Linux,serbestçe dağıtılabilen çok görevli, çok kullanıcılı UNIX

işletim sistemi türevidir. Linux, İnternet üzerinde ilgili ve meraklı

birçok kişi tarafından ortak olarak geliştirilmekte olan ve birçok
platformda (IBM-PC,Sun,Macintosh..) herhangi bir maliyeti olmayan
bir işletim sistemidir.

Ücretsiz dağıtılıyor ve gelişiminin devam ediyor olması birçok

kişinin Linux’un profesyonel alanlarda kullanılamayacağının
düşüncesine yol açmaktadır. Oysa linux işletim sistemi olarak özel
kullanım başta olmak üzere bir çok alanda yaygın olarak
kullanılmaktadır. Kullanım alanları 3 ana başlıkta düşünülebilir.
1. Kişisel Kullanım.
2. İnternet Sunucu Olarak : Web sunucu,mail sunucu,proxy
sunucu,ftp sunucu, news sunucu..
3. Ağ Elemanı : Yönlendirici olarak..(Bir nevi router işlevi
görür).

Linux ücretsizdir. Sadece işletim sistemi maliyeti olarak değil

gerektirdiği donanım ihtiyacı düşük olduğu için donanım maliyetide
düşüktür.
Linux hızla geliştirilmekte ve eksikleri kullanıcıların talepleri
doğrultusunda hızla giderilmektedir.
Linux çok değişik donanım ve servisler için özel olarak
hazırlanır. Diğer işletim sistemlerine göre donanım performansları
oldukça yüksektir.

 2002 Ada-Net İnternet Hizmetleri Bülten sok. 4/7

1 Kavaklidere / Ankara
Tel: 312-467 58 59 / 212-212 18 20
Lınux –
1
 Linux’un sürekli ve çok hızlı gelişiyor olması gelişiminin takibi
ve yeniliklerin uygulanması sistem yöneticiler için sorun
yaratmaktadır.
Herhangi bir ticari amaç taşımaması nedeniyle teknik
destek,dağıtım ve dökümantasyon anlamında diğer işletim
sistemlerine göre büyük eksiklikler vardır.
Herhangi bir ticari kaygısının olmaması piyasadaki çok ciddi
ticari ürünlerin linux sürümlerinin çıkmamasına yol açmıştır.
Linux’un yönetimi diğer işletim sistemlerine göre oldukça
tecrübe ve bilgi gerektirmektedir.

Linux’un Uygun Kapatılması ve Tekrar Başlatılması

Komut : shutdown
Parametreleri :

-r makinayı kapayip tekrar başlatır.(reboot komutunun

aynısını yapar)
-f hızlı açılış yapar.Makina tekrar açarken disk yüzeyi kontrolü
yapmaz.
-F Sistem Açılırken disk yüzeyi kontrolü yapar.

Önerilen Kullanım :

Shutdown –rF now

Not: Linux işletim sisteminde tüm komut parametreleri – işareti ile

girilir. Ayrıca komut ve parametrelerde büyük küçük harf ayrımı
önemlidir.

 2002 Ada-Net İnternet Hizmetleri Bülten sok. 4/7

2 Kavaklidere / Ankara
Tel: 312-467 58 59 / 212-212 18 20
Lınux –
2
 Temel Dosya ve Dizin İşlemleri
Mevcut Konumun Gösterilmesi

Komut : pwd
Önerilen Kullanım : pwd
Ornek Çıktı : root@ws:~# pwd
/root

NOT: Linux de yol belirliyici işaret / dir. Burda kök dizini

göstermektedir.(En üst dizini gösterir)

Dosyaları Görüntüleme
Komut : ls parametre dosya/dizin
Parametreleri :

-l dosya ve dizinleri uzun ve detaylı bilgileriyle ekrana getirir.

-a normalde görünmeyen ve nokta karakteri ile başlayan dosya ve
dizinlerde görünür.
-s alfabetik sırada ve diskte tuttukları alan miktarlarını gösterir.
-S disktte tuttukları alan miktarına göre sıralar.

Önerilen Kullanım:

ls –la
ls –Sa

NOT: Linux işletim sisteminde komutların genel kullanımlarını içeren

yardım bilgilerini

komut --help şeklinde öğrenebilirsiniz.

Yada
man komut isimi ile detay bilgilerine ulaşabilirsiniz.

 2002 Ada-Net İnternet Hizmetleri Bülten sok. 4/7

3 Kavaklidere / Ankara
Tel: 312-467 58 59 / 212-212 18 20
Lınux –
3
Dizin İşlemleri
Komut : cd yol/ dizinadı ( ilgili dizine geçmeye yarar)
mkdir yol/dizinadi (dizin yaratmaya yarar)

Önerilen Kullanım (örnektir)

root@ws:/# cd /home
root@ws:/home# mkdir deneme
root@ws:/home# ls -la

Dosya Kopyalama
Komut : cp parametre kaynak hedef
Parametre leri :

-R alt dizinleri ve içindekileri kopyalamaya yarar.

Önerilen Kullanım (örnektir)

cp –R /home/serkan /home/deneme
/home/serkan dizinini /home/deneme dizinine olduğu gibi
kopyala.

cp /home/serkan/index.html .
/home/serkan/ içindeki index.html dosyasını bulunduğum yere
kopyala

cp index.html index.asp
Bulunduğum yerdeki index.html dosyasını yine bulunduğum
yere index.asp isiminde kopyala

Dosya Taşıma

Komut : mv kaynak hedef

Önerilen Kullanım (örnektir)

mv /home/serkan/index.html /home/deneme
 2002 Ada-Net İnternet Hizmetleri Bülten sok. 4/7
4 Kavaklidere / Ankara
Tel: 312-467 58 59 / 212-212 18 20
Lınux –
4
 mantık cp komutuyla aynıdır.Tek farkı ilgili dosyayı olduğu gibi
olduğu yerden belirtilen yere taşımasıdır.Örnek olarak windows daki
cut-paste işlevini yerine getirir..

Dosya ve Dizin Silme

Komut : rm parametre hedef

Parametreler :

-r dizinleri alt dizinleriyle birlikte siler

-f silerken onay almaz.

Önerilen Kullanım :

rm /home/serkan/index.html
/home/serkan dizinindeki idex.html dosyasını siler

rm –rf /home/deneme
home dzinideki deneme dizinini siler.

NOT: Lütfen bu komutu kullanmadan önce bir kere daha düşünün.

İsmi Belli Bir Dosya ve Dizinin Yerinin Bulunması

Komut: locate dosya adi/dizin adı

Find . name “dosyaadı” -print
Önerilen Kullanımlar :

locate named.conf
find . name “index.html” –print
find . name “serkan*” –print

NOT: Arama yaparken kök dizine çıkılıp yapılmasında yarar vardır.

Linux dede Dos da olduğu gibi * işareti kullanılabilmektedir. Ayrıca
komutlar |more ile sayfa sayfa görüntülenebilir.

Örnek : ls –la |more

 2002 Ada-Net İnternet Hizmetleri Bülten sok. 4/7

5 Kavaklidere / Ankara
Tel: 312-467 58 59 / 212-212 18 20
Lınux –
5
 Temel Kullanıcı İşlemleri
Yeni Bir Kullanıcının Yaratılması (Yeni bir mail
hesabı)

Komut : adduser

Örnek Kullanım :

Bu komut linux’e yeni bir kullanıcı açarken ayrıca sizin sisteminizde

bu kullaniciya ait kullaniciadi@tyih.gov.tr formatinda bir mail
adresi yaratılır.

root@ws:/# adduser
Login name for new user []: deneme
User id for deneme [ defaults to next available]:
Initial group for deneme [users]:
Additional groups for deneme (seperated
with commas, no spaces) []:
deneme's home directory [/home/deneme]:
deneme's shell [/bin/bash]:
deneme's account expiry date (YYYY-MM-DD) []:
This is it... if you want to bail out, hit Control-C. Otherwise, press
ENTER to go ahead and make the account.
Full Name []: Bu bir deneme hesabidir
Room Number []:
Work Phone []:
Home Phone []:
Other []:
Changing password for deneme
Enter the new password (minimum of 5, maximum of 127
characters)
Please use a combination of upper and lower case letters and
numbers.
New password:****
Re-enter new password:****
Password changed.
Done...

 2002 Ada-Net İnternet Hizmetleri Bülten sok. 4/7

6 Kavaklidere / Ankara
Tel: 312-467 58 59 / 212-212 18 20
Lınux –
6
Mevcut Bir Kullanıcının Şifresinin Değiştirilmesi

Komut : passwd kullanıcı adı

Örnek Kullanım :

passwd deneme
Changing password for deneme
Enter the new password (minimum of 5, maximum of 127
characters)
Please use a combination of upper and lower case letters and
numbers.
New password:****
Re-enter new password:****

Mevcut Bir Kullanıcının Silinmesi

Komut : userdel parametre kullanıcıadı

Parametre :
-r Kullanıcının home dininide siler.

Örnek Kullanım :
Userdel –r deneme

Kullanıcı Varlığının Kontrolü

Komut : finger kullanıcıadı/Uzun İsmi

Örnek Kullanım :

root@ws:/# finger serkan

Login: serkan Name: adanet
Directory: /home/serkan Shell: /bin/bash
Never logged in.
No mail.

 2002 Ada-Net İnternet Hizmetleri Bülten sok. 4/7

7 Kavaklidere / Ankara
Tel: 312-467 58 59 / 212-212 18 20
Lınux –
7
 root@ws:/# finger murat
finger: murat: no such user.

JOE Yazım Editörünün Genel Kullanımı

Joe isimli linux programı dos daki edit veya windows daki
notepad programına benzemektedir. Linux deki bir çok ayar dosyası
text formatında olup bu dosyaların değiştirilmesi ve düzenlenmesi
ihtiyacı olduğu zaman bu tür bir editörün kullanımının gereği ortaya
çıkmaktadır. Alternatif olarak pico isimli programda kullanılabilir.
Kullanım açısından joe pico ya göre daha kolay ve işlevseldir. Burda
çok temel kullanımlarının tuş kombinasyonları anlatılacaktır.

Programımızı çalıştırmak için herhangi bir yerde

Joe dosya adı komutunu vermeniz yeterlidir.

Örnek :
Joe deneme.txt

Ctrl-K-H : Joe ile ilgili yardım menüsünü ekrana getirir.Burda

tuş kombinasyonu ve yaptıkları işler kısaca ekranda anlatılmıştır. Tuş
takımına basarken ctrl tuşu basılı tutulur diğer tuşlar sırasıyla
tuşlanır. Bu yardım menüsünü ekrandan kaldırmak için tekrar ctrl-K-
H yapmak yeterlidir.
Ctrl-K-X : Düzenlenen metin dosyasından kaydedilip
çıkılmasını sağlar.
Ctrl-K-D : Düzenlenen metin çıkılmadan kaydedilir.
Ctrl-C : Dosyadan kayıtetmeden çıkılmasını sağlar.
Ctrl-T word wrap on : Linux de metinlerde geçen satırların
tek satır olması önemli bir husustur.Bu ayar açılmadan ilgili satır
sonuna yeni bir harf grubu eklediğiniz zaman tek satır ayarının
bozulduğu farkedilir.O yüzden bu seçeneğin herzaman açık olması
gerekmektedir.
Ctrl-A : ilgili satırın en başına gitmeye yarar.
Ctrl-E : ilgili satırın en sonuna gitmeye yarar.
Ctrl-K-V : ilgili dosyanın en sonuna ulaşmaya yarar
Ctrl-K-U : ilgili dosyanın en başına gitmeye yarar.
Ctrl-K-F : Dosya içinde arama yapmaya yarar.
Ctrl-L : aynı kelimeyi tekrar bulmak için...
Ctrl-K-L : Belirtilen satır no ya gitmeye yarar.

 2002 Ada-Net İnternet Hizmetleri Bülten sok. 4/7

8 Kavaklidere / Ankara
Tel: 312-467 58 59 / 212-212 18 20
Lınux –
8
 MAIL SUNUCU İLE İLGİLİ GENEL BİLGİLER

E-posta işlemleri Sendmail isimli bir yazılım sayesinde

gerçekleşmektedir. Bu programa entegre edilen karsperky firmasının
avp antivirüs programı çalışmaktadır. Gelen ve giden mailler virüs
kontrolünden geçirilmekte ve belirlenen kurallara göre sonuçlar
üretmektedir. Örneğin virüs lü mesajı alacak kişiye mesajının virüslü
ulaştığına dair uyarı iletilir.Benzer şeklide virüs yollayan kişiyede
uyarı otomatik yollanır.

Sendmail Servisinin Çalışırlılığının Kontrolü

Bunun için ;

root@hipokrat:/# telnet localhost 25

Trying 127.0.0.1...
Connected to localhost.
Escape character is '^]'.
220 hipokrat.tyih.gov.tr ESMTP Sendmail 8.11.4/8.11.4; Mon, 28 Jan
2002 16:19:58 +0200
quit

Telnet den sonra ;

220 hipokrat.tyih.gov.tr ESMTP Sendmail 8.11.4/8.11.4; Mon, 28 Jan

2002 16:19:58 +0200
cevabının gelmesi sendmail’in düzgün çalıştığını ifade eder.

Olsası çalışmama durumunda;

root@ws:~# telnet localhost 25

Trying 127.0.0.1...
telnet: Unable to connect to remote host: Connection refused

cevabı alınır.Bu durumda Adanet teknik gruba bilgi vermeniz

gerekmektedir.

 2002 Ada-Net İnternet Hizmetleri Bülten sok. 4/7

9 Kavaklidere / Ankara
Tel: 312-467 58 59 / 212-212 18 20
Lınux –
9
Forward Kullanımı

Örneğin serkan@tyih.gov.tr ye gelen mesajların ayrıca

serkan@hotmail.com’a gitmesini istiyorsunuz. Yapılması gerekenler
şunlardır;

Cd /home/serkan
Joe .forward
İlk satıra serkan@hotmail.com yazılıp kayıtedilip çıkılır.
Hepsi bu kadar...

Aliases Kullanımı

Örneğin idari@tyih.gov.tr isminde bir mail adresi olsun ve bu

mail adresine atılan mailler serkan kullanıcısına ve doktor
kullanıcısına gitsin sadece.

Bunun için;

cd /etc/mail
Joe aliases
İlgili satır ve yaratılır.
idari: serkan, doktor
kayıt edilip çıkılır
newaliases komutu verilir.

WEB SUNUCU HAKKINDA BİLİNMESİ

GEREKENLER
Linux üzerinde apache isimli web sunucu çalışmaktadır. Tyih
ne ait web sayfaları /home/httpd/html dizini içinde bulunmaktadır.
Kullanıcılara ait web siteleri ise /home/kullanıcıadı/public_html
dizini içindedir. Yeni yaratılan bir kullanıcının public_html dizini direk
yaratılmaz. Kullanıcı ftp yaptıktan sonra bu dizini kendisi
yaratmalıdır. Yaratılan bu dizine sayfalar konur. Artık kişiye ait web
sitesinin adresi www.tyih.gov.tr/~serkan/ şeklindedir. Kullanıcı
ilgili home dizinine ulaşmak için kendi kullanıcı adı ve şifresiyle ftp
yapması gerekmektedir.Bunun için freeware ftp programlarını
önerebiliriz.(örnek crystal ftp)

/etc/apache dizini içindeki tüm dosyalar web sunucunun

ayarlarını içermektedir. Bu dizine dokunulmaması
gerekmektedir.Özellikle httpd.conf dosyası web sunucunun temel
ayarlarını içermektedir.

 2002 Ada-Net İnternet Hizmetleri Bülten sok. 4/7

10Kavaklidere / Ankara
Tel: 312-467 58 59 / 212-212 18 20
Lınux –
10
 Olası web sunucunun çalışmadığı durumlarda (bunu web
sitenizin browser’ınıza gelmediğini görerek anlayabilirsiniz)

apachectl restart

komutunu deneyebilirsiniz.
root@ws:/etc/mail# apachectl restart
/usr/sbin/apachectl restart: httpd restarted

Cevabını alırsanız işler yolunda demektir.Tersi durumda Adanet

grubuna başvurmanız gerekmektedir.

NOT: Yedeklerinin alınması gereken dosyalar ve yerleri...

1. /opt/AVP dizininin tamamı.

2. /etc/mail/sendmail.cf dosyası
3. /etc/apache/httpd.conf dosyası
4. /home/html/httpd dizinindeki web sayfalarının tamamı
5. /var/spool/cron/crontabs/root isimli dosya.
6. /etc/rc.d nin altındaki tüm dosyalar.
7. /etc/passwd dosyası
8. /etc/shadow dosyası.

NOT: “ftp yapıyorum ama dosyalarımı koyamıyorum..”

permission denied hatası alınıyor.

chown serkan.users /home/serkan –R

örnek komutunda olduğu gibi tüm serkan dizinine sahibi olarak

serkan kullanıcısı dendi. Bu dizinde full yetkilere sahip olan kullanıcı
artık serkan kullanıcısıdır.

NOT: Antivirüs programının çalışıp çalışmadığı konusunda

şüphem var....

top komutunu verin.Çalışan tüm servisler listelenmektedir.

Kavdaemon isimli servis’i gördüğünüz sürece bir sorun yoktur.
Göremiyorsanız lütfen adanet grubuna başvurunuz.
top komutundan çıkmak için q tuşuna basmanız yeterlidir.

NOT: Kullanıcılara gelen mailler nerde saklanır.Ne kadar yer

tuttuğunu nasil görebilirim.

Mailler /var/spool/mail dizininde saklanmaktır.Her kullanıcının

mailleri kendi ismiyle görünmektedir.

 2002 Ada-Net İnternet Hizmetleri Bülten sok. 4/7

11Kavaklidere / Ankara
Tel: 312-467 58 59 / 212-212 18 20
Lınux –
11
du mailbox adı komutuyla kapladığı alanları görebilirsiniz. Donen
değer kilobyte tır. Özellikle mail alışverişinde genel posta sunucusu
sorunları root kullanıcısına raporlanır. Belli dönemlerde fazla
birikmeden bu maillerin bir makinadan çekilip temizlenmesinde
yarar vardır.

 2002 Ada-Net İnternet Hizmetleri Bülten sok. 4/7

12Kavaklidere / Ankara
Tel: 312-467 58 59 / 212-212 18 20
Lınux –
12