Chöông I:

HEÄ THÖÙC LÖÔÏNG TRONG TAM GIAÙC VUOÂNG

Tieát 1: §1. MOÄT SOÁ HEÄ THÖÙC VEÀ CAÏNH VAØ

ÑÖÔØNG CAO TRONG TAM GIAÙC VUOÂNG (tieát 1)
A. MUÏC TIEÂU:
• HS caàn nhaän bieát ñöôïc caùc caëp tam giaùc vuoâng ñoàng
daïng trong hình 1 tr 64 SGK.
• Bieát thieát laäp caùc heä thöùc b2 = ab’, c2 = ac’, h2 = b’c’ vaø
cuûng coá ñònh lí Py-ta-go
a2 = b 2 + c 2
• Bieát vaän duïng caùc heä thöùc treân ñeå giaûi baøi taäp.
B. CHUAÅN BÒ CUÛA GV VAØ HS:
• GV: - Tranh veõ hình 2 tr 66 SGK. Phieáu hoïc taäp in saün baøi taäp
SGK.
- Baûng phuï hoaëc giaáy trong (ñeøn chieáu) ghi ñònh lí 1,
ñònh lí 2 vaø caâu hoûi, baøi taäp.
- Thöôùc thaúng, com pa, eâ ke, phaán maøu.
• HS: - OÂn taäp caùc tröôøng hôïp ñoàng daïng cuûa tam giaùc
vuoâng, ñònh lí Py-ta-go.
- Thöôùc keû, eâkeâ
C. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC:
Hoaït ñoäng cuûa GV Hoaït ñoäng cuûa HS
Hoaït ñoäng 1
ÑAËT VAÁN ÑEÀ VAØ GIÔÙI THIEÄU VEÀ CHÖÔNG I (5 PHUÙT)
GV: ÔÛ lôùp 8 chuùng ta ñaõ ñöôïc HS nghe GV trình baøy vaø xem
hoïc veà “tam giaùc ñoàng daïng”. muïc luïc tr 129, 130 SGK.
Chöông I “Heä thöùc löôïng trong
tam giaùc vuoâng” coù theå coi
nhö moät öùng duïng cuûa tam
giaùc ñoàng daïng.
Noäi dung cuûa chöông goàm:
- Moät soá heä thöùc veà caïnh,
ñöôøng cao, hình chieáu cuûa caïnh
goùc vuoâng treân caïnh huyeàn
vaø goùc trong tam giaùc vuoâng.
- Tæ soá löôïng giaùc cuûa goùc
nhoïn, caùch tìm tæ soá löôïng
giaùc cuûa goùc nhoïn cho tröôùc
vaø ngöôïc laïi tìm moät goùc nhoïn
khi bieát tæ soá löôïng giaùc cuûa
noù baèng maùy tính boû tuùi
hoaëc baûng löôïng giaùc cuûa
goùc nhoïn.
Hoâm nay chuùng ta hoïc baøi
ñaàu tieân laø “Moät soá heä thöùc
veà caïnh vaø ñöôøng cao trong
tam giaùc vuoâng”.
Hoaït ñoäng 2
1. HEÄ THÖÙC GIÖÕA CAÏNH GOÙC VUOÂNG VAØ HÌNH CHIEÁU
CUÛA NOÙ TREÂN CAÏNH HUYEÀN (16 phuùt)
GV veõ hình 1 tr 64 leân baûng vaø HS veõ hình 1 vaøo vôû.
giôùi thieäu caùc kí hieäu treân
hình

GV yeâu caàu HS ñoïc ñònh lí tr 65 Moät HS ñoïc to ñònh lí 1 SGK

SGK.
Cuï theå, vôùi hình treân ta caàn
chöùng minh:
b2 = ab’ hay AC2 = BC.HC
c2 = ac’ hay AB2 = BC.HB
GV: Ñeå chöùng minh ñaúng thöùc HS: AC2 = BC.HC
tính ⇑
AC2 = BC.HC ta caàn chöùng minh AC HC
=
nhö theá naøo? BC AC
⇑
∆ABC ~∆HAC
- Haõy chöùng minh tam giaùc ABC HS: Tam giaùc vuoâng ABC vaø tam
ñoàng daïng vôùi tam giaùc HAC giaùc vuoâng^HAC ^coù: A =
0 ^
H = 90
C chung
⇒ ∆ABC ~∆HAC (g – g)
AC HC
⇒ =
BC AC
⇒ AC2 = BC.HC
Hay b2 = a.b’
- GV: Chöùng minh töông töï nhö
treân coù ∆ABC ~∆HBA
⇒ AB2 = BC.HB hay c2 = a.c’
GV ñöa baøi 2 tr 68 SGK leân baûng
phuï.
Tính x vaø y trong hình sau: HS traû lôøi mieäng
Tam giaùc ABC vuoâng, coù AH ⊥
BC.
AB2 = BC.HB (ñònh lí 1)
x2 = 5.1
x= 5
 AC2 = BC.HC (ñònh lí 1)
y2 = 5.4
⇒ y = 5.4 = 2 5

GV: Lieân heä giöõa ba caïnh cuûa HS: Ñònh lí Pytago

tam giaùc vuoâng ta coù ñònh lí Py- Trong tam giaùc vuoâng, bình
ta-go. Haõy phaùt bieåu noäi dung phöông caïnh huyeàn baèng toång
ñònh lí. bình phöông hai caïnh goùc
vuoâng.
a2 = b2 + c2
Haõy döïa vaøo ñònh lí 1 ñeå HS: Theo ñònh lí 1, ta coù
chöùng minh ñònh lí Pytago b2 = a.b’
c2 = a.c’
⇒ b2 + c2 = ab’+ ac’
= a.(b’ + c’)
= a.a
Vaäy töø ñònh lí 1, ta cuõng suy ra = a2
ñöôïc ñònh lí Pytago
Hoaït ñoäng 3
2. MOÄT SOÁ HEÄ THÖÙC LIEÂN QUAN TÔÙI ÑÖÔØNG CAO. (12
phuùt)
Ñònh lí 2. Moät HS ñoïc to ñònh lí 2 SGK.
GV yeâu caàu HS ñoïc ñònh lí 2 tr
65 SGK
GV: Vôùi caùc quy öôùc ôû hình 1, HS: Ta caàn chöùng minh
ta caàn chöùng minh heä thöùc h2 = b’. c’
naøo? hay AH2 = HB . HC
- Haõy “phaân tích ñi leân” ñeå tìm ⇑
höôùng chöùng minh AH CH
=
BH AH
⇑
∆AHB ~∆CHA
GV yeâu caàu HS ?1
laøm HS: Xeùt tam giaùc vuoâng AHB
vaø CHA^coù:
^
H1 = H2 = 900
A1 =^C (cuøng phuï vôùi B)
^
⇒∆AHB ~∆CHA (g – g)
AH CH
⇒ =
BH AH
⇒AH2 = HB . HC
GV: yeâu caàu HS aùp duïng ñònh lí HS ñoïc ví duï 2 tr 66 SGK
2 vaø giaûi ví duï 2 tr 66 SGK.
GV ñöa hình 2 leân baûng phuï
 HS quan saùt hình vaø laøm baøi
taäp

GV hoûi: Ñeà baøi yeâu caàu ta tính HS: ñeà baøi yeâu caàu tính ñoaïn
gì? AC.
- Trong tam giaùc vuoâng ADC ta - Trong tam giaùc vuoâng ADC ta
ñaõ bieát nhöõng gì? ñaõ bieát
AB = ED = 1,5m; BD = AE = 2,25m
Caàn tính ñoaïn naøo? Caùch tính? Caàn tính ñoaïn BC.
Theo ñònh lí 2, ta coù:
Moät HS leân baûng trình baøy BD2 = AB.BC (h2 = b’c’)
2,252 = 1,5.BC
(2,25) 2
⇒ BC = = 3,375 (m)
1,5
Vaäy chieàu cao cuûa daây laø:
AC = BC + BC
GV nhaán maïnh laïi caùch giaûi. = 1,5 + 3,375
= 4,875 (m)
HS nhaän xeùt, chöõa baøi.
Hoaït ñoäng 4
CUÛNG COÁ – LUYEÄN TAÄP (10 phuùt)
GV: Phaùt bieåu ñònh lí 1, ñònh lí 2, HS laàn löôït phaùt bieåu laïi caùc
ñònh lí Py-ta-go ñònh lí.
HS neâu caùc heä thöùc öùng vôùi
tam giaùc vuoâng DEF.
Ñònh lí: DE2 = EF. EI
DF2 = EF. IF

Cho tam giaùc vuoâng DEF coù DI ⊥ Ñònh lí 2: DI2 = EI . IF

EF.
Haõy vieát heä thöùc caùc ñònh lí Ñònh lí Pytago:
öùng vôùi hình treân. EF2 = DE2 + DF2.
Baøi taäp 1 tr 68 SGK HS laøm baøi taäp tr 68 SGK
GV yeâu caàu HS laøm baøi taäp a)
treân “Phieáu hoïc taäp ñaõ in saün
hình veõ vaø ñeà baøi.
Cho vaøi HS laøm treân giaáy trong
ñeå kieåm tra vaø chöõa ngay
tröôùc lôùp

( x + y ) = 6 2 + 8 2 (ñ/l Pytago)
x + y = 10
62 = 10.x (ñ/l 1)
⇒ x = 3,6
y = 10 – 3,6 = 6,4.
b)

122 = 20.x (ñ/l 1).

12 2
⇒x = = 7,2
20
⇒y = 20 – 7,2 = 12,7.
GV cho HS laøm khoaûng 5 phuùt
thì thu baøi, ñöa baøi laøm treân
giaáy trong leân maøn hình ñeå
nhaän xeùt, chöõa ngay. Coù theå
xaùc ñònh ngay soá HS laøm ñuùng
taïi lôùp
HÖÔÙNG DAÃN VEÀ NHAØ (2 phuùt)
- Yeâu caàu HS hoïc thuoäc ñònh lí 1, ñònh lí 2, ñònh lí Py-ta-go.
- Ñoïc “Coù theå em chöa bieát” tr 68 SGK laø caùc phaùt bieåu
khaùc cuûa heä thöùc 1, heä thöùc 2.
- Baøi taäp veà nhaø soá 4, 6, tr 69 SGK vaø baøi soá 1, 2, tr 89
SBT.
- OÂn laïi caùch tính dieän tích tam giaùc vuoâng.
- Ñoïc tröôùc ñònh lyù 3 vaø 4.
Tieá §1.MOÄT SOÁ HEÄ THÖÙC VEÀ CAÏNH
t2 VAØ ÑÖÔØNG CAO TRONG TAM GIAÙC VUOÂNG
(tieát 2)

A. MUÏC TIEÂU
• Cuûng coá ñònh lí 1 vaø 2 veà caïnh vaø ñöôøng cao trong tam
giaùc vuoâng.
1 1 1
• Hs bieát thieát laäp caùc heä thöùc bc = ah vaø 2
= 2 + 2 döôùi
h b c
söï höôùng daãn cuûa GV.
• Bieát vaän duïng caùc heä thöùc treân ñeå giaûi baøi taäp.
B. CHUAÅN BÒ CUÛA GV VAØ HS
• GV: - Baûng toång hôïp moät soá heä thöùc veà caïnh vaø ñöôøng
cao trong tam giaùc vuoâng.
- Baûng phuï ghi saün moät soá baøi taäp, ñònh lí3, ñònh lí 4.
- Thöôùc thaúng, compa, eâ ke, phaán maøu.
• HS: - OÂn taäp caùch tính ñieän tích tam giaùc vuoâng vaø caùc
heä thöùc veà tam giaùc vuoâng ñaõ hoïc.
- Thöùôc keû, eâkaûng
- Baûng phuï nhoùm, buùt daï.
C. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC.
Hoaït ñoäng cuûa GV Hoaït ñoäng cuûa HS
Hoaït ñoäng 1
KIEÅM TRA. (7 phuùt)
GV neâu yeâu caàu kieåm tra. Hai HS leân kieåm tra.
HS1: - Phaùt bieåu ñònh lí 1 vaø 2 HS1: - Phaùt bieåu ñònh lí 1 vaø 2
heä thöùc veà caïnh vaø ñöôøng tr 65 SGK.
cao trong laøm giaùc vuoâng.
- Veõ tam giaùc vuoâng, ñieàn kí
hieäu vaø vieát heä thöùc 1 vaø 2.
(döôùi daïng chöõ nhoû a, b, c…)

b2 = ab’: c2 = ac’
HS2: Chöõa baøi taäp 4 tr69SGK h2 = b’c’
(Ñeà baøi ñöa leân baûng phuï HS2: Chöõa baøi taäp.
hoaëc maøn hình)
 AH2 = BH.HC (ñ/12) hay 22 = 1.x
⇒ x = 4.
AC2 = AH2 + HC2 (ñ/1 Py-ta-go).
AC2 = 22 + 42
AC2 = 20
⇒ y = 20 = 2 5
GV nhaän xeùt, cho ñieåm. HS nhaän xeùt baøi laøm cuûa
baïn, chöõa baøi.
Hoaït ñoäng 2
ÑÒNH LÍ 3. (12 phuùt)
GV veõ hình 1 tr 64 SGK leân baûng
vaø neâu ñònh lí 3 SGK.

HS: bc = ah
GV: - Neâu heä thöùc cuûa ñònh lí Hay AC . AB = BC . AH.
3. - Theo coâng thöùc tính ñieän tích
- Haõy chöùng minh ñònh lí. tam giaùc:
AC. Ab BC. AH
S ABC = =
2 2
⇒ AC. AB = BC. AH
Hay b.c = a.h
- Coù theå chöùng minh döïa vaøo
- Coøn caùch chöùng minh naøo tam giaùc ñoàng daïng.
khaùc khoâng? AC . AB = BC . AH
- Phaân tích ñi leân ñeå tìm ra caëp ⇑
tam giaùc caàn chöùng minh ñoàng AC HA
daïng. =
BC BA
⇑
∆ABC ~ ∆HBA
- HS chöùng minh mieäng.
Xeùt tam giaùc vuoâng ABC vaø
- Haõy chöùng minh tam giaùc ABC HBA ^coù:^
ñoàng daïng vôùi tam giaùc HBA. A = H= 900
B chung
⇒ ∆ABC ~∆HBA (g – g) ^
AC BC
⇒ =
HA BA
⇒ AC . BA = BC . HA
GV cho HS laøm baøi taäp 3 tr 69
SGK. HS trình baøy mieäng
Tính x vaø y y = 5 2 + 7 2 (ñ/l Pytago)
y = 25 + 49
y = 74
x.y = 5.7 (ñònh lí 3)
5.7 35
x= =
y 74
(Ñeà baøi ñöa ra leân baûng phuï
hoaëc maøn hình)
Hoaït ñoäng 3
ÑÒNH LÍ 4. (14 phuùt)
GV: Ñaët vaán ñeà: Nhôø ñònh lí
Pytago, töø heä thöùc (3) ta coù
theå suy ra moät heä thöùc giöõa
ñöôøng cao öùng vôùi caïnh
huyeàn vaø hia caïnh goùc vuoâng.
1 1 1
2
= 2 + 2 (4)
h b c
Heä thöùc ñoù ñöôïc phaùt bieåu
thaønh ñònh lí sau.
Ñònh lí 4 (SGK)
GV yeâu caàu HS ñoïc ñònh lí 4 Moät HS ñoïc to ñònh lí 4
(SGK) 1 1 1
= 2+ 2
GV höôùng daãn HS chöùng minh h 2
b c
ñònh lí “phaân tích ñi leân” ⇑
1 c2 + b2
= 2 2
h2 b c
⇑
1 a2
=
h2 b 2c 2
⇑
b2c2 = a2h2
⇑
bc = ah
GV: Khi chöùng minh, xuaát phaùt
töø heä thöùc bc = ah ñi ngöôïc
leân, ta seõ coù heä thöùc (4)
AÙp duïng heä thöùc (4) ñeå giaûi.
Ví duï 3 tr 67 SGK. HS laøm baøi taäp döôùi söï höôùng
(GV ñöa ví duï 3 vaø hình 3 leân daãn cuûa GV.
baûng phuï hoaëc maøn hình).
- Caên cöù vaøo giaû thieát, ta tính Theo heä thöùc (4)
ñoä daøi ñöôøng cao h nhö theá 1 1 1
= 2+ 2
naøo? h 2
b c
 1 1 1 82 + 62
Hay = + = 2 2
h 2 6 2 82 6 .8
2 2 2 2
6 .8 6 .8
⇒ h2 = 2 =
8 +6 2
10 2
6.8
⇒ h= = 4,8 (cm)
10
Hoaït ñoäng 4
CUÛNG COÁ – LUYEÄN TAÄP. (10 phuùt)
Baøi taäp: Haõy ñieàn vaøo choã
(…) ñeå ñöôïc caùc heä thöùc caïnh
vaø ñöôøng cao trong tam giaùc
vuoâng.
HS laøm baøi taäp vaøo vôû.
Moät HS leân baûng ñieàn.

a2 = …+… a2 = b2 + c2
b2 = …;… = ac’ b2 = ab’; c2 = ac’
h2 =… h2 = b’.c’
… = ah bc = ah
1 1 1 1 1 1
2
= + 2
= 2 + 2
h ... ... h b c
Baøi taäp 5 tr 69 SGK
GV yeâu caàu HS hoaït ñoäng HS hoaït ñoäng theo nhoùm
nhoùm laøm baøi taäp

Tình h
HS coù theå giaûi nhö sau.
GV kieåm tra caùc nhoùm hoaït 1 1 1
= 2 + 2 (ñ/l 4)
ñoäng, gôïi yù, nhaéc nhôû h 2
3 4
1 4 + 32
2
52
= =
h2 3 2.4 2 3 2.4 2
3.4
⇒h= = 2 .4
5
Caùch khaùc:
a = 3 2 + 4 2 = 25 = 5 (ñ/l Py-ta-go)
a.h = b.c (ñ/l3)
b.c 3.4
⇒h = = 2,4
a 5
Tính x, y.
 32 = x.a (ñ/l1)
32 9
⇒x = = = 1,8
a 5
Caùc nhoùm hoaït ñoäng khoaûng Y = A – X = 5 – 18 = 3,2
5 phuùt thì GV yeâu caàu ñaïi dieän Ñaïi dieän hai nhoùm leân trình
2 nhoùm laàn löôït leân trình baøy baøy baøi.
hai yù (moãi nhoùm 1 yù). HS lôùp nhaän xeùt, chöõa baøi.
- Tính h
- Tính x, y
HÖÔÙNG DAÃN VEÀ NHAØ (2 phuùt)
- Naém vöõng caùc heä thöùc veà caïnh vaø ñöôøng cao trong tam giaùc
vuoâng.
- Baøi taäp veà nhaø soá 7, 9 tr 69 SGK, baøi soá 3, 4, 5, 6, 7 tr 90 SGK.
- Tieát sau luyeän taäp.
 Tieá
LUYEÄN TAÄP
t3
A. MUÏC TIEÂU
• Cuûng coá caùc heä thöùc veà caïnh vaø ñöôøng cao trong tam
giaùc vuoâng.
• Bieát vaän duïng caùc heä thöùc treân ñeå giaûi baøi taäp.
B. CHUAÅN BÒ CUÛA GV VAØ HS:
• GV: - Baûng phuï hoaëc giaáy trong (ñeøn chieáu) ghi saün ñeà
baøi, hình veõ vaø höôùng daãn veà nhaø baøi 12 tr 91 SBT.
- Thöôùc thaúng, com pa, eâ ke, phaán maøu.
• HS: - OÂn taäp caùc heä thöùc veà caïnh vaø ñöôøng cao trong tam
giaùc vuoâng.
- Thöôùc keû, com pa, eâke.
- Baûng phuï nhoùm, buùt daï.
C. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC
Hoaït ñoäng cuûa GV Hoaït ñoäng cuûa HS
Hoïat ñoäng 1
KIEÅM TRA. (7 phuùt)
HS1 – Chöõa baøi taäp 3 (a) tr 90 Hai HS leân baûng chöõa baøi taäp
SBT. Phaùt bieåu caùc ñònh lí vaän HS1 chöõa baøi 3(a) SBT.
duïng chöùng minh trong baøi y = 7 2 + 9 2 (ñ/l Pytago)
laøm.
y = 130
(Ñeà baøi ñöa leân baûng phuï).
xy = 7.9 (heä thöùc ah=bc)
63 63
⇒x = =
y 130
Sau ñoù HS1 phaùt bieåu ñònh lí
Pytago vaø ñònh lí 3.
HS2: Chöõa baøi taäp soá 4(a) tr 90 HS2: Chöõa baøi 4(a) SBT
SBT.
Phaùt bieåu caùc ñònh lí vaän 32 = 2 . x (heä thöùc h2 = b’.c)
duïng trong chöùng minh. 9
⇒ x = = 4,5
(Ñeà baøi ñöa leân baûng phuï) 2
y2 = x(2+x) (heä thöùc b2 = a.b’)
y2 = 4,5.(2+4,5)
y2 = 29,25
⇒ y ≈ 5,41 hoaëc y = 3 2 + x 2
GV nhaän xeùt, cho ñieåm Sau ñoù HS2 phaùt bieåu ñònh
lyù 1 vaø 2 veà caïnh vaø
ñöôøng cao trong tam giaùc
vuoâng.
HS lôùp nhaän xeùt baøi laøm
cuûa baïn, chöõa baøi.
Hoaït ñoäng 2
LUYEÄN TAÄP. (35 phuùt)
Baøi 1: Baøi traéc nghieäm. HS tính ñeå xaùc ñònh keát
Haõy khoanh troøn chöõ caùi quaû ñuùng.
ñöùng tröôùc keát quaû ñuùng. Hai HS laàn löôït leân phaân
troøn chöõ caùi tröôùc keát
quaû ñuùng.

a/ Ñoä daøi cuûa ñöôøng cao

AH baèng : A.6,5;B.6;C.5; a/ B.6
b/ ñoä daøi cuûa caïnh AC b/C 3 3
baèng:
A.13; B. 13 ;C. 3 13
Baøi soá 7 trang 69 SGK Caùch 1: (Hình 8 SGK)
(Ñeà baøi ñöa leân maøn hình)
GV veõ hình vaø höôùng daãn .
HS veõ töøng hình ñeå hieåu
roõ baøi toaùn.
GV hoûi: Tam giaùc ABC laø tam
giaùc gì? Taïi sao?
- Caên cöù vaøo ñaâu coù
HS : Tam giaùc ABC laø tam
X2=a.b
giaùc vuoâng vì coù trung
GV höôùng daãn HS veõ hình
tuyeán AO öùng vôùi caïnh BC
9 SGK
baèng nöõa caïnh ñoù.
GV : töông töï nhö treân
-Trong tam giaùc vuoâng Abc
tamgiaùc DEF laø tam giaùc
coù AH ⊥ BC neân
vuoâng vì coù trung tuyeán
AH2=BH.HC (heä thöùc 2) hay
DO öùng vôùi caïnh EF
baèng nöõa caïnh ñoù. x 2 = a.b
Vaäy taïi sao coù x2=a.b Caùch 2 (hình 9 SGK)
Baøi 8(b,c) tr 70 SGK
GV yeâu caàu HS hoaït
ñoäng theo nhoùm.
Nöûa lôùp laøm baøi 8(b)
Nöûa lôùp laøm baøi 8(c)
(Baøi 8(a) ñaõ ñöa vaøo baøi
taäp traéc nghieäm).
Chöùng minh raèng: Trong tam giaùc vuoâng DEF
 a/ Tam giaùc DIL laø moät coù DI laø ñöôøng cao neân
tam giaùc caân. DE2= EF.EI (heä thöùc 1) hay
GV: Ñeå chöùng minh tam x 2 = a.b
giaùc caân ta caàn chöùng
minh ñieàu gì?
- Taïi sao DI=DL?
b/ Chöùng minh toång. HS hoaït ñoäng theo nhoùm.
1 1 Baøi 8(b)
2
+ khoâng ñoåi khi I
DI DK 2
thay ñoåi treân caïnh AB.
Baøi toaùn noäi dung thöïc
teá.
Baøi 15 tr 91 SBT
(ñeà baøi hình veõ ñöa leân
maøn hình).
- Tìm ñoä daøi AB cuûa
Tam giaùc ABC coù AH laø trung
baêng chuyeàn.
tuyeán thuoäc caïnh huyeàn (vì
HB = HC =x)
BC
⇒ AH = BH = HC =
2
Hay x=2
HS neâu caùch tính.
Trong tam giaùc vuoâng ABE
coù
BE=CD=10m
AE=AD-ED.
=8-4=4m
AB= BE 2 + AE 2 (Ñ/L Pytago)
= 10 2 + 4 2
≈ 10,779(m)
HÖÔÙNG DAÃN VEÀ NHAØ(3 phuùt)
- Thöôøng xuyeân oân laïi heä thöùc löôïng trong tam giaùc vuoâng.
- Baøi taäp veà nhaø soá 8,9,11,12 tr 90,91 SBT.
Höôùng daãn baøi 12 tr 91 SBT.
AE = BD = 230 Km
AB = 220 Km
R = OE = OD = 6370 Km
Hoûi hai veä tinh ôû A vaø B coù
nhìn thaáy nhau khoâng?
Caùch laøm:
AB
Tính OH bieát HB =
2
Vaø OB=OD+DB
Neáu OH>R thì hai veä tinh coù nhìn thaáy
nhau.
 - Ñoïc tröôùc baøi tæ soá löôïng giaùc cuûa goùc nhoïn. Oân laïi caùch
vieát caùc heä thöùc tæ leä (tæ leä thöùc) giöõa caùc caïnh cuûa hai
tam giaùc ñoàng daïng.

Tieát §2. TÆ SOÁ LÖÔÏNG GIAÙC CUÛA GOÙC NHOÏN

(TIEÁT
4 1)

A. MUÏC TIEÂU
• HS naém vöõng caùc coâng thöùc ñònh nghóa caùc tæ soá löôïng
giaùc cuûa moät goùc nhoïn. HS hieåu ñöôïc caùc tæ soá naøy chæ
phuï thuoäc vaøo ñoä lôùn cuûa goùc nhoïn α .
• Tính ñöôïc tæ soá löôïng giaùc cuûa goùc 450 vaø goùc 600 thoâng
qua ví duï 1 vaø ví duï 2.
• Bieát vaän duïng vaøo caùc giaûi phaùp vaø caùc baøi taäp coù
lieân quan.
B. CHUAÅN BÒ GV VAØ HS
• GV : - Baûng phuï hoaëc giaáy trong (ñeøn chieáu) ghi caâu hoûi,
baøi taäp, coâng thöùc ñònh nghóa caùc tæ soá löôïng giaùc cuûa
moät goùc nhoïn.
- Thöôùc thaúng, compa, eâ ke, thöôùc ño ñoä, phaán maøu.
HS: - OÂn laïi caùch vieát caùc heä thöùc tæ leä giöõa caùc caïnh uûa
hai tam giaùc ñoàng daïng.
- Thöôùc keû, copa, eâke, thöôùc ño ñoä.
C. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC
Hoaït ñoäng cuûa GV Hoaït ñoäng cuûa HS
Hoaït ñoäng 1
KIEÅM TRA (5 phuùt)
GV neâu caâu hoûi kieåm tra. Moät HS leân kieåm tra.
Cho hai tam giaùc vuoâng ABC Veõ hình

(AÂ=90 ) VAØ A’B’C’ ( A′ = 90 ) .
0 0

Coù Bˆ = Bˆ ′ .
- Chöùng minh hai tam giaùc
ñoàng daïng.
- Vieát caùc heä thöùc tæ leä
giöõa caùc caïnh cuûa chuùng
(moãi veá laø tæ soá giöõa hai ∆ABC = ∆A′B ′C ′ coù
caïnh cuøng moät tam giaùc).
GV nhaän xeùt, cho ñieåm.

Hoaït ñoäng 2
1. Khaùi nieäm tæ soá löôïng giaùc cuûa moät goùc nhoïn (12
phuùt)
A. MÔÛ ÑAÀU. (18 phuùt)
GV chæ vaøo tam giaùc ABC
coù AÂ=900. xeùt goùc nhoïn B,
giôùi thieäu AB ñöôïc goïi laø
caïnh keà cuûa goùc B. AC
ñöôïc goïi laø caïnh ñoái cuûa
goùc B. BC laø caïnh huyeàn.
(GV ghi chuù vaøo hình)
GV hoûi: hai tam giaùc vuoâng
ñoàng daïng vôùi nhau khi
naøo? HS : hai tam giaùc vuoâng
GV: Ngöôïc laïi, khi hai tam ñoàng daïng vôùi nhau khi vaø
giaùc vuoâng ñaõ ñoàng daïng, chæ khi coù moät caëp goùc
coù caùc goùc nhoïn töông nhoï baèng nhau hoaëc tæ soá
öùng baèng nhau thì töông giöõa caïnh ñoái vaø caïnh keà
öùng vôùi moät caëp goùc hoaëc tæ soá giöõa caïnh keà
nhoïn, tæ soá giöõa caïnh ñoái vaø caïnh ñoái, giöõa caïnh ñoái
vaø caïnh keà, tæ soá giöõa vaø caïnh huyeàn ... cuûa moät
caïnh keà vôùi caïnh ñoái, giöõa caêp goùc nhoïn cuûa hai tam
caïnh keà vaø caïnh huyeàn laø giaùc vuoâng baèng nhau.
nhö nhau. ( theo caùc tröôøng hôïp ñoàng
Vaäy trong tam giaùc vuoâng, daïng cuûa hai tam giaùc
caùc tæ soá naøy ñaëc tröng vuoâng)
cho ñoä lôùn cuûa goùc nhoïn
ñoù:
?1
GV yeâu caàu HS laøm
(Ñeà baøi ñöa leân maøn hình)
Xeùt ∆ ABC coù AÂ=900;
ˆ
B=α . Chöùng minh
raèng:
AC
a/ α = 450 ⇔ =1 HS traû lôøi nieäng
AB
a/ α = 450 ⇒ ABC laø hai tam
giaùc vuoâng caân.
⇒ AB = AC
AC
Vaäy =1
AB
AC
*Ngöôïc laïi neáu =1
AB
AC
b/ α = 600 ⇔ = 3 ⇒ AC = AB ⇒ ∆ABC vuoâng caân
AB
⇒ α = 450

BC
⇒ AB = (Ñònh lyù trong tam
2
giaùc vuoâng coù goùc baèng
300).
⇒ BC = 2AB
Cho AB = A ⇒ BC=2a
GV choát laïi: Qua baøi taäp ⇒ AC = BC2 − AB2 (ñ /l Pytago)
treân ta thaáy roõ ñoä lôùn
= (2a)2 − a2
cuûa goùc nhoïn α trong tam
giaùc vuoâng phuï =a 3
thuoäcvaøo tæ soá giöõa. AC a 3
Caïnh ñoái vaø caïnh keà vaäy = = 3
AB a
cuûa goùc nhoïn ñoù AC
• Ngöôïc laïi neáu : = 3
AB
⇒ AC = 3AB = 3a
⇒ BC = AB 2 + AC 2
BC = 2a
Goïi M laø trung ñieåm cuûa BC.
BC
⇒ AM = BM = = a = AB.
2
⇒ ∆AMB ñeàu ⇒ α = 600
HS nghe GV trình baøy
Hoaït ñoäng 3
B. ÑÒNH NGHÓA (15 phuùt)

GV noùi : cho goùc nhoïn α .

Veõ moät tam giaùc vuoâng
coù moät goùc nhoïn α . Sau
ñoù GV veõ vaø yeâu caàu HS
cuøng veõ.
Haõy xaùc ñònh caïnh ñoái,
caïnh keà,caïnh huyeàn cuûa
goùc α trong tam giaùc
vuoâng ñoù.
HS: Trong tam giaùc vuoâng ABC,
vôùi goùc α caïnh ñoái laø caïnh AC,
caïnh keà laø caïnh AB, caïnh
huyeàn laø caïnh BC. HS phaùt
(GV ghi chuù leân hình veõ) bieåu.
Sau ñoù GV giôùi thieäu ñònh
nghóa caùc tæ soá löôïng
giaùc cuûa goùc α nhö SGK, caïnhñoái  AC 
sinα = = 
GV yeâu caàu HS tính sin α , caïnhhuyeàn BC 
cos α ,tg α , cotg α öùng vôùi
hình treân caïnhkeà  AB 
cosα = = 
caïnhhuyeàn  BC 
caïnhñoái
 AC 
tgα = = 
caïnhkeà AB 
caïnh
keà  AB 
GV yeâu caàu HS nhaéc laïi
cotgα = = = 
caïnhñoái  AC 
(vaøi laàn)ñònh nghóa caùc
tæ soá löôïng giaùc cuûa
goùc α
- Caên cöù vaøo caùc ñònh
nghóa treân haõy giaûi thích
taïi sao tæ soá löôïng giaùc
cuûa goùc nhoïn luoân
döông?
Taïi sao sin α <1,cos α <1?
Vaøi HS nhaéc laïi caùc ñònh nghóa
treân.
HS giaûi thích:
Trong tam giaùc vuoâng coù goùc
nhoïn
α, ñoä daøi hình hoïc caùc caïnh
ñeàu döông vaø caïnh huyeàn bao
giôø cuõng lôùn hôn caïnh goùc
vuoâng neân tæ soá löôïng giaùc
cuûa goùc nhoïn luoân döông vaø
sinα <1; cosα <1.

?2
GV yeâu caàu HS HS traû lôøi baèng mieäng
AB AC
Sin β = ; cosβ = =
BC BC

AB AC
tg β = ; cotgβ =
AC AB
Vieát caùc tæ soá löôïng
giaùc cuûa goùc β .
Ví duï 1 (h.15) tr 73 SGK.
Cho tam giaùc vuoâng ABC (
^ 0
AÂ
=90 ) coù B = 450.
Haõy tính sin450, cos450,
tg450, cotg450.

HS neâu caùch tính

∆ABC laø tam giaùc vuoâng

caân coù AB = AC = a.
Haõy tính BC
BC = a2 + a2 = 2a2 = a 2
Töø ñoù tính sin 450? AC a 2
sin450 = sinB = = =
BC a 2 2
AB 2
Cos 450? cos450 = cosB = =
BC 2
Tg450? AC a
tg450 = tgB= = =1
cotg450? AB a
AB
Ví duï 2(h.16) tr 73 SGK cotg = 450 = cotgB = =1
AC

?1
GV: Theo keát quaû

AC
α = 600 ⇔ = 3
AB
=> AB = a; BC = 2a; AC = a 3
Haõy tín sin600 ? HS neâu caùch tính.

Cos 600?
AC a 3 3
Tg 600? sin600 = sinB = = =
BC 2a 2
Cotg 600? AB 1
cos600 = cosB = =
BC 2
AC
tg600 = tgB= = 3
AB
AB a 3
cotg600 = cotgB = = =
AC a 3 3
HOAÏT ÑOÄNG 4
 CUÕNG COÁ (5phuùt)

Cho hình veõ HS traû lôøi

MP NM
SinN = ; cosN =
NP NP
MP MN
tgN= ; cotgN =
MN MP

Vieát caùc tæ soá löôïng giaùc

cuûa goùc N.
Neâu ñònh nghóa caùc tæ soá
löôïng giaùc cuûa goùc α.
GV coù theå noùi vui caùch deã
ghi nhôù:
“sin ñi hoïc
Cos khoâng hö
Tang ñoaøn keát
Cotg keát ñoaøn”

HÖÔÙNG DAÃN VEÀ NHAØ. (2 phuùt)

- Ghi nhôù caùc coâng thöùc ñònh nghóa caùc tæ soá löôïng giaùc
cuûa moät goùc nhoïn.
- Bieát caùch tính vaø ghi nhôù caùc tæ soá löôïng giaùc cuûa goùc
450, 600.
- Baøi taäp veà nhaø soá: 10,11, tr 76SGK.
Soá 21,22,23,24 tr 92 SBT.
 Tieát §2. TÆ SOÁ LÖÔÏNG GIAÙC CUÛA GOÙC NHOÏN
(TIEÁT
5 2)

A.MUÏC TIEÂU
• Cuûng coá caùc coâng thöùc ñònh nghóa caùc tæ soá löôïng giaùc
cuûa moät goùc nhoïn.
• Tính ñöôïc caùc tæ soá löôïng giaùc cuûa ba goùc ñaëc bieät 300,
450 vaø 600.
• Naém vöõng caùc heä thöùc lieân heä giöõa caùc tæ soá löôïng
giaùc cuûa hai goùc phuï nhau.
• Bieát döïng caùc goùc khi cho moät trong caùc tæ soá löôïng giaùc
cuûa noù.
• Bieát vaän duïng vaøo giaûi caùc baøi taäp coù lieân quan.
B. CHUAÅN BÒ CUÛA GV VAØ HS
• GV: - Baûng phuï hoaëc giaáy trong (ñeøn chieáu) ghi caâu hoûi,
baøi taäp, hình phaân tích cuûa Ví duï 3, Ví duï 4, baûng tæ soá
löôïng giaùc cuûa caùc goùc ñaëc bieät.
- Thöôùc thaúng, compa, eâke, thöôùc ño ñoä, phaán
maøu, hai tôø giaáy côõ A4.
• HS: - OÂn taäp coâng thöùc ñònh nghóa caùc tæ soá löôïng giaùc
cuûa moät goùc nhoïn; caùc tæ soá löôïng giaùc cuûa goùc 150,
600.
- Thöôùc keû, compa, eâke, thöôùc ño ñoä, tôø giaáy côõ A4.
C. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC
Hoaït ñoäng cuûa GV Hoaït ñoäng cuûa HS
Hoaït ñoäng 1
KIEÅM TRA (10 phuùt)
GV neâu yeâu caàu kieåm tra Hai HS leân kieåm tra
- HS1: Cho tam giaùc vuoâng - HS1: ñieàn phaàn ghi chuù veà
caïnh vaøo tam giaùc vuoâng.

xaùc ñònh vò trí caùc caïnh keà,

caïnh ñoái, caïnh huyeàn ñoái
vôùi goùc α. caïnhñoái
sinα = ;
Vieát coâng thöùc ñònh nghóa caïnhhuyeàn
caùc tæ soá löôïng giaùc cuûa caïnhkeà
cosα = ;
goùc nhoïn α. caïnhhuyeàn
caïnhñoái
tgα = ;
caïnhkeà
caïnhkeà
cotgα = ;
caïnh
ñoái
HS2 – Chöõa baøi taäp 11 tr 76 HS2: Chöõa baøi taäp 11 SGK.
SGK.
Cho tam giaùc ABC vuoâng taïi
C, trong ñoù AC = 0,9m; BC =
1,2m. Tính caùc tæ soá löôïng
giaùc cuûa goùc B, cuûa goùc A
(söûa caâu hoûi SGK).
AB = AC 2 + BC2 (ñ/l Pytago)
= 0,92 + 1,22
= 1,5 (m)
0,9
* sinB = = 0,6
1,5
1,2
cosB = = 0,8
1,5
0,9
tgB = = 0,75
1,2
1,2 4
cotgB = = ≈ 1,33
0,9 3
1,2
* sinA = = 0,8
1,5
0,9
cosA = = 0,6
1,5
1,2 4
tgA = = ≈ 1,33
0,9 3
0,9
cotgA = = 0,75
1,2
HS lôùp nhaän xeùt baøi laøm
cuûa baïn.
GV nhaän xeùt, cho ñieåm.
(löu laïi keát quaû ñeå söû duïng
sau)
Hoaït ñoäng 2
B. ÑÒNH NGHÓA (tieáp theo) (12 phuùt)
GV yeâu caàu HS môû SGK tr 73
vaø ñaët vaán ñeà.
Qua ví duï 1 vaø 2 ta thaáy, cho
goùc nhoïn α, ta tính ñöôïc caùc
tæ soá löôïng giaùc cuûa noù.
Ngöôïc laïi, cho moät trong caùc
tæ soá löôïng giaùc cuûa goùc
nhoïn α, ta coù theå döïng ñöôïc
caùc goùc ñoù.
Ví duï 3: Döïng goùc nhoïn α,
2
bieát tgα =
3
GV ñöa hình 17 tr 73 SGK
leân baûng phuï noùi: giaû söû HS neâu caùch döïng:
ta ñaõ döïng ñöôïc goùc α sao - Döïng goùc vuoâng xOy, xaùc
2 ñònh ñoaïn thaúng laøm ñôn vò.
cho tgα = . Vaäy ta phaûi tieán - Treân tia Ox laáy OA = 2.
3
haønh caùch döïng nhö theá - Treân tia Oy laáy OB = 3.
naøo? Goùc OBA laø goùc α caàn
döïng.
Taïi sao vôùi caùch döïng treân Chöùng minh:
2 OA 2
tgα = . tgα = tggoùc OBA = =
3 OB 3
Ví duï 4: Döïng goùc nhoïn β
bieát sinβ = 0,5.
GV yeâu caàu HS laøm ? 3 HS neâu caùch döïng goùc β.
Neâu caùch döïng goùc nhoïn β - Döïng goùc vuoâng xOy, xaùc
theo hình 18 vaø chöùng minh ñònh ñoaïn thaúng laøm ñôn vò.
caùch döïng ñoù laø ñuùng. - Treân tia Oy laáy OM = 1
- Veõ cung troøn (M; 2) cung
naøy caét tia Ox taïi N.
- Noái MN. Goùc ONM laø goùc β
caàn döïng.
Chöùng minh:
sinβ = sin goùc ONM =
OM 1
= = 0,5
NM 2
GV yeâu caàu HS ñoïc Chuù yù Moät HS ñoïc to Chuù yù SGK.
tr 74 SGK. Neáu sinα = sinβ
(hoaëc cosα = cosβ hoaëc tgα =
tgβ hoaëc cotgα = cotgβ) thì α =
β.
Hoaït ñoäng 3
2. TÆ SOÁ LÖÔÏNG GIAÙC CUÛA HAI GOÙC PHUÏ NHAU (13
phuùt)
GV yeâu caàu HS laøm ? 4 . HS traû lôøi mieäng.

(Ñeà baøi vaø hình veõ ñöa leân

maøn hình)
- Cho bieát caùc tæ soá löôïng AC AB
sinα = sinβ =
giaùc naøo baèng nhau? BC BC
AB AC
cosα = cosβ =
BC BC
AC AB
tgα = tgβ =
AB AC
AB AC
cotgα = cotgβ =
AC AB
- Cho bieát caùc tæ soá löôïng HS: sinα = cosβ
giaùc naøo baèng nhau? cosα = sinβ
tgα = cotgβ
cotgα = tgβ
GV chæ cho HS keát quaû baøi
11 SGK ñeå minh hoïa cho
nhaän xeùt treân.
- Vaäy khi hai goùc phuï nhau, HS: Neâu noäi dung Ñònh lyù tr
caùc tæ soá löôïng giaùc cuûa 74 SGK.
chuùng coù moái lieân heä gì?
- GV nhaán maïnh laïi Ñònh lyù
SGK.
- GV: goùc 450 phuï vôùi goùc HS: goùc 450 phuï vôùi goùc 450.
naøo?
Vaäy ta coù:
2
sin 450 = cos 450 =
2
tg 450 = cotg 450 = 1
(theo Ví duï 1 tr 73)
- GV: goùc 300 phuï vôùi goùc HS: goùc 300 phuï vôùi goùc 600.
naøo? 1
HS: sin 300 = cos 600 =
Töø keát quaû Ví duï 2, bieát tæ 2
soá löôïng giaùc cuûa goùc 600, 3
haõy suy ra tæ soá löôïng giaùc cos 300 = sin 600 =
2
cuûa goùc 300. tg 30 = cotg 60 = 3
0 0

Caùc baøi taäp treân chính laø

noäi dung Ví duï 5 vaø 6 SGK.
Töø ñoù ta coù baûng tæ soá
löôïng giaùc cuûa caùc goùc
ñaëc bieät 300, 450, 600.
GV yeâu caàu HS ñoïc laïi baûng Moät HS ñoïc to laïi baûng tæ
tæ soá löôïng giaùc cuûa caùc soá caùc goùc ñaëc bieät.
goùc ñaëc bieät vaø caàn ghi
nhôù ñeå deã söû duïng.
Ví duï 7: Cho hình 20 SGK

Haõy tính caïnh y?

GV gôïi yù: cos 300 baèng tæ y 3
soá naøo vaø coù giaù trò bao HS: cos 30 0
= =
17 2
nhieâu?
GV neâu Chuù yù tr 75 SGK. 17 3
 ⇒ y= ≈ 14,7
Ví duï: sin A vieát laø sinA. 2
Hoaït ñoäng 4
CUÛNG COÁ – LUYEÄN TAÄP (5 phuùt)
- Phaùt bieåu ñònh lyù veà tæ
soá löôïng giaùc cuûa hai goùc
phuï nhau. Ñaùp aùn:
- Baøi taäp traéc nghieäm Ñ
(ñuùng) hay S (sai).
caïnh
ñoái a. Ñ
a. sinα =
caïnhhuyeàn
caïnhkeà b. S
b. tgα =
caïnhñoái
c. sin400 = cos600 c. S
d. tg450 = cotg450 = 1 d. Ñ
e. cos300 = sin600 = 3 e. S
1 f. Ñ
f. sin300 = cos600 =
2
1 g. Ñ
g. sin450 = cos450 =
2

HÖÔÙNG DAÃN VEÀ NHAØ (5 phuùt)

- Naém vöõng coâng thöùc ñònh nghóa caùc tæ soá löôïng giaùc cuûa
moät goùc nhoïn, heä thöùc lieân heä giöõa tæ soá löôïng giaùc cuûa hai
goùc phuï nhau, ghi nhôù tæ soá löôïng giaùc cuûa caùc goùc ñaëc bieät
300, 450, 600.
- Baøi taäp veà nhaø soá 12, 13, 14 tr 76, 77 SGK. Soá 25, 26, 27 tr 93
SBT.
- Höôùng daãn ñoïc “Coù theå em chöa bieát”.
Baát ngôø veà côõ giaáy A4.
(21cm x 29,7cm).
Tæ soá giöõa chieàu daøi vaø chieàu roäng:
a 29,7
= ≈ 1,4142≈ 2
b 21
Ñeå chöùng minh BI⊥AC ta chöùng minh ∆BAC ñoàng daïng ∆CBI.
Ñeå chöùng minh BM = BA haõy tính BM vaø BA theo BC.
Tieát 6 LUYEÄN TAÄP

A. MUÏC TIEÂU
• Reøn cho HS kyõ naêng döïng goùc khi bieát moät trong caùc tæ
soá löôïng giaùc cuûa noù.
• Söû duïng ñònh nghóa caùc tæ soá löôïng giaùc cuûa moät goùc
nhoïn ñeå chöùng minh moät soá coâng thöùc löôïng giaùc ñôn
giaûn.
• Vaän duïng caùc kieán thöùc ñaõ hoïc ñeå giaûi caùc baøi taäp coù
lieân quan.
B. CHUAÅN BÒ CUÛA GV VAØ HS
• GV: - Baûng phuï hoaëc giaáy trong (ñeøn chieáu) ghi caâu hoûi,
baøi taäp.
- Thöôùc thaúng, com pa, eâ ke, thöôùc ño ñoä, phaán maøu, maùy
tính boû tuùi.
HS: - OÂn taäp coâng thöùc ñònh nghóa caùc tæ soá löông giaùc cuûa
moät goùc nhoïn, caùc heä thöùc löôïng trong tam giaùc vuoâng ñaõ
hoïc, tæ soá löôïng giaùc cuûa hai goùc phuï nhau.
- Thöôùc keû, compa, eâke, thöôùc ño ñoä, maùy tính boû tuùi.
- Baûng phuï nhoùm, buùt daï.
C. TIEÁN TRÌNH DAÏY HOÏC:
Hoaït ñoäng cuûa GV Hoaït ñoäng cuûa HS
Hoaït ñoäng 1
KIEÅM TRA . (8 phuùt)
GV neâ caâu hoûi kieåm tra. Hai HS leân kieåm tra.
HS1: - Phaùt bieåu ñònh lyù veà tæ HS1: - Phaùt bieåu ñònh lí tr 74
soá löôïng giaùc hai goùc phuï SGK.
nhau.
- Chöõa baøi taäp 12 tr 76 SGK. - Chöõa baøi taäp 12 SGK.
Sin600 = cos300.
Cos750 = sin150
Sin52030, = cos37030,
Cotg820 = tg80
Tg800 = cotg100.
HS2: Chöõa baøi taäp 13 (c,d) tr 77 HS2 döïng hình vaø trình baøy mieäng
SGK. chöùng minh.
Döïng goùc nhoïn α bieát.
3
c/tgα =
4

OB 3
3 Tg = =
d/ cotg = OA 4
2
d/
 OM 3
cotgα = =
ON 2
GV nhaän xeùt cho ñieåm.
HS lôùp nhaän xeùt, chöõa baøi
Hoaït ñoäng 2
LUYEÄN TAÄP (35 PHUÙT )
Baøi taäp 13(a,b) tr 77 SGK
Döïng goùc nhoïn α, bieát

2 AC
a/ sinα = * tgα =
3 AB
AC
GV yeâu caàu 1 HS neâu caùch sin α AC
= BC =
döïng vaø leân baûng döïng hình. cos α AB AB
HS caû lôùp döïng hình vaøo vôû. BC
sin α
=> tgα =
cos α
AB
2 cos α AB
- Chöùng minh sinα =
3 * = BC = = cot gα
sin α AC AC
BC
AC AB
* tgα . cot gα = . =1
AB AC
* sin 2 α + cos 2 α
2 2
 AC   AB 
=  + 
 BC   BC 
AC 2 + AB 2
=
BC 2
BC 2
= =1
BC 2
Ñaïi dieän hai nhoùm trình baøy
baøi laøm.
HS lôùp nhaän xeùt, goùp yù.

HS: Goùc B vaø goùc C laø hai goùc

phuï nhau.
Vaäy sinC = cosB = 0,8

- Ta coù : sin2C +cos2C =1

 ⇒ cos2C = 1-sin2C
cos2C = 1-0,82
cos2C = 0,36
⇒ cosC = 0,6
sin C
- Coù tgC =
cos C
0,8 4
tgC= =
0,6 3
cos C 3
- Coù cotgC = =
sin C 4

AC
* tgα =
AB
AC
sin α AC
= BC =
cos α AB AB
BC
sin α
=> tgα =
cos α
AB
cos α AB
* = BC = = cot gα
sin α AC AC
BC

HÖÔÙNG DAÃN VEÀ NHAØ (2 phuùt)

- OÂn laïi caùc coâng thöùc ñònh nghóa caùc tæ soá löôïng giaùc cuûa
goùc nhoïn, quan heä giöõa caùc tæ soá löôïng giaùc cuûa hai goùc phuï
nhau.
- Baøi taäp veà nhaø soá 28,29,30,31,36 tr 93, 94 SBT.
- Tieát sau mang baûng soá vôùi boán chöõ soá thaäp phaân vaø
maùy tính boû tuùi ñeå hoïc Baûng löôïng giaùc vaø tìm tæ soá löôïng
giaùc vaø goùc baèng maùy tính boû tuùi CASIO fx – 220.
 Tieát §3. BAÛNG LÖÔÏNG GIAÙC
7
A. MUÏC TIEÂU
• HS hieåu ñöôïc caáu taïo cuûa baûng löông giaùc döïa treân quan
heä giöõa caùc tæ soá löôïng giaùc cuûa hai goùc phuï nhau.
• Thaáy ñöôïc tính ñoàng bieán cuûa sin vaø tang, tính nghòch bieác
cuûa coâsin vaø coâtang ( khi goùc α taêng töø 00 ñeán 900 ( 00 <
α < 900 ) thì sin vaø tang taêng coøn coâsin vaø coâtang giaûm ).
• Coù kó naêng ta baûng hoaëc duøng maùy tính boû tuùi ñeå tìm
caùc tæ soá löôïng giaùc khi cho bieát soá ño goùc.
B. CHUAÅN BÒ CUÛA GV VAØ HS
• GV: - Baûng soá vôùi 4 chöõ soá thaäp phaân ( V.M.Brañixô).
- Baûng phuï coù ghi moät soá ví duï veà caùch tra baûng.
- Maùy tính boû tuùi.
* HS: - OÂn laïi caùc coâng thöùc ñònh nghóa caùc tæ soá löôïng
giaùc cuûa goùc nhoïn, quan heä giöõa caùc tæ soá löôïng giaùc cuûa
hai goùc phuï nhau.
- Baûng soá vôù 4 chöõ soá thaäp phaân.
- Maùy tính boû tuùi fx220 (hoaëc fx – 500A)
C. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC
Hoaït ñoäng cuûa GV Hoaït ñoäng cuûa HS
Hoaït ñoäng 1
KIEÅM TRA ( 5 phuùt )
GV neâu yeâu caàu kieåm tra. 1 HS leân baûng traû lôøi.
1. Phaùt bieåu ñònh lí tæ soá löôïng 1 HS phaùt bieåu ñònh lí tr 74
giaùc cuûa hai goùc phuï nhau SGK
2. Veõ tam giaùc vuoâng ABC coù: 2. Veõ tam giaùc vuoâng ABC
  
A = 90 ; B = α ;C = β
0
coù:
  
Neâu caùc heä thöùc giöõa caùc tæ A = 90 ; B = α ;C = β
0

soá löôïng giaùc cuûa goùc α vaø β.

AC
sinα = = cosβ
BC
 AB
cosα = = sinβ
BC
+ HS caû lôùp cuøng laøm caâu 2 AC
tgα = = cotgβ
vaø nhaän xeùt baøi laøm cuûa AB
baïn treân baûng. AB
cotgα = = tgβ
AC
Hoaït ñoäng 2
1. CAÁU TAÏO CUÛA BAÛNG LÖÔÏNG GIAÙC. (5 phuùt)
GV: Giôùi thieäu HS vöøa nghe GV giôùi thieäu
Baûng löôïng giaùc bao goàm vöøa môû baûng soá ñeå quan
baûng VIII, IX, X (töø tr 52 ñeán tr saùt.
58) cuûa cuoán “Baûng soá vôùi
boán chöõ soá thaäp phaân”. Ñeå
laäp baûng ngöôøi ta söû duïng tính
chaát tæ soá löôïng giaùc cuûa hai
goùc phuï nhau.
GV: Taïi sao baûng sin vaø cosin, HS: Vì vôùi hai goùc nhoïn α
tang vaø cotang ñöôïc gheùp cuøng vaø β phuï nhau thì.
moät baûng. sinα = cosβ
cosα = sinβ
tgα = cotgβ
cotgα = tgβ
a. Baûng sin vaø cosin (Baûng VIII)
GV cho HS ñoïc SGK (tr.78) vaø Moät HS ñoïc to phaàn giôùi
quan saùt baûng VIII (tr 52 ñeán tr thieäu Baûng VIII tr.78 SGK.
54 cuoán Baûng soá).
b. Baûng tang vaø cotang (Baûng Moät HS ñoïc to phaàn giôùi
IX vaø X). thieäu veà Baûng IX vaø X.
GV cho HS tieáp tuïc ñoïc SGK tr 78
vaø quan saùt trong cuoán Baûng
soá.
GV: Quan saùt caùc baûng treân c. Nhaän xeùt:
em coù nhaän xeùt gì khi goùc α HS: Khi goùc α taêng töø 00
taêng töø 00 ñeán 900. ñeán 900 thì:
- sinα, tgα taêng.
- cosα, cotgα giaûm.
GV: Nhaän xeùt treân cô sôû söû
duïng phaàn hieäu chính cuûa
baûng VIII vaø baûng IX.
Hoaït ñoäng 3
2. CAÙCH TÌM TÆ SOÁ LÖÔÏNG GIAÙC
CUÛA GOÙC NHOÏN CHO TRÖÔÙC (28 phuùt)
a. Tìm tæ soá löôïng giaùc cuûa
moät goùc nhoïn cho tröôùc baèng
baûng soá.
GV cho HS ñoïc SGK (tr.78) phaàn
a.
GV: Ñeå tra baûng VIII vaø baûng IX HS: Ñoïc SGK vaø traû lôøi.
ta caàn thöïc hieän maáy böôùc?
Laø caùc böôùc naøo?
* Ví duï 1: Tìm sin 46012'
GV: Muoán tìm giaù trò sin cuûa
goùc 46012' em tra baûng naøo?
Neâu caùch tra.
GV treo baûng phuï coù ghi saün
maãu 1 (tr 79 SGK)
GV cho HS töï laáy ví duï khaùc,
yeâu caàu baïn beân caïnh tra
baûng vaø neâu keát quaû. (Coù
theå cho HS ñoá giöõa caùc nhoùm
vôùi nhau).
Ví duï 2: Tìm cos 33014'.
GV: Tìm cos 33014' ta tra ôû baûng
naøo? Neâu caùch tra.
HS ñoïc SGK coù theå chöa hieåu
caùch söû duïng phaàn hieäu ñính,
GV höôùng daãn HS caùch söû
duïng.
GV: cos 33012' laø bao nhieâu?
GV: Phaàn hieäu chính töông öùng
taïi giao cuûa 330 vaø coät ghi 2"
laø bao nhieâu?
GV: Theo em muoán tìm cos 33014'
em laøm theá naøo? Vì sao?
GV: Vaäy cos 33014' laø bao nhieâu. giaûm.
GV: Cho HS töï laáy caùc ví duï
khaùc vaø tra baûng.
Ví duï 3: Tìm tg 52018'.
GV: Muoán tìm tg 52018' em tra ôû
baûng maáy? Neâu caùch tra.
GV ñöa baûng maãu 3 cho HS quan HS: Tìm tg 52018’ tra baûng IX
saùt.
(tr.78, 79 SGK).
HS: Tra baûng VIII.
Caùch tra: Soá ñoä tra ôû coät
1, soá phuùt tra ôû haøng 1.
Giao cuûa haøng 460 vaø coät
12' laø sin 46012'.
Vaäy sin 46012' ≈ 0,7218
HS laáy ví duï vaø neâu caùch
tra baûng.
HS: Tra baûng VIII
Soá ñoä ta ôû coät 13.
Soá phuùt tra ôû haøng cuoái.
Giao cuûa haøng 330 vaø coät
soá phuùt gaàn nhaát vôùi 14'.
Ñoù laø coät ghi 12', vaø phaàn
hieäu chính 2'.
Tra cos (33012' + 2').
HS: Ta thaáy soá 3.
HS: Tìm cos 33014' laáy cos
33012' tröø ñi phaàn hieäu
chính vì goùc α taêng thì cosα
HS: cos 33014' ≈ 0,8368 –
0,0003 ≈ 0,8365.
HS: Laáy ví duï, neâu caùch tra
baûng.
(goùc 52018' < 760)
Caùch tra: Soá ñoä tra coät 1
 soá phuùt tra ôû haøng 1.

Giaù trò giao cuûa haøng 520

vaø coät 18' laø phaàn thaäp
phaân phaàn nguyeân laø
phaàn nguyeân cuûa giaù trò
gaàn nhaát ñaõ cho trong
baûng.
Vaäy tg 52018' ≈ 1,2938

tg 52018' ≈ 1,2938
GV cho HS laøm ? (tr80). Goïi 1 HS ñöùng taïi choã neâu
1
Söû duïng baûng, tìm cotg 47024'. caùch tra baûng vaø ñoïc keát
quaû.
cotg 47024' ≈ 1,9195
GV: Muoán tìm cotg 8032' em tra HS: Muoán tìm cotg 8032' tra
baûng naøo? Vì sao? baûng X vì cotg 8032' = tg
Neâu caùch tra baûng. 81028' laø tg cuûa goùc gaàn
900.
Laáy giaù trò taïi giao cuûa
haøng 8030' vaø coät ghi 2'.
? Vaäy cotg 8032' ≈ 6,665.
2
GV cho HS laøm (tr 80). HS ñoïc keát quaû.
tg 82013' ≈ 7,316.
GV yeâu caàu HS ñoïc Chuù yù tr
80 SGK.
GV: Caùc em coù theå tìm tæ soá
löôïng giaùc cuûa moät goùc nhoïn
cho tröôùc baèng caùch tra baûng
nhöng cuõng coù theå duøng maùy
tính boû tuùi ñeå tìm.
b. Tìm tæ soá löôïng giaùc cuûa
moät goùc nhoïn cho tröôùc baèng
maùy tính boû tuùi.
Ví duï 1: Tìm sin 25013'.
GV: Duøng maùy tính CASIO fx 220
hoaëc fx 500A.
GV höôùng daãn HS caùch baám
maùy.
(Ñöa leân maøn hình hoaëc baûng HS duøng maùy tính boû tuùi
phuï). baám theo söï höôùng daãn
cuûa GV.
Khi ñoù maøn hình hieän soá
0.4261 nghóa laø sin 25013' ≈
0,4261.
Ví duï 2: Tìm cos 52054'.
GV: Yeâu caàu HS neâu caùch tìm HS: Baám caùc phím
cos 52054' baèng maùy tính.

Roài yeâu caàu kieåm tra laïi baèng Maøn hình hieän soá 0,6032.
baûng soá. Vaäy cos 52054' ≈ 0,6032.
GV: Tìm tg cuûa goùc α ta cuõng
laøm nhö 2 ví duï treân.
Ví duï 3: tìm cotg 56025'.
GV: Ta ñaõ chöùng minh
tgα. cotgα = 1
1
⇒ cotgα =
tg56 0 25'
Caùch tìm cotg 56025' nhö sau: ta HS thöïc haønh theo söï höôùng
laàn löôït nhaán caùc phím: daãn cuûa GV.

GV haõy ñoïc keát quaû. Cotg 56025' ≈ 0,6640.

GV yeâu caàu HS xem theâm ôû tr
82 SGK phaàn Baøi hoïc theâm.
Hoaït ñoäng 4
CUÛNG COÁ (5 phuùt)
GV yeâu caàu HS1: Söû duïng
baûng soá hoaëc maùy tính boû
tuùi ñeå tìm tæ soá löôïng giaùc
cuûa caùc goùc nhoïn sau (laøm HS cho bieát keát quaû.
troøn ñeán chöõ soá thaäp phaân
thöù tö). ≈ 0,9410
a. sin 70013' ≈ 0,9023
b. cos 25032' ≈ 0,9380
c. tg 43010' ≈ 1,5849
d. cotg 32015'
HS: sin 200 < sin 700 vì 200 <
2.a. So saùnh sin 20 vaø sin 70 .
0 0
700
b. cotg 20 vaø cotg 37040'
HS: cotg 20 > cotg 37040'
vì 20 < 37040'

HÖÔÙNG DAÃN VEÀ NHAØ (2 phuùt)

* Laøm baøi taäp 18 (tr 83 SGK)

Baøi 39, 41 (tr 95 SBT)
* Haõy töï laáy ví duï veà soá ño goùc α roài duøng baûng soá hoaëc
maùy tính boû tuùi tính caùc chæ soá löôïng giaùc cuûa goùc ñoù.
Tieát 8: BAÛNG LÖÔÏNG GIAÙC (tieáp)

A. MUÏC TIEÂU
• HS ñöôïc cuûng coá kyõ naêng tìm tæ soá löôïng giaùc cuûa moät
goùc nhoïn cho tröôùc (baèng baûng soá vaø maùy tính boû tuùi).
• Coù kyõ naêng tra baûng hoaëc maùy tính boû tuùi ñeå tìm, goùc α
khi bieát tæ soá löôïng giaùc cuûa noù.
B. CHUAÅN BÒ CUÛA GV VAØ HS
• GV: - Baûng soá, maùy tính, baûng phuï ghi maãu 5 vaø maãu 6 (tr
80, 81 SGK).
• HS: - Baûng soá, maùy tính boû tuùi.
C. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC
Hoaït ñoäng cuûa GV Hoaït ñoäng cuûa HS
Hoaït ñoäng 1
KIEÅM TRA BAØI CUÕ (8 phuùt)
GV neâu yeâu caàu kieåm tra. Hai HS leân kieåm tra.
HS1: - Khi goùc α taêng töø 0 0
HS1: - Khi goùc α taêng töø 00
ñeán 900 thì caùc tæ soá löôïng ñeán 900 thì sinα vaø tgα taêng,
giaùc cuûa goùc α thay ñoåi nhö coøn cosα vaø cotgα giaûm.
theá naøo?
- Tìm sin 40012' baèng baûng - Ñeå tìm sin 40012' baèng
soá, noùi roõ caùch tra. Sau ñoù baûng, ta tra ôû baûng VIII
duøng maùy tính boû tuùi kieåm doøng 400, coät 12’.
tra laïi. sin 40012' ≈ 0,6455.

HS2: Chöõa baøi taäp 41 tr 95 HS2: - Chöõa baøi 41 SBT.

SBT vaø baøi 18 (b, c, d) tr 83
SGK.
(Ñeà baøi ñöa leân maøn hình).
GV nhaän xeùt cho ñieåm.
Khoâng coù goùc nhoïn naøo
coù
sinx = 1,0100
vaø cosx = 2,3540
vì sinα, cosα < 1 (vôùi α nhoïn).
Coù goùc nhoïn x sao cho
tgx = 1,1111.
- Chöõa baøi 18 (b, c, d) SGK.
cos 52054' ≈ 0,6032
tg 63036' ≈ 2,0145
cotg 25018' ≈ 2,1155
HS lôùp nhaän xeùt baøi laøm
 cuûa caùc baïn.
Hoaït ñoäng 2
TÌM SOÁ ÑO CUÛA GOÙC NHOÏN KHI BIEÁT
MOÄT TÆ SOÁ LÖÔÏNG GIAÙC CUÛA GOÙC ÑOÙ (25 phuùt)
GV ñaët vaán ñeà: tieát tröôùc HS nghe GV trình baøy.
chuùng ta ñaõ hoïc caùch tìm tæ
soá löôïng giaùc cuûa moät goùc
nhoïn cho tröôùc. Tieát naøy ta
seõ hoïc caùch tìm soá ño cuûa
goùc nhoïn khi bieát moät tæ soá
löôïng giaù cuûa goùc ñoù.
Ví duï 5: Tìm goùc nhoïn α (laøm
troøn ñeán phuùt) bieát sinα =
0,7837.
GV yeâu caàu HS ñoïc SGK tr 80. Moät HS ñoïc to phaàn Ví duï 5
Sau ñoù GV ñöa “Maãu 5” leân SGK.
höôùng daãn laïi.

HS tra laïi ôû quyeån Baûng soá.

⇒ α ≈ 51036'
GV: Ta coù theå duøng maùy tính
boû tuùi ñeå tìm goùc nhoïn α.
Ñoái vôùi maùy fx 220, nhaán HS quan saùt vaø laøm theo
laàn löôït caùc phím: höôùng daãn.

khi ñoù maøn hình xuaát hieän

51 36 2.17
nghóa laø 51036'2,17", laøm
troøn
α ≈ 51036'.
GV: Ñoái vôùi maùy fx 500, ta
nhaán caùc phím sau:

α ≈ 51036'
GV cho HS laøm ? 3 tr 81 yeâu ? 3 Tìm α bieát cotgα = 3,006
caàu HS tra baèng baûng soá vaø HS neâu caùch tra baûng.
söû duïng maùy tính. Tra baûng IX tìm soá 3,006 laø
giao cuûa haøng 180 (coät A
cuoái) vôùi coät 24' (haøng
cuoái).
 ⇒ α ≈ 18024'.
Baèng maùy tính fx 500.

maøn hình hieän soá 1802402,28

⇒ α ≈ 18024'
GV cho HS ñoïc chuù yù tr 81 HS ñöùng laïi choã ñoïc phaàn
SGK. chuù yù SGK.

Ví duï 6: Tìm goùc nhoïn α (laøm

troøn ñeán ñoä) bieát sinα =
0,4470.
GV: Cho HS töï ñoïc ví duï 6 tr 81 HS töï ñoïc Ví duï 6 SGK.
SGK, sau ñoù giaùo vieân treo
maãu 6 vaø giôùi thieäu laïi cho
HS.

Ta thaáy 0,4462 < 0,4470 <

0,4478
⇒ sin 26030' < sinα < sin 26036'
⇒ α ≈ 270.
GV yeâu caàu HS neâu caùch tìm HS: Neâu caùch nhaán caùc
goùc α baèng maùy tính boû tuùi. phím nhö ôû
Ví duï 1:
maøn hình hieän soá
2603304,93
⇒ α ≈ 270
GV cho HS laøm ? 4 tr 81:
Tìm goùc nhoïn α (laøm troøn
ñeán ñoä) bieát cosα = 0,5547
GV yeâu caàu HS neâu caùch HS: Tra baûng VIII.
laøm.

Ta thaáy 0,5534 < 0,5547 <

0,5548

GV goïi HS2 neâu caùch tìm, α
baèng maùy tính.
⇒ cos 56024' < cosα < cos
56018'
⇒ α ≈ 560.
HS traû lôøi caùch nhaán caùc
phím (ñoái vôùi maùy fx 500).

maøn hình hieän soá

56018035,81
⇒ α ≈ 560.

Hoaït ñoäng 3
CUÛNG COÁ (10 phuùt)
GV nhaán maïnh: Muoán tìm soá
ño cuûa goùc nhoïn α khi bieát
tæ soá löôïng giaùc cuûa noù,
sau khi ñaõ ñaët soá ñaõ cho
treân maùy caàn nhaán lieân ñeå tìm α khi bieát sinα
tieáp.
ñeå tìm α khi bieát cosα

ñeå tìm α khi bieát tgα

ñeå tìm α khi bieát cotgα

Sau ñoù GV ra ñeà kieåm tra (in saün, phaùt cho HS)
Ñeà baøi kieåm tra 7 phuùt

Baøi 1: ( 5ñ )
Duøng baûng löôïng giaùc hoaëc maùy tính boû tuùi, haõy tìm caùc
tæ soá löôïng giaùc sau (laøm troøn ñeán chöõ soá thaäp phaân thöù
tö ).
a. sin70013, ≈
b. cos25032, ≈
c. tg43010, ≈
d. cotg32015, ≈
Baøi 2: (5 ñieåm )
Duøng baûng löôïng giaùc hoaëc maùy tính boû tuùi tím soá ño
cuûa goùc nhoïn α (laøm troøn ñeán phuùt) bieát raèng:
a. sinα = 0,2368 => α ≈
 b. cosα= 0,6224 => α ≈
c. tgα = 2,154 => α ≈
d. cotgα = 3,215 => α ≈
Chuù yù : HS ñieåm ngay keát quaû vaøo ñeà baøi

HÖÔÙNG DAÃN VEÀ NHAØ ( 2 phuùt )

- Luyeän taäp ñeå söû duïng thaønh thaïo baûng soá vaø maùy tính
boû tuùi tìm tæ soá löôïng giaùc cuûa moät goùc nhoïn vaø ngöôïc laïi
tìm soá ño cuûa goùc nhoïn khi bieát tæ soá löôïng giaùc cuûa noù.
- Ñoïc kó “ baøi ñoïc theâm” tr81 ñeán 83 SGK
- Baøi taäp veà nhaø soá 21 tr 84 SGK
- Vaø baøi soá 40,41,42, 43 tr 95 SBT.
- Tieát sau luyeän taäp.
 Tieát 9 LUYEÄN TAÄP

A. MUÏC TIEÂU
• HS coù kyõ naêng tra baûng hoaëc duøng maùy tính boû tuùi ñeå
tìm tæ soá löôïng giaùc khi cho bieát soá ño goùc vaø ngöôïc laïi
tìm soá ño goùc nhoïn khi bieát moät tæ soá löôïng giaùc cuûa
goùc ñoù.
• HS thaáy ñöôïc tính ñoàng bieán cuûa sin vaø tang, tính nghòch
bieán cuûa cosin vaø cotang ñeå so saùnh ñöôïc caùc tæ soá löôïng
giaùc khi bieát goùc α, hoaëc so saùnh caùc goùc nhoïn α khi bieát
tæ soá löôïng giaùc.
B. CHUAÅN BÒ CUÛA GV VAØ HS
• GV: - Baûng soá, maùy tính, baûng phuï
• HS: - Baûng soá, maùy tính.
C. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC
Hoaït ñoäng cuûa GV Hoaït ñoäng cuûa HS
Hoaït ñoäng 1
KIEÅM TRA BAØI CUÕ (10 phuùt)
GV neâu yeâu caàu kieåm tra Hai HS leân baûng kieåm tra
HS1: HS1:
a. Duøng baûng soá hoaëc maùy a. Duøng baûng soá hoaëc maùy
tính tìm cotg32o15’. tính tìm ñöôïc:
b. Chöõa baøi 42 tr 95 SBT, caùc cotg32o15’ ≈ 1,5849
phaàn a, b, c. b. Chöõa baøi 42 SBT.
(Ñeà baøi vaø hình veõ ñöa leân a. CN?
maøn hình). CN2 = AC2 – AN2 (ñ/l Py-ta-go)
A CN = 6,4 2 − 3,6 2 ≈ 5,292
b. goùc ABN?
9 3,6
3, 34
o
Sin goùc ABN =
9
= 0,4
6, 6
4 ⇒ goùc ABN ≈ 23o34’
B C N D c. goùc CAN?
Haõy tính: a. CN 3,6
cos goùc CAN = =0,5625
b. goùc ABN 6,4
c. goùc CAN ⇒ goùc CAN ≈ 55o46’
HS2:
HS2: a. Chöõa baøi 21 SGK
a. Chöõa baøi 21 (tr 84 SGK) + sinx = 0,3495
⇒ x = 20o27’ ≈ 20o
+ cosx = 0,5427
⇒ x ≈ 57o7’ ≈ 57o
+ tgx ≈ 1,5142
 ⇒ x ≈ 56o33’ ≈ 57o
Cotgx ≈ 3,163
⇒ x ≈ 17o32’ ≈ 18o.
b. sin 20o < sin70o (α taêng thì
b. Khoâng duøng maùy tính vaø
sin taêng)
baûng soá haõy so saùnh.
cos40o > cos75o
sin20o vaø sin70o
(α taêng thì cosα giaûm)
cos40o vaø cos75o
GV cho HS caû lôùp nhaän xeùt
ñaùnh giaù baøi hai HS treân
baûng.
Hoaït ñoäng 2
LUYEÄN TAÄP (30 phuùt)
GV: Khoâng duøng baûng soá vaø HS traû lôøi mieäng:
maùy tính baïn ñaõ so saùnh b. cos25o > cos63o15’
ñöôïc sin20 vaø sin 70 ; cos40
o o o
c. tg73o20’ > tg45o
vaø cos75o. d. cotg2o > cotg37o40’
Döïa vaøo tính ñoàng bieán cuûa HS leân baûng laøm
sin vaø nghòch bieán cuûa cos a. sin38o = cos52o
caùc em haõy laøm baøi taäp coù cos52o < cos38o
sau: ⇒ sin38o < cos38o
Baøi 22(b, c, d) tr 84 SGK. b. tg27o = cotg63o
So saùnh b. cos25 vaø
o
coù cotg63o < cotg27o
cos63o15’. ⇒ tg27o < cotg27o
c. tg73 20’ vaø tg45
o o
c. sin50o = cos40o
d. cotg2 vaø cotg37 40’
o o
cos40o > cos50o
Baøi boå sung, so saùnh ⇒ sin50o > cos50o
a. sin38 vaø cos38
o o

b. tg27o vaø cotg27o

c. sin50o vaø cos50o
GV: Yeâu caàu HS giaûi thích
caùch so saùnh cuûa mình.
Baøi 47 tr 96 SBT
Cho x laø moät goùc nhoïn, bieåu
thöùc sau ñaây coù giaù trò aâm HS1:
hay döông? Vì sao a. sinx – 1 < 0 vì sinx < 1
a. sinx - 1 HS2:
b. 1 – cosx b. 1 – cosx > 0 vì cosx < 1
c. sinx – cosx HS3:
d. tgx – cotgx Coù cosx = sin(90o – x)
GV goïi 4 HS leân baûng laøm 4 ⇒ sinx – cosx < 0 neáu 0o < x <
caâu.
45o
Sinx – cosx < 0 neáu 0o < x < 45o
GV coù theå höôùng daãn HS
HS4:
caâu c, d: döïa vaøo tæ soá
Coù cotgx = tg(90o – x)
löôïng giaùc cuûa 2 goùc phuï
⇒ tgx – cotgx < 0 neáu x < 45o
nhau.
tgx – cotgx < 0 neáu x < 45o
 2 HS leân baûng laøm
a. Tính
sin25 o sin25 o
= =1
cos65 o sin25 o
(cos65o = sin25o)
b. tg58o – cotg32o = 0
Baøi 23 tr 84 SGK. vì tg58o = cotg32o
Tính HS hoaït ñoäng theo nhoùm.
sin25 o Baûng nhoùm:
a.
cos65 o a. Caùch 1:
b. tg58o – cotg32o cos14o = sin76o
cos87o = sin3o
Baøi 24 tr 84 SGK ⇒ sin3o < sin47o < sin76o <
GV yeâu caàu HS hoaït ñoäng sin78o.
nhoùm. cos87o <sin47o < cos14o < sin78o
Nöûa lôùp laøm caâu a. Caùch 2: Duøng maùy tính
Nöûa lôùp laøm caâu b. (baûng soá ñeå tính tæ soá
Yeâu caàu: Neâu caùc caùch so löôïng giaùc.
saùnh neáu coù, vaø caùch naøo sin78o ≈ 0,9781
ñôn giaûn hôn. cos14o ≈ 0,9702
sin47o ≈ 0,7314
cos87o ≈ 0,0523
⇒ cos87o < sin47o < cos14o <
sin78o.
Nhaän xeùt: Caùch 1 laøm ñôn
giaûn hôn.
b. Caùch 1: cotg25o = tg65o
cotg38o = tg52o
⇒ tg52o < tg62o < tg65o < tg73o
Hay cotg38o < tg62o < cotg25o <
tg73o

GV kieåm tra hoaït ñoäng cuûa Caùch 2:

caùc nhoùm tg73o ≈ 3,271
cotg25o ≈ 2,145
tg62o ≈ 1,881
cotg38o ≈ 1,280
⇒ cotg38o < tg62o < cotg25o <
tg73o
Nhaän xeùt: Caùch 1 ñôn giaûn
hôn
Ñaïi dieän hai nhoùm trình baøy
Baøi 25 tr 84 SGK baøi.
Muoán so saùnh tg25o vôùi
sin25o. Em laøm theá naøo? a. tg25o vaø sin25o
 sin25 o
HS: coù tg25o =
cos25 o
Coù cos25o < 1 ⇒ tg25o > sin25o
hoaëc tìm: tg25o ≈ 0,4663
Töông töï caâu a em haõy vieát
sin25o ≈ 0,4226 ⇒ tg25o > sin25o
cotg32o döôùi daïng tæ soá cuûa
b. cotg32o vaø cos32o
cos vaø sin.
cos32o
coù cotg32 = o
sin32o
Muoán so saùnh tg45o vaø cos45o coù sin32 < 1
o

caùc em haõy tìm giaù trò cuï ⇒ cotg32o > cos32o

theå. c. tg45o vaø cos45o
coù tg45o = 1
2
cos45o =
2
2
Töông töï caâu c em haõy laøm ⇒1> hay tg45o > cos45o.
2
caâu d. d. cotg60o vaø sin 30o
1 3
coù cotg60o = =
3 3
1
sin30o =
2
3 1
⇒ >
3 2
⇒ cotg60o > sin30o.
Hoaït ñoäng 3
CUÛNG COÁ (3 phuùT)
GV neâu caâu hoûi: HS traû lôøi
- Trong caùc tæ soá löôïng giaùc
cuûa goùc nhoïn α, tæ soá löôïng
giaùc naøo ñoàng bieán? Nghòch
bieán?
- Lieân heä veà tæ soá löôïng
giaùc cuûa hai goùc phuï nhau?

HÖÔÙNG DAÃN VEÀ NHAØ (2 phuùt)

Baøi taäp: 48, 49, 50, 51 tr 96 SBT.

Ñoïc tröôùc baøi: Moät soá heä thöùc veà caïnh vaø goùc trong tam giaùc
vuoâng.
Tieát 10.
Tieát 10: §4. MOÄT SOÁ HEÄ THÖÙC VEÀ CAÏNH
VAØ GOÙC TRONG TAM GIAÙC VUOÂNG (tieát 1)

A. MUÏC TIEÂU
• HS thieát laäp ñöôïc vaø naém vöõng caùc heä thöùc giöõa caïnh
vaø goùc cuûa moät tam giaùc vuoâng.
• HS coù kyõ naêng vaän duïng caùc heä thöùc treân ñeå giaûi moät
soá baøi taäp, thaønh thaïo vieäc tra baûng hoaëc söû duïng maùy
tính boû tuùi vaø caùch laøm troøn soá.
• HS thaáy ñöôïc vieäc söû duïng caùc tæ soá löôïng giaùc ñeå giaûi
quyeát moât soá baøi toaùn thöïc teá.
B. CHUAÅN BÒ CUÛA GV VAØ HS
• GV: - Baûng phuï hoaëc giaáy trong (ñeøn chieáu)
- Maùy tính boû tuùi, thöôùc keû, eâke, thöôùc ño ñoä.
• HS: - OÂn coâng thöùc ñònh nghóa caùc tæ soá löôïng giaùc cuûa
moät goùc nhoïn.
- Maùy tính boû tuùi, thöôùc keû, eâke, thöôùc ño ñoä.
- Baûng phuï nhoùm, buùt daï.
C. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC
Hoaït ñoäng cuûa GV Hoaït ñoäng cuûa HS
Hoaït ñoäng 1
KIEÅM TRA BAØI CUÕ (7 phuùt)
GV neâu yeâu caàu kieåm tra. Moät HS leân baûng veõ hình
Cho ∆ABC coù AÂ = 90 , AB = c,
o
vaø ghi caùc tæ soá löôïng
AC = b, BC = a. giaùc.
Haõy vieát caùc tæ soá löôïng
giaùc cuûa goùc B vaø goùc C.
(GV goïi 1 HS leân kieåm tra vaø
yeâu caàu caû lôùp cuøng laøm).

b
sinB = = cosC
a
c
cosB = = sinC
a
b
tgB = = cotgC
c
GV: (hoûi tieáp khi HS ñaõ vieát
xong caùc tæ soá löôïng giaùc).
Haõy tính caùc caïnh goùc
vuoâng b, c qua caùc caïnh vaø
caùc goùc coøn laïi.
GV: Caùc heä thöùc treân chính
laø noäi dung baøi hoïc hoâm
nay: Heä thöùc giöõa caùc caïnh
vaø goùc cuûa moät tam giaùc
vuoâng. Baøi naøy chuùng ta seõ
hoïc trong hai tieát.
Hoaït ñoäng 2
1. CAÙC HEÄ THÖÙC (24 phuùt)
GV: Cho HS vieát laïi caùc heä
thöùc treân.
GV: Döïa vaøo caùc heä thöùc
treân em haõy dieãn ñaït baèng
lôøi caùc heä thöùc ñoù.
GV chæ vaøo hình veõ, nhaán
maïnh laïi caùc heä thöùc, phaân
bieät cho HS, goùc ñoái, goùc keà
laø ñoái vôùi caïnh ñang tính.
GV giôùi thieäu ñoù laø noäi dung
ñònh lyù veà heä thöùc giöõa
caïnh vaø goùc trong tam giaùc
vuoâng.
GV:Yeâu caàu moät vaøi HS
nhaéc laïi ñònh lyù (tr 86 SGK)
Baøi taäp: Ñuùng hay sai?
Cho hình veõ
1. n = m.sinN
c
cotgB = = tgC
b
HS: b = asinB = a.cosC
c = a.cosB = a.sinC
b = c.tgB = c.cotgC.
c = b.cotgB = b.tgC
HS lôùp nhaän xeùt baøi laøm
cuûa baïn.
HS:
b = a.sinB = a.cosC
c = a.sinC = a.cosB
b = c.tgB = c.cotgC
c = b.tgC = b.cotgB
HS: Trong tam giaùc vuoâng,
moãi caïnh goùc vuoâng baèng:
- Caïnh huyeàn nhaân vôùi sin
goùc ñoái hoaëc nhaân vôùi cosin
goùc keà.
- Caïnh goùc vuoâng kia nhaân
vôùi tang goùc ñoái hoaëc nhaân
vôùi cotg goùc keà.
HS ñöùng taïi choã nhaéc laïi
ñònh lyù.
HS traû lôøi mieäng.
1. Ñuùng.
2. Sai: n = p.tgN hoaëc n =
p.cotgP
2. n = p.cotgN 3. Ñuùng.
3. n = m.cosP 4. Sai: söûa nhö caâu 2.
4. n = p.sinN Hoaëc n = m.sinN
(Neáu sai haõy söûa laïi cho Moät HS ñoïc to ñeà baøi.
ñuùng)
Ví duï 1 tr 86 SGK.
GV yeâu caàu HS ñoïc ñeà baøi
SGK vaø ñöa hình veõ leân baûng
phuï.

GV: Trong hình veõ giaû söû AB HS: Coù v = 500km/h

laø ñoaïn ñöôøng maùy bay bay 1
ñöôïc trong 1, 2 phuùt thì BH T = 1,2 phuùt = h
50
chính laø ñoä cao maùy bay ñaït Vaäy quaõng ñöôøng AB daøi
ñöôïc sau 1,2 phuùt ñoù. 1
- Neâu caùch tính AB. 500. = 10 (km)
50
BH = AB.sinA
= 10.sin30o
1
= 10. = 5 (km)
2
Vaäy sau 1,2 phuùt maùy bay
- Coù AB = 10km. Tính BH leân cao ñöôïc 5km.
(GV goïi 1 HS leân baûng tính).

GV: Neáu coi AB laø ñoaïn

ñöôøng maùy bay bay ñöôïc
trong 1 giôø thì BH laø ñoä cao Moät HS ñoïc to ñeà baøi trong
maùy bay ñaït ñöôïc sau 1 giôø. khung.
Töø ñoù tính ñoä cao maùy bay
leân cao ñöôïc sau 1,2 phuùt. HS leân baûng veõ hình.
Ví duï 2:
GV yeâu caàu HS ñoïc ñeà baøi
trong khung ôû ñaàu baøi 4.
GV goïi 1 HS leân baûng dieãn
ñaït baøi toaùn baèng hình veõ,
kí hieäu, ñieàn caùc soá ñaõ
bieát.
- Khoaûng caùch caàn tính laø HS: Caïnh AC
caïnh naøo cuûa ∆ABC?
- Em haõy neâu caùch tính caïnh HS: Ñoä daøi caïnh AC baèng tích
AC. caïnh huyeàn vôùi cos cuûa goùc
A.
AC = AB.cosA
AC = 3.cos65o
≈ 3.0,4226
≈ 1,2678 ≈ 1,27 (m)
Vaäy caàn ñaët chaân thang
caùch töôøng moät khoaûng laø
1,27m.
Hoaït ñoäng 3
LUYEÄN TAÄP CUÛNG COÁ (12 phuùt)
GV phaùt ñeà baøi yeâu caàu HS HS hoaït ñoäng nhoùm
hoaït ñoäng nhoùm.
Baøi taäp: Cho tam giaùc ABC Baûng nhoùm
vuoâng taïi A coù AB = 21cm, CÂ
= 40o. Haõy tính caùc ñoä daøi:
a. AC b. BC
c. Phaân giaùc BD cuûa BÂ

GV: Yeâu caàu HS laáy 2 chöõ soá

thaäp phaân.
a. AC = AB.cotgC
= 21.cotg40o
≈ 21.1,1918
≈ 25,03 (cm)
AB
b. coù sinC =
BC
AB
GV kieåm tra, nhaéc nhôû caùc ⇒ BC =
sinC
nhoùm HS hoaït ñoäng. 21 21
BC = o ≈
sin40 0,6428
≈ 32,67 (cm)
c. Phaân giaùc BD
coù goùc C = 400 ⇒ goùc B =
500.
⇒ goùc B1= 250
Xeùt tam giaùc vuoâng ABD coù
AB
cosB1 =
BD
AB 21
⇒ BD = =
cosB1 cos25
21
≈ ≈ 23,17(cm)
0,9063
Ñaïi dieän 1 nhoùm trình baøy
GV nhaän xeùt, ñaùnh giaù. Coù caâu a,b.
theå xem theâm baøi caû vaøi Ñaïi dieän nhoùm khaùc trình bay
nhoùm. caâu c.

GV: Yeâu caàu HS nhaéc laïi ñònh HS lôùp nhaän xeùt.

lí veà caïnh vaø goùc trong tam
giaùc vuoâng.
HS phaùt bieåu ñònh lyù tr86
SGK.

HÖÔÙNG DAÃN VEÀ NHAØ (2 phuùt)

Baøi taäp: Baøi 26 tr 88 SGK

Yeâu caàu tính theâm: Ñoä daøi ñöôøng xieân cuûa tia naéng maët
trôøi töø ñænh thaáp tôùi maët ñaát.
Baøi 52, 54 tr 97 SBT.
Tieát 11: § 4. MOÄT SOÁ HEÄ THÖÙC VEÀ CAÏNH
VAØ GOÙC TRONG TAM GIAÙC VUOÂNG (tieát 2)

MUÏC TIEÂU
• HS hieåu ñöôïc thuaät ngöõ “ giaûi tam giaùc vuoâng” laø gì?
• HS vaän duïng ñöôïc caùc heä thöùc treân trong vieäc giaûi tam
giaùc vuoâng.
• HS thaáy ñöôïc vieäc öùng duïng caùc tæ soá löôïng giaùc ñeå giaûi
moät soá baøu toaùn thöïc teá.
B. CHUAÅN BÒ CUÛA GV VAØ HS
• GV: - Thöôùc keû, baûng phuï ( maùy chieáu, giaáy trong).
• HS: - OÂn laïi caùc heä thöùc trong tam giaùc vuoâng, coâng thöùc
ñònh nghóa tæ soá löôïng giaùc, caùch duøng maùy tính.
- Thöôùc keû, eâ ke, thöôùc ño ñoä, maùy tính boû tuùi.
- Baûng phuï nhoùm, buùt daï
C. C. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC
Hoaït ñoäng cuûa GV Hoaït ñoäng cuûa HS
Hoaït ñoäng 1
KIEÅM TRA BAØI CUÕ (7 phuùt)
GV neâu yeâu caàu kieåm tra: Hai HS leân kieåm tra.
HS1: Phaùt bieåu ñònh lí vaø HS1: Phaùt bieåu ñònh lyù vaø
vieát caùc heä thöùc veà caïnh vieát caùc heä thöùc tr 86 SGK.
vaø goùc trong tam giaùc
vuoâng. ( coù veõ hình minh HS2: Chöõa baøi 26 SGK.
hoaï ).
HS2: Chöõa baøi taäp 26 tr 88
SGK.
(Tính caû chieàu daøi ñöôøng
xieân cuûa tia naéng töø ñænh
thaáp ñeán maët ñaát)

* coù AB = AC.tg340
⇒ AB = 86.tg340
⇒ AB ≈ 86.0,6745
≈ 58(m)
AC
* CosC=
BC
AC
⇒ BC =
cosC
 86
=
cos340
86
≈
0,8290
≈ 103,73(m)
≈ 104(m)
GV nhaän xeùt, cho ñieåm HS
Hoaït ñoäng 2
2. AÙP DUÏNG GIAÛI TAM GIAÙC VUOÂNG (24 phuùt)
Gvgiôùi thieäu: Trong moät tam
giaùc vuoâng neáu cho bieát
tröôùc hai caïnh hoaëc moät
caïnh vaø moät goùc thì ta seõ
tìm ñöôïc taát caû caùc caïnh vaø
goùc coøn laïi cuûa noù. Baøi
toaùn ñaët ra nhö theá goïi laø HS: Ñeå giaûi moät tam giaùc
baøi toaùn “ Giaûi tam giaùc vuoâng caàn bieát 2 yeáu toá,
vuoâng”. trong ñoù phaûi coù ít nhaát
Vaäy ñeå giaûi moät tam giaùc moät caïnh.
vuoâng caàn maáy yeáu toá?
Trong ñoù soá caïnh nhö theá
naøo?
GV neân löu yù veà caùch laáy
keát quaû:
- Soá ño goùc laøm troøn ñeán Moät HS ñoïc to ví duï 3 SGK
ñoä. HS veõ hình vaøo vôû
- Soá ño ñoä daøi laøm troøn
ñeán chöõ soá thaäp phaân
thöù ba.
Ví duï 3 tr 87 SGK
( GV ñöa ñeà baøi vaø hình veõ
leân baûng phuï hoaëc maøn
hình).

HS: Caàn tính caïnh BC, goùc B,

goùc C
- BC = AB2 + AC2 (ñ/l Py-ta-go).
= 52 + 82 ≈ 9,434
AB 5
- tgC= = = 0,625.
AC 8
=> goùc C ≈ 320 => goùc B = 900
- Ñeå giaûi tam giaùc vuoâng -320 ≈ 580
ABC, caàn tính caïnh, goùc naøo?
- Haõy neâu caùch tính.
 HS: Tính goùc C vaø B tröôùc.
Coù goùc C ≈ 320; goùc B ≈ 580.
AC AC
SinB= => BC =
BC sinB
- GV gôïi yù: Coù theå tính ñöôïc 8
tæ soá löôïng giaùc cuûa goùc BC = ≈ 9,433(cm)
sin580
naøo?

GV yeâu caàu HS laøm ? 2 SGK.

Trong ví duï 3, haõy tính caïnh BC
maø khoâng aùp duïng ñònh lyù
Py-ta-go.
HS traû lôøi mieäng.
Ví duï 4 tr 87 SGK.
(Ñeà baøi vaø hình veõ ñöa leân
maøn hình ).

HS: Caàn tính goùc Q, caïnh OP,

OQ.

+ goùc Q = 900 – goùc P = 900 –

- Ñeå giaûi tam giaùc vuoâng
PQO, ta caàn tính caïnh, goùc
naøo?
- Haõy neâu caùch tính.
360 = 540.
OP = PQsinQ = 7.sin 540 ≈ 5,663.
OQ = PqsinR = 7.sin360 ≈ 4,114.
HS: OP = PQ.cosP = 7.cos360 ≈
5,663.
OQ = PqcosQ = 7.cos540 ≈ 4,114.

GV yeâu caàu HS laøm ? 3 SGK

Trong ví duï 4, haõy tính caïnh
OP, OQ, qua cosin cuûa caùc
goùc P vaø Q. Moät HS leân baûng tính
Ví duï 5 tr87, 88 SGK. Goùc N = 900 – goùc M = 900 –
( Ñeà baøi vaø hình veõ ñöa leân 510 = 390
maøn hình). LN = LMtgM = 2,8.tg510 ≈ 3,458
GV yeâu caàu HS töï giaûi, goïi Coù LM = MN cos510
moât HS leân baûng tính. LM 2,8
=> MN = = ≈ 4,49.
cos51 cos510
0
 HS: Sau khi tính xong LN, ta coù
theå tính MN baèng caùch aùp
duïng ñònh lí Py-ta-go.
MN = LM 2 + LN 2
- AÙp duïng ñònh lyù Py-ta-go
caùc thao taùc seõ phöùc taïp
hôn, khoâng lieân hoaøn.
GV: Em coù theå tính MN baèng
caùch naøo khaùc?
- Haõy so saùnh hai caùch tính.
GV yeâu caàu HS ñoïc nhaän xeùt
tr 88 SGK.

Hoaït ñoäng 3
LUYEÄN TAÄP CUÛNG COÁ (12 phuùt)
GV yeâu caàu HS laøm baøi taäp - HS hoaït ñoäng theo nhoùm.
27 tr 88 SGK theo caùc nhoùm, Baûng nhoùm.
moãi daõy laøm moät caâu (4 - Veõ hình, ñieàn caùc yeáu toá
daõy). ñaõ cho leân hình
- Tính cuï theå.
- Keát quaû
a/ goùc B = 600
AB = c ≈5,774(cm)
BC=a≈11,547 (cm)
b/ goùc B = 450
AC = AB = 10(cm)
BC = a ≈ 11,142(cm)
c/ goùc C = 550
AC ≈ 11,472(cm)
AB ≈ 16,383 (cm)
b 6
d/ tgB= = => goùc B ≈ 410
c 7
goùc C = 900 – goùc B ≈ 490 .
b
BC = ≈ 27,437 (cm)
sinB
Ñaïi dieän caùc nhoùm trình
baøy.
HS lôùp nhaän xeùt, chöõa baøi.

HS: - Ñeå tìm goùc nhoïn trong

tam giaùc vuoâng
+ Neáu bieát moät goùc nhoïn α
thì goùc nhoïn coøn laïi baèng
 900 - α.
+ Neáu bieát hai caïnh thì tìm
moät tæ soá löôïng cuûa goùc,
töø ñoù tìm goùc.
- Ñeå tìm caïnh goùc vuoâng, ta
duøng heä thöùc giöõa caïnh vaø
goùc trong tam giaùc vuoâng.
- Ñeå tìm caïnh huyeàn, töø heä
thöùc:
b=a.sinB=a.cosC
b b
=> a = =
sinB cosC

HÖÔÙNG DAÃN VEÀ NHAØ (2 phuùt)

- Tieáp tuïc reøn luyeän kó naêng giaûi tam giaùc vuoâng.
- Baøi taäp 27 ( laøm laïi vaøo vôû ), 28 tr 88, 89SGK
Baøi 55, 56, 58 tr 97 SBT.
 Tieát 12: LUYEÄN TAÄP

i. MUÏC TIEÂU
• HS vaän duïng ñöôïc caùc heä thöùc trong vieäc giaûi tam giaùc
vuoâng.
• HS ñöôïc thöïc haønh nhieàu veà aùp duïng caùc heä thöùc, tra
baûng hoaëc söû duïng maùy tính boû tuùi, caùch laøm troøn soá.
• Bieát vaän duïng caùc heä thöùc vaø thaáy ñöôïc öùng duïng caùc
tæ soá löôïng giaùc ñeå giaûi quyeát caùc baøi toaùn thöïc teá.
B. CHUAÅN BÒ CUÛA GV VAØ HS
• GV: - Thöôùc keû, baûng phuï ( maùy chieáu + giaáy trong ).
• HS: - Thöôùc keû, baûng nhoùm, buùt vieát baûng.
iii. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC
Hoaït ñoäng cuûa GV Hoaït ñoäng cuûa GV
Hoaït ñoäng 1
KIEÅM TRA BAØI CUÕ (8 phuùt)
GV yeâu caàu kieåm tra
HS1: a. Phaùt bieåu ñònh lyù veà HS1 leân baûng
heä thöùc giöõa caïnh vaø goùc a. Phaùt bieåu ñònh lí tr 86 SGK.
trong tam giaùc vuoâng.
b. Chöõa baøi 28 tr 89 SGK. b. Chöõa baøi 28 tr 89 SGK.
Veõ hình

Khi HS1 chuyeån sang chöõa baøi AB 7

taäp thì goïi HS2.
HS2: a. Theá naøo laø giaûi tam
giaùc vuoâng?
b. Chöõa baøi 55 tr 97 SBT.
Cho tam giaùc ABC trong ñoù coù
AB = 8cm; AC = 5cm; goùc BAC =
20o. Tính dieän tích tam giaùc ABC,
coù theå duøng caùc thoâng tin
döôùi ñaây neáu caàn.
sin20o ≈ 0,3420
tgα = = = 1,75
AC 4
⇒ α ≈ 60o15'.
HS2: a. Giaûi tam giaùc vuoâng laø:
trong moät tam giaùc vuoâng, neáu
cho bieát 2 caïnh hoaëc moät caïnh
vaø moät goùc nhoïn thì ta seõ tìm
ñöôïc taát caû caùc caïnh vaø goùc
coøn laïi.
b. Chöõa baøi 55 tr 97 SBT.
cos20o ≈ 0,9397
tg20o ≈ 0,3640

Keû CH ⊥ AB
Coù CH = AC sinA
= 5.sin20o
≈ 5.0,3420 ≈ 1,710 (cm)
1
SABC = CD.AB
2
1
= .1,71.8 = 6,84 (cm2)
2
GV nhaän xeùt cho ñieåm.
Hoaït ñoäng 2
LUYEÄN TAÄP (31 phuùt)
Baøi 29 tr 89 SGK
GV goïi 1 HS ñoïc ñeà baøi roài veõ
hình treân baûng.

GV: Muoán tính goùc α em laøm HS: Duøng tæ soá löôïng giaùc cosα.
theá naøo?
GV: Em haõy thöïc hieän ñieàu ñoù. AB 250
HS: cosα = =
BC 320
cosα = 0,78125
⇒ α ≈ 38o37'
Baøi 30 tr 89 SGK Moät HS ñoïc to ñeà baøi.
Moät HS leân baûng veõ hình.
GV gôïi yù:
Trong baøi naøy ABC laø tam giaùc
thöôøng ta môùi bieát 2 goùc nhoïn
vaø ñoä daøi BC. Muoán tính
ñöôøng cao AB (hoaëc AC). Muoán
laøm ñöôïc ñieàu ñoù ta phaûi taïo
ra tam giaùc vuoâng coù chöùa AB
(hoaëc AC) laø caïnh huyeàn.
Theo em ta laøm theá naøo? HS: Töø B keû ñöôøng vuoâng goùc
vôùi AC (hoaëc töø C keû ñöôøng
vuoâng goùc vôùi AB).
GV: Em haõy keû BK vuoâng goùc HS leân baûng.
vôùi AC vaø neâu caùch tính BK. Keû BK ⊥ AC.
Xeùt tam giaùc vuoâng BCK coù
 Goùc C = 30o ⇒ goùc KBC = 60o.
⇒ BK = BC.sinC
= 11.sin30o = 5,5 (cm)
GV höôùng daãn HS laøm tieáp
(HS traû lôøi mieäng, GV ghi laïi). HS traû lôøi mieäng.
- Tính soá ño goùc KBA Coù goùc KBA = goùc KBC – goùc
ABC
⇒ goùc KBA = 60o – 38o = 22o.
- Tính AB Trong tam giaùc vuoâng BKA
BK 5,5
AB = =
cosKBA cos22 o
≈ 5,932 (cm)
a. Tính AN AN = AB.sin38o
≈ 5,932.sin38o
≈ 3,652 (cm)
b. Tính AC Trong tam giaùc vuoâng anc
AN 3,652
AC = ≈ ≈ 7,304 (cm)
sinC sin30 o
Baøi 31 tr 89 SGK
GV: Cho HS hoaït ñoäng nhoùm HS hoaït ñoäng nhoùm
giaûi baøi taäp. Baûng nhoùm
(Ñeà baøi vaø hình veõ ñöa leân
baûng phuï hoaëc maøn hình).

GV gôïi yù keû theâm AH ⊥ CD

a. AB = ?
Xeùt tam giaùc vuoâng ABC
Coù AB = AC.sinC
= 8.sin54o
GV kieåm tra hoaït ñoäng cuûa ≈ 6,472 (cm)
caùc nhoùm. b. goùc ADC = ?
Töø A keû AH ⊥ CD
Xeùt tam giaùc vuoâng ACH
AH = AC.sinC
= 8.sin74o
≈ 7,690 (cm)
Xeùt tam giaùc vuoâng AHD
AH 7,690
Coù sinD = =
AD 9,6
GV cho caùc nhoùm hoaït ñoäng sinD ≈ 0,8010
khoaûng 6 phuùt thì yeâu caàu ñaïi ⇒ goùc D ≈ 53o13' ≈ 53o
dieän moät nhoùm leân trình baøy
baøi.
GV kieåm tra theâm baøi cuûa vaøi Ñaïi dieän moät nhoùm leân trình
nhoùm. baøy baøi.
HS lôùp nhaän xeùt, goùp yù.
GV hoûi: Qua hai baøi taäp 30 vaø HS: Ta caàn keû theâm ñöôøng
31 vöøa chöõa, ñeå tính caïnh, goùc vuoâng goùc ñeå ñöa veà giaûi tam
coøn laïi cuûa moät tam giaùc giaùc vuoâng
thöôøng, em caàn laøm gì?
Baøi 32 tr 89 SGK
(Ñeà baøi ñöa leân maøn hình)
GV yeâu caàu moät HS leân baûng Moät HS leân veõ hình.
veõ hình.

GV hoûi: Chieàu roäng cuûa khuùc HS: - Chieàu roäng cuûa khuùc soâng
soâng bieåu thò baèng ñoaïn naøo? bieåu thò baèng ñoaïn AB.
Ñöôøng ñi cuûa thuyeàn bieåu thò Ñöôøng ñi cuûa thuyeàn bieåu thò
baèng ñoaïn naøo? baèng ñoaïn AC.
- Neâu caùch tính quaõng ñöôøng
thuyeàn ñi ñöôïc trong 5 phuùt (AC) Moät HS leân baûng laøm.
töø ñoù tính AB. 1
Ñoåi 5 phuùt = h
12
1 1
2. = (km) ≈ 167 (m)
12 6
Vaäy AC ≈ 167m
AB = AC.sin 70o
≈ 167. sin 70o
≈ 156,9 (m) ≈ 157 (m)
Hoaït ñoäng 3
CUÛNG COÁ (3 phuùt)
GV neâu caâu hoûi.
- Phaùt bieåu ñònh lyù veà caïnh
goùc trong tam giaùc vuoâng.
- Ñeå giaûi moät tam giaùc vuoâng
caàn bieát soá caïnh vaø goùc
vuoâng nhö theá naøo?

HÖÔÙNG DAÃN VEÀ NHAØ (3 phuùt)

- Laøm baøi taäp 59, 60, 61, 68 tr 98, 99 SBT.
- Tieát sau: §5 Thöïc haønh ngoaøi trôøi (2 tieát)
Yeâu caàu ñoïc tröôùc baøi §5
Moãi toå caàn coù moät giaùc keá, 1 eâke ñaëc, thöôùc cuoän, maùy tính
boû tuùi.
Tieát 13 + 14
§5. ÖÙNG DUÏNG THÖÏC TEÁ
CAÙC TÆ SOÁ LÖÔÏNG GIAÙC CUÛA GOÙC NHOÏN
THÖÏC HAØNH NGOAØI TRÔØI

A. MUÏC TIEÂU
• HS bieát xaùc ñònh chieàu cao cuûa moät vaät theå maø khoâng
caàn leân ñieåm cao nhaát cuûa noù.
• Bieát xaùc ñònh khoaûng caùch giöõa hai ñòa ñieåm, trong ñoù coù
moät ñieåm khoù tôùi ñöôïc.
• Reøn kyõ naêng ño ñaïc thöïc teá, reøn yù thöùc laøm vieäc taäp
theå.
B. CHUAÅN BÒ CUÛA GV VAØ HS
• GV: - Giaùc keá, eâke ñaïc (4 boä)
• HS: - Thöôùc cuoän, maùy tính boû tuùi, giaáy, buùt…
C. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC
Hoaït ñoäng cuûa GV Hoaït ñoäng cuûa HS
Hoaït ñoäng 1
GV HÖÔÙNG DAÃN HS (20 phuùt)
(Tieán haønh trong lôùp)
1. Xaùc ñònh chieàu cao:
GV ñöa hình 34 tr 90 leân baûng
(maùy chieáu).
GV neâu nhieäm vuï: Xaùc ñònh
chieàu cao cuûa moät thaùp maø
khoâng caàn leân ñænh cuûa
thaùp.

GV giôùi thieäu: Ñoä daøi AD laø

chieàu cao cuûa moät thaùp maø
khoù ño tröïc tieáp ñöôïc.
- Ñoä daøi OC laø chieàu cao
cuûa giaùc keá.
- CD laø khoaûng caùch töø
chaân thaùp tôùi nôi ñaët giaùc
keá.
GV: Theo em qua hình veõ treân HS: Ta coù theå xaùc ñònh tröïc
nhöõng yeáu toá naøo ta coù
theå xaùc ñònh tröïc tieáp ñöôïc?
Baèng caùch naøo?
GV: Ñeå tính ñoä daøi AD em seõ
tieán haønh nhö theá naøo?
GV: Taïi sao ta coù theå coi AD laø HS: Vì ta coù thaùp vuoâng goùc
chieàu cao cuûa thaùp vaø aùp
duïng heä thöùc giöõa caïnh vaø
goùc cuûa tam giaùc vuoâng?
2. Xaùc ñònh khoaûng caùch.
GV ñöa hình 35 tr 91 SGK leân
baûng (maùy chieáu).
GV neâu nhieäm vuï: Xaùc ñònh
chieàu roäng cuûa moät khuùc
soâng maø vieäc ño ñaïc chæ
tieán haønh taïi moät bôø soâng.
tieáp goùc AOB baèng giaùc keá,
xaùc ñònh tröïc tieáp ñoaïn OC,
CD baèng ño ñaïc.
HS:
+ Ñaët giaùc keá thaúng ñöùng
caùch chaân thaùp moät
khoaûng baèng a (CD = a).
+ Ño chieàu cao cuûa giaùc keá
(giaû söû OC = b).
+ Ñoïc treân giaùc keá soá ño
goùc AOB = α.
+ Ta coù AB = OB.tgα
vaø AD = AB + BD
= a.tgα + b
vôùi maët ñaát neân tam giaùc
AOB vuoâng taïi B.

GV: Ta coi hai bôø soâng song

song vôùi nhau. Choïn moät
ñieåm B phía beân kia soâng
laøm moác (thöôøng laáy 1 caây
laøm moác).
Laáy ñieåm A beân naøy laøm
soâng sao cho AB vuoâng goùc
vôùi caùc bôø soâng.
Duøng eâke ñaïc keû ñöôøng
thaúng Ax sao cho Ax ⊥ AB.
- Laáy C ∈ Ax
- Ño ñoaïn AC (giaû söû AC = a)
- Duøng giaùc keá ño goùc.
Goùc ACB (goùc ACB = α)
- GV: Laøm theá naøo ñeå tính HS: Vì hai bôø soâng coi nhö song
ñöôïc chieàu roäng khuùc soâng? song vaø AB vuoâng goùc vôùi 2
bôø soâng. Neân chieàu roäng
khuùc soâng chính laø ñoaïn AB.
Coù ∆ACB vuoâng taïi A.
AC = a
Goùc ACB = α
⇒ AB = a.tgα
GV: Theo höôùng daãn treân caùc
em seõ tieán haønh ño ñaïc thöïc
haønh ngoaøi trôøi.
Hoaït ñoäng 2
CHUAÅN BÒ THÖÏC HAØNH (10 phuùt)
GV yeâu caàu caùc toå tröôûng
baùo caùo vieäc chuaån bò thöïc
haønh veà duïng cuï vaø phaân
coâng nhieäm vuï.
- GV: Kieåm tra cuï theå.
- GV: Giao maãu baùo caùo thöïc Ñaïi dieän toå nhaän maãu baùo
haønh cho caùc toå. caùo.
BAÙO CAÙO THÖÏC HAØNH TIEÁT 13 – 14 HÌNH HOÏC CUÛA TOÅ………
LÔÙP………
1. Xaùc ñònh chieàu cao: a. Keát quaû ño:
Hình veõ: CD =
α=
OC =
b. Tính AD = AB + BD
2. Xaùc ñònh khoaûng caùch
Hình veõ: a. Keát quaû ño:
- Keû Ax ⊥ AB
- Laáy C ∈ Ax.
Do AC
Xaùc ñònh α
b. Tính AB
ÑIEÅM THÖÏC HAØNH CUÛA TOÅ (GV CHO)
STT Teân HS Ñieåm YÙ Kyõ Toång
chuaån bò thöùc naêng soá
Duïng cuï Kyû thöïc (10
(2 ñieåm) luaät haønh ñieåm)
(3 (5 ñieåm)
ñieåm)

Nhaän xeùt chung: (Toå töï ñaùnh giaù)

 Hoaït ñoäng 3
HOÏC SINH THÖÏC HAØNH (40 phuùt)
(Tieán haønh ngoaøi trôøi, nôi coùbaõi ñaát roäng, coù caây cao)
GV ñöa HS tôùi ñòa ñieåm thöïc
haønh phaân coâng vò trí töøng
toå.
(Neân boá trí 2 toå cuøng laøm Caùc toå thöïc haønh 2 baøi
moät vò trí ñeå ñoái chieáu keát toaùn.
quaû).
GV kieåm tra kyõ naêng thöïc - Moãi toå cöû 1 thö kyù ghi laïi
haønh cuûa caùc toå, nhaéc nhôû keát quaû ño ñaïc vaø tình hình
höôùng daãn theâm HS. thöïc haønh cuûa toå.
GV coù theå yeâu caàu HS laøm 2
laàn ñeå kieåm tra keát quaû.
- Sau khi thöïc haønh xong, caùc
toå traû thöôùc ngaém, giaùc keá
cho phoøng ñoà duøng daïy hoïc.
HS thu xeáp duïng cuï, röûa tay
chaân, vaøo lôùp ñeå tieáp tuïc
hoaøn thaønh baùo caùo.
Hoaït ñoäng 4
HOAØN THAØNH BAÙO CAÙO – NHAÄN XEÙT – ÑAÙNH GIAÙ
(17 phuùt)
GV: Yeâu caàu caùc toå tieáp tuïc - Caùc toå HS laøm baùo caùo
laøm ñeå hoaøn thaønh baùo thöïc haønh theo noäi dung.
caùo. GV yeâu caàu:
- Veà phaàn tính toaùn keát quaû
thöïc haønh caàn ñöôïc caùc
thaønh vieân trong toå kieåm tra
vì ñoù laø keát quaû chung cuûa
taäp theå, caên cöù vaøo ñoù GV
seõ cho ñieåm thöïc haønh cuûa
toå.
- Sau khi hoaøn thaønh caùc toå
noäp baùo caùo cho GV.
- GV thu baùo caùo thöïc haønh
cuûa caùc toå.
- Thoâng qua baùo caùo vaø thöïc
teá quan saùt, kieåm tra neâu
nhaän xeùt ñaùnh giaù vaø cho
ñieåm thöïc haønh cuûa töøng
toå?
- Caên cöù vaøo ñieåm thöïc
haønh cuûa toå vaø ñeà nghò
cuûa toå HS, GV cho ñieåm thöïc
haønh cuûa töøng HS (Coù theå
thoâng baùo sau).
 HÖÔÙNG DAÃN VEÀ NHAØ (2 phuùt)

- OÂn laïi caùc kieán thöùc ñaõ hoïc laøm caùc caâu hoûi oân taäp
chöông tr 91, 91 SGK.
- Laøm baøi aätp 33, 34, 35, 36, 37 tr 94 SGK.
Tieát 15: OÂN TAÄP CHÖÔNG I (HÌNH HOÏC) – Tieát 1

A. MUÏC TIEÂU
• Heä thoáng hoùa caùc heä thöùc veà caïnh vaø ñöôøng cao trong
tam giaùc vuoâng.
• Heä thoáng hoùa caùc coâng thöùc ñònh nghóa caùc tæ soá löôïng
giaùc cuûa moät goùc nhoïn vaø quan heä giöõa caùc tæ soá löôïng
giaùc cuûa hai goùc phuï nhau.
• Reøn luyeän kyõ naêng tra baûng (hoaëc söû duïng maùy tính boû
tuùi) ñeå tra (hoaëc tính) caùc tæ soá löôïng giaùc hoaëc soá ño
goùc.
B. CHUAÅN BÒ CUÛA GV VAØ HS
• GV: - Baûng toùm taét caùc kieán thöùc caàn nhôù coù choã (…)
ñeå HS ñieàn cho hoaøn chænh.
- Baûng phuï hoaëc giaáy trong (ñeøn chieáu) ghi caâu hoûi,
baøi taäp.
- Thöôùc thaúng, compa, eâke, thöôùc ño ñoä, phaán maøu,
maùy tính boû tuùi (hoaëc baûng löôïng giaùc).
• HS: - Laøm caùc caâu hoûi vaø baøi taäp trong OÂn taäp chöông I.
- Thöôùc keû, compa, eâke, thöôùc ño ñoä, maùy tính boû tuùi
(hoaëc baûng).
- Baûng phuï nhoùm, buùt daï.
C. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC
Hoaït ñoäng cuûa GV Hoaït ñoäng cuûa HS
Hoaït ñoäng 1
OÂN TAÄP LYÙ THUYEÁT §1, §2, §3 (13 phuùt)
(Tieán haønh trong lôùp)
GV ñöa baûng phuï coù ghi: HS1 leân baûng ñieàn vaøo choã
Toùm taét caùc kieán thöùc caàn (…) ñeå hoaøn chænh caùc heä
nhôù. thöùc, coâng thöùc
1. Caùc coâng thöùc veà caïnh
vaø ñöôøng cao trong tam giaùc
vuoâng.
1. b2 = …; c2 = 1. b2 = ab'; c2 = ac'
… 2. h2 = b'c'
2. h2 = … 3. ah = bc
3. ah = … 1 1 1
4. 2 = 2 + 2
1 ... ... h b c
4. 2 = +
h ... ...

2. Ñònh nghóa caùc tæ soá löôïng HS2 leân baûng ñieàn.

giaùc cuûa goùc nhoïn.
 caïnhñoái AC caïnhñoái
sin α = = sin α =
.... BC caïnhhuyeàn
.... ....
cos α = =
caïnhhuyeàn.... (caùc tæ soá löôïng giaùc khaùc
ñieàn theo maãu treân).

.... .... .... ....

tg α = = ; cotg α = =
.... .... .... ....
3. Moät soá tính chaát cuûa caùc HS3 leân baûng ñieàn.
tæ löôïng giaùc.
• Cho α vaø β laø hai goùc phuï
nhau.
Khi ñoù
sinα = …β; tgα = … sinα = cosβ
cosα = …; cotgα = … cosα = sinβ
• Cho goùc nhoïn α
GV: Ta coøn bieát nhöõng tính HS: Ta coøn bieát
chaát naøo cuûa caùc tæ soá 0 < sinα < 1
löôïng giaùc cuûa goùc α. 0 < cosα < 1
sin2α + cos2α = 1
sinα cosα
tgα = ; cotgα =
cosα sinα
GV ñieàn vaøo baûng “Toùm taét tgα.cotgα = 1
caùc kieán thöùc caàn nhôù”.
- Khi goùc α taêng töø 0o ñeán HS: Khi goùc α taêng töø 0o ñeán
90o. 90o thì sinα vaø tgα taêng, coøn
(0o < α < 90o) thì nhöõng tæ soá cosα vaø cotgα giaûm.
löôïng giaùc naøo taêng? Nhöõng
tæ soá löôïng giaùc naøo giaûm?
Hoaït ñoäng 2
LUYEÄN TAÄP (30 phuùt)
Baøi taäp traéc nghieäm HS choïn keát quaû ñuùng.
Baøi 33 tr 93 SGK. Ñaùp aùn.

(Ñeà baøi vaø hình veõ ñöa leân 3

a. C.
maøn hình). 5
Choïn keát quaû ñuùng trong SR
caùc keát quaû döôùi ñaây. b. D.
QR
3
c. C.
2
Baøi 34 tr 93, 94 SGK HS traû lôøi mieäng.
a. Heä thöùc naøo ñuùng?
 a
a. C.tgα =
c
b. Heä thöùc naøo khoâng b. C. cosβ = sin(90o - α)
ñuùng?
Baøi taäp boå sung.
Cho tam giaùc vuoâng MNP (goùc Moät HS leân baûng veõ hình
M = 90o) coù MH laø ñöôøng cao,
3 ˆ
caïnh MN = , P = 60o . Keát luaän
2
naøo sau ñaây laø ñuùng?

A. goùc N = 30o; MP = 1 Keát quaû:

3 1
B. goùc N = 30o; MH = goùc N = 30o; MP =
4 2
3 3
C. NP = 1; MP = MH = ; NP = 1
2 4
3 Vaäy B ñuùng.
D. NP = 1; MH =
2
Baøi 35 tr 94 SGK
Tæ soá giöõa hai caïnh goùc
vuoâng cuûa moät tam giaùc
vuoâng baèng 19:28.
Tính caùc goùc cuûa noù.

GV veõ hình treân leân baûng roài b

HS: chính laø tgα.
b 19 c
hoûi: = chính laø tæ soá
c 2 b 19
tgα = = ≈ 0,6786
löôïng giaùc naøo? Töø ñoù haõy c 28
tính goùc α vaø β. ⇒ α ≈ 34o10'
Coù α + β = 90o
⇒ β = 90o – 34o10'
= 55o50'
Baøi 37 tr 94 SGK
GV goïi HS ñoïc ñeà baøi.
GV ñöa hình veõ leân baûng phuï
hoaëc maøn hình.
 HS neâu caùch chöùng minh
a. Coù AB2 + AC2 = 62 + 4,52
= 56,25
BC2 = 7,52 = 56,25
⇒ AB2 + AC2 = BC2
⇒ ∆ABC vuoâng taïi A.
a. Chöùng minh tam giaùc ABC (theo ñònh lyù ñaûo Pytago)
vuoâng taïi A. Tính caùc goùc B, C AC 4,5
Coù tgB = = = 0,75
vaø ñöôøng cao AH cuûa tam AB 6
giaùc ñoù. ⇒ goùc B ≈ 36o52'
⇒ goùc C = 90o – goùc B
= 53o8'
coù BC.AH = AB.AC (heä thöùc
löôïng ∆ vuoâng).
AB.AC
⇒ AH =
BC
6.4,5
AH = = 3,6 (cm)
7,5
b. Hoûi raèng ñieåm M maø dieän
tích tam giaùc MBC baèng dieän
tích tam giaùc ABC naèm treân
ñöôøng naøo?
∆MBC vaø ∆ ABC coù ñaëc ñieåm HS: ∆MBC vaø ∆ ABC coù caïnh
chung gì? BC chung vaø coù dieän tích
Vaäy ñöôøng cao öùng vôùi caïnh baèng nhau.
BC cuûa hai tam giaùc naøy phaûi - Ñöôøng cao öùng vôùi caïnh BC
nhö theá naøo? cuûa hai tam giaùc naøy phaûi
Ñieåm M naèm treân ñöôøng baèng nhau.
naøo? - Ñieåm M phaûi caùch BC moät
GV veõ theâm hai ñöôøng thaúng khoaûng baèng AH. Do ñoù M
song song vaøo hình veõ. phaûi naèm treân hai ñöôøng
Baøi 80 (a) tr 102 SBT thaúng song song vôùi BC, caùch
Haõy tính sinα vaø tgα. BC moät khoaûng baèng AH =
5 (3,6cm).
cosα =
13
GV: coù heä thöùc naøo lieân heä
giöõa sinα vaø cosα. HS: Heä thöùc:
- Töø ñoù haõy tính sinα vaø tgα sin2α + cos2α = 1
⇒ sin2α = 1 – cos2α
144
sin2α =
169
12
⇒ sinα =
13
sinα 12
Vaø tgα = =
Baøi 81 tr 102 SBT cosα 5
Haõy ñôn giaûn caùc bieåu thöùc HS hoaït ñoäng theo nhoùm
a. 1 – sin2α Keát quaû
b. (1 - cosα)(1 + cosα) a. cos2α
c. 1 + sin2α + cos2α b. sin2α
d. sinα + sinαcos2α c. 2
e. sin4α + cos4α + 2sin2αcos2α d. sin3α
g. tg2α - sin2αtg2α e. 1
h. cos2α + tg2αcos2α g. sin2α
h. 1
i. tg2α.(2cos2 + sin2α - 1)
Nöûa lôùp laøm caùc caâu a, b, c i. sin α
2

Nöûa lôùp laøm boán caâu coøn

laïi.
GV cho HS hoaït ñoäng theo Ñaïi dieän hai nhoùm leân trình
nhoùm khoaûng 5 phuùt thì yeâu baøy baøi giaûi
caàu ñaïi dieän hai nhoùm laàn HS lôùp nhaän xeùt, chöõa baøi.
löôït leân trình baøy.
GV kieåm tra theâm baøi cuûa
vaøi nhoùm.
Höôùng daãn veà nhaø (2 phuùt)
- OÂn taäp theo baûng “Toùm taét caùc kieán thöùc caàn nhôù” cuûa
chöông.
- Baøi taäp veà nhaø soá 38, 39, 40 tr 95 SGK
Soá 82, 83, 84, 85 tr 102, 103 SBT.
- Tieát sau tieáp tuïc oân taäp chöông I (hình hoïc) mang ñuû duïng cuï
hoïc taäp vaø maùy tính boû tuùi.
Tieát 16. OÂN TAÄP CHÖÔNG I (HÌNH HOÏC) – tieát 2

A. MUÏC TIEÂU
- Heä thoáng hoùa caùc heä thöùc veà caïnh vaø goùc trong tam
giaùc vuoâng.
- Reøn luyeän kyõ naêng döïng goùc α khi bieát moät tæ soá löôïng
giaùc cuûa noù, kyõ naêng giaûi tam giaùc vuoâng vaø vaän duïng
vaøo tính chieàu cao, chieàu roäng cuûa vaät theå trong thöïc teá:
giaûi caùc baøi taäp coù lieân quan ñeán heä thöùc löôïng trong
tam giaùc vuoâng.
B. CHUAÅN BÒ CUÛA GV VAØ HS
• GV: - Baûng toùm taét caùc kieán thöùc caàn nhôù (phaàn 4) coù
choã (...) ñeå HS ñieàn tieáp.
- Baûng phuï hoaëc giaáy trong (ñeøn chieáu) ghi caâu hoûi,
baøi taäp.
- Thöôùc thaúng, compa, eâke, thöôùc ño ñoä, phaán maøu,
maùy tính boû tuùi.
• HS: - Laøm caùc caâu hoûi vaø baøi taäp OÂn taäp chöông I.
- Thöôùc keû, compa, eâke, thöôùc ño ñoä, maùy tính boû
tuùi.
C. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC
Hoaït ñoäng cuûa GV Hoaït ñoäng cuûa HS
Hoaït ñoäng 1
KIEÅM TRA KEÁT HÔÏP OÂN TAÄP LYÙ THUYEÁT (13 phuùt)
GV neâu yeâu caàu kieåm tra Hai HS leân kieåm tra
HS1 laøm caâu hoûi 3 SGK HS1 laøm caâu hoûi 3 SGK baèng
Cho tam giaùc ABC vuoâng taïi A caùch ñieàn vaøo phaàn 4.
a. Haõy vieát coâng thöùc tính 4. Caùc heä thöùc veà caïnh vaø
caùc caïnh goùc vuoâng b, c theo goùc trong tam giaùc vuoâng.
caïnh huyeàn a vaø tæ soá löôïng
giaùc cuûa caùc goùc B vaø C.
b. Haõy vieát coâng thöùc tính
moãi caïnh goùc vuoâng theo
caïnh goùc vuoâng kia vaø tæ
soá löôïng giaùc cuûa caùc goùc
B vaø C.

b = asinB c = asinC
b = acosC c = acosB
b = ctgB c = btgC
b = ccotgC c=
Sau ñoù phaùt bieåu caùc heä bcotgB
thöùc döôùi daïng ñònh lyù.
HS2: Chöõa baøi taäp 40 tr 95 HS2: Coù AB = DE = 30cm
SGK Trong tam giaùc vuoâng ABC
Tính chieàu cao cuûa caây trong AC = Abtg
hình 50 (laøm troøn ñeán = 30.tg35o
decimet) ≈ 30.0,7
≈ 21 (m)
AD = BE = 1,7m
Vaäy chieàu cao cuûa caây laø:
CD = CA + AD
≈ 21 + 1,7
≈ 22,7 (m)

HS traû lôøi.
Ñeå giaûi moät tam giaùc vuoâng
caàn bieát hai caïnh hoaëc moät
caïnh vaø moät goùc nhoïn. Vaäy
GV neâu caâu hoûi 4 SGK ñeå giaûi tam giaùc vuoâng caàn
Ñeå giaûi moät tam giaùc bieát ít nhaát moät caïnh.
vuoâng, caàn bieát ít nhaát maáy
goùc vaø caïnh? Coù löu yù gì
veà soá caïnh?
HS xaùc ñònh.
Baøi taäp aùp duïng. Tröôøng hôïp B. Bieát 2 goùc
Cho tam giaùc vuoâng ABC. nhoïn thì khoâng theå giaûi ñöôïc
Tröôøng hôïp naøo sau ñaây tam giaùc vuoâng.
khoâng theå giaûi ñöôïc tam
giaùc vuoâng naøy.
A. Bieát moät goùc nhoïn vaø
moät caïnh goùc vuoâng.
B. Bieát hai goùc nhoïn.
C. Bieát moät goùc nhoïn vaø
caïnh huyeàn
D. Bieát caïnh huyeàn vaø moät
caïnh goùc vuoâng.
Hoaït ñoäng 2
LUYEÄN TAÄP (30 phuùt)
Baøi 35 tr 94 SBT HS döïng goùc nhoïn α vaøo vôû.
Döïng goùc nhoïn α, bieát: Boán HS leân baûng, moãi löôït 2
a. sinα = 0,25 HS leân döïng hình.
b. cosα = 0,75.
c. tgα = 1
d. cotgα = 2
GV yeâu caàu HS toaøn lôùp
döïng vaøo vôû.

HS1 HS2

GV kieåm tra vieäc döïng hình

cuûa HS

GV höôùng daãn HS trình baøy

caùch döïng goùc α.
Ví duï: a. Döïng goùc α bieát:
1
sinα = 0,25 = trình baøy nhö
4
sau:
- Choïn moät ñoaïn thaúng laøm
ñôn vò.
- Döïng tam giaùc vuoâng ABC
coù:
AÂ = 90o
AB = 1
BC = 4 Chaúng haïn HS trình baøy caùch
1 döïng caâu c.
Coù CÂ = α vì sinC = sinα = Döïng goùc α bieát tgα = 1
4
Sau ñoù GV goïi moät HS trình - Choïn moät ñoaïn thaúng laøm
baøy caùch döïng moät caâu ñôn vò.
khaùc. - Döïng ∆DEF coù goùc D = 90o.
DE = DF = 1
1
Coù goùc F = α vì tgF = tgα =
1
=1

Baøi 38 tr 95 SGK
(Ñeà baøi vaø hình veõ ñöa leân
baûng phuï hoaëc maøn hình)
 HS neâu caùch tính
IB = Iktg(50o + 15o)
= IK tg65o
IA = Iktg50o
⇒ AB = IB – IA
= IKtg65o – IKtg50o
= IK(tg65o – tg50o)
≈ 380.0,95275
≈ 362 (m)

Tính AB (laøm troøn ñeán meùt)

Baøi 39 tr 95 SGK
GV veõ laïi hình cho HS deã
hieåu.

Trong tam giaùc vuoâng ACE

AE
coù cos 50o =
CE
AE 20
⇒ CE = o
= ≈ 31,11(m)
cos50 cos50 o
Trong tam giaùc vuoâng FDE coù
FD
sin50o =
DE
Khoaûng caùch giöõa hai coïc laø FD 5
CD. ⇒ DE = o
= ≈ 6,53(m)
sin50 sin50 o
Vaäy khoaûng caùch giöõa hai
coïc CD laø: 31,11 – 6,53 ≈ =
Baøi 85 tr 103 SBT
24,6 (m)
Tính goùc α taïo bôûi hai maùi
nhaø bieát moãi maùi nhaø daøi HS neâu caùch tính:
2,34m vaø cao 0,8m
∆ABC caân ⇒ ñöôøng cao AH
ñoàng thôøi laø phaân giaùc.
α
⇒ goùc BAH =
2
Trong tam giaùc vuoâng AHB
α AH 0,8
cos = = ≈ 0,3419
2 AB 2,34
Haõy tìm ñoä daøi caïnh ñaùy α
⇒ ≈ 70 ⇒ α ≈ 140
o o
cuûa moät tam giaùc caân, neáu 2
ñöôøng cao keû xuoáng ñaùy coù
ñoä daøi laø 5 vaø ñöôøng cao
keû xuoáng caïnh beân coù ñoä
daøi laø 6.
Coù AH.BC = BK.AC = 2.SABC
Hay 5.BC = 6.AC
6
⇒ BC = AC
5
BC 3
⇒ HC = = AC
2 5
Xeùt tam giaùc vuoâng AHC coù:
AC2 – HC2 = AH2 (ñ/l Py-ta-go)

2
GV: Haõy tìm söï kieän lieân heä 3 
AC -  AC = 5 2
2

giöõa caïnh BC vaø AC, töø ñoù 5 

tính HC theo AC. 16
AC2 = 52
25
4
AC = 5
5
4 25
AC = 5: = = 6,25
5 4
6 6 25
BC = AC = . = 7,5
5 5 4
Ñoä daøi caïnh ñaùy cuûa tam
giaùc caân laø 7,5
Baøi 97 tr 105 SBT a. Trong tam giaùc vuoâng ABC
(Ñeà baøi vaø hình veõ ñöa leân AB = BC.sin30o
maøn hình) =10.0,5 = 5 (cm)
AC = Bccos30o
3
= 10. = 5 3 (cm)
2
b. Xeùt töù giaùc AMBN coù:
goùc M = goùc N = goùc MBN =
90o
⇒ AMBN laø hình chöõ nhaät
⇒ OM = OB (t/c hình chöõ nhaät)
⇒ goùc OMB = goùc B2 = goùc B1
Neáu thieáu thôøi gian, GV coù ⇒ MN // BC (vì coù hai goùc so le
theå gôïi yù ñeå caâu b, c HS veà trong baèng nhau) vaø MN = AB
nhaø chöùng minh. (t/c hình chöõ nhaät)
c. Tam giaùc MAB vaø ABC coù:
goùc M = goùc A = 90o
goùc B2 = goùc C = 30o
⇒ ∆MAB ~ ∆ABC (g-g)
 Tæ soá ñoàng daïng baèng
AB 5 1
K= = =
BC 10 2

HÖÔÙNG DAÃN VEÀ NHAØ (2 phuùt)

- OÂn taäp lyù thuyeát vaø baøi taäp cuûa chöông ñeå tieát sau
kieåm tra 1 tieát (mang ñuû duïng cuï).
- Baøi taäp veà nhaø soá 41, 42 tr 96 SGK
Soá 87, 88, 90, 93 tr 103, 104 SBT.
Tieát 17. KIEÅM TRA CHÖÔNG I (HÌNH HOÏC)

D. ÑEÀ I

Baøi 1 (2 ñieåm) Baøi taäp traéc nghieäm

Khoanh troøn chæ moät chöõ ñöùng tröôùc caâu traû lôøi ñuùng.
Cho tam giaùc DEF coù goùc D = 90o, ñöôøng cao DI
a. sin E baèng:
DE DI DI
A. ; B. ; C.
EF DE EI
b. tgE baèng:
DE DI EI
A. ; B. ; C.
DF EI DI
c. cosF baèng:
DE DF DI
A. ; B. ; C.
EF EF IF
d. cotgF baèng:
DI IF IF
A. ; B. ; C.
IF DF DI
Baøi 2 (2 ñieåm)
Trong tam giaùc ABC coù AB = 12cm;
goùc ABC = 40o; goùc ACB = 30o;
ñöôøng cao AH. Haõy tính ñoä daøi AH,
AC.
Baøi 3 (2 ñieåm)
2
Döïng goùc nhoïn α bieát sinα = . Tính ñoä lôùn goùc α.
5
Baøi 4 (4 ñieåm)
Cho tam giaùc ABC vuoâng ôû A, AB = 3cm, AC = 4cm.
a. Tính BC, goùc B, goùc C.
b. Phaân giaùc cuûa goùc A caét BC taïi E.
Tính BE, CE.
c. Töø E keû EM vaø EN laàn löôït vuoâng goùc vôùi AB vaø AC. Hoûi
töù giaùc AMEN laø hình gì? Tính chu vi vaø dieän tích cuûa töù
giaùc AMEN
 ÑAÙP AÙN TOÙM TAÉT VAØ BIEÅU DIEÃN

Baøi 1 (2 ñieåm) Baøi taäp traéc nghieäm

DI
a. B. 0,5 ñieåm
DE
DI
b. B. 0,5 ñieåm
EI
DF
c. B. 0,5 ñieåm
EF
Baøi 2 (2 ñieåm)
AH = 12.sin40o ≈ 7,71 (cm) 1 ñieåm
AH AH
= sin30o ⇒ AC =
AC sin30 o
7,71
≈ ≈ 15,42(cm) 1 ñieåm
0,5
Baøi 3 (2 ñieåm)
Hình döïng ñöùng 1 ñieåm

Caùch döïng
- Choïn moät ñoaïn thaúng laøm ñôn vò.
- Döïng tam giaùc OAB coù
Goùc O = 90o, OA = 2, AB = 5
Coù goùc OBA = α 0,5 ñieåm
2
Chöùng minh: sinα = sinOBA =
5
⇒ α ≈ 23o35’ 0,5 ñieåm
Baøi 4 (4 ñieåm)
Hình veõ ñuùng 0,25 ñieåm
BC = AB2 + AC2 (ñlyù Py-ta-go)

= 3 2 + 4 2 = 5(cm) 0,75 ñieåm

AC 4
sinB = = = 0,8
BC 5
⇒ goùc B ≈ 53o8’ 0,75 ñieåm
Goùc C = 90 – goùc B ≈ 36o52’ 0,25 ñieåm
b. AE laø phaân giaùc goùc A
EB AB 3
⇒ = =
EC AC 4
EB EC EB + EC 5
⇒ = = = 0,5 ñieåm
3 4 3+ 4 7
5 15 1
Vaäy EB = .3 = = 2 (cm)
7 7 7
5 20 6
EC = .4 = = 2 (cm) 0,5 ñieåm
7 7 7
c. Töù giaùc AMEN coù:
goùcA = goùcM = goùcN = 90o ⇒ AMEN laø hình chöõ nhaät
Coù ñöôøng cheùo AE laø phaân giaùc goùcA
⇒ AMEN laø hình vuoângoùc 0,5 ñieåm
Trong tam giaùc vuoâng BME
ME = BesinB ≈ 1,71 (cm)
Vaäy chu vi AMEN ≈ 6,86 (cm)
Vaø dieän tích AMEN ≈ 2,94 (cm2) 0,5 ñieåm

ÑEÀ II

Baøi 1. (2 ñieåm) Baøi taäp traéc nghieäm

a. Choïn keát quaû ñuùng torng caùc keát quaû döôùi ñaây baèng caùch
khoanh troøn chöõ caùi ñöùng tröôùc.
Cho hình veõ

1. Sinα baèng
5 12 5
A. ; B. ; C.
12 13 13
2. Tgβ baèng
12 5 12
A. ; B. ; C.
5 12 13
b. Ñuùng hay Sai?
Cho goùc nhoïn α
1. sin2α = 1 – cos2α
2. 0 < tgα < 1
1
3. sinα =
cosα
4. cosα = sin(90o - α)
Baøi 2 (2 ñieåm)
Cho tam giaùc ABC vuoâng taïi A, ñöôøng cao AH. Cho AH = 15; BH = 20
Tính AB, AC, BC, HC

Baøi 3 (2 ñieåm)
3
Döïng goùc nhoïn α bieát cotgα =
4
Tính ñoä lôùn cuûa goùc α
Baøi 4 (4 ñieåm)
Cho tam giaùc ABC coù AB = 6cm; AC = 4,5cm; BC = 7,5cm.
a. Chöùng minh ABC laø tam giaùc vuoâng goùc
b. Tính goùc B, goùc C vaø ñöôøng cao AH.
c. Laáy M baát kyø treân caïnh BC. Goïi hình chieáu cuûa M treân
AB, AC laàn löôït laø P vaø Q. Chöùng minh PQ = AM.
Hoûi M ôû vò trí naøo thì PQ coù ñoä daøi nhoû nhaát?
 ÑAÙP AÙN TOÙM TAÉT VAØ BIEÅU DIEÃN

Baøi 1 (2 ñieåm) Baøi taäp traéc nghieäm

5
a. 1. C 0,5 ñieåm
13
12
2. A 0,5 ñieåm
5
b. 1. Ñuùng 0,25 ñieåm
2. Sai 0,25 ñieåm
3. Sai 0,25 ñieåm
4. Ñuùng 0,25 ñieåm
Baøi 2 (2 ñieåm)

AB = AH 2 + BH 2 = 15 2 + 20 2 = 25 0,5 ñieåm
AB2
AB2 = BC.BH ⇒ BC =
BH
625
BC = = 31,25 0,5 ñieåm
20
HC = BC – BH = 31,25 – 20 = 11,25 0,5 ñieåm
BC.AH
AB.AC = BC.AH ⇒ AC =
AB
31,25.15
AC =
25
AC = 18,75 0,5 ñieåm
Baøi 3 (2 ñieåm)
Hình döïng ñuùng
Caùch döïng:
- Choïn moät ñoaïn thaúng laøm ñôn vò
- Döïng tam giaùc vuoâng AOB coù
Goùc O = 90o, OA = 3, OB = 4
Coù goùc OAB = α 0,5 ñieåm
3
Chöùng minh: cotgα = cotgOAB =
4
⇒ α ≈ 53o8 0,5 ñieåm
Baøi 4 (4 ñieåm)
Hình veõ ñuùng 0,25 ñieåm

a. AB2 + AC2 = 62 + 4,52 = 56,25

BC2= 7,52 = 56,25
⇒ AB2 + AC2 = BC2 (= 56,25)
Vaäy ∆ ABC vuoâng taïi A theo ñònh lyù ñaûo Py-ta-go (1 ñieåm)
AC 4,5
b) sin B = = = 0,6
BC 7,5
^
⇒ B ≈ 36 0 52 ' 0,75 ñieåm
^ ^
C = 90 0 − B ≈ 53 0 8 ' 0,25 ñieåm
BC.AH = AB.Ac
AB. AC 6.4,5
⇒ AH = = = 3,6 (cm) 0,75 ñieåm
BC 7,5
c) Töù giaùc APMQ coù
^ ^ ^
A = P = Q = 90 0

⇒ APMQ laø hình chöõ nhaät

Trong hình chöõ nhaät hai ñöôøng cheùo baèng nhau: PQ = AM 0,5
ñieåm
Vaäy PQ nhoû nhaát ⇔ AM nhoû nhaát
⇔ AM ⊥ BC
⇔M≡H 0,5 ñieåm