Mod Birleştirme Yöntemi

UKUROVA NVERSTES
FEN BLMLER ENSTTS

YKSEK LSANS TEZ

Sleyman ENEZ

DZLEM EREVE SSTEMLERN
MOD BRLETRME YNTEM LE DNAMK ANALZ

NAAT MHENDSL ANABLM DALI

ADANA, 2009

I
Z
YKSEK LSANS TEZ

Sleyman ENEZ
UKUROVA NVERSTES
FEN BLMLER ENSTTS
NAAT MHENDSL ANA BLM DALI
Danman: Do.Dr. Hseyin R.YERL
Yl: 2009, Sayfa: 164
Jri: Do.Dr. Hseyin R.YERL
Do.Dr. H. Murat ARSLAN
Do.Dr. S. Seren GVEN

Bu almada, doru eksenli elemanlardan oluan ve dzlemi iinde
yklenmi erevelerin dinamik ykler altndaki davranlar mod sperpozisyon
yntemi ele alnarak incelenmitir.
Yaplarda dinamik davran incelenirken, ncelikle ele alnan sistemin
matematiksel modeli kurulmaktadr. Daha sonra ise matematiksel modeli kurulmu
olan sistemin serbest titreim analizi yaplmaktadr. Serbest titreim analizi
tamamlandktan sonra sistem, mod sperpozisyon metoduyla sistem denklem takm
giriimsiz hale getirilmekte ve eitli yntemler yardm ile bu sistemlerin zorlanm
titreimi analizi yaplmaktadr.
Bu almann sonucunda, ereve sistemlerin serbest ve zorlanm titreim
analizlerini yapan bilgisayar programlar hazrlanmtr. Bu programlarn
hazrlanmasnda MATHEMATICA bilgisayar paket program kullanlmtr.

Anahtar Kelimeler: Serbest titreim, Zorlanm titreim, Dinamik davran, Mod
Sperpozisyon Yntemi, Mathematica
DZLEM EREVE SSTEMLERN
MOD BRLETRME YNTEM LE DNAMK ANALZ

II
ABSTRACT
MASTER THESIS
DYNAMIC ANALYSIS OF PLANAR FRAMES
WITH MODE SUPERPOSITION TECHNIQUE

Sleyman ENEZ
DEPARTMENT OF CIVIL ENGINERING
INSTITUTE OF NATURAL AND APPLIED SCIENCES
UNIVERSITY OF UKUROVA
Supervisor: Assoc. Prof. Dr. Hseyin R. YERL
Year: 2009 , Pages: 164
Jury: Assoc. Prof. Dr. Hseyin R.YERL
Assoc. Prof. Dr. H. Murat ARSLAN
Assoc. Prof. Dr. S. Seren GVEN
In this study, dynamic behaviour of planar frames with members of straight
axes is investigated with the aid of mode superposition technigue.
During the investigation of dynamic behaviour of planar frames, firstly
mathematical model of system is obtained. Then, free vibration analysis of this
system is studied. After the free vibration analysis, uncoupled system equations are
obtained with the aid of mode superposition technique and then forced vibration
analysis of system is performed with the aid of several methods.
At the end of this study, general purpose computer programs, which analyse
free end forced vibration behaviours of planar frames, are prepared. In the
preparation of computer programs, the computer algebra system MATHEMATICA
is used.

KeyWords: Free vibration, Forced vibration, Dynamic response, Mode
Superposition Technique, Mathematica

III
TEEKKR

Bu tez almasnda, bilgi ve tecrbelerini benden esirgemeyen deerli hocam
Sayn Do.Dr. Hseyin R. YERLye ve salam olduu yksek lisans burs
yardmndan dolay Trkiye Bilimsel ve Teknolojik Aratrma Kurumu
(TBTAK)na teekkr bir bor bilirim.

IV
NDEKLER SAYFA

Z... I
ABSTRACT II
TEEKKR III
NDEKLER... IV
SMGELER VE KISALTMALAR. VII
ZELGELER DZN IX
EKLLER DZN. X
1. GR.. 1
2. NCEK ALIMALAR... 2
3. MATERYAL VE METOD. 4
4. YAPI DNAM HAKKINDA GENEL BLGLER.... 5
4.1. Yaplarn Dinamik Ykler Altndaki Davran 5
4.2. Matematiksel Modelin Kurulmas.... 6
4.2.1. DAlembert Metodu.............................................................. 6
4.2.2. Virtel Deplasman Metodu 7
4.3. Dinamik Davrann Formlasyonu.. 8
4.4. Sistem Rijitlik ve Ktle Matrislerinin Tekili... 10
5. SERBEST TTREM. 13
5.1. Giri... 13
5.2. zdeer ve zvektrlerin Baz zellikleri... 14
5.2.1. zvektrlerin Normalizasyonu.. 14
5.2.2. Rayleigh Oran .. 15
5.2.3. Sturm Teoremi 15
5.2.4. Genel zdeer Probleminin Standart Hale Dntrlmesi.. 16
5.2.5. Kaydrma ( Shift ).. 18
5.3. zdeer Problemlerinin zm Yntemleri 19
5.3.1. Kesin zm.. 19
5.3.2. Yaklak zm Yntemleri.. 20
5.3.2.1. Vektr terasyon Yntemleri... 21

V
5.3.2.1.(1). Ters terasyon Yntemi 21
5.3.2.1.(2). leri terasyon Yntemi 23
5.3.2.1.(3). Rayleigh Oran ile terasyon 25
5.3.2.1.(4). Gram-Schmidt Ortogonalizasyonu.. 26
5.3.2.2. Transformasyon Yntemleri... 28
5.3.2.2.(1). Jacobi Metodu.. 29
5.3.2.2.(2). Genel Jacobi Metodu... 32
5.3.2.2.(3). Householder-QR-Ters terasyon Metodu 34
5.3.3. Byk Sistemlerin zdeer Problemlerinin zm 35
5.3.3.1. Determinant Arama Metodu... 35
5.3.3.2. Alt Uzaylarla terasyon Metodu. 36
6. ZORLANMI TTREM.. 44
6.1. Giri... 44
6.2. Saysal zm Yntemleri... 44
6.2.1. Direkt ntegrasyon Metodlar. 44
6.2.1.1. Merkezi Sonlu Farklar Metodu... 45
6.2.1.2. Houbolt Metodu.. 45
6.2.1.3. Wilson Metodu... 45
6.2.1.4. Newmark Metodu... 45
6.2.2. Mod Sperpozisyon Metodu.. 48
7. FOURIER TRANSFORM METODU 62
7.1. Fourier Dnm 62
7.2. Fourier Dnmn Baz zellikleri 63
7.3. Ayrk Fourier Dnm.. 65
7.3.1. Ayrk Fourier Dnmn nemi. 66
7.3.2. Kompleks Fourier Serileri.. 66
7.4. Ayrk Fourier Dnm Formlleri.. 69
7.5. Fourier ve Ters Fourier Dnmn Bulunmas.. 71
7.5.1. Fourier Dnm Bulmak in zlenecek Yntem.. 71
7.5.2. Ters Fourier Dnm Bulmak in zlenecek Yntem.. 72
7.6. Fourier Dnmn Yap Dinamii Problemlerine Uygulanmas... 72

VI
7.6.1. Tek Serbestlik Dereceli Sistemlerin zm 73
7.6.2. ok Serbestlik Dereceli Sistemlerin zm 74
8. DEPREM ANALZ 78
8.1. Giri... 78
8.2. Yer Hareketi Durumunda Yaplarn Davran. 78
8.3. Spektrum Analizi.. 80
8.4. ok Serbestlik Dereceli sistemlerin Deprem Analizi... 84
9. SONULAR VE NERLER 90
KAYNAKLAR 92
ZGEM. 93
EKLER 94
EK-1. BLGSAYAR PROGRAMLARI 94
E1.1. Mathematica Programlar... 94
E1.2. Program erikleri ve Listeleri 94
E1.2.1. MSSN.MAT Program. 94
E1.2.2. MSRN.MAT Program 105
E1.2.3. MSSFT.MAT Program... 114
E1.2.4. MSRFT.MAT Program.. 124
E1.2.5. MSSSP.MAT Program... 133
E1.2.6. MSRSP.MAT Program.. 141
EK-2. RNEKLERN DATA DOSYALARI. 148
E2.1. rnek 5.9.un Data Dosyas... 148
E2.2. rnek 6.1.in Data Dosyas 158
E2.3. rnek 6.2.nin Data Dosyas.. 160
E2.4. rnek 6.3.n Data Dosyas... 161

VII
SMGELER VE KISALTMALAR

M : Sistem ktle matrisi,
C : Sistem snm matrisi,
K : Sistem rijitlik matrisi,
X : Sistem deplasman vektr,
( ) t P : Sistem yk vektr,
: Sistemin snmsz haldeki serbest titreim frekans
: Sistemin snm oran
W : D kuvvetlerin virtel ii
U : kuvvetlerin virtel ii
F : Dtan etkiyen dinamik yk vektr
a : vme vektr
E : Elastisite modl
I : Atalet momenti
L : Elemann boyu
r : Atalet yarap
: Birim boyun arl

T : Transformasyon matrisi
: zdeer (serbest titreim frekanslarnn karesi)
: zvektr (mod ekil fonksiyonu)

| | : Spektral matris
| | : Modal matris
V
S : Hz spektrumu
D
: Sistemin snml serbest titreim frekansI
(u) : Toplam deplasman
( )
g
x : Yer hareketi

VIII
d
S : Deplasman spektrumu
a
S : vme spektrumu
T : Serbest titreim periyodu
0
C : Deprem blge katsays
ak
S : Knnc modun ivme spektrum deeri
k
T : Knnc modun periyodu
o
T : Zemin hakim periyodu
K : Yap tipi katsays
I : Yap nem katsays
g : Yerekimi ivmesi
r : Statik etki katsaylar vektr

IX
ZELGELER DZN SAYFA

izelge 5.1. rnek 5.9.ait serbest titreim frekanslar (dnme var)... 42
izelge 5.2. rnek 5.9.ait serbest titreim frekanslar (dnme yok).. 42
izelge 6.1. rnek 6.1.e ait serbest titreim frekanslar. 53
izelge 6.2. rnek 6.1.e ait max moment ve deplasman deerleri 56
izelge 6.3. rnek 6.2.e ait serbest titreim frekanslar. 56
izelge 6.4. rnek 6.3.e ait kesme kuvveti ve deplasman deerleri.. 61
izelge 7.1. Fourier dnm ifadeleri... 64
izelge 7.2. rnek 7.1.e ait deerler.. 77
izelge 8.1. Tipik deplasman spektrum erisi deerleri. 83
izelge 8.2. rnek 8.1.e ait saysal veriler. 89

X
EKLLER DZN SAYFA

ekil 4.1. Statik ve Dinamik Durumun Karlatrlmas........................................ 5
ekil 4.2. Virtel Deplasman Durumu. 7
ekil 4.3. Tek Serbestlik Dereceli Sistem 8
ekil 4.4. Serbest Cisim Diyagram. 8
ekil 4.5. Kiri Eleman in Kod Numaralar.. 10
ekil 5.1. Karakteristik Polinom Grafii. 36
ekil 5.2. rnek 4.9a Ait ekil... 41
ekil 5.3. Serbest Titreim Mod ekilleri 43
ekil 6.1. rnek 5.1e Ait ekil... 52
ekil 6.2. Serbest Titireim Mod ekilleri... 54
ekil 6.3. Deplasman ve Moment Diyagramlar.. 55
ekil 6.4. rnek 5.2ye Ait ekil. 57
ekil 6.5. Deplasman Diyagram. 58
ekil 6.6. rnek 5.3n Basitletirilmi Modeli.. 59
ekil 7.1. Zaman Uzaynda F(t) fonksiyonu 62
ekil 7.2. F(t)nin Ayrk Tanm.. 65
ekil 7.3. Ayrk Fourier Dnmnn Simetri ve Antisimetri zellii 70
ekil 8.1. Yer Hareketi Bulunmasn Durumunda Yaplarn Hareketi. 78
ekil 8.2. Deplasmann Zamana Gre Deiimi.. 81
ekil 8.3. Deprem Deplasman Spektrum Erileri 83
ekil 8.4. TDYnin nerdii Deprem vme Spektrum Erisi. 84

1. GR Sleyman Enez
1
1. GR

Bu almada amalanan, yaplarn dinamik ykler altndaki davranlarnn
incelenmesi ve dinamik ykler altnda yap sistemlerinin mhendislik zelliklerinin
(deplasman, ivme, kesit tesirleri vb.) tespit edilmesidir.
Bilindii gibi, yaplarn dinamik ykler altndaki davran ikinci mertebeden
diferansiyel denklem takm tarafndan idare edilmektedir. Bu tezde, diferansiyel
denklemlerin saysal zm yntemleri zerine allmaktadr. Mod sperpozisyon
metodunun kullanlmas temel ama olduundan dolay yapnn serbest titreim
analizinin yaplmasnn gereklilii ortaya kmaktadr. Bu sebepten dolay serbest
titreim konusu, bu tezde nemli bir yer tutmaktadr.
Yine mod sper pozisyon metodu ile giriimsiz hale gelen diferansiyel
denklem takmnn eitli yntemler (Newmark metodu, Fourier transform metodu
ve spektrum analizi) ile zlmesi ve karlatrlmas amalanmaktadr.
Son olarak deprem gibi yer hareketi sz konusu olduu zaman yaplarn
davrannn incelenmesi amalanmaktadr.
Yukarda anlatlan amalara uygun olarak, sembolik ilem yapabilen
MATHEMATICA paket program kullanlarak eitim amal bilgisayar
programlarnn gelitirilmesi amalanmaktadr.

2. NCEK ALIMALAR Sleyman Enez
2
2. NCEK ALIMALAR

Tez zerinde yaplan nceki almalardan bazlar ksaca aada
grlmektedir.
Serbest titreim konusunda yaplm olan almalarn bazlar u ekildedir:
BAUER (1957), ilk olarak vektr iterasyon yntemleri zerinde almtr.
Kuvvet metodlar zerinde de almalar yaparak, eitli tipteki matrisler iin bu
metodlarn zelliklerini tespit etmeye almtr.
SCHWARZ (1968), vektr iterasyon yntemlerinin yaknsama zellikleri
zerinde bir dizi almalar yapmtr.
RUTISHAUSER (1969), vektr iterasyon yntemlerini, simetrik ve tam
pozitif matrisler zerinde uygulamtr. Ayrca iterasyon vektrlerinin ortogonal
olma zelliinin, Gram-Schmidt ortogonalizasyonu ve Cholesky arpanlarna ayrma
yntemlerini kullanarak muhafaza edilmesi zerinde almalar yapmtr.
BATHE ve WILSON (19701979), Rayleigh-Ritz analizi olarak da bilinen
alt uzaylarla iterasyon ynteminin vektr iterasyon yntemleri ile birlikte
kullanlmasnn iyi sonular verdiini iaret etmilerdir. Bu yntemin, byk hacimli
problemler iin uygun olduunu gstermitir.
WILSON ve ITOH (1983), hesaplama esnasnda, daha nceden bulunan
zdeerlere tekrar yaknsamay nlemek iin, iterasyon vektrlerine
ortogonalizasyon uygulamlardr. Ayrca hzl yaknsamay salamak iin shift
zelliini kullanmlardr.
Zorlanm titreim konusunda nceden yaplan almalarn bazlar u
ekildedir:
CLOUGH (1975), keyfi olarak zamanla deien ykler altnda yaplarn
davrann incelemitir. Ayrca tipik birka sistem ve ykleme iin seri eklinde
kapal zmler elde etmitir. Bununla beraber deprem mhendislii konusunda,
zellikle yap-zemin etkileimi konusunda almalar yapmtr.
BATHE ve WILSON (1976), yaplarn dinamik ykler altndaki
davranlarn idare eden diferansiyel denklemlerin zmleri zerinde
2. NCEK ALIMALAR Sleyman Enez
3
almlardr. zm metodu olarak direkt integrasyon yntemleri ile mod
sperpozisyon metodunu kullanmlardr.
CRAIG (1981), yaplarn eitli tipteki yklemeler altndaki davranlarn ve
serbest titreim analizi zerinde almalar yapmtr. Sistemlerin Fourier uzayndaki
zmleri zerinde de almtr.

3. MATERYAL VE METOD Sleyman Enez
4
3. MATERYAL VE METOD

Gz nne alnan kiri elemana ait malzemenin, homojen, lineer elastik ve
izotop olduu kabul edilmektedir. Ele alnan yap sistemlerinin bu malzemeden
meydana geldii varsaylmaktadr.
Tezde ilk olarak sonlu elemanlar metodu kullanlarak, dzlemi iinde ykl
ubuk sistemler iin elde edilen eleman rijitlik ve ktle matrisleri verilmektedir.
Sonra kodlama teknii vb. bir metodla sistem rijitlik ve ktle matrisleri
oluturulmaktadr. Daha sonra serbest titreim analizine deinilmektedir. Bundan
sonrada zorlanm titreim analizi yaplmaktadr. Tez almas esnasnda
yaplanlarn tezde sunulu ekli srasyla aada gsterilmektedir.
Drdnc blmde, sistemin davrann idare eden diferansiyel denklemin
bulunuu anlatlmakta, eleman rijitlik ve ktle matrisleri verilmekte ve sonra ortak
bir takmda sistem matrislerinin tekilinden bahsedilmektedir.
Beinci blmde, yap sistemlerinin serbest titreimi anlatlmaktadr. Serbest
titreim analizi esnasnda ortaya kan zdeer problemi ve zellikleri hakknda zet
bilgi verildikten sonra bu tip problemlerin saysal olarak zmn yapan deiik
trde ve zellikteki metodlardan bahsedilmekte ve konu ile ilgili rnekler
verilmektedir.
Altnc blmde, yaplarn dinamik ykler altndaki zorlanm titreim
analizine deinilmektedir. Zorlanm titreim analizinde uygulanan zm
metodlarndan bahsedilmektedir. Blmn sonunda ise hazrlanan bilgisayar
programlar ile zlm saysal uygulamalar verilmektedir.
Yedinci blmde, Fourier transform metodu anlatlmaktadr. Ayrca bu
metodun yap dinamiine nasl uygulanaca gsterilmektedir.
Sekizinci blmde, deprem gibi yer hareketi durumunda yaplarn
davrannn mod sperpozisyon metodu ve spektrum analizi ile nasl yapld
konusu anlatlmaktadr.
Ekler blmnde, MATHEMATICA programlar ile hazrlanan bilgisayar
programlar tantlmakta ve listeleri verilmektedir. Ayrca tez iinde zlm
rneklere ait data dosyalarnn listeleri de sunulmaktadr.
4. YAPI DNAM HAKKINDA GENEL BLGLER Sleyman Enez
5
4. YAPI DNAM HAKKINDA GENEL BLGLER

4.1. Yaplarn Dinamik Ykler Altndaki Davran

Fizikte olayn zamanla deiimi dinamik kelimesiyle ifade edilmektedir.
Benzer bir statik problemine gre, bir yap dinamii problemi balca iki konuda
farkllk gstermektedir. Bunlardan ilki, dinamik problemlerde ykn ve davrann
sabit olmad yani zamanla deimesidir (ekil 4.1.). kinci deiiklik ise dinamik
problemlerde, dinamik yer deitirme esnasnda sisteme atalet kuvvetlerinin de dahil
olmasdr. Bunlarn yan sra dinamik problemlerin zm, statik problemlerden
farkl olarak tek bir zm olmayp, zamana bal olarak bir zm takmndan
meydana gelmektedir. Yukarda anlatlan sebeplerden tr, dinamik zmn statik
zme oranla daha zor olduu sonucu ortaya kmaktadr, (Clough ve Penzien,
1993).
elastik eri
(sabit)
Statik durum
elastik eri
(zamanla deiiyor)
Dinamik durum
ekil 4.1.- Statik ve dinamik durumun karlatrlmas

Yap dinamiinin konusu ierik itibari ile zamana bal olarak deien ykler
altnda tayc sistemlerde meydana gelen gerilmelerin ve yer deitirmelerin
hesaplanmasdr.

6
4.2. Matematiksel Modelin Kurulmas

Sistemin davranna ait matematiksel modelin kurulmasnda, yap
dinamiinde balca iki farkl metod kullanlmaktadr. Bunlar,
a) DAlembert metodu,
b) Virtel deplasman metodlardr.

4.2.1. DAlembert Metodu

DAlembert metodunda Newtonun ikinci hareket kanunu kullanlmakta ve
dzlemsel halde aada gsterildii gibidir.

a m F = (4.1)

( ): , , M F F F
y x
= Dtan etkiyen dinamik yk vektr
( ): , ,
y x
a a a = vme vektr

2
2
x
dt
x d
a = ;
2
2
dt
y d
a
y
= ;
2
2
dt
d
a

= (4.2)

Yukardaki eitlikte grlen ma atalet kuvvetini gstermektedir. DAlembert
prensibine gre, sistemin analizi srasnda atalet kuvvetlerinin gz nnde alnmas
art ile dinamik problem statik bir problemmi gibi ele alnarak zlebilmektedir.
Aklamak gerekirse;

( ) 0 = +
x x
ma F
( ) 0 = +
y y
ma F
( ) 0 = +
Ia M (4.3)
eklinde yazld takdirde, sistem statik bir problemmi gibi zlmektedir.
7
4.2.2. Virtel Deplasman Metodu

ekil 4.2. de grld gibi denge halinde bulunan sistemin x deplasmanna
x kadar virtel (keyfi) bir deplasman verilmektedir.

ekil 4.2. Virtel deplasman durumu

x x x + (4.4)

Virtel deplasman ynteminde dikkat edilmesi gereken husus, x virtel
deplasman sistemin kinematik snr artlarn salamaldr. Virtel deplasman
metoduna gre, virtel deformasyon srasnda d kuvvetlerin yapt virtel i, i
kuvvetlerin yapt virtel ie eittir.

(4.5)

: W D kuvvetlerin virtel ii
: U kuvvetlerin virtel ii

Bu ekilde virtel deplasman metodu kullanlarak sistemin matematiksel
modeli kurulabilmektedir.

U W =
8
4.3. Dinamik Davrann Formlasyonu

Burada tek serbestlik dereceli bir sistem zerine DAlembert metodu
uygulanarak dinamik davrann formlasyonu elde edilmektedir.

ekil 4.3. Tek serbestlik dereceleri sistem

Sistemin deformasyon yapm halde serbest cisim diyagram aada grlmektedir.
ekil 4.4. Serbest cisim diyagram

9
ekil 4.4. teki sistem iin DAlembert metodu uygulanrsa sistem denklemi,

0 ) ( 0 = =
kx x c x m t P F
x

(4.6)

) (t P kx x c x m = + +
(4.7)

olarak elde edilir. Tek serbestlik dereceli sistemler iin aadaki tarifler
yaplmaktadr.

2 ;
2
= =
m
c
m
k
(4.8)

: Sistemin snmsz haldeki serbest titreim frekans
: Sistemin snm oran

Yap sistemlerinin ou iin snm oran 1 . 0 01 . 0 arasnda deer
almaktadr. (4.8) ifadeleri (4.7) bantsnda yerine yazlrsa ( ) t x x = iin olay
idare eden diferansiyel denklem aadaki ekle gelmektedir:

( )
m
t P
x x x = + +
2
2
(4.9)

Sistem serbestlik derecesi birden fazla olan sistemler (sistemin hareketi
srasnda meydana gelen atalet kuvvetlerini belirlemek iin gerekli olan deplasman
says birden fazla olan sistemler), ok serbestlik dereceli sistemler olarak
adlandrlr. ok serbestlik dereceli sistemlerde, hareketi diferansiyel denklem takm
idare etmekte ve aadaki gibi matris eklinde ifade edilebilmektedir.

( ) t P X K X C X M = + +

(4.10)

10
: M Sistem ktle matrisi,
: C Sistem snm matrisi,
: K Sistem rijitlik matrisi,
: X Sistem deplasman vektr,
( ) : t P Sistem yk vektr,
Sisteme dtan etkiyen bir yk yok, ( ) 0 = t P , ise sistem serbest titreim
frekans yapmaktadr. Sisteme dtan etkiyen ve zamanla deien bir yk var,
( ) 0 t P , ise sistem zorlanm titreim hareketi yapmaktadr. lerleyen konularda
serbest ve zorlanm titreim olaylar ayrntl olarak incelenecektir.

4.4. Sistem Rijitlik ve Ktle Matrislerinin Tekili

Bu balk altnda dzlemi iinde yklenmi, kiri elemanlardan oluan
dzlemsel sistemler iin eleman rijitlik ve eleman ktle matrisleri verilmektedir.

ekil 4.5. Kiri eleman iin kod numaralar

ekil 4.5. deki, kendi dzlemi iinde yklenmi tipik bir kiri eleman iin,
eleman koordinatlarnda rijtlik ve ktle matrisleri aada gsterilen ekillerdeki
gibidir, (James ve Smith, 1989) :

11
=
2 2
2 2
2 2
2 2
3
4 6 0 2 6 0
6 12 0 6 12 0
0 0 ) / ( 0 0 ) / (
2 6 0 4 6 0
6 12 0 6 12 0
0 0 ) / ( 0 0 ) / (
L L L L
L L
r L r L
L L L L
L L
r L r L
L
EI
k
Eleman Rijitlik Matrisi:

A
I
r = (4.11)

=
2 2
2 2
4 22 0 3 13 0
22 156 0 13 54 0
0 0 140 0 0 70
3 13 0 4 22 0
13 54 0 22 156 0
0 0 70 0 0 140
420
L L L L
L L
L L L L
L L
L
m

Eleman Ktle Matrisi:

(4.12)

Yukarda geen simgeleri tanmlamak gerekirse;
E: Elastisite modl
I: Atalet momenti
L: Elemann boyu
r: Atalet yarap
: Birim boyun arl

Eleman koordinatlarnda verilmi olan bu matrislerin btn sistem iin ortak
bir takma gre yeniden dzenlenmesi gerekmektedir. Bunun iin aada
gsterildii ekilde bir transformasyon ilemi uygulanmaktadr.

T k T k
T
=
'

T m T m
T
=
'
(4.13)
T matrisi transformasyon matrisi olup, dzlemi iinde yklenmi sistemler
iin aada gsterildii ekliyle verilmektedir.
12

(4.14)

Bu ekilde global takmda elde edilen eleman matrislerinin uygun bileenleri
kullanlarak, kodlama teknii gibi bir yntemle sistem rijitlik ve ktle matrisleri
oluturulmaktadr.

M m
K k
i
i
'
'
(4.15)

=
1 0 0
0
0
;
0
0

Cos Sin
Sin Cos
t
t
t
T
5. SERBEST TTREM Sleyman Enez
13
5. SERBEST TTREM

5.1. Giri

Serbest titreimde, 4. blmde bahsedilen (4.10) denkleminde ( ) 0 = t P
olmas sonucunda sistem denklemi aada gsterildii ekilde olmaktadr.

0 = + + X K X C X M

(5.1)

Serbest titreimde yaplan hesaplamalarda, sistemin snm zellii ihmal
edilmektedir ) 0 ( = C . Bu durumda (5.1) eitlii aada gsterildii ekilde
olmaktadr.

0 = + X K X M

(5.2)

ekline gelmektedir. Ayrca sistemin bilinmeyenleri iin zmn,

t Sin X = (5.3)

eklinde olduu varsayldnda, sistem ivme vektr aadaki ekle gelmektedir:

t Sin X
2
=

(5.4)

(5.3) ve (5.4) bantlar (5.2) eitliinde yerine yazlrsa, sistem denklemleri
aadaki gibi cebrik zdeer problemine dnmektedir.

2
2
;
0 ) (

= =
=
M K
M K
(5.5)

14
: zdeer (serbest titreim frekanslarnn karesi)
:
zvektr (mod ekil fonksiyonu)

M K A = (5.6)

Yukardaki gibi bir A matrisi tanmlanrsa, (5.5) denklemindeki zdeer
probleminin zm iin aada belirtilen artlar ortaya kmaktadr.

0 0
0 0
=
=
A
A
(5.7)

Yukardaki artlardan da grlebilecei zere, (5.5) denkleminin zmnn
olabilmesi iin katsaylar determinatnn sfr olmas gerekmektedir. Bundan dolay
problemlerde katsaylar matrisinin determinantn sfr yapacak deerlerini
bulmak gerekmektedir. Yani zdeer problemi zmek gerekmektedir.

5.2. zdeer ve zvektrlerin Baz zellikleri

Bu balk altnda, zdeer ve zvektrlerin yalnzca bu tezde kullanlan
zellikleri hakknda bilgi verilmektedir.

5.2.1. zvektrlerin Normalizasyonu

zdeer problemlerin zm sonucunda bulunan zvektrler, eitli
amalar dorultusunda deiik formlarda ifade edilmektedirler. Yaplan bu
deitirme ilemine zvektrlerin normalizasyonu denilmektedir. Tez erevesinde,
zvektrlerin ktle matrisine gre normalizasyonu kullanlmaktadr. Ktle matrisine
gre normalizasyona ayn zamanda ktle ve rijitlik matrislerine gre ortogonalite
artlar da denilmekte ve aadaki ekilde ifade edilmektedir.
15

| | | || |
| | | || |
ij i j
T
i
ij j
T
i
K
M

=
=

|
|
.
|
\
|
=
= =
0
1
ij
ij
j i
j i
(5.8)

5.2.2. Rayleigh Oran

Rastgele seilmi bir v vektr iin (5.9) Rayleigh oran denilmektedir. v
vektr sistemin herhangi bir zvektrne eitse ) (
i
v = , Rayleigh oran zdeere
( )
i
karlk gelmektedir.

n
T
T
v
v M v
v K v
v = ) ( ,
] ][ [ ] [
] ][ [ ] [
) (
1
(5.9)

i
i
T
i
i
T
i
i
M
K

= =
] ][ [ ] [
] ][ [ ] [
) (
(5.10)

5.2.3. Sturm Teoremi

Genel bir zdeer probleminde keyfi bir
u
says seilecek olursa;

| | | | | | M K K u =
~
(5.11)

yukardaki ekildeki gibi bir matris tanmlanacak olursa, tanmlanm olan bu matris
aadaki gibi arpanlarna ayrlabilmektedir.

| | | || || |
T
L D L K =
~
(5.12)

16
5.12 formlnde grlen | | D diagoanal matris, | | L ise alt gen matristir. | | D
matrisinin diagonali zerindeki negatif elemanlarn says p ise, Sturm teoremine
gre, bu zdeer problemi iin
u
saysndan kk p adet zdeer mevcut anlamna
gelmektedir, (Bathe, 1982).

5.2.4. Genel zdeer Probleminin Standart Hale Dntrlmesi

Kuvvetli zm yntemlerinin gelitirilmi olmasndan dolay, genel bir
zdeer problemi sistematik bir ekilde kolayca standart hale
dntrlebilmektedir. Standart hale dntrme ilemi iin balca iki farkl yol
izlenebilmektedir.
Birinci tip dnmde | | M ktle matrisinin tam pozitif olmas hali iin
aada gsterilmektedir. lk olarak ktle matrisi,

| | | | | |
T
S S M = (5.13)

eklinde arpanlara ayrlp, aadaki dnmler yaplrsa,

| | | | | || |
| | | | | |
T
T
S
S K S K
=
=

~
~
1
(5.14)

eklinde (5.5) genel zdeer problemi,

| | | | | |
~ ~ ~
= K (5.15)

eklinde standart hale dntrlmektedir. kinci tip dnmde ise | | K rijitlik
matrisinin tam pozitif olmas hali iin aada gsterildii ekilde yaplmaktadr. lk
olarak sistem rijitlik matrisi,

17
| | | | | |
T
S S K = (5.16)

eklinde arpanlarna ayrldktan sonra,

| | | | | || |
| | | | | |
T
T
S
S M S M
=
=

~
~
1
(5.17)

Dnmleri yaplr ise, problem

| || | | |
~ 1 ~ ~
= M (5.18)

eklinde standart hale dnmektedir.

rnek 5.1. Rijitlik ve ktle matrisleri aada gsterilen genel zdeer probleminin
standart hale dntrlmesi:

= =
1 0 0 0
0 1 0 0
0 0 2 0
0 0 0 2
;
5 4 1 0
4 6 4 1
1 4 6 4
0 1 4 5
, M K M K

lk adm olarak ktle matrisi (5.13) teki gibi arpanlarna ayrlacak olursa,

= =
= = =

1
1
2 / 1
2 / 1
1
1
2
2
1 T T T
S S S S S S M

matrisleri elde edilir. Bu matrisler yardmyla,
18

= =

5 4 2 / 1 0
4 6 828 . 2 2 / 1
2 / 1 828 . 2 3 2
0 2 / 1 2 5 . 2
~ ~ 1
K S K S K
T

eklinde yeni sistem matrisi elde edilir. Bu ekilde genel tip problem, (5.15)
denklemindeki gibi standart hale dntrlm olur.

5.2.5. Kaydrma (Shift)

Genel bir zdeer probleminde, u keyfi bir say olmak zere,

| | | | | | M K K u =
~
(5.19)

Dnm yapldktan sonra, (5.5) denkleminde yerine konulursa, zdeer problemi

| || | | || | M K =
~
(5.20)

halini almaktadr. Bu genel zdeer probleminin zm ile aada gsterildii
ekilde, ilk sistemin zdeerleri
) (
i
bulunmaktadr.

u + =
i i
(5.21)

Yukardaki gibi bir yol izlemenin balca iki nemli nedeni bulunmaktadr.
Bunlardan birincisi, sistem matrislerinden herhangi biri tam pozitif deil ise, zm
yntemlerinin birou kullanm dnda kalmaktadr. Bu durumun grld
sistemlerde shift yntemi kullanlarak matrisler tam pozitif hale getirilebilmektedir.
kinci bir neden ise, iteratif yntemlerle ilemleri hzlandrmasdr. Semi
olduumuz shift, zdeere ne kadar yakn ise problem o derece yaknlkta abuk
yaknsamaktadr.
19
5.3. zdeer Problemlerin zm Yntemleri

Genel zdeer problemleri ve standart zdeer problemler iin eitli zm
yntemleri gelitirilmitir. Gelitirilmi olan zm yntemlerini genel olarak iki
gruba ayrmak mmkndr.
a ) Kesin zm,
b ) Yaklak zm.

5.3.1. Kesin zm

Aada gsterildii ekilde bir zdeer problemi,

0 ) ( = M K (5.22)

gsterilen formln tanmndan hareketle, zmn olabilmesi iin katsaylar
matrisinin determinantnn sfr olmas gerekmektedir. (5.22) denkleminde katsaylar
matrisinin determinant alnrsa
ya bal olarak bir polinom elde edilmektedir.

Elde edilen bu denkleme karakteristik polinom denilmektedir.

( ) ( )
( )
n
n
n
n
n
a a a a p
M K Det p

< < <
+ + + + =
= =
.........
.........
0
2 1
0 1
1
1
(5.23)

(5.23) teki karakteristik polinom kkleri, zdeerleri ( )
n
........, , ,
2 1

vermektedir. zdeerler bulunduktan sonra her bir zdeere karlk gelen
zvektrler aada gsterilen (5.24) bants ile bulunmaktadr.

0 ) ( =
i i
M K (5.24)

20
Karakteristik polinomdaki doru bir ekilde hesaplanmas ve sonrada polinom
kklerinin hassas bir ekilde hesaplanmas hususuna dikkat edilmelidir. Yksek
dereceli polinomlarn kklerinin hassas olarak belirlenmesi olduka zor veya
imkanszdr. Bundan dolay zdeer problemleri iin, karakteristik polinomun
kklerinin hesabna dayanmayan eitli zm yntemleri gelitirilmitir.

rnek 5.2. rnek 5.1.deki sistemin kesin zmnn bulunmas:

( ) ( ) 25 285 276 66 4
5 4 1 0
4 6 4 1
1 4 2 6 4
0 1 4 2 5
) (
2 3 4
+ + =

= =
p M K Det p

yukarda gsterildii ekilde sistemin karakteristik polinomu bulunur. Polinomun
kkleri hesaplanrsa sistemin zdeerleri bulunur.

sn rad
sn rad
sn rad
sn rad
/ 26166 . 3 6384 . 10
/ 09130 . 2 37355 . 4
/ 17961 . 1 39147 . 1
/ 31071 . 0 09654 . 0
4 4
3 3
2 2
1 1
= =
= =
= =
= =

zdeerlerde bulunduktan sonra (5.24) bants yardm ile her bir zdeere karlk
gelen zvektrler yani mod ekil fonksiyonlar hesaplanmaktadr.

5.3.2. Yaklak zm Yntemleri

Yaklak zm yntemlerini genel olarak kendi iinde iki farkl gruba
ayrmak mmkndr:
a ) Vektr iterasyon yntemleri,
b ) Transformasyon yntemleri.

21
5.3.2.1. Vektr terasyon Yntemleri

Bu yntemlerde bir dizi iterasyon sonunda zdeerler ve zvektrler
bulunmaktadr. Vektr iterasyon yntemlerini grupta toplamak mmkndr.
a ) Ters iterasyon yntemi,
b ) leri iterasyon yntemi,
c ) Rayleigh oran ile iterasyon yntemi.
Bu yntemler ayn zamanda kuvvet metodlar olarak ta adlandrlmaktadr.

5.3.2.1.(1). Ters terasyon Yntemi

Bu yntemin kullanlabilmesi iin sistem rijitlik matrisinin, K , tam pozitif
olmas gerekmektedir. Eer tam pozitif deil ise shift zelliinden faydalanlarak bu
yntem kullanlabilir. Bunun yan sra ktle matrisi, M , herhangi bir zel koul
aranmamaktadr. Bu yntemin algoritmas aada gsterildii ekildedir.
1- lk olarak bir balang vektr seilir. Balang vektr genellikle birim vektr
seilmektedir.
| | | |
T
X 1 . . 1 1
1
=
2- Daha sonra problem yaknsayana kadar aadaki ilem dngs yaplmaktadr.

| || | | || |
( )
| | | || |
| | | || |
| |
| |
| | | || | ( )
=
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
.
|
\
|
=
=
=
+ +
+
+
+ +
+ +
+
+
......., , 2 , 1
2 / 1
1 1
1
1
1 1
1 1
1
1
k
X M X
X
X
X M X
X K X
X
X M X K
k
T
k
k
k
k
T
k
k
T
k
k
k
k
(5.25)

22
3- L adm sonunda problemin yaknsad kabul edilirse,

| | | |
1 1 1
1 ; ) (
+
+
L
L X X (5.26)

eklinde sistemin zdeer ve zvektrlerinden biri (serbest titreim frekans ve mod
ekil fonksiyonlarndan biri) bulunmaktadr. (Bathe ve Wilson, 1976)
Ters iterasyon ynteminin en nemli zellii, balang vektr ne seilirse
seilsin daima en kk zdeer ve zvektr bulunmaktadr, (Bathe ve Wilson,
1976). Bu yntemde (5.25) dngs aadaki yaknsama kriteri salanncaya kadar
tekrarlanmaktadr.

( ) ( )
( )
Tol
k
k k
+
+
1
1
1
1
1

(5.27)

Yaknsama kriterindeki tolerans deeri
s 2
10
olarak kullanlmaktadr (en kk

zdeerinin 2s dijit doru olarak bulunmas iin).

rnek 5.3. Ters iterasyon yntemini kullanarak, rnek 5.1.deki sistemin zdeer
hesab:
Balang vektr | | | |
T
X 1 1 1 1
1
= ve yaknsama tolerans
6
10

(s=3) olacak ekilde ters iterasyon algoritmas uygulandnda, aadaki deerler
elde edilmektedir.

k=1
| | | | ( ) 0966516 . 0 2 . 7 8 . 11 2 . 12 8 . 7 2 2 = = X X
T

k=2
| | | | ( ) 0965374 . 0 001 . 3 962 . 4 132 , 5 239 . 3 3 3 = = X X
T

23
k=3
| | | | ( ) 0965373 . 0 002 . 3 963 . 4 133 . 5 238 . 3 4 4 = = X X
T

k=3 adm sonunda problem yaknsadndan iterasyona son verilerek aadaki
sonular elde edilmektedir.

| |
= =
2898 . 0
4791 . 0
4955 . 0
3126 . 0
09654 . 0
1 1

5.3.2.1.(2). leri terasyon Yntemi

Bu yntem, ters iterasyon yntemi ile benzerlik gstermektedir. Ters
iterasyon ynteminin aksine, bu yntemle en byk zdeer ve buna karlk gelen
zvektr bulunmaktadr. (Bathe ve Wilson, 1976). Bu yntemin kullanlabilmesi iin
ktle matrisinin, M , tam pozitif olmas gerekmektedir. Ktle matrisinin tam pozitif
olmad durumlarda shift uygulanarak bu yntem kullanlabilmektedir. Yntemin
algoritmas aada gsterildii ekildedir.

1- lk olarak bir balang vektr seilir. Balang vektr genellikle birim vektr
seilmektedir.

| | | |
T
X 1 . . 1 1
1
=

24

| || | | || |
( )
| | | || |
| | | || |
| |
| |
| | | || | ( )
=
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
.
|
\
|
=
=
=
+ +
+
+
+ +
+ +
+
+
......., , 2 , 1
2 / 1
1 1
1
1
1 1
1 1
1
1
k
X M X
X
X
X M X
X K X
X
X K X M
k
T
k
k
k
k
T
k
k
T
k
k
k
k
(5.28)


| | | |
n L n
L X X
+
+
1
1 ; ) ( (5.29)

eklinde sistemin en byk zdeer ve zvektr bulunmaktadr. Bu yntemde de
iterasyonu sonlandmak iin, (5.27) yaknsama kriteri kullanlmaktadr.

rnek 5.4. leri iterasyon yntemini kullanarak, rnek 5.1.deki sistemin zdeer
hesab:

Balang vektr | | | |
T
X 1 1 1 1
1
= ve yaknsama tolerans
6
10

(s=3) olacak ekilde ileri iterasyon algoritmas uygulandnda, aadaki deerler
elde edilmektedir.

k=1
| | | | ( ) 93333 . 5 2 0 . 1 5 . 0 1 2 2 = = X X
T

k=2
| | | | ( ) 57887 . 8 929 . 4 017 . 4 183 . 0 096 . 1 3 3 = = X X
T

25

k=9
| | | | ( ) 63844 . 10 982 . 5 748 . 7 713 . 2 138 . 1 10 10 = = X X
T

k=10
| | | | ( ) 63845 . 10 982 . 5 748 . 7 717 . 2 142 . 1 11 11 = = X X
T

k=10 adm sonunda problem yaknsadndan iterasyona son verilerek aadaki
sonular elde edilmektedir

| |
= =
56227 . 0
72827 . 0
25539 . 0
10731 . 0
63845 . 10
4 4

5.3.2.1.(3). Rayleigh Oran le terasyon Yntemi

Yaplan almalar sonucu shift ile uygulanan ters iterasyon ynteminin daha
abuk yaknsad anlalmtr. Seilmi olan shift deeri aranan zdeere ne kadar
yakn ise yntem o kadar abuk yaknsamaktadr. Buradaki temel zorluk uygun shift
deerinin nasl seileceidir. Uygun shift deerini semenin bir yolu, shift olarak
Rayleigh orannn seilmesidir. Ters iterasyon algoritmas srasnda her admda
bulunan Rayleigh oran bir sonraki adm iin shift deeri olarak kullanlrsa yntem
daha abuk yaknsamaktadr. Bundan dolay Rayleigh orannn shift olarak seilmesi
ile uygulanan ters iterasyon yntemine Rayleigh oran ile iterasyon yntemi
denilmektedir. Ters iterasyon yntemi iin sylenenler, bu yntem iinde geerlidir
(Bathe ve Wilson, 1976).

26
Yntemin algoritmas aada gsterilmektedir:
1- lk olarak bir balang vektr, | |
1
X , ve balan shift deeri seilir. Genellikle
balangta shift deeri sfr, ( ) 0
1
= X , seilmektedir.

| || | | || |
| | | | ( )| |
( )
| | | || |
| | | || |
( )
| |
| |
| | | || | ( )
=
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
.
|
\
|
=
+ =
=
=
+ +
+
+
+ +
+ +
+
+
......., , 2 , 1
~
~
2 / 1
1 1
1
1
1 1
1 1
1
1
k
X M X
X
X
X
X M X
X K X
X
M X K K
X M X K
k
T
k
k
k
k
k
T
k
k
T
k
k
k
k
k

(5.30)


| | | |
i L i
L X X
+
+
1
1 ; ) ( (5.31)

eklinde sistemin zdeer ve zvektrlerinden biri bulunmaktadr. Bu yntemde de
iterasyonu sonlandmak iin, (5.27) yaknsama kriteri kullanlmaktadr.

5.3.2.1.(4). Gram-Schmidt Ortogonalizasyonu

Ters iterasyon yntemi ile en kk zdeer, ileri iterasyon yntemi ile ise en
byk zdeer bulunmaktadr. Arada kalan zdeerlerin bulunmas iin ise Rayleigh
oran ile iterasyon kullanlmaktadr. Rayleigh oran ile iterasyon yntemi
kullanlrken balangtaki shift deerini seme zorluu ortaya kmaktadr. Bu
27
nedenle, aradaki zdeer ve zvektr iftlerini bulmak iin baka bir yntem arama
zorunluluu ortaya kmaktadr. Alternatif yntemlerden bir tanesi her seferinde
balang vektrnn deitirilmesidir. Bu ilem iin gelitirilen metodlardan biri
Gram-Schmidt metodudur. Bu metotta yeni balang vektr, nceden bulunan
zvektrlere dik olacak ekilde hesaplanmaktadr. Yeni vektrn hesaplanmasnda
daha nce bulunan zvektr kullanlmakta ve bu ekilde yeni bir zdeer, zvektr
ifti bulunmaktadr. Gram-Schmidt ortogonalizasyonu ile yeni balang vektrnn
hesab iin aadaki bantlar kullanlmaktadr, (Bathe ve Wilson, 1976).

| | | || | m i X M
T
i i
, ....... , 2 , 1
1
= = (5.32)

| | | | | |
=
=
m
i
i i
X X
1
1 1
~

(5.33)

Bu ekilde hesaplanan yeni balang vektr ve Rayleigh oran ile iterasyon
metodu kullanlarak aradaki zdeer ve zvektr iftleri bulunmaktadr.

rnek 5.5. Gram-Schmit ortogonalizasyonu ve Rayleigh oran ile itersayon
yntemini kullanarak, rnek 5.1.deki sistemin zdeer hesab:
Ters iterasyon metodu ile rnek 5.3.te en kk, ileri iterasyon metodu ile
rnek 5.4te en byk zdeer ve zvektr bulunmutu. Dier bir zdeer ve
zvektrn hesab iin, Gram-Schmidt metodu ile yeni balang vektr aadaki
gibi bulunmaktadr.

| | | || | 3850 . 2
1
1 1 1
= = X M
T

| | | || | 1299 . 0
2 1 4 2
= = X M
T

| | | | | | | |
= =

=
2358 . 0
0481 . 0
2149 . 0
2683 . 0
~ ~
1
2
1
1 1
X X X
i
i i

28
Elde edilen bu balang vektr ve balang shift deeri ( ) 0
1
= X kullanlarak
Rayleigh oran ile iterasyon algoritmas uygulanrsa aada grlen zdeer,
zvektr ifti bulunur.

| |
= =
516965 . 0
02322 . 0
41674 . 0
43867 . 0
37355 . 4
3 3

5.3.2.2. Transformasyon Yntemleri

Transformasyon yntemlerinde temel ama, sistem rijitlik ve ktle
matrislerini diagonal forma getirmektir. Matrislerin diagonal forma gelmesi iin
sadan ve soldan sras ile
T
P ve P gibi ortogonal matrislerle arpma ilemi
uygulanmaktadr. Bu ileme benzerlik dnmleri de denilmektedir. Bu yolla
diagonal forma gelmi olan matrislerden oluan sistemin zdeerleri ile orijinal
haldeki sistemin zdeerleri tamamen ayndr. Bylece diagonal forma gelen
sistemin zdeerlerini bulmak olduka kolaydr. | | | | M M =
1
ve | | | | K K =
1
olmak
zere, sembolik olarak

| | | | | || |
| | | | | || |
k k
T
k k
k k
T
k k
P M P M
P K P K
=
=
+
+
1
1
(5.34)

eklindeki transformasyon ilemlerinden sonra k iin | |
1 + k
K ve | |
1 + k
M
matrislerinin diagonal forma geldii kabul edilirse zdeer ve zvektrler aadaki
gibi bulunmaktadr, (Bathe, 1982):

29

| |
( ) ( )
( )
| | | || | | |
( )
( )
1
2 1
1 1
/ 1
/
+
+ +
=
=
L
r L
L
r
L
r
M Diag P P P
M K Diag
(5.35)

| |: Spektral matris
| | : Modal matris

Yukardaki denklemde grlen spektral matris, diagonal elemanlar
zdeerler olan matris; modal matris ise her bir kolonu zvektrlere karlk gelen
matristir.
Transformasyon yntemlerinin en nemli zelliklerinden biri, bu metodlar ile
sonuta tm zdeerlerin bulunmasdr. Transformasyon yntemleri genel olarak
metottan meydana gelmektedir. Bunlar,
a) Jacobi metodu,
b) Genel Jacobi metodu,
c) Hoselholder-QR-Ters iterasyon metodudur.

5.3.2.2.(1). Jacobi Metodu

Jacobi metodu, sadece standart tip zdeer problemlerin zm iin
gelitirilmi bir metottur. Genel bir zdeer problemi jacobi metodu ile
zlmeden nce problem standart hale dntrlmelidir. Daha sonra jacobi
yntemi kullanlarak problem zlmelidir, (Bathe, 1982).

| |
=
1
.
.
1

Cos Sin
Sin Cos
P
k
(5.36)
30
Bu metotta sistem matrislerini diagonal forma getirmek iin ortogonal
rotasyon matrisleri, | |
k
P , kullanlmaktadr. (5.36) tipik bir rotasyon matrisine
rnek olarak gsterilebilir. (5.36) ifadesinde grlen as sistem
matrislerinin sfrlanacak elemanlarna bal olarak (5.37) denkleminden
bulunmaktadr. Bununla birlikte transformasyon matrisinde gsterilmeyen
elemanlarn deerleri sfrdr.

4
2
2 tan
) ( ) (
) ( ) (
) (
) (
) (
= =
=
k
jj
k
ii
k
jj
k
ii
k
ij
k
jj
k
ii
k k
k k
k
k k
(5.37)

Transformasyon ilemine son vermek iin aadaki yaknsama kriterlerinin
birlikte salanmas gerekmektedir.

( )
) (
..., , 2 , 1 , 10
......, , 2 , 1 10
2
2 / 1
) 1 ( ) 1 (
2
) 1 (
2
) 1 (
) ( ) 1 (
j i
n j i
k k
k
n i
k
k k
s
k
jj
k
ii
k
ij
s
k
ii
k
ii
k
ii
<
=
+ +
+
+
+
(5.38)

L adm sonunda problemin yaknsad farz edilirse,

| | | |
| | | || | | |
L
L
P P P
K
.......
2 1
1
=
=
+
(5.39)

olacak ekilde spektral ve modal matrisleri bulunmaktadr.
31
rnek 5.6. Jacobi metodunu kullanarak, rnek 5.1.deki sistemin zdeer hesab:
Jacobi metodu ile standart problemler zldnden dolay genel problem
nce standart hale dntrlmelidir. rnek 5.1.de problemin standart hali elde
edilmiti, burada bu sistemin zdeerleri hesaplanmaktadr. rnek 5.1.de elde edilen
sistem matrisine | |
1
K deyip, yaknsama tolerans olarak ) 3 ( 10
6
=
s seilirse,
sistemin zdeer ve zvektrleri aadaki gibi bulunmaktadr.

437492 . 41 874984 . 82 2 8
5 . 0
4
3 ) 5 . 2 (
) 2 ( 2
2 = = =
= Tan
1. tarama:
i = 1, j = 1 iin rotasyon matrisi u ekilde elde edilmektedir:

7497 . 0 , 662 . 0 = = Cos Sin

| | | | | | | || |
= =

=
5 4 53 . 0 468 . 0
4 6 588 . 2 342 . 1
530 . 0 588 . 2 765 . 4 0
468 . 0 342 . 1 0 7344 . 0
1 0 0 0
0 1 0 0
0 0 7497 . 0 6618 . 0
0 0 6618 . 0 7497 . 0
1 1 1 2 1
P K P K P
T

Diagonal harici dier elemanlar iinde benzer ilemler yaplmakta ve 4.
taramann (k=4) sonunda problem yaknsamaktadr. Sonu olarak sistemin zdeer
ve zvektrleri aadaki gibi bulunmaktadr:

| | | |
=
56197 . 0 51696 . 0 5770 . 0 2898 . 0
72826 . 0 02322 . 0 4894 . 0 4791 . 0
36152 . 0 58936 . 0 1760 . 0 7007 . 0
15212 . 0 62037 . 0 6297 . 0 4421 . 0
6384 . 10
37355 . 4
39147 . 1
09653 . 0

32
5.3.2.2.(2). Genel Jacobi Metodu

Genel jacobi metodu genel zdeer problemlerin zm iin gelitirilmi bir
yntemdir. Bu yntemde kullanlan transformasyon matrisi aadaki gibi elde
edilmektedir.

| |
=
1
1
1
1
k
P (5.40)

(5.40) ifadesinde bulunan ve saylar,

) ( ) ( ) ( ) (
) (
) ( ) ( ) ( ) (
) (
) ( ) ( ) ( ) (
) (
k
jj
k
ii
k
jj
k
ii
k
k
ij
k
jj
k
ij
k
jj
k
jj
k
ij
k
ii
k
ij
k
ii
k
ii
k m m k k
k m m k k
k m m k k
=
=
=
(5.41)

( ) ( )
) ( ) (
2
) ( ) ( ) (
2 / 2 /
k
jj
k
ii
k k k
k k k k sign k x + + = (5.42)

x
k
x
k
k
ii
k
jj
) ( ) (
; = = (5.43)

ifadelerinden elde edilmektedir, (Bathe, 1982).
Bu yntemde iterasyona son vermek iin aadaki yaknsama kriterlerinin
birlikte salanmas gerekmektedir.
33

ii ii i
s
k
k k
m k
n i
/
......., , 2 , 1
10
2
) 1 (
1
) (
1
) 1 (
1
=
=

+
+

(5.44)

( )
s
k
jj
k
ii
k
ij
k k
k
2
2 / 1
) 1 ( ) 1 (
2
) 1 (
10
+ +
+
( )
( ) j i
n j i
m m
m
s
k
jj
k
ii
k
ij
<
=

+ +
+
..., , 2 , 1 , 10
2
2 / 1
) 1 ( ) 1 (
2
) 1 (
(5.45)

Yaknsanma kriterleri salandktan sonra iterasyona son verilip, diagonal hale
gelen sistem matrisleri ve (5.35) bants yardm ile sistemin zdeer ve
zvektrleri hesaplanmaktadr.

rnek 5.7. Genel Jacobi metodu ile rnek 5.1.deki sistemin zdeer hesab:
| | | | | | | | M M ve K K = =
1 1
olmak zere iterasyona balanr ise;

2 2 6 2 5
8 ) 4 ( 2 0 6
8 ) 4 ( 2 0 5
22
11
= =
= =
= =
x x k
x x k
x x k
1.tarama:
i=1, j=2 iin transformasyon matrisi yle elde edilir:

883 . 0
883 . 0
062 . 9
=
=
=
| |

=
1 0 0 0
0 1 0 0
0 0 1 883 . 0
0 0 883 . 0 1
1
P

Bundan sonra transformasyon ilemi yaplr ise yeni matrisler bulunur.

| | | | | || | | |
= =
5 4 1 883 . 0
4 6 883 . 4 53 . 2
1 883 . 4 96 . 16 0
883 . 0 53 . 2 0 61 . 2
2 1 1 1 2
K P K P K
T

34
| | | | | || | | |
= =
1 0 0 0
0 1 0 0
0 0 5594 . 3 0
0 0 0 5594 . 3
2 1 1 1 2
M P M P M
T

Benzer ilemler tm diagonal d elemanlar iinde yaplmaktadr. 5. tarama
sonunda problem yaknsamaktadr. Bundan sonra (5.35) bantsndan sistemin
spektral ve modal matrisleri aadaki gibi elde edilmektedir.

| | | |
=
56197 . 0 5170 . 0 5770 . 0 2898 . 0
72826 . 0 0232 . 0 4894 . 0 4791 . 0
25563 . 0 4167 . 0 1244 . 0 4955 . 0
10756 . 0 4387 . 0 4453 . 0 3126 . 0
6384 . 10
37355 . 4
39147 . 1
09654 . 0

5.3.2.2.(3). Houselholder-QR-Ters terasyon Metodu

Dier bir transformasyon metodu da Houselholder-QR-Ters iterasyon
metodudur. Bu yntemin en nemli zellii, Jacobi metodu gibi sadece standart tip
problemler iin gelitirilmi olmasdr. Eer genel bir problem iin bu metot
kullanlacak ise, problem nce standart hale dntrlmelidir.
Houselholder-QR-Ters iterasyon yntemi zm aamasndan meydana
gelmektedir, (Bathe, 1982):

1) lk olarak Householder transformasyon metodu kullanlarak sistem matrisi
l diagonal forma indirgenmaktedir.
2) Sonra indirgenmi olan sistem matrisine QR metodu uygulanarak sistem
matrisi diagonal forma getirilip, zdeerleri bulunmaktadr.
3) Son ilem olarak ise ters iterasyon yntemi kullanlarak sistemin zvektrleri
bulunmaktadr.

35
5.3.3. Byk Sistemlerin zdeer Problemlerinin zm

Yap mekaniinde ounlukla hacimleri geni olan problemlerle
karlalmaktadr. Bu sebepten tr, u ana kadar deinilmi olan yntemler bu tip
problemlerin zmnde yetersiz kalmakta veya uygun bir ekilde
kullanlamamaktadr. Bu sebeplerden baka yap mekanii problemlerinde, tm
serbest titreim frekanslar ve modlar gerekli olmayp yalnzca en kk birka
modun hesaplanmas zm iin yeterli olmaktadr. Bundan dolay, byk
sistemlerin hesaplarnda kullanlacak kadar en kk zdeeri bulmak iin eitli
metodlar gelitirilmitir. Bu metodlardan bazlar unlardr:
a) Determinant arama metodu,
b) Alt uzaylarda iterasyon metodu.

5.3.3.1. Determinant Arama Metodu

Genel bir tip zdeer problemi iin zm kesin olarak,

( ) ( )
( )
0 1
1
1
. ..........
0
a a a a p
M K Det p
n
n
n
n
+ + + + =
= =

(5.46)

eklinde bulunmaktadr. Keyfi bir
u
says iin karakteristik polinomun
determinant, aada grlen (5.47) bants ile bulunabilmektedir.

| | | | ( ) | || || |
( ) | | | | ( )

=
= =
=
n
i
ii
T
d M K Det p
L D L M K
1
u u
u
(5.47)

36
Bu yntemde, keyfi olarak seilen u saylar iin, karakteristik polinom
deeri bulunup, eksenleri ( ) u u p olan koordinat takmna iaretlenmektedir (ekil
5.1.). Sonra determinantn iaret deitirdii yerde polinomun kk bulunmaktadr.
Bu ekilde istenen sayda en kk zdeer bulunabilmekte ve istenildii zaman
Sturm teoremi ile (bkz. 5.2.3) bulunan kklerin aranlan en kk zdeer olup
olmad kontrol edilebilmektedir. Son olarakta ters iterasyon yntemi ile zvektrler
bulunmaktadr. (Bathe, 1982).

ekil 5.1. Karakteristik polinomun grafii

5.3.3.2. Alt Uzaylarla terasyon Metodu

Alt uzaylarla iterasyon metodundaki temel ama aada grlmekte olan
(5.48) ve (5.49) bantlarn salayan p adet en kk zdeerin hesaplanmasdr.

| | | | | | | | | |
| | ( ) | | | |
p nxp i pxp
pxp nxp nxn nxp nxn
Diag
M K
= =
=
....... ;
2 1
(5.48)

37

| | | | | | | |
| | | | | | | |
pxp nxp nxn
T
pxn
pxp nxp nxn
T
pxn
K
I M
=
=
(5.49)

Yukardaki (5.49) bantlarna ayn zamanda ktle ve rijitlik matrislerine
gre ortogonalite artlar denilmektedir. Alt uzaylarla iterasyon metodunun
algoritmas aada grld ekildedir, (Bathe, 1982).
1) lk olarak balang matrisi, | |
nxp
X
1
, seilir.
2) Daha sonra problem yaknsayana kadar aadaki ilem dngs yaplr.

=
+
.., .......... , 2 , 1
1
k E E
k k

| | | | | || |
k
k X M X K = +1 (5.50)

lk olarak (5.50) denklemi zlr ve | | K ile | | M nin
1 + k
E uzayndaki iz dmleri
bulunur.

| | | | | || |
| | | | | || | 1 1
1
1 1
1
+ +
+
+ +
+
=
=
k
T
k
pxp k
k
T
k
pxp k
X M X M
X K X K
(5.51)

1 + k
E uzaynda elde edilen matrislerden oluan yeni sistemin (5.52) zdeer problemi
uygun bir metod ile (Genel Jacobi vb.) zlr ve alt uzaydaki sistem iin,

| || | | || || |
1 1 1 1 1 + + + + +
=
k k k k k
Q M Q K
(5.52)

38
| |
1 + k
Q
ile | |
1 +
k
elde edilir. Bulunanlardan bir sonraki iterasyon adm iin yeni
matris hesaplanr.

| | | | | |
pxp k nxp
k
nxp k
Q X X
1
1
1 +
+
+
= (5.53)

3 ) k iin sistemin zdeer ve zvektrleri u ekilde hesaplanr:

| | | | | | | |
+ + 1 1
,
k k
X (5.54)

Alt uzaylarla iterasyon metodunda yaknsama kriteri olarak, vektr iterasyon
yntemlerinde bahsedilen ifade kullanlmaktadr.

p i
s
k
k k
......., , 2 , 1 10
2
) 1 (
1
) (
1
) 1 (
1
=

+
+

(5.55)

Ayrca almalar sonucunda, p adet en kk zdeerin bulunmas iin q
adet, q = min (2p, p+8), zdeer bulmak gerekmektedir. Bu ifade, q adet zdeerin
en kk p adedi, ayn zamanda sisteminde p adet en k anlamna gelmektedir.
Byle bir seimle yaplan zmn yaklak olarak on iterasyon admndan sonra
yaknsayaca kabul edilmektedir, (Bathe, 1982).

rnek 5.8. Alt uzaylarla iterasyon yntemini kullanarak, rnek 5.1.deki sistemin
zdeer hesab:
Bu rnekte en kk iki deer (p=2) hesaplanmaktadr. lk olarak bir
balang matrisi seilmektedir. Balang matrisi olarak, kolonlar birim vektr olan
4x2 mertebeli matris kullanlmaktadr.

39

| | | |
=
8 . 2 6 . 1
8 . 4 8 . 2
2 . 5 2 . 3
2 . 3 4 . 2
0 0
0 0
1 0
0 1
2
1
X X

(5.51) bantsndan indirgenmi sistem matrisleri elde edilmektedir.

| | | |

=
44 . 105 56 . 66
56 . 66 4 . 42
4 . 10 4 . 6
4 . 6 8 . 4
2 2
M K

Yukarda grlen indirgenmi matrislerden oluan yeni sistem genel Jacobi
metodu ile zld zaman,

| | | |

=
085099 . 0 01945 . 0
02063 . 1 61495 . 1
0983 . 0 0
0 2544 . 2
2 2
Q

matrisleri elde edilmektedir. Sonra (5.53) bants ile bir sonraki adm iin yeni
matris hesaplanarak iterasyona devam edilmektedir.

| |
=
2694 . 0 2738 . 0
4629 . 0 3771 . 0
5048 . 0 1394 . 0
3190 . 0 6099 . 0
2
X

Benzer ekilde ilemler yaplarak, k=7 admdan sonra problem yaknsamakta
ve sistemin en kk iki zdeeri ve zvektr u ekilde bulunmaktadr.

| | | |
=
2898 . 0 5767 . 0
4791 . 0 4895 . 0
4955 . 0 1242 . 0
3126 . 0 4455 . 0
09654 . 0
39147 . 1

40
rnek 5.9. ekil 5.2.de gsterilen yap sisteminin serbest titreim frekanslarnn ve
mod ekillerinin bulunmas:
Kesme tipi binalarda kolonlarn eksenel deformasyon yapmad ve kat
hizalarnda dnme olmad kabul edilirse, sistemin serbest titreim frekanslar ve
mod ekilleri aadaki gibi kapal olarak ifade edilebilmektedir, (Clough ve Penzien,
1993).

( )
|
.
|
\
|
=
=
=

L
x n
Sin x
n
hL m
EI
n
n
i
n

2
1 2
........ , 2 , 1
12
2
1 2
2
(5.56)
41

ekil 5.2. rnek 5.9.ait ekil

42
Bu rnek (Zakout, 1992)de deiik birka metod ile zlm olup serbest
titreim frekanslar ( Hz f 2 / = ) aada gsterilmektedir (kat hizalarnda dnme
var) :

izelge 5.1. rnek 5.9.ait serbest titreim frekanslar (kat hizalarnda dnme var) :

Determinant
Arama
Alt Uzaylarla
terasyon
Lanczos
Metodu
Mathematica
MSSN.MAT
Denklem
(5.56)
0.75932 0.75932 0.75932 0.77557 1.70103
2.29729 2.29729 2.29729 2.34723 5.10310
3.89175 3.89175 3.89192 3.97919 8.50517

Bu rnek kesme tipi bir bina olarak gz nne alnd zaman, serbest
titreim frekans deerleri aadaki gibi elde edilmitir (kat hizalarnda dnme yok) :

izelge 5.2. rnek 5.9.ait serbest titreim frekanslar (kat hizalarnda dnme yok)

Determinant
Arama
Alt Uzaylarla
terasyon
Lanczos
Metodu
Mathematica
MSSN.MAT
Denklem
(5.56)
1.59661 1.59661 1.59661 1.67913 1.70103
4.78005 4.78005 4.78005 5.03726 5.10310
7.93421 7.93421 7.93451 8.38679 8.50517

Bunlara ek olarak ilk 2 serbest titreim frekansna karlk gelen modlar ekil
5.3.te gsterilmektedir.

43
1. mod ekli

2. mod ekli

ekil 5.3. Serbest titreim mod ekilleri
6. ZORLANMI TTREM Sleyman Enez
44
6. ZORLANMI TTREM

6.1. Giri

Zorlanm titreim, sisteme dardan dinamik ykler etkimesi haline karlk
gelmektedir. Dtan etkiyen ykler, ya sistemin dmlerine etkiyen zamanla
deien yk veya yer hareketi gibi durumlar nedeni ile dolayl olarak etkiyen
yklerdir.

0 ) ( ; ) ( = + + t P t P X K X C X M

(6.1)

Denklemde de grld zere, zorlanm titreim olaynda ikinci mertebeden
diferansiyel denklem takm zm ile uralmaktadr. Ancak tayc sistemlerin
byk olmas durumunda diferansiyel denklem takmn zmek daha zor bir hal
almaktadr. Bu sebeple eitli saysal zm yntemleri gelitirilmitir.

6.2. Saysal zm Yntemleri

Saysal zm yntemlerini genel olarak iki balk altnda toplamak
mmkndr.
a) Direkt integrasyon metodlar,
b) Mod sperpozisyon metodu.

6.2.1. Diretkt ntegrasyon Metodlar

Bu yntemin zellii, ilemlerin adm adm saysal olarak yaplmasdr.
Direkt integrasyon yntemleri aadaki gibi balca drt metottan meydana gelir:
a) Merkezi sonlu farklar metodu,
b) Houbolt metodu,
c) Wilson metodu,
d) Newmark metodu.
45
6.2.1.1. Merkezi Sonlu Farklar Metodu

Bu yntemde, diferansiyel denklem takm zm iin sonlu farklar
metodundan yararlanlmaktadr. Bu yntemde birinci ve ikinci trevlerin merkezi
farklar cinsinden ifade edilmesi ile elde edilen hz ve ivme bantlar belirli bir
zaman aralnda ( ) T t 0 seilen uygun zaman artrm t ile adm adm
hesaplanarak, her t annda sistemin bilinmeyenleri hesaplanmaktadr, (Bathe, 1982).

6.2.1.2. Houbolt Metodu

Bu yntem, merkezi farklar metodu ile benzerlik gstermekle beraber
aralarndaki fark, Houbolt metodunda kullanlan hz ve ivme bantlar geri farklar
ifadelerinden elde edilmektedir. Ayrca Houbolt metodunda, sistem denkleminin t
annda ve daha nceki deerleri bilinirken t t + annda zlerek sistemin
bilinmeyenleri bulunmaktadr, (Bathe, 1982).

6.2.1.3. Wilson Metodu

Wilson metodu, lineer ivme metodunun biraz geniletilmi halidir. Lineer
ivme metodunda ivmenin t an ile t t + arasnda lineer deitii kabul
edilmektedir. Wilson metodunda ise ivmenin t an ile t t + ) 1 ( arasnda
lineer deitii kabul edilmektedir. Sistemin kararl olmas iin 37 . 1 olarak
seilmekte olup, genellikle hesaplarda 40 . 1 = olarak kullanlmaktadr,
(Bathe, 1982).

6.2.1.4. Newmark Metodu

Newmark integrasyon metodu, lineer ivme ile ortalama sabit ivme kabullerine
dayanmaktadr. Bu yntemde deplasman ve hzlarn hesab iin aadaki bantlar
kullanlmaktadr, (Bathe, 1982).
46
( ) | | t X X X X
t t t t t t
+ + =
+ +

1 (6.2)

( ) | |
2
5 . 0 t X X t X X X
t t t t t t t
+ + + =
+ +

(6.3)

Denklemlerde grlen ve parametleri, lineer ivme ve ortalama sabit
ivme kabullerine gre deerler almaktadr. 2 / 1 = ve 6 / 1 = olduu zaman (6.2)
ve (6.3) denklemleri lineer ivme metodu bantlarna dnmektedir (bununla
beraber Wilson metodunda =1 durumu). Burada da sistem denklemi t t + an
iin yazlp deplasmanlar adm adm bulunmaktadr. Herhangi bir t t + annda
sistem denklemi,

t t t t t t t t
t P X K X C X M
+ + + +
= + + ) (

(6.4)

eklindedir. (6.3) denkleminden t t + anndaki ivme ekilip (6.2) de yerine
yazlrsa, t t + anndaki ivme ve hzn deplasman cinsinden ifadeleri
bulunmaktadr. Bulunanlar (6.4) denkleminde yerine konulup, denklem zlerek
deplasmanlar elde edilmektedir. Daha sonra (6.2) ve (6.3) ifadeleri yardm ile
sistemin hz ve ivme deerleri bulunur. Btn bu ilemler t artmlar ile tm zaman
aralnda yaplarak sistemin her t anndaki zm hesaplanmaktadr.
Newmark metodunun zm algoritmas aada gsterildii ekildedir:
1) nce balang deerleri (deplasman, hz ve ivme iin) tespit edilir.
2) Sonra zaman artm t seilir ve ve parametleri hesaplanr.

( )
2
5 . 0 25 . 0 ; 50 . 0 + (6.5)

47
3) Sonra integrasyon sabitleri hesaplanr:

( ) t t
t
t t t
= = |
.
|
\
|

= =
=
7 6 5 4
3 2 1
2
0
; 1 ; 2
2
; 1
1
2
1
;
1
; ;
1
(6.6)

4) Efektif rijitlik matrisi oluturulur.

C M K K
1 0
~
+ + = (6.7)

5) Bu admdan sonra her zaman aral iin aadaki ilemler yaplr.

5.1) t t + zamanndaki efektif yk hesaplanr:

( ) ( )
t t t t t t t t t t
X X X C X X X M P P

5 4 1 3 2 0
~
+ + + + + + =
+ +
(6.8)

5.2) t t + zaman iin sistem denkleminden deplasmanlar bulunur:

t t t t
P X K
+ +
=
~ ~
(6.9)

5.3) t t + zaman iin ivme ve hz deerleri hesaplanr:

( )
t t t t t t
t t t t t t t
X X X X
X X X X X
+ +
+ +
+ + =
=

7 6
3 2 0

(6.10)

Her t an iin bu ilemler tekrarlanarak sistem bilinmeyenleri bulunmaktadr.

48
6.2.2. Mod Sperpozisyon Metodu

Direkt integrasyon metotlarnda zm iin uygulanacak adm says, tamam
ile analizde kullanlan zm aral ve zaman artm ile doru orantldr. Bu
sebepten dolay zm aral byk seilen sistemlerin analizi iin direkt
integrasyon metotlarn kullanmak zm uzatp, zorlatrmaktadr. Bu sebepten
dolay, byk sistemler ve byk zaman aralnda zm yapmak iin daha efektif
baka bir yntemin kullanlmas zorunlu hale gelmektedir. Byle durumlarda, zm
iin daha efektif olan mod sperpozisyon yntemi kullanlmaktadr.
Balang artlarnn,

( ) ( )
0 0
0 ; 0 V X X X = =

(6.11)

olduu varsaylrsa, bu metodun amac yine (6.1) ifadesinde grlen genel hareket
denkleminin zmnn, ) (t X X = , bulunmasdr. Sistem deplasmanlar, mod
sperpozisyon yntemi ile aadaki zm admlar izlenerek bulunmaktadr:

Adm1) lk olarak, beinci blmde anlatld gibi,

2
; 0 ) ( = = M K (6.12)

zdeer problemi zlerek, sistemin serbest titreim frekanslar ) (
1
ile mod ekil
fonksiyonlar ( )
i
hesaplanp, bunlardan modal, | | , ve spektral, | | , matrisler elde
edilmektedir.

| | | |
| | ( )
2
2 1
.. ..........
i
n
Diag

=
=
(6.13)
49
Burada dikkat edilmesi gereken nemli hususlardan biride mod ekil
fonksiyonlarnn ktleye gre normalize edilmi olarak hesaplanmasdr. Bylece
sistem denklemleri ilerde grlecei gibi daha basit bir forma dnmektedir.

Adm2) Sistem deplasman vektr iin zmn, Y modal deplasman vektr
olmak zere,

Y X = (6.14)

eklinde olduu varsaylrsa, sistem denklemi,

P Y K Y C Y M = + +

(6.15)

haline gelmektedir. Bu denklemin her iki taraf soldan | |
T
ile arplrsa,

P Y K Y C Y M
T T T T
= + +

(6.16)

eklini almaktadr. (6.16) sistem denkleminde grlen ifadeler beinci blmde
anlatld zere aadaki ekilde elde edilmektedir:

| |
| |
( )
P P
Diag C C
K K
M M
T
i
T
T
T
=
= =
= =
= =
~
2
~
~
~
(6.17)

Yukardaki ifadeler (6.16) denkleminde yerine yazlrsa, sistem denklem
takm,

P Y K Y C Y M
~ ~ ~ ~
= + +

(6.18)
50
eklinde elde edilir. Sistem denklem takm ak bir biiminde yazlacak olursa,
aadaki eklini alr.

n P Y Y Y
i
, .......... , 2 , 1 2
2
= = + +

(6.19)

Balangta sistem serbestlik derecesi kadar birbiri ile giriimli diferansiyel
denklem takm varken, (6.14) denklemindeki dnm sayesinde sistem serbestlik
derecesi kadar giriimsiz diferansiyel denklem takm elde edilmektedir. Bundan
sonra bu giriimsiz denklem takm herhangi bir metotla (Newmark metodu, Fourier
transform metodu, Laplace dnm vb.) zlerek modal deplasmanlar
bulunmaktadr.

Adm3) Modal deplasmanlar bulunduktan sonra, (6.14) denklemiyle sistemin esas
deplasmanlarna geilmektedir.

| |
= =
n
n
Y
Y
Y X
1
2 1
..........
(6.20)

Bu ifadeyi aacak olursak aadaki ekliyle yazlabilmektedir;

n
n
Y Y Y X + + + = .... ..........
2
2
1
1
(6.21)

(6.21) bantsndaki birinci terim birinci modun katksn, ikinci terim ise ikinci
modun katksn vs. gstermektedir.

Adm4) Sistem deplasmanlar bulunduktan sonra, sistemin eleman kuvvetleri veya
kesit tesirleri hesaplanabilmektedir.
Bugne kadar yaplan aratrmalarda, mod sperpozisyon metodu ile hesap
yaplrken sistemin deplasmanlarna en byk katknn en kk modlardan geldii
51
gzlenmitir. (Genellikle en byk katk ilk moddan gelmektedir). Bu nedenle
hasaplarda, tm modlarn bulunmas yerine, sadece en kk p adet modu kullanarak
deplasmanlarn bulunmas yeterli olmaktadr. Bu zellik sayesinde problemler daha
az ilemle ve yeteri kadar hassas olarak daha ksa zamanda zlebilmektedir.
Bu tez almasnda, Rahleigh oran ve alt uzaylarda iterasyon yntemleri ile
mod sperpozisyon metodu kullanlarak (6.1) denklemi giriimsiz hale getirilerek,
Newmark ve Fourier transform metodlar ile zm yapan programlar Mathematica
program ile hazrlanmtr. Ek blmnde bu programlar ile ilgili detayl veriler
sunulmaktadr.

rnek 6.1. ekil 6.1.de grlen adm tipi ykle zorlanan iki ucu basit mesnetli kiri
sisteminin mod sperpozisyon yntemi ile orta noktadaki deplasmann ve
momentinin zamanla deiiminin bulunmas:
Bu rnek (Clough ve Penzien, 1993)de zlm olup, sistemin zm
olarak aadaki kapal ifadeler verilmektedir.

( ) |
.
|
\
|
=
=
=
L
x n
Sin x
n
L m
EI
n
n
n

.. ,......... 2 , 1
4
2 2
(6.22)

52

ekil 6.1. rnek 6.1.e ait ekil

53
Sistem deplasmannn zamanla deiimi,

( )
|
.
|
\
|
=

=
L
x n
Sin t Cos
n EI
L P
t x v
n
n
n

1
2
) , (
1
4 4
3
0
(6.23)

eklindedir. Kiriin herhangi bir noktasndaki moment deerinin zamanla deiimi de
aadaki bant ile verilmektedir.

( ) |
.
|
\
|
=

=
L
x n
Sin t Cos
n
L P
t x M
n
n
n

) 1 (
2
,
1
2 2
0
(6.24)

Yukardaki denklemlerde grlen
n
says aadaki gibidir :

|
|
|
.
|
\
|
=
=
=
=
...... 6 , 4 , 2 0
.... 11 , 7 , 3 1
..... 9 , 5 , 1 1
n
n
n
n

Ayn rnek (Zakout, 1992)de zlm olup, zm iinde elde edilmi
olan serbest titreim frekanslar ( sn devir f / 2 / = ) tabloda gsterilmitir.

izelge 6.1. rnek 6.1.e ait serbest titreim frekanslar

Lanczos M.
Mathematica
MSSN.MAT
Denklem
(6.22)
7.82309 7.85403 7.85398
30.9272 31.4193 31.41593
68.2561 70.7236
70.68583

54
Tablodan da grld zere Mathematica ile yaplan zmle bulunan
deerler denklem (6.22) ile elde edilen deerlere olduka yakndr.
Sistemin bu frekanslarna karlk gelen modlar ekil 6.2.de gsterilmitir.

1.Mod ekli

2.Mod ekli
MATHEMATICA DENKLEM (6.22)
ekil 6.2. Serbest titreim mod ekilleri
55
Orta Noktann Deplasman
Zaman (sn)
D
e
p
l
a
s
m
a
n

(
m
)

Orta Noktadaki Moment
Zaman (sn)
M
o
m
e
n
t

(
t
.
m
)

ekil 6.3. Deplasman ve moment diyagramlar
56
Sistemin orta noktasnn maksimum deplasman ve moment deerleri
aadaki gibi elde edilmektedir.

izelge 6.2. rnek 6.1.e ait max moment ve deplasman deerleri

Mathematica
MSSN.MAT
Denklem
(6.23), (6.24)
v 1.92432*
6
10
1.926795*
6
10

M 46.2468 46.318787

Kiri orta noktasnn deplasman ve momentinin zamanla deiimleri ekil
6.3de grlmektedir.

rnek 6.2. ekil 6.4.te grlen ve adm tipi ykle zorlanan konsol kiri sisteminin
mod sperpozisyon yntemi ile u noktasndaki deplasmann zamanla deiiminin
bulunmas:
Bu rnek (Crag, 1981)de zlm olup, serbest titreim frekanslar
aadaki gibi elde edilmitir.

izelge 6.3. rnek 6.2.e ait serbest titreim frekanslar

1 2 3 4 5 6
Crag 9.19655 157.7099 512.8766 1192.354 2290.459 4055.944
MSSN 9.19229 157.637 512.639 1191.8 2289.4 4054.07

Konsol ucundaki maksimum deplasman (Crag, 1981) de 215949 . 0 = inc,
MSSN.MAT ile 216056 . 0 = inc bulunmutur. Bu rnekte sadece ilk mod gz
nne alnarak yaplan hesap sonucunda bulunan deerlerin yeterli olduu
gzlenmitir. Konsol u deplasmannn zamanla deiimi ekil 6.5.te grlmektedir.
57
P (t)
30 in
W
^6
10 in 10 in 10 in
1 2 3
0
0
0
0 0
0
3
6
2
5
1
4
ekil 6.4. rnek 6.2.ye ait ekil
58
Konsol U Deplasman
Zaman (sn)
D
e
p
l
a
s
m
a
n

(
i
n
)
Math. (lk mod) Math. (Tm Modlar)

Konsol U Deplasman
Zaman (sn)
D
e
p
l
a
s
m
a
n

(
i
n
)
Craig Math. (Tm Modlar)

ekil 6.5. Deplasman diyagram
59
rnek 6.3. ekil 6.7.de grlen ereve sistem adm tipi ykle zorlanmaktadr.
Sistemde ktlenin kat hizalarnda topland, kolonlarn ktlesiz olduu ve ayrca
kolonlarn eksenel deformasyon yapmad kabul edilmektedir. Bu durumda sistemin
3 numaral serbestlik derecesi ynndeki deplasmannn maksimum deerinin ve 1
numaral elemandaki maksimum kesme kuvvetinin bulunmas istenmektedir.
Yukarda yaplan kabullerden yararlanarak, ereve sistem ekil 6.6.da
grld gibi modellenebilmektedir.

2
3
2
1
3
0
1
0
0
0
0
0
0
0
0
2 EI
2 EI
2 EI
m
m
h
h
h

ekil 6.6. rnek 6.3.n Basitletirilmi modeli

60

5
6
4
2
3
1
m
m
m
0 0
0
1 0
0
2 0
0
3 0
0
0 0
0
1 0
0
2 0
0
3 0
h
h
h

61
Bu sistem zlm olup, sonular aada grld gibi elde edilmektedir.
Serbest titreim frekanslar,

74467 . 10
43555 . 7
65372 . 2
3
2
1
=
=
=

st kat yatay deplasman ve alt kat kolon kesme kuvveti modlarn katklar ile
beraber aada grlmektedir.

izelge 6.4. rnek 6.3e ait kesme kuvveti ve deplasman deerleri

lk mod lk iki mod Tm modlar
Max
3
X
cm
Mengi 1.43 1.53 1.53
MSRN.MAT 1.4302 1.5276 1.5324
Max
1
V
ton
Mengi 11.31 9.73 10.08
MSRN.MAT 11.3158 9.7347 10.1095

7. FOURIER TRANSFORM METODU Sleyman Enez
62
7. FOURIER TRANSFORM METODU

7.1. Fourier Dnm

Zaman uzaynda ve 0 t zaman aralnda tanmlanan, reel deerlere sahip
bir F(t) fonksiyonu ele alnacak olursa (ekil 7.1),

ekil 7.1. Zaman uzaynda F(t) fonksiyonu

zaman uzayndaki bu fonksiyon iin Fourier dnm ifadesi,

( ) ( ) dt e t F F
t i F
=
0
(7.1)

eklinde verilmektedir. Denkleminde grlen
asal frekans deerine karlk

gelmektedir. (7.1) ifadesinden grld zere, fonksiyonun Fourier uzayndaki
ifadesi kompleks deerlere sahip olmaktadr. Fourier uzaynda tanmlanm bir
fonksiyonun zaman uzayndaki ifadesini bulmak iin ise aada grlen ters Fourier
dnm bants kullanlmaktadr, (Clough ve Penzien, 1993).

( ) ( )

d e F t F
t i F

=
2
1
(7.2)
63
Yukarda grlen (7.1) ve (7.2) ifadeleri yardm ile herhangi bir fonksiyon
iin Fourier ve ters Fourier dnm deerleri bulunmkatadr.

7.2. Fourier Dnmn Baz zellikleri

1-) F(t) fonksiyonu 0 t iin reel deildir. Dier taraftan, fonksiyonun Fourier
dnm, ( )
F
F , kompleks deerlere sahip olan bir fonksiyon olup ( ) ,
aralnda tanmlanmaktadr. Ayrca, ( )
F
F fonksiyonun ( ) ve ( ) +
noktalarndaki deerleri birbirlerinin kompleks elenii olmaktadr.

( ) ( )
F
F
F F = (7.3)

2-) F(t) fonksiyonun zamana gre birinci trevinin ( ) dt dF / Fourier dnm,

( ) ( ) dt e t F F
t i F
=
0

(7.4)

eklinde bulunabilmektedir. (7.4) ifadesi ksmi integrasyon ile zlrse,

( ) ( ) ( ) dt e t F i e t F F
t i t i F

+ =
0
0
(7.5)

( ) ( ) ( )
F
t
t i F
F i F e t F F

+ =
=
(7.6)

olacak ekilde fonksiyonun Fourier dnm bulunmaktadr. Ayrca,

( ) 0 =
t F Lim
t
(7.7)
64
kabul yaplmaktadr (Radition Condition). Yukardaki ifade, F(t) fonksiyonun
zaman ilerledike snmlendiinin kabul edildii anlamna gelmektedir. Bu durum
gz nne alndnda (7.6) ifadesi,

( ) ( ) 0 F F i F
F F
=
(7.8)

olarak elde edilmektedir. Benzer olarak, F(t) fonksiyonun zamana gre ikinci
trevinin ( )
2 2
/ dt F d Fourier dnm aadaki gibi elde edilmektedir.

( ) ( ) ( ) ( ) 0 0
2
F F i F i F
F F

= (7.9)

Buraya kadar yaplanlar dikkate alnarak, ninci dereceden trev iin Fourier
dnm ifadesi aadaki gibi genelletirilebilmektedir.

( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) 0 0 . .......... 0
1 2 1
=
n n n F n
F
n
F F i F i F i F (7.10)

F(t) fonksiyonu ve trevleri iin balang artlarnn sfr olduu varsaylrsa
Fourier dnm ifadeleri u hale gelmektedir:

izelge 7.1. Fourier dnm ifadeleri
i
Zaman Uzay Fourier Uzay
F
F
F
dt dF /
i
F
F
2 2
/ dt F d ( )
F
F i
2

n n
dt F d / ( )
F n
F i

65
7.3. Ayrk Fourier Dnm

Burada herhangi bir F(t) fonksiyonun srekli olduu ve [0, T] aralnda t
artmlara ayrk olarak,

( ) 1 .., .......... , 1 , 0 = = N i t F F
i i
(7.11)

eklinde olduu kabul edilmektedir (ekil 7.2.) (7.11) ifadesindeki
i
t zaman ifadesi,

N
T
t t i t
i
= = (7.12)

olarak elde edilmektedir.

ekil 7.2. F(t) nin ayrk tanm

Ayrk Fourier dnm metodu, ayrk olarak verilen F(t) fonksiyonun Fourier
dnmn bulmak iin kullanlmaktadr.
66
7.3.1. Ayrk Fourier Dnmnn nemi

Ayrk Fourier dnmnn nemini genel olarak iki noktada
toparlayabiliriz. Bunlardan birincisi cisimlerin, yaplarn, akkanlarn, dinamik
davrann incelemeye ynelik deneylerde ivme, deplasman, hz gibi byklklerin
zamana gre deiimleri kk zaman aralklar ( t ) ile belirli bir zaman aral
[0,T]de ayrk olarak llp sonular kaydedilmektedir. Elde edilen bu verilerin
deerlendirilmesi iin, zellikle deprem ve titreim analizlerinde, byklklerin
ayrk olarak llm zamana gre deiimlerinin Fourier spektrumlarnn
bulunmas istenmektedir. Byle bir amaca, ayrk Fourier dnm formllerini
kullanarak erimek mmkndr.
kinci olarak ayrk Fourier dnm, cisimlerin ve yaplarn dinamik
davrannn analitik olarak bulunmasnda kullanlmaktadr. Bilindii gibi yaplarn
dinamik davran, diferansiyel denklemler tarafndan idare edilmektedir. Fourier
dnmnn kullanlmas halinde, yaplarn istenilen bir noktasndaki dinamik
davran, dier noktalarndaki davran belirlenmeden bulunabilmektedir. Oysaki
klasik integrasyon metotlarnda, bir noktadaki davran bulmak iin dier
noktalardaki davrann bilinmesine ihtiya duyulmaktadr.

7.3.2. Kompleks Fourier Serileri

Ayrk Fourier dnm formlleri, kompleks Fourier serileri kullanlarak
elde edileceinden, bu konuda ncelikle kompleks Fourier serilerinin elde edilmesi
ve srekli Fourier dnm ile ilikilerine deinilmektedir.
Periyodik bir fonksiyon, belirli baz koullar salad takdirde, harmonik
fonksiyonlar ile ifade edilebilmekte ve bunlara Fourier serileri ismi verilmektedir.
Periyodu T olan, 0 t zaman aralnda ve reel deerlere sahip bir F(t) fonksiyonu,

( ) |
.
|
\
|
+ |
.
|
\
|
+ =

=
=
T
t n
Sin b
T
t n
Cos a
a
t F
n
n
n
n
2 2
2
1 1
0
(7.13)
67
eklinde Fourier serisine alabilmektedir. (7.13) ifadesinde bulunan
n n
b a a , ,
0

saylarna Fourier transform katsaylar denmekte ve aadaki ekli ile ifade
edilmektedir, (Celep ve Kumbasar, 1992).

( )
( ) dt
T
t n
Sin t F
T
b
dt
T
t n
Cos t F
T
a dt t F
T
a
T
n
T T
n
|
.
|
\
|
=
|
.
|
\
|
= =
2 1
2 1
) (
1
0
0 0
0
(7.14)

Bunlarla birlikte, trigononemetrik ve stel fonksiyonlar arasndaki,

2 2
it it it it
e e
t Cos
i
e e
t Sin

+
=
= (7.15)

balantlar gz nne alnd takdirde (7.13) ifadesi aadaki hale gelmektedir:

( )
( )
( )
( )
dt e t F
T
C
e C t F
t i
T
k
t i
k
k
k
k
=
=
0
1
(7.16)

Yukarda grlen
k
knnc Fourier bileeninin asal frekansn gstermekte olup,

T
f f k
T
k
f
f
T T
k
k
k
k
k
1
2
2 2
= = =
= = =

(7.17)

68
bants ile tanmlanmaktadr. (7.16) ifadelerinde grlen
k
C Fourier sabitleri f
frekans artmna blnrse, yayl Fourier sabitleri elde edilmektedir.

f
C
F
k F
k
=
(7.18)

Bylece, Fourier serisi denklemleri yayl Fourier sabitleri cinsinden
aadaki gibi elde edilmektedir.

( )
( )
( )
( )
dt e t F F
e F f t F
t i
T
F
k
t i
k
F
k
k
k
=
=
0
(7.19)

Srekli Fourier dnm formlleri, kompleks Fourier serisi formllerinden periyod
(T) sonsuza giderken elde edilmektedir. Baka bir deyile,

|
|
|
.
|
\
|
= =
=

f f
df
T
f
T
k k
2 2
1
(7.20)

olur ve dolaysyla Kompleks Fourier serileri,

( ) ( )
( ) ( )

d e t F F
d e F t F
t i F
t i F
=
=
0
2
1
(7.21)
eklinde, (7.1) ve (7.2) ile verilen srekli Fourier transform formllerine
dnmektedir.
69
7.4. Ayrk Fourier Dnm Formlleri

Ayrk Fourier dnm formlleri, kompleks Fourier serisi formlleri
yardm ile elde edilmektedir. (7.19) ayrk Fourier serisi denkleminden ikincisi olan
integral ifadesi, nmerik olarak dikdrtgenler metodu ile bulunup, t x n t t = =
zamannda yazlmak istenirse,

( )( )
N
k n
t k f n t
k n
2 2 = =
(7.22)

olmak zere,

N
nk
i
N
k
k
F
n
N
nk
i
k
F
k n
e F t F
e F f F
2
1
0
2
=
=
(7.23)

ifadeleri elde edilmektedir. Yukardaki (7.23) ifadelerinde t aralklar ile temsil
edilebilecek Fourier bileenlerinin maksimum frekans,

f
N
t
f
c
=
=
2 2
1
(7.24)

olarak elde edilmektedir. Burada
c
f
ye katlma frekans denmekte ve
c
f
den daha
byk frekansl Fourier bileenlerinin,
c
f
den kk frekansl Fourier bileenleri
zerine katland varsaylmaktadr. Bu ekilde tanmlanan katlama frekansnn
zelliinden dolay, ayrk Fourier dnm formlleri son eklini almaktadr,
(Clough ve Penzien, 1993).
70

N
nk
i
N
k
k
F
n
N
nk
i
k
F
k n
e F t F
e F f F
2
1
0
2
=
=
(7.25)

Yukardaki denklemle elde edilen Fourier dnmn reel ve imajiner
ksmlar
c
f
katlama frekansna gre sras ile simetrik ve antisimetrik olmaktadr
ekil (7.3.)

ekil 7.3. Ayrk fourier dnmn simetri ve antisimetri zellii

71
7.5. Fourier ve Ters Fourier Dnmnn Bulunmas

Zaman uzaynda verilen herhangi bir F(t) fonksiyonun Fourier dnmn
veya frekans uzaynda verilen veya bulunan bir ( )
F
F fonksiyonun ters Fourier
dnmn bulmak iin (7.25) ayrk Fourier dnm denklemleri
kullanlmaktadr.

7.5.1. Fourier Dnm Bulmak in zlenecek Yntem

F(t) nin belirli bir zaman aralnda verildii kabul edilirse, ( )
F
F
fonksiyonunu bulmak iin aadaki admlar takip edilmektedir, (Crag, 1981).

a-) Analizde gz nne alancak zaman aral [0,T] seilir.
b-) Blme says N seilir ve N T t / = olacak ekilde her t zaman artrm iin
fonksiyonun deerleri tesbit edilir.
c-) Aadaki bantdan
n
X deerleri bulunur:

N
i
k
N
k
nk
n
e W
N n F W X
2
1
0
1 ...., ,......... 2 , 1
=
=
= =
(7.26)

d-) Son olarak Fourier dnm hesaplanr:

1 ....., .......... , 2 , 1 = = N n X t F
n
F
n
(7.27)

72
7.5.2. Ters Fourier Dnmn Bulmak in zlenecek Yntem

( )
F
F fonksiyonun verildii kabul edilirse, F(t) fonksiyonunu bulmak iin
sras ile aadaki ilemler yaplmaktadr, (Crag, 1981).

a-) Analizde gz nne alnacak frekans aral | |
c
f , 0 belirlenir.
b-) Blme says N seilir ve ( )
F
F nn f aralklar ile deerleri tesbit edilir.
c-) ( )
F
F fonksiyonu, reel ve imajiner ksmlar katlama frekans etrafnda simetrik
ve antisimetrik olacak ekilde | |
c
f 2 , 0 aralnda tanmlanr.
d-)
n
X deeri hesaplanr.

N
i
k
N
k
nk
n
e W
N n F W X
2
1
0
1 ...., ,......... 2 , 1
=
= =
=
(7.28)

e-) Ters Fourier dnm hesaplanr.

1 ....., .......... , 2 , 1 = = N n X f F
n n
(7.29)

7.6. Fourier Dnmnn Yap Dinamii Problemlerine Uygulanmas

Yap dinamiinde sistemin hareketi diferansiyel denklemler tarafndan idare
edilmektedir. Bu diferansiyel denklemlerin nasl zlecei daha nceki blmlerde
bahsedilmekteydi. Burada, bahsedilen denklem sistemlerinin zmnn Fourier
transform teknii ile nasl yapld anlatlmaktadr.

73
7.6.1. Tek Serbestlik Dereceli Sistemlerin zm

Tek serbestlik dereceli bir sistemde olay idare eden diferansiyel denklem
aadaki gibidir.

m
P
x x x = + +
2
2
(7.30)

Burada serbest titreim frekansdr. Bu aamada (7.30) denklemi Fourier
uzaynda yazlmak istenirse, sistem denklemi aadaki halini almaktadr.

( )
( )
F F
F F
x i x
x i x
2
=
=

(7.31)

( )
m
P
x x i x
F
F F F
= + +
2
2
2 (7.32)

Denklemlerde grlen Fourier transform parametresidir. Yukardaki
denkleme, frekans uzaynda olay idare eden denklem denir ve cebrik bir denklemi
ifade etmektedir. Bu denklemin zmnden
F
x bulunmaktadr, (Celep ve
Kumbasar, 1992).

( )
F F
p
i
m
x
+ +
=
2
2
2
1 1

(7.33)

Fourier transformun giriim zelliinden (Convolution property) yararlanarak
F
x in ters Fourier transformu aadaki gibi bulunmaktadr.
74

( ) ( )
( )
( ) | |
2
0
1
1

=
=

D
D
t
t
D
d t Sin e p
m
t x
(7.34)

Yukarda grlen
D
sistemin snml serbest titreim frekans olmakta ve
bu denkleme tek serbestlik dereceli sistemler iin Duhamel integrali denilmektedir,
(Celep ve Kumbasar, 1992).

7.6.2. ok Serbestlik Dereceli Sistemlerin zm

ok serbestlik dereceli sistemler iin olay idare eden dieferansiyel denklem
takm matris format ile aadaki gibi ifade edilmektedir.

P X K X C X M = + +

(7.35)

Aadaki gibi bir dinamik rijitlik matrisi tanmlanacak olursa sistem denklemi,

( ) K dt d C dt d M D
P X D
+ + =
=
/ /
2 2
(7.36)

haline gelmektedir. Denklemdeki D, zaman uzaynda dinamik rijitlik matrisine
karlk gelmektedir. (7.36) denklemi ile grlen sistem denkleminin Fourier
transformu alnrsa, frekans uzaynda sistem denklemi u hale gelmektedir.

( ) ( ) K C i M i D
P X D
F
F F F
+ + =
=

2
(7.37)
75
Denklemdeki
F
D matrisine frekans uzaynda dinamik rijitlik matrisi denilmektedir.
Sistem denkleminden de grld zere, frekans uzaynda olay idare eden denklem
takm cebrik denklem takmna dnmektedir, (Celep ve Kumbasar, 1992).

( ) ( )
1
=
=
F
F F
D H
P H X
(7.38)
( ) ( ) ( ) ( ) H h d P t h t X
F
t
= =
,
0
(7.39)

(7.37) denklem takmnn zm frekans uzaynda bilinmeyenleri vermektedir
( )
F
X . Daha sonra buna ters Fourier transformu uygulanarak zaman uzaynda
sistemin bilinmeyenleri hesaplanmaktadr, ( ) t X . Zaman uzaynda bilinmeyenler
bulunduktan sonra istenen dier byklkler hesaplanabilmektedir.

rnek 7.1. ekil 7.4.te grlen sistem, gen ykleme ile zorlanmaktadr. Bu
ykleme altnda sistemde 8 numaral elemandaki kesme kuvvetinin ve 15 numaral
serbestlik derecesi ynndeki deplasmann maksimum deerlerinin bulunmas
istenmektedir.

76

2
4 3
1
m
m
4 11
9
1 3
2
4
5
6 7
2
1
6 12
9
8 10
9
1
2
4 14
13
5 6
7
m
8
15 16
13
0
.
5

77
Bu problem boyutsuz uzayda zleceinden gerekli boyutsuz bylkler
ekilde verilmektedir. Hem Fourier transform metodu hemde Newmark metodu ile
ekler blmnde verilen Mathematica programlar yardm ile zlm sonular
aada gsterilmektedir.

izelge 7.2. rnek 7.1.e ait deerler

MSRFT.MAT MSRN.MAT Mengi
max
0.0590622 0.0535303 0.0507012
max
V 1.0663 1.14109 1.17624

Tablodan da grlebilecei zere, verilen deerlere, Newmark metodu ile
zm yapan MSRN.MAT ile elde edilen deerler, Fourier transform metodu ile
zm yapan MSRF.MAT ile elde edilen deerlerden daha yakndr.

8. DEPREM ANALZ Sleyman Enez
78
8. DEPREM ANALZ

8.1. Giri

Depremler aniden meydana gelmesinden dolay, doal afetler arasnda nemli
bir yer tutmaktadr. Gvenilir bir uyar sisteminin gelitirilememi olmas, yaplarn
depreme kar dayankl ve salam tasarlanarak, deprem etkilerinin azaltlmas
gereklilii ortaya kmtr.
Deprem yerkabuunun bir titreimi olduu iin, yaplarn yerkabuu ile temas
ettii noktalarda zamana bal bir yer deitirme oluarak, yap dinamik bir etkiye
maruz kalmaktadr.

8.2. Yer Hareketi Durumunda Yaplarn Davran

Yer hareketinin meydana geldii anda yapya etkiyen yk, yapnn ktlesi ve
yer hareketinin zamanla deiiminin byklne bal olarak olumaktadr
(ekil 8.1.).

m
k
c
Referans
Dzlemi
x
kx
cx
m
x
g

ekil 8.1. Yer hareketi bulunmas durumunda yaplarn hareketi
79
ekil 8.1den de grld zere sistemin toplam deplasman (u), yer
hareketi ( )
g
x ve yapnn yere gre rlatif deplasman (x) cinsinden,

g
x x u + =
(8.1)

eklinde elde edilir. Yine ekil 8.1de grlen serbest cisim diyagram iin
DAlembert prensibi uygulanrsa, hareket denklemi yle bulunmaktadr:

0 0 = + + =
kx x c u m F
x

(8.2)

0 = + + +
+ =
kx x c x m x m
x x u
g
g

(8.3)

( ) t x m kx x c x m
g
= + +
(8.4)

(8.4) denkleminde eitliin sa tarafna gtrlen ifade, yer hareketi nedeni ile
meydana gelen dinamik yke kar gelmektedir. Denklemde eitliin her iki taraf m
ile blnr ve uygun dnmler yaplrsa,

( ) t x x x x
g
= + +
2
2
(8.5)

eklinde hareket denklemi elde edilmektedir. Grld gibi hareket denklemi,
diferansiyel denklem eklindedir. Bu denklem, daha nceki konularda anlatlan
metotlardan herhangi biri ile (Newmark, Wilson- vb.) zlp sistemin
deplasmanlarnn zamanla deiimi bulunmakta ve istenirse eleman kuvvetleri tespit
edilmektedir.
80
Eer sistem ok serbestlik dereceli ise, ncelikle sistemin hareket denklemi
elde edilmekte ve daha sonra uygun bir yntemle (Mod sperpozisyon vb.) sistemin
bilinmeyenleri bulunmaktadr.

8.3. Spektrum Analizi

Btn modlar iin saysal integrasyon yapmak ve zamana bal deplasmanlar
bulduktan sonra bunlar sperpoze ederek gerek deplasmanlara ve i kuvvetlere
gemek ok uratrc ve zaman alcdr. Mhendislik problemlerinde genellikle
maksimum deerler gerekli olduundan, her mod iin bilinmeyenlerin sadece
maksimum deeri bulunup, bu maksimumlarn sperpozisyonu yaplarak sonuca
gidilmektedir.
(8.5) diferansiyel denkleminin zm, Duhamel integrali yardm ile
aadaki gibi verilmektedir, (Celep ve Kumbasar, 1992).

( ) ( )
( )
( ) | |
( ) ( )
2
0
1 ;
1

= =
=

D g
D
t
t
D
x m P
d t Sin e p
m
t x

(8.6)

(8.6) denklemindeki
D
, sistemin snml serbest titreim frekansadr. ou yap
mekanii problemlerinde, snm oran 1 . 0 olduundan dolay sistemin snml
serbest titreim frekans snmsz serbest titreim frekansna eit alnmaktadr
( )
D
. Bu durumda (8.6) denklemi dzenlenirse, Duhamel integrali u hale
gelmektedir.

( ) ( )
( )
( ) | |

d t Sin e x t x
t
t
g

0
1

(8.7)

81
(8.7) denkleminin zm sistem deplasmanlarnn zamanla deiimini
vermektedir.
zmn aadaki gibi olduunu varsayp,

ekil 8.2. Deplasmann zamana gre deiimi

maksimum deplasmana x x max
max
= denilirse, (8.7) denklemi u hale
gelmektedir:

( )
( )
( ) | |

d t Sin e x x
t
t
g
=

0
max
max
1

(8.8)

Mutlak deer iindeki ifadeye hz spektrumu ( )
V
S denilmektedir.

( )
( )
( ) | |

d t Sin e x S
t
t
g V
=

0
max
(8.9)
82
Bu ekilde Duhamel integrali aadaki halini almaktadr.

d
V
S
S
x = =
max
(8.10)

(8.10) denklemindeki
d
S , deplasman spektrumunu gstermektedir.
a
S , ivme
spektrumu olmak zere aadaki ekli ile ifade edilmektedir.

V a
S S =
(8.11)

Deprem spektrumlarndan birinin bilinmesi durumunda dierinlerini bulmak
olduka kolaydr. Sistem mutlak maksimum deplasmann (deprem deplasman
spektrumu) bilindii farz edilirse, dierleri aada gsterildii ekilde
bulunmaktadr, (Clough ve Penzien, 1993)

T
S S S
S S
x S
d V a
d V
d
2
,
2
max
=
|
|
|
.
|
\
|
= =
=
=
(8.12)

Deprem spektrumlar, sistemin snm oran ( ) ve serbest titreim
periyoduna (T) bal olarak, eriler ile tanmlanmaktadrlar.

) , ( ; ) , ( ; ) , ( T S S T S S T S S
a a V V d d
= = = (8.13)

Tipik olarak bir deplasman spektrum erisi aadaki tabloda gsterildii gibi
elde edilmektedir.

83
izelge 8.1. Tipik deplasman spektrum erisi deerleri

T
1
=
2
=
3
= .
m
=
1
T x
max
S
1 d
x
max
S
1 d
x
max
S
1 d
. ..
2
T x
max
S
2 d
.. . . ..
. .. .. . . ..
n
T x
max
S
dn
.. . . x
max
S
dn

Tablodaki deerler, spektrum erileri olarak ekil 8.3.te grlmektedir.

S
T
d
S
d1
S
d2
T1 T2
0 1
0 2
0 3

ekil 8.3. Deprem deplasman spektrum erileri

lkemizde yaplan projelerde, ynetmeliklerin belirledii zere deprem
hesaplar edeer statik yk kabulne gre yaplmaktadr. Trkiye Deprem
Ynetmelii (TDY) olarak bilinen bu yntemde deprem hesaplarnda spektrum
analizi kullanlmaktadr. TDYde nerilen hesapta ivme spektrumun ekil 8.4.teki
gibi olduu varsaylmaktadr.

84

:
0
C Deprem blge katsays
:
ak
S k nnc modun ivme spektrum deeri
:
k
T k nnc modun periyodu
:
o
T Zemin hakim periyodu
: K Yap tipi katsays
: I Yap nem katsays
: g Yerekimi ivmesi

ekil 8.4. TDYnin nerdii Deprem vme Spektrum Erisi

8.4. ok Serbestlik Dereceli Sistemlerin Deprem Analizi

Tek serbestlik dereceli sistemlerde deprem sz konusu olduu zaman, olay
idare eden denklem (8.4) bants ile verilmektedir. Eer sistem ok serbestlik
dereceli ise, olay idare eden denklem takm, matris formunda aada gsterildii
ekildedir.

1.0
2.5
S(T)
T
A
T
B

T
S(T)=2.5(T
B
/T)
0.8
85
( ) t X r M X K X C X M
g

= + + (8.14)

Denklemde grlen r vektr statik etki katsaylar vektr olarak
tanmlanmaktadr. Bu vektre, Pseudostatik vektrde denilmekte ve yle
tanmlanmaktadr; Pseuodostatik vektr, deprem hareketi ynnde birim yer hareketi
nedeni ile, yapnn rijit olmas halinde, dm noktalarnda ayn dorultuda meydana
gelecek yer deitirmeleri gstermektedir. Pseudostatik vektr r , sistem serbestlik
derecesi kadar mertebeli bir vektr olup, deprem hareketi ile ayn yndeki serbestlik
derecelerinin karlna 1, dierlerine 0 konarak elde edilmektedir.
Sistem denkleminin sanda grlen ifade,

( ) ( ) t X r M t P
g

= (8.15)

eklinde yazlrsa sistem denklemi bilinen forma dnmektedir.

( ) t P X K X C X M = + +

(8.16)

Sistem denklem takm mod sperpozisyon metodu ile zlmek istenirse,

Y X = (8.17)

dnm yaplp yerine yazldktan sonra denklemin her iki taraf soldan
T
ile
arplr ise sistem serbestlik derecesi kadar, giriimsiz diferansiyel denklem takm
elde edilmektedir. Tipik olarak bunlardan biri aada gsterilmektedir.

n i
m
P
Y Y Y
i
i
i i i i i i
........., , 2 , 1 2
2
= = + +

(8.18)

86
Yukardaki denklemde eitliin sanda bulunan
i
P yk ifadesi,

( ) ( ) t x r M t P P
g
T
i
T
i i
= = (8.19)

eklindedir ve ayrca,

r M L
T
i
i
= (8.20)

olacak ekilde dnm yaplrsa yk ifadesi, aada grlen formda ifade edilir.

( ) t x L P
g i i
= (8.21)

Bu durumda (8.18) denklemindeki yk ifadesi,

( )
i
i
i g i
i
i
m
L
t x
m
P
= = ;
(8.22)

haline gelmektedir. (8.22) ifadesi (8.18) de yerine yazlrsa denklem u hale
dnmektedir.

( ) n i t x Y Y Y
g i i i i i i i
........., , 2 , 1 2
2
= = + +

(8.23)

faktr katat
oran snm Sistem
frekans titreit Serbest
deplasman Modal Y
i
i
i
i
:
:
:
:

87
Bilindii gibi tek serbestlik dereceli sistemlerde, deplasman spektrumu,
( ) ,
max
T S x
d
= idi. yleyse, (8.23) denklemi iin mutlak maksimum deplasman
(deplasman spektrumu),

( ) ( )
i i d i i i
T S Y Y , max
max
= = (8.24)

olarak elde edilir. Benzer olarak dier spektrumlarda (hz ve ivme) u ekildedir:

( )
ai
i
i
vi
i
i
di i i
S S S Y
2 max
= = =
(8.25)

Grld zere, eer sistemin deprem spektrumlarndan herhangi biri
biliniyor ise, maksimum modal deplasman (8.25) bants yardm ile kolayca
bulunabilmektedir. Modal deplasmanlar bulunduktan sonra, sistemin gerek
deplasmanlar hesaplanr.

n
n
Y Y Y Y X + + + = = ..........
2
2
1
1
(8.26)

Eitliin sanda grlen birinci terim birinci modun katksn, ikinci terim
ikinci modun katksn, ninci terim ninci modun katksn gstermektedir.
( ) katk un ninci i Y
i
i
mod ' . ininci modun, deplasmana maksimum katks
spektrumlar cinsinden aadaki gibidir.

( )
i
vi i
i
i
i
S
Y
=
max
(8.27)

Herhangi bir modun sistem deplasmanna maksimum katks
i
b olarak
gsterilirse, tm modlar iin maksimum katklar ayn t zamanda meydana
gelmemektedir. Bundan dolay sistemin maksimum deplasman deerinin, modlarn
88
maksimum katklarnn ( )
i
b toplam eklinde olmayaca grlmektedir. Sistemin
maksimum deplasmann bulmak iin yaklak baz yntemler kullanlmaktadr. Bu
yntemlerden bir tanesi kareler toplamnn karekk (SRSS) yntemidir. Bu yntem
kullanlarak sistemin maksimum deplasman, modlarn katklar cinsinden,

( ) ( )
2 2
2
2
1
max
..........
n j
b b b X + + + (8.28)

eklinde hesaplanmaktadr. Bu ekilde, sistemin btn deplasmanlar bulunduktan
sonra istendii takdirde eleman kuvvetleri, kesit tesirleri vb. hesaplanabilmektedir.

rnek 8.1. rnek 6.3te zlen sistemin spektrum analizi ile deplasmanlarnn
maksimum deerlerinin bulunmas istenmektedir.
Ayn rnek zlm olup sistem iin hz spektrum deerleri aadaki gibi
verilmektedir.

s cm S T
V
/ 90 . 18 368 . 2 65 . 2
1 1 1
= = =
s cm S T
V
/ 24 . 15 845 . 0 44 . 7
2 2 2
= = =
s cm S T
V
/ 72 . 13 585 . 0 74 . 10
3 3 3
= = =

Sistem iin Pseudostatik vektr aadaki gibi elde edilmektedir.

=
1
1
1
r

89
zm sonucunda elde edilen veriler aadaki tabloda grlmektedir.

izelge 8.2. rnek 8.1.e ait saysal veriler

( )
max 1
X cm ( )
max 2
X cm ( )
max 3
X cm
1. Mod
Mengi 3.87 6.97 8.69
MSRSP.MAT 3.8682 6.9703 8.6919
2. Mod
Mengi 0.72 0.32 -0.57
MSRSP.MAT 0.7159 0.3186 -0.5741
3. Mod
Mengi 0.14 -0.17 0.08
MSRSP.MAT 0.1374 -0.1713 0.0762
Tm
Modlar
Mengi 3.939 6.979 8.709
MSRSP.MAT 3.9363 6.9797 8.7112

Tablo incelendii zaman en byk katk birinci moddan gelmektedir, dier
modlarn katklar ihmal edilecek kadar kktr.

9. SONULAR VE NERLER Sleyman Enez
90
9. SONULAR VE NERLER

Yap sistemlerinin dinamik analizi mod sperpozisyon yntemi kullanlarak
bu tez erevesinde incelenmitir. Diferansiyel denklem sistemleri mod
sperpozisyon yntemi ile giriimsiz hale getirilip, denklem sistemlerinin zm
iin; Newmark metodu, Fourier transform metodu ve spektrum analiz yntemleri
kullanlmtr. Bu zm yntemini arasndaki farklar, birbirlerine gre
stnlkleri ve kullanld alanlar incelenmitir.
Bunlarn yan sra serbest titreim analizi yapan yntemler de irdelenmi
olup, kullanld yerler belirlenmeye allmtr. Yukarda sz edilen konularda
elde edilen sonular aada maddeler halinde sralanmtr.
Transform yntemlerinin, serbest titreim analizi srasnda, zdeer problemi
zm iin pek uygun olmadnn sonucuna varlmtr. Yap mekanii problemleri
ounlukla ok serbestlik dereceli sistemler olduundan ve transformasyon
yntemlerinin btn serbest titreim karakteristiklerini (serbest titreim frekanslar ve
mod ekilleri) bulduundan dolay ok fazla zaman almakta ve gerekmedii halde
btn zdeerleri hesaplamaktadr.
Yap mekanii problemlerinin ok serbestlik dereceli sistemler olmas ve
mod sperpozisyon metodunun zelliinden dolay btn serbest titreim
karakteristiklerinin bulunmas yerine, yalnzca en kk olanlarn gz nne
alnmas yeterli olmaktadr. Bu sebepten tr alt uzaylarla iterasyon ve Rayleigh
oran ile iterasyon ynteminin dierlerine gre daha stn olduu sonucu ortaya
kmtr. Ayrca band genilii kk sistemler iin determinant arama metodunda
kullanlabilecei fakat band genilii yksek sistemler iin alt uzaylarla iterasyon
ynteminin daha uygun olduu ortaya kmaktadr.
Tutarl ktle (consistent mass) kabul yaplan sistemler iin alt uzaylarla
iterasyon yntemi ve Rayleigh oran ile iterasyon ynteminin daha uygun olduu
sonucuna varlmtr. Bunun yan sra toplanm ktle (lumped mass) kabul yaplan
sistemlerde ise sistem ktle matrisi genellikle tekil olmaktadr. Bu yzden toplanm
ktle kabul yaplan sistemlerde, Rayleigh oran ile iterasyon ynteminin sturm
9. SONULAR VE NERLER Sleyman Enez
91
teoremi ile birlikte kullanlarak serbest titreim karakteristiklilerinin bulunmasnn
gereklilii ortaya kmtr.
Zorlanm titreim analizi esnasnda, mod sperpozisyon metodu ile
giriimsiz halde, sistemin davran ikinci mertrebeden adi diferansiyel denklem
takm tarafndan idare edilmektedir. Giriimsiz hale getirilmi olan denklem takm,
Fourier transform metodu ile cebrik denklem takmlar ile zlebilmektedir. Bundan
tr Fourier transform metodu ile zm daha basittir. Bunun yan sra, Newmark
metodunun tersine Fourier transform metodunda herhangi bir t zamanndaki deeri
bulmak iin nceden bulunan deerlere ihtiya duyulmamaktadr. Ayrca Newmark
metodunda t zamannn seiminin ok nemli olduu sonucu ortaya kmaktadr.
Zorlanm titreim analizi srasnda, Newmark yntemi tm ykleme tipleri
iin kullanlmakla beraber, Fourier transform metodunun kullanlabilmesi iin hem
sistemin snml olmas hemde sisteme etkiyen ykn zaman getike sfra gitmesi
gerekmektedir. Bu sebepten tr, Fourier transform metodunun sadece, zamanla
snmlenen yk ve davran iin uygun olduu sonucu ortaya kmaktadr.
Zorlanm titreim analizi srasnda, kesme tipi erevelerde mod
sperpozisyon yntemi kullanlrken, yapnn tm modlarndan gelen katklarn
hesaplanmas yerine sadece en kk birka moddan gelen katknn
hesaplanmasnn, zlen problemlerde hatal sonu vermedii anlalmtr.
Deprem analizi srasnda yapnn davran incelenirken, mod sperposzisyon
yntemi ile spektrum analizi kullanlmas halinde, yine tm modlar yerine sadece en
kk birka modun kullanlmasnn hatal sonu vermedii ve ok az ilemle
yapnn davrannn maksimum deerlerinin bulunduu gzlenmitir.

92
KAYNAKLAR

BATHE, K. J., ve WILSON, E. L., 1976. Numerical Methods in Finite Element
Analysis. Prentice-Hall, New Jersy, 528s.
BATHE, K. J., 1982. Finite Element Procedures in Engineering Analysis. Prentice-
Hall, New Jersey, 735s.
CELEP, Z., ve KUMBASAR, N., 1992. rneklerle Yap Dinamii ve Deprem
Mhendisliine Giri. Sema Matbaaclk, stanbul, 422s.
CLOUGH, R. W., ve PENZIEN, J., 1993. Dynamics of Structures. McGraw-Hill,
Singapore, 738s.
CRAIG, R. R., 1981. Structural Dynamics. John Wiley & Sons, Singapore, 527s.
DHATT, G., ve TOUZOT, G., 1985. The Finite Element Method Displayed. John
Wiley & Sons, Norwich, 509s.
GHALI, A., ve NEVILLE, A. M., 1984. Structural Analysis. Bizim Bro Basmevi,
Ankara, 779s.
JAMES, M. L., ve SMITH, G. M., Ark., 1989. Vibration of Mechanical and
Structural Systems. Harper and Row, New York, 652s.
KIRAL, E., GRKK, A., ve MENG, Y., 1981. Computing Methods in
Engineering Volume I. O.D.T.. Basmevi, Ankara, 330s.
MENG, Y., Structural Dynamics Ders Notlar ( yaynlanmam).
MENG, Y., Soil-Structure Interaction Analysis Ders Notlar (yaynlanmam).
TEZCAN, S., 1970. ubuk Sistemlerin Elektronik Hesap Makinalar ile zm.
Ar Kitabevi Matbas, Ankara, 406s.
WEAVER, W., ve JOHNSTON, P.R., 1984. Finite Elements For Structural Analysis.
Prentice-Hall, New Jersey, 403s.
WOLFRAM, S., 1991. Mathematica. Addison Wesley Publishing Co., California,
961s.
ZAKOUT, U., 1992. A Study of Eigensolution Methods in Structural Engineering.
Master Tezi, O.D.T., Ankara, 124s. (yaynlanmam).

93
ZGEM

1984 ylnda Diyarbakrda dodu. lkokulu ve ortaokulu tamamlandktan
sonra 2002 ylnda Diyarbakr Nevzat Ayaz Anadolu Lisesiden mezun oldu. 2003
Eyllnde ukurova niversitesi Mhendislik- Mimarlk Fakltesi naat
Mhendislii Blmnde lisans eitimine balayp, 2007 Hazirannda mezun olarak
lisans eitimini tamamlad. 2007 Eyllde ukurova niversitesi Fen Bilimleri
Enstits naat Mhendislii ana bilim dalnda yksek lisans eitimine balad.
eitli zel irketlerde saha ve kontrol mhendisi olarak grev yaptktan sonra 2009
Nisannda Gaziantep Vakflar Blge Mdrl Yap leri ve Sanat Eserleri ube
Mdrlne naat Mhendisi olarak atand ve halen bu grevini srdrmektedir.

94
EKLER

EK1. BLGSAYAR PROGRAMLARI

E1.1. Mathematica Programlar

Mathematica program ile hazrlanm olan programlar, kendi dzlemi iinde
ykl yap sistemlerinin serbest ve zorlanm titreim analizlerini yapmaktadr.
Serbest titreim analizi srasnda sistem snmsz kabul edilmekte, zorlanm
titreim analizi srasnda ise sistemin snm hesaplara katlmaktadr. Programlarn
almas srasnda gerekli bilgilerin ou data dosyalarndan alnmakla beraber baz
bilgiler ise ekrandan direk olarak verilmektedir.
Hazrlanan 6 adet program ayn ileve sahip olmalaryla beraber ana hatlar
ile iki konuda birbirlerinden ayrlrlar. Bunlardan ilki, sistemin serbest titreim
analizi iki farkl metotla yaplmaktadr (Alt uzaylarla iterasyon metodu, Rayliegh
oran ile iterasyon metodu). kinci farkllk ise, zorlanm titreim analizinde mod
sper pozisyon yntemi ile sistem denklemi ayrklatrldktan sonra bu denklemlerin
zm farkl metodla yaplmaktadr. (Newmark metodu, Fourier transform
metodu, Spektrum analizi).

E1.2. Program erikleri ve Listeleri

Yukarda bahs geen 6 adet programn ierikleri ve program listeleri aada
grlmektedir.

E1.2.1. MSSN.MAT Program

Programn ilem basamaklar ve listesi aadaki gibidir.
1-) Sistem ile ilgili bilgiler data dosyasndan alnr.
2-) nce lokal, sonra global koordinat takmnda eleman rijitlik ve ktle matrisleri ile
yk vektr oluturulmaktadr.

95
3-) Kodlama teknii yardm ile sistem rijitlik ve ktle matrisleri ile yk vektr
tekil edilmektedir.
4-) Bilinen serbestlik dereceleri yardm ile indirgenmi sistem matrisleri elde
edilmektedir.
5-) ndirgenmi sistem matrisleri kullanlarak sistemin serbest titreim analizi
yaplmaktadr. Serbest titreim analizinde nce alt uzaylarla iterasyon metodu ile
zdeer problemi zlerek sistemin serbest titreim frekanslar bulunmakta ve sonra
ters iterasyon metodu ile zvektrler ( mod ekil fonksiyonlar ) bulunmaktadr.
6-) Sturm teoremi yardm ile bulunan zdeerlerin says kontrol edilir.
7-) Serbest titreim analizinden sonra, mod sperpozisyon yntemi ile zorlanm
titreim analizi yaplmaktadr. Mod sperpozisyon ile giriimsiz hale gelen
diferansiyel denklem takm Newmark metodu ile zlmekte ve her moda karlk
gelen modal deplasmanlar hesaplanmaktadr.
8-) Modal deplasmanlar bulunduktan sonra modlarn sperpozisyonu yaplarak
sistemin esas deplasmanlar bulunmaktadr.
9-) Son olarak istenen elemanlarn global koordinat takmnda eleman u kuvvetleri
rijitlik matrisi metodu ile hesaplanmaktadr.

96
MSSN.MAT Pr ogr am Listesi

Clear["Global`*"];
Print["************************************************************"]
Print["*** MSSN.MAT ***"]
Print["*** Mod-Superpozisyon + Newmark Metodu ***"]
Print["*** SUBSPACE/JACOBI/STURM CHECK/INVERSE ITERATION ***"]
Print["*** Dzlemi icinde yuklu duzlemsel cerceveler ***"]
Print["************************************************************"]

dosya=Input["Data dosyasi adi (Tirnak icinde) = ?"] ;
file=OpenRead[dosya] ;
Read[file,Hold[Expression]] ;
topelem=Read[file,Number] ;
nd=Table[{0.,0.,0.,0.,0.,0.},{topelem}] ;
Do[nd[[i,j]]=Read[file,Number],{i,topelem},{j,6}] ;
bilsay=Read[file,Number] ;
listb=Table[0.,{bilsay}] ;
Do[listb[[i]]=Read[file,Number],{i,bilsay}] ;
tsd=Max[nd] ;
listu=Union[Flatten[nd]] ;
lista=Complement[listu,listb] ;
bsd=Length[listb] ;
asd=tsd-bsd ;
eds=2 ;
esd=6 ;
(*********************************************)
Print["Elemanlar ile ilgili bilgiler okunuyor"]
Do [elem=i ;
Ly[elem]=Read[file, Number] ;
Aty[elem]=Read[file, Number] ;
Aly[elem]=Read[file, Number] ;
Emy[elem]=Read[file, Number] ;
qy[elem]=Read[file, Number] ;
ty[elem]=Read[file, Number] ;
Pdegery[elem]=Read[file, Number] ;
ay[elem]=Read[file, Number] ;
Roy[elem]=Read[file, Number] ;
by[elem]=Ly[elem]-ay[elem] ;
,{i,1,topelem}] ;
(************************************************)

97
Print["Eleman ve Sistem Matrisleri Olusturuluyor"]
Do[SF[II]=0,{II,1,tsd}] ;
Do[SK[II,JJ]=0,{II,1,tsd},{JJ,1,tsd}] ;
Do[SM[II,JJ]=0,{II,1,tsd},{JJ,1,tsd}] ;

elem=1 ;
(Label [basla] ;
Print["Eleman no=",elem] ;
L=Ly[elem] ;
At=Aty[elem] ;
Al=Aly[elem] ;
Em=Emy[elem] ;
q=qy[elem] ;
t=ty[elem] ;
Ro=Roy[elem] ;
Pdeger=Pdegery[elem] ;
aa=ay[elem] ;
bb=by[elem] ;

T[elem]={{Cos[t],Sin[t],0,0,0,0},
{-Sin[t],Cos[t],0,0,0,0},
{0, 0, 1,0,0,0},
{0,0,0,Cos[t],Sin[t],0},
{0,0,0,-Sin[t],Cos[t],0},
{0,0,0, 0, 0, 1}} ;

ke={{Al*L^2/At,0,0,-Al*L^2/At,0,0},
{0, 12, 6*L,0,-12,6*L},
{0, 6*L,4*L^2,0,-6*L,2*L^2},
{-Al*L^2/At,0,0,Al*L^2/At,0,0},
{0, -12, -6*L, 0, 12,-6*L},
{0,6*L,2*L^2,0,-6*L, 4*L^2}}*Em*At/L^3 ;
k[elem]=Transpose[T[elem]].ke.T[elem] ;
kt[elem]=k[elem] ;

me={{140,0,0, 70,0,0},
{0, 156,22*L,0,54,-13*L},
{0,022*L,4*L^2,0,13*L,-3*L^2},
{70,0,0,140,0,0},
{0,54,13*L,0,156,-22*L},
{0,-13*L,-3*L^2,0,-22*L,4*L^2}}*Ro*Al*L/420 ;
m[elem]=Transpose[T[elem]].me.T[elem] ;
mt[elem]=m[elem] ;

f3=Pdeger*aa*bb^2/L^2; f6=-Pdeger*bb*aa^2/L^2 ;
feP={{0},{Pdeger*bb/L+(f3+f6)/L},{f3},{0},{Pdeger*aa/L-(f3+f6)/L},{f6}} ;

98
feq={{0},{q*L/2},{q*L^2/12},{0},{q*L/2},{-q*L^2/12}} ;
fe=feP+feq ;
f[elem]=Transpose[T[elem]].fe ;

Do[
II=nd[[elem,id]] ;
JJ=nd[[elem,jd]] ;
SK[II,JJ]=SK[II,JJ]+k[elem][[id,jd]] ;
SM[II,JJ]=SM[II,JJ]+m[elem][[id,jd]] ;
SF[II]=SF[II]+f[elem][[id,1]],{jd,1,esd},{id,1,esd}] ;

elem=elem+1 ;
If [elem<=topelem,Goto[basla],Continue] ) ;
(***********************************)
dys=Read[file,Number] ;
Do[
d=Read[file,Number] ;
Pdeger=Read[file,Number] ;
SF[d]=SF[d]+Pdeger,
{dys}] ;
tks=Read[file,Number] ;
Do[
sd=Read[file,Number] ;
Mdeger=Read[file,Number] ;
SM[sd,sd]=SM[sd,sd]+Mdeger,
{tks}]

Close[file] ;
(*** Sistem Matrislerinde Indirgeme Uygulaniyor ***)
RSF=Table[{0},{asd}] ;
RSK=IdentityMatrix[asd] ;
RSM=IdentityMatrix[asd] ;
Do[
RSK[[II,JJ]]=0 ;
RSM[[II,JJ]]=0,{II,1,asd},{JJ,1,asd}] ;
Do[
ii=lista[[id]] ;
jj=lista[[jd]] ;
RSK[[id,jd]]=SK[ii,jj] ;
RSM[[id,jd]]=SM[ii,jj] ;
RSF[[id,1]]=SF[ii],{jd,1,asd},
{id,1,asd}]

99
Print["******************************************* ****"]
Print["************* Alt Uzaylarda Iterasyon **************"]
Print["**** + ******"]
Print["****** Genel Jacobi Metodu ile ************"]
Print["******* Ozel Deger Hesabi ********"]
Print["************************************************"]

Clear[m,f];Clear[SK,SM,SF]
k=RSK;m=RSM ;
k1[1]=k; m1[1]=m ;
n=Dimensions[k1[1]][[1]] ;
Print["Sistem Serbestlik Derecesi=",n] ;
mod=Input["Istenen Mod Sayisi="] ;
q=mod ;
listmod=Table[0.,{q}] ;
list=Table[listmod,{n}] ;
Do[list[[i,j]]=Random[ ],{j,1,q},{i,1,n}] ;
x[1]=list ;
y[1]=m1[1].x[1] ;

iter=10 ;
Do[Print["Iterasyon No=",iii] ;
yt=Transpose[y[iii]] ;
Do[a[i]=LinearSolve[k1[1],yt[[i]]],{i,q}] ;
xb[iii+1]=Transpose[Table[a[i],{i,q}]] ;
k1[iii+1]=Transpose[xb[iii+1]].y[iii] ;
yb[iii+1]=m1[1].xb[iii+1] ;
m1[iii+1]=Transpose[xb[iii+1]].yb[iii+1] ;
(*** Jacobi Metodu ile Alt Uzayda Ozdeger Cozumu ***) ;
k=k1[iii+1] ;
m=m1[iii+1] ;
n=Dimensions[k][[1]] ;
ts=5 ;
fi=IdentityMatrix[n] ;
kk=IdentityMatrix[n] ;
k0=k ;
m0=m ;
Do[
Do[kk[[i,i]]=k[[i,i]] m[[i,j]]-m[[i,i]] k[[i,j]] ;
kk[[j,j]]=k[[j,j]] m[[i,j]]-m[[j,j]] k[[i,j]] ;
kb=k[[i,i]] m[[j,j]]-k[[j,j]] m[[i,i]] ;
If[kb==0,sign=1,sign=Sign[kb]] ;
xx=kb/2.+sign*Sqrt[(kb/2.)^2+kk[[i,i]]*kk[[j,j]]] ;
gama=-kk[[i,i]]/xx ; alfa=kk[[j,j]]/xx ;
p=IdentityMatrix[n] ;
p[[i,i]]=1. ;

100
p[[i,j]]=alfa ;
p[[j,i]]=gama ;
p[[j,j]]=1. ;
fi=fi.p ;
pt=Transpose[p] ;
k=pt.k.p ;m=pt.m.p,{i,1,n-1},{j,i+1,n}] , {ii,1,ts}] ;
(************************************************) ;
mi=IdentityMatrix[n] ;
Do[mi[[i,i]]=1/Sqrt[m[[i,i]]], {i,n}] ;
fi=fi.mi ;
y[iii+1]=yb[iii+1].fi ,{iii,1,iter}] ;
x[iter+1]=xb[iter+1].fi ;
lamda=IdentityMatrix[n] ;
Do[lamda[[i,i]]=k[[i,i]]/m[[i,i]],{i,n}] ;
Print["**************************"]
Print["**** Ozel Degerler *****"]
Print["**************************"]
lam=Table[1,{i,n}] ;
Do[lam[[i]]=lamda[[i,i]],{i,n}] ;
lam=Sort[lam] ;
Do[Print[Chop[lam[[i]]]],{i,n}] ;

Print["**********************************"]
Print["**** Sturm Dizisi Kontrol *****"]
Print["**********************************"]
n=Dimensions[k1[1]] [[1]] ;
n1=Dimensions[k][[1]] ;
listlam=Table[lamda[[i,i]],{i,n1}] ;
mu=Max[listlam] ;
mu=mu+mu/100 ;
k=k1[1]-mu m1[1] ;
g=IdentityMatrix[n] ;
l=IdentityMatrix[n] ;
d=IdentityMatrix[n] ;
d[[1,1]]=k[[1,1]] ;
(*** Kolon Ykseklikleri Hesaplaniyor ***)
mm[1]=1 ;
Do[
Do[If[k[[i,j]]!=0., (mm[j]=i;Return[mm[j]]),Continue],{i,1,n}] ;
,{j,2,n}]

(**** L.D.U seklinde carpanlara ayirma ****)
Do[
g[[mm[j],j]]=k[[mm[j],j]] ;
Do[g[[i,j]]=k[[i,j]]-Sum[l[[r,i]]*g[[r,j]],{r,Max[mm[i],mm[j]],(i-1)}] ;
,{i,(mm[j]+1),(j-1)}] ;

101
Do[l[[i,j]]=g[[i,j]]/d[[i,i]],{i,mm[j],(j-1)}] ;
d[[j,j]]=k[[j,j]]-Sum[l[[r,j]]*g[[r,j]],{r,mm[j],(j-1)}] ;
,{j,2,n}]
say=0 ;
Do[If[d[[i,i]]<0, say=say+1,Continue],{i,1,n}] ;
If[say==q,Continue,(Print["Arada ozel deger var !!"];Pause[5])] ;
sortlist=Sort[listlam]
Print["*********************************************"]
Print["**** Ters Iterasyon ile Ozvektorler Hesaplaniyor ****"]
Print["*********************************************"]
Do[
mu=sortlist[[nn]] ;
Print["Mu=",mu] ;
v1[1]=Table[Random[ ],{n}] ;
iter=5 ;
ks=RSK- mu RSM ;
Do[
mx=RSM.v1[i] ;
xb=LinearSolve[ks,mx] ;
payda=Sqrt[xb.RSM.xb] ;
v1[i+1]=xb/payda ;
ro[i+1]=(xb.RSK.xb)/(xb.RSM.xb)+mu ;
,{i,1,iter}] ;
omeg[nn]=N[ro[iter]-mu] ;
v[nn]=N[Chop[v1[iter]]] ;
a[nn]=v[nn] ;
, {nn,1,mod}]

Do[omeg[i]=Sqrt[omeg[i]],{i,mod}]
Do[Print[omeg[i]/2./N[Pi]],{i,mod}]
Do[RSFB[i]=a[i].RSF,{i,mod}]

Print["*****************************************************"]
Print["*** Newmark Yontemi ile Dif. Denk. Takimi Cozumu ***"]
Print["*** Y''+c Y'+k Y=F/m ***"]
Print["*****************************************************"]
Clear[f,m]
(*
Print["Harmonik yukleme"]
P0=2.0
Omega=62.9
ft[t_ ]:=P0*Cos[Omega*t] *)

Print["Adim Tipi Yukleme"]
P0=10. ;
ft[t_ ]:=P0 ;

102
(*
Print["Ucgen Yukleme"]
t1=1.
t2=t1/2.
P0=1.0
ft[t_ ]:=Which[(t>=0.&&t<t2),P0*t/t2,(t>=t2&&t<=t1),
P0*(t-t1)/(t2-t1),t>t1,0.0] *)
dt=0.005 ;
tson=0.2 ;

(* pdata=Table[{t,ft[t]},{t,0.,2*tson,dt}]
p1=ListPlot[N[pdata],PlotJoined->True,AxesLabel->{"Zaman","Kuvvet"},
PlotStyle->RGBColor[1,0,0],GridLines->Automatic,
PlotRange->{-3.*P0,3.*P0},PlotLabel->"Zaman Uzayi"] *)

z=Input["Sonum Orani= ?"] ;

Do[ksi[i]=z, {i,mod}] ;

Do[Print["Mod=",imod] ;
m=1 ;
c=2*ksi[imod]*omeg[imod] ;
kk=omeg[imod]^2 ;
ud0=0. (*baslangic deplasmani*) ;
ud1=0. (*baslangic hizi*) ;
alfa=0.50;beta=0.25 ;
t=0. ;
nsay=1 ;
ud2=(1/m)*(ft[t]*RSFB[imod]-kk*ud0-c*ud1) ;
dt2=dt*dt ;
a0=1./beta/dt2 ;
a1=alfa/dt/beta ;
a2=a0*dt ;
a3=0.5/beta-1. ;
a4=alfa/beta-1. ;
a5=dt*(alfa/2./beta-1.) ;
a6=dt*(1.-alfa) ;
a7=alfa*dt ;
bk=kk+a0*m+a1*c ;
yf[imod,nsay]=ud0 ;
yf2[imod,nsay]=ud2[[1]] ;
(Label[newmark] ;
mmm=m*(a0*ud0+a2*ud1+a3*ud2) ;
ccc=c*(a1*ud0+a4*ud1+a5*ud2) ;
bf=ft[t]*RSFB[imod]+mmm+ccc ;

103
u=(1./bk)*bf ;
ud2p=a0*(u-ud0)-a2*ud1-a3*ud2 ;
ud1=ud1+a6*ud2+a7*ud2p ;
ud2=ud2p ;
ud0=u ;
t=t+dt ;
nsay=nsay+1 ;
yf[imod,nsay]=u[[1]] ;
If[t<=tson,Goto[newmark],Continue]) ;
,{imod,1,mod}]

Print["****************************************"]
Print["*** Modlarin Superpozisyonu Yapiliyor ***"]
Print["****************************************"]
Do[fx[i_,t_ ]:=Sum[a[j][[i]]*yf[j,Round[(t/dt)+1]],{j,mod}],{i,asd}] ;
Do[fx2[i_ ,t_ ]:= Sum[a[j][[i]]*yf2[j,Round[(t/dt)+1]],{j,mod}],{i,asd}] ;
t=. ;
Do[dept[i]=Table[{t,fx[i,t]},{t,0.,tson,dt}],{i,asd}] ;

Print["******************************************"]
Print["*** Deplasman ve ivme degerleri hesaplaniyor ***"]
Print["******************************************"]
Do[dep[i]=Table[fx[i,t],{t,0.,tson,dt}],{i,asd}] ;
Do[dep2[i]=Table[fx2[i,t],{t,0.,tson,dt}],{i,asd}] ;
dof=Input["Cizilmesi Istenen Serbestlik Derecesi ="] ;
pos=Position[lista,dof][[1,1]] ;
plotdep=ListPlot[dept[pos],PlotJoined->True,PlotStyle->RGBColor[0,0,1],
PlotRange->All,Frame->True,FrameLabel->{"Zaman","Deplasman"},
GridLines->Automatic,PlotLabel->"Deplasman Ergisi"]
d=N[Max[Abs[dep[pos]]]] ;
Print["Deplasmanin max. degeri =",d ] ;
post=Position[Abs[dep[pos]],d] ;
tmax=dept[pos][[post[[1,1]],1]] ;
Print[" Bu andaki zaman,tmax =",tmax] ;
Print["*****************************************"]
Print["*** Eleman Uc Kuvvetleri Hesabi ***"]
Print["*****************************************"]
topadim=tson/dt ;
elem=Input["Eleman Numarasi =" ] ;
tt=0. ;
msay=1 ;
Do[
Do[ii=listb[[i]];up[ii]=0.,{i,bsd}] ;
Do[ii=listb[[i]];uc[ii,adim]=0.,{i,bsd}] ;

104
Do[ii=listb[[i]];up2[ii]=0.,{i,bsd}] ;
Do[ii=listb[[i]];uc2[ii,adim]=0.,{i,bsd}] ;
Do[ii=lista[[i]];uc[ii,adim]=dep[i][[adim]],{i,asd}] ;
Do[ii=lista[[i]];uc2[ii,adim]=dep2[i][[adim]],{i,asd}] ;
Do[up[i]=uc[nd[[elem,i]],adim],{i,1,esd}] ;
Do[up2[i]=uc2[nd[[elem,i]],adim],{i,1,esd}] ;
Do[pp[i]=Sum[kt[elem][[i,j]]*up[j],{j,esd}],{i,esd}] ;
Do[ppa[i]=Sum[mt[elem][[i,j]]*up2[j],{j,esd}],{i,esd}] ;
(*** Sistem Koordinatlarinda Eleman Kuvvetleri ***)
ptk[msay]=pp[5]+ppa[5] ;
tt=tt+dt ;
msay=msay+1 , {adim, topadim+1}] ;

ptt=Table[{tt,ptk[Round[(tt/dt)+1]]},{tt,0.,tson,dt}] ;
ptm=Table[ptk[Round[(tt/dt)+1]],{tt,0.,tson,dt}] ;
plot=ListPlot[ptt,PlotJoined->True,PlotStyle->RGBColor[1,0,0],
PlotRange->All,PlotLabel->{elem,". elemana ait"},Frame->
True,GridLines->Automatic,FrameLabel->{"Zaman","Kesme"}]
d=Max[Abs[ptm]] ;
d=N[d] ;
Print["Kesme Maksimum Degeri =", d ] ;
pos=Position[Abs[ptm],d] ;
tmax=ptt[[pos[[1,1]],1]] ;
Print["Bu Andaki Zaman ,t =" , tmax] ;

105
E1.2.2. MSRN.MAT Program

tekil edilmektedir.
edilmektedir.
5-) Sistemin serbest titreim analizi Rayleigh oran ile iterasyon metodu kullanlarak
yaplmaktadr. Ayrca bu metotla birlikte Gram-Schmidt ortogonalizasyonu
kullanlmaktadr.
diferansiyel denklem takm Newmark metodu ile zlmekte ve her moda karlk
gelen modal deplasmanlar hesaplanmaktadr.

106
MSRN.MAT Program Listesi
Clear["Global`*"];
Print["********************************************"]
Print["*** MSRN.MAT ***"]
Print["*** Mod-Superpozisyon + Newmark Metodu ***"]
Print["*** Rayleigh & Gram-Schmidt & Shift ***"]
Print["*** Duzlemi icinde yuklu duzlemsel cerceveler ***"]
Print["********************************************"]
dosya=Input [ "Data dosyasi adi ( Tirnak icinde ) = ?" ]
file=OpenRead [ dosya ]
Read[file,Hold[Expression]]
topelem=Read[file,Number]
nd=Table[{0.,0.,0.,0.,0.,0.}, {topelem}]
Do[nd[[i,j]]=Read[file,Number],{i,topelem},{j,6}]
bilsay=Read[file,Number]
listb=Table[0.,{bilsay}]
Do[listb[[i]]=Read[file,Number],{i,bilsay}]
tsd=Max[nd]
listu=Union[Flatten[nd]]
lista=Complement[listu,listb]
bsd=Length[listb]
asd=tsd-bsd
eds=2
esd=6
(************************************)
For [elem=1, elem <=topelem, elem++,
by[elem]=Ly[elem]-ay[elem] ]

(***************************************)
Print[" Sistem Matrisleri Olusturuluyor"]
Do[SF[II]=0,{II,1,tsd}]
Do[SK[II,JJ]=0,{II,1,tsd},{JJ,1,tsd}]

107
Do[SM[II,JJ]=0,{II,1,tsd},{JJ,1,tsd}]

elem=1
(Label [basla] ;
L=Ly[elem] ;
At=Aty[elem] ;
Al=Aly[elem] ;
Em=Emy[elem] ;
q=qy[elem] ;
t=ty[elem] ;
Ro=Roy[elem] ;
aa=ay[elem] ;
bb=by[elem] ;

T[elem]={{Cos[t],Sin[t],0,0,0,0},
{-Sin[t],Cos[t],0,0,0,0},
{0, 0, 1,0,0,0},
{0,0,0,Cos[t],Sin[t],0},
{0,0,0,-Sin[t],Cos[t],0},
{0,0,0, 0, 0, 1}} ;

ke={{Al*L^2/At,0,0,-Al*L^2/At,0,0},
{0, 12, 6*L,0,-12,6*L},
{0, 6*L,4*L^2,0,-6*L,2*L^2},
{-Al*L^2/At,0,0,Al*L^2/At,0,0},
{0, -12, -6*L, 0, 12,-6*L},
{0,6*L,2*L^2,0,-6*L, 4*L^2}}*Em*At/L^3 ;
kt[elem]=k[elem] ;

me={{140,0,0, 70,0,0},
{0, 156,22*L,0,54,-13*L},
{0,022*L,4*L^2,0,13*L,-3*L^2},
{70,0,0,140,0,0},
{0,54,13*L,0,156,-22*L},
{0,-13*L,-3*L^2,0,-22*L,4*L^2}}*Ro*Al*L/420 ;
mt[elem]=m[elem] ;

feq={{0},{q*L/2},{q*L^2/12},{0},{q*L/2},{-q*L^2/12}} ;
fe=feP+feq ;

108
Do[
II=nd[[elem,id]] ;
JJ=nd[[elem,jd]] ;

elem=elem+1 ;
If [elem<=topelem,Goto[basla],Continue] )
(**************************************)
Do[
SF[d]=SF[d]+Pdeger,
{dys}]
Do[
{tks}]
Close[file]
RSF=Table[{0},{asd}]
RSK=IdentityMatrix[asd]
RSM=IdentityMatrix[asd]
Do[
RSK[[II,JJ]]=0 ;
RSM[[II,JJ]]=0,{II,1,asd},{JJ,1,asd}]
Do[
ii=lista[[id]] ;
jj=lista[[jd]] ;
{id,1,asd}]

Print["**********************************"]
Print["****** Rayleigh & Gram-Schmidt ****"]
Print["**** Ozel Deger Hesabi ****"]
Print["**********************************"]

109
n=Dimensions[RSK][[1]]
Print["Toplam Serbestlik Derecesi=",n]
mod=Input["Istenen Mod Sayisi="]
mod1=mod-1
sayac=0
(Label [Rayleigh] ;mod1+=1 ;
sayac+=1 ;
v[1]=Table[Random [ ],{n}] ;
v1=v[1] ;
ro[1]= 0.0 ;
tol=10^(-6) ;
v[i+1]=v[1] ;
Print["Deneme Sayisi = " ,sayac] ;
Do[
fi[eigs]=v[i+1] ;
alfa[eigs]=(fi[eigs].RSM.v1) ;
v[1]=v1-Sum[alfa[ii] fi[ii] , {ii,2,eigs}] ;
i=0 ;
say=0 ;
( Label[basla2] ;
i=i+1 ;
ks=RSK-ro[i]*RSM ;
mx=RSM.v[i] ;
payda=Sqrt [(xb.RSM.xb)] ;
v[i+1]=xb/payda ;
ro[i+1]=(xb.ks.xb)/(xb.RSM.xb)+ro[i] ;
kontrol=Abs[ro[i+1]-ro[i]]/Abs[ro[i+1]] ;
If [kontrol<tol,Continue,Goto [basla2]] ) ;
omeg[eigs]=N[ro[i+1]] ;
Print[" Ozel deger (",eigs,")= " ,N[ro[i+1]]] ;
a[eigs]=v[i+1] , {eigs,1,mod1}] ;

Print["**********************************"] ;
Print["**** Sturm Dizisi Kontrol *****"] ;
Print["**********************************" ;
listlam=Table[omeg[i],{i,1,mod1}] ;
lislm1=Sort[listlam] ;
mu=lislm1[[mod]] ;
mu=mu+mu/100 ;
kkk=RSK-mu RSM ;

110
d[[1,1]]=kkk[[1,1]] ;
mm[1]=1
Do[
Do[If[kkk[[i,j]]!=0., (mm[j]=i;Return[mm[j]]),Continue],{i,1,n}] ;
,{j,2,n}] ;
Do[
g[[mm[j],j]]=kkk[[mm[j],j]] ;
Do[g[[i,j]]=kkk[[i,j]]-Sum[l[[r,i]]*g[[r,j]],{r,Max[mm[i],mm[j]],(i-1)}]
,{i,(mm[j]+1),(j-1)}] ;
d[[j,j]]=kkk[[j,j]]-Sum[l[[r,j]]*g[[r,j]],{r,mm[j],(j-1)}] ,{j,2,n}] ;
say=0 ;
If[say==mod,Continue,Goto[Rayleigh]] )

Print[" Siraya Konmus Ozel Degerler "]
list=Table[omeg[i], {i,mod}]
Print[Sort [list]]
Print["Serbest Titreim Frekanslari (w,Rad/Sn)"]
Print["****************************************"]

Print["************************************************"]
Print["*** Newmark Yontemi ile Dif. Denk. Takimi Cozumu ***"]
Print["*** Y''+c Y'+k Y=F/m ***"]
Print["************************************************"]
Clear[f,m]
(*
Print["Harmonik yukleme"]
P0=2.0
Omega=62.9
ft[t_ ]:=P0*Cos[Omega*t] *)

Print["Adim Tipi Yukleme"]
P0=10.
ft[t_ ]:=P0
(*
t1=1.
t2=t1/2.
P0=1.0
ft[t_ ]:=Which[(t>=0.&&t<t2),P0*t/t2,(t>=t2&&t<=t1),

111
P0*(t-t1)/(t2-t1),t>t1,0.0] *)
dt=0.01
tson=3.

(* pdata=Table[{t,ft[t]},{t,0.,2*tson,dt}]
p1=ListPlot[N[pdata],PlotJoined->True,AxesLabel->{"Zaman","Kuvvet"},
PlotStyle->RGBColor[1,0,0],GridLines->Automatic,
PlotRange->{-3.*P0,3.*P0},PlotLabel->"Zaman Uzayi"] *)

z=Input["Sonum Orani= ?"] ;
Do[ksi[i]=z, {i,mod}] ;
Do[Print["Mod=",imod] ;
m=1 ;
kk=omeg[imod]^2 ;
ud0=0. (*baslangic deplasmani*) ;
ud1=0. (*baslangic hizi*) ;
alfa=0.50;beta=0.25 ;
t=0. ;
nsay=1 ;
ud2=(1/m)*(ft[t]*RSFB[imod]-kk*ud0-c*ud1) ;
dt2=dt*dt ;
a0=1./beta/dt2 ;
a1=alfa/dt/beta ;
a2=a0*dt ;
a3=0.5/beta-1. ;
a4=alfa/beta-1. ;
a5=dt*(alfa/2./beta-1.) ;
a6=dt*(1.-alfa) ;
a7=alfa*dt ;
bk=kk+a0*m+a1*c ;
yf[imod,nsay]=ud0 ;
(Label[newmark] ;
mmm=m*(a0*ud0+a2*ud1+a3*ud2) ;
ccc=c*(a1*ud0+a4*ud1+a5*ud2) ;
bf=ft[t]*RSFB[imod]+mmm+ccc ;
u=(1./bk)*bf ;
ud2p=a0*(u-ud0)-a2*ud1-a3*ud2 ;
ud1=ud1+a6*ud2+a7*ud2p ;
ud2=ud2p ;
ud0=u ;
t=t+dt ;
nsay=nsay+1 ;
yf[imod,nsay]=u[[1]] ;

112
If[t<=tson,Goto[newmark],Continue]) ;
,{imod,1,mod}]
Print["****************************************"]
Print["****************************************"]
Do[fx[i_,t_ ]:=Sum[a[j][[i]]*yf[j,Round[(t/dt)+1]],{j,mod}],{i,asd}] ;
Do[fx2[i_ ,t_ ]:= Sum[a[j][[i]]*yf2[j,Round[(t/dt)+1]],{j,mod}],{i,asd}] ;
t=. ;
Do[dept[i]=Table[{t,fx[i,t]},{t,0.,tson,dt}],{i,asd}] ;

Print["******************************************"]
Print["******************************************"]
Do[dep[i]=Table[fx[i,t],{t,0.,tson,dt}],{i,asd}] ;
Do[dep2[i]=Table[fx2[i,t],{t,0.,tson,dt}],{i,asd}] ;
dof=Input["Cizilmesi Istenen Serbestlik Derecesi ="] ;
plotdep=ListPlot[dept[pos],PlotJoined->True,PlotStyle->RGBColor[0,0,1],
PlotRange->All,Frame->True,FrameLabel->{"Zaman","Deplasman"},
GridLines->Automatic,PlotLabel->"Deplasman Ergisi"]
d=N[Max[Abs[dep[pos]]]] ;
Print["Deplasmanin max. degeri =",d ] ;
post=Position[Abs[dep[pos]],d] ;
tmax=dept[pos][[post[[1,1]],1]] ;
Print[" Bu andaki zaman,tmax =",tmax] ;
Print["*****************************************"]
Print["*****************************************"]
topadim=tson/dt ;
elem=Input["Eleman Numarasi =" ] ;
tt=0. ;
msay=1 ;
Do[
Do[ii=listb[[i]];up2[ii]=0.,{i,bsd}] ;
Do[ii=listb[[i]];uc2[ii,adim]=0.,{i,bsd}] ;
Do[ii=lista[[i]];uc2[ii,adim]=dep2[i][[adim]],{i,asd}] ;
Do[up2[i]=uc2[nd[[elem,i]],adim],{i,1,esd}] ;
Do[pp[i]=Sum[kt[elem][[i,j]]*up[j],{j,esd}],{i,esd}] ;
Do[ppa[i]=Sum[mt[elem][[i,j]]*up2[j],{j,esd}],{i,esd}] ;
ptk[msay]=pp[5]+ppa[5] ;
tt=tt+dt ;

113
msay=msay+1 , {adim, topadim+1}] ;
ptt=Table[{tt,ptk[Round[(tt/dt)+1]]},{tt,0.,tson,dt}] ;
ptm=Table[ptk[Round[(tt/dt)+1]],{tt,0.,tson,dt}] ;
plot=ListPlot[ptt,PlotJoined->True,PlotStyle->RGBColor[1,0,0],
PlotRange->All,PlotLabel->{elem,". elemana ait"},Frame->
True,GridLines->Automatic,FrameLabel->{"Zaman","Kesme"}]
d=Max[Abs[ptm]] ;
d=N[d] ;
Print["Kesme Maksimum Degeri =", d ] ;
pos=Position[Abs[ptm],d] ;
tmax=ptt[[pos[[1,1]],1]] ;
Print["Bu Andaki Zaman ,t =" , tmax] ;

114
E1.2.3. MSSFT.MAT Program

tekil edilmektedir.
edilmektedir.
diferansiyel denklem takm elde edildikten sonra, her mod iin fourier uzaynda
ayrk fourier transform metodu ile modal deplasmanlar bulunmaktadr. Daha sonra
ters fourier transform algoritmas ile zaman uzaynda modal deplasmanlar elde
edilmektedir.

115
MSSFT.MAT Program Listesi

Print["************************************************************"]
Print["*** MSSFT.MAT ***"]
Print["*** Mod-Superpozisyon + Fourier Transform Metodu
***"]
Print["*** Dzlemi icinde yuklu duzlemsel cerceveler ***"]
Print["*************************************************************"]
nd=Table[{0.,0.,0.,0.,0.,0.}, {topelem}]
tsd=Max[nd]
bsd=Length[listb]
asd=tsd-bsd
eds=2
esd=6
(************************************)
Do [elem=i ;
,{i,1,topelem}]
(************************************)

116

elem=1
(Label [basla] ;
L=Ly[elem] ;
At=Aty[elem] ;
Al=Aly[elem] ;
Em=Emy[elem] ;
q=qy[elem] ;
t=ty[elem] ;
Ro=Roy[elem] ;
aa=ay[elem] ;
bb=by[elem] ;

T[elem]={{Cos[t],Sin[t],0,0,0,0},
{-Sin[t],Cos[t],0,0,0,0},
{0, 0, 1,0,0,0},
{0,0,0,Cos[t],Sin[t],0},
{0,0,0,-Sin[t],Cos[t],0},
{0,0,0, 0, 0, 1}} ;

ke={{Al*L^2/At,0,0,-Al*L^2/At,0,0},
{0, 12, 6*L,0,-12,6*L},
{0, 6*L,4*L^2,0,-6*L,2*L^2},
{-Al*L^2/At,0,0,Al*L^2/At,0,0},
{0, -12, -6*L, 0, 12,-6*L},
{0,6*L,2*L^2,0,-6*L, 4*L^2}}*Em*At/L^3 ;
kt[elem]=k[elem] ;

me={{140,0,0, 70,0,0},
{0, 156,22*L,0,54,-13*L},
{0,022*L,4*L^2,0,13*L,-3*L^2},
{70,0,0,140,0,0},
{0,54,13*L,0,156,-22*L},
{0,-13*L,-3*L^2,0,-22*L,4*L^2}}*Ro*Al*L/420 ;
mt[elem]=m[elem] ;
feq={{0},{q*L/2},{q*L^2/12},{0},{q*L/2},{-q*L^2/12}} ;

117
fe=feP+feq ;

Do[
II=nd[[elem,id]] ;
JJ=nd[[elem,jd]] ;
elem=elem+1 ;
(***********************************)
Do[
SF[d]=SF[d]+Pdeger,
{dys}]
Do[
{tks}]
Close[file]
Do[
RSK[[II,JJ]]=0 ;
Do[
ii=lista[[id]] ;
jj=lista[[jd]] ;
{id,1,asd}]

118
Print["********************************"]
Print["****** Alt Uzaylarda Iterasyon ******"]
Print["**** + ******"]
Print["**** Genel Jacobi Metodu ile *******"]
Print["**** Ozel Deger Hesabi *******"]
Print["********************************"]
k=RSK;m=RSM
k1[1]=k; m1[1]=m
n=Dimensions[k1[1]] [[1]]
Print["Sistem Serbestlik Derecesi=",n]
q=mod
listmod=Table[0.,{q}]
list=Table[listmod,{n}]
Do[list[[i,i]]=1. ,{i,1,q}]
x[1]=list
y[1]=m1[1].x[1]

iter=10
Do[ a[i]=LinearSolve[k1[1],yt[[i]]],{i,q}] ;
xb[iii+1]=Transpose[Table[a[i],{i,q}] ] ;
k=k1[iii+1]
m=m1[iii+1]
ts=5 ;
k0=k ;
m0=m ;
Do[
kb=k[[i,i]] m[[j,j]]-k[[j,j]] m[[i,i]] ;
If[kb==0,sign=1,sign=Sign[kb] ] ;
xx=kb/2.+ sign*Sqrt[(kb/2.)^2+kk[[i,i]]*kk[[j,j]]] ;
p[[i,i]]=1. ;
p[[i,j]]=alfa ;

119
p[[j,i]]=gama ;
p[[j,j]]=1. ;
fi=fi.p ;
pt=Transpose[p] ;
(************************************************) ;
fi=fi.mi ;
y[iii+1]=yb[iii+1].fi ,{iii,1,iter}]

x[iter+1]=xb[iter+1].fi
lamda=IdentityMatrix[n]
Do[lamda[[i,i]]=k[[i,i]]/m[[i,i]],{i,n}]
Print["**********************"]
Print["**********************"]
lam=Table[1,{i,n}]
Do[lam[[i]]=lamda[[i,i]],{i,n}]
lam=Sort[lam]
Do[Print[Chop[lam[[i]]]],{i,n}]

Print["**********************************"]
Print["**********************************"]
n1=Dimensions[k] [[1]]
listlam=Table[lamda[[i,i]],{i,n1}]
mu=Max[listlam]
mu=mu+mu/100
k=k1[1]-mu m1[1]
g=IdentityMatrix[n]
l=IdentityMatrix[n]
d=IdentityMatrix[n]
d[[1,1]]=k[[1,1]]
mm[1]=1
Do[
,{j,2,n}]

120
Do[
g[[mm[j],j]]=k[[mm[j],j]] ;

Do[g[[i,j]]=k[[i,j]]-Sum[l[[r,i]]*g[[r,j]],{r,Max[mm[i],mm[j]],(i-1)}]
,{i,(mm[j]+1),(j-1)}] ;
,{j,2,n}]
say=0
Do[If[d[[i,i]]<0, say=say+1,Continue],{i,1,n}]
If[say==q,Continue,(Print["Arada ozel deger var !!"];Pause[5])]

Print["*********************************************"]
Print["*********************************************"]
Do[
mu=sortlist[[nn]] ;
Print["Mu=",mu] ;
iter=5
ks=RSK - mu RSM ;
Do[
mx=RSM.v1[i] ;
v1[i+1]=xb/payda ;
, {i,1,iter}] ;
a[nn]=v[nn] ;
, {nn,1,mod}]

Print["**************************************************"]
Print["*** Fourier Transform Yontemi ile ***"]
Print["*** Dif. Denk. Takimi Cozumu ***"]
Print["*** Y+c Y+k Y=F/m ***"]
Print["**************************************************"]
Clear[f,m]

121
z=Input["Sonum Orani = ?"]
Do[ksi[i]=z, {i,mod}]

t1=1.
t2=t1/2.
F0=1.0
ft[t_ ]:=Which[(t>=0.&&t<t2),F0*t/t2,(t>=t2&&t<=t1),
F0*(t-t1)/(t2-t1),t>t1,0.0]
m=10
n=2^m
dt=0.01
tson=3.
T=n*dt

pdata=Table[{t,ft[t]},{t,0.,T,dt}]
p1=ListPlot[N[pdata],PlotJoined- >True,AxesLabel->{"Zaman","Kuvvet"},
PlotStyle- >RGBColor[1,0,0],GridLines- >Automatic,
PlotRange- >{0., 2 FO},PlotLabel- >"Zaman Uzayi"]

pdata=Table[ft[t],{t,0.,T,dt}]
Print[" Yuklemenin Fourier Transformu Hesaplaniyor "]
pf=Conjugate [Fourier [N [pd]]]*Sqrt[n]*dt

p21=ListPlot[Re[pf],PlotJoined->True,PlotRange->All,Frame->True,FrameLabel
->{''Frekans'',''Kuvvet''},PlotStyle->RGBColor[0,0,1],GridLines->
Auotomatic, PlotLabel->''Fourier transform uzayi (Reel kisim)'']
p22=ListPlot[Im[pf],PlotJoined->True,PlotRange->All,Frame->True,FrameLabel
Auotomatic, PlotLabel->''Fourier transform uzayi (Imajiner Kisim)'']

Print[" Frekans uzayinda her mod icin cozum yapiliyor "]
k1=n/2-1
k2=n/2+1
df=1./T

Do[Print[''Mod='', imod] ;
kk=omeg[imod]^2 ;
f=0.0 ;
xf=Table[0.,{n}] ;

122
Do[w=2.*Pi*f ;
Hw=1./(kk+c*I*w-w^2) ;
xf[[i]]=N[ Hw*RSFB[imod][[1]]*pf[[i]]] ;
Yf[imod,i]=xf[[i]] ;
f=f+df ;
, {i,1,k2}] ;
Do[Yf[imod,k2+i]=Conjugate[Yf[imod,k2-i]],{i,1,k1}] ;
Yf[imod,k2]=Re[Yf[imod,k2]] , {imod,mod}] ;

Do[listYf[imod]=Table[Yf[imod,i],{i,n}],{imod,mod}]
Print[" Ters Fourier Transformu Hesaplaniyor "],
Do[
ix[imod]=Sqrt[n]*Fourier[listYf[imod]]*df ;
rix[imod]=N[Re[ix[imod]]] ,{imod,mod}] ;

Print["****************************************"]
Print["****************************************"]
Do[fx[i]=Sum[a[imod] [[i]]*rix[imod], {imod,mod}],{i,asd}]
Print["*****************************************"]
Print["*** Deplasman ve ivne degerleri hesaplaniyor ***"]
Print["*****************************************"]
n1=tson/dt
Do[dept[icomp]=Table[{i*dt,fx[icomp][[i]]},{i,1,n1}],{icomp,asd}]
Do[dep[icomp]=Table[fx[icomp] [[i]],{i,1,n1}],{icomp,asd}]

dof=Input["Cizilmesi Istenen Serbestlik Derecesi ="]
pos=Position[lista,dof][[1,1]]
plotdep=ListPlot[dept[pos],PlotJoined- >True,PlotStyle- >RGBColor[1,0,0],
Frame- >True,FrameLabel- >{"Zaman","Deplasman"},
PlotRange->All,PlotLabel->"Deplasman Ergisi"]
GridLines- >Automatic]

d=Max[Abs[dep[pos]]]
d=N[d]
Print["Deplasmanin max. degeri =",d ]
post=Position[Abs[dep[pos]],d]
tmax=dept[pos][[post[[1,1]],1]]
Print[" Bu andaki zaman,tmax =",tmax]

Print["*****************************************"]
Print["*****************************************"]
topadim=tson/dt
elem=Input["Eleman Numarasi =" ]
tt=0.

123
Do[
Do[p[i]=Sum[kt[elem][[i,j]]*up[j],{j,esd}],{i,esd}] ;
pt[tt]=N[p[1]] ;
tt+=dt , {adim, topadim}] ;

ptt=Table[{tt,pt[tt]},{tt,0.,tson-dt,dt}]
ptm=Table[pt[tt],{tt,0.,tson-dt,dt}]
plot=ListPlot[ptt,PlotJoined- >True,PlotStyle- >RGBColor[1,0,0],
PlotRange- >All,GridLines- >Automatic,PlotLabel- >{elem,". elemana
ait''},
Frame->True,,FrameLabel- >{"Zaman","Kesme"}]
d=Max[Abs[ptm]]
d=N[d]
Print["Kesme Kuvvetinin Maksimum Degeri =", d ]
pos=Position[Abs[ptm],d]
tmax=ptt[[pos[[1,1]],1]]
Print["Bu Andaki Zaman ,t =" , tmax]

124
E1.2.4. MSRFT.MAT Program

tekil edilmektedir.
edilmektedir.
yaplr. Ayn zamanda bu metotla birlikte Gram-Schmidt ortogonalizasyonu
kullanlmaktadr.
diferansiyel denklem takm elde edildikten sonra, her mod iin fourier uzaynda
ayrk fourier transform metodu ile modal deplasmanlar bulunmaktadr. Daha sonra
ters fourier transform algoritmas ile zaman uzaynda modal deplasmanlar elde
edilmektedir.

125
MSRFT.MAT Program Listesi

Print["************************************************************"]
Print["*** MSRFT.MAT ***"]
Print["*** Mod-Superpozisyon + Fourier Transform Metodu ***"]
Print["*** Duzlemi icinde yuklu duzlemsel cerceveler ***"]
Print["*************************************************************"]
nd=Table[{0.,0.,0.,0.,0.,0.}, {topelem}]
tsd=Max[nd]
bsd=Length[listb]
asd=tsd-bsd
eds=2
esd=6
(************************************)

by[elem]=Ly[elem]-ay[elem]]

(************************************)

126
elem=1
(Label [basla] ;
L=Ly[elem] ;
At=Aty[elem] ;
Al=Aly[elem] ;
Em=Emy[elem] ;
q=qy[elem] ;
t=ty[elem] ;
Ro=Roy[elem] ;
aa=ay[elem] ;
bb=by[elem] ;

T[elem]={{Cos[t],Sin[t],0,0,0,0},
{-Sin[t],Cos[t],0,0,0,0},
{0, 0, 1,0,0,0},
{0,0,0,Cos[t],Sin[t],0},
{0,0,0,-Sin[t],Cos[t],0},
{0,0,0, 0, 0, 1}} ;

ke={{Al*L^2/At,0,0,-Al*L^2/At,0,0},
{0, 12, 6*L,0,-12,6*L},
{0, 6*L,4*L^2,0,-6*L,2*L^2},
{-Al*L^2/At,0,0,Al*L^2/At,0,0},
{0, -12, -6*L, 0, 12,-6*L},
{0,6*L,2*L^2,0,-6*L, 4*L^2}}*Em*At/L^3 ;
kt[elem]=k[elem] ;

me={{140,0,0, 70,0,0},
{0, 156,22*L,0,54,-13*L},
{0,022*L,4*L^2,0,13*L,-3*L^2},
{70,0,0,140,0,0},
{0,54,13*L,0,156,-22*L},
{0,-13*L,-3*L^2,0,-22*L,4*L^2}}*Ro*Al*L/420 ;
mt[elem]=m[elem] ;

feq={{0},{q*L/2},{q*L^2/12},{0},{q*L/2},{-q*L^2/12}} ;

127
fe=feP+feq ;

Do[
II=nd[[elem,id]] ;
JJ=nd[[elem,jd]] ;

elem=elem+1 ;
(***********************************)
Do[
SF[d]=SF[d]+Pdeger,
{dys}]
Do[
{tks}]
Close[file]
Do[
RSK[[II,JJ]]=0 ;
Do[
ii=lista[[id]] ;
jj=lista[[jd]] ;
{id,1,asd}]

128
Print["********************************"]
Print["****** Rayleigh & Gram-Schmidt ***"]
Print["********************************"]

mod1=mod-1
sayac=0
(Label [Rayleigh] ; mod1+=1 ;
sayac+=1 ;
v[1]=Table[Random [ ] , {n}] ;
v1=v[1] ;
ro[1]= 0.0 ;
tol=10^ (-6) ;
v[i+1]=v[1] ;
Print[''Deneme Sayisi = '' , sayac] ;
Do[
fi[eigs]=v[i+1] ;
i=0 ;
say=0 ;
( Label[basla2] ;
i=i+1 ;
ks=RSK-ro[i]*RSM ;
mx=RSM.v[i] ;
v[i+1]=xb/payda ;
Print['' Ozel deger ('',eigs,'')= '' ,N[ro[i+1]]] ;

Print["**********************************"] ;
Print["**********************************"] ;
mu=lislm1[[mod]] ;
mu=mu+mu/100 ;
kkk=RSK-mu RSM ;

129
d[[1,1]]=kkk[[1,1]] ;
mm[1]=1
Do[
,{j,2,n}] ;
Do[
,{i,(mm[j]+1),(j-1)}] ;
say=0 ;

Print['' Siraya Konmus Ozel Degerler '' )
Print[Sort [list]]
Print["*********************************************"]

Print["************************************************"]
Print["*** Fourier Transform Yontemi ile ***"]
Print["*** Dif. Denk. Takimi Cozumu ***"]
Print["*** Y+c Y+k Y=F/m ***"]
Print["************************************************"]
Clear[f,m]

z=Input["Sonum Orani = ?"]
Do[ksi[i]=z, {i,mod}]

t1=1.
t2=t1/2.
F0=1.0
ft[t_ ]:=Which[(t>=0.&&t<t2),F0*t/t2,(t>=t2&&t<=t1),
F0*(t-t1)/(t2-t1),t>t1,0.0]

130
m=10
n=2^m
dt=0.01
tson=3.
T=n*dt

pdata=Table[{t,ft[t]},{t,0.,T,dt}]
p1=ListPlot[N[pdata],PlotJoined- >True,AxesLabel->{"Zaman","Kuvvet"},
PlotStyle- >RGBColor[1,0,0],GridLines- >Automatic,
PlotRange- >{0., 2 FO},PlotLabel- >"Zaman Uzayi"]

pdata=Table[ft[t],{t,0.,T,dt}]
Print[" Yuklemenin Fourier Transformu Hesaplaniyor "]
pf=Conjugate [Fourier [N [pd]]]*Sqrt[n]*dt

p21=ListPlot[Re[pf],PlotJoined->True,PlotRange->All,Frame->True,FrameLabel
Auotomatic, PlotLabel->''Fourier transform uzayi (Reel kisim)'']
p22=ListPlot[Im[pf],PlotJoined->True,PlotRange->All,Frame->True,FrameLabel
Auotomatic, PlotLabel->''Fourier transform uzayi (Imajiner Kisim)'']

Print[" Frekans uzayinda her mod icin cozum yapiliyor "]
k1=n/2-1
k2=n/2+1
df=1./T

Do[Print[''Mod='', imod] ;
kk=omeg[imod]^2 ;
f=0.0 ;
xf=Table[0.,{n}] ;

Do[w=2.*Pi*f ;
Hw=1./(kk+c*I*w-w^2) ;
xf[[i]]=N[ Hw*RSFB[imod][[1]]*pf[[i]]] ;
Yf[imod,i]=xf[[i]] ;
f=f+df ;
, {i,1,k2}] ;
Do[Yf[imod,k2+i]=Conjugate[Yf[imod,k2-i]],{i,1,k1}] ;
Yf[imod,k2]=Re[Yf[imod,k2]] , {imod,mod}] ;

Do[listYf[imod]=Table[Yf[imod,i],{i,n}],{imod,mod}]
Print[" Ters Fourier Transformu Hesaplaniyor "],

131
Do[
ix[imod]=Sqrt[n]*Fourier[listYf[imod]]*df ;
rix[imod]=N[Re[ix[imod]]] ,{imod,mod}] ;

Print["****************************************"]
Print["****************************************"]
Do[fx[i]=Sum[a[imod] [[i]]*rix[imod], {imod,mod}],{i,asd}]
Print["*****************************************"]
Print["*****************************************"]
n1=tson/dt
Do[dept[icomp]=Table[{i*dt,fx[icomp][[i]]},{i,1,n1}],{icomp,asd}]
Do[dep[icomp]=Table[fx[icomp] [[i]],{i,1,n1}],{icomp,asd}]

dof=Input["Cizilmesi Istenen Serbestlik Derecesi ="]
pos=Position[lista,dof][[1,1]]
plotdep=ListPlot[dept[pos],PlotJoined- >True,PlotStyle- >RGBColor[1,0,0],
Frame- >True,FrameLabel- >{"Zaman","Deplasman"},
PlotRange->All,PlotLabel->"Deplasman Ergisi"]
GridLines- >Automatic]

d=Max[Abs[dep[pos]]]
d=N[d]
Print["Deplasmanin max. degeri =",d ]
post=Position[Abs[dep[pos]],d]
tmax=dept[pos][[post[[1,1]],1]]
Print[" Bu andaki zaman,tmax =",tmax]

Print["*****************************************"]
Print["*****************************************"]
topadim=tson/dt
elem=Input["Eleman Numarasi =" ]
tt=0.
Do[
Do[p[i]=Sum[kt[elem][[i,j]]*up[j],{j,esd}],{i,esd}] ;
pt[tt]=N[p[1]] ;
tt+=dt , {adim, topadim}] ;

132
ptt=Table[{tt,pt[tt]},{tt,0.,tson-dt,dt}]
ptm=Table[pt[tt],{tt,0.,tson-dt,dt}]
plot=ListPlot[ptt,PlotJoined- >True,PlotStyle- >RGBColor[1,0,0],
PlotRange- >All,GridLines- >Automatic,PlotLabel- >{elem,". elemana
ait''},
Frame->True,,FrameLabel- >{"Zaman","Kesme"}]
d=Max[Abs[ptm]]
d=N[d]
Print["Kesme Kuvvetinin Maksimum Degeri =", d ]
pos=Position[Abs[ptm],d]
tmax=ptt[[pos[[1,1]],1]]
Print["Bu Andaki Zaman ,t =" , tmax]

133
E1.2.5. MSSSP.MAT Program

tekil edilmektedir.
edilmektedir.
7-) Sistemin Pseudostatik vektr oluturulur. Bunun iin sisteme katlan serbestlik
dereceleri ve Pseudostatik vektrn deeri ekrandan verilmektedir.
8-) Sistemin serbest tireim periyotlarna karlk gelen hz spektrum deerleri
ekrandan verilmektedir.
9-) Hz spektrum deerleri yardm ile sistemin mutlak maksimum modal
deplasmanlar hesaplanmaktadr.
10-) Her moddan gelen katk bulunduktan sonra SRSS metodu ile sistemin esas
deplasmanlar bulunmaktadr.

134
MSSSP.MAT Program Listesi

Print["************************************************************"]
Print["*** MSSSP.MAT ***"]
Print["*** Mod-Superpozisyon + Spektrum Analizi ***"]
Print["******************************************************** ****"]

nd=Table[{0.,0.,0.,0.,0.,0.}, {topelem}]
tsd=Max[nd]
bsd=Length[listb]
asd=tsd-bsd
eds=2
esd=6
(************************************)

Do [elem=i ;
,{i,1,topelem}]
(************************************)

135

elem=1
(Label [basla] ;
L=Ly[elem] ;
At=Aty[elem] ;
Al=Aly[elem] ;
Em=Emy[elem] ;
q=qy[elem] ;
t=ty[elem] ;
Ro=Roy[elem] ;
aa=ay[elem] ;
bb=by[elem] ;

T[elem]={{Cos[t],Sin[t],0,0,0,0},
{-Sin[t],Cos[t],0,0,0,0},
{0, 0, 1,0,0,0},
{0,0,0,Cos[t],Sin[t],0},
{0,0,0,-Sin[t],Cos[t],0},
{0,0,0, 0, 0, 1}} ;

ke={{Al*L^2/At,0,0,-Al*L^2/At,0,0},
{0, 12, 6*L,0,-12,6*L},
{0, 6*L,4*L^2,0,-6*L,2*L^2},
{-Al*L^2/At,0,0,Al*L^2/At,0,0},
{0, -12, -6*L, 0, 12,-6*L},
{0,6*L,2*L^2,0,-6*L, 4*L^2}}*Em*At/L^3 ;
kt[elem]=k[elem] ;

me={{140,0,0, 70,0,0},
{0, 156,22*L,0,54,-13*L},
{0,022*L,4*L^2,0,13*L,-3*L^2},
{70,0,0,140,0,0},
{0,54,13*L,0,156,-22*L},
{0,-13*L,-3*L^2,0,-22*L,4*L^2}}*Ro*Al*L/420 ;
mt[elem]=m[elem] ;


136
feq={{0},{q*L/2},{q*L^2/12},{0},{q*L/2},{-q*L^2/12}} ;
fe=feP+feq ;

Do[
II=nd[[elem,id]] ;
JJ=nd[[elem,jd]] ;
elem=elem+1 ;
(***********************************)
Do[
SF[d]=SF[d]+Pdeger,
{dys}]
Do[
{tks}]
Close[file]
Do[
RSK[[II,JJ]]=0 ;
Do[
ii=lista[[id]] ;
jj=lista[[jd]] ;
{id,1,asd}]

137
Print["********************************"]
Print["****** Alt Uzaylarda Iterasyon ******"]
Print["**** + ******"]
Print["**** Genel Jacobi Metodu ile *******"]
Print["********************************"]
k=RSK;m=RSM
k1[1]=k; m1[1]=m
Print["Sistem Serbestlik Derecesi=",n]
q=mod
listmod=Table[0.,{q}]
list=Table[listmod,{n}]
x[1]=list
y[1]=m1[1].x[1]

iter=10
Do[ a[i]=LinearSolve[k1[1],yt[[i]]],{i,q}] ;
xb[iii+1]=Transpose[Table[a[i],{i,q}] ] ;
k=k1[iii+1]
m=m1[iii+1]
ts=5 ;
k0=k ;
m0=m ;
Do[
kb=k[[i,i]] m[[j,j]]-k[[j,j]] m[[i,i]] ;
If[kb==0,sign=1,sign=Sign[kb] ] ;
xx=kb/2.+ sign*Sqrt[(kb/2.)^2+kk[[i,i]]*kk[[j,j]]] ;
p[[i,i]]=1. ;
p[[i,j]]=alfa ;
p[[j,i]]=gama ;

138
p[[j,j]]=1. ;
fi=fi.p ;
pt=Transpose[p] ;

(************************************************) ;
fi=fi.mi ;
y[iii+1]=yb[iii+1].fi ,{iii,1,iter}]

x[iter+1]=xb[iter+1].fi
lamda=IdentityMatrix[n]
Do[lamda[[i,i]]=k[[i,i]]/m[[i,i]],{i,n}]
Print["**********************"]
Print["**********************"]
lam=Table[1,{i,n}]
Do[lam[[i]]=lamda[[i,i]],{i,n}]
lam=Sort[lam]
Do[Print[Chop[lam[[i]]]],{i,n}]

Print["**********************************"]
Print["**********************************"]
n1=Dimensions[k] [[1]]
listlam=Table[lamda[[i,i]],{i,n1}]
mu=Max[listlam]
mu=mu+mu/100
k=k1[1]-mu m1[1]
g=IdentityMatrix[n]
l=IdentityMatrix[n]
d=IdentityMatrix[n]
d[[1,1]]=k[[1,1]]
mm[1]=1
Do[
,{j,2,n}]
Do[
g[[mm[j],j]]=k[[mm[j],j]] ;
Do[g[[i,j]]=k[[i,j]]-Sum[l[[r,i]]*g[[r,j]],{r,Max[mm[i],mm[j]],(i-1)}]
,{i,(mm[j]+1),(j-1)}] ;

139
,{j,2,n}]
say=0
Do[If[d[[i,i]]<0, say=say+1,Continue],{i,1,n}]
If[say==q,Continue,(Print["Arada ozel deger var !!"];Pause[5])]
Print["*********************************************"]
Print["*********************************************"]
Do[
mu=sortlist[[nn]] ;
Print["Mu=",mu] ;
iter=5
ks=RSK - mu RSM ;
Do[
mx=RSM.v1[i] ;
v1[i+1]=xb/payda ;
, {i,1,iter}] ;
a[nn]=v[nn] ;
, {nn,1,mod}]

Print["*********************************************"]
Print["**** Spektrum Analizi ile Deplasman ****"]
Print["**** ve Eleman Kuvvetlerinin Hesabi ****"]
Print["*********************************************"]

(*** Pseudo-Statik Vektoru (PSV) Olusturuluyor ***)
dktsd=Input[''Depreme katilan toplam d.o.f sayisini veriniz='']
rvek=Table[0.,{asd}]
Do[
dof=Input[''Depreme katilan dof no'su=?''] ;
deg=Input[''PSV 'un degeri=?''] ;
rvek[[pos]]=deg ,{dktsd} ]

140
(*asd=mod*)
Do[alf[i]=(a[i].RSM.rvek),{i,mod}]
Do[period[i]=2*Pi/omeg[i], {i,mod}]
Do[Print[i,'' T = '', N[period[i]]] ;
Sv[i]=Input['' Bu period icin hiz spektrum degerini giriniz='']
, {i,mod}]

Do[Ymax[i]=(alf[i]/omeg[i])*Sv[i],{i,mod}]
Do[xmax[i]=a[i]*Ymax[i],{i,mod}]
Do[Xmax[j]=Sum[xmax[i][[j]]^2,{i,mod}], {j,1,asd}]
Do[Xmax[i]=Sqrt[Xmax[i]],{i,asd}]
!cls

Print[" ************************************** "]
Print[" ********** DOF------------> Umax **** "]
Print[" ********************************** "]
Do[
Print[" ", i , ". modun katkisi " ] ;
Do[jj=lista[[ii]] ; umax[jj]=xmax[i] ;
Print[" ",jj,"-------->",umax[jj] [[ii]]] , {ii,asd}] ;
Print[" ################################ "] ;
, {i,mod}]
Print[" Tum Modlarin Katkisi (SRSS) "]
Do[jj=lista[[i]] ; umax[jj]=Xmax[i] ;
Print[" ",jj," -----------> ", umax[jj]], {i,asd}]
Print[" ######################################### "] ;

141
E1.2.6. MSRSP.MAT Program

tekil edilmektedir.
edilmektedir.
yaplr. Ayrca bu metotla birlikte Gram-Schmidt ortogonalizasyonu
kullanlmaktadr.
7-) Sistemin Pseudostatik vektr oluturulur. Bunun iin sisteme katlan serbestlik
dereceleri ve Pseudostatik vektrn deeri ekrandan verilmektedir.
8-) Sistemin serbest tireim periyotlarna karlk gelen hz spektrum deerleri
ekrandan verilmektedir.
9-) Hz spektrum deerleri yardm ile sistemin mutlak maksimum modal
deplasmanlar hesaplanmaktadr.
10-) Her moddan gelen katk bulunduktan sonra SRSS metodu ile sistemin esas
deplasmanlar bulunmaktadr.

142
MSRSP.MAT Program Listesi

Print["************************************************************"]
Print["*** MSRSP.MAT ***"]
Print["*** Mod-Superpozisyon + Spektrum ***"]
Print["************************************************************"]

nd=Table[{0.,0.,0.,0.,0.,0.}, {topelem}]
tsd=Max[nd]
bsd=Length[listb]
asd=tsd-bsd
eds=2
esd=6
(************************************)

by[elem]=Ly[elem]-ay[elem] ]

(************************************)

143

elem=1
(Label [basla] ;
L=Ly[elem] ;
At=Aty[elem] ;
Al=Aly[elem] ;
Em=Emy[elem] ;
q=qy[elem] ;
t=ty[elem] ;
Ro=Roy[elem] ;
aa=ay[elem] ;
bb=by[elem] ;

T[elem]={{Cos[t],Sin[t],0,0,0,0},
{-Sin[t],Cos[t],0,0,0,0},
{0, 0, 1,0,0,0},
{0,0,0,Cos[t],Sin[t],0},
{0,0,0,-Sin[t],Cos[t],0},
{0,0,0, 0, 0, 1}} ;

ke={{Al*L^2/At,0,0,-Al*L^2/At,0,0},
{0, 12, 6*L,0,-12,6*L},
{0, 6*L,4*L^2,0,-6*L,2*L^2},
{-Al*L^2/At,0,0,Al*L^2/At,0,0},
{0, -12, -6*L, 0, 12,-6*L},
{0,6*L,2*L^2,0,-6*L, 4*L^2}}*Em*At/L^3 ;
kt[elem]=k[elem] ;

me={{140,0,0, 70,0,0},
{0, 156,22*L,0,54,-13*L},
{0,022*L,4*L^2,0,13*L,-3*L^2},
{70,0,0,140,0,0},
{0,54,13*L,0,156,-22*L},
{0,-13*L,-3*L^2,0,-22*L,4*L^2}}*Ro*Al*L/420 ;
mt[elem]=m[elem] ;


144
feq={{0},{q*L/2},{q*L^2/12},{0},{q*L/2},{-q*L^2/12}} ;
fe=feP+feq ;

Do[
II=nd[[elem,id]] ;
JJ=nd[[elem,jd]] ;

elem=elem+1 ;
(***********************************)
Do[
SF[d]=SF[d]+Pdeger,
{dys}]
Do[
{tks}]
Close[file]
Do[
RSK[[II,JJ]]=0 ;
Do[
ii=lista[[id]] ;
jj=lista[[jd]] ;
{id,1,asd}]

145

Print["********************************"]
Print["****** Rayleigh & Gram-Schmidt **"]
Print["********************************"]

mod1=mod-1
sayac=0
(Label [Rayleigh] ; mod1+=1 ;
sayac+=1 ;
v[1]=Table[Random [ ] , {n}] ;
v1=v[1] ;
ro[1]= 0.0 ;
tol=10^ (-6) ;
v[i+1]=v[1] ;
Print[''Deneme Sayisi = '' , sayac] ;
Do[
fi[eigs]=v[i+1] ;
i=0 ;
say=0 ;
( Label[basla2] ;
i=i+1 ;
ks=RSK-ro[i]*RSM ;
mx=RSM.v[i] ;
v[i+1]=xb/payda ;
Print['' Ozel deger ('',eigs,'')= '' ,N[ro[i+1]]] ;

Print["**********************************"] ;
Print["**********************************"] ;
mu=lislm1[[mod]] ;
mu=mu+mu/100 ;

146
kkk=RSK-mu RSM ;
d[[1,1]]=kkk[[1,1]] ;
mm[1]=1
Do[
,{j,2,n}] ;
Do[
,{i,(mm[j]+1),(j-1)}] ;
say=0 ;

Print['' Siraya Konmus Ozel Degerler '' )
Print[Sort [list]]
Print["*********************************************"]

Print["*********************************************"]
Print["**** Spektrum Analizi ile Deplasman ****"]
Print["**** ve Eleman Kuvvetlerinin Hesabi ****"]
Print["*********************************************"]

(*** Pseudo-Statik Vektoru (PSV) Olusturuluyor ***)
dktsd=Input[''Depreme katilan toplam d.o.f sayisini veriniz='']
rvek=Table[0.,{asd}]
Do[
dof=Input[''Depreme katilan dof no'su=?''] ;
deg=Input[''PSV 'un degeri=?''] ;
rvek[[pos]]=deg ,{dktsd} ]

147
(*asd=mod*)
Do[alf[i]=(a[i].RSM.rvek),{i,mod}]
Do[period[i]=2*Pi/omeg[i], {i,mod}]
Do[Print[i,'' T = '', N[period[i]]] ;
Sv[i]=Input['' Bu period icin hiz spektrum degerini giriniz='']
, {i,mod}]

Do[Ymax[i]=(alf[i]/omeg[i])*Sv[i],{i,mod}]
Do[xmax[i]=a[i]*Ymax[i],{i,mod}]
Do[Xmax[j]=Sum[xmax[i][[j]]^2,{i,mod}], {j,1,asd}]
Do[Xmax[i]=Sqrt[Xmax[i]],{i,asd}]
!cls

Print[" ************************************** "]
Print[" ********** DOF------------> Umax **** "]
Print[" ********************************** "]
Do[
Print[" ", i , ". modun katkisi " ] ;
Do[jj=lista[[ii]] ; umax[jj]=xmax[i] ;
Print[" ",jj,"-------->",umax[jj] [[ii]]] , {ii,asd}] ;
Print[" ################################ "] ;
, {i,mod}]
Print[" Tum Modlarin Katkisi (SRSS) "]
Do[jj=lista[[i]] ; umax[jj]=Xmax[i] ;
Print[" ",jj," -----------> ", umax[jj]], {i,asd}]
Print[" ######################################### "] ;

148
EK2. RNEKLERN DATA DOSYALARI

E2.1. rnek 5.9un Data Dosyas

Polat Gulkan (Kesme Tipi 20 Katli Bina - With Roation)
Toplam eleman sayisi
60
Elemanlarn kod numaralari
1 2 3 4 5 6
4 5 6 7 8 9
7 8 9 10 11 12
10 11 12 13 14 15
13 14 15 16 17 18
16 17 18 19 20 21
19 20 21 22 23 24
22 23 24 25 26 27
25 26 27 28 29 30
28 29 30 31 32 33
31 32 33 34 35 36
34 35 36 37 38 39
37 38 39 40 41 42
40 41 42 43 44 45
43 44 45 46 47 48
46 47 48 49 50 51
49 50 51 52 53 54
52 53 54 55 56 57
55 56 57 58 59 60
58 59 60 61 62 63
64 65 66 67 68 69
67 68 69 70 71 72
70 71 72 73 74 75

149
73 74 75 76 77 78
76 77 78 79 80 81
79 80 81 82 83 84
82 83 84 85 86 87
85 86 87 88 89 90
88 89 90 91 92 93
91 92 93 94 95 96
94 95 96 97 98 99
97 98 99 100 101 102
100 101 102 103 104 105
103 104 105 106 107 108
106 107 108 109 110 111
109 110 111 112 113 114
112 113 114 115 116 117
115 116 117 118 119 120
118 119 120 121 122 123
121 122 123 124 125 126
4 5 6 67 68 69
7 8 9 70 71 72
10 11 12 73 74 75
13 14 15 76 77 78
16 17 18 79 80 81
19 20 21 82 83 84
22 23 24 85 86 87
25 26 27 88 89 90
28 29 30 91 92 93
31 32 33 94 95 96
34 35 36 97 98 99
37 38 39 100 101 102
40 41 42 103 104 105
43 44 45 106 107 108

150
46 47 48 109 110 111
49 50 51 112 113 114
52 53 54 115 116 117
55 56 57 118 119 120
58 59 60 121 122 123
61 62 63 124 125 126
Bilinen serbestlik derecesi sayisi
46
Bilinen serbestlik derecelerinin kodlari
1 2 3 64 65 66 5 8 11 14 17 20 23 26 29 32 35 38 41 44 47 50 53 56 59
62 68 71 74 77 80 83 86 89 92 95 98 101 104 107 110 113 116 119 122
125

(L) (I) (A) (E) (q) (Aci) (P) (a) (ro)
3. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 1.570796 0. 0. 2400.
3. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 1.570796 0. 0. 2400.
3. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 1.570796 0. 0. 2400.
3. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 1.570796 0. 0. 2400.
3. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 1.570796 0. 0. 2400.
3. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 1.570796 0. 0. 2400.
3. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 1.570796 0. 0. 2400.
3. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 1.570796 0. 0. 2400.
3. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 1.570796 0. 0. 2400.
3. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 1.570796 0. 0. 2400.
3. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 1.570796 0. 0. 2400.
3. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 1.570796 0. 0. 2400.
3. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 1.570796 0. 0. 2400.
3. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 1.570796 0. 0. 2400.
3. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 1.570796 0. 0. 2400.
3. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 1.570796 0. 0. 2400.
3. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 1.570796 0. 0. 2400.

151
3. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 1.570796 0. 0. 2400.
3. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 1.570796 0. 0. 2400.
3. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 1.570796 0. 0. 2400.
3. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 1.570796 0. 0. 2400.
3. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 1.570796 0. 0. 2400.
3. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 1.570796 0. 0. 2400.
3. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 1.570796 0. 0. 2400.
3. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 1.570796 0. 0. 2400.
3. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 1.570796 0. 0. 2400.
3. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 1.570796 0. 0. 2400.
3. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 1.570796 0. 0. 2400.
3. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 1.570796 0. 0. 2400.
3. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 1.570796 0. 0. 2400.
3. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 1.570796 0. 0. 2400.
3. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 1.570796 0. 0. 2400.
3. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 1.570796 0. 0. 2400.
3. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 1.570796 0. 0. 2400.
3. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 1.570796 0. 0. 2400.
3. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 1.570796 0. 0. 2400.
3. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 1.570796 0. 0. 2400.
3. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 1.570796 0. 0. 2400.
3. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 1.570796 0. 0. 2400.
3. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 1.570796 0. 0. 2400.
6. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 0 0. 0. 2400.
6. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 0 0. 0. 2400.
6. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 0 0. 0. 2400.
6. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 0 0. 0. 2400.
6. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 0 0. 0. 2400.
6. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 0 0. 0. 2400.
6. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 0 0. 0. 2400.
6. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 0 0. 0. 2400.

152
6. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 0 0. 0. 2400.
6. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 0 0. 0. 2400.
6. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 0 0. 0. 2400.
6. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 0 0. 0. 2400.
6. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 0 0. 0. 2400.
6. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 0 0. 0. 2400.
6. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 0 0. 0. 2400.
6. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 0 0. 0. 2400.
6. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 0 0. 0. 2400.
6. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 0 0. 0. 2400.
6. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 0 0. 0. 2400.
6. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 0 0. 0. 2400.

Dugume etkiyen direk yuk (sayisi & serbestlik derecesi & degeri)
0
Toplanmis kutle (sayisi & serbestlik derecesi & degeri)
0

153
Polat Gulkan (Kesme Tipi 20 Katli Bina Without Roation)
60
1 2 3 4 5 6
4 5 6 7 8 9
7 8 9 10 11 12
10 11 12 13 14 15
13 14 15 16 17 18
16 17 18 19 20 21
19 20 21 22 23 24
22 23 24 25 26 27
25 26 27 28 29 30
28 29 30 31 32 33
31 32 33 34 35 36
34 35 36 37 38 39
37 38 39 40 41 42
40 41 42 43 44 45
43 44 45 46 47 48
46 47 48 49 50 51
49 50 51 52 53 54
52 53 54 55 56 57
55 56 57 58 59 60
58 59 60 61 62 63
64 65 66 67 68 69
67 68 69 70 71 72
70 71 72 73 74 75
73 74 75 76 77 78
76 77 78 79 80 81
79 80 81 82 83 84
82 83 84 85 86 87

154
85 86 87 88 89 90
88 89 90 91 92 93
91 92 93 94 95 96
94 95 96 97 98 99
97 98 99 100 101 102
100 101 102 103 104 105
103 104 105 106 107 108
106 107 108 109 110 111
109 110 111 112 113 114
112 113 114 115 116 117
115 116 117 118 119 120
118 119 120 121 122 123
121 122 123 124 125 126
4 5 6 67 68 69
7 8 9 70 71 72
10 11 12 73 74 75
13 14 15 76 77 78
16 17 18 79 80 81
19 20 21 82 83 84
22 23 24 85 86 87
25 26 27 88 89 90
28 29 30 91 92 93
31 32 33 94 95 96
34 35 36 97 98 99
37 38 39 100 101 102
40 41 42 103 104 105
43 44 45 106 107 108
46 47 48 109 110 111
49 50 51 112 113 114
52 53 54 115 116 117
55 56 57 118 119 120

155
58 59 60 121 122 123
61 62 63 124 125 126
86
1 2 3 64 65 66 5 8 11 14 17 20 23 26 29 32 35 38 41 44 47 50 53 56 59
62 68 71 74 77 80 83 86 89 92 95 98 101 104 107 110 113 116 119 122
125
6 9 12 15 18 21 24 27 30 33 36 39 42 45 48 51 54 57 60 63 69 72 75
78 81 84 87 90 93 96 99 102 105 108 111 114 117 120 123 126

(L) (I) (A) (E) (q) (Aci) (P) (a) (ro)
3. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 1.570796 0. 0. 2400.
3. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 1.570796 0. 0. 2400.
3. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 1.570796 0. 0. 2400.
3. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 1.570796 0. 0. 2400.
3. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 1.570796 0. 0. 2400.
3. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 1.570796 0. 0. 2400.
3. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 1.570796 0. 0. 2400.
3. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 1.570796 0. 0. 2400.
3. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 1.570796 0. 0. 2400.
3. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 1.570796 0. 0. 2400.
3. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 1.570796 0. 0. 2400.
3. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 1.570796 0. 0. 2400.
3. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 1.570796 0. 0. 2400.
3. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 1.570796 0. 0. 2400.
3. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 1.570796 0. 0. 2400.
3. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 1.570796 0. 0. 2400.
3. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 1.570796 0. 0. 2400.
3. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 1.570796 0. 0. 2400.
3. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 1.570796 0. 0. 2400.

156
3. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 1.570796 0. 0. 2400.
3. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 1.570796 0. 0. 2400.
3. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 1.570796 0. 0. 2400.
3. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 1.570796 0. 0. 2400.
3. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 1.570796 0. 0. 2400.
3. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 1.570796 0. 0. 2400.
3. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 1.570796 0. 0. 2400.
3. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 1.570796 0. 0. 2400.
3. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 1.570796 0. 0. 2400.
3. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 1.570796 0. 0. 2400.
3. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 1.570796 0. 0. 2400.
3. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 1.570796 0. 0. 2400.
3. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 1.570796 0. 0. 2400.
3. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 1.570796 0. 0. 2400.
3. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 1.570796 0. 0. 2400.
3. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 1.570796 0. 0. 2400.
3. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 1.570796 0. 0. 2400.
3. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 1.570796 0. 0. 2400.
3. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 1.570796 0. 0. 2400.
3. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 1.570796 0. 0. 2400.
3. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 1.570796 0. 0. 2400.
6. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 0 0. 0. 2400.
6. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 0 0. 0. 2400.
6. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 0 0. 0. 2400.
6. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 0 0. 0. 2400.
6. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 0 0. 0. 2400.
6. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 0 0. 0. 2400.
6. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 0 0. 0. 2400.
6. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 0 0. 0. 2400.
6. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 0 0. 0. 2400.
6. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 0 0. 0. 2400.

157
6. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 0 0. 0. 2400.
6. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 0 0. 0. 2400.
6. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 0 0. 0. 2400.
6. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 0 0. 0. 2400.
6. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 0 0. 0. 2400.
6. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 0 0. 0. 2400.
6. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 0 0. 0. 2400.
6. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 0 0. 0. 2400.
6. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 0 0. 0. 2400.
6. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 0 0. 0. 2400.

0
0

158
E2.2. rnek 6.1in Data Dosyas

Polat Gulkan (Sayfa 71) & Clough (Sayfa 401)
10
1 2 3 4 5 6
4 5 6 7 8 9
7 8 9 10 11 12
10 11 12 13 14 15
13 14 15 16 17 18
16 17 18 19 20 21
19 20 21 22 23 24
22 23 24 25 26 27
25 26 27 28 29 30
28 29 30 31 32 33
13
1 2 4 7 10 13 16 19 22 25 28 31 32
(L) (I) (A) (E) (q) (Aci) (P) (a) (ro)
1. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 0. 0. 0. 2400.
1. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 0. 0. 0. 2400.
1. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 0. 0. 0. 2400.
1. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 0. 0. 0. 2400.
1. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 0. 0. 0. 2400.
1. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 0. 0. 0. 2400.
1. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 0. 0. 0. 2400.
1. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 0. 0. 0. 2400.
1. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 0. 0. 0. 2400.
1. 0.0108 0.36 2*10^10. 0. 0. 0. 0. 2400.

159
1
17 1.
0

160
E2.3. rnek 6.2nin Data Dosyas

R.Craig (sayfa 435)
3
1 2 3 4 5 6
4 5 6 7 8 9
7 8 9 10 11 12
6
1 2 3 4 7 10
(L) (I) (A) (E) (q) (Aci) (P) (a) (ro)
10. 0.0833 1.00 1*10^7. 0. 0. 0. 0. 2.591e-4
10. 0.0833 1.00 1*10^7. 0. 0. 0. 0. 2.591e-4
10. 0.0833 1.00 1*10^7. 0. 0. 0. 0. 2.591e-4

1
11 -1.
1
11 0.02591

161
E2.4. rnek 6.3n Data Dosyas

Yap Dinamigi (Sayfa 239)
3
1 2 3 4 5 6
4 5 6 7 8 9
7 8 9 10 11 12
9
1 2 3 5 6 8 9 11 12
(L) (I) (A) (E) (q) (Aci) (P) (a) (ro)
300. 80000000. 1. 1. 0. 1.570796 0. 0. 0.
300. 80000000. 1. 1. 0. 1.570796 0. 0. 0.
300. 80000000. 1. 1. 0. 1.570796 0. 0. 0.
1
10 10.
3
4 1.
7 1.
10 1.

162

Soil Structure Dersi (Iki katli cerceve)
8
1 2 3 4 2 5
8 9 10 4 9 11
4 2 5 6 2 7
4 9 11 6 9 12
4 2 5 4 13 14
4 13 14 4 9 11
6 2 7 6 9 12
4 13 14 15 13 16
6
1 2 3 8 9 10
(L) (I) (A) (E) (q) (Aci) (P) (a) (ro)
1. 1. 1. 1. 0. 1.570796 0. 0. 0.
1. 1. 1. 1. 0. 1.570796 0. 0. 0.
1. 1. 1. 1. 0. 1.570796 0. 0. 0.
1. 1. 1. 1. 0. 1.570796 0. 0. 0.
0.5. 1. 1. 1. 0. 0 0. 0. 0.
0.5. 1. 1. 1. 0. 0 0. 0. 0.
1. 1. 1. 1. 0. 0 0. 0. 0.
0.5. 1. 1. 1. 0. 1.570796 0. 0. 0.

163
1
6 1.
3
4 1.
6 1.
15 6.7547

164
Yap Dinamigi (Sayfa 239)
3
1 2 3 4 5 6
4 5 6 7 8 9
7 8 9 10 11 12
9
1 2 3 5 6 8 9 11 12
(L) (I) (A) (E) (q) (Aci) (P) (a) (ro)
300. 80000000. 1. 1. 0. 1.570796 0. 0. 0.
300. 80000000. 1. 1. 0. 1.570796 0. 0. 0.
300. 80000000. 1. 1. 0. 1.570796 0. 0. 0.
0
3
4 1.
7 1.
10 1.

Mod Birleştirme Yöntemi

Загружено:

Сведения о документе

Оригинальное название

Авторское право

Доступные форматы

Поделиться этим документом

Поделиться или встроить документ

Параметры публикации

Этот документ был вам полезен?

Это неприемлемый материал?

Авторское право:

Доступные форматы

Mod Birleştirme Yöntemi

Загружено:

Авторское право:

Доступные форматы

UKUROVA NVERSTES

FEN BLMLER ENSTTS

: Birim boyun arl

: zvektr (mod ekil fonksiyonu)

: Birim boyun arl

ya bal olarak bir polinom elde edilmektedir.

olarak kullanlmaktadr (en kk

asal frekans deerine karlk

Вам также может понравиться