Вы находитесь на странице: 1из 21

30-11-2010

Introduo
O sangue, um tecido conjuntivo de caractersticas particulares Conjuntivo = conectivo (ligao) Tecidos conjuntivos unem, suportam ou protegem outros tecidos e clulas Sangue via de unio entre tecidos, pois veicula alimentos, produtos de catabolismo e mensagens hormonais

O SANGUE

Jos Ferreira da Silva FMVFMV-UTL 2010

Introduo
Constituintes Clulas Matriz extracelular plasma sanguneo

Introduo clulas sanguneas


Eritrcitos (glbulos vermelhos, hemcias) Leuccitos (glbulos brancos) Plaquetas sanguneas

Introduo - hematcrito

Funes do sangue
Funes de defesa do organismo (leuccitos) Transporte de gases (O2 e CO2) Transporte de princpios nutritivos e de produtos de catabolismo Transporte de hormonas (mensagens qumicas) Regulao da temperatura do corpo Equilbrio cido-bsico cido Equilbrio osmtico dos tecidos

buffy coat

HOMEOSTASIA

30-11-2010

Observao do sangue

Observao do sangue

Realizao do esfregao de sangue

Realizao do esfregao de sangue

Observao do sangue

Observao do sangue

Realizao do esfregao de sangue

Realizao do esfregao de sangue

Colorao das clulas do sangue


Coloraes do sangue derivados do mtodo de Romanowsky (1891) mtodos de Leishman, Wright, Giemsa, etc. Corante cido: eosina Corantes bsicos: azul de metileno, azures (A, metileno, B [o mais importante] e C) e violeta de metileno importante] Eosinatos dos corantes bsicos

Colorao das clulas do sangue


Molcula de corante neutro

Corante bsico Corante bsico

+ + -

Eosina (corante cido)

30-11-2010

Colorao das clulas do sangue


Estruturas acidfilas anio eosinato (cores rosa, laranja ou vermelha) Estruturas basfilas caties azul de metileno e azur B (cores azul e violeta) Estruturas azurfilas azures (cor prpura) o fenmeno mais complexo

Colorao das clulas do sangue


Estruturas neutrfilas definidas tradicionalmente como captando a molcula de corante neutro (eosinatos de azul de metileno e de azures); o fenmeno contudo mais complicado; estruturas neutrfilas de cor salmo

Colorao das clulas do sangue


Io eosinato liga-se a:
Citoplasma dos eritrcitos Granulaes especficas dos granulcitos eosinfilos

Colorao das clulas do sangue


Caties de corantes bsicos
Azur B (cor azul) liga-se a granulaes especficas dos granulcitos basfilos (metacromasia cor violeta muito escura) Azul de metileno liga-se ao citoplasma dos linfcitos

Colorao das clulas do sangue


Os fenmenos de azurofilia e neutrofilia 1. Molcula corada azur B 2. Molcula corada azur B eosina

Colorao das clulas do sangue


Os fenmenos de azurofilia e neutrofilia Molcula corada ADN Glicosaminoglicanas sulfatadas
Granulaes neutrfilas Granulaes azurfilas (granulcitos, moncitos, linfcitos, plaquetas sanguneas)

30-11-2010

Estudo analtico do sangue


Plasma sanguneo matriz extracelular Clulas sanguneas

Estudo analtico do sangue


Plasma sanguneo A composio qumica diferente da da matriz extracelular dos outros tecidos conjuntivos (ausncia de proteoglicanos, colagnio, elastina e fibronectina)

Estudo analtico do sangue


Plasma sanguneo Composio qumica
90% - gua 10% - micromolculas e macromolculas em suspenso na gua
7% - protenas plasmticas 0,9% - sais inorgnicos cidos aminados, vitaminas, hormonas e glicose

Estudo analtico do sangue


Plasma sanguneo Protenas plasmticas
Albumina -, - e -globulinas Lipoprotenas Protrombina e fibrinognio

Estudo analtico do sangue


Clulas do sangue

30-11-2010

Eritrcito do Mamfero
Morfologia microscpica Generalidades Forma

Eritrcito do Mamfero
Microscopia electrnica ausncia de organitos

Eritrcito

Clula endotelial (capilar)

Eritrcito do Mamfero
Dimenses no Homem
Dimetro 7,5 m Espessura no bordo - 2,6 m Espessura no centro 0,8 m

Eritrcito do Mamfero
Dimetro nos Mamferos domsticos
Co 7,0 m Porco 6,0 m Gato 5,8 m Cavalo 5,7 m Vaca 5,5 m Ovelha 4,5 m Cabra 3,2 m

Eritrcito do Mamfero
Diferenas morfolgicas consoante a espcie Palidez central bem marcada Homem e Co

Eritrcito do Mamfero
Diferenas morfolgicas consoante a espcie
Palidez central pouco acentuada Gato, Vaca e Ovelha

30-11-2010

Eritrcito do Mamfero
Diferenas morfolgicas consoante a espcie
Palidez central mnima Cavalo e Cabra

Caso dos Cameldeos eritrcitos sem ncleo, ovais e biconvexos. Por isso, no apresentam palidez central.

Eritrcito do Mamfero
Flexibilidade Concentrao no Homem:
: 3,9 x / L a 5,5 x / L : 4,1 x 106 / L a 6 x 106 / L 106 106

Eritrcito de Mamfero
Manuteno da forma bicncava
Espectrina protena do citosqueleto submembranrio Bomba de sdio

Gasto de energia

Eritrcito do Mamfero
O reticulcito

30-11-2010

Eritrcito do Mamfero
O reticulcito Azul de cresilo brilhante

Eritrcito do Mamfero
O reticulcito
No se observa no sangue circulante do Cavalo e Ruminantes

Eritrcito do Mamfero
Funo transporte de O2 A hemoglobina Tetrmero Monmero polipptido + heme (grupo prosttico + Fe2+)

Monmero Globina Heme

Eritrcito de Mamfero

Eritrcito de Mamfero
Transporte de oxignio - oxioxihemoglobina

www.quimica.net/emiliano/artigos/2007jan_forense2.pdf

30-11-2010

Eritrcito de Mamfero
Transporte de CO2
Maior parte:
Tecidos: CO2 + H2O H2CO3 H+ + HCO3 Pulmo: reaco inversa: H+ + HCO3- CO2+H2O

Eritrcito de Mamfero
Tipos de hemoglobina
Hb A1 (97%) Hb A2 (2%) Hb F (1%)

Ligao hemoglobina carbaminocarbaminohemoglobina

Eritrcito de Mamfero
Senescncia forma esfrica (esfercito) Fagocitado por macrfagos do bao e medula ssea (hemocaterese) O Fe2+ reaproveitado na gnese de novos eritrcitos na medula ssea

Eritrcito de Ave

Eritrcito de Ave
Nucleado Forma oval e biconvexa Ncleo oval e basfilo Citoplasma eosinfilo

Eritrcito de Ave

Esfregao de sangue de Ave eritrcitos nucleados

30-11-2010

Eritrcito de Rpteis
Semelhante ao das Aves Ovalado, citoplasma acidfilo, ncleo ovalado ou arredondado e basfilo

Leuccitos

Iguana

Leuccitos
Subdivises dos leuccitos: Granulcitos (leuccitos granulosos granulaes especficas e inespecficas) Granulcitos neutrfilos Granulcitos eosinfilos Granulcitos basfilos

Leuccitos
Subdivises dos leuccitos: Agranulcitos (leuccitos hialinos ausncia de granulaes especficas; granulaes inespecficas ou azurfilas) Linfcitos Moncitos

Leuccitos
Diapedese Diapedese

Leuccitos
Inespecfica morte nos tecidos conjuntivos Especfica invaso de um tecido por bactrias

30-11-2010

Leuccitos
Diapedese especfica

Leuccitos
Generalidades
Em circulao forma esfrica No esfregao de sangue - achatados

Concentrao 6 x 103 a 10 x 103 / L

Leuccitos
Percentagem dos tipos de leuccitos no Homem
Neutrfilos 60 a 70% Eosinfilos - 2 a 4% Basfilos 0,5% Linfcitos 20 a 30% Moncitos 3 a 8%

Leuccitos
Percentagem dos tipos de leuccitos nos Mamferos domsticos

Leuccitos
Neut. banda Co Gato Cavalo s.q. Cavalo s.f. Vaca Ovelha Cabra Porco 1 0,5 0,5 0,5 0,5 0,5 0,5 1 Neut. Linfcitos segment. 70 59 49 54 28 30 36,5 37 20 32 44 35 58 62 55 53 Moncitos 5 3 2 5 4 2,5 2,5 5

s.q. sangue quente s.f. sangue frio Eosinfilos Basfilos 4 5,5 4 5 9 4,5 5 3,5 0-1 0-1 0,5 0,5 0,5 0,5 0,5 0,5

Leuccitos
Leuccitos mais abundantes Homem, Cavalo, Co e Gato neutrfilos (linfcitos 20 a 40%) Porco linfcitos (50 a 60%) Ruminantes - linfcitos (60 a 70%)

10

30-11-2010

Granulcito neutrfilo

Granulcito neutrfilo
Ncleo Lobado Rico em heterocromatina Drumstick

Granulcito neutrfilo
Citoplasma microscopia fotnica Granulaes especficas (secundrias) Granulaes azurfilas (primrias)

Sequncia da sntese das granulaes azurfilas e especficas nos precursores do granulcito neutrfilo

Granulcito neutrfilo
Citoplasma microscopia fotnica Granulaes especficas 80 a 90% das granulaces citoplsmicas Granulaes azurfilas 10 a 20% das granulaces citoplsmicas

Granulcito neutrfilo
Granulaes azurfilas lisossomas primrios (fosfatase cida, outras hidrolases como a cida, mieloperoxidase) Granulaes especficas no so lisossomas fosfatase alcalina, colagenase, lisozima e lactoferrina
Fosfatase cida marcador dos lisossomas em microscopia electrnica de transmisso (presente em todos os lisossomas)

11

30-11-2010

Granulcito neutrfilo
Citoplasma microscopia electrnica Granulaes Aparelho de Golgi R.E.R. Mitocndrias

Granulcito neutrfilo
Funo fagocitose de bactrias micrfago) (partculas pequenas micrfago) Funo primeira linha de defesa contra a invaso bacteriana

Granulcito neutrfilo
Formao do fagossoma

Neutrfilos com bactrias (*) fagocitadas no citoplasma

Granulcito neutrfilo
Fuso das granulaes especficas com o fagossoma
Lisosima parede celular das bactrias GramGram-positivas Lactoferrina capta o ferro (as bactrias no podem utiliz-lo utiliz-

Granulcito neutrfilo
Fuso das granulaes azurfilas com o fagossoma
Enzimas lisossmicas

Fuso das granulaes azurfilas com o fagossoma

Durante a fagocitose formao de H2O2 e de O2- - principais responsveis pela morte das bactrias fagocitadas

12

30-11-2010

Granulcito neutrfilo ou heterfilo?


Granulaes especficas tpicas do neutrfilo coram-se pela molcula de corante neutro cor salmo ou prpura Em alguns animais as granulaes captam preferencialmente corantes cidos Neste ltimo caso o tipo celular denominado heterfilo (ou menos usado pseudo-eosinfilo) e no neutrfilo Noutros animais as granulaes captam preferencialmente os corantes bsicos
Variao das dimenses e afinidade tintorial das granulaes especficas dos neutrfilos (heterfilos) em vrias espcies animais

Granulcito neutrfilo ou heterfilo?


Granulaes especficas acidfilas Coelho, Cobaio, Aves e Rpteis Aves granulaes especficas acidfilas e em forma de bastonete

Granulcito neutrfilo ou heterfilo?


Heterfilo dos Rpteis semelhante ao das Aves

Iguana

Granulcito eosinfilo

13

30-11-2010

Granulcito eosinfilo
Ncleo

Granulcito eosinfilo
Granulaes especficas

Granulcito eosinfilo
Granulaes especficas

Granulcito eosinfilo
Granulaes especficas arredondadas e de tamanho semelhante Homem Vaca Ovelha Cabra Porco

Granulcito eosinfilo
Granulaes especficas arredondadas, de tamanho semelhante e muito grandes Cavalo
Esferas de Semmer

Granulcito eosinfilo
Granulaes especficas de tamanhos diferentes e no preenchendo totalmente o citoplasma Co

14

30-11-2010

Granulcito eosinfilo
Granulaes especficas alongadas corando de laranja-acinzentado laranja Gato

Granulcito eosinfilo
Outros organitos citoplsmicos

Granulcito eosinfilo
Funes Fagocitose de complexos Ag-Ac Ag Papel modulador na resposta inflamatria Infeco por parasitas
Schistosoma mansoni Trypanosoma cruzi

Granulcito eosinfilo
Funes
Ao contrrio do granulcito neutrfilo, o granulcito eosinfilo no especializado na fagocitose de bactrias

Granulcito eosinfilo das Aves


Granulaes especficas redondas e eosinfilas
Heterfilo

Eritrcito

Eosinfilo

15

30-11-2010

Granulcito basfilo

Granulcito basfilo
Morfologia ao microscpio fotnico

Granulcito basfilo
Morfologia ao microscpio electrnico

Granulcito basfilo
Funo
Semelhante dos mastcitos

Granulcito basfilo das Aves


Semelhante ao dos Mamferos

Linfcito

16

30-11-2010

Linfcito
Morfologia ao microscpio fotnico

Linfcito
Morfologia ao microscpio electrnico

Co

Linfcito
Funes Linfcito B (bolsa de Fabricius) Linfcito T (timo) Linfcito NK (natural killer) (natural killer)

Linfcitos das Aves


Semelhantes aos dos Mamferos

Moncito

17

30-11-2010

Moncito
Morfologia ao microscpio fotnico

Moncito
Morfologia ao microscpio fotnico

Moncito
Morfologia ao microscpio electrnico Aparelho de Golgi R.E.R. Lisossomas

Moncito
Funo sistema mononuclear fagocitrio Moncito Macrfago Granulcito neutrfilo = micrfago

18

30-11-2010

Moncito das Aves


Semelhante ao dos Mamferos

Plaquetas sanguneas

Plaquetas sanguneas
Concentrao: 200.000 a 400.000 / L Morfologia ao microscpio fotnico
Crommero Hialmero

Plaquetas sanguneas
Morfologia ao microscpio electrnico
Feixe marginal de microtbulos

19

30-11-2010

Plaquetas sanguneas
Morfologia ao microscpio electrnico
Grnulos delta ADP, ATP e serotonina Grnulos alfa fibrinognio e PDGF (platelet(plateletderived growth factor) factor) Grnulos lambda - lisossomas

Equivalente das plaquetas nas Aves e Rpteis


Trombcito

Equivalente das plaquetas nas Aves e Rpteis


Morfologia ao microscpio fotnico (Aves)
Clula de pequenas dimenses de contorno arredondado, ovalado ou irregular Ncleo rico em heterocromatina Citoplasma claro e basfilo

Equivalente das plaquetas nas Aves e Rpteis


Morfologia ao microscpio electrnico (Aves)
Aparelho de Golgi bem desenvolvido Microtbulos abundantes no citoplasma RER pouco desenvolvido Mitocndrias arredondadas

20

30-11-2010

Equivalente das plaquetas nas Aves e Rpteis


Rptil - dois trombcitos (iguana)

Plaquetas sanguneas
Funo coagulao do sangue Agregao primria Agregao secundria Coagulao do sangue Retraco do cogulo Remoo do cogulo

21

Вам также может понравиться