KDW t.

10

Dokument Nr 1384
Trzemeszno, 19 marca 1435
Prepozyt klasztoru kanoników regularnych w Trzemesznie zaświadcza, że Stanisław i Jan
sołtysi w Robakowie sprzedali swoje sołectwo szlachetnemu Wojciechowi.
Or.: Gniezno, AAG, Dypl. Trzem. nr 74. Pergamin gruby, 374 x 249 mm, zakładka
obcięta, dziury po sznurach do przywieszenia dwu pieczęci. Na odwrocie: Privilegium
super sculteciam in Robakowo (XV w.), Privilegium super scultecia(m) in Robakowo
(XV/XVI w.), 1550, Privilegium super scultetiam desertam in Robakouo reemptam et
resignatam perpetuae possessioni domus Thremessnensi, cuius resignationis evictio et
eliberatio alias warunk continetur Gnezne in libro terrestri (XVI w.); Scrinio 6 Ł (XVIII
w.).

//aIn nomine Domini amen.// Ab humana memoria cicius elabuntur, que nec testium
assercione, nec litterarum / testimonio fuerint perhennata. Quapropter nos frater Andreas
divina paciencia prepositus unacum conventu canonicorum / regularium ordinis beati
Augustini monasterii Trzemesnensis1 notum esse facimus et publice profitemur, tam
pre/sentibus, quam futuris presencium noticiam habituris, quia laboriosi viri Stanislaus et
Johannes fratres germani, scolteti ville nostre dicte Robakowo2, venientes ad presenciam
nostram, sani mente et corpore, non coacti nec compulsi, sed bona fide habitisque suorum
liberorum et amicorum consiliis et consensu, vendiderunt scolteciam suam ibidem in
Robakowo pro quadraginta quatuor marcis nobili viro, domino Alberto3 et suis
successoribus legittimis, videlicet duos mansos liberos, nichil pro se vel suis liberis et
amicis reservantes ac coram nobis manifeste eidem nobili Alberto resignaverunt. Sed quia
dicti Stanislaus et Johannisa venditores eiusdem scoltecie publice coram nobis
recognoverunt se privilegium super eandem scolteciam negligenter perdidisse, ideo tam
ipsi Stanislaus et Johannes, quam eciam ipse nobilis Albertus scoltetus nobis humiliter
supplicaverunt, ut iura nominate scoltecie et hereditatis daremus et innovaremus. Nos
igitur peticionibus talibus benigniter acclinati iura infrascripta eidem nobili Alberto
nostro scolteto et suis successoribus ista damus. Et primo, duos mansos liberos
suprascriptos et emtos per ipsum possidebit pacifice et quiete. De quibus duobus mansis
quolibet anno pro decima nobis solvet cum effectu. De penis autem iudicialibus, tam
magnis, quam eciam parwis, idem scoltetus tercium denarium habebit, demptis dumtaxat
penis talibus, quas per se non iudicaret vel eciam talibus, quas per se vel per aliquem
suum familiarem, proch dolor, aliquatenus incurreret, de hiis nullam partem tollet.
Serwicia, prout alii scolteti in nostris villis faciunt, nobis tenebitur adimplere. Incolis vero
ibidem seu kmethonibus ius Theutunicum, quod Srzedense vocatur, eis attribuimus. Ita
tamen, quod predicti kmethones quolibet anno in festo sancti Martini [11 XI] pro censu
quilibet sex scotos latorum grossorum nobis solvere tenebuntur. Decimam manipularem
nobis dabunt et in horreum nostrum plenarie deducent. In festo Pasche mediam
sexagenam oworum et in festo Assumpcionis Beate Virginis Marie [15 VIII] per duos
pullos singulis annis nobis dare sint astricti. Pro prandiis vero magni iudicii quolibet anno
scoltetus semel et kmethones bis per sex scotos nobis solvere tenebuntur. In agris vero
nostris, tam estivalibus una die, quam yemalibus tribus diebus arare et perarare et ad
seminacionem excolere tenebuntur, sed prata falcare semel, similiter fimum ducere in
nostris expensis obligabuntur. Insuper omnia iura, que nunc sunt et in posterum que oriri
poterint, pro nobis et pro nostro dominio reservamus. Ut autem hec vendicio et nostre
protestacionis recognicio et privilegii istius donacio et innovacio inconwlsa permaneant
nostro et nostri capituli sigillis appensione fecimus roborari. Datum et actum in
Trzemeschno sabbato die ante dominicam Oculi anno Domini Mo CCCCo XXXo V,
presentibus nobilibus viris et dominis Thomkone de Malochowo4, Dobyegnewo de
Parzys5, Wyetzrych de Szegoczycze6, Paulo de Wolanowo heredibus7, Szobek advocato in
Trzemeschno8 et Stanislao opidano ibidem9 et aliis quampluribus fidedignis.
a
tak Or.
1
Andrzej prepozyt kanoników regularnych w Trzemesznie od 1407/08, zm. 1435 (WSB s.
23), może ident. z kanonikiem Andrzejem z Gniezna wyst. w Trzemesznie już 1390
(KDW VI nr 318).
2
Robakowo, osada dziś nie znana w par. Kamieniec (Koz. 1 s. 255, 8 s. 99), należąca do
klasztoru trzemeszeńskiego już w XII w., opuszczona już w XVI w. (KDW I nr 11, III nr
1589, 1920). Sołtysi skądinąd nie znani.
3
Nowy sołtys Wojciech skądinąd nie znany.
4
Małachowo par. Witkowo, na pd.-wsch. od Gniezna (Koz. 1 s. 161-162). Tomek,
Tomisław, wyst. od 1418?, kasztelan zbąski 1420-21, częsty wiceurzędnik w sądach
ziemskich, wyst. do 1438 (GUrz. s. 177).
5
Paryż par. Juncewo, na zach. od Żnina (Koz. 1 s. 214-215, 5 s. 135). Dobiegniew wyst.
1411 (ib.), 1418 (AAP, AC 3 k. 29v) i tutaj.
6
Żegocice, zapewne ident. z Żegotkami w powiecie inowrocławskim na Kujawach (tak
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego...). Teodoryk (Dzietrzych, Wietrzych)
skądinąd nie znany.
7
Por. z Wolanowem w powiecie inowrocławskim na Kujawach (Słownik geograficzny, o.
c.). Paweł skądinąd nie znany.
8
Wójt Sobek i mieszczanin trzemeszeński Stanisław skądinąd nie znani.
9
Wójt Sobek i mieszczanin trzemeszeński Stanisław skądinąd nie znani.

Dokument Nr 1395
Trzemeszno, 21 stycznia 1436
Statuty klasztoru kanoników regularnych w Trzemesznie.
Kop.: Gniezno, AAG, Dypl. Trzem. 75, wpis w or. potwierdzeniu arcybiskupa gnieźn.
Wojciecha Jastrzębca z daty: Trzemeszno, 19 lipca 1436 - zob. niżej, nr 1407.

In nomine Domini amen. Nos Peregrinus prepositus1 necnon Martinus prior2 ceterique
fratres conventus monasterii Tremeschnensis ordinis sancti Augustini canonicorum
regularium Gneznensis diocesis, ad perpetuam rei memoriam deducimus per presentes,
quomodo ad sonum campane capitulariter congregati et Spiritus Sancti instinctu afflati,
voto concordi cupientes in domo Dei unanimes secundum regulam beati Augustini, patris
nostri cum consensu et caritate ambulare, attento, quod discordia in conspectu maiestatis
divine reddatur exosa et intendentes propterea illam de conventu nostro prorsus evellere
ac omnimode submovere, nullis umquam futuris temporibus favente Domino
suscitandam et ut inter nos pacis tranquilitas vigeat, fervor caritatis exestuet, inwalescat
concordie unitas et animorum idemptitas perseveret diiudicantes et reformantes nos
metipsos, premisso et prehabito sollempni inter nos tractatu pro reformacione salubrique
statu et comodo tam personarum nostrarum, quam eciam loci monasterii nostri edidimus
et fecimus ac ordinavimus et statuimus capitula infrascripta:
In primis, cum prepositus pastor sit noster et doctor fratrum ceterorum, qui omnium
bonorum operum prebere se debeat in exemplum et iuxta apostolorum in se ostendere,
qualiter alios in domo Dei opporteat conversari. Ideoque primo et principaliter, in ipso
preposito tamquam radice proprietatis vicium abscindere cupientes, statuimus, ordinamus
et volumus, ut nullus prepositus, qui pro tempore est aut qui fiet in futurum, proprium, in
quantum proprium habeat, possideat aut aliqua sibi apropriet bona, quecumque mobilia et
immobilia ad ipsum hereditario iure devoluta aut devolvenda, data, propinata, legata,
empta aut comparata sive quocumque titulo ad ipsum vel monasterium predictum
pervenerint, cuiuscumque nominis, utilitatis aut necessitatis existant, sed omnia talia
bona, que sic, ut premittitur, ad ipsum devenerint aut devenient in futurum, monasterio et
comunitati ipsorum cedant et taliter habita sibi et fratribus sint communia et de hiis
secundum regulam beati Augustini unicuique fratrum, prout fuerit necessarium, tribuatur.
Insuper volumus et statuimus, ut ipse prepositus per omnem modum prescriptum a
fratribus, cuiuscumque status et dignitatis existant, vicium proprietatis abscindat nec
permittat eos, sicut nec debent, aliquid proprium habere nec eciam cum aliquo dispenset,
ut proprium in quantum proprium habere possit quocumque colore quesito. Cum auctor
regule sanctus Augustinus, hoc facere noluit, qui ait: "Qui proprium habuerit et de proprio
vivere voluerit non mecum manebit nec clericus erit, sed delebo eum de tabula
clericorum". Nec eciam, stante dispensacione, si fieret, quod absit, aliquis fratrum
proprium habere debet, cum hec dispensacio non tam iuris sit, quam facti, cum proprium
habere contra regulam sit et prepositus non super regulam, cui semel et ipse spontanee se
submisit, sed super fratrum transgressione sit constitutus, ut mandatorum cultor existat et
ultor viciorum. Si quis autem fratrum deprehensus fuerit peculium aut proprium habere
manifeste vel occulte, regulari monicione premissa et nisi penituerit, non tantum a
communione altaris, sed eciam a consorcio fratrum amoveatur. Et si in extremis cum
peculio inventus fuerit et digne non penituerit, nec oblacio pro eo fiat, nec inter fratres
accipiat sepulturam ac pecunia sit secum in perdicionem.
Item, ut fratres occasionem proprietatis non haberent, ne eciam in ipsis fratribus pestis
proprietatis locum haberet et murmuris iuxta institucionem, admissionem et
ratificacionem reverendissimorum in Christo patrum ac dominorum, beate memorie
domini Nicolai3 dominique nobis graciosissimi Alberti moderni archiepiscoporum sancte
metropolitane Gneznensis ecclesie et primatum. Ordinamus et statuimus, quod quilibet
prepositus pro tempore existens pro vestiaria et infirmaria et ceteris necessitatibus ad
predictam vestiariam et infirmariam pertinentibus, quibus fratres carere non possunt, ut
tenetur ex officio fratribus de necessariis providere, duas villas conventui ab antiquo
assignatas et per ipsum conventum tentas, videlicet Ostrowithe4 et Nowidwor5 cum
allodiis, lacu et decimis et aliis quibuscumque utilitatibus ad easdem villas spectantibus,
decimas quoque manipulares in Popelewo6 et Zelen7 villis nostris necnon quadraginta
marcas annuatim, viginti ad festum sancti Adalberti [23 IV] et viginti ad festum sancti
Bartholomei [24 VIII] pro iam dicta vestiaria et infirmaria eidem conventui dabit et
tenebitur dare et cum effectu assignare. Ita tamen, quod pecunie parate et ex utilitatibus
dictarum villarum collecte sub tribus clavibus serventur, quarum unam prepositus, aliam
prior, terciam frater, quem prepositus cum capitulo duxerit eligendum, reservabunt.
Item statuimus et ordinavimus, quod prepositus capitulariter fratres ordinis, quos
providos ad hoc invenerit, vestiarium et infirmarium constituat et habeat ad placitum eius
et capituli eosdem immutandos. Qui de pecuniis pro vestiaria et infirmaria repositis
edicto regule secundum dispensacionem, ordinacionem et mandatum ipsius prepositi aut
vices eius gerentis pro necessitate, utilitate et exigencia fratrum et conventus absque
murmure et contradiccione fideliter ministrabunt. Ipsique vestiarius et infimarius de
receptis et expositis bis in anno ipsi preposito, priori et tribus fratribus, quos capitulum
nostrum elegerit, expeditam facient racionem. Si vero prepositus tempore racionis
faciende in monasterio non fuerit, non propter hoc racio suo tempore negligatur, sed per
priorem et alios ad hoc, ut prefertur, electos audiatur et veniente preposito acta racionis
per priorem sibi presententur. Similiter custos et magister coquine per prepositum
capitulariter deputati de omnibus eis commissis eodem modo facient racionem.
Item ordinamus et statuimus, quod prepositus omnes pecunias censuum, proventuum et
frumentorum omniumque villarum et molendinorum, dum et quociens ipsa frumenta
vendiderit et solucionem pro ipsis receperit, in thesauro ecclesie sub tribus clavibus,
quarum unam ipse prepositus, secundam prior, et terciam unus ex fratribus, quem
prepositus capitulariter deputaverit, habebit et habebunt, tenebitur deponere. De quibus
pecuniis, presertim de notabilibus et magnis summis, decem marcas excedentibus
prepositus pro necessitatibus necessariis supportandis de sciencia et consensu fratrum vel
maioris partis recipere poterit tociens, quociens fuerit opportunum easdemque pecunias
secundum discrecionem suam utiliter exponere et dispensare.
Item ordinamus, quod prepositus, qui nunc est, vel qui fuerit pro tempore, nullam
scolteciam vendat aut donet nullasque decetero donaciones sumptuosas sive pecuniarum
sive rerum mobilium vel immobilium monasterii nostri faciat sine consensu maioris
partis capituli.
Item statuimus, quod prepositus clientes sub certo foveat salario ac determinata mercede
et tot in numero ordinet, quot de consilio fratrum pro utilitate et necessitate monasterii
sufficere videbuntur.
Eciam statuimus, ut prepositus, qui est, vel qui fuerit pro tempore, in bonis monasterii
dirigendis non ponat procuratores potentes nobiles vel consangwineos, nisi cum consensu
maioris partis capituli.
Item statuimus, quod quilibet prepositus habitum competentem suo semper gerat et
nunquam infra divina officia nisi superpiliciatus aut dalmuciatus et in mitra minori seu
chorali, qua eciam et fratres uti possunt, ecclesiam intret. Quod si frater aliquis infra
divina officia non superpiliciatus et dalmuciatus ecclesiam intraverit, regulari subiaceat
discipline.
Item statuimus, quod refeccio fratrum, tam prandium, quam cena immediate post divina
sint parata.
Item statuimus de officialibus vestiarie et infirmarie et fratribus ad capellas mittendis et
revocandis, quod hoc prepositus faciat de consensu capituli vel maioris partis. In quibus
ecclesiis eciam sicut in monasterio sine proprietate aliqua sub principali curato vivere
debent ipsi missi, ut tenentur. Et quicumque ex fratribus in officialem aliquem sive ad
regimen ecclesie seu capelle electus fuerit, sine contradiccione statim humiliter obedire et
onus subire debet et fratribus monasterii, ecclesie sive capelle fideliter in suo officio
deservire nec aliquis eorum ad predicta electus pre aliis fratribus prerogativam notabilem
tamquam ex debito querere aut habere debet cum effectu. Et nullus officialis debet sibi
pro se specialia absque sciencia et consensu ipsius prepositi procurare aut determinare
effectualiter, quod si fecerit, notam proprietatis incurrat.
Statuimus eciam et ordinamus, quod prepositus nullam causam arduam absque capitulo
assumat aut pertractet conclusive aut structuras notabiles et sumptuosas erigat aut
sigillum prelature appendat pro quocumque obligatorio vel debito, sed sigillum sue
dignitatis cum sigillo conventus diligenter sub pluribus clavibus debet custodiri itaque
nec prepositus sine conventu, nec conventus sine preposito aliquo ipsorum pro libito uti
possint.
Item statuimus, ut ipse prepositus sicut nec licet alteri fratri, ut pro aliquo fideiubeat aut
aliqua clenodia monasterii obliget et impignoret pro se vel pro alio, nisi in quolibet casu
predictorum statuti presentis, quid faciendum foret, tocius capituli vel maioris et sanioris
partis nostri expressus super hoc fuerit consensus nec pro se singulariter et non in
monasterii negociis aliquid accomodet, mutuet et generaliter ne aliqua debita faciat
dolose in dampnum ecclesie et monasterii nostri predicti et iacturam.
Item statuimus, quod vestiarius non det alicui fratrum vestem aut calceos, seu alium
indumentum, nisi sibi prius vetus indumentum presentetur, nisi quis vellet uti veteri
indumento de consensu prepositi aut prioris cum nowo.
Item statuimus, ut in suscepcione noviciorum nulla omnino habeatur accepcio
personarum, sed sicut nobilis ita et pauper pure propter Deum sine omni pacto
suscipiatur, ita tamen, quod suscipiendus sit decem et octo annorum et prius, si persona
ignota est, tanto temporis spacio in habitu seculari examinanda est, donec de ea, qualis sit
in vita et moribus, innotescat. Interim eciam predicentur ei cum omni mansuetudine
paupertas domus servanda, asperitas loci, severitas discipline et quantus sit labor in illius
professionis observacione quamque gravis casus in transgressione et cetera, que ad
rigorem discipline regularis pertinent, ut probetur fervor desiderii illius atque intencio, sic
enim ait apostolus: "probate spiritus an ex Domino sint"8, interim eciam actus, mores et
qualitates eius diligenter notandi sunt, ut sic si ad ea, que postulat, esse videbitur idoneus
et fratribus placuerit, per prepositum vel cui ipse commiserit, propriis exutus, monasterii
vestibus, sarrocea tamen aperta, utatur, si est vel wlt esse clericus, ut inter eum et
professos sit distinctio. Illa vero, que posuerit vestimenta, usque in diem professionis in
monasterio reserventur, donec per facionem conversacionis eius et tollerancie virtutem
evidenter fratres omnes agnoscant. Et si prospexerint eum posse perdurare et eis placuerit
ad professionem per prepositum vel cui commiserit, suscipiatur. Si vero illum ante
professionem inobedientem et incorrigibilem deprebenderint, exuentes eum vestibus
monasterii, quibus indutus fuerat, redditis sibi suis, liberum abire permittant.
Item statuimus, ut nullus prepositus sine sanioris partis nostri capituli consensu aliquem
ad noviciatum vel professionem suscipiat quodque eciam tot fratres domus nostre
Tremeschnensis filios suscipiat et teneat, quot de facultatibus et proventibus monasterii
absque penuria possint sustentari oneribus incumbentibus supportatis.
Item statuimus, ut quilibet frater commisus et professus sarroceum laneum album super
alba tunica indutum deferat.
Insuper statuimus, ut ipse prepositus et eciam prior sepius et ad minus quater in anno
fratres in capitulo moneant, ut tria substancialia ordinis, scilicet paupertatem,
obedienciam et castitatem, sine quibus religioso salus non est ea implendo, fideliter
custodiant ac regulam beati Augustini, ad quam se ex voto obligarunt, non parvipendant,
statuta ordinis non contempnant. Quanto enim quis hic in caritate arcioris fuerit vite,
tanto in remuneracione erit preceptor premii amplioris.
Preterea statuimus et ordinamus, quod sicut modernus, ita et futuri prepositi et quilibet
eorum, cum electus fuerit, statim requiratur a priore vel alio fratre ex parte capituli, ut ista
statuta et puncta et omnia prescripta observare promittat. Quod si recusaverit, p[ossua]nt
fratres recurrere ad ordinarium et petere, ut eum compellat ad id faciendum vel quod alias
eleccionem suam non confirmet.
Si vero aliquis prepositus salutis sue immemor, predicta statuta et puncta solverit et cum
effectu, quod absit, non servaverit, debent fratres ipsum caritative admonere et canonice,
ut prescripta servet, prout obligatur. Quod si noluerit, possunt ipsi fratres premissa
ordinario loci denunciare. In quo ipse prepositus fratres quocumque modo non debet
impedire. Acta sunt hec in monasterio nostro Tremeschnensi, in refectorio hyemali, die
sabbati festivitatis sancte Agnetis Virginis, hora quasi terciarum, sub anno Domini
millesimo quadringentesimo tricesimo sexto.
a
dziurka Kop.
1
Pielgrzym, Peregryn z Łaska prepozyt klasztoru kanoników regularnych w Trzemesznie
wyst. tutaj i wielokrotnie, do 1441, zapewne ident. z kustoszem P. wyst. 1420 (KDW VIII
nr 893/2). Objął urząd 1435/36 po zm. 1435 Andrzeju, który sprawował go w l. 1408-35
(ib. nr 1384). Ustąpił 11 marca 1446 z powodu złamania nogi i choroby serca (Bibl. PAN
w Krakowie, rkps 9175, s. 592-593), zm. 1450 (MPH V s. 827-828).
2
Marcin przeor trzemeszeński wyst. już 1426 (KDW IX nr 1092/5), utożsamiany przez J.
Wiesiołowskiego z kopistą komentarzy do Biblii i postylli ewangelicznych 1423-26
(Studia z dziejów ziemi mogileńskiej, Poznań 1978 s. 160; WSB s. 23).
3
Tj. Mikołaja Kurowskiego arcybiskupa gnieźn. 1402-11 lub Mikołaja Trąby 1411-22.
4
Ostrowite Trzemeszeńskie par. Trzemeszno, na pd.-wsch. od Trzemeszna (Koz. 1 s. 208,
5 s. 120).
5
Nowy Dwór par. Kamieniec, wieś klasztoru trzemeszeńskiego, dziś nie istniejąca (Koz.
1 s. 195, 8 s. 77), wyst. jeszcze w rejestrach poborowych 1534 i 1564 (SHGWlkp.).
6
Popielewo i Zieleń par. Trzemeszno, na wsch. i pd.-wsch. od Trzemeszna (Koz. 1 s. 231,
5 s. 183; 1 s. 383, 5 s. 543).
7
Popielewo i Zieleń par. Trzemeszno, na wsch. i pd.-wsch. od Trzemeszna (Koz. 1 s. 231,
5 s. 183; 1 s. 383, 5 s. 543).
8
Jan, List I, 4, 1 (cytat nieco zmieniony).

Dokument Nr 1407
Trzemeszno, 19 lipca 1436
Arcybiskup gnieźnieński zatwierdza statuty klasztoru kanoników regularnych w
Trzemesznie.
Or.: Gniezno, AAG, Dypl. Trzem. 75. Pergamin 717 x 468 mm, zakładka obcięta,
poprzecierany i przedarty na złożeniu. Nacięcie po pasku do przywieszenia pieczęci. Na
odwrocie obszerna inskrypcja o potwierdzeniu postanowień dokumentu, dokonanym
podczas wizytacji klasztoru przez arcybiskupa gnieźn. Zbigniewa Oleśnickiego dnia 2
marca 1483. Z. N.: Na jednym stopniu litera P. Sygnatura: Scrinio 3 R (XVIII w.).

//aIn nomine Domini amen. A//d perpetuam rei memoriam. Et si gesta humana pro
comodo temporali cum tempore perituro tanto solicitudinis studio ordinantur, ut in
futurum illibata perseverent, / quanto magis ea necesse est, posterorum noticie
comendare, per que animabus in eternum victuris fructus speratur salubrior provenire.
Proinde nos Albertus Dei gracia sancte Gneznensis ecclesie archiepiscopus et primas, ad
universorum, tam presencium, quam futurorum, quorum interest, noticiam / deducimus
per hec scripta, quomodo, cum ad monasterium Tremeschnensem canonicorum
regularium ordinis beati Augustini nostre diocesis causa visitacionis exercende
descendissemus et ibidem officium visitacionis huiusmodi, prout ad nos pertinuit,
exequentes, de statu monasterii et observancia regulari, / tam in capite, quam in membris,
diligentem inquisicionem faceremus, venerabilis et religiosi fratres Peregrinus
prepositus1, Martinus prior2 ceterique fratres de conventu predicti monasterii
Tremeschnensis, certas literas tenoris infrascripti, quasdam constituciones et ordinaciones
per ipsos capitulariter congregatos pro statu dicti monasterii et reformacione personarum
ipsius conclusas et conceptas in se continentes coram nobis exhibuerunt, petentes ipsas
per nos ratificari, aprobari et confirmari in omnibus suis clausulis, articulis atque punctis.
Quarumquidem constitucionum tenor sequitur et est talis:
[następuje dok. prepozyta trzemeszeńskiego Peregryna z daty: Trzemeszno, 21 stycznia
1436 - wyżej, nr 1395].
Nos igitur Albertus archiepiscopus et primas prefatus, visis et intellectis omnibus et
singulis constitucionibus et ordinacionibus predictis in suprascriptis literis contentis et
descriptis ipsisque per nos unacum nonnullis venerabilibus fratribus nostris de capitulo
Gneznensi ac certis doctoribus et magistris aliisque iurisperitis, nobiscum in huiusmodi
visitacionis officio agentibus, diligenter recensitis, constituciones suprascriptas tamquam
racionabiles et pro statu regulari dicti monasterii utiles caritatisque et pacis, dulcedinis
nutritivas in omnibus suis articulis, punctis, clausulis et sentenciis auctoritate nostra
ordinaria approbavimus, ratificavimus et confirmavimus ac ex certa nostra sciencia
approbamus, ratificamus et confirmamus in Dei nomine per presentes, decernentes eas
robur obtinere perpetue firmitatis. In quorum omnium fidem et testimonium premissorum
presentes nostras ratificacionis et confirmacionis literas scribi et per notarium publicum
infrascriptum subscribi et publicari nostrique maioris sigilli appensione mandavimus
communiri. Actum et datum in choro ecclesie monasterii Tremeschnensis predicti, die
Iovis decima nona mensis Iulii anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo
sexto, indicione quartadecima, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini nostri,
domini Eugenii divina providencia pape quarti anno sexto, hora quasi vesperorum,
presentibus reverendo in Christo patre, fratre Johanne episcopo Naturiensi, suffraganeo
nostro3 necnon venerabilibus et honorabilibus fratribus nostris Johanne decano4, Johanne
cantore5, Johanne cancellario6, magistro Thoma de Strzampino decretorum doctore,
canonico Gneznensibus7, Philipo decretorum doctore, custode Curzelowiensi8, Bodzantha
canonico Lanciciensi9, magistro Hermanno in Chelm10 et Derslao de Graboschow
parrochialium rectoribus ecclesiarum11 nostre diocesis Gneznensis, testibus circa
premissa.
[Z. N.] Et ego Petrus Jacobi de Radzimino clericus Plocensis diocesis, publicus imperiali
auctoritate notarius12 et facti huiusmodi coram prefato reverendissimo in Christo patre et
domino, domino Alberto sancte Gneznensis ecclesie archiepiscopo et primate scriba, quia
predictarum literarum exhibicioni, confirmacionis peticioni, confirmacioni et ratificacioni
aliisque omnibus et singulis premissis, dum sic, ut premittitur, agerentur et fierent,
unacum prenominatis testibus presens interfui eaque sic fieri vidi et audivi, ideo hoc
presens publicum instrumentum dictas constituciones ipsarumque confirmacionem et
ratificacionem in se continens, manu mea propria scriptum et subscriptum exinde
conficiens, in hanc publicam formam redegi, signo et nomine meis solitis et consuetis
unacum appensione sigilli maioris memorati reverendissimi in Christo patris, domini
Alberti archiepiscopi et primatis consignavi, in fidem et testimonium omnium et
singulorum premissorum.
a
inicjał wysokości połowy tekstu Or.
1
Zob. wyżej, nr 1395/1, 2.
2
Zob. wyżej, nr 1395/1, 2.
3
Jan syn Jana, franciszkanin, biskup tytularny Natury (Athyra) w Tracji od 1434, sufragan
gnieźn. 1436-41, 1447-68, włocławski 1444, zm. 1468/69 (P. Czaplewski, Tytularny
episkopat w Polsce średniowiecznej, Roczniki PTPN 40, 1914, s. 149-152).
4
Jan z Czechla, zob. wyżej, nr 1389/8.
5
Jan syn Arkembolda z Brzostkowa (wieś par. na pn. od Żerkowa) kanonik gnieźn. 1411,
kantor 1415, wikariusz kapitulny gnieźn. 1436, oficjał i wikariusz generalny gnieźn.
1440, zm. 1460 (Kor. I/2 s. 102-103, 245-250).
6
Jan syn Pawła z Kozichbród (koło Raciąża na Mazowszu), sekretarz biskupa krak.,
potem arcybiskupa gnieźn. Wojciecha Jastrzębca, kanonik krak. 1424-43, kanclerz
kapituły gnieźn. 1428, zm. 1451 (Kor. II s. 321; Cracovia artificum, Supplementa 1433-
1440, Kraków 1988, s. 30-31).
7
Tomasz Strzępiński, zob. wyżej, nr 1388/9.
8
Dr Filip kustosz kurzelowski wyst. także 1437 (niżej, nr 1427/8), 1439 (KDW V s. 629) i
1441 (Acta capitulorum II nr 1112).
9
Bodzęta może ident. z B. z Jankowa kanonikiem gnieźn. 1434, wyst. jako kanonik łęcz.
również 1440 (Acta capitulorum II nr 365; KDW V nr 547), zob. też niżej, nr 1483/6.
10
Chełm, zapewne Chełmno, wieś par. arcybiskupów gnieźn. w powiecie łęcz.
(Zajączkowscy, Materiały, I s. 42). Pleban Herman skądinąd nie znany.
11
Graboszewo, wieś par. na pd.-zach. od Słupcy (Koz. 3 s. 598, 4 s. 262). Ksiądz
Dziersław (wg Kozierowskiego syn Michała Bardzkiego z G., pleban w G. 1433) wyst.
także 1436 (Roty II nr 1239); 1439 wyst. jako pleban w Krobi i zarządca arcybiskupiego
Opatówka (niżej, nr 1480/4).
12
Piotr zapewne z Radzimina w powiecie sąchockim na Mazowszu, notariusz publiczny
skądinąd nie znany, może ident. z Piotrem Lubą z R. kanonikiem płockim 1443-67,
kanclerzem biskupa płockiego 1464 (Zbiór dokumentów i listów miasta Płocka, wyd. S.
M. Szacherska, t. I, Warszawa 1975, s. 210).

Dokument Nr 1409
Trzemeszno, 15 sierpnia 1436
Prepozyt klasztoru kanoników regularnych w Trzemesznie nadaje rolę nad jeziorem wsi
Lubiń Maciejowi z Wylatowa.
Or.: Gniezno, AAG, Dypl. Trzem. nr 76. Pergamin gruby, 356 x 198 mm, zakładka
odcięta, plamy rdzy i drobne dziurki. Nacięcia po dwu paskach do przywieszenia dwu
pieczęci. Na odwrocie: Scrinio 6 + N i informacje o treści (XV-XVIII w.).
//aIn nomine Domini amen.// Quoniam mundus diversis casibus cottidie variatur, ideo
cuncta agencia, ne simul labantur cum / perituro tempore, necesse est testimonio
litterarum comprobari atque posterorum noticie transmitti. Quapropter nos Peregrinus /
divina providencia prepositus monasterii Trzemeschnensis1 notum facimus universis
presentibus et futuris, istorum noticiam habituris, / quomodo capitulariter de unanimi et
expresso consensu concanonicorum nostrorum, deliberantes cupientesque nostros
perpetuos census augeri, partem agri nostri, qui sistit et iacet inter limites et wlgariter
copcze ville monasterii Mogilnensis dicte Chelpscho2 et inter nostrumb lacum ville
Lubyen3 in latitudinem, in longitudinem autem sumit inicium a lapidibus Szale4 et a luto,
wlgariter male blothco, non recte ex opposito, sed tenendo per viam ad dextram manum
versus lacum sicque protenditur usque ad torrentem Szydowka5 dividentem alterum
agrum nostrum, cuius eciam medietatem torrentis, et nos alteram, habebit unacum pratis
in finibus suorum agrorum sitis, vel in futurum parandis. Ita tamen, ut nullam
iurisdicionem habeat lacus nostri et alte arundinis pro feno seccari non consweto. Hanc
igitur partem agri nostri iam nominati et limitati vendidimus et vendimus pro duodecim
marcis comunis monete circumspecto viro Mathie nostro civi fideli in Welathow,
cognominato Szestrzenecz6 et suis posteris seu liberis, perpetuo possidendum cum nostra
ac capituli nostri voluntate et consensu, alteri nostro homini de eodem nostro opido vel
villa vendendum, aligenandum, donandum, comutandum, non tamen in eodem licebit sibi
kmethonem vel ortulanos locare, sed per se vel per posteros colere. Ita tamen, quod
quolibet anno ad festum sancti Martini [11 XI] de eodem agro et prato, vel pratis, pro
censu et decima tenebitur solvere viginti grossos comunis monete. Iura autem, que nunc
sunt et in posterum oriri poterint, pro dominio nostro reservamus. Et ut hec vendicio et
nostre protestacionis recognicio rata et firma permanea(n)t, presens privilegium nostro
appenso sigillo fecimus roborari. Datum et actum in Trzemeschna feria quarta in die
Assumpcionis Marie sub anno Domini millesimo quadricentesimo tricesimo sexto,
presentibus hiis testibus: domino et fratre Simone concanonico regulari7, fratre Nicolao
converso, magistro coquine8, Nicolao de Pyąthek notario9, nobili Jacobo heredi de
Czena10 et aliis quampluribus fidedignis etc.
a
inicjał wysokości 8 wierszy Or.
b
tu słowo agrum, podkropkowane na znak kasacji Or.
1
Peregryn prepozyt trzemeszeński, zob. wyżej, nr 1395/1.
2
Chabsko (Chełbsko) par. Mogilno, na pd.-zach. od Mogilna (Koz. 1 s. 36).
3
Lubiń (Lubień) par. Trzemeszno, na pn.-wsch. od Trzemeszna (Koz. 1 s. 147, 4 s. 471-
472). Wieś leżała nad Jez. Popielewskim, które swym pn. krańcem sięgało zapewne
gruntów Chabska.
4
Żałe (Żale?), obiekt wspomniany także 1423 i 1565 (Koz. 1 s. 388, 5 s. 566).
5
Strumień Żydówka potwierdzony także 1423 (Koz. 5 s. 566-567), zapewne jeden z dziś
bezimiennych cieków w tej okolicy.
6
Wylatowo (Wielatowo) miasteczko należące do klasztoru trzemeszeńskiego, na pd. od
Mogilna (Koz. 1 s. 352), koło Chabska. Maciej Siestrzeniec skądinąd nie znany.
7
Kanonik Szymon z Trzemeszna może ident. z nie żyjącym już 1440 Szymonem
prepozytem z Góry (MPH V s. 827).
8
Konwers Mikołaj nie zidentyfikowany.
9
Notariusz Mikołaj z Piątku (którego?) nie zidentyfikowany, por. z bakałarzem
Mikołajem Piątkiem wyst. 1425 (KDW VIII nr 1017/5).
10
Cienia, zapewne Cienia Wielka par. Gruszczyce w Sieradzkiem. Dziedzic Jakub wyst.
także przy prepozycie trzemeszeńskim 1439 (niżej, nr 1482/5).

Dokument Nr 1484
Kazimierz, 13 grudnia 1439
Prepozyt klasztoru kanoników regularnych w Trzemesznie ustala obowiązki Macieja
młynarza młyna koło Kazimierza.
Or.: Gniezno, AAG, Dypl. Trzem. nr 77. Pergamin 283 x 193 mm, zakładka obcięta.
Dziury po dwu sznurach do przywieszenia dwu pieczęci. Na odwrocie: Scrinio 8, 31;
informacje o treści (XV-XVIII w.).

a
In nomine Domini amen. Quia cunctorum perit memoria, nisi litterarum testimonio
roborentur, proinde nos / Peregrinus providencia divina prepositus monasterii
Trzemeschnensis1 cum suo conventu canonicorum regularium notum / facimus universis,
presentibus et futuris, quomodo molandinum in fluvio nostro Lupczina2 construentes,
vocavimus labo/riosum virum Mathiam2, cui dicti molendini terciam partem donavimus
et suis legittimis successoribus hereditarie possidendam, vendendam, donandam,
commutandam et ad suos usus convertendam, ex eo, quia receptis tribus marcis minus
fertone, recessit perpetualiter a iure molendini novi in fluvio Nir iuxta opidum nostrum
Kazimirzs3 per nos constructi, ita tamen, ut de nominato nostro molendino Lupczina ex
omni frumento nos duas, ipse terciam habeat mensuram, item ipse unum denarium, nos
duos ad lapides molares tenebitur reponere et eosdem cum nostris kmethonibus propriis
inpensisque ad se conducere. Similiter ferramenta acuere et aptare nos duabus partibus
excedendo. Item nos duos, ipse unum porcos saginare. Item terciam partem aggeris et
omnia pauca inpedimenta tenebitur reformare. Violenciam autem aquarum aggerem
destruencium omnes nostri homines, tam civitatis, quam villarum tenebuntur reformare.
Item more aliorum molendinatorum in terra Lanciciensi sitorum sine voluntate nostra et
scitu, non alteri vendat, nisi utili et fideli, quem inter tres eligere possumus pociorem.
Item nominatus Mathias et sui successores tenebuntur in curia nostra labores breves, ut
reformaciones tectorum stillancium, hostiorum, mensarum, scampnorum, quociens
fuerint requisiti, ad magnos autem et longos non tenebuntur. In quorum fidem et
testimonium sigilla nostrum et capituli nostri presentibus sunt appensa. Datum et actum
in curia nostra nominati Kazimirzs3 die dominica in festo sancte Lucie sub anno
nativitatis Domini millesimo quadringentesimo tricesimo nono, presentibus honorabilibus
et religiosis viris, dominis Andrea et Nicolao Trzemesnensibus canonicis4, item nobilibus
et generosis Jacobo de Czyenya5, Nicolao de Rosdzicze6 et Nicolao deb Pyaskow7, item
providis civibus Michaele proconsule, Nicolao Szivocha, Albertoc Sekman8 et aliis
fidedignis, testibus circa premissa sollempniter acta in curia nominati nostri opidi
Kazimirzs.
a
inicjał wysokości 10 wierszy Or.
b
następuje Pa, podkropkowane na znak skreślenia Or.
c
następuje Sekl, podkropkowane, j. w., Or.
1
Pielgrzym z Łaska prepozyt trzemeszeński, zob. wyżej, nr 1395/1.
2
Lubzina, prawy dopływ Neru (Zajączkowscy, Materiały I, s. 169). Młynarz nie
zidentyfikowany, podobnie nazwa młyna, który leżał w pobliżu Kazimierza.
3
Ner, prawy dopływ Warty i położone nad nim miasto Kazimierz, własność klasztoru
trzemeszeńskiego, por. KDW IX nr 1285, 1286.
4
Kanonicy trzemeszeńscy Andrzej i Mikołaj trudni do identyfikacji.
5
Jakub z Cieni, zob. wyżej, nr 1409/10, gdzie występuje również w otoczeniu prepozyta
trzemeszeńskiego.
6
Rozdzice (Różyce) par. Leźnica Wielka, na pd. od Łęczycy (Koz. 7 s. 77-78;
Zajączkowscy, Materiały II, s. 76-77). Mikołaj skądinąd nie znany.
7
Mikołaj z Piaskowa zob. wyżej, nr 1426/4.
8
Mieszczanie Kazimierza nie zidentyfikowani.

Dokument Nr 1542
Bazyleja, 4 kwietnia 1441
Sobór bazylejski poleca arcybiskupowi gnieźnieńskiemu zbadać sprawę podniesienia
prepozytury kanoników regularnych w Trzemesznie do rangi opactwa.
Kop.: Kraków, Bibl. PAN, rkps 9175 (Księga formularzowa, j. w., nr 1381), s. 542-544.
Wpis w widymusie notariusza publicznego Jana syna Wojciecha Romanusa z daty:
Gniezno, 4 września 1441. Tytuł: Tenor prime comissionis concilii Basiliensis sequitur et
est talis.

Uw.:Polecenie soborowe pociągnęło za sobą wystawienie szeregu pism i pozwów, zob.

niżej dok. z 15 lipca, 2, 4, 8, 18 i 25 września oraz 4 listopada 1441: nr 1555, 1563, 1564,
1565, 1566, 1567, 1569.

Sacrosancta generalis sinodus Basiliensis in Spiritu Sancto legitime congregata,

universalem ecclesiam (representansa), venerabili U(incencio) archiepiscopo Gneznensi
salutem et omnipotentis Dei benediccionem. Universalis ecclesie circumspecta
providencia circa statum ecclesiarum et monasteriorum omnium salubriter dirigendum
libenter intendit, statum huiusmodi quoque in melius muttando sic, ut personarum
locorumve et temporum qualitate pensata, id pro divini cultus augmento religionisque
decore ac observancia regulari in Domino conspicit salubrius expedire. Cum itaque sicut
exhabitab nobis pro parte dilectorum ecclesie filiorum Peregrini prepositi1 et Johannis
prioris et conventus monasterii Tremeschnensis, per prepositum soliti gubernari, ordinis
sancti Augustini tue diocesis2 peticio continebat, quidem prefatum monasterium ultra
prepositum et priorem quamplures canonicos ordinem ipsum inibi expresse professos et
conversos et novicios habeat ac in eodem monasterio doctrina et observancia regularis,
vita exemplaris et cultus divinus adeo refloreant, quod quamplurium diocesim predictam
illustrent. Ideo quoque monasterium terris, villis, opidis aliisque bonis et possesionibus a
christifidelibus sibi largitis tam notabiliter fundatum et dotatum existat, quod si
prepositura dicti monasterii abbacialem dignitatem erigeretur, abbas idem monasterio
proficiendus, de fructibus [s. 543], redditibus et proventibus ad mensam dicte prepositure
spectantibus iuxta abbacialis dignitatis exigenciam unire et exinde sustentari valeret, pro
parte prepositi, prioris et conventus predictorum nobis fuit humiliter supplicatum, ut
preposituram eandem in abbacialem dignitatem erigere ac alias in hiis oportune providere
dignaremur. Nos itaque floridam sancti Augustini religionem peramplius exaltare necnon
cultum divinum ubilibet propagare cupientes, de premissis tamen cerciorem noticiam non
habentes, huiusmodi quoque supplicacionibus inclinati, circumspectioni tue, de qua in
hiis et aliis specialem in Domino fiduciam obtinemus, per hec scripta mandamus,
quatinus vocatis, qui fuerint evocandi, de premissis et eorum circumstanciis universis,
auctoritate nostra, te diligenter informes, et si per informacionem huiusmodi ea repereris
fore vera, super quibus tuam conscienciam oneramus, preposituram predictam in
abbacialem dignitatem perpetue erigas. Et postquam ereccionem huiusmodi feceris, ut
prefertur, prefatum Peregrinum eidem monasterio in abbatem preficias et pastorem,
curam, regimen et administracionem bonorum dicti monasterii sibi in spiritualibus et
temporalibus plenarie committendo, inducens per te vel alium seu alios eundem
Peregrinum vel procuratorem suum eius nomine in corporalem possessionem regiminis et
administracionis bonorum dicti monasterii et defendens inductum amoto exinde quilibet
illicito detentore ac faciens ipsum abbatem vel dictum procuratorem pro eo ad regimen et
administracionem eiusdem monasterii tanquam abbatem alias, ut est moris admitti
sibique de ipsi monasterii fructibus, redditibus, proventibus, iuribus et obvencionibus
universis integre responderi necnon a conventu prefatis obedienciam et reverenciam
debitas et devotas ac a dilectis ecclesie filiis, vassallis et subditis eiusdem monasterii
fidelitatem et consweta servicia ac iura sibi debita ab eis integre exhiberi. Contradictores
auctoritate nostra, appellacione postposita compescendo, non obstantibus
constitucionibus apostolicis necnon monasterii et ordinis predictorum statutis et
conswetudinibus, eciam iuramento, confirmacione apostolica vel quacumque firmitate
alia roboratis, contrariis quibus[s. 544]cumque, nos enim, si ipsam preposituram erexeris
ac dictum Peregrinum in abbatem prefeceris aliaque feceris, ut prefertur, volumus, ut ipse
Peregrinus et alii ipsius monasterii pro tempore existentes abbates omnibus et singulis
insigniis, honoribus, privilegigisb et preeminenciis monasteriis et abbatibus eiusdem
ordinis a Sede Apostolica vel alias concessusb uti et gaudere possint et valeant,
concedimus tenore presencium facultatem. Datum Basilie secundo Nonas Apprilisb anno
a nativitate Domini Mo quadringentesimo quadragesimo primo.
a
brak Kop.
b
tak Kop.
1
Peregryn, Pielgrzym, prepozyt trzemeszeński, zob. wyżej, nr 1395/1.
2
Jan został najpewniej przeorem po Marcinie, który wyst. jeszcze 1436 (wyżej, nr
1407/2), wspomniany także 8 września 1441 (niżej, nr 1565/3).

Dokument Nr 1555
Bazyleja, 15 lipca 1441
Sobór bazylejski poleca arcybiskupowi gnieźnieńskiemu, aby wyposażył opata i konwent
kanoników regularnych w Trzemesznie w prerogatywy władzy opackiej.
Or.: Gniezno, AAG, Dypl. Trzem. 78. Pergamin 540 x 292 + 89 mm. Plamy rdzy i dziurki
w tekście na złożeniach. Dziurki po sznurze do przywieszenia pieczęci. Na zakładce:
Regestrata gratis, Jo. Werneri. Pod zakładką: LXX. Na odwrocie: Scrinio 2 K oraz
informacje o treści (XV-XVI w.).
Kop.: Tamże, Dypl. Trzem. 79, w or. potwierdzeniu praw klasztoru dokonanym przez
arcybiskupa gnieźnieńskiego Wincentego Kota z Dębna z daty: Łęczyca, 4 listopada 1441
- niżej, nr 1569.

Uw.:Zob. poprzedni dok. w tej sprawie z 4 kwietnia 1441 - wyżej, nr 1542 i dokumenty
tam przywołane.
a
Sacrosancta generalis synodus Basiliensis in Spiritu Sancto legitime congregata,
universalem ecclesiam representans, //v//enerabili archiepiscopo / Gneznensi salutem et
omnipotentis Dei ben(edictionem). Sincere devotionis affectus, quem dilecti ecclesie filii
.. abbas et conventus monasterii Tremeschenensis ordinis sancti Au/gustini tue diocesis
ad nos et universalem gerere comprobantur ecclesiam, non indigne promeretur, ut ipsos et
dictum monasterium condignis honoribus attollentes, illa eis favo/rabiliter concedamus,
que ad religionis et monasterii huiusmodi venustatem et decorem, animarum etiam
propagata salute cedere valeant et per que ipsius monasterii ac in eo degentium
personarum sub regulari observantia in humilitatis spiritu virtutum Altissimo devote
famulantium profectibus et indempnitatibus consulatur. Cum itaque sic, ut accepimus,
monasterium Tremeschenensem ordinis sancti Augustini tue diocesis, in quo triginta vel
circa canonici regulares ordinem ipsum expresse professi ac quamplures conversi et
novitii divinis mancipati obsequiis degere noscuntur, inter alia Regni Polonie monasteria
primum et magis insigne ac christifidelium largitione terris, opidis, villis ac aliis
temporalibus bonis opulenter dotatum ac in observantia et disciplina regularibus et vite
sanctimonia omnium aliorum monasteriorum dicti Regni speculum et exemplar existat,
adeo, quod tum propter divini cultus, qui inibi devote et laudabiliter observatur ornatum,
tum etiam propter ipsorum abbatis et canonicorum bonam et exemplarem vitam
carissimus ecclesie filius .. rex Polonie illustris aliique nobiles et fideles ipsius Regni ad
ipsum monasterium singularem gerunt devotionis affectum, nos eorundem abbatis et
conventus asserentium, quod tuus etiam ad id accedit assensus, in hac parte
supplicationibus inclinati, circumspectioni tue, de qua in hiis et aliis specialem in Domino
fidutiam obtinemus, per hec scripta comittimus et mandamus, quatenus si est ita, super
quo tuam conscientiam oneramus eisdem abbati et conventui, quod modernus et
successores sui pro tempore existentes abbates dicti monasterii mitra, annulo et baculo
pastoralibus uti ac quod in dicto monasterio aliisque eidem subiectis parrochialibus
ecclesiis post vesperorum, matutinarum et missarum solemnia benedictionem solemnem,
dummodo in ea aliquis catholicus antistes vel Sedis Apostolice legatus presens non fuerit,
elargiri necnon etiam quecunque omamenta ecclesiastica ad divinum cultum in eodem
monasterio necessaria benedicere ac novitios ipsius monasterii in acolitos ordinare seu
illis primam tonsuram et acolitatus ordinem nisi ordinandis ipsis aliquid obviet de
canonicis institutis conferre. Et nichilominus dum et quotiens huiusmodi abbatem pro
tempore existentem in ipsius monasterii et aliis illi subiectis ecclesiis predictis, dominicis
et aliis festivis celebribus diebus verbum Dei ad populum predicare contigerit, universis
et singulis christifidelibus vere penitentibus et confessis, predicationibus suis huiusmodi
devote interessentibus, de iniunctis eis penitentiis quadraginta dies indulgenciarum
[auctoritateb] universalis ecclesie relaxare valeat, auctoritate nostra licentiam concedas et
facultatem, non obstantibus felicis recordationis Alexandri pape quarti, que incipit
abbates, et aliis apostolicis constitutionibus contrariis quibuscunque. Datum Basilee Idus
Iulii anno a nativitate Domini millesimo quadringentesimo quadragesimo primo.
a
inicjał wysokości 1/4 dokumentu Or.
b
plama Or.

Dokument Nr 1563
Opatówek, 2 września 1441
Arcybiskup gnieźnieński poleca oficjałowi gnieźnieńskiemu Janowi z Brzostkowa
zbadanie i rozstrzygnięcie sprawy podniesienia prepozytury kanoników regularnych w
Trzemesznie do rangi opactwa.
Kop.: Kraków, Bibl. PAN, rkps 9175 (Księga formularzowa, j. w., nr 1381), s. 545-546.

Uw.:O sprawie zob. wyżej, dok. nr 1542 z 4 kwietnia 1441 i odesłania tamże.

Vincencius Dei gracia sancte Gneznensis ecclesie archiepiscopus et primas venerabili

fratri nostro, dilecto domino Johanni de Brzostkowo cantori vicarioque in spiritualibus et
officiali nostro Gneznensi generali1 salutem et sinceram in Domino caritatem. Litteras
commissionis sacrosancte Basiliensis sinodi, eius vera bulla plumbea more Romane
Curie sigillatas, sanas, salvas et integras omnique prorsus suspiccione carentes2, per
venerabilem dominum Peregrinum prepositum Tremesensis monasterii3 nobis oblatas,
noviter nos recepisse, quarum origo et tenor ex eisdem vobis presentandis litteris clarius
patebit. Post quarumquidem exhibicionem literarum dictus dominus Peregrinus
prepositus non cum debita parcium instancia, quatenus ad execucionem earundem
litterarum procedentes, eandem monasterii Tremeschensis preposituram auctoritate
eiusdem sancti sinodi Basiliensis in hac parte nobis concessa in abbaciam cum cerimoniis
circa hoc [s. 546] fieri conswetas erigeremus, ad aliaque, que in dictis continentis litteris
opera nostra intendere. Nos igitur quamque ad ea, que monasterii prelibati statum,
comodum et honestatem concernunt libenter aciem mentis nostre convertimus et ad
perfectum ipsius calidum gestamus animum. Tamen, ne in hoc facto nominibus oneroso,
quam honorifico et gravi honesta maturitate dirigendo et temporum perpetuitate
firmando, celeriter non servato iuris ordine procedere per quempiam indiceremur. Tum
eciam quia multis prepediti negociis admissimus rem et causam omnino absque
dispendiosa terminorum conservacione et ipsius domini prepositi sumptibus gravibus et
fatigis multis nequimus terminare, vobis ea ergo, de cuius legalitate et industria pre
ceteris plenam fidem obtinemus, omnimodas vices nostras in eadem causa procedendi ac
omnia et singula eidem ereccioni et creacioni quemlibet necessaria et oportuna negocia
iuxta continenciam earundem sacrosancte Basiliensis sinodi litterarum examinandi,
probandi et terminos iudiciales iuxta formam processus iudiciarii conservandi, et alia
faciendi, sine quibus ipsa ereccio seu creacio debitis non posset mancipari effectibus,
auctoritate eadem nobis in hac parte commissa duximus comittendum et committimus per
presentes, mandantes vobis eadem dicte sinodi auctoritate, quatenus vocatis vocandis et
ipsis, qui sua interesse putaverint, dictam causam usque ad finalem sentencie
declaracionis execucionem et pronunciacionem, quam nobis reservamus, iudicetis et fine
debito terminetis. Testes autem, quos dictus dominus prepositus nominaverit, si se odio,
rancore, timore, favore vel amore subtraxerint, per eandem censuram testimonium veritati
perhibere compellatis. In quorum omnium fidem et testimonium premissorum presentes
nostras subdelegacionis litteras (appensionea) mei sigilli iussimus communiri cum
subscripcione notarii infrascripti, facti presentis et nostri continui scribe. Acta sunt hec
anno Domini millesimo quadringentesimo quadragesimo primo, indiccione quarta, die
vero Saturni secunda mensis Septembris, in ponte castri Opatow4, presentibus ibidem
egregio et honorabilibus dominis Nicolao de Kalis decretorum doctorib5, Stephano
Chibsky in Rogozno6 et Bronissio in Chelmcze7 [...c]
Et ego Johannes Alberti de Juniwladislauia clericus Wlad(islauiensis) diocesis, publicus
imperiali auctoritate notarius8, quia predictis literarum exhibicioni, commissioni, decreto
aliisque omnibus et singulis premissis, dum sic fierent et agerentur, ut premittitur, presens
fui eaque sic fieri vidi et audivi, ideo hoc presens publicum instrumentum manu propria
conscripsi, signo et nomine meis solitis (eta) conswetis me subscribendo, in fidem et
testimonium omnium et singulorum premissorum unacum prenominatis testibus ad hoc
specialiter rogatus et requisitus.
a
brak Kop.
b
tak Kop., zamiast doctore
c
dalszego ciągu brak Kop.
1
Jan z Brzostkowa, zob. wyżej, nr 1407/5.
2
O sprawie zob. wyżej, dok. z 4 kwietnia i 15 lipca 1441 (wyżej, nr 1542 i 1555).
3
O sprawie zob. wyżej, dok. z 4 kwietnia i 15 lipca 1441 (wyżej, nr 1542 i 1555).
4
Opatówek, zamek arcybiskupi w Sieradzkiem. Data zgodna z itinerarium wystawcy.
5
Mikołaj z Kalisza student UJ 1418?, mgr 1427, dr praw przed 1441, wikariusz generalny
i oficjał gnieźn. 1443-49, potem profesor prawa kanonicznego UJ, rektor UJ 1453 i 1464,
kanonik krak. etc., zm. po 1471 (PSB XXI s. 112-113; Kor. II s. 219-224).
6
Stefan z Chyb, zob. wyżej, nr 1557/16.
7
Chełmce, wieś par. na pd.-zach. od Opatówka w Kaliskiem (Koz. 4 s. 100). Pleban
Bronisz najpewniej ident. z Broniszem z Laskownicy plebanem ludomskim (wyżej, nr
1480/5).
8
Jan z Inowrocławia, zob. wyżej, nr 1432/12.

Dokument Nr 1564
Gniezno, 4 września 1441
Jan z Brzostkowa kantor gnieźnieński i sędzia arcybiskupi pozywa wszystkich
zainteresowanych sprawą podniesienia prepozytury kanoników regularnych z
Trzemeszna do rangi opactwa.
Kop.: Kraków, Bibl. PAN, rkps 9175 (Księga formularzowa, j. w., nr 1381), s. 547-551.

Uw.:W tejże sprawie zob. dok. z 4 kwietnia 1441 (wyżej, nr 1542) i tam przywołane dok.

Johannes de Brzostkowo cantor vicariusque et officialis generalis sancte ecclesie

Gneznensis iudexque comissarius per reverendissimum in Christo patrem et dominum,
dominum Vincencium Dei gracia eiusdem ecclesie Gneznensis archiepiscopum, iudicem
et commissarium principalem ad infrascripta a sacrosancta sinodo Basiliensi, in Spiritu
Sancto [s. 548] legitime congregata universalem representante delegatum subdelegatus1
discretis viris, dominis ebdomadariis chororum Gneznensis predicte ac Tremeschnensis
ecclesiarum ceterisque presbiteris curatis et non curatis presentibus requirendis salutem in
Domino et nostris huiusmodi ymoverius dictia sinodi obedire mandatis, literas
subdelegacionis reverendissimi patris, domini archiepiscopi Gneznensis, iudicis et
commissarii principalis memorati in pergameno scriptas, eius vero sigillo rotundo, intus
de rubea, ab extra vero de comuni cera, in pensula pergameni necnon duas
commissionum a dicta sinodo literas, veris bullis plumibeis in cordulis canapis
impendentibus sigillatas et bullatas, eidem reverendissimo domino archiepiscopo
directas, sanas, salvas et integras omnique vicio et suspicione carentes, nobis per
venerabilem virum, dominum Peregrinum prepositum monasterii Tremeschnensis ordinis
sancti Augustini, Gneznensis diocesis2 principalem in eisdem literis principaliter
nominatum coram notario publico et testibus infrascriptis presentatas, nos cum ea, qua
decuit, reverencia noveritis recepisse. Quarumquidem dicte sinodi Basiliensis literarum
tenorem hic inserere propter prolixitatem earundem obmisimus, hesitantibus tamen de
eisdem fidem facere ipsarumque copiam auscultatam vobis et aliis dare non obmittemus
suis loco et tempore requisiti. Tenoria prefatarum subdelegacionis literarum presentibus
nichilominus inserentes in hec verba:
[następuje dok. arcybiskupa Wincentego Kota z Dębna z daty: Opatówek, 2 września
1441 - wyżej, nr 1563].
[s. 549] Post quarumquidem literarum presentacionem et recepcionem nobis et per nos, ut
premittitur, factas fuimus per prefatum venerabilem patrem, dominum Peregrinum
prepositum Tremeschnensem debita cum instancia requisiti, quatinus vigore huiusmodi
subdelegacionis nobis facte ad execucionem prefatarum dicte sancte sinodi Basiliensis
literarum, iuxta formam in eis contentam procedere dignaremur. Nos igitur attendentes [s.
550], quod iusta petentibus assensus non est denegandus et ne cuiquam in iure suo
preiudicare videremur precipitanter agendo primo et ante omnia literas citacionis eidem
domino Peregrino preposito decernimus fore dandas et decernimus, mandantes vobis in
virtute sancte obediencie et sub excomunicacionis pena, quam vos, nisi mandatis nostris
huiusmodi ymoverius dicte sancte sinodi parueritis seu alter vestrum paruerit, cum
affectu incurrere volumus, ipso facto districte precipientes, quatinus infra missarum et
aliorum divinorum solempnia publice alta, sonorosa et intelligibili voce, uno edicto pro
tribus et peremptorio, omnes et singulos, qui sua putaverint interesse, citetis, quos eciam
nos citamus per presentes, ut coram nobis Gnezne feria secunda, que erit in crastino
sancti Lamperti proxime futuri [18 X], compareant ad dicendum et opponendum
quitqui(d) verbo vel in scriptis contra prefatosb dicte sinodi ac subdelegacionis literas
necnon contra reverendissimi patris, domini archiepiscopi iudicis commissarii memorati
nostramque iurisdacionema ac eiusdem domini archiepiscopi nostramque et ipsius domini
prepositi personas dicere sive opponere voluerint necnon ad videndum per nos procedi ad
omnes et singulos actus et terminos iudiciarios, gradatim et successive, usque ad
sentenciam declaracionis ereccionis et creacionis prepositure Tremeschnensis in
dignitatem abbacialem et collacionis mitre, anuli, baculi et aliorum insigniorum eidem
abbati impendendorum exclusive. Quam sentenciam idem dominus archiepiscopus iudex
principalis sibi reservavit promulgandam et alias prout iuris fuerit procedendum circa
huiusmodi execucionem prepositure in dignitatem abbacialem transferende et erigende et
prefatorum insigniorum collacionem vel ad dicendum, et causas racionabiles, cur et quare
minime fieri debeant allegandum. Volumus autem huiusmodi nostras citacionis literas
valvis sive portis Gneznensis et Tremeschensis ecclesiarum affigi et ibidem aliquamdiu
stare permitti ad modum edictorum publicorum, que olim scribebantur in albo pretorio, ut
per earum leccionem et inspeccionem prefati sic citati per easdem literas citacionis sic
coherceantur et artentur ac si in propriis personis fuissent apprehensi, cum non sit
verisimile prefatos sic citatos premissa latere, quod tam publice certi[s. 551]ficantes
nichilominus dictos citatos, quod sive in dicto citacionis termino, sive in compari
curaverint. Nos nichilominus ad ea, que iuris fuerint cum dicta domini prepositi parte
dante Domino, procedemus, prefatorum citatorum absencia sive contumacia in aliquo non
obstante. In quorum enim omnium fidem et testimonium premissorum presentes nostras
citacionis literas per notarium nostrum infrascriptum scribi et publicari sigillique nostri
appensione iussimus communiri. Actum et datum Gnezne in domo habitacionis nostre
anno Domini millesimo quadringentesimo quadragesimo primo, indictione quarta, die
vero Lune quarta mensis Septembris, presentibus venerabili viro, domino ac discreto et
nobilibus Johanne decano3, Andrea vicario ecclesie Gneznensis4, Nicolao de
Brzos(t)kowo5, Petro de Paczenowicze heredibus6, testibus circa premissa.
(Etc) ego Johannes Alberti Romani clericus Gneznensis, publicus imperiali auctoritate
notarius7 ac coram prefato venerabili viro, domino Johanne cantore vicarioque in
spiritualibus et officiali Gneznensi ac iudice subdelegato per reverendissimum in Christo
patrem et dominum, dominum Vincencium Dei gracia sancte ecclesie Gneznensis
archiepiscopum et primatem specialiter deputatum facti coram eo scriba, predictis
omnibus et singulis premissis sic, ut premittitur, agerentur et fierent, cum testibus
prenominatis presens interfui eaque omnia et singula sic fieri vidi et audivi presentesque
literas manu alterius scriptas exinde confeci in hancque publicam formam redegi, sigillo
et nomine meis solitis et consuetis consignavi officialatusque sigilli appensione
corroboravi, rogatus et requisitus in fidem omnium premissorum.
d-e

[s. 555] In nomine Domini amen. Sub anno nativitatis eiusdem millesimo
quadringentesimo quadragesimo primo, indiccione quarta, pontificatus sanctissimi in
Christo patris et domini nostri, domini Felicis divina providencia pape quinti anno
secundo8, die vero Veneris octava mensis Septembris, hora terciarum et infra missarum
solempnia, in ecclesia monasterii Tremeschnensis Gneznensis diocesis, in meique notarii
publici et testium infrascriptorum ad hec vocatorum specialiter et rogatorum presencia
constitutus personaliter venerabilis pater, dominus Peregrinus prepositus dicti monasterii
Tremeschnensis2, tenens et habens suis in manibus literas citacionis a retro scriptas,
vigore quarum requisivit et monuit discretum dominum Johannem protunc
ebdomadarium chori dicte ecclesie Tremeschnensis9, ut ipsas citacionis literas iuxta
formam earundem debite execucioni demandaret. Quiquidem dominus Johannes
ebdomadarius uti filius obediencie, receptis eisdem literis citacionis ipsisque lectis et
intellectis, vigore earundem citavit omnes et singulos, qui sua putarent interesse, ad
actum et terminum in eisdem literis citacionis contentos et nichilominus in maiorem
evidenciam easdem literas ad valvas [s. 556] dicte ecclesie affixit, et ibidem per
notabilem moram stare permisit et alia fecit, prout in eisdem literis mandabatur. Super
quibus omnibus prefatus dominus Peregrinus sibi a me notario infrascripto peciit confici
publicum instrumentum, presentibus nobilibus Swantoslao de Chlandawoa10, Alberto de
Mykolayewicze11, Jacobo Czensky heredibus12 ac circumspectis Mathia Jemola advocato,
Mamerto proconsule, Johanne Maloduch, Stanislao Wyslmach consulibus opidi
Tremeschnensis13, testibus ad premissa vocatis specialiter et rogatis.

Consequenter vero anno, indiccione et pontificatus, quibus supra, die vero Solis decima
dicti mensis Septembris, hora terciarum et infra missarum solempnia, in ecclesia
Gneznensi, in meique notarii et testium infrascriptorum presencia constitutus personaliter
circumspectus magister Albertus Romanus causarum consistorii Gneznensis14 et prefati
domini prepositi tociusque conventus monasterii Tremeschnensis sindicus et procurator,
prout michi notario infrascripto de ipsius procuracionis mandato publico mandati
procuracionis instrumento manu et sigillo meis subscripto et consignato constat
luculenter, vigore prefatarum citacionis literarum discretum dominum Nicolaum vicarium
perpetuum et protunc ebdomadarium chori ecclesie Gneznensis15 requisivit pro ipsarum
literarum recepcione execucionis. Qui, receptis eisdem litteris, eas in omnibus et per
omnia, prout supra executus est, dictos, qui sua putarunt interesse, citando ad dictas
literas citacionis, ad valvas dicte ecclesie Gneznensis apponendo et affigendo. Super
quibus eciam prefatus magister Albertus Romanus procurator sibi a me notario publico
infrascripto unum vel plura publicum seu publica peciit confici instrumentum sive
instrumenta. Acta sunt hec anno, indictione, pontificatu, diebus, locis, mense et horis,
quibus supra, presentibus ibidem discretis viris, dominis Swanthoslao vicario perpetuo16
et Jacobo altarista in ecclesia Gneznensi17, testibus circa premissa.

Et ego Petrus Nicolai de Strzeszewo clericus Gneznensis diocesis, publicus imperiali

auctoritate notarius18, quia predictis omnibus et singulis, dum sic, ut premittitur, fierent et
agerentur, unacum prenominatis testibus presens interfui eaque omnia et singula sic fieri
vidi et audivi, idcirco hoc presens publicum instrumentum, occupatus aliis, per alium
fidelem ingrossari procuravi et in hanc publicam formam redegi, quod signo et nomine
meis solitis et conswetis manu mea propria consignavi et subscripsi, in fidem et
testimonium omnium et singulorum premissorum rogatus et requisitus.
a
tak Kop.
b
tak Kop., zamiast prefatas
c
brak Kop.
d-e
teksty wpisane pierwotnie na odwrocie dokumentu pozwu z 4 września 1441, w kopii
wyodrębnione
1
Zob. dok. poprzedni.
2
Zob. dok. poprzedni.
3
Jasiek z Czechla, zob. wyżej, nr 1389/8.
4
Wikariusz Andrzej trudny do identyfikacji, zapewne ident. z wyst. w dok. następnym,
jednocześnie plebanem któregoś z kościołów gnieźn.
5
Brzostków, wieś par. na pn. od Żerkowa (Koz. 2 s. 56, 4 s. 77). Mikołaj najpewniej
ident. z bratankiem wystawcy, wyst. również 1440 (KDW V nr 667), także 1444
(SHGWlkp.).
6
Piotr z Pacynowic, zob. wyżej, nr 1543/5.
7
Jan syn Wojciecha Romanusa, zob. wyżej, nr 1493/24.
8
Tak tutaj, jak i w dok. następnym widać, że klasztor trzemeszeński uznawał wówczas
obediencję (anty)papieża Feliksa V (wybrany przez sobór bazylejski w 1439, ustąpił w
1449 r.), być może dlatego, że sprawa, której wynikiem był niniejszy pozew, zlecona
została właśnie przez sobór bazylejski.
9
Ksiądz Jan nie zidentyfikowany.
10
Chłądowo par. Witkowo, wieś drobnoszlachecka na pn.-wsch. od Witkowa (Koz. 1 s.
38, 4 s. 102). Świętosław, Święszek, wyst. od 1419 jako wicesędzia w Pyzdrach, potem
1443-49 wicepodsędek w Pyzdrach, Gnieźnie i Koninie, zm. ok. 1449 (GUrz. s. 166).
11
Mikołajewice par. Niechanowo, wieś drobnoszlachecka na zach. od Witkowa (Koz. 1 s.
174-175, 5 s. 30). Wojciech wyst. w klasztorze trzemeszeńskim już 1419-20 (KDW VIII
nr 850/6, 891/2, 893/5), w 1433 (Roty I nr 1560) i tutaj.
12
Jakub z Cieni, zob. wyżej, nr 1409/10.
13
Rajcy trzemeszeńscy bliżej nie znani; wójt Maciej Jemioła wyst. także 25 września
1441 (niżej, nr 1567/5), tamże burmistrz Maciej, może ident. z tu wyst. Mamertem?
14
Wojciech Romanus, zob. wyżej, nr 1399/9.
15
Mikołaj nie zidentyfikowany.
16
Świętosław zapewne ident. z wyst. 1444 (niżej, nr 1656/6).
17
Jakub trudny do identyfikacji.
18
Piotr syn Mikołaja, zob. wyżej, nr 1450/18.

Dokument Nr 1565
Trzemeszno, 8 września 1441
I. N. Wymienieni kanonicy regularni z Trzemeszna ustanawiają swoich prokuratorów
sądowych.
Kop.: Kraków, Bibl. PAN, rkps 9175 (Księga formularzowa, j. w., nr 1381), s. 553-555.
Tytuł: Tenor mandati unde supra sit mencio sequitur.

Uw.:W tejże sprawie@4@ zob. też dok. z 4 kwietnia 1441 (wyżej, nr 1542) i inne tam
przywołane.

In nomine Domini amen. Sub anno nativitatis eiusdem millesimo quadringentesimo

quadragesimo primo, indictione quarta, pontificatus sanctissimi in Christo patris et
domini nostri, domini Felicis divina providencia pape quinti anno secundo1, die vero
Veneris octava mensis Septembris, in refectorio hyemali monasterii Tremeschnensis, hora
terciarum vel quasi, in meique notarii publici et testium infrascriptorum ad hec
vocatorum specialiter et rogatorum presencia constituti personaliter venerabiles,
honorabiles et religiosi viri, domini Peregrinus prepositus2, Johannes prior3, Mathias
Coluch frater senior4, Nicolaus custos, Andreas vestiarius, Johannes infirmarius, Andreas
celerarius, Andreas Banbil, Mathias, Vrbanus, Mathias Cracovita, Mathias Strzelensky
totusque conventus dicti monasterii Tremeschnensis4 in dicto loco refectorii capitulariter
congregati, omnibus melioribus modo, via, iure, causa et forma, quibus melius et
efficacius potuerunt et debuerunt, suis et ipsorum monasterii Tremeschnensis predicti
nominibus fecerunt, constituerunt et solempniter ordinaverunt suos veros, certos,
legitimos et indubitatos procuratores et sindicos ac nuncios speciales et generales, ita
tamen, quod specialitas generalitati non deroget nec econtra, videlicet honorabilem
dominum Andream rectorem parrochialis Gneznensis ac vicarium perpetuum Gneznensis
metropolitane ecclesiarum5 necnon circumspectum magistrum Albertum Romanum
causarum consistorii Gneznensis procuratorem6, absentes tamquam presentes et
quemlibet eorum in solidum, ita tamen, quod non sit melior condicio primitus occupantis
nec pocior subsequentis, sed quod per unum eorum inceptum fuerit per alterum eorundem
id prosequi [s. 554] valeat mediari et finiri ad prosequendum et pertractandum, causam et
negocium infra designatum, tam coram reverendissimo patre, domino Vincencio
archiepiscopo Gneznensi, iudice et commissario principali a sacrosancta sinodo
Basiliensi generali delegato, quam eciam coram venerabili viro, domino Johanne de
Brzostkowo cantore, ab eodem domino archiepiscopo subdelegato7, de et super ereccione
prepositure Tremeschnensi in dignitatem abbacialem ac super collacione mitre, anuli,
baculi et aliorum insigniorum abbacialem dignitatem representancium eidem abbati post
ereccionem fienda necnon ad petendum fieri et decerni processum iudiciarium ad
huiusmodi negocium secundum iuris formam requisitum, et ad alia omnia et singula fieri
petendum, que in duabus comissionum eidem domino archiepiscopo Gneznensi a dicta
sinodo directarum ac subdelegacionis litteris eidem domino Johanni cantore factis plenius
et clarius continentur. Et generaliter omnia alia et singula faciendum, dicendum,
gerendum, exercendum et procurandum, que circa premissa et eorum quolibet cum eorum
incidenciis, dependenciis, emergenciis et connexis necessaria fuerint seu eciam
quomodolibet oportuna, eciam si talia forent, que mandatum exisant magis speciale,
quam presentibus est expressum. Et que ipsi domini constituentes facerent seu facere
possent, si premissis interessent, dantes nichilominus dicti domini constituentes prefatis
suis procuratoribus et eorum cuilibet omnimodam potestatem et facultatem unum vel
plures procuratorem sive procuratores loco sui substitudendia eumque vel eos revocandi,
tociens, quociens ipsis videbitur expedire. Promiserunt insuper dicti domini constituentes
michi notario publico tamquam publice et autentice persone rite solempniterque stipulanti
et recipienti vice et nomine omnium et singulorum, quorum interest seu interesse poterit,
quomodolibet in futurum se ratum, gratum atque firmum perpetuo habituros, quitquit per
dictos suos sindicos ac substituendum ab eis actum, dictum, gestum, procuratumve fuerit
in premissis seu premissorum aliquo, relevantes dictos suos procuratores et sindicos ac
substituendos huiusmodi ab omni onere satisdandi, iudicio sisti et iudicatum sub ypotheca
et obligacione omnium bonorum suorum presencium et futurorum, mobilium et
immobilium subque omnium iuris et facti renunciacione ad hec necessaria pariter et
cautella. [s. 555] Super quibus omnibus et singulis premissis prefati domini constituentes
sibi a me notario publico infrascripto unum vel plura publicum seu publica pecierunt
confici instrumentum sive
instrumenta. Acta sunt hec anno, indiccione, pontificatu, die, mense, hora et loco, quibus
supra, presentibus ibidem nobilibus Swanthoslao Chbandomskya8, Jacobo Czensky9,
Alberto Mikolayczewsky10 et Nicolao Malochodsky heredibus11, testibus ad premissa
vocatis specialiter et rogatis.
Et ego Petrus Nicolai de Strzeszewo clericus Gneznensis diocesis, publicus imperiali
auctoritate notarius12, quia dictis procuratorum et sindicorum constitucioni, potestatis
dacioneb, ratihabitacioni, relevacioni omnibusque aliis et singulis premissis, dum sic, ut
premittitur, fierent et agerentur, unacum pronominatis testibus presens interfui eaque
omnia et singula sic fieri vidi et audivi et innotary recepi, ex qua hac constitucione
procuratorum publicum instrumentum confici, subscripsi, publicavi et in publicam
formam redegi, sigillo quoque et nomine meis solitis et consuetis (consignandoc) in fidem
et testimonium omnium et singulorum premissorum.
a
tak Kop.
b
tak Kop., zamiast dacioni
c
brak Kop.
1
O obediencji Feliksowi V zob. wyżej, w poprzednim dok.
2
Pielgrzym z Łaska, zob. wyżej, nr 1395/1.
3
Zakonnicy trzemeszeńscy nie zidentyfikowani; tylko Maciej Krakowita najpewniej
ident. z Maciejem z Krakowa następcą (od 1446 r.) Pielgrzyma na opactwie, zm. 1481
(mat. KDW; MPH V s. 830-831).
4
Zakonnicy trzemeszeńscy nie zidentyfikowani; tylko Maciej Krakowita najpewniej
ident. z Maciejem z Krakowa następcą (od 1446 r.) Pielgrzyma na opactwie, zm. 1481
(mat. KDW; MPH V s. 830-831).
5
Wikariusz Andrzej zapewne ident. z wyst. w dok. poprzednim, przypis 4. Nie wiemy, o
który kościół parafialny w Gnieźnie chodzi, ale por. też niżej, nr 1655/6.
6
Wojciech Romanus, zob. wyżej, nr 1399/9.
7
Jan z Brzostkowa, zob. wyżej, nr 1407/5.
8
Zob. dok. poprzedni, przypisy 10-12.
9
Zob. dok. poprzedni, przypisy 10-12.
10
Zob. dok. poprzedni, przypisy 10-12.
11
Mikołaj zapewne Małachowski, z drobnej szlachty z Małachowa par. Witkowo (Koz. 1
s. 161-162).
12
Piotr syn Mikołaja, zob. wyżej, nr 1450/18.

Dokument Nr 1566
Gniezno, 18 września 1441
Jan z Brzostkowa kantor gnieźnieński i sędzia arcybiskupi pozywa wszystkich
zainteresowanych sprawą podniesienia prepozytury kanoników regularnych w
Trzemesznie do rangi opactwa.
Kop.: Kraków, Bibl. PAN, rkps 9175 (Księga formularzowa, j. w., nr 1381), s. 559-560.
Tytuł: Tenor citacionis unde supra sit mencio sequitur sub hac forma.

Uw.:W tejże sprawie zob. wyżej, dok. z dnia 4 kwietnia 1441 (wyżej, nr 1542) i inne tam
przywołane.

Johannes de Brzostkowo cantor sancte ecclesie Gneznensis iudexque commissarius1, per

reverendissimum in Christo patrem et dominum, dominum Vincencium Dei gracia
eiusdem ecclesie Gneznensis archiepiscopum et primatem iudicemque commissarium
principalem, de et super ereccione prepositure Tremeschnensis in abbacialem dignitatem
ac mitre, baculi, anuli et aliorum insigniorum a-b
in abbatem preficiendo
collacione, et (ac) sacrosancta sinodo Basiliensi delegatum, subdelegatus discretis viris,
dominis ebdomadariis chororum Gneznensis et Tremeschnensis ecclesiarum ceterisque
presbiteris curatis et non curatis, presentibus requirendis salutem in Domino et nostris
huiusmodi ymoverius dicte sinodi Basiliensis firmiter obedire mandatis, quia nuper
literas subdelegacionis per prefatum dominum archiepiscopum in personam nostram
nobis directas [s. 560] in aliis nostris citacionum literis de verbo ad verbum ac per
affixionem ad valvas dictarum Gneznensis et Tremeschnensis ecclesiarum per edictum
publicum meminimus patefecisse sufficienter, idcirco earundem tenorem non indigne
censuimus brevitatis causa non esse inserendum, de ipsis tamen earumque, videlicet tam
huiusmodi subdelegacionis, quam duarum commissionum literarum eidem domino
archiepiscopo a dicta sinodo directarum et nobis ex parte eiusdem domini archiepiscopi
presentatarum toto tenore vobis et aliis hesitantibus fidem facere non obmittemus
requisiti. Harum igitur vigore et auctoritate vobis supradictis et vestrum cuilibet in virtute
sancte obediencie et sub excomunicacionis pena, quam vos et vestrum quemlibet, nisi
mandatis nostris huiusmodi ymoverius dicte sinodi parueritis cum effectu, incurrere
volumus, eo ipso districte precipiendo mandamus, comitimus infra missarum et aliorum
divinorum solempnia publice, alta, sonorosa et intelligibili voce uno edicto pro tribus et
peremptorie, omnes et singulos, qui sua putaverint interesse, citetis, quos eciam nos
citamus per presentes, ut coram nobis feria secunda post festum sancti Mathei
Ewangeliste [21 IX] Gnezne in domo habitacionis nostre compareant ad dicendum et
excipiendum quitquit verbo vel in scriptis contra posiciones et articulos pro verificacione
commissionum eidem domino archiepiscopo a dicta sinodo directarum, de et super
ereccione prepositure Tremeschnensis in abbacialem dignitatem et aliis datos et productos
dicere sive excipere in quantum articuli necnon ad respondendum eisdem in quantum
posiciones existant et esse censeant ac ad videndum (etc) ad probandum admitti dictos
articulos. Volumus autem in signum maioris evidencie huiusmodi nostras citacionis
literas valvis seu portis dictarum Gneznensis et Tremeschnensis ecclesiarum affigi et
ibidem aliquamdiu stare permitti ad modum edictorum publicorum, ut per earum
inspeccionem et leccionem prefati citarid sic coherceantur ac si in propriis personis
fuissent apprehensi, cum non sit verisimile prefatos sic citatos latere, quod tam patenter et
notorie cunctis extitit publicatum. Datum Gnezne die XVIII mensis Septembris anno
Domini millesimo quadringentesimo quadragesimo primo, nostro sigillo presentibus
subappenso. Execucione facta, literam reddite sigillatam, die execucionis annotata.
a-b
por. niżej dok. nr 1567: eidem abbati preficiendo
c
brak Kop.
d
tak Kop., zamiast citati
1
Jan z Brzostkowa, zob. wyżej, nr 1407/5.

Dokument Nr 1567
Gniezno, 25 września 1441
Jan z Brzostkowa kantor gnieźnieński i sędzia arcybiskupi pozywa wymienione osoby na
świadków w sprawie podniesienia do godności opactwa prepozytury kanoników
regularnych w Trzemesznie.
Kop.: Kraków, Bibl. PAN, rkps 9175 (Księga formularzowa, j. w., nr 1381), s. 562-563.
Tytuł: Tenor citacionis, unde supra sit mencio, sequitur de verbo ad verbum, est talis.

Uw.:O sprawie zob. wyżej, dok. z 4 kwietnia 1441 (wyżej, nr 1542) i inne tam
przywołane.

Johannes de Brzostkowo cantor sancte ecclesie Gneznensis1, iudex commissarius per

reverendissimum in Christo patrem et dominum, dominum Vincencium Dei gracia
eiusdem ecclesie archiepiscopum iudicemque commissarium principalem, de et super
ereccione prepositure Tremeschnensis in abbacialem dignitatem ac collacione mitre,
anuli, baculi et aliorum insigniorum a-b
eidem abbati preficiendo
fienda et (ac) sacrosancta sinodo generali Basiliensi delegatum subdelegatus discretis viris
ebdomadariis chororum Gneznensis predicte et Tremeschnensis ecclesiarum ceterisque
presbiteris curatis et non sinodi firmiter obedire mandatis, quia nuper literas
subdelegacionis per prefatum reverendissimum patrem, dominum archiepiscopum in
personam nostram nobis directas in aliis nostris citacioned litteris de verbo ad verbum per
affixionem ad valvas dictarum Gneznensis et Tremeschnensis ecclesiarum per edictum
publicum meminimus patefecisse sufficienter, idcirco earundem tenorem non indigne
censuimus brevitatis causa non esse inserendum, de ipsis tamen subdelegacionis necnon
duarum commissionum literarum eidem domino archiepiscopo directarum a dicta sinodo,
nobis eciam ex parte eiusdem archiepiscopi presentatarum, toto tenore vobis hesitantibus
fidem facere non obmittemus inquisiti. Harum igitur literarum vigore et auctoritate vobis
supradictis et vestrum cuilibet in virtute sancte obediencie et sub excomunicacionis pena,
quam in vos et vestrum quemlibet, nisi mandatis nostris huiusmodi ymoverius dicte
sinodi parueritis cum effectue, districte percipiendo mandamus, quatinus personaliter
accedentes religiosos ac discretos ac prudentes viros, dominos Nicolaum in Wyelochowof
canonicos regulares ordinis sancti Augustini2 et Andream in Cruchowo parrochialium
ecclesiarum rectores3 ac Stanislaum presbiterum de Tremeschna4 substitutum in ecclesia
Gneznensi necnon Mathiam Jemola advocatum5, Mathiam proconsulem et Laurencium
Cowal proconsulem [s. 563] in Tremeschna5, ut et tamquam testes, ut coram feria secunda
proxima post festum sancti Michaelis Archangeli [29 IX] nunc instans coram nobis
Gnezne hora terciarum compareant ad iurandum de perhibendo testimonium veritati in
negocio supradesignato ac super articulis pro verificacione comissionum predictarum
datis et productis, et nichilominus citetis omnes et singulos sua interesse putantes ad
terminum supradictum ad videndum dictos testes produci, recipi et iurari necnon ad
dandum interrogatoria, si que dicte iuxta et secundum, que huiusmodi testes interrogatorii
voluerint et examinari, alias ipsorum citatorum sua interesse putancium absencia sive
contumacia in aliquo non obstante ad ea, que volumus aut et mandamus ad maiorem
evidenciam huiusmodi nostras citacionis literas valvis seu portis dictarum Gneznensis et
Tremeschnensis ecclesiarum affigi et ibidem stare permitti ad instar edictorum
publicorum, ut per earum inspeccionem et leccionem prefati sua interesse putantes sic
artentur ac si propriis in personis fuissent apprehensi, cum non sit verisimile prefatos sic
citatos latere, quod cum notario cunctis extitit publicum. Datum Gnezne die Lune XXV
mensis Septembris anno Domini millesimo quadringentesimo quadragesimo primo,
nostro sub sigillo. Execucione facta, literam reddite sigillatam, die execucionis
presentibus annotata.
a-b
zob. wyżej, nr 1566: in abbatem preficiendo
c
brak Kop.
d
tak Kop., zamiast citacionis
e
brak: incurrere volumus, eo ipso Kop.
f
tak Kop.
1
Jan z Brzostkowa, zob. wyżej, nr 1407/5.
2
Wylatowo (Wielatowo), wieś par. na pd. od Mogilna (Koz. 1 s. 352), własność klasztoru
trzemeszeńskiego. Mikołaj skądinąd nie znany.
3
Kruchowo, wieś par. na pn. od Trzemeszna (Koz. 1 s. 131, 4 s. 420). Pleban Andrzej
trudny do identyfikacji.
4
Stanisław nie zidentyfikowany.
5
Wójt Maciej Jemioła wyst. też 8 września 1441 (wyżej, nr 1564/13), tam też burmistrz.
Czy rzeczywiście w Trzemesznie urzędowało jednocześnie dwu burmistrzów, nie wiemy.
Dokument Nr 1569
Łęczyca, 4 listopada 1441
Arcybiskup gnieźnieński potwierdza uprawnienia opackie przełożonych klasztoru
kanoników regularnych w Trzemesznie.
Or.: Gniezno, AAG, Dypl. Trzem. 79. Pergamin 705 x 383 mm, zakładka obcięta, plamy
rdzy w tekście, małe dziurki. Dziury po sznurze do przywieszenia pieczęci. Na odwrocie
informacje o treści (XV-XVIII w.) i sygnatury: Scrinio 2 I, XV. Z. N.: rozeta na
gradusach.

Uw.:O wcześniejszych etapach tej sprawy zob. dok. z 4 kwietnia 1441 (wyżej, nr 1542) i
inne tam przywołane.

//aIn nomine Domini amen.// Dignum profecto et congruum contemplar[.b] suspicitur

racione. Nos alcioribus dignitatum insigniri tytulus, qui noscuntur amplioribus virtutibus
prepollere et uberioribus habundare substanciis facultatum. Ad perpetuam igitur rei /
geste memoriam nos Vincencius Dei gracia sancte ecclesie Gneznensis archiepiscopus et
primas, commissarius ad infrascripta per sacrosanctam Basiliensem sinodum in Spiritu
Sancto legitime congregatam specialiter deputatus, significamus tenore presencium
singulariter singulis et universaliter universis, presentibus et futuris, noticiam presencium
habituris, quomodo / literas commissionis dicte sacrosancte synodi Basiliensis, eius vera
bulla plumbea in cordula canapi more Curie Romane dependenti bullatas, sanas, salvas et
integras, non viciatas neque in aliqua sui parte suspectas, sed omni prorsus vicio et
suspicione carentes, nobis per venerabilem dominum Peregrinum abbatem et suum
conventum / canonicorum regularium sub regula beati Augustini monasterii Tremesnensis
nostre diocesis1 presentatas, cum ea, qua decuit, reverencia recepimus, huiusmodi sub
tenore:
[następuje bulla soboru bazylejskiego z daty: Bazyleja, 15 lipca 1441 - wyżej, nr 1555].
Post quarumquidem commissionis literarum presentacionem et recepcionem fuimus per
prenominatum dominum Peregrinum abbatem et ipsius conventum cum debita instancia
requisiti, quatinus ad execucionem earundem commissionis literarum procedere sibique
nostras citacionum literas contra nonnullos testes, quos pro verificacione expositorum in
eisdem commissionum literis contentorum voluit producere ac omnes et singulos sua ex
adverso interesse putantes dare et decernere dignaremur. Nos igitur mandatum huiusmodi
sacrosancte synodi Basiliensis nobis in hac parte directum exequi et in huiusmodi
negocio rite procedere cupientes, prefato domino Peregrino abbati nostras citacionum
literas contra eosdem testes necnon omnes sua ex adverso interesse in huiusmodi negocio
putantes, decrevimus ad certum terminum competentem. Quoquidem termino veniente,
eisdem testibus ad nostri presenciam evocatis comparentibus, prefatus dominus
Peregrinus abbas eosdem recipi in forma iuris et examinari pro verificacione narratorum
suorum in predictis commissionum literis cum debita instancia petivit. Nos vero eisdem
testibus in forma iuris receptis et diligenter examinatis comperimus ex eorundem testium
depositis omnia et singula pro parte dicti domini Peregrini abbatis et sui conventus coram
predicta sacrosancta Basiliensi sinodo proposita et in dictis commissionum literis
contenta veritate fulciri et ob hoc auctoritate dicte sinodi nobis in hac parte commissa per
nostram sentenciam, quam tulimus in hiis scriptis, decrevimus prenominatum dominum
Peregrinum abbatem predictum et ipsius successores omnibus et singulis pastoralibus
insigniis auctoritatibusque in dictis commissionum literis contentis insigniri et fulciri
debere. Cuius sentencie tenor sequitur in hec verba:
Cristi nomine invocato, pro tribunali sedentes et solum Deum pre oculis habentes, per
hanc nostram sentenciam, quam ferimus in hiis scriptis, pronuncciamus, decernimus et
declaramus premissa sacrosancte Basiliensi synodo pro parte dominorum abbatis et
conventus monasterii Tremeschnensis ordinis sancti Augustini nostre diocesis exposita et
in literis commissionum eiusdem sacre synodi nobis directis contenta, veritate fulciri et
esse vera, et eisdem abbati et conventui, quod modernus et successores sui pro tempore
existentes abbates dicti monasterii mitra, anulo et baculo pastoralibus uti ac quod in dicto
monasterio aliisque eidem subiectis parrochialibus ecclesiis post vesperorum,
matutinarum et missarum solempnia, benediccionem solempnem, dummodo inibi aliquis
katholicus antistes aut Sedis Apostolice legatus presens non fuerit, elargiri necnon eciam
quecumque ornamenta ecclesiastica ad divinum cultum in eodem monasterio neccessaria
benedicere ac novicios ipsius monasterii in accolitos ordinare seu illis primam tonsuram
et accolitatus ordinem, nisi ordinandis ipsis aliquid obviet de canonicis institutis conferre.
Et nichilominus dum et quociens huiusmodi abbatem pro tempore existentem in ipsius
monasterii et aliis illi subiectis ecclesiis predictis, dominicis et aliis festivis et celebribus
diebus, verbum Dei ad populum predicare contingerit, universis et singulis
christifidelibus vere penitentibus, contritis et confessis, predicacionibus suis huiusmodi
devote interessentibus, de iniunctis eis penitenciis quadraginta dies indulgenciarum
auctoritate universalis ecclesie relaxare valeat, auctoritate sacrosancte Basiliensis sinodi
supradicte nobis in hac parte commissa licenciam et facultatem fore et esse concedendam
et concedimus, constitucionibus et statutis in contrarium facientibus non obstantibus
quibuscunque, nostra sentencia mediante. Lecta, lata et in scriptis pronuncciata est hec
sentencia per nos Vincencium Dei gracia sancte ecclesie Gneznensis archiepiscopum et
primatem, commissarium predictum, anno Domini millesimo quadringentesimo
quadragesimo primo, indiccione quarta, in curia nostra archiepiscopali circa ecclesiam
collegiatam Lanciciensem sita, die Saturni quarta mensis Novembris, hora vesperorum
vel quasi, presentibus venerabili et egregio ac honorabilibus viris, dominis magistro
Nicolao de Calischs decretorum doctore, canonico Lanciciensi2, Bronissio de
Laskownicza rectore ecclesie parrochialis in Chelm3 et Alberto Andree de Gnezna notario
nostro4.
Quamquidem sentenciam nostram prefatus dominus abbas Peregrinus sibi scribi et
publicari petivit, nos vero peticione eiusdem domini Peregrini iusta, attenta et consona
racioni, eandem nostram sentenciam scribi et per notarium curie nostre infrascriptum,
facti huiusmodi coram nobis scribam, publicari mandavimus nostrique sigilli maioris
appensione iussimus communiri, et tandem anno Domini, quo supra, die Solis quinta
mensis Novembris missam de Sancto Spiritu in eadem ecclesia collegiata Lanciciensi in
pontificalibus nostris suffragio Altissimi invocato solempniter celebrantes, eundem
dominum Peregrinum adhibitis cerimoniis circa talia fieri conswetis benediximus in
abbatem sibique et suis successoribus abbatibus Tremeschnensibus mitram, anulum et
baculum pastorales auctoritate nostra, ymmoverius sacrosancte synodi Basiliensis prefate
contulimus et tenore presencium conferimus. Et quatinus aliis omnibus et singulis in
eisdem commissionum literis contentis et per nos auctoritate predicta sentencialiter
concessis eidem pociatur suique successores utantur, plenam eidem tenore presencium
concedimus facultatem. Actum et datum anno, indicione, mense, die, hora et loco, quibus
supra, presentibus venerabilibus et honorabilibus viris, dominis Santhcone decano5,
Santhcone archidiacono6, Nicolao de Calischs decretorum doctore2, Jacobo de Dambno
Gneznensi7 et Santhcone Lanciciensi canonicis8, testibus circa premissa.
[Z. N.] Et ego Albertus Andree de Gnezna eiusdem diocesis clericus, notarius imperiali
auctoritate publicus4 et coram prefato reverendissimo in Christo patre, domino Vincencio
Dei gracia sancte ecclesie Gneznensis archiepiscopo et primate huiusmodi commissario,
facti eiusdem scriba, quia predictarum literarum commissionis sacrosancte sinodi
Basiliensis presentacioni et recepcioni, citacionis peticioni et eiusdem decreto, testium
recepcioni, sentencie prolacioni aliisque omnibus et singulis, dum sic, ut premittitur,
fierent et agerentur, unacum prenominatis testibus presens interfui eaque omnia et singula
sic fieri vidi et audivi, ideo presentes literas manu propria exinde confeci et in hanc
publicam formam redegi signoque et nomine meis solitis et conswetis consignavi,
unacum appensione sigilli maioris dicti domini Vincencii archiepiscopi de mandato sue
paternitatis speciali, in fidem et testimonium omnium et singulorum premissorum.
a
inicjał wysokości całego tekstu Or.
b
dziurka Or.
1
Pielgrzym, zob. wyżej, nr 1395/1.
2
Mikołaj z Kalisza, zob. wyżej, nr 1563/5.
3
Bronisz z Laskownicy, zob. wyżej, nr 1480/5.
4
Wojciech Kukla, zob. wyżej, nr 1518/13.
5
Sędziwojowie dziekan i archidiakon łęcz., wreszcie Sędziwój kanonik łęcz. (niżej,
przypis 8) trudni do identyfikacji. Dziekan chyba różny od dziekana łęcz. Sędka wyst.
1423 (KDW VIII nr 968/7). Archidiakon i kanonik wyst. przy arcybiskupie także w
Tumie 30 kwietnia 1440 (Acta capitulorum II nr 365). Może jeden z nich ident. z
Sędziwojem z Czechla? (o nim wyżej, nr 1399/8).
6
Sędziwojowie dziekan i archidiakon łęcz., wreszcie Sędziwój kanonik łęcz. (niżej,
przypis 8) trudni do identyfikacji. Dziekan chyba różny od dziekana łęcz. Sędka wyst.
1423 (KDW VIII nr 968/7). Archidiakon i kanonik wyst. przy arcybiskupie także w
Tumie 30 kwietnia 1440 (Acta capitulorum II nr 365). Może jeden z nich ident. z
Sędziwojem z Czechla? (o nim wyżej, nr 1399/8).
7
Jakub Kot z Dębna, zob. wyżej, nr 1496/8.
8
Zob. wyżej, przypisy 5-6.

Dokument Nr 1580
Łęczyca, 7 marca 1442
Starosta łęczycki publikuje wyrok sędziów polubownych z 1434 r. w sporze pomiędzy
klasztorem kanoników regularnych w Trzemesznie a wymienionymi dziedzicami
Lutomierska.
Or.: Gniezno, AAG, Dypl. Trzem. 80. Pergamin 257 x 133 mm, zakładka obcięta.
Nacięcie po pasku do przywieszenia pieczęci. Na odwrocie informacje o treści (XVII-
XVIII w.) i sygnatury: Scrinio 8, 22.

Ad perpetuam rei memoriam. Nos Nicolaus Katman de Cobilchy pincerna Syradiensis et

capitaneus Lanc(iciensis)1 / significamus tenore presencium, quibus expedit universis,
quomodo ex actis dive memorie domini Jacobi Baranowsky, / tunc capitanei existenti(s)2,
de anno Domini millesimo CCCCo XXXIIIIo in eisdem actis invenimus, quomodo
venientes strenui et / nobiles Clemens de Bachczicze subdapifer Lanc(iciensis)3, Jaroslaus
de Rabyesschewo pincerna Syradiensis4, Nicolaus de Wodzyrady5, Bodzatha de
Bogucicze6, Jacussius de Rosdzycze7 arbitri et amicabiles compositores parcium
infrascriptarum recognoverunt, quomodo venerabilem virum, dominum Andream
prepositum monasterii Tremessensis8 cum conventu ipsiusque ab una et strenuos nobiles
Venceslaum, Johannem Smilsz subpincernam et Nicolaum subiudicem Dobrzinyenses,
heredes de Luthomirsko9 ab altera partibus, inter hereditates Luthomirsko et Kazymirz10
arbitraverunt in hunc modum, quod prefatus dominus Andreas prepositus cum conventu
suo non debet impedire meatum aque fluvii dicti Nyr11 et omnium riwlorum seu
decursum aquarum ad molandina ipsorum heredum in Luthomirsko et ipsi nobiles
heredes predicti debent reformare decursum aquarum predictarum et aggerem statuere in
fluvio predicto et omnibus riwlis secundum placitum ipsorum imperpetuum. Inferius
autem molandinum Venceslai, prout prefati arbitri asignaverunt et deputaverunt et palum
infigii fecerunt, ipse dominus prepositus debet recipe(re) totum predictum fluvium Nyr et
ducere ad suum molandinum in Kazymirz per hereditatem domini Venceslai vel eciam
aliorum heredum, videlicet Johannis et Nicolai predictorum fossam faciendo, tali tamen
condicione, quod idem dominus prepositus debet dare tantum de pratis in hereditate sua
predicta heredibus in Luthomirsko, quantumcumque fossatum huiusmodi occupabit et
aqua destruat in longitudine et latitudine, quorum prata destruentur circa limites ipsorum
et hoc imperpetuum stare debet, et huiusmodi recepcio aque non debet nocere molandino
predicti domini Venceslai per remeatum aque, vulgariter wspaczniczą, et predicta aqua
non debet alcius elevari, nisi prout dominia predicto palo signaverunt et predicta aqua
debet redire ad suum canale antiquum ad borram, wlgariter do borku. Quamquidem
composicionem et amicabilem concordiam ex utraque parte debent tenere perpetue sub
vadio centum marcarum. In cuius rei testimonium sigillum nostrum appensum est. Datum
et actum Lancicie feria quarta ante dominicam Letare anno Domini millesimo CCCCo
quadragesimo secundo.
a
następuje skreślone in Or.
1
Mikołaj Katman z Kobyłek i Mileszek, cześnik sier. 1442-53 (tu najwcześniejsza
wzmianka), starosta łęcz. 1440-44 (Spisy łęcz.).
2
Jakub z Baranowa podstoli sandom. 1434-40, był starostą łęcz. 1432-40 (Spisy młp.;
Spisy łęcz.).
3
Klemens z Bechcic i Strzeblewa podstoli łęcz. 1428-36, stolnik 1436-50 (ib.).
4
Jarosław z Rembieszewa w 1436 r. występuje jako podczaszy sier., ale może w 1434 był
rzeczywiście cześnikiem (Spisy sier. s. 114, 103).
5
Wodzierady par. Mikołajewice, na pn. od Łasku w ziemi sier. Mikołaj może ident. z
Mikołajem Szeligą 1423 (Koz. 7 s. 229).
6
Bogucice par. Małyń, na pn. od Szadka w ziemi sier. (Koz. 6 s. 26). Bodzęta skądinąd
nie znany.
7
Rozdzice (Różyce) par. Leźnica Wielka (Koz. 7 s. 77), na pd. od Łęczycy. Jakusz
skądinąd nie znany.
8
Andrzej prepozyt kanoników regularnych w Trzemesznie 1407/18, zm. 1435 (WSB s.
23).
9
Lutomiersk, miasto w powiecie szadkowskim. Wacław, zapewne z Lisów Lutomierskich,
zob. wyżej, nr 1572/2. Dobrzyńscy podczaszy Jan Smilsz i podsędek Mikołaj (nie znani
Lasockiemu, Dostojnicy) czy ident. z cześnikiem i podsędkiem tychże imion piszącymi
się z Chełmicy 1434? (tamże).
10
Kazimierz leżał tuż na pn.-zach. od Lutomierska, po przeciwnej stronie Neru.
11
Kazimierz leżał tuż na pn.-zach. od Lutomierska, po przeciwnej stronie Neru.