Borstkanker

er is meer dan het bevolkingsonderzoek

Nieuwsbericht - december 2011 jaargang 13

TEGEN KANKER
voor onderzoek naar reguliere en aanvullende therapien

STICHTING NATIONAAL FONDS

Hoewel het niet de meest dodelijke kankersoort is, is borstkanker al lange tijd de meest voorkomende tumor bij vrouwen. Daarom is jaren geleden het bevolkingsonderzoek naar borstkanker ingevoerd.

Bevolkingsonderzoek het wapen tegen Borstkanker Jarenlang dachten artsen dat het bevolkingsonderzoek een krachtig wapen was bij het vroegtijdig opsporen van borstkanker. Sinds 1990 worden alle vrouwen tussen de vijftig en vijfenzeventig jaar tweejaarlijks opgeroepen om hun borsten te laten onderzoeken. Dat gebeurt met een mammografie, een foto van de borsten waarbij deze zo plat mogelijk worden gemaakt. Iedereen bij wie verdachte afwijkingen zijn gevonden, wordt doorgestuurd voor verder onderzoek en zo nodig behandeling. De verwachting was dat hiermee de sterfte aan borstkanker kon verminderen met zon zevenhonderd gevallen per jaar. Zo staat het ook in de folder van het RIVM uit december 2010. nederlandse cijfers vergeleken en teleurstellend Nederland en een paar andere Europese landen voerden het bevolkingsonderzoek al snel in. Er zijn ook landen in Europa waar dit veel later is gedaan. Onderzoekers konden het effect van het bevolkingsonderzoek meten door de sterftecijfers in landen met en zonder bevolkingsonderzoek over verschillende periodes te vergelijken. Daaruit bleek dat het netto rendement van het bevolkingsonderzoek naar borstkanker geen zevenhonderd vrouwenlevens per jaar is, maar slechts zon honderdtachtig. De onderzoekers concludeerden dat het bevolkingsonderzoek dus veel meer geld per gespaard leven kost dan begroot en hiermee niet kosteneffectief is. Want in principe hangt er een prijskaartje aan een mensenleven, ook al is dat nooit zo duidelijk geformuleerd door de overheid en politieke partijen. Om n dode door borstkanker te voorkomen, moeten volgens de onderzoekers zon vijfduizend vrouwen een mammografie ondergaan. het rivM nuanceert onderzoek Natuurlijk is er ook kritiek op dit onderzoek, onder andere vanuit het RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu). De verwachte vermindering van zevenhonderd overlijdensgevallen per jaar is een schatting op basis van veel gegevens, aangeleverd door diverse partijen. Het eigenlijke effect kan alleen worden bepaald als de helft van de vrouwen wel en de helft geen bevolkingsonderzoek heeft gehad in de testperiode. Deze vorm van onderzoek, waarbij de resultaten vergeleken worden met een zogenaamde placebogroep een groep die niet echt wordt behandeld of onderzocht geldt als de hoogste vorm van bewijs in de medische wereld. Maar het is medisch-ethisch niet verantwoord om twintig jaar lang de helft van de vrouwen een nep-onderzoek aan te bieden, dus deze gegevens zijn er niet. Het is in ieder geval duidelijk dat het bevolkingsonderzoek naar borstkanker wel degelijk vrouwenlevens spaart. Misschien minder dan gepland, maar het blijft nog steeds nuttig. Dat is zonneklaar. Meer kritische onderzoeksresultaten Al eerder bleek uit Scandinavisch onderzoek dat bevolkingsonderzoek meer borstkankers aan het licht brengt dan er daadwerkelijk hoeven worden behandeld. Toen werd ook geconcludeerd dat in het onderzoek vermoedelijk bepaalde afwijkingen ten onrechte voor borstkanker worden aangezien. En dat in sommige gevallen de nog zeer kleine kankers mogelijk spontaan verdwijnen. Bovendien zou het bevolkingsonderzoek ook tot meer onnodige medische ingrepen leiden. Overbehandeling dus. de politiek of econoMie zal Beslissen Nu de jaarlijkse stijging van de kosten in de gezondheidszorg steeds meer bepalend is, wordt het steeds belangrijker kritisch te kijken welke maatregelen het meeste rendement opleveren. Het is goed mogelijk dat het bevolkingsonderzoek op grond daarvan weer afgeschaft wordt. zelfonderzoek Borsten onlangs in de Ban Enige tijd geleden werd in de media gesteld dat zelfonderzoek bij kanker niet zinvol is. Voor vrouwen blijkt het uitvoeren van het zelfonderzoek in de praktijk technisch niet zo gemakkelijk en veel verdachte knobbels blijken na medisch onderzoek toch geen borstkanker te zijn. Gelukkig, overigens. Met het argument dat zelfonderzoek leidt tot veel stress, ongerustheid en angst, raadt het KWF zelfonderzoek af. Maar exact dezelfde nadelen zijn ook van toepassing op het bevolkingsonderzoek naar kanker. Ook daarin worden verdachte plekken in borstweefsel geconstateerd die achteraf geen borstkanker blijken te zijn. En ook daar maken vrouwen zich bezorgd nadat bij de mammografie een verdachte afwijking is gevonden. Tel daarbij dat de meeste borstkankers nog steeds worden ontdekt nadat de vrouw zelf een afwijking heeft geconstateerd en daarmee naar de dokter is gegaan. Dan is ons inziens duidelijk dat vrouwen beter wel zelf hun borsten kunnen blijven controleren. Uiteraard wel na goede instructie over hoe vaak, wanneer in de cyclus en hoe het technisch uit te voeren.

Stichting Nationaal Fonds tegen Kanker -W.G. Plein 187 -1054 SC Amsterdam -ING 207205- T 020 530 49 33 -info@tegenkanker.nl -www.tegenkanker.nl

preventie loont Het Nationaal Fonds tegen Kanker is van mening dat vroege opsporing van kanker alleen niet volstaat. Het is ook belangrijk om zo veel mogelijk zelf te doen aan preventie. Dat betekent het verminderen van risicofactoren, voor zover mogelijk. De risicofactoren voor borstkanker zijn in te delen in twee categorien. Eerst zijn er de factoren waar mensen zelf geen invloed op hebben, zoals de genetische factoren. En daarnaast zijn er factoren die mensen wel zelf kunnen benvloeden: de leefstijlfactoren. Bewezen nuttig in de preventie van borstkanker zijn: overgewicht voorkomen, niet roken, matigen met alcoholgebruik, veel bewegen en geen hormonen gebruiken die het borstweefsel stimuleren. Dat laatste geldt zeker na de overgang. Ook een gezond dieet met veel antioxidanten en weinig verzadigde vetten lijkt nuttig bij het voorkomen van (borst)kanker.

Risicofactor genen

Wij hebben zelf geen invloed op de genen die wij meekrijgen. Vooral de genen BrCa1 en BrCa2, de tot nu toe ontdekte genen voor erfelijke borstkanker, vormen een groot risico. Jonge vrouwen die op dit gen worden getest omdat er veel borstkanker in de familie voorkomt, krijgen al op jonge leeftijd met zeer moeilijke keuzes te maken. Een van de mogelijkheden is het preventief laten verwijderen van de borsten en eierstokken. Dit heeft voor de jonge vrouw zeer grote consequenties.

Risicofactor overgewicht

Overgewicht is een van de grootste risicofactoren om borstkanker te krijgen. Dat geldt overigens ook voor darmkanker, nierkanker, schildklierkanker en bepaalde vormen van leukemie. Mensen met een BMI (Body Mass Index) boven de vijfentwintig en zeker boven de dertig, doen er goed aan om af te vallen. Naarmate de BMI oploopt, worden de risicos groter. Afvallen kan door meer beweging en gezondere voeding, zie onder.

Risicofactor alcohol

Alcohol is voor vrouwen een risicofactor voor borstkanker. Het advies is om alcoholinname te beperken tot 1 glas per dag. Bier vormt een groter risico dan wijn.

Risicofactor hormonen

De late leeftijd waarop vrouwen nog zwanger worden en het kleine aantal kinderen dat westerse vrouwen krijgen, is ook een belangrijke factor. Hoe vroeger vrouwen kinderen krijgen en hoe groter het aantal, hoe minder borstkanker er voorkomt. Inmiddels is bewezen dat het gebruik van vrouwelijke hormonen na de overgang de kans op borstkanker vergroot. Met name oestrogeen kan schadelijk zijn. Mogelijk geldt de schadelijke werking van hormonen ook voor het gebruik ervan in de vruchtbare periode. Echter, de aanwijzingen daarvoor stammen vooral uit de tijd dat nog zwaardere anticonceptiepillen werden voorgeschreven. De huidige anticonceptiepillen bevatten veel minder hormonen. Oestrogeenpillen tegen overgangsklachten blijken dus een bewezen risicofactor voor het krijgen van borst- en baarmoederkanker. Vrouwen moeten weer leren accepteren dat de periode van de overgang, met alle bijbehorende klachten, gewoon tot het leven behoort.

Risicofactor te weinig beweging

Uit wetenschappelijk onderzoek is inmiddels duidelijk geworden dat geen of weinig lichaamsbeweging een risicofactor voor veel soorten kanker is. Ook voor borstkanker. Mensen zijn simpelweg gemaakt om te bewegen en dat zullen we dus gewoon moeten doen, dagelijks en af en toe intensief.

Risicofactor ongezonde voeding

Naast overgewicht veroorzaakt ongezonde voeding ook een gebrek aan stoffen die kunnen beschermen tegen kanker. Er zijn al veel aanwijzingen dat een dieet dat veel antioxidanten uit groente en fruit bevat, een zekere bescherming biedt tegen het optreden van kanker. Ook onverzadigde vetten zijn gunstig, verzadigde vetten juist niet. En veel koolhydraten eten is ook ongunstig, al zijn de exacte redenen daarvoor nog niet geheel duidelijk. zelfonderzoek Vrouwen onder de vijftig komen niet voor het bevolkingsonderzoek in aanmerking. Maar borstkanker komt op jongere leeftijd wel degelijk voor en vaak in de meest agressieve vormen. Wij adviseren iedere vrouw om regelmatig zelf de borsten te onderzoeken op veranderingen. Het is belangrijk alert te zijn op harde knobbels in en op de borst, afwijkingen aan de huid van de borst (sinaasappelhuid) en van de tepel (schilfering, intrekkingen). Ook vocht uit de tepel is een indicatie. Op internet zijn goede instructiefilmpjes te vinden. Ga bij twijfel altijd naar de huisarts. Iedere vrouw die zichzelf kan redden door zelfonderzoek is er n. En een kleine borsttumor is makkelijker en op een minder ingrijpende manier te genezen dan een grote. ook mannen kunnen borstkanker krijgen.

In Nederland krijgen circa 100 mannen per jaar borstkanker; dat is 1 op de 1500 mannen.

N.B. De inhoud van deze folder bevat nadrukkelijk geen medische adviezen. De opzet van de auteurs is de lezer voor te lichten over voeding, therapien en levensstijlen opdat u in overleg met uw arts tot een eventuele toepasssing komt, die verantwoord is en bij u past. De auteurs kunnen dan ook geen verantwoordelijkheid dragen voor eventuele klachten die voortvloeien uit het opvolgen van een algemene aanbeveling.

Stichting Nationaal Fonds tegen Kanker -W.G. Plein 187 -1054 SC Amsterdam -ING 207205- T 020 530 49 33 -info@tegenkanker.nl -www.tegenkanker.nl