ICS 91.100.

30

TRK STANDARDI

TS EN 12390-3/Nisan 2003

TRK STANDARDI
TURKISH STANDARD

TS EN 12390-3
Nisan 2003

ICS 91.100. 30

BETON - SERTLEM BETON DENEYLER - BLM 3 : DENEY NUMUNELERNDE BASIN DAYANIMININ TAYN Testing hardened concrete - Part 3 : Compressive strength of test specimens

TRK STANDARDLARI ENSTTS Necatibey Caddesi No.112 Bakanlklar/ANKARA

Bugnk teknik ve uygulamaya dayanlarak hazrlanm olan bu standardn, zamanla ortaya kacak gelime ve deiikliklere uydurulmas mmkn olduundan ilgililerin yaynlar izlemelerini ve standardn uygulanmasnda karlatklar aksaklklar Enstitmze iletmelerini rica ederiz. Bu standard oluturan Hazrlk Grubu yesi deerli uzmanlarn emeklerini; tasarlar zerinde grlerini bildirmek suretiyle yardmc olan bilim, kamu ve zel sektr kurulular ile kiilerin deerli katklarn kranla anarz.

Kalite Sistem Belgesi malt ve hizmet sektrlerinde faaliyet gsteren kurulularn sistemlerini TS EN ISO 9000 Kalite Standardlarna uygun olarak kurmalar durumunda TSE tarafndan verilen belgedir.

Trk Standardlarna Uygunluk Markas (TSE Markas) TSE Markas, zerine veya ambaljna konulduu mallarn veya hizmetin ilgili Trk Standardna uygun olduunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya ktnda Trk Standardlar Enstitsnn garantisi altnda olduunu ifade eder.

TSEK
Kalite Uygunluk Markas (TSEK Markas) TSEK Markas, zerine veya ambaljna konulduu mallarn veya hizmetin henz Trk Standard olmadndan ilgili milletleraras veya dier lkelerin standardlarna veya Enstit tarafndan kabul edilen teknik zelliklere uygun olduunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya ktnda Trk Standardlar Enstitsnn garantisi altnda olduunu ifade eder.

DKKAT!
TS iareti ve yannda yer alan say tek bana iken (TS 4600 gibi), mamuln Trk Standardna uygun retildiine dair reticinin beyann ifade eder. Trk Standardlar Enstits tarafndan herhangi bir garanti sz konusu deildir. Standardlar ve standardizasyon konusunda daha geni bilgi Enstitmzden salanabilir. TRK STANDARDLARININ YAYIN HAKLARI SAKLIDIR.

ICS 91.100.30

TRK STANDARDI

TS EN 12390-3/Nisan 2003

n sz
Bu standard, CEN tarafndan kabul edilen EN 12390-3 (2001) standard esas alnarak, TSE naat Hazrlk Grubunca hazrlanm ve TSE Teknik Kurulunun 18 Nisan 2003 tarihli Teknik kurulunda Trk Standard olarak kabul edilerek yaymna karar verilmitir. Bu standardn kabulu ile TS 3114 ISO 4012:1998 iptal edilmitir.

ICS 91.100.30

TRK STANDARDI

TS EN 12390-3/Nisan 2003

indekiler
Kapsam....................................................................................................................................................1 Atf yaplan standard ve/veya dokmanlar ..........................................................................................1 Prensip ....................................................................................................................................................1 Cihazlar....................................................................................................................................................1 Deney numuneleri ..................................................................................................................................2 5.1 zelllikler ..................................................................................................................................................2 5.2 Deney numunesinin ekil veya boyutlarnn dzeltilmesi.........................................................................2 6 lem ........................................................................................................................................................2 6.1 Numunenin hazrlanmas ve yerletirilmesi..............................................................................................2 6.2 Ykleme....................................................................................................................................................2 6.3 Krlma tipinin belirlenmesi .......................................................................................................................2 7 Sonularn gsterilmesi... 3 8 Deney raporu ..........................................................................................................................................3 9 Kesinlik....................................................................................................................................................6 Ek A Deney numunelerinin dzeltilmesi .......................................................................................................7 Ek B lleri, EN 12390-1de verilen standard boyut toleranslar dnda olan deney numunelerinin deneye tbi tutulmas iin uygulanacak ilem ............................................................................................11 1 2 3 4 5

ICS 91.100.30

TRK STANDARDI

TS EN 12390-3/Nisan 2003

Beton - Sertlemi beton deneyleri Blm 3 : Deney numunelerinde basn dayanmnn tayini 1 Kapsam

Bu standard, sertlemi beton deney numunelerinde basn dayanm tayini iin uygulanacak deney metodunu kapsar.

Atf yaplan standard ve/veya dokmanlar

Bu standardda, tarih belirtilerek veya belirtilmeksizin dier standard ve/veya dokmanlara atf yaplmaktadr. Bu atflar metin ierisinde uygun yerlerde belirtilmi ve aada liste halinde verilmitir. Tarih belirtilen atflarda daha sonra yaplan tadil veya revizyonlar, atf yapan bu standardda da tadil veya revizyon yaplmas art ile uygulanr. Atf yaplan standard ve/veya dokmann tarihinin belirtilmemesi halinde en son basks kullanlr. EN, IEC, ISO No EN 197-1 EN 12350-1 EN 12390-1 Ad (ngilizce) Cement-Part 1: Composition, specifications and conformity criteria for common cements Testing fresh concrete Part 1 : Sampling Testing hardened concrete Part 1 : Shape, dimensions and other requirements for specimens and moulds Testing hardened concrete Part 2 : Making and curing specimens for strength tests EN 12390-4 Testing hardened concrete Part 4 : Compressive strength specification for testing machines Testing concrete in structures Part 1: Cored specimens - Taking, examining and testing in compression Test sieves; technical requirements and testing - Part 1: Test sieves of metal wire cloth Accuracy (trueness and precision) of measurement methods and results - Part 1: General principles and definitions Testing concrete TS EN 12390-4 TS No1) TS EN 197-1 TS EN 12350-1 TS EN 12390-1 Ad (Trke) imento- Blm 1: Genel imentolar- Bileim, zellikler ve uygunluk kriterleri Beton - Taze beton deneyleri Blm 1 : Numune alma Beton - Sertlemi beton deneyleri - Blm 1: Deney numunesi ve kalplarnn ekil, boyut ve dier zellikleri Beton - Sertlemi beton deneyleri - Blm 2 : Dayanm deneylerinde kullanlacak deney numunelerininin yapm ve kre tbi tutulmas Beton - Sertlemi beton deneyleri - Blm 4 : Basn dayanm - Deney makinelerinin zellikleri Beton - Yapda beton deneyleri Blm 1 : Karot numuneler Karot alma, muayene ve basn dayanmnn tayini Deney elekleri - Teknik zellikler ve deneyler - Ksm 1: Tel rgl deney elekleri lme metotlarnn ve sonularnn doruluu (Gereklik ve Kesinlik) - Blm 1: Genel prensipler ve tarifler -

EN 12390-2

TS EN 12390-2

EN 12504-1

TS EN 12504-1

ISO 3310-1 ISO 5725-1

TS 1227 ISO 3310-1 TS 5822-1 ISO 5725 - 1

Series BS 1881

3 4

Prensip Cihazlar

Numuneler, EN 12390-4e uygun basn deney makinasnda krlncaya kadar yklenir. Numunenin tayabildii en byk yk belirlenerek beton basn dayanm hesaplanr.

Basn deney makinas, EN 12390-4e uygun olan. 1) TSE Notu : Atf yaplan standardlarn TS numaras ve Trke ad 3. ve 4. kolonda verilmitir. 1

ICS 91.100.30

TRK STANDARDI

TS EN 12390-3/Nisan 2003

Deney numuneleri

5.1 zelllikler
Deney numuneleri, EN 12350-1, EN 12390-1, EN 12390-2 veya EN 12504-1e uygun, kp, silindir veya karot biiminde olmaldr. Deney numunesi boyutlarnn EN 12390-1de verilen boyut toleranslarna uygun olmamas halinde, bu numuneler, Ek Bde verilen ileme gre deneye tbi tutulabilirler. Not Hasar grm veya erbet szmasndan dolay yz ar ekilde boluklu (bal petei grnmde) olan numuneler deneyde kullanlmamaldr.

5.2 Deney numunesinin ekil veya boyutlarnn dzeltilmesi

Deney numunesinin ekil veya boyutlarnn EN 12390-1de verilenlere, toleranslar amas nedeniyle uygun olmamas halinde, bu numuneler rededilmeli, boyutlar dzeltilmeli veya Ek Bye uygun olarak deneye tbi tutulmaldr. Numune boyutlarnn dzeltilmesinde Ek Ada verilen metotlardan herhangi birisi kullanlmaldr.

lem

6.1 Numunenin hazrlanmas ve yerletirilmesi

Numune, deney makinasna yerletirilmeden nce, yzeyindeki fazla su kurulanr. Deney makinas ykleme balklarnn yzeyleri silinerek temizlenir ve numunenin balklarla temas edecek yzeylerinde bulunan herhangi gevek knt veya tane alnr. Deney numunesi ve deney makinasnn ykleme bal arasnda, aralk ayarlama bloklar (EN 12390-4) ve ilve plkalardan baka yerletirme paras kullanlmamaldr. Kp numuneler, yk uygulama yn beton dkm ynne dik olacak konumda yerletirilmelidir. Numuneler, makinann alt ykleme bal zerine merkezlenerek yerletirilmelidir. Kp numuneler, belirtilmi boyutunun veya silindir numuneler, belirtilmi apnn %1i dorulukla merkeze yerletirilmelidir. lve ykleme plkalar kullanlyorsa bunlar, numunenin alt ve st yzeylerine gre ayarlanmaldr. Kullanlan deney makinas iki kolonlu ise, kp numuneler, mastarlanm yzeyi kolona bakacak ekilde yerletirilmelidir.

6.2 Ykleme

0,2 MPa/s (N/mm2.s) - 1,0 MPa /s (N/mm2.s) arasnda sabit bir ykleme hz seilmelidir. Yk, numuneye, darbe tesiri olmakszn, seilen hzdan sapma, %10u gemeyecek ekilde, en byk yke ulalncaya kadar sabit hzda uygulanmaldr. Elle kumanda edilen deney makinalarnda, numunenin krlma aamasna yaklaldnda, ykleme hznda meydana gelen dme eilimi, yk ayar vanas kullanlarak ayarlanmaldr. Gstergeden okunan en byk yk kaydedilmelidir.

6.3 Krlma tipinin belirlenmesi

Deneyin tatmin edici dorulukta yapldnn gstergesi olan numune krlma tipine rnekler; kp numuneler iin ekil 1de, silindir numuneler iin ise ekil 3te gsterilmitir. Tatmin edici olmayan numune krlma tiplerine ait rnekler ise, kp numuneler iin ekil 2de ve silindir numuneler iin ekil 4te gsterilmitir. Krlma eklinin tatmin edici olmamas halinde bu durum, krlm numunenin gzlenen durumu, ekil 2 veya ekil 4te verilenlerden en fazla hangisine benziyorsa, o tipe atfta bulunularak kaydedilmelidir. Not - Tatmin edici bulunmayan krlma ekli, aada verilenler nedeniyle meydana gelmi olabilir:

ICS 91.100.30

TRK STANDARDI

TS EN 12390-3/Nisan 2003

Deney ilemlerinde yeterli itina gsterilmemesi, zellikle numunenin ykleme balna merkez ekilde yerletirilmemesi, Deney makinasnn kusurlu olmas, Silindir numunelerde, beton numune krlmadan nce, balkta meydana gelen atlama veya krlma.

Sonularn gsterilmesi
fc = F Ac

Basn dayanm, aada verilen eitlik kullanlarak hesaplanr:

Burada; fc Basn dayanm, MPa (N/mm2), F Krlma annda ulalan en byk yk, N, A c Numunenin, zerine basn yknn uyguland en kesit alan, mm2. Bu alan, numunenin belirtilen lleri kullanlarak (EN 12390-1) veya Ek Bde verilen ilemle, numune zerinde llen gerek boyutlar kullanlarak hesaplanr. dr. Basn dayanm, en yakn 0,5 MPa (N/mm2)ye yuvarlatlarak gsterilmelidir.

Deney raporu2)

Deney raporunda, aada verilen bilgiler yer almaldr: a) Deney numunesinin tantm, b) Deney numunesinin belirtilen standard boyutlar veya standard boyutlar haricinde Ek Bye gre llen gerek boyutlar, c) Numunenin, deney esnasndaki yzey durumu, d) Yaplmsa, uygulanan andrma/balklama ile dzeltilme ilemlerinin detay, e) Deney tarihi, f) Krlmadaki en byk yk, kN, g) Numunenin basn dayanm, MPa (en yakn 0,5 MPaya yuvarlatlarak) veya N/mm2 (en yakn 0,5 N/mm2ye yuvarlatlarak), cinsinden, h) Olumusa, tatmin edici olmayan krlma ekli ve bu standardda verilenlerden bu ekle en yakn olan krlma tipi3), i) Standard deney metodundan olan herhangi sapma, j) Standard deney metodundan herhangi sapma ((i) kk) kaydedilmemise, deneyi yapan kii tarafndan, deneyin bu standarda uygun yapldna dair beyan. Deney raporunda, aada verilen bilgilere de yer verilebilir: k) l) m) n) o) p) Numunenin ktlesi, Numunenin grnr younluu, en yakn 10 kg/m3e yuvarlatlarak, Numunenin lboratuvara teslim edildii andaki durumu, Teslim alndktan sonraki kr artlar, Deneyin yapld saat (gerekliyse), Numunenin deney anndaki ya.

2) TSE Notu : Deney raporu, burada istenilen bilgilere ilveten TS EN ISO / IEC 17025te verilen bilgileri de ihtiva edecek ekilde dzenlenebilir. 3)TSE Notu : Deney sonunda, tatmin edici olmayan krlma tipi meydana gelen numunelerin basn dayanm deerleri, ortalamaya dahil edilmemelidir.

ICS 91.100.30

TRK STANDARDI

TS EN 12390-3/Nisan 2003

Patlayarak krlma Not Numunenin aktaki drt yz de yaklak olarak eit ekilde atlam, ykleme balklarna temas eden yzeylere doru, genellikle ok kk hasar olumutur. ekil 1 - Kp numunelerin tatmin edici krlma ekilleri

Not - T = ekme gerilmesi nedeniyle atlak ekil 2 - Kp numunelerin tatmin edici olmayan baz krlma ekilleri

ICS 91.100.30

TRK STANDARDI

TS EN 12390-3/Nisan 2003

ekil 3 - Silindir numunelerin tatmin edici krlma ekilleri

ekil 4 - Silindir numunelerin tatmin edici olmayan baz krlma ekilleri

ICS 91.100.30

TRK STANDARDI

TS EN 12390-3/Nisan 2003

Kesinlik

izelge 1 - Sertlemi beton basn dayanm lmeleri iin kesinlik verileri. Bu kesinlik verileri, aralarndaki fark tekrarlanabilirlik (r) veya uyarlk (R) amacyla kyaslanan iki kp numune dayanm ortalamasnn %leri olarak ifade edilmitir. Deney metodu Tekrarlanabilirlik artlar sr % 100 mmlik kp 150 mmlik kp 3,2 3,2 r % 9,0 9,0 sR % 5,4 4,7 Uyarlk artlar R % 15,1 13,2

Not-1 - Kesinlik verileri 1987 ylnda ngilterede yaplan deneysel almann bir blm olarak belirlenmitir. Kesinlik verileri, BS 1881de tarif edilen eitli deneylerden elde edilmitir. Deerlendirmede kullanlan beton, portland imentosu ( P ), Thames vadisinden alnan kum ve yine ayn yerden alnan 10 mm ve 20 mmye kadar iri agrega (akl) ile hazrlanmtr. Elle (ileme yoluyla) sktrma uygulanmtr. Not-2 - Metodun normal ve doru kullanlmas artyla, ayn teknisyen tarafndan, ayn numunede ayn cihazkullanlarak, uygun en ksa aralklarla yaplan iki deney sonucu arasndaki fark, ortalama olarak, tekrarlanabilirlik deeri, r yi 20 defada en fazla 1 defa geebilir. Not-3 - Metodun normal ve doru kullanlmas artyla, iki ayr teknisyen tarafndan, ayn numunede her teknisyen kendi cihazn kullanarak uygun en ksa aralklarla yaplan iki deney sonucu arasndaki fark, ortalama olarak tekrarlanabilirlik deeri R yi 20 defada en fazla 1 defa geebilir. Kesinlikle ilgili daha fazla bilgi ve bu konuyla ilgili olarak kullanlan istatistiki terimlerin tarifleri iin ISO 5725-1e bavurulmaldr. izelge 2 - Sertlemi beton basn dayanm lmeleri iin kesinlik verileri. Bu kesinlik verileri, aralarndaki fark tekrarlanabilirlik (r) veya uyarlk (R) amacyla kyaslanan silindir numune dayanm ortalamasnn %leri olarak ifade edilmitir. Deney metodu Tekrarlanabilirlik artlar sr % Silindir ( ap; 160 mm, ykseklik 320 mm) 2,9 r % 8,0 sR % 3,1 Uyarlk artlar R % 11,7

Not-1 - Kesinlik verileri, Fransada 1992 ylnda yaplan Round Robin deney programnn bir blm olarak belirlenmitir. Verilerde, bu deney programna dahil 89 lboratuvardan elde edilen sonular esas alnmtr. Not-2 - Beton, CP A 55 imentosu (CEM I), Sen nehri agregas kum ve akl (20 mmye kadar) kullanlarak hazrlanmtr. Ortalama basn dayanm deeri 38,87 MPadr. Not-3 - Kesinlik verileri, sadece basn dayanm deney ilemlerini kapsar.

ICS 91.100.30

TRK STANDARDI

TS EN 12390-3/Nisan 2003

Ek A Deney numunelerinin dzeltilmesi

A.1 Genel
Deney numunesi boyutlarnn kltlmesi gerekiyorsa, numune andrlmal veya kesilmelidir. Deney numunesinin yk uygulanacak yzeyleri, andrma veya balklama yoluyla hazrlanmaldr (izelge A.1). izelge-A.1 - Dzeltme metodunun kullanm snrlar Metot Andrma Kalsiyum alminatl imento harc Kkrt karm Kum kutusu Beklenen dayanm deerine gre snrlama Snrsz Yaklak 50 MPa (N/mm2) dayanma kadar Yaklak 50 MPa (N/mm2) dayanma kadar Snrsz

Anlamazlk durumunda, andrma ilemi referans metot olarak kullanlmaldr. Not - Yukarda verilenler haricindeki dzeltme ilemleri de, andrma ilemine kyasla geerliliklerinin ispatlanmas artyla kullanlabilir.

A.2 Andrma
Andrma ilemine tbi tutulacak olan ve su ierisinde kr edilen numuneler, ilemden en fazla 1 saat nce sudan kartlmal ve daha sonraki andrma ilemine veya deneye tbi tutulmadan nce en az 1 saat sreyle tekrar su ierisinde tutulmu olmaldr.

A.3 Balklama: Kalsiyum alminatl imento kullanlarak

Balklama ncesinde, numune nemli durumda olmal, temiz ve numune yzeyindeki btn gevek paracklar uzaklatrlm olmaldr. Balk, mmkn olduu kadar ince olmal, kalnl 5 mmyi gememelidir. Ancak kk mertebedeki blgesel kalnlk sapmalarna izin verilebilir. Balk yaplmasnda kullanlan malzeme, ktlece 3 ksm kalsiyum almnatl imento ve bir ksm kum (ISO 3310-1e gre 300 m gz aklkl rgl elekten ounluu geen) karmndan oluan har olmaldr. EN 197-1e uygun dier imentolar da, balk yaplan harcn deney anndaki dayanmnn en az, numune beton dayanm kadar olmas artyla kullanlabilir. Numunenin alt veya st u yzeylerinden birisi, yatay bir metal plka zerine oturtulur. Numunenin st ksmndaki u yzeyi etrafna, kenar st yz tornalanm elik bir kelepe geirilerek numuneye skca sabitlenir. Kelepenin st kenar yatay ve beton numune yzeyinin en yksek kntsndan biraz daha yukarda olacak konumda bulunmaldr. Balk malzemesi, kelepeden yukar doru d bkey yzey (bombe) oluturulacak ekilde, kelepe ierisine doldurulur. Cam balklama levhasnn, balk harcna temas edecek yzeyi kalp ya ile yalanr ve levha har tabakasna doru itilir. Bu esnada dairesel hareketler yaptrlarak, kelepenin st kenarna tam oturuncaya kadar yerletirilir. Daha sonra, zerinde cam levha ve kelepe bulunan numune, vakit geirilmeden, bal nemi en az % 95 ve scakl (205) C olan ortama yerletirilir. Balkta kullanlan har, ilem esnasnda hasar grmeyecek sertlie ulatktan sonra, cam levha alnr ve elik kelepe sklr. Not - Balkta kullanlan harcn, basn dayanm deneyi esnasndaki dayanm, en az beton numune basn dayanm kadar olmaldr. 7

ICS 91.100.30

TRK STANDARDI

TS EN 12390-3/Nisan 2003

A.4 Balklama: Kkrt karm metodu

Balklama ncesinde, numunenin balk yaplacak yzeyleri kuru ve temiz olmal, yzeylerdeki btn gevek paracklar uzaklatrlm olmaldr. Balk, mmkn olduu kadar ince olmal, kalnl 5 mmyi gememelidir. Ancak kk mertebede blgesel kalnlk sapmalarna izin verilebilir. Hazr kkrt karmlar genellikle uygundur. Alternatif olarak, balk malzemesi, ktlece eit oranda kkrt ve silisli ince kumun (ounluu, ISO 3310-1e uygun 250 m gz aklkl rgl elekten geen ve 125 m gz aklkl rgl elekte kalan) kartrlmasyla hazrlanabilir. Karma, % 2ye kadar kk oranlarda karbon siyah da ilve edilebilir. Karm, tedarikinin nerdii veya gerekli kvamn saland scakla kadar, srekli kartrlarak stlr. Gerekli scakla ulatktan sonra da karm, homojenliinin salanmas ve eritme potasnn tabannda kat birikiminin nlenmesi iin srekli olarak kartrlmaldr. Not 1 - Balklama ileminin ard arda yaplaca durumda, scakl termostatla ayarlanabilen iki eritme potasnn kullanlmas nerilir. Not 2 - Eritme potasndaki karm seviyesinin ok aaya dmesine izin verilmemelidir. Aksi taktirde, tutuabilecek kkrt buhar olumas tehlikesi vardr. UYARI - Kkrt eritme ilemi esnasnda, havadan daha ar olan kkrt buharnn tam olarak atlmasn salayacak aspiratr sistemi altrlmaldr. evre kirlenmesi tehlikesini azaltmak zere, kkrt karm scaklnn belirli snrlar ierisinde tutulmas iin gerekli tedbirler alnmaldr. Numunenin alt yzeyi, yatay plka/kalp zerindeki, erimi kkrt karmyla dolu ukura , numune dey konumda kalacak ekilde yerletirilir.Ayn ilem karm yeterli sertlie ulancaya kadar bekletildikten sonra, st yzeye de uygulanmaldr. Balklanm her iki yzeyin de birbirine paralel kalmasn salamak zere, balklama erevesi kullanlmal ve plka/kalp yzeyine, kalp ayrc olarak maden ya srlmelidir. Not 3 - Numune kenarlarndan taan fazla balk malzemesi tralanarak temizlenmelidir. Numunenin her iki u yzeyine yaplan balklarn, numune yzeyine tam olarak yapp yapmad kontrol edilmelidir. Yaplan muayenede, balktan, balk altnda boluk olduunu belirten ses gelmise, balk sklmeli ve numune yeniden balklanmaldr. En son balk yapldktan sonra, basn dayanm deneyi yaplncaya kadar en az 30 dakika gemi olmaldr.

A.5 Balklama: Kum kutusu metodu: Silindir numunelerin balklanmasnda kum kutularnn
kullanlmas

A.5.1 Hazrlama
Bu metot ekil A.1de gsterilmitir. Balklama ncesinde, numunenin balk yaplacak yzeyleri temiz olmal, yzeylerdeki btn gevek paracklar uzaklatrlm olmaldr. Kullanlacak kum, ounluu ISO 3310-1e uygun 250 m gz aklkl rgl elekten geen ve 125 m gz aklkl rgl elekte kalan silisli ince kum olmaldr.

A.5.2 Cihazlar A.5.2.1 elik kutular; ekil ve lleri, ekil A.2de gsterilenlere uygun olan.
eliin akma dayanm en az, 900 MPa (N/mm2) olmaldr. Boyut toleranslar, 0,1 mm olmaldr. Her kutunun hava kompresrne balanacak bir girii olmal ve yerletirilme ve deney esnasnda bu girii kapatabilecek tka tertibat olmaldr

ICS 91.100.30

TRK STANDARDI

TS EN 12390-3/Nisan 2003

A.5.2.2 Yerletirme cihaz (ekil A.3); aada verilen paralardan meydana gelen:
Klavuz eleman, numunenin yan yzeyi ile yerletirme cihaz ierisindeki kutunun temas yzeyi arasndaki diklik tolerans 0,5 mm ve her bir kutu ile numune arasndaki, d merkezlilik toleransnn 0,5 mm olmasn salamaya elverili olan. Kutu merkezleme takozlar, cihazn yatay plkas bnyesinde bulunan, iki adet, Mekanik sistem, kum kutusunu takozlara sktrmak iin, Kelepeleme sistemi, numuneyi, numune klavuzuna kelepelemek iin, Vibratr, cihazn yatay plkasna monte edilerek sabitlenmi olan. Kutu ierisindeki kumun, homojen datm ve skmasn salamak iin, Titreim yutucu para, titreimin desteklere iletilmesini nlemek ve beton numune ve iki kum kutusu arasndaki bal konumun dzgn kalmasn temin etmek iin.

A.5.2.3 Basnl hava kompresr, kum kutularn kartmak iin. A.5.2.4 ie, ierisine parafin koymak iin A.5.2.5 Tablal stc,parafin macununu (11010) C scaklkta eritmek iin, termostat kontroll olan. A.5.2.6 ll kap, kum kutusu ierisindeki kum tabakas kalnlnn (102) mm olmasn salayacak
miktarda kum hacmini lmek iin.

A.5.2.7 Parafin, katlama scakl (6010) C olan, macun eklinde. A.5.3 lem
Yerletirme cihaz, yatay bir alma zeminine yerletirilir. Kum kutularndan birisi, cihazn yatay plkas zerine yerletirilir ve sabitlenir. Yeterli hacimdeki kum, yaylmakszn kutunun merkezine konulur. Numunenin yk uygulanacak yzeyleri temizlendikten sonra, beton numunenin u yzeylerinden birisi kutu ierisindeki kum yn zerine oturtur ve o konumda kelepelenerek sabitlenir. Vibratr, klavuz silindir paralarn numuneye temas etmesi salanacak ekilde (205) s sreyle altrlr. Eritilmi parafin, kutunun ak st kenarlarna, kutu ierisindeki kumun dklmesini nlemek zere dklr ve katlamas beklenir. Kelepe sklr ve ayn ilem, numunenin dier u yzeyine de, ikinci kum kutusu kullanlarak uygulanr. Beton numunenin tanmas esnasnda altta bulunan kutudan tutulmaldr. Basn dayanm deneyi tamamlandktan sonra her iki kum kutusu da, kutu ierisine basnl hava verilerek beton paralar ve kalntlarndan temizlenir. UYARI - Kutu ierisinden basnl hava ile beton paralarnn kartlmas esnasnda kutunun ierisine akl doldurulmu ve zerinde, kutunun yerletirilebilecei oval delik olan bir kapakla kapatlm bir hazne zerine yerletirilmesi nerilir. Kutunun yerletirilmesi esnasnda , kutu kenar, kapaktaki delie oturacak ekilde yerletirilmeli, kutu bir elle tutulmal ve dier elle de basnl hava verici kontrol edilmelidir. Kutunun zerine yerletirilecei delik ekli ve bykl, kutu aznn yerletirilmesi iin yeterli llerde olmaldr. Baz durumlarda, numunenin btn olarak krlmas halinde, iki kutu, numunenin her bir ucunda kalr. Delikler, aa kacak toz miktar en az olacak ekilde dzenlenmelidir.

ICS 91.100.30

TRK STANDARDI

TS EN 12390-3/Nisan 2003

ller mmdir

Aklama 1 Kutu 2 Parafin 3 Numune 4 Kum ekil A.1 - Balk yaplmas : Kum kutusu metodu

Aklama 1 Kalp ayrma iin basnl hava giri az 2 Plkaya oturacak yzey

ekil A.2 - Kum kutusunun detay

ekil A.3 - Yerletirme cihaz

ICS 91.100.30

TRK STANDARDI

TS EN 12390-3/Nisan 2003

Ek B lleri, EN 12390-1de verilen standard boyut toleranslar dnda olan deney numunelerinin deneye tbi tutulmas iin uygulanacak ilem
B.1 Prensip
Basn dayanm tayini deneyinden nce, deney numunesinin boyutlar farkl yerlerden llr ve ortalama deer hesaplanr. Bu ortalama deer kullanlarak, numunenin ykleme ynne dik ortalama en kesit alan hesaplanr. Deney numunesi, deney makinas iin ilve ykleme plakas ve aralk ayarlama bloklar iin uygulanacak ilve artlar hari olmak zere Madde 6ya uygun ekilde deneye tbi tutulur.

B.2 Cihazlar
Kumpas ve cetveller: Numune boyutlarn, boyutun % 0,5i dorulukla lmeye yeterli olan.

B.3 lem
B.3.1 Kp numuneler B.3.1.1 asal eksen (x,y,z) dorultusundaki boyutlarn her birisi iin, boyutun % 0,5 dorulukla lm yaplr (ekil B.1 ve ekil B.2). Herhangi bir boyutun, belirtilen standard boyuttan % 2 veya daha fazla sapma gstermesi (eksik veya fazla olmas) halinde numune rededilir veya Ek Ada tarif edildii ekilde dzeltilir. B.3.1.2 Ykleme yzeylerinde, her bir dorultuda llen alt deerin ortamas (xm, ym) hesaplanr ve boyutun %0,5ine yuvarlatlarak gsterilir. B.3.1.3 Kp numune ykleme yzeyinin ortalama alan, Ac= xm . ym olarak hesaplanr ve alann %1ine
kadar yuvarlatlarak gsterilir.

B.3.2 Silindir veya karot numuneler B.3.2.1 Silindir veya karotun her iki ykleme yzeyinde, birbirine yaklak 60 a tekil eden dorultudaki
ap, % 0,5 dorulukla llr (ekil B.3). Silindir veya karot numunenin ykseklii, aralarnda yaklak 120 olan yerden, % 0,5 dorulukla llr (ekil B.4). Herhangi bir boyutun, belirtilen standard boyuttan % 2 veya daha fazla sapma gstermesi (eksik veya fazla olmas) halinde numune reddedilir veya Ek Ada tarif edildii ekilde dzeltilir.

B.3.2.2 Silindir veya karotun ykleme yzeylerinin ortalama ap, dm, alt deerin ortalamas alnarak hesaplanr ve boyutun %0,5ine yuvarlatlarak gsterilir. B.3.2.3 Silindir veya karotun ykleme yzeyinin ortalama alan, Ac= . dm2 / 4 olarak hesaplanr ve alann
%1ine kadar yuvarlatlarak gsterilir.

B.3.3 Basn dayanm tayini deneyi

Deney makinasnn ykleme plkalar, ilve plkalar veya aralk ayarlama bloklarnn, numunenin balklara temas eden llerinden daha byk olmas gerekir. Numune, Madde 6da tarif edildii ekilde deneye tbi tutulur.

11

ICS 91.100.30

TRK STANDARDI

TS EN 12390-3/Nisan 2003

ekil B.1 - Noktal izgiler, kp numunenin ykleme yzeylerindeki lme yaplacak yerleri gstermektedir.

ekil B.2 - Noktal izgiler, kp numunenin ykleme yaplmayacak yzeylerindeki lme yaplacak yerleri gstermektedir.

ekil B.3 - Noktal izgiler, silindir numunenin ykleme yaplacak u yzeylerinde lme yaplacak yerleri Gstermektedir.

ekil B.4 - Noktal izgiler, silindir numune yksekliinin llecei yerleri gstermektedir.