PROBLEM SETI 1 (LME VE VEKTRLER)

i.

Asagida llen degerlerin anlamli rakam sayisi katir? a) 15,2 s b) 0,024 m c) 4,80x103 m/s d) 1,249 m/s2

2. Bir kavanozda on bin mercimek vardir ve bunlarin yzde yirmi besi yesildir. Yesil mercimeklerin sayisi drt anlamli rakamla ifade ediniz. 3. Bir sayfanin genisligi cetvel ile 1 mm' lik ( yada 0,1 cm) bir hassasiyetle 21,6 cm llrse, sayfa genisligi lmlerindeki belirsizlik yzdesi (hata yzdesi) ne kadar olur? 4. Bir grenci niversitesindeki yurtlardan fizik binasina kadar olan yolu lmek istiyor. Mesafeyi yalnizca bir milin onda biri duyarlilikla len aracinin sayacini kullaniyor. a) Bir tur yapiyor ve saya 0,3 mil gsteriyor. grenci bu mesafeyi ka anlamli sayi ile ifade edebilir? b) 100 tur yaptiginda; saya 27,2 mil lyor. Uzaklik hakkinda simdi ne syleyebilir? Bu sonu (a)' daki sonula ne kadar tutarlidir? c) Bir arkadasi sonuca itiraz eder; o da dsndkten sonra 99, 100 ve 101' tur mu yaptigindan emin olamaz. Sonu nasil dzeltilmelidir? 5. Kp seklindeki kati bir cismin ktlesi 512 g ve her kenari 3,27 cm' dir. Kati cismin yogunlugunu SI birim sisteminde bulunuz. 6. Bir ifti dikdrtgen biimindeki tarlasini lmektedir. Tarlanin uzun kenari 38,44 m, kisa kenarini 19,5 m olarak lyor. Dikdrtgen tarlanin evre uzunlugunu bulunuz. 7. Bir dikdrtgen levha (21,3 0,2) cm uzunluga ve (9,80 0,10) cm genislige sahiptir. Levhanin alani ve hesaplamalardaki belirsizligi (lme hatasi) bulunuz. 8. Asagidaki esitliklerln hangisi boyutsalolarak dogrudur? a) .9 =.90 + ax burada .9 ve .90 hiz, a ivme, x uzunluk boyutundadir. b) y = Yo cos(kx) burada y ve Yo uzunluk, k ljuzunluk
,

x uzunluk boyutundadir.

1
9. Bir beyzbol topunun kinetik enerjisi -mS2
2

dir. Burada m topun ktlesi, S hizi, gstermektedir.

Beyzbol topunun p momentumunun (p = mS) boyutunu bulunuz. SI birim sisteminde birimini yaziniz. 10. Asagidaki tabloda zamanin bir fonksiyonu olarak verilen hiz degerlerini kullanarak konum degerlerini S = xlt formln kullanarak konumlari 1 anlamli hane ile tabloya yaziniz. Kabaca x = f(t) grafigini iziniz. (t = Oaninda S = Oaliniz ). t (s) 0,5 1,5 3,5 2,5 12 (m) 3 9 6x S (m/ s)

11. r = 3i - 4} vektrnn byklgn ve ynn (x-ekseniyle yaptigi aiyi) bulunuz.

12. a = 3i + 4} -Sk, b = -i + 2} + 6k vektrleri veriliyor. a) Her iki vektrn byklgn, b) a + b ve a - b vektr toplam ve farklarini,

c) a ve b vektrlerinin a. b skaler arpimini, d) a ve b vektrleri arasindaki aiyi, e) a ve b vektrlerinin a x b skaler arpimini hesaplayiniz.
13. a = 3i + 3} - 2k , b = -i - 4} + 2k, c = 2i

-- -- - - -

+ 2} + k vektrleri veriliyor.

a) -;; .(T X~)

b)

~X(b +~)

c) ~

.(b +~) islemlerini yapiniz.

14. Byklkleri 10 ar birim olan a ve b vektrlerinin toplami r dir (Sekil-I). y

a) r vektrn, b) a. b skaler ve a x b vektrel arpimlarini

"
>.

hesap layiniz.
\

Sekil-l 15. Bir Erken- uyari radar istasyonunda dogu ynden gelen bir roketin varligi algilanir. ilk gzlernde ltoket roket 400m uzaklikta ve ufuk

~ 13

<:::J.-.

~--......./.. 860 in
~~?/

123~,.... " 400m .. ~.

40"
.h . -

D
-

dogu bati dzleminde 123 takip edilir. Son gzlernde roketin istasyona dogrultusunda 40 yukaridadir. Roket uzakligi 860 m' dir (Sekil-2). Roketin gzl~~ ~oyunca olan yer degistirme vektorunu bulunuz.

_~~_~---------~.''<:S1::__ . ;,t~~). anak

~1r-1t"'1!.

)."~.:~; ~ : ~~{=::~~:~.~;;' ~~;:;~;~~:::;~s~;~t:;:; : :::~:::~~~:~i;:;: .~.~:: -: >:~ ;~~ L~: ~:~:~~:~:"~;~: :,);::; ; ;~ :.~;:~

:~::i~' ~~

~il-2

PROBLEM SETI 2 (TEK BOYUTLU HAREKET)

1. Bir ekirge, x ekseni boyunca siramaktadir. ekirgenin ilk sirayisi baslangi noktasina gre +32
cm, ikinci sirayisi -27 cm, nc sirayisi -23 cm, drdnc sirayisi +39 cm' dir. a) ekirgenin net yer degistirmesi nedir? b) Drdnc sirama sonundaki konumunu bulunuz. 2. x ekseni boyunca hareket eden belli bir paracik iin yer degistirmenin zamana gre degisimi sekilde verilmistir (Sekil-I).
i2

gio x
8

a) O ile 2 s arasinda, b) O ile 4 s arasinda, c) 2 ile 4 s arasinda, d) 4 ile 7 s arasinda, e) O ile 8 s arasinda ortalama hizi bulunuz.

2 o

t (s)

Sekil- 1 3. Bir cisim x(t) = 1,50t3 +9,75 denklemine gre x-ekseni dogrultusunda hareket ediyor. Burada x metre, t saniye cinsindendir. a) t=2 s ve t=3 s araliklarinda ortalama hiz ve ortalama ivmeyi bulunuz. b) t=2 s ve t=3 s deki konumlarinin ortasindaki noktada ani hiz vektrn bulunuz.~
--_i

4. Bir karincanin aldigi yol t s ile ifade edildiginde x(t) = 0,02t3 veriliyor.

0,1Ot2 + 2,00t (cm) bagintisi ile

a) 1,5 ve 10 s' deki ortalama hizi nedir? b) Karincanin ilk 10 s' deki ortalama hizi nedir? c) Bu forml zamanin byk degerleri iin neden gereki degildir? 5. Dz bir yolda gitmekte olan bir otomobilin t = O anindaki hizi 1,0 mj s, ivme si 2,0 mj S2 dir ve ivmesi sabittir. Ayni anda otomobilin 1,50 m arkasinda bulunan ve otomobille ayni ynde gitmekte olan bir kamyonun hizi 3,Omjs ve sabit ivmesi I,Omjs2 dir. a) Kamyonun otomobile ilk defa yetismesi iin geen sreyi, b) Otomobilin kamyonu gemesi iin baslangitan itibaren geen zamani bulunuz. 6. Bir bisikleti yavaslamaya karar verdiginde 10 mj s sabit hizi ile ilerlemektedir. Bisikleti pedal evirmeyi biraktiginda bisiklet yoldaki srtnme ve rzgar direnci e~kileriyle - 0,3 mj s 2 negatif ivme ile yavaslamaktadir. Eger ivme sabit kalirsa, bisiklet hizinin 5 mj s' ye inmesi ne kadar zaman alir?

S1"c.~ 't W
6r

At tti " ~JC).I'

i~ ,

u,.. i

7. A arabas1 dogru bir yol boyunca 1,5 dk sreyle 60 km/h hizla ilerlemektedir. Araba daha sonra 80 km/h hiza ulasana kadar 0,25 dk sreyle sabit ivme ile hareket eder ve 2,0 dk bu hizla yola devam eder ve sonra 0,5 dk sreyle dzgn yavaslayarak durur. a) Dseyeksen S hizi ve yatayeksen t zamani gsterdigi koordinat sistemine gre S = f(t) arabanin hiz-zaman grafigini, li) Arabanin hiz-zaman grafigini, iziniz

8. Bir cismin konumu x ~ ASin( fonksiyonu cinsinden bulunuz.

7:) denklemi ile veriliyor. eismin

hiz ve ivmesini zamanin

9. Bir gemi dogrusal bir rotada So m/s sabit hizla giderken makineleri stop ediyor ve gemi a = -0,002S2 mi S2 ivmesi ile (.9 hiz) yavasliyor. Geminin hizi yariya dsene kadar (So /2) gemi ne kadar yol alir?
10. Bir parast atladiktan ve 50,0 m srtnmesiz olarak serbest dstkten sonra parastn aar ve 2,0 m/ s21ik sabit ivme ile hizi azalir. Yere 3,0 m/s hizla arptigina gre;

a) Parast havada ka saniye kalmistir? b) Parastnn atladigi ykseklik ka metredir? (g = 9,8 m/ S2)
11. Bir grenci 4,0 m yukarida bulunan pencereden <!.sey yukari bir t~ firlatiyor. Top~.~.~.~------~---...., yere 1,5 s sonra

dsyor. a) Topun firlatilma hizini, b) Yere dsme hizini bulunuz. Not: Srtnme ihmal edilmistir. Problemi zerken referans olarak orijini bir kere yeri bir kerede topun atildigi yeri seerek znz ve karsilastirarak yorumlayiniz.
12. Bir tas, binanin tepesinden 10 m/s hizla yukariya dogru firlatilmistir. Ikinci bir tas ilki ile ayni anda

yere dsmesi iin 20 m ykseklikteki binadan ne kadar zaman sonra asagiya dogru serbest birakilmasi gerekir.

PROBLEM SETI-3 (DZLEMDE HAREKET)

i.

Dzlemde hareket eden bir noktanin koordinatlari x ve y metre, t saniye cinsinden x(t) = 3, Ot- 4,Ot2, y(t) = -6,Ot2+l olarak veriliyor. a) t=3s aninda yer vektrn (konumunu) b) ilk3s araliginda ortalama hiz ve ortalama ivme vektrlerini c) t=3s aninda ani hiz ve ani ivme vektrlerini bulunuz
y

2.

O noktasinda

vi=50

mis hizla

atilan

bir

paracik (Sekil-I) A(x,y) noktasinda egik dzleme arpiyor. d uzunlugunu hesaplayiniz.

(g~10m/s2,

8=53, <1>=14)
x

3. Bir bombardiman uagi, bir bombayi biraktigi anda

80,5m/s.'lik bir hizla ve yataydan asagiya dogru 30 ai yaparak pikeye geiyor (Sekil-2). Bombanin birakildigi nokta ile yere arpti gi nokta arasindaki yatay uzaklik 701m dir. (g~ lO,Om/s2)

a) Bomba havada ne kadar sre kalir? b) Uagin bombayi biraktigi andaki yksekligi nedir?
4. Bir ocuk,

..

xo

Sekil-2 agataki hindistan cevizini, tirmanip almak ya da dsmesini beklemek yerine elindeki sapan ile vurup yere dsrmeye alismaktadir. ocuk, nisan alip tasi firlattigi anda hindistan cevizi agatan dser. a) Tasin hindistan cevizini vuracagim gsteriniz. b) Hindistan cevizinin konumu (ho -

k gt2)
J

J olarak verilirken, hindistan

cevizini hedef alan tasin zamana bagli konumu;

(- L + ut)

i + [(hout i L)-

(1/2gt2)]

olarak verilmistir. Tas ve

hindistan cevizinin her zaman arpisacagini gsteriniz ve arpisma zamanini bulunuz. ( ho, u ve L sabittir)

5. Bir helikopter 9,5m sabit ykseklikte, 6,2 m/s 'lik sabit bir hizla bir dogru boyunca uuyor. Helikoptere gre i k hizi 12m/s olan bir cisim yatayolarak helikopterin hareketine ters ynde atiliyor (Sekil-4).

a) Cismin yere gre ilk hizi nedir? b) Cisim yere arparken, helikopter ile cismin arasindaki yatay uzaklik nedir? c) Cisim yere arparken, hiz vektr ile yer arasindaki ai nedir?
o

Lg
i

)x

Sekil-4
.y

6. Yatay dogrultuda sabit

Va

= 14 mi s

i hiziyla

l'

giden bir arabanin dsemesinde arkada duran bir paracik O noktasindaki yere gre durgun gzlemcinin nnden geerken sekildeki gibi arabaya gre Vi = 10 mi s hizla havaya atiliyor (hava direnci ve srtnmeler nemsenmiyor).(Sekil-S) Sekil-5 a) Paracik atildigi anda yere gre hizini birim vektrler cinsinden bulunuz. b) Paracik atildiktan ls sonra O noktasina gre {O noktasi yere gre hareketsiz orijindir)yer vektrn bulunuz. c) Paracik atildiktan 1s sonra arabanin arkasinda paracigin atildigi yerde arabayla giden gzlemciye gre paracigin yer vektrn bulunuz. d) Paracigin atildiktan sonra x-ekseni zerinden geerken hizini arabadaki gzlemciye gre birim vektrler cinsinden bulunuz. 7. Bir ocuk x-ekseni boyunca
..9

sabit hiziyla kosmaktadir. t=O aninda kendine gre

Sr hiziyla yatayla T aisi yapacak sekilde topu firlatir ve yakalayabilmek iin

kosmaya devam eder. ocugun topu tutabilmesi iin ivmenin a = g cot () olmasi gerektigini gsteriniz. 8. 20 lik bir aiyla asagiya dogru egimli bir tepenin zerinde duran atici elindeki topu 30 lik aida ..90 = 15 ml s yukariya dogru atiyor. (g=9,80 m/s2) a) Top egimli yzeye ne zaman dser? b) Topun egik yzeye ne kadar uzakta arpacagini belirleyiniz. c) Topun yzeye hangi hizla arpacagini bulunuz. 9. Yariapi 200m olan bir dnemece 72km/h hizla giren bir otomobil dzgn hizlaniyor ve hizini 150m ierisinde 108 km/h 'e ikariyor. Otomobil dnemece girdikten 100m sonra, tegetsel, merkezcil (radyal) ve toplam ivmesi ne kadar olur?
2

PROBLEM SETI 4 (HAREKET KANUNLARi)

i.

blok Sekil-I' deki gibi srtnmeli yatay dzlem zerinde birbirleriyle degme halindedir. mi ktlesine yatayolarak F kuvveti uygulaniyor. mi = 2kg, m2 = 3kg, m3 = 4kg, F=20N ve /'i "k=O,1ise ' r i~:::-{' ,QI\ a) Bloklarin ivmelerini bulunuz b) Her blok zerine etki eden bileske kuvvetlerini bulunuz c) Bloklar arasi temas kuvvetlerini bulunuz.

2. Sekil-2 de grlen A, B ve C bloklarinin miri agirliklari 20N, ION ve 30N dur. A ve B bloklari arasindaki statik srtnme katsayisi /-lsve yatay dzlemle A blogu arasidaki kinetik srtnme katsayisi /-lk' dir. C blokla egik dzlem arasinda srtnme yoktur ve makara srtnmesiz kabul edilmektedir. Sistem durgun haldeyken serbest birakildiginda A ve B bloklarinin birlikte hareket ettigi gzleniyor. a) Sistem serbest birakildigi andan itibaren her bir blogun serbest cisim diyagramini iziniz. b) B blogunun kaymamasi iin maksimum ivmeyi g ve /-ls,cinsinden ifade ediniz. c) Eger /-lk=0,4 olursa, B blogunun kaymamasi ve A ile B nin birlikte hareket etmesi iin A ile B arasindaki minimum /-lsne olmalidir.

Sekil-2

-+ F

3. Sekil-3' te F kuvveti srtnmesiz yatay yzeyde 8 kg ktleli cisme etki ediyor. a) F' in hangi degeri 2 kg'lik ktleyi yukariya dogru ivmelendirir? b) F' in hangi degeri iin ipteki gerilme kuvveti sifir olacaktir. 4. 4kg ilk bir blok, yatay dzlemle a=5,2m/s2 lik ivmeyle hareket eden 12kg lik bir blok zerine Sekil-4 deki gibi yerlestiriliyor, a) Her blok icin serbest cisim diyagramini iziniz. b) 4kg lik blogun, ktleler a=5,2m/s2 lik ivmeyle giderken digerinin zerind.en dsmemesi iin aralarindaki minimum statik srtnme katsayisi ne olmalidir? (/-ls= /-l) /-lk=

Sekil-3

5. Egik dzlem biimindeki blok sabit F kuvveti ile itildiginde A ivmesi i!e hareket ediyor. Egik dzlemin orta noktasi zerinde 2kg ktleli bir cisim yerlestirilmistir. (Sekil-3). Yzeydeki srtnmeler nemsenmemektedir. 2kg lik cisim egik dzlemle beraber kaymadan hareket ediyorsa, A ivmesini ve cisme egik dzlem tarafindan uygulanan tepki kuvvetinin byklgn yerdeki ve egik dzlemdeki gzlemcilere gre bulunuz.

6. Sekil-6 'da grldg gibi, srtnmesiz yatay masa zerindeki bir m, ktlesi olduka hafif P, makarasindan geen hafif bir ipe baglanmis, sonra da Pi makarasi, P2 makarasindan geirilen hafif bir iple m2 ktlesine baglanmistir. a) mi ktlesinin ivmesi ai, m2 ktlesinin ivmesi a2 ise, bu ivmeler arasinda nasil bir iliski vardir? b) Iplerdeki gerilmeler nedir? c) mi, m2 ve g cinsinden ai ve a2 'yi ifade ediniz.

Sekil-6

7. (- 2m, + 4m) koordinatli noktada durmakta olan 2 kg ktleli paraciga F2= (- 3i + 7j) N kuvvetleri etki ediyor. a) t = lOs de paracigin hizinin bilesenleri nedir? b) t = 10 s de paracik hangi dogrultuda hareket eder? c) Ilk 10 saniye iinde paracigin yer degistirmesi nedir? d) t= lOs de paracigin koordinatlari nelerdir?

F i = (-6i-4j )N ve

8. Egim aisi 45 olan bir egik dzlem zerinde m ktleli bir cismi hangi -Sn hizi ile firlatalim ki cisim dzlem zerinde 3 m gidebilsin. Cisim ile dzlem arasindaki kinetik srtnme katsayisi 0,03' tr.

Sekil-7

PROBLEM SETI 5
(DAIRESEL HAREKET VE NEWTON KANUNLARlNIN DIGER UGULAMALARi)
1. Bir metal para 3,14slde 3 devir yapan yatay bir platform zerine yerlestiriliyor. a) Merkezden 5cm uzaklikta kaymadan durabildigine gre, metal Paranin hizi nedir? b) Metal paranin ivmesinin yn ve byklg nedir? c) Paranin ktlesi 2 g ise, zerine etkiyen srtnme kuvveti nedir? d) Eger 10 em' den daha byk uzakliklarda para platformu kayarak terk ediyorsa, para ile platform arasindaki statik srtnme katsayisi nedir? 2. Egimli bir karayolu dnemeci, 60 kmlsaatllik hiza uygun olarak insa edilmistir. Dnemecin yariapi 200mldir. Firtinali bir gnde bu karayolunda otomobiller saatte 40 kmllik hiz ile yol alabiliyorlar. Yol ile lastikler arasindaki minimum srtnme katsayisi ne olmalidir ki otomobiller dnemeci savrulmadan alabilsin? 3. Bir ipin, kopmadan dayanabilecegi maksimum gerilme kuvveti 40N dur. Ipin ucuna agirligi 3,5N olan bir cisim baglanip ve ipin diger ucundan tutularak cisme dsey dzlemde yariapi Im olan dairesel hareket yaptiriliyor. Cismin hizi yavas yavas arttirilarak ipi koparma durumuna getirilirse, ipin tam kopma aninda, tasin a) Yrngedeki yerini b) izgisel hizini bulunuz. 4. Dairesel hareket yapan m ktleli ve r yariapli bir paracigin a, = b + ct2 olarak veriliyor (b ve c sabittir). Herhangi bir taninda tegetsel ve radyal kuvvetlerini hesaplayiniz. tegetsel ivmesi

(t>O), paracigin

5. Sekil 1-1'deki dzenek dsey bir eksen etrafinda dnmeye basliyor. m ktleli cismi tutan ip dseyle, 45 ai yaptigi anda dzenegin aisal hizini ve ipteki gerilme kuvvetini hesaplayiniz
(g=9,8m1s ).

:p, 20cm

6. Bir konik sarka Sekil-2'deki gibi, uzun bir ip ucuna baglanan topun yatay dzlemdeki bir dairesel yrngede dnmesi ile olusur.Dsey dogrultu ile ip arasindaki ai degismez. 80kg ktleli om uzunluklu bir konik sarka, dseyle 5lik ai yaparsa;

a) Ipteki gerilmeyi ve bilesenlerini bulunuz . b) Topun yariap dogrultusundaki ivmesi nedir?

... -tSekil-2

7. 8 aili dzgn yzeyli egik dzlem sekil-3'te gsterilen eksen etrafinda dndrlrse, m ktlesi ayni kadar ykseklikte sabit kalmaktadir. M=ktlesinin .L ykseldigi zaman hizin .9 (gL sin B)Yi oldugunu gsteriniz. Sekil-3

8. 0,75 kg kdeli bir maket uak, 60cm'lik kontrol kablosunun ucunda yatay dzlemde 35 m/s lik bir hizla ve baglanti ipi yatayla 20 lik bir ai yapacak sekilde uuyorken ipteki gerilmeyi hesaplayiniz. (Not: kaldirma kuvveti dseyle 20 aili ve uagin agirlik vektrleri sekil-4 te gsterilmistir.) - .. - .. - .... Sekil-4

9. Bir boncuk sekil-5 te grldg gibi, 5 cm yariapli ember seklinde bklms tel bir yol zerinde srtnmesiz olarak kaymaktadir. ember hep dsey konumda tutularak dsey dogrultudaki api boyunca geen eksen etrafinda kararli olarak 0,45 s'lik periyoda dndrlmektedir. Boncugun konum merkezden embere olan yariap ile dseyarasindaki 8 aisi ile tanimlanmaktadir. a) Boncuk en alt noktadan itibaren hangi aida hareketsiz kalir? b) Dnme periyodu 0,85 s olursa, problemi tekrar znz. Sekil-5

f __
rj;

0- ..

cl

PROBLEM SETI 6 (Is VE KINETIK ENERJI)

2006 Gz Yariyili Mhendislik Servis Fizik

i Dersi
'OC

1. Bir kuvvet 3kgfIik bir paraciga etki etmektedir. Paracigin konumu x{t) = 3t-4t2 +t3 'e ? gre degismektedir. Burada x, metre ve t saniyedir.

~Herhangi LA,) taninda

C

bir t aninda kinetik enerjiyi, paracigin ivmesini ve zerine(cevap: K kuvveti, -Bt +3t2 Y J) etkiyen = 3/2(3 (cevapF=-24+I&

(N))

)H

er angi ir t anin a uvvetin yaptigi isi, c: -t 4 h . b' d k . ~ .. ( (54

--t
4

3 216

+-t
3

2 246

-72t
2 )

J)

d) t aninda verilen gc,(cevap:

P = (S4t3 - 216t2 + 246t -72)

(W)

e) t=O ile t=2s araliginda paracik zerinde yapilan isi bulunuz. (cevap: -12 J) 2. 100 gram ktleli bir cisme F = (Bi + 6J) kN' luk b ir kuvvet etki ediyor.

0)

/,,.'21
Cismin yer degistirmesi

d = (4f -3J) m ise: cisme kuvvet tarafindan yapilan

..

\]D}si ve d arasindaki aiyi kJ) F bulunuz. (cevap: 14 bulunuz. (Sonucu cos-I e , sin -I e veya tan -I e olarak 31.
veriniz) (cevap: 73,7) _ c) Cisim baslangita durgun ise, d kadar yer degistirdiginde is-enerji ilkesini kullanarak hizini bulunuz. (cevap: 5,3x102 m/s) bo ,v -:::c ~,
IL; ;1,.
1';;:.:::

i./

3. m=20kg'hk bir ktle, yatay eksendeki ISON'luk bir kuvvetin etkisiyle 30 lik srtnmesiz bir (Li.:::: J"., oA Ji egik dzlem zerinde Sm yukari ikmaktadir. (Sekil-I). lL

a) Yatay eksende etkiyen kuvvetin yaptigi isi, " (cevap: 6,5x1 02 J) \b) Yer ekim kuvvetinin yaptigi isi (cevap:-4,9x102 J) \~) Normal kuvvetin yaptigi isi bulunuz. (cevap:O) d) af daki soruyu srtnmeli bir ortam iin tekrarlayiniz. (/-Lk I). =0,

Sekil-l 4. Sekil-2'deki egik dzlemde statik ve kinetik srtnme katsayisi esit olup /-Ls /-lk=CX = bagintisina gre artiyor (c)O ve sabittir). m ktleli ci sim x=O da hareketsiz duruyorken hangi Uo hiziyla atarsak, cisim egik dzlemde ilk defa durdugunda hareketsiz kalir? (8 o hizini c, e ve g cinsinden / bulunuz).

Sekil-2

ccos Cevap: .9 =sine [!5g e .

o

~' f.

\.

Sekil-3' te grlen 2 kg'lik blok yatay dzlemde baslangi hizi Ei ile yaya dogru ilerlemektedir ~ Blok ile yatay dzlem arasi kinetik srtnme katsayisi J.1k=0,4ve yay 3''--" sabiti k=5,6xl0 N/m', dir. Blok yatay
i -~~~ durmada.n d=0,9yay... s~Is:istirmaictadrr iT. mf91Yli>t dzlemde nce~ ~-;)\...-,f6,}, di.ktan ,sonra...blok i::/:,'.) ~ Q.\,~' ":;:. -'----~L -.:;;: \ L a) Blok~.:z;e:i~~~.x~?:lilX~12y,gi~i~_~, (cevap:Wyay=-28 J) b) Blogun durmasina l\adar blok zerinde srtnme kuvvetiIlin yaptigi isi,( cevap:-8J)
'',"cl

,'-

"-'-,,'

..

,. -0_'_

.__ ~

",.'''~~_~_"~.. ~

1\,

c) Is- enerji teoremini kulla1J"Fakblogun baslangi hizini, bulunuz.(cevap: i"'~'

6 m/s)~'-

~/
w agirligindaki bir paracik dsey dogrultuda olan L uzunlugundaki bir halatin serbest ucundan ~l11?iti!. Yatay dOgrufuida bir kuvvcl uygulanarak paracik, dsey dogrultuyla 9 aisi yaparak d uzakliga iti1iyor (Sekil-4).

T
L

e \
..
if W
,,\1-: \C? "

,I
;VF ,<11:1:7')

'

Sekil-4

.'

a) Paraci~iE~,s:il?_~_sL~.!..I!!u!iy,~J~E~~ini. iziniz. b) Paraclgi bu konumda tutabilmek iin yapilan net is nedir? (cevap: O) c)Yatay eksende paraciga etkiyen kuvveti w ve 9 cinsinden bulunuz.(cevap: F(e) = Wtane)

kuvvetin 9' ya, ~l'#".' itilirse, yapilac~~ i~~.w, d)bulunuz dseyle 90 ai ;:apacak se~.:~~gli olarak degistigine Paracik (9<90' (cevap: W = mgL(1-cosen '\ .~\\\ _
; -'" \\! .
\AL

dikkat cinsi.n~e... ~e 00 ediniz). .n

;~,

i\;

Sekil-5 te grlen 1215 kg lik araba sabit 36 kin&j11~ile J2 aili tepeye ikmaktadir. Yol ve hava srtnmesinden dolayi arabaya etkiyen toplam engelleyici kuvvet FR=1500 N ve tepenin yksekligi 21 m olduguna gre; a) Sabit hizla har~ke~ ~den' arabanin motorumin harcadigi gc cevap: 40kW) b) Araba tepeye ulasincaya kadar motor tarafindan olusan kuvvetlerin yapilan isi, (cevap: 400 kJ) c) Araba tepeye ulasincaya kadar engelleyici kuvvetlerin yapilan isi, bulunuz. (cevap: -150 kJ)
_,_ . ----=-'r' ~

,J

I'

,
Sekil-5

~':J

..'ii/! )?;:: '2..1

\ ScO

b-.

PROBLEM SETI 7 (ENERJI KORUNUMU VE POTANSIYEL ENERJI)

2006 Gz Yariyili Mhendislik Servis Fizik

i Dersi

i.

Sekil-! de grlen, srtnmesiz bir masa zerine yatayolarak yerlestirilmis bir yayli tfek ile, yerde bulunan bir kutu vurulmak istenmektedir. Birinci sahis yayi !,O cm sikistirdiktan sonra serbest birakmakta ve mermi hedeften 20 cm ne dsmektedir. Hedefmasanin ayagindan 2,0 m uzaklikta bulunmaktadir. Ikinci Sahis yayi ne kadar sikistirmak ki mermi hedefe isabet etsin? (cevap: xi=I,1 cm)

Sekil-!

)
2. Ktlesi 2kg olan bir cisim SekiI-2 de grldg gibi O,4mykseklikten yay sabiti k=!960 N/m olan biryay zerine dsyor. a) Yay en fuzla ne kadar sikisir? (cevap: Ym=O,lm)
'.--""',:1,;.;

b)Y m ktlesinin hizinin en byk degeri nedir? ( g = 10

mil , hava direnci

Sekil-2

nemsizdir)(cevap:

.9ina, =2,84m)

3. Bir kuvvet F = -(2x + yz]i - (2y + xz)J - (2x + xy)k olarak verilmistir. Kuvvetin komnumlu oldugu bilindigine gre, bu kuvvetin tredigi potansiyeli bulunuz.(cevap: U = x2 + y2 + Z2 + xyz + c)
4)

4. m=0,2kg ktleli paracik sekil-3 deki gibi yerden h=! m ykseklikte A noktasindan serbest birakiliyor. Paracik kayarak B noktasina VB =4mls hizla vanyor. Yatayda yoluna / devam ederek dsey emberin C alt noktasina geliyor.. emberin C-D-E-C kismi srtnmesiz, A-B-C yolu ise srtnmelidir.
/

Sekil-3

jlfParacik A dan B ye gideiken harcanan eneiji ka Joule dr? (cevap: Ws=-0,4 J) b) Paracigin E noktasindan dsmeden geebilmesi iin C noktasina hangi hizla gelmesi gerekir? (cevap: .9 c=3 m/s) c)B-C araliginda paraciga yatay yzeyarasindaki srtnme katsayisi Ilk, dir. D noktasinda yzeyin paraciga etki ettigi normal kuvvetin paracigin agirligina esit olmasi iin Ilkne olmalidir? (cevap: Ilk=O,53)

5. 60 kg ktleli bir kayaki A noktasindan kayarak C noktasina ulasiyor. (Hava direnci ve srtnmeler nemsizdir) (Sekil-4) a) Kayakinin B noktasina ulastigi andaki hizim hesaplayiniz. (cevap: .9 8=28 m/s) --5};) Kayaki C noktasina ulastigina gre s mesafesini ,;'hesaplayiniz.(cevap: s=120 m)

's"

Sekil-4

""1 '

)
6. Sekil-5 grlen egik dzlem zerindeki 0,6 kg ktleli blok A noktasindan harekete baslamistir ye asagiya dogru egik dzlem boyunca 6 m kaymaktadir. Daha sonra J.tk=O,5 olan BD purU.zi yatay yzeyde hareket etmektedir. a) Egik dzlemin sonunda (cevap: .9 B=6,34 m/s) blogun hizini, Sekil-5 A

,
,

!/

b) /' frzl yatay yzeyde Im hareket ettikten sonraki hizini,

- ----- /'
..

/' -_/

(cevap: .9 c=5,52 m/s) ), c) Duruncaya kadar yatay dzlemde aldigi yolu bulunuz (cevap: d=4,1 in)

~--.-

/.

/7.

~ birbirine /

m ve M olan iki blok agirliksiz bir iple baglanmistir. m ktleli blok, yay sabiti k olan bir yayla dikey duvara tutturulmustur. Sistem durgun halden serbest birakilinca, M ktlesi y kadar alaldiktan sonra sistemin hareketsiz kalmasi iin m ktlesi ile yatay dzlem arasindaki kinetik srtnme katsayisi ne olmalidir?( Sekil-6)

tleleri

M __ J:L Cevap: jik = -;;; 2mg

8. Ktlesiz ve srtnmesiz bir makaranin ucuna sekil-7 teki gibi yay sabiti k olan bir yayeklenmis ve tavandan sarkitilmistir. Hafifbir ipin bir ucu yere sabitlenmis makaradan geirilip diger ucuna M ktlesi asilmis ve M ktlesi duvara menteseli masa zerine oturtulmustur.Bu durumda M ktlesinin yerden yksekligi Yve yay denge durumundadir. Masa aniden asagiya dogru serbest birakilir ve sistem salinim yapmaya baslar. a) Blok .9 hizi ile yerden y mesafeye kadar hareket ettiginde toplam enerjiyi, M, k, y, y ve g cinsinden yaziniz. b) Blogun minumum yere yaklasma mesafesini M, k, , y ve g cinsinden biulunuz. c) Blogun maksimum hizini Cevap: a)
b)
f)max

M, k ve g cinsinden hesaplayiniz.

E =-Mf)2+Mgy+-k
T

2 I (YO-Y

Sekil-7 )2

8Mg

Ymin =Yo--T
.9max

c)

= 2g,F!

9. Bir ocuk sekil-8 de gsterilen srtnmesiz kaydiraktan asagiya dogru kaymaktadir. Hangi H yksekliginde ocuk yzeyden ayrilir? (cevap: h = ~ H ) 3

Sekil-8

PROBLEM SETI 8 (iZGISEL MOMENTUM VE ARPiSMALAR)

2006/1 Mhendislik Fizik

1. Sekil- 'de grlen, yay ederek

mj,

ktlesi yardimiyla 20cm sikistirilip birakiliyor. Srtnmeleri ihmal

a) Iki arabanin tam esnek arpistigini varsayarak
"-~",""",,

R=O,5m yariapli rayin P noktasinda m2 arabasina uyguladigi tepki kuvvetini ( np ) yi bulunuz .

Cevap: ii p = - 36 [ (N)

..

b) Eger

arabalar tam esnek olmayan yaparsa P noktasina ulasabilirler mi?

Cevap:.9 p

arpisma

mi s (- old. iin varam az)

2. Sekil-2'de verilen iki blok arpisiyor. Sisteme etkiyen dis kuvvet nemsenmiyor. a) Sistemin ktle merkezinin hizini bulunuz.
Cevap: Skm

= lOt mi s

b)Ktle merkezindeki gzlemciye gre bloklarin hizini bulunuz

Cevap : (km ) 1 = 10 [ m s,

(km

) 2 = -2 [ m / s

c) arpisma esnek olduguna gre arpismadan sonra

ktlelerin hizini bulunuz.

Cevap: .91s = Omj s, .92s = 12 mj s

3. Sekil-3'deki x-y dzleminde (-2, 2)m konumunda bulunan mj = 4kg ktleli paraciga F]=10N byklgnde Fj kuvveti, m2 =8kg ktleli

paraciga F2 = 16N byklgnde F2 kuvveti ve m]= 3kg ktleli paraciga F] = 2 ON byklkte F] kuvveti etki ediyor. a) Sistemin ktle merkezinin konum ve ivmesinin bilesenlerini bulunuz.
Cevap:

km

= -7, i + - j 18,

15

15

m, ()

ii

km

= -- 20,8, - i 23,6, j

15

15

(m / s 2)

b) Toplam izgisel momentumun birim zamandaki degisimini bulunuz.

Cevap: Fd is =

-20,81 - 23,6} (N)

4. Sekil-4a da mi ktleli ve 5m/s lik hizla x ekseninde,

mi ktleli ve 3m/s lik hizla y-ekseninde hareket etmekte olan iki paracik arpistiktan sonra sekil-4b deki gibi hareket ediyorlar. (mi=lkg, m2 =4kg) a) mi ktleli paracigin arpistiktan sonraki ynn bulunuz.
Cevap: () = 45,

a2s = 2.fi;;

b) Bu arpismada ne kadar kinetik enerji kaybi olur?

Cevap:

M = -2J
= (, i

c) Iki paracigin arpisma sonrasi ktle merkezinin hizini hesaplayiniz.

Cevap : .9km - 12 j,)

m/ s

d) Birim vektderi kullanarak, arpisma aninda her bir paracigin impulsunu hesaplayiniz.

Cevap: Mi = -si - 4 J

(kgm / s),

M2 = si + 4 J

(kgm / s)

5. Sekil-5'te grlen m ve 3m ktleleri ayni ilk Si

hizi ile esnek arpisma yatiklarinda m ktlesi ilk ynne dik bir ai yapacak sekilde dnyor. a) Iki ktlenin son hizlarini,
Cevap: .91S = 3.92y

3mo~) __ Sii +--Om 9.;i i

nce

= -J2 .9i,

.92S

= ~(~)

.9i

sonra

b) 3m ktlesinin Bsailma aisin, bulunuz. o Cevap: () = 35,3 6. Ktlesi O,5kg olan bir elik top, 70cm uzunlugundaki bir

Sekil-5

ipe baglanmistir. Ip yatay dogrultuda iken top serbest birakiliyor. Top, yrngesinin en alt noktasinda, srtnmesiz bir yzey zerinde duran ktlesi 2,5kg olan bir bloga arpiyor (Sekil-6). arpisma esnek olduguna gre; a) Topun ilk ve son hizini, b) Blogun arpismadan hemen sonraki hizini bulunuz.
Cevap.Sli =3,74

aLS

=-2,47

a2s

=423

Sekil-6

7. Sekil-Tde grlen ktlesi m olan bir blok .9hiziyla hareket ederken, yay sabiti k olan ve her iki ucuna m ktleli zdes iki blok baglamis bir yay sistemine arpip, kenetleniyor. Yaydaki maksimum sikismayi bulunuz.
Cevap : x max =

in
Jf.=o

Sekil-7

~6k r;;;.9

8. Iki otoray yatay bir ray boyunca ayni ynde hareket etmektedir. Arabalar ve rayarasinda srtnme yoktur. Sekii~8a: ktlesi M Bolan B arabasinin hizi VB' dir ve m ktleli bir merini tasimaktadir. MAktleli A arabasinin hizi VA' dir ve VA > VB ' dir. Sekil-8b: M ktleli merini B arabasindan A arabasina dogru yatay B arabasina gre u hizi ile firlatilir, B arabasi sonra Vs hizi ile hareket eder. Sekil-8c: Merini A arabasina arptiktan sonra ani olarak durur ve A ve B arabasi ayni Vs hizi ile harekete devam ederler.

(a)

(b)

---,-'VS

---;-;i
Ma.

1-_i Vs

(c)

In-_"",mn""",, .

Sekil-8 (Merininin firlatildiktan sonraki dikey yndeki hareketi ihmal edilmistir) a) B arabasinin Vs son hizini ktleler, u ve VBcinsinden bulunuz. b) Merininin namlu agzindan u ikis hizini, A arabasinin son hizinin Vs olmasini kullanarak, VA,VBve ktleler cinsinden bulunuz.
Cevap

9. Yatayla 37' lik ai ile atilan 6kg'lik bir bomba atilmasindan 1 sn sonra 1 m ykseklikte

patliyor ve paraya ayriliyor. (g~ 10 m/s2) a) Bombanin ilk atilis hizini ve t=ls'deki hiz vektrn yaziniz. b) 1 kg'lik i. para 5 m/s hizla yukariya dogru, 3kg'hk II. Para 20mls hizla kuzey-dogu ynne firladigina gre III. Paranin hizini bulunuz.
Cevap:.9o = 10
.93

ml Is'

.9(/=lS)

= (2,81- 4})

,:

= 3[- 35,5}

'%

PROBLEM

SETI 9

(KATI BIR CISMIN SABIT EKSEN ETRAFiNDA 2006-1 Mhendislik Fizik

DNMESI)

1. Yariapi r = 40 cm olan bir tekerlek a = 3 deviris 2'lik sabit bir ivme ile sabit bir eksen etrafinda dnmektedir, t=O aninda Bo = Ove ilk aisal hizi OJ o = 2 deviris olduguna gre 6 saniye sonundaki a) Aisal hizini, b) Tekerlegin eperi zerindeki bir noktanin tegetsel hizini, c) Tekerlegin dndg aiyi (aldigi aisal yolu), d) eper zerindeki bir noktanin ivmesinin byklgn bulunuz.
Cevap: co== 40ff radi s, 8 a
==

16ff

mi s,

8 = 132ff rad,

==

6,30.10 3 m/

s2

2. Ktlesi M ve boyu L olan dzgn bir ubuk Sekil-l deki gibi bir ucundan geen srtnmesiz bir mil etrafinda dnebilmektedir. ubuk dsey konumdan serbest birakiliyor. ubuk yatay konumuna geldiginde; a) Aisal hizini, b) A isa 1... ivmesini, C) Ktle merkezinin ivmesinin x-y bilesenlerini (mil) tepki kuvvetin bilesenlerini bulunuz.
3g Cevap :a)
co
==

ve eksendeki~'

, .-, ..._ __ ,n .. ... i

I

"x'
o ~ _ _._

1'"

'

Sekil-l

VI:' [3i

b)

a = 2L
3g

c) ax

==

-2'

3g

3
d)Rx

1
Ry =

ay

=-4'

--mg, 2

-mg 4

3. Sekil-2 deki sistemde mj=O,8 kg, m2=1 kg ve M=O,4kg olup yay sabiti k=1000 N/m'dir ve srtnme ihmal edilmistir. Yayin uzamasiz

1),.. - _'~'>.""~~_'/"-""."","",-

~ k ~ ~.!:'1ri::"

. ~:')__ j-~ '

0,0

__

.M;R

serbest oldugu konumdan geerken birakirsak olur? ktlesinin yayin hizi ne oldugu konumundan m2itibaren mi ktlesiniuzamasizasagi ektikten sonra IOcm
2 [ g == 10 m/ s 2 , J makara -- ~ MR 2] -

.-

...:...

; 1 i.,.,t-~l
""'00

Sekil-2
Cevap :88 = 2 mis
M;R

4. mi=18 kg ve m2=17 kg ktle li iki blok hafifbir ip ile birbirine baglanip Sekil-3 'teki gibi srtnmesiz, ktleleri M=5kg, yariaplari R olan zdes iki makaradan geirilmistir. Iplerdeki gerilmeler Ti, T2 ve T3 olarak verilmistir. t=0 s aninda sistem serbest birakildiginda mi ktlesi h=0,5 m ykseklikten 2s de yere arpmaktadir. Tm sistem g yerekimi ivmesinin lmnde kullanilmaktadir. g= 10m/s2 oldugunu gsteriniz

., '"

i.'

M;R

, i,
-'
!~

[i(makara) KM
Cevap: g
==

- -Mr
- 2

2]

Sekil-3

10 mi s2

5. R=50cm yariapli 5kg ktleli bir silindirin evresine sarili ipin bir ucu Sekil-4 deki gibi tavana tutturulmustur. Silindir serbest birakiliyor. Silindirin ktle merkezinden geen eksene gre
w'''-

"j'

eylemsizlik momenti [1 km =

!...-

2 MR

2 J dir. Buna gre;

a) Silindirin izgisel ivmesini, b) Ipteki gerilmeyi, c) Silindirin aisal ivmesini bulunuz.

Cevap: a) b) c)

Sekil-4

a = 6,70 mj s2
T

= 16,7

a = 13,4 radJs2,

6. M ve m ktleleri Sekil-5 deki gibi ktlesi ihmal edilebilen L uzunlugunda kati bir ubukla baglidir. ubugun, sadece ktle merkezinden geen dik bir eksene gre eylemsizlik momentinin minimum olacagini gsteriniz.
Cevap:

~----c--

'- ----,.----~,

_iJ?;L;~-~[r
Sekil-5

m~" X

iY = ( M+m Mm

)L2

PROBLEM (YUVARLANMA

SETI 10

HAREKETI, AISAL MOMENTUM 2006-1 Mhendislik Fizik

ve TORK)

i. Ktlesi m=3kg olan bir paracik x=3m, y= 8m noktasindan

geerken hizi 8. = (Sf - 6 J )in/ s olarak verilmektedir. Paraciga negatif x ynnde 7N'luk bir kuvvet etki etkimektedir. a) Paracigin aisal momentumu nedir? b)Paraciga etkiyen tork nedir? c) Aisal momentumun birim zamanda ne kadar degistigini bulunuz.
Cevap: a)
b)

L = r x (mJ) = -174k (kgm2is) 'i = rx

F = 56k
_ A ()

N.m , c) 'i = - = 56k dl

dt

N.m

2. m ktleli bir paracik Sekil-l deki gibi, R yariapli bir ember zerinde sabit.9 hiziyla dnmektedir. Hareket, Q noktasindan baslamissa, P noktasina gre paracigin aisal momentumunu zamana bagli olarak bulunuz.
Cevap :

-(~

L = {m9R

[cos (9

~)+ il)

Sekil-l 3. Yerden yapilan bir egik atista ktlesi m olan bir cisim ilk hizi olan atis aisi 80 dir.
90

ve yataydan yukari dogru

a) Atis noktasina gre cismin aisal momentumunu zamana bagli olarak bulunuz. b) Aisal momentumun zamana gre degisimini bulmak iin aisal momentumun zamajla gre trevini aliniz. c) rx F vektrn bulunuz ve yanitinizi b sikkindaki sonula karsilastiriniz.
Cevap:

a)

L = (-t(m9o
dt

cos cos

eJgt2 ) k,
o

b) -dl = (~ m 9 -

)gt ) k,
A

c)

T _

=-dl dt

4. Yariapi IOcm ve ktlesi 12kg olan ii dolu silindir Sekil-2' deki

gibi evin atisinin tepesinden serbest birakiliyor ve silindir kaymadan yuvarlanarak atiyi terk edip yere dsyor.

a) Silindir atiyi terk ederken izgisel ve aisal hizini

bulunuz :' i/.' ~
r,'"/~~~. __ -" .

i .....-~~--==

b) Silindir havada dnmeden hareket ettigine gre; yere arptigi uzaklik evden ka metre tededir? Sekil-2
Cevap: a),9 = 6,26 mi s,
b) x
(j)

(i, =MR2/2)

__ ""~

= 62,6 radi s

= 4,Olm

,) /

5. M=16kg ktleli ve R=lOm yanapli bir tel bobin, sabit bir F(=60N) kuvvetinin etkisi altinda Sekil-3'teki gibi ailiyor. Bobinin ii dolu bir silindir sekline sahip oldugunu ve kaymadigini kabul ediniz.
(ilan

= MR2 /2)
/

a) Silindirin ktle merkezinin ivmesini hesaplayiniz. b) Kaymayi nlemek iin gerekli statik srtnme kuvvetini hesaplayiniz. c) Silindirin 25 radyanlik ai dndkten sonraki aisal hizini ve silindir zerinde yapilan isi hesaplayiniz.
Cevap: a) akm =5 m/s2, b)

Sekil-3

f s =20N,

c)W

==

300J

6. Sekil-4'te grldg gibi kati bir kre ve silindir bir egik dzlem zerine konulmustur. Iki cisim es zamanli olarak farkli yksekliklerden(hi ve hz) serbest birakilmakta ve kaymadan yuvarlanmaktadirlar. Eger krenin baslangi yksekligi hi=l m ise ve cisimler egik dzlemin sonuna ayni zamanlarda varirlarsa, silindirin baslangi yksekligini (hz) bulunuz.
1 ==-~ 5 [ kre km 2 Cevap: h 2 1 2'
silindir km

==-~ 2 1

2]

= 0,93 m SekilA