De GaragastenKrant

twintigste nummer: oktober 2006

de elektrische Ben je tussen 12 en 14?

Ben je gefascineerd

kringloop door alles wat met

techniek te maken
heeft? Voel je de bijna
onweerstaanbare drang
In dit nummer:
om elk apparaat uit
Elektriciteit in bew
beweging
eweging
beweging
weginging elkaar te prutsen om te
Geleiden of niet geleiden zien hoe het er vanbinnen
Alles over V, A en W uitziet? Dan ben je een
Parallelle lampen? Garagast en dan is dit nog
De ver nieuw de Knap Geknutseld steeds je lijfblad!
wa
ar
sc
hu
wi
ng
Snel snel! Noem drie dingen die je vandaag gebruikt hebt en die op elektriciteit werken. De verlichting?
Juist. De cd-speler misschien? Ook juist. De koelkast? Zo zie je maar dat elektriciteit echt overal is.
Nochtans zijn knappe koppen er pas 200 jaar geleden in geslaagd om elektriciteit op te wekken en te
gebruiken. En nu al helemaal onmisbaar als energiebron? Dan moet elektriciteit echt wel
bere-interessant zijn.

Elektriciteit is handig. Omdat je het makkelijk kan omzetten in

andere energie, in licht en warmte, bijvoorbeeld. Maar ook in
beweging, denk maar aan de elektromotor van een tram of een
trein. En elektriciteit is makkelijk te vervoeren.

Eh, stroom... Tja, de naam

zegt het al: elektriciteit
is altijd in beweging.
Om elektriciteit te
gebruiken, moet
je dus een kring
maken. Een
stroomkring,
inderdaad.

Was het je al opgevallen dat een batterij en een stopcontact

twee aansluitpunten hebben? Dat is geen toeval, want batterijen en
stopcontacten zijn stroombronnen. Als je de twee aansluitpunten (of
polen) met een verbruiker (een lamp, een computer, een tv...) verbindt, dan gaat
de stroom vloeien. Dat lukt alleen als je voor die verbinding een geleider gebruikt, dat is
een materiaal dat de stroom goed doorlaat, zoals . Andere materialen, zoals ,
en laten helemaal geen stroom door. Dat zijn isolatoren.
Snap je nu waarom koperen elektriciteitsdraden altijd in een
buis zitten?
 Natuurlijk wil je de stroomkring ook zelf kunnen
openen en sluiten. Hey, anders blijft je lamp dag
en nacht branden of blijft je computer altijd
aanstaan. Dus heb je een schakelaar nodig. En
meteen hebben we alle elementen van de
stroomkring: stroombron, verbruiker, geleiders
en schakelaar. In een stroomschema kan je ze
overzichtelijk weergeven, met vaste symbolen.

staat voor de bron, voor de lamp en

voor de gesloten schakelaar. Maar je zou

ook1 kunnen gebruiken. Of zelfs2 .

1 2
is een bel. is een zoemer.

Als er geen verbinding tussen de aan-

sluitpunten is, spreken we van spanning.
Die wordt uitgedrukt in volt (V). Als we
de kring sluiten, kunnen we de stroom
gebruiken. De hoeveelheid stroom die
gaat lopen, noemen we de stroom-
sterkte. De eenheid daarvan is ampère
(A). De totale hoeveelheid stroom die de
verbruiker nodig heeft om te werken,
noemen we het vermogen. Dat wordt
uitgedrukt in watt (W).

De motor van de allereerste auto’s werd nog met een aangedraaid. Vandaag starten auto’s gelukkig
met een elektromotor. En dus loopt er een elektrische kringloop tussen contactslot, elektromotor en accu.
Maar er zitten nog veel meer kringlopen in een auto en allemaal hebben ze de accu als stroombron. Neem nu
de verlichting. Koplampen, remlichten en dashboardverlichting zitten allemaal op dezelfde kring. En je kan
vast wel raden waarom koplampen en remlichten parallel geschakeld zijn. Juist, als de
ene lamp stuk is, blijft de andere toch branden. Da’s natuurlijk een kwestie
van veiligheid. In oudere auto’s werden de lampjes van het dashboard dan
weer in serie geschakeld. Dat had als voordeel dat je de sterkte van die
lampjes met eenzelfde knop kon regelen en er dus niet voor elk
lampje een aparte knop nodig was. Maar als er één lampje
sprong, brandde er geen een meer. Vandaag wordt de elektri-
sche bedrading in een auto steeds meer door
elektronische systemen vervangen. Maar
geen nood: het verschil tussen
serie- en parallelschakeling
blijft bestaan.
 n wij de
? D an hebbe r
h n ie k en lees e
ten.be
tec
e g kr ijgen van r a g a s tj e uit
a a r n iet ge n o
r w w w .ga K ie s e e n spe lle
Kan je m f na a to’s . ek.
g vo o r jou: sur er techniek en au x p e r im entenho
s in e e
oplos
je weten
wou ov kijkje in d et andere
alles wat ij o f ne e m ’s een n m e n in g die je m het
tjesgaler n tip of e
e achter in
de spelle ien heb je wel ee ne l ee n berichtje de Garag
asten-
ch n s op
Hey, m is s . Laa t d a je o o k dstrijd.
as te n wil delen E n n a tu urlijk kan Geknutseld’-we
Gara g nboek . e ‘Knap
ten-gaste meer info over d naars.
Garagas c h t vo o r a m w e l bij de win
ter e uw na
webstek n staat jo
Misschie

Ontdek het zelf in

Techniek Op Wielen
Er gaat niks boven een heu
se ontdekkingstocht in de
auto. Daarom is er nu Techni wereld van de techniek en
ek Op Wielen, het gloednieu de
het Brusselse Autoworld. we educatieve parkoers in
En reken maar dat je er ook
elektrische kring vindt. Pro leuke toepassingen van de
beer maar ’s of jij door lan
elektriciteit kan producere g en hard te trappen genoeg
n om tien lampjes te laten
naar www.toekomsto branden. Of surf eerst eve
pwielen.be en bekijk er n
dige stroomfiets. Waarna je het filmpje over deze gewel-
natuurlijk zo snel mogelijk
naar Autoworld vertrekt.

Naam:

Adres:

Geboortedatum:

E-mailadres:

Ik wil graag een gratis abonnement op de GaragastenKrant

Ik wil graag een gratis abonnement op de elektronische GaragastenNieuwsbrief
Het juiste antwoord op de wedstrijdvraag is
Lamp 1, 2 en 3 branden even hard
Lamp 1 en 2 branden even hard, lamp 3 brandt harder
Lamp 2 en 3 branden even hard, lamp 1 brandt zwakker

nutseld?
Doe je mee aan Knap Gek
pri jze n er te winnen
Wil je weten welke
k naa r tips om de opdracht
vallen? Op zoe
naar
op te lossen? Surf snel
De gegevens zullen enkel gebruikt worden om de
aanvrager te voorzien van niet-commerciële
www.garagasten .be
informatie over toekomstopwielen.be-projecten.
d’’.
en klik op “Knap Geknutsel Wijziging of schrapping van het adres kan op
eenvoudig verzoek.
Als je de GaragastenKrant al kende, dan heb je vast wel een keer meegedaan
aan Knap Geknutseld, de wedstrijd met de boeiende experimenten. En nu is
Knap Geknutseld nog leuker, want aan het experiment is voortaan een
wedstrijdvraag verbonden. Lees snel even wat je precies moet doen.

In elke nieuwe GaragastenKrant vind je een experiment waarbij je passie voor

techniek je flink van pas zal komen. Je kan dat experiment alleen uitvoeren,
met een paar vrienden, of met de hele klas. En je kan er geweldige prijzen mee
winnen. Hoe dan? Wel, bij elk experiment hoort een wedstrijdvraag. Het
antwoord op die vraag kan je achterhalen door dat experiment juist uit te
voeren. En het juiste antwoord stuur je op met de antwoordkaart uit de Gara-
gastenKrant. Je kan natuurlijk ook antwoorden via www.garagasten.be.
Op die webstek vind je bovendien nog meer info bij de opdracht. Uit de juiste
antwoorden worden tien gelukkige winnaars geloot. Die mogen gratis op
bezoek in Techniek Op Wielen.

Nu denk je vast dat je alleen kan winnen als je de vraag juist beantwoordt. Mis!
Ook de leukste, origineelste en mooiste uitvoeringen van het experiment
worden beloond. En nog wel met gratis exemplaren van ‘100 paarden onder
de motorkap’, het boek dat het beste van drie jaar GaragastenKrant bundelt.
Maak daarom een paar foto’s van je werk. Of beschrijf in een tekst wat je
precies gedaan hebt en wat het resultaat is. Zet al je bewijsmateriaal daarna op
www.garagasten.be.

KLEEF
HIER EEN
POSTZEGEL

Garagasten
p/a toekomstopwielen.be
Woluwedal 46 bus 8
1200 Brussel
 de opdracht
j e h a n d e n u it d e mouwen en
Steek r is c h e k r ingloop.
e l e k t
bouw zelf een en verbind de lam
pjes
inden af
koperdraad de uite Dit is alvast wat
Strip van elk stuk ma hiernaast.
s het stroomsche je nodig hebt:
met elkaar volgen
een
twee lampjes met
Stap 1: Verbind • 9 lampjes van 6V en
Van elk van die
stuk koperdraad. 0,9W (dat zijn de lampjes
n draad naar een
lampjes laat je éé die in een fietslicht
n.
derde lampje lope e zitten) met fitting
aa nslu itp unten van dat derd • 4 batterijen van 4,5V
De twee
met de twee
lampje verbind je e. • striptang
n een vierde lampj
aansluitpunten va • 17 stukken geïsoleerde
l stap 1 en verbind koperdraad
Stap 2: Herhaa
ies door ze in serie
de twee construct
te schakelen.
Stap 3
één aansluitpunt Stap 1
Stap 3: Verbind et
t stroomschema m
van lampje 3 uit he e
n het allereerst
het aansluitpunt va
hakeld hebt.
lampje dat je gesc
in serie.
l de vier batterijen
Stap 4: Schake de ene
positieve pool van Stap 2
Dat doe je door de ol van de
et de negatieve po
batterij telkens m
verbinden.
volgende batterij te
pool van de
de vrije negatieve
Stap 5: Verbind t va n lampje 3. Verbind
vr ije aansluitpun t
batte rij m et he t unt van lampje 1 ui
ije po sit ieve po ol met het aansluitp
de vr
a.
het stroomschem
stel lin g is kl aar.
Je op dstrijdvraag:
et ee n wa t het an twoord is op de we Stap 4
Nu zie je m
branden even hard
• Lamp 1, 2 en 3 even hard, lamp 3 br
andt harder
an den
• Lamp 1 en 2 br andt zwakker
3 br an de n ev en hard, lamp 1 br
• Lamp 2 en Stap 5

DOE MEE AAN DE “KNAP GEKNUTSELD”-

WEDSTRIJD. BEANTWOORD DE VRAAG
OF ZET JE FOTO’S EN TEKSTEN
VOOR 28 NOVEMBER 2006
OP DE GARAGASTEN-WEBSITE!

EEN PASSIE VOOR TECHNIEK?

De GaragastenKrant is een initatief van DOE daar dan iets mee en kies nu de juiste studierichting!
is een actie van de automobielsector en
aanverwante sectoren, op initiatief van Febiac en de sociale Op de website www.garagasten.be vind je alle
partners: Federauto, ABVV-Metaal en ACV-Metaal.
EDUCAM coördineert dit project. studierichtingen die je kan volgen als je tuk bent op techniek.
, Woluwedal 46 bus 8, 1200 Brussel
Zo weet je meteen waar je met je toekomst naartoe kan!
Verantwoordelijke uitgever: Luc De Moor,
Concept en realisatie: www.linkinc.be en www.zeppo.be
Zowel in het technisch als beroepssecundair onderwijs
Tekeningen: Sam Vanallemeersch vind je boeiende richtingen.