FAKULTET POSLOVNE INFORMATIKE U TRAVNIKU

GLOBALIZACIJA ESEJ

Predmet: Uvod u ekonomiju Profesor: Asistent:

Student:Selimovi Adnan Semestar: I

Travnik, Novembar 2011. god.

SADRAJ: 1. UVOD ................................................................................................... 1 2. GLOBALIZACIJA.............................................................................. 2 2.1. Pozitivni aspekti globalizacije..................................................... 3 2.2. Negativni aspekti globalizacije....................................................4 3. ZAKLJUAK ...................................................................................... 6 4. LITERATURA .................................................................................... 7

1. UVOD:
U drugoj polovini XX vijeka nastupio je novi ekonomski talas tzv. globalizacija. Rije globalizacija potie od francuske rijei ''global'', to u prevodu znai cjelovitost. Globalizacija predstavlja povezivanja koja prevazilaze okvire nacionalne drave. Cilj globalizacije je poveanje ekonomskog rasta, blagostanja i bogatstva. Svjedoci smo ogromne meuzavisnosti izmeu drava irom svijeta i odvijanja niza nezavisnih procesa koji se dogaaju i obuhvataju drave, regione, itav svijet. Ovaj splet svih odnosa kojima se povezuju brojni sudionici na dravnom, regionalnom nivou , pa i civilizacije u raznim oblastima, vremenima, pri razliitim brzinama odvijanja, s tendencijom sveobuhvatnosti, ali i irenja i kod onih procesa koji su ve postali globalni- nazivamo globalizacijom.1 Mnogi autori globalizaciju svode na procese koji se odvijaju u svijetskoj privredi, a vremenski je smjetaju u razdoblje od sredine sedamdesetih ili ak od sredine osamdesetih godina. Osnovni ekonomski aspekti globalizacije jesu liberalizacija, privlaenje investicija i privatizacija. Globalizaciju moemo definisati kao proces ekonomskog, politikog, socijalnog i kulturnog djelovanja na nadnacionalnom nivou, koji na globalnom nivou mijenja ustaljene politike, privredne, socijalne i kulturne odnose. Bitna determinanta ovog procesa je tehnoloki razvoj.2 Tehnoloka unapreenja su poveala integraciju i efikasnost globalnog finansijakog trita.Zbog toga, mnogi investitori mogu nadgledati globalna trita i istovremeno ispitivati kako e odreena informacija uticati rizik/povrat.3 Glavnu ulogu na tritu imaju multinacionalne korporacije.

Mersud Ferizovi, Strateki menadment, Ekonomski fakultet Univerziteta u Bihau, Biha, 2005, str. 56
2

Prof. dr Tihomir Gligori (2007): Osobine naroda, BINA, Banja Luka, str.95; Prof. dr Sead Omerhodi (2008): Finansijska trita i institucije, HARFO-GRAF, Tuzla, str.32;

2. GLOBALIZACIJA
Da li je globalizacija pozitivan proces? Veina autora globalizaciju tretira kao optimistian proces koji donosi razvitak tehnologije, proirenje trita, vei profit, lagodniji ivot, znanstveni napredak i uitak potronje. Drugi definiraju globalizaciju kao nuno zlo, prevlast SAD-a i EU-e u svim aspektima ivota: ekonomiji, politici, znanosti i kulturi (dakle kao oblik kolonijalizma i imperijalizma nad malim narodima). Osnovni cilj globalizacije je profit, zatim osvajanje novih trita, pronalazak novih trita, pronalazak novih i jeftinijih sirovina, smanjenje rizika u poslovanju, uklanjanje ili ograniavanje konkurencije i dominacije svjetskom razmjenom od strane nerazvijenih svijetskih zemalja Globalizacija kao i svaki drugi proces ima odereene prednosti i nedostatke zavisno sa koje take gledita promatramo djelovanje iste na privredu i cjelokupan razvoj neke zemlje. Proces globalizacije potaknut je osobito tehnolokim napredkom u telekomunikacijama i transportu, a kraj je 20-tog stoljea donio je informatiku tehnologiju. Ekonoski gledano, moe se rei da su uzroci i poticaji globalizacije kapitalistiki nain proizvodnje, tehnoloki napredak i meunarodna regulacija. U globalnoj se privredi faktori proizvodnje, prirodni resursi, kapital, tehnologija, rad, informacija kao i dobra i usluge slobodno kreu svijetom. pekulanti zadaruju prebacujui navedene faktore s mjesta gdje su jefrtinija na mjesta gdje su skupi, a proizvoai lociraju svoje pogone tamo gdje je to najjeftinijeu nerazvijene zemlje. Domae trite vie ne postoji, ono je dio jedinstvenog globalnog trita.

2.1. Pozitivni aspekti globalizacije

Pozitivni uticaji globalizacije su: poduzimljivost i kreativnost glavnih nosilaca, dobra organizacija rada, razvoj novih tehnologija i tehnika proizvodnje, racionalizacija i razvoj novih sirovina, razvoj novih izvora energije pri emu se nabroani uticaji posmatraju kroz integraciju nauke i proizvodnje. Kada govorimo o prednostima globalizacije ukratko u objasniti samo neke od njih: 1. poveanje izgleda za zapoljavanje globalizacija dovodi do ubrzanog razvoja zemalja to u konanici iziskuje bre zapoljavanje i otvaranja novih radnih mjesta; 2. globalizovana privreda zahtijeva vii nivo obrazovanja i kvalifikovanosti radne snage u savremenim uslovima globalizacije ljudski resursi i znanje predstavljaju najznaajniji privredni resurs i imaju presudan znaaj za ostvarivanje efikasnog pirvrednog i drutvenog razvoja. Znanje ima znaajan uticaj na efikasno ostvarivanje informaciono zasnovane saradnje pojedinih zemalja i pojedinanih kompanija u okviru irih regija, jer se bez dobrih strunjaka ne mogu efikasno koristiti ni drugi faktori razvoja; 3. ujednaavanje uslova i regulative domaih i stranih ulaganja - u procesu globalizacije dolazi do promene u strukturi ulaganja sa akcentom na ulaganja u nauno-istraivaki i kreativni rad, a samim tim i do novih pronalazaka, uz usaglaavanje carinskih propisa i spoljnotrgovinskog poslovanja. 4. poveano kretanje kapitala - proces globalizacije svetske privrede, preko liberalizacije, snano utie na kreiranje ekonomskih politika savremene drave, a naroito onih manjih i onih koje su u razvoju ili tranziciji, ime su tehnoloki proces i konkurencija smanjili

barijere za meunarodne tokove roba i usluga i faktora proizvodnje, te je povean interes za meunarodnu specijalizaciju to prouzrokuje nagle ekspanzije meunarodnih ekonomskih transakcija; 5. strana ulaganja u rentabilne privredne grane i djelatnosti uz pomo i povoljno kreditiranje malih i srednjih preduzea, 6. ulaganje u pratee slube i infrastrukturu- putna mrea, luke i aerodromi, skladini prostori, slobodne carinske zone, itd.4

Prof. dr Todor Petkovi, Globalna ekonomija i poslovna diplomatija, aak, 2007.str.37-38.

2.2. Negativni aspekti globalizacije

1. globalizacija je prouzrokovala porast moi novca - SAD i njene transnacionalne kompanije lansirale su parolu "kapital nema otadbinu", a tamo gdje novac postaje boanstvo, sve etike i kulturne vrijednosti padaju u vodu. 2. globalizacija dovodi do ukidanja klasinog pojma ekonomskog i politikog suvereniteta zemalja - u meunarodnim odnosima sila ima prednost nad pravom koje samo daje legitimitet onome to ima prednost.
3.

nametanje naina ivota od strane najrazvijenijih zemalja. U sutini osnovno

pitanje je kako slijediti ono to se mora, kada je rije o zapadnom putu razvoja, a pri tom izbjei potinjavanje i moderno porobljavanje vlastite zemlje i svog naroda od onih najjaih u procesu globalizacije. 4. Primjena transfernih cijena predstavlja posebno zanimljiv i interesantan aspekt

djelovanja transnacionalnih kompanija. Transferne cijene su one cijene po kojima se, u okviru sistema jedne transnacionalne kompanije, odvijaju poslovne operacije. One mogu biti znatno iznad ili ispod svjetskih cijena. Transnacionalna kompanija moe meusobnim internim obraunima vrlo lako prikazati gubitak u poslovanju, ako joj to odgovara. Zna se da na gubitak ne plaa porez ime se nanosi velika teta zemlji u kojoj ta kompanija posluje.

3. ZAKLJUAK
Proces globalizacije je nezaustavljiv i zbog toga na iza sebe ostavlja sve one zemlje koji mu se suprotstavljaju i koje ga ne prihvataju. Zbog navedene injenice procesu globalizacije se vie silom ekonomskih nunosti nego dobrovoljno, preputaju i zemlje koje su njegovi javni kritiari. Nerazvijene zemlje i zemlje u tranziciji se zbog navedenog nalaze pred izborom da i dalje ostanu izvan meunarodnog trita, a to znai i bez razvojne perspektive, ili da prihvate globalizaciju i tako svoju sudbinu prepuste meunarodnim centrima moi, to im moe donijeti ekonomske prednosti, ali ih moe dovesti i do gubitka ekonomske i politike samostalnosti. Neovisno o svim negativnim aspektima globalizacije, njenu pojavu treba prihvatiti kao izazov za mogunosti koje ona nudi u ekonomskom razvoju, rastu i blagostanju. Budunost kako i svjetskih tako i naih preduzea zavisi od graenja konkurentnosti sa sposobnou ostvarivanja konkurentskih prednosti na BiH tritu, kao dijelu globalnog trita, i na ukupnom globalnom tritu. Voene sposobnim i inovativnim menadmentom, naa preduzea e moi ostvarivati rast na takvom tritu. Neka od njih e se i povezivati sa meunarodnim kompanijama, i na taj nain se uspjenije ukljuivati u globalno trite.

4. LITERATURA

1. Ferizovi M., Strateki menadment, Ekonomski fakultet Univerziteta u Bihau, Biha, 2005, 2. Gligori T.,: Osobine naroda, BINA, Banja Luka, 2007
3.

Omerhodi S., : Finansijska trita i institucije, HARFO-GRAF, Tuzla, 2008