!!.~~.'!:'f~?~:..~lf!:..~~~~.~ ~ :..

~,

-Azter ezazu minera/arendeFinizioa,esan substantzia -Erlaziona ezazu si/ikatoen konposaera 0I'0IbYTC~

hauek minera/akdiren ala ez, eta arrazoituzergatik. za/eko e/ementu nagusien porlzentaiarekin eic aro-
petrolioo gatz arrunta(ha/ita) esmera/da zoitu si/ikatoek minera/ harri-eratzaile g:so a er
/eihokobeira ura 18°C-tan izotza garrantzia.
diamantea azukrea talkoa

Harri igneoak
Mineralak adierazle gisa
Harri igneoak (latinetik: ignis, sua. magro:: ~ ~~
Mineralakez dira apaingarrihutsakedo materialekonomi- eta kontsolidatutakoan eratzen dira ~a~u~ez
koki errentagarrieniturri bakarrik¡eratu zireneko baldintzen magma bat harri urtuzko masa da. minera. ...r~-
~etaberakdauzkatenharrien)giltza ere bere baitandaukate.
tuen eta gasen (H2, etab.) kantitate aIdakarru: ..¡ .P""~ ~

Mineralenazterketakinformazioa eman dezake zuzenean

behatuedo ikertuezin diren Lurrekoaldeen baldintza fisiko
eta kimikoez¡izan ere, mineralbakoitzapresio eta tenpera-
turazkobaldintza jakin batzuetaneratzenda¡ laboratorioan
zehaztudira baldintzahoriek.
Harriak
Lurreko harriak hone1a era daitezke: (1) magmetatik,
2) prozesu sedimentarioen bidez, eta (3) solido-egoe-
ran daudelarik izandako presio- edota tenperatura-
aldaketengatik. Hori dela eta, harriak hiru multzo han-
ditan banatzen dira: harri igneo edo magmatikoak,
harri sedimentarioak eta harri metamorflkoak,
hurrenez hurren.
Harri igneo eta metamorfIkoei barrí endogeno deri-
tze, Lurraren barrualdean sortzen dire1ako; harri sedi-
mentarioak, berriz, azalean eratzen dira, eta barrí exo-
geno deritze.
Lurrazalaren eta goi-mantuaren alde ~ ~~
eratzen da, tenperatura partez (ana[e~ ~ G""~
urtzeko nahikoa altu den lekuetan. Hala ere pre-.;.ü.a
gutxitzeak (tenperatura goratzea da..ill Ges..:~_~
ak) edo ur gehiago hartzeak (Si-O ;0I.-u.-,¡.,;:-..6~ ~
urtze-tenperatura beheratu egiten da ere er..é' .:.ez..r
kete harriak urtzea.
Magmek, harriak bezain dentsoak ez d...~ ~-=--
zalerantz jotzen dute eta beste harri b~__",":: ;:-dc:
hausturetan sartzen dira (intrusioa eC."':; __.:::p-cr_
irteten (laba). Tenperatura jaitsi ahaIa. ¡::"""e""'~ ~
talizatzen hasten dira, batez ere s~o=.:;:
harik eta magma erabat solidotu e"'..'lb.-~ ::-_~
den arte (kontsolidazio magmatikoa :'~:u-c- ~-=---::.
kontsolidatzen bada, harri intrusiboak ~~ =...
Harri intrusiboak masa handi samarret=.::. =-~ _ c:':..
dira (hari plutonikoak), edo ha\J.5tufeU!" 1J:anj ~
nianoak). Baina magma hausturetaw: -:;-=_we:_
irteten bada, harri estrusibo 000 bo!bn-o~.k ~,..-
tzen dira.

Nola bereiz ditzakegu harri batzuk eta

besteak?
Harriek nahikoa seinale dituzte beren histori4 ezagutze-
ko, hau da, beren sorrera eta eraketa-baldintzak. Beraz, ez
da zaila hau edo hori zein motatakoa eta zein harri den jaki-
tea. Beharrezko informazioa mineralen asoziazioan (minera- .<:>a-
:. _ _
logia) eta harriak ageri duen eraketan. Harri baten eraketa,
harri horrek daukan itxura da, hau da, osatzen duten mine- '"'~
ralak zein forma, tamaina eta erlaziotan ageri diren. ~~.. - ....
Harri-talde bakoitzak eraketa jakin batzuk agertu ohi
"
~ + \-...,
ditu, besteetatik bereizten direnak, eta talde bakoitzean
\ -' \ ~
beste desberdinrasun mineralogiko eta eraketazkoak ,, \
" ./
\ .... \
daude, taldearen baitan sailkatzeko balio dutenak.
... \

Harri igneoen motak kokar::.&e a~