Binnenhavenvisie Twente

binnenhavenvisie twente
netwerkanalyse voor binnenhavens en vaarwegen

colofon
Uitgave
De Binnenhavenvisie Twente is een gezamenlijke
uitgave van Regio Twente en ECORYS Nederland BV.
De Binnenhavenvisie Twente is tot stand gekomen in

samenwerking met de gemeenten Almelo, Enschede,
Hengelo, Hof van Twente en Twenterand, de provincie
Overijssel, Rijkswaterstaat Oost-Nederland, Kamer
van Koophandel Veluwe en Twente en de werkgroep
Twentekanalen.
Redactie en teksten
Regio Twente, ECORYS
Ontwerp omslag
Digidee Ontwerpstudio
Foto- en kaartmateriaal
Drukwerk
ECORYS
Verschijning
Juni 2008
Oplage
150 exemplaren
Regio Twente
Nijverheidstraat 30
7511 JM Enschede
Postbus 1400
7500 BK Enschede
tel 053 487 65 43
info@regiotwente.nl
www.regiotwente.nl
Inhoudsopgave
Samenvatting 5
1 Inleiding 13
1.1 Aanleiding 13
1.2 Doelstelling 14
1.3 Leeswijzer 14
2 Ruimtelijk-economische structuur Twente 17

2.1 Ruimtelijke structuur 17
2.2 Economische structuur 18
2.3 Bereikbaarheid 20
3 Binnenhavens Twente 27
3.1 Binnenhavens Nederland 27
3.1.1 Definitie binnenhaven 27
3.1.2 Omvang Nederlandse binnenhavens 27
3.2 Binnenhavens Twente 28
3.2.1 Aantal en omvang 28
3.2.2 Functie havens 29
3.2.3 Ruimte voor watergebonden activiteiten 30
3.2.4 Economisch belang 32
3.2.5 Bereikbaarheid 33
3.3 Binnenhavens Hengelo 36
3.4 Binnenhavens Almelo 38
3.5 Binnenhaven Enschede 40
3.6 Binnenhavens Hof van Twente (Goor, Markelo en Delden) 42
3.7 Laad en loskades Twenterand (Vriezenveen en Vroomshoop) 45
4 Streefbeeld Binnenhavens Twente 47

4.1 Inleiding 47
4.2 Ruimtelijke ontwikkeling 47
4.2.1 Algemeen 47
4.2.2 Almelo 49
4.2.3 Hengelo 51
4.2.4 Enschede 52
4.2.5 XL Businesspark Twente 53
4.2.6 Hof van Twente 54
4.2.7 Twenterand 55
Binnenhavenvisie Twente, netwerkanalyse voor binnenhavens en vaarwegen in Twente 3

4.3 Economische ontwikkeling 55
4.4 Infrastructurele ontwikkeling 57
4.5 Ontwikkeling goederenvervoer over water 61
4.6 Ambities Twente 65
4.7 Streefbeeld kaart 67
5 Knelpunten binnenhavens 71
5.1 Inleiding 71
5.2 Knelpunten ruimte 73
5.3 Knelpunten milieu 76
5.4 Knelpunten infrastructuur 78
5.5 Financieel-economische knelpunten 82
5.6 Knelpunten draagvlak en samenwerking 84
6 Maatregelenpakket 89
6.1 Inleiding 89
6.2 Maatregelen ruimte 90
6.3 Maatregelen milieu 92
6.4 Maatregelen infrastructuur 94
6.5 Financieel-economische maatregelen 98
6.6 Maatregelen draagvlak en samenwerking 100
7 Voorstel voor uitvoeringsprojecten 103

7.1 Inleiding 103
7.2 Voorstel voor concrete uitvoeringsprojecten 103
7.2.1 Inleiding 103
7.2.2 Voorstel voor concrete uitvoeringsprojecten 104
8 Vervolgstappen binnenhavenvisie Twente 109

8.1 Inleiding 109
8.2 Stappen voor vervolg 110
Projectteam binnenhavenvisie Twente 112
Betrokken organisaties bij binnenhavenvisie Twente 113
Bijlage A Kwaliteitsnet waterwegen Twente 115
Bijlage B Streefbeeld vaarwegennet Rijk en provincie 117

Samenvatting
1. Huidig netwerk van binnenhavens en vaarwegen
Agenda van Twente

Regio Twente werkt in de ‘Agenda van Twente’ samen met gemeenten, provincie,
instellingen en bedrijfsleven aan een economisch duurzame en sterke regio.
De bereikbaarheid van de economische kerngebieden via de weg en het water zijn hierin
van prominent belang. In het Regionaal Mobiliteitsplan Twente 2007-2011 zet Regio
Twente in op het stimuleren van vervoer over water door het wegnemen van
infrastructurele knelpunten en het ontwikkelen van regionale multimodale faciliteiten
voor de open overslag van goederen. In vervolg hierop is deze ‘Binnenhavenvisie
Twente, netwerkanalyse voor binnenhavens en vaarwegen in Twente’ opgesteld door
Regio Twente, samen met de gemeenten Almelo, Enschede, Hengelo, Hof van Twente en
Twenterand, het bedrijfsleven (werkgroep Twentekanaal), de Kamer van Koophandel
Veluwe en Twente, de provincie Overijssel en Rijkswaterstaat Oost-Nederland.
Ruimtelijk economische structuur

Regio Twente is een samenhangend (stedelijk) netwerk, met één woningmarkt, één
arbeidsmarkt en één verkeer- en vervoerssysteem, ruim 600.000 inwoners en 275.000
werkzame personen. De industrie is in Twente relatief sterk vertegenwoordigd en omvat
internationaal toonaangevende bedrijven in de metaalindustrie en voedings- en
genotmiddelenindustrie. Ruim 500 hectare van de bedrijventerreinen ligt aan het water,
waaronder (grootschalige) industrieterreinen aan de Twentekanalen in Hengelo, Enschede
en Almelo. De overheden en het bedrijfsleven in Twente investeren al jaren in de
ontwikkeling en herstructurering van de natte bedrijventerreinen (o.a via topperregeling)
en in kadefaciliteiten om zo vervoer via het water te stimuleren.
Bereikbaarheid binnenhavens
Regio Twente positioneert zichzelf als kruispunt van belangrijke transportassen met de
A1 en A35 en Twentekanalen. De ‘A1 zone’ vormt de verbinding tussen de Randstad, de
havens van Rotterdam en Amsterdam en het achterland richting Duitsland en Oost-
Europa via weg, water en spoor.
De Twentekanalen, inclusief de zijtak naar Almelo, vormen de hoofdvaarweg die de regio
aansluit op het hoofdvaarwegennet van Nederland. De Twentekanalen ontsluiten vanaf
Zutphen (via Sluis Eefde) de binnenhavens van Lochem, Markelo en Goor voor Klasse
Va schepen. De binnenhavens van Delden, Hengelo, Almelo en Enschede zijn bereikbaar
voor Klasse IV schepen. Vanaf Almelo sluit het Twentekanaal aan op het Overijssels
kanaal Almelo – De Haandrik, dat de terreinen in Vriezenveen en Vroomshoop en de
havens van Hardenberg en Coevorden ontsluit voor Klasse II schepen tot 600 ton. De
terreinen Twentekanaal Zuid in Hengelo en bedrijvenpark Twente en Dollegoor in
Almelo zijn tevens per spoor, en daarmee trimodaal, ontsloten.

Functie binnenhavens
De binnenhavens van Hengelo, Almelo, Enschede en Hof van Twente zijn belangrijke
vestigingsplaatsen voor de zoutproductie, zand- en grindbedrijven en betoncentrales,
bouwstaalbedrijven, veevoederindustrie, recycling industrie, aardolieproducenten en
metaalindustrie (zware constructies). Vervoer over water is essentieel voor deze
bedrijven. De Combi Terminal Twente in Hengelo is van belang voor de bedrijven in de
(grensoverschrijdende) regio die containerstromen van en naar de zeehavens vervoeren.
Het netwerk van Twentse binnenhavens verwerkt momenteel ruim 5 miljoen ton bulk- en
stukgoederen en 50.000 TEU containers via de binnenvaart en dit volume blijft groeien.
De haven van Hengelo is het logistieke knooppunt van Twente en één van de grootste
binnenhavens van Nederland met een overslag van 3,5 miljoen ton. In totaal beschikt
Twente over 3000 meter openbare kades. Hiervan is recent 400 meter gemoderniseerd (in
Almelo) en zal een deel van de verouderde kades ook moeten worden opgeknapt.
Tabel 0.1 Functie en ontsluiting binnenhavens Twente
Plaats Overslag Functie haven Openbare Vaarweg Multimodale

in 2006 kade klasse ontsluiting
Hengelo 2,9 mln ton + Bulk (o.a. zout, zand, 700 m Klasse IV Twentekanaal
50.000 TEU brandstof) + containers A35/A1, spoor
Almelo 1,0 mln ton Bulk (o.a. staal, zand, 400 m + 80 m Klasse IV Twentekanaal (zijtak),
recycling) A35, N36, spoor
Enschede 0,5 mln ton Bulk (o.a. zand, 300 m (semi) Klasse IV Twentekanaal
brandstof) A35, N18
Delden 0,35 mln ton Bulk (o.a. veevoeder) 300 m (semi) Klasse IV Twentekanaal
N346
Goor 0,15 mln ton Bulk (o.a. staal, 800 m Klasse Va Twentekanaal
bouwmaterialen) N346
Markelo 0,1 mln ton Bulk (o.a. staal, zware 100 m Klasse Va Twentekanaal
constructie) N346, N755
Vriezenveen - Geen Klasse II Overijssels Kanaal
N36
Vroomshoop - 150 m Klasse II Overijssels Kanaal
(niet gebruikt) N341
Binnenhavens van belang voor economie, bereikbaarheid en leefbaarheid

De binnenhavens zijn de knooppunten van het stedelijk netwerk in Twente en bieden
toegang tot het nationale en Europese vervoersnetwerk via water, weg en spoor. Het
stedelijk netwerk van Twente is tevens het grootste stedelijke concentratiegebied aan de
Nederlands-Duitse grens en voor de hier gevestigde bedrijven is de relatie met het
afzetgebied in Duitsland van groot belang.
Ruim dertig aan het water gelegen bedrijven maken direct gebruik van de binnenhavens
in Twente en nog eens tientallen niet aan het water gelegen bedrijven maken gebruik van
de containerterminal in Hengelo en de openbare kades in Twente.

De binnenhavengerelateerde activiteiten van de bedrijven in Twente betekenen voor de
regio een directe werkgelegenheid van ongeveer 1.500 arbeidsplaatsen en een directe
toegevoegde waarde van ongeveer 145 miljoen Euro.
Daarnaast zijn de binnenhavens van belang voor de bereikbaarheid en leefbaarheid van

Twente. Indien de binnenhavens in Twente de naar schatting 10.000 (beladen en lege)
schepen per jaar niet meer zouden kunnen ontvangen, dan zou het aantal
vrachtwagenbewegingen in de regio met ongeveer 200.000 per jaar toenemen; dit zijn
800 volle vrachtwagens per dag. Een dergelijke toename van het vrachtverkeer via de
weg zou bijdragen aan een verslechtering van de luchtkwaliteit en leefbaarheid van de
steden en kernen in Twente.
2. Streefbeeld: toekomstig netwerk van binnenhavens en vaarwegen
Ruimtelijk-economische ontwikkelingen
Met de ontwikkeling van XL Businesspark Twente in Almelo wordt ingezet op
grootschalige bedrijvigheid in de sectoren industrie, transport en distributie. Het 180
hectare grote bedrijventerrein ligt ten zuiden van Almelo en is direct aangesloten op de
A35 en de zijtak van het Twentekanaal. Op het terrein wordt een nat terrein (‘De Kade’)
aangelegd met een openbare kade. Met XL Businesspark Twente heeft de regio in de
toekomst voldoende natte en droge ruimte voor het vestigen van grootschalige
(watergebonden) bedrijvigheid.
In Hengelo wordt op de Combi Terminal Twente de kade verlengd en het terrein voor
containeroverslag en opslag vergroot. In de gemeente Hof van Twente heeft Holterman
Wapeningsstaal in Markelo geïnvesteerd in een eigen insteekhaven die in 2008 in gebruik
is genomen. In de gemeente Twenterand geeft Coes Metaalbescherming uit Vriezenveen
aan te willen investeren in faciliteiten voor vervoer van grote en zware constructies over
water.
Daarnaast wordt door de gemeenten, regio en Rijk geïnvesteerd in de herstructurering van

de bestaande natte terreinen in Twente. Hengelo (Twentekanaal Zuid), Enschede
(Havengebied) en Almelo (Dollegoor) werken aan de ontwikkeling van de
havengebieden, met aandacht voor het creëren (inbreiden) van ruimte voor huidige en
nieuwe watergebonden bedrijven, het verbeteren van de ontsluiting van de havengebieden
via de weg en het uitbaggeren van de havens. Watergebonden bedrijven in deze havens
geven aan te willen groeien en hebben meer ruimte nodig voor vervoer, overslag en
opslag van goederen via het water. Door gebrek aan fysieke ruimte, maar ook een gebrek
aan geluidsruimte, is uitbreiding veelal niet mogelijk.
De herstructurering en ontwikkeling van natte bedrijventerreinen gaat in Twente goed

samen met de ontwikkeling van wonen en recreëren aan het water. Er zijn geen
conflicterende ruimteclaims, zodat de gemeenten in Twente prioriteit kunnen geven aan
de ontwikkeling van de binnenhavens als vestigingsplaats en overslaglocatie voor
watergebonden bedrijven.

Tabel 0.2 Ontwikkeling en herstructurering natte terrein in Twente
Plaats Terrein Ontwikkeling Beleid en Ruimte voor huidige/ Geluid

Nat terrein uitvoering nieuwe bedrijven ruimte
Hengelo Twentekanaal N 15 ha nat Herstructurering Huidige (5 ha) + Beperking
nieuwe (10 ha) bedrijven Beperking
Twentekanaal Z 50 ha (15 ha nat) Herstructurering Huidige + nieuwe bedrijven
Almelo Dollegoor 2-5 ha nat Herstructurering Huidige bedrijven Beperking
Almelo XL Businesspark 180 ha Aanleg regionaal Nieuwe bedrijven Geen
Twente (10 ha nat) bedrijventerrein beperking
Enschede Havengebied 2-5 ha nat Herstructurering Huidige + nieuwe bedrijven Beperking
Delden Schneiderbos - - - Beperking
Goor Haven 0,3 ha nat Uitgifte van één Huidig bedrijf Beperking
natte kavel
Markelo Twentekanaal 0,5 tot 2 ha nat Verlengen kade Huidig of nieuw bedrijf Beperking
Vriezenveen Weitzelpoort - Aanleg kade - -
Vroomshoop Linderflier - Behoud kade - -
Ontwikkelingen bereikbaarheid en vervoer over water

De Twentekanalen vormen de toegang tot Twente via het water en het volume via het
water groeit. Bedrijven zoals Akzo, CTT, zand- en grindbedrijven, olieproducenten en
staalbedrijven geven aan nog meer gebruik te willen maken van vervoer over water. Deze
bedrijven willen de schaalgroottevoordelen in de binnenvaart optimaal kunnen benutten
door het inzetten van grotere schepen. Hiervoor zal het deel van de Twentekanalen tussen
Delden en Enschede en de zijtak naar Almelo moeten worden verdiept en verbreed voor
Klasse Va schepen. De opwaardering van het kanaal Almelo – De Haandrik tot 800-1000
ton is vooral van belang voor bedrijven in de gemeenten Hardenberg en Coevorden.
Twente werkt aan verbetering van de bereikbaarheid van de regio via de weg en het
water. Uit de Netwerkanalyse Twente blijkt dat de mobiliteit van Twente via de weg
onder druk komt te staan, met name de A1 en A35, maar ook de interne bereikbaarheid
van de steden. Met het programma Twente Mobiel investeert de regio in maatregelen
voor een betere benutting van de infrastructuur binnen en tussen de gemeenten,
waaronder de havengebieden. Daarnaast werkt Hengelo aan het verbeteren van de interne
ontsluiting en verkeersveiligheid van Twentekanaal Zuid in combinatie met
transformatielocatie Hart van Zuid. Ook Enschede werkt aan verbetering van de interne
ontsluiting van het havengebied als onderdeel van Enschede West. Daarnaast wordt door
de regio onderzocht of de bedrijventerreinen in Enschede en Hengelo via een
ongehinderd logistiek systeem (OLS) met elkaar verbonden kunnen worden met
aansluiting op de Combi Terminal Twente.
Op basis van het hoogste groeiscenario van het Centraal Planbureau, de verwachte groei
van de huidige bedrijven en de ontwikkeling van XL Businesspark Twente voor nieuwe
bedrijven, wordt in Twente een groei verwacht van het vervoer per binnenvaart van en
naar Twente van 5,6 naar 8,0 miljoen ton in 2020 ofwel 2,5% per jaar. Deze groei past bij
de 8% groei van het vervoer per binnenvaart in de afgelopen tien jaar, de investeringen
van bedrijven en herstructurering van natte terreinen door gemeenten.

Regio Twente streeft naar meer vervoer over water via de binnenhavens. Het streefbeeld
van de binnenhavens en vaarwegen in Twente wordt bepaald door de mate waarin de
haven bereikbaar is, de capaciteit voor de haven in termen van ruimte en inbedding in de
omgeving. In onderstaand kader en figuur is het streefbeeld van binnenhavens en
vaarwegen in Twente weergegeven.
De partijen in de regio Twente kiezen voor een betere benutting van de ruimte in de binnenhavens door:
• Nieuwe watergebonden bedrijven ruimte bieden in Twente via XL Businesspark Twente
• Huidige watergebonden bedrijven ruimte bieden via herstructurering van terreinen
• Containeractiviteiten, -bedrijvigheid en -faciliteiten concentreren in Hengelo (Combi Terminal Twente)
• Huidige en nieuwe watergebonden bedrijven geluidruimte bieden voor activiteiten
• Watergebonden bedrijvigheid, woningbouw en recreatie in samenhang ontwikkelen
De partijen in de regio Twente kiezen voor een betere bereikbaarheid van de binnenhavens door:
• Twentekanalen (incl. zijtak naar Almelo) toegankelijk maken voor Klasse Va schepen
• Kanaal Almelo – De Haandrik toegankelijk maken voor Klasse III schepen tot 1000 ton
• in elke gemeentekern (binnenhaven) een openbare kadefaciliteit te behouden en ontwikkelen
• Waarborgen van de bereikbaarheid van binnenhavens via de weg en het water
• Behouden van de trimodale ontsluiting van watergebonden terreinen in Almelo en Hengelo
Figuur 0.1 Toekomstig netwerk van binnenhavens en vaarwegen in Twente
Twentekanalen (incl. zijtak):

- Klasse Va
Almelo – De Haandrik:
Nieuw regionaal terrein
- klasse III (1000 ton)
(met natte kavels)

3. Knelpunten bij het streefbeeld
Het streefbeeld voor het toekomstig netwerk van binnenhavens in 2020 geeft de ambitie
aan van de regio Twente. Om het streefbeeld te realiseren zullen de belangrijkste
knelpunten moeten worden aangepakt, onderscheiden naar bereikbaarheid van
binnenhavens via weg en water, (milieu)ruimte voor groei en ontwikkeling van
watergebonden activiteiten en draagvlak en communicatie voor verbetering van de
binnenhavens.
Regio Twente geeft de volgende knelpunten aan:

• Beperkte diepgang van de Twentekanalen vanaf Delden; bedrijven willen meer
vervoeren via water met grotere Klasse Va schepen in plaats van Klasse IV schepen.
• Onvoldoende diepgang in de havens van Hengelo en Enschede voor huidige en
grotere schepen, mede door achterstallig onderhoud en onvoldoende structureel
budget voor onderhoud en beheer.
• De externe bereikbaarheid via de weg neemt af, de interne wegontsluiting van een
aantal havengebieden is verouderd en bruggen hebben aslast- en hoogtebeperkingen.
• De natte terreinen en kadefaciliteiten zijn voor een deel verouderd.
• Huidige en nieuwe watergebonden bedrijven hebben geen fysieke ruimte en
geluidruimte om te groeien en watergebonden activiteiten uit te breiden.
Op bestuurlijk vlak zijn er ook verbeteringen mogelijk. Binnen gemeenten is niet altijd
duidelijk welke partijen betrokken zijn bij de ruimtelijke en infrastructurele ontwikkeling
van de havengebieden. De urgentie voor een samenhangende aanpak van het complexe
vraagstuk van havenontwikkeling in de regio wordt nog niet overal gevoeld. Ook de
logistieke samenwerking tussen bedrijven en het meer gebruik maken van vervoer over
water verdient meer aandacht in Twente.
4. Maatregelen bij het streefbeeld

Het maatregelenpakket voor het realiseren van het streefbeeld van het toekomstig netwerk
van binnenhavens en vaarwegen in Twente bestaat uit oplossingen voor de korte en lange
termijn. De belangrijkste maatregelen zijn:
• Het uitbaggeren van de binnenhavens en waar nodig verbeteren van de kades, bij
voorkeur in samenhang met het verdiepen van de Twentekanalen.
• Het verdiepen en verbreden van de Twentekanalen (incl. zijtak naar Almelo) voor
Klasse Va schepen.
• Aanleg van het XL Businesspark Twente en een openbare kade voor nieuwe
watergebonden bedrijvigheid.
• Het faciliteren van de uitbreiding Combi Terminal Twente als logistiek knooppunt
voor Twente.
• Herstructurering van de havengebieden Enschede, Almelo, Hengelo en Markelo om
zo meer ruimte voor watergebonden bedrijven te creëren en verbetering van de
bereikbaarheid van havens via het water en de weg.
• Het opzetten van een structureel onderhoudsfonds voor de havenwerkzaamheden per
gemeente / regio.
• De mogelijkheden onderzoeken voor regionaal beheer en organisatie van de havens,
met aandacht voor het innen havengelden, de uitwisseling havenmesters en het
aanbieden van diensten aan bedrijven op regionale schaal in Twente.

Voor de uitvoering van de maatregelen van de Binnenhavenvisie Twente richt Regio
Twente zich op de communicatie en het proces, zowel binnen de regio (behouden van
bestuurlijk draagvlak en financiering van maatregelen) als buiten de regio. Het
binnenhaventeam Twente (Regio Twente, gemeenten Hengelo, Almelo, Enschede, Hof
van Twente, Twenterand, Kamer van Koophandel Veluwe en Twente en bedrijfsleven
(Werkgroep Twentekanalen, Sesam) werkt de komende jaren samen met Provincie
Overijssel en Rijkswaterstaat Oost-Nederland aan het realiseren van de ambities voor
Twente. Het toekomstig netwerk van binnenhavens en vaarwegen draagt bij aan een
betere bereikbaarheid en leefbaarheid van Twente en meer vervoer van goederen via het
water door bedrijven in Twente.
Tabel 0.3 Maatregelen voor streefbeeld netwerk binnenhavens en vaarwegen Twente
Maatregel Plaats Betrokken partijen

Nieuwe watergebonden kavels
XL Businesspark Twente: Almelo XL Businesspark Twente, gemeenten en
- reserveren natte kavels + aanleg openbare kadefaciliteit provincie
Binnenhaven Enschede: Enschede Enschede, bedrijven en bewoners
- uitgifte van nieuwe natte kavel + kade
Binnenhaven Goor: Goor Hof van Twente, bedrijven
- uitgifte klaar maken van natte kavel
Verdiepen en verbreden Twentekanalen
- verdiepen en verbreden van Twentekanalen Twente RWS, Regio Twente, gemeenten,
bedrijven
Baggeren binnenhavens
- baggerwerkzaamheden (incl. damwanden en kade) Hengelo Hengelo, RWS, Regio Twente
havens Hengelo
- baggerwerkzaamheden (incl. damwanden en kade) Enschede Enschede, RWS, Regio Twente
havens Enschede
- baggerwerkzaamheden (incl. damwanden en kade) Almelo Almelo, RWS, Regio Twente
havens Almelo
Aanleg openbare kadefaciliteiten
- uitbreiding kade Combi Terminal Twente Hengelo Hengelo, Provincie, CTT, Regio Twente
- verlengen kade Markelo (+ herstucturering terrein) Markelo Hof van Twente Provincie, bedrijven
- aanleg kadefaciliteiten/ bolders Vriezenveen Vriezenveen Twenterand, Coes, Provincie
- herontwikkelen openbare kades Almelo Almelo Almelo, bedrijven
(selectief verlengen)
- herinrichting kade Delden (bij verbreden Twentekanalen) Delden Hof van Twente, RWS, bedrijven
Ontsluiting bedrijventerreinen/ havengebieden
- aanleg Ongehinderd Logistiek Systeem tussen Hengelo Enschede Regio Twente, Enschede, Hengelo
en Enschede (met aansluiting op CTT) / Hengelo Provincie, bedrijven

1 Inleiding
1.1 Aanleiding
Binnenhavens Twente waarborgen bereikbaarheid economische centra

In het Regionaal Mobiliteitsplan 2007-2011 is het opstellen van een regionale
binnenhavenvisie één van de aandachtspunten binnen het beleidsthema bereikbaarheid.
Regio Twente zet in op het stimuleren van meer vervoer over water door het wegnemen
van infrastructurele knelpunten en het ontwikkelen van regionale faciliteiten voor de op-
en overslag van goederen (in combinatie met andere modaliteiten). Bovendien zijn
binnenhavens belangrijke onderdelen van de regionale economische structuur van
Twente. Regio Twente speelt een bovenregionale rol in het ontwikkelen van een netwerk
van binnenhavens in Oost-Nederland.
De gemeenten Almelo, Enschede, Hengelo, Hof van Twente en Twenterand, de bedrijven
en Kamer van Koophandel Veluwe en Twente, provincie Overijssel en Rijkswaterstaat
Oost-Nederland onderstrepen het belang van een binnenhavenvisie Twente. Een meer
optimaal gebruik van de vaarwegen draagt bij aan het waarborgen van de bereikbaarheid
van de economische centra in de regio. Bovendien biedt de ontwikkeling van de
binnenhavenvisie Twente de mogelijkheid om de verbreding en verdieping van het
Twentekanaal (vanaf de IJssel bij Eefde naar Enschede met een zijtak naar Almelo) in
een breder ruimtelijk-economisch perspectief te plaatsen en onder de aandacht te brengen.
Rol van overheden en bedrijven in ontwikkeling binnenhavens

In de beleidsbrief ‘Varen voor een vitale economie: een veilige en duurzame binnenvaart’
geeft het kabinet aan wat het wil doen aan stimulering van vervoer over water en het
behouden van het netwerk van binnenhavens. In de Nota Mobiliteit staat ‘Provincies en
stadsregio’s dragen er zorg voor dat op strategische punten binnen de economisch
kerngebieden voldoende ruimte wordt gereserveerd voor overslag van bulkgoederen en
containers op binnenvaartschepen’. Naast de provincie spelen gemeenten ook een
belangrijke rol in het regionale binnenhavenbeleid. In de Nota Mobiliteit staat:
‘Gemeenten houden bij hun ruimtelijkeordeningsbeleid expliciet rekening met
multimodale ontsluiting en ontwikkeling van natte bedrijventerreinen.’
Tenslotte hebben de verladende en logistieke bedrijven in de regio, die wel of niet
gevestigd zijn in de binnenhavens, een belangrijke rol als investeerder en gebruiker van
vervoer over water en een betere benutting van de faciliteiten van de binnenhavens en de
vaarwegen.
Met deze binnenhavenvisie hoopt Regio Twente dat betrokken partijen aan de slag gaan
met concrete uitvoeringsprojecten gericht op het verbeteren van de bereikbaarheid van de
economische centra, het verbeteren van de leefbaarheid van de regio en het optimaliseren
van het gebruik van het vervoer over water.

1.2 Doelstelling
Het goed functioneren van binnenhavens is een belangrijke factor voor de

concurrentiepositie van de binnenvaart. Tevens kan het intensiever gebruiken van de
vaarwegen bijdragen aan het oplossen van bereikbaarheidsproblemen over de weg.
Regio Twente streeft naar het waarborgen en verbeteren van de kwaliteit van de
bereikbaarheid en leefbaarheid van de regio. Het ontwikkelen van een binnenhavenvisie
Twente past dan ook in het beleid van regio Twente om de bereikbaarheid van
economische centra via het water te bevorderen. De binnenhavens zijn belangrijke
knooppunten voor de regionale economische structuur. Tevens kunnen de binnenhavens
bijdragen aan de leefbaarheid van de regio door het faciliteren van meer vervoer over
water. Een voorwaarde voor het benutten van de potenties van de binnenhavens is dan
ook een gezamenlijke aanpak van gemeenten, regio en bedrijfsleven in Twente.
Het doel van het project is als volgt geformuleerd:
In beeld brengen van het functioneren van de regionale binnenhavens en de

kansen voor de toekomst van de binnenhavens en vaarwegen voor de regio
Twente.
De binnenhavenvisie heeft meerdere subdoelstellingen. Deze zijn als volgt geformuleerd:

1. Analyseren van het economische en logistieke belang van binnenhavens
2. Opstellen van een streefbeeld
3. Uitvoeren van een knelpuntenanalyse
4. Opstellen van een maatregelenpakket met concrete maatregelen
5. Formuleren van concrete uitvoeringsprojecten
6. Vooruitblikken op het aanpakken van projecten door partijen
De regio streeft naar een gezamenlijke visie voor de binnenhavens in Twente waarin
Regio Twente, gemeenten Almelo, Enschede, Hengelo, Hof van Twente en Twenterand,
bedrijfsleven, Kamer van Koophandel Veluwe en Twente, met Provincie Overijssel en
Rijkswaterstaat Oost-Nederland, de ambities formuleren en realiseren voor de korte en
lange termijn.
De uitvoering van de binnenhavenvisie Twente is een opgave voor de regio voor de
komende jaren. De visie vergt een structurele organisatie en inspanning van de regio
waarin binnenhavens vanuit ruimtelijk-economisch, infrastructureel en milieu perspectief
centraal staan.
1.3 Leeswijzer
Het rapport geeft inzicht in het huidige en toekomstige netwerk van binnenhavens en
vaarwegen in Twente. In hoofdstuk twee wordt de ruimtelijk-economische structuur van
Twente op hoofdlijnen beschreven. In hoofdstuk drie worden de belangen van de huidige
binnenhavens als logistieke functie en als economische activiteit in de regio in kaart
gebracht. Tevens is per binnenhaven een factsheet opgesteld met daarin kwantitatieve en
kwalitatieve informatie over belangrijke kenmerken van de binnenhaven.

In hoofdstuk vier worden de gezamenlijke ambities van de betrokken actoren in de regio
aangeven voor de ontwikkeling van de binnenhavens in Twente. Het streefbeeld van het
gewenste netwerk van binnenhavens voor de regio Twente geeft aan welke keuzes de
regio maakt in de ontwikkeling van de binnenhavens. Bovendien geeft het streefbeeld
inzicht in de gewenste bereikbaarheidskwaliteit van de economische centra en belangen
voor de regio te waarborgen. In hoofdstuk vijf worden de knelpunten geïnventariseerd en
geprioriteerd door het huidige netwerk van binnenhavens te confronteren met het
toekomstige binnenhavennetwerk (streefbeeld). In hoofdstuk zes worden de oplossingen
voor de knelpunten in maatregelenpakketten uitgewerkt. Deze worden in hoofdstuk zeven
vertaald in een voorstel voor concrete uitvoeringsprojecten (quick wins) voor de regio
Twente. Het rapport wordt in hoofdstuk acht afgesloten met een vooruitblik op de
vervolgstappen voor de organisatie en uitvoering van de projecten die bijdragen aan het
realiseren van de ambities van de binnenhavens in de regio Twente.

2 Ruimtelijk-economische structuur Twente
2.1 Ruimtelijke structuur
Twente is een gebied met een sterke eigen identiteit, met een afwisselend karakter, een
innovatieve kennisregio in een karakteristiek landschap. Het is een regio met een sterke
samenhang tussen de steden Enschede, Hengelo, Borne en Almelo en de landschappelijke
kleinere gemeenten er omheen zoals Hof van Twente en Twenterand.
Figuur 2.1 Regio Twente (Bron: Regio Twente)
In de regio Twente wonen ruim 600.000 inwoners waarvan ruim 360.000 inwoners woont
in de stedenband Enschede, Hengelo, Almelo, Borne en Oldenzaal (Netwerkstad
Twente). Belangrijke voorzieningen als cultuur, gezondheidszorg, onderwijs en sport zijn
hier geconcentreerd. Bijna tweederde van de in Twente werkzame beroepsbevolking
werkt in het stedelijk gebied. In feite is er sprake van een compleet, samenhangend
stedelijk netwerk met één woningmarkt, één arbeidsmarkt en één verkeer- en
vervoerssysteem.
De regio Twente is een samenhangend gebied waarin het stedelijk netwerk in verbinding
staat met het Twentse ommeland. Het imago van Twente herbergt dan ook de kwaliteiten

als rust, ruimte en groen. De regio Twente bouwt voort op deze kwaliteiten omdat ze
belangrijke kansen bieden voor de toekomst van het stedelijk gebied. De rijksoverheid
erkent de regio Twente als een stedelijk netwerk. Regio Twente ziet het als haar
kernopdracht om de stedelijke kwaliteit te verbinden met de ‘groene’ kwaliteiten waarom
Twente bekend staat.
Op internationaal niveau werken de steden in de regio Twente binnen het Euregio-gebied
samen met Gronau en in Städtedreieck-verband met Münster en Osnabrück.
Agenda van Twente

De Regioraad Twente en Provinciale Staten van Overijssel hebben eind juni 2007 samen
het startschot gegeven voor de ‘Agenda van Twente’. De gemeenten willen Twente
samen met provincie, instellingen en bedrijfsleven tot een economisch duurzame en
sterke regio maken. De ambitie van Regio Twente is dat Twente een welvarende en
productieve regio is waar mensen prettig wonen, werken en recreëren. De ‘Agenda van
Twente’ is een ontwikkelingsprogramma voor de komende tien jaar waarin partijen
samen de ambities van Twente op sociaal-economisch en ruimtelijk terrein willen
realiseren.
Figuur 2.2 Nationaal stedelijk netwerk Twente (Bron: Nota Ruimte) Prioriteiten Oost-Nederland (Bron: Pieken in Delta)
2.2 Economische structuur
Door de, van oorsprong, vrij eenzijdige economische structuur van Twente (textiel en
industrie) is en blijft de Twentse economie conjunctuurgevoelig. Afgaande op de
afgelopen tien jaar komt de economische groei in Twente later op gang dan in de rest van
Nederland en daalt deze sneller in tijden van laagconjunctuur. De Twentse werkloosheid
maakt een vergelijkbare ontwikkeling door.
De industrie is in Twente relatief sterk vertegenwoordigd met internationaal

toonaangevende bedrijven in de metaalindustrie en voedings- en genotmiddelindustrie.
De kracht van Twente zit in de moderniseringsslag die traditioneel sterke clusters, veelal
in de maakindustrie, doormaken. Het gaat daarbij om sterke merken/fabrikanten die hun
traditionele productie verbreden en diversificeren met behoud van hun oorspronkelijke
Twentse uitstraling. Bekende voorbeelden hiervan zijn Grolsch, Koninklijke Ten Cate en
Bolletje. Tevens is Twente een innovatieve kennisregio met de Universiteit Twente in
Enschede en de aanwezigheid van high tech bedrijven. De regio Twente ziet dan ook
kansen voor de verdere ontwikkeling van het technologisch cluster Technology Twente.

De regio Twente beschikt over een grote verscheidenheid aan economische centra zowel
gelegen in het stedelijk netwerk als in de omliggende kernen. In totaal heeft Twente
ongeveer 2.900 hectare netto aan bedrijventerreinen, waarvan een beperkt deel (270 ha)
nog kan worden uitgegeven (Bron IBIS). Een deel van deze bedrijventerreinen (ruim 500
ha) ligt aan het water met watergebonden bedrijven waarbij vooral de industrieterreinen
aan de Twentekanalen in Hengelo, Enschede en Almelo zeer omvangrijk zijn (met een
omvang vanaf 100 ha).
Ook de gemeente Hof van Twente beschikt over natte bedrijventerreinen in de kernen
Markelo, Goor en Delden en de gemeente Twenterand heeft terreinen aan het water in de
kernen Vriezenveen en Vroomshoop. In figuur 2.3 wordt een overzicht van de
economische centra in Twente gegeven (Bron: Kwaliteitsnet Goederenvervoer Twente)
Figuur 2.3 Economische centra Twente (Bron: Kwaliteitsnet Goederenvervoer Twente, DHV, 2007)
Huidige stand van zaken1

De werkgelegenheid in Twente is in 2006 met bijna 3000 arbeidsplaatsen gestegen tot een
totaal van ongeveer 275.000 werkzame personen. Twente kent daarmee sinds 2002 weer
1
Bron: Programmabegroting 2008, Regio Twente

een groei van de werkgelegenheid. In de afgelopen tijd was jaarlijks sprake van afname
van het aantal arbeidsplaatsen.
Ook Twente profiteert van het landelijk economisch herstel. De structurele winnaars op
gebied van werkgelegenheid in Twente zijn de zakelijke dienstverlening (plus 3000
arbeidsplaatsen) en vooral de zorg (plus 5300 arbeidsplaatsen). Per saldo, bezien over de
periode 2001-2006, is Twente er in de afgelopen jaren slechts met 700 arbeidsplaatsen op
vooruitgegaan. Wat gewonnen wordt in de zakelijke diensten en in de zorg, wordt min of
meer verloren in de industrie en in de landbouw.
In de afgelopen 6 jaar zijn met name banen verloren in de Twentse industrie (7500
banen), de agrarische sector (1100 banen) en de bouwnijverheid (1500 banen). De bouw
is echter een bedrijfstak die sterk conjunctuurafhankelijk is en in het afgelopen jaar toont
de sector werkgelegenheidsherstel. Tevens heeft de sluiting van militaire vliegbasis
Twenthe bijgedragen aan de daling van de werkgelegenheid.
Een ander belangrijk punt wat de Regio Twente benadrukt is dat Hengelo en Enschede de
motorfunctie voor de regionale economie niet volledig kunnen waarmaken door
onvoldoende ruimte voor economische activiteiten op het eigen grondgebied. Daarom
participeren beide steden, samen met Almelo en Borne en de provincie Overijssel in het
regionaal bedrijventerrein, thans bekend onder de naam XL Businesspark Twente.
Een belangrijk aandachtspunt voor de Regio Twente, naast de versterking van economie,
vormt verder de beschikbaarheid van voldoende en goed opgeleid personeel. De match
tussen vraag en aanbod verloopt niet altijd zonder problemen. Verbetering van de
regionale arbeidsmarkt leidt ook tot een daling van het aantal mensen dat zonder werk zit.
Als nieuw verschijnsel mag de demografische verandering genoemd worden, die de
komende jaren van invloed zal zijn op gebied van woningbouwbeleid, economisch en
arbeidsmarktbeleid en op gebied van voorzieningen. De effecten van de vergrijzing
worden snel voelbaar op de Twentse arbeidsmarkt, die de komende jaren met een zeker
verkrappen rekening moet houden.
2.3 Bereikbaarheid
Regio Twente heeft de bereikbaarheid via weg en water van haar regio prominent op haar
agenda staan met het recente verschijnen van de Netwerkanalyse en het Regionaal
Mobiliteitsplan Twente 2007-2011. Vanuit Rijkswaterstaat (o.a. werkzaamheden fase 1
en planstudie fase 2 Twentekanalen) en de provincie Overijssel (o.a. werkzaamheden
kanaal Almelo - De Haandrik) wordt de regio daarbij ondersteund. Door de ruimtelijk
economische ambities en door demografische, sociale en culturele ontwikkelingen blijft
de mobiliteit in Twente de komende jaren groeien. Het gevolg is dat de bereikbaarheid
onder druk komt te staan. Mobiliteitsgroei is voor Twente echter noodzakelijk om zich
economisch te kunnen ontplooien, daarom heeft de regio de ambitie om de bereikbaarheid
op niveau te houden, zowel binnen de regio als met de omringende en verderaf gelegen
gebieden. Zowel de interne als de externe bereikbaarheid van de regio is hierbij
belangrijk.

Externe bereikbaarheid
Een goede externe bereikbaarheid is noodzakelijk om de concurrentiekracht van de regio
in Nederland en in Europa te versterken. De externe bereikbaarheid heeft betrekking op
infrastructuur dat verkeer faciliteert dat zich van, naar of via de regio verplaatst. De regio
is extern bereikbaar wanneer goederen of personen de regio zonder al te veel vertragingen
kunnen bereiken of passeren.
Regio Twente positioneert zichzelf als kruispunt van belangrijke wegtransportassen. Op

de horizontale as is dit de rijksweg A1/E30 dat de verbinding vormt tussen de Randstad,
de havens van Rotterdam en Amsterdam en het achterland dat zich uitstrekt tot Berlijn,
Warschau en Moskou. Een belangrijke verticale transportas is de Duitse rijksweg A31,
die Noord-West Duitsland met het Ruhrgebied verbindt. De externe bereikbaarheid van
de regio is momenteel onderwerp van discussie. Uit de Netwerkanalyse is gebleken dat de
externe bereikbaarheid van Twente met name vanuit de Stedendriehoek problematisch
wordt. De oorzaak ligt bij knelpunten op de A1 tussen Twente en Apeldoorn. Ook binnen
Twente bereikt het verkeer op de A1 en A35 de maximumcapaciteit, met name op het
gedeelte waar ze samen lopen. De doorvoerfunctie van de A1 komt onder druk te staan
waardoor de verbinding met de Randstad verslechtert. Daarom wil Twente fysieke
aanpassingen aan de A1, de N18 richting Nijmegen en de A35 richting Münster
doorvoeren. Met behulp van het programma Twente Mobiel heeft de regio een start
gemaakt met het nemen van maatregelen om de bereikbaarheid te verbeteren.
Figuur 2.4 Externe bereikbaarheid Twente (Bron: RMP) Infrastructuur weg, water, spoor (bron: PVVP Overijssel)
N36
N35 A35
A1
A1
A35
N18
Voor wat betreft de vaarweginfrastructuur is het Twentekanaal inclusief de zijtak naar

Almelo de hoofdvaarweg die de regio Twente aansluit op het hoofdvaarwegennet van
Nederland. De Twentekanalen lopen vanaf Zutphen (via Sluis Eefde) langs de plaatsen
Lochem, Markelo, Goor, Delden (via sluis Delden) en Hengelo naar Enschede (via sluis
Hengelo). Vlak voor sluis Delden loopt er een zijtak naar Almelo. Vanaf Almelo sluit het
Twentekanaal aan op het Overijssels kanaal Almelo – De Haandrik dat verder loopt via
Vriezenveen en Vroomshoop naar Hardenberg en eindbestemming Coevorden.
De Twentekanalen worden beheerd door Rijkswaterstaat en het Overijssels kanaal
Almelo – De Haandrik door de provincie. De vaarwegen houden dus op in Enschede en
Coevorden waardoor er geen doorgaand vaarverkeer is. De externe bereikbaarheid wordt
bepaald door de toegankelijkheid van de vaarwegen naar Twente toe. Op dit moment

staat de externe bereikbaarheid onder druk door knelpunten in het vaarwegprofiel van de
Twentekanalen (klasse IV) en het kanaal Almelo – De Haandrik (klasse II).
Rijkswaterstaat heeft de verdieping en verbreding van het Twentekanaal op het traject

Eefde – Delden medio 2008 afgerond. Hierdoor is het Twentekanaal tot Delden een
klasse Va vaarweg en geschikt voor schepen met een diepgang van 2,80 meter, een
breedte van 11,50 meter en een lengte van 110 meter. Voor het traject Delden –
Enschede, de zijtak naar Almelo en sluis Eefde wordt een planstudie gestart die het
belang moet aantonen van opwaardering van het Twentekanaal tot klasse Va vaarweg en
capaciteitsvergroting van sluis Eefde.
Provincie Overijssel werkt ook aan verbetering van het Overijssels Kanaal Almelo – De
Haandrik en heeft baggerwerkzaamheden uitgevoerd en een zwaaikom bij Vriezenveen
en wachtplaatsen aangelegd. Hierdoor is het kanaal bevaarbaar door schepen met een
diepgang van 2,50 meter, een breedte van 6,60 meter en een lengte van 55 meter (tot 600
ton).
Figuur 2.5 Netwerk van vaarwegen Twente (Bron:Vaarwegenkaart Nederland, RWS, 2007)

Figuur 2.6 Twentekanalen Zutphen – Enschede + zijtak naar Almelo (Bron RWS Oost-Nederland)
Markelo
De huidige werkzaamheden aan het Twentekanaal (fase 1) en kanaal Almelo-De

Haandrik worden in 2008 afgerond. De bedrijven willen graag dat ook fase 2 van de
Twentekanalen wordt gestart waardoor mogelijk in de nabije toekomst grotere schepen
kunnen varen van en naar de Twentse binnenhavens.
Interne bereikbaarheid
Een goede interne bereikbaarheid is de basis voor de ontwikkeling van relaties binnen het
stedelijk gebied en tussen het stedelijk gebied en haar omgeving. Regio Twente is een van
de nationale stedelijke netwerken waarbij Hengelo, Almelo en Enschede het stedelijk
gebied vormen. Dit betekent dat het stedelijk netwerk onder meer functioneert als één
verkeer- en vervoerssysteem. Hiervoor is de interne bereikbaarheid van groot belang. De
bewoners en bedrijven in Twente (personen- en goederenverkeer) moeten binnen een
redelijke reistijd andere bestemmingen kunnen bereiken. Verkeer dat zich verplaatst
binnen Twente maakt veelal gebruik van dezelfde infrastructuur als van het doorgaande
verkeer, dat wil zeggen de A1, A35, en N18 en in mindere mate de N36, N733 en de
N743. Dit wordt mede veroorzaakt doordat er geen goed onderliggend wegennet
beschikbaar is. De interne bereikbaarheid kent dus dezelfde problemen als de externe
bereikbaarheid.
Op het regionale en stedelijke wegennet vinden ook steeds meer vertragingen plaats en
dan vooral op de verbindingen tussen de steden, op relaties van uit de omgeving richting
Almelo en op de relaties Enschede-Oldenzaal en Enschede-Nijverdal (bron NWA
Twente). Verder zullen zich problemen voordoen op knooppunten in het regionale
wegennet (met name in de steden). De regio heeft haar beleid over de interne
bereikbaarheid geprioriteerd rondom de veertien economische kerngebieden2 in de regio
en de belangrijkste woongebieden.
2
Enschede Centrum; Enschede Noord-West; Hengelo Centrum; Hengelo Noord-West; Hengelo Zuid; Almelo centrum;
Almelo RBT; Almelo Noord; Oldenzaal; Vliegveld Twente; Rijssen; Goor; Haaksbergen; Nijverdal (Bron NWA, 2006)

Bereikbaarheid economische kerngebieden
Twente streeft naar hoogwaardige en onderscheidende vestigingslocaties voor bedrijven
en voorzieningen. Om de concurrentiekracht van het Twentse bedrijfsleven te versterken
is het van belang dat de belangrijkste economische kerngebieden goed bereikbaar zijn. De
regio heeft hierbij als doelstelling opgesteld om de bereikbaarheid in 2020 op hetzelfde
niveau te hebben als in 2004. Bij de te verwachten sterke groei van de mobiliteit is dit een
ambitieuze opgave.
Door de vertragingen op de snelwegen (A1 en A35) en de regionale wegen wordt de

bereikbaarheid van alle economische kerngebieden in Twente verder bedreigd. De
verslechtering is het grootst voor de economische gebieden in het stedelijk gebied. De
bereikbaarheid van onder meer het regionaal bedrijventerrein ‘XL Businesspark Twente’
(Almelo Zuid), centrumontwikkeling ‘Hart van Zuid’ (Hengelo), Kennispark Enschede en
Luchthaven Twente staat onder druk.
De regio Twente stelt per type economisch kerngebied eisen aan de bereikbaarheid.
Hierbij wordt onderscheid gemaakt naar de functie en het invloedsgebied van een
economisch kerngebied. Op deze manier worden er gebiedsprofielen opgesteld die
leidend zijn voor investeringen in de bereikbaarheid van de locatie. Het regionaal
bedrijventerrein bij Almelo, de luchthaven Twente en de centrumontwikkeling van
Hengelo en Kennispark Enschede zijn speerpunten in het beleid van de regio Twente voor
verbetering van de bereikbaarheid van economische kerngebieden.
Figuur 2.7 Bereikbaarheid economische kerngebieden Twente (Bron: Netwerkanalyse Twente)

Bereikbaarheid binnenhavens
De bereikbaarheid van de hoofdvaarweg Twentekanaal en de zijtak naar Almelo is van
belang voor het goederenvervoer van en naar de economische kerngebieden in de regio
Twente. Op de grootschalige industrieterreinen langs de Twentekanalen zijn belangrijke
industriële en logistieke bedrijven gevestigd die gebruik maken van vervoer over water.
Bedrijven zijn voor de productie en distributie afhankelijk van aan- en afvoer van
goederen via de Twentekanalen en de weg. De binnenhavens van Hengelo, Almelo,
Enschede en Hof van Twente zijn zowel belangrijk voor de bedrijven gevestigd aan het
water als voor de bedrijven in de regio die niet gevestigd zijn aan het water en gebruik
maken van de overslagfaciliteiten zoals de Combi Terminal Twente en openbare kades.
De binnenhavens zijn een belangrijke succesfactor voor de bedrijvigheid in de

economische kerngebieden en het kunnen vervoeren van goederen via binnenvaart. Voor
het verder versterken van economie in Twente werkt de regio samen met het Rijk aan het
verbeteren van de toegang van de binnenhavens via het water (vaarweg en kade
faciliteiten) en via de weg (interne ontsluiting) als de herstructurering van de
bedrijventerreinen en binnenhavens in Hengelo (Twentekanaal), Enschede (Havengebied)
en Almelo (Havengebied). Tevens is met XL Businesspark Twente een grootschalig
regionaal bedrijventerrein in ontwikkeling met mogelijkheden voor overslag via een kade.

3 Binnenhavens Twente
3.1 Binnenhavens Nederland
3.1.1 Definitie binnenhaven
Een binnenhaven voorziet bedrijven in een wateraansluiting, zodat goederen via

binnenschepen kunnen worden aan- en/of afgevoerd. In het rapport Blue Ports,
knooppunten voor de regionale economie (TNO, 2004) wordt een binnenhaven
gedefinieerd als een goederenoverslagpunt of terminal alsmede de aan deze
overslagfaciliteit verbonden bedrijventerreinen en bedrijvigheid.
Een binnenhaven wordt vereenzelvigd met een vestiging in een gemeente en heeft drie
functies:
1. Een knooppunt in transportketens
2. Een vestigingsplaats voor industrie, dienstverlening en onderdeel van clusters
3. Een onderdeel van (internationale) productienetwerken
Deze definitie onderstreept dat een binnenhaven meer is dan een alleen een
goederenoverslagpunt of terminal (inclusief overslag voorzieningen). Een
goederenoverslagpunt maakt onderdeel uit van een binnenhaven. Naast overslag is ook
veel productie aan de binnenhaven gerelateerd. Deze productiebedrijven hoeven niet
direct in de binnenhaven te zijn gevestigd, maar kunnen wel gebruik maken van de
overslagfaciliteiten. De binnenhaven heeft dan ook een belangrijke regionale
economische uitstraling.
3.1.2 Omvang Nederlandse binnenhavens
Nederland heeft een fijnmazig vaarwegennet waardoor in ruim tweehonderd gemeenten

goederen via het water worden overgeslagen. Om het belang van binnenhavens te bepalen
is de hoeveelheid overgeslagen goederen via de binnenvaart als uitgangspunt genomen.
Overslag wordt gemeten door de tonnages van laden en lossen te sommeren.
In 2006 is in totaal ongeveer 385 miljoen ton goederen overgeslagen vanuit de

binnenvaart (Bron: CBS voorlopige cijfers). Daarvan wordt ongeveer 250 miljoen ton per
binnenvaartschip van en naar de Nederlandse zeehavens vervoerd. In 2006 zijn er
ongeveer 50 binnenhavens die meer dan 1 miljoen ton per jaar goederen hebben
overgeslagen via de binnenvaart. De regio Twente heeft met Hengelo en Almelo twee
relatief omvangrijke binnenhavens met meer dan 1 miljoen ton goederen overslag per
binnenvaart in de top 50. Hengelo is de vierde binnenhaven (exclusief de zeehavens) van
Nederland achter Cuijk, Utrecht en Oss. Samen met ’s-Hertogenbosch heeft Hengelo als
enige van de grote binnenhavens in Nederland een klasse IV vaarwegaansluiting.

Figuur 3.1 Classificatie binnenhavens totale overslag goederen per binnenvaart, gemeten in tonnen (Bron: TNO, 2004)
Top 10 Provincie Overslag in mln

Binnenhavens ton (CBS: 2006)
Cuijk Noord-Brabant 6,2
Utrecht Utrecht 4,1
Oss Noord-Brabant 3,8
Hengelo Overijssel 3,5
Gennep Limburg 3,1
‘s-Hertogenbosch Noord-Brabant 2,8
Nijmegen Gelderland 2,8
Sluis Zeeland 2,7
Stein Limburg 2,5
Maasdriel Gelderland 2,4
Regio Twente heeft in totaal vier gemeenten met binnenhavens (Hengelo, Almelo,
Enschede en Hof van Twente die in 2006 in totaal 5,6 mln ton goederen overslaan per
binnenvaart (Bron: CBS en gemeenten).
3.2 Binnenhavens Twente
3.2.1 Aantal en omvang
De regio Twente beschikt over vier gemeenten met overslag van goederen via
binnenhavens die gelegen zijn aan (de zijtak van) het Twentekanaal:
• Hengelo
• Almelo
• Enschede
• Hof van Twente (havens in Markelo, Goor en Delden)
De gemeente Twenterand is met de kernen Vroomshoop en Vriezenveen gelegen aan het
Kanaal Almelo-De Haandrik maar er vindt geen goederenoverslag per binnenvaart plaats.
In totaal wordt in 2006 via de Twentse binnenhavens 5,6 miljoen ton overslag van allerlei
soorten goederen per binnenvaart aan- en afgevoerd (Bronnen: CBS en gemeenten).
Hengelo is met 3,5 miljoen ton overslag van goederen per binnenvaart de grootste
binnenhaven van Twente. Almelo (1,0 mln ton) en Enschede (0,5 mln ton) en Hof van
Twente (0,6 mln ton) zijn kleinere (los)havens. Opvallend (in vergelijk met de meeste
havens in Nederland) is dat Hengelo vooral een laadhaven is. Het betreft de productie en
afvoer van 1,7 miljoen ton zout door Akzo naar industriële bedrijven aan het water en de
distributie van containers via de Combi Terminal Twente met de binnenvaart (50.000
TEU) van en naar de Rotterdamse haven en via de weg van en naar de bedrijven in de
regio. Via de binnenhavens in Twente worden ongeveer evenveel producten aangevoerd
(2,9 mln ton) als afgevoerd via de binnenvaart (2,7 mln ton).

Tabel 3.1 Overslag Twentse binnenhavens per binnenvaart in tonnen 2006 (bron: gemeenten en CBS)
Overslag binnenvaart Twentse binnenhavens Overslag 2006

in tonnen
Zout 1.700.000
Zand en grind 1.300.000
Vloeibare brandstoffen 550.000
Veevoeder en meststoffen 550.000
Staaldraad 500.000
Metalen en schroot 250.000
Zware constructies 100.000
Overig 50.000
Containers (50.000 TEU) 600.000
Totaal 5.600.000
3.2.2 Functie havens
De binnenhavens in Twente hebben een belangrijke functie voor de bedrijven die

gevestigd zijn in de regio Twente (wel en niet aan het water) en voor bedrijven daarbuiten
(over de Duitse grens). Door de grote verscheidenheid aan type bedrijven die gebruik
maken van vervoer water hebben de binnenhavens verschillende functies:
• Industriële functie
De binnenhavens in Twente zijn belangrijke vestigingsplaatsen voor industriële
bedrijven die gebruik maken van vervoer over water zoals Akzo Nobel in Hengelo
(zout), van Merksteijn in Almelo en Holterman in Markelo (staal).
• Overslag- en opslagfunctie
De binnenhavens zijn belangrijke locaties met overslag- en opslagfaciliteiten voor
bulkgoederen zoals zand en grind, veevoeder, recycling (schroot) en vloeibare
brandstoffen; de binnenhavens zijn onmisbaar voor vervoer van zware constructies
via het water (die niet via de weg kunnen worden vervoerd).
• Logistieke functie
De Combi Terminal Twente (CTT) is belangrijk voor de industriële en
distributiebedrijven in de regio Twente en grensgebied Duitsland door de containers
met import- en exportgoederen te vervoeren via het water en de weg tussen regio en
de zeehavens.
De haven van Hengelo is het logistieke knooppunt van Twente door naast de industriële
en overslagfunctie sinds 2001 te beschikken over de CTT voor de distributie van
containers over water en weg voor bedrijven in de regio die veelal niet zijn gevestigd aan
het water. Hengelo onderscheidt zich als de zouthaven van Nederland. Bovendien heeft
Hengelo een grote diversiteit aan overslagactiviteiten van bulk- en stukgoederen.

Figuur 3.2 Combi Terminal Twente in Hengelo (Bron: CTT)
De Twentse binnenhavens onderscheiden zich verder als:

• Vestigingsplaats van grote bouwstaalbedrijven in Almelo en Markelo
• Depot voor vloeibare brandstoffen in Hengelo en Enschede
• Overslaglocatie voor zware constructies (Almelo, Hengelo, Markelo, Vriezenveen)
Tevens beschikken de binnenhavens in Twente over een belangrijke functie voor de

betoncentrales en bouwbedrijven in de regio (zand en grind), de recycling industrie
(metalen en schroot) en veevoederindustrie.
De Twentse binnenhavens beschikken over een grote verscheidenheid aan functies met:
• Hengelo als logistiek knooppunt met industriële, overslag en logistieke functies
• Almelo als haven met een diversiteit aan industriële en overslag functies
• Enschede als haven met een overslag- en opslagfunctie
• Hof van Twente als een gemeente met havens met een overslagfunctie (Goor en
Delden) en een industriële functie (Markelo)
• Twenterand met een laad- en loskade zonder overslag (Vroomshoop)
3.2.3 Ruimte voor watergebonden activiteiten
De binnenhavens van Twente zijn onderdeel van grootschalige industrieterreinen die

langs het Twentekanaal en de zijtak van het Twentekanaal zijn ontwikkeld. Het gaat om
zeer grote bedrijventerreinen van veelal meer dan 100 hectare in Hengelo (Twentekanaal
Noord en Zuid) en Enschede (Havengebied Enschede) langs het Twentekanaal en in
Almelo (Dollegoor, Buitenhaven en Bedrijvenpark Twente) langs de zijtak van het
Twentekanaal. Deze industrieterreinen beschikken over meerdere insteekhavens en
havenarmen waar zowel bedrijven zich gevestigd hebben die wel en geen gebruik maken
van de ligging aan het water. Bedrijven hebben de beschikking over voldoende eigen
laad- en losfaciliteiten en kunnen gebruik maken van voldoende openbare kaderuimte. De
gemeente Hof van Twente heeft drie watergebonden terreinen in Goor, Delden en
Markelo van tussen de 10 en 25 hectare waar bedrijven gebruik kunnen maken van de
openbare kades. In Markelo heeft Holterman recent een eigen insteekhaven aangelegd die
in 2008 in gebruik wordt genomen. De gemeente Twenterand heeft industrieterreinen in
Vriezenveen en Vroomshoop die liggen aan het kanaal Almelo – De Haandrik. De
gemeente heeft alleen een kade in Vroomshoop die niet wordt gebruikt en kijkt naar
mogelijkheden voor faciliteiten voor vervoer over water in Vriezenveen.

De watergebonden terreinen zijn bij alle gemeenten in eigendom van de bedrijven
waardoor de gemeente geen grondpositie heeft bij vrijgekomen terreinen aan het water of
herstructurering van terreinen aan het water. Alleen door terreinen te kopen van bedrijven
of door herstructureringsplannen van bedrijventerreinen kan ruimte vrijkomen die
mogelijk kan worden gebruikt voor nieuwe bedrijven of uitbreiding van bestaande
bedrijven aan het water. De gemeente Hengelo (Twentekanaal), Enschede (Havengebied)
en Almelo (Havengebied) zijn volop bezig met de duurzame (her)ontwikkeling van de
havengebieden.
In de Masterplannen en projectplannen geven de gemeenten hun visie op het

herstructureren van de verouderde terreinen, het beter benutten van de watergebonden
terreinen, het vrijmaken van nieuwe ruimte voor bestaande en nieuwe bedrijven, het
verbeteren van de ruimtelijke kwaliteit (onderscheid in type bedrijvigheid per deelgebied)
en de bereikbaarheid. Gemeenten werken samen met Rijk, provincie en bedrijfsleven aan
de vernieuwing van de terreinen, financieel ondersteund via de Topperregeling van EZ,
provincie en gemeenten. Voorbeelden van recente ontwikkelingen zijn:
• Modernisering 400 meter kade Buitenhaven in Almelo
• Verbetering bereikbaarheid en kadevoorziening Handelskade Zuid in Enschede
• Verbetering bereikbaarheid Twentekanaal en aanvraag verlengen kade CTT Hengelo
• Verbeteren kadevoorziening in Goor (i.s.m. werkzaamheden Twentekanaal)
• Aanleg insteekhaven Holterman in Markelo
Met XL Businesspark Twente heeft de regio in de toekomst de beschikking over een

regionaal bedrijventerrein met mogelijkheden voor watergebonden activiteiten via een
(openbare) kade. Het regionale bedrijventerrein ligt ten zuiden van Almelo aan de zijtak
van het Twentekanaal en een directe aansluiting op de A35.
XL Businesspark Twente is een gezamenlijk initiatief van de provincie Overijssel en de
gemeenten Almelo, Borne, Enschede en Hengelo voor een terrein van 180 hectare met
grootschalige bedrijvigheid in de sectoren industrie, transport en distributie (van meer dan
2 ha). Vanaf 2008 wordt 40 hectare nieuw terrein ontwikkeld en kunnen de eerste
bedrijven zich op XL Businesspark gaan vestigen. Met XL Businesspark Twente kan de
regio inspelen op de behoefte aan watergebonden bedrijvigheid.
Opvallend kenmerk van de binnenhavens in Twente is dat alle gemeenten beschikken

over openbare kades. In totaal maar liefst 3000 meter openbare kade waardoor bedrijven
die niet aan het water zijn gevestigd deze kadefaciliteiten kunnen gebruiken. De openbare
kades zijn in eigendom en beheer van de gemeente maar verschillen in staat van
onderhoud en in beheerstructuur. Hengelo (Havenkade), Almelo (Buitenhaven) en Goor
(Haven) beschikken over uitstekende openbare kadefaciliteiten. In Enschede en Delden
heeft de gemeente afspraken gemaakt met Sesam en For Farmers over gebruik en beheer
van de kade en is de kade onder voorwaarden van de bedrijven openbaar voor derden. In
Markelo en Vroomshoop zijn de openbare kades verouderd. Tevens hebben alle
gemeenten achterstand in onderhoud van de binnenhavens (baggerslib) waardoor de
bedrijven de schepen niet optimaal kunnen beladen.

3.2.4 Economisch belang
De binnenhavens in Twente hebben een belangrijke nationale en regionale functie voor

de ontwikkeling van clusters van economische centra van industrie en logistiek. De
grootschalige bedrijventerreinen langs het Twentekanaal bieden plaatst aan een diversiteit
van productie- en distributiebedrijven maar ook transport, groothandel, high tech en
zakelijke dienstverlening. Tevens is het stedelijk netwerk van Twente het grootste
stedelijke concentratiegebied aan de Nederlands-Duitse grens en hebben de bedrijven ook
een belangrijke relatie met het afzetgebied in Duitsland. De binnenhavens zijn de
knooppunten van het stedelijk netwerk in Twente en zijn de toegang tot het nationale en
Europese vervoersnetwerk via water, weg en spoor.
Op basis van de ongeveer dertig bedrijven die gevestigd zijn in de binnenhavens aan het
water en ook daadwerkelijk gebruik maken van vervoer over water, is een inschatting
gemaakt van het economische belang (werkgelegenheid en toegevoegde waarde) van de
binnenhavens in Twente. De binnenhavens in Twente en alleen de
binnenhavengerelateerde activiteiten hebben volgens een ‘strenge’ bepaling een directe
werkgelegenheid van ongeveer 1.500 arbeidsplaatsen en een directe toegevoegde waarde
van ongeveer 145 miljoen Euro. In de volgende tabel wordt een toelichting gegeven op
het economisch belang.
Tabel 3.2 Economisch belang binnenhavens Twente
Werkgelegenheid TW x €1.000 Toegevoegde waarde

per werknemer (CBS) in mln Euro
Landbouw 10 45,9 0,5
Veevoeder 40 87,9 3,5
Chemische industrie 600 154,4 92,5
Basismetaal 500 61,6 30,5
Metaalproducten 60 45,2 2,5
Bouw 180 47,2 8,5
Vervoer over land 50 49,6 2,5
Dienstverlenend vervoer 60 66,2 4,0
Totaal 1.500 arbeidsplaatsen 145 miljoen Euro
De belangrijkste bijdrage aan het economisch belang van de binnenhavens in Twente

leveren Akzo Nobel, Van Merksteijn en Holterman. Bovendien zijn de binnenhavens
essentieel voor de bouwsector (zand en grind overslag en betoncentrales),
veevoederindustrie en metaalsector (vervoer grote constructies en recycling).
De Combi Terminal Twente heeft met name een belangrijke economische functie voor de
(niet-watergebonden) industriële, logistieke en transportbedrijven in de (grens)regio.
Naast het economisch belang uitgedrukt in werkgelegenheid en toegevoegde waarde zijn

de binnenhavens ook van belang voor de bereikbaarheid van de regio. Indien de
binnenhavens in Twente niet meer naar schatting 10.000 (beladen en lege) schepen
kunnen ontvangen per jaar, dan zal het aantal vrachtwagenbewegingen in de regio per
jaar met ongeveer 200.000 ofwel 800 volle vrachtwagens per dag toenemen.

Netwerk van binnenhavens
Naast het economisch belang van de binnenhavens spelen de binnenhavens een essentiële
rol in de nationale agro- en bouwlogistiek, als vestigingsplaats voor de chemische en
metaalindustrie en in de multimodale overslagcentra voor de regionale economie. Deze
netwerkrelaties en onmisbaarheid van binnenhavens voor sectoren als de bouw, chemie,
metaal, veevoeder en logistiek zijn van groot belang voor de structuur van de economie in
de regio. Deze knooppunten dragen bij aan een belangrijk concurrentievoordeel voor het
bedrijfsleven in Twente mits voldoende schaalgrootte en faciliteiten voor economische
centra beschikbaar zijn.
3.2.5 Bereikbaarheid
Twentekanalen
De binnenhavens van Twente zijn allen toegankelijk via de hoofdvaarweg de
Twentekanalen, die bij Zutphen aansluit via de IJssel op het hoofdvaarwegennet van
Nederland. De schepen dienen sluis Eefde te passeren om alle binnenhavens in Twente te
bereiken. De binnenhavens van Markelo, Goor, Delden, Hengelo, Enschede en Almelo
liggen aan de Twentekanalen (het Twentekanaal en de zijtak naar Almelo) maar zijn niet
allemaal met dezelfde schepen bereikbaar. De binnenhavens van Markelo en Goor zijn
bereikbaar voor klasse Va schepen (diepgang 2,80m, breedte 11,50m en lengte 110m). De
binnenhavens van Delden, Hengelo, Enschede en Almelo zijn bereikbaar voor klasse IV
schepen (diepgang 2,50m, breedte 9,75m en lengte 110m).
Dit betekent dat de grootste binnenhavens van Twente met kleinere schepen tot 1200 ton
bereikbaar zijn en de kleine binnenhavens met schepen tot 2000 ton.
In de Twentekanalen liggen door het 21 meter hoogteverschil tussen begin en einde van
het kanaal drie sluizen. Alle drie de sluizen hebben een schutkolk van 12 meter breed en
140 meter lang en een drempeldiepte van 3,75 meter. De sluizen zijn dus toegankelijk
voor de grote klasse Va schepen. De drie sluizen zijn:
• Sluis Eefde aan het begin van het kanaal
• Sluis Delden na de zijtak naar Almelo
• Sluis Hengelo na de binnenhaven van Hengelo
Schepen met bestemming de binnenhavens van Markelo, Goor en Almelo dienen alleen
sluis Eefde te passeren. De binnenhavens van Delden, Hengelo en Enschede dienen
daarnaast ook sluis Delden te passeren en de binnenhaven van Enschede dient ook sluis
Hengelo te passeren. De sluis van Eefde wordt 24 uur bedient per dag, sluis Delden 20
uur en sluis Hengelo 20 uur. De bedrijven geven aan dat de sluisbediening flexibel is
indien een aanvraag wordt ingediend voor schepen die buiten de bedieningstijden willen
varen.
Op het Twentekanaal tussen Zutphen en Enschede liggen 23 bruggen die een hoogte
hebben van minimaal 6,33 meter (Ehzerbrug) aan het begin van het Twentekanaal en
maximaal 7,20 meter (Boekelose brug). Op de zijtak naar Almelo liggen 12 bruggen met
een hoogte tussen de 6,48 meter en 6,72 meter. Hierdoor zijn de Twentekanalen volgens
het profiel niet bevaarbaar voor drie-laags containervaart (minimale vereiste is 7,10
meter). Toch kan af en toe door het juist ballasten van een schip van 100 m x 9,5 m

drielaags worden gevaren en 90 TEU worden vervoerd (rekening houdend met de
diepgang en brughoogte). De schepen van 110m x 11,40m kunnen met ontheffing worden
ingezet en maximaal 156 TEU bij 3 lagen containers vervoeren (met beperkt tonnage
door diepgangbeperking).
Overijssels kanaal Almelo – De Haandrik

De binnenhavens van Vriezenveen en Vroomshoop (Twenterand) zijn vanaf de zijtak
naar Almelo en sluis Aadorp bereikbaar via het Overijssels kanaal Almelo - De Haandrik
dat verder loopt via Hardenberg en sluis De Haandrik naar Coevorden. De provincie
Overijssel is beheerder van het kanaal. De bedrijven die gevestigd zijn langs het kanaal
zijn bereikbaar voor klasse II schepen tot 600 ton (diepgang 2,50m, breedte 6,60m en
lengte 55m).
De kade in Vroomshoop wordt al jaren niet meer gebruikt. In Vriezenveen wil het bedrijf
Coes meer gebruik maken van de ligging aan het kanaal voor vervoer van de grote en
zware staalconstructies. Hiervoor dienen bolders te worden geplaatst en de weg te worden
afgesloten voor een veilige overslag van de staalconstructies.
De binnenhavens van Hardenberg en Coevorden zijn bereikbaar voor grotere schepen (tot
1000 ton) en de gemeenten geven aan dat de ontwikkeling van vervoer over water door
het kanaal Almelo - De Haandrik voor klasse II schepen (tot 600 ton) wordt beperkt.
Weg
De binnenhavens in Twente zijn ontsloten op de A35 (Hengelo en Enschede) en N36
(Almelo) of via de provinciale wegen (Hof van Twente) op de A35 en de internationale
hoofdas A1.
De interne ontsluiting van de binnenhavens wordt door de gemeenten in samenwerking

met Rijk, provincie en bedrijven al concreet aangepakt (o.a. door Topper regeling).
Hengelo heeft de weginfrastructuur op het industrieterrein Twentekanaal Zuid verbeterd.
De Zuidelijke Havenweg en Opaalstraat zijn verbeterd waardoor de toename van het
vrachtverkeer via deze route (vooral van en naar de CTT) beter kan worden opgevangen.
Enschede heeft de wegontsluiting van het Havengebied aangepakt bij de Handelskade
Zuid door meerdere kruispunten te verbeteren. Hierdoor is de gehele route Kanaalstraat -
Hendrik ter Kuilestraat - Parkweg - Westerval verbeterd.
Almelo heeft de kade in de Buitenhaven (400 m) verbeterd en voorzien van een goede
verlichting en hekken (veiligheid) en samen met bedrijven en provincie ook de ontsluiting
via de Wierdenseweg en Weezebeeksingel aangepakt (o.a kruispunt) aangepakt.
De toegang naar de laad- en loskades van de gemeenten Hof van Twente en Twenterand
is goed. Wel kan de toegang naar de laad- en loskade van Markelo worden verbeterd door
de interne ontsluiting naar het industrieterrein Twentekanaal te verbeteren. Tevens leidt
de aslastbeperking van de brug over het Twentekanaal bij Markelo tot een beperking in
de bereikbaarheid van Markelo alsmede het industrieterrein Twentekanaal.
In Vriezenveen dient de Daarleveensweg te worden afgesloten om veilig gebruik te
kunnen maken van overslag via het water door Coes. De kleine Puntbrug bij de (niet in
gebruik zijnde) laad-loskade in Vroomshoop heeft aslastbeperkingen voor vrachtverkeer.

Spoor
Een aantal binnenhavens in Twente is niet alleen via weg en water maar ook via het spoor
ontsloten. De binnenhavens van Almelo en Hengelo maken gebruik van spoorvervoer.
Van Merksteijn heeft een stamlijn en vervoert ongeveer 200.000 ton bouwstaal per spoor.
Het bedrijventerrein Dollegoor heeft ook een spooraansluiting maar wordt niet gebruikt.
Op het terrein Twentekanaal Zuid heeft Akzo een stamlijn en Akzo en andere bedrijven
vervoeren ongeveer 40.000 ton goederen per jaar. Een deel van de stamlijn aan de
westzijde van de brug wordt gesloopt waardoor CTT in de toekomst geen directe
aansluiting heeft op het spoor.
Tabel 3.3 Infrastructuur binnenhavens Twente
Gemeente Water Kade openbaar Diepgang Weg Spoor

Markelo Klasse Va 100 m (oud) 2,80 N346/ N755 op A1 Nee
Goor Klasse Va 800 m (nieuw) 2,80 Via N346 op A1 Nee
Delden Klasse IV 300 m (oud) 2,80 Via N346 op A1 Nee
Almelo Klasse IV 400 m (nieuw) 2,50 A35, N36 op A1 Ja, Van Merksteijn
+ 3 x 80 m (oud) en Dollegoor
Hengelo Klasse IV 700 m (oud) 1,70-2,50 A35 op A1 Ja, Akzo
Enschede Klasse IV 300 m (semi) 2,10-2,50 A35 en N18 Nee
Vriezenveen Klasse II Geen 2,50 N36 Nee
Vroomshoop Klasse II 150 m (oud) 2,50 N341 Nee

3.3 Binnenhavens Hengelo
Kenmerken Indicatoren
Omvang binnenhaven • Industrieterrein Twentekanaal
- Twentekanaal Noord 51 ha waarvan ongeveer watergebonden 15 ha
- Twentekanaal Zuid 180 ha waarvan ongeveer watergebonden 110 ha
Functie binnenhaven • Logistiek knooppunt voor Twente
- Containerterminal: Combi Terminal Twente (145 m kade)
- Private laad-loskades van bedrijven langs het Twentekanaal (750 m kade)
- Twee insteekhavens: Insteekhaven en Petroleumhaven (600 m kade)
- Openbare laad-loskade van 700 m
Overslag binnenhaven • Overslag binnenvaart totaal: 3,5 mln ton
- Bulkgoederen totaal: 2,9 mln ton
waarvan geladen: 1,7 mln ton zout en 0,1 mln ton metalen
waarvan gelost: 0,45 mln ton vloeibare brandstoffen, 0,45 mln ton zand en grind en
0,2 mln ton veevoeder
- Containers: 60.000 TEU via het water (en 40.000 TEU via de weg)
• Overslag spoor: 40.000 ton
Economisch belang • Twentekanaal Noord
- 6 bedrijven met watergebonden activiteiten: Van der Sluis Tankopslag, Reef Asfalt,
HKS Metals, Plasticon, Zandmij, Betoncentrale Twenthe
• Twentekanaal Zuid
- 3 bedrijven met watergebonden activiteiten: Akzo Nobel, Combi Terminal Twente en
Op- en Overslag Twente
• Verzorgingsgebied
- Regio Twente (bulkgoederen)
- Nederland, Duitsland en Benelux (zout)
- Regio Twente (60%) + Dld Osnabrück/Münster (40%) +/- 80 km (containers)
Werkgelegenheid • Werkgelegenheid Twentekanaal totaal: 9.000 arbeidsplaatsen
• Werkgelegenheid haven direct: 700 arbeidsplaatsen (met name Akzo)
• Werkgelegenheid haven indirect: betoncentrales en bouwbedrijven in de regio (zand en
grind) en bedrijven zoals Grolsch, Hartman, De Pouw Recycling, Knol Papier en Bolk
Transport die gebruik maken van CTT voor containervervoer via water en weg.
Toegevoegde waarde • Toegevoegde waarde haven: € 100 mln (met name Akzo)
Logistiek belang • Binnenhaven essentieel voor zoutproductie Akzo
• Vervoer over water economisch en logistiek (kosten en volume) belangrijk voor overslag
en distributie van zand en grind, brandstoffen, veevoeder en metalen
• Combi Terminal Twente onmisbare schakel voor industriële en logistieke bedrijven in
Twente voor import en export containers van en naar de zeehavens
• Openbare kade belangrijk voor bedrijven die niet direct aan water zijn gevestigd
Beheer binnenhaven • Watergebonden terreinen particulier eigendom
• Beheer gemeente: 2,5 km traject Twentekanaal tussen Oelerbrug en spoorbrug
waarvan de gemeente de eerste 10 m aan beide zijden van Twentekanaal beheert
Rijkswaterstaat beheert de middenstrook van ongeveer 45 m van het 65 m brede kanaal
• Openbare laad-loskade van 700 m aan Twentekanaal Noord
Infrastructuur • Ontsluiting water: Twentekanaal (beperkt CEMT klasse IV)
• Ontsluiting weg: A1 en A35
• Ontsluiting spoor: stamlijn naar Akzo terrein

Figuur 3.3 Binnenhaven Hengelo (Bron: gemeente Hengelo)
1. Openbare kade 700m
2. kade Combi Terminal Twente 145 m
1 Akzo Nobel
2 Van der Sluijs Tankopslag
3 HKS Metals
4 Reef Asfalt
5 Combi Terminal Twente
6 Op en Overslag Twente
7 Zandmij
8 Betoncentrale Twenthe
9 en 10 Morsinkhof Beton en 11 Thales
maken indirect gebruik van vervoer over water
Plasticon maakt gebruik van openbare kade

3.4 Binnenhavens Almelo
Omvang binnenhaven • Havengebied Almelo
- Dollegoor 55 ha waarvan ongeveer watergebonden 40 ha
- Buitenhaven 14 ha waarvan ongeveer watergebonden 6 ha
Functie binnenhaven • Regionaal overslagcentrum
- 4 insteekhavens waarvan 1e , 2e en 3e havenarm worden gebruikt door bedrijven
- Gemoderniseerde openbare laad-loskade van 400 m + 3 kades van 80m
- Private laad-loskades van bedrijven langs zijtak van Twentekanaal (1500 m kade)
Overslag binnenhaven • Overslag binnenvaart totaal: 1,0 mln ton
- Bulkgoederen gelost: 0,4 mln ton staaldraad, 0,4 mln ton zand en grind, 0,1 mln
ton metalen en schroot en overig zoals bijzonder transport van zware constructies
• Overslag spoor: 0,2 mln ton staaldraad + onbekend tonnage via stamlijn Dollegoor
• In 2007 3 mln ton zand voor de doortrekking A35/N36
Economisch belang • Havengebied Almelo: bedrijven met watergebonden activiteiten
- 2 bedrijven 1e havenarm Dollegoor: For Farmers en Betoncentrale Twenthe
- 1 bedrijf 2e en 3e havenarm Dollegoor: Van den Bosch Beton
- 1 bedrijf 3e havenarm Dollegoor: Dollegoor BV
- 2 bedrijven Buitenhaven: Riwald en Kruiskamp Jachtbouw
- 2 bedrijven Bedrijvenpark Twente: van Merksteijn en Nijhoff
- 2 bedrijven maken gebruik van openbare kade: AMA en Boom Constructie
Wierden
Werkgelegenheid - Regio Twente (bulkgoederen)
- Nederland en Duitsland (staaldraad)
• Werkgelegenheid Havengebied totaal: 2.300 arbeidsplaatsen (110 bedrijven)
• Werkgelegenheid haven direct: 550 arbeidsplaatsen (met name van Merksteijn)
Toegevoegde waarde • Werkgelegenheid haven indirect: bouwbedrijven in de regio (zand en grind) en
transportbedrijven voor de afvoer
• Toegevoegde waarde haven: € 32 mln (met name van Merksteijn)
Logistiek belang • Binnenhaven essentieel voor staalproducten van Merksteijn
• Vervoer over water economisch en logistiek (kosten en volume) belangrijk voor
overslag en distributie van zand en grind, veevoeder, metalen (recycling)
• Openbare kade belangrijk voor bedrijven die niet direct aan water zijn gevestigd
(o.a zware constructies)
• Openbare vernieuwde laad-loskade van 400 m in Buitenhaven + 3 kades van 80
m (in gebruik en beheer samen met bedrijven)
Infrastructuur • Ontsluiting water: zijtak Twentekanaal (beperkt CEMT klasse IV)
• Ontsluiting weg: A35, N36 en aansluiting op A1
• Ontsluiting havengebied: Schuilenburgsingel, Weezebeeksingel en
Wierdensestraat
• Ontsluiting spoor: stamlijn naar van Merksteijn en terrein Dollegoor met
aansluiting op hoofdspoorwegennet
• Trimodale ontsluiting Dollegoor en bedrijvenpark Twente in gebruik

Figuur 3.4 Bedrijventerreinen Almelo (Bron IBIS werklocaties)
Bedrijvenpark Twente
2
Dollegoor
1
Buitenhaven Oost
3
XL Businesspark Twente
1..Openbare kade Buitenhaven 400 m

2. Openbare kade Van Merksteijn 80 m
3. Toekomstige openbare kade XL Businesspark Twente
Figuur 3.5 Herstructurering Havengebied Almelo (Bron: Masterplan Havengebied)

3.5 Binnenhaven Enschede
Omvang binnenhaven • Havengebied Enschede
- Bestaat uit kern-havengebied haven, modern gemengd Twekkeler-Es en
Westerval
Functie binnenhaven - Totaal: 170 ha waarvan ongeveer watergebonden 25 ha
• Laad- en loskades
- 2 havenarmen (noordelijke havenarm aan Twentekanaal en zuidelijke
zijarm)
Overslag binnenhaven - Semi-openbare laad-loskade van 300 m (terrein Sesam: Handelskade Oost)
- Private laad-loskades van bedrijven langs Twentekanaal (800 m kade)
• Overslag binnenvaart totaal: 0,5 mln ton
- Bulkgoederen gelost: 0,35 mln ton zand en grind, 0,1 mln ton vloeibare
brandstoffen en overig zoals veevoeder.
- Geladen: 50.000 ton metaal / schroot
Economisch belang • Kernhavengebied Enschede met watergebonden activiteiten
- 3 bedrijven noordelijke havenarm (Twentekanaal): Avia Weghorst, Sesam
en Betoncentrale Twenthe
- 2 bedrijven zuidelijke havenarm (zijarm): Inter Metals en Oostdam
- Een aantal bedrijven maakt gebruik van openbare kade voor projectlading
- Duitsland (grensgebied)
Werkgelegenheid • Werkgelegenheid Havengebied totaal: 6.000 arbeidsplaatsen (300 bedrijven)
• Werkgelegenheid haven direct: 50 arbeidsplaatsen
• Werkgelegenheid haven indirect: bouwbedrijven in de regio (zand en grind) +
Toegevoegde waarde transport
• Toegevoegde waarde haven: € 3 mln
Logistiek belang • Vervoer over water economisch en logistiek (kosten en volume) belangrijk voor
overslag en distributie van zand en grind, aardolieproducten, veevoeder, metalen
(recycling)
• Openbare kadebeperkt gebruikt door bedrijven die niet direct aan water zijn
gevestigd
• Beheer gemeente: vanaf de Lonnekerbrug ongeveer 1,5 km Twentekanaal
waarvan de gemeente de eerste 10 meter van de vaarwegen gerekend vanuit de
waterkant beheert. Gemeente is eigenaar en onderhoudsplichtig van alle kades
en oevervoorzieningen en eigenaar en onderhoudsplichtige van de gehele
zuidelijke arm.
RWS beheert de vaargeul (behalve de 10 meter vanaf beide waterkanten) van
het Twentekanaal in Enschede tot ongeveer de kade van Betoncentrale
Twenthe.
• Openbare laad-loskade van 300 m (Handelskade Oost op terrein van Sesam)
Infrastructuur • Ontsluiting water: Twentekanaal (beperkt CEMT klasse IV)
• Ontsluiting weg: A35 en N18
• Ontsluiting havengebied: Kanaalstraat en Hendrik ter Kuilestraat en Auke
Vleerstraat

Figuur 3.6 Havengebied Enschede en infrastructuur (Bron: gemeente Enschede)
Watergebonden bedrijven
1. Sesam
+ semi openbare kade 300 m
3
2. Betoncentrale Twenthe
3. Avia Weghorst
4. Inter Metals
5. Oostdam
4
2
1
5

3.6 Binnenhavens Hof van Twente (Goor, Markelo en Delden)
Omvang binnenhaven • Drie binnenhavens:
- Goor: terrein Haven (30 ha) waarvan 10 ha watergebonden
- Markelo: industrieterrein Twentekanaal (14 ha) waarvan 2 ha
watergebonden
Functie binnenhaven - Delden: terrein Schneiderbos (17 ha) waarvan 5 ha watergebonden
• Laad- en loskades
Laad-loskades in eigendom van gemeente langs Twentekanaal
- Goor: 800 m kade (openbaar)
- Markelo: 100 m kade (openbaar)
- Delden: 300 m kade (deels openbaar/ in beheer bedrijf)
Overslag binnenhaven - Insteekhaven eigendom en beheer Holterman (Markelo)
• Overslag binnenvaart totaal: 0,6 mln ton
- Goor: 135.000 ton bouwmaterialen en meststoffen
- Markelo: 130.000 ton staaldraad en zware constructies
- Delden: 335.000 ton veevoeder
Economisch belang • Binnenhavens Hof van Twente
- Goor: 4 bedrijven: Eternit, Agrowin, Triferto en Bruins en Kwast
- Markelo: 2 bedrijven: Holterman Wapeningsstaal en Misset
Metaalconservering
- Delden: 1 bedrijf: For Farmers
Werkgelegenheid - Nederland en Duitsland (staal)
• Werkgelegenheid haven direct: 200 arbeidsplaatsen (met name Holterman en
Toegevoegde waarde Eternit)
• Werkgelegenheid haven indirect: klanten van bouw en veevoederbedrijven +
transport
• Toegevoegde waarde havens: € 10 mln
Logistiek belang • Binnenhaven essentieel voor staalproducten van Holterman
• Vervoer over water economisch en logistiek (kosten en volume) belangrijk voor
overslag en distributie van veevoeder, bouwmaterialen, meststoffen en zware
constructies
• Openbare kade beperkt gebruikt door bedrijven die niet direct aan water zijn
gevestigd
• Kades in eigendom en beheer van gemeente (kade Delden in beheer van For
Farmers)
Infrastructuur • Ontsluiting water: Twentekanaal (CEMT klasse Va; 110 x 11,5 x 2,80 m)
• Ontsluiting weg: via N346 op A1
• Ontsluiting weg intern haventerreinen: beperkt
• Aslastbeperking brug over het Twentekanaal bij Markelo (industrieterrein
Twentekanaal)

Figuur 3.7 Binnenhaven van Markelo
Openbare kade 100 m
Figuur 3.8 Binnenhaven van Goor
Openbare kade 800 m

Figuur 3.9 Binnenhaven van Delden
(Semi) openbare kade 300 m

3.7 Laad en loskades Twenterand (Vriezenveen en Vroomshoop)
Omvang binnenhaven Bedrijventereinen langs kanaal Almelo - De Haandrik
• Vriezenveen: Industrieterrein Weitzelpoort (30 ha)
• Vroomshoop: Industrieterrein Linderflier (15 ha)
Functie binnenhaven • Laad- en loskades
- Vroomshoop: laad-loskade van 150 meter in eigendom van Rijkswaterstaat
- Vriezenveen: geen kade
Overslag binnenhaven • Overslag: geen
- In 2007 vervoer van Coes Vriezenveen zware constructies
- In verleden wel vervoer De Groot Hout en Bouw (Vroomshoop) en Van den Bosch
(Vriezenveen)
Economisch belang • Werkgelegenheid: geen tot beperkt Coes 20 man
Logistiek belang • Vervoer over water past in visie Coes voor stralen en coaten grote en zware constructies
Beheer binnenhaven • Kade Vroomshoop in eigendom van Rijkswaterstaat

Infrastructuur • Ontsluiting water: kanaal Amelo - De Haandrik (CEMT klasse II; 55 x 6,60 x 2,50 m)
• Ontsluiting weg: N36 en N341
• Ontsluiting weg intern: goed
• Aslastbeperking kleine Puntbrug in Vroomshoop
Figuur 3.10 Bedrijventerreinen Vriezenveen en Vroomshoop langs kanaal (bron IBIS)
Vroomshoop
Linderflier Laad-loskade
Coes Vriezenveen: aanvoer van grote tanks via water

(Bron: Coes)
Weitzelpoort
Coes
Vriezenveen

4 Streefbeeld Binnenhavens Twente
4.1 Inleiding
Voor het vormgeven van de binnenhavenvisie is het belangrijk dat betrokken partijen
ambities aangeven in de ontwikkeling van binnenhavens. In dit hoofdstuk wordt aan de
hand van ruimtelijke, economische en infrastructurele ontwikkelingen een streefbeeld van
het gewenste netwerk van binnenhavens voor de regio Twente opgesteld. Dit toekomstige
netwerk van binnenhavens dient de bereikbaarheid van de economische centra en
belangen voor de regio te waarborgen. Het streefbeeld geeft de gezamenlijke ambitie
weer van de regio voor de ontwikkeling van de Twentse binnenhavens.
4.2 Ruimtelijke ontwikkeling
4.2.1 Algemeen
Doelstelling van Rijk en Provincie…

Het kabinet beschouwt de nationaal stedelijke netwerken, waaronder Twente, als
wezenlijk onderdeel van de nationale ruimtelijke en economische hoofdstructuur. Deze
structuur bestaat uit een samenhangend netwerk van steden, mainports, overige
economische centra en knooppunten, de belangrijkste weg-, vaar- en spoorverbindingen
plus de aansluiting op internationale verbindingen, alsmede de daaraan gekoppelde
economische ontwikkelingszones. Het Rijk richt zich op bundeling van de verstedelijking
in deze nationale stedelijke netwerken. Zij verschillen van elkaar qua ruimtelijke schaal
en qua afmeting. Bovendien spelen er binnen deze netwerken ruimtelijke opgaven op
verschillende schaalniveaus. Elk stedelijk netwerk dient diverse en meer gespecialiseerde
centra in samenhang te ontwikkelen. De kwaliteit van de leefomgeving en het beschikken
over voldoende recreatieve en culturele voorzieningen in en om het stedelijk gebied is
hierbij van belang.
Voor het behouden en ontwikkelen van binnenhavens geeft het Rijk in de beleidsbrief
Varen voor een vitale economie aan dat ‘Provincies en stadsregio’s er zorg voor dragen
dat op strategische punten binnen de economisch kerngebieden voldoende ruimte wordt
gereserveerd voor overslag van bulkgoederen en containers op binnenvaartschepen’.
Naast de provincie spelen gemeenten ook een belangrijke rol in de ontwikkeling van
binnenhavens. Het Rijk geeft in de beleidsbrief aan dat ‘Gemeenten expliciet rekening
houden bij hun ruimtelijkeordeningsbeleid met multimodale ontsluiting en ontwikkeling
van natte bedrijventerreinen’.

In het sociaal-economisch beleid van de Provincie Overijssel wordt met betrekking tot
bedrijfsomgeving uitgegaan van de volgende doelstelling: het verbeteren en benutten van
de potenties van het vestigingsklimaat van Overijssel voor industrie en zakelijke
dienstverlening. Dit doel dient met de volgende actielijnen gerealiseerd te worden:
• Zorgen voor voldoende marktgerichte locaties van goede kwaliteit
• Revitaliseren van bestaande bedrijventerreinen
• Stimuleren van duurzame bedrijventerreinen
• Oplossen van bereikbaarheidsknelpunten
• Werven van nieuwe bedrijven
• Evalueren van instrument regionaal platform bedrijventerreinen
• Opstelling van Gemeentelijke bedrijvigheidsplannen
… doorvertaald naar Twente…

De Regio Twente streeft samen met haar partners - gemeenten, provincie, bedrijfsleven
en onderwijsinstellingen - naar een structurele versterking van de economie. Met het oog
hierop is eind 2004 het Regionaal Economisch Ontwikkelingsplan Twente door de
Regioraad vastgesteld met als speerpunten kennis en innovatie, nieuw ondernemerschap,
bedrijfsomgeving, arbeidsmarkt en werkgelegenheid en toerisme. De potentie
manifesteert zich met name rond het Thema Kennis en Innovatie. Het stedelijk netwerk is
hierin van groot belang. Regio Twente kiest nadrukkelijk voor ontwikkeling naar een
sterke positie als stedelijke kennisregio in Oost-Nederland.
De regio Twente wil uitgroeien tot een samenhangend, internationaal georiënteerd

netwerk op het gebied van ICT, kennis, technologie en industriële dienstverlening, met de
maakindustrie als basis. Twente wil zich meer en meer ontwikkelen tot een internationale
‘hot spot’ op het gebied van nanotechnologie, biomedische technologie en de toepassing
van ICT en andere technologieën in de zorg. Twente is een belangrijke schakel in het
internationale ICT-netwerk met de Nederlands-Duitse Internet Exchange (NDIX). Het
belang van de internationale functie van Twente tussen Randstad en Midden-Europa is
toenemen door de toetreding van de nieuwe Europese lidstaten.
..en investeringen in ruimte voor ondernemingen

Conform het ruimtelijk-economisch beleid van de Provincie Overijssel worden
bedrijventerreinen in de Twentse steden aangelegd om de regionale groeitaak van
werkgelegenheid in Twente te kunnen uitvoeren. De belangrijkste (reguliere)
bedrijventerreinen in ontwikkeling in de steden zijn:
• Almelo
- XL Businesspark Twente, 180 ha, uitgifte 40 ha vanaf 2008
- Buitenhaven-West, 40 ha, uitgifte vanaf 2008
- Uitbreiding bedrijvenpark Almelo, 40 ha vanaf 2008 beschikbaar
• Hengelo
- Hart van Zuid (transformatieproject binnenstedelijk gebied 2010-2020), 50 ha
- Industrieterrein Buren (Borne/ Hengelo), 1e fase 65 ha vanaf 2008
- Westermaat-Campus/Express, 20 ha uitgifte sinds 2003
• Enschede
- Usseler Es, 54 ha, uitgifte vanaf 2010
- Josink-Es, 16 ha., uitgifte vanaf 2007
- Uitbouw Business & Science park / kennispark UT

De gemeenten buiten de het stedelijk netwerk ontwikkelen bedrijventerreinen voor de
lokale of subregionale vraag.
In Twente is in de afgelopen jaren met financiële steun van Rijk, provincie en EU een
stevig programma voor revitalisering van bedrijventerreinen opgesteld. Voor de komende
jaren is het van belang dit beleid te vervolgen. Het gaat daarbij in elk geval om de
volgende terreinen die aan het water liggen:
• Hengelo, Revitalisering Twentekanaal
• Enschede, Revitalisering Havengebied
• Almelo, Herstructurering Havengebied
Het herstructureren van oude bedrijventerreinen levert niet in alle gevallen meer ruimte
voor nieuw bedrijventerrein op, maar kan ook mogelijkheden bieden om andere
ruimteclaims op gebied van woningbouw, kantoren en (grootstedelijke) voorzieningen te
effectueren. Bij de herstructurering van de bedrijventerreinen geven de gemeenten
prioriteit aan het behouden van de werkfunctie van de (natte) terreinen. Het ontwikkelen
van wonen aan het water (zoals in Almelo) gaat in Twente niet ten koste van de
havenfuncties. Vanuit het Rijk heeft herstructurering nadrukkelijk prioriteit (zie kader
SER-ladder).
De SER-ladder
Uitbreidingsmogelijkheden in het buitengebied moeten altijd in samenhang met de opties binnen
bestaand stedelijk gebied worden bekeken. De SER-ladder is een bruikbaar redeneerschema om
hieraan invulling te geven. Het schema is daarmee niet dwingend voor de beleidskeuzen of voor de
uitvoering van het beleid, maar het kan wel een zorgvuldige afweging en een duurzaam ruimtegebruik
ondersteunen.
Bij de SER-ladder gaat het erom dat de verschillende ruimtelijke mogelijkheden zorgvuldig worden
afgewogen en zo optimaal mogelijk worden benut. Het schema bestaat uit drie onderdelen en is
bedoeld als een hulpmiddel bij de besluitvorming. In de redenering die de SER-ladder volgt, wordt (1)
aandacht besteed aan een optimaal gebruik van de beschikbare (of door herstructurering beschikbaar
te maken) ruimte, (2) aan de mogelijkheden om door meervoudig ruimtegebruik de ruimteproductiviteit
te verhogen, en (3) aan uitbreiding van het ruimtegebruik.
In het hiernavolgende subparagrafen gaan we in op de havengebieden in de gemeenten

Almelo, Hengelo, Enschede, Hof van Twente en Twenterand en het in ontwikkeling
zijnde regionale terrein XL Businesspark Twente.
4.2.2 Almelo
Het havengebied van de gemeente Almelo bestaat uit diverse terreinen, voornamelijk
langs de zijtak van het Twentekanaal. Een groot deel van deze terreinen zijn circa 50 jaar
geleden aangelegd. In de loop der jaren zijn diverse watergebonden bedrijven verplaatst
of opgeheven en hebben niet-watergebonden bedrijven zich verder ontwikkeld tot
belangrijke (lokale) spelers. Hierdoor is op sommige terreinen sprake van een combinatie
van watergebonden en niet-watergebonden bedrijvigheid.

De gemeente Almelo geeft in het Masterplan Havengebied Almelo dat wordt voorzien in
208 hectare nieuwe bedrijventerrein, zowel via de ontwikkeling van nieuwe terreinen als
via herstructurering van ‘oude’ terreinen. Voornamelijk op terreinen rond de zijtak van
het Twentekanaal zijn mogelijkheden voor herstructurering waardoor 11 hectare terrein
voor bedrijven worden vrijgemaakt voor hernieuwde uitgifte.
De werklocaties in Almelo moeten onderling herkenbaar zijn, met een eigen profiel en
passend bij de lokale situatie. De visie van de gemeente gaat uit van het verder uitbouwen
van de sterke sectoren en clusters en het optimaal benutten van de haven en de daaraan
gekoppelde watergebonden bedrijvigheid. Van de gevestigde bedrijven in het
havengebied maken nu ongeveer tien bedrijven gebruik van de overslagmogelijkheden.
Figuur 4.1 Categorisering en segmentering in het havengebied Almelo (Bron: Havengebied Almelo Masterplan)
Dollegoor
Voor de revitalisering van de terreinen op Dollegoor is gekozen om het gebied te
segmenteren. Tussen de eerste en tweede havenarm ligt het hightech-terrein. De gemeente
richt zich op het verder versterken van het Technologie-cluster op dit terrein. Hierdoor
kunnen huidige en toekomstige high-tech bedrijven zich daar ontwikkelen. Deze
bedrijven maken geen gebruik van de ligging aan het water, maar vormen wel een
belangrijk onderdeel van de Almelose economie.
Op de eerste, tweede en derde havenarm zit watergebonden bedrijvigheid (betoncentrales

en veevoederindustrie) die wel gebruik maken van vervoer over water. Deze
bedrijvigheid is aanzienlijk gegroeid en zit redelijk aan de limiet voor de overslag op de
huidige locatie. Om de toenemende overslag te accommoderen, dient gezocht te worden
naar een lange termijn oplossing. Bij de revitalisering van dit terrein als onderdeel van
Topperaanvraag en met provinciale middelen wordt rekening gehouden met de
segmentering en wordt vrijkomende ruimte aangewend voor de watergebonden
activiteiten (de buitenste havenarmen) of high-tech activiteiten (de middelste havenarm).
Slachthuiskade
De slachthuiskade is in feite een deelgebied van Dollegoor. Dit terrein ligt binnenstedelijk
en achter een brug. De bedrijvigheid die hier zitten maakt geen gebruik van de kade en

vervoer over water. Het terrein wordt gerevitaliseerd op de lange termijn (bodemsanering,
verwerving grond) en wordt ook in de toekomst niet gebruikt voor vervoer over water.
Buitenhaven
De buitenhaven ligt aan de zijtak van het Twentekanaal en wordt gerevitaliseerd. Bij de
revitalisering wordt onderscheid gemaakt in watergebonden (kadegebonden) bedrijven,
verwerkingsindustrie en aan de stadskant publiekgerichte bedrijvigheid. De
watergebonden bedrijvigheid richt zich op bedrijven in het reststoffen cluster (recycling).
De openbare kade van dit terrein is recent vernieuwd en voorzien van verlichting en
hekken. Tevens is de ontsluiting van het terrein via de weg verbeterd door aanpassing van
de kruising Buitengaven Oost.
Met de nieuwe 400 meter openbare kade biedt de gemeente uitstekende faciliteiten voor
bedrijven in Almelo die goederen willen vervoeren over water maar geen kade hebben of
waarvan de kade te beperkt is in lengte voor de grootte van de schepen.
De ruimte voor nieuwe bedrijvigheid op deze locaties is echter beperkt en vooral

kleinschalig. Voor grootschalige bedrijvigheid is XL Businesspark Twente ontwikkeld
ten zuiden van Almelo. Het XL Businesspark wordt in paragraaf 4.2.5 nader besproken.
Naast de herstructurering en ontwikkeling van watergebonden bedrijventerreinen wordt in

Almelo ruimte ontwikkeld voor hoogwaardig wonen in combinatie met water
(Waterstad). Ook biedt Almelo voldoende ruimte aan de ontwikkeling van recreatie met
de drie jachthavens. In Almelo is voldoende ruimte voor werken, wonen, en recreëren aan
het water en deze functies worden verder in samenhang ontwikkeld.
4.2.3 Hengelo
In het 'Masterplan Verbetering Bedrijventerrein Twentekanaal (2004)' geeft de gemeente

Hengelo de visie en prioriteit voor herontwikkeling van het terrein. Het industrieterrein
Twentekanaal Zuid kenmerkt zich als een grootschalig terrein van 200 ha met gevarieerde
bedrijvigheid en enkele gezichtsbepalende bedrijven als Thales en AKZO. Vanuit het
ministerie van EZ is het terrein aangemerkt als topproject en is een Topper-subsidie
verkregen voor de herstructurering. Het masterplan geeft samen met de ondernemersvisie
van Belangenvereniging Industrieterrein Twentekanaal (BIT) de kansen voor structurele
en duurzame verbetering van het vestigingsklimaat voor bestaande en nieuwe bedrijven.
In het samenhangende pakket van zeventien projecten gaat het vooral om de herinrichting
van het terrein door het verplaatsen van een aantal bedrijven en het aantrekken van
nieuwe bedrijvigheid. Tegelijkertijd wordt gewerkt aan de realisatie van een herkenbaar
profiel, waarbij ingezet wordt op de sectoren hightech, industrie, recycling en milieu,
transport en distributie. Een onderdeel hiervan vormt de ruimte voor natte bedrijvigheid.
De ontwikkeling van de containerterminal in Hengelo speelt hierin een belangrijke rol
voor de industriële en logistieke bedrijven in de regio Twente en daarbuiten.
De belangrijkste ambities zijn:

• Verplaatsen van puinbreker waardoor 11 hectare vrijkomt
• Ruimtewinst door herstructurering bestaande terreinen en ontwikkeling aangrenzende
gebieden Boeldershoek-Oost (tussen Akzo Nobel en Twence) en Boelderhoek-West

• Kansen herontwikkeling van vrijkomende ruimte bij Akzo Nobel
• Verbetering multimodale bereikbaarheid door uitbreiding Combi Terminal Twente
met 1,4 hectare. Ruimte en verlenging van de kade van 145 naar 290 meter.
In totaal wordt ongeveer 50 hectare terrein ontwikkeld maar niet allemaal in eigen beheer
van de gemeente. De ruimte aan het water (die vrijkomt) kan worden ontwikkeld voor
watergebonden bedrijvigheid. Een voorbeeld van toekomstige watergebonden
bedrijvigheid is de mogelijke private ontwikkeling bio-polymeerfabriek STEPAh (11 ha)
met aansluiting op het water voor aan- en afvoer van goederen.
Echter, de gemeente heeft weinig gronden in eigendom waardoor het mede afhankelijk is
van de bedrijven en projectontwikkelaars met betrekking tot verdere intensivering van de
ruimte op het terrein en het ontwikkelen van watergebonden bedrijvigheid.
Naast uitbreiding van CTT geeft ook Op- en Overslag Twente aan plannen te hebben
voor uitbreiding van de kade en het plaatsen van warehouses.
Ook op Twentekanaal Noord geven bedrijven aan te willen uitbreiden zoals Plasticon
(vervoer grote tanks via openbare kade) en HKS metals (insteekhaven). Morsinkhof
Beton wil het liefst een eigen kade aan het Twentekanaal (buiten gemeentegebied, op
RWS gebied) waardoor geen vrachtverkeer meer nodig is tussen de overslaglocatie en de
productielocatie. Het streven is om Stork Thermeq te verplaatsen naar de voormalige
Stork locatie aan het water waardoor de ontsluiting via de weg van industrieterrein
Twentekanaal Noord kan worden verbeterd.
Tevens wil de gemeente de multimodale bereikbaarheid van het industrieterrein

Twentekanaal blijven waarborgen door te investeren in wegontsluiting en baggeren van
de insteekhavens om de groei van het goederenvervoer te kunnen blijven accommoderen.
4.2.4 Enschede
De gemeente Enschede geeft in het Masterplan Havengebied Enschede een totaalvisie op

de toekomst van het Havengebied Enschede. Het Havengebied heeft een omvang van 200
hectare, met de vestiging van ruim 300 bedrijven en ongeveer 6.000 personen werkzaam
zijn. De bedrijvigheid wordt gekenmerkt door de sectoren industrie en groothandel.
Het havengebied bestaat uit drie deelgebieden: Twekkeler-Es, Haven een Westerval-
spoorzone. Doel is het scheppen van kaders/ randvoorwaarden voor het (her)ontwikkelen
van het havengebied in Enschede tot een concurrerend (haven)bedrijventerrein en
bedrijvenpark voor de komende 30 jaar.
Elk van deze gebieden krijgt zijn eigen profilering om duidelijker naar buiten toe uit te
dragen welke activiteiten op welk deelterrein plaatsvinden. Twekkeler-Es gaat
gepositioneerd worden als modern gemengd terrein, Haven als het kern-havengebied voor
de zware industriële activiteiten en de Westerval-spoorzone als de ambachtelijke en
business-to-consumer bedrijvigheid. Hiermee ontstaat een duidelijke profilering van de
deelgebieden en onderscheid naar locatie en activiteiten.
Het havengebied van Enschede is één van de oudere bedrijventerreinen in Enschede en

herstructurering van het gebied heeft dan ook prioriteit voor de gemeente Enschede. Bij
de herstructurering staat duurzaamheid en intensivering voorop. Verder wordt ingezet op

de ontwikkeling van de nieuwe terreinen Usseler Es en Josink Es. Het Havengebied
Enschede valt onder de topprojecten van het Ministerie van EZ. Ingezet wordt hierbij op
het behoud van de havenfaciliteiten, het aanpakken van de infrastructuur en een betere
inrichting van de openbare ruimte om hiermee ruimte te creëren voor bedrijven. Met de
herinrichting van het gebied wordt ook getracht de huidige bedrijvigheid meer ruimte te
geven om zich verder te ontwikkelen. Speciale aandacht wordt besteed aan de
mogelijkheid voor vestiging van bedrijven met een zwaardere milieucategorie (4 en 5).
De herstructurering van het Havengebied is specifiek gericht op havengebonden
bedrijvigheid. De economische functie van het water zal meer worden benadrukt en de
gemeente zal actief een marketing- en acquisitieplan hiervoor opstellen in samenspraak
met ondernemersvereniging BOH. Ook verdere intensivering van ruimtegebruik door
gericht aan- en verkoopbeleid van kavels dient het gebruik van het water verder te
stimuleren. De gemeente zoekt naar mogelijkheden om de huidige bedrijven aan het
water met uitbreidingsplannen zoals Sesam en Avia Weghorst te kunnen faciliteren.
Probleem is wel dat de gemeente weinig grond in eigendom heeft en dus tot
ruilverkaveling moet overgaan.
Voor de herinrichting van het havengebied wordt voor de locatie van de woonboten aan
de kop van de zuidelijke zijtak in verband met veiligheid en milieuruimte een andere
locatie gezocht. De vrijgekomen ruimte kan mogelijk benut worden als kadefaciliteit en
voor de vestiging van een nieuw watergebonden bedrijf.
4.2.5 XL Businesspark Twente
Vanuit de provincie Overijssel en gemeenten Almelo, Hengelo, Enschede en Borne is het

XL Businesspark Twente in Almelo opgezet om grootschalige bedrijvigheid een plek te
geven in de regio Twente. Het regionale bedrijventerrein ligt ten zuiden van Almelo aan
de zijtak van het Twentekanaal en een directe aansluiting op de A35.
Bij ontwikkeling van dit terrein wordt ingezet op bedrijvigheid uit de sectoren industrie,
transport en distributie en verder komen alleen bedrijven die meer dan 2 hectare nodig
hebben in aanmerking voor een kavel. Verder geldt de eis dat de te vestigen bedrijvigheid
per hectare voor minstens 20 arbeidsplaatsen gerealiseerd wordt.
Het totale terrein is 180 hectare groot waarvan circa 125 hectare uitgeefbaar is. Voor de
ontwikkeling van het terrein is gekozen om dit in drie fasen te doen. In de eerste fase
wordt ongeveer 40 hectare ontwikkeld. Diverse bedrijven hebben zich inmiddels gemeld
om zich op dit terrein te vestigen, wat heeft geleid tot reserveringen van kavels voor
ongeveer de helft van het terrein. De laatste procedures worden nu doorlopen wat naar
verwachting leidt tot daadwerkelijke ontwikkeling en vestiging van bedrijvigheid vanaf
medio 2008.
Het eerste deel van XL Businesspark Twente zal in de komende 4 tot 5 jaar geheel
uitgegeven zijn. Op dat moment moet het tweede deel zo ver zijn dat hier direct op
aangesloten kan worden qua ontwikkeling en vervolgens geldt dat ook voor het derde
deel van het terrein. De verwachting is dat het gehele XL Businesspark Twente in de
komende 15 jaar ontwikkeld en uitgegeven gaat worden.

Een deel van het XL Businesspark Twente (‘de Kade’) ligt aan het de zijtak van het
Twentekanaal. Dit biedt de mogelijkheid tot het ontwikkelen van een openbare laad- en
loskade. In principe is het de bedoeling dat deze kade enkel gebruikt gaat worden door
bedrijven die op het XL Businesspark Twente gevestigd zijn. De ontwikkeling van de
kade hangt dan ook nauw samen met de vestiging van havengebonden bedrijvigheid op
het terrein. Het openbare karakter van de kade is belangrijk, zodat de bedrijven op het
terrein gebruik kunnen maken van vervoer over water. Het uitgeven van kade aan
bedrijven is vooralsnog geen optie.
Figuur 4.2 Kavels en kaders XL Businesspark Twente
Met XL Businesspark Twente heeft de regio Twente de ruimte voor het vestigen van
grootschalige bedrijvigheid en biedt het bedrijven de mogelijkheid voor watergebonden
activiteiten. Gezien de ontwikkelingen in de binnenvaart en de omvang van de
binnenvaartschepen, dient er naar gestreefd te worden om de grootste klasse
binnenvaartschepen te kunnen accommoderen. Zowel qua lengte van de kade als met de
diepte van het kanaal dient hier rekening mee gehouden te worden. Hiermee kan het
gebied zich onderscheiden ten opzichte van concurrerende ‘havengebieden’.
4.2.6 Hof van Twente
De gemeente Hof van Twente biedt met de huidige binnenhavens in Goor, Markelo en
Delden voldoende ruimte voor watergebonden bedrijvigheid. De gemeente wil het
gebruik van vervoer over water verder stimuleren en de beschikbare ruimte beter benutten
voor watergebonden activiteiten.
Bedrijven in Goor hebben interesse voor uitbreiding van activiteiten of een nieuwe
vestiging aan het Twentekanaal. Bruins en Kwast uit Goor heeft zich recent gevestigd in
de haven om direct goederen via het water te kunnen overslaan. De binnenhaven in Goor
biedt nog een vrije kavel voor een bedrijf met watergebonden activiteiten.
De binnenhaven in Delden biedt geen ruimte voor ontwikkeling van nieuwe bedrijven. De
gemeente wil het tijdpad van investeringen in de verouderde kade mede laten afhangen
van de plannen van Rijkswaterstaat voor verder verbreden van het Twentekanaal en de
behoefte van bedrijven. De gemeente ontwikkelt aan de andere kant van de brug
woningbouw aan het water. Dit plan conflicteert niet met de huidige bedrijvigheid op het
terrein in Delden.

De binnenhaven in Markelo is verouderd en de gemeente kijkt samen met de provincie
naar mogelijkheden voor revitalisering van delen van het terrein (inclusief kade).
Problemen liggen op het gebied van de bodemsanering (naast de kade) en eigendom van
het terrein. Ook willen de bedrijven de huidige kadefaciliteiten beter benutten door de
kade te verlengen, het terrein te verharden en boeien aan te leggen.
Voor het bedrijf Holterman Wapeningsstaal is vervoer over water essentieel in de

productie en distributie van bouwstaal. Holterman heeft daarom een eigen insteekhaven
aangelegd van 110 meter lang en 27 meter breed die in 2008 in gebruik wordt genomen.
De haven wordt voorzien van een overdekt overslagsysteem. Wel dient Holterman ook
gebruik te willen blijven maken van de openbare kade voor schepen groter dan 100 meter
die bij de overslag van de goederen niet passen in de haven. Holterman kan mede door de
opwaardering van het Twentekanaal tot Delden naar Klasse Va schepen ontvangen die
variëren van 800 ton tot 1700 ton.
Figuur 4.3 Insteekhaven Holterman Wapeningsstaal in Markelo (Bron: Holterman)
4.2.7 Twenterand
De gemeente Twenterand heeft geen bedrijven die gebruik maken van de openbare kade
in Vroomshoop. In Vriezenveen heeft de firma Coes Metaalbescherming ideeën om
gebruik te maken van haar ligging aan het kanaal Almelo - De Haandrik. De gemeente
staat daar positief tegenover en kijkt samen met de provincie naar de mogelijkheden voor
een veilige overslag van grote staalconstructies. Coes heeft een aanvraag ingediend bij de
gemeente om de Daarleveenseweg aan de voorkant af te sluiten en het doorgaande
verkeer achter Coes langs te leiden. De provincie wordt als beheerder van de vaarweg
gevraagd bolders te plaatsen om een ponton veilig aan te kunnen leggen aan de kade.
4.3 Economische ontwikkeling
De economische ontwikkeling van de regio Twente richt zich op de kennisintensieve en

innovatieve bedrijvigheid in relatie tot de bestaande industriële bedrijvigheid in de
maakindustrie en metaalindustrie. Bovendien is de regio door de ligging in het

grensgebied met Duitsland uitstekend geschikt voor de verdere ontwikkeling van
logistieke bedrijvigheid. Logistieke bedrijven in Twente kunnen in de grensregio ook
voor Duitse verladers goederen bewerken en opslaan en distribueren via de Combi
Terminal Twente. Met de ontwikkeling van het regionaal bedrijventerrein XL
Businesspark Twente wordt dan ook gericht op de vestiging van bedrijven met logistieke
en distributieactiviteiten en grootschalige industriële activiteiten. Deze nieuwe bedrijven
kunnen voor de logistieke activiteiten gebruik maken van de faciliteiten van de CTT.
Ook bij de herstructurering van de havengebieden komt ruimte vrij voor watergebonden
bedrijvigheid. Gemeenten geven aan dat bedrijven interesse hebben in deze locaties met
een aansluiting op het water.
Daarnaast geven de huidige bedrijven die gebruik maken van vervoer over water aan dat
uitbreiding van de ruimte met nieuwe opslagfaciliteiten gewenst is. Bedrijven investeren
in de kade- en overslagfaciliteiten (zoals Holterman) en geven aan dat vervoer over water
past in de strategische visie en veelal onmisbaar is. Coes geeft bijvoorbeeld aan naast de
huidige activiteiten meer te richten op de grote en zware staalconstructies en gebruik te
maken van vervoer over water (omdat vervoer over de weg geen alternatief is). De
verdere segmentering van terreinen (bijvoorbeeld recycling) draagt ook bij aan verdere
clustervorming en mogelijk groei van de bedrijvigheid over water.
In totaal maken ongeveer dertig bedrijven gebruik van vervoer over water met eigen
kadefaciliteiten en tientallen bedrijven maken gebruik van de containerterminal of van de
openbare kades. De gemeenten willen graag nog meer bedrijven gebruik laten maken van
de binnenhavens en de ruimte voor watergebonden activiteiten optimaal benutten.
Voor de verdere economische ontwikkeling van de regio Twente is het van belang dat:
• Nieuwe bedrijven zich vestigen in de binnenhavens en gebruik maken van vervoer
over water waardoor overslag en werkgelegenheid structureel toeneemt
• Huidige en nieuwe bedrijven meer gebruik maken van de CTT (containervervoer is
groeimarkt) waardoor economisch belang voor de regio toeneemt
• Groei bij huidige bedrijven aan het water in vervoeren van meer goederen over water
• Bedrijven in Twente stimuleren vervoer over water daadwerkelijk te gebruiken
• Bedrijven en gemeente samen inspelen op nieuwe logistieke concepten zoals:
- Roll on/roll off vervoer en faciliteiten
- Afvaltransport (Twence Hengelo)
- Combineren van lading Almelo/Coevorden met kleine schepen
- Ontwikkelen logistieke concepten samen met zeehavens Amsterdam en
Rotterdam (optimaliseren logistieke keten)
De economische ontwikkeling van de binnenhavens dient dan ook gericht te zijn op én

het behouden van de huidige bedrijvigheid én het bieden van ruimte voor de huidige en
nieuwe bedrijvigheid én het stimuleren van bedrijven die nog geen gebruik maken van
vervoer over water.

4.4 Infrastructurele ontwikkeling
Ontwikkelingen in de infrastructuur zijn grotendeels afgeleid van de economische en

ruimtelijke ontwikkelingen. Het Regionaal Mobiliteitsplan Twente 2007-2011 schetst de
relevante infrastructurele ontwikkelingen in de regio voor de nabije periode. Regio
Twente zet onder andere in op het stimuleren van meer vervoer over water door het
wegnemen van infrastructurele knelpunten en het ontwikkelen van regionale faciliteiten
voor de open overslag van goederen (in combinatie met andere modaliteiten).
Kwaliteitsnet Goederenvervoer Twente en Oost-Nederland

Regio Twente werkt aan de ontwikkeling van het Kwaliteitsnet Goederenvervoer. Met de
ontwikkeling van een zogenaamd ‘Kwaliteitsnet’ wordt onderzocht waar vrachtverkeer
wel of niet is gewenst en waar het goederenverkeer verantwoord gefaciliteerd kan
worden. Hierbij wordt uitgegaan van de bestaande infrastructuur. Dit is tegelijkertijd ook
één van de opgaven van het Regionaal Mobiliteitsplan Twente. Een Kwaliteitsnet
goederenvervoer is een samenhangend en selectief netwerk van verbindingen tussen
economische centra waarover goederenvervoer op verantwoorde wijze kan worden
afgewikkeld. Hierdoor worden enerzijds die wegen ontzien waar vrachtverkeer
onwenselijk is, anderzijds kunnen op die wegen waar vrachtverkeer wel gewenst is
gerichte investeringen worden gedaan om het goederenverkeer te faciliteren en
knelpunten op te lossen. Het kwaliteitsnet is gericht op de multimodale ontsluiting van
Twente en daarmee wordt een kwaliteitsnet ontwikkeld voor de weg, het spoor- en de
waterwegen. Het kwaliteitsnetwerk voor Twente wordt momenteel vastgesteld (zie
figuren bijlage A). Tevens zullen ook maatregelen worden geformuleerd om de
aandachtspunten op te lossen.
Het kwaliteitsnet Goederenvervoer is de basis voor de ontwikkeling van de binnenhavens

en verbetering van de bereikbaarheid van de economische centra in Twente.
Regio Twente is ook betrokken bij de ontwikkeling van het kwaliteitsnet
Goederenvervoer Oost-Nederland. Dit is een kwaliteitsnetwerk op landsdelig niveau en
sluit aan op de reeds ontwikkelde kwaliteitsnetten in andere landsdelen. Samen met de
provincies Overijssel en Gelderland, de Stadsregio Arnhem Nijmegen en Rijkswaterstaat
directie Oost-Nederland worden regionale knelpunten gezamenlijk onderkend en kunnen
er gezamenlijk initiatieven worden ontwikkeld. Momenteel wordt voor Oost-Nederland
het ‘Kwaliteitsnet’ gebouwd en is er een start gemaakt met het inventariseren van de
huidige kwaliteit.
Weg
De verwachting is dat de automobiliteit in Twente tot 2020 sterk blijft groeien (+ 44%).
De groei betreft niet alleen het aantal verplaatsingen, maar ook de lengte van het aantal
verplaatsingen neemt toe. Tot 2020 wordt bovendien verwacht dat het vrachtverkeer over
de weg sterk groeit. Dit komt mede door ontwikkelingen binnen Europa, zoals de
toetreding van de nieuwe lidstaten tot de Europese Unie en de toename van de
internationale handel. Hierdoor is de verwachting dat het (vracht)verkeer op de A1 en
A35 sterk zal toenemen. De capaciteit van de snelwegen zal worden bereikt en zal tot
steeds sterkere filevorming leiden. Hierdoor zal de bereikbaarheid vanuit de Randstad en
binnen Twente onder toenemende druk komen te staan.

Om de ontwikkeling van de mobiliteit te kunnen faciliteren, zijn er infrastructurele
aanpassingen nodig. De bestaande infrastructuurplannen waarvoor nog niet vaststaat dat
ze ook daadwerkelijk uitgevoerd worden, zijn:
• Het zuidelijke deel van de nieuwe rondweg Borne en de knip N743
• Aanpassingen naar de op en afrit 30 op de A1 tussen Hengelo en Borne
• Aanpassingen in Hengelo: Laan van Zuid, Doortrekken Diamantstraat en
doortrekken Laan van Driene naar de A1
• Aanpassing in Enschede: verdubbeling Auke Vleerstraat
• Realisatie nieuwe N18
Figuur 4.4 Voertuigverliesuren op het Twentse wegennet in 2004 en 2020 (Bron Netwerkanalyse Twente)
De regio stelt dat het aanleggen van nieuwe infrastructuur pas in beeld komt als er geen
andere reële alternatieven zijn in het benutten van de huidige infrastructuur. Hiervoor
heeft de regio het programma Twente Mobiel in het leven geroepen dat maatregelen
uitvoert voor een betere benutting van de infrastructuur.
Bij de herstructurering van de havengebieden in Hengelo, Enschede en Almelo is de

infrastructuur een belangrijk aandachtspunt. In de Topprojecten krijgt dit speciale
aandacht en wordt er naar gestreefd om de interne ontsluiting en verkeersveiligheid van
de havengebieden te verbeteren.
De gemeente Almelo heeft in het kader van de herstructurering van Buitenhaven de
interne ontsluiting van het terrein verbeterd en de kruising Buitenhaven Oost aangepast.
De gemeente Hengelo heeft plannen om de ontsluiting van Twentekanaal Zuid via de

Diamantstraat en Boekeloseweg te verbeteren en te voorzien van een nieuwe en sterkere
betonlaag waardoor de weg beter kan worden onderhouden als gevolg van het
toenemende vrachtverkeer. Ook zal de kruising van de Diamantstraat met de
Haaksbergerstraat worden aangepakt waardoor de aansluiting met de A35 wordt
verbeterd. Daarnaast is het voor de gemeente Hengelo het belangrijk om de
binnenstedelijke transformatielocatie Hart van Zuid optimaal te ontsluiten vanuit het
centrum richting de Boekeloseweg (en brug over Twentekanaal) en de Diamantstraat
richting A35. De gemeente heeft plannen voor de aanleg van een tweede brug. Hierdoor
wordt ook Twentekanaal Zuid beter ontsloten en kan het mogelijk een impuls geven aan
de ontsluiting van Twentekanaal Noord.
De gemeente Enschede streeft naar een beter interne ontsluiting van het havengebied en
een verbetering van de verkeersveiligheid. De aanpak van de kruispunten (en gewenst

ook de wegvakken) van de Auke Vleerstraat vindt plaats vanuit het Mobiliteitsplan met
subsidie vanuit het Regionale project Twente Mobiel. De wegvakken worden geprobeerd
in Topperaanvraag onder te brengen. Doel is voornamelijk de doorstroming en daarmee
bereikbaarheid van geheel Enschede-West te verbeteren.!Tevens hecht de gemeente en
regio groot belang aan een robuuste en duurzame verbetering van de N18. Hierdoor kan
de aansluiting van de nieuwe bedrijventerreinen Josink Es en Usseler Es beter ontsloten
worden en het verkeer beter doorstromen.
Ongehinderd Logistiek Systeem

De aanleg van een ongehinderd logistiek systeem (OLS) tussen Hengelo en Enschede
verbindt de belangrijkste bedrijventerrein De Marssteden, het Havengebied Enschede en
Industrieterrein Twentekanaal met elkaar. Bovendien kunnen ook toekomstige terreinen
in Enschede als Josink Es en Usseler Es onderdeel maken van OLS. Deze vrije baan sluit
de knooppunten van transport en overslag op elkaar aan waardoor grote vervoerstromen
van de weg worden gehaald en de containers direct van en naar de containerterminal CTT
worden vervoerd. In 2004 is nog onvoldoende draagvlak voor OLS maar op dit moment
wordt er opnieuw gekeken naar de kansen van het OLS-concept.
Figuur 4.5 Ongehinderd Logistiek Systeem (Bron: BIT)
Water
Het vervoer over water is na het wegvervoer de belangrijkste modaliteit voor het
goederenvervoer van en naar Twente. Het huidige netwerk aan vaarwegen Twentekanalen
en Kanaal Almelo - De Haandrik is verder opgewaardeerd door Rijkswaterstaat en
Provincie maar nog onvoldoende in de ogen van de bedrijven als gebruikers van het
kanaal. Regio Twente zet in op het stimuleren van meer vervoer over water door het
wegnemen van infrastructurele knelpunten en het ontwikkelen van regionale faciliteiten
voor de open overslag van goederen (in combinatie met andere modaliteiten).
Bedrijven willen dat de Twentekanalen (inclusief zijtak naar Almelo) bevaar worden voor
klasse Va schepen tot 2000 ton (110m x 11,75m x 2,80m). Na afronding van de
werkzaamheden van Fase 1 (Zutphen-Delden) start Rijkswaterstaat met een planstudie

voor de uitvoering van de werkzaamheden voor Fase 2 (Delden-Enschede + zijtak naar
Almelo).
De verdere opwaardering van kanaal Almelo - De Haandrik naar 1000 ton wordt met
name gewenst vanuit de gemeenten Coevorden en Hardenberg (met watergebonden
terreinen aan het eind van het kanaal).
Figuur 4.6 Twentekanalen Fase 1 en Fase 2 (Bron: Rijkswaterstaat Oost-Nederland)
De gemeente Hengelo dient baggerwerkzaamheden uit te voeren voor de Insteekhaven en

Petroleumhaven. In deze insteekhavens zijn nautische ondiepten aanwezig. Hierdoor kan
het laden en lossen aan de kades niet vlot en veilig plaatsvinden. Gelijktijdig met de
baggerwerkzaamheden zal de beschoeiing waar nodig vervangen worden door een
nieuwe damwandconstructie. Deze werkzaamheden maken deel uit van het topperproject.
Ook in Enschede zijn baggerwerkzaamheden noodzakelijk (inclusief damwandconstructie
en mogelijk verharden van de kade) omdat schepen in de zuidelijke havenarm slechts tot
700 ton kunnen worden beladen.
De gemeenten geven aan graag de baggerwerkzaamheden af te stemmen met de plannen
van Rijkswaterstaat waardoor de binnenhavens minder snel weer dichtslibben en de
werkzaamheden kostenefficiënter kunnen worden uitgevoerd.
De gemeente Almelo beschikt met de modernisering van de 400 meter lange openbare
kade over uitstekende faciliteiten voor watergebonden activiteiten. Voor de drie openbare
kades van 80 meter wordt gekeken welke een functie kunnen hebben voor de toekomst en
opgewaardeerd worden om grotere schepen te kunnen behandelen.

De bedrijven in Hengelo, Almelo en Enschede geven aan dat met de huidige en
toekomstige ontwikkelingen in het vervoer over water de bereikbaarheid via de
Twentekanalen onvoldoende is gewaarborgd. De inzet van grotere vrachtschepen als
gevolg van schaalvergroting, zorgt dat de bereikbaarheid van Twente over het water
onder druk is komen te staan. Met name in het internationale vervoer van zout en zand en
grind van en naar de Rijn zijn klasse IV moeilijk beschikbaar omdat op de Rijn met
klasse Va schepen wordt gevaren. Ook voor het vervoer van vloeibare brandstoffen zijn
gezien de ontwikkelingen in de tankvaart het inzetten van klasse Va schepen
kostenefficiënter. Ook voor het containervervoer zijn klasse IV schepen moeilijk
beschikbaar. Bovendien wordt CTT beperkt in het met slechts twee lagen containers
kunnen varen waardoor met de inzet van klasse Va schepen meer containers kunnen
worden vervoerd. Het verbreden en verdiepen van de Twentekanalen heeft dan ook
prioriteit bij de bedrijven.
Daarnaast zorgen de steeds langere wachttijden bij de Sluis bij Eefde voor problemen en
dient de capaciteit van de sluis bij Eefde te worden uitgebreid. De werkzaamheden aan
het Twentekanaal (verdieping en verbreding Fase 1) zijn bijna afgerond (Eefde-Delden).
De werkzaamheden aan de volgende trajecten (Delden-Enschede + zijtak naar Almelo)
zijn onderdeel van een planstudie in 2008 waarin ook de aanpassingen van de sluis bij
Eefde zijn opgenomen.
Spoor
Naast weg en binnenvaart is de spoorinfrastructuur voor zowel goederen als personen een
belangrijk onderdeel van de bereikbaarheid van de regio Twente. De huidige
spooraansluiting van de bedrijventerreinen is voldoende voor het kunnen aanbieden van
goederenvervoer per spoor voor de huidige bedrijven. Wel dient de Combi Terminal
Twente in Hengelo de mogelijkheid te behouden om van de stamlijn van Akzo Nobel
gebruik te kunnen maken in de toekomst als trimodale overslagfaciliteit. Ook in Almelo
dient de stamlijn naar het bedrijvenpark Twente en de stamlijn naar Dollegoor behouden
te blijven. De trimodale ontsluiting van de terreinen in Hengelo en Almelo bieden
mogelijk kansen voor gebruik in de toekomst.
De verwachting is dat het goederenvervoer per spoor in de komende jaren verder zal
groeien en met name het containervervoer (via de Betuweroute). Zolang de aansluiting
van de Betuweroute op het Duitse spoornet onvoldoende is wordt een groot deel van het
goederenvervoer afgewikkeld via de bestaande routes Hengelo-Bad Bentheim en Venlo.
4.5 Ontwikkeling goederenvervoer over water
Het vervoer over water van en naar de Twentse binnenhavens is de afgelopen jaren flink
gegroeid van ongeveer 2,6 miljoen ton in 1996 naar 4,2 miljoen ton in 2001 en 5,6
miljoen ton in 2006 (Bron CBS en gemeenten). In de afgelopen tien jaar is het vervoer
over water van en naar Twente dus met 115% toegenomen ofwel met 8% per jaar.
De groei van het vervoer over water wordt bevestigd door de toename in het vervoerd
gewicht en aantal scheepsbewegingen via Sluis Eefde. Deze toegang voor de Twentse

binnenhavens (en de havens van Lochem, Hardenberg en Coevorden) geeft een volgende
ontwikkeling aan tussen 2001 en 2006 (zie ook tabel 4.1 )3
• Toename vervoerd gewicht (incl. containers) van 5,4 naar 6,6 miljoen ton in 2006
• Toename van aantal containers van 10.000 TEU naar 50.000 TEU in 2006
• Toename van het aantal scheepsbewegingen door de beroepsvaart van 12.000 naar
ruim 14.000 reizen in 2006
• Toename van het laadvermogen van de schepen van bijna 12 miljoen ton naar ruim
16,7 miljoen ton in 2006
Tabel 4.1 Sluis Eefde: Vervoerd gewicht en schaalvergroting van de vloot
Jaar Vervoerd Vervoerde Laadvermogen Vrachtvervoer Gemiddeld

gewicht containers schepen beroepsvaart laadvermogen
(mln ton incl (TEU) (mln ton) (reizen incl (ton)
containers) containers)
2000 5,2 - 11,394 12.180 935
2001 5,4 10.943 11,936 12.225 976
2002 5,3 29.895 12,077 11.975 1009
2003 4,9 34.161 12,000 11.734 1023
2004 4,9 44.543 12,514 11.743 1066
2005 5,8 50.180 14,502 12.761 1136
2006 6,6 51.480 16,770 14.092 1147
Bron: Verkenning Sluis Eefde – Probleemanalyse en prognose, Adviesdienst Verkeer en Vervoer, 2006.
Statistisch Overzicht van de Scheepvaart, 2006, Rijkswaterstaat Oost-Nederland, 2007.
Uit de tabel komt naar voren dat het vervoerde gewicht en gepasseerde laadvermogen
tussen 2004 en 2006 sterk is gegroeid. In 2006 bedroeg het totaal aantal gepasseerde
vrachtvervoerende schepen ruim 14.000 schepen bedroeg met een gemiddeld
laadvermogen van 1147 ton. In 2005 bedroeg op het totaal van 870 klasse Va schepen het
aantal met een lengte van 110m en een breedte van 11,40m al 181 schepen (in 2002
waren dit er nog 68).
Het aandeel van de Twentse binnenhavens in het vervoerd gewicht via sluis Eefde is
tussen 2001 en 2006 toegenomen van ongeveer 77% naar 85%. De Twentekanalen en
sluis Eefde dienen dan ook vooral als belangrijke toegang voor de Twentse binnenhavens.
Prognoses vervoer over water

In de Nota Mobiliteit is uitgegaan van een groei van 40-80% van het goederenvervoer in
de periode tot 2020. Recent hebben de planbureaus (CPB, NMP, RPB) nieuwe lange
termijn scenario’s ontwikkeld onder de naam Welvaart en Leefomgeving (WLO). Deze
scenario’s geven toekomstbeelden voor de ontwikkeling van de mobiliteit in Nederland
richting 2040. Op grond van de nieuwe WLO-scenario’s van de planbureaus zijn de
groeiverwachtingen uit de Nota Mobiliteit iets naar beneden bijgesteld.
3
Bron: Verkenning Sluis Eefde – Probleemanalyse en prognose, AVV, 2006 en Statistisch Overzicht van de Scheepvaart,
2006, Rijkswaterstaat Oost-Nederland, 2007

De volgende ontwikkelingen in het goederenvervoer komen in de WLO scenario’s terug:
• Het goederenvervoer groeit en kan zelfs verdubbelen (internationale ontwikkeling)
• Doorzetting trend naar schaalvergroting in het vervoer
• Sterke groei van containervervoer
• Beperkte groei/daling bulkvervoer
• Het marktaandeel van wegvervoer en spoor in het totale goederenvervoer neemt toe en
het marktaandeel binnenvaart neemt af door beperkte groei van vervoer bulkgoederen
Op basis van de scenario’s van CPB wordt verondersteld dat tussen 2004 en 2040 de
verwachte groei van binnenvaart in Nederland ongeveer 27 % bedraagt van 328 miljoen
naar 406 miljoen ton (bandbreedte WLO 2040: 267 - 599 miljoen). Op grond van de
nieuwe WLO-scenario’s en de trends uit het verleden wordt volgens LMCA vaarwegen
een groei van de binnenvaart van 0,6% per jaar verwacht, waarbij onderscheid gemaakt
kan worden tussen bulktransport (0,25%) en de containervaart (2,5%).
Deze landelijke WLO scenario’s zijn ook vertaald naar prognoses voor het
goederenvervoer van en naar Twente. Op basis van het hoogste scenario (Global
Economy) wordt een stijging van het goederenvervoer van en naar Twente per
binnenvaart van 27% verwacht tussen 2010 en 2020 en voor het wegvervoer van
ongeveer 23%. Opvallend in deze vervoerprognoses van en naar Twente is de verwachte
groei van het binnenvaartvervoer van zout en zand en grind met 3% per jaar.
Op basis van het hoogste WLO scenario (GE) wordt een ontwikkeling van het vervoer
per binnenvaart van en naar Twente verwacht van ongeveer 7,5 miljoen ton in 2020.
Tabel 4.2 Prognose overslag Twentse binnenhavens per binnenvaart in tonnen 2020 (bron: CPB, bedrijven, ECORYS)
Overslag binnenvaart Overslag 2006 WLO GE Prognose 2020 Prognose 2020 Prognose 2020
Twentse binnenhavens in tonnen scenario in tonnen in tonnen in tonnen
% groei Twente schatting (tien) nieuwe
per jaar GE scenario huidige bedrijven
bedrijven
Zout 1.700.000 3% 2.500.000 2.000.000
Zand en grind 1.300.000 3% 1.900.000 1.600.000
Vloeibare brandstoffen 550.000 1,5% 670.000 700.000
Veevoeder 500.000 -/- 0,5% 470.000 550.000
Staaldraad 500.000 1% 570.000 600.000
Metalen en schroot 250.000 -/- 0,5% 230.000 300.000
Zware constructies 100.000 2% 130.000 150.000
Meststoffen 50.000 0% 50.000 50.000
Overig 50.000 2% 65.000 50.000
Containers 600.000 3% 900.000 1.000.000
Totaal 5.600.000 7.500.000 7.000.000 1.000.000
Het hoge scenario (GE) past bij de ambities van Twente gezien de groei van het vervoer
in de afgelopen tien jaar met 8% per jaar en de potenties voor de komende tien jaar.
Deze groei van het binnenvaartvervoer wordt bevestigd door de prognoses van de
bedrijven in de studie ‘Gebruikersanalyse Twentekanalen’, (Nefkens Advies 2006),

waarin wordt aangegeven dat met name het transport van containers, zout en vloeibare
brandstoffen naar verwachting met tussen de 5 en 10% per jaar zal groeien.
Op basis van de interviews met de bedrijven is deze verwachting bijgesteld naar beneden
met voor Akzo (20 kton per jaar) en zand en grind ongeveer 1,5% per jaar.
De ontwikkeling van het containervervoer per binnenvaart via de Combi Terminal
Twente wordt zowel in de landelijke als bedrijvenprognose op gemiddeld 3% per jaar
verondersteld en zal naar verwachting verder toenemen naar 100.000 TEU in 2020 (ofwel
ongeveer 1 mln ton). Op basis van de prognoses van de huidige bedrijven wordt verwacht
dat in 2020 ongeveer 7 miljoen ton goederen per binnenvaart van en naar Twente wordt
vervoerd.
De landelijke ontwikkeling en stimulering van kleine schepen kan een impuls zijn voor
meer vervoer over water ter verbetering van het gebruik van het kanaal Almelo-De
Haandrik. Bedrijven kunnen worden gestimuleerd kleine schepen in te zetten en efficiënt
goederen over water te vervoeren.
Naast de prognose voor de huidige bedrijven heeft de regio Twente ook de ambitie om
nieuwe watergebonden bedrijven te vestigen of nieuwe gebruikers van de openbare
kadefaciliteiten gebruik laten maken. Een voorbeeld van nieuwe gebruikers in de
toekomst zijn de watergebonden bedrijven die worden gevestigd op XL Businesspark.
Verondersteld wordt dat in 2020 minimaal tien nieuwe bedrijven in Twente gebruik gaan
maken van het vervoer over water. Per bedrijf zal gemiddeld 100.000 ton per jaar worden
vervoerd (ofwel gemiddeld twee schepen laten varen per week met 1000 ton). Dit
betekent dat in 2020 van en naar Twente in totaal 1 miljoen ton goederen via het water
door nieuwe gebruikers wordt vervoerd.
In totaal wordt naar verwachting door de huidige gebruikers en nieuwe gebruikers via de
binnenhavens in Twente in 2020 ongeveer 8 miljoen ton vervoerd per binnenvaart4.
De verwachte groei van het goederenvervoer via het water draagt bij aan het verbeteren
van de bereikbaarheid van Twente. Deze groei bestaat deels uit een toename van vervoer
via water bij bedrijven met watergebonden activiteiten en deels uit goederenstromen die
nu nog over de weg plaatsvinden maar in de toekomst via het water. Voorbeelden van
goederenstromen die nu via de weg en in de toekomst via het water plaatsvinden zijn de
goederenstromen van nieuwe gebruikers van vervoer via het water en de
goederenstromen van huidige gebruikers die een groter deel van het transport van het
water laten plaatsvinden (zoals bijvoorbeeld Sesam, Riwald en Holterman).
Deze ambitie voor de Twentse binnenhavens zal voor de verschillende binnenhavens,

afhankelijk van de ontwikkeling van huidige gebruikers en ruimte voor nieuwe bedrijven,
worden ingevuld.
4
Uitgaande van verdieping en verbreding van de Twentekanalen en toenemende schaalvergroting betekent 8 miljoen ton
vervoer in 2020 via het water met ongeveer 10.000 schepen (vol en leeg) dat zonder vervoer over water ongeveer 300.000
volle vrachtwagens extra per jaar tussen de regio Twente en het achterland.

4.6 Ambities Twente
Ontwikkelingen binnenhavens Twente

Op basis van de ruimtelijke, economische en infrastructurele ontwikkelingen in Twente
zijn Rijk, Provincie, Regio Twente, gemeenten en bedrijven al volop bezig met
investeringen in het herstructureren van bedrijventerreinen en verbeteren van de
bereikbaarheid van de economische centra in de regio. De binnenhavens zijn onderdeel
van de grootschalige terreinen en in de Masterplannen van de Havengebieden in Hengelo,
Enschede en Almelo wordt regionaal ingezet op behoud en verbetering van
watergebonden bedrijvigheid. De visie op de havengebieden wordt in samenwerking met
de bedrijven aangepakt en moet resulteren in meer vervoer over water en vestiging van
nieuwe bedrijven aan het water. De ontwikkeling van XL Businesspark Twente geeft de
gezamenlijke ambitie vorm in een regionaal bedrijventerrein voor grootschalige industrie
en logistiek met mogelijkheden voor vervoer over water. De geplande uitbreiding van
Combi Terminal Twente geeft aan dat verdere groei in het containervervoer van de
bedrijven gefaciliteerd kan worden. Bedrijven in de regio kunnen in de toekomst volop
gebruik maken van containervervoer per binnenvaart. De gemeenten Hof van Twente en
Twenterand volgen de initiatieven van bedrijven die meer gebruik willen maken van
vervoer over water en staan open voor het ontwikkelen van watergebonden bedrijvigheid.
Opvallend is dat de binnenhavens en watergebonden bedrijven in Twente geen huidige of

toekomstige beperking ondervinden in de ontwikkeling van activiteiten als gevolg van
ruimteclaims voor wonen aan het water of recreatie (jachthavens).
Het draagvlak bij overheden en bedrijven in de regio Twente is voldoende aanwezig voor
het investeren in en realiseren van de plannen voor verbetering van het gebruik van de
binnenhavens.
De regio Twente heeft met Hengelo als één van de grootste binnenhavens van Nederland
de ambitie om het vervoer over water via de Twentse binnenhavens verder te
ontwikkelen. De Twentse binnenhavens hebben met de aanleg van XL Businesspark
Twente en via herstructurering van huidige terreinen voldoende ruimte en kadefaciliteiten
om de verwachte groei in het overslagvolume van goederen via de binnenhavens te
kunnen faciliteren. Uit de ontwikkelingen en initiatieven in de regio blijkt dat de ambitie
van overheden en bedrijven in Twente niet alleen gericht is op het behouden van de
binnenhavens maar juist verder ontwikkelen voor huidige en nieuwe watergebonden
bedrijven.
Keuzes binnenhavens Twente

Om deze ambities voor 2020 te realiseren maken de partijen in de regio Twente keuzes
vóór de ontwikkeling van binnenhavens en vóór meer vervoer over water. Deze keuzes
geven de voorwaarden aan voor de regionale partijen om ruimte voor watergebonden en
logistieke bedrijvigheid te creëren en de multimodale bereikbaarheid van de regio via de
vaarweginfrastructuur en (interne) weginfrastructuur te verbeteren. Deze keuzes en
voorwaarden zijn de basis voor het ontwikkelen van de binnenhavens en realiseren van de
ambities voor een betere bereikbaarheid van de regio.

De partijen in de regio Twente kiezen voor een betere benutting van ruimte voor
binnenhavens door:
• Huidige watergebonden bedrijven ruimte bieden om groei te kunnen faciliteren

• Nieuwe watergebonden bedrijven ruimte bieden in Twente (op eigen nat terrein van
de gemeente of op regionaal terrein XL Businesspark) om activiteiten te kunnen
faciliteren
• Huidige vrije kavels aan het water alleen gebruiken voor watergebonden bedrijven
• Nieuwe vrije kavels aan het water creëren door herstructurering van terreinen
• Nieuwe watergebonden bedrijven in Twente (> 2 ha) vestigen op XL Businesspark
• Grootschalige containeractiviteiten en aan de containerterminal gerelateerde
bedrijvigheid concentreren en faciliteren in Hengelo (Combi Terminal Twente)
• Huidige en nieuwe watergebonden bedrijven geluidruimte bieden voor activiteiten
• Watergebonden bedrijven worden in principe niet verplaatst voor woningbouw of
recreatie, tenzij in overleg tussen gemeente en bedrijf een watergebonden locatie
wordt gevonden in de regio Twente
De partijen in de regio Twente kiezen voor een betere bereikbaarheid van de

binnenhavens door:
• Twentekanalen (Zutphen-Enschede + zijtak naar Almelo) toegankelijk maken voor
klasse Va schepen tot 2000 ton
• Kanaal Almelo-De Haandrik toegankelijk maken voor klasse IV schepen tot 1000 ton
• De binnenhavens (laad-loskades) langs de Twentekanalen zijn toegankelijk (optimaal
beladen door voldoende diepgang) voor klasse Va schepen tot 2000 ton
• Elke gemeentekern (binnenhaven) heeft in 2010 een openbare kadefaciliteit waar
bedrijven zonder eigen kade gebruik kunnen maken van vervoer over water
• Elke gemeente aan de Twentekanalen (incl zijtak naar Almelo) heeft een openbare
kadefaciliteit van 150 tot 200 meter geschikt voor het laden en lossen van klasse Va
schepen
• Waarborgen van de bereikbaarheid van binnenhavens via de weg en het water
• Behouden trimodale ontsluiting watergebonden terreinen in Almelo (Dollegoor en
Bedrijvenpark Twente) en Hengelo (Twentekanaal Zuid/ CTT)
Deze keuzes voor ruimtelijke en infrastructurele voorwaarden om de binnenhavens in

Twente verder te ontwikkelen betekent dat de partijen in de regio Twente kiezen voor
groei in vervoer over water en het faciliteren van huidige en nieuwe watergebonden
bedrijven.
Ambitie Twentse binnenhavens 2020 in cijfers

De ambitie van de partijen in de regio Twente voor meer vervoer over water en meer
gebruikers van vervoer over water kan voor de Twentse binnenhavens kort worden
samengevat in cijfers:
• Hengelo als haven en logistiek knooppunt verder versterken
- Overslagvolume: 4,5 miljoen ton goederen waarvan containers 100.000 TEU
- 15 bedrijven met vestiging aan water
• Almelo als haven versterken en terreinen segmenteren
- Overslagvolume: 1,5 miljoen ton
- 15 bedrijven met vestiging aan water

• Enschede als haven ontwikkelen
- 10 bedrijven die gebruik maken van de haven
• Hof van Twente met betere benutting havens in Goor, Markelo en Delden
- 5 bedrijven met vestiging aan water in Goor
- Minimaal 3 bedrijven die gebruik maken van de havens in Markelo en Delden
• Twenterand met openbare laad-loskade in Vroomshoop en Vriezenveen
- Minimaal 2 bedrijven per kern die gebruik maken van laad-loskade
• XL Businesspark Twente
- Minimaal 3 bedrijven vestigen die gebruik maken van de openbare laad-loskade
4.7 Streefbeeld kaart
In figuur 4.7 is het huidige netwerk van binnenhavens op kaart afgebeeld. Dit netwerk
bestaat uit grote en kleine binnenhavens met Hengelo als logistiek knooppunt voor
Twente.
Figuur 4.7 Huidig netwerk binnenhavens Twente

- Beperkt klasse IV van Delden tot Enschede en Almelo
- Klasse Va van Zutphen tot Delden
- klasse II (600 ton)

Logistiek knooppunt:
• Hengelo met Combi Terminal Twente
Havens:
• Hengelo en Almelo havens met minimaal tien gebruikers en meer dan 1 miljoen ton
• Enschede, Goor, Delden en Markelo havens met minder dan vijf gebruikers en 0,5
miljoen ton
Laad-loskade:
• Alle gemeenten hebben openbare laad-loskade
• Vroomshoop heeft openbare laad-loskade (niet in gebruik)
In figuur 4.8 is het toekomstige netwerk van binnenhavens voor 2020 afgebeeld waarbij
de ambitie is om de huidige binnenhavens beter te faciliteren en bedrijven te stimuleren
meer gebruik te maken van vervoer over water. Het nieuwe regionale bedrijventerrein XL
Businesspark Twente (openbare laad-loskade en natte kavels) en het verdiepen en
verbreden van de Twentekanalen (incl. zijtak) zijn belangrijke ontwikkelingen voor het
realiseren van de ambities voor de binnenhavens en bedrijven in Twente.
Figuur 4.8 Toekomstig netwerk binnenhavens Twente

- Klasse Va
Nieuw regionaal terrein
- klasse III (1000 ton)
(met natte kavels)

Logistiek knooppunt:
• Hengelo met uitbreiding Combi Terminal Twente
Havens:
• Hengelo en Almelo havens met minimaal vijftien gebruikers en meer dan 1,5 mln ton
• Enschede en Hof van Twente havens met minimaal tien gebruikers en 1,0 mln ton
Laad-loskade:
• XL Businesspark met een openbare kade met minimaal drie gebruikers en 0,5 mln ton
• Twenterand met twee openbare kades met minimaal twee gebruikers en 0,2 mln ton
• Elke kern heeft een openbare laad-loskade (van minimaal 150 meter)
Vestigen nieuwe watergebonden bedrijven:

• Grootschalige watergebonden bedrijven met meer dan 2 hectare in XL Businesspark
• Watergebonden bedrijven vestigen door herstructurering terreinen
- Beperkte ruimte voor watergebonden bedrijven in Hengelo, Enschede en Almelo
- Ruimte voor bedrijven op twee vrije kavels aan het water in Goor

5 Knelpunten binnenhavens
5.1 Inleiding
In dit hoofdstuk staat de inventarisatie van knelpunten centraal waarin het huidige
netwerk van binnenhavens wordt geconfronteerd met het toekomstige
binnenhavennetwerk (streefbeeld). Uit de confrontatie kunnen aandachtspunten worden
geïdentificeerd die knelpunten kunnen vormen voor het realiseren van de ambities van
Twente.
De kansen en knelpunten bij de ontwikkeling van binnenhavens zijn divers en complex

vanuit verschillende ruimtelijk-economische perspectieven en waarbij veelal meerdere
partijen betrokken zijn. Voor het afbakenen en in kaart brengen van de knelpunten
gebruiken we de volgende categorisering van knelpunten:
• Ruimtelijke knelpunten
• Milieu knelpunten
• Infrastructurele knelpunten
• Financieel-economische knelpunten
• Draagvlak en samenwerking knelpunten
Het streefbeeld voor het toekomstig netwerk van binnenhavens in 2020 geeft de ambitie
aan van de regio Twente. Het huidige netwerk van binnenhavens biedt kansen voor
verdere ontwikkeling en overheden en bedrijven geven aan deze kansen te willen
benutten. Op basis van de interviews met de bedrijven en gemeenten, aangevuld met
beschikbare informatie uit de relevante beleidsdocumenten zijn de knelpunten
geïnventariseerd. De knelpunten zijn vervolgens per categorie gerangschikt en
onderverdeeld in een aantal hoofdthema’s per categorie. De knelpunten zijn zoveel
mogelijk benoemd op basis van praktijkvoorbeelden waar gemeenten en bedrijven nu en
in de toekomst mee geconfronteerd kunnen worden. Het schaalniveau van het knelpunt
(lokaal, regionaal, nationaal) en de probleemeigenaar van het knelpunt geven inzicht in de
verantwoordelijke partij(en) voor de aanpak van de knelpunten.
De knelpunten worden geprioriteerd van hoog (1) naar laag (5), waarbij de ruimtelijke en
infrastructurele keuzes voor 2020 om de ambitie van de binnenhavens te realiseren als
maatstaf dient. De knelpunten die niet kunnen worden gerelateerd aan de keuzes en
voorwaarden voor het realiseren van de ambitie voor de Twentse binnenhavens krijgen
een prioriteit van 3 en lager. De prioritering van de knelpunten is vanuit de ambitie van de
regio om de Twentse binnenhavens te ontwikkelen en dus niet vanuit gemeente/ bedrijf.
Vanuit de gemeente heeft knelpunt wellicht topprioriteit en voor de regio wellicht een
lagere prioriteit en andersom in relatie tot het ontwikkelen van de binnenhavens.

Voor de prioritering van de knelpunten is tevens rekening gehouden met maatregelen en
knelpunten genoemd in Twente Mobiel, Netwerkanalyse Twente en Regionaal
Mobiliteitsplan.
In de volgende tabel wordt een eerste prioritering gegeven van de keuzes voor het
realiseren van de ambities in de binnenhavens.
Tabel 5.1 Prioritering ambities binnenhavens
Keuzes ambities binnenhavens Prioriteit

Ruimte
Huidige watergebonden bedrijven ruimte bieden om groei te kunnen faciliteren 1
Nieuwe watergebonden bedrijven ruimte bieden in Twente (eigen gemeente of XL 1
Businesspark) om activiteiten te kunnen faciliteren
Huidige vrije kavels aan het water alleen gebruiken voor watergebonden bedrijven 2
5
Nieuwe vrije kavels aan het water creëren door herstructurering van terreinen 2
Nieuwe watergebonden bedrijven (> 2 ha) vestigen op XL Businesspark Twente 1
Grootschalige containeractiviteiten + aan de containerterminal gerelateerde bedrijvigheid 2
concentreren en faciliteren in Hengelo (CTT)
Huidige en nieuwe watergebonden bedrijven geluid ruimte bieden voor activiteiten 1
Watergebonden bedrijven worden in principe niet verplaatst voor woningbouw of recreatie 1
tenzij voor het bedrijf een watergebonden locatie wordt gevonden in Twente
Infrastructuur
Twentekanalen toegankelijk maken voor klasse Va schepen tot 2000 ton 1
Kanaal Almelo-De Haandrik toegankelijk maken voor klasse IV schepen tot 1000 ton 3
De binnenhavens (laad-loskades) langs de Twentekanalen zijn toegankelijk (optimaal beladen 1
door voldoende diepgang) voor klasse Va schepen tot 2000 ton
Elke gemeentekern (binnenhaven) heeft in 2010 een openbare kadefaciliteit waar bedrijven 2
zonder eigen kade gebruik kunnen maken van vervoer over water
Elke gemeente aan de Twentekanalen (incl. zijtak naar Almelo) heeft een openbare 2
kadefaciliteit (150-200 meter) geschikt voor het laden/lossen van klasse Va schepen
Waarborgen van de bereikbaarheid van binnenhavens via de weg en het water 2
Behouden trimodale ontsluiting watergebonden terreinen in Almelo (Dollegoor en 2
Bedrijvenpark Twente) en Hengelo (Twentekanaal Zuid/ CTT)
In de volgende paragrafen worden per categorie de knelpunten beschreven en samengevat

in een tabel.
5
Nieuwe vrije kavels aan water creëren voor watergebonden bedrijven in een gemeente is een regionaal vraagstuk
De kosten voor aankoop, vrijhouden en uitgeven dienen dan ook niet alleen voor de gemeente te zijn maar voor de regio

5.2 Knelpunten ruimte
Bij de inventarisatie van ruimtelijke knelpunten komen vijf type knelpunten naar voren:
• Beperkte uitbreidingsmogelijkheden voor bestaande bedrijvigheid
• Beschikbaarheid van watergebonden terreinen voor nieuwe bedrijven
• Herstructurering terreinen
• Beschikbaarheid van kades
• Overige knelpunten
Elk van deze knelpunten lichten we in het onderstaande kort toe.
Beperkte uitbreidingsmogelijkheden voor bestaande bedrijvigheid

Groei van bedrijven zorgt voor meer bedrijvigheid en stimuleert hiermee de (lokale)
economie. Om te kunnen groeien hebben bedrijven ruimte nodig. In eerste instantie is
groei vaak nog te accommoderen door intensiever gebruik van/uitbreiding op de huidige
locatie dan wel door verbetering van het bedrijfsproces. De ruimte om te groeien is echter
niet onbeperkt. Diverse watergebonden bedrijven in de regio Twente lopen nu tegen de
grenzen van hun groeimogelijkheden aan. Het gebrek aan uitbreidingsmogelijkheden op
het huidige terrein is een belangrijk knelpunt doordat deze bedrijven op deze manier niet
verder kunnen groeien.
In Hengelo speelt deze problematiek vooral bij Plasticon, HKS Metals en Op- en
Overslag Twente. Zoals ook andere bedrijven aan het Twentekanaal Zuid en Noord,
maken zij direct gebruik van de ligging aan de haven met een kade voor vervoer van
goederen over water. Deze werklocaties liggen echter ingesloten door andere functies,
waardoor uitbreiding op de huidige locatie lastig wordt.
Een soortgelijk probleem ondervinden Avia en Sesam in Enschede. Zij willen hun
watergebonden activiteiten uitbreiden maar hebben die mogelijkheid vooralsnog nog niet.
De gemeente overlegt met deze partijen over het verkrijgen van ruimte voor uitbreiding
van de activiteiten.
Herstructurering terreinen
De regio werkt samen met het rijk aan (lokale) herstructurering van de bedrijventerreinen
en binnenhavens in Hengelo (Twentekanaal Zuid), Enschede (Havengebied) en Almelo
(Havengebied). In de Masterplannen en projectplannen geven zij hun visie op de
duurzame (her)ontwikkeling van deze gebieden, eventueel met financiële ondersteuning
via de Topperregeling van EZ en/of provinciale middelen. De gezamenlijke ambities van
overheid en bedrijfsleven vragen mogelijk om private investeringen.
Ruimtewinst voor nieuwe en bestaande bedrijven is het belangrijkste motief voor

herstructurering of revitalisering van de terreinen in de binnenhavens. Men richt zich
hierbij in de eerste plaats op havengebonden bedrijvigheid, omdat dit vraagt om
strategische locaties en intensivering van het ruimtegebruik. Een gericht aan- en
verkoopbeleid van kavels kan dit stimuleren.
Herstructurering kan echter voor meerdere doelen worden ingezet. Naast verbetering van
het imago van het bedrijventerrein is herstructurering/revitalisering ook bedoeld om de
kwaliteit en aantrekkingskracht van het vestigingsklimaat voor bestaande en nieuwe

bedrijven te verbeteren. Bij herstructurering/revitalisering is niet alleen aandacht voor
havengebonden bedrijvigheid, maar ook voor woningbouw, kantoren en (grootstedelijke)
voorzieningen te effectueren. Tegelijkertijd kan het leiden tot de realisatie van een
herkenbaar profiel van werklocaties en kan bijvoorbeeld de komst van zwaardere
milieucategorieën in de binnenhavens mogelijk worden gemaakt.
Knelpunt hierbij is dat de gemeenten mede afhankelijk zijn van private partijen en
projectontwikkelaars. De grond is in het bezit van bedrijven of ontwikkelaars en dienen
dan ook nauw betrokken te worden bij plannen rondom herstructurering/revitalisering en
overtuigd te worden van het doel en nut van de herstructurering/revitalisering. De ‘vrije’
watergebonden terreinen dienen ook daadwerkelijk door bedrijven te worden gebruikt die
gebruik maken van vervoer over water waardoor in de toekomst bedrijven niet meer met
de ‘rug’ naar het water zijn gevestigd.
Beschikbaarheid van watergebonden terreinen voor nieuwe bedrijven

De economische functie van het water wordt door alle gemeenten erkend. Voor de
aantrekkingskracht op potentiële bedrijven met watergebonden activiteiten is het van
groot belang dat terrein nabij (openbare) kades beschikbaar komen of gecreëerd worden.
Een deel van de bedrijvigheid die nu op watergebonden bedrijventerreinen gevestigd zijn,
hebben geen relatie met vervoer over water. Dit vormt een knelpunt aangezien voor
nieuwe natte bedrijvigheid zodoende nauwelijks ruimte is.
De gemeente Hof van Twente probeert de vrije kavels aan het water in de haven van
Goor te benutten voor het vestigen van nieuwe bedrijven aan het water of voor
uitbreiding van bestaande bedrijven.
Uitplaatsing van bedrijven bijvoorbeeld door ruilverkaveling is hiervoor één van de

mogelijkheden. Een andere optie is om bedrijven uit te kopen en de verkregen grond te
gebruiken om watergebonden bedrijvigheid te accommoderen. Keerzijde hiervan is echter
dat dit vaak een kostbare aangelegenheid is, zeker als sprake is van acute ruimtebehoefte.
Het XL Businesspark biedt mogelijkheden voor de vestiging van grote industriële en

logistieke bedrijven (meer dan 2 ha) met watergebonden activiteiten. Op dit regionale
bedrijventerrein kan een openbare laad-loskade gerealiseerd worden. Het is de enige
locatie in Twente met mogelijkheden voor watergebonden bedrijvigheid die versneld in
procedure kan worden gebracht. Knelpunt hierbij is dat een deel van het terrein in handen
is van een ontwikkelaar en dat op de locatie waar de kade moet komen een
bestemmingsplanwijziging nodig is.
Beschikbaarheid van kades

Kades zijn van cruciaal belang voor watergebonden bedrijvigheid. Enkele van de kades in
de regio Twente zijn eigendom van bedrijven (kade op eigen terrein) en de andere zijn
openbare kades waar bedrijven gebruik van kunnen maken zodat ze geen eigen
faciliteiten nodig hebben.
Ruimte voor (nieuwe) openbare kades kan op verschillende wijze worden verkregen. Zo
denkt men in Enschede aan het verplaatsen van woonboten op de zuidelijke haventak
waarmee tevens de veiligheids- en milieuzonering van het terrein wordt vergroot. Ook
kan op de nieuwe vrijgekomen locatie een watergebonden bedrijf worden gevestigd.

De gemeente Hof van Twente is in overleg met betrokken partijen over de revitalisering
van de kade van de binnenhaven in Markelo. Het XL Businesspark Twente zal voorzien
in een gemeenschappelijke kade voor de bedrijven die zich daar vestigen.
De gemeente Almelo heeft met de aanleg van een nieuwe 400 meter lange openbare kade
faciliteiten voor de toekomst en werkt aan plannen voor keuze in opwaardering van de
kleinere kades van 80 meter.
Als bedrijfsspecifiek knelpunt in Hengelo wordt de benodigde kadeverlenging van CTT
genoemd om de groei te kunnen faciliteren en de wens van Morsinkhof voor een eigen
kade. Knelpunt voor Morsinkhof is dat de ruimte voor uitbreiding niet in handen is van de
gemeente maar van rijkswaterstaat.
Overige knelpunten
Een algemeen ruimtelijk knelpunt vormt de eigendomsverhoudingen op
bedrijventerreinen. De gemeenten in de regio Twente hebben op bestaande bedrijvigheid
nauwelijks grond in eigen bezit en ook bij nieuwe te ontwikkelen locaties is niet alle
grond in het bezit van de gemeente. Dit bemoeilijkt de ontwikkeling van bedrijvigheid in
het algemeen en watergebonden bedrijvigheid in het bijzonder.
Tabel 5.2 Overzicht van ruimtelijke knelpunten met prioritering, schaalniveau en betrokken partijen
Knelpunt Gemeente Prioriteit Schaalniveau Betrokken partijen

knelpunt
Beperkte uitbreidingsmogelijkheden voor
bestaande bedrijvigheid
Onvoldoende ruimte voor groei activiteiten van Alle gemeenten 1 Lokaal Gemeenten,
bedrijven op huidige locatie bedrijven
Herstructurering Havengebied Almelo Almelo 2 Lokaal Gemeente, Rijk
Herstructurering Havengebied Enschede Enschede 2 Lokaal Gemeente, Rijk
Herstructurering Twentekanaal Zuid Hengelo Hengelo 2 Lokaal Gemeente, Rijk
Herstructurering terrein Twentekanaal Markelo Hof van Twente 2 Lokaal Gemeente
Beschikbaarheid van watergebonden
terreinen voor nieuwe bedrijven
Deel grond XL Businesspark (kade terrein) Almelo 1 Regionaal XL Businesspark
eigendom van projectontwikkelaar Gemeenten, Regio
Twente, provincie
Onvoldoende ruimte aan water voor nieuwe Alle gemeenten 2 Lokaal Gemeenten, Regio
watergebonden bedrijven Twente
Onvoldoende zekerheid over aanleg openbare Almelo 1 Regionaal Gemeente,
kade XL Businesspark Twente provincie
Beperkte lengte en onderhoud kade Markelo Hof van Twente 2 Lokaal Gemeente
Beperkte openbare kade haven Enschede Enschede 2 Lokaal Gemeente
Onvoldoende kadelengte en capaciteit Combi Hengelo 1 Regionaal CTT, Gemeente,
Terminal Twente provincie
Overige knelpunten
Weinig eigen grond in beheer van gemeente Alle gemeenten 4 Lokaal Gemeente

5.3 Knelpunten milieu
Bij de inventarisatie van milieuknelpunten komen vier type knelpunten naar voren:
• Beperkte geluidruimte
• Luchtkwaliteit
• Bodemsanering
• Baggerslib
Geluidruimte
Geluid wordt ook in Twente (door bedrijven en gemeenten) steeds meer als een knelpunt
ervaren als het gaat om uitbreidingen van bestaande bedrijven dan wel de vestiging van
nieuwe bedrijven op bestaande (gezoneerde) industrieterreinen. De zonering van het
industrieterrein houdt rekening met het ruimtelijk scheiden van industrieterreinen waarop
bedrijven (‘lawaaimakers’) zijn gevestigd enerzijds en woningen en andere
geluidsgevoelige bestemmingen anderzijds.
De milieuvergunning die bedrijven krijgen geldt voor het uitoefenen van activiteiten op
de bestemming. De gemeente toetst of deze activiteiten leiden tot een bijdrage aan de
geluidruimte van het terrein. Een bedrijf kan bijvoorbeeld geen milieuvergunning krijgen
voor uitbreiding van de activiteiten als de zonegens van het terrein hierdoor wordt
overschreden.
Op de natte bedrijventerreinen in Hengelo, Almelo, Enschede, Goor en Markelo geven de

gemeenten en bedrijven aan dat de geluidruimte op is. Dit betekent dat de bedrijven
knelpunten ondervinden op de terreinen in Twente voor uitbreiding van de
watergebonden activiteiten. Voorbeelden van de beperkte geluidruimte zijn de knelpunten
rond de uitbreiding van activiteiten van de Combi Terminal Twente en het niet optimaal
gebruik kunnen maken door Riwald van de nieuwe openbare kade in de Buitenhaven
Oostzijde in Almelo. Tevens wil de CTT graag 24 uur kunnen opereren, terwijl de
milieuvergunning toestaat om van 6 tot 23 uur te werken. Ook de ruimte die vrij is aan
het water zoals in Goor kan niet optimaal worden benut voor nieuwe watergebonden
activiteiten met de vestiging van nieuwe bedrijven door de beperkte geluidruimte. De
gemeente Enschede wil de geluidruimte vergroten in het Havengebied door woonboten in
de haven te verplaatsen.
Voor de verdere ontwikkeling van binnenhavens en een flexibele bedrijfsvoering is en

blijft het van belang om individuele (watergebonden) bedrijven voldoende geluidruimte
hebben. De gemeenten in Twente zijn en gaan aan de slag met zonebeheer, het planmatig
beheren van de geluidruimte van een industrieterrein. Zonebeheer betekent onder meer
dat er steeds een actueel inzicht bestaat van de geluidbronnen en de veranderingen daarin,
en dat de vergunningen worden aanpast als daartoe aanleiding is. Het optimaal benutten
van geluidruimte per bedrijf betekent dat gemeenten meer greep hebben op de totale
geluidsproductie op een bedrijventerrein en dat bedrijven het maximale uit hun
vergunning halen.

Luchtkwaliteit
Schepen die lossen en laden aan de verschillende kades in de regio laten veelal hun
scheepsmotoren doordraaien, om zo op het schip verzekerd te zijn van stroom. Tevens
worden daarmee tevens de motoren niet opnieuw opstarten wanneer er weer afgevaren
wordt. Een stationair draaiende scheepsmotor op stookolie is echter een bron van
vervuiling die mede bijdraagt aan de verslechtering van de luchtkwaliteit in de regio
Twente.
Bodemsanering
Bij de herstructurering van de bedrijventerreinen in Twente zijn delen van de grond
vervuild. Met name op het bedrijventerrein Twentekanaal Zuid zal bodemsanering
moeten plaatsvinden voor de ontwikkeling van met name droge terreinen. Voor de
herstructurering van het bedrijventerrein in Markelo zal ook een deel van het terrein
gesaneerd moeten worden. Het betreft de vervuilde grond op een deel van het verouderde
kadeterrein mede waardoor een deel van de kade niet kan worden gebruikt.
Baggerslib
Het uitbaggeren van de Insteekhaven en Petroleumhaven van Hengelo is noodzakelijk om
de diepgang van de haven en de veiligheid voor het overslaan van goederen te verbeteren.
Uit waterbodemonderzoek blijkt dat het aanwezige slib is verontreinigd, waardoor de
baggerslib niet verspreidbaar en reinigbar is. Hierdoor zullen de kosten voor verwerking
van baggerslib groot zijn.
Tabel 5.3 Overzicht van milieu knelpunten met prioritering, schaalniveau en betrokken partijen
Knelpunt Gemeente Prioriteit Schaalniveau Betrokken

knelpunt partijen
Geluidruimte
Geluidruimte beperkt op industrieterreinen Alle gemeenten 2 Lokaal Gemeenten
Twente
Geluidruimte Twentekanaal Zuid beperkt Hengelo 2 Lokaal Gemeente
voor activiteiten CTT, Op- en overslag
Twente
Geluidruimte Buitenhaven beperkt voor Almelo 2 Lokaal Gemeente
activiteiten Riwald
Geluidruimte havengebied beperkt voor Enschede 2 Lokaal Gemeente
bedrijven door ligging woonboten in haven
Luchtkwaliteit
Luchtkwaliteit verslechterd mede doordat Alle gemeenten 4 Lokaal Gemeenten
schepen de motor laten draaien bij lossen .
Bodemsanering
Vervuilde grond op droog terrein Hengelo 4 Lokaal Gemeente
Twentekanaal Zuid
Verontreiniging grond kade Hof van Twente 2 Lokaal Gemeente
Industrieterrein Twentekanaal Markelo
Baggerslib
Uitbaggeren (insteek)havens Hengelo Hengelo 1 Lokaal Gemeente
Uitbaggeren havengebied Enschede Enschede 1 Lokaal Gemeente

knelpunt partijen
Uitbaggeren havens Almelo Almelo 1 Lokaal Gemeente
Verwerken baggerslib Almelo, Hengelo, 1 Lokaal Gemeenten,
Enschede overheden
en bedrijven
5.4 Knelpunten infrastructuur
Voor verbetering van de bereikbaarheid van de binnenhavens en economische centra in

de regio Twente zijn niet alleen de knelpunten voor vervoer over water maar ook de
knelpunten op het gebied van externe en interne ontsluiting van de regio via de weg
belangrijk.
Bij de inventarisatie van infrastructurele knelpunten komen vijf type knelpunten naar
voren:
• Knelpunten vaarwegen
• Knelpunten wegen
• Knelpunten spoor
• Knelpunten kunstwerken
• Knelpunten havens
Vaarwegen
Knelpunten in de vaarweginfrastructuur ontstaan wanneer de bedrijven in de
binnenhavens onvoldoende gebruik kunnen maken van de wenselijke schaalgrootte in
transport (en schepen) omdat een deel van het vaarwegtraject (laatste traject
Twentekanalen) onvoldoende diep en breed is voor het optimaal beladen van klasse Va
schepen (tot 2000 ton). Bedrijven kunnen een concurrentievoordeel behalen wanneer zij
kostenefficiënt van de binnenvaart gebruik kunnen maken. Een belangrijke
kostenbesparende factor hierbij is de schaalvergroting in de binnenvaart, waarbij er met
grotere schepen wordt gevaren tegen lagere kosten per ton of ladingseenheid.
Het Twentekanaal is tot Delden opgewaardeerd door Rijkswaterstaat van klasse IV naar
Klasse Va vaarweg. De bedrijven die gebruik maken van de Twentekanalen (inclusief
zijtak naar Almelo) vinden dat de grootste gebruikers in Twente ook optimaal moeten
kunnen profiteren van de opwaardering van het eerste traject van het Twentekanaal. De
bedrijven geven aan dat de Twentekanalen vanaf Zutphen tot aan Enschede en Almelo
bevaarbaar worden moeten voor klasse Va schepen tot 2000 ton om te kunnen profiteren
van de schaalvoordelen in de binnenvaart voor onder andere het vervoer van zand en
grind (Rijn), zout, containers en vloeibare brandstoffen.
Rijkswaterstaat start met een Planstudie Twentekanalen Fase 2 (inclusief sluis Eefde en
zijtak naar Almelo) voor een onderbouwing van een investeringsbeslissing voor
verbreding en verdieping van de Twentekanalen tot klasse Va. De binnenhavens van
Hengelo, Enschede en Almelo kunnen mogelijk in de toekomst bereikbaar zijn voor
klasse Va schepen tot 2000 ton.

Het kanaal Almelo - De Haandrik is door de provincie opgewaardeerd voor schepen tot
600 ton. Het kanaal heeft voldoende diepgang (2,5 meter) voor de huidige gebruikers van
het kanaal. Met name voor de binnenhavens buiten Twente (Coevorden en Hardenberg) is
het kanaal een knelpunt. De havens van Coevorden en Hardenberg zijn geschikt voor
schepen tot 1000 ton en willen graag een verdere opwaardering van het kanaal Almelo –
De Haandrik tot 1000 ton. De binnenhavens in Twente met een aansluiting op het kanaal
ondervinden geen knelpunten in het vervoer van goederen (zware constructies) via het
water.
De onzekerheid in de plannen van Rijkswaterstaat voor verdere opwaardering van de

Twentekanalen leidt bij gemeenten mede tot uitstel en achterstanden in het onderhoud
van de binnenhavens en kadefaciliteiten.
Wegen
Voor de bereikbaarheid van de binnenhavens is naast de ontsluiting via het water ook de
ontsluiting via de weg belangrijk. Uit de Netwerkanalyse Twente blijkt dat de capaciteit
van zowel het hoofdwegennet als het regionale en stedelijke wegennet in Twente nu en in
de toekomst onvoldoende capaciteit heeft bij gelijkblijvend aanbod van infrastructuur.
De A1 en de N18 zijn knelpunten en momenteel onderdeel van een Planstudie. De A35 is
een knelpunt die de aandacht van de regio Twente blijft verdienen.
De Twentse gemeenten zijn mede met behulp van de Topper regelingen begonnen met
het aanpakken van de interne ontsluiting van binnenhavens. De investeringen in de
aansluiting van de terreinen leiden tot verbeteringen maar ook de interne ontsluiting van
de haventerreinen blijft een punt van aandacht (mede door gebrek aan
financieringsmogelijkheden). De knelpunten zijn opgenomen in de tabel.
Voor de concurrentiekracht van de regio is het belangrijk dat de binnenhavens en
economische centra in Twente goed bereikbaar worden en blijven over de weg.
Spoor
Regio Twente heeft een goede rechtstreekse doorgaande spoorverbinding van en naar de
Randstad en Duitsland. De binnenhavens maken ook gebruik van deze modaliteit en
vervoeren momenteel ongeveer 250.000 ton per spoor. Echter, sommige stamlijnen
(spooraansluiting) dreigen te worden afgesloten zoals een deel van de stamlijn naar Akzo
(en CTT). De binnenhavens van Almelo (Dollegoor en Bedrijvenpark Twente) en
Hengelo (Twentekanaal Zuid) beschikken over een trimodale ontsluiting en het is
belangrijk deze te behouden voor de toekomst. Gemeenten hebben te weinig visie op
logistiek en goederenvervoer en spoor en binnenvaart in het bijzonder om het belang van
een unieke trimodale ontsluiting nu en in de verre toekomst te waarborgen voor de regio.
Havens
Voor de bereikbaarheid van de binnenhavens is naast de infrastructurele ontsluiting via
weg, water en spoor ook de toegankelijkheid van de binnenhavens zelf van belang. De
binnenhavens van Enschede en Hengelo hebben beide diepgangbeperkingen omdat er
nautische ondiepten aanwezig zijn door achterstand in onderhoud (baggeren). Hierdoor
kan de situatie ontstaan dat de klasse Va vaarweg in de toekomst wel geschikt is om met
een schip tot 2000 ton te varen, maar dat de beperkte diepgang in de haven alsnog vraagt
om het gebruik van kleinere schepen. In de zuidelijke havenarm van de binnenhaven van
Enschede kunnen bijvoorbeeld slechts schepen tot 700 ton worden beladen.

Voor het baggeren van de havens dienen ook het verbeteren van de damwandconstructies
en verharden van de kadeconstructies als aandachtspunten meegenomen te worden in de
werkzaamheden.
De gemeenten en Rijkswaterstaat kunnen mogelijk hun plannen en werkzaamheden met
elkaar afstemmen en de knelpunten voor wat betreft de diepgang oplossen door het
afstemmen van baggerwerkzaamheden voor de haven en verdiepen van de vaarweg.
Een ander knelpunt is dat gemeenten achterstanden hebben in het onderhoud van de
kadefaciliteiten zoals in Delden en Markelo. Daarnaast is de lengte van de kade in
Markelo niet geschikt voor meer dan één gebruiker. Door gebrek aan afstemming tussen
de beheerder van de kade en potentiële gebruikers (van buiten terrein), kan de kade bezet
zijn terwijl een ander bedrijf een binnenvaartschip wil laden of lossen. Ook is de
toegangsweg naar de kade in Markelo te smal voor transport.
Tevens willen bedrijven als Coes (Vriezenveen) en Morsinkhof (Hengelo) graag
kadefaciliteiten om vervoer over water vanaf het eigen terrein te laten plaatsvinden.
De mogelijke verbreding van de Twentekanalen in de toekomst leidt tot een knelpunt

voor de haven van Delden en daarmee voor ForFarmers. Een herinrichting van de haven
van Delden is noodzakelijk omdat de kadefaciliteit verloren gaat bij aanpassing van de
Twentekanalen.
Kunstwerken
De bedrijven geven aan dat verdiepen en verbreden van de Twentekanalen prioriteit heeft
in de opwaardering van het laatste traject van de vaarweg. Om containerschepen optimaal
te kunnen beladen voor drielaagscontainervaart zijn de doorvaarthoogtes van een aantal
bruggen echter niet conform de gewenste/vereiste hoogte (7,10m) en vormen daarmee
een knelpunt in de hoogte.
Bedrijven geven aan dat de sluis Eefde een knelpunt is vanwege een tekort aan capaciteit.
Het gevolg is dat de wachttijden sterk oplopen en er soms onvoldoende ligplaatsen zijn
langs de Twentekanalen. De niet 24 uurs bediening van de sluis Delden (en ook sluis
Hengelo) is met name voor bedrijven zoals CTT met vaste shuttlediensten tussen Hengelo
en de zeehaven (continu vaardienst) een knelpunt. Alleen de sluis van Eefde wordt 24 uur
bediend. Ondanks dat de sluisbediening door de bedrijven flexibel wordt genoemd kan
het leiden tot vertraging in de logistieke keten.
Ook zijn er knelpunten bij bruggen over het Twentekanaal zoals de aslastbeperking van
de brug bij Markelo en de aslastbeperking van de kleine Puntbrug in Vroomshoop (bij de
laad-loskade)6. Tevens is in Hengelo een toekomstige ontsluiting van Twentekanaal
Noord/ Zuid met een tweede brug (aansluiting Boekeloseweg) gewenst. Bij een
verdubbeling van de Auke Vleerstraat in Enschede zorgt de toekomstige ophaalbrug
mogelijk tot beperkingen in de doorstroming voor het scheepvaartverkeer en kan leiden
tot een beperkte doorvaarthoogte.
6
De aslastbeperking van bruggen in Twente is ook een probleem voor het landbouwverkeer (grotere en zwaardere
voertuigen)

Tabel 5.4 Overzicht van infrastructurele knelpunten met prioritering, schaalniveau en betrokken partijen

knelpunt
Vaarwegen
Diepgang en breedte Twentekanalen (incl. Alle gemeenten 1 Nationaal RWS, bedrijven,
zijtak Almelo) beperkt toegankelijk voor Regio Twente,
klasse Va schepen gemeenten, Rijk
Kanaal Almelo-De Haandrik beperkt Twenterand (en Almelo) 3 Regionaal Provincie, Regio
toegankelijk voor schepen tot 600 ton Twente, gemeente
Wegen
Congestie Rijksweg A1 en A35 Alle gemeenten 2 Nationaal RWS, Regio
Beperkte ontsluiting N18 Enschede 2 Regionaal RWS, Regio
Beperkte ontsluiting CTT met Hengelo en Enschede 2 Regionaal Regio Twente,
bedrijfsterreinen Enschede en Hengelo gemeenten, bedrijf
Beperkte ontsluiting havengebied Enschede Enschede 2 Lokaal Gemeente
- Interne wegstructuur en ontsluiting
havengebied
- Capaciteit en veiligheid ontsluiting Auke
Vleerstraat
Beperkte ontsluiting Twentekanaal Zuid en Hengelo 2 Lokaal Gemeente
Noord Hengelo
- Aansluiting Boekeloseweg en
Diamantstraat richting A35
- Beperkte aansluiting terreinen
Twentekanaal Noord
Beperkte ontsluiting havengebied Almelo Almelo 2 Lokaal Gemeente
- Interne verkeersontsluiting havengebied
Almelo
Beperkte ontsluiting industrieterrein Twenterand 3 Lokaal Gemeente
Weitzelpoort Vriezenveen
- Onveilige situatie op de weg tijdens laden
en lossen (Daarleveenseweg)
Beperkte ontsluiting industrieterrein Hof van Twente 3 Lokaal Gemeente
Twentekanaal Markelo (smalle toegangsweg)
Spoor
Dreiging verdwijnen stamlijn Almelo Almelo 2 Lokaal Gemeente, ProRail,
(Dollegoor) bedrijven
Dreiging verdwijnen stamlijn Hengelo Hengelo 2 Regionaal Gemeente, ProRail,
(Twentekanaal Zuid/ CTT) bedrijven
Havens
Beperkte diepgang(baggeren) havens Enschede, Hengelo, 1 Lokaal Gemeenten, RWS,
Enschede, Hengelo en Almelo Almelo Regio Twente
Nieuwe kadefaciliteiten
Ontbreken van kadefaciliteiten in Twenterand 2 Lokaal Bedrijf, Provincie,
Vriezenveen (Coes) gemeente
Geen eigen kade Morsinkhof (Hengelo) Hengelo 4 Lokaal Bedrijf, gemeente,
RWS

knelpunt
Kadefaciliteiten verlengen en
opwaarderen
Beperkte lengte en onderhoud kade Markelo Hof van Twente 2 Lokaal Gemeente, bedrijf
Geen coördinatie bij gebruik kade Markelo Hof van Twente 2 Lokaal Gemeente,
bedrijven
Herontwikkelen kades havengebied Almelo Almelo 2 Lokaal Gemeente,
bedrijven
(verouderde) kade Delden aanpassen bij Hof van Twente 2 Lokaal Gemeente, RWS
verbreden Twentekanaal
Kunstwerken
Wachttijden Sluis Eefde Alle gemeenten 2 Nationaal RWS, Regio
Twente, bedrijven
Openingstijden Sluis Delden en Hengelo Enschede en Hengelo 3 Nationaal RWS, bedrijven
(niet 24-uurs bediening)
Brughoogten Twentekanaal beperkt volgens Hengelo 3 Regionaal RWS, provincie,
norm voor 3-laags containervaart gemeenten
Capaciteit ontsluiting Twentekanaal Noord en Hengelo 4 Lokaal Gemeente
Zuid met 2e brug
Aslastbeperking brug bij Markelo Hof van Twente 3 Regionaal Provincie,
gemeente
Aslastbeperking kleine Puntbrug Twenterand 4 Lokaal Gemeente
Vroomshoop
Ophaalbrug tbv verdubbeling Auke Enschede 3 Lokaal Gemeente,
Vleerstraat (wachttijd + doorvaarthoogte) bedrijven
5.5 Financieel-economische knelpunten
Voor het realiseren van de ambitie van de regio Twente om bedrijven meer gebruik te
laten maken van de binnenhavens voor vervoer over water, zijn goede havenfaciliteiten
en een multimodale ontsluiting belangrijke voorwaarden voor Twente. De gemeenten in
Twente investeren samen met partners in de herstructurering van havengebieden en de
bereikbaarheid van de economische centra. Ook de bedrijven investeren in kade-,
overslag- en opslagfaciliteiten en uitbreiding van watergebonden activiteiten. De
gemeenten en bedrijven in Twente geven aan dat op de volgende gebieden structurele
financiële knelpunten liggen:
• Achterstand in beheer en onderhoud van de havens
• Uitbreiding weginfrastructuur
• Verwerven gronden + verplaatsen bedrijven
De gemeenten Hengelo, Enschede en Almelo maken gebruik van de Topper regeling om
de herstructurering van de havengebieden te financieren samen met Rijk en provincie.
Hierdoor krijgen de binnenhavens een kwaliteitsimpuls die bijdraagt aan het realiseren
van de ambitie van Twente. Wel worstelen gemeenten en regio met enkele structurele
financiële knelpunten voor ontwikkeling van de binnenhavens.

Achterstand in beheer en onderhoud van de havens
De gemeenten in Twente geven aan dat het beheer en onderhoud van het deel van de
havens (kade en 10 meter water) waar de gemeente verantwoordelijk voor is in de
afgelopen jaren achterstand heeft opgelopen. Dit komt mede doordat de kosten van
onderhoud van de havens hoog zijn en niet voldoende budget is gereserveerd binnen de
gemeente. Hierdoor wordt achterstallig onderhoud van de havens niet meer gefinancierd
uit het onderhoudsbudget voor de haven maar uit algemene middelen.
De haven valt tevens veelal onder de budgetverantwoordelijkheid van stadsdelen
waardoor minder zicht is op de besteding van het budget. Met name voor grootschalige
onderhoudswerkzaamheden zoals het baggeren van de havens in Hengelo en Enschede is
financiering een knelpunt voor de gemeente. De gemeente Almelo heeft voor het
onderhoud en beheer van de havens wel budget gereserveerd dat jaarlijks structureel
wordt aangevuld.
De gemeenten geven tevens aan dat het innen van havengelden onvoldoende
gestructureerd plaatsvindt mede doordat de havenmeester niet altijd toezicht en controle
heeft op de scheepsbewegingen in de haven. Ook worden de havengelden in de regio niet
uniform geïnd en zijn er verschillende voorwaarden voor gebruikers om havengelden te
betalen. Er is veel onduidelijkheid over de diverse regelingen ten aanzien van het betalen
van liggelden en havengelden bij gemeenten. Knelpunt is met name het onvoldoende
zicht hebben op de (gederfde) opbrengsten van de havengelden en de dekking van de
beheer en onderhoudskosten van de haven.
Uitbreiding interne ontsluiting industrieterreinen

Voor de bereikbaarheid van de binnenhaven is de ontsluiting via water en ook via de weg
belangrijk. De gemeenten werken aan verbetering van de ontsluiting in het kader van de
herstructurering van de havengebieden en kunnen dit deels financieren via de bijdragen
van ander overheden. Voor structurele verbeteringen van de interne ontsluiting van de
gemeente (zoals verdubbeling Auke Vleerstraat in Enschede en een verbeterde
aansluiting van Twentekanaal Noord op de te verleggen Boekeloseweg en de aanleg
tweede brug over Twentekanaal in Hengelo) hebben de gemeenten geen financiering. De
plannen voor een Ongehinderd Logistiek Systeem (ontsluiting bedrijventerreinen
Hengelo en Enschede met de Combi Terminal Twente) kunnen mogelijk de interne
ontsluiting van de bedrijventerreinen in een meer regionaal perspectief plaatsen waardoor
gezamenlijke financiering mogelijk is.
Verwerven gronden + verplaatsen bedrijven

De herstructurering van de bedrijventerreinen vindt plaats om de terrein een
kwaliteitsimpuls te geven voor de vestiging van bestaande en nieuwe bedrijvigheid. De
havenfaciliteiten en watergebonden activiteiten zijn een onderdeel van de
herstructureringsopgaven evenals de ontsluiting van het terrein. Voor alle gemeenten in
Twente met een herstructureringsopgave is het niet in eigendom hebben van delen van het
terrein, met name aan het water, een ruimtelijk en financieel knelpunt. Hierdoor kunnen
gronden niet altijd worden verworven en zijn gemeenten en bedrijven deels afhankelijk
van derden (andere bedrijven of projectontwikkelaars). De kosten voor het verwerven van
gronden op strategische posities (aan het water) zijn hoog en daardoor financieel niet
haalbaar voor een gemeente of bedrijf dat wil uitbreiden. Bovendien is het verplaatsen

van bedrijven die niet gebruik maken van de ligging aan het water veelal financieel
onhaalbaar voor gemeenten.
Bij het herstructureren van terreinen en clusteren van activiteiten is het voor gemeenten
dan ook lastig om ruimte en hectare te verkrijgen die bestemd kan worden voor huidige of
nieuwe bedrijven met watergebonden activiteiten.
Tabel 5.5 Overzicht van financieel-economische knelpunten met prioritering, schaalniveau en betrokken partijen

knelpunt
Beheer en onderhoud haven
Beperkt structureel budget Alle gemeenten 2 Lokaal Gemeenten
onderhoud en beheer
Onvoldoende middelen voor Hengelo, Enschede, 1 Lokaal Gemeenten
baggeren havens Almelo
Onvoldoende zicht op innen 2 Lokaal Gemeenten
havengelden en regelingen Alle gemeenten
Weginfrastructuur
Onvoldoende middelen voor Alle gemeenten 2 Lokaal Gemeenten, Regio
verbetering interne ontsluiting Twente
industrieterreinen via de weg
Verwerven gronden
Onvoldoende middelen voor Alle gemeenten 4 Lokaal Gemeenten
grondverwerving
Onvoldoende middelen voor Alle gemeenten 2 Lokaal Gemeenten
verplaatsen bedrijven
5.6 Knelpunten draagvlak en samenwerking
Voor het realiseren van de ambities van de Twentse is een effectieve aanpak van de
knelpunten in de binnenhaven nodig. Steun vanuit college van B&W, Regioraad en
Gedeputeerde Staten is onontbeerlijk voor de beleidsambtenaren die draagvlak en
urgentie moeten creëren voor de aanpak van de binnenhavens. Steun en aandacht vanuit
het Rijk is nodig voor een betere bereikbaarheid van de regio Twente.
Vanuit de partijen (overheden en bedrijven) in de regio Twente en het Rijk worden al
volop initiatieven genomen om de bereikbaarheid van de binnenhavens in Twente te
verbeteren en bedrijven meer gebruik te laten maken van vervoer over water. Het creëren
van draagvlak op de korte en lange termijn is belangrijk voor het op de agenda zetten en
houden van de aanpak van knelpunten voor de binnenhavens en vaarwegen.
Bij de inventarisatie van knelpunten op het gebied van (bestuurlijk) draagvlak en

samenwerking komen vier type knelpunten naar voren:
• Bestuurlijke /beleidsverantwoordelijkheid binnenhaven
• Stimuleren bedrijven meer gebruik te maken van de haven
• Logistieke samenwerking vervoer over water
• Communicatie en proces

Bestuurlijke / beleidsverantwoordelijkheid binnenhaven

De ontwikkeling van de binnenhaven is een issue dat niet binnen de portefeuille valt van
één wethouder maar veelal een gedeelde verantwoordelijkheid kent vanuit meerdere
verantwoordelijkheden. De wethouders EZ, RO en Mobiliteit hebben allen te maken met
de ontwikkeling in en rond de binnenhavens. Veelal zijn meerdere wethouders
verantwoordelijk voor de Haven. Hierdoor liggen ook de verantwoordelijkheden binnen
de gemeenten verspreid over de afdelingen. Het ontbreekt aan structureel ‘havenoverleg’
binnen de gemeenten waardoor een gezamenlijke aanpak van de knelpunten lastig
uitvoerbaar is. Wie neemt de regie om prioriteiten te stellen in de aanpak van de haven?
De afdeling EZ neemt vaak het initiatief aangezien het gaat om natte terreinen en
watergebonden bedrijvigheid en herstructurering van havengebieden. De Masterplannen
Havengebied geven een integrale visie op het havengebied maar in de ruimtelijke,
economische en mobiliteitsplannen is de binnenhaven en watergebonden bedrijvigheid en
vervoer over water veelal geen aandachtspunt.
Het op de agenda krijgen en houden van de binnenhavens is afhankelijk van de

prioritering die de regio geeft aan de binnenhavens en het aanpakken van de knelpunten.
De huidige ‘sense of urgency’ voor binnenhavens en vaarwegen bij de partijen in de regio
Twente en de mogelijke Rijksbijdrage voor projecten die bijdragen aan een betere
bereikbaarheid van de binnenhavens in de regio en de topperregeling, bieden basis voor
een gezamenlijke aanpak. Belangrijk is om de binnenhavens op de lokale en regionale
agenda te houden en voortgang te boeken in de ontwikkeling van de binnenhavens.
Bedrijven geven aan dat de complexe vraagstukken over de binnenhavens niet altijd
prioriteit hebben bij gemeenten.
Stimuleren bedrijven meer gebruik te maken van de haven

De bedrijven en overheden in de regio Twente tonen initiatieven die bijdragen aan de
ontwikkeling van de binnenhavens. De visie van de werkgroep Twentekanaal en de
ondernemersverenigingen geven aan dat vervoer over water bij de huidige gebruikers
voldoende aandacht heeft. Voor het stimuleren van de bedrijven die geen gebruik maken
van de binnenhaven en vervoer over water is het belangrijk dat de watergebonden
bedrijven het belang van de binnenhavens nog meer uitdragen bij de gemeente en in de
regio. De kennis van de mogelijkheden zijn veelal beperkt bij bedrijven en bedrijven zijn
onbekend met de voordelen van de binnenvaart.
Voor het verder ontwikkelen van de binnenhavens en de mogelijkheden voor vestiging

van watergebonden bedrijven in de haven is inzicht nodig in de behoeften van bedrijven.
De individuele gemeenten hebben veelal onvoldoende kennis en zicht hierop. Mogelijk
kunnen gemeenten gezamenlijk voor de regio Twente meer zicht proberen te krijgen op
de behoeften van watergebonden bedrijven voor vestiging in de regio Twente.
Logistieke samenwerking
De kansen voor de verdere ontwikkeling van de binnenhavens in Twente liggen naast de
groei in het bulkvervoer en containervervoer in vormen van logistieke samenwerking met
bedrijven buiten en binnen de regio Twente. De start van de containerterminal in Twente

is ook ontwikkeld op basis vans samenwerking tussen partijen die kansen zagen in een
nieuwe markt. De Twentse binnenhavens zijn een schakel in de logistieke keten en
kunnen door het ontwikkelen van concepten lading proberen aan te trekken of via de
Twentse binnenhavens te laten lopen. Daarbij kan gedacht worden aan het binnen de
regio combineren van lading of ontwikkelen van roll on roll off vervoer en afvalvervoer
concepten over water. Tevens kunnen met name de grote binnenhavens in Twente de
mogelijkheden voor samenwerking onderzoeken met logistieke spelers in de zeehavens
van Rotterdam en Amsterdam.
De knelpunten voor logistieke samenwerking liggen op het gebied van het ontbreken van
een grote logistieke dienstverlener of speler als initiatiefnemer en aanspreekpunt namens
de regio voor partijen buiten Twente.
Communicatie en proces
Voor het kunnen realiseren van de ambities van de binnenhavens en het kunnen
financieren van de vervolgacties is de regio afhankelijk van de betrokkenheid van de
bestuurders. Elke gemeente zal met de binnenhavenvisie als gezamenlijke leidraad voor
de ambities en inspanningen intern draagvlak moeten creëren. Regio Twente zal
vervolgens het belang van de binnenhavens voldoende moeten communiceren naar de
regionale bestuurders, provincie en Rijk. Bovendien is in het proces van planvorming,
financiering en uitvoering het belangrijk brede bestuurlijke en financiële steun te krijgen
vanuit de partijen in de regio voor uitvoering van de maatregelen.
Tabel 5.6 Overzicht van knelpunten draagvlak en samenwerking met prioritering, schaalniveau en betrokken partijen

knelpunt partijen
Bestuurlijke verantwoordelijkheid
Geen directe verantwoordelijkheid Alle gemeenten 4 Lokaal Gemeenten
voor havenzaken (wethouder)
Ontbreken van een visie op havens/ Hof van Twente, 4 Lokaal Gemeenten
beleid watergebonden bedrijvigheid Twenterand
Nauwelijks intern overleg over de Alle gemeenten 4 Lokaal Gemeenten
haven (EZ, Infra, RO, Milieu)
‘Sense of urgency’ binnenhaven bij Alle gemeenten 2 Lokaal, Gemeenten,
regio en provincie en rijk ontbreekt Regionaal, Regio Twente,
Nationaal Rijk, provincie
Bedrijven stimuleren meer
gebruik te maken van haven
Visie ondernemers aan water niet Alle gemeenten 3 Lokaal Bedrijven
zichtbaar voor toekomstige
gebruikers haven
Regio heeft onvoldoende inzicht in Alle gemeenten 3 Lokaal/ Gemeenten
de behoeften van watergebonden Regionaal Regio Twente,
bedrijven bedrijven
Logistieke concepten voor Twente Alle gemeenten 4 Regionaal Bedrijven
onvoldoende ontwikkeld

knelpunt partijen
Relatie en samenwerking ontbreekt Hengelo en Almelo 4 Regionaal Bedrijven,
met havenbedrijven/ logistieke gemeenten
spelers
Organisatie en draagvlak voor Alle gemeenten 2 Regionaal Regio Twente,
vervolgacties Gemeenten,
bedrijven
Financiering projecten binnenhavens Alle gemeenten 2 Regionaal Regio Twente,
Gemeenten,
bedrijven

6 Maatregelenpakket
6.1 Inleiding
De knelpuntenanalyse vormt de basis voor het samenstellen van een maatregelpakket

voor het aanpakken van de knelpunten voor het realiseren van de ambities voor het
netwerk van binnenhavens in Twente.
Het maatregelpakket geeft een overzicht van mogelijke oplossingen voor de knelpunten.
Daarbij wordt eerst gekeken naar bestaande oplossingen, waar gemeenten en regio aan
werken nu en in de nabije toekomst. Deze projecten zijn veelal onderdeel van de
herstructurering van de havengebieden en onderdeel van de topperprojecten. De
maatregelen kunnen worden onderscheiden in uitvoering, onderzoek en verwerven van
draagvlak. De oplossingen sluiten aan bij de categorieën van knelpunten zoals
voorgesteld in de knelpuntenanalyse. Net als de knelpunten zijn ook de maatregelen
geprioriteerd aan de hand van de prioritering binnenhavens (paragraaf 5.1). Zo krijgen
alle maatregelen een score mee zodat overzichtelijk is welke maatregelen prioriteit
verdienen bij de uitvoering van de binnenhavenvisie Twente.
Per oplossingsrichting wordt aangegeven wie de probleemeigenaar is en welke partijen

kunnen bijdragen aan het wegwerken van knelpunten. Op basis van de lijst met
maatregelen wordt een indicatie gegeven van de kosten en termijn van uitvoering.
De korte termijn maatregelen zijn basis voor het benoemen van de zogenaamde ‘quick
wins’. De quick wins zijn maatregelen met de hoogste prioriteit voor de regio (prioriteit 1
of 2), die op korte termijn (uiterlijk in 2011) kunnen worden uitgevoerd (referentie is
Regionaal Mobiliteitsplan Twente 2007-2011) en die kunnen rekenen op draagvlak bij de
regio. Tevens hebben de maatregelen met relatief lage kosten de voorkeur waarbij ook
duidelijkheid gewenst is over een financiële bijdrage van de partijen in de regio Twente.
Voor het in kaart brengen van de maatregelen wordt aangesloten bij de categorisering van
knelpunten: Ruimte, Milieu, Infrastructuur, Financieel-economisch en Draagvlak en
samenwerking.
Op basis van de interviews met de bedrijven en gemeenten, aangevuld met informatie uit
de masterplannen en topperprojecten zijn de maatregelen benoemd. De maatregelen zijn
per categorie gerangschikt en onderverdeeld in een aantal hoofdthema’s per categorie. De
maatregelen zijn zoveel mogelijk geconcretiseerd en sluiten aan bij oplossingen waar
gemeenten en bedrijven nu en in de toekomst aan (willen) werken.
Voor de indicatie van de kosten van de maatregelen is een bandbreedte genomen van laag
(< € 1 mln), naar midden (> € 1 en < € 10 mln) naar hoog (> € 10 mln).

6.2 Maatregelen ruimte
Op het gebied van ruimte zijn voor de regio een vijftal knelpunten geformuleerd. In de onderstaande tabel worden voor elk van de knelpunten maatregelen
opgesteld. De maatregelen zijn te prioriteren naar:
• Ontwikkelen XL Businesspark en kade voor watergebonden bedrijvigheid
• Uitbreiding Combi Terminal Twente faciliteren als logistiek knooppunt voor de regio
• Onderzoek naar ruimtevraag en (potentieel) ruimteaanbod voor watergebonden bedrijvigheid
Naast deze maatregelen lopen ook nog ontwikkelingen/maatregelen als herstructurering van bedrijventerreinen waarbij tevens aandacht is voor het vinden
van ruimte voor watergebonden bedrijvigheid en de openbare kades.
Knelpunten ruimte Prioriteit Maatregelen Type Termijn Kosten- Probleemeigenaar Betrokken partijen
maatregel uitvoering indicatie Trekker Draagvlak
Beperkte uitbreidingsmogelijkheden
voor bestaande bedrijvigheid
Onvoldoende ruimte voor groei activiteiten 1 Zoek naar ruimte voor bedrijven Onderzoek 2008 Laag Regio Twente Watergebonden bedrijven +
van bedrijven op huidige locatie met watergebonden activiteiten (regionaal) gemeenten
Herstructurering Havengebied Almelo 2 Uitvoering Topper-project Uitvoering 2008-2015 Midden Almelo Gemeente, provincie, Rijk
en bedrijven
Herstructurering Havengebied Enschede 2 Uitvoering Topper-project Uitvoering 2008-2015 Hoog Enschede Gemeente, provincie, Rijk
en bedrijven
Herstructurering Twentekanaal Zuid 2 Uitvoering Topper-project Uitvoering 2008-2015 Hoog Hengelo Gemeente, provincie, Rijk
Hengelo en bedrijven
Herstructurering terrein Twentekanaal 2 Herstructureringsopgave (kade + Uitvoering 2008-2015 Midden Hof van Twente Gemeente, provincie en
Markelo terrein + sanering + ontsluiting) bedrijven

Knelpunten ruimte Prioriteit Maatregelen Type Termijn Kosten- Probleemeigenaar Betrokken partijen
Beschikbaarheid van watergebonden
terreinen voor nieuwe bedrijven
Deel grond XL Businesspark (kade terrein) 1 - Deel van het terrein (Kade) Uitvoering 2008-2010 Hoog XL Businesspark, Gemeenten, (provincie) en
eigendom van projectontwikkelaar reserveren voor watergebonden Regio Twente projectontwikkelaar/
activiteiten (o.a. grond aankopen) openbaar lichaam
Onvoldoende ruimte aan water voor 2 - Uitplaatsen van niet- Uitvoering 2010-2015 Hoog Gemeenten Provincie en bedrijven
nieuwe watergebonden bedrijven watergebonden bedrijvigheid
- Ontwikkelen en gereed maken Uitvoering 2008-2012 Midden Hof van Twente, Gemeenten, bedrijven en
voor uitgifte van vrije kavels aan Hengelo, Enschede projectontwikkelaars
water (Goor, Hengelo, Enschede)
Onvoldoende zekerheid over aanleg 1 - Aanleg openbare kade Uitvoering 2011-2012 Midden XL Businesspark Gemeenten, (provincie)
openbare kade XL Businesspark Twente - Bestemmingsplan wijzigen Draagvlak 2008-2010 Laag Regio Twente Gemeente, provincie,
milieuorganisaties
Beperkte lengte en onderhoud kade 2 - Herinrichten en bodemsanering Uitvoering 2008-2015 Hoog Hof van Twente Gemeente, RWS, provincie
Markelo
Geen volwaardige openbare kade 2 - Onderzoek nieuwe locatie Onderzoek 2008 Laag Enschede Bedrijven (BOH)
havengebied Enschede - Verplaatsen woonboten Uitvoering 2008-2010 Midden Enschede eigenaren woonboten
Onvoldoende kadelengte en capaciteit 1 - Verlengde kade en plaatsen Uitvoering 2008-2010 Midden CTT, Hengelo RWS, provincie, bedrijven,
Combi Terminal Twente nieuwe kraan Regio Twente
Overige knelpunten
Weinig eigen grond in beheer van 4 - Onderzoek naar strategische Onderzoek 2008 Laag Alle gemeenten Gemeenten
gemeente posities en positie gemeente

6.3 Maatregelen milieu
De belangrijkste maatregelen voor de regio op het gebied van milieu voor het verbeteren van de toegankelijkheid van de binnenhavens en faciliteren van
huidige en nieuwe bedrijven zijn:
• Baggeren van de binnenhavens in Hengelo, Enschede en Almelo op diepte (2,80m) en verwerken van (verontreinigd) slib
• Zonering van bedrijventerreinen zodat voldoende geluidruimte beschikbaar is voor huidige en nieuwe (watergebonden) bedrijven om activiteiten te
kunnen uitvoeren.
Daarnaast is het voor de gemeente Enschede essentieel om de woonboten te verplaatsten voor de herstructurering van het havengebied (geluidruimte +
ruimte voor nieuwe watergebonden kavel). Voor de gemeente Hof van Twente is het belangrijk om de vervuilde grond op het kadeterrein van Markelo te
verwijderen zodat de verouderde kade kan worden verlengd en kade optimaal kan worden gebruikt voor een veilige en efficiënte overslag en opslag van
goederen door de bedrijven op het industrieterrein Twentekanaal in Markelo.
Knelpunten Milieu Prioriteit Maatregelen Type Termijn Kosten- Probleemeigenaar Betrokken partijen
Geluidruimte
Geluidruimte beperkt op industrieterreinen Twente 2 Probleemanalyse geluidruimte (watergebonden) Onderzoek 2010 Laag Alle gemeenten Regio Twente,
bedrijven en invoering zonebeheer bedrijven provincie, bedrijven
(milieuvergunning bedrijven)
Geluidruimte Twentekanaal Zuid beperkt voor 2 Aanpassen milieuvergunning voor uitbreiding vergunning 2009 Laag Hengelo Bedrijven
activiteiten CTT, Op- en overslag Twente activiteiten verlening Twentekanaal (BIT)
Geluidruimte Buitenhaven beperkt voor activiteiten 2 Aanpassen milieuvergunning voor uitbreiding vergunning 2009 Laag Almelo Bedrijven Almelo
Riwald activiteiten verlening
Geluidruimte havengebied beperkt voor bedrijven 2 Verplaatsen woonboten Havengebied Enschede Uitvoering 2009 Midden Enschede Woonbooteigenaren
door ligging woonboten in haven

Knelpunten Milieu Prioriteit Maatregelen Type Termijn Kosten- Probleemeigenaar Betrokken partijen
Luchtkwaliteit
Luchtkwaliteit verslechterd mede doordat schepen 4 Walstroom faciliteiten bieden aan schepen Uitvoering 2012 Laag Alle gemeenten RWS, Regio
de motor laten draaien bij lossen en laden kade Twente, KSV
(schippers)
Bodemsanering
Vervuilde grond op droog terrein Twentekanaal Zuid 4 Saneren droog terrein en uitgiftegereed maken Uitvoering 2015 Hoog Hengelo Provincie, bedrijven
Verontreiniging grond kade Industrieterrein 2 Saneren bodem kade binnenhaven Markelo Uitvoering 2012 Midden Hof van Twente Provincie, bedrijven
Twentekanaal Markelo
Baggerslib
Uitbaggeren (insteek)havens Hengelo 1 Baggeren haven en verwerken slib Uitvoering 2009 Midden Hengelo RWS, Regio Twente
Uitbaggeren havengebied Enschede 1 Baggeren haven en verwerken slib Uitvoering 2010 Midden Enschede RWS, Regio Twente
Uitbaggeren havens Almelo 1 Baggeren haven en verwerken slib Uitvoering 2012 Midden Almelo RWS, Regio Twente

6.4 Maatregelen infrastructuur
De belangrijkste maatregelen voor de regio Twente op het gebied van infrastructuur worden als volgt geprioriteerd:
• Binnenhavens uitbaggeren en kades waar nodig verbeteren
• De Twentekanalen (incl. zijtak Almelo) verbreden en verdiepen
• Aansluiten bij uitvoeringsprojecten verbeteren bereikbaarheid en herstructurering havengebieden en Enschede, Almelo, Hengelo (Topperregeling)
• Ontwikkelen en aanleg van het Ongehinderd Logistiek Systeem voor aansluiting CTT met bedrijventerreinen in Hengelo en Enschede
Knelpunten infrastructuur Prioriteit Maatregelen Type Termijn Kosten- Probleemeigenaar Betrokken partijen
Vaarwegen
Diepgang en breedte Twentekanalen (incl. 1 Klasse Va vaarweg realiseren
zijtak Almelo) beperkt toegankelijk voor - Verdiepen en verbreden Twentekanalen (inclusief Uitvoering 2012 Hoog RWS RT, bedrijven, gemeenten
klasse Va schepen zijtak) voor Klasse Va schepen
- Economisch belang nadrukkelijk uitwerken Planstudie 2008-2011 Laag RWS RT, bedrijven, gemeenten
- Verlenen ontheffing 110 x 11,4 met diepgang Uitvoering 2008 Laag RWS Bedrijven (CTT), KSV,
2,20 vanaf Delden dmv éénrichtingsverkeer Werkgroep Twentekanaal
Kanaal Almelo-De Haandrik beperkt 3 - Verdiepen en verbreden Kanaal tot 1000 ton Onderzoek 2015 Hoog Provincie RT, gemeenten en
toegankelijk voor schepen tot 600 ton - Belang aantonen samen met o.a. Coevorden bedrijven
Wegen
Congestie Rijksweg A1 en A35 2 - Bestuurlijk draagvlak creëren Draagvlak 2015 Hoog Regio Twente Provincie, gemeenten
- Financiering en aanleg RWS
Beperkte ontsluiting N18 2 - Bestuurlijk draagvlak creëren Draagvlak 2011 Hoog Regio Twente Provincie, gemeenten
- Financiering en aanleg RWS
Beperkte ontsluiting CTT met 2 - Aanleg Ongehinderd Logistiek Systeem Uitvoering 2011 Hoog Gemeenten Provincie en bedrijven
bedrijfsterreinen in Enschede en Hengelo (aansluiting Boekeloseweg) Regio Twente

Beperkte ontsluiting havengebied
Enschede
• Interne wegstructuur en ontsluiting voor 2 - Doodlopende wegen doortrekken / doorsteken Uitvoering 2010 Laag Enschede Regio Twente
havengebied - Ontwikkelen van goede parkeergelegenheden Uitvoering 2009 Laag Enschede Regio Twente
- Wegen verbreden Uitvoering 2010 Midden Enschede Regio Twente
- Nieuw wegprofiel aanbrengen Uitvoering 2010 Laag Enschede Regio Twente
• Capaciteit en veiligheid ontsluiting Auke 2 - Aanpassen verkeersregelinstallaties Uitvoering 2009 Laag Enschede Regio Twente
Vleerstraat - Opwaarderen kruispunten en wegvakken Uitvoering 2011 Midden Enschede Regio Twente
Auke Vleerstraat
Beperkte ontsluiting industrietrein
Twentekanaal Zuid en Noord Hengelo
• Aansluiting Boekeloseweg en 2 - Extra rijstrook vanaf Diamantstraat naar Uitvoering 2011 Midden Provincie Hengelo, Regio Twente
Diamantstraat richting A35 Haaksbergerstraat (richting A35)
- Reconstructie kruising A35/Haaksbergerstraat Uitvoering 2011 Midden Provincie, RWS Regio Twente, Hengelo
- Verkeersregelinstallaties en markeringen Uitvoering 2011 Laag RWS, Provincie Regio Twente, Hengelo
aanpassen bij open afritten A35
- Herprofilering Diamantstraat en kruising Uitvoering 2009 Laag Hengelo, Provincie Regio Twente
Diamantstraat met Haaksbergerstraat
- Nieuw wegprofiel Boekeloseweg Uitvoering 2010 Midden Hengelo Regio Twente
• Beperkte aansluiting terreinen 2 - Verbeteren aansluiting deelgebieden Twentekanaal Uitvoering 2012 Midden Hengelo Regio Twente, bedrijven
Twentekanaal Noord op Boekelose weg Noord op Boekeloseweg inclusief verleggen weg
Beperkte ontsluiting havengebied Almelo
• Interne verkeersontsluiting havengebied 2 - Tweede toegang creëren voor het Uitvoering 2011 Midden Almelo Regio Twente
Almelo deelgebieden Noordbroek en Dollegoor
- Herprofilering wegen Dollegoor, Buitenhaven Uitvoering 2010 Laag Almelo Regio Twente

Beperkte ontsluiting industrieterrein
Weitzelpoort Vriezenveen
• Onveilige situatie op de openbare weg 3 - Afsluiten Daarlerveenseweg en omleiding via Uitvoering 2009 Laag Twenterand Regio Twente, provincie,
tijdens laden en lossen Westhoevenweg bedrijven
(Daarleveenseweg) - Opwaarderen kruispunt Daarlerveenseweg / Uitvoering 2011 Laag Twenterand Regio Twente, provincie
Westeinde
Beperkte ontsluiting (smalle toegangsweg) 3 - Nieuw wegprofiel industrieweg Uitvoering 2010 Laag Hof van Twente Regio Twente, provincie
industrieterrein Twentekanaal Markelo
Spoor
Dreiging verdwijnen stamlijn Almelo 2 Behoud spooraansluiting Almelo (Dollegoor) Draagvlak 2008-2020 Laag ProRail, bedrijven Regio Twente, gemeente
Dreiging verdwijnen stamlijn Hengelo 2 Behoud spooraansluiting Hengelo (Twentekanaal Draagvlak 2008-2020 Laag ProRail, AKZO,CTT Regio Twente, gemeente
Zuid/ CTT)
Haven
Beperkte diepgang (baggeren) havens 1 - Baggeren (incl damwand en kade) haven Hengelo Uitvoering 2009 Midden Hengelo Regio Tw, bedrijven, RWS
Enschede, Hengelo en Almelo - Baggeren (incl damwand + kade) haven Enschede Uitvoering 2010 Midden Enschede Regio Tw, bedrijven, RWS
- Baggeren (incl damwand en kade) haven Almelo Uitvoering 2012 Midden Almelo Regio Tw, bedrijven, RWS
Kadefaciliteiten nieuw
Ontbreken van kadefaciliteiten Vriezenveen 2 Plaatsen van bolders aan het kanaal voor Uitvoering 2008 Laag Coes, Provincie Twenterand
(Coes) aanleggen ponton / openbare kadefaciliteiten
Geen eigen kade Morsinkhof 4 Onderzoek naar ontwikkeling eigen kadefaciliteit Onderzoek 2015 Midden Morsinkhof RWS, Hengelo
Kadefaciliteiten verlengen en aanpassen
Herontwikkelen kades havengebied Almelo 2 - Selecteren en opwaarderen openbare kades Uitvoering 2009 Laag Almelo Bedrijven
- Aanpakken 80m openbare kade Merksteijn Uitvoering 2009 Laag Almelo Bedrijven
(verouderde) Kade Delden aanpassen bij 2 - Herinrichting haven/ kade Delden Uitvoering 2012 Midden Hof van Twente, Bedrijven (o.a. For
verbreden Twentekanaal RWS, Farmers)

Kunstwerken
Wachttijden Sluis Eefde 2 Realiseren 2e sluiskolk Planstudie 2012 Hoog RWS Regio Twente, provincie,
gemeenten, bedrijven
Openingstijden Sluis Delden en Hengelo 3 Verruiming openingstijden tot 24 uur per dag Onderzoek 2010 Laag RWS Regio Twente, provincie,
niet 24 uurs bediening (behoeftepeiling) gemeenten, bedrijven
Brughoogten Twentekanaal onvoldoende 3 Ophoging bruggen volgens norm (7,10 m) voor Uitvoering 2020 Hoog RWS, provincie Regio Twente,
volgens norm voor 3-laags containervaart 3- laags containervaart gemeenten, bedrijven
e
Capaciteit ontsluiting Twentekanaal Noord 4 Onderzoek naar kosten en baten (KBA) 2 brug Onderzoek 2012-2015 Hoog Hengelo Regio Twente, provincie,
en Zuid met tweede brug gemeenten, bedrijven
Aslastbeperking brug bij Markelo 3 Onderhoud en herprofilering bruggen Uitvoering 2011 Midden Provincie Regio Twente, RWS, Hof
van Twente, bedrijven
Aslastbeperking kleine Puntbrug 4 Onderhoud en herprofilering bruggen Uitvoering 2011 Midden Twenterand Provincie
Vroomshoop
Ophaalbrug tbv verdubbeling Auke 3 Toegang schepen tot haven Enschede waarborgen Uitvoering 2012 Midden Enschede Regio Twente, bedrijven
Vleerstraat (wachttijd + doorvaarthoogte) bij aanleg nieuwe brug

6.5 Financieel-economische maatregelen
De belangrijkste maatregelen voor de regio op het gebied van financiën is het financieren van de bereikbaarheid van de binnenhavens
(baggerwerkzaamheden) en het kunnen waarborgen van gelden voor onderhoud en beheer van de binnenhavens:
• Onderzoek naar slimme combinatiemogelijkheden voor baggerwerkzaamheden tussen gemeente en RWS
• Opzet voor een structureel onderhoudsfonds voor de havenwerkzaamheden op de korte en lange termijn per gemeente of wellicht per regio
• Onderzoek naar regionaal registreren en innen van havengelden via centraal punt (sluis Eefde), een regionale pool van havenmeesters en aanbieden
van regionale havendiensten aan bedrijven
Knelpunten Financieel-economisch Prioriteit Maatregelen Type Termijn Kosten- Probleem-eigenaar Betrokken partijen
Beheer en onderhoud haven
Beperkt structureel budget onderhoud en 2 Opzet aangepaste exploitatie haven + jaarlijkse Beleid 2009 Laag Alle gemeenten Regio Twente,
beheer reservering in onderhoudfonds haven provincie, bedrijven
Onvoldoende middelen voor baggeren 1 Onderzoek naar win-win combinaties voor Onderzoek 2008 Midden Alle gemeenten RWS, provincie,
havens baggerwerkzaamheden haven voor gemeenten Regio Twente
(uitbaggeren met RWS, hergebruik slib met derden)
Onvoldoende zicht op innen havengelden en 2 - Uniforme vorm havenbeheer per gemeente Beleid 2010 Laag Alle gemeenten Bedrijven, KSV
regelingen (Havenverordening)
- Regionaal innen en verdelen havengelden via centrale Beleid 2010 Laag Alle gemeenten RWS, Regio Twente,
informatie sluis Eefde bedrijven, KSV
- Poule van havenmeesters voor Twentse Beleid 2010 Laag Alle gemeenten Regio Twente,
binnenhavens bedrijven, KSV
- regionaal aanbieden havendiensten voor bedrijven Beleid 2010 Laag Alle gemeenten Regio Twente,
bedrijven, KSV

Knelpunten Financieel-economisch Prioriteit Maatregelen Type Termijn Kosten- Probleem-eigenaar Betrokken partijen
Weginfrastructuur
Onvoldoende middelen voor verbetering 2 Zoeken naar (regionale) financieringsvorm voor Beleid 2010 Midden Alle gemeenten Regio Twente,
interne ontsluiting industrieterreinen via weg havenontsluiting provincie en Rijk
Verwerven gronden
Onvoldoende middelen voor grondverwerving 4 Budgetten reserveren en post opnemen in begroting Beleid 2009 2009 Alle gemeenten Bedrijven
Onvoldoende middelen voor verplaatsen 2 Budgetten reserveren en post opnemen in begroting Beleid 2009 Midden Alle gemeenten Bedrijven
bedrijven

6.6 Maatregelen draagvlak en samenwerking
De belangrijkste maatregelen voor de regio op het gebied van draagvlak en samenwerking voor behoud en ontwikkeling van ruimte voor huidige en
nieuwe watergebonden bedrijven, van faciliteiten in binnenhavens en stimuleren van vervoer over water voor een betere bereikbaarheid van Twente zijn:
• Sense of urgency behouden in Twente door uitvoering en monitoring binnenhavenvisie en projecten
• Communicatie en proces op het gebied van draagvlak en financiering voor verbetering van de binnenhavens en bereikbaarheid van de regio
• Onderzoek naar regionale behoefte watergebonden bedrijven in Twente
Daarnaast is en blijft het belangrijk om meer bedrijven gebruik te laten maken van vervoer over water (mede via huidige ondernemers) en samen te
werken met logistieke partijen binnen en buiten Twente die kansen zien in nieuwe markten en nieuwe concepten willen ontwikkelen voor meer vervoer
van goederen via water van en naar Twente.
Knelpunten draagvlak en samenwerking Prio- Maatregelen Type maatregel Termijn Kosten- Probleem-eigenaar Betrokken partijen
riteit uitvoering indicatie Trekker Draagvlak
Bestuurlijke verantwoordelijkheid
Geen directe verantwoordelijkheid voor 4 Bestuurlijk havenaanspreekpunt Beleid 2010 Laag Alle gemeenten
havenzaken (wethouder)
Ontbreken van een visie op havens/ beleid 4 Binnenhavens in beleidsplannen gemeenten + Beleid 2010 Laag Alle gemeenten Regio Twente,
watergebonden bedrijvigheid eenduidigheid in beleid binnenhavens gemeenten provincie
Nauwelijks intern overleg over de haven 4 Ambtelijk havenaanspreekpunt / Havenoverleg breed Beleid 2008 Laag Alle gemeenten
(EZ, Infra, RO, Milieu)
‘Sense of urgency’ binnenhaven bij regio 2 Uitvoering en monitoring visie en projecten Beleid continu Laag Alle gemeenten RWS, provincie,
en provincie en rijk ontbreekt Regio Twente bedrijven
Bedrijven stimuleren meer gebruik te
maken van haven
Visie ondernemers op water niet zichtbaar 3 Uitdragen visie ondernemers voor stimuleren de niet Markt, ontwikkeling 2010 Laag Bedrijven KvK, Werkgroep
voor toekomstige gebruikers haven gebruikers haven Twentekanaal

Knelpunten draagvlak en samenwerking Prio- Maatregelen Type maatregel Termijn Kosten- Probleem-eigenaar Betrokken partijen
riteit uitvoering indicatie Trekker Draagvlak
Regio heeft onvoldoende inzicht in de 3 Onderzoek naar regionale behoefte watergebonden Onderzoek 2009 Laag Regio Twente Gemeenten,
behoeften van watergebonden bedrijven bedrijven bedrijven, KvK
Logistieke concepten voor Twente 4 Ontwikkelen logistieke concepten Markt, ontwikkeling 2012 Laag Bedrijven Kamer van
onvoldoende ontwikkeld Koophandel
Relatie en samenwerking ontbreekt met 4 Samenwerking zeehavens/ logistieke spelers Markt, ontwikkeling 2011 Laag Bedrijven Havenbedrijven,
havenbedrijven/ logistieke spelers CTT, KvK
Organisatie en draagvlak voor 2 Opzetten projectorganisatie Twente Uitvoering 2008-2011 Laag Regio Twente Gemeenten,
vervolgacties - bestendigen regionale samenwerking binnenhavens bedrijven, RWS,
- kennisuitwisseling dossiers/ thema’s gemeenten provincie, Kamer van
- structureren overleg havens en vaarwegen tussen Koophandel
partijen in de regio
Draagvlak voor financiering
Draagvlak voor financiering projecten 2 - onderzoek naar financieringsmogelijkheden Onderzoek 2009 Laag Alle gemeenten, Bedrijven, provincie,
binnenhavens - Twente Vaart opzetten (conform bijv. Twente Mobiel) Draagvlak 2010 Hoog Regio Twente Rijk

7 Voorstel voor uitvoeringsprojecten
7.1 Inleiding
De lijst met maatregelen voor de korte en lange termijn geeft aan dat voor het realiseren
van de ambities van de binnenhavenvisie Twente in 2020 veel zal moeten gebeuren. De
binnenhavenvisie Twente geeft inzicht in de belangrijkste aandachtspunten voor de regio
om de bereikbaarheid en leefbaarheid van de binnenhavens en de regio te verbeteren.
Niet alleen op het gebied van bereikbaarheid maar ook op het gebied van milieu,
ruimtelijke ordening, financiering en draagvlak en samenwerking dienen maatregelen te
worden genomen die belangrijk zijn voor de verdere ontwikkeling van de binnenhavens.
De lijst met maatregelen geeft inzicht in de prioriteiten voor de regio en een overzicht van
maatregelen die op korte termijn realiseerbaar zijn en relevant zijn voor de regio.
In dit hoofdstuk wordt een globale aanzet gegeven voor concrete uitvoeringsprojecten
waar de regio aan kan gaan werken. Het geeft de regio een eerste inzicht voor het
uitvoeren van mogelijke quick wins vanuit het regionale belang van de binnenhavens
Twente. Uiteindelijk zal de Regio Twente in overleg met de gemeenten en bedrijven een
impuls geven aan de verdere uitwerking en uitvoering van de quick wins.
De binnenhavenvisie Twente is de basis voor Regio Twente om samen met betrokken

partijen aan de slag te gaan met concrete uitvoeringsprojecten gericht op het verbeteren
van de bereikbaarheid van de economische centra, het verbeteren van de leefbaarheid van
de regio en het optimaliseren van het gebruik van het vervoer over water.
Het is belangrijk dat bij de partijen in Twente draagvlak en overeenstemming is voor de
uitvoering van de maatregelen op korte en lange termijn. en indienen van de quick wins
voor de Twentse havens.
7.2 Voorstel voor concrete uitvoeringsprojecten
7.2.1 Inleiding
De lijst met maatregelen geeft een uitgebreid overzicht van actiepunten die op de korte en
lange termijn door verschillende partijen ondernomen kunnen worden. Een aantal van de
maatregelen wordt al door de regio en gemeenten uitgevoerd. De gemeenten werken aan
de uitvoering van de binnenhavenvisie Twente via de herstructurering van de
bedrijventerreinen waar de binnenhavens deel van uitmaken. Ook zullen in 2008 de eerste
bedrijven starten met de bouw van hun bedrijf op XL Businesspark Twente met in de
toekomst ook ruimte voor de vestiging van watergebonden bedrijven.

Voor het maken van een voorstel voor het formuleren van de quick wins voor de
binnenhavens Twente wordt gebruik gemaakt van de prioritering van de korte termijn
maatregelen in het belang van de regio. Een belangrijk aanvullend aandachtspunt is de
financiering (inzicht in kosten en baten van de maatregel) van de maatregelen, die verder
uitgewerkt zullen worden door de betrokken partijen bij de vervolgstappen.
In tabel 7.1 is een overzicht gemaakt van maatregelen die op korte termijn uitgewerkt en
uitgevoerd kunnen worden in het belang van de Twentse binnenhavens en bereikbaarheid
van de regio.
Tevens zal de regio ook op korte termijn moeten werken aan het proces van
communicatie en draagvlak voor het realiseren van de ambities voor de Twentse
binnenhavens. Te denken valt daarbij bij het opzetten van een organisatie voor het
coördineren van de vervolgacties, de (structurele) financiering van de maatregelen voor
de binnenhavens en het op de bestuurlijke agenda houden van de binnenhavens in
Twente. Voor de maatregelen die vanuit het proces en organisatie aandacht verdienen op
korte termijn van de partijen in de regio, is voorstel is gedaan.
In tabel 7.2 is een overzicht gemaakt van op het gebied van organisatie en proces
maatregelen die op korte termijn opgepakt moeten worden voor het vergroten van het
(bestuurlijk) draagvlak. Een goede organisatie en communicatie zijn de basis voor
continuïteit in de uitvoering van maatregelen voor de Twentse binnenhavens en de
bereikbaarheid van de regio.
7.2.2 Voorstel voor concrete uitvoeringsprojecten
Het voorstel voor de concrete uitvoeringsprojecten bestaat uit de maatregelen met

prioriteit 1 of 2 die op korte termijn (uiterlijk in 2011) gestart kunnen worden (referentie
Regionaal Mobiliteitsplan Twente 2007-2011) en kunnen rekenen op voldoende
draagvlak in de regio. Tevens is het van belang dat binnen deze termijn duidelijkheid is
over een financiële bijdrage van de partijen in de regio Twente.
Topprioriteit voor de regio zijn het verdiepen en verbreden van de Twentekanalen, de

ontwikkeling van natte kavels en een openbare kadefaciliteit op het nieuwe regionaal
bedrijventerrein XL Businesspark Twente en het baggeren van de binnenhavens (inclusief
aanleg nieuwe damwanden en verbeteren van de kadefaciliteiten) langs de
Twentekanalen.
De lijst met concrete uitvoeringsprojecten bestaat daarnaast uit:
• Vrije watergebonden kavels realiseren in Enschede en Goor
• Aanleg, uitbreiden, verlengen en herontwikkelen van kadefaciliteiten in Hengelo,
Markelo, Vriezenveen, Almelo en Delden
• Ontsluiting bedrijventerreinen Hengelo en Enschede via OLS (verbinding met CTT)
Bovenstaande maatregelen hebben een belangrijke relatie met de herstructurering van de

havengebieden in Twente. Daarnaast zijn de aanpak van de geluidruimte (zonering
terreinen + milieuvergunning) voor activiteiten van bestaande en nieuwe
(watergebonden) bedrijven belangrijke aandachtspunten voor alle gemeenten in Twente.

De lijst met maatregelen voor uitvoering van het proces en draagvlak voor financiering en
uitvoering van de binnenhavenvisie Twente bestaat uit:
• Organisatie voor vervolgacties
- samenstelling binnenhaventeam 2008-2011
- indienen quick wins voor rijksbijdrage binnenhavens
• Financiering projecten binnenhavens
- financiering maatregelen binnenhavenvisie
- structureel budget en reservering onderhoud en beheer
- win-win combinatie financiering verdiepen vaarwegen / havens
• Bestuurlijk draagvlak
- sense of urgency binnenhavens op de politieke agenda houden
- bestuurlijke overeenkomst voor inspanningen Twentekanalen
• Kennisuitwisseling
- havenoverleg afdelingen binnen gemeenten
- gezamenlijk aanpakken van dossiers (baggeren, havengelden, geluidruimte/
milieuvergunning, herstructurering)
- havenoverleg 1x per jaar met watergebonden bedrijven per gemeente
- structureren van overleg tussen de partijen in de regio
• Communicatie
- Organisatie en draagvlak voor vervolgacties
- Communicatieplan voor betrekken partijen bij uitvoering projecten binnenhavens
Deze maatregelen op het gebied van proces, organisatie en communicatie dienen op korte
termijn te worden ingezet. In hoofdstuk 8 wordt een verdere aanzet gegeven voor de
vervolgstappen waarin naast de organisatie ook de financiering een aandachtspunt is.

Tabel 7.1 Voorstel voor concrete uitvoeringsprojecten (korte termijn) met prioriteit voor de regio
Uitvoering Priori- Termijn Kosten- Probleemeigenaar Betrokken partijen

teit uitvoering indicatie Trekker Draagvlak
Nieuwe watergebonden kavels
XL Businesspark Twente: 1 2010-2015 Hoog XL Businesspark Gemeenten en provincie
- reserveren natte kavels + aanleg openbare kadefaciliteit Twente
Binnenhaven Enschede: 2 2008-2012 Midden Enschede Eigenaren woonboten
- uitgifte van nieuwe natte kavel + kade
Binnenhaven Goor: 2 2008-2012 Midden Hof van Twente Bedrijven
- uitgifte klaar maken van natte kavel
Verdiepen en verbreden Twentekanalen
- verdiepen en verbreden van Twentekanalen 1 2012 Hoog RWS Regio Twente, gemeenten, bedrijven
Baggeren binnenhavens
- baggerwerkzaamheden (incl. damwanden en kade) havens Hengelo 1 2009 Midden Hengelo RWS, Regio Twente
- baggerwerkzaamheden (incl. damwanden en kade) havens Enschede 1 2010 Midden Enschede RWS, Regio Twente
- baggerwerkzaamheden (incl. damwanden en kade) havens Almelo 1 2012 Midden Almelo RWS, Regio Twente
Aanleg openbare kadefaciliteiten
- uitbreiding kade Combi Terminal Twente 2 2009 Midden CTT, Hengelo Provincie, Regio Twente
- verlengen kade Markelo (+ herstucturering terrein) 2 2010-2012 Midden Hof van Twente Provincie, bedrijven
- aanleg kadefaciliteiten/ bolders Vriezenveen 2 2008 Laag Provincie, Coes Twenterand
- herontwikkelen openbare kades Almelo (selectief verlengen) 2 2009 Laag Almelo Bedrijven
- herinrichting kade Delden (bij verbreden Twentekanalen) 2 2012 Midden Hof van Twente RWS, bedrijven
Ontsluiting bedrijventerreinen/ havengebieden
- aanleg Ongehinderd Logistiek Systeem tussen Hengelo en Enschede 2 2011 Hoog Regio Twente, Provincie, bedrijven
(met aansluiting op Combi Terminal Twente) Enschede / Hengelo

Tabel 7.2 Voorstel voor prioritaire maatregelen organisatie en proces
Maatregelen organisatie en proces korte termijn Termijn Trekker Betrokken partijen

uitvoering Draagvlak
Organisatie voor vervolgacties
- samenstelling binnenhaventeam 2008-2011 2008 mei Regio Twente Gemeenten, bedrijven, provincie, RWS, KvK
- indienen van quick wins voor rijksbijdrage binnenhavens 2008 sep Regio Twente Gemeenten, bedrijven, provincie, RWS, KvK
Financiering projecten binnenhavens
- financiering maatregelen binnenhavenvisie 2009 Regio Twente, alle Bedrijven, provincie, Rijk
gemeenten
- financiering quick wins 2008 sept Regio Twente, alle Bedrijven, provincie, Rijk
gemeenten
- structureel budget en reservering onderhoud en beheer 2009 Alle gemeenten Regio Twente, bedrijven
- win-win combinatie financiering verdiepen vaarwegen / havens 2009 RWS, gemeenten, Bedrijven, provincie
RegioTwente
Bestuurlijk draagvlak
- sense of urgency binnenhavens op de politieke agenda 2020 2008 juni Regio Twente, alle Provincie, RWS, bedrijven, KvK
gemeenten
- bestuurlijke overeenkomst voor inspanningen Twentekanalen 2009 Regio Twente, alle Provincie, RWS, bedrijven, KvK
gemeenten
Kennisuitwisseling
- havenoverleg binnen gemeenten 2008 sept Alle gemeenten Afdelingen gemeenten
- gezamenlijk aanpakken van dossiers (baggeren, havengelden, 2009 Alle gemeenten Bedrijven, RWS, Regio Twente
geluidruimte/milieuvergunning, herstructurering)
- havenoverleg 1x per jaar met watergebonden bedrijven 2009 Alle gemeenten Bedrijven
Organisatie en communicatie
- Organisatie en draagvlak voor vervolgacties 2008-2011 Regio Twente Gemeenten, bedrijven, KvK, RWS, provincie
- Communicatieplan voor betrekken partijen bij uitvoering van 2009 Regio Twente Gemeenten, bedrijven, KvK
de projecten voor de binnenhavens

8 Vervolgstappen binnenhavenvisie Twente
8.1 Inleiding
De binnenhavenvisie Twente geeft de gezamenlijke ambities weer van de regio voor een
betere bereikbaarheid en leefbaarheid van de binnenhavens en de regio door het
stimuleren van meer vervoer over water. Doel is om de binnenhavenvisie Twente te
realiseren door projecten op verschillend niveau (lokaal, regionaal en landelijk) aan te
pakken. In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de vervolgstappen voor de partijen in Twente
in het organiseren en coördineren van de uitvoering van de maatregelen uit de
binnenhavenvisie Twente.
In deze stap wordt een aanzet gegeven over de wijze waarop de organisatie van de
uitvoeringsprojecten kan worden opgezet en de voortgang van de projecten en het proces
kan worden gecontroleerd. De binnenhavenvisie Twente is een basis waarmee vervolgens
partijen aan de slag moeten. De aanpak en uitvoering van de projecten zal centraal
gecoördineerd, afgestemd, aangestuurd en bijgestuurd moeten worden. De huidige
samenstelling van het binnenhaventeam (Regio Twente, gemeenten Hengelo, Almelo,
Enschede, Hof van Twente, Twenterand, Kamer van Koophandel Veluwe en Twente en
bedrijfsleven (Voorzitter Werkgroep Twentekanalen, Sesam) met Provincie Overijssel en
Rijkswaterstaat Oost-Nederland biedt een goede basis voor de organisatie en coördinatie
van vervolgacties.
Regio Twente kan binnen deze organisatie een coördinerende en initiërende rol spelen.
De uitvoering van de projecten zal vooral bij de gemeenten en de bedrijven liggen in
afstemming met Regio Twente. De bovenregionale projecten kunnen in samenwerking
met landelijke en provinciale overheden worden afgestemd en uitgevoerd.
In het binnenhaventeam zitten de vertegenwoordigers van de gemeenten, overheden en

het bedrijfsleven die aanspreekpunt zijn voor de binnenhavens zowel binnen de eigen
organisatie als naar derden. Regio Twente is het centrale aanspreekpunt namens de
regionale partijen voor de voortgang van de binnenhavenvisie Twente.
Voor de vervolgstappen zullen acties op de korte termijn gericht zijn op de bestuurlijke

goedkeuring van de binnenhavenvisie Twente (inclusief financiering van de maatregelen
op de korte en lange termijn). Tevens is het vraagstuk van het verdiepen en verbreden van
de Twentekanalen belangrijk voor de regio en het realiseren van de ambities van de
binnenhavens. In afstemming met Rijkswaterstaat zal de regio het economische belang
verder nadrukkelijk uitwerken om tot een mogelijke versnelling te komen in de uitvoering
van de werkzaamheden.

Voor de lange termijn is het belangrijk dat de regio ook financiële middelen heeft
gereserveerd om de binnenhavens in Twente structureel een impuls te geven. Voor het
realiseren van de ambities voor 2020 is het belangrijk de binnenhavens ook op de agenda
te houden en bestuurlijk commitment te krijgen vanuit gemeenten en regio.
8.2 Stappen voor vervolg
De binnenhavenvisie Twente is het basisdocument voor de regio voor vervolgacties. De

volgende stappen dienen invulling te geven aan de uitwerking en uitvoering van de visie:
1. Bestuurlijke goedkeuring Binnenhavenvisie Twente
• Goedkeuring binnenhavenvisie Twente door Dagelijks Bestuur Regio Twente
2. Opzetten van organisatie voor uitvoering binnenhavenvisie Twente

• Projectteam binnenhavenvisie Twente als binnenhaventeam continueren voor
de periode 2008-2011
• Draagvlak en goedkeuring voor instandhouden binnenhaventeam
• Afstemming en financiering ureninzet binnenhaventeam
3. Formuleren en indienen quick wins voor rijksbijdrage binnenhavens

• Selectie uitvoeringsprojecten door binnenhaventeam
• Kosten en baten uitvoeringsprojecten bepalen
• Definitieve keuze en regionaal draagvlak quick wins
• Afstemming quick wins met provincies / Oost-Nederland
• Indienen quick wins landsdelig overleg
4. Communiceren binnenhavenvisie Twente naar partijen in de regio

• Informeren eigen achterban leden projectteam
• Informeren klankbordgroepleden
• Informeren overige partijen in de regio
• Structureren van overleg op lokaal en regionaal niveau tussen partijen op het
gebied van binnenhavens en vaarwegen
5. Financiering uitvoering binnenhavenvisie Twente

• Financiering bijdrage Regio Twente en gemeenten aan quick wins
• Voorstel voor begroting binnenhavenvisie Twente 2009-2011
• Financiering bijdrage Regio Twente en gemeenten aan uitvoering
maatregelen binnenhavenvisie Twente
• Afstemming financiering maatregelen met provincie en Rijkswaterstaat
• Onderzoek naar financieringsmogelijkheden maatregelen
Bijvoorbeeld Twente Vaart opzetten conform Twente Mobiel voor
financiering maatregelen
6. Bestuursovereenkomst regio voor inspanningen Twentekanalen

• Regionale samenwerking tussen Regio Twente, Provincie en RWS Oost-
Nederland, gemeenten en bedrijfsleven bestendigen op het gebied van
binnenhavens

• De partijen in de regio Twente committeren zich aan inspanningen voor meer
vervoer over water en betere bereikbaarheid en leefbaarheid van de
binnenhavens ten behoeve van verdiepen en verbreden Twentekanalen
Naast de projectorganisatie, het bestuurlijk commitment en de financiering van de

ambities van Twentse binnenhavens voor een betere bereikbaarheid en leefbaarheid van
de regio is het belangrijk dat het complexe vraagstuk van de binnenhavens onderwerp is
en blijft van gesprek tussen de partijen in Twente.
Binnen het projectteam is veel kennis over de binnenhavens en enthousiasme om de
ambities te realiseren. Kennis en ervaringen worden uitgewisseld op de verschillende
dossiers (topperprojecten, geluidruimte, baggerwerkzaamheden) waardoor ook
gezamenlijk nieuwe trajecten kunnen worden opgepakt (zoals zonering terreinen).
Het communicatie- en afstemmingsproces binnen het binnenhaventeam is de basis voor
vervolgacties en uitvoering van projecten. Daarnaast is het belangrijk om regelmatig
overleg te hebben tussen:
• Afdelingen economie, mobiliteit, ruimte en milieu op het gebied van ontwikkeling en
herstructurering havengebieden; intern havenoverleg (2x per jaar)
• Gemeente (havenmeester) en watergebonden bedrijven (1x per jaar)
• Regio Twente, Provincie en Rijkswaterstaat over status MIRT projecten (1x per jaar)
• Werkgroep Twentekanaal en Binnenhaventeam (afstemming)
Draagvlak en urgentie
De visie en het uitvoeringsprogramma moeten natuurlijk worden ondersteund door een
effectieve uitvoering van het binnenhavenbeleid in Twente. Steun vanuit de bestuurders
in Twente is onontbeerlijk voor de beleidsambtenaren die draagvlak en financiering nodig
hebben om de ambities van de binnenhavens te realiseren.
De binnenhavenvisie Twente zet de binnenhavens op de politieke agenda zowel in het
lokaal, regionaal als landsdelig overleg. De binnenhavenvisie levert samen met de
netwerkanalyses en het kwaliteitsnet goederenvervoer een bijdrage aan het op de agenda
zetten van de kansen voor een betere bereikbaarheid en leefbaarheid van de regio en kan
bijdragen aan het versnellen van oplossingen voor deze knelpunten.
Onderbouwing van de binnenhavenvisie in termen van kosten en baten en financiering is

nodig om de nut en noodzaak van de maatregelen te kunnen beoordelen. Uiteindelijk gaat
het om een aantal concrete maatregelen en initiatieven voor verbetering van de
bereikbaarheid van de binnenhavens vanuit de betrokken partijen in de regio Twente.
De binnenhavenvisie Twente is het gezamenlijke vertrekpunt voor de ambitie en
daadkracht en geeft invulling aan het Regionaal Mobiliteitsplan van Regio Twente voor
het waarborgen van de bereikbaarheid en leefbaarheid van de regio.

Projectteam binnenhavenvisie Twente
• Regio Twente Arno Timmerhuis (voorzitter)

• Gemeente Almelo Herman Mulder
• Gemeente Enschede Rob van den Hof
Irma Lissberg-Grondstra
• Gemeente Hengelo Maaike Roelofs
Harry Vranken
• Gemeente Hof van Twente Kaj van ‘t Ende
• Gemeente Twenterand Jack Zander
• Kamer van Koophandel Veluwe en Twente Auke ten Cate
• Provincie Overijssel Emile Hagoort
• Rijkswaterstaat Oost-Nederland Pieter Boukema
Arnoud van der Valk
• Werkgroep Twentekanaal (vz) / Sesam Christiaan Kramer
• ECORYS Arwen Korteweg
Michiel van Veen

Betrokken organisaties bij binnenhavenvisie Twente
Betrokken organisaties bij binnenhavenvisie Twente (interviews en workshop)

• Akzo Nobel
• Belangenvereniging Ondernemers Havengebied
• Belangenvereniging Industrieterrein Twentekanaal
• Bureau Voorlichting Binnenvaart
• Coes Metaalbescherming
• Combi Terminal Twente
• Eternit
• EVO
• ForFarmers
• Gemeente Almelo
• Gemeente Enschede
• Gemeente Hengelo
• Gemeente Hof van Twente
• Gemeente Twenterand
• Holterman Wapeningsstaal
• Kamer van Koophandel Veluwe en Twente
• Ministerie van Verkeer en Waterstaat
• Misset Metaalbescherming
• Natuur & Milieu
• Nederlandse Vereniging van Havenmeesters
• Nederlandse Vereniging van Binnenhavens
• Provincie Overijssel
• Regio Twente
• Rijkswaterstaat Oost-Nederland
• Riwald
• Sesam
• TLN
• VNO-NCW Midden
• Werkgroep Twentekanaal
• XL Businesspark Twente

Bijlage A Kwaliteitsnet waterwegen Twente
(Bron: kwaliteitsnet Goederenvervoer Twente, DHV)

Kwaliteitsnet Goederenvervoer Twente, wegen (Bron: kwaliteitsnet Twente, DHV)
Kwaliteitsnet Goederenvervoer Twente, spoorwegen (Bron: kwaliteitsnet Twente, DHV)

Bijlage B Streefbeeld vaarwegennet Rijk en
provincie
Streefbeeld vaarwegennet in 2020 (Bron: Nota Mobiliteit)
Streefbeeld vaarwegennet Overijssel 2020 (Bron: Nota vaarwegenvisie Overijssel)

colofon
Uitgave

Twentekanalen.
Redactie en teksten
Ontwerp omslag
Drukwerk
ECORYS
Verschijning
Juni 2008
Oplage
150 exemplaren
Regio Twente
Nijverheidstraat 30
7511 JM Enschede
Postbus 1400
7500 BK Enschede
tel 053 487 65 43
info@regiotwente.nl
www.regiotwente.nl
colofon
Uitgave

Twentekanalen.
Redactie en teksten
Ontwerp omslag
Drukwerk
ECORYS
Verschijning
Juni 2008
Oplage
150 exemplaren
Regio Twente
Nijverheidstraat 30
7511 JM Enschede
Postbus 1400
7500 BK Enschede
tel 053 487 65 43
info@regiotwente.nl
www.regiotwente.nl

Binnenhavenvisie Twente

Загружено:

Сведения о документе

Авторское право

Доступные форматы

Поделиться этим документом

Поделиться или встроить документ

Параметры публикации

Этот документ был вам полезен?

Это неприемлемый материал?

Авторское право:

Доступные форматы

Binnenhavenvisie Twente

Загружено:

Авторское право:

Доступные форматы

binnenhavenvisie twente

netwerkanalyse voor binnenhavens en vaarwegen

De Binnenhavenvisie Twente is tot stand gekomen in

2 Ruimtelijk-economische structuur Twente 17

4 Streefbeeld Binnenhavens Twente 47

Binnenhavenvisie Twente, netwerkanalyse voor binnenhavens en vaarwegen in Twente 3

7 Voorstel voor uitvoeringsprojecten 103

8 Vervolgstappen binnenhavenvisie Twente 109

Projectteam binnenhavenvisie Twente 112

Betrokken organisaties bij binnenhavenvisie Twente 113

Bijlage A Kwaliteitsnet waterwegen Twente 115

Bijlage B Streefbeeld vaarwegennet Rijk en provincie 117

Binnenhavenvisie Twente, netwerkanalyse voor binnenhavens en vaarwegen in Twente 4

1. Huidig netwerk van binnenhavens en vaarwegen

Agenda van Twente

Ruimtelijk economische structuur

Binnenhavenvisie Twente, netwerkanalyse voor binnenhavens en vaarwegen in Twente 5

Tabel 0.1 Functie en ontsluiting binnenhavens Twente

Plaats Overslag Functie haven Openbare Vaarweg Multimodale

Binnenhavens van belang voor economie, bereikbaarheid en leefbaarheid

Binnenhavenvisie Twente, netwerkanalyse voor binnenhavens en vaarwegen in Twente 6

Daarnaast zijn de binnenhavens van belang voor de bereikbaarheid en leefbaarheid van

2. Streefbeeld: toekomstig netwerk van binnenhavens en vaarwegen

Daarnaast wordt door de gemeenten, regio en Rijk geïnvesteerd in de herstructurering van

De herstructurering en ontwikkeling van natte bedrijventerreinen gaat in Twente goed

Binnenhavenvisie Twente, netwerkanalyse voor binnenhavens en vaarwegen in Twente 7

Plaats Terrein Ontwikkeling Beleid en Ruimte voor huidige/ Geluid

Ontwikkelingen bereikbaarheid en vervoer over water

Binnenhavenvisie Twente, netwerkanalyse voor binnenhavens en vaarwegen in Twente 8

Figuur 0.1 Toekomstig netwerk van binnenhavens en vaarwegen in Twente

Twentekanalen (incl. zijtak):

Binnenhavenvisie Twente, netwerkanalyse voor binnenhavens en vaarwegen in Twente 9

Regio Twente geeft de volgende knelpunten aan:

4. Maatregelen bij het streefbeeld

Binnenhavenvisie Twente, netwerkanalyse voor binnenhavens en vaarwegen in Twente 10

Tabel 0.3 Maatregelen voor streefbeeld netwerk binnenhavens en vaarwegen Twente

Maatregel Plaats Betrokken partijen

Binnenhavenvisie Twente, netwerkanalyse voor binnenhavens en vaarwegen in Twente 11

Binnenhavens Twente waarborgen bereikbaarheid economische centra

Rol van overheden en bedrijven in ontwikkeling binnenhavens

Binnenhavenvisie Twente, netwerkanalyse voor binnenhavens en vaarwegen in Twente 13

Het goed functioneren van binnenhavens is een belangrijke factor voor de

Het doel van het project is als volgt geformuleerd:

In beeld brengen van het functioneren van de regionale binnenhavens en de

De binnenhavenvisie heeft meerdere subdoelstellingen. Deze zijn als volgt geformuleerd:

Binnenhavenvisie Twente, netwerkanalyse voor binnenhavens en vaarwegen in Twente 14

Binnenhavenvisie Twente, netwerkanalyse voor binnenhavens en vaarwegen in Twente 15

2.1 Ruimtelijke structuur

Figuur 2.1 Regio Twente (Bron: Regio Twente)

Binnenhavenvisie Twente, netwerkanalyse voor binnenhavens en vaarwegen in Twente 17

Agenda van Twente

2.2 Economische structuur

De industrie is in Twente relatief sterk vertegenwoordigd met internationaal

Binnenhavenvisie Twente, netwerkanalyse voor binnenhavens en vaarwegen in Twente 18

Huidige stand van zaken1

Binnenhavenvisie Twente, netwerkanalyse voor binnenhavens en vaarwegen in Twente 19

Binnenhavenvisie Twente, netwerkanalyse voor binnenhavens en vaarwegen in Twente 20

Regio Twente positioneert zichzelf als kruispunt van belangrijke wegtransportassen. Op

Voor wat betreft de vaarweginfrastructuur is het Twentekanaal inclusief de zijtak naar

Binnenhavenvisie Twente, netwerkanalyse voor binnenhavens en vaarwegen in Twente 21

Rijkswaterstaat heeft de verdieping en verbreding van het Twentekanaal op het traject

Binnenhavenvisie Twente, netwerkanalyse voor binnenhavens en vaarwegen in Twente 22

De huidige werkzaamheden aan het Twentekanaal (fase 1) en kanaal Almelo-De

Binnenhavenvisie Twente, netwerkanalyse voor binnenhavens en vaarwegen in Twente 23