Pojm kriminlitet

Kriminlitet - predmet koji izuv kriminlistik. Porijeklo rijei - Potie od ltinske rijei crimen sto zni zloin. Kriminlitet se moe se posmtrti s vie spekt: Prvnog: rdnje koje predstvljju krivin djel, propisn u zkonu (KZ RS i dr. zkoni kojim su propisn KD). Sociolokog: kriminln ponnj posmtrju se ko rezultt drutvenog ivot uopte. Po sociolokoj teoriji izuv se uinilc KD, drutveni uzroci koji dovode do kriminlitet, uslovi i posljedice kriminlitet, tj. drutvene pojve kojim se ugrovju osnovne drutvene vrijednosti. Kriminolokog: skup drutvenih pojv kojim se ugrovju univerzlne drutvene vrijednosti, koje su ko tkve snkcionisne krivinim prvom.

Definicij kriminlitet
Kriminlitet - drutveno negtivn, dinmin pojv koj predstvlj ktivnost jednog ili vie lic u odredjenom periodu i prostoru, koje su uslovljene odreenim drutvenim odnosim i inkriminisne zkonskim propisim i ije nepotovnje i krenje povli dekvtnu krivinu snkciju. Krkteristike kriminlitet 1. Dinminost - novi pojvni oblici KD i nstnk KD koje rdjju novi tehniko-tehnoloki procesi (*EK, krim. u sobrju, sjber i dr.); 2. Msovnost - veliki broj izvrenih krivinih djel; 3. MOS (modus operandi sistem nin izvrsenj KD sjber kriminlitet, ekoloki i orgnizovni kriminlitet); 4. tmn brojk kriminlitet (izvren KD neevidentirn posebno ekoloki, privredni nem se interes z prijvljivnje); 5. Otvorenost grnic svijet je globlno selo (Interpol - Evropol); 6. Poveznost uinioc zhvljujui rzvoju sobrj i druge tehnike; 7. Poveznost s predstvnicim vlsti kriminlitet bijelog okovrtnik; 8. Orgnizovnost; 9. Povrtnitvo, specijlnost i profesionlizm; 10. Nsilje, svirepost, upotreb oruj, nehumnost i dr.

Podel kriminlitet: 1. Opti (klsini) 2. Privredni 3. Politiki 4. Ekoloki

Uzroci (etiologij) kriminlitet: - Ekonomske krize neimtin (siv ekonomij verc); - Rtovi i sukobi; - Zloupotreb nunih dostignu (ekoloki kriminlitet) rdijcij, pesticidi, GM virusi, GM hrn; - Suprotnosti izmedju bogtih i siromnih; - Pojv ncionlizm (politiki delikti); - Nestic robe n trzistu; - Alkoholizm gresivnost ko povod zloin; - Nrkomnij, prostitucij i druge socijlne pojve;

- Trnzicij trnsformcij drutvene u privtnu svojinu prznine u zkonu lov u mutnom - r profiterstvo (tipino z ne prostore) ; - Psiholok stnj i dr. Pojm kriminlistike: - nuk koj se bvi izuvnjem (pronlzi, usvrv i primjenjuje) odgovrjue metode i sredstv u cilju sprevnj i otkrivnj KD i uinilc i obezbjedjenj linih i mterijlnih dokz. Podjel kriminlistike Kriminlistik se dijeli n: 1. Kriminlistiku tktiku, 2. Kriminlistiku tehniku, 3. Kriminlistiku metodiku, 4. Kriminlistiku opertivu. Kriminlistik tktik ko disciplin kriminlistike izuv i primjenjuje kriminlistik prvil i metode koje su od opteg krkter i zjedniki z sprevnje i otkrivnje svih, ili veine KD. Kriminlistik tehnik - je disciplin koj se bvi iznlenjem i usvrvnjem njdekvnijih metod i postupk zsnovnih n dostignuim prirodnih i tehnikih nuk i njihovom primjenom, u cilju pronlenj i fiksirnj trgov i predmet KD, bitnih z rsvjetljvnje kriminlnog dogj. Kriminlistik metodik izuv i primjenjuje njcjelishodnije metode i sredstv krkteristin i svojstven z otkrivnje, rzjnjvnje i dokzivnje pojedinih krivinih djel. Kriminlistik opertiv izuv i primjenjuje specifine metode i sredstv koj se odobrvju po posebnom postupku i sprovodi ih iskljucivo OUP-, rdi se o specijlnim istrnim tehnikm i opertivnim vezm, koje ulze u sdrj pojm opertivnog rd u uem smislu, ko i opertivno korisenje mterijlnih i nemterijlnih trgov i drugih injenic u rsvjetljvnju krivinog djela. Velikni kriminlistike - Hns Gros, Arcibld Rjs, Ivn Vucetic, Vldimir Vodinelic, mnogi drugi ljudi koji su svojim nunim otkriim iz oblsti drugih nuk dli znjn, neki i grndiozn doprinos u borbi protiv zloin (Votson, Krik, Vilkins i dr.).

Osnovn kriminlistik nel:

Nelo zkonitosti, Nelo objektivnosti, Nelo brzine, iznenenj i opertivnosti, Nelo metodinosti i plnirnj, Nelo kritinosti i smokritinosti, Nelo temeljitosti i upornosti, Nelo poznvnj lic i teritorije, Nelo jedinstvenog rukovoenj, Nelo uvnj slubene tjne, Nelo koordincije i srdnje, Nelo meunrodne srdnje (Interpol, Evropol) Nelo humnosti. Nelo zkonitosti - Temeljno nelo kod svih subjekt koji primjenjuju propise. Podrzumijev d sprovodjenje svih kriminlistikih mjer i rdnji mor biti u skldu s pozitivnim prvnim propisim. Poso koji nije urdjen u skldu s propisim n krju je, uz dobre brnioce, u prvilu nitvn.

Nelo objektivnosti - Do istine se moe doi smo objektivnim sgledvnjem stvri, bez potcjenjivnj, pristrsnosti, linih stvov i interes, osvete sujete i subjektivizm. Jednk odnos i pnj mor biti i prem injenicm, kko onim koje terete osumnjienog, tko i onih koje mu idu u prilog. Nelo brzine, iznenenj i opertivnosti - Dolzi do izrj kod veine opertivno-tktikih rdnji i mjer, nroito kod brzog izlsk n mjesto dogj i vrenj uvij. Efekt iznenenj dolzi nroito do izrzj kod lienj slobode, rcije, vrenj pretres i dr. opertivno tktikih rdnji i mjer. Opertivnost podrzumijev poznvnje prilik, uslov i okolnosti u domenu kriminlnog ponnj n odredjenom prostoru, i u uskoj je vezi s poznvnjem lic i teritorije. Nelo metodinosti i plnirnj podrzumijev d cjelokupn djeltnost n otkrivnju i dokzivnju krivinog djel, bez obzir d li je preduzim policij, istrni sudij, sudei sudij ili jvni tuilc, mor d se plnir. Nelo kritinosti i smokritinosti - u uskoj je vezi s nelom metodinosti i plnirnj. Nlze kriminlistikom inspektoru, pripdniku policije i istrznom sudiji d budu kritini i smokritini i veom oprezni u donosenju odredjenih zkljuk u vezi s odreenim kriminlnim dogjem. U donoenju odluk ne smiju biti prebrzi i one morju biti pokrijepljene relevntnim injenicm. Nelo temeljitosti i upornosti - Bez temeljitosti, posebno upornosti ne moe biti rsvjetljvnj njteih zloin. Temeljiti, strpljiv i uporn rd u kriminlistikom postupnju dovodi do kvlitetnih rezultt. Nelo jedinstvenog rukovoenj - Podrzumijev rukovoenje kriminlistikim kcijm s jednog mjest. Posebno je znjno kod rsvjetljvnj teih KD i kd u kciji uestvuje mnogo rdnik s rzliitim oblstim djeltnosti. Nelo uvnj slubene tjne - Znj kod sprovoenj odreenih kriminlistikih rdnji z koje ne smiju svi znti, ko sto su npr: specijlne istrne rdnje (tjno prenje, prislukivnje, prikriveni istritelj, simulovni otkup predmet i dr), pretresi stn i drugih prostorij i lic, zsjede, rcije, obvljnje povjerljivog rzgovor i dr. Nelo koordincije i srdnje - Podrzumijev koordinciju i srdnju izmedju vie orgn n odreenom podruju, bilo u okviru jedne ili vise optin, region, republik i drv, nroito ko se rdi o meunrodnom kriminlitetu. Nelo meunrodne srdnje - nelo novijeg dtum, koje obuhvt meusobnu srdnju izmeu drv i policij, li i srdnju preko meunrodnih orgnizcij koje se bve suzbijnjem kriminlitet. Interpol meunrodn orgnizcij kriminlistike policije (181 drv lnic); U svkoj zemlji postoji centrlni ncionlni biro z srdnju. Sjedite u Lionu (Frncusk). Zdci: suzbijnje krijumrenj droge i ukrdenih ut, trgovine ljudim, flsifikovnje novc, suprotstvljnje terorizmu, finnsijskom i kompjuterskom kriminlu, suzbijnje djecje pornogrfije i dr. Evropol Evropsk policij. Osnovl g Evropsk unij, djeluje od 1999, sjediste Hg. Zdci: subijnje krijumrenj droge, trgovine ljudim, flsifikovnj novc, djee pornogrfije, finnsijskom i kompjuterskom kriminlitetu. Nelo humnosti - Obvezuje sv sluben lic d se bore protiv kriminlitet i d usvom rdu postupju humno. D prinudne mjere primjenjuju u skldu s zkonom i s to mnje posljedic. D mjere prinude trju sto kre, tj. smo dok z to postoje rzlozi. D se kroz postupnje slubenih rdnji ne nruvju ljudsk prv i grnske slobode. Nini (izvori) sznnj z krivino djelo: 1. Krim. opertivn djeltnost policije 2. Prijv oteenog 3. Prijv grn 4. Djeltnost drugih orgn otkrivnj, ndzor i kontrole 5. Prijv prvnih lic 6. Smoprijve 7. Sredstv jvnog informisnj 8. Jvno pogovaranje

Krim. opertivn djeltnost policije njpouzdnij sznnj; Sznnj do kojih se dolo putem slube osmtrnj-opservcije i prenj, zsjed, rcij, putem kontkt s grnim i dr, nroito putem sprovoenj specijlnih istrnih rdnji. Prijv osteenog - Njei nin sznnj, zbog interes. Nin podnoenj: neposredno, pismeno, telefonski. Prijv grn oni to mogu urditi neposredno, tj. dvnjem izjve n zpisnik,mogu d to urde pismenim putem, mogu i putem telefon. Prilikom prijve grni mogu d dju svoje pune identifikcione podtke, mogu d podnesu i nonimnu ili pseudonimnu prijvu. Djeltnost drugih orgn otkrivnj, ndzor i kontrole - crinski orgni, inspekcijski orgni, poresk i finnsijsk policij, komunln policij i dr. Prijv prvnih lic - drvni orgni, preduze kd su oteen i dr. Smoprijve - Gri svjesti, Kjnje , Preuzimnje odgovornosti u porodici, Alkoholisno stnje Sredstv jvnog informisnj mogu d sdre odreene informcije koje direktno ili indirektno mogu ukzti n sumnju d je izvreno krivino djelo, to pripdnik policije treb rzmotriti i svkko kroz pojedine vidove opertivne djeltnosti provjeriti. Jvno pogovrnje veom esto su prisutne rzne glsine, odnosno jvn pogovrnj d je izvreno odredjeno krivino djelo ili d je odreeno lice uinilc krivinog djel. Pojm indicij - Indicije predstvljju utvrene injenice koje ukzuju n osnove sumnje d je izvrseno KD i d je odreeno lice osumnjieno ko izvrsilc KD. Podjel indicij: Uopten podjel indicij: 1. indicije koje se odnose n krivino djelo, i 2. indicije koje se odnose n izvrsioc KD Podjel indicij prem vremenu nstnk: 1. Indicije prije izvrenj KD (motiv, morln sposobnost z izvrsenje KD, prethodn osuivnost, sumnjivo ponnje, volj, krkter, poznvnje posebnih okolnosti i sl.); 2. Indicije z vrijeme izvrenj KD (posjedovnje sredstv izvrenj, prisutnost n licu mjest, znnje, vjetine, nvike, poznvnje okolnosti ili ne, i dr.). 3. Indicije poslije izvrenj KD (sumnjivo ponnje, korist od izvrenj KD rsipnitvo mimo zrde, posjedovnje otuene stvri, prondjeni trgovi n uiniocu, neuspjelo oprvdnje, dolzk n mjesto zloin i dr.) Podjel indicij n osnovu njihove sdrine: 1. Mterijlne 2. Psiholoke 3. Morlne Indicijlni metod i plnirnje opertivnog rd n osnovu indicij i verzij tri su osnovn metod otkrivnj i dokzivnj krivinih djel i uinilc pomou indicij: 1. Metod eliminisnj 2. Metod otkrivnj nepozntih uinilc korisenjem MOS- 3. Metod sstvljnj liste indicij z vie krivinih djel i uinioc Metod eliminisnj - dolzi se do odgovor n zltn pitnj kriminlistike, tj. d li dogdjj koji se desio stvrno predstvlj KD i d li je osumnjieno lice uinilc konkretnog krivinog djel.Verzije su rdne pretpostvke (osnovi sumnje) koje ukzuju n neko KD, ili n neko lice ko mogueg uinioc KD. Verzije se uvijek zsnivju n odreenim indicijm i uvijek se postvlj vie verzij i metodom

elimincije dolzi se do smo jedne - stvrne verzije, koj dokzuje postojnje ili nepostojnje KD, odnosno njegovog uinioc. Poslije postvljnj verzij, slijedi plnirnje opertivnog rd (preduzimnje odreenih kriminlistikih mjer i rdnji, potrznih mjer, primjenu specijlnih istrnih rdnji i dr., ve zvisno od konkretnog sluj). Metod eliminisnj uprvo omoguv d osnovi sumnje prerstu u osnovnu sumnju (ko vii stepen vjerovtnoe) d je odreeno lice uinilc konkretnog KD. To se postie eliminisnjem pojedinih verzij, sve dok se ne doe do tkve verzije koj onemoguv postvljnje bilo koje druge verzije, ve te koj ukzuje d je odreeno lice uinilo odredjeno KD, ime se stiu uslovi z podnosenje krivine prijve. Metod otkrivnj nepozntih uinilc korisenjem MOS- - podrzumijev korienje MOS evidencije (registrcij izvrilc KD prem ninu izvrenj). MOS evidencij ne obuhvt smo evidenciju po ninu izvrsenj, ve i po nekim drugim krkteristikm (mjesto i vrijeme izvrenj, objekt npd, vrst i specifinost sredstv izvrenj KD i dr.). Mnogi uinioci imju sopstveni nin izvrenj krivinih djel, to olkv poso kod otkrivnj. Metod sstvljnj liste indicij z vie krivinih djel i uinioc - pogodn je z suvnje krug moguih uinilc. Primjenjuje se kod KD koj se ponvljju. D bi se ovj metod mogo primjeniti, morju biti ispunjeni sljedei uslovi:- potrebno je d se zn vrijeme izvrenj KD,- d se zn mjesto izvrenj,- d postoji ogrnien broj moguih izvrilc (ztvoren krug). Dokzni znj indicij - Indicijlni dokz je onj koji sinjv zbir svih indicij koje skup treb d ine mozik, sliku, cjelovito objnjenje itvog krivinog dogdjj. Zltn pitnj kriminlistike su on pitnj n koj, nkon preduzetih kriminlistikih rdnji i mer po osnovu postvljenih verzij, treb dti tne odgovore koji se potvrdjuju prikupljenim dokzim, ime se smtr d je odredjeno krivino djelo rsvjetljeno i dokzno. Postoji devet zltnih pitnj kriminlistike: 1. TA se desilo?(dogdjj d li postoji KD)? 2. GDJE se desilo (mjesto izvrenj)? 3. KADA se desilo (vrijeme izvrenj dn, noc, st...)? 4. KAKO se desilo (ncin izvrenj MOS - modus operandi sistem)? 5. IME je izvreno (sredstv izvrenj)? 6. S KIM je izvrseno (suesnici sizvrioci)? 7. ZATO se desilo? 8. NAD KIM je izvrseno (objekt npd, zrtv, oteeni izvrenjem KD)? 9. KO JE IZVRILAC? TA - Ovim pitnjem utvrdjuje se kriminlistiko- tktik dijgnoz. Treb utvrditi: - d li se rdi o krivicnom djelu, prekrsju, prestupu, ili je u pitnju smo nesretn sluj, ili - d li je djelo fingirno lzno prijvljeno (npr. lzno silovnje (*), ln provlnkrdj, ln krdj. GDJE - Posebno je bitno s spekt vrsenj uvidjj, ko jedne od njzncjnijih istrznih rdnji koje provodi policij. Ovo pitnje dje odgovor n mjesto n kojem je izvrseno KD, koje obuhvt uzi i iri pojm. - Pod uzim pojmom podrzumijevmo mjesto gdje se dogdjj dogodio - Pod irim pojmom podrzumijevmo mjesto n kome se mogu ni trgovi i predmeti krivinog djel, sto treb imti u vidu prilikom vrenj uvidjj. KADA - Ovo pitnje dje odgovor n vrijeme izvrsenj krivinog djel, gdje treb nstojti d se ono to preciznije utvrdi. Vrijeme izvrenj (dn, st, minut) je povezno s mjestom izvrenj KD. Odgovor n ovo pitnje je od znj z utvrdjivnje: - libij z osumnjien lic; - vidljivosti u vrijeme izvrenj KD (dn, noc, mgl i dr.), vremenske prilike (ki,snijeg, mrz, inje, sunno vrijeme), ime se moze utvrditi st su oevidci mogli d zpze;

- lic - oevidci koj bi, s obzirom n vrijeme, mogl uoiti zpziti neke pojedinosti vezne z dogdjj o spekti vezni z odredbe KZ (kd je uinilc rdio ili bio dun d rdi); - vrijeme nstupnj posljedice KAKO - Ovo pitnje dje odgovor n nin izvrenj KD, to je veom bitno iz sljedeih rzlog: Izvrsioci se rzlikuju po ninu izvrenj KD, to je registrovno u policijskim dtotekm; to moe posluiti ko znjn indicijln osnov. Npr: - Izvrenje provlne krdje upotrebom eslj, top, kluz, pjser i dr. - Vrenje dzepnih krdj u sredstvim jvnog prevoz koristei u guzvi blokdu vrt, ili vjeto izvlenje novnik iz zdnjeg dep; - dns hkeri. - Krdj ve s trik uz pomo mke. o U prksi su evidentirni rzni metodi koji sluze z postvljnje verzij, tepodtke mozemo nci u bnci podtk. IME - Dje odgovor n sredstv izvrsenj KD. Ucinioci koriste rzn sredstvizvrsenj. Sredstvo izvrsenj moze d ukze n odredjenu specijlnost izvrsioc u vrsenjuKD; Moze d ukze n znimnje ili hobi ucinioc; N sredstvu izvrsenj se mogunlziti trgovi KD (krv, dlke i dr.) n odnovu kojih izvrsilc moze biti identifikovn;Sredstv izvrsenj su u uskoj vezi s ncinom izvrsenj KD S KIM - Dje odgovor n pitnje: d li je u izvrsenju KD ucestvovlo jedno ili vise lic,sto se utvrdjuje n osnovu prondjenih i nlizirnih trgov i predmet krivicnog djel,ko i ncin izvrsenj djel, p se n osnovu ndjenog stnj postvljju odgovrjuceverzije. ZATO - upucuje n motiv izvrsenj KD. Motiv je posebno vzn kod postvljnjverzij, jer se n osnovu motiv suzv krug mogucih izvrsilc. Motiv moze bitikoristoljublje kod imovinskih KD, osvet kod krvnih delikt, ljubomor kod krvnih iseksulnih delikt, politicko ubjedjenje kod politickih delikt i td. Motivi se mogufingirti, d bi se odvrtil sumnj, o cemu je potrebno voditi rcun kod postvljnjverzij. NAD KIM - Odgovor n ovo pitnje ukzuje n objekt npd, zrtvu KD, lice ili drugogsubjekt koji je n bilo koji ncin ostecen izvrsenjem KD. Odgovor n ovo pitnje je uneposrednoj vezi s motivom izvrsenj. Prethodno treb sgledti:o medjusobne odnose zrtve s drugim licim,o D li je zrtv i n koji ncin mogl doprinijeti izvrsenju KD i dr., sto ns upucujen postvljnje odgovrjucih verzij, koje vode otkrivnju izvrsioc. KO - Ovo je osnovno i njvznije pitnje, i sv ostl pitnj su u funkciji ovog zltnogpitnj kriminlistike. Ovo je posebno bitno kod krivicnih djel ciji je izvrsilc umomentu sznnj z KD nepoznt (NN), sto, njcesce, zhtijev ogromne npore d seodgovori n ovo njzncjnije zltno pitnje kriminlistike. Pojm krivicne prijve - pismeno ili usmeno obvjestvnje orgn krivicnog gonjenjod strne grdjn ili drugog subjekt o izvrsenom KD i njegovom uciniocu ko jepoznt. Moze biti putem telefon (scinjv se sluzben zbiljesk) i usmeno (scinjvse zpisnik o prijemu usmene krivicne prijve). Vrste krivicne prijve : po pozntom i nepozntom uciniocu (NN). Prijv KD telefonom - (scinjv se sluzben zbiljesk, ne zpisnik o prijemuusmene krivicne prijve. Krivin prijv - Krivin prijv predstvlj izvor sznnj o KD; Krivino procesni kt kojim odreeni subjekti obvjetvju ndleznog jvnog tuioc o izvrenom KD; Mogu je podnijeti fizik i prvn lic; Podnosi se ndlenom tuiocu; Podnosi se: 1. usmeno (scinjv se zpisnik o prijumu usmene krivicne prijve) gdje seprijvitelj upozorv n posljedice lznog prijvljivnj (*), ili 2. telefonom (scinjv se sluzben zbiljesk). Podnoenje kompletne krivine prijve (ln 215. ZKP), ko postoje osnovi sumnje d je izvreno krivino djelo.

Kompletn krivin prijv sdri: Zglvlje (nziv i sjediste orgn koji podnosi prijvu, broj i dtum podnoenj); Nziv i sjedite tuilstv kome se dostvlj prijv; Prvni osnov z podnoenje krivine prijve; Podci o osumnjienom (prezime i ime, ndimk, ime roditelj, JMBG, mjesto roenj, prebivlite, brno i porodino stnje, zvren kol, znimnje, imovinsko stnje, i druge injenice); Podtke o krivinom djelu (injenini opis djel vrijeme, mjesto, nin i sredstv izvrenj, zkonski nziv KD i ln KZ); Podci o oteenom, vrsti posljedic, vrsti i visini tete; Podci o mterijlnim i linim dokzim i o svim drugim injenicm bitnim z voenje postupk; Potpis ovlenog slubenog lic Znj krivine prijve je u tome: 1. to ukzuje d je izvrseno KD i n mogueg njegovog izvrioc; 2. iko je bitn, krivin prijv nem dokzni znj, niti moe biti dokz u krivinom postupku; 3. to ostvruje odreen uticj prilikom donoenj odluke tuioc o pokretnju krivinog postupk ili prilikom odbj krivine prijve; 4. slui sudiji z prethodni postupk d se upozn s injenicnim stnjem prije sslunj okrivljenog i svjedok; 5. nkon podnijete prijve, tuilc moe od policije zhtijevti prikupljnje potrebnih obvjetenj, u vezi eg policij dostvlj izvjetj ko dopunu krivine prijve.

Tktik sprovoenj kriminlistiko tktikih (potrznih) mjer i rdnji.

Pojm kriminlistiko tktikih rdnji i mjer - rdnje i mjere koje, n osnovu zkonskog ovlenj, preduzim policij u pretkrivinom postupku, osnosno u toku kriminlistike kontrole i kriminlistike obrde, s ciljem sprevnj izvrenj KD, odnosno otkrivnj KD i njihovih uinioc. Tokom kriminlistike obrde mogu se preduzimti i neke rdnje dokzivnj (pretresnje stn i drugih prostorij i lic, privremeno oduzimnje predmet itd). Kriminlistick kontrol se sprovodi uglvnom kd postoji opt sumnj d se u odreenoj sredini (objekt, punkt, prostor) vri odreen kriminln djeltnost ili d postoji mogunost izvrenj KD. Krim. kontrol predstvlj sistem kriminlistiko-tktikih i kriminlistiko-tehnikih rdnji i mjer i im z cilj d se policij upozn s: rznim drutveno tetnim pojvm, kriminogenim fktorim i interesntnim sredinm i d im uvid u kretnje odreene ktegorije lic (osuivn lic, lic n uslovnom dopustu, prostitutke, nrkomni, kockri, lkoholiri, duevno bolesn i gresivn lic i dr.). nelo poznvnj lic i teritorije. Kriminlistik obrd se sprovodi kd postoje osnovi sumnje: - u odnosu n konkretno lice ko uinioc KD, ili pk - u odnosu n KD iji je uinilc nepoznt. Kriminlistik obrd predstvlj skup plnirnih sistemtsko preduzetih kriminlistiko-tktikih, kriminlistiko-tehnikih rdnji i mjer, rdnji dokzivnj i specijlnih istrnih tehnik, s ciljem otkrivnj i utvrivnj KD i uinioc, njegovog pronlenj i obezbjeenj dokz. Kriminlistik obrd se njese poklp s istrgom koju nreuje tuilc (tuilk istrg). Vrste kriminlistiko-tktikih rdnji i mjer: 1. Prikupljnje izjv od lic 2. Kriminlistik provjer 3. Provjer libij 4. Kriminlistike klopke 5. Osmtrnje i prenje 6. Upotreb slubenih ps

7. Korienje kriminlistiko opertivnih evidencij 8. Lienje slobode i zdrzvnje. Prikupljnje izjv od lic Policij moe prikupljti obvjetenj n vie nin: - neposrednim zpnjem, odnosno osmtrnjem, - voenjem rzgovor, - pokzivnjem lic mjest, - fotogrfisnjem, - dobijnjem informcij od opertivnih vez, - iz sredstv jvnog informisnj i n druge nine. Izjv lic pribvlj se informtivnim rzgovorom, tko dobijeni podci koriste se u opertivnom rdu, sstvljnju krivine prijve ili posebnog izvjetj ko dopune krivine prijve. Tktik fze vodjenj rzgovor Prv fz - uvod u rzgovor (Meusobno upoznvnje, tj. d se uspostvi kontkt z nesmetno izlgnje. Cilj je d se lice omek privoli n rzgovor), to predstvlj posebnu vjetinu. Drug fz - licu se dozvoljv d slobodno izlze injenice koje su mu poznte u vezi s predmetom rzgovor. Tre fz fz voenj rzgovor s licem (sstoji se u postvljnju pitnj licu s ciljem d se dopuni njegovo slobodno izlgnje i d se rzjsne sporn pitnj koje je pripdnik policije uoio tokom slobodnog izlgnj lic koje je sslusvo, ko i pojedine injenice koje lice nije uopte pomenulo u svom iskzu. Provjer libij - utvrivnje injenice d li je osumnjieni ili okrivljeni u vrijeme izvrenj KD bio n mjestu gdje je djelo izvreno. Kriminlisticke klopke - kriminlistiko tktik i kriminlistiko tehnik rdnj koj se upotrebljv d bi se otkrili izvrioci koji vre KD u kontinuitetu. Vrste klopki: 1. Mehnike klopke: podrzumijevju rzne lrmne ureje koje imju preventivni i represivni znj, tj. odvrju uinioce od nmjere izvrenj KD, odnosno omoguvju hvtnje izvrsioc n mjestu izvrenj 2. Hemijske klopke: podrzumijevju skrivene uslove koji su vjetki stvoreni pomou rznih hemijskih mterij i njee se koriste z otkrivnje konkretnih KD, li i z obezbjeenje povjerljivih dokument 3. Specijlne klopke se koriste njee kd su se u toku opertivne djeltnosti stekli uslovi z preduzimnje mjer u cilju otkrivnj uinioc konkretnog KD, li pod tkvim uslovim d on i dlje ostje u uvjerenju d nije otkriven. Osmtrnje i prenje - kriminlistiko tktik rdnj koju preduzim policij prem nekom licu, objektu ili prostoru s ciljem sprevnj ili otkrivnj KD i uinioc KD. Stim u vezi, on im 1. preventivni krkter sprevnje, tko d je moe sprovoditi uniformisn policij, i 2. represivni krkter s ciljem d se zhvljujui zpnjim OSL, moe uhvtiti izvrilc n mjestu izvrenj. Uslov z orgnizovnje ove rdnje je rspolgnje podcim d se odreeno lice bvi vrenjem KD, odnosno d se n odreenom prostoru ili objektu vre KD. Anlitiko prenje stnj kriminlitet n podruju OUP- - Podrzumijev d se izvrsen KD prte: 1. krtogrfski, prem vrsti i mjestu devnj (cijelo podruje OUP-, bezbjednosni sektor, ptrolni i pozorniki rjon), i

2. tbelrno, prem: o Vrsti - strukturi KD, o Mjestu devnj (bezbjednosni sektor, ptrolni i pozorniki rjon, grdski kvrt, trg, ulic, selo, sobrjni vor utobusn i eljeznik stnic, erodrom, luk, jvni skup utkmic, miting, priredb, i dr), o Vremenu izvrenj (mjeseci izvrenj, dni izvrenj ponedjeljk, utork...,dob dn - prije podne, popodne, nvee, iz ponoi, sti), o Objektu npd (tijelo i dostojnstvo ovjek, teritorijlni integritet i suverenitet, ljudsk prv i slobode, bnke, prodvnice, poteke, vikendice, rzn imovin i dr.), o Posljedicm (ugroen ustvni poredk, smrt lic, nnosenje TTP, LTP, zgivnje ivotne sredine, ugroen imovin, ugroen ljudsk prv i dr.), o Strukturi izvrilc (recidivisti, bez znimnj i zposlenj, strosn struktur djec, mloljetnici, odrsli od 18-30, 31- 40 i vie godin, prem polu itd.), o Vjerovtnim uzrocim (nrkotino stnje, lkoholisno stnje, duevno bolesno stnje, nerzrijeeni imovinsko-prvni odnosi, lo odgoj u porodici, loe stnje u drutvu, bogtstvo-osionost i dr.). Osmtrnje spd u redovnu svkodnevnu policijsku djeltnost i moe biti stlno i povremeno, sprovodi se, prije sveg, kroz redovnu pozorniku i ptrolnu djeltnost. Moe se sprovoditi u uniformi, kd im prvenstveno preventivni krkter, li je efiksnije kd se sprovodi u civilnom odijelu, gdje rezultti mogu uroditi svjezim inom, sto je, n krju ipk njbolj preventiv (Lenjin: niko se ne bi odluio n izvrenje KD, ko bi unprijed zno d e biti uhven). Prenje - Dost sloenij rdnj od osmtrnj. Sstoji se u tome d se prti, odnosno tjno slijedi odreeno lice s ciljem prikupljnj informcij o vezi kriminlne djeltnosti tog, ili nekog drugog lic koji je u vezi s tim licem. Moe se provoditi pjeice, utomobilom i n druge pogodne nine. Ukoliko se otkrije od strne onog ko se prti, prenje gubi svoju svrhu. Ovj vid kriminlistiko tktike djeltnosti zhtijev finitet i posebnu obuenost, estu promjenu vozil, preruenost i dr. Upotreb slubenih ps - Vrste posebno dresirnih ps koji se, zbog jko rzvijenog ul miris, upotrebljvju u policijske svrhe (trgi, npdi, uvri). Psi se mogu efiksno upotrijebiti z pronlenje izvrilc KD zbog jko rzvijenog ul miris (50 put jeg od ovjek), ko i zbog tog sto svki ovjek im individulne mirise. U izvore miris trgove kod ovjek spdju: - vrste i tene mterije koje ovjek dje od sebe (znoj, krv, kos, sperm i dr.); - predmeti koji su bili u stlnom kontktu s tijelom ovjek (odje, obu i sl.); - predmeti koji su povremeno bili u kontktu s tijelom ovjek (orue, oruje, novnik, elj, olovk i drugi predmeti koje ovjek koristi u svkodnevnom rdu). N osnovu sposobnosti prenj trg miris, posebno dresirn slubeni ps u opertivnoj djeltnosti moe se upotrijebiti u svrhe d: uke n lice od kojeg potie trg miris ostvljen n LM KD; uke n prvc u kom se udljilo lice koje je ostvilo trg miris n LM KD i koji se dovodi u vezu s izvrenjem KD (osumnjieni) prone predmete koji su u vezi s izvrenjem KD i d uke n lice koje je bilo u kontktu s predmetom; prone odreene trgove koji potiu od uinioc ili su u vezi s KD (krv, mokrc, izmet, trgovi stopl, odje, obu, vozilo i dr.); prondje leseve, ili dijelove les. Uslovi z uspejno djelovnje slubenih ps su: D je ps odmorn (poeljno je d br svki CJB im posebno dresirnog ps).*Fehim Bih. Lokcij n kojoj se upotrebljv (nepovoljni su uslovi gdje se kree vise ljudi ili ivotinj, to dovodi do mijenj trgov). D je trg ouvn, mksimlno do 20 sti. Kd su u pitnju tmosferske prilike: - povoljni uslovi z ouvnje trg su: vlno vrijeme, slb ki, mgl, snijeg debljine do 2 cm, slb vjetr, blgo sunce i sl.; - nepovoljni uslovi z ouvnje trg su: jke kie i mrzevi, jk i brz vjetr, deblji sloj snijeg, led, deblji sloj prine i sl.

 Trg se moe oslbiti i djelovnjem odreenih protivmiris, ko sto su biber, bijeli luk, crveni luk, pprik i dr. Odluk o upotrebi: opertivni rdnik i vodi slubenog ps n licu mjest u skldu s postojeom situcijom. Mogu se dresirti z trgnje z: - rznim vrstm drog, - eksplozivom, - orujem i dr. O upotrebi slubenog ps sinjv se sluben zbiljek. Korisenje kriminlistiko opertivnih evidencij Opt zbucn krtotek, Evidencij KD s NN izvrsiocem, Album fotogrfij kriminlc, Evidencij odredjenih ktegorij izvrsilc, MOS evidencij modus operandi sistem (evidencij krivicnih djel premncinu izvrsenj). Ostle evidencije: - osobenih znkov - ndimk, - ukrdenih i nestlih predmet, - ostecenih krivicnim djelom, - nestlih lic, - neidentifikovnih lesev, - kznen evidencij. Lisenje slobode - svk rdnj ili postupk koji je usmjeren n oduzimnje slobodeodredjenom licu ili odredjenoj grupi lic n prinudn ncin, kd je rdi efiksnogsprovodjenj ove mjere moguce stviti u izgled upotrebu fizicke snge ili zkonomdozvoljene prinude druge vrste.Spd u njtezi oblik obezbjedjenj prisustv osumnjicenog, odnosno optuzenog zuspjesno vodjenje krivicnog postupk.Policijski orgn moze lice lisiti slobode ko postoje osnovi sumnje d je to lice pociniloKD i ko postoji m koji rzlog predvidjen u clnu 197. ZKP (pritvor), o cemu je duzn,bez odlgnj, njksnije u roku od 24 cs, sprovesti lice tuziocu, ko je u pitnjuKD terorizm u roku od 72 cs. Rzlozi z odredjivnje pritvor - Ako postoji osnovn sumnj d je odredjeno liceucinilo KD, pritvor protiv tog lic moze se odrediti: 1. ko se krije ili ko postoje druge okolnosti koje ukzuju n opsnost od bjekstv, 2. ko postoji osnovn bojzn d ce unistiti, skriti, izmijeniti ili flsifikovtidokze ili trgove vzne z krivicni postupk ili ko nrocite okolnosti ukzuju d ceometti krivicni postupk uticjem n svjedoke, sucesnike ili prikrivce, 3. ko nrocite okolnosti oprvdvju bojzn d ce ponoviti KD ili d ce dovrsitipokusno KD ili d ce uciniti KD kojim prijeti, z t KD se moze izreci kzn ztvortri godine ili tez kzn, 4. u vnrednim okolnostim ko je rijec o KD z koje se moze izreci kzn ztvorod deset godin ili tez kzn, koje je posebno tesko s obzirom n ncin izvrsenj iliposljedice KD ko bi pustnje n slobodu rezultirlo stvrnom prijetnjom nrusvnjjvnog red.Ndleznost z odredjivnje pritvor Pritvor odredjuje rjesenjem sudij n obrzlozeniprijedlog tuzioc. Procjen bezbjednosne situcije, obuhvt: Ko su lic koj treb lisiti slobode (utvrditi njihov dosdsnj kriminlnponsnj, poznvnje borilckih vjestin, d li su skloni pruznju otpor, d li sunoruzni i dr.); N kom mjestu se nmjerv izvrsiti LS (d li je u pitnju otvoreni prostor - sum,polje i sl, ili ztvoreni prostor stn, prevozno sredstvo, kfn, rdno mjesto). Mor sevoditi rcun d se ne ugroze drug nevin lic; U koje vrijeme ce se vrsiti LS (dn, noc);

 Procjen vlstitih sng - brojnost, psihofizick pripremljenost (PJP), obucenost,opremljenost, motivisnost i dr. Pln mjer i ktivnosti z lisenje slobode treb d obuhvt: izbor mjest gdje ce se vrsiti LS; izbor vremen; precizn rspored pripdnik sluzbe; rzrd konkretnih zdtk; vrijeme, mjesto i ncin sopstvnj zdtk; ncin izlsk n mjesto gdje se nmjerv lisiti slobode; vez i ncin rspoznvnj; noruznje, sredstv i oprem; broj pripdnik sluzbe z izvrsenje LS; rukovodjenje kcijom LS Osnovni tkticki principi lisenj slobode: Opreznost; Osmisljenost i plnirnost; Uspostvljnje ndmoci nd krivcem; Ne izzivti krivc; Ne priblizvti se krivcu; Nikd ne stjti nsprm vrt n koj se ulzi, Ne dozvoliti nijedn zhtjev krivc prije spoljnjeg pregled; Nikog ne treb potcijeniti; Dokumentovnje sluzbene rdnje lisenj slobode - O lisenju slobode scinjv se: - Izvjestj o lisenju slobode, u kome se nvode nziv orgn cij su OSL izvrsililisenje slobode, broj i dtum izdvnj nredbe sud po kojoj je izvrseno lisenje slobode(ko je vrseno po nredbi), podci lic koje je liseno slobode, mjesto i vrijeme lisenjslobode, podci o ponsnju lic prilikom lisenj slobode, d li su upotrijebljen sredstvprinude i koj, prezime i ime OSL koj su izvrsil lisenje slobode i dr; - Potvrd o predji lic lisenog slobode sudiji, koj sdrzi gore nvedene podtke ikoju, pored OSL potpisuje i sudij kome je lice predto n dlji rd Zdrzvnje - OSL im prvo d zdrzi lic koj su ztecen n mjestu izvrsenj KDrdi prikupljnj obvjestenj vznih z krivicni postupk, cije bi ksnije sslusnje biloskopcno zntnim odugovlcenjem, sto bi uticlo n slbljenje memorije, stvrnjedodtnih bespotrebnih troskov i sl. (npr. lice koje rdi u inostrnstvu i dolzi jednomgodisnje ili rjedje). Zdrzvnje moze trjti njduze sest sti. Dkle, rdi se oocevidcim dogdjj koji predstvlj KD.O ovoj rdnji duzno je odmh obvjestiti tuzioc.O mjeri zdrzvnj scinjv se sluzben zbiljesk koj sdrzi rzlog zdrzvnj,vrijeme pocetk i trjnj zdrzvnj i dr. Tktik sprovodjenj rdnji dokzivnj obuhvt: Pojm i podjel rdnji dokzivnj Pretresnje stn, stvri i lic Uvidjj Vjestcenje Ispitivnje osumnjicenog. Pojm rdnji dokzivnj - pod rdnjm dokzivnj podrzumijevju se one rdnjekojim se obezbjedjuju licni i mterijlni dokzi i one se sprovode uglvnom tokomistrge i tokom glvnog pretres. Vrste rdnji dokzivnj:

 Pretresnje stn, prostorij i lic; Privremeno oduzimnje predmet i imovine; Uvidjj i rekonstrukcij; Vjestcenje; Sslusnje osumnjicenog, i Sslusnje svjedok Vrste pretresnj: 1. Prem objektu: stn i druge prostorije (pomocne stmbene prostorije, podrumi, supe, stle,rdionice, vikendice, hoteli, moteli, prostorije prvnih lic i sl.); lic; prevozn sredstv (putnick vozil, utobusi, kmioni, kombiji, hldnjce,trktori, zprege, motocikli, vozovi, vioni, brodovi, cmci, helikopteri i sl.); otvoreni prostori (sume, livde, polj, prkovi, bste, vodene povrsine i sl.); 2. Prem obimu: prethodn, povrsn ili djelimicn (opipvnje lic u cilju pronlsk oruzj,orudj i dr. predmet podesnih z npd, otvrnje prtljznik sumnjivog vozil rdipronlsk predmet KD i sl.) potpun ili temeljit. Pretresnje stn i drugih prostorij - istrzn rdnj koj se preduzim u ciljuobezbjedjenj mterijlnih dokz z uspjesno vodjenje krivicnog postupk, ko i rdipronlzenj i hvtnj izvrsilc krivicnih djel z kojim se trg. Z vrsenje overdnje mor biti dovoljno osnov z sumnju.Pretresnje se vrsi se po nredbi sudOSL moze uci u stn i druge prostorije i bez nlog i bez svjedok, i po potrebi, izvrsitipretresnje: Ako stnr tog stn to zeli; Ako neko zove u pomoc; Ako je potrebno uhvtiti ucinioc KD koji je n djelu ztecen; Rdi bezbjednosti lic i imovine (pozr, poplv i sl.); Ako se u stnu ili drugoj prostoriji nlzi lice koje se po nredbi im pritvoriti iliprinudno dovesti, ili se tu sklonilo rdi gonjenj. ko je ocigledno d se n drugi ncin ne mogu obezbijediti dokzi Pretresnjem se trze: 1. Predmeti, koji su: pribvljeni KD (npr. krdjom i sl.); posluzili z izvrsenje KD (provlnicki lt, noz ili pusk kod ubistv i sl.); nstli izvrsenjem KD (npr. flsifikovni novc i drugi vrijednosni ppiri); n kojim se nlze trgovi KD (npr. krv, izlucevine, boj, prsin i sl.); koji ukzuju n izvrsioc (fotogrfije, pism, dnevnici, odjec, obuc i sl.); 2. Lic (izvrsioci KD koji se nlze u bjekstvu ili se kriju ili lic koj se vode konestl); 3. Trgovi KD, lesevi ili dijelovi les. Tktik postupnj kod pretresnj Prije pocetk pretresnj nredb se predje drzocu stn. Drzlc stn se prije pocetk pretresnj poucv d moze obvijestiti brnioc(dvokt). Drzlc stn ce se dobrovoljno pozvti d pred stvri koje se trze. Ako to zhtijevju izuzetne okolnosti, pretresnju se moze pristupiti i bezprisustv brnioc. Pretresnju stn prisustvuju dv punoljetn grdjnin ko svjedoci, koji se prijepocetk pretresnj upozorvju d: - pze kko se pretresnje vrsi, i - imju prvo d iznesu svoje prigovore koji se konsttuju u zpisniku opretresnju. Osnovni principi pretresnj

 Zkonitost Motivisnost i upornost Blgovremenost Plnirnost Temeljitost Strucnost (*nrkotici, soj, ...) Konspirtivnost Ukljucivnje OSL prem spolnosti Pripreme i pln pretresnj obuhvtju sljedece: 1. Prikupljnje sto vise podtk koji se odnose n: Objekt u kome ce se vrsiti pretresnje (ulic, sprt i broj, rspored prostorij,tvn, pomocne prostorije, kucic z pse i dr.); Lic kod kojih ce se izvrsiti pretresnje (njihovo dosdsnje ponsnje, sklonostpruznje otpor, psihofizicko stnje, metod skrivnj ko su recidivisti i dr.); Lic koj bi se mogl nci kod vlsnik, odnosno drzoc stn i njihovodosdsnje ponsnje, posebno u pogledu pruznj otpor; Predmete, trgove i lic koji se trze; Mjest n kojim se mogu skrivti stvri; 2. Procjeniti d li pretresnje treb izvrsiti istovremeno kod vise lic (vlsnik idrzlc stn i dr. prostorij); 3. Utvrditi tcno vrijeme vrsenj pretres (dtum, cs, minut, posebno ko sepretres vrsi n vise mjest). Uvijek je neophodno postici stepen iznendjenj kd nsnjmnje ocekuje; 4. Utvrditi st sve treb koristiti kod vrsenj pretres (rzni detektori, sipke zbusenje zemlje, ogledl n stp, bterijske lmpe, fotoprt ili video kmer, piscemsine z kucnje dokumentcije, sluzbeni psi ukoliko je potrebno itd...); 5. Odrediti broj rdnik potrebnih z uspjesno pretresnje i njihovu ulogu upretresnju (vodj ekipe, ko ce obezbjedjivti clnove domcinstv, ko ce neposrednopretresti koji dio i sl.) Gdje trziti: U zidnim supljinm i n zidovim (iz slik, ormr, goblen...); U supljinm kucnih prt; U pecim, kminim, dimnjcim, odlozenom pepelu, drvim i sl.; U nmjestju; U posudju; U dijelovim odjece i obuce; U rfovim z knjige; U djecjim igrckm; U potkrovlju i tvnu; U podrumu; U supm i stlm; U posebno iskopnim skrovistim koj se nlze vni i u kuci, odnosnoprostorim vn kuce; U psecjoj kucici Ncin skrivnj predmet: Ukopvnje (u zemlju posebne limenke, burd, drvene snduke, plsticne posude Uzidjivnje u zidove vrijednih predmet (zlto, drgulji i sl.) koji ne zhtijevjustlnu upotrebu, Zkivnje ispod podov, lmperije, iz plsticne postve i sl. Umotvnje u crsfe, odjecu i dijelove posteljine (novc, drog i sl.); Skrivnje u vjestcke supljine kbste robe u teretnim vozilim (oruzje, drog,zlto i dr.); Skrivnje u rezervni tock (drog, nkit, novc i sl.); Skrivnje u frove, stop svjetlo i pokzivce prvc Lijepljenje sitnih predmet (npr. novc) ispod kvcil, gs, kocnice i n drugimmjestim; drugi rzni ncini skrivnj.

Metode otkrivnj predmet, lic i trgov prilikom pretresnj putem: cul miris (lesevi i dijelovi les, romticni predmeti), koriscenje sluzbenih ps; vizuelnog pregled (trgovi prsine, frbnj, rsivnj, zsivnj, vrenj); otvrnj (vrt, ksete, prtljznik i drugi ztvoreni prostori); opipvnj lic i povrsin od pltn ili skj koze (krov vozil s unutrsnjestrne, sjedist, odjec i dr.); podiznj vozil n dizlicu ili knl; odvjnje tpcirung u vozilu koji je spojen kopcm; vgnje vozil, rdi otkrivnj rzlike u tezini; rstvljnju (prt rznih i sl.); kucnju otkrivnje zvukom; pregled zemljinih povrsin uz pomoc tehnickih i drugih pomgl (npr. sluzbenips); upotreb rznih detektor (metl, eksploziv, rdijcije, miris i sl.), i drugi rzni ncini otkrivnj. Dokumentovnje pretresnj stn i drugih prostorij - Scinjv se Zpisnik o pretresu stn i drugih prostorij, odmh nkon zvrsenog pretresnj. Dokz ukrivicnom postupku ukoliko je sve obvljeno po ZKP. Zpisnik sdrzi: Nziv orgn koji provodi rdnju pretresnj, Broj, dtum i mjesto pretresnj, Prvni osnov z vrsenje pretresnj, Prezime i ime vlsnik, odnosno drzoc stn; Generlije svjedok koji prisustvuju pretresnju; Ko prisustvuje pretresnju (tuzilc, brnilc, Postupk s prostorijm koje su zkljucne; Vrijeme pocetk pretresnj; Ncin postupnj kod pretresnj, Krtk popis oduzetih predmet (potpunije se opisuju u potvrdi o privremenomoduzimnju predmet); Primjedbe svjedok ukoliko iz je bilo; Vrijeme zvrsetk pretresnj; Potpisivnje zpisnik- OSL koje je rukovodilo pretresnjem- drzlc stn,- punoljetni grdjni svjedoci pretresnj,- brnilc,- zpisnicr. Pretresnje lic - istrzn rdnj koj se preduzim u cilju pronlzenj trgov ipredmet krivicnih djel, ko je vjerovtno d se ti predmeti i trgovi nlze kod tog lic.Pretresnje se vrsi rdi pronlsk predmet i trgov koji mogu posluziti ko dokz ukrivicnom postupku: predmeti koji su pribvljeni vrsenjem KD (npr. ukrdeni predmeti novc,zlto...); predmeti kojim je izvrseno KD (npr. pistolj, ceslj z brve, lomljc brv idrugi provlnicki lt i sl.); predmeti nstli izvrsenjem KD (npr. flsifikovni novc, drugi posebno urdjenivrijednosni ppiri bjnko diplome i drug bjnko dokument); trgov koji ukzuju n izvrsioc (krv, sperm, pljuvck, brutne cestice, tudjkos, vlkn, stklo, zemlj, boj, ugrizi ili ubodi, sifrovne poruke, dresrnici i sl.).Pretresnje lic moze se vrsiti s nredbom sud i bez nredbe. Bez nredbe i prisustvsvjedok OSL moze izvrsiti pretresnje u sljedecim slucjevim: - prilikom izvrsenj nredbe z dovodjenje; - prilikom lisenj slobode; - ko postoji sumnj d to lice posjeduje vtreno ili hldno oruzje; - ko postoji opsnost d ce to lice skriti, unistiti ili odbciti predmete koji setrebju od njeg oduzeti i upotrijebiti ko dokz u krivicnom postupku.Nkon izvrsenj pretresnj bez nredbe z pretresnje i bez prisustv svjedok, OSLmor odmh podnijeti izvjestj tuziocu, koji o tome obvjestv sudiju z prethodni postupk.

Tktik pretresnj lic - Gdje trziti? 1. U odjeci - odozgo n dolje 2. Obuc u unutrsnjosti cipele, ptike, cizme (*slucj Kokez), ispod postve, upotpeticm, u crpm i posebnim steznicim z noge; 3. tijelo lic 4. Licni pribor novcnik, kutij z cigrete, kese z duvn, sibic, bocic i kutijz lijekove, kozmeticki preprti, suplji nkit, lzni dokumenti, flsifikovni novc,dresri, notesi, cedulje, fotogrfije, stikovi - USB, CD i dr. 5. Prtljg tsne, torbe, koferi, rnci, gdje treb obrtiti pznju n dordjen dupldn, posebne pregrde, drske i sl.Dokumentovnje pretresnj lic: Zpisnik o pretresu Privremeno oduzimnje predmet OSL oduzece po nredbi koju izdje sudij n prijedlog tuzioc ili sluzbenog lic koje jedobilo odobrenje od tuzioc, privremeno ce oduzeti predmete koji mogu posluziti kodokz u krivicnom postupku.Predmeti koji mogu posluziti ko dokz u krivicnom postupku oduzece se i bez nredbeukoliko postoji rzlog od odlgnj.O oduzimnju predmet izdje se potvrd o privremenom oduzimnju predmet koj jedokz u krivicnom postupku UVIDJAJ Zncj uvidjj njpouzdniji ncin utvrdjivnj cinjenic u krivicnom postupku.Rzlog vrsenj uvidjj: utvrdjivnje ili rzjsnjvnje kkve vzne cinjenice u postupkukd je potrebno neposredno opznje. Osnovni ciljevi vrsenj uvidjj: Pronlzenje odgovor n glvno pitnje kriminlistike: st se desilo, odnosnoutvrdjivnje d li djelo postoji ili ne postoji; Utvrdjivnje vrste krivicnog djel; Pronlzenje dokz koji ukzuju n ncin izvrsenj KD, put dolsk i odlskjednog ili vise ucinilc, kretnje ucinioc n licu mjest, okolnosti koje omogucvjuutvrdjivnje, odnosno rzjsnjenje uzrok i uslov KD; Pronlzenje trgov i predmet koji omogucvju identifikciju ucinioc; Pronlzenje identifikcionih trgov kojim se mogu ustnoviti upotrebljenorudj, oruzj KD, odnosno predmeti koji su korisceni prilikom izvrsenj ili br trgoviz odredjene grupne pripdnosti pomenutih predmet; Pronlzenje trgov i predmet koji omogucvju utvrdjivnje identitet zrtve; Utvrdjivnje vrste i velicine stete, koj je prouzrokovn KD; Kontrol i provjer dokz kojim se rspolze; Obezbjedjenje od unistenj i fiksirnje svih relevntnih mterijlnih informcijprimjenom zpisnik i drugih metod u skldu s ZKP (fotodokumentcij, video zpis i dr.) Subjekti koji ucestvuju u vrsenju uvidjj Tuzilc u istrzi koju on sprovodi; OSL MUP- - moze u istrzi izvrsiti uvidjj nkon obvjestvnj tuzioc; Sudije- z prethodno sslusnje - nkon podiznj optuznice;- vijece - n glvnom pretresu;sudij ili predsjednik vijec, odnosno cln vijec - vn glvnog pretres, ko i Kriminlisticki tehnicr; Vjestci rznih struk u konkretnom slucju; Uniformisni rdnici koji obezbjedjuju lice mjest. Rekonstrukcij dogdjj moze se vrsiti u toku cijelog postupk i to: u istrzi; u fzi glvnog pretres, u pretresu pred drugostepenim sudom.3.6. Obezbjedjenje mjest dogdjj

 podrzumijev: sto brzi izlzk uniformisnih rdnik n mjesto dogdjj kljuc uspjeh; Opsti pregled lic mjest bez pomjernj stvri i odredjivnj prostor koje onoobuhvt; pruznje pomoci povrijedjenim licim; otklnjnje neposredne opsnosti od pozr i eksplozij; obiljezvnje mjest trkom i sprecvnje ulsk u obiljezeni krug s ciljemocuvnj predmet i trgov od pomjernj ili bilo kkvih promjen, tj. blokd prostor,bilo d se rdi o otvorenom ili ztvorenom prostoru; prikupljnje obvjestenj od ocevidc; preduzimnje mjer n lisenju slobode osumnjicenog lic; i dr. Fze uvidjj: prethodne mjere i rdnje, sttick i dinmick fz. Prethodne mjere i rdnje(orijentciono-informtivne) obuhvtju: Pribvljnje izvjestj o sprovedenim rdnjm obezbjedjenj lic mjest i drugimbitnim okolnostim; Sslusnje lic ztecenih n licu mjest; Orijentcij n licu mjest; Orgnizovnje potrge z uciniocem i koordinirnje opertivno-tktickih i istrznjih rdnji u tom prvcu, ukoliko z to u dtom slucju im dovoljno osnov. Sttick fz uvidjj, podrzumijev: Pregled i opisivnje lic mjest ko i scinjvnje biljeski ili/i video zpis; Pregled ztvorenog prostor (nmjestj, pokucstvo i dr.); Anliz cinjenicnog stnj i mison rekonstrukcij KD; Obiljezvnje trgov i predmet KD primjenom brojcnih oznk; Mjerenje rzdljin izmedju predmet i trgov prondjenih n licu mjest,njihove velicine, utvrdjivnje medjusobnog odnos i njihovo detljno opisivnje; Skicirnje i fotogrfisnje cinjenicnog stnj; Trzenje odgovor n osnovn pitnj u vezi s uvidjjem, i to: - ncin dolsk izvrsioc n lice mjest;- kretnje izvrsioc n licu mjest; - vrijeme bvljenj izvrsioc n licu mjest; - smo vrijeme izvrsenj KD; - tmosferske prilike z vrijeme izvrsenj KD; - tmosferske prilike u vrijeme vrsenj uvidjj; - sredstv i ncin izvrsenj (modus operandi sistem); - broj ljudi n licu mjest u vrijeme izvrsenj, ncin njihovog kretnj i kkv imje bil ulog; - tcno vrijeme izvrsenj KD i polozj izvrsioc u vrijeme izvrsenj KD; - sv mjest odkle se moglo vidjeti i cuti ono sto se desvlo n licu mjest; - postoje li svi trgovi i d li se nlze (leze li) n prvom mjestu; - mjere pripremnj KD, obezbjedjenje od iznendjenj i prepoznvnj, tj.okolonosti koje pokzuju poznvnje mjesnih prilik; - d li je n licu mjest ostl stvr izvrsioc; - postoje li ostle indicije n mjestu dogdjj; - velicin nnesene stete, po kome (*); - motiv izvrsenj KD; - put kojim se izvrsilc udljio s lic mjest; - vrsenje pregled nd osumnjicenim licim; - kome sve dozvoliti d prisustvuje uvidjju, rdi prcenj rekcij, i - dr. Dinmick fz uvidjj sstoji se u: izuzimnju predmet i njihovom detljnom nlizirnju; izzivnje i fiksirnje ltentnih trgov (cinjenje trgov vidljivim); mulzirnje trgov (obuce, utiskivnj orudj u podlogu i sl.);

 pronlzenje i fiksirnje mikrotrgov; pkovnje trgov i predmet s LM; obezbjedjenje mterijl z komprciju (uzork i predmet) z dodtne nlize ivjestcenj; fiksirnje odoroloskih (mirisnih) trgov; obvljnje situcionih i drugih vjestcenj, rekonstrukcije, kriminlistickogeksperiment i ostlih opertivnih i dokznih rdnji. Dokumentovnje uvidjj 1. Zpisnik o uvidjju - procesni dokument koji n reln ncin prikzuje ztecenostnje n mjestu izvrsenj KD. Zpisnik sdrzi: Uvodni dio - orgn koji je izvrsio uvidjj; - KD povodom kojeg je vrsen uvidjj; - tcno vrijeme pocetk i zvrsetk vrsenj uvidjj; - mjesto vrsenj uvidjj; - imen i svojstv lic koj su ucestvovl u vrsenju uvidjj. Opisni dio(njvzniji dio) sdrzi: - Promjene nstle od vremen izvrsenj KD do dolsk uvidjjne ekipe; - Vremenske prilike u momentu izvrsenj KD i z vrijeme vrsenj uvidjj; - Geogrfski polozj i izgled lic mjest; - Opisivnje polozj, oblik, velicine i boje predmet i trgov ndjenih n licumjest (pojedincno z svki); - Precizno rstojnje izmedju predmet i trgov; - Ncin fiksirnj i pkovnj predmet i trgova Zvrsni dio sdrzi: - npomene ucesnik uvidjj; - Potpis rukovodioc i zpisnicr. 2. Skicirnje cinjenicnog stnj utvrdjenog uvidjjem - N licu mjest se prvikroki skic, ksnije se scinjv kvlitetn skic s precizno ucrtnim rzdljinmobjekt, predmet i trgov u srzmjeru 1 : 100 ili 1 : 500 ili 1 : 1000. Skic moze bitipnormsk (iz pticje perspektive), vertikln i kombinovn. 3.Fotogrfisnje fotoprtom 4.fotogrmetrijsko snimnje lic mjest putem stereofotogrmetrijskihkmer 5.snimnje video kmerom 6.mkete i kompjutersko modelovnje cinjenicnog stnj fiksirnog uvidjjemi dr. Vjestcenje - rdnj koj se odredjuje kd je z utvrdjivnje neke vzne cinjenicepotrebno pribviti nlz i misljenje lic koje rspolze potrebnim strucnim znnjem(sudski vjestk lice ovlsceno od sud z vjestcenje). Zncj: nlz i misljenje vjestk je dokz n sudu. Vrste vjestcenj: 1. Sudsko medicinsk (uzrok smrti, tezin i krkter povrede, posljedic povredeitd); 2. Biolosk (vjestce se ljudske izlucevine, dijelovi tkiv, DNK); 3. Toksikolosk (utvrdjuju se uzroci trovnj); 4. Tehnicko tehnolosk vjestcenj (ispituju se uzroci pozr, SN, nesrec n rdu,hvrij i kvrov u funkcionisnju rznih tehnickih uredjj i sl.); 5. Psihijtrijsk (utvrdjuje se urcunljivost u csu izvrsenj KD); 6. Psiholosk (vjestce se psihicki procesi kod dusevno zdrvih lic); 7. Knjigovodstven (vjestce se poslovne knjige koje se odnose n mterijlnofinnsijsko poslovnje); 8. Kriminlistick vjestcenj (identifikcion i neidentifikcion) Identifikcion krim. vjestcenj: - Grfoskopsk (utvrdjuje se rukopis);

-Trseolosk (spoljnj struktur ostvioc trg n podlozi); - Dktiloskopsk (otisci ppilrnih linij) - Blistick (identifikcij oruzj iz kojeg je ispljen metk); - Vjestcenje trgov stopl, pneumtik, orudj (kod provlnih krdj) itd. Neidentifikcion krim. vjestcenj: - Dijgnostick (utvrdjuje se mehnizm izvrsenj KD Rkocevic i udrckocem, vrijeme izvrsenj, uslovi i uzroci, pojedin svojstv licnosti izvrsioc itd); - Situcion (kompleksn) vjestcenj - odnose se n mjesto izvrsenj KD, tj. kdse predmeti ne mogu odnijeti u lbortoriju ili institut n vjestcenje (kbsti su, lomljivii sl. zbog ceg su vjerovtne njihove promjene u toku trnsport), zbog ceg sevjestcenje vrsi n licu mjest, sto je jedn od rzlog d vjestk treb d bude n mjestuvrsenj uvidjj. Dokumentovnje vjestcenj: nlz i misljenje. Ispitivnje osumnjicenog.S kim se obvlj rzgovor (ko je osumnjiceni)? D li je povrtnik u vrsenju KD, - koj djel je do sd vrsio, - n koji ncin je vrsio KD; Kkve su mu psihofizicke osobine; S kim se druzi; Kud se njcesce krece; Kkve su mu mterijlne mogucnosti, i Drugi podci vzni z ispitivnje. Izbor OSL z obvljnje rzgovor Ovo je veom bitno, jer od vjestine vodjenj rzgovor zvisi krjnji uspjeh uvrsenju kriminlisticke obrde. Adekvtn rdnik z ovj poso je onj: ko je iskusn u obvljnju ovih poslov (* Ivnek), ko im psihofizicke predispozicije z ovj poso (hrizmu); ko je dobr poznvlc prilik veznih z kriminlne i druge ktivnosti npodrucju djelovnj, i druge osobine vzne z krjnji uspjeh. Tok vodjenj rzgovor fze: 1. I fz rzgovor = uvodni dio (zpocinjnje rzgovor) im z cilj d se uspostvikontkt, tj. d se lice omeks z rzgovor, kko bi dvnje podtk bilo stodobrovoljnije. 2. II fz rzgovor = slobodno izlgnje (pocinje nkon sto je uspostvljenpovoljn tmosfer). Lice se pust d pric sve sto zn o izvrsenju krivicnog djel, tkod g treb pustiti d pric, sve nejsnoce u izlgnju treb isprviti u trecoj fzirzgovor. Zbog tog, pricu osumnjicenog treb pzljivo slusti. 3. III fz rzgovor = postvljnje pitnj, koj mogu biti: Dopunjujuc, koj se postvljju kd je potrebno rsvijetliti neku bitnu cinjenicu,ukoliko se on nmjerno ili nenmjerno precutl. Kontroln pitnj se postvljju kd je potrebno provjeriti vjerodostojnost dtogiskz. Podsjecjuc pitnj se postvljju kd je metodom socijcije nekog potrebnopodsjetiti n nesto (* M. Mtijevic i Ile Lukic bilo je to oko kosidbe). Precizirjuc pitnj se postvljju s ciljem otklnjnj odredjenih nepreciznosti,nejsnoc, dvosmislenosti ili neodredjenosti (npr. kko se dogdjj odigro, cime jennesen povred, u koji dio tijel je neko udren i sl.). Dokumentovnje ispitivnj osumnjicenog lic (Zpisnik o ispitivnju, snimnje nvideo ili udio trku Zpisnik sdrzi: - Nziv orgn cije lice vrsi ispitivnje; - Prvni osnov z ispitivnje (cl.143. ZKP); - Vrijeme pocetk ispitivnj - Ko prisustvuje ispitivnju;

- Detljni podci lic koje se ispituje; - Potpis osunjicenog kojim potvrdjuje tcnost dtih podtk; - Pouk osumnjicenog z njegove obveze i prv (mogucnost uzimnj brnioc,n iznosenje dokz koji mu idu u korist, prvo d u toku istrge ostvri uvid upribvljene dokz); - IZJAVA osumnjicenog;- Vrijeme zvrsetk sslusnj; - Potpisivnje zpisnik (tuzilc ili OSL, osumnjiceno lice koje je dlo izjvu,zpisnicr). Urditi zpisnik n vjezbm. Krivicno procesni i kriminlisticko opertivnispekti specijlnih istrznih tehnik obuhvt: Pojm i osnovne krkteristike Krivicno-procesn regultiv specijlnih istrznih tehnik Kriminlisticki spekti primjene spec. istrznih tehnik - Ndzor i tehnicko snimnje telekomunikcij - Ndzor i tehnicko snimnje prostorij - Tjno prcenje i tehnicko snimnje lic i predmet - Pristup kompjuterskim sistemim i kompjutersko srvnjenje podtk - Prikriveni istrzitelj - Simulovni otkup i simulovno dvnje otkupnine - Ndzirni prevoz i isporuk predmet Pojm (kriminlisticke opertive) specijlne istrzne tehnike - predstvljju posebnemetode koje se zsnivju ne smo n koriscenju odredjenih tehnik, vec i u primjeniposebnih sredstv, rdnji i mjer, sto ove metode sdrzjno cini specijlizovnim, djuciim posebnu opertivnu dimenziju. Osnovne krkteristike Prihvcene su Konvencijom UN protiv trnsncionlnog orgnizovnogkriminlitet (Plermo 2000. godine), tko d su ugrdjene i u nse krivicnozkonodvstvo (ZKP); Bez primjene specijlne istrzne tehnike, n dnsnjem nivou tehnickog rzvojdrustv, ne moze biti uspjesne borbe protiv kriminlitet, jer se rnijim opertivnimmetodm (tjno fotogrfisnje, kontrol telefon, tjno ozvucenje prostorij, opertivneveze, tjno prcenje i osmtrnje uz koriscenje tjnog fotogrfisnj, propustnje iotkup), to nije moglo u potpunosti postici nije bilo zkonom dozvoljeno, p je spdlo udomen iskljucivo opertivnog krkter, li ne i dokznog krkter; Koriste se pod posebnim uslovim, smo ko se n drugi ncin ne moguobezbijediti dokzi. Moze ih odrediti smo sud n obrzlozeni prijedlog tuzioc, i nesmije biti zloupotreb; Predstvlj zncjnu preventivu, jer ko neko zn ili pretpostvlj, d se prti isnim, nece se ni odluciti n izvrsenje KD. Krivicno-procesn regultiv specijlnih istrznih tehnik Posebne istrzne rdnje su: 1. ndzor i tehnicko snimnje telekomunikcij 2. pristup kompjuterskim sistemim i kompjutersko srvnjenje podtk 3. ndzor i tehnicko snimnje prostorij 4. tjno prcenje i tehnicko snimnje lic i predmet 5. prikriveni istrzitelj 6. simulovni otkup predmet i simulovno dvnje otkupnine 7. ndzirni prevoz i isporuk predmet Krivicn djel z koj se mogu odrediti posebne istrzne rdnje: - protiv RS, - protiv covjecnosti i medjunrodnog prv, - terorizm, - z koj se prem Krivicnom zkonu moze izreci kzn ztvor od tri godine ili tez kzn.Mogu se odrediti smo pod uslovom: - ko se n drugi ncin ne mogu pribviti dokzi;

- ili bi njihovo pribvljnje bilo skopcno s nesrzmjernim teskocm. Ndleznost z odredjivnje posebnih istrznih rdnji: Posebne istrzne rdnje mogu se preduzeti smo n osnovu odgovrjuce odlukesud, kojoj predstoji inicijtiv ndleznog orgn. Tuzilc dje obrzlozeni prijedlog sudiji z prethodni postupk z primjenu nekihod posebnih istrznih rdnji. Sudij z prethodni postupk donosi nredbu o primjeni odredjene rdnje, kojudostvlj n izvrsenje policijskom orgnu. Izuzetno, nredb se moze dti i usmeno: - ko se pismen nredb ne moze dobiti n vrijeme; - ko postoji opsnost od odlgnj Trjnje posebnih istrznih rdnji - Posebne istrzne rdnje mogu trjti: - njduze do mjesec dn, iz posebno vznih rzlog mogu se, n obrzlozeniprijedlog tuzioc, produziti z jos mjesec dn, - s tim d mjere (ndzor i tehnicko snimnje telekomunikcij, pristupkompjuterskim sistemim i kompjutersko srvnjenje podtk i ndzor i tehnickosnimnje prostorij) mogu trjti njduze sest mjeseci, - mjere (tehnicko prcenje i snimnje lic, trnsportnih sredstv i predmete indzirni prevoz i isporuk predmet) njduze tri mjesec. - Rok trjnj z prikrivenog istrzitelj zkonodvc nije propiso. Ndzor i tehnicko snimnje telekomunikcij - istrzn rdnj koj se sstoji u tjnomndzoru (prisluskivnju) i snimnju rzgovor koji se vode n dljinu. Odnosi se n sv tehnick sredstv, bez obzir d li su stcionirn, mobiln,nlogn, digitln, tonsk, slikovn, integrisn i dr, koje korisnici upotrebljvju bilopreko postnskih komunikcij (privtni telefonski prikljucci, jvne govornice i sl.), ilipreko drugih orgnizcij (npr. telekomunikcije u prometu i sl.), n koj se protezeustvno prvn i krivicnoprvn zstit. Pored tog, ovj ncin prikupljnj podtk odnosi se i n snimnje neposrednihrzgovor koji je vode u prostorijm ili n otvorenom prostoru, ko i z kontrolupostnskih posiljki (pism, pket, tjnih poruk i sl.). Sredstv z prikupljnje podtk n ovj ncin mogu se podijeliti n: Elektronsk tehnick sredstv, kojim se snimju rzgovori, ne smo u stnukncelriji, vec i u utomobilu i otvorenom prostoru, li i z tjnu kontrolu rzgovor idrugih sredstv komunikcij, ko sto su kompjuter, telefks, pejdzer, teleprinter i dr.mogu se snimti i rzgovori preko mobilnih telefon, rdio i televizijske veze i dr. Hemijsk sredstv koj se koriste z kontrolu postnski posiljki, otkrivnjetjnih poruk, prisustv tjnog mstil, indig i z tjno fotogrfisnje, tehnicko i TVsnimnje.Zhvljujuci nglom rzvoju tehnike, sredstv z prisluskivnje se stlno usvrsvju,md su on bil prisutn i mnogo rnije, li su bil bsnoslovno skup.S tim u vezi, dns se vise niko ne moze u potpunosti osjecti sigurn z tjnost svojihrzgovor. Ndzor i tehnicko snimnje prostorij - Podrzumijev ozvucenje prostorije (stn,kuc, vikendic, kncelrij, restorn, hotelsk sob i sl.), koje se preduzim s ciljemsnimnj rzgovor, uz koriscenje odgovrjucih elektronsko tehnickih sredstv(kmere, rdio predjnici tzv. stjenice i dr.).Snimnje moze biti: - opticko (slik), - kusticko (zvuk). Upotrebljv se zicni i bezicni sistem. - Zicni sistem se koristi kd postoji mogucnost d se kblovim povezu prislusnsredstv koj su ugrdjen u prostoriji s uredjjim z snimnje rzgovor koji sulocirni u jednom centru.

- Bezicni sistem se zsniv n postvljnju rdio prijemnik u odredjenoj prostorijikoj emituje elektricne signle ultrkrtke tlse do odgovrjuceg rdio prijemnikkoji je locirn n odredjenom mjestu. Tjno prcenje i tehnicko snimnje lic i predmet Primjenom ove istrzne rdnje moze se otkriti: KD i izvrsilc, odnosno njegovo hvtnje n LM (delicto in flagranti); Sredstv izvrsenj KD i pronlzenje trgov KD; Sucesnici; Kriminln zrist, prebivliste i borviste izvrsioc i sucesnik, te drugih lic; Mjest sstjnj kriminlc; Lic koj se nlze n visokim polozjim u lncu su orgnizovnog kriminl, I dr.Pored represivnog krkter, ov istrzn rdnj im i izuzetn preventivni krkter, jer ko neko zn d se prti, nece ni pokusti izvrsenje KD.Dokzni krkter n sudu imju tehnicki snimci koji su nprvljeni u toku prcenj, ne iinformcije do kojih se doslo ngzovnjem lic iz srdnicke mreze. Ncin vrsenj prcenj: - Vozilom (putnicko, motocikl i dr., vec zvisno od krkter zdtk); - Pjesice, kombinovno i n druge ncine; - Prerusenost, tj. prilgodjvnje situciji, kko se nebi bilo otkriveno; - Selekcij OSL koj vrse prcenje specijln obucenost, finitet poznvnje tehnike i vjestin u rukovnju s njom, moc zpznj Tehnik koj se koristi u vrsenju rdnje tjnog prcenj i snimnj lic i predmet: - video kmere; - uredjji s infrcrvenim zrkm (IC uredjji); - Fotoprti normlni i prikriveni koji mogu nlziti u prikldnim predmetim( kisobrn, tsn, nliv-pero, stp, upljc i drugi predmeti z koje je tesko posumnjti dse u njim nlzi fotoprt z snimnje kriminlne ktivnosti); - mnog drug tehnik ko rezultt svremenih dostignuc koj omogucvkvlitetno obvljnje tjnog prcenj ko istrzne rdnje Pristup kompjuterskim sistemim i kompjutersko srvnjivnje podtk Kompjuter moze biti koriscen u kriminlne svrhe, tko sto moze d: - posluzi ko sredstvo izvrsenj KD; - posluzi z plnirnje i orgnizovnje kriminlne djeltnosti; - bude objekt npd KD, ne smo krdje, vec i pribvljnj podtk koji senlze n hrd disku; - sdrzi informcije i podtke o kriminlnoj djeltnosti pojedinc ili grup,posebno kd je u pitnju privredni kriminlitet (kriminlitet bijelog okovrtnik) kosto je npr. utj porez koje je n zpdu jedno od njtezih KD i dr; - sdrzi mnoge druge informcije koje su od interes z policiju (ncin izvrsenjKD, podci o vozilim, predmetim i dr.). Istrzn rdnj Pristup kompjuterskim sistemim i kompjutersko srvnjenje podtnrocito dolz do izrzj kd bz podtk sdrzi podtke koji mogu biti dokz uodnosi n izvrseno KD i njegovog ucinioc, ko sto su rzne fotogrfije, crtezi, slike,skice, isprve, dokumentcij i sl. (npr. visin prijvljenog porez...), zbog ceg jeodobren pristup kompjuterskim sistemim, kko bi se izvrsilo srvnjenje podtk. Prikviveni istrzitelj - je lice (po prvilu iz OUP-) koje se tjno infiltrir ubcuje ukriminlnu sredinu u cilju dokzivnj konkretne kriminlne djeltnosti.

 Veom slozen policijsk rdnj koj se zsniv n prethodnoj prksi djelovnjobvjestjnih sluzbi koje su koristile tjne sredstv i metode u svom rdu. Rdi se o specificnom metodu koji se koristi z prikupljnje dokz i opertivnihinformcij u suprotstvljnju orgnizovnom kriminlitetu. Prikriveni istrzitelj treb d posjeduje sljedece osobine: - mor biti dobr glumc, d bi se snso u sitciji u koju je postvljen ugrdjen(postr, sumr, lovc, ribolovc, trgovc, konobr, fotogrf, recepcionr i td.); - mor dobro poznvti jezik i nrjecje (*) sredine u koju se ubcuje; - Mor dobro poznvti jezik kriminlnog podzemlj u koji se ubcuje; - Mor dobro prouciti prvil, te psiholosk ponsnj kriminlne orgnizcije; - Mor imti nmjestenu biogrfiju (* slucj hpsenj Drze M.) i dokument znju, te dobro kreirnu legendu; - jednostvno, mor se u potpunosti sziviti -poistovjetiti s kriminlnom orgnizcijom u koju se ubcuje rdi otkrivnj i dokzivnj kriminlne djeltnosti,kko ne bi bio otkriven ko prikriveni istrzitelj. - Prikriveni istrzitelj nem prvo d provocir izvrsenje bilo kog krivicnog djel. - Ne treb pristupti tehnickoj registrciji uocenih cinjenic i dokz ukoliko bi oneugrozvle zivot prikrivenog isrzitelj. - Ov rdnj nlzi svoje korijene u SAD gdje se u svrhe prikupljnj dokz zvodjenje krivicnog postupk koristio tjni gent.Prikriveni istrzitelj djeluje s tcno odredjenim ciljem po nlozim svojihpretpostvljenih ko i po nlogu tuzioc. Iko ZKP ne precizir iz koje sredine treb d bude prikriveni istrzitelj, on je poprvilu iz OUP-, s obzirom d se rdi o veom slozenoj i osjetljivoj ulozi koj jeskopcn s niz opsnosti, tko d uspjesnost djelovnj zvisi od znnj,profesionlnosti, li i urodjenog finitet d se ov ulog u potpunosti odglumi. Rdnje koje preduzim prikriveni istrzitelj su neformlne, osim ko se sslusvu svojstvu svjedok, sto treb biti krjnji izuzetk. Zbog tog, n osnovu zpznjprikrivenog istrzitelj, treb obezbijediti druge dokze n osnovu kojih bi se upotpunosti rsvjetlilo KD i njegov izvrsilc. Period n koji se ngzuje prikriveni istrzitelj ZKP nije propiso Dileme: 1godin, 3 godine, vise od tri godine, dok trje potreb.Prije ubcivnj prikrivenog istrzitelj u kriminlnu orgnizciju, neophodno je rijesiti sljedec bitn pitnj: izbrti dekvtno lice z ovu ulogu (psiho-fizick svojstv, inteligencij,glumcke krkteristike, strucnost, sposobnost prilgodjvnj ncinu zivot u novoj,kriminlnoj, sredini i td.); obuk i priprem z rd u novim uslovim; ncin snbdjevnj dokumentcijom, sredstvim, opremom i sl; ncin odrzvnj veze, dvnje uputstv i koordincij s prikrivenimistrziteljem; ncin ubcivnj u kriminlnu sredinu; prognoz mogucih situcij u koje moze zpsti prikriveni istrzitelj i ncin njihovog rjesvnj; ncin izvlcenj iz kriminlne sredine i ukljucivnj u reln, prehodni zivot; mjere zstite prikrivenog istrzitelj. Zdci PI morju biti potpuno jsn, bez dilem.Zstit prikrivenog istrzitelj je veom slozen, koj moze biti ugrozen, njcesce,usljed: njegove nedekvtne djeltnosti i neodgovrjuceg ponsnj u kriminlnoj sredini; njegovog otkrivnj, jer moze biti pod pskom clnov kriminlne orgnizcije; obveze postovnj zkonskih propis u situciji kd mu se nmece provocirnjeKD ili ucesce u izvrsenju KD zjedno s clnovim kriminlne orgnizcije; njegovog otkrivnj od strne druge kriminlne orgnizcije sto se moze predocitionoj u koju je ubcen, te pokusj vrbovnj, ucjenjivnj i sl.; dolzenje u sukob s policijom, koj ne zn d je on ugrdjen u kriminlnuorgnizciju; mogucnost korumpirnj prikrivenog istrzitelj i dr. Simulovni otkup i simulovno dvnje otkupnine Rdi se o dvije, zsebne istrzne rdnje, koje dolze do izrzj kod efiksnijegotkrivnj, rzjsnjvnj i dokzivnj KD koj se ince tesko dokzuju, ko sto su:- krijumcrenj (KD u vezi s neovlscenom proizvodnjom i stvljnjem u prometopojnih drog i drugih psihotropnih supstnci,

krijumcrenje rdioktivnih mterij,oruzj i municije, kulturnih dobr, flsifikovnog novc i drugih vrijednosnih ppir,tehnicke robe i dr.) i nedozvoljene trgovine, (simulovni otkup), odnosno pojedinih- korupcijskih KD primnje i dvnje mit i drug korupcijsk KD (simulovnodvnje otkupnine). Rdnj simulovnog otkup sstoji se u tome d kupc (njcesce OSL)otkupljuje predmete koji su u vezi s KD (predmeti pribvljeni KD, upotrijebljeni zizvrsenje KD, nstli izvrsenjem KD i drugi predmeti koji su u vezi s KD). N ovjncin dolzi se do informcij koj se odnose n odredjenu kriminlnu djeltnost, mozese utvrditi i identitet pojedinih pripdnik kriminlne orgnizcije, n osnovu togotkriti KD i njegov pocinioc. Ovkve podtke policiji moze dti prikriveni istrzitelj ilinekompromitovn opertivn vez (informtor, srdnik), koji po odobrenju kriminlneorgnizcije trze kupc. Ndzirni prevoz i isporuk predmet Ov rdnj predvidjen je Konvencijom UN protiv trnsncionlnogorgnizovnog kriminl pod nzivom Kontrolisn isporuk. Predstvlj zncjnu posebnu istrznu rdnju z otkrivnje, rzjsnjvnje idokzivnje KD krijumcrenj opojnih drog, rdioktivnog mterijl (plutonijum i dr.),oruzj i municije, plemenitih metl, novc, kulturnih dobr, tehnicke i druge vrijednerobe. U sustini, rdi se o prcenju i registrciji odredjene kriminlne djeltnosti, li bezpreduzimnj konkretnih represivnih mjer, d bi se scekl njoptimlnij situcij zpresjecnje kriminlne ktivnosti (hvtnje izvrsilc KD i obezbjedjenje dokz). Aktivnost se preduzim n osnovu prethodne informcije d se odredjeno lice (ililic) bve orgnizovnim kriminlitetom krijumcrenjem rznih vrst rob. Njzncjnije kod ove rdnje je to d se prikupljnjem dokz n ovj ncindolzi do glvnih orgniztor kriminlne ktivnosti. Rdnj Ndzirni prevoz i isporuk predmet se njcesce kombinuje s drugimspecijlnim istrznim tehnikm, ko sto su tjno prcenje i tjno fotogrfisnje. SAVREMENE METODE KRIMINALISTICKE REGISTRACIJE I IDENTIFIKACIJE Obuhvt: Kriminlistick registrcij lic Kriminlistick identifikcij lic Metodi registrcije i identifikcije lic - Ppilroskopij - Licni opis - Sinjletick fotogrfij - Foto robot - Identifikcij n osnovu trgov usn, noktiju i zub - Fonoskopsk identifikcij - Odorolosk identifikcij - DNK identifikcij Osvrt n identifikciju predmet i lesev. Registrcij i identifikcij lic pripdju kriminlistickoj tehnici, ko grnikriminlistike i nlze se u dijelu koji nosi nziv registrcion tehnik posebn oblst uokviru kriminlisticke tehnike.Pojm registrcione tehnike: proucv i primjenjuje odgovrjuce nucne i tehnickemetode koje sluze z registrciju lic, predmet i lesev, rdi omogucvnj njihoveidentifikcije.Registrcij i identifikcij lic pripdju kriminlistickoj tehnici, ko grnikriminlistike i nlze se u dijelu koji nosi nziv registrcion tehnik posebn oblst uokviru kriminlisticke tehnike.Pojm registrcione tehnike: proucv i primjenjuje odgovrjuce nucne i tehnickemetode koje sluze z registrciju lic, predmet i lesev, rdi omogucvnj njihoveidentifikcije. Registrcij i identifikcij su medjusobno uslovljene, jer registrcij lic (osumnjicenih,optuzenih, osudjenih), ko i predmet i lesev, omogucv d se izvrsi njihovidentifikcij.Registrcij prethodi identifikciji. Kriminlistick registrcij

vrsi se prem: 1.subjektu, koji obuhvt ucinioce krivicnih djel, odnosno: osumnjicen lic; optuzen lic; osudjen lic.2. predmetu, koji obuhvt: sredstv izvrsenj KD; sredstv pribvljen KD; predmete nstle izvrsenjem KD; predmete prondjene n mjestu izvrsenj KD; predmete n kojim se mogu nci trgovi u vezi s izvrsenim KD. 3.nepozntom lesu Registrcij se odnosi i n krivicn djel po ncinu izvrsenj MOS (modus operandi sistem) evidencij, koj obuhvt KD s nepozntim izvrsiocem. Istorijski posmtrno, registcij lic se vrsil n rzne ncine, ko sto su: - Skcenje odsjecnje pojedinih dijelov tijel ucinioc KD (prst, sk, ruk,nos, uvo i sl.); - Zigosnje utiskivnje n tijelo ucinioc odredjenih znkov putem vrucihzigov s odredjenim zncenjem; - Prd identifikcije postrojvnje ztvorenik povrtnik (recidivist)pored kojih su prolzil sluzben lic koj su rdil u ztvoru koju su se trudili dposmtrnjem, prepoznvnjem i pmcenjem, uoce n ztvorenicim sto vise obiljezj,kko bi ih ksnije mogli identifikovti; - Antropometrij ili metod bertionze (Alfons Bertion) mjerenje covjecijegtijel, koji je bio uvjeren d se covjek rzvij do dvdesete godine. Kriminlistick identifikcij lic - s kriminlistickog stnovist, znci utvrdjivnjeidentitet nekog lic, tj. utvrditi njegovu istovjetnost, odnosno sve one bitne individulnekrkteristike (obiljezj) po kojim se rzlikuje od drugog lic.Identifikcij znci utvrdjivnje prvnih, fktickih i fizickih obiljezj lic. Metodi registrcije i identifikcije lic Ppilroskopij - identifikcij pomocu crtez ppilrnih linij, Licni opis, Registrcion (sinjletick) fotogrfij, Foto robot (identi kit), Identifikcij n osnovu trgov usn, Identifikcij n osnovu trgov noktiju, Identifikcij n osnovu trgov zub, Fonoskopsk identifikcij (pomocu gls) Odorolosk identifikcij (pomocu trg miris), DNK identifikcij (n osnovu genetskog zpis). Ppilroskopij - predstvlj metod kriminlisticke registrcije i identifikcije lic, kojise zsniv n proucvnju i uporedjivnju ppilrnih linij n kozi prstiju, dlnov itbn. Osnivc: Ivn Vucetic iz Argentine (porijeklom Hvrnin). Bitne krkteristike (svojstv) ppilrnih linij: nepromjenljivost nstju kod plod u mjcinoj utrobi nkon tri mjesec strostifetus i ostju nepromjenjene tokom citvog zivot; individulnost ne postoje dvije osobe s identicnim ppilrnim linijm; grupisnje sve ppilrne linije se grupisu u osnovne grupe (po Vuceticevom sistemu n: lucni uzorci, lijeve petlje, desne petlje, kruzni uzorci i pomocne grupe kojise ne mogu svrstti ni u jednu od nvedenih grup; prenosivost ostvljnje trgov ppilrnih linij n predmetim koji se dodiruju Ppilroskopij se dijeli n: 1.Dktiloskopiju ppilrne linije n prstim; 2.Heiroskopiju ppilrne linije n dlnovim;

3.Pedoskopiju ppilrne linije n tbnim, odnosno stoplim.U suprotstvljnju kriminlitetu, rdi identifikcije nepozntih ucinilc KD,njpouzdniji je metod dktiloskopije.D bi se mogl izvrsiti identifikcij lic n osnovu ppilrnih linij, potrebno je dpostoji dktiloskopsk zbirk koj sdrzi prethodno uzete otiske prstiju odredjenihktegorij lic.Trgovi ppilrnih linij prondjeni n mjestu izvrsenj krivicnog djel uporedjuju se sotiscim prstiju odredjenih lic iz dktiloskopske zbirke Postupk uzimnj otisk prstiju (dktiloskopirnje lic) (plc, kziprst, srednjiprst, domli prst i mli prst od krj do krj nokt) Vrste dktiloskopskih zbirki: 1.Opst ili dekdktiloskopsk zbirk otisci ppilrnih linij svih deset prstijuodredjenih lic n istom krtonu.N osnovu svih deset otisk prstiju jednog lic prvi se dktiloskopsk formul. 2.Monodktiloskopsk formul svki otisk prst n posebnomdktiloskopskom fisu, sto znci d z jedno lice postoji deset pojedincnihdktiloskopskih fisev.Svki pojedincni otisk prst im svoju formulu. Monodktiloskopsk zbirk sstoji se iz dvije cjeline: 1. jedne, u kojoj se registruju otisci ppilrnilih linij pozntih ucinilc krivicnihdjel, i 2. druge, u kojoj se registruju trgovi ppilrnih linij nepozntih ucinilc krivicnih djel. Prondjeni trg ppilrnih linij s mjest provjerv se kroz svih deset krton otiskprstiju pozntih ucinilc KD.D bi dokzli d je otisk prst uzet od lic identicn s odredjenim trgom ppilrnihlinij s mjest izvrsenj krivicnog djel, vrsi se dktiloskopsko vjestcenje.Potrebno je po nsem zkonodvstvu pronci njmnje 12 identicnih individulnihkrkteristik n ob otisk (onog koji je ndjen n LM i onog koji je uzet od lic), d bise dokzlo prisustvo n licu mjest (stnje kod drugih zemlj). Licni opis Tvorc ovog metod je Alfons Bertion, rdi se o jednom od prvih metod registrcije iidentifikcije lic.U prksi postoji utvrdjeni obrzc n kome se nlze svi moguci podci o licnom opisu,koje krim. tehnicr podvlci ili popunjv.Licni opis (obrzc) se popunjv n bzi: visine, rzvijenosti, kose, celvosti, celo profil, oci, profil podbrtk, nos, usi, resic, zubi, govor i dr. (dorditi po Modlijevojknjizi). Registrcion (sinjletick) fotogrfij Sstoji se u registrovnju odredjenih lic fotogrfisnjem, tko d se odredjen ktegorijlic moze identifikovti n tkv ncin.Po prvilu, registruju se osudjen lic, ucinioci krivicnih djel u povrtu, profesionlniucinioci KD.Prepoznvnje lic i nepozntih lesev pomocu fotogrfije vrse osteceni, ocevidcidogdjj i sl.Ov fotogrfij se koristi z: - identifikciju lic, - identifikciju lesev, - rspisivnje potjernice i objve, - trgnje z licim, - kriminlisticko-opertivne evidencije. Registrcion (sinjletick) fotogrfij podrzumijev tri poze: - nfs, - desni profil, - lijevi poluprofil. Anfs i desni profil se snimju bez ikkvih detlj, lijevi poluprofil, onko kko licesvkodnevno izgled (nocle, kp i sl.).Z fotogrfisnje se koristi specijln stolic koj se okrece.Fotogrfij se rdi u rzmjeri 1:10, sto je pogodno z mjerenje pojedinih dijelov tijel.U donjem lijevom uglu fotogrfije upisuje se orgnizcion jedinic gdje se vrsifotogrfisnje i registrski broj lic.

Foto robot (identi kit). Sustin foto-robot sstoji se u sstvljnju lik n osnovu zpznj ocevidc dogdjj.Pomocu ovog metod vrsi se sstvljnje slike jednog lic kombincijom slik dijelovdrugih lic, tj. uklpnjem u cjelinu pomocu odgovrjuceg prt, po kzivnjuocevidc dogdjj.U svijetu se koriste rzni sistemi z izrdu foto-robot, kod ns je prisutn kompjuterskisistem s velikim brojem kombincij.Drugi ncin izrde foto-robot je crtnje izgled nekog lic od strne ngzovnoglikovnog umjetnik, po kzivnju ocevidc dogdjj.Sstvljeni ili ncrtni igled lic fotogrfise se i dobijen fotogrfij sluzi z:- prepoznvnje ucinioc KD, zbog ceg se objvljuje u sredstvim jvnoginformisnj;- rspisivnje vnrednog obvjestenj i dr.Identifikcij n osnovu trgov usnUsne covjek sdrze individulne krkteristike (brzde) koje su pogodne z njegovuidentifikciju.Trgovi usn mogu biti: - ltentni (ostju n tvrdim podlogm), koji se otkrivju pod kosim svjetlom, i - vidljivi (nsminkne usne).Trgovi usn se fotogrfisu i fiksirju mgnetnim prhom i trnsprentnom folijom.Identifikcij se vrsi uporedjivnjem s nespornim trgom skinutim n pogodnimpodlogm, n osnovu individulnih krkteristik. Identifik cijnosnovu trgov noktiju Nemju identifikcioni krkter, jer ne mogu biti toliko individulni d bi omogucilisigurnu identifikciju, md se ne smiju zpostviti.Treb ukzti n trgove tkiv kojise mogu nci ispod noktiju, koji mogu biti veomzncjni z identifikciju, posebno zbog DNK.S spekt identifikcije lic njzncjniji su trgovi koji predstvljju dijelove noktiju, prondju se n mjestu izvrsenj, jer posjeduju uzduzne brzde koje su pogodne zidentifikciju, jer se n osnovu brzd moze identifikovti prst lic s kog trg potice. Identifikcij n osnovu trgov zub Posjeduju individulne krkteristike, n osnovu kojih se moze izvrsiti identifikcij lic.Mogu nstti n ljudskom tijelu ili n predmetim, njcesce prehrmbenim rtiklim.Fiksirju se fotogrfisnjem i pri tom se uzimju predmeti rdi vjestcenj.Identifikcij se vrsi n osnovu individulnih krkteristik trgov s mjest izvrsenjKD i uzetih trgov osumnjicenih lic n istoj ili slicnoj podlozi, odnosno predmetu. Fonoskopsk identifik cij(identifik cijpomocu gls) Odredjen KD vrse se verblnim putem, neposredno ili preko telefon, zbog ceg jeneophodno prepoznvnje gls.Osnovne krkteristike specificnosti gls ispoljvju se u vidu jcine, visine i boje gls.Kd je gls nepozntog lic snimljen n odgovrjuci uredjj, potrebno je pronciosumnjicen lic ciji gls treb tkodje snimiti istom ili slicnom tehnikom.Identifikcij lic je moguc n osnovu individulnih krkteristik u glsu svkogcovjek.Identifikciono vjestcenje se sstoji u uporedjivnju:- snimnje inkriminisne, i- pribvljene komprtivne izjve osumnjicenog lic.U novije vrijeme se komprtivn vjestcenj ove vrste vrse n kompjuteru, uz primjenuspecijlnih softver z nlizu gls. Odorolosk identifikcij(identifikcij no snovu trg miris) Izvrsioci KD nisu ni svjesni d n mjestu izvrsenj ostvljju i trgove miris (tjelesnimiris).Trg miris omogucv d se uz pomoc posebno dresirnih ps otkrije izvrsilc KD, kosu ispunjeni odredjeni uslovi (protok vremen, tmosferske prilike, krkteristike teren isl.).U novije vrijeme rzvij se nov disciplin kriminlistike kriminlistick odorologij(nuk o mirisim).Pomocu posebnih sprv trgovi miris se fiksirju n mjestu izvrsenj krivicnog djel,tko sto se usisvju i potom konzervirju.Posebno dresirni ps prethodno pomirise trg konzerivirni miris i n osnovu njegpokusv d izmedju vise lic identifikuje lice od kog miris potice.Ovj postupk se ponvlj vise put i s rzlicitim sluzbenim psim.Istrzivnj su pokzl d prvilno konzervirn trg zdrzv svojstv i vise godin, prisustvo greske u identifikciji je nezntno DNK identifikcij(identifikcij n osnovu genetskog zpis ) prvi je u krim. svrhe upotrijebio Alek DZefri u Vel. Britniji Zncj

metode: njpouzdnij u dnsnje vrijeme.N mjestu izvrsenj KD ostju brojni bioloski trgovi koji poticu od izvrsioc KD, nosnovu kojih se moze izvrsiti DNK identifikcij (deksiribonukleinsk kiselin).DNK predstvlj orgnsku supstncu koj se nlzi u nukleusu zivih celij.DNK je sstvni dio hromozom i sstoji se od cetiri bze i sustin je u rsporedu,odnosno utvrdjivnju redoslijed ovih bz. (potpunije objsniti studentim iz mteriju izfiziologije struktur celije, minokiseline, lnce i dr.) Svki covjek posjeduje sopstveni kod (sifru), koji se nziv genom.Znemrljiv je vjerovtnoc d dvije osobe imju isti redoslijed bz, odnosno genetskikod (genom), koji odredjuje individulne krkteristike svkog pojedinog lic.Prem tome, DNK je genetski mterijl koji se nlzi u jezgru tjelesne celije i koji djekodirne poruke koje se rzlikuju kod svkog lic.To znci d krv, sperm, pljuvck, ko svki drugi trg koji potice od covjek i u sebisdrzi ljudske celije, moze d posluzi z ovu vrstu identifikcije.DNK predstvlj genetski trg jednog lic i omogucv njegovu identifikciju n osnovuodredjenih bioloskih trgov, isto ko sto to omogucvju trgovi ppilrnih linij, p seu literturi srece i nziv genetski otisk prstiju.Identifikcij se vrsi uporedjivnjem DNK s mjest izvrsenj s DNK uzetom odosumnjicenog lic.Nucnici iskljucuju mogucnost d se kod dv lic pojvi ist genetsk struktur, uzmogucnost izuzetk kod jednojjcnih bliznc.Bitno je d se ovi trgovi strucno pronlze, fiksirju i prvilno trnsportuju.Zhvljujuci ovoj metodi rzrijeseni su brojni komplikovni slucjevi, posebno silovnji ubistv, posebno slucjevi iz rt n ovim prostorim. Identifikcij predmet i lesev Zncj: njihovom identifikcijom se dolzi do podtk o mogucem izvrsiocu krivicnogdjel. Identifikcij predmet (stvri) moze d bude: 1.neposredn (predmeti koji su prethodno registrovni, ili imju neko fizickoobiljezje npr. vozilo - serijski broj), i 2.posredn identifikcij n osnovu trgov koje su predmeti ostvili n licumjest.Identifikcij stvri vrsi se n osnovu fizickih, prvnih i fktickih obiljezj. Obiljezj stvri mogu se klsifikovti u cetiri grupe: 1. Obiljezj nstl nmjerno u toku proces izrde predmet (oblik, velicin, boj,tvrdoc i sl.), koj su zjednick z sve predmete izrdjene po istom projektu i uglvnomsluze z odredjivnje grupne pripdnosti; 2. obiljezj koj nstju u toku proizvodnje nenmjerno , zbog nepreciznosti i sl. Iovo su po prvilu strogo individuln obiljezj;3. obiljezj nstl nmjerno u toku upotrebe veom su pogodn zidentifikciju;4. obiljezj nstl spontno u toku upotrebe - veom pogodn z identifikciju. Identifikcij lesev Vrsi se: Prepoznvnjem n osnovu licnog opis ili fotogrfije (* slucj iz Mkedonije); Prepoznvnjem odjece i obuce n lesu; Uzimnjem otisk prstiju i provjervnjem kroz dktiloskopsku zbirku; Uporedjenjem otisk zub s stomtoloskim krtonom i sl. Svki nepoznt les podlijeze prethodnoj registrciji (licni opis, opis odjece i obucendjene n lesu, opis predmet ndjenih kod les, njegovo fotogrfisnje i toletizirnjePrvo se vrsi provjer kroz evidenciju nestlih lic koj se vodi u orgnim unutrsnjihposlov; Tkodjer se vrsi provjer i kroz evidenciju izdtih potjernic, koje sdrze fotogrfiju, teobvjestvju cirkulrno OUP-. OPSTA RAZMATRANJA O TRASEOLOGIJI

Obuhvt: Pojm, zncj i podjel trgov Mikrotrgovi Trgovi ppilrnih linij Trgovi krvi Trgovi sperme Trgovi pljuvcke Trgovi dlk Trgovi stopl i dr. trgovi ljudskog porijekl Trgovi zivotinjskog porijekl Trgovi orudj i vtrenog oruzj Trgovi vozil Ostli mterijlni trgovi u vezi s KD Trgovi sredstv vjesnj Pojm, zncj i podjel trgov Pojm trseologije: dio kriminlisticke tehnike koji se bvi ucenjem o trgovim,odnosno pronlzenju, fiksirnju, tumcenju i zncju mterijlnih trgov koji su u vezis KD.Pojm trg: predstvlj odredjenu promjenu koj je nstl djeltnoscu covjek,zivotinje ili nekog predmet i koj je u vezi s KD, moze d bude vidljiv ili nevidljiv,i ko tkv doprinosi rzjsnjvnju KD i otkrivnju ucinioc.Zncj trgov: ukzuju n postojnje KD, sredstv i ncin izvrsenj, omogucvjuutvrdjivnje mjest, vremen i motiv izvrsenj KD. Vrste trgov: - mikrotrgovi, - trgovi ppilrnih linij, - trgovi krvi, - trgovi sperme, - trgovi pljuvcke, - trgovi dlk, - trgovi stopl ostli trgovi ljudskog porijekl, trgovi zivotinjskog porijekl, trgovi orudj, trgovi vtrenog oruzj, trgovi vozil, ostli mterijlni trgovi u vezi s krivicnim djelom, trgovi sredstv vjesnj. Mikrotrgovi - predstvljju mikroskopski sitne promjene koje su nevidljive, ili golimokom jedv vidljive, dok su mkrotrgovi zntno veci i mogu se uociti golim okom.Mikrotrgovi imju veliki zncj zbog ceg je njihovom pronlzenju, fiksirnju iobezbjedjenju (pkovnju) posebno n uvidjju potrebno posvetiti posebnu pznju.Z pronlzenje mikrotrgov koriste se svremen tehnick sredstv koj omogucvjuuvelicvnje. Trgovi ppilrnih linij mogu biti vidljivi i nevidljivi (ltentni).Nevidljivi trgovi pronlze se uz pomoc kosog svjetl, ztim izzivju i n krju se vrsinjihovo fiksirnje (fotogrfisnje) i uz pomoc odgovrjucih folij uzimju i pkuju nvjestcenje.Z izzivnje nevidljivih trgov koriste se: 1.Fizicke metode (rgentort, grfitni prh, zltni prh bkrn bronz, mgnetniprh, fluoroscentni prh - koji se lijepe n znoju trg. Izzvni trgovi skidju se dktiloskopskim folijm koje mogu biti crne ili bijeleboje, odnosno providne (trnsprentne). 2. Hemijske metode koriscenje odredjenih hemijskih gens ko sto su: jodnepre, rstvor srebronitrt, ninihidrin i metod lserskog zrcenj. Ovko izzvni trgovi fiksirju se fotogrfisnjem.

 Nkon fiksirnj trgov ppilrnih linij vrsi se njihov fotogrfsk reprodukciji pristup se dktiloskopskom vjestcenju. Trgovi krvi -u krkteristicni z mnog, uglvnom z tez KD (krvne i seksulnedelikte, imovinsk KD, djel politickog kriminlitet, djel protiv opste sigurnosti ljudi iimovine, bezbjednosti sobrcj i dr.).Prisutne su rzlicite podjele trgov krvi, ns njpozntiji kriminlist je ove trgovepodijelio n: - Lokve krvi; - Kpljice krvi; - Trgove zmh; - Brisotine krvi; - mlzeve krvi; - trgove vucenj - krvne posjekotine N osnovu prondjenih trgov krvi n licu mjest vrsimo misonu konstrukcijudogdjj (prvc kretnj ucinioc, njihov medjusobni odnos, polozj i dr.).Pronlzenju, fiksirnju i pkovnju trgov krvi mor se posvetiti posebn pznj.Ekspertizom trgov krvi utvrdjuje se:- d li se rdi o ljudskoj ili zivotinjskoj krvi;- krvn grup;- pol lic;- strost trg krvi;- identitet lic n osnovu DNK nlize. Trgovi sperme Njcesce se nlze kod seksulnih delikt (silovnje, obljub nd nemocnim licem i dr).Njlkse se pronlze koriscenjem kvrc lmpe, posto sperm fluorescir.N osnovu trgov sperme moze se izvrsiti identifikcij lic n osnovu DNK nlize. Trgovi pljuvcke Mogu se nci n mjestu izvrsenj mnogih KD.N uvidjju je potrebno obrtiti pznju n lule, mustikle, opuske, ppirne mrmice,ccklice i sl.Trgovi pljuvcke imju elimincioni i identifikcioni zncj.Pomocu pljuvcke se moze utvrditi pol lic i krvn grup, pri cemu je potrebn mnjkolicin pljuvcke nego krvi.Tkv trg ne moze biti striji od 10-15 dn.Pomocu pljuvcke se vrsi DNK identifikcij. Trgovi dlk Dlke ostju n izvrsenju mnogih KD.Posebno su zncjne kod krvnih i seksulnih delikt, li i kod imovinskih delikt(krdje, rzbojnistv, oduzimnje vozil i sl.).Dlke treb trziti n odjeci, obuci, tijelu izvrsioc i zrtve, n predmetim izvrsenj i nnpdnutom objektu.Z njihovo pronlzenje potrebno je dobro osvjetljenje i pomgl (lupe i sl.), pri cemu treb voditi rcun kod pripreme uvidjj.Ne smiju se uzimti rukm, vec pincetom i odlzu se u epruvete.Sudsko-medicinskim vjestcenjem dlke dje se odgovor n sljedec pitnj: - d li se uopste rdi o dlki, - d li je dlk ljudskog ili zivotinjskog porijekl, - d li potice od muskrc ili zene i s kog dijel tijel, - kojoj vrsti zivotinje pripd, - d li je dlk otpl prirodnim procesom, iscupn, odsjecen ili otkinut, - d li je dlk izmjenjen kozmetickim putem (bojenje, frizirnje i sl.), - d li dlk moze pruziti podtke o strosti lic, - d li dlk pripd osumnjicenom licu.Pomocu dlke utvrdjuje se krvn grup i vrsi DNK nliz. Trgovi stopl mogu ukzti n: - broj ucinilc KD, - prvc i ncin kretnj, - visinu lic kod normlno rzvijenog covjek duzin bosog stopl je z 6,876put mnj od njegove visine (Prvin),(* Sni)- pol i uzrst, - tjelesne nedosttke (H ili O noge i sl.),

- duzinu kork,- liniju hod, - ugo hod i dr. Trgovi stopl mogu biti vidljivi i nevidljivi.Vidljivi mogu biti povrsinski i reljefni.Trgovi stopl se fotogrfisu rzmjernom fotogrfijom, reljeni se fiksirjumulzirnjem (lbster gips). Ostli trgovi ljudskog porijekl U ove trgove spdju nrocito: trgovi usn, trgovi zub, trgovi noktiju, trgovi ljudskih izlucevin, ko sto su: - trgovi mokrce - urin, - trgovi gnoj, - trgovi mlijek, - trgovi kolostrum, - trgovi mekonijum, - i drugi trgovi, koji mogu imti identifikcioni zncj koriscenjem DNK metode. Trgovi zivotinjskog porijekl To mogu biti trgovi: - nogu,- kndzi, - krvi, - dlke, - tkiv, - izmet, - zub, - perj - ppilrnih linij kod nekih vrst zivotinj (neke vrste mjmun, psi, kunici), jer seiste nlze n njihovim spm.Pronlze se u kriminlisticko tktickim situcijm u kojim se zivotinje mogu dovestiu vezi s krivicnim djelom i uciniocem. Krkteristicne situcije su kd je zivotinj: - predmet krivicnog djel (krdj, tesk krdj, rzbojnistvo (*), nezkonit lov i dr); - koriscen ko sredstvo izvrsenj KD (krdj ves uz pomoc mcke, rzbojnistvouz pomoc ps, zmije otrovnice i sl.); - koriscen z prevoz do mjest izvrsenj KD; - Koriscen z trnsport otudjenih predmet; - prtil izvrsioc KD; - ucestvovl u sobrcjnoj nezgodi i dr. Ncin fiksirnj isti je ko i kod trgov ljudskog porijekl. Trgovi orudj prem porijeklu orudje se moze podijeliti n: 1. lt 2. specijln orudj koj prve smi ucinioci 3. prigodn sredstv koj ucinioci koriste u stnju u kkvom su ih ztekliprem ncinu djelovnj njprihvtljivij je podjel n: 1. seciv koj mogu biti jednogrub i dvogrub 2. testere 3. busilice, burgije rznih vrst 4. orudj s bodenje 5. orudje z strugnje 6. orudje z odvljivnje 7. orudje z kopnje 8. tup orudj

Trgovi vtrenog oruzj Mogu poticti od projektil zrn, cijevi, udrne igle, cel ztvrc, izvlkc, brutnihcestic gsov i dr. Kriminlisticko blistickim vjestcenjem trgov vtrenog oruzj moze se utvrditi: - iz koje vrste vtrenog oruzj je izvrseno ispljenje, - iz kojeg konkretno oruzj,- prvc pucnj, - udljenost, odnosno mjesto s kog je pucno, - polozj ucinioc u momentu ispljenj- polozj zrtve u momentu kd je pogodjen, - vrijeme kd je izvrseno ispljenje, - isprvnost vtrenog oruzj. Sudsko - medicinski vjestk moze dti odgovor n sljedec pitnj: - d li se rdi o povredi vtrenim oruzjem; - koj rn je ulzn, koj izlzn, ko je im; - s koje udljenosti je izvrseno ispljenje; - krkteristike i prvc knl rne; - d li je u pitnju ustreln, prostreln ili zstreln rn; - kkve su ostle posljedice u odnosu n ugrozvnje zivot; - kkvo je porijeklo povrede (ubistvo, smoubistvo, neht, zdes,smopovrijedjivnje, zlonmjerno povrijedjivnje (slucjevi u rtu),- identifikcij oruzj i municije. Prfinsk rukvic se primjenjuje rdi pronlzenj brutnih cestic n ruci lic koje je puclo iz vtrenog oruzj.Veom su zncjni trgovi vtrenog oruzj nstlog n stklu, posebno kod krvnih delikt ko je zrno proslo kroz stklo i pogodilo lice u unutrsnjosti prostorije.Moze se utvrditi d li je pucno iz dljine ili blizine, s koje strne stkl je pucno. Trgovi vozil Njcesce su u pitnju trgovi tockov, trgovi dijelov koji su otpli, trgovi n vozilu,trgovi u vozilu, trgovi n zrtvi.Trgovi tockov se fiksirju ko i trgovi stopl, mogu biti reljefni i povrsinski.Reljefni trgovi se fiksirju fotogrfisnjem i mulzirnjem. Ostli trgovi u vezi s krivicnim djelom U ovu grupu sistemtizovni su svi oni mterijlni trgovi koji mogu nstti prilikomizvrsenj odredjenih krivicnih djel, nisu ljudskog, zivotinjskog ili biljnog porijekl, nitipk poticu od sredstv izvrsenj.To mogu biti: 1. trgovi zemlje i prsine 2. trgovi odjece i vlkn 3. trgovi stkl 4. trgovi boje i lk Trgovi sredstv vjesnj - Pojvljuju se pri izvrsenju krivicnog djel ubistv, ko iprilikom smoubistv vjesnjem. Medjusobno se rzlikuju kod ubistv i kodsmoubistv.

UVOD U ISTRAZNU TEHNIKU Pojm istrzne tehnike - dio kriminlisticke tehnike koji se bvi ispitivnjem mkro i mikrotrgov, u kom se koriste specificne kriminlisticko-tehnicke i opertivno-tkticke metode, li i metode pojedinih tehnickih nuk (fizike, hemije, biologije i dr.). Zdtk istrzne tehnike - d sve trgove dovede u uzjmnu korelciju bez obzir nto gdje su ndjeni, tj. d izvrsi identifikciju trgov i vjestcenjem utvrdi identicnost. Fizicki metodi (metodi mjerne tehnike, opticki metodi, fotogrfski metod) Metodi mjerne tehnike cesto nlze svoju primjenu u mjerenju duzine i mse.

Mjerenje duzine nrocito se primjenjuje prilikom vrsenj uvidjj gdje se koristepntljike, metri, lenjiri, lupe i subleri kd se rdi o milimetrim ili ili jos mnjimduzinm.Mjerenje mse tezine podrzumijev koriscenje rznih vrst vg, zvisno od tezinemterije koj se mjeri. Opticki metodi (koriste se u oblsti vidljivog i nevidljivog zrcenj i dijele se u dvijegrupe). 1. Prv grup metode koje se primjenjuju u oblsti vidljivog dijel spektr, gdje spdju ogledl i prizme. Njcesce se koriste opticki instrumenti koji mogu uvecti lik nekog predmet, tko d se u tu svrhu koriste lup, mikroskop, stereo mikroskop,komprtivni mikroskop i polrizcioni mikroskop. 2. Drug grup metode koje se primjenjuju u oblsti nevidljivog dijel spektr gdje se koriste uredjji s infrcrvenim zrcim (IC), uredjji z rendgensko zrcenje,uredjji z ultrljubicsto zrcenje ciji je njjci izvor Sunce. Fotogrfski metod podrzumijev primjenu fotogrfije u kriminlistici.Kriminlistick fotogrfij se dijeli n: 1.Registrcionu (sinjleticku); 2.Opertivnu fotogrfiju (fiksirnje rznih trgov, predmet, dokz, kretnj idjeltnosti odredjene ktegorije lic i sluzi z dobijnje zncjnih indicijlnih cinjenic nosnovu kojih se plnir dlji opertivni rd. Opertivn fotogrfij se dijeli n: - Uvidjjnu (prikzivnje lic mjest kriminlnog dogdjj). - Tjnu, koj podrzumijev tjno fotogrfisnje lic, prostor, predmet ilidogdjj, z koje ne znju drug lic. Koriste se skriven kmer, minijturn kmer,dljinsko snimnje i nocno snimnje. - Reprodukcion fotogrfij podrzumijev reprodukciju, odnosno umnozvnjeodredjene fotogrfije ili nekog dokument kd se z to ukze potreb. - Projekcion fotogrfij je fotogrfij koj se moze projektovti n ekrnu szntnim uvecnjem. 3.Istrzn fotogrfij, je on putem koje se dokumentuje vjestcki nlz, odnosnopismeni vjestcki nlz i misljenje, jer g obvezno prtio odredjen broj fotogrfij.Ujedno sluzi d se dodje do novih informcij, cinjenic i podtk od zncj zotkrivnje i dokzivnje KD, u kom cilju se koristi: mkrofotogrfij, mikrofotogrfij,upotreb nevidljivog zrcenj u fotogrfiji, fotogrfisnje pod rzlicitim uslovimosvjetljenj i primjen obojenih filter u istrznoj fotogrfiji. U prvilu se rdi o tjnojfotogrfiji z prikupljnje mterijlnih dokz. Hemijski metodi koje koristi kriminlistick hemij.Uslovi z primjenu hemijskih metod kod ispitivnj rznih vrst trgov su: d se mogu koristiti iskljucivo specificne hemijske rekcije, specificnost seogled u tome sto se pomocu njih moze identifikovti tcno odredjen tom, molekul ilimolekulsk grup, dok su nespecificni z sv ostl hemijsk jedinjenj. Pronlzk odredjenog jedinjenj n osumnjicenom sluzi ko indicij (npr. ostci brutnih gsov nsci skinutih prfinskom rukvicom). d je hemijsk rekcij primjenjiv, tj. d se moze primjeniti u sklopu istrznetehnike, ne d se koristi on putem koje bi se unistili trgovi (npr. korisenje metod cijbi visok tempertur istopil prfin u prfinskoj rukvici i unistil trgove brut.(suprotono tome- eliminisnje virus iz orgnizm metod strih Indijnc). sto su mnoge hemijske rekcije toksicne. Hemijske rekcije koje se primjenjuju utoku vjestcenj morju biti psolutno netoksicne. Fiziko hemijski metodi U sklopu istrzne tehnike primjenjuju se rzni fizicko-hemijski metodi, njcescesljedeci: Mjerenje gustine; Mjerenje indeks prelmnj; Mikroelementrn spektrogrfsk nliz; Lsersk mikrospektrln nliz; Atomsko-psorpcion spektrofotometrij; Infrcrven spektrometrij; Rentgenske nlize; Elektronski mikroskop s rentgenskom mikrosondom; Neutronsk ktivcion nliz;

 Nuklern mgnetn rezonnc; Msen spektrometrij; Termometrijsk nliz; Elektrohemijski metodi, i Hromtogrfski metodi