E , . XXXII .

219-242
MISCELLANEA, vol. XXXII pp. 219-242
: 355.221(=511.161)"16"(093)

1686/87. *

:
1686. .
.
,
.
,
.
: , XVII , , , , -.

1683,
,
1686. .
, : ,
, , , , (),
. ,
.
*
.
(. . 177030).

219

 ,
,
.
,
,
,
.1 ,
, ,
.
,
.
. : , ,
.
- ,
, ,
.
, ,
. .
-
2,
.
3 4 , 7 12 15,
.3 , ,
, ,
, , .4 .
1

Atik ikayet ve Ordu Rikab Defteri [A..O.R.D], Babakanlk rivi, Istanbul, X, s. 93-97.
,
, ,
, .
. M. Sertolu,
Osmanl Tarih Lgat, Istanbul, 1986, 223.
3
.L.Barkan, Avarz, Islm Ansiklopedisi, Cilt 2, Istanbul 1943, 13-19; H. Sahiliolu,
Avarz, Trkiye Diyanet Vakf, Islm Ansiklopedisi, 4, Istanbul 1991, 108-109; B. Mc
Gowan, A look at Ottoman fiscal geography: the tax house (avariz-nuzul) system, 16411834, Economic life in Ottoman Europe, Taxation, trade and the struggle for land, 16001800, NewYork, 1981, 105-114. H. nalck, Military and Fiscal Transformation in the
Ottoman Empire: 1600-1700, Archivum Ottomanicum, 6 (1980), 313-317.
4
H. Seluk, Osmanl Devletinde merkez-tara ilikisi balamnda avrz, nzul ve
srsat vergileri (eryye sicillerine gre XVII. yzylda Kayseri sanca), Erciyes
niversitesi Sosyal Bilimler Enstits Dergisi, 24 (2008), 187.
2

220

 1686/87.

- .
, ().5
, .6
,
,
, ,
XVII , .

,
(bedel-i srsat).
6
XVII , ,
- 600 , 400
300 . H. Seluk, . ; S. Demirci, Avariz ve nzul
levies in the Ottoman Empire: An assessmnet of tax burden on the tax-paying subjects.
A case study of the Province of Karaman 1628-1700, Erciyes niversitesi Sosyal
Bilimler Enstits Dergisi, 11 (2001), 291.

221

222

 1686/87.

223

224

 1686/87.

225

226

 1686/87.

[93 s.]
rig kdsna hkm ki
[1] Sefer-i hmynum iktizsiyle ibu sene-i mbrekede tarada klamak
fermnm olub ve kaz-i mezbrun mevkft defteri mcebince yz altm
alt nzl [2] hnesi olmala be her hneye bir res davar olmak zere vezri azam ve serdr-i ekrem Sleymn Paann res davarlarna srsat hesb
zere [3] klak tayn olunmutur. Buyurdum ki [isim yeri aktr] vusl
buldukta bu bbda sdr olan emrim zere amel edub dahi vezr-i mr-ileyhin
ol kadar [4] virilen davarlarna varduklar gnde be her drt resine bir keyl-i
Istanbul ar ve on res davara bir kantar saman ve kifyet mikdr ahurlar [5]
ve tamlar tayn ve be her drt res davar in irsl olunan bir nefer huddmn
her be neferine bir vukyye lahm ve be her nefere birer etmek ve her on nefere
bir brgr yk [6] odun ve skn tedrik ve teslm ve vakt u zamnna dein
iskn ve klatdrub bundan ziyde bir nesne taleb ettirmeyesin ve srsat hesb
zere [7] arin be her keyl-i Istanbulusuna on ikier ake ve samann kantar
altar akeye ve kesmik vukyyesi er akeye ve be her nn bir akeye ve
odunun yk [8] altar akeye olmak zere brgr ashbndan mh be mh
akesin ashbna alvirub teslm ve hccet ettirub kimesnenin bir akesin ketm
ettirmeyesin [9] huss-i mezbrde muf ve gayr-i muf ve kprc ve derbendci
ve avrz viregelen rey ve rey berileri bir fark edinmemek cmlesi dhilinde
ales-seviyye [10] cmlesine tevz ve tahsl ettirub bir ferde ind ve muhlefet
ettirmeyesin dey yazlmtr.
F evhir-i Z sene 97
Kaz-i mezbr Haleb vlsi vezr Siyvu Paaya tayn-i klak virilmitir.
F 16 Ra sene 98.
Kaz-i Ni hne 1000; Kaz-i Resava hne 600; Kaz-i Leskofa ve tetimmei Ni hne 300; Kaz-i Kuayna hne 400; Kaz-i Pojarefe hne 550; Kaz-i
Maden-i pek hne 200; Kaz-i hram hne 396; Kaz-i Ggercinlik hne
264; Kaz-i Belgrad hne 1000; Kaz-i Semendire hne 418,5; Kaz-i zie
ve tevbiha hne 1050; Kaz-i aka hne 200; Kaz-i Pojegack hne 320;
Kaz-i Graguyefa hne 720; Kaz-i Rudnik ve tevbiha hne 400; Kaz-i
Yagodina hne 800.
hneye bir davar olmak zere mr-ileyhin irsl olunan davarlarna
srsat hesb zere klak tayn olunmutur. Ft- trh-i mezbr.

227

 ,
Kaz-i Pritine hne 1253, brgr rs 418, kaz-i mezbrun krk res brgrin
Prizren kazsna ve krk res dahi Siho Rika kazsna tayn olunmutur.
Kaz-i Alacahsr hne 480, brgr rs 160; Kaz-i star Eflak hne 910,
mezkr iki kaz dahi mr-ileyhin davarlarna srsat hesb zere klak tayn
olunmutur.
Kaz-i mezbr mr-ileyhin etbina srsat hesb zere klak tayn
olunmutur. Ft-trh-i mezbr.
Kaz-i Gurgurofe. Mr-ileyhin davarlarna srsat hesb zere klak tayn (ve
rig kazsna ilhk - izilmitir) olunmutur.
Kaz-i mezbr bunda lok muhfazasnda olan erkes Ahmed Paaya
narh- cri zere klak virilmitir. 16 Ra sene 98.
[94 s.]
Kaz-i Vlitrin hne 819; Kaz-i elebi Pazar ve Viegrad ve Priboy hne
1133; Kaz-i Olova ve tevbiha ve Bire ve Knejina hne 742; Kaz-i Kladina
ve gayruhu hne 267; Kaz-i aynie hne 334; Kaz-i Yeni Pazar hne 501;
Kaz-i vranye hne 400; Kaz-i Radomir hne 200
hneye bir davar olmak zere zikr olunan kazlar Dergh- l yenierilerin
davarlarna srsat hesb zere klak tayn olunmutur. 27 M sene 98.
Kaz-i Kratova hne 340; Kaz-i Kreeva hne 743
Kaz-i mezbrn hneye bir davar olmak zere Dergh- l cebecileri
ve topi ve top arabaclarn davarlarna klak tayn olunmutur.
Kaz-i Mitrofe; Kaz-i Brdelen
Sivas vlsi vezr Ahmed Paa ve eylet askerine narh- cri zere akelerin
ashbndan rey fukarsna virilmek in klak tayn olunmutur. Bade
kaz-i mezbr Haleb vlsi vezr Siyvu Paaya klak tayn olunub Sivas
eylet askerine klak- mezbrde kalmtr.
Bu dahi
Kaz-i Brka; Kaz-i Memlehateyn; Kaz-i zie
Zikr olunan kaz Anatol-iline mutasarrf olub rig muhfazasnda olan
vezr-i mkerrem Hasan Paa ve eylet askerin virilen davarlarna narh-
cri zere akeleri ashbndan alnmak zere klak tayn olunmutur.
Kaz-i lok
Adana belerbeisi Ahmed Paaya ve eylet askerin muhfaza tarkile
narh- cri zere klak tayn olunmutur.
Kaz-i Varadin
Karaman belerbeisi Osmn Paaya eylet asker ile muhfaza tarki
zere narh- cri zere klak tayn olunmutur.
Kaz-i Temevar
m vlsi vezr brhm Paaya eylet askeri ve mn nefert ile
muhfaza tarkile narh- cri zere klak tayn olunmutur.
228

 1686/87.
Kaz-i Pojega
Karahsr- Shb sancana mutasarrf mer Paaya ve Diyrbekir
eylet mer-i Ekrd ve alaybeleri ve zuam ve erbb- tmrna narh-
cri zere muhfaza tarkile klak tayn olunmutur.
Mr-i mrn-i mm-ileyh Sivas belerbeisi olub yine mahal-i mezbrde
klakdr.
Kaz-i ernik
Aydin sancana mutasarrf Osmn Paaya narh- cri zere klak tayn
olunmutur.
Kaz-i Valyevo; Kaz-i Osad
Kaz-i mezbran sbka Kanija muhfz olan vezr-i mkerrem Mustaf
Paann davarlarna narh- cri zere klak tayn olunmutur.
Kaz-i Vlkovar
Canik sancana mutasarrf Mehmed dme ikblhuya muhfaza tarkile
narh- cri zere klak tayn olunmutur.
Kaz-i Raa; Kaz-i Yanova; Kaz-i Lipova; Kaz-i ebe-Lugo; Kaz-i Temevar
ve etraf
Zikr olunan kazlar kaglgay sultn ve yannda olan mirzyn ve Tatar
askerine narh- cri zere akelerin davar ashbndan virilmek artiyle
klak tayn olunub m vlsine ve kdlara hkm yazlmtr. F
gurre-i M sene 98.
Kaz-i Kalkandelen hne 474
Defter emni El-hc Hseyin dme mecdhnn yz elli sekiz res
davarlarna srsat hesb zere klak tayn olunmutur.
[95 s.]
Kaz-i ehirky hne 801; Kaz-i Leskofa hne 900
Kaz-i mezbrn defterdr efendi ve tezkire-i mliye ve ser-gulm- bknin
hneye bir res davar olmak zere srsat hesbnca klak tayn olunmutur.
Kaz-i tip hne 358
Rznmce-i evvel efendinin davarlarna srsat hesb zere klak tayn
olunmutur (izilmitir)
Kaz-i Semendire
Haleb ve Trabzon eyletlerinin zuam ve erbb- tmrna muhfaza
tarkile narh- cri zere klak tayn olunmutur.
Kaz-i Raa; Kaz-i Morovik; Kaz-i Loznie; Kaz-i Belina
Zikr olunan drt kaz Bozok sancakbei Slih Bein bin res brgrlerine
srsat hesb zere klak tayn olunub mliye hkmin mcebince
yazlmtr. F evil-i M sene 98.
229

 ,
Kaz-i Kurupna; Kaz-i Neme; Kaz-i Dyakova; Kaz-i Brot.
Zikr olunan drt kaz yaya aasnn iki bin res davarlarna srsat hesb
zere klak tayn olunub mliye hkmin mcebince yazlmtr. F
evail-i M sene 98.
Kaz-i lica der liv-i Kstendil
m vlsi vezr brhm Paann yiirmi iki katar deve ve yiirmi iki katar
katr ve krk res brgrine klak tayn ve narh- cri zere zd zevdeleri
alvirile dey mliye hkmin mcebince yazlmtr. F evail-i M sene 98.
Kaz-i skb hne 730, brgr rs 243; Kaz-i tip hne 358 , brgr rs 119
Zikr olunan iki kaz siph ocana klak virilmitir. 10 M sene 98.
Kaz-i Kalavrite hne 1042, brgr rs 347
Kaz-i mezbr silahdr ocana klak virilmitir. F 10 M sene 98
Kaz-i strova hne 329
be-her sa hneye bir res brgr
Beray- ocak- siphiyan-i avuan
brgr rs 40
Beray-i ocak-i silahdran-i avuan
brgr rs 30
Yekn-i brgr rs 70.
Kaz-i Zitovi hne 293, brgr rs 97
Mukbele-i svri Al efendi ile hulefsna klak virilmitir. F 10 M sene 98.
Kaz-i Lofe mea Etrepoli hne 394 ; Etrepoli 028 [Yekn] 422 , brgr rs 141
Tezkire-i evvel Muhtr efendiye klak virilmitir. F 10 M sene 98.
Kaz-i Rahova mea Cibre hne 266, brgr rs 89
Rznme-i evvel Salih efendiye klak virilmitir. F 10 M sene 98.
Kaz-i Samakov hne 720, brgr rs 80
avubaya klak virilmitir. F 10 M sene 98.
[96 s.]
Kaz-i Berkofa hne
hneye bir davar olmak zere tezkire-i sn olan mid efendiye
klak virilmitir.
Kaz-i Timur Hsr hne
hneye bir davar olmak zere ordu-y hmynumda kds Seyyid
Abdlbk efendiye klak virilmitir.
Kaz-i Trepa hne 300 ; Kaz-i Doyran hne 328 Yekn 628 , brgr rs 169
Zikr olunan iki kaz Osek muhfazasnda olan Dergh- l yenierilerinin
davarlarna klak virilmitir. 14 M sene 98.
Kaz-i Bana Luka; Kaz-i Yaye; Kaz-i Kostaynie
Zikr olunan kaz Derbend kazsnda islm askerin Tatarlarna ve
Bozok sancakbei Slih bein Morovik kazsndan nakl olunan seksen
res brgrlerine hnelerine gre imdd eylemek in mevkft tezkiresi
mcebince yazlmtr. F 21 S sene 98.
230

 1686/87.
Kaz-i rgb hne 250, brgr rs 83
Mevkft hulefasna klak tayn olunmutur. F 15 M sene 98.
Kaz-i Brvenik hne 600; Kaz-i Gradanie hne 300; Kaz-i Visoka hne 534
Zikr olunan kaz drt blk halknn brgrlerine hneye bir davar
olmak zere srsat hesbnca klak virilmitir. F 15 M sene 98.
Kaz-i Nova Brda hne 1020, brgr rs - 263 drt blk halknn, 79 mr brgri
[Yekn] 342
hneye bir davar olmak zere klak virilmitir. F 5 S sene 98.
Kaz-i Ustrumca hne 386, brgr rs: 80 ninci efendi, 48 haznedrn veznedrn
[Yekn] 128
hneye bir davar olmak zere iki yz krk hnesinde ninc
efendinin seksen res brgrleri ve yz krk yedi hnesinde haznedrn
veznedrnn krk sekiz res brgrleri klamak in srsat hesb zere
virilmitir. F 18 M sene 98.
Kaz-i Srebrenie; Kaz-i zvornik
Zikr olunan iki kaz Osek muhfazasnda olan vezr Hasan Paaya eylet
asker ile narh- cri zere klak tayn olunmutur. F 16 M sene 98.
Kaz-i Plevne hne 106 , brgr rs 35
Sadr- azam hazretlerinin sbka mektbisi olub hala Anatol
muhsebecisi brhm efendiye klak virilmitir. F 10 M sene 98.
Kaz-i vrae
Plevne kazs zi seraskern tarafndan ahara klak virilmekle kaz-i
mezbr mean ed eylemek zere ilhk ve srsat hesb zere klak
virilmitir. F 10 Ra sene 98.
Kaz-i Dubnie hne 405; Kaz-i Sirinik hne 134
Yekn hne 539
Zikr olunan iki kaz Dergh- l avularnn yz yetmi tokuz res
brgrlerine klak virilmitir. F 18 M sene 98.
Kaz-i Morava hne 484, brgr rs 160
Mevkft Mustaf efendiye klak virilmitir. F 17 M sene 98.
Kaz-i Razlog hne 500, brgr rs 100
Harc muhsebecisi Ramazn efendiye ve hulefsna klak virilmitir.
18 M sene 98.
[97 s.]
Kaz-i Kprl hne 573, brgr rs 191;
Bamuhsebecisi Hasan efendiye hulefs ile klak virilmitir. F 19 M
sene 98.
Kaz-i Selanik hne 1094
Reslkttb Mehmed efendinin yz res brgrlerine klak virilmitir.
21 M sene 98.
231

 ,
Kaz-i Timok hne 195, brgr rs 65
Ser karbnn-i hazineye klak virilmitir. F 27 M sene 98.
Kaz-i Bana Luka
Haleb vlsi vezr Siyvu Paann bir mikdr adamlarle brgrlerine
narh- cri zere klak virilmitir. F 27 M sene 98.
Kaz-i Derbend
Bozok sancakbei Slih Bein Morovik kazsnda klanda olan
seksen res davarlarna klak tayn ve nakl ve zd zevdeleri srsat
hesb zere virilmek in yazlmtr. Selh-i M sene 98.
Kaz-i Prizrn hne 161, brgr rs 40; Kaz-i Suho Rka hne 156 , brgr rs 40
Sadr- azam hazretlerinin Pritine kazsnda olan seksen res brgrleri
yerinde turub yine srsat hesb zere sir imdd eylemek in
yazlmtr. F 10 S sene 98.

:

. ,
, 366 -,
7 -,

. , [ ],
, . ,
,
8 ,
9
. ,
, 10 ,
7

,
,
, .
8
1 = 20 = 20,656 kg.
9
1 = 44 = 56,45 kg.
10
1 = 400 = 1,2828 kg.

232

 1686/87.
,
.
[ ]. ,
, 12 , 6 ,
3 , 1 6 .
[
]
.
, ,
,
.
1097. (7 - 16. XI 1686)
,
-,11 16. , [10]98 (30. I 1687)
1000; 600;
300; 400;
550; 200; 396;
264; 1000;
418,5; 1050;
200; 320; 720;
400; 800.

,
. .
1253, 418,
40 , 40
.
480, 160; 910.

, .
[ ] ,
[] . .

11

- ,
(1687-1688).

233

 ,
,12 ,
. ( ).
- ,
, []
, 16. 98. (30. I 1687)
[94 .]
819; ,13
1133; , 14
742; 267; 334;
501; 400; 200


, 21. 98 (7. XII 1686)
340; 743

, ,
.
;
, -
, []
.
[]
, -,
. [ ] .
; 15;

, -, ,
,
.

12

.
.
14
. XVI
. , ,
.
15
.
13

234

 1686/87.

-, , ,
[] .

-, ,
, []
.

-, ,

[] .

-,
,16 , ,
, [ ]
[] .
,
, .

-, ,17
[] .
;

-, ,
[] .

,18
, []
.
16

.
.
17
.
18
.
.

235

 ,
; ; ; ;
.
19,
,
,
. ,
98 (17. XI 1686)
474
158 -20
- , .
[95 .]
801; 900
[]
,21 ,22
.
358 ,
, ;
.

,
[] .
; ; ;
1000
-, ,23
.
98 (17- 26. XI 1686)
19

.
.
21
. ,
.
, .
22

.
(babk kulu).
23
, .
,
. .
20

236

 1686/87.
; ; ;
2000
-24, .

98 (17- 26. XI 1686)
()
22 , 22 40
-,
,

98 (17- 26. XI 1686)
730, 243; 358 ,
119
,25 10.
98 (26. XI 1686)
26 1042, 347
,27 10.
98 (26. XI 1686)

28 329

40

30
70

24

. ,
.
,
.
, XV
, ,
, .
25
.
26
.
27
.
28
. .

237

 ,
293, 97
29
, 10. 98 (26. XI 1686)
, 394 ; 28 [ ]
422 141
, 30, 10.
98 (26. XI 1686)
31 266, 89
32 , 10.
98 (26. XI 1686)
720, 80
, 10. 98
(26. XI 1686)
[96 .]
33 ,
.

, .
300 ; 328. 628
[], 169

, , 14.
98 (30. XI 1686)
29

.

, 17.
, .
30
, .
31
,
.
32
, .
33
, .

238

 1686/87.
; ;
, [] ,
,
80 -,
.
, 21. 98 (6. I 1687)
250, 83
, 15. 98
(1. XII 1686)
600; 300;
534

,34
, 15. 98
(1. XII 1686).
1020, 263 79
[] 342
, 5. 98
(21. XII 1686)
386, : 80 35 48
[] 128
, 240
80 147 48
, , 18.
98 (4. XII 1686)

34

() ()
. .
35
, ,
.
-, ,
. , ,
, -.
.

239

 ,
;
-,
, []
, 16. 98 (2. XII 1686)
106 , 35
,

, 10. 98 (26. XI 1686)


, , 36 ,
[]
, 10. 98 (24. I 1687)
405; 134 , 539
179
, 18. 98 (4. XII 1686)
484, 160
,
, 17. 98 (3. XII 1686)
500, 100

, 18. 98 (4. XII 1686)
[97 .]
573, 191

, 19. 98 (5. XII 1686)

36

,
,
() ().

240

 1686/87.
1094
37 38
, 21. 98 (7. XII 1686)
195, 65
, 27.
98 (13. XII 1686)


- , []
, 27. 98 (13. XII 1686)

80 -,
,
,
98 (16. XII 1686)
161, 40; 156 ,
40
,
, ,
[ ] ,
, 10. 98 (26. XII 1686)

37

11 -
,
.
38
,
. -
1656.
, , . 1720. ,
19. .

241

 ,
Tatjana Kati, Srdjan Kati
WINTERING OF THE OTTOMAN ARMY
IN RUMELIA IN 1686/87
Summary

The document we are presenting is related to the wintering of the

Ottoman army after the fall of Buda in 1686. Due to a difficult situation, the
forces from the capital and army troops from Asia have wintered near the
Hungarian front, while troops from Europe were disbanded until spring. The
document listed winter quarters of the Grand vizier and another five viziers, a
few pashas and sancak-bes and most respected civil servants. Tatars also have
wintered with the Ottoman army, as well as the tribal forces of Kurds and
Turkmen. Most of the troops were placed in Srem and Slavonia, a small part
in Mava and northern and north-western Bosnia, while the majority of Tatars
wintered in Temesvar and surroundings. Pack animals have been deployed
throughout the Balkans.
This document also contains information on local populations
obligations towards the army encampments and mandatory purchase of food.
The extraordinary war taxes nzul and sursat were collected by kazas. The
number of nzul-hne tax units for more than hundred kazas is listed. Each of
them was made up of anywhere from 3 to 15 reaya households, the precise
number being determined by the wealth of the taxpayers. The previously taxexempted kprcs and derbencis, had to participate in supplying as well.
Key words: ttoman Empire, XVII century, war, army, winter quarters,
nzul-hne.

: 05. 05. 2011.

: 27. 06. 2011.

242