor
Ego dixi, Dii estk,
Auditevocem Patris mei dicentis,
est ubi fides dormit. Quid enim libi novi dicitur, chri-
omnes Psal. lxxxi, ). Quonian. ho-
et filii Altissimi (
sliane? quid enim tibi novi dicitur? Temporibus chri-
hominum, si non filii Allissimi, mendaces 1 ;
mincsfilii
slianis vastatur mundus, deficit mundus. Non libi dixit
si gratia Salva-
quia omnis homo meiidax. Si filiiDei,
Dominus tuus, Vastabilur mundus? Non tibi dixit Do-
toris redempti, si prelioso sanguine comparati, si
minus tuus, Deficiet mundtis? Quare credebas quando
couloruin
aqua ct Spiritu renati, si ad bseredilalem
2 Quid promitlebatur , et turbaris quando completur? Ergo
prxdestinati, utique fflii Ergo jam du
Dei. .

tempestas soevit in cor luum cave naufragium ex-

:

Adam euim purus homo, Chn-

,

ad te vult mendacium ?
citaChristum. Habilare, inquit Aposlolus, Christum per
homo Deus, creator omnis crealura Deus.
Adam
slus cordibus vestris (Eplies. ui, i"). Per fidem ha-
fidem in
Filius unicus
homo, Christus homo mediator Dei, bitat in te Chrislus. Fides prajsens, prajsens est Chri-
a Deo homo, et
Palris, Deus homo. Ecce tu longe
slus : fides vigilans, vigilans esl Christus : lides oblita,
se posuit
Dcus sursum longe ab homme in medio :

dormicns est Christus. Excilare , commovere * , dic :

hominem
Dcus homo. Agnosce Christum et per ,

Domine, perimus (Mattli. vni, 24-26) ! Ecce qua; nobis

asccndeadDeum. dicunt Pagani : quae nobis dicunt, quod est gravius,
pressuris mundi. Jam
7. Paganorum scandalum ex
mali Christiani. Exsurge, Domine, perimus. Evigilet
aliquid egimus, mitcs, lenca-
crgo correcti, et si
lidestua, incipil libi loqui Chrislus. Quid pertur-
confessionem. Diligamus le-
mus indeclinabilem
baris? Hacc omnia pradixi libi. Ideo pra>dixi, ut
evadamus quod diclum est. Vce mundo ab
gem Dei, ut
ct.m vcnissent mala , sperares bona , ut non deficeres
de scandalis quibus
scandalis. Loquamur aliquid ,

in inalis. Miraris quia deficil mundus ? mirare

nuindus plenus est, et quomodo crebrescant scanda-
quia senuit mundus. Homoest*, nascitur, crescit,
la, abundent pressurse. Vasiatur mundus, calcaiur
senescit. Querela; mullx in senecta : tussis, piluiui,
torcular. Eia, christiane, coeleste
gernien, peregrinis
lippiludo, anxictudo, lassitudo inest. Ergo senuit ho-
qui civitatem in ccelo quseritis, qui Angelis
ln terra,
vcnisse n»o ;
qucrelis plcnus esl : senuil mundus ; presstiris
sanctis sociari desideralis, inlelligite vos sic
plenus est. Parum tibi praeslilil Deus, quia iu sene-
ut disccdatis. Transilis pcr mundum, conantes ad
cttitc mundi misil libi Chr-islum, ul lunc le rcliciat,
eum quicreavil mundum. Non vos perturhcnt amalo-
quando cuncla dcliciunl? Nescis hoc signif.casse in
res mundi, qui volunt in mundo remancrc, et vclint
semine Abrahae ? Nam scmcn Abrahae ait Apostolus,
nolint, cogunlur migrare : non vos decipiant, non
Justi
quod cst Chrislus. Nou dicit, Et scminibus, tanquam in
seducant. Pressur;c isl:e non sunt scandala.
multis scd tanquam in uno, Et scmini tuo, quod est
estotc, et cxcrciiationcs crunt.
Tribulalio venil :
quod ;

Cliristus Galat. m, 16 ). Idco scni Abrakae natus cst

volucris eril, aut excrcitalio, aut
damnatio. Qualem (

aurum te filius, quia erat utiqtic Christus in ipsitis mundi se-

Tribulatio ignis esl
te invencrit, lalis erit.
:

ncclutc vcnlurus. Venit cum omnia vctcrascereni, et

•Itisshmoiwws. novuni Rcs facta, res condila, res peritura
1
Dhi noscxColberlmovcleri coclicr, filii tc fecit.
om-
nuomam liomincs, elc. sic habet Sinn., n[u itassummcn- jam vergcbat in occastun. Necesse eral ut abuadaret
ues. Filii liominum, filii liominum, non /i/it -.Uissvni,

ilaccs, auia, etc. . .

laboribus : vcnii ille et consolari tc inler labores, et
•
J Emendattir ope Colbertini manusCTipu,
sirm. i:rqo audi.
homo cnnsius, nomo
1
m Golbertino
ms., commonere.
oui paulo posthabetsic: A&amhmo,
homo, homo me- A&m Sirm.i qnia scnnit micndua. Vundus liome cst. etC Vo\-
-

beus, creator omnis crealwrm Deus. mnndus, nou repetitur in manusaripUs.

diator Dci lilim unicus rctm Dei homo. Ecce, etc
 , , , ,

505 SERMO I .XXXII. oOC

l

sempileraum qiiietem. Noli adlix- deoa qui colebanlur in Troja. Inducilur a poetaip-
promittere tibi in ,

rere vclle seni mundo, ei nollc juvenescere in Chri- sorum Juno irascens <€!neae et Trojanii fugicntibus

slo, qui tibi dicil : Pcrit mundus , senescil inundus, et dicit

deiiciimundus, laboral anhelilu sencclulis. Noli time- Gcns inimica milii lyribcnum n;i\i-..i a-ipior,

jiivenlus lua sicut aquilae Psal. iliiuii iu ualiain portans victosque Penates:
re, renovabilur (
(rirgil., .lJirid., lib. 1, ver». ti7, 08.)
cu, 5 ).

9. Paganorum in Chrhticmam rdigioncm querclce ex id est , dcos victos portans secum in Ilaliam. Jain
vastatione Romce Ecce, inquit, cbrislianis lemporibus quando dii in Italiam vicli portabanlur , iitiinen crat ,

Roma perit. Forte Roma non perit forte flagellata :

an onicu * ? Diligitc ergo legcm Dei , el non sit vobis

esl, non intcrempta forte casligala est, non delcla. :

scandalum. Rogajnus vos , obsecramus tos , cxhor-
Forte Roma non perit si Romani non pereant. Non , lanuir vos , cstote mites , compatiniini palionlibus ,

enim peribunt , si Dcum laudabunt : peribunt ,

si
suscipile iulirinos : cl in istaoccasionc mulloium per-
blaspliemabunl. Roma cniin qttid est , nisi Romani ?
egrinoram , egenUum , laborantium, abtuidot hospi-
Non enim de lapidibus ct lignis agitur , dc excelsis talitas veslra , abundcnt bona opera veslra. Quod ju-
insulis •
et amplissimis nicciubus. lloc sic crat facliun, bet Cbristus , faciant Chrisliani , et tantum suo malo
ut esset aliquando ruiturum. Homo cum aedificaret, blasphcmant Pagani 3
.

posuit lapidem super lapidcm et bomo cum des- ;

SERMO LXXXU *
(a,.
truerct, cxpulil lapideni a lapide. lloino illud fccit ,
De verbis Evangelii M atlhatT, cap. xvm , 15 18, Si
boino illud dcstruxit. Injuria (it Romae, quia dicilur,
peccavcrit in te fraler tuus , corripc eum intcr le
Cadit? Non Romce sed forte arlilici ejus. Conditori
,
ct ipsum solum, etc. Et deverbis Salomonis, An-
ejus facimus injuriam, quia dicimus , Roma ruii ,
nuens oculis cum dolo, congeril hominibus mccsii-
quam condidit Romulus? Mundusarsurus est \ qucm tiam : qui autem arguit palam ,
paccm facil. Prov.
condidit Deus. Sed nec quod fecil bomo rtiit nisi
, ,
e*p. x, f . 10 , sec. LXX (b).
quando voluerit Deus ; ncc quod fccit Deus, ruit, nisi
non
CAPUT PRIMUM. — 1. Observatio prccvia. Festuca,
quando voluerit Deus. Si eniin bominis opus
ira ; odium. Admonet nos Dominus noster non
trabcs,
cadit.sine volunlate Dci , «opus Dei quando polesi
negligere invicem nostra pcccata , non quacrendo quid
cadere pcr voluntatcm hominis ? Tamcn ct munduiii
reprehendas , sed videndo quid corrigas. Ejus quippc
fecit tibi Deus casurum ; el ideo te condidit moritu-
dixit acutum oculum ad ejiciendam feslucam de oculo
rum 3
Ipse homo ornamcniiun civitatis, ipse bomo
qui trabcm iu oculo suo non habet. Quid
.

fratris sui ,
inbabitator rcctor gubernator civitatis sic venil ut
breviler insinuo Charitati vestnc. Fes-
, ,
,

atitem hoc sit ,

cat , sic est natus ut moriatur , sic est ingrcssus ut

luca in oculo, ira est : trabes in oculo, oditim cst.
transeat. Coelum et terra iransibunt (Matili. xxiv,
Qtiando ergo qui odit reprehcndit irasccntem ,
festu-
35) : quid ergo mirum , si aliquando finis csl civitati ?
sed trabe impe-
eam vult de oculo fratris sui tollere :

Ft forte non modo finis est civiiali : lamcn aliquando vu

ditur , quam ipse porlal in oculo suo (Malth.
fmiserit civitati.Sed quare inter sacrificia Chrisliano- trabis est. Nam trabcs quando
5-5). Fesluca iniliuin
nun pcrit Roina ? Quare inter sacrificia Paganorwn per-
nascilur ,
prius festuca esl. Rigando festucam ,

arsitmalcr cjus Troja? Dii , in quibus spcni suam

ducis ad trabem : alendo iram malis suspicionibus ,

Romani posuerunt omnino Romani , dii , iu quibus

pcrducis ad odium.
spein Pagani Roinani posuerunt, ad Romam conden-
— crudclitas odio
CAPUT II. 2. Peccatum irasccntis :

dam de Troja inccnsa migravcrunt. Dii Romani ipsi

intcr pcccatum ira-
habentis. Multum autem intercsl
fueruiit primo dii Trojani. Aisit Troja , tulit jEneas Nam cl filiis
scenlis, ct crudclitatcm odio habentis.
deos fugitivos : imo tulit deos njgiens* siolidos. Por- quis invenitnr ? In
nostris irascimur : odisse filios
tari enim a fugienie potueriint fugerc ipsi non po-
quoque pccoribus malcr aliquando bucula su-
:

ipsis
ttierunt. Et cuui ipsis diis veniens in llaliam, cum averlil irascens sed
gentem vilulum t;edio quodam :

diis falsis condidit Romam. Longuin est caetera pcr-

malris. Quasi taditim facit
visccribus amplcclitnr
,

scqui breviler tamcn quod ipsorum lilleraj babenl Nec danuis

:
cum unpingit : quaeritur * tamen , si deest.
commemorem. Auctor ipsorum onmibus nolus sic disciplinam nisi aliquantuni irasccndo cl
aliter filiis ,

loquitur < Urbem Romam sicut ego acccpi, condi- nisi

: ,
indignando : ncc tamcn daremus disciplinam ,

dere aique babuerc inilio Trojani qui yEnca ducc odit

amando. Usquc adeo non omnis qni irascitur
i , ,
;
,

profugi, sedibtis incerlis vagabantur > (Sallust.Bell. non irasci-

ut aliquando magis odissc convincatur
« si
,

Catil. cap. 4.) Ilabcbant crgo dcos secum, con-

constitutrmi
diderunt Roniam in Latio ,
posiierunl ibi colcndos i OolbertowM*, cmdidenml Romam, ct

1
Apud sirm. omissa cst \ft\, insulis, <[me liic in maouscriplis ^^dutf-n mener«r--a^.Res^ldcIocu.
c\stat, ad signilicanda a_'ilili' i;i raecipua, qme insulaniin iu- |

st.irseparata a csetens martinit proprio mnronin] ambitu

undi(|UG vicos habcnUa.
* Miauol Mss., Querttur. , . , ,,,

J 1'ctavianus MS., casurus cst. Hinc Colbcrlinus ccrru; te,

m. pr. rm. td. aa.tr. iv.i r.
luorcLada.cb f. D. g. lr.
carus esl.
de verWs ooroiBi 16.
3
sic Colbertinus Hs. Msirm. Tamen mundum libicasu- : (a) vii;is,
s Morus vmts
Hus in mdiculo, - ap 61
rum condidii. ipsc liomn, etc.,om|ssisverbis,el ideote, lc i ( /,
;
Mcminii l ii
,

» Mriu. hoc iterum wco, fugMioos; ubi liss., fugient, locjs.

 ,

507 S. AUGUSTINl EPISCOPI 508

tur. Fac enini puerum velle in aqua fluiiiinis lutlere ,

nisi fecisses perierat. Quid est ergo quod plcrique
cujus iinpelu pcreat : tu si vidcs , et patienler pcr- homines isla peccala contemnunt , et dicunt, Quid
millis , odisli ; tua patientia , illius inors esl. Quanto niagnum feci ? in honiiiiem peccavi. Noli conlemnere.

nieliusestsi irascerisetcorrigis ,
quain non irascendo In hoininem peccasli : vis nosse quia in lioininein

interire pcnnitlis? Odium ergo ante oinnia viianduin peccando peristi? Si te ille in qiiem peccasli , corri-

est, trabes de oculo ejicienda est. Mullum quippe pucrit inter te et ipsum soltun , ct audieris illum , lu-

aliud est ,
quando quisque irascens in aliquo verbi cratusest te. Quid est, lucratus esl le ; riisi quia per-
modum cxccdit ,
quod posiea deleat pceiiiteiido; ct ieras , si non liicrarclur te ? Nam si non perieras ,

aliud est, servare insidias inclusas in corde. Multum quomodo te lucralus est? Ncmo ergo contemnat
postremo inlerest inter ha:c vcrba Scriplura Turba- , quando pcccal in fralrem. Ait enini quodam loco
tus est prce ira oculus meits (Psal. vi 8). De illoau- , Aposlolns, Sic aulem peccantcs in fratres, elperculien-

tem quid diclum cst? Qui odit fratrem suum , liomi- tes conscienliam eorum infirmam , in Clirislum peccatis

cida csl ( I Joan. m, 15). Mullum inlerest inter liir- (I Cor. vui, 12) : ideo quia incmbra Christi omncs
batum oculnm, ct exstinclum. Fesluca lurbat, trabes facli suinus. Quomodo non pcccas in Chrislum ,
qui
exslmguit. peccas in membrum Chrisli ?

3. Odium eiqui odit gravius nocet ,

quam alteri. IIoc 5. IIujus peccali remedium. Ncmo ergo dicat,
ergo priinum nobis pcrsuadeamus , ut quod bodie ad- quia non pcccavi in Dcum, sed peccavi in fralrem, in
monili sumus , bene facere alque implerc possimus ,
homincm peccavi : leve peccatum est , vel nulltim

anle omnia non odissc. Tunc cnim quando trabes non peccatum est. Forte inde dicis, Leve est, quia cito

est in oculo luo , vides recte quidquid fuerit in oculo curatur. Peccasli in fralrem : fac salis, elsanatus es.

fratris tui ; et vim paleris, donec cjicias de oculo fra- Cito fecisti morliferam rem, sed remedium cilo inve-

iris tui ,
quod vides nocere oculo fralris tui. Lumen nisti. Quis nostrum speret regnnm ccelorum, fralres
quod in te csl , non te permitlit negligere lumen fra- mei, quando dicil Evangelium, Qui dixeril fralri suo,

tris tui. Nam si odisli , et vis corripere ,

quomodo Falue, reus erit (jelicnnce ignis ? Magntis lerror ; sed
emendas lumcn ,
qui perdidisti lumen? Dixit enim et vide ihi remeditim : Si oblulcris munus luum ad altare,

boc aperte eadem Scriplura , ubi scriplum est ,

Qui cl ibi recordatus fueris, qiTia fraler luus liabet aliquid

odit frutrem suum , liomicida est. Qui r>dil, inquit, fra- adversum le ; relinque ibi munus tuum anle altare. Non
Irem suum , in tcnebris est usque adhuc (Id. n , 9). irascilur Deus quia dilfers imponere mtinus tuum : le

Odium , tenebrae sunt. Non potcst autcm licri ut qui Deus magis quam munus tuuin. Nam si malum
quairil

odit allcruin , non sibi prius noceat. lllum eniin he- animum gerens adversus fratrem luum, adveneris
dere conaiur cxtrinsectts, se vastat intrinsecus. Quan- cum mimcread Deum luiini, rcspondet tibi Tu per- :

tum autcm aniinus noster corpore major est, tantum isli, mihi quid attttlisti ? Offers muniis tuum, et lu

ci prospicerc dcbemus , ne ipsc lajdalur. Laedil aulem non es mimus Dci. Plus quaerit Chrislus quem redc-
aiiinium suuni, qui odil alteruin. Et quid faclurus est mit sangtiine suo, qiiam quod lu invenisti in horreo
ei quem odit? quid faclurus? Tollit pecttniam , num- luo. Ergo relinque ibi munus tuum ante altare, e: vade
(|uid (idcm? Ltedil famain , numquid conscicntiam ? prius reconciliari fralri tuo ; et sic veniens offeres niitnus

Quidquid nocct, forinsecus uocct : sibi aliende quid tuum (Mattli. v, 22-24). Eccc ille realus gchennai

noceat. Intus enim sibi ipsc inimicus cst, qui odil al- quain cilo solutus est. Nonduni rcconcilialus, eras
terttm. Scd quia non scnlit quid sibi mali faciat, in gehenna3 reus : rcconciliatus, sccurus offers mtiniis
allerum sicvit , eo porieulosius vivens ,
quo uon sentit tuum ad altare.

quid secuin mali agil; quia el sajviendo sensuin per- CAPUT IV. — 6. Quid agere debeat, qui injuriam
didit. Sajvisli in iniinicum tuuin : te saevienle ille nti- passus esl. Homines autem faciles sunl ad irro-

dalus cst, tu iniquus es. Multum inleresl internudum gandas injurias, et difficiles ad concordiam requi-
el iniqttum. Illc pcrdidit pccuniam, lu innocentiam. rendam. Pcle, inqtiil, vcniain ab liominc quem of-

Qua:re quis gravius damnum pcrpessus est. Ille pcr- fendisli, ab hominc quem hesisli. Hcspondct : Non
didit rem periluram , tu faclus cs perilurus. me humiliabo. Vel Dciun luum audi, si Iratiein liiiiin

CAPUT III. —
•
4. Quo animo frater corripiendus. contenmis : Qui sc humiliat, exallabitur (Lue. xiv, II).

JCeccalum in hominem non conicmnciulum. ldeo debc- Non vis tc liumiliare qui cccidisii ? Miiltuiii iuteresl

nius ainando cc-rripere ; non nocendi avidilate , sed inter se huniiliantcin cl inlcr jaccnlcm. Jam jaces, cl

studio cohigciidi. Tales si fiierinius, oplime faciinus liumiliare te non vis? Bene diceres, Nolo desccudere;
quod bodic admonili suinus : Si peccaveril iu lefralcr si noluisscs rucre.

tuus, corripe iltum inter le et ipsum solum. Quaie illtim 7. Idem (raclalur argitmcntuin. IIoc ergo dchci
corripis? Quia te doles \ quod peccaverit in te? Absit. facere, qui fecit injuriam. Qui autein passus c>i,

Sj amorc tui id facis, nibil facis. Si ainore illius facis, quid debet? Quod audivimus hodie : Si peccavcn.
optime facis. Deniquc in ipsis verbis attcnde, cujtis in tc frater liuts, corripe titin intcr te ct ipsum so-

amore id facere debcas , utrum lui , an illitts. Si te lum. Si neglexeris, pejor es. Ille injuriam fecii, c;

audicrit , inquil, lucrntus cs fratrem tuiim. Ergo pro- injuriam faciendo gravi sc ipsom vulncre percnssii
ptcr illum fac, ui Iucreris illum. Si faciendo lucraris, lu vttlnus fralris tui conlcmnis? Tu eiim vides perire,
1
Er. I.ugd. ct vcn., qnia tu dolcs. U. vcl pcrissc, ct ii(v;lij, is
r ;
Pejor es lacendo, qesm itle
 : .

509 SERMO LXXXll. :.!o

convidando. Quando crgo ln oos aliqnis peccat, l>a- l\ eeantes eoram omnibus araue, ut ,t eatmi timon-m
beamus inagnam curani, non pro nobis; nani glorio- habeant (I Tim. v, -20). Jam non Salomonii Itbev
siiin cst injurias oblivisci : sed obliviscere injnriain cum Evangelio, sc.l Pauli aposioli Epistola fMetor
luam, non vuluns fralris mi. Ergo corripe eum inter Salomonem paululum sine injuria sepoiMH
confligere.

le et ipsum solum, intendens correctioni

1
, parcens mus Christum Dominum el Pauluon servom ejoa au-
:

pudori. Forle enim pra verecnndia incipit defendere diamus. Quid dicis, Domioe? Si peeeaveritin tc frater
peccaiuin suuro, et queni \is facere correctiorem, fa- tuits, conipt' illum inter lc ct iptum solitin. Ouid di( is
cis pe£rcm. Corripe ergo eum inter te el ipsum solum. Apostole •'
Peeeantes eoram ommbus araue, ut tt eteteri

Si te andierit, lucraius cs fratrem tuiim : quia perierat, timorcm liubcttnt. Quid laciinus? Conlroversiain islaiu

nisi faceres. Si uutem non le audierit, id est, pecca- velul judices audimus?
Imo sub judice oonsti- Ahsit.

luni siinni quasi juslitiarn dcfenderit, adhibe teeum duos tuti pulsemus, uti oobis aperiri impetremos hjgia- :

vel trcs ;
quiu in orc duorum vei trium tcstium slat oninc mus sub alas Domini Dei noslri. Non cniin Aposlolo
verbum. Si nec ipsos auditiit, refer ad Ecclesiam : si suo contrarium locutus esl, qnia et in illo ipse locu-

ncc Eeclesiam audierit, sit tibi sicut ethnicus ct publica- lus esl, sicul dicit : An vittlis c.rpainnnlum cjits acci-

nus. Noli illiun deputare jam in numero fratrum tuo- yere, qui in mc loqnilur Chrislus (II Cor. xui, 3)?
iiun. Nec idco tanieii salus ejus negligenda est. Nam Christus in Evangelio, Cbrislus in Apostolo : Chri-
et ipsos Ethnicos, id cst, Geniiles et Paganos iu nu- stus crgo utrumque dixit; unum ore suo, alterum
inero quidem fralrum non deputamus; sed lainen ore praeconis sui. Quia quando praaco de tribunali ali-

eorura salutem semper inquirimus. Iloc eigo audivi- (liiid dicit, non scribilur in Cestis, Prasco dixit : scd
iuiis Dominum ita nionentein, et tanta cura pracipien- ille dixisse scrihitur, qui praconi quod diceret impe-
tem, ut eliani boc adderel conlinuo : Amen dico vobis, ravil.

qwBCumque ligaveritis super terram, ligata crunt ct in CAPUT VI. — 9. Correptio alias secreta, alias pu-
avlo; et qutvcumque solveritis in terra, soiula erunt cl in biimi esse dcbet. Duo ergo ista pracepta, fratres,
coelo. Coepisli habere fraireni luura tanquam pulilica- sic audiamus, ut intelligamus, ct inter utraque pr;c-
mim, ligas illum in terra : scd ul juste alliges, vide. cepla pacali constiluaniur. Cum corde nostro nos
Nam injusta vincula disrumpil justilia. Cnm autem concordeinus, et Scriptura sancta in nulla parte dis-

correxeris, et concordaveris cum fralre tuo, solvisti cordat. Verum est omnino, litrumque verum est : sed
illum in terra. Cuni solveris in lerra, solulus erit el discernere debemus, aliqoando illud, aliquando illud

inccelo. Multuin prastas, non lil>i, sed illi ;

quia mul- esse facienduni ; aliquando corripiendum fratrem in-
tum nocuit, non libi, sed sibi. ter te ct ipsum solum, aliquando corripiendom fra-
CAPLT V. — 8. Concilialur Evangelium cum Salo- irem corani omnibus, ut el c;cteri timoreni haheant.
mone. Uxc cum ila sint, qoid est quod ait Salo- Si alii|uando illud, aliquando illud fecerimus ; con-
mon, quod bodie c.\ alia lectione pi imitus audivimus cordiam Scripturarom tencbimus, et in faciendo atqoe
Annuens oculis cum dolo, congerit hominibus moesli- obtemperando non errabimus. Sed dicitmibi aliquis:

tiam : qui aulem arguil palam, pacem facil? Si crgo Quando facio illud, quando illud : ne tunc corripiam
qui urguit palum, pacem facit ; quomodo, Corripc illuin inter me et ipsum solum, quando deheo coram oinni-
inter te et ipsum solum? Meluendum est, ne sibi con- bus corripcre; aut tunc corripiam coram omnihus,
traria sint pracepta divina. Sed inlelligamus esse ibi quando debeo in sccrelo corripere?
summam concordiam, non quemailmodum quidam vani CAPLT VII. — 10. Quando secreta esse debct ,

(«) sapiamus, qui errantes opinantur contraria sibi quundo publica. Cilo videbil Charitas veslra, quid
esse duo Testamenla in Libris veteribus et novis : ut quando facere deheamus : sed ulinam facere pigri
ideo putemus hoc csse contrarium, quoniam illud est non siinus. Inlcndilc, et videle : Si pcccavcrit, inquit,
in Salomoiiis libro, hoc in Evangelio. Sienim ali(]iiis in le fratcr tuus, corripe cum intcr lc ct ipsum solum.
imperitus et calumniator divinarum Scripturarum cli- Quare? Quia pcccavit in le. Quid est, in le peccavil?
ceret, Ecce ubi sibi coniradicunt duo Testamenta. Tu scis quia peccavit. Quia enim sccrctum luii

Dominus dicit, Corripe illum inlcr te ct ipsum solum. quando in te peccavit ; secrclum quaere, cum corrigis
•
Salomon dicit, Qui arguit palum, pacem facit. Lrgo quod peccavit. Nam si solus oostiquia peccavit in tc
nescit Dominus quid pracepit? Salomon vult contumli et eiiin vis coram oranibus arguere ; non es correptor,
frontem peccantis : Christus parcit pudori erubc- sed proditor. Altende qoemadmodom virjoslus, Jo-
scenlis. Ibi cnim scriptum cst, Qui anjuit palam, pa- seph, tanto Qagitio qood de uxore foeral suspicatus,
cem facit : hic aulein, Corripe illttm inter le et ipsum tania benigniiate pepercii, anieqoam sciict nnde illa

solum ; non palam, sed in secrelo ct occulte. Vis conceperat : quia gravidam senserat, el se ad Ulam
nosse, quisquis lalia cogiias, non sihi repugnare duo non accessisse noverat. Reslabal itaquecerta adolterii
Teslamcnta, quia illud in lihro S.ilomonis, hoc iu Bospicio : et tamen quia ip^e soius senserat, ipte so-
Evangelio repcrilnr? Apostolum amli. Cerle AposiO- lus Mich.it, quid de illo ail Evangelium ? JOMpA <ut-

lus ministcr est Novi Tcslamenli. Audi ergo aposto- tcm cum cssct vir justtts, et nollel cum dnulgart. Harili

lum Paulum Timolbeo pracipientem et diccntcm, dolor noii vindiclam qusesivii : voluit prodettc pi i

1
Editi Ani. Er. et oniiies Mss., intucns corrcctiuiii. canii, iiiui punire peccantem. Cum, inquit, noUeteam
(a) Manicba i. ilgare voluit '-11111 occulte dimitl l!>' eo cegi
 ; , ,,

511 S. AUGUSTINI EPISCOPI 512

Domini appaiuil ei in somnis et des? Timc cum est quando timeas. Longe cst quidcm
lante, ecce angelus ;

indicavit quid esset, quia non violavit viri torum,

qma dies judicii : sed uniuscujusque bominis dies ullimus
amborum longe esse non potest quia brevis est Et quia
de Spirilu sanclo conccperat Dominum ;
vita.

19, 20). Peccavit ergo in tc fraler

tuus; si ipsa breviias seinper incerta quando sit dics luus ul-
(Matth. i,
,

tu solus nosti, tunc vere in te solum

peccavit. Nam si timus, nescis. Corrige le bodie, proptercras. Prosit
illos pec- libi el modo in secrcto correplio. Palam enim loquor,
mullis audientibus tibi fecil injuriam, et in
Dico enim, et in secreto arguo. Aures omnium pulso sed con-
lesles sua? iniquitalis effecit.
:

cavit, quos
quod ct vos ipsi in vobis ipsis po- scientias quorumdam convenio. Si dicercnk, Tu
fratres charissimi,
Quando me audiente, fralri meo aduller, corrige te : primo forte dicerem quod nesci-
testis agnoscer-e.
absit ut a me injuriam illam rcm; forte quod temerc audieram, suspicarcr. Non
quisque injuriam facil,

mibi fecit imo et milii dico, Tu , adulter, corrige te; sed, quisquis in boc
alienam pulem. Prorsus et :

Ergo ipsa populo adulier es, corrige tc. Publica esl correpiio,
plus fecit, cui putavit placere quod fecit.
scd sccrcta correclio. Scio quia ille qui limuerii, cor-
corripienda sunt coram omnibus, quae peccantur co-
ngit se.
ram omnibus : ipsa corripienda sunt secrefms, quce

peccantur secreiius. Dislribuile tempora, et concor- CAPUT X. — 13. Pcccata carnis non conlemnendu.
dat Scriptnra. Non dicat in corde suo, Peccala carnis non cuiat

CAPUT VIII. — 11. Correptionis modus, curve se- Deus. Nescitis, inquit Aposlolus ,
quia lemplum Dei

creto fiat. Peccata carnis morlifera. Sic agamus et eslis , et Spirilus Dei habitat in vobis? Quisquis tcmplum
agendum est, non solum quando in nos peccatnr Dei violaverit , disperdel illum Deus (I Cor. in,16,
sic

sed quando peccaturab aliquo, ulab altero nesciatur. 17). Nemo se fallat. Sed forte ait aliquis , Templum
In secreto debemus corripere, in secrelo arguere ;
ne Dei animus meus est , non corpus meum : adjecit

volentes publice arguere, prodamus bominem. Nos etiam teslimonium , Omnis caro fenum , el omnis cla-
volumus corripere et corrigere : quid, si inimicus rilas carnis utflos feni (I Petr. i , 24). Infelix interpre-

quaerit audire quod puniat? Novit enim nescio quem tatio ! punicnda cogitatio ! Fenum dirta est caro, quia

homicidam episcopus, etaliusillum ncmo novit. Ego moritur : sed quod ad tempus morilur, non resurgat 1

volo publice corripere, at tu quxris inscribere. Pror- cum crimine. Yis nosse npertain etiam inde senlen-

sus nec prodo, nec negligo corripio in secreto :

liam ? Ncscilis , inquit idem aposlolus ,
quia corpora

pono ante oculos Dei judicium ; terreo cruentam cori- vestra templum invobis esl Spiritus sancti, quem habe-
scientiam; persuadeo pcenilentiam. Hac cbarilate tis aDco? (Jam non contemnalis corporalia peccala :

praediti esse debemus. Unde aliquando homines re- ecce quia et corpora veslra lemplum in vobis sunt Spi-

prehendunt nos, quod quasi non corripiamus aut :

ritus sancli ,
quem habetis u Deo 2
.) Conlemnebas cor-
putant nos scire quod nescimus, aut putant nos la- porale peccaium , conlemnis quod peccas in tem-
plum? Ipsum corpus luum lemplum in le est Spirilus
cere quod scimus. Sed forte quod scis, et ego scio :

sed non coram te corripio; quia curare volo, non ac-

Dei. Jam vide quid facias de templo Dei. Si eligeres
in ecclesia facere adullerium inlra parietes,
cusare. Sunt homincs adulteri in domibus suis, in se- istos

creto peccant; aliquando nobis produntur ab uxori-

quid te essel sceleratius? Modo autem tu ipse es lem
bus suis plerumque zelantibus, aliquando maritorum plum Dei. Templum intras, templum exis, templum
salutem qurerentibus nos non prodimus palam, sed
:
in domo tua manes, templum surgis. Vidc quid agas,

arguimus. Ubi contigit malum, ibi moriatur vide ne offendas lempli habitatorem , ne deserat te
in secreto

malum. Non tamen vulnus illud negligimus; antc et in ruinam verlaris. Ncscilis, iuquit, quia corpora

omnia ostendcnles homini in tali pcccato consliluto vestra (et hoc de fornicatione loquebatur Apostolus,

sauciamque gerenti consiieniiam, illud vulnus esse ne conlemnerent corporalia peccata) templum in vobis

mortiferum : quod aliquando qui committunt, nescio gSt Spiritus sancti ,

quem habelis a Deo , el uon cstis ve-

qua perversilate conleinnuiit ; cl nescio unde sibi te- stri ? Empli cnim eslis pretio magno (I Cor. vi , 11),

slimonia nulla et vana '

conqiiinint, dicentes, Peccala 20). Si conlemnis corpus luum , considera prelium

carnis Deus non cural. Ubi est quod bodie audivi- luum.
mus : Fornicalorcs et adulleros judicat Deus ? Eccc at- CAPUT XI. — 14. Correctio non procraslinanda.
lende, quisquis tali morbo laboras. Quod dicit Deus Vox corvina. Homines bona volunt habae omnia prce-
audi : non quod libi dicit favens peccalis tuis aniinus lcr vitam. Scio ego, et mecum omnis homo qui
iims", aut cadcm tecum iniquilalis calcna ligalus pauloatlentius considcraverit, neminem Deum timen-
amicus tuus, vel polius inimicus tuus ct suus. Audi tem sub vcrbis ejus non sc corrigere , nisi qui putat
crgo quod dicit Apostolus : Ilonorabilcs, inquit, nu- quia plus babet vivere. Ipsa res est quac multos occi-
pticc in omnibus, el torus immaculutus. Fomicatores dil , cuni dicunt , Cras , cras : el subilo oslium clau-
aulem cl adultcros judical Deus (llebr. xiu, 4). ditur. Remanslt foris cum voce corvina ,
quia non
CAPUT IX. — 12. Vita cito emendanda. Agc liabuii gcmilum coluinbiiium. Cras, cras ; corvi vox.
crgo, frater, csto correclus. Times ue tc inscribat Gomc ul columbus , cl tunde pcctus : scd plagas libi
inimicus; et non times nc lc judicol Deus? Ubi esl li-
1
Ain. et Br., nm lesuiqit. Tres Mss., vidc ut non re-
1
Aliquot Mss., muniillu ct vanu. turqut-
s
aib. Er. et Mss., (ttnicus tuus. * verba parcnthesi bic inclusa aJiitun al> Am. fj-. et HO.
 ;
;
:

5i: SERMO LXXXIII.

511
dando in pectus , crcsus correcttis csto ; ne non vi- nuis bomines proficcre En rerbis
Dei. Quando hbortl
dearis conscieniiam caedere, sed malam conscicniiam cum gaudio operarius in agro Quando attendil nrbo-
!

pugnis pavimentare , solidiorem reddere ', non cor- rem, ct frucium videt; quando atteudjl scgetrm, et
rectiorcm. Geme non inani gemiiu. Forte cnim dicis frugmn in aica ' prospicit nbertatem : non sine caoM
tibi : Promisit milii Deus indulgenliam ,
quando mc laboravil, non sine causa dorsum curvavit, non sine
correxero ; securus sum : lego divinam Scripturam ,y cansa manus attrivit, non sinc causa frigus et ajsium
Jniquus inqua die conversus fueril ab iniquilalibus suis, loleravit. IIoc cst quod ail, Ut cum gaudio hoc faciant,
et fecerit justitiam, omnes iniquitates cjus obliviscar cl non cum trislilia non snim expedil
; vobis. Nuniquid
(Ezech. xvni, 21ef22). Sccurus sum; quando me dixil, Non illis expedil. Non scd dixit, Non
; expedit
corrcxcro , dat mihi Deus indiilgcniiam de malis vobis. Nam illi praepositi quando contristanlur de ma-
meis. Et quid ego dicturus sum? Contra Deum re- lis vestris
expedit illis ipsa trislilia prodest illis :
, ;

clamalurus? Dielurus sum Deo : Noli illi dare indul- scd non expedit vobis. Nihil aulem
nobis volumus ex-
genliam? Dictiirus sum hoc scriptum non esse, hoc pcdire quod non cxpedit vobis. Simul
,
ergo in Doini-
Deum non piomisisse? Si isla dixcro,omnia falsadico. ntcoagro, fratres, bonum opcrcmur; ut simul
dc
Bene verum
dicis, dicis : indulgentiam correctioni mercede gaudcamus.
tuac promisit Deus , negarc non possum sed dic
:

SERMO LXXXIII '

(a).
mihi , rogo le; ecce cgo conscntio et conccdo et co- De verbis Evangelii Mattluei , cap. xviu , 21 , 22 Quo-
,
gnosco quia indulgcntiam Deus proniisit libi ; crasti-
ties peccabit in me frater meus, etc.
num cnim diem quis tibi promisit? Ubi mihi legis in-
dulgentiam te acccpturum, si te correxeris; lcge ibi
CAPUT PRIMUM. - 1. De remitlendis inju-
Hcslerna die sanctum Evangclium admonuit
riis.
inibi quantum victurus sis. Non lcgo , inquis. Nescis nos
uon negligere peccata fratrum nostrorum *
crgo quanlum victurus sis. Esto correctus el sempe.r Sed « :

peccavcrit, inquit, inte fraler tuus,

paralus. Noli timerc diem ultimum, tanquam furem corripe eum inter
tc et ipsum solum. Si te audierit , lucratus es fratrem
qui icdorinienteeffodiat parielem : sed vigila, etcorrige
tuum. Si autem conlempserit adhibe tccum duos vei ,
te hodie. Quid differs in crastinum ? Longa vita erit.
tres ul in ore duorum vel trium testium
:
slel omne ver-
Ipsa longa , bona sit. Prandium bonum longum nemo
bum. Si autem et ipsos contcmpserit dic
diffeit, el viiam malam longam vis habere? Ulique , Ecclcsice.
si
Quod si Ecctcsiam conlempscrit, sit libi sicut cthnicus ct
longa eril, melius hona erit : si brevis erit, bene fa-
publicanus. Ilodiema etiam die ad ipsam
ciuin est , ul bona produccrctur. Sic aulem homines rem perlinei
cnpitulum quod sequilur, quod modo cum
negligiint vitam suam ut nolint habere malam nisi
legeielur
, ,
audivimus. Cum enim dixisset hoc Dominus Jesus
ipsam. Villam emis , bonam quacris ; uxorcm vis dti-
Pe-
tro, subjecit ct interrogavit Magisirum quoties igno-
cerc, bonam eligis ; filios tibi vis nasci , bonos optas ,

scerel fratri qui in illum peccasset

c;iligas locas et non vis malas : et vilam amas nia-
; et quacsivit utrum
,
sufliceret septies. Respondit illi Dominus Non solum
lam ! Quid te offendit vila tua ,
quam solam vis
:

septies,sed etiam septuagies septics. Deinde narravit

malam, ut intcr omnia bona tua tu solus sis ma-
similitudinem valde terribilem : quia simile est
lus? re-
gnum coelorum homini
CAPUT XII. — 15. Pasloris onus non abjiciendum.
lionem cum servis suis
patrifamilias , qui posuit ra-
; in quibus invenit debitoreni
Ergo, fratres mei , si aliqucm veslrum vcllem in parte
dccem millium talenlorum. Et cum jussisset, ut oninia
corripere, forte audiret me : multos vestrum publice
quae babebat, et omnis cjus familia, et ipse vcnde-
corripio ; omnes me laudant ; audiat mc aliquis. Non
relur.etdcbitum solverclur, advolutus genibusdomini
amo in vocc laudatorem , et in corde contcmptorem.
sui , rogabat eum dilationem meruit remissionem.
Cum enim laudas, cl nou tc corrigis, contra te teslis
,

Miscrtus cst cnim doniinus ejus , sicut audiv imus ct

es. Si malus es, ct quod dico placcttibi, displice libi
,

omnc debitum dimisit illi. Al ille dcbito libcr, sed

quia si malus displicueris tibi , correctus placebis
iniqtiilaiis servus, poslcaquam cgressus cst a facie do-
tibi *, quod nudiustertius , nisi fallor, dixi. In omnibus
mini sui, invenit etiam ipsc debitorem suum, qui
verbis meis spcculum propono. Ncc mea ista sunt
debcbat, non decem millia lalcntorum quantum ip-
verba : sed Domino jubcnte loquor, quo terrentc non ,

sius dcbiltim luit scd centiim dcnarios cocpit cimi

laceo. Nam quis non eligcret tacere , et rationcm dc
, :

vohis non reddere? Sed jam susccpimus onus, quod

suffocalum traherc 3
, et dicere , Redde quod dcbes. M
ille rogabat conservum , sicul et ipsc rogavcrat domi-
ab humcris nostris cxcuterc non possumus, nec debe-
mus. Audistis, fratrcs mci , cum Epislola ad Hebraios
num : scil non talcm iste invcnit conscrvuni ,
qualem

legerelur : Obcdile prwposilis vestris , ct subditi cstole

1
Am. et Er., ct fructu arcct. I.ov., rt r.r fnirtn aretB. Pkmi
quia ipsi vigilant pro animobus vestris , tanquam ralio- in excusis, et (lucltiarr. flurcs Mss., el fnnium vtCt. Sed
nem iiicliiis (iui<l:mi, ct fiugmn hi arai.
reddituri pro vobis : ut cum gaudio hoc faciant , et
5
Mss. pcccata iioslra ; alii cuni aid. et Bf.| jwcrata
alii,
non cum trislitia; non enim cxpedit vobis (llcbr. xiii, nostrorum; oinissa vot^c, fratrum.

17). Quando facimus isla cum gaudio? Quando vide-

3 Am. Er. et pteriqoe m^s., empit in suffocutum tra- nm
licre.

Kr. Lu^d. et vcn., sed nudam

'
p.eccnsitus ad omnrs oodicea KriptM et exeaso>str<
consctentiam pugnis pa-
timcnto solutiorem reddere. M. mone praoedeati modo designatos.
• Lov. placebis neo; dissentientibus caHcris Iibris. (a) Alias, dc verbis Doniini ta.
 ;

515 AUGUSTIM EPISCOPI 516

dominum. Non solum remiilerc illi debilum no- peccavcrit eeptuagies octics, jam liceat libi non igno-
Ille

scd ncc dilationem dedil. Contortum rapiebat sccre? Audeo, audco dicere, ui ct si sepiuagies octi-.-s
luit :

ad solutioncm, jam dcbito dominico liber. Displi- pcccavcrit, ignoscas. Si autem peccavcrit, utdixi.

cuil conservis; ct rcnuntiaverunt dornino suo quid sepluagies octies ignosce. Et si centies peccaverit,

actum esset : et dominus fccil adesse servum, et ignosce. Et quid dicam loiies ct Omnino
toties?

dixit ei , Serve nequam , cum milii lanta dcbercs . mi- quolies peccaverit, ignosce (a). Ergo cgo ausus sum
serlus tui , omnia dimisi libi; nonne ergo ct te oporte- supergredi lnodum Domini mei? Ille in scpluagesimo
bal misereri conservi tui , sicut et cgo tui miscrlus sum ? ct scptimo numero ignoscendi limitem fixit : bunc
Et jussit omnia qua; illi dimiserat , exigi. ego limitem transilire pracsumam? Non est verum.
,

CAPUT II. — 2. Omnis liomo dcbitor Dei est , ct non sum ausus plus aliquid. Ipsum Dominum meum
debitorcm liabcl fratrem. Misericordice opera duo. Men- audivi loquenlem in Aposlolo suo, ubi modus ct nu-

dici Dei sumus. Ergo banc similitudinem ad no- mcrus praefixus non est. Ait enim : Donanles vobis-

stram inslruclioncm proposuil, ct admoncndo perirc melipsis, si quis adversus aliquem liabel querelam, sicut

nos noluil. Sic , inquit, et vobis faciet Pater vester cce- Deus in Christo donavil vobis (Coloss. m, 15). Autii-

lestis , si non remiserilis unusquisque vcstrum fratri suo stis formam. Si septuagies septies peccata tibi dona-
ex cordibus veslris
l
. Ecce, fratrcs, res in apcrto cst, vit Christus , si huc usque ignovit , et ultra negavil

admonitio uliiis ; et valdc salubris obedicnlia debe- pone et lu limilem , et ullerius noli ignoscere. Si au-
tur, ut quod jussum cst implealur. Quia omnis bomo lcm Cbristus millia peccaia peccatorum invenit , et

et debiior est Dei ct debilorcm babet fratrcm suum. , lamen omnia donavit ; noli subducere misericordiam,
Quis est enim qui non sit debilor Dci , nisi in quo sed poscc illius numeri solutionem. Non enim sine
nullum potest inveniri peccalum ? Quis est autem qui causa Dominus septuagies seplies dixit : cum omnino
non habeat debilorem fralrem nisi in quem nemo , nulla culpa sit ,
quam non debcas ignoscere. Ecce
peccavit? Pulasue quisquam in genere bumano re- ,
ille ipse servus, cujus debentis inventus est debitor,
periri potest, qui non et ipse aliquo peccalo obstrictus deccm millia talcnloriim debebat. Putoenim, quia
sit fratri suo ? Debitor est ergo omnis bomo , babens decem millia talentorum, ut parum decem millia
sit,

tamen et ipse debiiorem. Ideo Deus jusius constituit peccatorum sunt. Nolo enim dicere unum talenlum,
tibi regulam in debilorc luo ,
quod facict et ipse cum quod omnia peccata concludat. Servus aulem ille

suo. Duo sunt cnim opera misericordiyc ,

quee nos quantum eidebebat? Centum denarios debebat. Jam
liberant ,
quae breviter ipse Dominus posuit in Evan- plus non est quam septuagies seplies? Et tamen ira-
gelio , Dimiltite, et dimitletur vobis; date, et dabilur tus est Dominus ,
quia ei non dimisit. Non solum
vobis (Luc. vi , 57, 58). Dimitlite, et dimittetur vobis, enim centum plus sunt quam septuaginla seplcm ;

ad ignoscendum perlincl. Date , et dabitur vobis , ad sed ccnlum denarii forte mille asses sunt. Sed quid
prsestandum beneucium perlinet. Quod ait de igno- ad decem millia talentorum?
scendo ; et tu vis tibi ignosci quod peccas , ct babes CAPUT IV. — 4. Omnia debtla dimittenda. Ac
alium cui lu possis ignoscere. Rursus quod pertinct per hoc omnes culpas, quoe in nos commiilunlur, pa-
ad tribuendum beneficium ;
petit te mendicus , et tu rati simus ignoscere , si nobis desidcramus ignosci.

es Dei mendicus. Omncs cnim quando oramus, men- Si enim consideremus peccata noslra , ct numeremus
dici Dei sumus : anle januam magni patrisfamilias quid facto, quid oculo ,
quid aure, quid cogitatione.
stamus, imo etiam prostcrnimur , supplices ingemi- quid innumerabilibus motibus ; nestio utrum dor-
scimus, aliquid volenies accipere ; et ipsum aliquid, miamus sine talento. Ergo quotidie petimus ,
quoti-

ipse Deus est. Quid a te pelit mendicus ? Panem. Et die Jdivinas aurcs orando pulsamus ,
quotidie nos

tu quid pelis a Deo, nisi Cbrislum, qui dicit, Ego sum proslcrnimus et dicimus : Dimilte nobis debita nosiru,

panis vivus, qni de ccelo dcscendi (Joan. vi, 51)? Ignosci sicut et 7ios dimittimus debiloribus noslris (Matlh. vi,

vobis vultis ? Ignoscite : Rcmitlite, et remittetur vobis. 12). Quae debila tua ? Omnia , an aliquam partcm?
Accipere vullis? Date, et dabitur vobis. Respondebis , Onmia. Sic ergo et tu debitori luo.

CAPUT III. — 5. Quolies ignoscendum fratri. Hanc crgo regulam ponis , banc condilionem loque-
Sed quid in bac apcrla praccplione movere possit, ris : hoc pacto et placito quando oras, commcmoras,
audite. ln remissione ubi venia pctitur, ct abigno- ut dicas, Dimitlenobis, sicul et nos dimiliimus debitori-

scente dcbelur , boc potest movere ,

quod et Pelrum bis noslris.

movit. Quolies debeo, inquit, ignoscere? Sufficit usque 5. lnsignis hac de rc figura. Quid sibi ergo vult
septics? Non sufficit , ait Dominus : Non dico tibi, septuagies septics? Audite , fratres, magnum mystc-
Seplies; sed, sepluagies seplies. Jam lu cnumera quo- rium , admirabile sacramcnlum. Quando Dominus
iies in te pcccavcrit fralcr tuus. Si potueris perve- baptizatus cst, Lucas evangelista sanctus ibi cemme
nire usque ad scpluagcsiinam ct octavam culpam , ut moravit gencrationes ejus, quo ordine, qua serie, quo
transcas septuagies septics, lunc molire vindictam. slcmmate '
ad illam gencralionom \ ontum fuorit, qua
ltane verum est quod dicit , et vere ita sc rcs babct, natus cstChrislus (Luc. ni, 21-58). Mallbauis dSfril

utsi peccaverit scptuagics septies, ignoscas; si aulotn stegmatc. Quidam cum Am.
1
omnes prope Mss., , sti-

qmatc.
1
Manuscripti, fralribus vestris cx corde vcstro. F.t sic editi

Am. et Er. (a) vide infra, scnuonem iH.

 ; ,

517 Sl RMO LXXXlil. r

o\Z
ab Abraham . et vcnii us ;ii«' ad Josepfa descendendo cas ad undenarium. In lege autcm
modus Qxua etl :

[Maiik. i 1-16) : Lucas autera ascendendo cospil nn- transgressio autem peccatum est.
Jam
,
ubilransgre-
nierarc. Quarc ille descendendo, ille ascendcndo? deris denarium, undcnarinm venis. Adeoroagnum
a.l

Quia Rlatlhxus generaiionem Christi comniendabat, mysterium Bguratum esl, quando jussum
esi laber-
qna descendit ad nos ; ideo quando natus cst Chri- naculum rabricari. Mulla ibi numerosa dicta sunt, lo
slus, coepil niimeraredesccndendo. Lncas auleni quia magno sacramento. fnter cactera veia cilicina jussa
iinic coepit nuraerare, quando baptizatus e>t Christus sunt (icri, non dcccm, sed undecim (Exod. kvi,
7
ibi est initium ascensionis iste ascendendo numerare quia per cilicium osienditnr confessio
:
peccatorum.
coepil, imnierando auteni complevit generationcs Quid autem ampliusquxris? Vis nosse omnia
pe«
pluaginta seplem. A quo numerabat? Intendite a quo. contineri numero isto septuagesimo septimo? Septu-
Exorsus cst numerare a Cbristo l
nsfjne ad ipsum pluin solet pro tolo compiitari : quoniam seplera
Ailam, qni primus peccavit, et nos emii peccati obli- diebus volvitur tempus, et finito septenario, rursus
gationc gcneravit. Pervenil usque adAdam, et nume- ad capui reditur, ut eadem forma volvatur '. Per hu-
rantur generationcs sepluaginla septem lioccst, a jusmodi formx revolutiones scecula transeunt
:
: a
Chrislo usquc ail Adain ,
quas diximiis scptuaginla septenario tamen numero non recedilur. Omnia cnim
seplcm ; et ab Adam usquc ad Chrislum sepluaginta pcccata dixit, quando septuagies scptics dixil : quia
septem. Si crgo nulla generalio prretermissa est, nulla illud undecim duc septies, Gunt septuagies septics.
culpa praMerilur , ubi non debeat ignosci. Nam ideo Oninia crgo dimitti peccata voluit, qui ea septuage-
ipsius sepluaginta scplem gcnerationcs enumcravit, simo sepiimo numero pnrsignavii. Nemo conlra se
quem numcrum Dominus in peccatorum rcmissionc tencat non ignosccndo, nc contra illum teneatur,
commendavit; quoniani a baptismo coepit eniimerare, quando orat. Dicit enim Deus, Dimiitc, ct dimitlelur
ubi omnia peccata solvuntur. tibi. Sed cgo prior dimisi : diniitte vel postea. Nam si

C.APUT V. — 6. Alia figura dc codem. Dccalo- non dimiseris, revocabo te; ct quidquid libi dimisc-
gus. Et in hoc, fralres , adhuc accipile sacramen- ram, rcplicabo tibi. Non cnim meiilitur Vcrilas ; non
tum majus. In septuagesimo septimo numcro myste- enim fallit, aul fallitur Cbrislus, qui subjccit, diccns :

ritim est remissionis pecealorum. Tot generationes Sic et vobis faciet Palcr vestcr, gui in ccclis est. Invcnis

inveniimlur a Clnisto usquc ad Adam. Deindc paulo Patrem, imitare Paircm. Si enim imitari non vis,

diligcnlius interroga ipsius numeri secrclum , lalc- exboeredari * dis|ionis, Facict ergo ita vobis, inquit,
brasquc ejus inquire : pulsa diligcnlius, ut aperiatur Patcr vester coelcstis , si non remiscritis unusquisque

tibi. Justitia lege Dei constat : vcrum cst. Nam lex in fatribus vcstris cx cordibus vcstris. Nc dicas in lingua,
deccm pncceplis commendalur. Idco ille debcbat Ignosco, et corde differas. Supplicium cnim oslcndit
decem millia talentorum. Ipse est ille memorabilis libi Deus, minando vindictam. Novit Deus ubi dicas.
Decalogus scriplus digito Dei, traditus populo per Vocem tuam homo audivit : conscicnliam tuam Deus
Moyscn famulum Dei. Debebat crgo illedeccm millia inspicil. Si dicis, Dimitto ; dimille. Melius est cum
talenlorum : omnia peccata significat, propter nume- claraas ore, et dimiltis in corde, quarn blandus ore
rum legis. Dcbebat et ille centum denarios : non crudelis in corde.
minus ab eodem numero. Nam et cenlies centum lil CAPUT VII. — 8. Ita ignoscendum, ut non negli-
decem millia ; et decies deni , centum. Et ille dccem galur disciplina. Jam ergo obsccrant pueri indisci-
millia talenlorum , et ille decies denos s
. A legilimo plinali, et nolunt vapulare, qui sic prascribuut nobis,
enim numero non reccssum est , in quo utroque in- quando volumus dare disciplinara : Pcccavi, ignoscc
venies utraquc peccata. Uterque dcbitor , et utcrquc mibi. Eccc ignovi, ct iterum peccat. Ignosce : ignovi.

veniao deploralor et irnpetralor : scd ille servus ma- Pcccat tertio. Ignosce : teitio ignovi. Jam quarlo
lus, scrvus ingralus, iniquus, noluit rependere quod vapulct. Et ille : Numquid scptuagics septies te fali-
accepit , noluit prceslare quod illi indigno prcesti- gavi ? Si hac praescriplionc sevcritas disciplinaj dor-
tum fuit. miat, rcprcssa disciplina savit impunita nequilia.

CAPUT VI. — 7. Septuagesimo seplimo numero Quid ergo facicndum est? Corripiamus verbis, et si

•peccata omnia esse prccsignata. Peccata dimissa repli- opus csl, et verbcribus : scd delictum dimiitamus,
canlur non dimillenli. Vidcte crgo, fralrcs : quisque culpam dc corde abjiciamus. Idco enim Dominu.s
incipila Baptismo, libcr exit, dimissa sunt III i deccm subdidit, dc cordibus vcstris, ut si pcr cbaritatcm
millia talentorum ; et cum cxierit, invenire babet con- imponitur disciplina, dc corde lenitas non recedat.
servum suurn debitorcm. Observet crgo ipsum pec- Quid enim tam pium quam medicus fercns ferra-
catum : quia numcrus undenarius transgrcssio lcgis mcntum? Plorat secandus, et secatur : ploral urcn-

est. Lex enim denarius, peccatum undcnarium. Lcx dus, et uritur. Non cst illa crudelilas ; absit ut ssevitia

enim per dcccm, peccatum per undecim. Quarc pec- medici dicatur. S:evit in vulnus, ut homo sanclur :

cstum per undecim?Quia transgressio denarii cst, ut quia si vulnus palpctur, bonio perditur. Sic ergo i-;.i
monuerim, fralres mei, ut fratrea nostroa qui pecca-
1
Ilic Fo>satcnsis manusciijpli auctoritate addidimus, u
Chrislo.
colbrrtiiius, pcr Injus-
* F.r. cl I.ov., dcna. Am. et plerique Mss., dcm. Sed ca- i
FOHatensia MS., rni>{valur. HOX
sliptius Fossatensis c(xlex, dcnos : sii|>|»lc , drwinos de- modi formam revomionis.
' aiii. ir. et aUqaotMas., exhtBreamn
bebal.
 , — ?

5 i9 S. AUGUSTINI EPISCOPI >20

omni modo diligamus de corde nostro chari- tanta sarcina corruptibilis corporis, inter lantas ten-
vcrint ,

lalem in eos non dimittamus, et disciplinam, cum

tationes, inter tanlas difficultales, ubi falsa voluptas,

ne per solutionem disciplinae nulla securitas gaudii timor lorqucns cupiditas

opus est, dcmus :
, ,

crescat ncquilia, et incipiamus propter Deum accu- avida , trislilia arida ? Ecce quam malos dies : et

sari ; quia recitatum est nobis, Peccanles

coram omni- nemo vult finire ipsos malos dics, multumque hinc

lus corripe, ut cceteri limorem liabeanl (I Tim. v, 20). rogant homines Deum, ut diu vivant. Quid est autem
Certe si quis, quod solurn verum est, distinguit tem- diu vivere, nisi diu torqueri? Quid est aliud diu

pora , et solvit quaestionem vcrum , cst. Si peccalum vivere, quam malos dies malis diebus addere ? Et
in secrelo est, in secrelo corripe. Si peccatum publi- cum crescunt pueri, quasi accedunt illis dies; et

cura est et apertum . publice corripe : ut illc emen- nesciunt quia minuuntur : et ipsa est falsa compu-
detur, et caeleri limeant. tatio. Crescenlibus enim dccedunt dies polius, quam
accedunt. Constitue alicui homini naio, verbi gratia,
SERMO LXXXIV * (a).
octoginta annos : quidquid vivit , dc summa minuil.
De verbis Evangelii Malthcei, cap. xix, 17, Si vis venire
Et inepti homines gratulantur plurimis natalitiis, tam
ad vitam, scrva mandata.
suis, quam (iliorum suorum. virum prudentem Si ! tibi

CAPUT PRIMUM.— 1. Mterna vita quanlum aman-

vinumminuaturinutre, tristaris:dicsperdis,etgaudes?
da sit, intelligilur ex amore hujus vilaz. Dixit Domi-
Mali crgo sunt dies : et eo pejores, quia diliguntur. Si€
nus cuidam adolescenti Si vis venire ad vilam serva
: ,
blanditur hic mundus, ut nemo velit finire Eerumnosam
mandala. Non dixit, Si vis venire ad vilam aetcmam :
vitam. Vera enim vita vel beata haec est, cum resurge-
sed, Si vis venire ad vilam; eam defmiens vitam, quae
mus et cum Chrisio regnabimus. Nam et impii resur-
fucrit aclema vila. IIujus ergo vilac amorem nos pri-
rccluri sunl, sed in ignem ituri. Vita itai|ue non est,
milus commendemus. Etenim amatur el qualiscumque nisi beata. Et vita beata esse non potest, nisi seterna,
et ipsam qualemcumque aerumnosam
vila ista ; ,
ubi sunt dies boni ; nec multi , sed unus. Ex consuc-
miseram, finire homines timent, et pavescunl. Hinc
ttidine hujus vilae appellati sunt dies. Dies ille nescit
videndum cst, hinc considerandum, quemadmodum orlum, nescit occasum. Illi diei non succedil crasti-
amanda rcterna vita quando sic amatur misera eum Hunc diem,
sit ; nus; quia non praecedit hesternus.
quandoque finienda vita. Considerate, fratres, hanc vitam veram vitam in pro-
ista et vel hos dies , et , et
quantum amanda sit vita, ubi nunquam (inias vitam.
nissis habemus. Alicujus ergo operis merces est. Si
Amas ergo istam vitam, ubi tantum hboras, curris, enim mercedem amamus, in opere non deliciamus :

satagis, anhelas ; et vix enumerantur quae necessaria et in aetemum cum Christo regnabimus.
sunt in miscra vita scminare, arare, novellare, navi-
;
SERMO LXXXV (a).
gare, molere, coquere, tcxere : et post haec omnia
De verbis Evangelii Mallhcei, cap. xix, 17-25. Si vis
fmire habes vitam. Ecce quac paleris in misera im
venire ad vilam, scrva mandala, etc.
quam diligis viia : et putas le semper viclurum, ct
marmora, ferro CAPUT PRIMUM. Num. 1. Mandalorum obscrvatio
nunquam moriturum? Templa, saxa,
homo nun- ad promerendam vilam. Evangetium, os Christi. Evan-
plumboque consolidata, tamcn cadunt : et
gelica lectio, quae modo personuit in auribus noslris,
quam morilurum? Discilc ergo fratres,
se putat ,

fraires, anditorem magis alque factorem, quam expo-

quaerere octemam vitam, ubi ista non tolerabitis, sed
silorem desiderat. Quid hac luce clarius, Si vis venire
in aeternum cum Deo rcgnabitis. Qui cnim
vult vitam,

videre dies bonos {Psal. ad vitam, serva mandata ? Quid ergo diclurus sum ? Si vis
sicut dicit propheta, diligit
vcnire advitam, serva mandata. Quis esl qui nolil vitam
xxxin, 13). Nam in diebus malis mors potius optatur,
ct tanien quis est qui velit servare mandala ? Si mandaia
quam vila. Nonne audimus et vidcmus homines in

conflictatio- servare non vis, quare vilam quaeris? Si ad opus piger

aliquibus tribulationibus et angustiis,
es, quare ad merccdem festinas? Dixit se ille dives ado-
nibus ct aegritudinibus dum sunl constiiuti, et vident
lescens scrvasse mandala audivil praecepta niajora, Si
se laborare, nihil aliud dicere nisi, Deus mitte mihi
:

vis perfcctuscssc, unum libi dcest; vade, vendc omnia qiut

morlem, accelcra dics meos? El aliquando venit
solidi ct habcs, et da pauperibus : nec perdes, sed habebis ihe-
acgriludo; curritur, adducuntur inedici,
ipsa mors Ecce saurum in ccelo; et veni, scquere me. Nam quid libi
munera promiltuntur. Dicit tibi :

me prodest, si feceris, et non sequaris rae? Abscessit

adsum, quara paulo ante a Domino petebas; quid
autem tristis ac mcestus, sicut audistis : babebai
modo fugerc vis? Inveni lc falsatorcm, ct miserae vilae

enim mullas divitias. Quod audivit iile, audivimus et

amatorem.
nos. Os Chrisli, Evangelium cst. In ccelo sedet : sed
2. Mali sunl dies hujus vitcc. Vera ac beala vila,
iu tcrra loqui non cessat. Nos non simus surdi : aain
aterna. De his aulem diebus quos agimus, ait
quoniam dies mali illc clamat. Nos non simus niortui nam ille : tonal.
Apostolus , Redimentes tempus ,

Si inajora non vis facero, minora fac. Onus majoruin

$unt {Ephes. v, 10). Nou sunt crgo dics mali quos
hujus carnis, in tania vel sub ad le nnilium est, vel minora prende. Quid ad utraque
agimus in corruptela
piger cs? quid utrisquc advcrsaris? Majora suni,

ncccnsitus ad tres bn. et qualuor

* cl. ad a. eb. f. fl. g.
*
(Xirreclns ad cs. cl. gr. s. Am. ir. Par. l.ov
ir. m. pr. nn. vd. Am.
Er. Par. >.ov.
(a) Alias, i\n Tempore 203.
(a) Alias, de Verbis Domiui 17.
 ; ;

S2I SER.MO LXXAV.

Vende omnia qmv habes , ei da puuperibut , >t ttauere •i. De divitiis quid pra-slundum. >i ergO non de-
me. Minorn sunl, Non Itomnidium fucias, Non adut- bent do diviiiis spcrarc, non in ois lidcro, s. d in |).m
.eret, Non (alsum testimonium qiuvras \ Non fureris. vivo ;
do diviliis quid faoluri suui ? Audi quid : Diviles
Honora patrem et matrem , Ditigts pruximum tuum sint in opcribus bonis. Quid cst hoc? Eipooe, Apo-loli-.
tanquam te ipsum. Ista fac. Quid ad tc clamo, ut vcn- Mulli onim quod nolunl faccro, nolunl InteUigcre i.\-
das res luas, cui exlorqucre non posstim no rapias ponc, Aposlolo darc occasionom mali opeiia
: noli |>rr
alienas? Audisti, Non (uraberis ; tu rapis. Anlc con- obsciiritalem scrmonis. Dic qaid divoris, Divitvs sint
specium tanti Judicis, jain tc non furein leneo, scd in operibns bonis. Audiant, intelKgant : non pcrinil-
raptorem. Parce libi, niiscrore tui. Adliuc vila isla taniur se cxcusare , scd sc potius incipiant accusnre,
dat tibi dilaiioiiem, noli abjieere corieptionem. Fiiisli ct diccrc quod audivimns modo in Psalmo , Qnnniam
lieri fur; noli el hodie. Jain fortc el Iiodie fuisti peecatum meum ego agnosco (Psal. l, 5). Die tu qutd
cras noli. Aliquando fini inaluin, et pro inerccdc esl , Divitcs sint in opcribus bonis.

exige boiiiim. P»ona habore vis, ct bonus csse non CAPUT IV. — Facilc tribuant. Quid osl , facile
vis : conlraria esl \ila iua volis luis. Si inagimin tribuant? Numquid ct boc non intclligilur? Facilc tri-
bonuin cst babere villam bonam, quanlum malum buant, communicenl. Ilabcs tu, non babct alius : com-
est babere aiiimam malam ? munica, ul communicclur libi. Communica bic, ct

CAPUT II. — 2. Diviles difficile salvantur. Pauperes comrounictbis Communica bic pancm, ct accipies
ibi.

quid cavere oportet. Discessit divcs conlrislatus, ct ibi panem. Quem hic pancm? Qiiom colligis cum su-
ait Dominus : Quam difficile est , ut qui divilias habet, dore et labore, cx malcdicto primi hominis. Qncm ibi

intrel in regnum coelorum ! Et quam esset dilficile, si- pancm? Qui dixit, Ego sum panis vivus, qui dc ccelo
niilitiidinc proposita , oslcndit lam esse diflkile , ut descendi (Joan. vi, 51). Dives cs bic, scd paupcr cs ibi.

omnino sit hnpossibile. Omne enim impossibile diffi- Ilabcs aiirum, scd nondum lcncspraoseiitemCbristiim.
cilc est : sed non omne diflicile impossibile cst. Qu:ilc Eroga quod habes, ul acci|)ias quod non habcs. Divilcs
difficile est , simililudinem atlende : Amen dico vobis, sint in operibus bonis, facilc tribuant, communiccnl.
facilius est camelum per (oramen acus transire ,
quam 5. Quanlum in paupcrcs erogandnm. Ergffl pordi-
divitem intrare in regjtum catorum. Camelum intrare turi sunt res suas? Communicent , dixit : non Tolum
,

per foramen acus : si dicerct pulicem, impossibilc es- dent. Tcncant sibi quantum sufficit, tencant plus quam
scl. Deniipie boc audiio, contrislaii siinl discipuli, ct Domus indeqnamdam parlein. Quain parlem?
sufficit.

dixcrunl : Si ita est, quisnam poteril salvus fieri? Quis Dccimam partem. Decimas dabant Scrib.c oi IMiarisaei
divitum? Pauperes , audite Cbrislum, populo Dei lo- (Luc. xvni , 12). Erubescamus , fratres; decimas da-
quor. Plures esiis pauperes, vel vos apprcbcndite ; et bant, pro quibus Chrisliis nonduin sangiiinem fudorat.
tamcn audile. Quiciiinque dc pauporlatc gloriamini, Decimas dabant Scrib;e ct Pharisoci : ne forte aliquid
cavele supcrbiam , ne vincanl vos humilcs divites : magnum facere tc ptites, quia frangis panem paupcri
cavetc iinpietatom, ne vincanl vos pii divites : cavctc etvixest millcsima isla facultatum luarum. Et lamcn
cbriotalem , ne vincant vos sobrii divilcs. Nolitc de non rcprchendo : vel hoc fac. Sic silio, sic esurio, ut

pauperlale gloriari, si non debcnt illi de divitiis et ad istas micas gatidcam. Scd tamcn quui dixci il vi-

gloriari. vns, qui pro nobis mortuus est, non lacebo. Nisi
CAPUT III. — 5. Divilibus quid pracipi velil Apo- abundaverit justitia vcslra , inquil , super Scribarum ct

stolus. Vermis diviliarum, superbia. Audiant diviles, Pharisceorum. non intralulis in regnum ccelorum (Mattli.

si lamcn sunt ; audiant Apostolum : Prwcipe divilibus v, 20). Illc nos non palpat : medicus cst, usquc ad
hujus mundi : quia sunt diviles allerius s;eculi. Pau- viviun pervenit. Nisi abundnverit jiisiuia rcslra p!us

peres sunt diviies alterius srcculi, Aposioli sunt di- quam Scribarum el Pliaristvorum non intrabilis in re- ,

vites alterius scceuli ,

qui dicebant, Tanquam nihilha- gnum ccelorum. Scrib:e ct Pbarisa?i dccinias dabanl.
benles, et omnia possidcntes (II Cor. vi, 10). UtscialLs Quid csl? Intcrrogaie vos ipsos. Videle quid faciatis,

de qiiibus loqualur divilibus , addidit, hujut mundi. do quanto facialis; quid dclis, quid vobis relinqualis;
Atidiantergo Apostolum divitcs linjus miindi : Prwcipe, qnid miscricordiic impondaiis, quid luxiiria: rcscrve-

inquit, divitibus liujus mundi,non superbe sapere. Pri- lis. ErgO, Facile tribiianl , communiccnl , lliesaurizcnt

mus vermis diviliarum stiperbia. Mala tinca , lolum sibi fundamcntum bomun in futiirum , ul apprcliendunl

rodit,ct ad cincrcm usquc perducit. Prxcipe crgo non v, ram vitnm.

supcrbe sapere, ncque spcrare in iucerto divitiarum : nc. CAPUT V. — 6. Paupcres lenentur frenarc cupidi-

forte dives dormias, et pauper surgas. Neque sperare tatcs. Pielas. Admonui divilos : audilc, panpin-..

in incerto diviliarum (Apostoli vcrba sunt); sed in Vos crogate : vos rapere '
nolile. Vos trlbuite faoul-

Dco, inquit, vivo. Fur libi tollit aurum, quis tollit tibi i
ites : \os frcnatc ciqiiditaios. Andiic, pauperes, eum-
Dcum non «lcm ipsiiin a|)ostolilin Eti aiitrin qiucslus maijnus.
Deum? Quid habct dives, si h.ibel? Quid :

non babet pauper, si Dcum habct? Non ergo sperare Qiiaislus cst acquisitio luori '. F.st uulem qUjUllai ma-

in divitiis , ait; sed in Deo vivo qui prwstal nobis qnus, inquit, pielas cuni sufficicnlia Coimiuinom babolis .

ubundanler omnia ad fruendum ; cum quibus omnibus (inii divilibus imiiidum : non (oniiiiiiiiom liabclis cimi

et se ipsum.
1
Gomanensb codt\ •! i Wen lenria, i u\
* c&W.x cs., dicas. * >las., lucrum.

Samct. Algu.st. V. SJHx-tept.)

 523 S. AUGUSTINI EPISCOPI na
ilivitibus domum ; sod habejjs commune ceelum, com- Deus noster perdere nos voluil res noslras : si bene
muuem lucem. Sulficientiam quaeriie, quod sufficit intelligalur , et pie credalnr , et devote accipiatur
quaritc, plus nolite. Cictera gravant, non sublevant; quod praceplum esl nobis ; non nobis pracepit ut
oneraul , uon honorant. Quwstus magnus ,
pietas cum pcrderemiis, sed locum ostendit ubi poneremus.
suflicienlia. ln priinis pietas. Picias est Dci cnltns. Nemo cnim potest nisi cogitare dc thesaurosuo, et

Fielus cum sufficienlia. Niliil cnim inlulimus in hunc quodam cordis itinere divilias suas sequi. Si ergo in

mundum. An atliilisli huc aliquid? Sed nec vos, divi- tcrra obruuntur, ima petit cor : si autem in ccelo r©>

tcs, aliqnid atlulislis. Totum Iiic invenistis, cum pau- sursum

servanlur , eril cor. Si ergo volunt facer

peribus nudi nati cslis. Cominunis cst in utroqiie Chrisliani quod noriint se etiam
profiieri nequo :

infirmitas corporis ; communis vagitus, miscriarum enim hoc omnes qui audiunt noverunt alque ulinam ;

lestis. Nihil enitn inlulimus in Imnc mundum (papperi- non frustra noverint, qui novcrunl qui ergo vult :

cor sursum habere ibi ibi ponat quod amat

bus loquitur) sed ncc auferre aliquid possumus. Viclum
;
et in , , ;

et legumenlum liabentes , his contenti simus. Nam qui lcrra positus carne , cum Christo habitet corde : et

volunl diviles ficvi. Qui volunl ficri; non, Qui sunt. Nam sicul Ecclesiam prsccessit caput ejus , sic cbrislianuin

qui sunt, sinl. Quod ad illos pertinct audierunt, utrfi- pnecedal cor ejus. Qnomodo inembra ilura sunt quo
viles sitit in operibus bonis, facile tribuant, communicent. pracessit capul Christus , sic iterum resurgens ilurus

CAPUT VI. — Audierunt ipsi. Vos qui nondiim est quo nunc praccesserit cor hominis. Eamus ergo

eslis, audile. Qui volunl divilcs fieri, incidunt in lenta- hinc , ex qua parle possumus : sequelur totum no-

tionem el laqueos , et desideria multa et noxia. Non slrum quo praecesserit aliquid nostrum. Domus ter-

limetis? Audile quod sequilur : Quce tnergunt homines rcna ruinosa est : domus coelestis seterna est. Quo
ininlerttum el perditionem. Non times? Radix est enim venire disponimus , anle migremus.

otnnium malorum avaritia. Avarilia cst, velle esse di- CAPUT II. — 2. Consilium salutis petens , nec lu-

vitcm, non jam esse divitem. Ipsa est avarilia. Mergi benter audiens. Deus ipse serval quod pauperi datur.

non limes in interilum et perdilionem? Non times Audivimns divitem quemdam a bono magislro qua>
radiccm omnium malorum avaritiam? De agro tuo rentem consilium adipiscend;e vitae aelernai. Magnum
erat quod amabat, et vile erat quod conlemnere no-
exslirpas radicem spinarum, et non exstirpas de corde
luo radicem malarum cupiditatum? Purgas agrura lebat. Ilaque perverso corde audiens quem jam dixe-

tuum, unde fructum capiat venter tuus; el non pur- rat magistrum honum , majore amore vililalis, pos-

Deus tuus? Iiadix enim sessionem perdidit charitatis. Nisi vilam xternam
gas cor tuum , uhi hahitel est

quam quidam sequenles a consequi vellet , consilium de habenda vita ajlerna

omniutn tnalorum avatitia : ,

pererraverunt et inseruerunt se doloribus multis non requirerel. Quid ergo est, iratres , ut verba ejus
fide ,

Tim. vi, 17-19, 6-10). quem magistrum honiim ipsedixerat, de fideli do-
(1

7. Conclusio. Audislis quid facialis, audistis quid ctrina sihi deprompta respueret? Magisler ille bonus

timeatis, audistis unde ematur regnum ccelorum, au- est anioqiiam doceat; cum docuerit, malus? Ante-

distisunde impedialur regnum ccelorum. Omnes in quam doceret, dictus est bonus. Non audivit quod

verbo Dei concordale. Et divilem el pauperem Deus voluit, sed audivit quod debuit : desiderans venerat,

Scriptura loquitur Dives et pauper occurrerunt sed trislis abscessit. Quid , si ei diceretur , Perde
fecit. :

sibi; fecit autem ambos Dominus (Prov. xxn, 2). Dives quod habes ? quando trislis abscessil, quia diclum

qua via, nisi in isla vila? cst , Bcne serva quod habes. Vade, inquit , vende
el pauper occurrerunt sibi. In

Natus esl dives, nalus est paupcr. Occurrislis vohis

otnnia quce habes , et da pauperibus. Forie times ne

pariter amhulantes viam. Tu noli premere, lu noli perdas ? Vide quid sequitur : Et habcbis thesaurum in

Iraudare. Iste egel, illc hahet. Fecit autem ambos Do- cw.lo. Custodem tibi thesaurorum luorum forieservu-
eum lum aliquem posuisses custos auri lui eril Deus tuus.
tninus. Pcr eum qui hahet, juval egentem : per :

Qui dedit in lerra ipse servat in coelo. Forlassis non

qui non habet, probat habcntem. Audiviinus, dixi- ,

dubitasset ille Cbristo coinmeudarc quod habehat,

mus : timeamufe1 , caveamus, oremus, pervcniamus.
ct ideo contrislatus est, quia dictum est ei , Da pau-
SERMO LXXXVI *
(a).
peribus : tanquam in corde suo dicens, Si diceres t
Deverbis Evangelii Malthwi, cap.xix, 21, Vade, non dubiiarcni
Da mihi,cgolibi in coelo servabo ;
s
vcnde omnia quse habes, et da pauperibus etc.
,
dare Domino mco magislro hono , : nunc autcm di-
CAPUT PRIMUM.— 1. Thesaurus in ccelo reponen- xisli , Da pauperibus.
dus. Sursum cor. Evangciiuin nos admonuit le- CAPUT III. — 5. Deus in paupcre accipil. Fenus
clione prascnti, de thesauro coelesli loqui Charilati pium et fenus iniquum. Nemo limeat erogare pau-
veslrai. Nequc enim, sicul inlidelcs avari putanl, pcrihus; nemo puteteumacciperecujus inanum videt.

1 llle accipit qui jussit ut dares. Neque hoc ex noslro

colbertinusMs., teneamus.
quibusdam hbris inseribitiir, de ivaritia et Luxvria.
* In corde aul humana conjcclura dicimus : ipsum audi
!n colhertino, de Thesauro cwlesti. vindingus autem cx au-
gustini verhis, n. 17, inscribenduin censel, de facAendis
et te monentem , et tibi securilatem scribentoin. Fsu-
lileemosynis. rivi , inqnit, et dedislis mihi manducarc. El cum enu-
*
Exemplaria habuimus tria scripta, scilioet cl. ch. s.
eorum respondissent , Quando tevHH-
mcraiis olliciis
cmn excusis Ulim. Par. et i.ov.
(«) Alias, de Divcrsis 4o. mus esurientemt ille respondil , Cum mi e* minimis
 ,, ,

/25 SEKMO LXXXVI. 520

meis fechtis, miiii [easiis. Mondicat pauper, sed i>. i- simile argeniou el auruml Magisergo, quidsimile
pil dives : das ei qui consiimat , accipil ille qui red- lerw et coelum? Et aurum et argentum bic erai rdi-
dat. Neque hoc redditurus quod accipit : fenerari N ctiin.s : autcm
doo perpeleo uansurus. Et
tii brc

voluit, plus proniiltil quam dederis. Exscre nunc aliud dabo, et plus dabo, et
meliusdabo, ei i,-. ,

avaniiam tuain le puta fem-i alurcm. Certe si esses num dabo. Sic ergo compescalur avaritia
,
nosln ,

objurgarcris ab Ecclesia , conluLareris verbo Dei, lrat.es ut alia qoae sancia est,
,
inOwnroetar. Omnino
exsccrarenlur te MnaeB liatres lui, lanquam crude- qus vos probibct ne bene faciatis, male
vosalloqoi-
lein feiieratorein , de lacryinis alienis acquircre cu- tur : doiniiKii malae servire vollis,
non agnoscenies
pientem. Esto fencralor , nemo te proliibel. Paupcri Dominuni bonum. Et aliquando dmedoiiiiiuc
occupant
visdare, qui quando reddiderit |)langel : <la idoneo, cor, et scrviim maluin dignum servire talibus,
n. di-
qui etiam liorlatur ut recipias quod promiltit. vcrsa discindunt.
CAPUT IV. — 4. Deus crediiores ipse ut recipiant CAPUT VI. — 6. Domina ducc contraria jubentes
,

convenit. Da Deo , et convcni Deuni. Imo da Dco avaritia et tuxuria. Aliquando possident lioniinem
et ut recipias conveneris '. Cerle in terra qua;rebas dua; dominaj conlrariaj, avaritia cl luxuria.
Avaritia
debitorem luum : quarebat et ille , sed ubi se abs- dicit, Serva : luxuria dicit , Eroga. Sub duabus do-
condcreta lacie tua. Adieras judicem et dixeras : Jube minis diversa jiil.cniibus diversa eiigenlibus quid
t
illum debitorem meum conveniri. llle audito hoc, facturus es? Habent alloculiones suas ambae. El
discedit , el nec salutare te quierit : cui forte egenti quando cceperis nolle obtemperare et in libcrtateni ,

salutem comniodando prasliteras s

Ilabcs ergo cui tuam ire quia jubere non possunt, blandiuntur.
. ;
Et
eroges. Da Cbrislo; ipse te convenit ultro, ut rcci- plus sunt cavenda earuni blandimenla,
quam iussa.
pias, et mirantcm quia aliquida leaccepit. Nam illis Quid dicil avaritia? Serva tibi , serva filiis tuis. Si
ad dexleram posilis ullro ipse dicet Yenite, benedkti egebis nenio libi dabit. Noli ad tempus vivere
: ,
: con
Patris mei. Quo? Venite ,
percipite regnum quod vobis sule libi in futuruin. Contra luxuria : Vive cum vivis
paralumest ab origine mundi. Pro qua re? Esurivi , et fac bene cum anima lua. Morilurus es, el quandowie-
dedistis mihi manducare; sitivi el dedislis milti polum scis cui reliclurus es, an
, ; :
sit possessurus i^noras
tiudus eram , el vestistis me ; Itospes, et adduxistis ; ceger Tu demis et sublraliis gutluri luo : ille forle ciim mor-
et in carcere et visitaslis. Et illi : Domine quando te tuus fueris, eaiicem super tc non ponel; aut
, ,
si forte
vidimus? Quid esl boc? Convenil debilor, et credito- calicem ponet, ipse inebriabitur , ad te nulla stilla
res excusant. Non vult eos lidelis debitor falli. Reci- descendct. Fac ergo bene cum animatua, quando
pere dubitatis? Accepi , et ignoratis? Et respondet potes, cum potes. Aliud jubebatavarilia : Serva tibi
quemadinodum accepit : Cum uni ex mmimis meis fe- consule libi in postcrum. Aliud luxuria : Ero^a fac
cislis, milii fccistis (Malth. xxv , 54-40). Non acccpi cum anima tua bene.

per me : accepiper meos. Quod illis datum esl, ad CAPUT VII. — 7. Ab earum jugo Chrisltts liberat.
me pcrvenit : securi estote , non perdidistis. Mimis Taideat te , o liber in libertatem vocate ; taedeat te la-
idoneos atlendebatis in terra : idoneum babctis in lium dominarum servitus. Agnosce Redemptorcm
coelo. Ego, inquit, accepi , cgo rcddam. luum, Manumissorem tuum. Uli servi : faciliora ju-
5. Quid pro tcrrenis reddal. Et quid acccpi? quid bet, contraria non jubel. Amplius audeo dicere.
Con-
reddo? Esurivi, inquit , et dedistis mihi manducare, traria jubebant avaritia et luxuria , ita ut ambabus
et caelera. Terram accepi , cceluin dabo : temporalia obtcmperare non posses : et dicebat una , Scrva tibi

accepi , panem accepi vilam da-

aeterna resliluam : , et consule in posterum : diccbat alia , Eroga , fac
bo. Imo etiam boc dicamus, Panem accepi, panem bene cum anima lua. Procedat Dominus luus eadem
dabo potuniaccepi, potum dabo Iiospitium accepi,
: : dicturus, ctcontraria non dicturus Hedcmptor luus.
domiim dabo : ager visitatus siim , salutem dabo : Si nolueris , domui ejus non est necessarius qui ser-

in carcere visus sum , libciiatem dabo. Panis qucm vit invitus. Attcnde Hedemptorem tuum , attende
dcdislis pauperibus meis, consiunptus est : panis pretium tuiim. Venil ut redimat, sanguinem fudit.

quera ego dabo , et reficit et non deficit. Det ergo no- Cbarum te habuit, quem tam caro emerat. Agnoscis
bispanem , panis ille qui de coelo descendit. Cum qui emerit, attcnde undc rcdimat. Tacco de caelcris

panem dabit , se ipsum dabil. superbe in te dominantibus viliis : iniiuinerabilibus

CAPCT V. — Quid eniin volebas, quando fene- enim malisdomims serviebas. Ilas duas dico juben-
rabas? Nuinnios dare , et nuniinos accipere : sed tes conlraria , in diversa rapientes , avariliam el lu-
pauciores dare ,
plurcs accipcre. Ego libi , inquit xuriam. Eripe te ab his, vcni ad Dciim luiiin. Si scr-

Deus, omnia quac dedisti , in mclius commutabo. Si vus eras iniquiiaiis , esto servus justitii'. Verba quae
enim dares libram argcnli el reciperes libram auri ,
tibi diccbant , ct contraria jubebant , ipsa audis a Do-

qiianlo capi^reris gaudio? Inspicc, ct inlerroga avari- inino too , ct non conlraria jubet. Verba cartiin non
tiam : Libram argenli dedi , libram auri recipio. Quid tollit : sed potestalcm lolliL Quid libi dicebat avari-
tia?Scrva lilti , consulc in poslcnmi. Vcrlium DOa
1
Edili, et ut recipias ionvrni. Pauloque post, sed vbi sc mulatur, liomo mutalur. , Jam liplacot, compara
absconderai. Casligauuir snl>si>ii'» corbcicsis mamisorlpti.
consulciilcs. Illa av.iritia csl , ista jostitia.
* Sic mss. diii viro, cui forle te qvccre.iti commodando
i

talulem egenti prtBttmtM. S. \varilia: coiitilinni htiprvdeni. IpSS lonlra.ia ib-

 ,

S. AUGUSTINI EPISCOPI 521

527
inquit avaritia. Pone le velle ob- lcre in postcrum. Poslerum, quod posteriora non ha-
scule. Scrva libi ,

interroga ubi serves. llla tibi rnonslra- beat. Dies illi sine iine, dieti sunt dies, et dictus est
nynperarc :

lura est munilum locum, muratiun ciibiculum, arcam dies. Ait enim quidam, Ul liabilem in domo Domini in

ferrcam. Omnia muni forte domcslicus fur etiam :

longiludinem dierum(Psal. xxn, C), cum de illis die-

iiiteriora perrumpel; et cum pecunisc luae consulis, bus diccrct. Et dies diclus esl, Ego hodie genui te

vitie tuyc timcbis. Fortedum multum servas, qui vult (Psal. n, 7). Et illi dies unus dies; quia jam nec
eripere, cogitat et occidcrc. Postremo advcrsus fures tempus : dies ille nec ab hesterno pracceditur , nec

licctquocumquc munimine tbesaurum tuum et ve- crastino excludilur. Ergo in ipsum poslerum consu-

stcm tuam communias; communi ca adversus rubigi- lamus : el non diversa sunt verba ,
quui tibi dicebat

ncm et tineam. Quid (aclurus es? Non est foris ho- avaritia; et cversa est avaritia.

stis aufercns, scd est intus absumcns. H. — Avarorum falsa pietas in filios. Filio mortuo

CAPUT VIII. — 9. Aliud stolidum consilium. Non sua pars esl transmittenda. Restat ut dicas : Et quid

cr^o bonum consilium dcdit avarilia. Ecce jussit ut ago dc filiis meis ? Audi et inde consilium Domini

servcs , el non invenit dare locum ubi servcs. Dicat lui (a). Si tibi dicat Dominus tuus, Melius ego cogilo

cliam consequenlia , Consule in posterum. In quan- qui creavi, quam lu qui generasti : forle quod dicas
lum posterum ? In dies paucos et incertos. Dicit, Con- non habebis. Sed diviiem illum aspecturus es qui tri-
sulc in postcrum, bomini fortassis victuro nec in cra- stis abscessit, et in Evangelio reprehensus est ; et di-

stinum. Scd ecce vivat quantum pulat avarilia , non ces libi forte : Ule dives ideo male fecit non vendere
quantum ostendit, non quanlum docet, non quantum omnia , et dare pauperibus, quia filios non babebat :

fidit : scd quanlum pulat vixcril, scnuerit , tinierit; ego autem habco filios; habeo quibus servem. Et in

adbuc senex incurvus , baculo innixus, lucrum quae- hac infirmitale consistit tibi Dominus tuus.

rit, et audit avariliam dicenlcm, Consule in poslerum. CAPUT X. — Audeam dicere per ejus misericor-

In quod posterum ? Jam exspirans (u) loquilur. Propler diam : audeam dicere aliquid , non de mea pracsum-
filios tuos, inquil. Utinam vel illos scnes non avaros plione, sed de ipsius miseratione. Serva et filiis luis :

haberemus, qui lilios non habent. Eliam ipsis, etiam scd audi me.Si, utsunt humana, de liliis quisque suis

lalibus, eliam iniquilatem suam nulla pietatis ima- aliquem amiserit : intendite, fratres , intendile ,
quia

ginc cxcusanlibus non cessat diccre , Consule in po- avaritia excusationem non habet, neque hic, neque in
stcrum. Scd forte ipsi cito erubescunl : illos videa- futuio sx-culo. Ecce et humana sunt : non enim opla-
mus qui filios liabcnt , ulrum certi sint filios suos nius , sed exempla conspicimus. Amissus est aliquis

possessuros esse qua": reliquerint. Inlendant cum vi- cbrislianus , chrislianum filiuin amisisli : non ergo
vunt, iilios aliorum, alios alienis improbitatibus quod amisisli , sed pramiisisii. Neque eniin ille decessit

habueranl amiltcnles, aliospropria ncquilia quod pos- sed praecessit. Interroga fidem tuam : certe et lu illo

sederant consumenles ' : et remanent inopes filii di- ilurus es , quo ille anlccessit. Rcm brevein dico , cui

vitum. Parcile nasci servi avaritiae 2

. Scd possidebunt puto quod ncmo respondcat. Yivit filius luus ? lnter-

boc, inquit, filii mei. Incerlum est : non dico , Fal- roga fidem tuam. Si ergo vivit, quare invaditur pars

suin cst; scd quod feceris

3
, incertum est. Poslremo, ejus a fratribus ejus? Sed dices : Numquid redituius

fac certuin : quid eis vis relinquere? Quod acquisisti est, ct possessurus ? Miiialur ergo illi quo pnecessit
libi. Certe quod acquisisii relictum non erat, ct ha- illc : ad rcm suam vcnire non potesl, res ejus ad tm
bcs. Si tu habere potuisti quod tibi relictum non ire polest. Vide cuin quo sit. Si in palalio niililaret

est, poterunt ergo liabere et illi quod tu non rcli- filius luus , et amicus Imperaloris fieret , ct diccrel

queris. libi, Vende ibi parlem nieam, et mitte mihi : num-

CAPUT IX. — 10. Consilinm Dei id jubenlis quod quid invenires quid responderes ? Modo cum Itnpeta-

avaritia. Refulala sunt consilia avarhiae : sed Do- tore oinnium impcraloruin, et cum Regc omnium rc-
jam loqnatur gttm el cum Domino omnium dominorum csl lilius
minus eadem dical, juslitia : ipsa erunt ,

non ipsa senlenlia. Scrva Dominus tuus : mille illi. Non dico, Nccessarium babct ipsc :
verba , libi , ait

iuus consulc in postcrum. El bunc intcrroga Ubi

Douiinus ipsius , apud qucin esl lilius tuus , eget in
, ,

lcrra. llic vult accipcre quod dat in coclo. Quod fa-

scrvabo? llabebis tliesaurum in ccclo : ubi fur non acce-
ccrcnonnulli avari solcut, fac trajccliliuni dain pcr-
det, ncque tinca corrunipet. In quanluiu posleruin :

egrinos, quod recipias in palria lua.

servabis? Venile, benedicli Pulris mei percipile re-

gnum (\uod vobis paralum esl ab originc mundi.

,

Hoc CAPUT XI. — \i. Mortuo debelur ,

quod vivo ser-
vabatur. Poslrcino jaiu de lc nibil dc lilio luo loquor.
rcgnum quanlorum dierum esl, oslcndit linis ipse
;

senlentiao. Cum de sinistris diccret, Sic ibunt

Dubitas dare luum, dubilas ct rcddere alienuni : cerle
illi in
convinccris, quia non liliis tuis scrvabas. Eccc non
ambuslionem wternam; ait de dexleris , Jusli autem in

vitam wlernam (Matth. xxv, 54, 46). IIoc cst eonsu-

das liliis tuis ,
quia tolles liliis luis. lluic cerie lelles.

Quare indignus cst accipere, quia cum digniore yjvil 1

1
i.diti alienis improbilaHbus quod
, alios po&sederant
consunicntcs. Melius Mss., propria ncquiliu. Merilo si ille cum quo vivit nollel aceipcre, jam do-
2
locus corruptus videtur. \o ita legeudum, varct,
iste intii luae, sed domui divios dives '. Absil ergo ut
tenaces, servi avaritiw ? —
Lov. in margine ferunl hane lectio-
libi

nis vaiielalem «\lias, l-urcitc mci i scrri avaiitia'. »

: H,
dicam, Da quod babcs : sed dico libi , lledde quod
3
CorbeiensisMs., sed fcccris ; ouiisso, quod. 1
i.ov., si donad divimr dives. m.
(</) Forte, cxspirunti. (a) vide supra, sermoneui '.', nn. 90, 21.
 , ,

539 SEUMO I.WWIi. r.n

debca. Sed babebunt illiul, ais, fratres illius. mala mensadivitis rrustra concupisceuat; canei
ukeribus
doctrina, docens lilios mos mortera optare fralribus pascebai ei a divite non pascebtuir.
,
Uterqne mop
snis ! Si dc re Gratris sui morlui diiiores erunl , vide luusest unus eorum sepnltus est; de aitera quid
:

queiiiadinudum se allendant in doino lua. Quid '

lx csi Ablutus etl ab Angelu m si„nm .\b,
i .'

ergo facies ? Patrimonium dividis, et parricidia Vidci dives pauperem, imojam

pauper divitem dc- i

doces ? sidcrai de digito stillam aquac iu

linguam suam, ab
13. — Christus filiis annumcrandus in patrimonii illoqui desideravit micamde mensa ejus.
Cerievices
divisione. Sed iiolo dicere de uno ainisso, nc casus liu- mutatae sunt. Frustra boc dicit dives mortuus
non :

inanos videar ininari. ftfelius quodain modo prospe- Irustra hoc audiamus <;ui vivimus. Nam el ille voluit
rrasque loquamur. Non dico , unum mious habebis, ad superos revocari, et non est permissus ; voluii
eomputa quia onum plus habes. Fac locum Christo aliquem mortuorura milti ad fratres buos, nee boc
cum liliis tuis accedat familia: lux Dominus luus
, ,
illi concessum est. Sed quid ei diclum est? Uabent
accedat ad prolem Crealor tuus , accedat ad numc- ibi Moysen el Prophetas. El ille Mon audicni ui,i
:
,

rum liliorum luoruni frater tuus. Cum enim taiuum aliqui» a mortuis icrit. Aii illi Abraham Si Moysen :

intersit, ct frater essc dignaius est. Et cuin sit Palri cl Vrophclas non audiunt, ncc, si quis u moiluis icrit
Unicus. voluit habcrc cobaeredes. Ecce ille quam lai - trcdcnl (Luc. xvi , 1
(
J-")I).

giler ! tu quare tam stcriliter ? Duos filios habcs ,

CAPCT XIV. — 17. Consilium Dei de fucicndis
tcrtium illum computa : tres habcs, quarlus numere- clecmosynis nunc amptectcndum. De faciendis crgo
iin : quinium babcs , sextus dicatur : decem babes ,
eleemosynis cnmparanda animx requie in poste-
, et
undecimiis sit. Nolo amplius diccre : unius filii tui riiin, ut (aciamus bene cum anima nostra, quod per-
serva locum Domino luo. Quod enim dabis Domino verscdixit Iuxuria,dixitciMi>y.ses,dixciiiulclPrr.jilic-
luo, et libi proderit ct filiis luis : quod autem male I». Audianuis cuiu \ i\ iiuus. Quia ibi fruslra concupUcit
servas filiis tuis , cl tibi oberit et filiis. Dabis autem audire, qui contempsit ista ciiiu audirel. An exspe
porlionem unam ,
quam unius (ilii depuiasii. Depula claniusutaliquisel a niorluis resurgal, et dieat nobis,
le ununi amplius genuisse. ut faciamus cum anima nostra bene?Jamelhocfaclum

CAPUT XII. — 14. Avaritice excusatio sublalu. est : non resurrexit pater luus, sed resurrexit Domi-
Quid mngnum , fratres mei ? Consilium do , oumquid iuis tiius. Ipsum audi, accipebonum consiiium. Noli
guttur ligo ? Sicut ait Aposlolus : llaic ad utilitutem parcere tbesauns luis , croga qiianlum poles. Luxu-
rcstram dico, non ut laqueum vobis injiciam (l Cor. vu, ri:e vox orat : Domini vox facta est. Eroga quanlum
55). Pulo, fraircs, quia parva et tacilis cogiiatio cst, potcs , fac bcne cum anima tua , nc auferatur hac
pulare patrein liliorum babere ununi iilitun amplius, noclc aniina lua. Habctis in nomine Christi ,
quan-
el comparare lalia pr.cdia qnae possideas in ;eternum, ttim arbilror, scrmoncni de faciendis elecmosynis.
et i|)seet lilii lui. Quid dicat avaritia non babel. Cla- Vox ista veslra laudanlium , tunc accepla est Domi-
mastis ad verba ista. Loquimini contra illam , non no, si vitlcat ct manus operantium.
vos vincat, non plus valeal in cordibus veslris,
SERMO LXSXVII ' (o).
quam Hedcmpior vcstcr. Non plus valeat in corde
vestro, quam ille qui nionet ut sursum corda liabea- Hubilus dic dominica , de eo quod scriptum cst , Si-
mus. Jam crgo islam dimiltanius. mile cst rcgnum coelorum bomini patrifamilias ,

15. — Christus contra luxuriam idem consulit quod quimisit operariosin vineam suara 1
. Matth cup.w,
luxuria. Divcs imprudens. Luxuria quid dicii? Quid? t • 1-10.

Faccum anima tua bcne. Eccc dicil et Dominus : Fac —

CAPUT PRIMUM. 1. Colimus nos Dcum ,

cum anima lua bene. Quod libi diccbat luxuria boc ,

et colit nos Dcus. De sanclo Evangelio prsseiili
tibi dicit jusliiia. Sed vide el bic quomodo dicalur.
lcmpori ronsonanlcm similiiudinem audistis de his
Si cum anima tua vis facere bcne , atlcnde illuni di-
qui operantur in vinea. Est enira modo tempns vin-
vilcm qui ex consilio luxurise ct avarilia: volebat cum
dciiii;c corporalis. E>i autem et spirilualis vindemia,
anima sua bcne facere. Succcssit ei regio, cl non ba-
ubi Deus gaudct ad Irueitim vineas SU33. Colinius
bebat ubi recondcret frnclus suos, ct ail : Quid fa-
enim Dcum. et colil nos Deus. Scd non sie Dcuin co-
ciam ? non habco quo colliqam. Inveni quid faciam :
limus , ut nos eura meliorem colendo faciamus. Co-
destruam apolhccas veteres , et novas wdificabo , et re-
limiis cnim etun adorando, non aramlo. Ille ai.lcin
plebo eas , et dicam unimw mew : llabes mulla bona,
colitnos tampiam agricola agrum. Quod ergo nos iile
iucundare. Audi eonsilinin conlra luxiiiiain : Stultc,
cnlit , meliores nos reddit ; quia et agricoia agrum
anima tua hac nocte auferetur abs te : quw. pwparusli
colendo facit meliorem : ei ipsum Irnctum in nobis
cnjus crunt (Luc. xn, 16-20)? El quo itura est aniina
ista ,
qure auferelur ab illo? Ilac noclc auleretiir , et i
miiiic siTiim liiuliiin prxferl In vcteribus Ilbris ortlma
nescil quo itura CSt. notse Colbertino el Pbiniarconensi. In aliu> vero Jh». ininii»

— inscribilur, de rerbu tecvndutn Joan., Domm

CAPUT XIII. 1G. Divcs alter tuxufiosus. Vide
:,>tin tilis, BtC.

alium divilem luxuriosum ,

supcilnun. Epulabalur '
Recogoilus ad codicen oame mpra in scnn
ct indiiebatur purpura et bysso s.', acpra*lerea ad pb. el ad quinlutti 1 1.
qnotidie splendide , :

micas de (</) Jias, dc Verbi l>

ct pauper ulcerosus jacebat an januain ,
 ,

531 S. AUGUSTINI FPISCOPI 532

quxrit , ut eurn colamus. Cnliura ipsius cst in nos ,

mane et quos invcnit couduxil; et placuil ctim eis
,

<|uod non cessat vcrbo suo exstirpare sernina rnala mercedem dcnarium. Exiit et hor;r lcrti;i invenit alios, ,

de cordibus notris, apcrire cor nostrum tanquarn ara- et adduxit ad opus vinea;. El sexla hora hoc fecit, et

tro sermonis plantare sernina praoceptorum, exspe- nona hoc fccit. Exiit eliam ct hora undccima prope
,

ctare fructum pielatis. Cum enirn istam culturam in ad finem dici , invenit quosdam vacuos et slantes ;

cor nosirum sic acceperimus, ut eum bene colamus et ait illis : Quid hic statis? quare non operamini in
,

non existimus ingrati agricolse nostro sed fructum vinea ? Responderunt : Quia nemo r»os conduxit. Ve-
,

reddimus quo gaudeat. Et fruclus noster non illum cite, inquit, ct vos , ct quod juslum fuerit , daho vo-
ditio:em facit, secl nos beatiores. bis. Mcrcedern denarium placuit. Isli qui una bora
2. Quomotlo tios Deus colit. Ecce audile quia erant operaturi ,
quando sibi auderent sperare dena-
,

sicut dixi , colit nos Deus. Nam quia nos colimus rium ? Sed tarnen se aliquid acccpturos gratulaban-

Deum , non opus est ul probetur vobis. Omnis enim tur. Adducli sunt ct ipsi ad unam horam '. Finito

liomo boc habet in ore, quia bomincs colinit Deum. die , jussit omnibus rcddi mercedem , a novissimis

Quia vero Deus colit homines quasi expavcscit au- usque ad primos. Inde cocpit reddere ab eis qui bora
,

ditor quando audit : quia non esl in usu bominum ul undecima venerant, jussit eis dare dcn;trium. Illi qui
priina hora vencrant vidcntes illos accepisse dena-
dicatur quia Deus colit homines ; scd quia Deum co- ,

Junt homines. Debemus ergo probare vobis quia et

rium, quem cum ipsis placuerat, speraverunt se plus

Deus colit homines ; ne forte putemur verbum in- aliquid accepturos : ventum est et ad ipsos, et acce

disciplinatum dixisse perunt denarium. Murmuraverunt adversus palrem-

, ct aliquis in corde suo dispu-
tct contra nos, et nesciens quid dixeriinus reprehen-
familias , dicentes : Ecce nos qui suslinuimus ardo-
dat nos. Hoc ergo constilutum est demonstrare
rem diei et a.'slum sequasti , et parcs fecisti illis qui

vobis quia et Deus colit nos sed jam dixi

unam horam operali sunt in vinea. Et ait paterfami-
; ; , sicut
agruin ut meliores nos faciat. Dominus dicit lias , justissimum responsum reddens uni eorum :
, in
Evangelio Ego sum Sodalis, non tibi feci injuriam, hoc est, non le frau-
: vitis, vos e.stis sarmenla , Pater
davi; quod placui reddidi tibi. Fraudem libi non feci,
meus est agricola (Joan. xv, 5,1 ). Quid facit agri-

cola? Inlcrrogo vos qui agricolse eslis quid facit

quia quod pactus sum reddidi. Iluic non volo redde-
, ;

agricola? Pulo quia agrurn re, sed donare. Non licel mihi fnccre quod volo de
colit. Si ergo Pater Deus
agricola cst , habct agrum et colit agrum suum et
meo ? An oculus tuus ncquam est quia ego bonus ,
, ,

exspectat inde fruclurn.

sum ? Si alicui lollerem alienum recte reprehende- ,

CAPUT II. — 3. Vinea a Deo planlala. Denique

rer, quasi fraudatorctinjustus; sialicui non redderem

plantavit vineam debitum , recle reprehenderer quasi fraudalor et

, sicut dicit ipse Dominus Jesus ,

ncgator alieni curn vero debilum reddo et cui volo

Chrislus , et locavit eam agricolis ,
qui redderent ei
: ,

fructum temporihus propriis. Et misil ad eos servos eliam dono, ncc cui debebam me potest reprehende-

suos, ut peierent merccdem vineae. Illi autem con- rc , et cui donavi debet amplius gaudere. Non erat

tumcliis eos affeceruul, aliquos ct occiderunl, et fru-

quod responderelur : et cequati sunt omnes , et facli

sunt novissimi primi et primi novissimi ; ccquando .

ctum reddcre conlempserunl. Misitalios; talia per-
non prseposterando. Quid est , Facti sunt novissimi
pessi sunt. Et dixit illc pater familias, cullor agri sui,
primi et primi novissimi? Quia tantumdem acceperunt
ct plantator et localor vineae stise : Mittam vnicum
el primi et novissimi.
friium mcum forte vel ipsum verebuntur. Et misit, in-

quit, etiam friium suum. Dixerunt

;

illi apud se ipsos :

CAPUT IV. — 5. Mcrces novissimis prius reddita ,

quid sil. Vocati hora prima , tcrtia , etc. Quid est

II ic esi liwrcs ; vcnite , occidamus eum , et noslra erit
ergo quod a novissimis coepit reddere? Nonne
liwredilas. Et occiderunt eum ; et projecerunt exlra
,

omnes, sicul legimus, simul accepturi suni?Lcgimus

vineam. Cum
Dominus vineae, quid facietillis
vcnerit
cnim inalio loco Evangelii, quia dicitirus esl eis quos
malis colonis? Rcsponsum cst Malos male perdet, :

ponet ad dexteram : Venile, benedicti Patris mei, per-

et vineam suam locabit aliis agricolis qui reddant ei ,
cipile regnum quod vobis paratum est ab initio mundi
fructum in tempore suo (Mattk. xxr , 53-41). Plantala
(Matth.xxv, 54). Si crgo omnes siniul aceepturi stint,
est vinea, legedata in cordibus Judsoorum. Missi sunt
quomodo hic inlelligimus priores arccpisse illos qui
Prophelae, quocrcntcs fruclum, bonam viiam eorum :

nndecima opcraii stint, ct posteriorcs illos qui pri-

Prophelae ab eis conlinneliis affecti , el occisi sunl.
ma ? Si potucro sic dicere , ut pervenial ad inicllo-
Missus est ct Cln islus unicus Filius palrisfamilias ;
clum veslrum , Dco gralias. Illi cnim dcbclis gralias
-;i ipsum occiderunt haeredem , ot ideo perdiderunt
agcrc, qui vobis per nos erogai : non enira de nostn»
b;crcditatcm. In contrarium eis verlit malum consi-
eroganius. Si interroges de duobus, verbi graiia, qms
lium. Ut possidercnt, occidcrunl : cl quia occidcrunt,
prior acccpcrit ,
qui post unam horam accopit , an
pcrdiderunt.
qui post duodccimam omnis homo respondel qnia
CAPUT III. — 4. Operarii ad vinetB culturam con-
prior accepil ,
qui posl tinam
;

horam accepit ,
quain
ifncli. Et modo andisiis simililudinem ex Evangclio
qui post duodecimam. Sic orgo quamvis una bora
sancto, quia simile regnum ccelorum paliifamilias
cst
' Qolberliaus el Pbim. Mss.: dductisunt ad vinami liorz
(]iii exiit conduccre opcrarios ad vineam suam. Exiit undccuna.
 ;,

555 SKHMO UIJLYII. I

accepcrint omnes , taincn quia alii acceperunt pofft tccepturus est Securusesl quiden qood iptedena-
unam lioram , alii acceperuni post dttodecimam ho- rius illi promhtitur;sed difleire nonjubetiir. Nnm
ram illi ilicti
,
sunt priores sccepisso ,
qui posl m<>- quid cnini cl illi qui sunt ad vincain eooducti, quando
dicum temporis acceperunt. Primi justi , sicut Abel ad illoa cxibat pateriainilias, ut conduceret qoot inve-

sicut Noe, quasi prima bora vocali, felicitaicin ivsur- nit bora tertia, ci conduxit, vcibi gratia, dixerunl
reclionis nobiscum accepluri sunt. Alii justi post il- iili, Exspecta, non illuc iraus nisi bora scxta? aui
los, Abrabam, Isaac, Jacob, ct quicumque erant sx- quos invenit bora sexta, dixcrunl, Non imufl nisi liora
culi ipsoruin , qnasi lcilia bora vocali , lelicitatcm nona?aut quos nona invcnit, dixerunt, Non imus uisi
resurreclionis accepturi sunt nobiscum. Alii justi ,
iiuileciina? Oinnibus ciiim tanlunulem dalurus est :

Moyses el Aaron , et quicumque cuin illis lanquam quare nos amplius ratigamur? Quid ille dalurus sit,

hora sexla \ocali, felicitalem resurrectionis nobiscum et quid factunis sil, pcnes ipsuni consiliuin cst : tu

acccpluri sunt. Posl ipsos Prophctcc sancti lanquam quando vocaris, vcni. Merccs enini cimciis ssqualis

nona bora vocati , cauiuYm felicitatcm nobiscum ac- promittilur : scd <lc ipsa hora operandi, magns qux-
cepturi sunt. In fine sccculi omnes Christiani lan- stio csi. Si enim illi, verbi gratia, qui vocati sunt
quam undecima bora vocaii, felicitatem illius resur- bora scxta, in bac cntale corporis consiituli, ubi ju-
rcclionis cum illis accepturi sunl. Omnes simul ac- veniks anni ferveni, sicut ipsa hora sexta fervet; ;;i

cepturi sunt : sed viclele illos primos ,

posl quantum diccrentilli juvenes vocati : Exspecta, audivimus enim
tempus accipiunt. Si crgo illi primi post niuUtim tcin- in Evangelio, quia omnes unam merccdcm accepluri
pus, nos post modicum tcmpus; quamvis simul acci- suiiius; cum sencs facii fuerimus, bora undccimavc-
piamus, priorcs videinur accepisse, quia merces no- niemus; lantiiindcin accepluri, quarc laboraluri (a) ?

stia non tardabit. Uespondorclur eis el diccrctur : Laborare non vis,

G. Denarius vila ceterna. Erimus crgo in illa mcr- qui utruni vivas usque ad seneciam, ncscis? Scxla
ccde omnes a>quales, lanquam primi novissimi, et Imra vocaris, vcui. Palerfamilias libi quiilem eiiani un-
novissimi piimi : quia dcnarius ille vila ccterna est, decima vcnienli denarium promisit : scd iiinuii vivas
et in viia ceterna omnes cequales crunt. Quamvis enim usque ad scpliniam, nemo lilii promisit. Non dico
merilorum divcrsitale fulgcbunt, alius magis , alius u^quc ad iindcciiiiam, scd nsque ad scpiiinani. Quaro
ininus : quod lamcn ad vitam ailernam pcrlinet, ergo differs vocanlcm lc, ccrtus de merccde, iiicerlus
rcqualis erit omnibus. Non enim allcri crit longius, de die? Yide ne forlc quod tibi il!c daiurus esl pro-
allcri brevius, quod pariter scmpilernum cst : quod mittendo, lu tibi aufcras differendo. Si boc recle di-
non babet fmern, ncc tibi habebit, ncc inilii. Alio citur de inlanlibus, tanqtiain ad borain primain perti-
mo.Io ibi cril caslitas conjugalis, alio modo ibi erit ncntibus; si rccie dicitur dc pueris, tanquain ad bo-
intcgritas virginalis alio modo ibi crit fruelus boni
: ram lcrliain pcrtincntibus ; si recle dicilur de juvc-
operis, alio modo corona passionis. Ulud alio modo :
nibus, tanquain in borce sexUe flagranlia constiiuiis :

illud alio modo tamen qiianiiun pcrlincl ad vivcre

: quanto magis recte de diivepiiis dicitur, Ecce jain
in celcrnum, nec ille plus vivct illo, nec ille plus illo. bora undccima cst, et adbuc slas, vcnirc pigcr es?
Pariter enim sinc line vivunt, cum in suis quisque CAPUT VII. —
Quomodo paterfamiluu cxiit vo-
9.

clarilatibus vivat : et ille denarius vita xleriia esl. care ad vineam suam. Ecclesia toquitur omnium gen-
Non murmuret ergo qui post multum lcmpus accepit, tium linguis. Anforte non exiit ad le vocandum palcr-

conlra euin qui postmodicum lempus accepit. Uli red- tamiiias? Si non cxiit, quid cst quod loquimur? Nem-
ditur, illi donalor; uliisquc lamen una res donalur. pc nos scrvi dc fainilia ipsius sunius, conducere opc-
CAPLT V. — 7. Quomodo aliter inlelliguntur voca- jam anno-
rarios missi sumiis. Quid ergo slas? Finisli
ti hora prima, terlia, ctc. Est et in isla vila siniile ali- rum nuinerum fcstina ad denariura. Ihc esl enim
,

quid, etexccpta illa golulione simililudinis hujtis, qua cxirc patrcmfamilias, inhoiescere quoniam qni in :

intelligunlur prima bora vocati Abcl et ipsius sx-culi domo cst, in abdito esl, nou vidctur ab eis qui foris

jusli, lertia Abrabam et ipsius sccculi jusli, scxla sunt; cum aulcm exiit dc domo, ridetur ab eis (|iii

Moyses et Aaron et ipsius sxcuii justi, nona Propbeice foris sunl. CbrisluS, tpiando non inlclligitur cl uon
et ipsius sxcuU justi, undecima lanquam in Gne sse- agnoscitur, in secrcto cst : quando autem agnoscitur,
culi Qbrisliani omncs; excepia solutione ista simili- exiit condticcrc. Ex occulto enim processil ad noti-

tudinis liujus, et in isla vita uoslra potest adverli hxc tiam : notus cst Christus, ubique pra-dicatur Chri-
Simililudo. Tanquam cnim priina bora vocanlur, qui stus; gloriam Cbrisli oinnia qmccumquc suut BUb
rcccntes ab utero matris iucipiunt esse chrisiiani ccelo clamant. Fuil irrisibilis qoodam modo el repre-
quasi lertia, pueri; quasi scxia, juvcncs; quasi nona, bensibilis intcr Judxos, visus oi humilis, contemplus
vcrgentes iu scniiim; quasi undecima, omnino decre- est. Occullabat enim majestatem, promplam babebat
piti : iinum lanicn vil;e cctcrnx dcnarium omnes ac- inflnnitatem. Conlempium esl ui illo quod promptnm
ceptnri. erat, neccognitura quod occullura erat. Si enhn
CAPLT Vi. — 8. In eos qui vocati ad vmeam venirc gnovissent, nunquam Dominum glorix cruciflxissent
dtfferunt. Scd altcndile cl intelligite, fialrcs mei, M (I Cor. ii, 8). Numquid adhuc coutcmnendni
•

jdco quisqne differat renire ad vineam, quia securus rJens in Ccelo, si conlemptus rst cum pendcrci m

est quoniam quandncumqoe vcnciii, ipsura denariura (d) Fortc, amplhu Uiboraturi,
 ,

535 S. AUGUSflNJ EPI5C0PI 536

Jiguo? Agitavorunl caput qui eurn ci ucilixei uut, et Ezecliielcin : tn quacumque die conversus fuerit liomo
ante ciiicem ejus slanles, et laiiqiiam ad fruclum a via sua pessima, omnes iniquilales ejus oblivkcar

sua; sxvilKC pervciiientcs, insuliantes '

dicebant. Si (Ezcch. xvni, 21-22). llac voce audita et credita, a

hilius Dei est, descendat de cruce. Alios sulvos fecit, se desperationc recreanlur, el abilla altissima et pro-

ipmm sulvum facere non potest? Descendal de cruce, et funda voragine, qua submersi fuerant, cmergunt,
credimus in eum (Malth. xxvn, 59-43). Non dcsccn- CAPCT IX. — 11. Spes perversa qua di/ferlur con-

debat, quia latebat. Multo cuim facifius potcrat de versio. Diem crastinum Deus ncmini promhil. Sed bis
ciuce desctndere, qui poluit dc sepulcro resurgere. timendum est, ne iu aliam voragincm incurrant, et
Ad noslram inforinalioiicni demonstrabal palientiam, perverse sperando moriantur, qui desperando mori
differebat polentiam, el non esl aguitus. Non enim non poluerunt. Mutant enim cogitationes longe qui-
tiuic cxieral conducere operaiios, non exicrat, non dem diversas, sed non niinus perniciosas ; el rursus
iimoluerat. Tertio die resurrexit, demonslravit se incipiunt dicere in cordibus suis : Si quacumqtie die
discipulis, ascendil in ccelum, et misit Spiritnm san- conversus fuero a via mea pcssima, Dcus misericors,
ctum quinquagesiinodie postrcsurreclionein, decimo sicut veraciler per Propbeiam promisit, oinnes ini-

posl ascensionem. Missus Spiritus sanctus implevit quitales meas obliviscilur, quare bodie convcrtor, et
omncs qui fuerunl in uno conclavj, ccntum viginli iion cras? Quare hodic, et non cias? Eat hodiernus
liomincs (Acl. i, 15). Impleti illi Spirilu sanclo, cce- dies * sicut hcslernus, sit in nequissima voluptate,
perunt loqui linguis omnium genlium, expressa est sit in flagiliorum gurgile, volutetur in mortifora de-

vocatio, cxiit ille conducere. Ccepit enim verilatis lectatione : cras convertar, ct finis est. Kespondotur
potenlia omnibus innotescere. Nam lunc eliam unus lihi : Cujus rci finis? Dicis : lniquitatum mearum.
accepto Spirilu sanclo, ctiam unus loqnebatur om- Bone, gaude 2
,
quia craslino iniquilaliim tuarum erit
nium gentium Modo autem in Ecclesia ipsa
linguis. finis. Quid, si anle craslinum luus erit finis? Ergo
unitas lanquam unus loquitur omnium genlium lin- bene quidem gaudes, quia propter iniquitates luas

guis. Ad quam linguam religio christiana non perve- converso tibi indulgenliam Deus promisit : sed cra-
nit? ad quos fines non pertcndit? Jam non est qui se siinum dieni libi nomo promisit. Autsi forle promisit

abscondat a calore cjus (Psal. xvm, 7) etadliuc fit :

malhcmaticiis, longe aliud est quam Deus. Multos
3
mora ab eo qui stat in undccima !
matliematici fefollcrunt ,
quia et sibi plerumque
CAPUT VIII. — 10. Desperatio et perversa spes occi- lucra promiserunt, el damna invenerunl. Ergo etiam

dunt animas. Manifeslum cst ergo , fratres mei propler istos male speranles, proccdil palerfamilias.

omnino manifestum est, tcnele, cerli estote, quoniam Qiiemadmoduin processit ad illos qui male despera-

Deus noslor Jesus Clnistus, quando quisque se con- vcrant, et perierant despcrando, et revocavit eos in

verterit ad fidem ipsius, a via sua vel superflua vel spcm : sic proccdit etiam ad istos qui male spcrando

nequissima , omnia illi prpeterila dimittuntur, et volunt perire; ct diciteis peralium librum, Ne tardes

omnino, lanquam donatis debilis, fiunt cum illo tabulic converli ad Dominum. Quomodo illis dixerat, In qua-

novne. Prorsus omnia dimiltuntur. Ncmo sit sollici- cumque die iniquus conversus fuerit a via sua pessima,

tus, quod aliquid ei non dimillalur. Sed iterum ncmo omnes iniquitates ejus obliviscar ; et tulit eis despera-

perverse sit securus. Ista enim duo occidunt animas, tionem, qua jam dederant animam suam pordilioni,

aul desperalio, aul perversa spes. De bis duobus ma- omni modo indulgentiam desperantes : sic procedit

)is pauca audite. Nam sicut liberat bona spes, et etiam ad islos qui spcrando et differcndo volunt per-
rcctaspes; ila dccipil pervorsa spes. Prius attendiic ire; et loquilur ad eos, et incrcpat eos, Ne tardes

quemadmodum decipiat dosperatio. Sunt homines converli ad Dominum, neque differas de die in dicm.

qui cum cogitare ccepcrint mala quae fccerunt, non Subilo enim veniel ira ejus, et in tempore vindiclw di-

sibi putant ignosci posse et dum non putant posso

; sperdel te (Eccli. v, S, 9). Ergo noli difTorre, noli

sibi ignosci, dant aniinam 2

jam perire, desperatione quod patct contra te clauderc. Eoce indulgenttae da-
pereunt, dicentes in cogilationibus snis : Jam nulla tor aporit tibi ostium; quid moraris? Gaudere dobe-
nobis spes est; neque enim lanta illa qu;c commisi- rcs, si apcrircl aliquando pulsanti : non pulsasli, ct

mus donari nobis aut ignosci possunl ;

quare crgo apcrit, cl foris rcmanes? No crgo difforas. De misc-
non satisfacimus cupidiiatibus nostris? lmplcamus ricordiae operibus quodam loco Scriplura dicit, iVe

saltcm prttsenlis lemporis voluptalem, quia nullani dixeris, Vade et rcverlere, cras ego dubo ; cum possis

habemus infuturo mcrccdem. Faciamus quidquid conlinuo bene faccre (Prov. m, 28) : non enim scis

libet, etsi non licet; ut babcamus suavitatem vel lem- quid conlingal scquenli die. Audisti pntceptum non

poralcm ,
quia percipcre non mcrcmur seternam. diircrendi ut in aliunl sis misericors, ct diirorondo in

Talia dicentes despcranilo pcreunt, sive antcquam te cs crudelis? Non dobos differre panem daturus, et

onmino crcdant, sivc jam christiani et in aliqua pec- et diffors indulgcnliam accopturus! Si miscrando
cata ct scelera male vivondo prolapsi. Proccdit ad
cos Dominus vihese, ettariqnam dcspcranics et vocan-
1
Mss.alii, Et liodicmus ; alii oum Ain. et Er., i rit liodicr-
uus.
li
3
tcrgum danlcs, pulsat ct clamat pcr prophclam - Aliquol Mss., penegauda. i't infra, Er§oquidest? Btnt
' Aliquot Mss., cxsullantes. gaudes quia propter, etc.
3 sic mss. \t oilili, loiiae ulmd cst. nitam, o Dcus, mtd-
* Mss., unimum.
1
Sic aliquol Mss. Al cditi, vacantes. li, olo.
 ;

557 Sl KMO I WWII. ).~S

allerum non diflers, inisercre ei nrilME luae ptacens tis pnecepta, contemnitur : qui andiunt, Hkeraatnr.
Deo (Fccli. xxx, 21). Exhibe el aniime lii;e eleeuio- Contemnitur, etun dicunt amiei potentes, Nihtl novit
syi.am. Non dicimus ul tu ei des, sed ne repellas ina- Si nihil nosset, potenlia cjus genles noa hnpleret.
iniin danlis. Si nihil nosset, Don estet anteqnam apnd mm > let.

CAPUT X. — 12. Polentiumamicitiam, cum saluti Si nihil nosset, Prophetas ante n non mitteret '.

obest , contcmncndnm docet Chrhtus. Scd aliquando Nonne modo iroplentur qoae ante pnedicui snut ?

lioinincs imle sibi plurimum nocent, cuin alios offen- Noniie pruii.it medicus isie anis suae potentiam prv-
derc linieiit. Miilluin valent et boni amici ad lionuin, missa complendo Nonne per lotum mondum per-
'!

ct inali amici ad nialuin. Ideo Doininus.ul pro salule niciosi erertuntur errores, et trilura mnndi domantur

nostra potenlium amicitias contemnamns , noluit cupidilalcs? Ncino dical, Antca inclior ciat mundus
prius eligere senatores, sed piscatorcs. Magna artifi- quam modo ex qno eoepit iste medieus artem suam
:

cis miserieonfia '. Sciebat enim quia si cligerct scna- cxerccre, mulia hic vidcinus honcnda. Noli mirari.
torcm, dieerei scnator : Dignitas mea electa est. Si Anteqiiain aliquis curaretur, munda a sanguine sta-
prius eligerct divitem, diceret dives : Opulentia mca lio mcdici vidchatiir : imo jnm tu hoc videns excule
electa est Si prius eligerct imperalorem, dicerct vanas deticias, veni ad incdicuin ; sanilatis lciupus
imperalor : Poteslas mea electa esl. Si prius eligeret cst, nou voluplalis.

oratorem, dieeret orator : Eloquentia mea electa 14. Plirenelici , Lclliargici. Curennir ergo , fra-

est. Si eligerel pbilosophum, dicerct pliilosophus : tres. Si nccduin medicum agnosciinus s

, nou in eum
Sapienlia mca electa est. Interim, inquil, dilTerantur tanquam phrenetici sieviamus, non ab eo tanquain
superbi isti , mullum tunient. Dislal aulem inter lethargici avertamur. Hulti enim saeviendo, mulli
inagniiudinem et tumorem : ulrumque grande est dormiendo perierunt. Phrcnciici sunl, qui non dor-
sed non utrumque sanum est. Differanlur ergo, in- miendo insaniunt. Letbargici sunl, qui iniiltum dor-

quit, isti superbi, aliqua soliditalc sanandi sunt. Da miendo premuntur. Prorsus talcs sunt bnmines.
inihi, inquil, prius islum piscalorcm. Veni tu, pau- Contra islum mcdicuin alii sxvire in ciini volunt ;

per, sequere me ; nihil babes, nihil nosti, sequere et quoniam ipse jam in ccelo sedet, membra cjus

me. Idiota pauper, sequere mc. Non est quod in te lideles in tcrra pcrscquuntiir. Cural cl lales. Multi
expavescatur, sed mullum est quod in te implealur. ex cis conversi ex iniinicis lacli sunt aniici, cx per-

Tani largo fonli vas inane admovenduin est. Diinisit sccnloribus facti sunt pra?dicatores. Tales etiam ipsos
relia piscator, accepit graliam pcccator, ct factus esl Judieos, in se ipsuin, cum hic esset, saitientcs, lan-
divinus orator. Ecce quid fecil Dominus, de quo dicit quam phrenelicos sanavit, pro qnibus in tigno pen-
Aposlolus : Infirma mundi cleijil Deus, Ut confundut dens oravil. Dixit enim : Pater, ignosce illis, quia

forlia ; et ignobilia mundi elegit Deus, et ea quce non nesciunt quid faciunt (Luc. xxui, 5i). Mulli tamen
sunt tanquam quw sint, nl ea qua sunl evacucntur eorum, sedato furorc, lanquam phrcncsi oppressa,
(1 Cor. i , 27 ct 28). Dcnique leguntur modo verba cognoverunl Deum cognoverunl Cliristum. Post ,

piscalorum, el colla subdunlur oralorum. Tollantur ascensionem misso Spirilu sancto, conversi sunl ad
ergo de medio inancs venti ; tollalur de medio fu- eum quem crucifixerunt, et in Sacramento credcntes
mus, qui crescendo evanescil; prorsus pro salute sanguinem ejus bibcrunt, qucm saeviendo fudcrunl.

ista contemnantiir. CAPUT XII. — 15. Conclusio. Ilabeiniis cxcm-

13. Christo medico obediendum, contemptis potenti- pla. Persequcbatur membra ejus jam sedcntis in

bus qui ei adversantur. Si quisquam corpore cegro- C03I0 Saulus : perscquebatur graviter in pbrenesi,

laret in civitatc, et esset ibi aliquis peritissimiis mentc jicrdita , morho nimio. At illc una voce dc
mcdiciis, amicis a:groli polenlibus inimicus : si quis- coelo clamans ci, Saule, Sanle, quid me persequeris ?

quam ergo in civilate aliquo periculoso morbo cor- pcrcussit pbreneticnm, crcxitsanum; occidit pcrsecu-
jioris aegrotaret, et esset in eadem civitate peritissi- torem, viviflcavit praedicalorem (Aet. ix, 4). Etiaro

iiuis niedicus, amicis, ut dixi, aegrolanlis polentibus lethargici mulli sanantur. Ip^is enim siinilcs rant,

iniinicus, qui diccrcnl amico suo, Noli eum adhiberc, qui non saeviunt in Christum, nec malitiosi snnl ad-
nihil novil dicercnt aulem, non judicantc animo,
:
versus Chi islianos
3
; scd tanlum differendO languc-
sed invidente : nonnc illc pro salute sua rcinovercl scunt vcrhis soninolentis, in liiccni oculos cxtcndere

amicorum polciiliuin fabulss , et ut paucis diebw pigrescunt, el nui eoS excitare volunt, molestisuni.

plus vivcrct, cuin illoruni qualihct offensione, pel- Ucccdc mc, inquil languidiis lelhargicus, obMCro
a

lendo sui corporis niorbo mcdicuin illuin ,

quem le, recedea me. Quarel Dormire rolo. 8ed inorie
pcritissimuni fama commendaveral, adbiberel? iis amore somni, Mori volo, respondet.
inde. Hle
CAPUT XI. — ./Egrolat liuinanuin geiius, non Et charitas dewaer, Nolo. Pleiumoae istuai ehari-
morbis corporis, sed peccalis. Jacct toto orbe lem- latis affectum exhibet lilius eliam patri seui moritoro

niin aborienle usque in occidenlem gfandis argTOlUS. post pani m dies, jam utique slaie fauUL Si letbarg]

Ad sananduni grandem aegrolum descendit oronipo- si ni/WJ essef, mr met MSf

sie mellores Mm. tt editi,
i

guain avudnot eueU PTopheiatank u

se usqiie ad moi •lalem rar- mmmWeret.
tens medicus. Iluiiiiliavil
» A\\auoi ms.,dmedicumagno»nmu».
nem, tanqnain isque ad lccluin ygrotatilis. L)al salu- i in , ii ii-jiani libris, nec m<i!f>ti nm advertuMCwuwt'
nos.
• Nonnulli mss., Uagna ars mUencordite.
 ,;

539 AUGUSTINI EPISCOPI V10

cum viilet, el lelhargico morbo premi suum patrem Non sufficiebat oculis ,
quod vidercnt , nisi cl manus
a mcdico agnoscit, dicente sibi, Excita patrcm tuum, admovcrentur membris, ct cicatrices recentium vul-

noli eum permillere dormire, si vis ul vivat : adest nerum tangerenlur : ut ille qui dubilabat discipulus,

vellicat, pungit, pietale molcslus repente tactis ot cognitis cicalricibus cxclarnaret

puer seni, pulsat,
cst : nec mori cilo permitlit ipsa senectule cito mo- Dominus mcus el Deus meus! Cicatrices ostendebant

rituruin ; et si vixerit, gaiulet filius, ut «fiquanto plu- eum ,

qui omma vulnera in aliis sanaveral. Numquid
cum dccessuro succcssurus '. Quanto non polerat Dominus sine cicalricibus resurgcre? 5ed
resdies vivat
in corde dihcipulorum vulnera noverat, propter qua;
majore cliarilate nos amicis nostris molesti esse de-
bemus, cum quibus non paucos in hoc mundo dies, sananda cicatrices in corpore suo servavcral. Et quid

sed apud Dcum in aeternum vivamus ? Amcnt crgo Doniinus illi jam confilenti ac dicenti , Dominus meus
nos, et faciant quod audiunt per nos, et colant
quem et Deus meus? Quia vidisd me, inquit, credidisti : beali

colimus et nos, ut rccipianl quod speramus et nos. quinonvident,el credunt (Joan. xx, 25-29). Quos dixil,

Convcrsi ad Dominum, etc. fratres nisi nos? Non quia solos nos, scd et posl nos '.

Post parvum enim lcmpus ,

posteaquam ab oculis
SEKMO LXXXVIII *
(o).
mortalibus recessit ut firmaretur fidcs in cordibus,
De verbis Evangelii Matthcei, ubi de duobus ccecis quicumque crcdiderunt, non videnlcs crediderunt, et
sedcntibus secus viam, et clamantibus, Domine mise- magnum meritum habuil fidcs ecrum : cui fidei com-
rere noslri, fili David (b). Cap. xx, f .
50-54. paranda; , cor tantum admoverunt pium non el pal-
,

CAPUT PRIMUM. — 1. Medicus nosler, Christus. pantem manum.

Miraculis corporalibus cedificabat fidem. Bene nobis- CAPUT 111. — 5. Miraada mmc majora Clnistus

cum novit Sanclitas vestra, Dominum nostrum ct opcratur. Uxc ergo fecit Dominus , ut invitarct ad
salvatorem Jcsum Christum medicum esse nostne sa- ficlem. Ha;c fides niinc fervet in Ecclesia , toto orbe

lutis aHernye; ct ad boc eum suscepisse infirmitalem diffusa. Et nunc majores sanilaies operaiur, propler

nalura; nosirse,ne sempiterna esset infirmitas nostra. quas non est dedignatus tunc exhibere illas minores.

Assumpsil enim corpus morlale , in quo occideret Sicut enim animus melior est corpore ; sic et melior

raortem. Et quamvis crueifixus esl ex infirmitate nostra, salus animi ,

quam salus corporis. Modo caro caeca

sicul ait Apostolus ; sed vivit ex virlule Dei (II Cor. non aperit oculos miraculo Domini ; et cor c;ecum

xiii, 4). Ejusdcm Aposloli verba sunt : El quia jam aperit oculos sermoni Domini. Modo non resurgit

non moritnr, et mors ei ultra non dominabitur (Rom. mortale cadaver; resurgit anima, quai morlua jacebat

VI, 9). Ihec ergo bene nola sunt fidei vestra?. Simul
in vivo cadavere. Modo aures corporis surdic non
boc consequens est, ut noverimus omnia miracula, aperiuntur : sed quam multi babent aures clausas
et
cordis, quae tamen verbo Dei penelranle palescunt,
qua> corporalilcr fccit, valere ad admonilionem no-
ab eo quocl non est iransitu- ut credant qui non credebant, et bene vivant qui
siram , ut percipianius

rum nequc finem habiturum. Oculos reddidit caecis, male vivebant , et obediant qui non obediebant? el
,

quos er.it utique mors aliquando clausura : resuscita- dicimus, Ille credidil; ac miramur, cum audimus de
vit Lazarum , ilerum moriturum. Et quaccumque ad his quos aliquando duros noveramus. Cur ergo nunc

salutem corporum fecit , non ad hoc fccit , ut scmpi- miraris credentem , innocenlem , Deo servientem ;

lerna essent : cum tamen daturus sit etiam ipsi cor- nisi quia conspicis videntem ,
quem noveras ca>
pori in fine sempiternam salulem. Sed quia illa quac cum; conspicis viventem, quem noverasmortuum
non videbanlur, non credcbantur per isla temporalia conspicis audientem ,
quem noveras surdum? Nain
;

non videte aliter mortuos, de quibus mortuis dicebat Do-

qu;e videbantur aedificabat fidem ad illa qua>

videbantur. minus cuidam ideo lardanli, ne Doininum sequereiur,

CAPUT II. — 2. Ecckslcc poslca fidcs sine mira-

quia sepelire patrem volebat
sepeiire mortuos suos Matth. vin
: Sine, inquit, morluos
22). Cerle morlui
( ,
culis laudabilior Cicatrices corporis sui cur scrvavit.
scpullores non sunt corpore mortui : quia si hoc es-
Nemo itaque, fratrcs, dicat, non faccrc ista modo
sent , mortua corpora sepelire non posscnt. Tamen
Dominum nostrum Jesum Christum et propter hoc ,

morluos eos vocat ubi , nisi inlus in anima? Sicut

:

praesentibus Eeclesiae temporibus priora praponere.

enim cliam visibililer plerumque in domo intcgra et
Quodam quippe loco idem Dominus vidcntibus , et
salva domiiuis ejusdem domus morluus jacel ; sic
ideo crcdcnlibus, pncponit eos qui non vidcnl el cre-
in corporc intcgro nralli habcnl inlus animani mor-
dunt. Namquc usquc co illo tcmpore discipulorum
ttiam et hos sic excital Apostolus, Surge ,
qui dor-
cjus nulabal infirmitas, ut quem videbant jam rcsur-
:

mis , et exsurgc a mortuis , cl illuminabit te Chriaus

rexisse, ctiam contrcctanduin putarcnt, ut crcdcrcnt.
(Ephes. x, li).Ipseillinninal cxcacatum, quiexcilat
sic uonnulli cocliccs. Alii vcro cum cditis, pcvmillit cito
1
inortutim. Ejus cniin vocc pcr Apostolum clamatui
morilurum, et si vixerit (vcl, videril) itt aliquanlo pturcs dies
vivat, cnm deccsscrit successurus. ad morluum, Surge, qui dormis. Cacti» lucc illciinina-
'
F.mcndatus ad cosclcm codiccs scrmonis 8:2, et ad qciin- cum surrcxcrit. Surdos autcm qttain nrallos
bitur,
tum cl.
(a) Alias, deVcrbis nomini 18. anle oculos suos Dominus inluebalur, cum dicerel :

(/>)iu Possidii Indiculo, cap. 8 [nscribKur, « dc duobus

«caeis. » Ejusdem sermonis exeerpta retuhl rlorus adn 1
llic iiniis M8. addil , qui cnmt. 1 1 proxkno post looQ

Cor. vi, cl ad Ephcs. v. abesl vu\, /idcs, a Msb.

 ,,;

u\ SK.RMl) LXXXVHI.
Qui habet aurcs audiendi , audiul (Matth. xi, 15). Quis Quamdiu uanut in eorpore, ptregrhumntr a Domino.
enim anle illum sine corporis auribus Btabal?Quas Statimque subneciii quare adhuc peregrioamor,
ergo alias aures nisi interioris hominis requirebal? quamvis jam crediderimus : Per fidem, inquit, umbu-
CAPUT IV. — i. Oculus mcntis, quo Dcus vi- lamut, >wn per tpeciem (II Cor. \, G, 7).
deatur, mundatur pcr fidnn. Ileni quales oculos qti;c- CAPI T V. —
Opera nottra mtne totaett tenart
:..

rebat, cmn ioqneretor atique videntibus, Bed vi- oculum cordis. Tota igitur opera iiostra.fraire», mhat
denlibus per oculos carnis? Nam cnm ei dicerei Phi- vita est, sanare oculum cordis, ande videatai Deas.
lippus, Domine, ostendc nobis Patrem, et tuffleU nobis : Ad hoc sacrosancta mvsicria celebrantur; ad bue ler-
bene quidem hoc intelligebat , iit demonstratns Pater mo Dei pradicatur ; ad hoc exbortationes Eccleal*
posset suflicere ; sed ctti non sufficiehat xqualis Pa- morales, id est, perlinentes ad corrigendos mores, ad
tri ,
quomodo sufficcret Pater? Quare autem non eraendandas camales concupiscentias, ad reuuntian-
snfficiebat? Quia non videbatur. Quare non videbatnr? diim iion voce tantimi, sed miitala vila buic sx'cub>;
Quia nondum erat sanus oculus , unde posset videri. ad hocagunt quidquid agnnt divinae sancixquc Liite-
Hoc enim qtiod in carne Domini videbatur bis ocu- ra, ut purgetur illud inlerius ab ea re qune nos im-
lis, non soli discipuli vidcruntqui lionoraverunt, sed pedit ab aspectu Dei. Sicut
cnim oculus factus ad
et Judxi qui crucifixerunl. Qui ergo aliter se videri hanc lucem temporalcm videndam, et quamvis cce-
yolebat, alios oculos requireliat. Et idco sicrespondit lestem, tamcn corpoream atque conspicuam, non
dicenli, Ostende nobis Patrcm, et suf/icit nobis : Tanto solum hominibus, animanti- scd ctiam vilissimis
lcmpore vobiscum sum, ct non me cognovistis? Pltilippe, bus (ad hoc enim factus est, ut hanc lucem videat)
quime vidil, vidil et Palrem. Et ut interim fideioculos lamen si aliquid injectum fuerit, vel irruerit, unde
sanaret, pritis admonetur secimdum fidem, ut possit turbetur, secluditur ab hac Iuce ; et quamvis eum sua
ad speciem pervenire. Et ne sic putaret Pliilippus prasentia circurafundat, ille tamen se avertit, atque
cogitandum Deum ,
quomodo videbat in corpore Do- absens est : non solumaulcm absens fit perlurbalione
mimim Jesum Cliristum, statini subjecit : Non credis sua a luce pracsenti ; sed cliam ponnalis illi cst lux,
qttia ego in Patre, el Pater in me est (Joan. xiv, 8-10)? ad quam videndam faclus est : sic et oculus cordis
Jamdudum dixerat, Qui me vidil, vidil et Palrem. Sed perlurbatus atqtie sauciatus avertil se a luce juslitix,
nondum babebat Philippus sanum ocuIum,undc vide- necaudet eam contemplari, nec valct.

rcl Patrem : atqtie ideo nec unde vidercl ipsum Fi- CAPUT VI. — 6. Studium de mundando cordis
liuin Patri coxqualcin. Ilaque aciem mcntis adbuc oculo. Quid lurbat oculum cordis? Cupiditas, ava-
sauciam, et lantam lucem aspicere non valentem, sa- ritia, iniquitas, concupiscenlia sxcularis lurbat
nandam alque firmandam fidei medicamentis fomen- claudit, excx-cat oculum cordis. Et lamcn quomodo
tisque susccpit, et ait, Non credis quia cgo in Pulre, quxritur medicus, cum oculus carnis lurbatus cst
ct Pater in meest? Qui ergo nondum potest videre quomodo non differlur ut aperiatur alque purgetur, ut

quod demonstralurus est Dominus, non quxrat prius sanetur unde lux isla videalur? Curritur , nemo re-
videre quod credat : sed prius credat, ut possit ocu- quiescit, nemo diffcrt, si vel slipula in oeulum ca-
lus sanari quo vidcat. Sola enim forma servi exbibe- dat. Solem certe, quem sanis oculis viderc volumus ,

batur servilibus oculis : quia ille qui non rapinam Deus fecil. Multo est ulique lucidior ille qui fccit :

arbilralus esl esse xqualis Deo, si ab eis quos sanari nec hiijus generis Iux est ,
qux pertineat ad oculum
voluit Jara videri posset xqualis Deo, non opus habe- mcntis. Lux illa cst a;lcrna sapienlia. Fecil autem le

ret semetipsuni exinanire, et formam servi acciperc Detis , o homo , ad imaginem suam. Daretne libi un--

(Philipp. n, 6, 7).Sedquia non erat unde videretur de videres solem qucmfccil, el non libi darct undc vi-

Deus, cl erat unde viderctur homo; qui Deus erat, dercs cuni qui tc fecit, cum lc ad imaginem suam (V-

faclns est homo, ut id quod videbalur, sanaret illud cerit? Dedil et hoc : ulrumque dedit tibi. Sed mul-
unde non vidcbatur. Ipse enim alio loco ait : Boati tum lios oculos esteriores diligis, niultum illum

mundo cordc qnoniam ipsi Deum videbunt (Matlh. v, intcriorem negligis : detrilum porlas atque saucia-
,

8). Poterat utique Philippus res,>ondere, et dicerc, tum. Poena tibi est , si se volucrit osiendere fabrica-

Dominc, ccce le video : lalisne esl Pater, quale est tor ttius : pcena est oculo luo , anteqiiain curetur al-

hoc quod vidco; quoniam dixisli, Qui mcvidit, vidil que sanetur. Nam el in paiadiso peccavit Adam , ct

et Patrem? Antequam hoc responderet Pbilippus, vel abscondit se a facie Dei. Ctim babcnt crgo cor te-

forlasse anteqnam cogitaret, cum dixissel Doininus, niim pur.c. conscicnti;i- ,

gaudebat ad prasentlain
Baaciatos <si
Qui me vidit, vidit et Palrem ; conlinuo subjimxit, Dei : |iosi(|ii;mi peceate oculns ille ,

me eoapitlucem formidare divinaro refugil in tenebna

Non credis quia cgo in Palre, et Paler in est? llh» ,

enimoculo nondum vidcre poterat, nec Patrem. nec alque in densa lignoriim ,
verilatcm hgieni, UDbrOi

tequalem Pairi PHinra : sed ut Mnaretnr oculus ad appetens.

vtdendum, inungendus eratad credendutn. Ideoanle- CMMTA VII et VIII.— 7. /BarcM ad poemhm mt-
mendum mempt» Chritti inritumur. Ei o, frti
quam videasquod videre non potcs, credequod non-
dnin vides. Ambtila per fidem, ut pervenias ad spe- nici, quoiiiiin ct nos indc nali SOBIM , Bt Bfcul dicil

Apostolos, /" Adam tmuut moriuntur (I Cor. x\.

ciem. Speeies non Ixlificabil in patria, quem Ddes
non consolalur iu via. Sic cnini dicit Ajioslolus : oroncs enim nos duo bominei aliquaodo fuunns w
 ;,, , ,

>43 S. AUCUSTINi EPISCOPl i I

gelium rccitalum cst. El in curando videtc quid ad-

ooluimus obtemperarc mcdico ut non apgrolarcnius ,

inonuerii acgruium inleriorem.

oblemperemus , ut ab x-gritudine liberemur. Dcdit
nobis prxcepta mcdieus, sanis : dedil pra.-cepta me- CAPUT X. — 9. Duorum cwcorum curatio quid

dicus , ne medico indigcrcmiis. Non opus est ,

inquit siqnificat. Jesum transire quid. Altcndile ipsius fa-

12). Sani cli cxilum ct ordinem reiuui. SedeuteS in via

sanis medicus, sed cegrotaniibus (Matlh. ix
illi
,

duo Iranseiinte Doniino cxcl amabaul, ut ru-

pracepta contcmpsiraus, ct cxperimcnio sensimus in ca:ci ,

quanlani pcniiciem nostram pravceplum illud (a) con- rum niisererctiir. A lorba vero,quae cuin DomiiK)

tempserimus. iEgrolare jani cccpimus, laboramus erat , compcsccbanlur ne clamarenl. Neque boc sine

in lecto infirrnitalis sunius sed non despcremus. : inystcrio derelictum puletis. Illi aulem compesccn-
Quia cnim ad medicum vcnirc non poicramus, ipsc tcin sc lurbam perseveranlissimo clamore vineebant

ad nos venire dignatus est. Non conlempsit saiicinm ul pcrvcniret vox eorum ad aures Doinini : quasi non
l
contemptus a sauo. Non destif.it darc alia praicepta jam ille cogitata pr;cvenerit . Clainavenmt ergo duo
langucnti, qui priina custodire noluil, nc langucrcl : caeci, ut Domino, et a turbis comprimi
audireulur a

tanquam diceret, Cerle expcriinento sensisti vcrum nequivcrunl. Transibat Dominus, ct illi clamabant.

medixisse, quando dixi Noli langere boc. Sanarc ,

Stelit Dominus, et sanati sunt. Nam sletil Dominus ,

crgo tandem, cl reviviscc. Eece porto infirmilalcm Jesus , et vocavil eos , el ait : Quid vultis vobis faciam ?

tuam bibe ainarum calicem. Tu enim libi fecisti

:
At illi dixerunt : Ul aperiantur oculi noslri. Pro fide

praccpta illa mea quse s:mo data sunt tam dulcia , ipsorum fccil Dominus, instauravit oculos eorum. Si
,

tam lahoriosa. Conicmpla sunt, ccepisti laborare :

intelleximus jam interiorem segrotum inleriorcm ,

sanari non potcs , nisi amarum ealicem biberis, ca- surdum , interiorem morluum; ibi quaeramus ct inlc-

liccm tcntalionum, quibus abundat ha>c vita , cali- riorem caecum. Clausi sunt oculi cordis : transit Je-

cem tribulationum, angustiartnn, passionum. Bibe sus, ut clamemus. Quid est , transit Jesus? Agit
,

inquit, bibe, ul vivas. Et ne responderet ei langui- lemporalia Jesus. Quid esl, transit Jcsus? Agit

dus, Non possum , non fero, non bibo : prior bibit transitoria Jesus. Attendile et vidcte quanla cjus gc!»-

mcdicus sanus, ut bibere non dubitaret aegrotus. la transierinl. Natus est dc virgine Maria : nuiiiquid

Quid enim amaruni est in tali poculo ,

quod ille non semper nascitur? Infans lactatus cst : numquid sem-
biberit? Si contumetia : prior audivit cum dxmones per sugil? Per aetates cucurrit usque ad juvcnlulcm :

expelleret , Dcemonium liabet (Luc. vn , 55) , et quod nmnquid semper corporaliter crescit? (nfaotue pue-

in Deelzebub ejicit dcemonia (Id. xi , 15). Unde ut ip- riiia, pueriliaj adolescentia , adolescenti;e juvenlus
2
se consolarelur a)gros , ait , Si patremfamilias Deel- transeuuti ccdcntique successil . Ipsa ctiam quaj fe-

zebub vocaverunt quanlo magis domesticos ejus cit miracula , transierunt : leguntur et credunliir.
,

(Matlh. x, 25) ? Si dolores aniari sunt : ligalus et Quia enioi talia scripla sunt ut legi possint, Iransibant

flagellalus el crucifixus est. Si inors amara est :

cum fiereot. Poslremo nc in mullis moremur , cruci-

eliam morluus est. Si genus morlis exborrescit in- fixus est : numquid semper pcndet in cruce? Sepul-
firmitas : nibil illo lempore fuil ignomitiiosiiis quam tus est, resurrexit, ascendit in cceluni : jam non
mors crucis. Non enim frustra commendans ejus morilur , et mors illi ullra non doininabitur : et divi-

obedienliam Aposlolus addidit , diccns : Factus obe- nilas ejus semper manet, et immortaliias jam corpo-
diens usque ad mortem , mortem autem crucis (Philipp. ris ejus nunquam deliciet. Sed tamen illa oninia qua;

n , 8).
'

temporaliler ab co gesta sunt, transicrunt; el legen-

CAPUT IX. — 8. Crucem suam cur hic honoravit da scripla sunt, et crcdenda pradicantur. In illis

Chrislus. Sed quia ipse bonoraturus erat fideles suos ergo omnibus transiit Jcsus.
in fine bujus saeculi ,
prius honoravil crucem in CAPUT XI. — 10. Cceci duo , duo poputi. Angularis

boc saeculo; nt lcrrarum principes credentes io lapis Christus. Quid duo ca:ci juxla viam Mint

cuni prohibercnt aliquem noccnlium crucifigi : et nisi duo populi , ad quos sanandos venit Jcsus? Os-

quod cum niagna insultatione persecutores Jud;ci tendamus hos duos populos in Sciipturis sanclis.

Domino proourarunt, magna (iducia servi ejus, cliam Est in Evangelio scriplum, llabeo alias ovcs ,
qiuv

Non lantum apparet

rcges in fronle nunc portaut. non sunl de hoc ovili ; et illas oporlet me addincre , ut

modo qualcm morlem pro nobis Dominus subire di- sit unus grex et nnus pastor (Joan. x, 16). Qui sunt
gnalus cst : sicut ail Aposlolus, Factus pro nobis ma- ergo duo populi? Unus Judawum , el alius Gcn-
lediclum (Calut. iii , 15). Et cum ei pendenli Jud;co- tinm. ISon summissus, ait , nisi ad ovcs qua; perierunl
rum ca:citas insullarel, possel ulique descendere de domus lsrael. Quibus hoc dixil? Discipulis : quando
cruce, qui si nollct, non esset in cruce : sed am- illa Chanana'a clainabat ,
qu;e se esse cancm confes-
plius crat dc scpulcro rcsurgerc , quam de crucc de- sa est, ut micas de mcnsa doniinoruni inciorelur
sccndere. II;cc ergo Dominus facicns divina, patiens Et quia meruil, jam duo demonslrali sunt :ul quos
biimana , admoncl nos corporalibus nriractilis et pa- vcnerat : Judaicus scilicct populus, de quo ail, Non
ticntia corporali , ul credamus, et sanemur ad con- sum tnissus nisi <:d oves qmv paiiiunt domus Isracl :

spicicnda illa invisibilia qua carnis oculiis nescit. IIoc et Gentium populus , cujus Ijpum pnntf ndrfart Ikcc
ergo agcns curavitc;ccos islos, dcquibus nunc Evan-
1
sic Mss. Edili vcro, cogitatacognosceret.
(a) rorte, prceccpta illius. Editi, credcntique snccessil. castigaolur hic cx Mss.
M.\ SF.R.MO I WXVIII.
inulicr, quam primo reapaerat, dicens , Nm eaf bo- mur ad clc.iia capicda >
Q„is est q.ii cl;»m.,t a ,l
MM pancm filiorum miltcrc canibus : el cui diecnli , Cbrislum? Qm coiiicmi.it imind.im , claiMI a.l Chri-
lla, Domine, num ct cunes cdunt de micis quiv cudnnt siuin. Quispcinit s;cc..l.
vokipuiw.ctamatad Cbri-
de tnensa dominorum sn-jrum responderal mnlicr, SlOtb. Qui d.cil noii lingua, scl mu,
; ;

, H,i„ m „ ml , s
mutma cst /idcs tua , fial (ibi sicul vis ()lattli. \\ , 22- crucifuus cst ct cgo mundo (Galai. v.
,
, 11) ; ciamnl
Inde erat et Ceatwio, de quo ad Cbrfstom. Qui.l dispergit,
28). tMiiin ille dieil ct dat pavpermM, m
idem Dominus : Amen dico vobis , non invcni tantum jusiiiia cj.is maneal m BaBeblvm Bttcntl (Pm/. nxi, 9) ;

fidem in Isracl. Quia ille dixenl : .Vo/i sum diijnus ul elamaf ad CbriBtum. Qui eeim aodit, ei non snrdm
intrcs sub lcclum mcum ; sed tantum dic vcrbo , el sa- audit, lics vcstrus vcndite, et date pauperitnu;
fucitc
nabitur pucr mcus (Id. viii, 10, 8).lta ergo Dominiis vobis sacculos non velerasccntes, llicsaurum non
„-
</,//, /,

anle passionem el clarilicalioneni siiain duos jam po- leni in ccclo (Luc. xn, 55): lanmiam vestigionmi som-
pulos designabat : unum , ad quem venerat propter tiimCbrisli liaiiseuntis andteflB damctad li;cc c;ccus,
promissa Patrum ; et allerum, quem propter miseri- id est, faciat isla. Vox ejus in laclis sit. Incipial niiu»-
cordiam non repellebai : ut implerelur quod promis- duin conlemnerc, inopi sua dislribucrc, pro niliilo
simi crat Abraluv, In semine luo benedicentur omnes baberc quaB homines amant coiileinnai injurias, iioii ;

gentes (Gcn. xxn , 18). Proptcrca el Aposlolus jam appelat vindicari ,

paret maxillam pereulienli, (»rct
posl resurrectionein Domini et ascensioncm , uhi pro inimicis ; si quis ei abstulerit sua, uon repetat; si
contemptus eslaJudajis, pcrrexil ad Genles. Ncc quid alicui abstuleril, reddat quadrupluni.
tamea Ecclesiis qu;c de Judxis credideranl, lacuil : CAPUT. XIV. — 13. Turba prohibcns clatnarc.
Eram, inquit, ianotus facie Ecclesiis Judwcc, quoz Cum ista facere coeperil, omnes sui cognati, afHnes,
sunl,in Clirislo. Tanlum autem audiebanl quia qui ali- amici commovenlur. Qui diligunt sa.-culum , contra-
quando nos persequebalur , nunc evangetizal fidem quam dicunt. Quid insanis? Nimius es : numquid alii non
atiquando vastabal : el in me , inquit, magnificabant sunt cbristiani? Ista stiiltitia esl, ista dementia est.
Deum (Galat. i, 22-21). Sic el angularis lapis dicitur El caHera talia turba clamat, ne c;cci clament. Turba
Christus, qui feeit utraque unum (Ephes. n, 20, 14). clamantes corripicbat : sed corum clamores non vin-
Angulus cnim duos parietes copulat de diverso vc- cebat. Iiilclliganl quid faciant
,
qui volunt sanari. Et
nienles. Quid lam diversuin ,
quam circumcisio et nunc Jesus transit : qui juxta viam sunl, clament. Ili

pramutium, liabens unum parielem de Judcca, alle- sunt enim qui labiis bonorant, cor auiem eorum longe
rum parietem de Centibus? Sed angulari lapide co- est a Deo (Isai. xxix, 13). Ipsi suiii juxta viam, qui-

pulanliir, Lapldem enim qucm reprobaverunt (edifican- bus pracipit Dominus obtritis corde. Nam cum reci-
les , liic fuctus cst in caput auquli (l'sal. cxvn, 22). tantur ca qu:c fecil Dominustranscuniia, sempcr nobis
Aiigulus in asdificio non est, nisi cum duo paueles cxbibclur transiens Jcsus. Quia usquc in finein sajculi

ex diverso vcnicnles in unum conveniunt l

, el qua- non desunt caeci scdenles ad viam. Opus ergo cst ut
dam uniiate junguntur. Isli ergo duo parietes sc- clament illi juxta viam sedenlcs. Turba qua: cum Do-
cundum lypum, duo cacci erant clamanles ad Domi- mino erat, compeseebat clainorcm quttrenlium sani-
niim. tatem. Fralres, videtis quid dicain? Nescio enim quo-
CAPUT XII. — II. Transiens Jesus interpellatur, et modo dicam : scd plus nescio quomodo laceam. IIoc
sanat. Attenditc nunc, dilcclissimi. Doininus trans- dico, et aperte dico. Timeo enim Jesum iranseunlem
ibal.cuici clamabant. Quid est , transibat? Transi- et manentem : el ideo tacere non possum. Bonos
loria opera facicbat, sicut jam diximus. Secundum Chiislianos, vcre sludiosos, volenles facere pNM cpla
baee trausitoria opera fidi^s nostra a:dilicatur. Credi- Dei, qua: in Evangelio scripta sunl, Cliristiai.i m.ili ct
mus enim in Filiuin Dei , non lantum quia Verb:nn tepidi probibcnt. Turl.a ipsa ipii: ciim Domino csl ,

Dei est, pcr cpiem facla suntomnia : si enim seni|»cr probibel clainanles; id est, proliibel bcne opeianics,
in forma Dei mancns tequalis Deo , non scmelipsimi ne perseverando saneiilur. Clameiil illi, iiondcliciant,
exinanircl formam serviaccipiens ; ncc senlirent c:ct i, neque ducaiitur ijuasi aucloritaie turbai imi ; nec cos
ul possenl clamare. Sed cum opcraretur transiloria , qui priores cbristiani lacli sunt, inale mentee, et

id est , bnmitiaret se, lacius obediens iisi|iit: ad mox- b.mis opcribus invidentet imilciilur. Non dicant :

lem, iiiortcin aulem crucis , clamaveranl dno eaeci, Quomodo isli vivimt lam miilli, sic \ivannis. Quare
Miserere nustri ,
fili David. Quia et boc ipsinn quod non potius qiioinodo dicil Evaiigelium ? Quare vi> \.

Dominus ct ereator David, eliam lilius Davitl csse vo- vere secundum incrc|)alioncin tui I» »•
probibenlia , et

Iuit, in lenpore boc egit , tranaiens boc fecit. non secundum vestigia Domini iranefuatb) 1 inoalla-

CAPUT XIII. — 12. Clamare ad Christum ,

quid. lumt , vilupcrabunt, rcvoi abunt : lu clan.a ij Hqoe
Q.iid esl autcin, (hmiarc ad Cbrisliim, fratrcs, nisi pervcnias ad aarea JatB. Nani i|'i. pc. tan i.ivri.i.i in

gratiae Cbristi congruere bouis operibus? Hoc tlico , faeiendo talia qoalia pneeepb Cbrlstus, ct non aitan-
fralrcs, ne lorle siiuus stic|»eiites vocibus , et miili derini turbaa probibentea, Datjoo agaipaadorin l t| I

inoribus. Quis est qui clamat ad Cliiisliiin , ul pella- Cliristmii videntiir scqni, id csl , ajaod • •lirisiiani ap-

tur intcrior caecitas transaaaU Cbmto, id cst, vepen- pcllanlur; scd plus amaverint liiccm quam (dirisius

snnle nobis lcmporaha saciaincnUi, quibus adinonca- csl rcddilurus ,

qtiam limuerint slrcp.iiim prolnben-

• Mbs., in illum conrcniunt. iiuin : imllo modo separabuntur , el alabit Jcsus , et

 ,,

547 S. AUCUSTLM EPISCOJ'1 348

sanabit oos. Verbi Dei, per quod facla sunt omnia , aperial oculos

CAPUT XV. — 14. Quomodo oculi sunanlur. Stare veslros. Idein Tobias monms filium suum , ad boc
Jesum quid. Quomodo enim sanantiir oculi noslri ? monebat ut clamaret : id esi, ad bona opera mone-
Quomodo per fidern sentimus Christum transeuntem bat. Dicebat illi ul daret paupenbus, praecipiebat ut

temporali dispensalione; sic inlelligamus Cliristum elceinos