De GaragastenKrant

Tweeëntwintigste nummer: maart 2007

de hefboom
Ben je tussen 12 en 14? Ben je gefascineerd door alles wat met
In dit nummer:
Archimedes verpla
atst de aarde

Niet te zwaar aan tillen?

techniek te maken heeft? Voel je de bijna onweerstaanbare Hengelen met hefbomen
drang om elk apparaat uit elkaar te prutsen om te zien hoe het em
er vanbinnen uitziet? Dan ben je een Garagast en dan is dit nog n ddrrreem
m
m
steeds je lijfblad! Handig, die hhanndre
De nieuwe ‘Knap Geknutseld’-opgave

wa
ar
sc
hu
wi
ng
 “ Geef me een plaats om te staan
en ik verplaats de wereld.”

Een sterke uitspraak en toch al meer dan

2.000 jaar oud. Enig idee waarmee de Griekse
wiskundige Archimedes de wereld dan wel wou
Een hefboom is een heel
verplaatsen? Met een hefboom, inderdaad. De eenvoudige manier om
oude Grieken wisten immers heel goed dat je krachten te vermenigvuldigen.
met een hefboom weinig kracht nodig hebt om Logisch dus dat het hefboom-
principe in de meest alledaagse
een te tillen. gebruiksvoorwerpen terug te
vinden is. Notenkraker, schaar
en pincet: allemaal hefbomen.
Hoe je een hefboom herkent?
Heel eenvoudig:
een
n stang die op
je hebt altijd ee steunpunt
beweegt en door op die stang
een inspanning uit te oefenen
til je een last op.

De INSPANNING is de kracht die je

op de hefboom uitoefent.
Je hebt drie soorten hefbomen.
Alles hangt af van de positie van
het steunpunt, de inspanning en de
last ten opzichte van elkaar. Als je een
blik verf met een schroevendraaier open
wrikt, dan gebruik je een primaire hefboom.
De rand van het blik waarop
De LAST is het gewicht dat aan
de schroevendraaier rust (steunpunt) zit dan
de andere kant van de
tussen de plaats waar jij je inspanning op uitoefent
hefboom wordt verplaatst.
en de weerstand van het deksel die overwonnen moet
worden (de last).

Hoe dichter het steunpunt bij de last staat, hoe minder

inspanning je moet leveren om de last op te tillen. En zo komt
het dat elke Garagast een
Het STEUNPUNT
kan opheffen... met een hefboom. Je hebt dan wel een hééél lange
is het punt
stang nodig. Want om een hefboom in evenwicht te brengen, moet het
waaromheen de
product van de inspanning en de afstand van die inspanning tot het steunpunt
hefboom draait.
gelijk zijn aan het product van de last en de afstand van die last tot het steun-
punt. Moeilijk? Als je straks de ‘Knap Geknutseld’-opdracht hebt uitgevoerd, is
alles zo klaar als een klontje.
 Een flesopener is dan weer een secundaire
hefboom. Het steunpunt rust op de kroonkurk,
terwijl de weerstand van de dop (last) overwonnen
moet worden door de inspanning die jij met je hand
levert. een notenkrake
O ok r is ee n
oo boom.
m

ie se ndaire hef
cu
Of beter: twee secundaire hefbomen met een
gezamenlijk steunpunt. De last is de weerstand
van de noot die je wil kraken.

Hefbomen waarbij de inspanning tussen

steunpunt en last zit, zijn tertiaire hefbomen. Neem nu
een hengel. Wat doe je als je een vis aan de haak
geslagen hebt? Dan laat je het
handvat van de hengel in je
hand rusten terwijl je de
hengel met je andere
hand iets naar boven
trekt. Met die kleine
inspanning komt je
vangst (de last) een
heel eind uit het water.

Intussen heb je
begrepen dat elke
werkbank en elk
atelier barst van de
hefbomen. Knip-
tang, striptang,
hamer, moersleu-
tel, wielsleutel... hefbomen
maken het leven van de vakman makkelijker. En ook in een auto
vind je ze. De handrem moet anderhalve keer het gewicht van
een auto kunnen blokkeren. En toch kan je de handrem met
een simpel gebaar optrekken. Omdat de pook van je handrem
een hefboom is, jawel. De pook beweegt rond een steun-
punt dat in de bodemplaat van de auto vastzit. Het eind
waarmee je de handrem oprekt is lang, het andere eind
heel kort. En daaraan zit de kabel gemonteerd die de
remmen activeert.

Wist je trouwens dat het handremsysteem

onafhankelijk van het gewone remsysteem
moet kunnen functioneren, zodat je de
handrem ook kan gebruiken als de gewone
remmen uitvallen? De meeste handremmen
zijn daarom nog altijd
mechanisch. Dat is de beste manier om
te vermijden.
 wij de
ie k ? D an hebben t daar
van techn asten.be, wan
n o e g krijgen arag nload de
www.g
e
a n je m aar nie t g
rf n a a r k e n a u to’s. Dow een
K su nie s
voor jou: over tech omen. Kie eri-
oplossing wat je weten wou es meer over hefb d e e xp
je a lles t 2 e n le e e n k ijkje in rachtwa-
v in d
ra g a stenK r a n
rij o f neem ’s
tuu r van een v wel
pdf van G a
s pe lle tj esga le
a r o m o ok he t s
is s ch ie n heb je
uit de nw a ey, m snel
spelletje z ie je metee e n zijn. En h il delen. Laat dan
oek. D a n he fb o m nw je ook op
mentenh e r e m v an je fiets ndere Garagaste En natuurlijk kan
lfs d et a ek.
gen en ze n mening die je m gasten-gastenbo de ‘Knap
een tip o f e e et G a ra fo er
o v innaars.
r ic h tj e a chter in h echt voor meer in aam wel bij de w
een be bstek ter hien staat jouw n
asten-we c
de Garag ’-wedstrijd. Miss
ts e ld
Geknu

Techniek op Wielen
Er gaat niks boven een heuse ontdekkingstocht in de
wereld van de techniek en de
auto. Daarom is er Techniek op Wielen, het geweldig
leuke doe-parcours in het
Brusselse Autoworld-museum. En reken maar dat je
er ook
toepassingen van de hefboom vindt. Experi-
menteer met steunpunt en last en zoek uit
wanneer je de minste inspanning moet
leveren. Of surf eerst even naar
www.garagasten.be en bekijk er het
filmpje over deze geweldige doe-proef. Waarna
je natuurlijk zo snel mogelijk naar Autoworld
vertrekt.

Naam:

Adres:

Geboortedatum:

E-mailadres:

Ik wil graag een gratis abonnement op de GaragastenKrant

Ik wil graag een gratis abonnement op de elektronische GaragastenNieuwsbrief
Het juiste antwoord op de wedstrijdvraag is
1 kg
2 kg
2,5 kg
3 kg

wedstrijd en wil
Deed jij mee aan de vorige
prijs heb t gewonnen? Of
je weten of jij de De gegevens zullen enkel gebruikt worden om de
goede antwoord?
ben je op zoek naar het aanvrager te voorzien van niet-commerciële
gasten.be en klik
Surf snel naar www.gara
informatie over toekomstopwielen.be-projecten.
op “Wedst rijd ’. Wijziging of schrapping van het adres kan op
eenvoudig verzoek.
Knap Geknutseld, dat is niet alleen een fantastisch experiment, maar ook een
leuke wedstrijd. Lees snel even wat je precies moet doen.

In elke nieuwe GaragastenKrant vind je een experiment waarbij je passie voor

techniek je flink van pas zal komen. Je kan dat experiment alleen uitvoeren, met
een paar vrienden, of met de hele klas. En je kan er geweldige prijzen mee
winnen. Hoe dan? Wel, bij elk experiment hoort een wedstrijdvraag. Het antwoord
op die vraag kan je achterhalen door dat experiment juist uit te voeren. En het juiste
antwoord stuur je op met de antwoordkaart uit de GaragastenKrant. Je kan natuur-
lijk ook antwoorden via www.garagasten.be. Op die webstek vind je boven-
dien nog meer info bij de opdracht. Uit de juiste antwoorden worden tien
gelukkige winnaars geloot. Die mogen gratis op
bezoek in Techniek op Wielen.

Nu denk je vast dat je alleen kan winnen als je de vraag juist beantwoordt. Mis!
Ook de leukste, origineelste en mooiste uitvoeringen van het experiment worden
beloond. En nog wel met gratis tickets voor Techniek op Wielen of een gratis
exemplaar van ‘100 paarden onder de motorkap’, het boek dat het beste van drie
jaar GaragastenKrant bundelt. Maak daarom een paar foto’s van je werk. Of
beschrijf in een tekst wat je precies gedaan hebt en wat het resultaat is. Zet al je
bewijsmateriaal daarna op www.garagasten.be.

KLEEF
HIER EEN
POSTZEGEL

Garagasten
p/a toekomstopwielen.be
J. Bordetlaan 164
1140 BRUSSEL
 de opdracht
d ig h e id e n w a t rekenwerk
Met wat ha n
r im e nt z o v o or elkaar.
heb je dit exp e
den. Op die plaatsen
van de beide uitein dig:
Dit heb je no
m ee t 5 cm
Neem de bezemst
ee l en een emmer op de
de be zemsteel vast. Zet t
maak je een stuk to uw aa n 5 kg weegt. Aan he • 2 emmers
m er m et zand tot die precies leg e. ig touw
weegschaal en vu l de em
, aan het andere st
uk je de • 2 stukken stev
st uk je to uw kn oo p je de volle emmer (20 cm el k)
ene
t de afstand tussen m30)
un in g en zorg ervoor da • bezemsteel (1
Leg de bezemsteel
op de st oe lle nt van de hefboom • 8 kilo zand
cm is. Hou de andere ka
de volle emmer en
de leu nin g 40 de lege emmer met • weegschaal
, te rw ijl je met je andere hand pas ke leuning
met je ene hand ste
vig va st wicht is. Knoop de • stoel met vlak
Bl ijf vu lle n to t de hefboom in even t va n die
scheppen zand vu lt.
de weegschaal. He
t ge wich • zandschep
vu lde em m er da n los en zet hem op ’-w ed st rij dv raag.
ge
oo rd op de ‘K na p Geknutseld
emmer is het antw
mer wegen om
Hoeveel moet de em
experiment
de hefboom in het
gen? ra-
in evenwicht te bren leert een slimme Ga
Uit dit experiment ule bestaat
• 1 kg n vaste form
gast als jij dat er ee m in
• 2 kg n hefboo
om na te gaan of ee
• 2,5 kg even wi ch t is of niet. Voor die
• 3 kg formule heb je het
gewicht van de
inspanning en de
last nodig en hun
afstand tot het
steunpunt.
Heb je ‘m?

DOE MEE AAN DE

“KNAP GEKNUTSELD”-
WEDSTRIJD.
BEANTWOORD DE
VRAAG OF ZET JE
FOTO’S EN TEKSTEN
VOOR 7 MEI 2007 OP
DE GARAGASTEN-
WEBSITE!

De GaragastenKrant is een initiatief van EEN PASSIE VOOR TECHNIEK?

is een actie van de automobielsector en
aanverwante sectoren, op initiatief van Febiac en de sociale DOE daar dan iets mee en kies nu de juiste studierichting!
partners: Federauto, ABVV-Metaal en ACV-Metaal.
EDUCAM coördineert dit project.
Op de website www.garagasten.be vind je alle
, J. Bordetlaan 164, 1140 BRUSSEL studierichtingen die je kan volgen als je tuk bent op techniek.
Zo weet je meteen waar je met je toekomst naartoe kan!
Verantwoordelijke uitgever: Luc De Moor,
Concept en realisatie: www.linkinc.be en www.zeppo.be
Zowel in het technisch als beroepssecundair onderwijs
Tekeningen: Sam Vanallemeersch vind je boeiende richtingen.