Академический Документы
Профессиональный Документы
Культура Документы
(Presbyterian of India)
by CK|P
KOHHRAN-A MIZO |AWNG HMAN DAN DIK Zirna in tih lohvah chuan Mizoramah hian Biak in hi a huhova kan inhmuhkhawm tamna ber a ni hial awm e! Hetiang a nih avang hian Kohhran-a kan \awng hman dan hian nghawng a nei thui thei hle a.Thu leh hla lama tui mi deuhte phei chuan \awng dik lo kan hman tam tak deuh chungchangah hian Kohhran hruaitute pawhin mawhphurhna chin nei ve pawhin an hria a ni. A enga pawh chu lo ni se, Kohhran huanga \awngkauchheh kan hman danah hian insiam \hatna tur kan ngah hlein a lang. Mizoram chhim leh hmar, chhak leh thlanga mi chengte hian Mizo \awng dik ni a kan hriat pawh hi a inang lo thei ve viau mai. Kan zir turah pawh hian dik zawk nia kan hriat a in ang lo thei viau mai thei. Engpawh ni se, a in ang tlanga kan hman atana \ha tur nia kan han ziakte hi kan zawm theih chuan khawiah pawh Kohhran hruai hna thawk ila, kan zahpuiawm dawn lo a ni. Hetiang lama min \anpuitu atan Pathian Biak Inkhawm Kaihhruaina Bu phek 1-6 chhiar ni bawk se. Hetiang hian kan hriat atana \hate tlangpui deuh takin han tarlang ila :1. Chairman hriat atana \hate 1) Chairman \henkhatin, Kan inkhawmte lo \an tawh ila, an ti \hin a. Inkhawm hi pakhat aia tam sawina a nih lem loh avangin te tih lam tel kher lovin, Kan inkhawm lo \an tawh ila, tih mai hi a remchang zawkin a lang. 2) Chairman-in, Tunah puan tur \ul awm apiangte puang turin kan Secretary kan lo sawm tawh ang a, tih duah aiin, Kohhran thupuan i lo ngaithla ang u, tih mai hi a awlsam zawk a, hun a heh lo zawk bawk.
3) Chairman-in \antu a koh danah tawi fel leh dik taka, |antu tur lo sawm tawh ila, tih mai hi a \ha khawp mai. An hming kan sawi tel duh a nih pawhin a \ha a. |henkhatin, Kan \antu \anna hun min hmansak turin lo sawm ila, an ti duah \hin hi a sei bakah \ansak tih hi a dik chiahin a lang lo. Thuhriltu kan sawm pawh hian thu min sawisak turin kan ti ngai lo. 4) Zaipawl sawm danah hengte hi hriat ni se Kohhran zaipawl Pathian fak hla hlan turin lo sawm ila, ti kan awm ve leh zauh thin. Kohhran zaipawl Pathian fak hla sa turin lo sawm ila, tih hi a inhmeh zawk. Thawhlawm/thilpek lamah hian hlan tih hi kan hmang a, zaipawl lamah chuan sa tih hman hi a inhmeh. Tin, Tualchhung Kohhran atanga kan \halaite zai hi KTP zaipawl ni lovin, Kohhran zaipawl an ni 5) Kan thuhriltu koh nan Hla no...kan sa ang a, kan sak zawhah a hmun luah nghal sela, tih aiah, Pathian kan fak/chawimawi nan hla no... kan sa ang a, chu mi zawhah a hmun luah nghal sela, tih zawk nise. Chutiangin, Ban nan hla no.... kan sa ang a, kan thuhriltuin malsawmnain min tin ang a, tih aiah, Pathian fak/chawimawi nan hla no.... kan sa ang a, kan thuhriltuin malsawmnain min \in anga/Lalpa \awng\ainain kan \awng\ai ang, tih ni se. Thuhriltu koh nan emaw ban nan emaw ringawta hla sak ai chuan Pathian fak/chawimawi nan kan sa zawk tur a ni. 6) Malsawmnaa inkhawm \in tura kan insawm hian, Malsawm \awng\ainaa kan inkhawm min \in turin .... lo sawm ila ti kher lovin, Malsawmnaa kan inkhawm min \in turin .... lo sawm ila, tih mai hi a tawk. Pathian biak inkhawm hruaina bu-ah pawh Malsawmna hi Malsawm \awng\aina tih kher a ngai lo, tih a ni.
2.
Secretary hriat atana \hate 1) Secretary-in thu a puanin tlak duah loh a \ha. Inkhawmpui/Conference thlen \uma tualchhung programme puan \euhte hi chin loh hram tur a ni. 2) Lawmthu sawi hi Secretary mawhphurhna a ni tlangpui \hin a. Lawmthu sawi dawna sawi thiam a har dan thuhmaa neih duah hi a \ul lem lo. Tin, lawmthu sawi e ti lovin lawmthu sawi ka duh a tiin lawmthu sawi tak tak mang si lovin a \il\iak der theih. Tin, lawmthu vawikhat sawinaa lawmthu kan sawi mawlh mawlh a ni han tih zente pawh hi a chuangtlai mai mai a. Lawmthu sawi kan ba nasa tih changte kan nei bawk a. Sawi kual sawi kual lova lawmthu sawi mawlh mawlh mai hi a \ha maiin a lang. 3) Thiamna lo sang chho zelah sap\awng pawh hi kan uar ta lutuk em aw? A theih chen chenah Kohhran Secretary thupuanah pawh hian sap\awng hi pumpelh a \ha khawp mai. 4) Lalpa Zanriah Sakramen kilho tur chungchang puannaah a \hehtu tur hi buatsaihtu tiin kan sawi ta zel zawk a. Upaten an buatsaih a, Pastor/Minister-in a \heh a ni zawk mah awm e. 5) Secretary thupuanah hian turah ngai ila tih hi kan hmang uar ta lu deuh niin a lang. (Rawngbawltu dang pawh kan bang chuangin a lang lo). A hman hun taka hman chu a \hain a dik thova, amaherawhchu, hawihhawmnaa ngaiin a hman lohna turah pawh kan hmang tam ta deuh niin a hriat. Thil chiang saah chuan hman loh a \ha zawk. 3. |antu leh thuhriltu hriat atana \hate 1) A thu kan tihrik takte Lalpan malsawm rawh se, tih aiah A thu kan chhiar/sawi takte Lalpan
malsawm rawh se, tih hi a mawi zawk. 2) Thusawi zawh a, A \ha laite a awm chuan Lalpan malsawm rawh se, tih aiah A thu kan sawite Lalpan malsawm rawh se, tih mai hi a mawi zawkin a lang. Bible chhiar dawna kan \awng hman dante (a) Kohhran mipui hmaa Bible chhiar tura kan din chhuah hian Bible chang i lo chhiar ang u, tih mai a awl hle a. Pathian thu thianghlim i lo ngaithla ang u, tih emaw Pathian lehkhabu thianghlim i lo chhiar ang u, tih hi mi dang tan ngaihthlak a nuam zawkin a lang. Thu tih hi ngaithla tihin a zawm hi a inhmeh a. Chutiang bawkin lehkhabu tih hi chhiarin a zawm hi a inhmeh bawk. (b) Bible bu mal hming kan sawi danah hian fimkhur a ngai hle bawk. A bula a hming an puttir hawrawppuia an ziak dan ang anga sawi mai hi mi dang tan ngaihthlak a nuam ber fo. Entir nan, Galatia rama mite hnena Tirhkoh Paula lehkha thawn leh Hebraite hnena lehkha thawn sawi chhuah danah hian fimkhur a ngai zual a. Galatia hi khua ni lovin ram hming a ni a, Hebraite pawh hi khaw hming ni lovin Juda Kristian hote sawina a ni. Thawnkhat Timothea tih ai chuan Timothea hnena Tirhkoh Paula lehkha thawn pakhatna ... tih hi a mawi zawk.. Chutiang zelin a dangte pawh ........ |awng\ai dan Theology dik : (a) |awng\ai dawn a, Tlemin/tawitein kan \awng\ai ang e, tih kher hi a tul lem lo khawp mai, I \awng\ai ang u, tih hi a tawk viau tho. (b) Chairman-in mi dang Pathian hnena thilpek/ thawhlawm hlan tura a sawmten thuhriltu tur 5. 4.
tana chham tel duah hi a tul lemin a lang lo. Pathian hnena lawmthu sawi leh hlan mai kha a tih tur niin a lang. Tin, a tawpa Lal Isua hmingin kan dil a che tih aiin Lal Isua hmingin kan hlan a che tih hi a inhmeh zawkin a hriat. A tawp a thlen hmaa a hlan a, thil dang a dil leh a nih chuan ... kan dil a che tih pawh a inhmeh tho. (c) Lalpa min hmangaih \hintu, ti kan awm fo. Pathian hmangaihna hi chu a reng thil a ni a, \hin hi chuan reng a kawk lo va, chuvangin, Lalpa min hmangaihtu, tih mai hi a dik zawkin a lang. (d) Tunhnai deuh 2001 bawr vel atang khan Ka Pa Thlarau Thianghlim tih hi mi \henkhatin an \awng\ainaah an hmang uar hle bawk. Pa hi Pathian a ni a, Fapa pawh Pathian a ni a. Thlarau Thianghlim pawh Pathian a ni a. Thlarau Thianghlim hi Pa anga sawi a ni ngai lo. (e) Hman deuh, kum 1984 vel atang khan kan \awng\ai hmawrbawknaah lawmthu sawi chungin ka/kan dil a che tih kan ching hle a. Tun thleng hian mi tam tak chuan kan la hmang uar hlein a hriat. Kan \awng\ai hian a tir lamah Pathian hnenah lawmthu kan sawi tlangpui a. A tawp lama lawmthu sawi chungin han tih leh hi a chuangtlai deuh mai mai chuan a lang . A \hen phei chuan inhlan \awng\aina pawh ni si lovah lawmthu sawi chungin kan rawn inhlan thar leh e an ti daih a. Lal Isua hminga dilna lamin a hmawr an bawk fuh lo deuh hlek thin. (e) Kan \awng\ai hian a tawpah Isu i hmingin ka dil a che ti lovin, Lal Isua hmingin ka dil a che kan ti tur a ni. Mi dang aiawha \awng\ai kan nih chuan ka
ti lovin kan tih kan hmang tur a ni bawk. Pathian hnenah Lal Isua hmingin kan dil tur a ni. Biak inah leh hunserha khawlai \awng hman loh : Biak in leh hunserhah chuan \awngkam pangngai leh zahawm hman hram hram a \ha. Hei hi Kohhran zahawmna leh Mizo \awng dik humhim nan a tul a ni. Khawlaia kan hman tam tak, entir nan - bon top tih te, chhas tih te, confi tih te , contri tih te, cial tih te, dap tih te, regu tih te, star tih te, leh a dang te hi khawlaiah hman nuamin awlsam viau mah se, Biak in chhungah leh Kohhran thiltihnaah chuan hman loh hram a \ha. |awng thluk/lam dan : 1) |awng\ai - A nih dan tur pangngaiah chuan \ai tih lai tak hi buh thar hma chi |ai kan lam dan anga lam bulh deuh hmak tur a ni. Amaherawhchu, a tam berten tih dana kan lo neih tawh anga a pangngaia kalpui pawh a sualna a awm chuangin a lang lo. 2) Thawhlawm - Pathian hnena kan thilpek tling khawm hi thawhlawm a ni a. Chuvangin lawm tih laia tak hi thluk hniam hret hian kan lam dik a, kan thluk san hian kan lam dik lo tihna a ni. Sawi tak ang khian a huhova kan thawh lawm tlingkhawm hi thawhlawm a ni. 3) Lalpa Zanriah - Lal tih zawh chiaha pa tih hi thluk san tur a ni. Chutiang zelin Krista sipai tih pawh hi Kris tih zawh chiaha ta tih hi thluk san tur a ni. 7. 6.
Hetiang hian hmang ila a dik zawk ang em ? Hla i lo sa ila tih aiah Hla lo sa ila/ Hla i lo sa ang u Kan Fellowship-te lo \an ila tih aiah Kan Fellowship lo \an tawh ila. |anna i lo nei tawh ang u tih aiah I lo \an tawh ang u. Pathian lehkhabu chhiarna kan nei ang a tih aiah Pathian lehkhabu i lo chhiar ang u. |awng\aina i lo nei ang u tih aiah I lo \awng\ai ang u. Tunah thawhlawm khawnna kan nei ang a tih aiah Tunah thawhlawm kan khawn ang a. Zaipawl hla hlan turin sawmna i lo nei ang u tih aiah Zaipawl zai turin i lo sawm ang u. Vawiin niah Kohhran hnatlang kan \hahnem hle tih aiah Vawiinah Kohhran hnatlang kan \hahnemhle. (Vawiin ni tih kan hman dawn chuan Vawiin ni chu a sa hle mai tih ang chiah hian hman tur a ni) Vawiin zanah zaipawlin hla rem tur tih aiah Zaninah zaipawlin hla rem tur. Naktuk zanah ka inkhawm ang tih aiah Nakzanah ka inkhawm ang. A thusawi chu a ngaihnawm hle mai ! tih aiah A thusawi chu a ngaihthlaknawm hle mai! Kohhran Hall-ah thingpui inna a awm ang tih aiah
10
Kohhran Hall-ah thingpui in tur a ni ang. Kohhran dan leh dun i hre lo em mai tih aiah Kohhran dan leh hrai i hre lo em mai. Biak in velah bawlhhlawh peih loh tur a ni tih aiah Biak in velah bawlhhlawh paih loh tur a ni. Biak in kawtah zial bung paih mei mei loh tur a ni tih aiah Biak in kawtah zial bung paih mai mai loh tura ni. Zing chaw ei khamah Camping chhuah tur tih aiah Tuk\huan ei khamah Camping chhuah tur. Kan Moderator hi tlai chaw kilpui tur a ni tih aiah Kan Moderator hi zanriah kilpui tur a ni. Vanduaina tawkte kha Kohhran angin \anpuina kan pe tih aiah Vanduaina tawkte kha Kohhranin \anpuina kan pe. K.|.P dawrah sam ka met tih aiah K|P dawrah lu ka met K|P inhlawh nan Jumble sale hi a hlawkthlak tih aiah K|P inhlawh nan Jumble sale hi a hlawk. An Kohhran chu an khawngaihthlakawm hle tih aiah An Kohhran chu an khawngaihthlak hle. Naktukah Upa Liana an zei dawn tih aiah Naktukah Upa Liana an zai dawn. Junior mipa zawng han ban phar teh u tih aiah Junior mipa zawngin ban han phar teh u. Bible hi phek pawr pawr tur a ni lo tih aiah Bible hi keu pawr pawr tur a ni lo. Lal biakna/Lal \awng\aina i lo sawi ang u tih aiah Lalpa \awng\aina hmangin i \awng\ai ang u. Biak inah rawngbawltuten muthilh an ching tih aiah
11
Biak inah rawngbawltute mutthluk an ching. Kan Pastor-in tarmit a bun tih aiah Kan Pastor-in tarmit a vuah. Mal min sawm tur chein tih aiah Mal min sawm turin. April thlaah Pastor Bial khawmpui kan nei tih aiah April thlaah Pastor Bial inkhawmpui kan nei. Biak inah bengchheng siam suh u tih aiah Biak inah bengchheng suh u. Kohhran ngialnghet tak an ni tih aiah Kohhran ngelnghet tak an ni.
Thuhmahruai Hla hian Pathian kan biaknaah hmun pawimawh leh ril tak a luah a. Thua sawifiah zawh loh hlain a sawifiah zawk pawh tam tak sawi tur a awm thei ang. Hman atanga tun thlenga Pathianin a mite a pawlna leh a miten amah kan pawlna hmanraw pawimawh tak a la ni zel a. Mizo-te phei chu hla lamah kan hausa hle a, hnam dangte phei chuan zai hnam ang hiala min ngaiin Mizo tawh phawt chu zai thiam turah min ngai vek emaw tih mai tur a ni. India ram Kohhran hruaitu pakhat chuan, Mizo Kohhran a din chhung chu zai hi a reh tawh lo vang a; Mizo Kristiante an zai chhung chuan Kohhran hi a nung reng dawn a ni, a ti hial a ni.
12
Hla thu tam tak hi chhiar leh hril dik har tak tak a ni hlawm a. A \hen chu a tlar hnihna emaw a chang pum pui emaw chhiar chhuah phawt loh chuan chhiar leh hril dan tur hriatthiam har takte pawh a ni hlawm a. Pathianin a pek dan leh a phuahtuten an phuah chhan bo thaka hla thu chhiar leh hril a awm theih avangin Biak inah leh hmun dangah pawh kan fimkhur a tul hle a. Sawi tul zawng zawng kan sawi seng lo vang a, inkawhhmuhna ang lekin tlemte hetiang hian han tarlang ila :Mihring anga biakna/kohna, entir nan Kristian Hla Bu (KHB) leh Hla Thar Bu (HTB)-ah te hian mihring hminga kan inkohna anga lam tur chi a awm nual a. Hetiang chi hi fimkhur taka kan chhiar/ hril a \ul. Tlemte han sawi ila, hetiangin -KHB No.1-na chang tina tlar hmasa ber zel Thianghlim, Thianghlim, Thianghlim ! Engkimtithei Pathian ! Thianghlim, Thianghlim, Thianghlim ! .... Thianghlim, Thianghlim, Thianghlim ! .... Thianghlim, Thianghlim, Thianghlim ! Engkimtithei Pathian ! 1. KHB No.143 chang 2-na, Ka thlarau tho la, hlim takin ... K H B No.150 chang 2-na, Ka thlarau, bo lovin ... KHB No.198 chang 2-na, Aw, Nang, hahchawlhna lungpui ...
13
KHB No.363 chang 1-na, Zion kan Pathian khawpui ... KHB No.387 chang 1-na, Chawlhna ram, i panin ka rum ... HTB No.253 chang 1-na, Buaina, lo kiang la, ka ram ka chuan ang ... HTB No.256 chang 1-na, Hmana ka lawmna ber, Thlarau min hruai leh rawh ... 2. a lam zawm tur leh zawm loh tur chite, entir nan KHB No.196 chang 1-na, tlar khatna - Lui hnar a awm, thisena luang, tiha Thisen leh a hi ziak hran a nih chuan thisen luang pangngai a kawk a; thisena kan tih chuan a hmaa lui a sawi kha thisena luang a nih thu a hrilhfiah a. William Cowperan Imanuela thi zamah, Thisen lui a luang chhuak - tia a phuah khan a tifiah mai awm e!
KHB No.324 chang 1-na, - I thisen hlua lo fai nan - tiha hlu a lo fai nan tia ziak a nih chuan Lal Isua thisen kha tihfai ngai angin a ngaih theih a, hlua lo fai nan tia ziak zawm a nih hi chuan Lal Isua thisen avanga faina kan lo hmuhna tur lam a kawk thung. 3. Chhiar/hril zawm chi leh chi loh te, entir nan KHB No. 245 Isuan ro a rel e tih hla chang 1-na,
14
tlar thumna leh tlar lina hi chhiar zawm Hetiangin A lu-ah lallukhum, a ke Bula mi thianghlim nen.
tur
ni.
KHB No.324 Lalpa, i aw nema tih hla chang 3-na tlar thumna leh tlat lina hi chhiar zawm tur a ni. Hetiangin Rinna leh khawngaihna famkim Atan Isuan min ko.
KHB No.553 Aw Lalpa i malsawmna hlu tih hla chang 4-na tlar lina leh tlar ngana hi chhiar zawm tur a ni. Hetiangin I theihnain a tihfai Hun hmuh kan chak. HTB No. 416 Ka dam lai thlipui a ral hunin tih hla chang 2-na tlar khatna leh tlar hnihna hi chhiar zawm tur chi bawk a ni. Hetiangin Chu khawpui mawi thlira ka rumna Chuan lungngaih, buaina, thihna thlen thei sela; HTB No.281 Ka awm khawhar changin tih hla chang 3-na, tlar lina leh tlar ngana hi chhiar z a w m
15
tur a ni. Hetiangin Angel var leh Seraf Te nen fakna an chawlhtir ngai lo. HTB No.396 Aw, ka Lalpan chenna ram tur tih hla chang 2-na tlar thumna leh tlar lina hi chhiar zawm tur. Hetiangin Thihna lui kai hnua kan chenna Tur ngai hian tahlai ka bang thei rih lo. KHB No.250-na, Ni ropui a lo thleng dawn ta tih hla, a thunawn tlar thumna Aw, ava nuam dawn em ! Aw, a va hlimawm dawn em ! tih hi chhiar tlang puat lovin em tih leh Aw tih inkarah hian reilote chawlh tur niin a lang. Nuam - (ri hniam) entir nan KHB No.455 chang 1-na - Tunah a thar hmangaihna eng nuamah KHB No.474 chang 1-na - Van nuamah chuan tute nge cheng, KHB No.484 chang 1-na - Vawiin chuan ram nuam tak chanchin ka ngaihtuah a, Nuam - (Ri kualsang) Phairuam kan tiha ruam kan lam ang hian lam tur a ni. A awmzia chu ka chak ve e tihna a ni. KHB No.261-na, Isua neih ka duh zawk tih hla chang 2-na, tlar thumna A hming thianghlim tak chu chawi ka nuam zawk e. KHB No. 460, Ni tla ngai lo Zion khawpui tih hla, 4.
16
a thunawn tlar lina Hmuh ka nuam ka lungkham banna turin. HTB No.288, |apin an rum ngai lo tih hla, chang 3-na Zai ka nuam ve tawh e. HTB No.283 chang 4-na, tlat lina Z i n g thlain khaw thianghlimah len ka nuam e. HTB No. 313, chang 2-na tlar thumna Tual an lenna hmuh ka nuam an hmel nen. 5. Thla - Hei hi a khamphei zawnga kan thluk san hret chuan thlarau sawina a ni tlangpui \hin. Hetiangin KHB No.16-na, a thunawn - Chutin fak che thlain a nuam Lalpa, HTB No.290, chang 1-na, tlar hmasa ber K a taksa lungngai mah sela, Vanramah thlain ka leng thin. Thla tih tho, thluk hniam (sava thla kan lam anga lam tur) a awm bawk - entirnan KHB No. 419-na, a thunawn - Thlain an han thlawk ang, HTB No.290-na chang 1-na, tlar lina - Nakinah thlain ka thlawk ang. 6. Hlim (ri kual sang) - Dawhkan khuhna ka hlim kan tiha hlim kan lam rik ang hian lam/ hril tur a ni-
17
KHB No.191-na, chang 1-na Hlim la, Isua ropuina hliahtu kha .... Hlim - Hei hi hlimthla/thlahlim atanga lo kal a nih avangin hlim tih lai hi thluk hniam tur a ni; entirnan KHB No.197-na, chang 3-na, tlar lina - Ka chung zawn tihlim rawh. KHB No. 363-na, chang 3-na, tlar rukna - Eng leh hlim nuam chu an hmu. 7. Kai - Hei hi thluk san chi leh thluk hniam chi a awm, entir nan Pu Rokunga hla, Lentupui kai vel leh ... tih ang chi hi chu thluk san tur a ni. KHB No.250-na, chang 2-na, tlar thumna Thlawkin Jordan ka lo kai ang ... tih hi thluk hniam tur a ni. 8. Raltiang & Chungtiang - Heta ral tih leh chung tih hi thluk hniam a, tiang tih lai ve ve hi thluk san leh deuh tur a ni. Van ram tih kan lam ang deuh chiah hi a ni mai e KHB No.203-na chang 1-na - A saw raltiang tlangah. KHB No 354 chang 2-na - Raltiang tlang mawi taka; HTB No. 415 chang 2-na - Chungtianga lengin thla an zar.
18
Uai - HTB No.418, chang 3-na, tlar hnihna Uai lovin pangparte an vul reng e - tiha uai tih hi pipu a uai ang zawnga thluk lovin, hnah a vuai kan tiha vuai kan lam dan ang deuhva lam tur a ni. 9. 10. Lawmna hla - KHB No.67-na chang 4-na, tlar hmasa ber A lawmna hla ngaithla teh u - tih hi lawm tihah hian thluk fan paha tihniam lovin lam khamphei mai tur a ni. Mo lawmna thingpui kan tiha lawmna tih kan lam dan ang hi a ni. 11. Khawpal - KHB No 260-na chang 3-na, tlar thumna Khawpalte an lo dam leh ta - tiha khawpal tih awmzia hi ramhuai tihnat tihna a ni a, pal tih hi ri hniama lam rik tur a ni. Ka pal thluk a ni lo kan tiha pal kan lam ang hian lam rik tur a ni. 12. Krista, Kohhran - KHB No 360-na chang 1-na bul, Krista, Kohhran tan kan ding -tih hi a sap hla chuan For Christ and the Church we stand, tih a ni a. Krista leh Kohhran tan kan ding tihna a ni a. KHB-ah chuan Krista tih leh Kohhran tih inkarah leh dah lovin Comma (,) dah a ni a. Chuvangin a lam dan turah pawh Krista tih tawp lam hi ri sang lovin a pangngaiin a ri ang. Zalentir - He hla vek chang thumna tlar thumna Min zalentir vangin tiha e ah hian thlukna dah a ni a, hei hian zalen tih kan lam dan pangngai angin lam a, tir nen hian
19
lam zawm mai tur a ni. 13. Thihna tur - KHB No.437, chang 3-na, tlar tawp ber - Thihna tur a lo ni - tih hi thih theihna tur ( poison) lam ni lo vin, mihring nuna thihna lo thleng thei lam a sawina a niin a lang. A lam rik dan turah pawh kalna tur ka nei kan tiha tur kan lam rik anga lam rik tur a ni. HTB No.153.- Sual sipai ral nen ni tin kan indo thin, tih hla - chang 1-na tlar hnihna Thih theihna tur hmanga min beih chuan - a tih pawh hi a chunga mi anga lam tur a ni. Thih theihna tur thil chi hrang hranga an beihna a sawina lam a niin a lang. Ral dai - HTB No.293 chang 2-na, tlar thumna Thlaler ral dai ka rumna ram hi - tiha dai tih hi Sakawrdaikan tiha dai kan lam rik dan ang chiaha lam ve mai tur a ni. 14. Par lai - HTB No.314-na, chang 2-na, tlar lina Par lai tlaini an liam lung a leng e - tiha par lai hi vanglai tih thluka lam rik chi niin a hriat. 15. 16. Sawi - KHB No.363-na, chang 1-na tlar hmasa ber
Nangma thil ropuite an sawi - tiha sawi tih tak hi thenkhatin kan thluk hniam a. Ka chanchin an sawi tiha sawi tih ri ang hian lam rik tur a ni. 17. Vang na - HTB No.282-na, Buaina reng reng a awm ngai lo, tih hlaa L e i a
20
hmun nuam ka tan vang na tih hi a awmzia hriat loh chuan a bo theih hle. A phuahtu hian a khawhar avanga leia hmun nuam vang a tihzia a sawina niin a lang. Lenna tur a vang naa, kan chhuak tho teh ang kan tiha vang na kan lam ri ang hian lam rik tur a ni.