Reporter

CONGO nieuws
VREDESEILANDEN

VREDESEILANDEN NIEUWS | TIJDSCHRIFT VAN

DE VZW VREDESEILANDEN | VERSCHIJNT IN
JANUARI-APRIL-JUNI-AUGUSTUS-OKTOBER |
EXTRA EDITIE MEI 2007 | JAARGANG 27 NR 4 |
AFGIFTEKANTOOR 8500 KORTRIJK 1-2E AFD | P108038 |
VERANTWOORDELIJKE UITGEVER: JAN AERTSEN,
BLIJDE INKOMSTSTRAAT 50, 3000 LEUVEN

Lin Vanwayenbergh (26) studeerde communica-

tiewetenschappen en journalistiek in Antwerpen.
Na een jaar freelance werk voor De Standaard (re-
porter Regio Antwerpen) besloot ze een project in
het buitenland te doen. Met een beurs van Fonds
Pascal Decroos trok ze in 2005 naar Oost-Congo
om een verhaal te schrijven over de relatie tussen
de VN-blauwhelmen en de Congolese bevolking,
dat werd gepubliceerd in Mo*Magazine. Lin werkt
momenteel voor een vzw in Brussel, daarnaast
aanvaardt ze af en toe opdrachten als freelance
journaliste. Begin maart 2007 bezocht ze voor
‘Reporter’ de projecten van Vredeseilanden in en
rond Butembo, Oost-Congo.
 Over de Democratische Republiek Congo
De afgelopen tien jaar kostten de
oorlog in de Democratische Republiek
Congo en de rechtstreekse gevolgen
ervan, het leven aan vier miljoen
mensen. Experts spreken over het
bloedigste conflict dat Afrika ooit
heeft gekend. Tenminste acht andere
landen maakten zich schuldig aan
geweld op het grondgebied van
Congo. De gruwelverhalen van deze
oorlog gaan ver voorbij het grootste
inlevingsvermogen.
Eind 2006 werden, onder zware
internationale druk, democrati-
sche verkiezingen georganiseerd.
De enorme politieke en logistieke
uitdaging om een land met ongeveer
60 miljoen inwoners, zonder enige
infrastructuur, naar de stembus te
leiden, werd een succes. Onder het
leiderschap van President Kabila kan
Congo zich nu officieel een naoor-
logse staat noemen. De situatie
is gekalmeerd, de rebellen worden
langzaam maar zeker ingelijfd in het
nationale leger, de rust keert weer
en de Congolese bevolking likt haar
wonden.
>
Toch is, vooral in het Oosten van het
land, de situatie nog heel proble-
matisch. Hoewel sommige steden
zijn gestabiliseerd, blijven verschil-
lende regio’s, vooral dieper in het
binnenland, geteisterd door bruut
geweld en onrust. De recente rellen
in Kinshasa tonen aan hoe broos de
net verworven vrede is. Bovendien
is, zelfs in de veilige regio’s van het
land, de catastrofe enorm. De desas-
treuze gevolgen van de oorlog zullen
zonder twijfel nog lang doorwer-
ken. De bevolking heeft niets meer.
Congo wordt, ondanks de onnoeme-
lijke natuurlijke rijkdommen, gere-
kend tot de allerarmste landen van
de wereld.
Over Butembo
Het kantoor van Vredeseilanden
Congo is gevestigd in Butembo, een
stad in de provincie Noord-Kivu, in
het oosten van het land. De stad telt
ongeveer 600.000 inwoners. Hoewel
Noord-Kivu een van de ergst geteis-
terde provincies was tijdens de jaren-
lange oorlog, is Butembo een plaats
waar je toch duidelijk hoop op een
betere toekomst ziet doorschemeren. vooral aan eigen inspanningen te
De stad laat een mooi staaltje zien danken dat de heropbouw van start
van het doorzettingsvermogen en is kunnen gaan. Op eigen kracht
optimisme dat de Congolese bevol- slaagden ze erin de Rwandese rebel-
king, ondanks de harde omstandig- len weerstand te bieden, op eigen
heden, blijft tonen. Overal steken de houtje voerden ze een systeem van
eerste tekenen van heropbouw de taksen in om de wegen te onder-
kop op: nieuwe gebouwen worden houden. Lokale boerenorganisaties
opgetrokken, investeerders vestigen deden grote inspanningen om hun
zich in de stad, de wegen worden werking voort te zetten, zelfs tijdens
hersteld, de stad herleeft langzaam. de oorlog.
Van Butembo wordt wel eens gezegd
dat het een stad is die het niet
slecht doet, maar dat
de regering of interna-
tionale hulp daar weinig
verdienste aan heeft.
De Nande, de etnische
groep die hier ongeveer ,JTBOHBOJ #VUFNCP
90 procent van de bevol- .CBOEBLB

(PQQB
king uitmaakt, werd
gedurende de oorlog aan #VLBWV
haar lot overgelaten.
Terwijl in omliggende
.CVJK.BZJ
steden als Beni, Goma .BUBEJ ,BOBOHB
en Bukavu al snel een
(VMG
PG
(VJOFB
toestroom van interna-
tionale hulporganisaties
en ngo’s op gang kwam,
heeft Butembo het -VCVNCBTIJ
Over Vredeseilanden
in Congo
Het vraagt zonder twijfel een heel specifieke aanpak om in het
midden van een oorlogsgebied aan rurale ontwikkeling te doen.
Als er een idee centraal staat in de werking van Vredeseilanden,
is het dat ontwikkeling en het initiatief daartoe van de bevolking
zelf moet komen. Dit is echter niet vanzelfsprekend in deze regio
waar mensen vaak van niets moeten vertrekken en nog steeds
gebukt gaan onder trauma’s en een permanent gevoel van onveilig-
heid. Toch is het precies die instelling die Vredeseilanden in Congo
vandaag haar sterke positie geeft. Het kantoor neemt de rol op van
financiering en coördinatie van Congolese partnerorganisaties, maar
hoopt vooral hulp overbodig te kunnen maken. De lokale partners
hebben in de meeste gevallen al een jarenlange werking en hielden
zich overeind in de moeilijkste omstandigheden. Ze steunen volle-
dig op de capaciteiten van de lokale bevolking. Het is met die door-
winterde partners dat Vredeseilanden er nu in slaagt vooruitgang te
boeken in een regio die met moeite stabiel is te noemen.

<
 konijnen
zijn zilver,
geiten goud
Vee is erg waardevol in een arm
land als Congo. Die waarde gaat
heel wat verder dan het vlees op
zich. Het is bijna onwaarschijnlijk
hoezeer een kip, konijn of geit het
levensniveau en zelfs de status
van een Congolees gezin omhoog
kan trekken.
Enkele konijnen kunnen al volstaan
om de kinderen naar school te
sturen. Leerkrachten worden in
Congo immers nog altijd niet door
de staat betaald, maar wel door
de ouders zelf, veelal in natura.
Konijnen zijn talrijk aanwezig bij
de maandelijkse uitbetaling van
de leraren, zoals ook te zien was
tijdens de Radio Congo-reportage
van Man Bijt Hond. Genoeg konij-
nen kunnen dus letterlijk de weg
banen naar een degelijke oplei-
ding.
Voor vrouwen betekent klein-
vee vaak ook een weg naar meer
emancipatie. Het dier brengt
immers het hele gezin in een
betere situatie. Bovendien krijgt
de vrouw mee beslissingsrecht
over wat er met het vee gebeurt,
wanneer het wordt geslacht, enz.
“Mijn man houdt terug meer van
mij sinds de konijnen er zijn”,
klinkt het vaak uit de monden van
vrouwen, betrokken in het project.
Een onwaarschijnlijke, maar ware
uitspraak zo blijkt.

Geiten zijn nog veel meer waard

dan konijnen of kippen. Niet
alleen geven zij melk, zij kunnen
ook worden gebruikt als bruids-
schat of kostbaar ruilmiddel.
Tijdens de oorlog vormden geiten
echter een regelrecht gevaar. Ze
waren immers een lokaas voor
rebellen en plunderaars. Dit was in
het verleden een grote hindernis
voor projecten van microkrediet,
want veel vrouwen weigerden een
geit. Ze verkozen een kip of een
konijn, dat ze nog dezelfde avond
konden opeten. Anders zouden
ze ongetwijfeld het slachtoffer
worden van plunderingen.

>
Genderwerking
Op 8 maart werd wereldwijd de Internationale Vrouwendag gevierd. Vrouwen nemen in Congo het grootste deel
van de landbouwtaken voor hun rekening. Helaas vertaalt dit zich niet in politieke macht. We vergezelden de
vrouwenbeweging Lofepanoki op een voorbereidende vergadering voor de Internationale Vrouwendag en spraken
met enkele Congolese "mama’s".
Thérèse Katungu leidt de Ligue
des Organisations des Femmes
Paysannes de Congo (Lofepanoki)
sinds 2000. Zij is een vrouw om “U’
tegen te zeggen: een kloeke, opti-
mistische en goedlachse ‘mama’,
zelf moeder van drie kinderen.
Haar felle tirades voor vrouwen-
rechten worden regelmatig door-
broken door haar luide en vrolijke
bulderlach.
Thérèse is vandaag op weg naar een
voorbereidende vergadering voor
de Vrouwendag. Onderweg vertelt
ze over haar motivaties in de strijd
voor vrouwenrechten. “Het leven
van een vrouw in Congo is enorm
hard. Met het kind op de rug moet
ze de hele dag op het veld werken.
Met het kind op de buik moet ze
daarna hout aanslepen uit het bos
om eten te kunnen maken en het
hele gezin te onderhouden. Veel
mannen zitten ondertussen thuis
en drinken het weinige geld op dat
wordt bijeengespaard”. Thérèse gaat
heftig tekeer, maar haar verwij-
ten zijn niet enkel tegen mannen
gericht. Ze is er zich heel bewust
van dat een werkelijke verandering
ook een grotere bewustwording bij
de vrouwen zelf vraagt. “Een vrouw
hier wordt op heel jonge leeftijd
moeder. De rest van haar leven
zal ze gemiddeld elk jaar een kind
krijgen... Élk jaar! Hoe moeten
die in godsnaam gevoed worden?
Zowel mannen als vrouwen moeten
begrijpen dat zoveel kinderen
krijgen alles behalve oplossingen
biedt.”
Problemen en oplossingen
Tegenwoordig hebben de meeste
organisaties, ook de lokale, een
luik genderwerking en stilaan
komen de rechten van de vrouwen
meer onder de aandacht. Maar de
weg is nog lang. “Een voorbeeld:
er zijn stilaan wel meer vrouwen
die naar school gaan,” vertelt
Thérèse, “maar vraag deze vrouwen
eens wat ze met hun studies willen
doen. De meeste weten niet eens
waarvoor ze studeren, anderen
geraken gewoon niet los uit het
traditionele patroon. Deze vrou-
wen belanden dan na hun studies
gewoon terug op het veld. Kijk ook
maar eens naar de recente verkie-
zingen! Zoveel mensen in de rege-
ring, maar geen enkele vrouw. We
hebben nog heel wat werk voor de
boeg”.
Na een uur heen en weer gehob-
bel op de slechte wegen komt ons
busje tot stilstand. We zijn in het
dorpje Biassa. Lofepanoki werkt
aan een systeem van microkrediet
met konijnen, geiten en cavia’s. De
dieren worden verdeeld onder de
vrouwen. Als het een jong werpt,
gaat het terug naar Lofepanoki,
die het dan aan een andere vrouw
geeft. Op die manier lossen ze hun
krediet af. Door de hoge kosten van
de kooien, maar ook door ziekten en
door de regelmatige plunderingen,
liep het project met de konijnen op
de meeste plaatsen niet succesvol
af, behalve in Biassa. Een uur lang
praat Thérèse met de vrouwen uit
het dorp over het aantal nieuwe
jongen, over betere kooien, over de
reacties van hun mannen, kortom
over problemen en oplossingen.
Een van de belangrijkste taken van
Thérèse is om deze vrouwen toe te
spreken, ze een hart onder de riem
te steken en hoop te geven dat ze
op de goede weg zijn om dingen te
veranderen.
Zorgen en onzekerheid
Na nog eens een rit van een uur,
arriveren we op de eigenlijke
bestemming: Lukanga. Hier zijn
vandaag enkele honderden vrou-
wen van heinde en ver naartoe
gewandeld. Ze zitten te wachten
op een grote tribune in een donke-
re stoffige zaal. Al deze vrouwen
zijn leden van Lofepanoki of maken
deel uit van een van de partner-
organisaties. Wanneer Thérèse
haar toespraak begint, maakt haar
vrolijkheid al snel plaats voor een
heel professionele, ietwat harde
houding. Ze maakt duidelijk indruk
op haar publiek. Vrouwen met
kinderen aan de borst luisteren
met ingehouden adem. Een belang-
rijk punt op de agenda is de spaar-
kas die Lofepanoki beheert. Ze
proberen de vrouwen te overhalen
om zich hiervoor in te schrijven en
wat geld opzij te zetten op deze
spaarkas. “Ook al zijn het maar
enkele dollars, als de vrouwen een
klein beetje opzij kunnen zetten,
hebben ze hun eigen leven meer in
handen. Het gaat erom dat ze iets
opbouwen, dat ze een toekomst
uitbouwen. Het spaargeld zorgt
ervoor dat ze een grotere onafhan-
kelijkheid opbouwen.”
Na de toespraak is er tijd voor
vragen. De meeste vrouwen besto-
ken Thérèse en haar team met
heel concrete problemen: over de
konijnenkooien, de grote droogte
die hun planten in de tuin heeft
verwoest, over hoe ze in gods-
naam die enkele dollars moeten
sparen als ze niet eens genoeg te
eten hebben, over de plunderingen
op het vee. Het is duidelijk dat de
meeste vrouwen nog steeds met
veel zorgen en onzekerheid zitten.
Hun problemen gaan werkelijk
terug tot de basis. Toch bewijst de
massale opkomst van de vrouwen
dat er een zekere kentering bezig
is. Het is alvast een feit dat de
Congolese vrouwen steeds meer op
hun rechten gaan staan.
<

De Rijstvelden Van Apader
Toen de bevolking van het dorp
Mwenda, in 1993 gevlucht voor
de oorlog, na twee jaar naar
haar dorp terugkeerde, was er
niets meer. Alle bezittingen
en velden waren vernietigd en
geplunderd. Een experiment
met rijstteelt zorgde voor een
onverwacht succes. Op tien jaar
tijd zorgde de rijst voor een
relatieve welvaart in het dorp
en groeide de rijst van APADER
in de wijde omgeving uit tot
een heuse merknaam.
>
Stanley is de directeur van APADER
(Association des Paysans pour
le Développement Rural), een
andere partnerorganisatie van
Vredeseilanden. APADER is een
boerenorganisatie, werkzaam in
Mwenda, een dorp in de omgeving
van het Rwenzorigebergte. In 1993
vluchtten de mensen hier weg voor
de oorlog en de rebellen. “Twee jaar
lang verscholen we ons in de wouden
in de omgeving. Maar honger en
ondervoeding dreef de bevolking in
1995 terug naar het dorp”, vertelt
Stanley. “Toen we hier terug aankwa-
men troffen we echter een leeg en
geplunderd dorp aan. Er bleef abso-
luut niets meer over!”
Vroeger was koffie het belangrijk-
ste product in Mwenda, maar bij de
terugkeer van de bevolking bleken
alle planten door ziekte verwoest.
Om te overleven begonnen de
mensen opnieuw groenten te telen,
maar dit volstond niet. Velen leden
aan serieuze ondervoeding. Hoewel
er een medisch centrum in het dorp
was, kon de bevolking de facturen
ervan toch niet betalen. Ze riskeer-
den dat de dokters dan maar hun
dekens in beslag namen in ruil voor
verzorging. Zieke mensen bleven dus
noodgedwongen thuis.
Het was in deze uitzichtloze situatie
dat de huidige staf van APADER in
1995 een experiment met rijst opzet-
te. Een zak van 114 kg zaden leverde
bij de eerste oogst al meteen meer
dan het dubbele op. Een onverwacht
succes. De productie werd keer op
keer opgevoerd en groeide snel aan.
“Momenteel produceert de bevolking
17 ton rijst per jaar”, vertelt Stanley.
“Rijstteelt is heel interessant voor
deze regio. De voorbereiding van
De ‘piloot-rijstvelden’ werden aange-
legd in 1995. Meer dan tien jaar later
staat APADER al een heel eind, maar
niet ver genoeg. Vredeseilanden
werkt nu samen met hen om de rijst-
teelt nog te verbeteren. Voortdurend
wordt er gezocht naar nieuwe soorten
die beter gedijen op de vaak arme
grond en naar betere productiemoge-
lijkheden. Het zaad wordt verspreid
via een systeem van microkrediet: de
bevolking krijgt zaad, bij de volgen-
de oogst geven zij een hoeveelheid
terug, die gebruikt wordt voor het
in stand houden van een perma-
nente ‘zaadbank’. In 2006 werd er
zaad verdeeld onder 209 gezinnen in
Mwenda. Ondertussen is er ook een
geitenkwekerij opgericht en wordt
er terug gestart met koffieplant-
jes. Verder werden er twee bruggen
gebouwd die de commerciële handel
van de rijst moeten vereenvoudigen.
de velden is zwaar werk, maar eens
de rijst geplant is, kan men relatief
snel oogsten. Het zonnige en voch-
tige klimaat dat we hier kennen, is
uitstekend voor rijstteelt. Bovendien
krijg je het gemakkelijk verkocht.
De hoeveelheid die nu wordt gepro-
duceerd is ruim voldoende om het
dorp te voorzien en bovendien aan
export te doen.” Overal in de omlig-
gende dorpen, tot op de markten van
Butembo, spreekt men inderdaad
over ‘rijst van APADER’.
Het rijstverhaal van Mwenda laat zich
lezen als een echt succesverhaal. De
stad herleeft. Lemen hutjes maken
beetje bij beetje plaats voor stenen
huizen met een steviger metalen dak.
Er zijn heel wat gezinnen met een
eigen motorfiets. Er zitten wel 20
jongeren van Mwenda op de universi-
teit. Er is ook veel minder ondervoe- Echte maïsrijst!
ding en bovendien slagen mensen
er nu wel in de ziekenhuiskosten Hoewel rijst vaak als het meest
te betalen. Maar er is iets dat nog typische voedsel van Afrika wordt
veel meer opvalt tijdens de wande- beschouwd, is het voor de meeste
ling door het dorp: elektriciteitspa- gezinnen in Congo helemaal geen
len! Hoewel in grote steden zoals dagelijkse kost. “Rijst is relatief
Butembo momenteel nog altijd geen duur en bij veel Congolese gezin-
elektriciteit is, maakte de bevolking nen komt het enkel op tafel bij
van Mwenda haar eigen mini-hydrau- speciale gelegenheden”, vertelt
lische installatie om elektriciteit op Leopold, landenvertegenwoordi-
te wekken. ger van Vredeseilanden in Congo.
Al lachend vertelt hij hoe zijn
“Onze missie was oorspronkelijk moeder soms maïs verkruimelde
louter om de landbouwsituatie te tot kleine witte stukjes. “Voila”,
verbeteren”, glundert Stanley. “Maar zei ze dan. “Hier hebben jullie
als je ziet wat er hier in tussentijd rijst, echte maisrijst!” “Als er al
allemaal veranderd is... We zijn zelf eens echte rijst op tafel kwam
enorm verheugd over deze vooruit- werden we verplicht eerst van
gang. Dat hadden we nooit durven het andere eten op tafel te eten,
dromen”. anders zouden we ons ziek eten
aan de rijst alleen, zonder van de
rest te proeven.”
KYAVINYONGE,
vissers en parkwachters in conflict
????????????
Kyavinyonge is een vissersstad, gelegen aan de oever van het Edwardmeer, aan de andere kant begrensd door het Nationaal Virunga
Park. Haar ligging vormt al jaren een aanleiding tot conflict tussen de bewoners, het leger, rebellengroepen en de parkwachters van
Virunga. Door illegale visvangst is er bijna geen vis meer over. De bewoners zoeken noodgedwongen naar andere oplossingen. Maar
daarbij komen ze in aanraking met de wachters van Virunga, die het park in het verleden met geweld verdedigden.

Het is middag. Visserssloepen
dobberen stil op het water van het
Edwardmeer. De vissers zijn heel
vroeg vanochtend teruggekeerd
van hun nachtelijke visvangst. De
buit ligt uitgestald op het strand.
De vrouwen zijn op dit uur al druk
in de weer de vis te roken en te
zouten - de twee voornaamste
manieren om vis te bewaren. Een
jonge knaap toont ons trots een
gigantische baars die hij heeft
gevangen. Exemplaren als dit zijn
helaas zeldzaam geworden in het
Edwardmeer. Door jarenlange ille-
gale visvangst is er een groot
tekort ontstaan aan vis. De vissers
spenderen elke nacht in hun boten
om terug te keren met een vangst
die nauwelijks volstaat om hun
gezin te voeden.
Output nul
De jarenlange oorlog werkte de
maffiose vispraktijken sterk in
de hand. Behalve illegale visse-
rijen waren het vooral rebellen en
hongerige soldaten in de omgeving
die mee zorgden voor de absolute
vernietiging van het visbestand in
het Edwardmeer. Zelfs de broed-
plaatsen zijn vandaag tot op de
bodem leeggevist. Terwijl experten
in 1989 nog spraken van 15.000
ton vis per jaar, is de huidige
output bijna nul. Als de vissers
zich iets verder op het meer wagen
in de hoop daar iets te vinden,
worden ze teruggedreven door
Ugandese patrouilles. Dit Grote
Meer ligt namelijk pal op de grens
van Congo en Uganda. Hoewel
het oorlogsgeweld geluwd is, blij-
ven de wanpraktijken van illegale
visvangst bestaan.
De noodsituatie bracht de vissers
van Kyavinyonge jaren geleden
samen in de ‘Federation des P
êcheurs’. Deze vissersfederatie
wordt ondersteund door de boeren-
vakbond SYDIP, tevens partner van
Vredeseilanden. Samen strijden ze
voor de rechten van de vissers en
zoeken ze met hen naar mogelijke
oplossingen. Gustave van SYDIP
vertelt ons dat de eerste en belang-
rijkste stap is om nieuwe regels
voor de visvangst door te voeren.
“Momenteel wordt er gevist met
netten met gaten van 4cm, maar
dat moet veranderen naar 4,5cm.
Op die manier kunnen de kleine
vissen blijven leven en kan het
visbestand langzaam maar zeker
weer aangroeien.” Vredeseilanden
financierde al een deel van die
nieuwe netten, maar er is veel
meer nodig om een stad van 18.000
inwoners nieuwe netten te geven.
“De mannen van de vissersfederatie
zouden liefst morgen al de nieuwe
regels van start laten gaan, maar
zolang een paar kilometer verderop
de illegale vangst blijft doorgaan,
zullen de resultaten gering blij-
ven.”
Schietende
natuurbeschermers
De moeilijkheden van Kyavinyonge
stoppen niet aan de oevers van het
meer. Aan de andere kant van het
dorp zitten de bewoners verwikkeld
in nog een andere strijd, die met de
parkwachters van het ICCN (Institut
Congolais pour la Conservation de
la Nature), het Congolese Instituut
voor Natuurbehoud. Dit Instituut,
gesteund door WWF, kent sinds het
einde van de oorlog een tweede
adem. De adembenemende natuur-

Lees verder op pag. 9

<
 Een Gevarieerd Menu
Veel mensen in Congo overleven op een
eenzijdig dieet van maniok, aardappelen
en bananen. Toch is er, zelfs met zeer
beperkte middelen, ruimte voor meer
gevarieerde voeding. Boerenorganisatie
APAV integreerde dit in haar werking.
>
“Onze prioriteit is om mensen
voedselzekerheid te bieden. Niet
alleen meer voedsel maar vooral
ook meer afwisselende en gezon-
de voeding. Daarvoor voeren wij
onderzoek naar verschillende
soorten en variëteiten van gewas-
sen”, vertelt Deo, de directeur van
de Association des Producteurs
Agricoles de Vuhimba (APAV),
terwijl hij een rondleiding geeft
in de uitgestrekte groentetuin van
de organisatie. Het aantal soorten
groenten, fruit en kruiden hier is
indrukwekkend: broccoli, citroen-
basilicum, prei, papaja’s, korian-
der, venkel, tomaten, ananas. Deze
groentetuin zou helemaal niet doen
vermoeden dat we ons midden in
het arme Oost-Congo bevinden. De
variatie is enorm. Behalve de tien-
tallen soorten groenten en fruit
in de tuin, tonen de medewerkers
trots ook enkele dozijnen zaadsoor-
ten, genoeg om nog eens enkele
honderden variaties te planten en
te kweken. Er is bovendien recent
ook een heuse champignonkweke-
rij aangelegd. Nog in de testfase
weliswaar, maar Apav kan de vraag
nu al niet meer bijhouden, omdat
de bevolking er zo van houdt. “Het
team van APAV houdt nauwgezet
bij welke soorten goed groeien,
maar vooral ook welke variëteiten
opnieuw zaad opleveren. Het zijn
die gewassen die het interessant-
ste zijn om onder de bevolking te
verspreiden.”
Het bureau en de tuinen van APAV
zijn gelegen op een heuvel temid-
den van de regio Vuhimba, in een
gebouwencomplex dat ooit voor
de opvang van leprapatiënten
diende. De heuvel is als het ware
uitgegroeid tot een vormings- en
studiecentrum waar de 15 mede-
werkers van APAV nu voortdurend
werken aan het verfijnen van de
meest interessante en productieve
gewassen. De kost van deze groen-
tetuin bedroeg in totaal nog geen
400 dollar.
De nieuwe gewassen zijn echter
niet genoeg om het gebrek aan
voedseldiversiteit op te lossen.
Een ander probleem in deze regio
is het enorme tekort aan vlees.
Vredeseilanden ondersteunt daar-
om ook het kleinveeproject van
APAV. Het gaat om een systeem
van microkrediet met geiten. Op
de heuvel heeft APAV een aantal
houten stallen gebouwd die een
honderdtal geiten herbergen.
“De lammeren van deze geiten
worden uitgedeeld aan vrouwen
in de streek”, legt Deo uit. “Maar
de vrouwen krijgen die geiten
niet zomaar. Er zijn een aantal
voorwaarden aan verbonden. Het
moeten om te beginnen boerin-
nen zijn die lid zijn van APAV. Ze
moeten getrouwd zijn, zodat er een
heel gezin mee geniet van de geit.
De vrouwen moeten bovendien ook
aantonen dat ze de geiten goed
behandelen.” Daartoe geeft APAV
een opleiding waarin bijvoorbeeld
wordt geleerd hoe de dieren langer
leven en dikker worden als ze een
mengeling van verschillende soor-
ten gras krijgen in plaats van ze
zomaar wat te laten grazen aan
de kant van de weg. Wanneer deze
geiten op hun beurt jongen krij-
gen, worden die doorgegeven aan
andere vrouwen uit het dorp. Tot
op heden werden al 450 geiten
uitgedeeld door APAV. Dankzij
het kweekprogramma, beschik-
ken nu 2.000 vrouwen over een
geit. Hetzelfde principe wordt
momenteel uitgebreid met scha-
pen en kippen (zie kader). “Eens
een project goed draait, moet het
ook niet meer veel kosten”, glun-
dert Deo. “Dit project houdt zich-
zelf in stand.” APAV is al jarenlang
een van de sterkere partners van
Vredeseilanden en de projecten
lopen enorm goed.
De avond na onze ontmoeting,
krijgt Deo nog goed nieuws te
horen. APAV heeft zonet twee nieu-
we geiten gekregen van vrienden.
De laatste tijd is het heel moeilijk
om nog nieuwe dieren te vinden,
dus elke extra geit in het project
betekent weer een stap vooruit.
Vol trots toont hij ons zijn nieuwe
juweeltjes: twee zware bokken, die
ons vanuit de kofferbak van zijn
jeep aangapen. De beesten lijken
geenszins verstoord door al die
aandacht, maar Deo’s glimlach en
enthousiasme is ronduit hartver-
warmend.
Broeden met een olielamp
Vervolg van pag. 7
pracht van Oost-Congo kan eindelijk
de aandacht krijgen die ze verdient.
Tijdens de oorlog werden de nationa-
le parken van Congo slachtoffer van
rebellen, vluchtelingen en soldaten
die schaamteloos wild opjaagden.
Gorilla’s, apen en neushoorns werden
opgegeten of het vlees werd verkocht
voor nauwelijks enkele dollarcenten
per kilo. Maar het gaat terug wat
beter met het park. Inderdaad, op de
weg naar Kyavinyonge kuiert er een
olifant langs de wagen. Het natuur-
behoud in de parken is meer dan ooit
terug een nationaal en internatio-
naal thema geworden.
Maar voor de vissers van Kyavinyonge,
die niet meer van hun oorspronke-
lijke inkomsten kunnen overleven,
vormen de parkwachters een bron
van angst en woede. De parkwach-
ters kregen een militaire opleiding
en lopen gewapend rond. De span-
ning tussen de vissers en de park-
wachters bereikte een hoogtepunt
toen de parkwachters samen met het
Congolese leger het vuur openden
op de vissers. Officieel klonk het dat
het geweld was gericht tegen rebel-
len die zich in Kyavinyonge zouden
verschuilen. In feite leven de bewo-
ners van Kyavinyonge en de wachters
al jaren op grond van onenigheid
naast elkaar. “De wachters zouden
liefst van al willen dat de stad
Kyavinyonge gewoon verdwijnt”,
legt Gustave uit. “Ze zien een voort-
durende bedreiging omdat mensen
hier stilaan ook op zoek gaan naar
landbouwgrond. Visvangst alleen is
voor hen gewoon niet meer leefbaar.
Over deze eigenaardige ‘black box’
wordt dag en nacht gewaakt. In
de houten kist liggen een 200-tal
bevruchte kippeneieren. Justin,
een medewerker van APAV, koestert
de eieren alsof zijn leven ervan af
hangt. Vroeger werden kippen inge-
voerd vanuit Uganda, maar sinds de
vogelgriep is dit verboden en het
tekort aan kippen is enorm. Dus
APAV probeert het op deze manier.
Met een olielamp houdt Justin de
eieren op de perfecte temperatuur.
Hij heeft zijn matras naast deze
‘broedkast’ geïnstalleerd, maar veel
Een weg uit de impasse?
Dat het geweld van het ICCN verder
gaat dan louter de bescherming
van het Park, blijkt ook uit het
takssysteem dat de parkwachters
hebben ingevoerd. De vrouwen van
Kyavinyonge die hout zoeken om hun
vis te roken, moeten langs het park
passeren. De wachters eisen elke
keer 50 cent, een grote som voor
de mensen hier. Maar hout is hoogst
noodzakelijk om de vis te roken en
te kunnen bewaren. Als ze geen hout
hebben, komt de voedselzekerheid
sterk in het gedrang.
De organisatie SYDIP is gespecia-
liseerd in grens- en grondrechten.
“De stad Kyavinyonge bestaat al heel
lang. De mensen zijn hier wettelijk
en mogen hier blijven wonen. Dat
werd heel lang geleden al op papier
vastgelegd”, vertelt Gustave. Een
nachtrust komt er niet aan te pas
want om het kwartier moet hij met
een thermometertje opnieuw opme-
ten en de olielamp bijstellen.
De broedtijd voor een ei bedraagt 21
dagen. Justin heeft er al 8 dagen en
nachten op zitten. Of APAV binnen-
kort de geboorte van de kuikentjes
kan vieren, valt nog maar af te
wachten. (Een ploeg van Man Bijt
Hond volgde Justin tot op de grote
dag. Het relaas was te zien in de
reportage “Radio Congo” van Man
Bijt Hond.)
extra moeilijkheid is dat het voor
niemand echt duidelijk is waar de
grenzen van het Virunga Park precies
beginnen en eindigen.”
Om uit de impasse te geraken, gaan
Vredeseilanden en WWF weldra rond
de tafel zitten. Voormalig landen-
vertegenwoordiger André De Groote
volgt de evoluties op de voet en ziet
eigenlijk geen fundamentele tegen-
stelling. “Ook Vredeseilanden vindt
het belangrijk dat de natuur van
het park goed beheerd wordt. Maar
de mensen van Kyavinyonge moeten
evengoed een plaats krijgen.” Een
oplossing moet volgens hem dan
ook mogelijk zijn. “Als we het slim
aanpakken, geraken we samen uit
deze tegenstelling en worden de
inwoners partners voor een duur-
zaam natuurbehoud. Laat ons het
oorlogseiland verlaten en evolueren
naar een vredeseiland”, besluit hij
glimlachend.
<
 Kan je kort uitleggen wat
Vredeseilanden precies doet in
Congo?
Onze projecten zijn gericht op rura-
le ontwikkeling. Het belangrijkste
luik daarbinnen vormt voedselze-
kerheid. In een land als Congo, dat
net uit de oorlog komt, is het heel
belangrijk om de bevolking terug
iets te helpen opbouwen, ze terug
een basis te verschaffen. We leiden
projecten waarin gezocht wordt
naar kwaliteitsvolle gewassen en
interessante variëteiten van zaden,
die beter gedijen in deze regio. We
proberen via de vernieuwing van
landbouwtechnieken bij te dragen
tot stabiliteit in de voedselzeker-
heid.
Maar rurale ontwikkeling is voor
Vredeseilanden meer dan voedsel-
zekerheid alleen. De laatste jaren
heeft Vredeseilanden veel geïn-
vesteerd in infrastructuur: de weg
naar de Grabenvlakte, de twee
bruggen op de weg naar Mwenda,
een waterleiding in het vissers-
dorp Kyavinyonge. Congo is een
> 10
land waar infrastructuur momen-
teel bijna onbestaande is, maar het
vormt wel een absolute voorwaarde
om enige ontwikkeling op gang te
trekken.
Volgens welke principes gaat
Vredeseilanden Congo hierbij te
werk?
“Mensen hechten meer
waarde aan iets dat ze zelf
gerealiseerd hebben”
We willen geen projecten implemen-
teren, maar investeren in bestaande
initiatieven van de Congolese bevol-
king zelf. Dat is echt heel belang-
rijk. Vele hulporganisaties introdu-
ceren hun eigen, bestaande werking
in een nieuwe omgeving. Wij staan
niet achter dat idee. We zoeken
lokale organisaties die vaak al jaren
bezig zijn en een stevige basis bij
de bevolking hebben opgebouwd.
Het zijn precies die initiatieven die
we willen ondersteunen. Een groot
deel van ons werk is dan ook om
het eigenlijke ‘ontwikkelingswerk’
te delegeren en over te laten aan
andere organisaties. Het komt er
vooral op aan om vertrouwen te
schenken aan anderen.
Wat beschouw je zelf als de
grootste verwezenlijkingen van de
afgelopen tijd?
Een van onze mooiste realisaties
is het microkrediet-systeem met
geiten. Ondertussen hebben bijna
2000 vrouwen in de regio een
geit gekregen via een systeem
van microkrediet (zie verderop).
Dat heeft hun positie erg verbe-
terd. Verder zijn er de laatste jaren
enorm veel nieuwe gewassen geïn-
troduceerd, waardoor de voedsel-
zekerheid sterk is verbeterd in de
regio.
Hoeveel mensen bereikt
Vredeseilanden hier in Congo?
De teller van augustus 2006 staat
op 19.253. Dit is echter het aantal
mensen dat rechtstreeks voordeel
ondervindt van onze projecten
met kleinvee en nieuwe gewassen.
Het aantal is moeilijker te tellen
wanneer het bijvoorbeeld gaat
over de waterleiding en de wegen.
De waterleiding naar Kyavinyonge
alleen al biedt water aan enkele
tienduizenden mensen.
Vredeseilanden hecht ook veel
belang aan politiek werk. Hoe vul
je dit in?
We zijn momenteel druk bezig met
onderhandelingen over de proble-
men rond het Edwardmeer. De situ-
 Leopold
Mumbere
Enkele jaren geleden lag de vraag op tafel of Vredeseilanden met haar
werking in Congo zou doorgaan. De instabiliteit van de regio maakte werken
aan structurele verandering nagenoeg onmogelijk. De projecten werden op dat
moment geleid vanuit buurland Uganda. André De Groote, voormalig landen-
vertegenwoordiger, besliste het programma niet alleen voort te zetten, maar
ook sterk uit te breiden en te verdiepen. Het kantoor werd in Butembo geves-
tigd en de partners herbekeken. Drie jaar na die beslissingen praten we met
André’s opvolger en huidig landenvertegenwoordiger, Leopold Mumbere.

atie in Kyavinyonge (conflict tussen
de vissers en de parkwachters)
vraagt om een politieke oplossing.
We praten zowel in België met de
betrokken partijen (WWF) als hier
ter plaaste met de parkwachters en
de bevolking.
Verder is er de deal met World Food
Program die ons zeer nauw aan het
hart ligt. WFP koopt nu alle voorra-
den voor voedselhulp in het buiten-
land aan. Wij hebben de afgelopen
maanden zwaar gelobbyd om een
contract binnen te slepen opdat ze
die voorraden van de boeren hier
ter plaatse aankopen. Gelijkaardig
zijn onze onderhandelingen in
Rwanda. Men denkt er daar over
om in de toekomst grote hoeveel-
heden maïs in Congo aan te kopen.
Wij proberen via zulke onderhan-
delingen een stabielere en grotere
markt te creëren voor de Congolese
boeren.
Toen Vredeseilanden hier drie jaar
geleden een nieuwe start nam,
werd beslist met veel minder
organisaties samen te werken.
Daarom werd de samenwerking
met heel wat organisaties stopge-
zet, wat soms kwaad bloed zette.
Vanwaar deze beslissing?
Kijk, als een lokale organisatie geen
resultaten boekt, stoppen we ook
met de samenwerking. Onze eis
naar partners toe is dat ze vooruit-
gang kunnen bieden voor de bevol-
king. Uiteindelijk zijn we aan de
slag met hele grote bedragen. Het
is dan ook normaal dat we in ruil
effectiviteit eisen. We geven liever
meer geld aan partners waarvan we
merken dat ze echt bijdragen aan de
voedselzekerheid van de bevolking.
Op dit vlak zijn we inderdaad heel
streng.
Dat is trouwens ook de reden dat
Vredeseilanden een sterk onder-
scheid maakt tussen boerenorga-
nisaties en ngo’s. We werken bijna
uitsluitend met boerenorganisaties
en syndicaten omdat zij, in tegen-
stelling tot vele ngo’s, rechtstreeks
met de bevolking werken.
Wat vormt de grootste moeilijk-
heid in een land dat net uit een
oorlog komt?
Het moeilijke is dat mensen hier
echt niets meer hebben. De nood
is enorm. Maar tegelijkertijd is het
belangrijk om over te schakelen van
de idee van noodhulp naar ontwik-
keling. Je kan mensen elke maand
gratis nieuw zaad of eten geven,
opdat ze overleven. Maar het is veel
belangrijker om hen daarnaast ook
een vorming te geven over hoe ze
dit zaad best kunnen zaaien. Eens
ze geoogst hebben, vragen we ook
een deel van het nieuwe zaad terug
opdat er een permanente zaadbank
ontstaat, die door de bevolking
zelf in stand kan worden gehou-
den. Dit vraagt een heel andere
aanpak, een heel andere instelling
ook. Maar mensen hechten veel
meer waarde en belang aan iets dat
ze zelf gerealiseerd hebben.
Veel organisaties blijven het moei-
lijk hebben om die stap van nood-
hulp naar ontwikkeling te zetten,
maar het is de enige manier om
echt uit de miserie te geraken.
Wat zijn uw verwachtingen ten
aanzien van de nieuwe regering?
Iedereen is zich er heel bewust
van dat de nieuwe regering niet
van vandaag op morgen efficiënt
zal werken. Congo is een enorm
land en na zoveel jaren dictatuur
en rebellie vraagt het ook een heel
andere cultuur om democratie te
laten aarden. Mensen hier hebben
al zo lang geen democratie meer
gekend.
Maar alleen al het feit dat er
een wettelijk verkozen regering
is aangesteld, heldert bepaalde
belangrijke vraagstukken over legi-
timiteit op. Ook al loopt de samen-
werking moeilijk, we kunnen nu
tenminste met iemand praten over
mogelijke oplossingen. Er is echt
veel hoop dat er stap voor stap
verandering zal komen. Langzaam,
maar zeker!

11 <
Pygmeeën
> 12
 In en rond de wouden van
Congo leven de pygmeeën. Door
overbevolking en ontbossing
krijgen veel groepen steeds meer
problemen om te leven van wat het
woud hen biedt. Vorig jaar startte
Vredeseilanden een programma
op met de pygmeeën van Teule in
het gebied Manguredjipa. Samen
zoeken zij naar alternatieven om
genoeg voedsel in het dorp te
garanderen en lobbyen ze om de
problemen van pygmeeën onder de
aandacht te brengen.
Manguredjipa ligt ongeveer 80 kilo-
meter van Butembo. De rit duurt
drie uur en leidt via de prachtige
wouden van Congo. We zijn op een
boogscheut van het Nationaal Park
van Virunga. Geregeld passeert er
een kolossale vrachtwagen met hout
geladen, soms gehele boomstammen,
soms al netjes verwerkte planken.
Overal langs de weg zijn vrouwen
onderweg met grote stapels brand-
hout op hun rug. De bossen van
Congo (dit land bezit het op één na
grootste regenwoud van de wereld)
worden inderdaad geregeld onder-
broken door braakliggende gron-
den, velden vol omgehakte bomen.
De ontbossing gebeurt vooral door
buitenlandse handelaars, die sinds
het einde van de oorlog de strijd
om tropisch hout opnieuw hebben
opgedreven. Maar ook de Congolese
bevolking zelf, die nood heeft aan
meer landbouwgrond en brandhout,
kapt er lustig op los.
Onze gids voor vandaag is Buthelezi
Kambale Kakeuire. Hij is sinds drie
jaar actief betrokken bij de vzw
Preppyg die zich ontfermt over het
n
lot van de pygmeeën. Pygmeeën
vormen een etnische minderheid in
Congo, maar ze leven verspreid over
verschillende provincies van het land.
Buthelezi heeft geen rechtstreekse
band met pygmeeën, maar woonde
vroeger in hun buurt en zag hoe ze
hun leefwijze steeds meer aan de
kant moesten schuiven. “Pygmeeën
jagen op apen, herten, ze vangen vis,
zijn gek op de honing die ze boven in
de bomen vinden en eten veel vruch-
ten. Door de oorlogen kwamen veel
vluchtelingen noodgedwongen in het
woud leven; de pygmeeën moesten
uitwijken en hun evenwicht met de
natuur werd verstoord. Ik was vanaf
het begin verontwaardigd over het
leed van deze mensen.” Even zwijgt
hij. Daarna voegt hij, zelf nogal klein
van postuur, er met een speelse
glimlach aan toe: “Misschien was het
ook gewoon mijn eigen lengte die
de interesse in dit volk heeft doen
ontstaan.”
Na de adembenemende rit rest ons
nog een tocht van vijf kilometer
door het woud. Teule is de enige
groep pygmeeën hier in de omgeving
die redelijk gemakkelijk te bereiken
is. Anderen leven veel dieper in de
wouden. Na een half uur stappen,
komen gezang en tromgeroffel ons
tegemoet. Van achter de heuvel zien
we de bewoners van Teule aanko-
men, dansend, zingend, sommigen
met traditionele kleding aan. Het is
hoogst uitzonderlijk dat er bezoek
komt en de pygmeeën van Teule zijn
niet van plan dit onopgemerkt te
laten passeren.
“Vroeger vonden we veel dieren
in het woud, maar nu vinden we
nauwelijks genoeg te eten”
Na een uitgebreid begroetingsritueel
volgt een rondleiding in dit dorp.
Het wordt al snel duidelijk dat de
levensomstandigheden van de 124
bewoners hier niet al te best zijn.
Veel kinderen zijn ondervoed, het
medisch centrum staat op instor-
ten. Koepelvormige bladerwoningen
en kleine hutjes moeten onderdak
bieden aan veel te grote gezinnen.
De mannen van het dorp tonen vol
trots hun jachtmateriaal en visnet-
ten. De vrouwen laten zien hoe ze
zelf manden, hoeden, en andere
voorwerpen vlechten met blade-
ren en riet uit het woud. De kinde-
ren lachen uitgelaten om heel deze
vertoning, maar duiken toch ietwat
verschrikt weg als de vreemde bezoe-
kers te dicht komen. Na afloop van
de rondleiding wacht ons een fees-
telijke maaltijd. Op de tafel ligt
een voorraad vruchten uitgestald:
papaja’s, bananen, passievruchten,
honing, allemaal dagelijkse kost voor
de pygmeeën van Teule.
Maar het gevoel wordt heel wat grim-
miger als gevraagd wordt naar de
problemen waar het dorp mee kampt.
“Vroeger vonden we veel dieren in
het woud, maar nu vinden we nauwe-
lijks genoeg te eten”, vertelt Mbute,
de leider van de groep. “Tijdens de
oorlog werden onze dorpen voortdu-
rend geplunderd door de rebellen die
zich in het woud verschuilden. Ons
vee werd gestolen, ons land bezet.
We werden voortdurend het slachtof-
fer van de onrusten van de oorlog.
Nu zijn de rebellen wel vertrokken,
maar hebben de Nande (de grootste
bevolkingsgroep in de regio rond
Butembo) ons land bezet. De gebie-
den voor de jacht worden steeds
kleiner, er is steeds minder voedsel
te vinden.” De mannen van het dorp
knikken instemmend.
Vredeseilanden startte de samen-
werking met de pygmeeën van Teule
heel recent, in 2006. Nu de jacht
en visvangst niet meer volstaan om
te overleven, is landbouw één van
de mogelijke oplossingen voor de
pygmeeën. Maar landbouw zit niet
sterk in hun traditie. Naast het dorp
bevinden zich wel enkele gemeen-
schappelijke velden waarop pinda’s
en rijst wordt geteeld, maar tot
op heden was de oogst pover. De
pygmeeën vroegen Vredeseilanden
om ondersteuning bij deze prille
landbouw. Om voedselzekerheid te
kunnen creëren moet worden gezocht
naar een efficiënte teelt. Zo wordt
nu volop prospectie uitgevoerd over
mogelijk geschikte gewassen, de
bevolking wordt ook begeleid. Een
ander aspect dat hen kan helpen
is het kweken van champignons,
die vroeger in de wouden werden
gezocht, maar nu moeilijker te
vinden zijn. Het tekort aan vlees kan
worden opgelost door het opstarten
van een kleinveeproject, zodat het
dorp eigen geiten en kippen heeft.
Vorming en landbouw zijn de speer-
punten van de samenwerking tussen
Vredeseilanden en de pygmeeën van
Teule.
Maar Buthelezi benadrukt dat het er
ook vooral op aan komt om mensen
van buitenaf te sensibiliseren over
de problematiek van de pygmeeën.
“Vandaag de dag leven de Nande en
de pygmeeën zeer dicht bij elkaar op
een kleine oppervlakte. Hoewel de
woede groot is wanneer pygmeeën
over de ‘indringers’ praten, leven zij
ondertussen wel naast elkaar en is de
grens niet altijd scherp onderschei-
den. In Manguredjipa is er zelfs een
gemengde school en heel uitzonder-
lijk wordt er een gemengd huwelijk
gesloten.” Het is onmogelijk de klok
terug te draaien. Het komt er voor-
al op aan een respectvolle manier
te zoeken opdat ze hun eigenheid
kunnen bewaren binnen deze nieuwe
realiteit.
Een Mysterieus Volk?
Zelf noemen de pygmeeën
van Congo zich Efe of Mbuti.
Door hun cultuur en econo-
mie die nauw verbonden is met
het woud, hebben ze een vrij
gemarginaliseerde plaats in de
Centraal-Afrikaanse samenlevin-
gen. Daar wordt naar hen gerefe-
reerd als baTwa. Tot nog niet zo
heel lang geleden beschouwden
buitenstaanders ze als curiosi-
teit. Ook hier in België. Denk
maar aan hun ‘optreden’ tijdens
de Wereldtentoonstelling van
1897 in Brussel, en het initiatief
van het Champalle-park van Yvoir
in 2002 (al ging het in dit laat-
ste geval over Kameroenezen).
Ook in Congo hangt er nu nog
een wat mysterieuze sfeer rond
de Pygmeeën. Ze vormen een
onuitputtelijke bron voor wilde
verhalen. Zo staat J.P. Bemba, de
grote rivaal van president Kabila
in de presidentsverkiezingen, in
de regio van Butembo bekend als
geducht kannibaal. De geruch-
tenmolen tijdens de verkiezingen
vertelde dat hij tijdens zijn rebel-
lie verschillende pygmeeën zou
hebben opgegeten. Vele rebellen
geloofden dat ze uitzonderlijke
moed, kracht en onoverwinne-
lijkheid zouden verkrijgen als ze
het hart van een pygmee opaten.
In sommige regio’s zou seks met
pygmeeën als een geneesmiddel
tegen AIDS beschouwd worden.
Maar vandaag dragen de pygmee-
ën, net als alle andere Congolezen
in het oosten van het land, voor-
al de gevolgen van de oorlog. De
plunderingen en het verdwijnen
van stukken woud, versterken
de verpauperde en gemarginali-
seerde positie die ze al hadden
nog meer.
13 <
 Infrastructuur als element
van rurale ontwikkeling
Na decennia van dictatuur en
oorlog, is de infrastructuur in de
Democratische Republiek Congo bijna
onbestaande. Dit land, dat zo groot
is als West-Europa, telt in totaal
300 km(!) verharde wegen.
Elektriciteit en waterleidingen zijn
in bepaalde regio’s onbestaande.
Nochtans vormt infrastructuur een
essentiële factor voor een land om
vooruit te komen. Vandaag zien
we de VN-vredesmissie, investeer-
ders en internationale organisaties
acties ondernemen om hier iets aan
te veranderen. Ook Vredeseilanden
draagt, samen met de bevolking, een
steentje bij.
De weg van Graben
De uitgestrekte vlakte van Graben
ligt gewrongen tussen de savanne
van het Nationale Virunga Park en de
bergen. Een toenemend tekort aan
landbouwgrond, dreef vele boeren
naar de Grabenvlakte om daar aan
landbouw te doen. Maar de boeren
moesten tot voor kort met hun
oogst op de rug de steile bergflan-
ken opklauteren om hun oogst op de
dichtst bijgelegen markt te kunnen
verkopen. De beklimming duurt
uren en vraagt een enorme fysieke
inspanning. Met financiële steun van
Vredeseilanden startte de boerenor-
> 14
ganisatie APAV in 2005 de aanleg van
een weg om een betere commerciële
verbinding te hebben met de steden.
Het was vooral de inzet van de
bevolking zelf die maakte dat de weg
er kwam. Als Deo, de directeur van
APAV wordt gevraagd hoeveel meter
ze gemiddeld per dag deden, lacht
hij voluit: “Meters? Millimeters zal
je bedoelen! De rotsen die we uit de
weg moesten ruimen waren enorm.
Bovendien hadden we nauwelijks
materiaal. We hadden enkele hamers
uit China, maar die braken meteen op
de harde stenen.” De werken gingen
moeizaam en duurden langer dan
verwacht, het kostenplaatje steeg.
Maar de bevolking zette door. Zelfs
de militairen uit de buurt begonnen
mee te graven. Het resultaat is dan
ook indrukwekkend: de weg is dertien
kilometer lang en slingert tussen
de rotsen van de bergen heen, van
de bergen tot een heel eind op de
Grabenvlakte.
De bruggen van Mwenda
Mwenda is een stadje gelegen in de
schaduw van het Rwenzorigebergte,
lang geleden een geliefde toeristi-
sche regio. Hoewel Mwenda uit een
diep dal kwam sinds het geslaagde
rijstproject van APADER, lijdt het
dorp onder haar geïsoleerde ligging.
Door de slechte weg en een gebrek
aan bruggen, slaagde de bevolking
er nauwelijks in om zijn producten
te verhandelen. Houten boomstam-
men werden vervangen door sterke
betonnen bruggen die nu toelaten
om met vrachtwagens en motor-
fietsen goederen te vervoeren naar
nabijgelegen markten.
De waterleiding van
Kyavinyonge
Toen Réseau WIMA (een netwerk
van lokale ngo’s) en Vredeseilanden
enkele jaren geleden een analyse
maakten over de problemen in de
vissersstad Kyavinyonge, kwam het den aan de oevers van het meer. De
gebrek aan drinkwater als meest aanleg ervan duurde bijna twee jaar
problematisch naar boven. Het en gebeurde met enorme inspannin-
dodental ten gevolge van cholera lag gen van de plaatselijke bevolking. In
heel erg hoog. De ironie van een stad Kyavinyonge zelf (het eindpunt van
aan de oevers van het uitgestrekte deze waterleiding) werden 21 water-
Edwardmeer, zonder water, vroeg installaties geplaatst waardoor de
om actie. Vredeseilanden besloot 18.000 inwoners nu kunnen genie-
te investeren in de aanleg van een ten van zuiver drinkwater. Het is
waterleiding. Veel hogerop in de te vroeg om echte cijfers te geven,
bergen ontspringen verschillende maar het aantal sterfgevallen van
bronnen, waarvan zuiver water kon cholera lijkt zienderogen te dalen.
worden aangebracht. De waterleiding Ook in de dorpen hogerop, werden
werd op 9 maart 2007 officieel inge- naast de waterleiding aftakkingen
huldigd, na twee jaar harde arbeid. met pompen geïnstalleerd. Nog eens
De pijpleidingen tellen in totaal 20.000 mensen drinken daar nu
een lengte van 25 kilometer van de proper water.
top van de steile bergen tot bene-
 Na lang en hard lobbyen bereikte
Vredeseilanden recent een akkoord met
het World Food Program, waardoor lokale
producenten in de toekomst voedsel zullen
leveren voor voedselhulpprogramma’s.
Deze deal is potentieel een enorme
economische impuls voor de lokale boeren.

Met vereende krachten

Partners maken zich klaar voor bestellingen Wereldvoedselprogramma

Vredeseilanden Congo heeft een
budget ter beschikking van 600.000
euro per jaar. Met dit geld ondersteu-
nen ze de lokale partnerorganisaties
die samen met de bevolking werken
aan een duurzame landbouw en op
die manier zorgen voor meer voed-
selzekerheid. Op enkele jaren tijd
zijn er indrukwekkende resultaten
geboekt.
Een groot probleem blijft echter om
een afzetmarkt te creëren voor de
boeren. De productie neemt gestaag
toe, maar het blijft heel moeilijk
om die producten ook verkocht te
krijgen aan een goede en leefbare
prijs. COOCENKI, een van de partner-
organisaties van Vredeseilanden, is
een coöperatieve die de oogst van
haar leden gezamenlijk verkoopt.
Zo speelt ze een belangrijke rol in
de commercialisering van de land-
bouwproducten in en rond de grotere
steden. In alliantie met de andere
partners (APAV, SYDIP, LOFEPACO,
APADER,...) proberen zij de krachten
van de Congolese boeren en boerin-
nen te bundelen en een sterkere
marktpositie voor hen te creëren .
Belangrijke stimulans
In de gloednieuwe opslagplaats
van COOCENKI, in het centrum van
Butembo, worden uiteenlopende
producten zoals maïs, maniok,
bonen, rijst en meel van de verschil-
lende partnerorganisaties verza-
meld. Door het samenbrengen van
deze voorraden, wordt er een groot
aanbod opgebouwd, waarvoor ze op
de markten in de steden een betere
prijs voor kunnen verkrijgen.
Verschillende hulporganisaties
zijn sinds enige tijd afnemer bij
COOCENKI, maar toch blijft het
zoeken naar voldoende klanten
om de sterke postitie te behou-
den. Tot kort geleden ook het
Wereldvoedselprogramma haar
akkoord heeft gegeven om hier in de
toekomst een deel van haar voed-
selhulp voor Congo aan te kopen.
Tot op heden kwam de voedselhulp
voor vluchtelingen en oorlogsslacht-
offers voornamelijk van landbouw-
overschotten van Europa en de VS.
Maar het WFP wordt dikwijls bekriti-
seerd voor die aanpak. Voedselhulp
die lokaal wordt aangekocht vormt
immers een belangrijke motor om de
lokale economie op gang te trekken.
Twee partners van Vredeseilanden,
COOCENKI en SYDIP, staan nu op de
officiële lijst van leveranciers voor
het WFP. Ze brengen alles in gereed-
heid om op korte termijn substanti-
ële hoeveelheden te kunnen leveren.
Deze verwezenlijking betekent een
belangrijke stap voor de lokale orga-
nisaties en de boeren. Het is voor
hen zowel economisch als mentaal
een bevestiging dat hun werk succes-
vol is en moet voortgaan.
Voor Vredeseilanden gaat het lobby-
verhaal nog verder dan dit akkoord.
Het WFP heeft immers Vredeseilanden
samen met een belangrijke Congolese
boerenleider uitgenodigd om in Rome
mee te discussiëren over het beleid
van het WFP. Een onwaarschijnlijke
gelegenheid om van op hoog niveau
de voorwaarden te scheppen om
structurele ontwikkeling in Congo en
ver daarbuiten mogelijk te maken.

15 <
VREDESEILANDEN NIEUWS | TIJDSCHRIFT VAN DE VZW VREDESEILANDEN | VERSCHIJNT IN JANUARI-APRIL-JUNI-AUGUSTUS-OKTOBER |
EXTRA EDITIE MEI 2007 | JAARGANG 27 NR 4 | AFGIFTEKANTOOR 8500 KORTRIJK 1-2E AFD | P108038 | VERANTWOORDELIJKE UITGEVER: Belgie/Belgique
JAN AERTSEN, BLIJDE INKOMSTSTRAAT 50, 3000 LEUVEN
PB/PP
hoofdkantoor Vredeseilanden | Blijde Inkomststraat 50, 3000 Leuven | tel. ++32(0)16/31 65 80 | fax ++32(0)16/31 65 81 | E-mail BC 6712
en website: info@vredeseilanden.be | www.vredeseilanden.be | Rekeningnummer: 000-0000052-52 | vrijwilligerscoördinatoren:
Nationaal Verantwoordelijke vrijwilligers: An Bosmans | Kaulillerweg 147, 3950 Bocholt | Tel 089/77.49.33 | 0496/27.79.17 | an.bosmans@
vredeseilanden.be | Vrijwilligerscoördinator Regio Oost: Filip Cuypers | Elshage 10, 2850 Boom | tel: 03/844.97.32 | gsm: 0485/57.54.66 | filip.
cuypers@vredeseilanden.be | Vrijwilligerscoördinator Regio West: Werner Musenbrock | Magerstraat 35, 9050 Gentbrugge | Tel: 09/232.32.49 |
gsm: 0474/87.54.49 | Vrijwilligerscoördinator Regio Centraal: Arianne De Caluwe | BVA-wijk B71, 9240 Zele | 052/44.77.64 | 0478/26.42.12 |
arianne.decaluwe@vredeseilanden.be | Vrijwilligerscoördinator regio Limburg: An Kindermans | Kampweg 48, 3582 Beringen | Tel 0494268765 |
an.kindermans@vredeseilanden.be | Voor leerkrachten en scholen: De scholenwerking over heel Vlaanderen wordt gecoördineerd door Nadia
Reynders. Je kan haar bereiken op het hoofdkantoor van Vredeseilanden: Tel: 016/31.65.80 fax: 016/31.65.81 | nadia.reynders@vredeseilanden.be |
TEKSTEN EN FOTO’s: Lin Vanwayenbergh | TEKSTCORRECTIE: Jelle Goossens | hoofdredactie: Jo Vermeersch Lay-out: theparkinglot.com |
Papier: Dit magazine wordt gedrukt op gerecycleerd papier

PRIJSVRAAG:
Wat gebeurt er hier?
a) Een participatief onderzoek om de toestand van een dorp te
visualiseren bij de start van een project: waar is armoede, waar
is rijkdom,...?
b) Een participatieve manier om een ruimtelijk ordeningsplan uit
te tekenen, waarbij bepaald wordt waar huizen kunnen gebouwd
worden en waar velden mogen aangelegd worden.
c) Een soort ganzenbordspel, waarbij de spelers van bij het
vertrekpunt (linksboven) zo snel mogelijk naar het eindpunt
(de kerk, linksbeneden) moeten geraken en daarbij de hinder-
nissen onderweg moeten trachten te ontwijken.

Stuur je antwoord voor 31 mei naar info@vredeseilanden.be en

maak kans op
een Afrikaans kunstwerk
Winnaar van Reporter Vietnam:
Familie Depuyt-Goyens uit Linden